Ing jaman wiwitan Gusti Allah nitahké langit lan bumi. Bumi kahanané ora nggenah lan suwung, segara ketutupan pepeteng, Rohé Gusti Allah ngléyang ing sak nduwuré banyu. Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Anaa pepadang!” Terus ana padang. Gusti Allah weruh pepadang mau wis apik lan Gusti Allah terus misahaké padang karo peteng. Sing padang diarani awan, sing peteng diarani wengi. Mengkono wis dadi wengi lan ésuk; ya kuwi dina sing kaping pisan. Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Anaa pentèngan ing antarané banyu sing okèh lan iki sing misahaké banyu karo banyu.” Gusti Allah terus nggawé pentèngan lan misahaké banyu ing sak ngisoré pentèngan karo banyu ing sak nduwuré pentèngan. Lan terus kelakon. Pentèngan mau diarani: langit. Mengkono wis dadi wengi lan wis dadi ésuk, dina sing kaping pindo. Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Banyu ing sak ngisoré langit nglumpuka dadi sak enggon, supaya sing asat kétok.” Terus ya kelakon mengkono. Sing asat diarani bumi lan klumpukané banyu diarani segara. Gusti Allah weruh kabèh mau wis apik. Lan Gusti Allah ngetokké tembung: “Bumi ngetokna tetukulan: tetukulan sing ana wijiné, wit-witan werna-werna sing metu wohé sing isi wiji ing bumi.” Terus ya kelakon mengkono. Bumi terus ngetokké tetukulan, werna-werna tetukulan sing ana wijiné lan kabèh wit-witan sing ngetokké woh sing isi wiji. Gusti Allah weruh kuwi kabèh wis apik. Mengkono wis dadi wengi lan wis dadi ésuk: dina sing kaping telu. Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Ing pentèngan langit anaa pepadang kanggo madangi awan lan wengi, lan pada dadia tengerané lan tandané mangsa sing tetep uga dina penting lan taun. Uga menèh pada dadia pepadang ing pentèngan langit supaya madangi bumi.” Lan ya kelakon mengkono. Gusti Allah nggawé pepadang gedé loro, sing gedé déwé supaya ngwasani ing wantyi awan, lan sing rodok tyilik supaya ngwasani ing wantyi mbengi, mengkono uga lintang-lintang. Kuwi kabèh pada ditata karo Gusti Allah ing pentèngan supaya madangi bumi, lan supaya ngwasani wantyi awan lan mbengi, uga menèh kanggo misahaké padang lan peteng. Gusti Allah weruh kuwi kabèh wis apik. Mengkono wis dadi wengi lan ésuk, ya kuwi dina sing kaping papat. Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Ing banyu anaa makluk urip sing pating kruwel uyel-uyelan ing banyu lan bangsa manuk mabur ing sak nduwuré bumi ngliwati langit.” Gusti Allah terus nitahké kéwan-kéwan segara sing gedé-gedé lan werna-werna makluk urip sing pating krogèl ing banyu, uga werna-werna manuk sing karo sewiwi. Gusti Allah weruh kabèh mau wis apik. Kabèh terus pada diberkahi karo Gusti Allah, tembungé: “Pada manak-manaka sing okèh lan tangkar-tumangkara ngebaki banyu segara, lan bangsa manuk tangkar-tumangkara ing bumi.” Mengkono wis dadi wengi lan wis dadi ésuk, dina sing kaping lima. Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Bumi iki ngetokké makluk sing urip werna-werna: kéwan-kéwan ingon-ingon, kéwan-kéwan sing mbrangkang lan nggremet lan kéwan-kéwan alasan werna-werna.” Terus ya kelakon kaya mengkono. Gusti Allah nggawé kéwan-kéwan alasan werna-werna, kéwan-kéwan ingon-ingon werna-werna, kéwan-kéwan sing nggremet ing bumi werna-werna. Gusti Allah weruh kabèh mau wis apik. Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Hayuk Kita nggawé manungsa sing pada gambar lan praupan Kita, kuwi pada nguwasanana iwak ing segara, manuk ing awang-awang lan kéwan-kéwan ingon-ingon lan bumi iki kabèh lan marang sak rupané kéwan-kéwan sing nggremet ing bumi.” Gusti Allah terus nggawé manungsa miturut gambaré, enggoné nggawé pada gambaré Gusti Allah, lanang karo wadon enggoné nggawé. Terus pada diberkahi lan diomongi: “Pada tambah-tambaha lan tangkar-tumangkara; ngebaki bumi lan telukna. Iwak ing segara lan manuk ing awang-awang lan sak kabèhé kéwan-kéwan sing mbrangkang ing bumi kuwi pada kwasanana.” Uga menèh Gusti Allah ngetokké tembung: “Delengen ta kowé kuwi pada Tak wènèhi sak rupané tetukulan ing sak lumahé bumi sing karo wiji lan sak rupané wit-witan sing ngetokké woh karo wiji, kuwi dadia panganmu. Nanging kabèh kéwan-kéwan ing bumi lan kabèh manuk ing awang-awang lan samubarang sing mbrangkang ing bumi, kabèh sing nduwé urip kuwi, Tak wènèhi tetukulan ijuh sing dadi pangané.” Terus ya kelakon mengkono. Gusti Allah terus weruh samubarang sing digawé lan kabèh wis apik banget. Mengkono wis dadi wengi lan wis dadi ésuk, dina sing kaping nem. Kaya mengkono kuwi rampungé kedadiané langit, bumi lan sak isiné kabèh. Ing dina sing kaping pitu sakwisé Gusti Allah mungkasi penggawéané enggoné sing digawé, ing dina sing kaping pitu terus lèrèn sangka enggoné nggawé samubarang kuwi. Gusti Allah terus mberkahi dina kaping pitu kuwi lan disutyèkké, awit ing dina kuwi lèrèn sangka enggoné nggawé samubarang sing wis digawé mau. Kaya mengkono tyeritané langit lan bumi waktu dititahaké. Waktu Gusti Allah, GUSTI nyiptaké langit lan bumi, durung ana tetukulan ing bumi lan durung ana tanduran apa waé sing tukul ing ara-ara, awit Gusti Allah durung ngekèki udan marang bumi lan durung ana wong sing nggarap. Mung ana pedut mumbul sangka bumi sing nelesi sak lumahé bumi. Waktu semono GUSTI, Gusti Allah terus nggawé manungsa, sing sangka lebuné bumi, lan ing bolongan irungé disebuli ambekané urip; mengkono manungsa dadi urip. Uga GUSTI, Gusti Allah nggawé petamanan ing Eden ing sebelah wétan; ing kono enggoné mapanké manungsa sing wis digawé. GUSTI, Gusti Allah terus nukulaké wit-witan rupa-rupa sangka bumi, sing apik dideleng lan apik kanggo pangan; mengkono uga wit panguripan nang sak tengahé taman, lan menèh wit pangerti bab apik lan ala. Ana kali mili sangka tanah Eden sing mbanyoni taman mau, lan sangka kono terus ngepang dadi papat: sing kaping pisan jenengé kali Pison, sing mili ngubengi tanah Hawila sing okèh pametuné emas. Emas ing tanah kono kuwi apik. Ing kono ya ana tlutuh balsem lan watu onyx sing larang. Kali sing kaping pindo diarani Gihon, sing mili ngubengi sak tanah Kus. Kali sing kaping telu diarani Tigris, sing mili ing wétané tanah Asyur; lan kaping papat kuwi kali Efrat. GUSTI, Gusti Allah njupuk manungsa mau dipapanaké ing taman Eden dikongkon nggarap lan njaga. Lan GUSTI, Gusti Allah terus ngekèki préntah marang manungsa: “Kabèh wohé wit-witan ing taman iki kena kok pangan sak senengmu, nanging wit pangerti bab apik lan ala, kuwi wohé aja kok pangan; yèn kowé mangan wohé, mesti kowé bakal mati.” GUSTI, Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Ora apik yèn manungsa ijèn waé; Aku bakal nggawèké penulung sing sembada dadi jodoné.” Nalika GUSTI Allah wis nggawé sak rupané kéwan-kéwan ing ara-ara lan sak rupané manuk ing awang-awang sangka lemah, terus pada ditekakké ing ngarepé manungsa, karepé supaya weruh kepriyé enggoné bakal njenengaké, lan jenengé sing diwènèhké manungsa marang saben sing urip mau, ya kuwi dadia jenengé. Mengkono manungsa ngekèki jeneng marang werna-werna kéwan ingon kabèh, manuk-manuk kabèh lan uga marang werna-werna kéwan ing ara-ara; nanging manungsa durung nduwé penulung sing sembada dadi jodoné. Terus GUSTI, Gusti Allah ndadèkké manungsa turu nganti kepati, lan sak njeruhné turu, Gusti Allah njikuk igané siji lan panggonané mau terus diisèni daging. Igané sing dijikuk sangka manungsa terus digawé karo Gusti Allah, GUSTI, ndadèkké wong wadon, terus digawa karo Gusti Allah ing ngarepé manungsa. Ing kono semauré manungsa: “Ya iki balung sangka balungku lan daging sangka dagingku, kuwi diarani wadon, awit dijukuk sangka sing lanang.” Mulané wong lanang bakal ninggal bapa lan biyungé lan rumaket marang bojoné, lan kabèh loro kuwi bakal dadi daging siji. Manungsa lan bojoné, kabèh loro kuwi pada wuda, nanging ora rumangsa isin. Anadéné ula kuwi sing pinter déwé ing antarané kabèh kéwan-kéwan daratan gawéané GUSTI, Gusti Allah, ing kono ngomong marang wong wadon: “Mesti Gusti Allah ngekèki préntah marang sampéyan: Sampéyan aja mangan wohé sak rupané wit-witan ing taman iki! Apa ora ngono, ta?” Semauré wong wadon marang ula: “Woh wit-witan ing taman iki kabèh kena kita pangan, nanging kanggo wohé wit sing nang tengahé taman iki, Gusti Allah ngomong mengkéné: Aja mbok pangan, malah ndemèk waé aja, supaya kowé aja pada mati. Nanging ula ngomong marang wong wadon mau: Ora, sampéyan ora bakal mati, nanging Gusti Allah ngerti, yèn sampéyan mangan wohé wit kuwi, bakal kebukak mripat sampéyan, nganti dadi pada karo Gusti Allah, bisa weruh sing apik lan sing ala.” Wong wadon mau terus weruh yèn wit kuwi apik yèn dipangan lan kétok nyenengké, lan menèh wit kuwi mingini, awit bisa ngekèki kepinteran; terus metik wohé lan mangan, sing lanang uga ing kono ya diwènèhi lan ya terus mangan. Ing kono mripaté wong loro mau pada kebukak, sak nalika pada weruh yèn wuda; mulané terus pada nggandèng-nggandèng godong anjir digawé awer-awer. Loro-loroné bareng pada krungu swarané GUSTI, Gusti Allah mlaku ing taman, waktu sumiliré angin anyes, manungsa lan sing wadon terus pada ndelik sangka ngarepé GUSTI, Gusti Allah, ing sak tengahé wit-witan ing taman. Nanging GUSTI, Gusti Allah terus nyeluk marang manungsa, tembungé: “Kowé ing ngendi?” Semauré sing dityeluk: “Ing waktu kula krungu swarané mlakuné Gusti ing taman, kula dadi wedi, awit wuda; mulané kula terus ndelik.” Gusti Allah ngetokké tembung: “Sapa sing ngekèki weruh marang kowé yèn kowé kuwi wuda? Apa kowé mangan wohé wit sing Tak larang marang kowé supaya aja kok pangan?” Semauré manungsa: “Wong wadon sing Gusti ngekèki dadi bojo kula, iki sing ngekèki wohé wit iki marang kula, terus kula pangan.” GUSTI, Gusti Allah terus ngetokké tembung marang wong wadon: “Penggawé apa sing wis kok tandangi?” Semauré wong wadon: “Ula kuwi sing ngapusi kula, kula terus mangan.” Ing kono GUSTI, Gusti Allah terus ngetokké tembung marang ula: “Awit kowé nglakoni sing mengkono kuwi, kowé kena paukuman ing antarané kéwan-kéwan ingon-ingon lan ing antarané kéwan galak ing ara-ara; mlakumu bakal ndlosor nlapak weteng lan lebu sing bakal dadi panganmu sakjeké urip. Uga Aku bakal ndadèkké memungsuhan ing antarané kowé lan wong wadon iki, lan ing antarané turunanmu lan turunané wong wadon iki; turunané wong wadon iki bakal ngremuk endasmu lan kowé bakal ngremuk tungkaké.” Gusti ngetokké tembung marang wong wadon kuwi mengkéné: “Aku bakal ngakèhké banget karépotan enggonmu meteng, karo rekasa enggonmu bakal nglairké anak; kowé bakal keyuyun marang bojomu lan bojomu bakal ngwasani marang kowé.” Lan marang manungsa tembungé: “Awit kowé nuruti tembungé bojomu lan mangan wohé wit sing wis Tak omongké marang kowé supaya aja kok pangan, mulané bumi kena ing ipat-ipat jalaran sangka kowé. Karo rekasa enggonmu bakal mangan pametuné ing sakjeké urip. Bumi bakal ngetokké eri lan rerungkutan; ya pametuné kuwi sing dadi panganmu. Enggonmu mangan rejekimu bakal karo kringeten, nganti tekan kowé bali menyang bumi sing dadi asal-usulmu. Awit kowé kuwi lemah, lan kowé bakal bali dadi lemah menèh.” Manungsa kuwi ngekèki jeneng Eva marang bojoné, awit dadi ibuné kabèh manungsa. GUSTI, Gusti Allah terus nggawé sandangan sangka lulang marang manungsa lan sing wadon, terus dienggokké. GUSTI, Gusti Allah, terus ngetokké tembung: “Saiki, manungsa kuwi wis dadi pada karo kita, bisa weruh sing apik lan sing ala. Mulané kuwi aja nganti metik lan mangan wohé wit panguripan mengko urip langgeng.” Mulané terus ditundung karo GUSTI, Gusti Allah sangka taman Eden, dikongkon ngolah lemah sing dadi asal-usulé. Sakwisé manungsa ditundung metu, Gusti Allah terus masang kerup ing wétané taman Eden, karo pedang murup sing mobat-mabit, kanggo njaga dalan sing nuju ing wit panguripan. Manungsa kuwi terus nuroni Eva, bojoné, terus meteng lan nglairké Kain, tembungé Eva: “Aku wis olèh anak lanang sangka pitulungan GUSTI.” Sakwisé kuwi terus nglairké Abel, adiké Kain; Abel mau dadi pangon wedus lan Kain dadi wong tani. Ing sakwijiné waktu Kain masrahaké kurban marang GUSTI rupa pametuné bumi; uga Abel ya masrahaké kurban rupa kéwan mbarep sing apik déwé. GUSTI seneng marang Abel lan kurbané, nanging Kain lan kurbané ora diajèni Gusti. Jalaran sangka kuwi atiné Kain panas banget lan peteng praupané. GUSTI terus ngetokké tembung marang Kain: “Kenèng apa atimu panas lan kenèng apa praupanmu peteng? Yèn kowé gawé apik praupanmu bakal padang? Nanging yèn kowé ora gawé apik, dosa wis ngintyeng ing ngarep lawang lan banget enggoné nggoda kowé, nanging kowé kudu bisa menangké.” Kain terus ngomong marang Abel adiké: “Hayuk kita pada menyang ara-ara kana.” Nanging bareng tekan ing ara-ara, Kain terus ngantem Abel lan dipatèni. GUSTI terus takon marang Kain: “Abel, adikmu ana ngendi?” Semauré: “Kula ora ngerti, apa kula sing momong adik kula?” Tembungé GUSTI: “Penggawé apa sing kok lakoni? Getihé adikmu Abel sambat marang Aku sangka bumi. Saiki kowé kena paukuman dibuwang adoh sangka bumi sing wis mangap tyangkemé nadahi getihé adikmu sangka tanganmu. Yèn kowé ngolah bumi, pametuné ora bakal sak mestiné, kowé bakal kaya wong mblayu lan nglembara ing bumi.” Kain terus ngomong marang GUSTI: “Paukuman kula kuwi gedé banget nganti kabotan kula nyangga. Gusti saiki wis nundung kula sangka kéné, lan kula bakal ketutupan sangka mripaté Gusti, kula bakal dadi wong sing mblayu lan nglembara ing bumi; kula terus bakal dipatèni karo sapa waé sing kepetuk karo kula.” Nanging tembungé GUSTI: “Babar pisan ora! Sapa sing matèni Kain, bakal kewales tikel pitu.” Kain terus dikèki tenger karo GUSTI supaya aja nganti dipatèni karo sapa waé sing metuki. Kain terus lunga sangka ngarepé GUSTI, lan manggon ing negara Nod, wétané Eden. Kain nuroni bojoné, terus meteng, lan nglairké Hénokh; sakwisé mengkono Kain terus mbangun kuta, kuta mau dijenengaké Hénokh, kaya jenengé anaké. Hénokh nurunké Irad, Irad nurunké Mekuyaèl, Mekuyaèl nurunké Métusalah. Métusalah nurunké Lamèk. Lamèk nduwé bojo loro, sing siji jenengé Ada, sijiné Sila. Ada nglairké Yabal, kuwi dadi leluhuré wong sing pada manggon ing tarup lan ngingu kéwan-kéwan. Adiké jenengé Yubal, kuwi dadi leluhuré para siter lan suling. Sila uga nglairké anak ya kuwi Tubal-Kain, leluhuré para tukang tembaga lan pandé wesi, lan adiké Tubal-kain mau wadon, jenengé: Naama. Lamèk mau ngomong marang bojoné loro: “Ada karo Sila, rungokna tembungku, hé bojoné Lamèk, rungokké omongku iki: Wong sing natoni aku wis tak patèni, mengkono uga wong nom sing natoni aku. Awit yèn Kain kudu diwaleské tikel pitu, Lamèk kudu diwaleské tikel pitung puluh pitu.” Adam nuroni bojoné menèh, terus nglairké anak lanang sing dijenengaké Sèt, awit tembungé: “Gusti Allah wis ngekèki anak lanang liyané kanggo gantiné Abel, sing wis dipatèni Kain.” Sèt uga nduwé anak lanang, dijenengaké Enos. Wiwit waktu kuwi wong pada wiwit nyebut asmané GUSTI. Iki turunané Adam. Waktu Gusti Allah nggawé Adam, sing nggawé mada-rupa karo Gusti Allah. Digawé lanang lan wadon lan pada diberkahi lan diarani: “Manungsa”, ya kuwi ing nalikané pada digawé. Bareng Adam umur 130 taun, terus nduwé anak sing pada rupané lan gambaré, dijenengaké: Sèt. Sakwisé nduwé anak Sèt, Adam ijik nduwé umur 800 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Dadi umuré Adam 930 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Sèt umur 105 taun, nduwé anak Enos. Sakwisé anak Enos, Sèt ijik nduwèni umur 807 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Dadiné umuré Sèt 912 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Enos umur sangang puluh taun, nduwé anak. Sakwisé nduwé anak Kénan, Enos ijik nduwèni umur 815 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Dadi umuré Enos 905 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Kénan umur pitung puluh taun, nduwé anak Mahalalèl. Sakwisé nduwé anak Mahalalèl, Kénan ijik nduwèni umur 840 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Dadi umuré Kénan 910 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Mahalalèl umur suwidak lima taun, nduwé anak Yarèd. Sakwisé nduwé anak Yarèd, Mahalalèl ijik nduwé umur 830 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Dadi umuré Mahalalèl 895 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Yarèd umur 162 taun, nduwé anak Hénokh. Sakwisé nduwé anak Hénokh, Yarèd ijik nduwèni umur 800 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Dadi umuré Yarèd 962 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Hénokh umur suwidak lima taun, terus nduwé anak Métusalah. Hénokh sakwisé nduwé anak Métusalah mau, mlakuné manut karo Gusti Allah, lan ijik dikèkké umur 300 taun, lan dikèkké anak lanang lan wadon. Dadi umuré Hénokh telung atus suwidak lima taun. Hénokh mlakuné rumaket karo Gusti Allah, terus ora ana, awit wis diangkat karo Gusti Allah. Waktu Métusalah umur 187 taun, nduwé anak Lamèk. Sakwisé nduwé anak Lamèk, Métusalah ijik nduwèni umur 782 taun, lan nduwé anak lanang lan wadon. Dadi umuré Métusalah 969 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Lamèk umur 100 wolung puluh loro taun, nduwé anak lanang, kuwi dijenengaké Noah, lan ngomong: Botyah iki bakal ngekèki panglipuran marang kita ing sak njeruhné penggawéan kita sing ngrekasa banget ing bumi sing wis kena ing paukuman GUSTI iki. Sakwisé nduwé anak Noah, Lamèk ijik nduwèni umur 595 taun, lan dikèkké anak lanang lan wadon. Dadi umuré Lamèk 777 taun, terus ninggal ndonya. Waktu Noah umur 500 taun, nduwé anak Sèm, Ham lan Yafèt. Nalika manungsa wis wiwit tambah-tambah ing bumi lan pada nduwé anak wadon, para anak Gusti Allah bareng weruh anaké wadon para manungsa kuwi pada ayu-ayu, banjur pada ngepèk bojo karo endi sing disenengi. Ing kono tembungé GUSTI: “Roh-Ku ora bakal selawasé manggon karo manungsa, awit uripé mung nuruti daging, mulané sak terusé umuré mung bakal 120 taun.” Waktu semono ing bumi ana bangsa sing pawakané gedé duwur; sakwisé kuwi ya ana, para anak Gusti Allah pada nuroni anaké wadon para manungsa lan kuwi pada nduwé anak, ya kuwi para wong sing gagah rosa-rosa ing jaman mbiyèn sing jenengé kesuwur. Bareng GUSTI ngerti yèn gedé dosané para manungsa ing bumi, lan sak obahé atiné sakjeké urip mung ala waé, ing kono GUSTI getun nggawé manungsa ing bumi lan nyedihké ati-Né. Tembungé GUSTI: “Manungsa sing wis Tak gawé kuwi bakal Tak entèkké sangka lumahé bumi, manungsa kabèh kéwan-kéwan ingon-ingon, uga kéwan-kéwan mbrangkang, lan manuk ing awang-awang pisan; awit Aku getun enggon-Ku nggawé.” Nanging Noah kuwi olèh kawelasan ing ngarepé GUSTI. Iki sejarahé Noah. Noah kuwi wong bener tanpa tyiri ing antarané para wong sak jamané. Uripé mbangun turut marang Gusti Allah. Noah nduwé anak lanang telu: Sèm, Ham lan Yafèt. Bumi kuwi ing ngarepé Gusti Allah kétok wis rusak lan kebak penggawé ala. Gusti nyawang bumi, tenan-tenan wis rusak banget, awit sak rupané sing urip wis pada mblarah mlakuné ing bumi. Gusti terus ngetokké tembung marang Noah: “Aku wis mutusi bakal mungkasi kabèh sing urip, lan kabèh manungsa awit bumi wis pada dikebaki penggawé ala; mulané bakal Tak entèkké bareng karo bumi. Kowé nggawéa kapal kanggo kowé, sing digawé sangka kayu gofir, kapalé gawénen singget-singgetan, lan ing njabané lan njeruhné osèrana aspal sing kentel. Enggonmu nggawé kuwi mengkéné: dawané kapal telung atus éluh, ambané sèket éluh, duwuré telung puluh éluh. Kapalé dikèki tyendéla mubeng, leté sak éluh sangka payoné, lawangé sèlèhna ing awaké kapal. Enggonmu gawé kapal sungsun-sungsun, ngisor, tengah lan nduwur. Awit Aku bakal nekakké banjir sing ngelepi bumi, kanggo ngentèkké sak rupané sing urip lan nyawa ing sak ngisoré langit; sak kabèhé ing bumi bakal mati. Nanging karo kowé Aku gelem nggawé perjanjian-Ku, kowé bakal mlebu ing kapal kuwi, lan anakmu, bojomu lan bojoné anak-anakmu. Uga samubarang sing urip, sak rupané daging, kuwi gawanen mlebu ing kapal sak jodo-sak jodo, supaya pada bisa urip bareng karo kowé; lanang lan wédok. Werna-werna manuk lan kéwan-kéwan nusoni, uga werna-werna kéwan-kéwan sing mbrangkang ndlosor lan nggremet ing bumi, kuwi saben sak jodo sing bakal nekani kowé supaya bisa urip. Sak terusé kowé nglumpukna samubarang sing kena dipangan, digawé kanggo panganmu lan pangané kéwan-kéwan kuwi mau kabèh.” Noah terus nandangi kabèh, manut apa préntahé Gusti Allah. Sakwisé mengkono GUSTI terus ngetokké tembung marang Noah: “Kowé lan brayatmu kabèh pada mlebua ing kapal, awit kowé kuwi sing Tak sawang ketemu resik ing antarané wong jaman iki. Sak rupané kéwan-kéwan sing halal njupuka pitung jodo, lanang lan wédok, kéwan-kéwan sing ora halal kuwi mung sak jodo, lanang lan wédok. Uga manuk ing awang-awang ya pitung jodo, lanang lan wédok, supaya kena kanggo bibit ing sak lumahé bumi. Awit pitung dina engkas, Aku bakal nekakké udan ing bumi suwéné patang puluh dina patang puluh mbengi, lan kabèh sing Tak gawé bakal Tak entèkké sangka sak lumahé bumi.” Noah terus nandangi apa préntahé GUSTI kabèh. Waktu tekané banjir gedé sing ngelepi bumi, umuré Noah 600 taun. Noah terus mlebu ing kapal bareng karo anak-anaké, lan bojo uga bojoné para anaké, awit sangka tekané banjir mau. Kéwan-kéwan sing halal lan sing ora halal uga manuk lan kabèh sing mbrangkang, ndlosor lan nggremet ing bumi, kuwi pada mara nekani Noah ing kapal sak jodo-sak jodo, kaya sing dadi préntahé Gusti Allah marang Noah. Sakwisé pitung dina mau, banyuné banjir gedé ngelepi bumi. Waktu umuré Noah wis nyandak 600 tauné, ing sasi kaping pindo tanggal pitulas, sakkèhé sumberé sak ngisoré bumi pada bedah lan jendélané langit pada mbukak, terus kelakon udan deres banget ing bumi suwéné patang puluh dina patang puluh mbengi. Ing dina kuwi uga Noah karo Sèm, Ham lan Yafèt para anaké, bojoné Noah lan bojoné para anaké pada munggah ing kapal, wong kuwi kabèh uga sakkèhé kéwan-kéwan werna-werna, kéwan-kéwan ingon-ingon lan sakkèhé kéwan-kéwan mbrangkang ndlosor lan nggremet ing bumi werna-werna, lan manuk-manuk ya kuwi kabèh sing karo wulu lan sewiwi. Kabèh sing urip lan sing nduwé nyawa mau pada nekani Noah mlebu ing kapal sak jodo-sak jodo. Sing pada nekani kuwi lanang lan wédok sangka sak rupané daging sing urip, kaya sing dipréntahké karo Gusti Allah marang Noah. Lan sakwisé mengkono lawangé kapal ditutup karo GUSTI ing sak mburiné Noah. Banjir gedé mau enggoné ngelepi bumi patang puluh dina; banyuné mundak gedé njalari kapalé keangkat mumbul sangka bumi. Banyuné mundak tambah lan mundak gedé ngidap-idapi ngungkuli bumi, kapalé kemampul ing nduwuré banyu. Mundaké banyuné luwih okèh banget rata sak lumahé bumi, nganti kelakon nutupi gunung-gunung sing duwur ing sak ngisoré langit. Gunung-gunung mau ketutupan banyu sing mundak tambah kuwi nganti sepuluh mèter, dadiné gunung-gunung ketutupan banyu, lan sak rupané ing bumi pada mati kabèh: manuk, kéwan ingon-ingon, galak alasan, sak rupané kéwan mbrangkang ndlosor lan nggremet sing kemroyok ing bumi, kabèh sakkèhé manungsa pada mati. Kabèh pada mati, sembarang sing karo ambekané urip ing bolongan irungé, sapa ing daratan, kuwi pada mati kabèh. Mengkono kedadiané sak rupané ing nduwuré bumi, pada dientèkké karo Gusti Allah, wiwit sangka manungsa tekan kéwan-kéwan mbrangkang ndlosor lan nggremet lan manuk ing awang-awang, pada dientèkké resik sangka bumi, mung Noah déwé sing ijik slamet lan kabèh sing katut ing kapal. Banyuné tetep ngungkuli bumi suwéné nganti 150 dina. Gusti Allah terus éling marang Noah lan marang sak rupané kéwan-kéwan alasan lan kéwan-kéwan ingon-ingon sing pada mèlu ing kapal; lan Gusti Allah nekakké angin ing bumi, nganti banyuné lekas mudun. Uga sumberé sak ngisoré bumi lan jendélané langit pada ditutup, lan udan deres sangka langit terus terang, Lan banyuné sangka setitik mudun sangka bumi, dadi mundak angok sakwisé 150 dina mau. Waktu sasi kaping pitu tanggal kaping pitulas, kapalé kandas ing gunungan Ararat. Banyuné saya suda-suda nganti tekan sasi sepuluh. Bareng sasi sepuluh tanggal sepisan, putyuké gunung-gunung wiwit pada kétok. Bareng wis kelakon patang puluh dina, Noah mbukak jendélané kapal sing digawé, lan ngetyulké manuk gagak, mabur bola-bali nganti tekan asaté banyu sangka bumi. Sakwisé mengkono terus ngetyulké manuk dara, karepé kanggo ndelok apa banyuné wis mudun sangka nduwuré bumi, nanging awit darané ora olèh péntyloan kanggo tlapakan sikilé, mulané bali ing ngarepé Noah menyang kapal menèh, awit sak lumahé bumi ijik rata ketutupan banyu. Noah terus ngelungké tangané, manuk dara mau dilebokké menèh ing kapal. Terus ngentèni pitung dina menèh, darané terus dityulké sangka kapal. Bareng wantyi soré dara mau bali karo nggondol godong saitun sing ijik seger ing tyutyuké; dadi Noah ngerti yèn banyuné wis arep asat sangka bumi. Sakwisé kuwi ngentèni menèh pitung dina, darané terus dityulké, nanging wis ora bali nang enggoné Noah menèh. Waktu umuré Noah genep 601 taun, ing sasi kaping pisan tanggal sepisan, banyuné wis asat sangka bumi. Noah terus mbukak payoné kapal, lan ngerti yèn lumahé bumi wis asat. Lan waktu sasi kaping pindo tanggal pitulikur buminé wis gasik. Gusti Allah terus ngetokké tembung marang Noah: “Kowé metua sangka kapal, kowé kabèh, bojomu, anakmu lanang lan bojoné anakmu lanang. Uga sak rupané kéwan-kéwan sing mèlu kowé, kabèh sing urip: manuk, kéwan-kéwan ingon-ingon, kéwan-kéwan sing mbrangkang ndlosor lan sing nggremet ing bumi, kuwi pada tokna bebarengan karo kowé; bèn pada tambah-tambah ing bumi lan nduwé turunan, tambah okèh ing bumi.” Noah terus metu karo para anaké, bojoné lan bojoné para anaké, uga sak rupané kéwan galak alasan, kéwan-kéwan sing ndlosor lan nggremet, lan kabèh manuk, ya sak rupané sing urip ing bumi kabèh sak jodo, pada metu sangka kapalé. Noah terus nggawé mesbèh kanggo GUSTI, lan njupuk kéwan-kéwan ingon-ingon sing halal lan bangsa manuk sing halal dipasrahké dadi kurban obongan ing mesbèh. Bareng GUSTI mambu ambuné sedep, terus mikir mengkéné: “Ing sak terusé Aku ora bakal mbebendu bumi menèh jalaran sangka manungsa, awit sak obahé atiné manungsa kuwi dasar ala wiwit tyiliké; lan sak terusé Aku ora ngentèkké menèh marang sak rupané sing urip, kaya sing wis Tak tindakké. Selawasé bumi ana, mesti bakal ora mandek waktuné nyebar lan panèn, waktu adem lan panas, ketiga lan rendeng, awan lan wengi.” Gusti terus mberkahi Noah lan para anaké, lan pada diomongi mengkéné: “Pada tangkar-tumangkara lan kebakana bumi. Sak rupané kéwan-kéwan ing bumi lan sak rupané manuk ing awang-awang kuwi bakal pada wedi marang kowé; kabèh kuwi pada kwasanana. Saben sing obah, sing urip kuwi dadia panganmu. Kuwi kabèh wis Tak wènèhké marang kowé; mengkono uga tetukulan sing ijo; mung daging sing ijik ana nyawané, getihé, kuwi aja kok pangan. Nanging kanggo getihmu déwé, ya kuwi nyawamu kuwi mesti Tak jaluk tanggung jawapé; kanggo kéwan-kéwan Tak jaluk tanggung jawapé, uga kanggo manungsa, Aku bakal njaluk tanggung jawapé nyawané pepadané manungsa. Sapa sing ngutahké getihé manungsa, mesti getihé bakal dikutahké karo manungsa, awit Gusti Allah nggawé manungsa kuwi pada karo gambaré Panjenengané piyambak. Kowé kuwi pada tangkar-tumangkara, nganti ora bisa diitung ing bumi, ya pada tambaha okèh.” Sak terusé Gusti ngetokké tembung marang Noah lan para anaké, mengkéné: “Aku nggawé perjanjian-Ku karo kowé lan karo turunanmu, uga karo kabèh sing urip sing mèlu kowé ing kapal: manuk, kéwan ingon-ingon lan kabèh kéwan alasan ing bumi sing mèlu kowé, sing wis pada metu sangka kapal, ya sak rupané kéwan-kéwan ing bumi. Aku nganakké perjanjian-Ku karo kowé, sak terusé bakal ora kelakon menèh kabèh sing urip dientèkké karo banjir, lan bakal ora ana banjir gedé menèh sing ngentèkké bumi.” Gusti terus ngetokké tembungé: “Iki tandané perjanjiané sing Tak gawé ing antarané Aku lan kowé lan kabèh sing urip sing mèlu kowé, nganti turunanmu ing sak lawasé. Kluwung-Ku Tak pasang ing mendung, kuwi sing kanggo tanda perjanjian-Ku lan bumi. Yèn mbésuk Aku nglumpukké mendung ing sak nduwuré bumi, lan kluwung mau terus kétok ana mendung, ing kono Aku mesti bakal éling perjanjian-Ku sing ana antarané Aku lan kowé lan kabèh sing urip sing nduwé nyawa, nganti banyu ora bakal dadi banjir gedé menèh, sing ngentèkké kabèh sing urip. Yèn kluwung kétok ing mendung, kuwi bakal sing Tak sawang Aku terus éling ing perjanjian-Ku sing langgeng ing antarané Gusti Allah lan kabèh sing urip, ing bumi.” Terus Gusti Allah ngetokké tembung menèh marang Noah: “Ya iki tanda perjanjiané ing antarané Aku lan sak rupané kabèh ing bumi.” Para anaké Noah sing pada metu sangka kapal, ya kuwi: Sèm, Ham lan Yafèt. Ham kuwi bapaké Kanaan. Telu kuwi kabèh anaké Noah, lan awit sangka wong telu mau kabèh wong kesebar dadi sak jagat. Noah miwiti nandur lan nggawé kebon anggur, nanging bareng ngombé angguré, terus mendem nganti wuda ing tarupé. Bareng Ham, bapaké Kanaan, weruh bapaké wuda, terus nyritakké bab kuwi marang seduluré loro ing njaba. Sèm lan Yafèt terus njupuk jubah, terus ditumpangké ing pundaké, karo mlaku mundur, praupané pada ditutupi, supaya ora nganti weruh wudané bapaké. Bareng Noah tangi lan mendemé wis ilang, krungu bab tumindaké anaké ragil marang dèkné, terus ngetokké tembung: “Kenaa ing paukuman Kanaan, dadia abdi-abdiné para seduluré.” Terus ngetokké tembung menèh: “Pinujia GUSTI, Gusti Allahé Sèm, lan Kanaan kuwi dadia abdiné. Gusti Allah njembarna panggonan kanggo Yafèt, lan manggona ing tarupé Sèm, lan Kanaan kuwi dadia abdiné.” Sakwisé banjir gedé Noah ijik dikèki umuré 350 taun. Dadi umuré Noah 950 taun, terus ninggal ndonya. Iki turunané para anaké Noah: Sèm, Ham lan Yafèt. Pada dikèki anak-anak lanang sakwisé banjir gedé. Turunané Yafèt ya kuwi: Gomèr, Magog, Madai, Yawan, Tubal, Mèsèk lan Tiras. Turunané Gomèr: Askenas, Rifat lan Tagorma. Turunané Yawan: Elisa, Tarsis, wong Kitim lan bangsa Dodamin. Kuwi pada nurunké bangsa-bangsa sing pentyar-pentyar ngenggoni pinggirané segara. Ya kuwi turunané Yafèt, déwé-déwé negarané, basané, lan bangsané. Turunané Ham ya kuwi: Kus, Misraim, Libia lan Kanaan. Turunané Kus: Ngadep, Hawila, Sabta, Rama lan Sabteka; lan turunané Rama: Syéba lan Dédan. Kus nduwé anak Nimrod; kuwi wong sing wiwitan nduwé pangwasa ing bumi; dadi tukang beburon sing gagah rosa-rosa ing ngarepé GUSTI, jalaran sangka kuwi nganti ana tembungan: “Kaya Nimrod tukang beburon sing gagah rosa-rosa ing ngarepé GUSTI.” Kraton sing wiwitan ya kuwi Babèl, Erèk, Akad lan Kalné ing negara Sinéar. Sangka kono terus menyang ing Asyur nggawé kuta Ninewé, Réhobot-Ir lan Kalak, uga Resen ing antarané Ninewé lan Kalak, kuwi kuta sing gedé. Misraim nurunké bangsa Ludim, bangsa Ananim, bangsa Lehabim, bangsa Naftuhim, bangsa Patrusim, bangsa Kasluhim lan bangsa Kaftorim, ya kuwi sing nurunké bangsa Filistèn. Kanaan nurunké Sidon, kuwi anaké mbarep lan Hèt, uga bangsa Yébus, bangsa Amori, bangsa Girgasi, bangsa Hèwi, bangsa Arki lan bangsa Sini, bangsa Arwadi, bangsa Semari lan bangsa Hamati. Ing sak terusé bangsa Kanaan kuwi terus kasebar. Negarané bangsa Kanaan kuwi, ya kuwi wiwit sangka Sidon, ing uruté Gérar tekan ing Gaza, ing peneré Sodom, Gomora, Adma lan Séboim tekan ing Lasa. Kuwi mau turunané Ham, nurut basané, negarané lan bangsané. Sèm, bapaké turunané Ebèr, seduluré tuwa Yafèt, kuwi ya nduwé anak. Turun-turuné Sèm ya kuwi: Elam, Asyur, Arpaksad, Lud lan Aram. Turunané Aram: Us, Hul, Geter lan Mas. Arpaksad nduwé anak Sélak lan Sélak nduwé anak Ebèr; Ebèr nduwé anak lanang loro, sing siji jenengé Pèlèg, awit waktu semono bumi dipratung, adik jenengé Yoktan; Yoktan nurunké Almodad, Selep, Hasar-Mawet, Yerak, Hadoram, Uzal, Dikla, Obal, Abimaèl, Syéba, Ofir, Hawila lan Yobab; kuwi mau kabèh pada turunané Yoktan. Negarané wiwit sangka Mesa tekan ing Separ ing gunungan sisih wétané. Kuwi mau pada turunané Sèm, miturut basané, negarané lan bangsané. Kabèh mau turunané Noah, manut sing pada nurunké, miturut bangsa-bangsané. Kuwi pada nurunké bangsa-bangsa sing pating plentyar panggonané ing bumi sakwisé banjir gedé. Wong sak jagat kuwi pada tunggal basané lan tunggal tembungé. Bareng pada mlaku mengétan, terus weruh ara-ara jembar ing negara Sinéar, terus pada manggon ing kono. Terus pada ngomong: “Hayuk kita pada nyitak bata lan diobong sing mateng.” Batané kanggo watu pasangan lan sing digawé mlèster aspal. Tembungé menèh: “Hayuk pada nggawé kuta, nganggo menara sing putyuké sundul langit, supaya jenengé kita dadi kesuwur lan kita aja nganti pating slebar ing sak lumahé bumi.” GUSTI terus medun gelem weruh kuta lan menara sing ijik dibangun karo para anak-anaké manungsa mau; lan tembungé GUSTI: “Wong-wong kuwi pada tunggal bangsa lan tunggal basané; iki ijik wiwitan kekarepané, mengko pikirané bakal ora kena dipenggak apa sing dadi karepé. Mula hayuk, Kita pada medun lan mbingungké basané, supaya siji lan sijiné aja nganti ngerti basané.” Mengkono dadiné GUSTI mbubarké wong-wong mau sangka kono menyang ing sak lumahé bumi, sak nalika pada mandek enggoné pada nggawé kuta. Tilasé mau dijenengké: Babèl, awit ing kono GUSTI enggoné mbingungké basané wong-wong ing sak lumahé bumi, lan sangka kono GUSTI mbuyarké wong-wong mau menyang sak lumahé bumi. Iki turunané Sèm. Sèm waktu umur 100 taun, nduwé anak Arpaksad, sakbaré rong taun banjir gedé. Sakwisé nduwé anak Arpaksad, ijik nduwèni umur 500 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Arpaksad waktu umur 35 taun, nduwé anak Sela. Sakwisé nduwé anak Sela, Arpaksad mau ijik nduwèni umur 403 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Sela waktu umur 30 taun, nduwé anak Ebèr. Sakwisé nduwé anak Ebèr, Sela ijik nduwèni umur 403 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Ebèr waktu umur 34 taun, nduwé anak Pèlèg. Sakwisé nduwé anak Pèlèg, Ebèr mau nduwèni umur 430 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Pèlèg waktu umur 30 taun, nduwé anak Réhu. Sakwisé nduwé anak Réhu, Pèlèg ijik nduwèni umur 209 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Réhu waktu umur telung puluh loro taun, nduwé anak Séruk. Sakwisé anak Séruk, Réhu mau ijik nduwèni umur 207 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Séruk waktu umur telung puluh taun, nduwé anak Nahor. Sakwisé nduwé anak Nahor, Séruk mau ijik nduwèni umur 200 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Nahor waktu umur 29 taun, nduwé anak Térah. Sakwisé nduwé anak Térah, Nahor mau ijik nduwèni umur 119 taun menèh, lan nduwé anak lanang lan wadon. Térah waktu umur pitung puluh taun, nduwé anak Abram, Nahor lan Haran. Iki turunané Térah. Térah nduwé anak Abram, Nahor lan Haran, lan Haran nduwé anak Lot. Haran ninggal ndonya ndisiki Térah bapaké, ing negara kelairané, ya kuwi negara Ur-Kasdim. Abram lan Nahor pada omah-omah, bojoné Abram jenengé Sarai lan bojoné Nahor jenengé Milka, anaké Haran, bapaké Milka lan Yiska. Sarai mau gabuk ora nduwé anak. Térah terus ngajak Abram lan Lot putuné, anaké Haran, uga Sarai bojoné Abram, budal sangka negara Ur-Kasdim karepé menyang negara Kanaan; bareng mlakuné tekan negara Haran, terus pada manggon ing kono. Umuré Térah kuwi 205 taun, terus ninggal ndonya ing Haran kono. GUSTI ngetokké tembung marang Abram: “Kowé lungaa sangka negaramu, kulawargamu lan omahé bapakmu, menyang negara sing bakal Tak duduhké marang kowé. Kowé bakal Tak dadèkké bangsa sing gedé lan Tak berkahi, lan jenengmu Tak luhurké, lan kowé bakal dadi berkah. Sapa sing mberkahi kowé bakal Tak berkahi, sing nyepatani kowé bakal Tak sepatani, lan sangka kowé para bangsa ing sak lumahé bumi pada kaberkahan.” Abram terus budal nuruti apa sing diomongké karo GUSTI, lan Lot mèlu. Abram umuré pitung puluh lima taun waktu budal sangka Haran. Abram ngejak Sarai bojoné lan Lot, ponakané, uga bandané kabèh lan para abdi sangka Haran, terus budal menyang tanah Kanaan, lan kelakon teka ing tanah Kanaan. Abram terus ndlajahi tanah kono nganti tekan ing panggonan sak tyedaké Sikem, ya kuwi sak tyedaké wit terbantin ing Moré. Waktu semono sing ngenggoni tanah kono bangsa Kanaan. GUSTI terus ngétok marang Abram lan ngomong: “Turunanmu bakal Tak wènèhi tanah iki.” Abram terus nggawé mesbèh kanggo GUSTI sing wis ngétok marang dèkné. Sangka kono dèkné ngalih menyang gunungan sak wétané Bétel, lan ngedekké tarup ing antarané Bétel ing sisih kulon lan Ai ing wétané; ing kono Abram nggawé mesbèh kanggo GUSTI, lan nyeluk asmané GUSTI. Sakwisé mengkono Abram nerusaké mlakuné mundak adoh menyang tanah Negeb. Bareng ing tanah kono katekan pailan, Abram lunga menyang Egipte, manggon ing kono dadi wong mantya, awit pailané abot banget. Bareng waktu wis tyedak Egipte, Abram terus ngomong marang bojoné Sarai: “Runggokké ta, aku ngerti yèn kowé wong wadon sing ayu, ing waktu wong Egipte weruh sliramu, mesti ngomong: Kowé kuwi bojoku, aku mesti terus dipatèni lan kowé dijarké urip. Ngomonga ta yèn kowé adikku, supaya aku ditampa apik awit sangka kowé, lan nyawaku urip awit kowé.” Kadung Abram wis mlebu ing Egipte, wong Egipte pada weruh yèn wong wadon kuwi ayu banget, lan bareng para penggedé-penggedéné Parao pada weruh Sarai, terus ngelem-elem ing ngarepé Parao, sak nalika Sarai digawa menyang palèsé Parao. Abram ditampa apik karo Parao awit sangka Sarai, lan terus dikèki wedus, sapi lan kimar lanang, batur lanang lan wadon, uga kimar wédok lan unta-unta. Nanging GUSTI nekaké memala sing abot banget marang Parao uga kabèh marang sak isiné palèsé awit sangka Sarai, bojoné Abram kuwi. Parao terus nyeluk Abram lan ngomong: “Apa sing kok tandangi marang aku? Kenèng apa kowé ora ngomongi marang aku, yèn wong wadon kuwi bojomu? Kenèng apa kowé ngomong: Dèkné adikku, nganti tak jikuk dadi bojoku? Wis, kuwi bojomu, jukuken lan lungaa!” Parao terus mréntah marang abdiné supaya ngeterké Abram lunga barengan karo bojoné uga bandané kabèh. Abram terus lunga sangka Egipte menyang Negeb karo bojoné lan bandané kabèh, lan Lot ya mèlu. Abram kuwi sugih banget, okèh banget ingon-ingoné, slaka lan emas. Dèkné mlaku terus sangka panggonan siji menyang panggonan liyané, sangka Negeb nganti tekan ing sak tyedaké Bétel; ing panggonan tarupé sing ndisik, ing tengahé Bétel lan Ai, ing panggonané mesbèh sing digawé mbiyèn, lan ing kono Abram nyebut asmané GUSTI. Uga Lot sing mèlu Abram ya nduwé wedus, sapi lan tarup. Nanging negara kono kurang jembar dienggoni bebarengan, awit banda duwèké okèh banget, nganti pada ora bisa nunggal bebarengan; mulané para pangoné Abram lan Lot pada tukaran. Waktu kuwi bangsa Kanaan lan Fèris uga manggon ing kono. Abram terus ngomong marang Lot: “Aja ana tukaran ing antarané aku lan kowé uga ing antarané pangonku lan pangonmu, kita ijik pada sedulur. Negara iki kabèh kebukak ing ngarepmu! Mbok kowé pisah waé sangka aku. Yèn kowé milih ngiwa, aku tak nengen, yèn kowé milih nengen, aku tak ngiwa.” Lot terus nyawang lan weruh yèn negara sak uruté laut Yordan kuwi okèh banyuné. Sak durungé GUSTI ngentèkké Sodom lan Gomora, kaya petamanan GUSTI, ya kaya negara Egipte tekan ing Soar. Mulané Lot milih tanah legokan laut Yordan, lan terus budal mengétan; mengkono pada pisahan. Abram tetep manggon ing tanah Kanaan, lan Lot manggon ing kuta-kuta ing tanah legok sak uruté laut Yordan, lan ngedekké tarupé ing sak tyedaké Sodom. Wong-wong ing Sodom kuwi pada ala banget kelakuané lan dosané gedé banget ing ngarepé GUSTI. Sakwisé Lot pisah sangka Abram, GUSTI terus ngetokké tembung marang Abram: “Sawangen lan delengen sangka panggonan enggonmu ngadek, ngalor lan ngidul, ngétan lan ngulon. Awit tanah sing kok deleng kuwi kabèh bakal Tak wènèhké kowé lan turunanmu ing selawasé. Lan turunanmu bakal Tak dadèkké dadi kaya lebuné bumi okèhé, dadiné yèn ana sing bisa ngitung lebuné bumi, turunanmu ya bakal bisa diitung. Kowé budala, lakonana negara kuwi miturut dawané lan ambané, awit kuwi bakal Tak wènèhké kowé.” Abram terus ngelih tarupé lan manggon ing sak tyedaké alas terbantin ing Mamré tyedak karo Hébron; ing kono dèkné terus nggawé mesbèh kanggo GUSTI. Waktu jaman Amrafèl, ratu ing Sinéar, Ariok ratu ing Elasar, Kédorlaomèr ratu ing Elam lan Tindéal ratu ing Goyim, ratu-ratu mau pada perang karo Bera ratuné Sodom lan Birsya ratuné Gomora, Syinab ratuné Adma lan Syemeber ratuné Séboim, lan ratuné Béla, ya kuwi Soar. Para ratu kuwi pada bebarengan lan ngumpul ing legokan Sidim ya kuwi segara Uyah. Rolas taun suwéné enggoné wis pada dikwasani karo ratu Kédorlaomèr, nanging bareng ing telulas tauné terus pada nglawan. Ing waktu patbelas tauné, ratu Kédorlaomèr karo para ratu sing ngréwangi pada ngalahké bangsa Réfaim ing Asytérot-Karnaim, bangsa Suzim ing Ham, bangsa Enim ing Syawé-Kiryatim lan bangsa Hori sing manggon ing pegunungan Seir, nganti tekan ing El-Paran, pinggiré ara-ara samun. Sakwisé kuwi terus pada bali tekan ing En-Mispat, ya kuwi Kadès lan ngwasani kabèh panggonané bangsa Amalèk, mengkono uga bangsa Amori sing manggon ing Haséson-Tamar. Ratuné Sodom, ratuné Gomora, ratuné Adma karo ratuné Séboim, ratuné Béla, ya kuwi ing Soar, pada nata para suradadu ing tanah legok Sidim, arep pada perang nglawan Kédorlaomèr, ratuné Elam, Tindéal, ratuné Goyim, Amrafèl, ratuné Sinéar lan Ariok, ratuné Elasar, ratu papat merangi ratu lima. Ing bawah Sidim kuwi okèh sumur aspal. Bareng ratu Sodom lan Gomora pada mblayu terus ketyemplung ing kono lan sing liyané pada mblayu nylametké uripé menyang pegunungan. Bandané wong Sodom lan Gomora, kabèh barang panganan pada dirampas karo mungsuhé, terus mungsuhé pada lunga. Uga Lot ponakané Abram lan kabèh bandané ya katut digawa mungsuh, awit manggon ing Sodom. Terus ana sakwijiné wong sing mblayu ngomongi marang Abram wong Ibrani kuwi, sing manggon tyedak karo alas terbantin ing panggonané wong Mamré, wong Amori seduluré Eskol lan Anèr sing pada kekantyan karo Abram. Waktu Abram krungu yèn ponakané ditawan, terus nglumpukké para wong sing bisa perang ya kuwi para wong-wong sing lairé ing omahé, tyatyahé 318, terus nguber mungsuhé nganti tekan ing Dan. Lan ing wantyi mbengi wong-wong terus dipérang-pérang, ya kuwi Abram lan para abdiné mau; mengkono enggoné arep merangi mungsuhé, terus bisa ngalahké lan ngoyak mungsuhé nganti tekan ing Hoba, ing sisih loré kuta Damaskus. Bandané kabèh sing dirampok bisa direbut menèh, uga Lot ponakané lan bandané kabèh digawa mulih menèh, mengkono uga para wong wadon lan wong-wong liyané. Sakwisé Abram mulih sangka ngalahké ratu Kédorlaomèr lan para ratu sing pada mbélani, terus ratuné Sodom metuki dèkné ing legokan Syawé, ya kuwi legokan Ratu. Mèlkisèdèk ratuné Salèm, nggawa roti lan anggur. Dèkné imamé Gusti Allah sing Mahaluhur. Lan mberkahi Abram, tembungé: “Diberkahi Abram karo Gusti Allah sing Mahaluhur sing nggawé langit lan bumi. Lan pinujia Gusti Allah sing Mahaluhur, wis masrahaké mungsuhmu ing tanganmu.” Terus Abram masrahaké sak prasepuluhé barang kabèh mau. Ratuné Sodom terus ngomong marang Abram: “Kèkna waé wong-wongé kuwi marang kula, lan banda kabèh kuwi jikuken kanggo sampéyan.” Nanging Abram ngomong marang ratuné Sodom: “Kula sumpah kanggo GUSTI, Gusti Allah sing Mahaluhur, sing nggawé langit lan bumi, yèn kula ora bakal njupuk apa-apa sing dadi duwèkmu, senajana mung bolah sakeler utawa taliné sepatu, supaya sampéyan ora bisa ngomong: ‘Aku sing nyugihké Abram.’ Yèn kula, aja pisan-pisan! Mung apa sing wis dipangan karo para abdiku lan uga sing dadi bagéané wong-wong sing perang bareng karo kula, ya kuwi Anèr, Eskol karo Mamré, bèn njupuk bagéané déwé-déwé.” Sakwisé kuwi mau terus ana tembungé GUSTI marang Abram sak njeruhné weweruh: “Kowé aja wedi Abram, Aku iki tamèngmu, upahmu bakal gedé banget.” Semauré Abram: “Duh GUSTI, Gusti Allah, bakal ngekèki apa marang kula? Awit kula bakal ninggal ndonya tanpa anak, mesti Elièser wong Damaskus kuwi, bakal marisi sembarangé kula.” Tembungé Abram menèh: “Gusti ora ngekèki turunan marang kula, mulané salah-sijiné abdi kula sing lair ing omah kula sing bakal dadi alur warisku.” Terus tembungé GUSTI marang Abram, mengkéné: “Duduk wong kuwi sing bakal dadi alur warismu, nanging anak lanangmu sing lair sangka kowé sing bakal dadi alur warismu.” Terus Gusti nuntun Abram metu menyang njaba lan diomongi: “Kowé ndeloka ing langit lan itungen lintangé, yèn kowé bisa.” Terus tembungé Gusti menèh: “Ya semono okèhé bakalé tyatyahé turunmu.” Terus Abram pertyaya marang GUSTI, lan perkara kuwi diitung karo GUSTI dadi kabenerané. Uga tembungé GUSTI marang Abram menèh: “Aku iki GUSTI sing wis nuntun kowé metu sangka Ur-Kasdim; awit bakal Tak wènèhi negara iki dadi duwèkmu.” Semauré Abram: “Duh GUSTI Allah, kepriyé enggèn kula ngerti, yèn negara iki bakal dadi duwèké kula?” Terus Gusti ngomongi: “Aku jupukna pedèt wédok sing umur telung taun, wedus sing umur telung taun, wedus gèmbèl lanang sing umur telung taun, manuk deruk siji lan anak dara siji.” Kabèh mau terus pada dijukuk lan pada disigari, sigarané siji lan sijiné disèlèhké adep-adepan, mung manuké sing ora disigari. Bareng ana manuk galak pada ngéntyloki sing dibelèh mau, terus pada digusahi karo Abram. Bareng arep surup, Abram terus turu kepati. Dèkné terus dikwasani ing peteng ndedet sing nggegirisi. GUSTI terus ngomong marang Abram: “Ngertia ing sak temené, turunanmu bakal dadi wong mantya ing negara sing duduk duwèké, lan bakal pada dadi batur, lan ditindes nganti 400 taun suwéné. Nanging bangsa sing nindes kuwi ya bakal Tak ukum. Sakwisé mengkono bakal pada metu lan nggawa banda okèh banget. Nanging kowé kuwi bakal dadi siji karo leluhurmu nganti slamet rahayu, enggonmu dikubur ing waktu wis okèh umurmu. Sakwisé patang turunan, anak-turunanmu mengko bakal bali mréné, awit Aku ora arep nundung wong Amori, sing ngenggoni negara iki, sak durungé dosané kebek tenan.” Bareng wis surup lan wis peteng, terus kétok ana angklo kemebul lan ontyor murup sing mlaku ing tengahé sigaran-sigaran daging mau. Ing dina kuwi GUSTI nggawé perjanjiané karo Abram, tembungé: “Turunanmu bakal Tak wènèhi negara iki, wiwit sangka kali ing Egipte nganti tekan kali gedé Efrat, ya kuwi negarané wong Kèni, wong Kénas, wong Kadmon, wong Hèt, wong Fèris, wong Réfaim, wong Amori, wong Kanaan, wong Girgasi lan wong Yébus.” Sarai, bojoné Abram kuwi ora nduwé anak. Dèkné nduwé batur wadon bangsa Egipte jenengé Hagar. Sarai ngomong marang Abram: “Sampéyan ngerti, GUSTI ora ngekèki aku nglairké anak, saiki sampéyan tyampur turu karo réwang wadon kula iki, menawa kula olèh anak sangka dèkné.” Abram setuju karo tembungé Sarai, lan Sarai bojoné Abram terus njupuk Hagar baturé wadon, wong Egipte mau; kelakoné perkara kuwi waktu Abram wis manggon sepuluh taun ing negara Kanaan, terus ngekèkné Hagar marang Abram supaya dadi bojoné. Abram terus tyampur turu karo Hagar, lan Hagar terus meteng. Nanging bareng rumangsa yèn wis meteng, terus nyepèlèkké nyonyahé. Sarai terus ngomong marang Abram: “Bab anggèné nglarakké atiku iki, sampéyan sing tanggung jawap, kula wis ngekèkké batur wadon iki marang sampéyan, nanging saiki bareng rumangsa meteng, kok terus nyepèlèkné kula. GUSTI bèn tenan dadi rèkter ing antarané kula lan sampéyan.” Abram terus ngomong marang Sarai: “Baturmu kuwi ing pangwasamu, tindakna apa sing kok rasa apik.” Sarai terus nindes marang Hagar, lan dèkné terus minggat. Nanging Mulékaté GUSTI terus nemoni Hagar ing sak tyedaké sumur ing ara-ara samun, ya kuwi sumur ing dalan sing menyang Sur. Terus diomongi: “Hagar, baturé Sarai, kowé kuwi sangka ngendi lan paranmu menyang ngendi?” Semauré Hagar: “Kula minggat sangka ngarepé nyonyah kula Sarai.” Mulékaté GUSTI terus ngomong marang Hagar: “Kowé balia marang nyonyahmu lan manuta marang pangwasané.” Uga diomongi menèh karo Mulékaté GUSTI mengkéné: “Turunanmu bakal Tak dadèkké okèh banget, nganti ora bisa diitung, awit sangka akèhé.” Mulékaté GUSTI terus ngomongi menèh: “Kowé kuwi ijik meteng lan bakal nglairké anak lanang, kuwi jenengna Ismaél, awit GUSTI wis krungu kasangsaranmu. Anak lanang mau bakal kaya kimar alasan, tangané bakal nglawan saben wong lan ya bakal gentèn dilawan karo saben wong, lan ing panggonané bakal nantang marang para seduluré.” Hagar terus ngarani asmané GUSTI sing ngomong mau diarani: “Sampéyan kuwi El-Roi.” Awit tembungé dèkné: “Apa aku ing kéné, wis weruh Gusti sing nggatèkké aku?” Mulané sumur mau dijenengaké: sumur Lakai-Roi iku ana antarané Kadès lan Bered. Hagar terus nglairké anak lanang sangka Abram. Lan Abram njenengaké anaké sing lair sangka Hagar mau: Ismaél. Abram umuré wolung puluh nem taun, waktu Hagar nglairké Ismaél kanggo dèkné. Nalika Abram umuré sangang puluh sanga taun, GUSTI ngétok marang Abram lan ngetokké tembung marang dèkné: “Aku iki Gusti Allah sing Mahakwasa, kowé mbangun-turuta marang Aku lan uripa sing bener. Aku arep nggawé perjanjian karo kowé lan Aku bakal ndadèkké kowé nganti dadi okèh banget.” Abram terus sendeku ing lemah, lan Gusti Allah ngetokké tembung marang dèkné: “Sangka Aku ya iki perjanjian-Ku karo kowé, yèn kowé bakal dadi leluhuré bangsa okèh. Jenengmu sak terusé duduk Abram, nanging Abraham, awit kowé kuwi wis Tak dadèkké dadi bapaké bangsa okèh. Aku bakal ndadèkké kowé nduwé anak putu nganti okèh banget, banjur kowé bakal dadi bangsa pirang-pirang, lan kowé bakal nurunké para ratu. Aku bakal nggawé perjanjian ing antarané Aku lan kowé uga marang turunanmu nganti turunané turunanmu dadi perjanjiané sing langgeng, supaya Aku dadi Gusti Allahmu lan Gusti Allahé turunanmu. Lan menèh kowé lan turunanmu bakal Tak wènèhi negara iki sing kok enggoni kaya wong mantya, ya negara Kanaan iki kabèh, bakal dadi duwèkmu selawasé lan Aku bakal dadi Gusti Allahé.” Lan uga tembungé Gusti Allah marang Abraham menèh: “Sangka kowé, kowé netepana perjanjian-Ku, ya kowé lan kabèh turunanmu. Iki perjanjian-Ku sing kudu kok tetepi, perjanjian ing antarané Aku lan kowé uga kabèh turunanmu, ya kuwi yèn saben wong lanang kudu disunati. Kowé pada sunata, awit kuwi sing kanggo tanda perjanjiané ing antarané Aku lan kowé. Anak sing umur wolung dina kuwi kudu disunati, ya kuwi saben anak lanang ing panggonanmu, turunanmu, uga kabèh kanggo sing duduk turunanmu sing lair ing omahmu utawa sing dituku karo duwit sangka liya bangsa. Wong sing lair ing omahmu lan sing kok tuku karo duwit, kabèh kuwi kudu pada disunati, ing dagingmu kuwi perjanjian-Ku dadi perjanjian sing langgeng. Wong lanang sing ora disunati, ya kuwi sing ora diketok putyuké ikuté dagingé, wong kaya mengkono kuwi kudu ditokké sangka antarané wong-wong bangsané; kuwi ngrusak perjanjian-Ku.” Gusti Allah ngetokké tembung menèh marang Abraham: “Sarai bojomu kuwi aja kok tyeluk Sarai menèh, nanging Sara, kuwi dadia jenengé. Aku bakal mberkahi dèkné, lan kowé ya bakal Tak wènèhi anak lanang patutan sangka bojomu kuwi. Lan ya bakal Tak berkahi nganti bakal dadi ibuné bangsa pirang-pirang, lan bakal nurunké para ratu.” Abraham terus sendeku nyembah ing lemah karo ngguyu, tembungé dèkné: “Wong sing wis umur 100 taun apa bisa nduwé anak, lan Sara sing wis umur sangang puluh taun kuwi apa ya bakal bisa nglairké anak?” Abraham terus ngomong marang Gusti Allah: “Duh Gusti, Ismaél waé Gusti dililani urip ketampa ing ngarepé Gusti!” Nanging tembungé Gusti Allah: “Ora, bojomu Sara bakal nglairké anak lanang sangka kowé, lan kowé bakal njenengké dèkné Isak, lan karo dèkné kuwi Aku bakal nganakké perjanjian-Ku dadi perjanjian langgeng kanggo turunané. Kanggo Ismaél kuwi, penjalukmu ya Tak turuti, dèkné bakal Tak berkahi lan Tak dadèkké nduwé turunan lan Tak dadèkké dadi okèh banget, uga bakal nurunké ratu rolas, lan bakal Tak dadèkké bangsa sing gedé. Nanging perjanjian-Ku kuwi bakal Tak talèni karo Isak, sing bakal lair sangka Sara patutan sangka kowé taun ngarep pendaké waktu iki.” Sakwisé rampung enggoné ngetokké tembung mengkono mau, Gusti Allah terus ninggalké Abraham. Sakwisé mengkono Abraham terus njupuk Ismaél anak lanang lan sakkèhé para wong sing lair ing omahé lan uga wong sing dituku karo duwit, ya kuwi saben wong lanang ing omahé, kuwi pada disunati ikuté ing dina kuwi uga, kaya sing dipréntahké karo Gusti Allah marang dèkné. Abraham waktu sunat, umuré sangang puluh sanga taun, lan Ismaél anaké disunati waktu umuré telulas taun. Dina kuwi Abraham lan Ismaél, anaké lanang, bareng enggoné disunati; lan sakkèhé wong lanang ing omahé, wong sing lair ing kono, wong sing dituku karo duwit sangka bangsa liya, kabèh pada disunati bareng karo dèkné. Sakwisé mengkono GUSTI ngétok menèh marang Abraham ing sak tyedaké wit terbantin ing Mamré, nalika njagong ing lawangé tarupé wantyi awan waktu panas-panasé. Bareng ndangak weruh ana wong lanang telu ngadek ing ngarepé, terus gelis-gelis nemoni wong-wong mau lan nyembah ing lemah karo ngomong: “Para bapak, yèn kula olèh kawelasan panjenengan supaya aja nganti ngliwati marang abdimu iki. Yèn dililani kula njukuk banyu setitik, kanggo wisuh sikil Panjenengan, terus pada gelem njagong ing ngisoré wit-witan iki; mengko kula njukuk roti setitik, kanggo nguwatké panjenengan; sakwisé mengkono, panjenengan bisa nerusaké mlaku, awit panjenengan wis teka ing panggonané abdimu iki.” Tembungé dayohé: “Ya tandangana apa sing dadi karepmu!” Abraham terus gelis-gelis menyang tarupé nemoni Sara, lan ngomong: “Gelis njupuka glepung alus telung taker, terus ulènana gawénen roti bunder!” Abraham terus gelis-gelis nang kandang sapiné, terus njupuk pedèt sing empuk lan apik dagingé, terus dipasrahké marang abdiné, lan abdiné terus gelis tandang ngolahi. Sakwisé kuwi njupuk mertéga lan mèlek, karo pedèt sing wis diolah lan diladèké marang dayohé. Lan Abraham ngadek ing sak ngisoré wit kono dongé dayohé pada mangan. Dayohé terus takon: “Sara bojomu ing ngendi?” Semauré Abraham: “Ing njeruh tarup.” Tembungé Gusti: “Setaun menèh Aku bakal teka mbréné, awit ing waktu kuwi Sara bojomu bakal nduwé anak lanang.” Lan Sara ngrungokké tembungé mau sangka lawangé tarup sing ana mburiné para dayohé. Abraham lan Sara wis tuwa banget, Sara wis ora éntuk lan ora bisa nduwé anak menèh. Mulané Sara ngguyu ing njeruhné ati, pikirané dèkné: “Aku wis tuwa mengkéné apa ijik nduwé nepsu awit aku wis tuwa, bojoku ya wis tuwa?” GUSTI terus ngetokké tembung marang Abraham: “Kenèng apa Sara ngguyu lan mikir: Apa ya tenan aku ijik bakal bisa nduwé anak, wong aku wis tuwa mengkéné? Kanggoné GUSTI apa ana sing mokal? Ing waktu sing wis ditetepaké, ya kuwi taun ngarep Aku bakal nekani kowé menèh; ing waktu kuwi Sara bakal nduwé anak lanang.” Terus Sara sélak, tembungé: “Kula ora ngguyu”, awit dèkné wedi. Nanging tembungé Gusti: “Ora, kowé mau pantyèn ngguyu!” Sakwisé mengkono para dayohé mau terus pada lunga sangka kono, terus nuju menyang negara Sodom; Lan Abraham mèlu mlaku bareng kanggo ngeterké para dayohé. GUSTI mikir: “Apa Aku bakal nyimpen marang Abraham, apa sing bakal Tak tindakké? Abraham kuwi bakal dadi bangsa gedé lan kwasa, lan sakkèhé para bangsa ing bumi bakal pada diberkahi awit sangka dèkné? Awit wis Tak piji supaya dipréntahké marang anak-anaké lan turun-turunané supaya pada mbangun turut ing dalané GUSTI, lan nglakoni sing bener lan adil, supaya GUSTI netepi marang Abraham apa sing wis dijanjèkké.” GUSTI terus ngetokké tembung: “Ana sing sambat bab kuta Sodom lan Gomora, pantyèn tenan gedé banget lan dosané abot banget. Aku bakal medun lan ndelok, apa ya mlakuné kuwi tyotyok karo sambaté sing wis tekan marang Aku apa ora.” Dayohé mau terus pada lunga sangka kono nuju menyang Sodom, nanging Abraham ijik tetep ngadek ing ngarepé GUSTI. Abraham terus nyedek lan ngomong: “Apa Gusti bakal matèni wong bener bareng karo wong ala? Menawa ing njeruhné negara kono ana wongé sèket sing bener; apa Gusti bakal ngentèkké panggonan kuwi? Apa Gusti ora ngekèki ngapura marang panggonan kuwi, awit ing kono ana wong sèket sing bener? Didohké sangka Gusti tumindak sing kaya ngono kuwi; matèni wong bener bareng karo wong ala, nganti wong bener kaya-kaya pada karo wong ala! Didohké sangka Gusti sing ngono kuwi! Apa Rèkter ndonya ora nindakké sing adil?” Tembungé GUSTI: “Yèn ing sak njeruhné kuta Sodom Aku nemoni wong sèket sing bener, mesti panggonan kono kabèh Tak wènèhi ngapura awit sangka wong bener mau.” Abraham nyauri: “Kula sakjané ora pantes ngomong ing ngarepé Gusti, senajan kula iki mung lebu lan awu. Menawa wongé sèket sing bener kuwi ana kurangé lima, apa awit sangka wong lima kuwi Gusti bakal ngentèkké sak kuta kabèh?” Tembungé Gusti: “Mesti ora bakal Tak entèkké, yèn Aku nemoni wong patang puluh lima.” Abraham nyauri tembungé menèh,: “Menawa ing kono mung ditemokké patang puluh.” Tembungé GUSTI: “Mesti bakal Tak wurungké awit sangka wong patang puluh kuwi.” Abraham ngomong menèh: “Gusti aja nganti nesu, yèn kula ngomong sepisan menèh: Menawa ing kono mung ditemokké wong telung puluh.” Tembungé Gusti: “Mesti bakal Tak wurungké, yèn ing kono Aku nemoni wong telung puluh.” Abraham meksa ngomong menèh: “Kula ora pantes ngomong ana ngarepé Gusti, mbok menawa ing kono mung ana wong rong puluh.” Tembungé GUSTI: “Mesti ora bakal Tak entèkké awit sangka wong rong puluh kuwi.” Abraham ngomong menèh: “Gusti aja nganti nesu, awit kula bakal ngomong sepisan menèh: Menawa ing kono mung ditemokké sepuluh.” Tembungé GUSTI: “Mesti ora bakal Tak entèkké awit sangka wong sepuluh kuwi.” Bareng GUSTI wis mungkasi enggoné ngomongi Abraham, terus Gusti lunga lan Abraham terus mulih menyang ing panggonané. Ing wantyi surup mulékat loro mau pada teka ing Sodom, Lot waktu kuwi lungguh ing gapurané Sodom; bareng Lot weruh mulékat mau, dèkné terus metuki lan nyembah ing lemah, tembungé: “Duh bapak-bapak, sampéyan kula njaluk mampir ing omahé abdimu iki, pada gelem nginep lan uga wisuh sikil, sésuk ésuk kula nglilani nerusaké mlaku.” Tembungé para mulékat: “Ora, kita arep pada nginep ing latar kéné waé.” Nanging Lot banget enggoné njaluk supaya mampir, terus pada nuruti lan mlebu ing omahé, terus disuguhi panganan lan mbakar roti tanpa ragi, terus pada mangan. Nanging sak durungé mapan turu, wong-wong lanang ing negara kono, para wong lanang ing Sodom, pada ngubengi omahé Lot, wiwit sing nom nganti sing tuwa, sak kuta kabèh ora ana sing kèri, terus pada tyeluk-tyeluk marang Lot, tembungé: “Ing ngendi wong lanang sing merdayoh ing omahmu mbengi iki? Tokna mbréné! Arep pada kita turoni.” Lot terus metu metuki wong-wong mau, lan lawangé ditutup ing mburiné, lan ngomong: “Para sedulur, mbok aja pada nindakké ala kaya ngono ta! Aku dirungokké ta, aku nduwé anak wadon loro, kabèh ijik pada prawan. Kuwi bakal tak tokké lan kono sampéyan nggawé sak karepé sampéyan! Nanging wong-wong iki aja sampéyan apak-apakké, awit wis pada merdayoh ing omahku.” Nanging semauré wong okèh mau: “Wis, minggira!” Uga menèh omongé: “Wong iki tekané ing kéné apa ora wong mantya, kok arep dadi rèkter kita! Saiki kowé arep tak ajar ngungkuli wong loro kuwi!” Terus pada ndesek wongé, ya kuwi Lot, karo rosané lan arep pada ngrusak lawangé. Nanging wong lanang loro mau terus pada ngelungké tangané, Lot digèrèt mlebu ing omah lan lawangé ditutup, lan wong-wong sing pada ing ngarep lawang, kabèh pada dilamurké, sing tyilik tekan sing gedé, sak nalika enggoné nggolèki lawang ora bisa ketemu. Para dayohé mau terus pada ngetokké tembung marang Lot: “Kowé ijik nduwé sanak sedulur sapa menèh ing kéné? Mantumu, anakmu lanang utawa wadon, utawa sapa waé sing klebu brayatmu ing njeruh kuta kéné, kabèh pada dijak metu sangka panggonan iki! Awit panggonan iki arep kita entèkké, awit sambaté wong wis nemen banget bab kuta iki lan wis tekan ing ngarepé GUSTI. Mulané aku pada diutus karo GUSTI lan dikongkon ngentèkké panggonan kéné.” Lot terus lunga ngomongi bakal mantuné, sing arep pada kawin karo anaké, tembungé: “Gelis pada metua sangka panggonan kéné, awit GUSTI arep ngentèkké kuta iki.” Nanging mantuné loro-loroné pada ngarani yèn Lot mau mung geguyonan waé. Bareng wis wantyi ésuk, mulékat loro mau pada ndesek marang Lot, supaya gelis-gelis, préntahé: “Ngadeka, bojomu lan anakmu wadon loro ing kéné gelis gawanen lunga, supaya kowé aja nganti mati awit sangka dosané kuta iki!” Awit Lot mangga-mara, mulané para dayohé mau terus pada nyekel tangané Lot, tangané bojoné lan anaké wadon loro pisan, awit sangka trésnané GUSTI marang dèwèké; terus dituntun metu menyang ing sak njabané kuta lan dityulké ing kono. Nalika para dayohé mau wis nuntun wong-wong tekan ing njabané kuta, sing siji ngomong: “Mblayua, slametna uripmu! Aja nolèh lan aja mandek babar pisan ing sak uruté legokan Yordan iki, mblayua menyang ing pegunungan, supaya kowé kabèh aja nganti mati.” Lot ngomong marang para dayohé mau: “Aja kaya mengkono ta, duh bapak kula! Kula abdimu wis olèh kawelasan ing ngarepé sampéyan, lan sampéyan wis nindakké kawelasan marang kula, nganti nylametké urip kula. Nanging yèn kula kudu mblayu nganti tekan pegunungan, mesti kula bakal ketututan memala kuwi lan kula terus mati. Delengen ta, kuta ngarep kuwi tyedak banget, apa ora kenèng kula mblayu menyang kana, kutané tyilik; mbok kula dililani mblayu menyang kana. Kuta kuwi apa ora tyilik? Mengkono kula bisa nylametaké urip kula.” Mulékat terus ngetokké tembung marang Lot: “Ya wis, tak lilani penjalukmu, kuta tyilik sing kok omongké kuwi bakal ora tak entèkké. Gelis mblayua mbrana, awit aku ora bakal nindakké apa-apa sak durungé kowé tekan kana.” Awit sangka kuwi kuta mau diarani: Soar. Waktu srengéngé wis njedul ngungkuli bumi Lot tekan ing Soar. Sakwisé mengkono GUSTI terus ngedunké udan lirang lan geni marang Sodom lan Gomora, meduné udan kuwi sangka GUSTI, sangka langit, kuta-kuta mau diwolak-walik kabèh karo Gusti, uga panggonan Yordan pisan lan sakkèhé wong ing kuta-kuta kono lan uga tanduran apa waé. Nanging bojoné Lot mandek lan nolèh mburi, nganti malih dadi tugu uyah. Bareng wantyi ésuk mruput Abraham lunga menyang panggonané nalika dèkné ngadek ing ngarepé GUSTI, lan nyawang Sodom lan Gomora tekan bawah Yordan pisan, dèkné weruh ana kebul kemebul sangka bumi kaya kemebulé pawon peleburan. Waktu Gusti Allah ngentèkké kuta-kuta ing panggonan Yordan lan waktu molak-malik kuta sing dienggoni karo Lot, Gusti Allah éling marang Abraham, terus nuntun Lot metu sangka sak tengahé panggonan sing dientèkké kuwi. Lot lunga sangka Soar terus manggon ing pegunungan karo anaké wadon loro, awit ora wani manggon ing Soar; Lot manggon ing guwa karo anaké wadon loro. Anaké sing mbarep ngomong marang adiké, tembungé: “Bapak wis tuwa, nanging ing negara kéné ora ana wong lanang sing bisa nuroni aku lan kowé kaya sak lumrahé wong sak jagat. Hayuk, bapak dikèki ngombé anggur, terus kita turu karo dèkné, supaya kita pada nyambung turunan sangka bapak”. Dadiné mbengi kuwi bapaké dikèki ngombé anggur, anak sing mbarep terus mlebu lan nuroni bapaké. Lot ora weruh apa-apa, waktu anaké teka turu lan waktu dèkné tangi. Esuké anaké sing mbarep ngomong marang adiké: “Mau bengi aku wis turu karo bapak; mengko mbengi pada dikèki ngombé anggur menèh, kowé gentèn nuroni dèkné, supaya kita pada nyambung turunan sangka bapak kita.” Kelakon tenan bareng mbengi bapaké ya pada dikèki ngombé anggur menèh. Sing nom terus nuroni dèkné, déné Lot ora weruh apa-apa, enggoné anaké teka turu utawa enggoné dèkné tangi. Anaké Lot kabèh loro terus pada meteng sangka bapaké. Sing mbarep terus nglairké anak lanang dijenengké: Moab, ya kuwi sing dadi leluhuré bangsa Moab tekan saiki iki. Sing nom uga nglairké anak lanang dijenengké Bèn-Ami. Abraham terus budal sangka kono menyang ing negara Negeb, lan manggon ing antarané kuta Kadès lan Sur, dadi wong mantya ing Gérar. Awit Abraham ngomongké yèn Sara, bojoné: Kuwi sedulurku, mulané Abimèlèk ratu ing Gérar kongkonan njupuk Sara. Nanging Gusti Allah nekani marang ratu Abimèlèk ing sak njeruhné impèn lan ngetokké tembung: “Kowé mesti bakal mati awit sangka wong wadon sing kok jupuk kuwi, awit kuwi wis nduwé bojo.” Ratu Abimèlèk durung tau nuroni Sara, mulané terus ngomong: “Duh Gusti, apa Gusti bakal matèni bangsa sing ora kesalahan? Apa duduk wongé déwé sing tyerita marang kula: Iki seduluré kula. Lan sing wadon déwé uga ngomong: Dèkné seduluré kula. Enggèn kula nandangi mengkono kuwi karo atiku sing bener lan tangan sing resik.” Gusti Allah terus ngetokké tembung menèh marang ratu Abimèlèk sak njeruhné impèn mau: “Aku ngerti yèn enggonmu nglakoni kuwi metu sangka atimu sing jujur, lan ya Aku déwé sing menggak kowé supaya aja nganti nggawé dosa marang Aku. Mulané kowé ora Tak lilani nuroni wong wadon kuwi. Saiki, wong wadon kuwi balèkna marang bojoné, awit Abraham kuwi nabi, lan dèkné bakal ndongakké kowé, supaya kowé bisa tetep urip; nanging yèn wong wadon mau ora mbok balèkké, ngertia yèn kowé mesti bakal mati, kowé lan kabèh wongmu.” Bareng ésuké mruput Abimèlèk tangi lan nyeluk abdiné kabèh, dityritani bab tembungé mau, sak nalika wong kabèh pada wedi banget. Abimèlèk terus kongkonan nyeluk Abraham, terus diomongi: “Apa sing sampéyan tindakké marang kula iki lan kula kesalahan apa marang sampéyan, nganti sampéyan kok nekakké dosa gedé marang kula lan kraton kula? Sing sampéyan tindakké marang kula iki ora pantes banget.” Abimèlèk ngomong menèh marang Abraham: “Karep sampéyan iku apa, nganti nandangi kaya mengkéné iki?” Abraham nyauri tembungé: “Pikirané kula, mesti ing kéné babar pisan ora ana wong sing wedi marang Gusti Allah, mulané kula mesti bakal dipatèni awit sangka bojo kula. Karo menèh iki ya sedulurku tenan, dèkné anaké bapak kula, nanging duduk anaké emak kula, lan terus dadi bojo kula. Waktu kula dikarepké karo Gusti Allah supaya ninggalké omahé bapakku, kula terus nglembara, bojoku, kula omongi mengkéné: ‘Mbok kowé nindakké katrésnan marang aku mengkéné: Ing panggonan ngendi waé sing bakal kita parani, kowé ngomonga kanggo aku mengkéné: Iki seduluré kula!” Abimèlèk terus njupuk wedus lan sapi, batur lanang lan wadon, pada dikèkké marang Abraham; uga Sara bojoné dibalèké marang dèkné. Tembungé Abimèlèk: “Negara kula kebukak ing ngarepé sampéyan, kono kula lilani manggon ing ngendi waé sing sampéyan karepaké.” Lan terus ngetokké tembung marang Sara: “Lan kula wis ngekèki seduluré sampéyan 1000 sèkel slaka, kanggo bukti kesutyiané sampéyan ing ngarepé kabèh wong, sing bareng karo sampéyan, nganti sampéyan bener ing kabèh perkara.” Abraham terus ndedonga marang Gusti Allah, lan Gusti Allah terus marakké Abimèlèk, karo bojoné lan para abdiné wadon, terus pada bisa nduwé anak. Awit mauné GUSTI ndadèkké ora bisa meteng ing saben wong wadon ing kratoné Abimèlèk, awit sangka Sara bojoné Abraham. GUSTI ngélingi marang Sara, kaya sing wis diomongké lan GUSTI nindakké marang Sara kaya sing wis dijanjèkké. Sara terus meteng lan nglairké anak lanang patutan sangka Abraham waktu Abraham wis tuwa, ing waktu sing wis ditetepaké, tyotyok karo tembungé Gusti Allah marang dèkné. Anaké sing entas lair, sangka Sara, dikèki jeneng Isak karo Abraham, lan Abraham terus nyunati anak lanang Isak, waktu umuré wolung dina, kaya sing dipréntahké Gusti Allah marang dèkné. Abraham umuré 100 taun dongé anak Isak mau lair. Sara terus ngomong: “Gusti Allah nggawé aku ngguyu, sapa sing krungu bab iki, mesti bakal ngguyu awit sangka aku.” Lan menèh tembungé: “Mbiyèn sapa sing bisa ngomongi marang Abraham: Sara nyusoni anak? Nanging aku wis nglairké anak lanang, waktu dèkné wis tuwa banget.” Lan anak mau saya mundak gedé, terus disapih. Abraham nganakké pésta gedèn waktu dina Isak disapih mau. Waktu kuwi Sara weruh anaké Hagar wong Egipte patutan karo Abraham moyoki marang Isak, terus ngomong marang Abraham: “Batur wadon kuwi uga anaké dèkné, kongkon lunga sangka kéné, awit anaké lanang batur wadon iki ora bakal mèlu olèh warisan karo anak lanang kula Isak.” Tembungé mengkono kuwi ndadèkké nyusaké atiné Abraham, awit sangka anaké. Nanging tembungé Gusti Allah marang Abraham: “Aja nganti dadi nyusaké atimu awit sangka botyahé lan baturmu; apa penjaluké Sara marang kowé kuwi turutana, awit turunané sangka Isak kuwi sing bakal disebut turunanmu. Senajan mengkono anaké baturmu kuwi ya bakal Tak dadèkké bangsa gedé, awit kuwi ya anakmu.” Esuké mruput Abraham, njupuk roti lan banyu sak kantong, dikèkké marang Hagar lan ditumpangké ing pundaké, mengkono uga botyahé, sakwisé terus dikongkon lunga. Hagar terus budal, nanging mlakuné kesasar ing ara-ara samun Bèrsyéba. Bareng banyuné ing kantong wis entèk, botyahé terus disèlèhké ing sak ngisoré grumbulan. Hagar terus njagong rodok adoh kira-kira sak pemanah, tembungé dèkné mengkéné: “Aku ora tegel weruh botyahé enggoné arep mati.” Sakwisé mapan lungguh, terus nangis karo swara banter. Gusti Allah krungu sambaté botyahé, mulékaté Gusti Allah terus mbengok marang Hagar sangka langit, tembungé: “Hagar apa sing kok susahké? Aja wedi, awit Gusti Allah wis ngrungokké sambaté botyahé ing panggonané ngglétak. Ngadeka! Botyahé tangèkna, tuntunen awit bakal Tak dadèkké bangsa gedé.” Gusti Allah terus mbukak mripaté Hagar, terus dèkné weruh ana sumur, terus diparani lan kantongé diisèni banyu lan botyahé diombèni. Gusti Allah ana karo botyahé, sak nalika saya mundak gedé lan panggonané ing ara-ara samun dadi tukang manah. Panggonané ing ara-ara samun Paran, lan digolèkké bojo karo ibuné sangka negara Egipte. Ing sakwijiné dina Abimèlèk karo Pikol penggedéné suradadu ngomong marang Abraham, tembungé: “Gusti Allah wis nunggal karo sampéyan ing kabèh perkara sing sampéyan nandangi. Mulané saiki kula jaluk sampéyan sumpah marang kula ing jenengé Gusti Allah ing kéné, yèn sampéyan ora bakal mblénjani marang kula, utawa marang anak-anak kula lan uga turun-turunané kula; sampéyan nindakké sing apik marang kula uga marang negara sing sampéyan panggoni dadi wong mantya iki, kaya enggèn kula wis nindakké sing apik marang sampéyan.” Tembungé Abraham: “Ya kula sumpah!” Nanging Abraham nggresula marang Abimèlèk, perkara sumur sing direbut karo para abdiné. Tembungé Abimèlèk: “Kula ora ngerti, sapa sing nandangi kuwi, lan sampéyan uga ora ngekèki ngerti marang kula, kabar iki kula ijik krungu dina iki.” Abraham terus njupuk wedus gèmbèl lan sapi terus dikèkké Abimèlèk, lan wong loro pada nggawé perjanjian. Nanging Abraham misahké tyempé gèmbèl wédok pitu sangka panta mau. Abimèlèk terus ngomong marang Abraham: “Tyempé gèmbèl pitu sing sampéyan pisahké kuwi, apa tegesé?” Semauré Abraham: “Tyempé gèmbèl pitu kuwi supaya sampéyan tampani déwé sangka tangan kula, kanggo tanda yèn kula sing ngeduk sumur kuwi.” Mulané panggonan kuwi dijenengké Bèrsyéba, awit ing kono wong loro mau pada sumpah. Sakwisé nggawé perjanjian kaya mengkono ing Bèrsyéba, Abimèlèk lan Pikol penggedéné suradadu, terus mulih menyang negarané wong Filistèn. Abraham ing Bèrsyéba mau nandur wit tamariska, lan nyeluk asmané GUSTI, Gusti Allah sing langgeng. Abraham enggoné manggon dadi wong mantya ing negarané wong Filistèn kuwi nganti suwé banget. Sakwisé lelakon mau Gusti Allah terus njajal pertyayané Abraham. Tembungé mengkéné: “Abraham.” Semauré Abraham: “Kula Gusti.” Préntahé Gusti Allah: “Anak lanang sing ora ana tunggalé, sing kok trésnani, ya kuwi Isak, gawanen menyang tanah Moria, ing kono pasrahna digawé kurban obongan ing sakwijiné gunung sing bakal Tak duduhké marang kowé.” Esuké mruput Abraham tangi, terus nglapaki kimaré, ngejak abdiné loro lan Isak, anaké; lan nyigari kayu kanggo kurban obongan, terus budal menyang panggonan sing dipréntahké karo Gusti Allah. Sakwisé telung dina Abraham ndangak lan weruh panggonané sangka kadohan; lan Abraham ngomong marang abdiné loro: “Kowé karo kimaré pada kèria ing kéné, aku karo anakku arep mbrana perlu sembayang, sakwisé kuwi kita bakal pada mbalèni kowé menèh.” Abraham terus njupuk kayuné kurban obongan, dipanggulké marang Isak lan nggawa geni lan péso. Mengkono wong loro pada mlaku bareng. Isak terus takon marang Abraham: “Pak?” Semauré Abraham: “Ana apa anakku?” Tembungé Isak: “Geni lan kayuné wis ana, nanging tyempé sing digawé kurban obongan ana ngendi?” Abraham nyauri tembungé: “Kanggo tyempé sing bakal digawé kurban obongan kuwi Gusti Allah déwé sing bakal nyawiské, anakku!” Mengkono wong loro terus mlaku bebarengan. Sakwisé pada tekan ing panggonan sing dipréntahké karo Gusti Allah, Abraham terus nggawé mesbèh ing kono, kayuné terus ditata, Isak dibanda lan ditumpangké ing mesbèh ing sak nduwuré kayu. Abraham terus ngelungké tangané lan njupuk péso, arep mbelèh anaké. Nanging mulékaté GUSTI terus mbengok marang Abraham sangka langit: “Abraham! Abraham!” Semauré Abraham: “Kula GUSTI!” Tembungé mulékat: “Kowé aja matèni anak kuwi, lan aja diapak-apakké! Awit saiki Aku ngerti yèn kowé ngajèni marang Gusti Allah, nganti kowé ora éman masrahaké anakmu lanang sing ora ana tunggalé marang Aku.” Waktu Abraham nolèh, terus weruh ing mburiné ana wedus gèmbèl lanang sing sunguné ketyantol ing grumbulan, terus dijikuk lan terus dipasrahké dadi kurban obongan ijolé anaké. Panggonan kuwi dijenengké karo Abraham: GUSTI sing nyawiské. Awit sangka kuwi nganti sepréné ana tetembungan: Ing gunungé, GUSTI bakal nyawiské. Mulékaté GUSTI mbengok ping pindoné marang Abraham sangka langit, tembungé: “Aku sumpah kanggo AKU déwé, mengkéné tembungé GUSTI, awit kowé nglakoni sing mengkono kuwi, nganti ora éman masrahaké anakmu sing ora ana tunggalé marang Aku, mulané kowé bakal Tak berkahi nganti lubèr lan turunanmu bakal dadi okèh banget nganti kaya lintang-lintang ing langit lan kaya wedi ing pinggiré segara, lan turunanmu bakal ngenggoni kuta-kutané mungsuhé. Uga awit sangka turunanmu kuwi sakkèhé para bangsa ing bumi bakal pada kaberkahan; awit kowé wis ngrungokké tembung-Ku.” Abraham terus bali mbalèni abdiné, terus pada budal bebarengan menyang Bèrsyéba, lan Abraham terus manggon ing Bèrsyéba. Sakwisé lelakon kuwi mau, Abraham nampa kabar mengkéné: “Milka wis nduwé anak-anak lanang patutan sangka Nahor seduluré sampéyan. Sing mbarep Us, adik Bus, terus Kemuèl, bapaké Aram, uga kèsèd, Haso, Pildas, Yidlaf lan Bétuèl.” Bétuèl nduwé anak Ribka. Wong wolu kuwi kabèh anaké Milka patutan karo Nahor, seduluré Abraham. Nahor uga nduwé bojo wayuh jenengé Réuma uga nduwé anak, ya kuwi Tebah, Gaham, Tahas lan Maaka. Bareng umuré Sara wis 127 taun, kuwi umuré Sara. Sara terus ninggal ndonya ing Kiryat-Arba, ya kuwi Hébron ing negara Kanaan. Abraham terus teka lan nangisi Sara. Sakwisé mengkono Abraham terus ngadek lan ninggalké layoné bojoné kuwi, lan rembukan karo turunané Hèt, tembungé: “Kula wong mantya lan neneka ing antarané sampéyan, lilanana kula nduwèni kuburan ing negara sampéyan iki, supaya kula bisa ngeterké lan ngubur bojo kula, sing ninggal ndonya iki.” Semauré turunané Hèt marang Abraham: “Sampéyan rungokké tembung kula, pak! Sampéyan kuwi ing tengah-tengah kula kéné kaya ratu gedé; mulané kula lilani kono sing ninggal dikubur ana kuburan kula sing apik déwé, mesti ora ana sedulur kula sing kabotan, karo sampéyan kanggo ngubur sing ninggal ndonya.” Abraham terus sendeku ana ngarepé turunané Hèt, rayaté negara kono, lan pada diomongi mengkéné: “Yèn sampéyan kabèh pada setuju, kula ngubur wong ku sing ninggal ndonya, kula njaluk dirungokké rembukku: kula njaluk sampéyan nembungké marang seduluré Efron anaké Sohar, supaya kula dikèki duwèké, guwa ing Makpéla sing sisih pungkasané keboné; guwa kuwi dikèkké marang kula sak pira regané, supaya kenèng kula nggawé kuburan ing tengahé sampéyan kéné.” Ing waktu kuwi Efron uga mbeneri lungguh ing sak tengahé turunané Hèt. Efron wong Hèt nyauri marang Abraham dirungokké karo wong-wong turunané Hèt, karo kabèh wong sing pada nekani ing gapurané kuta, tembungé: “Wis ta, bapak kula, sampéyan rungokké tembung kula iki: Keboné kabèh guwané ing kono kula pasrahké marang sampéyan; ing ngarepé para wong bangsa kula, iki kula pasrahaken marang sampéyan; kula lilani ngubur sing ninggal ndonya.” Abraham terus sendeku ing ngarepé rayaté ing negara kono, lan ngetokké tembung marang Efron sing dirungokké karo wong-wong mau: “Yèn sampéyan gelem, iki tembung Kula: Kula mbayar duwit kanggo keboné, gelema nampani, lan sing ninggal ndonya terus bakal kula kubur ing kono.” Efron terus nyauri Abraham, tembungé: “Bapak kula, dirungokké tembung kula: keboné mung regané 400 sèkel slaka kuwi, wis ora apa-apa kanggo kita. Mangga sing ninggal ndonya sampéyan kubur waé.” Abraham terus setuju marang tembungé Efron, lan Efron ditimbangké duwit regané kaya sing disetujoni lan dirungokké karo wong-wong turunané Hèt mau, 400 sèkel slaka sing laku kanggo dagang. Mengkono lemahé Efron ing Makpéla ing wétané Mamré, keboné uga guwané ing kono, kabèh sakkèhé wit-witan ing sak keboné, kuwi dipasrahké dadi duwèké Abraham diseksèni karo turunané Hèt, karo wong-wong sing pada nekani ing gapurané kuta. Sakwisé Abraham terus ngubur Sara ing guwané lemah ing Makpéla ing wétané Mamré, ya kuwi ing Hébron negara Kanaan. Lemah kabèh lan guwané ing kono dipasrahké dadi duwèké Abraham karo turunané Hèt, didadèkké kuburané duwèké. Abraham kuwi wis tuwa lan okèh umuré, lan tansah diberkahi karo GUSTI kanggo sak kabèhé. Abraham mau ngongkon marang abdiné sing tuwa déwé, sing dipertyaya ngwasani kabèh ing omahé, tembungé: “Tanganmu tumpangna ing tengahé plakanganku, kowé sumpaha kanggo GUSTI sing nggawé langit lan bumi ana ngarepku kéné, yèn anakku ora bakal kok golèkké bojo sangka tunggalé botyah wadon anaké wong Kanaan, sing negarané tak enggoni iki, nanging kowé menyanga nang negaraku lan ing panggonané brayatku, golèkna jodoné anakku Isak.” Abdi mau terus ngomong: “Menawa wong wadon kuwi ora gelem kula gawa menyang negara kéné, apa anak sampéyan Isak kula gawa mulih menyang negarané leluhuré sampéyan?” Nanging Abraham ngomong marang abdiné: “Aja pisan-pisan anakku kok gawa mbrana!” GUSTI, Gusti Allah ing swarga, sing wis nyeluk aku sangka omahé bapaku lan sangka negarané brayatku, sing wis ngekèki tembungé marang aku, malah nganggo sumpah: “Turunanmu bakal Tak wènèhi negara iki, ya Panjenengané kuwi sing bakal ngutus mulékaté mlaku ing ngarepmu, nganti kowé mesti bakal bisa nemokké jodoné anakku sangka kana. Yèn wong wadon mau ora gelem kok ejak mréné, kowé utyul sangka sumpahmu marang aku, mung anakku aja kok gawa mbrana!” Abdi mau terus numpangké tangané ana sak ngisoré plakangané Abraham, bendarané, terus sumpah ing bab perkara kuwi. Abdi mau terus nyawiské untané bendarané sepuluh, terus budal nggawa werna-werna barang sing larang duwèké bendarané, parané nuju menyang Aram-Mésopotamia ing kutané Nahor. Ing kono unta-untané dijerumké tyedak sumur sak njabané kuta; ing wantyi soré wantyiné wong wadon pada metu ngangsu. Abdi mau terus ngomong: “Duh GUSTI, Gusti Allahé bendara kula Abraham, ing dina iki kula Panjenengan lilani bisa ngrampungké nggawé, lan gelem ngekèki kawelasan marang bendara kula Abraham. Kula ngadek ing tyedaké sumur iki, para anak-anak wadon kuta kéné wis wantyiné metu bakal ngangsu; supaya kedadian kaya mengkéné: botyah wadon sing kula tembung: Mbok wadahé banyumu kok dingklukké, supaya aku ngombé, lan terus nyauri: Iki kula lilani ngombé, malah untané sampéyan ya bakal kula ombèni pisan; supaya dèkné sing Gusti wis nyodoaké kanggo abdi-Mu Isak. Mengkono kula bakal ngerti yèn Gusti wis ngekèki kawelasan marang bendara kula.” Waktu dèkné mau durung nganti rampung enggoné ngomong, terus Ribka teka; Ribka kuwi anaké Bétuèl, anaké lanang Milka bojoné Nahor seduluré Abraham; lan manggul wadahé banyu. Botyah wadon mau ayu banget rupané, ijik prawan durung tau dituroni wong lanang. Terus medun menyang ing sumur lan ngisèni wadahé banyuné, terus bali munggah. Abdi mau terus metuk lan ngomong: “Wuk, aku wènèhana ngombé banyu sangka wadahé banyumu kuwi setitik waé!” Semauré botyah wadon mau: “Mangga sampéyan ngombé.” Wadahé banyuné gelis-gelis diedunké disangga ing tangané, lan abdi mau dikèki ngombé. Sakwisé abdi mau dikèki ngombé, terus ngomong: “Unta-unta sampéyan ya bakal kula timbaké banyu pisan, supaya pada bisa ngombé nganti warek.” Wadahé banyuné disuntak ing wadah ombèn, terus bali mlayu menyang sumur golèk banyu menèh, kanggo untané kabèh. Wong mau mung nyawang marang botyah wadon lan meneng, arep weruh apa GUSTI wis ngekèki gawé enggoné lelungan kuwi apa durung. Bareng untané wis pada warek enggoné ngombé, abdi mau terus njupuk ali-ali emas bobot setengah sèkel lan gelang sepasang bobot sepuluh sèkel emas kanggo tangané botyah wadon mau, lan ngomong: “Kowé kuwi anaké sapa, wuk? Aku mbok diomongi! Apa ing omahé bapakmu ana panginepan kanggo aku lan sak kantyaku?” Semauré botyah wadon marang wong mau: “Kula iki anaké Bapak Bétuèl anaké Milka patutan karo Nahor.” Lan tembungé menèh: “Ing omah kula okèh damèn lan pakané kéwan lan uga ana panggonan panginepan.” Ing kono abdi mau terus nyembah ing ngarepé GUSTI, lan nyebut: “Pinujia GUSTI, Gusti Allahé bendaraku Abraham sing ora njukuk bali kawelasan lan kasetian-Né marang bendaraku, lan GUSTI wis nuntun mlakuku ing dalan sing tekan ing omahé seduluré!” Sakwisé kuwi botyahé wadon terus mblayu ngekèki weruh marang ibuné bab sing kelakon mau. Ribka mau nduwé sedulur lanang jenengé Laban. Laban mau terus mblayu metu metuki wong mau menyang sanding sumur. Bareng weruh ali-ali lan gelang ing tangané seduluré, lan sakwisé krungu omongané Ribka seduluré mengkéné: “Werna-werna omongané wong kuwi marang aku.” Laban terus metuk wong mau, kepetuk ijik ngadek sandingé untané ing sak tyedaké sumur, terus ngomong: “Sedulur sing kaberkahan karo GUSTI, kenèng apa sampéyan ing njaba waé? Sampéyan wis kula tyepakké panggonan lan uga panggonan kanggo untané sampéyan.” Wongé terus mlebu ing omah, untané pada diutyuli lapaké lan diwènèhké damèn lan dipakani, wongé lan kabèh wong sing mèlu pada dijukukké banyu kanggo ngisuhi sikilé. Nanging bareng disuguhi mangan, wong mau terus ngomong: “Kula ora bakal mangan, yèn durung ngomongi keperluané kula.” Semauré Laban: “Sampéyan bisa ngomong!” Wong mau terus ngomong: “Kula iki abdiné Abraham. GUSTI wis mberkahi bendara kula nganti lubèr-lubèr, nganti dadi wong sugih dikèki GUSTI wedus gèmbèl lan sapi, slaka lan emas, batur lanang lan wadon apa menèh untané lan kimar. Lan Sara bojoné bendara kula, waktu wis tuwa nglairké anak lanang patutan sangka bendara kula, marang anaké iki dikèkné samubarang duwèké kabèh.” Malah bendara kula wis njupuk sumpah kula: “Anakku aja kok golèkké jodo wong wadon tunggalé anaké bangsa Kanaan, sing negarané tak enggoni iki, nanging kowé menyanga ing omahé bapaku lan ing panggonané sanak sedulurku, lan anakku lanang golèkna bojo.” Kula terus ngomong marang bendara kula: “Menawa botyahé wadon ora gelem kula gawa.” Nanging tembungé dèkné marang kula: “GUSTI sing tansah tak bektèni kuwi bakal ngutus mulékaté bareng mlakumu, nganti kelakon anakku kok golèkké jodo sangka kulawargaku lan sangka omahé bapakku. Bisamu luwar sangka sumpahmu marang aku, yèn kowé wis kelakon tekan ing negarané kulawargaku, yèn kowé ora olèh nggawa botyahé wadon, kowé wis luwar sangka sumpahmu marang aku.” Bareng kula ing dina iki teka sak tyedaké sumur, kula terus ngomong: “Duh GUSTI, Gusti Allahé bendara kula Abraham, Panjenengan supaya ndadèkké enggèn kula mlaku iki olèh gawé. Kula ing kéné ngadek tyedak sumur iki. Yèn ana prawan metu arep ngangsu lan yèn kula takon: Aku wènèhana banyu setitik sangka wadahé banyumu, lan semaur marang kula: ‘Iki, sampéyan ngombé uga unta-untané sampéyan ya bakal kula ombèni’, wong wadon iki sing bakal dadi jodoné anak bendara kula manut karepé Gusti.” Sak durungé rampung enggèn kula ngomong ing njeruhné batin, Ribka teka lan manggul wadahé banyu, medun menyang sumur golèk banyu. Terus kula nembung: “Wuk, mbok aku wènèhana ngombé ta!” Sak nalika terus ngedunké wadahé banyuné karo ngomong: “Iki sampéyan ngombé, uga unta-untané sampéyan ya bakal kula ombèni pisan. Kula terus ngombé, unta-untané kula ya diombèni pisan.” Kula terus takon: “Kowé kuwi anaké sapa?” Semaur: “Anak Bapak Bétuèl anaké Nahor patutan sangka Milka. Terus kula nganggoni anting-anting ing irungé lan gelang ing tangané. Kula terus nyembah lan sujut ing ngarepé GUSTI lan uga memuji marang GUSTI, Gusti Allahé bendara kula Abraham, sing wis nuntun mlakuné kula ing dalan sing bener, supaya kula bisa jikuk anaké wadon seduluré bendara kula iki kanggo anaké. Dadi saiki, yèn sampéyan gelem nindakké katrésnan lan kasetian marang bendara kula, sampéyan gelema ngekèki ngerti marang kula; yèn ora, kula ya dikèki ngerti, supaya kula bisa nolèh ngiwa utawa nengen.” Terus Laban karo Bétuèl pada nyauri: “Perkara iki tekané sangka GUSTI, mulané kita pada ora bisa ngomong apa-apa marang sampéyan, sing ala apa sing apik. Iki Ribka, sampéyan gawa lan budala, dadia bojoné anaké bendara sampéyan, tyotyok karo tembungé GUSTI.” Bareng abdiné Abraham krungu tembung mengkono mau, terus sendeku sujut ing bumi ing ngarepé GUSTI; abdi mau terus ngetokké barang werna-werna slaka lan emas, uga sandangan apik, kabèh diwènèhké marang Ribka; uga seduluré lan ibuné ya pada dikèki barang sing apik-apik. Sakwisé mengkono terus pada mangan lan ngombé, abdiné uga para kantyané, lan pada nginep ing kono. Esuké bareng wis pada tangi, abdiné terus ngomong: “Kula njaluk dililani mulih menyang panggonané bendara kula.” Nanging kakangé Ribka lan ibuné pada nyauri: “Mbok ya botyahé ana kéné disik kira-kira sepuluh dina, sakwisé dèkné kena budal.” Nanging semauré: “Kula aja sampéyan penggak, awit GUSTI wis nggawé kasél mlaku kula, sampéyan lilani ta, kula mulih menyang bendara kula.” Semauré: “Apiké botyah wédoké diundang lan ditakoni déwé.” Ribka terus diundang lan ditari: “Kowé apa gelem mèlu dayohé iki?” Semauré: “Ya, kula gelem.” Ing kono seduluré Ribka terus nglilani budal dikantyani karo sing ngemong bareng karo abdiné Abraham uga sing ngantyani. Ribka disangoni berkah, tembungé: “Duh sedulurku, kowé tangkar-tumangkara dadi éwon-éwon jutah, lan turunanmu bisa ngrebut gapurané mungsuhé dadi duwèké.” Ribka karo para baturé wadon banjur tata-tata terus pada budal, numpak unta-untané, mèlu wongé. Mengkono abdi mau enggoné nggawa Ribka lan terus budal. Isak mentas teka sangka sumur Lakai-Roi awit manggon ing negara Negeb. Waktu Isak nuju mlaku-mlaku ing ara-ara ing wantyi soré, bareng nyawang adoh, weruh ana unta-unta teka. Ribka ya nyawang adoh weruh Isak, terus mudun sangka untané, lan ngomong marang abdi: “Sapa sing mlaku ing ara-ara mapak marang kita?” Tembungé abdi: “Kuwi bendara kula.” Ribka terus nyandak kudungé lan dienggo. Abdiné kuwi terus nyritakké marang Isak sembarang sing wis dilakoni. Isak terus nggawa Ribka menyang ing tarupé Sara, ibuné, terus dijikuk dadi bojoné lan banget ditrésnani. Mengkono Isak enggoné olèh panglipur sakwisé ibuné ninggal ndonya. Abraham njupuk bojo menèh jenengé Ketura, kuwi nglairké anak: Simri, Yoksan, Medan, Midian, Isybak lan Suah. Yoksan nduwé anak Syéba lan Dédan, turunané Dédan ya kuwi bangsa Asyur lan bangsa Letusim lan bangsa Leum. Anaké Midian ya kuwi: Efa, Efer, Hénokh, Abida lan Elda, kuwi kabèh turunané Ketura. Abraham ngekèkké bandané kabèh marang Isak. Nanging para anak sing patutan sangka bojo wayuh mau pada dikèki berkah, lan terus dikongkon lunga, waktu dèkné ijik urip, pisah sangka Isak, menyang Negara Wétané. Umuré Abraham kuwi 175 taun, Abraham terus ninggal ndonya, waktu wis okèh umuré, wis putih rambuté, terus diklumpukké karo para leluhuré. Terus dikubur karo Isak lan Ismaél ing guwa Mahpéla ing lemahé Efron anaké Sohar wong Hèt ing sisih wétané Mamré, lemah sing dituku Abraham sangka wong turunané Hèt; ya ing kono Abraham lan Sara pada dikubur. Sakwisé Abraham ninggal ndonya Gusti mberkahi Isak, anaké lanang lan Isak manggon ing sak tyedaké sumur Lahai-Roi. Iki turun-turunané Ismaél anaké Abraham, sing lair sangka Hagar wong Egipte, baturé Sara, patutan karo Abraham. Iki jenengé para anaké Ismaél, manut urutané lairé: Nébayot, Kedar, Adbeel, Mibsam, Misyma, Duma, Masa, Hadad, Tema, Yetur, Nafisi lan Kedma. Kuwi kabèh para anaké Ismaél, lan jenengé kuwi manut panggonané lan tarupé, ratu rolas déwé-déwé manut taleré. Umuré Ismaél kuwi: 137 taun, terus ninggal ndonya, diklumpukké karo para leluhuré. Panggonané turun-turunané mau wiwit sangka Hawila nganti tekan bawahé ing Sur, sisih wétané negara Egipte ing uruté Asyur. Enggoné pada mapan ing ngarepé para seduluré. Turunané Isak anaké Abraham. Abraham nduwé anak Isak. Lan Isak umuré patang puluh taun waktu njupuk bojo Ribka anaké Bétuèl wong Aram sangka Padan-Aram, seduluré Laban wong Aram. Isak ndongakké bojoné marang GUSTI, awit bojoné kuwi gabuk; lan GUSTI nuruti penjaluké, banjur Ribka bojoné terus meteng. Bareng bayiné pada suk-sukan ing wetengé, Ribka ngomong: “Yèn kaya mengkéné kenèng apa aku urip?” Terus lunga njaluk pinuntun marang GUSTI. GUSTI terus ngomongi: “Bangsa loro ing wetengmu, bangsa loro sing bakal pada pisahan wiwit sangka wetengmu; sing siji bakal luwih kuwat tenimbangané sijiné lan sing tuwa bakal dadi baturé marang sing tyilik.” Bareng tekan ing waktuné nglairké, pantyèn kembar metengé; sing lair ndisik kétok wuluné abang, sak kojur kaya dibuntel wulu, mulané dikèki jeneng Esau. Sakwisé mengkono adiké terus lair tangané nyekel tungkaké Esau, kuwi dikèki jeneng Yakub. Isak umuré 60 taun waktu duwé anak loro mau. Anak loro mau mundak gedé: Esau dadi wong sing pinter beburon, seneng manggon ing ara-ara, nanging Yakub kuwi wong sing meneng, sing seneng ing tarup. Isak kuwi trésna marang Esau, awit seneng mangan daging kéwan-kéwan beburon, nanging Ribka trésna Yakub. Sakwijiné dina waktu Yakub ijik masak, Esau teka beburon sangka ara-ara, kétok keselé. Esau terus nembung Yakub: “Mbok aku wènèhana mangan sing abang kuwi ta, awit aku kesel.” Ya iki jalarané jenengé dityeluk: Edom. Nanging Yakub nyauri: “Hakmu dadi anak mbarep kuwi dolen ndisik marang aku!” Semauré Esau: “Sedéla engkas aku bakal mati, apa kanggoné nduwé wibawa anak mbarep kuwi?” Semauré Yakub: “Sumpaha marang aku ndisik!” Esau terus sumpah, lan hak anak mbarep didol marang Yakub. Yakub terus ngekèki roti lan masakan katyang abang marang Esau; lan terus mangan lan ngombé, sakwisé terus lunga. Mengkono Esau ora ngajèni hak dadi anak mbarep. Ing negara kono ngalami pailan, iki duduk pailan sing ndisik sing kelakon waktuné jamané Abraham. Isak terus lunga menyang Gérar metuki Abimèlèk ratuné bangsa Filistèn. GUSTI terus ngétok marang Isak lan ngetokké tembung: “Kowé aja lunga menyang Egipte, manggona ing negara sing bakal Tak omongké marang kowé. Kowé manggona ing negara kéné dadi wong mantya, Aku bakal ngantyani kowé lan kowé bakal Tak berkahi, awit kowé lan turunanmu bakal Tak wènèhi negara iki kabèh, lan Aku bakal netepi sumpah sing wis Tak omongké marang Abraham bapakmu. Uga menèh Aku bakal ngakèhké turunanmu kaya lintangé langit; lan turunanmu bakal Tak wènèhi negara iki kabèh; lan awit sangka turunanmu sakkèhé bangsa ing bumi bakal kaberkahan. Awit Abraham wis manut karo tembung-Ku lan netepi sing dadi kuwajipané marang Aku, ya kuwi kabèh pepakon, pernatan lan angger-angger-Ku.” Dadi Isak tetep manggon ing Gérar. Waktu wong-wong ing kono pada takon bab bojoné, Isak ngomong: “Iki seduluré kula,” awit wedi ngomong: “Iki bojoku,” awit mikiré: “Bisa uga aku dipatèni karo wong-wong ing kéné jalaran sangka Ribka, awit Ribka kuwi ayu tenan.” Bareng wis let suwé enggoné manggon ing kono, ing sakwijiné waktu Abimèlèk ratuné wong Filistèn nginguk sangka tyendéla, ngerti Isak ijik seneng-senengan karo bojoné Ribka. Abimèlèk terus nyeluk Isak lan ngomong: “Sak temené dèkné kuwi bojomu, kepriyé sampéyan kok ngomong: Kuwi seduluré kula?” Tembungé Isak marang ratu: “Awit pikirané atiku: kula bakal dipatèni awit sangka dèwèké.” Nanging Abimèlèk ngomong: “Apa sing sampéyan tindakké marang kita iki? Gampang banget kedadian wong bangsa kéné sing nganti nuroni bojomu, jalaran sangka sampéyan terus nekaké kesalahan marang kita?” Abimèlèk terus préntah marang sak bangsané kabèh: “Sapa wong sing ngganggu marang wong iki utawa marang bojoné, mesti diukum pati!” Isak terus nyebar wiji ing negara kono, olèh-olèhé ing taun kuwi uga nganti tikel 100, awit diberkahi karo GUSTI, nganti dèkné dadi sugih lan mundak suwé mundak-mundak kasugihané, nganti dadi sugih banget, nduwé kumpulan wedus lan kumpulan sapi, peladèné okèh, nganti wong-wong Filistèn pada mèri. Sakkèhé sumur ing jaman Abraham, bapaké, sing diduduk karo para abdiné bapaké, kuwi pada ditutup lan diuruki lemah. Abimèlèk terus ngomong marang Isak: “Kowé tak kongkon lunga sangka kéné, awit pangwasamu ngungkuli pangwasa kita.” Isak terus lunga sangka kono terus ngedekké tarupé ing bawah Gérar, lan manggon ing kono. Sakwisé terus ngeduk sumur-sumur sing mbiyèn diduduk waktu uripé Abraham, lan wis pada ditutupi karo wong Filistèn sakwisé Abraham ninggal ndonya; sumur-sumur mau pada dijenengaké kaya jenengé sing mbiyèn wis dikèkké karo bapaké. Nalika abdiné bapak Isak pada ngeduki ing panggonan kono, pada nemu sumber sing banyuné mubal-mubal. Para pangoné Gérar terus pada tukaran karo para pangoné Isak, tembungé: “Banyu iki duwèké awaké déwé.” Isak ngekèki jenengé sumur mau: Esek, awit ing kono pada tukaran karo dèkné. Terus pada ngeduk sumur liyané, ya dadi tukaran uga, mulané sumur dikèki jeneng Sitna. Isak terus ngalih sangka kono lan ngeduk sumur liyané, nanging ora nganti dadi tukaran. Sumur kuwi dikèki jeneng: Réhobot, tembungé: “Saiki GUSTI wis ngekèki kelunggaran marang kita, kita pada bisa bebranah turunan ing negara kéné.” Sangka kono Isak lunga menyang Bèrsyéba. Ing mbengi kuwi GUSTI ngétok lan ngomong: “Aku iki Gusti Allahé bapakmu Abraham, kowé aja wedi, awit Aku nunggal karo kowé lan kowé bakal Tak berkahi, turunanmu bakal dadi okèh banget, awit sangka Abraham abdi-Ku.” Isak terus ngedekké mesbèh lan memuji asmané GUSTI. Ya ing kono enggoné masang tarupé lan para abdiné terus pada ngeduk sumur. Abimèlèk teka sangka Gérar metuki Isak ditutké Ahuzat kantyané lan Pikol penggedéné suradadu. Isak terus ngomong: “Kenèng apa kowé teka metuki aku, kowé wis sengit karo aku, malah kowé nundung aku sangka negaramu?” Tembungé wongé: “Aku wis weruh déwé, yèn GUSTI nunggal karo kowé, mulané aku ngomong: Apik yèn kita pada sumpah, antarané aku lan kowé, apiké aku nggawé perjanjian karo kowé. Aja nganti kowé nindakké ala marang aku, kaya aku ora bakal ngganggu kowé, malah aku tansah nindakké sing apik marang kowé, kowé tak lilani lunga karo slamet; nyatané saiki kowé sing diberkahi karo GUSTI!” Dayohé terus pada dikèki suguhan, lan pada mangan lan ngombé. Esuké ijik ésuk terus pada sumpah. Sakwisé mengkono Isak nglilani dayohé mulih terus pada budal ninggalké Isak karo apik. Ing dina kuwi uga para abdiné Isak teka ngomongi kabaré bab enggoné wis pada ngeduk sumur, tembungé: “Kita wis pada nemu banyu.” Sumur kuwi terus dikèki jeneng: Syéba, mulané negara kono diarani Bèrsyéba nganti saiki. Waktu Esau umuré patang puluh taun terus rabi karo Yudit, anaké Beeri, wong Hèt, lan Basmat, anaké Elon uga wong Hèt. Wong loro kuwi ndadèkké sedihé atiné Isak lan Ribka. Bareng Isak wis tuwa lan mripaté wis mblereng banget nganti ora bisa weruh, terus nyeluk Esau anaké mbarep lan diomongi: “Anakku.” Tembungé Esau: “Kula bapak.” Tembungé Isak: “Aku wis tuwa lan ora ngerti kapan bakal ninggal ndonya. Njupuka gamanmu, panahmu lan gendéwané, terus lungaa menyang ing ara-ara, aku bedilna beburon, terus aku olahna pangan sing énak, kaya sing dadi kesenenganku, yèn wis rampung aku ladènana, tak pangané, sakwisé kuwi kowé bakal tak berkahi sak durungé aku ninggal ndonya.” Ribka ngrungokké enggoné Isak ngomongi Esau mau. Bareng Esau wis budal menyang ara-ara ngindik kéwan sing kena diladèkké bapaké, Ribka ngomong marang Yakub anaké: “Aku mau ngrungokké bapakmu enggoné ngomongi Esau kakangmu: Aku golèkana kéwan beburon, terus olahen sing énak, tak pangané lan sakwisé kuwi kowé tak berkahi ing ngarepé GUSTI, sak durungé aku ninggal ndonya. Saiki, anakku! rungokna omongku sing