Ɗum woni inɗe maamiraaɓe Iisa *Almasiihu, jippotooɗo he Daawda e *Ibrahim: *Ibrahim rimi Isiyaaku. Isiyaaku rimi Yakuuba. Yakuuba rimi *Yahuuda he rimdaaɓe muuɗum. *Yahuuda he deekum Tamar ndimi Fares he Jara. Fares rimi Hesruuna. Hesruuna rimi Aram. Aram rimi Aminadaabu. Aminadaabu rimi Naason. Naason rimi Salmon. Salmon he deekum Rahab ndimi Bo'as. Bo'as he deekum Ruut ndimi Obed. Obed rimi Yesa. Yesa rimi laamiiɗo Daawda. Daawda he dee-Uriya mo o teetunoo Uriya ndimi Suleymaanu. Suleymaanu rimi Robo'am. Robo'am rimi Abiya. Abiya rimi Asa. Asa rimi Yusufat. Yusufat rimi Yoram. Yoram rimi Ujiya. Ujiya rimi Yotam. Yotam rimi Akas. Akas rimi Hejekiya. Hejekiya rimi Manasa. Manasa rimi Amon. Amon rimi Yusiya. Nder jamaanu mo Isra'el honaa faa *Yahudankooɓe njaaraa leydi *Baabiila, Yusiya rimi Yekuniya he rimdaaɓe muuɗum. Nder jonnde maɓɓe nder *Baabiila, Yekuniya rimi Salaatiyel. Salaatiyel rimi Jorobaabiila. Jorobaabiila rimi Abihuda. Abihuda rimi Eliyakim. Eliyakim rimi Ajoro. Ajoro rimi Sadok. Sadok rimi Akim. Akim rimi Eliyuda. Eliyuda rimi Eliyajaaru. Eliyajaaru rimi Maatan. Maatan rimi Yakuuba. Yakuuba rimi Yusufu, jom ɓaade Mariyaama. Mariyaama woni inna Iisa bi'eteeɗo *Almasiihu. Hakkune *Ibrahim he Daawda walaana jamanuuji sappo he nay. Hakkune jamaanu Daawda warde jamaanu mo Isra'el honaa faa *Yahudankooɓe njaaraa leydi *Baabiila walaana jamanuuji sappo he nay. Hakkune jamaanu mo Isra'el honaa faa *Yahudankooɓe njaaraa leydi *Baabiila warde jamaanu *Almasiihu walaana jamanuuji sappo he nay. No Iisa *Almasiihu wardi duuniyaaru nii: Mariyaama inna Iisa no nannganaaɗo Yusufu non. Amma fadde makko ɓaŋeede, tawi o saawi nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo. Yusufu mo o nannganaa oon no dartiiɗo, o hiɗaa semtinde mo yeeso himɓe fuu. Nden o anniyi faasitaade kaɓɓal ngaal nder cuccukka. Amma wakkati o wonnoo omo miiloo ɗum ndeen, sey maleykaajo Joomiraawo gom wanngani mo nder koyɗol, wi'i mo: —Yusufu, taan Daawda, taa hulu ɓaŋude Mariyaama, ngam ɓinngel ngel reedu mum o saawi ngeel he *Ruuhu Ceniiɗo ngel ƴuwi. O riman ɓiɗɗo gorko, inndiraa mo Iisa. Kanko hisinta himɓe makko he hakkeeji mum'en. Ɗum fuu, ɗum waɗi ngam humnude haala ka Alla lilunoo annabiijo gom wi'a himɓe: Surbaajo mo anndaa gorko saawan, nden rima ɓiɗɗo gorko. O innditiree Imanuwel. Maana innde ndee woni: « Alla no wondi he meeɗen ». Wakkati Yusufu finunoo, o waɗi ko maleykaajo Joomiraawo oon wi'unoo mo ɗum. O ɓaŋi Mariyaama, dey o hawtaay he makko naako o rimi ɓiɗɗo gorko oon. Yusufu inndiri mo Iisa. Iisa rimaama Baytilaama, leydi Yahudiya nder jamaanu laamiiɗo *Hirudus. Wakkati mum jom'en anndal gom ƴuwi lettugal, ngari *Ursaliima, mbi'i: —Toy laamiiɗo *Yahudankooɓe dimaaɗo joonin oon woni? Min ngi'ii hoodere makko wanngi har lettugal, min ngari sujidande mo. Wakkati laamiiɗo *Hirudus nanunoo habaru oon, ɗum wemmbii mo, kanko he himɓe *Ursaliima fuu. Sey o noddi mawɓe *cakkanooɓe Alla he jannginooɓe *Tawreeta. Ɓe fuu, o ƴami ɓe toy *Almasiihu oon foti rimeede. Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Baytilaama nder leydi Yahudiya, ngam non annabiijo gom winndunoo wi'i: Aan, Baytilaama, nder leydi Yahudiya, hakiika caka gure Yahudiya mawɗe ɗeen, a hanaa wuro pamaro. Ngam ardotooɗo gom no ƴuwan nder maaɗa, garoowo dura Isra'ilankooɓe, himɓe am. Sey *Hirudus noddi jom'en anndal ɓeen nder cuccukka, ƴami ɓe wakkati mo hoodere ndeen wanngi. Ɓe kaalani mo. Nden o lili ɓe Baytilaama. O wi'i ɓe: —Njehee, heɓa kakkinkinen dimeeki cukalel ngel. Nde nii on ngi'ii ngel, ngaron kumpitoɗon kam ngam miin duu mi yaha, mi sujidana ngel. Wakkati ɓe nanunoo ko laamiiɗo oon haalannoo ɓe ɗum, ɓe ndilli. Hoodere nde ɓe ngi'unoo har lettugal ndeen, ardii ɓe faa nde yottii dey-dey to cukalel ngel woni, sey nde darii. Wakkati ɓe ngi'unoo hoodere ndeen darinoo, ɓe nani belɗum sanne sanne. Ɓe naati nder ɓaade ndeen, sey ɓe ngi'i cukalel ngel he innum Mariyaama. Ɓe turii faa he leydi, ɓe cujidani ngel. Ɓe piirti gineeji maɓɓe, ɓe kokki ngel kanŋe, iri uurdi mbelni gom he ɗakke uurɗe gom. Nden ɓe kootiri laawol feerewol gom ngam Alla holli ɓe nder koyɗol to ɓe coƴƴoo ɓe kaalanowa *Hirudus. Gaɗa dilludu jom'en anndal ɓeen, maleykaajo Joomiraawo gom wanngani Yusufu nder koyɗol, wi'i mo: —Umma, hooƴu cukalel ngel he innum, ndoggon, njehon Misira. Njooɗowoɗon toon sey wakkati mbi'oymaami ngarton, ngam *Hirudus no tefan warde cukalel ngel. Yusufu ummii nder jemma oon, hooƴi cukalel ngel he inniigel, ɓe pa'i Misira. O jooɗii toon naako *Hirudus maayi. Ɗum waɗi duu ngam humnude haala Alla ka annabiijo makko gom yottini wakkati o wi'unoo: Mi noddi Ɓiyam wurtoo nder Misira. Wakkati *Hirudus faamunoo ko jom'en anndal ɓeen njammbake ɗum, o tikki sanne. O tilsini cukaloy ngoroy ngonkoy nder Baytilaama he takkol mum fuu mbaree, illa keccoy faa warde he ngaɗukoy duuɓi ɗiɗi. O waɗi ɗum dey-dey he wakkati mo jom'en anndal ɓeen kokki mo. Nyannde mum, haala ka annabi Yeremiya haalunoo kaan humnaa wakkati o wi'unoo: Daaɗe nanaama nder Rama, bojji he cimayeeli mawɗi: Rahiila no woya cukaloy muuɗum ngam koy keddaaki, o jaɓaay duu sawrineede. Gaɗa maayde *Hirudus, maleykaajo Joomiraawo gom wanngani Yusufu nder koyɗol toon nder leydi Misira, wi'i mo: —Umma, hooƴu cukalel ngel he innum, coƴƴoɗon nder leydi *Isra'el, ngam hiɗunooɓe mbara ngel ɓeen maayii. Yusufu ummii, hooƴi cukalel ngel he innum, ngam soƴƴaade *Isra'el. Amma wakkati o nanunoo ko Arkala'us mellaa laamiiɗo leydi Yahudiya nokku bammum *Hirudus, sey o huli yottaade toon. Nden, nder koyɗol kaden, o hollitaa yahde leydi Galili. O hoɗowi toon nder wuro wi'eteengo Nasaratu, ngam humnude haala ka annabiiɓe mbi'unoo: O wi'etee Nasaratuujo. Duuɓi he duuɓi gaɗa mum, Yahaaya gaɗoowo *batisma wanngi nder ladde yeeruure leydi Yahudiya, omo wi'a himɓe: —Tuubee, ngam Laamu Alla ɓadake. Kanko woni mo annabi *Esaaya sappinoo, wakkati wi'unoo: —Daane no huuɓa nder ladde yeeruure no wi'a: Ciryanee Joomiraawo laabi ɗi o tokkata, moƴƴinee laabi makko ! Omo ɓornii koltal canyiraangal leeɓi ngolooba. Omo tunndi tunndorgol nguru. Ɓaɓɓatti he njuumri ngoni nyaamdu makko. Himɓe no ƴuwa huɓeere *Ursaliima, he leydi Yahudiya he takkol maayo Urdun fuu, no ngara to makko. Iɓe njardoo yeeso Alla e yeeso himɓe fuu dow hakkeeji maɓɓe, Yahaaya no waɗana ɓe *batisma nder maayo Urdun. Wakkati o hi'unoo *Fariisa'en he *Sadduki'en heewɓe no ngara faa ngaɗanee *batisma, o wi'i ɓe: —Ɓiɓɓe bolle ! Moy wi'ii ndogganon tikkere Alla waroore? Ngaɗee ko hollata on tuubii. Nde on mbi'i nder ɓerɗe mooɗon on jippotooɓe he *Ibrahim, miin mi wi'an on: Alla no waawi waylii kaaƴe ɗee, ɗe laatoo taaniraaɓe *Ibrahim. Joonin, jammbere aagaama ngam soppude ɗaɗi leɗɗe. Ndenne, lekki fuu ki rimataa ɓiɓɓe lobbe, no soppetee, faɗɗee nder hiite. Miin, ndiyam ngaɗirananmi on *batisma ngam hollude ko on tuubii. Amma garoowo gaɗa am oon, no ɓuri kam baawɗe. Mi fotaay baa ɓortude paɗe makko. Kanko, *Ruuhu Ceniiɗo e hiite o waɗiranta on *batisma. Omo jogii ƴarorde makko ngam ƴaraade alkamaari makko faa laaɓa. O hawra gabbe makko, o loowa nder ƴeelu. Nden o wula nyaane ndeen nder hiite nge nyifataa abada. Nder wakkati mum, Iisa wari ƴuwi Galili, o wari dow maayo Urdun to Yahaaya, ngam o waɗanee *batisma. Amma Yahaaya hosi salaade, nden wi'i mo: —Aan haani waɗande kam *batisma. Amma noy ngarirtaa to am, miin, faa mi waɗane *batisma? Iisa jaabii mo, wi'i: —Accu ɗum laatoroo non joonin, ngam non kaanuɗen humnirde ko dartii fuu. Nden, Yahaaya jaɓi waɗani Iisa *batisma. Wakkati Iisa ummii dari nder ndiyam ɗam, kammu omti. O hi'i *Ruuhu Alla no jippoo nder nanndi wuugaanu, no wara dow makko. Wakkati mum da, daane gom ƴuwi dow, wi'i: —Oo woni Ɓiyam korsuɗo, mo nananmi belɗum mum. Nder wakkati mum, *Ruuhu Alla ɗowi Iisa nder ladde yeeruure, ngam Ibiliisa sii'oo mo. Jemma he nyalooma faa ɗum waɗi balɗe lasooji ɗiɗi, Iisa no suumi, o rafaa. Nden, Cii'otooɗo oon ɓadii mo, wi'i: —Se goonga fuu a *Ɓii-Alla, tilsin kaaƴe ɗee laatoo nyaamdu. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Dewtere Alla wi'i: Hanaa nyaamdu tan neɗɗo wuurdata, amma haala fuu ƴuwka to Alla. Gaɗa mum, Ibiliisa yaari Iisa nder *Ursaliima huɓeere seniine, darni mo dow hoore *Juulirde mawne. Nden wi'i mo: —Se goonga fuu a *Ɓii-Alla, jikku dow leydi, ngam Dewtere Alla wi'i: Alla tilsinan maleykaaɓe mum taɓɓite to koyngal maaɗa fii he hayre. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Dewtere Alla wi'i kaden: A sii'ataako Alla Joomiraawo maa. Gaɗa mum Ibiliisa yaari Iisa dow waamnde toowne sanne gom, holli mo laamuuji duuniyaaru fuu he no ɗi ngoodiri darja. Nden wi'i mo kaden: —Mi hokkete ɗi, ɗi fuu, nde nii a hofake, a sujidanii kam. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Woɗɗam Ibiliisa ! Ngam Dewtere Alla wi'ii: Alla Joomiraawo maa tan kaanɗaa sujidande. Kanko tan kaanɗaa rewude. Nden Ibiliisa dilli acci mo. Maleykaaɓe gom ngari to makko, no ngollana mo. Wakkati Iisa nanunoo ko Yahaaya uddaama, o fa'i Galili. O eggi Nasaratu, o hoɗowi Kafarnahum takkol peta Galili, ci'e gonɗe nder leykoy Jabulon he Naftali. Ɗum waɗi ngam humnude haala ka annabi *Esaaya haalunoo wakkati o wi'unoo: Onon leykoy Jabulon he Naftali ngonkoy takkol peta Galili, ngonkoy gaɗa maayo Urdun, tawaakoy nder leydi Galili, leydi ɓe kanaa *Yahudankooɓe: Wonɓe nder nimre, hi'uɓe jeyngol manngol. Wonɓe nder ɗowdi maayde, jeyngol wanngani ɓe. Nder wakkati oo non, Iisa fuɗɗi waajaade no wi'a: —Tuubee, ngam Laamu Alla ɓadake. Wakkati Iisa gosotonoo daane peta Galili, o hi'i worɓe ɗiɗo nanngooɓe liƴƴi gom, Simon inndirteeɗo Piyer he rimdaaɗo mum Andiire. Iɓe paɗɗa taaruuji maɓɓe. Nden Iisa wi'i ɓe: —Ngaree, tokkee kam. Mi waɗan on nanngooɓe himɓe. Wakkati mum da ɓe mboppi taaruuji maɓɓe, ɓe tokki mo. O yehi yeeso, o hi'i kaden rimdaaɓe ɗiɗo gom Yakuuba he Yahaaya he baabiiɓe Jebede, iɓe nder laana, iɓe moƴƴina taaruuji maɓɓe. O noddi ɓe, kamɓe duu. Wakkati mum da ɓe mboppi laana kaan, ɓe acci baabiiɓe, ɓe tokki mo. Iisa tinni no fiiloo nder leydi Galili, omo waajoo nder *baajorɗi maɓɓe. Omo filloo filla *Habaru lobbo, filla Laamu Alla. Omo nyawta iri nyawuuji he iri laruuji fuu. Nden habaru makko sankitii nder leydi Siriya fuu. Himɓe no ngadda nyawɓe mum'en, wonduɓe he nyawuuji feere-fereeji to makko. Woɓɓe no ngondi he ginnaaji, woɓɓe no ngondi he paɗɗe, woɓɓe duu no bonnguuɓe. O nyawti ɓe, ɓe fuu. Jama'aare mawne tokki mo. No woodi ƴuwɓe Galili, ƴuwɓe leydi Gure-sappo, *Ursaliima, Yahudiya, he ƴuwɓe gaɗa maayo Urdun. Wakkati Iisa hi'unoo jama'aare warde ndeen, o ƴeenyi dow waamnde, o jooɗowii. *Aahiiɓe makko ngari to makko. Sey o fuɗɗi waajaade ɓe, o wi'i: —On mbelii ko'e, onon annditinɓe ko oɗon kaani wattude hoolaare mooɗon he Alla, ngam onon njeyi Laamu Alla. On mbelii ko'e, onon woyooɓe, ngam Alla fukkinan ɓerɗe mon. On mbelii ko'e, onon leesiniiɓe, ngam Alla ronnan on duuniyaaru. On mbelii ko'e, onon hiɗuɓe dartinaaku sanne, ngam on kaaran, on ɗomɗitan. On mbelii ko'e, onon yurmotooɓe, ngam Alla yurmoto on. On mbelii ko'e, onon laaɓuɓe ɓerɗe, ngam on ngi'an Alla. On mbelii ko'e, onon waddooɓe jam, ngam on noddirtee ɓiɓɓe Alla. On mbelii ko'e, onon torraaɓe ngam dartinaaku, ngam onon njeyi Laamu Alla. On mbelii ko'e nde himɓe njenni on, torrii on, ndeki on iri bononda fuu ngam am. Mbelnee, keewiree welwelo, ngam baraaje mawɗe no ndoomi on dow kammu. Ngam hano non annabiiɓe artuɓe on ɓeen torriraa. —Onon ngoni lamɗam duuniyaaru nduu. Amma nde ɗam lamsaa, ɗume wattetee kaden ko ɗam lamsa? Ɗam nafataa baafuy ! Ɗam faɗɗetee yaasin, himɓe njaaɓa ɗam. Onon ngoni jeyngol duuniyaaru nduu. Huɓeere nyiɓaande dow waamnde waawaa suuɗaade. Walaa kuɓɓanɗo fitilla, nden hippa tummbude dow makka. Sey nii joomum ɓila ka, ka yaynana tawaaɗo nder suudu nduun fuu. Hano non jeyngol mooɗon haani yaynirde yeeso himɓe, ngam ɓe ngi'a golleeji lobbi ɗi ngatton, nden ɓe njetta Baabii'on gonɗo dow. —To miilee mi wari ngam moytude tilsinooje binndaaɗe nder *Tawreeta naa nder dewte annabiiɓe. Mi waraay ngam mi moyta ɗe amma ngam mi humna ɗe. Goonga kaalananmi on: Se nii kammu e leydi no keddii, toɓɓel naa masel moytataake nder *Tawreeta faa ɗum fuu ɗum tabbita. Ndenne, neɗɗo fuu jedduɗo ko ɓuri famɗude nder tilsinooje ɗeen, dey ekkitii woɓɓe faa ngaɗa non, joomum laatotoo ɓurɗo famɗude nder Laamu Alla. Amma neɗɗo fuu tokkuɗo *Tawreeta goonga e goonga, dey ekkitii woɓɓe ngaɗa ko winndaa nder mayre, joomum laatoto mawɗo nder Laamu Alla. Ngam miɗo haalana on: Se nii on ɓuraay jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en fuu dartinaaku, on naatataa nder Laamu Alla. —On nani maamiraaɓe meeɗen mbi'anooma: To ittu yonki goɗɗo, ittuɗo yonki fuu no haani hiiteede. Amma miin kay, miɗo wi'a on: Tikkanɗo banndum fuu, no haani hiiteede. Neɗɗo fuu bi'uɗo banndum no kaaŋaaɗo, no haani darneede yeeso alkaali. Kaden duu, neɗɗo fuu bi'uɗo banndum no milkaaɗo no haani watteede nder jahannama. Ndenne, nde nii a warii dow hirsirde faa ngaɗaa *sadaka, nden miccitiɗaa wakkati mum da ko mettal ɓerne no hakkune maa, aan he bannda: Too ! Accu *sadaka maa toon, njahaa njaafodiron ginan, nden ngartaa ngaɗaa *sadaka maa. Nde goɗɗo felii ma, wakkati njaadoton to sariya, yawɗa tefaa potal hakkune maa, aan e joomum, fadde mooɗon yottaade ngam to o watte nder juuɗe hiitotooɓe. Nden kamɓe duu, ɓe ngatte nder juuɗe doomoowo kasu, uddeɗaa. Goonga kaalananmaami, a wurtataako abada nde a yoɓaay ko tokketeɗaa ɗum faa laaɓa. —On nani wi'anooma: To yeenu ! Amma miin kay, miɗo wi'a on: Ƴeewuɗo debbo janaano faa suunaa mo, joomum yeenii mo nder ɓerne mum. Ndenne, nde hitere maa nyaamo no waɗa ngaɗaa hakke, ittu nde, paɗɗaa nde to woɗɗi ! Ceedaa he mayre no ɓuri moƴƴande ma dina ɓanndu maa fuu faɗɗee nder jahannama. Nde junngo maa nyaamo no waɗa ngaɗaa hakke, taƴu ngo, paɗɗaa ngo to woɗɗi ! Ceedaa he maggo no ɓuri moƴƴande ma dina ɓanndu maa fuu naata jahannama. —Wi'anooma kaden: Ceerɗo deekum fuu, hokka mo talkuru ceergal. Amma miin kay, miɗo wi'a on: Neɗɗo fuu ceerɗo deekum ko hanaa ngam jeenu, joomum waɗii mo jeenoowo. Neɗɗo fuu ɓaŋuɗo debbo ceeraaɗo, kam duu yeeni. —On nanii kaden, maamiraaɓe meeɗen mbi'anooma: Taa ummin hunayeere maa, amma sey nii kumnaa ko kunaniɗaa ɗum yeeso Joomiraawo. Amma miin kay, miɗo wi'a on: Taa huna baa. Taa hunoraa kammu, ngam ngu jooɗorgal Alla. Taa hunoraa leydi, ngam ndi yaaɓirde koyɗe makko, naa *Ursaliima, ngam ngo huɓeere Laamiiɗo mawɗo. Taa hunoraa hoore maa, ngam a waawaa rawninde naa ɓawlinde baa leeɓol mayre gootol. Nde nii a jaɓi, mbi'aa tan a jaɓi, nde nii a jaɓaay duu, mbi'aa tan a jaɓaay. Ko ƴaari ɗum, to bonɗo oon ƴuwi. —On nanii wi'anooma: Hitere yomnitortee hitere, nyiire yomnitortee nyiire. Amma miin kay, miɗo wi'a on: To njomnitee gaɗuɗo on ko boni. Nde goɗɗo feenyii ma dow nyaamo, linnyu mo gooto duu. Nde goɗɗo noddi ma kiite ngam teeta toggoore maa, accu o yaada he jabbaare maa duu. Nde goɗɗo tilsinii ma ronndaade donngal yaadu kilo go'o, ronndaa ngal yahde kilooji ɗiɗi. Nde goɗɗo ƴamii ma, hokku ɗum. Nde goɗɗo wi'ii ma mbuƴoɗaa ɗum, to sala. —On nanii wi'anooma: Ngiɗaa gondo maa, mbanyaa ganyo maa. Amma miin kay, miɗo wi'a on: Ngiɗee wayɓe mon, ndu'anoɗon torrooɓe on, ngam laatoɗon ɓiɓɓe Baabii'on gonɗo dow. Ngam no o fuɗinirta naange makko dow bonɓe, hano non duu o fuɗinirta nge dow moƴƴuɓe. No o tomnirta ndiyam dow dartiiɓe nii, non duu o tomnirta ɗam dow oonyiiɓe. Nde hiɗuɓe on tan ngiɗɗon, baraaje ɗeye keɓoton? Baa *jaɓooɓe janngal non ngaɗata ! Nde banndiraaɓe mon tan njewtanton, ndenne ɗume senndi on he ɓeeto? Baa ɓe anndaa Alla non ngaɗata ! Ngam majjum, laatee huuɓuɓe hano Baabii'on kuɓɗo gonɗo dow. —Tinnee to ngaɗee golleeji lobbi ngam himɓe ngi'a on. Nde on ngaɗii ɗum, on keɓataa baraaje fuu to Baabii'on gonɗo dow. Ndenne, nde aɗa sakkana talkaaɓe, taa huuɓu ngam himɓe ngi'e. Non munaafiki'en ngaɗata nder cuuɗi *baajorɗi he dow laabi ngam himɓe mana ɗum'en. Goonga kaalananmi on, ɓe keɓidii baraaje maɓɓe fuu. Amma aan kay, nde nii aɗa sakkana talkaaɓe, to nano maa faamu ko nyaamo maa waɗata. Ko cakkataa fuu, sakku ɗum nder cuccukka. *Baabiraawo maa gi'oowo ko suuɗi fuu yoɓete. —Nde oɗon ndu'oo, to nyemminee munaafiki'en darotooɓe nder cuuɗi *baajorɗi he dow pottirɗi laabi, no ndu'oo ngam himɓe fuu ngi'a ɓe. Goonga kaalananmi on, ɓe keɓidii baraaje maɓɓe fuu. Amma aan kay, wakkati fuu mo ndu'otoɗaa, naatu nder suudu maa, ommba dammbugal ngaal, eelaa *Baabiraawo maa gonduɗo he maa nder nokkuure suuɗiine. Nden, *Baabiraawo maa gi'oowo ko suuɗi fuu, no yoɓete. Nde oɗon ndu'oo, to njuunnee du'aa'uuji mon he haalaaji meereeji ɗi ngalaa fuu nafakka hano no ɓe anndaa Alla ndu'ortoo, miilooɓe kam'en no njaabantee nde nii ɓe ɗunni haalaaji maɓɓe. To nyemminee ɓe, ngam Baabii'on no anndi ko kaajaɗon illa on eelaay mo. Ndaa no ndu'ortoɗon nii: *Baabiraawo amin gonɗo dow, innde maa seniine teddinee. Laamu maa wara. Muuyɗe maa ngaɗee ɗo dow leydi hano no ɗe ngaɗiraa dow kammu nii. Hoynan min hannden nyaamdu heƴunu ndu min kaajaa. Yaafana min gacceeji amin hano no min njaafonortoo toonyiiɓe min nii. Taa accu min cii'ee, amma hisin min bonɗo oon. [Ngam laamu, baawɗe he teddungal no ngonani ma faa abada abadin. Aamiin !] Ndenne, nde nii on njaafake toonyiiɓe on, Baabii'on gonɗo dow duu no yaafoto on. Amma nde nii on njaafataako toonyiiɓe on, Baabii'on duu yaafataako gacceeji mon. —Nde nii oɗon cuumii, to njoofee ɓalli mooɗon, ɓalinoɗon hano munaafiki'en ɓalintooɓe ngam himɓe fuu anndita ko ɓe cuumiiɓe. Goonga kaalananmi on: Ɓe keɓidii baraaje maɓɓe fuu. Amma aan kay, nde nii a suumake, lootu yeeso maa, mbujaa nebbam uurɗam, to neɗɗo fuu faamu a cuumiiɗo. *Baabiraawo maaɗa gonɗo nder to suuɗi oon tan anndata. Wooɗi duu, *Baabiraawo maa gi'oowo ko ngaɗɗaa nder cuccukka oon, no yoɓete. —To ndesanee ko'e mooɗon njawdi nder duuniyaaru nduu, to mooƴu he puunyol mbonninta, to wuyɓe kelata ommbooɗe, mbujja. Ndesanee ko'e mooɗon njawdi dow kammu, to baafuy bonnataa, mooƴataa, fuunyataa, to wuyɓe duu kelataa ommbooɗe sako mbujja. Ngam to njawdi maa woni, toon ɓerne maa duu wonata. —Gite ngoni fitillaaji ɓanndu. Nde gite maa no mbooɗi, ɓanndu maa fuu no yaynan. Amma nde nii ɗe mbooɗaa, ɓanndu maa fuu no niɓɓan. Ndenne, nde nii jeyngol tawaangol nder ɓanndu maa niɓɓi, sikka fuu walaa nimre ndeen no tekkiɗan ! —Neɗɗo fuu waawtaa gollande mawɓe ɗiɗo, ngam joomum wanyan gooto, hiɗaa ooto, naa teddina gooto, yawo ooto. On mbaawtaa gollande Alla ngollanon njawdi. Ngam majjum waɗi miɗo wi'a on: To cuulee ko'e mooɗon nder mbuurnam mooɗon dow ko nyaamton, ko njarton naa ko ɓornotoɗon. Ngam mbuurnam no ɓuri nyaamdu, ɓanndu duu no ɓuri koltal, naa hanaa? Ndaaree pooli piirooji ɗii: Ɗi aawataa, ɗi kettataa, ɗi ndesataa, amma Baabii'on gonɗo dow nyamnata ɗi. Onon nee, on ɓuraa pooli ɗii teddungal naa? Moy he mooɗon waawi ɓeydude nyalooma gooto dow balɗe mum ngam hoore mum haɓɓake? Ɗume waɗi ko kolte no cuuli on? Ndaaree no piindiiji ladde mawnirta: Ɗi ngollataa, ɗi mottataa. Amma miɗo haalana on: Baa Suleymaanu he darjaaji mum fuu holtiraay ko foti gootel nder majji. Nde nii Alla no holtina huɗo taweteeko nder ngesa hannden, taƴeteeko faɗɗee nder hiite jaaŋo, ɗume haɗata mo holtinde on faa ɓura nii, onon famɗuɓe goonɗinol? Ndenne, to ko'e mooɗon kaɓɓo faa mbi'on: « Ɗume nyaameten? Ɗume njarten? Ɗume ɓornotoɗen? » Ngam kujje ɗee fuu, ɓe anndaa Alla pilotoo ɗe. Nde goonga, Baabii'on gonɗo dow no anndi ko oɗon kaajaa ɗum, ɗum fuu. Ndenne, tefee Laamu Alla he dartinaaku makko ginan, o ɓeydanan on kujje ɗee fuu. Nyalaane fuu he donngal mum. To ko'e mooɗon kaɓɓo ngam jaaŋo, ngam jaaŋo duu no wardan he ko muuɗum. —To kiitee himɓe, ngam to Alla hiito on. Ngam no kiitortoɗon woɓɓe, non onon duu kiiterteɗon. Kaden duu etirgal ngal etirton, kanngal etiranteɗon. Ko waɗi ko aɗa hi'a kuɗel nder hitere bannda, amma a hi'ataa bonjariyal gonngal nder nde maaɗa? Naa noy mbaawɗaa wi'ude bannda: « Accu mi ittane kuɗel gom nder hitere maa », amma aan kay, bonjariyal no nder nde maaɗa? Munaafiki, ittu bonjariyal tawaangal nder hitere maaɗa ginan heɓa ngi'iraa no wooɗiri, keɓaa no ittirɗaa kuɗel tawaangel nder hitere bannda ngeel. To kokkee dawaaɗi ko senii, to paɗɗee kaaƴe mooɗon dime yeeso girooji, ngam to ɗi njaaɓu ɗe, dawaaɗi duu mbaylito ŋata on. —Eelee, on keɓan. Tefee, on ngiitan. Calminee, on omtantee. Ngam eeluɗo fuu heɓan. Tefuɗo fuu hiitan. Calminɗo fuu omtantee. Moy nder mooɗon hokkata ɓiyum hayre nde eeli buuru? Naa hokka mo mboddi se o eeli linngu? No mbonirɗon nii fuu, oɗon kokka ɓiɓɓe mooɗon kujje lobbe, sako Baabii'on gonɗo dow. Omo hokka eeluɗo mo fuu ko moƴƴi. Ndenne, ngaɗiranee himɓe no ngiɗɗon ɓe ngaɗana on. Ngam ɗum woni ko *Tawreeta Muusa he dewte annabiiɓe mbi'i. —Naatiree dammbugal paaɗungal ! Ngam dammbugal halkere no yaaji, laawol maggal no hoyi, tokkooɓe ngol duu no ɗuuɗi. Amma dammbugal mbuurnam no faaɗi, laawol maggal no ɓillii, hiitooɓe ngol duu ɗuuɗaa. —Tinnee he annabiiɓe fewreeɓe, warooɓe to mooɗon nder nanndi baali, amma nder guri maɓɓe ɓe cuuli dafaaɗi. Har golleeji maɓɓe annditirton ɓe, hano no lekki annditirtee har ɓiɓɓe mum. Cabiije teɓataake he kebbe, ibbe duu teɓataake he tuppe. Lekki lobbi, ɓiɓɓe lobbe rimata. Amma lekki mbonki, ɓiɓɓe bonɗe rimata. Lekki lobbi waawtaa rimude ɓiɓɓe bonɗe. Wooɗi duu, lekki mbonki waawtaa rimude ɓiɓɓe lobbe. Lekki fuu ki rimataa ɓiɓɓe lobbe soppetee, faɗɗee nder hiite. Ndenne, har golleeji maɓɓe annditirton ɓe. —Hanaa wi'ooɓe no mbi'itoo kam Joomiraawo mum'en fuu naatata nder Laamu Alla. Sey waɗooɓe muuyɗe *Baaba am gonɗo dow, ɓeen ngoni naatooɓe nder maggu. Nyannde darŋal, heewɓe mbi'an kam: « Joomiraawo ! Joomiraawo ! Hanaa he innde maa min mbaajori haala Alla? Hanaa he innde maa min ndiiwiri ginnaaji? Hanaa he innde maa min ngaɗiri kaayɗe ɗuɗɗe? » Wakkati mum mbi'anmi ɓe: « Mi anndaa on abada. Mboɗɗee kam, onon waɗooɓe ko boni ! » —Ndenne, neɗɗo fuu kettiniiɗo haalaaji am, golliri ɗi, nanndan he jom hakkillo nyiɓuɗo suudu mum dow tepaare. Ndiyam toɓi, gooruuji mbubbi, keni mawɗi mbifiri semmbe dow mayru. Ɗum fuu ndu saamaay, ngam ndu sinngaama dow tepaare. Amma neɗɗo fuu kettiniiɗo haalaaji am ɗii, dey golliraay ɗi, no nanndi he bahiima, nyiɓuɗo suudu mum dow taasiri. Ndiyam toɓi, gooruuji mbubbi, keni mawɗi mbifiri semmbe dow mayru. Ndu saami, ndu sankitii. Wakkati Iisa timminoo waaju mum, ɗum haayɗini jama'aare ndeen sanne. Ngam o waajoraaki ɓe hano no jannginooɓe *Tawreeta mbaajorto, amma he baawɗe o waajorii ɓe. Wakkati Iisa jippinoo waamnde ndeen, jama'aare ɗuunde gom tokki mo. Sey gorko ceppinɗo gom ɓattii mo, hofi yeeso makko, wi'i mo: —Moodibbo, nde nii a jaɓi, aɗa waawi yamɗintinde kam. Iisa foorti junngo mum, meemi mo, wi'i: —Mi jaɓi, yamɗitin ! Wakkati mum da, gorko oon yamɗiti. Gaɗa mum, Iisa wi'i mo: —Tinna taa haalan ɗum neɗɗo fuu. Amma yah, holloy hoore maa *cakkanoowo Alla mooɗon, ngaɗaa cakkol ngol *Muusa tilsini waɗee, ngam hollude himɓe ko sikka fuu walaa a yamɗiti. Wakkati Iisa naatannoo Kafarnahum, hooreejo soogeeji *Rooma gom ɓattii mo, eeli mo, wi'i: —Moodibbo, golloowo am no fukkii nder suudu, sellaa baa seɗɗa faa bonngake. Omo torroo sanne ! Iisa wi'i mo: —Mi waran, mi yamɗintina mo. Amma hooreejo soogeeji oon jaabii, wi'i: —Moodibbo, miin, mi fotaay to naataa ɓaade am. Haala maaɗa tan heƴi, golloowo am yamɗitaa. Miin, miɗo woodi dawranooɓe kam, amma miɗo dawrana soogeeji *Rooma duu. Nde nii mi tilsini gooto nder maɓɓe yaha, o yahan. Nde mi wi'i gooto nder maɓɓe wara, o waran. Nde nii mi wi'i maccuɗo am gom waɗa goɗɗum, o waɗan ɗum. Wakkati Iisa nanunoo haala kaa, ɗum haayɗini mo, o wi'i tokkuɓe mo ɓeen: —Goonga kaalananmi on, baa nii hakkune himɓe *Isra'el fuu, mi hi'aay ir goonɗinol ngool. Miɗo haalana on, heewɓe ƴuwataana lettugal he gorgal, ngara njooɗodoo *Ibrahim, Isiyaaku he Yakuuba, ɓe nyaamda nder Laamu Alla. Amma haanunooɓe naata Laamu ɓeen, paɗɗetee nder nimre niɓɓude. Toon ɓe mboyata, iɓe ŋerƴodira nyiiƴe. Gaɗa mum, Iisa wi'i hooreejo soogeeji oon: —Hootu. Ɗum laatane no ngoonɗinirɗaa. Wakkati mum da, golloowo hooreejo soogeeji *Rooma oon yamɗiti. Wakkati Iisa yehunoo wuro Piyer, tawi esoo Piyer debbo no wondi wulowulo. O meemi junngo makko, sey wulowulo makko heli, o yamɗiti. O ummii, o jaɓɓii Iisa. Wakkati hiirunoo ndeen, Iisa waddanaa himɓe heewɓe ɓe ginnaaji ngoni dow mum'en. Haala makko tan o riiwri ginnaaji gonɗi dow maɓɓe ɗiin, o nyawti nyawɓe ɓeen fuu. O waɗi kujje ɗee fuu ngam humnude ko annabi *Esaaya haalunoo wakkati o wi'unoo: Kanko he hoore makko itti torraaji meeɗen, o ronndi nyawuuji meeɗen. Wakkati Iisa hi'unoo jama'aare no fiilii ɗum, sey o wi'i *aahiiɓe makko: —En njolu, ummowoɗen fonngo gooto. Nden jannginoowo *Tawreeta gom ɓadii mo, wi'i: —Moodibbo, mi tokkete to njahataa fuu. Iisa jaabii mo wi'i: —Junkuuji no ngoodi gayɗe, pooli duu no ngoodi cuuɗi, amma *Ɓii-Neɗɗo walaa baa nokku to fukkoo, fowtina hoore mum. Nden *aahiijo makko gom, wi'i mo: —Moodibbo, accu mi mooɓowa baaba am ginan. Iisa jaabii mo, wi'i: —Tokkam, accu maayɓe mooɓa maayɓe mum'en. Iisa naati nder laana, *aahiiɓe makko tokki mo. Say ƴuwonde ummii, henndu mawnu wifi sanne dow peta ngaan, faa benkeƴƴe no ummoo no naata nder laana kaan. Tawi Iisa no ɗaanii. *Aahiiɓe ɓeen ɓadii mo, pindini mo, iɓe mbi'a: —Moodibbo, dannu en ! En maayan ! Sey o jaabii ɓe, o wi'i: —Ɗume hulƴinta on? Onon famɗuɓe goonɗinol ! O ummii wakkati mum, o sappii henndu nduun he benkeƴƴe ɗeen. Ɗum fuu ɗum deƴƴiti, ɗum waɗi siw ! Ɗum haayɗini *aahiiɓe ɓeen sanne, ɓe tokki iɓe mbi'odira: —Moy woni neɗɗo oo, mo baa keni e ndiyam no ɗowtanoo ɗum? Wakkati Iisa'en ummii, pedditi peta Galili, panndowi dow fonngo leydi Gadara, sey worɓe ɗiɗo ɓe ginnaaji ngonnoo dow mum'en mburtii nder annyeeje, potti he makko. Iɓe kulƴini sanne faa neɗɗo fuu suusaa tokkude laawol maɓɓe. Ɓe tinni iɓe kuuɓa, iɓe mbi'a: —*Ɓii-Alla, ɗume ngiɗaa waɗude min? Naa a warii ngam torrude min fadde wakkati podaaɗo oon yottaade? Tawi sewre girooji mawne gom no toowti ɓe seɗɗa inde dura. Ginnaaji ɗiin ŋaarii mo, mbi'i: —Nde riiwude min ngiɗaa, accu min naatowa nder sewre girooji ɗii. Nden Iisa wi'i ɗi: —Naatowee ! Ginnaaji ɗiin mburtii, naatowi nder girooji ɗiin. Wakkati mum da, sewre ndeen fuu doggi no simmitoo waamnde ndeen, iɗi tallitoo, iɗi caamowa nder peta ngaan, iɗi njooloo. Durooɓe ɓeen ndoggi kooti wuro, kaalowi ko hewti ɗum'en. Ɓe pilli habaru himɓe ɓe ginnaaji wonnoo dow mum'en ɓeen duu. Himɓe wuro ngoon fuu mburtii, kawrowi to Iisa. Wakkati ɓe ngi'unoo mo ndeen, ɓe ŋaarii mo o dilla nder leydi maɓɓe. Iisa naati laana, fedditi peta ngaan, warti siire mum. Himɓe gom ngaddani mo bonnguujo gom no fukkinaa dow kooƴirngal maayɓe. Wakkati o hi'unoo no goonɗinol maɓɓe foti, o wi'i bonnguujo oon: —Higo, fukkin ɓerne maa. Hakkeeji maa njaafaama. Wakkati jannginooɓe *Tawreeta gom nanunoo ɗum sey ɓe mbi'odiri hakkune maɓɓe: —Gorko oo no bonna innde Alla. Amma Iisa faami miilooji maɓɓe, nden wi'i ɓe: —Ɗume waɗi ko oɗon miiloo miilooji bonɗi nder ɓerɗe mooɗon? Hakkune wi'ude « Hakkeeji makko njaafaama » naa « O ummoo, o yaha », ɗume ɓuri hoyde? Amma miɗo hiɗi paamon ko *Ɓii-Neɗɗo no jogii baawɗe yaafaade hakkeeji himɓe nder duuniyaaru nduu. Sey o wi'i bonnguujo oon: —Umma, hooƴu kooƴirngal maayɓe ngal ngaddiraɗaa, hootu ! Gorko oon ummii, hooti. Wakkati jama'aare ndeen hi'unoo ɗum, ɓe kuli, ɓe tinni iɓe njetta Alla ngam iri baawɗe ɗe o hokki ɓii-aadama. Wakkati Iisa waɗannoo jahaangal mum, o hi'i gorko gom bi'eteeɗo Matta no jooɗii nder suudu janngal. Sey o wi'i mo: —Tokkam. Sey Matta ummii, tokki mo. Gaɗa mum, nyannde gom Iisa no nyaama nder suudu Matta. Jaɓooɓe janngal gom he ɓooyɓe nder gaɗol hakke gom, kamɓe ɗuɓɓe ngari njooɗii no nyaamda he makko, kanko he *aahiiɓe ɓeen. Wakkati *Fariisa'en ngi'unoo ɗum, mbi'i *aahiiɓe makko: —Ɗume waɗi ko moodibbo mooɗon no nyaamda he *jaɓooɓe janngal, he waɗooɓe hakke ɓee? Amma wakkati Iisa nanunoo ɗum, wi'i ɓe: —Nyawɗo haajaa cawroowo hanaa jamɗuɗo. Njehee, njanngee ko Dewtere Alla wi'i: Yurmeene ngiɗumi, hanaa *sadaka. Miin, mi waraay noddude miilooɓe kam'en no dartiiɓe, amma mi waraana ngam annduɓe kam'en no waɗooɓe hakke. Gaɗa mum aahiiɓe Yahaaya gaɗoowo *batisma ngari to Iisa, ƴami mo mbi'i: —Ko waɗi minen he *Fariisa'en miɗen cuumoo, amma *aahiiɓe maaɗa kay cuumataako? Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Warɓe ɓanngal no mbaawi ɓalinaade wakkati ɓaŋuɗo oon no wondi he maɓɓe naa? Amma nyalaaɗe ngaran ɗe ɓaŋuɗo oon suutetee hakkune maɓɓe. Nder balɗe ɗeen, ɓe cuumoto. Neɗɗo fuu nyootataa lefol kesol he koltal kiinngal ngam lefol ngool serkan koltal kiinngal ngaal, cerkol ngool ɓeydoo. Kaden duu cabiijam kesam loowataake nder sumalleeji kiɗɗi. Nde ɗum waɗi, sumalleeji ɗiin pusan, cabiijam ɗaam rufa, sumalleeji ɗiin mbona. Ndenne, cabiijam kesam nder sumalleeji kesi loowetee, faa ɗum fuu ɗum reenoo. Wakkati Iisa haaldannoo he *Fariisa'en, sey hooreejo *waajordu gom nii yottii, hofi yeeso makko, wi'i mo: —Jooni ɓiyam debbo maayi, amma war, yowu junngo maaɗa dow makko, heɓa o ummitoo. Iisa, he *aahiiɓe muuɗum, ummii tokki mo. Iisa yeeƴitii, hi'i mo, wi'i: —Banndam debbo, fukkin hakkillo maaɗa, goonɗinol maa dannii ma. Wakkati mum da, debbo oon daɗi. Wakkati Iisa yottinoo wuro hooreejo *waajordu oon, o hi'i fuufooɓe seeseeji ciryake ngam mooɓoyde maayɗo oon, himɓe gom duu no har ɗo no mboya. O wi'i ɓe: —Mburtee, suka oo maayaay. O ɗaanii tan. Sey himɓe ɓeen njali jaleeɗe yawaare. Wakkati ɓe njaltintoo mo yaasin ndeen, o naati nder suudu nduun, o nanngi junngo suka oon, sey suka oon ummii. Habaru oon sankitii nder leydi ndiin fuu. Wakkati Iisa dillannoo toon, wumɓe ɗiɗo gom tokki mo, no kuuɓa no mbi'a: —Taan Daawda, yurma min ! Wakkati o naatunoo to o wernoo, wumɓe ɓeen ngari to makko. O ƴami ɓe, o wi'i: —On ngoonɗini ko miɗo waawi wallude on naa? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Ayyo Moodibbo, min ngoonɗini. Nden o meemi gite maɓɓe, o wi'i: —Ɗum laatanoo on, no ngoonɗinirɗon nii. Ɓe mbumti wakkati mum, nden o fooɗi noppi maɓɓe, o wi'i ɓe: —Tinnee, to kaalanee ɗum neɗɗo fuu. Amma ɓe mburtii tan ɓe cankitowii habaru Iisa nder leydi ndiin fuu. Wakkati wumtinaaɓe ɓeen ndillannoo, Iisa waddanaa gorko gom mo ginnaaru beebi. O riiwi ginnaaru nduun, sey beebaaɗo oon fuɗɗi no haala. Ɗum haayɗini jama'aare ndeen fuu faa iɓe mbi'a: —Hano ɗum hi'aaka nder *Isra'el abada ! Amma *Fariisa'en ɓeen mbi'i ko hooreejo ginnaaji oon, kam hokki mo baawɗe riiwude ɗi. Illa ɗon Iisa fuɗɗi no fiiloo nder ci'e he gure fuu, omo waajoo nder cuuɗi *baajorɗi, omo filloo filla *Habaru lobbo, filla Laamu Alla. Omo nyawta nyawuuji he laruuji ir iri fuu. Wakkati o hi'unoo jama'aare wonnde gaɗa makko, o nani yurmeene maɓɓe, ngam ɓe tampi, ɓe cuulake sanne hano baali ɗi ngalaa duroowo. Sey o wi'i *aahiiɓe makko ɓeen: —Kettol no ɗuuɗi, hettooɓe ɗuuɗaa. Ndenne, eelee Jom kettol lilda hettooɓe ngam kettol mum. Iisa noddi *aahiiɓe muuɗum sappo he ɗiɗo ɓeen, hokki ɓe baawɗe riiwude ginnaaji he nyawtude iri nyawuuji he laruuji fuu. Ndaa inɗe *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen nii: Arano maɓɓe woni Simon inndirteeɗo Piyer he minyiiko Andiire, Yakuuba ɓii-Jebede he minyiiko Yahaaya, Filipa, Bartolome, Tomas, Matta jaɓoowo janngal, Yakuuba ɓii-Alfee, Tadde, Simon kiranoowo suudu baaba he Yahuuda Iskariyot mo yahde yeeso jammboytoo Iisa oon. Iisa lili *lilaaɓe mum sappo he ɗiɗo ɓeen, o wi'i ɓe: —To njehee to ɓe kanaa *Yahudankooɓe, kaden duu to naatee gure *Samariya. Amma njehee nder ɓaadeeji Isra'ilankooɓe laatiiɓe hano baali majjuɗi ɓeen. To njehoton fuu, mbaajoɗon mbi'on: « Laamu Alla ɓadake ! » Nyawton nyawɓe, ummintinon maayɓe, nyawton seppinɓe, ndiiwon ginnaaji. Forba keɓuɗon moƴƴere ndee, kokkitiron nde forba. To njaaree kanŋe, cardi naa ceede gaɗa mooɗon. To kooƴee basi ɗiɗi naa toggooje ɗiɗi. To kooƴee paɗe naa cabbi, ngam golloowo no haani nyaamdu. Nder siire fuu naa nder wuro fuu ngo ngarɗon nder mum, tefee bernoowo lobbo, wooɗi njooɗoɗon to bernoowo mooɗon faa nyannde ndilloton. Nde oɗon naata nder ɓaade, ndu'oɗon Alla hokka nde jam. Nde nii ɓaade lobbere non, barke du'aa'u mooɗon tabbitan he mayre. Amma nde nii nde lobbiɗaa, nde heɓataa barke du'aa'u mooɗon. Wuro fuu ngo jaɓɓaaki on, naa ngo himɓe mum calii jaɓude haala mooɗon, piɗɗee sollaare koyɗe mooɗon nde nii on mburtake ngo. Goonga kaalananmi on: Nyannde darŋal, kiite wuro ngoon no ɓuran ɗe kuɓeeje *Sodooma e Gomoora naawde. —Kettinee ! Mi lili on hano baali caka pobbi. Ndenne kakkilanee ko'e mooɗon hano no bolle ngaɗata, laatoɗon jom'en jam hano buugaali. Tinnoɗon he himɓe ɓeen, ngam ɓe ngattan on nder kiite, ɓe ɓoccan on nder *baajorɗi maɓɓe. On njaaretee yeeso hooreeɓe he yeeso laamiiɓe ngam sabbu am, ngam ceedonoɗon kam yeeso maɓɓe, kamɓe he ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Wakkati ndarnaɗon nder hiitorde fuu, to ko'e mooɗon kaɓɓo dow ko kaaloton. Ngam on kokketee haalaaji ɗi kaanuɗon haalude wakkati mum. *Ruuhu *Baabiraawo mooɗon, kam haalata nokku mooɗon. Himɓe no kokkitiran sakiraaɓe mum'en mbaree, baaba no hokkitiran ɓiyum. Sukaaɓe no ummanto saarooɓe mum'en, gaɗa dabare ɓe mbaree. Ngam am, himɓe fuu mbanyan on. Amma tarsiniiɗo faa yottii he timmoode, joomum no hisintee. Nde nii on torraama nder wuro gom, pa'ee wonngo. Goonga kaalananmi on: On timmintaa gure *Isra'el ɗeen fuu tawa *Ɓii-Neɗɗo wartaay. Walaa *aahiijo ɓurɗo moodibbo mum, naa maccuɗo ɓurɗo joomum. Aahiijo no waawi laatoo hano moodibbo mum, maccuɗo duu laatoo hano joomum. Miin he hoore am ɓe noddiri kam Be'eljebul, mawɗo ginnaaji, sako faa onon banndiraaɓe am. —Ndenne, to kulee himɓe. Walaa fuu ko suuɗi ko wanngintaake, walaa sirri ndi anndataake. Ko kaalanmi on nder nimre, kaalee ɗum nder jeyngol. Ko nyo'anmi on fuu, kaalee ɗum yaasin nder daane toowne. To kulee warooɓe ɓanndu, ɓe mbaawanaa yonkiiji fuy. Alla kaanɗon hulude. Kanko woni baawɗo halkude ɓanndu he yonki fuu nder jahannama. Pooloy ɗiɗoy no connee tammal gootal. Amma baa gootel nder makkoy saamataa he leydi tawa hanaa nder muuyɗe *Baabiraawo mooɗon. Onon, baa leeɓi ko'e mooɗon fuu no limaaɗi faa laaɓi. Ndenne, to kulee, ngam oɗon ɓuri pooloy ɗukkoy koy teddungal. Neɗɗo fuu bi'uɗo no anndi kam yeeso himɓe, miin duu, mi annditan ɗum yeeso *Baaba am gonɗo dow. Amma caliiɗo kam yeeso himɓe fuu, miin duu, mi salanto ɗum yeeso *Baaba am gonɗo dow. —To miilee ko mi wari ngam waddude jam nder duuniyaaru nduu. Mi waraay ngam waddude jam, amma konu ngarmi waddude. Mi wari ngam mi sennda ɓiɗɗo gorko he bammum, ɓiɗɗo debbo he inna mum, ɓaŋaaɗo he esum debbo. Koreeji neɗɗo laatoo wayɓe mum. Korsinɗo innum naa bammum faa ɓuri kam fuu, fotaay laatoo *aahiijo am. Korsinɗo ɓiyum gorko naa debbo faa ɓuri kam fuu, fotaay laatoo aahiijo am. Mo wakkaaki leggal mum *bardugal, tokki kam fuu, joomum fotaay laatoo *aahiijo am. Tefuɗo hisinde yonki mum fuu, mursan ki. Amma mursuɗo ki ngam am fuu, heɓitan ki. —Jaɓɓiiɗo on fuu, jaɓɓake kam. Jaɓɓiiɗo kam fuu jaɓɓake lilɗo kam oon. Jaɓɓiiɗo annabiijo ngam o annabiijo Alla, heɓan ir baraaje ɗe annabiijo oon fodanaa ɗeen. Jaɓɓiiɗo neɗɗo dartiiɗo ngam dartinaaku mum, heɓan ir baraaje ɗe dartiiɗo oon fodanaa ɗeen. Goonga kaalananmi on: Neɗɗo fuu kokkuɗo ɓurɗo famɗude nder *aahiiɓe am, baa nii laatoo nyeɗerde ndiyam peewɗam non ngam o aahiijo am, joomum heppataa baraaje muuɗum. Wakkati Iisa haalidinnoo ko hiɗi he *aahiiɓe mum sappo he ɗiɗo ɓeen, sey o ummii o fiilowi nder gure takkol ɗon. Omo janngina himɓe, omo waajoo ɓe. Wakkati mum tawi Yahaaya gaɗoowo *batisma no nder kasu. Sey o nani ko *Almasiihu gollata, nden o lili *aahiiɓe makko he Iisa. Ɓe ngari, ɓe ƴami Iisa, ɓe mbi'i: —Aan woni *Almasiihu bi'aaɗo waran oon, naa min ndooma goɗɗo? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Njehee, kaalanowee Yahaaya ko nanuɗon he ko ngi'uɗon fuu: Wumɓe no mbumtaa, laƴooɓe no njaha faa wooɗa, seppinɓe no nyawtee, pahuɓe no pahitee, maayɓe no ummintinee, talkaaɓe duu no pillanee *Habaru lobbo. Barkinaaɗo woni mo salaaki goonɗinde kam. Wakkati aahiiɓe Yahaaya ɓeen ndillunoo, Iisa fuɗɗi fillanaade jama'aare ndeen filla Yahaaya, o ƴami ɓe, o wi'i: —Ko njaanoɗon nder ladde yeeruure, ɗume ndaaroyɗon? Huɗo ko henndu wifata ndaaroyɗon? Naa ɗume njaaɗon daaroyde? Oɗon miila ngi'on gorko ɓorniiɗo koltal nyaaƴo naa? Ɓornotooɗo koltal nyaaƴo nder ɓaade laamiiɗo tawetee. Ndenne, ɗume ndaaroyɗon? Naa annabiijo njaaɗon daaroyde? Too, miɗo haalana on, Yahaaya no ɓuri annabiijo. Kanko woni mo haala Alla wi'i dow mum har hunnduko annabiijo gom: Ndaa, mi ardinan lilaaɗo am moƴƴinane laawol maaɗa. Goonga kaalananmi on: Dimaaɗo waɗaay nder duuniyaaru nduu ɓurɗo Yahaaya gaɗoowo *batisma. Amma fuu nii, ɓurɗo famɗude nder Laamu Alla no ɓuri mo teddude. Illa jamaanu Yahaaya gaɗoowo *batisma warde hannden, himɓe no kaɓa, no nyaamodira dow Laamu Alla sanne. Jom'en semmbe duu no tefa teeta ngu. *Tawreeta Muusa he dewte annabiiɓe fuu kaali dow Laamu nguun fadde jamaanu Yahaaya warde. Nde nii on njaɓiino haala maɓɓe, Yahaaya woni Eliya, mo garol muuɗum hollaa. Jom nowru fuu nana. Amma he ɗume mbaawmi nanndinde himɓe jamaanu hannden oo? Iɓe nanndi he sukaaɓe jooɗiiɓe nder luuɓe, no nodda higiraaɓe mum'en, no mbi'a: « Min puufanii on seeseeji, amma on mbomaay ! Min njimanii on jimi jurminiiɗi, amma on mboyaay ! » Ngam wakkati Yahaaya warnoo, omo suumoo, o yarataa cabiijam, amma wi'aama o laddaaɗo. *Ɓii-Neɗɗo duu wari, no nyaama, no yara, amma wi'aama: « Ndaaree neɗɗo oo, nyaamɗe he jarɗe tan adi hakkillo makko, o higo *jaɓooɓe janngal he waɗooɓe hakke ! » Dey goonɗinɓe anndal Alla no kolla nder mbuurnam mum'en ko laawol Alla no goonga. Nden Iisa fuɗɗi felude himɓe gure ɗe o ɓuri waɗude kaayɗe nder mum, ngam wonɓe nder majje tuubaay. Omo wi'a: —Bone saaman dow maa, aan Korasin ! Bone saaman dow maa, aan Baytisayda ! Ngam nde nii kaayɗe gaɗanooɗe nder mooɗon ɗeen, ngaɗanooma nder Tirus he nder Sidon, tawan wonɓe nder majje tuubinoo ila. Ɓe ɓoornakeno saakuuji, ɓe mbujakeno ndooni, ngam hollude ko ɓe tuubii. Ngam majjum, miɗo wi'a on: Nyannde darŋal, kiite mooɗon no ɓuran ɗe Tirus he Sidon naawde. Aan duu Kafarnahum, aɗa miila a townetee faa dow naa? Too, a leynetee faa laahara. Ngam nde nii kaayɗe gaɗanooɗe nder maaɗa ɗeen, ngaɗanooma nder *Sodooma, nden wuro ngoon no heddotonoo faa joonin. Ngam majjum, miɗo wi'a on: Nyannde darŋal, kiite mooɗon no ɓuran ɗe *Sodooma naawde. Nder wakkati mum non Iisa haali, wi'i: —Mi yettii ma, *Baabiraawo jom dow he ley, ngam a suuɗanii jom'en hakkillo he anndal kujje ɗee fuu amma a wannginanii ɗe sukaaɓe famarɓe. Noon non jaati *Baaba, ngam kanƴum welii ma. *Baaba am watti huune fuu nder juuɗe am. Walaa annduɗo Ɓiɗɗo oon nde hanaa *Baabiraawo oon. Walaa annduɗo *Baabiraawo oon duu nde hanaa Ɓiɗɗo oon, he mo Ɓiɗɗo oon muuyi wannginande *Baaba oon. Onon tampuɓe, ronndiiɓe donle tedduɗe, on fuu ngaree to am, mi fowtinan on. Ɗowtanee kam baa ko ɗum hoyaa, accon mi janngina on. Ngam mi leesiniiɗo hoore, ɓerne am duu no feewi, yonkiiji mooɗon keɓan powtiri. Ngam ɗowtanaaki am nannduki ko satti no hoyi, donngal am duu no huyfi. Balɗe seɗɗa gaɗa majjum, Iisa he *aahiiɓe muuɗum no peddita gese alkamaaje. Nyannde mum ɗum fototiri he *nyalaane fowteteene, *aahiiɓe ɓeen ndafaa, iɓe mborsoo camme alkama, iɓe ƴakka. Wakkati *Fariisa'en ngi'unoo ɗum ndeen, ɓe mbi'i Iisa: —A hi'i *aahiiɓe maaɗa no ngaɗa ko haɗaa nder *nyalaane fowteteene ! Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —On njanngaay ko Daawda waɗunoo wakkati kanko he yaadiraaɓe makko fuu ndafanoo? O naatidi he maɓɓe nder suudu Alla. Ɓe nyaami buuru ittanaaɗo Alla oon. Ɓe kaanaa nyaamude mo, *cakkanooɓe Alla tan kaani nyaamude mo. Naa duu, on njanngaay nder *Tawreeta Muusa, ko baa nder *nyalaane fowteteene *cakkanooɓe Alla no ngolla nder *Juulirde mawne ndeen? Nyannde mum iɓe lutta he tilsinooje nyalaane ndeen, amma ɓe pelirtaake ɗum. Miɗo wi'a on ko ɓuri *Juulirde mawne ndeen no ɗo. Nde nii on paaminoo ko haala Alla kaa fiirtata: Yurmeene ngiɗumi, hanaa *sadaka, nden on ndekataano gacce dow mo gaccaaka. Ngam *Ɓii-Neɗɗo woni jom *nyalaane fowteteene. Iisa dilli toon, naatowi nder *waajordu maɓɓe. Gorko gom mo junngo mum waati no tawa toon. Wonɓe ɗon ɓeen no tefa ko pelirta Iisa, nden ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: —*Tawreeta hokki laawol neɗɗo nyawtee nder *nyalaane fowteteene naa hokkaay? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Alal misaali, oɗon ngoodi mbaalu mon ngootu, dey ngu saama nder luggere nder *nyalaane fowteteene, ndenne on mburtinoyta ngu naa? Oɗon anndi sanne ko neɗɗo no ɓuri mbaalu teddungal ! Ndenne, no dagii neɗɗo waɗanee ko wooɗi nder *nyalaane fowteteene. Nden o wi'i gorko oon: —Foortu junngo maa ! Oon foorti ngo, ngo yamɗiti, ngo warti hano ngooto. Sey *Fariisa'en mburtii, kawrowi ngam caawodira dow no ɓe mbardata Iisa. Wakkati Iisa heɓunoo habaru majjum, o dilli toon, jama'aare mawne tokki mo. O nyawti nyawɓe ɓeen fuu, o wi'i ɓe to ɓe kaalan neɗɗo fuu moy o woni. Ɗum duu ngam humnude ko annabi *Esaaya haalunoo wakkati o wi'i: Ndaa golloowo am mo cuɓiimi. Omo horsi he am, omo welna ɓerne am. Mi jippinan *Ruuhu am dow makko, o yottinan laawol dartinaaku to lenyol fuu. O yeddodirtaa he neɗɗo fuu, o olkataa. Daane makko nanataake dow laabi. O jokkititta ƴommbal kelngal, o nyifataa fitilla ka jeyngol muuɗum famɗi sey nii nyannde o waɗi dartinaaku jaali. Lenyol fuu dekan gokka mum dow makko. Wakkati gorko gom, mo ginnaaru wumni, beebi, waddaa to makko, Iisa nyawti mo. Gorko oon no hi'a, no haala. Ɗum haayɗini himɓe ɓeen fuu, nden ɓe tinni iɓe mbi'a: —Gorko oo, sikka fuu walaa o taanu Daawda. Amma wakkati *Fariisa'en nanunoo ɗum ndeen, ɓe mbi'i: —Baawɗe Be'eljebul hooreejo ginnaaji, o riiwrata ɗi. Ngam Iisa no anndi miilooji maɓɓe, waɗi o wi'i ɓe: —Laamu fuu feccii ɗiɗi, no ɓoorodira ɓooyataa. Wuro fuu fecciingo naa ɓaade fuu fecciine pecce ɗiɗi, himɓe mum potataa, ɓe cankititto. Nde nii Ibiliisa riiwi ginnaaji muuɗum, feccii hoore mum. Ndenne, noy laamu mum darortoo? Nde tawi Be'eljebul ndiiwiranmi ginnaaji, aahiiɓe mooɗon, ɗume ndiiwirta ɗi? Ndenne, golleeji maɓɓe he hoore mum kollata ko on ngalaa goonga ! Amma nde nii *Ruuhu Alla ndiiwiranmi ginnaaji, iɗum holla ko Laamu Alla wari to mooɗon. Neɗɗo fuu waawaa naati wuro jom semmbe, teeta njawdi makko, nde nii hanaa no artu haɓɓi mo non ginan, nden hooƴa njawdi ndiin fuu. Mo wondaa he am fuu no ganyo am. Mo wallataa kam mi hawra, joomum no cankitoowo. Ngam majjum, miɗo wi'a on: Hakkeeji himɓe he haalaaji mum'en bonɗi fuu no mbaawi yaafeede. Amma bonnuɗo innde *Ruuhu Ceniiɗo fuu yaafataake. Neɗɗo fuu kaaluɗo ko boni dow *Ɓii-Neɗɗo, joomum no waawi yaafeede. Amma neɗɗo fuu kaaluɗo ko boni dow *Ruuhu Ceniiɗo, yaafataake hannden, yaafataake duu nder wakkati garoowo. —Nde nii lekki no wooɗi, ɓiɓɓe muuɗum mbooɗan. Nde lekki wooɗaa, ɓiɓɓe muuɗum mbooɗataa. Ngam lekki ɓiɓɓe mum annditirtee. Ɓiɓɓe bolle ! Noy mbaawirton haalude ko wooɗi tawee on bonɓe? Ngam ko heewi nder ɓerne, hunnduko wurtinta. Neɗɗo moƴƴuɗo, ko moƴƴi ko resi nder ɓerne mum, kam hunnduko mum wurtinta. Neɗɗo bonɗo duu, ko boni ko resi nder ɓerne mum, kam hunnduko mum wurtinta. Miɗo wi'a on: Nyannde darŋal, neɗɗo fuu jaaboto ngam haalaaji muuɗum meereeji. Ngam neɗɗo fuu haalaaji muuɗum hiitortee. Ndenne, kanƴi ngatta neɗɗo dartiiɗo naa jukketeeɗo. Nyannde gom, jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en gom mbi'i Iisa: —Moodibbo, miɗen ngiɗi kollaa min alaama ko Alla lili ma. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Onon himɓe jamaanu bonɗo, mo hulataa Alla. Oɗon ngiɗi holleede alaama. Amma alaama fuu non on kollataake ko ƴaari alaama annabi Yunuusa. Ngam no Yunuusa waɗiri balɗe tati jemma he nyalooma nder reedu linngu manngu nguun, hano non *Ɓii-Neɗɗo duu waɗirta balɗe tati jemma he nyalooma nder leydi. Nyannde darŋal, himɓe Niniwe ummodoto he himɓe jamaanu hannden. Ɓe kiitodoo he maɓɓe, ɓe liɓa ɓe, ngam kamɓe, ɓe tuubii wakkati ɓe nanunoo waaju Yunuusa. Haya, ɓurɗo Yunuusa nii ɗo ! Nyannde darŋal, debbo laamiiɗo leydi hoore huɗo gom ummodoto he himɓe jamaanu hannden oo. O hiitodo he maɓɓe, o liɓa ɓe. Debbo oo ƴuwi faa to woɗɗi, wari ngam hettinaade haalaaji Suleymaanu keewɗi hikmaaku. Haya, ɓurɗo Suleymaanu nii ɗo ! —Nde nii ginnaaru wurtake neɗɗo, ndu yahan indu warta. Ndu tefan nokkuuje joorɗe to ndu fowtata, amma ndu heɓataa. Nden ndu wi'a: « Ndaa, mi soƴƴoto wuro am to ƴuwnoomi. » Nde nii ndu wartii, ndu tawaa, nokkuure ndeen wuuwaama, moƴƴinaama. Nden ndu yaha, ndu waddowa ginnaaji jeɗɗi ɓurɗi ndu bonde gom. Ɗi naata, ɗi koɗa nder wuro ngoon. Sakitoo mbuurnam neɗɗo mo ndu wurtinoo nder mum oon ɓura ɗam arannde ɗam bonde. Nii himɓe jamaanu bonɗo oo laatortoo. Wakkati Iisa haaldannoo he jama'aare ndeen, sey inniiko he minyiraaɓe makko worɓe njottii, ɓe ndarii yaasin. Iɓe ngiɗi hi'ude mo. Sey goɗɗo wi'i mo: —Ndaa, inna maa he rimdaaɓe maaɗa no ndarii yaasin, no ngiɗi ngi'e. O jaabii neɗɗo oon, o wi'i mo: —Moy woni inna am? Ɓeye ngoni rimdaaɓe am? O sappii *aahiiɓe makko ɓeen, o wi'i: —Ndaaree inna am he rimdaaɓe am nii. Gaɗoowo muuyɗe *Baabiraawo am gonɗo dow, kam woni dimdaaɗo am, kam woni inna am. Nyannde mum, Iisa no wonnoo nder suudu sey o wurtii, o jooɗowii daane peta Galili. Jama'aare mawne gom wari, fiilii mo, ngam majjum o naatowi laana ndiyam o jooɗii. Himɓe ɓeen ndarii hunnduko maayo ngoon. O haalani ɓe kujje keewɗe nder kippol haala. Omo wi'a: —Aawoowo gom dilli faa aawowa aawdiiri mum. Nder aawre ndeen, gabbe gom caami sera laawol. Nden pooli ngari coppi ɗe. Gere majje caami nder korkaaƴe to leydi ɗuuɗaa. Ɗe puɗilawi ngam luggiɗaa sanne. Amma wakkati naange wulnoo ndeen, ɗe ɗayli, ɗe njoori ngam ɗe ngaɗaay ɗaɗi. Gere majje caami to kebbe puɗata. Kebbe ɗeen mawni, nanngi ɗe. Gere majje duu caami nder leydi lobbiri. Ɗe puɗi, ɗe ndimi: Wassaaŋo gom rimi camme hemre, wonngo lasooji tati, wonngo duu woronja. Jom nowru fuu nana ! Sey *aahiiɓe ɓeen ɓattii, ƴami mo, mbi'i: —Ɗume waɗi ko aɗa haalana ɓe kujje ɗee nder kippol haala? Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Onon, Alla hokkii on baawɗe anndude ko suuɗi dow habaru Laamu muuɗum. Amma kamɓe, ɓe kokkaaka ɗum. Ngam jogiiɗo fuu, no ɓeydantee faa heewa. Amma mo walaa oon, baa seɗɗa mo jogii oon, no teetetee. Ko waɗi miɗo haalana ɓe kujje ɗee nder kippol haala woni: Baa nde ɓe ndaari, ɓe ngi'ataa, baa nde ɓe kettinake, ɓe nanataa, ɓe paamataa. Hakiika ko annabi *Esaaya haalunoo dow maɓɓe ɗum tabbiti, wakkati wi'unoo ɓe: On nanan faa wooɗa, amma on paamataa. On ndaaran faa wooɗa, amma on ngi'ataa. Ngam himɓe lenyol ngool no njoori ɓerɗe: Ɓe cukkii noppi maɓɓe, ɓe maɓɓii gite maɓɓe, ngam to gite maɓɓe ngi'u, to noppi maɓɓe nanu, to hakkillooji maɓɓe paamu, to ɓe tuubu sako mi danna ɓe. Amma onon, on welɓe ko'e. Gite mooɗon ngi'an, noppi mooɗon duu nanan ! Goonga kaalananmi on, annabiiɓe heewɓe he dartiiɓe ɗuɓɓe muuyiino hi'ude ko ngi'oton ɗum, amma ɓe ngi'aay ɗum. Ɓe muuyiino hettinaade ko nanuɗon ɗum, amma ɓe nanaay ɗum. Nden Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Kettinee piirtol kippol haala dow aawoowo ngool nii. Sera laawol to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala Laamu Alla, dey paamaay ka. Gaɗa mum bonɗo oon waran, ɗoofa ko aawaa nder ɓerne maɓɓe. Korkaaƴe to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala kaan, njaɓɓorii ka welwelo wakkati mum da. Amma ngam ka waɗaay ɗaɗi nder maɓɓe, ɓe nanngan ka wakkati seɗɗa tan. Nde nii ɓe ɓillake naa nde nii ɓe torraama ngam makka, ɓe mboppan ka wakkati mum da. To kebbe puɗidi aawdiiri ndiin woni nanuɓe haala kaan, amma sakkulla duuniyaaru he suuno njawdi kuman ka nder maɓɓe, ka laatoo ndimara. Leydi lobbiri to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala kaan, paamii ka faa ɓe ngaɗi barke: Woɓɓe kile hemre, woɓɓe kile lasooji tati, woɓɓe duu kile woronja. Iisa waɗani ɓe kippol haala gom, wi'i ɓe: —Ndaa no Laamu Alla nanndi nii: Gorko gom wicci aawdiiri alkama lobbiri nder ngesa muuɗum. Amma wakkati himɓe fuu ɗaaninoo ndeen, ganyo makko gom wari, wicci huɗo bonko nder magga, dilli. Wakkati aawdiiri ndiin fuɗunoo ndeen faa ndi fii camme, huɗo bonko koon wanngi. Maccuɓe jom ngesa oon mbi'owi mo: « Alla sabbinane, hanaa aawdiiri lobbiri aawuɗaa naa? Ndenne toy huɗo bonko koo ƴuwi? » O jaabii ɓe, o wi'i: « Ganyo gom waɗi ɗum. » Nden maccuɓe ɓeen ƴami mo, mbi'i: « Aɗa hiɗi min ɗoofowa ko naa? » Amma o jaabii ɓe, o wi'i: « Aa'a, ngam nde nii oɗon ɗoofa ko, on ɗoofidan ko he alkama oon. Accidee ko he alkama oon faa kettol. Nden, mi wi'an hettooɓe ɓeen ɗoofa ko ginan, ɓe kaɓɓa ko kaɓɓe kaɓɓe faa ko wulee, nden ɓe ketta alkama oon, ɓe kawra mo nder ƴeelu am. » Iisa waɗani ɓe kippol haala gom, wi'i ɓe: —Laamu Alla no nanndi he wabbere mutaari nde neɗɗo hooƴi, aawi nder ngesa muuɗum. Wabbere ndeen woni ɓurde gabbe fuu famɗude, amma nde nii nde fuɗi, nde ɓuran leɗɗe koogol ngool fuu. Nde laatoto lekki mawki faa pooli ngara nyiɓa cuuɗi mum'en dow licce makki. Iisa waɗani ɓe kippol haala gom kaden, wi'i ɓe: —Laamu Alla no nanndi he ƴuufinirɗum ko debbo budi nder muddiiji conndi alkama tati mawɗi faa ɗum fuu ɗum ƴuufi. Iisa haalani ɓe kujje ɗee fuu nder kippol haala. Walaa fuu ko o haalani ɓe ko hanaa nder kippol haala o haali ɗum. O waɗiri non duu ngam tabbintinde haala kaa annabiijo gom haalunoo wakkati wi'unoo: Mi haaldan he himɓe nder kippol haala, mi haalanan ɓe kujje cuuɗaaɗe fadde duuniyaaru tageede. Iisa ummii, acci himɓe ɓeen, naatowi nder suudu. *Aahiiɓe makko ɓattii mo, mbi'i mo: —Fiirtan min kippol haala ngool. Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —Aawɗo aawdiiri lobbiri ndiin, oon woni *Ɓii-Neɗɗo. Ngesa ngaan duu woni duuniyaaru. Aawdiiri lobbiri ndiin woni ɓiɓɓe Laamu Alla. Huɗo bonko koon woni ɓiɓɓe bonɗo oon. Ganyo jom ngesa oon woni Ibiliisa. Kettol ngool woni timmoode duuniyaaru, hettooɓe ɓeen ngoni maleykaaɓe. Hano no huɗo koon ittirtee, faɗɗee nder hiite nii, hano non timmoode duuniyaaru duu laatortoo. *Ɓii-Neɗɗo lilan maleykaaɓe muuɗum, kawra itta nder laamu mum waɗooɓe woɓɓe ngaɗa hakke ɓeen, he waɗooɓe ko boni fuu. Ɓe paɗɗee nder kaatane hiite nge nyifataa. Toon ɓe mbuletee, iɓe ŋerƴodira nyiiƴe. Amma wakkati mum, dartiiɓe ɓeen no ƴelkiɗan hano naange nder Laamu *Baabiraawo mum'en. Jom nowru fuu, nana ! Iisa waɗi kippol haala gom wi'i kaden: —Laamu Alla no nanndi he njawdi cuuɗiini nder ngesa. Gorko gom hiiti ndi, suuɗitini, suuɗi kam duu. Nder welwelo makko, o yehi, o sottowi ko o joginoo fuu, nden o soodi ngesa ngaan. Laamu Alla no nanndi kaden he luumotooɗo tefoowo kaaƴe dime. Nde joomum hi'i hayre rimre soodeteene law, joomum no yahan sonnowa ko jogii fuu nden sooda nde. Iisa waɗi kippol haala gom kaden wi'i: —Laamu Alla no nanndi he taaruwol paɗɗaangol nder maayo, dey nanngi iri liƴƴi fuu. Wakkati taaruwol ngool heewunoo, nanngooɓe liƴƴi ɓeen pooɗi ngol faa he hunnduko ndiyam. Ɓe njooɗii, iɓe cennda liƴƴi ɗiin. Liƴƴi lobbi ɗiin no ngattee nder kandeeje, bonɗi ɗiin duu no paɗɗee. Hano non timmoode duuniyaaru ndu laatortoo. Maleykaaɓe ngaran cennda bonɓe he dartiiɓe. Ɓe paɗɗan bonɓe ɓeen nder hiite jahannama, toon ɓe mbuletee, iɓe ŋerƴodira nyiiƴe. Iisa ƴami ɓe, wi'i: —On paamii maana ɗum fuu naa? Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Ayyo, min paamii. Sey, o wi'i ɓe: —Jannginoowo *Tawreeta fuu laatiiɗo aahiijo nder Laamu Alla, no nanndi he jom ɓaade keɓoowo nafakka nder kujje kese he kujje kiɗɗe. Wakkati Iisa hanti kippi haala mum, ummii, hooti nder Nasaratu, wuro ngo o mawnunoo nder mum. Omo waajoo nder *waajordu maɓɓe. Ɗum haayɗini hettinaniiɓe mo ɓeen sanne, ɓe tinni iɓe mbi'a: —Toy o heɓi anndal ngal? Noy o heɓiri baawɗe waɗude kaayɗe ɗee? Hanaa ya kanko woni ɓii sekkeejo oon? Hanaa Mariyaama woni inniiko? Hanaa kanko woni mawnu Yakuuba, Yusufu, Simon he Yahuuda'en? Hanaa enen he minyiraaɓe makko rewɓe ngondi? Ndenne, moy hokki mo anndal ngaal he baawɗe ɗee fuu? Ngam majjum waɗi ɓe calii mo. Amma Iisa wi'i ɓe: —Annabiijo no teddinee nder nokkuuje fuu, dey hanaa nder wuro muuɗum he ɓaade muuɗum. Iisa waɗaay toon kaayɗe ɗuɗɗe ngam ɓe ngoonɗinaay mo. Wakkati *Hirudus, laamiiɗo leydi Galili, nanunoo filla Iisa no waɗee. Sey o wi'i gollooɓe makko: —Yahaaya gaɗoowo *batisma ! Maayɗo oon, kam ummitii. Ngam majjum waɗi, omo jogii baawɗe waɗude kaayɗe. *Hirudus no hiɗi wara Yahaaya amma suusaa, ngam himɓe fuu no mbi'a o annabiijo. Ko wakkati nyalaane miccintinoore dimeeki *Hirudus yottinoo, ɓii-Hirudiya debbo womi yeeso noddaaɓe-ngari to juulɗe ɗeen. *Hirudus nani belɗum majjum sanne, faa hunii no hokkan mo huune fuu ko o eeli ɗum. Surbaajo oon tokki haala innum, wi'i *Hirudus: —Waddanam jooni jooni hoore Yahaaya gaɗoowo *batisma nder le'al ! Ɗum naawi ɓerne *Hirudus, amma ko heƴi o huni ɗum yeeso noddaaɓe ɓeen, tilay makko o hokka laawol surbaajo oon hokkee ko ŋaarii ɗum. O lili goɗɗo yaha nder kasu oon, taƴowa hoore Yahaaya. Hoore ndeen taƴaa, tummbaa nder le'al, nde hokkaa suka debbo oon. Kam duu hokkowi nde innum. Aahiiɓe Yahaaya ɓeen ngari kooƴi ɓanndu makko, mooɓowi. Nden ɓe njehi, ɓe kaalanowi Iisa ko waɗi. Wakkati Iisa nanunoo habaru maayde Yahaaya ndeen, o ummii kanko tan o dilli, o naatowi nder laana ndiyam, o fa'i nokkuure yeewne gom. Wakkati himɓe nanunoo ɗum ndeen, mburtii nder gure takkiiɗe daane peta ngaan, tokki mo. Wakkati o wurtinoo nder laana kaan, o hi'i jama'aare mawne no hawri. Ɓe njurminii mo sanne. O nyawti nyawɓe wonɓe nder maɓɓe fuu. Wakkati hiirunoo ndeen, *aahiiɓe ɓeen ɓattii Iisa, mbi'i mo: —Joonin kay futuro waɗi, nokkuure ndee duu no ladde. Accu jama'aare ndeen yaha, naatowa nder gure ngam coodowa ko nyaamata. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Fotaay ɓe njaha nder gure. Onon he ko'e mooɗon, kokkee ɓe ko ɓe nyaamata. Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Buuruuje joy he liƴƴi ɗiɗi tan min njogii. O wi'i ɓe: —Ngaddanee kam ɗum ɗo. O wi'i himɓe ɓeen njooɗoo dow huɗo koon. O hooƴi buuruuje joy ɗeen he liƴƴi ɗiɗi ɗiin, o tiggitii, o yetti Alla. O helti buuruuje ɗeen, o hokki *aahiiɓe ɓeen kokka jama'aare ndeen. Ɓe fuu ɓe nyaami faa ɓe kaari. *Aahiiɓe ɓeen kawri kelte koddiiɗe ɗeen. Ɗum hebbini kandeeje sappo he ɗiɗi. Nyaamuɓe ɓeen no ngaɗa hano worɓe ujunaaji joy mbaka rewɓe he sukaaɓe ɓeen ngalaa. Wakkati mum da, o hokki laawol *aahiiɓe ɓeen naata nder laana kaan, ardoo, peddita peta ngaan, fadde makko waynaade jama'aare ndeen. Gaɗa waynitaaki jama'aare ndeen, o ƴeenyowi dow waamnde ngam du'aade kanko tan. Naange yani, tawi mo dow mayre. Laana *aahiiɓe ɓeen duu woɗɗowake. Ika dilli yahde ika fotta he henndu, sey benkeƴƴe puɗɗi no piya ka. Wakkati ɓadinoo weetude, o wari to *aahiiɓe ɓeen, omo dilla he koyɗe dow ndiyam ɗaam. Amma wakkati *aahiiɓe ɓeen ngi'unoo omo dilla he koyɗe dow ndiyam ɗaam, ɓerɗe maɓɓe taƴi, ɓe mbi'i: —Mbeelu maayɗo non ! Ɓe kuli kulal manngal. Wakkati mum da Iisa wi'i ɓe: —Pukkinee hakkillooji mooɗon ! Miin non. To kulee ! Sey Piyer jaabii mo, wi'i: —Joomam, nde nii aan non, waɗu mi wara to maa. Iisa jaabii mo, wi'i: —War ! Piyer wurtii laana kaan, no yaaɓa dow ndiyam ɗaam, no fa'i to Iisa. Amma wakkati o hi'unoo henndu nduun sattii sanne ndeen, o huli, sey o fuɗɗi yoolaade, nden o huuɓi, o wi'i: —Joomam, hisinam ! Wakkati mum da, Iisa foorti junngo mum, nanngi mo, wi'i: —Hey pamɗuɗo goonɗinol, ko waɗi cikkuɗaa? Gaɗa mum ɓe fuu ɗiɗo, ɓe naati laana kaan, sey henndu nduun duu darii. Nden *aahiiɓe wonɓe nder laana kaan cujidani mo, mbi'i: —Hakiika, aan woni *Ɓii-Alla ! Wakkati ɓe pedditinnoo peta ngaan, ɓe njottii leydi Genesaret. Himɓe wuro ngoon fuu annditi mo, ɓe ngaɗi lilaaɓe leydi ndiin fuu haalanee garki makko. Himɓe ɓeen ngaddani mo nyawɓe mum'en fuu. Ɓe eeli mo o acca nyawɓe ɓeen meema baa nii hunnduko jabbaare makko tan. Meemuɗo nde fuu nyawti. *Fariisa'en he jannginooɓe *Tawreeta ƴuwi *Ursaliima, ngari to Iisa ƴami mo, mbi'i: —Ɗume waɗi ko *aahiiɓe maaɗa tokkataa laabi finaa-tawaaji maamiraaɓe meeɗen? Ɓe lootataa juuɗe maɓɓe fadde maɓɓe nyaamude. Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Onon nee, ɗume waɗi ko on tokkataa tilsinooje Alla, oɗon tokka finaa-tawaaji mooɗon? Ngam Alla wi'i: Teddin inna maa he bammaa. O wi'i kaden: Kuɗuɗo innum naa bammum fuu no haani wareede. Amma onon, oɗon njanngina ko neɗɗo no waawi wi'ude innum naa bammum, kam sakkani Alla ko haani wallirde ɓe ɗum. Oɗon mbi'a fotaay joomum teddina saarooɓe muuɗum. Ndenne ngam sabbu finaa-tawaaji mooɗon, oɗon ngartira haala Alla meere ! Munaafiki'en ! *Esaaya woofaay sam wakkati o waɗunoo annabaaku dow mooɗon. Nder maggu Alla wi'i: Himɓe ɓee no mbi'an kam'en no teddina kam, amma ɓerɗe maɓɓe no mboɗɗi kam. Dewal maɓɓe no meere ngam ko ɓe ngoni iɓe njanngina ɗum to ɓiɓɓe aadama ƴuwi. Nden Iisa noddi jama'aare ndeen, wi'i nde: —Kettinee. Paamee ko hanaa ko naatata nder hunnduko neɗɗo, tunninta ɗum, amma ko wurtotoo nder makko. Sey *aahiiɓe ɓeen ɓattii mo, mbi'i: —Aɗa anndi ko haalaaji maaɗa ɗiin metti ɓerɗe *Fariisa'en? Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Wasaango fuu ngo *Baaba am gonɗo dow aawaay, no ɗoofetee. Accee ɓe, ɓe wumɓe ɗowooɓe wumɓe ! Nde bumɗo ɗowi bumɗo, sey ɓe fuu ɗiɗo ɓe caamowan nder ngayka. Sey Piyer wi'i mo: —Fiirtan min banndol ngool. Nden Iisa jaabii mo wi'i: —Onon duu, faa hannden ɗum laaɓanaay on naa? On anndaa ko naati nder hunnduko fuu no yahan nder reedu, gaɗa mum ɗum yehee gaɗa wuro naa? Amma ko wurtotoo nder hunnduko ɗum, nder ɓerne ɗum ƴuwata, kanƴum jaati tunninta neɗɗo. Ngam nder ɓerne neɗɗo miilooji bonɗi, uppooji neɗɗo itta yonki, yeena, fija, wujja, seedo dow fewre, he mbonka fuu ƴuwata. Ɗum woni ko tunninta neɗɗo. Amma nyaama tawee lootaay juuɗe muuɗum hano no finaa-tawaaji wi'iri ɗum nii tunnintaa neɗɗo. Nyannde gom Iisa ummidii *aahiiɓe mum, fonndi seraaji Tirus he Sidon. Sey Kanananke debbo gom tawaaɗo nder seraaji ɗiin waddi bojji mum to makko, wi'i: —Joomam, taan Daawda, yurmam ! Ɓiyam debbo, ginnaaru woni dow mum, indu torra mo sanne ! Amma Iisa jaabaaki mo. Nden *aahiiɓe ɓeen ɓattii mo, mbi'i: —Riiwu debbo oo, omo nii gaɗa meeɗen, omo wulla. Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Ngam baali *Isra'el majjuɗi ɗiin waɗi lilaami. Nden debbo oon wari, sujidi yeeso makko, wi'i: —Joomam, wallam ! Iisa jaabii mo, wi'i: —Hegaaki neɗɗo hooƴa nyaamdu sukaaɓe, faɗɗana dawaaɗi. Debbo oon jaabitii mo, wi'i kaden: —Goonga non, Joomam. Amma dawaaɗi duu no nyaama nyaamdu joomiraaɓe mum'en ɓiltotoondu nder le'e maɓɓe no saama. Nden, Iisa jaabii mo, wi'i: —Goonɗinol maa ngool no mawni ! Ɗum laatane no ngiɗirɗaa fuu. Nder wakkati mum, ɓiyiiko debbo nyawti. Iisa dilli Tirus he Sidon, o tokkitii daane peta Galili yahde. O ƴeenyi waamnde gom, o jooɗowi toon. Himɓe heewɓe ngari to makko, ngaddani mo laƴooɓe, wumɓe, larɗuɓe, pahuɓe, he nyawɓe heewɓe. Ɓe ngaddi ɓe yeeso makko, nden o nyawti ɓe. Wakkati ɓe ngi'unoo pahuɓe ɓeen no kaala, larɗuɓe ɓeen no larɗita, laƴooɓe ɓeen no laƴita, wumnooɓe ɓeen no ngi'a. Ɗum haayɗini ɓe sanne. Ɓe tinni iɓe njetta Alla mo *Isra'el. Iisa noddi *aahiiɓe mum, wi'i ɓe: —Himɓe ɓee no njurminii. Balɗe tati nii hannden ko iɓe ngondi he am, ɓe ngalaa fuu ko nyaamee. Mi hiɗaa ɓe ndilla tawee ɓe nyaamaay, to rafo liɓoy ɓe dow laawol. Nden *aahiiɓe ɓeen mbi'i mo: —Toy keɓeten ko nyamni jama'aare ndee fuu nder ladde yeeruure ndee? Sey o ƴami ɓe, o wi'i: —Buuruuje foti njogiɗon? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Buuruuje jeɗɗi, he likkoy seɗɗa min njogii. Nden o wi'i jama'aare ndeen jooɗoo he leydi. O hooƴi buuruuje jeɗɗi ɗeen he likkoy koy. O yetti Alla, o helti ɗe, o hokki *aahiiɓe ɓeen, njeddani jama'aare ndeen. Ɓe fuu ɓe nyaami faa ɓe kaari. *Aahiiɓe ɓeen kawri kelte ɗeen, ɗe kebbini kandeeje jeɗɗi. Worɓe nyaamuɓe ɓeen tan no ngaɗa ujunaaji nayo, sukaaɓe he rewɓe ɓeen ngalaa nder. Gaɗa Iisa waynii himɓe ɓeen, o naati laana, o fa'i leydi Magadan. *Fariisa'en he *Sadduki'en gom ngari to Iisa faa tunna mo. Ɓe ŋaarii mo o holla ɓe alaama kaayɗiniiɗo ƴuwɗo dow kolloowo ko Alla lili mo. Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —Wakkati naange hiɗi yanude, kammu no wojji, oɗon mbi'a nyalooma jaaŋo oon no welan. Illa beete duu, nde duule boɗeeje ƴeenyi, faa kammu niɓɓi, oɗon mbi'a hannden ndiyam no toɓan. Oɗon mbaawi senndodirde alamaaji kammu, amma on mbaawaa senndodirde alamaaji wakkatiiji ! Himɓe jamaanu bonɗo mo hulataa Alla ngiɗi holleede alaama. Alaama fuu non on kollataake ko ƴaari alaama annabi Yunuusa. Nden o dilli, o acci ɓe. Wakkati *aahiiɓe ɓeen pedditannoo peta Galili, ɓe njeggiti ɓe pantiraay buuru gaɗa maɓɓe. Nden Iisa wi'i ɓe: —Kakkilee, paddee ko'e mooɗon he ƴuufinirɗum *Fariisa'en he *Sadduki'en oo. Sey *aahiiɓe ɓeen puɗɗi no mbi'odira: —Ngam en pantiraay buuru, waɗi omo wi'a haalaaji ɗii. Iisa faami ko ɓe ngoni iɓe kaala, nden o wi'i ɓe: —Onon famɗuɓe goonɗinol ! Ɗume waɗi oɗon mbi'odira hakkune mooɗon ngam on ngalaa buuru non? On paamaay faa hannden? On njeggitani buuruuje joy, ɗe njeddanmi worɓe ujunaaji joyo ɗeen naa? Nyannde mum kandeeje foti kebbinirɗon kelte buuru oon? On njeggitani kaden buuruuje jeɗɗi, ɗe njeddanmi worɓe ujunaaji nayo ɗeen naa? Nyannde mum kandeeje foti kebbinirɗon kelte ɗeen? Noy waɗi ko on paamaay, hanaa haala buuru kaalananmi on? Mi wi'aana paddoɗon ko'e mooɗon he ƴuufinirɗum *Fariisa'en he *Sadduki'en. Nden *aahiiɓe ɓeen paami ko o wondaa ƴuufinirɗum tawaaɗo nder buuru oon, amma ɓe kakkilo he ko *Fariisa'en he *Sadduki'en njannginta. Wakkati Iisa yottinoo nder leydi Kaysariya Filipi. O ƴami *aahiiɓe makko, o wi'i: —Moy himɓe mbi'ata *Ɓii-Neɗɗo oon woni? Sey ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Woɓɓe no mbi'a a Yahaaya gaɗoowo *batisma. Woɓɓe no mbi'a a Eliya. Woɓɓe duu kaden no mbi'a a Yeremiya naa a gooto nder annabiiɓe. Nden Iisa ƴami ɓe wi'i: —Dey onon nee, moy mbi'oton ngonmi? Sey Simon Piyer jaabii mo, wi'i: —Aan, a *Almasiihu, *Ɓii-Alla duumiiɗo. Nden Iisa wi'i mo: —Aan Simon ɓii-Yunuusa, a barkinaaɗo. Ngam hanaa ɓii-aadama wannginani ma ɗum, amma *Baabiraawo am gonɗo dow. Miin duu, mi inndirte Piyer, ɗum woni hayre. Dow hayre ndeen nyiɓanmi hawriine goonɗinɓe kam. Maayde naa jahannama he semmbe mum fuu walaa ko waawani nde. Mi hokkete omtirɗe dammbugal Laamu Alla: Huune fuu ko kaɗuɗaa dow leydi, haɗetee dow kammu. Huune fuu ko njaɓuɗaa dow leydi, jaɓetee dow kammu. Nden, Iisa fooɗi noppi maɓɓe wi'i to ɓe kaalan neɗɗo fuu ko kam woni *Almasiihu. Gaɗa tabbintinol ngol Piyer waɗi, Iisa fuɗɗi anndinde *aahiiɓe mum ko no tilsi kam yaha *Ursaliima. To mawɓe *Yahudankooɓe, mawɓe *cakkanooɓe Alla he jannginooɓe *Tawreeta torrata ɗum sanne, nden ɓe mbara ɗum. Balɗe tati gaɗa mum kam ummitittoo. Sey, Piyer fooɗi mo senngo, tinni no haalda he makko, no wi'a: —Alla reene, Joomam ! Ɗum hewtotaako ma sam ! Iisa yeeƴitii Piyer, wi'i: —Woɗɗam, aan Seyɗan ! A fergere dow laawol am, ngam miilooji maaɗa ɗii ƴuwaay to Alla, amma to himɓe ɗi ƴuwi ! Nden Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Muuyɗo tokkude kam fuu, acca daarude hoore mum, hooƴa *leggal bardugal mum, tokka kam. Ngam giɗɗo hisinde yonki mum, mursan ki. Amma mursuɗo ki ngam am, heɓitan ki. Ɗume keɓol duuniyaaru nduu fuu nafirta neɗɗo, nde joomum mursi yonki mum? No woodi ko neɗɗo waawi hokkitirde ngam heɓita ki naa? *Ɓii-Neɗɗo no wardan he maleykaaɓe mum nder teddungal *Baabiraawo mum. Wakkati mum, o yoɓan neɗɗo fuu ko foti he golle muuɗum. Goonga kaalananmi on: Woɓɓe nder tawaaɓe ɗo hannden maayataa tawee ngi'aay *Ɓii-Neɗɗo no wara nder laamu mum. Balɗe jeegom gaɗa tabbintinol ngol Piyer waɗi, Iisa nyakkodi Piyer, Yakuuba he dimdaaɗo mum Yahaaya dow waamnde toowne gom. Tagaadi makko waylitii yeeso maɓɓe. Yeeso makko no yayna hano naange, kolte makko duu no ƴelkita hano jeyngol. Wakkati mum da *aahiiɓe tato ɓeen ngi'i *Muusa he Eliya mbanngii, iɓe kaalda he makko. Sey Piyer wi'i Iisa: —Joomam, no wooɗi ko tawaaɗen ɗo. Nde nii aɗa hiɗi, mi nyiɓan hukumuuji tati ɗo: Aan worru, *Muusa worru, Eliya worru. Wakkati o haalannoo ndeen sey luuldere ƴelkitoore gom wari suddi ɓe. Daane gom ƴuwi nder luuldere ndeen, wi'i: —Oo woni Ɓiyam mo korsinmi, mo mbelniranmi. Kettinanee mo ! Wakkati *aahiiɓe ɓeen nanunoo daane ndeen, kippi he leydi. Ɓe kuli sanne. Iisa ɓattii ɓe, meemi ɓe, wi'i: —Ummee ! To kulee ! Sey ɓe ɓanti ko'e maɓɓe, ɓe ngi'aay neɗɗo fuu, se hanaa Iisa. Wakkati ɓe njippotonoo waamnde ndeen, Iisa fooɗi noppi maɓɓe, wi'i: —To kaalanee neɗɗo fuu ko ngi'uɗon ɗum, sey wakkati *Ɓii-Neɗɗo ummitii e maayde. Nden *aahiiɓe ɓeen ƴami mo, mbi'i: —Ɗume waɗi ko jannginooɓe *Tawreeta no mbi'a no tilsi Eliya arta *Almasiihu warde? O jaabii ɓe, o wi'i: —Goonga non, Eliya artata wara, moƴƴina kujje fuu. Amma miɗo wi'a on: Eliya warii faa yawti, ɓe annditaay mo, ɓe ndaaraay mo goɗɗum. Hano non duu ɓe ndaarataa *Ɓii-Neɗɗo goɗɗum, ɓe torra mo. Nden *aahiiɓe ɓeen paamii ko filla Yahaaya gaɗoowo *batisma o waɗani ɓe. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum ngartunoo to jama'aare ndeen, gorko gom ɓadii mo, hofi yeeso makko, wi'i: —Moodibbo, yurma ɓiyam gorko oo ! Paɗɗe o woodi, ɗum tampinii mo sanne. Kile keewɗe omo saama nder hiite naa nder ndiyam. Mi yaarii mo to *aahiiɓe maaɗa amma ɓe keppi nyawtude mo. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Hey onon himɓe jamaanu bonɗo, ɓe ngoonɗinaay ! Faa nde ngondanmi he mooɗon? Faa nde tinnotoomi miɗo munyana on? Ngaddanee kam suka oon ɗo ! O sajiti ginnaaru nduun. Ndu takkiti suka oon. Wakkati mum da suka oon nyawti. Wakkati Iisa wonnoo feere mum, *aahiiɓe ɓeen ɓadii mo, ƴami, mbi'i: —Ɗume waɗi ko minen, min keppi riiwude ginnaaru nduun? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Ngam oɗon pamɗi goonɗinol. Goonga kaalananmi on: Nde goonɗinol mooɗon no famɗi faa foti gabbel mutaari, nde nii on mbi'i waamnde ndee: « Sottu ɗo, njahaa to », nde sottan. Huune fuu hepportaa on. [ Amma iri ginnaaru nduu riiwataako nde hanaa du'aa'u he suumayeere non.] Nyannde gom, wakkati Iisa he *aahiiɓe mum pottunoo nder leydi Galili, o wi'i ɓe kaden: —*Ɓii-Neɗɗo no jammbetee, wattee nder juuɗe. O waree, balɗe tati gaɗa mum, o ummitoo. Haala kaa metti ɓerɗe *aahiiɓe ɓeen sanne. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum njottinoo Kafarnahum, *jaɓooɓe janngal *Juulirde mawne gom ngari to Piyer, mbi'i mo: —Moodibbo mooɗon no yoɓa janngal *Juulirde mawne naa? Piyer jaabii ɓe, wi'i: —Omo yoɓa. Wakkati Piyer naatannoo nder Juulirde ndeen, fadde makko yeccaade, sey Iisa wi'i mo: —Simon, ɗume miiliɗaa? Moy haani yoɓande laamiiɓe duuniyaaru janngal? Ɓiɓɓe leydi naa hoɓɓe? Nden Piyer jaabii mo, wi'i: —Hoɓɓe. Sey Iisa wi'i mo: —Ndenne, ɓiɓɓe leydi kaanaa yoɓude naa? Amma, en ngiɗaa mettinde ɓerɗe himɓe ɓee. Yah toon dow peta, paɗɗaa mamaruwol maa. Linngu ngu artuɗaa nanngude nguun, omtu hunnduko maggu. A tawan tammal cardi, joɓoowal janngal meeɗen. Ittaa ngal, njoɓana en, miin he maa. *Aahiiɓe ɓeen ɓadii Iisa, ƴami mo, mbi'i: —Moy ɓuri teddude nder Laamu Alla? Nden Iisa noddi cukalel gom, darni yeeso maɓɓe, wi'i: —Goonga kaalananmi on: Nde nii on mbattitaay, faa nannduɗon he cukaloy koy, on naatataa nder Laamu Alla. Leesinɗo hoore mum faa nanndi he cukalel ngel, kam woni ɓurɗo teddude nder Laamu Alla. Jaɓɓiiɗo suka gooto hano cukalel ngel dow innde am, miin jaati joomum jaɓɓii. Neɗɗo fuu waɗi cukalel gootel goonɗinngel kam waɗa hakke, ko ɓuri moƴƴande joomum woni kaaƴa mannga haɓɓee he daane mum, yoolee nder nokkuure ɓurne luggiɗidde nder maayo. Kaari duuniyaaru nduu no heewi laabi gaɗol bone. Sikka fuu walaa laabi gaɗol ko boni keppataa nder mayru faa abada. Amma bone saama dow neɗɗo fuu laatii sabiili majji ! Se tawi junngo maaɗa naa koyngal maaɗa no waawi waɗa ngaɗaa hakke, taƴa junngo ngoon naa koyngal ngaal paɗɗaa. Naataa nder mbuurnam nduumiiɗam a larɗuɗo no ɓuri moƴƴande ma dina paɗɗeɗaa nder hiite duumiinge tawi aɗa huuɓi. Se tawi hitere maaɗa no waawi waɗa ngaɗaa hakke, itta nde paɗɗaa. Naataa nder mbuurnam nduumiiɗam a ɗokko, no ɓuri moƴƴande ma dina paɗɗideɗaa gite maaɗa ɗiɗi fuu no kuuɓi nder hiite jahannama. Kakkilee to njawee baa gooto nder cukaloy koy. Ngam miɗo wi'a on: Maleykaaɓe makkoy wonɓe dow kammu ɓeen, wakkati fuu iɓe yeeso *Baabiraawo am gonɗo dow, iɓe ngi'a huune fuu. [ Ngam *Ɓii-Neɗɗo waraana hisinde majjuɓe.] —Ɗume miilotoɗon? Nde nii tawaama neɗɗo no jogii baali hemre, dey ngootu majjaa, hanaa joomum no accan baali hemre go'o walaa ɗiin nder ferro ɗi ndura, nden tefowa majjungu nguun naa? Goonga kaalananmi on: Nde nii o hiitii ngu, o welniran ngu faa ngu ɓura hemre go'o walaa ɗiito. Hano non *Baabiraawo mooɗon gonɗo dow oon, hiɗaa baa gooto nder cukaloy koy majjaa. —Nde nii bannda goonɗinɗo gom waɗani ma gacce, yah to makko, nodda mo feere kollaa mo gacce makko. Nde nii o hettinake, o jaɓi kollitooje maa, a wartiri enɗam hakkune mooɗon. Amma nde nii o jaɓaay, soƴƴa to makko, aan he neɗɗo gom naa njahdaa himɓe ɗiɗo. Ngam seedeeɓe ɗiɗo naa tato tabbintina haala ngaɗaaka fuu. Nde nii o jaɓaay faa hannden, kaalanaa ɗum hawriine goonɗinɓe. Nde nii o salake jaɓude haala hawriine goonɗinɓe kaan, adu mo hano neɗɗo mo anndaa Alla naa jaɓoowo janngal, caliiɗo tuubude. Goonga kaalananmi on: Huune fuu ko kaɗuɗon dow leydi, no haɗetee dow kammu. Huune fuu ko njaɓuɗon dow leydi, no jaɓetee dow kammu. Miɗo haalana on kaden: Nde nii himɓe ɗiɗo nder mooɗon potii dow huune worre nder duuniyaaru faa ŋaarake ɗum Alla, *Baabiraawo am gonɗo dow no jaabanto ɓe ɗum. Ngam nokku fuu to himɓe ɗiɗo naa tato kawri dow innde am, miɗo wondi he maɓɓe. Piyer ɓadii Iisa, ƴami mo wi'i: —Joomam, nde nii banndam waɗanii kam gacce, kile foti kaanumi yaafanaade mo? Kile jeɗɗi, naa kile foti? Nden Iisa jaabii mo, wi'i: —Mi wi'aay ma kile jeɗɗi tan. Njaafoɗaa mo kile lasooji tati he sappo faa nde jeɗɗi. Ngam majjum waɗi Laamu Alla no nanndinee he laamu laamiiɗo gom, anniyiiɗo lima njawdi mum wondi nder juuɗe gollanooɓe ɗum. Wakkati o fuɗɗunoo limude ndeen, o waddanaa golloowo gom mo o tokkata nyamaane nde golloowo oon waawtaa yoɓi keerol mbuurnam mum fuu. Ko gorko oon heppi yoɓidide mo fuu, sey laamiiɗo oon hokki laawol gorko oon, deekum, sukaaɓe mum he ko jogii fuu connee, faa ɗum yoɓa nyamaane ndeen. Sey golloowo oon hofi yeeso laamiiɗo oon, eeli mo, wi'i: « Munyanam, mi yoɓete fuu ! » Nden laamiiɗo oon yurmii mo, yaafanii mo nyamaane ndeen, acci mo o dilli. Amma golloowo oon no wurtorii, sey fotti he mo ɓe ngolliditta gom mo o tokkata nyamaane seɗɗa. O nanngi daane onɗon, o ɗeɗɗi, o wi'i mo: « Yoɓan ceede am ! » Gollidoowo he makko oon hofi yeeso makko, eeli mo, wi'i: « Munyanam, mi yoɓete ! » Amma o jaɓaay. O uddowii mo kasu, sey nde o yoɓi nyamaane ndeen fuu. Wakkati gollooɓe ɓeeto ngi'unoo ɗum ndeen, ɗum metti ɓerɗe maɓɓe sanne. Ɓe njehi ɓe kaalanowi ɗum laamiiɗo oon. Nden, laamiiɗo oon noddi golloowo oon, wi'i mo: « Aan a neɗɗo bonɗo ! Wakkati eelunoɗaa kam, mi yaafanake ma ko tokkanoomaami fuu. Ndenne aan, a haanaa yurmaade jaada oo naa, hano no njurmorimaami nii? » Laamiiɗo oon tikki sanne, nanngi mo portol sey nyannde o yoɓidi nyamaane ndeen fuu faa laaɓi. Non duu *Baabiraawo am gonɗo dow waɗanta gooto mooɗon fuu, caliiɗo yaafaade banndum he ɓerne worre. Wakkati Iisa timminnoo waaju mum, o dilli Galili o fa'i gaɗa maayo Urdun nder leydi Yahudiya. Jama'aare mawne tokki mo, o nyawti nyawɓe maɓɓe. Fariisa'en gom ngari to makko faa tunna mo. Ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: —No dagii gorko seera deekum ngam daliila fuu naa? Sey o jaabii ɓe, o wi'i: —Ndenne, on njanngaay ko winndaa nder dewte ɗeen naa? Illa fuɗɗorde Alla tagi himɓe gorko he debbo. Ngam majjum waɗi gorko no acca innum e bammum ngam hawtaa he deekum, ɓe fuu ɗiɗo ɓe laatoo ɓanndu worru. Ndenne, joonin ɓe kanaa ɗiɗo kaden, amma ɓe go'o. To neɗɗo fuu senndu ko Alla hawri. Ɓe ƴami mo kaden, ɓe mbi'i: —Ndenne ɗume waɗi *Muusa tilsini gorko hokka deekum talkuru ceergal, nde no seera mo? O jaabii ɓe, o wi'i: —On tiɓɓe-nyireeɓe, ngam majjum waɗi *Muusa hokki on laawol no ceerirton rewɓe mooɗon. Amma illa fuɗɗorde, hanaa non ɗum worri. Miɗo wi'a on: Neɗɗo fuu ceerɗo deekum ko hanaa ngam jeenu, dey ɓaŋi debbo gom, joomum yeeni. Sey *aahiiɓe ɓeen mbi'i mo: —Nde nii hakkune neɗɗo he deekum nii worri, tawee neɗɗo ɓaŋaay mo no ɓuri. Amma Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Hanaa neɗɗo fuu waawi jaɓude haala kaa, sey nii mo Alla hiɗani ɗum. Daliila kaɗoowo gorko ɓaŋa no woodi. Ngam goɗɗo rimaama no baatoraaɗo. Goɗɗo no tappaaɗo. Goɗɗo duu, kam haɗi hoore mum ɓaŋude ngam ngollana Laamu Alla. Neɗɗo fuu waawi yardaade he haala kaa, jaɓa ka ! Himɓe ngaddi cukaloy mum'en ngam o yowa juuɗe makko dow makkoy, o du'anoo koy, amma *aahiiɓe ɓeen nduki ɓe. Nden Iisa wi'i ɓe: —Accee cukaloy koy ngara to am. To kaɗee koy, ngam nannduɓe he makkoy njeyii Laamu Alla. O yowi junngo makko dow makkoy, o du'anii koy, nden o dilli. Iɓe ɗon nii, sey gorko gom ɓadii Iisa, ƴami mo, wi'i: —Moodibbo, yerre ndeye kaanumi waɗude ngam heɓude mbuurnam nduumiiɗam? Iisa jaabii mo, wi'i: —Ɗume ƴamantaa kam yerre nde kaanuɗaa waɗude? Alla tan woni jeɗɗuɗo ! Nde aɗa hiɗi naata nder mbuurnam nduumiiɗam, tokku tilsinooje *Tawreeta. Nden gorko oon ƴami mo wi'i kaden: —Tilsinooje *Tawreeta ɗeye tokkanmi? Iisa jaabii mo, wi'i: —To ittu yonki goɗɗo, to yeenu, to wujju, to seedana fewre. Teddin inna maa he bammaa, ngiɗaa gondo maa no ngiɗirɗaa hoore maa. Suka jokolle oon wi'i mo: —Miɗo waɗa kujje ɗee fuu. Ɗume hoddi kaden? Sey Iisa wi'i mo: —Nde aɗa hiɗi laatoɗaa kuuɓuɗo, sonnoy ko njogiɗaa fuu, njeddana talkaaɓe, a heɓan baraaje dow. Gaɗa mum, ngaraa tokkaa kam. Jokolle oon no diikuɗo sanne. Wakkati o nanunoo haalaaji ɗii, o ɓalinii, o dillidi mettorgal ɓerne. Gaɗa mum, sey Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Goonga kaalananmi on: Naatol diikuɗo nder Laamu Alla no tiiɗi faa ! Miɗo haalana on duu: Naatol ngolooba nder wudde battal no ɓuri hoyde dina naatol diikuɗo nder Laamu Alla. Wakkati *aahiiɓe ɓeen nanunoo haala kaan, ɗum haayɗini ɓe sanne. Nden ɓe mbi'i: —Ndenne, moy hisata? O daari ɓe, o wi'i: —To himɓe ɗum waɗataako naa? Amma walaa fuu ko hepportaa Alla. Piyer itti hunnduko, wi'i Iisa: —Minen, min mboppii fuu, min tokkii ma. Noy min laatoytoo? Sey Iisa jaabii, wi'i: —Goonga kaalananmi on: Nder duuniyaaru heyru warooru nduu, nde *Ɓii-Neɗɗo jooɗake dow jooɗorgal laamu mum teddungal, onon sappo he ɗiɗo tokkuɓe kam ɓee, onon duu on njooɗoto dow jooɗorɗe laamiiɓe sappo he ɗiɗi, laamoɗon lenyi *Isra'el sappo e ɗiɗi ɗiin. Kaden neɗɗo fuu boppuɗo ɓaade mum, naa rimdaaɓe mum worɓe naa rewɓe, naa woppi innum naa bammum, naa sukaaɓe mum, naa gese mum ngam am, joomum heɓan ko ɓuri ko woppi ɗum kile hemre. Kaden duu joomum heɓan mbuurnam nduumiiɗam. Amma ardiiɓe heewɓe keedan gaɗa. Gaɗaaɓe ɓeen duu laatoto ardiiɓe. Ndaa no Laamu Alla wa'i nii: —Ingu nanndi he jom ngesa cabiije, dilluɗo illa beete faa hooƴowa gollooɓe, gollanooɓe ɗum. O heɓi ɓe, o fotidi he maɓɓe dow ko nyalooma fuu, o yoɓataana neɗɗo maɓɓe fuu tammal cardi gootal. Nden o yaari ɓe nder ngesa makko. Nyawli seɗɗa, sey o wurtii kaden, o hi'i woɓɓe no njooɗii nder luumo, ɓe ngalaa gollal fuu. O wi'i ɓe: « Njehee onon duu ngollowon nder ngesa am. Mi yoɓan on ko haani yoɓeede. » Ɓeen duu njehi ngollowi. Har caka nyalooma o wurtii kaden, o hi'i woɓɓe, o wi'i ɓe njaha ɓe ngollowa nder ngesa makko. O wurtitii kaden har juura sey o hi'i woɓɓe, o wi'i ɓe kamɓe duu ɓe ngollowa nder ngesa makko. Faa hannden har laasara pewɗo dey-dey yamnde joy, o wurtii kaden. O tawi woɓɓe nder luumo, ɓe ngalaa golle. O wi'i ɓe: « Ko waɗi ko nyalluɗon ɗo on ngollaay? » Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: « Neɗɗo fuu hooƴaay min golle. » Nden o wi'i ɓe: « Too, njehee onon duu ngollowon nder ngesa am. » Wakkati naange yanunoo ndeen, sey o wi'i golloowo makko gom: « Noddu gollooɓe ɓeen, njoɓaa ɓe. Artir sakitiiɓe warde ɓeen, nden ngayniraa artuɓe ɓeen. » Warɓe laasara pewɗo ɓeen ngari, neɗɗo maɓɓe fuu hokkaa tammal cardi gootal. Artunooɓe ɓeen duu ngari, miili no njoɓetee ko ɓuri non. Amma kamɓe duu, neɗɗo maɓɓe fuu hokkaa tammal cardi gootal. Wakkati ɓe njoɓanoo ndeen, sey ɓe tinni iɓe nguunitoo yeeso jom ngesa oon. Iɓe mbi'a: « Sakitiiɓe warɓe ɓeen yamnde worre tan ngolli, dey njobdi amin fonnee. Minen nyalluɓe no tampa nder naange wulnge ! » Sey jom ngesa oon jaabii gooto nder maɓɓe, wi'i: « Neɗɗo am, mi toonyaaki ma. Hanaa dow tammal cardi gootal kaalduɗen ngam ngollanon kam nyalooma oon fuu naa? Ndenne, jaɓu njobdi maa, tinnoɗaa. Mi muuyi hokkude sakitiiɓe warɓe ɓeen dey-dey ko kokkumaami. Hanaa ko weli kam ngaɗiranmi ceede am naa? Naa moƴƴere nde ngaɗumi ndeen woni welaay ma? » Nden Iisa wi'i ɓe: —Non non ardiiɓe ɓeen keedan gaɗa, gaɗaaɓe ɓeen duu laatoo ardiiɓe. Nyannde gom Iisa he *lilaaɓe mum sappo he ɗiɗo ɓeen no pa'i *Ursaliima. Dow laawol, sey o henni ɓe senngo, o wi'i ɓe: —Kettinee, eɗen ɗon njaha *Ursaliima. Toon *Ɓii-Neɗɗo wattetee nder juuɗe hooreeɓe *cakkanooɓe Alla he jannginooɓe *Tawreeta. Ɓe kiitoo mo kiite maayde. Ɓe ngatta mo nder juuɗe ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Kamɓe duu ɓe njawoo mo, ɓe ɓocca mo, ɓe tonta mo dow *leggal bardugal ngam o maaya. Amma nyalaane tataɓere mum o ummitittoo. Inna ɓiɓɓe Jebede ɓattini sukaaɓe mum to Iisa. O sujidi yeeso makko ngam eelude mo. Sey Iisa wi'i mo: —Ɗume ngiɗaa? Nden yeyraajo oon jaabii mo, wi'i: —Miɗo hiɗi podanoɗaa ɓiɓɓe am worɓe ɗiɗo ɓee, ɓe njooɗoo takkol maaɗa nder laamu maa. Gooto nyaamo maa, ooto nano maa. Nden Iisa jaabii mo, wi'i Yakuuba he Yahaaya: —On anndaa ko eeloton. Oɗon mbaawi yarirde nyeɗerde nde njaranmi ndeen naa? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Miɗen mbaawi. O wi'i ɓe: —Goonga, on njaran nde. Amma jooɗaade nyaamo am naa nano am, hanaa miin woodi baawɗe hokkude ɗum. *Baabiraawo am moƴƴini jooɗorɗe ɗee ngam ɓe o suɓi. Wakkati *lilaaɓe sappo ɓeeto nanunoo ɗum, ɓerɗe maɓɓe metti he ɗiɗo ɓeeto. Nden Iisa noddi ɓe, ɓe fuu wi'i ɓe: —Oɗon anndi ko doole doole laamiiɓe ɓe kanaa *Yahudankooɓe laamorii himɓe mum'en. Mawɓe maɓɓe ɓeen duu kolli baawɗe. Amma onon kay, ɗum waɗataa hakkune mooɗon. Giɗɗo laatoo tedduɗo hakkune mooɗon on fuu, no haani laatoo golloowo mooɗon. Kaden duu, giɗɗo ardaade nder mooɗon, no haani laatoo maccuɗo mooɗon. Noon duu, *Ɓii-Neɗɗo waraay faa gollanee, amma o wari faa o ngollana himɓe fuu, o mursa yonki makko ngam hisinde himɓe heewɓe. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum njawtannoo nder Yeriko, jama'aare mawne no tokki mo. Wumɓe ɗiɗo gom no njooɗii sera laawol. Wakkati ɓe nanunoo no wi'ee Iisa woni no yawta, sey ɓe kuuɓi, iɓe mbi'a: —Moodibbo ! Taan Daawda, yurma min ! Jama'aare ndeen darii no sajitoo he maɓɓe, no wi'a ɓe ndeƴƴita. Sey ɓe tinni iɓe kuuɓa, iɓe mbi'a: —Moodibbo ! Taan Daawda, yurma min ! Iisa darii, noddi ɓe, ƴami ɓe, wi'i: —Ɗume ngiɗuɗon mi waɗana on? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Moodibbo, miɗen ngiɗi min mbumtaa. Iisa yurmii ɓe, meemi gite maɓɓe. Wakkati mum da ɓe mbumti, ɓe tokki mo. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum njottinoo ci'el Baytifaaji hadde *Ursaliima har waamnde wi'eteene waamnde Jaytun, sey o lili *aahiiɓe makko ɗiɗo gom, o wi'i ɓe: —Ummee, njehee nder wurel gonngel yeeso mooɗon ngeel. No njottoriɗon, on tawan ara gom no haɓɓii, he ɓiyum. Kaɓɓitee nga, ngaddanon kam ɗi. Nde nii goɗɗo ƴamii on, njaaboɗon mo mbi'on Joomiraawo haajaa ɗi. Dey ɗi ngartirtee law. Ɗum waɗi ngam tabbintinde ko annabiijo gom haalunoo wakkati o wi'unoo: Mbi'ee himɓe huɓeere *Siyon: Ndaaree da, laamiiɗo mooɗon no wara to mooɗon, no leesinkini, no waɗɗii ara, ɓinngel mum gorel no tokki. Sey *aahiiɓe ɓeen njehi, ngaɗowi ko o wi'i ɗum'en. Ɓe ngaddi ara ngaan he ɓinngel mum. Ɓe ngaɗi kolte maɓɓe jappe, ɓe njowi dow majji, nden Iisa waɗɗii. Himɓe ɗuɓɓe mbeɗɗiti kolte mum'en dow laawol. Woɓɓe duu kelti licce, mbeerti dow maggol. Jama'aare wonnde yeeso Iisa ndeen, he tokkude gaɗa makko fuu no ilina, no mbi'a: — Hosanna ! Jettooje ngoodani Taan Daawda ! Barkinaaɗo woni garɗo dow innde Joomiraawo ! Jettooje ngoodani Alla Toowɗo ! Wakkati o naatunoo *Ursaliima, huɓeere ndeen fuu iirti. Himɓe no kuuɓa no mbi'a: —Moy woni gorko oo? Sey jama'aare wonnde gaɗa makko ndeen no jaaboo, no wi'a: —Ay, oo woni annabi Iisa mo Nasaratu nder leydi Galili. Iisa naati jawreeru *Juulirde mawne ndeen. O riiwi soodooɓe he sonnooɓe wonɓe nder mayru fuu. O liɓi teburuuji weccooɓe ceede he jooɗorɗe sonnooɓe buugaali. Nden o wi'i ɓe: —No winndaa nder dewte Alla ko suudu am noddirtee suudu du'aa'u. Amma onon, on ngartiri ndu wumpere wuyɓe ! Wumɓe he laƴooɓe ngari to makko, o nyawti ɓe. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he jannginooɓe *Tawreeta ngi'ii kujje kaayɗiniiɗe, ɗe o waɗata. Ɓe nani duu sukaaɓe no ilina nder *Juulirde mawne no mbi'a: — Hosanna ! Jettooje ngoodani Taan Daawda ! Ɗum tiimi, ɗum metti ɓerɗe maɓɓe faa noy walaa. Sey ɓe mbi'i Iisa: —A nanii ko cukaloy koy mbi'ata naa? Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —Mi nani. Ndenne, on njanngaay baa nde worre nder dewte Alla to winndaa, wi'aa: A waɗi kunndule entaaɓe e musinooɓe no njette? Illa ndeen, o seedi he maɓɓe. O dilli nder huɓeere ndeen, o yehi, o waalowi Baytaniya. Beete, wakkati Iisa wartannoo nder huɓeere ndeen, sey o rafaa dow laawol. O holliri ibbi gom sera laawol ngool. O fanti ki, amma o tawraay ki fuy nde hanaa haako. Nden o huɗi ki, o wi'i: —Taa rimu abada kaden ! Wakkati mum da, ibbi kiin yoorii koƴon. Wakkati *aahiiɓe ɓeen ngi'unoo ɗum, ɗum haayɗini ɓe. Ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Noy waɗi ko ibbi kii yoorii, wakkati gooto? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Goonga kaalananmi on: Nde nii on ngoonɗini, on cikkay, oɗon mbaawi ngaɗi ko ɓuri ko ngaɗumi ibbi kii. On mbaawan wi'ude baa waamnde ndee: « Ɗoofa, saamoy nder maayo », ɗum laato non duu. Nde nii on ngoonɗini, ko eeluɗon nder du'aa'u fuu no jaabetee. Iisa naati nder *Juulirde mawne, omo waajoo. Sey hooreeɓe *cakkanooɓe Alla he mawɓe *Yahudankooɓe ɓadii mo, ƴami mo, mbi'i: —Baawɗe ɗeye ngaɗirtaa kujje ɗee fuu? Moy hokki ma laawol waɗude ɗe? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Miin duu, huune worre tan ƴamanmi on. Nde nii on njaabake kam, miin duu, mi haalanan on baawɗe ɗeye ngaɗiranmi kujje ɗee fuu. Alla naa himɓe kokki Yahaaya laawol waɗude *batisma? Sey iɓe caawodira hakkune maɓɓe, iɓe mbi'a: —Nde nii en mbi'i Alla, o wi'an ko waɗi en ngoonɗinaay Yahaaya? Amma nde en mbi'i himɓe, too, eɗen kaani kulen jama'aare ndee, ngam himɓe fuu no anndi tabbat Yahaaya no annabiijo. Sey ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —Min anndaa. Iisa duu jaabii ɓe, wi'i: —Too, miin duu, mi haalantaa on baawɗe ɗeye ngaɗiranmi kujje ɗee fuu. Iisa wi'i hooreeɓe *Yahudankooɓe ɓeen kaden: —Too ! Ɗume miilotoɗon nder huune ndee: Gorko gom no woodunoo ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. O ɓadii arano oon, o wi'i mo: « Ɓinngel am, yah golloy hannden nder ngesa cabiije meeɗen. » Sey ɓiɗɗo oon jaabii mo, wi'i kam yahataa. Gaɗa mum o nimsiti, o yehi, o gollowi. Nden *Baaba oon ɓadii ɗiɗaɓo oon, wi'i mo ko wi'unoo arano oon. Oon duu jaabii mo, wi'i: « Wooɗi *Baaba, mi yahan. » Amma o yehaay. Nder maɓɓe moy waɗi ko bammum hiɗi? Nden ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —Arano oon. Sey Iisa wi'i ɓe: —Goonga kaalananmi on: Jaɓooɓe janngal he rewɓe fijooɓe no artan on nder Laamu Alla. Ngam Yahaaya wari to mooɗon, o holli on laawol dartinaaku, amma on ngoonɗinaay mo. *Jaɓooɓe janngal he rewɓe fijooɓe kam'en ngoonɗini mo. Baa wakkati ngi'unoɗon ɗum ndeen, on tuubaay, ngoonɗinɗon mo. Iisa wi'i hooreeɓe *Yahudankooɓe ɓeen: —Too, kettinee kippol haala gom nii kaden: Neɗɗo gom waɗi ngesa mum cabiije, waɗi koogol fiiltini nga. O wasi luggere ɓoosirde cabiijam ɗaam. O nyiɓi suudu toownu ngam doomooɓe magga. Nden o wuƴi nga remooɓe gom, o waɗi jahaangal. Wakkati teɓol cabiije ɗeen yottinoo, o lili gollooɓe makko gom to remooɓe ɓeen, ngam ɓe ngaddanowa ɗum mbaka mum nder ɓiɓɓe cabiije ɗeen. Amma remooɓe ɓeen nanngi gollooɓe ɓeen, piyi arano oon, mbari ɗiɗaɓo oon, paɗɗi tataɓo oon kaaƴe faa maayi. Jom ngesa oon lili gollooɓe gom kaden, ɓurɓe aranɓe ɓeen ɗuɗde. Remooɓe ɓeen ngaɗi ɓe no ngaɗunoo aranɓe ɓeen. Nden o sakitii, o lili ɓiyiiko gorko he maɓɓe, o wi'i hoore makko: « Ɓe teddinan mo ngam o ɓiyam. » Amma wakkati remooɓe ɓeen ngi'unoo ɓiyiiko ndeen, ɓe mbi'odiri hakkune maɓɓe: « Ma'adalla. Oo nii woni donoowo oon. Ngaree mbaren mo, heɓa ndonen ngesa ngaa ! » Sey ɓe nanngi mo, ɓe mburtini nder ngesa ngaan, ɓe mbari mo. Joonin nee, nde nii jom ngesa cabiije oon wari, noy o waɗata remooɓe ɓee? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —O halkan himɓe bonɓe ɓee no boniri. O halfina ngesa ngaan remooɓe gom, kokkooɓe mo mbaka makko nder ɓiɓɓe magga wakkati teɓol majje. Nden Iisa wi'i ɓe: —Ndenne on njanngaay ko winndaa nder dewte ɗeen, wi'aa naa? Hayre nde nyiɓooɓe mboppi ndeen, kayre laatii hoore nyibdi ndiin. Ɗum golle Joomiraawo, haayne non duu he giiɗe meeɗen ! Ngam majjum miɗo wi'a on: —Laamu Alla no teetetee he juuɗe mooɗon, hokkee waɗirooɓe ngu ko haani. Neɗɗo fuu caamuɗo dow hayre ndeen, helan. Neɗɗo fuu, mo nde saami dow mum, no mornyotoo. Wakkati hooreeɓe *cakkanooɓe Alla he *Fariisa'en nanunoo kippi haala ɗiin, ɓe paami ko filla mum'en o waɗi. Ɓe tefi no ɓe nanngirta mo, amma ɓe kuli jama'aare ndeen, ngam nde adii mo o annabiijo. Iisa waɗani ɓe kippol haala gom, wi'i ɓe: —Ndaaree no Laamu Alla nanndi nii: Laamiiɗo gom mo ɓiyum ɓaŋi, waɗi nyaamdu ngam batu dewngal ngaal. O lili gollooɓe makko noddowa noddaaɓe ɓeen ngara ɓe nyaama. Amma noddaaɓe ɓeen calii warde. O lili kaden gollooɓe gom, o wi'i ɗum'en: « Mbi'ee noddaaɓe ɓeen nyaamdu ɓanngal ngaal moƴƴinaama faa wooɗi. Mi hirsii ga'i he nyalbi payɗi. Ɗum fuu ɗum siryaama. Ɓe ngara, ɓe nootoo kam nder nyalaane welwelo am ndee. » Amma noddaaɓe ɓeen limtaay mo baa, ɓe naati haaju maɓɓe: Oo yehi ngesa mum, ooto duu naati haaju mum. Hoddiiɓe ɓeen nanngi gollooɓe ɓeen, torri ɓe, mbari ɓe. Laamiiɗo oon tikki, lili soogeeji mum mbarowa waruɓe lilaaɓe ɓeen, ɓe mbula wurooji maɓɓe. Gaɗa mum, o wi'i gollooɓe makko ɓeen: « Nyaamdu welwelo am nduun moƴƴinaama, amma noddaaɓe ɓeen kaandinaaka ndu. Ndenne, ummee njehee dow laabi mawɗi, noddon neɗɗo fuu mo pottuɗon wara nyaama. » Gollooɓe ɓeen ummii njehi dow laabi ɗiin, noddi mo ɓe potti fuu. Bonɗo yahde moƴƴuɗo faa wuro jom ɓanngal oon heewi himɓe pet. Wakkati laamiiɗo oon naatunoo faa hi'a noddaaɓe ɓeen, sey o holliri gorko gom mo ɓornaaki kolte ɓanngal ngaal. Nden o wi'i mo: « Higo, noy naatirɗaa ɗo, dey a ɓornaaki kolte ɓanngal ngaal? » Amma oon wi'aay mo fuy. Sey laamiiɗo oon wi'i gollooɓe mum: « Nanngee mo, kaɓɓee juuɗe makko he koyɗe makko, paɗɗon mo toon yaasin nder nimre. Toon o woyan, omo ŋerƴodira nyiiƴe. » Nden Iisa wi'i: —Noddaaɓe no ɗuuɗi amma suɓaaɓe ɓeen no pamɗi. Iɓe ɗon nii sey *Fariisa'en njehi ndawridowi no tunnirta Iisa ngam nanngude mo nder haalaaji mum. Ɓe lili aahiiɓe maɓɓe gom he tokkuɓe *Hirudus to Iisa. Lilaaɓe ɓeen mbi'i Iisa: —Moodibbo, miɗen anndi ko goonga tan kaalataa. Aɗa janngina laawol Alla goonga e goonga. A hulataa neɗɗo fuu, a ɓurdinaay himɓe. Ndenne, haalan min se no hegii min kokka laamiiɗo *Rooma mawɗo janngal naa hegaaki? Amma ngam Iisa no anndi anniyaaji maɓɓe bonɗi ɗiin. O wi'i ɓe: —Onon munafikiiɓe ! Ɗume waɗi ko oɗon tunna kam? Kollee kam tammal joɓirteengal janngal. Ɓe kolli mo tammal cardi gootal. Nden o ƴami ɓe, o wi'i: —Foto moy he innde moy woni ɗo? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Laamiiɗo *Rooma. Sey o wi'i ɓe: —Ndenne, kokkee laamiiɗo *Rooma ko jeyi, kokkon Alla duu ko jeyi. Wakkati ɓe nanunoo ko o jaabii ɓe, ɗum haayɗini ɓe. Ɓe acci mo, ɓe ndilli. Nder nyalooma gooto oon, himɓe gom, wonɓe nder hawriine *Sadduki'en ngari to Iisa. Kamɓe ngoni yeddooɓe no mbi'a ko maayɗo fuu ummitittaako. Ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Moodibbo, *Muusa wi'iino, nde nii gorko maayi heɓaay ɓiɗɗo, minyum naa mawnum dewla deekiiko ngam heɓana mo jippotooɓe. Waɗinoo worɓe rimdaaɓe jeɗɗo gom. Arano oon dewli, maayi, heɓaay ɓiɗɗo. Minyiiko haɓɓani deekiiko, kam duu maayi, heɓaay ndimki. Tataɓo oon duu tokki, faa jeɗɗo ɓeen fuu maayi. Gaɗa maayde maɓɓe, debbo oon duu maayi. Ndenne, nyannde darŋal, moy nder jeɗɗo ɓeen laatoto goro debbo oo? Ngam ɓe fuu kaɓɓani mo. Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —On mboofi, ngam on paamaay ko dewte ɗeen mbi'i, on anndaa duu baawɗe Alla. Ngam nyannde maayɓe ummitii, worɓe ndewlataa, rewɓe duu ndewlataake. Himɓe fuu no mbuuran hano no maleykaaɓe mbuurdiri nder kammu. Wooɗi, dow haala ummitaaki maayɓe, ndenne on njanngaay ko Alla wi'i on ɗum naa? O wi'i: Miin woni Alla *Ibrahim, Alla Isiyaaku, Alla Yakuuba. Nden Iisa ɓeydi wi'ude ɓe: —O Alla wuurɓe, o hanaa Alla maayɓe. Wakkati himɓe nanunoo waaju makko, ɗum haayɗini ɓe sanne. Wakkati *Fariisa'en nanunoo ko Iisa jaalake *Sadduki'en nder yewtere maɓɓe, sey ɓe kawri ngam ndaarodirde kaden. Nden jannginoowo *Tawreeta gom tawaaɗo nder maɓɓe ƴami Iisa ngam tunnude mo, wi'i: —Moodibbo, tilsinoore ndeye ɓuri tilsinooje fuu semmbe nder *Tawreeta? Iisa jaabii mo, wi'i: — Hiɗir Alla Joomiraawo maa he ɓerne maa fuu he yonki maa fuu he hakkillo maa fuu. Ɗum woni tilsinoore arandere, kayre duu ɓuri semmbe. Ndaa tilsinoore ɗiɗaɓere ndeen nii, ɗe fuu ɗe potu: Ngiɗaa gondo maa no ngiɗirɗaa hoore maa. *Tawreeta he dewte annabiiɓe ɗeen fuu dow tilsinooje ɗiɗi ɗee tiggii. Wakkati *Fariisa'en kawrunoo nokkuure worre, sey Iisa ƴami ɓe, wi'i: —Ɗume miiliɗon dow *Almasiihu? O taan moy? Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —O taan Daawda. O wi'i ɓe kaden: —Ndenne, noy Daawda nder baawɗe *Ruuhu Alla noddiri mo Joomam wakkati o wi'unoo: Alla Joomiraawo wi'i Joomiraawo am: War, njooɗaa nyaamo am, faa mi sorna wayɓe maa ley teppere maa. Nde nii Daawda noddiri mo Joomiraawo, ndenne, noy o laatortoo taanum tan? Ɓe fuu ɓe keppi jaabaade mo. Illa nyannde mum, neɗɗo fuu suusaay ƴamude mo goɗɗum kaden. Wakkati jama'aare hawrunoo hadde Iisa, o haalani nde, kayre he *aahiiɓe makko, o wi'i: —Jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, kam'en kalfinaa jannginol *Tawreeta Muusa. Ngam majjum waɗi, oɗon kaani waɗude huune fuu ko ɓe mbi'i on. Amma to nyemminee golleeji maɓɓe, ngam ɓe ngaɗataa ko ɓe mbaajotoo. Iɓe kaɓɓa donle tedduɗe, ɗe donngal mum'en no tiiɗi, ɓe ndeka dow himɓe. Amma ɓe ngiɗaa meemirde ɗe baa daane honndu maɓɓe ngam wallude ɓe. Huune fuu ko ɓe ngaɗata, ɓe ngaɗan ɗum ngam himɓe ngi'a. Iɓe kaɓɓa talki mawɗi dow tiiɗe maɓɓe he jokkule juuɗe maɓɓe, iɓe njuutina daane kolte maɓɓe faa no ndaasoo. Iɓe ngiɗi jooɗorɗe ɓurɗe teddude nde nii ɓe noddaama batu. Iɓe ngiɗi duu jooɗorɗe ɓurɗe teddude nder *baajorɗi. Iɓe ngiɗi sanneede cannooje tedduɗe nder luuɓe he noddireede « moodibbo ». Amma onon, to njaɓee noddireɗon « moodibbo », ngam Moodibbo gooto tan ngooduɗon. On fuu on banndiraaɓe. To mbi'ee neɗɗo fuu « baaba » nder duuniyaaru. Ngam *Baabiraawo gooto tan ngooduɗon, gonɗo dow. To njaɓee noddireɗon « hooreejo ». Ngam Hooreejo gooto tan ngooduɗon, kanko woni *Almasiihu. Ɓurɗo teddude hakkune mooɗon laatoo golloowo mooɗon. Ƴettuɗo hoore mum dow, no leesintee. Leesinɗo hoore mum, no ƴettetee. Bone saaman dow mooɗon onon jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, munaafiki'en ! Oɗon ommbana himɓe dammbugal Laamu Alla. Onon e ko'e mooɗon, on naatataa. On accataa naatooɓe naata. [ Bone saaman dow mooɗon, onon jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, munaafiki'en ! Oɗon nyaama njawdi rewɓe ɓe goriraaɓe mum'en maayi, oɗon njunna du'aa'uuji mooɗon ngam ngi'eɗon. Ngam majjum, on kiitetee kiite naawɗe.] Bone saaman dow mooɗon, onon jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, munaafiki'en ! Oɗon piiloo nder leyɗe, oɗon peddita maayooji ngam keɓon neɗɗo gooto tuubuɗo tokki on. Amma nde nii on keɓii mo, sey ngaɗon o laatoo ɓii-jahannama ɓurde on. Bone saaman dow mooɗon, onon wumɓe, ɗowooɓe himɓe ! Oɗon mbi'a: « Nde neɗɗo hunorake *Juulirde mawne ɗum ɓolum, amma nde hunorake kanŋe mayre, hunayeere mum nanngan. » Wumɓe, bahimaaɓe ! Ɗume ɓuri teddude: Kanŋe ɗeen naa Juulirde senɗinoore kanŋe ɗeen? Oɗon mbi'a kaden: « Nde neɗɗo hunorake sakkirde ɗum ɓolum, amma nde joomum hunorake sadaka gonɗo dow mayre oon, hunayeere mum nanngan. » Wumɓe ! Ɗume ɓuri teddude: Sadaka oon naa sakkirde senɗinoore sadaka oon? Ndenne, neɗɗo fuu kunoriiɗo sakkirde ndeen, hunorake nde, kayre he huune fuu ko yowaa dow mayre. Neɗɗo fuu kunoriiɗo Juulirde ndeen, hunorake nde, kayre he Alla gonɗo nder mayre. Neɗɗo fuu kunoriiɗo kammu, hunorake jooɗorgal Alla ngaal he Jooɗiiɗo dow maggal. Bone saaman dow mooɗon, onon jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, munaafiki'en ! Oɗon ittana Alla *jakka baa dow kaakooli mbelɗi ɗi ndemoton hano mantu, anisa he kume. Amma oɗon njeeboo ko ɓuri huune fuu teddude nder tilsinooje *Tawreeta: Kanƴe ngoni dartinaaku, yurmeene he goonɗinol. Ɗum kaanuɗon waɗude tawee on mboppaay ɗiito duu. Onon wumɓe ardiiɓe himɓe ! Oɗon cuuta buubel, amma oɗon moɗa ngolooba ! Bone saaman dow mooɗon, onon jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, munaafiki'en ! Oɗon lawƴa gaɗa kore e gaɗa le'e mooɗon, amma har nder iɗe keewi golleeji mooɗon bonɗi, gineeji guyka e kiram. Fariisaajo bumɗo ! Lawƴu nder kore ɗeen ginan, nden gaɗa majje duu laaɓan. Bone saaman dow mooɗon, onon jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, munaafiki'en ! Oɗon nanndi he annyeeje dawninaaɗe, ɗe dow mum'en no mbooɗi, tawee nder toon no heewi gi'e maayɓe he ko tuuni fuu. Onon duu, hano non nga'uɗon: He hitere oɗon nanndi dartiiɓe, amma nder mooɗon no heewi pet he munafikaaku he rafi dartinaaku. Bone saaman dow mooɗon, onon jannginooɓe *Tawreeta he *Fariisa'en, munaafiki'en ! Oɗon nyiɓana annabiiɓe annyeeje lobbe, oɗon peɗa annyeeje dartiiɓe. Oɗon mbi'a: « Nde nii min pottiino he jamaanu maamiraaɓe amin, nden min kaɓɓiditaano daane he maɓɓe nder barol annabiiɓe. » Nii kollirɗon ko onon he ko'e mooɗon on jippotooɓe he warunooɓe annabiiɓe. Ndenne, kuumnee ko maamiraaɓe mooɗon puɗɗunoo ! Firsooje, ɓiɓɓe bolle bonɗe ! Noy ndaɗirton kiite jahannama? Ngam majjum waɗi miɗo lilda on annabiiɓe, jom'en hikmaaku he jannginooɓe *Tawreeta. On mbaran woɓɓe maɓɓe, tonton woɓɓe nder maɓɓe, ɓoccon woɓɓe maɓɓe nder *baajorɗi mooɗon, oɗon tokkitii ɓe wuro warde wuro oɗon tampina ɓe. Ndenne, onon Alla tampinta ngam sabbu yonkiiji dartiiɓe ittaaɗi nder duuniyaaru nduu ɗiin. Illa *Haabiila dartiiɗo oon faa wara he Jakariya ɓii-Barakiya mo mbarnoɗon caka *Juulirde mawne he sakkirde oon. Goonga kaalananmi on: Kiite majjum fuu saaman dow himɓe jamaanu oo ! —Hey *Ursaliima ! *Ursaliima, huɓeere warude annabiiɓe. A wariri lilaaɓe he maaɗa kaaƴe ! Mi muuyi kile keewɗe hawrude ɓiɓɓe maa hano no gortogal hawrirta coppi mum ley bippoole nii. Amma a jaɓaay. Joonin kam nii ɓaade mooɗon no ɗon no woppee. Neɗɗo fuu jooɗotaako nder, nde laatotoo winnde. Miɗo wi'a on: On ngi'ataa kam illa joonin faa wara wakkati mo mbi'oyton: Barkinaaɗo woni garɗo dow innde Joomiraawo ! Wakkati Iisa wurtinoo nder *Juulirde mawne ndeen, sey *aahiiɓe makko ɓadii mo, kolli mo nyibdi mayre. Nden o haalani ɓe, o wi'i: —On ngi'ii kujje ɗee fuu naa? Goonga kaalananmi on: Baa hayre worre hoddataako no deki dow wonnde. Ndi fuu ndi liɓetee. Wakkati Iisa jooɗinoo dow waamnde wi'eteene waamnde Jaytun ndeen, sey *aahiiɓe ɓeen ngari to makko kam'en tan, mbi'i mo: —Haalan min nde ɗum waɗata? Alaama oye hollata gartol maa, he timmoode duuniyaaru? Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Kakkilee to neɗɗo fuu majjina on. Ngam heewɓe no ngardan innde am, iɓe mbi'a: « Miin woni *Almasiihu. » Ɓe majjina himɓe heewɓe. On nanan habaru konuuji naa siri majji, amma to kulee. No tilsi ɗum waɗa, amma ɗum hanaa alaama kolloowo timmoode duuniyaaru. Lenyol habdan he lenyol, laamu habdan he laamu. Rafooji he dimmbaaki leydi ngaɗan nokku nokkuuje. Kujje garooje ɗee fuu, nanndoytaana he fuɗɗorde ŋatawere. Nden nanngeɗon, njaareɗon nder kiitorɗe ngam torreɗon, mbareɗon. Lenyi ɗiin fuu mbanyan on ngam sabbu am. Wakkati mum, heewɓe nder goonɗinɓe pergoto, mboppa goonɗinol mum'en, tinnoo no njammbodira, no mbanyodira. Annabiiɓe fewreeɓe heewɓe mbanngan, kiila himɓe heewɓe. Bonandaaji keewan faa hidde himɓe heewɓe ɓuytoo. Amma tarsiniiɗo faa yottii he timmoode, joomum no hisintee. *Habaru lobbo filla Laamu Alla no sankitittee nder duuniyaaru fuu, faa o fillee nder lenyol fuu. Nden duuniyaaru timma. —On ngi'an huune bonde, ɓurne nyiddinaade nde annabi Daniyel haalunoo filla muuɗum. Huune ndee, waddetee nder nokkuure seniine ndeen. (Jannguɗo ɗum fuu faama ɗum no wooɗiri.) Nden tawaaɓe nder Yahudiya fuu ndoggira baamle. Tawaaɗo dow suudu fuu, to jippoo hooƴa ginol gom nder mayru. Tawaaɗo ngesa, to yeeƴito hooƴa koltal mum. Nder balɗe mum bone no saaman dow saawɓe he musinooɓe ! Eelee Alla to doggudu mooɗon nduun fottodir he dunngu naa *nyalaane fowteteene. Ngam nder wakkati mum, torra mawka no waɗan kaa hano mum waɗaayno illa fuɗɗorde duuniyaaru faa warde hannden. Iri makka waɗataa kaden duu faa abada. Nde nii tawiino balɗe ɗeen raɓɓinɗinaaka, neɗɗo fuu hisataano. Amma Alla raɓɓinɗinii ɗe ngam suɓaaɓe muuɗum. Nder wakkati mum, nde nii goɗɗo wi'i on, ndaaree *Almasiihu nii ɗo naa too'en, to ngoonɗinee joomum. Ngam almasiihuuɓe fewreeɓe he annabiiɓe fewreeɓe mbanngowan, ɓe ngaɗa alamaaji mawɗi he kaayɗe, ngam majjinde baa suɓaaɓe Alla ɓeen, nde nii no waɗoo. Paamee ko mi haalani on ɗum illa ɗum waraay. Nde nii on mbi'aama: « Kanko nii nder ladde yeeruure », to njehee. Naa nde nii ɓe mbi'ii on: « Kanko nii to nder cuuɗi », to ngoonɗinee. Hano no maƴƴere yaynirta nder kammu illa lettugal faa gorgal, hano non *Ɓii-Neɗɗo wardata. To caangu woni, ɗon jigaaje kawrata. —Gaɗa saɗɗormaaji nyalaaɗe ɗeen, sey naange niɓɓa, lewru accaa yeynude, koode caama, Alla waɗa baawɗe gonɗe dow fuu ndimmboo. Wakkati mum, alaama *Ɓii-Neɗɗo wanngata dow, ɓerɗe lenyi duuniyaaru fuu mettan. Ɓe ngi'an *Ɓii-Neɗɗo no wara dow duule. Omo warda baawɗe e teddungal manngal. Luwal manngal fuufee, nden o lila maleykaaɓe makko nder kappa kuula duuniyaaru fuu, ɓe kawrowa suɓaaɓe makko, illa hoore leydi ndii faa hoore leydi ndiito. Too, ndaaree ibbi kii, ekkitoɗon goɗɗum he makki. Nde nii licce makki keyɗitii, kaakooli makki mbilitii, oɗon anndi ko dunngu ɓadake. Hano non kaden, nde nii on ngi'ii kujje ɗee fuu no ngara, paamee ko wakkati oon ɓadake, *Ɓii-Neɗɗo no dammbugal wuro. Goonga kaalananmi on: Jamaanu oo timmataa tawee kujje ɗee fuu ngaraay. Kammu e leydi taggan, amma haalaaji am timmataa abada. —Walaa annduɗo nyalaane ndeen naa wakkati mo ɗum waɗoyta, baa maleykaaɓe wonɓe dow ɓeen, naa Ɓiɗɗo oon anndaa ɗum, sey nii *Baabiraawo oon tan. Hano no ɗum waɗirnoo nder jamaanu Nuhu, hano non gartol *Ɓii-Neɗɗo duu waɗirta. Hano no fadde ndiyam tuufaana warde, himɓe no nyaama, no njara, no ɓaŋa, no ɓaŋee, faa nyannde Nuhu naati laana kaan. Ɓe paamaay fuu nder ko ɓe ngoni, naako ndiyam tuufaana wari, yooli ɓe, ɓe fuu. Hano non duu gartol *Ɓii-Neɗɗo, waɗirta. Wakkati mum, worɓe ɗiɗo tawetee nder ngesa. Gooto hooƴee, ooto accee. Rewɓe ɗiɗo tawetee no unida dow boɓi. Gooto hooƴee, ooto accee. Ndenne, tinnee heɓa taweɗon on ciryiiɓe, ngam on anndaa wakkati Joomiraawo mooɗon wartoyta. Paamee, ko nde nii jom wuro no anndi wakkati mo gujjo warta nder jemma, nden o ɗaanataakono, o acca oon naata suudu makko. Ndenne, onon duu ciryee, to gartol *Ɓii-Neɗɗo juhu on. —Moy woni golloowo kolniiɗo, jom hakkillo? Golloowo mo mawɗo mum halfini ɓaade mum, wi'i o hokka maccuɓe mum gom nyaamdu mum'en nder wakkati mo haani. Belɗo hoore woni golloowo mo mawɗo mum warti, tawi no waɗa golle mum. Goonga kaalananmi on: Mawɗo oon no halfinan mo njawdi mum fuu. Amma nde golloowo oon no bonɗo, o wi'annoo hoore makko, mawɗo am wartilawtaa. Sey o fuɗɗa fiyude banndiraaɓe makko gollooɓe. Omo nyaamda, omo yarda he jarooɓe. Too, mawɗo golloowo oo no wartan nyannde nde o miilaaka. Mawɗo makko riiwan mo, fiya mo sawru munafikiiɓe, toon o woyata omo ŋerƴodira nyiiƴe. —Ndaa Laamu Alla nanndaana he taariihi surbaaɓe sappo, ɓe anndaa worɓe, kooƴuɓe fitillaaji mum'en njehi faa njaɓɓowoo ɓaŋuɗo gom. Nder maɓɓe joyo ngalaa hakkillo, joyo ɓeeto duu no jom'en hakkillo. Ɓe ngalaa hakkillo ɓeen kooƴi fitillaaji mum'en amma pantiraay nebbam. Jom'en hakkillo ɓeen kay adi fitillaaji mum'en, ɓe njaldi nebbam nder paali maɓɓe. Ɓaŋuɗo oon jenngi waraay, ɓe fuu ɓe ŋoŋi, sey ɓe ɗaanii. Har caka jemma, kuuɓaali nanaa, no wi'ee: « Ɓaŋuɗo wari ! Ɓaŋuɗo wari ! Ummee njaɓɓowee mo ! » Sey surbaaɓe ɓeen fuu pini, no moƴƴina fitillaaji mum'en. Surbaaɓe ɓe ngalaa hakkillo ɓeen mbi'i jom'en hakkillo ɓeen: « Kokkaree min seɗɗa he nebbam mooɗon, fitillaaji amin no ɗon no nyifa. » Jom'en hakkillo ɓeen njaabii, mbi'i: « Ɗam heƴataa en, en fuu. Njehee to sonnooɓe ɓeen, coodowon no ɓuri ! » Wakkati ɓe mburtii, ɓe coodowi nebbam, sey ɓaŋuɗo oon yottii. Siryiiɓe taɓɓitaade mo ɓeen naatidi he makko nder batu nguun, nden dammbugal ngal ommbaa. Ɓooyi seɗɗa gaɗa mum, sey surbaaɓe wurtiiɓe ɓeen ngarti, tawi ingal ommbii. Ɓe tiimi iɓe nodda, iɓe mbi'a: « Moodibbo, Moodibbo ! Omtan min ! » Amma ɓaŋuɗo oon jaabii ɓe, wi'i: « Goonga kaalananmi on: Mi anndaa on. » Nden Iisa sakitii wi'i ɓe: —Kakkilee ndenne, ngam on anndaa nyalaane ndeen naa wakkati oon. —Laamu Alla no nanndi he gorko gom gaɗuɗo jahaangal, noddi gollooɓe mum, halfini ɓe njawdi mum. Gooto nder maɓɓe o halfini ɗum cabbi kanŋe keme joy, ooto o halfini ɗum cabbi keme ɗiɗi, tataɓo oon cabbi hemre. Neɗɗo maɓɓe fuu dey-dey he ko waawi, gaɗa mum o dilli. Wakkati mum da, kalfinaaɗo cabbi kanŋe keme joy oon yehi luumorii ɗi, heɓi cabbi keme joy gom. Jom keme ɗiɗi oon duu, luumorii ɗi mum, heɓi kam duu cabbi keme ɗiɗi gom. Amma jom cabbi hemre oon kay wasoy ngayka non, ufi ko hokkanoo ɗum fuu. Ɓooyi seɗɗa gaɗa majjum, sey nyannde gom mawɗo maɓɓe warti, noddi ɓe, ngam daara, hiiso ceede ɗeen. Kalfinaaɗo cabbi kanŋe keme joy oon wari, waddi cabbi keme joy gom, wi'i: « Joomam, a halfinii kam cabbi keme joy. Ndaa, mi luumorake ɗi, mi heɓi cabbi keme joy gom. » Sey joomiiko wi'i mo: « Gasii. A golloowo lobbo, kolniiɗo. Ngam a hilnake ko famɗi, mi halfinte ko ɗuuɗi. War naatu, mbelniden ! » Kalfinaaɗo cabbi keme ɗiɗi oon duu wari, wi'i: « Joomam, a halfinii kam cabbi kanŋe keme ɗiɗi. Ndaa, mi lumtorake ɗi, mi heɓi cabbi keme ɗiɗi gom. » Sey joomiiko wi'i mo: « Gasii. A golloowo lobbo, kolniiɗo. Ngam a hilnake ko famɗi, mi halfinte ko ɗuuɗi. War naatu, mbelniden ! » Kalfinaaɗo cabbi kanŋe hemre oon wari, kam duu, wi'i: « Joomam, miɗo anndi a gorko cattuɗo. Aɗa hetta ko a aawaay. Aɗa ɓotta ko a hawraay. Ngam majjum waɗi, kulumi, njehumi, ufoymi kanŋe maa. Joonin, ndaa cabbi maaɗa nii. » Sey joomiiko jaabii mo, wi'i: « Bonɗo, jaayɗo ! Janɗo ! Aɗa anndi miɗo hetta ko mi aawaay, miɗo ɓotta ko mi hawraay? Nde nii a wattiino kanŋe am ɗeen nder banki, faa nde ngartumi, nden ɗe ngaddanan kam riiba. Joonin, teetee cabbi kanŋe hemre ɗiin, kokkon ɗi jom keme joy oon. Ngam jogiiɗo fuu no ɓeydantee faa heewa. Amma mo walaa oon, baa seɗɗa mo jogii oon, no teetetee. Paɗɗee golloowo jaayɗo oo yaasin nder nimre. Toon, o tinnotoo omo woya, omo ŋerƴodira nyiiƴe. » —Wakkati *Ɓii-Neɗɗo wardi he teddungal mum, he maleykaaɓe mum fuu, o jooɗoto dow jooɗorgal laamu makko teddungal. Himɓe duuniyaaru fuu no kawretee yeeso makko, o senndan ɓe, no duroowo senndirta baali he be'i mum. O wartiran baali ɗiin har junngo makko nyaamo, o wartira be'i ɗiin har nano makko. Wakkati mum Laamiiɗo oon wi'a wonɓe nyaamo makko: « Ngaree, onon ɓe *Baabiraawo am barkini, ndonee laamu ngu ndesanaɗon illa tagol duuniyaaru. Ngam mi rafanooma, on nyamnii kam. Mi ɗomɗiino, on njarnii kam. Mi laatakeno beero, on mbernii kam. Mi walaano koltal, on koltinii kam. Mi nyawiino, on kilnake kam. Mi uddanooma, on ndaarowii kam. » Nder wakkati mum, dartiiɓe ɓeen njaabotoo mo, mbi'a: « Joomiraawo, wakkati oye min ngi'ii ndafeɗaa, min nyamnii ma, naa wakkati oye ɗomɗeɗaa, min njarnii ma? Wakkati oye min ngi'ii a beero, min mbernii ma, naa a walaa koltal, min koltinii ma? Naa wakkati oye min ngi'ii a nyawɗo naa a uddaama, min ndaarowii ma? » Sey Laamiiɗo oon jaaboo ɓe wi'a: « Goonga kaalananmi on: Ko ngaɗanɗon gooto nder ɓurɗo famɗude nder banndiraaɓe am fuu, miin ngaɗanɗon. » Gaɗa mum, o wi'an wonɓe nano makko: « Mboɗɗee kam, onon naalaaɓe ! Njehee nder hiite duumiinge, nge Alla resani Ibiliisa he maleykaaɓe tokkuɓe mo ! Ngam mi rafaama, on nyamnaay kam. Mi ɗomɗaama, on njarnaay kam. Mi weeraniino on, on njippinaay kam. Mi walaano koltal, on koltinaay kam. Mi nyawiino, mi uddanooma, on ngaraay ndaaruɗon kam. » Sey ɓe njaaboo mo kamɓe duu, ɓe mbi'a: « Joomiraawo, wakkati oye min ngi'ii ndafeɗaa, naa ɗomɗeɗaa, naa mbeeruɗaa, naa a holtaay, naa nyawɗaa, naa uddeɗaa, min mballaay ma? » Wakkati mum sey o jaaboo ɓe o wi'a: « Goonga kaalananmi on: Ko on ngaɗanaay gooto nder ɓurɓe famɗude ɓee, miin woni on ngaɗanaay. » Himɓe ɓee, ngoni naatooɓe nder torra duumiiɗo, amma dartiiɓe ɓeen duu ngoni keɓooɓe mbuurnam nduumiiɗam. Wakkati Iisa timminnoo waaju mum, o wi'i *aahiiɓe makko: —Oɗon anndi ko balɗe ɗiɗi kori he *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe, *Ɓii-Neɗɗo hokkitirtee ngam tontee dow *leggal bardugal. Mawɓe *cakkanooɓe Alla e mawɓe *Yahudankooɓe kawri wuro mawɗo mawɓe *cakkanoowo Alla gom bi'eteeɗo Kayafas. Ɓe caawodiri ngam ɓe keɓa no ɓe kiiliri Iisa ɓe nannga, ɓe mbara mo. Amma ɓe mbi'i: —To en ngaɗu ɗum wakkati juulɗe ɗeen, ngam to himɓe murtu. Wakkati Iisa wonnoo Baytaniya nder ɓaade Simon inndirteeɗo Simon Ceppinnga, debbo gom ɓadii mo no jogii faanu nebbam uurɗam, caadiɗam sanne. O tawi Iisa no nyaama, o joorti ɗam dow hoore makko. Wakkati *aahiiɓe ɓeen ngi'unoo ɗum, ɓerɗe maɓɓe metti, iɓe mbi'a: —Ɗum bonnere, ɗume ɗum nafata? Iɗam waawi sonneede ceede ɗuɗɗe, ɗe kokkee talkaaɓe. Iisa faami ko ɓe ngoni iɓe kaala, nden o wi'i ɓe: —Ko waɗi ko oɗon torra debbo oo? Ko o waɗani kam ɗum no wooɗi sanne. Talkaaɓe no tawdee he mooɗon wakkati fuu. Amma miin, mi tawdataake he mooɗon wakkati fuu. O wuji nebbam uurɗam ɗam he ɓanndu am ngam siryaade mooɓol am. Goonga kaalananmi on, nokku fuu to *Habaru lobbo oo waajaa nder duuniyaaru, ko debbo oo waɗi ɗum no filletee ngam miccitaade he makko. Yahuuda Iskariyot, gooto nder *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen, yehi to mawɓe *cakkanooɓe Alla ɓeen, wi'i ɓe: —Ɗume kokkoton kam nde nii mi watti Iisa nder juuɗe mooɗon? Nden ɓe kokki mo tammaaje cardi woronja. Illa nyannde mum, Yahuuda no tefa, no jammborii Iisa. Nyalooma arano *Juulɗe buuru mo walaa ƴuufinirɗum, *aahiiɓe ɓeen ngari to Iisa, ƴami mo, mbi'i: —Toy ngiɗaa min ciryanowe hiraane *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe? O jaabii ɓe, o wi'i: —Njehee nder huɓeere to waane, mbi'on mo: « Moodibbo wi'i, wakkati oon yonii. Nder ɓaade maaɗa kam waɗata *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe ɗeen, kanko he *aahiiɓe makko. » Sey *aahiiɓe ɓeen ngaɗi ko Iisa wi'i ɓe, ɓe ciryii hiraane ndeen. Futuro, wakkati naange yanunoo, Iisa jooɗodii he *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen iɓe ndoomi hiraane ndeen. Wakkati ɓe kiirtotonoo ndeen, o wi'i: —Goonga kaalananmi on: Gooto nder mooɗon no jammboto kam. Sey ɓe ɓalinii sanne, ɓe keddii iɓe ƴama mo gooto gooto, neɗɗo fuu no wi'a mo: —Moodibbo, kori hanaa miin non? O jaabii ɓe, o wi'i: —Cuuwidiɗɗo he am junngo mum nder le'al ngaal, oon jammbotoo kam. *Ɓii-Neɗɗo accan duuniyaaru hano no ɗum winndiraa dow makko nder dewte. Amma bone saaman dow jammbotooɗo mo ! Joomum nde nii rimaakano, nden no ɓurananoo ɗum. Yahuuda jammboytooɗo mo oon fiirti hunnduko, ƴami mo, wi'i: —Moodibbo, kori hanaa miin non? O jaabii mo, o wi'i: —Aan haali he hunnduko maa. Wakkati ɓe nyaamannoo ndeen, Iisa hooƴi buuru, yetti Alla, helti mo, hokki *aahiiɓe mum, wi'i: —Njaɓee, nyaamee. Ɗum woni ɓanndu am. Gaɗa mum, o hooƴi nyeɗerde cabiijam, o yetti Alla, o hokki ɓe, o wi'i: —Njaree, on fuu. Ɗum woni ƴiiƴam am tabbintinoojam amaana Alla, ƴiiƴam ndufeteeɗam ngam hakkeeji himɓe heewɓe njaafee. Miɗo haalana on: Mi yarataa cabiijam ɗam kaden, sey nii nyannde njardowanmi kesam gom he mooɗon nder Laamu *Baabiraawo am. Gaɗa ɓe njimi jimi *Jabuura, ɓe mburtii, ɓe njehi dow waamnde wi'eteene waamnde Jaytun. Dow waamnde ndeen Iisa wi'i *aahiiɓe sappo e ɗiɗo ɓeen: —Nder jemma oo, on fuu on mboppan kam, ngam no winndaa, wi'aa: Mi fiyan duroowo oon, sewre baali ndeen sankitoo. Sey o wi'i ɓe kaden: —Nde mi ummitake, mi artan on Galili. Nden Piyer itti hunnduko, wi'i mo: —Baa nde nii ɓe fuu ɓe pergake, ɓe mboppi ma, miin kay, abada mi woppataa ma. Iisa jaabii mo, wi'i: —Goonga kaalananmaami: Nder jemma oo, fadde ndontoori jogginde, a wi'an a anndaa kam kile tati ! Sey Piyer wi'i mo: —Baa nde a maayan non, mi maaydan he maaɗa, abada mi wi'ataa mi anndaa ma. Non *aahiiɓe ɓeeto duu mbi'i. Iisa he *aahiiɓe mum ummii, njehi nokkuure wi'eteene Gesemaane, toon o wi'i ɓe: —Njooɗee ɗo, faa mi du'owo. O yahdi Piyer he ɓiɓɓe Jebede ɗiɗo ɓeen Yakuuba he Yahaaya. Iɓe ɗon nii sey taƴo-taƴo fuɗɗi nanngude mo, ɓillaare naatani mo sanne. Sey o wi'i ɓe: —Bononda ɓerne am ɗuuɗi sanne faa no tefa warude kam. Ndaree ɗo, ndoomee, kakkilee to on ɗaanee. O woɗɗi ɓe seɗɗa, o turni yeeso makko faa he leydi, omo du'oo, omo wi'a: —*Baaba, nde nii tawi iɗum waɗoo, woɗɗinam nyeɗerde torra kaa. To ɗum laatoo muuyɗe am, amma ɗum laatoo muuyɗe maa aan. Gaɗa mum o warti, o tawi *aahiiɓe makko no ɗaanii. O wi'i Piyer: —Jaa on mbaawaa doomude kam baa nii yamnde worre naa? Ummee, ndu'ee, to on caamu nder cii'aaki. Ɓerne no hiɗi amma ɓanndu tampi. O soƴƴii kaden, o du'ii, o wi'i: —*Baaba, nde nii tawi nyeɗerde torra kaa waawtaa woɗɗi kam, sey nii mi yarii nde. Too ! Muuyɗe maa laato. O warti, o tawi iɓe ɗaanii kaden, ɗoyngol maɓɓe moddi sanne. O soƴƴii kaden, o du'owii nde tataɓere, hano no o du'orinoo illa arannde nii. Gaɗa mum, o warti to *aahiiɓe makko, o wi'i ɓe: —Oɗon ɗaanii, oɗon powta naa? Ndaaree, wakkati oon yottake ! *Ɓii-Neɗɗo no wattetee nder juuɗe waɗooɓe hakke. Ummee, ndillen ! Ndaa, jammbotooɗo kam oon nii, no wara ! Iisa no caka haala, sey Yahuuda, gooto nder *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen, yottii no wondi he jama'aare mawne. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he mawɓe *Yahudankooɓe lili ɓe, iɓe njogii takubaaje he cabbi. Tawi Yahuuda jammbotooɗo mo oon tinndinnoo ɓe wi'i: —Mo mbunndotoomi oon kam woni mo. Nanngon mo. No ɓe njottorii, sey o fa'i to Iisa, o wi'i: —Foofoo, Moodibbo ! Nden o wunndii mo. Iisa jaabii mo, wi'i: —Giɗo am, waɗu ko waddi ma. Wakkati mum da, ɓe ɓadii Iisa, ɓe caami dow makko, ɓe nanngi mo. Gooto nder wondunooɓe he Iisa ɓeen sorti takubaahi mum, soppi gollanoowo mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu, taƴi nowru makko. Nden, Iisa wi'i mo: —Soornu takubaahi maa nder hulgo mum, ngam kaɓidoowo he takubaahi fuu, takubaahi warata ɗum. Oɗon miiloo joonin ko mi waawaa tefude balla to *Baaba am naa? O lilda kam jonnda maleykaaɓe ɓurɓe cefe soogeeji sappo he ɗiɗi. Too, amma nde nii mi waɗi ɗum, noy ko winndaa nder dewte ɗum tabbitirta? Wakkati mum, o wi'i jama'aare ndeen: —Ko waɗi ngarduɗon takubaaje e cabbi faa nanngon kam hano miin woni mawɗo murtuɓe? Wakkati fuu miɗo wondunoo he mooɗon nder *Juulirde mawne, miɗo waajoo, on nanngaay kam. Amma ɗum fuu, ɗum waɗan ngam ko dewte annabiiɓe kaali ɗum tabbita. Wakkati *aahiiɓe makko ɓeen nanunoo haalaaji ɗii, ɓe fuu ɓe ndoggi ɓe mboppi Iisa. Nanngunooɓe Iisa ɓeen njaari Iisa to Kayafas mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu. Tawi jannginooɓe *Tawreeta he mawɓe Isra'ilankooɓe kawri. Amma Piyer toowti ɓe seɗɗa, tokkitii ɓe, naako nder batamaare ɓaade mawɗo *cakkanooɓe Alla oon. O naati nder ɓaade ndeen, o jooɗii hadde doomooɓe ɓaade ndeen ngam o hi'a no ɗum sakitortoo. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he hawriine dawrooɓe no tefa fewre nde peliri Iisa ngam o waree. Himɓe heewɓe ngari seedanaade mo dow fewre, amma ɗum fuu waɗaay ɓe keɓa no ɓe mbarirta mo. Ko sakitii worɓe ɗiɗo gom ngari, mbi'i: —Kanko wi'unoo omo waawi liɓude Juulirde meeɗen mawne, o nyiɓitoo nde nder balɗe tati. Nden mawɗo *cakkanooɓe Alla oon ummii, wi'i Iisa: —Ɗume njaabotoɗaa dow ko himɓe ɓee mbi'i? Iisa wi'aay baafuy. Nden mawɗo *cakkanooɓe Alla oon wi'i mo kaden: —Mi eelirii ma innde Alla duumiiɗo, kaalanaa min ko aan a *Almasiihu *Ɓii-Alla. Iisa jaabii mo, wi'i: —Aan, e hoore maaɗa wi'i ka. Kaden, miɗo wi'a on: Illa joonin, on ngi'an *Ɓii-Neɗɗo no jooɗii nyaamo Jom baawɗe, no wara dow duule. Mone majjum wari mawɗo *cakkanooɓe Alla oon faa o serki kolte makko, o wi'i: —O bonni innde Alla ! Walaa fuu ko kaajaɗon seedaade dow makko kaden ! On narrii noppi mooɗon ko o bonni innde Alla. Ɗume miiliɗon? Sey ɓe njaabii, ɓe mbi'i omo haani wareede. Nder maɓɓe woɓɓe kaarti, tutti dow yeeso Iisa, woɓɓe duu luƴƴii mo. Nder maɓɓe woɓɓe peenyii mo, no mbi'a: —Hey *Almasiihu ! Nde nii a annabiijo, haalan min moy fiyi ma ! Piyer no jooɗii yaasin nder batamaare ɓaade ndeen. Sey korɗo ɓaade ndeen gom ɓadii mo, wi'i: —Aan duu, aɗa wondunoo Iisa ɓii-Galili oo. Hakkune himɓe fuu sey Piyer yeddi, wi'i: —Mi faamaay ko kaalataa. Wakkati Piyer fonndinoo har dammbugal ɓaade ndeen, sey korɗo gom hi'i mo, wi'i wonɓe ɗon ɓeen: —Gorko oo no wondunoo he Iisa mo Nasaratu. Sey Piyer yeddi kaden, huni wi'i: —Mi anndaa gorko oo. Ɓooyi seɗɗa gaɗa mum, sey dariiɓe ɗon ɓeen ɓadii Piyer, mbi'i mo: —Sikka fuu walaa, nder maɓɓe njeyaɗaa, ngam ɗemngal maaɗa ngal tabbintinta ɗum. Sey Piyer fuɗɗi hunaade no huniitoo no wi'a: —Mi anndaa gorko oo ! Wakkati mum da, ndontoori joggini. Nden Piyer miccitii ko Iisa wi'unoo ɗum: —Fadde ndontoori jogginde, a wi'an a anndaa kam kile tati. Nden Piyer darii yaasin tinni no wulla no wulla. Illa beete, mawɓe *cakkanooɓe Alla he mawɓe *Yahudankooɓe kawri, kaɓɓi anniya mbara Iisa. Ɓe kaɓɓi mo, ɓe njaari, ɓe ngatti nder juuɗe Pilaatus kawjiiɗo leydi Yahudiya. Wakkati Yahuuda jammbiiɗo Iisa oon hi'unoo no Iisa hiitira kiite maayde, o nimsiti. O wartiri tammaaje cardi woronja ɗeen to mawɓe *cakkanooɓe Alla he mawɓe *Yahudankooɓe ɓeen. O wi'i ɗum'en: —Mi waɗi hakke ngam mi jammbake mo waɗaay gacce fuu faa o waree ! Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Ko hilli min ! Aan ɗum daarata. Yahuuda faɗɗi tammaaje ɗeen nder *Juulirde mawne ndeen, dilli, hooƴowi ɓoggol, wari hoore mum. Mawɓe *cakkanooɓe Alla ɓeen kooƴi tammaaje ɗeen, mbi'i: —Dagaaki tammaaje ɗe ngattee nder keesuwal, ngam ɗe njobdi ƴiiƴam. Nden ɓe caawodiri dow majje, ɓe kooƴi ɗe, ɓe coodowi nokkuure gom wi'eteene ngesa mahoowo looɗe. Ɓe ngaɗi nga annyeeje ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Ngam majjum waɗi faa warde hannden ngesa ngaan no wi'ee « Ngesa Ƴiiƴam ». Ɗum humnii haala ka annabi Yeremiya haalunoo mbi'unooka: Ɓe kooƴi tammaaje cardi woronja, ceede ɗe himɓe *Isra'el kiisorii yonki makko, ɓe coodiri ɗe ngesa mahoowo looɗe, hano no Joomiraawo wi'iri kam ɗum nii. Iisa darii yeeso Pilaatus kawjiiɗo leydi Yahudiya oon. Oon ƴami mo, wi'i: —Aan a laamiiɗo *Yahudankooɓe naa? Iisa jaabii mo, wi'i: —Aan, e hoore maaɗa wi'i ka. Amma wakkati mawɓe *cakkanooɓe Alla he mawɓe *Yahudankooɓe pelannoo mo ndeen, o nootaaki ɓe. Nden Pilaatus wi'i mo kaden: —A nanaay ko woni no wi'ee dow maaɗa ɗum fuu naa? Iisa nootaaki mo baa. Ɗum haayɗini Pilaatus sanne. He *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe fuu, Pilaatus kawjiiɗo leydi Yahudiya no woowi yoofande *Yahudankooɓe kasunke gooto mo ɓe ngiɗi yoofee. Nder wakkati mum, no woodunoo kasunke bonɗo gom, bi'eteeɗo [Iisa] Barabas gaɗɗo innde sanne. Wakkati jama'aare ndeen warunoo sey Pilaatus ƴami ɓe, wi'i: —Moy ngiɗuɗon mi yoofana on: [Iisa] Barabas, naa Iisa bi'oowo kam no *Almasiihu? Ngam hakiika, Pilaatus no anndi ko haasidaaku waɗi ɓe ngaddi Iisa to mum. Wakkati Pilaatus jooɗinoo nder suudu kiite nduun, jom suudu makko lili he makko, wi'i o sela gorko dartiiɗo oo, ngam hankin koyɗi ɗi o waɗi dow makko ɗiin tampinii mo sanne. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he mawɓe *Yahudankooɓe uppi jama'aare ndeen, eela Pilaatus yoofana ɓe Barabas, amma o wara Iisa. Pilaatus ƴamtinii ɓe, wi'i: —Moy nder ɗiɗo ɓeen ngiɗuɗon mi yoofana on? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Barabas ! Pilaatus ƴami ɓe, wi'i: —Dey noy ngaɗanmi Iisa bi'eteeɗo *Almasiihu oon? Ɓe fuu ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Tontu mo dow *bardugal ! O ƴami ɓe, o wi'i: —Dey ɗume o waɗi ko foti nii fuu? Nden ɓe kuuɓi sanne, ɓe mbi'i: —Tontu mo dow *bardugal ! Pilaatus hi'i walaa fuu ko kam waawi, omo hula duu murtol ummoo. Sey o hooƴi ndiyam, o looti juuɗe makko yeeso himɓe fuu, o wi'i: —Miin kay, juuɗe am ngalaa hen, nder dufol ƴiiƴam gorko oo. Onon ɗum daarata. Nden ɓe fuu ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —Hakke dufol ƴiiƴam makko no dow amin, minen he ɓiɓɓe amin ! Nden, Pilaatus yoofani ɓe Barabas, hokki laawol Iisa ɓoccee, gaɗa mum, o tontowee dow *leggal bardugal. Illa ɗon soogeeji kawjiiɗo leydi Yahudiya ɗiin njaari Iisa nder batamaare ɓaade Pilaatus. Ɓe ngaddi sewre soogeeji gom piilii mo. Ɓe ɓorti kolte makko, ɓe ɓornii mo alkubbaare woɗeere. Ɓe canyi taarde gi'e, ɓe kippi dow hoore makko, ɓe ngatti loocol nder junngo makko nyaamo. Nden ɓe kofi yeeso makko, iɓe njawoo mo iɓe mbi'a: —Alla sabbinane, laamiiɗo *Yahudankooɓe ! Ɓe kaarti dow makko, ɓe kooƴi loocol iɓe piya mo dow hoore. Wakkati ɓe njawinoo mo faa heƴi ɓe, ɓe itti alkubbaare ndeen, ɓe ɓornii mo kolte makko. Ɓe njaari mo yaasin faa ɓe tontowa mo. Wakkati ɓe njahannoo ndeen, sey ɓe potti he gorko gom jeyaaɗo Sirene bi'eteeɗo Simon. Soogeeji ɗiin tilsini mo o wakkoo *leggal bardugal Iisa ngaal. O wakkii ngal faa ɓe njottii nokkuure gom wi'eteene Golgota. Maana Golgota woni « nokkuure laalagal hoore ». Toon ɓe kokki Iisa cabiijam kawrodiriɗam he safaare haaɗune gom ngam o yara. Wakkati o wooɓunoo ɗam ndeen, o salii yarude ɗam. Wakkati ɓe tontunoo mo ndeen, ɓe piyi caaca ngam senndude kolte makko caka maɓɓe. Gaɗa mum, ɓe njooɗii, ɓe ndoomi mo. Sabaabu gaɗɗo ɓe tonti mo, winndaa dow alluwal ɓe takki ngal dow timtude hoore makko. Ndaa ko winndaa nii: « Oo woni Iisa, Laamiiɗo *Yahudankooɓe. » O tontidaama he wuyɓe ɗiɗo gom, oo no nyaamo, ooto duu no nano makko. Yawtooɓe har toon ɓeen no njenna mo, no njinnga ko'e mum'en, no mbi'a: —Aan Liɓoowel *Juulirde mawne, dey nyiɓitoo nde nder balɗe tati, dannu hoore maa ! Nde nii a *Ɓii-Alla, jippa dow *leggal bardugal ngaal ! Noon duu, mawɓe *cakkanooɓe Alla, jannginooɓe *Tawreeta e mawɓe *Yahudankooɓe tinni no njaltinoo mo hakkune mum'en, no mbi'a: —O dannii woɓɓe, dey o waawaa dannude hoore makko. Oo woni Laamiiɗo *Isra'el naa? Nde nii o jippake joonin joonin, en ngoonɗinan mo ! O halfinii hoore makko Alla. Too, joonin nde Alla no hiɗi mo, hisinan mo, ngam nii o wi'i o *Ɓii-Alla. Wuyɓe pasotooɓe tontidaaɓe he makko ɓeen duu, no njennira mo non. Caka nyalooma, nimre huuri leydi ndiin fuu faa ɗum waɗi jamɗe tati. Har yamnde tati juura, Iisa fii wullaanu mawnu, wi'i: Eli, Eli, lema sabaktani? Kam woni: Yaa Alla am ! Yaa Alla am ! Ɗume waɗi ko mboppuɗaa kam? Wakkati darinooɓe toon ɓeen nanunoo ɗum, woɓɓe nder maɓɓe mbi'i: —Kettinee, omo nii omo nodda Eliya. Sey gooto nder maɓɓe doggi waddowi tekkere, suuwi nder ndiyam lammuɗam gom, haɓɓi nde he loocol, waddi nde hadde hunnduko Iisa ngam Iisa siiɓoo ɗam. Amma hoddiiɓe ɓeeto mbi'i: —Accu ndaaren tawte Eliya waran danna mo. Iisa fii wullaanu mawnu kaden, sey o foofi foofaango makko sakitiingo. Riido palaaɗo nder *Juulirde mawne oon serki illa dow faa ley, laatii pecce ɗiɗi. Leydi ndiin dimmbii, kaaƴe cerki, annyeeji udditi. Seniiɓe maaynooɓe heewɓe ummitii, mburtii nder annyeeje mum'en. Gaɗa ummitaaki Iisa, ɓe naatidi nder *Ursaliima wuro seniingo. Himɓe heewɓe ngi'ii ɓe. Soogeeji doomuɗi Iisa ɗiin he hooreejo majji nani no leydi ndiin dimmbiri, ngi'ii duu ko waɗi fuu, kuli sanne, mbi'i: —Sikka fuu walaa, oo *Ɓii-Alla ! Rewɓe heewɓe tokkunooɓe mo, illa Galili ngam ɓe ngollana mo no ndarii to toowti, no ndaara. Nder maɓɓe no tawa Mariyaama mo Magdaala, Mariyaama inna Yakuuba e Yusufu, he inna ɓiɓɓe Jebede. Futuro, gorko jom njawdi gom jeyaaɗo wuro Arimatiya wari. Omo wi'ee Yusufu. Kanko duu, o aahiijo Iisa. O yehi to Pilaatus, o ŋaarii mo ɓanndu Iisa. Pilaatus hokki laawol o hokkee ndu. O hooƴi ɓanndu nduun, o fiili ndu nder kasanke. O watti ndu nder annyeere heyre nde o seɓanii hoore makko nder tepaare mawne gom. Nden o waɗi kaaƴa mannga gom tallitaa, dammbugal annyeere ndeen uddaa, o dilli. Mariyaama mo Magdaala he bi'eteeɗo Mariyaama gom no njooɗii, no kuccitii annyeere ndeen. Jaangoore mum woni *nyalaane fowteteene. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he *Fariisa'en kawri to Pilaatus, mbi'i mo: —Alla sabbinane, min miccitake ko kiiloowo himɓe oon, wakkati wuurunoo wi'iino, ko kam no ummitittoo balɗe tati gaɗa maayde mum. Ndenne, ngaɗaa annyeere ndeen ndoomee faa balɗe tati ɗeen njawta, ngam to *aahiiɓe makko ngaru, mbujja ɓanndu makko mbi'a himɓe o ummitake e maayde. Nden kay, hiila cakitittooɗo oon, no ɓuran arandeejo oon bonde. Nden Pilaatus jaabii ɓe, wi'i: —Ndaa soogeeji doomooji ɗiin nii. Njehee, ndoomon annyeere ndeen no mbaawruɗon fuu. Ɓe njehi, ɓe ndoomowi annyeere ndeen. Ɓe pii kaatimiije laamiiɗo *Rooma dow mayre, ngam faamee se nde fiirtaama. Ɓe ngatti soogeeji ndaara nde. Alal, gaɗa *nyalaane fowteteene ndeen, illa subaka kecco, Mariyaama mo Magdaala he Mariyaama gom njehi ndaarowi annyeere ndeen. Wakkati mum da, leydi dimmbii sanne. Maleykaajo Joomiraawo gom jippii, talliti kaaƴa ngaan jooɗii dow magga. Omo ƴelkiɗaa hano maƴƴere, kolte makko duu no ndawni tarr hano haabu. Doomooɓe ɓeen kuli sanne faa no ndiwna, ɓe laatii hano maayɓe. Sey maleykaajo oon wi'i rewɓe ɓeen: —To kulee ! Miɗo anndi Iisa tontanooɗo oon tefoton. Amma o walaa ɗo, o ummitake hano no o wi'irnoo ɗum nii. Ngaree, ndaaree nokkuure to o fukkinaa nii. Dey njaawɗee, njehee, kumpitowoɗon *aahiiɓe makko mbi'on o ummitake. Wooɗi, joonin o artan on Galili, toon ngi'oyton mo. Ɗum njoginoomi faa mi haalana on. Rewɓe ɗiɗo ɓeen ummii, ndilli to annyeere ndeen. Kulal manngal he welwelo manngo heewi ɓe. Ɓe ndoggi, ɓe kaalanowi *aahiiɓe Iisa ɓeeto habaru oon. Wakkati mum da, Iisa fotti he maɓɓe, wi'i ɓe: —Foofo mooɗon ! Ɓe ɓadii mo, ɓe nanngi koyɗe makko, ɓe cujidani mo. Nden o wi'i ɓe: —To kulee ! Njehee mbi'owee giɗaaɓe am, ɓe njaha Galili. Toon ɓe ngi'oyta kam. Wakkati rewɓe ɓeen ndillannoo ndeen, soogeeji doomuɗi annyeere Iisa ndeen kooti, kaalanowi mawɓe *cakkanooɓe Alla ɓeen huune fuu ko waɗi. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he mawɓe *Yahudankooɓe caawodiri, kokki soogeeji ɗiin ceede ɗuɗɗe, mbi'i: —Mbi'on *aahiiɓe makko ngari nder jemma tawi oɗon ɗaanii. Ɓe mbujji ɓanndu makko. Nde nii haala kaan yehi to kawjiiɗo leydi oon, min keɓan ko min mbi'i ngam suddude on. Min keedana on he torra fuu. Soogeeji ɗiin njaɓi ceede ɗeen, ngaɗi ko mbi'aa. Nii haala kaa fillortee hakkune *Yahudankooɓe faa warde hannden. *Aahiiɓe sappo he go'o ɓeen njehi Galili, dow waamnde nde Iisa tinndinnoo ɓe ndeen. Wakkati ɓe ngi'unoo mo, ɓe cujidani mo, amma nder maɓɓe woɓɓe duu no cikka. O ɓadii, o wi'i ɓe: —Mi hokkaama baawɗe fuu tawaaɗe dow e ley. Ndenne, njehee nder kappa kuula duuniyaaru fuu, ngaɗee lenyi fuu *aahiiɓe am, ngaɗanon ɓe *batisma dow innde *Baabiraawo, Ɓiɗɗo he *Ruuhu Ceniiɗo. Njannginon ɓe, ɓe tokka ko mbi'umi on ɗum fuu. Paamee ko miɗo wondi he mooɗon wakkati fuu sey nyannde duuniyaaru timmi. Filla *Habaru lobbo, habaru dow Iisa *Almasiihu *Ɓii-Alla, filla oo fuɗɗirii haala Alla tawaaka nder dewtere annabi *Esaaya, mbi'uka: Ndaa, mi ardinan lilaaɗo am moƴƴinane laawol maaɗa. Daane no huuɓa nder ladde yeeruure no wi'a: Ciryanee Joomiraawo laabi ɗi o tokkata, moƴƴinee laabi makko. Omo waajoo nder daane toowne, omo wi'a himɓe: —Ɓurɗo kam baawɗe no wara gaɗa am. Miin, mi fotaay baa to turotoomi ngam fiirtude ɓoggi paɗe makko. Miin, ndiyam ngaɗirananmi on *batisma, amma kanko kay, *Ruuhu Ceniiɗo o waɗiranta on *batisma. Nder balɗe Yahaaya waɗanannoo himɓe *batisma, Iisa wari, ƴuwi Nasaratu nder leydi Galili. Yahaaya waɗani mo *batisma nder maayo Urdun. Wakkati o umminoo o darii nder ndiyam ɗam, sey o hi'i kammu omtii, *Ruuhu Alla wari nder nanndi wuugaanu, jippii dow makko. Daane gom ƴuwi dow wi'i: « Aan woni Ɓiyam korsuɗo, aan naniranmi belɗum. » Wakkati mum da, *Ruuhu jippiiɗo dow makko oon, soggi mo yaari nder ladde yeeruure. Balɗe makko lasooji ɗiɗi toon, Ibiliisa no sii'oo mo, omo hakkune dabbaaji ladde, maleykaaɓe no ngollana mo. Balɗe seɗɗa gaɗa uddol Yahaaya, Iisa ummii, yehi Galili. Omo waajoo *Habaru lobbo ƴuwɗo to Alla. Omo wi'a himɓe: —Wakkati doomaaɗo oon yottake, Laamu Alla ɓadake. Tuubee, ngoonɗinee *Habaru lobbo. Nyannde gom, Iisa no fiiloo takkol peta Galili. Sey o hi'i nanngooɓe liƴƴi ɗiɗo gom: Simon inndirteeɗo Piyer he minyum Andiire, no paɗɗa taaruuji mum'en. Sey Iisa wari to maɓɓe wi'i ɓe: —Ngaree, tokkee kam, mi waɗan on nanngooɓe himɓe. Wakkati mum da ɓe mboppi taaruuji maɓɓe, ɓe tokki mo. O yehi yeeso seɗɗa, sey o hi'i Yakuuba ɓii-Jebede he minyum Yahaaya no nder laana ndiyam mum'en, iɓe moƴƴina taaruuji maɓɓe. Kamɓe duu no Iisa noddirnoo ɓe, sey ɓe acci baabiiɓe Jebede he gollooɓe mum, ɓe tokki mo ɓe ndilli. Iisa e jaɓuɓe tokkude ɗum njehi Kafarnahum. *Nyalaane fowteteene gom Iisa naati nder *waajordu Kafarnahum, fuɗɗi waajaade. Waaju makko haayɗini hettinaniiɓe mo. Ngam o waajoraaki ɓe hano no jannginooɓe *Tawreeta mbaajorto, amma he baawɗe o waajorii ɓe. Nder *waajordu nduun no tawa gorko gom, mo ginnaaru woni dow mum no tampina. Sey ginnaaru nduun huuɓi, wi'i: —Iisa mo Nasaratu, ɗume ngiɗaa waɗude min? A warii faa mbaraa min naa? Miɗo anndi moy woni ma, a Ceniiɗo ƴuwɗo to Alla ! Sey Iisa laayani ginnaaru nduun, sajiti he mayru wi'i ndu: —Maɓɓu hunnduko maa, takkita mo ! Wakkati mum da ginnaaru nduun dimmbiri gorko oon he semmbe, ndu huuɓi sanne, ndu takkitii mo. Ɗum haayɗini jama'aare ndeen fuu. Himɓe tokki, no ƴamodira, no mbi'a: —Ɗume woni ɗum nee kaden? Ɗume woni anndal kesal jannginiraangal he baawɗe ngaal nee? Omo dawrana baa ginnaaji, iɗi ɗowtanoo mo duu. Wakkati gooto habaru Iisa sankitii nder leydi Galili fuu. Wakkati Iisa wurtinoo *waajordu Kafarnahum, Yakuuba e Yahaaya tokki mo ɓe njaadi wuro Simon Piyer he Andiire'en. Eso Simon Piyer debbo no fukkii, no wondi wulowulo. No Iisa yottii naatiri ɓaade Simon Piyer, o waɗana filla rafi cellal debbo oon. Iisa yehi to debbo oon, nanngi junngo makko, ummini mo. Wakkati mum da wulowulo ngoon heli, o yamɗiti. O ummii, o jaɓɓii ɓe. Futuro nyannde mum, gaɗa janki naange, himɓe tinni no ngadda nyawɓe mum'en he wonduɓe he ginnaaji to Iisa. Wuro ngoon fuu hawri dammbugal ɓaade Simon'en. Iisa nyawti himɓe heewɓe, nyawɓe nyawuuji feere-fereeji. O riiwi ginnaaji keewɗi. Iɗi anndi mo amma o haɗi ɗi haalude. Iisa ummii illa subaka kecco, wurtii wuro Simon Piyer'en. O yehi nder nokkuure yeewne gom to neɗɗo fuu walaa, o waɗi ko du'aade. Simon Piyer he wondunooɓe he mum gom ummii, tinni no tefa mo. Wakkati ɓe ngiitowi to o woni, ɓe ngari ɓe mbi'i mo: —Toy ngonnoɗaa ko himɓe fuu no tefe? Sey Iisa wi'i ɓe: —En njah nder gure ɓadiiɗe gom, mi waajoo toon duu, ngam majjum waɗi ngarmi. Iisa fiilii leydi Galili fuu. O riiwi ginnaaji dow himɓe. O waajii nder *baajorɗi leydi Galili fuu. Nyannde gom gorko ceppinɗo gom wari, hofi yeeso Iisa, wi'i mo: —Nde nii a jaɓi, aɗa waawi yamɗintinde kam ! Yurmeene ceppinɗo oon nanngi Iisa, nden Iisa foorti junngo mum, meemi mo, wi'i: —Mi jaɓi, yamɗitin ! Wakkati mum da, ceppam ɗaam ƴuwi he gorko oon, o nyawti. Iisa sallimii mo, amma fooɗi nowru makko, wi'i mo: —Hakkila, to haalan ɗum neɗɗo fuu. Umma, yah holloy hoore maa *cakkanoowo Alla mooɗon, ngaɗaa cakkol ngol *Muusa tilsini waɗee, ngam hollude himɓe ko sikka fuu walaa a yamɗiti. Amma no o dilliri to Iisa, o fuɗɗi sankitidde habaru oon. Iisa waɗi wakkati, wurtataako naata huɓeere gom. Himɓe fuu no kollira mo, ngam filla nyawtol ceppinɗo oo sankitake nokku fuu. Nder nokkuuje jeewɗe tan o woni omo jooɗo. Amma ɗum fuu haɗaay jama'aare he jama'aare no ƴuwa nokku fuu no wara to makko. Balɗe seɗɗa gaɗa jonnde Iisa nder nokkuuje jeewɗe, o warti Kafarnahum. Himɓe nani ko o warti, omo nder suudu makko. Jama'aare ɗuunde wari hawri dammbugal makko, faa walaa to neɗɗo tuttata joode baa seɗɗa. Iisa tinni no waajoo ɓe dow haala Alla. Himɓe gom ngari to makko, ɓe ngardi he bonnguujo gom. Worɓe nayo ndoondii mo dow kooƴirngal maayɓe. Jama'aare heewi nokkuure ndeen faa walaa to ɓe tokkira, ɓe njottina bonnguujo oon to Iisa. Sey ɓe ƴeenyi suudu nduun, ɓe kunci ndu dey-dey to fotata he to Iisa darii, ɓe njuri bonnguujo oon, omo foorti dow kooƴirngal maayɓe. Wakkati Iisa hi'unoo no goonɗinol maɓɓe foti, o wi'i bonnguujo oon: —Higo, hakkeeji maa njaafaama. Sey jannginooɓe *Tawreeta jooɗinooɓe ɗon tinni no miiloo nder ɓerɗe mum'en no mbi'a: —Ɗume waɗi gorko oo no haalira nii? O bonni innde Alla ! Moy waawi yaafaade hakke se hanaa Alla? Wakkati mum da Iisa faami miilooji maɓɓe, wi'i ɓe: —Ɗume waɗi ko oɗon miiloo ir miilooji ɗii nder ɓerɗe mooɗon? Ɗume ɓuri hoyde hakkune wi'ude bonnguujo oo: « Hakkeeji mum njaafaama » naa o ummoo, o hooƴa kooƴirngal ngaal, o dilla? Amma, miɗo hiɗi paamon ko *Ɓii-Neɗɗo no jogii baawɗe yaafaade hakkeeji himɓe nder duuniyaaru nduu. Nden, o wi'i bonnguujo oon: —Aan, umma, hooƴu kooƴirngal maayɓe ngal ngaddiraɗaa, kootaa. Wakkati mum da gorko oon ummii yeeso himɓe fuu, hooƴi ngal, dilli. Ɗum haayɗini ɓe, ɓe fuu, ɓe tinni iɓe njetta Alla, iɓe mbi'a: —Abada min ngi'aay ir ɗum ! Iisa ummii wuro, soƴƴii dow peta Galili. Jama'aare no wara to makko, omo waajoo ɓe. Nyannde gom jaɓoowo janngal gom bi'eteeɗo *Lewi ɓii-Alfee no jooɗii nder suudu janngal. Wakkati Iisa yawtannoo, sey hi'i mo, wi'i mo: —Tokkam ! Lewi ummii, tokki mo. Nyannde gom Iisa he *aahiiɓe mum no nyaama nder suudu Lewi. *Jaɓooɓe janngal gom, he ɓooyɓe nder gaɗol hakke, heewɓe no njooɗodii Iisa he *aahiiɓe mum, iɓe nyaamda. Iri maɓɓe heewɓe tokki Iisa. Wakkati jannginooɓe *Tawreeta gom, jeyaaɓe nder hawriine *Fariisa'en, ngi'unoo ɗum, ɓe mbi'i *aahiiɓe Iisa: —Ɗume waɗi omo nyaamda he *jaɓooɓe janngal, he waɗooɓe hakke ɓee? Wakkati Iisa nanunoo haalaaji maɓɓe, o wi'i ɓe: —Nyawɗo haajaa cawroowo hanaa jamɗuɗo. Mi waraay noddude miilooɓe kam'en no dartiiɓe, amma mi waraana ngam annduɓe kam'en no waɗooɓe hakke. Nyannde gom aahiiɓe Yahaaya gaɗoowo *batisma he *Fariisa'en no cuumii, sey himɓe gom ngari to Iisa, ƴami mo, mbi'i: —Ko waɗi aahiiɓe Yahaaya gaɗoowo *batisma he *aahiiɓe *Fariisa'en no cuumoo, amma *aahiiɓe maaɗa kay cuumataako? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Warɓe ɓanngal no mbaawi suumaade wakkati ɓaŋuɗo oon wondi he maɓɓe naa? Nde nii ɓaŋuɗo oon no wondi he maɓɓe, ɓe cuumataako. Amma nyalaaɗe ngaran ɗe ɓaŋuɗo oon suutetee hakkune maɓɓe. Nder balɗe ɗeen ɓe cuumoto. Baa gooto nyootataa lefol kesol he koltal kinngal. Nde joomum waɗi ɗum, lefol kesol ngool serkata koltal kinngal ngaal, cerkol ngool ɓeydoo. Kaden duu, walaa loowoowo cabiijam kesam nder sumalleeji kiɗɗi. Nde joomum waɗii ɗum, cabiijam ɗaam no fusan ɗi, joomum mursa ɗam, kanƴam he sumalleeji ɗiin fuu. Cabiijam kesam nder sumalleeji kesi loowetee ! *Nyalaane fowteteene gom, Iisa he *aahiiɓe mum ummii, no peddita gese alkamaaje. Iɓe caka yaadu sey *aahiiɓe ɓeen puɗɗi no mborsoo camme ɗeen. Nden *Fariisa'en mbi'i mo: —Ndaa, ko waɗi *aahiiɓe maaɗa no ngaɗa ko haɗaa nder *nyalaane fowteteene? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Ndenne on njanngaay ko Daawda waɗunoo, wakkati kanko he yaadiraaɓe makko ndafanoo? Nder jamaanu *cakkanoowo Alla mawɗo gom bi'eteeɗo Abiyatar, Daawda naati nder suudu Alla, o adi buuru ittanaaɗo Alla oon, o nyaami, o hokki mo yaadiraaɓe makko. Tawi duu nder *Tawreeta wi'aama ko *cakkanooɓe Alla tan kaani nyaamude mo. Kaden duu, *nyalaane fowteteene himɓe waɗanaa, amma hanaa himɓe ngaɗaa ngam mayre. Ndenne, *Ɓii-Neɗɗo woni jom *nyalaane fowteteene ndeen, kayre he hoore mayre. Nyannde gom Iisa naati *waajordu. Gorko gom mo junngo mum waati no tawa nder mayru. *Fariisa'en wonɓe nder mayru fuu no kora Iisa, ngi'a nde o nyawtan gorko oon nder *nyalaane fowteteene ndee, nden ɓe keɓa ko ɓe pelirta mo. Iisa wi'i jom junngo waanngo oon ummoo, daroo yeeso himɓe fuu. Sey o ƴami ɓe, o wi'i: —Nder *nyalaane fowteteene ɗume haani waɗeede? Ko wooɗi naa ko boni? Dannude neɗɗo naa accude mo o maaya? Ɓe calii jaabaade mo. Iisa daari ɓe, ɓe fuu, ɓerne makko metti. O wanni ngam tiiɗal nyiraaku maɓɓe. Nden o wi'i gorko oon: —Foortu junngo maa ! Gorko oon foorti junngo mum, ngo yamɗiti. Wakkati *Fariisa'en wonɓe nder *waajordu nduun mburtii, ɓe njehi law law, ɓe caawodirowi he Hirudus'en dow no ɓe mbardata Iisa. Iisa ummii, he *aahiiɓe mum, ɓe ponndi peta Galili. Jama'aare mawne no tokki mo. Nder maɓɓe no tawa ƴuwɓe Galili, *Ursaliima, Yahudiya, Idumiya, lettugal maayo Urdun, he seraaji Tirus he Sidon. Jama'aaje ɗee fuu nani ko o waɗannoo, ɓe ndillowi ɓe ngari to makko. Ngam doggude himɓe njaaɓa mo, Iisa waɗi *aahiiɓe mum ngaddana ɗum laanel ndiyam gom. Nyawɓe heewɓe no tefa yottaade mo, meema mo ngam o nyawtiino himɓe ɗuɓɓe. Wakkati fuu mo ɓe ginnaaji bonɗi ngoni dow mum'en, ngi'ii mo, no kofo yeeso makko, no kuuɓa, no mbi'a: —Aan, a *Ɓii-Alla ! Amma omo hajoo ɓe ngam to ɓe mbanngin moy o woni. Nyannde gom Iisa ƴeenyi waamnde, o noddi ɓe o haajaa nder tokkuɓe mo ɓeen, ngara to makko. Ɓe ngari to makko, o suɓii sappo e ɗiɗo nder maɓɓe. O waɗi ɓe *lilaaɓe makko, laatiiɓe wakkati fuu no hadde makko. O suɓake ɓe duu ngam omo hiɗi, o lila ɓe, ɓe mbaajowoo himɓe. O hokki ɓe baawɗe riiwude ginnaaji duu. *Lilaaɓe makko sappo e ɗiɗo, ɓe o suɓi ɓeen nii: Simon mo o inndiri Piyer, Yakuuba ɓii-Jebede he minyum Yahaaya sowirteeɓe Bowanerges kam woni nannduɓe he riggaaŋo, Andiire, Filipa, Bartolome, Matta, Tomas, Yakuuba ɓii-Alfee, Tadde, Simon kiranoowo suudu baaba e Yahuuda Iskariyot mo yahde yeeso jammboytoo Iisa. Iisa hooti wuro, jama'aare wari, hawriti dow makko kaden faa kanko he *aahiiɓe makko fuu anndaa no ngatta ko nyaama. Wakkati jeydaaɓe Iisa nanunoo himɓe no mbi'a: « Hoore Iisa sottake », ɓe ngarani mo. Jannginooɓe *Tawreeta ƴuwɓe *Ursaliima gom ngari, no mbi'a Be'eljebul, hooreejo ginnaaji, woni dow makko. Kanko hokki mo baawɗe riiwude ginnaaji ɗiin. Dow haalaaji ɗii, Iisa nootii ɓe, wi'i: —Ibiliisa no waawi riiwude Ibiliisa naa? Nde nii laamu leydi he hoore mum feccake, feccere worre no habda he ndeeto, leydi ndiin no daroo naa? Nde wuro senndake, ingo laatoo naa? Nde nii Ibiliisa no habda he hoore mum, laamu mum feccake, hanti he maggu. Kaden neɗɗo fuu waawaa naati wuro jom semmbe, teeta njawdi makko, nde nii hanaa no artu haɓɓi mo non ginan, nden hooƴa njawdi ndiin fuu. Goonga kaalananmi on hakke he haala yawaare ko waɗanaa Alla fuu no mbaawi yaafeede. Amma neɗɗo fuu bonnuɗo innde *Ruuhu Ceniiɗo, yaafataake abada, ngam hakke duumotooɗo joomum waɗi. Iisa wi'i kujje ɗee fuu ngam himɓe mbi'ii o walanaa hoore makko, ginnaaru o wondi. Nden Iisa ƴami ɓe, wi'i: —Moy'en ngoni inna am he rimdaaɓe am? O daari jooɗiiɓe no piilii mo ɓeen, o wi'i: —Ndaaree inna am e rimdaaɓe am nii. Gaɗoowo muuyɗe Alla, kam woni dimdaaɗo am, kam woni inna am. Iisa soƴƴii nyannde gom dow peta Galili no waajoo. Jama'aare mawne gom wari, fiilii mo. Ɗuuɗol himɓe ngool waɗi o naati laana ndiyam, o jooɗii. Jama'aare ndeen duu no darii hunnduko peta ngaan. Omo waajoroo ɓe kippi haalaaji keewɗi, omo wi'a ɓe: —Kettinee ! Aawoowo gom dilli nyannde gom faa aawowa aawdiiri mum. Nder aawre ndeen, gabbe gom caami sera laawol. Nden pooli ngari coppi ɗe. Gere majje caami nder korkaaƴe to leydi ɗuuɗaa. Ɗe puɗilawi ngam luggiɗaa sanne. Amma wakkati naange wulnoo ndeen, ɗe ɗayli, ɗe njoori ngam ɗe ngaɗaay ɗaɗi. Gere majje caami to kebbe puɗata. Kebbe ɗeen mawni, ɓillii ɗe, ɗe ndimaay. Gere majje duu caami nder leydi lobbiri, puɗi, mawni, ndimi. Wassaaŋo gom rimi camme woronja, wonngo lasooji tati, wonngo duu hemre. Jom nowru nanooru fuu, nana ! Wakkati Iisa wonnoo feere mum, *aahiiɓe makko sappo e ɗiɗo ɓeen he woɓɓe nder piiliiɓe mo ƴami mo maana kippol haala ngool. O jaabii ɓe o wi'i: —Onon, Alla hokkii on baawɗe anndude ko suuɗi dow habaru Laamu mum. Amma ɓe tawaaka hakkune mooɗon kippi haala kaalantee huune fuu. Ngam majjum waɗi: Baa nde ɓe ndaari, ɓe ngi'ataa, baa nde ɓe nani, ɓe paamataa, ngam nde nii ɓe paamii, ɓe tuuban, ɓe njaafee. Ndenne, nde nii on paamaay kippol haala ngool, noy paamirton ɗiito? Aawoowo oon, haala Alla aawata. Sera laawol to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala Alla, amma wakkati mum da Ibiliisa wari, itti ka nder ɓerɗe maɓɓe. Korkaaƴe to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala Alla, njaɓɓorii ka welwelo wakkati mum da. Amma ngam ka waɗaay ɗaɗi nder maɓɓe, ɓe nanngan ka wakkati seɗɗa tan. Nde nii ɓe ɓillake naa nde ɓe torraama ngam makka, ɓe mboppan ka wakkati mum da. To kebbe puɗidi aawdiiri ndiin woni nanuɓe haala Alla, amma sakkulla duuniyaaru, suuno njawdi, he muuyɗe ɓerne naatanta ɓe, kuma haala Alla, ka laatoo ndimara. Leydi lobbiri to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala Alla dey njaɓi ka, naforii ka faa ɓe ngaɗi barke: Woɓɓe kile woronja, woɓɓe kile lasooji tati, woɓɓe duu kile hemre. Iisa ɓeydi wi'ude ɓe kaden: —No woodi kuɓɓoowo fitilla dey hippa tummbude dow makka naa sorna ka ley leeso? Hanaa on ɓilan ka naa? Huune fuu ko suuɗi no wanngowan nyannde gom. Ko soomaa fuu duu no somtetee. Jom nowru nanooru fuu, nana ! Korkitee noppi mooɗon faa wooɗa ! Etirgal ngal etirton, kanngal etiranteɗon faa duu ɓeydaneɗon. Jogiiɗo fuu no ɓeydantee. Amma mo walaa oon, baa seɗɗa mo jogii oon, no teetetee. —No Laamu Alla tinndinirtee nii: Ngu nanndaana he neɗɗo biccuɗo aawdiiri mum nder ngesa. Balɗe no njaha, balɗe no ngarta aawdiiri ndiin fuɗi, mawni. Amma neɗɗo oo anndaa baa seɗɗa no waɗi ko ndi mawni. Leydi ndiin funni aawdiiri ndiin, ndi fiyi ƴommbe, wutaanu tokki, gaɗa mum, gabbe tokki. Wakkati ngesa ngaan ɓenndowi, sey neɗɗo oo adi kettirngal mum, hetti nga, ngam nga foti hetteede. He ɗume mbaawten nanndinde Laamu Alla kaden? Tinndinoore ndeye tinnidirten ngu? Laamu Alla no nanndi he wabbere mutaari, ɓurde gabbe fuu famɗude. Amma nde nii nde aawaama, nde fuɗan, nde mawna faa nde laatoo lekki mawki. Lekki kiin waɗa licce mawɗe, ɗe cukka faa pooli no mbaawi nyiɓi cuuɗi mum'en ley majje. Iisa naforake iri kippi haala keewɗi, omo gollira ɗi, dey-dey no jama'aare ndeen waawirta faamude. Walaa fuu ko o haalani ɓe ko hanaa nder kippol haala o haalii ɗum, amma wakkati o tawa kanko tan sey *aahiiɓe ɓeen, omo fiirtana ɓe maana majji. Laasara, Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —En pedditin peta ngaa, koɗowen fonngo gooto. Ɓe ummii ɓe acci jama'aare ndeen, ɓe naati nder laana ka Iisa wonnoo nder mum kaan, iɓe peddita, laanaaji gom no tokki ɓe. Henndu sattunu gom ummini benkeƴƴe no piya laana kaan faa ka hosi rufude. Iisa no gaɗa, no wahii wawlaare, no ɗaanii. Sey *aahiiɓe ɓeen pindini mo, mbi'i mo: —Moodibbo, a faalaaka maayen naa? Nden Iisa ummii, sappii henndu nduun, wi'i benkeƴƴe ɗeen: —Fatti ! Ndaree ! Henndu nduun darii, joonkay ɗum waɗi siw nokku fuu. Iisa wi'i *aahiiɓe ɓeen: —Ko waɗi kulirɗon nii? Noy waɗi on ngoonɗinaay naa? Kulkulal manngal nanngi ɓe, ɓe tokki iɓe mbi'odira: —Moy woni neɗɗo oo, mo baa henndu e ndiyam no ɗowtanoo ɗum? Iisa he *aahiiɓe mum ummii, pedditi peta Galili, panndowi dow fonngo leydi Gerasa. Wakkati Iisa jippinoo laana kaan, sey gorko gom mo ginnaaru bondu woni dow mum wurtowi nder annyeeje, no wara har makko. Gorko oo nder annyeeje ɗeen jooɗii. Neɗɗo fuu waawaa haɓɓi mo, ngam baa o haɓɓiraama callali, ɗi nanngataa mo. Himɓe no mbownoo haɓɓirde koyɗe he juuɗe makko callali, o taƴa ɗi, o hela jamɗe ɗeen. Ndenne, neɗɗo fuu waawaa faddii mo. Jemma he nyalooma nder annyeeje naa ley baamle ɗeen o woni, omo huuɓa, omo nawna hoore makko he kaaƴe. Illa to o hollirnoo Iisa, o doggi, o wari, o hofi yeeso Iisa. Iisa ƴami ndu, wi'i: —Noy mbi'eteɗaa? Ndu jaabii mo, ndu wi'i: —Ujunaaji ngam miɗen ɗuuɗi. Nden ɗi ŋaarii Iisa faa noy walaa, to wurtin ɗi nder leydi Gerasa. Nyannde mum ɗum fotodiri, hadde maɓɓe ɗon da, sewre girooji mawne gom no durannoo hoore waamnde. Sey ginnaaji ɗiin ŋaarii mo, o acca ɗum'en naata nder girooji ɗiin. Iisa jaɓi, acci ɗi. Ginnaaji ɗiin takkiti gorko oon, naatowi nder girooji ɗiin. Sewre ndeen fuu doggi, saamowi nder peta Galili ngaan, njoolii. Sewre girooji ndeen no waɗa hano girooji ujunaaji ɗiɗi. Durooɓe majji ndoggi, kaalanowi himɓe wuro ngoon he himɓe seraaji maggo ko hewtii ɗum'en. Himɓe njehi ƴeewowi ko waɗi. Ɓe ngari to Iisa, ɓe ngi'i gorko mo ginnaaji ngonnoo dow mum oon no jooɗii hadde Iisa. Omo holti, hakkillo makko duu no huuɓi. Kulal nanngi ɓe. Himɓe ɓe ɗum waɗunoo yeeso mum'en pillanii warɓe ndarii ɓeen huune fuu ko waɗi. Warɓe ɓeen ŋaarii Iisa dilla nder leydi mum'en. Wakkati Iisa naatannoo laana kaan, gorko nyawtaaɗo oon wi'i mo: —Mi eeli ma, accu mi tokke. Iisa jaɓaay, wi'i mo: —Hootu wuro maa nder koreeji maa, kaalanaa ɓe ko Joomiraawo waɗani ma, he no o yurmorii ma. Nden gorko nyawtaaɗo oon dilli, fuɗɗi no sankita habaru oon nder leydi Gure-sappo gonɗe hakkune hoore huɗo he lettugal peta Galili. Ɗum haayɗini himɓe fuu. Iisa naati laana soƴƴitii gaɗa koyɗe mum. Jama'aare mawne gom wari hawri to makko takkol peta Galili. Wakkati Jayrus, gooto nder hooreeɓe *waajordu wuro ngoon, hi'unoo Iisa, o wari, o hofi yeeso Iisa. O ŋaarii Iisa, o wi'i: —Ɓiyam debbo woni no habda yonki. War ! Yowu junngo maa dow makko, heɓa o daɗa, o wuura ! Iisa ummii tokki Jayrus. Jama'aare mawne tokki mo faa himɓe no njaaɓodira. Debbo gom mo ƴiiƴam sukkitani ko waɗata duuɓi sappo e ɗiɗi no wonnoo hakkune maɓɓe. O tampi sanne, o yehi to sawrooɓe heewɓe, ɓe nyaamdi njawdi makko fuu. O heɓaay jam, nyaw nguun no nii no ɓeydoo. Wakkati mum da, ƴiiƴam ɗaam darii, o nani jam nder ɓanndu makko. Iisa duu nani semmbe gom ƴuwi he muuɗum. O yeeƴitii hakkune jama'aare ndeen, o wi'i: —Moy meemii jabbaare am? *Aahiiɓe makko mbi'i mo: —A hi'i jama'aare hawri, no ɓillii ma dey ƴamaa, mbi'aa moy meemii ma? Iisa tinni no daara nder fiiliiɓe ɗum ɓeen fuu, ngam hi'a meemuɗo ɗum oon. Debbo meemuɗo Iisa oon huli, no diwna ngam no anndi ko waɗi. O wari, o hofii yeeso Iisa, o haalani mo fuu no waɗi. Nden Iisa wi'i mo: —Banndam debbo, goonɗinol maa danni ma. Yah he jam ! A daɗii nyaw maaɗa. Wakkati Iisa haaldannoo he debbo oon, sey himɓe gom ngari ƴuwi wuro Jayrus, mbi'i Jayrus: —Ko tampintaa moodibbo oo kaden ! Ɓiya heddaaki. Amma Iisa hettinaaki haala maɓɓe, nden o wi'i Jayrus: —Taa hulu, goonɗin tan ! Iisa accaay neɗɗo fuu yaada he mum wuro Jayrus se hanaa Piyer, Yakuuba he minyum Yahaaya. Wakkati ɓe njottinoo wuro Jayrus, Iisa tawi jama'aare. Himɓe no mboya, no cimoo. Nden o naati, o wi'i ɓe: —Ɗume woni bojji ɗii e hakkillo ummiingo ngoo nee? Suka oon maayaay, o ɗaanii tan. Ɓe njali jaleeɗe yawaare. O waɗi ɓe mburtina, ɓe fuu. Nden ɓe naati dow suka oon, kanko Iisa oon, Jayrus e deekum, he *aahiiɓe tato ɓeen. Iisa nanngi junngo suka oon, wi'i mo: —Talita kuum ! Kam woni: « Suka debbo, umma ! » Ɓii-Jayrus debbo oo, duuɓi mum sappo e ɗiɗi. O ummii wakkati mum da, omo dilla. Ɗum haaynii himɓe ɓeen sanne sanne. Nden Iisa wi'i to ɓe kaalan ɗum neɗɗo fuu. O wi'i kaden suka oon hokkee ko nyaamee. Iisa he *aahiiɓe mum ndilli wuro Jayrus, pa'i Nasaratu, wuro ngo Iisa mawnunoo nder mum. *Nyalaane fowteteene jaaƴi, o fuɗɗi waajaade nder *waajordu Nasaratu. Jama'aare hettinaniide waaju makko fuu haayɗinaama. Nden ɓe keddii iɓe mbi'a: —Toy o heɓi kujje ɗee fuu? Moy hokki mo anndal? Noy o heɓiri baawɗe waɗude kaayɗe ɗee? Hanaa ya kanko woni sekkeejo oo? Hanaa kanko woni ɓii-Mariyaama naa? Hanaa kanko woni mawnu Yakuuba, Yoses, Yahuuda he Simon'en? Minyiraaɓe makko rewɓe no ngondi he meeɗen. Kujje ɗee ngaɗi ɓe calii Iisa. Amma Iisa jaabii ɓe wi'i ko annabiijo no teddinee nokku fuu sey nder wuro mum, hakkune rimdaaɓe mum, he nder ɓaade mum'en. Ko ƴaari junngo makko ngo o yowi dow nyawɓe gom, o nyawti ɓe, Iisa heɓaay waɗi haayne baa worre ɗon. Rafi goonɗinol maɓɓe haayɗini Iisa sanne. Iisa ummii naati gure cakaaje ɗeen fuu, omo waajoo. Nyannde gom o noddi *lilaaɓe makko sappo e ɗiɗo ɓeen, o liliri ɓe ɗiɗɗiɗo. O hokki ɓe baawɗe riiwude ginnaaji, o wi'i ɓe: —Nde nii oɗon njaha, to kooƴee huune fuu, se hanaa cabbi mooɗon. To kooƴee nyaamdu, mbasu naa ceede. Ɓornee paɗe mooɗon, to ƴaaree toggooje ɗiɗi. Nder wuro fuu ngo ngarɗon, ɓaade fuu nde njippiɗon nder mum, njooɗee nder mayre sey nyannde ndilloton. Nde on ngari nder nokkuure, nde nii himɓe njaɓɓaaki on naa kettinanaaki on, nde nii on ummake ndilludu, piɗɗee sollaare koyɗe mooɗon ngam ɗum laatanoo ɓe seeda gacce maɓɓe. *Aahiiɓe ɓeen ummii, njehi no mbaajoo, no mbi'a himɓe tuuba. Ɓe ndiiwi ginnaaji ɗuɗɗi, ɓe mbuji himɓe heewɓe nebbam, himɓe ɓeen nyawti. Innde Iisa walaa fuu to yehaay. *Hirudus, laamiiɗo leydi Galili, nani habaru Iisa no waɗee. No woodi wi'ooɓe Yahaaya gaɗoowo *batisma ummitii. Ngam majjum waɗi, omo waɗa kaayɗe. Woɓɓe no mbi'a o Eliya. Woɓɓe duu no mbi'a o annabiijo nii non hano annabiiɓe aranɓe. Wakkati *Hirudus nani haalaaji ɗii, o tinni omo ƴama hoore makko omo wi'a: —Yahaaya mo taƴunoomi hoore mum oon, kam ummitii, naa noy? Hirudiya duu no jogitani Yahaaya ngam sabbu ko o wi'i *Hirudus ɗum. O tefi laawol fuu no o waɗata, o waɗa Yahaaya waree. Amma o heɓaay laawol majjum, ngam *Hirudus no teddina Yahaaya sanne. Omo anndi duu ko Yahaaya gorko ceniiɗo non, dartiiɗo. Omo hakkilii he makko sanne. Haalaaji ɗi Yahaaya haaldata he makko no jiiɓodira hakkillo makko. Amma fuu nii haɗataa omo nana belɗum hettinaade haalaaji Yahaaya. Balɗe no njaha balɗe no ngarta faa nyannde gom ɗum fotodiri he nyalaane nde *Hirudus rimaa. Nyannde mum *Hirudus hawri himɓe ɓadiiɓe ɗum. O hawri hawjiiɓe laamu, o hawri hooreeɓe soogeeji, ngam ɓe kiirto wuro makko. Nyannde mum duu Hirudiya heɓi laawol no waɗata ko Yahaaya waree. Jama'aare ndee fuu wari hawri, sey ɓii-Hirudiya debbo naati no woma. Ɗum weli *Hirudus he warɓe kawri ɓeen fuu. *Hirudus ummii, wi'i suka debbo oon: —Haalanan ko ngiɗaa mi waɗane. *Hirudus huni, wi'i kam no hokkan suka debbo oo huune fuu ko eeli ɗum, baa se tawi feccere leydi mum non. Suka debbo oon wurtii, wi'i innum: —Ɗume eelanmi? Nden Hirudiya, inna suka debbo oon jaabii ɓiyum, wi'i: —Hoore Yahaaya gaɗoowo *batisma ! Sey suka debbo oon doggi, yehi to *Hirudus wi'i mo: —Joonin joonin, miɗo hiɗi hoore Yahaaya gaɗoowo *batisma waddee ɗo nder le'al ! Wakkati *Hirudus nanunoo haala kaa, ɓerne makko metti faa hanaa seɗɗa. O hiɗaa egginde haala makko ngam hunayeere nde o waɗi yeeso noddaaɓe ɓeen fuu. Nder soogeeji doomooɓe mo ɓeen, o lili soogeeru gom, taƴowa hoore Yahaaya, waddaa. Soogeeru nduun yehi, taƴi hoore Yahaaya, tummbi nder le'al, waddi, hokki suka debbo oon. Suka debbo oon duu hokki nde innum. Wakkati aahiiɓe Yahaaya ɓeen nanunoo ɗum, ɓe ngari, ɓe kooƴi ɓanndu Yahaaya, ɓe mooɓowi. Nyannde gom *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen ngari kaalani Iisa, to kam'en mbaajii he ko kam'en ngaɗi. Himɓe no njaha, no ngarta dow maɓɓe faa ɓe keppi fuu to ɓe njooɗoo ɓe nyaama. Sey Iisa wi'i ɓe: —Ngaree njehen to yeewii gom, heɓa baa powton. Nden ɓe naati laana, kamɓe tan, ɓe ndilli. Amma wakkati ɓe ndillannoo, himɓe heewɓe annditii to ɓe pa'i. Nden ɓe ƴuwri seraaji ɗiin fuu, ɓe ndoggi, ɓe artowi ɓe. Wakkati Iisa wurtinoo laana kaan, o hi'i jama'aare ndeen, ɓe njurminii mo sanne, ngam iɓe nanndi baali ɗi ngalaa duroowo. O tinni omo waajoo ɓe dow kujje keewɗe faa jenngi. Sey *aahiiɓe makko ɓadii, mbi'i mo: —Joonin no ɗon no jennga, nokkuure ndee walaa fuy, ladde non. Accu jama'aare ndeen sankitoo, ɓe naata nder gure he nokkuuje ɓadiiɗe, ngam ɓe coodowa ko nyaamee. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Onon he ko'e mooɗon, kokkee ɓe ko ɓe nyaamata ! Nden ɓe mbi'i: —Aɗa hiɗi min coodanowa ɓe buuru tammaaje cardi keme ɗiɗi ɓe nyaama naa? Sey Iisa wi'i ɓe: —Njehee ndaarowee, buuruuje foti njogiɗon? Wakkati ɓe ndaaroynoo, ɓe ngarti ɓe mbi'i Iisa buuruuje joy he liƴƴi ɗiɗi, kam'en njogii. Nden Iisa wi'i *aahiiɓe mum, ɓe njonna jama'aare ndeen cefe cefe dow huɗo hecco ɗon da. *Aahiiɓe ɓeen njonniri jama'aare ndeen cefe hemre hemre, he cefe woygu woygu. Iisa hooƴi buuruuje joy ɗeen e liƴƴi ɗiɗi ɗiin, tiggitii, yetti Alla. Nden o helti buuruuje ɗeen, o hokki *aahiiɓe ɓeen njeddana himɓe. He liƴƴi ɗiin duu, o waɗiri non. Jama'aare ndeen fuu nyaami faa haari. *Aahiiɓe ɓeen kawrodiri buuru e liƴƴi koddiiɗum ɗum, ɗum hebbini kandeeje sappo e ɗiɗi. Nyannde mum worɓe ujunaaji joyo nyaami buuru oon. Gaɗa nyamnol worɓe ujunaaji joyo ɓeen, Iisa wi'i *aahiiɓe mum naata laana, peddita ardoo ɗum, njaha fonngo gooto hedde Baytisayda. Kanko duu o sallimoo jama'aare ndeen. O seedi he jama'aare ndeen, o nyakki waamnde faa o du'oo. Naange yani, laana *aahiiɓe ɓeen no caka peta ngaan. Iisa duu, kam tan no darii dow fonngo ngo ɓe ndillunoo dow mum. Fajiri wakkati Iisa hi'unoo ko laana *aahiiɓe ɓeen no fotta henndu, awƴaaki makka duu no tampinii. Iisa dilli he koyɗe dow ndiyam ɗaam, tayni ɓe. O hewti ɓe, faa omo tefa yawtude he maɓɓe. O naati laana kaan, henndu nduun darii. Haayne majjum nanngi *aahiiɓe ɓeen sanne. Ngam ɓerɗe maɓɓe no bumɗe, ɓe paamaay maana nyamnol worɓe ujunaaji joyo ɓeen. Ɓe pedditi peta ngaan, ɓe njottii leydi Genesaret, ɓe ndarii. Wakkati ɓe mburtii laana kaan, himɓe annditi Iisa. Wonnooɓe toon cankitii nder seraaji ɗiin fuu. Ɓe tinni iɓe ada nyawɓe maɓɓe dow kooƴirɗe maayɓe, iɓe njaara nokku fuu to ɓe nani Iisa woni. Nokku fuu to Iisa yehi, rumtoowo non, siire non naa nder huɓeere non, o tawan himɓe no pukkina nyawɓe mum'en hunnduko luumo, iɓe eela mo, o acca nyawɓe ɓeen meema baa nii hunnduko jabbaare makko non. Nyawɓe heɓuɓe meemii mo ɓeen fuu nyawti. Nyannde gom *Fariisa'en he jannginooɓe *Tawreeta gom ƴuwi *Ursaliima ngari to Iisa. Nden ɓe ƴami Iisa, ɓe mbi'i: —Ɗume waɗi *aahiiɓe maaɗa tokkataa finaa-tawaaji maamiraaɓe meeɗen, iɓe nyaamira juuɗe tunnuɗe? Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Munafiki'en ! *Esaaya woofaay sam, wakkati o waɗunoo annabaaku dow mooɗon. Nder maggu Alla wi'i: Himɓe ɓee no mbi'an kam'en no teddina kam, amma ɓerɗe maɓɓe no mboɗɗi kam. Dewal maɓɓe no meere ngam ko ɓe ngoni iɓe njanngina ɗum to ɓiɓɓe aadama ƴuwi. Onon *Fariisa'en, oɗon acca tilsinooje Alla, oɗon tokka finaa-tawaa ɓii-aadama. Oɗon coofi finaa-tawaaji mooɗon he tilsinoore Alla ! Ngam nder *Tawreeta, *Muusa wi'i: Teddin inna maa he bammaa. O wi'i kaden duu: Kuɗuɗo innum naa bammum fuu no haani wareede. Amma onon, ɗume mbi'oton, se neɗɗo wi'i innum naa bammum: Ko mbaawmi wallirde ma ɗum no « Korban », ko mi sakkanta Alla. On mbi'an mo, o accaa waɗande inniiko naa baabiiko fuy naa? Nii ngaɗirton, oɗon ngartira haala Alla meere ngam finaa-tawaaji mooɗon ɗi njannginton sukaaɓe. Ir majjum re'ataa ngonɗon oɗon ngaɗa. Iisa nodditi jama'aare ndeen wi'i nde: —On fuu, kettinanee kam, paamee ko huune fuu ko ƴuwi yaasin naati nder ɓanndu neɗɗo hanaa kam watta joomum tunna yeeso Alla. Amma ko wurtotoo nder neɗɗo kam tunninta neɗɗo yeeso Alla. [ Jom nowru nanooru fuu nana !] Iisa seedi he jama'aare ndeen, warti wuro. *Aahiiɓe makko ngari, ƴami mo maana ko o wi'i ɗum. Nden o jaabii ɓe o wi'i: —Onon duu, on paamaay naa? On paamaay ko huune fuu ko ƴuwi yaasin, naati ɓanndu neɗɗo, tunnintaa ɗum. Ɗum naataay nder ɓerne joomum, nder reedu joomum tan ɗum naati, nden ɗum yehee gaɗa wuro. Nder haalaaji ɗii, Iisa no holla ko nyaamdu fuu no laaɓi. O wi'i *aahiiɓe ɓeen kaden: —Ko wurtotoo ɓerne ɓii-aadama, kam tunninta ɗum. Ngam nder ɓerne neɗɗo miilooji bonɗi mburtoto hano iri ko semtini, nguyka, ittol yonki, jeenu, eelgal bonngal, bononda, jammba, golle nyidduɗe, haasidaaku, haala mbonka, mawnitaare, he bahimaare. Golle bonɗe fuu nder ɓerne ƴuwata, kanƴe duu tunninta neɗɗo. Iisa ummii, wari weeri leydi Tirus. O jippii nder ɓaade gom, o hiɗaa neɗɗo fuu faama to o woni. Amma ɗum fuu haɗaay himɓe anndi to o woni. Nden Iisa wi'i mo: —Accu sukaaɓe nyaama faa kaara ginan. Ngam hegaaki neɗɗo hooƴa nyaamdu sukaaɓe faɗɗana dawaaɗi. Debbo oon jaabii Iisa, wi'i: —Goonga non, Joomam. Amma dawaaɗi duu no nyaama ko sukaaɓe camninta yeeso mum'en. Sey Iisa wi'i debbo oon: —Ngam njaabaaki maaɗa kii, hootu, ɓiya seedi he ginnaaru nduun. Debbo oon hooti, tawi ɓiyum seedi he ginnaaru nduun, no fukkii dow leeso. Iisa ummii leydi Tirus, fa'i leydi Sidon, nden warti har peta Galili, o naati leydi Gure-sappo. Nder leydi Gure-sappo, o waddanaa gorko paho gom, mo haala mum laaɓaa. O eelaa, o yowa junngo makko dow gorko oon. Iisa hakkiti paho oon he jama'aare ndeen, watti kolli mum nder noppi paho oon, tutti nder junngo mum, meemi ɗemngal makko. O tiggitii, o uumi, nden o wi'i paho oon nder aramankoore: —Efata ! Kam woni: « Cukkitee ! » Wakkati mum da, noppi gorko oon cukkiti, ɗemngal makko yoofaa, haala makko darti. Nden Iisa wi'i to neɗɗo fuu haalan ɗum goɗɗo. Amma ngam omo haɗa ɓe, waɗi kamɓe duu iɓe ɓeyda sankitidde haala kaan. Haayne nanngi ɓe faa noy walaa, ɓe tinni iɓe mbi'a: —Golle Iisa fuu no mbooɗi, faa yottii to Iisa no waɗa pahuɓe nana, beebeeɓe duu njeccoo. Balɗe tati nii ko jama'aare mawne gom wari hawri to Iisa. Jama'aare ndee walaa fuu ko nyaama. Sey Iisa noddi *aahiiɓe mum, wi'i ɓe: —Himɓe ɓee no njurminii, balɗe tati nii hannden ko iɓe ngondi he am, ɓe ngalaa fuu ko ɓe nyaama. Nde nii mi acci, ɓe koota ɓe nyaamaay, ɓe tampan sanne dow laawol. Ngam nder maɓɓe no woodi ƴuwɓe to woɗɗi. Nden *aahiiɓe ɓeen njaabii mo, mbi'i: —Toy keɓeten ko nyamnirten ɓe nder ladde yeeruure ndee? Iisa ƴami ɓe, wi'i: —Buuruuje foti njogiɗon? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Buuruuje jeɗɗi. Nden o wi'i jama'aare ndeen jooɗoo he leydi. O hooƴi buuruuje jeɗɗi ɗeen, o yetti Alla, o helti ɗe, o hokki *aahiiɓe ɓeen njeddani jama'aare ndeen. Iɓe njoginoo kaden likkoy seɗɗa gom. Iisa adi koy, yetti Alla, wi'i *aahiiɓe ɓeen njeddana ɓe koy, kankoy duu. Jama'aare ndeen nyaami faa haari. *Aahiiɓe ɓeen kawri kelte ɗeen, ɗe kebbini kandeeje jeɗɗi. Nyaamuɓe nyannde mum ɓeen, no ngaɗa hano worɓe ujunaaji nayo. Gaɗa mum, Iisa sallimii ɓe, naddi *aahiiɓe mum laana, fonndi leydi Dalmanuuta. Nyannde gom *Fariisa'en ngari faa tunna Iisa. Ɓe puɗɗi haaldude he makko, ɓe ƴami mo, o holla ɓe alaama kaayɗiniiɗo ƴuwɗo dow kolloowo ko Alla lili mo. Sey Iisa uumi, wi'i ɓe: —Ɗume waɗi ko onon himɓe jamaanu oo, oɗon ngiɗi holleede alaama? Goonga kaalananmi on, alaama fuu walaa mo kolleteɗon ! Gaɗa haalaaji ɗii walaa ko o ɓeydi, nden o seedi he maɓɓe, o naati laana, o fonndi fonngo gooto. Sey *aahiiɓe ɓeen puɗɗi no kaalda, no mbi'a: —Naa ngam eɗen njogii buuruure ndee tan, waɗi o haali haala kaa? Iisa faami ko ɓe kaalata, nden wi'i ɓe: —Ɗume kaaloton hakkune mooɗon, oɗon mbi'a on ngalaa buuru? Ɗume waɗi ko on paamataa? Naa ɓerɗe mooɗon mbumu non? Oɗon ngoodi gite, amma on ngi'ataa? Oɗon ngoodi noppi, amma on nanataa? On miccitaaki naa? Wakkati njeddanmi worɓe ujunaaji joyo ɓeen buuruuje joy ɗeen, kandeeje foti kebbinirɗon ko nyaama hodda ɗum? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Kandeeje sappo he ɗiɗi. Iisa ƴami ɓe kaden, wi'i: —Nyannde njeddanmi worɓe ujunaaji nayo buuruuje jeɗɗi ɗeen, kandeeje foti kebbinɗon ko nyaama horii ɗum? Ɓe njaabii Iisa, ɓe mbi'i: —Kandeeje jeɗɗi. Nden, Iisa wi'i ɓe: —On paamaay faa joonin naa? Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum njottinoo Baytisayda, sey himɓe ngaddani Iisa bumɗo gom. Wadduɓe bumɗo oo, eeli Iisa meema mo. Iisa nanngi junngo bumɗo oon, hakkiti mo he himɓe, yaari mo gaɗa wuro ngoon. O tutti he gite bumɗo oon, o yowi juuɗe makko dow bumɗo oon, o wi'i: —Aɗa hi'a goɗɗum joonin naa? Sey bumɗo oon feerti gite mum, wi'i: —Miɗo hi'a himɓe, amma iɓe nga'ani kam hano leɗɗe jehooje nii. Iisa yowi juuɗe mum dow gite makko kaden. Gorko oon feerti gite mum, sey wumti faa wooɗi, gite makko laaɓi tarr. Gaɗa mum Iisa wi'i mo: —Hootu, dey to naatu wuro ngoo. Nyannde gom Iisa he *aahiiɓe mum ummii naati nder gure cakaaje Kaysariya Filipi. Dow laawol o ƴami *aahiiɓe makko o wi'i: —Moy himɓe mbi'ata ngonmi? Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —No woodi wi'ooɓe a Yahaaya gaɗoowo *batisma, no woodi wi'ooɓe a Eliya, no woodi wi'ooɓe kaden a gooto nder annabiiɓe. O ƴami ɓe kaden, o wi'i: —Dey onon nee, moy mbi'oton ngonmi? Sey Piyer jaabii mo, wi'i: —Aan woni *Almasiihu. Nden Iisa fooɗi noppi maɓɓe wi'i to ɓe kaalan ɗum neɗɗo fuu. Wakkati Piyer wi'unoo ko Iisa woni *Almasiihu, Iisa fuɗɗi no famtina *aahiiɓe mum, omo wi'a ɓe ko no tilsi *Ɓii-Neɗɗo torree sanne. Ardiiɓe mawɓe, hooreeɓe *cakkanooɓe Alla he jannginooɓe *Tawreeta tottitoo mo. O waree, nden gaɗa balɗe tati o ummitoo. O daraaki fuu o suuɗaana ɓe goɗɗum. Sey Piyer fooɗi mo senngo, tinni no haalda he makko dow ko o wi'i ɗum. Nden Iisa hucciti har *aahiiɓe ɓeen, daari ɓe, nduki Piyer, wi'i mo: —Woɗɗam, aan Ibiliisa ! Sabu miilooji maaɗa, ƴuwaay to Alla, to himɓe ɗi ƴuwi. Iisa noddi jama'aare ndeen, *aahiiɓe makko no tawaa nder mayre, o wi'i ɓe: —Muuyɗo tokkude kam fuu, acca daarude hoore mum, hooƴa *leggal mum bardugal, tokka kam. Sabu giɗɗo hisinde yonki mum, mursan ki. Amma mursuɗo ki ngam am he ngam *Habaru lobbo oo, hisinan ki. Ɗume keɓol duuniyaaru nduu fuu nafirta neɗɗo, nde joomum mursi yonki mum? No woodi ko neɗɗo waawi hokkitirde ngam heɓita ki naa? Neɗɗo fuu caliiɗo kam, miin he haalaaji am nder jamaanu bonɗo oo, murtuɗo he Alla, miin *Ɓii-Neɗɗo, miin duu, mi saloto joomum wakkati ngartitoymi, miin he maleykaaɓe seniiɓe, teddungal *Baabiraawo am no tokki. O wi'i ɓe: —Goonga kaalananmi on, nder tawaaɓe ɗo ɓe hannden, woɓɓe maayataa ngi'aay Laamu Alla no warda he baawɗe. Balɗe jeegom gaɗa kollitol no Iisa tokkirtee, Iisa adi Piyer, Yakuuba, he Yahaaya, ɓe ŋabbi waamnde toowne gom. Tagaadi makko waylitii yeeso maɓɓe. Kolte makko no ƴelkita, ɗe ndawni tar. Walaa lonnoowo koltal baawɗo ɓoosi koltal ngal laaɓa faa ngal rawnira non. *Aahiiɓe tato ɓeen ngi'ii Eliya he *Muusa mbanngi no kaalda he makko. Luuldere gom wari suddi ɓe, sey daane gom ƴuwi nder luuldere ndeen wi'i: —Oo woni Ɓiyam mo korsinmi. Kettinanee mo ! Nden *aahiiɓe ɓeen ndaari ngi'aay neɗɗo fuu se hanaa Iisa. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum ɓeen njippotonoo waamnde ndeen, Iisa wi'i ɓe to ɓe kaalan neɗɗo fuu ko ɓe ngi'ii sey wakkati *Ɓii-Neɗɗo ummitii e maayde. Ɓe njaɓi, amma ɓe keddii, iɓe ƴamodira hakkune maɓɓe maana « ummitaaki ». Nden ɓe ƴami Iisa, ɓe mbi'i: —Ɗume waɗi jannginooɓe *Tawreeta no mbi'a no tilsi Eliya arta *Almasiihu warde? Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Goonga, Eliya artata wara ginan, moƴƴina kujje fuu. Amma ɗume waɗi dewte Alla mbi'i no tilsi *Ɓii-Neɗɗo torree sanne, yennee? Miɗo haalana on, Eliya wariinoo, himɓe ngaɗanii mo ko ngiɗi hano no dewte Alla pillori ɗum. Wakkati ɓe ngartunoo to *aahiiɓe ɓeeto, ɓe tawi jama'aare mawne no fiilii ɓe. Jannginooɓe *Tawreeta no njeddodira he maɓɓe. Wonnooɓe nder jama'aare ndeen miilaayno ngi'a Iisa. Wakkati ɓe ngi'unoo mo ɓe nani belɗum, nden ɓe ndoggi ɓe njaɓɓowii mo. O ƴami ɓe, o wi'i: —Dow ɗume njeddodirton he jannginooɓe *Tawreeta ɓee? Sey gorko gom fiirti hunnduko, wi'i Iisa: —Moodibbo, mi waddanii ma ɓiyam gorko mo ginnaaru beebi. Wakkati ɗum ummani mo fuu, iɗum liɓa mo, hunnduko makko no wurtina nguufo. Omo ŋerƴodira nyiiƴe, o yoora karaw. Mi eeli *aahiiɓe maaɗa ndiiwa ginnaaru nduun, amma ɓe keppi. Nden Iisa wi'i jama'aare ndeen: —Hey onon himɓe jamaanu ɓe ngoonɗinaay ! Faa nde ngondanmi he mooɗon? Faa nde tinnotoomi miɗo munyana on? Ngaddanee kam suka oon ! Iisa waddanaa suka oon. Wakkati ginnaaru nduun hi'unoo Iisa, ndu dimmbi suka oon, ndu liɓi suka oon. O heddi omo tallitoo, hunnduko makko no wurtina nguufo. Iisa ƴami baaba oon, wi'i mo: —Illa nde ɗum heɓi mo? *Baaba oon jaabii mo, wi'i: —Illa omo famɗi. Kile keewɗe indu liɓa mo nder hiite naa nder ndiyam ngam tefude no ndu warirta mo. Yurma min, mballaa min nde nii aɗa waawi ! Nden Iisa wi'i mo: —Nde nii miɗo waawi mbiiɗaa naa? Too, huune fuu no hoyani goonɗinɗo. Wakkati mum da, baaba suka oon huuɓi, wi'i: —Mi goonɗini, amma wallam ngam goonɗinol saɗi kam. Wakkati Iisa hi'unoo himɓe no ndogga warde, o sajiti ginnaaru nduun o wi'i: —Aan beebinoowo e pahinoowo, ƴuw gaɗa suka oo, to tokku mo kaden faa abada ! Ginnaaru nduun huuɓi, dimmbiri suka oon semmbe semmbe, ƴuwi gaɗa makko. Suka oon wa'i hano maayɗo nii, faa ko heewi nder wonnooɓe ɗon ɓeen no mbi'a o maayi. Iisa nanngi junngo makko, umminii mo, o darii. Wakkati Iisa naatunoo suudu, *aahiiɓe makko ngari ƴami mo, mbi'i: —Ɗume waɗi ko minen, min keppi riiwude ginnaaru nduun? Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Du'aa'u tan, waɗataa neɗɗo riiwa iri ginnaaru nduu. Gaɗa nyawtol suka beebaaɗo oon, Iisa ummidii *aahiiɓe mum, ɓe pedditi leydi Galili. O hiɗaa neɗɗo fuu faama to o woni. Omo waajoo *aahiiɓe makko, omo wi'a ɓe *Ɓii-Neɗɗo no jammbetee, wattee nder juuɗe. O waree, balɗe tati gaɗa mum, o ummitoo. *Aahiiɓe makko ɓeen paamaay maana haala makko, ɓe kuli duu ƴamude mo. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum njottinoo Kafarnahum, ɓe naati suudu weerirde maɓɓe. Iisa ƴami ɓe, wi'i: —Dow ɗume ngonɗon oɗon njeddodira wakkati ngonnoɗen dow laawol? Amma ɓe njaabaaki, ngam dow ɓurɗo teddude hakkune maɓɓe ɓe njeddodiri. Iisa jooɗii, noddi ɓe, kamɓe *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen, wi'i ɓe: —Neɗɗo fuu hiɗi ardaade himɓe, tilay sey heeda gaɗa, laatoo golloowo maɓɓe, ɓe fuu. O nanngi junngo cukalel gom, o darni yeeso maɓɓe, o huufi ngel, o wi'i ɓe: —Jaɓɓiiɗo suka gooto hano cukalel ngel dow innde am, miin jaati joomum jaɓɓii. Jaɓɓiiɗo kam fuu, hanaa miin tan jaɓɓii, lilɗo kam joomum jaɓɓii. Nden Yahaaya wi'i mo: —Moodibbo, min ngi'ii gorko gom no riiwira innde maa ginnaaji. Min kaɗi mo, ngam o wondaa he meeɗen. Sey Iisa wi'i: —To kaɗee mo, ngam neɗɗo fuu waawaa waɗude haayne gom dow innde am, dey seɗɗa gaɗa mum, sakitoo bonna innde am. Mo wanyaay en, fuu no wondi he meeɗen. Goonga kaalananmi on, neɗɗo fuu kokkuɗo on ndiyam nder nyeɗerde ngam oɗon ngondi he *Almasiihu, joomum heppataa baraaje mum baa seɗɗa. Neɗɗo fuu waɗi gooto nder sukaaɓe goonɗinɓe kam ɓe waɗi hakke, ko ɓurani joomum wodde woni kaaƴa mannga haɓɓee he daane joomum, nden joomum faɗɗee nder maayo. Se tawi junngo maaɗa waɗi ngaɗaa hakke, taƴu ngo. Ngam naatude nder mbuurnam nduumiiɗam he junngo wooto, no ɓuri moƴƴande neɗɗo dina naatirde juuɗe mum ɗiɗi nder jahannama, hiite nge nyifataa abada. [ Toon, gilƴi mum mbaatataa, hiite mum duu nyifataa. ] Se tawi koyngal maa waɗi ngaɗaa hakke, taƴu ngal. Ngam naatude nder mbuurnam nduumiiɗam he koyngal gootal no ɓurani neɗɗo dina faɗɗeede koyɗe mum ɗiɗi fuu no kuuɓi he mum nder jahannama hiite nge nyifataa. [ Toon, gilƴi mum mbaatataa, hiite mum duu nyifataa. ] Se tawi hitere maaɗa waɗi ngaɗaa hakke, ittu nde. Ngam naatude Laamu Alla a ɗokko, no ɓuri moƴƴande ma dina paɗɗideɗaa gite maaɗa ɗiɗi fuu no kuuɓi nder jahannama. Toon, gilƴi mum mbaatataa, hiite mum duu nyifataa. No nyaamdu gom tilay sey wattanee lamɗam ngam ndu wela, hano non duu himɓe fuu sey hiite tukkee he mum'en heɓa jikkuuji mum'en ngarta lobbi. Lamɗam huune lobbere non, amma nde ɗam lamsaa, ɗume lamsinta ɗam? Laatee hakkune mooɗon hano lamɗam, ngondon he jam. Iisa dilli Kafarnahum, fa'i gaɗa maayo Urdun nder leydi Yahudiya. Jama'aare wari, fiilii mo, o tinni omo waajoo ɓe hano no o woowrunoo waajoraade ɓe. Sey Fariisa'en gom ngari to makko faa tunna mo, nden ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —No daganii gorko seera deekum naa dagaaki? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Ɗume *Muusa tilsini on ngaɗon? Ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —*Muusa hokki laawol se gorko no seera deekum, winnda talkuru ceergal makko, nden seera mo. Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Ngam on tiɓɓe-nyireeɓe, waɗi *Muusa winndani on tilsinoore ndee. Amma illa fuɗɗorde, wakkati Alla no tagannoo huune fuu, o tagi himɓe gorko he debbo. Ngam majjum waɗi ko gorko no acca innum e bammum hawtaa he deekum, ɓe fuu ɗiɗo ɓe laatoo ɓanndu worru. Ndenne joonin, ɓe kanaa ɗiɗo kaden, amma ɓe go'o. To neɗɗo senndu ko Alla hawri. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum kootunoo, *aahiiɓe ɓeen ƴamti mo maana haala kaan. Sey o wi'i ɓe: —Neɗɗo fuu ceerɗo deekum ɓaŋi goɗɗo, yeeni, hano non duu, debbo fuu ceeduɗo he gorum, dey ɓaŋa, debbo oon duu yeeni. Nyannde gom himɓe ngaddi cukaloy mum'en to Iisa ngam o yowa juuɗe dow makkoy, amma *aahiiɓe ɓeen nduki ɓe. Wakkati Iisa hi'unoo ɗum, ɗum naawi mo, nden o wi'i *aahiiɓe ɓeen: —Accee cukaloy koy ngara to am. To kaɗee koy, ngam nannduɓe he makkoy njeyi Laamu Alla. Goonga kaalananmi on, mo jaɓɓoraaki Laamu Alla hano no cukalel ngel jaɓɓoraa nii, joomum naatataa nder maggu. Nden o wunndii cukaloy koy, o yowi juuɗe dow makkoy, o barkini koy. Nyannde gom, Iisa no caka yaadu sey gorko gom doggi wari, hofi yeeso makko, wi'i mo: —Moodibbo lobbo, ɗume kaanumi waɗude ngam heɓude mbuurnam nduumiiɗam? Iisa jaabii mo wi'i: —Ngam ɗume noddirtaa kam lobbo? Lobbo fuu walaa sey Alla. Aɗa anndi tilsinooje bi'ooje: To ittu yonki goɗɗo, to yeenu, to wujju, to seedana fewre, to toonya. Teddin inna maa e bammaa. Aɗa anndi ɗe naa? Gorko oon wi'i: —Moodibbo, kujje ɗee fuu miɗo hakkilii he majje illa cukaaku am. Nden Iisa daari mo daarɗe hidde, wi'i mo: —Huune worre tan hoddanii ma. Sonnoy ko njogiɗaa fuu, njeddana talkaaɓe, a heɓan baraaje dow. Gaɗa mum, ngaraa tokkaa kam. Gorko oo no diikuɗo sanne. Wakkati o nanunoo haalaaji ɗii, o ɓalinii, o dillidi mettorgal ɓerne. Iisa daari *aahiiɓe mum, wi'i: —Naatol jom njawdi nder Laamu Alla no tiiɗi faa ! Nanol haala kaa haayɗini *aahiiɓe ɓeen sanne. O wi'i ɓe kaden: —Giɗaaɓe am, naatude Laamu Alla no tiiɗi faa ! Ngam naatol ngolooba nder wudde battal no ɓuri hoyde dina naatol jom njawdi nder Laamu Alla. Haayne ɓeydi nanngude *aahiiɓe ɓeen kaden. Ɓe keddii, iɓe ƴamodira hakkune maɓɓe, iɓe mbi'a: —Ndenne, moy hisata? Iisa daari ɓe, wi'i: —Ko heppori ɓii-aadama hepportaa Alla. Walaa fuu ko hepporta Alla. Sey Piyer fiirti hunnduko wi'i mo: —Minen, min mboppii fuu, min tokki ma ! Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Goonga kaalananmi on. Neɗɗo fuu woppi wuro mum, rimdaaɓe mum worɓe naa rewɓe, neɗɗo fuu woppi innum naa bammum, woppi sukaaɓe mum naa gese mum ngam am he ngam *Habaru lobbo oo, joomum no heɓan ko ɓuri ɗum kile hemre nder duuniyaaru ndu ngonɗen nder muuɗum joonin nduu. Joomum no heɓan cuuɗi, rimdaaɓe worɓe he rewɓe, inniraaɓe, ɓiɓɓe e gese. Joomum no torretee duu nder mayru. Amma nder wakkati garoowo, joomum no heɓan mbuurnam nduumiiɗam. Amma ardiiɓe heewɓe keedan gaɗa. Gaɗaaɓe ɓeen duu laatoto ardiiɓe. Nyannde gom Iisa no ardi *aahiiɓe mum no tokki, iɓe pa'i *Ursaliima. Nder jahaangal maɓɓe ngaal, kulkulal no yaha no warta nder ɓerɗe *aahiiɓe ɓeen he nder ɓerɗe wondunooɓe he maɓɓe fuu. Iisa noddi *lilaaɓe mum sappo he ɗiɗo ɓeen feere, o haalani ɓe ko hewtoytoo mo *Ursaliima. O wi'i ɓe: —Kettinee, joonin enen nii eɗen njaha *Ursaliima, *Ɓii-Neɗɗo no wattetee nder juuɗe mawɓe *cakkanooɓe Alla he jannginooɓe *Tawreeta. Ɓe ngatta mo nder juuɗe ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ɓe kiitoo mo kiite maayde. Ɓe njawoo mo, ɓe kartoo ɓe tutta dow makko, ɓe ɓocca mo, ɓe mbara mo. Amma balɗe tati gaɗa mum, o ummitoo. Yakuuba he Yahaaya, ɓiɓɓe Jebede, ngari to Iisa mbi'i mo: —Moodibbo, miɗen ngiɗi min eele goɗɗum. Miɗen ngiɗi ngaɗanaa min ɗum duu. Sey Iisa wi'i ɓe: —Ɗume ngiɗɗon mi waɗana on? Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Nyannde njooɗiɗaa dow jooɗorgal laamu maa ngu darja, accu min njooɗoo takkol maaɗa, gooto nyaamo maa, ooto nano maa. Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —On anndaa ko eeloton. Oɗon mbaawi yarirde nyeɗerde nde njaranmi ndeen naa? Oɗon mbaawi munyi waɗaneede *batisma mo ngaɗanteemi oo naa? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Miɗen mbaawi. Nden Iisa wi'i ɓe: —On njaran nyeɗerde nde njaranmi ndeen, on ngaɗantee *batisma mo ngaɗanteemi oon, amma jooɗaade nyaamo am naa nano am, hanaa miin woodi baawɗe hokkude ɗum. Alla moƴƴini jooɗorɗe ɗee ngam ɓe o suɓi. Wakkati *aahiiɓe sappo ɓeeto nanunoo ko Yakuuba e Yahaaya ƴamani ko'e mum'en, ɗum monnini ɓe. Sey Iisa noddi ɓe, ɓe fuu, wi'i: —Oɗon anndi doole doole laamiiɓe ɓe kanaa *Yahudankooɓe laamorii himɓe mum'en. Mawɓe maɓɓe ɓeen duu kolli baawɗe. Amma onon kay, ɗum waɗataa hakkune mooɗon. Giɗɗo laatoo tedduɗo hakkune mooɗon, on fuu, no haani laatoo golloowo mooɗon. Kaden duu, giɗɗo ardaade nder mooɗon, no haani laatoo maccuɗo mooɗon, on fuu. *Ɓii-Neɗɗo he hoore mum waraay faa gollanee, amma o wari faa o ngollana himɓe fuu, o mursa yonki makko ngam hisinde himɓe heewɓe. Iisa he *aahiiɓe mum ngari Yeriko. Wakkati Iisa, *aahiiɓe mum he jama'aare gom umminoo Yeriko no pa'i *Ursaliima, bumɗo gom bi'eteeɗo Bartima'us ɓii-Tima'us no jooɗii no garbina takkol laawol. O nani no wi'ee Iisa mo Nasaratu woni no yawta, sey o fuɗɗi huuɓude, omo wi'a: —Iisa, taan Daawda, yurmam ! Himɓe heewɓe tokkitii no cajitoo he makko, no mbi'a o deƴƴita, amma kanko duu wakkati mum nii, o huuɓi kaden, o wi'i: —Taan Daawda, yurmam ! Sey Iisa darii, wi'i Bartima'us noddee. Nden, o noddaa o wi'aa: —Haya ! Umma, o wi'i ngaraa ! Bartima'us garbisi, faɗɗi suddamaare mum, wari to Iisa. Iisa ƴami mo, wi'i: —Ɗume ngiɗaa mi waɗane? Bartima'us jaabii mo, wi'i: —Moodibbo, miɗo hiɗi mi wumta. Sey Iisa wi'i mo: —Yah ! Goonɗinol maaɗa hisinii ma. Wakkati mum da o wumti, o tokki Iisa, ɓe ndilli. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum wonnoo hakkune Baytifaaji he Baytaniya, hedde har waamnde wi'eteene waamnde Jaytun, ɓe mboɗɗaaki *Ursaliima sanne, sey Iisa lili *aahiiɓe mum ɗiɗo gom, o wi'i ɓe: —Ummee, njehee nder wurel gonngel yeeso mooɗon ngeel. No nattirɗon nder maggel, on tawan ɓinngel ara gom, ngel waɗɗaaka abada gom no haɓɓii. Kaɓɓitee ngel, ngaddanon kam. Nde nii goɗɗo ƴamii on wi'i ngam ɗume waɗi oɗon ngaɗa ɗum, mbi'on Joomiraawo haajaa ngel. Dey o wartiran ngel law. Ɓe njehi, ɓe tawi ɓinngel ara ngel no haɓɓii yaasi dammbugal ɓaade ndeen, ɓe kaɓɓiti ngel. Sey wonnooɓe no ndarii ɗon ɓeen ƴami ɓe, mbi'i: —Ɗume ngatton ɗo nii? Ɗume kaɓɓitanton arel ngeel? *Aahiiɓe ɓeen njaaborii ɓe dey-dey no Iisa wi'irnoo ɓe. Himɓe ɓeen acci ɓe, ɓe ndillidi arel ngel. Ɓe njaari ngel to Iisa, ɓe mbeɗɗiti kolte maɓɓe dow maggel, Iisa waɗɗii. Dow laawol, himɓe ɗuɓɓe mbeɗɗiti kolte mum'en, woɓɓe kelti licce mbeerti dow maggol. Ardiiɓe mo he heedanɓe mo gaɗa no kuuɓa no mbi'a: — Hosanna ! Barkinaaɗo woni garɗo dow innde Joomiraawo ! Barke tabbita he laamu ngaroowu, laamu maama meeɗen Daawda ! Jettooje ngoodani Alla Toowɗo ! Wakkati Iisa naatunoo *Ursaliima, o naati nder *Juulirde mawne. O hi'i huune fuu ko woni nder mayre. Amma ngam naange no yana, o wurtii *Ursaliima, o yehi Baytaniya, kanko he *aahiiɓe makko sappo e ɗiɗo ɓeen. Wakkati Iisa he *aahiiɓe mum ndawannoo Baytaniya no pa'i *Ursaliima, Iisa no nanannoo rafo. Sey toon dow laawol, o holliri ibbi gom ngooduki haako. O yehi, o ƴeewowi nde iki tawdee ɓiɓɓe. Wakkati o yottinoo to makki, fuy non o tawaay he makki se hanaa kaakooli, wakkati dimol ibbe waɗaay. Iisa wi'i ibbi kiin: —To neɗɗo fuu yeeƴito nyaama ɓiɓɓe maa kaden ! *Aahiiɓe makko nani ko o wi'i ki. No Iisa'en njottorii *Ursaliima, Iisa naati jawreeru Juulirde *Ursaliima mawne, o fuɗɗi omo riiwa soodooɓe e sonnooɓe wonɓe nder mayru. O liɓi teburuuji weccooɓe ceede he jooɗorɗe sonnooɓe buugaali. O haɗi yaha-warta ɓiɓɓe luumooɓe he donle mum'en nder mayre. O waajii ɓe o wi'i: —Hanaa no winndii nder dewte, Alla wi'i: Suudu am no inndirtee suudu to lenyi fuu ngarta du'oo ! Amma onon, on ngaɗii ndu wumpere wuyɓe. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he jannginooɓe *Tawreeta nani ko o wi'i. Ɓe tefi joonkay no ɓe mbardata mo, amma ɓe kuli mo, ngam waaju makko naatii jama'aare ndeen sanne. Wakkati naange yanunoo Iisa he *aahiiɓe mum mburtii huɓeere *Ursaliima pa'i Baytaniya. Jaangoore kippol teburuuji weccooɓe ceede e sonnooɓe buugaali ɓeen, Iisa'en kejji illa beete coƴƴi *Ursaliima. Wakkati ɓe paani ibbi kiin sey ɓe ngi'ii ko ki yoorii karaw faa he ɗaɗi. Nden Piyer miccitii, wi'i Iisa: —Moodibbo, ndaa ! Ibbi ki kuɗunoɗaa kiin yoorii. Sey Iisa jaabii, wi'i ɓe: —Ngoonɗinee Alla ! Goonga kaalananmi on. Neɗɗo fuu bi'uɗo waamnde ndee ɗoofa, saamoy ley maayo, nde nii joomum goonɗinii nder ɓerne muuɗum, ko kam wi'i ɗum waɗan. Sikka fuu walaa joomum no jaabantee ko wi'i ɗum. Ngam majjum waɗi miɗo wi'a on, ko eeluɗon nder du'aa'u fuu, ngoonɗinee ko on keɓii ɗum, on njaabantee ɗum duu. Kaden wakkati fuu mo ndariɗon oɗon du'oo, nde nii no woodi mo njogitaniɗon, njaafanee mo ko o waɗi on ɗum, ngam Baabii'on gonɗo dow yaafanoo on gacceeji mooɗon. [ Amma se on njaafaaki, *Baaba mooɗon gonɗo dow oon duu yaafataako hakkeeji mooɗon.] Iisa he *aahiiɓe mum ngarti *Ursaliima. Wakkati Iisa fiilotonoo nder *Juulirde *Ursaliima mawne, hooreeɓe *cakkanooɓe Alla, jannginooɓe *Tawreeta he mawɓe *Yahudankooɓe ɓadii mo, ƴami mo mbi'i: —Baawɗe ɗeye ngaɗirtaa kujje ɗee fuu? Moy hokki ma laawol waɗude ɗe? Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Mi ƴaman on huune worre tan, onon duu. Nde nii on njaabake kam, mi haalanan on baawɗe ɗeye ngaɗiranmi kujje ɗee fuu. Alla naa himɓe kokki Yahaaya laawol waɗude *batisma? Miɗo hettinanii on ! Sey iɓe caawodira hakkune maɓɓe, iɓe mbi'a: —Nde nii en mbi'i Alla, o wi'an ko waɗi en ngoonɗinaay Yahaaya? Amma eɗen mbaawi wi'ude himɓe naa? Ɓe ƴamodiri nde iɓe mbaawi mbi'i nii ngam iɓe kula himɓe. To himɓe fuu, tabbat Yahaaya gaɗoowo *batisma no annabiijo. Sey ɓe njaabii Iisa, ɓe mbi'i: —Min anndaa. Nden Iisa wi'i ɓe: —Too, miin duu, mi haalantaa on baawɗe ɗeye ngaɗiranmi kujje ɗee fuu. Nder *Ursaliima Iisa tinni no haalda *aahiiɓe mum he hooreeɓe *Yahudankooɓe nder kippol haala, omo wi'a: —Neɗɗo gom waɗi ngesa *cabiije. O waɗi koogol o fiiltini nga. O wasi luggere ɓoosirde, o nyiɓi suudu toownu ngam doomooɓe magga. Nden o wuƴi nga remooɓe gom, o waɗi jahaangal. Wakkati teɓol cabiije ɗeen yottinoo, o lili golloowo makko gom jaɓowa mbaka makko to remooɓe ɓeen. Remooɓe ɓeen nanngi lilaaɗo oon, piyi mo, njoofi mo juuɗe ɓole. Jom ngesa kaan liliti golloowo mum gom kaden to maɓɓe. Ɓe eli mo, ɓe njenni mo. Jom ngesa oon lili faa hannden golloowo mum gom kaden, ɓe mbari lilaaɗo oon. O lili gollooɓe makko re'ataa he maɓɓe. Ɓe piyi woɓɓe, ɓe mbari woɓɓe duu. Neɗɗo gooto koraniiɗo mo oon, woni ɓiyiiko korsuɗo. Kanko duu o lili mo he maɓɓe, o wi'i hoore makko: « Ɓe teddinan mo ngam o ɓiyam. » Amma remooɓe ɓeen mbi'odiri hakkune mum'en: « Ma'adalla. Oo nii woni donoowo oon. Ngaree mbaren mo, heɓa ndonen ngesa ngaa ! » Sey ɓe nanngi mo, ɓe mburtini mo nder ngesa ngaan, ɓe mbari mo. Gaɗa pillaaki kippol haala ngool, Iisa ƴami, wi'i: —Too ! Joonin, noy jom ngesa ngaan waɗata? O waran kanko he hoore makko, o wara remooɓe ɓeen, o halfina ngesa ngaan woɓɓe, naa noy? On njanngaay ko winndaa nder dewte ɗeen, wi'aa: Hayre nde nyiɓooɓe ɓeen mboppi ndeen, kayre laatii hoore nyibdi ndiin. Ɗum golle Joomiraawo, haayne non duu he giiɗe meeɗen ! Hooreeɓe *Yahudankooɓe tefi no nanngirta Iisa, ngam ɓe paamii ko kippol haala ngool, kamɓe ngol sappii. Amma ɓe cuusaay jama'aare ndeen, ngam majjum waɗi ɓe acci mo, ɓe ndilli. Balɗe no njaha balɗe no ngarta sey nyannde gom *Fariisa'en he himɓe *Hirudus lili *lilaaɓe he Iisa ngam tunna mo nder haalaaji makko. Ɓe ngari, ɓe mbi'i mo: —Moodibbo, miɗen anndi ko goonga tan kaalataa. A hulataa neɗɗo fuu, a ɓurdinaay himɓe, aɗa janngina laawol Alla goonga e goonga. No hegii min kokka laamiiɗo *Rooma mawɗo janngal naa hegaaki? Min kokka mo naa to min kokku mo? Iisa faamani munafikaare maɓɓe, nden wi'i ɓe: —Ɗume waɗi ko oɗon tunna kam? Ngaddanee kam tammal cardi, mi hi'a. Ɓe ngaddani mo. O ƴami ɓe o wi'i: —Foto moy he innde moy woni ɗo? Ɓe mbi'i mo: —Laamiiɗo *Rooma. Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —Ndenne kokkee laamiiɗo *Rooma ko jeyi, kokkon Alla duu ko jeyi. Ko Iisa jaabii ɗum haaynii ɓe sanne. *Sadduki'en, kam'en ngoni yeddooɓe no mbi'a ko maayɗo fuu ummitittaako. Nyannde gom, ɓe ummii ɓe ngari to Iisa. Ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Moodibbo, *Muusa tilsinii enen *Yahudankooɓe, nde gorko dewli, dey maayi rimaay, minyum naa mawnum dewla deekiiko ngam heɓana mo jippotooɓe. Waɗiino rimdaaɓe jeɗɗo gom. Arano oon dewli debbo mum, dey maayi, rimaay. Ɗiɗaɓo oon dewli debbo oon, kam duu maayi rimaay. Tataɓo oon duu waɗi hano non. Rimdaaɓe jeɗɗo ɓeen fuu tokki ndewli debbo oon, baa gooto maɓɓe rimaay. Gaɗa maayde maɓɓe, ɓe fuu, debbo oon duu maayi. Too, nyannde darŋal, moy nder maɓɓe laatoto goro debbo oo? Ngam ɓe fuu jeɗɗo kaɓɓani mo. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —On mboofii, oɗon anndi ngam ɗume? Ngam on paamaay ko dewte ɗeen mbi'i, on anndaa duu baawɗe Alla. Ngam nyannde maayɓe ummitii, worɓe ndewlataa, rewɓe duu ndewlataake. Himɓe fuu no mbuuran hano no maleykaaɓe mbuurdiri nder kammu. Har ko daarata ummitaaki maayɓe, on njanngaay ɗum jaa nder dewtere *Muusa, nder taariihi wuumoore huɓɓoore. Hano no Alla haaldiri he *Muusa nii, wi'i: Miin woni Alla *Ibrahim, Alla Isiyaaku, Alla Yakuuba. Nden Iisa ɓeydi wi'ude ɓe: —O Alla wuurɓe, o hanaa Alla maayɓe. Ndenne, on mboofii sanne sanne. Nyannde gom jannginoowo *Tawreeta gom nani yewtere Iisa he *Sadduki'en. O nani duu ko Iisa jaabake ɓe faa wooɗi. Jannginoowo *Tawreeta oo ɓadii Iisa, ƴami mo wi'i: —Nder tilsinooje ɗee fuu, ndeye ɓuri semmbe? Nden Iisa jaabii mo, wi'i: —Ɓurne ɗe fuu semmbe woni wi'ude: Hettina *Isra'el ! Alla Joomiraawo meeɗen tan woni Joomiraawo. Hiɗir Alla Joomiraawo maa he ɓerne maa fuu he yonki maa fuu he hakkillo maa fuu he semmbe maa fuu. Tilsinoore ɗiɗaɓere ndeen woni: Ngiɗaa gondo maa no ngiɗirɗaa hoore maa. Walaa fuu tilsinooje ɓurɗe tilsinooje ɗiɗi ɗee semmbe. Nden jannginoowo *Tawreeta oon wi'i mo: —Moodibbo ! A haalii goonga, ko mbi'uɗaa Alla tan woni Joomiraawo, kaden duu Alla gom fuu walaa se hanaa kanko. Hiɗirde Alla he ɓerne mum fuu he hakkillo mum fuu he semmbe mum fuu, he hiɗirde gondo mum hano neɗɗo hiɗiri hoore mum, no ɓuri sadakaaji buleteeɗi he sadakaaji fuu ! Wakkati Iisa hi'unoo ko jannginoowo *Tawreeta oo jaaborake ɗum he hakkillo, nden o wi'i mo: —A woɗɗaa Laamu Alla. Gaɗa jannginoowo *Tawreeta oo, neɗɗo fuu suusaay ƴamude Iisa goɗɗum kaden. Nyannde gom Iisa no waajoo nder *Juulirde *Ursaliima mawne, sey o ƴami, o wi'i: —Noy waɗi jannginooɓe *Tawreeta no mbi'a ko *Almasiihu taan Daawda non? Ngam Daawda he hoore mum haali nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo wi'i: Alla Joomiraawo wi'i Joomiraawo am: War, njooɗaa nyaamo am, faa mi sorna wayɓe maa ley teppere maa. Daawda he hoore mum inndiri *Almasiihu Joomiraawo mum. Ndenne, noy o laatortoo taaniiko tan? Jama'aare e jama'aare woni no hettinanii Iisa nder welwelo. Nder waaju makko, o wi'i ɓe: —Tinnee, kakkilee he jannginooɓe *Tawreeta. Iɓe ngiɗi ɓornaade kolte mawɗe. Iɓe ngiɗi sanneede cannooje tedduɗe nder luuɓe. Iɓe ngiɗi jooɗorɗe ɓurɗe teddude nder *baajorɗi. Iɓe ngiɗi jooɗorɗe ɓurɗe teddude nde nii ɓe noddaama batu. Iɓe eyta rewɓe ɓe goriraaɓe mum'en maayi ngam teetude njawdi maɓɓe. Iɓe njunna du'aa'uuji maɓɓe ngam ɓe limtee nder lobbuɓe. Kiite naawɗe ɓe ngaɗantee. Iisa no jooɗii nder *waajordu, omo hucciti he keesuwal mayru. Omo daara no himɓe ngattirta hadiyaaji mum'en nder maggal. Riikuɓe heewɓe ngatti ceede ɗuɗɗe nder maggal. Fotodiri nyannde mum debbo gom mo gorum maayi, mo walaa fuy, wari, watti buuɗoy ɗiɗoy nder maggal. Sey Iisa noddi *aahiiɓe mum, wi'i ɓe: —Goonga kaalananmi on: Debbo oo, ko o watti nder keesuwal ngaal no ɓuri ko ɓeeto fuu ngatti. Ngam ko ɓe ngatti nder keesuwal ngaal ɓuytataa fuy nder njawdi maɓɓe. Amma debbo oo, ko o joginoo ngam o wuurda, ɗum o watti nder maggal. Nyannde gom wakkati Iisa wurtinoo nder *Juulirde mawne, aahiijo makko gom wi'i mo: —Moodibbo, ndaa kaaƴo mawko koo, kanko he nyibdiiji booɗuɗi ɗii fuu ! Sey Iisa jaabii mo wi'i: —A hi'i nyibdi ndii, no ndi foti manngu, baa hayre worre hoddataako no deki dow wonnde. Ndi fuu, ndi liɓetee. Nyannde gom Iisa no jooɗii dow waamnde wi'eteene waamnde Jaytun. Omo hucciti har Juulirde *Ursaliima mawne. Sey Piyer, Yakuuba, Yahaaya he Andiire ummii njehi to makko kamɓe tan, ƴami mo, mbi'i: —Haalan min nde liɓol ngool waɗata. Alaama oye hi'etee wakkati ɗum hiɗi waɗude? Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Kakkilee to neɗɗo fuu majjina on. Himɓe heewɓe no ngardan innde am, iɓe mbi'a: « Miin woni *Almasiihu. » Ɓe majjina himɓe heewɓe. Nde nii on nani habaru konuuji naa siri majji, to kulee. No tilsi ɗum waɗa, amma ɗum hanaa alaama kolloowo timmoode duuniyaaru. Lenyol habdan he lenyol, laamu habdan he laamu. Dimmbaaki leydi waɗan nokku nokkuuje, rafooji duu ngaɗan. Ɗum nanndaana he fuɗɗorde ŋatawere. Ndeenee ko'e mooɗon, ngam himɓe no njaaran on to hiitotooɓe. Ɓe piyan on nder *baajorɗi maɓɓe. Ɓe ndarna on yeeso hooreeɓe kam e laamiiɓe ngam sabbu am, ngam ceedoɗon yeeso maɓɓe dow *Habaru lobbo oo. No tilsi *Habaru lobbo oon waajee nder lenyi fuu. Wakkati ɓe nanngoyta on faa ɓe njaara on yeeso hiitotooɓe, to ko'e mooɗon kaɓɓo dow ko kaaloton. Nde wakkati oon warii fuu, on keɓan ko kaaluɗon. Ngam hanaa onon kaalata, *Ruuhu Ceniiɗo haalata. Himɓe no kokkitiran sakiraaɓe mum'en mbaree, baaba no hokkitiran ɓiyum. Sukaaɓe no ummanto saarooɓe mum'en, gaɗa dabare ɓe mbaree. Ngam am, himɓe fuu mbanyan on. Amma tarsiniiɗo faa yottii he timmoode, joomum no hisintee. On ngi'an huune bonde, ɓurne nyiddinaade no waddetee, darnee to nde haanaa darneede. (Jannguɗo ɗum fuu faama ɗum no wooɗiri.) Nden, tawaaɓe nder Yahudiya fuu ndoggira baamle. Tawaaɗo dow suudu, to jippoo wi'a naatan suudu hooƴa goɗɗum. Tawaaɗo ngesa, to yeeƴito hooƴa koltal mum. Nder balɗe mum bone no saaman dow saawɓe he musinooɓe ! Eelee Alla to ɗum fottodir he dunngu. Ngam nder wakkati oon ɗon, torra mawka waran. Illa wakkati Alla tagi duuniyaaru faa warde hannden iri makka waɗaayno abada. Iri makka waɗataa kaden duu faa abada. Nde nii Joomiraawo raɓɓinɗinaayno balɗe ɗeen, neɗɗo fuu hisataano. Amma o raɓɓinɗinii ɗe ngam suɓaaɓe makko. Nder wakkati oon, nde nii goɗɗo wi'i on: « Ndaaree *Almasiihu nii ɗo » naa « too'en », to ngoonɗinee joomum. Ngam almasiihuuɓe fewreeɓe he annabiiɓe fewreeɓe mbanngowan, ɓe ngaɗa alamaaji e kaayɗe, ngam majjinde baa suɓaaɓe Alla ɓeen, nde nii no waɗoo. Ndenne, kakkilee ! Mi haalani on huune fuu illa ɗum waraay. —Gaɗa saɗɗormaaji nyalaaɗe ɗeen, sey naange niɓɓa, lewru accaa yeynude, koode caama, Alla waɗa baawɗe gonɗe dow fuu ndimmboo. Wakkati mum, *Ɓii-Neɗɗo no hi'etee, no wara dow duule. Omo warda baawɗe e teddungal manngal. O lilan maleykaaɓe makko nder kappa kuula duuniyaaru fuu, ɓe kawrowa suɓaaɓe makko illa hoore leydi ndii faa hoore leydi ndiito. Too, ndaaree ibbi kii, ekkitoɗon goɗɗum he makki. Nde nii licce makki keyɗitii, kaakooli makki mbilitii, oɗon anndi ko dunngu ɓadake. Hano non kaden, nde nii on ngi'ii kujje ɗee no ngara, paamee ko wakkati oon ɓadake, *Ɓii-Neɗɗo no dammbugal wuro. Goonga kaalananmi on: Jamaanu oo timmataa tawee kujje ɗee fuu ngaraay. Kammu e leydi taggan, amma haalaaji am timmataa abada. Walaa annduɗo nyalaane ndeen naa wakkati mo ɗum waɗoyta, baa maleykaaɓe wonɓe dow ɓeen, naa Ɓiɗɗo oon anndaa ɗum, sey nii *Baabiraawo oon tan. Kakkilee, tinnee to on ɗaanee ngam on anndaa nde wakkati oon warta. Wakkati oo no wi'ee omo nanndi e gorko gaɗuɗo jahaangal. O acci ɓaade makko nder juuɗe gollooɓe makko. O holli neɗɗo maɓɓe fuu ko hakkiltoo. O wi'i doomoowo dammbugal oon dooma ngal no wooɗiri. Ndenne, tinnee heɓa taweɗon on ciryiiɓe, ngam on anndaa wakkati jom ɓaade oon wartoyta. No waawi waɗa o warta futuro naa caka jemma, naa fajiri fadde dontooje jogginde naa illa beete. To o juhu on, o tawa oɗon ɗaani ! Ko kaalananmi on ɗum, kam kaalananmi himɓe fuu: Tinnee to on ɗaanee ! Balɗe ɗiɗi fadde *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe e *Juulɗe buuru mo walaa ƴuufinirɗum, mawɓe *cakkanooɓe Alla e jannginooɓe *Tawreeta no tefa nder cuccukka no nanngirii Iisa, mbara mo. Amma iɓe mbi'odira hakkune maɓɓe: —To en nanngu mo wakkati juulɗe ɗeen, ngam to himɓe murtu. Iisa no Baytaniya nder ɓaade Simon, inndirteeɗo Simon Ceppinnga. Omo jooɗii, omo nyaama, sey debbo gom naati, no jogii faanu nebbam uurɗam, caadiɗam sanne, ɗam hawrodiraaka he huune fuu. Debbo oon heli daane faanu nduun, joorti nebbam ɗaam dow hoore Iisa. Nder himɓe tawaaɓe toon ɓeen, woɓɓe ɓerne mum'en metti, no mbi'odira: —Bonnude iri nebbam ɗaam, ɗume ɗum nafata? Iɗam waawi sonneede, gollooɓe keme tato njoɓee, naa ceede ɗeen kokkee talkaaɓe ! Ɓe tokki iɓe njanca debbo oon. Sey Iisa wi'i ɓe: —Accee mo ! Ngam ɗume njancoton mo? Ko o waɗanii kam ɗum no wooɗi sanne. Talkaaɓe no tawdee he mooɗon wakkati fuu, nde muuyɗon fuu oɗon mbaawi waɗande ɓe moƴƴere. Amma miin, mi tawdataake he mooɗon nyannde fuu. O waɗi ko o waawi. O wuji nebbam uurɗam ɗam he ɓanndu am ngam siryaade mooɓol am. Goonga kaalananmi on: Nokku fuu to *Habaru lobbo oo waajaa nder duuniyaaru, ko debbo oo waɗi ɗum, no filletee, ngam miccitaade he makko. Yahuuda Iskariyot, gooto nder *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen, yehi to mawɓe *cakkanooɓe Alla ngam wattude Iisa nder juuɗe maɓɓe. Ɓe kettinani mo, ɓe nani belɗum, faa ɓe adi alkawal ɓe mbi'i kam'en kokkan mo ceede. Illa wakkati oo, Yahuuda no tefa, no jammborii Iisa. Nyalooma arano *Juulɗe buuru mo walaa ƴuufinirɗum, nyalooma mo ɓe kirsannoo jawɗi ngam *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe, *aahiiɓe Iisa ƴami Iisa, mbi'i: —Toy ngiɗaa min ciryowoo hiraane juulɗe ɗeen? Iisa lili ɗiɗo nder maɓɓe, wi'i ɓe: —Ummee naatee huɓeere ndee, on pottan gorko gom no ronndi loone ndiyam, tokkon mo. Ɓaade nde o naati ndeen, mbi'on joomiire moodibbo lili min, min ƴame toy suudu ndu o nyaamdata he *aahiiɓe makko hiraane juulɗe nduun woni? Jom ɓaade ndeen hollan on suudu mawnu gom, wonndu no deki dow wonndu. Moƴƴinee ndu, nder mayru ngaɗanton en hiraane ndeen. Sey *aahiiɓe ɗiɗo ɓeen njehi, naatowi huɓeere ndeen. Ɓe ngiiti huune fuu ko Iisa wi'unoo ɓe, ɓe ciryii hiraane ndeen. Futuro, wakkati naange yanunoo, Iisa wardi he *lilaaɓe mum sappo e ɗiɗo ɓeen. Wakkati ɓe kiirtotonoo, Iisa wi'i ɓe: —Goonga kaalananmi on: Hakkune mooɗon, onon nyaamdooɓe he am, gooto nder mooɗon no jammboto kam. Ɓe ɓalinii sanne, sey ɓe ƴami mo gooto gooto, ɓe mbi'ii: —Kori hanaa miin non? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Gooto nder mooɗon, onon sappo e ɗiɗo ɓee, gonɗo no suuwida junngo mum he am nder le'al gootal, oon non. *Ɓii-Neɗɗo accan duuniyaaru hano no ɗum winndiraa dow makko nder dewte. Amma bone saaman dow jammbotooɗo mo ! Joomum nde nii rimaakano non, nden no ɓuranan ɗum. Wakkati ɓe nyaamannoo ndeen, Iisa hooƴi buuru, yetti Alla, helti mo, hokki ɓe, wi'i: —Njaɓee, ɗum woni ɓanndu am. Gaɗa mum, o hooƴi nyeɗerde cabiijam, o yetti Alla, o hokki ɓe, ɓe fuu ɓe njari. O wi'i ɓe: —Ɗum woni ƴiiƴam am, ƴiiƴam ndufeteeɗam ngam sabbu himɓe heewɓe, ƴiiƴam tabbintinoojam amaana Alla. Goonga kaalananmi on. Mi yarataa cabiijam kaden, sey nii nder Laamu Alla. Iisa he *aahiiɓe ɓeen njimi jimi *Jabuura, ɓe mburtii, ɓe njehi dow waamnde wi'eteene waamnde Jaytun. Toon Iisa wi'i ɓe: —On fuu, on mboppan kam ndoggon, ngam no winndaa, wi'aa: Mi fiyan duroowo oon, baali ɗiin cankitoo. Amma nde mi ummitake, mi artan on Galili. Sey Piyer itti hunnduko, wi'i mo: —Baa nde nii ɓe fuu ɓe ndoggi ɓe mboppii ma, miin kay, mi woppataa ma. Iisa jaabii mo, wi'i: —Goonga kaalananmaami. Nder jemma oo, fadde ndontoori jogginde kile ɗiɗi, a wi'an a anndaa kam kile tati ! Amma ɗum fuu haɗaay Piyer wi'i mo kaden: —Baa nde a maayan non, mi maaydan he maaɗa, abada mi wi'ataa mi anndaa ma. Non *aahiiɓe ɓeeto duu mbi'i. Iisa he *aahiiɓe mum ngari nokkuure wi'eteene Gesemaane, toon o wi'i ɓe: —Njooɗee ɗo, mi yahan mi du'owo. O noddi Piyer, Yakuuba e Yahaaya, o yahdi he maɓɓe. Iɓe ɗon nii sey taƴo-taƴo fuɗɗi nanngude mo, ɓillaare naatani mo sanne. Sey o wi'i *aahiiɓe makko: —Bononda ɓerne am ɗuuɗi sanne faa no tefa warude kam. Ndaree ɗo, ndoomee kam, kakkilee to on ɗaanee. O woɗɗi ɓe seɗɗa, o turni yeeso makko faa he leydi, omo du'oo, omo wi'a: —*Baaba, nde nii tawi iɗum waɗoo, woɗɗinam nyeɗerde torra kaa. Yaa Abba am ! Walaa ko hepporte. Amma to ɗum laatoo muuyɗe am, ɗum laatoo muuyɗe maa aan. Nden o warti, o tawi *aahiiɓe ɓeen no ɗaanii. Sey o wi'i Piyer: —Simon ! Simon ! A ɗaanii naa? Jaa a waawaa doomude kam baa nii yamnde worre? Ummee, ndu'ee, to on caamu nder cii'aaki. Ɓerne no hiɗi amma ɓanndu tampi. Iisa soƴƴii kaden, du'ii hano no o du'ori arannde nii. O warti, o tawi iɓe ɗaanii kaden. Ɗoyngol maɓɓe moddi sanne. Ɓe mbaawaa jooɗaade ndoomi, ɓe keppi duu fuu ko ɓe njaabortoo Iisa. Iisa yehi, warti tataɓere mum, o wi'i ɓe kaden: —Faa joonin oɗon ɗaanii, oɗon powta naa? Too, joonin kay hanti. Wakkati mo *Ɓii-Neɗɗo wattetee nder juuɗe waɗooɓe hakke oon wari. Ummee ndillen ! Ndaa, jammbotooɗo kam oon nii, no wara. Iisa no caka haala, sey Yahuuda, gooto nder lilaaɓe makko sappo e ɗiɗo ɓeen, yottii no wondi he himɓe heewɓe. Mawɓe *cakkanooɓe Alla, jannginooɓe *Tawreeta, he mawɓe *Yahudankooɓe gom lili ɓe, iɓe njogii takubaaje he cabbi. Tawi Yahuuda jammbotooɗo mo oon, tinndinnoo ɓe wi'i: —Mo mbunndotoomi oon, kam woni mo. Nanngon mo, njaaron, paddoɗon mo. No Yahuuda yottorii, fonndi Iisa, wi'i mo: —Moodibbo ! Sey o wunndii mo. Warduɓe he makko, nanngi Iisa. Aahiijo Iisa gom tawaaɗo hadde maɓɓe, sorti takubaahi mum, soppi gollanoowo mawɗo *cakkanooɓe Alla, o taƴi nowru makko. Sey Iisa wi'i ɓe: —Ko waɗi ngarduɗon takubaaje e cabbi faa nanngon kam hano miin woni mawɗo murtuɓe? Miɗo wondunoo he mooɗon wakkati fuu nder *Juulirde mawne miɗo waajoo. On nanngaay kam, amma tilay ko dewte Alla mbi'i ɗum tabbita. Sey *aahiiɓe ɓeen fuu ndoggi mboppi mo. Jokolle gom no wakkii wudere mum, tokkitii gaɗa koyɗe Iisa. Ɓe tefi ɓe nannga mo, o woppi wudere makko, o doggi ɓanndu ɓoldu. Nanngunooɓe Iisa ɓeen njaari Iisa to mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu. Mawɓe *cakkanooɓe Alla, jannginooɓe *Tawreeta, he mawɓe *Yahudankooɓe gom kawri nokkuure ndeen. Piyer toowti ɓe seɗɗa, tokkitii ɓe naako nder batamaare ɓaade mawɗo *cakkanooɓe Alla oon. Nden kanko duu o wari, o jooɗii hadde doomooɓe ɓaade ɓeen, omo ƴilfoo. Mawɓe *cakkanooɓe Alla he hawriine dawrooɓe no tefa ko peliri Iisa ngam o waree, amma ɓe keɓaay ɗum. Heewɓe no tuuma mo dow fewre, amma haalaaji maɓɓe ngalaa no tokkodira. Nder maɓɓe woɓɓe tuumi mo, mbi'i: —Min nani omo wi'a, o liɓan *Juulirde mawne nde himɓe mahiri juuɗe mum'en. Nden nder balɗe tati o nyiɓa juulirde nde junngo fuu mahaay. Ɓe potaay baa dow haala ka ɓe mbi'i kaa. Nden mawɗo *cakkanooɓe Alla oon ummii, darii caka jama'aare ndeen, ƴami Iisa wi'i: —No woodi ko njaabotoɗaa dow ko ɓe mbi'i dow maaɗa ɗum naa? Iisa deƴƴiti, wi'aay baa. Mawɗo *cakkanooɓe Alla oon ƴami mo kaden, wi'i: —Aan woni *Almasiihu, Ɓii-Alla Jom barke naa? Iisa jaabii mo, wi'i: —Miin non. On ngi'an *Ɓii-Neɗɗo no jooɗii nyaamo Jom baawɗe, no wara dow duule. Sey mawɗo *cakkanooɓe Alla oon ɓerne mum ummii, serki kolte mum, wi'i: —Haala gom no gaɗa kaden ɓurka ka naa? On narrii noppi mooɗon ko o bonni innde Alla. Ɗume ngi'uɗon nder huune ndee? Nden ɓe fuu, ɓe mbi'i omo haani wareede, omo haani wareede. Nder maɓɓe, woɓɓe kaarti tutti dow makko, cuddi yeeso makko, luƴƴii mo, mbi'i mo: —Nde nii a annabiijo, haalan min moy fii ma ! Doomooɓe ɓaade ndeen duu tinni no piya mo. Wakkati Piyer wonnoo nder batamaare ɓaade mawɗo *cakkanooɓe Alla oon, sey gooto nder horɓe ɓaade ndeen yottii. O hi'i Piyer no ƴilfoo, o ƴeewi Piyer faa wooɗi, o wi'i mo: —Aan duu, aɗa wondunoo Iisa mo Nasaratu. Piyer yeddi, wi'i mo: —Mi anndaa ! Mi faamaay ko kaalataa. No Piyer haaliri haala kaa, sey o ummii, o darowi dammbugal ɓaade ndeen. [Wakkati mum da ndontoori joggini.] Korɗo oon wurtii, fotti he makko kaden, sey haalani darinooɓe ɗon ɓeen, wi'i ɓe: —Oo duu, no gooto nder maɓɓe ! Piyer yeddi kaden. Ɓooyi seɗɗa gaɗa mum, sey darinooɓe ɗon ɓeen mbi'i mo: —Sikka fuu walaa, nder maɓɓe njeyaɗaa, ngam a ɓii-leydi Galili. Sey Piyer fuɗɗi hunaade. Omo hunoo, omo hutto, omo wi'a: —Mi anndaa gorko mo kaalaton haala mum oo sam ! Wakkati mum da, ndontoori joggini nde ɗiɗaɓere. Sey Piyer miccitii ko Iisa wi'unoo ɗum: « Fadde ndontoori jogginde kile ɗiɗi, a wi'an a anndaa kam kile tati. » Nden Piyer darii yaasin tinni no wulla no wulla. Mawɓe *cakkanooɓe Alla, jannginooɓe *Tawreeta, mawɓe *Yahudankooɓe he tawaaɓe nder hawriine dawrooɓe, kawri illa beete caawodiri. Ɓe kaɓɓi Iisa, ɓe njaari to Pilaatus. Nden Pilaatus ƴami mo, wi'i: —Aan woni laamiiɗo *Yahudankooɓe oon naa? Iisa jaabii mo, wi'i: —Aan e hoore maa wi'i ka. Sey mawɓe *cakkanooɓe Alla ɓeen tinni no pela Iisa dow kujje keewɗe. Pilaatus ƴamti Iisa kaden wi'i: —Walaa ko njaabotoɗaa naa? A nanaay ko ɓe mbi'i dow maaɗa ɗum fuu naa? Amma Iisa fiirtaay hunnduko, jaabii ɓe. Rafi njaabaaki Iisa kiin haayɗini Pilaatus. *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe fuu, himɓe no cuɓo kasunke gooto mo yoofantee. *Juulɗe dimɗinol gom ngari fotodiri, gorko gom bi'eteeɗo Barabas no uddidaa he murtuɓe gom. Murtuɓe ɓee, nder murtol mum'en mbaraana goɗɗo. Nyannde juulɗe ɗee jama'aare wari to Pilaatus, eeli mo o waɗana ɓe ko woowi waɗeede he juulɗe fuu ɗum. Kam woni o yoofana ɓe kasunke gom. Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —Oɗon ngiɗi mi yoofana on laamiiɗo *Yahudankooɓe oo naa? Pilaatus jaaborake nii ngam no anndi ko haasidaaku waɗi mawɓe *cakkanooɓe Alla ngaddi Iisa to mum. Kamɓe duu tutii jama'aare ndeen wara, eela ɗum kam yoofa Barabas no ɓuri kam yoofa Iisa. Pilaatus ƴamii ɓe kaden, wi'i: —Ndenne, ɗume ngiɗɗon mi waɗa, mo mbi'oton laamiiɗo *Yahudankooɓe oon nee? Sey ɓe kuuɓi, ɓe mbi'i: —Tontu mo dow *bardugal ! Pilaatus ƴami ɓe, wi'i: —Ɗume o waɗi ko foti nii fuu? Sey ɓe kuuɓi sanne ɓe mbi'i: —Tontu mo dow *bardugal ! Pilaatus yoofi Barabas ngam welnude ɓerne jama'aare ndeen. O hokki laawol Iisa ɓoccee, tontowee dow *leggal bardugal. Soogeeji ɗiin njaari Iisa nder batamaare ɓaade Pilaatus, ɓe kawri soogeeji ɗiin fuu. Ɓe ɓornii Iisa alkubbaare woɗeere gom. Ɓe canyi taarde gi'e, ɓe kippi dow hoore makko. Ɓe puɗɗi salminde he makko, iɓe mbi'a: —Alla sabbinane, laamiiɗo *Yahudankooɓe. Ɓe piiri mo loocol dow hoore, ɓe kaarti ɓe tutti dow makko. Ɓe kofi yeeso makko, iɓe cujidana mo. Wakkati ɓe njawinoo mo faa heƴi ɓe, ɓe itti alkubbaare ndeen, ɓe ɓornii mo kolte makko. Ɓe njaari mo yaasin faa ɓe tontowa mo. Simon, baaba Skandaaru e Rufus, gorko jeyaaɗo Sirene, no wara no ƴuwa gese sey fotti Iisa he soogeeji ɗiin. Soogeeji ɗiin tilsini mo o wakkoo *leggal bardugal Iisa ngaal. Ɓe njaari Iisa nokkuure wi'eteene Golgota. Maana Golgota woni « nokkuure laalagal hoore ». Ɓe kokki Iisa cabiijam kawrodiriɗam he ɗakke kaaɗɗe gom ngam o yara, amma o salii. « Laamiiɗo *Yahudankooɓe » winndaa dow alluwal, ɓe takki ngal dow timtude hoore makko. Ɗum woni sabaabu mo waɗi o tontaa. Ɓe tontidi mo he wuyɓe ɗiɗo gom, oo nyaamo makko, ooto nano makko. [ Ɗum tabbintini ko dewte mbi'ii: O fiyetee sawru bonɓe. ] Yawtooɓe har toon ɓeen no njenna mo, no njinnga ko'e mum'en, no mbi'a: —Hey ! Liɓowel *Juulirde mawne, dey nyiɓitoo nde nder balɗe tati, dannu hoore maa. Jippa dow *leggal bardugal ngaal ! Noon duu, mawɓe *cakkanooɓe Alla e jannginooɓe *Tawreeta tinni no njaltinoo mo hakkune mum'en, no mbi'a: —O dannii woɓɓe, dey o waawaa dannude hoore makko ! *Almasiihu, Laamiiɗo *Isra'el jippoo dow *leggal bardugal ngal joonin joonin. Nde nii en ngi'ii ɗum, en ngoonɗinan mo ! Himɓe ɗiɗo tontidaaɓe he makko ɓeen duu no njenna mo. Nyannde Iisa tontanoo ndeen, caka nyalooma, nimre huuri leydi ndiin fuu faa ɗum waɗi jamɗe tati. Har yamnde tati juura, Iisa fii wullaanu mawnu, wi'i: —Eli, Eli, lema sabaktani? Kam woni: Yaa Alla am ! Yaa Alla am ! Ɗume waɗi ko mboppuɗaa kam? Wakkati darinooɓe toon ɓeen nanunoo ɗum, woɓɓe nder maɓɓe mbi'i: —Kettinee, omo nii omo nodda Eliya ! Nden gooto nder maɓɓe doggi, suuwowi tekkere nder ndiyam lammuɗam, haɓɓi he loocol, waddi nde hadde hunnduko Iisa ngam Iisa siiɓoo ɗam. Nden o wi'i: —Accee, ndaaren tawte Eliya no waran jippina mo ! Iisa fii wullaanu mawnu kaden, sey o foofi foofaango makko sakitiingo. Riido palaaɗo nder *Juulirde mawne oon serki illa dow faa ley, laatii pecce ɗiɗi. Hooreejo soogeeji *Rooma darinooɗo yeeso Iisa oon hi'i no Iisa acciri duuniyaaru. Nden o wi'i: —Sikka fuu walaa, neɗɗo oo no *Ɓii-Alla ! Rewɓe gom toowti ɗon seɗɗa, ndarii no ndaara. Nder maɓɓe no tawa: Mariyaama mo Magdaala, Salome he Mariyaama inna Yoses he Yakuuba inndirteeɗo Pamarel. Rewɓe ɓee, tokkunoo Iisa no ngollana mo, wakkati o wonnoo Galili. Rewɓe heewɓe gom duu, yaadunooɓe he makko *Ursaliima no ngonnoo ɗon. Hiiri, fotodiri he jemma *nyalaane fowteteene, himɓe no ciryanoo juulɗe ɗeen. Sey Yusufu mo Arimatiya, tawaaɗo nder hawriine dawrooɓe, neɗɗo non kettinanteeɗo sanne nder mayre, keɗiiɗo banngol Laamu Alla. O hulaay fuu yahde to Pilaatus ngam ŋaaraade mo ɓanndu Iisa. Wakkati Pilaatus nanunoo ko Iisa ɓooyaay dow *bardugal ngal ko maayi, ɗum haaynii mo. Nden o noddi mawɗo soogeeji *Rooma, o ƴami ɗum se goonga fuu Iisa maayi. Wakkati mawɗo soogeeji ɗiin haalannoo mo ɗum, o hokki Yusufu laawol hooƴa ɓanndu Iisa. Yusufu soodi kasanke, jippini ɓanndu Iisa, waɗi ndu kasanke. O watti mo nder annyeere seɓaane nder tepaare. Gaɗa mum, o waɗi kaaƴa mannga gom tallitaa, dammbugal annyeere ndeen uddaa. Mariyaama mo Magdaala e Mariyaama inna Yoses ngi'ii to Iisa wattaa. *Nyalaane fowteteene ndeen wari, yawti. Mariyaama mo Magdaala, Salome he Mariyaama inna Yakuuba, coodi uurdiiji faa mbuja ɓanndu Iisa. Amma wakkati ɓe njottinoo, ɓe ngi'ii kaaƴa ngaan tallitaama. Wakkati ɓe naatunoo nder annyeere ndeen, sey ɓe ngi'i har nyaamo maɓɓe, jokolle gom no jooɗii, no ɓornii kolte daneeje, sey ɓe kuli. Jokolle oon itti hunnduko wi'i ɓe: —To kulee ! Iisa mo Nasaratu tontanooɗo oon, tefoton. O ummitake, o walaa ɗo. Ndaa nokku to o wattanoo ɗon nii. Joonin sey njehon, mbi'owon Piyer he *aahiiɓe makko ɓeeto ko o artan ɓe Galili. Toon ngi'oyton mo hano no o wi'irnoo on ɗum. Rewɓe ɓeen ndoggi, mburtii, no ndiwna, ɗum wemmbii ɓe sanne. Ɓe kuli sanne faa ɓe keppi haalande ɗum neɗɗo fuu. [ Alal, illa subaka wakkati Iisa ummitii, Mariyaama mo Magdaala, mo o riiwunoo ginnaaji jeɗɗi dow mum, kam o arti wanngande. Mariyaama yehi haalanowi wondunooɓe he Iisa ɓeen, o tawi iɓe ɓalinii, iɓe mboya. Amma baa ko Mariyaama wi'i ɓe he hoore mum hi'i mo, ɓe ngoonɗinaay ummitaaki Iisa kiin. Gaɗa Iisa wanngani Mariyaama, *aahiiɓe Iisa ɗiɗo gom no pa'i nguroy gom, kamɓe duu o wannganii ɓe nder nanndi gom. Ɓe ngarti ɓe kaalani *aahiiɓe ɓeeto, amma *aahiiɓe ɓeen ngoonɗinaay haala maɓɓe. Ko sakitii, o wanngani *aahiiɓe makko sappo e go'o ɓeen, wakkati ɓe nyaamannoo. O nanaay belɗum rafi goonɗinol e njorki ɓerɗe maɓɓe. O duki ɓe duu ngam ɓe ngoonɗinaay warɓe mbi'i kam'en ngi'ii mo, o ummitake. Nden o wi'i ɓe: —Njehee, mbaajee himɓe dow *Habaru lobbo oo nder kappa kuula duuniyaaru fuu. Neɗɗo fuu goonɗini, waɗana *batisma, joomum no hisintee. Amma neɗɗo fuu mo goonɗinaay no hiitetee. Alamaaji kaayɗiniiɗi gi'eteeɗi he goonɗinɓe nii: Ɓe ndiiwan ginnaaji bonɗi dow innde am. Ɓe ndu'oto nder ɗemle feere feereeje ɗe ɓe meeɗaay haalude. Ɓe nanngiran juuɗe maɓɓe bolle. Baa nii ɓe njari tooke, ɗum waɗantaa ɓe huune fuu. Ɓe njowan juuɗe maɓɓe dow nyawɓe, nyawɓe ɓeen nyawtaa. Iisa Joomiraawo meeɗen haalani *aahiiɓe mum kujje ɗee fuu, nden o ƴencinaa dow. O yehi o jooɗowi nyaamo Alla. *Aahiiɓe makko ɓeen duu cankiti nder duuniyaaru, no mbaajoo nokku fuu. Joomiraawo wondi he maɓɓe, o hokki ɓe baawɗe waɗude kaayɗe ngam tabbintinde ko ɓe mbi'ata fuu to makko ɗum ƴuwi.] Yaa Tawfilus tedduɗo, himɓe ɗuɓɓe puɗɗi winndude habaru dow ko Iisa waɗi hakkune meeɗen. Habaru mo ɓe mbinndi oo duu, ƴuwaana he kunndule aranɓe seedoriiɓe gite mum'en ko Iisa waɗi. Kamɓe duu laatii halfinaaɓe golle anndinde himɓe haala Alla. Miin duu, mi tewtirii hakkillo am kujje ɗeen fuu ngam mi winnda ɗe dey-dey no ɗe ngaɗiraa. Mi winndanii ma habaru oo ngam tabbintina goongaaku ekkintinol ngol keɓuɗaa. Nder laamu *Hirudus, laamiiɗo leydi Yahudiya, no woodunoo *cakkanoowo Alla gom bi'eteeɗo Jakariya, jeyaaɗo nder hawriine *cakkanooɓe Alla wi'eteene Abiya. Dee-Jakariya no wi'ee Elisabet, o ƴuwi he lenyol Haaruuna. Jakariya e deekum fuu no dartiiɓe yeeso Alla, feloore fuu walaa he maɓɓe. Ɓe tokkuɓe tilsinooje Joomiraawo e farillaaji mum duu. Ɓe keɓaay ɓeyŋu, ngam Elisabet no dimaro, ɓe fuu ɗiɗo duu, ɓe naywi. Wakkati uurdi ndiin wuletee, jama'aare ndeen fuu darii yaasin no du'oo. Sey maleykaajo Joomiraawo gom wanngani mo, no darii nyaamo urorde ndeen. Wakkati Jakariya hi'unoo maleykaajo oon, hakkillo makko ummii, kulol nanngi mo. Amma maleykaajo oon wi'i mo: —Jakariya, taa hulu, ngam du'aa'u maaɗa jaabaama. Elisabet, jom suudu maa, no rimante ɓiɗɗo gorko, inndiraa mo Yahaaya. Suka dimaaɗo oo no waddante welwelo manngo. Himɓe ɗuɓɓe nanan belɗum dimeeki makko. O laatoto neɗɗo mawɗo yeeso Joomiraawo. O yarataa cabiijam e ko soptinta hoore fuu. O heewan *Ruuhu Ceniiɗo illa nder reedu inniiko. O wartiran ɓiɓɓe *Isra'el ɗuɓɓe to Alla Joomiraawo mo ɓe ndewata. O artan *Almasiihu warde. Nder ir baawɗe Ruuhu Alla ɗe annabi Eliya heɓunoo o wartirta ɓerɗe baabiraaɓe har ɓiɓɓe mum'en, hakkillooji murtuɓe har himɓe dartiiɓe. O siryoo lenyi duu ngam garki Joomiraawo. Jakariya ƴami maleykaajo oon, wi'i mo: —Noy anndiranmi ko mbiiɗaa ɗum no goonga? Ngam miin, mi naywi, deekam duu, duuɓi mum ɗuuɗi. Maleykaajo oon jaabii mo, wi'i: —Miin woni Jibirilla takkiiɗo Alla, lilaaɗo he maaɗa ngam haalane habaru lobbo oo. Joonin a beebeete, a waawtaa yecci sey nyannde ko mbi'umaami ɗum tabbiti, ngam a goonɗinaay. Amma ɗum tabbitowan nde wakkati majjum waɗi. Himɓe no yaasin no ndoomi Jakariya. Ɗum haayɗini ɓe ko o ɓooyi nder *Juulirde mawne ndeen. Wakkati o wurtinoo, o heppi fuu haaldude he maɓɓe. Nden ɓe paami ko o hi'i ko haayɗini gom nder mayre. O beebii, o darii omo tinndina ɓe he juuɗe. Wakkati golle makko kantunoo, o hooti wuro makko. Balɗe seɗɗa gaɗa mum, deekiiko Elisabet saawi, suuɗii lebbi joy, no wi'a: —Ndaaree ko Joomiraawo waɗani kam. Nder wakkati mo hiɗi, o hi'i yurmeene am, o ittanii kam mone yeeso himɓe. Nder lewru Elisabet jeegaɓuru, Alla lili maleyka Jibirilla Nasaratu nder leydi Galili. O lili mo he surbaajo nannganaaɗo Yusufu, ƴuwɗo he lenyol Daawda. Surbaajo oo no wi'ee Mariyaama, o anndaa gorko abada. Jibirilla wari to makko, wi'i mo: —Jam woni, aan keɓuɗo moƴƴere ƴuwne to Alla. Joomiraawo no wondi he maaɗa. Haala Jibirilla ummini hakkillo Mariyaama sanne faa omo ƴama omo ƴamtinoo hoore makko maana sannoore ndee. Jibirilla wi'i mo: —Taa hulu, Mariyaama, ngam a heɓii moƴƴere ƴuwne to Alla. Ndaa, a saawan, ndimaa ɓiɗɗo gorko, inndiraa mo Iisa. O laatoto mawɗo, o noddirtee *Ɓii-Alla Toowɗo. Alla Joomiraawo hokkan mo laamu maamiiko Daawda. O laamoto dow lenyol Yakuuba faa abada abadin, laamu makko duu walaa keerol. Mariyaama ƴami maleyka Jibirilla, wi'i: —Noy ɗum laatortoo, miin mo anndaa gorko sam? Jibirilla jaabii mo, wi'i: —*Ruuhu Ceniiɗo no jippoto dow maaɗa, baawɗe Alla Toowɗo no huurete. Ngam majjum, ɓiɗɗo ceniiɗo mo ndimataa oon no noddirtee *Ɓii-Alla. Ndaa Elisabet, sakiike maa duu saawi. Baa ko o naywi, o riman ɓiɗɗo gorko. Kanko mo himɓe mbi'annoo no dimaro, jooni omo nder lewru makko jeegaɓuru, ngam walaa fuu ko hepporta Alla. Mariyaama jaabii mo, wi'i: —Ndaa, mi korɗo Joomiraawo. Ɗum waɗa he am hano no mbi'irɗaa. Nden maleykaajo oon dilli. Nder balɗe Jibirilla haaldunoo he Mariyaama, nyannde gom Mariyaama ummii dow ko yaawi yehi nder wuro leydi Yahudiya gom tawaango nder baamle. Wakkati o yottinoo, o naati nder hoggo Jakariya, o sanni Elisabet. Wakkati Elisabet nanunoo sannoore Mariyaama ndeen, ɓiyiiko dimmbi nder reedu makko. Elisabet hebbinaa *Ruuhu Ceniiɗo, o huuɓi daane mawne, o wi'i: —A barkinaaɗo ɓurɗo rewɓe fuu, ɓiɗɗo gonɗo nder reedu maa duu no barkinaaɗo ! Noy potumi, faa inna Joomiraawo am wara to am? Ndaa, wakkati sannoore maa toɓɓinoo nder nowru am, ɓiɗɗo gonɗo nder reedu am dimmborake welwelo. A belɗo hoore, aan goonɗinɗo kumnol ko Joomiraawo wi'unoo ma ! Mariyaama wi'i: —Yonki am no teddina Joomiraawo, ɓerne am duu heewi welwelo Alla Kisinoowo kam, ngam o jaɓi daarude kam, miin korɗo makko leesuɗo. Illa jooni, jamanuuji fuu no noddiran kam belɗo hoore. Ngam Jom baawɗe waɗanii kam kujje mawɗe ! Innde makko no seniine. Yurmeene makko no faa abada dow hulooɓe mo fuu nder jamanuuji fuu. O waɗi kujje mawɗe he junngo makko semmbiɗingo, o sankitii ɓe ɓerɗe mum'en keewiri mawnitaare. O jippinii laamiiɓe dow laamu mum'en, leesuɓe duu, o ɓanti ɗum'en. O harni rafaaɓe kujje lobbe, riikuɓe duu, o soƴƴi ɗum'en juuɗe ɓole. Mariyaama jooɗodii he Elisabet ko waɗata lebbi tati, nden gaɗa mum o hooti. Wakkati lebbi Elisabet kuuɓunoo, o rimi ɓiɗɗo gorko. Wondiraaɓe makko e koreeji makko fuu nani moƴƴere mawne ndee nde Joomiraawo waɗani mo. Nden ɓe kawri ɓe mbelbeltidi he makko. Wakkati cukalel ngel waɗunoo balɗe jeɗɗi, himɓe ngari juulnol maggel. Ɓe ngiɗiino wattande ngel Jakariya, amma inniigel jaabii ɓe, wi'i: —Aa'a, ngel wattee Yahaaya. Nden ɓe njaabii Elisabet, ɓe mbi'i: —Nder lenyol maa fuu, walaa inndiraaɗo ir innde ndee. Ɓe ƴami baabiigel nder beebeere, noy o hiɗi ngel wattanee. O wi'i kam hokkee alluwal. O hokkaa ngal nden o winndi dow maggal o wi'i: —Ngel wattanee Yahaaya. Ɗum haayɗini himɓe fuu. Wakkati Jakariya wi'unoo ngel wattanee Yahaaya, wakkati mum da, hunnduko makko fiirtii, ɗemngal makko yoofaa, o fuɗɗi omo haala, omo teddina Alla. Kulal nanngi tawaaɓe seraaji makko fuu. Habaru oon sankitii nder wurooji tawaaɗi nder baamle Yahudiya fuu. Nanuɗo habaru oo fuu jogii mo nder ɓerne mum, tinni no ƴama hoore mum no wi'a: « Ɗume cukalel ngel laatoytoo nde ngel mawni? » Ngam nde goonga junngo Joomiraawo no wondi he maggel. Jakariya, baaba cukalel ngel heewnaa *Ruuhu Ceniiɗo, nden waɗi annabaaku, wi'i: —Teddungal laatanoo Joomiraawo, Alla *Isra'el, ngam o walli himɓe makko, o soptini ɓe. O lildani en Kisinoowo jom semmbe, jippotooɗo he golloowo makko Daawda. Ɗum duu woni ko o haalunoo illa arannde har kunndule annabiiɓe makko seniiɓe. O wi'i o hisinan en honnooɓe en, o soptinan en he juuɗe wayɓe men fuu. O holli maamiraaɓe men yurmeene o jogake amaana makko ceniiɗo, amaana mo o hunaninoo maamii'en *Ibrahim. Aan duu, ɓinngel am, a noddirtee annabiijo Alla Toowɗo, ngam a ardoto Joomiraawo moƴƴinana mo laawol makko. Anndinaa himɓe makko laawol kisinam ngam hakkeeji maɓɓe no njaafetee. Alla meeɗen no keewɗo yurmeene mawne, ngam yurmeene makko, o lildowan en jeyngol makko manngol diga dow, ngam ngol yaynana tawaaɓe nder nimre e wonɓe nder ɗowdi maayde, ngol ɗowa en dow laawol jam. Yahaaya no mawna, hakkillo mum no ɓeydoo. O hoɗowi nder ladde yeeruure naako wakkati mo o wanngintee yeeso himɓe *Isra'el oon yottii. Nder balɗe dimeeki Yahaaya gaɗoowo *batisma, Ogustus mawɗo laamiiɓe leydi *Rooma, tilsini jooɗiiɓe nder laamu *Rooma fuu limee. Limngal ngaal duu woni limngal aranal gaɗaangal wakkati Kiriniyus wonnoo guferner leydi Siriya. Neɗɗo fuu yehi nder wuro mum'en ngam limee. Wakkati ɓe njottinoo Baytilaama, ŋatawere nanngi mo. Ɓe keɓaay nokku nder suudu nannganaadu weerɓe nduun. Nden ɓe cori ley mayru, toon to dabbaaji kaɓɓetee ɓe njippi. Ɗon o rimi afo makko, o soomi nder wudere lobbere, o fukkini nder akala. Nder jemma mo Iisa rimetee, durooɓe gom ngari no coggina dabbaaji mum'en nder seraaji Baytilaama. Maleykaajo Joomiraawo gom wanngani ɓe, teddungal Joomiraawo yayni ɓe, sey kulal manngal nanngi ɓe. Nden Maleykaajo oon wi'i ɓe: —To kulee, ngam mi waddani on habaru lobbo. Habaru laatantooɗo himɓe fuu welwelo manngo. Hannden nder wuro Daawda on ndimanaama Kisinoowo, kanko woni *Almasiihu, Joomiraawo. Ndaaree, ɗum woni alaama mo kokkeɗon: On tawan cukalel keccel no soomaa nder wudere lobbere, no fukkinaa nder akala. Wakkati mum da maleykaaɓe ɗuɓɓe gom duu, ƴuwi dow, ngari, tawi maleykaajo arano oon, nden ɓe fuu ɓe tinni iɓe njetta Alla, iɓe mbi'a: —Teddungal laatanoo Alla toon dow, jam laatoo dow leydi ngam horsuɓe e makko. Wakkati maleykaaɓe ɓeen ƴeenyunoo dow kammu, sey durooɓe ɓeen mbi'odiri: —En njaha Baytilaama, ndaarowen ko waɗi, ko Joomiraawo anndini en ɗum. Nden ɓe njaawɗi, ɓe njehi, ɓe tawi Mariyaama, Yusufu he cukalel keccel ngeel, ingel fukkinaa nder akala. Wakkati ɓe ngi'unoo cukalel ngeel, ɓe pillii ko maleykaajo oon haalannoo ɓe fuu dow maggel. Nanuɓe ko durooɓe ɓeen mbi'unoo fuu ɗum haayɗini ɗum'en sanne. Mariyaama kam duu jogii ko ɓe mbi'i ɗum nder ɓerne mum, tinni no miiloo dow majjum. Durooɓe ɓeen coƴƴiti, no teddina Alla, no njetta mo, ngam ko ɓe nani e ko ɓe ngi'ii ɗum, waɗiri dey-dey no maleykaajo oon wi'irnoo ɓe. Balɗe jeɗɗi gaɗa dimeeki cukalel ngeel, ngel juulnaa, ngel wattanaa Iisa. Innde ndee woni innde nde maleykaajo oon haalannoo Mariyaama illa saawaaynoo reedu maggel. Wakkati balɗe lamnol Mariyaama kuuɓunoo, hano no *Tawreeta Muusa tilsiniri ɗum, Yusufu e Mariyaama njaari Iisa *Ursaliima ngam halfinde mo Joomiraawo. Ngam ɗum woni ko Joomiraawo wi'i nder *Tawreeta: Ɓiɗɗo, gorko afo fuu no cuɓanaaɗo Joomiraawo. Ɓe ngari sakkude buugaali ɗiɗi naa tantabalaaji pamari ɗiɗi hano no ɗum woni iɗum winndiraa nder *Tawreeta nii. Simeyon, gorko dartiiɗo, tokkuɗo Alla he ɓerne worre, no wonnoo nder wuro *Ursaliima. Omo heɗi wakkati gonɗi *Isra'el moytetee. *Ruuhu Ceniiɗo no wondi he makko. Ruuhu oo wannginani mo ko o maayataa o hi'aay *Almasiihu Joomiraawo. Nyannde Yusufu e Mariyaama ngaddunoo Iisa faa ngaɗana mo ko *Tawreeta tilsini, nyannde mum *Ruuhu oon ɗowi Simeyon faa nder *Juulirde mawne. Nden Simeyon adi Iisa temmbi mo, yetti Alla, wi'i: —Joonin Joomam, accu miin, maccuɗo maa, mi maaya he jam, ngam a jogake haala maa. Mi hi'iri gite am kisinam maaɗa, kisinam ɗam ciryiɗaa ngam himɓe fuu, jeyngol bannginaangol ngam lenyi duuniyaaru fuu, jeyngol teddinoowol *Isra'el, lenyol maa. Ko haalaa dow cukalel ngeel haayɗini inniigel e baabiigel. Simeyon barkini ɓe, wi'i inniigel Mariyaama: —Cukalel ngeel, ngel giɗaangel, ngel wari liɓude ɗuɓɓe e umminde ɗuɓɓe nder *Isra'el. Ngel laatoto alaama Alla mo himɓe caloto. Ngel wannginan miilooji ɓerɗe himɓe ɗuɓɓe gonɗi no cuuɗi. Aan duu, Mariyaama, naawɗum yuwan ɓerne maa hano no takubaahi yuwirta goɗɗum. Nder wakkati juulnol cukalel ngel nii no woodunoo annabiijo debbo gom bi'eteeɗo Anna, ɓii-Fanu'el, jeyaaɗo he lenyol Asiira. Debbo oo nii naywi sanne. O haɓɓanaama illa omo surbaajo. Duuɓi jeɗɗi gaɗa dewngal makko, goriiko maayi. O jooɗii o walaa goriiyo faa o naywi, duuɓi makko duu no ngaɗa lasooji-nay e nay (84). O faddaaki koyngal makko abada he *Juulirde mawne. Omo teddina Alla, omo suumoo. Omo du'oo jemma e nyalooma. Nder wakkati mum, kanko duu o wari, omo yetta Alla. Omo haalana heɗiiɓe coptinol *Ursaliima fuu, habaru cukalel ngeel. Wakkati saarooɓe Iisa kumnunoo ko Joomiraawo wi'unoo nder *Tawreeta fuu, ɓe coƴƴi Nasaratu. Cukalel ngeel no mawna no semmbiɗa. Ingel heewaa hakkillo, moƴƴere Alla duu no wondi he maggel. Hitaane fuu he *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe, saarooɓe Iisa no njeha *Ursaliima. Wakkati Iisa wannoo duuɓi sappo e ɗiɗi, ɓe njehi *Ursaliima hano no ɓe mboowrunoo, ɓe njaari Iisa gaɗa maɓɓe. Amma ɓe ngiitaay mo. Nden ɓe coƴƴi *Ursaliima ngam tefude mo. Balɗe tati gaɗa mum, ɓe ngiiti mo nder *Juulirde mawne. Omo jooɗii hakkune jannginooɓe *Tawreeta, omo hettinanii ɓe, omo waɗana ɓe ƴamɗe. Nanuɓe ƴamɗe makko, faamo makko e njaabaaki fuu makko ɗum haayɗini ɗum'en. Wakkati saarooɓe makko ngi'unoo mo hakkune jannginooɓe *Tawreeta ɓee, ɗum haayɗini ɓe sanne. Sey inniiko wi'i mo: —Iisa am, no waɗi ko ngaɗɗaa min huune ndee? Miin e bammaa, hakkillooji amin fuu ummake sanne. Min tinni miɗen tefe. Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Ɗume tefanton kam? On anndaa ko no tilsi mi hinnoo golleeji *Baaba am naa? Amma saarooɓe ɓeen paamaay haalaaji makko ɗii. Nden o tokki ɓe, ɓe kooti Nasaratu. Omo ɗowtanoo ɓe. Inniiko jogii kujje ɗee fuu nder ɓerne mum. Iisa no mawna, hakkillo mum no ɓeydoo. Omo weli Alla e himɓe fuu. Ko nii waɗi haala Alla ka wanngi yahde he makko, sey Yahaaya ummii yehi nder leyɗe tawaaɗe hadde maayo Urdun. Omo nodda himɓe tuuba ngam hakkeeji maɓɓe njaafee, ɓe njaɓa ngaɗanee *batisma hano no ɗum winndiraa nder dewtere annabi *Esaaya wi'aa: Daane no huuɓa nder ladde yeeruure no wi'a: Ciryee laabi ɗi Joomiraawo tokkata, moƴƴinee ɗi ngam garki makko. Naɗɗere fuu hebbinee, waamnde e ƴolde fuu leynee, guurti oonyiiɗi ndartinee, laabi bonuɗi moƴƴinee. Neɗɗo fuu hi'an kisinam Alla. Himɓe ɗuɓɓe ngari to Yahaaya ngam o waɗana ɓe *batisma. Nden o wi'i ɓe: —Onon ɓiɓɓe bolle ! Moy wi'i ndogganon tikkere Alla waroore? Ngaɗee ko hollata on tuubii. Nde on mbi'i nder ɓerɗe mooɗon on jippotooɓe he *Ibrahim, miin mi wi'an on: Alla no waawi wayli kaaƴe ɗee, ɗe laatoo taaniraaɓe *Ibrahim. Joonin jammbere aagaama ngam soppude ɗaɗi leɗɗe. Ndenne, lekki fuu ki rimataa ɓiɓɓe lobbe, no soppetee, faɗɗee nder hiite. Himɓe ɗuɓɓe ƴami mo, mbi'i: —Ndenne, ɗume min kaani waɗude? Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —Neɗɗo fuu jogiiɗo toggooje ɗiɗi, hokka mo walaa worre. Jogiiɗo nyaamdu duu, waɗa hano non. *Jaɓooɓe janngal duu ngari faa ngaɗanee *batisma, ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Moodibbo, ɗume min kaani waɗude? Yahaaya jaabii kamɓe duu, wi'i: —To ɓeydee dow ko mbi'aɗon njaɓon. Soogeeji gom duu ƴami mo, mbi'i: —Minen nee, ɗume min kaani waɗude? O jaabii ɓe, o wi'i: —To teetiree njawdi neɗɗo fuu semmbe semmbe. To tuumee neɗɗo fuu dow fewre ngam njaɓon ceede he mum. Ndaree he njobdi mon. Himɓe kaaɓi ngi'aay *Almasiihu. Neɗɗo fuu no ƴama hoore mum no wi'a naa Yahaaya woni *Almasiihu? Nden Yahaaya wi'i ɓe: —Miin, ndiyam ngaɗirananmi on *batisma, amma ɓurɗo kam baawɗe no wara. Mi fotaay baa fiirtude ɓoggi paɗe makko. Kanko kay, *Ruuhu Ceniiɗo e hiite o waɗiranta on *batisma. Omo jogii ƴarorde makko ngam ƴaraade alkamaari makko faa laaɓa. O hawra gabbe makko, o loowa nder ƴeelu. Nden o wula nyaane ndeen nder hiite nge nyifataa abada. Yahaaya no waajoo himɓe dow *Habaru lobbo, omo hollita ɓe dow kujje ɗuɗɗe. *Hirudus, teeti mawnum debbo mum bi'eteeɗo Hirudiya. Nden Yahaaya feli mo, o feli mo duu dow kujje bonɗe fuu ɗe o waɗannoo. Sey *Hirudus ɓeydi waɗude bone kaden, o uddi Yahaaya. Wakkati himɓe fuu ngaɗantee *batisma, Iisa duu waɗana *batisma. Wakkati o du'otonoo, sey kammu omtii, *Ruuhu Ceniiɗo jippii dow makko nder nanndi wuugaanu. Daane gom ƴuwi dow, wi'i: —Aan woni Ɓiyam korsuɗo. Aan naniranmi belɗum. Wakkati Iisa fuɗɗi golle mum, o faanake duuɓi woronja (30). Nder miilooji himɓe Iisa no ɓii-Yusufu. Yusufu duu no ɓii-Eli, Eli ɓii-Mattat, Mattat ɓii-Lewi, *Lewi ɓii-Melki, Melki ɓii-Yannaay, Yannaay ɓii-Yusufu, Yusufu ɓii-Mattatiya, Mattatiya ɓii-Amos, Amos ɓii-Nahum, Nahum ɓii-Hesli, Hesli ɓii-Naggaay, Naggaay ɓii-Maata, Maata ɓii-Mattatiya, Mattatiya ɓii-Semeyin, Semeyin ɓii-Yosek, Yosek ɓii-Yoda, Yoda ɓii-Yowanan, Yowanan ɓii-Resa, Resa ɓii-Jorobaabiila, Jorobaabiila ɓii-Salaatiyel, Salaatiyel ɓii-Neeri, Neeri ɓii-Melki, Melki ɓii-Addi, Addi ɓii-Koosam, Koosam ɓii-Elmadam, Elmadam ɓii-Eri, Eri ɓii-Iisa, Iisa ɓii-Eliyeser, Eliyeser ɓii-Yoorim, Yoorim ɓii-Mattat, Mattat ɓii-Lewi, *Lewi ɓii-Simeyon, Simeyon ɓii-Yahuuda, Yahuuda ɓii-Yusufu, Yusufu ɓii-Yonam, Yonam ɓii-Eliyakim, Eliyakim ɓii-Meleya, Meleya ɓii-Menna, Menna ɓii-Mattata, Mattata ɓii-Natan, Natan ɓii-Daawda, Daawda ɓii-Yesa, Yesa ɓii-Yobed, Yobed ɓii-Bo'es, Bo'as ɓii-Sala, Sala ɓii-Naason, Naason ɓii-Aminadabu, Aminadaabu ɓii-Admin, Admin ɓii-Arni, Arni ɓii-Hesruna, Hesruuna ɓii-Fares, Fares ɓii-Yahuuda, *Yahuuda ɓii-Yakuuba, Yakuuba ɓii-Isiyaaku, Isiyaaku ɓii-Ibrahim, *Ibrahim ɓii-Tera, Tera ɓii-Nakor, Nakor ɓii-Seruku, Seruku ɓii-Ragaw, Ragaw ɓii-Faleka, Faleka ɓii-Eber, Eber ɓii-Sala, Sala ɓii-Kayinan, Kayinan ɓii-Arfakasada, Arfakasada ɓii-Sem, Sem ɓii-Nuhu, Nuhu ɓii-Lemek, Lemek ɓii-Metusela, Metusela ɓii-Enok, Enok ɓii-Yaret, Yaret ɓii-Maleliyel, Maleliyel ɓii-Kayinan, Kayinan ɓii-Enos, Enos ɓii-Setu, Setu ɓii-Aadamu, Aadamu ɓii-Alla. Iisa ƴuwi maayo Urdun no heewi *Ruuhu Ceniiɗo. *Ruuhu oon ɗowi mo nder ladde yeeruure. Toon Ibiliisa sii'ii mo balɗe lasooji ɗiɗi. O nyaamaay fuy nder balɗe lasooji ɗiɗi ɗee fuu faa o rafaa. Nden Ibiliisa wi'i mo: —Se goonga fuu a *Ɓii-Alla, tilsin hayre ndee laatoo nyaamdu. Sey Iisa jaabii mo wi'i: —Dewtere Alla wi'i: Hanaa nyaamdu tan neɗɗo wuurdata. Nden Ibiliisa yaari mo nokkuure toowne gom, holli mo nder maƴƴere hitere laamuuji duuniyaaru fuu, wi'i mo: —Mi hokkete baawɗe dow majji, ɗi fuu, kanƴi e teddungal majji fuu ngam mi hokkaama ɗi. Miɗo waawi hokki ɗi mo muuyanmi fuu. Nde a sujidanii kam, mi hokkete ɗi, ɗii fuu. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Dewtere Alla wi'i: Alla Joomiraawo maa tan kaanɗaa sujidande. Kanko tan kaanɗaa rewude. Nden Ibiliisa yaari mo huɓeere *Ursaliima, darni mo dow hoore *Juulirde mawne, wi'i mo: —Se goonga fuu a *Ɓii-Alla, jikku, ngam Dewtere Alla wi'i: Alla tilsinan maleykaaɓe mum ndeene. Ɓe taɓɓite to koyngal maaɗa fii he hayre. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Dewtere Alla wi'i: A sii'ataako Alla Joomiraawo maa. Wakkati Ibiliisa sii'ii mo iri cii'aaki fuu, sey dilli acci mo faa nde gom. Iisa soƴƴii Galili, baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo no dow makko. Habaru makko sankitii nder leydi Galili ndiin fuu. Omo waajoo nder *baajorɗi *Yahudankooɓe, himɓe fuu no teddina mo. Nyannde gom Iisa yehi Nasaratu, wuro ngo o mawnunoo nder mum. Nyannde mum ɗum fotodiri *nyalaane fowteteene. O naati *waajordu hano no o woowrunoo. O ummii faa o jannga, sey o hokkaa dewtere annabi *Esaaya. O taggiti nde, o fotodiri he nokku to winndaa, wi'aa: —*Ruuhu Joomiraawo no dow am, ngam o suɓake kam, ngam talkaaɓe mbaajee *Habaru lobbo. O lili kam ngam nanngaaɓe kaalanee joofol mum'en, wumɓe duu, bumtinol mum'en, torraaɓe keɓa dimɗinol mum'en. Himɓe duu kaalanee wakkati mo Joomiraawo wannginta moƴƴere mum. O taggi dewtere ndeen, o hokkiti deenoowo *waajordu nduun, o jooɗii. Wonnooɓe toon fuu puttini gite he makko. Sey o wi'i ɓe: —Ko nanuɗon nder dewtere Alla ndee, tabbiti hannden. Ɓe mani mo ɓe fuu. Haalaaji lobbi burtiɗi nder hunnduko makko ɗiin duu haayɗini ɓe. Nden ɓe mbi'i: —Hanaa o ɓii-Yusufu naa? Iisa wi'i ɓe: —Sikka fuu walaa, on ngaɗanan kam banndol ngool mbi'on: « Cawroowo, sawru hoore maa ». On mbi'an kam kaden: « Ɗo duu wuro maa non. Ndenne, waɗu ko min nani ngaɗɗaa nder Kafarnahum. » Iisa ɓeydi wi'ude ɓe kaden: —Nde goonga miɗo wi'a on, annabiijo fuu jaɓɓataake nder wuro mum. Goonga miɗo haalana on, nder jamaanu annabi Eliya, ɓe goriraaɓe mum'en maayunoo no ɗuuɗi nder leydi *Isra'el. Wakkati ndiyam waɗunoo duuɓi tati e lebbi jeegom toɓaayno, rafo manngo gom waɗiino nder leydi ndiin fuu. Amma Eliya lilaaka he baa gooto maɓɓe, sey he debbo mo gorum maayi gom, debbo jeyaaɗo Sarepta nder leydi Sidon. Nder jamaanu annabi Eliisa, seppinɓe no ɗuuɗunoo nder *Isra'el. Amma baa gooto maɓɓe nyawtaaka, nde hanaa Naaman, jeyaaɗo leydi Siriya. Wakkati wonnooɓe nder *waajordu nduun, nanunoo haala kaa, ka mettini ɓerɗe maɓɓe sanne. Ɓe nanngi Iisa ɓe njaari mo gaɗa wuro ngoon. Ɓe njaari mo toon dow hoore waamnde nde dow mum, wuro ngoon nyiɓa, ngam ɓe tutoo mo o saama ley. Amma Iisa feeri hakkune maɓɓe, dilli. Iisa yehi Kafarnahum nder leydi Galili. *Nyalaane fowteteene gom o naati *waajordu omo waajoo. Waaju makko haayɗini ɓe ngam he baawɗe o waajorii ɓe. Gorko gom, mo ginnaaru woni dow mum no tampinaa no tawaa nder *waajordu nduun. Sey ginnaaru nduun huuɓi daane toowne, wi'i: —Hey ! Iisa mo Nasaratu, ɗume ngiɗaa waɗude min? A wari faa mbaraa min naa? Miɗo anndi moy woni ma. A Ceniiɗo ƴuwɗo to Alla ! Sey Iisa laayani ginnaaru nduun, sajiti he mayru, wi'i: —Maɓɓu hunnduko maa, takkita mo ! Ndu liɓi gorko oon hakkune himɓe. Ndu takkiti mo, walaa to ndu nawni he ɓanndu makko. Ɗum haayɗini himɓe ɓeen fuu. Nden ɓe tinni iɓe ƴamodira, iɓe mbi'a: —Iri kaye woni haala kaa? Ngam haala makko kaa no woodi baawɗe e semmbe. Omo dawrana baa ginnaaji, iɗi takkitoo neɗɗo. Habaru Iisa oo sankitii nder leyɗe ɗeen fuu. Iisa wurtii *waajordu nduun, yehi wuro Simon Piyer. Eso Simon Piyer debbo no wondi wulowulo naawngo, ɓe ƴami Iisa walla mo. Iisa turii dow makko, tilsini wulowulo ngoon hela. Ngo heli, debbo oon yamɗiti, ummii wakkati mum da, jaɓɓii ɓe. Ko naange yani, wooduɓe nyawɓe, nyawirɓe nyawuuji ir iriiji fuu ngaddi nyawɓe mum'en to makko. O deki juuɗe makko dow maɓɓe, o yamɗintini ɓe, ɓe fuu, gooto gooto. Ginnaaji ɗiin no takkitoo himɓe heewɓe, no kuuɓa, no mbi'a: —Aan woni *Ɓii-Alla. Amma Iisa no sajito he majji, omo haɗa ɗi haalude, ngam iɗi anndi kanko woni *Almasiihu. Ko weeti, Iisa wurtii Kafarnahum, yehi nder nokkuure yeewne gom. Himɓe heewɓe tinni no tefa mo faa ngiitowi mo. Ɓe njaɓaay o seeda he maɓɓe kaden. Amma Iisa wi'i ɓe: —No tilsi mi waajoo *Habaru lobbo dow Laamu Alla nder gure feere feereeje. Ngam majjum waɗi lilowaami. Iisa yehi no waajoo nder *baajorɗi leydi Yahudiya. Nyannde gom, Iisa no darii dow fonngo peta Genesaret, jama'aare no dow makko no ɓillodira ngam hettinoo haala Alla. Iisa holliri laanaaji ɗiɗi gom no panndi dow fonngo peta ngaan. Nanngooɓe liƴƴi gom mburtii nder majji no loota taaruuji mum'en. Simon bi'eteeɗo Piyer no tawa nder maɓɓe. Sey Iisa naati nder laana makko, wi'i mo, o awƴoo ka seɗɗa, ɓe mboɗɗoo fonngo ngoon. Iisa jooɗii nder makka tinni no waajoo jama'aare ndeen. Wakkati o hantunoo waaju makko, o wi'i Simon: —Yah to luggiɗi, paɗɗon taaruuji mon, aan e banndiraaɓe maa, nanngon liƴƴi. Simon jaabii Iisa, wi'i mo: —Moodibbo, min mbaalii miɗen ngolla, min keɓaay baafuy. Amma ngam a haali, mi faɗɗan taaruuji ɗiin. Wakkati ɓe paɗɗunoo ɗi, ɗi nanngi liƴƴi ɗuɗɗi faa ɗi puɗɗi serkude. Nden ɓe noddi banndiraaɓe maɓɓe gom wonɓe nder laana feereha gom ngara mballira ɓe. Ɓe ngari, ɓe kebbini laanaaji ɗiɗi ɗiin fuu, faa ɗi kosi rufude. Wakkati Simon hi'unoo ɗum, o diccii yeeso Iisa, o wi'i mo: —Moodibbo, woɗɗam, ngam miin mi gaɗoowo hakke. Simon haalani Iisa haala kaa ngam kanko e wonduɓe he makko ɓeen fuu, ɗuuɗal liƴƴi nanngaaɗi ɗii haayɗini ɓe. Yakuuba e Yahaaya ɓiɓɓe Jebede gollidooɓe he Simon ɓeen duu, ɗum haayɗini ɓe. Nden Iisa jaabii Simon wi'i mo: —Taa hulu, ɓaawo hannden a laatoto nanngoowo himɓe. Wakkati ɓe panndini laanaaji maɓɓe, ɓe mboppi ɗi, ɗii fuu, ɓe tokki Iisa. Nyannde gom gorko ceppinɗo gom wari, tawi Iisa nder wuro gom. Wakkati o hi'unoo Iisa, o turni yeeso makko faa he leydi, o wi'i mo: —Moodibbo, nde nii a jaɓi, aɗa waawi yamɗintinde kam. Sey Iisa foorti junngo mum, meemi mo, wi'i: —Mi jaɓi, yamɗitin ! Wakkati mum da, gorko oon yamɗiti. Nden Iisa wi'i mo: —To haalan ɗum neɗɗo fuu. Amma yah holloy hoore maa *cakkanoowo Alla, ngaɗaa cakkol ngol *Muusa tilsini waɗee ngam hollude himɓe ko sikka fuu walaa a yamɗiti. Amma baa nii ko Iisa haɗi mo haalande himɓe, habaru oo sankitake nokku fuu. Jama'aare warta, no hawra to makko ngam hettinaade waaju makko e yamɗintineede he nyawuuji mum'en. Iisa duu wakkati warde wakkati no wurto yeha nder nokkuuje jeewɗe ngam du'oo. Nyannde gom Iisa no waajoo, tawi *Fariisa'en e jannginooɓe *Tawreeta, ƴuwɓe gure Galili, Yahudiya, e *Ursaliima fuu no njooɗii ɗoon hadde makko. Baawɗe Alla Joomiraawo no wondi he makko omo yamɗintina nyawɓe. Woɓɓe ngaddi gorko bonnguujo gom no fukkinaa dow kooƴirngal maayɓe. Iɓe tefa nannude mo nder suudu ndu Iisa woni nder mum ngam ɓe pukkina mo yeeso makko. Amma ɓe keɓaay fuu no ɓe nanniri mo ngam jama'aare woodi sanne. Sey ɓe ƴeenyidi he makko dow suudu nduun. Ɓe kunci ndu, ɓe njippini mo caka himɓe fuu yeeso Iisa. Omo fukkii dow kooƴirngal maayɓe ngaal. Wakkati Iisa hi'unoo no goonɗinol maɓɓe foti, o wi'i bonnguujo oon: —Higo, hakkeeji maa njaafaama. Sey jannginooɓe *Tawreeta e *Fariisa'en tinni no mbi'a nder ɓerɗe mum'en: —Ɗume waɗi gorko oo no bonna innde Alla? Moy waawi yaafaade hakke se hanaa Alla? Iisa faami miilooji maɓɓe, jaabii ɓe, wi'i: —Ɗume waɗi ko oɗon miiloo ir miilooji ɗii nder ɓerɗe mooɗon? Ɗume ɓuri hoyde hakkune wi'ude bonnguujo oo « Hakkeeji mum njaafaama » naa « O ummoo, o dilla »? Amma miɗo hiɗi paamon ko *Ɓii-Neɗɗo no jogii baawɗe yaafaade hakkeeji himɓe nder duuniyaaru nduu. Sey o wi'i bonnguujo oon: —Miɗo haalane: « Umma, hooƴu kooƴirngal maayɓe ngal ngaddireɗaa, hootu. » Wakkati mum da, bonnguujo oon ummii yeeso himɓe fuu, hooƴi kooƴirngal mum, hooti, no yetta Alla. Ɗum haayɗini himɓe fuu, ɓe tinni iɓe njetta Alla. Kulal nanngi ɓe, ɓe mbi'ii: —Hannden en ngi'ii haayne. Gaɗa bonngitol gorko oo, Iisa wurtii, hi'i jaɓoowo janngal gom bi'eteeɗo Lewi no jooɗii nder suudu janngal, nden wi'i mo: —Tokkam ! Sey Lewi acci are mum fuu, ummii, tokki mo. Lewi waɗi nyaamduuji ir-iriiji ndefaa wuro mum ngam Iisa. Jaɓooɓe janngal ɗuɓɓe e himɓe gom no nyaamda he maɓɓe. Sey *Fariisa'en e jannginooɓe maɓɓe puɗɗi no nguuntoo, no mbi'a *aahiiɓe Iisa: —Ɗume waɗi oɗon nyaamda, oɗon njarda he *jaɓooɓe janngal, he waɗooɓe hakke ɓee? Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Nyawɗo haajaa cawroowo hanaa jamɗuɗo. Mi waraay noddude miilooɓe kam'en no dartiiɓe. Mi waraana ngam annduɓe kam'en no waɗooɓe hakke faa ɓe tuuba. *Fariisa'en gom mbi'i Iisa: —Aahiiɓe Yahaaya gaɗoowo *batisma no cuumoo sanne, iɓe ndu'oo duu, non aahiiɓe amin duu ngaɗata. Amma *aahiiɓe maaɗa kay, no nyaama, no njara ! Iisa jaabii ɓe wi'i: —Oɗon mbaawi suuminde warɓe ɓanngal, wakkati ɓaŋuɗo oon no wondi he maɓɓe naa? Amma nyalaaɗe ngaran ɗe ɓaŋuɗo oon suutetee hakkune maɓɓe. Nder balɗe ɗeen ɓe cuumoto. Nden Iisa waɗani ɓe kippol haala ngool, wi'i ɓe: —Neɗɗo fuu serkataa koltal kesal, itta lefol he maggal nyoota he koltal kiinngal. Nde joomum waɗi ɗum, no bonnan kesal ngaal, tawa lefol kesol ngool duu yaadaay he kiinngal ngaal. Kaden duu, neɗɗo fuu loowataa cabiijam kesam nder sumalleeji kiɗɗi. Nde joomum waɗi ɗum, cabiijam kesam ɗaam fusan ɗi, ɗam rufa, sumalleeji ɗiin duu mursee. Amma cabiijam kesam nder sumalleeji kesi haani loowee. Neɗɗo fuu yari cabiijam kiɗɗam, hiɗaa kesam, ngam joomum no wi'an kiiɗɗam ɗaam ɓuri welde. *Nyalaane fowteteene gom, Iisa he *aahiiɓe mum no peddita gese alkamaaje, sey *aahiiɓe ɓeen tinni no mborsoo camme alkama, no molma ɗe, no ƴakka. Nden *Fariisa'en gom mbi'i ɓe: —Ko waɗi oɗon ngaɗa ko haɗaa nder *nyalaane fowteteene? Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —On njanngaay ko Daawda waɗunoo wakkati kanko he yaadiraaɓe makko fuu ndafanoo? O naati nder suudu Alla, o adi buuru ittanaaɗo Alla oon, o nyaami. O hokki mo yaadiraaɓe makko. *Tawreeta duu wi'aana ko *cakkanooɓe Alla tan kaani nyaamude mo. Iisa wi'i ɓe kaden: —*Ɓii-Neɗɗo woni jom *nyalaane fowteteene. *Nyalaane fowteteene gom, Iisa naati *waajordu gom omo waajoo. Gorko gom mo junngo mum nyaamo waati no tawa nder mayru. Jannginooɓe *Tawreeta e *Fariisa'en no kora Iisa, ngi'a nde o nyawtan goɗɗo nder *nyalaane fowteteene, nden ɓe keɓa ko ɓe pelirta mo. Amma Iisa no anndi miilooji maɓɓe. Sey o wi'i gorko mo junngo mum waati oon: —Umma, dara yeeso himɓe. Gorko oon ummii, darii. Iisa wi'i jannginooɓe *Tawreeta e *Fariisa'en ɓeen: —Miɗo ƴama on: Nder *nyalaane fowteteene, ɗume haani waɗeede? Ko wooɗi naa ko boni? Dannude neɗɗo naa halkude mo? Iisa daari ɓe, ɓe fuu, nden o wi'i gorko oon: —Foortu junngo maa ! Gorko oon foorti junngo mum, ngo yamɗiti. Ɓerne jannginooɓe *Tawreeta e *Fariisa'en metti sanne. Sey ɓe kaaldi caka maɓɓe no ɓe ngaddata he Iisa. Nyannde gom, Iisa ƴeenyi waamnde faa du'oo. O waali omo du'oo. Ko weeti sey o noddi *aahiiɓe makko, o suɓii sappo e ɗiɗo nder maɓɓe, o waɗi ɓe *lilaaɓe. Simon mo o inndiri Piyer, he minyum Andiire, Yakuuba, Yahaaya, Filipa, Bartolome, Matta, Tomas, Yakuuba ɓii-Alfee, Simon kiranoowo suudu baaba, Yahuuda ɓii-Yakuuba, kam e Yahuuda Iskariyot, mo yahde yeeso jammboytoo Iisa. *Aahiiɓe sappo e ɗiɗo ɓee ngoni suɓaaɓe ngaɗa *lilaaɓe. Iisa jippodii he maɓɓe waamnde ndeen, darii nder nokkuure yaajune gom. Ɗuɓɓe nder *aahiiɓe makko no tawa toon. Jama'aare ƴuwne leydi Yahudiya, *Ursaliima e gure tiimooje Maayo Manngo, illa Tirus faa Sidon fuu no tawaa nder nokku oo. Ɓe ngari ngam hettinaade mo, he ngam ɓe nyawtee duu. Ɓe ginnaaji bonɗi torrunoo, coptinaama. Himɓe ɓee fuu no ngiɗi meemude mo ngam baawɗe no mburtoo nder makko no yamɗintina ɓe, ɓe fuu. Iisa ƴeewi *aahiiɓe mum, wi'i: —On mbelii ko'e, onon talkaaɓe, ngam onon njeyi Laamu Alla. On mbelii ko'e, onon rafaaɓe jooni, ngam on kaaran. On mbelii ko'e, onon woyooɓe jooni, ngam on njalan. On mbelii ko'e nde himɓe mbanyii on, mboppi on, njennii on, mbonnii inɗe mooɗon ngam *Ɓii-Neɗɗo. Non maamiraaɓe maɓɓe torrirnoo annabiiɓe artuɓe on. Amma nyannde mum, kuuɓee ngam welwelo. Baraaje mawɗe no ndoomi on nder kammu. On mbonii, onon riikuɓe, ngam on keɓii mbaka mooɗon. On mbonii, onon haarɓe jooni, ngam on ndafetee. On mbonii, onon jalooɓe jooni, ngam ɓerɗe mooɗon no mettan, on mboyan. On mbonii, nde himɓe fuu manii on, ngam non maamiraaɓe maɓɓe ngaɗannoo annabiiɓe fewreeɓe. —Onon hettinaniiɓe kam, miɗo wi'a on: « Ngiɗee wayɓe mooɗon, ngaɗanee wanyuɓe on ko wooɗi. Eelee Alla mbarkina naalooɓe on, ndu'anee torrooɓe on duu. Nde goɗɗo feenyii ma dow gaɓɓugal, linnyu mo ngalto duu. Se goɗɗo teetii jabbaare maa, taa haɗu mo toggoore maa. Ƴamuɗo ma fuu, kokkaa ɗum. Se neɗɗo teeti ko njeyɗaa, accan mo ɗum. Ngaɗiranee himɓe no ngiɗɗon ɓe ngaɗana on. Se hiɗuɓe on tan ngiɗoton, baraaje ɗeye keɓoton? Baa waɗooɓe hakke no ngiɗi hiɗuɓe ɗum'en. Se waɗanooɓe on ko wooɗi tan ngaɗanton ko wooɗi, baraaje ɗeye ngiɗɗon heɓude? Baa waɗooɓe hakke non ngaɗata. Se ɓe miiliɗon mbaawi yoɓude on tan kokkoton nyamaane, baraaje ɗeye keɓoton? Baa waɗooɓe hakke no nyalmo waɗooɓe hakke hano mum'en, ngam ɓe njoɓee nyamaane maɓɓe. Amma onon, ngiɗee wayɓe mooɗon, ngaɗanon ɓe ko wooɗi. Nyalmee tawa on tammaay baafuy he maɓɓe, ngam Alla no wonnana ɓe njettataa, kam'en e bonɓe duu. Nde on ngaɗiri nii on keɓan baraaje mawɗe. On laatoto ɓiɓɓe Alla Toowɗo. Laatee jom'en yurmeene hano no Alla Baabii'on laatori jom yurmeene. » —To kiitee himɓe, on kiitataake. To ndekee gacce dow woɓɓe, onon duu on ndekantaake gacce. Njaafee himɓe, on njaafetee. Kokkee himɓe, on kokketee. Se on kokkii, on etirantee etirgal lobbal, kebbinaangal faa no rufa. Nden ko hoddi ɗum duu mbanjaneɗon ɗum nder gawargal mooɗon. Ngam etirgal ngal etirton, kanngal etiranteɗon. Gaɗa mum Iisa ɓeydi banndol ngool, o wi'i ɓe: —Bumɗo no waawi ɗowde bumɗo naa? Se ɗum waɗi, hanaa sey ɓe fuu ɗiɗo, ɓe caamowan nder ngayka naa? Aahiijo ɓurataa moodibbo mum. Amma aahiijo kumnuɗo jannde mum fuu no laatoto hano moodibbo mum. Ko waɗi ko aɗa hi'a kuɗel nder hitere bannda, amma a hi'ataa bonjariyal gonngal nder nde maaɗa? Noy mbaawirtaa wi'ude bannda: « Banndam, accu mi ittane kuɗel gonngel nder hitere maa », amma aan kay, a hi'ataa bonjariyal tawaangal nder nde maaɗa? Munaafiki, ittu bonjariyal ngonngal nder hitere maaɗa ginan, ngam ngi'iraa no wooɗiri, nden keɓaa no ittirɗaa kuɗel tawaangel nder hitere bannda ngel. —Lekki lobbi rimataa ko boni, non duu lekki mbonki rimataa ko wooɗi. Ngam lekki fuu no annditiree ɓiɓɓe mum. Ibbe teɓataake he wuumoore gi'e, cabiije teɓataake he kebbe. Neɗɗo moƴƴuɗo, ko moƴƴi ko resii nder ɓerne mum, kam hunnduko mum wurtinta. Neɗɗo bonɗo duu, ko boni ko resii nder ɓerne mum, kam hunnduko mum wurtinta. Ngam ko heewi nder ɓerne neɗɗo, wurtotoo nder hunnduko mum. Iisa wi'i ɓe: —Ɗume waɗi oɗon noddira kam Joomiraawo mooɗon, amma on ngaɗataa ko mbi'umi on? Neɗɗo fuu garɗo to am hettini haalaaji am, golliri ɗi, mi hollan on no joomum nanndi. Omo nanndi he neɗɗo nyiɓuɗo suudu mum, wasi leydi faa yottii e tepaare, sinngi suudu mum dow mayre. Nde ndiyam toɓi faa ilam wubbi ndu, ɗam waawtaa yinngude ndu, ngam dow tepaare ndu nyiɓaa. Amma kettiniiɗo haalaaji am, golliraay ɗi, no nanndi he nyiɓuɗo suudu dow leydi, dey wasanaay ndu sinngirde. Nde ilam wubbi ndu, wakkati gooto ndu saama, ndu sankitoo, ndu fuu. Wakkati Iisa hantunoo waaju mum, o ummii o naati siire Kafarnahum. Hooreejo soogeeji *Rooma gom no nder siire ndeen. Maccuɗo makko, korsuɗo gom nyawi faa no hosa maayde. Wakkati hooreejo oon nanunoo habaru Iisa no waɗee, sey o lili *Yahudankooɓe dottiiɓe gom to makko, eela mo o wara, o yamɗintina maccuɗo makko oo. Dottiiɓe ɓeen ngari to Iisa, ɓe ŋaarii mo, ɓe ŋaariti mo, ɓe mbi'i: —No haani mballaa neɗɗo oo ngam omo hiɗi lenyol meeɗen, kanko duu nyiɓi *waajordu amin. Nden Iisa yahdi he maɓɓe. Wakkati ɓe ɓadinoo wuro hooreejo oon, sey hooreejo oon waɗi lilaaɓe gom ngari to Iisa, mbi'i mo: —Moodibbo, taa tampin hoore maa, ngam higiimin wi'i ko kam fotaay to naataa ɓaade mum. Ngam majjum waɗi kam miilii, ko kam e hoore mum, haani wara to maaɗa. Ndenne, haala maaɗa tan heƴi, maccuɗo makko yamɗitaa. Ngam kam e hoore mum, kam no woodi dawranooɓe ɗum, kam duu no dawrana soogeeji *Rooma. Se kam tilsini gooto yaha, o yahan. Se kam wi'i goɗɗo wara, o waran. Se kam wi'i maccuɗo mum waɗa goɗɗum, o waɗan ɗum. Wakkati Iisa nanunoo haala kaa, ɗum haayɗini mo, o yeeƴitii himɓe tokkuɓe mo ɓeen, o wi'i: —Miɗo haalana on, baa nder leydi *Isra'el fuu mi hi'aay ir goonɗinol ngool. Wakkati lilaaɓe ɓeen coƴƴitino, ɓe tawi maccuɗo oon yamɗiti. Iisa ummii Kafarnahum, yehi wuro gom wi'eteengo Nayin. *Aahiiɓe makko e jama'aare mawne gom no tokki mo. Wakkati o ɓadinoo dammbugal wuro ngoon, sey o fotti himɓe gom no ndonndi maayɗo gom faa mooɓowa mo. Maayɗo oo, kam tan innum e bammum ndimi. Baaba oon maayi, inna oon duu haɓɓanaaka. Himɓe Nayin ɗuɓɓe no tokki debbo oon. Wakkati Iisa hi'unoo debbo oo, nani yurmeene makko, wi'i mo: —Taa woy ! Sey Iisa ɓadii, meemi kooƴirngal maayɗo oon. Ronndiiɓe maayɗo oon ndarii, Iisa wi'i: —Jokolle, miɗo wi'e: Ummoɗaa ! Sey maayɗo oon ummii jooɗii, fuɗɗi no haala. Iisa hokkiti mo inniiko. Kulal nanngi himɓe ɓeen fuu, ɓe puɗɗi iɓe teddina Alla, iɓe mbi'a: —Annabiijo mawɗo wanngii hakkune meeɗen. Alla warii wallude himɓe mum. Habaru oo sankitii nder leydi Yahudiya fuu e seraaji mum. Ko aahiiɓe Yahaaya gaɗoowo *batisma kaalanowi Yahaaya ko Iisa waɗi. Yahaaya noddi ɗiɗo nder maɓɓe, lili ɓe to Iisa. O lili ɓe ƴama Iisa nde kanko woni *Almasiihu bi'aaɗo waran oon naa ɓe ndooma goɗɗo? Nden worɓe ɓeen ngari to Iisa, mbi'i mo: —Yahaaya lili min to maa. O wi'i min ƴame nde aan woni *Almasiihu bi'aaɗo waran oon, naa min ndooma goɗɗo? Tawi nder wakkati mum Iisa yamɗintini himɓe ɗuɓɓe nyawirɓe nyawuuji feere-fereeji. O riiwi ginnaaji bonɗi. O wumtini wumɓe ɗuɓɓe. Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Njehee, kaalanowee Yahaaya ko ngi'uɗon e ko nanuɗon fuu: Wumɓe no mbumta, laƴooɓe no njaha faa wooɗa. Seppinɓe no nyawtee, pahuɓe no pahitee. Maayɓe no ummintinee, talkaaɓe duu no pillanee *Habaru lobbo. Barkinaaɗo woni mo woppaay goonɗinol mum ngam am. Wakkati lilaaɓe Yahaaya ɓeen ndillunoo, Iisa fuɗɗi fillanaade jama'aare ndeen filla Yahaaya, nden o ƴami ɓe, o wi'i: —Ko njaanoɗon nder ladde yeeruure, ɗume ndaaroyɗon? Huɗo ko henndu wifata ndaaroyɗon, naa ɗume njaaɗon daaroyde? Gorko ɓorniiɗo kolte gasuɗe naa? Ɓornotooɗo koltal gasuŋal e nanoowo belɗum nder ɓaade laamiiɗo tawetee. Ndenne, ɗume ndaaroyɗon? Naa annabiijo njaaɗon daaroyde? Too, miɗo haalana on, Yahaaya no ɓuri annabiijo. Kanko woni mo haala Alla haalunoo dow mum wi'i: Ndaa, mi ardinan lilaaɗo am moƴƴinane laawol maaɗa. Miɗo haalana on, walaa dimaaɗo nder duuniyaaru nduu ɓurɗo Yahaaya. Amma fuu nii, ɓurɗo famɗude nder Laamu Alla no ɓuri mo teddude. Himɓe fuu nanuɓe ko Iisa wi'i, faa e jaɓooɓe janngal njaɓi ko laawol Alla woni goonga. Kamɓe duu ngoni ɓe Yahaaya waɗani *batisma. Amma *Fariisa'en e jannginooɓe *Tawreeta njaɓaay ko Alla hiɗani ɓe. Kamɓe ngonnoo caliiɓe Yahaaya waɗana ɓe *batisma. Nden Iisa wi'i ɓe kaden: —Ndenne, he ɗume mbaawmi nanndinde himɓe jamaanu hannden oo? Iɓe nanndi he sukaaɓe jooɗiiɓe nder luumo, no nodda higiraaɓe mum'en, no mbi'a: —Min puufanii on seeseeji, amma on mbomaay ! Min njimani on jimi jurminiiɗi, amma on mboyaay ! Wakkati Yahaaya gaɗoowo *batisma warnoo, o nyaamataa ir nyaamduuji gom, o yarataa cabiijam, amma on mbi'ii o laddaaɗo. *Ɓii-Neɗɗo duu wari, no nyaama, no yara. On mbi'i nyaamɗe e jarɗe tan adi hakkillo makko. On mbi'i o higo *jaɓooɓe janngal e waɗooɓe hakke. Amma goonɗinɓe hikmaaku Alla, no kolla nder mbuurnam mum'en ko laawol Alla no goonga. Fariisaajo gom noddi Iisa wuro mum ngam ɓe nyaama. Iisa yehi wuro Fariisaajo oon, jooɗii, iɓe nyaamda. Nder wuro ngoon, no woodunoo debbo gom anndiraaɗo pijol. Wakkati o nanunoo Iisa no wuro *Fariisaajo oon, o waddi faanu nebbam uurɗam, o heedi sera koyɗe Iisa. Omo woya, omo leppinira koyɗe Iisa gonɗi makko. Omo wunndii ɗe, omo moytira ɗe gaasa makko, omo wuja ɗe nebbam. Wakkati Farisaajo noddunooɗo Iisa oon hi'i ɗum, wi'i nder ɓerne mum: —Se nii goonga fuu neɗɗo oo no annabiijo, o anndannoo ko debbo meemoowo mo oo, no gaɗoowo hakke. Sey Iisa haaldi he Fariisaajo oon, wi'i mo: —Simon, no woodi goɗɗum ko kaanumi haalande ma. Simon, Fariisaajo oon, wi'i mo: —Haalanam, Moodibbo ! Nden Iisa wi'i mo: —Nyalmotooɗo gom no tokkannoo himɓe ɗiɗo gom. Gooto, omo tokka ɗum tammaaje cardi keme joy, ooto woygu. Amma ko ɓe keppi yoɓude mo fuu, sey o yaafanii ɓe fuu ɗiɗo nyamaane ndeen. Caka himɓe ɗiɗo ɓee moy ɓurata hiɗude mo nder maɓɓe? Simon jaabii mo wi'i: —Miɗo miila mo o accanii nyamaane ɗuunde oon. Sey Iisa wi'i mo: —A haalii goonga ! Iisa yeeƴitii debbo oon, wi'i Simon: —A hi'i debbo oo naa? Mi naatii hoggo maa, a hokkaay kam ndiyam mi loota koyɗe am. Amma debbo oo, o leppinirii koyɗe am gonɗi mum. Nden kaden o moytirii ɗe gaasa makko. A wunndaaki kam, amma kanko, illa naatumi, o accaay wunndaade koyɗe am. A wujaay hoore am nebbam, amma kanko, o wujii koyɗe am nebbam uurɗam. Ngam majjum miɗo wi'e: No hakkeeji makko ɗuuɗiri fuu, ɗi njaafaama, ngam o holli hidde mawne. Amma jaafanaaɗo seɗɗa, hidde seɗɗa hollata. Nden Iisa wi'i debbo oon: —Hakkeeji maaɗa njaafaama. Sey nyaamdooɓe he Iisa ɓeen puɗɗi no mbi'a hakkune mum'en: —Moy woni neɗɗo jaafotooɗo baa hakkeeji oo? Iisa wi'i debbo oon: —Goonɗinol maaɗa hisinii ma. Yah he jam. Iisa no fiiloo nder ci'e e gure fuu, no waajoo filla *Habaru lobbo, filla Laamu Alla. *Lilaaɓe makko sappo e ɗiɗo no ngondi he makko. Rewɓe gom, ɓe o riiwi ginnaaji bonɗi dow mum'en he rewɓe ɓe o yamɗintini e nyawuuji mum'en gom duu, no ngondi he makko: Mariyaama mo Magdaala, mo Iisa riiwunoo ginnaaji jeɗɗi dow mum, Yowanna, dee-Kuja, ardiiɗo gollooɓe laamiiɗo *Hirudus, Susaana, he rewɓe ɗuɓɓe gom. Rewɓe ɓee ngoni rewɓe wattuɓe njawdi mum'en mballiri Iisa e *aahiiɓe mum. Himɓe ƴuwi nder ci'e feere-fereeje ngari kawri, ngaɗi jama'aare mawne fiilii Iisa. Nden o waɗani ɓe kippol haala ngool, o wi'i ɓe: —Aawoowo gom dilli faa aawowa aawdiiri mum. Nder aawre ndeen, gabbe gom caami sera laawol, ɗe njaaɓaa. Nden pooli ngari coppi ɗe. Gere majje caami nder korkaaƴe. Ɗe puɗi, amma ɗe njoori, ngam nokkuure ndeen faddataako ndiyam. Gere majje caami to kebbe puɗata. Kebbe ɗeen puɗidi he majje, nanngi ɗe. Gere majje caami nder leydi lobbiri, ɗe puɗi, ɗe ndimi. Wassaaŋo fuu waɗi camme hemre. Wakkati o timmini kippol haala ngool, sey o towni daane, o wi'i: —Jom nowru nanooru fuu, nana ! Sey *aahiiɓe makko ƴami mo mbi'i: —Ɗume woni maana kippol haala ngool? Nden o wi'i ɓe: —Onon, Alla hokkii on baawɗe anndude ko suuɗi dow habaru Laamu muuɗum. Amma woɓɓe, he kippol haala ɓe kaalirantee ɗum. Baa nde iɓe ndaara, ɓe ngi'ataa. Baa nde ɓe nani, ɓe paamataa. Piirtol kippol haala ngool nii: —Aawdiiri ndiin woni haala Alla. Sera laawol to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala kaan. Amma wakkati ɓe nanunoo ka, Ibiliisa waran, itta ka nder ɓerɗe maɓɓe ngam ɓe keppa goonɗinde, sako ɓe kisa. Korkaaƴe to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe haala kaan, njaɓɓorii ka welwelo. Amma ka waɗaay ɗaɗi nder maɓɓe. Wakkati seɗɗa tan ɓe ngoonɗinta. Nde nii ɓe cii'aama seɗɗa tan, ɓe mboppa ka. To kebbe puɗidi aawdiiri ndiin woni nanuɓe haala kaan amma sakkulla, suuno njawdi e mbelirka duuniyaaru huma ka, ka heppa ɓenndude nder maɓɓe. Leydi lobbiri to aawdiiri ndiin saami woni nanuɓe ka, njaɓɓori ka ɓerne worre lok. Ɓe munyi munyal manngal faa ɓe ngaɗi barke. —Walaa kuɓɓoowo fitilla, nden hippira ka le'al naa sorna ka ley leeso. Amma nde neɗɗo huɓɓii fitilla, sey nii ɓila ka ngam ka yaynana naatooɓe. Huune fuu ko suuɗi no wanngowan nyannde gom. Ko soomaa fuu duu no somtetee. Ndenne, kakkilee he no nanirton kujje, ngam jogiiɗo fuu no ɓeydantee. Amma mo walaa oon, baa ko miilii no jogii ɗum, no teetetee. Minyiraaɓe Iisa worɓe e inniiɗum'en ngari to Iisa, amma ɓe keɓaay yottaade mo ngam jama'aare woni no fiilii mo. Nden goɗɗo wi'i mo ko inniiko e rimdaaɓe makko no ndarii yaasin no ngiɗi ngi'a mo. Sey o jaabii, o wi'i: —Inna am e rimdaaɓe am ngoni nanooɓe e gollirooɓe haala Alla. Nyannde gom Iisa e *aahiiɓe mum naati nder laana, sey o wi'i *aahiiɓe ɓeen: —En njolu peta ngaa. Sey ɓe njoli. Wakkati ɓe njolannoo, sey ɗoyngol adi mo. Duydi ummii dow peta ngaan, laana maɓɓe heewi ndiyam faa ka hosi rufude. *Aahiiɓe makko ɓattii mo, pindini mo, mbi'i mo: —Moodibbo, moodibbo, en maayan ! Sey o fini, o sappii henndu nduun e benkeƴƴe ɗeen. Ɗum fuu ɗum darii. Peta ngaan fuu waɗi siw. Nden Iisa wi'i *aahiiɓe ɓeen: —Toy goonɗinol mooɗon? Ɗum haayɗini ɓe. Ɓe kuli, iɓe mbi'odira: —Moy woni neɗɗo oo, tilsinoowo baa henndu e ndiyam, ɗi ɗowtanoo ɗum oo? Iisa he *aahiiɓe mum pedditi peta Galili faa panndowa leydi Gerasa. Wakkati ɓe njippinoo gorko gom, jeyaaɗo wuro ngoon, mo ginnaaru bondu woni dow mum, wari to Iisa'en. Gorko oo ɓooydi he ginnaaru nduu faa ndu waɗi o ɓornataako, o eggi nder wuro ngoon o jooɗowi nder annyeeje. Wakkati o hi'unoo Iisa, sey o huuɓi daane toowne, o hofi yeeso Iisa, o wi'i mo: —Iisa, *Ɓii-Alla Toowɗo, ɗume ngiɗaa waɗude kam? Mi ŋaarake ma, to torram ! Ginnaaru nduun no ƴeenyannoo dow gorko oo kile keewɗe. Indu yaara mo faa nder ladde yeeruure. Juuɗe gorko oo e koyɗe mum ɗe fuu kaɓɓiraama callali, amma omo taƴa ɗi. Iisa tilsinii ginnaaru bondu nduun jippoo dow gorko oo. O ƴami mo, o wi'i: —Noy mbi'eteɗaa? O jaabii, o wi'i: —Miɗo wi'ee: « Jama'aare ». Ngam ginnaaji ɗuɗɗi ngoni dow makko. Nden ɗi ŋaarii Iisa to o tilsin ɗi ɗi njaha nder ngaykaa laahara nga walaa fuu keerol. Hadde ɗon sewre girooji mawne gom no durannoo dow waamnde. Ginnaaji ɗiin ŋaarii mo o acca ɗi njippowo dow girooji ɗiin. Iisa jaɓi, acci ɗi. Ɗi takkiti gorko oon, ɗi njippowi dow girooji ɗiin. Sewre ndeen fuu doggi simmiti waamnde ndeen. Ɗi talliti, ɗi caamowi nder peta ngaan, ɗi njoolii. Wakkati durooɓe girooji ɗiin ngi'ii ɗum, ɓe ndoggi, ɓe kaalanowi himɓe wuro ngoon e himɓe seraaji maggo. Himɓe ɓeen njehi ƴeewowi ko waɗi. Wakkati ɓe njottinoo to Iisa, ɓe tawi laddanooɗo oon no jooɗii hadde koyɗe makko. Omo holti, hakkillo makko duu no huuɓi. Kulal nanngi ɓe. Warɓe ngi'ii gorko oon kaalanowi himɓe no gorko laddanooɗo oon nyawtiniraa. Himɓe leydi Gerasa fuu ŋaarii Iisa dilla nder leydi mum'en, ngam kulal manngal nanngi ɓe. Iisa naati laana, dilli. Wakkati ɓe ndillannoo ndeen gorko mo ginnaaji mum ndiiwaa oon, ŋaarii Iisa acca kam tokka mo. Amma Iisa soƴƴiti mo, wi'i mo: —Hootu wuro maa, kaalowa ko Alla waɗani ma fuu. Nden o hooti, o haalanowi wuro ngoon fuu ko Iisa waɗani mo. Wakkati Iisa wartunoo Galili, jama'aare jaɓɓii mo, ngam illa ndeen iɓe ndoomi mo. Sey Jayrus, hooreejo *waajordu oon, wari to Iisa, hofi yeeso makko, ŋaarii mo o wara wuro mum ngam ɓiyum debbo gooto mo o rimi no habda he yonki. Ɓii-Jayrus debbo oo duuɓi mum ngaɗaay sappo e ɗiɗi. Wakkati Iisa fa'uno wuro Jayrus, jama'aare tokki mo faa himɓe no ɓilla mo. Debbo gom, mo tuuni mum heppi taƴude duuɓi sappo e ɗiɗi nii no tawa nder jama'aare ndeen. Ko o joginoo fuu, o watti ɗum ngam o sawree, amma neɗɗo fuu waawaay yamɗintinde mo. Debbo oo ƴuwri Iisa har gaɗa, meemi hunnduko jabbaare makko. Wakkati mum da ƴiiƴam ɗaam taƴi. Iisa wi'i jama'aare ndeen: —Moy meemii kam? Neɗɗo maɓɓe fuu wi'i hanaa kam non. Sey Piyer wi'i mo: —Moodibbo, himɓe ɗuɓɓe ngatti ma caka. Kamɓe ngoni no ɓille ! Nden Iisa wi'i: —Goɗɗo meemii kam, ngam mi nani baawɗe ƴuwi nder am. Wakkati debbo oon faamunoo ko kam waawtaa suuɗaade, sey o wari omo hoɗɗa, o diccii yeeso Iisa, o haali yeeso himɓe fuu ko waɗi kam meemi Iisa, e no o yamɗitiri wakkati mum da. Nden Iisa wi'i mo: —Banndam debbo, goonɗinol maa danni ma. Yah he jam ! Iisa no caka haala sey goɗɗo ƴuwi wuro Jayrus, wari, wi'i: —Jayrus, ɓiya debbo maayi, fotaay tampinaa moodibbo oo kaden ! Wakkati Iisa nanunoo ɗum, sey wi'i Jayrus: —Taa hulu, goonɗin tan, ɓiya daɗan. Wakkati Iisa yottinoo wuro Jayrus, o accaay neɗɗo fuu nadda he makko, sey nii Piyer, Yahaaya, Yakuuba, baaba suka oon e inna suka oon. Himɓe fuu no cimoo, no mboya suka oon. Nden Iisa wi'i ɓe: —Ɗume woni bojji ɗii? O maayaay, o ɗaanii tan. Ɓe njali, jaleeɗe yawaare ngam iɓe anndi ko suka oon maayi. Iisa nanngi junngo suka oon, towni daane, wi'i: —Suka, umma ! Yonki suka oon warti, wakkati mum da o ummii. Iisa wi'i, ɓe kokka suka oon ko nyaamata. Ummintinol suka oon haayɗini saarooɓe suka oon sanne. Amma o wi'i ɓe to ɓe kaalan neɗɗo fuu ko waɗi. Iisa noddi *lilaaɓe mum sappo e ɗiɗo ɓeen. O hokki ɓe semmbe e baawɗe riiwude ginnaaji e nyawtude nyawɓe. Nden o lili ɓe, ɓe mbaajoo dow Laamu Alla, ɓe njamɗintina nyawɓe. O wi'i ɓe: —To neɗɗo mooɗon fuu yaaru sawru, mbasu, nyaamdu, ceede, naa toggooje ɗiɗi nder jahaangal ngaal. Nder wuro fuu ngo ngarɗon, ɓaade fuu nde njippiɗon nder mum, njooɗee nder mayre sey nyannde ndilloton. Wuro fuu ngo himɓe mum njaɓɓaaki on, nde oɗon mburtoo ngo, piɗɗee sollaare koyɗe mooɗon ngam ɗum laatanoo ɓe seeda gacce maɓɓe. *Lilaaɓe ɓeen ndilli, iɓe njaha wuro warde wuro, iɓe mbaajoo *Habaru lobbo, iɓe njamɗintina nyawɓe nokku fuu. Wakkati *Hirudus, laamiiɗo leydi Galili, nanunoo ko Iisa woni no waɗa fuu, hakkillo makko ndiibodiri. O nani woɓɓe no mbi'a Yahaaya gaɗoowo *batisma ummitii, woɓɓe no mbi'a Eliya wanngi. Woɓɓe duu no mbi'a gooto nder annabiiɓe aranɓe ummitii. Amma *Hirudus wi'i: —Mi taƴi hoore Yahaaya. Moy woni mo nananmi kujje ɗee fuu no kaalee dow mum oo? Nden o tefi no watta o hi'a Iisa. Wakkati *lilaaɓe ɓeen ngartunoo, ɓe kaalani Iisa ko kam'en ngaɗi fuu. Nden o ummodi kamɓe tan ngam ɓe pa'a har siire Baytisayda. Wakkati jama'aare ndeen nanunoo ɓe ndillan, sey nde tokki mo. Nden o jaɓɓii nde. O waajii nde dow habaru Laamu Alla. O sawri haajaaɓe sawreede duu. Wakkati hiirunoo, *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen ɓattii Iisa, mbi'i mo: —Ɗo nder ladde ngonɗen. Accu jama'aare ndee yaha nder gure e daɗɗooji seraaji ɗii, ngam ɓe keɓa to ɓe njippoo e to ɓe nyaami. Nden Iisa wi'i ɓe: —Onon e ko'e mooɗon, kokkee ɓe ko ɓe nyaamata ! *Aahiiɓe ɓeen njaabii mo, mbi'i: —Ko min njogii fuu ɓuraay buuruuje joy e liƴƴi ɗiɗi. Naa a hiɗaana min coodanowa himɓe ɓee fuu nyaamdu non? Worɓe tawaaɓe toon tan no ngaɗa worɓe ujunaaji joyo. Nden Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Njonnee ɓe cefe-cefe, sewre fuu waɗa hano himɓe woygu. Ɓe njonni ɓe cefe-cefe faa neɗɗo maɓɓe fuu heɓi to jooɗii. Iisa hooƴi buuruuje joy e liƴƴi ɗiɗi ɗiin, tiggitii, yetti Alla. O helti buuruuje ɗeen e liƴƴi ɗiin o hokki *aahiiɓe ɓeen njeddana jama'aare ndeen. Himɓe fuu nyaami faa kaari. Kelte koddiiɗe ɗeen kawra, ɗe kebbini kandeeje sappo e ɗiɗi. Nyannde gom wakkati Iisa wonnoo feere mum no du'oo, *aahiiɓe makko no tawaa hadde makko. Sey Iisa ƴami ɓe, wi'i: —Moy himɓe mbi'ata ngonmi? Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Woɓɓe no mbi'a aan woni Yahaaya gaɗoowo *batisma. Woɓɓe to mum'en, aan woni Eliya. Woɓɓe duu no mbi'a a gooto nder annabiiɓe aranɓe ummitiiɗo. Iisa ƴami ɓe, wi'i: —Dey onon nee, moy mbi'oton ngonmi? Piyer jaabii mo, wi'i: —Aan woni *Almasiihu mo Alla ! Iisa fooɗi noppi maɓɓe wi'i to ɓe kaalan ɗum neɗɗo fuu. Nden o wi'i ɓe: —No tilsi *Ɓii-Neɗɗo torree sanne. Mawɓe *Yahudankooɓe, hooreeɓe *cakkanooɓe Alla e jannginooɓe *Tawreeta tottitoo mo. O waree, nden o ummitoo nyannde tataɓere. O wi'i ɓe, ɓe fuu: —Muuyɗo tokkude kam fuu, acca daarude hoore mum, hooƴa *leggal mum bardugal nyannde fuu, tokka kam. Ngam giɗɗo hisinde yonki mum, mursan ki. Amma mursuɗo ki ngam am, hisinan ki. Ɗume keɓol duuniyaaru nduu fuu nafirta neɗɗo, nde joomum mursi yonki mum? Miin, *Ɓii-Neɗɗo, caliiɗo kam miin e haalaaji am ɗii fuu yeeso himɓe, mi saloto ɗum nde mi wari nder teddungal am, e nder teddungal *Baaba am e maleykaaɓe mum seniiɓe. Goonga kaalananmi on: Nder tawaaɓe ɗo ɓee hannden, woɓɓe maayataa ngi'aay Laamu Alla. Balɗe jeetati gaɗa ko Iisa wi'i dow hoore mum, o nyakki dow waamnde faa o du'oo. Piyer, Yahaaya e Yakuuba no ngondi he makko. Wakkati o du'otonoo, tagaadi yeeso makko waylitii. Kolte makko ndawni tar faa no ƴelkitoo. Wakkati mum da himɓe ɗiɗo gom, *Muusa e Eliya mbanngi. Ɓe mbanngidi teddungal, iɓe kaalda he Iisa. Ɓe kaaldi he makko dow no o humnirta golle makko har maayde makko nder *Ursaliima. Piyer e yaadiraaɓe mum no ɗaanii ɗoyngol maɓɓe moddi. Ko ɓe pini, sey ɓe ngi'ii teddungal Iisa e worɓe ɗiɗo wonduɓe he makko ɓeen. Wakkati himɓe ɗiɗo ɓeen ceedunoo he Iisa, sey Piyer wi'i mo: —Moodibbo, no wooɗi ko tawaaɗen ɗo. Accu min nyiɓa hukumuuji tati: Aan worru, *Muusa worru, Eliya worru. Piyer haaldi he Iisa, amma anndaa ko woni no wi'aa. Wakkati Piyer wonnoo no haala, luuldere gom wari, suddi ɓe. Luuldere jippiine dow maɓɓe ndee waɗi *aahiiɓe ɓeen kuli sanne. Daane gom ƴuwi nder luuldere ndeen, wi'i: —Oo woni Ɓiyam mo cuɓiimi. Kettinanee mo ! Ko daane ndeen deƴƴi, Iisa tan ɓe ngi'ii. *Aahiiɓe ɓeen njogii ko waɗi ɗum caka mum'en. Nder balɗe mum walaa mo ɓe kaalani ko ɓe ngi'ii. Jaangoore mbaylitaaki tagaadi Iisa, wakkati Iisa e *aahiiɓe mum tato ɓeen njippinoo waamnde ndeen, jama'aare mawne gom wari jaɓɓii Iisa. Sey nder jama'aare ndeen, gorko gom huuɓi, wi'i: —Moodibbo, mi ŋaarake ma, ƴeewanam ɓiyam gorko oo, kanko tan ndimumi. Ginnaaru gom woni dow makko. Nde ndu ƴeenyii mo, ndu dimmba mo, o tinno omo hacca faa nguufo waanjonoo mo. Ndu accataa mo, sey to o nawnake ko ndu yoofa mo. Mi ŋaarake *aahiiɓe maa ndiiwa ndu, amma ɓe keppi. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Hey onon himɓe jamaanu bonɗo, ɓe ngoonɗinaay ! Faa nde ngondanmi he mooɗon? Faa nde tinnotoomi miɗo munyana on? Waddu suka maaɗa ɗo ! Wakkati suka oon ɓadinoo, sey ginnaaru nduun liɓi mo. Ndu tinni indu dimmba mo. Iisa sajiti he mayru ndu takkitoo suka oon. O sawri suka oon, o hokkiti ɗum bammum. Wonɓe toon ɓeen fuu nanngi kunndule mum'en, baawɗe Alla mawɗe haayɗini ɓe. Wakkati Iisa hi'unoo ko golleeji mum ɗii haayɗini jama'aare ndee fuu, sey o wi'i *aahiiɓe makko: —Onon, korkitee noppi mon, kettinoɗon ko kaalanmi: *Ɓii-Neɗɗo no jammbetee, wattee nder juuɗe. Amma *aahiiɓe makko paamaay maana haala kaa. Ka laaɓanaay ɓe, iɓe kula duu ƴamude mo. Geddi ummii hakkune *aahiiɓe Iisa dow ɓurɗo teddude nder maɓɓe. Iisa no anndi ko woni nder ɓerɗe maɓɓe, sey o nanngi junngo cukalel gom, o darni hadde makko, o wi'i ɓe: —Jaɓɓiiɗo cukalel ngel dow innde am, miin jaɓɓii. Jaɓɓiiɗo kam, jaɓɓake lilɗo kam. Ngam ɓurɗo leesude hakkune mooɗon, kam woni ɓurɗo teddude nder mooɗon. Sey Yahaaya fiirti hunnduko, wi'i: —Moodibbo, min ngi'ii goɗɗo no riiwa ginnaaji bonɗi he innde maa. Min kaɗi mo ngam o wondaa he meeɗen. Iisa jaabii mo, wi'i: —To kaɗee mo, ngam mo yeddaay on fuu, no wondi he mooɗon. Wakkati ƴeencinol Iisa dow kammu ɓadinoo, Iisa e hoore mum adi anniya yahde *Ursaliima. O lili *lilaaɓe makko ardoo mo. Ɓe ndilli ɓe naatowi nder wuro leydi Samariya gom ngam ɓe ciryanoo Iisa ko haajaa fuu. Amma himɓe wuro ngoon calii jaɓɓaade Iisa ngam ɓe anndi ko *Ursaliima o fa'i. Ko Yakuuba e Yahaaya ngi'unoo ɗum, sey ɓe mbi'i: —Moodibbo, aɗa hiɗi min mbi'a hiite ƴuwa dow jippoo nyaama ɓe naa? Iisa yeeƴitii ɓe, duki ɓe. Sey ɓe njehi wuro feerewo gom. Iisa'en no he laawol sey neɗɗo gom wi'i mo: —Mi tokkete mi yaha to njehataa fuu. Iisa jaabii mo, wi'i: —Junkuuji no ngoodi gayɗe, pooli duu no ngoodi cuuɗi, amma *Ɓii-Neɗɗo walaa baa nokku to fukkoo, fowtina hoore mum. Iisa wi'i goɗɗo: —Tokkam ! Amma neɗɗo oon jaabii mo, wi'i: —Moodibbo, accu mi mooɓowa baaba am ginan. Sey Iisa wi'i mo: —Accu maayɓe mooɓa maayɓe mum'en. Aan kay, yah waajowa habaru Laamu Alla. Goɗɗo wi'i Iisa: —Mi tokkete, Moodibbo. Amma accu mi waynitowo hoggo am ginan. Iisa jaabii neɗɗo oo, wi'i: —Neɗɗo fuu dekuɗo junngo mum dow demirgal, nde yeeƴitake, walaa ko nafataa nder Laamu Alla. Gaɗa ekkintinol dow no Iisa tokkirtee, Iisa suɓii kaden *aahiiɓe lasooji tato e sappo e ɗiɗo, liliri ɗiɗɗiɗo, ɓe ardoo mo nder wuro fuu e nokku fuu to o haani yahde. O wi'i ɓe: —Ko hettee no ɗuuɗi, hettooɓe ɗuuɗaa. Ndenne, eelee Jom hetto oon lilda hettooɓe nder gese mum. Njehee, mi lilii on he himɓe oɗon nanndi baali hakkune pobbi. To njaaree baafuy. To njaaree albey, to njaaree mbasu, naa paɗe. Dow laawol, to on cannodiree he himɓe cannodirol juungol. Ɓaade nde naatuɗon fuu, cannon joomiinde ginan, mbi'on: « Jam jippoo dow ɓaade ndee. » Nde neɗɗo mo jam non, barke du'aa'u mooɗon tabbitan he makko. Nde o hanaa jom jam duu, o heɓataa barke du'aa'u mooɗon. Njooɗee nder ɓaade nde mbernaɗon. Ko ɓe kokki on fuu nyaamon, njaron, ngam no haani golloowo fuu heɓa njobdi mum. To ngaɗee naata-wurto nder ɓaade fuu. Wuro ngo naatuɗon nder mum fuu, nde on njaɓɓaama, ko ngaddanaɗon fuu nyaamon. Njamɗintinon nyawɓe tawaaɓe toon, mbi'on ɓe: Laamu Alla ɓadake on. Amma wuro fuu ngo naatuɗon, nde on njaɓɓaaka nder maggo, njehee nder laabi maggo, mbi'on: « Min piɗɗii baa sollaare wuro mooɗon takkinoone he koyɗe amin he mooɗon. Amma anndee ko Laamu Alla ɓadake. » Miɗo haalana on: Nyannde darŋal, kiite wuro ngoon no ɓuran kiite *Sodooma naawde. O wi'i siire Korasin: —Korasin, a boni ! Bone saaman dow maa, aan Baytisayda ! Nder mooɗon Alla waɗi kujje kaayɗiniiɗe. Ngam nde nii kaayɗe ɗe Alla waɗunoo nder mooɗon ɗeen, o waɗinoo ɗe nder Tirus he nder Sidon, nden tawan wonɓe nder majje tuubinoo ila. Ɓe ɓoornakeno saakuuji, ɓe njooɗakeno nder ndooni, ngam hollude ko ɓe tuubii. Ndenne nyannde darŋal, kiite mooɗon no ɓuran kiite Tirus e Sidon naawde. Aan duu Kafarnahum, aɗa miiloo a townetee faa dow naa? Too, a leynetee faa ley toon nder laahara. Iisa wi'i *aahiiɓe mum kaden: —Kettinaniiɗo on fuu, miin hettinanii. Caliiɗo on fuu, miin salii. Caliiɗo kam duu, salake lilɗo kam. *Aahiiɓe lasooji tato e sappo e ɗiɗo ɓeen njehi, ngartidi welwelo, mbi'i Iisa: —Moodibbo, baa ginnaaji bonɗi wakkati min tilsinii ɗi dow innde maa, ɗi ɗowtanake min. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Mi hi'i Ibiliisa no ƴuwa nder kammu, no saama hano maƴƴere. Nanee, mi hokkii on baawɗe yaaɓude dow bolle, jahe, e jaalaade baawɗe ganyo fuu. Walaa ko heɓata on. To mbelnee ngam ginnaaji ɗowtanake on tan, amma mbelnee ngam inɗe mooɗon mbinndaama nder kammu. Nder wakkati mum, *Ruuhu Ceniiɗo hebbini Iisa welwelo. Sey o wi'i: —Mi yettii ma, *Baabiraawo jom dow he ley. A suuɗanii jom'en hakkillo he anndal kujje ɗee fuu, amma a wannginanii ɗe sukaaɓe famarɓe. Mi yetti *Baaba, ngam kanƴum weli ma. *Baaba am watti huune fuu nder juuɗe am. Walaa annduɗo Ɓiɗɗo oon, nde hanaa *Baabiraawo oon. Walaa annduɗo *Baabiraawo oon duu nde hanaa Ɓiɗɗo oon, he mo Ɓiɗɗo oon muuyi wannginande *Baaba oon. Iisa yeeƴitii *aahiiɓe mum haalani ɓe kamɓe tan, wi'i: —Gite gi'ooje ko ngi'oton, mbelii hoore ! Ngam miɗo wi'a on, annabiiɓe e laamiiɓe ɗuɓɓe ngiɗiino ngi'a ko ngi'oton ɗum, amma ɓe ngi'aay ɗum. Ɓe ngiɗiino hettinaade ko nanoton ɗum, amma ɓe nanaay ɗum. Nyannde gom jannginoowo *Tawreeta gom ummii faa tunna Iisa. O wari, o ƴami Iisa, o wi'i: —Moodibbo, ɗume kaanumi waɗude ngam heɓude mbuurnam nduumiiɗam? Iisa jaabii mo, wi'i: —Ɗume winndaa nder *Tawreeta? Ɗume njannguɗaa toon? Sey jannginoowo *Tawreeta oon jaabii, wi'i: —Hiɗir Alla Joomiraawo maa he ɓerne maa fuu he yonki maa fuu he semmbe maa fuu he hakkillo maa fuu. Ngiɗaa gondo maa no ngiɗirɗaa hoore maa. Iisa wi'i mo: —A nootake no wooɗiri. Waɗu non, a wuuran. Amma jannginoowo *Tawreeta oon no hiɗi holla ko kam no woodi goonga, nden wi'i mo: —Ndenne, moy woni gondo am? Iisa jaabii mo, wi'i: —No woodi gorko gom ƴuwɗo *Ursaliima no yeha Yeriko. Pasotooɓe gom nanngi mo, ɓorti kolte makko, piyi mo, acci mo hano maayɗo. Ɗum fotodiri *cakkanoowo Alla gom tokkowi laawol ngool no wara warde. Wakkati o hi'unoo teetaaɗo oon no fukkii, o hammbi mo, o wittii. Noon *Lewinke gom duu wari hi'i mo, hammbi mo, wittii. Ɓii-leydi *Samariya gom nder jahaangal mum, tokki laawol ngool, sey wari tawi teetaaɗo oon. Wakkati o hi'i mo, o heewi yurmeene. O ɓadii mo, o sawriri barme makko nebbam e cabiijam, o fiili ɗe. O waɗɗini mo dow baɗɗu makko. Nden o yaari mo jipporde weerɓe gom, o hinnii mo. Jaangoore mum, o itti tammaaje cardi ɗiɗi, o hokki jom weerirde ndeen, o wi'i mo: « Hiinna mo. Nde ko mbaranɗaa mo ɓuri non, nde mi wartii, mi yoɓete. » Iisa ƴami jannginoowo *Tawreeta oon wi'i mo: —He giiɗe maa, nder himɓe tato ɓee moy laatii gondo teetaaɗo oon? Jannginoowo *Tawreeta oon jaabii Iisa, wi'i mo: —Kolluɗo mo yurmeene oon. Sey Iisa wi'i mo: —Aan duu, yah, waɗoy hano non ! Iisa e *aahiiɓe mum no nder jahaangal, sey ɓe ngari wuro gom. Debbo gom bi'eteeɗo Marta weerni ɓe. Marta no woodi minyiraawo mum debbo gom bi'eteeɗo Mariyaama. O jooɗii sera koyɗe Iisa, omo hettinoo haala Iisa. Marta no he moƴƴinde ko haani fuu ngam weernude ɓe. Golle ɗeen ɗuuɗiri mo sanne faa o henni hakkillo makko fuu he majje. Sey o wari, o wi'i Iisa: —Joomam a hi'aay ko golle ɗuuɗiri kam non? Minyam accidi kam golleeji ɗii, walaa ko mbi'uɗaa? Wi'u o ummoo, o wara, o walla kam. Iisa jaabii mo, wi'i: —Marta, Marta, hakkillo maa fuu ummake, aɗa tampina hoore maa dow kujje ɗuɗɗe. Amma nder majje worre tan nafata. Mariyaama suɓake ko ɓuri nafude ɗum, walaa teetoowo mo ɗum. Nyannde gom Iisa no du'oo nder nokku gom. Wakkati o hantunoo, sey gooto nder *aahiiɓe makko ƴami mo, wi'i: —Moodibbo, janngin min no min ndu'ortoo, hano no Yahaaya gaɗoowo *batisma jannginiri aahiiɓe mum. Nden Iisa jaabii, wi'i ɓe: —Wakkati ndu'otoɗon fuu, mbi'on: « *Baabiraawo, innde maa teddinee. Laamu maa wara. Hoynan min nyaamdu heƴunu ndu min kaajaa nyannde fuu. Yaafana min hakkeeji amin, ngam minen duu, miɗen njaafoo waɗanɓe min gacce. Taa accu min cii'ee. » O wi'i ɓe kaden: —Se gooto nder mooɗon yehi to giɗo mum caka jemma, wi'i mo: « Giɗo, wuƴam buuruuje tati, Higo am gom woni e jahaangal, o wari o jippake wuro am. Mi walaa ko kokkanmi mo ». Nde giɗo maa oo jaabake ma toon nder suudu mum, wi'i: « Taa torram, mi maɓɓi. Miin e sukaaɓe am duu, min pukkake. Mi waawtaa ummaade mi hokke goɗɗum. » Miɗo wi'a on, baa nde o ummaaki o hokki mo ngam o giɗo makko, o ummoto, o hokka mo ko o haajaa fuu, ngam o accaa sulnande mo. Miin, miɗo wi'a on: —Eelee, on keɓan. Tefee, on ngiitan. Calminee, on omtantee. Ngam eeluɗo fuu heɓan, tefuɗo fuu hiitan, calminɗo fuu omtantee. Hakkune mooɗon baaba oye hokkata ɓiyum hayre nde eeli buuru? Naa hokka mo mboddi se o eeli linngu? Naa nee hokka mo yaare nde o ƴami woppaane? Goonga onon, no mbonirɗon nii fuu, oɗon kokka ɓiɓɓe mooɗon kujje lobbe, sako Baabii'on gonɗo dow. Omo hokka eeluɗo mo fuu *Ruuhu Ceniiɗo. Ginnaaru bondu gom nanngi neɗɗo gom beebi mo. Nyannde gom, Iisa riiwi ginnaaru bondu nduu dow neɗɗo oo. Ko ndu takkiti neɗɗo mo ndu beebi oon, sey neɗɗo oon fuɗɗi no haala. Ɗum haayɗini jama'aare ndeen. Nden nder jama'aare ndeen, woɓɓe tinni no mbi'a: —Be'eljebul, hooreejo ginnaaji oon, hokki mo baawɗe riiwude ginnaaji ɗiin ! Woɓɓe duu ngam cii'oo mo, muuyi o waɗana ɗum'en alaama kaayɗiniiɗo gom ƴuwɗo dow, kolloowo ko Alla lili mo. Amma Iisa no anndi miilooji maɓɓe, nden o wi'i ɓe: —Laamu fuu senndi pecce ɗiɗi no habda hoore mum, sankititto. Wuro fuu fecciingo duu no sankititto. Nde nii Ibiliisa no habda he hoore mum, noy laamorde mum darortoo? Ngam on mbi'i he baawɗe Be'eljebul ndiiwiranmi ginnaaji ɗii. Nde tawi Be'eljebul ndiiwiranmi ginnaaji, aahiiɓe mooɗon, ɗume ndiiwirta ɗi? Ndenne golleeji maɓɓe he hoore mum kollata ko on ngalaa goonga ! Amma nde nii junngo Alla ndiiwiranmi ginnaaji, iɗum holla ko Laamu Alla wari to mooɗon. Gorko jom semmbe nde jogake takubaahi reeni hoggo mum, njawdi mum no reenoto. Amma baa nii ko omo fiira ki gabaare, nde ɓurɗo mo semmbe gom saami dow makko, teetan ki he makko, senndida njawdi makko woɓɓe. Iisa wi'i: —Ndenne mo wondaa he am fuu, no ganyo am. Mo wallataa kam mi hawra duu no cankitoowo. Nde nii ginnaaru wurtake neɗɗo, ndu yahan indu warta. Ndu tefan nokkuuje joorɗe to ndu fowtata, amma ndu heɓataa. Nden ndu wi'a: « Ndaa, mi soƴƴoto wuro am to ƴuwnoomi. » Nde nii ndu wartii, ndu tawtaa nokkuure ndeen wuuwaama, moƴƴinaama. Nden ndu yaha, ndu waddowa ginnaaji jeɗɗi ɓurɗi ndu bonde gom. Ɗi naata, ɗi koɗa nder wuro ngoon. Sakitoo mbuurnam neɗɗo mo ndu wurtinoo nder mum oon ɓura ɗam arannde ɗam bonde. Wakkati Iisa haalannoo haalaaji ɗii, sey nder jama'aare ndeen debbo gom ƴetti daane wi'i: —Debbo dimuɗo ma, musini ma, welii hoore ! Iisa jaabii, wi'i: —Goonga non. Amma nanooɓe haala Alla tokka ka, ko'e mum'en ɓuri welde. Wakkati jama'aare hawrunoo, Iisa wi'i nde: —Himɓe jamaanu oo no himɓe bonɓe. Iɓe ngiɗi ɓe kollee alaama ƴuwɗo to Alla, amma walaa alaama mo ɓe kolletee ko ƴaari alaama annabi Yunuusa. Ngam non, no Yunuusa laatorani himɓe Niniwe alaama, hano non duu *Ɓii-Neɗɗo laatoranto himɓe jamaanu oo alaama. Nyannde darŋal, debbo laamiiɗo leydi hoore huɗo gom ummodoto he himɓe jamaanu hannden oo. O hiitodo he maɓɓe, o liɓa ɓe. Debbo oo ƴuwi faa to woɗɗi, wari ngam hettinaade haalaaji Suleymaanu keewɗi hikmaaku. Haya, ɓurɗo Suleymaanu nii ɗo ! Nyannde darŋal, himɓe Niniwe ummodoto he himɓe jamaanu hannden. Ɓe kiitodoo he maɓɓe, ɓe liɓa ɓe, ngam kamɓe, ɓe tuubii wakkati ɓe nanunoo waaju Yunuusa. Haya, ɓurɗo Yunuusa nii ɗo ! Iisa wi'i jama'aare ndeen: —Walaa kuɓɓoowo fitilla dey suuɗa ka naa hippa tummbude dow makka, amma sey nii joomum ɓila ka, ka yaynana naatooɓe. Gite ngoni fitillaaji ɓanndu. Nde gite maa no mbooɗi, ɓanndu maa fuu no yaynan. Amma nde ɗe mbooɗaa, ɓanndu maa fuu no niɓɓan. Ndenne, hakkila to jeyngol gonngol he maa ngool niɓɓu. Nde ɓanndu maa fuu heewi jeyngol, nde nimre walaa he mayru baa seɗɗa, ndu yaynan nokku fuu hano no fitilla yaynirtee. Wakkati Iisa timminoo waajoo mum, sey *Fariisaajo gom wi'i o wara o nyaama wuro mum. Iisa naati, jooɗii, fuɗɗi no nyaama. Wakkati o hi'unoo Iisa no nyaama lootaay juuɗe mum, ɗum haayɗini mo. Sey Iisa wi'i mo: —Onon *Fariisa'en, oɗon lawƴa gaɗa kore e gaɗa le'e mooɗon, amma ɓerɗe mooɗon no keewi golleeji bonɗi e hidde guyka ! Famɗuɓe hakkillo ! Tawte hanaa taguɗo gaɗa oon, kam tagi nder duu naa? Kokkiree talkaaɓe ɓerɗe laaɓuɗe, nden ko hoddii fuu no laaɓanan on. Bone saaman dow mooɗon, onon *Fariisa'en ngam oɗon ittana Alla *jakka koyriiho, haako uurko e ir kaakooli nyaameteeɗi fuu. Amma oɗon njeeboo dartinaaku e hidde Alla. Ɗum duu woni ko kaanuɗon waɗude, tawee on mboppaay ɗiito duu. Bone saaman dow mooɗon, onon *Fariisa'en ! Ngam oɗon ngiɗi jooɗorɗe ɓurɗe teddude nder *baajorɗi. Oɗon ngiɗi sanneede cannooje tedduɗe nder luuɓe duu. Bone saaman dow mooɗon, ngam oɗon nanndi he annyeeje ɗe ngalaa alaama, annyeeje ɗe himɓe njaaɓata dow mum'en anndaay. Sey jannginooɓe *Tawreeta gom jaabii Iisa, mbi'i: —Moodibbo, no ngonɗaa aɗa haalira nii, aɗa ɗon aɗa yenna min, minen duu ! Iisa jaabii, wi'i: —Onon jannginooɓe *Tawreeta duu, bone saaman dow mooɗon ! Ngam oɗon ndeka donle tedduɗe dow himɓe, amma onon e ko'e mooɗon, on meemirtaa ɗe baa daane honndu mooɗon ngam wallude ɓe ! Bone saaman dow mooɗon, ngam on nyiɓi annyeeje annabiiɓe, ɓe maamiraaɓe mooɗon mbari. He golle ɗee kollirɗon ko golle maamiraaɓe mooɗon mbelii on. Ngam ɓe mbarii ɓe, onon duu, on nyiɓi annyeeje maɓɓe ! Ngam majjum waɗi Alla nder hikmaaku mum wi'i: « Mi lilan yahde he maɓɓe annabiiɓe e *lilaaɓe. Ɓe mbara woɓɓe maɓɓe, ɓe torra woɓɓe maɓɓe duu. » Ndenne, ƴiiƴam annabiiɓe ndufaaɗam illa fuɗɗorde duuniyaaru, himɓe jamaanu oo no njomnetee ɗam. Goonga kaalananmi on: Illa *Haabiila faa wara he Jakariya baraaɗo hakkune sakkirde e *Juulirde mawne, kiite mum'en fuu caaman dow himɓe jamaanu oo ! Bone saaman dow mooɗon, onon jannginooɓe *Tawreeta ! Ngam on teeti maɓɓitirɗum anndal. On naataay, onon e ko'e mooɗon, hiɗuɓe naata ɓeen duu, on accaay ɓe naata. Wakkati Iisa ƴuwanno toon, jannginooɓe *Tawreeta e *Fariisa'en tinni no tinnana mo sanne. Iɓe ƴama mo dow kujje ɗuɗɗe. Iɓe tunna mo ngam ɓe keɓa ko ɓe nanngiri mo. Himɓe ujunaaji ujunaaji ngari kawri to Iisa faa no njaaɓodira. Sey Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Kakkilee to ngartiree ko'e mooɗon *Fariisa'en, ngam ɓe munafikiiɓe. Walaa fuu ko suuɗi ko wanngintaake, walaa sirri duu ndi anndataake. Ko kaaluɗon nder nimre fuu, no nanetee yaasin laaɓɗo. Kaden duu ko nyo'uɗon nder cuuɗi ommbiiɗi fuu, no haaletee yaasin daane toowne. Higiraaɓe am, miɗo haalana on: —To kulee warooɓe on ngam ko ƴaari ɗum walaa fuu ko ɓe mbaawi waɗande on. Mi haalanan on moy kaanuɗon hulude. Kulee Alla ngam gaɗa maayde mooɗon kanko woodi baawɗe bugaade on nder jahannama. Nde goonga, miɗo wi'a on, kanko kaanuɗon hulude. Pooloy njoyoy connataake tammaaje ɗiɗi naa? Amma ɗum fuu waɗataa Alla yeggita baa gootel nder makkoy. Baa leeɓi ko'e mooɗon fuu no limaaɗi faa laaɓi. Ndenne, to kulee, ngam oɗon ɓuri pooloy ɗukkoy koy teddungal. Miɗo wi'a on: —Miin *Ɓii-Neɗɗo, bi'uɗo no anndi kam yeeso himɓe, miin duu, mi annditan joomum yeeso maleykaaɓe Alla. Amma caliiɗo kam yeeso himɓe fuu, mi saloto ɗum miin duu yeeso maleykaaɓe Alla. Neɗɗo fuu kaaluɗo ko boni dow *Ɓii-Neɗɗo, joomum no waawi yaafeede. Amma bonnuɗo innde *Ruuhu Ceniiɗo yaafataake. Nde on njaaraama nder *baajorɗi, yeeso hooreeɓe naa laamiiɓe, to cuulee dow ko njaabotoɗon, naa ko kaaloton, ngam nder wakkati mum *Ruuhu Ceniiɗo anndinan on ko kaanuɗon haalude. Nder jama'aare goɗɗo wi'i Iisa: —Moodibbo, wi'u mawnam sennda ndonu baabiimin, hokka kam mbaka am. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Hey aan ! Moy waɗi kam kiitotooɗo mooɗon naa ceendoowo njawdi mooɗon? Nden Iisa wi'i jama'aare ndeen: —Kakkilee he suuno njawdi, ngam hanaa njawdi wuurnata neɗɗo, baa nde tawi o diikuɗo sanne. Iisa waɗani ɓe kippol haala ngool, wi'i: —Diikuɗo gom, gese mum ndimi sanne. Sey omo ƴama omo ƴamtinoo hoore makko, omo wi'a: « Noy ngaɗanmi? Ngam mi walaa fuu to mooɓanmi kaɓɓe am? Ayyo, nii ngaɗanmi ! Mi fiirtan ƴeeli am, mi nyiɓa ɓurɗi manngu gom. Mi loowa kaɓɓe am e njawdi am fuu. Nden mi wi'a hoore am: Mi heɓi njawdi mbaawni jogaade kam duuɓi e duuɓi. Mi fowti, mi nyaama, mi yara, mi nana belɗum. » Amma Alla wi'i mo: « A haaŋaama ! Jemma oo da, mi jaɓan yonki maaɗa. Moy ronata ko kawranɗaa hoore maa ɗum? » Nden Iisa wi'i ɓe: —Ɗum woni ko hewtotoo neɗɗo fuu hawrani hoore mum njawdi nder duuniyaaru, fadde hawrande hoore mum njawdi yeeso Alla. Gaɗa kippol haala dow diikuɗo ngool, Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Ndenne, miɗo wi'a on: To cuulee ko'e mooɗon nder mbuurnam mooɗon dow ko nyaamton naa dow ko ɓornotoɗon. Ngam mbuurnam no ɓuri nyaamdu, ɓanndu duu no ɓuri koltal. Ƴeewee gagaaje: Ɗe aawataa, ɗe kettataa. Ɗe ngalaa tukke, ɗe ngalaa ƴeeli, amma Alla no nyamna ɗe. Onon nee, oɗon ɓuri pooli ɗii teddungal ! Moy he mooɗon waawi ɓeydude nyalooma gooto dow balɗe mum ngam hoore mum haɓɓake? Ndenne, nde tawi on mbaawaa waɗude baa ko ɓuri famɗude ɗum, ɗume cuulantoɗon dow ko hoddii? Ƴeewee no piindiiji ladde mawnirta: Ɗi ngollataa, ɗi mottataa. Amma miɗo haalana on: Baa Suleymaanu he darjaaji mum fuu holtiraay ko foti gootel nder majji. Nde nii Alla no holtina huɗo taweteeko nder ngesa hannden, taƴeteeko faɗɗee nder hiite jaaŋo, ɗume haɗata mo holtinde on faa ɓura nii, onon famɗuɓe goonɗinol? To cuulanee ko nyaamee e ko yaree. To mbemmbee ko'e mon ngam majjum ! Ngam kujje ɗee fuu, tokkuɓe duuniyaaru pilotoo. Nde goonga, Baabii'on no anndi ko oɗon kaajaa ɗum. Amma tefee Laamu Alla, nden Alla ɓeydanan on kujje ɗee fuu. To kulee, onon sewre famarde, ngam *Baabiraawo mooɗon no nana belɗum hokkude on Laamu mum. Connee ko njogiɗon, cakkon. Ngaɗanee ko'e mon ndesa ka bonataa. Kawron njawdi dow kammu ndi timmataa, ndi gujjo ɓadataako, mooƴu duu bonnataa. Ngam to njawdi mon woni, toon ɓerne mon duu wonata. —Ciryee, tunndoɗon, kuɓɓon fitillaaji mooɗon. Laatee hano gollooɓe siryiiɓe jaɓɓaade joomi ɗum'en wakkati ƴuwata batu. No o yottorii, ɓe omtana mo. Gollooɓe ɓe joomi ɗum'en tawi ɗaanaaki, mbelii ko'e. Miɗo haalana on goonga: O tunndoto, o wara o ngollana ɓe. O rotta, o joɗɗina ɓe nyaama. Nde caka jemma naa nde fajiri non o warti, welɓe ko'e ngoni ɓe o tawi ɗaanaaki. Nde nii jom wuro no anndi wakkati mo gujjo warta, o dooman mo, o haɗa mo naatude suudu makko. Onon duu, ciryee, to gartol *Ɓii-Neɗɗo juhu on. Piyer wi'i Iisa: —Joomam, kippol haala ngool, minen tan ngaɗanɗaa ngol naa himɓe fuu? Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Moy woni golloowo kolniiɗo, jom hakkillo? Golloowo mo mawɗo mum halfini hokka maccuɓe mum gom mbaka mum'en nyaamdu nder wakkati mo haani. Belɗo hoore woni golloowo mo mawɗo mum warti, tawi no waɗa golle mum. Goonga kaalananmi on: Mawɗo oon halfinan mo njawdi mum fuu. Amma nde golloowo oon wi'i nder ɓerne mum mawɗo mum wartilawtaa. Sey o fuɗɗa fiyude maccuɓe e horɓe ɓeen. Omo nyaama, omo yara, faa njaram nannga mo. Too, mawɗo golloowo oo no wartan nyannde nde o miilaaka. Mawɗo makko riiwan mo, fiya mo sawru ɓe ngoonɗinaay Alla. Golloowo annduɗo ko joomiiɗum hiɗi, dey siryaaki baafuy, naa gollaay ko joomiiɗum hiɗi, no fiyetee dorri ɗuɗɗi. Amma golloowo mo anndaa ko joomiiɗum hiɗi, se waɗi ko foti fiyeede, no fiyetee dorri seɗɗa. Kokkaaɗo ko ɗuuɗi, no ƴamtetee ko ɗuuɗi. Kalfinaaɗo ko ɗuuɗi, no ƴamtetee ko ɓuri non ɗuudde. —Mi wari wattude hiite dow leydi ndii. Miɗo hari nge huɓɓa ! No woodi gaɗol *batisma mo kaanumi waɗaneede. Fadde makko waɗeede, miɗo nder suulaare. Oɗon miila jam ngaddumi nder duuniyaaru naa? Too, hanaa ! Miɗo wi'a on: Ko ngaddumi woni, ceendiigu. Illa jooni himɓe joyo nder hoggo no ceedan. Tato kabda he ɗiɗo, ɗiɗo kabda he tato. *Baaba habdan he ɓiyum gorko, ɓiɗɗo gorko habdan he bammum. Inna habdan he ɓiyum debbo, ɓiɗɗo debbo habdan he innum. Esiyo debbo habdan he ɓaŋaaɗo mum, ɓaŋaaɗo habdan he esum debbo. Iisa wi'i jama'aare ndeen: —Nde on ngi'ii ɓalinde har gorgal, dow ko yaawi on mbi'an ndiyam toɓan. Noon duu, ɗum laatorto. Se henndu hoore huɗo wifi, on mbi'an ɗum wulan. Noon duu, ɗum laatorto. Onon munaafiki'en ! Oɗon mbaawi senndude alamaaji leydi e kammu, dey ɗume waɗi on mbaawaa senndude alamaaji wakkati oo? Ɗume waɗi on mbaawaa anndande ko'e mooɗon ko dartii? Nde aɗa yaada he kabduɗo maa yeeso kiite, illa dow laawol tefu potal he makko. Nde hanaa non, nde on ngari yeeso kiitotooɗo oon, o wattete nder juuɗe doomoowo kasu, uddeɗaa. Goonga kaalananmi ma, a wurtataako abada nde a yoɓaay ko tokketeɗaa ɗum faa laaɓa. Nder wakkati mo Iisa haalannoo dow no alamaaji gaɗooji cenndodirtee, himɓe gom ngari kaalani mo ko Pilaatus, hooreejo leydi Yahudiya, waɗi ɓiɓɓe leydi Galili gom mbaraa wakkati ɓe ngaɗanannoo Alla sadaka. Ko ɓe mbaraa ƴiiƴeele maɓɓe kawrodiraa he ƴiiƴeele dabbaaji cakkaaɗi ɗiin. Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Oɗon miila ko ɓiɓɓe Galili torraaɓe ɓee no ɓuri horiiɓe ɓeen hakke naa? Too, hanaa. Miɗo haalana on nde on tuubaay, onon duu on kalketee. Oɗon miccitoo he ɓiɓɓe Galili sappo e njeetato, ɓe suudu Silowam toownu saamunoo dow mum'en faa maayi ɓeen, oɗon miila ko kamɓe ɓuri himɓe *Ursaliima fuu waɗude hakke naa? Miɗo haalana on nde on tuubaay, onon duu on kalketee. Nden Iisa waɗani ɓe kippol haala ngool, wi'i: —Neɗɗo gom no woodunoo ibbi nder ngesa mum. Nyannde gom o wari faa o teɓa ki, amma o tawaay ɓinngel baa gootel he makki. Sey o wi'i kakkiliiɗo ngesa ngaan: « Ndaa, duuɓi tati nii ko hitaane fuu miɗo wara faa mi teɓa ibbi kii, amma mi tawtaa ɓinngel baa gootel he makki. Soppu ki ! Nde walaa ko ki nafirta, ɗume ki waranta en nokkuure ndee fuu. » Nden kakkiliiɗo ngesa ngaan wi'i mo: « Mawɗo am, accu ki hikka tan. Mi wasan senngooji makki fuu, mi watta birgiiri. Tawte ki riman mawuuri. Nde ki rimaay, a waɗan ki soppee. » *Nyalaane fowteteene gom, Iisa no darii no waajoo nder *waajordu gom. Debbo gom mo ladde larɗini no tawa nder mayru. Duuɓi sappo e jeetati ko debbo oo no turii faa waawtaa dartaade he hoore mum sam. Wakkati Iisa hi'unoo debbo oo, noddi mo, wi'i: —Banndam debbo, a daɗii he nyaw maa. Iisa deki juuɗe mum dow makko. Wakkati mum da, o dartii, omo teddina Alla. Amma hooreejo *waajordu nduun nanaay belɗum majjum baa seɗɗa. Nden o wi'i himɓe ɓeen: —Balɗe jeegom kokkaɗen ngam gollude. Nder balɗe ɗeen kaanuɗon warde ngam yamɗintineede, amma hanaa nder *nyalaane fowteteene. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Munaafiki'en. Nder *nyalaane fowteteene hanaa neɗɗo mooɗon fuu no fiirta ngaari mum naa dakiya mum e tiggere, yarnowa. Debbo oo no taanu *Ibrahim, mo Ibiliisa haɓɓiri duuɓi sappo e jeetati. O haanaa soptineede nder *nyalaane fowteteene naa? Wakkati Iisa haalunoo haala kaa, sey wayɓe makko fuu keewi semteene. Amma kujje kaayɗiniiɗe ɗe o waɗi ɗeen mbeli jama'aare ndeen fuu. Nden Iisa wi'i kaden: —He ɗume Laamu Alla nanndi? Ɗume nanndiniranmi ngu? Laamu Alla no nanndi he wabbere mutaari nde neɗɗo hooƴi, aawi nder koogol mum. Nde fuɗi, nde laatii lekki faa pooli no nyiɓa cuuɗi dow makki. Iisa wi'i kaden: —Ɗume nanndiniranmi Laamu Alla? Ingu nanndi he ƴuufinirɗum ɗum debbo watti nder muddiiji conndi alkama tati mawɗi, budi faa ɗum fuu ɗum ƴuufi. Iisa no fa'i *Ursaliima. Omo tokka ci'e e gure tawaaɗe dow laawol makko, omo waajoo. Sey goɗɗo ƴamii ɓe, wi'i: —Moodibbo, himɓe seɗɗa tan hisintee naa? Iisa jaabii mo, wi'i: —Ndurwee heɓa naatiron dammbugal paaɗungal. Miɗo wi'a on: Ɗuɓɓe tefan naatude, keppa. Ngam wakkati waran mo jom ɓaade oon ummoto ommba dammbugal mum. No ndaroriɗon yaasin, oɗon calmina fuu, oɗon mbi'a: « Moodibbo ! Omtan min. » Jom ɓaade ndeen wi'an on: « Mi anndaa to njeyaɗon ! » Nden, puɗɗon wi'ude mo: « A waajake nder laabi gure amin. Min nyaamdii he maa, min njardii he maa. » Amma o jaaboto on, o wi'a: « Mi anndaa to njeyaɗon. Mboɗɗee kam, onon waɗooɓe ko boni. » Wakkati ngi'uɗon *Ibrahim, Isiyaaku, Yakuuba, e annabiiɓe fuu nder Laamu Alla, onon duu oɗon ndiiwee, oɗon adee oɗon paɗɗee yaasin wakkati mum non mboyoton, oɗon ŋerƴodira nyiiƴe. Himɓe ƴuwan lettugal e gorgal, soɓɓirde e hoore huɗo, ngara njooɗoo nyaamda nder Laamu Alla. Nder wakkati oo non, ardiiɓe ɓeen keedata gaɗa, gaɗaaɓe ɓeen duu laatoo ardiiɓe. Nder wakkati Iisa haalannoo dow Laamu Alla, sey *Fariisa'en gom ngari to makko, mbi'i mo: —Dillu, woɗɗa ɗo, ngam laamiiɗo *Hirudus no hiɗi ware. Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Njehee mbi'owee junkuwel ngeel ko hannden e jaaŋo mi riiwan laɗɗe, mi nyawtan nyawɓe. Faɓɓi-jaaŋo timminanmi golle am fuu. Amma no tilsi mi waɗa golle hannden, jaaŋo e faɓɓi-jaaŋo, ngam annabiijo haanaa maayde nokku feere gom mo hanaa *Ursaliima. Hey *Ursaliima ! *Ursaliima, huɓeere warude annabiiɓe. A waririi *lilaaɓe he maaɗa kaaƴe ! Mi muuyi kile keewɗe hawrude ɓiɓɓe maa hano no gortogal hawrirta coppi mum ley bippoole nii. Amma a jaɓaay. Joonin ɓaade mooɗon, kam nii no ɗon no woppee. Neɗɗo fuu jooɗotaako nder mayre. Nde laatotoo winnde. Miɗo wi'a on: On ngi'ataa kam illa joonin faa wara wakkati mo mbi'oyton: Barkinaaɗo woni garɗo dow innde Joomiraawo ! *Nyalaane fowteteene gom, Iisa naati ɓaade hooreejo *Fariisa'en gom faa nyaama. Wonnooɓe nder ɓaade ndeen no kora mo ƴeewa ko o watta. Gorko mo ɓanndu mum ɓuuti gom, no darii yeeso makko. Sey Iisa ƴami jannginooɓe *Tawreeta e *Fariisa'en gom, wi'i: —Yamɗintinde neɗɗo nder *nyalaane fowteteene, no hegii naa hegaaki? Amma ɓe nootaaki mo. Nden Iisa deki junngo dow jom ɓuddi oon, yamɗintini mo, acci mo o dilli. Iisa wi'i ɓe kaden: —Moy he mooɗon, ɓiyum naa ngaari mum saamata nder ɓunndu heppa wurtinde ɗum law law, baa nde tawi ɗum waɗaanaa nder *nyalaane fowteteene? Ɓe keppi jaabaade mo kaden. Wakkati Iisa hi'unoo noddaaɓe ɓeen fuu ngari, neɗɗo maɓɓe fuu no suɓo jooɗorɗe ɓurɗe teddude. Sey o fillanii ɓe taariihi oo, o wi'i: —Nde nii a noddaama batu, taa jooɗa dow jooɗorgal ɓurngal teddude. Tawte ɓurɗo ma teddude gom waran, nden jom batu oon waran, wi'e: « Umma, hokku neɗɗo oo jooɗorgal ngaal ! » Cemtaa njooɗowoɗaa dow jooɗorgal ɓurngal leesude gom. —Amma nde nii a noddaama batu, jooɗowa ley, ngam jom batu oon no waran, wi'e: « Higo, umma, jooɗa dow ! » Ɗum laatane teddungal yeeso noddaaɓe-ngari ɓeen fuu. Ngam ƴettuɗo hoore mum dow, no leesintee. Leesinɗo hoore mum, no ƴettetee. Nden o wi'i jom ɓaade, nodduɗo mo oon: —Nde aɗa nodda himɓe bottaari naa hiraane, taa noddu higiraaɓe maa, naa banndiraaɓe maa, naa koreeji maa, naa wonndiraaɓe maa riikuɓe tan. Ngam nde ɓe nodditii ma, ɗum laatotoo njobdi maa. Nde a waɗi batu, noddu talkaaɓe, bonnguuɓe, laƴooɓe e wumɓe. A welan hoore, ngam ɓe ngalaa ko ɓe njoɓire. A heɓan duu baraaje nyannde ummitaaki dartiiɓe. Wakkati gooto nder nyaamdooɓe he Iisa ɓeen nanunoo ko Iisa wi'i jom ɓaade ndeen, sey o wi'i Iisa: —Nyaamoowo nder batu Laamu Alla, welii hoore. Nden Iisa jaabii mo, wi'i: —Gorko gom waɗi batu manngu, noddi himɓe ɗuɓɓe. Wakkati nyaamdu nduun gasunoo, sey o lili golloowo makko gom wi'owa noddaaɓe-ngara ɓeen, siri batu oon fuu gasi. Sey gooto gooto, ɓe ngaɗi ko eelude mo o accana ɗum'en hakke, o yaafoo ɓe. Arano oon wi'i mo: « Mi soodii ngesa, no tilsi mi yaha mi hi'owa nga, mi ŋaarake ma, yaafam. » Ɗiɗaɓo oon duu wi'i mo: « Mi soodii ga'i demooji sappo e demirɗe joy. Miɗo hiɗi sii'aade ɗi, mi ŋaarake ma, yaafam. » Tataɓo oon wi'i kam duu: « Ɓooyaay ko ɓaŋumi, ndenne mi heɓataa wari. » Wakkati golloowo oon warti, haalani mawɗo mum ko wi'aa. Sey jom batu oon ɓerni, wi'i mo: « Yawɗa yah dow laabi mawɗi nder wuro ngoo e nder nokkuuje to himɓe kawrata, noddaana kam talkaaɓe, bonnguuɓe, wumɓe e laƴooɓe. » Nden golloowo oon yehi warti, wi'i: « Alla sabbinane, mi waɗi ko mbi'uɗaa kam fuu. Amma faa jooni nokku no hoddii. » Nden jom batu oon wi'i mo: « Yah dow laabi mawɗi e pamari. Mo keɓuɗaa fuu, tilsina ɗum wara naata, ngam suudu am nduu heewa. Nde goonga miɗo wi'a on: Baa gooto nder ɓe noddunoomi ɓee meeɗataa nyaamdu am. » Nyannde gom jama'aare mawne gom no yaada he Iisa, sey Iisa yeeƴitii ɓe, wi'i: —Neɗɗo fuu hiɗi tokki kam, nde mi ɓuranaay ɗum: Innum naa bammum, deekum naa sukaaɓe mum, mawniraaɓe mum naa minyiraaɓe mum, nde mi ɓuranaa ɗum hoore mum. Too, joomum waawtaa laataade aahiijo am. Neɗɗo fuu mo wakkaaki *leggal mum bardugal tokki kam, waawtaa laataade aahiijo am. Ngam nde hakkune mooɗon no tawa giɗɗo nyiɓa suudu toownu, hanaa sey nde joomum jooɗake ginan, hiiso ko ndu nyaamata ɗum, ƴeewa nde no jogii ko huumnata ndu naa. Nde hanaa non duu, joomum diidan ndu, heppa hantude ndu. Gi'uɗo ndu fuu no yawoto mo, wi'a: « Ƴeewee neɗɗo oo. O fuɗɗi nyiɓude, o heppi humnude. » Naa, nde laamiiɗo no jogii soogeeji ujunaaji sappo, nde adi niiya honoyde laamiiɗo gooduɗo soogeeji ujunaaji laso. Hanaa sey nde o jooɗake o miiloo goonga fuu omo woodi semmbe jaalaade worɓe ujunaaji laso ɓeen, naa o walaa? Nde o waawtaa, o waɗan lilaaɓe kaalanowa ɓe illa iɓe mboɗɗii, ngam laawol jam waɗa hakkune maɓɓe. Hano non duu, neɗɗo mooɗon fuu waawtaa laataade aahiijo am nde woppaay ko jogii fuu. Lamɗam no wooɗi, amma nde ɗam lamsataa, ɗume lamsinta ɗam kaden? Walaa fuu ko ɗam waawata nafude nder leydi, naa nder birgiiri. Ɗam bugetee yaasin. Jom nowru nanooru fuu, nana ! Nyannde gom *jaɓooɓe janngal he waɗooɓe hakke gom ngari to Iisa ngam kettinoo waaju makko. Sey *Fariisa'en e jannginooɓe *Tawreeta tinni no nguuntoo hakkune mum'en, no mbi'a: —Neɗɗo oo no jaɓɓo waɗooɓe hakke, omo nyaamda he maɓɓe ! Nden Iisa waɗani ɓe kippol haala ngool, wi'i: —Nde gooto nder mooɗon no woodi baali hemre, sey ngootu majjaa. O accan baali hemre go'o walaa ɗiin ndura, o tefowa majjungu nguun faa o hiita ngu. Nde o hiitii ngu, o heewa welwelo, nden o wakkoo ngu, o yaara wuro. O hawra higiraaɓe e wonndiraaɓe makko fuu, o wi'a ɓe: « Accee mbelnen ngam mi hiitii mbaalu am majjunoongu nguun. » Miɗo haalana on: Non welwelo duu waɗirta dow kammu nde nii gaɗoowo hakke gooto tuubii. Welwelo gaɗoowo dow ngoon ɓuran welwelo dartiiɓe hemre go'o walaa, ɓe kaajaaka tuubude. —Misaali wi'ee joonin debbo gom nii no woodi tammaaje cardi sappo, dey gootal majjoraa mo. Hanaa o huɓɓan fitilla, o wuuwa suudu makko, o tefira ngal hakkillo faa nde o hiitii ngal naa? Nde o hiiti tammal ngal, o hawran higiraaɓe makko rewɓe e wonndiraaɓe makko rewɓe, o wi'a ɓe: « Accee mbelnen ngam mi hiitii tammal am majjunoongal. » Too, hano non welwelo laatoranto maleykaaɓe Alla, nde nii gaɗoowo hakke gooto tuubii. Iisa wi'i kaden: —Gorko gom no woodunoo ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Nyannde gom minyiyo oon wi'i baaba mum: « Baaba, hokkam mbaka am nder ndonu amin. » Sey baaba oon senndi njawdi mum hakkune ɓiɓɓe ɓeen. Balɗe seɗɗa gaɗa mum, minyiyo oon hawri ko jogii fuu, dilli, yehi leydi mboɗɗuni gom. O tokkitii fijirde faa o bonni njawdi makko fuu. Wakkati o timminnoo ndi ndeen, rafo manngo gom waɗi nder leydi ndiin. Sey o fuɗɗi naatude nder rafi. O yehi o takkowi he ɓii-leydi ndiin gom. Ɓii-leydi ndiin, yaari mo nder gese mum, o durowa girooji mum. O rafaa faa omo tefa nyaamude nyaamdu girooji ɗiin, amma walaa kokkuɗo mo ndu. Sey ɓerne makko warti he wuro, o wi'i hoore makko: « Gollooɓe baaba am no nyaama faa hodda, amma joonin, miin nii ɗo, miɗo maayda rafo. Mi ummoto non, mi hoota hoggo baaba am mi wi'a mo: Baaba, mi waɗi hakke yeeso Alla. Mi waɗi hakke to maaɗa. Mi fotaay baa wi'eede ɓiya. Joonin adan hano golloowo maa ! » Nden o ummii, o fa'i to baabiiko. Illa to woɗɗi, baabiiko holliri mo, nani yurmeene makko sanne. Nden doggi, wunndowii mo. Sey o wi'i baabiiko: « Baaba, mi waɗi hakke yeeso Alla. Mi waɗi hakke to maaɗa. Mi fotaay baa wi'eede ɓiya. » Nden baaba oon wi'i maccuɓe mum gom: « Njehee law, ngaddowee jabbaare ɓurne wooɗude, ɓornon mo. Ngattanon mo hootande he honndu makko, ɓornon mo paɗe. Ngaddon ngaari payni, kirson, nyaamen, mbelnen. Ngam ɓiyam mo miilunoomi maayi oo no wuuri. Ɓiyam majjunooɗo oo hiitaama. » Nden ɓe puɗɗi welnude. Amma wakkati ɓe mbelnannoo ndeen, mawniraawo oon no gese. Mawniraawo oon ummii gese no warta. Wakkati ɓadinoo, sey nani bawɗi e bomi no ngaɗa nder ɓaade mum'en. O noddi golloowo maɓɓe gom, o ƴami ko woni no waɗa. Oon jaabii mo wi'i: « Minya warti jam. Baaba maa hirsani mo ngaari payni. » Sey mawniraawo oon ɓerni, salii naatude ɓaade ndeen. Baabiiko wurtii, sawrini mo o naata. Nden o wi'i baabiiko: « Ndaa, mi gollanii ma duuɓi he duuɓi, baa nde worre mi salaaki tilsinooje maa. Baa nde worre a hokkaay kam damngel, miin e higiraaɓe am, min mbelna. Amma ɓiya oo, nyaamuɗo njawdi maa fuu, he rewɓe fijooɓe, warta dey kirsanaa ɗum ngaari payni ndii. » Sey baabiiko jaabii mo, wi'i: « Ɓinngel am, enen ngondi wakkati fuu, ko njeymi fuu, aan jeyii ɗum. Minya mo miilunoomi maayi oo no wuuri. Minya majjunooɗo oo hiitaama. Ndenne, no haani ngaɗen batu, mbelnen. » Nyannde gom Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Diikuɗo gom no woodi kawjotooɗo njawdi mum gom. O haalanaama ko kawjotooɗo njawdi makko oo, no ɗon no bonna njawdi makko. Nden nyannde gom o noddi mo, o wi'i: « Ɗume woni ko nanumi no fillee dow maa ɗum? War, kiisoɗen ko kalfinmaami, ngam a hawjataako njawdi am kaden. » Sey kawjotooɗo njawdi oon wi'i hoore mum: « Noy ngaɗanmi? Ngam mawɗo am ittan kam golle. Mi walaa semmbe remude, miɗo semta fiyude mbara. Ahaa ! Miɗo anndi no ngaɗanmi ko nde mi ittaama golle, mi heɓa jaɓɓiiɓe kam nder kowle mum'en. » Nden ɓe mawɗo makko tokkata nyamaane ɓeen, o noddi ɗum'en gooto gooto. Arano oon o wi'i ɗum: « Foti mawɗo am tokkete? » Oon wi'i mo: « Bidooji nebbam hemre tokketeemi. » Nden kawjotooɗo oon wi'i mo: « Hooƴu dewtere maa nyamaane, jooɗa law, mbinndaa woygu. » Ɗiɗaɓo oon o wi'i ɗum: « Aan nee, foti tokketeɗaa? » Oon jaabii mo wi'i: « Saakuuji alkama keme joy tokketeemi. » Sey o wi'i mo kanko duu: « Hooƴu dewtere maa nyamaane, mbinndaa saakuuji keme nay. » Ƴoƴe kawjiiɗo njawdi ɗee ngaɗi gorko diikuɗo oon mani mo. Mi hokkii on misaali oo non ngam paamon ko himɓe duuniyaaru no ɓurdi ƴoƴe hakkune mum'en dina himɓe jeyngol. Miin, miɗo wi'a on: Ngolliree njawdi duuniyaaru heɓa keɓon higiraaɓe ngam nde njawdi ndiin re'i njaɓɓeɗon nder wuro Alla ngo faa abada abadin. Kolluɗo aadilaaku nder kujje pamare, hollan aadilaaku nder kujje mawɗe. Kolluɗo jammbi nder kujje pamare, hollan jammbi nder kujje mawɗe duu. Ndenne, nde on kollaay aadilaaku nder njawdi duuniyaaru nduu, moy halfinta on njawdi ngooŋaari? Kaden duu, nde on kollaay aadilaaku nder njawdi jananndi, moy hokkata on ko njeyɗon? Golloowo fuu waawtaa gollande mawɓe ɗiɗo, ngam joomum wanyan gooto, hiɗaa ooto, naa teddina gooto, yawo ooto. On mbaawtaa gollande Alla ngollanon njawdi. Wakkati *Fariisa'en, suunaaɓe ceede ɓeen nanunoo ɗum, ɓe njaltinii mo. Sey o wi'i ɓe: —Onon, oɗon ngiɗi laataade dartiiɓe yeeso himɓe, amma Alla no anndii ɓerɗe mooɗon. Ngam ko himɓe teddinta hakkune mum'en, kam woni ko harminii yeeso Alla. *Tawreeta e dewte annabiiɓe ngoni no ndawrana himɓe faa yottii he garki Yahaaya. Amma Yahaaya gaɗoowo *batisma wari, *Habaru lobbo filla dow Laamu Alla no waajee. Neɗɗo fuu no durwa naata nder maggu. Taggol kammu e leydi no ɓuri hoyde dina ittude toɓɓel gootel nder *Tawreeta. Neɗɗo fuu ceerɗo deekum ɓaŋi goɗɗo, yeeni. Kaden duu ɓaŋuɗo debbo ceeraaɗo, kam duu yeeni. —Waɗiino gorko diikuɗo gom, ɓornotooɗo kolte lobbe, caadiiɗe sanne. Wakkati fuu omo nder weltaare. Omo nyaama ko weli mo. Laajaru, no talka. Ɓanndu makko fuu no ɓuuye. Wakkati fuu omo waddee omo fukkinee dammbugal ɓaade diikuɗo oo. O wanyaa nyaamude baa ko ƴuwi nder nyaamdu diikuɗo oon, saami dow leydi. Dawaaɗi duu no ngara no metta ɓuuye makko. Nyannde gom sey talka oon maayi. Maleykaaɓe njaari mo to *Ibrahim. Diikuɗo oon duu maayi, ufaa. Omo torroo sanne laahara, sey o ɓanti hoore makko, o holliri *Ibrahim to woɗɗi, Laajaru no hadde mum. Sey diikuɗo oon huuɓi, wi'i: « Hiite ngee torri kam sanne. Maama am *Ibrahim, yurmam. Lilu Laajaru suuwa kollel mum seɗɗa nder ndiyam, o wara o simtina dow ɗemngal am, mi feewa. » Nden *Ibrahim jaabii mo, wi'i: « Ɓinngel am, miccita a heɓiino kujje lobbe nder mbuurnam maa, amma Laajaru kay bone tan yari. Joonin, o heɓan jam, aan duu torroɗaa. Gaɗa mum duu, ngayka mawka tawaa hakkune amin he mooɗon. Ka wattaama ngam hiɗuɓe ummaade to amin, njeha to mooɗon naa hiɗuɓe ƴuwde to mooɗon ngara to amin, keppa yahde. » Nden diikuɗo oon wi'i mo: « Ndenne maama am, mi ŋaarake ma, lilu Laajaru nder hoggo baaba am, ngam miɗo woodi banndiraaɓe worɓe joyo toon, o famtina ɓe, ngam to ɓe ngaru kamɓe duu nder nokkuure heewne torra ndee. » Nden *Ibrahim wi'i mo: « Iɓe njogii *Tawreeta Muusa e dewte annabiiɓe, accu ɓe kettinoo ko ɗe mbi'ataa. » Sey o jaabii *Ibrahim, o wi'i: « Yaa *Ibrahim ! Hettinaade dewte ɗee tan heƴataa. Amma nde goɗɗo ummitake yehi to maɓɓe haalani ɓe, ɓe tuuban. » Nden *Ibrahim wi'i mo: « Nde nii hettinaade haalaaji *Muusa e annabiiɓe heƴaay ɓe tuuba, too, baa nde goɗɗo ummitii yehi to maɓɓe, ɓe ngoonɗintaa. » Nyannde gom Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Sikka walaa no woodi ko tutotoo himɓe ngaɗa hakke. Amma bone saama dow neɗɗo fuu laatii sabiili majjum. Kaaƴa mannga haɓɓee he daane joomum, faɗɗee nder maayo, no ɓuri hoyande joomum, dina waɗude gooto nder cukaloy koy waɗa hakke. Ndenne, kakkilee e ko'e mooɗon. Nde banndiraawo maa waɗanii ma hakke, felu mo. Nde o tuubii, njaafoɗaa mo. Nde o waɗanii ma hakke kile jeɗɗi nder nyalooma, nde o wari to maa kile jeɗɗi omo tuubane, yaafa mo. Sey *lilaaɓe ɓeen mbi'i Iisa: —Ɓeydu goonɗinol amin. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Nde goonɗinol mooɗon no famɗi faa foti gabbel mutaari, nde on mbi'ii lekki kii ɗoofo, sinngowoo nder maayo, ki ɗowtanto on. Nder mooɗon moy demoowo naa duroowo mum ƴuwata ladde dey wi'a mo wakkati oon ndaa: « Yaawnu war nyaamu »? Hanaa sey joomum wi'a mo: « War, jonngu nyaamdu, ngaddanaa kam mi nyaama mi yara. Nden nyaamowaa, aan duu »? Oɗon miila o yettan golloowo oon ngam waɗi ko haani waɗude naa? Hanaa. Onon duu, nde on ngaɗi huune fuu ko kaanuɗon waɗude, sey mbi'on ko'e mooɗon: « Min maccuɓe tan. Min ngaɗi ko min kaani waɗude. » Wakkati Iisa yehannoo *Ursaliima, o tokki hakkune leydi *Samariya e leydi Galili. No o naatiri wuro gom, non worɓe seppinɓe sappo gom ngari potti he makko. Ɓe ndarii to toowti, ɓe kuuɓi, ɓe mbi'i: —Iisa, Moodibbo, yurma min ! Wakkati Iisa hi'unoo ɓe, sey o wi'i ɓe: —Njehee, kollowee ɓalli mooɗon *cakkanooɓe Alla. Wakkati ɓe njehannoo, iɓe dow laawol, sey ɓe njamɗiti. Gooto maɓɓe, wakkati hi'unoo kam yamɗiti, soƴƴii. Omo yeha omo teddina Alla he daane toowne. O wari, o jimminii yeeso Iisa faa he leydi, o yetti mo. Gorko oo no ɓii-leydi *Samariya. Iisa fiirti hunnduko, wi'i: —Tawte hanaa sappo ɓeen fuu njamɗintinaa? Toy njeenayo ɓeen nee ngoni? Koɗo oo tan miili soƴƴitaade teddina Alla naa? Nden Iisa wi'i gorko oon: —Umma dillu, ngam goonɗinol maa dannii ma. *Fariisa'en gom ƴami Iisa mbi'ii: —Wakkati oye Laamu Alla warta? Nden o jaabii ɓe, o wi'i: —Hitere hi'ataa no Laamu Alla warirta. Neɗɗo fuu waawaa wi'i ingu ɗoo naa ingu too, ngam Laamu Alla no hakkune mooɗon. Sey Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Wakkati waran mo ngiɗɗon hi'ude *Ɓii-Neɗɗo baa nii nyalooma gooto non, amma on ngi'ataa mo. On mbi'etee: « Ndaa omo ɗo ! » naa « Ndaa omo too ! » Amma to njehee, to ndoggiree toon. Ngam hano no maƴƴere maƴƴirta nder kammu keerol yahde keerol, hano non *Ɓii-Neɗɗo lattoo nyannde gartol mum. Amma no tilsi o torree sanne ginan, himɓe jamaanu oo caloo mo. Hano nii no ɗum waɗirnoo nder jamaanu Nuhu, hano non ɗum waɗan nder balɗe ɗe *Ɓii-Neɗɗo wartoyta. Himɓe no nyaama, no njara, no ɓaŋa, no ɓaŋee, faa nyannde Nuhu naati laana kaan. Nii ndiyam tuufaana wari, halki ɓe, ɓe fuu. Iri majjum duu waɗiino nder jamaanu Luutu. Himɓe no nyaama, no njara, no cooda, no conna, no aawa, no nyiɓa. Amma wakkati Luutu wurtinoo *Sodooma, Alla toɓini norɗe hiite e sinaadar dow maggo. O halki ɓe, ɓe fuu. Non duu ɗum waɗirta nyannde *Ɓii-Neɗɗo wanngata. Nyannde mum, tawaaɗo dow suudu, nde tawi are mum no nder suudu, to jippoo wi'a hooƴan ɗe. Tawaaɗo ngesa, to wi'u hootan wuro. Miccitee ko hewti dee-Luutu. Tefuɗo hisinde yonki mum nder duuniyaaru nduu, mursan ki. Amma mursuɗo ki, hisinan ki. Miɗo haalana on, nder jemma mum, on ngi'an himɓe ɗiɗo fukkiiɓe dow leeso wooto. Gooto hooƴee, ooto accee. Rewɓe ɗiɗo wonɓe no unida nder wowru worru. Gooto hooƴee, ooto accee. [ Worɓe ɗiɗo wonɓe nder ngesa ngoota. Gooto hooƴee, ooto accee.] Nden *aahiiɓe ɓeen ƴami mo, mbi'i: —Moodibbo, toy ɗum waɗata? O jaabii ɓe, o wi'i: —To canngu woni, ɗon jigaaje kawrata. Iisa waɗani *aahiiɓe mum kippol haala ngool ngam hollude ɓe ko no haani ɓe tittinkinoo nder waɗude du'aa'u, to ɓe comu waɗude du'aa'u. O wi'i ɓe: —Wuro gom woodi kiitotooɗo gom mo hulataa Alla. Walaa duu mo o semtataa. Debbo gom mo gorum maayi, no tawaa nder wuro ngoon. Wakkati fuu omo wara to kiitotooɗo oon, omo wi'a mo: « Hiita hakkune am, miin he kabduɗo am. » Kiitotooɗo oon ɓooyi no saloo kiite ɗeen. Ko sakitii sey o wi'i hoore makko: « Mi hulataa Alla, mi semtataa gooto duu. Debbo oo tampinii kam. Mi hiitoto hakkune maɓɓe ngam to o war omo fusana kam noppi wakkati fuu. » Iisa wi'i ɓe kaden: —On nani naa ko kiitotooɗo bonɗo oon wi'i ! He giiɗe mooɗon, Alla ittataa hakke suɓaaɓe mum, woyooɓe jemma e nyalooma no eela ɗum ɓee fuu naa? O jaabataako law law bojji maɓɓe naa? Miɗo wi'a on: O jaaboto ɗi dow ko yaawi. Amma ko ƴamanmi woni nde *Ɓii-Neɗɗo wartowi, tawan goonɗinɓe nder duuniyaaru naa? No woodi daarooɓe ko'e mum'en no dartiiɓe, iɓe njawoo woɓɓe duu. Daliila himɓe ɓee waɗi Iisa waɗi kippol haala ngool, wi'i ɓe: —Worɓe ɗiɗo naati *Juulirde mawne faa ndu'oo. Gooto no *Fariisaajo, ooto duu no jaɓoowo janngal. Fariisaajo oon darii no du'oo nder ɓerne mum no wi'a: « Alla, mi yettii ma ngam mi laataaki iri himɓe gom, misaali ir wuyɓe, bonɓe, yeenooɓe. Mi yettii ma ko mi laataaki hano jaɓoowo janngal oo duu. Jeɗɗiire fuu miɗo suumo kile ɗiɗi, miɗo itta *jakka dow ko keɓumi fuu. » Jaɓoowo janngal oon no darii to toowti, suusaay baa tiggitaade kammu, nani semteene, no wi'a: « Yaa Alla ! Yurmam, mi gaɗoowo hakke. » Nden Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Miɗo wi'a on, jaɓoowo janngal oon hooti wuro mum, hakkeeji makko njaafaama. Amma Fariisaajo oon hakkeeji mum njaafaaka. Miɗo wi'a on ƴettuɗo hoore mum dow, no leesintee. Leesinɗo hoore mum, no ƴettetee. Nyannde gom himɓe ngaddi cukaloy mum'en keccoy gom to Iisa, ngam o yowa juuɗe dow makkoy. Amma wakkati *aahiiɓe makko ngi'unoo ɗum, ɓe nduki ɓe. Sey Iisa noddi *aahiiɓe mum, wi'i ɓe: —Accee cukaloy koy ngara to am. To kaɗee koy, ngam nannduɓe he makkoy njeyaa nder Laamu Alla. Goonga kaalananmi on, mo jaɓɓoraaki Laamu Alla hano no cukalel ngel jaɓɓoraa nii, joomum naatataa nder maggu. Hooreejo *Yahudankooɓe gom ƴamii Iisa, wi'i: —Moodibbo lobbo, ɗume kaanumi waɗude ngam heɓude mbuurnam nduumiiɗam? Iisa jaabii mo, wi'i: —Ngam ɗume noddirtaa kam lobbo? Lobbo fuu walaa sey Alla. Aɗa anndi ko tilsinooje *Tawreeta mbi'ii: To yeenu, to ittu yonki goɗɗo, to wujju, to seedana fewre. Teddin inna maa e bammaa. Sey hooreejo *Yahudankooɓe oon jaabii Iisa, wi'i: —Miɗo tokki kujje ɗee fuu illa nder cukaaku am. Wakkati Iisa nanunoo ɗum, wi'i mo: —Huune worre tan hoddanii ma. Sonnoy ko njogiɗaa fuu, njeddana talkaaɓe, a heɓan baraaje dow. Nden, ngaraa tokkaa kam. Hooreejo *Yahudankooɓe oon no diikuɗo mawɗo. Wakkati o nanunoo haalaaji ɗii, o ɓalinii tik, o dillidi mettorgal ɓerne. Sey Iisa ƴeewi mo, wi'i: —Naatol riikuɓe nder Laamu Alla no tiiɗi faa ! Ngam naatol ngolooba nder wudde battal no ɓuri hoyde dina naatol diikuɗo nder Laamu Alla ! Hettinaniiɓe mo mbi'ii: —Ndenne, moy hisataa? Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Ko heppori ɓii-aadama hepportaa Alla. Piyer jaabii, wi'i: —Minen, min mboppi ko min njogii fuu, min tokkii ma ! Sey Iisa wi'i ɓe: —Miɗo haalana on goonga, accuɗo wuro mum, naa deekum, naa rimdaaɓe mum, naa saarooɓe mum, naa sukaaɓe mum ngam Laamu Alla, no heɓan ko ɓuri ɗum kile ɗuɗɗe nder wakkati mo ngonɗen nder mum jooni. Joomum no heɓan duu mbuurnam nduumiiɗam nder wakkati garoowo oon. Iisa henni *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen senngo, wi'i ɓe: —Kettinee, eɗen ɗon eɗen njaha *Ursaliima. Toon ko annabiiɓe mbinndunoo dow *Ɓii-Neɗɗo fuu, huuɓata. Ngam o wattetee nder juuɗe ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ɓe njawoo mo, ɓe njenna mo, ɓe tutta dow makko, ɓe piya mo dorri, ɓe mbara mo. Amma nyalaane tataɓere mum o ummitittoo. Amma *aahiiɓe ɓeen paamaay haala kaa sam. Maana makka suuɗanake ɓe, ngam majjum waɗi ɓe paamaay ko o hiɗi wi'ude ɓe. Wakkati Iisa ɓadinoo Yeriko, o tawi bumɗo gom no jooɗii no garbina takkol laawol. Wakkati bumɗo oon nanunoo mbittaaki jama'aare ndeen, sey o ƴami himɓe ko woni no waɗa. Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Iisa mo Nasaratu woni no yawta. Nden o huuɓi, o wi'i: —Iisa, taanu Daawda, yurmam ! Wonɓe yeeso jama'aare ɓeen puɗɗi no cajitoo he makko, no mbi'a o deƴƴita. Amma o huuɓi kaden, o wi'i: —Taan Daawda, yurmam ! Iisa darii, wi'i ɓe ngadda mo to mum. Wakkati o ɓadinoo Iisa, Iisa ƴami mo, wi'i: —Ɗume ngiɗaa mi waɗane? Nden o jaabii, o wi'i: —Moodibbo, miɗo hiɗi mi wumta. Iisa wi'i mo: —Wumtu. Goonɗinol maa danni ma. Wakkati mum da o wumti, o tokki Iisa, omo teddina Alla. Wakkati himɓe ngi'unoo ɗum, ɓe njetti Alla. Iisa naati Yeriko, no feera siire ndeen yahde. Jakayus, hooreejo *jaɓooɓe janngal, gorko diikuɗo no tawaa nder Yeriko. Jakayus no tefa hi'ude nder jama'aare ndeen moy woni Iisa, amma o heppi ngam o daɓɓo. Nden, ngam hi'ude mo, sey o doggi, o arditii jama'aare ndeen. O yehi, o ƴeenyowi ibbi ngonki dow laawol to Iisa wittortoo. Wakkati Iisa yottinoo ibbi kiin o tiggitii, sey o wi'i Jakayus: —Jakayus, yawɗa jippa, ngam no tilsi mi weerane hannden. Jakayus yaawɗi jippii, jaɓɓorii mo welwelo. Wakkati himɓe fuu ngi'unoo ɗum, ɓe puɗɗi iɓe nguuntoo, iɓe mbi'a: —O weeranowi gaɗoowo hakke ! Wakkati ɓe ngari ɓe mbeeri, sey Jakayus ummii darii, wi'i Iisa: —Moodibbo, hettina. Hannden mi hokkan talkaaɓe feccere njawdi am fuu. Nde mi nyaami ceede goɗɗo, mi yoɓitan mo kile nay. Sey Iisa wi'i: —Gorko oo duu, taanu *Ibrahim non. Hannden, kisinam naatii nder hoggo ngoo, ngam *Ɓii-Neɗɗo wari tefude majjuɓe faa hisina ɓe. Wakkati himɓe ngonnoo no kettinii haala Iisa, sey o waɗani ɓe kippol haala ngool ngam ɓe ɓadake *Ursaliima, iɓe miila ko Laamu Alla no wanngan jooni jooni. Nder kippol haala ngool Iisa wi'i ɓe: —Dimo mawɗo gom yehi nder leydi mboɗɗuni gom faa mellee laamiiɗo mayri, nden warta. Fadde makko dillude, o noddi gollooɓe makko sappo gom. O hokki gooto maɓɓe fuu tammal kanŋe, o wi'i ɓe: « Luumoree ɗe, faa mi warta. » Himɓe leydi makko no mbanyi mo. Ngam majjum waɗi, gaɗa makko ɓe ummini lilaaɓe mbi'owa kam'en ngiɗaa gorko oo laamoo ɗum'en. Amma ɗum fuu haɗaay o mellaa, o warti nder leydi makko. Wakkati o wartunoo, o noddi gollooɓe makko, ɓe o halfinnoo tammaaje kanŋe ɓeen, ngam o annda ko gooto maɓɓe fuu heɓi nder luumaaku mum. Arano oon wari, wi'i: « Joomam, tammal kanŋe maa rimi tammaaje kanŋe sappo. » Sey o wi'i mo: « Gasii, a golloowo lobbo. Ngam a hilnake ko famɗi, mi mellii ma laamiiɗo gure sappo. » Ɗiɗaɓo oon ɓadii, wi'i: « Joomam, tammal kanŋe maa rimi tammaaje kanŋe joy. » O wi'i ɗiɗaɓo oon: « Gasii, aan duu, mi mellii ma laamiiɗo gure joy. » Tataɓo oon wari, wi'i: « Joomam, ndaa tammal kanŋe maa nii. Mi fiɓii ngal nder tekkere mi suuɗi. Ngam miɗo hule, sabu a gorko cattuɗo. Aɗa hooƴa ko a resaay. Aɗa hetta ko a aawaay. » Nden gorko diikuɗo oon wi'i mo: « Bonɗo, jaayɗo ! Dara ! Dow haalaaji maa ɗii kiitanmaami. Aɗa anndi ko mi gorko cattuɗo, miɗo hooƴa ko mi resaay, miɗo hetta ko mi aawaay? Too, ɗume waɗi ko a wattaay ceede am nder banki faa nde ngartumi, nden ɗe ngaddanan kam riiba? » Nden o wi'i gollooɓe makko ɓeeto: « Teetee tammal kanŋe makko ngaal, kokkon ngal jom tammaaje sappo oon. » Sey ɓe njaabii mo ɓe mbi'i: « Alla sabbinane, mo mbi'uɗaa hokkee oo duu tammaaje kanŋe sappo jogii ! » Sey mawɗo oon wi'i ɓe: « Miɗo haalana on, jogiiɗo fuu ɓeydantee. Amma mo walaa oon, baa seɗɗa mo jogii oon, teetetee. Jooni toy wayɓe am ɓe ngiɗaa mi laamoo ɗum'en ɓeen ngoni? Ngaddee ɓe ɗo, kirson ɓe yeeso am. » Gaɗa kippol haalaaji ɗii, Iisa ardii *aahiiɓe mum, fa'i *Ursaliima. Wakkati o ɓadinoo nguroy Baytifaaji e Baytaniya hedde har waamnde wi'eteene waamnde Jaytun, sey o lili *aahiiɓe makko ɗiɗo gom, o wi'i ɓe: —Ummee, njehee nder wurel gonngel yeeso mooɗon ngeel. No nattirɗon nder maggel, on tawan ɓinngel ara gom, ngel waɗɗaaka abada gom no haɓɓii. Kaɓɓitee ngel, ngaddanon kam. Nde nii goɗɗo ƴamii on, wi'i ngam ɗume waɗi oɗon kaɓɓita ngel, mbi'on Joomiraawo haajaa ngel. *Lilaaɓe ɓeen njehi, tawi huune fuu hano no Iisa tinndiniri ɓe ɗum. Wakkati ɓe kaɓɓitannoo arel ngel, sey joomiingel wi'i ɓe: —Ɗume kaɓɓitanton arel ngeel? Ɓe mbi'i mo: —Joomiraawo haajaa ngel. Nden ɓe njaari ngel to Iisa. Ɓe njowi kolte maɓɓe dow maggel ɓe ngaɗi jappe, ɓe nanngani Iisa waɗɗii dow maggel. Omo yaha, himɓe no mbeɗɗita kolte mum'en dow laawol makko. Wakkati o faani *Ursaliima, ɗoon hadde simmitorde waamnde wi'eteene waamnde Jaytun, goonɗinɓe tokkuɓe mo fuu keewi welwelo, sey ɓe towni daaɗe, iɓe njetta Alla daliila kujje kaayɗiniiɗe ɗe ɓe ngi'ii. Iɓe mbi'a: —Barkinaaɗo woni laamiiɗo gardoowo innde Joomiraawo ! Jam laatoo nder kammu. Teddungal laatanoo Alla Toowɗo ! Sey *Fariisa'en gom tawaaɓe nder jama'aare ndeen mbi'i mo: —Moodibbo, haja *aahiiɓe maa ndeƴƴa ! O jaabii ɓe, o wi'i: —Miɗo haalana on, nde ɓe ndeƴƴi, kaaƴe ɗee e ko'e mum'en kuuɓan ! Wakkati Iisa hi'unoo huɓeere *Ursaliima, o woyani nde, o wi'i: —Mi hiɗiino tawee hannden, aan duu, a faami ko hokkete jam. Amma kaari, ɗum suuɗanake gite maaɗa ! Nyalaaɗe no ngaran nde wayɓe maa nyiɓata cuuɗi loope ngam ɓe ƴeenya ɓe piile, ɓe kone, ɓe pusee, ɓe accataa baa hayre worre no deki dow wonnde nder maaɗa. Ɓe mbare, aan e ɓiɓɓe maaɗa fuu, ngam a annditaay wakkati mo Alla warunoo ngam hisinde ma. Iisa naati jawreeru *Juulirde mawne, fuɗɗi no riiwa sonnooɓe, no wi'a ɓe: —Ɗum winndaama nder dewte Alla: Suudu am laatoto suudu du'aa'u. Amma onon, on ngaɗii ndu wumpere wuyɓe ! Iisa no waajoo nyannde fuu nder *Juulirde mawne. Mawɓe *cakkanooɓe Alla e jannginooɓe *Tawreeta e haalooɓe nanee nder lenyol ngool fuu no ndaara no mbardata Iisa. Amma ɓe keppi heɓude laawol fuu, ngam himɓe fuu no ngattani haalaaji makko hakkillo sanne. Nyannde gom Iisa no janngina himɓe nder *Juulirde mawne, omo waajoo ɓe dow *Habaru lobbo. Sey mawɓe *cakkanooɓe Alla gom, jannginooɓe *Tawreeta e mawɓe *Yahudankooɓe gom ngari to makko, mbi'i mo: —Haalan min, baawɗe ɗeye ngaɗirtaa kujje ɗee fuu? Moy hokki ma laawol waɗude ɗe? Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Miin duu, huune worre tan ƴamanmi on, njaaboɗon kam: Alla naa himɓe kokki Yahaaya laawol waɗude *batisma? Sey iɓe caawodira hakkune maɓɓe, iɓe mbi'a: —Nde nii en mbi'ii Alla, o wi'an ko waɗi en ngoonɗinaay Yahaaya? Amma nde en mbi'ii himɓe, too, himɓe fuu no mbugoto en kaaƴe, ngam ɓe fuu ɓe tabbintini ko Yahaaya no annabiijo. Nden ɓe njaabii Iisa, ɓe mbi'i: —Min anndaa liluɗo mo. Iisa duu wi'i ɓe: —Too, miin duu, mi haalantaa on baawɗe ɗe ngaɗiranmi kujje ɗee. Gaɗa ko Iisa haaldunoo he mawɓe *cakkanooɓe Alla, jannginooɓe *Tawreeta he mawɓe *Yahudankooɓe, o waɗani himɓe kippol haala ngool, o wi'i: —Neɗɗo gom waɗi ngesa *cabiije, nden wuƴi nga remooɓe gom, waɗi jahaangal, o ɓooyi har toon. Wakkati teɓol cabiije ɗeen yottinoo, o lili golloowo makko gom jaɓowa mbaka makko cabiije ɗeen to remooɓe ɓeen. Amma remooɓe ɓeen piyi lilaaɗo oon. O coƴƴitii juuɗe ɓole. O lili golloowo makko gom kaden to maɓɓe, ɓe piyi oon duu, ɓe njennii mo. O coƴƴitii kanko duu juuɗe ɓole. Jom ngesa oon lili kaden golloowo mum tataɓo gom, ɓe mbarmini mo, ɓe ndiiwi mo. Sey jom ngesa oon wi'i hoore mum: « Joonkay, miɗo anndi no ngaɗanmi. Mi lilan ɓiyam gorko korsuɗo he maɓɓe, tawte ɓe teddinan mo ! » Amma wakkati remooɓe ɓeen ngi'unoo ɓiyiiko, sey ɓe mbi'odiri: « Ma'adalla. Oo woni donoowo ngesa ngaa. Ngaree mbaren mo, heɓa ndonen nga ! » Sey ɓe mburtini mo nder ngesa ngaan, ɓe mbari mo. Too, ɗume miiloton jom ngesa oon waɗata remooɓe ɓee? Miɗo wi'a on: « O waran, o wara remooɓe ɓeen, nden o halfina ngesa ngaan woɓɓe. » Wakkati himɓe nanunoo kippol haala ngool, ɓe mbi'i: —Alla hiinu en ɗum ! Iisa ƴeewi ɓe, wi'i: —Ndenne, ɗume woni maana ko winndaa nder dewte ɗeen, wi'aa: Hayre nde nyiɓooɓe ɓeen mboppi ndeen, kayre laatii hoore nyibdi ndiin. Iisa ɓeydi wi'ude ɓe kaden: —Neɗɗo fuu caamuɗo dow hayre ndeen, helan. Neɗɗo fuu, mo nde saami dow mum, no mornyotoo. Jannginooɓe *Tawreeta e hooreeɓe *cakkanooɓe Alla paamii ko kippol haala ngool, kam'en ngol sappii. Ɓe muuyiino nanngude mo ɗoon da, amma ɓe kuli himɓe. Jannginooɓe *Tawreeta e hooreeɓe *cakkanooɓe Alla ngattani Iisa hitere. Ɓe lili himɓe gom ngaɗa ko'e mum'en hano dartiiɓe, tunna mo nder haalaaji makko ngam ɓe keɓa laawol no ɓe ngattirta mo nder juuɗe laamu. Lilaaɓe ɓeen ngari to Iisa, ƴami mo, mbi'i: —Moodibbo, miɗen anndi ko kaalataa e ko mbaajotoɗaa fuu no dartii. Miɗen anndi ko a ɓurdinaay himɓe. Aɗa janngina laawol Alla goonga e goonga. No hegii min kokka laamiiɗo *Rooma mawɗo janngal naa hegaaki? Amma Iisa annditani ƴoyre maɓɓe, nden wi'i ɓe: —Kollee kam tammal cardi ! Foto moy he innde moy woni ɗo? Ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —Laamiiɗo *Rooma. Nden o wi'i ɓe: —Ndenne kokkee laamiiɗo *Rooma ko jeyi, kokkon Alla duu ko jeyi. Ɓe keɓaay fuu ko ɓe tunnirta mo nder ko o wi'i ɓe yeeso himɓe fuu. Nootaaki makko haayɗini ɓe, nden ɓe ndeƴƴiti. *Sadduki'en, kam'en ngoni yeddooɓe no mbi'a ko maayɗo fuu ummitittaako. Nyannde gom, woɓɓe maɓɓe ummii ngari to Iisa, ƴami mo, mbi'i: —Moodibbo, *Muusa tilsini enen *Yahudankooɓe, wi'i: Nde gorko dewli, maayi, heɓaay ɓiɗɗo, minyum naa mawnum dewla deekiiko ngam heɓana mo jippotooɓe. Too, waɗiino rimdaaɓe jeɗɗo gom. Arano oon dewli debbo gom, maayi, heɓaay ɓiɗɗo. Ɗiɗaɓo oon dewli debbo oon, kam duu maayi, heɓaay ɓiɗɗo. Tataɓo oon duu tokki, faa jeɗɗo ɓeen fuu maayi. Gaɗa maayde maɓɓe, debbo oon duu maayi. Too, nyannde darŋal, moy nder maɓɓe laatoto goro debbo oo? Ngam ɓe fuu jeɗɗo kaɓɓani mo. Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Nder duuniyaaru nduu worɓe ɓaŋata, rewɓe duu ɓaŋee. Amma ɓe Alla daari fotuɓe keɓa mbuurnam jaaŋo, ummitittooɓe nyannde darŋal, worɓe maɓɓe ndewlataa, rewɓe maɓɓe duu ndewlataake. Ɓe maayataa kaden, ngam ɓe laatoto hano maleykaaɓe. Ɓe ɓiɓɓe Alla duu, ngam ɓe ummitake he maayde. *Muusa he hoore mum wakkati Alla haaldannoo he mum nder taariihi kaaloowo dow wuumoore huɓɓoore, Muusa sappake ko maayɓe no ummitittoo. Ngam toon o noddiri Joomiraawo Alla *Ibrahim, Alla Isiyaaku, Alla Yakuuba. Iisa wi'i ɓe kaden: —Ndenne, Alla hanaa Alla maayɓe, o Alla wuurɓe. Ngam to makko himɓe fuu no wuurɓe. Gere nder jannginooɓe *Tawreeta piirti hunnduko, mbi'ii: —Moodibbo, a haalii goonga. Illa ndeen ɓe cuusaay ƴamude mo goɗɗum kaden. Iisa wi'i ɓe: —Noy himɓe mbaawiri wi'ude ko *Almasiihu no taan Daawda? Daawda e hoore mum wi'i nder *Jabuura: « Alla Joomiraawo wi'i Joomiraawo am: War, njooɗaa nyaamo am faa mi sorna wayɓe maa ley teppere maa. » Daawda no noddira mo, « Joomiraawo », ndenne, o hanaa taanu Daawda. Wakkati jama'aare wonnoo no hettinanii Iisa, sey Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Tinnee. Kakkilee he jannginooɓe *Tawreeta. Iɓe ngiɗi ɓornaade kolte mawɗe. Iɓe ngiɗi sanneede cannooje tedduɗe nder luuɓe. Iɓe ngiɗi jooɗorɗe ɓurɗe teddude nder *baajorɗi. Iɓe ngiɗi jooɗorɗe ɓurɗe teddude nde nii ɓe noddaama batu. Iɓe eyta rewɓe ɓe goriraaɓe mum'en maayi ngam teetude njawdi maɓɓe. Iɓe njunna du'aa'uuji maɓɓe ngam ɓe limtee nder lobbuɓe. Kiite naawɗe ɓe ngaɗantee. Iisa ɓanti hoore mum nder *Juulirde mawne, sey hi'i riikuɓe gom no ngatta hadiyaaji mum'en nder keesuwal mayre. O hi'i duu debbo talkaajo gom mo gorum maayi no watta buuɗoy ɗiɗoy nder maggal. Sey o wi'i: —Miɗo haalana on goonga: Ko debbo talkaajo mo gorum maayi oo watti nder keesuwal ɗum, no ɓuri ko ɓeeto fuu ngatti. Ngam ɓe fuu, ɓe kokki seɗɗa nder ko ɓe njogii. Amma debbo oo, ko o joginoo ngam o wuurda ɗum, o watti nder maggal. Nder *Juulirde mawne ndeen woɓɓe tinni no kaala dow mayre, no mbi'a ko inde wooɗi ngam nde moƴƴiniraama kaaƴe booɗɗe. Nde feɗiraama sadakaaji ittanaaɗi Alla. Amma Iisa wi'i ɓe: —Nder ko ngi'oton ɗum fuu, wakkati waran mo baa hayre mayre worre hoddataako no deki dow wonnde. Nde fuu, nde liɓetee. Nden ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Moodibbo, haalan min nde ɗum waɗata. Alaama oye hollata ko kujje ɗee fuu ɓadake? Sey Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Kakkilee to neɗɗo fuu majjina on. Himɓe heewɓe ngardan innde am, mbi'a: « Miin woni *Almasiihu », ɓe mbi'a: « Wakkati oo ɓadake. » To tokkee ɓe. Nde nii on nani habaru konu e murtol no waɗee, to kulee. No tilsi ɗum waɗa ginan, amma ɗum hollataa ko wakkati mum da timmoode duuniyaaru yottake. Iisa tinni no wi'a ɓe: —Lenyol habdan he lenyol, laamu habdan he laamu. Dimmbaaki leydi mawki waɗan. Rafooji e nyawuuji bonɗi ngaɗan nokku nokkuuje. Kujje kulƴiniiɗe e alamaaji mawɗi ngaɗan dow kammu. Amma fadde majjum waɗude, on nanngetee, torreɗon, njaareɗon yeeso laamiiɓe e hooreeɓe, kiiteɗon nder *baajorɗi *Yahudankooɓe, paɗɗeɗon nder kasu ngam sabbu am. Ɗum hokkan on laawol seedanaade kam. Ndenne, kaɓɓee anniya illa joonin, heɓa no coptinirton ko'e mooɗon to suulu on, ngam mi hokkan on nyenyal haala e anndal faa nder wayɓe mooɗon ɓee fuu walaa baawɗo liɓude naa yeddude on. Baa saarooɓe mooɗon, rimdaaɓe mooɗon, koreeji mooɗon e higiraaɓe mooɗon no njammboto on. Ɓe laatoo daliila maayde woɓɓe mooɗon. Himɓe fuu mbanyan on ngam am. Amma baa leeɓol ko'e mooɗon gootol majjataa. Tittinkinaaku mooɗon keɓirton kisinam. —Wakkati ngi'uɗon soogeeji piili *Ursaliima, anndon ko cankitol maggo ɓadake. Nder wakkati oo, ɓe ɗum tawi Yahudiya ndoggira baamle. Ɓe ɗum tawi nder huɓeere *Ursaliima, mburto nder mayre. Tawaaɓe nder ladde duu, to naatu nder mayre. Ngam nyalaaɗe ɗeen no nyalaaɗe yoptitaade ko winndaa nder dewte Alla fuu no tabbitan. Nder balɗe mum bone saaman dow saawɓe he musinooɓe ! Ngam torraaji mawɗi no caaman dow leydi ndiin. Tikkere Alla no jippoto nder lenyol ngool. Woɓɓe mbardetee takubaaje, woɓɓe nanngee, njaaree hakkune lenyi fuu. Ɓe kanaa *Yahudankooɓe ndampan *Ursaliima, dawranaade faa wakkati mo ɗum fodanaa oon huuɓa. —Alamaaji no ngaɗan dow naange, ɗi ngaɗan dow lewru e dow koode. Kulkulal nanngan himɓe duuniyaaru duu. Iido maayo ɓaleewo e benkeƴƴe mum mawna faa lenyi ɗii fuu mbemmbee ngam majjum. Nde himɓe miilake ko waroyta nder duuniyaaru, sey kulkulal waɗa ɓe pekkora, ngam baa baawɗe gonɗe dow fuu no ndimmboto. Nder wakkati mum, *Ɓii-Neɗɗo no hi'etee, no wara dow luuldere. Omo warda baawɗe e teddungal manngal. Nde nii ɗum fuɗɗii waɗude, ummoɗon ndaroɗon, ɓanton ko'e mooɗon, ndaaron dow ngam coptinol mooɗon ɓadake. Gaɗa filla alamaaji kollooji gartol makko ngool, Iisa waɗani ɓe tinndinoore ndee, wi'i: —Ndaaree ibbi e leɗɗe koriiɗe fuu. Nde nii on ngi'ii ɗe mbilitii, oɗon anndi ko dunngu ɓadake. Hano non, onon duu, nde nii on ngi'ii kujje ɗee no ngaɗa, paamee ko Laamu Alla ɓadake. Goonga kaalananmi on: Jamaanu oo timmataa tawee kujje ɗee fuu ngaɗaay. Kammu e leydi taggan, amma haalaaji am timmataa abada. —Ndeenee ko'e mooɗon to accee nyaamdu ada hakkillo mooɗon. To njaree duu faa ko'e mooɗon puɗɗa soptaade. To accee miilooji duuniyaaru cuula on. Nde hanaa non, nyalaane ndeen no juhan on, on anndaay. Ngam nyalaane ndee no waran dow yonki fuu nder duuniyaaru. Ndenne, kakkilee, ndu'ee wakkati fuu, ngam keɓon semmbe daɗude kujje kaanuɗe waɗude ɗee fuu. Mbaawon daraade duu yeeso *Ɓii-Neɗɗo. Nyalooma, Iisa no waajoo nder *Juulirde mawne, amma nde jemma waɗi, o wurtoo, o waalowa dow waamnde wi'eteene waamnde Jaytun. Illa subaka kecco himɓe fuu no ummoo, no njaha to makko, no tawowaa mo nder Juulirde ndeen ngam hettinaade ko o wi'ata. Wakkati *Juulɗe buuru mo walaa ƴuufinirɗum, juulɗe bi'eteeɗe *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe ɓadinoo, mawɓe *cakkanooɓe Alla e jannginooɓe *Tawreeta no tefa no mbarirta Iisa, amma iɓe kula himɓe. Sey Ibiliisa naati nder ɓerne Yahuuda inndirteeɗo Iskariyot, gooto nder *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen. Nden o yehi, o haaldowi mawɓe *cakkanooɓe Alla e mawɓe soogeeji kakkiliiɗi he *Juulirde mawne ndeen dow no o wattirta Iisa nder juuɗe maɓɓe. Ɓe nanii belɗum majjum sanne, nden ɓe adi alkawal ko ɓe kokkan mo ceede. Yahuuda jaɓi, nden fuɗɗi tefude laawol no o jammbortoo Iisa, tawa himɓe paamaay. *Juulɗe buuru mo walaa ƴuufinirɗum wari. Nyannde majje himɓe mbownoo hirsude jawɗi ngam waɗude hiraane *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe. Iisa lili Piyer e Yahaaya, wi'i ɓe: —Njehee ciryanee en hiraane *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe, nyaamen. Nden ɓe ƴamii mo, ɓe mbi'i: —Toy ngiɗɗaa min ciryowoo nde? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Kettinee, nde nii on naati nder huɓeere ndee, on pottan gorko gom no ronndii loone ndiyam. Tokkon mo faa nder ɓaade nde o naatata nder mum. Nden mbi'on jom ɓaade ndeen: « Moodibbo lili min, min ƴame toy suudu ndu o nyaamdata he *aahiiɓe makko hiraane *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe nduun woni? » O hollan on suudu mawnu gom, ciryaanu wonndu dow. Toon ciryotoɗon hiraane ndeen. Sey ɓe njehi, ɓe tawi huune fuu dey-dey no Iisa wi'irnoo ɓe. Nden ɓe ciryii hiraane ndeen. Wakkati kiraaɗe ɗeen njottinoo, sey Iisa jooɗodii he *lilaaɓe ɓeen faa ɓe nyaama. Nden o wi'i ɓe: —Mi haaɓii en njooɗidaaki nyaamuɗen hiraane *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe ndee, fadde am torreede. Ngam miɗo wi'a on, mi nyaamataa hiraane ndee kaden sey nyannde maana mayre humnaa nder Laamu Alla. Iisa hooƴi nyeɗerde cabiijam, o yetti Alla, o wi'i: —Njaɓee, ceendee hakkune mooɗon ngam miɗo haalana on, mi yarataa cabiijam kaden, sey wakkati Laamu Alla wari. O hooƴi buuru, yetti Alla, helti mo, hokki ɓe, wi'i: —Ɗum woni ɓanndu am kokkaanu ngam mooɗon. Ngaɗee iri nii he banndum ngam miccitaade he am. Gaɗa ɓe kiirtake, Iisa hooƴi nyeɗerde cabiijam, yetti Alla, hokki ɓe, wi'i: —Nyeɗerde ndee woni amaana keso tabbintinaaɗo har ƴiiƴam am ndufeteeɗam ngam mooɗon. Amma jammbotooɗo kam oon no ɗo. Omo nyaamda he am nder le'al gootal. *Ɓii-Neɗɗo accan duuniyaaru hano no ɗum fodira. Amma bone saaman dow jammbotooɗo mo ! Sey *lilaaɓe ɓeen puɗɗi no ƴamodira moy nder mum'en woni gaɗoowo ɗum. Geddi ummii hakkune *aahiiɓe ɓeen dow moy ɓuri teddude nder maɓɓe. Nden Iisa wi'i ɓe: —Doole doole laamiiɓe ɓe kanaa *Yahudankooɓe laamorii himɓe mum'en. Jom'en baawɗe duu no ngiɗi noddireede lobbuɓe. Amma onon kay, ɗum waɗataa hakkune mooɗon. Accee ɓurɗo teddude hakkune mooɗon laatoo hano ɓurɗo famɗude. Ardiiɗo laatoo hano golloowo. Ngam moy ɓuri teddude hakkune jooɗiiɗo faa nyaama naa golloowo gaddoowo nyaamdu oon? Jooɗiiɗo faa nyaama oon kam woni mawɗo. Amma miin, miɗo hakkune mooɗon hano golloowo. Onon, oɗon ngondi he am wakkati torreteemi fuu. Miin duu, mi hokkii on laamu hano no *Baaba am hokkiri kam ngu, ngam nyaamon, njaron he le'al am nder laamu am. Njooɗoɗon dow jooɗorɗe laamu, kiitoɗon lenyi *Isra'el sappo e ɗiɗi ɗiin. Gaɗa geddi naatuni caka *aahiiɓe ɓeen, sey Iisa wi'i Simon Piyer: —Simon, Simon, Ibiliisa ƴamii baawɗe faa seɗa on hano no alkama seɗirtee. Amma mi du'anake ma ngam to a mursu goonɗinol maa. Aan duu, nde a wartii to am, cemmbinɗinaa banndiraaɓe maa. Piyer jaabii mo wi'i: —Joomam, baa nii mi uddiditee he maaɗa non naa mi wardetee he maaɗa non, miɗo siryi ! Nden Iisa jaabii mo, wi'i: —Miɗo haalane Piyer, nder jemma oo, fadde ndontoori jogginde, a wi'an a anndaa kam kile tati ! Iisa wi'i *aahiiɓe ɓeen: —Wakkati lilunoomi on ko on njaaraayno albey, mbasu e paɗe, no woodi ko ŋakkani on naa? Sey ɓe njaabii mo ɓe mbi'i: —Walaa ! O wi'i ɓe kaden: —Amma jooni, gooduɗo albey, hooƴa. Jogiiɗo mbasu, yaara. Mo walaa takubaahi, sonna jabbaare mum sooda ngooti. Ngam no winndaa dow am, wi'aa: O fiyetee sawru bonɓe. Miɗo wi'a on: No tilsi ɗum heewtoo kam ngam ko winndaa dow am fuu huuɓaa. Nden ɓe mbi'i mo: —Moodibbo, ndaa takubaaje ɗiɗi nii ! O wi'i ɓe: —Heƴii ! Iisa wurtii huɓeere *Ursaliima, fa'i waamnde wi'eteene waamnde Jaytun hano no o woowiri waɗirde ɗum. *Aahiiɓe makko tokki mo. Wakkati o yottinoo toon, o wi'i ɓe: —Ndu'ee to on caamu nder cii'aaki. Sey o toowtiri ɓe kuule seɗɗa, o hofi, omo du'oo, omo wi'a: —*Baaba, nde a muuyii, woɗɗinam nyeɗerde torra ndee. To ɗum laatoo muuyɗe am, amma ɗum laatoo muuyɗe maa ! [ Nden, maleykaajo gom ƴuwɗo dow kammu wanngani mo, ngam semmbinɗina mo. Nder torra makko, o ɓeydi tekkinɗinde du'aa'u makko faa gulinol makko laatii hano toɓɓe ƴiiƴam tinni no simta dow leydi.] Wakkati o du'odii, o soƴƴii to *aahiiɓe makko, o tawi iɓe ɗaanii ngam ɓerɗe maɓɓe mboni. Nden o wi'i ɓe: —Ɗume ɗaanantoɗon? Ummee ndu'ee, to on caamu nder cii'aaki ! Iisa no caka haala, sey jama'aare gom wari. Yahuuda, gooto nder *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen, no ardi. O ɓadii Iisa faa o wunndoo ɗum. Sey Iisa wi'i mo: —Yahuuda, mbunndaaki njammbortoɗaa *Ɓii-Neɗɗo naa? Wakkati *aahiiɓe Iisa ngi'ii ko hiɗi waɗude, ɓe mbi'i: —Moodibbo, min coppira ɓe takubaaje naa? Sey gooto maɓɓe soppi gollanoowo mawɗo *cakkanooɓe Alla gom, taƴi nowru makko nyaamo. Nden Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Accee nii ! Iisa meemi nowru peƴƴaaɗo oon, o yamɗintini mo. Nden o haalani mawɓe *cakkanooɓe Alla, mawɓe soogeeji kakkiliiɗi *Juulirde mawne ndeen e mawɓe *Yahudankooɓe warɓe nanngude mo ɓeen, o wi'i: —Ko waɗi ngarduɗon takubaaje e cabbi faa nanngon kam hano miin woni mawɗo murtuɓe? Miɗo wondunoo he mooɗon wakkati fuu nder *Juulirde mawne miɗo waajoo, on ndekaay junngo dow am. Amma jooni wakkati mooɗon non, wakkati mo nimre laamotoo. Iisa nannga, ardinaa faa nder ɓaade mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu. Piyer tokkitii ɓe to toowti. Hiite no huɓɓa caka batamaare ɓaade ndeen, himɓe no njooɗii no ngatti nge caka no ƴilfoo. Piyer wari jooɗii hakkune maɓɓe. Nder jeyngol hiite ngeen, korɗo gom hi'i Piyer no ƴilfoo. Korɗo oon ƴeewi Piyer faa wooɗi, wi'i himɓe: —Neɗɗo oo duu, no wondunoo he Iisa. Nden Piyer yeddi, wi'i mo: —Banndam debbo, mi anndaa mo sam ! Ɓooyi seɗɗa gaɗa mum, sey goɗɗo hi'i mo, wi'i mo kaden: —Aan duu, a gooto nder maɓɓe ! Piyer jaabii mo, wi'i: —Higo, hanaa miin non ! Yamde worre gaɗa mum, sey goɗɗo ummini haala kaan kaden, wi'i: —Sikka fuu walaa, omo jeyda he maɓɓe, ngam o ɓii-leydi Galili. Piyer jaabii mo, wi'i: —Higo, mi faamaay ko mbi'uɗaa ! Piyer hantaay haala ko ndontoori joggini. Iisa yeeƴitii, ƴeewi Piyer, sey Piyer miccitii ko Iisa wi'unoo ɗum: —Fadde ndontoori jogginde hannden, a wi'an a anndaa kam kile tati. Piyer wurtii yaasi, tinni no wulla no wullitoo. Jogiiɓe Iisa ɓeen no njawoo Iisa, no piya mo. Ɓe cuddi yeeso makko, iɓe ƴama mo, iɓe mbi'a: —Nde nii a annabiijo, haalan min moy fii ma ! Ɓe tinni iɓe pamɗina mo, iɓe njenna mo jennooje ir-iriije. Wakkati weetunoo, mawɓe *Yahudankooɓe, mawɓe *cakkanooɓe Alla e jannginooɓe *Tawreeta kawri. Iisa yaaraa yeeso hawriine dawrooɓe. Ɓe mbi'i mo: —Nde aan woni *Almasiihu oon, haalan min. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Baa nde mi wi'i on non, on ngoonɗintaa. Nde mi ƴamii on duu, on njaabataako. Amma illa jooni, *Ɓii-Neɗɗo no jooɗoyto nyaamo Alla Jom baawɗe. Sey ɓe fuu ɓe mbi'ii: —Ndenne a *Ɓii-Alla naa? Iisa jaabii ɓe wi'i: —On kaali ko ngonmi. Nden ɓe mbi'ii: —Seede oye ndoometen kaden? En fuu en nani ko o haaliri hunnduko makko ! *Hawriine dawrooɓe ndeen fuu ummii, yaari Iisa to Pilaatus. Ɓe puɗɗi iɓe tuuma mo, iɓe mbi'a: —Min tawi neɗɗo oo no majjina lenyol amin, no haɗa laamiiɗo *Rooma mawɗo hokkee janngal. Omo wi'a hoore makko kee, kam woni *Almasiihu, laamiiɗo. Nden Pilaatus ƴamii Iisa, wi'i: —Aan woni laamiiɗo *Yahudankooɓe naa? Iisa jaabii mo, wi'i: —Aan wi'i ka. Pilaatus fiirti hunnduko, wi'i hooreeɓe *cakkanooɓe Alla e jama'aare ndeen fuu: —Mi hi'aay daliila fuu he makko ko jukkata mo. Ɓe nani ko Pilaatus wi'i, sey ɓe towni daaɗe maɓɓe ɓe ngaɗi ko haalude dow Iisa, iɓe mbi'a: —Ko o waajotoo ɗum no murtina himɓe. O fuɗɗii nder leydi Galili, nden o yawti o yehi nder leydi Yahudiya, joonin o warii faa ɗo. Pilaatus, ngam haalaaji ɗi tuumuɓe Iisa ɓeen ngaɗi, ƴami himɓe wi'i: —Gorko oo no ɓii-leydi Galili naa? Wakkati o nanunoo ko Iisa ƴuwaana nder laamu *Hirudus, nden o waɗi Iisa yaaree to *Hirudus, ngam nder balɗe mum, *Hirudus he hoore mum no tawaa *Ursaliima. Wakkati *Hirudus hi'unoo Iisa, nani belɗum sanne, daliila haalaaji ɗi o nanannoo dow mum ɗiin. Illa ko ɓooyii duu o hiɗiino hi'ude mo. Omo hiɗi o hi'a Iisa no waɗa alaama kaayɗiniiɗo. O ƴami Iisa ƴamɗe ɗuɗɗe, amma Iisa jaabaaki mo baafuy. Mawɓe *cakkanooɓe Alla e jannginooɓe *Tawreeta ndarii, no pelira mo keddi semmbe mum'en. *Hirudus e soogeeji mum duu njenni mo, njawii mo, ɓornii mo alkubbaare wooɗune sanne gom, coƴƴiti mo to Pilaatus. *Hirudus e Pilaatus no mbanyidirnoo amma nyannde mum ɓe laatii higiraaɓe. Pilaatus hawri hooreeɓe *cakkanooɓe Alla, mawɓe *Yahudankooɓe, o hawri himɓe fuu, o wi'i ɓe: —On ngaddanii kam neɗɗo oo mbi'uɗon oo majjinoowo himɓe. Too, mi ƴamii mo yeeso mooɗon, amma dow ko peluɗon mo ɗum fuu, mi hi'aay daliila ko njukkata mo. *Hirudus duu hi'aay baafuy he makko, ɗum waɗi o soƴƴitani en mo. Paamee ko gorko oo waɗaay fuu ko foti o waree. Ndenne, mi ɓoccan mo, mi yoofa mo. [ Tawi he *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe fuu, no tilsi Pilaatus yoofana ɓe uddanooɗo gom.] Amma ɓe poti ɓe kuuɓi, ɓe mbi'i: —War mo, njoofanaa min Barabas ! Barabas uddaama ngam no tawaa nder murtol gaɗunoongol nder huɓeere *Ursaliima, he ngam o wari goɗɗo. Pilaatus haaldi he maɓɓe kaden ngam omo hiɗi o yoofa Iisa. Amma ɓe puɗɗi, iɓe kuuɓa, iɓe mbi'a: —Tontu mo ! Tontu mo dow *bardugal ! Pilaatus yeeƴi haaldi he maɓɓe kaden wi'i ɓe: —Ko boni oye o waɗi ko foti nii fuu? Mi hi'aay daliila fuu ko foti o waree. Ndenne, mi ɓoccan mo, mi yoofa mo. Ɓe tinni iɓe kuuɓa sanne, iɓe mbi'a o tontee faa ɓe njaalii Pilaatus. Nden Pilaatus jaɓi waɗande ɓe ko ɓe ƴami. O yoofani ɓe, uddanooɗo ngam murtol e barol goɗɗo mo ɓe ƴami yoofee oon. Nden o watti Iisa nder juuɗe maɓɓe, faa ɓe ngaɗa mo ko weli ɓe. Wakkati soogeeji ɗiin njaarannoo Iisa, sey ɗi potti Simon mo Sirene no wara no ƴuwa gese. Ɓe nanngi mo ɓe tilsini mo o wakkoo *leggal bardugal Iisa, ɓe mbi'i mo o tokkira Iisa gaɗa gaɗa. Jama'aare tokki Iisa, rewɓe gom no ndeki juuɗe dow ko'e mum'en no mboya ngam makko. Iisa yeeƴitii rewɓe ɓee, wi'i ɓe: —Rewɓe *Ursaliima, to mboyee kam, mboyee ko'e mooɗon e ɓiɓɓe mooɗon ! Ngam nyalaaɗe ngaran ɗe himɓe mbi'ata: « On mbeli ko'e onon rewɓe rimarɓe, ɓe deeɗi mum'en caawaay abada, enɗi mum'en musinaay sam. » Nder wakkati mum himɓe mbi'an baamle caama dow mum'en, ɓe mbi'a ƴoole cudda ɗum'en. Nde lekki kecci waɗaama iri nii he banndum noy ki waɗetee nde ki yoorii? Ɓe ardini Iisa he bonɓe ɗiɗo gom ngam ɓe mbardee he makko. Wakkati ɓe njottinoo nokkuure wi'eteene Laalagal hoore, ɓe tonti mo dow *leggal bardugal. Ɓe tonti bonɓe ɗiɗo ɓeen duu, oo nyaamo Iisa, ooto nano. Iisa wi'i: —*Baaba, yaafa ɓe ngam ɓe anndaa ko ɓe ngaɗata. Soogeeji ɗiin piyi caaca ngam senndude kolte makko caka mum'en. Himɓe no ndarii ɗon no ƴeewa. Hooreeɓe *Yahudankooɓe duu puɗɗi no njawoo mo, no mbi'a: —O dannii woɓɓe, jooni o danna hoore makko, nde nii o *Almasiihu, Cuɓaaɗo Alla ! Soogeeji ɗiin duu njawii mo, ngaddani mo ndiyam lammuɗam, mbi'i mo: —Too, nde nii aan woni Laamiiɗo *Yahudankooɓe, dannu hoore maa ! Dow timtude hoore Iisa ɓe mbinndi dow alluwal: « Oo woni Laamiiɗo *Yahudankooɓe », ɓe takki. Gooto nder tontidaaɓe he makko ɓeen no yenna mo, no wi'a: —Hanaa aan woni *Almasiihu naa? Dannu hoore maa, ndannaa min, minen duu ! Nden ooto feli banndum, wi'i: —A hulataa Alla naa? Kiite goote ngaɗanaɗon aan e makko fuu. Enen, en keɓii ko kaanuɗen, kiite meeɗen no goonga jaati. Ko ngolluɗen nii njoɓaɗen. Amma gorko oo waɗaay ko boni fuu. Nden o wi'i: —Iisa, miccitoɗaa kam wakkati ngartuɗaa nder laamu maa. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Miɗo haalane goonga, hannden jaati a wondan he am nder aljanna. Iisa huuɓi huuɓaaŋo manngo, wi'i: —*Baaba, mi tummbi yonki am nder juuɗe maa. Gaɗa haalaaji ɗii, o foofi foofaango makko sakitiingo. Wakkati hooreejo soogeeji *Rooma hi'unoo ko waɗi, teddini Alla, wi'i: —Sikka fuu walaa, neɗɗo oo no dartiiɗo ! Himɓe ɗuɓɓe warnooɓe ƴeewi, wakkati ngi'unoo ko waɗi ɗum, coƴƴitii, ndeki juuɗe dow ko'e mum'en no mboya. Amma annduɓe mo ndarii to toowti no ndaara. Rewɓe tokkunooɓe Iisa illa Galili duu no hakkune maɓɓe. Sey o ummii, o yehi to Pilaatus ngam ŋaaraade mo ɓanndu Iisa. O waɗi ɓanndu Iisa jippina dow *leggal bardugal. O fiili ndu kasanke, o watti nder annyeere seɓaane nder tepaare gom nde baa gooto fukkinaaka nder mum. Ɗum fotodiri aljumaare, *nyalaane fowteteene duu ɓadake. Rewɓe wondunooɓe he Iisa illa Galili tokki Yusufu, ngi'ii annyeere ndeen e no ɓanndu makko wattiraa nder mayre. Ɓe kooti wuro, ɓe ciryowii nebbeele uurɗe e turaare ngam wujjude ɓanndu Iisa. Ɓe powti *nyalaane fowteteene hano no *Tawreeta wi'iri ɗum. Alal illa subaka kecco, rewɓe wondunooɓe he Iisa illa Galili ɓeen pa'i to annyeere ndeen. Ɓe njaldi nebbeele uurɗe ɗe ɓe ciryinoo. Ɓe ngari, ɓe tawi kaaƴa ommbiranoonga annyeere ndeen tallitaama. Wakkati ɓe naatunoo, ɓe tawaay ɓanndu Iisa Joomiraawo. Hakkillooji maɓɓe ummii, sey worɓe ɗiɗo gom mbanngi yeeso maɓɓe. Iɓe ɓornii kolte ƴelkitittooɗe. Kulal nanngi ɓe, sey ɓe leyni ko'e maɓɓe faa he leydi. Worɓe ɗiɗo ɓeen mbi'i ɓe: —Ko saabi oɗon tefa buurɗo hakkune maayɓe? O walaa ɗo, o ummitake. Oɗon miccitoo ko o haalannoo on illa nder leydi Galili naa? O wi'i: « No tilsi *Ɓii-Neɗɗo wattee nder juuɗe waɗooɓe hakke, tontee dow *bardugal, nden nyalaane tataɓere mum ummitoo. » Nden ɓe miccitii he haalaaji Iisa ɗiin. Ɓe ndilli to annyeere ndeen, ɓe coƴƴitii, ɓe kaalanowi *lilaaɓe sappo e go'o ɓeen he *aahiiɓe ɓeeto. Mariyaama mo Magdaala, Yowanna e Mariyaama inna Yakuuba he rewɓe wondunooɓe he maɓɓe gom kam'en ngoni rewɓe warɓe kaalani *lilaaɓe ɓeen. Ɓe kaalani *lilaaɓe ɓeen fuu, amma *lilaaɓe ɓeen adi haala maɓɓe hano meere, ɓe ngoonɗinaay. Nden Piyer ummii, doggi fa'i to annyeere ndeen. Wakkati o yuurninoo nder mayre, kasanke oon tan o hi'i. O hooti nder wemmbere, omo ƴama hoore makko ko waɗi. Alal mo rewɓe ɓeen ngarnoo kaalani *aahiiɓe ɓeen, *aahiiɓe ɗiɗo gom nanngi laawol Emmayus. Hakkune wuro ngoo e *Ursaliima no waɗa yaadu jamɗe ɗiɗi. Iɓe njeha iɓe njewta dow ko waɗi ɗum. Wakkati ɓe njewtannoo, sey Iisa e hoore mum hewtii ɓe, no yaada he maɓɓe. Amma Alla haɗii ɓe anndita mo. Iisa ƴami ɓe, wi'i: —Dow ɗume ngonɗon oɗon njewta dow laawol ngool? Sey ɓe ndarii kak, iɓe ɓalinii. Nden Kiliyopas jaabii mo, wi'i: —Ndenne, aan tan woni koɗo nder *Ursaliima mo anndaa ko waɗi nder nyalaaɗe ɗee? Sey Iisa wi'i ɓe: —Ɗume? Ɓe mbi'i: —Ko waɗi he Iisa mo Nasaratu ! O annabiijo, jom baawɗe nder ko haalata e ko gollata yeeso Alla e yeeso himɓe fuu. Amma hooreeɓe *cakkanooɓe Alla e mawɓe meeɗen ngatti mo nder juuɗe laamu ngam o jukkee jukkol maayde. Ɓe tonti mo dow *bardugal. Miɗen tammi ko kanko soptinta *Isra'el. Hannden woni nyalooma tataɓo ko ɗum waɗi. Kaden duu, rewɓe hawriine amin gom kaayɗini min. Illa subaka kecco ɓe njehi to annyeere makko, amma ɓe tawaay ɓanndu makko. Nden ɓe ngarti, ɓe mbi'i maleykaaɓe mbannganii ɗum'en, ɓe mbi'i omo wuuri. Woɓɓe nder amin gom ummii njehi to annyeere ndeen. Ɓe tawi huune fuu hano no rewɓe ɓeen mbi'irnoo min. Amma ɓe ngi'aay mo, kanko e hoore makko. Sey Iisa wi'i ɓe: —Hey onon famɗuɓe hakkillo ! Ɓe njaawaa goonɗinde haala annabiiɓe ! Hanaa no tilsi *Almasiihu torree, fadde mum naatude nder teddungal mum? Nden Iisa famtini ɓe ko dewte fuu kaalunoo dow mum, illa nder *Tawreeta faa wara nder dewte annabiiɓe. Wakkati ɓe paaniino Emmayus, sey Iisa waɗi hano wittoto. Nden ɓe ŋaarii mo, ɓe mbi'i: —Waalan min, ngam hiiri. Jemma duu naatii. Sey o tokki ɓe, o weerani ɓe. Wakkati ɓe njooɗinoo faa ɓe nyaama, Iisa hooƴi buuru, yetti Alla, helti buuru oon, hokki ɓe. Sey gite maɓɓe peertii, ɓe annditi Iisa. Wakkati mum da o majji yeeso maɓɓe. Nden ɓe mbi'odiri: —Wakkati o haaldannoo en dow laawol, omo famtina en ko dewte Ceniiɗe mbi'i, en nani belɗum nder ɓerɗe meeɗen. Ɓe ummii sabat, ɓe coƴƴi *Ursaliima, ɓe tawtowi *lilaaɓe sappo e go'o ɓeen e wonduɓe he mum'en. Nden ɓe mbi'i kamɓe duu: —Goonga non, Joomiraawo meeɗen ummitake. O wannganii Simon Piyer. Nden *aahiiɓe ɗiɗo ɓeen kaalani ɓe ko waɗunoo dow laawol mum'en fuu. Ɓe kaalani ɓe duu no waɗi ko ɓe annditi mo wakkati o heltannoo buuru oon. Kiliyopas'en no caka haala, sey Iisa e hoore mum wanngi hakkune maɓɓe, wi'i ɓe: —Jam wonda he mooɗon ! Ɓerɗe maɓɓe taƴi, ɓe kuli, ɓe miili ko mbeelu maayɗo gom ɓe ngi'ii. Nden Iisa wi'i ɓe: —Ɗume waɗi hakkillooji mon ummi? Ɗume waɗi sikka no tawaa nder ɓerɗe mooɗon? Ƴeewee juuɗe am e koyɗe am, paamon ko miin nii non. Meemee kam, ƴeewon. Mi hanaa mbeelu maayɗo ngam mbeelu walaa ɓanndu, walaa gi'e. Wakkati o haaldannoo he maɓɓe, o holli ɓe juuɗe e koyɗe makko. Amma ɗum fuu waɗaay ɓe njaɓa ko kanko non ngam iɓe keewi welwelo, haayne majjum duu no tawa he maɓɓe. Iisa ƴami ɓe wi'i: —Oɗon njogii ko nyaamee ɗo naa? Ɓe ngaddani mo ŋoppitto linngu njuɗaangu gom. O jaɓi ŋo, o nyaami yeeso maɓɓe. Nden o wi'i ɓe: —Wakkati ngondunoomi he mooɗon, mi wi'iino on no tilsi kujje ɗe *Tawreeta, dewte annabiiɓe e *Jabuura kaali dow am fuu kuuɓa. O fiirti ko'e maɓɓe, ngam ɓe paama dewte ɗeen. O wi'i ɓe: —Nii ɗum winndiraa: No tilsi *Almasiihu torree faa maaya, ummitoo nyalaane tataɓere. Nder innde makko duu, lenyi ɗii fuu no mbaajetee faa tuuba keɓa jaafol hakkeeji mum'en. Ɗum fuu, ɗum fuɗɗan nder *Ursaliima. Onon ngoni seedantooɓe kujje ɗee fuu ! Miin, mi lildan *Ruuhu Ceniiɗo mo *Baaba am waɗani on alkawal dow mum. Amma njooɗee nder huɓeere ndee, faa baawɗe gonɗe dow njippoo keewa on, on fuu. Iisa yaari *aahiiɓe ɓeen faa hadde Baytaniya. O ɓanti juuɗe, o barkini ɓe. Wakkati o barkinannoo ɓe, sey o seedi he maɓɓe, o ƴencinaa dow. Ɓe cujidani mo, nden ɓe coƴƴi *Ursaliima nder welwelo manngo. Wakkati fuu iɓe tawee nder *Juulirde mawne, iɓe teddina Alla. Illa fuɗɗorde Haala no woodi. Haala kaan no wondunoo he Alla, kanka woni Alla. Ika wondi he Alla illa fuɗɗorde. He makka Alla tagiri huune fuu. Huune fuu ko tagaa he makka ƴuwi. Mbuurnam woni he makka, mbuurnam ɗaam laatanii himɓe jeyngol. Jeyngol ngool no yayna nder nimre. Nimre ndee waawaay nyifude ngol. No woodunoo neɗɗo gom mo Alla lilunoo bi'eteeɗo Yahaaya. O wari hano seedeejo ngam seedanaade jeyngol ngool, heɓa himɓe fuu ngoonɗina ngol. Hanaa kanko woni jeyngol ngool, amma o wari seedaade dow maggol. Haala kaan woni Jeyngol goongaawol, garngol nder duuniyaaru, jaynanoowol himɓe fuu. Ika nder duuniyaaru, sabbu makka duuniyaaru tagaa, amma duuniyaaru annditaay ka. Ka warii to lenyol makka, amma lenyol makka jaɓaay ka. Amma jaɓuɓe ka fuu, goonɗinɓe ka ɓeen, ka hokki ɓe baawɗe laataade ɓiɓɓe Alla. Ɓe ndimiraaka hano no ɓiɓɓe aadama ndimirtee naa har muuyo neɗɗo, amma dimngol maɓɓe ƴuwi to Alla. Haala kaan laatake neɗɗo. Neɗɗo oon jooɗake hakkune meeɗen, o keewɗo moƴƴere e goonga. Min ngi'ii teddungal makko, hano teddungal ngal Ɓiɗɗo bajjo heɓata to *Baaba mum. Yahaaya seedake dow makko, huuɓi, wi'i: —Oo woni mo kaalannoomi on haala mum, mbi'umi: « Gaɗa am, artuɗo kam waran, sabu omo ɗon illa mi walaano ɗon. » Ngam ɗuuɗal moƴƴere makko en fuu en keɓii barke dow barke. Sabu *Muusa keɓirɗen *Tawreeta, amma moƴƴere e goonga sabu Iisa *Almasiihu heɓiraa. Baa gooto hi'aay Alla abada, amma Ɓiɗɗo bajjo gonɗo Alla, korsuɗo kawtuɗo he *Baabiraawo, faamini en mo. Ɗum woni seede Yahaaya wakkati mawɓe *Yahudankooɓe *Ursaliima lilunoo *cakkanooɓe Alla e *Lewinkooɓe ƴamowa mo, kanko woni moy. O salaaki jaabaade ɓe amma o haaliranii ɓe no laaɓiri, o wi'i: —Mi hanaa *Almasiihu. Ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Aan, a moy? A Eliya naa? O wi'i: —Mi hanaa. Ɓe mbi'i: —A annabiijo garoowo oon naa? O jaabii: —Hanaa ! Ɓe mbi'i mo: —Ndenne, a moy? Haalan min ko min kaalanoyta liluɓe min. Ɗume mbiiɗaa dow hoore maa? O jaabii, o wi'i: —Miin woni kuuɓoowo nder ladde yeeruure no wi'a: Moƴƴinee laabi Joomiraawo hano no annabi *Esaaya wi'iri nii. Lilaaɓe ɓee to *Fariisa'en ƴuwi. Ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Ko saabii ko aɗa waɗana himɓe *batisma nder ndiyam tawi a hanaa *Almasiihu. A hanaa Eliya, a hanaa annabiijo oon? Yahaaya jaabii ɓe, wi'i: —Miin, miɗo waɗana himɓe *batisma nder ndiyam, amma no woodi goɗɗo hakkune mon mo on anndaa. Kanko woni garoowo gaɗa am mo mi fotaay baa fiirtude ɓoggi paɗe mum. Ɗum fuu ɗum waɗi Baytaniya gaɗa maayo Urdun, to Yahaaya woni no waɗana himɓe *batisma nder ndiyam. Jaangoore mum Yahaaya hi'i Iisa no wara to mum, wi'i: —Ndaaree *Njawdiri Alla ittoori hakkeeji duuniyaaru. Ɗum woni ko mbi'unoomi dow makko: « Neɗɗo gom waran gaɗa am, artuɗo kam, sabu omo ɗon illa mi tagaaka. » Miin, mi anndaano mo. Amma mi wari, miɗo waɗana himɓe *batisma nder ndiyam ngam o wanngana himɓe *Isra'el. Yahaaya seedake, wi'i: —Mi hi'i *Ruuhu Alla nder nanndi wuugaanu ƴuwi dow jippii dow makko. Miin, mi anndaano mo. Amma lilɗo kam mi waɗana himɓe *batisma nder ndiyam oon wi'i kam: « Oon mo ngi'ataa *Ruuhu no jippoo dow mum oo, kanko woni gaɗanoowo himɓe *batisma nder *Ruuhu Ceniiɗo. » Miin, mi hi'i, mi seedake kanko woni *Ɓii-Alla. Jaangoore mum kaden Yahaaya no dardii aahiiɓe mum ɗiɗo gom. O hi'i Iisa no yawta, sey o wi'i: —Ndaaree *Njawdiri Alla ! Aahiiɓe ɗiɗo ɓeen nani ko o haali ɗum, tokkitii Iisa. Iisa yeeƴitii, hi'i iɓe tokki ɗum, wi'i ɓe: —Ɗume tefoton? Ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —Rabbi, toy njooɗotoɗaa? Rabbi kam woni Moodibbo. Nden o wi'i ɓe: —Ngaree, ƴeewee ! Fotodiri laasara waɗi. Ɓe njehi, ɓe ngi'ii to o jooɗoto, ɓe kiirtidi he makko toon. Andiire, minyo Simon Piyer, no tawa nder aahiiɓe ɗiɗo tokkuɓe Iisa wakkati ɓe nanunoo haala Yahaaya. O wari to Simon Piyer, o wi'i ɗum: —Min ngi'ii *Almasiihu. *Almasiihu maana mum woni « Cuɓaaɗo » oon. O yaari Simon Piyer to Iisa. Iisa ƴeewi mo, wi'i: —Aan, a Simon ɓii-Yahaaya, a innditirtee Kefas. Maana Kefas e Piyer woni hayre. Jaangoore mum Iisa haɓɓi anniya yahde leydi Galili. O fotti Filipa, o wi'i mo: —Tokkam ! Filipa no jeyaa Baytisayda, wuro Andiire e Piyer. Filipa fotti Natanayel, wi'i mo: —Min ngiidii he oon mo habaru mum winndanoo nder *Tawreeta Muusa e nder dewte annabiiɓe, Iisa ɓii-Yusufu mo Nasaratu. Sey Natanayel wi'i mo: —Ko wooɗi no waawi ƴuwde Nasaratu naa? Filipa jaabii mo, wi'i: —War, ƴeewu ! Wakkati Iisa hi'unoo Natanayel no wara to mum, sey wi'i: —Oo woni *Isra'ilanke jaati. Jiɓe fuu walaa he makko. Nden Natanayel wi'i mo: —Toy annduɗaa kam? Iisa jaabii mo, wi'i: —Mi hi'i ma ley ibbi illa Filipa noddaay ma. Natanayel jaabii, wi'i: —Moodibbo, a *Ɓii-Alla. A Laamiiɗo *Isra'el. Iisa jaabii mo, wi'i: —Sabu mi wi'i mi hi'i ma ley ibbi tan ngoonɗinɗaa naa? A hi'an ko ɓuri ɗum manngu. Nden Iisa ɓeydi wi'ude: —Goonga kaalananmi on: On ngi'an kammu no maɓɓitoo, maleykaaɓe Alla no njippoo no ŋabba dow *Ɓii-Neɗɗo. Balɗe ɗiɗi gaɗa mum, kaɓɓal waɗi Kaana nder leydi Galili. Inna Iisa no tawanoo toon. Iisa e *aahiiɓe mum duu noddaama to maggal. Wakkati cabiijam maɓɓe kaɗɗam hantunoo, sey inna Iisa wi'i Iisa: —Ɓe ngalaa cabiijam. Iisa jaabii mo, wi'i: —Inna day, munyanam. Ɗume ngiɗɗaa mi waɗa? Wakkati am yonaay ginan. Nden inniiko wi'i gollooɓe ɓeen: —Ngaɗee ko o wi'i on fuu. Looɗe jeegom gaɗiraaɗe kaaƴe gom no tawaa ɗon hadde maɓɓe. Looɗe ɗee ngaɗaama ngam al'aada laaɓinol *Yahudankooɓe. Loone fuu no hooƴa ko watta liitereeji hemre. Iisa wi'i gollooɓe ɓeen: —Kebbinee looɗe ɗee ndiyam. Ɓe kebbini ɗe faa ɗe keewi pet. Sey Iisa wi'i ɓe: —Joonkay, nyeɗee, njaaranee ardiiɗo batu oon. Ɓe nyeɗi ɓe njaarani ardiiɗo oon. Ardiiɗo batu oon meeɗi ndiyam mbaylitaaɗam cabiijam ɗaam. O anndaa to ɗam ƴuwii, amma gollooɓe nyeɗuɓe ɗaam kay, no anndi. Nden o noddi ɓaŋuɗo oon, o wi'i ɗum: —Himɓe fuu cabiijam mbelɗam mboowi fuɗɗirde. Nden nde ɗam fuɗɗi nanngude ɓe, ɗam welaa ɗam waddee. Amma aan, a resi ɓurɗam welde ɗam naako joonin. Alaama kaayɗiniiɗo oo woni alaama kaayɗiniiɗo arano mo Iisa waɗi. O waɗii mo nder wuro Kaana nder leydi Galili. O wanngini teddungal makko. *Aahiiɓe makko ngoonɗinii mo. Gaɗa ɗum Iisa, innum, minyiraaɓe mum he *aahiiɓe mum njehi Kafarnahum. Ɓe njooɗii toon balɗe seɗɗa. Wakkati juulɗe *Yahudankooɓe bi'eteeɗe *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe ɓadinoo, Iisa yehi *Ursaliima. Nder jawreeru *Juulirde Ursaliima mawne Iisa tawi sonnooɓe ga'i, baali e buugaali he weccooɓe ceede no njooɗii. O sowi ɓoggi, o riiwi ɓe nder *Juulirde mawne ndeen, kamɓe e ga'i maɓɓe e baali maɓɓe fuu. O sankitii ceede weccooɓe ɓeen, o liɓi teburuuji maɓɓe. O wi'i sonnooɓe buugaali ɓeen: —Ittee ɗum ɗoo ! To ngaɗee suudu *Baaba am luumorde ! *Aahiiɓe makko miccitii ko winndanoo nder dewte wi'aa: Kiranol suudu maa no huɓɓa ɓerne am sanne. Nden mawɓe *Yahudankooɓe mbi'i mo: —Ir haayne ndeye mbaawɗaa waɗude ngam hollude min ko a foti waɗude ko ngaɗɗaa ɗum? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Pusee *Juulirde mawne ndee, mi nyiɓitan nde nder balɗe tati. Ɓe mbi'i mo: —Juulirde ndee nyiɓiraama duuɓi lasooji ɗiɗi e jeegom. Dey aan, mbiiɗaa a nyiɓitan nde nder balɗe tati? Amma Iisa kay fonndaana *Juulirde mawne ndeen e ɓanndu mum. Ngam majjum waɗi wakkati Iisa ummitinoo, *aahiiɓe makko miccitii ko o haalunoo ɗum'en. Ɓe ngoonɗini ko winndaa wi'aa nder dewte ɗeen e konngi ɗi o haalunoo. Wakkati Iisa yehunoo *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe nder *Ursaliima, himɓe ɗuɓɓe ngoonɗini mo ngam ɓe ngi'ii alamaaji kaayɗiniiɗi ɗi o waɗi. Iisa hoolaaki ɓe ngam ɓe fuu, omo anndi ɓe sanne. O haajaaka baa gooto maɓɓe seedanoo mo dow ɓiɓɓe aadama, ngam omo anndi ko woni nder ɓerɗe maɓɓe. Nder hawriine *Fariisa'en no woodunoo gorko gom bi'eteeɗo Nikodemu. Nikodemu no tawa duu nder hooreeɓe *Yahudankooɓe. Jemma gom o yehi to Iisa, o wi'i ɗum: —Moodibbo, miɗen anndi a moodibbo mo Alla lili. Walaa baawɗo waɗi kaayɗe ɗe ngaɗataa ɗee, nde Alla wondaa he joomum. Sey Iisa jaabii mo, wi'i: —Miɗo haalane goonga: Walaa baawɗo hi'ude Laamu Alla se rimtaaka. Nikodemu ƴami mo, wi'i: —Noy neɗɗo waawi rimiteede gaɗa naywi? Omo waawi soƴƴaade nder reedu inniiko, o rimitee naa? Iisa jaabii mo wi'i: —Miɗo haalane goonga: Nde neɗɗo rimtiraaka ndiyam e *Ruuhu Alla, waawtaa naatude nder Laamu Alla. Ɓii-aadama rimataana ɓii-aadama. *Ruuhu duu, rimataana ruuhu. To ɗum haayɗine ngam mi wi'i no tilsi ndimiteɗaa. Henndu no wifa to muuyri fuu. Aɗa nana bifol mayru, amma a anndaa to ndu ƴuwi, a anndaa to ndu fa'i. Hano non dimiraaɗo *Ruuhu Alla duu worri. Nikodemu wi'i mo: —Noy ɗum laatortoo? Iisa jaabii mo wi'i: —Baa ko a moodibbo *Isra'el mawɗo, a anndaa ɗum naa? Miɗo haalane goonga: Minen, ko min anndi, min kaalata. Ko min ngi'ii, min ceedantoo. Amma on njaɓataa seede amin. On ngoonɗinaay nde kaalanmi on dow kujje duuniyaaru. Noy ngoonɗinirton se mi haalanii on dow kujje kammu? Walaa ŋabbuɗo dow kammu, se hanaa ƴuwɗo dow oon. *Ɓii-Neɗɗo kam duu woni ƴuwɗo dow oon. Hano no *Muusa ɓantiri mboddi gaɗiraani njamndi mboɗeeri nder ladde yeeruure, hano non *Ɓii-Neɗɗo duu ɓantirtee, ngam goonɗinɗo mo fuu heɓa mbuurnam nduumiiɗam. Ngam Alla no hiɗi duuniyaaru sanne waɗi o hokkitiri *Ɓiyiiko bajjo, heɓa goonɗinɗo mo fuu to halku, amma heɓa mbuurnam nduumiiɗam. Alla lilaay Ɓiyum nder duuniyaaru ngam o hiitoo ndu, amma ngam ndu hisaa daliila makko. Goonɗinɗo mo fuu hiitataake. Amma mo goonɗinaay mo hiitaama jaati, ngam goonɗinaay *Ɓii-Alla bajjo. Ndaa kiite maɓɓe nii: Jeyngol warii nder duuniyaaru, amma himɓe ngam golleeji mum'en bonɗi ngiɗi nimre ɓurde ngol. Bonɗo golle fuu hiɗaa jeyngol, omo wurtoo nder maggol, ngam omo hula to golleeji makko bonɗi mbanngu. Amma golliroowo goonga waran nder jeyngol heɓa golleeji ɗi waɗi ngam Alla ɗii mbanngaa. Gaɗa mum Iisa yahdi *aahiiɓe mum Yahudiya. O joddii he maɓɓe wakkatiyel, omo waɗana himɓe *batisma. Yahaaya duu no waɗana himɓe *batisma nokkuure wi'eteene Aynon hadde Salim. Toon ndiyam no ɗuuɗi sanne. Himɓe no njaha toon no ngaɗanee *batisma. Wakkati mum Yahaaya nanngaaka kasu. Sey geddi dow farillaaji laaɓinol ɓanndu naati hakkune aahiiɓe Yahaaya he Yahudanke gom. Ɓe njehi to Yahaaya, ɓe mbi'i mo: —Moodibbo, aɗa miccitoo gorko gondunooɗo he maa toon gaɗa maayo Urdun, gorko mo ceedaninoɗaa oon? Kanko duu, omo waɗana himɓe *batisma. Himɓe fuu no njaha to makko ! Nden Yahaaya jaabii ɓe, wi'i: —Neɗɗo waawtaa heɓude goɗɗum se hanaa Alla hokki ɗum. Onon e ko'e mooɗon, on seedeeɓe am ngam mi wi'i mi hanaa *Almasiihu amma miɗo arti mo lileede. Gaddanaaɗo ɓaŋaaɗo, kam woni ɓaŋuɗo. Higo ɓaŋuɗo oon no darii, no hettinani mo. Se nanii daane makko no welnan sanne. Iri welwelo ngoo nananmi faa noy walaa. No tilsi Iisa ɓeydoo, miin duu mi ɓuytoo. Ƴuwɗo dow oon, no ɓuri huune fuu. Ƴuwɗo nder duuniyaaru oon, duuniyaaru jeyi ɗum. Haala mum duu no haala jeyaaɓe nder mayru. Ƴuwɗo dow kammu oon, kam ɓuri huune fuu. Ko o hi'i e ko o nani, kam o seedantoo, amma baa gooto jaɓataa seedaaku makko. Jaɓuɗo seedaaku makko, tabbintini ko Alla no goongaajo. Mo Alla lili fuu, ko Alla haali haalata, ngam Alla hokki mo *Ruuhu mum mo walaa keerol. *Baabiraawo no hiɗi Ɓiɗɗo oon faa watti huune fuu nder junngo makko. Goonɗinɗo Ɓiɗɗo oon heɓi mbuurnam nduumiiɗam. Amma caliiɗo goonɗinde Ɓiɗɗo oon heɓataa ɗam, mone Alla woodani joomum. *Fariisa'en nanii Iisa no waɗana himɓe *batisma, omo heɓa *aahiiɓe ɗuɓɓe ɓurde Yahaaya. Amma nde goonga, Iisa e hoore mum kay, waɗanaay baa gooto *batisma. *Aahiiɓe makko tan ngaɗanannoo himɓe *batisma. Wakkati Iisa nanunoo haala *Fariisa'en, o dilli Yahudiya, o soƴƴii Galili. Ko o ummii yahde Galili, sey o tokkiri *Samariya. Nder leydi *Samariya, o wari wuro Sikar hadde ngesa nga Yakuuba hokkunoo ɓiyum Yusufu. Nder Sikar, Yakuuba wasiino ɓunndu gom. Caka nyalooma Iisa yottii dow ɓunndu nduun, jahaangal ngaal duu tampinii mo. Nden o jooɗii daane mayru ngam o fowta. Nden debbo oon wi'i mo: —Noy ! Noy aan, Yahudanke, ƴamirtaa kam ndiyam njareteeɗam miin, ɓii-leydi *Samariya debbo? Ngam potal walaano caka *Yahudankooɓe e himɓe leydi *Samariya. Iisa jaabii mo wi'ii: —Nde aɗa anndi kokkal ngal Alla hokkata he kaden duu nde aɗa anndi duu ƴamuɗo ma ndiyam njareteeɗam, a ƴamannoo mo, o hokke ndiyam buurɗam. Sey debbo oon wi'i mo: —Moodibbo, a walaa cawgal, ɓunndu nduun duu no luggiɗi. Toy keɓataa ndiyam buurɗam ɗaam? Aɗa ɓuri maama amin Yakuuba accanɗo min ɓunndu nduu manngu naa? Kanko e hoore makko, ɓiɓɓe makko e dabbaaji makko fuu, njari he mayru. Nden Iisa jaabii mo wi'i: —Neɗɗo fuu jarɗo ndiyam ɗaam, no ɗomɗetee kaden, amma jarɗo ndiyam ɗam kokkanmi ɗam, ɗomɗataake faa abada. Ngam ndiyam ɗam kokkanmoomi ɗam, no laatanto mo ndiyam iloojam kokkoojam mbuurnam nduumiiɗam. Debbo oon wi'i: —Moodibbo, hokkaram ndiyam ɗam heɓa to mi ɗomɗee kaden, to mi wartu ƴoogude ɗo duu. Iisa wi'i mo: —Yah noddoy gora, ngardon ! Debbo oon jaabii mo wi'i: —Mi walaa goriiyo. Iisa wi'i mo: —Aɗa woodi goonga ko mbiiɗaa a walaa goriiyo. A waɗiino goriraaɓe joyo. Gorko mo ngonduɗaa joonin oo duu, hanaa gora. Ndenne, a haalii goonga. Debbo oon wi'i mo: —Moodibbo, mi faamii a annabiijo. Maamiraaɓe amin no ndewanno Alla dow waamnde ndee. Amma onon *Yahudankooɓe, oɗon mbi'a *Ursaliima toon Alla haani reweede. Iisa wi'i mo: —Banndam debbo, jaɓu ko kaalananmaami: Wakkati waran, ko hanaa dow waamnde ndee naa *Ursaliima ndewoton *Baabiraawo. Onon ɓiɓɓe leydi *Samariya, oɗon ndewa ko on anndaa, minen *Yahudankooɓe nee, ko min anndi min ndewata, ngam to *Yahudankooɓe kisinam ƴuwata. Wakkati no waran, o wari jaati, nde rewooɓe goonga e goonga no ndewiran *Baabiraawo ruuhu mum'en e goonga. Hano ir rewooɓe ɓee jaati *Baabiraawo hiɗi. Alla no *Ruuhu. Rewooɓe mo ɓeen duu no kaani rewirde mo ruuhu e goonga. Debbo oon wi'i: —Miɗo anndi *Almasiihu waran, kanko woni Cuɓaaɗo Alla. Nde o warii, o faaminan min huune fuu. Iisa wi'i mo: —Miin, kaaldoowo he maa oo, woni mo. Ɓe kantaay haala kaan, ko *aahiiɓe ɓeen ngartii tawi ɓe. Ɗum haayɗini *aahiiɓe ɓeen ko Iisa no haalda he debbo oon. Amma baa gooto nder maɓɓe suusaay wi'ude debbo oon: « Ɗume ngiɗaa? » naa ƴamude Iisa wi'a: « Ɗume kaaldantaa he makko? » Debbo oon resi loone mum, soƴƴii nder wuro ngoon, haalanowi himɓe wi'i: —Ngaree, ƴeewee gorko kaalanɗo kam ko ngaɗunoomi fuu. Naa kanko woni *Almasiihu? Himɓe mburtii wuro ngoon, njehi to Iisa. Wakkati debbo oon dillunoo *aahiiɓe ɓeen eelii mo mbi'i: —Moodibbo, nyaamu ! Sey o jaabii ɓe o wi'i: —Miɗo jogii nyaamdu ndu on anndaa. *Aahiiɓe ɓeen tinni no ƴamodira no mbi'a: —Moy woni gaddanɗo mo ko nyaamee? Iisa wi'i ɓe: —Nyaamdu am woni waɗude muuyo lilɗo kam e humnude golle makko. Onon, oɗon mbi'a: « Lebbi nay koddani kettol. » Amma miin, miɗo wi'a on: Ɓantee gite mon, ƴeewon ko gese ɗeen ɓenndi, ɗe poti hetteede. Kettuɗo fuu no heɓan baraaje, hawran gabbe ngam mbuurnam nduumiiɗam, ngam aawɗo e kettuɗo mbelnida. Iɗum tabbintina banndol bi'ungol: « Goɗɗo no aawa, goɗɗo no hetta. » Mi lilii on kettowon to on ngollaay. To woɓɓe ngolli, onon, on naati nder barke golle maɓɓe. Nder wuro ngoo, ɓiɓɓe leydi *Samariya ɗuɓɓe ngoonɗinii Iisa ngam haala debbo ceedaniiɗo mo wi'i: —O haalanii kam ko ngaɗunoomi fuu. Ngam majjum waɗi wakkati ɓiɓɓe leydi *Samariya njottinoo to Iisa, ɓe ŋaarii mo o jooɗo to maɓɓe. Nden o waɗani ɓe balɗe ɗiɗi. Ɗuɓɓe ngari ɓeydake he goonɗinɓe mo wakkati nanunoo haala makko. Ɓe mbi'i debbo oon: —Joonin, hanaa ngam haalaaji maaɗa tan min ngoonɗini. Minen e ko'e amin, min nanii haala makko, miɗen anndi ko kanko jaati woni kisinoowo duuniyaaru nduu. Iisa waɗi balɗe ɗiɗi nder wuro leydi *Samariya nden yawtiri leydi Galili, ngam kanko e hoore makko o wi'i: —Annabiijo teddintaake nder wuro mum. Wakkati o yottinoo Galili, ɓiɓɓe Galili njaɓɓorake mo juuɗe ɗiɗɗiɗi, ngam kamɓe duu ɓe njehiino *Ursaliima to *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe. Ɓe ngi'ii duu ko o gollunoo toon. Sey Iisa warti kaden Kaana, to o waylitinnoo ndiyam, ɗam laatii cabiijam. Fotodiri kawjotooɗo laamu *Rooma nder wuro Kafarnahum ɓiyum gorko yamɗaa. Kawjotooɗo oon nani ko Iisa ƴuwii Yahudiya, wartii Galili. Nden o yehi to Iisa, o ŋaarii ɗum wara yamɗintinowa ɓiyiiko gonɗo no habda he yonki. Iisa wi'i mo: —Abada on ngoonɗintaa, se on ngi'aay alamaaji naa ko haayɗini. Kawjotooɗo oon wi'i mo: —Moodibbo, en njaha illa ɓiyam maayaay. Sey Iisa wi'i mo: —Hootu, ɓiya daɗii ! Gorko oon goonɗini ko Iisa haalani ɗum, dilli. Gollooɓe makko potti mo dow laawol, mbi'i mo: —Ɓiya daɗii ! O ƴamii ɓe wakkati mo ɓiyiiko yamɗiti. Ɓe njaabii mo ɓe mbi'i: —Keeŋa juura, wulowulo ngoon heli. Baaba oon annditi wakkati oon jaati Iisa wi'i mo: « Ɓiya daɗii ! » Nden kanko e ɓaade makko fuu, ɓe ngoonɗini Iisa. Ɗum woni alaama kaayɗiniiɗo ɗiɗaɓo mo Iisa waɗi Galili wakkati o ƴuwnoo Yahudiya. Gaɗa majjum juulɗe *Yahudankooɓe gom no ngaɗa. Iisa yehi *Ursaliima. Toon *Ursaliima, hadde dammbugal bi'eteengal Dammbugal baali, no woodi luggere ndiyam gom inndirteene Baytijata nder ibrankoore. Tendeeje joy no piili nde. Nyawɓe ɗuɓɓe no pukki nder majje: Wumɓe, laƴooɓe e bonnguuɓe. [Iɓe ndoomi faa ndiyam ɗaam irtee. Ngam himɓe no miila maleykaajo Alla no jippoo wakkati warde wakkati nder luggere ndee, no irta ndiyam ɗaam. Nyawɗo artuɗo naati nder majjam wakkati ɗam irtaa, no yamɗitan ir nyaw ngu wondi fuu.] Gorko nyawirɗo duuɓi woronja e jeetati gom no tawa toon. Ko Iisa hi'i omo fukkii, annditi ko o ɓooydii he nyaw nguun, nden ƴamii mo, wi'i: —Aɗa hiɗi yamɗintineede naa? Nyawɗo oon jaabii mo, wi'i: —Moodibbo, mi walaa balloowo kam mi naata nder luggere ndee wakkati ndiyam ɗam wona no irtee. To mbi'anmi mi yahan fuu, tawan goɗɗo artii kam juurude. Nden Iisa wi'i mo: —Umma, hooƴu daago maa, dillu ! Wakkati mum da gorko oon yamɗiti, hooƴi daago mum, dilli. Ɗum fotodiri he *nyalaane fowteteene. Nden mawɓe *Yahudankooɓe mbi'i jamɗintinaaɗo oon: —Hannden *nyalaane fowteteene non, haanaa ndoondoɗaa daago maa. Sey o jaabii ɓe, o wi'i: —Jamɗintinɗo kam oon wi'i kam hooƴu daago maa, dillu ! Ɓe ƴamii mo ɓe mbi'i: —Moy woni neɗɗo bi'uɗo ma kooƴaa daago maa, ndillaa? Amma jamɗintinaaɗo oon anndaa moy yamɗintini ɗum, ngam Iisa halkii nder jama'aare tawanoone nder nokkuure ndeen. Gaɗa ko Iisa nyawti mo, fotti he makko nder *Juulirde mawne, wi'i mo: —Ƴeewu, joonkay, a yamɗiti. Taa waɗu hakke kaden ngam to ko ɓuri ɗum bonde heɓe. Sey gorko oon yehi haalanowi mawɓe *Yahudankooɓe ko Iisa woni nyawtuɗo mo oon. Mawɓe *Yahudankooɓe puɗɗi habdude Iisa ngam o nyawti gorko oo nder *nyalaane fowteteene. Sey Iisa wi'i ɓe: —*Baaba am no golla faa jooni, miin duu, miɗo golla. Haalaaji ɗi Iisa haali ɗii waɗi mawɓe *Yahudankooɓe adi anniya warude mo. Hanaa ngam o bonnii *nyalaane fowteteene tan, amma ngam o wi'i Alla woni Baabiiko duu. Ndenne o fonnii hoore makko he Alla. Iisa wi'i ɓe: —Miɗo haalana on goonga: Ɓiɗɗo waawaa waɗude baafuy, kam tan, sey ko o hi'i *Baabiraawo no waɗa. Sabu ko *Baabiraawo waɗata fuu, kam Ɓiɗɗo oon duu waɗata. *Baabiraawo no hiɗi Ɓiɗɗo oon, no holla mo ko waɗata fuu. O hollan mo golleeji ɓurɗi golleeji ɗii fuu manngu heɓa kaayɗineɗon. Ngam hano no *Baabiraawo ummitinirta maayɓe wuurna ɓe nii, hano non Ɓiɗɗo oon duu wuurnirta mo muuyi. *Baabiraawo oon kay, hiitantaako baa gooto, amma o hokkii Ɓiɗɗo oon baawɗe hiitaade huune fuu, ngam himɓe fuu teddina Ɓiɗɗo oon hano no ɓe teddinirta *Baabiraawo. Neɗɗo fuu mo teddinaay Ɓiɗɗo oon, teddintaa *Baabiraawo lilɗo mo oon duu. Miɗo haalana on goonga: Nanuɗo haala am, se goonɗini lilɗo kam oon, heɓi mbuurnam nduumiiɗam. O walaa e kiite kaden, o ƴuwii e maayde, o warii e mbuurnam. Miɗo haalana on goonga: Wakkati no wara, o yottake jaati, nde maayɓe nanata daane *Ɓii-Alla oon. Nanuɓe nde ɓeen mbuuran. Hano no *Baabiraawo laatorii asili mbuurnam, hano non o hokkiri Ɓiɗɗo oon duu baawɗe laataade asili mbuurnam. O hokkii mo baawɗe hiitaade, ngam kanko woni *Ɓii-Neɗɗo. To ɗum haayɗin on. Wakkati waran mo maayɓe wonɓe nder annyeeje fuu no nanan daane makko, mburtoo. Golluɓe golle lobbe ummitanoo mbuurnam, golluɓe ko boni duu ummitanoo kiite. Miin e hoore am, walaa fuu ko mbaawmi waɗude. Ko nanumi ɗum, kiitortoomi. Kiite am no dartii, sabu mi waɗataa muuyo am, amma muuyo lilɗo kam oon ngaɗanmi. —Nde mi seedanake hoore am, seede am hanaa goonga. Amma goɗɗo seedantoo kam. Miɗo anndi seede makko dow am no goonga. Onon, on lili lilaaɓe to Yahaaya, o seedanake on goonga. Miin, mi haajaaka seede ɓiɓɓe aadama, amma mi wi'i on ɗum ngam kison tan. Yahaaya laatakeno hano fitilla kuɓɓaaka, njaynooka. On njaɓi welnude wakkati seɗɗa nder jeyngol makka. Amma miin, miɗo jogii seede dow am ɓurɗo mo Yahaaya manngu: Golleeji ɗi *Baabiraawo tilsini kam mi waɗa ɗii, kanƴi jaati ceedantoo kam ko *Baabiraawo lili kam. *Baabiraawo lilɗo kam oon e hoore mum seedantoo kam. Abada on nanaay daane makko, abada on ngi'aay mo. Haala makko naataay on, sabu on ngoonɗinaay mo o lili oon. Oɗon pincitoo dewte ngam oɗon miila ko ɗe kokkan on mbuurnam nduumiiɗam. Kanƴe jaati ceedantoo kam. Amma, baa ko non waɗi, on ngiɗaa warde to am faa keɓon mbuurnam. Mi walaa miɗo tefa himɓe mana kam. Miɗo anndi on jaati, miɗo anndi hidde Alla walaa nder ɓerɗe mooɗon. Miin, mi wari dow innde *Baaba am, amma on njaɓɓaaki kam. Dey se goɗɗo wari dow innde mum, on njaɓɓoto ɗum ! Noy ngoonɗinirton, onon giɗuɓe manodirde, tawi on mbaawaay tefude manoore ƴuwne to Alla gooto? To miilee hala miin felata on yeeso *Baabiraawo. *Muusa, mo ndekuɗon tammude mooɗon dow mum oon, kam felata on. Nde nii goonga fuu on ngoonɗiniino *Muusa, on ngoonɗinanno kam, miin duu, sabu miin jaati o sappinoo nder dewte makko. Se on ngoonɗinaay ko o winndunoo ɗum, noy ngoonɗinirton haala am? Balɗe seɗɗa gaɗa juulɗe *Yahudankooɓe gaɗaaɗe Ursaliima, Iisa joli peta Galili wi'eteenga Tiberiya. Jama'aare ɗuunde no tokki mo sabu ɓe ngi'ii kaayɗe ɗe o waɗi wakkati o yamɗintinnoo nyawɓe. Iisa nyakki dow waamnde, jooɗodii he *aahiiɓe mum. Juulɗe *Yahudankooɓe bi'eteeɗe *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe ɓadake. Iisa ɓanti hoore mum, sey holliri jama'aare mawne gom no wara to mum. Nden o wi'i Filipa: —Toy coodoyten nyaamdu ngam himɓe ɓee fuu? Tawi o fiyi hunnduko Filipa tan o nana ngam omo anndi ko o siini waɗude. Filipa jaabii mo: —Baa buuru ko tammaaje keme ɗiɗi cooduɗen, woɓɓe nder maɓɓe keɓataa ŋoppitto. Gooto nder *aahiiɓe Iisa bi'eteeɗo Andiire, minyo Simon Piyer, wi'i mo: —Suka gorko gom nii jogiiɗo buuruuje joy e liƴƴi ɗiɗi, amma ɗume ɗum nafirta himɓe ɓee fuu? Nden Iisa wi'i ɓe: —Mbi'ee ɓe, ɓe njooɗoo ! Nokkuure ndeen no heewi huɗo, ɓe njooɗii. Worɓe tawaaɓe nder jama'aare ndee tan no ngaɗa ujunaaji joyo. Iisa hooƴi buuruuje ɗeen, yetti Alla, yeddani wonɓe toon ɓeen. Noon duu o waɗi he liƴƴi ɗiin. O hokki ɓe, ɓe nyaami faa ɓe kaari. Wakkati ɓe nyaamunoo faa ɓe kaari, sey Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —Kawree ko hoddi ɗum, to baa ŋoppitto bonu. Ɓe kawri ko himɓe nyaami koddi nder buuruuje joy ɗeen, ɗum hebbini kandeeje sappo e ɗiɗi. Wakkati himɓe ɓeen ngi'unoo haayne nde Iisa waɗi, mbi'i: —Kanko jaati woni annabiijo bi'anooɗo no waran nder duuniyaaru. Wakkati Iisa annditinnoo iɓe ngiɗi ɓe ngatta mo semmbe-semmbe nder laamu, sey o dilli. O nyakki waamnde, kanko tan. Nde hiirunoo, *aahiiɓe Iisa njuuri nder peta ngaan. Ɓe naati laana faa ɓe njola, yahde Kafarnahum. Jemma fuɗɗii naatude, Iisa duu heewtaaki ɓe. Henndu mawnu no wifa faa benkeƴƴe ummii. Ɓe awƴi laana kaan faa ɓe keɓi hano kilooji joy naa jeegom. Nden ɓe kolliri Iisa no dilla he koyɗe mum dow peta ngaan, no fonndii ɓe. Sey ɓe kuli. Amma Iisa wi'i ɓe: —To kulee, miin noon ! Ɓe muuyi o naata laana kaan. Amma wakkati mum da ɓe njottii fonngo ngo ɓe pa'i, nden ɓe panndi. Weeti jaangoore mum, jama'aare hoddinoonde gaɗa peta ngaan, paami ko laana goota tan wari nder nokkuure ndee. Ɓe ngi'ii duu ko *aahiiɓe ɓeen tan naati nder makka, awƴii ka, ndilli, Iisa duu naataay ka. *Aahiiɓe ɓeen tan ndilli. Sey laanaaji gom nii ngari ƴuwi Tiberiya, ɗi ngari hadde to ɓe nyaamunoo buuru toon gaɗa ko Iisa yetti Alla nder du'aa'u. Wakkati jama'aare ndeen hi'unoo ko Iisa e *aahiiɓe mum fuu ngalaa toon, ɓe naati laanaaji ɗiin, ɓe pa'i Kafarnahum tefoyde Iisa. Wakkati ɓe tawoynoo Iisa gaɗa peta ngaan, ɓe mbi'i mo: —Moodibbo, nde ngarɗaa ɗoo? Iisa jaabii ɓe wi'i: —Goonga non, hanaa ngam on ngi'ii kaayɗe ɗe ngaɗaama toon waɗi oɗon tefa kam. Amma ko tefanton kam woni ngam on nyaami faa on kaari. To ngollanee nyaamdu bonooru. Ngollanee nyaamdu nduumotoonu, kokkooru mbuurnam nduumiiɗam. Kayru woni ndu *Ɓii-Neɗɗo hokkata on, sabu Alla *Baabiraawo deki lammba baawɗe mum dow makko. Nden ɓe ƴami mo: —Ɗume min ngaɗata ko min ngolla golleeji ɗi Alla hiɗi? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Golle ɗe Alla hiɗi ɗeen ngoni ngoonɗinon mo o lili oon. Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Too, haayne ndeye ngaɗataa ngam min ngi'a, min ngoonɗine? Golle ɗeye ngaɗataa? Maamiraaɓe amin nder ladde yeeruure nyaamii nyaamdu wi'eteenu *manna, hano no ɗum winndiraa nder dewte wi'aa: O hokkii ɓe nyaamdu ƴuwnu dow kammu. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Miɗo haalana on goonga: Hanaa *Muusa hokkunoo on nyaamdu ƴuwnu dow kammu. Amma *Baaba am hokki on nyaamdu goongaaru ƴuwnu dow kammu. Ngam nyaamdu ndu Alla hokkata nduun woni ƴuwooru dow kammu kokkooru duuniyaaru mbuurnam. Sey ɓe mbi'i mo: —Moodibbo, hokku min ir nyaamdu nduu nyannde fuu. Iisa wi'i ɓe: —Miin woni nyaamdu kokkooru mbuurnam. Garɗo to am fuu, rafataake faa abada. Goonɗinɗo kam oon duu ɗomɗataake abada. Amma mi haalaniino on: « On ngi'ii kam, dey on ngoonɗinaay. » Mo *Baabiraawo hokki kam fuu, waran to am. Garɗo to am fuu, mi riiwataa ɗum sam. Sabu hanaa faa mi waɗa muuyo am, waɗi ƴuwmi dow kammu, amma ngam mi waɗa muuyo lilɗo kam oon. Ndaa, muuyo lilɗo kam oon nii: To baa gooto nder ɓe o hokki kam ɓeen majju, amma mi ummintina ɓe nyannde darŋal. Muuyo *Baaba am nii: Neɗɗo fuu gi'uɗo Ɓiɗɗo oon, goonɗini mo, heɓan mbuurnam nduumiiɗam. Mi ummintinan ɗum nyannde darŋal. Sey *Yahudankooɓe ɓeen puɗɗi no nguuntoo hakkune mum'en, ngam Iisa wi'i ɓe: « Miin woni nyaamdu ƴuwnu dow kammu nduun. » Ɓe mbi'i: —Hanaa Iisa ɓii-Yusufu mo annduɗen innum e bammum on non naa? Noy o wi'irta hannden dow kammu o ƴuwi? Nden Iisa wi'i ɓe: —Accee nguuntaade hakkune mooɗon ! Walaa baawɗo warde to am, se *Baabiraawo lilɗo kam oon, fooɗaay mo. Miin duu, mi ummintinan mo nyannde darŋal. Ɗum winndaama nder dewte annabiiɓe wi'aa: Ɓe fuu Alla ekkintinii ɓe. Neɗɗo fuu hettinnani ko *Baabiraawo ekkintini, waran to am. Walaa gi'uɗo *Baabiraawo, se hanaa oon ƴuwɗo to makko, kanko tan hi'i *Baabiraawo. Miɗo haalana on goonga: Goonɗinɗo kam fuu, heɓi mbuurnam nduumiiɗam. Miin woni nyaamdu kokkooru mbuurnam. Maamiraaɓe mooɗon nyaamii *manna nder ladde yeeruure, dey haɗaay ɓe maayi. Amma nyaamdu ƴuwnu dow kammu nduun kay, nyaamɗo hen fuu maayataa. Miin woni nyaamdu wuurnu ƴuwnu dow kammu. Nde goɗɗo nyaami he mayru, no wuuran faa abada. Nyaamdu ndu kokkanmi nduun woni ɓanndu am hokkaanu ngam duuniyaaru heɓa mbuurnam. Haala kaa ummini geddi hakkune *Yahudankooɓe, iɓe mbi'a: —Noy o waawri hokkude en ɓanndu makko, nyaamen? Iisa wi'i ɓe: —Miɗo haalana on goonga: Nde on nyaamaay ɓanndu *Ɓii-Neɗɗo, on njaraay ƴiiƴam mum, mbuurnam walanaa on. Neɗɗo fuu nyaamɗo ɓanndu am, nde yari ƴiiƴam am, heɓi mbuurnam nduumiiɗam. Mi ummitinan ɗum nyannde darŋal. Ngam ɓanndu am woni nyaamdu wuurnu, ƴiiƴam am duu woni cemmbam buurɗam. Neɗɗo fuu nyaamɗo ɓanndu am, nde yari ƴiiƴam am, wondi he am, mi wondan he mum. *Baabiraawo lilɗo kam oon no wuddu mbuurnam. Sabbu makko mbuurumi. Hano non nyaamɗo ɓanndu am fuu no wuuran sabbu am. Nyaamdu ƴuwnu dow kammu nduun nii: Ndu hawtaa he ndu maamiraaɓe mon nyaamunoo nduun, ndu haɗaay ɓe maayde. Nyaamɗo nyaamdu nduu, no wuuran faa abada. Waaju oo, Iisa waɗi nder *waajordu Kafarnahum. Wakkati *aahiiɓe Iisa nanunoo haalaaji ɗii, ɗuɓɓe nder maɓɓe mbi'i: —Konngi ɗii no tiiɗi. Moy waawi jaɓude ɗi? Iisa he hoore mum faami dow ko *aahiiɓe mum ngoni no nguuntoo, wi'i ɓe: —Ɗum laatanake on fergere naa? Ndenne ɗume waɗata, se on ngi'ii *Ɓii-Neɗɗo ŋabbitii to wonnoo illa arannde? *Ruuhu Alla woni ko hokkata mbuurnam, ɓanndu walaa baawɗe baafuy. Konngi ɗi kaalanmi on ɗii ngoni ruuhu, kanƴi ngoni mbuurnam duu. Amma no woodi nder mooɗon ɓe ngoonɗinaay. Tawi illa arannde Iisa no anndunoo ɓe ngoonɗinaay ɓeen e jammboytooɗo mo oon. O ɓeydi wi'ude: —Ngam majjum mbi'umi on: Baa gooto waawtaa warde to am nde *Baabiraawo waddaay mo. Illa ndeen ɗuɓɓe nder *aahiiɓe makko coƴƴiti, acci tokkude mo. Nden Iisa ƴami *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen wi'i: —Onon duu, oɗon ngiɗi dillude naa? Simon Piyer jaabii mo wi'i: —Joomam, to moy min njahata? Hanaa aan jogii konngi kokkooji mbuurnam nduumiiɗam naa? Min ngoonɗinii, miɗen anndi ko aan woni Ceniiɗo ƴuwɗo to Alla. Iisa jaabii ɓe wi'i: —Hanaa miin suɓii on, onon sappo e ɗiɗo ɓee naa? Amma gooto nder mooɗon no seyɗan. Dow Yahuuda, ɓii-Simon Iskariyot, gooto nder *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen o haali. Kanko woni jammboytooɗo Iisa. Iisa tinni no fiiloo nder leydi Galili. O hiɗaa fiilaade nder leydi Yahudiya ngam mawɓe *Yahudankooɓe no tefa warde mo. Juulɗe *Yahudankooɓe bi'eteeɗe kowaaɗe ɓadake. Sey minyiraaɓe Iisa worɓe mbi'i mo: —Dillu ɗo, njahaa leydi Yahudiya ngam *aahiiɓe maa ngi'a golle ɗe ngaɗataa. Neɗɗo fuu hiɗi anndee, suuɗataa ko waɗata. Nde aɗa waɗa ir golle ɗee, wannginan himɓe hoore maa. Baa minyiraaɓe makko e ko'e mum'en ngoonɗinaay mo. Iisa wi'i ɓe: —Wakkati am yonaay ginan, amma to mooɗon, wakkati fuu no wooɗi. Himɓe duuniyaaru mbaawtaa wanyude on. Amma miin, iɓe mbanyi kam ngam miɗo seedoo ko golleeji maɓɓe no mboni. Onon, njehee to juulɗe ɗeen. Miin, mi yahataa sabu wakkati am yonaay ginan. Gaɗa o haalani ɓe ɗum, o jooɗii nder Galili. Wakkati minyiraaɓe Iisa ndillirii juulɗe ɗeen, Iisa duu njehi to majje amma nder cuccukka, o hollaay hoore makko. Mawɓe *Yahudankooɓe no tefa mo nder jama'aare ndeen, no mbi'a: —Toy o woni? Himɓe ɗuɓɓe no nguuntoo dow makko. Gere no mbi'a: —Neɗɗo oo o lobbo ! Woɓɓe no mbi'a: —Aa'a, o majjinoowo himɓe. Walaa cuusuɗo towni haali dow makko, sabu iɓe kula mawɓe *Yahudankooɓe. Wakkati Iisa yehunoo tawi juulɗe ɗeen pecciri, o fuɗɗi omo waajoo nder *Juulirde mawne. *Yahudankooɓe kaayɗinaa, sey ɓe mbi'i: —Noy waɗi ko neɗɗo oo heɓi anndal dewte, kanko mo janngaay? Iisa jaabii ɓe wi'i: —Waaju mo mbaajotoomi oo, ƴuwaay to am. Amma to lilɗo kam oon, o ƴuwi. Giɗɗo waɗude muuyo Alla fuu, no annditan nde waaju oo to Alla ƴuwi naa to am. Kaaloowo miilo hoore mum, hoore mum tefanta teddungal. Amma tefoowo teddungal lilɗo ɗum, goonga haalata, ko boni fuu walaa he mum. Hanaa *Muusa hokki on *Tawreeta naa? Amma baa gooto nder mooɗon waɗaay ko *Tawreeta wi'i. Ɗume waɗi oɗon tefa warde kam? Himɓe njaabii mo, mbi'i: —Aan, a laddaaɗo. Moy tefata warde ma? Nden Iisa wi'i ɓe: —Gollal gootal tan ngaɗumi, on fuu, on kaayɗinaama. *Muusa wi'i ngaɗon juulnol. Oɗon njuulna neɗɗo baa *nyalaane fowteteene. Maamiraaɓe mooɗon puɗɗi ngol, hanaa *Muusa fuɗɗi ngol. Nde neɗɗo no juulnee *nyalaane fowteteene ngam to bonnu *Tawreeta Muusa, ɗume tikkanton kam sabu mi yamɗintinii neɗɗo bumbuujo nder *nyalaane fowteteene? To on kiitoree no ngiirruɗon, kiitoree goonga. Gere nder himɓe *Ursaliima mbi'i: —Hanaa oo woni mo ɓe tefata warde oon naa? Amma ndaa, omo darii omo waajoo yeeso himɓe fuu, ɓe mbi'aay mo baafuy. Tawte mawɓe meeɗen potii dow kanko woni *Almasiihu oon? Oo kay, eɗen anndi to ƴuwi, amma nde *Almasiihu oon wari, baa gooto anndataa to o ƴuwata. Iisa no waajoo nder *Juulirde mawne ndeen, sey o towni daane, o wi'i: —On mbi'ii oɗon anndi kam naa? Oɗon anndi to ƴuwmi? Amma hanaa miin waddi hoore am. Lilɗo kam oon woni goongaajo, kanko woni mo on anndaa. Miin, miɗo anndi mo sabu to makko ƴuwmi, kanko lili kam. Nden ɓe tefi nanngude mo, amma junngo baa gooto yottaaki mo, ngam wakkati makko yonaay ginan. Ɗuɓɓe nder jama'aare ndee ngoonɗini mo, mbi'i: —Kee nde *Almasiihu oon wari, omo waawi waɗude kaayɗe ɓurɗe ɗe gorko oo waɗi naa? *Fariisa'en nani ko himɓe ɓeen ngoni no nguuntoo dow Iisa. Hooreeɓe *cakkanooɓe Alla e *Fariisa'en lili dogariiɓe nannga Iisa. Sey Iisa wi'i ɓe: —Miin, mi wondan he mooɗon wakkati seɗɗa ginan. Gaɗa mum, mi soƴƴoo to lilɗo kam oon. On tefan kam, amma on ngiitataa kam, ngam on mbaawtaa yahde to ngonmi. Mawɓe *Yahudankooɓe ƴamodiri mbi'i: —Toy o yahata ko en mbaawtaa hiitude mo? O tefowan himɓe meeɗen sankitiiɓe nder lenyi janaani, o waajoo lenyi ɗii naa? O wi'i en tefan mo, en ngiitataa mo, sabu en mbaawtaa yahde to o tawetee toon. Ɗume woni maana haala kaa? Nyalaane ɓurde teddude nder juulɗe ɗeen fuu woni nyalaane nde juulɗe ɗeen timmata. Nyannde mum Iisa darii huuɓi, wi'i: —Ɗomɗuɗo fuu wara to am, yara. Goonɗinɗo kam fuu, maayooji ndiyam mbuurnoojam no ilan nder ɓerne mum hano no ɗum winndiraa nder dewte nii. Dow *Ruuhu Ceniiɗo Iisa woni no haala. *Ruuhu Ceniiɗo oo kam woni ko goonɗinɗo mo fuu heɓata. Amma wakkati mum *Ruuhu Ceniiɗo hokkaakano ngam Iisa teddinaakano ginan. Wakkati himɓe gom nanunoo haala kaa nder jama'aare ndeen, mbi'i: —Sikka fuu walaa kanko woni annabiijo oon. Woɓɓe duu mbi'i: —Oo nii woni *Almasiihu oon. Amma woɓɓe mbi'i kaden: —*Almasiihu oon ƴuwan Galili naa? Hanaa Dewtere Alla wi'i ko nder lenyol Daawda *Almasiihu ƴuwata? Hanaa nde wi'i kaden Baytilaama wuro Daawda o ƴuwata? Haalaaji jama'aare ndee luurodiri dow Iisa. Nder maɓɓe no woodi hiɗuɓe nanngude mo, amma junngo baa gooto yottaaki mo. Wakkati dogariiɓe ɓeen ngartunoo, hooreeɓe *cakkanooɓe Alla e *Fariisa'en ƴami ɓe, mbi'i: —Ko waɗi on ngaddaay mo? Dogariiɓe ɓeen njaabii ɓe, mbi'i: —Abada goɗɗo waajoraaki hano no neɗɗo oo waajori. Sey *Fariisa'en njaabii ɓe, mbi'i: —Kaari ! Baa onon duu, on eytaama naa? Naa on ngi'ii goɗɗo nder hooreeɓe *Yahudankooɓe naa nder *Fariisa'en goonɗinɗo mo non? Amma jama'aare ndee no kuɗaane, nde anndaa *Tawreeta Muusa ! Nikodemu, gooto nder *Fariisa'en jehunooɗo to Iisa, wi'i ɓe: —*Tawreeta meeɗen waawaa hiitaade neɗɗo nde nanaay ko joomum haali, naa ko waɗi. Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Aan duu, a ɓii-Galili naa? Fincita haala Alla, a hi'an ko annabiijo fuu wanngataa Galili. [ Gaɗa majjum neɗɗo fuu hooti wuro mum, Iisa duu yehi waamnde Jaytun. Illa subaka kecco Iisa warti nder *Juulirde mawne ndeen. Himɓe fuu ngari to makko. O jooɗii, omo waajoo ɓe. Jannginooɓe *Tawreeta e *Fariisa'en ngaddi debbo tawaaɗo no yeena gom. Ɓe ndarni mo hakkune jama'aare ndeen. Ɓe mbi'i Iisa: —Moodibbo, debbo oo maɓaama no yeena. Too, *Muusa tilsinii min nder *Tawreeta min mbarda ir rewɓe ɓee kaaƴe. Aan nee, ɗume mbiiɗaa? Ɓe ngaɗi ƴamɗe ɗee ngam ɓe tunna mo ɓe keɓa laawol ngol ɓe njukkirta mo. Amma Iisa jimminii no diidira honndu mum dow leydi. Wakkati ɓe tokkiri Iisa ƴamɗe ɗee, nden o ɓanti hoore, o wi'i ɓe: —Mo waɗaay hakke abada nder mooɗon arta bugaade mo hayre. Nden Iisa yeeƴi jimmini, no diida dow leydi. Wakkati ɓe nanunoo ɗum, sey ɓe cortorii gooto gooto. Nayeeɓe ɓeen artii. Iisa he debbo dariiɗo yeeso mum oon tan acca toon. Nden Iisa ɓanti hoore mum, wi'i mo: —Banndam debbo, toy ɓe ngoni? Walaa jukkuɗo ma naa? O jaabii Iisa o wi'i: —Moodibbo, baa gooto. Nden Iisa wi'i mo: —Miin duu, mi jukkataa ma. Yah, amma taa waɗu hakke kaden.] Iisa haaldi he himɓe kaden, wi'i: —Miin woni jeyngol duuniyaaru. Tokkuɗo kam fuu, dillataa nder nimre abada, amma no heɓan jeyngol mbuurnam. Sey *Fariisa'en mbi'i mo: —Aan, aɗa seedanoo hoore maa, seede maa hanaa goonga. Iisa jaabii ɓe wi'i: —Baa nde mi seedanake hoore am, seede am no goonga, sabu miɗo anndi to ƴuwmi, miɗo anndi to njahanmi. Amma onon, on anndaa to ƴuwmi, on anndaa to njahanmi. Onon, oɗon kiitoroo dabareeji himɓe, miin kay, mi hiitataako baa gooto. Amma baa nde miɗo hiitoo, kiite am no goonga, sabu mi hiitataako miin tan, *Baabiraawo lilɗo kam oon, no wondi he am. No winndaa nder *Tawreeta mooɗon wi'aa: Seede himɓe ɗiɗo no goonga. Too, miɗo seedanoo hoore am. *Baabiraawo lilɗo kam oon duu, no seedanoo kam. Sey ɓe mbi'i mo: —Toy *Baaba maa oon woni? Iisa jaabii ɓe wi'i: —On anndaa kam, on anndaa *Baaba am oon. Se nii oɗon anndunoo kam, on anndannoo *Baaba am oon duu. Iisa haalii konngi ɗii wakkati o waajotonoo nder *Juulirde mawne, hadde to ceede ndesetee. Amma baa ko non waɗi, walaa nannguɗo mo, ngam wakkati makko yonaay ginan. Iisa wi'i ɓe kaden: —Mi yahan, on tefan kam, amma on maaydan he hakkeeji mooɗon. To pa'umi toon, on mbaawtaa yahde toon. Kanƴum waɗi mawɓe *Yahudankooɓe mbi'i: —Tawte o waran hoore makko waɗi o wi'i en mbaawtaa yahde to o fa'i toon? Iisa wi'i ɓe: —Onon, ley njeyaaɗon, amma miin, dow njeyaami. Onon, nder duuniyaaru nduu njeyaaɗon, amma miin, mi jeyaaka nder mayru. Ngam majjum waɗi mbi'umi on: On maaydan he hakkeeji mooɗon. Sabu se on ngoonɗinaay ko Miin woni oon mo ngonmi, on maaydan he hakkeeji mooɗon. Nden ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: —Aan woni moy? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Miin woni mo mbi'unoomi on ngonmi illa arannde. Onon, kujje ɗuɗɗe no ngoodi ɗe mbaawmi haalude dow mooɗon, mi hiitoo on duu. Amma lilɗo kam oon woni goongaajo. Ko nanumi to makko, kaalananmi duuniyaaru nduu. Ɓe paamaay ko dow *Baabiraawo o woni omo haalana ɓe. Ɗum waɗi Iisa wi'i ɓe: —Nde on ɓanti *Ɓii-Neɗɗo fuu, on paaman ko Miin woni oon mo ngonmi. Mi waɗataa baafuy ngam hoore am. Ko *Baabiraawo anndini kam tan kaalananmi on. Lilɗo kam oon no wondi he am, o accaay kam feere am, ngam ko weli mo tan ngaɗanmi nyannde fuu. Wakkati Iisa haalirannoo nii, ɗuɓɓe ngoonɗini mo. Iisa wi'i *Yahudankooɓe goonɗinɓe mo ɓeen: —Se on tinnake oɗon njogii haalaaji am, on laatoto *aahiiɓe am goongaaɓe. On anndan goonga, goonga oon duu no rimɗinan on. Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Minen, min jippotooɓe he *Ibrahim, walaa marɗo min abada. Noy mbi'irtaa min ndimɗan? Iisa jaabii ɓe wi'i: —Miɗo haalana on goonga: Gaɗoowo hakke fuu, no maccuɗo hakke. Abada maccuɗo duumataako nder hoggo, amma ɓiɗɗo no duumoto nder maggo faa abada. Ngam majjum, nde Ɓiɗɗo oon rimɗinii on, on laatoto rimɓe goongaaɓe. Miɗo anndi ko on jippotooɓe he *Ibrahim, amma oɗon tefa warde kam, ngam konngi am naataay on. Miin, miɗo haala ko ngiirumi *Baaba am, amma onon, oɗon ngaɗa ko narruɗon baabii'on. Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Baabiimin woni *Ibrahim. Iisa wi'i ɓe: —Se nii on jippotooɓe he *Ibrahim, on ngaɗataana golleeji *Ibrahim. Amma jooni oɗon tefa warde kam, miin kaalanɗo on goonga mo narrumi Alla. *Ibrahim kay, waɗaay ir ɗum. Onon, golleeji baabii'on ngaɗoton. Ɓe mbi'i mo: —Minen, min kanaa ɓiɓɓe henndu. *Baabiraawo gooto min ngoodi, kanko woni Alla. Iisa wi'i ɓe: —Se goonga fuu Alla wonnoo Baabii'on, on ngiɗan kam, ngam to Alla ƴuwmi, ngarmi to mooɗon. Mi waddaay hoore am, kanko lili kam. Ɗume waɗi ko on paamataa haala am? On paamataa ka ngam ika daɗi hakkillo mon. Onon, Ibiliisa woni baabii'on. Oɗon ngiɗi waɗude muuyo baabii'on. O baroowo himɓe illa fuɗɗorde. Abada o daraaki dow goonga, ngam goonga walaa he makko. Se o feni, jikku makko non, sabu o penoowo, o baaba fewre. Amma miin, ngam miɗo haala goonga, waɗi ko on ngoonɗinaay kam. Moy e mooɗon waawi seedaade ko mi waɗi hakke? Ndenne ɗume waɗi se mi haalii goonga, on ngoonɗintaa kam? Neɗɗo Alla kay no hettintoo haala Alla. Onon nee, on kettintaako ngam on kanaa himɓe Alla. *Yahudankooɓe mbi'i Iisa: —Hanaa goonga amin ko min mbi'unoo a ɓii-leydi *Samariya, a laddaaɗo? Iisa jaabii ɓe wi'i: —Mi hanaa laddaaɗo, amma miɗo teddina *Baaba am. Onon, oɗon pamɗina kam. Hanaa miin tefanta hoore am teddungal. No woodi tefanoowo kam ngal, oon woni kiitotooɗo. Goonga kaalananmi on: Jogiiɗo haala am fuu, maayataa abada. Nden *Yahudankooɓe mbi'i mo: —Joonkay min tabbintini ko a laddaaɗo. *Ibrahim e annabiiɓe fuu maayi, dey aan, mbi'aa jogiiɗo haala maa fuu, maayataa abada. A wonaana aɗa miila ko aɗa ɓuri baabiimin *Ibrahim manngu naa? O maayi, annabiiɓe duu maayi. Moy ngonɗaa aɗa ada hoore maa nii? Iisa jaabii ɓe wi'i: —Miin, se hoore am teddinanmi, teddungal am no meere. *Baaba am, mo mbi'oton Alla mooɗon, teddinta kam. Onon, on anndaa mo. Miin, miɗo anndi mo. Nde mi wi'i mi anndaa mo, mi laatake penoowo hano mooɗon. Amma miɗo anndi mo, miɗo jogii haala makko. Baabii'on *Ibrahim no welwelta sanne ngam heɓa hi'a nyalaane am. O hi'i nde, o nani belɗum. *Yahudankooɓe mbi'i mo: —A waɗaay baa duuɓi woygu ginan, dey mbi'aa a hi'i *Ibrahim? Iisa wi'i ɓe: —Miɗo haalana on goonga: Illa *Ibrahim rimaaka, miɗo ɗon. Ko Iisa haali haala kaa sey ɓe adi kaaƴe faa ɓe mbugoo mo. Amma o moli, o wurtii *Juulirde mawne ndeen. Wakkati Iisa woni no yawta, sey o hi'i gorko dimiraaɗo mbumdam gom. *Aahiiɓe makko ƴami mo mbi'i: —Moodibbo, ko o rimaa nder mbumdam ɗam, kanko waɗi hakke naa saarooɓe makko? Iisa jaabii ɓe wi'i: —Hanaa kanko, hanaa saarooɓe makko ngaɗi hakke. Amma ɗum heewtake mo heɓa baawɗe Alla mbannga dow makko. No tilsi ngaɗen golle lilɗo kam illa nder nyalooma. Ngam nde jemma wari, baa gooto waawaa gollude. Nde miɗo nder duuniyaaru nduu, miin woni jeyngol mayru. Gaɗa o haali haala kaa, sey o tutti dow leydi, o hawrodiri ndi e joode, o wuji e gite bumɗo oon. O wi'i mo: —Yah lootoy yeeso maa to luggere Silowam. Maana Silowam woni « Lilaaɗo. » O lootowi yeeso makko, o warti, omo hi'a. Wondiraaɓe makko, he anndunooɓe ko o bumɗo piyoowo bara ndenno, mbi'i: —Tawte hanaa oo woni jooɗinooɗo no fiya bara naa? Woɓɓe mbi'i: —Kanko non ! Woɓɓe duu mbi'i: —Hanaa ! Nanndi makko nii non ! Amma gorko oon e hoore mum wi'i: —Miin nii non ! Nden ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: —Noy mbumtirɗaa? Neɗɗo oon jaabii ɓe wi'i: —Gorko bi'eteeɗo Iisa, waɗi kecciri, wuji e gite am, wi'i kam mi yaha to luggere Silowam, mi lootowa yeeso am. Lootoymi yeeso am, sey mbumtumi. Ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: —Toy gorko oon woni? O wi'i: —Mi anndaa ! Nden himɓe njaari bumtinaaɗo oon to *Fariisa'en. Tawi *nyalaane fowteteene non, Iisa waɗunoo kecciri wumtini mo. Ngam majjum *Fariisa'en duu ƴami mo no o wumtiri. O jaabii ɓe o wi'i: —O wuji kecciri e gite am, lootumi yeeso am, mbumtumi. Gere nder *Fariisa'en mbi'i: —Gorko oo ƴuwaay to Alla ngam o hoddanaay *nyalaane fowteteene. Amma woɓɓe mbi'i: —Noy gaɗoowo hakke waawi waɗude ir kaayɗe ɗee? Ɗum waddi rafi potal caka maɓɓe. Nden *Fariisa'en ƴami bumtinaaɗo oon kaden mbi'i: —Ɗume mbi'ataa dow bumtinɗo ma oon? O jaabii, o wi'i: —O annabiijo. Mawɓe *Yahudankooɓe ɓeen kay njaɓaay ko o bumnooɗo e ko o wumti jooni, naako ɓe noddi saarooɓe makko. Ɓe ƴami ɓe, ɓe mbi'i: —Gorko oo, no ɓiyii'on naa? On mbi'i ko mbumdam o rimdaa naa? Ndenne noy waɗi ko o wumti joonin? Saarooɓe ɓeen njaabii, mbi'i: —Miɗen anndi ko o ɓiyiimin, miɗen anndi duu ko mbumdam o rimdaa. Amma min anndaa noy o wumtiri. Min anndaa bumtinɗo mo oon duu. Ƴamee mo ! Kanko duu o mawɗo. Omo waawi jaabanaade hoore makko. Saarooɓe makko njaaborake nii sabu iɓe kula mawɓe *Yahudankooɓe. Ngam ɓe potii dow ko neɗɗo fuu goonɗini ko Iisa woni *Almasiihu, ɓe ndiiwan joomum nder *waajordu. Ngam majjum waɗi saarooɓe ɓeen mbi'i: « O mawɗo. Ƴamee mo ! » *Fariisa'en nodditi bumtinaaɗo oon, mbi'i mo: —Hulu Alla ! Minen kay, miɗen anndi ko gorko oo no gaɗoowo hakke. O jaabii ɓe: —Se o gaɗoowo hakke duu, miin kay, mi anndaa. Gootel tan woni ko anndumi: Ndenno mi bumɗo, jooni mi wumti. Ɓe ƴamtini mo, ɓe mbi'i: —Ɗume o waɗani ma? Noy o wumtiniri ma? O jaabii ɓe, o wi'i: —Mi haalaniino on ɗum, amma on njaɓaay. Ɗume waɗi oɗon ngiɗi nantude ɗum kaden? Tawte onon duu, oɗon ngiɗi laataade *aahiiɓe makko non? Ɓe njenni mo, ɓe mbi'i: —Aan nii woni aahiijo makko ! Minen kay, min aahiiɓe *Muusa. Minen, miɗen anndi Alla haaldii he *Muusa, amma neɗɗo oo kay, min anndaa fuu to o ƴuwata. Gorko oon jaabii ɓe, wi'i: —Haba? Hannden mi hi'i haayne. On anndaa to o ƴuwi, dey o wumtinii kam ! Eɗen anndi Alla hettintaako waɗooɓe hakke, amma omo jaabanoo kuloowo mo, gaɗoowo muuyo makko. Illa fuɗɗam duuniyaaru walaa nanuɗo bumtinɗo dimdaaɗo mbumdam. Se nii hanaa to Alla gorko oo ƴuwi, o waawtaa waɗude baafuy. Ɓe njaabii mo: —Aan, laatiiɗo a fuu nder hakke ndimeɗaa, aan waajoto min naa ! Ɓe ndiiwi mo. Iisa nani ɓe ndiiwii mo, sey yehi tawowi mo, wi'i mo: —Aan nee, a goonɗini *Ɓii-Neɗɗo naa? O jaabii, o wi'i: —Moodibbo, moy woni *Ɓii-Neɗɗo? Hollan mo faa mi goonɗina mo? Nden Iisa wi'i mo: —A hi'i mo, kanko jaati woni no haalda he maa. Sey o jaabii Iisa o wi'i: —Joomiraawo, mi goonɗini. O sujidani Iisa. Nden Iisa wi'i mo: —Mi wari nder duuniyaaru ngam kiite ngaɗaa, wumɓe ngi'a, hi'ooɓe mbumaa. Woɓɓe nder *Fariisa'en wonɓe hadde makko, nanuɓe haala kaa, ƴami mo mbi'i: —Ndenne, min wumɓe naa? Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Se on wumɓe, nden on gaɗataano hakke. Amma ko mbi'uɗon joonin oɗon ngi'a, hakkeeji mooɗon tabbitii. Iisa wi'i: —Miɗo haalana on goonga: Neɗɗo fuu naatoowo hoggo baali dey naatiraay dammbugal, kam woni gujjo, kam woni teetoowo. Amma naatiroowo dammbugal oon woni duroowo baali ɗiin. Deenoowo dammbugal oon no maɓɓitanan mo, baali ɗiin duu no nanan daane makko. O noddiran mbaalu makko fuu he innde mum, o wurtina ɗi yaasi. Nde o wurtini ɗi ɗi fuu, o ardoto, ɗi tokka mo ngam iɗi anndi daane makko. Ɗi tokkataa koɗo sam, amma ɗi ndoggan mo sabu ɗi anndaa daane makko. Iisa hippani ɓe haala kaa, amma ɓe paamaay maana makka. O ɓeydi wi'ude: —Miɗo haalana on goonga, miin woni dammbugal hoggo baali. Artuɓe kam fuu no wuyɓe e teetooɓe, baali ɗiin nanaay daaɗe maɓɓe. Miin woni dammbugal, neɗɗo fuu naatirɗo kam, hisan, no oornan heɓa duurduɗe, jaaƴina. Gujjo warataana ngam wujja, itta yonki, bonna, amma miin, mi warii faa himɓe keɓa mbuurnam ngam ɓe keɓira ɗam no ɗuuɗiri. Miin woni duroowo lobbo. Duroowo lobbo woni cottoowo yonki mum ngam baali mum. Amma duroowo joɓeteeɗo hanaa duroowo goongaajo. O hanaa jom baali, illa o holliri suunu no wara, o doggan o acca ɗi. Nden ndu saama e majji, ɗi cankitoo. O doggan ngam o duroowo joɓeteeɗo tan, walaa fuu ko hilli mo he baali ɗiin. Miin woni duroowo lobbo. Miɗo anndi baali am, baali am duu no anndi kam. Hano no *Baabiraawo anndiri kam, non anndirmi *Baabiraawo. Miɗo sotta yonki am ngam baali am. Miɗo woodi baali gom kaden ɗi ngalaa nder hoggo ngoo. Kanƴi duu no tilsi mi waddowa ɗi. Ɗi nanan daane am, ɗi laatoto sewre worre nde duroowo gooto. Ko waɗi *Baabiraawo no hiɗi kam woni ngam mi sottan yonki am faa mi heɓita ki kaden. Walaa ittoowo ki, ngam miin e hoore am hokkata ki. Miɗo woodi baawɗe hokkude ki. Miɗo woodi baawɗe heɓtude ki. Ɗum woni tilsinoore nde keɓumi to *Baaba am. Haalaaji ɗii ɓeydi senndude *Yahudankooɓe. Ɗuɓɓe nder maɓɓe no mbi'a: —O kaaŋaaɗo kuɓɗo ! Ko saabii oɗon kettinanii mo? Gere maɓɓe duu mbi'i: —Haala kaa hanaa haala laddaaɗo. Laddaaɗo no waawi wumtinde bumɗo naa? *Juulɗe cenɗinol Juulirde mawne ngaɗi *Ursaliima. Ɗum fotodiri he dabbune. Nder *Juulirde mawne ndeen, Iisa no yaha no warta ley danki Suleymaanu. Sey *Yahudankooɓe piili mo, mbi'i: —Faa nde tinnotoɗaa aɗa jogii min nder wemmbere? Se aan woni *Almasiihu, laaɓinan min. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Mi arti mi haalanii on ɗum, amma on ngoonɗinaay. Golleeji ɗi ngaɗumi dow innde *Baaba am ɗiin, kanƴi jaati ceedantoo kam. Amma onon, on ngoonɗinaay ngam on kanaa baali am. Baali am no nana daane am. Miɗo anndi ɗi, iɗi tokka kam. Miɗo hokka ɗi mbuurnam nduumiiɗam, ɗi mbaatataa abada. Walaa baawɗo teetirde ɗi semmbe semmbe nder junngo am. *Baabiraawo kokkuɗo kam ɗi oon, no ɓuri huune fuu. Walaa baawɗo teetirde ɗi semmbe semmbe nder junngo *Baabiraawo. Miin e *Baabiraawo fuu, min go'o. Sey *Yahudankooɓe adi kaaƴe faa paɗɗa mo. Amma Iisa wi'i ɓe: —Yeeso mooɗon, baawɗe *Baabiraawo ngaɗirmi golle ɗuɗɗe lobbe sanne ɗe fuu. Nder golle ɗe ngaɗumi ɗe fuu, ngam gollal ngale ngiɗɗon faɗɗude kam kaaƴe? *Yahudankooɓe njaabii mo mbi'i: —Hanaa ngam golle lobbe min ngiɗi warirde ma kaaƴe. Ko waɗi miɗen ngiɗi warude ma woni a famɗini Alla. Aan a tagaaɗo, dey a adi hoore maa Alla. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Hanaa no winndaa nder *Tawreeta mooɗon ko Alla wi'i: Onon, on allaaɓe? Eɗen anndi ko haala Alla sottataa. Nde Alla noddiri ɓe o suɓii ɓeen « allaaɓe », too, miin mo Alla senɗini, lili nder duuniyaaru nduu, noy haala am laatortoo pamɗinol Alla ngam mi wi'i: « Miin, mi *Ɓii-Alla »? Se nii mi waɗaay golleeji *Baaba am, to ngoonɗinee kam. Amma se miɗo waɗa ɗi, baa se on ngoonɗintaa kam, ngoonɗinee golleeji ɗii, ngam paamon, njaɓon duu no wooɗiri ko *Baabiraawo no wondi he am, miɗo wondi he makko. Nden ɓe tefi nanngude mo kaden. O soptii ɓe. Iisa soƴƴii toon gaɗa maayo Urdun nokkuure to Yahaaya waɗanannoo himɓe *batisma, o jooɗii toon. Himɓe ɗuɓɓe ngari to makko, iɓe mbi'odira: —Yahaaya waɗaay haayne baa wootere. Amma, ko o haali dow gorko oo fuu no goonga. Toon ɗuɓɓe ngoonɗini Iisa. Nder wuro Baytaniya no woodi gorko bi'eteeɗo Laajaru, Laajaru oo yemaaki. Omo woodi sakiraaɓe makko rewɓe ɗiɗo gom, Marta e Mariyaama. Mariyaama woni debbo bujunooɗo nebbam uurɗam dow koyɗe Iisa, moytiri ɗe gaasa mum. Too, Mariyaama oo banndum gorko woni Laajaru oo. Sakiraaɓe Laajaru rewɓe ɗiɗo ɓee lili goɗɗo wi'a Iisa: —Moodibbo, war ! Giɗo maaɗa yamɗaa. Nde Iisa nanunoo ɗum, sey wi'i: —Nyaw nguu hanaa nyaw mbaroowu. Amma ngu wari ngam wannginde teddungal Alla, heɓa *Ɓii-Alla oon duu teddinee. Iisa no hiɗi Marta, Mariyaama e sakiike maɓɓe gorko Laajaru. Baa nii ko Iisa nanii Laajaru yamɗaa, ɗum haɗaay mo jooɗaade to o wonnoo toon balɗe ɗiɗi. Gaɗa ɗum o wi'i *aahiiɓe makko: —En coƴƴoo leydi Yahudiya ! *Aahiiɓe ɓeen mbi'i mo: —Moodibbo, ɓooyaay ko *Yahudankooɓe tefi faɗɗude ma kaaƴe nder leydi ndiin. Toon ngiɗaa soƴƴaade kaden naa? Iisa jaabii ɓe wi'i: —Hanaa jamɗe sappo e ɗiɗi ngoni nder nyalooma gooto naa? Dilloowo nyalooma fuu fergataako ngam no hi'a jeyngol duuniyaaru. Amma dilloowo jemma fergoto ngam jeyngol walaa he makko. Gaɗa o haalii haalaaji ɗii, o wi'i ɓe: —Higii'en Laajaru ɗaanake, mi yahan, mi findinowa mo. Nden ɓe mbi'i mo: —Moodibbo, se tawaama o ɗaaniiɗo, ndenne o daɗan. Maayde Laajaru o haalani ɓe. Amma kamɓe kay, ɓe miilataana ko filla ɗoyngol allawol ngool nii o wondi. Nden Iisa laaɓinani ɓe, wi'i: —Laajaru laatake ! Mi nani belɗum ngam mooɗon ko mi tawaaka toon. Ɗum laatanto on sabaabu goonɗinol. Amma en njaha to makko. Nden Tomas bi'eteeɗo Funeejo wi'i *aahiiɓe ɓeeto: —Accee, njehen enen duu baa nde en maaydan he makko non. Wakkati Iisa yottii, tawi Laajaru waɗi balɗe nay he mooɓeede. Hakkune Baytaniya e *Ursaliima ɓuraa kilooji tati. *Yahudankooɓe ɗuɓɓe ngari kinniri Mariyaama e Marta maayde Laajaru. Wakkati Marta nanunoo Iisa no wara, o acci Mariyaama no jooɗii nder suudu, o yehi o jaɓɓitowii mo. Marta wi'i Iisa: —Joomam, se nii aɗa wonnoo ɗo, banndam gorko maayataano. Amma miɗo anndi baa joonin, ko ƴamɗaa Alla fuu, o waɗante ɗum. Nden Iisa wi'i mo: —Bannda gorko no ummitoto. Marta wi'i: —Miɗo anndi ko o ummitittoo nyannde darŋal. Iisa wi'i mo: —Miin woni ummitaaki maayɓe, miin woni mbuurnam duu. Neɗɗo fuu goonɗinɗo kam, baa se maayi, no wuuran. Buurɗo goonɗinɗo kam fuu, maayataa abada. A goonɗini ɗum naa? Marta wi'i mo: —Ayyo, Joomam ! Mi goonɗini aan woni *Almasiihu, *Ɓii-Alla, bannganɗo duuniyaaru nduu. Gaɗa ko o haali ɗum, o yehi o noddowi sakiike makko, Mariyaama. O nyo'ani mo, o wi'i: —Moodibbo oon warii, omo nodde. Illa ko Mariyaama nanunoo ɗum, o yaawɗi o yehi to Iisa. Wakkati mum fuu Iisa naataay wuro ngoon ginan. Omo wonnoo to Marta fottunoo he makko. *Yahudankooɓe wondunooɓe he Mariyaama nder suudu no cawrina mo, wakkati ɓe ngi'unoo o yaawɗi o wurtii, sey ɓe tokki mo, ngam ɓe miilii to annyeere ndeen o fa'i faa o woyowa. Nde Mariyaama yottii to Iisa woni, illa o hi'i mo, o hofi yeeso makko, o wi'i: —Joomam, se nii aɗa wonnoo ɗo, banndam gorko maayataano. Wakkati Iisa hi'unoo Mariyaama e *Yahudankooɓe wondunooɓe he mum ɓeen no mboya, ɓerne makko metti sanne. O wi'i: —Toy mooɓuɗon mo? Ɓe mbi'i mo: —Moodibbo, war, ƴeewu ! Sey Iisa fusi gonɗi. Nden *Yahudankooɓe gom mbi'i: —Ƴeewee no o hiɗiri mo. Amma woɓɓe maɓɓe duu mbi'odiri: —Bumtinɗo bumɗo no waawaa haɗude gorko oo maayde naa? Ɓerne Iisa metti kaden, nden o yehi tiimoyde annyeere ndeen. Annyeere ndeen, lowol maɓɓiraangol hayre non. Nden Iisa wi'i: Ittee hayre ndee ! Marta sakiike maayɗo oon wi'i mo: —Joomam, hannden tawan henndu makko waylake, sabu hannden woni balɗe makko nay he maayde. Iisa jaabii mo, wi'i: —Hanaa mi wi'i ma, se a goonɗini, a hi'an baawɗe Alla naa? Ɓe itti hayre ndeen. Iisa tiggitii, wi'i: —*Baabiraawo, mi yettii ma ngam a hettinake kam. Miin kay, miɗo anndi nyannde fuu aɗa hettinanii kam. Amma mi haaliri nii sabu himɓe dariiɓe ɓee, ngam ɓe ngoonɗina aan lili kam. Gaɗa haalaaji ɗii, o ɓanti daane makko, o huuɓi sanne, o wi'i: —Laajaru, wurta ! Sey maaynooɗo oon wurtii. Juuɗe mum e koyɗe mum no kaɓɓaa leppi, yeeso mum no suddii. Nden Iisa wi'i ɓe: —Piirtee mo o yaha ! Ɗuɓɓe nder *Yahudankooɓe warnooɓe to Mariyaama, hi'uɓe ko waɗi, ngoonɗini Iisa. Amma gere maɓɓe njehi to *Fariisa'en, kaalani ɓe ko Iisa waɗi. Nden *Fariisa'en e hooreeɓe *cakkanooɓe Alla ngaɗi hawriine mawne, ɓe mbi'i: —Noy ngatten? Ngam gorko oo no waɗa kaayɗe ɗuɗɗe. Se en accirii mo nii, ɓe fuu, ɓe ngoonɗinan mo. Nden himɓe *Rooma ngara, nannga *Juulirde meeɗen mawne e lenyol meeɗen. Gooto maɓɓe bi'eteeɗo Kayafas laatiiɗo mawɗo *cakkanooɓe Alla nder hitaane ndeen, wi'i ɓe: —Onon, on anndaa baafuy. On anndaa ko neɗɗo gooto maayana himɓe fuu no ɓuri wooɗande en dina lenyol ngool fuu halka. Hanaa muuyo makko o haaliri haala kaa, amma annabaaku o waɗi ɗoon. Hitaane ndeen kanko woni mawɗo *cakkanooɓe Alla, nder annabaaku nguu o wi'i ko Iisa no maayanan lenyol ngool. Hanaa lenyol ngool tan o maayanta, amma ngam o hawra ɓiɓɓe Alla sankitiiɓe ɓeen fuu laatoo gootum. Illa nyannde mum, hooreeɓe *Yahudankooɓe caawodiri dow no ɓe mbardata mo. Ɗum duu waɗi Iisa acci fiilaade hakkune *Yahudankooɓe. Nden o yehi Efrayim, wuro wonngo har ladde yeeruure. O jooddii he *aahiiɓe makko. Juulɗe *Yahudankooɓe gom bi'eteeɗe *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe ɓadake. Sey himɓe ɗuɓɓe nder leydi ndiin njehi *Ursaliima faa laaɓina ko'e mum fadde juulɗe ɗee fuɗɗude. Ɓe ndarii nder *Juulirde mawne ndeen, iɓe tefa Iisa, ɓe mbi'odiri: —Ɗume miiloton? O waran to juulɗe ɗee naa noy? Tawi mawɓe *cakkanooɓe Alla e *Fariisa'en kokki tilsinoore wi'ude annduɗo to o woni fuu, haala faa o nanngee. Balɗe jeegom fadde *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe yottaade, Iisa yehi Baytaniya to Laajaru mo o ummintinnoo he maayde oon. Ɓe njonngani mo hiraane, Marta woni no yeddana ɓe nde. Laajaru no wondi he nyaamdooɓe he Iisa ɓeen. Nden Mariyaama hooƴi feccere liteereeru nebbam uurɗam, nebbam caadiɗam, ɗam hawrodiraaka he huune fuu, wuji koyɗe Iisa, moytiri ɗe gaasa mum. Suudu nduun fuu uuri. Sey Yahuuda Iskariyot, gooto nder *aahiiɓe ɓeen, jammboytooɗo Iisa, wi'i: —Ɗume waɗi nebbam ɗaam sonnaaka, ceede ɗeen kokkee talkaaɓe? Ngam ceede majjam no yoɓa gollooɓe keme tato. Hanaa ngam yurmeene talkaaɓe waɗi o wi'i haala kaa, amma ngam o gujjo. Kanko wonnoo jogiiɗo mbasu ceede maɓɓe. Omo wujjanno duu he majje. Amma Iisa wi'i: —Takkita debbo oo. O resi ɗam ngam nyalaane mooɓeteemi. Talkaaɓe no tawdee he mooɗon nyannde fuu. Amma miin, mi tawdataake he mooɗon nyannde fuu. *Yahudankooɓe ɗuɓɓe nanani Iisa Baytaniya, njehi toon. Hanaa Iisa tan waɗi ɓe njehi toon, ɓe njehi duu ngam ɓe ngi'a Laajaru ummintinaaɗo oon. Mawɓe *cakkanooɓe Alla ngaɗi daane worre ngam warude Laajaru duu. Ngam daliila Laajaru, *Yahudankooɓe ɗuɓɓe ceedi he mawɓe mum'en, ngoonɗini Iisa. Jaangoore mum jama'aare ɗuunde, warde to juulɗe ɗeen, nani ko Iisa no wara *Ursaliima. Sey ɓe taƴi licce dabinaaje, ɓe njaɓɓitowii mo. Iɓe kuuɓa, iɓe mbi'a: —Hosanna ! Barkinaaɗo woni garɗo dow innde Joomiraawo, Laamiiɗo *Isra'el ! Iisa duu heɓi arel gom, waɗɗii, hano no ɗum winndiraa nder dewte wi'aa: Himɓe huɓeere *Siyon, to kulee ! Ndaaree da: Laamiiɗo mon no wara, no waɗɗii arel. Arannde fuu *aahiiɓe makko paamaayno ko woni no waɗa. Amma wakkati ɓe ngi'unoo Iisa teddinaa, nden ɓe miccitii ko ɓe ngaɗani mo ɗum fuu winndaanooma dow makko nder dewte. Jama'aare tawanoone toon wakkati o noddanno Laajaru wurtoo nder annyeere ndeen, e ko o ummintini mo fuu ceedake dow ko ɓe ngi'ii ɗum. Ɗum duu waɗi himɓe ɗuɓɓe njaɓɓiti mo, wakkati ɓe nanunoo haayne nde o waɗi. Nden *Fariisa'en mbi'odiri: —On ngi'ii, walaa fuu ko mbaawɗen waɗande mo. Duuniyaaru nduu fuu no dogga gaɗa makko. Gerekankooɓe gom ngari *Ursaliima to juulɗe ɗeen ngam ndewa Alla. Ɓe ɓattii Filipa jeyaaɗo Baytisayda, nder leydi Galili. Ɓe mbi'i ɗum: —Mawɗo, miɗen ngiɗi min ngi'a Iisa. Filipa haalanowi Andiire, ɓe fuu ɗiɗo njehi kaalanowi Iisa. Iisa jaabii ɓe, wi'i: —Wakkati teddinol *Ɓii-Neɗɗo warii. Miɗo haalana on goonga: Wabbere alkama fusataa nder leydi se nde ufaaka. Amma se nde ufaama, nde fusan. Nden nde fuɗan, nde rima faa ɗuuɗa. Giɗɗo yonki mum fuu no mursan ki, jeebiiɗo ki nder duuniyaaru nduu, no heɓan mbuurnam nduumiiɗam. Giɗɗo gollande kam fuu, sey se tokki kam. To ngonmi fuu, ɗon golloowo am duu tawetee. *Baabiraawo no teddinan gollanoowo kam fuu. Joonkay, mi wemmbaama. Ɗume mbi'anmi? Mi wi'a *Baabiraawo hisinam e wakkati oo naa? Aa'a, mi waawtaa wi'ude ɗum ngam sabbu wakkati oo jaati ngarmi. *Baabiraawo, teddin innde maa. Sey daane gom ƴuwi dow, wi'i: —Mi teddiniino nde, mi teddinan nde kaden. Himɓe dariiɓe toon nani ko waɗi, nden mbi'i ɗum riggaaŋo kammu. Woɓɓe mbi'i maleykaajo haaldi he makko. Iisa wi'i ɓe: —Ɓeydaari mooɗon waɗi daane ndee nanaa amma nde nanaaka ngam ɓeydaari am. Joonin woni wakkati kiite duuniyaaru nduu. Joonin, Ibiliisa laamiiɗo duuniyaaru nduu riiwetee. Miin, se mi ƴencinaama dow, mi fooɗan himɓe fuu ngara to am. Iisa haaliri nii ngam hollude no kam maayirta. Nden himɓe ɓeen njaabii mo mbi'i: —Winndaama nder *Tawreeta: *Almasiihu oon maayataa abada. Noy mbi'irtaa *Ɓii-Neɗɗo no ɓantetee dow? Moy woni *Ɓii-Neɗɗo oo? Iisa jaabii ɓe: —Oɗon nder jeyngol ginan, amma ɗum ɓooyataa. Ndillee illa oɗon nder jeyngol, ngam to nimre juhu on. Sabu dilloowo nder nimre anndaa fuu to yahata. Ngoonɗinee jeyngol illa oɗon nder maggol heɓa laatoɗon ɓiɓɓe jeyngol ngool. Gaɗa Iisa haaliri nii, yehi, suuɗowii. Baa ko o waɗi kaayɗe ɗuɗɗe ɗee fuu yeeso maɓɓe, ɓe ngoonɗinaay mo. Ɗum fuu waɗi ngam humnude haala *Esaaya mbi'uka: Joomiraawo, moy goonɗini waaju meeɗen? Moy Joomiraawo wannginani baawɗe mum? *Esaaya haali duu ko waɗi himɓe ɓee mbaawtaa goonɗinde, o wi'i: Alla wumnii ɓe, yoornii ɓerɗe maɓɓe, ngam to gite maɓɓe ngi'u, to ɓerɗe maɓɓe paamu, sako ɓe tuuba faa mi danna ɓe. *Esaaya wi'i ɗum, ngam o hi'ino teddungal Iisa, o haali dow makko duu. Amma baa ko nii waɗi ɗuɓɓe nder hooreeɓe *Yahudankooɓe ngoonɗinii Iisa. Dey ngam kulal *Fariisa'en waɗi ɓe ceedanaaki mo ngam to ɓe ndiiwee nder *waajordu. Iɓe coofi teddinde himɓe ɓurde teddinde Alla. Nden Iisa huuɓi, wi'i: —Neɗɗo fuu goonɗini kam, hanaa miin tan goonɗini, amma lilɗo kam oon joomum goonɗini. Gi'uɗo kam fuu, hi'i lilɗo kam. Min woni jeyngol, mi wari nder duuniyaaru heɓa goonɗinɗo kam fuu to tawee nder nimre. Nde goɗɗo nani haalaaji am, goonɗinaay, hanaa miin hiitoto mo. Ngam mi waraay hiitaade duuniyaaru nduu, amma mi wari faa mi hisina ndu. Caliiɗo kam jaɓataa haalaaji am, heɓi ko hiitoto ɗum. Haala ka kaalumi kaa, kanka hiitoto joomum nyannde darŋal. Mi walaa miɗo haala muuyo hoore am, amma *Baabiraawo lilɗo kam, kam hokki kam ko kaalanmi e ko mbaajotoomi. Miɗo anndi ko waaju mo o halfini kam oo no hokka mbuurnam nduumiiɗam faa abada. Ngam majjum waɗi ko kaalumi fuu, miɗo haalira ɗum, hano no *Baabiraawo haalirani kam ɗum. Fadde *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe yottaade, Iisa anndi ko wakkati mo o dillata nder duuniyaaru o soƴƴoo to *Baabiraawo yottake. Omo hiɗi himɓe makko wonɓe nder duuniyaaru, omo hiɗi ɓe keerol baawɗe makko. Wakkati Iisa e *aahiiɓe mum ngoni no kiirtoo, tawi Ibiliisa re'i watti anniya jammbaade mo nder ɓerne Yahuuda Iskariyot ɓii-Simon. Iisa no anndi ko Alla watti huune fuu nder junngo mum. Omo anndi duu to Alla kam ƴuwi, to Alla kam soƴƴoto. O ummii, o ɓorti jabbaare makko, o hooƴi lefol, o tuundi. Nden o wanji ndiyam nder tummbude, o fuɗɗi lootude koyɗe *aahiiɓe makko, omo moytira ɗe lefol ngol o tuundi. Wakkati o yottinoo to Simon Piyer, Simon Piyer wi'i mo: —Joomam, aan lootata koyɗe am? Iisa jaabii mo wi'i: —A faamataa ko ngaɗanmi jooni, amma a faamowan yeeso seɗɗa. Piyer wi'i mo: —A lootataa koyɗe am abada ! Iisa jaabii mo: —Se nii mi lootaay ɗe, a walaa mbaka to am. Sey Simon Piyer wi'i mo: —Joomam ! Se non ɗum worri, taa haaɗu he koyɗe am tan, lootu juuɗe am e hoore am duu. Iisa wi'i mo: —Lootiiɗo fuu no laaɓuɗo. Koyɗe makko tan o haajaa lootude. Onon on laaɓuɓe, amma hanaa on fuu. Iisa no anndi jammbotooɗo ɗum, kam waɗi o wi'i hanaa ɓe fuu ngoni laaɓuɓe. Nde Iisa lootidinnoo koyɗe maɓɓe, o hooƴi jabbaare makko, o jooɗii, nden o wi'i: —On paamii ko ngaɗanmi on ɗum? Oɗon noddira kam Moodibbo e Joomiraawo. On penaay, sabu miin woni ɗum fuu. Ndenne, se miin gonɗo Joomiraawo e Moodibbo mooɗon, se mi lootii koyɗe mooɗon, onon duu oɗon kaani lootodirde koyɗe. Ko kollumi on ɗum no laawol non ngam onon duu ngaɗon hano ko ngaɗanmi on ɗum. Miɗo haalana on goonga, maccuɗo ɓurataa joomum, lilaaɗo ɓurataa lilɗo ɗum. Jooni ko annduɗon ɗum, se on ngollirii ɗum, on mbelii ko'e. —Mi walaa miɗo haalda he mooɗon, on fuu, miɗo anndi ɓe cuɓiimi. Amma no tilsi ko winndaa nder dewte ɗum huuɓa, kam woni: Junngo nyaamdoowo he am ngoon fiyi kam. Miɗo haalana on ɗum illa jooni fadde majjum yottaade, ngam nde ɗum yottake fuu, ngoonɗinon ko « Miin woni oon mo ngonmi » ! Miɗo haalana on goonga: Neɗɗo fuu jaɓɓiiɗo mo lilumi, miin jaɓɓii. Neɗɗo fuu jaɓɓiiɗo kam, jaɓɓake lilɗo kam oon duu. Gaɗa ko o haaliri nii, ɓerne makko metti sanne, o wi'i: —Goonga kaalananmi on: Gooto nder mooɗon jammboto kam. *Aahiiɓe ɓeen ƴeewodiri, ɓe anndaa dow moy o woni omo haala. Gooto nder *aahiiɓe ɓeen mo Iisa hiɗi oon, no wahinoo hadde makko. Simon Piyer fiyani mo hitere ngam o ƴama Iisa moy o wondi. Nden aahiijo oon ɓaggi Iisa, ƴami mo: —Joomam, moy non? Iisa jaabii mo wi'i: —Mi suuwan ŋoppitto buuru, mo kokkanmi ngo, woni mo. Nden o hooƴi ngo, o suuwi, o hokki Yahuuda Iskariyot, ɓii-Simon. Illa o jaɓi ŋoppitto ngoon Ibiliisa naati nder ɓerne makko. Iisa wi'i mo: —Waɗu ko ngaɗataa law law ! Nder wahinooɓe toon ɓeen baa gooto faamaay ngam ɗume o haali ɗum. Ngam Yahuuda no joginoo mbasu ceede nguun, woɓɓe miili ko Iisa lili mo o soodowa ko ɓe kaajaa ngam juulɗe ɗeen, naa kaden ngam o heɓa ko o hokki talkaaɓe. Yahuuda jaɓi ŋoppitto ngoon tan, wurtii. Tawi jemma naati. Nde Yahuuda wurtinoo, Iisa wi'i: —Joonkay *Ɓii-Neɗɗo teddinaama, Alla duu teddinaama ngam makko. Se Alla teddinaama ngam makko, Alla e hoore mum duu no teddinan mo. Alla teddinan mo jooni jooni. Sukaaɓe am, no hoddanii kam wakkati seɗɗa mo ngondanmi he mooɗon. On tefan kam, amma hano no mbi'irnoomi mawɓe *Yahudankooɓe mbaawtaa yahde to pa'umi toon, non, onon duu, mbi'iranmi on ɗum jooni. Miɗo hokka on tilsinoore heyre: Ngiɗodiree ! Hano no ngiɗirmi on nii, onon duu ngiɗodiree ! Nde hidde no hakkune mooɗon, ɗum waɗan himɓe fuu anndita ko on *aahiiɓe am. Simon Piyer wi'i mo: —Joomam, toy njahataa? Iisa jaabii mo wi'i: —To pa'umi toon, a waawtaa tokkude kam jooni. Amma yahde yeeso a tokkan kam ! Piyer wi'i mo: —Joomam, ngam ɗume waɗi ko mi waawtaa tokkude ma joonin? Mi siryake mursude yonki am sabu maaɗa. Iisa jaabii, wi'i: —A siryake mursude yonki maa sabu am naa? Goonga kaalananmaami: Fadde ndontoori jogginde, a wi'an a anndaa kam kile tati ! Iisa wi'i *aahiiɓe mum: —To accee ɓerɗe mon mbona, ngoonɗinee Alla, ngoonɗinon kam, miin duu. Cuuɗi ɗuɗɗi no nder hoggo *Baaba am. Mi yahan toon, mi siryanoo on nokkuure. Se hanaa goonga non, mi haalantaa on ɗum. Ndenne, nde mi siryanake on nokkuure, mi wartanan on, mi yaara on ngam to ngonmi fuu, ngonden. Oɗon anndi laawol jehoowol to njahanmi toon. Sey Tomas wi'i mo: —Joomam, min anndaa to njahataa. Noy min anndirta laawol ngol? Iisa jaabii mo wi'i: —Miin woni laawol, miin woni goonga, miin woni mbuurnam duu. Walaa jehoowo to *Baabiraawo se tokkiraay to am. Se oɗon anndunoo kam, on anndannoo *Baaba am duu. Illa jooni oɗon anndi mo, on ngi'ii mo. Filipa wi'i mo: —Joomam, hollu min *Baabiraawo, ɗum ɗon tan heƴii min. Iisa wi'i mo: —Filipa, no ɓooydirmi he mooɗon nii fuu, a anndaa kam naa? A anndaa ko giiɗo kam fuu, hi'i *Baabiraawo naa? Noy mbaawɗaa wi'ude hollu min *Baabiraawo? A goonɗinaay ko miɗo hawti he *Baabiraawo, *Baabiraawo duu no hawti he am naa? Haalaaji ɗi kaalanmi on ɗi fuu, ƴuwaay to am. *Baabiraawo gonduɗo he am, waɗata golle mum. Ngoonɗinee kam se mi wi'i: Miɗo hawti he *Baabiraawo, *Baabiraawo duu no hawti he am. Baa se on ngoonɗinaay haala am, ngoonɗinee ngam golle am. Miɗo haalana on goonga: Neɗɗo fuu goonɗinɗo kam, no waɗan golleeji ɗi ngaɗumi ɗii. O waɗan baa ko ɓuri ɗi sabu mi yahan to *Baabiraawo. Mi waɗanan on huune fuu ko eelirɗon innde am. Mi waɗan ɗum ngam *Baabiraawo teddinee sabu Ɓiɗɗo oon. Ko eelirɗon innde am fuu, mi waɗan ɗum. —Se oɗon ngiɗi kam, on tokkan tilsinooje am. Mi ŋaaroto *Baabiraawo hokka on Balloowo gom. O wondan he mooɗon faa abada. Kanko woni *Ruuhu goonga. Duuniyaaru nduu waawtaa jaɓude mo, ngam ndu hi'ataa mo, ndu anndaa mo. Amma onon, oɗon anndi mo sabu omo jooddii he mooɗon, o wondan he mooɗon. Mi accataa on, onon tan hano alatuumi'en, mi wartanan on. Se ɓooyii seɗɗa duuniyaaru nduu hi'ataa kam. Amma onon, on ngi'an kam, sabu mi buurɗo, onon duu on mbuuran. Nyannde mum on paaman ko miɗo hawti he *Baabiraawo, oɗon kawti he am, miɗo hawti he mooɗon. Annduɗo tilsinooje am, nden golliri ɗe, kam woni giɗɗo kam. Giɗɗo kam, *Baaba am hiɗan ɗum. Miin duu, mi hiɗan mo, mi wannganan mo. Nden Yahuuda, mo hanaa Yahuuda Iskariyot, wi'i Iisa: —Joomam, noy ɗum laatorto mbannganaa min, tawee a wanngantaa duuniyaaru fuu? Iisa jaabii mo wi'i: —Giɗɗo kam fuu no golliran haala am, *Baaba am duu hiɗan ɗum. Miin e *Baabiraawo, min ngardan to joomum, min cinnga jooɗorɗe amin to makko. Neɗɗo fuu mo hiɗaa kam, gollirta haala am. Haala ka nanoton kaa ƴuwaay to am, amma ka ƴuwaana to *Baabiraawo lilɗo kam. Ɗum fuu, mi haalanii on ɗum, illa miɗo wondi he mooɗon. Balloowo oon, woni *Ruuhu Ceniiɗo, mo *Baabiraawo lildanta on dow innde am, kanko anndinta on kujje fuu. O miccintinan on ko kaalannoomi on fuu. Jam accidanmi on, mi hokkan on jam am. Hanaa hano no duuniyaaru nduu hokkirta on, kokkiranmi on. To hakkillo mon ummoo, to kulee. On nanii nii ko mbi'umi on: Mi yahan, mi wartan to mooɗon. Se oɗon ngiɗunoo kam, on mbelnan dow jaaki am to *Baabiraawo, sabu kanko ɓuri kam manngu. Too, miɗo haalana on joonin, illa ɗum waraay ginan, ngam se ɗum warii, ngoonɗinon. Gaɗa hannden mi haaldataa he mooɗon sanne, sabu Ibiliisa laamiiɗo duuniyaaru no wara. O waawanaa kam baafuy. Amma sey duuniyaaru nduu annda ko miɗo hiɗi *Baabiraawo, ndu annda duu ko miɗo waɗa ko *Baabiraawo tilsini kam. Ummee, ndillen ɗo. —Miin woni cabiihi goongaahi, *Baabiraawo woni demoowo ngesa cabiije. Liccal am ngal rimataa fuu, o taƴan ngal. Dimoowal fuu, o saltoto ngal, ngam ngal ɓeyda rimude. Onon, jooni jaati laaɓuɗon sabu waaju mo ngaɗanmi on. Kawtee he am, miin duu mi hawtan he mon. Liccal fuu waawtaa rimde feere mum nde ngal sinngaaki he cabiihi kiin, hano non, onon duu on mbaawtaa waɗude ko woodi barke se on kawtaay he am. Miin woni cabiihi kiin, onon ngoni licce ɗeen. Se neɗɗo hawti he am, miin duu mi hawtan he mum, o waɗan ko ɗuuɗi ko woodi barke. Sabu on mbaawtaa waɗude baafuy se ɗum ƴuwaay to am. Mo hawtaay he am, no faɗɗetee nder ladde hano liccal jorngal. Licce joorɗe ɗeen no kawretee, paɗɗee nder hiite, mbulee. Se on kawti he am, se waaju am duu no duumii nder mon, nden kay ko ƴamuɗon fuu, on keɓan. Se on ngaɗi ko ɗuuɗi ko woodi barke, ɗum hollan ko on laatake *aahiiɓe am. Ndenne *Baaba am teddinaama. Hano no *Baabiraawo hiɗiri kam nii, hano non ngiɗirmi on. Kawtee nder hidde am. Se on tokkii tilsinooje am, on kawtan nder hidde am, hano no kawtirmi nder hidde *Baaba am nii, ngam mi tokki tilsinooje makko. Mi haalanii on ɗum ngam welwelo am jooɗo nder mon, nden welwelo mon duu huuɓa. Tilsinoore am woni ngiɗodiron hano no ngiɗirmi on nii. Walaa hidde fotune neɗɗo sotta yonki mum ngam higiraaɓe mum. Se on ngaɗii ko tilsinmi on, onon ngoni higiraaɓe am. Mi yeeƴataako mi noddira on maccuɓe kaden, sabu maccuɗo anndaa ko joomum waɗata. Amma mi noddiran on higiraaɓe sabu mi anndinii on ko narrumi *Baaba am fuu. Hanaa onon cuɓii kam, amma miin suɓii on. Mi lilii on faa njehon, ngaɗon ko woodi barke, barke mon duu duumoo. Nden *Baabiraawo hokkan on ko ŋaariɗon mo fuu nder innde am. Ndenne, ko tilsinanmi on woni ngiɗodiron. —Se duuniyaaru nduu wanyii on, anndee ko miin ndu artii wanyude. Se nii on laatakeno ɓe duuniyaaru, duuniyaaru hiɗanno ko jeyi. Amma on njeyaaka he mayru. Miin suɓii on, senndi on he duuniyaaru nduu. Ngam majjum waɗi ndu wanyi on. Miccitee ko mbi'unoomi on: « Maccuɗo ɓurataa joomum. » Se ɓe torrii kam, ɓe torran on, onon duu. Se ɓe njogake haala am, ɓe njogoto haalaaji mooɗon. Amma kujje ɗee fuu, ɓe ngaɗan on ɗe sabu innde am, ngam ɓe anndaa lilɗo kam. Nde mi waraayno kaaldumi he maɓɓe, hakkeeji maɓɓe limataakeno. Amma jooni ɓe ngalaa no ɓe kisirta hakkeeji maɓɓe. Banyuɗo kam fuu wanyii *Baabiraawo duu. Nde mi waɗaayno golleeji ɗi neɗɗo fuu meeɗaay waɗude hakkune maɓɓe, hakkeeji maɓɓe limataakeno. Amma jooni ɓe ngi'ii ɗi, ɗi fuu, baa ko non waɗi, ɓe accaay wanyude kam, miin e *Baabiraawo. Amma ɗum waɗi ngam humnude ko winndaano nder *Tawreeta maɓɓe, wi'aa: Ɓe mbanyii kam ngam meere. Nde Balloowo mo lildanmi on warii, kanko woni *Ruuhu goonga ƴuwoowo to *Baabiraawo, kanko seedantoo kam. Onon duu, on ceedanto kam sabu oɗon ngondi he am illa fuɗɗorde. —Mi haalanii on ɗum fuu ngam to on pergo. Ɓe ndiiwan on nder *baajorɗi. Wakkati waran, ko barɗo on fuu miilan waɗi ko Alla hiɗi. Ɓe ngaɗan non sabu ɓe anndaa *Baabiraawo, ɓe anndaa kam, miin duu. Mi haalanii on ɗum, ngam nde wakkati oon wari, miccitoɗon ko mi haalaniino on ɗum. —Mi haalanaay on kujje ɗee illa arannde sabu miɗo wondunoo he mooɗon. Joonin miɗo ɗon miɗo hoota to liluɗo kam oon, dey baa gooto nder mooɗon ƴamataa kam to njahanmi. Amma ɓerɗe mooɗon metti ngam mi haalanii on kujje ɗee fuu. Amma nder ɗum fuu, miɗo haalana on goonga, yahdu am ɓuri wooɗande on. Nde mi yahaay, Balloowo oon warataa to mooɗon. Amma nde mi yehi, mi lildanan on mo. Nde o warii, o faamtinan himɓe duuniyaaru nduu ko ɓe mboofi har ko daarta hakke, foccitaare e kiite. Har ko daarta hakke, ɓe mboofi ngam ɓe ngoonɗinaay kam. Har ko daarta foccitaare, ɓe mboofi ngam ɓe paamaay coƴƴitaaki am to *Baabiraawo kolloohi foccitaare am. On ngi'ataa kam kaden. Har ko daarta kiite, ɓe mboofi ngam ɓe paamaay ko Ibiliisa laamiiɗo duuniyaaru re'i hiitaama. Miɗo woodi kujje ɗuɗɗe ɗe kaalananmi on, amma on mbaawtaa faamude ɗe joonin. Wakkati *Ruuhu goonga oon wari, o ɗowan on nder goonga oon fuu, ngam o haaldataa he muuyo hoore makko, amma o haalanan on ko o nani, o wannginanan on ko warata fuu. O haalanan on ko o nani to am fuu, hano non o wannginirta teddungal am. Ko *Baaba am jeyii fuu, miin jeyii, ngam majjum waɗi mbi'umi ko *Ruuhu goonga oon no faaminan on ko o nani to am fuu. —Nder wakkati seɗɗa on ngi'ataa kam, nder wakkati seɗɗa kaden on ngi'an kam. Gere nder *aahiiɓe makko ƴamodiri, mbi'i: —Ɗume woni maana haala makko kaa: « Nder wakkati seɗɗa on ngi'ataa kam, nder wakkati seɗɗa kaden on ngi'an kam? » E ko o wi'i: « Ngam mi yahan to *Baabiraawo? » Ɓe mbi'odiri: —Ɗume woni maana haala kaa: « Nder wakkati seɗɗa »? Min paamaay ko ɗum hiɗi wi'ude ɗo. Iisa faami iɓe ngiɗi ƴamude ɗum, wi'i ɓe: —Oɗon ƴamodira maana haala am kaa: « Nder wakkati seɗɗa on ngi'ataa kam, nder wakkati seɗɗa kaden on ngi'an kam. » Miɗo haalana on goonga: Onon, on mboyan, on mboytoto, tawaa duuniyaaru nduu no nder welwelo. Ɓerɗe mon no mettan, amma mettal ɓerɗe mooɗon no waylititto welwelo. Nde ŋatawere caawɗo yottake, o nanan naawɗum sanne ngam wakkati torra makko wari. Amma nde o rimii, o yeggitan torra makko, o welnan ngam cukalel kesel naati duuniyaaru. Onon duu hano non nanirton naawɗum jooni, amma en ngiidowan. Wakkati mum, on nanan belɗum, kaden walaa baawɗo ittude welwelo mooɗon. Nyannde mum, on ƴamataa kam dow baafuy. Miɗo haalana on goonga, ko ŋaariɗon *Baabiraawo dow innde am fuu on kokketee. Faa joonin, walaa fuu ko eeluɗon dow innde am. Ŋaaree, on keɓan ngam welwelo mooɗon huuɓa. —Ko kaalanmi on ɗum fuu nder haala kippaaka kaalirmi ɗum. Amma wakkati waran ko mi hippataa haala, no laaɓiri kaalirananmi on dow *Baabiraawo. Nyannde mum on ŋaaroto *Baabiraawo he innde am. Mi wi'aay mi ŋaaranto on *Baabiraawo, ngam *Baabiraawo he hoore mum no hiɗi on. Omo hiɗi on sabu oɗon ngiɗi kam, on ngoonɗinii to Alla ƴuwumi. Mi ƴuwii to *Baabiraawo, mi warii nder duuniyaaru. Jooni duu mi accan duuniyaaru mi soƴƴoo to *Baabiraawo. Sey *aahiiɓe makko mbi'i mo: —Joonkay, a haalii faa laaɓii, a acci hippude haalaaji maa. Joonin miɗen anndi ko walaa fuu ko suuɗanii ma, sabu aɗa anndi ko neɗɗo ƴamata illa o ƴamaay ma. Ɗum waɗi min ngoonɗini ko a ƴuwɗo to Alla. Iisa jaabii ɓe wi'i: —Joonkay ! On ngoonɗinii naa? Too, wakkati no wara, wakkati oon yottake, nde on fuu on cankitoto, neɗɗo fuu dogga hoota wuro mum, joofon kam, miin tan. Amma mi wonaa miin tan, sabu *Baabiraawo no wondi he am. Mi haalanii on ɗum, ngam keɓon jam nder kawtal mooɗon he am. Oɗon ngondi he torra nder duuniyaaru. Amma cemmbiɗee, sabu mi jaalake duuniyaaru. Wakkati Iisa laaɓinani *aahiiɓe mum to fa'i, sey o tiggitii kammu, o wi'i: —*Baabiraawo, wakkati oo yonii, wanngin teddungal Ɓiya, faa Ɓiya duu wanngina teddungal maa. A hokkii mo baawɗe dow himɓe fuu, ngam o hokka, ɓe kokkuɗaa mo fuu mbuurnam nduumiiɗam. Mbuurnam nduumiiɗam woni ɓe annde, aan Alla gooto goongaajo, ɓe annda mo lilɗaa oon duu, Iisa *Almasiihu. Mi teddinii ma nder duuniyaaru, mi humnii golle ɗe kokkuɗaa kam mi golla. Joonkay, *Baabiraawo, teddinam teddungal ngal ngoodunoomi to maaɗa illa duuniyaaru tagaaka. Mi wannginii ma to himɓe duuniyaaru ɓe kokkuɗaa kam. Aan jeynoo ɓe, a hokkii kam ɓe. Ɓe tokki haala maa. Joonkay, ɓe anndii ko kokkuɗaa kam fuu, to maaɗa ɗum ƴuwi. Mi yottinanii ɓe haala ka kaalanɗaa kam kaan. Ɓe njaɓi ka, ɓe tabbitinii ko to maaɗa ƴuwumi, ɓe ngoonɗinii aan lili kam. Ngam maɓɓe ndu'otoomi. Mi du'ataako ngam duuniyaaru nduu. Amma miɗo du'oo ngam ɓe kokkuɗaa kam ɓee, sabu aan jeyii ɓe. Huune fuu ko njeymi, aan jeyii ɗum, huune fuu ko njeyɗaa, miin jeyii ɗum. Teddungal am wanngi hakkune maɓɓe. Mi jooɗotaako nder duuniyaaru, mi wartan to maaɗa. Amma kamɓe, iɓe nder duuniyaaru. Aan *Baabiraawo Ceniiɗo, reenir ɓe innde maaɗa nde kokkuɗaa kam, ngam ɓe laatoo gooto hano no laatoriɗen gooto. Wakkati ngondunoomi he maɓɓe nder duuniyaaru, mi reenirii ɓe innde nde kokkuɗaa kam. Mi reenii ɓe, baa gooto halkaay se hanaa kalkuɗo ngam ko sappaa wi'aa nder dewte ɗum huuɓaa. Joonkay miɗo fa'i to maa. Miɗo haala haalaaji ɗii illa miɗo nder duuniyaaru ngam welwelo am heewa nder ɓerɗe maɓɓe. Mi haalanii ɓe haala maa. Amma duuniyaaru wanyii ɓe, sabu ɓe njeyaaka nder duuniyaaru, hano no mi jeyiraaka nder duuniyaaru nii. Mi ŋaaraaki mburtinaa ɓe nder duuniyaaru, amma miɗo eela ndeenaa ɓe e bonɗo. Ɓe njeyaaka nder duuniyaaru, hano no mi jeyiraaka nder duuniyaaru nii. Haala maa woni goonga. Ndenne, senɗinir ɓe goonga oon. Hano no lilirɗaa kam nder duuniyaaru nii, non miin duu lilirmi ɓe nder duuniyaaru. Miin e hoore am mi hokkii ma hoore am ngam kamɓe duu ɓe kokka ko'e maɓɓe nder goonga. Hanaa sabu maɓɓe tan ndu'otoomi. Amma miɗo du'oo duu sabu goonɗinɓe kam har waaju maɓɓe. *Baabiraawo, miɗo eela ngam ɓe laatoo gootum. Ɓe kawta e meeɗen hano no kawtirɗaa he am, e no kawtirmi he maa. Ɓe fuu ɓe laatoo gootum heɓa duuniyaaru goonɗina aan lili kam. Miin, mi hokkii ɓe teddungal ngal kokkuɗaa kam, ngam ɓe laatoo gootum, hano no laatoriɗen gootum nii. Miɗo wondi he maɓɓe, aɗa wondi he am, ngam ɓe laatoo gootum, faa duuniyaaru annda ko aan lili kam. Aɗa hiɗi ɓe duu hano no ngiɗirɗaa kam nii. *Baabiraawo, miɗo hiɗi ɓe kokkuɗaa kam ɓeen tawee to ngonmi fuu ngam ɓe ngi'a teddungal ngal kokkuɗaa kam ngaal, sabu a hiɗii kam illa duuniyaaru diidaaka. *Baabiraawo dartiiɗo, duuniyaaru anndaa ma, amma miin kay miɗo anndii ma, ɓeeɗo duu anndii aan lili kam. Mi anndinii ɓe ma. Mi anndinan ɓe ma kaden ngam hidde nde ngiɗirɗaa kam tawee nder maɓɓe, miin duu mi wonda he maɓɓe. Gaɗa du'aa'u oo, Iisa yahdi he *aahiiɓe mum gaɗa gooruwol bi'eteengol Kedoron. Toon no woodi koogol gom, o naddi he *aahiiɓe makko nder maggol. Yahuuda jammbotooɗo mo oon no anndi nokkuure ndee, sabu Iisa e *aahiiɓe mum no mboowi yahde toon. Yahuuda ardii oorngal soogeeji e dogariiɓe ƴuwɓe to *cakkanooɓe Alla e *Fariisa'en gom. Ɓe naati koogol ngool, iɓe njogii yulbaaji, fitillaaji e kaɓirɗe. Tawi Iisa no anndi huune fuu ko heɓata ɗum, taɓɓitii ɓe, wi'i: —Moy tefoton? Ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Iisa mo Nasaratu. Nden o wi'i ɓe: —Miin non ! Yahuuda jammbotooɗo mo oon no dardii he maɓɓe. Nde Iisa wi'unoo « Miin non ! » Ɓe coƴƴorii gaɗa, ɓe caami e leydi. Iisa ƴamii ɓe kaden wi'i: —Moy tefoton? Ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —Iisa mo Nasaratu. Iisa jaabii ɓe wi'i: —Mi wi'i on, miin non. Se miin tefoton, accee himɓe am kay ndilla. Noon ɗum laatorii ngam haala Iisa kaa tabbita: « Walaa kalkuɗo nder ɓe kokkuɗaa kam ɓeen. » Nden Simon Piyer no joginoo takubaahi gom, sorti ki, soppi Malkus gollanoowo mawɗo *cakkanooɓe Alla gom, taƴi nowru makko nyaamo. Sey Iisa wi'i Piyer: —Wattu takubaahi maa nder hulgo mum. No tilsi mi yara nyeɗerde torra nde *Baabiraawo fodanii kam. Oorngal soogeeji e hooreejo mum, kam e dogariiɓe *Yahudankooɓe nanngi Iisa, kaɓɓi mo. Ɓe artii yaarude mo to Annas, esoo Kayafas. Nder hitaane ndeen, Kayafas woni mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu. Kayafas faamtiniino mawɓe *Yahudankooɓe ko no ɓuri wooɗude, neɗɗo gooto maayana himɓe fuu. Simon Piyer e aahiijo gom tokki Iisa. Ko nii waɗi mawɗo *cakkanooɓe Alla oon no anndi aahiijo oon, sey aahiijo oon naddi he Iisa nder hoggo mawɗo *cakkanooɓe Alla oon. Amma Piyer darii dammbugal ɓaade ndeen. Aahiijo anndaaɗo oon, wurtii haaldi he korɗo deenoowo dammbugal oon, nden debbo oon acci Piyer naati hoggo ngoon. Korɗo deenoowo oon wi'i mo: —Aan nee, a hanaa gooto nder *aahiiɓe gorko oo naa? Piyer jaabii mo: —Mi hanaa ! Tawi jaaŋol waɗi. Gollooɓe e dogariiɓe ɓeen kuɓɓi hiite no ƴilfoo. Piyer duu darii hadde maɓɓe no ƴilfoo. Mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu ƴamii Iisa dow *aahiiɓe mum e dow ko o waajotoo. Iisa jaabii mo: —Mi wannginanii duuniyaaru nduu fuu waaju am. Mi waajake nder cuuɗi *baajorɗi e nder *Juulirde mawne to *Yahudankooɓe kawrata nyannde fuu. Walaa fuu ko kaalumi nder cuccukka. Ko saabii aɗa ƴama kam? Ƴamu hettinaniiɓe kam ko kaalannoomi ɓe. Iɓe anndi ko kaalumi. Wakkati o wi'unoo nii, gooto nder dogariiɓe ɓeen no darii ɗon feenyii Iisa wi'i: —Nii nootortoɗaa mawɗo *cakkanooɓe Alla naa? Iisa jaabii mo: —Se ko boni kaalumi, haalu ko bonni ko kaalumi. Se tawi ko wooɗi kaalumi, ɗume piyanɗaa kam? Nden Annas lildi mo to Kayafas mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu gom, tawi omo haɓɓii. Simon Piyer no ƴilfoo toon, sey ɓe mbi'i mo: —Aan, a gooto nder *aahiiɓe makko naa? Piyer yeddi, wi'i: —Mi hanaa ! Gooto nder gollooɓe mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu, sakiike mo Piyer taƴunoo nowru mum oon, wi'i mo: —Mi hiidaayno ma he makko too nder koogol naa? Piyer yeddi kaden. Wakkati mum da, ndontoori joggini. Jaangoore mum illa subaka kecco ɓe itti Iisa to Kayafas, ɓe njaari mo hoggo Pilaatus, kawjotooɗo leydi Yahudiya. Yaaruɓe mo ɓeen naataay hoggo ngoon ngam to ɓe tunnin ko'e maɓɓe, ɓe kaɗee nyaamude nyaamdu *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe nduun. Pilaatus yehi tawowi ɓe yaasin, wi'i: —Ɗume pelirton gorko oo? Ɓe njaabii mo ɓe mbi'i: —Se nii o gollataano ko boni, min ngaddataano mo to maa. Sey Pilaatus wi'i ɓe: —Njaaree mo, kiitoroɗon mo *Tawreeta mooɗon. Nden ɓe mbi'i mo: —Min kokkaaka laawol hiitanaade goɗɗo kiite maayde. Ɗum tabbintini haala ka Iisa wi'unoo wakkati o haalunoo dow no o maayirta. Pilaatus soƴƴii nder hoggo mum, noddi Iisa, wi'i mo: —Aan, a laamiiɗo *Yahudankooɓe naa? Iisa jaabii mo wi'i: —Haala kaa he becce maa ittuɗaa ka naa woɓɓe narruɗaa ka? Pilaatus jaabii mo wi'i: —Miin, mi Yahudanke naa? Himɓe lenyol maa e mawɓe *cakkanooɓe Alla ngaddi ma to am. Ɗume ngaɗɗaa? Iisa jaabii wi'i: —Laamu am hanaa laamu duuniyaaru. Se nii ngu laamu duuniyaaru, *aahiiɓe am no kaɓan ngam to mi naatu juuɗe mawɓe *Yahudankooɓe. Amma jooni laamu am hanaa laamu ɗo non. Nden Pilaatus wi'i mo: —Ndenne, a laamiiɗo naa? Iisa jaabii mo wi'i: —Aan wi'i ka. Ngam majjum ndimaami, mi warii nder duuniyaaru ngam mi seedanoo goonga. Giɗɗo goonga fuu, nanan haala am. Pilaatus ƴami mo: —Ɗume woni goonga? Nden Pilaatus wurtii kaden, o tawowi mawɓe *Yahudankooɓe ɓeen yaasin, o wi'i ɓe: —Mi heɓaay feloore baa worre nde nanngiranmi gorko oo. Oɗon mboowi *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe fuu mi yoofana on kasunke gooto. Oɗon ngiɗi mi yoofana on laamiiɗo *Yahudankooɓe naa? Sey ɓe puɗɗi huuɓude, iɓe mbi'a: —Hanaa kanko, Barabas. Tawi Barabas nee no murtuɗo he gomnati. Pilaatus tilsini Iisa ɓoccowee. Soogeeji canyi taarde gi'e, kippi dow hoore makko. Ɓe ngattani mo alkubbaare woɗeere. Ɓe ɓadii mo, iɓe mbi'a: —Alla sabbinane, laamiiɗo *Yahudankooɓe ! Iɓe peenya mo. Pilaatus wurtii kaden, wi'i *Yahudankooɓe ɓeen: —Mi wurtinanan on mo, ngam anndon mi heɓaay feloore fuu nde nanngiranmoomi. Iisa wurtii taarde gi'e no hippaa dow hoore mum. Omo watti alkubbaare woɗeere. Pilaatus wi'i ɓe: —Ndaaree neɗɗo oo ! Wakkati mawɓe *cakkanooɓe Alla e dogariiɓe ɓeen ngi'unoo mo, ɓe kuuɓi ɓe mbi'i: —Tontu mo ! Tontu mo dow *bardugal ! Nden Pilaatus wi'i ɓe: —Nanngee mo onon, tonton mo, sabu miin kay, mi heɓaay feloore e makko. *Yahudankooɓe njaabii mo mbi'i: —Nder *Tawreeta amin, omo haani wareede, sabu o adi hoore makko *Ɓii-Alla. Nde Pilaatus nanunoo haala kaa, o ɓeydi hulude. O naati nder ɓaade, o wi'i Iisa: —Aan, toy ƴuwɗaa? Iisa jaabaaki mo baa. Nden Pilaatus wi'i mo: —A jaabataako kam naa? Tawte a anndaa ko miɗo woodi baawɗe yoofude ma, e baawɗe tontude ma naa? Iisa jaabii mo wi'i: —Walaa fuu ko mbaawanɗaa kam, se hanaa ko fodaa ɗum. Sabu gattuɗo kam nder junngo maa oon, ɓuri ma waɗude hakke. Illa wakkati oo, Pilaatus no tefa yoofude mo. Amma *Yahudankooɓe no kuuɓa, no mbi'a: —Se nii a yoofii mo, a hanaa giɗo laamiiɗo *Rooma mawɗo. Sabu aduɗo hoore mum laamiiɗo fuu, no ganyo laamiiɗo *Rooma mawɗo. Illa wakkati Pilaatus nanunoo haalaaji ɗii, o wurtini Iisa, o jooɗii dow jooɗorgal kiitotooɗo nder nokkuure wi'eteene « Hayre seɓaane », nokkuure inndirteene « Gabbata » nder ibrankoore. Nyalaane fadde *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe waɗa, har caka nyalooma, Pilaatus wi'i *Yahudankooɓe: —Laamiiɗo mooɗon nii ! Ɓe kuuɓi ɓe mbi'i: —Waru mo ! Waru mo ! Tontu mo dow *bardugal ! Pilaatus jaabii wi'i: —Mi tonta laamiiɗo mooɗon naa? Mawɓe *cakkanooɓe Alla mbi'i: —Min ngalaa laamiiɗo se hanaa laamiiɗo *Rooma mawɗo ! Nden o watti Iisa nder juuɗe maɓɓe ngam tontowee dow *leggal bardugal. Soogeeji nanngi Iisa. Iisa wurtii no ronndii *leggal mum bardugal. Ɓe paadi mo gaɗa wuro toon to wi'etee nder ibrankoore Golgota naa mbi'en Laalagal hoore. Toon ɓe tontidi mo himɓe ɗiɗo gom: Oo no nano, ooto no nyaamo Iisa. Pilaatus waɗi ɗum winndaa dow alluwal: « Iisa mo Nasaratu, Laamiiɗo *Yahudankooɓe », o tilsini ngal takkee dow *leggal bardugal ngaal. Ɗuɓɓe nder *Yahudankooɓe njanngi binndi ndii sabu to Iisa tontaa toon woɗɗaa wuro ngoon. Alluwal ngaal winndaama nder ibrankoore, romankoore e gerekankoore. Mawɓe *cakkanooɓe Alla mbi'i Pilaatus: —Taa winndu « O laamiiɗo *Yahudankooɓe », amma winndu: « Kanko wi'i o laamiiɗo *Yahudankooɓe. » Pilaatus jaabii ɓe wi'i: —Ko mbinndumi ɗum, winndake. Nde soogeeji ɗiin kantunoo tontude Iisa, ɗi cenndi kolte makko cenndanɗe nay, neɗɗo fuu hooƴi mbaka mum. Ɓe adi jabbaare makko ngaɗiraane lefol gootol, jabbaare ndee walaa nyoogol illa dow faa ley. Soogeeji ɗiin kaaldi, potti, mbi'i: —To en cerku nde. En piya nde caaca, ƴeewen nyaamoowo nde. Ɓe ngaɗi non ngam humnude ko sappanoo nder dewte mbi'u ɗum: Ɓe cenndii kolte am hakkune maɓɓe, ɓe piyi jabbaare am caaca. Nii soogeeji ɗiin ngaɗi. Inna Iisa e minyum debbo, Mariyaama dee-Kolopas e Mariyaama mo Magdaala no ndarii hadde leggal, ngal Iisa tontaa dow mum ngaal. Iisa hi'i innum e aahiijo mo o hiɗi oon no ndardii. O wi'i inniiko: —Inna, ɓiya nii ! Gaɗa mum, o wi'i aahiijo oon: —Inna maa nii. Illa nyannde mum, aahiijo oo yaari Mariyaama wuro mum. Gaɗa ko Iisa anndii walaa fuu ko hoddi, ngam ko wari nder dewte ɗum tabbita, o wi'i: —Mi ɗomɗii. Loone heewne ndiyam lammuɗam no wonnoo toon. Sey ɓe cuuwi tekkere nder ndiyam lammuɗam ɗam, ɓe kaɓɓi e loocol isop, ɓe ngaddi nde hadde hunnduko Iisa. Wakkati Iisa siiɓinoo ndiyam lammuɗam ɗaam, wi'i: —Ɗum hanti ! O turni hoore, o foofi foofaango makko sakitiingo. Tawi nyalaane siri juulɗe non. *Yahudankooɓe ngiɗaa ɓalli tontaaɓe ɓeen tawee dow leɗɗe ɗeen nder *nyalaane fowteteene, sabu nyalaane ndee no teddi sanne. Ɗum waɗi, ɓe ƴamii Pilaatus koyɗe tontaaɓe ɓeen kelee, ɓe kooƴee. Soogeeji ɗiin ngari, keli koyɗe worɓe ɗiɗo tontidaaɓe he Iisa ɓeen. Amma wakkati ɓe njottinoo to Iisa, ɓe tawi o maayi, ngam majjum waɗi, ɓe kelaay koyɗe makko. Amma gooto nder soogeeji ɗiin yuwi Iisa nder wuttudu. Wakkati mum da ƴiiƴam e ndiyam ili. Ceediiɗo kujje ɗee hi'i ɗe, seedanake goonga. O haalii goonga ngam onon duu ngoonɗinon. Ɗum fuu waɗii ngam ko sappaa nder dewte ɗee huuɓa: Baa gi'al makko gootal helataake. Aayaare gom duu wi'i: Ɓe ndaaran mo ɓe njuwi oon. Gaɗa mum, Yusufu mo Arimatiya, kam duu no aahiijo Iisa nder cuccukka ngam omo hulanno *Yahudankooɓe, o ƴamii Pilaatus hokka mo ɓanndu Iisa. Pilaatus jaɓii, Yusufu wari hooƴi ndu. Nikodemu, artunooɗo yahde to Iisa nder jemma, kam duu wari waddi ɗakke uurɗe kawrodiraaɗe he leɗɗe uurɗe, ko waɗata kilooji woronja. Ɓe kooƴi ɓanndu Iisa, ɓe piili ndu leppi, cuuwaaɗi nder uurdi hano no *Yahudankooɓe mboowi waɗude nde no mooɓa maayɗo nii. No woodunoo koogol takkol to Iisa tontanoo toon. Nder maggol no woodi annyeere heyre nde baa gooto mooɓaaka nder mum. Ngam annyeere ndeen ɓuri ɓadaade e ngam *nyalaane fowteteene no hiɗi naatude, sey ɓe ngatti ɓanndu Iisa toon. Alal Mariyaama mo Magdaala hejji illa nder nimre, yehi tuumtowii annyeere Iisa. O tawi kaaƴa ommbiranoonga annyeere ndeen tallitaama. Sey o doggi, o yehi to Simon Piyer e aahiijo mo Iisa hiɗi oon, o wi'i ɓe: —Ɓe itti ɓanndu Iisa nder annyeere ndeen, min anndaa duu to ɓe ngatti ndu. Piyer e aahiijo gom mburtii pa'i to annyeere ndeen. Ɓe fuu ɗiɗo iɓe ndogga. Aahiijo ooto daɗi Piyer, artii mo yottaade to annyeere ndeen. O turii o yuurni, o hi'i leppi ɗiin no dekodiri, amma o naataay. Simon Piyer yottii, naati, tawi leppi ɗiin no njoowii. Lefol piilanoongol e hoore makko ngool wondaa he leppi ɗiin. Ngol tawaama ingol taggii feere maggol. Nden aahiijo artuɗo warde oon, kam duu naati, hi'i ɗum, goonɗini. Tawi faa hannden ɓe paamaay ko sappanoo nder dewte mbi'u ɗum Iisa no haani ummitaade. Gaɗa mum *aahiiɓe ɓeen kooti. Mariyaama hootaay no darii yaasin, no huybiti har annyeere ndeen, no woya. O turii, omo yuurnoo ley annyeere ndeen. Sey o hi'i maleykaaɓe ɗiɗo ɓorniiɓe kolte daneeje no njooɗii to Iisa fukkinanoo: Gooto har hoore, ooto har koyɗe. Maleykaaɓe ɓeen ƴami mo mbi'i: —Debbo, ɗume mboyataa? O jaabii ɓe o wi'i: —Ɓe adi Joomam, mi anndaa to o yaaraa. Wakkati o hantunoo haala kaa, o yeeƴitii, sey o hi'i Iisa no darii, amma o annditaay mo. Iisa wi'i mo: —Banndam debbo, ɗume mboyataa? Moy tefataa? Amma Mariyaama miili ko gonɗo no haalda he mum oon woni golloowo nder koogol ngool, nden o wi'i mo: —Gorko mawɗo, se aan hooƴi mo, haalanan to njaaruɗaa mo, faa mi hooƴowa mo. Iisa wi'i mo: —Mariyaama ! Mariyaama waylitii, daari mo, wi'i nder ibrankoore: — Rabbuni kam woni « Moodibbo ». Iisa wi'i mo: —Taa jogam, sabu mi ƴeenyaay to *Baaba am ginan. Yah to banndiraaɓe am, mbi'aa ɓe: « Mi yahan to *Baaba am, *Baabiraawo mon, Alla am, Alla mon. » Mariyaama mo Magdaala yehi to *aahiiɓe ɓeen, wi'i: —Mi hi'i Joomiraawo. Nden, o haalani ɓe ko Iisa wi'i mo fuu. Alal laasara peewɗo, *aahiiɓe Iisa fuu kawri nder suudu, maɓɓi dammbule ɗeen sabu kulal mawɓe *Yahudankooɓe, sey Iisa wanngi hakkune maɓɓe, wi'i ɓe: —Jam wonda he mooɗon ! Gaɗa haala kaa, o holli ɓe juuɗe makko e wuttudu makko. *Aahiiɓe ɓeen nanii belɗum nde ngi'unoo mo. Nden Iisa wi'i ɓe kaden: —Jam wonda he mooɗon. Hano no *Baabiraawo liliri kam non, liliranmi on. Wakkati o hantunoo haalaaji ɗii, o fuufi dow maɓɓe, o wi'i: —Njaɓee *Ruuhu Ceniiɗo. Mo njaafiɗon fuu, yaafaama, mo on njaafaaki duu, yaafataake. Tomas bi'eteeɗo Funeejo, gooto nder *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen, walaano ɗoon wakkati Iisa wanngunoo. Sey *aahiiɓe ɓeen mbi'i mo: —Min ngi'ii Joomiraawo ! O jaabii ɓe o wi'i: —Se mi hi'aay tontanɗe ɗeen he juuɗe makko, mi watta honndu am nder majje, mi loowa junngo am nder wuttudu makko, mi goonɗintaa sam. Jeɗɗiire gaɗa mum, *aahiiɓe ɓeen kawri kaden nder suudu, indu maɓɓii, Tomas no wondi he maɓɓe. Dammbule ɗeen fuu no maɓɓii, sey Iisa wanngi hakkune maɓɓe, wi'i ɓe: —Jam wonda he mooɗon ! O wi'i Tomas: —Wattu honndu maa ɗo, ƴeewu juuɗe am. Loowu junngo maa nder wuttudu am. Accu sikka, goonɗin tan. Tomas jaabii mo wi'i: —Joomam, Alla am. Iisa wi'i mo: —Ngam a hi'i kam, a goonɗinii. Too, ɓe ngi'aay kam se ngoonɗinii kam, kamɓe ngoni welɓe hoore. Iisa waɗi kujje kaayɗiniiɗe ɗuɗɗe yeeso *aahiiɓe mum ɗe mbinndaaka nder dewtere ndee. Amma dewtere ndee winndaama ngam ngoonɗinon ko Iisa woni *Almasiihu *Ɓii-Alla, ngam se on ngoonɗinii ɗum, keɓon mbuurnam daliila makko. Gaɗa bannganol Tomas ngool Iisa wannganii *aahiiɓe mum hadde peta Tiberiya. Ndaa no o wanngiri nii: Simon Piyer, Tomas bi'eteeɗo Funeejo, Natanayel mo wuro Kaana nder leydi Galili, ɓiɓɓe Jebede worɓe e *aahiiɓe ɗiɗo gom, no tawaa toon. Sey Simon Piyer wi'i ɓe: —Mi nanngowan liƴƴi. Ɓe mbi'i: —Minen duu, min njahdan he maa. Ɓe njehi, ɓe naatowi laana. Jemma oon, ɓe keɓaay baafuy. Wakkati pooyngol umminoo, Iisa wari darii fonngo maayo ngoon, amma *aahiiɓe ɓeen anndaay hala kanko non. Sey Iisa wi'i ɓe: —Sukaaɓe, on keɓii liƴƴi? Ɓe njaabii mo ɓe mbi'i: —Min keɓaay ! Nden o wi'i ɓe: —Paɗɗee taaruwol ngool nyaamo laana kaan, on keɓan. Ko ɓe paɗɗi ngol, ɓe keɓi liƴƴi ɗuɗɗi faa ɓe keppi naatinde ngol nder laana kaan. Aahiijo mo Iisa hiɗi oon wi'i Simon Piyer: —Joomiraawo non ! Nde Simon Piyer nanunoo Joomiraawo non, o hooƴi jabbaare makko, o ɓornii sabu o ɓoortakeno, o fitti, o jikki nder ndiyam ɗaam. Amma *aahiiɓe ɓeeto ngardi he laana kaan, iɓe ndaasa taaruwol keewngol liƴƴi ngool. Ɓe mboɗɗaaki fonngo ngoon ko waɗata kuule hemre. Wakkati ɓe ƴeenyunoo fonngo ngoon, ɓe ngi'ii pette, liƴƴi no ndekii dow mum. Ɓe ngi'ii buuru duu no resii. Iisa wi'i ɓe: —Ngaddee seɗɗa nder liƴƴi ɗi nannguɗon ɗiin. Simon Piyer naati laana kaan, fooɗi taaruwol keewngol liƴƴi mawɗi ngool. Liƴƴi hemre e woygu e tati ngol ƴeenyini. No ɗi keewiri nii fuu, taaruwol ngool serkaay. Iisa wi'i ɓe: —Ngaree, pummee ! Nden ɓe annditi mo amma baa gooto nder *aahiiɓe ɓeen suusaay ƴamude mo wi'aa: « Aan woni moy? » Nden Iisa ɓadii, o hooƴi buuru o hokki ɓe. O hokki ɓe liƴƴi ɗiin duu. Ɗum woni tataɓere nde Iisa wanngani *aahiiɓe mum gaɗa ummitaaki mum. Gaɗa pummaari, Iisa wi'i Simon Piyer: —Simon ɓii-Yahaaya, aɗa ɓuri ɓe hidde kam naa? Piyer jaabii mo wi'i: —Ayyo ! Joomam, aɗa anndi miɗo hiɗi ma. Nden Iisa wi'i mo: —Duru ɓiɓɓe baali am ! Iisa wi'i mo kaden: —Simon, ɓii-Yahaaya, aɗa hiɗi kam naa? O jaabii mo o wi'i: Ayyo ! Joomam, aɗa anndi miɗo hiɗi ma ! Nden Iisa wi'i mo: —Duru baali am ! Iisa wi'i mo kaden: —Simon, ɓii-Yahaaya, aɗa hiɗi kam naa? Sey ɓerne Piyer metti, sabu o wi'i mo nde tati: « Aɗa hiɗi kam naa? » Piyer wi'i mo: —Joomiraawo, aɗa faamani huune fuu, aɗa anndi duu miɗo hiɗi ma. Iisa wi'i mo: —Duru baali am. Mi haalante goonga, nder njokollaaku maa, a haɓɓanan hoore maa duhol, njahaa to welii ma. Amma nde a naywi, a ɓantan juuɗe maa, kaɓɓaneɗaa duhol maa njaareɗaa to welaa ma. Iisa wi'i haalaaji ɗii ngam hollude no Piyer maayirta, e no o teddinirta Alla. Gaɗa ɗum, o wi'i Piyer: —Tokkam. Piyer yeeƴitii, hi'i aahiijo mo Iisa hiɗi oon no tokki ɓe. Aahiijo oo woni gonnooɗo no wahi hadde Iisa wakkati ɓe kiirtotonoo. Kanko ɓagginoo ƴami Iisa, wi'i: « Moy woni jammbotooɗo ma? » Wakkati Piyer hi'unoo mo, wi'i Iisa: —Joomam, oo nee ɗume o laatoto? Iisa jaabii mo wi'i: —Se mi hiɗii o wuura faa mi warta, ko hilli ma? Aan kay, tokkam tan ! Haala kaan sankitii hakkune goonɗinɓe Iisa fuu ko *aahiijo oo maayataa, amma Iisa wi'aay o maayataa. O wi'aana tan: « Se mi hiɗii o wuura faa mi warta, ko hilli ma? » Aahiijo oo woni aahiijo ceedaniiɗo kujje ɗee ko winndi ɗee, eɗen anndi duu ko seede makko no goonga. Iisa waɗi kujje ɗuɗɗe gom duu laatiiɗe se mbinndanooma gootel, gootel, miɗo miila duuniyaaru nduu waawaa hooƴude dewte majje. Banndam Tawfilus, nder dewtere am arandeere, mi winndanii ma dow ko Iisa fuɗɗiri e ko o waajii illa arannde faa wara nyalaane nde o ƴeencinaa. Fadde makko ƴeencineede, nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo o fooɗi hakkillo *lilaaɓe makko ɓe o suɓinoo, o tinndini ɓe. Gaɗa torraaji makko, he maayde makko, nder alamaaji ɗuɗɗi tabbintinooji ummitaaki makko o wanngani ɓe, omo wuuri. Omo haalda he maɓɓe dow Laamu Alla duu. O waɗi ɗum, ɗum fuu, nder balɗe lasooji ɗiɗi. Nyannde gom wakkati o nyaamidanoo he maɓɓe o fooɗi hakkillo maɓɓe o wi'i ɓe: —To ndillee nder *Ursaliima, amma njooɗee keɗoɗon alkawal ƴuwanngal to *Baaba am ngal kaalanannoomi on, mbi'umi: « Yahaaya, ndiyam waɗiranannoo himɓe *batisma, amma onon nder balɗe seɗɗa, *batisma mooɗon, *Ruuhu Ceniiɗo waɗirtee. » Nden *lilaaɓe ɓeen kawri, ƴami mo, mbi'i: —Joomiraawo, jooni ngartirta laamu *Isra'el naa? Iisa jaabii ɓe wi'i: —On ngalaa baawɗe anndude hitaane naa wakkati mo Alla *Baabiraawo darni nder baawɗe hoore mum. Amma wakkati *Ruuhu Ceniiɗo jippoto dow mooɗon, on keɓan baawɗe. On laatoto seedantooɓe kam nder *Ursaliima, nder leydi Yahudiya, nder leydi *Samariya fuu, happa ɗon faa hulna duuniyaaru fuu. Wakkati o hantunoo haalaaji ɗii, ɓe fuu iɓe ndaara mo faa o ƴencinaa. Luuldere gom wari senndi mo he gite maɓɓe. Wakkati ɓe tiggitinoo, iɓe ndaara omo ƴeencinee ndeen, worɓe ɗiɗo gom ɓorniiɓe kolte daneeje mbanngi he maɓɓe, mbi'i ɓe: —Hey, onon ɓiɓɓe Galili, ɗume waɗi ko oɗon nii oɗon tiggitii dow? Iisa gooto dilluɗo hakkune mooɗon oon, ƴeencinaaɗo oo, wartan. O wartitan hano no ngi'irɗon mo, wakkati o ƴeencintenoo. Nden *lilaaɓe ɓeen njippi waamnde wi'eteene waamnde Jaytun ngarti nder *Ursaliima. Waamnde ndeen yahde *Ursaliima ɓuraay kilo go'o. Wakkati ɓe ngartunoo nder huɓeere ndeen, ɓe ƴeenyi ɓe naatowi nder suudu dowuuru to ɓe mbowunoo weerde. Piyer, Yahaaya, Yakuuba, Andiire, Filipa, Tomas, Bartolome, Matta, Yakuuba ɓii-Alfee, Simon kiranoowo suudu baaba, e Yahuuda ɓii-Yakuuba no tawa nder maɓɓe. Ɓe fuu ɓe poti ɓe ngaɗi daane worre, kamɓe he inna Iisa, minyiraaɓe Iisa he rewɓe gom, ɓe tinni iɓe ndu'oo. Nder balɗe mum hawriine gom waɗi. Goonɗinɓe waɗooɓe hano himɓe hemre he laso kawri. Piyer ummii, darii hakkune maɓɓe wi'i: Ceede ɗe o yoɓaa ngam gollal makko nyiddungal ngaal, o soodiri ngesa. Toon o saamiri hoore hoore, reedu makko fusi, teketti makko ndufi, o maayi. Habaru oo sankitii nder *Ursaliima fuu, ngesa ngaan inndiraa Akeldama nder ɗemngal maɓɓe, kam woni « Ngesa nga Ƴiiƴam ».) Ngam ɗum winndaa nder dewtere *Jabuura wi'aa: Wuro makko laatoo winnde, to neɗɗo fuu hoɗu toon. No winndaa kaden: Neɗɗo gom naata nokku makko. Sey goonɗinɓe ɓeen ndarni haala dow himɓe ɗiɗo: Yusufu Barsabas inndirteeɗo Yustus, he Mattiyas. Ɓe ndu'i, ɓe piirti hunnduko, ɓe mbi'i: —Joomiraawo, aan annduɗo ɓerne neɗɗo fuu, hollu min, moy cuɓiɗaa nder himɓe ɗiɗo ɓee, ngam ada gollal lilaaku ngal Yahuuda acci, yehi nanngowi golle ɗe o haani. Ɓe cuɓi, cuɓaaki kiin saami dow Mattiyas. Nden o ɓeydaa he *lilaaɓe sappo e go'o ɓeen. Wakkati Juulɗe kettol alkamaari bi'eteeɗe Pentakota njottinoo, goonɗinɓe ɓeen fuu kawri nokkuure worre. Sey olko gom ƴuwi dow, nanndungo olko henndu mawnu, wari heewni suudu ndu ɓe kawri nder mum nduun. Nden goɗɗum nannduɗum he ɗemle hiite wanngi, sankitii, jippowi dow neɗɗo maɓɓe fuu. Ɓe fuu ɓe keewi *Ruuhu Ceniiɗo, ɓe puɗɗi iɓe kaala nder ɗemle feere-fereeje hano no *Ruuhu Ceniiɗo hokkiri ɓe baawɗe haalirde. Nder huɓeere *Ursaliima no woodunoo *Yahudankooɓe hulooɓe Alla gom, ƴuwɓe nder sera-seraaji duuniyaaru fuu. Wakkati ɓe nanunoo olko ngoon, ɓe mbemmbaa, ɓe ndoggi, ɓe pa'i to *lilaaɓe ɓeen. Neɗɗo maɓɓe fuu no nana goonɗinɓe ɓeen no kaala nder ɗemngal mum. Huune ndee haayɗini ɓe, ɗum naati ɓalli maɓɓe sanne, sey ɓe tokki, iɓe ƴamodira iɓe mbi'a: —Himɓe ɓee, ɓe kanaa ɓiɓɓe Galili naa? Noy waɗi ko neɗɗo meeɗen fuu no nana ko ɓe kaalata nder ɗemngal mum? Nder meeɗen no tawa Partiyankooɓe, Mediyankooɓe, Elamiyankooɓe, no woodi jooɗiiɓe Mesopotamiya, Yahudiya, Kapadokiya, Pontus he Asiya, Firigiya, Pamfiliya, Misira, leyɗe Libiya hedde har Sirene. Gere meeɗen ƴuwi nder leydi *Rooma, woɓɓe ƴuwi duune Kereta, woɓɓe duu ƴuwi leydi Arabiya. Woɓɓe nder meeɗen no *Yahudankooɓe, woɓɓe duu no tuubuɓe njaɓi diina *Yahudankooɓe. Enen wonɓe ɗo, eɗen nana ko ɓe kaalata nder ɗemle meeɗen dow kaayɗe ɗe Alla waɗi. Ɗum haayɗini ɓe, ɗum hooƴi hakkillooji maɓɓe sanne, faa iɓe ƴamodira, iɓe mbi'a: —Ɗume woni maana ɗum naa ɗum to? Amma woɓɓe nder maɓɓe duu no njala goonɗinɓe ɓeen, no mbi'odira: —Cabiijam ɓe njari faa ɗam soptini hakkillooji maɓɓe. Piyer ummii, ndarii, kanko he *lilaaɓe sappo e go'o ɓeen, o ɓanti daane makko o wi'i: —Onon *Yahudankooɓe he tawaaɓe nder *Ursaliima, kettinee ! Korkitee noppi mooɗon heɓa paamon ko won no waɗa. Himɓe ɓee, ko'e maɓɓe coptaaki hano no miilirɗon ngam jamɗe jeenay subaka ngonɗen joonin ! Amma ɗum waɗi ngam tabbintinande en ko annabi Yo'el haalunoo nder annabaaku mum. Nder maggu Alla wi'i: Nder jamaanu cakitittooɗo, mi jippinan *Ruuhu am dow ɓii-aadama fuu. Ɓiɓɓe mooɗon worɓe he rewɓe no ngaɗan annabaaku. Sukaaɓe mooɗon jokolɓe no kolletee ko waɗata. Nayeeɓe mooɗon duu no koyɗan koyɗi ƴuwɗi to am. Nder balɗe mum mi jippinan *Ruuhu am dow gollooɓe am worɓe he rewɓe. Ɓe ngaɗan annabaaku. Mi waɗan kujje kaayɗiniiɗe dow kammu, he alamaaji duu dow leydi. Ƴiiƴam, hiite he cuurki ɓaleehi mbanngan. Fadde nyalaane mawne, nyalaane teddude, nyalaane Joomiraawo ndee warde, naange no niɓɓan, lewru duu wojja hano ƴiiƴam. Wakkati mum neɗɗo fuu noddi innde Joomiraawo, joomum no heɓan kisinam. —Onon Isra'ilankooɓe, kettinee, Iisa mo Nasaratu woni mo Alla suɓii, hokki baawɗe waɗude kujje kaayɗiniiɗe, he alamaaji ɗuɗɗi hakkune mooɗon. Onon e ko'e mooɗon, oɗon anndi ko waɗi. Gorko oo, nanngaaɗo, wattaa nder juuɗe bonɗe, tontaaɗo dow *leggal bardugal hano no Alla waadori ɗum nder muuyɗe mum. Alla ummintinii mo, soptini mo he baawɗe maayde ngam maayde waawaa faddaade mo. Se goonga Daawda winndinoo dow makko wi'i: Wakkati fuu miɗo hi'a Joomiraawo yeeso am, mi diwnirtaa kulkulal ngam omo nyaamo am. Ngam majjum ɓerne am no nder welwelo, hunnduko am no mana mo. Ɓanndu am duu no jooɗoto nder gokka, ngam Joomiraawo, a accataa yonki am nder annyeere. A accataa Ceniiɗo maa nyola. A hollii kam laabi jaarooji to mbuurnam. Wondude he maaɗa no heewnira kam welwelo. —Banndiraaɓe, ko kaalananmi on ɗum dow maamii'en Daawda, se goonga, o maayi, o ufaama, annyeere makko no ɗon faa warde hannden. Ngam Alla waɗi mo annabiijo, omo anndi duu ko Alla hunake, waɗanii mo amaana, wi'i ko kam no dekan gooto nder jippotooɓe he makko dow jooɗorgal laamu. Daawda hi'i ummitaaki Iisa *Almasiihu, o haali dow makki o wi'i: Yonki makko accaaka nder annyeere, ɓanndu makko nyolaay. En fuu eɗen ceedi ko Alla ummintinii Iisa mo ngonmi miɗo haala dow mum oon. Alla teddini Iisa, joonnii mo nyaamo mum, hokki mo *Ruuhu mum Ceniiɗo mo alkawal mum ngaɗanaɗen oon. Iisa duu jippini mo dow amin hano no ngonɗon oɗon ngi'ira ɗum, oɗon nana ɗum hannden. Daawda ƴeencinaaka amma o wi'i kanko he hoore makko: Alla Joomiraawo wi'i Joomiraawo am: War, njooɗaa nyaamo am, faa mi sorna wayɓe maa ley teppere maa. —Ndenne Isra'ilankooɓe fuu, no kaani paama ko sikka fuu walaa Iisa mo tontuɗon oo, kanko Alla waɗi Joomiraawo, o waɗi mo duu *Almasiihu. Wakkati ɓe nanunoo haalaaji ɗii fuu, ɗum suuli ɓerɗe maɓɓe sanne, nden ɓe mbi'i Piyer he *lilaaɓe ɓeeto: —Banndiraaɓe ɗume min ngaɗata? Piyer jaabii ɓe wi'i: —Tuubee, neɗɗo mooɗon fuu waɗanee *batisma dow innde Iisa *Almasiihu, ngam hakkeeji mooɗon njaafee, nden Alla jippina *Ruuhu Ceniiɗo, kokkal mum dow mooɗon. Alla waɗi alkawal oo ngam mooɗon, ngam ɓiɓɓe mooɗon, he himɓe wonɓe to woɗɗi. O waɗaama duu ngam neɗɗo fuu mo Alla Joomiraawo meeɗen noddi. Piyer haalanii ɓe haalaaji ɗuɗɗi ngam ɓe paama, ɓe cemmbiɗaa. O wi'i ɓe ndogga, ɓe ndaɗa jamaanu bonɗo oo. Jaɓuɓe haala makko fuu ngaɗanaama *batisma. Nyannde mum, himɓe waɗooɓe hano himɓe ujunaaji tato ngari ɓeydi he hawriine goonɗinɓe ndeen. Iɓe kettinoo waaju *lilaaɓe ɓeen nde hennon fuu, iɓe nanngodira nder hawriine maɓɓe, iɓe cennda buuru, iɓe ngaɗida du'aa'u. Ngam sabbu kaayɗe ɗuɗɗe ɗe *lilaaɓe ɓeen ngoni no ngaɗa nder baawɗe Alla, kulal Alla nanngi neɗɗo maɓɓe fuu. Goonɗinɓe ɓeen fuu kawri laatii inna gooto baaba gooto. Neɗɗo maɓɓe fuu no hokkara banndum he ko woodi. Ɓe conni ko ɓe ngoodi fuu, ɓe cenndi ceede ɗeen caka maɓɓe, neɗɗo maɓɓe fuu heɓi keddi ko heƴata ɗum. Wakkati fuu iɓe ngara, iɓe kawra nder Juuliirde Alla mawne. Iɓe cennda buuru nder cuuɗi maɓɓe, iɓe nyaamda nder welwelo he ɓerne worre. Iɓe njetta Alla, iɓe mbeegina himɓe. Nyannde fuu Joomiraawo no ɓeyda himɓe nder hawriine maɓɓe. Nyalooma gom har yamnde tati, Piyer he Yahaaya no njahda Juulirde Alla mawne ngam du'aade. Hadde dammbugal mayre, dammbugal inndirteengal dammbugal Wodde, gorko gom bonnguɗo illa dimeeki mum no tawee ɗon wakkati fuu. Nyannde fuu omo waddee, omo jonnee yeeso maggal, ngam o garbina he naatooɓe ɓeen. Wakkati bonnguujo oon hi'unoo Piyer he Yahaaya no naata, o eeli ɓe, ɓe cakkana mo. Piyer he Yahaaya tiimi mo, nden Piyer wi'i mo: —Ndaaru min ! O daari ɓe faa wooɗi ngam omo miila ko o heɓan goɗɗum he maɓɓe. Sey Piyer wi'i mo: —Mi walaa kanŋe, mi walaa cardi, amma mi hokkete ko ngoodumi. Dow innde Iisa *Almasiihu mo Nasaratu, umma, dillu. Nden Piyer nanngi junngo makko nyaamo, faa ummina mo. Wakkati mum da koyɗe makko cemmbiɗi. O garbisi, o darii, o fuɗɗi omo dilla. O tokki ɓe o naati Juulirde ndeen, omo dilla, omo fitta, omo yetta Alla. Himɓe fuu ngi'ii omo dilla, omo yetta Alla. Ɓe annditii ko kanko woni garbinoowo yeeso dammbugal Wodde ngaal, ɗum haayɗini ɓe sanne, ɗum haɓɓi ko'e maɓɓe duu. Bonnguujo oon woɗɗaaki Piyer e Yahaaya. Ɗum haayɗini himɓe fuu, ɓe ndoggi, ɓe ngari, ɓe kawri to maɓɓe ley danki Suleymaanu, hadde batamaare *Juulirde mawne. Wakkati Piyer hi'unoo ɗum, o wi'i jama'aare ndeen: —Isra'ilankooɓe, ɗume waɗi ko yamɗintinol ngool no haayɗina on? Ɗume waɗi ko oɗon ƴeewa min, hano har semmbe amin naa har tokkol amin Alla he ɓerne worre waɗi gorko oo no dillira koyɗe mum? Alla *Ibrahim, Alla Isiyaaku e Alla Yakuuba, Alla maamiraaɓe meeɗen, teddinii Iisa Golloowo mum. Amma onon, on ngattii mo nder juuɗe hooreeɓe leydi, on calake mo yeeso Pilaatus, baa ko o muuyi yoofude mo. On calake Ceniiɗo Dartiiɗo, dey ƴamuɗon njoofaneɗon ittoowo yonki nokku makko. On mbari Wuddu Mbuurnam, amma Alla ummintini mo. Miɗen ceedii ɗum. Baawɗe innde Iisa he goonɗinol mum yamɗintini neɗɗo oo mo ngi'uɗon, mo annduɗon no wuurirnoo. Goonɗinde Iisa hokki mo jam ɓanndu hano no ngi'irton mo nii. Too banndiraaɓe, miɗo anndi ko nder rafi anndal ngaɗuɗon golle ɗee, onon he ardiiɓe mooɗon fuu. Amma Alla humni haala ka o wi'unoo har kunndule annabiiɓe makko dow Iisa, wakkati ɓe mbi'unoo ko *Almasiihu no torretee. Ndenne tuubee, ngartee he Alla ngam hakkeeji mooɗon moytee. Joomiraawo hokka on wakkatiiji powtiri, o lilda on Iisa, *Almasiihu mo o fodani on. Jooni Iisa no haani jooɗoo dow, sey nyannde Alla heyɗintini huune fuu hano no annabiiɓe makko kaaliri ɗum illa ko ɓooyi. Ngam *Muusa wi'i: Alla Joomiraawo mooɗon no suɓoto gooto nder mooɗon waɗa annabiijo. O lila mo hano no o liliroy kam. Kettinee huune fuu ko o wi'ata on. Neɗɗo fuu mo jaɓaay ko o wi'i, no ittetee nder himɓe Alla. Annabiiɓe fuu illa Samuwiila faa wara he waruɓe gaɗa makko fuu ngaɗi annabaaku dow nyalaaɗe ɗee. Onon ngoni donuɓe annabaaku nguu, he amaana mo Alla watti hakkune mum he *Ibrahim wakkati o wi'unoo mo: Duuniyaaru fuu no barkintee ngam sabbu jippotooɓe he maaɗa. Onon Alla arti wannginande Golloowo mum wakkati o ummintinii mo, ngam o barkina on, neɗɗo mooɗon fuu woppa golleeji mum bonɗi. Wakkati Piyer e Yahaaya kaaldannoo jama'aare ndeen, *cakkanooɓe Alla he hooreejo doomooɓe Juulirde Alla mawne ndeen, he *Sadduki'en njotti. Ɗum metti ɓerɗe maɓɓe faa noy walaa, ngam ɓe ngi'ii Piyer he Yahaaya no mbaajoo, no njanngina himɓe, no mbi'a har Iisa, Alla no ummintina maayɓe. Nden ɓe nanngi ɓe, ɓe uddowi faa weeta ngam jenngi sanne wakkati mum. Amma himɓe ɗuɓɓe nder hettiniiɓe waaju oon ngoonɗinii. Iɓe ngaɗa hano himɓe ujunaaji joyo. Jaangoore mum wooduɓe ardaŋal, mawɓe *Yahudankooɓe, he jannginooɓe *Tawreeta kawri nder *Ursaliima. Nder hawriine ndeen no tawa Annas mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu, Kayafas, Yahaaya, Skandaaru e jippotooɓe he mawɓe *cakkanooɓe Alla. Ɓe noddi Piyer e Yahaaya, ɓe ƴami ɓe, ɓe mbi'i: —Baawɗe ɗeye naa dow innde moy nyawtirɗon gorko oo? Nden Piyer heewi *Ruuhu Ceniiɗo, wi'i ɓe: —Onon wooduɓe ardaŋal he mawɓe *Yahudankooɓe, on ƴamii min hannden dow moƴƴere nde gorko oo hokkaa, he no waɗi ko o bonngiti. Too, paamee ko gorko gonɗo yeeso mooɗon oo, bonngiti dow innde Iisa *Almasiihu mo Nasaratu, mo Alla ummintinii, gaɗa ko onon tontuɗon mo dow *leggal bardugal. Iisa woni Hayre nde onon nyiɓooɓe mboppi, kayre duu laatii hoore nyibdi ndiin. To Iisa tan kisinam ƴuwata. Ngam hakkune ɓiɓɓe aadama, innde fuu walaa nde Alla hokki nde kaanirɗen hisinireede, nde hanaa innde makko. Wakkati ardiiɓe ɓeen ngi'unoo cuusal Piyer e Yahaaya, ɗum haayɗini ɓe. Ɓe paamii ko Piyer e Yahaaya himɓe ladde non, ɓe njanngaay. Ɓe paamii duu ko himɓe wonduɓe he Iisa non. Wakkati ɓe ngi'unoo bonngitaaɗo oon no darii hadde maɓɓe, ɓe keppi fuu ko ɓe mbi'a kaden. Ɓe mbi'i Piyer e Yahaaya mburtinee, nden ɓe caawodiri, ɓe mbi'i: —Noy ngatten worɓe ɓee? Ngam sikka fuu walaa *Ursaliima fuu nani haayne nde ɓe ngaɗi, en mbaawaa yeddude duu. Amma joonin ngam to habaru oo sankitoo hakkune himɓe, en pooɗu noppi maɓɓe, kaɗen ɓe haaldude himɓe dow innde Iisa. Nden ɓe noddi Piyer e Yahaaya, ɓe tilsini ɗum'en ɓe mbi'i, to ɓe pilloo sam-sam, to ɓe mbaajoo neɗɗo fuu dow innde Iisa kaden. Amma Piyer e Yahaaya njaabii ɓe mbi'i: —Too, laasibee ndaaree hakkune mooɗon he Alla, ɗume ɓuri hegaade, min tokka ko mbi'uɗon naa min tokka ko Alla wi'i? Ngam no tilsi he amin, min ceedo dow ko min ngi'ii e dow ko min nani. Ardiiɓe ɓeen pooɗi noppi maɓɓe kaden, nden njoofi ɓe. Ɓe keppi fuu heɓude laawol jukkude ɓe ngam himɓe wonɓe ɗon fuu no njetta Alla ngam ko waɗi ɗum. Bonngitaaɗo oon ɓuran duuɓi lasooji ɗiɗi. Wakkati ɓe njoofanoo, Piyer e Yahaaya coƴƴi to banndiraaɓe mum'en. Ɓe pillanii ɓe huune fuu ko ardiiɓe ɓeen mbi'i. Wakkati ɓe nanunoo haalaaji ɗiin, kamɓe duu, ɓe ummii he ɓerne worre ɓe ngaɗi du'aa'u, ɓe mbi'i: —Yaa Joomiraawo, aan taguɗo dow e ley, aan taguɗo maayo e huune fuu ko tawa nder mum. Aan mo nder baawɗe mum, nder *Ruuhu mum waɗi maamiimin Daawda golloowo mum, wi'i: Ɗume waɗi hakkillo leyɗe fuu ummii? Lenyi fuu no ngaɗa haɓɓi-daane meere meere? Ɗume waɗi laamiiɓe duuniyaaru no ciryoo konu? Ardiiɓe no caawodira dow Joomiraawo he *Almasiihu mum. —Tabbat sikka fuu walaa nder huɓeere ndee non, *Hirudus, Pontiyus Pilaatus, lenyi gom he Isra'ilankooɓe ngaddi hunnduko wooto dow Iisa, golloowo maaɗa ceniiɗo mo cuɓiɗaa. Ɓe kawri, ɓe kumni ko podinooɗaa nder baawɗe maaɗa he ko muuyɗaa fuu. Yaa Joomiraawo, jooni, ƴeewu haalaaji maɓɓe bonɗi ɗii, kokkaa gollooɓe maaɗa cuusal haalude haalaaji maaɗa. Wanngin baawɗe maaɗa, heɓa himɓe njamɗitaa, kujje kaayɗiniiɗe he alamaaji ngi'ee ngam sabbu innde Iisa, golloowo maaɗa ceniiɗo. Wakkati ɓe kantunoo du'aa'u maɓɓe, nokkuure nde ɓe tawanoo nder mum ndeen yinngi. Ɓe fuu ɓe keewi *Ruuhu Ceniiɗo, ɓe ɓeydi suusude, ɓe tinni iɓe mbaajoo haala Alla. Goonɗinɓe ɓeen fuu, laatii inna gooto baaba gooto. Iɓe cennda ko ɓe ngoodi fuu, walaa fuu bi'oowo kam tan jeyii ginol ngool naa kam jeyaa ngol. Nder baawɗe mawɗe *lilaaɓe ɓeen ngoni no ceedoro dow ummitaaki Iisa Joomiraawo, Alla duu no barkina ɓe sanne. Nder maɓɓe, walaa fuu keppuɗo goɗɗum. Gooduɗo ngesa naa suudu fuu, sonnii, watti ceede ɗeen nder juuɗe *lilaaɓe ɓeen. Ɓe cenndi, ngam neɗɗo fuu fiirta haaju mum. Nder sonnuɓe ɓeen no tawa Lewinke gom, ƴuwɗo duune Kipurus bi'eteeɗo Yusufu mo *lilaaɓe ɓeen coowirta Barnabas, kam woni cemmbinɗinoowo ɓerɗe himɓe. O sonni ngesa makko, o watti ceede magga nder juuɗe *lilaaɓe ɓeen. Nyannde gom, gorko gom bi'eteeɗo Ananiyas e deekum Safira conni ngesa mum'en. Sey Ananiyas saawodiri he deekiiko, nden o fecci ceede magga, o suuɗi feccere gom, o wattowi feccere ndeeto nder juuɗe *lilaaɓe ɓeen. Wakkati o waddi ceede ɗeen, sey Piyer wi'i mo: —Ananiyas ɗume waɗi accuɗaa Seyɗan naati nder ɓerne maa, penanɗaa *Ruuhu Ceniiɗo, peccuɗaa ceede ɗeen cuuɗuɗaa feccere majje? Ko a sonnaayno ngesa ngaa, aan jeynoo nga, hannden duu ko connuɗaa nga, aan jeyii ceede magga. Noy waɗi ko ngaɗɗaa ir huune ndee? Hanaa ɓiɓɓe aadama penanɗaa amma Alla he hoore mum penanɗaa. Wakkati Ananiyas nanunoo haala kaa, o fooɗaay koyngal ko o maayi. Kulal manngal nanngi nanuɓe haala kaan. Jokolɓe ngari, ngatti mo nder kasanke, mooɓowi. Janɗe tati gaɗa mum, jom suudu makko kam duu wari amma anndaayno ko waɗi. Sey Piyer ƴami mo wi'i: —Ceede ɗe connuɗon ngesa mooɗon ɗeen tan nii naa? Safira jaabii mo wi'i: —Ayyo, keddi majje nii non. Nden Piyer wi'i mo: —Noy waɗi ko aan he gora kaɓɓuɗon daane, cii'iɗon *Ruuhu Joomiraawo. Ndaa, ufoyɓe gora nii no ngarta, ɓe ufoyte, aan duu ! Wakkati mum da debbo oon duu fooɗaay koyngal ko maayi. Jokolɓe ɓeen naati, ɓe tawi o maayi. Ɓe adi mo, ɓe ufowi hadde goriiko. Kulal manngal nanngi goonɗinɗo Iisa fuu tawaaɗo nder *Ursaliima, he himɓe heewɓe nanunooɓe haala kaan. *Lilaaɓe ɓeen ngaɗi alamaaji he kujje keewɗe kaayɗiniiɗe hakkune himɓe. Goonɗinɓe Iisa ɓeen fuu no kawra ley danki Suleymaanu. Neɗɗo fuu mo walaa nder hawriine maɓɓe suusaa yottaade to maɓɓe amma no teddina ɓe faa hanaa seɗɗa. Jama'aare, worɓe e rewɓe ngoonɗini Joomiraawo. Iɓe ngara, iɓe ɓeydoo he goonɗinɓe ɓeen. Ɗum yottii joonkay faa to dow laabi, himɓe tinni no ngadda nyawɓe mum'en. Iɓe pukkina ɓe dow leece naa dow daage ngam ɗowdi Piyer tokka dow maɓɓe wakkati o yawtata. Himɓe tawaaɓe nder gure piiliiɗe *Ursaliima no ngadda nyawɓe mum'en he ɓe ginnaaji bonɗi culnani. Ɓe fuu duu nyawti. Wakkati mawɗo *cakkanooɓe Alla e *Sadduki'en ngi'unoo ko *lilaaɓe ɓeen ngoni no ngolla, ɓerɗe maɓɓe keewi kiram. Sey ɓe ngaɗi *lilaaɓe ɓeen nanngaa, uddaa. Amma nder jemma mum, Maleykaajo Joomiraawo gom omti dammbugal kasu ngaal, wurtini ɓe, nden wi'i ɓe: —Naatowee nder Juulirde Alla mawne, mbaajoɗon himɓe dow mbuurnam kesam. Wakkati ɓe nanunoo haala kaa, illa subaka ɓe naatowi nder Juuliirde ndeen, ɓe puɗɗi waajaade himɓe. Mawɗo *cakkanooɓe Alla he wondunooɓe he mum ɓeen, noddi mawɓe *Yahudankooɓe ngam ɓe caawodira. Nden ɓe kokki doomooɓe *Juulirde mawne ndeen laawol ittowa *lilaaɓe ɓeen nder kasu, ngadda ɓe. Amma wakkati ɓe njottinoo, ɓe tawaay *lilaaɓe ɓeen toon. Ɓe coƴƴi ɓe kaalanowi hawriine dawrooɓe ndeen, ɓe mbi'i: —Min tawi kasu oon no maɓɓi no wooɗiri, reenooɓe kasu ɓeen duu no ndarii nokkuuje mum'en. Amma wakkati dammbugal ngaal fiirtanoo, baa gooto maɓɓe tawaaka nder kasu oon. Wakkati mawɗo doomooɓe *Juulirde mawne ndeen he mawɓe *cakkanooɓe Alla ɓeen nanunoo haalaaji ɗiin, ɗum haɓɓi ko'e maɓɓe, ɓe tinni iɓe ƴamodira ko ɗum rimanta ɓe. Iɓe ɗon nii, sey goɗɗo wari, wi'i ɓe: —Ɓe udduɗon ɓeen, no nder *Juulirde mawne no mbaajoo. Nden mawɗo doomooɓe ɓeen he himɓe mum njehi ngaddowi *lilaaɓe ɓeen. Amma ɓe ngaɗiraay ɗum semmbe semmbe ngam iɓe kula to himɓe paɗɗu ɓe kaaƴe. Wakkati ɓe ngaddanoo yeeso hawriine dawrooɓe ndeen, mawɗo *cakkanooɓe Alla oon ƴami ɓe wi'i: —Min kaɗi on waajaade sam dow innde gorko oo, amma on calake. Oɗon mbaajoo himɓe. Filla waaju mooɗon no nokku fuu to neɗɗo tokki nder *Ursaliima. Oɗon tefa dekude gacce dufol ƴiiƴam makko dow amin. Nden Piyer he *lilaaɓe ɓeeto njaabii mo mbi'i: —Neɗɗo tokka ko Alla wi'i no ɓuri neɗɗo tokka ko himɓe mbi'i. Alla maamiraaɓe meeɗen, ummintini Iisa mo ngaɗɗon tontaa, wara dow *leggal bardugal. Alla ƴeencini mo, joonni nyaamo mum. Alla waɗi mo laamiiɗo e kisinoowo ngam Isra'ilankooɓe keɓa laawol no tuubiri, hakkeeji mum'en duu njaafee. Minen he *Ruuhu Ceniiɗo mo Alla hokki tokkuɓe ko o wi'i fuu, min ceedake dow kujje ɗee. Wakkati mawɓe ɓeen nanunoo haalaaji ɗiin, ɓe tikki sanne faa ɓe ngiɗiino warude ɓe. Amma nder hawriine ndeen no tawa Fariisaajo gom bi'eteeɗo Gamaliyel, jannginoowo *Tawreeta mawɗo, mo haala mum no jaɓee. Sey o ummii, o ndarii, o wi'i *lilaaɓe ɓeen mburtinee wakkati seɗɗa. Nden o fooɗi noppi dawrooɓe ɓeen, o wi'i: —Onon Isra'ilankooɓe, kakkilee faa he ko ngiɗɗon wadde himɓe ɓee. Ko ɓooyaay da en ngi'iino neɗɗo gom bi'eteeɗo Tewdas, miiluɗo kam no goɗɗum. Himɓe waɗooɓe hano keme nayo tokkii mo. Amma ɗum fuu haɗaay kanko he hoore makko o waraama, tokkuɓe mo ɓeen duu cankitaama, walaa fuu koddiiɗo nder maɓɓe. Gaɗa majjum, hitaane limngal waɗeteeno ndeen, en ngi'ii duu ɓii-Galili gom bi'eteeɗo Yahuuda kam duu, wari murtinii himɓe ɗuɓɓe, kanko duu o waraama, tokkuɓe mo ɓeen duu cankitaa. Jooni, ko ngiɗumi haalande on woni mboɗɗee himɓe ɓee, accon ɓe ndilla. Ngam nde nii tawaama anniyaaji ɗii he golleeji maɓɓe ɗii fuu no ƴoƴe ɓiɓɓe aadama, fotaay junngo gom sankita ɗum, ɗum sankitanto hoore majjum. Amma nde nii goonga e goonga to Alla ɗum ƴuwi, too on mbaawaa kabdi he maɓɓe, kakkilee to kabdee he Alla ! Hawriine ndeen jaɓi kollitooje makko, amma ɓe ngaɗi *lilaaɓe ɓeen ɓoccaa, ɓe kaɗi ɓe haalude dow innde Iisa, nden ɓe njoofaa. *Lilaaɓe ɓeen mburtii no nana belɗum ngam ɓe poti torreede ngam sabbu Iisa. Illa nyannde mum, ɓe tinni iɓe mbaajoo nder *Juulirde mawne. Iɓe njaha nder cuuɗi himɓe, iɓe mbaajoo *Habaru lobbo haala Iisa *Almasiihu. Nder balɗe mum aahiiɓe ɓeen no nii no ɓeydoo yahde. Sey *Yahudankooɓe haalooɓe gerekankoore no mbullira *Yahudankooɓe haalooɓe ibrankoore. Iɓe mbullira ɓeen, iɓe mbi'a ko ɓe goriraaɓe mum'en maayi wonɓe nder mum'en ngalaa no keɓa mbaka mum'en nyaamdu wonndu no senndee nyannde fuu. Nyannde gom *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen kawri goonɗinɓe ɓeen fuu mbi'i ɓe: —Ɗum hegaaki min acca waaju haala Alla, min cenndana himɓe nyaamdu. Ngam majjum waɗi banndiraaɓe, miɗen ngiɗi ndaaron hakkune mooɗon, cuɓoɗon worɓe jeɗɗo anndiraaɓe golle lobbe, heewɓe *Ruuhu Ceniiɗo he hakkillo ngam ɓe kalfinee golle cenndol nyaamdu ɗeen. Dey accon min, min njaara golle amin yeeso, min tittinkinoo nder du'aa'u e waaju haala Alla. Haala kaa weli jama'aare ndeen fuu. Ɓe cuɓi Etiyen keewɗo goonɗinol e *Ruuhu Ceniiɗo, Filipa, Porokorus, Nikanor, Timon, Parmenas he Nikolas mo Antiyokiya tuubuɗo jaɓi diina *Yahudankooɓe. Suɓaaɓe jeɗɗo ɓeen ngaddaa yeeso *lilaaɓe ɓeen, ɓe njowi juuɗe dow maɓɓe, ɓe ngaɗani ɓe du'aa'u. Haala Alla no sankitoo yahde, *lilaaɓe ɓeen duu no ɓeydoo sanne nder *Ursaliima, *cakkanooɓe Alla ɗuɓɓe ngoonɗini Iisa. Etiyen keewɗo moƴƴere he baawɗe Alla no waɗa kaayɗe e alamaaji mawɗi hakkune himɓe. Amma himɓe *waajordu inndirteenu *waajordu rimɗinaaɓe, ngari puɗɗi yeddodirde he makko. Nder maɓɓe no tawa ƴuwɓe nder leydi Sirene, leydi Alekasandiire, Silisi e Asiya. Amma ɓe keppi jaalaade mo ngam omo haalda he maɓɓe nder hakkillo e *Ruuhu Ceniiɗo. Nden ɓe kokki himɓe ceede nder cuccukka, mbi'a ko kam'en nani omo bonna innde *Muusa he innde Alla. Ɓe uppi himɓe he mawɓe mum'en fuu, he jannginooɓe *Tawreeta. Sey ɓe nanngi Etiyen, ɓe njaari yeeso hawriine dawrooɓe. Ɓe ngaddi seedeeɓe fewreeɓe gom, no mbi'a: —Gorko oo accaay bonnude innde Juulirde Alla Seniine e *Tawreeta Muusa. Min nani omo wi'a Iisa mo Nasaratu no sankitan Juulirde ndeen, o waylitan finaa-tawaaji ɗi *Muusa holli en ɗiin. Jooɗiiɓe nder hawriine ndeen fuu no puttini gite mum'en dow Etiyen no ndaara mo, sey ɓe ngi'ii yeeso makko no nanndana ɓe hano yeeso maleykaajo. Mawɗo *cakkanooɓe Alla tawaaɗo nder hawriine dawrooɓe ndeen ƴami Etiyen wi'i: —Ko mbi'eɗaa ɗum no goonga naa? Nden Etiyen jaabii mo wi'i: —Baabiraaɓe e banndiraaɓe am, accee hakke kettinanee kam. Alla jom teddungal wanngani maamii'en *Ibrahim wakkati o wonnoo nder leydi Mesopotamiya fadde makko jooɗowaade nder wuro Haran. O wi'i mo: Wurta nder leydi maa, nder lenyol maa, njahaa nder leydi ndi kollanmaami. —Nden *Ibrahim dilli nder leydi Kaldiya, o jooɗowi nder wuro Haran. Gaɗa maayde baabiiko, o dilli toon o wari nder leydi ndi ngonɗon nder mum hannden ndii. Alla ronnaay mo, baa kuulal naa yabbere nder mayri. Amma Alla waɗi alkawal hokkude mo leydi ndii, ndi laatoo halal-mulal makko, kanko e jippotooɓe he makko. Dey nder wakkati mum, *Ibrahim walaano ɓiɗɗo baa gooto. Alla wi'i mo kaden: Jippotooɓe he maaɗa no peran koɗowa nder leydi gom, ɓe torree duuɓi keme nay, ɓe ngaɗee maccuɓe. Amma mi jukkan leydi torrundi ɓe, waɗi ɓe maccuɓe. Nden ɓe ngarta nder nokkuure ndee, ɓe teddina kam. Alla haɓɓidii *Ibrahim amaana, juulnol laatii alaama kolloowo amaana oon. Ngam majjum waɗi *Ibrahim juulni Isiyaaku balɗe jeɗɗi gaɗa dimeeki mum. Isiyaaku duu juulni Yakuuba, Yakuuba kam duu juulni ɓiɓɓe mum worɓe sappo e ɗiɗo, laatiiɓe maamiraaɓe meeɗen. Maamiraaɓe meeɗen nder haasidaaku mum'en nanngi Yusufu, connani yehooɓe Misira gom, amma Alla no wondi he makko. Alla soptini mo he torraaji makko fuu, moƴƴani mo hokki mo hakkillo yeeso Firawna, laamiiɗo Misira. Firawna ardini Yusufu, dawrana ko watta nder ɓaade mum he ko waɗetee nder Misira fuu. Nder jamaanu ardaaki makko, rafo manngo gom waɗi nder kappa kuula leydi Misira e leydi Kanaana. Ngo torri himɓe sanne, maamiraaɓe meeɗen ngalaa fuu ko nyaamata. Wakkati Yakuuba nanunoo ko Misira no woodi nyaamdu, lili ɓiɓɓe mum. Maamiraaɓe meeɗen coodowa nyaamdu. Ɓe njehi, ɓe ngarti. Nder coƴƴitaaki maɓɓe ɗiɗaɓi, Yusufu wannginani ɓe hoore mum. Nii waɗi ko Firawna duu anndi lenyol Yusufu. Nden Yusufu lilani bammum Yakuuba he koreeji mum, himɓe lasooji tato e sappo he joyo ngara Misira. Nden Yakuuba he koreeji mum ngari Misira. O jooɗii toon faa ɓe maayi gooto gooto, kanko he ɓiɓɓe makko, maamiraaɓe meeɗen. Nder ngesa nga *Ibrahim soodunoo he ɓiɓɓe Hamor nder wuro Sikem, toon ɓe mooɓaa. Nde wakkati mo Alla humnannoo ko wi'unoo *Ibrahim ɗum yottinoo, Ibrankooɓe ɗuuɗi sanne nder leydi Misira. Nder wakkati mum duu, laamiiɗo gom, mo anndaa Yusufu, mellaa nder Misira. Laamiiɗo oon ƴoyni lenyol meeɗen, torri maamiraaɓe men, tilsinii ɓe, ɓe mboppa cukaloy maɓɓe maaya. Nder wakkati mum *Muusa rimaa, omo horsi he Alla. Lebbi tati tan o waɗi wuro baabiiko, nden kanko duu o woppaa. Wakkati o woppanoo, ɓii-Firawna debbo hooƴi mo, jogii hano ɓiyum reedu. *Muusa ekkita hikmaaku Misirankooɓe fuu, o laatii neɗɗo baawɗo haala e golle. Wakkati *Muusa waɗunoo duuɓi lasooji ɗiɗi, nyannde gom o anniyi tuntowaade banndiraaɓe makko Isra'ilankooɓe. Sey o hi'i Misiranke gom no torra Isra'ilanke gom, o tettini mo, o wari Misiranke oon ngam yoptanaade banndiiko. *Muusa no miila ko banndiraaɓe mum no paamowan ko har junngo mum Alla hisinirta ɓe, amma ɓe paamaay. Jaangoore mum *Muusa hi'i Isra'ilankooɓe ɗiɗo gom no kaɓa. Nden o tefi fonnude ɓe, sey o ƴami ɓe, o wi'i: « Hey ! Onon, on banndiraaɓe ! Ɗume waɗi oɗon piyodira? » Sey gonɗo no torra banndum oon tutii *Muusa wi'i mo: Moy watti ma ardoɗaa min naa kiitoɗaa min? Naa miin duu, aɗa hiɗi mbaraa kam non, no mbarirɗaa Misiranke oo keeŋa? Wakkati *Muusa nanunoo haalaaji ɗii, doggi, suuɗowi nder leydi Madiyan, to o rimi ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Duuɓi lasooji ɗiɗi gaɗa mum, maleykaajo gom wanngani *Muusa nder ladde yeeruure, takkol waamnde *Sinayi nder ɗemle hiite wuumoore gom wonnde no jaɓa. Wakkati o hi'unoo ɗum, ɗum haayɗini mo. Wakkati o ummii faa o daarowa ɗum, sey o nani daane Alla wi'i mo: Miin woni Alla maamiraaɓe maaɗa, Alla mo *Ibrahim, Isiyaaku e Yakuuba tokkunoo. Sey *Muusa huli, darii, no diwna faa waawtaa daari wuumoore ndeen. Nden Joomiraawo wi'i mo: Ɓortu paɗe maa, ngam nokkuure nde ndariɗaa dow mum ndee no seniine. Mi hi'i torra himɓe am wonɓe nder leydi Misira. Mi nani duu uumaali maɓɓe. Mi wari ngam soptinde ɓe. Jooni war, mi lile nder Misira. *Muusa mo Isra'ilankooɓe calinoo faa mbi'i moy watti mo o ardoo ɓe naa o hiitoo ɓe, kanko nii Alla lili he maɓɓe. Har hunnduko maleykaajo bannganɗo mo, Alla waɗi mo ardiiɗo e coptinoowo maɓɓe. *Muusa oon duu nii, wurtini ɓe nder leydi Misira. Nder duuɓi lasooji ɗiɗi, o waɗi kaayɗe e alamaaji gom nder Misira, nder maayo Maaliya he nder ladde yeeruure. *Muusa gooto oon duu wi'unoo Isra'ilankooɓe: Alla no lildan on annabiijo gom hano am, burtotooɗo hakkune mooɗon. Wakkati jama'aare ndeen hawrunoo nder ladde yeeruure, *Muusa laatii naatuɗo hakkune maamiraaɓe meeɗen he maleykaajo bannganɗo mo dow waamnde *Sinayi. Kanko duu heɓi haalaaji kokkooji mbuurnam, hokki en ɗi. Amma maamiraaɓe men tokkaay ko o wi'i. Ɓe calii mo, hakkillooji maɓɓe fuu kuybiti har Misira. Nden ɓe mbi'i Haaruuna waɗana ɓe tooruure ardotoone ɓe ngam hakiika *Muusa wurtini ɓe nder Misira amma ɓe anndaa fuu ko heɓi mo. Nder balɗe mum ɓe ngaɗi ga'el gom, ngel laatii tooruure maɓɓe. Ɓe ngaɗani ngel *sadaka, ɓe nani belɗum golle juuɗe maɓɓe. Amma Alla duu tottiti ɓe, acci ɓe, ɓe ndewa koode hano no ɗum winndiraa nder dewtere annabiiɓe. Alla wi'i nder mayre: Onon himɓe *Isra'el, duuɓi lasooji ɗiɗi ɗii fuu ɗi ngaɗuɗon nder ladde yeeruure, on cakkanii kam ndabba naa on ngaɗanii kam *sadaka gom? Aa'a. On ndonndaakina hukumuuru Moloko, tooruure mon e Refan, hoodere nde ndewuɗon, ngam ndewon tooruuje ɗee, waɗi ngaɗuɗon ɗe. Miin duu, mi waɗan nanngeɗon, njaareɗon nder leydi *Baabiila. —Nder ladde yeeruure ndeen, maamiraaɓe meeɗen no ngoodunoo *hukumuuru, nyiɓaanu hano no Alla tinndiniri *Muusa nyiɓol mayru nii. Kayru hollata Alla no wondi he maɓɓe. *Hukumuuru ndu maamiraaɓe meeɗen ndoni, kayru ɓe njaari nder leydi ndi ɓe koni, ɓe teeti he lenyi gom ɗi Alla riiwi yeeso maɓɓe nder ardaaki Yosu'a. Ndu jooɗake faa nder jamaanu Daawda, keɓuɗo moƴƴere Alla Yakuuba. Daawda tefi laawol he makko ngam nyiɓande mo suudu nder mayri, amma Suleymaanu nyiɓi ndu. Dey Alla Toowɗo jooɗotaako nder suudu ndu ɓiɓɓe aadama nyiɓi hano no o wi'iri ɗum har kunndule annabiiɓe, wakkati o wi'unoo: Kammu woni jooɗorde laamu am leydi woni njaaɓirdi koyɗe am. Suudu nduye, nyiɓanton kam? Toy woni nokkuure nde powtanmi? Hanaa junngo am tagi huune fuu naa? —Onon tiɓɓe-nyiireeɓe, ɓe ɓerɗe mum'en tottiti Alla, ɓe noppi mum'en cukki. Wakkati fuu oɗon caloo *Ruuhu Ceniiɗo, onon he maamiraaɓe mooɗon on fuu on go'o. Annabiijo oye non maamiraaɓe mooɗon torraay? Ɓe mbari duu annabiiɓe, haalunooɓe illa hanaa hannden dow garki Dartiiɗo, gorko oo mo njammbiɗon, mbarɗon. Onon keɓuɓe *Tawreeta he juuɗe maleykaaɓe, on njogaaki nde. Wakkati hawriine dawrooɓe ndeen nanunoo haalaaji Etiyen ɗii, ɓe nani mone makko sanne sanne faa iɓe ƴakkana mo nyiiƴe. Amma Etiyen keewɗo *Ruuhu Ceniiɗo, ndarii no tiggitii kammu. Sey o hi'i teddungal Alla, o hi'i Iisa no ndarii nyaamo Alla. Nden o wi'i: —Ndaa ! Kammu nii no udditii, miɗo hollira *Ɓii-Neɗɗo no darii nyaamo Alla. Ɓe cukki noppi maɓɓe, ɓe kuuɓi sanne, ɓe fuu, ɓe pa'i mo. Ɓe pooɗi mo, ɓe mburtini nder huɓeere ndeen. Nden ɓe tinni iɓe paɗɗira mo kaaƴe faa ɓe mbara mo. Seediiɓe ɗum ɓorti kolte mum'en kalfini jokolle gom bi'eteeɗo Sol. Wakkati ɓe ngonnoo iɓe paɗɗira mo kaaƴe, o du'ii, o wi'i: —Yaa Iisa Joomam ! Jaɓɓa yonki am ! Nden o dicci, o huuɓi, o wi'i: —Yaa Joomiraawo ! To nanngir ɓe hakke oo. Nden yonki makko saami. Sol yardake he barol Etiyen. Nyannde maayde Etiyen, nyannde mum nder huɓeere *Ursaliima torra mawka fuɗɗani hawriine goonɗinɓe Iisa. Goonɗinɓe ɓeen fuu ndoggi cankiti nder leydi Yahudiya e leydi *Samariya acci *lilaaɓe ɓeen tan. Worɓe hulooɓe Alla gom mooɓi Etiyen, ɓe nani naawɗum maayde makko, ɓe mboyi sanne. Amma Sol kay, no durwa sankita hawriine goonɗinɓe Iisa. Omo naata suudu yahde suudu, omo nannga semmbe semmbe gorko e debbo maɓɓe, omo udda. Goonɗinɓe sankitaaɓe ɓeen tinni no mbaajoo *Habaru lobbo oon nokku fuu to ɓe njehi. Nder wakkati mum Filipa yehi nder huɓeere *Samariya mawne gom omo waajoo himɓe filla Iisa *Almasiihu. Wakkati ɓe ngi'unoo kaayɗe e kujje ɗe o woni omo waɗa, himɓe fuu no ngara no kettino waaju makko he hakkillo. Himɓe heewɓe nder maɓɓe, woodunooɓe ginnaaji bonɗi, ginnaaji ɗiin no kacca sanne no njippo dow maɓɓe, bonnguuɓe ɗuɓɓe, he laƴooɓe njamɗiti. Ɗum laatii welwelo manngo nder huɓeere ndeen. Nder wakkati mum, gorko gom bi'eteeɗo Simon no tawa nder huɓeere ndeen. Omo waɗa dobo-dobooji, iɗum haayɗina himɓe, omo ada hoore makko no o goɗɗum. Himɓe fuu, gorko yahde debbo no teddina mo no mbi'a: —Golle gorko oo no baawɗe Alla bi'eteeɗe Baawɗe Mawɗe. Iɓe kettinanoo mo sanne ngam ɗum ɓooyi ko golleeji makko no kaayɗina ɓe. Amma wakkati ɓe ngoonɗinnoo *Habaru lobbo dow filla Laamu Alla he dow filla Iisa *Almasiihu, Habaru mo Filipa woni no waajoo oon, gorko yahde debbo maɓɓe tinni no hokka hoore mum no waɗanee *batisma. Simon duu goonɗini, waɗana *batisma. O woɗɗaaki Filipa kaden. Omo hi'a kaayɗe he alamaaji ɗi Filipa woni no waɗa, ɗum haayɗini mo. *Lilaaɓe wonɓe nder *Ursaliima nani ko himɓe *Samariya ngoonɗini haala Alla, nden ɓe lili Piyer e Yahaaya to maɓɓe. Wakkati ɓe njottinoo nder leydi *Samariya, ɓe njippi to goonɗinɓe ɓeen. Ɓe ndu'ani ɓe heɓa *Ruuhu Ceniiɗo jippoo dow maɓɓe, ngam *Ruuhu Ceniiɗo jippaaki dow baa gooto maɓɓe ginan. Dow innde Iisa Joomiraawo tan ɓe ngaɗana *batisma. Nden Piyer e Yahaaya njowi juuɗe dow maɓɓe, sey *Ruuhu Ceniiɗo jippii dow maɓɓe. Wakkati Simon hi'unoo *lilaaɓe ɓeen njowi juuɗe mum'en dow goonɗinɓe ɓeen, *Ruuhu Ceniiɗo duu jippii dow maɓɓe, o waddi ceede. O wi'i ɓe: —Miin duu, kokkaree he baawɗe ɗee, ngam mo ndekumi juuɗe dow mum fuu heɓa *Ruuhu Ceniiɗo oo. Amma Piyer jaabii mo wi'i: —Aɗa miila ko ceede coodirtaa kokkal Alla ngal naa? Alla halke, aan e ceede maa fuu. A walaa mbaka fuu, a ronataa duu gollal ngal, ngam ɓerne maa dartinaaki yeeso Alla. Tuubu ngam dabareeji maa bonɗi, eela Alla, tawte o yaafante iri anniyaaji maa ɗii. Ngam mi hi'i ɓerne maa no ɓawli sanne, a maccuɗo hakke duu. Nden Simon jaabii ɓe wi'i: —Too, onon he ko'e mon, ndu'anee kam, eelanon kam Joomiraawo ngam baa gootel nder ko mbi'uɗon ɗum fuu to heewtoo kam. Wakkati ɓe ngayni tabbintinande ɓiɓɓe leydi *Samariya haala goonɗinol Iisa, he waajaade haala Joomiraawo, ɓe coƴƴi *Ursaliima. Iɓe njaha, iɓe mbaajoo *Habaru lobbo oon nder wurooji *Samariya ɗuɗɗi tawaaɗi dow laawol maɓɓe. Nyannde gom Maleykaajo Joomiraawo gom wanngani Filipa wi'i mo: —Umma, yah har hoore huɗo, tokka laawol boppaangol ngool, laawol ƴuwrowol *Ursaliima no yaha Gaaja. Filipa ummii, dilli. Wakkati o yehannoo ndeen, sey o fotti he Etiyopiyanke gom, jehunooɗo *Ursaliima ngam teddinde Alla no warta no ƴuwa *Ursaliima. Gorko oo no mantaaɗo, kanko duu hakkilii ceede Kandake, debbo laamiiɗo leydi Etiyopiya. Wakkati o hootanoo, omo jooɗii nder torko pucci makko, omo jannga dewtere annabi *Esaaya. Sey *Ruuhu Alla wi'i Filipa: —Doggu, hewtowa jom torko oo. Nden Filipa doggi hewtowi mo. Wakkati o yottinoo, sey o nani gorko oon no jannga ko annabi *Esaaya winndunoo nder dewtere mum. Nden Filipa ƴami gorko oon wi'i mo: —Aɗa faama ko ngonɗaa aɗa jannga ɗum naa? Nden gorko oon jaabii mo wi'i: —Noy paamiranmi ɗum, nde goɗɗo famtinaay kam? Sey o wi'i Filipa ŋabba jooɗo hadde makko. Aayaaje ɗe o wonnoo omo jannga nder dewtere ɗeen nii: Omo nanndi he mbaalu njaareetengu hirsirde. Hano jawngel deƴƴungel, no maɓɓi hunnduko, wakkati ngel femmbetee. Ɓe cemtini mo, o hiitanaaka e goonga. Moy waawi fillaade habaru jippotooɓe he makko, ngam ɓe itti yonki makko nder duuniyaaru nduu. Nden Etiyopiyanke oon ƴami Filipa wi'i: —Famtina. Dow moy aayaaje ɗee ngoni no kaala? Annabiijo oon he hoore mum ɗe ngondi naa neɗɗo fereejo gom. Sey Filipa fuɗɗi famtinde mo maana majji faa o yottii he *Habaru Iisa lobbo oon. Iɓe njaha yahde faa ɓe njottii feto gom, sey Etiyopiyanke oon wi'i Filipa: —Ndaa ndiyam nii. Ɗume waawi haɗude, mi waɗanee *batisma? [ Sey Filipa jaabii mo wi'i: —Nde nii a goonɗini he ɓerne worre, aɗa waawi waɗaneede *batisma. Etiyopiyanke oon wi'i mo: —Mi goonɗini ko Iisa *Almasiihu no *ɓii-Alla.] Nden o wi'i torko oon darnee. Ɓe njippi nder ndiyam ɗam, Filipa waɗani mo *batisma. Wakkati ɓe mburtotonoo nder ndiyam ɗam, sey *Ruuhu Joomiraawo adi Filipa. Gorko oon yeeƴitaaki hi'i mo kaden, tokki laawol mum nder welwelo. Filipa duu yehi Ajotus. Omo yaha, omo waajoo wurooji tawaaɗi dow laawol makko fuu faa o yottii nder wuro wi'eteengo Kaysariya. Sol no torra *aahiiɓe Joomiraawo ɓeen sanne, faa omo wi'a o waran ɓe. Nyannde gom o yehi o tawowi mawɗo *cakkanooɓe Alla ɓeen fuu, o ƴami mo, o winnda ɗerol hokkude mo laawol naatude cuuɗi *baajorɗi huɓeere Damas ngam nanngude gorko e debbo tokkuɓe laawol Iisa *Almasiihu, o uddowa ɗum'en nder kasu *Ursaliima. Wakkati o wonnoo dow laawol Damas faa o faani huɓeere ndeen, sey jeyngol gom ƴuwi dow huuri mo. O saami, sey o nani daane gom no wi'a mo: —Sol ! Sol ! Ɗume waɗi aɗa torra kam? Nden o jaabii nde o wi'i: —Aan woni moy Joomiraawo? Daane ndeen nooti mo wi'i: —Miin woni Iisa mo ngonɗaa aɗa torra. Amma jooni, umma naatu nder huɓeere ndee, toon kaalanteɗaa ko kaanuɗaa waɗude. Ɗowtuɓe mo fuu ndarii no ndaara, keppi fuu ko mbi'ata. Ɓe nani daane ndeen kay, amma ɓe ngi'aay neɗɗo fuu. Sol ummii darii, no futtina gite amma o hi'ataa yeeso makko baa seɗɗa. Ɓe nanngi junngo makko, ɓe ɗowi mo faa nder huɓeere Damas. Balɗe tati o waawtaa hi'i, o nyaamata, o yarataa. Nder Damas no tawanoo aahiijo Iisa gom bi'eteeɗo Ananiyas. Joomiraawo wannginani mo, wi'i mo: —Ananiyas ! O jaabii, o wi'i: —Miin nii, Joomiraawo ! Nden Joomiraawo wi'i mo: —Umma jooni jooni, njahaa dow beddawol bi'eteengol Laawol Portiingol. Naataa ɓaade Yahuuda, ƴamaa moy woni bi'eteeɗo Sol ƴuwɗo Tarsus. Jooni to o woni fuu, omo ɗon omo du'oo. Mi wannginani mo, o hi'i gorko gom bi'eteeɗo Ananiyas no deka juuɗe mum dow makko ngam o hepta gite makko. Aan duu woni gorko oo. Ananiyas jaabii wi'i: —Joomiraawo, himɓe heewɓe kaalani kam, bone fuu mo gorko oo waɗani goonɗinɓe maa nder *Ursaliima. O heɓi duu to mawɓe *cakkanooɓe Alla laawol garki nder wuro ngoo ngam nanngude noddoowo innde maa fuu. Nden Joomiraawo wi'i: —Ananiyas, umma, yah ngam mi suɓake gorko oo ngollana kam. O waajoo innde am hakkune lenyi ɗuɗɗi e laamiiɓe mum'en. O waajoo nde duu hakkune Isra'ilankooɓe. Mi hollan mo kaden duu ko no tilsi o torree torraaji keewɗi ngam sabbu am. Nden Ananiyas ummii yehi ɓaade Yahuuda, naatowi nder suudu ndu Sol weeri nder mum. O deki juuɗe makko dow Sol o wi'i mo: —Banndam, Iisa Joomiraawo meeɗen bannganɗo ma dow laawol oo wakkati ngarannoɗaa ndeen, lili kam ngam mbumtaa, keewa *Ruuhu Ceniiɗo. Wakkati mum da koɓitte gom koɓɓiti, ƴuwi he gite makko caami. O hepti gite makko. O ummii, o darii, o waɗana *batisma. O nyaami, nden semmbe makko warti. Sol jooɗii to *aahiiɓe Damas balɗe seɗɗa. Nder balɗe mum, omo naata nder *baajorɗi Damas omo waajoo, omo wi'a Iisa no *Ɓii-Alla. Nanuɗo haala kaa fuu, ɗum haayɗina ɗum. Nden ƴama hoore mum wi'a: —Hanaa yaa gorko oo wonnoo no torra faa noy walaa goonɗinɓe Iisa nder *Ursaliima? Naa o waru non yaa goonga e goonga ngam eytude ɓe, o nannga ɓe o yaara to mawɓe *cakkanooɓe Alla? Wakkati fuu mo o waajotoo, omo holla himɓe wuro ngoon, ko sikka fuu walaa Iisa woni *Almasiihu Alla faa joonkay ɓe mbaawtaa mbi'i goɗɗum kaden. Balɗe no njeha, balɗe no ngarta, sey nyannde gom *Yahudankooɓe kawri ngaɗi haɓɓi-daane ngam mbara Sol. Nden ɓe ngaɗi dammbule wuro ngoon fuu ndoomee jemma e nyalooma ngam ɓe nannga mo, ɓe mbara. Amma Sol heɓi habaru haɓɓi-daane maɓɓe ndeen. Sey jemma gom aahiiɓe makko adi mo ngatti nder hanndeere, njaari mo senngo birniyol wuro ngoon juri mo yaasin. Wakkati Sol warnoo nder *Ursaliima, o tefi jooɗaade nder hawriine *aahiiɓe Iisa gom amma ɓe koolaaki mo. Ɓe fuu iɓe kula mo ngam ɓe tabbintinaay goonga e goonga ko o aahiijo Iisa. Nden Barnabas adi mo, yaari to *lilaaɓe ɓeen. O fillanii ɓe fuu noy Sol hi'iri Joomiraawo, he no Joomiraawo haaldiri he makko dow laawol Damas. Barnabas fillanii ɓe duu ko Sol hulaay hitere fuu, o waajake dow innde Iisa nder huɓeere Damas goonga e goonga. Illa nyannde mum Sol jooɗii hakkune maɓɓe, omo fiilido he maɓɓe, omo waajoo dow innde Iisa nder *Ursaliima he ɓerne worre. Omo waajoo *Yahudankooɓe haalooɓe gerekankoore, omo yeddodira he maɓɓe, kamɓe duu iɓe tefa warude mo. Wakkati banndiraaɓe makko goonɗinɓe Iisa nanunoo ɗum, ɓe njaari mo nder huɓeere Kaysariya, nden ɓe lili mo Tarsus. Illa wakkati mum hawriine goonɗinɓe Iisa heɓi jam nder leydi Yahudiya, Galili e *Samariya fuu. Hawriine maɓɓe no ɓeydoo yahde, inde semmbiɗa. Inde ɓeyda kulal Joomiraawo, inde ɓeyda himɓe, *Ruuhu Ceniiɗo no wondi he maɓɓe no semmbinɗina ɓe. Wakkati Piyer wonnoo no fiiloo hakkune leydi *Samariya he leydi Yahudiya, o weerani goonɗinɓe Iisa wonɓe nder huɓeere Lidda. Nyannde mum o tawi Ayne'as, gorko bonngiriiɗo duuɓi jeetati no fukkii dow daago mum. Sey Piyer wi'i mo: —Ayne'as, Iisa *Almasiihu nyawti ma ! Umma, taggu daago maa. Sey o ummii. Wakkati himɓe Lidda he himɓe leydi Saron ngi'unoo mo, ɓe fuu ɓe tuubii ɓe ngoonɗini Joomiraawo. Nder huɓeere Yoppe, no woodunoo aahiijo Iisa debbo gom bi'eteeɗo Tabita, Dorkas nder gerekankoore, kam woni « lella ». Wallude talkaaɓe e gollude ko wooɗi tan debbo oo anndira. Nder balɗe Piyer wonnoo nder Lidda no fiiloo, debbo oo jontaa, maayi. O lootaa, o wattowaa nder suudu wonndu dow gom. Yoppe woɗɗaa Lidda. Wakkati *aahiiɓe Iisa ɓeen nanunoo ko Piyer no nder Lidda, sey ɓe ummini worɓe ɗiɗo gom njaha mbi'owa mo, o yaawɗo o wara Yoppe. Worɓe ɓeen njottini lilal ngal, nden Piyer ummii tokki ɓe. Wakkati o yottinoo ndeen, ɓe njaari mo to maayɗo oon. Rewɓe ɓe goriraaɓe mum'en maayi gom ɓadii no mbulla, no kolla kolte ɗe maayɗo oon waɗannoo ɓe. Piyer wi'i himɓe fuu mburtinee, o hofi, o du'i, o huybiti har maayɗo oon, wi'i mo: —Tabita, umma ! Sey Tabita fiirti gite mum, hi'i Piyer, ummii, jooɗii. Nden Piyer nanngi junngo makko, darni mo. Piyer noddi ɓe goriraaɓe mum'en maayi ɓeen e worɓe goonɗinɓe tawaaɓe ɗon ɓeen, holli ɓe Tabita no foofaa. Habaru oon sankitii nder huɓeere Yoppe fuu, walaa fuu mo nanaay mo. Himɓe ɗuɓɓe ngoonɗini Joomiraawo. Piyer jooɗii balɗe seɗɗa nder Yoppe nder ɓaade gargasaajo gom bi'eteeɗo Simon. Nder Kaysariya no tawa gorko gom bi'eteeɗo Korneliyus, mawɗo sewre soogeeji inndirteene « nde Italiya ». Korneliyus no wakkiliiɗo he Alla. Kanko he koreeji makko fuu, ɓe hulooɓe Alla. Omo walla faa noy walaa *Yahudankooɓe ɓe ngalaa, omo du'oo, omo eela Alla wakkati fuu. Nyannde gom, nyalooma har yamnde tati maleykaajo gom wanngani mo, wari no wi'a mo: —Korneliyus ! O darii o daari maleykaajo oon faa wooɗi, omo diwna, o jaabii o wi'i: —Joomam, ɗume ngiɗaa? Nden maleykaajo oon wi'i mo: —Joomiraawo jaabake du'aa'uuji maa, omo hi'a duu balla ka ngonɗaa aɗa waɗana talkaaɓe. O yeggitaay ma. Joonin waɗu lilaaɓe njeha Yoppe noddowa Simon inndirteeɗo Piyer. Omo wuro gargasaajo bi'eteeɗo Simon, mo wuro mum tawa daane maayo. Wakkati maleykaajo oon dillunoo, Korneliyus noddi gollooɓe mum ɗiɗo gom, he soogeeru kulooru Alla gom wonndu wuro makko. O fillani ɓe ko maleykaajo oon wi'unoo mo fuu, nden o lili ɓe Yoppe. Jaangoore dilludu lilaaɓe Korneliyus, wakkati ɓe ngonnoo dow laawol faa ɓe paani Yoppe. Caka nyalooma, fotodiri Piyer duu ƴeenyi dow suudu to o weerunoo faa o du'oo. Wakkati o wonnoo omo du'oo, rafo nanngi mo sanne faa omo suuna nyaamdu. Wakkati o waɗantenoo nyaamdu ndeen, sey Alla wannginani mo, o hi'i kammu maɓɓiti, goɗɗum nannduɗum he guda mannga no jippinee, yahde har makko. Kunndule majjum nay ɗeen fuu no njogaa. Nder mayre no tawa dabbaaji iri iriiji fuu: Dabbaaji ɗi koyɗe nay, ɓodooji, he pooli iri iriiji fuu. Sey daane gom wi'i mo: —Piyer, umma, hirsu, nyaama ! Nden Piyer jaabii, wi'i: —Aa'a, Joomam ! Abada mi nyaamaay ko harmi naa ko nyiddinii yeeso Alla. Sey daane ndeen wi'i mo kaden: —Ko Alla harminaay, to hooƴu ɗum ko harmi. Ɗum waɗi faa nde tati. Sey guda ngaan ƴencinaa. Huune ndee wemmbii Piyer. O tinni omo ƴama hoore makko maana ko o hi'i ɗum. Wakkati o ƴamannoo hoore makko maana ko o hi'i ɗum, tawi lilaaɓe Korneliyus ɓeen tefiino faa ngiiti wuro Simon gargasaajo oon. Kamɓe duu nii no ndarii dammbugal makko. Ɓe calmini ɓe ƴami se Piyer no ɗon. Sey *Ruuhu Ceniiɗo wi'i Piyer: —Worɓe tato gom nii no ƴamane, njippaa yah to maɓɓe, to dara fuu mbi'a goɗɗum, miin waɗi ɓe lilaa he maaɗa. Nden Piyer jippii, wari to worɓe ɓeen, o wi'i ɓe: —Miin woni Piyer mo ƴamanton. Jam nda waddi on ɗo? Nden ɓe mbi'i mo: —Korneliyus, mawɗo soogeeji *Rooma kam lili min. Gorko non dartiiɗo, kuloowo Alla. Filla golle makko lobbe no dow ɗemle *Yahudankooɓe fuu. Maleykaajo ceniiɗo gom wanngani mo, wi'i, o waɗa lilaaɓe noddowee ngam no woodi ko mbi'ata mo. Nden Piyer weerni ɓe. Jaangoore mum, o ummii, o tokki ɓe, ɓe pa'idi Kaysariya. *Yahudankooɓe goonɗinɓe Iisa gom jeyaaɓe Yoppe ɗowtiri mo, ɓe njahdi Kaysariya. Faɓɓi-jaangoore mum Piyer he ɗowtirɓe ɗum njottii Kaysariya. Ɓe tawi Korneliyus hawri lenyi mum he higiraaɓe mum fuu, iɓe keɗi Piyer. Wakkati Piyer naatannoo ndeen, Korneliyus ummii jaɓɓitii mo, sujidani mo. Sey Piyer nanngi mo ummini, wi'i: —Umma, miin he hoore am mi ɓii-aadama. Nden ɓe puɗɗi iɓe njewta. Piyer e Korneliyus naati nder ɓaade, sey Piyer tawi jama'aare no hawri no doomi ɗum. Nden o wi'i ɓe: —Onon he ko'e mooɗon, oɗon anndi ko no harmi Yahudanke hawta he lenyol gom naa yaha wuro mo hanaa Yahudanke. Amma miin, Alla hollii kam ko neɗɗo fuu haana wi'ude goɗɗo no karmuɗo naa no nyiddiniiɗo yeeso mum. Ngam majjum waɗi wakkati liluɗon mi noddowee, mi daraaki fuu mi wi'a goɗɗum. Joonin, miin nii, miɗo hiɗi mi faama ko waɗi noddanɗon kam? Korneliyus jaabii, wi'i: —Balɗe nay nii, nyannde gom har yamnde tati nyalooma, miɗo nder suudu am, caka du'aa'u, sey gorko ɓorniiɗo kolte ƴelkitooje gom wanngi yeeso am. Gorko oon wi'i kam: « Korneliyus, Alla jaabake du'aa'uuji maa, o hi'i duu ko ngonɗaa aɗa waɗana talkaaɓe. Waɗu lilaaɓe njahaa Yoppe noddowa Simon inndirteeɗo Piyer. Omo daane maayo, wuro gargasaajo bi'eteeɗo Simon. » Ngam majjum waɗi ngaɗumi noddeɗaa, mi daraaki fuu ndoomumi goɗɗum. A wonnii duu ko ngarɗaa. Joonin min fuu miɗen ɗo ngam hettinaade ko mbi'ataa min nder ko Joomiraawo holli ma fuu. Nden Piyer itti hunnduko, wi'i: —Joonin, tabbat sikka fuu walaa, Alla walanaa oo naa ooto. Neɗɗo fuu huli Joomiraawo, teddini mo, waɗi ko wooɗi he ko dartii, joomum welan Alla. Alla lildi haala mum dow ɓiɓɓe *Isra'el fuu. O waɗani ɓe filla *Habaru lobbo, Habaru jom jam har Iisa *Almasiihu, Joomiraawo himɓe fuu. Oɗon anndi ko waɗi nder leydi Galili faa sankitii nder leydi Yahudiya fuu gaɗa waaju he batismaaji ɗi Yahaaya waɗani himɓe. Oɗon anndi no Alla jippiniri baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo dow Iisa mo Nasaratu. Oɗon anndi duu no Iisa fiilori nder leydi ndiin fuu no golla golleeji lobbi, no soptina wonɓe nder maccangaaku Ibiliisa. Iisa waɗi kujje ɗee fuu ngam Alla no wondi he makko. Minen, min ceedake ko o waɗi fuu nder leydi Yahudiya he nder *Ursaliima. Ɓe tontii mo dow *leggal bardugal, ɓe mbari mo. Amma balɗe tati gaɗa mum Alla ummintini mo, hokki mo baawɗe wanngande himɓe. Amma o wannganaay neɗɗo fuu nde hanaa minen, ɓe Alla suɓii ngam seedanaade mo. Min nyaamdi, min njardii he makko gaɗa ummitaaki makko. O wi'i min duu, min mbaajoo himɓe, min kolla ɓe ko kanko Alla suɓii waɗi kiitotooɗo wuurɓe he maayɓe. Annabiiɓe fuu kaali dow makko mbi'i neɗɗo fuu goonɗini mo, hakkeeji mum no njaafetee ngam sabbu makko. Wakkati Piyer wonnoo no waajoo, sey *Ruuhu Ceniiɗo jippii dow hettiniiɓe ɓeen fuu. Keɓal *Ruuhu Ceniiɗo ɓe kanaa *Yahudankooɓe ngaal, haayɗini *Yahudankooɓe goonɗinɓe tokki Piyer ngari ɓeen. Ɓe nani, ɓe kanaa *Yahudankooɓe ɓeen no njetta Alla nder ɗemle ɗe ɓe meeɗaay nanude. Nden Piyer jaabii ɓe, wi'i: —Jooni himɓe ɓee, ɓe ngi'oton, keɓi *Ruuhu Ceniiɗo mo keɓunoɗen. No woodi baawɗo haɗude ɓe ngaɗanee *batisma naa? Nden Piyer hokki laawol ɓe ngaɗanee *batisma nder innde Iisa *Almasiihu. Gaɗa gaɗol *batisma ngool, ɓe eeli Piyer jooɗo, waɗana ɓe balɗe seɗɗa. *Lilaaɓe ɓeen he goonɗinɓe tawaaɓe nder leydi Yahudiya nani ko ɓe kanaa *Yahudankooɓe duu njaɓi haala Alla. Wakkati Piyer wartunoo *Ursaliima, *Yahudankooɓe goonɗinɓe, tiiɗuɓe he juulnol janci mo, mbi'i: —A weerani ɓe njulnaaka, a nyaamdi he maɓɓe ! Nden Piyer fillani ɓe no ɗum waɗiri, o wi'i ɓe: —Nder Yoppe, nyannde gom, wakkati ngonnoomi, miɗo du'oo, sey kollaami goɗɗum nannduɗum he guda gom. Kunndule magga nay fuu no njogaa, ɗum ƴuwi dow, iɗum fa'i har am. Ndariimi, tiimumi ɗum faa wooɗi, sey ngi'umi dabbaaji ɗi koyɗe nay, dabbaaji ɓodooji e pooli ir iriiji nder majjum. Nden nanumi daane gom no wi'a kam: « Piyer, umma, hirsu, nyaamu ! » Njaabiimi nde mbi'umi: « Joomam ! Abada abadilla mi nyaamaay ko harmi naa ko nyiddinii yeeso Alla. » Sey nde wi'i kam kaden: « Ko Alla harminaay, to hooƴu ɗum ko harmi. » Kile tati iɗum waɗa, nden guda ngaan ƴeenyina dow. Nder wakkati mum, worɓe tato gom ƴuwi faa Kaysariya ngari to am. Sey *Ruuhu Ceniiɗo wi'i to mi daroo fuu mi wi'a goɗɗum, mi ummoo, mi yahda he maɓɓe tan. Nden min njahdi Kaysariya, min naati faa nder ɓaade Korneliyus. Worɓe goonɗinɓe jeegom gom tokki min. Wakkati min fuu min ngonnoo nder ɓaade makko, o fillanii min no o hi'iri maleykaajo bannganɗo mo caka mayre, wi'i mo o waɗa mi noddowee. Mi wara mi waajoo, waaju kisinoowo mo kanko he ɓaade makko. Wakkati puɗɗumi waajaade, sey *Ruuhu Ceniiɗo jippii dow maɓɓe hano no o jipporinoo dow amin illa arannde. Nden miccitiimi he ko Joomiraawo wi'i, wakkati o wi'unoo: « Yahaaya, ndiyam waɗiranannoo himɓe *batisma. Amma onon, *batisma mooɗon, *Ruuhu Ceniiɗo waɗirtee. » Nde nii Alla hokki ɓe huune fuu ko o hokkunoo min wakkati min ngoonɗinnoo Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Ndenne noy potumi faa mi heppora Alla, mi fonna hoore am he makko? Wakkati *Yahudankooɓe goonɗinɓe ɓeen nanunoo haalaaji ɗii, ɓe fuu ɓe peewi. Nden ɓe tinni, iɓe njetta Alla, iɓe mbi'a: —Jaa ! Alla hokki ɓe kanaa *Yahudankooɓe duu laawol tuubude he heɓude mbuurnam nduumiiɗam. Torra umminooka faa Etiyen waraa kaan, sankitii goonɗinɓe heewɓe. Nder maɓɓe woɓɓe njehi Finisi, Kipurus, Antiyokiya Siriya. Iɓe mbaajoo *Yahudankooɓe tan dow habaru Iisa *Almasiihu. Amma goonɗinɓe gom duu ƴuwi Kipurus he Sirene ngari Antiyokiya no mbaajoo ɓe kanaa *Yahudankooɓe dow *Habaru lobbo, habaru Iisa Joomiraawo. Junngo Joomiraawo no dow maɓɓe. Himɓe heewɓe tuubii ngoonɗini. Wakkati hawriine goonɗinɓe *Ursaliima nanunoo ko waɗi Antiyokiya, ɓe cuɓi Barnabas, ɓe lili toon. Barnabas ummii Antiyokiya fa'i Tarsus ngam tefoyde Sol. Wakkati o hiitunoo Sol, o ardii mo, ɓe ngari Antiyokiya. Ɓe njooɗii hitaane muɓɓere hakkune hawriine *aahiiɓe Iisa, ɓe njanngini himɓe heewɓe. Nder Antiyokiya goonɗinɓe ɓeen puɗɗa noddireede tokkuɓe *Almasiihu. Nder balɗe mum, annabiiɓe ɗuɓɓe ummake *Ursaliima ngari Antiyokiya. Nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo, Agabus gooto nder maɓɓe, ummii, wi'i rafo manngo no waɗan nder duuniyaaru fuu. Ir maggo waɗinoo nder jamaanu laamiiɗo *Rooma bi'eteeɗo Kalawdiyus. *Aahiiɓe wonɓe leydi Antiyokiya, anniyi wallude banndiraaɓe mum'en tawaaɓe nder leydi Yahudiya, neɗɗo maɓɓe fuu keddi baawɗe mum. Ɓe adi keddi ko ɓe mbaawi hokkude, ɓe ngatti nder juuɗe Barnabas e Sol ngam ɓe njaara ɓe kokkowa mawɓe hawriine goonɗinɓe Iisa wonnde *Ursaliima. Nder wakkati mo Pol e Barnabas njaarannoo balla goonɗinɓe Antiyokiya nder *Ursaliima, *Hirudus laamiiɗo Yahudiya fuɗɗi, kam duu, torrude goonɗinɓe Iisa gom. O waɗi Yakuuba mawnu Yahaaya soppira takubaahi, waraa. Wakkati o hi'unoo ko torrol goonɗinɓe ngool no weli *Yahudankooɓe, o nanngi Piyer duu o uddi. Uddol Piyer ngool fottodiri he *Juulɗe buuru mo walaa ƴuufinirɗum. O watti cefe soogeeji nay paddo Piyer, sewre fuu soogeeji nay. O adi duu anniya hiitaade mo yeeso himɓe fuu, gaɗa *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe. Piyer faddaa, amma hawriine goonɗinɓe ndeen duu tinni no du'anoo mo. Jemma mo *Hirudus waaldiri anniya ko nde weeti fuu kam no hiitoto Piyer, Piyer no fukkii no ɗaanii hakkune soogeeji ɗiɗi. Omo haɓɓiraa callali ɗiɗi, daarooɓe dammbule kasu ɓeen duu no ndarii no ndooma ɗe. Sonnyo fuu waɗaay, sey Maleykaajo Joomiraawo gom wanngani Piyer, jeyngol gom waɗi nder cuurel to o faddaa. Maleykaajo oon meemi wecco makko, findini mo, wi'i o ummoo law law. Callali ɗiin piirti, ƴuwi he juuɗe makko, caami. Maleykaajo oon wi'i mo kaden: —Tunnda, kaɓɓa paɗe maa. Piyer ummii, tunndi, haɓɓi paɗe mum. Nden maleykaajo oon wi'iti mo: —Wattu alkubbaare maa, tokkaa kam. Piyer watti alkubbaare mum ummii tokki maleykaajo oon wurtii. O faamaay fuu ko woni no waɗa. Ɗum wa'ani mo hano koyɗol nii. Ɓe njawti doomoowo arano oon, ɗiɗaɓo oon, nden ɓe njotti dammbugal njamndi daroowal huɓeere ndeen. Wakkati ɓe ndarinoo yeeso maggal, sey ngal omtanii hoore maggal. Ɓe mburtii, ɓe njehi yeeso seɗɗa sey maleykaajo oon majjani mo. Wakkati Piyer faamanoynoo hoore mum, o wi'i: —Sikka fuu walaa, Joomiraawo lili maleykaajo mum, wara soptina he juuɗe *Hirudus e ko *Yahudankooɓe ndoomi heewtoo kam. Nden o ummii, o yehi to jama'aare hawrata no waɗa du'aa'u nder ɓaade Mariyaama, inna Yahaaya inndirteeɗo Markus. Piyer darii dammbugal salmini. Debbo golloowo gom bi'eteeɗo Roda ɓattii, faa daara moy woni dammbugal. Wakkati o annditinnoo daane Piyer, o heewi welwelo faa o yeggiti omtande mo. O doggi, o haalanowi wonɓe nder suudu ɓeen, o wi'i ɓe Piyer woni no darii dammbugal no salmina. Sey ɓe mbi'i o kaaŋaaɗo. O tokki omo wi'a ko hanaa fuu goɗɗo non, Piyer nii woni dammbugal. Nden ɓe mbi'i tawte maleykaajo duroowo makko non. Piyer tinni no salmina. Wakkati ɓe omtunoo dammbugal ngaal, sey ɓe ngi'ii Piyer, ɗum haayɗini ɓe. O deki honndu dow hunnduko makko ngam wi'ude ɓe ndeƴƴita. O fillanii ɓe no Joomiraawo wurtiniri mo nder kasu oon. O wi'i ɓe kaalana Yakuuba he goonɗinɓe ɓeeto fuu. Nden o wurtii, o yehi to goonɗinɓe gom. Wakkati weetunoo, burtaaki Piyer kiin ummini faa noy walaa hakkillo soogeeji ɗiin. Ɓe tinni iɓe ƴamodira toy Piyer naati. *Hirudus waɗi o tefee nokku fuu amma o hiitaaka. O noddi soogeeji ɗiin, o ƴami ko waɗi. Nden o hokki laawol ɗi nanngee ɗi mbaree. Ɗi nanngaa, ɗi mbaraa. Gaɗa mum *Hirudus ummii Yahudiya, hoɗowi Kaysariya balɗe seɗɗa. Waɗiino wakkati ko *Hirudus fotaa he ci'e Tirus he Sidon. Mbuurnam ci'e ɗeen fuu ngalaana no keɓee nder leydi makko. Nyannde gom himɓe gom nder ci'e ɗee, ummii faa ngara to *Hirudus ngam tefa potal. Tawi ɓe narriino he mawɗo faada *Hirudus bi'eteeɗo Bilastus. Nyannde ɓe pottannoo, *Hirudus ɓornii kolte mum laamu, jooɗii no haalda he maɓɓe. Huune fuu nanaaka sey ɓe kuuɓi, iɓe mbi'a: —Daane ndee, hanaa daane tagaaɗo, daane deweteeɗo non ! Wakkati mum da, maleykaajo Joomiraawo gom fiyi mo, ngam o teddinaay Alla. Gilƴi tinni no nyaama mo faa o maayi. Haala Alla no waajee yahde, ika sankitoo nokku fuu. Wakkati Barnabas e Sol timminnoo golle mum'en nder *Ursaliima, Yahaaya inndirteeɗo Markus tokki ɓe, ɓe kootidi. Nder hawriine goonɗinɓe wonnde Antiyokiya no tawa annabiiɓe e jannginooɓe gom, Barnabas, Simeyon inndirteeɗo Ɓaleejo, Lukiyus mo Sirene, Sol e Manahen, mo he laamiiɗo *Hirudus ummodi nokku ngootu. Nyannde gom wakkati ɓe teddinannoo Joomiraawo, iɓe cuumi nyannde mum, sey *Ruuhu Ceniiɗo wi'i ɓe: —Cuɓanee kam Barnabas e Sol ngam golle ɗe noddanmi ɓe. Wakkati ɓe kumtinoo, ɓe ndu'ii, ɓe njowi juuɗe maɓɓe dow Barnabas e Sol, ɓe callimi ɓe, ɓe ndilli. *Ruuhu Ceniiɗo lili Barnabas e Sol nder duune Kipurus. Wakkati ɓe njehannoo, ɓe tokkiri har Selewkiya, ɓe naatowi laana ndiyam, ɓe ponndi Kipurus. Wakkati ɓe njottinoo Salamis, ɓe mbaajii haala Alla nder *baajorɗi *Yahudankooɓe. Yahaaya inndirteeɗo Markus no wondi he maɓɓe no walla ɓe. Ɓe piili duune ndeen fuu faa ɓe njottii Pafos. Nder Pafos ɓe potti he Bar-Iisa, Yahudanke gaɗoowo dobo-dobooji, aduɗo hoore mum hano annabiijo. Bar-Iisa no wondi he laamiiɗo Sergiyus Polus, gorko jom hakkillo. Nyannde gom Sergiyus Polus noddi Barnabas e Sol ngam hettinaade haala Alla. Amma Elimas gaɗoowo dobo-dobooji, mo maana innde mum woni « jom dobo-dobooji » nder gerekankoore, no tefa haɗude ɗum. O hiɗaa laamiiɗo oon hettinanoo ɓe faa goonɗina. Sol gooto, lilidaaɗo he Barnabas, no inndiree Pol. O heewi *Ruuhu Ceniiɗo, o daari Elimas faa wooɗi, o wi'i: —Hey ƴoyre ! Jammbotoongel, aan Seyɗan ganyo Alla, ganyo ko wooɗi ! Nde celataa bonude laabi Joomiraawo? Jooni sawru Joomiraawo saaman dow maa, mbumaa. A waɗan balɗe, a hi'aay jeyngol naange. Wakkati mum da nimre huuri mo, gite makko ngi'ataa fuy. Omo memmemta, omo tefa ɗowoo mo. Waaju haala Joomiraawo oo naati ɓerne laamiiɗo Sergiyus Polus sanne. Wakkati o hi'unoo ko waɗi, o tuubii, o goonɗini Iisa. Pol he wondunooɓe he mum ummii naati laana ndiyam Pafos, ponndi Perga nder leydi Pamfiliya. Yahaaya inndirteeɗo Markus seedi he maɓɓe, soƴƴii *Ursaliima. Amma Pol he horiiɓe ɓeen ummii Perga, ngari Antiyokiya nder leydi Pisidiya. *Nyalaane fowteteene gom Pol'en naati *waajordu njooɗii. Wakkati ɓe kantunoo jannde aayaaje gom nder *Tawreeta he nder dewte annabiiɓe, hooreeɓe *waajordu nduun ngaɗi lilaaɓe ngari mbi'i Pol'en: —Banndiraaɓe, nde nii oɗon ngoodi ko mbi'oton himɓe hawruɓe hannden nder *waajordu nduun ngam semmbinɗinde ɓe, oɗon mbaawi wi'ude ɗum jooni. Sey Pol ummii, darii sappii ɓe wi'i: —Onon *Isra'ilankooɓe he onon hulooɓe Alla, kettinee ko mbi'anmi on. Wakkati maamiraaɓe meeɗen ngonnoo Misira, Alla mo Isra'ilankooɓe ngoonɗini suɓii ɓe mawnini ɓe. Nder baawɗe makko duu o wurtiniri ɓe nder mayri. Wakkati ɓe ngaɗunoo duuɓi lasooji ɗiɗi nder ladde yeeruure, kanko nyamni ɓe, yarni ɓe. Nder leydi Kanaana o moyti lenyi jeɗɗi, o hokki ɓe ndi, ɓe ndona ko watta duuɓi keme nay e woygu (450). Illa duuɓi keme nay e woygu ɗiin faa wara he jamaanu annabi Samuwiila, Alla hokki ɓe hiitotooɓe gom. Maamiraaɓe meeɗen eeli mo o hokka ɗum'en laamiiɗo. O hokki ɓe Sawulu ɓii-Kis jippotooɗo he Benyamin, mari ɓe duuɓi lasooji ɗiɗi. Wakkati Alla teeti laamu Sawulu, o suɓii Daawda laamoo ɓe. O haali dow Daawda, o wi'i: Mi hi'i ko Daawda ɓii-Yesa, gorko non pottanɗo ɓerne am, gaɗoowo muuyɗe am fuu. Nder jippotooɓe he Daawda Iisa ƴuwi. Kanko duu Alla waɗi Kisinoowo Isra'ilankooɓe hano no o wi'irnoo ɗum nii. Fadde Iisa warde, Yahaaya gaɗoowo *batisma watti daane he himɓe *Isra'el fuu o wi'i, ɓe tuuba, ɓe ngaɗanee *batisma. Wakkati Yahaaya gaɗoowo *batisma timminnoo golle mum, wi'i ko kam hanaa neɗɗo mo ɓe ndoomi garki mum oon. Gaɗa mum neɗɗo oon warta, kam fotaay duu baa fiirtude ɓoggi paɗe makko. Banndiraaɓe, onon jippotooɓe he *Ibrahim he hulooɓe Alla, enen habaru kisinam oo lildanaa. Himɓe *Ursaliima he mawɓe mum'en annditaay moy woni Iisa. Wakkati ɓe kiitotonoo Iisa, ɓe kumni haalaaji annabiiɓe ɗi ɓe njanngata *nyalaane fowteteene fuu. Baa nii ko ɓe keɓaayno feloore fuu he makko, ɓe eeli Pilaatus waɗa o waree. Wakkati ɓe kumnunoo ko dewte kaalunoo dow Iisa, o jippinaa dow *leggal bardugal, o mooɓaa. Amma Alla ummintinii mo. O waɗi balɗe omo wanngana wondunooɓe he makko illa Galili faa wara *Ursaliima, laatiiɓe seedantooɓe mo hannden yeeso himɓe. Minen he ko'e amin, miɗen kaalana on dow *Habaru lobbo oo, mo Alla fodaninoo maamiraaɓe meeɗen. Wakkati Alla ummintinnoo Iisa, o humni fodoore ndee ngam meeɗen en fuu, enen jippotooɓe he maɓɓe. Ngam no winndaa nder *Jabuura suura ɗiɗi: Aan woni Ɓiyam, ɓaawo hannden miin woni Bammaa. Kaden duu, Alla wi'iino kam no ummintinan mo, kam accataa ɓanndu makko nyola. Nii woni no o haaliri ɗum: Mi hokkan on barke ceniiɗe, barke goongaaje ɗe podaniimi Daawda. Ngam majjum waɗi Daawda wi'i nder aayaare *Jabuura gom: —A accataa ceniiɗo maa nyola nder annyeere. Daawda gollani Alla, maayi, mooɓaa hadde annyeeje maamiraaɓe mum. Ɓanndu makko nyoli, amma mo Alla ummintini oon kay, ɓanndu mum nyolaay. Kakkilee to ko winndaa nder dewte annabiiɓe ɗum waɗu he mooɗon: Kettinee onon yawiiɓe Alla, ɗum laatanto on haayne, kalkon ! Ngam mi waɗan gollal nder mbuurnam mooɗon, ngal baa nde goɗɗo fillanii on, on njaɓataa. Wakkati Pol e Barnabas mburtii *waajordu nduun, jama'aare ndeen eeli ɓe, ɓe ngarta *nyalaane fowteteene waroore, ɓe mbaajoo ir waaju oo. Gaɗa cankitaaki hawriine ndeen, *Yahudankooɓe ɗuɓɓe e tuubuɓe gom, njaɓi diina *Yahudankooɓe, tokki Pol e Barnabas. Pol e Barnabas njewtani ɓe, cemmbinɗini ɓe ngam ɓe ɓeyda feŋaade he Alla moƴƴuɗo. Wakkati *nyalaane fowteteene ndeen wartunoo, ɗuuɗal himɓe wuro ngoon fuu ngari kettini waaju Pol e Barnabas. Wakkati *Yahudankooɓe ɓeen ngi'unoo jama'aare ndeen, haasidaaku naatani ɓe. Ɓe tinni iɓe njeddodira he Pol'en, iɓe njanca haalaaji Pol. Sey caka jama'aare ndeen, Pol e Barnabas acci kulal fuu, mbi'i ɓe: —Waajibi, onon haala Alla kaa haani haalaneede. On calake ka, ngam oɗon miila ko on kaandaa mbuurnam nduumiiɗam. Ndenne, min coƴƴoto to ɓe kanaa *Yahudankooɓe, min kaalana ɓe ka. Ngam kanƴum woni ko Joomiraawo wi'i min ngaɗa, wakkati o wi'unoo: Mi suɓake ma laatoɗaa jeyngol duuniyaaru, ngaddaa kisinam nder kappa kuula mayru fuu. Wakkati ɓe kanaa *Yahudankooɓe nanunoo haala kaa, ɓe nanii belɗum. Ɓe tinni iɓe teddina haala Alla. Himɓe fuu, ɓe Alla fodi laatoo goonɗinɓe nyannde mum, ngoonɗini. Haala Joomiraawo sankitii nder leydi ndiin fuu. *Yahudankooɓe uppi rewɓe e worɓe, haalooɓe nanee nder wuro ngoon tokkuɓe diina maɓɓe, ngam ɓe torra Pol e Barnabas. Ɓe ndiiwi Pol e Barnabas nder leydi ndiin. Wakkati Pol e Barnabas ndillannoo, ɓe piɗɗi sollaare koyɗe maɓɓe dow wuro ngoon, ɓe pa'i Ikoniyum. Aahiiɓe wonɓe Antiyokiya Pisidiya keewi belɗum ɓerne e *Ruuhu Ceniiɗo. Nder Ikoniyum Pol e Barnabas naati nder *waajordu *Yahudankooɓe mbaajii. Waaju maɓɓe oo nafi sanne faa *Yahudankooɓe he ɓe kanaa *Yahudankooɓe heewɓe ngoonɗini. Amma *Yahudankooɓe horiiɓe ɓe ngoonɗinaay ngatti miilooji bonɗi nder ɓerɗe ɓe kanaa *Yahudankooɓe ngam ɓe mbanya banndiraaɓe maɓɓe goonɗinɓe. Amma ɗum fuu waɗaay Pol'en ndilla, ɓe ɓooyi Ikoniyum, iɓe mbaajoro cuusal haala Joomiraawo moƴƴuka. Iɓe kooli Joomiraawo, omo hokka ɓe baawɗe waɗude alamaaji e kujje kaayɗiniiɗe. Omo holla ɓe duu ko goonga nii ɓe ngoni iɓe mbaajoo. Nder huɓeere ndeen himɓe cenndi, woɓɓe no ngaɗa *Yahudankooɓe ɓeen, woɓɓe duu no tokki *lilaaɓe ɓeen. *Yahudankooɓe, ɓe kanaa *Yahudankooɓe e mawɓe mum'en, fuu ciryii torrude Pol e Barnabas, ɓe paɗɗa ɓe kaaƴe, ɓe mbara. Wakkati Pol e Barnabas paamunoo ɗum, ɓe ndoggi ɓe pa'i ci'e Listira e Derbe nder leydi Likoniya e gure piiliiɗe ɗum. Ɓe mbaajii *Habaru lobbo oon. Nder Listira no woodunoo gorko bonngiiɗo illa nder cukaaku mum. O yaaɓaay koyngal baa nde worre, o dilla. Nyannde gom o wari, o jooɗii, omo hettini ko Pol woni no wi'a. Pol ƴetti gite daari mo faa wooɗi, sey hi'i ko goonɗinol gorko oo no waawi waɗa o nyawta. Pol toowni daane wi'i mo: —Umma, dara dow koyɗe maa ! Sey gorko oon garbisi, darii, no yaha. Wakkati jama'aare hi'unoo ɗum ɓe kuuɓi iɓe mbi'a nder likoniyankoore: —Deweteeɓe gom njippi, mbayliti, laatii tagaaɓe ngari to amin ! Nden ɓe noddiri Barnabas « Jewus », Pol duu « Hermes », ngam kanko Pol woni ɓurɗo haalude. Suudu rewirde Jewus no tawa dammbugal huɓeere ndeen. Cakkanoowo tooruure inndiraane Jewus oon wari, waddi ga'i peɗiraaɗi pinni. O darni ɗi dammbule mayru. Omo hiɗi, kanko he jama'aare ndeen, ngaɗana Pol e Barnabas sadakaaji hano no ɓe ngaɗiranta deweteeɓe maɓɓe. Wakkati Barnabas e Pol nanunoo ɗum, ɓe cerki kolte maɓɓe, ngam hollude mettal ɓerɗe maɓɓe. Ɓe ndoggi, ɓe naatowi nder jama'aare ndeen, iɓe mbi'a: —Ɗume ngatton huune ndee fuu? Min tagaaɓe hano mooɗon. Min ngaraana waajaade oon dow *Habaru lobbo, mboppon filla dewol tooruuje ɗe ngalanaa oon fuu nafakka gom. Kuybiton har Alla Duumiiɗo, taguɗo dow e ley, taguɗo diyeele e ko tawa nder gootel majji fuu. Nder jamanuuji bittiiɗi, o acci neɗɗo fuu tokki ko weli ɗum. Amma ɗum fuu haɗaay mo wannginde moƴƴe makko nder ko o waɗata fuu. Kanko jippinanta on dunngu mbarkinaangu. Omo nyamna on faa kaaron, omo welna ɓerɗe mooɗon. Da cat he walaa hawli Barnabas e Pol keɓii kaɗi jama'aare ndeen hirsande ɓe sadakaaji ɗiin. *Yahudankooɓe gom ngari, ƴuwi Antiyokiya he Ikoniyum. Ɓe pooɗi hakkillooji himɓe ɓeen faa ɓe mbaawi ɗum'en. Nden ɓe murtini jama'aare ndeen, nde tinni inde faɗɗira Pol kaaƴe. Wakkati jama'aare ndeen miili o maayi, nden o daasaa, o yaaraa gaɗa wuro. Wakkati *aahiiɓe ɓeen kawrunoo dow makko, o ummii, o naati nder huɓeere ndeen. Ɓe mbaali toon faa weeti, nden kanko e Barnabas pa'i Derbe. Pol e Barnabas mbaajake *Habaru lobbo nder Derbe. Himɓe heewɓe laatii *aahiiɓe Iisa. Gaɗa ɓe mbaajake nder Derbe, ɓe paɗɗiti dow koyɗe maɓɓe. Ɓe njehi Listira, Ikoniyum, he Antiyokiya. Pol e Barnabas cemmbinɗini ɓerɗe goonɗinɓe, ngam ɓe tittinkinoo nder goonɗinol maɓɓe, iɓe mbi'a ɓe: —Nde haana en tampu non faa noy walaa, en naatata nder Laamu Alla. Hawriine goonɗinɓe fuu, ɓe cuɓani ɗum ardiiɓe mum. Ɓe cuumi, ɓe ndu'i, ɓe kalfini ardiiɓe ɓeen Joomiraawo mo ɓe ngoonɗini. Dow laawol maɓɓe ɓe panti nder Pisidiya, ɓe ngari leydi Pamfiliya. Ɓe mbaajii nder wuro Perga, nden ɓe njippowi nder Ataliya. Toon ɓe naati laana ndiyam, ɓe pa'i Antiyokiya Siriya. Nder Siriya, moƴƴere Alla eelaa wondaa he maɓɓe ngam golle ɗe ɓe ngayni ɗeen. Wakkati ɓe ngartunoo, ɓe kawri goonɗinɓe ɓeen fuu, ɓe kaalani ɗum'en huune fuu ko Alla waɗi he maɓɓe, he no o fiirtirani ɓe kanaa *Yahudankooɓe laawol goonɗinde. Ɓe njoddi he aahiiɓe wonɓe Antiyokiya ɓeen faa ɓooyi. Himɓe gom ƴuwi Yahudiya ngari Antiyokiya Siriya, no mbaajoo goonɗinɓe no mbi'a: —Neɗɗo fuu, mo juulnaaka hano no *Muusa haaliri ɗum, heɓataa kisinam. Pol e Barnabas pooɗodiri sanne he maɓɓe dow ko ɓe mbi'i nder waaju oo. Sey ɗum waɗi Pol, Barnabas e goonɗinɓe Antiyokiya gom ummoo, njeha *Ursaliima to *lilaaɓe ɓeeto e ardiiɓe kawriiɗe goonɗinɓe ngam keɓowa hoore haala kaa. Hawriine goonɗinɓe Antiyokiya hokki ɓe jooɓaari keƴuni, nden ɓe ndilli. Pol, Barnabas e wondunooɓe he maɓɓe nder jahaangal ngaal, pedditi leyɗe Finisi e *Samariya. Iɓe njaha, iɓe pillanoo goonɗinɓe tawaaɓe nder nokkuuje ɗeen, no ɓe kanaa *Yahudankooɓe tuubiri, tokki Joomiraawo. Haala kaa weli goonɗinɓe ɓeen fuu. Wakkati ɓe njottinoo nder *Ursaliima, hawriine goonɗinɓe *Ursaliima, *lilaaɓe ɓeen he ardiiɓe kawriiɗe goonɗinɓe taɓɓitii ɓe. Pol'en pillanii ɓe huune fuu ko kam'en ngaɗi nder baawɗe ɗe Alla hokki ɗum'en. Amma *Fariisa'en goonɗinɓe gom ummii, mbi'i: —Tilay sey nii ɓe kanaa *Yahudankooɓe njulnee, tilsinee tokka *Tawreeta. *Lilaaɓe ɓeen e ardiiɓe kawriiɗe goonɗinɓe ɓeen njooɗii, ndaari haala kaan ngam hiitude hoore makka. Ɓe neeɓi, iɓe caawodira faa ɓooyi. Nden Simon Piyer ummii, wi'i ɓe: —Banndiraaɓe, oɗon anndi ko Alla suɓii kam illa ko ɓooyi mi waajoo *Habaru lobbo hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ngam ɓe tuuba, ɓe ngoonɗina. Wakkati Alla annduɗo ɓerne ɓii-aadama hokkunoo ɓe *Ruuhu Ceniiɗo hano no o hokkirnoo en mo, o holli ko kam jaɓi tuubu maɓɓe. Walaa fuu ko o senndiri en he maɓɓe. O lamni ɓerɗe maɓɓe ngam ɓe tuubii, ɓe ngoonɗini. Joonin, ko waɗi oɗon ngiɗi sii'aade haala Alla? Oɗon tefa njowon donngal dow aahiiɓe makko, donngal ngal enen he maamiraaɓe meeɗen en fuu en mbaawaay ronndaade. Enen he maɓɓe, en fuu en ngoonɗini ko ngam sabbu moƴƴere Iisa Joomiraawo waɗi keɓuɗen kisinam. Hawriine ndeen fuu waɗi siw. Ɓe kettini Pol e Barnabas no pillo no Alla hokkiri ɗum'en baawɗe waɗude kaayɗe e alamaaji ɗuɗɗi hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Wakkati ɓe ngaynunoo haala maɓɓe, Yakuuba wi'i: —Kettinee banndiraaɓe ! Kettinanee kam ! Simon Piyer haalani en ko illa arannde no Alla holliri ɓe kanaa *Yahudankooɓe hidde mum, har cuɓaaki himɓe ngaɗaaki hakkune maɓɓe ngam ɓe laatoo himɓe mum. Haalaaji annabiiɓe duu njardake dow majjum, ngam har kunndule maɓɓe Joomiraawo wi'i: Mi wartan, gaɗa mum, mi nyiɓitoo suudu Daawda saamunu nduun. Mi fonndita ko boni fuu nder mayru, mi darna ndu, —Ngam majjum waɗi, miin kay ko ngi'umi woni to en tinnan ɓe kanaa *Yahudankooɓe tuubuɓe tokki Alla. Amma mbinndanen ɓe ko ɓe kaanaa nyaamude tewu ngu laaɓaa, tewu cakkanaangu tooruuje. Ɓe paddo ko'e maɓɓe he jeenu he golle jaayɗe he ko nanndi he mum, to ɓe nyaamu ko saaɗi, to ɓe nyaamu ƴiiƴam. Ngam illa ko ɓooyi *Tawreeta no waajee nder gure fuu, no jannginee nder *baajorɗi *nyalaane fowteteene fuu. *Lilaaɓe ɓeen, ardiiɓe kawriiɗe goonɗinɓe Iisa he goonɗinɓe ɓeen fuu narrii, cuɓi hakkune mum'en goonɗinɓe ɗowtiranɓe Pol e Barnabas Antiyokiya Siriya. Nder suɓaaɓe ɓeen no tawa hooreeɓe ɗiɗo, Yahuuda inndirteeɗo Barsabas e Silas. Ɓe kokkaa ɗerol ngool. Nder maggol ɓe mbinndi, ɓe mbi'i: —Minen, *lilaaɓe e ardiiɓe kawriiɗe goonɗinɓe Iisa, gonɗe nder *Ursaliima miɗen canna on, onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe goonɗinɓe Iisa tawaaɓe nder Antiyokiya, Siriya e leydi Silisi fuu. Min nani ko himɓe gom ƴuwi nder wurooji amin ngari culnani on. Ɓe ummini hakkillooji mooɗon, baa ko min kokkaay ɓe laawol ɓe ngara ɓe kaalana on iri haalaaji ɗii. Ngam majjum waɗi min kawri, min ngaɗi daane worre, min adi worɓe ɗiɗo ɓee, ɓe ɗowtira Barnabas e Pol higiraaɓe amin horsuɓe, connuɓe yonkiiji mum'en ngam sabbu Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Min lili Yahuuda e Silas he mooɗon ngam ɓe njanngana on ko winndaa nder ɗerol ngool. *Ruuhu Ceniiɗo hawri he amin, min potti dow ko haana ndekeɗon donngal fuu ngal tawaaka nder tilsinooje bi'uɗe: To nyaamee tewu cakkanaangu tooruuje, to nyaamee ƴiiƴam, to nyaamee ko saaɗi, paddee ko'e mooɗon he jeenu he golle jaayɗe ko nanndi he mum. Nde nii on mboɗɗake kujje ɗee, too, on ngaɗi ko wooɗi. Jam wonda he mooɗon. Nden ɗum waynodiri he worɓe ɓeen, ɓe tokki Pol'en ɓe pa'i Antiyokiya. Wakkati ɓe njottinoo Antiyokiya, ɓe kawri goonɗinɓe wuro ngoon fuu. Ɓe linnyi ɓe ɗerol ngool. Wakkati ɓe njanngana ngol, ɓe nani belɗum maggol ngam ngol semmbinɗini ɓe sanne. Yahuuda e Silas, ɓe annabiiɓe duu. Ɓe mbaajii goonɗinɓe ɓeen sanne ngam semmbinɗinde ɓe nder goonɗinol maɓɓe. Ɓe ngaddi he maɓɓe balɗe. Nden nyannde gom ɗum waynodiri he maɓɓe, ɓe koota jam. [ Amma Silas kay ndillaay.] Pol e Barnabas duu njooɗii toon. Kamɓe he himɓe heewɓe gom, njanngini, mbaajii haala Joomiraawo. Balɗe seɗɗa gaɗa waaju maɓɓe, nyannde gom Pol ummii, wi'i Barnabas: —En tuntowoo nokkuuje ɗe mbaajiɗen ngi'en no banndiraaɓe meeɗen ngontiri. Barnabas hiɗiino Yahaaya inndirteeɗo Markus tokka ɗum'en yaha. Amma Pol jaɓaay ngam wakkati ɓe ngonnoo Pamfiliya, Markus dilli acci ɓe. Illa ndeen o yeeƴitaaki ɗowtirde ɓe kaden nder jahaale maɓɓe. Pol e Barnabas njeddodiri sanne, amma ɓe potaay faa ɓe ceedi. Barnabas adi Markus, ɓe naati laana ndiyam, ɓe ponndi duune Kipurus. Pol duu adi Silas. Goonɗinɓe wuro ngoon eeli moƴƴere Joomiraawo wonda he maɓɓe, nden ɓe ndilli. Ɓe pa'i leyɗe Siriya e Silisi. Iɓe njaha, iɓe cemmbinɗina kawriiɗe goonɗinɓe. Jahaangal Pol e Silas yaari ɓe gure Derbe e Listira. Nder Listira no tawa aahiijo Iisa gom, mo innum no Yahudanke tuubuɗo goonɗini Iisa, bammum duu no Gerekanke. Gorko oo no wi'ee Timote. Goonɗinɓe wonɓe nder Listira e Ikoniyum fuu no mana mo sanne. Pol no hiɗi jahdal makko. O juulni mo ngam *Yahudankooɓe tawaaɓe nder leydi ndiin fuu no anndi ko baabiiko no Gerekanke. Nder ci'e fuu ɗe ɓe panti, iɓe kaalana goonɗinɓe majje laabi adaaɗi nder hawriine waɗaane *Ursaliima caka ardiiɓe goonɗinɓe he *lilaaɓe ɓeen. Iɓe mbi'a ɓe, ɓe tokka laabi ɗiin. Kawriiɗe goonɗinɓe ci'e ɗeen no ɓeydoo wakkati fuu, goonɗinɓe majje duu no ɓeyda semmbiɗidde nder goonɗinol mum'en. Wakkati *Ruuhu Ceniiɗo haɗunoo Pol'en waajaade *Habaru lobbo nder leydi Asiya, ɓe tokki nder leyɗe Firigiya e Galatiya ɓe ngari leydi Misiya. Wakkati ɓe ngarnoo he keerol Misiya, ɓe kosi yahde leydi Bitiniya. Amma *Ruuhu Iisa, *Ruuhu Ceniiɗo, faddi ɓe. Nden ɓe tokki nder Misiya ɓe ngari Torowas. Nder jemma mum, Pol hoyɗi. O hi'i Makedoniyanke gom no eela mo, no wi'a: —War nder Makedoniya, paaboɗaa min ! Wakkati Pol waɗunoo koyɗol ngool, law law min he Pol'en min tefi yahde Makedoniya, ngam min tabbintini ko Alla noddi min, min mbaajoo *Habaru lobbo toon. Nyannde gom min ummii Torowas, min naati laana ndiyam, min ponndi duune Samotaras. Min mbaali, jaangoore mum min pa'i Neyapolis. Min ummii Neyapolis, min ponndi Filipi, huɓeere Makedoniya mawne nde leydi Rooma ndawranta. Min ngaɗi mbalkoy nder mayre. *Nyalaane fowteteene gom min mburtii huɓeere ndeen, min njehi daane maayo. Ngam miɗen miila min ngiitannoo du'orde *Yahudankooɓe toon. Min njooɗii daane maggo, min kaaldi he rewɓe kawruɓe toon gom. Nder maɓɓe no tawa debbo gom, bi'eteeɗo Lidiya, debbo kuloowo Alla, ƴuwɗo huɓeere Tiyatira wari no sonna gude boɗeeje, gude caadiiɗe. Omo jooɗii, omo hettini waaju amin, sey Joomiraawo omti ɓerne makko heɓa o goonɗina ko Pol woni no waajoo. Kanko e koreeji makko fuu ngaɗana *batisma. Gaɗa mum, o eeli min, o wi'i: —Nde nii on njaɓi ko mi goonɗini Joomiraawo, naatee nder ɓaade am, mbeeranon kam. O tinnani min faa min njaɓi. Nyannde gom wakkati min njehannoo to himɓe kawrata ngaɗa du'aa'u, min potti korɗo gom mo ginnaaru bondu gom woni gaɗa mum. Ngam mayru, debbo oo no anndi ko waɗoyta jaaŋo. Rimɓe makko no naforoo mo, no tefa ceede. O tokki min, min e Pol, o tinni omo huuɓa, omo wi'a: —Himɓe ɓee, ɓe gollanooɓe Alla Toowɗo non. Laawol kisinam ɓe ngoni iɓe mbaajoo. Debbo oo waɗi balɗe no haala haala kaa. Haala ka heƴi Pol, sey Pol wonƴiti wi'i ginnaaru nduun: —Nder innde Iisa *Almasiihu ƴuwu gaɗa makko ! Wakkati mum da ndu ƴuwi gaɗa debbo oon. Wakkati joomiraaɓe makko ɓeen ngi'unoo ko laawol njawdi mum'en hanti, ɓe nanngi Pol e Silas, ɓe njaari yeeso mawɓe huɓeere ndeen. Ɓe ngaddi ɓe yeeso hiitotooɓe, ɓe mbi'i: —*Yahudankooɓe, worɓe ɓee, no ɗon no ngatta fitina nder huɓeere meeɗen. Ɓe ngalaana iɓe mbaajoo finaa-tawaaji karmuɗi to meeɗen, enen ɓiɓɓe leydi *Rooma. Wakkati mum da jama'aare ummodi he maɓɓe. Hiitotooɓe ɓeen ngaɗi kolte maɓɓe ittaa, ɓe ɓoccaa, ɓe uddaa. Nden ɓe mbi'i doomoowo kasu oon, dooma ɓe faa wooɗa. Wakkati ɓe kokkunoo mo tilsinoore ndee, o watti ɓe faa nder yeesooru kasu oon. O tummbi koyɗe maɓɓe caka lekko tedduko gom, o haɓɓiri callali faa tiiɗi. Caka jemma, Pol e Silas no du'oo, no njimana Alla. Kasunkooɓe gom duu no kettinanii ɓe. Huune fuu nanaaka, sey leydi dimmbii sanne, faa joƴƴinirɗe kasu ɗeen njinngi. Wakkati mum da dammbule kasu ɗeen fuu omtii, callali ɗi kasunkooɓe ɓeen kaɓɓiraa, fuu kaɓɓitii. Wakkati doomoowo oon finunoo, o hi'i dammbule kasu ɗeen fuu no omtii. O miili kasunkooɓe ɓeen fuu ndoggi, ndilli. Sey o sorti takubaahi faa o wara hoore makko. Nden Pol huuɓi he makko, wi'i mo: —To nawnu hoore maa ! Min fuu miɗen ɗon. Wakkati o nanunoo daane ndeen, sey o wi'i, o hokkee yeynirngal. O doggi, o naati nder cuurel to Pol e Silas ngoni. O hofi yeeso Pol e Silas, omo weɗa kak kak. O wurtini ɓe, nden o ƴami ɓe, o wi'i: —Moodiɓɓe ! Noy ngaɗanmi ko mi hisaa? Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Goonɗin Iisa Joomiraawo, aan he koreeji maa, on fuu, on kisintee. Nden o yaari Pol e Silas, nder suudu makko, o hokki ɓe nyaamdu. Kanko e koreeji makko fuu nani belɗum ngam ɓe ngoonɗini Alla. Waali weeti, hiitotooɓe ɓeen lili soogeeji kaalana doomoowo kasu oon, mbi'i Pol e Silas njoofee. Nden doomoowo oon wari wi'i Pol: —Hiitotooɓe ɓeen njoofi on. Jooni oɗon mbaawi mburtii, njehee he jam. Amma Pol fiirti hunnduko, wi'i: —Ɓe ngaɗi min ɓocca caka jama'aare, min kiitanaaka, nden ɓe uddi min nder kasu. Minen duu min ɓiɓɓe leydi *Rooma non. Ɓe nannii min nder kasu, joonin ɓe mburtinan min nder cuccukka naa? Ɗum waɗataako sam. Tilay kamɓe he ko'e maɓɓe, ɓe ngara ɓe mburtina min ! Nden lilaaɓe ɓeen pillanowi ɗum hiitotooɓe ɓeen. Wakkati ɓe nanunoo ko Pol e Silas no ɓiɓɓe leydi *Rooma, ɓe kuli. Ɓe njehi, ɓe tuubonowi Pol'en. Ɓe njoofi ɓe, amma ɓe eeli ɓe, ɓe ndilla nder huɓeere ndeen. Wakkati ɓe njoofunoo ɓe, Pol e Silas njehi wuro Lidiya, ɓe kawri goonɗinɓe huɓeere ndeen fuu, ɓe cemmbinɗini ɓe, nden ɓe ndilli. Pol e Silas ummii Filipi, tokkiri Amifipolis e Apolloni ngari nder Tesalonika, to *Yahudankooɓe ngoodunoo *waajordu. Pol naati hano no woowrunoo nder *waajordu Tesalonika. Nyalaaɗe powteteeɗe tati, o naati, omo haalda he himɓe tawaaɓe nder mayru dow Dewtere Seniine. Omo famtina ɓe, omo holla ɓe duu ko Dewtere Seniine wi'i no haani *Almasiihu oon torree, nden o ummintinee. Omo wi'a ɓe ko Iisa oo woni *Almasiihu oon. Nder maɓɓe, woɓɓe ngoonɗini tokki Pol e Silas. Gerekankooɓe heewɓe hulooɓe Alla, he rewɓe heewɓe haalooɓe nanee, tokki ɓe. Ɗum monnini *Yahudankooɓe ɓe ngoonɗinaay ɓeen. Ɓe kawri himɓe ɓe limaaka no goɗɗum nder leydi ndiin, ummina fitina nokku fuu nder huɓeere ndeen. Himɓe ɓee, njehi wuro Yason, ɓe tefi Pol e Silas faa ɓe njaara ɓe yeeso mawɓe huɓeere ndeen. Amma ɓe ngiitaay ɓe. Nden ɓe nanngi Yason, he banndiraaɓe mum gom, ɓe njaari yeeso hiitotooɓe ɓeen. Iɓe kuuɓa, iɓe mbi'a: —Himɓe ɓee, umminii hakkillooji duuniyaaru fuu, hannden kamɓe nii wuro meeɗen. Yason weerni ɓe wuro mum ! Iɓe ngaɗa kujje ɗe njahdataa he laabi laamorde meeɗen. Ngam iɓe mbi'a ko no woodi laamiiɗo gom bi'eteeɗo Iisa ko hanaa laamiiɗo meeɗen. Haalaaji kaalaaɗi ɗii ummini hakkillo hiitotooɓe ɓeen, he wonɓe nder huɓeere ndeen. Yason he nanngidaaɓe he mum ɓeen ngaɗaa njoɓi, nden ko ɓe njoofaa. Wakkati jenngunoo, goonɗinɓe gom mballi Pol e Silas mburtii Tesalonika, pa'i Bereya. Wakkati ɓe njottinoo Bereya, ɓe naati *waajordu *Yahudankooɓe gom. *Yahudankooɓe Bereya no ɓuri *Yahudankooɓe Tesalonika jikku ngasungu. Ɓe njaɓɓori haala kaan juuɗe ɗiɗɗiɗi. Wakkati fuu iɓe njannga dewtere Alla ngam faamude se haalaaji Pol he ko dewtere Alla wi'i no njahda. Heewɓe nder maɓɓe ngoonɗini Alla. Nder Gerekankooɓe duu worɓe ɗuɓɓe, he rewɓe heewɓe haalooɓe nanee, fuu ngoonɗini. Wakkati *Yahudankooɓe Tesalonika ɓeen nanunoo ko Pol waajake haala Alla nder Bereya, ɓe ummii Tesalonika ɓe ngari Bereya. Ɓe kuɓɓi hiite hakkune himɓe, ɓe uppi ɓe ngam ɓe murta. Wakkati mum da, goonɗinɓe Bereya adi Pol njaari daane maayo, ngam o acca wuro ngoon. Amma Silas e Timote kay, njooɗii. Pol e ɗowtirɓe ɗum, naati laana ndiyam ngari Ateena. Nden o lili ɓe, ɓe mbi'a Silas e Timote jaawɗo law law ngara tawa mo Ateena. Wakkati Pol doomannoo Silas e Timote nder huɓeere Ateena, ɓerne makko nyawi sanne ngam huɓeere ndeen no heewi tooruuje. Nder *waajordu Ateena, omo yewtida he *Yahudankooɓe, he ɓe kanaa *Yahudankooɓe kulooɓe Alla. Wakkatiiji gom omo haalda he himɓe nder hiirirde. Nder Ateena jom'en annde luggiɗiɗɗe gom wi'eteeɓe Epikuri'en he Sitoyko'en kaaldi he makko. Wakkati ɓe nanannoo Pol no waajoo dow Iisa e ummitaaki mum, nder maɓɓe woɓɓe no mbi'a: —Ɗume olkoowo oo woni no wi'a? Woɓɓe duu no mbi'a: —Iɗum nanndi filla diina leyɗe gom. Ɓe adi mo ɓe njaari nokkuure wi'eteene Areyopagus, ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: —Aɗa waawi famtinde min maana jannginooje kese ɗee, ɗe ngonɗaa aɗa janngina? Ngam aɗa haala dow ko min anndaa e ko min meeɗaay nanude abada. Miɗen ngiɗi min paama maana majje. Ngam ɓiɓɓe wuro he hoɓɓe tawaaɓe nder Ateena fuu no njewta naa no kettinoo haalaaji kesi ɗii. Sey Pol ummii darii caka hawriine Areyopagus, wi'i: —Jama'aare, himɓe Ateena, mi hi'i ko diina no nder ɓerɗe mooɗon sanne. Ngam wakkati piiliimi huɓeere mooɗon, mi hi'i kujje ɗe ndewoton, mi hi'i duu no winndaa dow sakkirde mooɗon gom: « *Sakkirde deweteeɗo mo anndaaka. » Too miin, mi wari haalande on filla mo ndewoton baa nde tawaama on anndaa mo. Alla taguɗo duuniyaaru, he ko woni nder mayru fuu, kam woni jom dow e ley. O walaa nder juulirɗe mawɗe nyiɓiraaɗe juuɗe ɓiɓɓe aadama. Walaa fuu ko neɗɗo waawi wallirde mo o wuura, ngam walaa ko njaccani mo. Kanko woni kokkuɗo neɗɗo mbuurnam, foofaango he ko hoddi. He neɗɗo gooto o itti lenyi ɗuɗɗi, ɗi mbuura nokku fuu dow leydi. O diidi keeri caka leyɗe, o waɗi wakkati fuu he wakkaade mum. Alla waɗaana kujje ɗee fuu ngam himɓe tefa mo. Tawte ɓe memmemtan faa ɓe ngiitowa mo, baa ko o woɗɗaaki neɗɗo meeɗen fuu. Ngam baawɗo haala gom wi'i: « Kanko waɗi eɗen mbuura, eɗen ndilla, yonki duu no nder meeɗen. » Waawɓe haala nder mooɗon gom duu, goonga non mbi'i: « Enen duu, to makko ƴuwɗen. » Ndenne, nde nii enen duu to makko ƴuwɗen, en kaana nanndinde mo he goɗɗum miilaaɗum waɗiraa kanŋe naa cardi naa golle juuɗe ɓiɓɓe aadama. Alla nanngirtaa himɓe wakkati ɓe ngonnoo nder majjere. Amma joonin, o wi'i neɗɗo to tawaa fuu tuuba. Ngam o itti nyalaane nde o hiitotoo duuniyaaru nduu he dartinaaku. O suɓake kiitotooɗo oon. Wakkati o ummintinnoo neɗɗo mo o suɓii oo, o holli goonga e goonga ko neɗɗo oo woni kiitotooɗo oon. Wakkati Gerekankooɓe ɓeen nanunoo ko Alla no waawi ummintina maayɓe, nder maɓɓe woɓɓe no njaltinoo Pol, woɓɓe duu no mbi'a: —Nyannde gom min kettinto haala maa. Nden Pol dilli to maɓɓe. Nder Gerekankooɓe ɓeen woɓɓe njaɓi tokki Pol, laatii goonɗinɓe. Nder jaɓuɓe tokki ɓeen, no tawa Diyonisiyus jeyaaɗo nder hawriine Areyopagus, debbo gom bi'eteeɗo Damaris, he himɓe gom. Pol ummii Ateena dilli fa'i huɓeere Korintu. Wakkati o yottinoo Korintu, o fotti Yahudanke Pontus gom bi'eteeɗo Akilas, he deekum Piriskilla, warɓe ƴuwi *Rooma, ngam Kalawdiyus, laamiiɗo *Rooma mawɗo wi'i *Yahudankooɓe fuu mburtoo huɓeere mum. Pol higodiri he maɓɓe, jooɗii, ngollidi he maɓɓe, ngam ɓe fuu ɓe waɗooɓe hukumuuji. *Nyalaane fowteteene fuu omo yewtida *Yahudankooɓe e Gerekankooɓe nder *waajordu Korintu dow haala Alla. Omo fooɗa hakkillooji maɓɓe, omo tefa jaalaade ɓe, ɓe ngoonɗina Iisa. Garki Silas e Timote ƴuwde Makedoniya, hokki Pol laawol wattude semmbe mum fuu he golle waaju, he tabbintinande *Yahudankooɓe ko Iisa woni *Almasiihu. O waajii ɓe amma ɓe calii. Ɓe njeddodiri he makko, ɓe tinni iɓe njenna mo. Nden o ummii, o fiɗɗi kolte makko, o wi'i ɓe: —Juuɗe am he koyɗe am ngalaa hen ! Se on kalki, onon anndani ko'e mon. Ɓaawo hannden mi wartataa to mooɗon, to ɓe kanaa *Yahudankooɓe pa'anmi. Pol wurtii *waajordu nduun, yehi takkol mayru, wuro mo hanaa Yahudanke gom bi'eteeɗo Titiyus Yustus, gorko kuloowo Alla. Kirispus, hooreejo *waajordu nduun, he koreeji mum fuu, ngoonɗini Joomiraawo. Himɓe Korintu ɗuɓɓe hettinaniiɓe Pol, ngoonɗini, ngaɗana *batisma. Pol waɗi hitaane he feccere hakkune maɓɓe, omo waajoo, omo janngina haala Alla. Nder jamaanu mo Galliyon ardinoo leydi Akaya, *Yahudankooɓe ngaɗi haɓɓi-daane dow Pol, ɓe nanngi mo, ɓe njaari yeeso hiitotooɓe leydi ndiin. Ɓe peli mo, ɓe mbi'i: —Neɗɗo oo no tefa waylita ko'e himɓe, ɓe ndewa Alla dow laabi ɗi njahdataa he tilsinooje *Tawreeta. Pol fiirti hunnduko wi'i no yeccoto, sey Galliyon wi'i *Yahudankooɓe ɓeen: —Onon *Yahudankooɓe, nde nii tawanooma kiite goɗɗum ko dartaaki naa kiite gollal bonngal gom non, nden mi hiitanto on. Amma jooni ko nii geddi dow filla karfeeje, filla inɗe he tilsinooje *Tawreeta non, ɗum daarataa kam. Mi waawaa hiitanii on. O riiwi ɓe nder hiitordu nduun. Sey ɓe nanngi Sostenes, hooreejo *waajordu Korintu, ɓe ɓocci mo yeeso jama'aare tawaane nder hiitordu nduun. Amma ɗum fuu waɗaay Galliyon wi'a goɗɗum. Pol waɗi balɗe nder Korintu no wondi he goonɗinɓe ɓeen. Nden nyannde gom o waynodiri he maɓɓe, o naddi Piriskilla he Akilas laana ndiyam, ɓe pa'i Siriya. Nder Kenkereya Pol tokki finaa-tawaa *Yahudankooɓe, o femmbi hoore makko ngam hunayeere nde o waɗannoo Alla. Wakkati ɓe njottinoo Efeesu, Pol seedi he Piriskilla e Akilas, naatowi nder *waajordu gom. O yewtidi *Yahudankooɓe gom. *Yahudankooɓe ɓeen eeli mo, o waɗana ɓe mbalkoy amma o jaɓaay. O wayni ɓe, o wi'i: —Nde Alla jaɓi nyannde gom mi wartan to mooɗon. Nden o naati laana ndiyam, o dilli Efeesu, o yottowi Kaysariya. O nyakki *Ursaliima, o sanni hawriine goonɗinɓe Iisa. Pol ummii *Ursaliima, yehi Antiyokiya. O waɗi balɗe seɗɗa nder Antiyokiya, nden o dilli. O tokkiri nder Galatiya he Firigiya, omo yaha omo ɓeyda semmbinɗinde aahiiɓe ɓeen fuu. Yahudanke dimaaɗo Alekasandiire bi'eteeɗo Apolos, wari Efeesu. Apolos, neɗɗo baawɗo haala non, jom anndal manngal dow Dewtere Alla. O janngi laabi tokkol Joomiraawo fuu. Haala Alla no ɓula nder ɓerne makko. Omo waajoroo goonga e goonga huune fuu ko daarata Iisa *Almasiihu baa nii ko *batisma Yahaaya tan o anndi. O tinni omo waajoroo ɓerne worre. Wakkati Piriskilla e Akilas nanunoo haalaaji makko, ɓe adi mo, ɓe njaari wuro maɓɓe, ɓe pamtini mo faa wooɗi laawol tokkol Alla. Wakkati Apolos waɗunoo haaju yahde leydi Akaya, banndiraaɓe makko goonɗinɓe cemmbinɗini mo, mbinndani *aahiiɓe tawaaɓe toon ɓeen ɗerol ngam ɓe taɓɓitoo mo no wooɗiri. O wari Akaya, nder baawɗe moƴƴere Alla o nafii sanne goonɗinɓe wonɓe Akaya. Ngam waawde haala, omo yedda *Yahudankooɓe, omo liɓa ɓe yeeso himɓe. Omo tuugo dow haalaaji dewte Ceniiɗe, omo holla himɓe ko sikka fuu walaa Iisa woni *Almasiihu mo Joomiraawo suɓii. Wakkati Apolos wonnoo huɓeere Korintu nder leydi Akaya, Pol ummii fedditi baamle cakantaraaje ɗeen, wari Efeesu. Nder Efeesu o tawi aahiiɓe gom, o ƴami ɓe, o wi'i: —On keɓiino *Ruuhu Ceniiɗo wakkati ngoonɗinoɗon naa? Nden ɓe njaabii mo, ɓe mbi'i: —Min meeɗaay nanude filla *Ruuhu Ceniiɗo. Pol ƴami ɓe, wi'i kaden: —Ndenne, ir *batisma oye ngaɗanaɗon? Ɓe njaabii, ɓe mbi'i: —Ir *batisma Yahaaya. Pol wi'i ɓe kaden: —Yahaaya no waɗana tuubuɓe *batisma. Omo wi'a ɓiɓɓe *Isra'el tuuba, goonɗina garoowo gaɗa mum. Garoowo gaɗa makko oo woni Iisa. Wakkati ɓe nanunoo haalaaji Pol ɗii, ɓe ngaɗanaa *batisma dow innde Iisa Joomiraawo. Nden Pol deki juuɗe dow maɓɓe. *Ruuhu Ceniiɗo jippii dow maɓɓe, iɓe kaala nder ɗemle feere-fereeje, iɓe ngaɗa annabaaku. Nyannde mum, ɓe *Ruuhu Ceniiɗo jippii dow mum'en no ngaɗa worɓe sappo he ɗiɗo. Lebbi tati, nyannde fuu Pol no naata nder *waajordu *Yahudankooɓe, omo waajoroo ɓerne worre. Omo haalda he hettinaniiɓe mo goonga e goonga, omo fooɗa hakkillooji maɓɓe, omo famtina ɓe dow filla Laamu Alla. Amma tiɓɓe-nyireeɓe gom no tawa hakkune aahiiɓe ɓeen, ɓe calii goonɗinde, ɓe tinni iɓe njaltinoo laawol Iisa *Almasiihu yeeso jama'aare ndeen. Nden Pol dilli accani ɓe nokkuure ndeen. O dillidi he goonɗinɓe jaɓuɓe tokki Iisa ɓeen. Omo janngina ɓe nyannde fuu nder janngirde Tiranus. Duuɓi ɗiɗi omo waajoo faa Yahudanke he mo hanaa Yahudanke leydi Asiya fuu nani haala Joomiraawo. Alla waɗi kaayɗe ɗuɗɗe har juuɗe Pol. Baa tekkere naa koltal meemungal ɓanndu Pol no adee yaaree, yowee dow nyawɓe, ɓe nyawta. Woodunooɓe ginnaaji, ginnaaji ɗiin no njippo, no takkitoo ɓe. Nder *Yahudankooɓe, woɓɓe no piiloo nokku warde nokku iɓe ngollira innde Iisa. Iɓe ndiiwa ginnaaji bonɗi dow nyawɓe, iɓe mbi'a: —Nder barke innde Iisa, mo Pol waajotoo haala mum, njippee, takkitee neɗɗo oo ! Mawɗo *cakkanooɓe Alla gom, Yahudanke bi'eteeɗo Sikewas, ɓiɓɓe mum worɓe jeɗɗo no nder waɗooɓe ir golle ɗee. Nyannde gom, ginnaaru gom jaabii ɓe, wi'i: —Miɗo anndi Iisa, Pol duu miɗo anndi ɗum. Amma onon, on moy'en? Huune fuu hi'aaka, sey mo ginnaaru nduun woni dow mum oon hippii ɓe, tirfi ɓe semmbe semmbe faa jaali ɓe. O torri ɓe faa ɓe ndoggi, ɓe mburtii suudu nduun ɓalli ɓoli, ɓalli maɓɓe fuu no barmanɗe. Jooɗiiɓe Efeesu fuu, Yahudanke he mo hanaa Yahudanke, nani ko waɗi. Kulkulal manngal nanngi ɓe, ɓe fuu, ɓe tinni iɓe teddina innde Iisa Joomiraawo. Fuɗɗuɓe goonɗinde ɓeen ngari, no towna daane no kaala gacce ɗe ngaɗunoo. Jom'en dobo-dobooji heewɓe ɓotti dewte mum'en, mbuli yeeso himɓe fuu. Dimma ceede dewte bulaaɗe ɗeen, no ngaɗa tammaaje cardi ujunaaji woygu. Nii waɗi ko haala Joomiraawo sankitii, kaa ɓeydi semmbe har baawɗe makko. Gaɗa fii ɓiɓɓe Sikewas, Pol anniyi tokkira Makedoniya e Akaya, nden wara *Ursaliima. O wi'i duu: —Nde nii mi yottake *Ursaliima, tilay mi yaha *Rooma. Sey o lili Timote e Erastus, gollidooɓe he makko gom nder Makedoniya, kanko duu, o jooɗii Asiya balɗe seɗɗa. Gaɗa dilludu Timote e Erastus, Pol tinni no janngina nder huɓeere ndeen. Nyannde gom, ngam sabbu laawol Iisa *Almasiihu ngol Pol woni no janngina, fitina mawɗo gom ummii nder Efeesu. Bahillo ciiwoowo cardi gom bi'eteeɗo Demetirus no siiwa cuuroy cardi nanndukoy he suudu to Artemis, tooruure maɓɓe rewetee. Golle ɗee no ngaddana mo ceede sanne, kanko he siiwooɓe ɓeen fuu. Nyannde gom, o hawri gollidooɓe he makko, he waɗooɓe ir golle ɗee, o wi'i ɓe: —Banndiraaɓe, oɗon anndi ko nder golle ɗee, keɓal meeɗen tawa. Oɗon ngi'a, oɗon nana ko woni no waɗa. Pol wi'i himɓe heewɓe ko tooruuje ɗee, ɗe ngonɗen eɗen ngaɗa kanaa goonga. Hanaa nder Efeesu ɗo tan o wi'i ɗum, amma nder leydi Asiya fuu. Himɓe heewɓe njaɓi haala makko. O wi'i duu ko kujje deweteeɗe, moƴƴiniraaɗe juuɗe ɓiɓɓe aadama kanaa ko neɗɗo rewata. Nde nii ɗum soƴƴoraaki gaɗa fuu, too ɗum biisan en. Himɓe tottitittoo Artemis tooruure teddinaane, nde leydi Asiya e duuniyaaru fuu rewi. Ɓe mboppa suudu dewal mayre. Haalaaji Demetirus ɗii uppi wahilɓe ɓeen fuu. Ɓe tinni iɓe kuuɓa, iɓe mbi'a: —Artemis nder Efeesu, deweteeɗo mawɗo non ! Artemis nder Efeesu, deweteeɗo mawɗo non ! Fitina oo sankitii nder huɓeere ndeen fuu. Ɓe nanngi yahdiraaɓe Pol, Gayus e Aristarkus ɓiɓɓe leydi Makedoniya, ɓe pa'idi ɓe hiirirde Efeesu. Pol hiɗiino haalda he jama'aare ndeen amma *aahiiɓe ɓeen kaɗi mo. Gollooɓe mawɓe wonɓe leydi Asiya, laatiiɓe higiraaɓe makko ngaɗii baa lilaaɗo wi'a mo to o fantu hiirirde ndeen. Jama'aare ndeen njiiɓi, woɓɓe no kuuɓa no mbi'a ɗum, woɓɓe duu ko kuuɓata no mbi'a no feere, faa ko heewi anndaa ko waddi ɗum'en. Na'i nii ndiggi gaɗa be'i. Nder jama'aare ndeen, woɓɓe njehi kaalanowi Skandaaru, gorko mo *Yahudankooɓe ardini. Skandaaru ɓanti junngo ngam wi'ude kam no hiɗi haalda he jama'aare ndeen. Amma wakkati jama'aare ndeen faamunoo ko kanko he hoore makko o Yahudanke, ɓe tinni iɓe kuuɓa faa ɗum waɗi jamɗe ɗiɗi iɓe pota, iɓe mbi'a: —Artemis nder Efeesu, deweteeɗo mawɗo non ! Nden hunnduko ardiiɗo huɓeere ndeen heɓi deƴƴini ɓe, wi'i: —Ɓii-Efeesu walaa mo anndaa, ko Efeesu woni hijjorde dewooɓe Artemis, deweteeɗo mawɗo. Hayre makko ƴuwne dow nder Efeesu woni. Neɗɗo fuu duu no anndani ɗum. Walaa baawɗo yeddi haala kaa. Ndenne oɗon kaani ndeƴƴon, pukkinon hakkillooji mooɗon. Worɓe ɓee, ɓe ngadduɗon ɗo, mbujjaay gineeji Artemis, ɓe njennaay mo duu. Nde nii Demetirus he banndiraaɓe mum siiwooɓe cardi no ngoodi ko njukkirta goɗɗo, no woodi to ɓe kaani ɓe njaha, he wakkati mo ɓe kaani yahde. To hiitotooɓe ɓe kaani yahde amma hanaa ɗo. Nde nii tawaama duu oɗon ngoodi ko ngiɗɗon kaalon naa ƴamon, ɗum ndaretee nder hawriine laamu. Ngam nde nii en kakkilaaki, en adetee hano hiɗuɓe murtude. Walaa fuu ko waawi hollude goongaaku kawrol mooɗon ɗo. En ngalaa duu ko woodi semmbe ko kaaleten nde nii en ƴamaama. Ndenne kootee, mi sallimake on. Haalaaji ɗii ngoni ko hunndukoojo ardiiɗo Efeesu haalani ɓe ko ɓe cankitii. Wakkati fitina Efeesu oon hantunoo, Pol hawri aahiiɓe ɓeen, semmbinɗini ɓe, nden wayni ɓe, dilli fa'i Makedoniya. Wakkati o warunoo Makedoniya, o semmbinɗini goonɗinɓe toon ɓeen har yewtereeji makko keewɗi. Nden o dilli o fa'i leydi Geres. O jooɗii Geres lebbi tati. Wakkati o naatannoo laana yahde Siriya, o nani ko *Yahudankooɓe ngaɗi haɓɓi-daane dow makko. Nden o anniyi soƴƴaade Makedoniya. Omo wondi Sopater ɓii-Pirrus jeyaaɗo Bereya, Aristarkus, Sekundus jeyaaɓe Tesalonika, Gayus jeyaaɗo Derbe. Timote, Tikikus e Torofimus jeyaaɓe leydi Asiya duu no ngondi he makko. Ɓe ngoni ardiiɓe, ndoomowi min, minen e Pol nder Torowas. Gaɗa *Juulɗe buuru mo walaa ƴuufinirɗum, min ummii, min naati laana yahde Filipi. Balɗe joy gaɗa mum min kewti Torowas, min ngaɗi jeɗɗiire toon. Pol junni waaju mum sanne, tawi jokolle gom bi'eteeɗo Ewtikus no jooɗii dow finetere. O ŋoŋi faa o ɗaanii. Ɗoyngol makko moddi sey o ɓiltii illa finetere suudu tataɓuru nduun, o saami. Ko himɓe ngara ada mo, tawi o maayi. Nden Pol jippii, turii dow makko, wunndii mo, no wi'a himɓe pukkina hakkillooji mum'en, o maayaay, nden ummintini mo he maayde. Pol ƴeenyi, taƴi buuru, nyaami, warti, waajii faa weeti, nden dilli. Jokolle oon horraa no wuuri. Ɗum fukkini ɓerɗe maɓɓe sanne. Pol anniyi yahde Asos he koyɗe, nden min ardi, min naati laana yahde Asos to Pol tawoyta min. Wakkati o tawi min Asos, min naddi laana, min pa'i Mitilene. Min ummii Mitilene, jaangoore mum min ngari daane duune Kiyos. Min ummii Kiyos, weeti min ngari takkol duune Samos. Min ummii Samos, min ndilli nyalooma gooto, nden min ngari Miletus. Pol hiɗaa daraade Efeesu, ngam to o ɓooyu nder Asiya. Omo hari, nyalaane Juulɗe kettol alkamaari bi'eteeɗe Pentakota ngara, tawa omo *Ursaliima. Nder Miletus Pol waɗi lilaaɓe noddowa ardiiɓe hawriine goonɗinɓe Efeesu. Wakkati ɓe ngarnoo, o wi'i ɓe: —Oɗon anndi, illa hanaa hannden no njooɗoriimi hakkune mooɗon illa garki am arani nder Asiya. Mi gollani Joomiraawo nder leesinaaku, nder mettal ɓerne e torra, wakkati haɓɓi-daaneeji *Yahudankooɓe gaɗaaɗi dow am. Oɗon anndi ko mi suuɗaay on, huune fuu waawde nafude on. Mi waajake on, mi janngini on hakkune himɓe he nder ɓaadeeji mooɗon. Mi holli Yahudanke e mo hanaa Yahudanke fuu tuuba, ngoonɗina Iisa Joomiraawo meeɗen. Joonin, *Ruuhu Ceniiɗo tilsini kam mi yaha *Ursaliima, mi anndaa ko hewtoytoo kam toon. Amma ko anndumi woni, nder huɓeere fuu, *Ruuhu Ceniiɗo hollii kam ko torra e kasu ndoomi kam. Amma miin kay, mi daaraay yonki am goɗɗum. Golle waajaade *Habaru lobbo he moƴƴere Alla, ko Iisa Joomiraawo meeɗen halfini kam, kam woni ko ngiɗumi humnude no wooɗiri. Jooni miɗo anndi ko on ngi'ataa kam kaden, onon ɓe hakkune mum'en mbaajiimi *Habaru lobbo oo. Ngam majjum waɗi nder daane toowne, miɗo wi'a on: Nde gooto nder mooɗon seli laawol, hanaa gacce am non. Ngam mi waajake on dow siri mo Alla waɗani ɓiɓɓe aadama fuu, walaa fuu ko cuuɗumi on. Kakkilee he ko'e mooɗon, ndeenee njawdi ndi *Ruuhu Ceniiɗo halfini on. Laatoɗon durooɓe hawriine goonɗinɓe Alla. Iisa mursi yonki mum ngam hisinde nde. Miɗo anndi ko gaɗa am ir bonɓe ɓee, ɓe guri dawaaɗi, keppataa naatude hakkune mooɗon, ɓe accataa hawriine ndeen duu. Baa hakkune mooɗon, no waɗan fenooɓe ngam pooɗa *aahiiɓe gom tokka ɗum'en. Kakkilee ndenne, miccitee ko duuɓi tati nii, jemma e nyalooma miɗo fooɗa noppi mooɗon dow maɓɓe. Miɗo woyana on ɗum wakkati fuu. Jooni, mi halfini on he Alla e haala mum moƴƴuka. Haala ngooduka baawɗe sinngude hawriine mooɗon. Har makka duu Alla no waawi hokki on ndonngu ngu o fodani seniiɓe makko. Mi suunaaka ceede, kanŋe naa koltal neɗɗo mooɗon fuu. Oɗon anndi ko juuɗe am ngollirmi faa keɓumi ko mbuuriranmi he ko fiirti haajuuji wonduɓe he am. Mi holli on duu ko oɗon kaani gollude ngam wallude ɓe ngalaa baawɗe. Mi holli on duu ko oɗon kaani miccitaade haalaaji ɗi Iisa Joomiraawo meeɗen haali, wakkati o wi'unoo: « Kokkuɗo no ɓuran kokkaaɗo welwelo. » Nden Pol hofidii he maɓɓe, du'ii. Ɗum nanngi ɓerɗe maɓɓe faa gonɗi no mbanjanoo ɓe. Ɓe kippi dow makko, iɓe mbunndoo mo ngam hollude mo enɗam. Ɓerɗe maɓɓe mboni. Amma ko ɓuri bonnude ɓerɗe maɓɓe woni ko Pol wi'i ɓe ngi'ataa ɗum kaden. Ɓe ɗowtiri mo faa to laana kaan. Wakkati min ceedunoo he maɓɓe, min naati laana ndiyam, min pa'i duune Kos. Jaangoore mum min ummii Kos, min ngari duune Rodos. Min ƴuwi Rodos, min ngari Patara. Nder Patara min tawi laana gom njehooka Finisi. Nden min naati ka, min ndilli. Wakkati min njottinoo to neɗɗo hollirta duune Kipurus, min acci nde nano amin, min pa'i har leydi Siriya. Wakkati min ngarnoo Tirus, min ndarii ɗon ngam laana kaan no haani jippinde gineeji gom. Nder Tirus, min tawi *aahiiɓe gom, min njoddii he maɓɓe jeɗɗiire. Nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo iɓe mbi'a Pol to yehu *Ursaliima. Wakkati jeɗɗiire amin huuɓunoo, min nanngi laawol. Goonɗinɓe Tirus ɓeen ɗowtiri min: Kamɓe, deekiraaɓe maɓɓe e ɓiɓɓe maɓɓe fuu faa min mburtii huɓeere ndeen. Minen he maɓɓe, min fuu min kofi daane maayo ngoon, min ndu'ii. Min mbaynodiri he maɓɓe, min naati laana, kamɓe duu ɓe coƴƴi gaɗa koyɗe maɓɓe. Wakkati min ngarnoo nder Potolemayis, min cannowi goonɗinɓe tawaaɓe nder huɓeere ndeen. Min nyallidi he maɓɓe, nyalooma oon fuu. Jaangoore mum, min ummii Potolemayis, min ngari Kaysariya. Min njippi wuro baajotooɗo *Habaru lobbo gom bi'eteeɗo Filipa, gooto nder jeɗɗo suɓaaɓe nder *Ursaliima. Filipa no woodi ɓiɓɓe rewɓe nayo, surbaaɓe waɗooɓe annabaaku. Min ngaɗi balɗe toon. Nder balɗe mum, annabiijo gom bi'eteeɗo Agabus ƴuwi Yahudiya, wari tawi min Kaysariya, o adi tunndorgol Pol, o haɓɓi koyɗe makko e juuɗe makko, o wi'i: —Ɗum woni ko *Ruuhu Ceniiɗo wi'i: « Nder huɓeere *Ursaliima *Yahudankooɓe no nanngan jom tunndorgol ngool, kaɓɓa mo hano no kaɓɓirmi hoore am nii, nden ɓe ngatta mo nder juuɗe ɓe kanaa *Yahudankooɓe. » Wakkati min nanunoo haala kaa, minen he himɓe Kaysariya, min eeli Pol to yaha *Ursaliima. Amma o jaabii, o wi'i: —Ɗume waɗi ko oɗon mboya? Accee to on taƴee ɓerne am. Mi hulataa haɓɓeede naa wareede nder *Ursaliima ngam sabbu Iisa Joomiraawo meeɗen. Ngam min mbaawaay surude mo, min tinnanaay mo, amma min mbi'i: —Joomiraawo wonnu. Wakkati min ngaɗunoo balɗe seɗɗa nder Kaysariya, min ciryii, nden min pa'i *Ursaliima. *Aahiiɓe gom ɗowtiri min, ɓe njaari min to Manason jeyaaɗo Kipurus, aahiijo Iisa arano gom. Kanko haani werna min. Wakkati min njottinoo *Ursaliima, goonɗinɓe huɓeere ndeen taɓɓitii min no wooɗiri. Jaangoore mum, ardiiɓe kawrital goonɗinɓe kawri wuro Yakuuba, Pol tokki min yehi toon. Pol sanni tawaaɓe toon fuu, nden fillanii ɓe huune fuu ko Alla waɗi hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe daliila golle mum. Wakkati ɓe nanunoo haalaaji ɗii, ɓe teddini Alla. Nden ɓe mbi'i Pol: —A hi'i naa banndiraawo, *Yahudankooɓe ujunaaji ujunaaji ngoonɗini Iisa, amma iɓe ngiɗi tokkol *Tawreeta sanne. Ɓe nani duu, ko a waajake *Yahudankooɓe jooɗiiɓe nokku nokkuuje fuu ngam ɓe mboppa *Tawreeta, mbi'uɗaa ɓe to ɓe njuulnu sukaaɓe maɓɓe, to ɓe tokku finaa-tawaaji maɓɓe. Ɗume ngatten jooni? Tabbat ɓe nanan ko a wari, aɗa ɗo. Ndenne waɗu ko min mbi'ete. Himɓe nayo gom nii wonɓe hakkune amin, waɗanɓe Alla alkawal. Adu ɓe yaaru, ngaɗidon gaba go'o ko *Tawreeta wi'i waɗee ngam laataade laaɓuɓe. Njoɓaa ɓe pemmbee, ɓe laatoo laaɓuɓe. Nde nii a waɗi kujje ɗee, too no faametee ko woni no wi'ee dow maaɗa ɗum baa gootel hanaa goonga. Amma aan he hoore maa a tokkuɗo *Tawreeta. Har ko ndaarata goonɗinɓe Iisa ɓe kanaa *Yahudankooɓe, min mbinndanii ɓe dow ko min kawri, min njardii kam woni: Ɓe kaanaa nyaamude tewu cakkanaangu tooruuje, ƴiiƴam, ko saaɗi, ɓe paddo ko'e maɓɓe he golle jaayɗe hano jeenu. Nden Pol yahdi he worɓe ɓeen. Jaangoore mum, ɓe ngaɗidi huune fuu ko diina *Yahudankooɓe tilsini ngam laaɓinde hoore mum. Gaɗa majjum o yehi nder *Juulirde mawne, o haalani himɓe nyalaane nde laaɓinol ngool timmata, he wakkati mo sadaka neɗɗo maɓɓe fuu waɗetee. Wakkati jeɗɗiire laaɓinol ngool ɓadinoo huuɓude, sey *Yahudankooɓe gom ƴuwɓe Asiya ngi'ii Pol nder *Juulirde mawne ndeen. Ɓe uppi jama'aare ndeen nannga mo. Iɓe kuuɓa, iɓe mbi'a: —Isra'ilankooɓe ! Paabee, nanngee neɗɗo gonɗo no waajoo nokku fuu no wi'a ko lenyi meeɗen, *Tawreeta e Juulirde meeɗen mawne kanaa goonga. Kanko nii naatidi he ɓe kanaa *Yahudankooɓe nder Juulirde meeɗen. Ɓe tunnini nokkuure meeɗen seniine ! Ngam ɓe ngi'idi Pol e Torofimus jeyaaɗo Efeesu nder *Ursaliima, iɓe miila duu ko Pol nannii mo nder Juulirde ndeen. Himɓe *Ursaliima fuu ummii ngari. Ɓe nanngi Pol, ɓe mburtini ɓaade *Juulirde mawne ndeen. Ɓe ommbii law law dammbule ɓaade ndeen. Wakkati ɓe tefannoo warude mo, himɓe gom ndoggi kaalanowi mawɗo soogeeji *Rooma mbi'i ko *Ursaliima fuu irbodiri. Nden o ummii sabbat, o hooƴi soogeeji gom e mawɓe mum'en, o fa'i to jama'aare ndeen. Wakkati himɓe kollirnoo mawɗo soogeeji ɗiin he soogeeji mum, ɓe acci piiɗe Pol. Mawɗo soogeeji ɗiin ɓadii Pol, hokki callali ɗiɗi, wi'i Pol nanngee, haɓɓiree ɗi. Nden o ƴami jama'aare ndeen, moy woni gorko oo? Ɗume o waɗi? Nder jama'aare ndeen woɓɓe no mbi'a ɗum, woɓɓe duu no mbi'a ɗumtoo. Olko himɓe haɗi hooreejo soogeeji ɗiin faamude hoore haalaaji maɓɓe. Nden o wi'i Pol yaaree nder kaliyol soogeeji gom. Wakkati Pol nannetenoo nder kaliyol soogeeji ngool, sey o wi'i hooreejo maggol nder gerekankoore: —Miɗo waawi yeccaade naa? Nden o jaabii Pol, o wi'i: —Oo? Aɗa waawi gerekankoore naa? Ndenne hanaa aan woni ɓii-Misira, mo balɗe jawtuɗe murtini himɓe, ardi murtuɓe ujunaaji nayo, naddi he maɓɓe nder ladde yeeruure? Pol wi'i mo: —Miin, mi Yahudanke Tarsus, huɓeere nde suuɗaaki, nder leydi Silisi. Mi eeli ma, acca mi haalda he himɓe ɓee. Nden hooreejo soogeeji ɗiin hokki mo laawol haaldude he maɓɓe. Pol darii dow ƴencirgal ngal, ɓantani jama'aare ndeen junngo wi'i ɓe kettinoo. Wakkati himɓe fuu ndeƴƴunoo, Pol fuɗɗi haala mum nder aramankoore, wi'i: —Banndiraaɓe am e baabiraaɓe am, kettinee ko ngiɗumi haalande on ngam lamnude hoore am. Wakkati ɓe nanunoo Pol haali aramankoore, ɓe ngaɗi siw ɓe ndeƴƴiti. Pol itti hunnduko wi'i: —Miin, mi Yahudanke, mi rimaama Tarsus nder leydi Silisi. Amma *Ursaliima mawnumi. Gamaliyel janngini kam. To makko njanngumi *Tawreeta faa laaɓi tar. Miɗo wakkili he Alla hano no mbakkiliriɗon on fuu hannden he makko. Mi jooɗake miɗo torra tokkuɓe laawol Iisa *Almasiihu faa ɗum yottani ɓe he maayde. Mi nanngi worɓe e rewɓe goonɗinɓe Iisa, mi uddi. Mawɗo *cakkanooɓe Alla e mawɓe hawriine goonɗinɓe Iisa fuu no ceedanoo kam, kam'en duu. Kamɓe he ko'e maɓɓe kokki kam ɗerol ngam mi heɓa laawol yahde to banndiraaɓe meeɗen *Yahudankooɓe wonɓe Damas. Nden njehumi ngam haɓɓoyde goonɗinɓe Iisa, mi wadda ɓe *Ursaliima ɓe njukkee. Wooɗi, ummiimi, pa'umi Damas faa ɓadiimi. Caka nyalooma, wakkati gooto, sey annuura mawɗo gom ƴuwi dow, saami dow am, fiilii kam. Caamumi, sey nanumi daane gom no wi'a kam: « Sol ! Sol ! Ko waɗi aɗa torra kam? » Nden njaabiimi, mbi'umi: « Joomiraawo ! Aan woni moy? » Sey nde wi'i kam: « Miin woni Iisa mo Nasaratu, mo ngonɗaa aɗa torra oon. » Ƴelkitol annuura ngool wumni kam, nden ɓe ɗowi kam, ɓe njaari nder Damas. Nder Damas no tawa gorko kuloowo Alla gom, tokkuɗo *Tawreeta bi'eteeɗo Ananiyas. Filla golle makko lobbe no dow ɗemle *Yahudankooɓe Damas fuu. Sey o wari, o darii yeeso am, o wi'i kam: « Banndam Sol, wumtu ! » Wakkati mum da, mbumtumi, ngi'umoomi. Nden o wi'i kam: « Alla maamiraaɓe meeɗen suɓake ma ngam paama muuyɗe mum, ngi'aa Dartiiɗo, nanaa daane makko, ngam a seedantoo mo yeeso himɓe fuu dow ko ngi'uɗaa e ko nanuɗaa. Joonin, ko ndoomuɗaa ! Umma, ngaɗaneɗaa *batisma, nodda innde Joomiraawo hakkeeji maaɗa njaafee. » Wakkati coƴƴiimi *Ursaliima, nyannde gom miɗo du'oo nder Juulirde *Ursaliima mawne, sey kollaami, ngi'umi, Joomiraawo no wi'a kam: « Yawɗa, mburtoɗaa *Ursaliima, ngam himɓe huɓeere ndeen njaɓataa seedaaku fuu ngu ngaɗata dow am. » Nden njaabiimi, mbi'umi: « Yaa Joomiraawo, iɓe anndi ko miɗo naatannoo nder *baajorɗi, miɗo nannga himɓe, miɗo udda. Miɗo fiya ɓe ngam ɓe ngoonɗini ma. Nyannde Etiyen goonɗinɗo ma waraa, miɗo darii, maayde makko welii kam. Miin duu doomi kolte warɓe mo ɓeen. » Sey Joomiraawo jaabii kam, wi'i kaden: « Umma, wurta, mi lilete faa to woɗɗi, to ɓe kanaa *Yahudankooɓe. » Wakkati jama'aare ndeen nanunoo konngol « mi lilete faa to woɗɗi, to ɓe kanaa *Yahudankooɓe » wurtii nder hunnduko Pol, sey ɓe ƴetti daaɗe maɓɓe dow, ɓe poti, ɓe mbi'i: —Mbaree mo, ittee mo nder duuniyaaru nduu ! O haanaa wuurude sam ! Ɓe tinni, iɓe kuuɓa, iɓe itta kolte maɓɓe, iɓe mbicca leydi. Nden hooreejo soogeeji leydi *Rooma hokki laawol Pol yaaree nder kaliyol mum'en, o ɓoccee heɓa faamee ko waɗi jama'aare ndeen no huuɓa ngam makko. Wakkati ɓe kaɓɓunoo Pol faa o ɓoccee, sey o wi'i soogeeru mawnu wonndu ɗon gom: —Ɓii-Rooma mo hiitanaaka ngiɗɗon ɓoccude fa. Iɗum dagii duu nii? Wakkati soogeeru nduun nanunoo ko Pol wi'i ɗum, o yehi to mawɗo maɓɓe, o wi'i: —Aɗa anndi ko anniyiɗaa wadde naa? Gorko oo no ɓii-Rooma ! Nden mawɗo soogeeji ɗiin wari to Pol, ƴami mo, wi'i: —Mbiiɗaa a ɓii-Rooma naa? Pol jaabii mo, wi'i: —Ayyo, mi ɓii-Rooma ! Nden mawɗo soogeeji ɗiin, wi'i mo: —Ceede re'ataa njoɓumi ko laatiimi ɓii-Rooma. Sey Pol wi'i mo: —Miin, mi fini tawumi mi ɓii-Rooma. Nden anniyiiɓe ɓocca Pol ɓeen takkiti mo. Wakkati hooreejo soogeeji ɗiin duu faamoynoo ko ɓii-Rooma nanngi haɓɓi, kulkulal nanngi mo faa noy walaa. Nyannde mawɗo soogeeji *Rooma faamunoo ko Pol no ɓii-Rooma, o naati tefude maana ko waɗi mawɓe *Yahudankooɓe no tuuma Pol. Jaangoore mum, o noddi mawɓe *cakkanooɓe Alla e hawriine hiitotooɓe potta. O waɗi Pol haɓɓitee waddee daroo yeeso maɓɓe. Pol wari darii yeeso hawriine ndeen, wi'i: —Banndiraaɓe, nyannde ummiimi warde hannden mbuurnam am fuu mi wattaana ɗum naa nder golle Joomiraawo, nder miilo lamngo. Sey Ananiyas, mawɗo *cakkanooɓe Alla wi'i dariiɓe hadde Pol ɓeen, teɓɓa hunnduko Pol. Nden Pol jaabii Ananiyas wi'i mo: —Aan Alla teɓɓata, aan ŋata-fuufowel ! Aan ! Aɗa jooɗii faa kiitoɗaa kam dow tilsinooje *Tawreeta, dey piirta hunnduko mbi'aa mi fiyee. Haalanam toy ɗum winndaa naa ɗum wi'aa nder *Tawreeta? Darinooɓe hadde makko ɓeen ndoofi mbi'i mo: —Mawɗo *cakkanooɓe Alla, mo Alla suɓii njennataa naa? Pol jaabii ɓe, wi'i: —Banndiraaɓe, mi faamaay ko o mawɗo *cakkanooɓe Alla. Miɗo anndi ko no winndaa wi'aa: To yennu ardiiɗo mooɗon ! Pol no anndi ko nder hiitotooɓe ɓeen, woɓɓe no *Sadduki'en, woɓɓe no *Fariisa'en, ngam majjum waɗi nder daane toowne, o wi'i: —Banndiraaɓe, miin mi Farisaajo, ɓii-Farisaajo. Ngam mi tabbintini ko ummitaaki no goonga, waɗi miɗo hiitee ! Wakkati Pol haalunoo haala kaa, geddi ummii hakkune *Fariisa'en e *Sadduki'en, sey hawriine ndeen fecci. *Sadduki'en no mbi'a ko ummitaaki walaa, maleykaaɓe ngalaa, ruuhuuji duu ngalaa. *Fariisa'en duu no ngoonɗini ko kujje ɗee fuu no ngoodi. Ɓe tinni iɓe olka, faa olko maɓɓe mawni. Sey jannginooɓe *Tawreeta gom wonduɓe he *Fariisa'en, ndoofi no mbi'a: —Walaa fuu ko boni ko min ngi'ii he gorko oo ! No waawi taweede ruuhu naa maleykaajo haaldi he makko ! Geddi ndiin mawni hakkune maɓɓe faa mawɗo soogeeji ɗiin huli to ɓe ciccitta Pol. Sey o waɗi soogeeji ɗiin njippoo, itta Pol nder juuɗe himɓe ɓeen, njaara mo nder kaliyol mum'en. Pol nannaa nder kaliyol ngool. Joomiraawo wanngani mo nder jemma, wi'i mo: —Taa hulu ! No ceedoraniɗaa kam *Ursaliima nii, no tilsi duu ceedanoɗaa kam nder *Rooma. Pol waali nder kaliyol soogeeji *Rooma, weeti *Yahudankooɓe gom duu kawri ngaɗi haɓɓi-daane, kuni ko kam'en nyaamataa, kam'en njarataa se hanaa kam'en keɓu mbari Pol non. *Yahudankooɓe kuniiɓe ɓeen ɓuri lasooji ɗiɗo. Ɓe ummii ɓe njehi to mawɓe *cakkanooɓe Alla e mawɓe *Yahudankooɓe, ɓe mbi'i ɗum'en: —Min kunorake Alla ko min nyaamataa, min njarataa, se hanaa min keɓu Pol min mbari non. Joonin, onon he hawriine dawrooɓe, ummee njehee to mawɗo soogeeji *Rooma mbi'on mo, o waɗa Pol waddee, ƴamon ƴamton mo, ngam kiite makko ngaɗa no haaniri. Minen duu, min mbaran mo fadde makko yottaade to mooɗon. Ɓii sakiike Pol debbo nani filla haɓɓi-daane ndeen, sey o yehi nder kaliyol soogeeji ngool, o naati, o haalani Pol filla haɓɓi-daane ndeen fuu. Pol noddi soogeeru mawnu gom, wi'i ndu: —Miɗo hiɗi njaaranaa kam suka gorko oo to mawɗo mooɗon, ngam no woodi ko o hiɗi haalande mo. Soogeeru mawnu nduun yaari mo to mawɗo mum'en, wi'i mo: —Uddaaɗo bi'eteeɗo Pol eeli kam mi wadda suka gorko oo to maaɗa, ngam no woodi ko o hiɗi haalande ma. Nden mawɗo soogeeji oon nanngi junngo suka oon, towtidi seɗɗa he makko, ƴami mo wi'i: —Ɗume ngiɗaa kaalanaa kam? Sey suka oon fiirti hunnduko, wi'i mo: —*Yahudankooɓe gom kawri faa ngara eele jaaŋo ngadanaa ɗum'en Pol yeeso hawriine dawrooɓe. Ɓe mbi'etee ko kam'en no ngiɗi daarude fii Pol oon no wooɗiri. Amma to njaɓu. Ngam ko waɗata, *Yahudankooɓe lasooji ɗiɗo tunnan Pol. Ɓe kunorake Alla ko ɓe nyaamataa, ɓe njarataa nde kam'en mbaraay Pol. Jooni ɓe ciryake, ko mbi'ataa tan ɓe ndoomi. Nden hooreejo soogeeji oon wi'i suka gorko oon: —War hootu dey ŋata hunnduko maa deƴƴa, taa haalan baa gooto ko mbi'uɗaa kam ɗum. Wakkati mawɗo soogeeji *Rooma nannoo ko suka oon wi'unoo ɗum dow haɓɓi-daane mo *Yahudankooɓe ngaɗi dow Pol, o noddi soogeeji makko mawɗi ɗiɗi gom, o wi'i ɗi: —Kawree worɓe keme ɗiɗo, waɗɗotooɓe pucci lasooji tati e sappo e jom'en labbe keme ɗiɗo. Ciryoɗon jamɗe jeenay hannden jemma, kirkinon pucci, njaaron Pol no wooɗiri yeeso Filiki guferner Kaysariya. O winndi ɗerol o hokki ɓe. Nder maggol o wi'i: —Filiki guferner tedduɗo, miin Kalawdiyus Lisiya, miɗo yewte. Gorko mo lildanmaami oo, *Yahudankooɓe nanngi mo, kuni sey mbara mo. Wakkati paamoymi o ɓii-Rooma, naatumi, miin e sewre soogeeji am, coptinmoomi. Ngam miɗo hiɗi faamude ko ɓe pelirta mo, nanngumoomi ngaddumi yeeso hawriine dawrooɓe. Sey tawumi ko dow fii *Tawreeta maɓɓe tan, ɓe pelirta mo, ndenne gacce makko fotaay o waree naa o uddee. Gaɗa mum, nanumi kaden *Yahudankooɓe kawri, ngaɗi haɓɓi-daane faa mbara mo. Ɗum waɗi ko lildumoomi jooni to maa. Mi tilsini felooɓe mo ɓeen duu ngara to maa, pela mo toon. Soogeeji ɗiin ngaɗi ko mbi'aa. Ɓe ciryii, ɓe mburtodi Pol jamɗe jeenay jemma mum, ɓe njaari mo faa Antipatiris. Waali weeti jaangoore mum, worɓe keme ɗiɗo ɓeen e jom'en labbe ɓeen coƴƴi *Ursaliima nder kaliyol mum'en. Waɗɗiiɓe pucci ɓeen njaari Pol Kaysariya. Wakkati ɓe njottinoo Kaysariya ndeen, ɓe kokki guferner oon ɗerol binndaangol ngool, ɓe ngatti Pol nder juuɗe makko. Guferner oon janngi ɗerol ngool, nden ƴami Pol wi'i: « Toy njeyaɗaa? » Pol jaabii mo wi'i: « Leydi Silisi. » Nden o wi'i Pol: —Mi noddete nde nii felooɓe ma ngari. O hokki laawol Pol faddee nder laamorde *Hirudus. Balɗe joy gaɗa garki Pol nder Kaysariya, Ananiyas mawɗo *cakkanooɓe Alla kam duu wari nder Kaysariya. Omo wondi he mawɓe gom, omo wondi duu he Tertullus neɗɗo jannguɗo laabi kiite leydi *Rooma ngam tettinde himɓe nder kiite. Ɓe fuu ɓe ngaraana ngam felude Pol yeeso guferner oon. Pol noddaa wari darii yeeso Filiki. Tertullus fuɗɗi felude mo, fiirti hunnduko wi'i: —Alla sabbinane guferner ! Sabbu maaɗa, e laabi kesi ɗi ndarnuɗaa nder jamaanu maaɗa waɗi jam jippii hakkune amin. Nokku fuu aɗa yettee jettooje ɗe ngalaa keerol. Jooni nii to mi junnu haala, mi ŋaarake ma, kettinoɗaa min seɗɗa. Min taykake min ndaari sey min tawi ko gorko oo no bonɗo faa hanaa seɗɗa. Neɗɗo oo kuɓɓoowo fitina non hakkune *Yahudankooɓe to ɓe tawa fuu. O ardiiɗo sewre diina himɓe Nasaratu. O waɗi no waɗee fuu ngam o liɓa darja *Juulirde amin mawne. Ɗum waɗi min nanngi mo. [Min ngiɗiino hiitanaade mo dow laabi kiite amin, amma Lisiya mawɗo soogeeji *Rooma teeti mo semmbe semmbe nder juuɗe amin, hokki laawol felooɓe mo ɓeen ngara, pela mo to maa. Aan he hoore maa, aɗa waawi ƴami mo,] ngam paama goonga e goonga ko waɗi miɗen pela mo. *Yahudankooɓe tawaaɓe toon ɓeen tokkitii haala Tertullus, mbi'i goonga nii Tertullus haali. Guferner Filiki wonƴiti har Pol hokki mo laawol haalude. Pol fiirti hunnduko wi'i: —Hanaa hannden tan, amma illa ko ɓooyi miɗo anndi ko aan woni kiitantooɗo leydi amin. Ngam majjum waɗi ko sikka fuu walaa miɗo waawi tettinde hoore am yeeso maa nder kiite ɗee. Mi ɓuraay balɗe sappo e ɗiɗi he warde nder *Ursaliima ngam rewude Alla. Nde nii a taykake, a faaman ko mi ɓuraay non. Walaa tawɗo kam nder *Juulirde mawne, nder *baajorɗi naa to gom nder huɓeere *Ursaliima, miɗo yeddodira he goɗɗo naa miɗo uppa jama'aare murta. Huune fuu ko ɓe tuumiri kam, nder maɓɓe walaa baawɗo tabbintinde ɗum. Amma jooni yeeso maa, he daane toowne, miɗo anndi ko mi waraana rewude Alla maamiraaɓe amin dow laawol Alla. To maɓɓe laawol ngool hanaa goonga, ngol sewre diina tan. Amma miin, mi goonɗini ko winndaa fuu nder *Tawreeta e nder dewte annabiiɓe, kam woni ko Alla accataa maayɗo baa gooto. O ummintinan dartiiɓe, o ummintinan bonɓe duu. Huune ndee duu mi tabbintinti ɗum, tuumooɓe kam ɓee duu tabbintini ɗum. Ngam majjum waɗi wakkati fuu miɗo dartii nder miilo laaɓuŋo ngo felataa kam yeeso Alla he yeeso himɓe. Ko wayri kam ɗo waɗi duuɓi. Mi wari jooni yeddande himɓe amin kokke he waɗande Alla sadakaaji. Nder *Juulirde mawne toon ngonmi ko ɓe tawi kam. Mi gayni golle laaɓinol am fuu, mi wondaa fuu he jama'aare gom. Fitina fuu duu waɗaay. Amma *Yahudankooɓe Asiya no ngonnoo nder Juulirde ndeen. Nde nii iɓe ngoodunoo ko ɓe pelirta kam, kamɓe kaani ngara pela kam yeeso maa. Naa wakkati ngaddaami yeeso hiitorde maɓɓe, himɓe wonɓe ɗo nanngiri kam gacce gom? Nde nii ɓe nanngiri kam gacce gom, ɓe kaala. Yeeso hawriine dawrooɓe nder daane toowne mi wi'i ko mi tabbintini ko Alla no ummintinan maayɓe. Haala ka kaalumi kaa tan woni no waɗa mi hiitee yeeso maaɗa naa? Guferner oon no anndi laawol Iisa *Almasiihu, ngam majjum waɗi o itti hunnduko o wi'i Pol'en: —Mi hiitotoo fii mooɗon oo wakkati Lisiya, mawɗo soogeeji *Rooma, wari. Kiite ɗeen eggina faa nyannde gom. O hokki laawol mawɗo soogeeji ɗiin faddoo Pol, amma to o haɓɓee. To higiraaɓe makko duu kaɗee tuntaade mo. Pol waɗi balɗe no uddii. Nyannde gom guferner Filiki wardi he deekum Yahudanke bi'eteeɗo Durusilla ngam tuntaade Pol. Filiki waɗi Pol noddaa, o hettini Pol no haala dow filla goonɗinde Iisa *Almasiihu. Nden Pol tinni no famtina dow noy neɗɗo wuurirta ngam wela Alla. Noy neɗɗo watta ko waawa hoore mum. O wi'i duu ko Alla no hiitoto duuniyaaru fuu. Sey Filiki huli, wi'i Pol: —Heƴi hannden kay ! Jooni soƴƴa jooɗowa. Wakkati keɓumi daama fuu, mi waɗan noddeɗaa. Filiki no miila ko Pol soodan hunnduko mum waɗi o ƴuwtaa dow makko. Wakkati warde wakkati omo nodda mo ngam ɓe njewtida. Pol waɗi duuɓi ɗiɗi no uddii. Sey nyannde gom Filiki ittaa guferner, Porsiyus Festus naati nokku makko. Amma ngam welnude ɓerɗe *Yahudankooɓe Filiki dilli, acci Pol no uddii. Balɗe tati gaɗa garki Festus ngam fuɗɗude golle gufernaaku, o ummii Kaysariya o wari *Ursaliima. Mawɓe *cakkanooɓe Alla e ardiiɓe *Yahudankooɓe gom ngari peli Pol yeeso makko. Ɓe eeli mo o waɗa Pol waddee *Ursaliima ngam ɓe ciryake *Yahudankooɓe warooɓe Pol gom, ɓe ndesi dow laawol. Amma Festus jaabii ɓe wi'i: —Pol no uddii nder Kaysariya. Mi ɓooyataa *Ursaliima, miin he hoore am mi soƴƴoto Kaysariya. Mawɓe mooɗon ngara min njaada, nde tawi Pol waɗi ko foti feleede, ɓe pela mo. Guferner Festus waɗidaayna he maɓɓe balɗe jeetati naa balɗe sappo nder *Ursaliima, nden soƴƴii Kaysariya. Nder Kaysariya o waali, weeti jaangoore mum, o waɗi Pol waddee nder hiirirde ndeen ngam hiitanaade mo. Pol wari, nden mawɓe *Yahudankooɓe warɓe ƴuwi *Ursaliima ngatti mo caka tinni no pelira mo gacce keewɗe. Amma ɓe mbaawaa tabbintinde baa worre nder majje. Pol ummii ngam tettinde hoore mum wi'i: —Walaa gacce ɗe ngaɗumi, daarooje *Tawreeta naa ƴeewooje *Juulirde mawne. Mi waɗanaay laamiiɗo *Rooma gacce fuu. Amma ngam welnude ɓerɗe *Yahudankooɓe ɓeen, Festus ƴami Pol, wi'i: —Aɗa hiɗi yahde *Ursaliima, kiiteneɗaa toon yeeso am? Nden Pol jaabii, wi'i: —Nder sarɗorde Kaysar laamiiɗo *Rooma mawɗo ngonmi, ɗon duu kaanaami hiitaneede. Walaa gacce ɗe ngaɗanmi *Yahudankooɓe, aan he hoore maa aɗa anndani ɗum. Nde nii mi nanngiraama gacce gom naa mi waɗi ko foti wareede mi salaaki wareede. Amma goonga fuu walaa nder ko ɓe peliri kam. Ndenne, walaa gooduɗo laawol watta kam nder juuɗe maɓɓe. Miɗo eela kiite am ɗee njaaree yeeso Kaysar. Guferner Festus yewtidi saawidirooɓe mum, nden wi'i Pol: —A eeli kiite maa njaaree yeeso Kaysar. Yeeso Kaysar kiite maa njaaretee. Guferner Festus adi laawol yaarude kiite Pol yeeso Kaysar, balɗe seɗɗa gaɗa mum, laamiiɗo Agirippa e mawnum debbo bi'eteeɗo Bernike, ngari Kaysariya ngam barkitaade Festus. Ɓe ngaɗi balɗe Kaysariya iɓe njewtana Festus. Nyannde gom Festus waɗani Agirippa filla Pol, wi'i: —Gorko gom, mo Filiki acci no ɗo, no uddii nder Kaysariya. Nder njaaki am *Ursaliima mawɓe *cakkanooɓe Alla e mawɓe *Yahudankooɓe ngari peli mo to am, ɓe eeli kam mi taƴa kiite makko. Njaabiimi ɓe, mbi'umi: Nder leydi *Rooma, min mboowaay hiitanaade pelaaɗo fuu nde hanaa omo darii felooɓe mo ɓeen duu nii no darii. O hokkee laawol tefude tettinde hoore makko. Mawɓe *cakkanooɓe Alla e ardiiɓe *Yahudankooɓe gom tokki kam ngari ɗo. Miin duu, mi jooɗaaki fuu ndoomumi goɗɗum. Waali weeti nyannde ɓe ngarnoo, ngaɗumi o waddee nder hiirirde ngam hiitanaade mo. Warɓe ngam felude mo ɓeen ngari, ndarii. Mi miilii ko iɓe ngoodi daliila mawɗo mo ɓe pelirta mo. Amma kas ! Dow filla laabi diina maɓɓe e dow fii neɗɗo gom bi'eteeɗo Iisa, ɓe tinni iɓe pelira mo. Neɗɗo bi'eteeɗo Iisa oo maayi amma Pol no wi'a omo wuuri. Ɗum wemmbii kam, mi anndaa fuu ko mbi'anmi. Nden ƴamumi Pol nde no jaɓa kiite mum ngaɗaa *Ursaliima. Amma o eeli kam kiite makko ngattee nder juuɗe Kaysar. Wakkati o eelunoo kam ndeen, mbi'umi o faddee ginan. Nde keɓumi laawol fuu mi daaran no ngaɗanmi o yaaree to Kaysar. Sey Agirippa jaabii Festus, wi'i mo: —Miin he hoore am, miɗo hiɗi mi narra nowru am ko gorko oo wi'ata. Nden Festus wi'i mo: —Jaaŋo o waran, a nanan ko o wi'ata. Waali weeti, Agirippa e mawnum debbo Bernike, ngari no ƴuggini, ɓe naati nder hiirirde to kiite Pol ngaɗetee. Soogeeji mawɗi he mawɓe huɓeere ndeen no tokki. Festus waɗi Pol waddaa. Nden o wi'i: —Laamiiɗo Agirippa e onon tawaaɓe ɗo, on ngi'ii gorko oo, kanko woni mo *Yahudankooɓe fuu ngari peli to am nder *Ursaliima. On ngi'ii ɓe ngari ɗo duu ɓe peli mo, ɓe mbi'i: Barol woni dow makko. Amma miin he hoore am, mi hi'aay ko o waɗi ko foti wareede. Kanko he hoore makko, eeli kam kiite makko njaaree to Kaysar. Miin duu mbi'umi kiite makko no njaaretee to Kaysar. Amma mi walaa fuu haala tabbitikka dow makko, ka mbinndananmi ɓurɗo baawɗe nder *Rooma fuu. Ngam majjum waɗi ngaddumoomi yeeso mooɗon. Mi waddi mo duu yeeso maaɗa, aan Agirippa. Ƴamu mo, aan he hoore maaɗa. Nden miin duu, mi heɓan ko mbinndananmi Kaysar. Ngam he giiɗe am yaarude kasunke yeeso Kaysar, neɗɗo winndaay ngam famtinde ko waɗi o felaa, huune non nde hegaaki. Pol no darii nder hiirirde ndeen, sey Agirippa wi'i mo: —A hokkaama laawol haalude. Haalu haala maa. Nden, Pol ɓanti junngo mum, jaabii, wi'i: —Laamiiɗo, mi nani belɗum sanne hannden ngam heɓude laawol daraade yeeso maaɗa faa mi tettina hoore am dow ko *Yahudankooɓe pelirta kam ɗum fuu. Aɗa anndi finaa-tawaaji *Yahudankooɓe, aɗa anndi duu geddi fuu wondi hakkune maɓɓe e himɓe. Ngam majjum waɗi miɗo eele, ngatta munyal kettinoɗaa kam. *Yahudankooɓe fuu no anndi no mbuurdumi illa cukaaku am. Iɓe anndi no njooɗoriimi fuu nder suudu baaba am he nder *Ursaliima. Iɓe anndi, nde nii ɓe calaaki seedaade, ko illa arannde mi tokkuɗo laawol diina amin, laawol ɓurngol tiiɗude faa miɗo limtee nder *Fariisa'en. Joonin, miin nii miɗo hiitee ngam mi watti gokka am dow fodoore nde Alla waɗani maamiraaɓe meeɗen. Lenyi meeɗen sappo e ɗiɗi ɗiin fuu no ngatti gokka mum'en dow tabbintinde alkawal Alla ngaal. Jemma e nyalooma, iɗi tittinkini nder dewol Alla ngam heewtaade fodoore ndee. Laamiiɗo, ngam sabbu gokka kaa waɗi *Yahudankooɓe no pela kam ! Ko waɗi onon *Yahudankooɓe, oɗon miila ko Alla waawaa ummitinde maayɓe? Miin he hoore am, nder balɗe jawtuɗe mi miiliino ko no haani no ngaɗan mi fuu, mi bonna innde Iisa mo Nasaratu. Kujje ɗee fuu ngoni ko ngaɗumi nder huɓeere *Ursaliima. Mawɓe *cakkanooɓe Alla kokki kam laawol mi udda goonɗinɓe heewɓe. Wakkati ɓe kiitantenoo faa ɓe mbaree, mi jaɓi ɓe mbaree. Mi torri ɓe kile keewɗe nder *baajorɗi. Miɗo tilsina ɓe, ɓe kaala haalaaji mettuɗi dow *Almasiihu mo ɓe ngoonɗini oon. Miɗo nanannoo mone maɓɓe sanne sanne, faa miɗo tayna ɓe nder gure janaane, miɗo torra ɓe. Nyannde gom mawɓe *cakkanooɓe Alla kokki kam laawol nanngude goonɗinɓe Iisa nder huɓeere Damas sey ummiimi njehumi Damas. Laamiiɗo, miɗo wonnoo dow laawol Damas caka nyalooma, sey ngi'umi jeyngol gom, ingol ɓuri naange yeynude. Ngol ƴuwi dow, ngol fiilii kam, miin he yaadiraaɓe am fuu. Min fuu, min caami. Wakkati min fuu min ngonnoo e leydi, sey nanumi daane gom no wi'a kam nder Ibrankoore: « Sol ! Sol ! Ko waɗi aɗa torra kam? Nde mbanyuɗaa kam, a torri hoore maaɗa ngam meere. » Nden njaabiimi, mbi'umi: « Joomiraawo ! Aan woni moy? » Daane ndeen wi'i kam: « Miin woni Iisa mo ngonɗaa aɗa torra. Umma, dara, ngam mi wanngani ma, mi suɓake ma ngam ngollanaa kam, ceedanoɗaa kam nder ko ngi'uɗaa joonin dow am he ko ngi'oyta nde mi wanngi he maa yahde yeeso. Mi reenete he *Yahudankooɓe, mi reenete he lenyol gom ngol lilanmaami he mum'en joonin. Mi lilete ngam piirta gite maɓɓe, ɓe ƴuwa nder nimre, ɓe ngarta nder jeyngol. Ɓe copto baawɗe Ibiliisa, ɓe naata Laamu Alla. Ɓe keɓa hakkeeji maɓɓe njaafee, kamɓe he seniiɓe kawtida ndonu ngam ɓe ngoonɗini kam. » Ngam majjum laamiiɗo, mi salaaki ɗowtanaade ko ngi'umi, ƴuwanɗum kam dow. Ɓe artumi waajaade ɓeen ngoni himɓe Damas, himɓe *Ursaliima he fiiliiɓe leydi Yahudiya fuu. Gaɗa mum, tokkinmi himɓe lenyi gom. Mbi'umi ɓe, ɓe tuuba, ɓe ngarta he Alla. Ɓe ngolla golle kollooje ɓe tuubii. Ngam majjum waɗi *Yahudankooɓe nanngi kam nder *Juulirde mawne, ɓe tefi warude kam. Amma Alla wallii kam illa nyannde mum faa warde hannden. Ngam majjum waɗi miɗo ɗo hannden ngam haalande mawɗo yahde pamaro goonga. Mi waajataako huune fuu nde hanaa ko annabiiɓe he Muusa mbi'unoo no warowan. Kanƴum woni: *Almasiihu no torretee faa maaya, o arta maayɓe ummitaade, o waajoo lenyi meeɗen he lenyi gom fuu dow kisinam, ɗam laatanoo ɓe jeyngol. Wakkati Pol haalannoo ndeen, sey Festus hacci he makko, wi'i: —Pol, a haaŋaama ! Anndal maaɗa ngal haaŋii ma ! Nden Pol jaabii mo, wi'i: —Sabbuŋo maaɗa juuta, mi haaŋaaka. Ko kaalanmi ɗum no goonga. Hakkillo am soptaay baa. Agirippa no anndani ɗum, ngam majjum waɗi miɗo suusi haalude ɗum yeeso makko. Nde goonga, mi tabbintini ko ɗum suuɗanaaki mo, ngam ɗum waɗaaka nder cuccukka. Laamiiɗo ! A goonɗini annabiiɓe naa? Miɗo anndi ko a goonɗini ! Sey Agirippa wi'i Pol: —Ndenne nder wakkati seɗɗa oo, aɗa hiɗi ngaɗaa kam law law goonɗinɗo *Almasiihu naa? Nden Pol jaabii mo, wi'i: —Juuti neeɓi miɗo eela Alla, aan he hettinaniiɓe kam joonin on fuu laatoɗon hano am, amma tawee callali ɗi ngalaa he mooɗon. Laamiiɗo oon, guferner oon, Bernike he jooɗodinooɓe he maɓɓe ɓeen fuu ummii. Wakkati ɓe mburtinoo ndeen, iɓe mbi'odira: —Gorko oo waɗaay ko foti wareede naa ko foti haɓɓireede callali. Sey Agirippa wi'i Festus: —Omo waawi yoofeede nde nii o wi'aayno kiite makko njaaree to Kaysar, laamiiɗo *Rooma mawɗo. Wakkati njaaki amin leydi Italiya tabbitinnoo ndeen, Pol e kasunkooɓe gom ngattaa nder junngo Yuliyus, mawɗo soogeeji gonɗo nder sewre soogeeji Kaysar. Min naati laana ndiyam ƴuwka Adaramatiya, kaanuka fanta gure leydi Asiya, gure tawaaɗe dow hunnduko ndiyam. Miɗen ngondi he Aristarkus gorko jeyaaɗo leydi Makedoniya, ƴuwɗo Tesalonika. Min ndilli Kaysariya, jaangoore mum weeti, tawi min njottake Sidon. Yuliyus nani yurmeene Pol, hokki mo laawol tuntowaade higiraaɓe makko wonɓe nder Sidon ngam ɓe keɓa ko ɓe mballiri mo. Wakkati min ƴuwnoo Sidon, henndu mawnu woni no njaɓɓitoo min. Nden min tokkiri fonngo duune Kipurus. Min pedditi hedde har Silisi e Pamfiliya. Min njottii Mira nder leydi Lisiya. Mira toon, Yuliyus tawi laana ƴuwka Alekasandiire no fonndi Italiya. O nanni min nder makka. Min ngaɗi balɗe, laana amin no yaha heese heese. Da cat he walaa hawli ko min njottii Kinidus. Henndu nduun haɗi min, min tokka to min kaani tokkirde. Nden min takki fonngo duune Kereta har to henndu walaa, min panti Salmoni. Da cat ko min njottii nokkuure wi'eteene Jipporde Lobbere, nde woɗɗaa Lasiya. Ngam min ɓooyi sanne dow laawol, jahaangal ngaal duu no hulƴinii jooni. Wakkati Juulɗe moytol hakkeeji ngari, faa njawti. Nden Pol holliti ɓe wi'i: —Banndiraaɓe, mi hi'i ko jahaangal meeɗen ngal no keewngal torra he balaa'u. Hanaa ngam laana kaa he gineeji ɗii tan, amma enen he ko'e meeɗen duu no waawi laataade mursen yonkiiji meeɗen. Yuliyus, mawɗo soogeeji oon, hoolaaki hollitoore Pol ndeen. Sey o hettinani ko mawɗo awƴooɓe laana kaan he joomiika mbi'i. Ɗuuɗal himɓe tawaaɓe nder laana kaan ngiɗaa dabba nder jipporde ndeen ngam ɗon welaa dabbude. Nden ɓe mbi'i kam'en tefowa yottaade Fenikisa ngam dabbude toon. Fenikisa jipporde laanaaji non wonnde Kereta huccitidde caka hoore huɗo he gorgal, he caka soɓɓirde he gorgal. Kenel hoore-huɗowel gom fuɗɗi no wifa, gollooɓe nder laana kaan miili ko kam'en mbaawan yottaade Fenikisa. Ɓe ƴeencini jamɗe darnooje laana ɗeen, ɓe takki fonngo Kereta, iɓe njaha yahde. Amma wakkati seɗɗa gaɗa mum, sey henndu mawnu gom ƴuwanndu soɓɓirde huccitidde lettugal, ummiroy semmbe semmbe illa duune Kereta. Henndu nduun taɓɓiti laana kaan faddii ka, min acci ka, ika doya yahde. Wakkati min njawtunoo duungel Kawda, semmbe mayru ɓuyti seɗɗa. Da cat ko min keɓi, min pooɗi ngel, min ngartiri laanel pamarel ngel hadde laana mawka kaan. Sey gollooɓe ɓeen ƴetti ngel, njowi dow laana mawka kaan. Nden ɓe kooƴi ɓoggi, ɓe piilii laana mawka kaan. Ngam hulude to ɓe nufoy dow fonngo nder soɓɓirde Libiya, ɓe njippini guda ngaɗoowa laana kaan dilla, ɓe acci ika doya yahde. Henndu nduun tokki no yonka min faa jaangoore mum ɓe puɗɗi iɓe paɗɗa donle laana kaan nder maayo ngoon. Faɓɓi jaangoore mum, kamɓe he ko'e maɓɓe adi gineeji gollirɗi maɓɓe paɗɗi nder maayo ngoon. Naange he koode ngaɗi balɗe ngi'ataake. Henndu nduun tinni no wifa, faa min itti gokka kisol fuu nder ɓerɗe amin. Min ngaɗi balɗe, min nyaamaay. Sey nyannde gom Pol ummii darii hakkune jama'aare fuu, wi'i: —Nde nii on njaɓiino haala am, on ndillataano Kereta, torraaji ɗii he mursere ndee duu hewtotaako on. Joonin, ko kaalananmi on woni pukkinee hakkillooji mooɗon, baa gooto nder mooɗon mursataa yonki mum, laana kaa tan mursetee. Hankin, Alla jeyɗo kam mo ndewanmi, lili maleykaajo gom he am. Maleykaajo oon wi'i kam: « Pol, taa hulu, walaa ko waawi haɗude ma darowaade yeeso Kaysar. Alla reenete, aan he yaadiraaɓe maaɗa ɓeen fuu. » Ndenne, pukkinee hakkillooji mooɗon, ngam miɗo hooli ko Alla haalani kam ɗum. Tabbat ko o wi'i ɗum waɗan. Amma paamee faa ko tilay nufen dow duune gom. Min ngaɗi jemmaaji sappo e nay, miɗen ndoya nder maayo Cakawo. Caka jemma sappo e nayaɓo oon, awƴooɓe laana kaan miili ko kam'en ɓadake leydi gom. Ɓe paɗɗi ɓoggol ettirgol luggiɗirka ndiyam, ɓe tawi luggiɗirka kaan no waɗa gabaaje laso. Yeeso seɗɗa kaden, ɓe paɗɗi ngol, ɓe tawi luggiɗirka kaan no keddi gabaaje sappo he joy. Ɓe kuli to ɓe caamoy dow kaaƴe. Nden ɓe njippini har gaɗa jamɗe nay darnooje laana kaan, iɓe keɗi Alla holla ɓe beete. Wakkati gollooɓe nder laana kaan njippinoo laanel pamarel ngel dow ndiyam, faa ɓe ndilla kamɓe tan, sey ɓe peni ɓe mbi'i woɓɓe ko kam'en no njippinowan jamɗe yeesooje darnooje laana kaan. Nden Pol wi'i mawɗo soogeeji oon, he soogeeji mum: —Nde nii ɓe ndillii ɓe acci on nder laana kaa, to baa gooto mooɗon daɗataa. Wakkati soogeeji ɗiin nanunoo ko o wi'i ɗum, sey ɓe taƴi ɓoggi ɗi laanel ngel haɓɓiraa, ɓe acci ngel ingel dilla yahde kanngel tan. Woɗɗa weetude, sey Pol eeli ɓe, ɓe fuu ɓe nyaama, o wi'i ɓe: —Hannden woni balɗe sappo he nay, on nyaamaay. Oɗon ndoomi ko watta. Mi eeli on, ngaree, nyaamee ngam kison. Fakat baa leeɓol hoore gooto mooɗon solataa sako saama. Wakkati o haaldannoo he maɓɓe ndeen, o hooƴi buuru, o yetti Alla yeeso maɓɓe, ɓe fuu. O helti, o fuɗɗi nyaamude. Sey ɓe fuu hakkillooji maɓɓe pukki. Ɓe kooƴi, kamɓe duu buuruuje ɗeen iɓe nyaama. Minen tawaaɓe nder laana kaan, miɗen ngaɗa himɓe keme ɗiɗo e lasooji tato e sappo he jeegom (276). Wakkati ɓe nyaamunoo faa ɓe kaari ndeen, sey ɓe kooƴi saakuuji alkama gonɗi nder laana kaan, ɓe paɗɗi nder maayo heɓa ɗum huyfinan ka. Wakkati weetunoo, awƴooɓe laana kaan anndaa toy kam'en tawa amma ɓe kolliri fonngo gom to maayo ngoon waɗi hano luuro nii. Iɓe ngiɗi hoɗoyde toon he laana kaan, nde no waɗoo. Nden ɓe taƴi ɓoggi jamɗe darnooje laana ɗeen, ɓe njoofi nder ndiyam. Ɓe kaɓɓiti ɓoggi awƴirngel laana kaan. Ɓe adi awƴirngel ngel, ɓe ƴenciniri wudere waɗoore ka yaha, ɓe peerti nde. Nden ɓe ponndi fonngo maayo ngoon, henndu no tutooka, ika doya yahde. Ɓe njottii to taasiri gom, sey laana kaan fiyi he tilde gom. Hoore makka irii nder tilde ndeen faa ka sonnyataa. Semmbe benkeƴƴe ɗeen tinni no cerka ka har gaɗa. Soogeeji gonɗi nder laana kaan ciryii warude kasunkooɓe wonɓe nder makka heɓa to baa gooto maɓɓe doggu. Amma ngam Yuliyus mawɗo soogeeji ɗiin no hiɗi danna Pol, sey o itti ɓe dow anniya maɓɓe. Nden o hokki laawol waawɓe yinaade ɓeen arta njinoo mburtowoo. Hoddiiɓe ɓeen duu tiigoo dow koɓitte laana kaan naa goɗɗum ƴuwɗum he makka. Nii waɗi ko min fuu min keɓi yottaade fonngo ngoon jam he seho. Wakkati min kisunoo sarri maayo ngoon, nden min nani ko innde duune nde min ngari ndeen woni Malta. Himɓe tawaaɓe dow mayre njaɓɓorii min teddirka. Ndiyam no toɓa, jaangol duu no woodi. Nden ɓe kuɓɓani min hiite min ƴilfoo. Pol hawri leɗɗe, faɗɗi nder magge. Nguleeki magge waɗi mboddi tawani nder majje gom wurtii, soppi Pol he junngo. Wakkati himɓe duune ndeen ngi'unoo mboddi ndiin no ɓilii he junngo Pol, sey ɓe mbi'odiri hakkune maɓɓe: —Tabbat gorko oo no ittoowo yonki non. Baa nii ko o hisi sarri maayo ngoo, kiite caami dow makko, ɗe accataa mo o wuura. Pol fiɗɗi junngo mum, sey mboddi ndiin saami nder hiite ngeen. Meentol ngool torraay mo baa seɗɗa. Ɓe miili o ɓuutan naa o saaman wakkati mum da, o maaya. Ɓe keɗi faa ɓooyi, ɓe ngi'ii ɗum torraay mo baa seɗɗa. Nden ɓe mbayli anniyaaji maɓɓe iɓe mbi'a: Deweteeɗo gom non ! Ɗon da hadde amin gese Pubiliyus, hooreejo duune ndeen, no kolliree. O wari, o jaɓɓii min no wooɗiri. O weerni min balɗe tati, omo hakkilii he amin. Baabiiko no fukkii sellaa. O jontaaɗo, omo wondi wulowulo manngo, reedu makko no fiyaa, omo doggina ƴiiƴam. Pol ummii yehi to makko, du'ii, yowi juuɗe mum dow makko, o yamɗiti. Wakkati baaba Pubiliyus yamɗitinnoo, nyawɓe duune ndeen fuu no ngara no nyawto to Pol. Himɓe duune ndeen teddini min ir teddungal fuu. Wakkati min ciryinoo dillude, ɓe ngaddani min jooɓaari. Nder mayri ɓe ngatti huune fuu ko min kaajaa ngam jahaangal amin. Miɗen ngonnoo Malta faa lebbi tati. Nyannde gom min naati laana ƴuwka Alekasandiire, ndabbunooka Malta, inndirteeka inɗe tooruuje funeeɓe worɓe Kastor e Polukisa, min ndilli. Wakkati min ndillunoo Malta min ngari huɓeere Sirakus. Min ngaɗi balɗe tati nder mayre. Min ndilli Sirakus, min takki daane maayo Cakawo, min ngari Regiyum. Jaangoore mum, henndu hoore huɗooru gom no wifa. Balɗe ɗiɗi tan min ngaɗi ko min njottowi Potiyoli. Nder Potiyoli, min tawi banndiraaɓe goonɗinɓe gom eeluɓe min, min ngaɗana ɗum'en jeɗɗiire. Gaɗa jeɗɗiire amin nder Potiyoli, min ummii, min njehi *Rooma. Wakkati banndiraaɓe amin gom wonɓe *Rooma nanunoo garki amin, ɓe ummii ɓe ngari luumo Abiya he nokkuure wi'eteene Jipporɗe Tati ngam jaɓɓitaade min. Wakkati Pol hi'unoo ɓe, o yetti Alla, o ɓeydi suusude. Min ummodi he maɓɓe min ngardi *Rooma. Wakkati min njottinoo *Rooma, Pol hokkaa laawol jippoo feere mum, soogeeru gom dooma mo. Balɗe tati gaɗa garki amin nder *Rooma, Pol noddi mawɓe *Yahudankooɓe ngara jipporde mum. Wakkati ɓe kawrunoo to Pol, Pol wi'i ɓe: —Banndiraaɓe ! Baa nii ko mi waɗanaay himɓe meeɗen gacce fuu, mi yaaɓaay duu laawol finaa-tawaaji maamiraaɓe meeɗen baa gootol, mi nanngaama *Ursaliima, mi wattaama nder juuɗe hooreeɓe leydi *Rooma. Wakkati hooreeɓe leydi ndiin ƴami ƴamtinii kam, ɓe ngiɗiino yoofude kam, ngam ɓe tawraay kam fuu goɗɗum kaanuɗum waɗa mi waree. Amma *Yahudankooɓe *Ursaliima calii. Ngam majjum waɗi tilay am, baa nii ko mi hiɗaa felude himɓe am, mi ƴama kiite am njaaree yeeso Kaysar. Ɗum woni sabiili gaɗɗo mi noddi on ngam fillanaade on. Oɗon anndi gokka Isra'ilankooɓe, ngam gokka kaa waɗi kaɓɓiraami callali ɗii. Sey mawɓe *Yahudankooɓe njaabii mo, mbi'i: —Minen, min keɓaay fuu ɗerol gom ƴuwngol Yahudiya garngol dow innde maa. Nder banndiraaɓe amin baa gooto waraay, waɗani min filla maaɗa naa haalana min ko boni gom dow maaɗa. Amma ko min ngiɗi woni aan he hoore maaɗa kaalanaa min ko miiluɗaa. Ngam minen, miɗen anndi ko nokku fuu no woodi himɓe jancooɓe sewre diina maa. Nden mawɓe *Yahudankooɓe kokki Pol nyalaane nde ɓe ngartoyta to makko. Wakkati nyalaane nde ɓe mbi'unoo ɓe ngartan ndeen yottii, *Yahudankooɓe heewɓe ngari to Pol weeri. Illa subaka kecco faa gaɗa kiraaɗe, Pol no waajoo ɓe dow filla Laamu Alla. Omo tuugo dow *Tawreeta Muusa he dewte annabiiɓe, ngam ɓe ngoonɗina Iisa. Nder maɓɓe woɓɓe njaɓi ko o haalani ɗum'en, woɓɓe duu njaɓaay. Ɓe pooɗodiri hakkune maɓɓe, faa ɓe puɗɗi sankitaade, sey Pol wi'i ɓe: —Goonga *Ruuhu Ceniiɗo haali, wakkati o wi'unoo maamiraaɓe mooɗon har hunnduko annabi *Esaaya: Yehu to lenyol ngool, mbi'aa: On nanan faa wooɗa, amma on paamataa. On ndaaran faa wooɗa, amma on ngi'ataa. Ngam himɓe lenyol ngool no njoori ɓerɗe: Ɓe cukkii noppi maɓɓe, ɓe maɓɓii gite maɓɓe. Ngam to gite maɓɓe ngi'u, to noppi maɓɓe nanu, to hakkillooji maɓɓe paamu, to ɓe tuubu sako mi danna ɓe. Pol wi'i ɓe kaden: —Paamee ko Alla lildi kisinam mum to ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ngam kamɓe kay ɓe kettinto ! [ Wakkati Pol haalannoo haalaaji ɗii, *Yahudankooɓe ɓeen ndilli, tinni no njeddodira sanne hakkune mum'en.] Pol jooɗii duuɓi ɗiɗi nder suudu ndu o luwi. Omo jaɓɓoo warooɓe no ndaara mo fuu. Nder cuusal manngal omo waajoo dow Laamu Alla, omo janngina *Habaru Iisa *Almasiihu Joomiraawo. Walaa fuu ko waawi haɗi mo. Miin Pol, maccuɗo Iisa *Almasiihu, mo Alla noddi ngam laatoo lilaaɗo makko. Miin mo Alla suɓii, waajoo *Habaru lobbo filla dow Iisa *Almasiihu winndi ɗerol ngool. *Habaru lobbo mo mbaajotoomi oo woni habaru mo illa fil'ajal Alla fodaninoo en nder dewte ceniiɗe har kunndule annabiiɓe mum. Habaru oo walaana no haala dow Ɓiyiiko, Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, mo har ɓii-aadamaaku wurtaakina nder lenyol Daawda. Amma har *Ruuhu Ceniiɗo tabbintinaama ko o *Ɓii-Alla, wakkati mo nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo o ummintina he maayde. Alla barkinɗini kam waɗi kam lilaaɗo dow innde Iisa *Almasiihu heɓa ɓe kanaa *Yahudankooɓe fuu ngoonɗina mo tokka ko o wi'i ɗum'en. Onon, ɓe Alla noddi warta tokkuɓe Iisa *Almasiihu, onon duu, oɗon limtee nder maɓɓe. On fuu wonɓe *Rooma, ɓe Alla horsini, noddi ɗum'en ngam ngartaa himɓe mum, miɗo sanna on. Alla *Baabiraawo meeɗen, he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen hokka on jam e moƴƴere. Duuniyaaru fuu nani filla goonɗinol mooɗon. Ngam majjum waɗi, miɗo yetta Alla daliila Iisa *Almasiihu ngam mooɗon. Alla, mo ngollananmi he ɓerne am fuu, nder waaju *Habaru lobbo, habaru Ɓiyiiko, no anndi ko nder du'aa'u am fuu, miɗo miccitoo he mooɗon. Miɗo eela Alla, nde hiɗi, jaɓi hoynana kam laawol no mi warirta to mooɗon. Miɗo hiɗi hi'ude on sanne ngam mi walla on keɓon kokkal ngal *Ruuhu Ceniiɗo hokkata heɓa cemmbiɗon. Kaden, miɗo hiɗi mi tawee hakkune mooɗon faa cemmbinɗinodiren nder goonɗinol ngol kawtuɗen ngool. Banndiraaɓe, miɗo hiɗi paamon ko mi siryake kile keewɗe ngam warde to mooɗon amma faa warde hannden mi heɓaay laawol majjum. Miɗo hiɗi golle am ngaɗa barke hakkune mooɗon hano no ɗe ngaɗiri barke hakkune woɓɓe. Waajibi non, teddorgal yahde to himɓe fuu no dow gi'al daane am. Teddorgal yahde to tawaaɓe nder huɓeere naa nder ladde, teddorgal yahde to jannguɓe he ɓe njanngaay, ɗum fuu no dow am. Ndenne, daliila kujje ɗee fuu waɗi, miɗo hari warde waajaade on *Habaru lobbo oo, onon tawaaɓe *Rooma. Waaju *Habaru lobbo hanaa semteene non to am, ngam *Habaru lobbo oo woni baawɗe Alla jottinooje goonɗinɗo fuu he kisinam. Arannde nii *Yahudankooɓe, nden ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Ngam *Habaru lobbo wanngini dartinaaku ƴuwngu to Alla keɓeteengu daliila goonɗinol tan. Ngam nii woni no ɗum winndiraa wi'aa: Jom dartinaaku wuuran daliila goonɗinol mum. Illa dow, Alla wanngini tikkere mum ngam ɓiɓɓe aadama ngaɗi hakke, iɓe nder gaɗol oonyaare. Har oonyaare maɓɓe duu iɓe kaɗa goonga wanngude. Nde goonga, ko neɗɗo waawi anndude dow Alla fuu no laaɓani ɓe. Alla he hoore mum holli ɓe ɗum. Goonga non ko woni he makko fuu hitere waawaa hi'ude ɗum. Amma illa fuɗɗorde o holli ko kam no Alla. O holli baawɗe makko dow ko o tagi fuu. Ngam majjum waɗi nde nii ɗum taykaama, ɗum daaraama ɓe ngalaa ko ɓe mbi'a. Baa nii ko iɓe anndi Alla, ɗum fuu waɗaay ɓe njetta mo, ɓe teddina mo no foti o teddiniree. Ɓe tokkitii taykaaki meere faa ɓe mbini, ko'e maɓɓe mbaati, ɓerɗe maɓɓe duu niɓɓi. Iɓe mbi'a ko kam'en no jom'en hakkillo, jaa ɓe haaŋaaɓe. Fadde maɓɓe rewude Alla jom teddungal, Duumiiɗo faa abada abadin, tooruuje gaɗaaɗe nder nanndi neɗɗo maayoowo, naa pooli, naa dabbaaji, naa bolle, ɓe tinni iɓe ndewa. Ngam majjum waɗi Alla duu acci ɓe tokki muuyɗe ɓerɗe maɓɓe tunnuɗe faa ɓe pekiti ɓalli maɓɓe he tuuni jeenu. Ɓe mbattiti goonga Alla he fewre. Ɓe teddini ko tagaa ɗum, ɓe ndewi ɗum. Ɓe mboppi Taguɗo huune fuu oon, potuɗo yetteede faa abada ! Teddungal laatanoo mo faa abada abadin. Aamiin ! Ngam majjum Alla acci, ɓe tokka muuyɗe ɓerɗe maɓɓe, ɓe ngaɗa ko waɗude ko semtini. Rewɓe maɓɓe acci ko dagii, ko anndanoo, kam woni debbo hawra he gorko, rewɓe maɓɓe hakkune mum'en tefodirta. Non duu worɓe maɓɓe acci ko dagii ko anndanoo, kam woni gorko hawra he debbo, worɓe maɓɓe hakkune mum'en tefodirta. Nii waɗi ko ɓe pooɗani ko'e maɓɓe kiite potuɗe dey-dey he golle maɓɓe nyidduɗe. Ko nii ɓe calii wondude he anndal Alla, Alla duu accidi ɓe he hakkillooji maɓɓe benbaaɗi ɗi ngalaa fuu nafakka gom, ɓe ngaɗi ko haanaa waɗeede. Iɓe keewi iri rafi dartinaaku fuu, iri haasidaaku fuu he ir caɗal fuu. Iɓe keewi borondi, suuno, ittodirol yonki, he habdo. Iɓe keewi ƴoyre he iri laru fuu, nyo'oore bonnoore innde he rafi herseene. Iɓe mbi'odira haalaaji bonɗi, ɓe wayɓe Alla, ɓe toonyotooɓe, ɓe ƴettooɓe ko'e, ɓe hiɗuɓe innde. Iɓe nyenyi nder gaɗol bone. Iɓe murta he saarooɓe maɓɓe. Ɓe ngalaa basiira, haala maɓɓe yottataako, ɓe koolnaaki, ɓe ngalaa yurmeene fuu. Baa nii ko iɓe anndi ko Alla wi'i waɗooɓe iri golleeji ɗi fuu maayde woni mbaka mum'en, ɓe accaay waɗude ko boni. Iɓe njardii duu he waɗooɓe ko boni. Ko nii waɗi ɓii-aadama fuu no woodi anndal dow dartinaaku Alla, ndenne aan peloowo goɗɗo, baa nii a moy non, walaa fuu no coptirtoɗaa. Ndenne, nde a felii goɗɗo, a liɓi hoore maa ngam aan he hoore maaɗa aɗa waɗa kujje ɗee. Eɗen anndi ko kiite ɗe Alla taƴi fuu no poti dey-dey he waɗooɓe golle bonɗe. Aan peloowo waɗooɓe golle bonɗe, tawi duu aan he hoore maaɗa aɗa waɗa ir majje, he giiɗe maaɗa aɗa miila ko a hisan kiite Alla naa? Naa a yawi ɗuuɗal moƴƴere Alla, munyal makko, he ko o yaawaa bonude he maaɗa? Ndenne a anndaa ko moƴƴere Alla no waɗa tuuba? Amma tiiɗal nyiraaku he ɓerne ɓaleeraaku maaɗa waɗi kawranɗaa hoore maa kiite gonɗe no ndoomi ma nyannde fuu tikkere Alla wanngi. Nyalaane ndee nder mum kiite makko dartiiɗe wanngintee. Alla yoɓan neɗɗo fuu dow golle mum. Tittinkiniiɓe ngolli ko wooɗi ngam tefude teddungal, darja e mbuurnam nduumiiɗam, ɓee ngoni ɓe Alla hokkata laawol wuurdude he mum faa abada abidin. Amma hiɗuɓe ko'e mum'en tan calii goonga, peŋi he waɗude bononda, tikkere he mone ngoni mbaka maɓɓe. Torra he ɓillaare ngoodani gaɗoowo ko boni fuu. *Yahudankooɓe artiree ginan, nden ko ɓe kanaa *Yahudankooɓe tokkinee. Amma darja, teddungal e jam ngoni mbaka gaɗoowo ko wooɗi fuu. *Yahudankooɓe artiree ginan, nden ko ɓe kanaa *Yahudankooɓe tokkinee. Ngam Alla walaa hedran-hedran. Neɗɗo fuu waɗi hakke ngam anndaa ko winndaa nder *Tawreeta, joomum no hiitetee kiite maayde baa nii ko anndaano *Tawreeta. Neɗɗo fuu anndi ko *Tawreeta wi'i, dey waɗi hakke, no waɗantee kiite dey-dey dow ko *Tawreeta wi'i. Hanaa nanuɓe ko *Tawreeta wi'i ngoni jom'en dartinaaku yeeso Alla, amma tokkuɓe ngolli ko nde wi'i, kam'en ngoni jom'en dartinaaku yeeso Alla. Mo hanaa Yahudanke, baa nii anndaa ko *Tawreeta wi'i, nde nii waɗi ko *Tawreeta tilsini waɗee nder rafi anndal mum, too ɗum no holla ko joomum no anndi ko haani waɗeede, baa nii ko anndaano ko *Tawreeta wi'i. Ko o waɗi ɗum no holla ko *Tawreeta wi'i fuu no winndaa nder ɓerne makko. Hanaa nder ɓerne makko tan, iɗum winndaa duu nder ɓerne neɗɗo fuu mo hanaa Yahudanke. Ɓerɗe maɓɓe no kolla ko ɗum goonga ngam wakkatiiji gom miilooji maɓɓe no pela ɓe, wakkatiiji gom duu iɗi lamna ɓe. Ngam majjum waɗi hano no *Habaru lobbo mo ngonmi miɗo waajoo wi'iri ɗum, non ɗum laatoytoo nyannde Alla tokkirta har Iisa *Almasiihu hiito ko suuɗi fuu nder ɓerɗe himɓe. Aan, bi'oowo aan he hoore maa, a Yahudanke. Aan mo wakkili hoore mum he *Tawreeta, aan piyoowo gabaare dow kawtal mum he Alla. Aan annduɗo muuyɗe Alla, aan mo nder nawtoraade he ko *Tawreeta wi'i waawi suɓaade ko wooɗi. Aan tabbintinɗo ko aɗa waawi ɗowi bumɗo, aan tabbintinɗo ko a jeyngol ngam yeynanande wonɓe nder nimre. Aan ekkintinoowo ɓe ngalaa anndal, jannginoowo sukaaɓe ngam aɗa jogii goonga he anndal kuuɓungal tawaangal nder *Tawreeta. Aan ekkintinoowo woɓɓe, a ekkintintaa hoore maaɗa. Aɗa fooɗa noppi himɓe to ɓe mbujju, amma aan he hoore maaɗa aɗa wujja. Aɗa fooɗa noppi himɓe ngam to ɓe jeenu, amma aan aɗa yeena. Aɗa harmini tooruuje, amma aɗa wujja nder cuuɗi majje. Aɗa fiira *Tawreeta gabaare, amma a ɗowtantaako ko nde wi'i. Ndenne, a hokkaay Alla teddungal mum. Ngam no winndaa wi'aa: Daliila mooɗon waɗi ko ɓe kanaa *Yahudankooɓe no mbonna innde Alla. Tabbat juulnol no nafee, nde nii a ɗowtaniiɗo ko *Tawreeta wi'i. Amma nde nii a hanaa ɗowtaniiɗo ko *Tawreeta wi'i, baa nii ko a juulnaaɗo, aan he mo juulnaaka fuu no go'o. Alal misaali mo juulnaaka gom no ɗowtanoo ko *Tawreeta wi'i, Alla daarata joomum hano no juulnaaɗo naa? Mo juulnaaka oo, ɗowtaniiɗo ko *Tawreeta wi'i oo, kam waɗante kiite. Aan juulnaaɗo, jogiiɗo *Tawreeta muɓɓo binndaaɗo amma no murta he ko *Tawreeta wi'i. Yahudanke goonga e goonga hanaa mo dow ɓanndu mum tan hollata ko kam no Yahudanke, kaden juulnol goonga e goonga hanaa juulnol ngol waɗetee dow ɓanndu gorko. Ndenne, Yahudanke goonga e goonga woni laatiiɗo Yahudanke nder ɓerne mum. Juulnol goonga e goonga woni juulnol ngol *Ruuhu Alla waɗata nder ɓerne neɗɗo. Juulnol ngool ƴuwaay nder tilsinooje binndaaɗe. Ir neɗɗo oo Alla manata ɗum, hanaa ɓii-aadama. Ndenne, nde nii woni no waɗa, nafakka kaye Yahudanke woodi? Ɗume juulnol nafiri? Nde en etii en ndaari nder laabi keewɗi, ko Yahudanke ɓurdi mo hanaa Yahudanke no ɗuuɗi. Misaali seɗɗa gom nii, *Yahudankooɓe Alla halfini haala mum. Goonga non, woɓɓe nder maɓɓe kolaaki Alla, amma baa nii ko ɓe koolaaki mo, ɗum waawaa bonnude fuy nder ko Alla no kolniiɗo. Ndenne, neɗɗo fuu faama ko Alla woni goonga, himɓe ngoni fenooɓe. Hano no ɗum winndiraa wi'aa: Aan Alla nde a haali, neɗɗo fuu no anndi ko a haali goonga. Nde a felaama duu, aan hepta goonga. Nde nii rafi dartinaaku meeɗen no laatoo laawol tabbintinol dartinaaku Alla, ndenne ɗume woodi ko mbi'eten kaden? Nde nii Alla jippinii tikkere mum dow meeɗen, en mbi'an ko o hanaa jom dartinaaku naa? Ko mi wi'i ɗum no miiloo ɓii-aadama. En mbaawaa wi'ude ɗum he Alla, ngam nde nii Alla hanaa jom dartinaaku, noy o hiitorto duuniyaaru? Nde fewre am walli himɓe ngi'a goonga Alla yaasin laaɓɗo, nde nde waɗi ɓe teddina mo, ndenne ɗume waɗi hannden miɗo hiitee hano mi gaɗoowo hakke? Nde nii non, sey tinnoɗen nder waɗude ko wooɗaa ngam ɗum laatoo laawol wurtinde ko wooɗi. Goonga non woɓɓe no mbi'an ko en mbi'iri nii amma ɗum hanaa goonga, ɗum kuddi tan. Ir himɓe ɓee no ngaɗantee kiite dey-dey golle mum'en. Enen *Yahudankooɓe, ɗume mbi'eten? Eɗen ɓuri ɓe kanaa *Yahudankooɓe naa? Too, en ɓuraa ɓe baa fuy ! En artiino en mbi'i ko Yahudanke he mo hanaa Yahudanke fuu no nder maccangaaku hakke. Hano no ɗum winndiraa wi'aa: Jom dartinaaku walaa, baa gooto. Walaa gooto, gooduɗo faamu, naa gooto tefoowo yeeso Alla. Ɓe fuu ɓe mbinake Ɓe fuu ɓe mboni. Walaa baa gooto gaɗoowo ko wooɗi. Baa gooto walaa. Kunndule maɓɓe no nanndi he annyeeje omtiiɗe. Iɓe nawtoro ɗemle belɗe ngam hiilude himɓe. Toni maɓɓe no keewi tooke hano firsoori. Kunndule maɓɓe no keewi kuddi he haalaaji mettuɗi. Koyɗe maɓɓe no karganoo rufude ƴiiƴam. To ɓe pa'i fuu, bononda e mettorgal ɓerne no tokki ɓe, ɓe anndaa laawol waɗude jam. Kulol Alla walaa nder ɓerɗe maɓɓe baa seɗɗa. Eɗen anndi huune fuu ko *Tawreeta wi'i, nde wi'aanaa ɗum na ngam wonɓe no ɗowtanoo ko nde wi'i. Neɗɗo fuu waawaa wi'ude ko kam waɗaay hakke. Ndenne, himɓe fuu no kaani paama ko kam'en ngaɗi hakke yeeso Alla. Walaa tokkuɗo ko *Tawreeta wi'i daaroyteeɗo jom dartinaaku yeeso Alla, ngam no tokki *Tawreeta. *Tawreeta waɗataa neɗɗo jom dartinaaku amma nde hollataana himɓe ɗume woni hakke. Alla wanngini hannden laawol keɓol dartinaaku mum. Dartinaaku nguu hanaa har *Tawreeta, ngu heɓirtee baa nii ko *Tawreeta he dewte annabiiɓe ceedanake ngu. Dartinaaku ƴuwngu to Alla nguu no heɓee daliila goonɗinde Iisa *Almasiihu. Neɗɗo fuu goonɗini *Almasiihu, Alla wartiran ɗum jom dartinaaku. Alla walaa hedran-hedran. Himɓe fuu ngaɗi hakke, ɓe fuu ɓe mbaawaa keɓi dartinaaku Alla. Amma joonin Alla wartiri neɗɗo meeɗen fuu jom dartinaaku daliila moƴƴere nde o waɗani en forba. Hakke neɗɗo meeɗen fuu moytaama yeeso makko nder barke dimɗinol ngol *Almasiihu waɗani en. Alla lili mo ngam o laatoo *sadaka heɓa neɗɗo fuu goonɗini mo hakke mum moytee daliila ƴiiƴam makko. Alla waɗi ɗum ngam hollude dartinaaku mum, ngam ndenno o munyaniino waɗooɓe hakke. Kiite fuu non o taƴanaay ɓe. Alla waɗi nii nder wakkati oo ngam hollude ko he hoore mum no jom dartinaaku, kaden duu o waɗan neɗɗo fuu goonɗini Iisa jom dartinaaku. Ndenne, walaa ko neɗɗo fiyira gabaare wi'a kam no goɗɗum. Ɗume waɗi ko ɗum walaa? Ɗum walaa ngam hanaa golle meeɗen waɗata en jom'en dartinaaku. Goonɗinol Iisa kam wartirta en jom'en dartinaaku. Ngam eɗen anndi ko neɗɗo no wartiree jom dartinaaku yeeso Alla ngam no goonɗinɗo amma hanaa ngam no tokkuɗo *Tawreeta. Naa Alla, no Alla *Yahudankooɓe tan? Naa o hanaa Alla ɓe kanaa *Yahudankooɓe? Nde goonga, o Alla ɓe kanaa *Yahudankooɓe duu. Alla, o gooto. Kanko duu waɗata juulnaaɓe jom'en dartinaaku ngam ɓe goonɗinɓe Iisa. Kanko duu waɗata ɓe njuulnaaka jom'en dartinaaku ngam ɓe goonɗinɓe Iisa. Nde nii en ngoonɗini Iisa, ndenne en ngartiri *Tawreeta meere, naa noy? Aa'a, en ngartiraay nde meere, en tabbintinan nde non. Ɗume mbi'eten dow *Ibrahim maama meeɗen? Ɗume o heɓiri hoore makko kanko tan? Nde nii o heɓiino nder golle makko, laawol laataade jom dartinaaku yeeso Alla, o heɓannoo goɗɗum ko o fiyirta gabaare yeeso woɓɓe, amma hanaa yeeso Alla. No winndaa wi'aa: *Ibrahim goonɗini Alla, ngam majjum waɗi, Alla adi mo jom dartinaaku. Njobdi golloowo limtataake hano moƴƴere non, nde o hokkaa. Amma njobdi makko ndii, no tilsi non o hokkee ndi. Neɗɗo fuu watti gokka goonɗini Alla, gartiroowo jom hakke jom dartinaaku yeeso mum, dey wattaay gokka mum dow gollal mum, too daliila goonɗinol neɗɗo oo, Alla adan mo jom dartinaaku. Ɗum wonnoo ko Daawda hiɗunoo haalude wakkati o haalunoo dow neɗɗo mo Alla barkini noddi mo jom dartinaaku ko hanaa ngam golle mum lobbe. Daawda wi'i: Belɗo hoore woni mo gacce mum ittaa, mo hakke mum yaafaa ! Belɗo hoore woni neɗɗo mo Joomiraawo limataa gacce mum kaden. Too ! *Yahudankooɓe tan njeyii barke ɗee naa? Ɓe kanaa *Yahudankooɓe ngalaa mbaka nder majje naa? En mbi'ii goonɗinol *Ibrahim waɗi Alla wi'i o jom dartinaaku. Nde Alla wi'i o jom dartinaaku? Illa o juulnaaka naa gaɗa juulnol makko? Illa o juulnaaka Alla wi'i ɗum hanaa gaɗa juulnol makko. Amma wakkati o juulnaa ndeen, juulnol makko ngool laatake alaama mo seedantoo mo ko o jom dartinaaku har goonɗinol illa o juulnakaano. Ngam majjum waɗi *Ibrahim laatii baaba goonɗinɓe Alla fuu, adaaɓe jom'en dartinaaku, baa nii ko ɓe njuulnaaka. Nii duu waɗi ko *Ibrahim laatii baaba juulnaaɓe, hanaa ngam ɓe juulnaaɓe tan amma ngam ɓe ngoonɗini Alla hano no *Ibrahim goonɗiniri illa o juulnaaka. Alkawal ndonngu duuniyaaru ngu Alla waɗani *Ibrahim he jippotooɓe he mum hanaa ngam ɓe tokki ko *Tawreeta wi'i o waɗaa. O waɗaakana daliila dartinaaku keɓeteengu har goonɗinol. Nde nii tokkol *Tawreeta waɗata neɗɗo donoowo duuniyaaru, ndenne goonɗinol neɗɗo warti meere, alkawal ngal Alla waɗi ngaal duu walaa ko nafirta. *Tawreeta, tikkere Alla tan waddata. Amma nde nii *Tawreeta walaano, gaɗol hakke duu walaano. Ngam majjum waɗi sey nde neɗɗo goonɗini ko rona fodoore Alla ndee. Ndonngu fodoore ndee duu no forba. Ɗum duu ngam hokkude jippotooɓe he *Ibrahim fuu laawol heɓude ndonngu ngu. Hanaa tokkuɓe *Tawreeta tan, baa goonɗinɓe hano no *Ibrahim maama himɓe fuu goonɗiniri. Hano no ɗum winndiraa wi'aa: Mi waɗi laatoɗaa baaba lenyi ɗuuɗɗi. Ndenne ɗum tabbintini amaana oon yeeso Alla mo *Ibrahim goonɗini, Alla ummintinoowo maayɓe, mo nawtortaako goɗɗum, taga goɗɗum. *Ibrahim deki tammude mum dow Alla baa nii ko wakkati mum o walaano tammude fuu. O goonɗini ngam majjum waɗi o laatii baaba lenyi ɗuɗɗi. Hano no ɗum winndiraa wi'aa: Jippotooɓe he maaɗa ɗuuɗan hano koode kammu. Wakkati mum *Ibrahim walaana duuɓi hemre, baa nii ko o hi'i semmbe ɓanndu makko hanti, Saratu duuɓi ɓeyŋu mum yawti, ɗum fuu waɗaay o soƴƴoroo gaɗa nder goonɗinol makko. O sikkaay alkawal ngal Alla waɗani mo, o accaa goonɗinde Alla. Amma goonɗinol makko semmbinɗini mo, o teddini Alla. O tabbintini ko Alla no woodi baawɗe humnude alkawal mum. Ɗum waɗi *Ibrahim daliila goonɗinol mum Alla adi mo jom dartinaaku. Ko winndaa wi'aa o jom dartinaaku hanaa kanko tan wondaa. Amma ɗum winndaama ngam meeɗen, enen ɓe Alla wartiri jom'en dartinaaku, enen goonɗinɓe ummintinɗo Iisa Joomiraawo meeɗen. Daliila hakkeeji meeɗen waɗi Iisa waraa, nden o ummintinaa he maayde ngam adeɗen jom'en dartinaaku yeeso Alla. Ko nii en keɓii wartireede jom'en dartinaaku yeeso Alla har goonɗinol meeɗen, potal naati hakkune meeɗen he Alla daliila Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Har goonɗinol meeɗen, kanko Iisa oon, o udditani en dammbugal keɓol moƴƴere Alla mo ngonɗen nder mum joonin. Eɗen nana belɗum ngam eɗen ngatti gokka heɓude teddungal Alla. Hanaa ɗum tan, eɗen nana belɗum torraaji ɗi njarten ngam eɗen anndi ko jarɗe torra no ekkintina en dow munyal. Nde neɗɗo no munya torra, munyal mum rimataana aadilaaku, aadilaaku duu rimataana tammude. Tammude ndeen duu semtintaa en ngam Alla loowi hidde mum sanne nder ɓerɗe meeɗen har *Ruuhu Ceniiɗo mo o hokki en. Nder wakkati mo tampuɗen, dey-dey wakkati mo Alla suɓii, *Almasiihu maayi ngam sabbu waɗooɓe hakke. No tiiɗi, goɗɗo jaɓa mursa yonki mum ngam sabbu goɗɗo, baa nii nde tawi neɗɗo oo no jom dartinaaku. Amma tawte no waɗoo goɗɗo nyoƴƴa ɓerne mum mursa yonki mum ngam makko. Amma Alla holli en hidde mum ngam wakkati ngonnoɗen waɗooɓe hakke, *Almasiihu maayanii en. Joonin ko ngartiraɗen jom'en dartinaaku daliila ƴiiƴam *Almasiihu, ndenne tabbat o hisinan en tikkere Alla. Ndenno en wayɓe Alla amma hannden potal warti hakkune meeɗen he makko daliila maayde Ɓiyiiko. Joonin ko potal no hakkune meeɗen he Alla en tabbintini ko Alla hisinan en ngam Ɓiyiiko no wuuri. Eɗen nana belɗum Alla hanaa ngam potal ngaal tan, amma eɗen nana belɗum ngam Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen waɗi joonin keɓuɗen potal ngaal. Hakke daliila neɗɗo gooto naatiri duuniyaaru. Hakke ɗe neɗɗo oo waɗi, waddi maayde. Nii waɗi ko maayde no dow gi'al daane neɗɗo fuu ngam walaa mo waɗaay hakke. Tabbat fadde *Tawreeta jippineede, hakke no nder duuniyaaru. Amma wakkati *Tawreeta walaano Alla nanngirtaa himɓe hakkeeji mum'en. Illa jamaanu Aadamu warde jamaanu *Muusa maayde woodi jaalorgal dow himɓe fuu. Inde dow gi'al daane neɗɗo fuu baa mo waɗaay hakke ir hakke ɗe Aadamu waɗi wakkati o murtunoo he tilsinoore Alla. Aadamu woni alaama tinndinoowo garoowo oon. Moƴƴere nde Alla hokkata no seedi he hakke mo Aadamu waɗi. Himɓe ɗuɓɓe maayi daliila hakke ɗe neɗɗo gooto waɗi. Amma moƴƴere nde Alla hokkata himɓe heewɓe daliila Iisa *Almasiihu tan no mawni faa hanaa seɗɗa. Amma, kokkal ngal Alla hokkata no seedi he hakke neɗɗo gooto oo, ngam kiite ɗe Alla taƴani neɗɗo gooto oo waɗi en jom'en hakke. Amma moƴƴere nde Alla waɗi forba daliila hakkeeji ɗi nde'ataa woni wartirde neɗɗo fuu jom dartinaaku. Nde nii goonga fuu daliila hakke neɗɗo gooto maayde ŋabbi gi'al daane himɓe fuu. Ndenne, sikka fuu walaa ko heɓuɓe moƴƴere mawne ngam wartireede jom'en dartinaaku, laamodoto he Alla, mbuurda he makko daliila Iisa *Almasiihu gooto oo. Ndenne, no hakke neɗɗo gooto dekkiri maayde dow gi'al daane neɗɗo fuu, hano non duu gollal jom dartinaaku gooto waɗata himɓe cfuu jom'en dartinaaku. Har gollal ngaal, ɓe fuu ɓe keɓi mbuurnam. Hano no himɓe heewɓe laatori waɗooɓe hakke daliila gaɗol hakke neɗɗo gooto, hano non duu himɓe heewɓe ngartan jom'en dartinaaku daliila ɗowtanaaki neɗɗo gooto. Daliila gaɗuɗo *Tawreeta waddaa woni himɓe fuu mbaawa hi'ude no kam'en ngaɗiri hakke sanne. Wakkati fuu mo gaɗol hakke semmbe mum ɓeydi, sey moƴƴere Alla ɓura ɗum ɗuuɗude. Ngam majjum waɗi hano no ndenno hakke laamorii har maayde, non hannden moƴƴere Alla duu woodiri baawɗe wartirde himɓe jom'en dartinaaku. Nii watta ko keɓen mbuurnam nduumiiɗam faa abada daliila Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Ndenne, ɗume mbi'eten ɗo joonin? En tinnotoo nder waɗude hakke heɓa moƴƴere Alla ɓeydoo naa noy? Toy nee, hitere fuu seedataako ɗum. To hakke en maayɓe, en ceedi he mayre, haanaa tinnoɗen eɗen ngaɗa hakke. Ndenne, on anndaa ko *batisma meeɗen peŋuɗo en he Iisa *Almasiihu he hoore mum, feŋi en he maayde makko duu? Ndenne har *batisma meeɗen, hano nii en ufidaaɓe he makko heɓa hano no o ummintiniraa he maayde nder baawɗe Alla, enen duu naaten nder mbuurnam kesam. Ngam enen he makko, en fuu en kawti maayde worre, en tabbintinii ko en kawtidan duu he makko ummitaaki gooti. Eɗen anndi duu ko jikku meeɗen kiinngu tontidaa he makko dow *bardugal. Ndenne, hakke gonnooɗe he meeɗen ɗeen moytaama. Joonin en coptake maccangaaku hakke, ngam maayɗo fuu rimɗinaama he maccangaaku hakke. Ko nii waɗi, enen en maaydi he makko, tabbat non en mbuurdan he makko. Ngam eɗen anndi ko waɗi *Almasiihu ummitii he maayde, o maayataa kaden. Maayde walaa baawɗe gom fuu dow makko kaden. *Almasiihu maayi, maayde makko gaba go'o hakkiti hakke he makko. Joonin omo wuuri, omo wondi he Alla. Hano non, onon duu, adee ko'e mooɗon hano on maayɓe, ɓe hakke walaa baawɗe gom fuu dow mum'en, mbuuron no Alla hiɗiri nder kawtal mooɗon he Iisa *Almasiihu. Ndenne, to accee hakke heɓa baawɗe fuu dow ɓalli mooɗon maayooji tokkon muuyɗe majji. To adee terɗe ɓalli mooɗon kokkon hakke ɗe laatoo ko waawi nawtoreede ngam waɗude ko boni. Amma kokkee ko'e mooɗon Alla dey-dey no haaniri hano on ummintinaaɓe he maayde, ngartiraa he mbuurnam. Nawtoree terɗe ɓalli mooɗon ngam waɗude ko woodi dartinaaku. Hakke heɓataa jaalorgal fuu dow mooɗon kaden ngam hanaa nder laamu *Tawreeta ngonɗon amma nder laamu moƴƴere Alla ngonɗon. Ndenne noy non? En ngaɗan hakke ngam eɗen nder moƴƴere Alla, en ngalaa nder laamu *Tawreeta naa? Hitere fuu seedataako ɗum ! On anndaa ko nde on kokki ko'e mooɗon goɗɗo ngam ɗowtanoɗon joomum, on laatake maccuɗo joomum. Ndenne, nde nii on maccuɓe hakke, hakke yaarataana on na to maayde. Nde nii on maccuɓe Alla, Alla waɗa on jom'en dartinaaku ngam oɗon ɗowtanoo ɗum. Yettoore woodani Alla. Ndenno on maccuɓe hakke, amma hannden on ɗowtanake ekkintinooje gaɗanaaɗe himɓe fuu he ɓerne worre. On ndimɗinaama he hakke, on laatake maccuɓe dartinaaku. Miɗo haalda he mooɗon ɗo no paamirton ngam on cemmbiɗaa. Ndenno on ngartiriino ko'e mooɗon maccuɓe terɗe ɓanndu ngaɗuɗon ko nyiddinii, walaa ko fonnditi nder mbuurnam mooɗon. Ko ɗum rimani on woni murtol he Alla. Joonin ko ngaɗoton woni, ngatton terɗe mooɗon fuu nder laawol dartinaaku hano on maccuɓe maggu, ko ɗum rimanoyta on woni senaare. Wakkati ngonnoɗon nder maccangaaku hakke, on paalaaka he gaɗol golle dartinaaku. Ɓeydaari ndiye keɓuɗon nder golle mooɗon? Hannden semteene tan haɓɓi ko'e mooɗon ngam maayde woni ko ɗe ndimani on. Amma joonin, ko on ndimɗinaama he maccangaaku hakke, on laatake maccuɓe Alla. Ɓeydaari ndi keɓuɗon woni senaare, nde timmirde mum woni mbuurnam nduumiiɗam. Ngam njobdi hakke woni maayde, amma moƴƴere nde Alla hokkata forba ndeen woni mbuurnam nduumiiɗam nder kawtal he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Banndiraaɓe, on fuu on annduɓe ko wi'aa nder *Tawreeta. Ndenne, oɗon mbaawi faamude ko ngiɗumi haalude. Wakkati neɗɗo wuuri tan, *Tawreeta woodi baawɗe dawrande ɗum. Alal misaali debbo kaɓɓanaaɗo, nde nii gorum no wuuri, *Tawreeta haɓɓodirii ɓe. Amma nyannde fuu goriiko maayi, ɓoggi dewngal kaɓɓuɗi mo he goriiko taƴi. Amma nde goriiko maayaay faa gorko gom haɓɓani mo, no wi'etee o jeenoowo non. Amma nde goriiko maayi, ɓoggi dewngal makko ɗi taƴi. Nde gorko gom haɓɓani mo, o wi'ataake jeenoowo. Banndiraaɓe misaali oo, no misaali yahde he mooɗon. Onon duu, daliila maayde Iisa *Almasiihu, on laatake maayɓe to *Tawreeta. Ndenne, walaa fuu ko wondi on he *Tawreeta, on kawtaana he neɗɗo maaynooɗo ummintina ngam ngaɗen ko woodi barke yeeso Alla. Wakkati tokkunoɗen muuyɗe ɓalli meeɗen, *Tawreeta semmbinɗini muuyɗe ɗeen ngam ngollen ko rimanta en maayde. Amma daliila en maaydi he *Almasiihu, en ndimɗinaama he *Tawreeta gaɗuɗo en maccuɓe. Joonin en njoofi laawol meeɗen kiinngol, laawol *Tawreeta, eɗen ngollana Alla dow laawol kesol gom, laawol *Ruuhu makko. Too, ɗume mbi'eten ɗo? *Tawreeta he hoore mum no hakke naa? Nowru fuu nanataa ɗum. Nde hanaa daliila *Tawreeta, mi waawaa anndi ɗume woni hakke. Nde *Tawreeta wi'aay to suuna ko goɗɗo, nden mi anndataano ko woni suuno. Amma hakke heɓi laawol nder tilsinooje *Tawreeta uppi kam nder ir suuno fuu. Ngam nde *Tawreeta walaano, semmbe hakke waati. Miin he hoore am, wakkati mi anndaano *Tawreeta, miɗo wuurunoo, amma wakkati anndunoomi ko haɗaa, hakke waɗi yonki, miin duu maayumi. Tilsinooje *Tawreeta kaanuɗe hollude kam laawol ngol tokkanmi ko mi heɓa mbuurnam nduumiiɗam, tilsinooje *Tawreeta ɗe pooɗani-kam maayde. Hakke heɓi laawol, nawtori tilsinooje *Tawreeta, ƴoyni kam, wari kam. Tabbat *Tawreeta he hoore mum no senii, tilsinooje mayre duu no cenii. Iɗe moƴƴi, iɗe ngoodi dartinaaku. Ndenne, ko wooɗi ɗum kanƴum waddani kam maayde naa? Aa'a ! Hakke waddani kam maayde ndeen. Har tilsinooje *Tawreeta lobbe ɗee, hakke rimani kam maayde ngam ɗum hi'a ko hakke no wannga nder baawɗe mawɗe. Eɗen anndi nii ko *Tawreeta ƴuwaana to *Ruuhu Alla, amma miin kay, mi nanndaana he accidaaɗo he hoore mum, mi maccuɗo hakke. Mi anndanaa ko ngaɗanmi ngam hanaa ko ngiɗumi waɗude kam mi woni miɗo waɗa. Kaden ko mbanyumi kam mi woni miɗo waɗa. Nde nii miɗo waɗa ko mi hiɗaa waɗude, mi holli ko mi jaɓi ko *Tawreeta no wooɗi. Ndenne, hanaa min woni no waɗa ɗum, amma hakke gonɗe nder am ɗeen ngoni no waɗa ɗum. Miɗo anndi duu ko wooɗi fuu walaa nder jikku am, ngam anniya waɗude ko wooɗi no nder ɓerne am amma mi waawaa waɗude ɗum. Mi waɗataa ko wooɗi fuu ko ngiɗumi waɗude, amma ko boni ko mi hiɗaa waɗude kam woni ko ngaɗanmi. Nde nii miɗo waɗa ko mi hiɗaa waɗude, ndenne iɗum holla ko hanaa miin woni no waɗa ɗum, amma hakke gonɗe nder am ngoni no waɗa ɗum. Wakkati taykiimi fuu, miɗo hiɗi waɗude ko wooɗi, amma hakke no wondi he am no haɗa kam waɗude ɗum. Nder ɓerne am miɗo nana belɗum tilsinooje *Tawreeta. Amma nder terɗe ɓanndu am fuu mi hi'i tilsinoore gom no habda he tilsinoore nde hakkillo am holli kam no wooɗi. Tilsinoore ndee no waɗa kam maccuɗo hakke gonɗe nder ɓanndu am. Kaari, miɗo yurminii ! Moy hisinta kam sarri ɓanndu yaarooru he maayde nde hanaa Alla? Jettooje ngoodani Alla daliila Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen ! Ndenne miin, nder hakkillo am mi maccuɗo *Tawreeta, amma ngam jikku no hakke, mi maccuɗo hakke. Joonin kiite fuu ngalaa dow daane wonduɓe he Iisa *Almasiihu. Nde en ngondi he *Almasiihu tilsinoore *Ruuhu Alla hokkata en mbuurnam. Inde rimɗina en he laamu hakke, inde rimɗina en duu he maayde. *Tawreeta waawaayno rimɗinde en ngam nder ɓii-aadamaaku meeɗen en ngalaa semmbe ɗowtanaade ko wi'aa nder mayre amma Alla rimɗini en. O lili Ɓiyiiko nder duuniyaaru ngam rimɗina en. O wari nder ɓanndu nanndunu he ɓanndu waɗooɓe hakke ngam o laatoo *sadaka ngam hakke. O sankita semmbe hakke gonɗo nder ɓalli meeɗen. Alla waɗi ɗum ngam enen tokkuɓe ko *Ruuhu Alla wi'i hanaa tokkuɓe muuyɗe ɓalli mum'en, mbaawen waɗude golle dartinaaku ɗe *Tawreeta wi'i. Tokkuɗo muuyɗe ɓanndu, muuyɗe ɓanndu ndawranta hakkillo mum. Amma tokkuɗo *Ruuhu, Ruuhu dawranta hakkillo mum. Neɗɗo fuu tokki giɗaale ɓerne mum, maayde woni ko mum. Amma neɗɗo fuu tokki ko *Ruuhu Alla wi'i heɓan mbuurnam, heɓan jam. Ngam dekude ɓerne mum dow giɗaale ɓanndu no wanyude Alla. Ɗe ɗowtanaaki *Tawreeta, ɗe mbaawaa duu ɗowtanaade nde. Tokkuɗo muuyɗe ɓanndu waawaa welude Alla. Amma onon, on tokkaay muuyɗe ɓanndu. On tokkaana muuyɗe *Ruuhu Alla ngam *Ruuhu Alla oo no tawa nder mooɗon. Nde neɗɗo walaa *Ruuhu *Almasiihu, *Almasiihu njeyaa ɗum. Nde nii *Almasiihu no nder ɓerɗe mooɗon, baa nii ko ɓanndu mooɗon no maayooru daliila hakke, *Ruuhu makko no hokkan on mbuurnam ngam on jom'en dartinaaku yeeso Alla. Nde *Ruuhu mo ummintini Iisa *Almasiihu he maayde no nder ɓerɗe mooɗon, ummintinɗo Iisa oo hokkan ɓalli mooɗon maayooji ɗii mbuurnam. O hokkiran ɗam *Ruuhu makko gonɗo nder ɓerɗe mooɗon. Ngam majjum waɗi banndiraaɓe, no woodi nyamaane gom wonnde dow daaɗe meeɗen, amma hanaa muuyɗe ɓalli meeɗen tokki en nyamaane ndee. Ndenne, haanaa tokken muuyɗe ɓalli meeɗen. Ngam nde nii oɗon tokkitii muuyɗe ɓalli mooɗon, on maayan. Amma nde nii on nawtorake *Ruuhu Alla barɗo muuyɗe ɓalli mooɗon, on keɓan mbuurnam nduumiiɗam. Mo *Ruuhu Alla ɗowata fuu no *ɓii-Alla. Alla hokkaay on *Ruuhu gaɗoowo on maccuɓe, kulkulal heewa on. Amma o hokkaana on naa *Ruuhu gaɗoowo on ɓiɓɓe makko. *Ruuhu mo daliila mum noddirten mo Abba. *Ruuhu Alla he hoore mum no wi'a en nder ɓerɗe meeɗen ko en ɓiɓɓe Alla. Nde nii en ɓiɓɓe Alla, eɗen ngoodi mbaka nder ndonu ngu o fodani himɓe makko. En ndonidan he *Almasiihu kujje lobbe ɗe o heɓi fuu. Tabbat, nde nii en kawtidi he *Almasiihu torra, en kawtidan duu he makko teddungal. Mi tabbintini ko walaa no neɗɗo waawi fonnude torra meeɗen hannden he teddungal ngal Alla wannginanta en yahde yeeso. Nde goonga, ko tagaa fuu no haaɓa hi'aay nyalaane nde Alla wannginta ɓiɓɓe mum. Ko tagaa fuu saami nder juuɗe laamu ngu walaa fuu darja gom. Hanaa ko tagaa ɗum suɓii naatude nder juuɗe ɗee amma Alla he hoore mum watti ɗum nder majje. Amma baa ko nii he banndum waɗi, laawol tammude no ɗon ngol ittaaka. Ko tagaa fuu no rimɗintee he maccangaaku semmbe bonnooje, ɗum heɓa mbaka nder teddungal ɓiɓɓe Alla. Eɗen anndi duu ko faa warde hannden, ko tagaa fuu no otta dow e ley hano debbo mo ŋatawere nanngi. Hanaa ko tagaa tan woni no otta. Enen he ko'e meeɗen eɗen otta, enen keɓuɓe *Ruuhu Alla, *Ruuhu laatiiɗo huune arannde nder kujje ɗe Alla hokkata en. Eɗen otta nder ɓerɗe meeɗen, en kaaɓi Alla waɗaay en ɓiɓɓe muuɗum, o rimɗina ɓalli meeɗen duu. En kisinaama ngam eɗen ngoodi tammude tan. Amma nde nii en ngi'ii ko ngattuɗen tammude meeɗen dow mum, ndenne ko min tammi ɗum hanaa tammude meeɗen kaden. Moy wattata tammude mum he ko arti heɓi? Amma nde nii en ngatti tammude dow ko en keɓaay, too, en keɗoto ɗum, munyen. Munyal wallan en non, *Ruuhu kam duu waran walla en nder jaccere meeɗen. Ngam nde goonga, en anndaa ko kaanuɗen du'aade. Amma *Ruuhu Alla he hoore mum eelanta en Alla wakkati fuu mo keppuɗen ko mbi'en. O uumanan en nder uumaali ɓurɗi haalaaji luggiɗidde. Alla gi'oowo ko tawa nder ɓerne neɗɗo duu no anndi anniya *Ruuhu mum, ngam *Ruuhu Alla no eelana himɓe makko dey-dey he muuyɗe makko. Eɗen anndi duu ko Alla waɗata fuu omo waɗa ɗum ngam ɗum laatanoo hiɗuɓe mo moƴƴere. Woodanɓe mo hidde ɓee, o noddi ɓe, no o hiɗiri. Ɓe Alla artunoo suɓii ɓeen, o suɓake ɓe fadde duuniyaaru tageede, kamɓe duu o wartiri feere ngam ɓe ngarta hano Ɓiyiiko heɓa Ɓiyiiko duu laatoo afo hakkune rimdaaɓe mum heewɓe. Ɓe o artunoo o suɓii ɓeen kamɓe ngoni ɓe o noddi. Ɓe o noddi ɓeen ngoni ɓe o wartiri jom'en dartinaaku yeeso makko. Heɓuɓe wartireede jom'en dartinaaku yeeso makko ɓeen, kam'en o hokki teddungal. Nde Alla no wondi he meeɗen, moy waawi heɓude jaalorgal dow meeɗen? Ndenne ɗume mbi'eten dow fii oo? Alla mo haɗaay Ɓiyum mursa yonki mum ngam meeɗen no waawa saloo moƴƴande en ko eeluɗen mo fuu naa? Moy waawi felude ɓe Alla suɓi? Walaa, Alla he hoore mum wartiri ɓe jom'en dartinaaku ! Moy waawi hiitii ɓe? Walaa ! Iisa *Almasiihu maayi, kaden duu o ummitake. Omo jooɗii nyaamo Alla, omo eelana en Alla. Ɗume waawi senndude en he hidde *Almasiihu? Saɗornam naa ɓillaare naa torra naa rafo naa rafi goɗɗum naa masiiba naa takubaahi? No winndaa wi'aa: Ngam maaɗa miɗen ɓadii maayde. Nyannde fuu, miɗen ndaaree, hano baali kirseteeɗi. Amma nder fii fuu ko hewti en, enen ngoni heɓuɓe jaalorgal daliila giɗɗo en. Ngam mi tabbintini ko hanaa maayde, hanaa mbuurnam, hanaa maleykaaɓe, hanaa ko laami dow, hanaa hannden, hanaa jaaŋo, hanaa semmbe, hanaa ko tawa faa dow, hanaa duu ko tawa faa ley, huune fuu ko tagaa waawaa senndude en he hidde nde Alla waɗani en daliila kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Ko ngiɗumi wi'ude ɗum tabbat ɗum goonga ngam miɗo wondi he *Almasiihu. Nder ɓerne am duu, mi tabbintini ko *Ruuhu Ceniiɗo no seedanoo kam ko kaalan mi ɗum tabbat no goonga. Wakkati fuu mettorgal he naawɗum ɓerne no he am faa noy walaa. Nde nii laawol no woodi, mi naalee, mi senndee he *Almasiihu ngam banndiraaɓe am keɓa kisinam. Kamɓe ngoni lenyol Isra'ilankooɓe ɓe Alla wartiri ɓiɓɓe mum. Alla wannginani ɓe teddungal mum, o haɓɓidi amaana he maɓɓe, o hokki ɓe *Tawreeta, o holli ɓe no ɓe ndewirta mo, o waɗani ɓe alkawaliiji. O itti ɓe he maamiraaɓe *Yahudankooɓe mawɓe anndaaɓe. *Almasiihu har ɓii-aadamaaku mum ƴuwi he lenyol ngool. Kanko woni Alla laamiiɗo dow huune fuu. Jettooje ngoodani mo faa abada. Aamiin ! Hanaa ngam wi'ude ko Alla humnaay alkawal mum, ngam hanaa jippotooɓe he *Isra'el fuu ngoni ɓiɓɓe *Isra'el. Kaden duu hanaa jippotooɓe he *Ibrahim fuu ngoni ɓiɓɓe ɓe Alla fodanii *Ibrahim. Ngam Alla wi'i *Ibrahim: Har Isiyaaku keɓirtaa jippotooɓe he maaɗa ɓe podanimaami. Ndenne, hanaa ɓiɓɓe wurtiiɓe nder duhol *Ibrahim fuu ngoni ɓiɓɓe Alla. Amma rimaaɓe daliila alkawal mo Alla waɗi, ɓeen ngoni jippotooɓe he makko. Ngam Alla waɗanii mo alkawal wi'i: Mi wartan wuro maaɗa mawuuri nder wakkati oo, mi tawan deeka Saratu heɓi ɓiɗɗo gorko. Hanaa misaali oo tan woodi, funeeɓe Rebeeka, Yakuuba e Isuwa. Isiyaaku maamii'en rimi ɓe. Hano no ɗum winndiraa wi'aa: Yakuuba korsinmi, amma Isuwa mbanyumi. Ndenne, ɗume mbi'eten? En mbi'an Alla waɗaay dey-dey naa? Abada ! Ngam o wi'i *Muusa: Mi moƴƴanan mo ngiɗumi moƴƴande, mi yurmoto mo ngiɗumi yurmaade. Ndenne, Alla suɓataako neɗɗo ngam joomum no hiɗi o suɓoo ɗum naa ngam joomum no tittinkini. Amma o suɓoto joomum ngam omo yurmoo ɗum. Ngam no winndaa wi'aa Alla wi'i Firawna: Mi waɗi ma laamiiɗo ngam daliila maaɗa, mi holla baawɗe am, innde am gooynee nokku fuu nder duuniyaaru. Ndenne, Alla yurmoto mo hiɗi, yorna ɓerne mo hiɗi. Hakkune mooɗon goɗɗo ƴaman kam wi'a: « Nde nii Alla no yurmoo mo hiɗi, yorna ɓerne mo hiɗi, ɗume Alla felirta himɓe? Moy waawi salaade muuyɗe makko? » Aan ɓii-aadama, aan a moy faa njeddaa Alla? Ko mahaa no waawi wi'ude mahuɗo ɗum Ko waɗi mahirɗaa kam nii? Mahoowo looɗe no waawi waɗirde loopal ko hiɗi fuu. Loopal gootal ngal o mahirta loone ngam nde golliree nder golle lobbe sanne. O maha wonnde duu ngam nde golliree nder golle ɗe ngalaa darja baa seɗɗa. Nii woni no golle Alla nga'i. O hiɗiino hollude tikkere makko, nden o holla baawɗe makko. Amma himɓe haanuɓe tikkere makko, wonɓe dow laawol hiitaneede ɓeen, o munyii ɓe munyal manngal. O waɗi ɗum duu ngam o wannginana ɓe o nanta yurmeene mum'en ɓeen teddungal makko ngal walaa keerol. Enen duu ngoni ɓe o nanta yurmeene mum'en ɓeen. O noddaay en hakkune *Yahudankooɓe tan. O noddi en duu hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Ɗum woni ko Alla haali nder dewtere Hose'a: Himɓe ɓe kanaa himɓe am, mi noddiran ɓe himɓe am. Ɓe mi horsinaay, mi noddiran ɓe himɓe am horsuɓe. To ɓe mbi'aa, ɓe kanaa himɓe am, ɓe inndirtee ɓiɓɓe Alla duumiiɗo. *Esaaya kam duu haali sanne dow ɓiɓɓe *Isra'el, wi'i: Baa ɓiɓɓe *Isra'el ɗuuɗi faa poti no taasiri maayo, nder maɓɓe seɗɗa tan hisintee. Ngam Joomiraawo tabbintinan haala mum dow duuniyaaru. O humnan ka duu law-law. Hano no *Esaaya waɗirnoo annabaaku wi'i: Nde nii Alla Joomiraawo dawranoowo huune fuu accaayno himɓe seɗɗa nder lenyol meeɗen, nden en laatakeno ir *Sodooma, en nanndiino he *Gomoora. Ɗume mbi'eten nde nii ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ɓe tarsinaaki fuu tefi dartinaaku yeeso Alla keɓi dartinaaku? Dartinaaku ngu ɓe keɓi nguu, ir dartinaaku keɓirteengu har goonɗinol non. Amma ɓiɓɓe *Isra'el tefuɓe dartinaaku har tokkol *Tawreeta, keɓaay ngu. Ko waɗi? Ɓe miilaaki ko goonɗinol hokkata ɓe ngu. Amma ko ɓe miili woni golle maɓɓe kokkata ɓe ngu. Ɓe pergi he hayre fergoore neɗɗo ndeen. Hano no ɗum winndiraa wi'aa: Mi resan nder *Siyon hayre fergoore himɓe. Nde waɗa ɓe caama. Amma neɗɗo fuu goonɗini mo, semtataa abada. Banndiraaɓe, ko ɓurmi hidde fuu kam woni ɓiɓɓe *Isra'el fuu keɓa kisinam. Ɗum duu woni du'aa'u mo ndu'ananmi ɓe nder ɓerne am, mi eela Alla. Miɗo seedanoo ɓe, wi'ude ko sikka fuu walaa ɓe kokki ko'e maɓɓe he ɓerne worre ɓe ngollana Alla. Amma kokkol ko'e maɓɓe ngool sinngaaki dow anndal. Ɓe anndaa laawol ngol neɗɗo tokkata ko Alla wartira ɗum jom dartinaaku. Ɓe ndawrani ko'e maɓɓe laawol ngol ɓe tokkata ngam laataade jom'en dartinaaku yeeso Alla. Ɓe cuɓaaki tokkude laawol ngol Alla darni ngam wartirde himɓe jom'en dartinaaku. *Almasiihu wari humni *Tawreeta ngam goonɗinɗo mo fuu wartiree jom dartinaaku. *Muusa winndi dow dartinaaku ƴuwngu nder *Tawreeta wi'i: Neɗɗo fuu ɗowtani ko tilsinooje *Tawreeta wi'i, wuuran daliila majjum. Amma ndaa ko haala Alla wi'i dow laataade jom dartinaaku daliila goonɗinol neɗɗo nii: To wi'u nder ɓerne maa moy waawi ƴeenyi dow kammu? *Almasiihu jippaaki naa? Naa kaden: Moy jippina nder ngaykaa laahara nga walaa fuu keerol? *Almasiihu ummintinaaka he maayde naa? Ko winndaa wi'aa woni: Haala Alla no hadde maaɗa, ika nder hunnduko maaɗa, ika nder ɓerne maaɗa. Haala Alla ka woni waaju goonɗinol, mo min ngoni miɗen ngaɗa. Ngam nde nii a yardake a wi'i aan he hoore maaɗa ko Iisa no Joomiraawo, ngoonɗinaa nder ɓerne maaɗa ko Alla ummintinii mo he maayde, a hisintee. Goonɗinde nder ɓerne no waɗa Alla wartira neɗɗo jom dartinaaku. Fiirtude hunnduko mum yeeso himɓe fuu wi'a Iisa *Almasiihu woni Joomiraawo mum no holla ko neɗɗo heɓi kisinam. Ngam no winndaa wi'aa: Goonɗinɗo mo fuu semtataa. Joonin, walaa ko senndi Yahudanke he mo hanaa Yahudanke. Joomiraawo gooto jeyii ɓe. Omo barkinɗina faa noy walaa neɗɗo fuu eeluɗo mo. Ngam no winndaa wi'aa: Neɗɗo fuu eeli Joomiraawo hisina ɗum, o hisinan ɗum. Amma noy waɗata neɗɗo eela mo nde goonɗinaay? Noy neɗɗo goonɗinirta mo, nde nii neɗɗo nanaay filla makko? Noy neɗɗo nanirta filla makko, nde nii baajotooɗo walaa? Noy neɗɗo waajortoo, nde nii lilaaka? No winndaa wi'aa: Belɗum ɓerne non, gi'ol garki koyɗe jottinooje *Habaru lobbo. Amma hanaa himɓe fuu ngoonɗini *Habaru lobbo oon. *Esaaya wi'i: Yaa Joomiraawo, moy goonɗini waaju amin? Ngam majjum waɗi sey to neɗɗo hettinake waaju ko goonɗina. Waaju oo duu, o waaju dow *Almasiihu. Mi ƴaman on, goonga fuu ɓiɓɓe *Isra'el nanaay mo naa? Ɓe nani ngam no winndaa wi'aa: Daaɗe *lilaaɓe Alla nanaama nder leyɗe fuu, waaju maɓɓe fiilake kappa kuula duuniyaaru fuu. Miɗo ƴama kaden, ɓiɓɓe *Isra'el paamaay naa? Arannde nii har hunnduko *Muusa, Alla haali, wi'i: Mi waɗan kiron, ɓe kanaa jeyaaɓe am, mi waɗan tikkanon lenyol ngool walaa anndal. Nden *Esaaya hulaay wi'ude Alla wi'i: Ɓe tefaayno kam, ngiiti kam. Ɓe ƴamanaayno kam ɓeen duu, mi wannginanii ɗum'en hoore am. Amma har ko daarata ɓiɓɓe *Isra'el, Alla wi'i: Jemma e nyalooma, juuɗe am no peerti, ngam jaɓɓaade himɓe am, yorɓe-ko'e, saliiɓe ɗowtanaade kam. Too, mi ƴami on: « Alla woppi ɓiɓɓe *Isra'el fuu naa? » Hitere fuu hi'ataa ɗum. Miin he hoore am, mi ɓii-Isra'el, mi jippotooɗo *Ibrahim, mi ƴuwi nder lenyol Benyamin. Alla woppaay himɓe mum ɓe suɓinoo illa arannde. Oɗon anndi ko winndaa wi'aa dow Eliya nder dewte Alla. No winndaa wi'aa ko Eliya wulliri ɓiɓɓe *Isra'el to Alla, wi'i: Yaa Joomiraawo, ɓe mbarii annabiiɓe maaɗa, ɓe cankitii nokkuuje ɗe dow mum'en sadakaaji maaɗa mbuletee. Miin tan hori, miin duu iɓe tefa warde kam. Amma ko Alla jaabii mo wi'i nii: Mi resani hoore am worɓe ujunaaji jeɗɗo, ɓe cujidanaay Ba'al. Non ɗum wa'i hannden duu. Hakkune himɓe, no tawa himɓe seɗɗa ɓe Alla suɓii daliila moƴƴere mum. Cuɓaaki ki Alla suɓii neɗɗo daliila moƴƴere mum hanaa cuɓaaki ngaɗaaki daliila golle neɗɗo non. Ngam nde nii daliila golle neɗɗo Alla waɗi ki, nden moƴƴere makko laatataakono forba. Ndenne, noy waɗi? Ɓiɓɓe *Isra'el keɓaay ko tefunoo. Amma ɓe Alla suɓii hakkune maɓɓe, keɓi ko tefannoo, horiiɓe ɓeen duu ɓe fuu ɓe ngarti yorɓe-ko'e. Ngam no winndaa wi'aa: Alla wartirii ɓe wemmbaaɓe. Iɓe ngoodi gite, amma ɓe ngi'ataa, iɓe ngoodi noppi amma ɓe nanataa. Nii duu ɗum njooɗori he maɓɓe faa warde hannden. Daawda duu wi'i: Alla wan juulɗe maɓɓe laatanoo ɓe tunnirgal, ɓe caama nder maggal, Alla wan ɓe pergo, fergere maɓɓe fooɗana ɓe kiite ɗe ɓe kaani. Gite maɓɓe niɓɓa ngam to ɓe ngi'u. Alla wan ɓaawe torra ɓe, ɓe keppa turtaade faa abada. Mi ƴaman on kaden: « Ko *Yahudankooɓe perginoo caami ɗum, ɓe caamu ko ɓe ummitittaako non, naa noy? » Abada. Fergere maɓɓe laatani ɓe kanaa *Yahudankooɓe daliila keɓol kisinam. Alla waɗi ɗum duu heɓa *Yahudankooɓe kiraa. Nde nii fergere maɓɓe waddani duuniyaaru barke, nde nii mursere maɓɓe duu waddani ɓe kanaa *Yahudankooɓe barke, ndenne noy barke keɓoyteeɗe nyannde fuu kappa kuula *Yahudankooɓe fuu tuubii, wa'ata? Joonin, onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe ngondaami. Ko laatiimi lilaaɗo yahde he ɓe kanaa *Yahudankooɓe ɗum, mi nanngiran golle ɗe kokkaami ɗee juuɗe ɗiɗɗiɗi. Mi nanngiran ɗe juuɗe ɗiɗɗiɗi ngam ɓeydude kiram banndiraaɓe *Yahudankooɓe, mi hisina woɓɓe nder maɓɓe. Nde nii kakkitol *Yahudankooɓe ngool waddi potal hakkune Alla he duuniyaaru, ndenne noy wartirde ɓe he laawol Alla wa'ata? Ɗum wa'ataana hano ummitaaki he maayde. Nde nii conndi buuru budaama faa cabbi buuru arani ɗiin cakkaama ngam Alla, ndenne cabbi buuru ɗiin fuu cakkaa ngam Alla. Nde nii Alla jeyii ɗaɗi lekki, ndenne calɗi makki fuu kanko jeyii ɗum. Accee mi hokka on misaali oo. *Yahudankooɓe no nga'i hano jaytuuhi hilnaaki faa wooɗi. Aan mo hanaa Yahudanke duu aɗa wa'i hano liccal gariiri jaytuuhi. A taƴaama, ngaddeɗaa, kaɓɓeɗaa he jaytuuhi demanaaki faa wooɗi. Ndenne nyaamdu lobburu fuu, ndu licce makki mbaawi heɓude ngam mbuura, aɗa waawi heɓi ɗum. Amma tinna to wi'u a fiiran ɗum gabaare, mbi'aa ko a goɗɗum yeeso maɓɓe. Aɗa hiɗi piya gabaare mbi'aa a goɗɗum naa? To yeggitin dow ɗaɗi makki ngonɗaa, hanaa ɗaɗi makki ngoni dow maaɗa. A wi'an: « Licce jaytuuhi aawaaɗe mbudditaama heɓa miin, liccal gariiri jaytuuhi ngal, mi waddee, mi haɓɓee nokku majje. » Goonga ! Amma ngam rafi goonɗinol waɗi ɗe mbudditaa, ɗe ittaa, aan duu daliila goonɗinol maaɗa waɗi keɓuɗaa laawol jooɗaade aɗa haɓɓi he tunnduuru majje. Ndenne, to fiyu gabaare maa mbi'aa ko a goɗɗum, hakkila hulu Alla tan. Ngam ko waɗi Alla accaay licce arane ɗeen waɗan o accataa ma, aan duu. Ndenne, tayka moƴƴuki Alla, taykoɗaa tikkere makko duu ƴeewa: Tikkere makko no dow fergiiɓe caami, moƴƴuki makko no wondi he maaɗa, nde nii a tabbitii nder moƴƴuki makko kiin. Nde hanaa non, aan duu a saltetee. Ɓiɓɓe *Isra'el duu, nde nii ɓe mboppi tiiɗal nyiraaku maɓɓe, ɓe ngoonɗini, Alla wartiran ɓe he jaytuuhi kiin. Ngam Alla no woodi baawɗe wartirde ɓe he makki. Onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe, onon tinndiniraaɓe liccal gariiri jaytuuhi, gaddaangal haɓɓaa he tunnduuru jaytuuhi aawaaki kiin. Ko ɗum waddi liccal gariiri ngal, ɗum haɓɓi he tunnduuru jaytuuhi aawaaki ɗum. Hegaaki ngal haɓɓee he tunnduuru makki. *Yahudankooɓe ngoni licce makki goonga e goonga, ndenne dow ko yaawi Alla haɓirta ɗe he makki. Banndiraaɓe, mi hiɗaa kepon faamude siri Alla mo woni no suuɗi ɗo ngam to on piyee gabaaje mooɗon mbi'on on goɗɗum. Ɓiɓɓe *Isra'el heewɓe ɓerɗe mum'en njoori, faa heewɓe nder ɓe kanaa *Yahudankooɓe ngoonɗini, ngari kebbini Laamu Alla. Nii waɗata ɓiɓɓe *Isra'el fuu kisinee, hano no ɗum winndiraa wi'aa: Kisinoowo ƴuwan *Siyon. O hakkitan rafi tokkude Alla nder ɓerɗe jippotooɓe he Yakuuba. Ɗum woni amaana am he maɓɓe, wakkati mo moytanmi hakkeeji maɓɓe. *Yahudankooɓe ngarti wayɓe Alla, ngam ɓe tottitake *Habaru lobbo, ɗum laatii ɓeydaari mooɗon. Baa nii ko ɓe ngarti wayɓe Alla, Alla suɓake ɓe, waɗi ɓe himɓe mum. Omo hiɗi ɓe daliila maamiraaɓe maɓɓe. Alla waylataa anniya mum dow mo o moƴƴani kokkal makko, he dow mo o noddi. Onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ndenno nii on tottitakeno Alla, amma hannden on keɓi yurmeene Alla ngam *Yahudankooɓe tottitake mo. Noon duu, joonin *Yahudankooɓe ngartii tottitiiɓe Alla ngam ɓe keɓa yurmeene Alla, nde Alla holli on. Alla tinnanaay himɓe leesinanoo ɗum ngam hollude ɓe yurmeene mum. Hey barkeeji Alla korsuɗi no ɗuuɗi no mawni ! Hikma makko he anndal makko no luggiɗɗi sanne ! Neɗɗo fuu waawaa anndude anniyaaji makko. Neɗɗo fuu waawaa faami no o gollirta. Ngam no winndaa wi'aa: Moy anndi miilooji Joomiraawo? Moy waawi hollita mo? Moy arti hokki mo goɗɗum, faa ɗum laatoo tilaay o yoɓa joomum? Nde goonga, kanko tagi huune fuu. Huune fuu to makko ƴuwi, kanko duu jeyii huune fuu. Teddungal woodani Alla faa abada. Aamiin ! Banndiraaɓe, miɗo eela on ngam barke yurmeene nde Alla holli en, kokkee ko'e mooɗon Alla hano *sadaka ciryaaɗo ngam golle makko, *sadaka ceniiɗo, belɗo ɓerne makko. Ɗum woni laawol ngol tokkoton ngam rewude Alla no haaniri. To nyemminee duuniyaaru nduu, accee Alla heyɗintina hakkillooji mooɗon heɓa ɓerɗe mooɗon mbaylitoo, mbaawon anndude ko yaadata he muuyɗe Alla kam woni ko wooɗi, ko huuɓi he ko weli mo. Daliila moƴƴere nde Alla waɗani kam, miɗo wi'a neɗɗo mooɗon fuu, to yaaru hoore mum to yottaaki. Neɗɗo fuu eta hoore mum daara no wa'i. Kam woni neɗɗo eta hoore mum dey-dey etirgal goonɗinol ngal Alla hokki ɗum. Neɗɗo meeɗen fuu no woodi terde ɓanndu, terde fuu he gollal mum. Baa nii ko eɗen ɗuuɗi, enen he ɗuuɗal meeɗen fuu, nder kawtal meeɗen he *Almasiihu, en ɓanndu worru, en fuu eɗen njokkodiri yahde. Neɗɗo meeɗen fuu no terde ɓanndu. En kokkaama kokke feere-fereeje ɗe *Ruuhu Alla hokkata. Nde nii Alla waɗi kokkal meeɗen no kokkal waɗude annabaaku, too en ngaɗu annabaaku meeɗen dey-dey no ngoonɗinirɗen Iisa. Mo Alla hokki kokkal wallude woɓɓe, walla ɓe. Mo Alla hokki kokkal jannginde, janngina. Mo Alla hokki kokkal semmbinɗinde himɓe, semmbinɗina himɓe. Mo Alla hokki kokkal moƴƴande himɓe, moƴƴana himɓe he ɓerne worre. Mo Alla hokki kokkal ardaaki, ardoroo tinaare. Mo Alla hokki kokkal yurmaade himɓe duu, yeha waɗa golle mum he ɓerne welne. Hidde mooɗon laatoo hidde goonga e goonga. Ndoggee waɗude ko boni, tiɓinee ko wooɗi. Ngiɗodiree he ɓerne worre hano on banndiraaɓe. Neɗɗo mooɗon fuu teddina banndum faa ɓurna ɗum hoore muuɗum. To accee yannde nannga on amma njagganee Joomiraawo hano maccuɓe, ngollanee Joomiraawo he ɓerne worre. Nanee belɗum daliila tammude mooɗon. Munyee torra, tinnee he waɗude du'aa'u. Cenndee ko njogiɗon kokkaron himɓe Alla hiɗuɓe walleede, laatee weernooɓe himɓe. Mbarkinɗinee torrooɓe on. To kuɗee ɓe, amma mbarkinɗinee ɓe. Nanidee belɗum he nanooɓe belɗum, mboydee he woyooɓe. Laatee daane worre, to ndonndee ko'e amma laatee leesiniiɓe nder ko ngatton fuu. To adee ko'e mooɗon hano marɓe hikmaaku. Nde goɗɗo waɗi on gacce, to njottitee. Ndurwee tawee ko ngaɗon fuu laatoo ko dartii yeeso himɓe fuu. Nde no heɓo, njooɗodoɗon jam he himɓe fuu, nde nii onon ngoni waddooɓe jam. Banndiraaɓe am horsuɓe, nde nii on ngaɗaama ko metti, to njoptitanee ko'e mooɗon. Accee Alla watta tikkere mum yoptanoo on. Ngam no winndaa wi'aa Joomiraawo wi'i: Miin jeyii yoptitaade, mi yoɓan neɗɗo fuu dey-dey ko haani. No winndaa wi'aa kaden Joomiraawo wi'i: Nde ganyo maaɗa rafaama, nyamnu mo. Nde nii o ɗomɗaama, yarnu mo. Nde nii a waɗani mo kujje ɗee, too hano nii pette ɓottuɗaa, njoowuɗaa dow hoore makko. To accu gaɗol ko boni jaale, amma waɗu ko wooɗi, njaaloɗaa gaɗol ko boni. Neɗɗo fuu ɗowtanoo ardiiɗo mum, ngam ardaŋal walaa ngal hanaa to Alla ngal ƴuwi. Ardiiɗo fuu, Alla ardini ɗum. Ndenne, neɗɗo fuu salii ardaŋal leydi mum salake ko Alla wi'i. Caliiɗo ko Alla wi'i duu fooɗanan hoore mum kiite. Neɗɗo gaɗoowo ko wooɗi walaa ko huldata ardiiɓe kiite leydi mum. Amma nde neɗɗo waɗi ko boni, ndenne tilay neɗɗo hula ɓe. Aɗa hiɗi acca hulude ardiiɓe leydi naa? Ndenne, waɗu ko wooɗi. Nde nii a waɗi ko wooɗi fuu, ɓe njettete. Ardiiɓe no gollanooɓe Alla ngam wattude ma waɗude ko wooɗi. Amma nde nii waɗude ko boni woni gollal maaɗa, too hulu ɓe, ngam meere waɗaay iɓe njogii cabbi fiyude waɗuɓe ko boni. Nder jukkol gaɗuɗo ko boni iɓe mbanngina tikkere nde Alla woodani gaɗoowo ko boni. Ndenne, no haani ɗowtanoɗon ardiiɓe, hanaa ngam kulol kiite tan, amma ngam to ɓerɗe mooɗon pelu on. Ngam majjum waɗi oɗon njoɓa janngal. Ardiiɓe *jaɓooɓe janngal ngaal duu, Alla ardini ɓe ngam ɓe ngollana ɗum wakkati fuu. Njoɓee neɗɗo fuu ko tokkata on. Nde nii janngal mooɗon, onon he ko'e mooɗon kaanuɗon yoɓude, njoɓee ngal. Nde janngal gineeji mooɗon kaanuɗon yoɓude duu, too njoɓee ngal, foti ko hen non fuu. Ɗowtanee mo kaanuɗon ɗowtanaade, teddinon mo kaanuɗon teddinde. To njaɓee neɗɗo fuu tokka on nyamaane. Nyamaane worre tan haani naatude hakkune mooɗon, onon goonɗinɓe, nyamaane nde woni hiɗodirde. Ngam neɗɗo fuu hiɗi gondo mum, humni ko *Tawreeta wi'i. Ngam no winndaa wi'aa nder *Tawreeta: To yeenu, to ittu yonki goɗɗo, to wujju, to suuna ko goɗɗo. Tilsinooje ɗee he koriiɗe ɗeen fuu kawra nder tilsinoore wi'ude: Ngiɗaa gondo maa no ngiɗirɗaa hoore maa. Neɗɗo fuu woodi hidde nder ɓerne mum waawaa waɗani gondo mum ko boni. Ndenne, hidde no humna ko *Tawreeta wi'i. Taykee kujje ɗee fuu ngam oɗon anndi wakkati mo ngonɗen nder mum. Wakkati mo kaanuɗon finude oon waɗi. Joonin kisinam ɓuri ɓadaade en dina wakkati mo puɗɗuɗen goonɗinde. Jemma woɗɗini, woɗɗaa weetude, ndenne en mboɗɗoo golle bonɗe, ɓornoɗen kaɓorɗe meeɗen annuura. Mbuuren mbuurnam wonɓe nder jeyngol, mboɗɗoɗen nyaamɗe he yaru-yaru ɗuɗɗo. En mboɗɗoo jeenu he golle nyiddiniiɗe. En mboɗɗoo pooɗodirol he haasidaaku. Nder jikku meeɗen he nder ko mbi'eten fuu, en nyemmin Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. To en tokkito belɗum ɓerɗe meeɗen accen suuno bonngo heewa mbuurnam meeɗen. Njaɓɓee mo goonɗinol muuɗum semmbiɗaa, to nanngiree mo duu, baa nde nii tawi ko o miili no feere, ko onon duu miiliɗon no feere. Alal-misaali, goɗɗo ngam ɓenndi nder goonɗinol no miila ko no dagii kam nyaama ko heɓi fuu. Amma goɗɗo ngam ɓenndaay nder goonɗinol nyaamataa ko heɓi fuu, ɓiɓɓe kaliyol tan nyaamata. Nyaamoowo ko heɓi fuu oon, to felu mo nyaamataa ko heɓi fuu oon. Mo nyaamataa ko heɓi fuu oon duu to felu nyaamoowo ko heɓi fuu oon, ngam nyaamoowo ko heɓi fuu oon, Alla jaɓɓake mo. Aan woni moy faa mbi'aa gollanoowo goɗɗo gollal mum wooɗaay? Mawɗo makko haani wi'ude ko o waɗi ɗum no wooɗi naa ɗum wooɗaa. Mo peluɗaa oo no tittinkinto ngam Joomiraawo woni balla makko. Goɗɗo no hi'a ko nyalaane gom ɓuri nyalaaɗe fuu teddude. Goɗɗo duu to mum nyalaaɗe ɗeen fuu no potu. Neɗɗo fuu tabbintina ɗum nder ɓerne mum. Peerodirɗo nyalaaɗe oon, ɓurdina ɗe ngam teddinde Joomiraawo. Kaden duu, nyaamoowo ko heɓi fuu, nyaama ko heɓi fuu ngam teddinde Joomiraawo, joomum yetta Alla. Mo nyaamataa ko heɓi fuu oon duu, suɓo nyaama ko hiɗi ngam teddinde Joomiraawo, joomum yetta Alla duu. Hakkune meeɗen walaa gonɗo no wuura ngam ɓeydaari hoore mum tan. Walaa duu maayanɗo ngam ɓeydaari hoore muuɗum tan. Nde en mbuuri, Joomiraawo mbuuranɗen. Nde en maayi duu, Joomiraawo maayanɗen. Ndenne, nde en mbuuri naa nde en maayi, Joomiraawo nii jeyii en. *Almasiihu maayaana ummitii ngam o laatoo Joomiraawo wuurɓe he maayɓe fuu. Nde nii non, aan mo nyaamataa ko heɓi fuu oon, ɗume waɗi aɗa wi'a bannda waɗi ko wooɗaa? Naa aan, nyaamoowo ko heɓi fuu oon, ɗume waɗi aɗa yawo bannda mo nyaamataa ko heɓi fuu oo? En fuu, en ndaroyto yeeso Alla, o hiito en. Ngam no winndaa wi'aa: Mi hunorake hoore am, miin Joomiraawo, howru fuu hofoto yeeso am, ɗemngal fuu jaɓan wi'a miin woni Alla. Ndenne, neɗɗo meeɗen fuu haalan ko kam waɗi nder mbuurnam mum yeeso Alla. Neɗɗo meeɗen fuu acca dekande banndum waɗude ko wooɗaa. Ko kaanuɗen waɗude woni faddaade ko'e meeɗen he huune fuu ko waawi fergude banndiraaɓe meeɗen, naa uppude ɓe, ɓe ngaɗa ko wooɗaa. Miɗo anndi, mi tabbintini duu, ko nder kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, walaa ko harmi, he hoore mum. Amma nde neɗɗo miili ko huune ndee no harmi, ɗum harmanan joomum. Nde a torri bannda goonɗinɗo ngam ko nyaamata, a tokkaay laawol hidde. Hakkila ngam ko nyaamata to laatoo laawol halkere bannda mo *Almasiihu maayi daliila mum. Tinna to ko ndaaruɗaa no wooɗi ɗum, laatoo ko bannda goonɗinɗo jancirtee. Ngam Laamu Alla hanaa filla nyaamdu naa jarɗe tan. Laamu Alla filla dartinaaku, jam he seyo non keɓeten har kawtal meeɗen he *Ruuhu Ceniiɗo. Neɗɗo fuu gollani *Almasiihu nder iri nii he banndum welan Alla, himɓe duu teddinan ɗum. Ndenne, en tefu ko ɓeydata jam hakkune meeɗen. Neɗɗo fuu tefa ko semmbinɗinta goonɗinol banndum. To mbonnee golle Alla ngam filla nyaamdu. Nde goonga, nyaamdu fuu harmaa. Amma nde nii nyaamdu ndu nyaamata no laatoo fergere bannda goonɗinɗo, too wooɗaa, nyaama nyaamdu ndu omo hi'a. Alal misaali ko ɓuri woni, to neɗɗo fuu nyaamu naa yaru naa mbi'en to neɗɗo fuu waɗu ko fergata banndum goonɗinɗo waɗa hakke. Joga hakkune maaɗa he Alla tabbintinol ngol goonɗinol maaɗa hokki ma. Belɗo hoore woni mo ɓerne mum felataa ɗum nder ko woni no waɗa fuu. Amma neɗɗo fuu sikki nyaamdu, dey nyaami ndu no jukkaaɗo, ngam nyaamiraay ndu goonɗinol. Huune fuu ko ɓerne maaɗa fukkaaki he mum, no hakke. Enen, ɓe goonɗinol mum'en semmbiɗi, no haani munyen jikku ɓe goonɗinol mum'en semmbiɗaa. To en tefu ko weli en tan. Neɗɗo meeɗen fuu tefa ko welata ɓerne banndum goonɗinɗo ngam semmbinɗina mo nder goonɗinol makko. Ngam *Almasiihu he hoore mum tokkaay mbelirka yonki mum, amma hano no ɗum winndiraa wi'aa: Jennooje, yennuɓe ma fuu, dow am saami. Huune fuu ko winndanoo illa arannde nder dewte Alla, winndaama ngam ekkintinde en. Ɗum winndaama duu ngam keɓen tammude daliila tittinkinaaku he munyal ngal Dewtere Alla hokkata en. Alla marɗo munyal, cemmbinɗinoowo ɓerɗe hokku on laawol laataade daane worre dow laawol Iisa *Almasiihu. O hokka on laawol ngool heɓa he ɓerne worre ngaɗon daane worre teddinon Alla *Baaba Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Njaɓɓodiree no *Almasiihu jaɓɓori on heɓa Alla teddinee. Miɗo wi'a on ko arannde fuu ngam Alla no kolniiɗo waɗi *Almasiihu laatii gollanoowo *Yahudankooɓe ngam humnude alkawal ngal Alla waɗannoo maamiraaɓe maɓɓe. O wari duu ngam ɓe kanaa *Yahudankooɓe teddina Alla ngam Alla no jom yurmeene, hano no ɗum winndiraa wi'aa: Hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe mi wi'an ko a Joomiraawo, mi yimante ngam teddinde innde maaɗa. No winndaa kaden wi'aa: Onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe, tokkee himɓe Alla nanon belɗum. Winndaama duu wi'aa: Onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe, on fuu, njettee Joomiraawo ! Neɗɗo fuu, yima teddungal makko ! *Esaaya duu wi'i: Jippotooɗo he Yesa gom warowan, kanko ummoto laamoo ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Ɓe ngattan gokka maɓɓe fuu dow makko. Alla Jom gokka hebbina on welwelo, hokka on jam ngam barke goonɗinol mooɗon, keewon tammude nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo. Banndiraaɓe am, sikka fuu walaa to am, on keewɓe jikku lobbu, oɗon keewi anndal, kaden neɗɗo mooɗon fuu no waawi ekkintini banndum faa wooɗa. Amma nder ɗerol am ngol mbinndanmi on ngool, mi hulaay miccintinde on ko njanngunoɗon. Mi waɗi ɗum duu ngam moƴƴere nde Alla hokki kam. O waɗi kam gollanoowo Iisa *Almasiihu hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe. O waɗi kam *cakkanoowo Alla he baajotooɗo *Habaru makko lobbo. Ndenne, ɓe kanaa *Yahudankooɓe mbaawan laataade ir *sadaka mo *Ruuhu Ceniiɗo wartiri feere, ngam wela Alla. Ndenne, daliila kawtal am he Iisa *Almasiihu, miɗo waawi fiyude gabaare dow golle ɗe ngollananmi Alla. Mi suusaa wi'i goɗɗum ko ƴaari golle *Almasiihu ɗe o walliri kam ngaɗumi. O wallii kam heɓa ɓe kanaa *Yahudankooɓe tokka haala Alla daliila golle am e waaju am, daliila alamaaji kaayɗiniiɗi gooduɗi baawɗe daliila baawɗe ɗe *Ruuhu Alla jogii. Mi waajake *Habaru lobbo, filla *Almasiihu nanngaa illa *Ursaliima faa tukka he leydi Illirikum. Ko wonnoo nder ɓerne am woni waajaade *Habaru lobbo, filla *Almasiihu, nder nokkuuje ɗe himɓe meeɗaay nanude filla oo no waɗee ngam to mi nyiɓu dow diidol nyibdi ngol goɗɗo diidi. Mi tokkiraana hano no ɗum winndiraa wi'aa: Ɓe mbaajaakano baa nde worre filla makko, ngi'owan mo, ɓe nanaayno filla makko duu paamowan. Kile keewɗe, mi muuyi yottaade to mooɗon amma waajaade *Habaru lobbo to waajaakano haɗi kam warde to mooɗon. Joonin golle am hakkune ɓe meeɗaay nanude filla *Almasiihu kanti. Duuɓi re'ataa nii ko mi haaɓi mi hi'aay on. Mi anniyake hannden tuntowaade on. Nyannde fuu ummiimi yahde leydi Espaniya, miɗo hiɗi mi fanta to mooɗon. Nde mi wari, mi waɗan balɗe hakkune mooɗon. Nde mi hi'i on faa hakkillo am fukkake, miɗo hiɗi mi heɓa balla yottowaade Espaniya. Amma joonin mi yahan *Ursaliima ngam walloyde himɓe Alla wonɓe nder huɓeere ndee, ngam goonɗinɓe wonɓe Makedoniya e Akaya anniyake hawrude balla ngam ɓe kokka talkaaɓe wonɓe hakkune himɓe Alla nder *Ursaliima. Ɓe anniyake wallude ɓe amma nde goonga ɗum hanaa balla, ɗum yoɓitaade nyamaane moƴƴere. Goonɗinɓe Makedoniya he Akaya kanaa *Yahudankooɓe amma ɓe keɓi moƴƴere he barke *Ruuhu ɗe Alla waɗani *Yahudankooɓe alkawal mum. Ndenne, no haani ɓe ngatta njawdi maɓɓe ɓe mballira *Yahudankooɓe *Ursaliima. Nyannde fuu njottinmi balla kawraaka kaa, mi fantan on fadde am yahde Espaniya. Miɗo tabbintini ko nde nii mi wari to mooɗon, *Almasiihu barkinan on faa noy walaa daliila barke garki am to mooɗon. Banndiraaɓe, mi eeli on ngam barke Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, mi eeli on ngam barke hidde nde *Ruuhu Alla hokkata: Kawree mballon kam nder durwo am, nder du'aa'u, eelanon kam Alla sanne. Eelon Alla hiina kam sarri himɓe Yahudiya ɓe kanaa goonɗinɓe. Ndu'ee heɓa goonɗinɓe wonɓe *Ursaliima njaɓira balla ka njaranmi kaa he ɓerne worre. Nde Alla jaɓi du'aa'uuji mooɗon, mi yottoto to mooɗon he ɓerne welne, mi jooɗo mi fowta hakkune mooɗon. Alla Jom jam wonda he mooɗon, on fuu. Aamiin ! Miɗo hiɗi mi wi'a on ko Fiibi, banndii'en debbo, golloowo hakkune goonɗinɓe Kenkereya no debbo jom goonga. Njaɓɓoree mo nder innde Joomiraawo hano no himɓe Alla kaaniri. Mballiree mo huune fuu ko o haajaa, ngam o walli heewɓe, miin he hoore am, o wallii kam. Miɗo yewta Piriskilla he Akilas, ɓe miin he mum'en kawtidi golle Iisa *Almasiihu. Ɓe kosi mursude yonkiiji maɓɓe ngam dannude yonki am. Hanaa miin tan yetti ɓe, kawriiɗe goonɗinɓe ɓe kanaa *Yahudankooɓe fuu njetti ɓe. Miɗo yewta goonɗinɓe warooɓe no kawra nder suudu maɓɓe. Miɗo yewta Epaynetus, giɗo am korsuɗo. Kanko arti goonɗinde *Almasiihu nder leydi Asiya. Miɗo yewta Mariyaama tampanɗo on sanne. Mi yewti Andaronikus he Yuniyas, *Yahudankooɓe uddidaaɓe he am. Lilaaɓe mawɓe anndaaɓe sanne non, iɓe arti kam goonɗinde *Almasiihu. Mi yewti Ampiliyaatus, korsuɗo he am daliila Joomiraawo. Miɗo yewta Urbanus, mo kawtuɗen golle *Almasiihu, mi yeggitaay Estakis giɗo am korsuɗo. Mi yewti Apeles, kolluɗo ko kam no tokkuɗo *Almasiihu goonga e goonga. Mi yewti himɓe wuro Aristobulus. Mi yewti Herodiyon banndam Yahudanke. Mi yewti himɓe wuro Narsisi goonɗinɓe Joomiraawo. Mi yewti Tirifena he Tirifosa, rewɓe gollanooɓe Joomiraawo. Miɗo yewta Persis mo korsinmi, debbo tampuɗo sanne nder gollal Joomiraawo. Mi yewti Rufus cuɓaaɗo Joomiraawo. Mi yewti inniiko laatiiɗo inna am, miin duu. Mi yewti Asinkiritus, Felegon, Hermes, Patorobas he Hermas, mi yewti goonɗinɓe Iisa wonduɓe he maɓɓe fuu. Mi yewti Filologus he Yuliya, njewtanee kam Nireyus he sakiike mum debbo, mi yewti Olimpas. Miɗo yewta duu himɓe Alla wonduɓe he maɓɓe fuu. Mbundodiree hakkune mooɗon nder hidde he enɗam. Kawriiɗe goonɗinɓe *Almasiihu fuu no njewta on. Banndiraaɓe, miɗo fooɗa hakkillo mooɗon, miɗo eela on, kakkiloɗon he wattooɓe pooɗodirol hakkune mooɗon. Himɓe tefuɓe perga on itta on dow ko ekkintinaɗon. Mboɗɗee himɓe ɓee, ngam ɓe ngalaa iɓe ngollana *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Deeɗi maɓɓe tan ɓe ngollanta. Haalaaji mbelɗi he fewre, ɓe eytirta hakkillo kettinaniiɗo ɓe naa mo anndal mum luggiɗaa. Onon nee, filla ɗowtanaaki mooɗon walaa fuu to yehaay, ngam majjum miɗo nana belɗum daliila mooɗon. Mi hiɗaana ngarton jom'en hakkillo, anndon ko wooɗi, mboɗɗoɗon waɗude ko wooɗaa. Ɓooyataa, Alla Jom jam waɗan Seyɗan mornyo ley teppe mooɗon. Moƴƴere Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen wonda he mooɗon ! Timote gollidoowo he am no yewta on. Lukiyus, Yason he Sosipatoros banndiraaɓe am *Yahudankooɓe no njewta on. Miin, Tertiyus, binndanɗo Pol ɗerol ngool, miɗo yewta on daliila kawtal meeɗen he Joomiraawo. Gayus, bernuɗo kam no yewta on, wuro makko goonɗinɓe fuu kawrata. Erastus kalfinaaɗo ceede huɓeere Korintu no yewta on. Banndii'en Kuwartus no yewta on. [ Moƴƴere Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen wonda he mooɗon, on fuu. Aamiin !] Jettooje ngoodani Alla, gooduɗo baawɗe semmbinɗinde on daliila *Habaru lobbo, filla Iisa *Almasiihu mo mbaajotoomi. Har *Habaru lobbo, Alla waɗi siri cuuɗaaɗo illa fil'ajal wannginee. Amma hannden siri oo wannginaama yahde he ɓe kanaa *Yahudankooɓe har dewte ɗe annabiiɓe mbinndi hano no Alla Duumiiɗo wi'iri ɓe mbinndira ɗe ngam ɓe kanaa *Yahudankooɓe ngoonɗina Alla, ɗowtanoo mo. Teddungal laatanoo Alla Jom hikmaaku. Teddungal woodani mo faa abada har Iisa *Almasiihu. Aamiin ! Miin Pol mo, Alla suɓii waɗi lilaaɗo Iisa *Almasiihu e banndi'en Sostenes, minen mbinndani on ɗerol ngool, onon hawriine goonɗinɓe Alla wonnde huɓeere Korintu, hawriine nde nder kawtal mum he *Almasiihu, Alla noddi ɗum wartiri feere ngam wartude seniiɓe. Miɗen njewta on, on fuu. Min mbinndii ɗerol ngool duu ngam noddooɓe innde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, to ɓe tawa fuu. Iisa *Almasiihu gooto oo nii woni Joomiraawo meeɗen, kanko oon duu woni Joomiraawo maɓɓe. Alla *Baabiraawo he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen hokku on jam e moƴƴere. Wakkati fuu miɗo yetta Alla ngam mooɗon. Daliila yettoore am ndee woni moƴƴere nde o hokki on har Iisa *Almasiihu. Kawtal mooɗon he Iisa *Almasiihu barkinii on dow laawol iri ngool hen non fuu. On diikiɗii nder iri haala fuu, he nder iri anndal fuu, dey-dey no seedaaku *Almasiihu tabbintiniraa hakkune mooɗon. Ndenne, onon keɗiiɓe gartol Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, walaa kokkal ngal ŋakkani on nder kokke ɗe *Ruuhu Alla hokkata goonɗinɗo. Kanko Iisa *Almasiihu oon semmbinɗinta on faa nyannde huune fuu timmi. Ndenne, neɗɗo fuu heɓataa ko feliri on nyannde fuu Iisa warti. Alla no kolniiɗo, kanko duu noddi on kawton he Ɓiyiiko Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Banndiraaɓe, ko eelanmi on woni ngam barke Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, nanngodiron, laatee hunnduko wooto. To accee pooɗodirol gom fuu naata hakkune mooɗon. Ngaɗee daane worre, miilooji mooɗon duu laatoo miilo wooto. Banndiraaɓe am, se goonga koreeji debbo bi'eteeɗo Kolowe mbi'i kam ko pooɗodirol no hakkune mooɗon. Ko ngiɗumi wi'ude ɗo kam woni, ko hakkune mooɗon no woodi bi'oowo: « Miin kay, Pol tokkumi. » Goɗɗo wi'a kam duu: « Miin kay, Apolos tokkumi. » Goɗɗo feere gom wi'a kam duu: « Miin kay, Piyer tokkumi. » Faa hannden duu hakkune mooɗon no woodi bi'oowo: « Miin kay, *Almasiihu tokkumi. » Hanaa *Almasiihu no gooto naa noy? Pol naa moy tontaa dow *bardugal ngam mooɗon? Dow innde Pol naa moy ngaɗanaɗon *batisma? Mi yetti Alla ko ƴaari Kirispus he Gayus, walaa mo ngaɗanmi *batisma hakkune mooɗon. Ndenne, walaa fuu baawɗo wi'i dow innde am waɗana *batisma. Goonga non, mi waɗanii koreeji Istefanas duu *batisma. Amma nder anndal am, ko ƴaari himɓe ɓee walaa mo ngaɗanmi *batisma. Iisa *Almasiihu lilaay kam mi waɗowa *batisma. O lilaana kam naa ngam mi waajowo himɓe dow *Habaru lobbo, tawee mi naforaaki hikmaaku ɓii-aadama fuu, ngam to baawɗe tawaaɗe nder maayde makko dow *bardugal wartu meere. Filla maayde Iisa dow *bardugal no kaanɗi to woppuɓe laawol Alla. To meeɗen, enen wonɓe dow laawol kisinam, ɗum baawɗe Alla. Ngam no winndaa, wi'aa: Mi halkan hikmaaku jom'en hikma, mi moytan anndal jom'en annde. Toy jom'en annde naa jannginooɓe *Tawreeta ngoni? Naa toy welɓe ɗemle ngoni? Alla holli ko hikmaaku himɓe duuniyaaru nduu, he kaanɗi fuu no go'o. Dow hikmaaku Alla, himɓe duuniyaaru, kam'en he hikmaaku mum'en fuu, keppi annditidde Alla. Ngam majjum waɗi, Alla hi'i ko no haani hisinde neɗɗo fuu goonɗinɗo mo nder laawol waaju *Habaru lobbo, waaju mo himɓe ndaari, he kaanɗi fuu no go'o. *Yahudankooɓe no ngiɗi kollee alamaaji kaayɗiniiɗi, Gerekankooɓe duu no tefa hikmaaku duuniyaaru. Amma minen, habaru *Almasiihu tontaaɗo min mbaajoo. Habaru oo laatani *Yahudankooɓe laawol fergere, ɓe kanaa *Yahudankooɓe duu no ndaara mo hano kaanɗi. Amma to mo Alla noddi fuu, Yahudanke naa mo hanaa Yahudanke, *Almasiihu woni baawɗe Alla e hikmaaku Alla. Ngam hikmaaku Alla ngu himɓe adi hano kaanɗi, no ɓuri hikmaaku ɓii-aadama. Kaden duu ko himɓe ndaarata hano jaccere Alla no ɓuri semmbe ɓii-aadama. Banndiraaɓe, miccitee no ngorrunoɗon fadde Alla noddude on. Ɗuuɗaa hakkune mooɗon tawreteeɓe hikmaaku nder giiɗe ɓiɓɓe aadama. Ɗuuɗaa hakkune mooɗon duu tawreteeɓe laamu gom naa ƴuwɓe he cuuɗi mawɗi. Amma ko tagaaɓe ndaari hano kaanɗi, Alla suɓii ngam semtinde jom'en hikmaaku. Ko tagaaɓe ndaari walaa semmbe fuu, Alla suɓii ngam semtinde jom'en semmbe. O suɓake nder duuniyaaru kujje ɗe himɓe ndaari meere, ko yawni, ko hanaa fuy ngam ko anndanoo no woodi darja laatoo meere. O waɗi ɗum ngam to neɗɗo fuu fiyu gabaare mum yeeso makko wi'a kam no goɗɗum. Kanko feŋi on he Iisa *Almasiihu. Alla duu waɗi o laatani en hikmaaku ƴuwngu to mum. Nder laawol *Almasiihu waɗi laatiɗen dartiiɓe, laatiɗen seniiɓe, rimɗinaaɓe he maccangaaku hakke. Hano no ɗum winndiraa nder dewte Alla wi'aa: Piyoowo gabaare mum fuu, waɗa ɗum ngam Joomiraawo. Banndiraaɓe, wakkati ngarnoomi to mooɗon, mi nawtoraaki belɗum ɗemngal fuu naa hikmaaku gom ngam waajaade on dow siri Alla cuuɗiiɗo. Mi waɗaay anniya waajaade dow huune fuu se hanaa dow Iisa *Almasiihu e no o tontiraa dow *bardugal. Miin he hoore am, wakkati puɗɗumi warde to mooɗon, nder leesinaaku ngarmi to mooɗon, miɗo diwna ngam kulal heewi ɓerne am. Haalaaji am e waaju am tiigaaki dow anndal lugguɗiggal naa dow ɗemngal mbelngal, amma dow baawɗe ɗe *Ruuhu Alla waɗata ɗi tiigi. Ɗi tiigake dow mum ngam to goonɗinol mooɗon tiigoo dow hakkillo ɓii-aadama, amma ngol tiigoo dow baawɗe Alla. Tabbat, sikka fuu walaa, filla hikmaaku min ngoni miɗen ngaɗa hakkune ɓe goonɗinol mum'en ɓenndi. Hikmaaku ngu min ngoni miɗen ngaɗa filla mum nguu, hanaa hikmaaku duuniyaaru. Ngu hanaa duu hikmaaku wooduɓe ardaŋal nder mayru, ɓe laamu mum'en woodi keerol. Amma ngu hikmaaku ƴuwngu to Alla, ngu ndenno siri mum suuɗaa. Ngam teddungal meeɗen waɗi Alla suɓii ngu, fodani en ngu illa duuniyaaru tagaakano. Walaa jom ardaŋal gom nder duuniyaaru nduu anndanɗo hikmaaku nguu, ngam nde nii jom ardaŋal gom anndaniino ngu, nden ɓe tontataano Joomiraawo jom teddungal. No winndaa, wi'aa: Ko hitere fuu hi'aay, ko nowru fuu nanaay, ko ɓerne fuu miilaaki, kam Alla siryanii hiɗuɓe ɗum. Amma enen, Alla wannginani en ɗum har *Ruuhu mum ngam *Ruuhu Alla no tayko huune fuu, baa siri makko luggiɗiɗɗo. Walaa baawɗo anndi ko tawaa nder ɓerne goɗɗo, nde hanaa ruuhu joomum. Ndenne walaa annduɗo siri Alla, nde hanaa *Ruuhu makko. *Ruuhu mo keɓuɗen oo ƴuwaay nder duuniyaaru, amma to Alla o ƴuwani en ngam paamen moƴƴere fuu nde o fodani en. Wakkati fuu mo min njannginta, min njanngintaana ko *Ruuhu Alla ekkintini min. Min kaalataa ko hikmaaku ɓii-aadama jannginta. Heɓuɓe *Ruuhu makko ɓeen, goongaaji *Ruuhu Alla tan min ngoni miɗen njanngina ɗum'en. Neɗɗo he hoore mum tan waawaa jaɓi ko ƴuwi to *Ruuhu Alla. Ko ƴuwi to *Ruuhu Alla fuu joomum waawaa faami ɗum ngam he giiɗe joomum ɗum wa'aana hano kaanɗi. Har *Ruuhu Alla tan neɗɗo waawi faamude ɗum. Gooduɗo *Ruuhu Alla no waawi tayki huune fuu ko *Ruuhu Alla ekkintinta. Amma kanko kay hanaa neɗɗo fuu waawi tayki miilo makko. Ngam no winndaa, wi'aa: Walaa annduɗo miilo Joomiraawo, faa janngina ngo? Amma enen, miilo meeɗen he miilo *Almasiihu fuu no go'o. Banndiraaɓe, mi waawaa haaldi he mooɗon hano no kaaldiranmi he heewɓe *Ruuhu Ceniiɗo. Amma tilay mi haaldira on hano no kaaldiranmi tokkuɓe muuyɗe ɓerne. Mi haaldiran on hano no kaaldiranmi ɓe ɓenndaay nder goonɗinde *Almasiihu. Ko kokkumi on ɗum, hano ɓiraaɗam kokkumi on, hanaa nyaamdu tekkunu gom kokkumi on, ngam on keewtaaki nyaamude ko tekkiɗi. Faa warde hannden on potaay hokkeede ko tekkiɗi ngam baa joonin muuyɗe ɓerɗe mooɗon tan tokkuɗon. Nde nii haasidaaku he geddi no hakkune mooɗon, too faa hannden nder tokkol muuyɗe ɓerne taweɗon, oɗon ngolla duu golle tokkuɓe duuniyaaru. Nde nii goɗɗo mooɗon wi'i: « Miin, Pol tokkumi », faa ooto duu wi'i: « Miin kay, Apolos tokkumi. » Iri nii he banndum hollataana ko on ɓurdinaay ko'e mooɗon he tokkuɓe duuniyaaru. Moy woni Apolos? Moy woni Pol? Min fuu ɗiɗo, min gollanooɓe Alla, ɓe daliila mum'en laatiɗon goonɗinɓe Iisa *Almasiihu. Neɗɗo amin fuu humnii gollal ngal Joomiraawo halfini ɗum. Miin aawii, Apolos yarni, amma Alla mawninta. Aawɗo oon e jarnuɗo oon fuu kanaa fuy, amma Alla mawninɗo oon, kam woni fuu. Ndenne aawɗo oon e jarnuɗo oon fuu no potu. Neɗɗo maɓɓe fuu dey-dey tampiri mum yoɓetee. Ngam min fuu, min gollidooɓe dow laawol Alla. Onon duu ngoni gese Alla. On nyibdi Alla. Dow moƴƴere nde Alla waɗani kam ndee, mi diidii nyibdi hano no nyiɓoowo lobbo fuɗɗirta. Goɗɗo duu wari nyiɓi dow diidol nyibdi ndiin. Ndenne, neɗɗo garoowo nyiɓa dow maggol fuu hakkiloo no nyiɓirta dow maggol. Ngam walaa baawɗo wari diida diidol feerewol gom ɓurngol aranol ngool. Diidol aranol ngool sinngaakina dow Iisa *Almasiihu. Neɗɗo no waawi nyiɓirde kanŋe naa cardi, naa nyiɓira kaaƴe dime naa leɗɗe, naa nyiɓira huɗo naa ƴommbe dow diidol ngool. Nyannde darŋal, neɗɗo fuu gollal mum wanngintee yaasin. Hiite mannge wanngata nyannde mum, nge wanngina gollal neɗɗo fuu. Neɗɗo fuu nyiɓi, nde nii hiite ngeen waɗanaay nyibdi mum baafuy, too neɗɗo oo golle mum yoɓetee. Amma neɗɗo fuu mo nge nyaami nyibdi mum, too joomum mursan njobdi mum. Joomum he hoore mum hisintee, wa'a hano dogguɗo fedditi hiite ngam daɗa. On anndaa ko on suudu Alla naa? Ndenne *Ruuhu makko