tak omongké marang kowé iki mengkéné: Kowé menyanga ing panggonané wedus kita, aku jupukna tyempé loro sing apik, kuwi tak olahé sing énak kanggo bapakmu, kaya sing dadi karepé. Terus ladènana bapakmu, supaya dipangan lan supaya kowé diberkahi sak durungé ninggal ndonya.” Yakub terus ngomong marang Ribka ibuné: “Kakang kula Esau kuwi awaké okèh rambuté, lan kula iki klimis. Menawa bapak nggrayangi kula, mesti terus ngerti, kula nggawé gegojèkan, awit sangka mengkono kula malah kenèng bebendu duduk berkah.” Nanging ibuné ngomong menèh: “Bebendu kuwi tak sanggané, anakku, nuruta pituturku waé, lungaa! Aku jupukna wedusé!” Yakub terus njupuk tyempé lan dikèkké marang ibuné; lan ibuné terus masak panganan sing énak, kaya sing dadi karepé bapaké. Ribka terus njupuk sandangan sing apik duwèké Esau, anaké mbarep, sandangan sing disimpen ing omah, terus dienggokké marang Yakub anaké sing ragil. Lan lulangé tyempé mau diblebetké ing tangané Yakub lan ing guluné sing klimis. Panganan sing énak lan roti sing mentas diolah mau terus dipasrahké marang anaké Yakub. Yakub terus mlebu ing panggonané bapaké terus ngomong: “Bapak!” Tembungé bapaké: “Apa, anakku, kowé kuwi sapa?” Tembungé Yakub marang bapaké: “Kula Esau, anakmu sing mbarep. Kula wis nandangi kaya préntahé bapak marang kula. Kula nyuwun bapak tangi lan njagong, terus mangan daging beburon sing wis kula masak, supaya bapak terus ngekèki berkah marang kula.” Isak terus nyauri marang anaké: “Kok gelis temen enggonmu olèh, anakku!” Tembungé Yakub: “Awit GUSTI, Gusti Allahé bapak, sing ndadèkké kula olèh gawé.” Tembungé Isak marang anaké: “Nyedaka mréné, anakku, awakmu tak grayangané, apa kowé kuwi anakku Esau apa duduk.” Yakub terus nyedaki Isak bapaké, terus nggrayangi lan ngomong: “Yèn swarané, swarané Yakub, nanging yèn tangané, tangané Esau.” Dadi Isak pangling marang Yakub, awit tangané diwut-diwut kaya tangané Esau, mulané Isak arep mberkahi dèkné. Nanging Isak meksa takon menèh: “Apa tenan kowé kuwi anakku Esau?” Tembungé Yakub: “Ya!” Isak terus ngomong: “Tyedaké mréné pangananmu kuwi, daging beburoné anakku tak pangané, supaya kowé terus tak berkahi.” Sakwisé diladèkké, Isak terus mangan, lan uga dikèki anggur, terus ngombé. Isak terus ngomong: “Nyedaka mréné, aku ambungen, anakku!” Yakub terus nyedaki, bapaké diambung. Waktu Isak mambu ambuné sandangané Yakub, terus ngekèki berkah, tembungé: “Ambuné anakku kuwi kaya ambuné bumi sing diberkahi karo GUSTI. Gusti Allah bakal ngekèki kowé ebuné langit lan lemah subur ing bumi uga gandum lan anggur nganti lubèr-lubèr. Bangsa-bangsa bakal pada teluk ing ngarepmu; kowé ngwasani para sedulurmu, lan anaké ibumu bakal pada sujut marang kowé. Sapa sing nyepatani kowé, bakal kena ukuman, lan sapa sing mberkahi kowé, kuwi bakal diberkahi.” Sak rampungé Isak enggoné mberkahi Yakub, lan Yakub ijik entas waé mundur sangka ngarepé Isak, Esau teka sangka enggoné beburon Terus ya masak panganan sing énak, terus diladèkké marang bapaké. Tembungé marang bapaké: “Bapak, kula nyuwun bapak tangi lan mangan daging beburon sing dimasak anakmu, supaya terus ngekèki berkah marang anakmu!” Nanging tembungé Isak: “Kowé kuwi sapa?” Tembungé: “Kula iki anakmu mbarep Esau.” Ing kono Isak gemeter lan kagèt banget lan ngomong: “Yèn mengkono sapa sing wis beburon kéwan lan wis diladèkké marang aku? Lan ya wis tak pangan kabèh, sak durungé kowé teka, terus ya wis tak berkahi, lan dèkné bakal dadi wong sing tetep diberkahi.” Esau kadung krungu tembungé bapaké mau, terus njerit banter banget, lara atiné, lan ngomong marang bapaké: “Duh bapak, berkahana uga kula iki!” Tembungé bapaké: “Adikmu sing wis teka karo ngapusi lan ngrebut berkah sing jané arep tak wènèhké kowé.” Semauré Esau: “Wis pantes jenengé Yakub, wis kaping pindo enggoné ngapusi aku. Hak anak mbarep direbut lan saiki berkah sing kanggo aku uga direbut!” Terus ngomong marang bapaké: “Apa bapak ora duwé berkah liyané kanggo kula?” Isak nyauri marang Esau, tembungé: “Adikmu wis tak angkat ngwasani kowé, lan sakkèhé para seduluré wis tak temtokké dadi abdiné, lan ya wis tak gawani gandum lan anggur, karo apa menèh sing bisa tak kèkké marang kowé, duh anakku?” Tembungé Esau marang bapaké: “Apa bapak mung duwèk berkah siji kuwi, duh bapak? Mbok kula dikèki berkah bapak!” Esau terus nangis banter. Ing kono Isak nyauri tembungé: “Sak temené panggonanmu bakal adoh sangka lemah sing subur ing bumi lan ora olèh ebun sing sangka langit ing nduwuré. Kowé bakal urip sangka pedangmu lan kowé bakal dadi baturé adikmu. Mbésuk bakal kelakon, yèn kowé ngupaya karo temen, pasangan bakal utyul sangka gulumu.” Esau sengit banget marang Yakub, awit sangka berkah sing wis dikèkké karo bapaké marang dèwèké mau, tembungé dèkné déwé: Iki wis nyedaki dina kasusahan, awit matiné bapak, terus Yakub Adikku bakal tak patèni. Bareng Ribka dikabari bab tembungé Esau anaké sing mbarep kaya mengkono kuwi, terus kongkonan nyeluk Yakub anaké ragil, terus diomongi: “Esau kakangmu nesu arep mbales, matèni kowé. Anakku, kowé nuruta pituturku, ndang budala lunga menyang Haran panggonané Laban sedulurku! Mondoka nang kana sak untara, nganti nesuné kakangmu wis lerem. Yèn kakangmu wis lerem nesuné marang kowé, lan wis lali apa sing kok tindakké marang dèkné, aku bakal ngongkon wong marani kowé sangka kana. Kenèng apa aku kok kudu kélangan kowé loro-loroné bareng sedina?” Sakwisé mengkono Ribka terus ngomong marang Isak: “Kula wis jelèh urip awit sangka wong wadon bangsa Hèt kuwi. Yèn Yakub nganti njukuk bojo bangsa Hèt, tunggalé wong negara kéné, apa gunané kula ijik urip?” Isak terus nyeluk Yakub, diberkahi lan diweling, tembungé: “Kowé aja golèk bojo botyah wadon Kanaan. Tata-tataa, lungaa menyang negara Padan-Aram, ing omahé Bétuèl, bapaké ibumu, lan nggolèka bojo ing kana, tunggalé anaké Laban seduluré ibumu. Gusti sing Mahakwasa bakal mberkahi kowé, lan didadèkké subur lan tangkar-tumangkara supaya dadi kumpulan bangsa. Kowé dikèki berkah sing kanggo Abraham, ya kowé uga turunanmu, nganti kowé bisa nduwèni negara iki, ya sing kok enggoni kaya wong mantya, sing wis dikèkké Gusti marang Abraham.” Mengkono Isak enggoné ngomongi Yakub; Yakub terus budal menyang Padan-Aram, ing panggonané Laban anaké Bétuèl wong Aram, seduluré Ribka, ibuné Yakub lan Esau. Esau bareng weruh yèn Isak wis mberkahi Yakub, lan dikongkon lunga menyang ing Padan-Aram supaya golèk bojo sangka kana; nalikané mberkahi mau diweling: “Aja golèk bojo wong wadon bangsa Kanaan.” Uga menèh Yakub manut marang tembungé bapak lan ibuné, terus budal menyang Padan-Aram. Esau terus rumangsa yèn wong wadon Kanaan kuwi ora ndadèkké senengé Isak, bapaké. Mulané Esau terus lunga nemoni Ismaél perlu njupuk Mahalat dadi bojoné, diwayuh karo bojoné sing ndisik. Mahalat kuwi anaké Ismaél anaké Abraham, adiké Nébayot. Yakub budal sangka Bèrsyéba menyang ing Haran. Bareng tekan ing sakwijiné panggonan, terus nginep ing kono, awit wis mingslep srengéngé. Terus njupuk watu siji sangka panggonan mau dienggo bantalan, lan turu ing kono. Terus ngimpi: Ana anda ngadek ing bumi sing putyuké sundul langit, lan kétok para mulékaté Gusti Allah munggah-mudun ing anda mau. Dadakan, terus GUSTI ngadek ing sisihé lan ngetokké tembung: “Aku iki GUSTI, Gusti Allahé Abraham leluhurmu lan Gusti Allahé Isak; lemah sing mbok turoni iki bakal Tak wènèhké marang kowé lan turunanmu. Turunanmu bakal dadi kaya lebuné bumi lan kowé bakal tambah-tambah mengétan, mengulon, mengalor lan mengidul, lan sangka kowé lan turunanmu saben bangsa ing bumi bakal pada diberkahi. Aku bakal ngantyani kowé lan Aku bakal ngayomi kowé ing sak paran-paran lan kowé bakal Tak balèkké, menyang ing negara iki menèh, awit kowé ora bakal Tak tégakké, nganti Aku nindakké sembarang sing wis Tak janjèkké marang kowé.” Bareng Yakub nglilir sangka enggoné turu, terus ngomong: “Sak temené GUSTI ing panggonan kéné, lan aku ora ngerti.” Yakub wedi lan ngomong: “Tenan nggegirisi panggonan iki, iki ora liya omahé Gusti Allah lan iki gapurané swarga.” Esuké mruput Yakub njupuk watu sing dienggo bantalan lan didekké dadi tugu lan ing nduwuré diesoki lenga. Panggonan kono mau diarani: Bétel; mbiyèn kuta kuwi diarani: Lus. Yakub terus nggawé janji: “Yèn Gusti Allah nunggal lan njaga aku ing sak uruté dalan sing tak lakoni, lan ngekèki roti sing tak pangan, apa menèh sandangan sing tak enggo, nganti aku mulih ing omahé bapakku lan slamet, mesti GUSTI bakal dadi Gusti Allahku. Déné watu sing wis tak dekké dadi tugu iki bakal dadi omahé Gusti Allah. Apa menèh samubarang sing Gusti ngekèki marang aku iki sak prasepuluhé bakal kula pasrahké marang Gusti.” Yakub nerusaké mlakuné menyang negarané bangsa wétanan. Waktu nyawang ngiwa lan nengen, terus weruh ana sumur ing ara-ara, lan ana wedus telung ponta pada njerum ing sak tyedaké sumur mau, awit sumur kuwi panggonané wong pada ngombèkké wedus-wedusé, watu tutupé sumur kuwi gedé, dadi yèn sakkèhé rombongan wedus wis digiring nglumpuk mrana, pangon-pangoné terus ngglundungké watuné sangka tyangkemé sumur, lan wedusé diombèni, sakwisé mengkono watuné terus dibalèkaké menèh kaya mauné. Yakub terus ngaruh-aruhi wong-wong mau: “Para sedulur, sampéyan kuwi sangka ngendi?” Semauré: “Kita sangka Haran.” Yakub nakoni menèh: “Sampéyan kenal karo Laban, putuné simbah Nahor?” Semauré: “Ya kenal.” Terus pada ditakoni menèh: “Apa pada slamet?” Semauré: “Ya slamet, lah kaé Rahèl anaké wadon, teka nggiring wedusé.” Semauré Yakub: “Iki ijik awan, durung waktuné nggiring ta? Mbok wedusé diombèni, terus diengon menèh!” Nanging semauré sing pada angon: “Kita ora bisa nandangi mengkono yèn kumpulané kéwan durung nglumpuk kabèh; watuné terus diglémpangké sangka tyangkemé sumur, lan wedusé terus pada diombèni.” Sak njeruhné ijik omong-omongan karo wong-wong kuwi, Rahèl terus teka nggiring wedusé bapaké, awit dèwèké sing dadi pangoné. Bareng Yakub weruh Rahèl, anaké Laban seduluré ibuné, lan wedus-wedusé, Yakub terus nyedaki lan nggolingké watuné sangka tyangkemé sumur, lan ngombèni wedusé Laban seduluré ibuné. Sakwisé mengkono Yakub terus ngambungi Rahèl lan nangis banter. Yakub terus nyritakké yèn ijik pernah ponakané bapaké, anaké Ribka. Rahèl terus mblayu ngomongi marang bapaké. Bareng Laban krungu kabar yèn Yakub kuwi anaké seduluré, terus mblayu metuk, Yakub dirangkul lan diambungi terus diajak mlebu ing omahé. Yakub terus nyritakké lelakon kabèh marang Laban. Semauré Laban: “Sak temené kowé kuwi ijik kulit dagingku déwé.” Yakub manggon ing omahé Laban wis genep sesasi. Sakwisé kuwi Laban ngomong marang Yakub: “Apa awit kowé kuwi ijik sanak karo aku, enggonmu nyambutgawé ing kéné iki tanpa bayaran? Mbok diomongi aku, kowé njaluk upah apa?” Laban mau nduwé anak wadon loro, sing tuwa jenengé Léa lan sing tyilik jenengé Rahèl. Léa kuwi mripaté ora bening, nanging Rahèl kuwi luwes lan ayu rupané. Dadiné sing ditrésnani Yakub kuwi Rahèl, mulané tembungé: “Kula gelem kerja marang sampéyan pitung taun suwéné, supaya kula olèh Rahèl anak sampéyan ragil.” Semauré Laban: “Pantyèn luwih apik tak wènèhaké kowé tenimbangané tak wènèhaké wong liyané; tetepana mèlu aku!” Yakub kerja kanggo Rahèl kuwi suwéné pitung taun. Nanging waktuné mau sawangané kaya mung pirang dina waé, awit sangka katrésnané marang Rahèl. Sakwisé mengkono Yakub terus ngomong marang Laban: “Tyalon bojo kula sampéyan kèkké, awit waktu sing ditemtokké wis entèk, supaya kula terus bisa omah-omah karo Rahèl.” Laban terus nglumpukké wong panggonan kono lan nganakké pésta. Nanging bareng mbengi Léa anaké sing tuwa sing ditemokaké karo Yakub. Yakub ya terus nuroni Léa. Laban ya nggawani Silpa abdiné wadon marang Léa anaké, dadi abdiné. Bareng ésuk konangan yèn kuwi Léa. Yakub terus ngomong marang Laban: “Kepriyé kok sampéyan nindakké mengkéné marang kula? Kula kerja marang sampéyan iki supaya olèh Rahèl, kenèng apa sampéyan ngapusi kula?” Semauré Laban: “Miturut adat ing panggonanku kéné, ora lumrah ngomah-omahké adiké ndisik tenimbang yuné. Pitung dina engkas enggonmu bebrayatan karo Léa, sakwisé kuwi kowé ya tak wènèhi sijiné kanggo upahé, angger kowé saguh kerja marang aku pitung taun menèh.” Yakub ya terus nglakoni mengkono, nutukké bebrayatané karo Léa nganti pitung dina; bareng wis genep pitung dina terus ya diwènèhké Rahèl anaké, dadi bojoné. Laban nggawani anaké mau abdi wadon jenengé Bilha, dadi abdiné. Yakub ya terus nuroni Rahèl, malah enggoné nrésnani Rahèl ngungkuli katrésnané marang Léa. Kaya mengkono Yakub terus kerja marang Laban pitung taun menèh. GUSTI ngerti yèn Léa ora ditrésnani, mulané dibukak wetengé, nanging Rahèl gabuk. Léa terus meteng lan nglairké anak lanang, sing dijenengaké Rubèn, semauré: “Sak temené GUSTI wis weruh kasangsaranku, saiki aku mesti ditrésnani bojoku.” Terus meteng menèh lan nglairké anak lanang, semauré: “GUSTI ngerti yèn aku ora ditrésnani, mulané aku dikèki anak menèh.” Botyahé dijenengaké: Siméon. Sakwisé mengkono Léa terus meteng menèh lan nglairké anak lanang, semauré: “Saiki bojoku bakal luwih tyedak marang aku, awit aku wis nglairké anak lanang nganti telu.” Mulané anaké dijenengaké: Lévi. Dèkné meteng menèh lan nglairké anak lanang, semauré: “Saiki aku bakal memuji GUSTI.” Mulané anaké dijenengaké: Yéhuda. Sakwisé kuwi mandek enggoné nglairké anak. Rahèl bareng rumangsa yèn ora nduwé anak karo Yakub, terus mèri marang yuné lan ngomong marang Yakub: “Mbok kula dikèki anak! Yèn ora, kula luwung mati.” Ing kono Yakub muntap nesuné marang Rahèl, semauré: “Apa aku iki Gusti Allah, sing maraké ora nggawé kowé meteng?” Tembungé Rahèl: “Wis iki Bilha réwang kula wadon, sampéyan turoni, supaya nglairké anak ing pangkonku, supaya olèh turunan kanggo kula.” Bilha baturé mau terus dikèkké Yakub supaya dadi bojoné, ya kelakon dituroni. Bilha terus meteng lan nduwé anak lanang patutan sangka Yakub. Rahèl terus ngomong: “Gusti Allah wis ngekèki adil marang aku, lan wis nuruti penjalukku, dikèki anak lanang.” Mulané botyahé dijenengaké Dan. Bilha baturé wadon Rahèl mau meteng menèh, lan nglairké anak lanang sing kaping pindo patutan sangka Yakub. Rahèl terus ngomong: “Tak tenani banget enggonku gelut karo yuku lan aku kelakon menang.” Mulané botyahé mau dijenengaké Naftali. Bareng Léa weruh yèn mandek nglairké anak, terus ya masrahaké baturé wadon Silpa marang Yakub supaya dadi bojoné. Lan Silpa baturé wadon Léa mau ya nglairké anak lanang patutan karo Yakub. Léa terus ngomong: “Beja!” Mulané botyahé dijenengaké Gad. Sakwisé mengkono Silpa baturé wadon Léa nglairké anak lanang sing kaping pindo patutan sangka Yakub. Semauré Léa: “Aku iki rahayu, saben wong wadon mesti ngarani aku rahayu.” Anaké terus dijenengaké: Asyèra. Sakwijiné dina waktu mangsa panèn gandum, Rubèn dolan-dolan, terus nemu woh dudaim ing kebon, dikèkké marang Léa ibuné; Rahèl terus ngomong marang Léa: “Aku mbok wènèhana woh dudaim duwèké anakmu kuwi!” Semauré Léa marang Rahèl: “Apa durung tyukup enggonmu njukuk bojoku? Saiki arep ngepèk woh dudaim duwèké anakku?” Semauré Rahèl: “Yèn mengkono mbengi iki bapaké bèn turu karo kowé kanggo ijolé woh dudaim duwèké anakmu!” Bareng wantyi soré mulihé Yakub sangka kebon, terus dipapak Léa karo ngomong: “Sampéyan wengi iki kudu turu ing panggonan kula, awit sampéyan wis kula séwa nganggo woh dudaim duwèkké anak kula.” Dadi mbengi kuwi Yakub turu karo Léa. Gusti nuruti penjaluké Léa, nganti meteng lan nglairké anak lanang kaping lima patutan karo Yakub. Léa terus ngomong: “Aku wis dikèki berkah karo Gusti, awit aku wis masrahaké baturku wadon marang bojoku.” Anaké kuwi dijenengaké Isakar. Léa terus meteng menèh lan nglairké anak lanang kaping enem patutan sangka Yakub. Léa terus ngomong: “Gusti wis ngekèki berkah sing apik marang aku, saiki bojoku bakal tetep manggon selawasé karo aku, awit wis ngolèhké anak lanang nganti enem.” Anaké mau dijenengaké Sébulon. Sakwisé kuwi Léa nglairké anak wadon lan dijenengaké Dina. Gusti ya terus éling Rahèl; penjaluké dituruti lan karo Gusti dibukak wetengé, terus meteng lan nglairké anak lanang, omongé: “Gusti wis ngilangké isinku.” Anaké terus dijenengaké Yosèf, semauré: “Muga-muga GUSTI gelem nambahi anak lanang siji engkas marang aku.” Sakwisé Rahèl nglairké Yosèf, Yakub terus ngomong marang Laban: “Kula sampéyan lilani mulih menyang negara kelairan kula. Bojo lan anak kula sampéyan kèkké, kanggo upahé enggèn kula kerja marang sampéyan, kula terus bakal mulih, awit sampéyan ngerti déwé kula temen kerja marang sampéyan.” Nanging Laban nyauri Yakub: “Mbok kowé nggawé legané atiku; aku wis nitèni yèn GUSTI mberkahi aku awit sangka kowé.” Semauré Laban menèh: “Njaluka déwé upahmu pira sing kudu tak bayar, mesti bakal tak wènèhi.” Tembungé Yakub marang Laban: “Sampéyan ngerti déwé, kepriyé kula kerja marang sampéyan, lan kepriyé kahanan kéwan-kéwan sampéyan sak suwéné kula jaga. Awit duwèké sampéyan mung setitik sak durungé kula teka, nanging saiki wis okèh banget, lan GUSTI wis mberkahi sampéyan sak suwéné kula ning kéné. Dadiné saiki apa kula bisa nyambut nggawé kanggo brayat kula déwé?” Semauré Laban: “Apa sing dadi penjalukmu marang aku?” Tembungé Yakub: “Sampéyan ora usah ngekèki apa-apa marang kula, kula saguh ngengon lan njaga wedus sampéyan kabèh menèh, yèn sampéyan nglilani tembungé kula iki: Dina iki kula bakal ngubengi wedus-wedus sampéyan kabèh, misahaké sangka wedus sing tutul-tutul lan blentong-blentong; wedus gèmbèl sing ireng, lan sing bléntong utawa tutul, iki dadia duwèké kula. Lan mbésuk kejujuranku bakal kétok, yèn sampéyan nitipriksa upah kula: Kabèh wedus sing ora tutul-tutul utawa blentong-blentong, lan wedus gèmbèl sing ora ireng, kuwi anggepen kula nyolong.” Semauré Laban: “Apik, tandangana omonganmu kuwi!” Dina kuwi uga Yakub terus misahaké wedus-wedusé lanang sing bléntong lan sing tutulen, lan sakkèhé wedus sing tutul-tutul lan blentong-blentong, sing ana putihé, lan tunggalé wedus gèmbèl sing ireng; terus pada dipasrahké marang anak-anaké supaya dijaga. Kejaba kuwi Laban netepaké panggonané Yakub leté mlaku telung dina. Yakub terus ngengon wedus-wedusé Laban sing kèri. Yakub terus njupuk pangé wit ringin, wit mandrah lan wit platan sing ijik teles, pada diklontoki kulité nganti kétok putihé dadi blentong-blentong. Kabèh pang sing wis diklontoki mau terus didèkèkké ing kalèné lan panggonan ngombé, sing mesti diparani karo wedus-wedusé yèn arep ngombé, dipernahaké ing ngarepé wedus. Wedus mau lumrahé seneng kawinan yèn arep ngombé. Yèn wedus-wedusé kuwi kawinan tyedak karo kabèh pang mau, anaké terus pada blentong-blentong, tutul-tutul lan lorèk-lorèk. Tyempé sing kaya mengkono mau terus didèwèkké, lan kumpulané wedus diadepaké marang sing blentong-blentong lan sing ireng ing antarané wedusé Laban. Mengkono enggoné ngréka nglumpukké kéwan-kéwan kanggo dèkné déwé, ora dityampur karo kumpulané wedusé Laban. Lan saben wedus sing rosa pada arep kawinan, Yakub terus ndèkèk pangé mau ing wadah ngombé ing ngarepé wedus mau, supaya pada kawinan ing ngarepé kabèh pang mau. Nanging yèn sing kawinan kuwi wedus sing ora rosa, ora didèkèki pangé, sak nalika wedus-wedusé sing ora rosa dadi pandumané Laban lan sing rosa dadi pandumané Yakub. Jalaran sangka kuwi bandané Yakub mundak tambah. Dèkné sugih banda, batur wadon lan lanang, unta lan kimar. Yakub krungu tembungé anak-anaké Laban sing lanang: “Yakub kuwi wis njupuki duwèké bapaku lan awit sangka tumindaké kuwi mau kasugihané mundak okèh.” Kejaba sangka kuwi Yakub ya nitèni praupané Laban, saiki wis béda karo mau-mauné. GUSTI terus ngetokké tembung marang Yakub: “Kowé muliha menyang negarané leluhurmu lan kulawargamu, Aku bakal nunggal karo kowé.” Yakub terus kongkonan nyeluk Rahèl lan Léa menyang ara-ara, panggonané wedus-wedusé. Terus pada diomongi mengkéné: Aku nitèni yèn praupané bapakmu marang aku wis ora kaya mau-mauné, nanging Gusti Allahé bapakku tansah nunggal karo aku. Kowé pada weruh déwé, yèn enggonku kerja marang bapakmu karo temen. Nanging bapakmu wis mblénjani aku lan ngowahi upahku nganti kaping sepuluh, nanging Gusti Allah ora nglilani bapakmu nggawé ala marang aku. Yèn ngomong: “Sing tutul dadia upahmu, sak pranakan kabèh terus pada manak tutul; lan yèn ngomong sing bléntong dadi upahmu, sak pranakan kabèh terus pada manak bléntong.” Mengkono Gusti njupuk bandané bapakmu lan dikèkké marang aku. Ing waktuné wedus pada kawinan, aku weruh sak njeruhné impèn, wedus lanang sing pada dadi lanangé kumpulan kuwi pada lorèng, tutul uga bléntong. Lan terus mulékaté Gusti ngetokké tembung marang aku sak njeruhné impèn mau: “Yakub!” Aku nyauri: “Kula Gusti.” Tembungé: “Kowé nyawanga lan delengen, yèn sakkèhé wedus lanang sing ngawini kumpulan wedus kuwi pada lorèng, tutul uga bléntong, awit Aku ngerti apa sing ditandangi Laban marang kowé. Aku iki Gusti Allah ing Bétel kaé; ing panggonan waktu kowé nglengani tugu watu lan janji marang Aku; saiki kowé tata-tataa! Lungaa sangka negara iki lan muliha menyang negarané sanak sedulurmu!” Léa lan Rahèl terus pada nyauri, tembungé: “Kita apa ijik pada nduwé panduman utawa warisan ing omahé bapak kita? Kita wis pada dianggep wong liya, awit wis pada didol, lan duwit kita ya dientèkké dèwèké. Nanging kabèh kasugihan sing dijukuk karo Gusti Allah sangka bapak kita, kuwi bagéan kita lan duwèké anak-anak kita. Mila sampéyan lakonana apa sing dipréntahké karo Gusti Allah marang sampéyan!” Yakub terus tata-tataa, anak-anaké lan bojoné pada ditunggangké unta. Uga kabèh bandané lan sembarang duwèké olèh-olèhé ing Padan-Aram kono digawa kabèh, menyang omahé Isak bapaké ing negara Kanaan. Waktu semono Laban ijik lunga nyukur wedusé, Rahèl terus nyolong retyané bapaké. Yakub ngakali Laban wong Aram, enggoné lunga tanpa pamit. Mengkono enggoné lunga karo nggawa sembarang duwèké kabèh, nyabrang kali Efrat mlakuné nuju pegunungan Giléad. Bareng telung dina Laban dikabari, yèn Yakub wis lunga. Terus ngajak sanak seduluré pada nututi Yakub. Sakwisé olèhé mlaku pitung dina, ketututan ing pegunungan Giléad. Nanging Gusti nekani Laban wong Aram sak njeruhné impèn, lan ngetokké tembung: “Kowé aja nyenèni apa-apa marang Yakub senajan mung sak tembung waé!” Waktu Laban wis bisa nututi Yakub, Yakub masang tarupé ing pegunungan; Laban karo sanak seduluré ya terus pada masang tarupé ing pegunungan Giléad. Laban terus ngomong marang Yakub: “Penggawé apa sing kok lakoni iki, kowé kok nglimpèkké aku lan ngejak anak-anakku kaya wong bandangan perang? Kenèng apa kowé lunga nglenes lan nglimpèkké aku, kenèng apa ora pamit marang aku, supaya aku bisa nguntapké kowé karo sukak-sukak nganggo menyanyi lan terbangan lan siter? Uga aku ora nganti bisa ngambungi putu-putuku lanang lan anak-anakku wadon. Tumindakmu mengkono kuwi ora apik. Aku iki bisa gawé memalamu, nanging Gusti Allahé bapakmu mau mbengi wis mréntahké aku: ‘Kowé aja nyenèni Yakub senajan mung sak ketyap waé.’ Wis saiki, yèn kowé pantyèn kudu lunga, awit sangka kangenmu marang omahé bapakmu, kenèng apa kowé nyolong retyaku?” Semauré Yakub marang Laban: “Awit kula wedi, awit pikir kula: aja-aja sampéyan bakal ngrebut anak-anakmu sangka tangan kula? Nanging sapa waé sing njukuk retya sampéyan, kuwi aja nganti urip menèh. Ing waktu sampéyan ngglédah kabèh barang kula, diseksènana sanak seduluré kita iki, duwèké sampéyan ing kula, kula lilani njupuk!” Awit Yakub ora weruh yèn sing nyolong retya kuwi Rahèl. Laban terus mlebu ing tarupé Yakub, tarupé Léa lan tarupé abdiné wadon loro-loroné, nanging retyané ora ana. Sangka tarupé Léa, terus mlebu ing tarupé Rahèl. Nanging Rahèl ngumpetké retya mau ing kantongé lapaké untané; lapak mau terus dilungguhi. Laban ngglédahi tarupé Rahèl kabèh, nanging ora nemokké retyané. Rahèl terus ngomong marang bapaké: “Bapak aja nganti nesu, yèn kula ora bisa ngadek ana ngarepé sampéyan, awit kula ijik éntuk kaya lumrahé wong wadon.” Senajan Laban ngglédahi karo njlimet, senajan mengkono retyané ora ketemu. Ing kono Yakub terus nesu lan ngelèh-ngelèhké marang Laban: “Kesalahan kula apa? Kula dosa apa, sampéyan ngoyak kula karo nesu mengkono? Sampéyan ngglédahi barang kita, apa sampéyan nemokké barang sangka omahé sampéyan? Saiki sampéyan lilani ing ngarepé sanak seduluré kula lan sanak seduluré sampéyan, supaya pada ngadili antarané kula karo sampéyan. Rong puluh taun enggèn kula mèlu sampéyan, wedus gèmbèl lan wedus sampéyan wédok ora ana sing nganti kluron, lan wedus gèmbèl sampéyan sing lanang ora naté kula pangan. Sing dipangan kéwan galak, ora kula omongké sampéyan, kula ijoli déwé; sing dityolong wong, senajana ing wantyi awan senajana ing wantyi wengi, sampéyan tempuhké marang kita. Ing wantyi awan kula kepanasan lan ing wantyi wengi kademen, lan kula kurang turu. Nganti rong puluh taun enggèn kula kerja, sing patbelas taun enggèn kula kerja kanggo anak sampéyan wadon loro, sing nem taun supaya olèh upahku njaga kewan, nanging upahku tansah sampéyan owah-owahi nganti kaping sepuluh. Yèn Gusti Allahé bapak kula, Gusti Allahé Abraham, lan sing diajèni bapak kula Isak ora nunggal kula, saiki sampéyan mesti ngongkon kula lunga karo nglentung; nanging Gusti Allah weruh kasangsarané lan ngrekasané kula, lan wis nibakké putusan mau mbengi.” Laban terus nyauri Yakub: “Wong wadon-wadon kuwi anakku lan botyah lanang-lanang kuwi putuku, uga kumpulané wedus kuwi ya duwèkku, malah sembarang sing kok deleng iki kabèh ya duwèkku; saiki aku bisa nindakké apa marang anak-anakku lan botyah-botyah sing dilairké kuwi? Saiki hayuk pada nggawé perjanjian, aku lan kowé, supaya kuwi dadia pepakon ing antarané aku lan kowé.” Yakub terus njupuk watu didekké dadi tugu. Sakwisé mengkono Yakub terus ngomong marang para seduluré: “Hayuk pada nglumpukké watu!” Terus pada njupuki watu digawé tumpukan, terus pada mangan ing sak tyedaké tumpukan mau. Laban ngarani tumpukan watu mau: Yegar-Sahaduta nanging Yakub ngarani: Galèd. Semauré Laban: “Tumpukan watu kuwi dadia seksi ing antarané aku lan kowé ing dina iki.” Mulané tumpukan kuwi dijenengké Galèd. Lan uga disebut: Mispah, awit semauré: “GUSTI muga njaga aku lan kowé, yèn kita wis pada pisahan. Yèn kowé nganti nglalèkké anak-anakku pada kewayuh, awas, senajan ora ana wong sing tyedak karo kita, Gusti sing dadi seksi ing antarané aku lan kowé.” Sak terusé semauré Laban marang Yakub mengkéné: “Wis iki tumpukan watu lan tugu sing kita deké ing aku lan kowé; tumpukan watu lan tugu iki dadia seksi, yèn aku ora bakal ngliwati tumpukan iki nemoni kowé, lan kowé ya ora bakal ngliwati tumpukan watu lan tugu iki marani aku, karo karep sing ala. Gusti Allahé Abraham lan Gusti Allahé Nahor lan Gusti Allahé dèkné, supaya gelem ngadek dadi rèkter ing antarané kita.” Yakub terus sumpah marang sing diajèni Isak bapaké. Uga Yakub masrahaké kurban sing dibelèh ing pegunungan kono, lan ngundang para sanak seduluré mangan bebarengan. Sakwisé pada mangan terus pada nginep ing pegunungan kono. Esuké ijik mruput Laban ngambungi putu-putuné anak-anaké wadon lan pada diberkahi; sakwisé mengkono terus budal mulih menyang panggonané. Yakub neruské mlakuné, terus dipetuk karo para mulékaté Gusti Allah. Bareng weruh mulékat mau, Yakub terus ngomong: “Iki suradaduné Gusti Allah.” Mulané panggonan kono mau dijenengké: Mahanaim. Sakwisé kuwi Yakub terus kongkonan wong mlaku ndisik nemoni Esau, kakangé, menyang negara Seir bawahé Edom. Pada diweling mengkéné: “Kowé pada ngomonga marang bendaraku Esau mengkéné: Tembungé abdi sampéyan Yakub: Kula wis dadi wong mantya ing panggonané Laban, tekané saiki. Lan menèh kula wis olèh sapi, kimar, uga wedus lan batur lanang wadon, malah saiki lantaran kongkonan iki perlu ngomongi marang bendara, supaya kula olèh kawelasan ana ngarepé sampéyan.” Sak baliné para kongkonan mau terus pada ngomong marang Yakub: “Kita wis nemoni marang kakangmu Esau, lan dèkné wis budal ditutké wong 400 perlu metuki sampéyan.” Ing kono Yakub wedi banget, lan atiné lara, mulané para baturé, wedus, sapiné lan untané terus dipratung dadi rong kumpulan. Mikiré: “Yèn Esau teka nyerang sing siji nganti kalah, kumpulan sing sijiné ijik bisa utyul.” Yakub terus ngomong: “Duh Gusti Allahé simbah Abraham lan Gusti Allahé bapak Isak, duh GUSTI, sing wis ngetokké tembung marang kula: Kowé muliha menyang negaramu marang sanak sedulurmu lan Aku bakal nggawé betyik marang kowé, kula iki blas ora pantes yèn nampa kabèh kawelasan katrésnan lan kasetian sing wis Gusti wènèhaké marang abdimu, mbiyèn kula nyabrang laut Yordan kula mung nggawa teken kula iki, nanging kula saiki wis nganti dadi rong kumpulan iki. Gusti utyulké kula sangka tangané kakang kula, sangka tangané Esau, awit kula wedi marang dèwèké, menawa tekané terus matèni kula uga para ibu lan anak-anaké. Gusti wis ngetokké tembung: ‘Aku mesti bakal nggawé betyik marang kowé lan turunanmu bakal Tak dadèkké kaya wediné segara sing ora kena diitung awit sangka akèhé.” Ing wengi kuwi Yakub nginep ing panggonan kono. Sakwisé mengkono terus njupuk sak bagéan olèh-olèhé digawé pisungsung marang Esau kakangé. Wedus wédok 200, wedus lanang 20, wedus gèmbèl wédok 200, sing lanang 20. Unta wédok sing ijik nusoni 30 uga anak-anaké, sapi wédok 40 lan sapi lanang 10, kimar wédok 20 lan kimar lanang 10. Kabèh mau dipasrahké abdiné supaya dijaga, saben sak rombongan déwé-déwé, karo pada diweling: “Kowé ndisiki mlakuku lan saben sak rombongan kudu dileti.” Sing mlaku ndisik diweling mengkéné: “Yèn Esau kakangku wis kepetuk karo kowé lan kowé ditakoni: Sapa bendaramu, lan kowé pada arep menyang ngendi? Lan banda sing kok giring iki duwèké sapa? Kowé terus ngomonga: Duwèké abdimu Yakub, iki dipasrahké kanggo ndara kula Esau, lan Yakub déwé ing mburiné kula.” Abdi sing kaping pindo lan kaping telu lan kabèh sing pada nggiring kumpulan mau ya pada diweling kaya mengkono uga, tembungé: “Kowé pada ngomonga marang bendaraku Esau kaya mengkono mau, yèn pada kepetuk dèkné. Lan ya pada ngomonga mengkéné: ‘Abdi sampéyan Yakub ana mburiné kula.” Awit mikiré mengkéné: Atiné tak leremké karo pisungsung sing ndisiki aku, sakwisé mengkono tak temoni, menawa aku ditampa karo apik. Dadi pisungsung mau dikèkké ndisik, nanging Yakub déwé sewengi ijik kèri nginep ing tarupé. Bareng mbengi Yakub tangi lan ngajak bojoné loro pisan, batur wadon loro-loroné lan anaké lanang sewelas terus disabrangké ing kali Yabok. Sakwisé kuwi pada disabrangké, sembarang duwèké kabèh. Nanging Yakub kèri déwé. Dadakan ana wong lanang sing nggelut Yakub nganti tekan ésuk byar. Bareng wong lanang mau rumangsa ora bisa ngalahké, terus ngantem pupuné Yakub, sak nalika pupuné kesléo sak njeruhné gelut mau. Wong lanang mau terus ngetokké tembung: “Wis, utyulna aku, awit wis ésuk byar!” Tembungé Yakub: “Panjenengan ora bakal kula tyulké, yèn durung ngekèki berkah marang kula.” Pitakoné wong lanang mau: “Jenengmu sapa?” Kula: “Yakub.” Wong lanang kuwi ngetokké tembung menèh: “Jenengmu sak terusé duduk Yakub menèh, nanging Israèl, awit kowé wis gelut nglawan Gusti Allah lan manungsa, nanging kowé menang.” Yakub terus ngomong: “Panjenengan kula suwun nyebut asmamu.” Nanging tembungé: “Kenèng apa kowé ndadak takon asmaku?” Yakub terus diberkahi ing kono. Panggonan kono mau dijenengaké Yakub Penièl, tembungé: “Aku wis weruh Gusti Allah adu-arep, nanging nyawaku ketulungan.” Waktu Yakub wis ngliwati Penièl, srengéngé njedul; dèkné mlakuné pintyang, awit pupuné kesléo. Ya kuwi jalarané wong Israèl nganti saiki ora mangan daging sing nutupi pupuné, awit Gusti wis ngantem pupuné Yakub, ing ototé tyetik pupuné. Yakub terus nyawang adoh lan terus weruh Esau teka ditutké wong 400. Yakub terus ngedum anak-anaké, sak bagéan dipasrahké marang Léa, sak bagéan marang Rahèl lan marang abdiné wadon loro-loroné. Baturé wadon loro lan anak-anaké dipernahaké ana ngarep, Léa lan para anaké ing mburiné, Rahèl lan Yosèf ing mburi déwé. Yakub déwé mlaku ing ngarepé lan sendeku ing lemah kaping pitu, nganti tekan ngarepé kakangé. Esau terus mlayoni lan Yakub dikekep, dirangkul guluné lan diambungi, loro-loroné pada nangis. Bareng Esau weruh para wong wadon lan botyah-botyah, terus takon: “Sing pada mèlu kowé kuwi sapa waé?” Semauré Yakub: “Iki anak-anak pawèhé Gusti Allah marang abdimu iki.” Sakwisé mengkono para batur wadon mau uga para anaké pada maju sujut. Léa lan anak-anaké ya maju lan sujut, terus Yosèf lan Rahèl pada nyedaki lan sujut. Esau terus takon: “Karepmu kepriyé kanggo golongan sing kepetuk aku mau?” Semauré: “Kuwi supaya kula olèh kawelasan sampéyan.” Nanging Esau ngomong menèh: “Adikku, aku wis ora kekurangan, duwèkmu tyekelen dadi duwèkmu déwé.” Yakub terus ngomong: “Aja ngono ta, yèn kula wis olèh kawelasan ana ngarepé sampéyan, gelema nampani pisungsung iki sangka tangan kula, awit bareng kula weruh praupan sampéyan, kula kaya waé weruh praupané Gusti Allah lan sampéyan gelem nampa kula. Mbok sampéyan gelem nampani pisungsung kula sing wis dipasrahké marang sampéyan iki, awit Gusti Allah nindakké kawelasan lan katrésnan marang kula, uga kula wis nduwèni samubarang.” Bareng didesek Esau gelem nampani. Semauré Esau: “Hayuk pada budal nerusaké mlaku, mlakumu bakal tak barengi.” Nanging Yakub nyauri Esau: “Sampéyan ngerti, yèn anak-anak kula ijik kurang kuwat, uga kula nggawa wedus lan sapi sing ijik nusoni, kuwi yèn dipeksa mlakuné sedina waé, mesti sak kumpulan bakal mati kabèh. Sampéyan gelema budal ndisiki kula, nanging kula bakal mlaku alon-alon manut mlakuné kéwan-kéwan ing ngarep kula, uga manut mlakuné anak-anak, nganti kula teka ing ngarepé sampéyan ing Seir.” Esau nyauri: “Yèn mengkono, apik kowé tak tinggali wong-wongku sing mèlu aku iki.” Nanging semauré Yakub: “Ora usah mengkono, kula wis tyukup olèh kawelasan ana ngarepé sampéyan iki.” Dadi Esau terus bali ing dina kuwi menyang negara Seir. Nanging Yakub terus budal menyang Sukot, ing kono nggawé omah, lan bandané digawèkké kandang, mulané panggonan kuwi dijenengké Sukot. Mlakuné Yakub sangka Padan-Aram tekan Sikem negara Kanaan karo slamet, terus ngedekké tarupé ing wétané kuta. Lemah setitik sing dideki tarupé kuwi olèhé tuku sangka para anaké Hamor, bapaké Sikem, karo rega 100 kesitah. Ing kono terus nggawé mesbèh dijenengaké: “Gusti Allahé Israèl kuwi Gusti Allah.” Dina anaké wadon Léa patutan sangka Yakub niliki botyah-botyah wadon ing negara kono. Bareng Sikem anaké Hamor, wong Hèwi, ratuné negara kono, weruh terus digawa mblayu lan dipeksa turu karo dirujak. Nanging Sikem banget kebimbangé marang Dina, anaké Yakub; lan gandrung banget marang botyah wadon mau, mulané tansah dibujuk karo tembung alus. Sikem terus ngomong marang bapaké Hamor, tembungé: “Botyah wadon kuwi sampéyan tembung dadi bojo kula.” Yakub wis krungu yèn Dina anaké kuwi wis dirusuhi Sikem. Nanging anaké lanang waktu ijik pada njaga kéwan-kéwané ing ara-ara, dadiné Yakub meneng waé ngentèni mulih. Hamor bapak Sikem, terus teka nemoni Yakub kepéngin rembukan. Waktu kuwi anak-anaké Yakub mulih sangka ara-ara, bareng krungu perkara kuwi banget lara atiné lan nesu banget, awit Sikem wis nindakké penggawé ala kanggo wong Israèl, awit ngrujak peksa marang anaké wadon Yakub; tyara mengkono kuwi ora apik. Hamor terus rembukan karo Yakub lan anak-anaké: “Anak kula Sikem kuwi banget anggèné gandrung marang anakmu, sampéyan kèkké supaya dadi bojoné, hayuk pada bésanan, anak wadonmu dikèkké marang kula, lan anak-anak kula wadon sampéyan jikuk mantu. Manggona bébas bareng karo kita, negara iki kebukak, ndlajahana negara iki karo sak senengmu, lan kula njaluk manggona tetep ing kéné.” Sikem terus ngetokké tembung marang bapaké lan kakang-kakangé Dina: “Kula njaluk olèh kawelasan ana ngarepé sampéyan, kula bakal ngekèki apa sing sampéyan jikuk. Senajan sampéyan ngarepké duwit tukon lan duwit kanggo kawin pira waé okèhé, bakal kula bayar manut sak karepé sampéyan, nanging botyahé wadon sampéyan kèkké dadi bojo kula.” Anak-anaké Yakub terus ngomong marang Sikem lan Hamor nganggo tembung ngapus, awit Dina seduluré wis dirusuhi Sikem, tembungé mengkéné: “Kula pada ora bisa nandangi sing kaya mengkono kuwi, ngekèkké adik wadon marang wong lanang sing ora sunat, awit kuwi salah sijiné isin gedé kanggo kita. Mung waé kita setuju penjaluké sampéyan, angger sampéyan pada nandangi kaya kita iki, kabèh wong lanang bangsamu pada disunati. Yèn wis mengkono, anak-anak kita wadon bakal kita kèkké marang bangsa sampéyan, lan kita pada bakal jikuk anak-anakmu wadon bangsa sampéyan; kita bakal manggon bareng karo sampéyan, pada dadi bangsa siji. Nanging yèn sampéyan ora gelem setuju tembung kita iki, lan ora gelem nandangi sunat, anak kita wadon bakal kita jikuk terus pada lunga sangka kéné.” Hamor lan Sikem anaké pada setuju usul mau. Wong enom mau terus nindakké mengkono, awit sangka senengé marang anaké Yakub, kejaba kuwi Sikem mau ing antarané brayaté sing diajèni déwé. Terus Hamor lan anaké Sikem terus pada lunga menyang ing gapurané kuta perlu mréntahké marang para wong kuta kono, mengkéné: “Wong-wong kuwi pada gelem rukunan karo kita, mulané pada manggon ing negara kéné lan ndlajahi karo sak senengmu; negara kéné iki tyukup jembar kanggo wong-wong kuwi! Kita pada bisa njupuk anak-anaké wadon dadi bojo kita, lan anak kita wadon pada kita wènèhaké mbrana. Nanging wong-wong mau enggoné pada gelem nuruti marang kita, supaya bisa manggon lan dadi bangsa siji, ya kuwi angger saben wong lanang ing antarané kita pada disunati, kaya wong-wong mau ya pada sunat. Banda kéwané, banda duwèké, uga sakkèhé kéwan-kéwané kuwi kabèh wis bakal dadi duwèké kita! Mung waé, apiké pada kita turuti sing dadi penjaluké kuwi, mesti bakal manggon tyampur karo kita.” Tembungé Hamor lan Sikem anaké mau disetujoni karo wong-wong kabèh sing pada teka nglumpuk ing gapurané kuta, terus kelakon saben wong lanang ing kuta kono sing diwasa pada disunati. Bareng telung dinané, wong-wong mau ijik ngrasakaké lara-larané, terus ditekani anaké Yakub loro, ya kuwi Siméon lan Lévi, kakangé Dina, pada nganggo pedang nyerang kuta mau karo rasa ora wedi lan matèni kabèh wong lanang. Uga Hamor lan Sikem ya dipatèni karo pedang, Dina dijukuk sangka omahé Sikem, terus digawa lunga. Sakwisé mengkono para anaké Yakub pada njukuki barang-barangé sing pada dipatèni mau, njukuki sembarangé kuta kono, awit seduluré dirusuhi. Wedus, sapi, kimaré uga samubarang sing ana njeruhné lan njabané kuta pada digawani, uga sakkèhé kasugihané, kabèh anaké lan wong wadon pada diukum, lan samubarang sing ana njeruh omahé ya dirampas kabèh. Ing kono Yakub ngomong marang Siméon lan Lévi: “Kowé kuwi pada gawé tyilakané aku, awit jenengku kok gawé bosok ing negara kéné, ing antarané bangsa Kanaan lan wong Fèris, wong-wong kita iki mung setitik; yèn wong-wong mau pada bebarengan nglawan kita, mesti aku bakal pada kalah lan dientèkké, ya aku uga brayatku kabèh.” Tembungé sing dinesoni: “Kenèng apa adik kula kok digarap kaya wong wadon lonté?” Gusti terus ngetokké tembung marang Yakub: “Tata-tataa lan lungaa menyang Bétel, manggona ing kono lan nggawéa mesbèh kanggo Gusti sing wis ngétok marang kowé, waktu kowé mblayu sangka ngarepé Esau kakangmu!” Yakub terus ngomongi brayaté lan wong sing mèlu dèkné kabèh: “Pada singkirna sakkèhé brahala ing tengahmu, sutyèkké uripmu lan salina sandangan! Hayuk pada tata-tataa lan budal menyang Bétel, ing kono aku arep nggawé mesbèh kanggo Gusti, sing wis nulungi aku ing dina kangèlanku, lan wis nunggal karo aku ing dalan sing tak lakoni.” Wong-wong terus masrahaké marang Yakub kabèh retya sing diduwèni, mengkono uga anting-anting ing kupingé, lan terus dipendem karo Yakub ing ngisoré wit gedé sak tyedaké Sikem kono. Sakwisé mengkono terus pada budal. Kuta-kuta ing sak ubengé kono pada didadèkké wedi karo Gusti Allah, dadiné pada ora ngoyak anak-anaké Yakub. Yakub terus tekan ing Lus ing negara Kanaan, ya kuwi Bétel; dèwèké lan sak kabèhé wong-wong sing pada mèlu; lan terus ngedekké mesbèh ing kono, lan panggonan kuwi dijenengaké El-Bètel, awit ing kono Gusti enggoné ngétokké Panjenengané piyambak marang dèwèké, waktu mblayu sangka ngarepé kakangé. Ing kono Debora sing ngemong Ribka ninggal ndonya, terus dikubur ing Bétel bawah ngisor ing sak ngisoré wit gedé, sing diarani: Wit Gedé Petangisan. Sak mulihé Yakub sangka Padan-Aram, Gusti ngétok menèh lan mberkahi. Tembungé Gusti marang Yakub mengkéné: “Jenengmu Yakub, wiwit saiki jenengmu ora Yakub menèh, nanging Israèl, kuwi dadia jenengmu.” Mengkono enggoné Gusti ngekèki jeneng dèkné Israèl. Lan diomongi menèh karo Gusti mengkéné: “Aku iki Gusti Allah sing Mahakwasa, kowé tambah-tambaha lan tangkar-tumangkara; siji bangsa, malah kumpulan bangsa-bangsa sing bakal dadi sangka kowé, lan bakal ana ratu-ratu sing asal-usulé sangka kowé. Uga negara sing wis Tak wènèhké marang Abraham lan marang Isak, kuwi Tak wènèhké marang kowé lan marang turunanmu.” Gusti terus ninggalké Yakub sangka panggonan enggoné ngetokké tembung mau. Yakub terus ngedekké tugu ing panggonan kono ya kuwi tugu watu lan masrahaké kurban ombèn lan ngesokké lenga ing sak nduwuré watu mau. Panggonan enggoné dèkné diomongi Gusti mau dijenengaké Yakub: “Bétel”. Sakwisé mengkono terus pada budal sangka Bétel. Bareng mlakuné tekan sak tyedaké Efrat, Rahèl nglairké bayi, enggoné nglairké anak kuwi rekasa banget. Bareng enggoné nglairké anak nganti rekasa kuwi, dukuné bayi terus ngomong: “Sampéyan aja wedi, awit sampéyan bakal nduwé anak lanang menèh.” Waktu sak durungé ninggal ndonya, awit pungkasané ninggal ndonya anaké mau dijenengaké Bèn-Oni, nanging bapaké njenengaké Bényamin. Mengkono enggoné Rahèl ninggal ndonya, terus dikubur ing pinggir dalan sing nuju nang Efrata, ya kuwi Bètléhèm. Yakub ngedekké tugu ing kuburané, ya kuwi tengerané kuburané Rahèl nganti sepréné. Sakwisé kuwi Israèl terus budal lan masang tarupé ing sabrangé Migdal-Eder. Waktu Israèl manggon ing kono, kelakon Rubèn tyampur turu karo Bilha, wayuhé bapaké, perkara kuwi dikrungu Israèl. Anak-anaké Israèl rolas. Anaké Léa ya kuwi Rubèn mbarepé Yakub, terus Siméon, Lévi, Yéhuda, Isakar lan Sébulon. Anaké Rahèl: Yosèf lan Bényamin. Anaké Bilha baturé wadon Rahèl: Dan lan Naftali. Anaké Silpa baturé wadon Léa: Gad lan Asyèra. Kuwi kabèh anaké lanang Yakub sing dilairké ing Padan-Aram. Yakub terus nemoni Isak, ana Mamré ing sak tyedaké Kiryat-Arba, ya kuwi Hébron, panggonan tarupé Abraham lan Isak enggoné pada dadi wong mantya. Umuré Isak nyandak 180 taun. Isak terus ninggal ndonya, terus dikumpulké karo para leluhuré; wis tuwa lan tentrem uripé, terus dikubur karo Esau lan Yakub. Iki turunané Esau, ya kuwi Edom. Esau kuwi golèk bojo wong wadon Kanaan, ya kuwi: Ada, anaké Elon wong Hèt lan Oholibama, anaké Ana, anaké Sibéon wong Hèwi, lan Basmat, anaké Ismaél adik Nébayot. Ada mau nglairké Elifas patutan sangka Esau, lan Basmat nglairké Rehuèl. Lan Oholibama nglairké Yeusy, Yaélam lan Korah. Ya kuwi para anaké Esau sing lairé ing negara Kanaan. Esau terus ngejak para bojoné, anak-anaké lanang lan wadon lan brayaté kabèh, bandané, kéwan-kéwan lan sembarang duwèké olèh-olèhé ing negara Kanaan, terus lunga menyang negara liyané pisah karo Yakub adiké. Awit banda duwèké kuwi okèh banget, njalari ora bisa tyampur panggonané, negara panggonané neneka kuwi ora nyukupi awit sangka okèhé ingon-ingoné. Dadiné Esau terus manggon ing pegunungan Seir; Esau kuwi Edom. Iki turunané Esau, leluhuré bangsa Edom ing pegunungan Seir. Iki jenengé para anaké Esau: Elifas, anaké Ada, bojoné Esau, Rehuèl anaké Basmat bojoné Esau. Anaké Elifas ya kuwi: Téman, Omar, Sefo, Gaetam lan Kénas. Timna kuwi wayuhé Elifas anaké Esau, kuwi nglairké Amalèk patutan karo Elifas. Kuwi mau putu-putuné Ada bojoné Esau. Para anaké Rehuèl ya kuwi: Nahat, Sérah, Syama lan Misa. Kuwi para putuné Basmat bojoné Esau. Iki para anaké Oholibama, bojoné Esau, anaké Ana anaké Sibéon; kuwi nglairké anak patutan karo Esau, ya kuwi: Yeusy, Yaélam lan Korah. Iki para penggedéné taler turunané Esau: Elifas anaké mbarep Esau nurunké penggedéné golongan Téman, golongan Omar, golongan Sefo lan golongan Kénas, Penggedéné golongan Korah, golongan Gaetam lan golongan Amalèk: kuwi para penggedéné golongan Elifas ing negara Edom, kuwi turunané Ada. Para turunané Rehuèl anaké Esau ya kuwi: penggedéné golongan Nahat, penggedéné golongan Sérah, penggedéné golongan Syama lan penggedéné golongan Misa. Kuwi para penggedéné golongan anaké Rehuèl ing negara Edom; kuwi mau turunané Basmat bojoné Esau. Iki para anaké Oholibama bojoné Esau: Penggedéné golongan Yeusy, penggedéné golongan Yaélam, penggedéné golongan Korah; kuwi kabèh para anaké Oholibama bojoné Esau anaké Ana. Kuwi mau turunané Esau, ya kuwi Edom lan kuwi para penggedéné golongan-golongané. Iki anak-anaké Seir wong Hori, wong negara kono: Lotan, Syobal, Sibéon lan Ana. Disyon, Eser lan Disyan, kuwi mau penggedéné golongan Hori, anaké Seir ing negara Edom. Anak-anaké Lotan ya kuwi Hori lan Héman, seduluré Lotan sing wadon ya kuwi Timna. Iki anak-anaké Syobal: Alwan, Manahat, Ebal, Syefo lan Oman. Anak-anaké Sibéon: Aya lan Ana. Ana kuwi sing nemu sumber banyu anget ing ara-ara samun, nalika angon kimaré Sibéon bapaké. Anaké Ana: Disyon lan Oholibama, anaké wadon Ana. Iki anak-anaké Disyon: Hemdan, Esyban, Yitran lan Keran. Iki para anaké Eser: Bilhan, Sawaan lan Akan. Iki para anaké Disyan: Us lan Diarani. Kuwi para penggedéné kumpulané wong Hori: penggedéné kumpulané Lotan, kumpulané Syobal, kumpulané Sibéon, kumpulané Ana, kumpulané Disyon, kumpulané Eser lan kumpulané Disyan. Kuwi mau para penggedéné kumpulané wong Hori miturut kumpulané ing negara Seir. Iki para ratu sing mréntah ing negara Edom, sak durungé negara Israèl ana ratuné. Ing negara Edom, sing ngratoni Béla anaké Béor, kutané diarani Dinhaba. Sakwisé Béla mati, sing nggentèni Yobab anaké Serah sangka Bosra. Sakwisé Yobab, sing nggentèni dadi ratu Husam sangka negara bangsa Téman. Sakwisé Husam, sing nggentèni dadi ratu Hadad anaké Bedad, sing merangi suradadu Midian ing bawah Moab, kutané diarani Awit. Sakwisé ratu Hadad, sing nggentèni dadi ratu Samla sangka Masréka. Sakwisé ratu Samla, sing nggentèni dadi ratu Saul sangka Réhobot ing pinggir kali. Sakwisé ratu Saul, sing nggentèni dadi ratu Baal-Hanan anaké Akbor. Sakwisé ratu Baal-Hanan anaké Akbor, sing nggentèni dadi ratu Hadar, kutané diarani Pahu lan bojoné jenengé Méhétabéèl anaké matréd anaké Mesahab. Iki jenengé para penggedéné turunané Esau manut kumpulané lan panggonané lan jenengé déwé-déwé; penggedéné kumpulané Timna, penggedéné kumpulané Alwa, penggedéné kumpulané Yetet, penggedéné kumpulané Oholibama, penggedéné kumpulané Ela, penggedéné golongan Pinom, penggedéné Kénas, penggedéné Tema, penggedéné Mibsar, penggedéné kumpulané Makdièl lan penggedéné kumpulané Iram. Ya kuwi para penggedéné kumpulané Edom manut panggonané ing negara duwèké déwé-déwé. Edom kuwi Esau, leluhuré bangsa Edom. Yakub manggon ing negara tilas panggonané bapaké sing dadi wong mantya, ya kuwi ing negara Kanaan. Iki lelakoné turunané Yakub. Yosèf waktu umur pitulas taun, dadi ijik nom, kulina angon wedus bebarengan karo sedulur-seduluré, anaké Bilha lan Silpa bojoné bapaké, lan Yosèf kuwi ngomongi marang bapaké bab penggawé alané para seduluré. Israèl enggoné trésna Yosèf ngungkuli para sedulur-seduluré liyané kabèh, awit Yosèf kuwi lairé waktu Yakub wis tuwa; lan Yosèf digawèkké jubah sing apik banget. Bareng sedulur-seduluré pada ngerti yèn bapaké enggoné trésna Yosèf ngungkuli karo liyané, nganti Yosèf disengiti lan ora gelem ngaruh-aruhi karo sumèh. Ing sakwijiné dina Yosèf ngimpi, impèné mau terus dityeritakké marang para sedulur-seduluré, nganti sedulur-seduluré saya mundak menèh sengité. Lan ngomong marang para seduluré: “Tyoba rungokna impèn sing tak impèkké iki: Aku lan kowé pada mbongkoki gandum ing kebon; bongkokanmu terus ngadek jejek, bongkokanmu terus pada teka ngubengi lan sujut nyembah marang bongkokanku.” Ing