duu no nder mooɗon. Onon ngoni suudu Alla, neɗɗo mooɗon fuu bonnuɗo suudu makko, o halkan joomum, ngam suudu makko no seniinu. To neɗɗo fuu majjin hoore mum. Nde nii gooto nder mooɗon no miila ko kam no woodi hikmaaku ɓii-aadama, too joomum waɗa hoore mum kaaŋaaɗo ɓiɓɓe aadama heɓa joomum laatoo jom hikmaaku goonga e goonga. Ngam hikmaaku ɓii-aadama no kaanɗi yeeso Alla. No winndaa, wi'aa: Alla no nannga ɓiɓɓe aadama nder ƴoƴe mum'en. No winndaa, wi'aa kaden: Joomiraawo no anndi miilo jom'en hikmaaku. Omo anndi duu ko ngo meere. Ngam majjum waɗi, to neɗɗo mooɗon fuu fiyu gabaare mum dow ɓii-aadama. Huune fuu, onon njeyi ɗum. Pol, Apolos, Piyer, duuniyaaru, mbuurnam naa maayde, kujje joonin naa kujje garooje, ɗum fuu onon njeyi ɗum. Onon, *Almasiihu jeyii on, *Almasiihu duu, Alla jeyii ɗum. Adee min hano gollanooɓe *Almasiihu ɓe potaa fuy, halfinaaɓe waaju siriiji Alla cuuɗiiɗi. Amma ko hiɗaa he halfinaaɓe woni, ɓe laatoo hoolniiɓe. Mi hiitaako hoore am. Mi wannaaka kiitoɗon kam naa mi yaaree yeeso hiitotooɓe ɓiɓɓe aadama kiitoo kam. Baa nii walaa ko mi tuumirta hoore am, walaa ko hollataa ko mi dartiiɗo. Joomiraawo woni etoowo gollal am. Ndenne, to neɗɗo fuu hiito banndum fadde wakkati podaaɗo oon yottaade, wakkati mo Joomiraawo wartata. Ko suuɗi nder nimre fuu, kanko wurtinta ɗum yaasin labɗo tar, o wanngina anniyaaji cuuɗiiɗi nder ɓerne fuu. Nder wakkati oo, Alla yettata neɗɗo fuu dey-dey no joomum haaniri. Banndiraaɓe, mi haalanii on dow am, miin e Apolos, ngam min laatanoo on ko ƴeewoton, ekkitoɗon. Mi hokki on misaali oo dow amin ngam paamon maana haala kaa: « Neɗɗo fuu haanaa ƴaaro ko winndaa. » Ndenne to neɗɗo mooɗon fuu fiyu gabaare mum wi'a ardiiɗo oo no ɓuri ooto. Moy ɓurdini ma goɗɗo? Huune fuu ko keɓuɗaa, hanaa Alla hokki ma ɗum naa? Nde nii a jaɓi ko ɗum goonga, too ɗume waɗi aɗa fiya gabaare dow majjum hano hanaa a hokkaa ɗum non? Illa ndeen oɗon kaari ! Illa ndeen on riikuɓe ! On laatake laamiiɓe, amma minen kay, min kanaa laamiiɓe ! Nde nii goonga fuu on laamiiɓe non, minen duu min laamodoto he mooɗon ! He giiɗe am, minen laatiiɓe *lilaaɓe, Alla henni min gaɗa hano hiitanaaɓe kiite maayde. Min laatake ko duuniyaaru fuu, maleykaaɓe e ɓiɓɓe aadama ngarta ƴeewa. Minen, min haaŋaaɓe ngam min tokkuɓe *Almasiihu, amma onon goonɗinɓe *Almasiihu, on jom'en hakkillo. Minen, min ngalaa semmbe fuu, amma onon kay, oɗon keewi semmbe. Onon, oɗon teddinee, minen duu, miɗen pamɗinee. Baa nii nder wakkati mo ngonɗen oo, rafo e ɗomka seedaay he amin. Min koltaay koltal lobbal, miɗen ɓoccee, wakkati fuu miɗen nder eggu-eggu. Miɗen njagga faa noy walaa. Miɗen njennee amma miɗen mbarkina jennooɓe min. Nde min torraama, min munyan. Nde mettuka haalaama dow amin, miɗen njaaboro haalaaji jam. Faa warde jooni miɗen ƴeewee hano buuri duuniyaaru, hano tuuni ndi himɓe fuu paɗɗata. Mi winndanaay on ɗerol ngool ngam mi semtina on, amma ngam fooɗude noppi mooɗon hano no pooɗiranmi noppi sukaaɓe am horsuɓe. Baa nii nde tawi nder kawtal mooɗon he *Almasiihu oɗon ngoodi jannginooɓe ujunaaji sappo, baaba gooto nii ngooduɗon. Miin duu woni baaba mooɗon oo, ngam min waajii on dow *Habaru lobbo faa goonɗinɗo Iisa *Almasiihu. Ndenne mi eeli on, nyemminon kam. Mi lili Timote, ɓiyam korsuɗo, kolniiɗo nder kawtal mum he Joomiraawo to mooɗon, ngam o miccintina on no tokkirmi laabi Iisa *Almasiihu he no njannginiranmi ɗi nder kawriiɗe goonɗinɓe fuu. Woɓɓe nder mooɗon no piya gabaaje mum'en no mbi'a kam'en no goɗɗum, ngam iɓe miila ko mi wartataa to mooɗon. Amma nde Joomiraawo jaɓi, ɓooyataa mi waraay to mooɗon. Nyannde fuu ngarmi to mooɗon, miɗo hiɗi mi hi'a ir baawɗe ɗeye fiyooɓe gabaaje mum'en no mbi'a kam'en no goɗɗum njogii. Miin mi wannaaka he haalaaji maɓɓe mbelɗi. Ngam Laamu Alla hanaa nder hunnduko tawaa amma nder baawɗe *Ruuhu Alla. Noy ngiɗɗon mi warda to mooɗon. Mi warda sawru naa hidde he ɓerne fewne. Mi nani ko nyiddinii gom, ko waɗaa hakkune mooɗon, filla mum no waɗee nokku fuu. Ir majjum waɗataake baa hakkune heeferɓe. Ko nyiddinii ko nanumi no haalee ɗum woni, hakkune mooɗon, goɗɗo no waalda he dee-bammum. Ɗum nyiddinaaki to mooɗon faa oɗon piira ɗum gabaare. Fadde mooɗon fiyirde ɗum gabaare, ɗum haanaana mettinde ɓerɗe mooɗon, nanngon neɗɗo oo mburtinon mo nder hawriine mooɗon. Kiite ɗe taƴanmoomi nii: Ngattee neɗɗo oo nder juuɗe Seyɗan, o bonna ɓanndu neɗɗo oo parkatak heɓa yonki makko hisinee nyannde gartol Joomiraawo. On keɓaay ko gasi ko piiruɗon gabaare. On anndaa ko ƴuufinirɗum seɗɗa tan heƴi ƴuufina conndi budaani no ndi foti fuu naa? Ittee ƴuufinirɗum kiɗɗum ɗum ngam ngarton hano conndi heyri budaani. Sikka fuu walaa on kakkitaama, ittaɗon he ƴuufinirɗum fuu. Ngam Iisa *Almasiihu, Njawdiri meeɗen *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe sakkaama. Ndenne, to en njuulir juulɗe meeɗen ƴuufinirɗum kiɗɗum, ƴuufinirɗum ɓerne ɓaleere, waɗoore ko boni. En njuulir buuru mo walaa ƴuufinirɗum fuu. Buuru laatiiɗo goonga mo walaa munafikaaku fuu. Nder ɗerol am gom, mi winndani on mbi'umi: To kawtee he yeenooɓe. Ko mbi'umi to kawtee he maɓɓe, mi wi'aay to kawtidee he maɓɓe baa seɗɗa nder duuniyaaru nduu, mi wondaa ɓe nder mbuurnam mum'en fuu mbuurdaana jeenu, naa suuno seedere, naa pasaaki laabi naa dewol tooruure. Ngam nde nii mi wi'i to kawtidee he maɓɓe baa isilam, ndenne mi wi'i on mburtoɗon nder duuniyaaru nduu. Amma, ko mbinndanmi, mi wi'a on ɗum woni: To ngondee he neɗɗo bi'oowo kam no banndii'on goonɗinɗo Iisa, dey tinni no yeena yahde, naa no suunee seedere yahde, naa no rewa tooruure yahde, naa no nder fiyodirde ko'e himɓe, naa nder yaru-yaru naa no faso laabi yahde. To nyaamdee sam he ir neɗɗo oo. Hiitaade ɓe kanaa goonɗinɓe Iisa hanaa golle meeɗen. Gollal mooɗon woni kiitoɗon wonɓe nder hawriine mooɗon. Alla hiitoto ɓe ngoonɗinaay Iisa. Ndenne, ndiiwee bonɗo oo hano no ɗum winndiraa, wi'aa: Ndiiwee bonɗo, itton hakkune mooɗon. Nde luural naatii hakkune mooɗon, semteene non ƴaaroɗon goonɗinɓe Alla dey njaarodiron yeeso ɓe kanaa goonɗinɓe. On anndaa ko nyannde gom goonɗinɓe Alla ɓee kiitoytoo duuniyaaru nduu naa? Nde nii onon kiitoytoo himɓe duuniyaaru nduu, ndenne ɗume haɗataa on hiitanaade kujje pamare gonɗe hakkune mooɗon? On anndaa ko enen kiitoytoo maleykaaɓe naa? Ndenne, eɗen mbaawi tabbat hiitaade kujje gonɗe no ngaɗee nder mbuurnam meeɗen hannden ɗam. Nde nii iri kujje ɗee ngattii luural hakkune mooɗon, ɗume waɗi oɗon ada kiite mooɗon oɗon njaara yeeso hiitotooɓe, ɓe kawriiɗe goonɗinɓe adaay goɗɗum? Mi haalani on ɗum ngam semteene nannga on. Ndenne, jom hikmaaku gooto walaa hakkune mooɗon baawɗo hiitanaade banndiraaɓe mooɗon naa? Sey nii iɓe pooɗodira, iɓe noddodira yeeso ɓe ngoonɗinaay Iisa. Pooɗodirol hakkune mooɗon ngool ŋappere mawne non hakkune mooɗon. Ɗume waɗi ko on mbaawaa munyi nde nii on toonyaama? Naa munyi nde nii on ƴoynaama teetaɗon ko njogiɗon? Amma hannden fadde mooɗon munyude, onon he ko'e mooɗon ngoni no toonyo, naa no teeta banndiraaɓe mooɗon. Tabbat oɗon anndi ko ɓe ngoonɗinaay ndonataa Laamu Alla. To njammbee ko'e mooɗon. Illa dewluɓe yeenooɓe naa ɓe ndewlaay, waɗooɓe luuɗu, rewooɓe tooruuje naa yarooɓe, wuyɓe naa pasotooɓe, jom'en haasidaaku naa fiyodirooɓe ko'e himɓe, nder maɓɓe baa gooto ronataa Laamu Alla. Nii woɓɓe nder mooɗon fuu nga'unoo ndenno. Amma joonin on laaɓinaama, ngartiraɗon himɓe Alla, jom'en dartinaaku dow innde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen e *Ruuhu Alla meeɗen. Woɓɓe nder mooɗon no mbi'a: « Huune fuu no daganii ɗum'en. » Goonga non, amma hanaa huune fuu nafata neɗɗo. « Huune fuu no daganii kam », amma mi laatataako maccuɗo huune fuu. Oɗon mbi'a kaden: « Nyaamdu reedu waɗana, reedu duu nyaamdu waɗana. » Goonga non, amma Alla halkan ɗi fuu ɗiɗi. Ɓanndu ɓii-aadama tagaaka ngam jeenu, amma ndu tagakanaa ngam rewude Joomiraawo. Ndenne Joomiraawo jeyii ndu. Alla ummintinɗo Joomiraawo meeɗen e maayde, ummintinowan en, enen duu, nder baawɗe mum. On anndaa ko ɓalli mooɗon ngoni terɗe *Almasiihu naa? No dagii mi hooƴa terɗe *Almasiihu, mi hawra he terɗe jeenoowo naa? Abada, ɗum dagaaki. On anndaa ko neɗɗo fuu hawri he debbo jeenoowo, ɓanndu mum he ɓanndu debbo oo fuu ngartan ɓanndu worru. Ngam no winndaa, wi'aa: Ɓe fuu ɗiɗo, ɓe ngarta ɓanndu worru. Amma neɗɗo fuu hawri he Joomiraawo, joomum he Joomiraawo ngartii go'o. Ndoggee jeenu ! Ngam hakke fuu mo neɗɗo waɗata takkataako he ɓanndu joomum. Amma neɗɗo fuu yeeni, waɗanii ɓanndu mum hakke. Naa on anndaa ko ɓanndu mooɗon woni suudu *Ruuhu Ceniiɗo mo Alla watti nder mooɗon? On njeyaa ko'e mooɗon. Alla soodii on coggu caadiingu. Ndenne, teddinee mo har ɓalli mooɗon. Joonin, mi jaaboto on dow ƴamɗe ɗe mbinndanɗon kam. No wooɗi tawee gorko anndaa debbo. Amma, ngam hiinude neɗɗo mooɗon fuu jeenu, no haani gorko fuu dewla debbo gooto, debbo fuu duu gorko gooto haɓɓana ɗum. Gorko fuu no haani humta haaju deekum, debbo fuu duu humta haaju gorum. Debbo jeyaa ɓanndu mum, amma gorum jeyii ndu. Gorko duu jeyaa ɓanndu mum, amma deekum jeyii ndu. To neɗɗo mooɗon fuu faddoo hoore mum he banndum, se hanaa nii on caawodir potuɗon, dow wakkati seɗɗa mo ittuɗon ngam du'aade. Amma ko ƴaari wakkati oo, to neɗɗo mooɗon fuu faddoo hoore mum he banndum nde hanaa non neɗɗo mooɗon fuu heppan jogaade hoore mum, Seyɗan heɓa laawol sii'aade on. Nder ko mbi'umi ɗum, mi walaa miɗo tilsina on, amma mi walaana miɗo eela on. Ko ɓurmi hiɗude woni neɗɗo mooɗon fuu jooɗo haɓɓaay hano am. Amma neɗɗo fuu he kokkal ngal Alla hokki ɗum. Woɓɓe keɓi iri ngalɗoo, woɓɓe duu iri ngaltoo. Miɗo wi'a on, onon ɓe ndewlaay, ɓe ndewlaaka he rewɓe ɓe goriraaɓe mum'en maayi, nde nii on njooɗake hano am on ndewlaay naa on ndewlaaka no ɓuri. Amma nde nii on mbaawaa jogaade ko'e mooɗon, ko ɓuri woni ndewlee, ngam to suuno jeenu torru on. Har ko daarata onon horiiɓe miɗo wi'a on miin he hoore am: Nde nii goonɗinɗo Iisa gom no woodi deekiiyo mo goonɗinaay, ko debbo oo jaɓi wuurdude he makko, to o seeru debbo oo. Naa nde nii debbo goonɗinɗo gom no woodi goriiyo mo goonɗinaay, ko gorko oo jaɓi wondude he makko, to debbo oo seeru he gorum. Sabu gorko mo goonɗinaay oon no laaɓinee har ɓanngal mum he deekum goonɗinɗo, kaden duu debbo mo goonɗinaay kam duu no laaɓinee har ɓanngal mum he gorum goonɗinɗo. Nde nii hanaano nii he banndum nden ɓiɓɓe mooɗon laaɓintaakeno. Amma joonin ɓe laaɓuɓe. Nde nii mo goonɗinaay gom no hiɗi seera goonɗinɗo gom, o seera mo. Nden kay debbo naa gorko goonɗinɗo oon, walaa fuu ko haɓɓodiri ɗum he mo goonɗinaay oon. Ngam Alla noddi en faa mbuurden he jam. Aan debbo goonɗinɗo, aɗa anndi se aɗa waawi hisinde gora naa? Aan gorko goonɗinɗo, aɗa anndi se aɗa waawi hisinde deeka naa? Ɗum woni ko mbinndanmi kawriiɗe goonɗinɓe fuu kollumi ɓe: Neɗɗo fuu tinnoo wuura hano no Joomiraawo hokkirinoo ɗum laawol wuurude fadde Alla noddude ɗum. Goɗɗo ko Alla noddi ɗum no juulnaaɗo, too, to joomum tefu suuɗude juulnol mum. Nde goɗɗo juulnaaka ko Alla noddi ɗum, to joomum waɗu juulnee. Juulneede he rafi juulneede fuu ngalaa maana mawɗo gom. Ko ɓuri nafude neɗɗo woni tokkude tilsinooje Alla. Neɗɗo fuu jooɗo jonnde mum hinnde wakkati Alla noddunoo ɗum. Fadde Alla noddude ma, nde nii a maccuɗo, to ɗum haɓɓu hoore maa. Amma nde nii a heɓi laawol rimɗineede, too durwu laata dimo. Ngam maccuɗo noddaaɗo warta har Joomiraawo, laatake dimo Joomiraawo. Non duu, dimo fuu noddaaɗo laatake maccuɗo *Almasiihu. Alla soodi on coggu fansaaki caadiingu sanne, ndenne to ngaɗee ko'e mooɗon maccuɓe himɓe. Banndiraaɓe worɓe e rewɓe goonɗinɓe *Almasiihu, neɗɗo mooɗon fuu jooɗo jonnde mum nde jooɗinoo wakkati Alla noddunoo ɗum. Dow ɓe ɓaŋaaka, mi walaa fuu tilsinoore gom ƴuwande kam to Joomiraawo haaloore dow maɓɓe. Amma ngam Joomiraawo yurmake kam waɗi kam kolniiɗo ko mbi'anmi dow maɓɓe nii. Ngam sabbu torraaji gonɗi no tummbi en, miɗo miila ko ɓuri nafude woni neɗɗo fuu jooɗo no worri. Nde nii a haɓɓi, to tefu seerude. Nde nii a haɓɓaay duu, to tefu haɓɓude. Amma nde nii a ɓaŋi naa a ɓaŋaama, a waɗaay gacce. Ɓaŋuɗo e ɓaŋaaɗo fuu torraaji cattuɗi njarta nyannde fuu nder mbuurnam mum'en. Torraaji ɗii duu ngiɗumi hisinde on. Banndiraaɓe am, ko mbi'anmi oon woni wakkati gartol Iisa *Almasiihu ɓadake. Illa joonin, dewluɗo fuu waɗa mbuurnam mum hano dewlaay. Ɓaliniiɗo waɗa hano ɓalinaaki. Gonɗo nder mbelirka ɓerne waɗa hano ɓerne mum metti. Cooduɗo duu waɗa hano njeyaa ko soodi. Nafortooɗo kujje duuniyaaru fuu waɗa hano meeɗaay naforaade ɗe. Ngam duuniyaaru hannden tabbitataa. Ko ngiɗumi woni kison sukkullaaji. Mo dewlaay hakkiltaakona he golle Joomiraawo, ko weli Joomiraawo tan o tefata. Amma dewluɗo, fii duuniyaaru adata hakkillo mum, ko welata deekum tan tefata. Ndenne hakkillo makko senndake. Hano non duu, surbaajo he debbo mo gorum maayi dey dewlaaka, waɗude ko weli Joomiraawo tan adata hakkillo maɓɓe, ngam iɓe tefa ɓe lamna ɓalli maɓɓe e miilooji maɓɓe. Amma debbo dewlaaɗo, fii duuniyaaru adata hakkillo mum, ko welata gorum tan tefata. Mi haalii ɗum ngam nafude on, hanaa ngam ɓillande on. Mi haalani on ɗum ngam mbuuron no haaniri, peŋoɗon e Joomiraawo he ɓerne worre. Nde neɗɗo waɗi alkawal haɓɓande surbaajo mum dey no miila waɗididde he surbaajo oo ko semtini, nde nii joomum waawaa surude hoore mum, nde nii joomum hi'i ko no haani haɓɓana mo, ndenne sey o haɓɓana mo, gaɗol hakke fuu walaa nder majjum. Amma nde joomum haɓɓii anniya nder ɓerne mum wi'i kam ɓaŋataa, kam fukkodotaako he surbaajo mum tawa tilsinaaka, tawa duu no waawa hoore mum, too joomum waɗi ko wooɗi. Ndenne ɓaŋuɗo surbaajo mum oo waɗi ko wooɗi, amma nde nii o ɓaŋaayno mo non, nden o waɗannoo ko ɓuri wodde. Ɓoggol dewngal no haɓɓa debbo e gorum nde nii goriiko no foofa. Amma nde goriiko maayi, omo waawi heɓude giɗɗo mo gom, dewla mo. Amma tilay sey tawee gorko dewloowo mo oo no goonɗinɗo Iisa. Amma ngam mi tabbintini ko *Ruuhu Alla no wondi he am, ko etumi ndaarumi woni, nde nii debbo oo dewlaaka, nden o ɓurannoo nannde belɗum. Har ko daarata ƴamɗe mooɗon dow tewu cakkanaangu tooruuje nguun, goonga non, hano no mbi'irɗon ɗum, en fuu eɗen anndi ko wi'aa dow majjum. Anndal no rima fiyude gabaare wi'a kam no goɗɗum. Amma hidde semmbinɗinta goonɗinol neɗɗo. Neɗɗo fuu miili kam no anndi goɗɗum, too, joomum yottaaki dey-dey to miili anndal mum yottini ɗum dow huune ndeen. Amma neɗɗo fuu hiɗi Alla, Alla no anndi ɗum. Har ko ndaarata tewu cakkanaangu tooruure, eɗen anndi ko reweteeɓe fuu ngalaa nder duuniyaaru. Alla gooto duu tan woodi. Baa nii ko himɓe no mbi'a deweteeɓe gom no nder kammu naa dow leydi, goonga non nder miilo wi'ooɓe ir haalaaji ɗii, deweteeɓe no keewi, non duu joomiraaɓe maɓɓe ngalaa keddi. Amma to meeɗen, Alla gooto tan woodi, *Baabiraawo taguɗo huune fuu, ngam makko duu mbuurɗen. Joomiraawo gooto duu woodi, Iisa *Almasiihu, mo har mum huune fuu tagaa, mo har mum duu ngonɗen eɗen mbuura. Amma hanaa goonɗinɗo fuu woodi iri anndal ngaal. Woɓɓe mboowi nyaamɗe tewu nguu hano nii ngu tewu cakkanaangu tooruure, goonɗinol maɓɓe ngol ɓenndaay no fela ɓe, ɓe miila ko ɓe ngaɗi hakke. Ndenne nyaamdu ɓadintaa en Alla. Nde en nyaami, ɗum ɓeydataa en. Nde en nyaamaay duu, ɗum ɓuytataa en. On kokkaama laawol nyaamude iri nyaamdu fuu. Amma kakkilee to laawol nyaamude iri nyaamdu fuu laatanoo ɓe ɓenndaay nder goonɗinol mum'en fergere. Aan annduɗo ko wi'aa dow iri nii he banndum, nde nii mo ɓenndaay nder goonɗinol mum gom hi'i ma nder suudu tooruure aɗa nyaama iri tewu nguu, he giiɗe maaɗa ɗum hokkataa goonɗinɗo oo semmbe nyaamude kam duu tewu cakkanteengu tooruure nguu naa? Ndenne ngam anndal maaɗa ngaal, a laatake daliila fergere goonɗinɗo oo, mo *Almasiihu maayi ngam hakkeeji mum. Nde nii a waɗi ɗum a laatake daliila fergere mo ɓenndaay nder goonɗinol mum, a waɗani *Almasiihu hakke. Ngam majjum waɗi, nde nii nyaamdu ndu nyaaman mi no waawi waɗa banndam goonɗinɗo waɗa hakke, too, mi nyaamataa ir tewu nguu faa abada, ngam to mi fergu mo o waɗa hakke. Miin, mi walaa laawol waɗude ko ngiɗumi fuu naa? Mi hanaa lilaaɗo naa? Mi hi'aay Iisa, Joomiraawo meeɗen naa? Hanaa golle Joomiraawo ɗe ngollanmi, waɗi ko ngoonɗinɗon naa? Baa nde nii to woɓɓe mi hanaa lilaaɗo, too, mi lilaaɗo to mooɗon, onon kay. Goonɗinol Iisa mooɗon ngool, no holla tabbat ko mi humnii golle lilaaku am ɗe Joomiraawo halfini kam. Ɗum woni ko njaabotoomi. Ndenne, min ngalaa laawol ƴamude ko nyaamee he ko yaree daliila golle amin naa? Ndenne, hakkune amin gooduɗo deekiiyo walaa laawol yahdude deekum nder jahaale amin hano no *lilaaɓe gom naa hano no Piyer he minyiraaɓe Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen njaadirta he deekiraaɓe mum'en? Naa miin e Barnabas tan ngoni *lilaaɓe haanuɓe ngolla ngam keɓa ko mbuurdata? Moy waɗata golle soogeraaku dey ittaa ceede yoɓa hoore mum? Moy remata cabiije dey heppa nyaamude ɓiɓɓe majje? Moy durata sewre muɓɓere dey heppa yarude kosam mayre? Ko mbi'umi ɗum no miiloo ɓii-Aadama tan. *Tawreeta he hoore mum haalaay dow majjum naa? No winndaa nder *Tawreeta wi'aa: Nder kette to wattan ngaari sumre wakkati ndi gollintee nder ngesa. Ga'i gollooji tan Alla wanna he mum'en naa? Goonga fuu ngam meeɗen waɗi, o haali ka naa? Sikka fuu walaa, enen ka winndanaa. Demoowo fuu remataana ngam gokka keɓol barke demal mum. Cokkoowo duu wattaana gokka mum dow keɓol mbaka mum nder ko sokkata ɗum. Nde nii minen aawi barke *Ruuhu hakkune mooɗon, ko min keɓata he mooɗon no ɓuri ko min aawi hakkune mooɗon naa? Nde nii woɓɓe no keɓa barke mooɗon, hanaa minen kaani heɓude ɗe naa? Min munyi nder huune fuu, min naforaaki laamu amin ngam to min kaɗu *Habaru lobbo, habaru *Almasiihu, yahde yeeso. Sikka fuu walaa oɗon anndi ko gollooɓe nder *Juulirde mawne mbuurdaana kujje ɗe himɓe ngaddata no cakka nder mayre. Nder sadakaaji kirseteeɗi dow sakkirde ɗiin, *cakkanooɓe Alla duu keɓata mbaka mum'en. Hano non duu, Joomiraawo hokki laawol waajotooɓe *Habaru lobbo ɓeen duu mbuurda barke gollal waaju mum'en. Amma miin kay, mi naforaaki baa gootel nder kujje ɗee fuu. Mi winndaay coti ɗi duu ngam ƴamude on ɗum. Mi soofi mi maaya he mi eela goɗɗum ! Mi jaɓataa neɗɗo fuu haɗa kam fiyirde ɗum gabaare. To am, waajaade *Habaru lobbo, hanaa daliila fiyude gabaare mum. Tilay mi waajoo, ngam bone woodani kam nde nii mi waajaaki *Habaru lobbo ! Nde nii miin he hoore am suɓinoo gollal ngaal, nden miɗo haani yoɓeede. Amma ngam walaa no ngaɗanmi tilay mi golla, ngam golle non ɗe kalfinaami. Ndenne, ɗume woni njobdi am? Njobdi am woni waajaade *Habaru lobbo forba, tawee mi naforaaki ɓeydaari fuu ndi *Habaru lobbo hokki kam. Baa nii ko mi hanaa maccuɗo neɗɗo fuu, mi wartiri hoore am maccuɗo himɓe fuu, ngam fooɗude ko ɓuri ɗuudde nder maɓɓe tokka *Almasiihu. Hakkune *Yahudankooɓe, mi waɗi hoore am Yahudanke ngam mi heɓa ɓe. Hakkune tokkuɓe *Tawreeta Muusa duu, mi waɗi hoore am tokkuɗo *Tawreeta Muusa, baa ko mi tokkaay tilsinooje ɗeen ngam mi heɓa ɓe. Hakkune ɓe tokkaay *Tawreeta Muusa, miɗo waɗa hoore am hano mo tokkaay *Tawreeta Muusa ngam mi heɓa ɓe. Amma ɗum fuu haɗaay miɗo feŋi he tilsinooje Alla ngam miɗo tokki tilsinooje *Almasiihu. Hakkune ɓe goonɗinol mum'en ɓenndaay, mi waɗi hoore am hano mo goonɗinol mum ɓenndaay ngam mi heɓa ɓe. Walaa ir neɗɗo fuu mo mi wartiraay hoore am ngam nder laawol fuu mi hisina woɓɓe nder maɓɓe. Mi waɗi kujje ɗee fuu ngam yottinde *Habaru lobbo oo he himɓe. Mi waɗi ɗe duu ngam heɓude barke gonɗe nder makko. Paamee ko nde daɗodirol no waɗee, himɓe heewɓe ngoni doggooɓe, amma gooto, woni keɓoowo tukunci gattaaɗo oon. Ndenne, ndoggon keddi baawɗe mooɗon heɓa keɓon moƴƴere ndee. Ciryotooɓe daɗodirol fuu, no eelta ɓalli mum'en eeltol cattungol. Iɓe ngaɗa ɗum ngam ɓe mellee, baa nii ko lefol maɓɓe ngool duumataako. Amma enen kay, eɗen mellee lefol duumotoongol. Ngam majjum waɗi miin, mi doggataa doggudu, doggoowo ngam meere. Hano non duu, nde nii miɗo durwa mi durwataa nder henndu. Amma miɗo ekkintina ɓanndu am ko naawi, miɗo dawrana ndu, ngam to mi daɗee wakkati fuu mo mbaajiimi woɓɓe dow *Habaru lobbo oon. Banndiraaɓe am, miɗo hiɗi mi miccintina on ko heewtinoo maamiraaɓe meeɗen nder jamaanu *Muusa. Ɓe fuu ley luuldere, ɓe ɗuwi, ɓe ndilli, ɓe pedditi maayo Maaliya. Nder luuldere he nder maayo Maaliya ngoo, ɓe fuu ɓe ngaɗana *batisma, ɓe ngarti tokkuɓe *Muusa. Ɓe fuu nyaami nyaamdu worru ƴuwnu to Alla. Ɓe fuu njari ndiyam gootam ƴuwɗam to Alla. Ngam ɓe njari ndiyam mburtiiɗam nder tepaare ƴuwne to Alla, wonnde no ɗowtira ɓe. Tepaare ndee woni *Almasiihu. Amma ɗuuɗal maɓɓe fuu ngaɗaay ko weli Alla, ngam majjum waɗi, ɓe fuu ɓe maayi nder ladde yeeruure. Kujje ɗee fuu ngaɗii ngam laatanoo en misaali heɓa to en laatoo hano maamiraaɓe meeɗen ɓe suuno waɗude ko boni nanngi ɓerɗe mum'en. To nyemminee woɓɓe maɓɓe, ndewon tooruuje. No winndaa, wi'aa: Jama'aare ndeen jooɗii, nyaami, yari, nden nde ummii nde fiji. To en nyemmin woɓɓe nder maɓɓe, naaten jeenu. Ngam tokkitaaki jeenu, ko watta himɓe ujunaaji laso e tato maayani ɓe nder nyalooma gooto. To en cii'oo *Almasiihu hano no woɓɓe nder maɓɓe cii'irnoo Joomiraawo. Ngam wakkati ɓe cii'inoo mo bolle coppi ɓe, mbari ɗuuɗal maɓɓe. To nyemminee woɓɓe nder maɓɓe tokkitiiɓe no nguunitoo faa maleyka maayde adi yonkiiji maɓɓe. Kujje ɗee fuu keewtake ɓe ngam ɗum laatanoo en misaali. Ɗe mbinndaama duu ngam ɗe laatanoo en waaju, enen wonɓe nder jamaanu cakitiiɗo oo. Ndenne, miiluɗo darake faa wooɗi fuu, hakkiloo to boɓɓoo. Walaa etol hakkillo ngol ngaɗanaɗon, ngol ɓiɓɓe aadama ngaɗanaaka. Amma Alla no kolniiɗo, o accataa hakkillo mooɗon etee ko ɓuri semmbe mooɗon. Amma nder etol hakkillo fuu, Alla hokkan on baawɗe munyude etol ngool. O hokkan on duu laawol wurtaade nder maggol. Onon banndiraaɓe am horsuɓe, mboɗɗee dewol tooruure. Miɗo haalana on kujje ɗee ngam miɗo miila ko on jom'en hakkillo. Ndenne etee, onon he ko'e mooɗon, ndaaron ko mbi'umi ɗum. Jarol nyeɗerde barke nde ngatten ngam yettude Alla, waɗataa en en fuu go'o nder ƴiiƴam *Almasiihu naa? Buuru mo nyaameten oo, waɗataa en en fuu go'o nder ɓanndu *Almasiihu naa? Buuru gooto woodi. En fuu buuru gooto oon nyaamuɗen. Ndenne, en fuu kappa kuula meeɗen, en ngartii ɓanndu worru. Ndaaree ɓiɓɓe *Isra'el, woowɓe no nyaama sadakaaji cakketeeɗi dow sakkirde Alla ɓeen, ɓe fuu ɓe ngartii go'o nder *sadaka gaɗaaɗo dow sakkirde Alla ndee. Ɗume ngiɗumi wi'ude ɗo? Tewu cakkanaangu tooruure nguu no woodi maana mawɗo gom naa? Naa tooruure no goɗɗum? Aa'a. Amma ko ngiɗumi wi'ude ɗo woni, ko sadakaaji ɗii ginnaaji cakkanaa, hanaa Alla. Miin nee, mi hiɗaa kawton he ginnaaji. On mbaawaa njari he nyeɗerde Joomiraawo, dey kaden njaron he nyeɗerde ginnaaji. On mbaawaa nyaami le'al Joomiraawo, dey kaden nyaamon le'al ginnaaji duu. Naa, en ngiɗaana njukken kiram Joomiraawo? Naa, eɗen ɓuri mo semmbe non? Goonga non woɓɓe no mbi'a: « Neɗɗo no waawi waɗa huune fuu. » Amma hanaa huune fuu nafata. « Neɗɗo no waawi waɗa huune fuu. » Amma hanaa huune fuu yaarata hawriine goonɗinɓe yeeso. To neɗɗo fuu tefu ko nafata hoore mum tan, amma tefa ko nafata banndum. Ko nyaamee ko sonnetee nder luumo fuu coodee nyaamon, to ƴamee ƴamtinoɗon fuy dow majjum ngam to miilooji mooɗon pelu on. Se goonga no winndaa, wi'aa: Joomiraawo jeyii duuniyaaru e ko woni nder mayru fuu. Alal misaali, nde nii mo goonɗinaay Iisa gom noddi on ngaron nyaamon, nde on njaɓi on njehi, nyaamee huune fuu ko kokkaɗon. To ƴamee ƴamtinoɗon ngam to ɓerɗe mooɗon pelu on. Amma nde nii goɗɗo wi'i on: « Tewu nguu, tewu cakkanaangu tooruuje non. » To on nyaamee ngu daliila bi'uɗo on haala kaa, heɓa duu to ɓerɗe mooɗon pelu on. Ko mbi'umi ɗum, hanaa ngam mooɗon waɗi mbi'umi ɗum, amma ngam ko kaaluɗo haala kaa waawi miilaade. Amma ɗume waɗata ɓerne goɗɗo hiito kam dow ko etumi ngaɗumi, miin he hoore am? Nde nii mi yettii Alla ngam ko nyaamanmi, ɗume waɗi miɗo felee ngam ko nyaamanmi ɗum? Ndenne, nde nii oɗon nyaama naa nde oɗon njara naa nder ko ngatton fuu, ngaɗee ɗum ngam teddinde Alla. To accee ko ngatton fuu laatanoo Yahudanke naa mo hanaa Yahudanke naa ɗum laatanoo hawriine goonɗinɓe Alla laawol fergere. Njooɗee ir jonnde nde njooɗiimi. Nder ko ngaɗanmi fuu, mi tefataana ko welata himɓe. Mi tefataa ko nafata kam, miin tan, amma mi tefataana ko nafata ɗuuɗal himɓe ngam ɓe fuu, ɓe kisinee. Nyemminee kam hano no miin e hoore am nyemminirmi *Almasiihu. Miɗo yetta on ngam oɗon miccitoo he am nder ko ngatton fuu. Oɗon njogii duu ekkintinol ngol ekkitinmi on. Amma, ko giɗu mi paamon woni *Almasiihu woni ardiiɗo gorko fuu. Gorko fuu duu woni ardiiɗo debbo mum. Alla duu kam woni ardiiɗo *Almasiihu. Gorko fuu du'ii naa waɗi annabaaku, hoore mum no suddi, gorko oo semtinii *Almasiihu, ardiiɗo mum. Amma debbo kaɓɓanaaɗo fuu du'ii naa waɗi annabaaku ko suddaay hoore mum, semtinii ardiiɗo mum. Debbo oo wartii hano pemmbiiɗo. Ndenne, nde nii o suddataa hoore makko, o taƴa gaasa makko. Amma nde nii semteene non o taƴa gaasa makko naa o femmba ka, ndenne o sudda hoore makko. Gorko haanaa sudda hoore mum, ngam tagaama nder nanndi Alla, omo holla teddungal Alla. Amma debbo kay teddungal gorum hollata. Gorko tagiraaka ɓanndu debbo amma debbo kam tagiraa ɓanndu gorko. Kaden duu hanaa gorko tagaa ngam debbo, amma debbo tagaa ngam gorko. Ngam daliila oo e ngam sabbu maleykaaɓe no tilsi debbo fuu sudda hoore mum, cuddol hoore ndee no holla ko o ɗowtaniiɗo goriiko. Baa nii ko gorko tagaaka ngam debbo yeeso Joomiraawo, debbo no haajaa gorum, gorko duu no haajaa deekum. Baa nii ko debbo arano tagaaɗo ƴuwaana he gorko, worɓe duu laawol rewɓe ngoni no naatira duuniyaaru. Debbo e gorko duu fuu ƴuwaana to Alla. Ndaaree onon he ko'e mooɗon, ngi'on nde no haani debbo du'oo tawa suddaay hoore mum? Naa he giiɗe himɓe ɗum semtinaaki gorko acca gaasa mum juutaa? Darja non debbo tawree gaasa juuka. O hokkaama ka ngam ka sudda hoore makko. Amma nde nii goɗɗo no hiɗi yedda ko mbi'umi ɗum, joomum faama ko ɗum hanaa al'aada amin, ɗum hanaa al'aada kawriiɗe goonɗinɓe Alla duu. Har ko daarata kawriiɗe mooɗon, walaa fuu to njettiranmi on, ngam on ngalaa oɗon kawra ngam waɗude ko nafata amma on kawrataana ngam ɓeydude bone hakkune mooɗon. Arannde nii, mi nani wakkati kawruɗon fuu, luural no nii hakkune mooɗon. Miɗo miila duu ko nanumi ɗum hanaa fewre. Nde luural naati hakkune mooɗon no haani ngal waɗa hakkune mooɗon ngam wakkatiiji gom sey to luural waɗi ko faamee moy'en ngoni dartiiɓe e goonga hakkune mooɗon. Ndenne, nde on kawri hanaa hiraane Joomiraawo seniine woni no hawra on. Ngam wakkati nyaamton, neɗɗo mooɗon fuu harantaakona nyaama hiraane mum tawi goɗɗo hakkune mooɗon no rafaa. Goɗɗo mooɗon duu nanngi no yara faa no yiilto. Ɗume waɗi oɗon karanoo nyaamɗe e jarɗe? Naa, on ngalaa cuuɗi to nyaamton naa to njaron non? Naa hawriine goonɗinɓe Alla njawiɗon, waɗi oɗon ngiɗi cemtinon ɓe ngalaa fuy? Ɗume ndoomuɗon mi wi'a on? Mi wi'a miɗo yetta on naa? Aa'a ! Mi yettataa on nder gaɗol ir golle bonɗe ɗee. Miin ko nanumi to Iisa Joomiraawo meeɗen, kanƴum woni ko njottinmi to mooɗon: Iisa Joomiraawo meeɗen wakkati ɓe nyaamannoo nder jemma mo o nannganoo oon, o hooƴi buuru, o yetti Alla, nden o helti mo, o wi'i: « Ɗum woni ɓanndu am kokkaanu ngam mooɗon. Ngaɗee iri nii he banndum ngam miccitaade he am. » Nden gaɗa ɓe kiirtake, o hooƴi nyeɗerde cabiijam, o wi'i ɓe: « Nyeɗerde ndee woni amaana keso tabbintinaaɗo har ƴiiƴam am. Ngaɗee iri nii he banndum wakkati fuu mo njarton cabiijam ngam miccitaade he am. » Ndenne, wakkati fuu mo nyaamuɗon buuru oo njaruɗon nyeɗerde cabiijam ɗam, oɗon ngaɗa filla maayde Joomiraawo. Tittinkinee he waɗude iri nii he banndum sey nyannde o warti. Neɗɗo fuu nyaami iri buuru naa yari e nyeɗerde cabiijam Joomiraawo no haaniraa, joomum waɗi hakke gartirooje ɓanndu naa ƴiiƴam Joomiraawo meeɗen meere. Ndenne, neɗɗo fuu ƴeewa hoore mum, fadde mum nyaamude buuru oon naa yarude he nyeɗerde cabiijam ɗam. Neɗɗo fuu nyaami buuru oon, yari e cabiijam ɗam, dey miilaaki ko woni maana kawtal mum he ɓanndu Joomiraawo, joomum fooɗani hoore mum kiite. Ngam majjum waɗi nyawɓe he ɓe ɓalli mum'en mbaati no keewi nder mooɗon. Ko ɗuuɗi hakkune mooɗon duu maayi. Nde nii en ƴeewi ko'e meeɗen, en kiitataake. Amma ngam to en kiitodee he himɓe duuniyaaru, Joomiraawo no jukka en ngam eltude en. Ndenne banndiraaɓe am, nde nii on kawri ngam nyaamude hiraane seniine, neɗɗo mooɗon fuu dooma banndum. Nde nii goɗɗo mooɗon no nana rafo, joomum nyaama wuro mum ginan, ngam to fooɗan hawriine mooɗon kiite. Har ko daarata ƴamɗe mooɗon koddiiɗe, mi faamtinan on se mi warii. Banndiraaɓe, har ko daarata kokke ɗe *Ruuhu Ceniiɗo hokkata goonɗinɗo, mi hiɗaa taweɗon nder rafi anndal majje. Wakkati on ngoonɗinaayno Alla, tooruuje ngoni no pooɗa hakkillo mooɗon, no majjina on. Paamee ko neɗɗo fuu mo *Ruuhu Alla ɗowi waawaa wi'ude Iisa no kuɗaaɗo. Kaden duu neɗɗo fuu mo *Ruuhu Ceniiɗo ɗowaay waawaa wi'ude Iisa no Joomiraawo. Kokke feere-fereeje ngoodi amma *Ruuhu gooto oon nii woni kokkoowo ɗe. Golle feere-fereeje ngoodi, amma Joomiraawo gooto oon nii gollantee. Laabi gollande Alla feere-fereeji ngoodi, amma Alla gooto hokkata neɗɗo fuu baawɗe gollirde ɗi. Neɗɗo fuu he no *Ruuhu wanngirta he mum ngam ɓeydaari himɓe fuu. Oo hokkaama haala keewka hikmaaku, ooɗo duu hokkaama haala keewka anndal. *Ruuhu gooto oo, kanko woni kokkoowo ɓe kokke ɗee fuu. Goɗɗo hokkaama goonɗinol manngol, ooto duu hokkaama nyawtol himɓe. *Ruuhu gooto oo, kanko woni kokkoowo ɓe kokke ɗee fuu. Neɗɗo oo hokkaama gaɗol ko haayɗini, neɗɗo ooto hokkaama gaɗol annabaaku, neɗɗo gom duu hokkaama senndodirde ko ƴuwi to *Ruuhu Alla he ko ƴuwaay to makko. Goɗɗo hokkaama kaalol nder ɗemle feere-fereeje, goɗɗo kam duu hokkaama piirtol ɗemle feere-fereeje ɗeen. Fii feere-fereeji ɗii fuu, *Ruuhu gooto oon tan hokkata ɗi. Omo hokka neɗɗo fuu kokkal feere-feere'al hano no o hiɗiri. Alal misaali, ɓanndu no worru amma ndu walaana terɗe ɗuɗɗe. No terɗe mayru ɗuuɗiri fuu ɗe kawrataana ɗe laatoo go'o. Hano non duu tokkuɓe *Almasiihu ngorri. En fuu, Yahudanke yahde mo hanaa Yahudanke, dimo meeɗen yahde maccuɗo meeɗen nder *Ruuhu gooto ngaɗanaɗen *batisma ngam laatoɗen ɓanndu worru. En fuu duu *Ruuhu gooto oon keɓuɗen. Ɓanndu neɗɗo walaa tergal gootal, terɗe ɗuɗɗe ndu woodi. Nde koyngal wi'i: « Miin, mi hanaa junngo, ndenne mi jeyaaka he ɓanndu », ɗum waɗataa ngal hakkitee he ɓanndu. Naa nde nowru wi'i: « Miin, mi hanaa hitere, ndenne mi jeyaaka he ɓanndu », ɗum waɗataa ndu hakkitee he ɓanndu. Too joonin, nde nii ɓanndu fuu laatakenoo hitere, noy nanirten? Naa nde nii ndu fuu ndu laatakeno nowru, noy nanirten ko uuri e ko luuɓi? Amma Alla hawrodiri kujje ɗee fuu nder ɓanndu worru no weliri mo. Nde nii ɓanndu laatakeno terde worre, ndenne toy terɗe ɓanndu ɗeeto tawetenoo? Ɓanndu no worru, baa nii ko terɗe mayru no ɗuɗɗi. Hitere waawaa wi'ude junngo: « Mi walaa haaju maa. » Non duu hoore waawaa wi'ude koyngal: « Mi walaa haaju maa. » Terde ɓanndu baa worre haana wi'ude ir haala kaa, ngam baa terɗe ɓanndu ɗe ngi'eten hano ɗe ngalaa semmbe fuu, no ngoodi ko nafata. Terɗe ɓanndu ɗe teddungal mum'en no pamɗi, kanƴe ɓurɗen teddinde. Terɗe ɓanndu ɗe gi'ol mum'en no semteene non to meeɗen, kanƴe ɓurɗen hilnaade. Terɗe ɓanndu meeɗen ɗe gi'ol mum'en semtinaaki to meeɗen kaajaaka hilneede. Alla hawrodiri ɗe, ɗe fuu, hokki ɗe ngalaa semmbe ɗeen teddungal ɓurde ɗeeto. Alla waɗi ɗum ngam ɗe kilnodira heɓa to luural waɗu hakkune majje. Nde nii terde ɓanndu gom no naawa, terɗe ɓanndu ɗeeto fuu kam'en duu nanan naawɗum ɗum. Nde nii terde ɓanndu gom teddinaama, terɗe ɓanndu ɗeeto fuu kam'en duu nanan belɗum teddinol ngool. Onon ngoni ɓanndu *Almasiihu, neɗɗo mooɗon fuu duu no terde ɓanndu makko. Nii woni no Alla sinngiri hawriine goonɗinɓe: Arannde nii o waɗi *lilaaɓe, ɗiɗaɓel o waɗi annabiiɓe, tataɓel o waɗi jannginooɓe. Nden o hokki woɓɓe kokke waɗude ko haayɗini, o hokki woɓɓe kokke nyawtol nyawɓe. O hokki woɓɓe duu kokke ballal, woɓɓe kaden o hokki ɓe kokke aardangal. Woɓɓe keɓi kokke haalude nder ɗemle feere-fereeje ɗe ɓe anndaa. Nder heɓuɓe kokke feere-fereeje ɗee, hanaa ɓe fuu ngoni *lilaaɓe, hanaa ɓe fuu ngoni annabiiɓe, hanaa ɓe fuu ngoni jannginooɓe, hanaa ɓe fuu kokkaa kokke waɗude ko haayɗini. Ɓe fuu duu, ɓe keɓaay kokke nyawtol nyawɓe naa kokke haalude nder ɗemle feere-fereeje ɗe ɓe anndaa naa fiirtude ko haala nder ɗemle ɗeen. Ndenne, ngattee semmbe mooɗon tefon kokke ɓurɗe kokke ɗeen fuu manngu. Amma jooni, ko kollanmi on woni laawol ɓurngol laabi fuu. Alal misaali miɗo haala nder ɗemle himɓe naa miɗo haala nder ɗemle maleykaaɓe, nde nii hidde walaa nder ɓerne am, miin he lenguru cenƴooru naa baggu olkooru meere meere, fuu no go'o. Nde mi heɓi kokkal waɗude annabaaku naa kokkal faamude maana siri cuuɗiiɗo e hikmaaku fuu, naa nde miɗo woodi goonɗinol manngol faa miɗo sottina baamle, nde nii hidde walaa nder ɓerne am, mi hanaa fuy. Baa mi yeddanii talkaaɓe njawdi am fuu naa mi hokki ɓanndu am, nde nii hidde walaa nder ɓerne am, ko ɗum nafirta kam? Jom hidde no woodi munyal e neɗɗaaku. O walaa haasidaaku, o ronndataako hoore, o fiitaa gabaare, o wi'a kam no goɗɗum. Jom hidde waɗataa ko semtini, tefataa ko nafata ɗum kam tan. O ɓernilawtaa, o jogitittaako ko boni fuu ko o waɗaa. Jom hidde nanataa belɗum rafi dartinaaku, amma omo nana belɗum goonga. Wakkati fuu omo yaafo gacce ɗe o waɗana, omo hooli huune fuu. Omo deki gokka dow Alla nder huune fuu. Omo munya huune fuu. Hidde hantataa faa abada. Amma annabaaku kay hantan, kokkal haalude ɗemle feere-fereeje darnoytee, anndal duu hantan. Anndal meeɗen huuɓaay, kokke waɗude annabaaku duu no ngoodi keerol. Amma wakkati ko huuɓi wari, ko huuɓaay duu majjan. Wakkati ngonnoomi suka, haalaaji am, miilooji am e taykaaki am, kanƴi he ɗi mo anndaa goɗɗum fuu no go'o. Amma joonin ko mawnumi, mi acci golleeji cukaaku fuu. Joonin en ngalaa eɗen ngi'a kujje fuu he ko'e majje, ɗe nga'aana hano ko woni no tiimee nder danndorgal. Amma warowan nyannde gom ko en ngi'iran huune fuu he gite meeɗen faa laaɓa tar. Joonin anndal am huuɓaay, amma wakkati warowan mo hano no Alla anndiri kam non anndiranmi huune fuu faa laaɓa tar. Ndenne jooni, kujje tati tan duumotoo: Goonɗinol, gokka e hidde. Amma ɓurngel manngu nder majje woni hidde. Har ko daarta hidde, ko mbi'anmi on nii woni tefee nde, nden tefon kokke ƴuwooje to *Ruuhu Ceniiɗo. Ko ɓuri woni tefon kokkal waɗude annabaaku. Ngam kaaloowo nder ɗemngal feere'al ngal anndaaka, joomum Alla woni no haalda hanaa ɓii-aadama. Walaa baawɗo faami ko joomum woni no wi'a, ngam nder baawɗe *Ruuhu Ceniiɗo joomum woni no haala ko suuɗii ɗum. Amma gaɗoowo annabaaku, himɓe haaldata, ngam ɓenndina goonɗinol maɓɓe, semmbinɗina ɓe, nyawta ɓerɗe maɓɓe. Kaaloowo nder ɗemngal feere'al ngal anndaaka, hoore mum woni no nafa, amma gaɗoowo annabaaku, hawriine goonɗinɓe fuu nafata. Miɗo hiɗi tawee on fuu oɗon kaala nder ɗemle feere-fereeje ɗe anndaaka, amma ko ɓurmi hiɗande on woni gaɗol annabaaku. Ngam gaɗoowo annabaaku ɓuri nafude dina kaaloowo nder ɗemngal feere'al ngal anndaaka. Amma nde baawɗo fiirti ko o wi'i ɗum no tawa hakkune goonɗinɓe ngam semmbinɗinde ɓe, iɗum nafa. Jooni banndiraaɓe, alal misaali, mi wara to mooɗon mi haala hakkune mooɗon nder ɗemngal feere'al ngal anndaaka gom. Nde nii ko kaalanmi ɗum hanaa ko mbannginanaami non, naa anndal kesal gom, naa annabaaku gom, naa jannginooje gom, too ko kaalumi ɗum walaa ko ɗum nafirta on. Alal misaali kaden, seeseeru naa hoddu, kujje fijo ɗe, nde nii piyaaka no wooɗiri, noy mbaawirɗen nanude ko ɗe mbi'ata? Naa nde puufoowo luwal konu, fuufaay luwal mum no wooɗiri, moy siryotoo fa'a konu? Hano ir nii he banndum ɗum wa'ani on. Nde nii on kaali goɗɗum hakkune hawriine goonɗinɓe nder ɗemngal feere'al gom ngal anndaaka, noy himɓe mbaawi faamude ko mbi'uɗon? Haala mooɗon he meere fuu go'o. Ɗemle ɗuɗɗe ngoodi nder duuniyaaru, amma nder majje ɗe fuu walaa ngal walaa maana. Nde nii mi waawaa ɗemngal gom, mi koɗo to gonɗo no haalda he am nder maggal, to am miin duu o koɗo. Onon duu ngam nii oɗon ngiɗi keɓol kokke ɗe *Ruuhu waɗata faa noy walaa, ndenne ndurwee ngatton semmbe mooɗon fuu naforoɗon ir kokke cemmbinɗinooje hawriine goonɗinɓe Iisa *Almasiihu. Ndenne, neɗɗo fuu kaaloowo nder ɗemngal feere'al gom, du'oo, eela Alla hokka ɗum baawɗe fiirtude ko wi'i fuu. Nde nii miɗo du'oo nder ɗemngal feere'al gom ngal anndaaka, ɓerne am woni he du'aa'u oo, amma hakkillo am heɓtataa fuu ko ngonmi miɗo wi'a nder makko. Ndenne, noy ngaɗanmi? Mi du'oto he ɓerne am fuu, mi du'oto duu no laaɓiri. Mi yimiran ɓerne am fuu, mi yiman no laaɓiri duu. Nde nii a yetti Alla he ɓerne maa fuu nder ɗemngal ngal anndaaka, noy kettiniiɗo ma, mo faamataa ko mbi'uɗaa, waawi wi'ude « Aamiin » ngam a yetti Alla. Joomum anndaa ko ngonɗaa aɗa haala. Baa nde nii du'aa'u maaɗa no wooɗi faa noy walaa, goɗɗo kay walaa no heɓa barke makko. Miin miɗo yetta Alla, ngam miɗo ɓuri on, on fuu haalude nder ɗemle feere-fereeje ɗe mi anndaa. Amma nder hawriine goonɗinɓe Iisa, mi haala konngi joy paamtiniiɗi heɓa woɓɓe duu ekkito no ɓurani kam, mi haala konngi ujunaaji sappo (10 000) nder ɗemle feere-fereeje ɗe pamtinaaki. Banndiraaɓe, to ngartiree ko'e mooɗon hano sukaaɓe. Nder waɗude ko wooɗaa haani ngaɗon ko'e mooɗon hano entaaɓe. Nder taykaaki duu laatee ɓennduɓe. No winndaa nder *Tawreeta wi'aa ko Joomiraawo wi'i: Mi haaldan he himɓe am nder ɗemle gom ɗe ɓe anndaa. Mi haaldan he maɓɓe har ɗemle janaane. Amma ɗum fuu waɗataa, ɓe kettinanoo kam. Ndenne banndiraaɓe, ngam ir nii he banndum waɗi haalude nder ɗemle feere-fereeje ɗe anndaaka hanaa alaama non ngam goonɗinɓe, amma alaama non ngam ɓe ngoonɗinaay. Annabaaku duu, hanaa alaama non ngam ɓe ngoonɗinaay, amma alaama non ngam goonɗinɓe. Alal misaali, onon goonɗinɓe on fuu on kawri, dey neɗɗo mooɗon fuu tinno no haala nder ɗemngal feere'al ngal anndaaka, nde nii warɓe hettini mboowaay hi'ude ir majjum naa ɓe ngoonɗinaay gom ngari ngi'ii ir majjum. Ɓe mbi'an ko onon wonɓe no kaala ɗemle feere-fereeje ɗe anndaaka ɗeen, no haaŋaaɓe. Amma nde nii on fuu, oɗon nder waɗude annabaaku faa mo goonɗinaay gom, naa mo anndaa ko ngonɗon oɗon ngaɗa naati, dey annabaaku neɗɗo mooɗon fuu meema ɓerne makko faa o tefa tuubude. Ko suuɗinoo nder ɓerne makko fuu no wanngintee. Nden o hofo, o turna hoore makko faa e leydi, o sujidana Alla, o wi'a: « Alla no hakkune mooɗon goonga e goonga. » Wakkati kawruɗon ngam teddinde Alla, nder mooɗon goɗɗo no woodi jimol, goɗɗo no janngina, ooɗo wanngina ko suuɗi, ooto no haala nder ɗemngal feere'al ngal anndaaka gom, goɗɗo duu fiirta ko wi'aa nder maggal. Too ! Banndiraaɓe am, ɗume haani waɗeede? Ko haani waɗee woni ɗum fuu ɗum waɗee ngam nafude hawriine goonɗinɓe mooɗon. Nde nii no woodi hiɗuɓe kaala nder ɗemle feere-fereeje, to ɓuru ɗiɗo naa tato gooto gooto ɓe kaani waɗirde ɗum, nden gaɗa mum goɗɗo fiirta ko ɓe mbi'i. Amma nde tawi piirtoowo ko ɓe mbi'i ɗum walaa, ndenne sey ɓe ndeƴƴita, neɗɗo maɓɓe fuu haalda Alla nder ɓerne mum. Waɗooɓe annabaaku duu to ɓuru ɗiɗo naa tato, ɓe ngaɗa gooto gooto, ɓeeto eta ndaara nder hakkillo mum'en ko wi'aa. Amma nde Alla wannginani gooto nder etooɓe daara ɓeen wi'a ɗum ko joomum ɓanti daane mum ngam wi'a goɗɗum, arano puɗɗuɗo haalude oon no haani deƴƴita. Goonga non neɗɗo mooɗon fuu no waawi waɗa annabaaku, amma sey ngaɗiron gooto gooto ngam neɗɗo mooɗon fuu ekkito, heɓa ko semmbinɗinta ɗum. Gaɗoowo annabaaku no dawrana hoore mum. Nde iɓe ngoodi ko ɓe ngiɗi faamtineede, ɓe acca faa nde ɓe kooti, nden ɓe ƴama goriraaɓe maɓɓe. Nder hawriine goonɗinɓe hegaaki baa seɗɗa debbo ɓanta daane wi'a goɗɗum. Naa onon ɓiɓɓe Korintu, oɗon miila ko to mooɗon haala Alla fuɗɗi naa to mooɗon ka haaɗi? Nde nii goɗɗo lamni ko kam no annabiijo naa ko kam no keewɗo *Ruuhu Alla, too, no tilsi o annda ko mbinndanmi on ɗum no tilsinoore Joomiraawo. Neɗɗo fuu mo anndaa Alla, faama ko Alla duu anndaa joomum. Ndenne banndiraaɓe am, tefee kokkal waɗude annabaaku, to kaɗee neɗɗo fuu haalude nder ɗemngal feere'al ngal anndaaka. Amma ko waɗetee fuu, tilay ɗum waɗee no haaniri he no dartorii. Joonin banndiraaɓe, miɗo hiɗi mi miccintina on *Habaru lobbo mo mbaajimi hakkune mooɗon faa njaɓuɗon, peŋiɗon he mum. *Habaru lobbo oo hisinta on, nde nii on tokkitake waaju am no wooɗiri. Nde on tokkitaaki mo duu, goonɗinol mooɗon wartii meere. O wanngani Piyer, nden ko o wanngani *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen. Gaɗa ko o wanngani *lilaaɓe sappo e ɗiɗo ɓeen, gaba go'o o wanngani banndiraaɓe makko gom ɓurɓe keme joyo. Banndiraaɓe ɓe o wanngani ɓe, ɗuuɗal mum'en fuu no mbuuri hannden, amma woɓɓe duu maayi. O wanngani Yakuuba, nden o wanngani kappa kuula *lilaaɓe ɓeen fuu. Gaɗa ko o wanngani ɓe, ɓe fuu, nden o sakitii o wanngani kam, baa ko mi nanndaana he neɗɗo dimaaɗo nder wakkati mo dimol mum yottaaki. Hakkune *lilaaɓe ɓeen fuu, miin ɓuri famɗude. Mi fotaay noddeede *lilaaɗo, ngam mi torriino hawriine goonɗinɓe Alla. Amma moƴƴere Alla waɗi laatiimi ko ngonmi hannden. Moƴƴere ndee duu laataaki meere ngam miɗo ɓuri *lilaaɓe ɓeeto fuu gollude. Miin he hoore am mi gollaay golle ɗee, amma moƴƴere Alla wonnde he am golli ɗe. Nde miin naa *lilaaɓe ɓeeto mbaajii on, walaa ko senndi waajuuji amin. Ko ngoonɗinɗon ɗum, kam woni ko min fuu min mbaajoo. Nde nii min mbaajake dow ummitaaki *Almasiihu hakkune mooɗon, noy waɗata ko nder mooɗon woɓɓe no mbi'a ko neɗɗo fuu maayi ummitittaako? Nde nii maayɗo ummataako, too ndenne, *Almasiihu ummitaaki. Nde nii *Almasiihu ummitaaki, ndenne waajoo amin, he meere fuu go'o, goonɗinol mooɗon duu no meere. Nde nii maayɗo fuu ummitataako, ndenne Alla ummintinaay *Almasiihu, en ceedanake Alla dow fewre ngam en mbi'i o ummintini *Almasiihu he maayde. Ngam nde nii maayɓe ummataakono, nden *Almasiihu he hoore mum ummitaaki. Nden, nde nii *Almasiihu ummitaaki, too, goonɗinol mooɗon he meere fuu go'o, oɗon ngondi he hakkeeji mooɗon faa warde hannden. Kaden duu goonɗinɓe *Almasiihu maaynooɓe fuu mursi. Nde nii ngam mbuurnam meeɗen nder duuniyaaru nduu tan waɗi ndekuɗen tammude meeɗen dow *Almasiihu, ndenne enen ɓuri himɓe fuu yurminaade. Amma nde goonga, *Almasiihu ummitake, o laatake arano nder maayɓe ummitii. Maayde har neɗɗo gooto naatiri duuniyaaru, hano non duu ummitaaki har neɗɗo gooto wariri. Hano no himɓe fuu maayirta daliila kawtal mum'en he Aadamu, hano non duu wooduɓe kawtal he *Almasiihu fuu keɓirta mbuurnam kesam. Amma ndaaree no ummitaaki wa'ata nii: Arannde nii *Almasiihu artee umminee, nden nyannde o wartowi, goonɗinɓe mo fuu umminee. Nden timmol duuniyaaru wara, o heɓa jaalorgal dow laamiiɓe duuniyaaru fuu, dow laamu ginni fuu he dow iri baawɗe fuu, o soƴƴoo, o hokkita Alla *Baabiraawo aardangal laamu nguun. Amma nyannde *Almasiihu warti, tilay non o laamoo sey nyannde Alla watti wayɓe makko fuu ley teppe makko. Ganyo cakititteeɗo halkee oon woni maayde. Ngam no winndaa, wi'aa: Alla watti huune fuu ley teppe makko. Amma nde wi'aama: Huune fuu wattaama ley teppe makko, ndenne laaɓal non ko Alla gattuɗo huune fuu ley teppe makko oon limtataake he wattaaɓe ley teppe makko. Gaɗa ko Alla *Baabiraawo watti huune fuu nder baawɗe Ɓiyum, ndenne Ɓiyiiko oon he hoore mum leesintoo yeeso makko, ngam *Baabiraawo oon dawra dow neɗɗo fuu he dow huune fuu. Nde nii maayɓe ummitataako, ndenne ɗume waɗanaaɓe *batisma nokku maayɓe mum'en tefata? Nde nii tawi maayɓe ummitataako, ɗume waɗi himɓe no ngaɗanee *batisma ngam ko'e mum'en? Enen e ko'e meeɗen ɗume waɗi, eɗen parritaa wakkati fuu nder mbuurnam meeɗen? Goonga non banndiraaɓe, ko nyannde fuu miɗo daane maayde. Goonga non duu ko oɗon teddi to am daliila kawtal mooɗon he Iisa *Almasiihu, Joomiraawo meeɗen. Nder Efeesu, mi habdi himɓe laatiiɓe kam'en e ndabba ladde fuu jikku ngootu. Nde nii tawiino ngam giɗaale ɓerne ɓii-aadama non waɗi kabdumi he maɓɓe, ɗume ɗum nafirta kam? Nde nii maayɓe ummitataako, ndenne: En nyaamu, njaren, ngam jaaŋo en maayan. To njaɓee goɗɗo majjina on: « Tokkodirde he bonɗo no bonna jikku neɗɗo lobbu. » Pukkinee hakkillooji mooɗon no haaniri, celon waɗude hakke, ngam hakkune mooɗon woɓɓe hanaa no anndu Alla non. Ko kaalumi ɗum, semteene mooɗon non. Tawte goɗɗo ƴaman wi'a: « Noy maayɓe ummitortoo? Nde ɓe ummitake iri ɓalli ɗiye ɓe ummiditoo? » Aan pamɗuɗo hakkillo gaɗoowo ir ƴamɗe ɗee, wabbere nde aawuɗaa fuu hanaa sey nde nyola ko nde fuɗa. Aawdiiri fuu ndi aawuɗaa, gawri non naa alkamaari non naa aawdiiri gom non, hanaa wasaaŋo aawuɗaa amma gabbe ɗeen aawuɗaa. Gaɗa a aawii aawdiiri ndiin, Alla fuɗinta ndi no hiɗiri, hokka wabbere fuu taddi ndi suɓanii ɗum. Ɓalli feere-fereeji Alla tagi, no woodi ko senndi ɓanndu ɓii-aadama he ɓalli dabbaaji, pooli, naa liƴƴi. Huune fuu ko o tagi, nde dow wuuri naa ley wuuri o taganii ɗum ɓanndu hoore mum. Wodde ɓalli majji duu no ceedi. Ƴelkitol naange hawtaa he ƴelkitol lewru, hano non duu ƴelkitol majje no seedi he ƴelkitol koode. Nder koode duu, hoodere fuu he ƴelkitol mum. Ndaa, nii ummitaaki maayɓe wa'i: Nde ɓanndu wattaama nder annyeere, ndu nyolan hano no wabbere awaane nyolirta ko fuɗaa. Amma nde ndu ummitake ndu nyolataa faa abada. Nde ɓanndu wattaama nder annyeere, ndu walaa fuu teddungal gom, amma nde ndu ummintinaama, ndu heewan teddungal. Nde nii ndu wattaama nder annyeere ndu walaa semmbe fuu, amma nde ndu ummitake indu heewi semmbe. Ɓanndu neɗɗo ufee ɓanndu tagaaɗo, dey ummitoo ɓanndu ƴuwnu to *Ruuhu Ceniiɗo. Nde nii ɓanndu no ɗon ndu tagaaɓe njeyii, too ɓanndu no ɗon, ndu *Ruuhu Ceniiɗo jeyii. No winndaa, wi'aa: Aadamu, artaaɗo tageede oon no buurɗo. Amma Aadamu cakitiiɗo oon, no *Ruuhu Alla, kokkoowo mbuurnam. Hanaa ko wuuri daliila *Ruuhu Alla woni ko arti amma ko woodi yonki. Ko wuuri daliila *Ruuhu Alla kam sakitii. Arano oon sollaare tagiraa, amma ɗiɗaɓo oon kay dow ƴuwi. Ɓalli himɓe duuniyaaru he ɓanndu tagiraaɗo sollaare oon fuu no go'o. Ɓalli wonɓe dow kammu duu, he ɓanndu ƴuwɗo he *Ruuhu oon fuu no go'o. En nanndii he tagiraaɗo sollaare oon, amma yahde yeeso en nanndowan he ƴuwɗo he *Ruuhu oon duu. Banndiraaɓe ko mbi'anmi on nii woni ko tabbat tewu e ƴiiƴam ndonataa Laamu Alla. Kaden duu ko nyolata fuu waawaa ronude ko nyolataa. Ndenne no tilsi ko nyolata fuu heɓa ɓanndu ndu nyolataa faa abada. Ɓanndu maayooru duu warta ndu maayataa faa abada. Nde ɓanndu nyolooru fuu heɓi ɓanndu ndu nyolataa faa abada, nde nii ɓanndu maayooru duu warti ndu maayataa faa abada, ndenne huune fuu no hi'irtee hano no ɗum winndaa, ɗum wi'aa: Jaalorgal moɗi maayde kup. Maayde, toy jaalorgal maaɗa woni? Maayde, toy tooke maaɗa ngoni? Tooke maa ngoni hakke, semmbe hakke woni tilsinooje *Tawreeta. Yettoore laatanoo Alla, kokkoowo en jaalorgal daliila Iisa *Almasiihu, Joomiraawo meeɗen. Ndenne banndiraaɓe am horsuɓe, tarsinee faa wooɗa, to huune fuu jaaloo on. Wakkati fuu oɗon ɓeydoroo yahde yeeso nder golle Joomiraawo ngam oɗon anndi ko gollal ngal ngollanton Joomiraawo ngaal hanaa golle meere. Joonin, har ko daarata kawrol ceede ngam wallude himɓe Alla wonɓe *Ursaliima, ngaɗee ko ƴamumi tokkuɓe Iisa wonɓe Galatiya ngaɗa. Alal fuu, neɗɗo mooɗon fuu itta nder ko heɓi, resa dey-dey no waawi. To on njooɗee ndoomon nyannde ngarmi, ko tefon hawrude ceede ɗeen. Nde nii mi wari, mi lilan ɓe cuɓiɗon, mi hokka ɓe ɗereeji kollooji ko onon cuɓi ɓe, ɓe ngadda balla mooɗon *Ursaliima. Nde nii foti mi yaha, miin he hoore am, mi yaadan he maɓɓe. Mi waran, mi weerana on, amma sey to mi fanti Makedoniya, ngam mi suɓake tokkirde toon ko mi yottowo to mooɗon. Nde nii mi wari, mi weeranan on balɗe seɗɗa naa duu no waɗa mi dabba to mooɗon ngam mballon kam nder jahaangal am, heɓa to pondiimi fuu, miɗo woodi ko waawi yottinde kam toon. Mi hiɗaa mi fanta to mooɗon tan mi yawta ngam miɗo hiɗi nde Joomiraawo jaɓi, mi waɗa wakkati hakkune mooɗon. Gaɗa Juulɗe kettol alkamaari, mi dillan Efeesu. Amma joonin mi hiɗaa dillude toon, ngam laawol manngol udditani kam, laawol waɗude golle am toon, baa nii ko wayɓe am no ɗuuɗi. Nde Timote wari to mooɗon, mbernee mo no wooɗiri, ngam walaa ko senndi min, kanko he hoore makko o gollanoowo Joomiraawo. Ndenne, to neɗɗo mooɗon fuu daaru mo meere. Mballee mo nder jahaangal makko, ngam o heɓa no o wardi to am jam he seyo. Miin he banndiraaɓe meeɗen gom, miɗen ndoomi mo Efeesu. Har ko daarata Apolos banndiraawo meeɗen, mi eelii mo faa noy walaa o wara, o warda he banndiraaɓe meeɗen ɓeeto to mooɗon. Amma o hiɗaa fuu-fu warde to mooɗon jooni. Nyannde fuu o heɓowi laawol o waran. Laatee siryiiɓe, ndaree no wooɗiri dow goonɗinol mooɗon, laatoɗon suusuɓe, ɓeydon semmbiɗidde. Ko ngatton fuu, ngaɗiron ɗum he hidde. Banndiraaɓe am ko eelanmi on kaden woni, oɗon anndi ko Istefanas e koreeji mum ngoni artuɓe goonɗinde Iisa nder Akaya fuu. Ɓe kokki ko'e maɓɓe ngam wallude himɓe Alla. Ɗowtanee ir himɓe ɓee. Ɗowtanee duu gollidooɓe he maɓɓe, tampidi he maɓɓe. Mi nani belɗum garki Istefanas, Fortunatus e Akaykus ngam ɗum wa'anaa kam hano onon he ko'e mooɗon ngari to am. Ɓe pukkini hakkillo am, ɓe pukkini hakkillooji mooɗon, onon duu. Ndenne paamee no teddinirton ir himɓe ɓee. Kawriiɗe goonɗinɓe Iisa gonɗe nder leydi Asiya fuu no njewta on. Akilas, Piriskilla he hawriine goonɗinɓe warooɓe no kawra nder ɓaade maɓɓe fuu dow innde Joomiraawo, no njewta on sanne. Banndiraaɓe tawaaɓe ɗo fuu no njewta on. Neɗɗo mooɗon fuu wunndoo banndum, yewta mo nder hidde mawne. Miin Pol, miin he hoore am, winndani on cannooje ɗee he junngo am. Neɗɗo fuu mo hiɗaa Joomiraawo, kuddi saama dow mum ! Maranata ! War ! Yaa Joomiraawo amin. Moƴƴere Iisa Joomiraawo meeɗen wonda he mooɗon ! Miɗo hiɗi on, on fuu, nder kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu. Miin Pol, mo Alla suɓii waɗi lilaaɗo Iisa *Almasiihu e banndii'en Timote, minen mbinndani on ɗerol ngool, onon hawriine goonɗinɓe Iisa *Almasiihu wonnde huɓeere Korintu. Miɗen njewta on, onon seniiɓe Korintu he leydi Akaya. Alla *Baaba meeɗen he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen hokku on jam e moƴƴere. Jettooje ngoodani Alla, *Baaba Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Alla *Baabiraawo jom yurmeene mawne, pewnoowo ɓerne nder torra fuu, no fewna ɓerɗe meeɗen nder iri torra fuu, heɓa enen duu ngatten pewnol ɓerne makko ngool, pewnen ɓerɗe wonɓe nder iri torra kaa hennon fuu. Hano no njarirɗen ir torraaji *Almasiihu faa hanaa seɗɗa, hano non duu *Almasiihu fewnirta ɓerɗe meeɗen faa hanaa seɗɗa. Miɗen nder njarki torra, miɗen nder makki ngam ki laatoo huune fewnoore ɓerɗe mooɗon. Wooɗi duu, ki laatoo laawol kisinam mooɗon. Ɓerɗe amin no pewnee ngam minen duu, min pewna ɓerɗe mooɗon faa onon duu keɓon munyal, munyon iri torraaji ɗi minen he ko'e amin, min torraa. Fakat miɗen anndi ko hano no ngonɗon oɗon njarira torra iri ka min njarunoo, hano non duu ɓerɗe mooɗon pewnirtee no ɓerɗe amin pewniraa. Banndiraaɓe nde goonga, min ngiɗaa keppon anndude ir torra ka min njari nder leydi Asiya. Torra keewtiika min kaan no satti sanne faa min ittiino tammude fuu he mbuurnam. Min nanii nder ɓerɗe amin, hano kiite maayde min taƴanaa. Min taƴanaaka duu kiite maayde fuu. Ɗum waɗi, ngam hollude to min njowu tammude amin dow tittinkinaaku amin, amma min njowa nde dow Alla ummintinoowo maayɓe. Alla hisini min maayde bonde ndee, o tinnotoo duu omo hisina min. Dow makko duu min njowi tammude kisinol amin. Onon duu mballiree min du'aa'u. Nde nii himɓe heewɓe du'anake min faa Alla jaabake du'aa'uuji maɓɓe, nii he banndum waɗata himɓe heewɓe njetta Alla daliila amin. Ndaa ko watta miɗen piya gabaare woni ɓerɗe amin no ceedanoo min ko min mbuurdi goongaaku he laaɓal hakkune mooɗon, he hakkune himɓe fuu. Miɗo wi'a ko min ngaɗii ɗum nder goonga ƴuwɗo to Alla. Nder jonnde amin, min njooɗoraaki anndal amin, amma moƴƴere Alla, kam walli min. He giiɗe mooɗon, oɗon miila ko mi waɗi siri oo nder rafi anndude ko ngonmi miɗo waɗa naa? Naa oɗon miila ko siri oo, ɓerɗe ɗiɗi ngaɗirmoomi, mi wi'a: « Ayyo », nden mi sakitoo mi wi'a: « Aa'a » hano no ɓiɓɓe aadama mboowri? Alla no seedi ko haala amin hanaa filla « Ayyo » naa « Aa'a ». Ngam Iisa *Almasiihu, *Ɓii-Alla mo, miin Pol, Silas e Timote mbaajii dow mum oon, hanaa neɗɗo bi'oowo « Ayyo », nden sakito wi'a « Aa'a ». Iisa *Almasiihu ko wi'i fuu kam laatii. Har makko Alla humni alkawal mo waɗi fuu. Ngam majjum waɗi, eɗen mbi'a: « Aamiin » daliila makko, Alla teddinee. Alla tabbintinta ko minen he mooɗon, en fuu eɗen nder kawtal *Almasiihu. Kanko duu wartiri en feere ngam Iisa *Almasiihu. Alla waɗi alaama mum dow meeɗen, alaama kolloowo ko kam jeyii en. O watti *Ruuhu makko nder ɓerɗe meeɗen ngam tabbintinande en ko o waɗoyta yeeso. Alla woni seede am, nde nii mi feni. Nde goonga, mi hiɗaa fantude Korintu ngam mi hiɗaa bonnude ɓerɗe mooɗon. Hanaa miɗen ngiɗi min kolla on laamu non nder goonɗinol mooɗon. Aa'a, miɗen anndi ko oɗon tittinkini nder goonɗinol mooɗon. Min ngiɗaana nii wallude on ngam weltaare mooɗon. Ndenne, mi hiisake miin he hoore am ngi'umi ko to mi fantu on no ɓuri ngam to mi mettin ɓerɗe mooɗon kaden. Nde nii mi mettinii ɓerɗe mooɗon, ndenne moy welnata ɓerne am ko ƴaari onon ɓe mettinmi ɓerɗe mum'en? Ko waɗi mbinndanmi on ɗerol ngool woni mi hiɗaa mi wara, dey woɓɓe nder mooɗon mettina ɓerne am, baa nii ko kamɓe kaani mbelna ɓerne am. Mi tabbintinii ko nde nii ɓerne am weli, too onon duu ɓerɗe mooɗon mbelan. Mi winndaana ɗerol ngool nder ɓillaare, ɓerne mettune, faa he gonɗi. Mi winndanii on hanaa ngam wattude on nder mettal ɓerne, amma ngam paamon no hidde mooɗon foti nder ɓerne am. Nde gooto mooɗon waɗi ko mettinii, hanaa miin Pol joomum waɗani ɗum amma on fuu o waɗani ɗum. Mi hiɗaa haalude sanne dow ko waɗi ɗum, ngam mi hiɗaa mawninde haala kaan. Jukkol ngol heewɓe hakkune mooɗon njukki neɗɗo oo heƴi. Ndenne joonin, ko ɓuri wodde woni njaafonoɗon mo, cemmbinɗinon ɓerne makko heɓa to mettorgal ɓerne heewu mo faa jaaloo mo. Ngam majjum waɗi miɗo eela on ngam barke ko woni hakkune am he mooɗon, kollon mo ko oɗon ngiɗi mo. Mi winndanii on ngam hi'ude nde nii oɗon njaɓa tokkude ko mbi'anmi on fuu. Neɗɗo fuu mo njaafaniɗon, miin duu mi yaafanake joomum. Nde nii no woodi ko kaanumi yaafanaade joomum, too paamee ko *Almasiihu no seedi, mi yaafake ngam mooɗon, heɓa to Seyɗan heɓu laawol jammbaade en, eɗen anndi anniyaaji makko. Wakkati ngarnoomi huɓeere Torowas ngam mi waajoo *Habaru lobbo, filla Iisa *Almasiihu, Joomiraawo omtani kam laawol gollude toon. Amma ko mi tawaay banndam Titus, hakkillo am fukkaaki baa seɗɗa. Nden mbayniimi banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe wonɓe Torowas, ponndiimi Makedoniya. Jettooje laatanoo Alla kokkoowo en jaalorgal wakkati fuu daliila kawtal meeɗen he *Almasiihu. O waɗi en laawol wannginde moy woni *Almasiihu nokku fuu hano no uurdi welni wannginirtaa nokku to wattaa. Ngam nde nii en ndaari en nanndaana hano uurdi welni ndi *Almasiihu wuli ngam teddinde Alla. Henndu uurdi ndii no sankitoo hakkune ɓe Alla hisini he ɓe o hisinaay. To ɓe Alla hisinaay, min lumngol maayde, ittoowol yonki, amma to ɓe o hisini ɓeen kay, min uurngol mbuurnam gattowol yonki. Walaa baawɗo adude teddirka gollal ngaal. Enen, eɗen ceedii he himɓe nawtortooɓe haala Alla ngam heɓude riiba. Amma ngam Alla lilii en, eɗen kaala goonga laaɓɗo he ɓerne worre yeeso makko nder kawtal meeɗen he *Almasiihu. Onon himɓe Korintu, oɗon miila ko ngam manude ko'e amin waɗi min mbinndani on ɗerol ngool? Naa ngam tefude he mooɗon ɗerol tabbintinoowol ko min keɓi laawol warde to mooɗon waɗi min mbinndani on hano no woɓɓe tefirta ɗerol warde to mooɗon? Ir ɗereeji ɗii, woɓɓe kaajaa ɗi amma hanaa minen. Onon he ko'e mooɗon ngoni ɗerol amin ngool, ɗerol binndaangol nder ɓerɗe amin ngam neɗɗo fuu hi'a ngol, neɗɗo fuu duu jannga ngol. Tabbat ɗerol ngol *Almasiihu halfini min dow laabi golle amin winndiraaka dawa, amma *Ruuhu Alla duumiiɗo ngol winndiraa. Ngol winndaaka dow alluuje kaaƴe, dow ɓerɗe mooɗon ngol winndaa. Min kaali ɗum duu ngam miɗen ngoodi hoolaare Alla mawne har *Almasiihu. Miɗen anndi ko semmbe amin tan heƴataa faa min ngaɗa golle ɗe min kalfinaa. Amma Alla kam woni kokkoowo min semmbe keƴuɗo ngam waɗude ɗe. Kanko waɗi min fotuɓe laataade gollanooɓe amaana keso oon. Amaana oo duu sinngaaki dow tilsinooje binndaaɗe, amma dow *Ruuhu o sinngi. Tilsinooje binndaaɗe ɗee, kanƴe pooɗi neɗɗo yaari he maayde amma *Ruuhu kay hokkataana mbuurnam. *Tawreeta winndaama dow alluuje kaaƴe. Wakkati *Muusa hokketee ɗe, teddungal Alla wanngi, waɗi yeeso makko no ƴelkita faa ɓiɓɓe *Isra'el mbaawaay daarude ngo. Baa ko nii waɗi, jeyngol ngool no jawtoowol. Nde nii ir tilsinooje pooɗuɗe neɗɗo yaari he maayde ɗee wardi ir teddungal ngaal, too ndenne, noy teddungal gardoowal golle *Ruuhu Alla wa'ata? Nde nii golle pooɗuɗe neɗɗo yaari he maayde heɓi teddungal, ndenne tabbat golle gaɗooje neɗɗo dartiiɗo yeeso Alla piidataake baa seɗɗa he majje. Nde goonga, teddungal aranal ngaal walaa fuu darja gom nde nii ngal fonnaama he teddungal joonin ngaal. Nde nii ko ɓooyataa ɗum heewi darja, too noy ko hoddotoo ɗum nee faa abada wa'ata? Ngam miɗen ngoodi iri gokka kaa waɗi miɗen kaalira cuusal faa noy walaa yeeso himɓe. Minen, min kanaa *Muusa, gattuɗo suddaare, suddi yeeso mum ngam to ɓiɓɓe *Isra'el ngi'u no teddungal Alla gonnoongal dow yeeso mum yawtirta. Ko'e maɓɓe ŋaɗi ngam faa warde hannden no woodi ko haɗata ɓe hi'ude goonga oon wakkati fuu mo ɓe njanngata amaana kiɗɗo oo. Suddaare ndee ittaaka dow yeesooji maɓɓe ginan. *Almasiihu tan waawi itti nde. Faa warde hannden, wakkati fuu mo ɓe njanngata *Tawreeta, sey suddaare ndeen wara udda ɓerɗe maɓɓe. Amma nde nii neɗɗo tuubii warti he Joomiraawo, *Almasiihu ittan suddaare ndeen. Wooɗi duu walaa ko senndi Joomiraawo he *Ruuhu Alla. To *Ruuhu Joomiraawo woni fuu, ɗon ndimaaku duu woni. Enen ɓe yeesooji mum'en cuddaaka, darja Joomiraawo no hi'ee nder meeɗen. Omo waylita en faa nannden he makko. Darja makko no ɓeyda en yahde yeeso. Ɗum woni golle Joomiraawo, kanko duu woni *Ruuhu oon. Alla nder yurmeene mum hokki min golle ɗee, ngam majjum waɗi en kaana soƴƴoraade gaɗa. Min calake wattude juuɗe amin nder semteene fuu hano cuccukka e munafikaaku'en. Min kiilataa neɗɗo fuu, min mbattititta haala Alla. Amma yaasin laaɓɗo min mbannginta goonga oon, heɓa neɗɗo fuu itta sikka nder ɓerne mum, anndita ko min goongaaɓe yeeso Alla. Nde nii tawaama ko *Habaru lobbo mo min mbaajoo oo no suuɗi, too wonɓe dow laawol halkere ngoni ɓe o suuɗanaa. Wonɓe dow laawol halkere ɓee ngoni ɓe ngalaa goonɗinol ngam Ibiliisa laamiiɗo bonɗo, laamiiɗo duuniyaaru wumni ɓerɗe maɓɓe heɓa to ɓe ngi'u jeyngol *Habaru lobbo kolloowo teddungal *Almasiihu, nanndi Alla. Ngam nder waaju mo min ngatta oo, hanaa filla ko'e amin min mbaajotoo amma haala Iisa *Almasiihu, Joomiraawo meeɗen kam min mbaajotoo. Ko min mbi'ata dow ko'e amin tan, woni min maccuɓe mooɗon daliila makko. Ngam Alla, bi'uɗo jeyngol yayna nimre, kanko waɗata jeyngol mum yayna ɓerɗe meeɗen, ngam annden darja makko jaynoowo, gonɗo dow yeeso *Almasiihu. Minen ɓe darja oo tawa dow mum'en, min potaa fuy, minen he keeɗe loope fuu go'o. Amma Alla watti teddungal ngaal nder ɓerɗe amin heɓa himɓe annda ko baawɗe mawɗe ɗe to mum ƴuwi, hanaa to amin. Himɓe torri min ir torra fuu, amma fuu waɗaay min cawta golle ɗeen. Wakkatiiji gom miɗen nder wemmbere, amma min ittaay gokka. Min ɓillaama faa noy walaa, amma min mboppaay ka. Miɗen adee, miɗen liɓee faa miilee ko ɗum hanti he amin, amma sey hi'ee min puɗɗiti. Wakkati fuu miɗen dow laawol wareede hano no Iisa warira. Amma faa hannden miɗen poofa ngam mbuurnam Iisa hi'ee he amin. Balɗe foti fuu ɗe min ngaɗi nder duuniyaaru nduu, dow maayde min ngoni ngam min tokkuɓe Iisa. Tabbat min tampi, semmbe amin ɓuytake, amma miɗen poofa ngam mbuurnam Iisa hi'ee he amin. Ngam majjum waɗi miɗen pooɗano yahde har maayde ngam onon duu keɓon mbuurnam. No winndaa nder dewtere wi'aa: Mi goonɗini, waɗi mbaajiimi. Minen duu min ngoonɗini, waɗi miɗen mbaajoo. Miɗen anndi duu ko Alla ummintinɗo Iisa Joomiraawo meeɗen e maayde, umminta en he maayde hano no o ummintirnoo Iisa. Ngam eɗen kawti he Iisa, o wadda en o darna yeeso makko. Ko hewtii min fuu daliila mooɗon waɗi ɗum hewtii min. Ɗum heewtake min duu ngam moƴƴere Alla yottoo himɓe heewɓe. Ɓe njetta mo, ɓe ɓeyda teddinde mo. Ɓeydude teddinde Alla kam waɗi min ittataa tammude amin he makko. Baa nii nde tampiri amin no ɓeydoto non, min coƴƴortaako gaɗa ngam nyannde fuu Alla no heyɗintinaa semmbe ɓerɗe amin. Torra ka min torretee ka ɓooyataa. Ka waɗan duu min keɓa teddungal manngal, ɓurngal huune fuu, teddungal ngaal timmataa abada. Ngam majjum waɗi hakkillo amin walaa dow ko hitere hi'ata, sey nii ko nde waawa hi'ude ko hoddoto faa abada. Eɗen anndi ko yonki meeɗen ɗo nder duuniyaaru walaana nder ɓanndu ndu mbaawɗen tinndinirde hukumuuru. Hukumuuru nduu duumataako ngam no waɗi fuu nyannde gom ndu sankitittee. Hano non duu nyannde gom ɓanndu meeɗen sankitittee, ndenne ndu duumataako. Amma Alla moƴƴinanii en dow kammu suudu ndu junngo fuu waɗaay, suudu duumotoonu faa abada. Joonin eɗen otta dow e ley, en kaaɓi en keɓaay ɓanndu meeɗen heyru, huurooru en hano kaddungal kesal. Nde nii en ɓornake ndu, en ngartataana hano yonki ki walaa ɓanndu. Eɗen otta dow e ley sabbu tampiri ndi ɓanndu meeɗen yarata nder mbuurnam meeɗen. Eɗen otta hanaa ngam eɗen ngiɗi seedude he mayru amma ngam eɗen ngiɗi ɓorneeɗen ɓanndu heyru, tinndiniraanu suudu wonndu dow, ngam huune woodune yonki non faa abada, gaba go'o ɗum naata nokku ko maayata. Alla he hoore mum siryanii en ɗum, ngam majjum waɗi o hokki *Ruuhu makko laatanoo en alaama tabbintinoowo moƴƴere waroore fuu. Keɓol moƴƴere ndee waɗi miɗen ngoodi wakkati fuu tittinkinaaku nder ɓerɗe amin. Miɗen anndi ko nde nii miɗen nder ɓalli ɗii, miɗen mboɗɗi Joomiraawo. Dow hoolaare Alla min ndeki mbuurnam amin hanaa dow ko hitere hollirta. Tabbat miɗen ngoodi tittinkinaaku nder ɓerɗe amin, miɗen ngiɗi duu seedude he ɓanndu nduu ngam jooɗowaade to Joomiraawo. Amma ko min ɓuri hiɗude fuu, woni waɗude ko welata mo. Nde miɗen nder ɓanndu nduun naa nde min mburtake ndu fuu no go'o. No tilsi neɗɗo meeɗen fuu yaha, darowo yeeso *Almasiihu, o waɗa kiite joomum. Neɗɗo fuu heɓa baraaje gollal mum ngal waɗunoo wakkati yonki mum wonnoo he ɓanndu mum. Nde joomum waɗi ko wooɗi naa ko wooɗaa. Anndude ko *Almasiihu no hiitoto en walanaa neɗɗo meeɗen fuu nder nimre, ngam majjum waɗi miɗen teddina Joomiraawo. Miɗen tittinkinoo keddi baawɗe amin ngam fooɗude hakkillo himɓe, ɓe paama ko haala amin kaa no goonga. Alla no anndi min ɓurde neɗɗo fuu. Miɗo miiloo ko onon he ko'e mooɗon duu, nder ɓerɗe mooɗon oɗon anndi kam. Min ngalaa miɗen cifo ko'e amin yeeso mooɗon amma min ngiɗaana hollude on laawol ngol mbaawɗon fiyirde min gabaare faa keɓon no njaabortoɗon tefooɓe jancude min, dekuɓe hoolaare mum'en dow ko hitere hi'ata amma hanaa dow ko woni nder ɓerne. Nde nii himɓe ndaarii min haaŋaaɓe, too ngam teddinde Alla waɗi iɓe ndaara min non'en. Amma min kanaa haaŋaaɓe, ko ngi'uɗon min ngaɗi fuu, ngam nafude on waɗi min ngaɗi ɗum. Ko min ngaɗi fuu min ngaɗaay ɗum ngam riiba amin, amma ngam hidde *Almasiihu wonnde no ɗowa min, waɗi min ngaɗi ɗum. Min tabbintini ko gooto maayi ngam himɓe fuu, ndenne goonɗinɓe mo fuu tokki mo maaydi he makko. *Almasiihu maayi ngam himɓe fuu, heɓa to wuurɓe fuu mbuura mbuurnam ko'e mum'en, amma mbuura mbuurnam mbelanɗam mo kanko maayɗo ngam maɓɓe, ummitii. Ndenne, illa joonin, walaa fuu mo min adata hano no ɓii-aadama gom adirta banndum. Baa nde nii min adiino *Almasiihu no ɓiɓɓe aadama adiri mo, hannden min acci adude mo hano no min adirnoo mo. Ngam majjum waɗi neɗɗo fuu hawti nder mbuurnam mum he *Almasiihu, tagitaama tagol kesol. Ko hiiɗɗi fuu ko tawa he mum, filla majjum duu walaa kaden. Joomum laatake tagaaɗo keso. Ɗum fuu to Alla ɗum ƴuwi. Kanko lili *Almasiihu wara, watta potal hakkune mum he himɓe. O halfini min golle wartirde potal hakkune himɓe he makko. Maana lilol amin kam woni ko Alla har daliila *Almasiihu no tefa wartirde potal hakkune mum he himɓe. O nanngirtaa ɓe hakkeeji maɓɓe ɗi ɓe ngaɗunoo. O halfini min golle yottinde habaru potal ngaal to himɓe. Ngam majjum waɗi minen, min warɓe haalude dow innde *Almasiihu non. Har amin Alla woni no nodda himɓe ngara to mum. Min piiri on innde *Almasiihu narree he Alla. *Almasiihu waɗaay hakke abada, amma daliila meeɗen waɗi Alla deki hakke dow makko. Har makko duu keɓirten dartinaaku yeeso Alla. Minen, min gollanooɓe Alla non, ngam majjum waɗi miɗen eela on to mboppee moƴƴere Alla nde keɓuɗon ndee laatanoo on meere. Kettinee ko Alla wi'i nii: Ko wakkati kaanuɗo oon waɗi, mi nani du'aa'u maaɗa. Ko nyalaane kisinam maaɗa waɗi, mi wari mi hisinii ma. Banndiraaɓe am, joonin woni wakkati kaanuɗo, wakkati moƴƴere Alla. Joonin woni nyalaane kisinam. Min ngiɗaa wattude fergere fuu dow laawol goɗɗo heɓa to neɗɗo fuu njancu golle amin. Amma nder ko min ngatta fuu, miɗen kolla ko min gollanooɓe Alla goonga e goonga. Miɗen kolla ɗum duu nder tittinkinaaku manngu. Miɗen munya torraaji, saɗɗornam, iri ɓillaare nde hennon fuu. Min piyaama, min uddaama. Himɓe kawri, kabdi he amin, min nawnaama, min tampinaama, min ndafaama, min ɗomɗaama faa noy walaa, min kaɗaama ɗoyngol. Har dartinaaku amin, har anndal amin har munyal e neɗɗaaku amin, nder moƴƴuki amin miɗen kolla ko min gollanooɓe Alla goonga e goonga non. Nder kawtal amin he *Ruuhu Ceniiɗo, miɗen ngoodi hidde nde waldaa fuu munafikaaku gom. Miɗen kaala goonga, miɗen ngoodi baawɗe ƴuwanɗe min to Alla. Nano e nyaamo amin fuu no tiigi kaɓirɗe dartinaaku. Miɗen teddinee, miɗen njennee, miɗen njettee, miɗen kuɗee. Miɗen ndaaree majjinooɓe himɓe tawi min goongaaɓe. Min adaama hano min anndaaka tawi duu min anndaaɓe sanne. Min adaama maaynooɓe tawi duu miɗen poofa. Min piyaama amma min maayaay. Iɓe mettina ɓerɗe amin amma nyannde fuu miɗen nder weltaare. Miɗen ndaaree min talkaaɓe amma tawi miɗen ngaɗa himɓe heewɓe ndiikiɗaa. Miɗen ndaaree min ngalaa fuy tawi duu walaa fuu ko ŋakkani min. Banndiraaɓe am, ɓiɓɓe Korintu, walaa fuu ko min cuuɗi on, min kolli miɗen korsini on. Hanaa minen calii on amma onon he ko'e mooɗon calii min. Miɗo haalda he mooɗon hano no baaba haaldata he ɓiɓɓe mum, miɗo wi'a on: Onon duu kollee ko oɗon ngiɗi min. To tokkodiree he ɓe ngoonɗinaay, ngatton juuɗe nder golle maɓɓe. Lobbo no waawi jooɗodaade he bonɗo naa? Naa ɗume hawti jeyngol he nimre? Naa *Almasiihu higo Ibiliisa non? Naa ɗume jomi goonɗinɗo he mo goonɗinaay? Naa mbi'en ɗume hawti *hukumuuru Alla he tooruure? Paamee, ko enen en *hukumuuru Alla duumiiɗo, ngam Alla wi'i: Mi joddoto he maɓɓe, mi wuurda he maɓɓe, mi laatoo Alla maɓɓe, kamɓe duu, ɓe laatoo himɓe am. Ndenne ƴuwee hakkune maɓɓe ! Ceedee he maɓɓe ! To on meemu ko tunni ! Nii watta ko mi jaɓɓoo on. Mi laatoo Baabii'on, onon duu, laatoɗon ɓiɓɓe am. Non Joomiraawo Jom baawɗe wi'i. Banndiraaɓe am horsuɓe, podooje ɗee fuu ngaɗaama ngam mooɗon. Accee ndartinoɗen, tottitoɗen ko tutotoo ɓanndu he yonki meeɗen ngaɗa hakke. En tittinkinoo heɓa tabbintinen senaaku meeɗen, kulen Alla, tokken ko o wi'i en. Kollee min hidde ! Min ngaɗanaay neɗɗo fuu gacce, min pergaay neɗɗo fuu, min ƴoynaay neɗɗo fuu min nyaami njawdi mum. Mi haalanaay on haala kaa ngam dekande on gacce. Mi wi'iino on ko nder mbuurnam amin naa gaɗa maayde amin, walaa ko waawi ittude hidde mooɗon nder ɓerɗe amin baa seɗɗa. Miɗo hooli on faa noy walaa. Min njari iri kaata fuu amma ɗum helaay ɓerne am baa seɗɗa. On cemmbinɗini kam faa noy walaa, welwelo mooɗon heewii kam. Baa nii wakkati min njottinoo leydi Makedoniya, min powtaay baa seɗɗa. To min mbonƴitori fuu, torra no darii hakkune amin. Rafi potal naati hakkune amin he himɓe toon. Kulkulal kam duu wari heewni ɓerɗe amin. Amma Alla cemmbinɗinoowo ɓerne, ittuɗo kulkulal fuu nder ɓerɗe amin, semmbinɗini min nder garki Titus. Hanaa garki makko tan semmbinɗini ɓerɗe amin. Ko ngaɗɗon ɗum faa ɓerne makko semmbiɗi, kanƴum semmbinɗini ɓerɗe amin. O haalani kam fuu no kaaɓirɗon hi'ude kam. O haalani kam duu no ko waɗunoo ɗum suuliri on. O fillanake kam no tittinkiniriɗon, oɗon paasanoo kam. Ɗum fuu ɓeydi welwelo am. Nde ɗerol am ngool metti ɓerɗe mooɗon, mi nimsitataa ko mbinndumi ɗum. Goonga non mi hi'i ko mbinndumi nder maggol ɗum metti ɓerɗe mooɗon, baa nii mettorgal mooɗon ngaal ɓooyaay sanne. Mettinol ɓerɗe mooɗon ko ngaɗumi ɗum, mi nanaay belɗum majjum baa seɗɗa. Amma joonin ɓerne am no nder welwelo. Mettinol ɓerɗe mooɗon ngol waɗi tuubuɗon, mbayluɗon jikku. Mettal ɓerne mooɗon ngaal weli Alla sanne, ndenne walaa ko min mbonnani on. Iri mettorgal ɓerne belgal Alla ngaal no watta neɗɗo tuuba, hisinee. Neɗɗo nimsitittaa ko waɗi mettorgal ngaal faa abada. Amma mettorgal ngal waylataa ɓerne neɗɗo tuuba, iri mettorgal ngaal waddataana maayde he neɗɗo. Mettorgal ɓerne mooɗon ngaal welii Alla, ndaaree ko ngal rimani on. Ngal waɗii nder welwelo kaargiɗon gollude he hollude ko on mboofii. Ngal waɗi tikkuɗon, kulɗon. Mettorgal ngaal waɗi tittinkiniɗon he ɓerne worre. Ngal waɗi oɗon ciryii, ngi'on nde nii eltol ngool waɗiraama he dartinaaku naa noy? Nder huune fuu on kolli ko oɗon laaɓi. Ndenne, mi winndanaay on ngam toonyiiɗo on oo, suuli kam. Mi winndanaay on duu ngam toonyaaɗo oon. Amma mi winndanii on ngam hollude on dalla-dalla ko Alla no anndi ko oɗon njaakani min sanne. Ɗum woni daliila pukkaaki ɓerɗe amin. Wooɗi, gaɗa pukkaaki ɓerɗe amin kii, garki Titus duu welni ɓerɗe amin sanne. Ngam tabbat on fuu on cemmbinɗinii mo. Ngam baa nii mi haali yeeso makko ko miɗo fiira on gabaare, mi semtaay. Hano ko min cuusi haalande on fuu no goonga, hano non duu piiɗe gabaare amin dow mooɗon yeeso makko ɗum no goonga. Hidde ɓerne nde o woodani on ndee no ɓeydoo sanne wakkati fuu mo o miccitii no tokkirɗon haala makko, teddinɗon mo, njaɓɓoriɗon mo. Miɗo nana belɗum sanne joonin ngam mi hoolake on faa hanaa seɗɗa. Banndiraaɓe goonɗinɓe, miɗen ngiɗi anndon moƴƴere nde Alla waɗi hakkune kawriiɗe goonɗinɓe Iisa gonɗe Makedoniya. Ɓe ngi'ii iri torra cattuka fuu, amma ɗum fuu ittaay welwelo ɓerne hakkune maɓɓe. Iɓe nder rafi amma ɗum fuu haɗaay ɓe wattude ɗuuɗal njawdi maɓɓe ngam wallude goonɗinɓe. Ɓe ngaɗi keddi baawɗe maɓɓe faa ɓe ngaɗi baawɗe goɗɗo, ɗum fuu miɗo seedanoo ɓe dow majjum. Ɓerne worre ɓe ngaɗiri ɗum ngam ɓe ƴamaaka ko ɓe ngaɗi ɗum. Ɓe eeli min, ɓe eeliti min, laawol ngam ɓe ngatta junngo nder ballal goonɗinɓe wonɓe *Ursaliima. Ɓe ngaɗi ko min ndesanaay ɓe, ɓe kokki ko'e maɓɓe Joomiraawo. Ɓe kokkii min ko'e maɓɓe duu hano no Alla hiɗiri. Wakkati min ngi'unoo huune ndee, sey min eeli Titus wara to mooɗon ngam onon duu ngatton junngo nder kokkal ngaal hano no puɗɗirnooɗon ɗum. On marɓe huune fuu, on goonɗinɓe, on baajotooɓe welɓe ɗemngal, oɗon mari anndal har ko daarata laawol Alla, oɗon njogiri huune fuu juuɗe ɗiɗɗiɗi, oɗon korsini min duu. Ndenne, miɗen pooɗa hakkillo mooɗon ngam tittinkinoɗon faa wooɗa nder wattude juuɗe mooɗon nder filla moƴƴere ndee. Ko mbi'u mi on ɗum, hanaa ngam tilsinde on non. Mi fillanake on kokkee mawɗe ɗe kawriiɗe goonɗinɓe gom ngaɗi, ngam onon duu keɓon laawol hollude hidde nde ngoodanɗon woɓɓe ndee no goonga. Fotaay kaalaneɗon, oɗon anndi hidde nde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen waɗi. O diikuɗo amma o waɗi hoore makko talka, ngam wadde on riikuɓe. Nder ko kaalumi ɗum fuu mi walaana miɗo yottina he mooɗon ko woni miilo am, wooɗi duu ko nafata on. Rawanin onon ngoni artuɓe mballi goonɗinɓe Iisa wonɓe *Ursaliima. Onon duu ngoni artuɓe keɓi miilo ngoo. Ndenne to coƴƴoree gaɗa. No puɗɗirnoɗon he ɓerne worre, kumniree baraaje mooɗon he ɓerne worre. Kokkee ko mbaawɗon hokkude. Ngam nde nii neɗɗo hokkiri ɓerne worre, kokkal mum ngaal welan Alla ngam Alla ƴamataa neɗɗo ko walaa. Mi wi'aay naaton nder ɓillaare fuu ngam mballon woɓɓe. Amma ko ngiɗumi woni himɓe fuu pota to ɓe ɓurdinodiree. Joonin ko heewani on faa no rufa ɗum, ko woni no rufa ɗum kanƴum kawroton ngam wallude wonɓe nder ɓillaare. Yahde yeeso tawte kamɓe duu ɓe mballan on nde nii tawi onon duu oɗon nder ɓillaare. Hano nii woni no himɓe potirta neɗɗo fuu ɓurdataa banndum baa horde. No winndaa wi'aa: Nokkuɗo faa ƴartini, ko ƴartini ɗum nafaay. Nokkuɗo seɗɗa on duu seɗɗa mum nafi. Yettoore tabbitana Alla gaɗɗo Titus adi anniya walloyde on hano no minen he ko'e amin ngiɗirnoo walloyde on. O walaa omo wara to mooɗon ngam min eeli mo tan, amma kanko he hoore makko jaɓi he ɓerne worre warde to mooɗon ngam wallude on. Min ngatti goɗɗo gaɗa makko. Kawriiɗe goonɗinɓe fuu no njetta mo ngam golle sankitidde *Habaru lobbo. Kawriiɗe goonɗinɓe cuɓi mo ngatti nder jahaangal amin ngaal ngam wattude junngo nder ballal ngal goonɗinɓe *Almasiihu wonɓe *Ursaliima haani waddaneede. Ballal ngaal woni golle ɗe ngatten ngam teddinde Joomiraawo he ngam hollude ko miɗen ngiɗi waɗude ɗum. Min kalfinaama njawdi ɗuundi, ndenne miɗen kula to himɓe mbi'u ko min nyaami njawdi ndi nder golle amin. Muuyo amin woni waɗude ko ɓuri wooɗude yeeso himɓe fuu hanaa yeeso Alla tan. Nder warooɓe to mooɗon no tawa banndiraawo meeɗen gom, mo min etii min ndaari wakkatiiji keewɗi e nder kujje keewɗe tittinkinaaku mum nder hidde waddude balla hoore mum. Joonin omo hiɗi waddude balla makko faa hanaa seɗɗa, omo hooli on faa noy walaa. Miccitee ko Titus gollidoowo he am non, miɗen ngollida duu ngam sabbu mooɗon. Banndiraaɓe meeɗen wonduɓe he makko ɓeen duu, ngoni lilaaɓe ɓe kawriiɗe goonɗinɓe ngaɗi. Ko ɓe ngaɗi toon fuu ngam teddungal *Almasiihu waɗi ɓe ngaɗi ɗum. Ndenne joonin, ko ngiɗumi he mooɗon woni kollon ɓe hidde mooɗon faa noy walaa. Nde nii on ngaɗiri nii, kawriiɗe goonɗinɓe ɗeen no tabbintinan ko sikka fuu walaa nde min piiri on gabaare dow goonga amin. Wallude goonɗinɓe tawaaɓe *Ursaliima fotaay mi winnda mi haalana on, ngam miɗo anndi anniya mooɗon. Yeeso himɓe Makedoniya fuu, mbi'umi: « Illa rawanin goonɗinɓe wonɓe Akaya ciryii hokkude balla mum'en. » Tittinkinaaku mooɗon waɗi kamɓe duu ɓe ummii ɓe ndarii. Joonin mi lilowan banndiraaɓe ɓee he mooɗon ngam to piyol gabaare amin nde laatoo meere. Miɗo hiɗi taweɗon siryiiɓe hano no mbi'irnoomi ɗum nii, heɓa nde nii mi wardi he goonɗinɓe wonɓe Makedoniya to mooɗon tawa on ciryake. Ko min piyirta gabaare dow mooɗon, ɗum duu tawee he mooɗon. Ngam nde hanaa non semteene amin non, semteene mooɗon non onon duu. Ngam majjum waɗi mbi'umi no tilsi banndiraaɓe meeɗen ɓee ardo, ngara to mooɗon, ɓe kawra ballal ngal mbi'unooɗon on kokkan ngaal heɓa wakkati ngarmi fuu mi tawa ingal hawri, ngal laatoo balla ngaɗiraaka ɓerne laaɓune, hanaa ɓerne tilsinaade. Paamee ko aawɗo seɗɗa, seɗɗa hettata. Aawɗo ko ɗuuɗi, ko ɗuuɗi joomum hettata. Neɗɗo mooɗon fuu fiirta ɓerne mum hokka ko anniyii hokkude tawa tilsinaaka, ɓerne mum duu mettaay, ngam Alla no hiɗi kokkiroowo welwelo. Alla no waawi hokkude on iri moƴƴere fuu. Wakkati fuu keɓon nder huune fuu ko heƴata on faa hoddoo, ngam waɗirde ko hoddoto ɗum golle lobbe. Kokkal ɓuytataa keɓal, hano no ɗum winndiraa dow kokkuɗo wi'a: Omo sankita moƴƴere makko dow talkaaɓe, moƴƴuki makko duumoto faa abada. Alla woni kokkoowo demoowo aawdiiri, kanko duu hokkata mo nyaamdu ndu o nyaamata. O hokkan on aawdiiri keƴandi on, onon duu. O funnan aawdiiri ndiin. Ndenne moƴƴuki mooɗon riman faa heewa. Alla ɓeydan keɓal mooɗon nder huune fuu, heɓa mbaawon hokkitirde wakkati fuu. Neɗɗo fuu mo min kokki goɗɗum yettan Alla ngam ko mballirɗon ɗum. Ko ngatton ɗum hanaa ngam humtude haaju goonɗinɓe ɓeen tan non amma on ngaɗan ɗum ngam waddude himɓe heewɓe njetta Alla. Golle ɗe ngatton ɗe kolli ko on hoolniiɓe goonga e goonga. Himɓe heewɓe nde nii ndaarii balla mooɗon kaa, teddinan Alla ngam on ngaɗi ko *Habaru lobbo mo *Almasiihu wi'i, *Habaru mo njaɓuɗon yeeso himɓe fuu. Ɓe njettan Alla duu ngam on njaɓan senndude ko njogiɗon hakkune mooɗon e maɓɓe naa hakkune mooɗon e woɓɓe. Ɓe kollan on hidde, ɓe ndu'anto on ngam moƴƴere mawne nde Alla waɗani ɓe har laawol mooɗon. Jettooje ngoodani Alla ngam moƴƴere nde o hokki en ndee, hunnduko fuu waawaa tinndini nde ! Miin Pol he hoore am, miin bi'eteeɗo kuyfuɗo hoore wakkati tawaami hakkune mooɗon e tiɗɗo nyiire wakkati mi tawaaka hakkune mooɗon woni no eela on. Nder peewka ɓerne *Almasiihu e moƴƴuki mum, mi eelii on to ngaɗee mi tilsina on wakkati fuu ngaroymi to mooɗon. Ngam miɗo waawi tilsinde wi'ooɓe ko min ngoni miɗen ngaɗa ɗum, min ngaɗatanaa ɗum na ngam welnude ɓerɗe himɓe. Baa nii ko miɗen nder duuniyaaru, no min ndurwirta nder mayru no seedi he no himɓe ndurwirta nder mayru. Kaɓorɗe amin hanaa ir kaɓorɗe ɗe ɓii-aadama haɓirta non. Semmbe majje to Alla ƴuwi, min naforto ɗe ngam sikkitidde kaɓorɗe gonɗe no ndeena wayɓe amin. Miɗen cankita miilo fuu kaɗoowo himɓe annda Alla. Miɗen tilsina himɓe nder miilooji mum'en ɗowtanoo *Almasiihu. Nde nii on njaɓi ko min mbi'i, ndenne paamee ko miɗen ciryii ngam eltude neɗɗo mooɗon fuu banyuɗo waɗude ko *Almasiihu wi'i. Ndaaree, ngi'ee kujje ɗeen nii no daɗɗi ley gite mooɗon ! Nde goɗɗo mooɗon wi'i kam *Almasiihu jeyii ɗum, nde nii joomum soƴƴake daari hoore mum, too joomum faaman ko minen he ko'e amin duu *Almasiihu jeyii min. Joomiraawo meeɗen hokki min ardaŋal ngam min cemmbinɗina goonɗinol mooɗon amma hanaa ngam min cankita ngol. Ardaŋal ngaal no weli kam sanne faa no ƴartini, ngal semtinaaki kam. Mi hiɗaa miiloɗon ko mi winndaana ɗerol ngool ngam tefude hulƴinde on. Ngam hakkune mooɗon won wi'ooɓe wakkati fuu mo Pol winndata haalaaji cattuɗi, ɗi koyaa tan o winndata. Amma wakkati fuu o tawa hakkune meeɗen o mojiiɗo, haalaaji makko no yawni sanne. Too, bi'oowo iri haala kaa fuu, faama ko min mbinndanta on ɗum wakkati min mboɗɗi on, kanƴum min ngollata wakkati min ngondi he mooɗon. Min cuusaa fonnude ko'e amin he mawnitiiɓe. Min nanndaa he maɓɓe duu. To maɓɓe walaa ko foti ɓe, ngam nder maɓɓe lewru ƴeewetee. Ɓe ngalaa hakkillo. Minen kay, min ƴartintaa baa seɗɗa, dow diidol ngol Alla darni min dow mum min kaaɗata. Onon duu nder maggol ngonɗon. Ndenne nde nii min ngari to mooɗon, min ƴaaraaki diidol ngol Alla darni min dow mum ngool, ngam nde nii min ngaraayno to mooɗon min ngaddi *Habaru lobbo nden min ƴaarakeno ngool. Min ƴaartintaa nder piyol gabaaje amin, min piyira golle woɓɓe gabaaje. Amma tammude amin woni goonɗinol mooɗon ɓeydoo yahde yeeso, heɓa golle amin ɗuuɗa hakkune mooɗon, tawee min ƴaaraaki to Alla darni min. Nde goonɗinol mooɗon ɓeydake yahde yeeso, min keɓan laawol warde waajaade *Habaru lobbo oo nder nokkuuje ɓurɗe woɗɗude. Min ngiɗaa min ngara, min ngaɗa golle ɗe Alla hokki goɗɗo waɗa, heɓa min piya gabaare min mbi'a minen ngaɗi ɗe hano no woɓɓe ngaɗirta. No winndaa wi'aa: Piyoowo gabaare fuu, fiya gabaare dow Joomiraawo. Ngam hanaa piiroowo hoore muuɗum gabaare woni jaabanaaɗo, amma jaabanaaɗo woni mo Joomiraawo nani belɗum mum. Joonin sey accanon kam hakke seɗɗa ngam ko ngiɗumi haalude ɗum no kaanɗi, amma sey nii munyon kam. Miɗo hira ngam mooɗon hano no Alla hirirta. Mi waɗi alkawal mi wattan gonndal hakkune mooɗon he gorko gom. Gorko oo woni *Almasiihu. Miɗo hiɗi mi yaara on to makko. Miɗo hiɗi duu njooɗoɗon hano jonnde surbaajo mo anndaa gorko. Amma miɗo hula to on laatoo hano Haawa mo mboddi eytunoo, ƴoyneɗon, accon tokkude laawol *Almasiihu he ɓerne worre. Miɗo hula ngam min mbaajake on *Habaru lobbo, filla dow Iisa *Almasiihu, keɓuɗon *Ruuhu Alla, njaɓuɗon waaju amin. Amma on acci woɓɓe mbaajake on dow Iisa fereejo gom, keɓuɗon ruuhu fereejo gom. Njaɓuɗon waaju mo he waaju amin hawtaa baa isilam. Amma miɗo miila ko wi'ooɓe kam'en no lilaaɓe mawɓe ngalaa fuu ko ɓurdi kam baa seɗɗa. No waawi tawee mi hanaa belɗo ɗemngal, amma miɗo anndi ko mbi'anmi. Mi holli on ɗum nder laabi keewɗi. Wakkati mbaajimi on dow *Habaru lobbo, filla dow Alla, mi leesini hoore am ngam teddinde on. Mi waajake on mi ƴamaay on goɗɗum. Naa mi woofii ngam mi waɗi ɗum? Mi jaɓi ceede e balla kawriiɗe goonɗinɓe Iisa gom, mi wari mi walli on. Wakkati ngonnoomi to mooɗon, hakiika mi waɗiino haaju ceede amma mi wi'aay neɗɗo mooɗon fuu hokka kam tammal, ngam banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe ƴuwɓe Makedoniya ngaddanii kam huune fuu ko ngiɗumi. Mi tiiɗi sanne he hoore am ngam to mi laatanoo on donngal, no ngaɗan mi fuu, mi durwan to mi laatanoo on ɗum. Miɗo itta hoomaare duu ko mi jaɓaay buuɗu gooto mooɗon. Walaa baawɗo haɗi kam ittude hoomaare duu nder Akaya. Daliila barke *Almasiihu gonɗo he am, miɗo waawi wi'i, ko mbi'umi ɗum no goonga. Oɗon miila ko mbi'umi ɗum, ngam mi hiɗaa on waɗi mbi'umi ɗum naa? Too, Alla no anndi miɗo hiɗi on ! Ko ngaɗumi ɗum, mi waɗan ɗum ngam haɗude fiyooɓe gabaaje mum'en no mbi'a ko kam'en no lilaaɓe hano amin keɓu laawol wi'ude ko kam'en ngaɗi gollal potungal, gollal ngal min ngaɗi. Iri himɓe ɓee no lilaaɓe fewreeɓe, ɓe gollooɓe jammbotooɓe, ɓe ɓorniiɓe toggoore *lilaaɓe *Almasiihu tan. Ɗum haayɗinaaki baa, ngam Ibiliisa he hoore mum no ɓornoo ir toggoore maleykaajo jom annuura, waɗa hoore mum hano makko. Ndenne ɗum haayɗinaaki nde nii gollooɓe Ibiliisa ɓornake toggoore gollanooɓe dartinaaku. Amma kiite maɓɓe fotan he golle maɓɓe. Kettinee, to baa gooto mooɗon miiloo ko mi kaaŋaaɗo. Amma nde nii on adi kam mi kaaŋaaɗo sey njaaboɗon kam no njaabirtoɗon kaaŋaaɗo ngam mi heɓa no mi fiirta gabaare seɗɗa, miin duu. Ko mbi'anmi ɗum mi wi'irtaa ɗum no Joomiraawo holliri kam ɗum amma mi wi'an ɗum hano no kaanɗi am holliri kam ɗum. Mi hi'i himɓe heewɓe no piya gabaaje ngam kujje ɗe ɓe ngaɗi nder duuniyaaru, miin duu, miɗo waawi fiyude gabaare am. Onon jom'en hikmaaku, noy watta ko oɗon njaɓa ir kaanɗi ɗii? Oɗon njawee, oɗon peenyee, oɗon ƴoynee, njawdi mooɗon no nyaamee, oɗon ngartiree maccuɓe, amma ɗum fuu oɗon munyi. Minen, hanaa ɗum woni ko min ngaɗani on. Minen, min cuusaay hollude on baawɗe. Miɗen nana semteene haalude ɗum. Nde nii goɗɗo suusi fiyude gabaare mum ngam goɗɗum, mi fiyan gabaare am miin duu baa nii ko kaalan mi ɗum no kaanɗi. Nde nii ɓe Ibrankooɓe, too miin duu mi Ibranke. Nde nii ɓe ɓiɓɓe leydi *Isra'el, too miin duu mi ɓii-leydi *Isra'el. Nde nii ɓe jippotooɓe he *Ibrahim, too miin duu, mi jippotooɗo he *Ibrahim. Nde nii ɓe gollanooɓe *Almasiihu, too miin ɓuri ɓe, ɓe fuu laataade gollanoowo *Almasiihu. Ko kaalumi ɗo he ko kaaŋaaɗo haalata fuu go'o. Miɗo ɓuri ɓe tittinkinaaku, miɗo ɓuri ɓe uddeede, miɗo ɓuri ɓe fiyeede. Mi hosi maayde kile keewɗe. Laabi joy, *Yahudankooɓe no piya kam. Laawol fuu, dorri woronja e jeenay. Kile tati ɓiɓɓe *Rooma no piya kam cabbi. Mi faɗɗaama kaaƴe nde worre. Kile tati miɗo naata laana, laana no rufida kam. He dufol gom mi nyalli mi waali, miɗo doya. Nder jehaale am wakkati fuu, miɗo farrita, nder gooruuji, hakkune wuyɓe, hakkune lenyol am, hakkune am he ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Miɗo farrita nder kuɓeeje, nder ladde yeeruure, miɗo farrita nder maayo, miɗo farrita hakkune wi'ooɓe kam'en no banndiraaɓe am. Mi waali jemmaaji re'ataa mi ɗaanaaki. Mi golli faa mi tampi. Mi rafaama, mi ɗomɗaama. Kile keewɗe mi walaa ko nyaamee. Mi jaangaama, mi walaa suddu. Fini-weeti fuu fii kawriiɗe goonɗinɓe Iisa no tawa nder ɓerne am. To goɗɗo jacci, jaccere joomum no heewtoo kam. To goɗɗo fergake duu, iɗum naawa yonki am. Nde nii no tilsi mi fiira goɗɗum gabaare, too jaccere am piiranmi gabaare. Alla *Baabiraawo Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen no anndi mi fenaay. Jettooje ngoodani mo faa abada. Wakkati ngonnoomi Damas, guferner huɓeere Damas tawaaɗo nder laamu Aretas waɗi dammbule Damas doomee heɓa mi nanngee mi uddee. Amma goonɗinɓe wonɓe nder huɓeere ndeen ngatti kam nder hanndeere, jilwini hanndeere ndeen har finetere birniyol huɓeere ndeen, mburtini kam. Nii waɗi ko kisumi sarri guferner oon. No tilsi mi fiya gabaare naa? Walaa ko ɗum nafataa baa seɗɗa. Jooni mi haalan dow ko Joomiraawo wannginani kam. Miɗo anndi goonɗinɗo *Almasiihu gom. Duuɓi sappo e nay nii hannden ko gorko oo ƴencinaa dow beɗu kammu tataɓu. Mi anndaa nde o ƴencinaa non, naa o wannginana ɗum non. Alla tan anndi. Iri gorko oo piiranmi gabaare hanaa hoore am piiranmi gabaare. Miin kay baa nii no woodi ko piiran gabaare sey mi fiira jaccere am gabaare. Baa nde nii miɗo hiɗi mi fiira hoore am gabaare non, mi haaŋaaka, goonga nii kaalanmi. Amma mi fiyataa gabaare heɓa to himɓe miiloo ko miɗo ɓuri ko ɓe ngi'ii he am naa ko ɓe nani miɗo haala. Ko Alla holli kam ɗum no daɗɗi hakkillo, amma ngam to mi fiyir ɗum gabaare sey Alla waɗi goɗɗum nannduɗum hano gi'al yuwi kam. O waɗi ɗum duu ngam haɗude kam fiyude gabaare. Naawɗum maggal no nanndi golle lilaaɗo Seyɗan. Kile tati miɗo eela Joomiraawo ɗoofana kam ngal, amma Joomiraawo wi'i kam: « Moƴƴere am nde kokkumaami heƴii ma. Wakkati njaccuɗaa, nden baawɗe am gollata faa noy walaa. » Ndenne no weli kam mi fiira jaccere am gabaare heɓa baawɗe *Almasiihu tawee he am. Ngam majjum waɗi jaccere, jennooje, torra, tampiri he mettal ɓerne ngal ngi'umi ngam sabbu *Almasiihu, miɗo jaɓɓoro ɗum welwelo. Goonga non wakkati njaccumi, wakkati mum keɓanmi semmbe. On ngi'ii naa joonin onon ngatti kam, mi waɗi hoore am kaaŋaaɗo. Onon kannoo waɗude filla am. Ngam nde goonga mi ɓurataa no Alla fonni kam. Amma ɓe mbi'oton lilaaɓe mawɓe ngalaa fuu ko ɓurdi kam. Nde goonga ɗum suuɗanaaki on ngam wakkati ngonnoomi hakkune mooɗon, mi golliri munyal manngal. Alla nder baawɗe mum humni har junngo am kaayɗe re'ataa. O waɗi alamaaji keewɗi ngam hollude ko mi lilaaɗo goonga e goonga. Ɗume kawriiɗe goonɗinɓe Iisa gom keɓi ko on keɓaay? Huune worre tan woni ko mi waɗani ɓeeto ko mi waɗanaay on, kam woni ko mi ƴamaay on njoɓon kam golle ɗe ngaɗumi hakkune mooɗon. Mi eeli on njaafanee kam ɗum. Mi siryake joonin, warde to mooɗon. Garki am kii laatoytoo garki am tataɓi to mooɗon. Mi wartanaayno on donngal, mi wartantaa on duu donngal ngam hanaa njawdi mooɗon tefanmi. Amma onon he ko'e mooɗon kaajaami. Hanaa ɓiɓɓe kaani tefande saarooɓe mum'en njawdi, amma saarooɓe kaani tefande ɓe njawdi. Mi nanan belɗum hokkitirde ko njogiimi fuu ngam mooɗon. Mi nanan belɗum hokkitirde duu baa hoore am. Miɗo horsini on sanne, waɗan ɓuyton hiɗude kam naa? Miɗo anndi ko mi laatanaaki on donngal. Amma no woodi wi'uɓe mi hiilu on, mi fenan on non waɗi tokkuɗon kam. Nder lilaaɓe ɓe lilumi to mooɗon waɗi mo naforiimi njaɓumi njawdi mooɗon nyaamumi naa? Titus mo eelumi yahdi goɗɗo to mooɗon, O jaɓii njawdi mooɗon o nyaami naa? Miin e Titus, min fuu min miiloo wooto, min fuu min laawol gootol. On ɓooyi, oɗon miiloo ko tawte miɗen ɗon, miɗen tefa laaɓinde ko'e amin yeeso mooɗon non. Ɗum hanaa. Yeeso Alla min tefata lamninde ko'e am. Min kaalataana ko *Almasiihu hiɗi min kaala. Banndiraaɓe am horsuɓe, ko min ngaɗi fuu min ngaɗanaa ɗum ngam yaarude hawriine mooɗon yeeso. Miɗo hula, nde mi wari to mooɗon, to mi tawir on no mi hiɗiraa. Onon duu to on ngi'ir kam no on ngiɗiraa. Miɗo hula to mi tawdu on kiite e kiram mbonɗam. To mi tawru on konu he tikkere, to mi tawru on gacce e nyo'oore. To mi tawru on mawnitaare e fitina. Se mi wari to mooɗon, miɗo hula to Alla waɗu mi tawa semteene hakkune mooɗon. Mi tawa murtunooɓe heewɓe tuubaay acci golle mum'en nyidduɗe hano ir fijirde he ko nanndititta he mum. Ndenne ɓerne am mettan sanne ngam maɓɓe. Garki am kii laatoytoo laawol am tataɓol to mooɗon. Joonin kettinee no winndaa wi'aa: Tilay sey seedeeɓe ɗiɗo naa tato ko haala tabbintinee. Mi wondaa he mooɗon hannden amma miɗo haalana waɗunooɓe hakke, he wonɓe no gaɗa hakke hannden, hano no kaalirannoomi ɗum nder garki am ɗiɗaɓi to mooɗon, ko nde nii mi wari, mi yurmataako neɗɗo maɓɓe fuu. Onon, oɗon tefa alaama kolloowo ko *Almasiihu woni no haalda hunnduko am. On keɓan alaama oon duu. *Almasiihu hanaa jaccuɗo yeeso mooɗon, omo holla baawɗe makko hakkune mooɗon. Goonga non wakkati *Almasiihu tontanoo, o leesini, o waɗi hoore makko hano mo walaa semmbe. Amma nder baawɗe Alla, omo wuuri. Minen duu nder kawtal amin he makko min leesinto min ngaɗa ko'e amin hano ɓe ngalaa semmbe. Amma nder golle ɗe min ngaɗata hakkune mooɗon miɗen mbuurdida he makko nder baawɗe Alla. Taykee ko'e mooɗon, ndaaron nde nii mbuurnam mooɗon no nanndi he mbuurnam goonɗinɓe. Etee ko'e mooɗon on paaman nde Iisa *Almasiihu no wondi he mooɗon naa o wondaa he mooɗon. Naa on mbaawaa kolli tabbat ko on goonɗinɓe? Minen, miɗen mbaawi kolli ko tabbat omo wondi he amin. Miɗo waawi wi'ude ko oɗon anndani ɗum. Miɗen eela Alla to waɗu ngaɗon ko boni fuu, hanaa ngam hollude ko miɗen ngoodi goonga non, amma ngam miɗen ngiɗi ngollon ko moƴƴi. Gacce walaa baa nii nde tawi min ngalaa goonga. Ngam walaa ko min mbaawani goonga oon, ko min mbaawi nii woni gollirde mo. Goonga non, miɗen nana belɗum sanne wakkati fuu min njacci, ko oɗon tawaa he semmbe. Ko min eelata Alla ngam mooɗon woni laatoɗon huuɓuɓe. Ngam majjum waɗi, miɗo winndana on illa mi waraay. Mi hiɗaa sattinande on wakkati tawoyteemi hakkune mooɗon. Joomiraawo hokki kam baawɗe ngam wallude hawriine mooɗon yaha yeeso amma hanaa ngam mi sankita on. Banndiraaɓe, walaa ko hoddi nde hanaa waynaade on. Ndurwee moƴƴinee jonnde mooɗon, ngaɗee ko mbi'umi ngaɗon, laatoɗon jom'en miiloo wooto, mbuurdee he jam. Alla jom hidde, jom jam wonda he mooɗon. Neɗɗo mooɗon fuu yewta banndum yewtere hidde. Himɓe Alla wonduɓe he am fuu no njewta on. Moƴƴere Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, hidde Alla e kawtal he *Ruuhu Ceniiɗo wonda he mooɗon, on fuu ! Ɗerol ngool ƴuwi to am, miin Pol, mo hanaa himɓe ngaɗi ɗum lilaaɗo. Mi laataaki duu lilaaɗo daliila goɗɗo. Amma Iisa *Almasiihu he Alla *Baabiraawo ummintinɗo mo he maayde ngaɗi kam lilaaɗo. Miin e banndiraaɓe meeɗen wonduɓe he am fuu, miɗen njewta on, onon kawriiɗe goonɗinɓe Iisa gonɗe nder leydi Galatiya. Alla *Baabiraawo he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen kokku on jam e moƴƴere. *Almasiihu mursi yonki mum, laatii *sadaka ngam moytude hakkeeji meeɗen he ngam hisinde en jamaanu bonɗo oo. Nii o humniri muuyɗe *Baabiraawo meeɗen gonɗo dow. Teddungal laatanoo Alla faa abada abadin. Aamiin ! Tottitaaki Alla, nodduɗo on forba laatoɗon himɓe mum daliila moƴƴere Iisa *Almasiihu, tottitaaki kii, ki njaawɗiɗon waɗude, tokkuɗon waaju gom mo miiliɗon no nafa on. Amma waaju oo walaa fuu ko nafirta on. Tottitaaki mooɗon kii haayɗini kam sanne. Paamee ko *Habaru lobbo gom fuu walaa mo ƴaari *Habaru lobbo oo. Amma woɓɓe no tefa wattodira ko'e mooɗon. Ko ɓe ngiɗi woni ɓe mbattititta *Habaru lobbo filla *Almasiihu. Min mbaajake on dow *Habaru lobbo oo. Amma nde neɗɗo gom, naa maleykaajo ƴuwɗo dow gom, naa nde minen he ko'e amin ngari nyannde gom, mbaajii on ko seedi he *Habaru lobbo oo, too, Alla huɗu joomum. Min kaalaniino on ɗum, joonin duu miɗo haalana on ɗum: Neɗɗo fuu wari waajii on habaru gom, mo hanaa *Habaru lobbo mo min mbaajii on oo, too, Alla huɗu joomum. Too joonin ɗume tefanmi, hidde himɓe naa hidde Alla? Naa mi walaana miɗo tefa welnude ɓerɗe himɓe? Nde nii welnude ɓerɗe himɓe tefanmi, nden mi laatataako maccuɗo *Almasiihu. Banndiraaɓe, miɗo hiɗi paamon ko *Habaru lobbo mo mbaajotoomi oo hanaa to goɗɗo o ƴuwani kam. Goɗɗo hokkaay kam mo, goɗɗo duu ekkitaay kam mo. Amma Iisa *Almasiihu e hoore mum wannginani kam mo. On nanii no njooɗoriimi illa arannde nder diina *Yahudankooɓe. On nanii fuu no torrirmi hawriine jeyaaɓe Alla faa noy walaa. Mi sinngii koyngal sey mi sankitii hawriine ndee. Miɗo ɓuri heewɓe nder waldeeɓe am naatude diina *Yahudankooɓe. Miɗo ɓuri ɓe, ɓe fuu duu tiiɗude faa noy walaa he finaa-tawaa maamiraaɓe am. Amma Alla nder moƴƴere mum suɓake kam illa mi rimaaka. O suɓake kam, o noddi kam. Ɗum welu mo waɗi o wannginani kam *Ɓiyiiko ngam mi waɗana ɓe kanaa *Yahudankooɓe filla makko. Amma wakkati mum mi saawodiraay neɗɗo fuu. Mi ummaaki, mi yehi *Ursaliima ngam fottude artuɓe kam laataade *lilaaɓe ɓeen. Mi yehaana leydi Arabiya, nden ngartumi Damas. Duuɓi tati gaɗa tuubol am, nden nyannde gom ummiimi njehumi *Ursaliima ngam mi anndodira he Piyer. Njooɗidiimi he makko balɗe sappo e joy. Ko ƴaari Yakuuba minyo Joomiraawo meeɗen walaa lilaaɗo gom mo ngi'umi. Kawriiɗe goonɗinɓe leydi Yahudiya tokkuɗe *Almasiihu ngi'aay kam baa nde worre. Amma wakkati ɓe nani no wi'ee torrannooɗo ɓe oon kam woni hannden no waajoo filla *Habaru lobbo, habaru mo o tefannoo nyifude, ɓe tinni iɓe teddina Alla daliila ko o waɗani kam. Duuɓi sappo e nay gaɗa tuubol am, nyannde gom coƴƴiimi *Ursaliima, miin e Barnabas, Titus duu no wondi he amin. Mi waɗi jahaangal *Ursaliima ngaal ngam Alla wannginani kam yaadu toon. Wakkati ngarmi *Ursaliima, mi hawridi he ardiiɓe goonɗinɓe huɓeere ndeen. Njooɗiimi, miin he maɓɓe tan, kollumi ɓe *Habaru lobbo mo mbaajotoomi ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Mi waɗi ɗum ngam mi hiɗaa golle ɗe ngaɗumi he ɗe ngonmi miɗo waɗa hannden ngartaa meere. Titus hanaa Yahudanke, o Gerekanke. Amma ɗum fuu waɗaay wakkati min kawrunoo *Ursaliima wi'ee tilaay sey to o juulnaama, baa nii ko banndiraaɓe meeɗen fewreeɓe gom tefiino ɗum. Ɓe corkake hawriine goonɗinɓe ndeen ngam horude min, ɓe ngi'a faa keddi toy kawtal amin he Iisa *Almasiihu rimɗiniri min. Nden ɓe ndaara no ɓe ngartirta min maccuɓe maɓɓe. Amma min kokkaay ɓe daama baa seɗɗa, ngam goonga *Habaru lobbo oon duumoo faa abada hakkune mooɗon. Nder hawriine ndeen, ardiiɓe adaaɓe no goɗɗum ɓeen walaa fuu ko ɓe ekkiti kam. Ko ɓe laatii fuu ɗum wannaay kam ngam Alla walaa hedran-hedran. Ɓe paami ko hano no Alla halfiniri Piyer waajaade *Habaru lobbo hakkune *Yahudankooɓe, non miin duu Alla halfini kam waajaade *Habaru lobbo oon hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Alla hokki Piyer baawɗe laataade lilaaɗo yahde he *Yahudankooɓe. Miin duu, o hokki kam baawɗe laataade lilaaɗo yahde he ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Wakkati Yakuuba, Piyer e Yahaaya daareteeɓe hano bonjariije kawriiɗe goonɗinɓe ngi'unoo no Alla barkinɗiniri golle amin, ɓe ngatti juuɗe maɓɓe nder juuɗe amin, miin e Barnabas, ngam hollude ko ɓe njaɓi min mbaajoo ɓe kanaa *Yahudankooɓe, kamɓe duu ɓe mbaajoo hakkune *Yahudankooɓe. Huune worre ɓe eeli min, kam woni min miccitoo talkaaɓe. Iɗum nder ɓerne am duu sanne. Wakkati Piyer weerunoo huɓeere Antiyokiya, o yoofi laawol. Nden nyannde gom noddumoomi yeeso himɓe fuu kaalanmoomi. Fadde goonɗinɓe fiiliiɓe Yakuuba gom warde Antiyokiya, Piyer he goonɗinɓe ɓe kanaa *Yahudankooɓe nyaamdannoo. Amma nyannde goonɗinɓe ɓee ngarnoo Antiyokiya, Piyer fooɗi hoore mum itti he ɓe kanaa *Yahudankooɓe ɓee. O acci nyaamdude he maɓɓe ngam omo hula *Yahudankooɓe, tiiɗuɓe he finaa-tawaa mum'en, warɓe Antiyokiya ngi'a omo nyaamda he ɓe kanaa *Yahudankooɓe. *Yahudankooɓe goonɗinɓe gom tawaaɓe nder Antiyokiya, kam'en duu nyemmini munafikaaku Piyer nguu faa ɗum beegini Barnabas kam duu tokki ɓe no waɗa ko ɓe ngaɗata fuu. Wakkati ngi'unoomi ɓe ngosake laawol goonga tawaaɗo nder *Habaru lobbo oon, nden yeeso goonɗinɓe ɓeen fuu, ittumi hunnduko, mbi'umi Piyer: « Aan ! A Yahudanke, amma a waɗi hoore maa hano mo hanaa Yahudanke. A tokkaay ko tilsinooje *Yahudankooɓe mbi'i. Too, noy waɗata mbi'aa a tilsinan ɓe kanaa *Yahudankooɓe njooɗoo jonnde *Yahudankooɓe? » Minen, min dimaaɓe *Yahudankooɓe, min kanaa ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ɓe mbi'oton no waɗooɓe hakke. Goonga non, miɗen anndi ko neɗɗo daarataake jom dartinaaku ngam tokki *Tawreeta. Amma nde joomum goonɗini Iisa *Almasiihu, joomum daaretee jom dartinaaku. Minen duu, min ngoonɗini Iisa heɓa min ndaaree jom'en dartinaaku, daliila goonɗinol amin hanaa daliila tokkol *Tawreeta. Walaa daareteeɗo dartiiɗo yeeso Alla ngam tokki tan ko tilsinooje *Tawreeta mbi'i. Minen, nder kawtal amin he *Almasiihu miɗen tefa daareede jom'en dartinaaku. Too ! Nde nii tawaama nder kawtal amin ngaal, miɗen he waɗude hakke non, ɗume hiɗaa wi'ee ɗo kaden? Ko *Almasiihu no uppa neɗɗo waɗa hakke naa? Abada ! Nde nii mi wartii he *Tawreeta mo mboppumi oo, too miin he hoore am watti ɓoggol kiite he daane am. Ko *Tawreeta wi'ata himɓe ɗum waɗi tottitiimi nde ngartumi har Alla. Nder kawtal am he *Almasiihu, mi maaydii he makko dow *bardugal. Jooni hanaa miin he hoore am woni no wuura nder ɓanndu am, amma *Almasiihu he hoore mum woni no wuura nder am. Mbuurnam am fuu nder goonɗinol ɓii-Alla ngaɗanmi ɗum. Kanko hiɗi kam faa mursi yonki mum ngam am. Mi yawaaki moƴƴere Alla mi tokka *Tawreeta. Ngam nde nii tawi tokkude *Tawreeta waɗata neɗɗo jom dartinaaku, ndenne maayde *Almasiihu warti meere. Hey onon himɓe Galatiya, ko'e mooɗon cottii naa? Moy korti on? Mi holli on faa laaɓi tar maana tontol Iisa *Almasiihu. Miɗo hiɗi mi ƴama on ƴamɗe ɗee: Tokkol *Tawreeta naa goonɗinol *Habaru lobbo, habaru dow Iisa *Almasiihu waɗi keɓuɗon *Ruuhu Alla? Ko waɗi oɗon pamɗi hakkillo nii fuu? On puɗɗirii huune fuu dow innde *Ruuhu Alla, amma joonin ko ngatton fuu dow semmbe mooɗon ngatton ɗum naa? Jooni, oɗon miila ko torra ka hewti on kaa fuu warti meere naa? Abada ! Ka wartaay meere. Oɗon anndi ko Alla gaɗɗo kujje kaayɗiniiɗe hakkune mooɗon, kanko duu hokki on *Ruuhu makko. Oɗon miila, ko o waɗi kujje ɗee fuu ngam on tokki *Tawreeta naa ngam on ngoonɗini *Habaru lobbo? Taykee mbuurnam *Ibrahim ndaaron, har ko daarata mbuurnam makko, no winndaa wi'aa: O goonɗini Alla, waɗi Alla daari mo dartiiɗo. Ndenne, paamee ko himɓe goonɗinɓe Alla, kam'en ngoni jippotooɓe he *Ibrahim goonga e goonga. Ngam Alla fodakeno ɗum waɗi no winndaa wi'aa, nyannde gom Alla adan ɓe kanaa *Yahudankooɓe, wartira ɓe seniiɓe daliila *Ibrahim, ngam ɓe ngoonɗinii mo. Wakkati Alla wi'unoo mo: Ngam sabbu maaɗa lenyi duuniyaaru fuu mbarkintee, *Ibrahim nani habaru belɗo oo illa o tabbitaay. *Ibrahim goonɗini waɗi Alla barkinɗini mo, ndenne neɗɗo fuu goonɗini no barkinɗintee, kam duu. Neɗɗo fuu miili ko Alla laaɓinan ɗum ngam tokkii ko tilsinooje *Tawreeta mbi'i, too neɗɗo oo no kuɗaaɗo. Ngam no winndaa wi'aa: Kuddi woodani neɗɗo fuu mo tokkaay tilsinooje *Tawreeta ɗeen fuu faa laaɓi. Goonga non, neɗɗo fuu waawtaa laatii dartiiɗo yeeso Alla ngam no tokkuɗo ko *Tawreeta wi'i tan. Ngam no winndaa wi'aa: Dartiiɗo wuuran daliila goonɗinol mum. Tokkol *Tawreeta haɓɓaay dartinaaku he goonɗinol. Amma *Tawreeta wi'aana: Neɗɗo fuu waɗi ko *Tawreeta wi'i, heɓan mbuurnam daliila mayre. *Almasiihu soptinii en he kuddi tawaani nder *Tawreeta ngam o wari o adi ndi nokku meeɗen wakkati o hiitana kiite *Tawreeta. No winndaa wi'aa: Kuɗaaɗo woni jomaaɗo he leggal waraa. Fii oo fuu heewtake Iisa *Almasiihu heɓa daliila makko ɓe kanaa *Yahudankooɓe duu keɓa barke ɗe *Ibrahim heɓi. Enen duu har goonɗinol meeɗen mbaawen heɓude *Ruuhu mo Alla fodanii en. Banndiraaɓe, accee mi hokka on misaali dow ko anndanɗon. Nde nii himɓe ɗiɗo ngaddii amaana faa ɓe ngatti junngo ngam tabbintinde amaana maɓɓe oo, too walaa baawɗo sottinde amaana oo naa ɓeydude cotol dow makko. Wooɗi, Alla waɗanii *Ibrahim e jippotooɓe he mum podooje. Ko wi'aa jippotooɓe he makko ɗum, wi'aaka jippotooɓe wondaaɓe ɓeen no ɗuɓɓe. Amma nder jippotooɓe ɓeen gooto wondaa, kanko woni *Almasiihu. Ko ngiɗumi wi'ude nii: *Tawreeta garɗo duuɓi keme nay e woronja gaɗa amaana mo Alla feŋunoo, waawaa feŋiti mo. Ngam nde nii *Tawreeta feŋiti amaana mo Alla feŋunoo, amaana Alla oon wartan meere. Nde nii tawinoo ndonngu kisinam nguu har tokkol *Tawreeta heɓirtenoo, ndenne hanaa har alkawal Alla ngaal ngu heɓirtee. Amma en ngi'ii ko Alla har alkawal mum holli *Ibrahim yerre. Ndenne, ɗume *Tawreeta waɗanaa? O waɗaama ngam wannginde hakkeeji himɓe fadde jippotooɗo he *Ibrahim, podanaaɗo alkawal Alla oon warde. *Tawreeta oo, maleykaaɓe Alla ngaddi mo, ngatti nder junngo *Muusa tawaaɗo hakkune Alla he ɓiɓɓe *Isra'el. Amma filla goɗɗo tawee hakkune neɗɗo he hoore mum walaa. Alla duu no gooto, o wondaa fuu goɗɗo. Ndenne, ɗume hiɗaa wi'eede ɗo? Ko *Tawreeta no gaabi alkawaliiji Alla naa? Hanaa ! Seeda ngi'aa, nde nii no woodunoo tilsinoore waawde hokki neɗɗo mbuurnam, ko nde nii himɓe keɓinoo nde, nden tabbat tokkol *Tawreeta no waɗan himɓe jom'en dartinaaku. Amma no winndaa wi'aa ko hakke jaalake kappa kuula duuniyaaru fuu. Ɗum waɗi duu, ngam alkawal ngal Alla waɗi dow goonɗinde *Almasiihu ngaal, neɗɗo fuu goonɗini Iisa *Almasiihu heɓa ngal. Fadde goonɗinol wanngineede, *Tawreeta haɓɓi en, wartiri en maccuɓe. To soptoree fuu walaa, nde hanaa nii neɗɗo goonɗini Iisa *Almasiihu non. Ndenne, *Tawreeta ɗowi en naako *Almasiihu wari heɓa nde nii en ngoonɗinii mo, ndaareɗen jom'en dartinaaku. Joonin ko wakkati goonɗinol *Almasiihu ngool waɗi, en kaajaaka ɗowol *Tawreeta. Joonin on fuu, on ɓiɓɓe Alla daliila ko ngoonɗinɗon Iisa *Almasiihu. On fuu daliila gaɗol *batisma mooɗon, on peŋake he Iisa *Almasiihu. O lamni ɓerɗe mooɗon ngam nyemminon mo. Ndenne, walaa ko senndata Yahudanke he mo hanaa Yahudanke, dimo he maccuɗo, gorko he debbo. Ngam on fuu on go'o nder kawtal mooɗon he Iisa *Almasiihu. Se tawi *Almasiihu jeyi on, on lenyol *Ibrahim, on ndonan alkawal ngal Alla fodinoo ngal. Alal misaali, nde nii donoowo no suka, walaa fuu ko senndata ɗum he maccuɗo. Baa nde kanko ronata njawdi ndiin fuu, omo haani ɗowtanaade jogiiɓe mo, e reenooɓe njawdi makko sey wakkati mo baabiiko taƴi oon yottii. Non enen duu, fadde *Almasiihu rimɗinde en, en tawaakana ley dabareeji ginni marɗi baawɗe duuniyaaru. Amma nde wakkati mo Alla resi oon yottii, Alla lili Ɓiyum. Debbo gom rimi mo nder wakkati mo sariya *Tawreeta nawtortee. O warii o rimɗina en he maccangaaku *Tawreeta ngam laatoɗen ɓiɓɓe Alla. En ɓiɓɓe makko goonga e goonga, waɗi o watti *Ruuhu Ɓiyiiko nder ɓerɗe meeɗen. *Ruuhu oo duu waɗata eɗen nodda Alla eɗen mbi'a: « Abba ». Ndenne, en kanaa maccuɓe kaden, en ɓiɓɓe makko. Ngam en ɓiɓɓe Alla duu waɗi, Alla waɗi en ronooɓe ɗum. Ndenno on anndaano Alla, waɗi oɗon ndewa tooruure. Amma joonin ko annduɗon Alla, naa mbi'en ko Alla anndi on, noy watta tottitoɗon Alla, kokkon mo ɓaawo, coƴƴoɗon ley dabareeji ginni marɗi baawɗe duuniyaaru, dabareeji ɗi ngalaa fuu semmbe gom. Naa oɗon ngiɗi laataade maccuɓe majji non? Oɗon kakkilii he balɗe gom, oɗon kakkilii he lebbi gom, oɗon kakkilii he wakkatiiji gom, oɗon kakkilii he kitaale gom. Miɗo hula to golle ɗe ngollumi hakkune mooɗon laatoo meere. Banndiraaɓe, ko ngiɗumi woni nyemminon kam. Ko mbi'umi nyemminon kam ɗum hanaa gacce gom ngaɗanɗon kam. Miin e hoore am, mi laatakeno hano mooɗon. Oɗon anndi ko rafi cellal am hokki kam laawol warde waajaade *Habaru lobbo hakkune mooɗon. Baa nii ko rafi jam am oo sulnanii on faa noy walaa, ɗum fuu waɗaay mboppon kam naa mboɗɗoɗon kam. On njaɓɓitake kam, njaɓɓitaaki lilaaɗo Alla. On njaɓɓitake kam hano miin he hoore am woni Iisa *Almasiihu. Mi tabbintini ko wakkati mum, nde nii no waɗo, nden neɗɗo mooɗon fuu ittiino gite mum hokka kam. Amma hannden toy nanol belɗum mooɗon ngool tokki? Mi laatake ganyo mooɗon naa, ngam miɗo haalana on goonga? Oɗon nder ɓerɗe himɓe ɓee faa noy walaa, amma ɓerɗe maɓɓe mbooɗaa. Ko ɓe ngiɗi tan woni senndude on he am ngam tokkiron ɓe ɓerne worre. Ko ɓuri woni wattude wakkati fuu hakkillo mum he ko nafata baa nde mi tawaaka hakkune mooɗon. Yaa onon ɓiɓɓe am, ɗiɗaɓere am nii ko miɗo yara naawɗum mawɗum daliila mooɗon. Naawɗum, ɗum tooke mum nanndi tooke ŋatawere. Mi yaran ɗum sey nyannde hidde *Almasiihu ɓenndi nder ɓerɗe mooɗon. Kay, daliila mooɗon, hannden hakkillo am fuu ummake sanne faa noy walaa. Da wi'ee miɗo wonnoo hakkune mooɗon non, nden mi anndannoo ko mbi'anmi on. Mi ƴaman on, onon hiɗuɓe tokkude *Tawreeta: On nanaay ko winndaa wi'aa nder *Tawreeta? Nder mayre no winndaa wi'aa ko *Ibrahim rimi worɓe ɗiɗo. Isma'el, ɓii-korɗo Saratu he Isiyaaku, mo Saratu he hoore mum rimi. Isma'el rimaama no himɓe ndimirtee nder duuniyaaru, amma Isiyaaku kay rimaama daliila alkawal Alla. Rewɓe ɗiɗo ɓee, no misaali tinndinoowo amaanaaji ɗiɗi ɗi Alla waɗi. Hajara, no tinndina amaana mo Alla waɗani ɓiɓɓe *Isra'el dow waamnde *Sinayi. O rimii ɓiɓɓe makko ley maccangaaku amaana oo. Hajara no tinndinoore waamnde wi'eteene waamnde *Sinayi wonnde nder leydi Arabiya. O tinndinoore huɓeere *Ursaliima hannden, ngam kanko he ɓiɓɓe makko ɓe fuu ɓe maccuɓe. Saratu no tinndinoore huɓeere *Ursaliima wonnde dow, huɓeere nde anndaa maccangaaku, nder mayre duu ƴuwɗen. No winndaa wi'aa: Herkita jaleeɗe, aan dimaro. Ilina, aan mo anndaa naawɗum ŋatawere, ngam ɓiɓɓe debbo boppaaɗo no ɓuran ɓiɓɓe kaɓɓanaaɗo ɗudde. Onon banndiraaɓe, on ɓiɓɓe alkawal hano no Isiyaaku laatori ɓii-alkawal Alla. Nder jamaanu *Ibrahim, ɓiɗɗo dimaaɗo hano no himɓe ndimirtee nder duuniyaaru torri dimaaɗo nder baawɗe *Ruuhu Alla oon. Baa hannden duu non ɗum worri. Amma ɗume winndaa wi'aa? No winndaa wi'aa: Riiwu korɗo oon e ɓiyum, ngam ɓii-korɗo oo ronidataa e ɓii-dimo oon. Ndenne banndiraaɓe, en ƴuwaay he korɗo oon, en ƴuwaana he debbo dimo oon. *Almasiihu rimɗini en ngam laatoɗen rimɓe goonga e goonga. Ndenne tarsinee faa wooɗa, to accee neɗɗo fuu wartira on nder maccangaaku kaden. Korkitee noppi mooɗon, miin Pol, wi'i on, nde nii on njaɓi njuulneɗon, ndenne on kolli ko walaa ko *Almasiihu nafiri on. Miɗo miccintina on duu ko neɗɗo fuu jaɓi njuulnaa, tilay joomum tokka tilsinooje *Tawreeta ɗeen fuu. Onon tefooɓe laataade jom'en dartinaaku nder tokkol *Tawreeta, on ceedii he *Almasiihu, on mboɗɗake moƴƴere Alla. Amma minen, min ngattii gokka ko Alla wartiran min jom'en dartinaaku yeeso mum. Ɗum duu woni ko keɗiɗen sanne keɓol mum daliila *Ruuhu Alla gonɗo no golla nder ɓerɗe meeɗen ngam en goonɗinɓe. Neɗɗo fuu hawti he Iisa *Almasiihu, julneede e rafi julneede, fuu no go'o. Ko ɓuri nafude joomum woni goonɗinol tabbintinaagol he hollude himɓe fuu hidde. On puɗɗi yahde yeeso nder goonɗinol mooɗon no wooɗiri. Moy haɗi on tokkude goonga? Hanaa Alla nodduɗo on haɗi on tokkude goonga oon. Oɗon nana himɓe no mbi'a: « Ƴuufinirɗum seɗɗa tan heƴii ƴuufina conndi budaani no ndi foti fuu. » Amma miin, mi wattaana hoolaare am dow Joomiraawo meeɗen, ɗum duu waɗi mi tabbintini ko en fuu en miiloo wooto. Neɗɗo fuu wari watti fitina hakkune mooɗon, joomum hiitetee, mo non fuu. Banndiraaɓe, nde mi waajake mi wi'i, accon njuulneɗon, nden *Yahudankooɓe torrataano kam. Nde nii mi waajakeno juulnol, nden maayde Iisa *Almasiihu dow *bardugal mettataano ɓerne neɗɗo fuu. Ndenne, wonɓe no kuɓɓa hiite hakkune mooɗon ɓee manta ko'e mum'en ! Banndiraaɓe, Alla noddi on ngam waɗa on rimɗuɓe. To muree accon dimɗinol mooɗon ngol laatanoo on daliila tokkude muuyɗe ɓanndu. Ndurwee ngol laatanoo on laawol hidde gollonodirde he ɓerne worre. Ngam *Tawreeta fuu hawraa nder tilsinoore worre ndee wi'ude: Ngiɗaa gondo maa no ngiɗirɗaa hoore maa. Kakkilee nde nii oɗon kaɓa, oɗon nyaamodira hano liƴƴi, ko'e mooɗon ngonɗon oɗon liɓa. Njooɗee no *Ruuhu Alla holliri on njooɗoroɗon, ngam to on tokku muuyɗe ɓalli mooɗon. Ngam hanaa ko ɓalli mooɗon ngiɗi fuu, *Ruuhu Alla hiɗi. Non duu hanaa ko *Ruuhu Alla hiɗi fuu, ɓalli mooɗon ngiɗi. Pooɗodirol woni hakkune muuyɗe ɓanndu neɗɗo he *Ruuhu Alla. Ko ɗum rimata duu woni neɗɗo waawaa waɗi ko hiɗi fuu. Ndenne, nde *Ruuhu Alla woni no ɗowa on, on ngalaa ley dabare *Tawreeta. Jeenu, golle nyiddiniiɗe, ngoni ko muuyɗe ɓanndu ndimanta ɓii-aadama. Ɗe ndimana ɓe na dewol tooruuje, korte, banyodirol, habdo, haasidaaku, ɓerne ɓaleeraaku, ɓurnodirol, hedran-hedran. Ɗe ndimana ɓe na suuno bonngo, jarɗe, fijirde bonde he ko nanndi he mum. Miɗo miccintina on, hano no kaalirnoomi ɗum, gollooɓe ir golle ɗee naatataa nder Laamu Alla. Amma *Ruuhu Ceniiɗo kay, ko rimanta en woni: Hidde, welwelo, jam, munyal, yurmeene, moƴƴude, hoolaare, ɓerne feewne, he dawranol hoore mum. Hakiika, tilsinoore fuu walaa haɗude kujje ɗee fuu ngaɗee. Ɓe *Almasiihu jeyii fuu mbari suunooji ɓalli mum'en bonɗi, he ko nanndititta he mum'en dow *bardugal. Nde nii *Ruuhu Alla keɓirten mbuurnam kesam, ndenne no haani tawee *Ruuhu Alla oon woni no ɗowa en. To neɗɗo meeɗen fuu fii gabaare wi'a kam no goɗɗum. Accen fitina he haasidaaku hakkune meeɗen. Banndiraaɓe am, nde nii goɗɗo mooɗon nanngaama nder gaɗol hakke, onon ɓe *Ruuhu Alla wondi he mum'en, ngartiree mo dow laawol. Ngattee hakkillo he leesinaaku, ngartiron mo heese heese. Amma onon duu, kakkilee dow tefol wartirde mo, to njehon ngaɗon hakke. Mballodiree hakkune mooɗon, ɗum hollata ko on tokkii tilsinoore nde *Almasiihu hokki on ndee no wooɗiri. Nde nii goɗɗo fiyi gabaare wi'i ko kam no goɗɗum, tawi joomum hanaa fuy, too joomum hoore mum woni no jammboo. Amma neɗɗo mooɗon fuu tayko gollal mum daara. Nde nii gollal joomum wooɗii, joomum no waawi fiyude gabaare mum dow maggal, hanaa sey to joomum fiyi hoore mum he goɗɗo. Neɗɗo fuu donngal muuɗum ronndotoo. Neɗɗo fuu ekkitaa goɗɗum dow haala Alla, no haani fecca njawdi mum, itta mbaka ekkintinɗo mo oon. To njammbee ko'e mooɗon, Alla jaltintaake. Ko neɗɗo aawi fuu, hettata. Neɗɗo fuu aawi ko welnataa ɓerne mum, hettan maayde. Amma neɗɗo fuu aawi ko weli *Ruuhu Alla, hettan mbuurnam nduumiiɗam. To en comu waɗude ko wooɗi. Ngam nde nii en comaay, en kettan nyannde fuu wakkati oon waɗi. Ndenne nder wakkati mo hoddi oo, ndurwen ngaɗanen neɗɗo fuu moƴƴere. Amma ko ɓuri woni, ngaɗanen banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe *Almasiihu. Ndaaree binndi ɓutti binndaaɗi ɗii, miin he hoore am winndani on ɗi he junngo am. Wonɓe no tilsina njuulneɗon ɓee, himɓe non donndiiɓe ko'e, tefooɓe wi'ee kam'en no goɗɗum. Iɓe tilsina on ngam iɓe ndogga ɓe torree daliila waaju dow maayde Iisa *Almasiihu dow *bardugal. Wonɓe no tilsina njuulneɗon ɓee, kamɓe he ko'e maɓɓe ɓe tokkaay ko *Tawreeta wi'i. Iɓe ngiɗi njuulneɗon tan, ngam ɓe piya gabaare daliila ɓe keɓii on njuulnaama. Miin kay, huune worre piiranmi gabaare, kanƴum woni maayde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen dow *bardugal. Har maayde makko, kujje duuniyaaru fuu ngartii meere to am. Miin he hoore am, miin duu mi wartii meere to majje. Juulneede e rafi juulneede fuu no go'o, amma ko ɓuri woni, Alla waɗi en himɓe tagitaaɓe. Jam e moƴƴere Alla tabbita he neɗɗo fuu tokkuɗo laawol ngol njannginmi ngool. Jam e moƴƴere tabbita duu dow Isra'ilankooɓe, himɓe Alla goongaaɓe. Ɓaawo hannden to neɗɗo fuu torru kam, ngam ɓatatte gonɗe dow ɓanndu am daliila Iisa *Almasiihu. Banndiraaɓe, moƴƴere Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen wonda e mooɗon. Aamiin ! Miin Pol mo, Alla suɓii, waɗi lilaaɗo Iisa *Almasiihu winndani on ɗerol ngool, onon himɓe Alla tawaaɓe nder Efeesu, wattuɓe hoolaare mum'en he Iisa *Almasiihu. Alla *Baaba meeɗen he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen kokka on jam he moƴƴere. Jettooje ngoodani Alla, *Baaba Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Alla mo nder kawtal meeɗen he *Almasiihu, jippini dow meeɗen iri barke fuu taweteeɗe hakkune beɗi kammu ɗe *Ruuhu makko hokkata. Daliila kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu waɗi fadde duuniyaaru tageede, Alla suɓii en, wartiri en feere ngam hoore mum, waɗi en ɓe ngalaa fuu feloore yeeso mum. Alla no hiɗi en waɗi o hoddiri illa arannde, laatoɗen ɓiɓɓe makko daliila Iisa *Almasiihu. Ɗum wonnoo muuyɗe makko, ɗum duu woni ko weli mo. Ndenne en njetta mo, teddinen mo ngam moƴƴe makko mawɗe ɗe o hokki en daliila Ɓiyiiko korsuɗo. Ɓiɗɗo mo har ƴiiƴam mum ndufaaɗam, ɓiɗɗo mo nder kawtal meeɗen he mum, ndimɗinaɗen, hakkeeji meeɗen njaafaa. Alla waɗii ɗum fuu ngam moƴƴere makko no mawni sanne. Moƴƴe ɗe Alla hokkata en ngalaa keddi, o hokkiri en ɗe hikmaaku he anndal kuuɓungal. O wannginani en sirri makko, siri cuuɗiiɗo, siri belɗo mo, mo o nufi illa arannde humnirde har *Almasiihu. Ko Alla nufi woni: Nde nii wakkati oon waɗi, o hawran huune fuu ko woni dow he ko tawa ley, o waɗa *Almasiihu hooreejo majjum. Nder kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu, Alla hokki en mbaka mo o fodani en, ngam o suɓake en illa arannde nder siri makko. Omo tabbintina huune fuu no o hiɗiri ɗum he no o muuyiri ɗum. Ndenne, enen artuɓe ngatti tammude mum'en fuu he *Almasiihu, en njetta Alla teddinen mo. Onon duu, wakkati kettiniɗon *Habaru lobbo, habaru goonga e goonga oo, habaru gaddanɗo on kisinam, on ngartii himɓe Alla. On ngattii hoolaare mooɗon he *Almasiihu, Alla duu fiyi haatimiire *Ruuhu mum dow mooɗon, *Ruuhu Ceniiɗo mo o fodaniino on. *Ruuhu Ceniiɗo oo woni mbaka meeɗen arano nder ndonu ngu keɓoyten to Alla. Nyannde fuu ndimɗinaɗen he gaɗol ko boni, en njoddoto he makko. Ndenne en njetta Alla, teddinen mo. Illa ko keɓumi habaru no ngoonɗinirɗon Iisa Joomiraawo meeɗen, he ko nanumi hidde nde ngoodanɗon goonɗinɓe mo, illa ndeen, wakkati fuu mo ngaɗanmi du'aa'u, miɗo yetta Alla ngam mooɗon. Miɗo eela Alla Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, *Baabiraawo Jom teddungal hokka on *Ruuhu mum, Ruuhu oon janngina on hikmaaku he laawol taykaaki. O holla on laawol anndude mo no wooɗiri. Miɗo eela Alla uddita ɓerɗe mooɗon heɓa paamon tammude nde o hokki on wakkati o noddunoo on. Paamon duu no ɗuuɗirka he wodde ndonu himɓe makko poti. Miɗo eela Alla uddita ɓerɗe mooɗon heɓa paamon baawɗe ɗe o itti ngam wallude en, enen dekuɓe tammude mum'en dow makko ngalaa walde. Baawɗe ɗe o itti ngam wallude en, kanƴe o wattunoo o ummintini Iisa *Almasiihu he maayde. O ƴencini mo, o joƴƴini nyaamo makko hakkune beɗi kammu. Ndenne, *Almasiihu no heedani huune fuu dow, nde laamu non naa nde semmbe gom non, nde ardiiɗo non no semmbe mum foti fuu. Innde fuu hokketeene, innde makko ɓuri ɗum. Kanko heedani ɗe dow nder duuniyaaru nduu, kanko duu heedanta ɗe dow nder duuniyaaru warooru. Alla wattii huune fuu ley baawɗe *Almasiihu. Alla wattii mo o dawrana huune fuu, o waɗii mo hoore hawriine goonɗinɓe. Hawriine goonɗinɓe woni ɓanndu *Almasiihu, inde heewi mbuurnam makko. Omo nder huune fuu, nokku fuu to ɗum tawaa. Ko on ngoonɗinaayno, on nanndaana hano maayɓe ngam on ɗowtanaaki Alla, oɗon nii nder waɗude hakke. Nder wakkati oo, oɗon tokkitii laabi duuniyaaru bonɗi, ɗowtaniɗon Ibiliisa gonɗo no laamii hakkune dow e ley, gonɗo no uppa ɓerɗe caliiɓe ko Alla wi'i. Ndenno en fuu nii ngonnoɗen, eɗen tokkitii giɗaale ɓerɗe meeɗen, eɗen ngaɗa ko ɗe kolliti en. Ndenne har ɓii-aadamaaku meeɗen tikkere Alla warannoo dow meeɗen hano no nde warirnoo dow woɓɓe. Amma Alla no keewɗo yurmeene, hidde makko nde o woodani en duu no mawni sanne. O hawri en, enen he *Almasiihu, o hokki en mbuurnam kesam. O hokkii en ɗam baa nii ko wakkati mum, en nanndaana maayɓe ngam en murtuɓe he Alla. Ngam omo moƴƴi waɗi o hisini on. Enen he *Almasiihu fuu o hawri o ummintini, o jonni hakkune beɗi kammu. Alla waɗii ɗum ngam hollude jamanuuji garooji ko moƴƴe mum, ɗe o waɗani en daliila Iisa *Almasiihu ɗuuɗirka mum walaa walde. Moƴƴere ndee duu waɗi o hisini on ngam on ngoonɗini *Almasiihu. Kisinam ɗaam ƴuwaay to mooɗon, ɗam kokkal Alla. Alla hokkaay on ɗam ngam golle mooɗon heɓa to neɗɗo mooɗon fuu fiyu gabaare mum wi'a kam no goɗɗum. En gollal Alla lobbal sanne. Enen he ko'e meeɗen kanko waɗi en. Daliila kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu, o heyɗintinii en ngam ngollen golle lobbe, ɗe illa arannde o siryi ngaɗen. Miccitee fa, no ngonnoɗon ndenno. On ndimaaka *Yahudankooɓe, *Yahudankooɓe no mbi'a kam'en no juulnaaɓe, onon on kanaa juulnaaɓe. Juulnol huune waɗeteene he ɓanndu non. Miccitee, ko wakkati mum on ngondaano he *Almasiihu. On ngalaa fuu baawɗe gom hakkune *Yahudankooɓe. On ngalaano nder amaana mo Alla waɗani himɓe mum, tammude fuu walanaa on, on ngalaano ko ndewoton. Onon, ɓe illa ndenno, on woɗɗinooɓe Alla, amma hannden dow ƴiiƴam Iisa *Almasiihu ndufaaɗam on ɓattinaama Alla. *Almasiihu he hoore mum waddi jam hakkune *Yahudankooɓe he ɓe kanaa *Yahudankooɓe, o wartirii ɓe sewre worre. Wakkati o mursunoo yonki makko, o liɓi koogol paliingol hakkune maɓɓe. Kam woni o itti huune fuu ko waddata nganyaandi hakkune maɓɓe. Semmbe *Tawreeta he tilsinooje *Yahudankooɓe fuu o itti ɗum, o wartiri potal hakkune *Yahudankooɓe he ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Nder kawtal makko he maɓɓe, o waɗi ɓe sewre worre. Har maayde makko dow *bardugal, o itti nganyaandi hakkune *Yahudankooɓe he ɓe kanaa *Yahudankooɓe, o hawri ɓe, o waɗi sewre worre. O wartiri potal hakkune maɓɓe he Alla. *Almasiihu wari waajaade on habaru mo jam, onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ɓurɓe woɗɗaade Alla. O wari waajaade duu *Yahudankooɓe ɓadiiɓe Alla. Daliila *Almasiihu waɗi *Yahudankooɓe he ɓe kanaa *Yahudankooɓe fuu keɓi laawol darowaade yeeso Alla *Baabiraawo meeɗen nder balla *Ruuhu gooto. Ndenne, onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe, on kanaa weerɓe, himɓe ƴuwɓe to gom. Amma hannden on ɓiɓɓe leydi, jeyaaɓe Alla, wonduɓe he suɓaaɓe makko. On nyiɓaama dow diidol ngol *lilaaɓe he annabiiɓe ndiidi. Iisa *Almasiihu he hoore mum woni bonjariyal nyibdi ndiin. Kanko duu, o waɗi ndi fuu ndi nanngodiri faa ndi toowi, ndi laatii *Juulirde mawne, seniine waɗanaade Joomiraawo. Nder kawtal mooɗon he makko, on ngattidaama onon he ɓeeto nder nyibdi ndiin heɓa ndi laatoo *Juulirde mawne to *Ruuhu Alla jooɗii. Ngam majjum waɗi miin Pol, uddaaɗo daliila golle ɗe Iisa *Almasiihu halfini kam hakkune mooɗon ngam nafude on, onon ɓe kanaa *Yahudankooɓe, miɗo yetta Alla ngam mooɗon. Sikka fuu walaa on nani habaru golle ɗe Alla nder moƴƴere mum halfini kam ngam nafude on. Alla wannginani kam siri mum cuuɗiiɗo. Mi winndanii on duu seɗɗa dow majjum. Nde nii on njanngi ɗum, on paaman ko miɗo anndi siri mo o waɗirta har *Almasiihu. Nder jamanuuji bittiiɗi, siri oo haalanaaka ɓiɓɓe aadama. Amma joonin kay Alla watti *Ruuhu mum wanngini mo yahde he *lilaaɓe mum seniiɓe. O wannginaama yahde he annabiiɓe makko seniiɓe. Ndaa siri oo nii: Har *Habaru lobbo oon, *Yahudankooɓe he ɓe kanaa *Yahudankooɓe kawta moƴƴere nde Alla resani himɓe mum, ɓe laatii sewre worre, ɓe keɓii fodoore nde Alla waɗi daliila Iisa *Almasiihu. *Habaru lobbo oo waɗi laatiimi gollanoowo Alla. Ɗum duu woni moƴƴere nde Alla hokki kam nder moƴƴuki mum he har baawɗe mum. Baa nii ko miin ɓuri famɗude nder himɓe Alla, miin Alla suɓii, hokki teddungal waajaade hakkune ɓe kanaa *Yahudankooɓe barke ɗe limtataako tawaaɗe nder *Habaru lobbo, habaru dow *Almasiihu. Alla hokkii kam duu baawɗe hollude neɗɗo fuu faa laaɓa tar noy o humniri siri oo. Alla, taguɗo huune fuu he hoore mum, suuɗi siri oo illa fil'ajal. Ndenne jooni, daliila hawriine goonɗinɓe Iisa *Almasiihu, laamu fuu naa baawɗe fuu tawaaɗe hakkune beɗi kammu waawan faamude ko Alla no jom hikmaaku. Hikmaaku nguu duu, omo holla ngu nder laabi re'ataa hano no o siryori ɗum illa fil'ajal. Siri oo, o humnii ɗum har Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu e goonɗinde mo hokki en laawol ɓadaade Alla nder hoolaare mawne. Ndenne, to torraaji ɗi ngonmi miɗo yara daliila mooɗon waɗu coƴƴoroɗon gaɗa ngam yahde yeeso ɗi ɓeydaari mooɗon. Torraaji am no ɓeydaari mooɗon, waɗi miɗo hofano *Baabiraawo, ɗaɗol lenyi gonɗi dow he ley fuu. Mi eelii mo kanko jom teddungal manngal, nder baawɗe *Ruuhu makko, o semmbinɗina ɓerɗe mooɗon. Mi eelii Alla, waɗa *Almasiihu wara jooɗoo nder ɓerɗe mooɗon ngam goonɗinol mooɗon. Mi eelii mo duu o sinnga hidde mawne hakkune mooɗon, heɓa onon he himɓe Alla fuu paamon noy hidde *Almasiihu mawniri, noy nde luggiɗiri he no nde yaajiri faa nde walaa keerol. Miɗo hiɗi duu anndon hidde *Almasiihu no ɓuri to hakkillo neɗɗo waawi nanngude ngam jikku Alla heewa on kap. Teddungal laatanoo Alla, mo baawɗe mum no ɓuri to hakkillo neɗɗo waawi nanngude ɗum. Alla mo har baawɗe mum gonɗe nder meeɗen, no waɗa kujje ɓurɗe ko eeluɗen ɗum. Teddungal laatanoo mo daliila Iisa *Almasiihu, daliila hawriine goonɗinɓe, nder jamanuuji fuu faa abada abadin. Aamiin ! Miin Pol, uddaaɗo ngam golle Joomiraawo, mi eeli on mbuuron mbuurnam njaadoojam he noddol ngol Alla noddi on. Mi eeli tawdeɗon leesinaaku, ɓerne fewne, munyal he hidde walloore on ngiɗodiron. Ndurwee njogoɗon potal ngal *Ruuhu Alla hokki on, daliila hakkillo fukkiiŋo wonngo hakkune mooɗon. On terɗe ɓanndu worru, *Ruuhu gooto duu woni no ɗowa on. Tammude nde Alla noddani on duu no worre. Joomiraawo gooto woodi, goonɗinol gootol woodi, gaɗol *batisma duu no gootol. Alla no gooto, kanko woni *Baaba himɓe fuu, laamiiɗo huune fuu, gonɗo nder ɓerne neɗɗo meeɗen fuu, golliroowo neɗɗo fuu. Neɗɗo meeɗen fuu heɓii moƴƴere Alla ndee, dey-dey no *Almasiihu hokkiri joomum, hano no ɗum winndiraa wi'aa: Wakkati o ƴenci dow, o jaalii wayɓe makko, o waɗi ɓe maccuɓe, o waɗani himɓe kokke. Ndenne, ɗume woni maana « o ƴenci dow »? Maana majjum woni, *Almasiihu jippake, wari nder duuniyaaru. Jippinooɗo oon, kam duu ƴeenyi faa hewti beɗi kammu fuu, ngam hebbina huune fuu. Jippinooɗo oon duu suɓii woɓɓe, waɗi *lilaaɓe, woɓɓe duu o waɗi ɗum'en annabiiɓe. O waɗi woɓɓe baajotooɓe, woɓɓe o waɗi ɗum'en paster'en, woɓɓe duu jannginooɓe. O waɗi ɗum ngam siryaade himɓe Alla golla golle makko heɓa tokkuɓe mo cemmbiɗaa. Enen duu, laatoɗen daane worre nder goonɗinol meeɗen he nder anndal *Ɓii-Alla. Laatoɗen mawɓe ko'e meeɗen, ndaroɗen darne worre hano *Almasiihu. Ɗum waɗaama heɓa to en ngartu hano sukaaɓe hiileteeɓe, naa hano laana ka benkeƴƴe njaarata to ngiɗi fuu. En accataa jannginooɓe fewre gom ngara mbaylita ɓerɗe meeɗen, ƴoyna en itta en dow laawol goonɗinol meeɗen. Nde nii eɗen kaalana himɓe goonga nder kollol hidde, en ɓuran ɓadaade *Almasiihu. En ngartan aahiiɓe ɓennduɓe nder goonɗinol mum'en yeeso *Almasiihu, hooreejo goonɗinɓe fuu. Daliila makko waɗi hawriine goonɗinɓe kappa kuula mum nanngodiri, laatii hano ɓanndu worru. Nde nii terɗe ɓanndu fuu no nanngodiri, no ngolla no haaniri. Too, ɓanndu nduun fuu semmbiɗan, nyiɓo nder hidde. Too, ko eelanmi on woni: Ngam barke Joomiraawo, to nyemminee ɓe anndaa Alla. Himɓe sinnguɓe mbuurnam mum'en dow miilooji ko'e mum'en ɗi he meere fuu no go'o. Yoora ɓernaaku he rafi anndal maɓɓe waɗi ɓerɗe maɓɓe mbumi, ɓe kakkitaa he mbuurnam ɗam Alla hokkata neɗɗo. Ɓe cemtataa, ɓe naatii faa noy walaa nder waɗude ko nyiddinii, ɓe naatii suuno he ko nanndititta he mum. Amma onon, hanaa ɗum woni ko njannginaɗon dow *Almasiihu. On nani habaru Iisa *Almasiihu. On ekkintinaama no haaniri ngaɗon mbuurnam mooɗon dey-dey he goonga gonɗo no jannginee dow makko. Ndenne, oɗon kaani mboppon jikku mooɗon kinngu, kewngu majjere, jikku ndimoongu mursere. Accon *Ruuhu Alla heyɗintina hakkillooji mooɗon, ɓorna on neɗɗaaku kesu ngu Alla waɗi nder nanndi mum. Neɗɗaaku kesu ngu o mahi nder dartinaaku he senaare ƴuwne he goonga. Ndenne, celee fewre, neɗɗo fuu to fenan gondo mum, ngam en fuu en terɗe ɓanndu worru. Nde ɓerne mooɗon ummake, to ngaɗee hakke. To naange yanu tawa nde jippaaki. To accee Ibiliisa heɓa laawol he mooɗon. Gujjo woɗɗoo guyka, gollira semmbe mum ngam wuurda no haaniri, heɓa kam duu ko walliri talkaaɓe. To haala mbonka fuu wurto nder kunndule mooɗon. Kaalee ko wooɗi tan, ko nafata, ko semmbinɗinta neɗɗo, ko rimanta wonɓe no ndeki gite dow mooɗon, moƴƴere. To mettinee ɓerne *Ruuhu Ceniiɗo, haatimiire nde Alla fiyi dow mooɗon. *Ruuhu mo Alla watti dow mooɗon ngam hollude ko nyannde darŋal kam jeyii on, o hisina on. Accee yaawa ɓernaaku fuu, ittee borondi fuu nder ɓerɗe mooɗon, gaabaaki, habdo, jennodirol, he gollal bonngal fuu nder ɓerɗe mooɗon. Moƴƴinodiree hakkune mooɗon, njurmodiron, njaafonodiron hano no Alla yaafori on daliila kawtal mooɗon he *Almasiihu. Nder ko ngatton fuu nyemminee Alla ngam joonin on ɓiɓɓe makko horsuɓe. Tokkee laawol hidde hano no *Almasiihu hiɗiri en faa mursi yonki mum ngam meeɗen. O waɗi hoore makko hadiya he *sadaka urɗo belɗo Alla. On himɓe Alla, ndenne haanaa jeenu, ko nyiddinii, naa suuno tawee baa seɗɗa he mooɗon, ngam kujje ɗee njaadataa he senaaku. Haanaa haalaaji puuyɗi, haalaaji ɗi ngalaa hoore, naa haalaaji nyiddiniiɗi tawee hakkune mooɗon. Amma ko haani woni njetton Alla. Sikka fuu walaa, jeenoowo naa gaɗoowo golle nyidduɗe naa cuunaaɗo suuno bonngo, paamee ko tabbat ir neɗɗo oo ronataa Laamu Alla he *Almasiihu. Guugaaɗo fuu duu naatataa nder maggu, ngam hiɗande hoore mum tan huune, kam duu hano sujidande tooruure non. To accee neɗɗo fuu ƴoyna on, majjinira on haalaaji mum belɗi, ngam ir nii he banndum fooɗata tikkere Alla dow tottitiiɓe mo. Ndenne, to tokkodiree he ir maɓɓe. Ndenno nder nimre ngonnoɗon, amma hannden daliila kawtal mooɗon he Joomiraawo, oɗon nder jeyngol. Ndenne sey njooɗoɗon jonnde wonɓe nder jeyngol. Mi haalani on ɗum ngam jeyngol rimataana waɗude moƴƴere, dartinaaku e goonga. Ndurwee paamon ko welata Joomiraawo. To ngattee juuɗe mooɗon nder golle jaayɗe, golle gatteeɗe nder nimre, golle ɗe ngalaa fuu nafakka gom. Amma ko haani woni kollon ko ɓe ngaɗata ɗum wooɗaa baa isilam. Ko woni no waɗee nder cuccukka, ɗum no semtini baa haaleede. Amma wakkati huune fuu waddaa nder jeyngol anniya maɓɓe no foti fuu no anndetee. Jeyngol no holla huune fuu, ngam majjum waɗi wi'aa: « Finu ! Aan ɗaaniiɗo. Aan maayɗo, ummita. Jeyngol *Almasiihu wannginoyte. » Ndenne, paamee no njooɗortoɗon hakkune himɓe, to on ngaɗee ko'e mooɗon ɓe ngalaa hakkillo amma laatee jom'en hikmaaku. Wakkati fuu mo mbaawɗon waɗude ko wooɗi, ndurwee ngaɗee ɗum, ngam nder jamaanu bonɗo ngonɗen. Ndenne to ngartee loɓi, amma ndurwee paamon muuyɗe Joomiraawo. Celee jarɗe cabiijam faa ko'e mooɗon copto, ngam iɗam watta neɗɗo waɗa ko ummanaaki, amma accee Alla heewnira on he *Ruuhu mum. Cemmbinɗinodiree hakkune mooɗon he jimi Jabuura, jimi teddinooji Alla naa jimol fuu ngol Alla watti nder ɓerɗe mooɗon. Njimanon Joomiraawo, njetton