kono para seduluré pada ngomong: “Apa kowé kepéngin ngratoni kita?” Sak nalika saya mundak menèh sengité jalaran sangka impèné lan tembungé kuwi. Yosèf terus ngimpi menèh, kuwi ya dityeritakké marang para seduluré, tembungé: “Aku ngimpi menèh: Srengéngé, mbulan lan lintangé sewelas pada kétok sujut lan nyembah ana ngarepku.” Bareng bab iki dityeritakké marang bapaké lan para seduluré, nganti dinesoni karo bapaké: “Impèn apa ta impènmu kuwi? Mosok ta aku, ibumu lan para sedulurmu bakal pada sendeku ing bumi ing ngarepmu?” Sedulur-seduluré dadi pada serik marang Yosèf, nanging bapaké nyimpen perkara kuwi ing sak njeruhné atiné. Ing sakwijiné dina para seduluré pada angon kéwan-kéwané bapaké ing Sikem. Israèl terus ngomong marang Yosèf: “Kakang-kakangmu ijik pada angon kéwan-kéwan ana Sikem. Mulané kowé tak kongkon niliki mbrana!” Tembungé Yosèf: “Ya bapak.” Terus tembungé menèh: “Kowé mbranaa, tilikana kahanané sedulur-sedulurmu lan kahanané kéwan-kéwané, mengko aku kabarana!” Mengkono Yakub enggoné kongkonan Yosèf sangka bawah Hébron lan terus wis tekan ing Sikem. Bareng Yosèf ijik mlaku mbrana-mbréné ing ara-ara, terus kepetuk sakwijiné wong lanang sing ngaruh-aruhi: “Sampéyan nggolèki apa?” Semauré Yosèf: “Kula nggolèki sedulur-sedulur kula, sampéyan bisa ngomongi kula ing ngendi anggèné pada angon?” Semauré wong mau: “Wis pada lunga sangka kéné, awit kula krungu anggèné pada rembukan: Hayuk pada menyang Dotan.” Dadi Yosèf terus nyusul para seduluré, lan pada ketemu ing Dotan. Sangka kadohan Yosèf wis disawang tekané, sak durungé nyedak para seduluré mau pada rembukan golèk akal supaya bisa matèni Yosèf. Gunemané mengkéné: “Wis kaé matké, tukang ngimpi kita teka! Kuwi hayuk pada dipatèni lan dityemplungi ing salah sijiné sumur kuwi, terus mengko diomongké yèn dipangan kéwan galak; mengko kita bakal weruh kepriyé kedadiané impèné kuwi.” Bareng Rubèn krungu sing kaya mengkono, karepé arep nylametaké Yosèf sangka tangané para seduluré, semauré: “Aja nganti kita patèni ta!” Tembungé Rubèn: “Aja nganti ngutahké getih, dityemplungké sumur ing ara-ara samun kono waé! Mung aja kok kapak-kapakké!” Kuwi sakjané supaya bisa ngluwari Yosèf sangka tangané para seduluré lan dibalèké marang bapaké. Bareng Yosèf ijik waé tekan ing ngarepé para seduluré, terus diutyuli jubahé, ya jubah sing apik banget sing ijik dienggo kuwi. Terus digawa lan dityemplungi ing sumur. Sumur mau asat, ora ana banyuné. Sakwisé mengkono terus pada mangan kembulan. Bareng pada ndangak, weruh ing kadohan ana tukang dagang bangsa Ismaél sing teka sangka Giléad, untané pada momot bumbu-bumbu, balsem lan blendok kismis, arep digawa menyang negara Egipte. Lan Yéhuda ngomong marang para seduluré: “Untungé apa yèn kita matèni adik kita lan ndelikké getihé? Hayuk pada didol waé marang wong Ismaél kaé, nanging aja nganti kita apak-apakké, awit kuwi sedulur kita, kulit daging kita.” Seduluré pada setuju kabèh. Ing waktu ana tukang dagang Midian liwat, Yosèf dientaské sangka njeruh sumur, lan didol marang wong Ismaél, payu rong puluh sèkel slaka; Yosèf terus digawa menyang ing negara Egipte. Bareng Rubèn mbalèni sumur mau, Yosèf wis ora ing njeruh sumur, terus nyuwèk-nyuwèk sandangané. Terus mbalèni para seduluré, tembungé: “Botyahé wis ora ana, lah aku menyang ngendi paranku?” Sakwisé mengkono terus pada njikuk jubahé Yosèf lan mbelèh wedus, lan jubahé dityelupké ing getihé. Jubah sing apik banget mau dikirimké marang bapaké, karo diweling mengkéné: “Iki enggèn kula pada nemu. Bapak kula suwun nitik, iki apa jubahé anak sampéyan apa duduk?” Bareng Yakub mriksa jubah mau, terus ngomong: “Iki jubahé anakku, mesti anakku wis dipangan kéwan galak lan wis disempal-sempal.” Yakub terus nyuwèk-nyuwèk jubahé, lan nganggo salin kasusahan diubetké ing bangkèkané uga gawé petangisan nganti pirang-pirang dina, awit sangka anaké mau. Para anaké lanang lan wadon pada nglipur, nanging ora gelem dilipur, tembungé: “Ora! Aku tetep sedih, nganti aku wis medun nyusul anakku menyang ing panggonané wong mati.” Mengkono Yakub enggoné nangisi Yosèf anaké. Yosèf didol karo wong Midian mau menyang ing negara Egipte, marang Potifar, penggedéné Parao, penggedéné sing njaga ratu. Ing waktu semono Yéhuda lunga ninggal para seduluré lan mondok ing omahé wong Adulam, jenengé Hira. Ing kono Yéhuda weruh anaké wadon wong Kanaan jenengé Syua, kuwi terus diepèk bojo lan terus kumpul. Wong wadon mau nganti meteng lan nglairké anak lanang sing dijenengaké Er. Sakwisé bojoné mau terus nglairké anak lanang menèh dijenengaké Onan. Terus nglairké anak lanang sepisan engkas, anaké mau dijenengaké Selah. Enggoné nglairké mau waktu Yéhuda nalika ing Kesip. Sakwisé kuwi Yéhuda nggolèkké jodoné Er anaké mbarep, jenengé Tamar. Nanging Er mbarepé Yéhuda kuwi nandangi ala ing ngarepé GUSTI, mulané dipatèni karo GUSTI. Yéhuda terus ngomong marang Onan: “Kowé kumpula karo tilas bojoné kakangmu, kuwi pèken bojo, kowé dadia gantiné kakangmu, supaya kowé ngekèkana turunan kanggo kakangmu.” Nanging awit Onan ngerti yèn turunan mau ora bakal dadi duwèké déwé, mulané saben kumpul karo bojoné kakangé, wijiné dikutahké ing lemah, supaya aja nganti ngetokké turunan kanggo kakangé. Penggawé mengkono mau ora ndadèkké senengé GUSTI, mulané Onan uga dipatèni. Yéhuda terus ngomong marang Tamar mantuné: “Enggonmu dadi randa kuwi manggona ing omahé bapakmu waé, nganti anakku Selah wis gedé,” awit mikiré mengkéné: “Aja nganti mati kaya kakangé loro pisan.” Tamar terus lunga manggon ing omahé bapaké. Ora let suwé bojoné Yéhuda anaké Syua ninggal ndonya. Bareng Yéhuda wis rampung kasusahan, terus lunga menyang Timna nunggoni wong-wong sing pada nyukur wedus, bebarengan karo Hira kantyané wong Adulam. Tamar terus dikabari mengkéné: “Bapakmu maratuwa arep lunga menyang Timna perlu nyukur wedus.” Tamar terus salin sandangané randa, lan kudungan nganti brukut, terus mapan lungguh ing gapura Enaim ing dalan sing tekan nang Timna, awit weruh yèn Sela wis gedé, nanging ora diomah-omahké dadi bojoné Sela. Yéhuda bareng weruh Tamar mau, dikira wong wadon lonté, awit ing praupané dikudungi. Yéhuda terus marani wong wadon ing pinggir dalan mau karo ngomong: “Hajuk, kowé arep tak ejak turu!” Awit ora ngerti yèn wong wadon kuwi mantuné déwé. Tembungé Tamar: “Kula bakal sampéyan kèki apa, yèn kula sampéyan ejak mèlu turu?” Semauré: “Kowé bakal tak kirimi tyempé siji.” Tembungé Tamar: “Nanging kula sampéyan kèki tanda tyekelan, sak durungé sampéyan ngirimké sing sampéyan janjèkké kuwi.” Pitakoné Yéhuda: “Tanggungan apa sing kudu tak wènèhaké kowé?” Tembungé Tamar: “Tyap ségel sampéyan lan kalungmu uga teken ing tanganmu kuwi.” Kuwi ya terus diwènèhké, terus dityampuri turu, nganti meteng awit sangka Yéhuda. Sakwisé mengkono Tamar terus ngadek lan lunga, ngutyuli kudungé lan nganggo sandangan randa menèh. Yéhuda terus ngirimké tyempéné lantaran kantyané wong Adulam, digawé nebus barang tanggungan sangka tangané wong wadon mau, nanging ora ketemu. Terus takon marang wong sak tyedaké kono: “Wong wadon nakal sing sabené lungguh ana pinggir dalan menyang Enaim kéné kuwi, saiki ana ngendi?” Semauré sing ditakoni: “Kéné ora ana wong wadon nakal!” Wongé terus bali nemoni Yéhuda, semauré: “Wong wadon sing nakal ora ketemu, malah semauré wong-wong ing sak tyedaké kono: Kéné ora ana wong wadon nakal!” Yéhuda terus ngomong: “Ya wis bèn barangé tanggungan diepèk, angger ora gawé isinku waé! Tyempé iki nyatané wis tak kirimké, nanging kowé ora bisa nemokké wong wadon kuwi.” Sakwisé udakara telung sasi Yéhuda dikabari: “Tamar, anak mantuné sampéyan mlaku bédang, malah wis meteng sangka nglonté kuwi.” Yéhuda terus ngomong: “Wongé gawanen metu, supaya diobong!” Bareng digawa metu, wong wadon mau terus kongkonan wong omong marang maratuwané mengkéné: “Kula meteng kuwi karo wong lanang sing nduwé barang-barang iki.” Lan tembungé menèh: “Iki ta sampéyan préksa, sapa sing nduwé tyap ségel karo kalung lan teken iki?” Yéhuda ora pangling marang barang-barang kuwi, terus ngomong: “Duduk aku, nanging wong wadon kuwi sing bener, awit pantyèn ora tak olèhké anakku Sela.” Lan sak terusé wong wadon mau wis ora tau dituroni menèh. Bareng waktuné wis tekan enggoné nglairké anak, bayiné ing wetengé kuwi kembar. Lan sak njeruhné nglairké, kelakon bayiné salah siji ngetokké tangané, kuwi terus dityekel karo dukuné, tangané ditalèni nganggo bolah abang tuwa; dukuné terus ngomong: “Iki sing lair ndisik!” Nanging bareng tangané digèrèt mlebu menèh, terus seduluré sing lair, dukuné terus ngomong: “Pantyèn rosa tenan kowé, lan bisa ndisiki metu!” Mulané botyahé dijenengaké Pèrès. Sakwisé mengkono adiké sing tangané ana bolah abang tuwa mau lair; lan kuwi dijenengaké Serah. Yosèf digawa menyang negara Egipte, terus dituku karo Potifar, abdiné Parao, penggedé suradaduné wong Egipte, dituku sangka wong-wong Ismaél sing nggawa mrana. Nanging GUSTI nunggal karo Yosèf, nganti dadi wong sing tansah diberkahi ing sembarang penggawéané, lan dililani manggon ing omahé bendarané, wong Egipte mau. Bareng bendarané ngerti yèn GUSTI nunggal karo Yosèf, lan sembarang sing ditandangi dadi apik, terus Yosèf olèh kawelasané bendarané dadi peladèné. Malah nganti dipasrahi ngrumat omahé lan dipertyaya ngwasani sembarang duwèké kabèh. Wiwit waktu ngekèki pangwasa marang Yosèf ngrumat omahé lan sak rupané barang duwèké, GUSTI mberkahi omahé wong Egipte kuwi, awit sangka Yosèf, berkahé GUSTI kuwi rata ing sembarang duwèké kabèh, ing omahé, ing keboné. Sembarang duwèké kabèh dipasrahké marang pangwasané Yosèf, lan awit sangka dibantu karo Yosèf Potifar wis ora perlu ngatur apa-apa menèh kejaba mung sing dipangan dèwèké. Yosèf kuwi mlakuné betyik lan ngganteng rupané. Bareng wis rodok suwé, bojoné bendarané weruh Yosèf lan nduwé seneng, lan ngomong: “Hayuk, turu karo aku!” Nanging Yosèf ora gelem lan ngomong marang bendarané wadon: “Saiki bendara kula ora perlu ngatur apa ing njeruhné omahé iki menèh, lan kabèh duwèké wis dipasrahké ing tangan kula, malah ing njeruhné omahé iki ora ana sing ora dipasrahké marang kula, kejaba mung sampéyan déwé; awit sampéyan kuwi bojoné. Sing kaya ngono kula bakal nandangi ala gedé lan nggawé dosa marang Gusti Allah?” Lan senajan saben dina Yosèf tansah dirédoni, Yosèf ora nuruti sing dadi karepé kanggo turu lan nandangi ala karo dèkné. Ing sakwijiné dina kelakon Yosèf mlebu ing omahé arep nindakké penggawéan, nanging ing njeruh omahé kono pinuju ora ana wong siji-sijia. Nyonyahé terus nggondèli klambiné Yosèf lan ngomong: “Hajuk turu karo aku!” Nanging Yosèf ninggal klambiné ing tangané nyonyahé mau lan mlayu metu. Bareng nyonyahé ngerti yèn klambiné Yosèf ditinggal ing tangané lan wongé wis mlayu metu, terus mbengok-mbengok nyeluki wong-wong kabèh, lan diomongi: “Delengen! Wong Ibrani kuwi dilebokké ing panggonanku kéné supaya aku pada dienggo dolanan. Iki mau nyedaki aku, arep ngejak tyampur turu karo aku, nanging aku terus mbengok-mbengok sak rosaku. Bareng krungu aku mbengok banter banget, klambiné ditinggal ing kéné terus gelis-gelis mlayu metu.” Klambiné Yosèf kuwi disèlèhké ing sandingé nganti mulihé bojoné. Potifar ya dikèki kabar mengkono, tembungé: “Abdi wong Ibrani sing sampéyan lebokké mréné kuwi nemoni kula arep disembranani. Nanging bareng kula mbengok-mbengok, klambiné terus ditinggal ana sanding kula, lan terus mlayu metu.” Bareng bendarané krungu tembungé bojoné: “Mengkéné lan mengkono penggawéané abdi sampéyan marang kula,” nganti bendarané muntab nesuné. Yosèf terus dityekel karo bendarané lan dilebokké ing pakunjara, panggonan kanggo ngukum wong-wong sing salah marang ratu. Kaya mengkono enggoné Yosèf dikunjara. Nanging GUSTI nunggal karo Yosèf, dikèki kawelasan lan ndadèkké Yosèf nyenengké atiné penggedéné kunjara. Penggedéné pakunjara mau nganti masrahaké sakkèhé wong ukuman marang Yosèf, lan sakkèhé penggawéan sing kudu ditindakké ing kono, ya Yosèf sing ngurus. Penggedéné pakunjara wis ora nyampuri urusan apa-apa kanggo sembarang wis dipasrahké marang Yosèf, awit GUSTI nunggal karo Yosèf lan apa sing ditindakké kuwi diberkahi karo GUSTI. Sakwisé lelakon mau, juru ombèn lan juru panganan ratuné Egipte pada nggawé kliru marang ratu, ya kuwi ratu ing Egipte mau. Nganti banget nesuné Parao marang pegawéné kraton mau, marang juru ombèn lan juru panganan kuwi. Loro-loroné pada diukum ing omahé penggedéné suradadu ing tunggal pakunjara karo Yosèf. Penggedéné suradadu mau terus ngangkat Yosèf ngladèni wong paukuman loro mau. Kaya mengkono wong loro mau enggoné diukum nganti rodok suwé. Ing sakwijiné mbengi wong loro mau pada ngimpi, impèné déwé-déwé, ya kuwi juru ombèn lan juru panganan ratuné Egipte sing pada diukum ing pakunjara kono, enggoné ngimpi tunggal sewengi, lan tegesé impèn ya béda-béda. Waktu ésuké Yosèf teka mrana, terus weruh yèn loro-loroné ijik pada sedih atiné. Yosèf terus takon marang pegawéné Parao sing pada diukum tunggal sak pakunjara karo dèwèké ing omahé bendarané kuwi, tembungé: “Kenèng apa dina iki sampéyan kok pada kétok sedih ngono?” Semauré wong loro mau: “Awaké déwé pada ngimpi, nanging ora ana wong sing bisa nerangaké tegesé.” Tembungé Yosèf marang wong-wong mau: “Sing bisa nerangaké impèn kuwi mung Gusti Allah? Tyritakké, impèn kuwi marang kula!” Juru ombèn terus nyritakké impèné marang Yosèf, omongé: “Ing sak njeruhné impèn aku weruh wit anggur ana ngarepku. Wit anggur kuwi ana pangé telu, ijik waé enggoné semi, terus ya metu kembangé lan dompolané pada ngetokké woh sing mateng-mateng. Lan gelas ngombéné Parao ing tanganku, woh anggur mau terus tak jupuk lan tak peres ing gelas ngombéné Parao lan gelasé terus tak suguhké ing tangané Parao.” Tembungé Yosèf: “Tegesé impèn iki ngéné: Pangé telu kuwi telung dina, ing njeruhné telung dina kuwi Parao bakal ngluwari sampéyan, lan mbalèkké penggawéan sampéyan sing mbiyèn, nganti sampéyan bakal ngladèkké gelas ombèn marang Parao kaya mbiyèn, nalika sampéyan kerja dadi juru ombèn. Nanging, éling marang kula yèn sampéyan wis olèh kepénak, supaya gelem ngétokké matur kesuwunmu marang kula, karo tyara nyritakké perkara kula iki marang Parao, lan njaluk tulung supaya kula ditoké sangka omah iki. Awit kula iki dityolong ditawan ngono waé sangka negarané wong Ibrani, lan ing kéné kula ora naté nandangi apa-apa, sing njalari kula pantes dilebokké ing omah tutupan iki.” Juru tukang panganan bareng krungu yèn enggoné negesi apik, terus ngomong marang Yosèf: “Aku ya uga ngimpi, kétoké aku nyunggi tampah susun telu isi panganan. Tampah sing nduwur isi panganan werna-werna kanggo Parao, sing diolah tukang masak; nanging tampah sing tak sunggi mau isiné terus dipangani manuk.” Yosèf terus nyauri: “Mengkéné tegesé impèn iki! Tampah susun telu ya telung dina. Ing njeruhné telung dina iki Parao bakal ngunggahké sampéyan menyang panggonan sing duwur, sampéyan bakal digantung ing tyagak, lan manuk-manuk bakal mangan daging sampéyan.” Bareng telung dina, waktu dina lairé Parao, dèkné nganakké pésta kanggo para pegawéné, kabèh juru ombèn lan juru panganan pada diluhurké ing sak tengahé para abdi. Juru ombèn dibalèkaké pangkaté sing lawas, dadi kelakon masrahaké gelas ombèn marang tangané Parao menèh. Nanging juru panganan digantung, tyotyok kaya enggoné negeské Yosèf marang para juru mau. Nanging juru ombèn kuwi ora kèlingan marang Yosèf, nanging lali. Sakwisé let rong taun, Parao ngimpi, kétoké dèkné kaya ngadek ing pinggiré kali Nil. Terus ana sapi pitu pada mentas sangka kali, kétoké apik lan awaké lemu-lemu; terus pada nyenggut suket ing pinggiré kali kono. Sakwisé mengkono terus ana sapi liyané pitu, pada mentas sangka kali Nil kuwi, kétoké èlèk lan awaké kuru-kuru, terus pada mapan ing sandingé sapi-sapi sing ndisik mau ing pinggiré kali. Sapi-sapi sing èlèk rupané lan kuru-kuru awaké mau terus pada mangan sapi-sapi sing apik lan lemu-lemu mau. Ing kono Parao terus tangi. Sakwisé kuwi terus turu menèh, terus ngimpi sing kaping pindoné. Ana gagang gandum pitu tukul sangka damèn siji, pada aos-aos lan apik-apik rupané. Nanging ora let suwé ana gagang gandum pitu tukul, kuru-kuru lan alum awit sangka angin wétan. Wit sing kuru mau terus pada nguntal wit sing mentes lan apik. Parao terus tangi, ngerti yèn kabèh mau mung ngimpi. Bareng wantyi ésuk atiné judek, terus kongkonan nyeluk para tukang sihir lan para wong pinter sak tanah Egipte, kuwi terus pada diomongi bab ngimpiné, nanging siji waé ora ana sing bisa nerangaké tegesé. Ing kono juru ombèn terus ngomong marang Parao, tembungé: “Ing dina iki kula kèlingan kesalahan kula mbiyèn. Waktu kuwi Ndara Parao nesu marang para abdi, nganti kula diukum ing omahé penggedéné suradadu bareng karo juru panganan. Ing salah sijiné wengi kula wong loro ngimpi, ya kula lan juru panganan; impèn lan tegesé déwé-déwé. Ing kono kula bareng karo wong nom-noman bangsa Ibrani, baturé penggedéné suradadu mau; kula wong loro nyeritakké impèné, terus pada didunungké tegesé impèn mau déwé-déwé. Lan kedadiané tyotyok kaya anggèné ngekèki tegesé, kula dibalèké menyang penggawéan mbiyèn, lan juru mangan digantung.” Parao terus kongkonan nyeluk Yosèf, terus gelis-gelis ditokké sangka paukuman, terus rambuté dityukur lan salin sandangan, terus ngadep ing ngarepé Parao. Parao terus ngetokké tembung marang Yosèf: “Aku ngimpi, nanging ora ana wong siji-sijia sing bisa ngekèki katerangan bab tegesé, nanging aku krungu bab kowé, enggonmu mung krungu impèné waé kowé terus bisa njelaské tegesé.” Yosèf terus ngomong: “kuwi duduk kula, Gusti Allah sing bakal ngekèki kabar bab katentreman marang Parao.” Tembungé Parao marang Yosèf: “Sak njeruhné ngimpi aku ngadek ing pinggiré kali Nil; terus ana sapi pitu mentas sangka kali mau, awaké lemu-lemu lan apik-apik rupané, terus pada nyenggut suket ing pinggir kali kono. Sakwisé mengkono terus ana sapi pitu liyané mentas, kabèh kuru-kuru lan èlèk rupané, ing sak tanah Egipte aku durung tau tumun sapi sing èlèké kaya mengkono kuwi. Nanging sapi sing kuru lan èlèk kuwi terus pada mangan sapi lemu sing ndisik mau. Sakwisé sapi-sapi mau mlebu ing wetengé, ya ora ketara yèn wis klebon, kétoké ijik pada waé kaya mauné, ing kono aku terus nglilir. Sak terusé ing sak njeruhné ngimpiku aku weruh, ana gagang gandum pitu tukul sangka damèn siji, pada mentes-mentes lan apik rupané. Terus ana gagang gandum pitu sing garing, kuru-kuru lan alum awit angin wétan. Nanging gagang gandum sing garing mau terus pada nguntal gagang gandum sing mentes-mentes mau. Perkara iki wis tak tyritakké marang para wong pinter, nanging siji waé ora ana sing bisa nerangké tegesé marang aku.” Yosèf terus ngomong marang Parao: “Ngimpiné sampéyan loro kuwi tegesé pada. Gusti ngekèki weruh marang sampéyan Parao, apa sing bakal ditindak-Ké. Tegesé sapi pitu sing apik kuwi nggambarké pitung taun, lan gagang gandum pitu sing apik kuwi ya uga pitung taun; ngimpiné loro kuwi pada. Lan sapi pitu sing kuru lan èlèk sing pada mentas kèri, nggambarké ya pitung taun, lan gagang gandum pitu sing gabuk lan alum awit angin wétan kuwi, nggambarké bakal ana pailan pitung taun. Kaya tembung kula marang Parao iki, Gusti wis ngétokké marang Parao apa sing bakal kelakon. Mangertènana, ndara Parao, pitung taun sing bakal kelakon iki bakal murah pangan sing lubèr-lubèr ing negara Egipte. Nanging sakwisé kuwi bakal ana pailan pitung taun suwéné, ing kono wong-wong Egipte wis pada lali bab kalubèrané sing wis, awit pailan iki bakal nggawé rusaké negara iki. Kalubèrané sing kepungkur wis ora kétok tilasé ing negara iki, awit sangka pailan sing nyusul mau luwih abot banget. Malah ngimpiné mau dibalèni nganti kaping pindo kuwi kanggo Parao tegesé: yèn perkara kuwi wis dadi putusané Gusti Allah, lan Gusti mesti gelis bakal nindakké. Awit sangka kuwi, bapak Parao, ngangkata salah sijiné wong sing pinter lan wityaksana, kongkonen ngwasani sak tanah Egipte. Kejaba kuwi Parao uga nandangi mengkéné: ngangkati para tukang mriksa ing negara kéné, lan gelem njupuk sak prolimané pametuné tanah sak suwéné mangsa murah pangan pitung taun iki. Pada kongkonen nglumpukké sak wernané pangan sak njeruhné taun-taun apik sing bakal kelakon iki, lan gandum sing dadi duwèké Parao, disimpen ing kuta-kuta kanggo tandon pangan. Karo mengkono kabèh pangan terus dadi tandon kanggo keperluané negara sak suwéné pailan pitung taun sing bakal kelakon ing negara Egipte, supaya negara iki aja nganti rusak awit anané pailan kuwi.” Rembukan sing mengkono kuwi disetujoni karo Parao uga sakkèhé para pegawéné. Parao terus ngomong marang para pegawéné: “Apa ya kita bisa nemu wong sing kanggonan Rohé Gusti Allah kaya wong iki?” Parao terus ngomong marang Yosèf: “Awit Gusti wis ngekèki kaweruh marang kowé, dadi ora ana wong sing pinter lan wityaksana kaya kowé. Mulané kowé nguwasanana kratonku, lan sakkèhé para rayatku kabèh kudu manut marang préntahmu, mung damparku iki waé enggonku ngungkuli kowé.” Uga menèh tembungé Parao marang Yosèf: “Kowé tak angkat dadi sing ngwasani sak negara Egipte kabèh.” Parao terus nglolos ali-ali ségel sangka tangané terus dienggokké ing drijiné Yosèf, lan dienggokké sandangan mori alus lan guluné dikalungi kalung emas. Uga ditunggangké ing kréta tumpakané déwé sing nomer loro, lan ing ngarepé ana sing surak: “Hurmat!” Mengkono enggoné Yosèf diangkat karo Parao dadi sing ngwasani sak negara Egipte kabèh. Parao terus ngomong marang Yosèf: “Aku iki Parao, nanging ing sak negara Egipte kéné ora kena ana wong nandangi apa-apa, kejaba sangka setujumu.” Yosèf terus dikèki jeneng: Safnat-Paanéak lan dikèki Asnat anaké wadon Potifera, imam ing On, dadi bojoné. Kaya mengkono Yosèf terus wiwit ngwasani sak negara Egipte kabèh. Yosèf umuré telung puluh taun waktu ngadep ing ngarepé Parao ratu ing Egipte mau. Yosèf terus mundur sangka ngarepé Parao lunga ndlajahi sak negara Egipte kabèh. Sak suwéné pitung taun waktuné murah pangan kuwi pametuné bumi nganti tumpuk-undung, Yosèf terus nglumpukké sak rupané pangan sak njeruhné pitung taun sing lubèr kuwi, lan pangan kuwi disimpen ing kuta-kuta; saben kuta dienggo nyimpen pangan pametuné panggonané wong déwé-déwé. Kaya mengkono Yosèf enggoné nyimpen pangan tyatyahé nganti kaya wediné segara saking akèhé, olèhé ngitung nganti mandek, awit wis ora kena diitung menèh. Sak durungé tekan waktu pailan, Yosèf wis dikèki anak loro patutan sangka Asnat anaké Potifera, imam ing On. Terus Yosèf ngekèki jeneng marang anaké sing mbarep: Manasé, awit tembungé: “Gusti Allah wis ndadèkké aku lali marang sak rupané kasusahanku lan brayaté bapaku.” Lan sing nomer loro kuwi dikèki jeneng: Efraim, awit tembungé: “Gusti wis ngekèki anak marang aku ing negara kasangsaranku.” Bareng wis kelakon pitung taun waktuné murah pangan ing negara Egipte, terus wiwit waktu pailan pitung taun suwéné, kaya sing wis diomongké karo Yosèf; terus kabèh negara pada ngalami patyeklik, mung negara Egipte ana pangan. Bareng wong sak negara Egipte pada kekurangan pangan, lan rayat pada sambat njaluk pangan marang Parao, Parao terus ngomongi marang wong Egipte kabèh: “Pada nang enggoné Yosèf, nglakonana apa sing dipréntahké marang kowé!” Pailan kuwi rata ing sak jagat kabèh; Yosèf terus mbukak sakkèhé lumbung-lumbung lan ngedol gandum marang wong Egipte, awit negara Egipte kuwi mundak banget enggoné ngalami pailan. Uga menèh wong sangka ngendi-endi ya pada ngadep ing ngarepé Yosèf ing negara Egipte perlu tuku gandum, awit sak jagat kabèh ngalami pailan gedé banget. Bareng Yakub krungu kabaré yèn ing negara Egipte ana gandum, terus ngomong marang para anaké: “Kenèng apa kowé kok pada pandeng-pandengan waé?” Uga menèh tembungé: “Aku krungu kabaré yèn Egipte nduwé gandum, mbok kowé pada mbrana, tukua gandum kanggo kita, supaya kita pada bisa tetep urip, aja nganti mati.” Seduluré Yosèf sepuluh terus pada budal menyang Egipte tuku gandum. Nanging Yakub ora nglilani Bényamin, adiké Yosèf, mèlu para seduluré, awit nduwé pikiran: “Menawa mengko nemu alangan.” Dadi ing antarané wong-wong sing pada tuku gandum mau uga para anaké Israèl, awit negara Kanaan uga ngalami pailan. Waktu kuwi Yosèf wis dadi wong kwasa ing negara kono, lan ya dèkné kuwi sing ngedol gandum marang rayat ing kono kabèh. Dadi nalika para seduluré Yosèf teka, ya kudu nemoni ing ngarepé karo sendeku ing bumi. Bareng Yosèf ngerti para seduluré, ora pangling, nanging Terus Yosèf étok-étok ora kenal, malah disentak lan diomongi: “Kowé kabèh kuwi sangka ngendi?” Tembungé sing dityeluk: “Sangka negara Kanaan, arep tuku gandum.” Pantyèn Yosèf ora pangling marang para seduluré, nanging para seduluré pada pangling marang dèkné. Yosèf terus kèlingan marang impèné bab para seduluré. Banjur ngomong menèh “Kowé kuwi mesti penitik, tekamu mréné arep ndelok-ndelok ngendi panggonan sing ora dijaga.” Tembungé para seduluré: “Ora ndara! Teka kula iki mung arep tuku gandum. Kita iki pada tunggal bapak, pada wong temen, abdimu iki duduk penitik.” Nanging tembungé Yosèf marang para seduluré: “Ora! Tekamu mréné mesti arep nliti negara kéné iki endi sing ora dijaga.” Tembungé para seduluré: “Abdi-abdimu iki tunggalé rolas lanang kabèh, pada tunggal bapak ing negara Kanaan, nanging sing ragil saiki kèri karo bapak, lan sing sijiné wis ora ana menèh.” Ing kono Yosèf ngomong menèh: “Wis tyukup; kaya sing wis aku ngomong mau, kowé kuwi penitik. Ing bab perkara iki kowé kudu dipriksa, kanggo uripé Parao, kowé mesti bakal ora bisa pada lunga sangka kéné, yèn sedulurmu ragil kuwi ora teka mréné. Salah siji tunggalmu kongkonen marani adikmu, liyané kèri ing kéné, diukum; nganti tembungmu bakal ketitik, apa kowé pantyèn temen; yèn ora, kanggo uripé Parao, mesti kowé kuwi pada pantyèn penitik.” Para seduluré Yosèf kabèh pada bebarengan dilebokké ing pakunjara telung dina suwéné. Bareng tekan telung dina Terus Yosèf ngomong marang para seduluré: “Kowé pada nglakonana mengkéné, supaya bisa tetep urip, aku ngabekti marang Gusti. Yèn kowé pantyèn wong temen, salah sijiné tunggalmu bèn kèri ing pakunjara kéné, nanging liyané muliha, nggawaa gandum kanggo ngleremké ngelihé brayatmu! Nanging adikmu sing ragil kuwi gawanen mréné ing ngarepku, supaya omonganmu kuwi ketitik yèn bener lan kowé bakal ora diukum pati.” Para seduluré terus pada rembukan: “Iki nyata wohé dosa kita marang adik kita, kita wis pada kèlingan ta, nalika sesek atiné lan sambat njaluk melas marang kita, nanging kita pada ora ngrèwès, awit kuwi kita pada ngalami sesek ati lan kangèlan iki.” Rubèn terus nyauri: “Mbiyèn kowé wis tak omongi, aja nggawé dosa marang botyah kuwi, nanging kowé pada ora ngrungokké. Saiki getihé njaluk mbales marang kita.” Ing sak njeruhné pada rembukan mau ora weruh yèn Yosèf ya ngerti, awit rembukané nganggokké juru-basa. Yosèf terus ninggalké para seduluré, terus nangis; sakwisé kuwi terus mulih lan ngomongi menèh karo para seduluré. Siméon terus dityekel sangka seduluré lan dibanda ing ngarepé seduluré kabèh. Sakwisé kuwi Yosèf terus ngongkon, karungé pada diisèni gandum lan duwité supaya dibalèkaké, ing karungé déwé-déwé, lan menèh supaya pada dikèki sangu kanggo mulihé. Gandumé terus dimotké ing kimaré, terus pada budal sangka kono. Bareng salah siji mbukak karungé arep makani kimaré, terus weruh duwité ing njeruh karungé temumpang ing nduwur gandum. Lan ngomong marang para seduluré: “Duwitku dibalèkaké, delengen, ing njeruh karungku!” Ing kono kabèh pada entèk atiné, pada pandeng-pandengan lan dek-dekkan lan ngomong: “Apa menèh sing ditibakké Gusti marang kita iki?” Bareng wis tekan Kanaan ing omahé Yakub, bapaké, terus pada tyrita kabèh apa sing wis dialami, tembungé: Wong gedé sing ngwasani negara kana kuwi, anggèné ngomongi kula karo nyentak-nyentak, kula pada didakwa dadi penitik negarané. Nanging kula terus pada ngomong: Kula iki wong temen, duduk penitik, kula seduluré mauné kabèh rolas pada tunggal bapak, siji wis ora ana, sing siji ragil kèri ana omahé bapak kula ing negara Kanaan. Wongé sing ngwasani negara kana terus ngomong menèh: Enggonku weruh yèn kowé pada wong temen kuwi tandané mengkéné: Salah sijiné sedulurmu kèria kéné, liyané muliha karo nggawa gandum kanggo ngleremké ngelihé brayatmu. Adikmu sing ragil gawanen mréné, dadi aku bakal weruh yèn kowé tenan wong temen, duduk penitik, terus sedulurmu mau bakal tak balèkké menèh marang kowé, lan kowé bakal pada dililani ndlajahi negara kéné. Bareng karungé pada disuntaki. Déwé-déwé nemu kantongé duwit ing karungé; bareng pada weruh buntelan duwit mau, bapaké lan kabèh anak-anaké pada dek-dekkan. Yakub, bapaké terus ngomong marang para anaké: Kowé kuwi pada njalari ilangé anak-anakku. Yosèf wis ora ana, Siméon semono uga, saiki Bényamin arep kok gawa; aku sing nanggung kuwi kabèh! Rubèn terus ngomong marang bapaké: “Anak kula lanang loro olèh kok patèni yèn dèwèké ora kula balèkké marang bapak. Kula njaluk dipasrahké marang kula, mengko kula sing bakal mbalèkké marang bapak.” Nanging semauré Yakub: “Anakku mesti ora bakal mèlu kowé mbrana, awit kakangé wis mati, adiké kari ijèn, yèn mengko tyilaka ing ndalan, dadiné kowé sing njalari aku, sing wis tuwa iki medun menyang ing panggonané wong mati awit sangka susah.” Nanging pailan ing negara kono mundak ngidap-idapi. Bareng gandum olèhé tuku para anaké sangka Egipte wis entèk dipangan, bapaké terus ngomong: “Pada lunga menèh tuku gandum setitik kanggo kita!” Yéhuda terus ngomong: “Wong gedé kuwi meling tenanan: kowé aja nganti ngétok mréné menèh, yèn ora karo adikmu! Dadiné yèn bapak nglilani adik kula budal bareng kula, kula pada bakal budal tuku gandum kanggo bapak. Nanging yèn bapak ora nglilani mèlu, kita ora bakal budal, awit wong gedé kuwi préntahé marang kula: kowé aja nganti mréné menèh, yèn adikmu ora kok ejak bareng.” Israèl terus ngomong: “Kenèng apa kowé nganti pada gawé susahé atiku, ndadak ngomongké marang penggedéné mau, yèn kowé ijik pada nduwé adik menèh?” Tembungé para anaké: “Penggedé kuwi ndedes-ndedes marang kita uga nakokké marang sanak sedulur kita kabèh: Apa bapakmu ijik urip? Apa kowé ijik nduwé adik? Kula terus pada ngomong sing sak beneré. Kepriyé kula ngerti ing ngendi, yèn bakal ana pitakonan: Adikmu kuwi gawanen mréné!” Yéhuda terus ngomong marang Israèl, bapaké: “Botyah kuwi mbok dililani budal bareng karo kula, yèn mengkono kita bakal tata-tataa lan gelis budal, supaya kita pada tetep urip, aja nganti pada ngalami mati, ya kula, ya bapak, semono uga anak-anak kula. Kula sing nanggung Adikku, bapak njaluka tanggungan marang kula, yèn nganti ora kula balèkké marang bapak, lan ngadepké ing ngarepé bapak; kula sing nanggung dosa marang bapak ing sak lawasé. Yèn kita ora mbulet-mbulet ngono, mesti kita wis pada mulih kaping loro.” Ing kono tembungé bapaké marang para anak: “Ya wis ta, yèn mengkono, kowé pada nglakonana mengkéné: Golèka pametuné negara kéné sing apik déwé, adahana ing karungmu, gawénen pisungsung marang penggedéné Egipte mau, kayata: Bumbu setitik, wangi-wangian lan blendok kismis, kemiri-noto lan woh ketèpèng. Lan nggawaa duwit tikel, duwit sing wis dibalèkaké ing njeruh karungmu mbiyèn kuwi gawanen mbrana menèh, mbok menawa kliru. Adikmu jaken, terus gelis pada lungaa, balia ing ngarepé penggedéné kuwi! Gusti Allah Sing Mahakwasa supaya gelem nggawé melas atiné penggedéné mau supaya kowé pada olèh kawelasan, lan supaya nglilani sedulurmu sijiné karo Bényamin pada mulih bareng. Nanging kanggo aku iki, yèn meksa kudu kélangan anak-anakku, ya wis bèn kélangan.” Para anaké terus nglumpukké pisungsung lan nggawa duwit tikel loro, Bényamin diajak; sakwisé tata-tataa terus pada budal menyang Egipte, pada ngadep ing ngarepé Yosèf. Bareng Yosèf weruh Bényamin ing sak tengahé para seduluré, terus ngongkon marang sing ngwasani omahé: “Wong-wong kuwi pada tuntunen mlebu menyang ing omah, mbelèha kéwan, terus tyepakna, awit wong-wong kuwi mengko awan bakal pada mangan bareng karo aku.” Abdi mau terus nglakoni kaya sing dadi préntah Yosèf, lan para seduluré mau pada diajak mlebu menyang ing omahé. Ing kono kabèh pada rumangsa wedi, awit pada diajak mlebu menyang ing omahé Yosèf, enggoné rembukan mengkéné: “Enggonku pada digawa mlebu mréné iki, awit sangka duwit sing dibalèké ing karungku dèk mbiyèn kaé, karepé aku arep dityekel didadèkké batur lan kimarku dijikuk.” Mulané pada nyedaki marang sing ngwasani omahé Yosèf, lan ngomong ana ngarep lawang omahé, tembungé: “Kula nyuwun amit ndara, kala mbiyèn wis pada mréné tuku pangan, bareng kula mulih teka ing pondokan pada mbukak karungé, lah duwité déwé-déwé ditemokké ing karung temumpang ana nduwur lan ora kélong; saiki duwit kuwi kula gawa mréné menèh. Karo menèh kula pada nggawa duwit liyané digawé tuku; kula pada ora ngerti sapa sing nglebokké duwit kula ing karung mau.” Semauré abdi mau: “Kula njaluk dipénaké waé, aja wedi! Gusti Allah sampéyan lan Gusti Allahé bapakmu sing ngolèhké banda sing kependem ing karung sampéyan; duwit sampéyan wis kula tampani.” Sakwisé mengkono Siméon terus dietokké lan digawa mrana ketemu karo para seduluré. Bareng wis diajak mlebu menyang ing omahé Yosèf, terus diwènèhi banyu, supaya pada ngisuhi sikilé; uga kimaré ya pada dipakani. Terus pada nyawiské olèh-olèhé, karo ngentèni mulihé Yosèf ing wantyi awan; awit wis pada ngerti yèn bakal pada mangan ana kono. Sak mulihé Yosèf, terus dipasrahké pisungsung sing digawa, digawa mlebu menyang ing omahé, lan pada sendeku ing bumi ing ngarepé. Terus pada ditakoni bab keslametané lan tembungé: “Bapakmu sing wis tuwa sing kok tyritakké mbiyèn kuwi apa slamet? Apa dèwèké ijik urip?” Tembungé para seduluré: “Abdimu bapak kula slamet, ijik urip.” Terus pada nyembah lan sujut. Yosèf bareng weruh Bényamin adiké, tunggal ibu, terus ngomong: “Apa kuwi adikmu sing ragil, sing kok tyritakké marang aku mbiyèn?” Lan ngomong menèh: “Gusti Allah muga ngekèki berkah lan kawelasan marang kowé anakku.” Yosèf dadakan ninggalké panggonan kono, awit atiné ngeres lan keranta-ranta sangka kangené marang adiké, terus golèk panggonan kanggo nangis, terus mlebu ing sentong, nangis ing kono. Sakwisé terus raup lan metu, ngempet atiné lan ngomong: “Pada ladènana mangan!” Panganan terus diladèkaké, Yosèf disuguhi déwé, para seduluré déwé, lan wong Egipte sing pada mèlu mangan ya déwé, awit wong Egipte kuwi ora kena mangan bebarengan karo wong Ibrani, perkara mengkono klebu sing njijiki kanggo wong Egipte. Lungguhé para seduluré kuwi ing ngarepé Yosèf wiwit sing mbarep tekan sing ragil, banjur para seduluré pada pandeng-pandengan karo nggumun. Yosèf terus ngongkon ngekèki panganan sangka méjané marang para seduluré, nanging sing dadi bagéané Bényamin tikel lima tenimbangané liyané. Uga pada ngombé lan seneng-seneng bareng karo Yosèf. Sakwisé mengkono Yosèf terus ngongkon marang sing ngwasani omahé, tembungé: “Karungé wong-wong kuwi isènana gandum sak kuwaté enggoné nggawa, lan duwité siji-sijiné dèlèhna ing njeruh karungé tumpangna ing duwuré. Lan tuwungku, tuwung slaka kuwi dèlèhna ing njeruh karungé sing ragil tumpangna ing nduwur kabèh duwit sing digawé tuku gandum.” Abdi mau ya terus nglakoni apa préntahé Yosèf. Esuké bareng wis padang, para seduluré Yosèf dililani budal uga kimar-kimaré. Nanging tekan sak njabané kuta, durung adoh, Terus Yosèf ngongkon marang abdi sing ngwasani omahé: “Gelis, wong-wong mau oyaken, yèn wis ketyekel pada omongana mengkéné: Kenèng apa kowé mbales ala marang penggawé apik? Iki apa ora tuwungé ngombéné bendaraku, lan sing adaté kanggo mbedèk? Ala temen tumindakmu sing mengkono kuwi.” Bareng wis pada ketututan, ya terus diomongi kaya sing dipréntahké Yosèf. Para seduluré Yosèf terus pada nyauri: “Kepriyé bendara kok ngomong ngono? Adohna sangka kita, yèn nganti nandangi penggawé kaya ngono kuwi! Sampéyan ngerti déwé, duwit tumbasan gandum sing ditemokké ana karung-karung kula sing wis kula gawa menyang negara Kanaan, kula balèkké. Kanggé apa kula pada nyolong tuwung emas apa slaka duwèké ndara sampéyan! Tyekaké ngéné waé: Wongé sing jikuk barang mau, kenèng dipatèni, lan kita gelem dadi abdi sampéyan.” Semauré kongkonan mau: “Panemumu kuwi apik! Sapa sing ketemu kanggonan tuwungé, kuwi dadi abdiku, lan liyané pada ora salah.” Terus kabèh gelis-gelis ngedunké karungé ing lemah, lan mbukaki karungé déwé-déwé. Kongkonan mau terus ngglédahi karo njlimet, wiwitan sangka sing tuwa nganti tekan sing tyiliké; pungkasané tuwungé ketemu ing karungé Bényamin. Terus kabèh pada nyuwèk sandangané, lan Déwé-déwé pada ngemoti kimaré menèh, terus pada bali menyang kuta. Bareng Yéhuda lan para seduluré pada tekan ing omahé Yosèf, Yosèf ijik ing kono, terus pada sendeku ing bumi ing ngarepé. Yosèf terus ngomong marang para seduluré: “Penggawé apa sing pada kok lakoni kuwi? Apa kowé pada ora ngerti, yèn wong kaya aku iki mesti bisa mbedèk.” Tembungé Yéhuda: “Kita bakal ngomong apa marang ndara? Apa sing bakal kita omongké? Lan kepriyé enggèn kita bakal mbenerké awak kita? Gusti Allah wis nduduhké salah kita lan kita trima pada dadi abdiné sampéyan, ya kita, ora mung sing ditemokké kanggonan tuwungé kuwi.” Nanging tembungé Yosèf: “Kuwi adoha sangka aku yèn aku nganti nindakké sing mengkono! Wong sing ketemu kanggonan tuwungé kuwi waé sing dadi abdiku, nanging kowé kabèh muliha menyang panggonané bapakmu karo slamet.” Yéhuda terus maju nyedaki lan ngomong: “Kula nyuwun, duh bendara, sampéyan lilani kula abdimu ngomong setitik ana ngarepé bendara, lan aja nganti nesu marang abdimu; awit sampéyan kuwi pada kaya Parao. Ndisik bendara takon marang abdimu: Apa kowé ijik pada nduwé bapak utawa ijik nduwé sedulur? Kula terus ngomong marang bendara: Yèn, abdimu ijik pada nduwé bapak sing wis tuwa, lan ijik ana anaké sing enom sing lairé waktu bapak wis tuwa; kakangé wis ninggal ndonya, mung gari siji kuwi sing tunggal ibu, mila botyah iki banget ditrésnani karo bapak kula. Sampéyan terus ngomong marang para abdimu: Adikmu kuwi gawanen ngadep menyang ngarepku kéné, supaya aku bisa weruh. Kula terus ngomong marang bendara: adik mesti ora bisa ninggalké bapak kula, awit yèn bapak kula ditinggal dèkné, mesti bakal mati. Ing kono sampéyan ngomong menèh marang para abdimu: Yèn adikmu sing ragil kuwi ora mèlu kowé mréné, kowé ora usah teka nang ngarepku menèh. Malah bareng kula wis pada mulih ing ngarepé abdimu, bapaku, terus kula tyritakké tembungé bendara marang dèkné. Bapak kula terus ngomong: Pada bali menèh, tukua setitik kanggo kita. Nanging kita terus pada nyauri: Kita ora bisa mbrana menèh. Yèn adik kula sing ragil ora mèlu, kita bakal budal mbrana, awit kita ora dililani nemoni penggedé kuwi, yèn adik kula sing ragil ora mèlu. Abdimu bapak kula terus ngomong marang kita: Kowé pada ngerti yèn bojoku kuwi enggoné nduwé anak karo aku mung loro. Sing siji wis lunga ora bali, tak kira: mesti wis ditubruk karo kéwan galak, nganti sepréné aku wis ora weruh menèh. Yèn botyah sijiné kuwi pada kok gawa lunga pisah karo aku, mengko ngalami tyilaka, dadi kowé sing pada njalari aku sing wis uwanen iki medun menyang ing panggonané wong mati awit sangka tyilaka. Awit kuwi, menawa kula mulih ing ngarepé abdimu, bapak kula, yèn nganti adik ora mèlu bareng karo kula, awit bapak kula kuwi ora bisa urip tanpa botyah kuwi, mesti bakal kedadian, yèn ngerti adik ora ana, mesti terus nemoni pati lan kula seduluré sing njalari abdimu bapak kula sing wis tuwa kuwi medun menyang ing panggonané wong mati awit saking sedihé. Nanging abdimu sing nanggung botyah kuwi ing ngarepé bapak kula; tembung kula mengkéné: Menawa adik ora kula balèkké ing ngarepé bapak, kula sing nanggung dosa marang bapak ing sak lawasé. Mulané saiki abdimu sampéyan lilani kèri dadi abdiné bendara kanggo gantiné botyah kuwi, lan botyah kuwi lilanana mlaku mulih bareng karo para seduluré. Awit kaya ngendi enggèn kula bisa mlaku mulih ketemu bapak kula, yèn botyah kuwi ora mèlu bareng karo kula; kula ora mentala weruh kasusahan sing bakal nibani marang bapak kula.” Yosèf wis ora kuwat ngempet rasané atiné ing ngarepé para seduluré. Mulané wong-wong pada dikongkon metu sangka kamar kono supaya bisa ngomong blaka waé karo sedulur-seduluré mau. Bareng para abdi wis pada metu Yosèf terus nangis banter banget, nganti wong Egipte pada krungu, lan ngomongké marang Parao. Tembungé Yosèf marang para seduluré: “Aku iki Yosèf, bapak apa ijik urip?” Nanging para seduluré pada ora bisa nyauri tembungé, awit sangka wedi lan geter ing ngarepé. Yosèf terus ngomong menèh marang para seduluré: “Pada majua ta, nyedaka mréné!” Terus pada maju. Lan diomongi menèh: “Aku iki Yosèf adikmu, sing pada kok edol menyang negara Egipte. Nanging saiki aja pada susah lan aja nggetuni penggawému, awit sangka enggonmu wis ngedol aku mréné, awit Gusti Allah sing ngutus aku ndisiki kowé supaya mitulungi neruské urip. Awit negara kéné iki enggoné katekan pailan wis rong taun, nanging bakalé ijik limang taun menèh ora ana wong ngluku utawa panèn. Mulané Gusti Allah ngutus aku ndisiki kowé, supaya turunanmu bisa tetep ing bumi iki lan supaya kowé ketulungan uripmu, dadiné brayatmu sak bagéan gedé bisa ketulungan. Dadiné duduk kowé sing ngongkon aku mréné, nanging Gusti Allah, ya Panjenengané sing mernahké aku dadi bapaké Parao, lan ngrumat sak kraton kabèh uga ngwasani negara Egipte kabèh. Gelisa pada bali menyang ngarepé bapak, lan ngomonga mengkéné: ‘Pawelingé anakmu Yosèf ngéné: Gusti Allah wis ngangkat kula dadi sing ngwasani sak tanah Egipte kabèh, saiki kula njaluk teka menyang panggonan kula, aja ngentèni apa-apa. Bapak kula njaluk manggon ing negara Gosèn tyedak karo kula, ya bapak uga anak putuné, wedusé lan sapi lan kabèh duwèké bapak. Kula sing bakal nyukupi kabèh kebutuhané bapak, awit pailan iki ijik limang taun menèh suwéné, supaya bapak sak brayat aja nganti tiba dadi mlarat, uga kabèh wong sing mèlu bapak. Kowé lan adikku Bényamin wis pada weruh déwé, yèn sing ngomongi kowé kabèh iki aku déwé. Awit sangka kuwi bapakku omongana bab kaluhuranku ing negara Egipte kéné, lan sembarang sing wis pada kok deleng terus gelisa bapakku gawanen mréné!” Adiké Bényamin terus dirangkul guluné karo nangis, lan Bényamin ya nangis ing tangané Yosèf. Yosèf terus ngambungi lan ngrangkuli para seduluré karo nangis. Sakwisé mengkono para seduluré ijik pada gunemané karo Yosèf. Waktu ing kratoné Parao krungu kabar, yèn seduluré Yosèf pada teka, ditampa apik karo Parao lan para pegawéné. Parao terus ngomong marang Yosèf: “Ngomonga marang para sedulurmu, pada nandangi mengkéné: Kéwan-kéwanmu pada momotana lan terus muliha menyang negara Kanaan, bapakmu lan brayatmu pada boyongen lan digawa mréné, aku bakal ngekèki apa sing apik déwé ing negara Egipte, kowé bakal pada ngrasakaké kemakmurané negara kéné. Sak terusé kowé nampa préntah supaya kongkona mengkéné marang wong-wong mau: Pada nglakoni mengkéné: Nggawaa kréta sangka negara Egipte kanggo anak-anakmu lan bojomu, bapakmu kowé mapakka mbrana, lan terus tekaa mréné! Uga menèh kowé aja pada éman ninggal barang-barangmu, awit apa sing apik déwé ing negara Egipte iki bakal dadi duwèkmu.” Para anaké Israèl terus pada nglakoni mengkono, lan pada dikèki kréta lan Yosèf manut préntahé Parao, uga pada dikèki sangu kanggo ing dalan. Uga menèh siji-sijiné dikèki sandangan sak pasang lan Bényamin dikèki duwit slaka 300 lan sandangan limang pasang. Kejaba kuwi bapaké ya dikirimi kimar lanang sepuluh, dimomoti barang-barang sing apik déwé ing Egipte, uga kimar wédok sepuluh, dimomoti gandum, roti lan sangu liyané kanggo bapaké ing dalan. Seduluré terus pada dililani budal, lan diweling mengkéné: “Ing dalan aja pada tutuh-tutuhan!” Kaya mengkono enggoné pada budal sangka negara Egipte terus tekan ing negarané Kanaan, ing ngarepé Yakub bapaké. Terus pada tyrita, tembungé: “Yosèf ijik urip, malah dadi penggedé ngwasani sak tanah Egipte kabèh!” Nanging Yakub ora ngrèwès, awit ora ngandel karo tembungé para anaké. Nanging bareng wis dikèki sakkèhé pawelingé Yosèf, lan bareng weruh kréta kirimané Yosèf kanggo metuk, semangaté Yakub, bapaké dadi pulih menèh. Israèl terus ngomong: “Wis tyukup, anakku Yosèf ijik urip! Aku arep budal lan kepéngin ketemu sak durungé aku mati.” Israèl terus budal uga sak duwèké kabèh, bareng mlakuné tekan ing Bèrsyéba terus masrahaké kurban sing dibelèh marang Gusti Allahé bapaké Isak. Gusti Allah ngetokké tembung marang Israèl sak njeruhné weweruh ing wantyi mbengi, préntahé: “Yakub, Yakub!” Semauré: “Kula iki, kula.” Tembungé Gusti Allah: “Aku iki Gusti Allah, ya Gusti Allahé bapakmu, kowé aja wedi lunga menyang Egipte, awit ing kana kowé bakal Tak dadèkké bangsa sing gedé. Aku déwé sing ngantyani mlakumu menyang Egipte lan uga sing bakal nuntun mlakumu bali menèh, uga tangané Yosèf sing bakal nutupké mripatmu.” Yakub terus lunga sangka Bèrsyéba, lan para anaké Israèl sing ngejak Yakub bapaké, kabèh brayaté déwé-déwé numpak kréta kirimané Parao sing dienggo mapak. Uga ya pada nggawa ingon-ingoné lan barang duwèké, olèh-olèhé ing negara Kanaan. Terus kabèh pada tekan ing negara Egipte, ya kuwi Yakub lan turunané kabèh, pada bebarengan karo dèkné. Para anak lan putuné lanang lan wadon, turunané kabèh pada diboyong menyang negara Egipte. Iki jenengé para anaké Israèl sing pada teka ing Negara Egipte, ya kuwi Yakub lan para turunané: Anak mbarepé Yakub kuwi Rubèn. Anak-anaké Rubèn: Hénokh, Palu, Hèsron lan Karmi. Anak-anaké Siméon: Yemuèl, Yamin, Ohad, Yakin lan Sohar, lan Saul anaké wong wadon Kanaan. Anak-anaké Lévi: Gèrson, Kéhat lan Mérari. Anak-anaké Yéhuda: Er, Onan, Sela, Pèrès lan Serah, nanging Er lan Onan wis pada mati ing negara Kanaan; lan anak-anaké Pèrès ya kuwi: Hèsron lan Hamul. Anak-anaké Isakar: Tola, Puah, Ayub lan Simron. Anak-anaké Sébulon ya kuwi: Sered, Elon lan Yahléèl. Kuwi mau para turunané Ibuné Léa patutan sangka Yakub ing Padan-Aram, semono uga Dina anaké wadon. Dadi anak putuné lanang wadon kuwi gunggungé kabèh telung puluh telu. Anak-anaké Gad ya kuwi: Sifyon, Hagi, Syuni, Esbon, Eri, Arodi lan Arèli. Anak-anaké Asyèra ya kuwi: Yimna, Yiswa, Yiswi lan Beria, lan seduluré wadon jenengé: Sérah. Anak-anaké Beria ya kuwi: Hèbèr lan Malkièl. Kuwi mau anak lanang Silpa, wayuh enggoné ngekèki Laban marang anaké wadon Léa; dadi Silpa enggoné patutan karo Yakub kuwi gunggungé nembelas. Anaké Rahèl bojoné Yakub, ya kuwi: Yosèf lan Bényamin. Yosèf ing Egipte nduwé anak Manasé lan Efraim, patutan karo Asnat anaké wadon Potifera imam ing On. Anak-anaké Bényamin ya kuwi: Béla, Beker, Asybèl, Géra, Naaman, Eki, Ros, Mupim, Hupim lan Ared. Kuwi para anaké Rahèl patutan sangka Yakub, kabèh gunggungé jiwa patbelas. Anaké Dan: Husim. Anak-anaké Naftali ya kuwi: Yahzéèl, Guni, Yézèr lan Silèm. Kuwi anak putuné Bilha, ya kuwi wayuh enggoné ngekèki Laban marang Rahèl, anaké wadon; dadi Bilha olèhé patutan karo Yakub kuwi gunggungé pitu. Sakkèhé wong sing mèlu Yakub menyang Egipte, ya kuwi para anaké, kejaba bojoné para anaké, kabèh gunggungé suwidak enem jiwa. Uga anaké Yosèf sing lair ing negara Egipte kuwi tyatyahé loro. Dadi brayaté Yakub sing teka ing negara Egipte kuwi kabèh gunggungé pitung puluh jiwa. Yéhuda diutus karo Yakub ndisiki terus nemoni Yosèf, supaya Yosèf nemoni bapaké ing negara Gosèn. Terus mlakuné pada tekan ing negara Gosèn. Yosèf terus ngongkon ngrakit krétané lan lunga metuk Israèl menyang Gosèn. Bareng wis ketemu karo bapaké, terus ngrangkul guluné lan nangis ing tangané Yakub. Israèl terus ngomong marang Yosèf: “Wis, saiki aku trima mati, awit wis bisa nyawang kowé lan weruh yèn kowé ijik urip.” Yosèf terus ngomong marang para seduluré lan marang brayaté bapaké: “Aku tak ngadep marang Parao, ngekèki weruh: Seduluré kula lan brayaté bapak kula, sing manggon ing negara Kanaan, wis pada teka ing panggonan kula. Wong-wong kuwi penggawéané pada angon wedus, awit pada ngingu kéwan-kéwan, lan wedusé sapiné, lan kabèh barang duwèké wis pada digawa. Ya mengkono kuwi yèn kowé dityeluk Parao lan ditakoni: Penggawéanmu apa? Kowé