mo he ɓerɗe mooɗon fuu. Wakkati fuu njetton Alla *Baaba meeɗen ngam huune fuu, dow innde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Neɗɗo mooɗon fuu ɗowtanoo banndum ngam sabbu teddungal *Almasiihu gonngal to mooɗon. Onon rewɓe, ɗowtanoɗon goriraaɓe mooɗon hano no ɗowtirantoɗon Joomiraawo. Ngam gorko woni hooreejo deekum hano no *Almasiihu woniri hooreejo hawriine goonɗinɓe ɗum. Hawriine goonɗinɓe mo woni ɓanndu makko, kanko duu woni kisinoowo maɓɓe. Rewɓe no kaani ɗowtanaade goriraaɓe mum'en nder huune fuu hano no hawriine goonɗinɓe ɗowtiranto *Almasiihu. Onon worɓe, ngiɗee deekiraaɓe mooɗon no *Almasiihu hiɗiri hawriine goonɗinɓe mum, faa mursi yonki mum ngam maɓɓe. O lamnirii ɓe ndiyam he haala makko ngam wartirde ɓe himɓe Alla. *Almasiihu waɗii ɗum ngam darnude hawriine goonɗinɓe ɗum yeeso mum, hawriine nde no wondi teddungal, nde walaa fuu to jancirtee, naa ko welaa fuu gom hi'ataake he mayre. O waɗii ɗum ngam nde warta seniine, nde walaa fuu feloore gom. Nii gorko haani hiɗira deekum. O hiɗaa mo no o hiɗiri ɓanndu makko. Neɗɗo fuu hiɗi deekum, hoore mum hiɗi. Walaa banyoowo ɓanndu mum, amma sey hakkiloo he mayru, nyawta ndu. Joomum watta hakkillo mum fuu he mayru hano no *Almasiihu hakkiliri hawriine goonɗinɓe ɗum, ngam en fuu, en goonɗinɓe mo, en terɗe ɓanndu makko. Hano no ɗum winndiraa wi'aa: Gorko accan innum he bammum, nanngondira he deekum, ɓe fuu ɗiɗo ɓe laatoo ɓanndu worru. Nder ko winndaa wi'aa ɗo, kippol haala mawka waɗa ɗon. Miin, miɗo wi'a ko no *Almasiihu he hawriine goonɗinɓe ɗum ngorri hippa ɗon. Dey haala kaa, ika daara on, onon duu. Ndenne neɗɗo mooɗon fuu, hiɗa deekum no hiɗiri hoore mum. Debbo fuu duu teddina gorum. Onon sukaaɓe, ngam barke Joomiraawo, ɗowtanee saarooɓe mooɗon ngam kanƴum woni ko haani. Teddin inna maa he bammaa. Tilsinoore ndee woni tilsinoore arandeere feŋodiraade he fodoore. Fodoore ndee woni: Nana belɗum, ngaɗaa sabbuŋo junngo. Aan baaba, to uppu ɓiɓɓe maaɗa murta. Eltu ɓe, njannginaa ɓe dow laawol Joomiraawo. Onon maccuɓe, ɗowtanee joomiraaɓe mooɗon. Kulee ɓe, teddinee ɓe he ɓerne worre hano no teddinirton *Almasiihu. Ɗowtanee ɓe, hanaa ngam oɗon ley gite maɓɓe, hanaa duu ngam ɓe njetta on. Amma ɗowtanee ɓe he ɓerne worre hano no Alla hiɗiri maccuɓe *Almasiihu ngaɗa. Ngolliranee ɓe anniya lobbo hano Joomiraawo ngollanton, hanaa ɓiɓɓe aadama ngollanton. Oɗon anndi neɗɗo fuu golli ko wooɗi, nde joomum no dimo naa joomum no maccuɗo, Joomiraawo yoɓan ɗum dey-dey golle mum. Onon marɓe maccuɓe, onon duu no tilsi ngaɗanon maccuɓe mooɗon ko ɓe kaani waɗaneede. To mbi'ee on piyan ɓe, ngam oɗon anndi ko mawɗo gooto ngooduɗon gonɗo dow, mo walaa fuu hedran-hedran. Banndiraaɓe goonɗinɓe, walaa ko hoddi se hanaa wi'ude cemmbiɗon nder kawtal mooɗon he Joomiraawo, tuugoɗon dow baawɗe makko. Njogoɗon kaɓorɗe fuu ɗe Alla hokki on, heɓa tittinkinoɗon, njaaloɗon Ibiliisa he dabareeji mum. Hanaa tagaaɓe kabdeten, amma ko kabdeten ɗum woni seyɗaniiji bonɗi gonɗi hakkune beɗi kammu, gooduɗi baawɗe e laamu nder duuniyaaru, duuniyaaru ndu jamaanu nimre. Ngam majjum waɗi miɗo wi'a on kooƴon kaɓorɗe fuu ɗe Alla hokki on, heɓa tittinkinoɗon, ndurwon ngam nyannde fuu nyalaane sattune ndeen wari, taweɗon oɗon ndarii, oɗon njogii kaɓorɗe mooɗon fuu. Ndenne, ummee ndaree, tunndoɗon goonga, ɓornoɗon dartinaaku hano toggoore mooɗon njamndi. Ɓornee anniya waajaade *Habaru lobbo, habaru dow Iisa *Almasiihu gaddoowo jam hano paɗe mooɗon. Nder ko tawaɗon fuu njogee goonɗinol mooɗon kam duu hano wawaade. Wawaade nde mbaawirton taɓɓoraade kure hiite ɗe Seyɗan fiɗɗirta on. Adee kisinam hano hufuneere njamndi, njogee haala Alla duu hano takubaahi ki *Ruuhu Alla hokki on. To comee du'aade, ndu'ee, eelon Alla hano no *Ruuhu makko holliri on. Tittinkinee nder du'aa'u, to njeggitee du'anaade himɓe Alla. Miin duu, ndu'anee kam Alla hokka kam hikmaaku mi heɓa cuusal haalude sirri tawaaɗo nder *Habaru lobbo, habaru Iisa *Almasiihu. Baa nii ko miɗo faddaa nder kasu, miɗo faasano *Habaru lobbo oon. Ndu'anee kam ngam mi waajoroo mo cuusal, hano no ɗum tilsiniraa dow am. Tikikus, banndii'en korsuɗo, gollanoowo Joomiraawo he holnaare, humpitan on dow no ngontirmi fuu. Mi lilii mo he mooɗon o haalana on no min ngorri, o semmbinɗina ɓerɗe mooɗon. Banndiraaɓe, Alla *Baaba meeɗen he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen kokka on jam, hidde, he goonɗinol. Moƴƴere Alla laatanoo woodanɓe Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen fuu hidde nde timmataa. Miin Pol e Timote, minen maccuɓe Iisa *Almasiihu, mbinndani on, onon hawriine goonɗinɓe huɓeere Filipi. Miɗen canna on, onon ardiiɓe e wallooɓe hawriine goonɗinɓe. Miɗen canna on, on fuu, seniiɓe jeyaaɓe Iisa *Almasiihu. Alla *Baabiraawo men e Iisa *Almasiihu Joomiraawo men hokka on jam e moƴƴere. Miɗo yetta Alla am wakkati fuu nde miccitiimi on. Wakkati fuu mo ngaɗananmi on du'aa'u, on fuu, he welwelo ngaɗiranmi ɗum, ngam on mballii kam sankitidde *Habaru lobbo nder duuniyaaru, illa nyanndere arandere nde nanuɗon mo faa hannden. Mi tabbintinii ko Alla puɗɗuɗo golle lobbe nder mooɗon, tinnotoo no waɗa ɗe faa ɗe kuuɓa nder nyalaane nde Iisa *Almasiihu wartoyta. No haani mi miilanoo on, on fuu, ir miilooji ɗii ngam mi wattii on nder ɓerne am. On fuu on naatii nder moƴƴere nde Alla hokki kam, wakkati uddaami naa wakkati noddaami ngam heedannde *Habaru lobbo naa ngam tabbinɗinde mo. Alla no seedii ko miɗo hiɗiri on, on fuu, he yurmeene Iisa *Almasiihu mawne. Wakkati ndu'otoomi fuu, miɗo ƴama Alla ɓeyda hidde mooɗon, nde ɓeydoroo nder anndal e paamal lobbal ngam mbaawon senndirde no laaɓiri goonga e fewre cuɓoɗon ko wooɗi sanne. Ndenne, on laatoto laaɓuɓe ɓe ngalaa feloore nder nyalaane nde *Almasiihu wartoyta, hebbinaa on golleeji dartiiɗi ƴuwɗi to Iisa *Almasiihu, ngam Alla teddinee, yettee. Banndiraaɓe am, miɗo hiɗi paamon ko torra ka ngonmi nder mum kaa yaarii *Habaru lobbo yeeso. Ngam hakkiltooɓe kasu ɓeen fuu e himɓe nokkuuje ɗuɗɗe no anndi ko mi uddaama ngam goonɗinol am nder *Almasiihu. Uddol am ngool waɗi ko ɗuɓɓe nder banndiraaɓe am duu ɓeydi hoolaade Joomiraawo. Ɓe kulataa kaden, amma he cuusal ɓe kaalirta haala Alla. Goonga non, ko woɓɓe no mbaajoroo habaru *Almasiihu oon he kirodirol e pooɗodirol, amma woɓɓe no ngaɗira ɗum he anniyaaji lobbi. Iɓe ngollira hidde ngam iɓe anndi Alla halfini kam hakkilanaade *Habaru lobbo oon. Amma ɓeeto no mbaajoo habaru *Almasiihu he pooɗodirol, anniyaaji maɓɓe duu laaɓaa, ko ɓe miilotoo kaden, kam woni ɓeydude torra am nder uddol am ngool. Ɗum kay bonnataa baafuy ! Ko hennon fuu, se nii ɗum laatake fewre naa goonga, nde habaru *Almasiihu waajaama, miɗo nana belɗum. Goonga non, mi nanan belɗum kaden, ngam miɗo anndi ko nder torraaji ɗii fuu, ko waɗi fuu, ɗi ndimanan kam kisinam daliila du'aa'uuji mooɗon e balla *Ruuhu ƴuwɗo to Iisa *Almasiihu. Ngam majjum, ko ngiɗumi sanne e ko ndekumi gokka dow mum woni mi semtataa dow baafuy. Amma miɗo hoolii sanne mi teddina *Almasiihu nder am illa jooni faa abada, mbuurmi naa maaymi. Ngam he giiɗe am, *Almasiihu woni mbuurnam am, maayde am duu no riiba. Amma mbuurnam am nder duuniyaaru no ɓeydanan kam waɗude golle nafooje. Ndenne, mi anndaa ko cuɓotoomi. Hakkillo am senndake ɗiɗi, miin kay ko ɓurmi hiɗude woni mi yaha mi jooɗidowoo he *Almasiihu, ɗum jaati ɓuri wooɗude. Amma ngam naforoɗon kam mi wuura nder duuniyaaru ɓurani on. Mi tabbintinii ko mi jooɗoto mi wonda he mooɗon, on fuu, ngam ɓeydon yahde yeeso he welwelo nder goonɗinol mooɗon faa gartol am hakkune mooɗon ɓeydana on teddinde Iisa *Almasiihu ngam am. Onon, ko waɗi fuu, mbuuree nder *Habaru lobbo, filla Iisa *Almasiihu he ndimaaku ngam se mi warii tuntaade on naa se mi waraay, mi nana habaru mooɗon, mi annda oɗon ngondi he anniya gooto ndaroɗon kabdon he ɓerne worre ngam goonɗinol *Habaru lobbo. To on accee wayɓe mooɗon kulƴina on dow huune fuu. To maɓɓe ɗum laatoto alaama halkere, amma onon, ɗum laatanto on alaama kisinam mooɗon. Ɗum fuu ƴuwi to Alla. Ngam har ko daarata *Almasiihu, Alla hokki on moƴƴere, hanaa ngam ngoonɗinon mo tan amma ngam torroɗon sabu makko duu. On naatii nder habdo ngo ngi'unoɗon miɗo waɗa e ngo nanuɗon miɗo haɓee dow mum faa jooni. Se oɗon ngoodi semmbe ngam Iisa *Almasiihu, e cemmbinɗinol nder hidde Alla, se oɗon ngoodi kawtal he *Ruuhu Ceniiɗo, se oɗon ngoodi yurmeene e moƴƴere. Nden kam, kuumnee welwelo am heɓa kawton nder jonnde mooɗon: Njoddee hidde worre e ɓerne worre e daane worre. To on ngaɗee baafuy he pooɗodirol naa mawnitaare, amma nder leesinaaku adee neɗɗo fuu no ɓuri on. To gooto mooɗon tefu ko nafata ɗum kam tan, amma tefa ko nafata woɓɓe duu. Njogee nder mooɗon miiloo ngo Iisa *Almasiihu woodunoo: Baa ko omo nder nanndi Alla, o miilaay fonndude hoore makko he Alla hano ko o haani teetude. Dey o adi hoore makko hano baafuy, o nanndinii hoore makko maccuɗo, o laatii hano tagaaɓe, o annditaama hano neɗɗo hakkune himɓe. O leyni hoore makko, o tokki Alla faa o maayi, maayde dow *bardugal. Ngam majjum Alla mawnini mo sanne, hokki mo duu innde ɓurne inɗe fuu, ngam innde Iisa howru fuu no hofoto yeeso makko nde nder kammu non, nde dow leydi non naa nde hakkune maayɓe non, heɓa ɗemngal fuu seedoo ko Iisa *Almasiihu woni Joomiraawo, ngam Alla *Baabiraawo men teddinee. Noon, giɗaaɓe am, nde ngondunoomi he mooɗon, oɗon tokki kam wakkati fuu. Baa jooni ko mboɗɗiimi on duu, tokkee. Tinnee nder golle ngam kisinam mooɗon. Tittinkinee nder waɗude mbuurnam lobbam nder kulal Alla manngal ngam Alla no golla nder ɓerɗe mooɗon ngam ngiɗon, ngaɗon ko weli mo. Ko ngaɗoton fuu, to ngaɗiree ɗum nguntaaki naa jeddodirol, heɓa laatoɗon laaɓuɓe ɓe ngalaa feloore, laatoɗon ɓiɓɓe Alla ɓe ngalaa gacce hakkune himɓe jamaanu oonyiiɗo e bonɗo. On njaynan hakkune maɓɓe hano no koode njaynirta nder kammu nii njogoɗon haala mbuurnam no wooɗiri. Nden on laatoto hollooɓe welwelo am nyalaane nde *Almasiihu wartoyta ngam golle am e tampiri am to laatoo ko nafataa. Baa se ƴiiƴam am rufaama hano cakkol ngol ngaɗanmi on to Alla ngam goonɗinol mooɗon yaha yeeso, mi nandan belɗum he mooɗon, on fuu. Onon duu, naniree belɗum hano non, nanidee belɗum he am. Se nii Joomiraawo men Iisa jaɓi, mi lildanan on Timote nder wakkati seɗɗa heɓa nde nanumi habaruuji mooɗon, miin e hoore am, ɗum semmbinɗinan ɓerne am. Ngam kanko tan wallata kam miilaade dow miilooji am e miilooji mon. Hoddiiɓe fuu ko'e mum'en tan miilantoo, hanaa Iisa *Almasiihu. Amma oɗon anndi ko Timote hollii dartinaaku mum. Ɗum waɗi o walli kam waajaade *Habaru lobbo hano no ɓiɗɗo wallirta baaba mum nii. Kanko ngiɗumi lilude wakkati paamumi no jonnde am laatoto ɗo. Miɗo hoolii ko Joomiraawo hokkan kam laawol, miin e hoore am, mi wara to mooɗon nder wakkati seɗɗa. Mi miili no haani mi lildana on banndii'en Epaforoditus, gollidoowo am. O wallii kam nder habdo ngam sankitidde *Habaru lobbo nder duuniyaaru. Kanko woni mo lilunoɗon faa waddana kam ko humtataa haajuuji am. On fuu, omo beeganoo hi'ude on, o wemmbaama jaati ko o faami oon nanii o yamɗaa. Goonga non, o nyawiino faa o hosi maayde. Amma Alla yurmake mo, hanaa kanko tan, miin duu Alla yurmake kam, ngam to mi heɓu mettal ɓerne dow mettal ɓerne. Ɗum waɗi miɗo hari faa mi lila mo to mooɗon, ngam nanon belɗum se on ngi'ii mo, miin duu mettal ɓerne am no ɓuytoto. Ndenne, njaɓɓoree mo he welwelo hano no wonduɓe he Joomiraawo njaɓɓitortee nii. Teddinee ir himɓe ɓee ngam golle *Almasiihu ɗee waɗi o hosi maayde. O hokkitiri yonki makko faa o waddana kam balla mo on mbaawtaa waddande kam ngam on ngondaa he am. Ndenne, banndiraaɓe am, mbelnee ngam oɗon ngondi he Joomiraawo. Ɗum tampintaa kam baa seɗɗa mi winnditano on kujje ɗee, ngam kanƴe kokkata on hoolaare. Kakkilee e dawaaɗi, kam woni gollooɓe ko mboni, iɓe tilsina himɓe njuulnee ngam iɓe miila kanƴum hisinta en. Ngam enen ngoni juulnaaɓe goonga e goonga, enen rewuɓe Alla he *Ruuhu muuɗum, eɗen teddina Iisa *Almasiihu, en ngattaay hoolaare meeɗen dow ko'e men. Miin kay, miɗo waawunoo dekude hoolaare dow am. Se woɓɓe miilii ko kam'en no mbaawi dekude hoolaare dow ko'e mum'en, miin, miɗo ɓuri ɓe waawude ɗum. Ngam mi juulnaama illa he nyanndere am jeetataɓere, mi Isra'ilanke ƴuwɗo e lenyol Benyamin, mi Ibranke ɓii-Ibranke. Har ko daarta *Tawreeta Muusa miɗo jeydaa e *Fariisa'en, har ko daarta hiraane diina, mi torriino goonɗinɓe Iisa, har ko daarta dartinaaku, baa gooto waawaano yinngude kam ngam miɗo foccitanii *Tawreeta. Amma ko ndaarannomi riiba fuu, joonin mi adi ɗum hano ɓolum ngam *Almasiihu. Goonga mi adi ɗum fuu no ɓolum, ngam anndude Joomiraawo am Iisa *Almasiihu no ɓurani kam kujje ɗee fuu. Ngam makko waɗi mboppumi ko njoginoomi fuu, miɗo daara huune fuu hano buudi ngam Iisa *Almasiihu no laatanoo kam riiba. Ko ngiɗumi kam woni mi wonda he makko, hanaa ngam dartinaaku am ƴuwngu he *Tawreeta, amma ngam dartinaaku ƴuwngu nder goonɗinde *Almasiihu, dartinaaku ngu Alla hokki goonɗinɓe ɗum. Ko ngiɗumi woni anndude *Almasiihu, e faamude baawɗe ɗe Alla ummintiniri mo, mi hawta e makko torraaji, mi nannda he makko maayde ngam miin duu, se Alla jaɓi, mi heɓa ummintineede hakkune maayɓe nyannde darŋal. Mi wi'aay ko mi yottake keerol durwo am, mi wi'aay duu ko mi laatake mo walaa feloore, amma miɗo wondi he doggudu hano no himɓe daɗodirta nii faa mi heɓa mi nannga ɗum hano no Iisa *Almasiihu nanngirnoo kam nii. Aa'a, banndiraaɓe am, mi wi'aay ko mi heewtake ɗum. Amma ko ngaɗanmi nii: Miɗo yeggita ko witti fuu, miɗo fooɗanoo ko warata. Miɗo doggira har keerol ngool faa mi heɓa njobdi ndi Alla Toowɗo noddi kam faa mi heɓa nder kawtal e Iisa *Almasiihu. En fuu laatiiɓe ɓennduɓe nder goonɗinol, ir miilooji ɗii haani ardoo en, dey se woɓɓe njeddodiri dow goɗɗum, Alla no lamnanan ɓe ɗum. Amma no wa'i fuu, tinnoɗen eɗen tokka laawol ngool hano no tokkirnoɗen ngol faa jooni. Banndiraaɓe am, ngaɗee hano no ngaɗumi nii, ƴeewee ekkitee mbuuron hano no min mbuurdunoo hakkune mon nii. Ngam ɗuɓɓe no mbuuri hano wayɓe *bardugal *Almasiihu. Mi haalanii on ɗum kile ɗuɗɗe, mi haaliranan on ɗum jooni duu e gonɗi. Timmorde maɓɓe woni halkere, deeɗi maɓɓe ngoni reweteeɓe maɓɓe, ko haani semtinde ɓe woni ko ɓe nyaaƴirta, kujje duuniyaaru tan ngoni nder ɓerɗe maɓɓe. Amma enen, wuro meeɗen woni nder kammu, eɗen ndoomi Kisinoowo meeɗen ƴuwoowo ton oon, kanko woni Joomiraawo meeɗen Iisa *Almasiihu. Kanko, o waylitowan ɓalli meeɗen tampuɗi ɗii, ɗi laatoo hano ɓanndu makko ndu teddungal nduun, ngam omo woodi baawɗe gaɗooje huune fuu hofo yeeso makko. Ngam majjum banndiraaɓe am ɓe ngiɗumi, on njewnii kam sanne. Onon laatiiɓe welwelo am e lefol am, onon ɓe piiranmi gabaare. Hano nii, giɗaaɓe am, tiiɗee no wooɗiri nder tokkol Joomiraawo. Mi ŋaarake Ewodi e Sintis laatoo daane worre ngam Joomiraawo. Aan Sinsigis, gollidoowo am kolniiɗo oo duu, mi ƴamii maa mballaa rewɓe ɗiɗo ɓee, ngam ɓe mballii kam nder habdo waaju *Habaru lobbo, kamɓe, Keleman e gollidooɓe am gom, ɓe inɗe mum'en mbinndaa nder dewtere mbuurnam. Wakkati fuu mbelnee ngam Joomiraawo. Miɗo wi'a kaden, mbelnee ngam makko ! Himɓe fuu annda peewirka ɓerɗe mooɗon. Gartol Joomiraawo no ɓadii. To on cuulee dow huune fuu, amma ko hennon fuu anndinee Alla haajuuji mon fuu nder du'aa'u, ngaɗiree ɗum e yettoore duu. Nden Alla no hokka on jam ɓurɗo faama tagaaɓe fuu, jam oo no jogoto ɓerɗe mooɗon e miilooji mooɗon ngam on ngondii he Iisa *Almasiihu. Banndiraaɓe am, joonkay, miilooji mon tiiɗa e ko laatii goonga fuu, ko rimɗi fuu, ko dartii fuu, ko laaɓi fuu, ko haani hiɗeede e ko foti yetteede. Miilee dow ko wooɗi e ko heewi teddungal fuu. Ngolliree ko ekkitiɗon to am e ko keɓuɗon to am, ko narruɗon kam e ko ngiiruɗon kam. Se on ngaɗii non, Alla mo jam wondan he mooɗon. Ɓerne am no weli sanne ngam Joomiraawo. Jooni on keyɗintinii miilooji mooɗon har am. Baa ko wakkati mum duu, miilooji mooɗon no ngonnoo e am, amma on keɓaayno wakkati hollude kam ɗum. Hanaa goɗɗum kaajaa mi waɗi kaalumi ɗum, amma mi arti mi ekkitake heƴude hoore am nder ko ngonmi fuu. Miɗo waawi wuurde nder talkaaku naa nder riiku. Wakkati fuu, nokku fuu, mi ekkitake wuurde nder haarande naa nder rafo, nder ɗuuɗal naa nder rafi. Miɗo waawi huune fuu ngam *Almasiihu cemmbinɗinoowo kam. Amma, on ngaɗii ko wooɗi wakkati mballunoɗon kam nder torra am. Onon himɓe Filipi, oɗon anndi ko illa wakkati ndiilunoomi leydi Makedoniya, wakkati puɗɗunoɗon nanude *Habaru lobbo, walaa hawriine goonɗinɓe wallude kam, hokki kam goɗɗum se hanaa hawriine mooɗon. Ngam baa wakkati ngonnoomi wuro Tesalonika duu, on lildii kam ko kaajaami fuu, hanaa nde wootere, hanaa nde ɗiɗi ! To on miilee ko kokkal ngonmi miɗo tefa e mooɗon. Aa'a. Keɓon riiba ngonmi miɗo tefa. Ko lilduɗon Epaforoditus ɗum heƴi, huumtii haajuuji am fuu, ɗum heƴi faa wittake. Kokkal mooɗon ngal laatake uurngol mbelngol hano cakkol lobbol ngol Alla jaɓi nii. Alla am huumtiran haajuuji mooɗon fuu he riiku makko manngu ngam Iisa *Almasiihu. Teddungal laatanoo Alla *Baabiraawo meeɗen faa abada abadin. Aamiin ! Cannee laaɓuɓe jeyaaɓe Iisa *Almasiihu fuu. Banndiraaɓe wonduɓe he am ɓeen duu no canna on. Laaɓuɓe ɓee fuu no canna on, sako gollooɓe nder hoggo Kaysar, laamiiɗo *Rooma. Moƴƴere Joomiraawo meeɗen Iisa *Almasiihu wonda he mooɗon ! Miin Pol mo, Alla suɓii waɗi lilaaɗo Iisa *Almasiihu he banndii'en Timote mbinndani on ɗerol ngool, onon himɓe Koloosi. Miɗen njewta on, onon jeyaaɓe Alla, banndiraaɓe goonɗinɓe feŋiiɓe he *Almasiihu wonɓe Koloosi. Alla *Baabiraawo meeɗen hokka on jam e moƴƴere. Miɗen njetta Alla *Baaba Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen daliila mooɗon. Miɗen ndu'anoo on wakkati fuu. Min keɓii habaru goonɗinol mooɗon dow Iisa *Almasiihu. Min keɓii habaru hidde nde ngoodanɗon jeyaaɗo Alla fuu. Nde goonga on ngattii tammude he ko o siryanii on dow kammu. Wakkati *Habaru lobbo, habaru goonga e goonga warnoo to mooɗon, o anndinii on tammude ndee. *Habaru lobbo oo no ɗon no waɗa barke. Omo ɗon omo sankitoo nder duuniyaaru fuu, hano no o sankitirnoo hakkune mooɗon wakkati puɗɗuɗon nanude habaru moƴƴere Alla, paamuɗon duu no nde wa'i goonga e goonga. Epafaras banndii'en korsuɗo kam waɗani on filla habaru moƴƴere Alla ndee. Minen he makko, min fuu, min gollanooɓe *Almasiihu. O kolniiɗo, kanko woni no golla hakkune mooɗon nokku amin. O waɗanii min filla hidde himɓe nde *Ruuhu Alla watti nder ɓerɗe mooɗon. Illa wakkati min nanunoo filla kaa, miɗen ndu'anoo on. Miɗen eela Alla, min accataa eelude mo duu ngam mooɗon. Miɗen eela, o holla on dalla-dalla muuyɗe makko ngam keɓon hikmaaku ƴuwngu to *Ruuhu Alla, keɓon faamude muuyɗe makko ɗeen duu faa wooɗa. Miɗen ndu'anoo on ngam mbuuron no weliri Joomiraawo, ngaɗon ko o hiɗi fuu. Ngaɗon barke nder gollal golle lobbe feere-fereeje, ɓeydon yahde yeeso nder anndol Alla. Miɗen eela Alla watta baawɗe mum tedduɗe semmbinɗina on laatoɗon ɓe huune fuu waawaa hepporde ɗum'en, mbaawon munyude huune fuu ko wari he mooɗon. Nder welwelo, njetton Alla *Baabiraawo gaɗuɗo on fotuɓe heɓude ndonu wonngu nder laamu mum ngu darja, ndonu desanaagu jeyaaɓe mum. O soptini en baawɗe gonɗe nder nimre, o nanni en nder laamu Ɓiyiiko korsuɗo mo nder sabbu mum ndimɗinaɗen he maccangaaku hakke, hakkeeji meeɗen njaafaa. *Almasiihu woni nannduɗo Alla mo hi'ataake, afo ɓurɗo huune fuu ko tagaa. Ngam har makko huune fuu ko tawaa dow he ley tagaa: Ko hi'etee he ko hi'ataake, maleykaaɓe he ruuhuuji ko woodi baawɗe e laamu. Ko waɗetee fuu, waɗaama har makko he ngam makko. Omo ɗon illa huune fuu walaano, har makko duu huune fuu duumoto. Kanko woni hoore hawriine goonɗinɓe mo, laatiine ɓanndu makko. Kanko woni wuddu mayre, kanko duu woni arano maayɗo, ummitii, ngam wartude ardiiɗo nder huune fuu. Alla muuyi ko woni he mum fuu wona he makko, kanko duu waɗi laawol wattude potal hakkune mum he duuniyaaru. Har ƴiiƴam makko ndufaaɗam dow *bardugal, Alla waddii potal hakkune mum he ko tawaa dow e ley fuu. Ndenno on fuu on woɗɗinooɓe Alla, on wayɓe makko nder ko miilotoɗon he nder golle mooɗon bonɗe. Amma joonin har maayde Ɓiyiiko jarɗo torra nder ɓanndu mum, o wartiri potal hakkune mooɗon he makko ngam laatoɗon seniiɓe, ɓe ngalaa fuu laru e ko felirtee yeeso Alla. On ngartan jeyaaɓe Alla nde nii on tittinkinake nder goonɗinol mooɗon, ɓerɗe mooɗon cemmbiɗaa. To accee mboɗɗineɗon he tammude mooɗon nde nanuɗon nder *Habaru lobbo. *Habaru lobbo oo waajaama hakkune duuniyaaru fuu. *Habaru lobbo oo miin Pol ngollananmi. Jooni miɗo nana belɗum torraaji fuu ɗi njarmi daliila mooɗon. Torraaji am ɗii ngoni torraaji ɗi kawtidinmi Iisa *Almasiihu ngam nafude hawriine goonɗinɓe mo fuu, hawriine tinndinoore ɓanndu makko. Alla suɓii kam ngam mi laatoo gollanoowo hawriine goonɗinɓe Iisa *Almasiihu. O suɓake kam ngam mi waajoo *Habaru makko lobbo oon fuu hakkune mooɗon. Haala kaa, sirri cuuɗanaaɗo jamanuuji re'ataa non illa ko ɓooyi. Amma joonin haala kaa wannginaama ngam jeyaaɓe Alla fuu. Ngam ko Alla anniyi woni anndinde ɓe kanaa *Yahudankooɓe moƴƴere wonnde no suuɗi nder sirri oo. Moƴƴere nde sirri oo wondi woni *Almasiihu no hakkune mooɗon, kanko hokkata tammude naatude Laamu Alla ngaroowu, ngu teddungal. Filla *Almasiihu oo min mbaajoo. Miɗen pooɗa hakkillo himɓe, miɗen njanngina ɓe ko Alla anndini min fuu, nder ir hikmaaku fuu ngam waddude neɗɗo maɓɓe fuu yeeso Alla, tawee joomum ɓenndi nder kawtal mum he *Almasiihu. Golle majjum ndurwananmi keddi semmbe e baawɗe *Almasiihu gonɗe no ngolla faa noy walaa nder am. Miɗo hiɗi anndon durwo manngo ngo ndurwanmi daliila mooɗon, daliila himɓe Lawdikiya he ɓe ngi'aay kam abada. Ko ndurwananmi woni hidde hawra on, ɓerɗe mooɗon cemmbiɗaa, ngam nii watta ko keɓon barke mawɗe keɓeteeɗe har anndal goonga e goonga. Anndon sirri Alla oo, kam woni anndon ko *Almasiihu he hoore mum woni sirri oo. Kanko *Almasiihu oon duu tan woni baawɗo hokkude on hikmaaku e anndal kuuɓungal dow hoore mum. Ko waɗi miɗo haalana on ɗum woni to goɗɗo hiilir on haalaaji belɗi. Ngam baa nii ko miɗo woɗɗi, hakkillo am no he mooɗon. Miɗo nana belɗum hi'ude narral gonngal hakkune mooɗon, he no peŋoriɗon he goonɗinde *Almasiihu. Ko nii waɗi on njaɓi Iisa *Almasiihu woni Joomiraawo mooɗon, ndenne sey tinnoɗon tokkon mo. Tinnee tefee semmbe mooɗon fuu nder kawtal mooɗon he makko, cinngon mbuurnam mooɗon fuu dow makko. Tittinkinoɗon nder goonɗinde mo hano no min ekkintiniri on, njetton Alla wakkati fuu. Tinnee to neɗɗo fuu wattu anndal mum feere'al gom hiila on, woɗɗina on laawol goonga. Iri anndal ngaal walaa ko nafirta, nde hanaa majjinde himɓe. Iri anndal ngaal ƴuwaay to *Almasiihu, ngal finaa-tawaa himɓe e dabareeji ginni marɗi baawɗe duuniyaaru. Ko woni he Alla fuu no hi'ee he *Almasiihu. Kanko woni hooreejo laamu fuu e baawɗe fuu. Onon duu, nder kawtal mooɗon he makko mbuurnam mooɗon fuu huuɓi. Kawtal mooɗon he *Almasiihu waɗi njuulneɗon, juulnol ngool hanaa iri ngol neɗɗo waɗataa. Amma juulnol ngool woni ngol *Almasiihu waɗani on, juulnol ittoowol giɗaale ɓerne he mooɗon. Nder gaɗol *batisma mooɗon, hano nii on ufidaama he *Almasiihu, on ummitidake he makko ngam on ngoonɗini baawɗe Alla ummintinɗo mo. Ndenno on maaynooɓe ngam hakkeeji mooɗon he ngam on kanaa himɓe Alla. Amma joonin Alla wattii mbuurnam mum nder mooɗon har kawtal mooɗon he *Almasiihu, o yaafi hakke meeɗen fuu. O moyti ko winndaa nder ɗerol kiite tuumooje en ngol, o itti ɗe wakkati *Almasiihu tontanoo dow *bardugal. Dow *bardugal ngaal o heɓi jaalorgal dow ginni e baawɗe fuu gonɗe dow e ley. O teeti baawɗe maɓɓe, o semtini ɓe yeeso himɓe fuu. Ndenne, to neɗɗo fuu felir on ko nyaamton naa ko njarton. To neɗɗo fuu felu on ngam juulɗe naa daarɗe lewru naa ngam *nyalaane fowteteene. Kujje ɗee fuu no alamaaji kollooji ko waroyta non, amma *Almasiihu woni goonga majje. Ndenne, to accee cujjidanoowo maleykaaɓe, gaɗoowo hano kam no leesiniiɗo fuu haɗa on jaalorgal. Iri neɗɗo oo, ko hi'i nder koyɗi fiirirta gabaare, miila ko kam no ɓuri neɗɗo fuu. Iri neɗɗo oo wondaa he *Almasiihu laatiiɗo hooreejo hawriine goonɗinɓe fuu. Tawi duu he Almasiihu hawriine ndeen fuu woni no jokki, no mawna no Alla hiɗiri daliila potal he nanngodirol goonɗinɓe fuu. On maaydii he *Almasiihu, on ceedi he ginni bonɗi fuu ngonɗi no laamii nder duuniyaaru. Nde nii goonga fuu on ceedi he majji, ndenne ɗume waɗi oɗon ndeki mbuurnam mooɗon fuu dow duuniyaaru hano kayru jeyii on. Ɗume waɗi oɗon tokka tilsinooje jannginooɓe fewreeɓe bi'ooje: « To meemu, to hooƴu, to meeɗu. » Iri tilsinooje ɗe kaalataana dow kujje, ɗe ɓooyataa nde ɗe nawtoraama ngam ɗe golle ɓiɓɓe aadama he ekkintinooje mum'en. He giiɗe himɓe, iɗe nanndi he ko woodi hikmaaku. Iɗe ekkita neɗɗo wattude semmbe mum fuu dow tilsinooje diina. Iɗe ekkintina leesinaaku fewrehu, iɗe ekkintina ekkitol ɓanndu torra. Amma iri tilsinooje ɗee, tilsinooje non laatiiɗe ngalaa fuu nafakka gom nde hanaa humtude giɗaale ɓerne ɓii-aadama. Ko nii waɗi Alla ummintini on, onon he *Almasiihu, ndenne tefee kujje gonɗe dow kammu to *Almasiihu woni no jooɗii nyaamo Alla. Ndekee hakkillo mooɗon dow kujje gonɗe dow, to accee kujje duuniyaaru ada hakkillo mooɗon, ngam on maayɓe, mbuurnam mooɗon kesam duu no suuɗii nder juuɗe *Almasiihu gonɗo hadde Alla. Nyannde fuu *Almasiihu, mo mbuurnam mooɗon fuu sinngi dow mum wanngi on mbanngidan he makko nder teddungal makko. Mboppee kujje duuniyaaru fuu gonɗe nder ɓerɗe mooɗon, kam woni mboppee jeenu, golle nyidduɗe, suuno, miilooji bonɗi, e hidde seedere ngam hidde seedere kam duu hano ir dewol tooruure non. Ngam waɗude ir kujje bonɗe ɗee no jippinan tikkere Alla dow saliiɓe goonɗinde mo. Onon duu ndenno nii mbuurduɗon. Amma joonin mboppon kujje ɗee fuu kam woni mboppon ir tikkere fuu, ɓerne ɓaleeraaku, to accee ƴettoore naa haala mbonka wurtoo nder kunndule mooɗon. To neɗɗo mooɗon fuu fenan banndum, ngam joonin on mboppi jikku mooɗon kinngu he ko ngu gollata, aduɗon jikku kesu. Alla taguɗo jikku kesu nguun, tinnotoo no heyɗina ngu faa ngu nannda he mum, ngam anndon ɗum no wooɗiri. Ko nii waɗi on keɓi jikku kesu, ndenne joonin walaa fuu ko feerodiri hakkune mooɗon. Yahudanke he mo hanaa Yahudanke fuu no go'o. Juulnaaɗo he mo juulnaaka fuu no go'o. Walaa ko feerodiri hakkune mo janngaay he neɗɗo ladde, naa ko feerodiri maccuɗo he dimo. Walaa ko feerodirta himɓe ɓee fuu ngam *Almasiihu woni huune fuu, kanko duu woni nder ɓerne goonɗinɗo fuu. Ko nii waɗi Alla suɓake on, waɗi on seniiɓe, ɓe o hiɗi sanne sanne, ndenne njurmodiree, moƴƴonodiron, leesinoɗon, ɓerɗe mooɗon peewaa, munyon. Munyodiree, nde nii goɗɗo waɗani banndum gacce, njaafonodiree. Hano no Joomiraawo yaafori on, onon duu njaafodiree hano non. Nder kujje ɗee fuu, ko ɓuri woni ngiɗodiree, ngam hidde kam haɓɓodirta himɓe fuu faa wooɗa. Accee jam *Almasiihu dawrana miilooji mooɗon, daliila jam oo waɗi Alla noddi on ngam nanngodiron, laatoɗon terɗe ɓanndu worru, laatoɗon duu jettooɓe mo wakkati fuu. Accee haala *Almasiihu jooɗo nder ɓerɗe mooɗon faa noy walaa. Neɗɗo mooɗon fuu janngina banndum, neɗɗo mooɗon fuu naforoo anndal he hakkillo hollita banndum. Njettee Alla he ɓerɗe mooɗon fuu. Njimee jimi *Jabuura, jimi teddinooji Joomiraawo he jimi ɗi *Ruuhu Alla hokki on fuu nder ɓerɗe mooɗon. Huune fuu ko mbaawton haalude naa waɗude, kaalee ɗum naa ngaɗee ɗum dow innde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Ngaɗee ɗum daliila makko, oɗon njetta Alla *Baaba meeɗen. Onon rewɓe, ɗowtanee goriraaɓe mooɗon hano no tokkuɓe Joomiraawo ngaɗata. Onon worɓe, onon duu, ngiɗee deekiraaɓe mooɗon, to tinnanee ɓe. Onon sukaaɓe, ɗowtanee saarooɓe mooɗon nder huune fuu, ngam kanƴum weli Joomiraawo. Onon saarooɓe, onon duu, to tinnanee sukaaɓe mooɗon faa ɓerɗe maɓɓe metta. Onon maccuɓe, ɗowtanee joomiraaɓe mooɗon nder huune fuu. Ɗowtanee ɓe hanaa ngam oɗon ley gite maɓɓe, hanaa duu ngam ɓe njetta on. Amma ɗowtanee ɓe he ɓerne worre nder kulal Joomiraawo. Huune fuu ko ngatton, ngaɗiree ɗum ɓerne lamnde, ngam Joomiraawo ngollanton hanaa goɗɗo ngollanton. Paamee ko Joomiraawo woni joɓoowo on, on keɓan moƴƴereeji ɗi o resani himɓe makko. *Almasiihu ngollanton hanaa goɗɗo ngollanton. Gaɗɗo ko boni fuu no jukketee daliila bone mo waɗi, hedran-hedran fuu walaa nder majjum. Onon rimɓe, njogoree maccuɓe mooɗon jogaaɗe lobbe, to ɓurdinee ɓe. Paamee ko no maccuɗo woodiri joomiiyo non, onon duu ngoodirɗon Joomiraawo gonɗo dow. Tinnee he du'aa'u, to comee yettude Alla. Ndu'anee min, minen duu, heɓa Alla omtana min laawol min mbaajoo haala mum kaa. Min mbaawa haalande himɓe dow sirri mo Alla wanngini har Iisa *Almasiihu, mo ngam mum uddaami hannden ley kasu. Eelee Alla heɓa mi waajoo sirri oo faa laaɓa tar. Wakkati fuu mo kawruɗon he ɓe ngoonɗinaay, laatee jom'en hikmaaku hakkune maɓɓe. Nawtoree he wakkati mo o hokki on. Accee duu haala mooɗon laatoo wakkati fuu haala pewnooka ɓerne, haala lamsuka, ngam keɓon no nootoriɗon gooto maɓɓe fuu. Tikikus, banndii'en korsuɗo, kolniiɗo ley golle Joomiraawo, gollidoowo he am waran itta kumpa mooɗon dow am. Ko waɗi lilumoomi he mooɗon woni o famtina on no min ngorri, heɓa hakkillooji mooɗon pukko. O wardan he Onesimus, ɓii-leydi mooɗon. Banndii'en korsuɗo, mo min kooli sanne. Kamɓe ɗiɗo, ɓe ngaran ɓe kumpita on dow ko woni no waɗa ɗo fuu. Markus denɗu Barnabas mo mbi'unoomi nde wari to mooɗon njaɓɓoɗon ɗum, no yewta on. Aristarkus uddidaaɗo he am, kam duu no yewta on. Iisa noddirteeɗo Yustus duu no yewta on. Kamɓe tan ngoni *Yahudankooɓe gollidooɓe he am dow habaru Laamu Alla. Ɓe cemmbinɗinii kam sanne. Epafaras, gollanoowo Iisa *Almasiihu, no yewta on. Kanko duu o ɓii-leydi mooɗon. Wakkati fuu omo tinni he du'aa'u ngam ndartoɗon, laatoɗon huuɓuɓe, waɗooɓe ko Alla hiɗi. Miin he hoore am mi seedake, mi hi'i no o woni omo tampana on, no o woni omo tampana himɓe Lawdikiya he himɓe Hiyerapolis. Demas he Luka, lokotoroojo mo min korsini, no njewta on. Miɗen njewta banndiraaɓe wonɓe Lawdikiya fuu, miɗen njewta Nimfa he hawriine goonɗinɓe hawroore nder suudu makko. Nde nii on njanngi ɗerol ngool, lildee ngol hawriine goonɗinɓe Lawdikiya ngam kamɓe duu ɓe njannga ngol. Onon duu, njanngee ɗerol, ngol goonɗinɓe wonɓe Lawdikiya lildoyta on. Mbi'ee Arkipus durwa humna golle ɗe Joomiraawo halfini ɗum ɗeen. Miin Pol he junngo am mbinndanmi on cannooje ɗee. Nder kasu ngonmi, to njeggitee ndu'anoɗon kam. Moƴƴere Alla wonda he mooɗon ! Miin Pol, Silas he Timote kawri mbinndani on ɗerol ngool, onon jeyaaɓe Alla *Baabiraawo e Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Onon hawriine goonɗinɓe Iisa *Almasiihu wonnde huɓeere Tesalonika, jam e moƴƴere Alla wonda he mooɗon. Miɗen njetta Alla wakkati fuu ngam mooɗon, on fuu. Miɗen miccitoo he mooɗon wakkati fuu nder du'aa'u amin. Yeeso Alla *Baabiraawo meeɗen, miɗen miccitoo wakkati fuu he golle goonɗinol mooɗon. Miɗen miccitoo he tittinkinaaku mooɗon manngu ngu ngatton nder hidde. Miɗen miccitoo no tiɓinoriɗon sanne sanne tammude mooɗon dow Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Banndiraaɓe, miɗen anndi ko Alla no hiɗi on. O suɓake on duu o wartiri on jeyaaɓe makko, ngam *Habaru lobbo mo min ngaddani on oo, wardaay haala ɓola tan. Amma o wardidaana baawɗe, *Ruuhu Ceniiɗo he tammude mawne nde wondaa sikka fuu. Kaden on tabbintini ko habaru oo no goonga. Oɗon anndi no min njooɗori hakkune mooɗon ngam nafude on. On nyemmini min, on nyemmini Joomiraawo meeɗen duu ngam on njaɓɓake haala Alla nder torraaji mawɗi, on njaɓɓorake ka duu belɗum ɓerne mo *Ruuhu Ceniiɗo hokkata. Nii ngaɗon ko laataniiɗon goonɗinɓe wonɓe nder leyɗe Makedoniya he Akaya fuu ko ƴeewetee ekkitee. Ngam to mooɗon haala Joomiraawo fuɗɗirii faa ka yottowi nder leyɗe Makedoniya e Akaya. Filla goonɗinol mooɗon dow Alla nanaama nokkuuje ɗee fuu, ndenne fotaay min njeccoo. Himɓe he ko'e mum'en ngoni no kaala dow no njaɓɓoriɗon min, dow no mboppirɗon tooruuje mooɗon, ngartuɗon he Alla, Alla goongaajo, duumiiɗo, ngaɗuɗon ko'e mooɗon maccuɓe makko, oɗon keɗi gartol Ɓiyiiko ƴuwde dow kammu, Iisa *Almasiihu ummintinaaɗo he maayde, kisinoowo en he tikkere Alla waroore. Banndiraaɓe, onon he ko'e mooɗon, oɗon anndi ko taɓɓitaaki mooɗon ki ngaɗanɗon min laataaki meere. Fadde amin warde to mooɗon, min torraama, min njennaama nder huɓeere Filipi. Amma Alla hokki min semmbe waajaade *Habaru mum lobbo he cuusal hakkune mooɗon baa nii ko himɓe heewɓe no he haɗude ɗum. Ngam waaju amin tiigaaki dow fewre, ko boni naa hiila gom fuu tawaaka nder ɓerɗe amin. Amma ngam Alla etii ɓerɗe amin daari, halfini min waaju *Habaru mum lobbo, ndenne miɗen mbaajoo mo, hanaa ngam welude himɓe amma ngam welude Alla etoowo ɓerɗe himɓe. Oɗon anndi ko waaju amin hanaa filla mbelirka ɗemngal non, non duu Alla no seedi, min cuuɗaay suuno njawdi fuu nder ɓerɗe amin. Min ngalaa miɗen tefa himɓe teddina min, min tefaay teddinon min, min tefataa woɓɓe duu teddina min. Baa nii ko miɗen mbaawnoo dekude teddirka amin dow mooɗon ngam min *lilaaɓe *Almasiihu, min ngaɗaay ɗum. Wakkati min ngondunoo he mooɗon, min kakkilake he mooɗon hano no inna hakkilorto ɓiyum. Miɗen korsini on sanne, ngam majjum waɗi min ciryinoo waddande on *Habaru lobbo, hanaa *Habaru lobbo oon tan, min ciryakeno duu mursude yonkiiji amin ngam mooɗon ngam oɗon korsi he amin. Banndiraaɓe, wakkati min mbaajotonoo *Habaru lobbo ƴuwɗo to Alla hakkune mooɗon, oɗon miccitoo golle ɗe min ngolli he tampiri ndi min ngi'ii. Jemma e nyalooma, miɗen nder golle ngam to min tilsin neɗɗo mooɗon fuu. Onon goonɗinɓe, on ngi'irii gite mooɗon, Alla duu no seedi ko min kolli jikku lobbu hakkune mooɗon, on fuu, min kolli on dartinaaku, walaa ko goɗɗo waawi felirde min. Oɗon anndi duu ko min ngaɗanii on keddi baawɗe ɗe baaba waawi waɗande ɓiyum. Min kolliti on, min cemmbinɗini on, min eeli on mbuurdon no weliri Alla nodduɗo on, ngaron naaton nder laamu he nder teddungal mum. Daliila gom nii kaden mo ngam mum miɗen njetta Alla wakkati fuu. Daliila oo woni wakkati ngoonɗinɗon haala Alla, haala ka min mbaajii on, on adaay ka hano huune ƴuwne to ɓii-aadama amma on adi ka hano ko ƴuwi to Alla. Tabbat haala kaa, ka ƴuwka to Alla, kanka duu woni no golla nder ɓerɗe mooɗon, onon goonɗinɓe. Banndiraaɓe, on nyemminii kawriiɗe goonɗinɓe Alla, tokkuɗe Iisa *Almasiihu gonɗe nder Yahudiya. On njari torra nder juuɗe lenyi mooɗon, hano no kawriiɗe goonɗinɓe Yahudiya njariri torra ngam *Yahudankooɓe. *Yahudankooɓe mbari Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen he annabiiɓe gom. Kamɓe duu torri min, minen he ko'e amin. Waɗude ko welata Alla adaay hakkillooji maɓɓe, ɓe wayɓe himɓe fuu. Iɓe kaɗa min waajaade *Habaru lobbo hakkune lenyi ɗi kanaa *Yahudankooɓe ngam to ɗi keɓu kisinam. Nii ɓe ngaɗata, iɓe kebbinira eterɗe maɓɓe hakke wakkati fuu. Amma ko sakitii, borondi Alla saami dow maɓɓe. Banndiraaɓe, en ngaɗii wakkati ko en ngiidaay. On mboɗɗake gite amin amma on mboɗɗaaki ɓerɗe amin. Miɗen ngiɗi sanne wartude tuntaade on, min ndurwi ngam majjum keddi semmbe amin. Miɗen ngiɗi warde to mooɗon. Nde goonga, miin Pol, mi tefiino kile keewɗe warde to mooɗon, amma Seyɗan haɗii min. Dow moy'en tammude amin woni? Moy'en ngoni belɗum ɓerɗe amin? Moy'en min piyirta gabaare yeeso Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, nyannde fuu o warti, nde hanaa onon? Nde goonga onon ngoni teddungal amin, onon ngoni belɗum ɓerne amin. Ko nii waɗi min mbaawaa munyude min ngi'aay on, min mbaawaay warde to mooɗon duu sey min ngi'ii ko ɓuri wooɗude woni min njooɗoo huɓeere Ateena, minen tan. Nden min lili Timote banndii'en, gollanoowo Alla, baajotooɗo *Habaru lobbo, filla Iisa *Almasiihu, ngam o semmbinɗina on nder goonɗinol mooɗon. O semmbinɗina on ngam torraaji mooɗon ɗii, heɓa to neɗɗo mooɗon fuu accu torra kaan jaaloo ɗum. Onon he ko'e mooɗon, oɗon anndi ko kujje ɗee fuu podaama ngam meeɗen. Oɗon anndi ɗum ngam wakkati min ngonnoo hadde mooɗon, walaa ko min cuuɗi on. Min kaalani on, ko en fuu en torretee. Non duu waɗi, oɗon anndani ɗum. Mi waawaa munyi waɗi lilumi Timote tuntowoo on ngam mi faama no ngontirɗon nder goonɗinol mooɗon. Miɗo hula to tawee Cii'otooɗo oon jaalake on, golle amin laatoo meere. Amma jooni ko Timote wari ƴuwi to mooɗon, o waddani min habaru belɗo. O yottinii to amin habaru goonɗinol mooɗon he hidde mooɗon. O haalanii min duu ko oɗon miccitoo he amin. On njewni min sanne hano no minen duu min njewniri on. Ngam majjum waɗi banndiraaɓe, habaru goonɗinol mooɗon semmbinɗini ɓerɗe amin nder torra he nder ɓillaare amin. Jooni no ndaroriɗon nder kawtal mooɗon he Joomiraawo, hokki min semmbe mbuurnam. Iri yettoore ndeye min mbaawi waɗande Alla daliila mooɗon, he daliila welwelo ngo min nani yeeso Joomiraawo meeɗen. Jemma e nyalooma miɗen eela Alla laawol fottude he mooɗon ngam min kumna ko jacci nder goonɗinol mooɗon. Joonin miɗen eela Alla *Baabiraawo meeɗen he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen fiirtana min laawol warde tuntowaade on. Min eeli Joomiraawo ɓeyda hidde faa noy walaa hakkune mooɗon, ngiɗodiron, ngiɗon himɓe fuu hano no min ngiɗiri on. Mi eeli Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen semmbinɗina on, laatoɗon himɓe ɓe ngalaa fuu ko jancirtee, himɓe seniiɓe yeeso Alla *Baabiraawo meeɗen nder wakkati mo o wardata he seniiɓe makko. Aamiin ! Banndiraaɓe, ko min ngiɗi hollitidde he eelude on woni ngam barke Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen mbuuree mbuurnam mbelɗam Alla hano no min njannginiri on ɗum. Baa nii ko oɗon ngaɗa ir mbuurnam ɗaam, tittinkinee ɓeydon yahde yeeso nder majjam. Tabbat oɗon anndi kollitooje ƴuwɗe to Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen ɗe min ngaɗani on. Ko Alla hiɗi woni senaare mooɗon, faddaade ko'e mooɗon yahde he jeenu. Neɗɗo mooɗon fuu waawa hoore mum ngam wuurdude senaare he darja. To neɗɗo mooɗon fuu tokku giɗaale ɓerne mum hano mo anndaa Alla tokkiri muuyɗe ɓerne mum. To baa gooto mooɗon bonnu ɓerne banndum naa jammboo ɗum, ngam Joomiraawo woni kiitotooɗo waɗooɓe ir kujje ɗee hano no illa arannde min kaalirannoo on ɗum wakkati mo min pooɗannoo hakkillooji mooɗon. Alla noddaay en ngam njooɗoɗen nder waɗude ko nyiddinii amma o noddaana en na ngam mbuuren nder senaare. Ndenne, neɗɗo fuu salii ko wi'a ɗum, hanaa bi'uɗo ɗum joomum salii, amma Alla kokkuɗo on *Ruuhu mum Ceniiɗo joomum salii. Har ko daarata giɗodirol hakkune mooɗon on kaajaaka kolliteɗon, ngam onon he ko'e mooɗon, Alla anndini on no ngiɗodirton. Miɗen anndi oɗon ngoodani banndiraaɓe goonɗinɓe tawaaɓe nder leydi Makedoniya fuu hidde. Banndiraaɓe, miɗen eela on ɓeydon yahde yeeso nder hiɗodirde. Ndurwee njooɗoɗon nder jam, kinnoɗon he harakaaji mooɗon. Neɗɗo mooɗon fuu wuurda semmbe mum, hano no min mbi'irnoo on ɗum. Nde nii on mbuurdirii nii, on laatoto heƴuɓe ko'e mum'en, teddinteeɓe hakkune ɓe ngoonɗinaay. Banndiraaɓe, ngam to hakkillooji mooɗon ummoo hano ɓe ngalaa fuu tammude gom, miɗen ngiɗi paamon goonga e goonga huune fuu ko wi'aa dow maayɓe. Nde nii en ngoonɗini maayde e ummitaaki Iisa *Almasiihu, ndenne en ngoonɗinan duu ko sikka fuu walaa Alla ummintinan goonɗinɓe Iisa *Almasiihu maayɓe, wadda ɓe to makko. Miɗen kaalana on haala ƴuwka to Joomiraawo miɗen mbi'a, enen gi'ooɓe gartol Iisa *Almasiihu, en artataa ɓoynooɓe maayde ummitaade. Daane mawɗo maleykaaɓe nanetee, daane luwal Alla, nden Joomiraawo he hoore mum jippoo, ƴuwa dow kammu. Maayɓe no goonɗinɓe artee umminee, nden enen laatiiɓe wuurɓe ɓeen duu adeɗen, enen he maɓɓe sey dow duule ngam potten he Joomiraawo, ngonden he makko faa abada abadin. Ndenne, cemmbinɗinodiree he haalaaji ɗii. Banndiraaɓe, har ko daarata gartol Joomiraawo meeɗen fotaay mbinndaneɗon dow nyalaane he wakkati mum. Onon he ko'e mooɗon oɗon anndi ko nyalaane Joomiraawo no juha neɗɗo hano no gujjo juhirta neɗɗo jemma. Wakkati himɓe mbi'ata: « Jam e sago », nden balaa'u juhata saama dow maɓɓe hano no ŋatawere juhirta caawɗo. Ɓe mbaawaa daɗi baa seɗɗa. Amma banndiraaɓe, onon on ngalaa nder nimre, ndenne nyalaane ndeen waawaa juhi on hano no gujjo moloto juha neɗɗo. On fuu, on ɓiɓɓe jeyngol, jeyngol nyalooma. En ƴuwaay he jemma, en ƴuwaay duu he nimre. Ndenne, to en ɗaano hano ɓeeto, amma en peertu gite meeɗen nanngen ko'e meeɗen. Ngam ɗaanotooɓe jemma ɗaanoto, yarooɓe faa ko'e mum'en copto duu jemma njarta. Amma enen en himɓe nyalooma non. Ndenne mbaawen ko'e meeɗen, ngatten goonɗinol he hidde laatanoo en toggoore njamndi, tammude kisinam duu laatoo hufuneere meeɗen konu. Alla fodanaaki en tikkere mum, ko o fodani en woni keɓol kisinam daliila Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Iisa *Almasiihu mursi yonki mum ngam meeɗen, heɓa baa nde nii tawaama en maayɓe naa en wuurɓe tawee eɗen ngondi he makko. Ndenne cemmbinɗinodiree, mballodiree nder yaadu yeeso hakkune mooɗon hano no ngonɗon oɗon ngaɗa. Banndiraaɓe, miɗen eela on teddinon tittinkiniiɓe no ngollana Joomiraawo hakkune mooɗon, wonɓe no ardo on, wonɓe no kollita on. Teddinon ɓe sanne, kollee ɓe hidde ngam golle maɓɓe. Hakkillo fukkiingo duuma hakkune mooɗon. Ngaɗee kaseeta he janɗo, cemmbinɗinon ɓe ɓerɗe mum'en keli, mballee ɓe ngalaa baawɗe. Mbaawee munyal neɗɗo maɓɓe fuu. Tinnoɗon to baa gooto mooɗon yoptoro gacce he gacce. Amma wakkati fuu tittinkinee nder gaɗol ko wooɗi hakkune mooɗon he hakkune himɓe fuu. Accee welwelo jooɗo wakkati fuu hakkune mooɗon, ndu'oɗon wakkati fuu, njetton Alla nder ko wari he mooɗon fuu. Ɗum Alla doomiri on nder kawtal mooɗon he Iisa *Almasiihu. To kaɗee *Ruuhu Ceniiɗo waɗa golle mum hakkune mooɗon. To njawee haalaaji annabaaku, amma taykee huune fuu, adon ko wooɗi nder majjum, mboɗɗoɗon bone no wa'i fuu. Alla jom jam he hoore mum, wartira on senngo ngam hoore mum, reena neɗɗo mooɗon fuu, o reena ɓerne, yonki, e ɓanndu neɗɗo mooɗon ngam laatoɗon ɓe ngalaa fuu feloore gom nyannde gartol Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Alla nodduɗo on no kolniiɗo, sikka fuu walaa duu o tabbintinan ɗum. Banndiraaɓe, ndu'anee min. Njottinee sannoore amin to banndiraaɓe meeɗen nder hidde. Mi eelii on ngam barke Joomiraawo, njanngee ɗerol ngool hakkune banndiraaɓe meeɗen fuu. Moƴƴere Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen wonda he mooɗon. Ɗerol ngool ƴuwi to am, miin Pol, Silas e Timote. Miɗen njewta hawriine goonɗinɓe wonnde Tesalonika, jeyaaɓe Alla *Baabiraawo meeɗen e Iisa *Almasiihu Joomiraawo. Alla *Baabiraawo meeɗen he Iisa *Almasiihu Joomiraawo barkin on, hokka on jam e moƴƴere. Banndiraaɓe amin goonɗinɓe, no tilsi min njetta Alla wakkati fuu ngam mooɗon. No haani min njetta mo, ngam goonɗinol mooɗon no he yahde yeeso, kaden hidde wonnde hakkune mooɗon kam duu no he yahde yeeso. Daliila kujje ɗee waɗi miɗen mbi'a nder kawriiɗe goonɗinɓe ko min nani belɗum mooɗon faa noy walaa. Miɗen mbi'a ɓe ɗum daliila munyal e goonɗinol mooɗon ngol kolluɗon nder torra e ɓillaare fuu nde tawaɗon nder mum. Munyal mooɗon ngaal he goonɗinol mooɗon ngool ngoni seeda ko kiite Alla ngalaa fuu hedran-hedran. Ɗum duu no holla ko Alla waɗi neɗɗo mooɗon fuu potuɗo naatude nder laamu mum, laamu ngu ngonɗon oɗon torree ngam mum. Sikka fuu walaa Alla no dartiiɗo, wonɓe no torra on ɓeen, o torran ɓe kamɓe duu ngam yoptanaade on. Amma onon wonɓe no torree joonin ɓee, en fuu, minen he mooɗon, o hokkowan en powtiri nyannde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen wanngata nder ɗemle hiite, wara ƴuwa dow, kanko he maleykaaɓe makko jom'en baawɗe. Iisa *Almasiihu nde wari, jukkan saliiɓe anndude Alla he saliiɓe tokkude ko waajaa dow *Habaru lobbo filla Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. O torra ɓe torra ka hantataa faa abada, ɓe mboɗɗinee yeeso Joomiraawo e teddungal mum manngal. Ɗum waɗowan nder wakkati mo Iisa *Almasiihu wartoyta, jeyaaɓe makko fuu teddinan mo, goonɗinɓe mo fuu, o wela ɓe sanne. On tawetee hakkune maɓɓe ngam on ngoonɗini waaju mo min ngaɗani on. On tawetee hakkune maɓɓe, ngam majjum waɗi, miɗen ndu'anoo on wakkati fuu. Miɗen eela Alla mo ndewuɗen waɗa on fotuɓe heɓude mbuurnam ɗam o noddini on ɗam. Miɗen eela Alla nder baawɗe mum wallan on kumnon anniya mooɗon lobbo fuu e gollal ngal naatuɗon fuu daliila goonɗinol mooɗon. Nii waɗata ko innde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen teddaa hakkune mooɗon, keɓon teddungal to makko daliila moƴƴere Alla meeɗen he daliila moƴƴere makko, kanko Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Banndiraaɓe, har ko daarata gartol Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen he kawrol meeɗen to makko, miɗen mbi'a on to accee hakkillooji mooɗon ummilawo ngam goɗɗo wi'i on nyalaane gartol Joomiraawo yottake. To kulee baa se goɗɗo wi'i on kam nani ɗum nder annabaaku gom, naa nde goɗɗo waajake ɗum, naa nde joomum wi'i minen mbinndi ɗum mbi'i. To accee neɗɗo fuu hiilira on laawol ngool hen non fuu, ngam nyalaane garki kiin warataa nde hanaa wakkati mo himɓe heewɓe murtata he Alla oon waru non, bonɗo podanaaɗo halkere oon duu wanngaa. Bonɗo oo no ganyo Alla, o mawninan hoore makko ɓurde ko rewetee fuu, naa ko sujidantee fuu, faa o jooɗowoo nder suudu Alla, omo wi'a ko kanko e hoore makko o Alla. Wakkati mo ngondunoomi he mooɗon, miɗo haalanannoo on ɗum. Oɗon miccitoo naa? Oɗon anndi joonin ko faddii bonɗo oo, ko faddii mo o wannga illa wakkati makko waraay. Bonɗo oo baawɗe mum no ɗon no golla nder cuccukka. Amma gonɗo no faddoo ɗe oon tinnotoo no faddoo ɗe sey nyannde o sottinaa to o woni. Nyannde fuu o sottinaa, nyannde mum bonɗo oo wanngata. Amma wakkati Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen warti, o wattan foofaango hunnduko makko o wara bonɗo oo, o watta teddungal garki makko o sankita bonɗo oon. Wakkati bonɗo oo warta, o wardan baawɗe Ibiliisa. O waɗan kujje fewreeje kaayɗiniiɗe, o waɗan alamaaji ɗi kanaa goonga. O waɗan dobo-dobooji ngam majjinde himɓe. O golliran huune fuu ko waawi eytude neɗɗo ngam majjinde kalkuɗo fuu. Himɓe no kalka ngam ɓe calake hiɗude goonga baawɗo hisinde ɓe. Ngam majjum waɗi, Alla lildi majjere mawne he maɓɓe, ngam ɓe ngoonɗina pene bonɗo oon. Alla lildi majjere ndeen duu he maɓɓe ngam hiitaade nanuɓe belɗum gaɗol golle bonɗe, calii goonɗinde goonga oon. Banndiraaɓe horsuɓe he Joomiraawo, daliila mooɗon miɗen kaani yettude Alla wakkati fuu, onon Alla artii suɓii ngam hisinde on. On kisuɓe duu ngam *Ruuhu Ceniiɗo waɗii on seniiɓe. On kisuɓe ngam on ngoonɗinii goonga oon. Daliila kisinam ɗaam waɗi Alla noddi on har waaju amin mo min mbaajii dow *Habaru lobbo. O noddii on ngam keɓon mbaka nder teddungal Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Ndenne banndiraaɓe, kakkinkinee ko ngoonɗinton, tiɓinoɗon no wooɗiri ekkintinooje ɗe min ekkintini on he kunndule amin he ɗe min mbinndani on. To accee ekkintinol kesol gom fuu wara ada hakkilo mooɗon. Mi eelii Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen he hoore mum, mi eelii Alla *Baabiraawo meeɗen, giɗuɗo en, moƴƴani en, fewni ɓerɗe meeɗen faa abada, hokki en tammude lobbere. Mi eeli ɓe, ɓe pewna ɓerɗe mooɗon. Ɓe kebbina ɗe semmbe nder ko ngatton fuu he nder ko kaaloton fuu ngam ɗum laatoo ko wooɗi. Banndiraaɓe, ndenne ko mbi'anmi on woni ndu'anee min. Ndu'ee ngam *Habaru lobbo filla Joomiraawo sankitoo law nder nokkuuje keewɗe. Ndu'ee o teddinee hano no teddinirɗon mo. Ndu'anoɗon min duu, min kisa bonɓe gollooɓe ko wooɗaa, ngam hanaa himɓe fuu ngoonɗini. Joomiraawo no kolniiɗo, o semmbinɗinan on, o hiina on sarri bonɗo oon. Joomiraawo waɗi ko miɗen koolii, ko oɗon tokki hannden he ko jaaŋo duu, on tokkan tilsinooje ɗe min kokki on. Mi eelii Joomiraawo huybita ɓerɗe mooɗon har hidde Alla, ɗe keewa tittinkinaaku hano no *Almasiihu heewiri tittinkinaaku. Banndiraaɓe, miɗen mbi'a on ngam barke Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, mboɗɗee banndiraaɓe meeɗen jaayɓe, saliiɓe waaju mo nanuɗon to amin. Onon he ko'e mooɗon, oɗon anndi no nyemnirton min, ngam wakkati min ngondunoo he mooɗon on ngi'aay jaayre fuu he amin. Walaa fuu mo min eeli hokka min nyaamdu. Jemma e nyalooma miɗen nder jaggu ngam to min laatanoo neɗɗo mooɗon fuu donngal. Miɗen ngoodi laawol tilsinde on, adon donngal amin, amma min ngaɗaay ɗum, ngam min laatanoo on ko ƴeewetee ekkitee. Baa nii wakkati min ngondunoo he mooɗon, miɗen kaalana on miɗen mbi'a caliiɗo gollude fuu, to nyamnee. Min mbi'iino on ɗum ngam min nani no wi'ee ko yanɓe no tawa hakkune mooɗon, yanɓe ɓee ngalaa fuu ko keedani se hanaa naatude nder ko walanaa ɓe. Too, iri himɓe ɓee, miɗen kollita ɓe miɗen mbi'a ngam barke Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen no tilsi ɓe ngiɗa gollal, ɓe ngolla golle kaanuɗe, ɓe mbuurda semmbe maɓɓe. Banndiraaɓe, to comee waɗude ko wooɗi. Nde nii no woodi caliiɗo tokkude ko min kaali nder ɗerol ngool, kollee mo himɓe, ngatton mo furyer, ngam semteene nannga mo. To adee joomum hano ganyo, amma kollitee mo hano o banndii'on. Mi eeli Joomiraawo jom jam, hokka on jam wakkati fuu he nder huune fuu. Joomiraawo wonda he mooɗon, on fuu. Miin Pol he junngo am, winndi sannoore ndee yahde he mooɗon. Binndol sannoore ndee duu woni seeda am taweteeɗo nder ɗereeji ɗi mbinndumi fuu. Moƴƴere Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen wonda he mooɗon, on fuu. Ɗerol ngool ƴuwi to Pol, lilaaɗo Iisa *Almasiihu dow tilsinoore Alla Kisinoowo he Iisa *Almasiihu mo ngattuɗen gokka meeɗen he mum, yahde to Timote suka am goongaajo nder goonɗinol. Alla *Baabiraawo, he Iisa *Almasiihu Kisinoowo meeɗen moƴƴane, yurme, hokke jam. Wakkati njahannoomi nder leydi Makedoniya mi ŋaarake ma njooɗoɗaa nder huɓeere Efeesu ngam kaɗaa himɓe gom njanngina laabi oonyiiɗi. Ɓe itta hakkillo maɓɓe he taale-taaleeji, he limtol jippotooɓe he annabiiɓe ngol re'ataa. Ngam ir miilooji ɗii pooɗataana haalaaji ir iriiji ɗi nafataa en baa seɗɗa nder siri kisinol ngol Alla fodani en nder goonɗinol. Ko kaɗol ngool hiɗi hollude woni tefude hidde ƴuwoore nder ɓerne laaɓune, miilo dartiingo, he goonɗinol goonga e goonga. Himɓe gom njoofii laawol meeɗen, ɓe kalki nder haalaaji meereeji. Iɓe ada ko'e maɓɓe jannginooɓe *Tawreeta, amma ɓe anndaa ko ɓe ngoni iɓe mbi'a he ko ɓe piirata gabaare. Eɗen anndi ko *Tawreeta no wooɗi amma say se golliraama laabi mum. Paamen ko *Tawreeta darnaaka ngam gollooɓe ko dartii amma o waɗaama ngam bonɓe, murtuɓe, pamtinooɓe Alla, waɗooɓe hakke, ɓe teddintaa Alla he ko senii fuu, warooɓe inna he baaba, ittooɓe yonki, yeenooɓe, luutankooɓe, sonnooɓe maccuɓe, fenooɓe, hunotooɓe dow fewre, kamɓe e waɗooɓe ko jannginoore goongaare wi'aay. Jannde ndee no yahda he *Habaru lobbo mo kalfinaami, ƴuwɗo to Alla tedduɗo, kanko woni wuddu barke. Miɗo yetta Iisa *Almasiihu Joomi'en kokkuɗo kam baawɗe humnude golle makko. O hoolake kam ngam o suɓake kam mi ngollana mo. Baa ko ndenno mi bonniino innde makko, torrumi himɓe makko, njennumoomi, amma jooni o yurmake kam ngam wakkati mum nder jahillaaku tawanoomi, mi hanaa goonɗinɗo. Joomiraawo meeɗen jippini moƴƴere mum nde walaa keerol dow am. O funni nder am goonɗinol e hidde, ɗum fuu tawaama nder kawtal ngam Iisa *Almasiihu. Haala kaa no hoolnii, sikka fuu walaa ika haani jaɓeede: « Iisa *Almasiihu wari nder duuniyaaru ngam hisina waɗooɓe hakke. » Miin e hoore am, miɗo tawaa nder maɓɓe, mi waɗi ko jaasi ɓe. Amma Alla yurmake kam, miin jaasuɗo waɗooɓe hakke. Ngam majjum waɗi Iisa *Almasiihu hiɗi hollude kam munyal mum manngal heɓa mi laatoo goonɗinɗo ƴeeweteeɗo ekkitee ngam hi'uɓe ekkiti keɓa mbuurnam nduumiiɗam. Alla Joomiraawo no gooto, oo laamiiɗo duumiiɗo. Buurɗo wakkati fuu mo hi'ataake. Teddungal e darja laatanoo mo faa abada abadin. Aamiin ! Suka am Timote, mi halfinte hollitoore ndee, inde yahda he annabaaku ngaɗanoongu dow maa: Tiiga dow haalaaji ɗii, durwa durwo manngo. Durwira goonɗinol, he miilo dartiingo ngo himɓe gom tokkaay faa goonɗinol maɓɓe yoolii. Nder himɓe ɓeen ɗon Himene e Skandaaru ngoni, mi accidii ɓe he Seyɗan ngam to ɓe pilloo soɓude Alla. Arannde nii miɗo ŋaarake on ndu'anee himɓe fuu, eelanon ɓe Alla, cawrinon mo ngam maɓɓe, njetton mo duu. Ndu'anee laamiiɓe, ndu'anee neɗɗo fuu gonɗo nder nokkuuje dawrirɗe heɓa mbuuren nder jam, hakkillo fukkiingo, ndimaaku, he wondude Alla he ɓerne worre. Ɗum woni ko wooɗi ko welata Alla Kisinoowo meeɗen, giɗɗo neɗɗo fuu hisa, annda goonga. Ngam Alla no gooto, neɗɗo gooto duu woni baawɗo wartirde potal hakkune himɓe he makko, kanko woni Iisa *Almasiihu mursuɗo yonki mum ngam yoɓude nyamaane hakke men. Kanƴum woni ceedaaku ngu Iisa waɗi nder wakkati mo Alla darni. Ngam majjum ngaɗaami baajotooɗo e lilaaɗo heɓa mi faamina ɓe kanaa *Yahudankooɓe ko woni goonɗinol goongaawol. Mi fenataa, goonga kaalanmi. Ngam majjum waɗi miɗo hiɗi nokku fuu to worɓe ndu'otoo, ɓe ɓantira juuɗe maɓɓe dow he ɓerɗe laaɓuɗe, tawee tikkere e jeddodirol fuu walaa. Miɗo hiɗi rewɓe duu ɓornoo kolte kaanduɗe ɓorneede, no ɗum ɓuri hoyande ɓe. To ɓe peɗoo, ɓe mooro morɗi caadiiɗi, ɓe ngatta kanŋe naa jamɗe dime naa kolte caadiiɗe amma ɓe ngaɗa golle lobbe hano ir rewɓe teddinooɓe Alla he ɓerne worre. Wakkati waaju, debbo fuu nannga hunnduko mum, jogoo mo nder ɓerne mum, he nder leesinaaku. Mi hokkaay debbo fuu laawol janngina worɓe naa heɓa baawɗe dow maɓɓe. Amma o tiiɗa he hunnduko makko, ngam Aadamu artii Haawa tageede. Hanaa Aadamu woni eytaaɗo, amma deekiiko Haawa eytaa, murti he tilsinoore Alla. Amma rewɓe no kisintee wakkati ɓe keɓi ɓiɓɓe, nde nii ɓe tittinkinake nder goonɗinol maɓɓe, nder hidde he nder mbuurnam ceniiɗam he leesinaaku. Ndaa haala gasuka nii: « Giɗɗo laatoo ardiiɗo nder hawriine goonɗinɓe hiɗa golle lobbe. » Ardiiɗo oo no haani laatoo neɗɗo mo walaa fuu feloore, gorko mo debbo gooto, dawranoowo hoore mum, gaɗoowo mbuurnam mum no haandiri, bernoowo weerɓe, tawee omo waawii jannginde duu. O haandaa laataade jaroowo naa kaɓeteeɗo. Amma omo haani laataade neɗɗo giɗɗo himɓe, jom jam, mo seedeere adaay hakkillo mum, baawɗo hakkilaade he wuro mum no wooɗiri, mo ɓiɓɓe mum duu martantoo nder ndimaaku manngu. Ngam noy neɗɗo mo jogaaki wuro mum no wooɗiri waawirta hakkilaade he hawriine goonɗinɓe Alla? Neɗɗo oo duu to laatoo goonɗinɗo keso, se hanaa non omo waawi mawnitaade, ɗum waɗan o hiitee hano no Seyɗan hiitoraa nii. Omo haani laataade jom jikku ngasungu heɓa o teddinee hakkune ɓe ngoonɗinaay ngam to o famɗinee. Se hanaa non, o saaman nder tunnirgal Seyɗan. Wallooɓe hawriine goonɗinɓe, kamɓe duu ɓe laatoo jom'en ndimaaku, waɗooɓe ko mbi'i fuu, to ɓe ƴaartin nder jarɗe maɓɓe, to ɓe ngiɗu njawdi ndi laaɓaa. Nder miilo lamngo ngoo, Alla wanngini sirri goonɗinol, sirri oo ɓe kaani tiɓinaade. Iɓe kaani eteede ginan, gaɗa ɗum nde nii hi'aaka fuu ko ɓe pelirtee, iɓe mbaawi fuɗɗude golle maɓɓe. Non deekiraaɓe maɓɓe duu no kaani laatoo rewɓe wooduɓe ndiyam ndimaaku, ɓe kaanaa laataade rewɓe nyo'ooɓe himɓe, ɓe laatoo rewɓe waawooɓe ko'e mum'en, hoolniiɓe nder huune fuu. Balloowo hawriine goonɗinɓe fuu no haani laataade gorko mo debbo gooto, kakkiltooɗo ɓiɓɓe mum he wuro mum, ngam waɗooɓe golle mum'en no wooɗiri ngoni waawɓe heɓude teddinoore he hoolaare mawne ngam ɓe ngoonɗini Iisa *Almasiihu. Mi winndanii ma ɗerol ngool nder gokka ka mi ɓooyataa mi waraay to maa. Amma se mi ɓooyii mi waraay, binndi am ndii wallete faamude no njooɗortoɗaa hakkune lenyol Alla duumiiɗo, kam woni hawriine goonɗinɓe. Kayre woni bonjariyal goonga. Sikka fuu walaa, sirri diina meeɗen no mawni: *Almasiihu wannginaama hano tagaaɗo, *Ruuhu Alla dartinii mo, maleykaaɓe ngi'ii mo. O waajaama hakkune lenyi, o goonɗinaama nder duuniyaaru, nder teddungal o hooƴaama dow. *Ruuhu Ceniiɗo wanngini no laaɓiri ko nder jamaanu cakitiiɗo oo, himɓe gom accan goonɗinde Alla, tokka seyɗaniiji gonɗi no eyta ɗum'en, he jannginooje ƴuwɗe to ginnaaji. Munafikiiɓe e fenooɓe ɓe ɓerɗe baaɗɗe kalkata ɓe. Bonɓe ɓee no njanngina ko himɓe kaanaa dewlude naa nyaamude nyaamduuji gom. Amma Alla tagi nyaamduuji ɗii fuu ngam goonɗinɓe annduɓe goonga naforoo ɗum nder jettol Alla. Huune fuu ko Alla tagi no wooɗi. Walaa fuu ko harmi, se nii en njaɓirii ɗum yettoore. Ngam haala Alla e du'aa'u no lamna huune fuu yeeso makko. Yottin ɗum to banndiraaɓe meeɗen, nden a laatoto gollanoowo Iisa *Almasiihu lobbo, ɓeydotooɗo wakkati fuu nder goonɗinol meeɗen, he jannde lobbere nde njanngunoɗaa. Amma woppu ɓila ɓilaaji meereeji ɗi njaadataa he goonɗinol meeɗen. Eeltu hoore maa nder kulal Alla nyannde fuu. Se goonga, connyinol ɓanndu no woodi nafa, amma kulal Alla no nafa nder huune fuu. Ngam no hokka en mbuurnam jooni e nder wakkati garoowo. Ɗum woni haala goongaha, sikka fuu walaa ika haani jaɓeede. Eɗen torroo eɗen durwa ngam en ngatti gokka meeɗen he Alla duumiiɗo, Kisinoowo neɗɗo fuu, sako goonɗinɗo mo. Ɗum woni ko kaanuɗaa jannginde he hollitinde ɓe. Neɗɗo fuu to yawe ngam cukaaku maaɗa, amma laatana goonɗinɓe ko ƴeewetee ekkitee nder haalaaji maa, nder jonnde maa, nder hidde maa, nder goonɗinol maa, he nder laaɓal maa. Fadde am warde tittinkina he jannde Dewtere Alla, nder waaju e jannginol hakkune himɓe. Taa yeeba kokkal tawaangal nder maaɗa, ngal *Ruuhu Alla Ceniiɗo hokki ma har annabaaku e wakkati ardiiɓe ndekunoo juuɗe dow maa ngam barkinde ma. Wattu kujje ɗee nder ɓerne maa, durwa heɓa neɗɗo fuu hi'a ko a yehi yeeso. Hakkila he hoore maa, kakkiloɗaa he ko njanngintaa. Taa soƴƴora gaɗa nder kujje ɗee fuu. Nde nii a waɗiri nii, a hisinan hoore maa, kisinaa hettiniiɓe maa duu. Taa haja dottiijo fuu, amma leesin daane maa kaalda he makko hano o baaba maa. Sukaaɓe worɓe duu, ada ɓe hano banndiraaɓe maa worɓe, yeyraaɓe hano inniraaɓe maa. Sukaaɓe rewɓe duu, ada ɓe hano sakikiraaɓe maa rewɓe he ɓerne laaɓune. Saanu ɓe goriraaɓe mum'en maayi ɓe ngalaa fuu balla. Nde nii nder maɓɓe debbo gom no woodi sukaaɓe naa nee taaniraaɓe, iɓe kaani ekkitaade no ɓe kakkilorto he wuro maɓɓe. Nde nii ɓe ngaɗiri nii, ɓe mbarjoto saarooɓe maɓɓe mbarjaari lobbiri. Ngam ɗum woni ko weli Alla. Mo gorum maayi mo walaa doondiiɗo ɗum, mo walaa fuu balla gom, halfinii hoore mum he Alla, omo du'oo jemma e nyalooma, omo eela Alla walla mo. Mo gorum maayi gattuɗo ɓerne mum he belɗum duuniyaaru no maayɗo baa ko no wuuri da. Yottin haalaaji ɗii to maɓɓe heɓa ɓe ngaɗa mbuurnam ɗam walaa fuu feloore. Neɗɗo fuu mo saanaay himɓe mum, sako wuro mum, jammbake goonɗinol mum, joomum jaasii mo anndaa Alla ! Rewɓe kaanduɓe limeede nder ɓe goriraaɓe mum'en maayi, ɓe hawriine goonɗinɓe haani wallude ɓeen ngoni: Rewɓe ɓe duuɓi lasooji tati yahde dow, laataniiɓe goriraaɓe mum'en dartiiɓe. Iɓe kaani anndireede golle lobbe, marol sukaaɓe no wooɗiri, weernooɓe weerɓe, lootooɓe koyɗe goonɗinɓe, wallooɓe tawaaɓe nder ɓillaare, hiɗuɓe waɗude gollal lobbal fuu. Amma har ko daarata sukaaɓe rewɓe, ɓe goriraaɓe mum'en maayi, taa winndu inɗe maɓɓe ngam cukaaku maɓɓe no waawi uppude ɓe, ɓe itta hakkillo maɓɓe he *Almasiihu, ɓe tefa ɓaŋiteede. Ndenne, kiite Alla doggi dow maɓɓe ngam ɓe kuumnaay amaana maɓɓe arano mo ɓe kooƴunoo. Gaɗa majjum ngam ɓe ngalaa fuu ko ɓe ngaɗata, ɓe tokkan suudu yahde suudu, hanaa ngam ɓe ngaɗa goɗɗum, amma ngam ɓe tinno iɓe olka, ɓe mbaawtaa faddii kunndule maɓɓe, iɓe naata nder ko daarataa ɓe. Ngam majjum waɗi, miɗo hiɗi sanne sukaaɓe rewɓe ɓee kaɓɓanee, ɓe ndimaa, ɓe njogoo cuuɗi maɓɓe no wooɗiri heɓa to wayɓe men keɓu laawol jancude en. Amma ɗum fuu haɗaay no woodi nder maɓɓe yoofuɓe laawol dartiingol ngool, tokki Seyɗan. Nde nii tawaama debbo goonɗinɗo gom no woodi nder lenyi mum ɓe goriraaɓe mum'en maayi, o walla ɓe to o accu hawriine goonɗinɓe walla ɓe heɓa nde walla ɓe ngalaa balloo ɓeen. Ardoriiɓe hawriine goonɗinɓe no wooɗiri, no kaani teddineede sanne sako waajotooɓe e jannginooɓe. Ngam Dewtere Alla wi'i: A wattataa sumre he ngaari ngondi no sokka. Kaden, « No haani golloowo fuu heɓa njobdi mum. » Taa jaɓu tuumol fuu gaɗaangol dow ardiiɗo gom nde hanaa himɓe ɗiɗo naa tato ceedi dow ko o tuumiraa ɗum. Nde nii ardiiɗo gom no tittinkini nder gaɗol hakke, felu mo yeeso jama'aare fuu, heɓa ɓeeto duu kula. Mi eeli ma yeeso Alla e yeeso Iisa *Almasiihu e maleykaaɓe mum suɓaaɓe ngollira tilsinooje ɗee. Taa naatan oo, accaa ooto, ngiɗaa ooto, accaa ooto. Taa yaawu dekude juuɗe dow goɗɗo ngam halfinde mo golle nder hawriine goonɗinɓe. Taa haɓɓidin daane he waɗooɓe hakke. Fadda hoore maa he tuuni fuu. Hanaa ndiyam ɓolam tan kaanuɗaa yarde amma aɗa waawi yarde cabiijam seɗɗa ngam nawalla bujugu maa e ngam nawallaaji maaɗa jehooji no ngarta. Hakke himɓe gom no mbannga fadde kiite waɗeede. Woɓɓe duu sey gaɗa ɓe kiitaama ko ɗe mbanngaa. Hano non duu golle lobbe mbanngirtaa. Goɗɗe wakkati mum da ngi'etee amma baa se ɗe mbanngaay no waɗi fuu nyannde gom ɗe mbanngowan. Maccuɓe goonɗinɓe no kaani teddina rimɓe mum'en heɓa to neɗɗo fuu famɗin innde Alla he jannginol meeɗen. Onon maccuɓe ɓe rimɓe mum'en no goonɗinɓe, to miilee ngam on fuu on goonɗinɓe on teddintaa ɓe, amma ɓuree gollande ɓe no wooɗiri ngam ɓe goonɗinɓe hiɗaaɓe haanuɓe gollaneede. Ɗum woni ko kaanuɗaa hollitinde he waajaade himɓe. Nde nii goɗɗo no waajoo waaju mo yaadataa he haalaaji goongaaji ɗi Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, naa se jannginol joomum no yedda laawol kulal Alla, nden kay, joomum no keewɗo mawnitaare, o jaahili, giɗɗo haala e geddi dow karfeeje. Ɗume ɗum rimanta en se hanaa kirodirol, habdo, jennodirol, tuumodirol, he geddi ndi hantataa hakkune himɓe ɓe hakkillooji mum'en uddaa. Ɓe njoofii goonga kaden, iɓe ada kulal Alla hano laawol heɓude njawdi. Se goonga, kulal Alla no keɓal manngal, nde nii neɗɗo fuu no welna dow ko jogii. Ngam juuɗe ɓole ngarɗen nder duuniyaaru, juuɗe ɓole duu coƴƴotoɗen. Ndenne, nde eɗen ngoodi ko nyaameten he ko kolteten, iɗum haani heƴude en. Amma tefooɓe riikude semmbe semmbe ndeki ko'e mum'en dow laawol suuno, ɓe caami nder tunnirgal e nder kujje baahiiɗe ɗuɗɗe ɗe mboɗɗaa majjinde ɓe, tutoo ɓe nder bonnere e nder halkere. Ngam hidde seedere woni wuddu bone fuu. Woɓɓe cuunaama ɗe faa ɓe njoofi laawol goonɗinol, ɓe pooɗani ko'e maɓɓe torra mawka. Amma aan, neɗɗo Alla, doggu kujje ɗee fuu. Tefu dartinaaku, kulal Alla, goonɗinol, hidde, tittinkinaaku e ɓerne fewne. Durwu durwo gasungo ngam goonɗinol. Tiɓinaa mbuurnam nduumiiɗam ɗam Alla noddani ma, wakkati kokkunoɗaa ceedaaku lobbu yeeso himɓe ɗuɓɓe. Mi eeli ma yeeso Alla wuddu mbuurnam fuu he yeeso Iisa *Almasiihu gaɗuɗo ceedaaku lobbu yeeso Pontiyus Pilaatus kawjinooɗo leydi Yahudiya, mi eeli ma, gollir tilsinooje ɗee no wooɗiri nder rafi feloore sey nyannde Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen warti. Gartol ngool no waɗan nder wakkati mo Alla darni. Kanko marɗo barke, Jom baawɗe mo walaa walde, Laamiiɗo laamiiɓe fuu, Joomiraawo joomiraaɓe fuu. Kanko tan woni Duumotooɗo, jooɗiiɗo nder jeyngol ngol neɗɗo fuu suusaa ɓadaade. Neɗɗo fuu hi'iraay mo gite mum, walaa baawɗo hi'ude mo. Teddungal he baawɗe laatanoo mo faa abada abadin. Aamiin ! Hollitin riikuɓe duuniyaaru nduu ɓe kakkilo he mawnitaare to ɓe ngattu hoolaare nder njawdi maɓɓe ngam ndi tabbitittaa, amma ɓe kalfina ko'e maɓɓe he Alla mo saɗaa, kokkoowo en huune fuu ngam nanen belɗum hoore men. Wi'u ɓe ɓe ngaɗa ko wooɗi, to ɓe cortu juuɗe maɓɓe nder golle lobbe, ɓe laatoo ɓe juuɗe mum'en caɗaa, warooɓe njawdi mum'en ngam wallude ɓe ngalaa. Nde nii ɓe ngaɗii ɗum, sikka fuu walaa ɓe kawrani ko'e maɓɓe njawdi lobbiri laatotoondi bonjariyal maɓɓe jaaŋo, ngam ɓe tiɓinoo mbuurnam ngoongaajam. Too Timote, joga no wooɗiri ko kalfinaɗaa. Doggu haalaaji jeddooji, he haalaaji ɗi njahdataa he laawol goonɗinol meeɗen bi'eteeɗi no goonga. Ngam himɓe gom tokki ɗi, ƴuwi dow laawol goonɗinol meeɗen. Moƴƴere Alla wonda he mooɗon. Ɗerol ngool ƴuwi to am min Pol, mo Alla suɓii waɗi lilaaɗo Iisa *Almasiihu ngam wannginde mbuurnam nduumiiɗam ɗam Alla wi'unoo no hokka en daliila Iisa *Almasiihu, yahde to Timote, suka am korsuɗo. Alla *Baabiraawo, he Iisa *Almasiihu Kisinoowo meeɗen moƴƴane, yurme, hokke jam. Miɗo yetta Alla mo ngonmi miɗo ngollana he miilo laaɓungo ngo felataa kam hano no maamiraaɓe am ngollirani mo nii. Jemma e nyalooma, wakkati fuu mo ndu'otoomi, miɗo miccitoo he maa. Miɗo miccitoo he gonɗi maa. Miɗo hiɗi tumtaade ma ngam welwelo am huuɓa. Miɗo miccitoo he goonɗinol maaɗa ngol walaa fuu munafikaare tawaangol illa hanaa hannden to maama maa debbo Lo'is, he inna maa Ewnike. Joonin duu sikka fuu walaa ingol he maaɗa. Ngam majjum waɗi miɗo miccintine, hano no nduncirtaa hiite nii, heyɗintin no wooɗiri kokkal ngal Alla waɗani ma wakkati ndekunoomi juuɗe dow maa mbarkinmaami. Ngam hanaa *Ruuhu kuloowo o hokki en, amma *Ruuhu oon no semmbinɗina en, hokka en hidde he dawrande ko'e men. Ndenne, taa semtu seedanaade Iisa Joomiraawo meeɗen. Taa semtam ngam miɗo nder kasu ngam makko. Amma torrida he am ngam *Habaru lobbo har baawɗe Alla. Kanko hisini en, noddi en faa laatoɗen laaɓuɓe, hanaa ngam golle men amma ngam ko o darni e moƴƴere makko. Kayre o hokki en ngam sabbu Iisa *Almasiihu illa fil'ajal. Joonin moƴƴere ndee wannginaama he garki Iisa *Almasiihu Kisinoowo meeɗen, jaaliiɗo maayde, bannginɗo mbuurnam, he ko duumoto nder *Habaru lobbo. Ngam *Habaru lobbo oo waɗi Alla suɓii kam waɗi kam baajotooɗo, lilaaɗo e jannginoowo. Ngam majjum waɗi miɗo tampa hannden, amma ɗum semtinaaki kam ngam miɗo anndi mo ngoonɗinmi. Miɗo anndi duu ko sikka fuu walaa, omo woodi baawɗe reenude ko kalfinaami faa nyannde darŋal. Gollir haalaaji goongaaji ɗi nanuɗaa to am, ɗi laatane ƴeeweteeɗi ekkitee, njogaa ɗi nder goonɗinol he hidde keɓeteene nder kawtal he Iisa *Almasiihu. Jogira kaliifa lobbo oo no wooɗiri nder balla *Ruuhu Ceniiɗo tawaaɗo nder meeɗen. Hano no anndirɗaa ɗum nii, himɓe leydi Asiya ƴuwii gaɗa am, nder maɓɓe no tawaa Fijela e Hermoseena. Amma Onesifoor, Joomiraawo yurmoo koreeji makko fuu ngam o semmbinɗini kam kile keewɗe, o semtaay kam baa nde worre ngam miɗo nder kasu. Ngam illa o yottinoo nder huɓeere *Rooma, o tinni omo tefa kam, faa o hiiti kam. Mi eelii Joomiraawo yurmoo mo nyannde darŋal. Aɗa ɓuri neɗɗo fuu anndude kile foti o wallunoo kam nder huɓeere Efeesu. Ndenne aan suka am, semmbiɗin nder moƴƴere tawaane nder kawtal meeɗen he Iisa *Almasiihu. Ko njannginmaami yeeso seedeeɓe ɗuɓɓe ɗum fuu, halfin ɗum himɓe hoolniiɓe, waawɓe jannginde woɓɓe. Munyu tampiri hano soogeeru Iisa *Almasiihu gasundu. Ciryiiɗo konu fuu wattataa kujje duuniyaaru nder ɓerne mum heɓa welna ɓerne mawɗo mum. Nde himɓe no tefa daɗodirde, daɗuɗo oon heɓataa gooro mum, se tokkiraay to haani. Demoowo torriiɗo sanne nder ngesa mum, kam haani arta heɓude barke kettol. Tayka dow ko kaalanmaami, Joomiraawo wallete paamaa ɗum. Miccita he Iisa *Almasiihu maayɗo, ummitii, kanko woni jippotooɗo he Daawda hano no ɗum haalira nder *Habaru lobbo mo ngonmi miɗo waajoo. Ngam sabbu *Habaru lobbo oon ngonmi miɗo tampa faa nanngaami uddaami hano neɗɗo bonɗo. Amma haala Alla kay uddaaka. Ngam majjum waɗi mi munyan torra kaa fuu heɓa suɓaaɓe Alla ɓeen kewta kisinam ngonɗam nder Iisa *Almasiihu, ɓe naata nder teddungal makko duumingal. Ndaa haala hoolniika nii: Nde nii en maaydii he makko, en mbuurdan he makko duu. Nde nii eɗen munya, en laamodoto he makko. Amma nde nii en calake mo, kanko duu o saloto en. Baa nde en kanaa hoolniiɓe, kanko kay o kolniiɗo, ngam o waawtaa yeddude hoore makko. Ɗum woni ko kaanuɗaa miccintinde wakkati fuu, ŋaara ɓe yeeso Alla ɓe mboɗɗoo jeddodirol dow karfeeje ngam ɗum hantantaa ɓe baafuy se hanaa halkude hettiniiɓe. Tarsina durwa keddi baawɗe maa ngam keɓaa no ndaroriɗaa yeeso Alla hano jaɓaaɗo, laatoɗaa hano golloowo mo gollal mum semtintaa ɗum, jottinoowo haala Alla goongaha kaan no wooɗiri. Woɗɗa haalaaji meereeji ngam ɗi njaadataa he laawol goonɗinol meeɗen, ngam iɗi ɓeyda woɗɗinde waɗooɓe ɗi he Alla. Haalaaji maɓɓe no cankitoo yahde hano ɓuure wonnde no nyaama. Himene e Filitus no tawaa hakkune maɓɓe. Ɓe mboppi laawol goonga, iɓe njanngina ko ummitaaki maayɓe ɓooyi wittaade. Nii ɓe ngoni iɓe kalkira goonɗinol woɓɓe. Amma bonjariyal semmbenteyal ngal Alla sinngi ngaal sottataa. Dow maggal haalaaji ɗii tawaa: Joomiraawo no anndi ɓe jeyii. No tawee kaden: Noddoowo innde Joomiraawo fuu woɗɗoo bone. Nder suudu mawnu hanaa gineeji gaɗiraaɗi kanŋe he cardi tan tawetee. Gineeji gaɗiraaɗi leɗɗe, he loopal duu, no tawee nder mayru. Amma gineeji arani ɗiin no ndesanee juulɗe, ɗiito duu ngolliree wakkati fuu. Nde nii neɗɗo lamnii hoore mum itti kujje tunnuɗe ɗe kaalunoomi dow mum, joomum no laatoto hano ginewol gollirteengol ko wooɗi, ceniingol, nafoowol jom suudu, ciryeteengol ngam gollal lobbal fuu. Doggu belɗum cukaaku, durwu tan ɓeydoɗaa nder goonɗinol, dartinaaku, e hidde. Jooɗira jam he noddirooɓe innde Joomiraawo he ɓerne laaɓune. Woɗɗa haalaaji meereeji, ɗi ngalaa fuu hoore. Aɗa anndi ko ɗi ngaddataana habdo. Tawi ɗum hegaaki maccuɗo Joomiraawo habda he himɓe. Amma omo haani hollude neɗɗo fuu hidde, o laatoo neɗɗo baawɗo jannginde, jom munyal. O laatoo peloowo caliiɓe nder koyirnam ngam moy anndi se Alla waɗata ɓe tuuba ɓe annda goonga, ɓe ngarta he hakkillooji maɓɓe, ɓe coptoo tunnirgal Seyɗan gonngal no jogiiɓe nder maccangaaku mum he muuyo mum. Paama ko nder jamaanu cakitiiɗo wakkatiiji tiɗɗi no ngaran, ngam himɓe ko'e mum'en tan ngiɗata, seedeere adata hakkillooji maɓɓe, iɓe mana ko'e maɓɓe, ɓe ndoondoo ko'e, iɓe pamɗina Alla, ɓe teddintaa saarooɓe maɓɓe, bonnooɓe moƴƴere, ɓe teddintaa ko laaɓi, ɓe ngalaa fuu yurmeene, ɓe njaafantaako woɓɓe, ɓe nyo'ooɓe himɓe, ɓe mbaawtaa ko'e maɓɓe, ɓe ɓerɗe ɓaleeje, wanyuɓe ko wooɗi fuu, jammbotooɓe, wulɓe, heewɓe mawnitaare, hiɗuɓe mbelirka duuniyaaru dina hidde Alla. Iɓe ngoodi ndiyam hulooɓe Alla, amma iɓe njedda baawɗe makko. Woɗɗa ir himɓe ɓee. Nder maɓɓe, woɓɓe no molo naata nder cuuɗi ngam pooɗa hakkillo ndewoy koy ko'e kuyfuɗe, koy hakke haɓɓi ko'e mum'en e cuunaakoy huune fuu, wakkati fuu ikoy tefa anndal amma abada koy keɓataa anndude goonga oon. Hano no Yannes e Yamberes kabdirnoo he *Muusa nii, non himɓe ɓee duu ngoni no kabdira he goonga oon. Ɓe ngalaa fuu hakkillo, goonɗinol maɓɓe duu walaa fuu ko nafataa. Amma kiite maɓɓe njuutataa sanne ngam rafi hakkillo maɓɓe no wanngan yeeso himɓe fuu hano no ɗum laatori he Yannes e Yamberes nii. Amma aan, a hi'i no njannginirmi, a hi'i duu jikku am, anniyaaji am, goonɗinol am, munyal am, hidde am, tittinkinaaku am, e torraaji ɗi njarmi fuu. A hi'i ko hewti kam nder gure Antiyokiya, Ikoniyum e Listira. A hi'i duu no munyirmi torraaji kewtiiɗi kam. Amma Joomiraawo soptinii he majji ɗii fuu. Ndenne kawtuɗo he Iisa *Almasiihu fuu nde nii anniyake jogaade kulal Alla he ɓerne worre, joomum no hi'an torra. Amma himɓe bonɓe he hiilooɓe himɓe no ɓeydan gaɗol bone, iɓe majjina himɓe, iɓe majjina ko'e maɓɓe duu. Amma aan kay, dara tan he ko njannguɗaa he ko ngoonɗinɗaa, ngam aɗa anndi jannginɓe ma. Illa cukaaku maa aɗa anndi dewte ceniiɗe. Iɗe mbaawi faaminde ma laawol kisinam tawaaɗam nder goonɗinol Iisa *Almasiihu. Dewte ceniiɗe fuu ƴuwaana nder hunnduko Alla, iɗe nafa nder jannginol, nder kollol neɗɗo boofi mum, iɗe nafa duu ngam felude himɓe e ngam ekkitinde ɓe wuurude mbuurnam daartiiɗam, heɓa tokkuɗo Alla fuu tawee dow siri kuuɓuɗo ngam waɗude iri gollal lobbal fuu. Ngam majjum waɗi, miɗo eele yeeso Alla e yeeso Iisa *Almasiihu Kiitotooɗo wuurɓe he maayɓe, miɗo eele duu ngam gartol makko e ngam laamu makko: Waaja dow *Habaru lobbo, tittinkina wakkati fuu weli naa welaa, hollu himɓe boofi mum'en, wartir ɓe dow laawol, semmbinɗinir ɓe jannginol maa nder munyal manngal. Ngam wakkati no waran mo himɓe caloto jannginol goongaawol fuu, iɓe ngaɗa muuyo maɓɓe, faa ɓe cuɓanoo ko'e maɓɓe jannginooɓe haalooɓe ko ɓe ngiɗi. Nder giɗaaɗe maɓɓe ɓe cuɓoto jannginooɓe ɗuɓɓe, haalannooɓe ɓe ko weli ɓerɗe maɓɓe tan. Ɓe uddan noppi maɓɓe ngam to ɓe nanu goonga oon, ɓe kettinanoo taaleeji meereeji. Amma aan kay, nanngu hoore maa wakkati fuu. Munyu torra, waaja *Habaru lobbo oo, kumnaa golle maa fuu. Joonin miɗo dow laawol hokkude yonki am hano *sadaka, wakkati am accude duuniyaaru yottake. Mi durwii durwo gasungo. Mi yottake keerol doggudu am. Mi jogake goonɗinol am. Illa jooni Joomiraawo Kiitotooɗo dartiiɗo no resani kam mbarjaari ndi o hokkata kam nyannde darŋal. Hanaa miin tan, amma miin he himɓe fuu haaɓuɓe gartol makko. Durwu ngaraa to am law law, ngam Demas woppii kam tokki belɗum duuniyaaru, o yehi huɓeere Tesalonika. Keresna yehi leydi Galatiya, Titus duu yehi leydi Dalmaatiya. Luka tan wondi he am. Waddu Markus to am ngam omo waawi wallude kam nder golle am. Tikikus duu, mi lilinoo mo nder huɓeere Efeesu. Wakkati ngartaa, fantiranam alkubbaare nde accanmi Karapo nder wuro Torowas, he dewte ɗeen. Ko ɓurmi hiɗude woni ngaddanaa kam dewte guri ɗeen. Skandaaru bahillo oon torri kam sanne, Joomiraawo yoɓan mo golle makko. Aan duu, hakkila he makko ngam o yeddii waaju meeɗen sanne. Nyalaane arannde nde puɗɗumi faasanaade hoore am yeeso hiitotooɓe, walaa balluɗo kam, ɓe fuu ɓe mboppii kam, amma mi eelii Joomiraawo to nanngir ɓe ɗum. Joomiraawo faabake kam, o hokki kam semmbe humnude waaju am ngam himɓe ɓe kanaa *Yahudankooɓe duu nana haala makko. O soptinii kam e hunnduko dawaaɗi ladde. Joomiraawo no soptinan kam wakkati fuu he ir bone fuu, o nanniran kam jam nder laamu makko tawaangu nder kammu. Kanko jeyii teddungal faa abada abadin. Aamiin ! Sannu Piriskilla e Akilas, he koreeji Onesiforus. Erastus no jooɗii nder huɓeere Korintu, Torofimus duu yamɗaa, mi acci mo nder huɓeere Miletus. Durwu war ɗo yahde dabbune waroore. Ebulus, Pudes, Linus, Kalawdiya e banndiraaɓe meeɗen fuu no canne. Joomiraawo reene, moƴƴere makko wonda he mooɗon. Ɗerol ngool ƴuwi to Pol, golloowo wakkiliiɗo he Alla, lilaaɗo Iisa *Almasiihu, binnduɗo ngol ngam maaɗa, aan Titus. Mi halfinaama waddude suɓaaɓe Alla nder goonɗinol, he anndinde ɓe goonga tawaaɗo nder kulal Alla faa ɓe ngatta gokka keɓol mbuurnam nduumiiɗam ɗam Alla mo fenataa wi'unoo illa huune fuu tagaaka. Nder wakkati darnaaɗo oon, Alla Kisinoowo meeɗen wannginii haala mum nder waaju mo o halfinnoo kam nder tilsinoore makko. Miɗo sanne, Titus, suka am goongaajo nder goonɗinol ngol kawtuɗen. Mi eelii Alla *Baabiraawo he Iisa *Almasiihu Kisinoowo meeɗen hokke jam e moƴƴere. Mi dilli mi accii ma nder duune Kereta ngam kumnaa ponnditaa golle meeɗen koddiiɗe, ndarnaa nder wuro fuu ardiiɓe hawriine goonɗinɓe hano no kaalirannomaami nii. Ardiiɗo fuu no haani laatoo gorko mo walaa fuu to felirtee, gorko mo debbo gooto, ɓiɓɓe makko duu laatoo sukaaɓe hoolniiɓe, ɓe tuumirtaake ko boni, naa rafi ɗowtanaade. Ndenne, no haani hooreejo hawriine goonɗinɓe laatoo neɗɗo mo walaa fuu to felirtee ngam dow makko Alla deki donngal golle mum. Ngam majjum waɗi o haanaa laataade neɗɗo donndiiɗo hoore, jaawɗo ɓerne, jaroowo, kaɓeteeɗo, naa giɗɗo seedere. Omo haani laataade neɗɗo bernoowo weerɓe, giɗɗo ko wooɗi, taykotooɗo, dartiiɗo, laaɓuɗo, baawɗo hoore mum, gollidoowo he haalaaji ɗi njannginaɗen goonga e goonga. Nii o waawirta semmbinɗinde ɓeeto dow jannginol goongaawol tikitakawol ngool, o waawa liɓude yeddooɓe mo duu. Ngam saliiɓe tokkude goonga oon no ɗuuɗi sako woɓɓe nder goonɗinɓe ƴuwɓe he *Yahudankooɓe, nder haalaaji maɓɓe ɗi ngalaa fuu hoore ɗiin, ɓe majjinirta himɓe. Iɓe kaani haɗeede haala ngam iɓe ɗon iɓe cankita kowle. Iɓe njanngina ko haandaa janngineede ngam ɓe keɓa njawdi karmundi. Keretanke gom jom anndal wi'i: « Illa fil'ajal Keretankooɓe no fenooɓe, dabbaaji bonɗi, yanɓe hiɗuɓe nyaamdu. » Sikka fuu walaa, goonga Keretanke oo wi'i. Ngam majjum, felu ɓe no wooɗiri heɓa goonɗinol maɓɓe laatoo goongaawol. To ɓe kettinanoo taale-taaleeji *Yahudankooɓe, he tilsinooje ƴuwɗe to himɓe murtuɓe he goonga oon. Huune fuu no laaɓi to himɓe laaɓuɓe. Amma walaa fuu ko laaɓi to ɓe laaɓaa e to ɓe ngoonɗinaay, ngam miilooji maɓɓe he hakkillooji maɓɓe fuu laaɓaa. Iɓe mbi'a iɓe anndi Alla amma golle maɓɓe no njedda mo. Ngam ɓe wanyaaɓe, ɓe murtuɓe, ɓe mbaawtaa waɗude ko wooɗi fuu. Aan kay, waaju maa yaada he jannginol goongaawol. Wi'u dottiiɓe nayeeɓe etirooɓe huune fuu he hakkillo, ɓe laatoo wooduɓe dottingaaku, waawɓe ko'e mum'en, ɓe goonɗinol goongaawol, wooduɓe hidde he tittinkinaaku. Yeyraaɓe nayeeɓe duu laatoo wuurɓe nder laaɓal, to ɓe laatoo rewɓe ɓe mbaawtaa kunndule mum'en naa yarooɓe, amma ɓe ɓeyda hokkude kollitooje gasuɗe ngam ɓe pooɗa hakkillooji sukaaɓe rewɓe dow no ɓe ngiɗirta goriraaɓe maɓɓe he ɓiɓɓe maɓɓe. Ɓe laatoo rewɓe waawooɓe ko'e mum'en, dartiiɓe, dewleteeɓe, yeɗɗuɓe, nananooɓe goriraaɓe mum'en ngam to neɗɗo fuu yawoo haala Alla. Hollitin sukaaɓe worɓe duu, ɓe mbaawa ko'e maɓɓe nder huune fuu. Aan he hoore maa laatana ɓe ko wooɗi ko ƴeewetee, ekkitee. Jannginol maaɗa laatoo tikitakawol e dimɗungol. Haala maaɗa laatoo goongaha ka walaa fuu geddi ngam wayɓe meeɗen cemtaa, to ɓe keɓu fuu ko ɓe pelirta en. Maccuɓe ɓeen duu kaalana ɓe, ɓe martanoo joomiraaɓe maɓɓe nder huune fuu. Ɓe mbelna ɓerɗe maɓɓe, to ɓe njeddodir he maɓɓe. To ɓe tefu wujjude ɓe. Ɓe kolla ko iɓe koolnii wakkati fuu, ngam teddinde jannginol Alla Kisinoowo meeɗen nder huune fuu. Alla wannginanii ɓiɓɓe aadama fuu moƴƴere mum, kayre woni wuddu kisinam. Inde janngina en mboɗɗoɗen ko Alla wanyi, accen hidde duuniyaaru duu heɓa nder mayru mbaawen ko'e men, mbuuren no dartori nder kulal Alla. Hano nii mbaawirɗen dekude gokka no wooɗiri dow bannginol teddungal Alla meeɗen mawɗo e Kisinoowo meeɗen Iisa *Almasiihu. O mursi yonki makko ngam yoɓude nyamaane nde hakke meeɗen rimani en, heɓa kisen bone fuu. O laaɓina en heɓa laatoɗen himɓe makko, kargiiɓe dow gaɗol golle lobbe. Ɗum woni ko kaanuɗaa jannginde. Nder majjum aɗa haani eeltude himɓe, cemmbinɗinaa ɓe, kollitaa ɓe nder dabareeji maaɗa fuu. Taa jaɓu neɗɗo fuu yawe. Miccintin goonɗinɓe fuu, ko iɓe kaani leesinde ko'e maɓɓe yeeso laamiiɓe, he dawrooɓe fuu. Iɓe kaani waɗude ko ndarna fuu, ɓe ciryoo waɗude ko wooɗi fuu. To ɓe mbonnu innde neɗɗo fuu amma ɓe laatoo tefooɓe potal, feewɓe ɓerɗe, ɓe kolla himɓe fuu leesinaaku. Ngam enen duu, waɗiino wakkati mo mbuurnoɗen nder murtol, nder bahimaare, e nder boofi. En laatakeno maccuɓe belɗum duuniyaaru, ko weli ɓerɗe men tan ngaɗannoɗen. En mbuuriino nder borondi e kiram, eɗen ngaɗa ko'e men wanyaaɓe, eɗen mbanyodira. Amma wakkati Alla Kisinoowo meeɗen wanngini moƴƴere mum e hidde mum, o hisinii en. Hanaa ngam en ngaɗi golleeji lobbi, amma ngam o yurmake en. O hisinirii en lootaaki kokkuki en laawol rimteede. O heyɗintinii en har *Ruuhu Ceniiɗo mo o loowiri en pet har Iisa *Almasiihu Kisinoowo meeɗen. Ndenne, nder moƴƴere makko o adi en dartiiɓe, o hokki en laawol ronude mbuurnam nduumiiɗam ɗam ngattuɗen gokka he mum. Sikka fuu walaa, haala kaa no hoolnii. Miɗo hiɗi tiiɗa sanne he makka, heɓa goonɗinɓe Alla fuu ndurwa waɗude golle lobbe. Kanƴum woni ko wooɗi, ko nafata ɓiɓɓe aadama fuu. Amma woɗɗa haalaaji meereeji, woɗɗa geddi jaayni, he pooɗodirol dow karfeeje *Tawreeta he dow inɗe maamiraaɓe ngam walaa fuu ko ɗum nafata. Nde goɗɗo waɗi ko senndata himɓe, cappanee mo nde worre faa nde ɗiɗi, nde nii o jaɓaay, mboɗɗoɗaa mo. Aɗa waawi tabbintinde ko ir neɗɗo oo yoofi laawol, omo tittinkinoo nder gaɗol gacce, ndenne kanko hiitani hoore makko. Nde mi lilii Artema naa Tikikus to maaɗa, yaawɗaa war tawaa kam nder Nikopolis, ngam ɗon ngiɗumi dabbude. Waɗu keddi baawɗe maa ngam wallude Jenas, pansatooɗo himɓe nder kiite, he Apolos, to ɓe keppu baafuy dow laawol maɓɓe. Himɓe meeɗen duu no kaani tefa waɗude golle lobbe ngam fiirtude haajuuji mawɗi. Se ɓe ngaɗii non, mbuurnam maɓɓe laatataako meere. Wonduɓe he am fuu no canne, sannu higiraaɓe men goonɗinɓe Iisa. Moƴƴere Alla wonda he mooɗon, on fuu. Ɗerol ngool ƴuwi to amin, miin Pol, uddaaɗo ngam waaju *Habaru lobbo dow Iisa *Almasiihu e banndii'en Timote. Miɗen canne, aan Filemon, giɗaaɗo amin, he gollidoowo amin. Miɗen canna banndii'en debbo Apiya e Arkipus ballo men nder durwo. Miɗen canna duu goonɗinɓe fuu warooɓe no kawra nder ɓaade maaɗa. Alla *Baabiraawo e Iisa *Almasiihu Joomiraawo men kokka on jam e moƴƴere. Nder du'aa'u am fuu, miɗo yetta Alla ngam maaɗa. Miɗo yetta mo ngam mi nanii no ngiɗirɗaa banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe he no ngoonɗinirɗaa Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Du'aa'u am woni kawtal gonngal hakkune meeɗen nder goonɗinol Iisa *Almasiihu walle kumna barke ɗe ngooduɗen nder makko. Banndam, mi nani belɗum sanne, ɓerne am fukkake ngam aɗa holla goonɗinɓe Iisa hidde, aɗa semmbinɗina ɓe. *Almasiihu hokki kam laawol haalande ma gaɗa ko haani waɗeede, amma ngam hidde wonnde hakkune meeɗen, mi suɓake mi eele, miin Pol nayeejo, uddaaɗo ngam Iisa *Almasiihu. Mi winndani ma ɗerol ngool ngam Onesimus, mo daliila am tuubii, goonɗini Alla. Hannden o laatake hano ɓiyam. Ndenno o nafataano ma, amma hannden, en fuu ɗiɗo o nafata. Miɗo hiɗi mo faa noy walaa, amma mi waɗan o warta to maa. Nde nii mi heɓiino no ngiɗirmi non, nden mi jogoto mo ɗo to am nder kasu to paddaami ngam sabbu *Habaru lobbo, habaru dow Iisa *Almasiihu. Amma mi hiɗaa waɗude goɗɗum tawa mi saawiraay ma. Nde a jaɓi mballaa kam nde a jaɓaay duu, ɗum tilsaay. Moy anndi, tawte ɗum fodoore makko, o dogge wakkati seɗɗa nden o warta ko o seedataa he maaɗa kaden faa abada abadin. To miilu joonin ko o maccuɗo maaɗa tan. Hannden omo ɓuri maccuɗo, o bannda goonɗinɗo, mo mbaawɗaa hiɗi. Miɗo horsini mo, aan duu aɗa haani horsinde mo sanne ɓurde kam. Ngiɗaa mo ngam o maccuɗo maaɗa, ngiɗaa mo duu ngam o bannda goonɗinɗo Iisa *Almasiihu. Ndenne, mi eeli ma ngam sabbu ko hawti en, jaɓɓa mo hano no njaɓɓortoɗaa kam. Se o waɗii ma gacce gom, naa se aɗa tokka mo goɗɗum, accu miin yoɓete. Miin Pol, miin he hoore am haali wi'i mi yoɓete. Amma to yeggitin ko miɗo tokke nyamaane nde mbuurnam maaɗa fuu a waawaa yoɓi kam ngam daliila am ngoonɗinɗaa *Almasiihu. Too, banndam, mi eelii ma ngam barke Joomiraawo, njaɓɓoɗaa mo no mbi'irmaami. Miɗo hoolii ma, waɗi mbinndanmaami. Miɗo anndi duu ko aɗa ɓuri semmbe ko ƴamumaami ɗum. Non miin duu, ciryonoɗaa kam weerirde ngam mi tammi ko Alla njaaboto du'aa'uuji mooɗon, o waɗa mi yoofee. Epafaras, uddaama kam duu ɗo ngam no waaju habaru Iisa *Almasiihu. Omo sanne, kanko he Markus, Aristarkus, Demas e Luka wonɓe ɗo no ngollida he am. Moƴƴere Iisa *Almasiihu, Joomiraawo meeɗen wonda he mooɗon. Illa fil'ajal, kile keewɗe Alla haaldi maamiraaɓe meeɗen har annabiiɓe mum he har laabi iri-iriiji. Amma nder wakkati cakitiiɗo oo, o haaldirii en har Ɓiyiiko, mo o suɓii, o waɗi donoowo huune fuu. Kanko duu o tagiri huune fuu. Kanko laatii annuura mawɗo kolloowo teddungal Alla. Omo nii no Alla wa'i goonga e goonga. Har haala makko ngooduka baawɗe, omo dawrana huune fuu. Gaɗa ko o laatii laawol laaɓinol himɓe yahde he hakkeeji mum'en, o ƴencinaa, o jooɗowi nyaamo Alla Jom baawɗe e teddungal. Nii waɗi ko Iisa ɓuri maleykaaɓe fuu manngu hano no innde nde o hokkaa ndee ɓurdi inɗe maɓɓe. Iisa ɓuri maleykaaɓe fuu manngu ngam walaa maleykaajo mo Alla wi'anii: Aan a Ɓiyam. Ɓaawo hannden, miin woni *Baaba maa. Naa kaden walaa maleykaajo mo o wi'anii kam laatoto *Baaba mum, maleykaajo oon duu laatoto Ɓiyiiko. Wakkati o lilannoo Afo makko oo nder duuniyaaru, o wi'i: Maleykaaɓe makko fuu cujidana mo. Dow maleykaaɓe ɓeen o wi'i: Kam no lila ɓe hano keni. Omo waɗa ɓe ngollana mo hano ɗemle hiite. Amma dow Ɓiyiiko, o wi'i: Aan a Alla hano am, laamu maa duuman faa abada abadin ! Sawru potal woni sawru ndu laamortoɗaa. Aɗa hiɗi dartinaaku, aɗa wanyi oonyaare. Ngam majjum waɗi, o wi'i: Miin, Alla Joomiraawo suɓii ma, wujii ma nebbam, hokki ma belɗum ɓerne ɓurde wonndiraaɓe ma fuu. No winndaa duu, wi'aa: Illa fuɗɗorde, aan Joomiraawo, joƴƴini beɗi leydi, e juuɗe maa tagirɗaa beɗi kammu. Kanƴi, ɗi timman. Amma aan kay, a heddoto. Ɗi fuu ɗi kiɗɗan hano no koltal hiɗɗirta. A sowiran ɗi no alkubbaare sowirtee, ɗi mbattitirtee hano no koltal wattitirtee. Amma aan kay, a wattitittaa, mbuurnam maa duu walaa timmoode. Baa nde worre, Alla wi'aay maleyka oo naa ooto: War, njooɗaa nyaamo am, faa mi sorna wayɓe maa ley teppere maa. Maleykaaɓe nee kanaa ruuhuuji gollanooji Alla non naa? Hanaa kamɓe lilaa mballowa ronooɓe kisinam naa? Ko nii Alla waɗi Iisa no ɓuri maleykaaɓe fuu manngu, ndenne eɗen kaani wattude hakkillooji meeɗen sanne he ko nanɗen ɗum ngam to en celu laawol goonga. *Tawreeta, haala Alla ka maleykaaɓe njottini to maamiraaɓe meeɗen kaan tabbitii. Neɗɗo fuu mo teddinaay ka naa jedduɗo ka, heɓi kiite ɗe haani. Noy ndaɗirten se en njeebake iri kisinam mawɗam ɗam? Kisinam ɗam, Iisa Joomiraawo meeɗen arti haali dow majjam, nden hettinaniiɓe mo ɓeen duu njottini ɗam to meeɗen. Alla he hoore mum har alamaaji, golle mawɗe e kaayɗe feere-fereeje holli ko tabbat haalaaji maɓɓe ɗii no goonga. O holli ɗum nder yeddande goonɗinɓe *Ruuhu Ceniiɗo no o muuyiri. Duuniyaaru heyru warooru, ndu ngonɗen eɗen kaala dow mum nduu, Alla hokkaay maleyka fuu baawɗe laamaade ndu. Amma nder dewtere gom winndaama, wi'aa: Noy ɓii-aadama foti faa ndekaa hakkillo maa dow mum? Ko jaasi tagaaɗo faa kakkiloɗaa he mum? A leynii mo wakkatiyel seɗɗa ley maleykaaɓe. A melliri mo darja he teddungal, a watti huune fuu ley mardi makko. Walaa fuu ko ɓii-aadama walaa baawɗe dow mum ngam Alla watti huune fuu nder mardi makko. Amma hannden eɗen ngi'ana ko'e meeɗen kujje kepporɗe ɓii-aadama ngam hanaa dow huune fuu ɓe ngoodi baawɗe. Ko ngi'uɗen woni Iisa mo leesinaa ley maleykaaɓe nder wakkatiyel seɗɗa, kam nii joonin mellaa darja e teddungal ngam sabbu torra maayde ka o yari. Ndenne, nder moƴƴere Alla o maayi ngam ɓiɓɓe aadama fuu. Alla taguɗo huune fuu ngam huune fuu teddina ɗum, no hiɗi ɗuuɗal ɓiɓɓe mum naata nder teddungal mum. Iisa duu woni wuddu kisinam himɓe, ngam majjum no haani Alla humna mo har torra. Lamnoowo e lamnaaɓe fuu baaba gooto. Iisa duu woni lamnoowo himɓe he hakkeeji mum'en, ngam majjum waɗi Iisa semtataa inndirde ɓe banndiraaɓe mum, wakkati o wi'unoo Alla: Mi haalanan banndiraaɓe am innde maa, mi manete hakkune hawriine maɓɓe. O wi'i mo kaden: Mi dekan hoolaare am dow maa. Ndaa miin nii, miin he sukaaɓe ɓe kokkuɗaa kam, aan Alla. Ngam sukaaɓe ɓeen no ɓiɓɓe aadama, jom'en tewu he ƴiiƴam, ko tawa he maɓɓe fuu no tawa he makko. O wa'ii he maɓɓe ngam har maayde makko o jaalo Seyɗan jogiiɗo baawɗe maayde. O soptina himɓe, ɓe mbuurnam mum'en fuu kulkulal maayde waɗi ɗum'en maccuɓe. O waraay ngam wallude maleykaaɓe, amma ngam meeɗen, enen jippotooɓe he *Ibrahim waɗi o wari. Ngam majjum waɗi nder huune fuu omo haani wa'ude he meeɗen ngam o laatoo mawɗo *cakkanooɓe Alla keewɗo yurmeene he hoolaare nder golle Alla ngam tabbintinde jaafol hakkeeji duuniyaaru fuu. Joonin omo waawa hisinde cii'aaɗo fuu ngam kanko e hoore makko, o yari iri torra fuu wakkati o sii'anoo. Banndiraaɓe seniiɓe, onon heɓuɓe Alla noddi ɗum'en ngam kawton he muuɗum dow kammu, ndekee hakkillooji mooɗon dow Iisa *Almasiihu. Alla lili mo ngam o laatoo mawɗo *cakkanooɓe mum, mawɗo *cakkanooɓe mo mbi'eten himɓe fuu en tokki. Alla suɓake mo. Har golle makko, o holli aadilaaku, ir aadilaaku ngu *Muusa holli hakkune jama'aare Alla. Se goonga, nyiɓuɗo no ɓuri nyibdi mum manngu, nii Iisa ɓurdi *Muusa manngu. Suudu fuu he nyiɓuɗo ɗum, amma nyiɓuɗo huune fuu oon woni Alla. *Muusa golli ngam seedanaade dow ko Alla wi'ata yahde yeeso. O laatake golloowo kolniiɗo hakkune jama'aare Alla fuu. Amma *Almasiihu no ɓiɗɗo kolniiɗo, ardinaaɗo yeeso jama'aare Alla fuu. Enen ngoni jama'aare Alla ndeen, se tawi en tittinkinake he ɓerne worre nder hoolaare, he nder tammude meeɗen, kujje ɗe piyirten gabaare. Enen wonɓe jama'aare Alla goonga e goonga en kettinoo ko *Ruuhu Ceniiɗo woni no wi'a en: Hannden, se on nani daane Alla, to laatee tiiɗa-nyireeɓe hano maamiraaɓe mooɗon wakkati ɓe murtunoo he Alla, nyannde ɓe cikkunoo Alla nder ladde yeeruure. Alla wi'i: Toon ɓe ponni ko'e maɓɓe he am, baa ko ɓe ngi'ii golle ɗe ngaɗumi nder duuɓi lasooji ɗiɗi, ɓe tinni, iɓe tefa hunnduko am. Tefol hunnduko am ngool waɗi tikkanmi ɓe, mbi'umi: Wakkati fuu iɓe cela laabi am, iɓe mbanyi tokkude kam ! Faa ɓerne am metti, kuniimi, mbi'umi: Ɓe naatataa faa abada nder powtiri ndi ciryiimi ndiin. Ndenne banndiraaɓe, kakkilee to baa gooto mooɗon tawree hakke he rafi goonɗinol nder ɓerne mum, tutoore ɗum tottito he Alla Duumiiɗo. Hannden Alla nii no nodda on. Ndenne, nyannde fuu cemmbinɗinodiree ɓerɗe, cemmbinɗinol nafoongol nyalaane hannden ndee, ngam to gooto mooɗon fuu laatoo tiiɗa-nyireejo, hiilee naata nder waɗude hakke. Sabu sikka fuu walaa, en kawridooɓe he *Almasiihu nde nii en njogake no wooɗiri goonɗinol meeɗen gootol, ngol ngoodunoɗen wakkati puɗɗuɗen goonɗinde faa wara he timmoode meeɗen. Ngam no winndaa no wi'aa: Hannden, se on nani daane Alla, to laatee tiiɗa-nyireeɓe hano maamiraaɓe mooɗon wakkati ɓe murtunoo he Alla. Moy'en ngoni nanuɓe daane Alla dey murti he makko ɓeen? Murtuɓe ɓeen ngoni tawaaɓe nder jama'aare nde *Muusa ardi wakkati burtaaki mum'en nder leydi Misira. Moy'en ngoni himɓe ɓe Alla tikkani duuɓi lasooji ɗiɗi ɓeen? Murtuɓe caami, maayi nder ladde ɓeen, kam'en ngoni ɓe Alla tikkani ɓeen. Moy'en ngoni ɓe o hunii naatataa nder powtiri ndi o siryi ndiin? Saliiɓe mo ɓeen, kam'en ngoni hunaaɓe naatataa abada nder powtiri ndiin. En ngi'ii duu ko rafi goonɗinol maɓɓe waɗi ɓe keɓaay sorude ley powtiri ndiin. Alkawal naatol meeɗen nder powtiri Alla ndiin no ɗon faa hannden, ndenne kakkiloɗen to neɗɗo meeɗen fuu tawee wettori heppa naatude. Ngam enen duu, en nanii *Habaru lobbo oo hano no ɓe nanirnoo mo nder ladde yeeruure. Amma kamɓe kay, wakkati ɓe nanunoo mo, o nafaay ɓe ngam ɓe kettinaaki mo goonga e goonga. Amma enen goonɗinɓe, enen ngoni naatooɓe nder powtiri Alla ndiin. En tayko haala Alla mbi'uka: Nder tikkere am kuniimi, mbi'umi: Ɓe naatataa nder powtiri am abada ! Alla wi'i ɗum baa ko tawi o humni golle makko fuu illa wakkati cinngol duuniyaaru. Ngam dow nyalaane jeɗɗaɓere ndeen, nder dewtere gom winndaama wi'aa: Gaɗa golle balɗe jeegom Alla fowti nyalaane jeɗɗaɓere ndeen. Nden nder cotol gom Alla wi'i kaden: Ɓe naatataa nder powtiri am faa abada. Artuɓe nani *Habaru lobbo oon nden calii goonɗinde mo, naataay nder powtiri Alla ndiin ngam ɓe murti he makko. Amma woɓɓe keɓan laawol naatude nder mayri. Ngam majjum waɗi Alla darni nyalaane gom wi'eteene « hannden ». Alla haali dow nyalaane ndeen har hunnduko Daawda gaɗa ɗum waɗi duuɓi e duuɓi hano no ɗum tawa nder dewtere wi'ude: Hannden, se on nanii daane makko, to tinnee ɓerɗe mooɗon laatoɗon tiiɗa-nyireeɓe. Ngam sikka fuu walaa nde nii tawaama Yosu'a waddaniino ɓiɓɓe *Isra'el powtiri, Alla haalataano dow nyalaane gom. Huune ndee hollata ko faa warde hannden powtiri jama'aare Alla ndeen no ɗon. Ngam naatuɗo nder powtiri Alla, kam duu fowtan no Alla fowtiri nder golleeji mum. Ndenne, no tilsi tinnoɗen no mbaawirɗen fuu faa naaten nder powtiri Alla ndiin to baa gooto meeɗen heppu naatude ngam sabbu tokkitaare wayɓe Alla ɓeen. Hakiika haala Alla no wuuri, ika woodi semmbe. Ika ɓuri takubaahi ki ɗemle ɗiɗi ƴaraaki welude. Ika naata neɗɗo faa nder, ka senndodira ruuhu e yonki, gi'al he mbusam. Ika faama miilooji e anniyaaji gonɗi nder ɓerne. Nder ko Alla tagi fuu, walaa ko suuɗanii mo. Huune fuu no daɗɗi yeeso makko no fiirtii. Kanko duu limtanten ko ngaɗuɗen nder mbuurnam meeɗen fuu. Ndenne, en tiɓino no wooɗiri goonɗinol meeɗen, ngol mbi'eten himɓe fuu en tokkii. Ngam en keɓii mawɗo *cakkanoowo Alla, Iisa *Ɓii-Alla, ƴencuɗo dow yottowi faa hadde Alla. Mawɗo *cakkanoowo Alla meeɗen oon, hanaa baawɗo yurmaade en wakkati njaccuɗen non. Walaa fuu no o sii'iraaka amma walaa fuu hakke gi'aaɗe he makko. Ndenne, to en kulu ɓattaade jooɗorgal Alla to moƴƴere makko woni, keɓen yaafa he moƴƴere, mballa en wakkati ɗum nafata en fuu. Mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu no suɓee hakkune himɓe, nden halfinee golle Alla ngam maɓɓe. O yottina iri sadakaaji gaɗeteeɗi fuu ngam sabbu hakkeeji maɓɓe. Omo haani hollude ɓe anndaa he woofooɓe faamo, ngam kanko he hoore makko omo woodi jaccere. Ngam jaccere makko ndee waɗi, no tilsi o waɗana hoore makko *sadaka, nden ko o waɗa sadakaaji himɓe. Neɗɗo fuu waawaa waɗi hoore mum mawɗo *cakkanoowo Alla, se hanaa Alla suɓii joomum noddi ɗum hano no o suɓori, o noddi Haaruuna nii. *Almasiihu duu, hanaa kam waɗi hoore muuɗum mawɗo *cakkanoowo Alla. Alla waɗi mo ɗum, wi'i mo: Aan woni Ɓiyam, ɓaawo hannden miin woni *Baaba maa. Kanko duu wi'i to gom: A *cakkanoowo Alla iri *Malkisedek faa abada. Wakkati Iisa wonnoo nder duuniyaaru, o fiyi wullaanu mawnu, o rufi gonɗi, o waɗi du'aa'uuji. O eeli Alla, o eeliti mo ngam hisina mo maayde. Alla jaɓi du'aa'uuji makko, ngam he ɓerne worre o hokki hoore makko Alla. Baa ko o Ɓiyiiko, o ekkitake ɗowtanaade mo ley torraaji ɗi o yari. Gaɗa ko Alla waɗi mo jottiiɗo to haani yotteede fuu, o laatani ɗowtaniiɓe mo wuddu kisinam nduumiiɗam. Alla suɓii mo waɗi mo mawɗo *cakkanooɓe ɗum iri *Malkisedek. Dow habaru oo miɗen njogii haalaaji keewɗi, amma fiirtande on ɗi no tiiɗi ngam on kanaa paamilawooɓe. Oɗon kaannoo laataade jannginooɓe illa ko ɓooyii, amma faa hannden oɗon ngiɗi janngineede kujje ɓurɗe hoyne nder haala Alla. Kosam kaanuɗon hanaa nyaamdu tekkunu, Ndenne, en accu jannde arandere warde dow *Almasiihu ndeen, ngaren dow jannde ɗiggune. To en ngartu dow habaru tuubol e goonɗinol Alla, ekkitaaki dow gaɗol *batisma feere feere, jowol juuɗe, ummitaaki maayɓe, he kiite duumiiɗe, laatiiɗe ɗaɗol jannde arandere ndeen. Ɗum woni ko ngaɗeten nde Alla jaɓi. Sikka fuu walaa yoofuɓe laawol Alla, heɓuɓe jeyngol Alla, meeɗuɓe moƴƴere makko, hawtuɓe he *Ruuhu Ceniiɗo, annduɓe belɗum haala Alla moƴƴuka, meeɗuɓe baawɗe gaɗeteeɗe nder wakkati garoowo, nde nii ɓe kokki Alla ɓaawo, ɓe mbaawaa tuubii kaden. Ngam iɗum nanndi hano kamɓe he ko'e maɓɓe tonti *Ɓii-Alla, ɓe cemtini mo caka himɓe fuu. Nde nii ngesa haari ndiyam, se nga funni aawdiiri nafoori remuɓe nga, Alla barkini nga. Amma nde nga funni kebbe e tuppe, ɗe ngalaa nafakka fuu, ɗum ɓooyataa ko nga huɗee, nga wulee. Banndiraaɓe am horsuɓe, baa se min kaali iri haalaaji ɗii, sikka fuu walaa miɗen anndi ko oɗon dow laawol lobbol, laawol kisinam. Ngam Alla no dartiiɗo, o yeggitittaa golle mooɗon lobbe he hidde nde kolluɗon, wakkati mballannoɗon himɓe Alla hano no ngonɗon oɗon ngaɗira nii faa warde hannden. Ko min ngiɗi woni neɗɗo mooɗon fuu tarsiino faa wooɗa ngam yaarude goonɗinol mum yeeso faa yotto he nyalaane mum sakitittoone heɓa ko keɗiɗon. Ndenne, on kaanaa yoofude amma on kaanaana nyemminde, ɓe nder goonɗinol mum'en he munyal mum'en keɗi faa keɓi tammude nde Alla waɗani ɗum'en. Wakkati Alla waɗannoo *Ibrahim alkawal, Alla hunorii hoore mum, walaa fuu ɓurɗo mo, mo o hunorto. O huni, o wi'i *Ibrahim: Tabbintin ko mi barkinte, mi ɗunnan jippotooɓe he maaɗa. Gaɗa munyal manngal *Ibrahim heɓi ko Alla fodi hokkude ɗum. Nde nii himɓe no kunoo, ɓurɗo ɗum'en manngu ɓe kunorto. Hunayeere ndeen no tabbintina ko haala maɓɓe no goonga. Inde sennda geddi fuu. Wakkati Alla hiɗunoo hollude himɓe heɓooɓe fodoore mum, ko sikka fuu walaa ko haala mum ummataako, o huni non ngam o tabbintina ka. Kujje ɗiɗi gom no ɗon ɗe mbattitittaa abada. Kujje ɗee ngoni fodoore e hunayeere Alla. Kujje ɗiɗi ɗe mbaawtaa laatii fewre, ngam majjum waɗi iɗe cemmbinɗina ɓerɗe meeɗen, enen woppuɓe fuu ndoggiri mo ngam heɓude tammude nde o waɗani en. Gokka meeɗen kaa woni bonjariyal semmbenteyal, jogiingal yonkiiji meeɗen hannden. Gokka meeɗen kaa, kam fedditi Riido birnoowo nokkuure ɓurne senaade dow kammu. Ɗon Iisa ardi en, o naati faa yeeso ngam fiirtande en laawol. O laatii mawɗo *cakkanoowo Alla iri *Malkisedek faa abada. *Malkisedek, *cakkanoowo Alla Toowɗo laatakeno laamiiɗo huɓeere Saliima. Wakkati *Ibrahim ƴuwannoo to konu naatungu hakkune mum he laamiiɓe gom, ɓe o jaali. *Malkisedek taɓɓitowi mo, barkini mo. *Ibrahim itti *jakka nder huune fuu ko o heɓunoo, o hokki *Malkisedek. Maana innde *Malkisedek woni: « Laamiiɗo dartinaaku ». O laamiiɗo Saliima, naa mbi'en laamiiɗo « jam ». Dewtere faaminaay fuy dow inniiko naa baabiiko, naa maamiraaɓe makko. Dewtere haalaay fuy dow dimeeki makko naa dow maayde makko. Amma inde nanndina mo he *Ɓii-Alla. Ngam majjum waɗi o *cakkanoowo Alla faa abada abadin. Ndaaree no teddungal *Malkisedek foti manngu, faa maamii'en *Ibrahim he hoore mum itti *jakka dow ko heɓunoo nder konu, hokki mo. Jippotooɓe he *Lewi kam'en tan *Tawreeta hokki laawol jaɓude *jakka he ɓiɓɓe leydi *Isra'el e banndiraaɓe maɓɓe baa nii ko ɓe fuu ɓe go'o. Ɓe fuu ɓe taaniraaɓe *Ibrahim. Amma baa ko *Malkisedek jeydaaka he *Lewi, o jaɓi *jakka dow njawdi *Ibrahim, o barkini mo, kanko keɓuɗo podooje Alla. Sikka fuu walaa, ɓurɗo manngu kam barkinta ɓurɗo famɗude. Jippotooɓe he *Lewi ɓee, jaɓooɓe *jakka, ɓe fuu ɓe maayooɓe, amma *Malkisedek no buurɗo hano no Dewtere seedorii ɗum. Har laawol kokkol *jakka *Ibrahim ngool, eɗen mbaawi wi'ude ko *Lewi fadde mum jaɓude jakkaaji, yoɓaana *jakka hoore mum. No waawi wi'eede non ngam wakkati *Ibrahim fottunoo he makko ndeen, *Lewi rimaakano amma no tawa nder duhol maamiiɗum *Ibrahim. *Tawreeta kokkaaɗo ɓiɓɓe *Isra'el, sinngaakana dow golle cakkanol Alla ɗe Lewinkooɓe ngaɗi. Joonin nde nii tawanooma ko golle cakkanol Alla ɗeen kuuɓiino, garol *cakkanoowo Alla feereejo gom hano *Malkisedek, mo ƴuwaay he Haaruuna sam sam, haajaakano. Ndenne, se ardaŋal diina waylitake, tilay duu tilsinooje ɗeen mbattitee. Haalaaji ɗii kaalaama dow Joomiraawo meeɗen, o ƴuwaay he lenyol *Lewi, o ƴuwaana he lenyol feerewol gom. Nder maggol duu walaa fuu golluɗo golle *cakkanoowo Alla, baa nde worre. Ngam neɗɗo fuu no anndi ko Joomiraawo meeɗen he lenyol *Yahuuda ƴuwi. *Muusa wi'aay fuy dow maggol wakkati o haalannoo dow golle cakkanol Alla. Ko ngonɗen eɗen kaala ɗum nii hannden wanngi yaasin wakkati *cakkanoowo Alla feereejo gom iri *Malkisedek wanngi. O laataaki *cakkanoowo Alla hano no tilsinooje ɗeen kaalirnoo ɗum ngam o ƴuwi he *Lewi. Amma o laatake *cakkanoowo Alla nder baawɗe mbuurnam ɗam hantataa. Ngam no winndaa wi'aa: A *cakkanoowo Alla iri *Malkisedek faa abada. Ndenne, tilsinoore arandere ndeen hennaama senngo ngam nde walaa semmbe, nde nafataa. *Tawreeta Muusa waɗaay himɓe laatoo huuɓuɓe, ngam majjum waɗi kokkaɗen tammude ɓurde wodde, tammude nde har mum mbaawɗen ɓadaade Alla. Hanaa tammude ndee tan Alla hokki en, o ɓeydani en hunayeere makko duu. Ngam wakkati Lewinkooɓe naatannoo nder golle cakkanol Alla, Alla hunaaki, amma wakkati Iisa naatannoo o huni non, o watti mo. Nder dewtere no winndaa wi'aa: Joomiraawo hunake, o umminta haala makko. A *cakkanoowo Alla faa abada. Ngam sabbu hunayeere ndee, Iisa laatii tabbintinoowo amaana keso ɓurɗo amaana arano oon. Ko seedi amaana keso oo he arano oon duu woni: *Cakkanooɓe Alla aranɓe ɗuuɗinoo sanne ngam maayde haɗi ɓe ɓe nduuma nder golle maɓɓe. Amma Iisa wuuran faa abada, buurol makko ngol waɗi golle *cakkanol Alla ɗe o waɗi ɗeen duuma faa abada. Ngam majjum waɗi, har laawol makko, o baawɗo hisinde neɗɗo fuu ɓadiiɗo Alla faa abada. Sikka fuu walaa Iisa no wuuri, ndenne omo waawi du'anaade himɓe to Alla. Iisa woni mawɗo *cakkanoowo Alla mo kaajaɗen. O ceniiɗo, o walaa fuu feloore gom, laru fuu walaa he makko. Omo seedi he waɗuɓe hakke, o teddinaaɗo ɓurɗo huune fuu ko tawa dow kammu. O nanndaa he mawɓe *cakkanooɓe Alla ɓeeto, waɗanooɓe ko'e mum'en *sadaka nyannde fuu ngam hakkeeji mum'en, nden ko ngaɗana himɓe duu *sadaka. Iisa kay, gaba go'o mursi yonki mum ngam laatanoo himɓe fuu *sadaka moytoowo hakke fuu. *Tawreeta no watta mawɓe *cakkanooɓe Alla jaccuɓe, amma hunayeere Alla gaɗa jippaaki *Tawreeta watti Ɓiɗɗo laatiiɗo kuuɓuɗo faa abada. Nder ko ngonɗen eɗen kaala ɗum ko ɓuri woni: Eɗen ngoodi mawɗo *cakkanoowo Alla gonɗo dow, no jooɗii nyaamo Alla Jom baawɗe e teddungal. Omo golla, golle makko nder nokkuure seniine, *hukumuuru goongaaru. *Hukumuuru nduu, Joomiraawo waɗi ndu, hanaa neɗɗo gom waɗi ndu. Mawɗo *cakkanooɓe Alla fuu no suɓee ngam yottinde to Alla hadiyaaji he sadakaaji kirseteeɗi. Ngam majjum waɗi no tilsi Iisa mawɗo *cakkanoowo Alla heɓa ko yottinta. Nde nii omo wonnoo nder duuniyaaru nduu non, nden o laatataakono *cakkanoowo Alla baa seɗɗa, ngam no woodi yottinooɓe sadakaaji ɓe *Tawreeta hokki laawol. *Cakkanooɓe Alla ɓeen ngollata nder nokkuure tinndinoore en ko woni dow kammu. Wakkati *Muusa siryinoo waɗa *hukumuuru nduun, Alla wi'i mo: Tinnaa, waɗir huune fuu no kollirmaami ɗum dow waamnde. Amma joonin, *Almasiihu halfinaa golle dewal, golle ɓurɗe ɗe maɓɓe wodde, ngam kanko watti amaana keso gonɗo hakkune himɓe he Alla. Amaana oo sinngaama dow podooje lobbe sanne. Nde nii tawanooma, ko amaana arano oon walaano fuu laru gom, nden ɗiɗaɓo oon waɗataakeno. Alla hi'i boofi keewɗi ɗi himɓe mum ngaɗi, nden feli ɓe wi'i: Miin Joomiraawo, miɗo wi'a on nyalaaɗe no ngaran, ɗe ngaɗidanmi he himɓe leydi *Isra'el, he himɓe leydi *Yahuuda amaana keso. Amaana keso oo, nanndataa he amaana mo ngaɗidinoomi he maamiraaɓe maɓɓe, wakkati ɗowunoomi ɓe faa ɓe mburtii leydi Misira. Ngam ɓe njogaaki amaana am, waɗi miin duu mi saanaay ɓe. Ndaa, nde ɓeydake seɗɗa: Amaana mo ngaɗidanmi he ɓiɓɓe *Isra'el oon nii: Mi wattan tilsinooje am nder hakkillooji maɓɓe, mi winnda ɗe nder ɓerɗe maɓɓe, mi laatoo Alla maɓɓe, ɓe laatoo himɓe am. Kaden fotaay neɗɗo fuu tinndina gondo mum, naa wi'a banndum: Aɗa haani annda Joomiraawo, ngam himɓe fuu no anndan kam, pamaro yahde mawɗo maɓɓe. Ngam mi yaafoto hakkeeji maɓɓe, mi moytan hakkeeji maɓɓe pat nder hakkillo am. Ɗum woni ko mbi'umi, miin Joomiraawo. Wakkati o haali habaru amaana keso oo, o hiɗɗini amaana arano oon. Joonin kay, ko naywi faa hiɗɗi ɗum, ɓadake halkude. Amaana arano oon no jogii tilsinooje kawjiiɗe laabi dewal Alla he tilsinooje kawjiiɗe nokkuure ittanaane Alla nder duuniyaaru. *Hukumuuru peccaanu pecce ɗiɗi gom no tawa nder nokkuure ndeen. Innde feccere arandere ndeen woni nokkuure seniine. Nder mayre no tawa fitilla e teebur gom, mo dow mum buuru ittanaaɗo Alla oon deketee. Feccere ɗiɗaɓere ndeen no tawa gaɗa riido palaaɗo nder *hukumuuru nduun. Inde inndiree nokkuure ɓurne senaade. Ley mayre no tawa urorde waɗiraane kanŋe e *Keesuwal amaana moytirangal kanŋe nder e yaasin fuu. Nder *Keesuwal ngaal no woodi tummbugel kanŋe gom, nder maggel no tawa nyaamdu gom wi'eteenu « *manna ». Sawru Haaruuna wilitindu, alluuje ɗe dow mum amaana arano oon winndaa no tawa nder maggal. Dow *Keesuwal ngaal no tawa nate gom tinndinooje maleykaaɓe ɗiɗo gom kollooɓe teddungal Alla wi'eteeɓe keruba'en. Ɗowdi bippoole majje no kuura ommbirgal *Keesuwal ngaal. Amma joonin en ngalaa wakkati ngam famtinde kujje ɗee fuu gootel gootel. Nii kujje ɗee fuu moƴƴiniraa. Nyannde fuu *cakkanooɓe Alla ɓeen, daliila golle maɓɓe iɓe naata, iɓe mburtoo nder feccere arandere ndeen. Amma ley hitaane, mawɗo *cakkanoowo Alla oon tan woni naatoowo faa nder feccere ɗiɗaɓere ndeen, kam duu nde worre. No tilsi duu o nadda he ƴiiƴam ndabba kirsaaŋa sakkaa ngam hakkeeji makko he hakkeeji himɓe gaɗaaɗi nder rafi anndal fuu moytee. Ko *Ruuhu Ceniiɗo hiɗi holla ɗo nii: Nde nii feccere arandere ndeen no darii, too laawol naatude nokkuure ɓurne senaade ndeen walaa. Ko *Ruuhu holli ɗum no misaali tinndinoowo dow jamaanu hannden. Maana majjum woni: Hadiyaaji e sadakaaji kirseteeɗi ngam Alla mbaawtaa itti wamre hakke wonnde nder ɓerɗe himɓe. Ko woni no hiɗee haaleede ɗo woni filla nyaamɗe, jarɗe e lootaaki ngam laaɓal. Tilsinooje non daarooje mbuurnam ɓanndu, gonnooɗe no ngolliree fadde Alla wattitide huune fuu. *Almasiihu wanngi joonin hano mawɗo *cakkanoowo Alla, ngam waddande en moƴƴereeji lobbi. O naati *hukumuuru ɓurnu manngu e ɓurnu huuɓude. *Hukumuuru ndu junngo ɓii-aadama waɗaay. *Hukumuuru ndu tawaaka nder duuniyaaru meeɗen. O naati gaba go'o nder nokkuure ɓurne senaade. O naddaay ƴiiƴam ilooji, naa ƴiiƴam ga'i gom. Ƴiiƴam hoore makko o naddi, o rimɗini en faa abada abadin. Ƴiiƴam ilooji, ƴiiƴam ga'i e ndooni nyale wulaange, kam'en mbiccetee dow waɗuɓe hakke ngam laaɓinde ɓe hano no finaa-tawaaji tilsiniri ɗum. Nde nii goonga fuu, nii haani waɗeede, too no woodi ko ɓuri ƴiiƴam *Almasiihu baawɗe naa? Kanko mo nder ardaŋal *Ruuhu duumiiɗo sakkani Alla hoore mum. O laatii *sadaka mo walaa fuu feloore. Ƴiiƴam makko ɗam laaɓinta ɓerɗe meeɗen, itta ɗe nder gaɗol golleeji bonɗi ngam ɗowtanoɗen Alla duumiiɗo. Ko waɗi Iisa laatii gartiroowo potal hakkune himɓe he Alla, kam woni ko himɓe ɓe Alla noddi keɓa ndonu nduumiingu, ngu Alla he hoore mum fodanii ɓe nder amaana keso. Maayde Iisa wari rimɗini himɓe, waɗunooɓe hakke nder jamaanu amaana arano. Nokku fuu to ɗerol cenndol ndonu tawa, no tilsi lamnee ko binnduɗo ngol oon maayii. Ngam tabbat ɗerol ngool gollataa nde hanaa binnduɗo oon maayu non. Ndenne, nde nii binnduɗo ngol oon maayaay, ngol gollataa. Ngam majjum waɗi, amaana arano oon tabbitittaa, nde ƴiiƴam rufaaka. Ko *Muusa janngi tilsinooje tawaaɗe nder *Tawreeta ɗeen yeeso himɓe fuu, o hooƴi ƴiiƴam ga'i, ƴiiƴam ilooji, o hawrodiri e ndiyam. O suuwi leeɓi baali boɗeeji he licce isop nder ƴiiƴeele ɗeen, o wicci he dewtere *Tawreeta, nden o wicci he himɓe fuu. O wi'i: Ɗum woni ƴiiƴam tabbintinoojam amaana mo Alla tilsini tokkon. O wicci ɗam kaden dow *hukumuuru wonndu nder nokkuure ittaane Alla ndeen. O wicci ɗam he gineeji dewirɗi Alla ɗiin fuu. Ndenne hano no *Tawreeta holliri ɗum, ƴiiƴam no lamna huune fuu, amma nde ƴiiƴam rufaaka, jaafol hakke walaa. Nde nii no tilsi kujje tinndinooje kujje gonɗe dow laaɓiniree sadakaaji, ndenne kujje goongaaje gonɗe dow ɗeen kay kaanaana laaɓiniree *sadaka gom ɓurɗo sadakaaji ɗiin. *Almasiihu naataay nder nokkuure ɓurne senaade nde ɓii-aadama waɗi. Amma, nder nokkuure ɓurne senaade wonnde dow kammu o ƴeenyi, to o woni omo darani en yeeso Alla. Nokkuure ɓurne senaade nde juuɗe ɓiɓɓe aadama ngaɗaay ndeen, nokkuure tinndinoore nokkuure ɓurne senaade goonga e goonga wonnde dow kaamu non. Mawɗo *cakkanooɓe Alla hitaane warde hitaane no naata nder nokkuure ɓurne senaade, hanaa ngam sakkude ƴiiƴam hoore mum amma ngam sakkude ƴiiƴam fereejam gom. Amma en ngi'ii ko *Almasiihu kay gaba go'o naati ngam sakkude hoore mum. Se tawinoo kile keewɗe o naatunoo, nden o torretenoo kile keewɗe illa fuɗɗorde duuniyaaru. Amma nde goonga nder wakkatiiji cakitiiɗi ɗii, nde worre o wanngi. Har banngol makko ngool, o mursi yonki makko gaba go'o ngam moytude hakke himɓe. Ɓii-aadama fuu, nde worre tan maayata, gaɗa mum Alla hiito joomum. Hano non duu *Almasiihu mursiri yonki muuɗum gaba go'o ngam o ronndo hakke himɓe heewɓe. O wanngowan nde ɗiɗaɓere, hanaa ngam ronndaade hakke himɓe, amma ngam hisinde doomuɓe gartol makko. *Tawreeta Muusa no tinndinoore kujje lobbe garooje tan, amma nde hanaa ɗe goonga e goonga. Baa nii ko nde tilsinii sadakaaji ngaɗee hitaane warde hitaane nde waawaa waɗi, hiɗuɓe ɓadaade Alla har gaɗol sadakaaji ɗii laatoo huuɓuɓe. Nde nii sadakaaji ɗii mbaawiino ɓadinde himɓe, nden waɗooɓe ɗi ngayniino golle mum'en. Ngam nde nii rewooɓe ɓeen laaɓinaama ngam hakkeeji mum'en nde worre lok, nden hakkillooji maɓɓe ummataakono kaden. Amma nde goonga, hitaane fuu sadakaaji ɗii miccintinta ɓe hakke maɓɓe. Ƴiiƴam ga'i e ilooji ɗam waawaa moyti hakke sam, waɗi, wakkati *Almasiihu naatannoo duuniyaaru, o wi'i Alla: A hiɗaa hadiyaaji e sadakaaji kirseteeɗi, amma a waɗani kam ɓanndu ngam mi ɗowtane. Sadakaaji bulaaɗi e sadakaaji gaɗaaɗi ngam moytol hakke duu mbelaa ɓerne maa. Yaa Alla ! Ndaa, mi wari ngam waɗude muuyɗe maaɗa. Nii ɗum winndiraa dow am nder dewte. Arannde nii ko *Almasiihu wi'i Alla nii: A hiɗaa hadiyaaji, a hiɗaa sadakaaji kirseteeɗi naa buleteeɗi. A hiɗaay ɗi, ɗi mbelaa ma. Amma *Tawreeta tilsini sadakaaji ɗii fuu ngaɗee. Gaɗa mum, o wi'i Alla: Ndaa, mi warii ngam mi waɗa muuyɗe maa. *Almasiihu itti sadakaaji arani ɗiin, waddi *sadaka keso gom. Wakkati Iisa *Almasiihu waɗunoo muuyɗe Alla ɗeen, en fuu en laaɓinaama he hakkeeji meeɗen. Ngam, o hokki ɓanndu makko laatanoo en *sadaka. O hokkii ndu gaba go'o faa abada abadin. *Cakkanooɓe Alla no daroo nyannde fuu dow koyɗe mum'en ngam waɗude golle mum'en. Iɓe njottina sadakaaji ɗiin wakkati fuu, amma sadakaaji ɗiin mbaawtaa moyti hakkeeji himɓe. Amma *Almasiihu kay no seedi he *cakkanooɓe Alla ɓee. Gaba go'o o sakki hoore makko ngam hakkeeji himɓe. *Sadaka oo duu, heƴi kam tan faa abada. Gaɗa gaɗol *sadaka oo o jooɗoowi nyaamo Alla, to o doomi Alla sorna wayɓe makko ley teppere makko. Ndenne he *sadaka gooto oo, o waɗi ɓe o laaɓinnoo he hakke mum'en huuɓuɓe faa abada abadin. *Ruuhu Ceniiɗo duu no seedanoo en dow majjum, no wi'a: Alla Joomiraawo wi'i: Ndaa amaana mo ngaɗidanmi he maɓɓe nder balɗe garooje nii: Mi wattan tilsinooje am nder ɓerɗe maɓɓe, mi watta ɗe nder hakkillooji maɓɓe. *Ruuhu Ceniiɗo duu no seedanoo en no wi'a kaden: Alla Joomiraawo wi'i: Mi moytan sam hakkeeji maɓɓe he bonandaaji maɓɓe nder hakkillo am. Ndenne, nde nii hakkeeji fuu njaafaama, *sadaka moytoowo hakkeeji fuu haajaaka kaden. Banndiraaɓe am, ƴiiƴam Iisa ndufaaɗam ɗam hokki en semmbe naatude nokkuure ɓurne huune fuu senaade. O udditani en laawol kesol goodungol yonki, laawol kesol naatirteengol har riido *hukumuuru seniinu nduun. Laawol ngool woni maayde makko. Eɗen ngoodi mawɗo *cakkanoowo Alla, ardinaaɗo suudu Alla. Ndenne, en ɓado Alla he ɓerne lamnde he tammude mawne nde goonɗinol meeɗen hokki en. Ɓerne lamnde, nde ko boni fuu walaa nder mum, he ɓanndu lamniraanu ndiyam laaɓɗam. En tiɓinoo sanne tammude meeɗen, tammude nde annduɗen fakat no goonga, ngam gaɗanɗo en fodoore ndeen, no kolniiɗo. En ngattu hakkillo meeɗen ndaaren no mballodirten hakkune meeɗen, faa hidde he gaɗanodirol golleeji lobbi naata hakkune meeɗen. To en paddo koyɗe he kawriiɗe meeɗen hano no woɓɓe paddorto koyɗe mum'en. Amma en cemmbinɗinodir ɓerɗe, ngam en ngi'ii nyalaane Joomiraawo ɓadake. Nde nii eɗen keero, eɗen ngaɗa hakke gaɗa ko annduɗen goonga oon faa laaɓi, paamen ko *sadaka ittoowo hakkeeji gom fuu walaa gaɗa kaden. Amma ko horani en woni keɗoɗen kiite Alla nder kulkulal manngal. Kiite gardooje hiite haaɗunge, halkoowe wayɓe Alla. Se neɗɗo murti he *Tawreeta Muusa, nde himɓe ɗiɗo naa tato ceedake, joomum no waretee non, yurmeene fuu walanaa joomum. Ndenne, ɗume laatoto kiite neɗɗo banyuɗo ɓii-Alla, ndaari meere ƴiiƴam makko ndufaaɗam ngam amaana, ƴiiƴam laaɓinoojam, dey kaden yenni *Ruuhu Alla, Ruuhu kokkoowo moƴƴere? Oɗon mbaawi miilaade iri kiite, ɗe iri neɗɗo oo haani naa? Ngam eɗen anndi Alla bi'uɗo: Miin jeyi yottitaare, miin yoptoto neɗɗo fuu dey-dey ko waɗi. Alla wi'i duu: Miin, Joomiraawo mi hiitoto himɓe am. Hey, naatol neɗɗo nder juuɗe Alla duumiiɗo no hulƴinii sanne ! Miccitee he ko waɗunoo nder mbuurnam mooɗon aranam, wakkati ngoonɗinɗon Iisa *Almasiihu. On munyii keddi baawɗe mooɗon. Wakkatiiji gom on njennaama, on cemtinaama caka jama'aare. Wakkatiiji gom on torraama, wakkatiiji gom oɗon mballa wonɓe no torree hano mooɗon gom. On njurmake wonnooɓe ley kasu. Wooɗi, on njaɓi teetaɗon ko njogiɗon fuu. On njaɓirii ɗum welwelo, ngam oɗon anndi, ko oɗon ngoodi ko ɓuri kujje ɗee fuu wooɗude, kujje ɗe tabbitata faa abada abadin. Ndenne, to mboppee hoolaare mooɗon, ngam inde woodi mbarjaari mawni. Munyal kaanuɗon, ngam waɗude ko Alla hiɗi, keɓon ko o fodani on. No winndaa wi'aa: Seɗɗa hori, seɗɗa tan hori kaanuɗo wara oon, wara, o warilawan. Alla wi'i: Goonɗinɗo kam, no dartiiɗo. Goonɗinol mum no wurnan ɗum. Amma nde o hokkii kam ɓaawo, mi nanataa belɗum joomum. Enen kay, en njeydaaka he kokkooɓe Alla ɓaawo, kalkooɓe. En goonɗinɓe Alla, en kisintee duu. Goonɗinol Alla, tabbintinde keɓol ko neɗɗo tammi non, laawol anndude goongaaji ɗi neɗɗo hi'ataa. Ngam maggol Alla yardi he maamiraaɓe meeɗen. Ngam en ngoonɗini waɗi paamuɗen ko he haala makko o tagiri dow e ley. Ko hi'etee fuu tagiraama he ko hi'ataake. *Haabiila, ngam goonɗinii waɗi o ittani Alla *sadaka ɓurɗo *sadaka *Kayinu. Ngam o goonɗinii waɗi Alla jaɓi sadakaaji makko, famtini mo ko o dartiiɗo. Goonɗinol makko ngool waɗi baa nii ko o maayi, omo he waajaade. Enok, ngam goonɗinii Alla waɗi ƴencinaa dow ngam to meeɗu maayde sam. Neɗɗo fuu hi'aay mo kaden, ngam Alla ƴencinii mo. Se goonga duu, dewte ceedanake mo, mbi'i illa o ƴencinaaka, omo weli Alla. Neɗɗo fuu waawtaa weli Alla, nde nii joomum goonɗinaay. Neɗɗo fuu ɓadii Alla, tilay goonɗina ko Alla no ɗon, omo moƴƴana tefooɓe mo duu. Nuhu, ngam goonɗinii waɗi o ɗowtani Alla cappiiɗo mo dow fii, garoowo mo o hi'aay. O waɗi ko Alla wi'i mo. O seki laana ndiyam kaan ngam o danna koreeji makko. O holli ko himɓe ngaɗi hakke. Ngam goonɗinol makko ngool, o laatii dartiiɗo to Alla. *Ibrahim, ngam goonɗinii Alla waɗi, o jaɓi ko Alla wi'i, o yaha nder leydi ndi kam fodi hokka mo. *Ibrahim dilli, tawi anndaa to fa'i. Ngam o goonɗinii Alla waɗi o hoɗi ley *hukumuuru makko nder leydi ndi o fodanaa ndiin. Isiyaaku he Yakuuba duu njooɗii ley hukumuuji mum'en hano no *Ibrahim jooɗori nder mayri. Nii waɗi ko Isiyaaku e Yakuuba ndoni kam'en duu fodoore ndeen. *Ibrahim waɗi ɗum ngam o haaɓi o hi'aay huɓeere duumiine nde Alla diidi, nyiɓani mo ndeen. *Ibrahim, ngam goonɗinii waɗi heɓi ɓeyŋu baa nii ko naywi. Saratu, deekiiko duu no dimaro. O tabbintinii ko Alla no yottinan haala mum. Ngam majjum waɗi he nayeejo gooto oo, naywuɗo faa no heɗi maayde, jippotooɓe ɗuɓɓe ƴuwi. Dimma maɓɓe no fota dimma koode kammu, naa taasiiri daane maayo ndi limataako. Himɓe ɓee fuu maaydi goonɗinol Alla, ɓe keɓaay podooje ɗe Alla waɗi ɗeen. Amma ɓe kolliri ɗe to woɗɗi, ɓe nani belɗum. Ɓe njaɓi ko ɓe weerɓe nder duuniyaaru. Haaluɓe iri haalaaji ɗii kolli ko kam'en no tefa leydi halal mum'en. Nde nii ɓe miccitakeno leydi ndi ɓe ndillunoo nder mum, nden ɓe keɓiino laawol soƴƴaade. Amma ɓe ndekii hakkillo maɓɓe dow nokkuure ɓurne wodde, nokkuure wonnde dow. Ngam majjum waɗi, ɗum semtinaaki to Alla, Alla noddiree Alla maɓɓe, ngam o siryanake ɓe huɓeere gom. *Ibrahim tabbintinii ko Alla no waawi ummintinde maayɗo, ngam majjum waɗi eɗen mbaawi wi'ude ko Alla hokkiti *Ibrahim ɓiyum, hano maayɗo ummitii. Isiyaaku, ngam goonɗinii waɗi, o eeli Alla barkinɗina Yakuuba e Isuwa dow ko warata yahde yeeso. Yakuuba, ngam goonɗinii Alla waɗi, wakkati o ɓadinoo maayde, o barkinɗini ɓiɓɓe Yusufu ɗiɗo ɓeen gooto gooto. O tuugi dow sawru makko, omo teddina Alla. Yusufu, ngam goonɗinii Alla waɗi, wakkati ɓadinoo maayde, haali dow burtaaki ɓiɓɓe *Isra'el nder leydi Misira. O tinndini ɓe, no ɓe ngaɗirta ɓanndu makko. Saarooɓe *Muusa, ngam ngoonɗinii Alla waɗi ɓe cuuɗi *Muusa lebbi tati gaɗa dimeeki mum. Ngam ɓe ngi'ii *Muusa no cukalel lobbel, ɓe kulaay tilsinoore laamiiɗo oon. *Muusa, ngam goonɗinii Alla waɗi, wakkati mawnunoo, salii wi'ee ko ɓii-Firawna debbo rimi mo. *Muusa ngam goonɗinii Alla waɗi suɓii wondude he himɓe Alla nder torraaji mum'en, baa nii ko omo waawi wuurude mbuurnam mbelɗam nder wakkatiyel seɗɗa. O hi'i ko o yennee no *Almasiihu yenniroytee, no ɓurani mo heɓude njawdi Misira fuu. Ngam gite makko ngalaana no ndeki dow mbarjaari ndi o heɓoyta. *Muusa, ngam goonɗinii Alla waɗi o hulaay tikkere laamiiɗo Misira, o dilli Misira. O darii nokkuure worre, hakkillo makko no fukkii hano neɗɗo gi'uɗo Alla mo neɗɗo fuu hi'aay. Ngam o goonɗinii Alla waɗi o waɗi himɓe *Isra'el puɗɗi waɗude *Juulɗe dimɗinol Isra'ilankooɓe. O wi'i ɓe, ɓe mbicca ƴiiƴam he dammbule cuuɗi maɓɓe to maleykaajo ittoowo yonki oon waru afo dimaaɗo maɓɓe fuu. Ɓiɓɓe leydi *Isra'el, ngam ngoonɗinii waɗi, he koyɗe maɓɓe, ɓe njaaɓi dow leydi njoorni ɓe pedditi maayo Maaliya. Amma wakkati ɓiɓɓe Misira tefunoo peddita, ɓe njoolii nder maggo. Ɓiɓɓe leydi *Isra'el, ngam ngoonɗinii waɗi, wakkati ɓe ngaɗunoo balɗe jeɗɗi iɓe piiloo huɓeere Yeriko, birniyol huɓeere ndeen saami. Rahab, debbo pijoowo oon, ngam goonɗinii Alla waɗi wardaaka he tottitiiɓe Alla. Seyo e jam, o jaɓɓori ɓiɓɓe *Isra'el horuɓe leydi makko. Ɗume mbi'anmi kaden? Wakkati oo heƴataa kam mi haala, mi senndodira haalaaji dow Gideyon, Barak, Samson, Yefta, Daawda, Samuwiila, naa dow annabiiɓe gom. Ɓe fuu, ngam ɓe ngoonɗinii Alla waɗi, ko ɓe koni leyɗe ɗuɗɗe, ɓe nyaami ɗe. Ɓe laamorii dartinaaku, ɓe keɓi podooje ɗe Alla waɗani ɓe, ɓe maɓɓi kunndule muusuuji ladde. Ɓe keli baawɗe hiite haaɗunge, ɓe kisi coppol takubaaje belɗe. Ɓe tampuɓe amma ɓe ngartii semmbenteeɓe. Ɓe laatii suusuɓe nder koni, ɓe ndiiwii konuuji garɗi he maɓɓe. Rewɓe gom, ngam ngoonɗinii waɗi maayɓe maɓɓe gom ummintinaa. Himɓe gom torraama faa ɓe kosi maayde, amma ɓe calii tettineede ngam ɓe maaya, ɓe ummintinee nyannde darŋal no ɓurani ɓe. Woɓɓe duu njennaama, ɓoccaama. Ɓe nanngaama, ɓe kaɓɓiraama callali, ɓe uddaama. Nder maɓɓe, woɓɓe paɗɗaama kaaƴe faa maayi. Woɓɓe taƴaa, cenndaa ɗiɗi, woɓɓe mbardiraama takubaaje. Woɓɓe no wakkati fuu nder perol, iɓe ɓorno guri be'i naa baali. Ɓe teetaama huune fuu ko ɓe njogii. Ɓe torraama, ɓe ngaɗaama ko metti fuu. Iɓe piilo nder laddeeji e ley baamle, iɓe njooɗoo nder lowi, nder gayɗe. Duuniyaaru nduu fotaay baa to ɓe ngarta ɓe njooɗoo nder mum. Himɓe ɓee fuu, manaama ngam ɓe ngoonɗinii Alla, amma nder maɓɓe walaa keɓuɗo fodoore Alla. Ngam Alla siryanake en goɗɗum nafoojum sanne, waɗi ɓe mbaawaa heewtude huune ndee, nde hanaa min keewti nde non. Enen wonɓe no tummbi caka goonɗinɓe re'ataa, holluɓe noy goonɗinol mum'en foti eɗen kaani woppude donngal fuu goongal no haɗa en yahde yeeso. Accen waɗude hakke fuu gonɗe no jiiɓa en, tittinkinoɗen illa fuɗɗorde nder ko ƴameɗen, faa njottoɗen he timmoode majjum. En ndeku gite meeɗen dow Iisa, omtanɗo en laawol goonɗinde Alla, balloowo en goonɗinol meeɗen huuɓa cap. Ngam belɗum ɓerne nde o heɓata, waɗi o suusi maayde dow *leggal bardugal. O wannaaka semteene nde o yarata ngam maayde makko dow maggal. Joonin, omo jooɗii nyaamo jooɗorgal Laamu Alla. Miccitee no Iisa munyiri nganyaandi ndi waɗooɓe hakke kolli mo, heɓa to tampiri helu ɓerɗe mooɗon. Habdo mooɗon he hakke, heewtaaki to ndufoton ƴiiƴam ginan. On njeggitii haala cemmbinɗinooka, iri haala ka baaba haalanta ɓiyum, no wi'a: Ɓiyam, taa yawa eeltol Joomiraawo, taa nanu naawɗum, se o felii ma. Ngam mo Joomiraawo hiɗi eltata, o fela mo o daari hano ɓiyum. Munyee eltol ngool, ingol moƴƴina mbuurnam mooɗon, ingol holla ko Alla no ada on hano ɓiɓɓe mum. Ɓiɗɗo oye woni mo baaba mum eltataa? Ɓiɗɗo fuu no eltee. Nde nii Alla eltaay on, ndenne hanaa kanko jeyii on, on kanaa ɓiɓɓe Alla. Wooɗi duu, eɗen ngoodi baabiraaɓe nder duuniyaaru, eltooɓe en, en teddinii ɓe, sako *Baaba meeɗen gonɗo dow eltoowo en ngam keɓen mbuurnam faa abada. Baabiraaɓe meeɗen no elta en, ngarten no ɓe ngiɗi ngam wakkati seɗɗa. Amma Alla no elta en ngam ɓeydaari meeɗen, ngarten seniiɓe hano makko. Wakkati eltol, belɗum walaa, sey nii naawɗum. Amma gaɗa mum, ingol rimana jaɓuɓe eltee ɓeen jam e dartinaaku. Ngam majjum cemmbinɗinee juuɗe mooɗon tampuɗe, cemmbinɗinee koppi mooɗon comuɗi. Moƴƴinanee koyɗe mooɗon laabi dartiiɗi, ngam to koyɗe mooɗon laƴooje larɗu amma ɗe nyawta. Tittinkinee, ngaɗee keddi baawɗe mooɗon, njooɗodoɗon himɓe he jam. Ngarton seniiɓe, ngam nde hanaa jonnde seniine walaa gi'oowo Joomiraawo. Kakkilee, to neɗɗo mooɗon fuu saloo moƴƴere nde Alla waɗani ɗum. To neɗɗo mooɗon fuu laatoo wabbere bonde, raaɓa heewɓe hakkune mooɗon. Kinnee to baa gooto mooɗon laatoo jaahili, mo wannaaka he ko Alla wi'i ɗum hano Isuwa, connuɗo mawniraaku mum ngam le'al. Oɗon anndi gaɗa mum, o yehii to baabiiko ngam barkina mo, amma baabiiko salii. O tefi fuu no o waɗata ngam baabiiko heɓa moƴƴere gom hokka mo, amma meere. Baa nii ko o woyi walaa ko ɗum nafi. Onon, wakkati ɓadiɗon Alla, on ngaraay fuu to waamnde gom nde mbaawɗon meemude, ir waamnde *Sinayi, to hiite huɓɓaa, to niɓɓi, to ɓalinde waɗi. On nanaay daane luwal, on nanaay haala fuu. Ɓiɓɓe *Isra'el nanunooɓe ɗum duu ndaraaki kettinani haala fuu kaden. Ɓe mbaawaay hettinaade tilsinoore Alla wi'ude: Yonki fuu meemi waamnde ndee, baa se laatii ndabba non, no faɗɗetee kaaƴe, waree. Ko ɓe ngi'ata ɗum no hulƴini, ngam *Muusa e hoore mum wi'i ko kam huli sanne faa kam no diwna. Amma onon, on ngari waamnde *Siyon, huɓeere Alla duumiiɗo, kayre woni *Ursaliima keso, huɓeere wonnde dow, to maleykaaɓe ujunaaji ujunaaji kawriti nder welwelo. On ngari nder hawriine goonɗinɓe Alla aranɓe, ɓe inɗe mum'en mbinndaa toon dow. On ngari to Alla kiitotooɗo himɓe fuu. On ngari to himɓe dartiiɓe, ɓe Alla waɗi huuɓuɓe. On ngari to Iisa gartirɗo potal hakkune himɓe he Alla ley amaana keso. Iisa mo ƴiiƴam mum rufaa, ƴiiƴam makko no waajoo en sanne ɓurde ƴiiƴam *Haabiila dufaaɗam. Ndenne, tinnee to caloɗon hettinaade Alla gonɗo no haala. Ngam nder duuniyaaru, *Muusa haalani ɓiɓɓe *Isra'el amma ɓe calake hettinaade mo. Kamɓe duu ɓe kisaay tikkere Alla. Enen, illa dow Alla haaldi he meeɗen nde nii en tottitake mo, sikka fuu walaa en kisataa. Ndenno daane Alla yinngii leydi, amma hannden o waɗani en fodoore gom, o wi'i: Mi yinngan leydi ndii, kaden hanaa kayri tan, mi yinngan kammu nguu duu. Konngol kaden ngool no holla ko tagaa fuu no yinngetee, moytee heɓa kujje ɗe njinngataako ɗeen nduumo. Ngam majjum nde nii en keɓi laamu ngu yinngataako, kulen Alla, njetten mo, teddinen mo nder leesinaaku ngu o hiɗi. Ngam nde goonga, Alla meeɗen no hiite nyaamoowe. Tintinkinee nder hiɗodirde ngam on banndiraaɓe. To njeebee jippinol weerɓe, ngam woɓɓe nder rafi anndal mbernii maleykaaɓe. Miccitee he uddaaɓe hano on fuu uddidaa. Miccitee he torraaɓe hano on fuu torridaa. Neɗɗo mooɗon fuu teddina dewngal. Worɓe he rewɓe wonɓe nder dewngal, tilay neɗɗo mooɗon fuu daroo he banndum. Ngam Alla no hiitoto piijooɓe nder dewngal he ɓe ngalaa nder dewngal fuu. Kakkitee ko'e mooɗon he hidde seedere. Ceyoroɗon ko ngooduɗon, ngam Alla wi'ii: Abada mi woppataa ma. Abada mi yeebataako ma ! Ngam majjum waɗi eɗen mbaawi mbi'i he ɓerne worre: Joomiraawo woni ballo am, mi hulataa. Ɗume neɗɗo waawani kam? Miccitee ardiiɓe aranɓe, waajiiɓe dow haala Alla. Miccitee noy ɓe njooɗori nder mbuurnam maɓɓe, ndaaree no ɓe timminiri mbuurnam maɓɓe, nyemminon goonɗinol maɓɓe. Iisa *Almasiihu, no wontirnoo keeŋa, non o woniri hannden, non duu o jooɗorto faa abada abadin. To njaɓee waaju fereejo gom, waaju mo tokkaay laawol goonɗinol meeɗen hooƴa hakkillooji mooɗon. Ko ɓuri wodde, woni moƴƴere Alla semmbinɗina ɓerɗe mooɗon. Amma tokkol tilsinooje dow nyaamdu, tilsinooje non ɗe nafataa tokkuɓe ɗum'en. Enen, eɗen ngoodi sakkirde, amma *cakkanooɓe Alla gollooɓe nder *hukumuuru ceniinu ngalaa laawol nyaamude huune fuu ko sakkaa dow mayre. Mawɗo *cakkanooɓe Alla no nadda ƴiiƴam ko hirsaa sakkanaa Alla ley nokkuure ɓurne nokku fuu senaade ngam moytol hakkeeji, amma tewu ko hirsaa sakkaa yaasin hoɗorde ndeen wuletee. Ngam majjum waɗi Iisa duu maayi gaɗa wuro, ƴiiƴam mum rufi ngam har majjam o laaɓina himɓe he hakkeeji mum'en. Ndenne enen duu, en mburto, tawowen mo gaɗa wuro, njaɓen cemtineɗen no o semtiniraa. En ngalaa huɓeere duumotoone nder duuniyaaru nduu, amma eɗen tefa huɓeere duumotoone waroore gom. *Sadaka meeɗen mo ngaɗanten Alla woni tinnoɗen eɗen teddinan mo nder haalude he nder jardaaki ko Iisa *Almasiihu woni kisinoowo meeɗen. To njeebee waɗude ko wooɗi. Cenndee ko njogiɗon, kokkaron ɓeeto. Ɗum woni *sadaka belɗo Alla. Ɗowtanoɗon ardiiɓe mooɗon. Leesinee ko'e mooɗon, ngaɗon ko ɓe mbi'i on, ngam kamɓe ndoomi on. Alla duu ƴamtan ɓe noy ɓe anndiri on. Tokkee ko ɓe mbi'i, accon ɓe ngolla, golle maɓɓe nder belɗum ɓerne, hanaa nder mettal ɓerne. Ngam nde ɓe ngaɗirii ngal mettal ɓerne, ɗum nafataa on. Miɗen eela on du'aa'u. Min tabbintinii ko ɓerɗe amin no laaɓi. Miɗen ngiɗi waɗude ko haani nder huune fuu. Miɗo eela on faa noy walaa ndu'anoɗon kam, Alla hokka kam laawol wartoyde to mooɗon law. Alla jom jam, ummintini Iisa he maayde, Joomiraawo meeɗen laatiiɗo duroowo baali mawɗo, dufuɗo ƴiiƴam mum, watti amaana keso duumotooɗo hakkune himɓe he Alla. Alla hokka on baawɗe waɗude ko wooɗi no ɗum wa'i fuu, ngam ngaɗon muuyɗe makko. O wartira on ko welnanta mo ɓerne ngam Iisa *Almasiihu. Teddungal laatanoo Iisa *Almasiihu faa abada. Aamiin ! Banndiraaɓe, ko mbinndanmi on ɗum juutaa sanne, mi eeli on kettinee waajuuji cemmbinɗinooji ɗii. Miɗo haalana on ko banndii'en Timote yoofaama. Nde o warilawi to am, mi wardan he makko to mooɗon. Miɗen njewta ardiiɓe mooɗon he hiɗuɓe Alla wonduɓe he mooɗon fuu. Banndiraaɓe meeɗen ƴuwɓe leydi Italiya duu no njewta on. Moƴƴere Alla wonda he mooɗon, on fuu ! Miin Yakuuba, golloowo wakkiliiɗo he Alla he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, winndani on ɗerol ngool, onon cuuɗi baaba sappo e ɗiɗi cankitiiɗi nokku fuu. Miɗo sanna on. Banndiraaɓe am, nde nii torraaji feere-fereeji keewtake on, njaɓiree ɗi welwelo manngo. Ngam oɗon anndi, nde nii goonɗinol mooɗon daartake nder torraaji ɗiin, ɗi ngaɗan on tittinkiniiɓe. Amma, sey nde tittinkinaaku mooɗon ɓenndi, ko laatoɗon huuɓuɓe kap, ɓe huune fuu ŋakkanaay. Ndenne, nde nii goɗɗo nder mooɗon ŋakki hikmaaku, joomum eela Alla, hokka ɗum ngu. Ngam Alla woni geɗo kokkoowo, mo ƴamtataa. Amma sey nii joomum eeliraa goonɗinol, tawee sikkaay. Ngam cikkuɗo fuu no nanndi he benkeƴƴe, ɗe henndu soggata no hiɗiri. Neɗɗo fuu ga'uɗo nii, to miilo kam no heɓan goɗɗum he Joomiraawo. Ngam neɗɗo oo, ɓerne mum senndake. O anndaa fuu ko o hiɗi. O walaa hoolaare hoore makko nder ko o watta fuu. Banndiraawo goonɗinɗo fuu, no haani nde nii no talka, nana belɗum, ngam yeeso Alla joomum no tedduɗo. Goonɗinɗo diikuɗo duu, no haani nana belɗum, ngam Alla ɓurdinaay mo ɓeeto. Diikuɗo, pinndi nder ngesa non, balɗe seɗɗa sooto. Nde nyawli, naange ɗaylina aawitirdi ndiin, pinndi mayri sooto saama, wodde mayri fuu majjaa. Nii diikuɗo saamirta, maaya, golleeji mum ɗi tokkitii fuu mbona. Belɗo hoore woni munyuɗo wakkati naati nder cii'aaki. Ngam nde o tittinkinake, Alla melliran mo mbuurnam nduumiiɗam, ɗam o fodani hiɗuɓe mo. Nde neɗɗo no woodi anniya waɗude ko boni, to joomum wi'u Alla uppi ɗum, waɗa bone oo. Ngam Alla uppataa neɗɗo waɗa bone. Neɗɗo fuu duu waawaa uppi Alla waɗa bone. Amma neɗɗo fuu suuno mum bonngo uppata ɗum, fooɗa ɗum waɗa ko wooɗaa. Gaɗa majjum, aawdiiri suuno bonngo, nde fuɗi rimataana hakke. Wakkati hakke mawni faa ɓenndi, kam duu rimataana maayde. Banndiraaɓe am horsuɓe, to majjinee ko'e mooɗon. Moƴƴere e kujje lobbe fuu ɗe kokketeɗen, dow ƴuwanta en. Ɗum fuu, ɗum ƴuwataana to Alla *Baabiraawo, taguɗo ko woni no yayna nder kammu fuu. Alla waylataako, o sottataa, o niɓɓataa. Kanko muuyi, waɗi en ɓiɓɓe makko. Har haala makko goongaha, o waɗi en rimitaaɓe, ngam laatoɗen artuɓe nder ko o tagi fuu. Banndiraaɓe am horsuɓe, paamee ko no haani neɗɗo mooɗon fuu horkita nowru mum hettinoo, amma to ɗuuɗu hunnduko. To yaawu ɓernude, ngam ɓernuɗo wattaa ko dartii yeeso Alla. Ndenne mboppee huune fuu ko tunninta on he ko wattata borondi nder ɓerɗe mooɗon. Leynee ko'e mon njaɓɓoɗon haala ka Alla aawi nder ɓerɗe mooɗon, ngam ika waawi hisinde yonkiiji mooɗon. To ndaree he kettinaaki tan, amma ngaɗee ko haala Alla wi'i on. Nde hanaa non on njammbake ko'e mon. Kettintooɗo ka tan, dey waɗaay ko ka wi'i, wa'aana ƴeewuɗo yeeso mum nder danndorgal, ngam hi'a no wa'i. Amma wakkati seɗɗa gaɗa mum o yeggita no ngo wa'i. Amma neɗɗo fuu watti hakkillo janngi tilsinooje kuuɓɗe, dimɗinooje, feŋi he majje, hettinanii ɗe, yeggitaay ɗe, waɗi ko ɗum wi'i nder majje, Alla no welnan neɗɗo oo nder ko waɗata fuu. Neɗɗo fuu adi hoore mum no wakkiliiɗo he Alla goonga e goonga, ko waawaa dawrani ɗemngal mum, majji. Wakkilaaku mum duu no meere. To Alla *Baabiraawo meeɗen, wakkilaaku goonga e goonga woni: Wallude rewɓe ɓe goriraaɓe mum'en maayi, alatuumi'en nder mettal ɓerɗe mum'en he faddaade hoore mum he tuuni duuniyaaru fuu. Banndiraaɓe, onon goonɗinɓe Iisa *Almasiihu Joomiraawo men jom teddungal, to ɓurdinee ɓiɓɓe aadama. Nde jom njawdi, ɓorniiɗo kolte lobbe ɗe hano mum fuu ngalaa, no watti hootannde kanŋe, warii nder hawriine mooɗon, nde nii talka gom, ɓorniiɗo tekke kam duu warii. Nde nii on kuybiti hakkillo mooɗon fuu har jom njawdi oo, teddinɗon mo, mbi'uɗon: « Jooɗorgal lobbal nii, jooɗa. » Dey mbi'on talka oon duu: « To jooɗa, dara. » Naa mbi'on mo: « Jooɗa ley. » Nde nii on ngaɗii nii, hakkune mooɗon on ɓurdinaay ko'e himɓe naa? On kiitoraaki miilooji bonɗi naa? Banndiraaɓe am horsuɓe ! Hanaa Alla suɓii talkaaɓe yeeso duuniyaaru fuu ngam riikinde ɓe nder goonɗinol, ɓe naata Laamu Alla, Laamu ngu o fodani hiɗuɓe mo naa? Amma onon, oɗon kaɗa talka ndimaaku mum. Hanaa riikuɓe ngoni no kaɗa on foofude naa? Hanaa kamɓe duu ngoni no njaara on yeeso hiitotooɓe naa? Hanaa kamɓe duu ngoni bonnooɓe innde Iisa, innde lobbere nde Alla waddi hakkune mooɗon naa? Nder *Tawreeta no winndaa wi'aa: Ngiɗaa gondo maa no ngiɗirɗaa hoore maa. Goonga non, nde on tokki tilsinoore mawne ndee, tilsinoore Laamu Alla, nde nii on tokkiri no nde wi'iri, on ngaɗii ko wooɗi. Amma nde on ɓurdini ko'e ɓiɓɓe aadama, on ngaɗii hakke, on njukketee ngam on tokkaay ko *Tawreeta wi'i. Ngam nde neɗɗo woofii worre tan nder tilsinooje *Tawreeta ɗeen, baa nde neɗɗo tokkii koddiiɗe ɗeen fuu, too joomum woofii tilsinooje ɗeen fuu. Ngam Alla wi'i: To yeenu, o wi'i duu: To ittu yonki goɗɗo. Ndenne, baa nde neɗɗo yeenaay, nde nii joomum itti yonki goɗɗo, too joomum tokkaay ko tilsinooje ɗeen mbi'i. Ndenne, accee haala mooɗon e mbuurnam mooɗon laatoo hano haala e mbuurnam himɓe hiiteteeɓe dow tilsinooje rimɗinooje. Tabbat ! Nyannde kiite ɗeen, yurmeene walanaa ɓe njurmaakino banndiraaɓe mum'en. Amma yurmeene ɓurata kiite ɗeen semmbe. Banndiraaɓe, toy nafakka wi'ude mi goonɗinii dey alamaaji goonɗinde goonga e goonga ngi'ataake nder golle am? Ir goonɗinol ngool no hisina neɗɗo naa? Alal-misaali, banndiraawo debbo naa gorko goonɗinɗo gom walaa ko holtoo, o nyaama hannden, o nyaamataa jaaŋo. Dey goɗɗo nder mooɗon wi'a mo: « Jam wara to maa, Alla hokke ko ɓornotoɗaa e ko nyaamata », dey hokkaay mo ko holtee e ko nyaamee. Ɗume haalaaji ɗii nafi? Non duu goonɗinol fuu darii kam tan ko seŋodiraay he golle lobbe, he ko waati fuu no go'o. Nde goɗɗo wi'ii kam, aan a goonɗinɗo, miin mi gaɗoowo golle lobbe. Mi jaaboto joomum, mi wi'a holla kam goonɗinol ngol walaa golle lobbe nder mum. Miin duu, mi hollete har golle am lobbe ko mi goonɗinɗo. A goonɗini ko Alla no gooto naa? Gasi ! Baa ginnaaji bonɗi ngoonɗini ɗum, iɗi ndiwna yeeso makko. Aan bahiima ! Aɗa hiɗi tabbintinaa ko goonɗinol ngol walaa golle lobbe, walaa fuu nafakka gom naa? Hanaa ngam maamii'en *Ibrahim tefi sakkude Isiyaaku mum dow sakkirde, waɗi Alla daari mo dartiiɗo naa? A hi'i ko goonɗinol makko e golle makko lobbe no ceŋodiri. Ko o golli ɗum duu humni goonɗinol makko. Ndenne ko Dewtere Alla wi'i ɗum tabbiti: Ibrahim goonɗinii Alla, ngam majjum waɗi Alla daari mo dartiiɗo. Ɗum duu waɗi o noddiraa higo Alla. Ndenne, on ngi'ii ko neɗɗo no noddiree dartiiɗo yeeso Alla, ngam golle muuɗum lobbe, hanaa ngam goonɗinol muuɗum tan. Non duu, Rahab, debbo jeenoowo gom, laatake dartiiɗo, ngam golleeji mum lobbi ɗi ngollunoo, wakkati o jaɓɓinoo horooɓe ɓeen. O walli ɓe, ɓe kootiri laawol feerewol gom. Neɗɗo nde foofaango walaa he mum, no maayɗo. Non duu goonɗinol fuu ngol seŋodiraay he golle lobbe, he ko waati fuu no go'o. Banndiraaɓe, heewɓe nder mooɗon to tefu laataade jannginooɓe. Ngam oɗon anndi ko minen jannginooɓe, min kiitetee kiite caɗɗe ɓurde woɓɓe. En fuu, eɗen mboofa laabi keewɗi. Nde nii neɗɗo woofataa nder haala, joomum no kuɓɗo, joomum no jaalii hoore mum. Eɗen ngatta labangal nder hunnduko puccu ngam ndawranen ngu. Ƴeewee laana ndiyam no ka foti manngu, keni mawɗi ngatta ka dogga dow ndiyam. Amma fuu nii haɗataa loocel pamarel ka awƴirtee, awƴoowo oon yaara ka to hiɗi fuu. Non ɗemngal duu worri. Ɗemngal neɗɗo no ɓuri ɗum famɗude, amma ɗum fuu haɗataa ingal mana hoore maggal ngam ingal waɗa kujje mawɗe. Ndaaree da ! No ladde foti manngu fuu, pettel no waawi wulude nde. Ɗemngal hiite non, wuddu bononda, doccal jahannama. Ingal he ɓanndu meeɗen amma ingal bonna en. Ingal sankita mbuurnam meeɗen, illa dimeeki meeɗen faa maayde meeɗen. Ɓiɓɓe aadama no elta ir dabbaaji fuu: Dabbaaji ladde, dabbaaji ɓodooji e ladooji, pooli, he liƴƴi. Amma ɗemngal kay, neɗɗo fuu waawaa dawrande ɗum. Ɗemngal balaa'u non, ngal jooɗotaako heese, ingal heewi tooke barooje. Ɗemngal njettirten Baabii'en, Alla Joomiraawo. Kanngal duu kuɗirten ɓiɓɓe aadama, ɓe Alla tagi nder nanndi mum. Jettooje e kuddi fuu nder hunnduko wooto mburtotoo. Banndiraaɓe, ɗum haanaa worrude nii. Ndiyam mbelɗam e kaɗɗam no ɓula nder ɓulirde worre naa? Banndiraaɓe, ibbi no rima jaytuuje naa? *Cabiihi duu no rima ibbe naa? Non duu, ɓunndu lamɗam ɓulnataa ndiyam mbelɗam. Hakkune mooɗon, moy woni jom hikmaaku e anndal? Nde joomum no ɗon, holla ɗum nder mbuurnam mum lobbam, nder golleeji mum gaɗaaɗi nder leesinaaku e hikmaaku. Ɗum woni woodude hikmaaku e anndal goonga e goonga. Amma, nde nii haasidaaku mbonngu e muuyo ɓurde woɓɓe no tawa nder ɓerɗe mooɗon, to piyee gabaare mbi'on on jom'en hikmaaku, on mbattiti fewre ngaɗon goonga. Ir hikmaaku nguu ƴuwataa to Alla, amma nder duuniyaaru ngu ƴuwata. Ngu ƴuwaana he miilooji himɓe, to Ibiliisa ngu ƴuwi. Ngam to haasidaaku mbonngu e muuyo ɓurodirol tawaa, toon duu piyodirol ko'e e golle bonɗe tawtee. Amma hikmaaku ƴuwngu to Alla, arannde nii hokkataana ɓerne lamnde, nden jam e hakkillo fukkiiŋo. Ingu seŋa enɗam, ingu heewi yurmeene, ingu rima golle lobbe. Ngu walaa hedran-hedran, munafikaare fuu walaa nder maggu. Waddooɓe jam, aawataana jam, ketta ko dartii. Toy pooɗodirol e kaɓe gonɗe hakkune mooɗon ƴuwata? Hanaa nder suuno mooɗon bonngo, wonngo no durwa nder ɓerɗe mooɗon, ɗe ƴuwi naa? Oɗon cuuna huune, on keɓataa nde. Oɗon ciryii ittude yonki, oɗon keewi haasidaaku, on mbaawaa heɓude ko ngiɗɗon. Oɗon kaɓa, oɗon ndukodira, on keɓaay ko ngiɗɗon ngam on eelaay ɗum Alla. On eelii, on keɓaay ko eeluɗon, ngam anniyaaji mooɗon mbooɗaa. On eelataana tan ngam humnude muuyɗe mooɗon bonɗe. Nyaamoohoy amaana ! On anndaa ko hidde duuniyaaru no wanyude Alla naa? Giɗɗo duuniyaaru, waɗii hoore mum ganyo Alla. Hanaa meere waɗi ko nder Dewtere Alla no winndaa wi'aa: *Ruuhu mo Alla watti nder meeɗen oon no hiɗi en, omo hira faa noy walaa ngam laatoɗen jogotooɓe amaana. Alla waɗanii en moƴƴere ɓurne huune fuu manngu. Ngam no winndaa nder mayre wi'aa: Alla no wanyi piyooɓe gabaare, amma omo moƴƴana leesinooɓe ko'e mum'en. Ɗowtanee Alla, dey kollon Seyɗan tiiɗa-nyiiraaku. O doggan o woɗɗoo on. Ɓadee Alla, o ɓadoto on. Onon waɗooɓe hakke, tuubee laaɓinee ko'e mooɗon. Lamnee ɓerɗe mooɗon, onon munafikiiɓe ! Ɓalinee, cimee, mbanjee gonɗi, accee ko njaltintoo on laatoo ko woynata on. Belɗum mooɗon laatoo ɓalinaaku. Leynee ko'e mooɗon yeeso Joomiraawo, o ƴettan on. Banndiraaɓe, to njancodiree. Nde nii neɗɗo janci banndum naa hiitake mo, neɗɗo janci tilsinooje Alla, hiitake ɗe duu. Nde nii a hiitake tilsinooje ɗeen duu, a tokkaay ko ɗe mbi'i, a waɗi hoore maa kiitotooɗo majje. Alla tan woni kokkoowo tilsinoore, kanko tan woni Kiitotooɗo duu. Kanko tan woni baawɗo hisinde naa halkude yonki neɗɗo. Amma aan woni moy, faa kiitoɗaa bannda? Kettinanee kam, onon wi'ooɓe: « Hannden naa jaaŋo, min njahan huɓeere maaneere he huɓeere maaneere. Min ngaɗan hitaane miɗen luumoo toon, min keɓa ceede. » Onon ɓe anndaa noy mbuurnam mum'en laatotoo jaaŋo. On saawawre wanngoore wakkati seɗɗa, nden majjaa. Nii kaanuɗon, mbi'on: « Nde Joomiraawo muuyi, min mbuuran, min ngolla ɗum naa ɗumtoo. » Amma joonin, oɗon ndonndi ko'e oɗon piya gabaaje dow on goɗɗum. Fiyude gabaare hano nii wooɗaa. Jooni, neɗɗo fuu anndi ko no waawi wadde golle lobbe, ko waɗaay ɗe, joomum waɗii hakke. Onon jom'en njawdi, kakkilee, kettinee ko mbi'anmi on. Townee daaɗe mooɗon, cimee ngam torraaji cattuɗi kewtoytooɗi on. Njawdi mon boni, kolte mon duu mooƴii. Kanŋe e cardi mooɗon tuttidii. Tuttol majje felata on, nyaama on hano no hiite nyaamirta gommbal. Duuniyaaru no taggan nder wakkati seɗɗa, amma ɗum fuu haɗaay oɗon mooɓi njawdi. Baa njobdi hettooɓe gese mooɗon, oɗon njogii ɗum. Iɗum nyiddinii yeeso Alla dawranoowo dow e ley, omo nana bojji maɓɓe. Nder duuniyaaru nduu, on mbuuri nder njawdi, on nyaamii, on njari ko ngiɗɗon. Oɗon payni ɓalli hano ga'i turkaaɗi ngam hirseede. On torrii, on kiitake, on mbarii mo waɗaay baafuy. O daraaki fuu o durwida he mooɗon. No demoowo munyirta illa ndiyam aawre faa wara ƴaawol, nden hetta. Hano non, onon duu banndiraaɓe, tiiɗee he munyal faa nyannde Joomiraawo warti. Munyee, cemmbinɗinee ɓerɗe mooɗon, ngam gartol Joomiraawo ɓadake. To mboytodiree ngam to Alla hiitoo on. Ndaa, Kiitotooɗo oon nii no darii dammbugal ! Banndiraaɓe, nyemminee annabiiɓe haalunooɓe dow Joomiraawo. Ndaaree ngi'ee no ɓe torriraa ko ɓe munyi. Ngam eɗen mbi'a welɓe ko'e ngoni munyuɓe nder torraaji mum'en. On nanii no Ayuuba munyiri faa noy walaa, kaden oɗon anndi duu moƴƴere nde Joomiraawo hokki mo. Ngam Joomiraawo no heewi yurmeene e moƴƴere. Ko ɓuri woni banndiraaɓe, to kunoree kammu naa leydi, naa goɗɗum feere gom. Nde nii on njaɓi, mbi'ee tan on njaɓi, nde nii on njaɓaay duu, mbi'ee tan on njaɓaay, ngam to Alla hiito on. No woodi hakkune mooɗon gonɗo nder torra naa? Too, joomum du'oo ! No woodi hakkune mooɗon gonɗo nder welwelo naa? Too, joomum yima yetta Alla. No woodi hakkune mooɗon nyawɗo naa? Too, joomum nodda mawɓe hawriine goonɗinɓe, ɓe mbuja mo nebbam, ɓe ndu'anoo mo dow innde Joomiraawo. Nde nii ɓe ndu'ake he goonɗinol, du'aa'u oon waɗan joomum nyawta. Joomiraawo nyawtan mo. Nde nii o waɗi hakke duu, hakke makko yaafetee. Ngam majjum, neɗɗo mooɗon fuu anndita, haalana banndum hakkeeji mum, ngaɗonodiron du'aa'u ngam nyawteɗon. Du'aa'u neɗɗo dartiiɗo no woodi baawɗe mawɗe. Eliya, tagaaɗo non hano meeɗen. O du'ii sanne, o eeli Alla to ndiyam toɓu. Duuɓi tati e lebbi jeegom, ndiyam toɓaay dow leydi. O du'itii gaɗa majjum, ndiyam toɓi, barke leydi heɓaa. Banndiraaɓe, nde nii gooto nder mooɗon waɗi hakke, woɗɗi laawol goonga, ko goɗɗo mooɗon wartiri mo dow maggol. Too, paamee ko gartirɗo mo oo hisini yonki makko he maayde, hakkeeji makko duu moytetee no ɗi ɗuuɗiri fuu. Miin Piyer lilaaɗo Iisa *Almasiihu winndi ɗerol ngool yahde he mooɗon, onon suɓaaɓe Alla, weerɓe duuniyaaru, sankitiiɓe nder leyɗe Pontus, Galatiya, Kapadokiya, Asiya e Bitiniya. Onon ɓe Alla *Baaba meeɗen artii, suɓii dow siri mum, wartiri feere har laaɓinol ngol *Ruuhu Ceniiɗo laaɓinta neɗɗo, ngam ɗowtanoɗon Iisa *Almasiihu, ngaɗon ko o wi'i on, laaɓon nder barke ƴiiƴam makko ndufaaɗam. Alla ɓeydan on jam e moƴƴere ! Jettooje tabbita dow Alla, *Baaba Iisa *Almasiihu, Joomiraawo meeɗen. Har ummitaaki Iisa *Almasiihu, o funnii mbuurnam kesam nder meeɗen ngam keɓen gokka mawka. Nder yurmeene makko mawne, o siryanake en dow kammu, ndonngu ngu bonataa, ngu ɓuytataako, ngu majjataa. Ɗum woni ndonngu mooɗon, onon ɓe Alla nder baawɗe mum reeni faa keɓon kisinam ngam sabbu goonɗinol mooɗon. Kisinam ɗam o haɓɓi anniya wannginde nder wakkati cakitiiɗo. Keewee welwelo ngam sabbu ndonngu nguu, baa nii ko ngam tabbintinde goonɗinol mooɗon, joonin no waawi laatoo torraaji feere-fereeji mettina ɓerɗe mooɗon nder wakkati seɗɗa. Torraaji ɗii kollata no darja goonɗinol mooɗon foti. No kanŋe wattirtee nder hiite ngam ƴeewude ndimaaku majje, hano non onon duu torrirteɗon ngam etude goonɗinol mooɗon. Ingol ɓuri kanŋe duu ngam kanŋe duumataako. Etol maggol watta njetteɗon, keɓon darja e teddungal nyannde fuu Iisa *Almasiihu wanngi nder teddungal mum. On ngi'aay Iisa amma oɗon ngiɗi mo. Baa nii ko on ngi'aay mo, on ngoonɗini mo. Oɗon keewi welwelo manngo daɗungo hakkillo. On keɓan kisinam ngam goonɗinol mooɗon. Kisinam ɗam keɓoyton ɗaam, annabiiɓe taykake, taykaaki luggiɗinki dow majjam ngam faamude maana majjam. Ɓe ngaɗi annabaaku dow moƴƴere nde Alla fodani on ndee. *Ruuhu Alla gonɗo nder maɓɓe holli ɓe no *Almasiihu torrirtee, nden gaɗa mum o teddinee. Ngam kujje ɗe ɓe kollaa ɗee, waɗi ɓe tittinkini nder taykaaki maɓɓe ngam faamude wakkati oye kujje ɗee fuu ngaɗoyta he noy ɗum warrata. Wakkati mo ɓe kaali dow fii mo nanuɗon oo joonin, *Ruuhu Alla wi'ii ɓe, onon ɓe ngaɗani annabaaku nguu, hanaa ko'e maɓɓe ɓe ngaɗani ngu. On nanii fii oo he hunnduko waajotooɓe *Habaru lobbo nder barke *Ruuhu Alla ƴuwɗo dow. Baa maleykaaɓe no ngiɗi paama faa hanaa seɗɗa dow makko. Miɗo wi'a on ciryoɗon faa wooɗa, to accee huune fuu ada hakkillo mooɗon. Ndenne ngattee gokka mooɗon fuu dow moƴƴere nde kokketeɗon nyannde gartol Iisa *Almasiihu. Njooɗee jonnde ɗowtaniiɓe Alla. Wakkati on anndanoo *Almasiihu, oɗon ngondi suuno-sunooji gom. To njaɓee hannden ɗi ada hakkillooji mooɗon. Amma kollee senaaku nder ko ngatton fuu ngam Alla bi'uɗo ngoonɗinon ɗum no ceniiɗo. Ngam no winndaa nder Dewtere Alla wi'aa: Laatee seniiɓe, ngam miin, mi ceniiɗo. Nder du'aa'uuji mooɗon, oɗon noddira Alla « *Baaba ». Alla woni kiitotooɗo neɗɗo fuu dow gollal mum. O hollataa hedran-hedran fuu, ndenne mbeeree nder duuniyaaru nduu nder kulal makko. Oɗon anndi no tonngitiraaɗon e tonngoode mbuurnam nyidduɗam, ɗam ndonuɗon he baabiraaɓe mooɗon. Oɗon anndi no coptinol mooɗon waɗiraa. Ingol seedi he cardi naa kanŋe bonooje. Amma ƴiiƴam *Almasiihu ɗam darja coptiniraɗon. *Almasiihu duu woni njawdiri ndi walaa fuu laru naa feloore gom. Alla suɓake mo illa duuniyaaru tagaakano, nden wanngini mo ngam mooɗon nder balɗe cakitiiɗe. Har makko ngoonɗinirton Alla, ummintinɗo mo he maayde, hokki mo teddungal. Ngam majjum waɗi goonɗinol mooɗon, he tammude mooɗon no haani tawee dow Alla. Goonɗinol mooɗon goonga e goonga, lamni ɓerɗe mooɗon. Ndenne he ɓerne laaɓune ndee, ngiɗodiree hidde mawne. Ngiɗodiree hidde mawne ngam Alla hokki on mbuurnam kesam nder barke haala makko mbuurka tabbitooka faa abada abadin. Ngam no winndaa wi'aa: Ɓii-Aadama no nanndi huɗo hecco, teddungal muuɗum duu no nanndi pinndi. Huɗo koon yooran, pinndi makko duu sooto, amma haala Joomiraawo kay, duuman faa abada abadin. Haala kaa duu woni *Habaru lobbo, mo mbaajaɗon. Onon seniiɓe Alla, accee borondi fuu, mboɗɗee fewre. Accee munafikaare, mboɗɗee haasidaaku e nyo'oore. No cukaloy keccoy ngiɗiri kosam enndu inniraaɓe mum'en, laɓɗam tar, hano non onon duu kaanuɗon hiɗirde haala Alla, ngam sabbu makka, mawnon, kewton kisinam. Ngam Dewtere Alla wi'ii: On meeɗi moƴƴere Joomiraawo. Ɓadee Joomiraawo, ngam kanko woni hayre wuurne nde himɓe mboppi, Alla suɓii mo, horsini. Onon duu, on kaaƴe buurɗe naforteeɗe nder nyiɓanol *Ruuhu Alla suudu semmbenteeru. On *cakkanooɓe Alla seniiɓe, waɗanooɓe Alla sadakaaji, ɗi *Ruuhu holliti, ɗi Alla jaaboto ngam sabbu Iisa *Almasiihu. Ngam no winndaa nder Dewtere Alla wi'aa: Mi suɓake hayre nde darja, kayre woni bonjariyal suudu. Mi sinngii nde nder *Siyon. Neɗɗo fuu wakkili he mayre, semtataa baa seɗɗa. Goonga non, onon goonɗinɓe Iisa, to mooɗon nde teddune, amma dow ɓe ngoonɗinaay ɓeen no winndaa nder dewte ɗeen, wi'aa: Hayre nde nyiɓooɓe mboppi, kayre laatii hoore nyibdi ndiin. No winndaa kaden: Hayre fergoore non, hayre non, liɓoore neɗɗo. Saliiɓe tokkude haala kaa, no pergoo he mayre hano no ɗum fodora he maɓɓe. Amma onon, on suɓaaɓe Alla, on *cakkanooɓe Alla, gollanooɓe Laamiiɗo mawɗo. On lenyol ceniingol ngol Alla jeyii. Alla suɓake on ngam mbaajoɗon moƴƴere makko mawne. O wurtini on nimre, heɓa naaton nder jeyngol makko, jeyngol ngol walaa keddi. Arannde on kanaano himɓe makko, amma joonin on himɓe makko. Ndenno on keɓaayno yurmeene makko, amma joonin on keɓi nde. Banndiraaɓe am horsuɓe, on hoɓɓe, on feruɓe warɓe njooɗii nder duuniyaaru. Paddee ko'e mooɗon he muuyɗe ɓerɗe, gonɗe no ndurwida he mooɗon wakkati fuu. Ngaɗee ko wooɗi hakkune ɓe ngoonɗinaay, heɓa nder ko ɓe pelata on fuu, ɓe ngi'a golleeji mooɗon lobbi, ɓe teddina Alla nyannde o wanngani ɓe. Mi ŋaarake on ngam hidde Joomiraawo, leesinee ko'e mooɗon yeeso ardiiɗo fuu gooduɗo baawɗe dow mooɗon. Leesinee ko'e mooɗon yeeso laamiiɗo ngam omo woodi baawɗe dow neɗɗo fuu. Leesinee ko'e mooɗon yeeso *lilaaɓe laamiiɗo, *lilaaɓe njukkowa waɗuɓe gacce, naa njettowa waɗuɓe ko wooɗi. Ngam ko Alla hiɗi woni: Ngaɗon ko wooɗi yeeso bahimaaɓe ngam ɓe moɗa haalaaji maɓɓe ɗi ngalaa hoore fuu. On kanaa maccuɓe, on rimɓe. Ndenne, to accee ndimaaku mooɗon warta laawol gaɗol golle nyidduɗe. Njooɗee no maccuɓe Alla njooɗorto. Teddinee neɗɗo fuu, ngiɗee banndiraaɓe mooɗon goonɗinɓe. Kulee Alla, teddinee laamiiɗo mooɗon. Onon maccuɓe, leesinee ko'e mooɗon yeeso joomiraaɓe mooɗon, teddinon ɓe sanne. Hanaa joomiraaɓe mooɗon lobbuɓe, hiɗuɓe on tan teddinton. Amma teddinee baa ɓe ndartaaki ɓeen duu, leynon ko'e mooɗon yeeso maɓɓe. Nde neɗɗo munyii torra ka haandaa ngam sabbu kulal Alla, too joomum waɗii ko wooɗi. Nde nii onon he ko'e mooɗon ngaɗi gacce, nde on ɓoccaama, baa se on munyi, on ngalaa fuu teddungal gom. Amma nde nii nder golle mooɗon lobbe, on torraama ngam on ngaɗii ko wooɗi, ko munyuɗon torra keewtiika on kaan, too on ngaɗii ko weli Alla. Iri torra kaa, waɗi Alla noddi on, ngam *Almasiihu he hoore mum torraama sabbu mooɗon. *Almasiihu holli on duu laawol ngool, heɓa tokkitoɗon gaɗa koyɗe makko. O waɗaay hakke abada, abada hunnduko makko duu wurtinaay fewre. Wakkati ɓe njennunoo mo, o yottitaaki. Wakkati ɓe kollunoo mo bone, o wi'aay neɗɗo fuu o yoptoto. Amma Alla, kiitirtooɗo dartinaaku he mum o halfini hoore makko. Wakkati ɓe tontannoo mo dow *bardugal, kanko ronndi hakkeeji meeɗen. O mursii yonki makko har maayde makko ngam ceeden he hakke, njooɗoɗen jonnde dartiiɓe hano no ɗum winndiraa wi'aa: On kisinaama sabbu barme makko. Ndenno on baali majjuɗi, amma hannden on ngartii to Duroowo kakkiltooɗo he yonkiiji mooɗon. To peɗaaki mooɗon kii ngatton hano ir morɗi'en naa ɓornaaki kanŋe naa kolte caadiiɗe, laatoo peɗe ɓanndu. Amma ki laatoo peɗaaki nafooki ɓerne nder waɗude ko wooɗi, peɗaaki leesiniiɓe ko'e, curooki hoore. Iri peɗaaki kii woodi darja mawɗo to Alla. Ngam illa fil'ajal, ir peɗaaki kii woni peɗaaki rewɓe seniiɓe, wattuɓe tammude mum'en he Alla, ɗowtaniiɓe goriraaɓe mum'en. Alal-misaali Saratu ɗowtanake gorum *Ibrahim faa omo noddira mo joomiiko. Nde nii on ngaɗii golle lobbe, nde nii on kulaay, onon duu sikka fuu walaa on ɓiɓɓe Saratu. Non onon duu worɓe, ngondee he deekiraaɓe mooɗon no haaniri. Mawninee ɓe ngam ɓe potaa on semmbe. Teddinon ɓe heɓa on fuu ndonon mbuurnam ngoongaajam, moƴƴere Alla. Teddinee ɓe, heɓa to huune fuu haɗu on, on fuu ɗiɗo du'aade. Joonin ko ngiɗumi haalande on woni, on fuu laatee daane worre. Ngiɗodiron, laatoɗon inna gooto baaba gooto. Leesinon ko'e mooɗon, njurmodiron. To njoptoree gaɗanɗo on gacce ko boni, naa njennitoɗon jennuɗo on. Amma mbarkinee joomum, ngam majjum waɗi Alla noddi on faa keɓon barke. Ngam no winndaa nder Dewtere Alla wi'aa: Neɗɗo fuu giɗɗo nana belɗum mbuurnam lobbam, sabbuŋo mum juuta, faddoo ɗemngal mum he ko boni. Joomum faddoo hunnduko mum he fewre, Joomum woɗɗoo ko boni, dey waɗa ko wooɗi, filoo jam he ɓerne worre. Alla no deki hitere dow dartiiɓe, noppi makko duu no kettini du'aa'uuji maɓɓe, amma omo tottitii waɗooɓe ko boni. Nde nii on tittinkinake nder waɗude ko wooɗi, moy waawi waɗande on bone gom? Amma baa nde nii on torraama ngam sabbu dartinaaku mooɗon, to kulee, to hakkillooji mooɗon ummoo ngam barke ɗum woodani on. Teddinee *Almasiihu nder ɓerɗe mooɗon, njaɓee o laatoo Joomiraawo mooɗon. Wakkati fuu, tawee on siryiiɓe ngam jaabaade neɗɗo fuu ƴamuɗo on ko waɗi oɗon ndeki gokka mooɗon dow makko. Nde nii on ƴamaama, njaaboroɗon ƴamuɓe on ɓeen heese-heese, nder teddungal he miilo lamngo heɓa tuumirɓe on goɗɗum dow golleeji mooɗon lobbi, naa ngam on ngoonɗini *Almasiihu cemtaa. Alla fodoo, neɗɗo torree sabbu golle mum lobbe, no ɓuri neɗɗo torree ngam golle mum bonɗe. Sabu Iisa *Almasiihu e hoore mum yari torra daliila hakkeeji meeɗen. Kanko dartiiɗo oon, maayi ngam sabbu meeɗen, enen jom'en hakke. O maayi gaba go'o ngam o ɓanna en he Alla. Ɓe mbari mo, amma *Ruuhu Ceniiɗo ummintini mo, omo wuuri. Wooɗi duu, nder baawɗe *Ruuhu oon Iisa haali dow jaalorgal mum hakkune uddaaɓe nder kasu laahara. Uddaaɓe ɓee ngoni murtunooɓe he Alla nder jamaanu Nuhu. Wakkati Nuhu nyiɓannoo laana kaan, maayɓe ɓee ɗowtanaaki Alla baa nii ko o munyi ɓe. Himɓe seɗɗaaɓe tan, ɓe jeetato naatuɓe laana kaan, kisi ndiyam tuufaana. Ndiyam ɗaam, misaali non kolloowo alaama gaɗol *batisma mo ngatten. Gaɗol *batisma hanaa ittude tuuni he ɓanndu, amma adude anniya nder miilo lamngo yeeso Alla. Onon duu, on kisan har *batisma oo nder barke ummitaaki Iisa *Almasiihu. Iisa *Almasiihu ƴencinaama, omo jooɗii nyaamo Alla. Omo laami maleykaaɓe, laamiiɓe e wooduɓe baawɗe fuu. *Almasiihu yari torra ɓanndu, ndenne onon duu, oɗon kaani adande mo, kaɓɓon anniya ngam munyude torra mooɗon. Neɗɗo fuu yari torra nder ɓanndu muuɗum, seedi he gaɗol hakke. Ndenne illa joonin nder balɗe koddaniiɗe on nder mbuurnam mooɗon, celee giɗaale himɓe heɓa tokkon muuyɗe Alla. Nder mbuurnam mooɗon aranam, on mbonniino wakkati mooɗon sanne nder iri jonnde welude ɓe anndaay Alla. Nannguɗon waɗude golle nyidduɗe, suuno, fijooji nyidduɗi he jarɗe. Oɗon ndewa tooruuje, laabi karmuɗi ɓoli. Joonin ko waɗi on ngalaa oɗon ndogga gaɗa maɓɓe, haayne mum nanngi ɓe. Iɓe njenna on ngam on ngalaa oɗon kawtida he maɓɓe nder gaɗol golleeji maɓɓe nyidduɗi. Amma ɓe nootoyto dow ko ɓe ngaɗi fuu yeeso Alla, ciryiiɗo hiitaade wuurɓe e maayɓe. Ngam sabbu kiite ɗee, waɗi *Habaru lobbo, habaru Iisa *Almasiihu waajaa hakkune maaynooɓe illa no mbuuri heɓa ɓe mbaawa wuurde har *Ruuhu yeeso Alla, baa nii ko no tawa maayde woni fodoore maɓɓe. Taggol duuniyaaru ɓadake, kakkilee he ko'e mooɗon. Paddee ko'e mooɗon, ngam nde hanaa non on mbaawaa du'aade. Ko ɓuri fuu, woni ngiɗodiron sanne, sabu hidde no wadda yaafa hakkeeji keewɗi. Mbeernodiree, tawee on nguunitaaki baa seɗɗa. Alla hokki goonɗinɗo Iisa fuu baawɗe wallude goɗɗo. Ndenne, ngolliree no wooɗiri baawɗe ɗee, hakkune mooɗon har nafude banndiraaɓe meeɗen hano paamanɗo moƴƴe feere-fereeje ɗe Alla hokki ɗum waɗirta. Neɗɗo fuu adi haala, no haani haala Alla wurto nder hunnduko mum. Balloowo fuu, no haani wallira semmbe mo Alla hokki ɗum fuu, ngam nder ko waɗaa fuu, innde Alla teddinee ngam sabbu Iisa *Almasiihu. Baawɗe e teddungal tabbita he makko faa abada abadin. Aamiin ! Banndiraaɓe am horsuɓe, to kaata torra haayɗin on ngam nder wakkati mum ngonɗon, kaata kaa etata goonɗinol mooɗon. To miilee mbi'i on ko heyɗi gom heɓi on. Se on torraama iri torraaji Iisa *Almasiihu, nanee belɗum majjum, ngam wakkati fuu Iisa warti nder teddungal mum, nanon belɗum. Ko'e mooɗon mbeli nde on njennaama ngam sabbu *Almasiihu, ngam *Ruuhu Alla gooduɗo teddungal no wondi he mooɗon. Amma to baa gooto mooɗon torree ngam ittol yonki, nguyka, ko wooɗaa naa ngam naatude ko walanaa ɗum. Nde neɗɗo mooɗon torraama ngam no tokkuɗo *Almasiihu, to semteene majjum nanngu ɗum, joomum yetta Alla ngam tokki *Almasiihu. Joonin wakkati mo Alla fuɗata hiitaade himɓe oon yottake. Rewooɓe mo ɓeen, o fuɗɗirta. Nde nii kiite ɗeen fuɗɗirii en, enen goonɗinɓe, too, noy ɗe kantirta dow ɓe ngoonɗinaay Habaru Alla lobbo ɓeen? Ngam no winndaa wi'aa: Nde nii kisinol dartiiɓe tiiɗi, yedduɓe Alla e waɗooɓe hakke ɓeen nee, ɗume hewtotoo ɓe? Ngam majjum wonɓe no torree ngam hidde Alla, tinno ngaɗa ko wooɗi. Ɓe kalfina ko'e maɓɓe he Alla taguɗo huune fuu, mo taƴataa alkawal mum. Mi seedorake hitere am torraaji ɗi Iisa *Almasiihu yari. Miɗo woodi duu mbaka nder teddungal makko nyannde o wartowi. Mawɓe ardiiɓe kawriiɗe goonɗinɓe wonɓe hakkune mooɗon, miɗo fooɗa hakkillooji maɓɓe ngam miin duu mi ardiiɗo hano maɓɓe. Ɓe kakkiloo he coggal ngal Alla halfini ɓe. To ɓe nduru ngal ngam no tilsi, amma ngam iɓe ngoodi hidde ardaaki maggal nder ɓerɗe maɓɓe hano no Alla hiɗiri. To ɓe nduru ngal ngam ceede, amma ngam hidde. To ɓe tilsin ngal, amma ɓe laatanoo ngal ko ƴeewetee, ekkitee faa ngal woowta tokkol. Ngam nde *Almasiihu, mawɗo durooɓe wari, ɓe keɓan lefol teddungal ngol tuttataa faa abada abadin. Jokolɓe onon duu, leesinee ko'e mooɗon, tokkon tilsinooje mawɓe mooɗon. On fuu, leesinodiron hakkune mooɗon, ngam no winndaa wi'aa: Leesiniiɗo fuu Alla no hoynana ɗum. Mawnitiiɗo fuu omo satti he mum. Ndenne, sey leesinon ko'e mooɗon yeeso Alla Jom semmbe, ngam o ƴetta on nder wakkati mo o fodi. Kalfinee mo, ko haɓɓi ko'e mooɗon fuu, ngam kanko hakkilii he mooɗon. Ndoomee ko'e mooɗon, laatoɗon siryiiɓe, ngam Seyɗan, ganyo mooɗon no yaha no warta, no hunnga hano no muusuuru ladde rafaanu, wonndu no fiiloo mo nyaamata. To kokkee mo daama fuu. Tittinkinee nder goonɗinol mooɗon. Miccitee ko banndiraaɓe mooɗon wonɓe nder seraaji duuniyaaru fuu, kam'en duu no ngondi he iri torraaji ɗii. On njaran torraaji wakkati seɗɗa, amma Alla marɗo moƴƴere fuu, noddi on har *Almasiihu, njooɗoɗon nder teddungal mum faa abada abadin. Kanko he hoore makko waɗata on huuɓuɓe. O tabbintina on, o hokka on semmbe. O sinnga on faa ngaɗon ɗaɗi. Baawɗe tabbita he makko faa abada abadin. Aamiin ! Mi winndani on ɗerol ngool nder balla Silas, mo nder giiɗe am foti noddiree goonɗinɗo kolniiɗo. Mi winndani on seɗɗa ngam semmbinɗinde ɓerɗe mooɗon, he ngam wi'ude on no laaɓiri no moƴƴere Alla wontiri goonga e goonga. Ndenne tiiɗee ŋyet he mayre. Hawriine goonɗinɓe Iisa wonnde *Baabiila, nde Alla suɓii no suɓori on nii, no yewta on. Markus, suka am duu no yewta on. Cannodiree nder hidde. Jam wonda he mooɗon on fuu, onon goonɗinɓe *Almasiihu ! Miin Simon Piyer, lilaaɗo Iisa *Almasiihu, miin maccuɗo makko winndi ɗerol ngool. Mi winndanii ngol heɓuɓe goonɗinol ngol darja, iri goonɗinol amin daliila dartinaaku Iisa *Almasiihu Alla meeɗen, kisinoowo meeɗen. Jam he moƴƴere heewa on daliila ko annduɗon Alla he Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Alla nder baawɗe mum, hokki en huune fuu ko kaajaɗen ngam mbuurden he kulol mum. O hokki en ɗum, heɓa annditen Iisa *Almasiihu nodduɗo en ngaren kawren nder teddungal he yerre. Nder kujje ɗee fuu, o hokki en moƴƴe mawɗe sanne gooduɗe darja ɗe o fodani en. O hokki en ɗe heɓa nde nii on keɓii ɗe, kison muuyɗe bonɗe gonɗe no laamii nder duuniyaaru, kawton he makko, kanko Alla he hoore makko. Ndenne, tinnee, ngaɗee ko mbaawuɗon waɗuɗe ngam dow goonɗinol mooɗon ɓeydon moƴƴuki, dow moƴƴuki duu ɓeydon anndol Alla. Dow anndol Alla ɓeydon waawude hoore mum. Dow baawol hoore mum ɓeydon tittinkinaaku. Dow tittinkinaaku kam duu ɓeydon kulol Alla. Dow kulol Alla ɓeydon hidde banndiraaɓe mooɗon. Dow hidde banndiraaɓe mooɗon, ɓeydon hiɗirde neɗɗo fuu he hidde huuɓune. Nde nii kujje lobbe ɗee fuu no tawee he mooɗon, nde nii iɗe ɓeydoo yahde yeeso to mooɗon, ɗe kaɗan on jonnde meere, gollal mooɗon waɗan barke walla on anndon Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Ngam neɗɗo fuu mo walaa ir jikku nguu, no bumɗo, o yeggiti Alla laaɓinɗo mo itti he hakkeeji makko arani. Ndenne banndiraaɓe, tiɓinee sanne faa wooɗa noddaango he cuɓaaki ki Alla suɓani on. Nde nii on tiɓinake kujje ɗee faa wooɗi, on pergataako abada ! Hano non duu, Alla jaɓɓorto on he teddungal manngal nder laamu ngu hantataa, laamu Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen, kisinoowo meeɗen. Ngam majjum waɗi, miɗo miccintina on wakkati fuu kujje ɗee. Baa nde nii tawi oɗon anndi ɗum, heɓa cemmbiɗon nder goonga mo keɓuɗon. Nde nii miɗo foofa, no tilsi mi findina hakkillooji mooɗon, mi miccintina on kujje ɗee. Hano no Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen holliri kam ɗum, miɗo anndi ko hoddi nder sabbungo am ɗuuɗaa. Amma mi waɗan keddi baawɗe am, heɓa tawee wakkati fuu oɗon mbaawi jogaade kujje ɗee fuu nder ɓerɗe mooɗon, baa nde tawi mi maayi. Wakkati min ngaɗannoo on filla gartol Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen nder baawɗe mum fuu, min tokkiraay taale-taale naa ƴoƴe gom. Min ngi'u mo non he gite amin nder teddungal makko. O heɓaana teddungal he manngu, wakkati daane Alla *Baabiraawo jom darja ƴuwi dow, wi'i: « Oo woni Ɓiyam mo korsinmi, mo mbelniranmi. » Min nani daane ƴuwne dow ndee, wakkati min ngondunoo he makko dow waamnde seniine. Iri kujje ɗee fuu he banndum ɓeydi tabbintinde ko annabiiɓe kaalunoo ɗum no goonga. Ndenne, no haani ngatton hakkillo dow annabaaku, ngam haalaaji annabiiɓe nga'aana fitilla njaynooka nder nimre faa weeta. Hoodere fajiri yayna ɓerɗe mooɗon. Arannde nii, no haani paamon ko walaa annabiijo baawɗo nder hikmaaku mum kam tan, hokka maana annabaaku ngaɗaangu nder dewte. Ngam walaa annabaaku warngu nder hikmaaku ɓii-aadama. *Ruuhu Ceniiɗo, kam hokkata annabiiɓe baawɗe haalude ko Alla wi'i, ɓe mbi'a. No annabiiɓe fewreeɓe naatirnoo nder lenyol *Isra'el ndenno, non jannginooɓe fewreeɓe duu naatiroyta hakkune mooɗon. Ɓe nawtorto ƴoƴe ɓe njannginan iri jannde halkoore neɗɗo fuu, ɓe njannginan himɓe pene hano no ɓe mboowirnoo jannginirde ɗe. Ɓe mbi'an duu ɓe anndaa Joomiraawo rimɗinɗo ɓe, iɓe pooɗana ko'e maɓɓe halkere nde ɓooyataa heewtaaki ɓe. Himɓe ɗuɓɓe tokkan laawol maɓɓe bonngol ngool, ɓe laatoo daliila bonnol innde laawol goonga ngool. Nder hidde seedere maɓɓe ndee, ɓe nawtorto pene ngam nyaamude barke mooɗon. Amma illa ko ɓooyii kiite maɓɓe taƴaama, bone duu doomi ɓe. Baa maleykaaɓe gom wakkati ngaɗunoo hakke, Alla accaay ɓe. Callali o watti o haɓɓiri ɓe, o faɗɗi nder nimre jahannama, ɓe njooɗoo ɓe ndooma darŋal. Waɗunooɓe hakke ndenno, Alla accaay ɓe, ndiyam tuufaana o waɗi halki ɓe. Nuhu baajotooɗo dartinaaku he himɓe jeɗɗo gom, tan o hisini. Alla waɗi norɗe hiite nyaami kuɓeeje *Sodooma e Gomoora faa ɗe laatii ndooni heɓa ɗum laatanoo, mo hulataa mo fuu misaali. O hisini Luutu, neɗɗo dartiiɗo, mo golle bonɓe nyawni ɓerne mum. Luutu no jom dartinaaku, amma no jooɗii hakkune bonɓe. Fini fuu omo nana, omo hi'a golle jaayɗe gonɗe no ngaɗee, golle jaayɗe gonɗe no mettina ɓerne makko. Ndenne, Joomiraawo no waawi hisini hulooɓe ɗum, torra waɗooɓe hakke duu, henna ɓe senngo ngam hiitaade ɓe nyannde darŋal. O ɓoccan doggooɓe gaɗa muuyɗe ɓalli mum'en, huyfinɓe ardaŋal fuu. Jannginooɓe fewreeɓe, ɓe cemtataa baa isilam. Iɓe mawniti, ɓe cemtataa duu haalude haalaaji mettuɗi dow jom'en baawɗe wonɓe dow kammu. Baa maleykaaɓe ɓurɓe jannginooɓe fewreeɓe ɓe semmbe e baawɗe, kaalataa haalaaji mettuɗi yeeso Joomiraawo dow jom'en baawɗe wonɓe dow kammu. Amma jannginooɓe fewreeɓe ɓee no kaala haalaaji mettuɗi dow huune nde ɓe anndaa. Ɓe ngalaa hakkillo, iɓe nanndi marle ladde, dimaaɗe ngam nanngee, waree. Alla waran ɓe no marle ladde ɗee mbarirtee. No ɓe torriri himɓe gom, non kamɓe duu ɓe torrirtee. Ko weli ɓerɗe maɓɓe woni ɓe ngaɗa ko nyiddinii yeeso himɓe. Nde ɓe njooddake iɓe nyaamda he mooɗon, ko ɓe ngiɗi fuu, ɓe ngaɗata, iɓe cemtina on. Daarude rewɓe yeenooɓe tan woni miilo maɓɓe, ɓe celataa waɗude hakke. Iɓe majjina ɓe cemmbiɗaa nder goonɗinol Iisa *Almasiihu. Ɓerɗe maɓɓe no cuuna seedere. Sikka fuu walaa iɓe nder kiite Alla. Ɓe celi laawol goonga. Ɓe majji ngam ɓe tokki laawol Balaama ɓii-Bosora, jaɓoowo ceede, waɗa bone. O felaama ngam boofi makko. Ara makko he hoore mum he daane tagaaɗo yeccani mo ngam haɗude mo waɗude bahimaare ndeen. Waajotooɓe fewreeɓe no nanndi ɓulli jooruɗi. Iɓe nanndi duule ɗe henndu mawnu soggi. Alla resani ɓe nokku ɓurɗo nimre niɓɓude. Iɓe ndonndo ko'e dow haalaaji meereeji. Iɓe nawtoroo muuyɗe bonɗe, iɓe eyta ɓe ɓooyaay hisineede, wonnooɓe no ngaɗa hakke. Iɓe mbi'a eytaaɓe ɓeen fakat ɓe ngartirtee rimɓe, tawi duu kamɓe he ko'e maɓɓe, ɓe maccuɓe hakke. Ngam huune fuu ko jaali neɗɗo, neɗɗo no maccuɗo mum. Nde nii neɗɗo anndi ko Iisa *Almasiihu no Joomiraawo e kisinoowo, ko joomum hisinaa laawol golle bonɗe, dey joomum warti dow maggol faa ɗum adi hakkillo mum, too mbuurnam mum cakitiiɗam, jaasan aranam ɗam bonde. Nde nii neɗɗo oo anndaayno laawol dartinaaku ngool baa nde worre non, nden no ɓurannoo ɗum. Amma jannginooɓe fewreeɓe, gaɗa ko ɓe anndunoo laawol dartinaaku ngool, ɓe coƴƴiti gaɗa, ɓe tottiti tilsinooje Alla ɗe ɓe kokkanoo. Ndenne, ko ɓe ngaɗi ɗum yahdi dey-dey he kippol haala mbi'ungol: Rawaanu tuuti, soƴƴii nyaami turre mum. Wi'aama kaden: « Ngiroowa lootaanga, soƴƴii tallitii nder loɓokke. » Banndiraaɓe am horsuɓe, ɗerol ngool woni ɗerol ɗiɗaɓol ngol mbinndanmi on. Nder ɗereeji am ɗiɗi ɗii fuu, miɗo tefa findinde hakkillooji mooɗon ngam wallude on miiloɗon no wooɗiri. Miɗo hiɗi miccintinde on ko annabiiɓe seniiɓe kaalunoo illa arannde. Mi miccintina on duu tilsinooje Joomiraawo meeɗen, kisinoowo meeɗen. Tilsinooje ɗe *lilaaɓe makko ekkintini. Arannde nii, miɗo hiɗi anndon ko wi'aa ɗum: Nder balɗe cakitittooɗe, tokkooɓe muuyɗe ɓalli mum'en gom ngarowan, njaltinoo on, mbi'a: « Hanaa Iisa *Almasiihu waɗani on alkawal wartoyde? Too, toy o woni? Maamiraɓe meeɗen gom maayii illa ko ɓooyi. Amma faa warde hannden walaa ko wattiti. Huune fuu no anndiranoo illa puɗɗol duuniyaaru non worri. » Wi'ooɓe iri haalaaji ɗii no keeri, calii wi'ude ko kammu he leydi fuu Alla tagiraana ɗum na he haala mum. Nder haala makko duu o wi'i leydi wurto nder ndiyam, he ndiyam duu o tagiri ndi. Kaden, ndenno ndiyam o waɗi halki duuniyaaru. He haala makko goota kaan, o jogii kammu e leydi. Kammu e leydi no njogetee ngam hiite halka ɗe nyannde darŋal. Nyalaane ndee waɗooɓe hakke kiitetee, kiite kalkooje ɓe. Banndiraaɓe am horsuɓe, huune worre nde mi hiɗaa njeggiton, woni njogoɗon ko to Joomiraawo, nyalooma gooto wa'aana hano duuɓi ujunere. Duuɓi ujunere duu no nga'ani mo hano nyalooma gooto. Woɓɓe duu no miila ko Joomiraawo ɓooyi tabbintinaay alkawal mum. Hanaa o waawaa tabbintinde ngal non, o walaana omo watti munyal ngam o hiɗaa neɗɗo mooɗon fuu halka amma neɗɗo mooɗon fuu tuuba acca waɗude hakke. Amma nyalaane garki Joomiraawo no juha neɗɗo hano no gujjo juhirta neɗɗo. Nder wakkati oo, majjol kammu waɗiran he daane mawne. Kujje buurɗe dow fuu kalkirtee hiite. Leydi he ko woni dow mum fuu no halketee. Nde huune fuu nii halkirtee, ndenne iri himɓe ɓeye kaanuɗon wartude? No haani njooɗoɗon jonnde seniine, mbuurdon kulol Alla. No haani laatoɗon doomuɓe nyalaane Alla ndeen, ngaɗon ko mbaawɗon waɗude fuu heɓa nyalaane ndeen warilawa. Nder nyalaade ndeen, kammu halkirtee hiite, kujje gonɗe dow fuu taayan nder hiite. Amma enen, ko keɗiɗen woni kammu kesu he leydi heyri to dartinaaku tawetee hano no Alla haalirannoo en ɗum nder alkawal mum. Ngam majjum banndiraaɓe am horsuɓe, nde nii oɗon keɗii nyalaane ndeen, ngaɗee no mbaawɗon waɗude fuu, njooɗoɗon jonnde laaɓune he jonnde dartinaaku yeeso Joomiraawo nder ɓerne fukkiine. Paamon duu ko munyal Joomiraawo meeɗen ngal no hokkan on laawol heɓude kisinam. Pol, banndii'en korsuɗo, nder hikmaaku ngu Alla hokki ɗum winndi wi'i on haala kaa. Wakkati fuu omo haala dow ir kujje ɗee nder ɗereeji makko ɗi o winndata. Ɗereeji makko no coomi haalaaji ɗi maana mum'en no tiiɗi faameede. Haalaaji ɗi ɓe ngalaa anndal he ɓe ɓenndaay nder goonɗinol mum'en ɓoylata maana mum'en hano no ɓe mboowri waɗirde ɗum he haalaaji Alla gom, ɓe ngaddana ko'e maɓɓe halkere. Amma onon banndiraaɓe am horsuɓe, ko annduɗon ɓe halkuɓe, to njaɓee ekkintinol maɓɓe ada hakkillo mooɗon. Ɓe cottina on dow ko tarsiniɗon he semmbe mooɗon fuu. Ɓeydee yahde yeeso nder moƴƴere e anndol Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen Kisinoowo meeɗen. Teddungal tabbita he makko illa joonin faa abada ! Aamiin. Mi winndani on ngam haalande on dow gonnooɗo ɗon illa fuɗɗorde. Min nanii haala makko, min ngi'irii mo gite amin, min ƴeewi mo, min meemirii mo juuɗe amin. Kanko woni haala kokkooha mbuurnam. Mbuurnam ɗam wannginaama, min ngi'ii ɗam: Miɗen ceedanoo ɗam. Mbuurnam nduumiiɗam ngonnooɗam to *Baabiraawo, ɗam min mbannginanaa. Ndenne, ko min ngi'ii he ko min nani, min kaalanta on, onon duu, faa kawton he amin nder kawtal *Baabiraawo he Ɓiyum Iisa *Almasiihu. Miɗen mbinndana on ɗum, heɓa belɗum amin huuɓa. Habaru mo min narrii *Almasiihu, mo min kaalanta on nii: Alla no jeyngol non, nimre fuu takkaaki mo. Nde nii en mbi'ii eɗen nder kawtal makko, dey eɗen ndilla nder nimre, en penii, goonga tawaaka nder golle meeɗen. Amma nde nii eɗen ndilla nder jeyngol hano no Alla he hoore mum wontiri nder maggol nii, ndenne enɗam naatii hakkune meeɗen. Ƴiiƴam Ɓiyiiko, Iisa *Almasiihu duu no lamnan en he hakke fuu. Nde nii en mbi'ii en ngalaa hakke fuu, en kiilii ko'e meeɗen, goonga fuu tawdaaka he meeɗen. Amma se en njardake, en mbanngini yeeso Alla dow hakkeeji meeɗen, ngam o kolniiɗo, dartiiɗo, o yaafoto en, o lamna en he hakke fuu. Nde nii en mbi'ii en ngaɗaay hakke, en ngaɗii mo penoowo, haala makko naataay ɓerɗe meeɗen. Sukaaɓe am, mi winndanii on ɗum, ngam to on ngaɗu hakke. Amma nde nii gooto nder mooɗon waɗii hakke, eɗen ngoodi paasantooɗo en to *Baabiraawo, kanko woni Iisa *Almasiihu dartiiɗo. Kanko mursi yonki mum, ƴiiƴam makko rufaa ngam hakkeeji meeɗen njaafee, hanaa hakkeeji meeɗen, enen tan, amma hakkeeji duuniyaaru fuu. Nde nii en njogake tilsinooje Alla, sikka fuu walaa ko eɗen anndi mo. Bi'uɗo no anndi mo dey tokkaay tilsinooje makko no penoowo, goonga fuu tawdaaka he joomum. Amma tokkuɗo haala Alla, tabbat hidde Alla goonga he goonga no huuɓi dow joomum. Nii annditirten ko eɗen ngondi he makko. Bi'uɗo no wondi he makko, no haani wuurda no Iisa *Almasiihu wuurdunoo nii. Banndiraaɓe am horsuɓe, ko ngonmi miɗo winndana on ɗum hanaa tilsinoore heyre, amma ɗum tilsinoore ɓooynde, nde keɓunooɗon illa arannde. Tilsinoore ndee woni hiɗodirde, haala kaa duu on naniino ka. Amma baa ko nii waɗi, tilsinoore ndee, nde heyre duu, ngam goonga mayre no wannga he *Almasiihu, no wannga duu he mooɗon. Ngam nimre no timma, jeyngol goongaawol ngool duu fuɗɗii yeynude. Bi'uɗo nder jeyngol ngool woni, tawi no wanyi banndum, joomum kay nder nimre tawa faa hannden. Giɗuɗo banndum nder jeyngol wuuri, walaa fuu ko fergata ɗum. Banyuɗo banndum nder nimre woni, joomum no yaha nder mayre, anndaa fuu to fa'i ngam nde wumnii ɗum. Sukaaɓe am, miɗo winndana on ngam wi'ude on hakkeeji mooɗon njaafaama ngam sabbu *Almasiihu. Onon baabiraaɓe, miɗo winndana on ngam oɗon anndi Gonnooɗo ɗon illa fuɗɗorde. Onon jokolɓe, miɗo winndana on ngam on njaalake Seyɗan bonɗo oon. Sukaaɓe am, mi winndanii on ɗum, ngam oɗon anndi *Baabiraawo. Onon baabiraaɓe, mi winndanii on ɗum, ngam oɗon anndi Gonnooɗo ɗon illa fuɗɗorde. Onon jokolɓe, mi winndanii on ɗum, ngam oɗon njogii semmbe, haala Alla no nder ɓerɗe mon, kaden duu on jaaliiɓe bonɗo oon. To ngiɗee duuniyaaru nduu e ko woni nder mayru fuu. Ngam giɗɗo duuniyaaru fuu, hidde *Baabiraawo tawaaka to joomum. Ngam huune fuu ko woni nder duuniyaaru nduu: Muuyɗe ɓerɗe, suuno heɓude ko hi'i fuu, e fiyude gabaare dow njawdi. Ɗum fuu ƴuwaay to *Baabiraawo, amma ɗum ƴuwaana nder duuniyaaru. Duuniyaaru he muuyooji muuɗum fuu tabbitataa, amma gaɗoowo muuyɗe Alla duuman faa abada. Sukaaɓe am, nder wakkati cakitiiɗo ngonɗen. On nani wi'aama ganyo-Almasiihu no warowan. Haya, illa joonin wayɓe-Almasiihu heewɓe ngari. Kujje ɗe anndirten timmoode ndeen. Hakkune meeɗen ɓe mburtii, amma ɓe njeydaaka he meeɗen. Ngam nde nii iɓe njeydanoo he meeɗen, ɓe njooɗoto hakkune meeɗen. Amma ɓe mburtake ngam hollude ko ɓe njeydaakano he meeɗen. Onon kay, Ceniiɗo wuji ko'e mon, on fuu on paamii goonga oon. Mi winndanaay on ngam on anndaa goonga oon, amma ngam oɗon anndi mo waɗi mbinndanmi on. Oɗon anndi duu ko fewre fuu tawdaaka e goonga. Ndenne, moy woni penoowo oon? Jedduɗo ko Iisa woni *Almasiihu, kam woni penoowo. Jedduɗo *Baabiraawo e Ɓiyum bajjo oon, too joomum no ganyo-Almasiihu. Sabu jedduɗo Ɓiɗɗo bajjo oon walaana *Baabiraawo, amma ceedaniiɗo mo kay, no wondi he makko. Ngam majjum, tinnee he ko nanuɗon illa arannde. Nde oɗon tokki *Habaru lobbo mo nanuɗon illa arannde oon, too onon duu on ngondan he Ɓiɗɗo bajjo oon, he *Baabiraawo oon duu. Fodoore nde *Almasiihu waɗani en ndeen woni mbuurnam nduumiiɗam. Ɗum woni ko ngiɗumi winndande on dow himɓe tefooɓe majjina on. Amma onon kay Iisa *Almasiihu wujirii on *Ruuhu Ceniiɗo, *Ruuhu oo duu wondan he mooɗon. Ndenne, fotaay njanngineɗon, ngam *Ruuhu oo jannginan on huune fuu. Ko o jannginta ɗum duu no goonga ngam o fenataa. Ndenne, ngondee he *Almasiihu hano no o jannginiri on. Joonin sukaaɓe am, ngondee he *Almasiihu, heɓa keɓen gokka wakkati o wartoyta, to semteene fuu hi'ee dow yeeso meeɗen nyannde gartol makko. Oɗon anndi ko *Almasiihu no dartiiɗo, ndenne oɗon kaani anndude ko golluɗo golleeji dartiiɗi fuu, joomum no ɓiyiiko. Ƴeewee, ngi'ee no *Baabiraawo hiɗiri en, faa noddiraɗen ɓiɓɓe Alla. En ɓiɓɓe makko jaati. Amma ngam duuniyaaru anndaa *Baabiraawo waɗi ko ndu anndaa en. Banndiraaɓe am horsuɓe, joonin en ɓiɓɓe Alla. Ko laatoytoɗen ɗum, wannginaaka ginan. Amma eɗen anndi ko wakkati Iisa *Almasiihu wanngowi fuu, en nanndan he makko, ngam en ngi'an jaati no kanko he hoore makko worri. Neɗɗo fuu watti gokka mum dow makko, laaɓini hoore muuɗum hano no o laaɓiri nii. Golluɗo ko wooɗaa fuu, murti he tilsinoore Alla, ngam hakke fuu no murtol he tilsinoore Alla. Oɗon anndi ko Iisa *Almasiihu wanngi ngam ronndaade hakkeeji meeɗen. Oɗon anndi ko kanko duu, o waɗaay hakke fuu. Gonduɗo he makko fuu, duumataako no waɗa hakke. Amma duumiiɗo no waɗa hakke, hi'aay mo, anndaa mo duu. Sukaaɓe am, to accee neɗɗo fuu majjina on ! Golloowo ko dartii no dartiiɗo, hano no Iisa *Almasiihu woniri dartiiɗo nii. Amma gaɗoowo hakke fuu no ley mardi Seyɗan, ngam Seyɗan no gaɗɗo hakke illa fuɗɗorde. Ngam majjum waɗi *Ɓii-Alla wari faa sankita golleeji makko. Laatiiɗo *ɓii-Alla fuu duumataako no waɗa hakke ngam baawɗe Alla no fuɗa nder ɓerne joomum. Joomum waawtaa waɗi hakke kaden ngam no ɓii-Alla. Ndaa, ɗum woni ko senndi ɓiɓɓe Alla he ɓiɓɓe Ibiliisa: Gollude ko dartii he hiɗude banndum. Ngiɗodiren, ɗum woni habaru mo nanuɗon illa arannde. En kaanaa nanndude he *Kayinu tokkitiiɗo bonɗo oon, faa wari minyum. Ɗume waɗi ko o wari mo? O warii mo ngam golleeji makko no bonɗi, golleeji minyiiko duu no lobbiɗi. Ndenne banndiraaɓe, to ɗum haayɗin on nde nii duuniyaaru nduu wanyi on. Amma enen, eɗen anndi ko en mburtake nder ɗowdi maayde naatuɗen nder mbuurnam, ngam eɗen ngiɗi banndiraaɓe meeɗen. Banyuɗo banndum fuu no nder ɗowdi maayde. Neɗɗo fuu banyuɗo banndum no ittoowo yonki. Oɗon anndi ko mbuurnam nduumiiɗam walaana ittoowo yonki. Ndaa, no anndirten ko woni hidde nii: Iisa *Almasiihu mursii yonki muuɗum ngam meeɗen. Ndenne enen duu, eɗen kaani mursude yonkiiji men ngam banndiraaɓe meeɗen. Neɗɗo fuu keƴuɗo hoore mum se hi'i banndum no ɓillii ko maɓɓi gite mum, yurmaaki mo, noy joomum waawi wi'ude hidde Alla no nder ɓerne mum? Sukaaɓe am, to hidde meeɗen jooɗoo dow ɗemle meeɗen tan, amma nde hi'ee goonga e goonga nder ko ngolluɗen. Ndaa, nii anndirten nde eɗen tawa nder goonga. Nii duu, hakkillo meeɗen waawiri fukkaade yeeso Alla. Ngam baa nde nii tawaama ɓerɗe meeɗen peli en, eɗen anndi ko Alla no ɓuri ɗe manngu. Omo anndi duu huune fuu. Ndenne banndiraaɓe am horsuɓe, se nii ɓerɗe meeɗen pelaay en, en tawdetee hoolaare yeeso Alla. O hokkan en huune fuu ko eeluɗen mo, ngam en tokki tilsinooje makko, eɗen ngaɗa ko weli mo. Ndaa, ko Alla tilsini ɗum nii: Goonɗinde Iisa *Almasiihu Ɓiyiiko, he ngiɗodiren hano no o tilsiniri en ɗum. Tokkoowo tilsinooje Alla fuu, no wondi he makko, kanko duu omo wondi he joomum. Ndaa, ngam o hokki en *Ruuhu makko, kam watta annditen ko omo wondi he meeɗen. Banndiraaɓe am horsuɓe, kakkilee to ngoonɗinee warooɓe wi'a kam'en no ngondi he *Ruuhu Ceniiɗo, koree ɓe ngi'on ginan heɓa paamon se goonga fuu Alla hokki ɓe *Ruuhu oon. Ngam annabiiɓe fewreeɓe ɗuɓɓe cankitake nder duuniyaaru nduu. Ndaa no annditirten *Ruuhu Alla nii: Hunnduko fuu jaɓi ko Iisa *Almasiihu laatake neɗɗo, too *Ruuhu Alla no wondi he makko. Hunnduko fuu ko jaɓaay ko o laatake neɗɗo, hanaa *Ruuhu Alla wondi he makko, amma ganyo-Almasiihu kam wondi he makko. On naninoo habaru garol ganyo-Almasiihu, too joonin o yottake. Sukaaɓe am, onon, on himɓe Alla, on njaalake annabiiɓe fewreeɓe ɓeen. Ngam *Ruuhu Alla gonduɗo he mooɗon oon no ɓuri gonɗo nder duuniyaaru nduu semmbe. Annabiiɓe fewreeɓe, himɓe ƴuwɓe nder duuniyaaru non, ngam majjum waɗi dow kujje duuniyaaru tan ɓe kaalata, duuniyaaru duu no hettinanoo ɓe. Amma enen, en jeyaaɓe Alla, annduɗo Alla fuu hettinanto en. Ɓe kanaa jeyaaɓe Alla kettinantaako en. Nii cenndirten *Ruuhu goongaajo e ruuhu majjere. Banndiraaɓe am horsuɓe, ngiɗodiren ngam Alla no wuddu hidde. Neɗɗo fuu mo hidde tawaa nder ɓerne mum no ɓii-Alla, joomum no anndi Alla duu. Mo hidde tawaaka nder ɓerne mum, joomum anndaa Alla, ngam Alla no hidde. Ndaa no Alla wanngirani en hidde mum nii: O lili Ɓiyiiko bajjo nder duuniyaaru nduu ngam keɓen mbuurnam sabbu mum. Ɗume woni hidde ndee? Kayre woni hidde nde Alla woodani en faa o lili *Almasiihu mursuɗo yonki mum, ƴiiƴam mum rufaa ngam hakkeeji meeɗen fuu njaafee. Ndenne hanaa enen ngiɗi Alla, amma kanko hiɗi en. Banndiraaɓe am horsuɓe, ko Alla hiɗiri en nii, enen duu, eɗen kaani hiɗodirde. Neɗɗo fuu hi'aay Alla abada. Se nii eɗen ngiɗodiri, Alla no wondan he meeɗen, hidde makko duu ɓenndan nder men. Ndaa, no paamirten ko eɗen ngondi he makko, kanko duu omo wondi he meeɗen nii: He *Ruuhu makko mo o hokki en oon paamirten ɗum. Minen e ko'e amin, min ngi'ii, miɗen ceedo ko *Baabiraawo lili Ɓiyum ngam hisina duuniyaaru nduu. Neɗɗo fuu jaɓuɗo ko Iisa no *Ɓii-Alla, too joomum no wondi he Alla, Alla duu no wondi he joomum. Enen duu, eɗen anndi, en ngoonɗini duu ko Alla no hiɗi en. Alla no hidde. Buurɗo nder hidde fuu no wondi he Alla, Alla duu no wondi he joomum. Nde nii hidde ɓenndi nder ɓerɗe meeɗen, ndenne hoolaare mawne wonani en nyannde darŋal. Ngam mbuurnam meeɗen nder duuniyaaru nduu nanndii he ɗam Iisa *Almasiihu. Kulol walaa nde nii hidde no woodi, ngam hidde ɓenndunde riiwata ngol. Ngam jukkol gacce neɗɗo hulanta, kuloowo fuu, hidde Alla ɓenndaay nder ɓerne joomum. Enen duu, hidde no nder ɓerɗe meeɗen ngam kanko arti hiɗude en. Bi'uɗo kam no hiɗi Alla, dey tawi no wanyi banndum, joomum no penoowo. Ngam mo hiɗaay banndum tawaaɗo ley gite mum, waawaa hiɗude Alla mo joomum hi'aay abada. Tilsinoore ndee *Almasiihu waddani en: Giɗɗo Alla fuu, hiɗa banndum. Neɗɗo fuu goonɗinii ko Iisa woni *Almasiihu, joomum laatake ɓii-Alla. Giɗɗo saaro fuu no hiɗan ɓiɓɓe makko duu. Ndaa ko ngaɗeten heɓa annditen ko eɗen ngiɗi ɓiɓɓe Alla nii: Kollen Alla hidde, tokken tilsinooje makko duu. Ngam tokkude tilsinooje makko, ɗum woni hidde Alla, tilsinooje makko duu kanaa donngal. Ɓii-Alla fuu no jaali duuniyaaru nduu, goonɗinol meeɗen woni laawol ngol njaalortoɗen ndu. Moy woni jaalotooɗo duuniyaaru nduu? Nde hanaa goonɗinɗo ko Iisa woni *Ɓii-Alla. Iisa *Almasiihu woni garduɗo he alaama ndiyam he ƴiiƴam. Hanaa ndiyam *batisma tan o wardi, amma faa he ƴiiƴam makko dufaaɗam o wardi. *Ruuhu Ceniiɗo holli ko ɗum goonga, sabu *Ruuhu oon duu no goonga. Ngam kujje tati no kolla ko Iisa woni *Almasiihu, kanƴe ngoni: *Ruuhu, ndiyam e ƴiiƴam, ceedaaku majji fuu no go'o. Eɗen njaɓa ceedaaku himɓe, amma ceedaaku Alla ɓuri semmbe. Ngam kanngu woni ngu o waɗi dow Ɓiyiiko. Neɗɗo fuu goonɗini *Ɓii-Alla, no woodi ceedaaku nguun nder ɓerne mum. Mo goonɗinaay Alla waɗi mo penoowo, ngam jaɓaay ceedaaku ngu o waɗi dow Ɓiyiiko nguun. Ndaa ceedaaku nguun nii: Alla hokki en mbuurnam nduumiiɗam, har Ɓiyiiko duu keɓirten ɗam. Neɗɗo fuu wondi he *Ɓii-Alla, heɓi mbuurnam ɗam. Mo wondaay he makko duu heɓataa ɗam. Onon goonɗinɓe *Ɓii-Alla ɓeen, mi winndani on ɗum fuu ngam anndon ko on keɓi mbuurnam nduumiiɗam. Eɗen ngoodi hoolaare to makko: ngam se en ndu'ake, eeluɗen mo huune yaadoore he muuyɗe makko, o jaabanto en. Eɗen anndi ko omo hettinanii en, ndenne sikka fuu walaa ko eeluɗen mo, en keɓan ɗum. Ndenne, nde goɗɗo hi'i banndum no waɗa hakke nde yottinta ɗum he maayde, joomum du'oo eelana mo, nden Alla duu no hokkan mo mbuurnam. Ngam no woodi hakke yottinoore neɗɗo he maayde, mi wi'aay ndu'anoɗon gaɗoowo iri hakke oon. Oonyaare fuu no hakke, amma hanaa hakke fuu yottinta neɗɗo he maayde. Eɗen anndi ko ɓii-Alla fuu duumataako no waɗa hakke, ngam Iisa *Almasiihu *Ɓii-Alla faddoto mo, bonɗo oon duu heewtataako joomum. Eɗen anndi ko en himɓe Alla, eɗen anndi duu ko duuniyaaru nduu fuu ley maral bonɗo oon woni. Eɗen anndi *Ɓii-Alla wari, hokki en hakkillo ngam anndude Deweteeɗo goonga e goonga oon. Joonin eɗen ngondi he Deweteeɗo goonga e goonga oon, ngam eɗen ngondi he Iisa *Almasiihu Ɓiyiiko. Kanko woni Alla goonga e goonga, kanko duu woni mbuurnam nduumiiɗam. Sukaaɓe am, ndeenee ko'e mooɗon e reweteeɓe fereeɓe gom. Miin, ardiiɗo hawriine goonɗinɓe winndi ɗerol ngool fa'ude to mooɗon, onon hawriine goonɗinɓe Iisa *Almasiihu nde Alla suɓii, onon tedduɓe hano debbo dimo he ɓiɓɓe mum. Miɗo sanna on, onon giɗaaɓe am goonga e goonga. Hanaa miin tan hiɗi on, annduɓe goonga ɓeen fuu no ngiɗi on, ngam goonga oon no wondan he meeɗen, o duumoto duu hakkune meeɗen faa abada. Moƴƴere, yurmeene he jam Alla *Baabiraawo meeɗen he Ɓiyum Iisa *Almasiihu no ngonda he meeɗen faa abada nder goonga he hidde. Mi nani belɗum sanne wakkati nanunoomi ko nder mooɗon woɓɓe tokkiri goonga e goonga hano no *Baabiraawo tilsiniri en ɗum nii. Joonin, onon hawriine goonɗinɓe, miɗo ŋaaro on, ngiɗodiree. Ko mbinndananmi on ɗum hanaa tilsinoore heyre, amma ɗum tilsinoore ɓooynde, nde keɓunooɗon illa arannde. Ndaa ko woni hidde nii: tokkude tilsinooje Alla. Wuurude nder hidde, ɗum woni tilsinoore nde nanuɗon illa fuɗɗorde. Ngam majjinooɓe heewɓe cankitake nder duuniyaaru. Ɓe njaɓaay wi'ude ko Iisa *Almasiihu laatake neɗɗo. Laatiiɗo hano maɓɓe fuu, kam duu no majjinoowo, joomum no ganyo-Almasiihu. Paddee ko'e mooɗon to golle ɗe min ngaɗani on ɗeen mbonu, keɓon baraaje ɗuɗɗe. Sabu neɗɗo fuu boɗɗiiɗo laawol *Almasiihu faa ɓeydi ko tawaaka dow maggol, joomum heedanaa Alla. Jooɗiiɗo dow maggol fuu, joomum heedani *Baabiraawo he Ɓiyum. Neɗɗo fuu garɗo to mooɗon, se nii no waajoo ko walaa dow laawol ngool, to mbernee mo nder ɓaadeeji mooɗon, to baa njaɓɓitee mo. Ngam jaɓɓitiiɗo mo fuu, hawtidi he makko nder golleeji makko bonɗi. Ko kaanumi haalande on ɗum no ɗuuɗi, mi hiɗaa winndande on ɗum dow ɗerol. Amma miɗo habbiti ngam warde to mooɗon kaalden hunnduko e hunnduko, ngam welwelo meeɗen huuɓa. Goonɗinɓe hawriine nde Alla suɓii gom, giɗuɓe on wonɓe ɗo no njewta on. Miin, ardiiɗo hawriine goonɗinɓe winndi ɗerol ngool fa'ude to maa, aan Gayus, banndam korsuɗo goonga e goonga. Banndam korsuɗo, miɗo du'oo heɓa tawee aɗa yamɗi, ko kawjiɗaa fuu no wooɗi hano no goonɗinol maaɗa wooɗiri. Mi nani belɗum sanne wakkati banndiraaɓe meeɗen gom ngari kaalani kam dow no tiɓinoriɗaa goonga mo keɓuɗen oon, he no tokkirɗaa mo. Walaa ko ɓuri welude kam, se hanaa mi nana sukaaɓe am no tokki laabi goonga ɗiin. Banndam korsuɗo, golle lobbe ɗe ngaɗantaa banndiraaɓe meeɗen ɓe annduɗaa he baa ɓe a anndaa, no kollaa ko a kolniiɗo. Ɓe ngaddi haala hidde maaɗa yeeso hawriine amin. Mi eeli ma walluɓe no welirta Alla heɓa ɓe ngaɗa jahaangal maɓɓe no haandiri. Ngam kamɓe duu, dow innde *Almasiihu ɓe ngaɗata jahaangal maɓɓe. Ɓe tefataa fuu balla gom he mo goonɗinaay Iisa. Ndenne, enen goonɗinɓe Iisa, eɗen kaani wallude ir himɓe ɓee, ngam laatoɗen wallooɓe goonga oon sankitoo nokku fuu. No woodi ko mbinndumi fa'ude he hawriine goonɗinɓe mooɗon, amma Diyoterefes, giɗuɗo ardaade huune fuu, wannaaka he ko mbinndumi ɗum sam. Ngam majjum waɗi nde nii mi warowi, mi hollan golle nyidduɗe ɗe o waɗi, kanko tefoowo semteene amin, omo tokka, omo fena dow amin, amma ɗum fuu heƴaay mo, omo saloo weernude banndiraaɓe meeɗen, omo haɗa goonɗinɓe tawdaaɓe he makko ɓeen werna ɓe. Omo riiwa ɓe nder hawriine goonɗinɓe maɓɓe. Banndam korsuɗo, too nyemmin ko boni, nyemmin ko wooɗi. Gaɗoowo ko wooɗi fuu no neɗɗo Alla. Gaɗoowo ko boni anndaa Alla abada. Demetirus no neɗɗo lobbo, himɓe fuu no pilloo habaru makko, sabu nde nii goonga e hoore mum no woodunoo hunnduko wi'annoo o neɗɗo lobbo. Minen duu, miɗen kooli mo, aɗa anndi duu ceedaaku amin no goonga. Ko ngiɗumi haalande ma ɗum no ɗuuɗi, mi hiɗaa winndude ɗum, ɗum fuu ɗo. Mi haaɓi en ngiidaay, kaalden hunnduko e hunnduko. Higiraaɓe maa wonɓe ɗo no njewte. Miɗo yewta higiraaɓe meeɗen fuu, gooto gooto. Jam wonda he maa. Miin Yahuuda, minyo Yakuuba, maccuɗo Iisa *Almasiihu, winndani on, onon ɓe Alla *Baabiraawo hiɗi noddi, onon ɓe Iisa *Almasiihu reeni. Jam, yurmeene e hidde Alla ɓeydoo hakkune mooɗon faa noy walaa. Giɗaaɓe am, nde goonga, mi hiɗiino winndande on dow habaru kisinam, ɗam kawtuɗen en fuu. Amma ko sakitii, mi hi'i ko no tilsi mi winndana on ngam fooɗude hakkillooji mooɗon, mi wi'a on, ndurwon keddi baawɗe mooɗon ngam reenude ekkintinooje ɗe Alla watti gaba go'o nder juuɗe jeyaaɓe mum. Mi winndanii on ngam himɓe ɓe kulataa Alla gom molake naati hakkune mooɗon, himɓe ɓe illa ko ɓooyi kiite mum'en mbinndaa. Iɓe oonya moƴƴere Alla ngam ɓe ngaɗa no weliri ɓe. Iɓe mbi'a ɓe anndaa Iisa *Almasiihu, Joomiraawo meeɗen gooto jeyɗo en. Onon annduɓe fuu, miɗo miccintina on, ko gaɗa ko Joomiraawo soptini Isra'ilankooɓe he juuɗe ɓiɓɓe Misira, o wari hakkune maɓɓe, saliiɓe goonɗinde mo. Miccitee duu, ko maleykaaɓe ɓe kaaɗaayno he baawɗe ɗe Alla hokkunoo ɓe, cotti nokkuuje mum'en, Alla haɓɓiri ɓe callali, watti nder nimre to ɓe njottoo ɓe ndooma darŋal. Miccitee *Sodooma e Gomoora. Miccitee he ci'e piiliiɗe ɗe. Himɓe majje duu ngaɗiino kujje nyiddiniiɗe, misaali luuɗu e yeenude ɓe kanaa tagaaɓe. Ɓe kalkiraama norɗe hiite duumiinge, ngam hollude gaɗɗo iri nii he banndum fuu, no halkirtee no himɓe ɓee kalkiraa. Baa ko ɗum waɗaama ngam daliila oo, moliiɓe naati hakkune mooɗon duu non ngoni no ngaɗa. Miilooji maɓɓe no uppa ɓe, ɓe ngaɗa ko nyiddinii, ɓe pekita ɓalli maɓɓe, ɓe murta he ardaŋal fuu, ɓe mbonna inɗe maleykaaɓe tedduɓe. Tawi duu baa Mika'el, mawɗo maleykaaɓe he hoore mum, suusaay haalude ko boni fuu dow Ibiliisa baa nii ko geddi naatiino hakkune maɓɓe dow kooƴol ɓanndu *Muusa. Ko o jaabii Ibiliisa o wi'i tan woni Joomiraawo hiitoto mo. Amma himɓe ɓee no mbonna innde ko ɓe anndaa. Anndal maɓɓe nanndungal anndal ndabba, anndal ngaal fotaay taykaaki fuu, kanngal halkataa ɓalli maɓɓe. Kaari, bone saaman dow maɓɓe, ɓe tokki laawol *Kayinu. Ngam suuno seedere, ɓe naati oonyaare Balaama. Ɓe kalketee no Kora halkira wakkati murtunoo ko Alla wi'i. Nde goonga kamɓe tunninta nyaamduuji ɗi kawroton nyaamon hakkune mooɗon. Wakkati nyaamduuji mbelɗi ngaddaa, ɓe kulataa hitere fuu, ɓe nyaaman faa ɓe ƴartina, ɓe ndarataako fuu ɓe keɗo goɗɗo. Iɓe nanndi duule ɗe henndu ruyni, duule ɗe ngalaa ndiyam. Iɓe nanndi leɗɗe kaanuɗe teɓeede nder wakkati mum amma ɗe ngalaa ɓiɓɓe. Iɓe nii leɗɗe ɗoofaaɗe, njoori karaw. Iɓe cankita golle maɓɓe nyidduɗe hano no maayo sankitirta benkeƴƴe mum. Himɓe ɓee no nanndi koode jiilotooɗe. Alla resani ɓe nokku ɓurɗo nimre niɓɓude. Enok, maamii'en jeɗɗaɓo nde nanngaama illa Aadamu, waɗinoo annabaaku dow maɓɓe wi'i: « Ndaa Joomiraawo no warda maleykaaɓe mum ujunaaji re'ataa, maleykaaɓe seniiɓe ngam hiito himɓe fuu. O taƴana ɓe kiite ngam golle nyidduɗe ɗe ɓe ngaɗata nder rafi kulol Alla e haalaaji bonɗi ɗi ɓe kaali dow makko. » Himɓe ɓee wakkati fuu no nguuntoo, no mboytitoo, no tokki suuno ɓerɗe mum'en bonɗe. Iɓe mana ko'e maɓɓe, iɓe mana woɓɓe duu ngam iɓe keɓa ko ɓe ngiɗi he maɓɓe. Onon giɗaaɓe am, miccitee haalaaji ɗi *lilaaɓe Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen kaalannoo on illa arannde. Nder haalaaji maɓɓe, ɓe mbi'ii on: « Nder wakkati cakitiiɗo, tokkooɓe muuyɗe ɓalli mum'en, haalooɓe ko ngiɗi gom ngarowan, njawoo on. » Kamɓe nii ngoni fiyodirooɓe ko'e himɓe, miilooji himɓe tan ɓe ngondi, *Ruuhu Alla wondaa he maɓɓe. Amma onon giɗaaɓe am, cemmbiɗee nder goonɗinol mooɗon ceniingol, ndu'ee nder balla *Ruuhu Ceniiɗo. Njooɗee nder hidde Alla, ngattee hoolaare mon fuu dow Iisa *Almasiihu Joomiraawo meeɗen. Nder yurmeene makko, o hokkan on mbuurnam nduumiiɗam. Njurmee ɓe ɓerɗe mum'en pukkaaki he goonɗinde Iisa *Almasiihu. Woɓɓe, kisinee ɗum'en, mboɗɗinon ɓe hiite jahannama. Amma kakkilee to ɓe ndaaɓir on hakke maɓɓe, mboɗɗee ɓe, baa kolte maɓɓe mboɗɗee ɗum. Belɗo hoore woni jannguɗo dewtere annabaaku ndee. Welɓe ko'e ngoni hettiniiɓe haalaaji annabaaku nguu dey njogiti ko winndaa nder maggu. Hakiika, wakkati kaalaaɗo dow kujje ɗeen ɓadake. Miin Yahaaya, winndani kawriiɗe goonɗinɓe jeɗɗi tawaaɗe nder leydi Asiya. Jam e moƴƴere ƴuwɗo to Alla gonɗo, gonnooɗo, e gonoowo, jam e moƴƴere ƴuwne to ruuhuuji jeɗɗi gonɗi yeeso jooɗorgal laamu makko, jam e moƴƴere ƴuwɗo to Iisa *Almasiihu, seedeejo kolniiɗo, arano ummintinaaɗo, laamiiɗo laamiiɓe duuniyaaru fuu ngonda he mooɗon. *Almasiihu hiɗi en, soptini en he baawɗe hakke meeɗen har ƴiiƴam makko ndufaaɗam. O waɗi en laamiiɓe e *cakkanooɓe Alla ngam ngollanen Alla Baabiiko ! Teddungal e baawɗe tabbita he Iisa *Almasiihu faa abada abadin. Aamiin ! — Ndaaree, omo warda he duule. Himɓe fuu no ngi'an mo, baa tontunooɓe mo. Lenyi duuniyaaru fuu no mboytoto ngam makko. Hakiika non. Aamiin ! Alla Joomiraawo Jom baawɗe, gonɗo, gonnooɗo e gonoowo, wi'i: « Miin woni fuɗɗorde, miin woni timmoode. » Miin Yahaaya banndiraawo mooɗon goonɗinɗo Iisa. Mi hawti he mooɗon nder torra, nder laamu makko e nder tittinkinaaku ngu o ƴami en. Mi yaaraama semmbe semmbe dow duune Patamos ngam mi waajake haala Alla, mi haali ko ceediimi dow Iisa. Alal, nyalaane Joomiraawo, keewumi *Ruuhu Alla, sey nanumi gaɗa am daane toowne gom hano daane luwal. Daane ndeen no wi'a: —Winndu ko ngi'ataa ɗum nder dewtere, lilda nde kawriiɗe goonɗinɓe jeɗɗi ɗee: Hawriine wonnde Efeesu, Simirna, Pergamu, Tiyatira, Sardes, Filadelfiya he Lawdikiya. Njeeƴitiimi ngam hi'ude gonɗo no haalda he am, sey ngi'umi fitillaaji kanŋe jeɗɗi. Caka fitillaaji ɗiin no tawa goɗɗum nannduɗo he *Ɓii-Neɗɗo, omo ɓornii jabbaare, omo haɓɓi wakkaare kanŋe dow gabaare makko. Gaasa hoore makko no rawni tar hano haabu. Gite makko no njayna hano ɗemle hiite. Koyɗe makko no njalɓita hano no njamndi mboɗeeri jalɓitirta, wojja coy nde ndi wattaama nder hiite. Daane makko no wa'i iido ilol diyeele ɗuɗɗe. Omo jogii nder nyaamo makko koode jeɗɗi. Takubaahi mbelki, ki kunndule ɗiɗi no wurtoo nder hunnduko makko. Yeeso makko no yayna hano no naange yaynirta caka nyalooma. Wakkati ngi'umoomi, sey caamumi yeeso makko hano maayɗo. O yowi junngo makko nyaamo dow am, o wi'i kam: —Taa hulu ! Miin woni artuɗo, miin woni cakitittooɗo. Mi duumiiɗo. Mi maayiino, amma joonin miɗo wuuri faa abada abadin. Miɗo woodi baawɗe dow maayde he laahara. Ndenne, winndu ko ngi'uɗaa, he ko woni no waɗa joonin he ko waɗoyta yeeso. Ndaa, maana koode jeɗɗi cuuɗiiɗum ɗe ngi'uɗaa nder nyaamo am nii: Koode jeɗɗi ɗeen ngoni maleykaaɓe kawriiɗe goonɗinɓe jeɗɗi. Maana fitillaaji kanŋe jeɗɗi ɗiin duu woni kawriiɗe goonɗinɓe jeɗɗi. —Winndan maleykaajo hawriine Efeesu, mbi'aa: Lildal nii ƴuwngal to jogiiɗo nder junngo mum nyaamo koode jeɗɗi, jehoowo hakkune fitillaaji kanŋe jeɗɗi: Miɗo anndi golleeji maa lobbi, jaggu e tittinkinaaku maa. Miɗo anndi ko a waawaa munyude bonɓe. A fonni wi'ooɓe kam'en no *lilaaɓe, a tawi ko ɓe fenooɓe. Miɗo anndi ko a munyi, ngam barke innde am. A yari bone, a soƴƴoraaki gaɗa. Amma ndaraa, ngi'aa gacce ɗe peliranmaami: A woppi hidde maa nde ngoodannoɗaa kam illa arannde. Miccitaa no ngorrunoɗaa. A fuɗɗirii no wooɗiri, dey yeeƴitiɗaa caamuɗaa. Tuubaa, mbattitaa golleeji maa, ngollaa no ngollirannoɗaa ! Nde nii a tuubaay, mi waran to maa, mi itta fitilla maa nder nokku mum. Amma no woodi goɗɗum ko ngaɗunoɗaa no wooɗiri. Kanƴum woni a wanyi golleeji sewre Nikola'en hano no mbanyirmi ɗi. Jom nowru fuu horkita nowru mum nana ko *Ruuhu Alla wi'ata kawriiɗe goonɗinɓe Iisa ! Jaaliiɗo fuu mi hokkan ɗum nyaama ɓiɓɓe lekki kokkoohi mbuurnam ngonki nder koogol Alla. —Winndan maleykaajo hawriine goonɗinɓe Simirna, mbi'aa: Lildal nii ƴuwngal to laatiiɗo kam woni arano, kam woni cakitiiɗo, maaynooɗo ummitii. Miɗo anndi torra ka njarɗaa, miɗo anndi talkaaku ngu ngonduɗaa he mum, amma aɗa woodi riiku. Miɗo anndi mbonka ka hooƴooɓe ko'e mum'en no *Yahudankooɓe mbi'ata dow maa. Amma himɓe ɓee, ɓe kanaa *Yahudankooɓe, ɓe hawriine rewooɓe Ibiliisa. Taa hulu torra ka njaroytaa yahde yeeso. Ibiliisa waɗan heewɓe nder mooɗon uddee ngam sii'aade on. On torretee balɗe sappo ka-kap. Amma durwa, to a woppu goonɗinol maa baa nii himɓe maa fuu no mbaretee non ngam mi hokkete lefol mbuurnam nduumiiɗam. Jom nowru fuu horkita nowru mum nana ko *Ruuhu Alla wi'ata kawriiɗe goonɗinɓe Iisa ! Jaaliiɗo fuu, maayde ɗiɗaɓere meemataa ɗum. —Winndan maleykaajo hawriine goonɗinɓe Pergamu, mbi'aa mo: Lildal nii ƴuwngal to jom takubaahi ki kunndule ɗiɗi belnaaɗe. Miɗo anndi aɗa jooɗii to Ibiliisa laami, amma ɗum fuu haɗaay a tokkii kam. A yankiraay kam baa nde worre. A tittinkinake nder goonɗinde kam to Seyɗan sinngi laamu mum faa yottii he wakkati mo Antipas seedeejo am kolniiɗo waraa nder wuro mooɗon. Amma ndaa, gacce seɗɗaaje gom nii ɗe peliranmaami: Aɗa woodi tokkuɓe jannde Balaama, ekkintinɗo Balak fergina ɓiɓɓe *Isra'el, nyaama tewuuji cakkanaaɗi tooruuje, omo waɗa ɓe njeena. Non duu aɗa wondi he tokkuɓe ekkintinooje sewre Nikola'en. Ndenne, tuubu joonin ! Se hanaa non duu, mi waran ko ɓooyataa, mi habdira ɓe takubaahi ngonki no wurtoo nder hunnduko am. Jom nowru fuu horkita nowru mum nana ko *Ruuhu Alla wi'ata kawriiɗe goonɗinɓe Iisa ! Jaaliiɗo fuu, mi hokkan ɗum nyaama nyaamdu cuuɗiinu, nyaamdu wi'eteenu « *manna ». Mi hokkan joomum duu kaaƴel danel tar, ngel dow mum winndaa innde heyre, nde neɗɗo fuu anndaa sey jaɓoowo ngel. —Winndan maleykaajo hawriine goonɗinɓe Tiyatira, mbi'aa mo: Lildal nii ƴuwngal to *Ɓii-Alla, jom gite jalɓooje hano ɗemngal hiite, mo koyɗe mum no ƴelkita hano njamndi mboɗeeri ciiwaani. Miɗo anndi golleeji maa lobbi. Miɗo anndi hidde maa, miɗo anndi goonɗinol maa. Miɗo anndi ballal ngal ngaɗanɗaa woɓɓe. Miɗo anndi tittinkinaaku maa. Jooni golleeji maa cakitiiɗi no ɓuri araneeji ɗiin ɗuudde. Amma gacce ɗe peliranmaami nii. A acci Yesabel, debbo bi'oowo kam no annabiijo, nder jannginooje mum no majjina gollooɓe am, ɓe tinnoo nder jeenu he nyaamɗe tewuuji cakkanaaɗi tooruuje. Mi hokki mo wakkati ngam o tuuba, amma walaa ko nanngi ɓerne makko nde hanaa jeenu. Mi waɗan o nyawa nyaw manngu, o fukkoo. Mi waɗa fijidooɓe he makko njara torra faa noy walaa. Mi waɗan ɗum joonin joonin nde ɓe tottitaaki golleeji debbo bonɗo oo. Mi waran tokkuɓe jannde makko. Kawriiɗe goonɗinɓe fuu no anndan ko miin woni annduɗo miilooji ɓerɗe ɓiɓɓe aadama. Neɗɗo mooɗon fuu mi yoɓan ɗum dey-dey gollal mum. Amma onon goonɗinɓe hoddiiɓe nder Tiyatira, onon ɓe tokkaay mo, onon ɓe tefaay faamude maana ko tokkuɓe mo mbi'ata sirriiji Ibiliisa lugguɗi. Sikka fuu walaa mi yowataa donngal gom fuu dow mooɗon. Ndenne, tiiɗee he goonɗinol mooɗon faa nyannde ngartoymi. Jaaliiɗo fuu, tinniiɗo no waɗa ko weli kam sey nyannde timmi, mi waɗan joomum laamoo dow leyɗe fuu. O laamorto lenyi ɗiin he sawru njamndi. O mornya ɗi hano no looɗe loopal mornyirtee, cankitoo. Mi waɗan joomum laamoo dow lenyi duuniyaaru, hano no keɓirmi baawɗe he *Baabiraawo. Mi hokkan joomum duu hoodere fajiri. Jom nowru fuu horkita nowru mum nana ko *Ruuhu Alla wi'ata kawriiɗe goonɗinɓe Iisa ! —Winndan maleykaajo hawriine goonɗinɓe wonnde Sardes, mbi'aa: Lildal nii ƴuwngal to jogiiɗo koode jeɗɗi, jogiiɗo ruuhuuji Alla jeɗɗi: Miɗo anndi golleeji maa. Aɗa hi'ee hano a buurɗo, amma a maayɗo. Umma, dara, connyinaa seɗɗa ko njogiɗaa nder jikku terɗe to ɗe maayu gaba go'o. Ngam mi tawi golleeji maa ɗiggaay yeeso Alla. Miccita *Habaru lobbo mo njannginaɗaa he mo nanuɗaa. Tuubu, ngolliraa mo. Nde nii a ummaaki ndariɗaa, mi waran a siryaaki. Mi waran, no gujjo warirta. A anndititaa wakkati mo ngaranmi. Nder Sardes, aɗa woodi himɓe seɗɗaaɓe, ɓe tawaaka nder gaɗol bone fuu. Himɓe seɗɗaaɓe ɓee, no njahdan he am, iɓe ɓornii kolte daneeje ngam ɓe poti yahdude he am. Jaaliiɗo no ɓornetee kolte daneeje. Mi moytataa innde joomum nder dewtere mbuurnam faa abada abadin. Wakkati ndartoomi yeeso *Baaba am he maleykaaɓe mum mi wi'an neɗɗo oo, miin jeyii mo. Jom nowru fuu horkita nowru mum nana ko *Ruuhu Alla wi'ata kawriiɗe goonɗinɓe Iisa ! —Winndan maleykaajo hawriine goonɗinɓe Filadelfiya, mbi'aa mo: Lildal nii ƴuwngal to Ceniiɗo, Goongaajo, jogiiɗo omtirngel dammbugal laamu Daawda. Nde o omtii ngal walaa ommboowo ngal. Nde o ommbii ngal duu walaa omtoowo ngal. Miɗo anndi golleeji maa. Ndaa mi accanii ma dammbugal no omtii, walaa baawɗo ommbii ngal. Miɗo anndi a walaa semmbe sanne, amma ɗum fuu haɗaay aɗa feŋi he haala am. A yankiraay kam. Hawriine rewooɓe Ibiliisa no wi'a ko kam'en no *Yahudankooɓe, amma ɓe penan, ɓe kanaa *Yahudankooɓe. Mi tilsinan ɓe, ɓe ngara ɓe kofo faa yeeso maa, nden ɓe paaman ko miɗo hiɗi ma. Ngam a tittinkinake, a jogake haala am faa noy walaa. Miin duu mi reenete nder wakkati cattuɗo, wakkati garoowo dow kappa kuula duuniyaaru fuu, ngam etude goonɗinol himɓe mayru. Garol am ɓadake. Tiiɗu faa noy walaa he ko njogiɗaa. To neɗɗo fuu teetu lefol jaalorgal maa. Jaaliiɗo fuu, kam ngaɗanmi bonjariyal Juulirde Alla am mawne wonnde dow. Joomum wurtataako nder mayre kaden faa abada abadin. Mi winndan dow joomum innde Alla am, he innde huɓeere Alla inndirteene « *Ursaliima keso », huɓeere ƴuwne dow to Alla am jippii. Dow joomum duu mbinndanmi innde am heyre nde keɓumi. Jom nowru fuu horkita nowru mum nana ko *Ruuhu Alla wi'ata kawriiɗe goonɗinɓe Iisa ! —Winndan maleykaajo hawriine goonɗinɓe Lawdikiya, mbi'aa mo: Lildal nii ƴuwngal to Kumnoowo amaana, Seedeejo kolniiɗo, Kaaloowo goonga, bi'eteeɗo duu Wuddu huune fuu ko Alla tagi. Miɗo anndi golleeji maa, a feewaa a wulaa. Ndeen no haani ngaɗaa gootel: Peewaa naa mbulaa ! Amma ko nii caka dey-dey taweɗaa, a wulaa a feewaa, mi tuute. Aɗa wi'a aan kay a diikuɗo a hawri njawdi, a haajaaka baafuy. Amma a anndaa ko a miskiini, ko a jurminiiɗo, a talka, a bumɗo, gonɗo terru. Amma ɗum fuu a anndanaa ɗum. Ngam majjum hettina tinndinooje am, cooda to am kanŋe laaɓiniraaɗe hiite heɓa laatoɗaa diikuɗo. Coodaa kolte daneeje, ɓornoɗaa, cudda ɓanndu maa wonndu terru, kisa semteene. Cooda safaare gite, cawraa gite maa ngam ngi'aa yeeso maa. Neɗɗo fuu mo ngiɗumi, mi fooɗan nowru mum mi elta ɗum. Ndenne, tarsinaa, tuubaa ! Hettina, miɗo darii dammbugal, miɗo salmina. Neɗɗo fuu nanɗo daane am omti, mi weerana ɗum. Mi nyaamda he mum, kam duu nyaamda he am. Non no keɓirmi jaalorgal njooɗiimi hadde *Baaba am, jaaliiɗo fuu joddoto he am dow jooɗorgal laamu hadde *Baaba am nder laamu mum. Jom nowru fuu horkita nowru mum nana ko *Ruuhu Alla wi'ata kawriiɗe goonɗinɓe Iisa ! Gaɗa ko mbinndumi ɗereeji yahde he kawriiɗe goonɗinɓe Iisa, sey ngi'umi nder kammu dammbugal gom no omtii, nanumi daane wonnde no haalda he am, hano luwal woni no fuufee nii, daane ndeen no wi'a kam: —Ƴeenyu, war ɗo, faa mi holle ko waɗoyta yahde yeeso. Wakkati mum da keewumi *Ruuhu Alla, sey ngi'umi jooɗorgal laamu dow kammu, neɗɗo gom no jooɗii dow maggal. Omo ƴelkita hano kaaƴe peɗe bi'eteeɗe yaspa naa sardis. Ciiɓo-ciiɓowal no fiilii jooɗorgal makko. Ingal ƴelkita hano hayre wi'eteene emerooda. Jooɗorɗe laamu laso e nay no piili jooɗorgal makko. Dottiiɓe mawɓe laso e nayo no njooɗii dow majje, iɓe ɓornii kolte daneeje, iɓe ngatti kufuneeje kanŋe. Maƴƴe, olko daaɗe mawɗe, he diggaali no ƴuwa nder jooɗorgal ngaal. Yeeso maggal no tawa fitillaaji jeɗɗi gonɗi no njalɓa. Fitillaaji ɗiin ngoni ruuhuuji Alla jeɗɗi. Huune gom nannduɗum maayo, no rawni tar hano danndorgal, no weɗɗiti yeeso maggal. Kujje buurɗe nay gom, ɗe gite re'ataa no tawa yeeso e gaɗa mum'en fuu, ngatti jooɗorgal ngaal caka. Nder kujje nay ɗeen, arandeere ndeen no nanndi muusuuru ladde. Ɗiɗaɓere ndeen no nanndi ga'el. Tataɓere ndeen yeeso mum no nanndi he yeeso ɓii-aadama. Nayaɓere ndeen no nanndi he ciilal gonngal no fiira. Kujje nay ɗee, gootel majje fuu no tawra bippoole jeegom. Ɓalli e bippoole majje fuu no keewi gite dow e ley. Jemma e nyalooma iɗe he ko townude daaɗe, iɗe mbi'a: — Ceniiɗo, Ceniiɗo, Ceniiɗo, Joomiraawo, Alla Jom Baawɗe, gonnooɗo keeŋa, gonɗo hannden, gonoowo jaaŋo. Kujje nay ɗee no teddina, no mana, no njetta Duumiiɗo, jooɗiiɗo dow jooɗorgal laamu oon. Wakkati fuu mo kujje nay ɗee kaalata, dottiiɓe laso e nayo ɓeen no kofo, no cujida yeeso gonɗo dow jooɗorgal oon. Iɓe cujidana Duumiiɗo faa abada abadin. Iɓe itta kufuneeje maɓɓe iɓe ndesa yeeso jooɗorgal makko, iɓe mbi'a: —Alla Joomiraawo amin, a foti keɓa teddungal, manngu he baawɗe, ngam a tagi huune fuu. Muuyɗe maaɗa ngaɗi, ɗe mbanngi. Muuyɗe maaɗa ngaɗi, ɗum fuu ɗum tagaa. Nder nyaamo gonɗo no jooɗii dow jooɗorgal laamu oon, mi hi'i dewtere taggaane gom. Dewtere ndee, gaɗa e yeeso mayre fuu no winndaa. Inde haatimira kaatimiije jeɗɗi. Mi hi'i maleykaajo jamo gom, mo nder daane toowne no goyna no wi'a: —Moy foti feŋita kaatimiije ɗee, taggita dewtere ndee? Walaa dow kammu dow duuniyaaru naa hakkune maayɓe baawɗo taggita dewtere ndee naa njannga nder mayre. Mboyumi bojji naawɗi, ngam neɗɗo fuu heɓaaka potuɗo taggiti dewtere ndeen naa daarude ko woni nder mayre. Nden nder dottiiɓe ɓeen, dottiijo gom wi'i kam: —Taa wullu ! Ndaa jippotooɗo he Daawda nii, muusuuru ladde ƴuwnu he lenyol *Yahuuda, muusuuru ladde heɓudu jaalorgal nduun nii. Kayru waawi feŋitidde kaatimiije jeɗɗi ɗeen, ndu taggita dewtere ndeen. Sey ngi'umi Njawdiri gom no ndarii hadde jooɗorgal laamu ngaal. Kujje nay buurɗe ɗeen e dottiiɓe mawɓe laso e nayo ɓeen no piilini. Indi darii hano ko hirsanoo. Indi woodi gite jeɗɗi he luwe jeɗɗi. Gite jeɗɗi ɗee ngoni ruuhuuji Alla jeɗɗi, lileteeɗi nder duuniyaaru fuu. Njawdiri ndiin yehi, jaɓi dewtere taggaane ndeen nder nyaamo gonɗo dow jooɗorgal laamu oon. Wakkati ndi jaɓi dewtere ndeen, kujje nay buurɗe ɗeen he dottiiɓe laso e nayo ɓeen fuu kofi yeeso mayri. Neɗɗo maɓɓe fuu no jogii hoddu he urorde kanŋe heewne uurdi welni. Du'aa'uuji seniiɓe, himɓe Alla non nii ya. Iɓe njima jimol kesol, iɓe mbi'a: « Aan foti njaɓaa dewtere ndee, feŋitaa kaatimiije mayre, ngam a waranooma. Nder barke ƴiiƴam maaɗa, a wartiri potal hakkune Alla e himɓe mum, himɓe cuuɗi baaba feere-fereeji, haalooɓe ɗemle feere-fereeje, tawaaɓe nder lenyi feere-fereeji e leyɗe feere-fereeje. Nder barke ƴiiƴam maa a waɗii ɓe himɓe Laamu Alla, ngaɗɗaa ɓe *cakkanooɓe Alla ngam ɓe ngollana Alla, ɓe laamoo dow duuniyaaru fuu. » Ko ƴeewmi, sey nanumi daaɗe maleykaaɓe ujunaaji ujunaaji, wonɓe no piili jooɗorgal laamu ngaal, kujje buurɗe ɗeen, he dottiiɓe laso e nayo ɓeen. Iɓe njima nder daaɗe toowɗe, iɓe mbi'a: « Njawdiri mbaraani ndiin, ndi foti baawɗe, njawdi, hikmaaku, semmbe, teddungal, darja, kam e yettoore ! » Nanumi kaden, tagaadi fuu tagaani, tawaani dow e ley, tawaani nder maayo, wondi ley beɗi leydi no yima no wi'a: « Yettoore, teddungal, darja e baawɗe laatanoo gonɗo dow jooɗorgal laamu oon. Ɗum laatanoo duu Njawdiri ndiin, faa abada abadin ! » Kujje buurɗe ɗeen duu no njaaboo no mbi'a: —Aamiin ! Dottiiɓe ɓeen duu no kofo, no cujidana Joomiraawo. Wakkati ngonnoomi miɗo daara ndeen, sey ngi'umi Njawdiri ndiin feŋiti haatimiire arandeere ndeen, nder kaatimiije jeɗɗi ɗeen. Wakkati haatimiire ndeen feŋitaa, sey nanumi hakkune kujje nay buurɗe ɗeen, wonnde no wi'a nder daane nanndune riggaaŋo: —War ! Miɗo daara nii, sey ngi'umi puccu ndaneewu gom, baɗɗiiɗo ngu no jogii birowal, o hokkaa lefol laamu. Nden o wurtii hano keɓuɗo jaalorgal. O wurtake duu ngam heɓoyde jaalorgal kaden. Wakkati Njawdiri ndiin feŋitinno haatimiire ɗiɗaɓere ndeen, sey nanumi nder kujje nay buurɗe ɗeen, daane ɗiɗaɓere gom wi'i kaden: —War ! Nden puccu mboɗeewu coy gom wanngi. Baɗɗiiɗo ngu oon, kam duu hokkaa takubaahi mawki. O hokkaa duu baawɗe ittude jam nder duuniyaaru, ngam himɓe mbarodira. Wakkati Njawdiri ndiin feŋitinno haatimiire tataɓere ndeen, sey nanumi nder kujje buurɗe ɗeen, daane tataɓere gom no wi'a: —War ! Nden ngi'umi puccu ɓaleewu gom wanngi, baɗɗiiɗo ngu oon no jogii etirgal. Nden nanumi hakkune kujje buurɗe nay ɗeen, daane gom no wi'a: Eterde alkama worre, njobdi ceede gollal nyalooma muɓɓo. Eterɗe gawri tati duu, njobdi gollal nyalooma muɓɓo. Amma to meemu nebbam naa cabiijam. Wakkati Njawdiri ndiin feŋitinno haatimiire nayaɓere ndeen, sey nanumi nder kujje buurɗe ɗeen, daane nayaɓere gom no wi'a: —War ! Sey ngi'umi puccu puru gom, baɗɗiiɗo ngu oon woni maayde, laahara no tokkitii gaɗa. Duuniyaaru feccaa pecce nay. Ɓe kokkaa baawɗe dow fecco wooto, ɓe mbarira himɓe feccere ndeen takubaahi, rafo, balaa'u he kujje ladde. Wakkati Njawdiri ndiin feŋitinno haatimiire joyaɓere ndeen, sey ngi'umi ley hirsirde waranooɓe ngam ɗowtanake haala Alla he ngam ɓe mbaajake ka. Nder daaɗe toowɗe, iɓe mbi'a: —Yaa Joomiraawo ! Ceniiɗo, Goongaajo, a hiitoto himɓe duuniyaaru, njoptonoɗaa min, ngam ɓe ndufi ƴiiƴam amin. Amma nde ɗum fuu, ɗum waɗoyta? Nden neɗɗo maɓɓe fuu hokkaa jabbaare raneere, ɓe mbi'aa ɓe keɗo wakkati seɗɗa faa nyannde banndiraaɓe maɓɓe hoddiiɓe, he gollidiɓɓe he mum'en nder gollal Alla mbaree ginan hano no ɓe mbariraa. Wakkati Njawdiri ndiin feŋitinno haatimiire jeegaɓere ndeen, sey nanumi leydi dimmbi, dimmbande mawne. Naange niɓɓi hano suddamaare ɓaleere, lewru duu wojji coy hano ƴiiƴam. Koode caami hano no ɓiɓɓe ibbi kecce caamirta nde henndu mawnu wifi. Kammu duu taggaa hano no daago taggirtee, majji. Baamle e duuɗe fuu ɗoofaa nder nokkuuje mum'en. Laamiiɓe duuniyaaru, mawɓe haalooɓe nanee, hooreeɓe soogeeji, riikuɓe, wooduɓe baawɗe, jom'en semmbe gawri, rimɓe he maccuɓe fuu cuuɗowi nder lowi, ley baamle he hakkune tepaaje. Iɓe mbi'a baamle he tepaaje ɗeen: —Caamee dow amin. Cuuɗon min heɓa min mboɗɗoo yeeso gonɗo dow jooɗorgal laamu oon. Cuuɗon min, min mboɗɗoo tikkere Njawdiri ndiin. Moy waawi daɗude? Ngam nyalaane tikkere maɓɓe mawne ndeen yottake. Gaɗa feŋitol haatimiire jeegaɓere ndeen, sey ngi'umi dow keeri duuniyaaru nay ɗiin fuu, maleykaaɓe nayo no ndarii dow majji. Iɓe paddi keni nay bifooji dow duuniyaaru ɗiin wifude dow leydi, dow diyeele he dow leɗɗe fuu. Ngi'umi kaden maleykaajo gom wurtii har lettugal no jogii haatimiire Alla Duumiiɗo. O ƴewni maleykaaɓe nayo kokkaaɓe baawɗe halkude leydi e diyeele. O wi'i ɓe: —To kalkee leydi, to kalkee ndiyam naa lekki fuu ginan. Ndoomee faa min ngaɗana maccuɓe Alla seede dow tiiɗe maɓɓe. Nden nanumi wi'a ujunaaji hemre e lasooji ɗiɗi e nayo (144 000) woni dimma waɗanaaɓe seede oon dow tiiɗe mum'en ɓeen. Ɓe fuu duu ɓe ƴuwaanaa he lenyi *Isra'el sappo e ɗiɗi ɗiin. Lenyol *Yahuuda, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Ruuben, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Gada, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Asiira, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Naftali, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Manasa, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Simeyon, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol *Lewi, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Isakar, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Jabulon, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Yusufu, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Benyamin, ujunaaji sappo e ɗiɗo (12 000). Gaɗa limtol inɗe ɗee, miɗo ƴeewa, sey ngi'umi jama'aare mawne gom, nde limtataako. Nder mayre no tawa himɓe leyɗe fuu, himɓe lenyi fuu haalooɓe ɗemle fuu no tawa nder mayre. Jama'aare ndeen no ndarii yeeso jooɗorgal laamu ngaal he Njawdiri ndiin. Iɓe ɓornii jabbaaje daneeje. Licce dabinaaje no nder juuɗe maɓɓe. Iɓe kuuɓa daaɗe toowɗe, iɓe mbi'a: —Kisinam ƴuwataana to Alla meeɗen, Alla gonɗo dow jooɗorgal laamu, he Njawdiri ndiin. Maleykaaɓe ɓeen fuu piili jooɗorgal ngal, dottiiɓe ɓeen he kujje nay buurɗe ɗeen. Ɓe fuu, ɓe turii, yeesooji maɓɓe faa he leydi, yeeso jooɗorgal laamu ngaal. Ɓe cujidanii Alla, iɓe mbi'a: —Aamiin ! Teddungal, darja, ndimaaku, hikmaaku, baawɗe, semmbe e yettoore, laatanoo Alla meeɗen, faa abada abadin ! Aamiin ! Nden gooto nder dottiiɓe ɓeen ƴami kam, wi'i: —Moy'en ngoni himɓe, ɓorniiɓe jabbaaje daneeje ɓee? Toy ɓe ƴuwi? Sey njaabimi, mo mbi'umi: —Dottiijo, aan woni annduɗo. Nden o wi'i kam: —Ɓe ngoni yarɓe torra nawka. Ɓe cocci jabbaaje maɓɓe nder ƴiiƴam Njawdiri ndiin. Ƴiiƴam ɗam rawnini jabbaaje maɓɓe. Ngam majjum waɗi iɓe yeeso jooɗorgal Laamu Alla. Jemma e nyalooma iɓe nder *Juulirde mawne ngam rewude Alla. Gonɗo dow jooɗorgal laamu oon reenata ɓe. Ɓe ɗomɗataake, ɓe ndafataake kaden, naange e wulowulo tappataa ɓe kaden. Ngam Njawdiri wondi dow jooɗorgal laamu mum durata ɓe, ndi oora ɓe faa dow to ndiyam, kokkoojam mbuurnam ɓulata. Alla moytata gonɗi maɓɓe fuu. Wakkati Njawdiri ndiin feŋitinno haatimiire jeɗɗaɓere ndeen, sey ɗum waɗi siw. Feccere yamnde, ko olko gom fuu nanaaka nder kammu. Gaɗa majjum sey ngi'umi maleykaaɓe jeɗɗo gom no ndarii yeeso Alla, ɓe kokkaa luwe jeɗɗi. Nden maleykaajo gom wari darii hadde sakkirde ndeen. Omo jogii urorngel gaɗiraangel kanŋe. O hokkaa uurdi ɗuundi gom o sakkida he du'aa'uuji seniiɓe, himɓe Alla, dow sakkirde waɗiraane kanŋe wonnde yeeso jooɗorgal laamu ndeen. Nder junngo maleykaajo oon, cuurki uurdi ndiin ummodi he du'aa'uuji seniiɓe, himɓe Alla ɓeen, fa'i yeeso Alla. Maleykaajo oon hooƴi urorngel ngeel, o itti hiite dow sakkirde ndeen o hebbini ngel. Nden o faɗɗi ngel nder duuniyaaru. Sey pelmaali he olko nanaa, maƴƴe ngaɗi, leydi dimmbii. Gaɗa maƴƴe he dimmbaaki leydi gaɗuki ɗum, maleykaaɓe jeɗɗo jogiiɓe luwe jeɗɗi ciryii puufa luwe mum'en. Maleykaajo arano oon fuufi luwal mum, sey malmalluuje, hiite e ƴiiƴam hawrodira faɗɗaa dow leydi. Hiite nyaami feccere worre dow pecce tati duuniyaaru e leɗɗe nde nii ɗum fuu ɗum senndaama. Nge nyaami huɗo hecco fuu tawaako dow leydi. Maleykaajo ɗiɗaɓo oon fuufi luwal mum, sey huune mawne gom wa'une waamnde jalɓoore faɗɗaa nder maayo. Sey feccere worre dow pecce tati nde nii maayo feccanooma laatii ƴiiƴam. Feccere worre dow pecce tati ko wuuri nder maayo ngoon mbaati. Laanaaji ndiyam ɗiin duu, feccere worre dow pecce tati dimma majji cankiti. Maleykaajo tataɓo oon fuufi luwal mum, sey hoodere mawne gom ƴuwi dow kammu, saami dow feccere worre dow pecce tati nde nii diyeele e to njogoto ndiyam fuu cenndaama. Hoodere ndeen no jaawa faa noy walaa. Innde hoodere ndeen woni: « Tooke kaaɗɗe ». Wakkati nde saamunoo nder diyeele ɗeen, sey feccere ndeen haaɗi rok. Kaaɗirka mayre, waɗi ko heewɓe nder yarɓe he diyeele ɗeen maayi. Maleykaajo nayaɓo oon fuufi luwal mum. Sey feccere naange worre dow pecce mum tati, feccere lewru worre dow pecce mum tati, he feccere worre dimma koode dow pecce mum tati piyaa. Pecce piyaaɗe ɗeen fuu niɓɓi. Jemma e nyalooma pecce ɗeen fuu keppi yeynude. Wakkati mum da ƴeewumi, ngi'umi ciilal gom no fiira dow faa to woɗɗi. Sey nanumi nder daane toowne, ingal wi'a: —Kaari ! Kaari ! Kaari ! Bone woodanii himɓe duuniyaaru, nde nii maleykaaɓe tato ɓeeto puufi luwe mum'en. Wakkati maleykaajo joyaɓo oon fuufi luwal mum, sey ngi'umi hoodere ƴuwi dow saami ley. Hoodere ndeen hokkaa omtirngel ngaykaa nga walaa fuu keerol. Wakkati hoodere ndeen omti ngaykaa ngaan, sey cuurki ƴuwi nder magga ƴeenyi dow. Ki nanndaana he cuurki duɗal manngal. Ki suuɗi naange, nokku fuu niɓɓi tik. Sey ɓaɓɓatti no mburtoo nder makki, no cankito dow leydi nokku fuu. Ɗi kokkaa tooke kaaɗɗe iri tooke jahe. Ɗi kokkaaka laawol torrude ko fuɗata fuu dow leydi hano ir huɗo'en naa leɗɗe. Amma himɓe, ɓe alaama Alla oon tawaaka dow tiiɗe mum'en, kamɓe tan mbi'aa ɗi torra. Ɗi ngalaa laawol warude ɓe amma iɗi mbaawi torrude ɓe faa noy walaa, faa ɗum waɗa lebbi joy. Naawɗum, torran ɓe ɗam, nanndaana he fettande yaare. Nder lebbi joy ɗii, himɓe tefan maayde nannga ɓe amma nde nanngataa ɓe. Ɓe coofan maayde, amma nde woɗɗoto ɓe. Ɓaɓɓatti ɗii no nanndi he pucci ciryaaɗi ngam konu. Kufuneeje kanŋe ngoni dow ko'e majji. Geese majji no nanndi geese ɓiɓɓe aadama. Gaaci majji no nanndi gaasa debbo. Nyiiƴe majji no nanndi nyiiƴe muusuuru ladde. Gabaaje majji no ɓorna goɗɗum nannduɗum toggel njamndi. Sonnyo bippoole majji no nanndi sonnyo pucci kaɓɓanaaɗi torko konu. Laacol ngootu majji fuu no nanndi he laacol yaare. Laaci ɗii, ɗi torrirta himɓe faa lebbi joy. Maleykaajo kawjiiɗo ngaykaa ngaan woni laamiiɗo majji. Omo inndiree Abadon nder ibrankoore naa Apolliyon nder gerekankoore. Balaa'u arano oon wittake, jooni ɗiɗi gom no gaɗa warde. Maleykaajo jeegaɓo oon fuufi luwal mum, sey nanumi daane gom no ƴuwa nder seraaji nay sakkirde waɗiraade kanŋe wonnde yeeso Alla. Daane ndeen wi'i maleykaajo jeegaɓo oon haɓɓita maleykaaɓe nayo, haɓɓaaɓe hadde maayo wi'eteeŋo Efratis ɓeen. Maleykaaɓe ɓeen kaɓɓitaa. Kamɓe ngoni siryaaɓe mbarowa feccere worre nder pecce tati nde nii himɓe duuniyaaru peccaama pecce tati. Barol maɓɓe ngool waɗoytaana nder hitaane, lewru, nyalaane, e wakkati mo darna ngam majjum. Mi nani wi'a ko honooɓe baɗɗiiɓe pucci ɓeen no ngaɗa miliyooji keme ɗiɗi. Ndaarumi sey ngi'umi waɗɗiiɓe pucci ɗiin no ɓornii toggohoy ngaɗiraakoy njamndi mboɗeeri coy hano hiite, ikoy oolɗi hano sinaadar, ikoy bulɗi hano kammu. Ko'e pucci ɗiin no nga'i hano ko'e muusuuji ladde. Hiite, cuurki he sinaadar no mburtoo nder kunndule majji. Hiite ngeen, cuurki kiin he sinaadar oon ngoni bala'uuji tati bonɗi, barooji feccere worre dow pecce tati nde nii himɓe peccaama pecce tati. Baawɗe pucci ɗiin ngalaana nder kunndule he laaci majji. Laacol ngootu majji fuu no woodi hoore nanndude hoore mboddi. Laaci ɗii, pucci ɗiin nawtorto ngam waɗande himɓe bone. Heɓuɓe kisi bala'uuji ɗii tuubaay mbattiti mbuurnam mum'en nder ko mbownoo waɗude. Ɓe mboppaay rewude ginnaaji, tooruuje gaɗiraaɗe kanŋe naa cardi naa njamndi mboɗeeri naa kaaƴe naa leɗɗe. Tooruuje ɗe mbaawaa hi'i naa nani naa dillude. Heɓuɓe hisi ɓee tinni he waɗude ittol yonki, jiimangaaku, nguyka, jeenu e ko nanndi he mum. Gaɗa balaa'u oo sey ngi'umi maleykaajo jom semmbe gom ƴuwi dow jippii. Omo suddi nder luuldere gom. Ciiɓo-ciiɓowal no fiilii dow hoore makko. Yeeso makko no wa'i hano naange, koyɗe makko duu no nga'i curŋol hiite. Dewtel pamarel gom no omtii nder junngo makko. Omo jogii ngel, koyngal makko nyaamowal no dow maayo, nanowal ngal no dow leydi. O ƴewni, daane makko no nii hano daane muusuuru ladde. Wakkati mum da, pelmaali jeɗɗi ngaɗi, gaɗa majji, ciryiimi winndude ko ɗi mbi'i, sey nanumi daane gom ƴuwi dow, wi'i kam: —To winndu ko ɗi mbi'i, to nowru fuu nanu ko ɗi mbi'i. Maleykaajo mo ngi'umi oon ɓanti nyaamo mum dow, hunori innde Alla Duumiiɗo faa abada, taguɗo kammu e ko woni nder mum, taguɗo leydi e ko woni nder mum, taguɗo maayo e ko woni nder mum, wi'i: —Wakkati fuu heddaaki joonkay. Nder balɗe ɗe maleykaajo jeegaɓo oon fuufata luwal mum, Alla tabbintinan anniya mum cuuɗiiɗo hano no o haalirannoo ɗum annabiiɓe makko laatiiɓe maccuɓe makko. Nden daane nde nanumi ndeen, wi'i kaden: —Jaɓoy dewtel ngel nder junngo maleykaajo mo ngi'uɗaa oo. Nden njehumi to maleykaajo oon, mbi'umi mo: —Linnyam dewtel ngel. Sey o jaabii kam o wi'i: —Jaɓu, nyaamu ngel. Nder hunnduko maaɗa ingel nii njuumri amma ngel haaɗante nder reedu. Njaɓumi dewtel ngel he junngo maleykaajo oon, nyaamumi ngel. Nanumi ingel weli nder hunnduko am hano njuumri nii, amma wakkati moɗunoomi ngel faa ngel naatowi nder reedu am, sey nanumi, ingel haaɗi rok nder mayru. Nden daaɗe gom no mbi'a kam: —No tilsi ngaɗanaa himɓe leyɗe feere-fereeje, himɓe haalooɓe ɗemle feere-fereeje, he laamiiɓe heewɓe annabaaku dow anniya Alla oo. Kokkaami ƴommbal gom, mbi'aami: —Umma, etu Juulirde Alla mawne he sakkirde mum, limaa himɓe foto ngoni no ndewa Alla nder mayre. To etu batamaare yaasin wonnde no filkitii, accir nde non ngam ɓe kanaa *Yahudankooɓe accanaa nde. Ɓe ngaɗan lebbi lasooji ɗiɗi e ɗiɗi, iɓe laamii huɓeere seniine ndeen. Mi hokkan seedeeɓe am ɗiɗo ɓee, baawɗe gaɗol annabaaku. Ɓe ngaɗan balɗe ujunere e keme ɗiɗi e lasooji tati (1 260), iɓe ɓorno saakuuji, iɓe ngaɗa annabaaku. Seedantooɓe Alla ɗiɗo ɓee ngoni jaytuuje ɗiɗi ɗeen e fitillaaji ɗiɗi ɗiin gonɗi no ndarii yeeso Joomiraawo, Jom duuniyaaru. Neɗɗo fuu tefi torra ɓe, hiite wurtotoo nder kunndule maɓɓe wara joomum. Neɗɗo fuu tefi torra ɓe, too sikka fuu walaa, maayde woni mbaka joomum. Seedeeɓe ɓee no ngoodi baawɗe haɗude ndiyam toɓa nder balɗe ɗe ɓe ngoni iɓe ngaɗa annabaaku. Iɓe ngoodi baawɗe waylitidde diyeele laatoo ƴiiƴam. Wakkati fuu mo ɓe ngiɗi, iɓe mbaawi njippini bala'uuji iri ɗiye hen non fuu dow duuniyaaru. Wakkati ɓe timmini seedaaku maɓɓe, ndabba njippotoonga nder ngaykaa nga walaa fuu keerol, waran hona ɓe, jaaloo ɓe, nden wara ɓe. Ɓalli maɓɓe no mboppi nder laabi huɓeere mawne ndeen, sowirteene *Sodooma naa Misira, huɓeere nde Joomiraawo maɓɓe tontanoo nder mum. Ɓalli maɓɓe ngaɗan balɗe tati e feccere, iɗi mboppi. Lenyi feere-fereeji, haalooɓe ɗemle feere-fereeje, himɓe ƴuwan nder leyɗe feere-fereeje ngara tiima ɓalli maɓɓe, ɓe caloo seedeeɓe ɓeen mooɓee. Maayde annabiiɓe ɗiɗo ɓee welan duuniyaaru fuu. Nder welwelo majjum, ɓe ngaɗonodiran kokke hakkune maɓɓe, ngam ɓe njari kaata nder juuɗe annabiiɓe ɗiɗo ɓee. Amma gaɗa balɗe tati ɗee e feccere, foofaango gom ƴuwi to Alla naati nder ɓalli maɓɓe. Nden wakkati mum da ɓe ummii, ɓe ndarii he ko'e maɓɓe. Kulkulal manngal nanngi wonnooɓe no ndaari ɗon ɓeen. Sey daane mawne gom ƴuwi dow huuɓi wi'i seedeeɓe ɗiɗo ɓeen: —Ummee, ƴeencee ɗo ! Nden yeeso wayɓe maɓɓe fuu, ɓe ummii, ɓe ƴeenyi luuldere gom. Wakkati mum da, leydi dimmbiri semmbe. Feccere sappoɓere dow pecce sappo nde nii huɓeere ndeen feccaama saami. Nder dimmbol leydi ngool, himɓe ujunaaji jeɗɗo ngoni maayɓe. Kulkulal nanngi hoddiiɓe ɓeen, nden ɓe teddini Alla jeyɗo dow. Balaa'u ɗiɗaɓo oon witti, joonin tataɓo oon nii no wara nder ko ɓooyataa. Maleykaajo jeɗɗaɓo oon fuufi luwal mum, sey daaɗe gom nanaa nder kammu. Iɗe kuuɓa, iɗe mbi'a: —Laamu duuniyaaru fuu warti nder juuɗe Alla Joomiraawo meeɗen e *Almasiihu mum. Laamu makko duuman faa abada abadin ! Dottiiɓe laso e nayo wonɓe dow jooɗorɗe mum'en yeeso Alla ɓeen turii geese maɓɓe faa he leydi, cujidanii Alla. Ɓe tinni iɓe mbi'a: —Yaa Alla Joomiraawo, Jom Baawɗe, gonɗo, gonnooɗo. Min njettii ma ngam a golliri baawɗe maa, a tabbintini laamu maaɗa. Ɓe anndanoo ma ɓernanii ma, amma wakkati yottake joonin, wakkati mo nder mum tikkere maaɗa ƴaafata, wakkati mo kiitotoɗaa maayɓe, wakkati duu mo njoɓataa gollooɓe maaɗa, annabiiɓe haalooɓe dow innde maaɗa. Wakkati mo njoɓataa seniiɓe, himɓe maa, mawɗo yahde pamaro maɓɓe. Teddinoowo ma fuu, gooduɗo kulal maaɗa fuu, a yoɓan ɗum. Amma garɗo bonna duuniyaaru fuu, a halkan ɗum. Nden Juulirde Alla mawne wonne ton dow omtii, *Keesuwal amaana ngaal wanngi nder mayru. Maƴƴe e pelmaali ngaɗi, olkooji nanaa, leydi dimmbii, malmalluuje ɓutte toɓi. Alaama mawɗo, kaayɗiniiɗo gom wanngi dow. Alaama oo, debbo non ɓorniiɗo naange, omo deki koyɗe makko dow lewru. Omo melli koode sappo e ɗiɗi. Debbo oo no wondi ŋatawere, omo uuma dow e ley ngam naawɗum ŋatawere ndee. Nden alaama gom duu wanngi kaden dow. Alaama oo duu, kuuŋa mboɗaa gom non, nannduŋa he mbolla gom, nga ko'e jeɗɗi e luwe sappo. Hoore fuu no mellaa lefol laamu. Laacol magga wuuwi feccere worre dow pecce tati, nde nii koode kammu peccaama pecce tati, nga faɗɗi dow leydi. Nga wari, nga darii yeeso debbo oon heɓa no o rimiri, nga nyaama ɓiɗɗo dimaaɗo oon. Debbo oon rimi ɓiɗɗo gorko. No suka oon rimiraa, sey o adaa sabat o yaaraa to Alla, o darnaa yeeso jooɗorgal laamu makko. Suka oo woni laatoytooɗo ardiiɗo, o ada sawru njamndi makko o laamoo duuniyaaru. Debbo oon duu doggiri nder ladde yeeruure, to Alla siryanii mo ɗuworde to o nyamnetee, o yarnee balɗe ujunere e keme ɗiɗi e lasooji tati (1 260). Gaɗa mum sey konu ummii dow kammu. Maleykaajo bi'eteeɗo Mika'el e maleykaaɓe gom koni kuuŋa ngaan, kannga he maleykaaɓe wonduɓe he magga. Nga njaalaa kannga he maleykaaɓe wondunooɓe he magga. Ɓe mursi nokkuuje maɓɓe gonɗe dow kammu, ɓe mburtinaa, ɓe paɗɗaa dow leydi. Kuuŋa ngaan wonnoo mboddi fil-ajaari, inndirteeni Ibiliisa naa Seyɗan naa nee jammbotooɗo duuniyaaru fuu. Gaɗa paɗɗol maɓɓe dow leydi ngool, sey nanumi daane mawne gom ƴuwi dow, wi'i kam: —Joonin ! Wakkati kisinam warii. Alla holli no baawɗe mum foti. Kanko woni laamiiɗo. *Almasiihu makko holli kam duu no semmbe mum foti. Ngam peloowo banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe, peloowo ɓe jemma e nyalooma yeeso Alla ittaama dow kammu, faɗɗaa dow leydi. Daliila ƴiiƴam Njawdiri ndiin, banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe ɓeen njaali Ibiliisa. Seedaaku maɓɓe ngu ɓe ngaɗi dow makko waɗi ɓe njaalii Ibiliisa. Ɓe ngiɗaay yonkiiji maɓɓe faa to ɓe kulataa maayde. Joonin ko Ibiliisa riiwa dow, welwelo laatanoo on, onon wonɓe dow kammu. Ko'e mon kaaɗi onon wonɓe dow leydi e wonɓe nder maayo, ngam on njaran kaata ! Ibiliisa wari to mooɗon. Ɓerne makko tikki sanne ngam joonin omo anndi ko wakkati makko heddaaki sanne. Wakkati kuuŋa ngaan faamunoo ko nga faɗɗaama dow leydi, nga orbi debbo dimɗo oon. Sey debbo oon waɗanaa bippoole ciile mawɗe, ngam o fiira, o fa'a nokkuure nde o resanaa nder ladde yeeruure. Nder nokkuure ndeen o nyamintee, o yarnetee duuɓi tati e feccere. Kuuŋa ngaan duu waawaa warde toon sako nannga mo. Wakkati debbo oon waɗana bippoole ɗeen, sey kuuŋa ngaan tuuti ndiyam ɗuuɗam ngam ɗam ila ɗam hewtowo debbo oon, ɗam nannga mo. Ɗam ili, ɗam laatii maayo, ɗam tokkitii gaɗa debbo oon. Amma, leydi wari walli debbo oon, ndi yari ndiyam ɗam fuu. Mone heewi kuuŋa ngaan hano nga fecco. Nga ƴuwi gaɗa debbo oon, nga soƴƴii ngam honoyde horiiɓe nder jippotooɓe he debbo oon. Horiiɓe ɓee, kam'en ngoni tokkuɓe tilsinooje Alla, tarsiniiɓe tiigi dow seedaaku Iisa. Nga yehi, nga fandowi dow taasiri daane maayo. Ndarumi kaden sey ngi'umi ndabba gom no wurtoo nder maayo, ko'e magga jeɗɗi. Dow hoore fuu no diida konngol gom ngam bonude innde Alla. Luwe magga sappo, luwal fuu no mella lefol ardaaki. Ndabba nga nanndaana colu. Koyɗe magga no ngoodi leeɓo e peɗeeli juɗɗi. Iɗe nii koyɗe ndabba ladde gom mbi'eteeŋa ursu. Hunnduko magga no wa'i hunnduko muusuuru ladde. Kuuŋa tokkunooŋa debbo oon hokki nga baawɗe mum, laamu mum he jooɗorgal mum. Nder ko'e magga, hoore gom no nanndi hano ko fiyaa ɓolde faa hosi maayde, dey nawnannde mum feewi. Ɗum haayɗini duuniyaaru fuu, himɓe tinnii no tokka nga. Ɓe ndewi kuuŋa diwuŋa debbo oon ngaan, ngam nga hokki ndabba ngaa baawɗe laamaade. Ɓe ndewi ndabba ngaan duu, ɓe mbi'i: —Moy foti ndabba nga? Moy waawi durwidi he magga? Ndabba ngaa heɓi laawol no haala haalaaji nyidduɗi, no yenna Alla nder majji. Lebbi lasooji ɗiɗi e ɗiɗi nga watta inga fiya gabaare inga wi'a ko nga goɗɗum. Nden nga fuɗɗi haalaaji magga nyidduɗi, inga yankira Alla. Walaa fuu ko nyiddinii ko nga haalataa dow Alla e dow *hukumuuru mum. Inga bonna inɗe wuurɓe dow kammu. Nga hokkaa laawol habdude he seniiɓe, himɓe Alla, nga heɓa jaalorgal dow maɓɓe. Nga heɓi baawɗe laamaade dow lenyi fuu, dow himɓe fuu, dow ɗemle fuu he dow leyɗe fuu. Himɓe duuniyaaru fuu ndewan nga, sey nii ɓe illa fuɗɗorde duuniyaaru, inɗe mum'en mbinndaa nder dewtere mbuurnam, dewtere Njawdiri kirsanoondi ndiin, kam'en tan ngoni ɓe ndewataa nga. Jom nowru fuu horkita nowru mum, nana ! Neɗɗo fuu mo fodaa no nanngetee uddowee non, too joomum no nanngetee uddowee. Neɗɗo fuu mo fodaa no warirtee takubaahi, too joomum no warirtee takubaahi nii non. Ngam majjum waɗi seniiɓe, himɓe Alla fuu no kaani ɓeyda munyal mum'en, ngonda he Alla. Gaɗa ndabba mburtiiŋa nder maayo ngaan, sey ngi'umi ndabba gom kam duu wurtii nder leydi. Luwe magga ɗiɗi, iɗe nanndi luwe njawdiri. Inga haala hano no kuuŋa mboɗaa nannduŋa he mbolla ngaan haalirta. Nga heɓi baawɗe kuuŋa ngaan fuu. Inga waɗa kujje kaayɗiniiɗe yeeso ndabba maayo ngaan. Inga tilsina himɓe e kujje fuu tawaaɗe nder duuniyaaru. Inga wi'a ɓe, ɓe ndewa ndabba maayo ngaan, nga nawnannde mum feewi ngaan. Ndabba mburtiiŋa leydi nga, waɗi kaayɗe mawɗe yeeso himɓe fuu. Nga waɗi hiite jippii illa dow faa he leydi. Baawɗe ɗe nga heɓi he ndabba maayo ngaan, fiirtini nga laawol eytude himɓe. Inga wi'a ɓe, ɓe ngaɗa tooruure nanndune he ndabba maayo ngaan. Ndabba mburtiiŋa leydi nga hokkaa baawɗe wurnude tooruure ndeen. Tooruure ndeen tinni no haala, nde tinni inde wara saliiɓe rewude nde. Nga tilsini himɓe fuu, mawɗo yahde suka, diikuɗo yahde talka, dimo yahde maccuɗo, waɗanee alaama he junngo mum nyaamo naa he tiine mum. Neɗɗo fuu hiɗi sooda naa sonna sey tawree alaama oo. Alaama gatteeɗo oon kam woni: Innde ndabba maayo ngaan naa lammba kolloowo innde magga. Ɗo woni nokkuure hikmaaku. Gooduɗo hakkillo fuu hiita maana lammba oon. Lammba oon innde neɗɗo non. Lammba oo woni keme jeegom e lasooji tati e jeegom (666). Ndaarumi kaden sey ngi'umi Njawdiri ndiin no darii dow waamnde *Siyon. Indi wondi he himɓe ujunaaji hemre e lasooji ɗiɗi e nayo (144 000). Innde mayri he innde Alla *Baabiraawo mayri no winndaa dow tiiɗe maɓɓe. Nanumi daane gom ƴuwne dow no wa'i iido ilam. Inde nanndi hano felmaaŋo manngo naa mbi'en hano kollii ngoni no piyee. Himɓe ujunaaji hemre e lasooji ɗiɗi e nayo (144 000) ɓeen fuu no njima, jimol kesol gom yeeso jooɗorgal Alla, yeeso kujje nay buurɗe ɗeen he yeeso dottiiɓe ɓeen. Jimol ngol walaa baawɗo ekkitiingol ko ƴaari himɓe ujunaaji hemre e lasooji ɗiɗi e nayo (144 000) hisinaaɓe ɓee. Himɓe ɓee ngoni laaɓuɓe ngam ɓe pukkidaaki he debbo baa nde worre. Iɓe tokki Njawdiri ndiin nokku fuu to ndi fa'i. Kamɓe ngoni ɓe nder duuniyaaru, Alla arti suɓani hoore mum, o suɓii ɓe duu ngam Njawdiri ndiin, o hisini. Fewre wurtaaki abada nder kunndule maɓɓe. Feloore fuu walaa he maɓɓe. Miɗo ɗon nii, sey ngi'umi maleykaajo gom no fiira to woɗɗi, faa dow toon. Omo wara ngam waajaade *Habaru lobbo, habaru duumotooɗo nder leyɗe duuniyaaru fuu, duumotooɗo hakkune himɓe lenyi fuu, he nder ɗemle fuu. Nder daane toowne omo wi'a himɓe: —Kulee Alla ! Teddinon mo ! Ngam wakkati mo o hiitotoo himɓe yottake. Cujidanee taguɗo kammu e leydi, maayo e buɗɗe ndiyam ! Maleykaajo ɗiɗaɓo gom tokki mo kam duu, no wi'a: —Nde sankitake ! Nde sankitake ! *Baabiila huɓeere mawne ndeen sankitake ! Kayre uppunoo faa noy walaa leyɗe fuu nder iri golle bonɗe hano jeenu he jarɗe cabiijam gaɗaaɗe nder mayre. Sey maleykaajo tataɓo gom, tokki ɗiɗo ɓeeto, toowni daane mum, no wi'a: —Neɗɗo fuu sujidani ndabba ƴuwnga nder maayo ngaan, he tooruure nanndune he magga, nde nii joomum waɗanaama alaama magga dow tiine naa dow junngo mum, neɗɗo oo yaran cabiijam tikkere Alla ciiwaɗam, kaɗɗam. O torretee faa noy walaa nder hiite e sinaadar yeeso maleykaaɓe seniiɓe he yeeso Njawdiri ndiin. Cuurki hiite tiimunge no wula ɓe ngeen no ƴeenya wakkati fuu dow. Powtiri walaana cujidaniiɓe ndabba ƴuwnga nder maayo ngaan, e tooruure nanndune he magga. Jemma e nyalooma powtiri walaana waɗanaaɓe alaama innde magga dow tiiɗe mum'en naa dow juuɗe mum'en. Ngam majjum waɗi, wakkati mo seniiɓe, himɓe Alla, tittinkiniiɓe nder tilsinooje Alla, ngoonɗini Iisa, kaani munyude, wakkati oo yottake. Daane gom kam duu, ƴuwi dow wi'i kam: —Winndu ! Welɓe ko'e illa jooni ngoni maayooɓe no tittinkini nder goonɗinol mum'en. *Ruuhu Alla wi'i: —Goonga non, tampiri maɓɓe timmi. Ɓe powtan ngam golle maɓɓe kolli ko ɓe ngaɗiri no wooɗiri. Miɗo ƴeewannoo nii kaden sey ngi'umi luuldere raneere tar, nannduɗo *Ɓii-Neɗɗo no jooɗii dow mayre. Omo melli meetalol kanŋe. Omo jogii nder junngo makko waarudu welnu sanne. Maleykaajo gom wurtii nder Juulirde Alla mawne, toowni daane mum wi'i jooɗiiɗo dow luuldere oon: —Kettol barke duuniyaaru yoni, adu waarudu maa, fuɗɗu hettude. Nden jooɗiiɗo dow luuldere oon adi waarudu mum faɗɗi ndu nder duuniyaaru, nden barke mayru hettaa. Maleykaajo gom wurtii kaden nder Juulirde Alla mawne wonnde dow, no jogii waarudu welnu sanne gom. Maleykaajo gom, kawjiiɗo hiite sakkirde Alla ndeen kam duu wari, nder daane toowne wi'i maleykaajo jogiiɗo waarudu welnu oon: —Cabiije duuniyaaru, ɓiɓɓe mum ɓenndi, adu waarudu maa taƴowa ɗe. Maleykaajo oon adi waarudu mum faɗɗi nder duuniyaaru. Ndu taƴi ɓiɓɓe cabiije ɗeen, ndu hawri ɗe nder ɓoosirde mawne. Ɗum fuu woni alaama tikkere Alla. Toon gaɗa huɓeere ndeen, ɓiɓɓe cabiije ɗeen ɓoosaa. Ƴiiƴam ɗuɗɗam wurtii nder ɓoosirde ndeen. Ɗam ili ko waɗata kilooji keme tati. Ɗam ƴeenyi dow faa to nde nii puccu darake nder majjam, hoore maggu tan hollirtee. Ndaarumi kaden sey ngi'umi nder kammu alaama mawɗo kaayɗinɗo kam gom. Maleykaaɓe jeɗɗo jogiiɓe bala'uuji jeɗɗi. Bala'uuji jeɗɗi ɗii, kanƴi ngoni bala'uuji cakitittooɗi ngam nder majji kumnol tikkere Alla wanngata. Ngi'umi kaden, goɗɗum nannduɗum maayo no ƴelkita hano danndorgal no ngirɓordira he hiite. Dow daane maggo, jaaliiɓe ndabba maayo ngaan, heɓuɓe jaalorgal ngam ɓe calake tokkude tooruure tinndinoore magga, ɓe calake duu waɗaneede alaama tinndinoore innde magga dow mum'en. Neɗɗo maɓɓe fuu no jogii hoddu ndu Alla hokki ɗum. Iɓe njima jimol ngol *Muusa, maccuɗo Alla, yimunoo he jimol gaɗanangol Njawdiri ndiin, iɓe mbi'a: —Yaa Alla Joomiraawo, Jom baawɗe, golleeji maaɗa no mawni, iɗi kaayɗini ! Yaa Laamiiɗo laamorɗe fuu, laabi maa no dartiiɗi, ɗi goongaaji ! Yaa Joomiraawo ! Moy woni hulataa ma? Moy saloto teddinde ma? Aan tan woni Ceniiɗo. Lenyi fuu ngaran cujida yeeso maa, ngam ɗi fuu ɗi ngi'ii ko golleeji maaɗa no dartiiɗi. Gaɗa jimol ngool, sey ngi'umi Juulirde Alla mawne ndeen no omtii, *hukumuuru seedaaku nduun no tawaa nder mayre. Maleykaaɓe jeɗɗo, jogiiɓe bala'uuji jeɗɗi ɗiin mburtii nder mayru, iɓe ɓornii kolte lobbe, daneeje tar. Iɓe kaɓɓi tunndorɗi gaɗiraaɗi kanŋe dow gabaaje maɓɓe. Nder kujje nay buurɗe ɗeen wonnde hokki maleykaaɓe jeɗɗo ɓeen nyeɗerɗe jeɗɗi gaɗiraaɗe kanŋe. Nyeɗerde fuu no heewi tikkere Alla Duumotooɗo faa abada abadin. Sey nder baawɗe Alla he teddungal mum, cuurki gom wurtii, hewni *Juulirde mawne ndeen. Nde nii maleykaaɓe jeɗɗo ɓeen timminaay bala'uuji jeɗɗi ɗi ɓe njogii ɗiin, too walaa baawɗo naati nder mayre. Miɗo ɗon nii sey nanumi daane toowne gom ƴuwi nder *Juulirde mawne, wi'i maleykaaɓe jogiiɓe bala'uuji jeɗɗi ɓeen: —Njehee, ndufowee tikkere Alla wonnde nder nyeɗerɗe jeɗɗi ɗeen fuu nder duuniyaaru ! Nder maleykaaɓe jeɗɗo ɓeen, sey gooto maɓɓe arti, yehi, rufowi nyeɗerde mum. Sey ɓuuye bonɗe, naawooje faa noy walaa, mburtii he tawraaɓe alaama ndabba maayo ngaan kam fuu he cujidanɓe tooruure tinndinoore magga. Maleykaajo ɗiɗaɓo oon rufi kam duu nder diyeele ko woni nder nyeɗerde mum. Ndiyam ɗam laatii hano ƴiiƴam mbaɗɗam, kujje buurɗe tawaaɗe nder majjam fuu mbaati. Maleykaajo tataɓo oon rufi ko tawanoo nder nyeɗerde mum nder maayooji he dow gite leydi ilnooje ndiyam fuu. Ndiyam ɗam fuu wayli, laatii ƴiiƴam, kanƴam duu. Sey nanumi maleykaajo dawranoowo diyeele, no wi'a: —Aan woni dartiiɗo, Ceniiɗo, gonɗo, gonnooɗo, a hiitake he dartinaaku. Bonɓe ndufi ƴiiƴam seniiɓe, himɓe maaɗa, ɓe ndufi ƴiiƴam annabiiɓe maaɗa. Aan duu, a hokki ɓe ƴiiƴam ɓe njara. Nii hegii he maɓɓe ! Daane gom duu wurtii nder sakkirde ndeen, no wi'a: —Goonga ! Joomiraawo Alla Jom baawɗe, sariyaaji maaɗa no goongaaji, ɗi dartiiɗi ! Maleykaajo nayaɓo oon kam duu rufi ko tawanoo nder nyeɗerde mum dow naange. Naange ngeen heɓi laawol haaɗude rok ngam wula himɓe. Wulowulo magge satti sanne, tinni no wula himɓe. Amma ɓe calii tuubude, ɓe teddina Alla. Ɓe tinni iɓe mbonna innde Alla, gooduɗo baawɗe darnude bala'uuji ɗiin. Maleykaajo joyaɓo oon rufi ko tawanoo nder nyeɗerde mum dow jooɗorgal ndabba maayo ngaan. Sey nimre huuri kappa kuula to baawɗe magga tawa. Himɓe keddii no hanngodira nyiiƴe ngam naawɗum ko ɓe nanta ɗum. Naawɗum putte burtiiɗe he maɓɓe ɗum waɗi ɓe tinni iɓe mbonna innde Alla jeyɗo dow. Ɓe calii tuubude, ɓe tinni iɓe ngaɗa golle bonɗe. Maleykaajo jeegaɓo oon rufi ko tawanoo nder nyeɗerde mum nder maayo manngo wi'eteengo Efarata. Sey ngo yoorii, ngam laamiiɓe ƴuwooɓe lettugal keɓa to mbittori. Miɗo ɗon nii sey ngi'umi kaden, ginnaaji bonɗi tati gom nannduɗi he paaɓi, gonngol wurtii nder hunnduko mbolla ngaan, gonngol wurtii nder hunnduko ndabba ngaan, gonngol duu wurtii nder hunnduko annabiijo penoowo oon. Ginnaaji ɗii ngoni ginnaaji bonɗi gaɗooji kujje kaayɗiniiɗe. Ɗi tefowan laamiiɓe duuniyaaru fuu, ɗi nodda ɓe ngam ɓe kawra ɓe ngadda daane worre, ɓe ngaɗa konu nyannde darŋal, nyalaane Alla Jom baawɗe. Nden Iisa wi'i kam: —Ndaa, mi warowan hano no gujjo warirta ! Belɗo hoore woni balɗo no darii mo ɗaanaaki, no ɓornii koltal mum ngam to dilludu wari he mum fuu to ndillu terru, gite no kollira ɗum. Ginnaaji ɗiin kawri laamiiɓe ɓeen nder nokkuure wi'eteene Armagedon nder ibrankoore. Maleykaajo jeɗɗaɓo oon kam duu wicci ko tawanoo nder nyeɗerde mum nder henndu. Daane toowne gom wurtii nder *Juulirde mawne wari, nde ƴuwaana illa jooɗorgal laamu ngaal, inde wi'a: —Huune fuu gasi joonkay. Sey maƴƴe, olko, e diggaali gom ngaɗi. Leydi dimmbi dimmbande mawne. Dimmbande ndee, illa himɓe no nder duuniyaaru ir mum waɗaay baa nde worre ! Huɓeere mawne ndeen fecci pecce tati. Kuɓeeje tawaaɗe nder leyɗe duuniyaaru fuu cankiti. Alla yeggitaay huɓeere *Baabiila. O waɗi nde yari nyeɗerde cabiijam tikkere makko. Duuɗe fuu moyti, baamle duu majji. Malmalluuje ɓutte ƴuwi dow no caama dow himɓe. Teddirka worre majje fuu no waɗa kilooji lasooji ɗiɗi. Himɓe kuɗi Alla ngam malmalluuje bonɗe, gonɗe no caama, laataniiɓe balaa'u bonɗo. Maleykaajo gom tawaaɗo nder maleykaaɓe jeɗɗo jogiinooɓe nyeɗerɗe jeɗɗi ɗeen, wari, wi'i kam: —War, faa mi holle no Alla hiitortoo debbo jeenoowo sanne oo. Debbo oo woni huɓeere nyiɓaande takkol diyeele ɗuɗɗe. Laamiiɓe duuniyaaru pijidi he makko. Himɓe duuniyaaru njari cabiijam makko faa ko'e maɓɓe copti, ɓe ngaɗi ko fijude. Sey *Ruuhu Ceniiɗo heewi kam, maleykaajo oon ɗowi kam nder ladde yeeruure. Nden ngi'umi debbo gom no jooɗii no waɗɗii ndabba mboɗaa gom. Ndabba nga ko'e magga jeɗɗi, luwe magga sappo. Ɓanndu magga fuu no winndaa konngi gom ngam bonude innde Alla. Debbo oo no ɓornii kolte boɗeeje, lobbe sanne. Omo feɗi kanŋe, kaaƴe dime he luuluuje. Nder junngo makko no tawa nyeɗerde kanŋe heewne ko nyiddinii he tuuni fijirde makko. Dow tiine makko no winndaa, innde nde maana cuuɗiiɗo gom. Ɗum winndi ɗum wi'i: *Baabiila Teddinaaŋa Inna fijooɓe Inna waɗooɓe ko nyiddinii fuu. Ngi'umi kaden ko debbo oo no suuli. Ƴiiƴam seniiɓe, himɓe Alla haalooɓe dow ko Iisa waɗi, ɗam o yari ɗam, kanƴam suuli mo. Ɗum haayɗini kam sanne, wakkati ngi'unoomi mo. Nden maleykaajo oon wi'i kam: —Ko waɗi ɗum haayɗini ma? Mi fiirtante maana majjum. Mi haalante maana debbo oo he ndabba nga ko'e jeɗɗi he luwe sappo, nga o waɗɗii ngaa. Ndabba nga ngi'ataa ngaa, wuuriino, amma hannden nga heddaaki. Nder ko ɓooyataa nga wuuritan, nden nga wurtowo nder ngaykaa nga walaa fuu keerol gom. Nde nii nga wurtake, Alla wara nga. Himɓe, ɓe illa fuɗɗorde inɗe mum'en mbinndaaka nder dewtere mbuurnam, wonɓe nder duuniyaaru ngi'an nga. Gi'ol magga haayɗinan ɓe ngam ndenno nga wuurinoo, hannden nga wuuraa amma nga wartowan. Ɗo neɗɗo fuu haani tawree hikmaaku e faamo ngam anndude kujje ɗee. Maana ko'e jeɗɗi ɗeen woni baamle jeɗɗi, ɗe debbo oon njooɗii dow mum. Iɗe tinndina duu laamiiɓe jeɗɗo. Nder laamiiɓe jeɗɗo ɓee, joyo ngaɗi jamaanu mum'en mbitti. Gooto maɓɓe no caka balɗe mum. Laamu jeɗɗaɓo maɓɓe oon waraay ginan. Amma nyannde fuu ngu wari, wakkati seɗɗa tan ngu watta. Ndabba ngoota mbuurunoonga ndenno nga heddaaki hannden ngaan, kannga he hoore magga, inga hawtidi laamiiɓe jeɗɗo ɓeen goɗɗum. Nde nii nga wartowi, kannga laatoytoo laamiiɗo jeetataɓo oon. Amma nga yahan to nga halketee. Maana luwe sappo ɗe ngi'uɗaa ɗe, woni laamiiɓe sappo ɓe jamaanu mum'en ngaraay ginan. Ɓe keɓowan baawɗe laamidaade he ndabba ngaan nder wakkatiyel seɗɗa. Laamiiɓe ɓeen fuu, kawri ngaɗi hunnduko wooto, ngam gollande ndabba ngaan he semmbe mum'en fuu e baawɗe mum'en fuu. Ɓe ndurwidan Njawdiri ndiin, amma kayri heɓoyta jaalorgal dow maɓɓe ngam kayri woni Joomiraawo joomiraaɓe fuu, Laamiiɗo laamiiɓe fuu. Wonduɓe he mayri ɓeen duu kawtida he mayri nder jaalorgal ngaal. Ndi suɓake ɓe, ndi noddi. Ɓe tokkiran ndi ɓerne worre. Maleykaajo oon wi'i kam kaden: —Diyeele ɗee ɗe ngi'uɗaa debbo jeenoowo oon no jooɗii hadde mum'en ɗeen, maana majje woni himɓe lenyi fuu wonɓe nder duuniyaaru, haalooɓe ɗemle feere-fereeje. Luwe sappo ɗee, ɗe ngi'uɗaa ɗe kanƴe he ndabba ngaan fuu, mbanyan debbo jeenoowo oo, piɗɗaa mo pat, teeta ko o woodi fuu, acca mo ɓanndu ɓoldu, nyaama tewu makko, nden ndufa ko hoddi ɗum nder hiite. Alla waɗi laamiiɓe sappo ɓee ngaɗi daane worre, ngam gollande ndabba ngaan heɓa nga laamo. O waɗi ɗum duu ngam ɓe ngaɗa fodoore makko. Ndabba ngaan laamoto sey nyannde ko o wi'i ɗum huuɓi. Debbo jeenoowo mo ngi'uɗaa oo, kam woni tinndinoore huɓeere mawne laamiinde laamiiɓe duuniyaaru. Gaɗa tinndinooje dow ndabba ngaan e luwe sappo ɗeen, sey ngi'umi maleykaajo gom keewɗo baawɗe ƴuwii dow kaamu jippii. Darja makko yayni duuniyaaru fuu. O ƴewni nder daane toowne, o wi'i: —Kas ! Nde saami. *Baabiila huɓeere mawne saami ! Nde laatake jonnde ginnaaji. Nde laatake wuro ruuhuuji bonɗi, he iri tuuni fuu. Nde laatake to ir foonu wanyaanu e nyiddiniinu fuu tawa ! Nde saami, ngam nde hokki hoore mayre yahde he ko nyiddinii. Leyɗe fuu njari cabiijam fijirde mayre. Laamiiɓe duuniyaaru fuu pijirii nde. Ɓiɓɓe luumo duuniyaaru fuu ndiikiɗi daliila njawdi mayre. Nanumi daane gom ƴuwi dow kaden, no wi'a: —Mburtee nder mayre, onon himɓe am, heɓa to hakke mayre raaɓu on, heɓa to bala'uuji mayre hewto on ! Ngam hakke mayre ɗuuɗi sanne, faa yottii he kammu. Alla duu miccitake golleeji mayre bonɗi. Culnanee nde hano no nde sulninari woɓɓe ! Huune fuu ko nde waɗi on, njoɓitee faa nde ɗiɗi ! Nder nyeɗerde nde o wattani on cabiijam, nyeɗiree nde cabiijam kaɗɗam faa kile ɗiɗi, kokkon mo. No nde hiɗirnoo njawdi e teddungal faa noy walaa, onon duu, torriree nde hano non, kebbinon nde mettorgal ɓerne. Nder ɓerne mayre inde wi'a: Miin, mi laamiiɗo. Mi hanaa debbo mo gorum maayi. Abada duu mettorgal maayde heewtaaki kam. Ngam majjum waɗi nder nyalooma gooto, bala'uuji bonɗi, nyaw, mettorgal he rafo, caamata dow mayre. Nde wulirtee hiite, ngam Alla Joomiraawo kiitiiɗo nde no Jom semmbe. Laamiiɓe duuniyaaru fijidiɓɓe he mayre, e beegan ɓe nde, nyannde ɓe ngi'ata ƴeenyol cuurki hiite wonnge no nyaama nde, nyannde mum ɓerɗe maɓɓe mettan. Ɓe toowtande sanne, ngam doggude to kiite mayre saamu dow maɓɓe. Nyannde mum ɓe mbi'an: —Yoo yoo ! Yo ! *Baabiila saami ! *Baabiila huɓeere mawne, *Baabiila huɓeere semmbenteere ! Nder yamnde worre tan, kiite Alla saami dow maa ! Ɓiɓɓe luumo duuniyaaru mboyan nde, ɓerɗe maɓɓe mettan, ngam walaa coodoowo goɗɗum he maɓɓe. Walaa garoowo sooda he maɓɓe kanŋe, cardi e kaaƴe dime, naa colle gom. Walaa garoowo sooda he maɓɓe gude canyaaɗe faa wooɗi, gude boɗeeje, lobbe sanne gom, naa boɗeeje coy gom. Naa garoowo sooda he maɓɓe leɗɗe uurɗe ir iriije, gineeji gaɗiraaɗi nyiiƴe nyiiwa, gineeji gaɗiraaɗi leɗɗe cehaaɗe caadiiɗe sanne naa jamɗe boɗeeje e jamɗe ɓaleeje, naa gineeji gaɗiraaɗi hayre gom wi'eteene marba. Walaa coodoowo li'orɗum gom bi'eteeɗum Kanel e li'orɗi gom, naa coodoowo cabiijam, nebbam uurɗam, nebbam jaytun, conndi, aawdiiri alkama, gowe, ɗakke uurɗe gom, naa iri uurdi mbelni cuurtinteeni gom. Walaa coodoowo nagge, mbaalu, puccu, torko, naa neɗɗo. Luumotooɓe ɓeen fuu mbi'i huɓeere ndeen: —Njawdi maa he ŋari maa fuu majji. Kujje ɗe kosuɗaa heɓude ɗeen fuu kalki. A heɓitittaa ɗe kaden faa abada abadin. Ɓiɓɓe luumo waɗuɓe njawdi nder luumo mayre ndaroyto to woɗɗi, ngam iɓe kula to ɓe limtee nder hawtidooɓe he mayre balaa'u. Ɓe mboyan, iɓe mboyto, ɓerɗe maɓɓe metta faa noy walaa. Ɓe mbi'a: —Yoo yoo ! Yo ! *Baabiila huɓeere mawne. *Baabiila debbo nyaaƴirannooɗo kolte haabu, kolte canyaaɗe faa wooɗi. Debbo ɓornotooɗo kolte boɗeeje, caadiiɗe, kolte peɗiraaɗe kanŋe, coddi e kaaƴe dime ! Amma kas ! Nder yamnde worre tan, njawdi mayre fuu halkaa ! Sey jom'en laanaaji ndiyam mawɗi, naatooɓe laanaaji ɗiin, awƴooɓe ɗi he keɓoowo barke yaha-warta dow maayo fuu mboɗɗoo huɓeere ndeen, ndarowoo faa to woɗɗi. Wakkati mo ɓe ngi'ata cuurki hiite ngonnge no wula huɓeere ndeen, ɓe mboyan, ɓe mbi'a: —Huɓeere fuu huɓeere ummaaki fotune huɓeere mawne ndee ! Sey ɓe mbicci leydi dow ko'e maɓɓe, iɓe mboya, iɓe mboytoo, ɓerɗe maɓɓe no metta, iɓe mbi'a: —Yoo yoo ! Yo ! Nde halki ! Huɓeere mawne ndee halki ! Huɓeere nde jom'en laanaaji mawɗi diikiɗi nder njawdi mum. Amma nder yamnde worre tan, huune fuu halkaa ! Mbeltinee onon wonɓe nder kammu. Onon seniiɓe, himɓe Alla, mbeltinee. Onon *lilaaɓe he onon annabiiɓe, mbeltinee ! Alla hiitake *Baabiila dow kujje ɗe nde waɗani on ! Sey maleykaajo semmbenteejo gom hooƴi kaaƴa gom potuŋa niisirde gabbe, faɗɗi nder maayo, wi'i: —Nii *Baabiila, huɓeere mawne faɗɗirtee he semmbe nde halka, nde hi'ataake kaden faa abada abadin ! Daane hoddu, daane seeseeru, daane luwal, naa daane jimoowo fuu nanataake kaden nder mayre. Bahillo naa cehoowo heɓataake kaden nder mayre. Wabbere fuu niisataake nder mayre. Ndenno ɓiɓɓe luumo maaɗa ngoni jom'en baawɗe nder duuniyaaru fuu. Amma joonin ngam a eytiri himɓe heewɓe he dobo-dobooji maaɗa, jeyngol fitilla fuu hi'ataake nder maaɗa. Daane ɓaŋuɗo e ɓaŋaaɗo nanataake nder maaɗa kaden. Nii kiite *Baabiila taƴiraa ngam junngo mayre no nder dufol ƴiiƴam seniiɓe, himɓe Alla, ƴiiƴam annabiiɓe he ƴiiƴam waranooɓe nder duuniyaaru fuu. Toon nder kammu, sey nanumi daaɗe toowɗe gom, daaɗe nannduɗe he daaɗe jama'aare mawne no mbi'a: —Aleluuya. Kisinam, teddungal e baawɗe ngonani Alla meeɗen ! Kiite makko no goonga, no dartii ! O hiitake debbo jenoowo sanne oo, debbo pijuɗo sanne faa bonni duuniyaaru fuu oo. Alla hiitake mo ngam o rufi ƴiiƴam maccuɓe mum. Daaɗe ɗeen towna kaden, nden ɗe mbi'i: —Aleluuya, hiite wulunge huɓeere ndeen cuurki mum no ɗon no ƴeenya dow, faa abada abadin ! Dottiiɓe laso e nayo ɓeen he kujje nay buurɗe ɗeen, kofi, cujidani Alla gonɗo dow jooɗorgal laamu. Dottiiɓe ɓeen e kujje ɗeen no mbi'a: —Aleluuya ! Aamiin ! Daane gom ƴuwi dow jooɗorgal laamu ngaal, wi'i: —Mawɗo e pamaro mooɗon, on fuu njettee Alla meeɗen, onon maccuɓe makko, onon wooduɓe kulal makko ! Nanumi daaɗe jama'aare gom nannduɗe iido benkeƴƴe naa diggaali mawɗi. Daaɗe ɗee, no mbi'a: —Aleluuya ! Alla Jom baawɗe tabbintini laamu muuɗum. En ceyo, nanen belɗum, teddinen mo, ngam wakkati ɓanngal Njawdiri ndiin yottake, ɓaŋaaɗo oon duu siryake. O hokkaama koltal lamngal, canyaangal faa moddi, naatowal hitere, o ɓorno. Koltal ngal woni golle moƴƴuɗe, golle seniiɓe, himɓe Alla. Sey maleykaajo gom, wi'i kam: —Winndu: Welɓe ko'e ngoni noddaaɓe-ngara nyaama nyaamdu batu ɓanngal Njawdiri ndiin ! O wi'i kaden: —Tabbat haalaaji ɗii no goonga. To Alla ɗi ƴuwi. Nden kofiimi faa hadde koyɗe maleykaajo oon, ngam sujidande mo. Amma o wi'i kam: —To sujidanam ! Sujidan Alla ! Miin he hoore am, mi maccuɗo Alla non hano maaɗa, hano banndiraaɓe maaɗa, ceediiɓe yeeso jama'aare dow ko Iisa *Almasiihu waɗi. Teddin Alla ! Ceedaaku dow Iisa *Almasiihu nguu, kam woni ko annabaaku nguu tefata. Yeeso am ngi'umi kammu no omtii, puccu ndaneewu tar gom wanngi. Baɗɗiiɗo ngu oon no inndiree jom holnaare e goonga. Nder dartinaaku, o watta kiite makko e konu makko. Gite makko no njalɓa hano ɗemle hiite, omo melli meetali laamu keewɗi. Innde gom, nde neɗɗo fuu anndaa se hanaa kanko, no winndaa he makko. Omo ɓornii jabbaare heewnee ƴiiƴam. Omo inndiree: « Haala Alla ». Cefe soogeeji kammu, gonɗi dow pucci mum'en daneeji no tokki mo. Neɗɗo maɓɓe fuu no ɓornii kolte haabu canyaaɗe faa moddi, iɗe ndawni tar. Takubaahi mbelki no wurtoo nder hunnduko makko. Kanki ngooti kiin o heɓirta jaalorgal dow leyɗe duuniyaaru fuu. O laamorto ɗe sawru njamndi. O niisan ɓiɓɓe cabiije nder ɓoosirde tikkere Alla mawne, Jom baawɗe. Innde gom no winndaa dow jabbaare makko he dow busal makko, no wi'a: « Laamiiɗo laamiiɓe fuu, Joomiraawo joomiraaɓe fuu. » Ngi'umi maleykaajo gom no darii dow naange. O ƴewni pooli piirooji dow o wi'i ɗi: —Ngaree, kawree ngam hiraane mawne nde Alla siryi. Nyaamon tewu ɓalli: Laamiiɓe, hooreeɓe soogeeji, worɓe suusuɓe, nyaamon tewu pucci ɗiin e waɗɗiiɓe ɗi. Nyaamon tewu ɓalli himɓe fuu rimɓe yahde maccuɓe, pamaro yahde mawɗo ! Ngi'umi kaden ndabba mannga ngaan, laamiiɓe duuniyaaru, e soogeeji mum'en, ɓe kawri faa ɓe kabda baɗɗiiɗo puccu ndaneewu oon e soogeeji mum. Amma ndabba ngaan nanngaa kannga he annabiijo penoowo oon, gaɗannooɗo dobo-dobooji yeeso magga oon. Nder dobo-dobooji makko ɗiin o fergi waɗanaaɓe dow mum'en alaama ndabba ngaan, e sujidanɓe tooruure tinndinoore magga. Ndabba ngaan e annabiijo oon nanngaa, paɗɗaa he yonkiiji mum'en nder peta hiite sinaadar wulnge jaraw. Takubaahi ngonki no wurtoo nder hunnduko baɗɗiiɗo puccu ndaneewu oon wari soogeeji ɗiin fuu. Pooli ɗiin ngari nyaami tewu ɓalli maɓɓe faa kaari. Maleykaajo gom ƴuwi dow kammu jippii, ngi'umi omo jogii nder junngo makko, callalol manngol gom e omtirɗum ngaykaa nga walaa fuu keerol ngaan. O wari, o nanngi mbolla ngaan, kannga wonnoo mboddi arandeeri, inndirteeni Ibiliisa naa mbi'en Seyɗan. O haɓɓi ndi ngam ndi waɗa duuɓi ujunere indi haɓɓi. O faɗɗi ndi nder ngaykaa ngaan, o ommbii hunnduko magga, o soki ko faa wooɗi. Nden o fiyi kaatimiije dow magga heɓa ndi waɗa duuɓi ujunere kuɓɗi, ndi jammbaaki lenyol fuu kaden nder duuniyaaru. Gaɗa duuɓi ujunere ɗiin, no haani ngaykaa ngaan sokitee, ndi haɓɓitee ndi yoofee wakkati seɗɗa. Nden ngi'umi jooɗorɗe laamu gom, warɓe jooɗaade dow majje fuu kokkaa baawɗe hiitaade. Ngi'umi kaden himɓe, ɓe yonkiiji mum'en ittaa ngam seedaaku maɓɓe ngu ɓe ngaɗi dow Iisa, e waaju haala Alla mo ɓe ngaɗi. Ɓe cujidanaay ndabba maayo ngaan naa duu tooruure tinndinoore magga, ɓe accaay duu alaama magga waɗee dow tiiɗe maɓɓe naa dow juuɗe maɓɓe. Himɓe ɓee no ummintintee, ɓe laamodoto he *Almasiihu duuɓi ujunere. Himɓe ɓee kamɓe ngoni ɓe Alla arti ummintini he maayde. Amma ɓeeto kay ummitittaako sey duuɓi ujunere ɗiin fuu kuuɓi. Welɓe ko'e ngoni wooduɓe mbaka nder ummintinaaki kiin ngam ɓe ceniiɓe. Maayde ɗiɗaɓere gom fuu walaa baawɗe gom dow maɓɓe. Ɓe laatoto *cakkanooɓe Alla he *Almasiihu, ɓe laamodoo he *Almasiihu duuɓi ujunere. Nyannde fuu duuɓi ujunere ɗiin kuuɓata, nyannde mum, Ibiliisa yoofetee wurto nder kasu, yaha nder kappa kuula duuniyaaru fuu jammboowo lenyi Juuju e Maajuuju. O hawra ɗum'en ngam konu. Lenyi ɗii ɗuuɗal mum'en limtataako, ɗuuɗal majji no fota gabbe taasiri daane maayo ɗuudde. Ɗi cankito nokku fuu nder duuniyaaru, ɗi piilo hoɗorde seniiɓe Alla, huɓeere horsune he makko. Amma hiite gom ƴuwta dow, wara nyaama lenyi ɗii fuu. Ibiliisa eytannooɗo ɓe oon kam duu faɗɗaa nder peta hiite sinaadar wulnge jaraw, to ndabba ngaan he annabiijo penoowo oon paɗɗanoo. Ɓe njukkaa. Jemma e nyalooma iɓe nder torra faa abada abadin. Dow jooɗorgal laamu manngal danal tar gom, mi hi'i neɗɗo gom no jooɗii dow maggal. Kammu he leydi fuu majji yeeso makko, ko ɗum hi'ataake kaden. Ngi'umi kaden maaynooɓe fuu, mawɗo maɓɓe yahde pamaro maɓɓe no ndarii yeeso jooɗorgal laamu ngaal. Dewte gom piirtaa, nden dewtere mbuurnam, kam duu fiirtaa, maayɓe ɓeen kiitaa. Neɗɗo maɓɓe fuu hiitaa dow golle mum hano no ɗum winndiraa nder dewte ɗeen. Maayo tuuti wurtini maayɓe wonnooɓe nder mum. Maayde he laahara kam'en duu kokkiti maayɓe wonnooɓe nder mum'en. Maayɓe ɓeen ɗon duu kiitaa, neɗɗo maɓɓe fuu hiitaa dey-dey golle mum. Nden maayde he laahara paɗɗaa nder peta hiite ngaan laatiinga maayde ɗiɗaɓere. Nyannde mum neɗɗo fuu mo innde mum winndaaka nder dewtere mbuurnam ndeen, no faɗɗetee nder peta hiite ngaan. Ngi'umi kammu kesu e leydi heyri gom. Kammu arandeewu nguun e leydi arandeeri fuu kalki, maayo fuu walaa. Ngi'umi *Ursaliima keso oon, huɓeere seniine ndeen no ƴuwa to Alla no jippoo. Inde feɗa hano no ɓaŋoyteeɗo feɗirtee ngam nana belɗum yahde to gorum. Nanumi daane toowne gom ƴuwi dow jooɗorgal laamu ngaal inde wi'a: « Ndaa, *hukumuuru Alla nii hakkune himɓe. O joddoto he maɓɓe, ɓe laatoo himɓe makko. Alla he hoore mum wondan he maɓɓe, o laatoo Alla maɓɓe. O moytan gonɗi maɓɓe fuu. Maayde, mettorgal ɓerne, simayeeŋo he torra gom fuu keddataako, ngam kujje kiɗɗe ɗeen fuu ndilli. » Jooɗiiɗo dow jooɗorgal oon wi'i: —Ndaa, mi heyɗintinan huune fuu ! Winndu haalaaji ɗii, ngam ɗi kolniiɗi, ɗi goongaaji. Huune fuu timmi ! Miin woni fuɗɗorde miin woni timmoode. Miin woni arano, miin woni cakitiiɗo. Neɗɗo fuu ɗomɗuɗo, mi hokkan ɗum forba ndiyam mbuurnam. Neɗɗo fuu keɓuɗo jaalorgal heɓan kujje ɗee fuu. Mi laatoto Alla joomum, kam duu laatoo ɓiyam. Amma wattuɓe kulal nder ɓerɗe mum'en, ɓe ngoonɗinaay, gollooɓe ko nyiddinii, ittooɓe yonki, fijooɓe, jom'en dobo-dobooji, rewooɓe tooruuje, fenooɓe, himɓe ɓee fuu nder peta hiite sinaadar wulnge jaraw mbaka maɓɓe woni. Hiite ngee woni maayde ɗiɗaɓere. Maleykaajo gom tawaaɗo nder maleykaaɓe jeɗɗo jogiiɓe nyeɗerɗe jeɗɗi, keewɗe bala'uuji jeɗɗi cakitotooɗi ɗiin wari, haaldi he am, wi'i kam: —War faa mi holle ɓaŋaaɗo, mo Njawdiri ndiin suɓii. *Ruuhu Ceniiɗo heewi kam, maleykaajo oon ɗowi kam faa dow waamnde toowne gom. O holli kam *Ursaliima keso oon, huɓeere seniine ndeen no ƴuwa to Alla no jippoo. Inde wondi he teddungal Alla, inde ƴelkita hano hayre rimnde, inde laaɓi hano yaspa, ƴelkitol mayre hano danndorgal. Birniyol gom no fiilii nde. Ingol toowi ingol tekkiɗi, dammbule maggol sappo e ɗiɗi. Dammbugal fuu maleykaajo gom no darii. Lenyi *Isra'el sappo e ɗiɗi ɗiin, lenyol fuu e dammbugal mum, innde mum duu no winndaa dow maggal. Dammbule maggol, keɗɗe lettugal ɗeen no tati. Gorgal maggol duu tati, soɓɓirde maggol no woodi tati, hoore huɗo maggol kam duu no woodi tati. Birniyol huɓeere ndeen maha dow kaaƴe sappo e ɗiɗi. Dow majje no winndaa inɗe *lilaaɓe Njawdiri ndiin sappo e ɗiɗo ɓeen. Maleykaajo kaaldoowo he am oon no jogii loocol etirngol gaɗiraangol kanŋe. Omo eta huɓeere ndeen, dammbule mayre he birniyol mayre. Seraaji nay mayre fuu njuutirka mum'en no potu. O watti loocol etirngol ngol o eti, o heɓi ujunaaji sappo e ɗiɗi (12 000) dow njuutirka maggol. O eti o heɓi ujunaaji sappo e ɗiɗi (12 000) dow njaajirka maggol. Dow toowirka maggol duu o eti, o heɓi ujunaaji sappo e ɗiɗi (12 000). O eti ɗeppiɗeeka birniyol ngool, o heɓi kuule hemre e lasooji ɗiɗi e nay (144), kuule maleykaajo oon he kuule himɓe fuu no potu. Birniyol ngool nyiɓiraa hayre yaspa, siire ndeen duu nyiɓiraa kanŋe dime, inde laaɓi hano danndorgal. Kaaƴe birniyol ngool peɗira ir kaaƴe dime fuu. Peɗe sappo e ɗiɗi ngoni ko waɗa, iɗe tokkodiri yahde. Hayre inndirteene yaspa artira, safir tokki, hayre tataɓere wattaane ndeen woni hayre inndirteene agat, nden hayre inndirteene emerooda tokki. Hayre joyaɓere wattaane ndeen woni hayre inndirteene onikis, nden hayre inndirteene sardis ndeen duu watta. Hayre jeɗɗaɓere wattaane ndeen woni hayre inndirteene kirisoliita, nden hayre inndirteene beril kam duu watta. Hayre jeenayaɓere wattaane ndeen woni hayre inndirteene topas, nden kirisoparas hayre sappoɓere ndeen watta. Hayre sappo he go'aɓere wattaane ndeen woni hayre inndirteene yasente, nden hayre inndirteene ameetis watta, wari laatii hayre sappo e ɗiɗaɓere. Luuluuje sappo e ɗiɗi ngattaa he dammbule sappo e ɗiɗi ɗeen. Dammbugal fuu he luuluure mum. Beddol huɓeere ndeen waɗira kanŋe dime, ƴelkitittooɗe hano danndorgal. Huɓeere ndeen walaa *Juulirde mawne fuu ngam Alla Joomiraawo, Jom baawɗe e Njawdiri ndiin, kam'en ngoni *Juulirde mawne ndeen. Naange naa lewru haajaaka nder mayre, ngam darjaaji Alla yaynata nde. Njawdiri ndiin woni fitilla mayre. Lenyi duuniyaaru fuu tokkan nder annuura mayre. Laamiiɓe nder duuniyaaru adan njawdi mum'en ngaddana nde. Dammbule mayre ommbataake faa abada abadin ngam jemma walaa nder mayre. Darja e teddungal lenyi duuniyaaru waddetee nder mayre. Gollooɓe ko nyiddinii, fenooɓe naa ko tunninta fuu, naatataa nder mayre. Naatooɓe nder mayre ngoni ɓe inɗe mum'en mbinndaa nder dewtere mbuurnam, dewtere nde Njawdiri ndeen. Maleykaajo tawaaɗo hakkune maleykaaɓe jeɗɗo jogiiɓe nyeɗerɗe jeɗɗi holli kam maayo kokkoowo ndiyam mbuurnam. Ingo ƴelkita hano danndorgal. Ndiyam maggo no ƴuwa to jooɗorɗe Laamu Alla e Njawdiri ndiin. Iɗam ila caka beddol huɓeere ndeen. Ngo fecci pecce ɗiɗi, caka pecce ɗiɗi ɗeen no tawa lekki mbuurnam, lekki ndimoohi lebbi sappo e ɗiɗi dow lebbi sappo e ɗiɗi. Lewru fuu iki rima nde worre. Lekki kii, kaakooli mum woni safaare nyawtoore lenyi duuniyaaru. Ko Alla huɗi fuu tawataake nder huɓeere ndeen kaden. Jooɗorgal Laamu Alla he Njawdiri ndiin ngoni nder mayre. Maccuɓe Alla ndewan Alla. Ɓe ngi'an yeeso makko e innde makko duu dow tiiɗe maɓɓe. Jemma walaa kaden. Ɓe ngalaa haaju jeyngol fitilla naa jeyngol naange ngam Alla Joomiraawo yeyniran ɓe annuura mum. Ɓe laamoto faa abada abadin. Maleykaajo oon wi'i kam: —Haalaaji ɗiin no kolniiɗi, ɗi goongaaji. Alla Joomiraawo, gattuɗo haala mum nder hunnduko annabiiɓe oon, lili maleykaajo mum ngam holla maccuɓe mum huune fuu nde garki mum ɓadii. Iisa wi'i: —Ndaaree, mi waran ko ɓooyataa ! Belɗo hoore woni gaɗuɗo ko dewtere annabaaku ndee wi'i. Amma miin, Yahaaya, woni nanuɗo, gi'uɗo kujje ɗee fuu. Gaɗa ko nanumi he ko ngi'umi ɗum, kippiimi he leydi hadde koyɗe maleykaajo gonɗo no haalda he am oon faa mi sujidana mo. Sey o wi'i kam: —To sujidanam ! Mi maccuɗo Alla hano maaɗa. Mi maccuɗo Alla hano banndiraaɓe maa annabiiɓe, kam fuu he ɗowtaniiɓe haalaaji dewtere ndee. Sujidan Alla ! Nden o wi'i kam: —To suuɗu haalaaji annabaaku gonɗi nder dewtere ndee, ngam wakkati mo ɗum waroyta oon ɓadake. Gaɗoowo ko boni heddo nder bononda mum. Jom golle tunnuɗe heddo nder golle mum tunnuɗe. Dartiiɗo heddo nder dartinaaku mum. Ceniiɗo heddo nder senaare mum ! Iisa wi'i: —Ndaaree, mi waran ko ɓooyataa. Mi waddan njobdi neɗɗo fuu. Mi yoɓa neɗɗo fuu dey-dey golle muuɗum. Miin woni fuɗɗorde, miin woni timmoode. Miin woni arano, miin woni cakitiiɗo. Belɗo hoore woni lonnoowo kolte mum ngam heɓa laawol nyaamude ɓiɓɓe lekki mbuurnam kiin, fa'a dammbule ɗeen, naata huɓeere ndeen. Amma dawaaɗi he jom'en dobo-dobooji he fijooɓe he ittooɓe yonki he rewooɓe tooruuje he hiɗuɓe fewre he waɗooɓe hiila ngoni wonɓe gaɗa mayre. Miin Iisa, mi lili maleykaajo am ngam seedoo kujje ɗee nder kawriiɗe goonɗinɓe ɗeen fuu. Miin mi wuddu Daawda, mi jippotooɗo he makko duu. Miin woni hoodere fajiri ƴelkitittoore ! Nden nanumi *Ruuhu he ɓaŋeteeɗo oon no mbi'a: —War ! Neɗɗo fuu nanɗo ɗum duu no wi'a: —War ! Neɗɗo fuu ɗomɗuɗo wara, giɗuɗo yarude ndiyam kokkoojam mbuurnam fuu jaɓa yara ɗam forba. Miin Yahaaya, miɗo sappana neɗɗo fuu nanɗo haalaaji annabaaku gonɗi nder dewtere ndee, nde nii joomum ɓeydi dow majji goɗɗum, Alla ɓeydanan joomum bala'uuji cifaaɗi nder dewtere ndee. Neɗɗo fuu ittuɗo goɗɗum nder haalaaji dewtere annabaaku ndee, Alla ittan mbaka joomum he lekki mbuurnam kii filla mum waɗaa nder dewtere ndee. Alla ittan mbaka joomum duu nder huɓeere seniine ndee, nde filla mum waɗa nder dewtere ndee. Ceedantooɗo kujje ɗeen oon duu wi'i: —Hakiika, mi waran ko ɓooyataa ! Sey mbi'en: —Goonga non. War Iisa Joomiraawo ! Moƴƴere Joomiraawo meeɗen Iisa wonda he mooɗon, on fuu. Aamiin !