kudu ngomong: Abdimu iki pada ngingu kéwan-kéwan wiwit tyilik nganti saiki, ya kula, ya para leluhuré kula. Kuwi supaya kowé pada dililani manggon ing lemah Gosèn. Awit wong Egipte kuwi nganggep ora apik marang kabèh pangon wedus.” Sakwisé mengkono Yosèf terus ngekèki ngerti marang Parao, tembungé: “Bapak kula karo para seduluré kula wis pada teka sangka negara Kanaan nggawa wedus lan sapiné uga sembarang nduwéké kabèh, saiki ing tanah Gosèn.” Para seduluré ana lima sing diajak ngadep Parao. Parao terus takon marang para seduluré Yosèf mau: “Apa sing dadi penggawéanmu?” Lan semauré: “Abdimu kabèh wong angon wedus kula para leluhuré kita.” Uga menèh tembungé marang Parao: “Teka kita bakal pada dadi wong mantya ing negara kéné, awit wis ora ana pangan kanggo wedus-wedus duwèk kita, awit negara Kanaan kana ngalami pailan ngidap-idapi, mulané abdimu mbok pada dililani manggon ing tanah Gosèn.” Parao terus ngomong marang Yosèf: “Bapakmu lan sedulurmu pada nekani kowé, negara Egipte iki kebukak kanggo kowé. Bapakmu lan sedulurmu duduhna panggonan sing apik déwé, bèn pada manggon ing tanah Gosèn. Nanging yèn kowé weruh ing antarané sedulurmu ana sing pinter, pada dadèkna pemimpin pangoné kéwan-kéwan duwèkku.” Yosèf terus uga nggawa Yakub ngadep ing ngarepé Parao. Terus Yakub njalukké berkah Kanggo Parao. Pitakoné Parao marang Yakub: “Sampéyan wis umur pirang taun?” Semauré Yakub marang Parao: “Etungané taun-taun enggèn kula nglembara dadi wong mantya kuwi 130 taun. Tyatyahé tauné urip kula mung setitik, nanging okèh kangèlané; ora bisa nututi umuré para leluhuré kula ing nalikané pada nglembara dadi wong mantya.” Yakub terus njalukké berkah Parao; sakwisé kuwi terus mundur sangka ngarepé Parao. Yosèf terus mernahké panggonané bapaké lan seduluré, pada diedumi lemah dadi duwèké ing kono, kaya sing dikongkon karo Parao. Uga Yosèf nyukupi uripé bapaké, para seduluré lan brayaté bapaké, manut tyatyahé anak-anaké. Ing sak kabèhé negara kono ora ana pangan, awit pailané luwih abot, nganti wong sak negara Egipte lan sak negara Kanaan pada ngelih lan lemes awit pailan mau. Yosèf terus nglumpukké duwit sing ketemu ing negara Egipte lan ing negara Kanaan, ya kuwi duwit sing digawé tuku gandum; duwit-duwité mau digawa mlebu menyang ing kratoné Parao. Bareng ing negara Egipte lan ing negara Kanaan wis ora ana duwit, wong-wong Egipte pada mara ing ngarepé Yosèf lan ngomong: “Kita sampéyan kèki pangan, apa kita kudu mati ana ngarepé sampéyan kéné? Awit wis pada ora nduwé duwit menèh.” Semauré Yosèf: “Yèn wis pada ora nduwé duwit, kéwan-kéwanmu dadi gantiné duwit, kowé bakal tak wènèhi pangan, kanggo ijolé kéwan-kéwanmu.” Kéwan-kéwané terus pada dikèkké marang Yosèf. Yosèf terus ngekèki pangan kanggo ijolé jaran, kumpulan wedus, kumpulan sapi uga kimar; dadi setaun kuwi wong-wong mau pada dityukupi pangané kanggo ijolé kéwan-kéwané. Sakwisé kliwat setaun, wong-wongé terus pada mara menèh nang ngarepé Yosèf ing taun sing kaping pindo, tembungé: “Ora usah kita sélak ana ngarepé bendara kula, awit duwit wis entèk, lan kabèh kéwan-kéwan wis kabèh dadi duwèké bendara, dadi wis ora ana menèh sing kita gawa ing ngarepé bendara, kejaba mung awak kita lan keboné kita. Apa kita pada kudu mati ana ngarepé bendara, ya kita uga keboné kita? Sampéyan gelema njupuk awak lan kebon kita ijolana pangan, dadiné kita kabèh bakal ngladèni Parao. Lan sampéyan mbok gelema ngekèki wiji, supaya kita pada urip, aja nganti mati, lan bumi kéné aja nganti dadi bongkor.” Yosèf terus nukoni kabèh tanahé wong Egipte dadi duwèké Parao, awit kabèh wong Egipte pada ngedol keboné awit sangka bangeté pailan sing dialami. Kaya mengkono sak tanah kabèh dadi duwèké Parao. Nanging kanggo rayaté kuwi pada dikongkon megawé wiwit sangka wates sisih kéné nganti tekan wates sisih kana. Mung bumi duwèké para imam kuwi ora dijikuk, awit para imam kuwi pada nampa kebutuhané tetep sangka Parao, lan enggoné pada mangan sangka pawèhé Parao kuwi, mulané pada ora ngedol lemahé. Yosèf terus ngomong marang rayat mau: “Wis wiwit dina iki kowé kabèh lemahmu wis tak tuku dadi duwèké Parao. Iki wiji, supaya kowé bisa nyebari lemah kuwi. Nanging mengko pametuné kuwi: sak pralimané ladèkna marang Parao, nanging sing patang pralimané kuwi dadia pandumanmu kanggo wiji lan kanggo panganmu lan brayatmu uga anak-anakmu.” Tembungé wong okèh kuwi: “Sampéyan sing mitulungi urip kita, angger kita pada olèh kawelasan ing ngarepé bendara, kita bakal gelem nglakoni dadi abdiné Parao.” Mengkono dadiné pernatan kuwi ditetepaké karo Yosèf dadi pepakon sing tetep nganti sepréné kanggo buminé wong Egipte, ya kuwi sak pralimané pametuné kuwi dadi duwèké Parao, mung lemahé para imam ora dadi duwèké Parao. Panggonané Israèl ana negara Egipte kuwi ing tanah Gosèn, lan pada dadi rayaté ing kono, lan pada nduwé turunan lan tangkar tumangkar nganti dadi okèh banget. Yakub ing negara Egipte ijik dikèki umuré pitulas taun, dadiné umuré Yakub 147 taun. Waktu Israèl wis arepé ninggal ndonya, terus nyeluk anaké Yosèf, lan diomongi: “Yèn aku olèh kawelasanmu, mbok tanganmu tumpangna ing tengahé plakanganku, lan sumpaha, yèn bakal nindakké katrésnan lan kasetian marang aku, ya kuwi: Aku aja kok kubur ing negara Egipte! Aku kepéngin ing kuburan tyampur karo para leluhurku. Kanggo kuwi aku gawanen metu sangka negara Egipte lan kuburen ing kuburané.” Tembungé Yosèf: “Kula bakal nandangi préntahé bapak.” Tembungé Yakub: “Kowé sumpaha!” Yosèf terus sumpah ing ngarepé. Israèl terus sujut madep ing ambèné sing sisih nduwur. Sakwisé lelakon kuwi mau Yosèf dikabari: “Bapakmu lara!” Yosèf terus ngajak anaké loro, Manasé lan Efraim. Bareng Yakub dikèki kabar: “Kuwi anakmu Yosèf teka niliki sampéyan.” Israèl terus ngumpulké kekuwatané lan njagong ing ambèné. Yakub terus ngomong marang Yosèf: “Gusti Allah Sing Mahakwasa, wis ngétok marang aku ing Lus, negara Kanaan lan mberkahi aku, lan aku diomongi: Kowé bakal Tak dadèkké tambah-tambah lan tangkar-tumangkar, lan Tak dadèkké sak kumpulan bangsa. Uga turunanmu bakal Tak wènèhi negara iki dadi duwèké ing selawas-lawasé. Kanggo kuwi anakmu loro sing lairé patutan karo kowé ing negara Egipte, sak durungé aku teka mréné, kuwi pada dadia anakku; Efraim lan Manasé dadia anakku pada kaya Rubèn lan Siméon. Nanging turunanmu sing lairé sakwisé kuwi, tetep dadi duwèkmu, nanging bab enggoné nampa warisan klebu atas jenengé seduluré loro mau. Nanging kanggo aku iki, waktu tekaku sangka Padan, aku kepatèn Rahèl ing negara Kanaan ing dalan sing wis ora pati adoh karo Efrat, terus tak kubur ing kono, ing pinggir dalan sing nuju ing Efrat. Ya kuwi Bètléhèm.” Waktu Israèl weruh para anaké Yosèf, terus takon: “Kuwi sapa?” Tembungé Yosèf marang bapaké: “Kuwi anak kula pawèhé Gusti Allah ing kéné.” Tembungé Yakub: “Tyedaké ing ngarepku kéné, arep tak wènèhi berkah.” Nanging mripaté Israèl wis lamur awit sangka wis tuwa, dadi wis ora bisa weruh tyeta. Sakwisé pada dityedaké ing ngarepé, terus diambungi lan dirangkuli. Israèl terus ngomong marang Yosèf: “Aku ora ngira yèn bakal bisa weruh kowé menèh, nanging saiki Gusti Allah malah nglilani aku weruh turunanmu uga.” Yosèf terus ngundurké anaké sangka antarané dengkulé bapaké, terus sujut karo praupané ing lemah. Terus anaké loro pada dityekel karo Yosèf, Efraim ing tangané tengen, madep ing sisih kiwané bapaké, lan tangané kiwa nggawa Manasé, sisih ing tengené bapaké, terus dityedké ing ngarepé. Nanging Israèl enggoné ngekèkké tangané tengen ditumpangké ing sirahé Efraim, senajan kuwi sing tyiliké, lan tangané kiwa ing sirahé Manasé, dadi enggoné numpangké tangané digawé nyilang, sakjané Manasé kuwi sing mbarep. Terus mberkahi marang Yosèf: “Mbahku lan bapakku, Abraham lan Isak, urip ngabekti marang Gusti Allah. Ya Gusti Allah kuwi sing dadi pangonku sakjeku urip tekan saiki. Mulékat sing wis nylametaké aku sangka sak rupané kangèlan, Panjenengané gelema mberkahi botyah-botyah iki, supaya dadia jalarané jenengku lan asmané mbahku lan bapakku, ya Abraham lan Isak dadi kesuwur awit sangka botyah-botyah iki, lan pada tambah-tambah nganti dadi okèh banget ing bumi.” Bareng Yosèf ngerti yèn bapaké enggoné numpangké tangané tengen ing sirahé Efraim, kuwi dipikir kurang apik, mulané nyekel tangané bapaké, arep dielih sangka sirahé Efraim menyang sirahé Manasé. Tembungé Yosèf marang bapaké: “Aja mengkono, bapak, awit kuwi sing mbarep, tangané bapak sing tengen mbok ditumpangké ing sirahé.” Nanging bapaké ora gelem, tembungé: “Aku wis weruh anakku! Aku wis weruh, pantyèn kuwi ya bakal dadi bangsa lan gedé pangwasané, nanging adiké bakal ngungkuli kakangé, lan turunané adiké bakal dadi kumpulané bangsa sing gedé.” Botyah loro mau terus diberkahi ing dina kuwi, tembungé: “Karo nyebut jenengmu Israèl enggoné bakal pada ngedum berkah, tembungé: Gusti Allah bakal ndadèkké kowé kaya Efraim lan Manasé.” Mengkono dadiné Efraim dipernahaké ing ngarepé Manasé. Sakwisé mengkono Israèl terus ngomong marang Yosèf: “Wis ora suwé menèh aku bakal mati, nanging Gusti Allah bakal nunggal karo kowé lan kowé bakal pada mulih menèh menyang negarané leluhurmu. Lan kowé tak pandumi ngungkuli para sedulurmu, gegeré gunung sing tak rebut sangka tangané wong Amori karo pedang lan panahku.” Sakwisé mengkono Yakub terus nyeluk para anaké lan ngomong: “Pada nglumpuka, kowé arep tak omongi apa sing bakal kok alami mbésuk sing bakal kelakon. Pada nglumpuka lan rungokna, hé para anaké Yakub, rungokna tembungé Israèl bapakmu. Rubèn, kowé kuwi mbarepku, kekuwatanku lan wiwitan kekuwatanku, sing luwih ing kaluhuran, sing luwih ing kapinteran, sing mbludak kaya banyu, nganti wurung enggonmu dadi sing gedé déwé, awit kowé wis ngunggahi peturoné bapakmu; waktu kuwi kowé ngrusak kesutyiané. Peturonku diunggahi. Siméon lan Lévi kuwi pada sedulur, gamané kanggo gawé meksa. Nyawaku aja nganti katut ing rembukané, atiku aja mèlu marang paguyupané, awit sangka nesuné, nganti pada matèni wong lan sangka ngamuké pada ngetoki ototé dengkulé sapi. Nesuné kenaa ing bebendu, awit nesuné kuwi kebangeten, kenaa ing bebendu brangasané, awit kuwi tanpa guna. Pada arep tak pentyar ing antarané turunané Yakub lan tak sebar ing antarané turunané Israèl. Yéhuda, kowé kuwi bakal dilem karo sedulur-sedulurmu, tanganmu bakal nyekeli gitoké mungsuhmu, anak-anaké bapakmu bakal pada mbungkuk ing ngarepmu. Yéhuda kuwi kaya anak singa, sakwisé nubruk memangsané, terus munggah ing panggonan sing duwur, anakku! Ijik ndekem lan njerum kaya anak singa lanang utawa kaya singa wadon, sapa sing wani nangèkké? Tekené kraton bakal ora ngalih sangka Yéhuda, utawa lambangé pemrintahan sangka antarané sikilé, nganti tekané Silo, sing bakal disujuti bangsa-bangsa. Kimaré bakal dityentyang ing wit anggur lan kimaré ing wit anggur pilihan. Sandangané dikumbah nganggo anggur lan jubahé ing abangé woh anggur. Mripat abang karo kekuwatané anggur lan untuné putih karo kekuwatané mèlek. Sébulon bakal manggon ing pinggir segara, bakal dadi pelabuhané kapal, tapel watesé ing panggonané Sidon. Isakar kuwi kaya kimar sing kuwat balungé, sing ndekem diapit ing momotané, bareng weruh yèn panggonan lèrèné kepénak lan negarané nyenengké, terus dipapanké gegeré terus nggawa momotan, sak terusé dadi wong sing kena ing penggawéan peksa. Dan kuwi bakal ngadili bangsané kaya salah sijiné taler Israèl. Supaya Dan kuwi kaya ula ing dalan, kaya ula upas ing dalan sing nyokot tungkaké jaran, nganti sing numpak tiba nggeblak. Duh GUSTI, kula njagakké keslametan sing sangka Panjenengan. Gad kuwi bakal diserang karo grombolan, nanging bakal gentèn nyerang tungkaké. Kanggo Asyèr kuwi pangané bakal lubèr-lubèr, malah bakal ngladèni pangané ratu-ratu. Naftali kuwi kaya kidang wadon alasan, kuwi bakal nglairké tetembungan sing apik-apik. Yosèf kuwi kaya wit wowohan sing nom, wit wowohan sing nom ing pinggir sumber. Pangé pada ngungkuli pager témbok. Senajan panah-panahé nggoda, pada manah lan nyerang, nanging panahé tetep kentyeng, lan tangané pada tetep tyepet awit sangka pitulungan Sing Mahakwasa, Kekuwatané Yakub, awit sangka pangoné Gunung Watu Israèl, awit sangka Gusti Allahé bapakmu sing bakal mitulungi kowé, lan awit sangka Sing Mahakwasa sing mberkahi kowé, karo berkah sing lubèr sangka langit nduwur, berkah sangka telengé segara sing ana ngisor, berkah sangka susu lan weteng. Berkahé bapakmu kuwi ngungkuli berkahé gunung-gunung wiwit jaman mbiyèn, ya kuwi sing luwih karo sedepé ing puntuk-puntuk sing wis pirang-pirang abad anané; kabèh mau bakal mudun ing sirahé Yosèf, ing embun-embunané wong sing gedé ing antarané para seduluré. Bényamin kuwi kaya asu alasan nubruk, ing wantyi ésuk mangan memangsané lan ing wantyi soré ngedum rayahané.” Kuwi kabèh taleré Israèl, tyatyahé rolas; lan ya kuwi mau sing diomong karo bapaké, waktu pada diberkahi; siji-siji dikèki berkah déwé-déwé. Sakwisé mengkono Yakub terus meling marang para anak putuné: “Yèn aku wis diklumpukké karo para leluhurku, aku kuburen tyampur karo para leluhurku ing guwa ing ara-ara duwèké Efron wong Hèt, guwa ing ara-ara Mahpéla wétané Mamré ing negara Kanaan, sing wis dituku karo Abraham sangka Efron wong Hèt mau, kanggo kuburan duwèké. Ya ing kono dikubur Abraham lan Sara bojoné, ya ing kono dikubur Isak lan Ibuné Ribka bojoné, lan uga ing kono enggonku ngubur Léa. Ara-ara kabèh guwané ing kono kuwi wis dituku sangka wong turunané Hèt.” Sakwisé Yakub rampung enggoné meling marang para anaké, terus ngunggahké sikilé ing ambèné, terus mati, diklumpukké karo para leluhuré. Yosèf terus ngrungkepi praupané bapaké karo nangisi lan ngambungi. Terus ngongkon marang para abdiné mantri-mantri, nindakké nglengani layoné bapaké, para mantri-mantri mau ya terus nglengani layoné Israèl. Perkara kuwi rampungé nganti patang puluh dina, awit ya mesti semono suwéné wong nglengani layon kuwi, lan wong Egipte enggoné nata petangisan nganti pitung puluh dina suwéné. Bareng wis tekan dinané petangisan mau, Yosèf terus ngomong para abdi ing kratoné Parao: “Menawa aku olèh kawelasané, mbok ya aku pada kok tembungké Marang Parao, mengkéné: Kula wis disumpah karo bapak kula, pawelingé mengkéné: Ora suwé menèh aku mesti mati; enggonmu ngubur aku anaa ing kuburan olèhku ngeduk ing negara Kanaan. Mulané saiki kula mbok dililani lunga ngubur bapak kula, banjur kula mulih menèh.” Tembungé Parao: “Kowé tak lilani lunga ngubur bapakmu, kaya enggoné wis njaluk sumpah marang kowé.” Yosèf terus lunga mbrana ngubur bapaké, lan ditutké sakkèhé para abdiné Parao, para penggedéné kraton lan sakkèhé para penggedéné negara Egipte, mengkono uga brayaté Yosèf, para seduluré uga brayaté bapak; mung anak-anaké sing ijik tyilik, wedus lan sapiné pada ditinggal ing tanah Gosèn. Uga menèh ya ditutké wong-wong sing numpak kréta lan numpak jaran, dadiné rupa arak-arakan sing dawa banget. Bareng wis tekan ing Goren-Haatad, sing sisih sabrangé laut Yordan, terus nganakké petangisan sing banget nrenyuhaké lan luwih gedé, nganti pitung dina enggoné Yosèf nganakké petangisan, awit sangka bapaké mau. Bareng rayaté negara kono ya kuwi para wong Kanaan weruh upatyara petangisan ing Goren-Haatad, kuwi terus pada rerasanan: “Ya iki upatyara petangisané wong Egipte sing ramé banget.” Mulané panggonan kono mau dijenengké: Abèl-Misraim, ing sabrangé laut Yordan. Para anaké Yakub pada nglakoni kaya enggoné sing dikongkon. Para anaké pada nggotong layoné bapaké menyang negara Kanaan, dikubur ing guwa Makpéla sing wis dituku Abraham sangka Efron, wong Hèt, kanggo kuburané duwèké, ya kuwi ara-ara ing wétané Mamré. Sakwisé rampung enggoné ngubur bapaké, Yosèf terus mulih menyang Egipte, ya dèkné, ya para seduluré uga wong-wong sing pada ngetutké mlakuné enggoné ngubur bapaké mau. Para seduluré Yosèf bareng weruh yèn bapaké wis mati, terus pada rerasanan: “Mesti Yosèf ngendem sengit lan arep mbales ukuman marang memala sing wis pada kita tindakké. Mulané terus kongkonan marang Yosèf, tembungé: ‘Bapakmu sak durungé mati, wis meling ngéné: Kowé pada ngomonga marang Yosèf: Sampéyan mbok ngapura kesalahan lan dosané para seduluré, anggèné wis pada nindakké ala marang sampéyan; mila saiki sampéyan mbok dingapura kesalahané para abdiné Gusti Allahé bapakmu!” Terus Yosèf nangis waktu diomongi mengkono kuwi. Para seduluré ya terus pada niba déwé lan sendeku ing ngarepé lan ngomong: “Wis iki kita pada teka, pada gelem dadi abdimu.” Nanging tembungé Yosèf: “Aja pada wedi, apa aku iki dadi gantiné Gusti Allah? Pantyèn kowé pada ngrantyam sing ala marang aku, nanging kuwi digawé malih dadi apik karo Gusti Allah, supaya nindakké sing kelakon ing dina iki, mitulungi neruské urip marang bangsa sing gedé. Mulané aja pada wedi, aku sing bakal nyukupi panganmu lan uga pangané anak-anakmu.” Mengkono Yosèf enggoné nglipur, pada diomongi sing ndadèkké tentremé atiné. Yosèf kuwi tetep manggon ing negara Egipte karo brayaté, umuré Yosèf kuwi nyandak 110 taun. Yosèf menangi anak putuné Efraim nganti turunan kaping telu, uga anak-anaké Makir, anaké Manasé, lairé pada ing pangkoné Yosèf. Yosèf terus ngomong marang para seduluré: “Ora suwé menèh aku bakal mati, nanging Gusti Allah mesti bakal njaga kowé, lan kowé bakal pada dietokké sangka negara kéné menyang negara sing wis dijanjèkké karo sumpah marang Abraham, Isak lan Yakub.” Yosèf terus njupuk sumpahé para anaké Israèl, tembungé: “Gusti Allah mesti bakal mitulungi kowé; ing waktu kuwi, balung-balungku pada angkaten sangka kéné.” Yosèf terus mati, umuré 110 taun; layoné terus dilengani lan dilebokké terbela ing negara Egipte. Iki jenengé para anaké Israèl sing pada teka ing negara Egipte, tekané mèlu Yakub; déwé-déwé karo brayaté: Rubèn, Siméon, Lévi lan Yéhuda, Isakar, Sébulon lan Bényamin, Dan lan Naftali, Gad lan Asyèr. Turunané Yakub kuwi kabèh ana pitung puluh, nanging Yosèf wis ing negara Egipte. Yosèf terus mati, uga kakang-kakangé lan kabèh barakané. Wong Israèl terus pada nduwé turunan nganti ora kena diitung tyatyahé; mundak dadi okèh banget, nganti ngebaki negara. Terus ana ratu anyar sing ngwasani negara Egipte, sing ora ngerti bab Yosèf. Kuwi terus ngomong marang para rayaté: “Bangsa Israèl kuwi okèh banget, tyatyahé nganti ngungkuli kita. Mulané hayuk pada golèk akal, supaya aja nganti tambah okèh menèh lan yèn ana peperangan aja nganti ngréwangi mungsuh kita, lan merangi kita, terus lunga sangka negara kéné.” Mulané terus ndapuk mandor-mandor, ya kuwi wong sing dikongkon mandori lan nindes wong Israèl karo tandang penggawéan peksa, dipréntahké ngedekké kuta simpenan Pitom lan Ramsès kanggo Parao. Nanging senajan penindesé saben dina mundak abot, nanging malah mundak tambah lan tangkar tumangkar, nganti wong pada dadi sengit marang wong Israèl. Wong Egipte enggoné ngekèki penggawéan marang wong Israèl terus karo peksa, uripé digawé pait karo penggawéan sing abot banget, ya kuwi nggarap lempung lan nggawé bata, penggawéan werna-werna ing ara-ara: sak rupané penggawéan sing dikèkké wong Egipte nganggo pulasara. Ratu Egipte uga mréntah marang dukun-dukun bayi sing nulungi wong wadon Ibrani, salah sijiné jenengé Sifra lan liyané Puah, tembungé: “Yèn kowé nulungi wong wadon bangsa Ibrani sing nglairké anak, kowé kudu ngematké, yèn bayiné lair lanang, gelis patènana, yèn wadon kena tetep urip.” Nanging dukun-dukun bayi mau wedi marang Gusti Allah, mulané ora manut préntahé ratu Egipte, dadi bayi-bayiné sing lanang ya pada diuripké. Ratu ing Egipte terus nyeluk dukun-dukun bayi mau lan pada ditakoni: “Kenèng apa kowé nandangi mengkono, ijik nguripké bayi-bayiné lanang?” Semauré dukun-dukun bayi kuwi marang Parao: “Yèn wong wadon Ibrani kuwi ora pada karo wong wadon Egipte, pada kuwat-kuwat; sak durungé dukuné teka, bayiné wis lair.” Awit sangka kuwi Gusti Allah terus ngekèki kawelasan marang dukun-dukun bayi mau, dadiné bangsa kuwi mundak tambah okèh menèh nganti tikel-matikel. Awit dukun-dukun bayi kuwi pada ngabekti marang Gusti Allah, mulané pada diberkahi déwé-déwé karo anak-anak. Parao terus mréntah marang para rayaté kabèh: “Sakkèhé anaké wong Ibrani sing lair lanang pada tyemplungna ing kali Nil, nanging sing wadon kuwi aja kok patèni.” Ana wong lanang turunané Lévi omah-omah karo wong wadon ya turunané Lévi; wong wadon kuwi terus meteng lan nglairké anak lanang. Bareng weruh yèn bayiné kuwi ngganteng, terus didelikké nganti telung sasi suwéné. Nanging awit sak terusé wis ora bisa ndelikké menèh, mulané dijukukké peti pandan, dipopoki karo aspal lan tir, bayiné terus disèlèhké ing njeruhné, lan peti kuwi mau terus didèkèkké ing sak tengahé glagah-glagah ing pinggir kali Nil. Yuné ngadek rodok adoh karo ngawat-awati lan arep weruh kepriyé bakal kedadiané. Ing kono anaké wadon Parao lunga menyang ing kali Nil arep adus, lan para réwang-réwangé pada dolan-dolan ing pinggir kali, anak wadoné Parao terus weruh peti ing sak tengahé glagah-glagah, terus ngongkon réwangé njukuk petiné. Bareng dibukak, ngerti bayiné ijik nangis, nganti trenyuh welasé lan ngomong: “Bayi iki mesti anaké wong Ibrani!” Yuné terus ngomong marang anaké wadon Parao: “Apa kula olèh nggolèkké sampéyan sing ngemong wong Ibrani lan nusoni bayi kuwi?” Semauré anaké wadon Parao: “Ya apik!” Botyah wadon mau terus lunga nyeluk ibuné bayi kuwi. Putriné Parao terus ngomong marang wong wadon kuwi: “Bayi iki gawanen, susonana; kowé bakal tak wènèhi upahé.” Wong wadon mau terus nggawa bayiné lan disusoni. Bareng botyahé wis gedé, terus dikèkké marang anaké wadon Parao, dijikuk dadi anak pupon lan dikèki jeneng Moses, tembungé: “Awit tak entaské sangka banyu.” Bareng Moses wis diwasa, ngéndangi para seduluré, kepéngin weruh enggoné nindakké penggawéan peksa; terus ngerti ana wong Egipte mentung wong Ibrani, tunggalé para seduluré. Sakwisé nyawang ngiwa-nengen lan ngerti yèn ora ana wong, wong Egipte mau terus dipatèni, layoné didelikké ing wedi. Bareng ésuké lunga menèh, lan ngerti ana wong Ibrani loro sing ijik pada tukaran, sing salah terus ditakoni: “Kenèng apa kowé kok njotos sedulurmu?” Semauré wong kuwi: “Sapa sing ngangkat sampéyan dadi penggedéné lan rèkteré kula lan sedulur kula? Apa kula bakal sampéyan patèni kaya enggoné sampéyan matèni wong Egipte kuwi?” Ing kono Moses wedi, mikiré: “Perkara iki mesti wis konangan!” Bareng Parao krungu perkara mau, terus golèk tyara arep matèni Moses. Nanging Moses mblayu sangka ngarepé Parao, lan teka ing negara Midian, terus njagong ing pinggir sumur. Imam ing Midian kuwi nduwé anak wadon pitu, kuwi waktu teka ngangsu ngisèni wadah-wadah kanggo ngombèni wedus lan wedus gèmbèl bapaké. Terus ana pangon-pangon lanang teka, botyah wadon mau pada dikongkon lunga sangka kono, nanging Moses terus ngadek nulungi lan ngombèni wedus lan wedusé gèmbèl. Sak tekané botyah-botyah wadon mau ing ngarepé Rehuèl, bapaké, terus pada ditakoni: “Kena apa kowé ing dina iki mulih kok gelis temen?” Semauré: “Ana salah-sijiné wong Egipte sing nulungi kita sangka tandangé para pangon, malah kita ditimbakké banyu nganti okèh, kita terus ngombèni wedus-wedusé.” Bapaké terus ngomong marang para anaké: “Wongé saiki ana ngendi? Kenèng apa kok tinggal? Undangen mangan ta!” Moses saguh mondok ing kono lan karo Rehuèl terus dikèki Sipora, anaké, dadi bojoné. Sipora nglairké anak lanang, Moses ngekèki jeneng Gérsom, awit dèkné ngomong: “Aku dadi wong mantya ing negara mantya.” Sakwisé let suwé ratu Egipte mati. Nanging wong Israèl ijik sambat lan njerit-njerit, awit sangka enggoné pada dadi batur. Lan jerit tangisé jalaran sangka aboté penggawéan mau wis tekan ngarepé Gusti Allah. Gusti Allah ngrungokké sambaté lan éling perjanjian-Né karo Abraham, Isak lan Yakub. Gusti Allah weruh lan nggatèkké marang wong Israèl. Moses saben-saben ngengon wedusé imam Yitro, bapak maratuwané, imam ing Midian. Ing sakwijiné dina nalika nggiring wedusé nganti ngliwati wates ara-ara samun, lan teka ing gunungé Gusti Allah, ya kuwi gunung Horeb, terus Mulékaté GUSTI ngétok ing sak njeruhné urupé geni ing tengahé grumbul eri. Terus dèkné weruh: grumbul eri kuwi murup, nanging ora dipangan geni. Terus Moses terus mikir: “Tyoba tak parani tak priksa sing tak sawang kuwi kok nggumunaké, apa sebabé grumbul eri kuwi ora nganti kobong?” Bareng GUSTI ngerti yèn Moses teka marani nggatèkké, terus mulékaté sangka sak tengahé grumbul eri, ngetokké tembung: “Moses, Moses!” Semauré Moses: “Kula Gusti, kula!” Tembungé Gusti Allah: “Kowé aja nyedaki mréné, sepatumu tyopoten sangka sikilmu, awit panggonan sing kok idak kuwi tanah sing sutyi!” Lan menèh tembungé: “Aku iki Gusti Allahé leluhurmu, Gusti Allahé Abraham, Gusti Allahé Isak lan Gusti Allahé Yakub!” Moses terus nutupi praupané, awit wedi nyawang Gusti Allah. Tembungé GUSTI: “Aku wis nggatèkké sing tenanan marang kasangsarané umat-Ku ing Egipte, lan wis krungu tangisané awit sangka pada ditindes. Aku weruh kasangsarané. Mulané Aku medun gelem nylametaké umat-Ku sangka tangané wong Egipte, lan Tak tuntun metu sangka negara kuwi menyang negara sing apik lan jembar, negara sing lubèr mèlek lan madu, panggonané wong Kanaan, wong Hèt, wong Amori, wong Fèris, wong Hèwi lan wong Yébus. Saiki sambaté wong Israèl kuwi wis tekan ing ngarep-Ku; lan Aku wis weruh aboté penindesé wong Egipte marang umat-Ku. Kanggo kuwi saiki kowé lungaa, kowé Tak utus nemoni Parao, supaya umat-Ku Israèl kuwi kok tuntun metu sangka negara Egipte.” Ing kono semauré Moses marang Gusti Allah: “Kula iki sapa ta, kok dikongkon nemoni Parao lan ngejak metu wong Israèl sangka negara Egipte?” Gusti Allah terus ngetokké tembung: “Aku bakal nunggal karo kowé, lan iki sing dadi tandané, yèn Aku sing ngutus kowé: Yèn kowé wis nggawa metu bangsa kuwi sangka negara Egipte, bakal pada ngabekti marang Gusti Allah ing gunung iki.” Semauré Moses marang Gusti Allah: “Nanging yèn kula nemoni wong Israèl lan kula omongi: Gusti Allahé para leluhurmu sing ngutus aku nemoni kowé, terus pada takon: Asmané sapa? Kepriyé semaur kula?” Tembungé Gusti Allah marang Moses: “Aku iki, sing ANA.” Tembungé menèh: “Tembungmu marang wong Israèl mengkéné: Aku ANA kuwi sing ngutus aku nemoni kowé.” Préntahé Gusti Allah marang Moses menèh: “Ngomonga marang wong Israèl mengkéné: GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu, Gusti Allahé Abraham, Gusti Allahé Isak lan Gusti Allahé Yakub, kuwi sing ngutus aku nemoni kowé. Ya kuwi asma-Ku ing sak lawas-lawasé, kuwi sebutan-Ku turun-temurun. Kowé lungaa, para tuwa-tuwané Israèl pada klumpukna, pada omongana mengkéné: GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu, Gusti Allahé Abraham, Isak lan Yakub, wis nekani aku lan ngetokké tembung: Aku wis nggatèkké marang kowé kabèh, ya wis ngerti apa sing ditibakké marang kowé ing negara Egipte. Awit kuwi tembung-Ku: Aku bakal ngluwari kowé sangka kasangsaran ing Egipte, Tak tuntun menyang negarané wong Kanaan, wong Hèt, wong Amori, wong Fèris, wong Hèwi lan wong Yébus, menyang negara sing lubèr mèlek lan madu. Lan yèn pada ngrungokké tembungmu, kowé kabèh para tuwa-tuwané Israèl terus pada ngadepa marang ratuné Egipte, lan pada ngomonga mengkéné: GUSTI, Gusti Allahé bangsa Ibrani wis metuki kula, mulané saiki kula mbok dililani lunga menyang ara-ara samun adohé mlaku telung dina, bakal pada pasrah kurban marang GUSTI Allah kula. Senajan mengkono Aku ngerti, yèn ratu ing Egipte bakal ora nglilani kowé lunga, kejaba yèn dipeksa karo tangan sing rosa. Mulané Aku bakal megarké tangan-Ku lan ngukum negara Egipte karo sak rupané mujijat, sing bakal Tak tibakké ing tengahé. Sakwisé mengkono terus bakal nglilani kowé lunga. Lan wong Egipte bakal Tak dadèkké melas marang bangsa iki, terus yèn kowé pada lunga, mesti disangoni. Malah saben wong wadon njaluka barang dandanan slaka lan emas, uga sandangan marang wong wadon tanggané lan sing tunggal sak omah, kuwi terus kowé enggokna anakmu lanang lan wadon, mengkono enggonmu bakal ngrampas wong Egipte.” Moses terus ngomong: “Kepriyé yèn wong-wong iki pada ora ngandel marang kula lan ora ngrungokké marang tembung-tembung kula, malah terus ngomong: GUSTI ora ngétok marang sampéyan?” Tembungé GUSTI marang Moses: “Kowé nyekel apa kuwi?” Semauré Moses: Iki teken. Préntahé GUSTI: “Teken kuwi untyalna ing lemah!” Terus kelakon diuntyalké ing lemah, terus malih dadi ula, Moses terus mlayu. GUSTI terus ngetokké tembung menèh marang Moses: “Tanganmu elungna, buntuté tyekelen!” Moses terus ngelungné tangané, buntuté dityekel, terus malih dadi teken menèh ing tangané. “Kuwi supaya pada ngandel, yèn GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré, Gusti Abraham, Gusti Allahé Isak lan Gusti Allahé Yakub wis ngétok marang kowé.” GUSTI terus ngetokké tembung menèh marang Moses: “Tanganmu lebokna ing njeruhné jubahmu!” Terus ya kelakon tangané dilebokké ing njeruhné jubahé, bareng digèrèt, tangané ngalami lara lépra putih kaya salju. Sakwisé mengkono préntahé menèh: “Tanganmu lebokna menèh ing njeruhné jubahmu!” Moses terus nglebokké tangané menèh ing njeruhné jubahé, bareng digèrèt metu, tangané wis pulih menèh kaya mauné. “Yèn pada ora ngandel marang kowé lan ora ngrèwès marang tanda sing kaping pisan, mesti bakal pada ngandel marang tanda sing kaping pindo. Yèn meksa pada ora ngandel marang tanda loro mau lan ora ngrungokké tembungmu, kowé njupuka banyu sangka kali Nil, kowé ngesokna banyuné ing lemah sing garing, banyuné mau ing lemah sing garing bakal malih dadi getih.” Semauré Moses marang GUSTI: “Duh Gusti, kula iki ora pinter rembukan, wiwit disik mila, wiwit Gusti ngomongi, ya ora pinter ngomong, awit kula abot tutuk kanggo ngomong lan abot ilat.” Nanging GUSTI ngetokké tembung: “Sapa sing nggawé ilaté manungsa, lan sapa sing nggawé wong bisu utawa budek, wong melèk utawa wong lamur? Apa duduk Aku, GUSTI? Awit kuwi kowé lungaa, Aku sing bakal ngwasani ilatmu lan mulangi marang kowé apa sing kudu kok omongaké.” Nanging semauré Moses: “Duh GUSTI, mbok Panjenengan gelem kongkonan sapa waé sing pantes Gusti utus!” Ing kono muntap nesuné GUSTI marang Moses, tembungé: “Apa Harun kakangmu wong Lévi kuwi ora ing kana? Aku ngerti, yèn kuwi wong pinter ngomong, malah wis budal metuki kowé, lan yèn ketemu karo kowé, bakal bungah atiné. Harun kuwi omongana lan tembung-tembung mau dèkèkna ing tutuké, lan Aku sing bakal ngwasani tutukmu lan tutuké Harun, lan kowé bakal Tak wulangi apa sing perlu kok lakoni. Harun kuwi sing bakal makili kowé ngomongi bangsa kuwi, lan mengkono Harun kuwi kanggo tutukmu lan kowé kaya sing dadi Allahé. Nanging teken kuwi kowé sing nggawa, kuwi kanggo enggonmu nindakké tanda-tanda mujijat.” Moses terus mulih nemoni imam Yitro maratuwané, lan tembungé: “Kula sampéyan lilani mulih nemoni sanak-sedulur kula sing ana Egipte, bakal kula éndangi, apa ijik pada urip?” Semauré imam Yitro: “Ya apik lungaa karo slamet!” Lan GUSTI ya wis ngetokké tembung marang Moses ing negara Midian: “Kowé bali menyang Egipte, awit sakkèhé wong sing arep matèni kowé kuwi wis pada mati.” Moses terus ngajak bojoné lan anak-anaké, pada ditumpakké ing kimar mulih menyang ing negara Egipte; lan tekené Gusti Allah kuwi digawa. Préntahé GUSTI marang Moses: “Enggonmu bali menyang negara Egipte kuwi kudu tansah éling, supaya sakkèhé mujijat sing wis Tak pasrahaké marang kowé kuwi tandangana ing ngarepé Parao. Aku bakal ngatoské atiné Parao, nganti bakal ora nglilani lungané umat-Ku. Kowé kudu ngomong marang Parao: ‘Préntahé GUSTI mengkéné: Israèl kuwi anak-Ku, ya anak-Ku mbarep; awit kuwi Aku ngongkon marang kowé: anak-Ku kuwi lilanana lunga supaya ngabekti marang Aku; nanging yèn kowé ora nglilani lungané, Aku bakal matèni anak lanangmu, anak lanangmu mbarep.” Bareng ing dalan, ing panginepan, Moses terus ditemoni karo GUSTI arep dipatèni. Sipora terus njupuk péso watu, lan ngiris ikuté anaké disunati, irisané kuwi terus disénggolké ing sikilé Moses karo ngomong: “Tenan sampéyan kuwi pengantèn getih kanggo kula.” Moses terus ora dikapak-kapakké karo GUSTI. Kanggo Sipora ing waktu nyebut “pengantèn getih”; Awit kuwi sangka perkara disunat mau. GUSTI ngetokké tembung marang Harun, mengkéné: “Kowé metukana Moses menyang ara-ara samun.” Harun terus budal lan ketemu karo Moses ing gunungé Gusti Allah, terus diambungi. Moses terus ngomong marang Harun bab sakkèhé tembungé GUSTI sing wis diwelingké lan sakkèhé tanda sing wis dipréntahké supaya ditindakké. Moses lan Harun terus lunga lan nglumpukké sakkèhé tuwa-tuwané Israèl. Harun terus ngomongké sakkèhé tembung sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses, lan nindakké tanda-tanda ing ngarepé bangsa kuwi. Bangsa mau terus ngandel, lan bareng krungu yèn GUSTI wis nggatèkké marang wong Israèl lan wis weruh bab kasangsarané, nganti pada nyembah sujut. Sakwisé mengkono Moses lan Harun terus pada nemoni Parao lan ngomong: “Préntahé GUSTI, Gusti Allahé Israèl mengkéné: Sampéyan nglilanana umat-Ku supaya pada menyang ing ara-ara samun nganakké riyaya kanggo Aku!” Nanging tembungé Parao: “Sapa ta GUSTI kuwi, sing préntahé kudu tak turuti bab nglilani lungané wong Israèl? Aku ora kenal karo GUSTI kuwi lan aku uga ora bakal nglilani wong Israèl lunga.” Tembungé Moses lan Harun: “Gusti Allahé wong Ibrani wis metuki kula. Saiki sampéyan mbok gelem nglilani kita pada lunga menyang ara-ara samun adohé mlaku telung dina, bakal pasrah kurban marang GUSTI, Gusti Allah kita, supaya kita aja nganti ketiban lara pès utawa pedang.” Nanging ratu ing Egipte ngomong: “Hé Moses lan Harun, kenèng apa kowé pada nindakké sing njalari bangsa iki terus nglalèkké penggawéané? Lungaa kowé nandangana penggawéanmu déwé!” Tembungé Parao menèh: “Delengen, tyatyahé bangsamu ing negara kéné wis okèh banget, kowé kok arep nglèrènké enggoné nyambutgawé peksa!” Ing dina kuwi uga Parao ngongkon para pengawasé bangsa kuwi lan mandor-mandoré wong-wong mau déwé, mengkéné: “Bangsa kuwi enggoné nggawé bata ora susah diwènèhké merang kaya dèk wingi-winginé, bèn pada golèk déwé. Nanging sing nggawé bata saben dina tyatyahé kudu kaya wingi-wingi, ora kena disuda, awit wong-wong kuwi males. Mulané pada mbengok-mbengok: Kita mbok dililani lunga bakal pasrah kurban marang Gusti Allah kita. Penggawéané wong-wong kuwi kudu ditambahi aboté, nganti gagasané mung tumuju marang penggawéan, lan aja nganti katut marang tetembungan sing goroh.” Para pengawasé bangsa mau lan para mandoré terus pada ngomong marang umat: “Préntahé Parao mengkéné: Kowé kuwi wis ora Tak wènèhi merang menèh. Kowé pada golèka merang déwé, ngendi sak olèhé, nanging sing nggawé bata ora kena kurang!” Bangsa mau terus pada pating slebar menyang ing sak negara Egipte perlu golèk bonggol gandum kanggo gantiné merang. Para pengawasé tansah nggentak-nggentak, tembungé: “Penggawéanmu rampungna, ya kuwi kuwajipanmu sedina, pada kaya waktu ijik olèh merang!” Para pengawasé Parao kuwi pada nggebuki mandor-mandoré Israèl, sing pada diangkat karo wong-wong kuwi lan semauré: “Kenèng apa kerjananmu nggawé bata dina iki tyatyahé ora kaya kerjananmu dèk wingi?” Jalaran sangka kuwi para mandoré Israèl mau pada ngadep ing ngarepé Parao, ngomong perkara kuwi, tembungé: “Kenèng apa sampéyan nindakké kaya mengkéné, marang para abdimu iki? Abdi-abdimu pada ora dikèki merang menèh, nanging pada dipréntahké nggawé bata, malah menèh abdi-abdimu digebuki, sakjané sing salah kuwi para rayaté sampéyan.” Nanging tembungé: “Kowé kuwi wong males, wong males! Mulané tembungmu: Kula mbok pada dililani lunga pasrah kurban marang GUSTI. Saiki pada nyambuta gawé! Merang ora bakal diwènèhi, nanging kowé pada sing nggawé bata pada karo sing uwis-uwis!” Ing kono para mandoré Israèl pada ngerti, yèn pantyèn ing sak njeruhné kangèlan, awit pada diomongi: “Kowé pada ora kena ngurangi tyatyahé setorané bata saben dinané.” Bareng kepetuk Moses lan Harun, sing pada ngentèni mulihé sangka ngarepé Parao, terus pada ngomong mengkéné: “GUSTI wis weruh penggawé sampéyan lan ngekèki paukuman marang sampéyan, awit sampéyan wis pada ndadèkké bosok jenengé kita ing ngarepé Parao lan para abdiné, lan awit sangka mengkéné sampéyan kaya waé ngekèki péso marang wong-wong kuwi kanggo matèni kita.” Moses terus mulih ngadep marang GUSTI, lan ngomong: “Duh GUSTI, kepriyé Gusti nindakké kasangsarané kaya mengkéné marang umat iki? Kenèng apa uga kula sing Gusti utus? Awit wiwit kula nemoni Parao, ngomong atas asmané Gusti, bangsa kula ditindes karo ala, nanging Gusti blas ora ngluwari umat Panjenengan.” Nanging tembungé Gusti marang Moses: “Saiki kowé bakal weruh, apa sing bakal Tak tindakké marang Parao, enggoné bakal nglilani lunga bangsa iki karo tangan sing rosa, awit dipeksa karo tangan sing rosa dèwèké bakal nundung bangsa iki lunga sangka negarané.” Sak terusé Gusti Allah ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Aku iki GUSTI. Aku wis ngétok marang Abraham, Isak lan Yakub, dadi Gusti Allah sing Mahakwasa, nanging karo asma-Ku GUSTI durung Tak kétokké. Uga Aku apa ora wis nggawé perjanjian karo leluhurmu kuwi, yèn bakal Tak wènèhi negara Kanaan, negara panggonané mantya, nanging Aku wis krungu uga bab wong-wong Israèl enggoné ditindes karo wong Egipte, lan Aku éling marang perjanjian-Ku. Awit kuwi kowé ngomonga marang wong Israèl: Aku iki GUSTI, Aku bakal ngluwari kowé sangka penggawéan peksané wong Egipte, lan nylametaké kowé sangka enggonmu didadèkké batur lan ngentasaké kowé karo tangan sing Tak etungaké, uga karo paukuman-paukuman sing abot. Kowé bakal Tak jikuk dadi umat-Ku lan Aku bakal dadi Gusti Allahmu, supaya kowé pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing ngutyulké kowé sangka penggawéan peksané wong Egipte. Uga kowé bakal Tak tuntun menyang negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah, yèn bakal Tak wènèhké marang Abraham, Isak lan Yakub, lan kuwi bakal Tak wènèhké marang kowé dadi duwèkmu; Aku iki GUSTI!” Moses terus ngomongké tembung mengkono mau marang wong Israèl, nanging pada ora ngrungokké marang tembungé Moses, awit wis pada semplak jalaran sangka penggawéan peksa sing banget aboté kuwi. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngadepa lan ngomonga marang Parao, ratu ing Egipte, supaya nglilani wong Israèl metu sangka negarané.” Nanging tembungé Moses ing ngarepé GUSTI: “Lah wong Israèl déwé ora gelem ngrungokké marang kula, Parao menèh kepriyé gelem ngrungokké kula, kula iki wong sing kaku ilaté.” Mengkono kuwi GUSTI ngongkon marang Moses lan Harun, supaya nemoni wong Israèl lan nemoni Parao, ratu ing Egipte, karo préntah supaya wong Israèl kuwi pada dituntun metu sangka Egipte. Iki para turunané kulawargané. Anak-anaké Rubèn, mbarepé Israèl: Hénokh, Palu, Hèsron lan Karmi; ya kuwi turunané Rubèn. Anak-anaké Siméon: Yemuèl, Yakin. Ohad, Yakin, Sohar lan Saul, anaké wadon bangsa Kanaan, kuwi turunané Siméon. Anak-anaké Lévi, manut urutané lairé: Gèrson, Kéhat lan Mérari. Lévi umuré 137 taun. Anak-anaké Gèrson: Libna lan Simèi, manut turunané. Anak-anaké Kéhat: Amram, Yizhar, Hébron lan Usièl. Umuré Kéhat 133 taun. Anak-anaké Mérari: Makli lan Musi. Ya kuwi turunané Lévi manut urutané. Amram omah-omah karo Yokebèd, adiké bapaké, kuwi nglairké Harun lan Moses. Umuré Amram nyandak 137 taun. Anak-anaké Yizhar: Korah, Nefek lan Sikhri. Anak-anaké Usièl: Misaèl, Elsafan lan Sitri. Harun omah-omah karo Eliseba, anaké Aminadab, seduluré Nahason, kuwi nglairké: Nadab, Abihu, Eléazar lan Itamar. Anak-anaké Korah: Asir, Elkana lan Abiasaf, kuwi turunané wong Korah. Eléazar anaké Harun, njupuk bojo salah sijiné anaké Putièl, sing terus nglairké: Pinéhas. Ya kuwi para turunané kulawargané wong Lévi manut turunané. Ya Harun lan Moses kuwi sing pada dikongkon karo GUSTI: “Wong Israèl kuwi pada tuntunen metu sangka negara Egipte manut golongané.” Ya kuwi sing pada ngomong marang Parao ratu ing Egipte, bab nuntun wong Israèl metu sangka negara Egipte. Ya Moses lan Harun kuwi. Nalika GUSTI ngetokké tembung marang Moses ing negara Egipte, tembungé GUSTI marang Moses mengkéné: “Aku iki GUSTI; kowé ngomonga marang Parao, ratu ing Egipte, bab kabèh sing Tak omongké marang kowé.” Nanging Moses ngomong ing ngarepé GUSTI: “Kula iki wis ora bisa ngomong, kepriyé Parao enggoné bakal ngrungokké tembung kula?” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Ngertia, kowé kuwi Tak angkat dadi gusti allah kanggo Parao, lan Harun kakangmu, kuwi bakal dadi nabimu. Kowé ngomongna sembarang sing wis Tak omongké marang kowé, lan Harun kakangmu, sing terus ngomong marang Parao, supaya nglilani wong Israèl lunga sangka negarané. Nanging Aku bakal ngatoské atiné Parao, lan Aku bakal ngakèhké tanda lan mujijat ing negara Egipte. Yèn Parao ora ngrungokké marang kowé, ing kono Aku bakal nibakké tangan-Ku marang negara Egipte lan nuntun prajurit-Ku, ya umat-Ku Israèl metu sangka negara Egipte, karo paukuman sing abot. Ing kono wong Egipte bakal pada weruh yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi yèn Aku ngetungké tangan-Ku marang negara Egipte lan ngentasaké wong Israèl sangka sak tengahé.” Moses lan Harun terus pada manut préntahé GUSTI, kuwi ditindakké kabèh. Waktu kuwi umuré Moses wolung puluh taun lan Harun wolung puluh telu taun, nalikané pada ngomong marang Parao. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses lan Harun: “Yèn Parao ngongkon kowé: Kowé nduduhké sakwijiné mujijat, terus kowé mréntaha Harun: Jupuken tekenmu, lan untyalna ing ngarepé Parao, terus bakal malih dadi ula.” Moses lan Harun terus pada nemoni marang Parao, lan nindakké kaya sing wis didawuhké karo GUSTI. Harun nguntyalké tekené ing ngarepé Parao lan ing ngarepé para abdiné, tekené terus malih dadi ula. Parao terus nyeluk para wong pinter lan tukang sulap, lan para wong pinter Egipte mau ya pada nandangi mengkono uga karo sulapané. Siji-sijiné pada nguntyalké tekené, lan teken-teken kuwi pada dadi ula, nanging tekené Harun nguntali teken-teken wong-wong mau. Nanging atiné Parao tetep atos, nganti ora gelem ngrungokké tembungé Moses lan Harun, kaya sing wis diomong karo GUSTI. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Atiné Parao kuwi ora gelem nglilani bangsa kuwi lunga. Kowé maraa marang Parao ing wantyi ésuk, ya kuwi yèn waktu metu menyang kali kaya adaté, kowé ngentènana ing pinggir kali Nil karo nyekel teken sing mbiyèn malih dadi ula. Kowé terus ngomonga mengkéné: GUSTI, Gusti Allahé wong Ibrani, wis ngutus aku nemoni ing ngarepé sampéyan, préntahé: Kowé nglilanana lunga umat-Ku, supaya pada masrahké kurban ngabekti marang Aku ing ara-ara samun. Nanging nganti tekan saiki, sampéyan ora gelem ngrungokké. Awit sangka kuwi, mengkéné tembung GUSTI: Enggonmu weruh yèn Aku iki GUSTI, karo mengkéné: Lah teken ing tangan kula iki bakal kula sabetké menyang ing banyuné kali Nil, banyuné terus bakal malih dadi getih, iwak-iwak ing kali bakal pada mati, kaliné bakal mambu bosok, lan wong Egipte pada ora gelem ngombé banyu ing kali Nil kuwi.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses, mréntahké marang Harun mengkéné: “Tekenmu jupuken! Terus atungna marang sakkèhé banyu ing negara Egipte, marang kabèh kali, kalèn-kalèn, blumbang lan kabèh panggonan banyu, supaya pada malih dadi getih. Terus bakal ana getih ing sak negara Egipte, kabèh ing sakkèhé wadah kayu lan watu.” Moses lan Harun terus nglakoni préntahé GUSTI; tekené diatyungké lan disabetké ing banyuné kali Nil, ing ngarepé Parao lan ing ngarepé para abdiné, banyuné ing kali Nil kabèh terus malih dadi getih. Iwak-iwak ing kali Nil pada mati, sak nalika kaliné ambuné bosok lan wong Egipte ora bisa ngombé banyuné kali Nil, lan sak negara Egipte kebak getih. Nanging para tukang sulap ing Egipte ya nindakké mengkono karo sulapané, nanging atiné Parao tetep wangkot lan ora gelem ngrungokké tembungé Moses lan Harun, kaya sing wis didawuhké karo GUSTI. Parao minger terus mulih menyang ing kraton, lan ora ngrèwès marang perkara mau. Nanging sakkèhé wong Egipte pada ngeduki sak kiwa-tengené kali Nil golèk banyu sing kena diombé, awit banyuné kali Nil ora kena diombé. Kaya mengkono nganti kelakon genep pitung dina, ya kuwi wiwit sangka enggoné GUSTI nibakké bebendu marang kali Nil. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngadepa Parao lan ngomonga: Tembungé GUSTI mengkéné: Kowé nglilanana umat-Ku pada lunga, supaya pada ngabekti marang Aku, yèn kowé tetep ora nglilani lunga, panggonan ing negaramu bakal Tak tibani bebendu kodok. Ing kali Nil bakal ana uyel-uyelan kodok, terus pada mentas mlebu ing kratonmu, tekan ing sentong turu lan peturonmu, mengkono uga ing omahé para abdi lan abdi-abdimu, kabèh ing njeruh pawon lan ing wadah pangananmu. Kodok-kodok kuwi bakal ngroyok para rayat lan abdimu.” Lan préntahé GUSTI marang Moses menèh: “Kowé mréntaha Harun: Tanganmu karo tekenmu tungna menyang kalèn-kalèn lan blumbang, supaya kodok-kodok pada metu rata sak negara Egipte.” Harun terus ngetungké tangané marang sakkèhé banyu ing negara Egipte, terus kodok-kodok pada metu rata sak negara Egipte. Nanging para tukang sulap ya bisa nindakké perkara kuwi karo sulapané, uga ngetokké kodok-kodok rata sak negara Egipte. Parao terus nyeluk Moses karo Harun lan ngomong: “Kowé ndongaa karo ngomonga marang GUSTI, supaya gelem ngentèkké kodok-kodok kuwi sangka enggonku lan sangka para rayatku, sak terusé aku bakal nglilani bangsa kuwi lunga pasrah kurban marang GUSTI.” Tembungé Moses marang Parao: “Kula turuti karep sampéyan, mbésuk kapan enggèn kula ndedonga kanggo sampéyan lan para abdimu lan para rayatmu, supaya kodok-kodok kuwi kudu dibuwang entèk sangka ngarepé sampéyan lan sangka njeruhné omah-omahmu, mung kèri ing kali Nil waé?” Tembungé Parao: “Sésuk!” Tembungé Moses: “Ya, bakal klakon kaya tembungé sampéyan, supaya sampéyan ngerti, yèn ora ana sing madani GUSTI, Gusti Allah kula. Kodok-kodok bakal entèk sangka ngarepé sampéyan, sangka njeruhné omah-omah, sangka para abdimu lan sangka para rayatmu, mung bakal manggon ing kali Nil waé.” Moses lan Harun terus pada mundur sangka ngarepé Parao, lan Moses terus nyebut marang asmané GUSTI gegandèngan karo kodok-kodok sing wis ditekakké ngebyuki Parao mau. GUSTI nuruti penjaluké Moses, kodok-kodok pada mati entèk sangka omah-omah sangka plataran lan sangka kebon. Batangé terus diklumpukké nganti mundung-mundung, terus sak tanah kabèh mambu bosok. Nanging bareng Parao ngerti yèn wis ora ana apa-apa, tetep ngatoské atiné, dadi ora ngrungokké tembungé Moses lan Harun, kaya sing wis diomongké karo GUSTI. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang Harun: Tekenmu ditungné lan disabetaké ing lebuné bumi, ing kono lebuné bumi iki bakal dadi lemut ing sak negara Egipte kabèh.” Terus pada nindakké mengkono, Harun ngetungké tangané karo tekené, lan nyabet lebuné bumi, terus lemut-lemut pada ngroyok marang manungsa lan kéwan-kéwan. Sakkèhé lebuné bumi sak negara Egipte pada dadi lemut. Para wong pinter ya pada nandangi mengkono karo sulapané gelem ngetokké lemut, nanging pada ora bisa. Kaya mengkono lemut-lemut mau pada ngroyok manungsa lan kéwan-kéwan. Para wong pinter mau terus pada ngomong marang Parao: “Iki tangané Allah.” Nanging Parao ijik wangkot atiné, lan ora gelem ngrungokké tembungé Moses lan Harun, kaya sing wis diomong karo GUSTI. Tembungé GUSTI marang Moses: “Kowé tangia sing ésuk, terus metuki Parao yèn kaya adat sabené metu menyang kali, lan ngomonga, tembungé GUSTI mengkéné: Kowé nglilanana umat-Ku lunga ngabekti marang Aku, yèn umat-Ku ora kok lilani lunga, Aku bakal nekakké laler pada ngebyuki kowé, para abdimu, rayatmu lan omah-omahmu, nganti omahé wong Egipte kebak laler, tekan lemahé sing dientyiki. Nanging negara Gosèn sing dienggoni umat-Ku ing dina kuwi Tak dèwèké, dadi ing kono bakal ora ana laler, supaya kowé weruh yèn Aku GUSTI, ing negara kéné. Aku bakal mbédakké ing antarané umat-Ku lan bangsamu. Sésuk bakal kelakon tanda kuwi!” GUSTI terus nindakké mengkono mau: Ana laler okèh banget sing pada ngebyuki kratoné Parao lan ing omahé para abdiné uga ing sak negara Egipte; tanahé nganti rusak karo laler kuwi. Parao terus nyeluk Moses lan Harun, tembungé: “Pada lungaa, pasrahna kurban marang Gusti Allahmu ing negara kéné!” Tembungé Moses: “Kula ora bisa nandangi mengkono, awit kurban sing bakal kula pasrahké marang GUSTI, Gusti Allah kula kuwi, ala kanggo wong Egipte. Yèn kula pada ngladèni kurban sing ala kanggo wong Egipte ana ngarepé, apa kula ora terus dibandemi watu? Kula kudu lunga menyang ara-ara samun adohé mlaku telung dina, perlu masrahaké kurban marang GUSTI, Gusti Allah kula, kaya enggoné mréntahké marang kita.” Tembungé Parao: “Apik, aku bakal nglilani kowé lunga pasrah kurban marang GUSTI Allahmu, ing ara-ara samun; mung aja nganti kadohen mlakumu. Aku dongakna!” Tembungé Moses: “Sak munduré kula sangka ngarepé sampéyan kula bakal ndedonga marang GUSTI, supaya laler kuwi sésuk ésuk pada entèk sangka ngarepé Parao lan sangka ngarepé para abdimu lan para rayatmu kabèh. Nanging Parao aja nganti goroh malih, lan ora nglilani bangsa kula lunga pasrah kurban GUSTI.” Sakwisé mengkono Moses mundur sangka ngarepé Parao, terus ndedonga marang GUSTI. GUSTI nuruti penjaluké Moses, nganti laler mau entèk sangka ngarepé Parao lan sangka ngarepé para abdiné lan para rayaté, siji waé ora ana sing kèri. Nanging Parao ya meksa ngatoské atiné, ora nglilani lunga bangsa mau. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngadepa marang Parao lan kowé ngomonga: Tembungé GUSTI, Gusti Allahé wong Ibrani mengkéné: Kowé nglilanana umat-Ku lunga ngabekti marang Aku. Awit yèn sampéyan ora gelem nglilani lunga, lan ijik sampéyan kukuhi waé, tangané GUSTI bakal nekakké lara pès sing gedé banget marang duwèk sampéyan kéwan-kéwan ing pangonan, jaran, kimar, unta, sapi lan wedus. Sak terusé GUSTI bakal mbédakké kéwan-kéwan nduwéké wong Israèl lan kéwan-kéwan wong Egipte, nganti kéwan-kéwan wong Israèl ora ana siji waé sing mati.” Lan GUSTI netepaké waktu, tembungé: “Sésuk enggoné GUSTI bakal nindakké perkara kuwi ing negara kéné.” Bareng ésuké GUSTI nindakké bab kuwi mau, kéwan-kéwanné wong Egipte pada mati kabèh, nanging kéwan-kéwanné wong Israèl ora ana sing mati siji-sijia. Parao kongkonan mbrana, lan nyata kéwan-kéwan wong Israèl ora ana sing mati siji-sijia. Senajan mengkono Parao tetep wangkot lan ora gelem nglilani lunga bangsa mau. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses lan Harun: “pada njupuka angus ing angklo pawon sak gegem kebak, lan Moses terus nyawurna angus mau ing awang-awang ing ngarepé Parao. Angus kuwi bakal malih dadi awu lembut rata sak negara Egipte kabèh, kuwi bakal njalari anané memala udun sing metyah dadi korèng, ngenèki manungsa lan kéwan-kéwan ing sak negara Egipte.” Moses lan Harun terus njupuk angus sangka angklo pawon, terus ngadek ing ngarepé Parao, angusé terus disawurké ing awang-awang karo Moses, nganti ana memala udun sing metyah ngorèng putih ing awaké manungsa lan kéwan-kéwan. Para tukang sulap nganti ora betah ngadek ing ngarepé Moses, awit sangka korèngé udun; awit para tukang sulap ya pada udunen kaya wong Egipte kabèh. Nanging GUSTI ngatoské atiné Parao, nganti ora ngrungokké tembungé Moses lan Harun, kaya sing wis diomong karo GUSTI marang Moses. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Sésuk kowé tangia sing ésuk, ngadepa marang Parao lan ngomonga: GUSTI Allahé wong Ibrani ngetokké tembung mengkéné: Kowé nglilanana umat-Ku lunga supaya ngabekti marang Aku. Awit sepisan iki, Aku bakal ngesokké sakkèhé bebenduku marang kowé déwé, marang para abdimu lan marang para rayatmu supaya kowé ngertia yèn ing sak lumahé bumi ora ana sing madani Aku. Sak temené yèn Aku gelem ngetungké tangan-Ku lan ngukum kowé lan rayatmu karo lara pès, mesti kowé wis dientèkké sangka bumi. Nanging kowé ijik Tak lilani urip, awit Aku gelem ngétokké kekuwatan-Ku marang kowé lan supaya asmaku diluhurké ing sak lumahé bumi. Sepréné kowé tansah ngalang-alangi umat-Ku, ora kok lilani lunga. Lah sésuk udakara wantyi mengkéné Aku bakal nekaké udan ès sing deres banget, sing durung tau kelakon wiwit ngedekké Egipte nganti sepréné. Awit kuwi kéwan-kéwanmu lan sembarang duwèkmu ing ara-ara, pada gawanen menyang panggonan sing njalari slameté; sakkèhé manungsa lan kéwan-kéwan, ing ara-ara sing ora nglumpuk ana omah, bakal ketiban udan ès kuwi, terus bakal pada mati.” Para abdiné Parao sing rumangsa wedi marang tembungé GUSTI, kuwi terus pada ngongkon batur-baturé lan kéwan-kéwan digawa mlebu omah. Nanging sing ora ngrèwès marang tembungé GUSTI, pada ngejarké waé batur-baturé lan kéwan-kéwané ing ara-ara. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Tanganmu tungna menyang langit, terus bakal ana udan ès mudun sangka langit rata sak negara Egipte kabèh, ngenèki manungsa, kéwan-kéwan lan tetukulan ing ara-ara ing negara Egipte.” Moses terus ngetungké tekené menyang langit, GUSTI terus nekakké gluduk lan udan ès, lan ana geni sing nyamber-nyamber marang bumi. GUSTI enggoné ngedunké udan ès mau rata sak negara Egipte. Udan ès mau tyampuran geni sing pating tylèrèt ing sak tengahé udan ès kuwi, medèni banget, ing sak negarané wong Egipte kabèh durung tau kelakon sing kaya mengkono kuwi, wiwit wong-wong mau pada dadi bangsa. Udan ès mau ngrusak samubarang ing ara-ara, ing sak negara Egipte, ya manungsa ya kéwan-kéwan, mengkono uga ngrusak kabèh tanduran apa waé ing ara-ara lan ngambrukké sakkèhé wit-witan. Mung ing tanah Gosèn, panggonané wong Israèl, ora ana udan ès. Parao terus kongkonan nyeluk Moses lan Harun pada diomongi: “Sepisan iki aku kesalahan, marang GUSTI sing bener, nanging aku lan para abdiku sing pada salah. Pada ndedonga marang GUSTI, gludukké Gusti Allah lan udan ès kuwi wis tyukup, aku bakal nglilani kowé pada lunga, wis ora perlu kowé kesuwèn ing kéné menèh.” Tembungé Moses: “Mengko sakwisé kula metu sangka kuta iki, kula bakal megarké tangan kula marang GUSTI, gludukké bakal mandek lan udané ès mesti terus terang, supaya sampéyan ngerti, yèn bumi iki duwèké GUSTI. Nanging sak upama sampéyan lan para abdimu, rayatmu ngerti ijik durung pada wedi marang GUSTI Allah.” Sing rusak kuwi tanduranmu damèn lan jewawut, awit jewawuté ijik metu gagangé, lan daméné mbeneri kembang. Nanging kanggo gandum lan juwawut kuwi ora nganti rusak, awit durung tekan ing waktuné. Moses terus mundur sangka ngarepé Parao, sak metuné sangka kuta terus megarké tangané marang GUSTI, gluduk lan udan ès terus lèrèn, lan udan wis ora nggrojok ing bumi menèh. Bareng Parao ngerti, yèn udan, udan ès lan gluduk wis pada lèrèn, terus neruské enggoné nggawé dosa, lan ngatoské atiné, ya dèkné ya para abdiné. Atiné Parao tetep wangkot, nganti ora nglilani lungané wong Israèl, kaya sing wis diomong karo GUSTI lantaran Moses. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngadepa marang Parao, Aku wis ngatoské atiné lan atiné para abdiné, supaya Aku nindakké tanda-tanda ing tengahé. Lan supaya kowé bisa nyritakké marang anak-putumu apa sing wis Tak tindakké marang wong Egipte, lan sakkèhé tanda sing Tak tindakké ing tengah-tengahé, supaya kowé pada ngerti yèn Aku iki GUSTI.” Moses lan Harun terus pada nemoni marang Parao lan ngomong: “Tembungé GUSTI, Gusti Allahé bangsa Ibrani mengkéné: Nganti pira suwéné enggonmu ora gelem ngasorké awakmu ana ngarep-Ku? Umat-Ku lilanana lunga ngabekti marang Aku! Yèn kowé ora gelem nglilani lunga umat-Ku, sésuk Aku bakal nekakké walang ing panggonanmu. Walang mau bakal nutupi lumahé bumi nganti ora kétok lemahé, lan bakal mangani nganti entèk sembarang sing ijik kèri sing ora rusak awit udan ès, uga sakkèhé wit-witan sing tukul ing kebonmu kuwi bakal pada dipangan nganti ludes kabèh. Malah bakal ngebaki omahmu, omahé abdimu lan omahé wong Egipte kabèh, kahanan sing kaya mengkono kuwi durung tau dialami karo para leluhurmu wiwit lair ing bumi nganti sepréné.” Moses terus mundur sangka ngarepé Parao. Sakwisé mengkono para abdiné Parao terus ngomong marang sang ratu: “Ijik pira suwéné wong-wong kuwi enggoné dadi jiret kanggo kita? Hayuk ta sampéyan lilani waé enggoné pada lunga ngabekti GUSTI, Gusti Allahé. Apa sampéyan durung krasa, yèn negara Egipte mesti bakal rusak?” Moses lan Harun terus diadepké menèh ing ngarepé Parao lan pada diomongi: “Wis pada lunga ngabekti marang GUSTI, Gusti Allahmu. Sapa waé sak temené sing bakal pada lunga kuwi?” Tembungé Moses: “Kita bakal pada lunga, sing nom kabèh sing tuwa, anak-anak kita lanang-wadon uga wedus kita sapi kita, awit kita pada bakal nggawé riyaya ing ngarepé GUSTI.” Nanging Parao ngomong: “GUSTI bèn ngantyani kowé, yèn aku nglilani kowé lunga karo kabèh anak-anakmu. Wis karepmu kuwi ala! Kuwi ora mengkono. Kowé pada kena lunga, nanging mung wong lanang-lanang waé sing ngabekti marang GUSTI, wis ya mung kuwi ta sing dadi penjalukmu?” Moses lan Harun terus ditundung sangka ngarepé Parao. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Tanganmu tungna marang tanah Egipte, nekakna walang, lan walang-walangé mau bakal ngebyuki ing sak negara Egipte lan mangani sak ènèngé tetukulan sing ora rusak awit udan ès.” Moses terus ngatungké tekené marang ing sak negara Egipte, lan GUSTI terus nekakké angin wétané menyang negara kono nganti sedina muput lan sewengi muput, bareng wantyi ésuk angin wétan mau nggawa walang. Walang-walangé kuwi terus rata sak tanah Egipte, kabèh pada méntylok ing sak kabèhé panggonan ing Egipte nganti okèh banget; sak durungé kuwi durung tau ana walang semono okèhé lan ing mbésuk ya bakal ora kelakon mengkono menèh. Awit walang-walangé mau rata sak lumahé negara kabèh, mulané negara dadi peteng; walangé pada mangani sak ènèngé tetukulan lan woh-wohan turahé udan ès, sakkèhé wit-witan lan tanduran apa waé ing sak negara Egipte wis ora ana menèh. Parao terus gelis-gelis nyeluk Moses lan Harun lan ngomong: “Aku wis nggawé dosa marang GUSTI, Gusti Allahmu lan marang kowé. Awit kuwi kowé ngapuranen dosaku sepisan iki waé lan ndedonga marang GUSTI, Gusti Allahmu kuwi, supaya gelem nyingkirké bebaya pati kuwi sangka aku.” Moses terus mundur sangka ngarepé Parao lan ndedonga marang GUSTI. GUSTI terus nekakké angin sangka sing sak baliké, ya kuwi angin kulon sing banter banget, kuwi nggawa mumbul walangé dityemplungké ing segara Abang, nganti ora ana walang siji waé sing kèri ana panggonané sak negara Egipte. Nanging GUSTI ngatoské atiné Parao, nganti ora nglilani wong Israèl pada lunga. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Tanganmu tungna menyang langit, terus bakal ana pepeteng sing rata sak negara Egipte, nganti wong pada gagap-gagap ing sak njeruhné peteng mau.” Moses terus ngelungké tangané menyang langit, nganti ana peteng ndedet ing sak tanah Egipte suwéné telung dina. Ora ana wong sing bisa weruh kantyané, lan ora ana sing bisa mingset sangka panggonané sak njeruhné telung dina mau; mung sakkèhé wong Israèl pada tetep kepadangan ing panggonané. Parao terus nyeluk Moses lan ngomong: “Wis pada lungaa ngabekti marang GUSTI, mung wedusmu lan sapimu aja kok gawa, anak-anakmu sing ijik tyilik-tyilik tak lilani mèlu.” Nanging tembungé Moses: “Malah kurban sing dibelèh lan kurban obongan kuwi sak mestiné sampéyan sing kudu ngekèki kita, supaya kita bisa ngladèni marang GUSTI, Gusti Allah kita. Kéwan-kéwané ya bakal kita gawa uga, tratyak siji waé ora kenèng kèri; awit ya tunggalé kéwan kuwi sing bakal kita nggawé kurban ngabekti marang GUSTI, Gusti Allah kita; kita pada ora ngerti apa sing kudu kita pasrahké marang GUSTI, sak durungé kita teka ing kana.” Nanging GUSTI ngatoské atiné Parao, sak nalika ora nglilani lungané para umat. Parao terus ngomong: “Wis lungaa sangka ngarepku, awas kowé, kowé aja ngétok menèh ing ngarepku, awit yèn kowé ngétok, mesti kowé bakal mati.” Moses terus ngomong: “Bener tembungé sampéyan, kula bakal ora ngétok ana ngarepé sampéyan menèh!” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Aku bakal nekakké bebendu sepisan menèh marang Parao lan marang sak negara Egipte, sakwisé mengkono mesti bakal nglilani kowé lunga sangka kéné. Yèn wis nglilani lungamu, kowé malah pada dipeksa-peksa metu sangka negara kéné. Awit kuwi kowé mréntaha marang umat, supaya saben wong lanang njaluka marang tanggané barang dandanan emas lan slaka, mengkono uga saben wong wadon marang tanggané wadon!” GUSTI terus ndadèkké wong Egipte pada ngajèni marang bangsa kuwi, lan menèh Moses kuwi kajèn banget ing negara Egipte, ana ngarepé para abdiné Parao lan para rayaté. Moses ngomong mengkéné: “Tembungé GUSTI mengkéné: Ing wantyi tengah wengi Aku bakal lunga ndlajahi negara Egipte. Terus sakkèhé, anak mbarep ing negara Egipte bakal pada mati, wiwit mbarepé Parao sing bakal lungguh ing damparé nganti tekan mbarepé batur wadon sing ngadep watu gilingan, uga sakkèhé mbarepé kéwan-kéwan ingon. Lan ing sak negara Egipte bakal ana udan tangis sing luwih ngereské ati, sing durung tau kelakon lan sing bakal ora kelakon menèh. Nanging marang wong Israèl sapa waé, ora ana asu siji-sijia sing wani njegok, uga kanggo manungsa utawa marang kéwan-kéwan, supaya kowé pada ngerti yèn GUSTI mbédakké wong Egipte lan wong Israèl. Ing kono kabèh para abdimu bakal pada nekani aku karo sendeku lan ngomong ngéné: Lungaa, sampéyan uga karo kabèh wong sing mèlu sampéyan. Sakwisé kuwi kula terus bakal lunga.” Moses terus metu sangka ngarepé Parao karo nesu banget. GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Parao ora bakal ngrungokké kowé, supaya mujijat-Ku mundak okèh ing negara Egipte.” Moses lan Harun wis pada nindakké sakkèhé mujijat kuwi ana ngarepé Parao. Nanging GUSTI ngatoské atiné Parao, nganti ora nglilani wong Israèl pada metu sangka negarané. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses lan Harun ing negara Egipte: “Sasi iki kanggo kowé bakal dadi wiwitané kabèh sasi; kuwi bakal dadi sasi kaping pisan saben taun kanggo kowé. Kowé mréntaha marang pasamuané Israèl kabèh mengkéné: ‘Ing tanggal sepuluh sasi iki, saben wong nyepakna tyempé siji, kuwi saben brayat; saben omah siji tyempé siji. Nanging yèn tyempé siji kuwi kakèhan kanggo brayat siji, kuwi wongé nglumpuka karo tanggané sing tyedak manut gunggungé. Kanggo tyempé kuwi kira-kiranen sak pira tyukupé kabèh kanggo wong-wong. Tyempé mau kudu lanang, tanpa tyiri, umuré setaun, kena milih wedus gèmbèl utawa wedus lumrah. Tyempé mau pisahen déwé nganti tanggal kaping patbelas sasi iki, terus kudu dibelèh karo umat Israèl kabèh ing wantyi soré. Getihé setitik dijukuk usapna ing tyagaké lawang kiwa tengen lan ing nduwuré, ing saben omah sing dienggo mangan tyempé kuwi. Dagingé kudu pada dipangan ing mbengi kuwi uga, dipanggang, dipangan karo roti tanpa ragi lan jangan pait. Ora kena dipangan mentahan utawa godokan; kudu panggangan tekan endasé, sikilé kabèh jeroané pisan. Ya ora kena nganti turah tekan ésuk; apa sing ijik turah, ésuké kudu diobong! Tyarané mangan kuwi mengkéné: bangkèanmu sabukana, sikilmu kudu nganggo sepatu lan tanganmu nyekeli teken, enggonmu mangan karo gelis-gelis, kuwi Paskahé GUSTI. Awit ing mbengi kuwi Aku bakal lunga ndlajahi sak negara Egipte, lan sakkèhé anak mbarep, ya anaké manungsa kabèh anaké kéwan-kéwan, bakal Tak patèni, mengkono uga sakkèhé allahé wong Egipte bakal Tak tibani paukuman, Aku iki GUSTI. Lah getih kuwi dadia tanda ing omah sing kok enggoni. Yèn Aku weruh getih mau, bakal Tak liwati, nganti ing tengah-tengahmu bakal ora ana bebendu sing medèni, yèn Aku ngukum negara Egipte. Dadiné dina kuwi dadia dina pengéling-éling kanggo kowé, pada kok dadèkné riyaya kanggo GUSTI ing turun-turunanmu. Kowé padaa ngramèkké, dadèkna pernatan kanggo selawasé. Pitung dina suwéné kowé mangana roti tanpa ragi; dina sing kaping pisan pada singkirna sakkèhé ragi sangka omahmu, awit saben wong sing mangan apa waé sing karo ragi wiwit ing dina kaping pisan tekan ing dina sing kaping pitu, wong kuwi dientèkké sangka sak tengahé wong Israèl. Kowé nganakna kumpulan sing sutyi, ing dina sing kaping pisan, mengkono uga ing dina sing kaping pitu; ing dina loro kuwi ora kena wong nyambutgawé apa-apa, kejaba mung apa sing perlu pada dipangan, mung kuwi sing kena kok tyawiské. Dadi kowé pada netepana Riyaya Roti tanpa ragi, awit ya ing dina kuwi uga enggon-Ku ngentasaké kowé kabèh sangka negara Egipte. Mulané dina kuwi mau kudu kok tindakké turun-temurun, dadia pernatan kanggo selawasé. Ing sasi kaping pisan tanggalé kaping patbelas wantyi soré, kowé mangané roti tanpa ragi, nganti tekan tanggal selikur wantyi soré. Sak njeruhné pitung dina suwéné ora kena ana ragi ing omahmu, sapa sing mangan karo ragi, wong kuwi dientèkké sangka pasamuané Israèl, senajan wong bangsa liyané, senajan wong Israèl déwé. Apa waé sing karo ragi aja kok pangan; ing ngendi waé panggonanmu kowé mangana roti tanpa ragi.” Moses terus nyeluk sakkèhé tuwa-tuwané Israèl lan pada diomongi: “Pada lungaa, njupuka wedus kanggo brayat-brayatmu, terus pada mbelèha tyempéné Paskah. Terus pada njupuka hisop sak bentèl, tyelupna ing getih ing bokor, lan getih mau osèr-osèrna ing tyagaké lawang kiwa tengen lan ing nduwuré; uga saben wong brayatmu ora kena metu sangka lawang nganti tekan wantyi ésuk. Awit GUSTI bakal ndlajahi sak negara Egipte nibakké bebendu. Yèn weruh getih ing tyagaké lawang sing sisih nduwuré lan kiwa tengen, GUSTI bakal ngliwati lawang kuwi, lan ora nglilani tukang numpes mlebu ing omahmu nibakké bebendu.” Perkara kuwi pada tetepana, gawénen pernatan kanggo kowé déwé lan kanggo anak-putumu ing selawasé. Mbésuk yèn kowé wis pada mlebu ing negara sing bakal dikèkké karo GUSTI marang kowé, kaya sing wis dijanjèkké, tetepana pangabekti iki! Yèn anakmu pada takon marang kowé: “Apa tegesé pangabekti iki?” Terus pada semaurana: “Kuwi kurban Paskah pasrah marang GUSTI, sing ngliwati omah-omahé wong Israèl ing negara Egipte, nalikané wong Egipte ditibani bebendu, nanging omah-omah kita dislametké.” Bangsa kuwi terus pada sendeku lan nyembah sujut. Wong Israèl terus pada lunga lan nglakoni préntahané GUSTI marang Moses lan Harun. Kaya mengkono wong-wong mau enggoné pada manut. Bareng tengah wengi GUSTI matèni saben anak mbarep ing negara Egipte, wiwit anaké sing mbarep Parao sing tyalon nglungguhi kraton, nganti tekan mbarepé wong paukuman ing pakunjaran, kabèh sakkèhé mbarepé kéwan-kéwan. Ing mbengi kuwi Parao terus tangi, semono uga para abdiné lan sakkèhé wong Egipte, lan krungu jeritané wong Egipte, awit ora ana omah siji-sijia sing ora kepatèn. Mbengi kuwi uga Parao nyeluk Moses lan Harun, tembungé: “Kowé pada lungaa, metua sangka bangsaku, ya kowé, ya wong Israèl kabèh, wis pada lungaa, ngabektia marang GUSTI, kaya sing wis dadi penjalukmu. Wedus lan sapimu pada gawanen, kaya sing dadi omongmu, pada lungaa lan aku jalukna berkah.” Wong Egipte ya pada ndesek karo peksa marang bangsa kuwi, supaya pada gelis lunga sangka negarané, awit semauré: “Mengko kita kabèh mesti pada mati!” Bangsa kuwi enggoné nggawa bakal pangané nganti durung diragèni, dadi bakal pangané sak wadahé dibuntel karo mori terus dipanggul. Wong Israèl ya pada nuruti marang préntahé Moses, pada njaluki barang dandanan emas lan slaka duwèké wong Egipte uga sandangan. GUSTI sing ndadèkké wong Egipte pada ngajèni marang bangsa kuwi, nganti pada nuruti penjaluké. Dadi wong Egipte kaya waé dirampasi. Sakwisé mengkono wong Israèl terus pada budal sangka Ramsès menyang Sukot, tyatyahé wong lanang sing mlaku sikil kira-kira ana nem atus èwu, durung botyah-botyahé. Lan uga ana wong bangsa liyané werna-werna sing pada mèlu, mengkono uga wedus lan sapi okèh banget. Kanggo bakal pangané enggoné nggawa sangka negara Egipte diolah digawé roti bunder tanpa ragi, awit bakal pangané ora nganggo diragèni, awit metuné sangka negara Egipte ora bisa karo alon-alon, nganti ora kober nyawiské sangu. Enggoné wong Israèl manggon ing negara Egipte kuwi suwéné 430 taun. Sakwisé 430 taun, waktu dina kuwi, kelakon sakkèhé prajurité GUSTI pada budal sangka negara Egipte. Mbengi kuwi dadi mbengi melèkan kanggo GUSTI, awit pada dientaské sangka negara Egipte; ya mbengi melèkan kanggo sakkèhé wong Israèl turun-temurun kanggo kamulyané GUSTI. GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan Harun: “Iki pernatan Paskah. Wong bangsa liyané ora kena mèlu mangan. Nanging batur tukon kuwi ijik kena mèlu mangan angger wis kok sunati. Wong mondok lan wong buruh ya ora olèh mèlu mangan. Paskah kuwi kudu dipangan ing sakwijiné omah, dagingé ora kena digawa metu menyang sak njabané omah setitik-titika, lan balungé aja kok tyuklèk siji-sijia. Sak pasamuan Israèl kabèh kudu ngriyayakké Paskah. Nanging yèn ana bangsa liyané sing tetep panggonané ing tengahmu lan gelem ngriyayakké Paskah kanggo GUSTI, kuwi saben wong lanang ing omahé kudu disunati ndisik, sakwisé kuwi kena mèlu ngriyayakké Paskah, wong kuwi bakal dianggep wong Israèl, nanging wong sing ora sunat ora kena mèlu mangan. Mung ana pernatan siji kanggo wong Israèl lan wong bangsa liyané ing tengahmu.” Sakkèhé wong Israèl pada nglakoni kaya sing didawuhké karo GUSTI marang Moses lan Harun. Lan tyotyok ing dina kuwi uga GUSTI bakal nylametaké wong Israèl sangka negara Egipte miturut golongané déwé-déwé. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Sakkèhé anak mbarep kuwi disutyèkké kanggo Aku; endi sing lair ndisik sangka saben weteng ing antarané wong Israèl, dadia manungsa utawa kéwan-kéwan, kuwi duwèk-Ku.” Moses terus ngomong marang para umat: “Dina iki pada diéling, awit ing dina iki kowé pada metu sangka negara Egipte, sangka penggawéan peksa; awit GUSTI enggoné wis ngentasaké kowé karo tangané sing rosa, mulané aja mangan apa waé sing karo ragi. Ing dina iki kowé pada metu, ing waktu sasi Abib. Yèn GUSTI wis nuntun kowé mlebu ing negarané wong Kanaan, wong Hèt, wong Amori, wong Hèwi lan wong Yébus, negara sing wis dijanjèkké karo sumpah marang para leluhurmu bakal dikèkké marang kowé, negara sing lubèr mèlek lan madu, terus kowé pada netepana pernatan iki, ing sak njeruhné sasi mengkéné iki uga. Pitung dina suwéné kowé mangan roti tanpa ragi, ing dina sing kaping pitu nganakké riyaya pasrah marang GUSTI. Sak njeruhné pitung dina mau sing dipangan mung roti tanpa ragi, lan kabèh apa sing karo ragi utawa ing panggonanmu, kabèh aja nganti ana wong sing weruh ragi. Uga menèh ing dina kuwi kowé ndunungna marang anakmu lanang: Pangabekti iki kanggo pengéling-éling marang apa sing wis ditindakké karo GUSTI marang aku waktu aku metu sangka negara Egipte. Pernatan iki dadia tanda ing tanganmu, lan tengeré pengéling-éling ana batukmu, supaya pernatané GUSTI ing lambému. Awit karo tangan sing rosa GUSTI enggoné ngetokké kowé sangka negara Egipte. Pernatan iki tetepana ing waktu sing wis ditetepaké saben taun. Yèn GUSTI wis nuntun mlakumu mlebu ing negarané bangsa Kanaan, kaya sing wis dijanjèkké karo sumpah marang kowé lan marang para leluhurmu, lan negara iki wis dikèkké marang kowé, terus kowé kudu masrahké marang GUSTI. Kabèh sing lair ndisik déwé sangka weteng, kabèh sakkèhé anak mbarep kéwan-kéwanmu, sing lanang kuwi dadi duwèké GUSTI. Nanging saben anaké kimar sing mbarep kuwi tebusen nganggo wedus gèmbèl siji, yèn ora kok tebus, tyuklèken guluné. Nanging sakkèhé anak mbarep manungsa sing lanang kuwi kudu kok tebus. Menawa mbésuk yèn anakmu takon marang kowé: ‘Kuwi tegesé apa?’ Terus omongana mengkéné: ‘Gusti wis ngentasaké kita sangka negara Egipte, sangka penggawéan peksa karo tangané sing rosa. Awit waktu Parao ngatoské atiné ora nglilani kita pada lunga, GUSTI terus matèni saben anak mbarep ing Egipte, wiwit anak mbarepé manungsa nganti tekan anak mbarepé kéwan-kéwan; mulané sakkèhé anak mbarepé kéwan-kéwan sing lanang dikurbanaké, nanging saben anakku mbarep sing lanang kuwi tak tebus. Pernatan kuwi dadia tanda ing tanganmu, lan tenger ing batukmu, awit karo tangané sing rosa GUSTI enggoné ngentaské kita sangka negara Egipte.” Bareng Parao wis nglilani wong Israèl lunga, Gusti Allah nuntun mlakuné ora metu ing dalan sing nuju ing negarané bangsa Filistèn, senajan dalan kuwi sing tyedak déwé, awit tembungé: “Bangsa kuwi menawa ngalami perang aja nganti gela, nganti pada bali menyang ing Egipte.” Nanging Gusti Allah enggoné nuntun bangsa kuwi diénggoké metu ara-ara samun sak uruté segara Abang. Wong Israèl enggoné pada budal sangka negara Egipte, karo pada tata-tata perang. Moses ya nggawa balung-balungé Yosèf, awit kuwi wis njupuk sumpahé para anaké Israèl, tembungé: “Mbésuk Gusti Allah mesti nggatèkké kowé, terus balung-balungku gawanen metu sangka kéné.” Sakwisé budal sangka Sukot, terus pada lèrèn ing Etam, ing pinggiré ara-ara samun, nanging Gusti Allah mlaku ing ngarepé, ing wantyi awan ana tugu mega sing dienggo nuntun mlakuné, lan ing wantyi mbengi ana tugu geni sing dienggo madangi, supaya pada bisa nerusaké mlakuné awan lan wengi. Tuguné mendung ing wantyi awan lan tuguné geni ing wantyi mbengi ora tau lunga sangka ngarepé bangsa kuwi. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Wong Israèl kuwi pada préntahana supaya bali lan terus pada lèrèna ana wétané Pi-Hakirot ing antarané kuta Migdol lan segara Teberau peneré Baal-Séfon ing pinggir segara. Ing kono Parao bakal mikir yèn Israèl pada bingung kesasar ing negara kéné, pada kekurung ing ara-ara samun. Aku bakal ngatoské atiné Parao, nganti bakal nututi marang para umat. Lan Aku bakal ngétokké kamulyan-Ku marang Parao lan suradaduné lan kabèh wong Egipte bakal pada weruh yèn Aku iki GUSTI.” Wong Israèl ya terus pada nglakoni mengkono. Bareng Parao nampa kabar, yèn bangsa kuwi wis minggat, terus Parao malih pikirané, mengkono uga para abdiné kanggo bangsa kuwi lan pada rerasanan: “Kenèng apa kita kok pada nglakoni mengkono? Nganti nglilani Israèl pada lunga, dadi wis ora dadi batur kanggo kita?” Parao terus ngrakit krétané lan nglumpukké prajurité, nggawa kréta pilihan 600, malah sakkèhé kréta sak tanah Egipte kabèh, pada ditunggangi karo para penggedéné suradadu. Mengkono GUSTI enggoné ngatoské atiné Parao, ratu ing Egipte kuwi, nganti terus nututi wong Israèl, nanging wong Israèl mlaku terus lan dituntun karo tangané sing Mahaluhur. Nanging wong Egipte, sakkèhé jaran lan krétané Parao, suradadu jaran lan prajurité, pada nututi wong Israèl, enggoné ketututan waktu pada lèrèn ing pinggir segara, tyedak Pi-Hakirot ing ngarepé Baal-Séfon. Bareng Parao wis tyedak, wong Israèl pada weruh yèn wong-wong Egipte pada nututi, nganti pada wedi banget, ing kono wong Israèl pada sambat marang GUSTI, lan tembungé marang Moses: “Apa awit ing Egipte ora ana kuburan, kula kok terus sampéyan gawa, supaya pada mati ing ara-ara samun iki? Kenèng apa kula pada sampéyan nggawé mengkéné, sampéyan tuntun metu sangka negara Egipte? Kita wis pada ngomong marang sampéyan ing Egipte: Kita njaluk sampéyan mandek waé, ya bèn kita pada dadi batur kanggo wong Egipte tenimbangané pada mati ing ara-ara samun iki.” Nanging tembungé Moses marang bangsa kuwi: “Aja wedi, pada sing tatak, lan delengen keslametan sing sangka GUSTI, sing bakal dikèkké marang kowé ing dina iki, awit wong Egipte sing pada kok deleng ing dina iki, kuwi bakal ora kok deleng menèh ing sak lawas-lawasé. GUSTI sing bakal maju perang nggantèni kowé, nanging kowé bakal pada meneng waé.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kenèng apa kowé sambat marang Aku? Wong Israèl pada préntahana supaya pada nerusaké mlakuné. Nanging kanggo kowé, angkaten tekenmu lan tungna menyang ing sak nduwuré segara, biyaken banyuné; supaya wong Israèl pada mlaku ing gasikan ing tengahé segara. Nanging Aku, delengen Aku bakal ngatoské atiné wong Egipte, nganti pada nututi wong Israèl, lan Aku bakal ngétokké kaluhuranku marang Parao sak balané, krétané lan balané sing numpak jaran. Ing kono wong Egipte bakal pada weruh yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi yèn Aku wis ngétokké kaluhuran-Ku marang Parao, krétané lan sak balané sing numpak jaran.” Mulékaté Gusti Allah sing mbiyèn mlaku ana ngarepé balané Israèl, terus ngalih mlaku ing mburiné, lan tugu méga ya mengkono uga, mingset sangka ngarep terus mapan ing mburiné. Mengkono dadiné tugu méga mau mapané ing antarané suradadu wong Egipte lan balané wong Israèl. Awit tugu méga mau njalari peteng, mulané sing siji ora bisa nyedaki sijiné, ing sak njeruhné sewengi kuwi. Moses terus ngetungké tangané nang nduwuré segara, GUSTI terus ndadèkké banyuné asat lantaran sangka angin wétan sing banter nganti sewengi muput, segarané dadi gasik, banyuné kebukak. Dadi wong Israèl terus pada metu tengahé segara mlaku ing gasikan; nanging banyuné kaya waé témbok sing ngamping-ngampingi ing kiwa lan tengené. Balané wong Egipte terus ngoyak nututi, sakkèhé jaran lan krétané Parao lan balané sing numpak jaran pada mlaku nganti tekan ing sak tengahé segara. Kadung ing wantyi ésuk, GUSTI weruh kabèh balané wong Egipte sangka tugu geni lan méga, wong-wong Egipte mau terus dibingungké. Rodané kréta didadèkké miring njalari rekasa banget majuné, nganti wong Egipte terus pada rerasanan: “Hayuk pada mlayu waé ninggalké wong Israèl, awit GUSTI sing maju perang nglawan wong Egipte.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Tanganmu tungna ing sak nduwuré segara, supaya banyuné nangkep pulih ngelepi wong Egipte kabèh krétané lan balané sing numpak jaran.” Moses terus ngatungké tangané ing sak nduwuré segara, kadung wis ésuk banyuné nutup kaya mauné. Wong Egipte pada mlayu papakkan karo baliné banyu; kaya mengkono enggoné GUSTI nglelepké wong Egipte ing tengahé segara. Awit banyuné bareng tempuk pulih kaya mauné nglelepké kréta lan balané sing numpak jaran sak balané Parao kabèh, sing pada nututi mlebu ing segara; ora ana wong siji-sijia sing ijik urip. Nanging mlakuné wong Israèl kuwi tetep ing gasikan ing sak tengahé segara, lan banyuné kaya waé dadi témbok ngamping-ngampingi ing kiwa lan tengené. Mengkono GUSTI ing dina kuwi enggoné ngluwari wong Israèl sangka tangané wong Egipte, nganti wong Israèl pada weruh wong Egipte wis pada mati ndlasah ana pinggir segara. Wong Israèl bareng weruh gedéné penggawéané GUSTI sing ditindakké marang wong Egipte, bangsa kuwi terus pada wedi marang GUSTI lan pertyaya marang GUSTI lan marang Moses, abdiné. Ing kono Moses lan wong Israèl pada memuji kidung kanggo GUSTI, mengkéné: “Tak ngidung kanggo GUSTI, awit gedé kaluhuran-Né jaran lan sing numpaki pada dityemplungké segara. GUSTI kuwi kekuwatanku lan masmurku, sing dadi keslametanku. Panjenengané kuwi Gusti Allahku sing tak puji-puji, Panjenengané kuwi Gusti Allahé bapaku sing tak luhurké. GUSTI kuwi penggedéné perang; GUSTI, ya kuwi asma-Né. Krétané Parao lan balané dityemplungké segara, para penggedéné sing pilihan pada diklelepké ing segara Abang. Pada ketutupan ing segara gedé, kelep kaya waé watu ing banyu sing jeru. Duh GUSTI, tangané Gusti tengen kuwi kamulyan awit sangka pangwasa Panjenengan duh GUSTI, tangané Gusti tengen kuwi ngremuk mungsuh. Awit sangka kaluhuran Panjenengan sing gedé, Gusti ngembrukné sing pada nglawan Panjenengan; Gusti ngetyulké geni memala Panjenengan sing mangan wong-wong mau kaya bonggol gandum. Karo napasé irung Panjenengan, banyu nganti pada numpuk-numpuk kabèh ilèn-ilèn pada ngadek jejek kaya bendungan. Banyu gedé pada kentel ing tengahé segara. Tembungé mungsuh: Tak uberé, tak dum rayahané; hawa nesuku tak sokké marang wong-wong kuwi, pedangku tak sudukké; bakal pada tak entèkké karo tanganku. Gusti terus nekakké lésus, nganti pada ketutupan ing segara; pada kelep kaya tembaga ing banyu sing ngidap-idapi. Duh GUSTI, tunggalé para allah sapa sing madani Panjenengan; sapa sing kaya Panjenengan, mulya awit sangka kesutyiané Panjenengan, medèni awit sangka penggawéané Panjenengan sing kesuwur? Panjenengan nindakké mujijat. Panjenengan megarké tangan tengen Panjenengan; terus kabèh diuntal karo bumi. Karo kawelasané Panjenengan, nuntun umat tebusan Panjenengan; karo kekuwatan Gusti nuntun menyang ing omahé Gusti sing sutyi. Para bangsa pada krungu nganti pada gemeter; mengkono uga sing pada manggon ing negara Filistèn pada krasa wedi. Ing waktu kuwi para penggedé ing Edom pada gègèr, para pangwasa ing Moab pada katekan wedi; wong sak isiné negara Kanaan pada gemeter. Pada katekan giris lan wedi, nganti kaku kaya watu awit sangka gedéné tangané Panjenengan, duh GUSTI. Ya nganti teka ing sabrangan umaté Panjenengan, nganti nyabrang umaté Panjenengan dadi duwèké Panjenengan déwé. Panjenengan nggawa lan Panjenengan tandur ing gunung duwèké Panjenengan déwé, ing panggonan sing Panjenengan panggoni dadi omahé Gusti, duh GUSTI; ing panggonan sutyi gawéané tangané Panjenengan, duh GUSTI. GUSTI sing ngwasani langgeng ing sak lawasé.” Waktu jarané Parao lan krétané kabèh balané sing numpak jaran pada mlebu ing segara, terus GUSTI nangkepké banyuné segara menèh, nganti pada kelep, nanging wong Israèl pada mlaku ing gasikan ing tengahé segara. Ing kono Miryam, nabiné wadon, seduluré Harun, terus nggawa terbangan, ditutké sakkèhé wong wadon karo nabuh terbangan lan pada njogèt Lan Miryam terus ngidung, uniné: “Pada ngidung kanggo GUSTI, awit gedé kaluhuran-Né, jaran lan sing numpaki pada dijeguraké ing segara.” Sakwisé mengkono Moses terus mbudalké wong Israèl sangka segara Abang menyang ing ara-ara samun Sur; enggoné mlaku ing ara-ara samun nganti telung dina ora olèh banyu. Terus pada tekan ing Mara, nanging banyu ing Mara kono ora kena diombé, awit pait, mulané panggonan kono kuwi diarani Mara. Wong okèh terus pada nggrundel marang Moses, takon: “Bakal ngombé apa kita?” Moses terus sambat marang GUSTI, lan GUSTI terus nduduhi sakwijiné kayu; kuwi terus dityemplungké ing banyu mau, sak nalika banyuné kena diombé. Ing kono terus pada dikèki aturan lan pernatan lan pada dityoba karo GUSTI, tembungé: “Yèn kowé pada ngrungokké marang dawuhé GUSTI, Gusti Allahmu karo temen-temen, lan nglakoni apa sing bener ing ngarsa-Né, lan mbangun turut marang préntahé, uga tansah nindakké sakkèhé sing ditetepaké, mesti kowé ora bakal Tak tibani lelara sing wis Tak tibakké marang wong Egipte, awit Aku iki GUSTI sing maraské kowé.” Sakwisé mengkono terus pada tekan ing Elim, ing kono ana sumber rolas lan wit kurma pitung puluh, terus pada lèrèn ing sandingé sumber mau. Sakwisé pada budal sangka Elim, wong Israèl kabèh pada tekan ing ara-ara samun Sin, panggonan kuwi ing antarané Elim lan gunung Sinai, waktu tanggal limalas sasi sing kaping pindo, sak budalé sangka negara Egipte. Ana ara-ara samun kono kuwi, umat wong Israèl terus pada nggrundel marang Moses lan Harun, tembungé: “Oh, apa ora luwih apik kita pada mati waé ing tangané GUSTI ing negara Egipte, ing wantyi kita pada ngadep wajan isi daging lan roti nganti warek? Awit enggèn sampéyan nuntun kita menyang ara-ara samun iki, supaya kita sak pasamuan pada mati kabèh, awit sangka kaliren.” Ing kono tembungé GUSTI marang Moses: “Aku bakal ngedunké udan roti sangka langit kanggo kowé, terus wong-wong kuwi bakal pada metu nglumpukké sak tyukupé ing saben dina, lan pada Tak tyoba, apa bakal nglakoni angger-angger-Ku apa ora. Nanging ing dina kaping nem, yèn masak apa sing diklumpukké, kuwi bakal tikel loro tenimbangané sing diklumpukké saben dina.” Moses lan Harun terus pada ngomong marang wong Israèl kabèh: “Mengko mbengi kowé bakal pada weruh yèn GUSTI sing ngentasaké kowé sangka negara Egipte. Lan sésuk kowé bakal pada weruh kamulyané GUSTI, awit wis krungu panggrundelmu. Awit kita iki sapa, kok kowé pada nggrundeli marang kita?” Tembungé Moses menèh: “Yèn mengko soré kowé pada dikèki daging karo GUSTI lan sésuké dikèki roti nganti warek, kuwi awit GUSTI wis krungu panggrundelmu sing pada kok tujokké marang Panjenengané. Kita iki apa ta? Duduk kita sing kok omèli kuwi, nanging GUSTI.” Moses terus ngomong marang Harun: “Ngomonga marang sak pasamuan Israèl kabèh: Pada tekaa kabèh ing ngarepé GUSTI, awit GUSTI wis krungu panggrundelmu.” Ing waktu sak pasamuan Israèl ijik diomongi karo Harun, terus pada ngewaské menyang ara-ara samun, dadakan weruh semloroté kamulyané GUSTI ngétok ing mega. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Aku wis krungu panggrundelmu wong Israèl; pada omongana mengkéné: Ing wantyi soré kowé bakal pada mangan daging lan ing wantyi ésuk bakal pada warek mangan roti, nganti kowé bakal pada weruh yèn Aku iki GUSTI Allahmu.” Bareng wantyi soré terus ana manuk gemak grombolan teka ngebyuki ing tarup-tarupé, lan bareng ésuk ana ebun ing sak ubengé tarup. Bareng ebuné wis lunga, lah ing lumahé ara-ara samun ana ujut lembut las-lasan kaya sisik, alusé kaya ebun kentel ing bumi. Bareng wong Israèl weruh terus pada takon-takonan: “Apa kuwi?” Awit pada ora ngerti kuwi apa? Moses terus ngomong: “Ya kuwi roti pawèhé GUSTI kanggo panganmu. Kowé pada dikongkon karo GUSTI mengkéné: Kowé nglupukna kuwi, siji-sijiné wong miturut sak tyukupé déwé-déwé; saben wong njupuka kanggo brayaté, wong siji sak omèr, saben brayat njupuka manut gunggungé wongé.” Wong Israèl ya terus pada nglakoni mengkono, enggoné nglumpukké ana sing okèh, ana sing setitik. Mengkono kuwi bareng ditaker nganggo sak gomèr, sing njukuk okèh ora turah lan sing njukuk setitik ora kurang. Saben wong nglumpukké miturut kebutuhané. Moses ngomong marang wong-wong mau: “Aja ana sing ngèngèh kanggo sésuké.” Nanging ana sing ora nggugu marang préntahé Moses, pada ngèngèh nganti sésuké, terus dadi sèt lan mambuné bosok, mulané pada dinesoni karo Moses. Sak terusé enggoné pada nglumpukké saben ésuk. Saben wong miturut kebutuhané déwé, awit yèn kepanasan, terus lèdèr. Ing dina kaping nem enggoné njukuk roti tikel loro, wong siji rong omèr, terus sakkèhé penggedéné pasamuan pada ngadep ngomongi weruh marang Moses. Tembungé Moses marang wong mau: “Ya kuwi sing wis dipréntahké karo GUSTI: Sésuk kuwi dina lèrèn, kuwi sabat dina sing kudu disutyèkké kanggo GUSTI, roti sing arep kok bakar, uga sing arep kok olah, olahen, turahané kabèh simpenen kanggo tandon sésuké.” Turahané kelakon disimpen tekan sésuké netepi préntahé Moses, ya ora mambu lan ora metu sèté. Sak terusé Moses ngomong: “Kuwi pada panganen ing dina iki, awit ing dina iki sabaté GUSTI, kowé ora bakal nemu roti ing panggonanmu. Nem dina kowé pada nglumpukké, nanging ing dina kaping pitu kuwi dina sabat, ing kono ora ana roti.” Tenan kelakon ing dina kaping pitu ana wong sing metu arep njukuk roti, nanging pada ora nemu. Ing kono tembungé GUSTI marang Moses: “Nganti kapan enggonmu pada ora gelem netepi préntah lan pepakon-pepakon-Ku? Pada titènana! GUSTI wis ngekèki sabat kuwi marang kowé, mulané ing dina sing kaping nem kowé pada dikèki roti kanggo rong dina. Awit kuwi wong kabèh pada lèrèna ing omahé déwé-déwé, aja ana wong siji waé sing metu sangka panggonané ing dina kaping pitu.” Mengkono dadiné wong kabèh pada ngasuh ing dina kaping pitu. Ujut roti kuwi umat Israèl ngarani: manna; rupané putih kaya tumbar, rasané kaya kuku madu. Moses terus ngomong: “Préntahé GUSTI mengkéné: Pada njupuka sak omèr kebak disimpen kanggo turun turunmu, supaya kuwi pada weruh rupané roti sing Tak wènèhi dadi panganmu ing ara-ara samun, waktu Aku ngentasaké kowé sangka negara Egipte.” Mulané tembungé Moses marang Harun: “Njupuka kendi siji, isènana manna sak omèr kebak, terus dèkèken ing ngarepé GUSTI, disimpen nganti turun-temurunmu.” Harun terus nindakké apa sing dipréntahké GUSTI marang Moses, botol didèkèkké ing ngarepé panggonan pernatan digawé simpenan. Wong Israèl enggoné mangan manna suwéné patang puluh taun, nganti tekan negara sing dipanggoni wong; pada mangan manna tekan tapel watesé negara Kanaan. Nanging sak omèr kuwi sak prasepuluhé éfa. Sakwisé mengkono umat Israèl kabèh pada budal sangka ara-ara samun Sin, mlakuné sangka panggonan lèrèn sing siji menyang ing panggonan lèrèn sijiné miturut préntahé GUSTI, terus pada lèrèn ing Rafidim; nanging ing kono ora ana banyu kanggo ngombé bangsa mau. Wong-wong terus pada nukari Moses, tembungé: “Kula sampéyan kèki banyu, supaya pada bisa ngombé!” Tembungé Moses: “Kenèng apa kowé kok pada nukari aku? Lan pada nyoba marang GUSTI?” Nanging awit wong-wong pada ngelak, mulané pada nggrundel marang Moses, tembungé: “Kenèng apa kula pada sampéyan pimpin metu sangka Egipte, njalari kula, anak-anak lan kéwan-kéwan kula pada mati ngelak?” Moses terus sambat marang GUSTI, tembungé: “Apa sing bakal kula tindakké marang bangsa iki? Sedilut engkas kula mesti dibandemi watu!” Préntahé GUSTI marang Moses: “Kowé mlakua ing ngarepé umat ditutké karo para tuwa-tuwané Israèl, nanging teken sing wis tau kok gawé nyabet kali Nil kuwi gawanen, terus lungaa! Lah Aku bakal ngadek ing ngarepmu ing nduwur gunung watu ing Horeb, kowé terus nyabeta watu kuwi banjur bakal metu banyuné, terus bangsa kuwi bakal pada bisa ngombé.” Moses ya terus manut kaya mengkono ing ngarepé para tuwa-tuwané Israèl. Panggonan kuwi terus dijenengké Masa lan Mériba, awit wong Israèl pada nukari lan pada nyoba marang GUSTI, tembungé: “GUSTI kuwi ing tengah kita apa ora?” Waktu semono wong Amalèk teka lan nyerang perang nglawan marang wong Israèl ing Rafidim. Moses terus ngongkon marang Yosua: “Aku pada pilihna wong, terus mapakka perang nglawan wong Amalèk; sésuk aku bakal ngadek ing putyuké gunung karo nyekel tekené Gusti Allah.” Yosua terus nglakoni préntahé Moses, perang nglawan wong Amalèk, nanging Moses, Harun lan Hur pada munggah menyang ing putyuké gunung-gunung. Yèn Moses enggoné ngangkat tangané duwur, Israèl menang, nanging yèn ngedunké tangané, Amalèk sing menang. Suwé-suwé tangané Moses kesel, mulané dijukukké watu didèkèkké ing sak ngisoré, digawé njagong, lan Harun lan Hur pada nyangga tangané, mulané tangané ora obah nganti tekan mingslepé srengéngé. Kaya mengkono enggoné Yosua ngalahké wong Amalèk karo landepé pedang. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kabèh iki tulisen ing kitab kanggo pengéling-éling, lan Yosua kongkonen ngrungoké tenan, yèn Aku bakal ngentèkké babar pisan pengéling-éling marang Amalèk sangka sak ngisoré langit.” Moses terus nggawé mesbèh sing dijenengaké: “GUSTI kuwi gendéraku,” lan ngetokké tembung: “Tangan ing sak nduwuré gendérané GUSTI. GUSTI perang nglawan Amalèk turun-temurunmu.” Imam Yitro, imam ing Midian, maratuwané Moses, wis krungu bab samubarang sing wis ditindakké karo Gusti Allah marang Moses lan Israèl umaté, ya kuwi yèn GUSTI wis ngentasaké wong Israèl sangka negara Egipte. Imam Yitro, maratuwané Moses mau terus ngejak Sipora, bojoné Moses, sing mbiyèn wis diterké mulih, mengkono uga anaké lanang loro, sing siji jenengé Gérsom, awit tembungé Moses: “Aku wis dadi wong mantya ing negara mantya,” lan sijiné jenengé Elièser, awit tembungé: “Gusti Allahé bapaku kuwi sing mitulungi aku, aku diluwari sangka pedangé Parao.” Bareng imam Yitro, maratuwané Moses, karo anak-anaké lan bojoné Moses teka ing ara-ara samun, ing panggonan tarupé sak tyedaké gunungé Gusti Allah, terus kongkonan ngomong marang Moses: “Aku, Yitro, maratuwamu, teka mréné karo bojomu lan anak-anakmu tilik kowé.” Moses terus metu metuki maratuwané, sendeku lan ngambungi; sakwisé mbagèkké kanggo bab keslametané, terus pada mlebu tarupé. Sakwisé kuwi Moses terus nyritakké marang maratuwané samubarang sing wis ditindakké karo GUSTI marang Parao lan marang wong Egipte awit sangka wong Israèl, mengkono uga kabèh kangèlan sing dialami ing dalan, uga enggoné GUSTI ngluwari umaté. Imam Yitro seneng atiné krungu bab sakkèhé kawelasan sing wis ditindakké karo GUSTI marang wong Israèl, ya kuwi enggoné wis ngluwari sangka tangané wong Egipte. Tembungé Imam Yitro: “Pinujia GUSTI sing wis ngluwari kowé kabèh sangka tangané wong Egipte lan sangka tangané Parao. Saiki aku weruh, yèn kaluhurané GUSTI kuwi ngungkuli sakkèhé para allah; awit Panjenengané wis ngentasaké bangsa iki sangka tangané wong Egipte, awit wong-wong kuwi wis pada nandangi sak wenang-wenang marang bangsa iki.” Imam Yitro maratuwané Moses terus masrahaké kurban obongan lan kurban sing dibelèh marang GUSTI; Harun lan sakkèhé para tuwa-tuwané Israèl pada mangan bebarengan karo maratuwané Moses ing ngarepé Gusti Allah. Ing ésuké Moses njagong ngadili bangsa mau, lan wong okèh pada ngadek ing ngarepé Moses, wiwit ésuk nganti tekan soré. Bareng maratuwané Moses ngerti apa sing ditindakké kanggo wong okèh mau, terus ngomong: “Apa iki sing kok tindakké marang wong-wong kuwi? Kenèng apa kowé déwé sing njagong, lan wong kabèh pada ngadep marang kowé wiwit ésuk nganti tekan soré?” Semauré Moses marang maratuwané: “Wong okèh iki enggèn nemoni kula bakal takon bab kekarepané Gusti Allah. Yèn ana perkara, terus pada nemoni kula supaya kula nggawé putusan kanggo wong siji karo liyané; kejaba kuwi kula mulangi pernatan lan pepakon-pepakoné Gusti Allah.” Nanging maratuwané Moses ngomong: “Ora apik sing kok tindakké kuwi! Kowé mesti bakal kesel banget, ya kowé déwé ya wong sing pada mèlu kowé; awit penggawéan iki kaboten kanggo kowé yèn kowé déwé waé ora bakal kuwat nindakké. Mulané saiki tak omongi dirungokké omongku, aku arep ngomongi kepriyé apiké marang kowé lan Gusti Allah bakal nunggal karo kowé. Kowé makilana bangsa iki ing ngarepé Gusti Allah lan nglantaraké perkarané marang Gusti Allah. Sak terusé kowé ngekèki piwulang bab sakkèhé pernatan lan putusan lan nduduhké dalan sing kudu dilakoni lan penggawéan sing kudu dilakoni. Kejaba sangka kuwi, kowé miliha lan ngangkati tunggalé bangsa iki sing sembada lan ngabekti marang Gusti Allah, wong-wong sing kena dipertyaya, lan ora gelem nampani beselan; kuwi ditetepaké dadi penggedéné sing mimpin wong 1000, penggedéné wong 100, wong sèket lan wong sepuluh. Ya wong-wong kuwi sing kudu ngadili marang umat ing saben waktu; perkara sing gedé kuwi diladèkké marang kowé, nanging perkara sing tyilik-tyilik pada dirampungké déwé; karo tyara mengkono wong-wong mau pada ngèntèngké penggawéanmu, lan pada mèlu tanggung jawap. Yèn kowé nandangi mengkono, Gusti Allah gelem nulungi, kowé bisa tetep kuwat nandangi, lan wong sak bangsa kabèh bakal pada bali menyang panggonané karo lega lan marem.” Moses setuju rembukan maratuwané lan nindakké apa sing dadi tembungé. Dadi Moses terus milih wong sangka tunggalé bangsa Israèl sing sembada, pada ditetepaké mimpin bangsa kuwi, ana sing mimpin wong 1000, wong 100, wong sèket lan wong sepuluh, pada dipasrahi ngadili umat ing saben waktu, perkara sing angèl dikèké marang Moses, nanging perkara sing gampang dirampungi déwé. Sakwisé mengkono Moses terus pisahan karo maratuwané, lan dèkné terus mulih menyang negarané. Kadung wis ngantyik sasi kaping telu sak budalé wong Israèl sangka negara Egipte, terus tekan ing ara-ara samun gunung Sinai tanggalé pada karo waktu budalé. Sakwisé pada budal sangka Rafidim, terus tekan ing ara-ara samun gunung Sinai, lan pada lèrèn ing kono; wong Israèl enggoné pada masang tarup ngadep menyang gunung Sinai. Moses terus munggah nemoni Gusti Allah, lan diomongi karo GUSTI sangka gunung kono, préntahé: “Kowé ngomonga marang turunané Yakub lan kèkana ngerti marang wong Israèl, mengkéné: Kowé wis pada weruh samubarang sing wis Tak tibakké marang wong Egipte, lan enggon-Ku nggéndong kowé ing swiwiné manuk garuda, Tak parakaké ing ngarep-Ku. Mila kuwi saiki, yèn kowé pada manut karo tembung-Ku karo temen-temen lan pada netepi perjanjian-Ku, mesti kowé pada dadi duwèk-Ku sing Tak pilih sangka antarané sakkèhé bangsa, awit sak lumahé bumi kuwi duwèk-Ku. Kowé mesti pada dadi kraton imam lan bangsa sing sutyi. Ya kuwi tembungé sing kudu kok omongaké marang wong Israèl.” Sak mulihé Moses terus nyeluk para tuwa-tuwané bangsa mau, pada dikèki weruh bab sakkèhé tembungé sing didawuhké karo GUSTI. Wong sak bangsa kabèh terus pada nyauri bebarengan, tembungé: “Apa dawuhé GUSTI kuwi bakal pada kita tindakké.” Tembungé GUSTI marang Moses: “Lah Aku bakal nekani kowé ing mendung sing peteng, supaya wong okèh pada krungu yèn Aku ngomong karo kowé, lan supaya tansah pada ngandel marang kowé.” Moses terus ngomong marang GUSTI bab janjiné bangsa kuwi. Uga menèh tembungé GUSTI marang Moses: “Kowé maranana bangsa kuwi, pada kongkonen nyutyèkké dina iki lan sésuk. Lan pada kudu ngumbah sandangané. Pada tata-tataa ing dina kaping telu, awit ing dina kaping telu kuwi GUSTI bakal medun menyang gunung Sinai ing ngarepé bangsa kuwi kabèh. Mila kuwi kowé masanga pager mubeng lan ngomonga: Pada ngati-atia, aja ana sing munggah ing gunung utawa nggepok sikilé gunung, awit sapa sing nggepok, mesti diukum pati. Tangané wong siji waé ora kena nggepok gunung kuwi, awit wong kuwi mesti bakal dibandemi watu utawa dipanah nganti mati; dadia kéwan-kéwan utawa manungsa, aja dijarké urip! Mung yèn krungu uniné trompèt sing dawa, banjur pada kena munggah ing gunung.” Moses terus medun sangka gunung nemoni bangsa kuwi, pada diomongi supaya nyutyèkké uripé lan kudu ngumbah sandangané. Préntahané Moses marang bangsa kuwi: “Pada tata-tataa ing dina sing kaping teluné lan aja nyedaki wong wadon.” Bareng dina sing kaping telu ing wantyi ésuk, ing gunung ana gluduk lan bledèk lan mendung sing peteng, uga swarané trompèt sing banter banget, sak nalika wong ing tarup pada wedi kabèh. Moses terus nuntun bangsa mau metu sangka tarupé, pada ngadep ing ngarepé Gusti Allah, lan pada ngadek ing sikilé gunung. Gunung Sinai ketutupan karo mendung kabèh, awit GUSTI teka ing gunung ing sak njeruhné geni; bulekké kemebul kaya kebul ing pawon, lan gunungé banget enggoné gonjang-ganjing. Swarané trompèt mundak suwé mundak banter. Moses terus ngomong, lan Gusti Allah nyauri sangka sak njeruhné gluduk. GUSTI terus medun ing putyuké gunung Sinai, lan nyeluk Moses menyang putyuké gunung kuwi; Moses terus munggah. Préntahé GUSTI marang Moses: “Kowé muduna, bangsa kuwi élingna, aja ana sing mbrobos ing pager nyedaki GUSTI arep ndeleng, awit mesti okèh sing bakal pada mati. Kabèh para imam sing arep nemoni ing ngarepé GUSTI kudu nyutyèkké uripé, supaya aja nganti katekan bebenduné GUSTI.” Moses terus ngomong marang GUSTI: “Wong-wong mesti ora pada bisa munggah ing gunung, awit Gusti déwé wis ngélingké marang kula karo ngongkon: Gunungé pagerana lan kudu kok sutyèkké!” GUSTI terus ngongkon: “Wis, kowé lungaa, terus munggaha menèh karo Harun, nanging para imam lan rayat aja nganti mbrobos ing pager lan munggah nemoni ing ngarepé GUSTI, supaya aja nganti pada kena bebenduné.” Moses terus medun marani bangsa mau, pada diomongi mengkono kuwi. Gusti Allah terus ngetokké sakkèhé tembung mengkéné: “Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngentasaké kowé sangka negara Egipte, ing negara kowé dadi batur. Kowé aja nduwèni allah liyané ing ngarep-Ku. Kowé aja nggawé retya utawa tiruan apa waé ing langit nduwur utawa ing bumi ngisor, uga ing banyu sak ngisoré bumi. Kowé aja sujut utawa ngabekti marang kuwi, awit Aku, GUSTI, Gusti Allahmu, iki Allah sing sujana, sing mbales kesalahané bapak marang anak-anaké nganti tekan turunan kaping telu lan kaping papat, kanggo wong sing pada sengit marang Aku, nanging sing nindakké kawelasan marang sing pada trésna marang Aku lan netepi pitutur-pitutur-Ku, nganti tekan turunan kaping 1000. Kowé aja nyebut sembrana asmané GUSTI, Gusti Allahmu, awit GUSTI mesti ngukum wong sing sembrana marang asmané. Elinga dina sabat, ajènana, awit kuwi sutyi. Nem dina kowé nyambuta gawé lan nglakoni sak penggawéanmu kabèh, nanging dina kaping pitu kuwi sabaté GUSTI, Gusti Allahmu. Ing dina kuwi kowé aja nyambutgawé, ya kowé ya anakmu lanang lan wadon, ya baturmu lanang lan wadon, uga kéwan-kéwanmu, uga wong mantya sing manggon ing panggonanmu. Awit sak njeruhné nem dina enggoné GUSTI nggawé langit lan bumi, segara lan sak isiné kabèh, terus lèrèn ing dina kaping pitu, mulané dina sabat kuwi diberkahi lan disutyèkké karo GUSTI. Kowé ngajènana bapak-ibumu, supaya didawakké umurmu ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé. Kowé aja matèni. Kowé aja laku bédang. Kowé aja nyolong. Kowé aja ngutyapké paseksi goroh kanggo sak pepadamu. Kowé aja mélék marang omahé sak pepadamu; kowé aja mélék marang bojoné sak pepadamu, utawa baturé lanang lan wadon, sapiné utawa kimaré lan apa waé sing dadi duwèké sak pepadamu.” Bareng bangsa mau pada krungu swarané gluduk lan bledèk samber-samberan, uniné trompèt, uga kemebulé mendung sangka gunung, pada wedi lan gemeter terus pada mundur ngadoh, lan ngomong marang Moses: Supaya sampéyan waé sing omongi kita, kita bakal pada ngrungokké; aja Gusti Allah sing ngomong marang kita, mengko kita pada nemoni pati. Nanging tembungé Moses marang bangsa kuwi: “Aja wedi, awit tekané Gusti Allah kuwi arep njajal kowé, lan supaya kowé pada nduwé wedi trésna marang Panjenengané, aja nganti pada nggawé dosa.” Nanging bangsa kuwi enggoné ngadek ing kadohan, nanging Moses nyedekki ing pepetengé mendung panggonané njagongé Gusti Allah. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Wong Israèl pada kongkonen mengkéné: Kowé wis pada weruh déwé enggon-Ku ngomongi kowé sangka langit. Kowé aja pada nggawé brahala slaka utawa emas ing sanding-Ku. Aku gawèkna mesbèh lemah, kanggokna masrahaké kurban obongan lan kurban keslametanmu uga wedusmu lan sapimu. Ing saben panggonan sing Tak pilih dadi pengéling-éling marang asma-Ku, Aku bakal teka lan mberkahi kowé. Yèn Aku kok gawèkké mesbèh watu, kuwi aja watu tatahan sing kok gawé, awit yèn enggonmu nggawé nganggo kampak kuwi kowé nerak kesutyiané. Mengkono uga enggonmu munggah ing mesbèh-Ku aja nganggo anda, supaya aja nganti kétok kewiranganmu.” “Iki pernatan-pernatan sing perlu kok préntahaké marang wong-wong kuwi. Yèn kowé tuku batur wong Ibrani, kuwi enggoné kerja kanggo kowé suwéné nem taun, ing taun kaping pitu lilanana metu lan dadi wong merdéka tanpa mbayar tebusan. Yèn mlebuné ijèn, metuné ya ijèn; yèn nggawa bojoné, bojoné mau ya lilanana mèlu metu. Yèn bendarané sing ngekèki bojo, lan bojoné mau nduwé anak lanang utawa wadon, sing wadon kabèh anak-anaké tetep duwèké bendarané, lan sing lanang metu mung dèkné déwé. Nanging yèn baturé mau karo temen-temen ngomong: Kula wis trésna marang bendara kula, lan marang anak lanang kula, kula ora bakal metu dadi wong merdéka, terus bendarané masrahké ing ngarepé Gusti Allah, lan digawa tyedak lawang utawa kusèné, terus kupingé dityubles nganggo untyek karo bendarané, terus tetep kerja sakjeké urip. Yèn ana wong ngedol anaké wadon dadi batur, kuwi metuné, tyarané ora kaya batur lanang. Yèn baturé wadon mau ora disenengi bendarané, nanging mbiyèn wis dityawiské kanggo awaké déwé, bendarané kudu nglilani baturé mau ditebus, ora kena didol marang wong mantya, awit bendarané wis mblénjani marang batur wadon kuwi. Nanging yèn bendara mau nyawiské kanggo anaké lanang, ya dianggep kaya sing wis dadi anaké wadon déwé. Yèn bojoné mau ngepèk wong wadon liyané, sing ndisik ora kena disuda pangané, sandangané lan enggoné nuroni. Yèn bendarané ora nindakké telung perkara kuwi, wong wadon mau kudu dililani metu, ora usah mbayar tebusan apa-apa.” “Sapa sing mentung wong, nganti ndadèkké patiné, kuwi mesti diukum pati. Nanging yèn matèni mau karo ora disengaja, awit tangané mau dikanggokké karo Gusti Allah nindakké kuwi, Aku bakal nduduhké sakwijiné panggonan sing kena kanggo ngungsi. Nanging yèn ana wong sing muntap nesuné lan matèni sak pepadané karo tyara-tyara ngapusi, wong kuwi kudu dijukuk sangka mesbèh-Ku lan dipatèni. Sapa sing mentung bapak utawa ibumu, kuwi mesti diukum pati. Sapa sing nyolong sak pepadané, terus didol utawa ijik ketemu ana panggonané, kuwi mesti diukum pati. Sapa sing nyepatani bapak utawa ibuné, kuwi mesti diukum pati. Yèn ana wong pada tukaran, sing siji ngantem karo watu utawa ngantem karo tangané, nanging ora ndadèkké patiné, mung kepeksa nggluntung ing peturon, yèn kelakon bisa tangi menèh lan mlaku nganggo teken ing njaba, sing mentung utawa ngantem mau utyul sangka ukuman, mung kudu mbayar ruginé sing tatu, awit kepeksa nganggur, lan ngragati enggoné nggolèk tamba nganti sak mariné. Yèn ana wong sing nggebuki baturé tukon lanang utawa wadon nganggo kayu nganti ndadèkké patiné, kuwi kudu dibales. Nanging yèn baturé mau ijik bisa urip sedina utawa rong dina, kuwi ora dibaleské, awit baturé mau duwèké déwé. Yèn ana wong sing ijik gelut, salah siji ana sing nubruk wong wadon sing ijik meteng, nganti kluron bayiné, nanging tyilakané mau ora ndadèkké patiné, wong sing nubruk mau didenda kaya penjaluké bojoné wong wadon mau, manut putusané rèkter. Nanging yèn wong wadon sing tyilaka kuwi nganti mati, kowé kudu ngekèki nyawa gantiné nyawa, mripat gantiné mripat, untuné gantiné untuné, tangan gantiné tangan, sikil gantiné sikil, mlityèt gantiné mlityèt, tatu gantiné tatu, abuh gantiné abuh. Yèn ana wong nyabet baturé tukon lanang utawa wadon, kena mripaté nganti rusak, kuwi nglilanana baturé mau metu dadi merdéka kanggo gantiné mripat. Utawa yèn enggoné nyabet baturé tukon lanang utawa wadon mau nganti ompong untuné, ya lilanana metu dadi merdéka kanggo gantiné untuné. Yèn ana sapi nyundang wong lanang utawa wadon, nganti ndadèkké patiné, sapi mau kudu dibenturaké watu nganti mati lan dagingé aja nganti dipangan, nanging sing nduwé sapi utyul sangka ukuman. Nanging yèn sapi mau mbiyèn wis kerep nyundang lan sing nduwé ya wis diélingké, nanging ora gelem njaga, nanging sakwisé kuwi sapi mau nyundang menèh wong lanang utawa wadon, lan njalari patiné, ing kono sapiné kudu dibandemi watu, lan sing nduwé ya diukum pati. Yèn mung dijaluki duwit tebusan, kuwi enggoné nebus nyawa manut sak pira sing kudu dibayar. Yèn sing disundang kuwi botyah lanang utawa wadon, tyarané ngadili ya pada karo sing disebut mau. Nanging yèn sapi mau nyundang baturé tukon lanang utawa wadon, sing nduwé sapi kudu mbayar telung puluh sèkel slaka marang bojoné baturé mau, lan sapiné kudu dibandemi watu nganti mati. Yèn ana wong mbukak utawa ngeduk sumur, nanging ora ditutupi, terus ana sapi utawa kimar ketyemplung ing kono, sing nduwé sumur kuwi kudu mbayar sing nduwé kéwan rupa duwit sak pira regané, nanging kéwan sing mati mau dadi duwèké sing wis mbayar. Yèn ana wong nduwé sapi, sapiné nyundang sapiné liyané, nganti mati, sapi sing ijik urip kuwi kudu didol, payuné diparo, mengkono uga sapi sing mati mau ya didum dadi loro. Nanging yèn wis pada weruh yèn sapi mau mbiyèn wis kerep nyundang, nanging sing nduwé ora njaga, kuwi kudu mbayar karo sapi sing urip, lan kéwan sing mati kuwi dadia duwèké sing mbayar kuwi.” “Yèn ana wong nyolong sapi utawa wedus, terus dibelèh utawa didol, kuwi kudu ngijoli, sapi siji diijoli sapi lima lan wedus siji diijoli wedus lan wedus gèmbèl papat. Yèn ana maling konangan ijik mbobol, terus dipentungi nganti mati, kuwi sing mentungi ora utang getih, nanging yèn enggoné matèni kuwi wis mletèkké srengéngé, kuwi utang getih. Malingé kudu ngijoli sak pira regané, yèn ora nduwé, awaké didol kanggo gantiné sing dityolong. Yèn sing dityolong kuwi ketemu ijik urip, dadia sapi, kimar utawa wedus, kuwi kudu dibayar tikel loro. Yèn ana wong sing ngengon kéwané ing tegalé utawa ing kebon angguré, nanging kéwané kuwi diumbar waé, nganti mangani tandurané liyané nganti entèk, sing nduwé kéwan kuwi kudu ngijoli sangka pametuné tegalé utawa sangka pametuné kebon angguré. Yèn ana wong obong-obong lan geniné-nylomot suketan, njalari tumpukan gandum utawa gandum sing durung dipanèn utawa tanduran sak tegalan katut kobong, sing obong-obong mau kudu ngijoli sak kabèhé. Yèn ana wong nitipké duwit utawa barang marang kantyané, nanging titipané kuwi dityolong sangka omahé sing dititipi, yèn sing nyolong dityekel, kudu ngijoli tikel loro. Yèn sing nyolong ora ketyekel, sing nduwé omah digawa ing ngarepé para allah perlu sumpah, yèn pantyèn ora njupuk barangé kantyané. Ing sak rupané perkara tukaran bab barang duwèké kuwi bab sapi, bab kimar, bab wedus, bab sandangan, lan sembarang barang sing ilang, yèn sing siji omong: ‘Iki duwèkku!’, perkarané wong loro kuwi diajokké marang Gusti Allah. Nanging sapa sing disalahké karo Gusti Allah kudu ngijoli tikel loro marang kantyané mau. Yèn ana wong nitipké kimar, sapi utawa wedus, utawa kéwan apa waé marang kantyané, nanging kéwan kuwi mati, tugel sikilé utawa dirampok, nanging ora ana seksiné, ing kono putusané perkara nganggo sumpah ing ngarepé GUSTI, yèn sing dititipi kuwi tenan ora njupuk duwèké kantyané, lan sing nitipké kudu nerima, lan sing dititipi ora perlu ngijoli. Nanging yèn kéwan mau pantyèn dityolong, mesti kudu ngijoli marang sing nduwé. Yèn kéwané kuwi pantyèn dipangan karo kéwan galak, kuwi digawa kanggo bukti. Kéwan sing dipangan kuwi ora usah dibayar. Yèn ana wong nyilih kéwané kantyané, nanging kéwané kuwi tugel sikilé utawa mati, waktu sing nduwé ora ing kono, sing nyilih kudu ngijoli sak regané. Nanging yèn sing nduwé ing kono, sing nyilih ora usah ngijoli. Yèn kéwan kuwi diséwa, ruginé kuwi mlebu ing séwan mau. Yèn ana wong ngrunjak prawan sing durung patyangan, lan terus dituroni, botyah wadon kuwi kudu diepèk bojo lan mbayar maskawiné. Yèn bapaké botyah wadon mau babar pisan ora nglilani anaké diepèk, ya meksa kudu mbayar slaka sak mestiné, kanggo nuku prawan.” “Tukang sulap wadon aja kok jarké urip. Sapa sing laku bédang karo kéwan, kudu diukum pati. Sapa sing masrahké kurban marang para allah lan ora marang GUSTI, kudu dientèkké.” “Kowé aja nyia-nyia utawa nindes wong mantya, awit kowé déwé ya wis ngalami dadi wong mantya ing negara Egipte. Kowé aja nglarani randa utawa botyah lola. Yèn nyata kowé nglarani, nanging wongé karo swara banter sambat marang Aku, mesti bakal Tak rungokké sambaté, terus bakal muntap nesu-Ku, lan kowé bakal pada Tak patèni karo pedang, nganti bojomu pada dadi randa lan anak-anakmu pada lola. Yèn kowé ngutangi marang wong tunggal, umat-Ku sing mlarat ing tengah-tengahmu, aja kaya sak lumrahé wong nagih, aja kok jaluki anakan. Yèn kowé nganti njupuk jubahé sak pepadamu kanggo tanggungan gadèn, kuwi kowé kudu mbalèkké sak durungé srengéngé mingslep, awit mung kuwi kemulé, ya mung kuwi sandangané; sing kanggo turu apa? Mila kuwi yèn sambat marang Aku, mesti Tak rungokké, awit Aku iki welas asih.” “Kowé aja ngèlèk-èlèk marang Gusti Allah lan aja nyepatani penggedéné bangsamu. Kowé aja lali ngurbanké pisungsung sangka pametuné gandum lan unduh-unduhé anggurmu. Anakmu lanang sing mbarep kuwi pasrahna marang Aku. Mengkono uga kanggo sapi lan wedusmu, anak-anaké pada tyampurna karo baboné pitung dina, ing wolung dinané pasrahna marang Aku. Kowé pada dadia wong sutyi duwèk-Ku: kowé aja pada mangan dagingé kéwan sing disempal-sempal kéwan galak ing ara-ara, kuwi pakakna asu.” “Kowé aja nyebar kabar goroh. Aja ngréwangi wong sing salah lan gelem dadi seksi sing ora bener. Kowé aja mèlu-mèlu wong okèh nglakoni ala, lan enggonmu nglairké paseksi kanggo sakwijiné perkara aja mèlu-mèlu wong okèh kanggo ndoyongké pengadilan. Ya aja mbédak-mbédakké perkaran ing pengadilan, senajan kanggo wong mlarat. Yèn kowé nemoni sapiné utawa kimaré mungsuhmu sing kesasar, kudu gelis-gelis kok balèkké marang sing nduwé. Yèn kowé weruh kimaré mungsuhmu ambruk awit kabotan momotan, kowé aja sungkan nulungi, kowé kudu ngréwangi mbungkar momotané karo éklas. Kowé aja ngénggak-ngénggoké haké wong mlarat ing sak njeruhné perkarané. Kowé ngedohana tumindak ora pantes; wong sing ora salah lan sing bener aja kok patèni, awit Aku ora bakal mbenerké wong sing salah. Kowé aja nampani beselan, awit beselan kuwi ndadèkké lamuré wong melèk, lan mbingungké perkarané wong-wong sing bener. Wong mantya aja kok tindes, awit kowé ya wis pada ngerti marang rasané atiné wong mantya, awit kowé wis pada ngalami dadi wong mantya ing negara Egipte. Sak njeruhné nem taun kowé nyebar lemahmu lan ngunduh pametuné, nanging ing taun sing kaping pitu kudu kok lèrènké, lan kowé kudu ninggal mengkono waé, supaya wong sing mlarat pada bisa mangan, lan turahé kuwi bèn dipangani karo kéwan-kéwan ing alas. Mengkono uga kanggo kebonmu anggur lan witmu saitun. Nem dina kowé nglakonana penggawéanmu, nanging ing dina kaping pitu kowé kudu lèrèn, supaya sapi lan kimarmu pada bisa ngasuh; lan supaya anaké baturmu lan wong sing mantya pada lèrèn.” “Kowé kudu ngati-ati ing bab sembarang sing wis Tak préntahké marang kowé: kowé aja nyebut jenengé allah liyané, jenengé aja nganti metu krungu sangka tutukmu. Setaun kaping telu kowé kudu nganakké riyaya kanggo Aku. Kowé netepana Riyaya Roti tanpa ragi; pitung dina suwéné kowé mangana roti tanpa ragi kaya sing wis Tak omongké marang kowé, ing waktu sing wis ditemtokké ing sasi Abib, awit waktu ing sasi kuwi enggonmu metu sangka negara Egipte; nanging aja ana sing ngadep ing ngarep-Ku karo ora nggawa apa-apa. Riyaya Panèn, ya riyaya wiwitan pametuné enggonmu nyebar ing tegalan, kuwi uga tetep kok anakké, mengkono uga riyaya unduh-unduh, yèn tutupé taun, sak bubaré enggonmu ngunduhi pametuné kebonmu. Setaun nganti kaping telu wongmu sing lanang kudu pada ngadep marang ing ngarepé GUSTI, Gustimu. Enggonmu masrahké getihé kurban sing dibelèh sing dipasrahké marang Aku, kuwi aja nganti tyampuran apa waé sing karo ragi, uga menèh gajihé kurban riyaya sing dipasrahké marang Aku aja nganti nginep nganti ésuké. Sing apik déwé pametuné lemahmu kuwi ladèkna ing omahé GUSTI, Gusti Allahmu. Enggonmu aja nggodok dagingé tyempé kuwi nganggo susuné baboné.” Wis, Aku bakal ngutus mulékat budal ing ngarepmu, perlu njaga mlakumu ing dalan lan nuntun mlakumu menyang panggonan sing Tak tyepakké. Kowé sing ati-ati ing ngarepé lan rungokké préntah-préntahé, kowé aja gawé duraka marang Panjenengané, awit panerakmu ora bakal dingapura, awit asma-Ku ing njeruhné. Nanging yèn kowé temen-temen manut préntah-préntahé, lan nglakoni sembarang sing Tak préntahké, Aku bakal nglawan mungsuhmu lan nglawan lawanmu. Aku bakal ngutus mulékaté budal ing ngarepmu, lan nuntun mlakumu menyang negarané bangsa Amori, bangsa Hèt, bangsa Fèris, bangsa Kanaan, bangsa Hèwi lan bangsa Yébus, lan para bangsa kuwi bakal Tak-entèkké. Kowé aja sujut utawa ngabekti marang allahé lan aja niru penggawéné, malah pada kudu kok rubuhna babar pisan retya-retyané brahala gawèané. Nanging kowé kudu ngabekti marang GUSTI, Gusti Allahmu, nganti roti lan banyuné bakal kaberkahan lan Aku bakal ngedohké lara sangka tengahmu. Ing negaramu bakal ora ana wong wadon sing kluron utawa sing gabuk. Lan umuré bakal Tak jangkepi. Rasa wedi marang Aku bakal Tak kirimaké ndisiki kowé, Aku bakal ndadèkké bingung sakkèhé wong sing kok parani, lan sakkèhé mungsuhmu bakal Tak gawé mlayu ninggal kowé. Uga Aku bakal ngetyulké swara tabuhan ndisiki kowé, kuwi bakal nundungi wong Hèwi, wong Kanaan lan wong Hèt sangka ngarepmu. Enggon-Ku nundungi bangsa-bangsa kuwi sangka ngarepmu ora sak njeruhné setaun, supaya negara kuwi aja terus sepi, lan kewan buron alasan aja nganti mundak okèh ngungkuli tyatyahmu. Enggon-Ku bakal nundungi bangsa kuwi sangka ngarepmu sangka setitik mbaka setitik, nganti kowé wis pada nduwé anak-putu okèh lan bisa nduwèni negara kuwi. Aku bakal netepaké tapel watesé negaramu ya kuwi wiwit segara Abang tekan ing segara Filistèn, lan sangka ara-ara samun tekan ing kali Efrat, awit kabèh wong negara kono bakal Tak pasrahké ing tanganmu, supaya pada kok tundung sangka ngarepmu. Kowé aja gawé perjanjian karo wong kuwi utawa karo allahé. Bangsa-bangsa mau bakal ora tetep manggon ing negaramu, supaya ora njalari kowé pada gawé dosa marang Aku, ya kuwi kowé pada ngabekti marang allahé; perkara mengkono kuwi mesti dadi kala-jiret kanggo kowé. Gusti Allah terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé munggaha ngadepa ing ngarepé GUSTI, kowé lan Harun, Nadab lan Abihu uga para tuwa-tuwané Israèl wong pitung puluh, terus pada nyembah sangka kadohan. Mung Moses déwé sing teka tyedak marang GUSTI, nanging liyané ora olèh nyedaki, lan wong okèh ya aja ana sing mèlu munggah bareng karo kowé.” Moses bareng wis mulih terus ngomongké marang bangsa kuwi kabèh tembungé GUSTI lan kabèh pernatan-Né; bangsa kuwi kabèh terus nyauri bareng, tembungé: “Kabèh tembungé sing wis dikèkké karo GUSTI kuwi bakal pada kula tindakké kabèh.” Moses terus nulis sakkèhé tembungé GUSTI, lan sésuké wantyi ijik ésuk mruput terus ngedekké mesbèh ing sikilé gunung kuwi, lan tugu rolas manut tyatyahé taler Israèl. Terus mréntahké wong nom-nomané bangsa Israèl, lan pada masrahaké kurban obongan lan mbelèh sapi lanang digawé kurban keslametan marang GUSTI. Sakwisé kuwi Moses terus njupuk getihé sak bagéan, diwadahi bokor, sak bagéan menèh tyipratké ing mesbèh mau. Terus njupuk kitab perjanjian, lan diwatya ana ngarepé umat, kuwi terus pada ngomong: “Kabèh pitutur-pituturé GUSTI bakal pada kula lakoni lan bakal kula rungokké.” Moses terus njupuk getih mau lan dityipratké marang bangsa kuwi lan ngomong: “Wis iki getihé perjanjian sing dianakké GUSTI karo kowé kabèh, dilandesi karo sakkèhé tembungé mau.” Moses lan Harun terus pada munggah ing gunung, mengkono uga Nadab lan Abihu uga para tuwa-tuwané Israèl wong pitung puluh, lan pada weruh Gusti Allahé Israèl; sing kanggo antyik-antyiké sikilé kuwi kaya watu diaman sing mentyorong kaya langit sing semilak padang. Nanging Panjenengané ora matèni marang pemimpin-pemimpin Israèl; senajan pada nyawang marang Gusti Allah, terus mangan lan ngombé. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé munggaha ing gunung nemoni Aku lan ngentènana ing kana, terus kowé bakal Tak wènèhi watu lèmpèngan, sing wis Tak tulisi pernatan lan pepakon, supaya kok wulangké marang wong-wong kuwi.” Moses terus lunga karo Yosua abdiné munggah ing gunungé Gusti Allah. Nanging pawelingé Moses marang para pinituwa: “Kowé pada ngentènana aku ing kéné, nganti sak balikku mbalèni kowé. Nanging Harun lan Hur pada barengan karo kowé, sapa sing nduwé perkara pada maranana dèwèké.” Bareng Moses munggah ing gunung, gunungé terus ketutupan mendung, lan kamulyané GUSTI ing gunung Sinai, nem dina suwéné enggoné ketutupan mendung, lan ing dina kaping pitu Moses dityeluk sangka tengahé mendung kuwi. Kanggo wong Israèl kamulyané GUSTI kuwi semlorot kétoké kaya geni sing nggosongké putyuké gunung. Moses terus mlebu ing sak tengahé mendung lan munggah ing nduwuré gunung; Moses enggoné ing nduwuré gunung kuwi suwéné patang puluh dina patang puluh mbengi. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl, supaya pada masrahaké pisungsung kanggo Aku. Enggoné pada masrahaké pisungsung kuwi kanggo Aku kuwi kudu metu sangka sak legané atiné. Nanging pisungsung kanggo Aku kuwi rupa: emas, slaka, tembaga, bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang, mori alus, wulu wedus, lulangé wedus gèmbèl lanang dipulas abang, lulangé iwak tyutyut lan kayu akasia lenga kanggo dimar, wangi-wangian kanggo lenga jebatan lan kanggo dupa, watu onyx lan watu-watu tatahan kanggo klambiné éfod lan tutupé dada. Lan Aku pada gawèkna panggonan sutyi, supaya Aku manggon ing tengahmu. Enggonmu pada nggawé omah panggonan sutyi lan sakkèhé pirantiné kabèh kuwi manut tyonto sing bakal Tak duduhké marang kowé.” Kowé pada nggawéa peti sangka kayu akasia, dawané loro setengah éluh, ambané siji setengah éluh lan duwuré siji setengah éluh. Peti kuwi kok lapisana emas murni ing njeruh lan ing njabané, lan ing nduwuré mubeng wènèhana lés emas. Uga kowé nggawéa gelang emas tyitakan patang iji pada pasangen ing pojokané papat, dadi ing pinggiré ana gelangé loro, lan ing pinggiré liyané ana gelang loro. Lan menèh kowé nggawéa pikulan kayu akasia, pada dilapisi karo emas. Pikulan kuwi pada slobokna ing gelangan ing pinggiré peti, dienggo nggotong petiné. Pikulan kuwi kudu terus ing gelangané petiné, ora kena didudut. Ing njeruhné peti isènana lèmpèngan watu pernatan sing bakal Tak wènèhké marang kowé. Uga kowé nggawéa tutupé kerukunan nganggo emas murni, dawané loro setengah éluh, ambané siji setengah éluh. Lan kowé nggawéa kembangan kerup emas loro sing digawé sangka emas, pasangen ing pungkasané tutupé kerukunan mau. Kerup sing siji ing pungkasané sisihé, lan kerup sijiné ing sisih liyané tutupé, kerup loro-loroné kuwi pada gawénen adep-adepan ing tutupé kerukunan ing kiwa lan ing tengen. Swiwiné kerub-kerub kuwi pada megarna menduwur nutupi tutupé kerukunan, praupané pada adu-arep; praupané kerub-kerub kuwi pada sujut marang tutupé kerukunan mau. Tutupé kerukunan kuwi kudu kok tumpangké ing duwuré petiné, yèn blèbèkan watu pernatan sing bakal Tak wènèhké marang kowé kuwi wis kok sèlèhké ing sak njeruhné petiné. Ing kono enggon-Ku bakal nekani kowé sangka sak nduwuré tutupé kerukunan kuwi, sangka antarané kerup loro sing ana sak nduwuré petiné kuwi, Aku bakal ngekèki tembung marang kowé bab sing bakal Tak préntahké marang kowé sing kudu kok teruské marang wong Israèl. Lan menèh kowé nggawéa méja kayu akasia, dawané rong éluh, ambané sak éluh lan duwuré sak éluh setengah. Méja kuwi lapisana emas murni lan wènèhana lés emas mubeng. Uga wènèhana pinggiran sak ubengé, ambané sak èpèk-èpèk, lan pinggiran kuwi ya wènèhana lés emas. Lan menèh méja kuwi ya gawèkna gelangan emas patang iji, gelangan kuwi kok tumpangké ing pojokané papat panggonané ing sikilé papat. Gelangané pada pèpètna ing pinggiran, kanggo slobokané pikulan sing kanggo ngusung méjané. Pikulané kuwi ya kayu akasia dilapis emas, kuwi sing digawé ngusung méjané. Kowé ya nggawéa kendi, piring, mangkok lan tuwungé, sing digawé ngesokké kurban ombèn, kabèh kuwi digawé sangka emas murni. Méjané kuwi tansah dèkèkana roti kurban ing ngarep-Ku. Kowé nggawéa kandelar emas murni; kandelar kuwi sing digawé kudu emas gemblèngan, ya sikilané ya adek-adeké; kabèh kenopé, adahé sumbu lan kembangané kudu siji. Gagangé nem metu sangka adek-adeké; gagangé sing telu ing sisih sijiné, lan sing telu ing sisih liyané. Kabèh gagangé anaa kenopé adahé sumbu karo kembangané mandrah telu ing sisih siji lan liyané, karo kenopé adahé sumbu lan karo kembangané, dadi gagangé nem sing metu sangka kandelar kuwi ya gawénen mengkono. Kanggo adek-adeké kandelar kuwi anaa kenopé adahé sumbu karo kembangané mandrah patang iji. Kenopé siji anaa sing dipasang ing ngisoré gagangé sak jodo sing kaping pisan sing metu sangka kandelaré, siji menèh ing ngisoré gagangé sing kaping pindo lan siji menèh ing ngisoré sing kaping telu, mengkono kanggo gagangé nem sing metu sangka adek-adeké kandelar mau, gawénen pada. Adahé sumbu lan gagangé kuwi kabèh kudu digawé sangka emas murni gemblèngan. Gawénen sumbu dimar pitung iji, ditumpangké ing nduwuré, supaya madangi ing ngarepé. Japité lan tadahané langes ya pada emas murni. Mas murni sak talénta sing dienggo nggawé kandelar karo pirantiné kabèh. Sing ati-ati, enggonmu nggawé kabèh mau kudu pada karo tyonto sing wis diduduhké marang kowé ing gunung. Tarup Sutyi kuwi kudu kok gawé sepuluh larik nganggo bakal mori alus, bolah wungu tuwa, wungu nom lan abang mateng; karo kerup, gawéané tukang tenun, kabèh kuwi kudu kok gawé mengkono. Dawané tarup siji wolu likur éluh, ambané patang éluh, tarup kuwi ukurané kabèh kudu pada. Tarup lima disambung-sambung dadi siji, sing lima menèh ya disambung-sambung dadi siji. Lan kowé nggawéa tali-tali kolongan mori wungu tuwa dipasang ing pinggiré tarup sing siji, mengkono uga kanggo ing pinggiré tarup sijiné. Kolongan sèket iji kok tumpangké ing tarup sing siji lan kolongan sing sèket iji menèh tumpangké ing pungkasané tarup sijiné, adep-adepan siji lan sijiné. Lan menèh kowé nggawéa tyantolan emas sèket iji, tarup-tarupé pada gandèngana siji lan sijiné nganggo tyantèlan mau, supaya dadia tarup siji. Uga kowé nggawéa tarup-tarupé wulu wedus kanggo payoné Tarup Sutyi, kowé nggawéa tarup sewelas. Saben tarup dawané telung puluh éluh lan ambané patang éluh; tarup sewelas kuwi ukurané kudu pada. Tarup sing lima kuwi sambungana déwé dadi siji, lan tarup sing nem ya dadi siji déwé, tarup sing nomer nem lempiten dadi loro ing sisih ngarepé tarup mau. Terus Kowé nggawéa kolongan sèket iji tumpangké ing pinggiré tarup ing pungkasané, lan kolongan sèket iji menèh ing pinggiré tarup sijiné. Mengkono uga kowé nggawéa tyantèlan tembaga sèket iji, tyantèlan kuwi lebokna ing kolongan mau, tarupé terus sambungana dadi siji. Kanggo bagéan sing turah ing tarup mau, sing setengah tlangkupna ing mburiné Tarup Sutyi, turahané sak éluh ing sisih kéné lan sak éluh ing sisih kana kuwi tlangkupna ing pinggiran Tarup Sutyi ing kiwa lan tengen digawé aling-aling. Lan menèh tarup kuwi gawèkna payon lulang wedus gèmbèl lanang sing diabangi, lan sak nduwuré kuwi lulangé iwak tyutyut. Tarup Sutyi kuwi digawé karo planga-planga akasia sing ngadek, planga siji dawané sepuluh éluh lan saben planga ambané siji setengah éluh. Saben planga ènèng pantèké loro jèjèr, mengkono enggonmu nggawé sakkèhé plangané Tarup Sutyi mau. Enggonmu nggawé plangané Tarup Sutyi kuwi rong puluh ing pinggiran sisih kidul, lan kowé nggawéa ompak slaka patang puluh disèlèh ing ngisoré planga rong puluh kuwi, planga siji ompakké loro kanggo pantèké loro mau, lan planga liyané ompakké ya loro-loro kanggo pantèké loro. Ing iringané Tarup Sutyi sijiné sing sisih lor ya gawèkna planga rong puluh iji, karo umpaké slaka patang puluh iji, planga siji umpaké loro, lan planga liyané umpaké ya pada loro. Kanggo ing mburiné Tarup Sutyi, sisih kulon, kuwi gawèkna planga nem iji, uga menèh kowé nggawéa planga rong iji kanggo pojoké Tarup Sutyi ing sisih mburiné. Planga loro kuwi kudu kembar, pantèké ing sisih ngisor, mengkono uga ing sisih nduwur, tekan ing gelangan sing kaping pisan, mengkono kahanané plangané loro mau, kudu pada kanggo pojokané loro. Dadi kabèh kudu ana planga wolung iji karo umpaké slaka, tyatyahé nembelas; planga siji umpaké loro lan sak terusé saben planga umpaké loro. Kowé uga nggawéa tyagak kayu akasia, limang iji kanggo planga-plangané Tarup Sutyi sing sisihé, lan tyagak limang iji kanggo planga-plangané Tarup Sutyi ing sisihé sing kaping pindo, uga tyagak limang iji kanggo panggonan mburiné sisih kulon. Lan balok malang limang iji kanggo sing tengah, balok malang kuwi tumpangké ing sak tengahé planga-planga sangka pojok kéné tekan ing pojok kana. Planga-plangané pada lapisana emas, lan gelangan kanggo slobokané balok malang kuwi ya emas, balok sing malang ya pada lapisana emas. Sak terusé Tarup Sutyi kuwi pasangen manut rantyamané sing wis Tak duduhké marang kowé ing gunung. Uga menèh kowé nggawéa geber kain wungu tuwa lan kain wungu nom, kain abang, tenunan mori lenan alus; digawé karo gambar kerup karo wong pinter nenun. Geber kuwi gantungen ing tyagak kayu akasia papat sing dilapis emas, lan ana tyantèlan emas, temumpang umpak slaka papat. Geber mau gantungen ing tyantèlan sing kanggo nyambung tarup kuwi, terus petiné pernatan sèlèhna ing sak mburiné geber, lan geber kuwi dadia singgetan ing antarané panggonan sutyi lan panggonan Mahasutyi. Tutupé pangrukunan kuwi tumpangna ing peti pernatan ing sak njeruhné panggonan Mahasutyi. Méjané sèlèhna ing ngarepé geber, lan kandelaré adep-adepan karo méjané ing Tarup Sutyi sisih kidul, nanging méjané sèlèhna ing sisih lor. Lan menèh kowé nggawéa geber ing lawangé tarup, sing digawé kain wungu tuwa, kain wungu nom, kain abang lan mori lenan tenunan alus sing werna-werna. Geber kuwi gawèkna sangka kayu akasia lima iji, pada dilapis emas, lan ana tyantèlan emas lan kowé gawèkna ompak tembaga tyitakan lima iji. Uga menèh kowé nggawéa mesbèh kayu akasia, dawané lima éluh lan ambané lima éluh, dadi mesbèh kuwi pesagi bener, nanging duwuré telung éluh. Sunguné gawénen ing pojokané papat; kuwi gawénen dadi siji karo mesbèhé, mesbèh kuwi kudu kok lapis karo tembaga. Lan kowé uga nggawéa wadah-wadah kanggo mbuwangi awuné, uga porek lan bokor kanggo nyirami, tyukit lan anglo; sakkèhé piranti kuwi kudu digawé sangka tembaga. Lan menèh kowé nggawéa ayakan tembaga kaya jala, ayakan kuwi ing pojoké papat pisan wènèhana gelangan tembaga patang iji, terus tumpangna ing sak ngisoré pinggiré mesbèh wiwit sangka ngisor nganti ayakan mau duwuré separoné mesbèh. Uga menèh mesbèh kuwi ya gawèkna pikulan, pikulan kayu akasia sing dilapis karo tembaga. Pikulané slobokna ing gelangé, dadi yèn mesbèhé diusung, pikulan kuwi pada ing bangkèkané mesbèh kiwa tengen. Mesbèh kuwi digawé sangka planga ing njeruhné growong, kaya enggonmu wis diduduhké ing gunung, mengkono enggonmu pada nggarap mesbèh kuwi. Kowé nggawéa platarané Tarup Sutyi; ing sisih kidul plataran kuwi anaa geberé mori lenan tenunan sing bolahé alus, dawané ing sisih 100 éluh. Tyagaké kabèh kudu rong puluh, umpaké tembaga ya rong puluh, tyantèlané tyagak lan sambungané kuwi slaka. Mengkono uga ing sisih lor, turut ambané ya kudu geber dawané pada 100 éluh, lan tyagaké rong puluh lan umpaké rong puluh sangka tembaga, nanging tyantèlané lan sambungané kuwi kudu slaka. Ing ambané plataran sisih kulon anaa geber sèket éluh, lan tyagaké sepuluh lan umpaké sepuluh. Nanging ambané plataran panggonan ngarep sing sisih wétan kudu sèket éluh, ya kuwi geberé limalas éluh kanggo ing sisihé gapura sing siji karo tyagaké telu lan umpaké telu, lan kanggo ing sisihé gapura sijiné geberé ya limalas éluh, tyagaké telu lan umpaké ya telu. Nanging ing gapurané plataran anaa geberé sing dawané rong puluh éluh, sing digawé bakal mori wungu tuwa, lan wungu nom, abang lan mori lenan alus tenunan sing werna-werna lan tyagaké papat lan umpaké papat. Sakkèhé tyagak ing sak ubengé plataran mau pada pasangen sambungané karo slaka, lan tyantèlan ya slaka, nanging umpaké tembaga. Dawané plataran kudu 100 éluh, ambané sèket éluh lan duwuré limang éluh, rupa mori lenan tenunan alus, lan umpaké tembaga. Nanging sakkèhé piranti kanggo ngedekké Tarup Sutyi, mengkono uga sakkèhé patoké uga patoké plataran, kuwi kudu tembaga kabèh. Uga kowé mréntaha marang wong Israèl, supaya pada masrahaké lenga saitun deplokan sing tulèn kanggo dimar, supaya dimaré tansah murup. Ing sak njeruhné Tarup Kumpulan ing sak njabané geber sing ngaling-alingi petiné pernatan, ing kono Harun lan anak-anaké sing nata dimar mau ing ngarepé GUSTI wiwit mbengi nganti ésuk. Kuwi pernatan sing kudu ditandangi turun-temurun kanggo wong Israèl. Kowé mréntaha marang sedulurmu Harun lan anak-anaké, sangka sak tengahé wong Israèl, supaya pada dadi imam ngladèni marang Aku; ya kuwi Harun lan anak-anaké: Nadab, Abihu, Eléazar lan Itamar. Kakangmu Harun kuwi gawèkna sandangan sing sutyi, kanggo ajiné kaluhuran. Kowé mréntaha marang sakkèhé para wong pinter, sing wis Tak kebaki roh kapinteran, pada kongkonen nggawé sandangané Harun, kanggo nyutyèkké dèwèké, supaya dadia imam ngladèni marang Aku. Iki sandangan sing kudu digawé: tutupé dada, kotang éfod, jubah, klambi tenunan apik, serban lan sabuk, ya kuwi sandangan sing sutyi kanggo kakangmu Harun lan anak-anaké, supaya pada dadi imam ngladèni marang Aku. Kanggo kaperluané kuwi dibutuhaké emas, bakal wungu tuwa, bakal wungu nom, bakal abang lan mori lenan alus. Kotangé éfod sing digawé kudu emas, bakal wungu tuwa, wungu nom, bakal abang lan mori lenan tenunan alus, garapané wong pinter. Kotang éfod kuwi ana pundaké tangkepan loro, sing digawé nangkepké ing kiwa lan ing tengen. Sabuk sing kanggo nyingseti kotang éfod kuwi kudu pada gawéané lan digawé dadi siji karo kotang éfod mau, bakalé ya emas, bakal wungu tuwa, wungu nom, abang lan mori lenan alus tenunan. Uga kowé njupuka watu onyx loro lan ing kono diukir jenengé para anaké Israèl. Jenengé sing nem ing watu sing siji, lan sing nem ing watu liyané, nurut sanga lairé. Tyarané ngukir kaya tukang ngukir watu-watu, mèmper ngukir ségel, kaya mengkono enggonmu ngukir jenengé para anaké Israèl ing watu loro mau; terus wènèhana lés emas watu loro kuwi pasangen ing pundaké kotang éfod dadi watu-watu pengéling-éling kanggo wong Israèl; Harun sing kudu nggawa jenengé ing pundaké marang ing ngarepé GUSTI lan dadia pengéling-éling. Kowé uga nggawéa lés emas, uga ranté emas murni rong iji, ranténé terus gawénen tali kaya klabangan ranté sing wis gawé tali terus gandèngna karo lés-lés mau. Lan kowé kudu nggawé tutupé dada, piranti kanggo nibakké putusan, garapané wong pinter. Gawéané pada kaya kotang éfod, sing digawé: emas, bakal wungu tuwa, wungu nom, abang lan mori lenan alus tenunan sing bolahé ditenun. Modèlé pesagi lan rangkep loro, dawané sak kilan ambané ya sak kilan, kuwi pasangana watu-watu patang larik. Larikan kaping pisan: watu yaspis abang, topas lan smarak. Larikan kaping pindo: watu abang, lazurit lan yaspis. Larikan kaping telu: watu yasinta, agaat lan ametis. Larikan sing kaping papat: watu turkoois, onyx lan jaspis, kabèh pada gawèkna lés emas, kaya mengkono watu-watu mau kabèh ketalènan ing lés. Watu-watu kuwi pasangen jenengé para anaké Israèl, mulané tyatyahé kudu rolas. Lan ing saben watu diukir jenengé, manut turunané rolas, kaya tyarané nggawé ségel. Tutupé dada kuwi pasangen ranté emas murni rupa klabangan, penggawéné kaya tali nam-naman. Uga pasangana gelangan emas rong iji, gelangan kuwi pasangen ing pojokané tutupé dada loro pisan. Ranté emas loro mau pasangen ing gelangan loro kuwi, ing pojoké tutupé dada. Putyuké ranté loro kuwi lebokna ing tali loro mau; kaya mengkono enggonmu masang kuwi ing pundaké éfod panggonané ing ngarep. Lan menèh nggawéa gelangan emas loro, pasangen ing pojokané tutupé dada loro pisan, ing pinggir njeruh sing temumpang ing kotang éfod. Karo menèh nggawéa gelangan emas loro pasangen ing pundaké kotang éfod, sisih ngisor panggonan ngarep, mèpèt ing sambungané, ing sak nduwuré sabuké kotang éfod. Sakwisé mengkono gelang tutupé dada kuwi pada talènana menduwur olèh gelangé kotang éfod karo tali wungu tuwa temumpang ing nduwur sabuké kotang éfod, lan tutupé dada kuwi ora kena kok pisah karo kotangé éfod. Mengkono Harun enggoné nggawa jenengé para anaké Israèl ing sak nduwuré atiné dumunung ing tutupé dada piranti kanggo nibakké putusané kuwi yèn mlebu ing panggonan sutyi, supaya dadia pengéling-éling sing tetep ing ngarepé GUSTI. Lan ing tutupé dada piranti kanggo nibakké putusané kuwi pasangana Urim lan Tumim, ing sak nduwuré jantungé Harun yèn mlebu ngadep ing ngarepé GUSTI; mengkono Harun enggoné tansah nggawa rampungé putusané kanggo wong Israèl, ing sak nduwuré atiné ing ngarepé GUSTI. Karo menèh nggawéa jubahé éfod nganggo bakal wungu tuwa kabèh. Guloné anaa ing tengahé; lan nganggo pinggiré mubeng rupa tenunan, kaya klambi tembaga, supaya aja nganti suwèk. Ing pungkasané jubah kuwi pasangen gambar woh delima sangka bolah wungu tuwa, bolah wungu nom lan bolah abang mubeng temu gelang, diselang-seling karo klintingan emas, dadi saben klintingan emas siji gambar woh delimané siji, ing pinggiré jubah mau mubeng. Jubah kuwi dienggo Harun yèn nindakké pangabekti, lan uniné klintingan emas mau bisa krungu yèn mlebu panggonan sutyi ing ngarepé GUSTI lan uga yèn metu, supaya aja nemoni pati. Uga nggawéa blèbèkan emas murni lan ing blèbèkan kuwi ukirana tulisan tyarané kaya ngukir ségel, uniné: Sutyi mung kanggo GUSTI. Blèbèkan kuwi pasangana tali wungu tuwa, tèmplèkna ing serban ing sisih ngarep. Blèbèkan kuwi anaa ing batuké Harun lan Harun kudu nyangga kesalahan kanggo samubarang sing disutyèkké karo wong Israèl, ya kuwi kanggo kabèh sing dadi pisungsung sutyi. Blébékan mau kudu tetep nèmplèk ing batuké, supaya wong Israèl kuwi ketampa ing ngarepé GUSTI. Kowé kudu nggawé klambi tenunan apik nganggo mori lenan alus, mengkono uga serban ya sangka mori lenan alus, nanging sabuké kuwi digawé nganggo tenunan werna-werna. Uga para anaké Harun kuwi ya gawèkna klambi lan sabuk, ya gawèkna kupluk sing kanggo ajiné kamulyan. Sandangan mau enggokna marang kakangmu Harun lan anak-anaké lan sakwisé kuwi terus dijebatani, tetepna lan sutyèkna, supaya pada dadi imam ngladèni marang Aku. Lan menèh ya gawèkna tylana mori lenan, digawé nutupi daging kawirangané. Tylana mau dawané wiwit bangkèkané nganti tekan pupuné. Kuwi kudu dienggo Harun kabèh anak-anaké yèn mlebu ing Tarup Kumpulan utawa yèn nyedaki mesbèh perlu nindakké pangabekti ing panggonan sutyi, supaya aja nganti kesalahan lan terus mati. Kuwi dadia pernatan ing selawasé kanggo Harun lan para turunané. Nanging enggonmu nyutyèkké Harun lan para anaké supaya dadi imam ngladèni marang Aku kuwi tyarané mengkéné: Kowé njupuka sapi lanang nom siji lan wedus gèmbèl lanang loro sing tanpa tyiri, roti tanpa ragi lan roti bunder ya tanpa ragi, diolah nganggo lenga, roti tipis tanpa ragi diosèri lenga, kabèh kuwi sing digawé kudu glepung gandum pilihan. Kuwi kabèh adahana tyeting siji, terus pasrahna sak tyetingé, mengkono uga sapiné lanang lan wedus gèmbèl lanang loro mau. Harun lan anak-anaké pada tekakna ning ngarepé lawangé Tarup Kumpulan lan kowé ngisuhi wongé nganggo banyu. Sakwisé mengkono njupuka sandangané, lan Harun enggoni klambi, jubahé klambiné éfod lan kotang éfod apa menèh tutupé dada; terus éfod singsetana karo sabuk klambiné éfod; sirahé pasangen serban lan blébékan sutyi pasangen ing serban mau. Sakwisé mengkono njupuka lenga jebatan esokna ing sirahé, dadi dèkné dijebatani. Mengkono uga anak-anaké pada tekakna, enggoni klambi lan enggoni sabuk, ya Harun lan anak-anaké lan nalèni tali ing sirahé, karo mengkono terus pada dikèki lungguhan dadi imam, kuwi pernatan kanggo selawasé. Kaya mengkono enggonmu netepaké Harun uga anak-anaké. Sapiné lanang mau terus tekakna menyang ing ngarepé Tarup Kumpulan, Harun lan anak-anaké terus pada numpangké tangané ing endasé sapi kuwi, sapiné terus sembelèhen ing ngarepé GUSTI ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan. Kowé terus njupuka getihé sapi lanang mau setitik, lèlètna ing sunguné mesbèh lan drijimu, nanging getih turahané esokna kabèh ing mesbèh bawah ngisor. Sakkèhé gajihé sing nutupi jeroané, gombyoké atiné, ginjel loro pisan tekan gajihé, kuwi obongen ing mesbèh. Nanging dagingé, lulangé lan regetané kuwi kudu kok obong ing sak njabané tarup, kuwi dadi kurban ngluwari dosa. Sakwisé mengkono kowé njupuka wedus gèmbèl lanang sing siji, Harun lan anak-anaké pada numpangké tangané ing endasé wedus mau, wedus mau terus sembelèhen, getihé kok siramké ing sak ubengé mesbèh. Wedus ditengkel-tengkel miturut bagéan-bagéané, jeroané lan sampilé dikumbah lan dèkèkna ing duwuré tengkelan-tengkelan mau, lan ing sak nduwuré endasé. Wedus gèmbèl lanang kuwi kabèh terus diobong ing mesbèh, kuwi kurban obongan, pisungsung apik sing nyenengké marang GUSTI, ya kuwi kurban geni sing dipasrahké marang GUSTI. Sakwisé kuwi kowé terus njupuka wedus gèmbèl lanang sijiné, endasé tumpangana tangané Harun uga anak-anaké. Wedus terus sembelèhen, lan getihé sak bagéan lèlètna setitik ing godongé kupingé Harun sing tengen, uga ing godongé kupingé anak-anaké Harun, ing jempolé tangané tengen, lan jempolé sikilé tengen, nanging getih liyané kok siramké ing sak ubengé mesbèh. Getih ing mesbèh kuwi jikuken setitik karo lengané jebat setitik, kok kepyurna marang Harun lan ing sandangané, lan uga marang anak-anaké lan sandangané. Awit sangka mengkono Harun lan sandangané, terus bakal dadi sutyi, semono uga anak-anaké lan sandangané. Wedus gèmbèl lanang mau terus dijukuk gajihé, buntuté sing karo gajihé, uga gajihé sing nutupi jeroané, gombyoké atiné, ginjelé pisan kabèh gajihé, sampilé tengen, awit kuwi wedus gèmbèl lanang pisungsung panetepan, kowé uga njupuka roti tipis siji, roti bunder siji sing tyampuran lenga lan roti tipis siji sangka tyeting sing isi roti tanpa ragi, ing ngarepé GUSTI. Kuwi kabèh kok sèlèhké ing èpèk-èpèké Harun lan èpèk-èpèké anak-anaké, terus kok pasrahna kabèh dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI. Sakwisé mengkono kabèh terus tampanana sangka tangané, terus diobong ing mesbèh ya kuwi ing sak nduwuré kurban obongan, kanggo pisungsung sing apik ing ngarepé GUSTI, kuwi kurban geni dipasrahké marang GUSTI. Sak terusé kowé njupuka dadané wedus gèmbèl lanang kuwi sing kanggo netepaké Harun, sing terus kok pasrahna dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI, kuwi dadia pandumanmu. Dadi kowé kudu nyutyèkké dadané pisungsung goyangan lan sampilé pisungsung spésial sangka wedus lanang sing kanggo netepaké Harun lan anak-anaké. Kuwi dadia pandumané Harun lan anak-anaké manut tatanan kanggo wong Israèl ing sak lawas-lawasé, awit iki pisungsung spésial, mulané kuwi kudu dadi pisungsung spésial sangka wong Israèl, sing dijukuk sangka kurbané keslametan, dadi pisungsung spésial marang GUSTI. Sandangan sutyi sandangané Harun kuwi ya dadia sandangané anak-anaké sak terusé, dienggo yèn pada dijebati lan ditetepaké. Turunané sing nggentèni dadi imam, sing bakal mlebu ing Tarup Kumpulan perlu nindakké pangabekti ing panggonan sutyi, kuwi nganti pitung dina suwéné enggoné nganggo sandangan mau. Wedus lanang pisungsung panetepan kuwi dagingé dijukuk lan diolah ing panggonan sing sutyi. Harun kabèh anak-anaké pada mangana daging wedus kuwi karo roti ing tyeting ing ngarep lawang Tarup Kumpulan. Harun lan anak-anaké kudu mangan kuwi kabèh, awit kuwi dadi tyarané tebusan waktu ditetepaké lan disutyèkké, nanging wong liyané aja ana sing mèlu mangan, awit kabèh kuwi pisungsung sutyi. Dagingé pisungsung panetepan lan rotiné kuwi, yèn ana turahané nganti tekan ésuké, kuwi kudu diobong, aja dipangan, awit kabèh kuwi pisungsung sutyi. Dadi Harun lan anak-anaké kuwi kudu kok tandangi kaya sing Tak préntahaké marang kowé, sak njeruhné pitung dina suwéné enggonmu netetepaké. Saben dina kowé kudu ngolah sapi lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa kanggo nganakké rukunan lan mesbèh kuwi kudu kok sutyèkké karo nganakké rukunan kanggo kuwi; lan kok jebatani supaya dadi sutyi. Pitung dina lawasé enggonmu nganakké rukunan kanggo mesbèh kuwi, mesbèh kuwi kudu kok sutyèkké, terus bakal dadi Mahasutyi; saben wong sing nggepok mesbèh kuwi bakal dadi sutyi. “Nanging sing kudu kok kurbanaké ing mesbèh kuwi: tyempé loro sing umur setaun saben dina. Tyempé sing siji kok pasrahna ing wantyi ésuk lan tyempé sijiné kok pasrahna ing wantyi soré. Tyempé sijiné olahen karo glepung sing apik sak prasepuluh éfa lan lenga deplokan seprapat hin, lan kurban ombèn rupané anggur seprapat hin. Tyempé sijiné olahen ing wantyi soré; pada kaya kurban panganan lan kurban ombèn ing wantyi ésuk, kuwi olahen kanggo pisungsung sing apik, kurban geni sing dipasrahké marang GUSTI, kuwi kurban obongan sing ajek ing tengahmu nganti turun-temurun, sing dipasrahké ing ngarep lawangé Tarup Kumpulan ing ngarepé GUSTI. Awit ing kono enggon-Ku bakal nemoni kowé lan ngetokké tembung marang kowé. Ing kono enggon-Ku bakal nemoni wong Israèl, nganti panggonan kuwi bakal disutyèkké karo kamulyan-Ku. Mengkono Aku bakal nyutyèkké Tarup Kumpulan lan mesbèh kuwi, lan Harun lan anak-anaké ya bakal Tak sutyèkké, supaya pada dadia imam ngladèni marang Aku. Uga Aku bakal manggon ing tengahé wong Israèl lan Aku bakal dadi Allahé. Ing kono terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI Allahé, sing wis nuntun metu sangka negara Egipte, supaya Aku manggon ing tengahé, ya Aku iki GUSTI, Allahé.” “Kowé ya nggawéa mesbèh kanggo ngobong dupa, kayu akasia sing kok gawé; dawané sak éluh, ambané ya sak éluh, dadi pesagi nanging duwuré rong éluh; sunguné dadi siji karo mesbèhé. Kuwi dilapis karo emas murni, ya pernahé ing nduwur, ya sisih-sisihé mubeng uga sunguné, wènèhana lés emas mubeng. Uga mesbèh kuwi ya pasangen gelangan emas pernahé ing sak ngisoré lés; kok pasang ing sisihé mesbèh ing kiwa lan tengen, kanggo slobokané pikulan yèn diusung. Nanging pikulan sing kok gawé kuwi kayu akasia sing dilapis emas. Mesbèh pedupan kuwi sèlèhna ing ngarepé geber sing kanggo ngaling-alingi peti pernatan, ing ngarepé tutupé pangrukunan ing sak nduwuré panggonan pernatan, ya ing kono enggon-Ku bakal nemoni kowé. Harun ngobonga dupa sing wangi ing mesbèh mau saben ésuk, yèn ngresiki dimar-dimar. Lan yèn Harun nyumet dimar ing wantyi soré, Harun ya ngobonga menèh, dadi ngobongé dupa kuwi ajek ing ngarepé GUSTI, ing sak tengahmu turun-temurun. Ing mesbèh kuwi kowé aja ngobong dupa liyané, utawa kurban obongan uga kurban panganan, lan kowé ya aja masrahaké kurban ombèn. Setaun sepisan Harun nindakké tebusan ing sungu-sunguné mesbèh kuwi, nganggo getihé kurban ngluwari dosa, enggoné nindakké tebusan kanggo mesbèh kuwi saben setaun sepisan ing tengah-tengahmu nganti turun-temurun, kuwi perkara sing Mahasutyi kanggo GUSTI.” Tembungé GUSTI marang Moses, mengkéné: “Yèn kowé ngitung tyatyahé wong Israèl, waktu pada didaftar, siji-sijiné masrahaké pisungsung kanggo tebusan nyawané marang GUSTI, supaya sak njeruhné dityatyahké aja nganti pada kena ing bebendu. Saben wong sing didaftar masrahaké duwit setengah sèkel, ditimbang manut sikelan panggonan sutyi, sak sèkel kuwi boboté ana rong puluh géra; setengah sèkel kuwi kanggo pisungsung marang GUSTI. Wong sing bisa mlebu ing pendaftaran kuwi umuré rong puluh taun munggah, kuwi kudu masrahaké pisungsung spésial marang GUSTI. Wong sugih enggoné mbayar aja luwih lan wong mlarat aja kurang sangka setengah sèkel, yèn kowé pada masrahaké pisungsung marang GUSTI kanggo tebusan nyawa kuwi. Nanging duwit tebusan sing kok jikuk sangka wong Israèl kuwi kanggokna ngragati pangabekti ing Tarup Kumpulan; pernatan kuwi dadia pengéling-éling marang wong Israèl ing ngarepé GUSTI, lan kanggo tebusan nyawamu kabèh.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Kowé nggawéa wadah banyu tembaga dasarané ya tembaga, kanggo wisuhan, kuwi kok sèlèhké ing antarané Tarup Kumpulan lan mesbèh lan isènana banyu. Harun lan anak-anaké pada wisuha tangan lan sikil nganggo banyu ing wisuhan mau. Yèn arep mlebu ing Tarup Kumpulan, kudu ngisuhi tangan lan sikil, supaya aja nganti nemoni pati. Mengkono uga yèn arep menyang ing mesbèh perlu ngladèni pangabekti lan ngobong kurban sing dipasrahké marang GUSTI, ya pada wisuha tangan lan sikil ndisik, supaya aja nganti nemoni pati. Kuwi dadia pernatan kanggo selawasé, kanggo Harun sak-anaké turun-temurun.” Tembungé GUSTI marang Moses, mengkéné: “Kowé njupuka bumbu-bumbu pilihan, blendok mur èntyèr 500 sèkel, lan kayu legi sing wangi boboté separoné kuwi, dadi rong atus sèket sèkel, dringu wangi rong atus sèket sèkel, kayu teja 500 sèkel, ditimbang manut sèkel sutyi, lan lenga saitun sak hin. Kuwi mau kabèh digawé lenga jebatan sing sutyi, tyampuran wangi sing digawé karo ngati-ati kaya gawéané tukang masak lenga, kuwi dadia lenga jebatan sing sutyi. Lenga kuwi digawé nglengani Tarup Kumpulan lan petiné pernatan, méja pirantiné kabèh, kandelar sak pirantiné lan mesbèh pedupan; uga mesbèh kurban obongan kabèh sak pirantiné kabèh lan wadah banyu sak dasarané. Kuwi kabèh kudu kok sutyèkké, supaya dadia Mahasutyi, saben wong sing nggepok kuwi bakal dadi sutyi, Harun lan para anaké ya pada jebatana lan sutyèkna supaya pada dadi imam ngladèni marang Aku. Uga wong Israèl pada omongana bab tembung-Ku mengkéné: Iki Tak tetepké dadi lenga jebatan sing sutyi kanggo Aku ing tengah-tengahmu turun-temurun. Aja nganti disiramké ing awaké wong lumrah, lan kowé aja gawé lenga sing kaya mengkono kuwi lan nganggo tyampuran pada kaya kuwi; awit kuwi lenga sing sutyi, ya kok anggep sutyi. Sapa sing gawé lenga tyampuran pada kaya kuwi, lan ngusapké ing awaké wong lumrah, kuwi dientèkké sangka tengah-tengahé bangsané.” Lan menèh tembungé GUSTI marang Moses: “Kowé njupuka wangi-wangian, ya kuwi: tlutuh wit, tlutuh tanduran tyistus lan blendok galbanum, wangi-wangian kuwi tyampuren karo menyan tulèn, siji-sijiné pada akèhé. Kabèh mau kok dadèkké dupa, dadi tyampuran bumbu-bumbu kaya gawéané tukang nyampur bumbu-bumbu, dityampuri uyah, tanpa tyampuran liyané, dadia sutyi. Sak bagéan tyampuran kuwi dijukuk, terus gilingen sing lembut, kuwi sak bagéan dèkèken ing ngarepé petiné pernatan ing Tarup Kumpulan, ya ing kono enggon-Ku nemoni kowé, kuwi kok anggep perkara sing Mahasutyi. Nanging dupa sing pada kok gawé miturut tyampuran mengkono kuwi aja pada kok gawé kanggo awakmu déwé, kuwi kanggo GUSTI, sing sutyi kanggo kowé. Wong sing gawé lenga sing kaya mengkono dienggo ambon-ambon, kuwi kudu dientèkké sangka tengah-tengahé bangsané.” Sakwisé mengkono GUSTI ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Delengen Aku wis milih Bésaleèl anaké Uri anaké Hur, sangka turunané Yéhuda, lan wis Tak kebaki Rohé Allah, karo kaprigelan, kapinteran lan kaweruh kanggo werna-werna penggawéan, bisa ngrantyam penggawéan barang emas, slaka lan tembaga; nggosok watu-watu supaya kena dipasang; ngukir kayu lan nindakké sak rupané penggawéan. Uga Aku ya wis netepké kanggo réwangé ing gawé ya kuwi Aholiab anaké Ahisamak, sangka turunané Dan; saben wong pinter wis Tak wènèhi karo kaprigelan; kuwi pada nggawéa sembarang sing Tak préntahké marang kowé: Tarup Kumpulan, peti pernatan, tutupé pangrukunan kanggo peti mau, lan sak rupané pirantiné tarup kuwi, kayata méja sak pirantiné, kandelar emas murni sak pirantiné lan mesbèh pedupan, mesbèh kurban obongan sak pirantiné, wadah banyu sak dasarané, mengkono uga penganggo, sandangan sutyi kanggo Harun lan sandangané para anaké sing pada dadi imam, lenga jebatan lan dupa wangi kanggo ing panggonan sutyi; kuwi kabèh kudu digawé manut persis kaya sing wis Tak omongké marang kowé.” GUSTI ngetokké tembung menèh marang Moses, mengkéné: Kowé ngomongna janji-Ku marang wong Israèl, mengkéné: “Kowé kudu pada netepana dina-dina sabat-Ku, awit kuwi kanggo tanda ing tengah-tengahmu Aku lan kowé, nganti turun-temurun, supaya kowé weruh, yèn Aku iki GUSTI, sing nyutyèkké kowé kabèh. Kowé pada netepana dina sabat, awit kuwi dina sutyi kanggo kowé; sapa sing sembrana marang kesutyiané dina sabat, kuwi diukum pati, awit saben wong sing nyambutgawé ing dina kuwi, wong kaya mengkono mau kudu dibuwang sangka sak tengahé bangsané. Nem dina wong pada nindakké penggawéan, nanging dina kaping pitu kuwi sabat, dina ngasuh babarpisan, dina sutyi kanggo GUSTI; sapa sing nindakké penggawéan ing dina sabat, kuwi kudu diukum pati. Wong Israèl pada netepana dina sabat, dina kuwi kudu diriyayakké turun-temurun, kanggo perjanjian sing langgeng. Kuwi dadia tanda ing antarané Aku lan wong Israèl kanggo ing sak lawas-lawasé, awit sak njeruhné nem dina enggoné GUSTI nggawé langit lan bumi, lan ing dina kaping pitu Panjenengané mandek nyambutgawé perlu ngasuh.” Sakwisé GUSTI mungkasi tembungé marang Moses ing gunung Sinai, terus ngekèki blèbèkan pernatan loro, blèbèkan watu sing ditulisi karo drijiné Gusti Allah. Nalika bangsa kuwi ngerti, yèn Moses nganti suwé ora mudun sangka gunung, terus pada nglumpuk ing ngarepé Harun, tembungé: “Mila, kula sampéyan gawèkké allah, sing bakal nuntun ing ngarep kita; awit Moses, sing wis nuntun mlaku kita metu sangka negara Egipte kuwi, kita pada ora ngerti kedadiané.” Tembungé Harun marang wong-wong mau: “Kowé pada nyepotana anting-anting emas ing kupingé bojomu, lan anakmu lanang lan wadon, terus gawénen mréné kabèh.” Ing kono wong okèh terus pada nyepoti anting-antingé emas ing kupingé bojoné lan anak-anaké, lan dikèkké marang Harun. Sakwisé Harun nampani kuwi mau kabèh, terus dilebur dadi retya sapi tyitakan. Ing kono semauré wong okèh: “Hé Israèl! Kuwi allahmu sing wis nuntun mlakumu metu sangka negara Egipte.” Kadung Harun weruh, terus nggawé mesbèh ing ngarepé retya sapi kuwi, Harun terus mbengok: “Sésuk riyaya kanggo GUSTI!” Esuké terus pada tangi lan masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan, sakwisé mengkono wong-wong mau terus pada mangan lan ngombé, terus ngadek lan sukak-sukak. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé lungaa, muduna, awit bangsamu sing wis kok tuntun mlakuné metu sangka negara Egipte kuwi wis nandangi duraka. Gelis tenan enggoné nyimpang sangka dalan sing wis Tak duduhké; wis pada gawé retya sapi emas tyitakan, lan kuwi terus pada disembah lan dipasrahi kurban, karo ngomong: Hé Israèl, iki allahmu sing wis nuntun mlakumu metu sangka negara Egipte.” Uga menèh tembungé GUSTI marang Moses: “Aku wis weruh bangsa iki, bangsa sing atiné wangkot. Awit kuwi kowé aja ngalangi Aku, nesu-Ku sing mulat-mulat bakal matèni bangsa kuwi, nanging kowé bakal tak dadèkké bangsa sing gedé.” Nanging Moses terus ngupaya nentremaké atiné GUSTI, Gusti Allahé, tembungé: “Duh GUSTI, kenèng apa nesuné Gusti nganti mulat-mulat marang umaté Gusti, sing wis Gusti tuntun metu sangka negara Egipte karo pangwasa sing gedé lan tangan sing rosa? Kenèng apa wong Egipte nganti pada bakal nduwé omongan: Enggoné nuntun wong kuwi arep digawé sangsara lan arep dipatèni ing gunung lan bakal dientèkké sangka bumi? Gusti mbok gelem nyirep murupé nesuné Gusti, lan gelem nggetuni bab tyilaka sing bakal Gusti tibakké marang umaté Panjenengan. Gusti mbok gelem éling marang abdi Panjenengan, Abraham, Isak lan Israèl, sing wis Panjenengan ngekèki perjanjian karo sumpah kanggo Gusti déwé lan pada Panjenengan omongi: Turunanmu bakal tangkar tumangkar nganti kaya lintang ing langit, lan negara sing wis Tak janjèkké kuwi kabèh bakal Tak wènèhké marang turunanmu, supaya dadi duwèké ing sak lawasé.” Ing kono GUSTI melas atiné ing bab tyilaka sing wis dirantyam bakal ditibakké marang umaté. Moses terus mundur, medun sangka gunung karo nggawa watu gèpèng pernatan loro, watu gèpèng sing pada ditulisi sisih loro pisan, ing ngarep. Watu gèpèng loro mau gawèané Gusti Allah, tulisané ya tulisané Gusti Allah déwé, diukir ing blèbèkan watu mau. Bareng Yosua krungu surak-suraké wong-wong okèh, terus ngomong marang Moses: Ing tarup krungu swara suraké perang! Nanging tembung Moses: “Kuwi duduk swarané suraké kemenangan lan ya duduk swarané tangis awit kalah, aku krungu swarané kidung saur-sauran.” Kadung wis tyedak ing tarup, lan weruh retya sapi lan wong-wong pada jejogètan, Moses terus nesu banget, nganti blèbèkan watu loro mau dibanting, nganti sigar ing sikilé gunung. Retya sapi gawéané wong-wong mau terus dijikuk karo Moses, diobong lan diejur-ejur nganti dadi lembut banget, terus disawurké ing banyu lan wong-wong Israèl pada dikongkon ngombé banyu kuwi. Moses terus ngomong marang Harun: “Bangsa iki nindakké apa marang kowé, kowé nganti nekakké dosa sing semono gedéné marang wong-wong iki?” Nanging semauré Harun: “Aja nganti nesu bendara kula, sampéyan ngerti déwé yen bangsa kuwi wis dikwasani ing duraka, tyeritané marang kula ngéné: Kula mbok sampéyan gawèkké allah sing bakal nuntun ana ngarep kula, awit Moses sing wis nuntun mlaku kula metu sangka negara Egipte, kula ora ngerti kedadiané. Kula terus nyauri ngéné: Sapa sing nduwé emas dityopotana! Wong-wong iki terus masrahaké emasé marang kula, terus kula lebokké ing geni, sing metu retya sapi kuwi.” Kadung Moses weruh yèn bangsa kuwi kaya jaran sing mbedal sangka kandangé, awit Harun sing ngetyulké, nganti dadi geguyonan para mungsuhé. Moses terus ngadek mapan ing gapura tarup lan ngomong: “Sapa-sapa milih marang GUSTI, maju mréné!” Ing kono turunané Lévi pada maju kabèh marang ing ngarepé Moses. Terus pada diomongi: Tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl mengkéné: “Kabèh pada ngetokké pedangmu, tarupé pada dljahana sangka gapura siji terus tekan ing gapura sijiné, lan saben wong matènana seduluré, kantya lan tanggané!” Wong turunané Lévi terus pada nglakoni apa préntahé Moses, nganti ing dina kuwi tunggalé umat sing pada mati ana wong 3000. Sakwisé mengkono Moses terus ngomong: “Wiwit saiki kowé pada masrahna awakmu marang GUSTI, siji-sijiné pada masrahna nyawané anaké lanang lan seduluré, nganti kowé pada dikèki berkah ing dina iki.” Esuké Moses ngomong marang bangsa kuwi: “Kowé wis pada nglakoni dosa gedé, nanging saiki aku tak munggah ngadep marang ing ngarepé GUSTI, mbok menawa aku bisa nganakké rukunan awit sangka dosamu kuwi.” Moses terus teka ing ngarepé GUSTI lan ngomong: “Bangsa kuwi wis nandangi dosa gedé, wis pada nggawé allah emas disembah. Nanging saiki Gusti mbok gelem ngapura dosané, yèn ora, jeneng kula waé mbok Gusti ilangi sangka kitab layangé Gusti.” Tembung GUSTI marang Moses: “Wong sing gawé dosa marang Aku, kuwi sing Tak ilangi jenengé sangka kitab-Ku. Nanging saiki wis, kowé lungaa, bangsa kuwi gawanen menyang panggonan sing wis Tak omongké marang kowé, lan mulékat-Ku sing bakal mlaku ing ngarepmu; nanging ing dina pewales-Ku, Aku bakal ngekèki wales kanggo dosané marang wong-wong kuwi.” Mengkono GUSTI enggoné nekaké bebendu marang bangsa kuwi, awit wis pada ngongkon gawé sapi emas, sing terus digawé karo Harun mau. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Wis, kowé lungaa, budal sangka kéné, kowé uga bangsa sing wis kok tuntun mlakuné metu sangka negara Egipte kuwi, pada menyanga ing negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang Abraham, Isak lan Yakub mengkéné: Turunmu sing bakal Tak wènèhi negara kuwi. Aku bakal ngongkon mulékat siji sing bakal mlaku ing ngarepmu lan bakal nundungi bangsa Kanaan, bangsa Amori, bangsa Hèt, bangsa Fèris, bangsa Hèwi lan bangsa Yébus, ya kuwi negara sing lubèr mèlek lan madu, awit Aku ora bakal nuntun ing tengahmu, awit kowé kuwi bangsa sing wangkot, supaya kowé ora Tak entèkké ing ndalan.” Nalika bangsa kuwi krungu tembung antyaman sing medèni kuwi, terus pada susah, lan ora ana siji-sijia sing nganggo rerégané. Awit wis ana tembungé GUSTI marang Moses: “Kowé nggelarna tembung-Ku marang wong Israèl: Kowé kuwi bangsa sing wangkot. Yèn Aku nuntun ing tengahmu mung sedilut waé, mesti kowé bakal pada Tak entèkké. Awit kuwi saiki kowé pada tyepoten reréganmu, terus Aku bakal nemtokké, apa sing bakal Tak tindakké marang kowé.” Awit sangka kuwi wong-wong Israèl pada ora nganggo rerégan menèh, wiwit sangka gunung Horeb kuwi. Sakwisé kuwi Moses terus jikuk tarup lan didekké ing sak njabané tarup rada adoh, kuwi dijenengké Tarupé Gusti. Saben wong sing nggolèki marang GUSTI, kuwi terus mara menyang ing Tarupé Gusti ing sak njabané tarup. Waktu Moses menyang ing tarup kuwi, wong kabèh pada mapan ngadek ana lawangé tarupé déwé-déwé, karo mandeng marang mlakuné nganti sak mlebuné ing tarup. Yèn Moses mlebu ing tarup mau, tugu mega terus medun mapan ing lawangé tarup, lan GUSTI terus omongan tembung karo Moses. Bareng wong kabèh pada weruh tugu mega mapan ing lawangé tarup, wong sak bangsa pada ngadek, terus sendeku nyembah, saben wong ing lawangé tarupé déwé-déwé. GUSTI enggoné omongan tembung karo Moses kuwi adep-adepan kaya wong guneman karo kantyané; sakwisé mengkono Moses terus bali menyang ing tarup menèh, nanging abdiné, Yosua anaké Nun wong nom kuwi ora lunga sangka tarup. Moses terus ngomong marang GUSTI: “Kula Panjenengan omongi: Bangsa iki kongkonen budal, nanging Gusti ora ngekèki ngerti marang kula, sapa sing bakal Gusti utus bebarengan karo kula; senajan wis ana tembung Panjenengan marang kula: Aku kenal marang jenengmu, lan kowé ya wis olèh kawelasan ing ngarep-Ku. Mila kuwi menawa kula pantyèn olèh kawelasan ing ngarepé Panjenengan, penjaluk kula mbok diduduhi marang dalan-dalan Panjenengan, supaya kula bisa ngerti Panjenengan, supaya kula tetep nampani kawelasan ing ngarepé Gusti. Gusti mbok gelem éling, yen bangsa kuwi umaté Panjenengan.” Tembung GUSTI: “Aku déwé sing bakal ngantyani kowé lan ngekèki katentreman marang kowé.” Tembungé Moses marang GUSTI: “Yèn duduk Gusti déwé sing ngantyani kula, kula mbok aja nganti Panjenengan utus budal sangka kéné. Kepriyé bisané dingertèni, yèn kula wis nampa kawelasan ing ngarepé Panjenengan, ya kula uga umaté Panjenengan? Kuwi awit Gusti mlaku bareng karo kita, nganti kula uga umaté Panjenengan kuwi dibédakké karo bangsa-bangsa ing sak lumahé bumi iki.” Tembung GUSTI marang Moses: “Penjalukmu kuwi ya bakal Tak turuti, awit kowé wis olèh kawelasan ing ngarep-Ku lan Aku wis kenal marang kowé.” Nanging tembungé Moses: “Gusti mbok gelem ngétokké kamulyan Panjenengan marang kula!” Tembung GUSTI: “Sakkèhé kamulyan-Ku bakal Tak léwatké ana ngarepmu lan Aku bakal ngumandangké asmané GUSTI ing ngarepmu, Aku bakal ngekèki kawelasan lan melasi marang sapa sing Tak welasi.” GUSTI ngetokké tembung menèh: “Kowé mesti ora bisa kuwat weruh praupan-Ku, awit ora ana manungsa sing weruh Aku bisa tetep urip.” Uga menèh tembung GUSTI: “Ing sak tyedak-Ku kéné ana panggonan sing kena kowé ngadek, ing sisih duwur gunung watu, terus waktu kamulyan-Ku liwat, kowé bakal Tak lebokké ing legokané gunung watu kuwi lan kowé Tak tutupi tangan-Ku, nganti Aku wis liwat. Sakwisé mengkono tangan-Ku bakal Tak singkirké lan kowé bakal weruh mburi-Ku, nanging praupan-Ku ora bakal ènèng sing weruh.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé nataha watu loro kaya sing ndisik, lèmpèngan watu mau bakal Tak tulisi tembung-Ku pada kaya ing lèmpèngan watu wiwitan sing wis kok remuk kuwi. Uga kowé tata-tataa ngarepké wantyi ésuk lan yèn wis ésuk kowé munggaha ing gunung Sinai; kowé ngadeka ngadep marang Aku ing putyuké gunung kuwi. Nanging aja ana wong siji waé sing mèlu munggah karo kowé, ya aja ana wong sing kétok kliweran ing sak ubengé gunung, senajan wedus utawa sapi, aja ana sing diengon ing sak ubengé gunung kuwi.” Moses terus natah lèmpèngan watu loro kaya sing ndisik; ing wantyi ésuk terus tangi lan munggah ing gunung Sinai, kaya sing wis didawuhké karo GUSTI, lan nggawa lèmpèngan watu loro mau. GUSTI terus mudun ing mendung, terus ngadek ing sak tyedaké Moses lan nyebut asmané GUSTI. Ing kono GUSTI terus lunga liwat ngarepé lan mbengok: “GUSTI, GUSTI, kuwi Gusti Allah sing maha welas lan trésna, luwih karo sabar, gedé kawelasan lan kasetian-Né, sing netepi kawelasan kasetian-Né marang wong éwon-éwon, sing ngapura kesalahan, panerak lan dosa; nanging babar pisan ora ngetyulaké wong sing salah sangka paukuman, sing males kesalahané bapak marang anak putuné, turun kaping telu lan kaping papat.” Moses terus gelis sendeku ing bumi lan sujut, semauré: “Duh Gusti, yèn kula wis olèh kawelasan katrésnan ing ngarepé Panjenengan, duh Gusti, Panjenengan muga gelem mlaku ing tengah-tengah kita; senajan bangsa kuwi bangsa sing wangkot, Panjenengan supaya ngapura kesalahan lan dosa kita kabèh; kita supaya pada Panjenengan jikuk dadi duwèké Panjenengan.” GUSTI terus ngetokké tembung: “Wis Aku nganakké perjanjian. Ing ngarepé bangsamu kabèh, Aku bakal nindakké mujijat sing durung tau kelakon ing sak lumahé bumi ing sak tengahé sakkèhé bangsa; nganti bangsamu kabèh bakal pada weruh penggawéané GUSTI, awit apa sing bakal Tak tindakké marang kowé kuwi tenan-tenan medèni. Nanging kowé netepana préntah-Ku marang kowé ing dina iki. Aku bakal nundungi sangka ngarepmu, wong Amori, wong Kanaan, wong Hèt, wong Fèris, wong Hèwi lan wong Yébus. Ati-ati, kowé aja gawé perjanjian karo wong rayaté negara sing bakal pada kok tekani kuwi, aja nganti wong kuwi pada dadi kala-jiret ing tengahmu. Malah mesbèh-mesbèhé pada kudu kok rubuhna, tugu-tuguné brahala pada kudu kok rubuhna, kayu-kayu sesembahané kudu kok tegorana. Awit kowé aja pada sujut marang allah liyané, awit GUSTI, sing jenengé Jalusu, kuwi pantyèn Gusti Allah sing jalusu. Mila kuwi kowé aja nganti gawé perjanjian karo wong rayaté negara kono; yèn bangsa kuwi pada laku bédang lan nyembah marang allahé lan pada nggawa kurban marang allahé, kowé bakal pada diulemi, lan kowé bakal pada mèlu mangan kurban sing dibelèh. Yèn kowé njupuk anak-anaké wadon kok olèhké anak-anakmu, lan anaké wadon kuwi yèn pada nglonté lan nyembah marang allahé, kuwi mesti bakal mbujuk anak-anakmu supaya laku bédang lan nyembah marang allahé mau. Kowé aja gawé allah tyitakan kanggo kowé. Kowé netepana Riyaya Roti tanpa ragi; pitung dina suwéné kowé kudu mangan roti tanpa ragi, kaya sing wis Tak préntahké marang kowé, ing waktu sing wis ditetepaké ing sasi Abib; awit waktu ing sasi kuwi enggonmu metu sangka negara Egipte. Saben sing lair ndisik déwé, kuwi dadi duwèk-Ku, uga sakkèhé kéwan-kéwan sing lanang, anak mbarepé sapi utawa wedus gèmbèl lan wedus. Nanging anaké kimar sing mbarep kuwi tebusen karo tyempé; yèn ora kok tebus, tugelen guluné. Saben anakmu mbarep sing lanang kuwi kudu kok tebus. Saben wong sing ngadep marang ing ngarep-Ku ora kena tanpa nggawa apa-apa. Nem dina kowé nyambuta gawé, nanging ing dina kaping pitu kowé lèrèna; senajan ing waktu ngluku utawa panèn kowé ya kudu netepi dina lèrènan kuwi. Kowé netepana Riyaya pungkasané pitung minggu, ya kuwi riyayané wiwitané panèn gandum, uga riyaya unduh-unduh ing pungkasané taun. Setaun kaping telu sakkèhé wong lanang sak panunggalmu pada ngadepa marang ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé Israèl, awit Aku bakal nundungi bangsa-bangsa sangka ngarepmu lan njembarké panggonanmu. Lan ora ana bangsa sing bakal mingini ngenggoni negaramu, angger kowé tetep ngadep marang ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu setaun kaping telu. Enggoné masrahaké kurban sing dibelèh marang Aku kuwi aja dibarengi apa-apa sing mambu ragi, kurban sing dibelèh ing riyaya Paskah aja nganti nginep tekan ésuké. Wiwitan pametuné lemahmu sing apik déwé kok ladèkna menyang omahé GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé aja ngolah daging tyempé nganggo mèleké baboné.” GUSTI terus ngetokké tembung menèh marang Moses: “Pituturku kuwi kudu kok tulisana, awit karo pepakon mau enggon-Ku nggawé perjanjian karo kowé lan Israèl.” Moses enggoné ing kono karo GUSTI suwéné patang puluh dina patang puluh mbengi, ora mangan roti lan ora ngombé banyu. Dèkné nulisi kabèh tetembungané perjanjian ing lèmpèngan watu, ya kuwi Pitutur-pituturé Sepuluh. Ing waktu Moses medun sangka gunung Sinai, lèmpèngan watu pernatané Gusti Allah loro-loroné digawa medun, waktu medun sangka gunung mau, dèkné ora ngerti yèn kulité praupané semlorot awit sangka enggoné wis omong-omongan karo GUSTI. Bareng Harun lan sakkèhé wong Israèl pada weruh Moses, kulité praupané kétok semlorot, terus pada wedi nyedaki dèkné. Nanging Moses terus nyeluk wong-wong mau, nganti Harun lan sakkèhé para penggedéné pasamuan pada bali nemoni, terus pada diomongi karo Moses. Sakwisé mengkono sakkèhé wong Israèl ya terus pada nyedaki uga, lan pada diomongi bab apa sing wis dipréntahké karo GUSTI ing gunung Sinai. Bareng Moses wis rampung enggoné ngomongi wong-wong mau, terus nutupi praupané karo katyu. Nanging yèn Moses nemoni marang ing ngarepé GUSTI perlu omong-omongan, katyu mau disèlèhké nganti sak rampungé. Yèn wis ing njaba, apa sing wis dipréntahké kuwi diomongké marang wong Israèl. Yèn wong Israèl weruh kulité praupané Moses semlorot, Moses terus nutupi praupané menèh nganti dèkné mlebu ngadep perlu omong-omongan karo GUSTI. Moses terus nglumpukké sak pasamuan wong Israèl kabèh, lan pada diomongi mengkéné: “Iki tembungé sing dipréntahké karo GUSTI supaya pada dilakoni. Nem dina wong pada nandangana penggawéané, nanging ing dina kaping pitu kudu ana waktu ngasuh sing sutyi, ya kuwi sabat, dina ngasuh kanggo GUSTI. Saben wong sing nglakoni penggawéan ing dina kuwi, kudu diukum pati. Ing dina sabat kowé aja pada ngurupké geni ing ngendi waé ing sak njeruhné panggonan ing panggonanmu.” Uga menèh tembungé Moses marang sak pasamuan wong Israèl kabèh: “Iki tembungé sing dipréntahké karo GUSTI: Kowé pada masrahna pisungsung ngadep marang GUSTI sangka sing kok nduwèni. Saben wong karo legané atiné nggawaa pisungsung ngadep marang GUSTI: emas, slaka, tembaga, bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang, mori lenan alus, wulu wedus, lulangé wedus gèmbèl lanang sing dipulas abang, lulangé iwak tyutyut sing empuk, kayu akasia, lenga kanggo dimar, bumbu-bumbu kanggo lenga jebat lan dupa sing wangi-wangi, watu-watu onyx lan watu-watu sing bakal digunakké kanggo ing kotang éfod lan ing tutupé dada. Terus sakkèhé wong sak panunggalmu sing pinter pada tekaa lan nggawéa samubarang sing wis dipréntahké karo GUSTI, ya kuwi Tarup Sutyi, payoné Tarup, lan tutupé payoné, tyantèlané lan plangané, kayu sing malang, tyagaké lan umpaké; peti kabèh pikulané, tutupé pangrukunan lan geberé aling-aling; méja kabèh pikulané lan pirantiné kabèh lan roti kurban; kandelar sing kanggo madangi kabèh pirantiné, dimar lan lengané sing kanggo madangi mau; mesbèh dupané kabèh pikulané, lenga jebatan lan dupa sangka bumbu sing wangi; geber lawangé Tarup Sutyi; mesbèh kurban obongan kabèh ayakan tembaga, pikulané lan pirantiné kabèh, wadah banyu dasarané; geber plataran, tyagaké, umpaké lan geber gapura plataran; patoké Tarup Sutyi lan patoké plataran kabèh taliné; sandangan sragam kanggo ngladèni ing omah sutyi, lan sandangan sutyi sandangané imam Harun lan sandangané para anaké kanggo ngimami.” Wong sak pasamuan Israèl kabèh terus pada bubaran sangka ngarepé Moses. Sakwisé mengkono saben wong sing kerogoh atiné, karo lila sak kabèhé ati pada masrahaké pisungsung ngadep marang GUSTI, kanggo penggawéan ngrampungké Tarup Kumpulan lan kanggo kabèh kaperluané pangabekti ing kono uga kanggo nggawé sandangan sutyi. Sakkèhé wong sing lila karo sak kabèhé atiné, lanang wadon, pada teka nggawa anting-anting irungé, anting-anting kupingé, ali-ali ségel lan kalung, werna-werna barang mas-masan; mengkono uga saben wong sing masrahaké pisungsung emas kanggo GUSTI kanggo pisungsung goyangan, lan saben wong sing nduwé bakal wungu tuwa, bakal wungu nom, bakal abang, mori lenan alus, wulu wedus, lulangé wedus gèmbèl lanang sing dipulas abang, uga lulangé iwak, ya teka nggawa kuwi. Saben wong sing arep masrahaké pisungsung rupa slaka utawa tembaga, kuwi ya teka lan nggawa pisungsung kuwi ngadep marang GUSTI, lan saben wong sing nduwé kayu akasia, ya teka nggawa kuwi kanggo ngedekké tarup kuwi. Uga sakkèhé wong wadon sing pinter, pada nggawé mori déwé terus nggawa mori sing digawé mau, ya kuwi bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang lan mori lenan alus. Lan sakkèhé wong wadon sing nduwé kaprigelan karo sak kabèhé ati pada nggawé mori wulu wedus. Para penggedéné pada nggawa watu-watu onyx lan watu-watu sing bakal digawé kanggo kotang éfod lan tutupé dada, bumbu-bumbu lan lenga kanggo dimar, kanggo lenga jebatan lan kanggo dupa wangi. Sakkèhé wong lanang lan wadon sing sak kabèhé atiné pada nguruni kanggo sembarang gawèané sing dipréntahké karo GUSTI lantaran Moses supaya ditandangi wong-wong kuwi, ya kuwi wong Israèl, kuwi pada masrahaké pisungsung ngadep marang GUSTI. Moses terus ngomong marang wong Israèl: “GUSTI wis netepké Bésaleèl anaké Uri anaké Hur, sangka taler Yéhuda, wis dikèki Rohé Gusti Allah, nganti nduwèni kaprigelan, pangertèn lan kaweruh kanggo sak rupané penggawéan, ya kuwi bisa gawé rantyamané sing kudu ditindakké bab nggawé dandanan emas, slaka lan tembaga, ngukir-ngukir watu-watu lan dikanggokké, ngukir kayu lan nindakké sak rupané penggawéan sing wis dirantyam mau. Lan GUSTI wis ngekèki kapinteran ing atiné, mengkono uga marang Aholiab anaké Ahisamak sangka taler Dan, nganti bisa mulangi, pada dikèki kaprigelan bisa nggarap sak rupané penggawéan tukang, gawéané wong sing pinter, nggarap barang bakal mori sing werna-werna sangka bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang lan mori lenan alus, uga tenunan, tegesé bisa nggarap sak rupané penggawéan lan ngrantyam rupa-rupa. Kaya mengkono enggoné kudu nyambutgawé Bésaleèl lan Aholiab lan saben wong sing pinter, sing wis dikèki kaprigelan lan pangertèn karo GUSTI, nganti pada ngerti bisané nggarap sak rupané penggawéan kanggo ngedekké omah sutyi, tyotyok apa karo préntahé GUSTI.” Moses terus nyeluk Bésaleèl karo Aholiab lan saben wong sing pinter, ing sak njeruhné atiné wis pada dikèki kapinteran karo GUSTI, ya sakkèhé wong sing karo sak kabèhé atiné supaya pada teka nindakké penggawéan kuwi. Kuwi terus pada nampani sangka tangané Moses sakkèhé pisungsung pawèhé wong Israèl kanggo penggawéan ngedekké omah sutyi. Nanging wong Israèl kuwi saben ésuk ijik terus teka waé enggoné pada masrahaké pisungsung kebungahan marang Moses. Lan sakkèhé para tukang sing nandangi sakkèhé penggawéan kanggo omah sutyi kuwi pada teka lan nandangi penggawéané déwé-déwé, terus pada nemoni marang Moses lan ngomong: “Wong-wong anggèné pada pawèh wis ngliwati sangka sing dibutuhaké kanggo nandangi penggawéan sing dipréntahké karo GUSTI.” Moses terus ngongkon ngabaraké ing tarup-tarupé, mengkéné: “Wong lanang utawa wadon wis ora susah nggawa apa-apa menèh kanggo pisungsung kanggo ing omah sutyi.” Mengkono dadi rayat mau dipenggak enggoné nggawa pisungsung menèh. Awit material sing dibutuhaké kanggo nggarap sakkèhé penggawéan wis tyukup, malah turah-turah. Ing antarané para tukang-tukang mau sing pinter terus pada nggarap Tarup Sutyi karo nggunakké tarup mori lenan alus sing bolahé ditenun lan bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, lan bakal mori abang tyatyahé sepuluh; lan ana kerup mulékat gawéané tukang tenun, kabèh kuwi digawé karo wong-wong kuwi. Dawané saben tarup wolulikur éluh lan ambané saben tarup patang éluh, tarup mau kabèh ukurané pada. Tarup mau sing lima disambung-sambung dadi siji, lan sing lima uga dirangkep dadi siji. Pungkasané tarup rangkep sing siji, ing pinggir pojok, dipasang kolongan tali wungu tuwa, mengkono uga tarup rangkep sijiné ya dipasang mengkono. Kolongan sèket dipasang ing tarup sing siji, lan kolongan sèket menèh ing pinggiré tarup sijiné. Pasangan kolongan mau siji lan sijiné adep-adepan. Lan gawé tyantèlan emas sèket iji, tarup siji lan sijiné terus dadi siji disambung karo tyantèlan mau. Terus gawé tarup wulu wedus kanggo payoné sing nutupi Tarup Sutyi, tyatyahé sewelas sing digawé. Saben potongan ukurané pada, dawané telung puluh éluh, lan uga ambané patang éluh. Tarup sing lima disambung-sambung dadi siji, lan tarup sing nem ya disambung déwé. Terus gawé kolongan tali sèket dipasang ing pinggir tarup sambungan sing siji ing pungkasané, lan kolongan sèket ing pinggir tarup sijiné. Mengkono menèh ya gawé tyantèlan tembaga sèket kanggo nggandèng tarup-tarupé mau dadi siji. Tarup mau ya digawèkké payoné lulangé wedus gèmbèl lanang sing dipulas abang lan ing sak nduwuré ketutupan ing lulangé iwak. Tarup Sutyi kuwi digawèkké planga kayu akasia, sing didekké jejek, dawané saben planga sepuluh éluh lan ambané karo siji setengah éluh. Saben planga ana purusé loro jèjèr, kaya mengkono enggoné gawé kabèh planga ing Tarup Sutyi. Enggoné gawé plangané Tarup Sutyi kuwi, rong puluh dipasang ana pinggiran kidul, planga rong puluh mau digawèkké umpak slaka patang puluh, dadi saben planga siji umpaké loro kanggo purusé loro mau, lan sak terusé saben planga siji umpaké loro kanggo purusé loro. Ing sisihé Tarup Sutyi sijiné, ing sisih lor, ya digawèkké planga rong puluh iji, karo umpaké slaka patang puluh iji, planga siji umpaké loro, lan ing sak terusé umpak loro kanggo planga siji. Ing mburiné Tarup Sutyi ya kuwi sisih kulon, digawèkké planga nem iji. Kanggo pojoké Tarup Sutyi digawèkké planga loro kanggo ing sisih mburiné. Planga loro mau ing ngisor lan ing nduwur pada persis lan gandèng nganti tekan ing gelangan sing kaping pisan; kaya mengkono enggoné wong nggawé plangané ing pojok loro mau. Dadi tyatyahé ana planga wolung iji kabèh umpaké slaka, kabèh nembelas; planga siji umpaké loro. Lan menèh ya gawé kayu malang kayu akasia: lima kanggo planga-planga ing sisihé sing siji Tarup Sutyi, lan lima menèh kanggo ing sisihé sing kaping pindo Tarup Sutyi, lan lima menèh kanggo ing sisih mburiné, ing sisih kulon. Ing tengah digawèkké tyagak wiwit pojok siji tekan pojok liyané. Planga-planga mau dilapisi karo emas, lan gelangan sing dadi slobokané tyagak kuwi sing digawé sangka emas; kayu sing malang ya pada dilapisi karo emas. Terus digawèkké geber ngarep, sing digawé bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang, mori lenan alus sing bolahé ditenun, didèkèki kerup mulékat gawéané tukang tenun. Geber kuwi digawèkké tyagak kayu akasia papat sing dilapis karo emas, tyantèlané ya emas, lan tyagak-tyagaké kuwi pada didèkèki umpak slaka tyitakan papat. Lawangé Tarup ya digawèkké geber, sing digawé bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang lan mori lenan alus sing bolahé ditenun: tenunan sing werna-werna, Lan tyagaké lima lan ana tyantèlané kanggo tyagak-tyagaké mau; pojoké lan sambungané pada dilapisi karo emas, lan umpaké lima kuwi tembaga. Bésaleèl terus nggawé peti kuwi, sing digawé kayu akasia, dawané loro setengah éluh, ambané siji setengah éluh, lan duwuré ya siji setengah éluh, terus dilapisi karo emas murni ing njeruh lan ing njabané, lan dipasangi lés emas mubeng. Uga ya digawèkké gelangan emas tyitakan patang iji pada dipasang ing pojoké ngisor papat pisan, ya kuwi gelangan loro ana pinggiran sing siji, gelangan loro menèh ana pinggiran sijiné. Lan menèh gawé pikulan kayu akasia pada dilapis karo emas, pikulan kuwi dislobokaké ing gelangan ing pinggirané peti, digawé ngusung. Terus ya gawé tutupé pangrukunan sing digawé emas murni, dawané loro setengah éluh lan ambané siji setengah éluh, lan ya nggawé kerup emas loro sing digawé emas gemblèngan, didèkèkké ing pungkasané tutupé pangrukunan kuwi. Sing siji ing sisih kiwa, sijiné ing sisih tengené. Gambaran loro mau digawé dadi siji karo tutupé. Kerup-kerup kuwi pada megar swiwiné nganti menduwur nutupi tutupé pangrukunan, lan praupané adep-adepan lan kerup-kerup mau madep marang tutupé pangrukunan. Bésaleèl mau ya nggawé méja kayu akasia, dawané rong éluh, ambané sak éluh, duwuré siji setengah éluh, dilapisi karo emas murni lan dipasang lés emas mubeng. Uga diwènèhi pinggiran mubeng temu gelang ambané sak èpèk-èpèk tangan lan pinggiran mau ya dipasang lés emas mubeng. Lan digawèkké gelangan emas tyitakan patang iji, gelangan kuwi pada dipasang ing saben pojok, sisih ing sikilé papat pisan. Gelangé pada mèpèt ing pinggiran, gelangan kuwi kanggo slobokané pikulan sing digawé ngusung méja mau. Pikulané kuwi kayu akasia sing dilapis karo emas, digawé ngusung méja kuwi. Lan ya gawé piranti sing temumpang ing méja kuwi, ya kuwi mangkok lan piring, tuwung lan kendi, sing digawé ngesokké kurban siraman, kabèh sing digawé emas murni. Uga menèh ya nggawé kandelar emas murni, kandelar kuwi sing digawé emas gemblèngan, ya sikilané, ya adek-adeké lan gagangé, sumbu lan kembangé, kabèh pada digawé pada. Ana pangé nem metu sangka bangkèkané, pangé kandelar mau telu sangka sisih kénéné, lan telu sangka sisih kanané bangkèkané. Siji-sijiné pangé ana modèl kembang mandra telung iji karo modèl adahé sumbu lan kembangané; dadi pangé nem sing metu sangka kandelar kuwi ya pada kaya mengkono kabèh. Lan adek-adeké kandelar kuwi déwé ya ana kaya kembang mandrah patang iji karo pentil lan kembang. Ana pentil siji sisih ing sak ngisoré pangé sak jodo sing kaping pisan sing metu sangka dimar kuwi, ana siji ing sak ngisoré pangé sak jodo sing kaping pindo, ana siji ing sak ngisoré pangé sak jodo sing kaping telu; kaya mengkono penggawéné pangé nem sing metu sangka adek-adeké dimar. Pentil-pentil lan kabèh pang mau pada digawé dadi siji karo dimaré, kabèh digawé sangka emas murni gemblèngan. Dimaré kuwi digawèkké dimar pitung iji jepitan lan tadahané langes, ya digawé karo emas murni. Mas murni sak talénta sing dienggo gawé dimar kuwi uga kabèh pirantiné. Bésaleèl ya nggawé mesbèh pedupan, kayu akasia sing digawé, dawané sak éluh, ambané ya sak éluh, dadi pesagi, nanging duwuré rong éluh, sungu-sunguné dadi siji karo mesbèhé. Kuwi dilapisi karo emas murni, ya panggonan ing nduwur, ya bangkèkané mubeng lan sungu-sunguné; kabèh dipasang lés emas mubeng. Uga ya dipasangi gelangan emas loro sisih sak ngisoré lés ing pinggiran kiwa tengen ing sisih loro-loroné, kanggo slobokané pikulané sing digawé ngusung mesbèh kuwi. Pikulané kuwi sing digawé kayu akasia lan dilapis karo emas. Uga menèh ya nggawé lenga jebatan sing sutyi, lan dupa murni, sing digawé bumbu-bumbu sing wangi, kaya gawéané tukang nyampur bumbu-bumbu. Bésaleèl ya nggawé mesbèh kurban obongan kayu akasia, dawané limang éluh, ambané ya limang éluh, dadia pesagi, nanging duwuré telung éluh. Terus digawèkké sunguné sing pada dipasang ing pojokané papat iras-irasan karo mesbèhé, terus dilapisi tembaga. Uga menèh ya nggawé sakkèhé pirantiné mesbèh mau, rupa: wajan, sogok, bokor kanggo nyirami, porek uga anglo; kuwi kabèh sing digawé sangka tembaga. Mesbèh mau ya digawèkké ayakan pawon jala tembaga, dipasang ing sak ngisoré pinggiré, wiwit sangka ngisor tekan ing separo duwuré. Lan ya nggawé gelangan tyitakan papat dipasang ing pojoké papat ayakan tembaga mau, kanggo slobokané pikulan. Pikulan mau sing digawé sangka kayu akasia lan dilapisi tembaga. Pikulané terus dislobokaké ing gelangan sing sisih ing bangkèkané mesbèh, supaya bisa diusung. Mesbèh mau sing digawé planga, ing njeruhné growong. Terus nggawéa wadah banyu lan uga tadahané sing digawé tembaga, pangiloné para wong wadon sing pada ngladèni penggawéan ing ngarepé lawang Tarup Kumpulan. Uga menèh Bésaleèl ya nggawé plataran ing sisih kidul; geberé plataran mau mori lenan alus tenunan sing bolahé ditenun, dawané 100 éluh; tyagaké geber rong puluh lan umpaké ya rong puluh sangka tembaga, nanging tyantèlané tyagak lan sunduké sangka slaka. Ing sisih lor ya 100 éluh; tyagaké geber rong puluh lan umpaké rong puluh sangka tembaga, tyantèlané tyagak lan sunduké sangka slaka. Ing sisih kulon: dawané geber sèket éluh, tyagaké sepuluh, umpaké sepuluh, tyantèlané lan sunduké sangka slaka. Lan ing sisih wétané sèket éluh, ya kuwi geber ing sisihé gapura dawané limalas éluh, tyagaké telu umpaké telu; lan ing sisih sijiné gapura kuwi dadi sisih-sisihan ing gapurané plataran, ana geberé limalas éluh, tyagaké telu umpaké telu. Sakkèhé geber ing sak ubengé plataran kuwi sangka mori lenan alus tenunan sing bolahé ditenun. Umpaké tyagak kuwi tembaga, nanging tyantèlané lan sunduké sangka slaka, ing duwuré ya dilapis ing slaka. Sakkèhé tyagak plataran kuwi pada sambungana lan sunduké sangka slaka. Geberé gapura plataran kuwi tenunan alus werna-werna, sing digawé sangka bakal mori wungu tuwa, wungu nom, abang lan digawé sangka mori lenan alus sing bolahé ditenun: dawané rong puluh éluh, nanging duwuré lan ambané limang éluh, pada karo geberé plataran. Tyagak papat lan umpaké papat kuwi sangka tembaga, nanging tyantèlané slaka, ing duwuré tyagak uga pada dilapis slaka, mengkono uga sunduké sangka ya slaka. Lan sakkèhé patoké sing kanggo ing Tarup Sutyi lan plataran kuwi kudu sangka tembaga. Iki tyatyahé bab ragat kanggo ngedekké Tarup Sutyi, ya kuwi Tarup Sutyi sing isiné angger-anggeré Gusti Allah, digawé awit sangka préntahé Moses, karo para turunané Lévi dipimpin karo Itamar, anaké Harun. Bésaleèl anaké Uri anaké Hur sangka Taler Yéhuda, kuwi sing nggarap sembarang sing dipréntah karo GUSTI marang Moses, dibantu karo Aholiab anaké Ahisamak, sangka taler Dan, wong sing pinter ing penggawéan, nggawé tenunan werna-werna nganggo bolah wungu tuwa, wungu nom, abang lan mori lenan alus. Kabèh emas sing kanggo nggawé omah sutyi, kuwi emas pisungsung, tyatyahé ana sanga likur talénta luwih 730 sèkel manut timbangan omah sutyi. Lan slaka pisungsungé wong sing dityateti sangka sak tengahé pasamuan, kuwi tyatyahé ana 100 talénta luwih 1.775 sèkel, manut timbangan omah sutyi: saben wong siji sak beka, ya kuwi setengah sèkel, ditimbang miturut sikelan omah sutyi, sangka saben wong sing pada ketyatet, sing umuré rong puluh taun munggah, gunggungé wong 603.550 wong. Slaka mau sing 100 talénta dityitak dadi umpak-umpaké omah sutyi lan umpak geber. Slaka 100 talénta kanggo umpak 100 iji, dadi sak talénta kanggo umpak siji. Slaka sing 1.775 sèkel kuwi dienggo gawé tyantèlan-tyantèlané tyagak lan nglapisi tyagak pérangané sing nduwur, uga menèh tyagak mau pada sambungana karo sunduké. Kanggo tembaga pisungsung kuwi tyatyahé ana pitung puluh talénta luwih 2400 sèkel. Tembaga mau dienggo gawé umpaké lawang Tarup Kumpulan, mesbèh, kabèh enaman kawat lan sakkèhé pirantiné mesbèh mau, umpak-umpaké ing sak ubengé plataran, umpaké gapurané plataran kuwi, sakkèhé patok-patoké Tarup Sutyi lan sakkèhé patoké plataran ing sak ubengé. Bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom lan bakal mori abang kuwi dienggo gawé sandangan kanggo ngladèni, sing kanggoné yèn nindakké pangabekti ing omah sutyi; uga nggawé sandangan sutyi kanggo Harun, kaya sing didawuhké karo GUSTI marang Moses. Kotangé éfod sing digawé sangka emas, bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang lan mori lenan alus sing bolahé ditenun. Emas mau digemblèng nganti dadi blébékan tipis, terus dirajang-rajang dadi bolah emas, kanggo nyampuri bolah sing wungu tuwa, lan wungu nom lan bolah abang dienam ing mori lenan alus, gawéané tukang sing pinter. Kotang éfod kuwi dipasangi tutup-pundak, sing digandèngaké karo éfod kuwi, ing pojoké loro-loroné. Sabuké kotang éfod kuwi dadi siji, penggawéné pada karo kotang éfod, ya kuwi: emas, bolah wungu tuwa, bolah wungu nom, bolah abang lan mori lenan alus sing bolahé ditenun, kaya sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Wong-wong mau terus pada nggarap watu-watu onyx lan dilés karo emas, diukir jenengé para anaké Israèl, tyarané kaya ngukir ségel. Terus pada dipasang ing tutupé pundaké kotang éfod dadi watu-watu pengéling-éling kanggo wong Israèl, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Lan ya pada nggawéa tutupé dada, gawéané tukang sing pinter, tyarané kaya gawé kotang éfod, sing digawé sangka emas, bolah wungu tuwa, bolah wungu nom, bolah abang lan mori lenan alus sing bolahé ditenun. Tutupé dada mau pesagi, lan enggoné nggawé dirangkep loro, dawané sak kilan lan ambané ya sak kilan. Terus dipasang watu-watu patang larik, larikan sepisan: watu-watu yaspis abang, topas lan malakit; larikan kaping pindo: watu-watu abang, lazurit lan yaspis ijuh; larikan kaping telu: watu-watu yasinta, agaat lan ametis; larikan kaping papat: watu-watu turkoois, onyx lan jaspis, kabèh pada dilés karo emas, dadi watu-watu kuwi pada didèkèki ing njeruhné tatahané. Watu-watu kuwi tyotyok karo jenengé para anaké Israèl, tyatyahé rolas lan saben watu-watu diukiri salah sijiné jenengé taler sangka taleré rolas kuwi, tyarané kaya ngukir ségel. Uga tutupé dada kuwi ya dipasangi ranté emas murni kaya klabangan. Lan pada nggawéa tali emas loro lan gelangan emas loro, gelangan emas rong iji mau pada pasangen ing pojoké tutupé dada. Ranté emas untiran loro mau terus pada dipasang ing gelangan loro ing pojoké tutupé dada. Putyuké ranté untiran loro kuwi pada dipasang ing tali loro sing disebut mau, dipasang ing tutupé pundaké kotang éfod ing sisih ngarep. Lan pada nggawéa gelangan emas loro menèh pada dipasang ing pojoké loro tutupé dada, pernahé ing pinggir njeruh, sing temumpang ing kotang éfod. Uga ya pada nggawéa gelangan emas loro dipasang ing tutupé pundaké kotang éfod loro-loroné, ing ngisor sisih ngarep, mèpèt sambungané ing sak nduwuré sabuk kotang éfod. Tutupé dada mau gelangané terus pada ditalèni olèh gelangané kotang éfod karo tali wungu tuwa, dadi tetep ing sak nduwuré sabuké kotang éfod, lan tutupé dada kuwi ora bisa pisah karo kotangé éfod, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Jubahé éfod kuwi sing digawé tukang tenun, sing digawé sangka bakal mori wungu tuwa kabèh. Guloné jubah kuwi ing tengahé kaya guloné klambiné wesi, guloné kuwi diplipit mubeng, supaya aja nganti suwèk. Jubah mau pinggiré ngisor dipasangi gambar woh delima sing digawé bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom lan bakal mori abang sing bolahé ditenun. Lan menèh pada nggawé klintingan emas murni; klintingan mau dipasang selang-seling karo gambar woh delimané ing pinggiré jubah sing ngisor mubeng, dadi saben klintingan siji, gambar woh delimané siji selang-seling ing pinggiré jubah mubeng, kanggoné ing waktu nindakké pangabekti, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Harun lan para anaké ya digawèkké klambi mori lenan alus gawéané tukang tenun, serbané mori lenan alus, tali sing apik ya mori lenan alus, katok mori lenan alus sing bolahé ditenun, lan sabuké mori lenan alus sing bolahé ditenun, bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom lan bakal mori abang, tenunan werna-werna, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Lan uga pada nggawé blébékan, kanggo jamang sutyi emas murni lan ing jamang mau ana tulisané sing diukir kaya nggawé ségel, uniné: sutyi kanggo GUSTI. Blébékan mau dipasang tali wungu kanggo nalèni blébékan kuwi ing serban ing sisih nduwur, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Kaya mengkono enggoné ngrampungké sakkèhé penggawéan kanggo Tarup Sutyi, ya kuwi Tarup Kumpulan. Wong Israèl enggoné pada nggarap kuwi kaya sing dipréntahké GUSTI marang Moses, kaya mengkono enggoné nggarap sak kabèhé. Tarup Sutyi mau terus dipasrahké marang Moses, ya tarup kabèh pirantiné kabèh; tyantèlané, plangané, kayu sing malang, tyagaké lan umpaké, payoné lulangé wedus gèmbèl lanang sing dipulas abang, payoné lulangé iwak, tutupé tarup, peti angger-anggeré Gusti Allah kabèh pikulané lan tutupé pangrukunan, méja pirantiné kabèh uga rotiné kurban, kandelar emas murni, dimar-dimaré, dimar sing kudu dipasang ing nduwuré lan pirantiné kabèh, lenga sing digawé madangi, mesbèh emas, lenga jebatan, dupa wangi, lan geber lawangé tarup, mesbèh kurban obongan tembaga kabèh enaman kawat tembaga, pikulané lan pirantiné kabèh, wadah banyu dasarané, geber plataran, tyagak sak umpaké, geber kanggo gapurané plataran, tali kabèh patoké, sakkèhé piranti sing kanggo ngedekké Tarup Sutyi, ya kuwi Tarup Kumpulan, sandangan kanggo ngladèni sing dienggo yèn nindakké pangabekti ing omah sutyi; sandangan sutyi sandangané imam Harun, lan sandangané para anaké kanggo ngimami. Wong Israèl enggoné pada nggarap kuwi mau kabèh kaya sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Moses terus weruh sakkèhé penggawéan kuwi, nyatané enggoné pada nggarap kuwi tyotyok karo sing dipréntahké karo GUSTI, kaya mengkono enggoné pada nandangi sak kabèhé penggawéan. Wong-wong mau terus pada diberkahi karo Moses. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Ing sasi kaping pisan tanggal sepisan kowé ngedekna Tarup Sutyi, ya kuwi Tarup Kumpulan. Petiné angger-angger terus kok sèlèhna ing kono lan aling-alingana geber. Sakwisé mengkono méjané kok lebokna lan tatanana pirantiné manut pernahé. Kandelaré lebokna lan dimar-dimaré pasangana. Mesbèhé pedupan emas sèlèhna ing ngarepé peti angger-angger, terus pasangana geberé Tarup Sutyi. Mesbèhé kurban obongan sèlèhna ing ngarepé lawang Tarup Sutyi ya kuwi Tarup Kumpulan. Wadahé banyu sèlèhna ing antarané Tarup Kumpulan lan mesbèh kuwi, terus isènana banyu. Sakwisé mengkono nggawéa platarané mubeng lan geberé pasangen ing gapurané plataran. Terus njupuka lenga jebatan, Tarup Sutyi kabèh sak isiné pada dijebatani; mengkono enggonmu nyutyèkké kuwi kabèh pirantiné, kabèh pada dadia sutyi. Mesbèh kurban obongan kuwi ya dijebatani kabèh pirantiné kabèh, mengkono enggonmu nyutyèkké mesbèh kuwi, nganti kuwi dadi sing Mahasutyi. Wadah wisuhan kabèh sak umpaké kuwi jebatana lan mengkono enggonmu nyutyèkké kuwi. Harun lan para anak-anaké tekakna menyang ing lawangé Tarup Kumpulan, pada sutyèkna karo banyu. Harun terus enggoni sandangan sutyi, terus jebatana lan sutyèkna supaya terus nandangi penggawéané imam ngladèni marang Aku. Mengkono uga anak-anaké pada tekakna lan enggoni klambi, terus jebatana, kaya enggonmu jebati bapaké, supaya pada nindakké penggawéané imam ngladèni marang Aku; lan iki ditindakké, supaya awit sangka dijebatani mau ditetepaké dadi imam ing selawasé turun-temurun.” Moses terus nandangi kabèh sing wis dipréntahké karo GUSTI. Bareng ing taun sing kaping pindo sasi kaping pisan, tanggal sepisan, Tarup Sutyi kelakon diedekaké. Moses ngedekké Tarup Sutyi kuwi, umpak-umpaké dipasang, planga-plangané dipasang, kayu sing malang dipasang lan tyagak-tyagaké diedekaké. Tarupé payon terus digelar nutupi Tarup Sutyi lan terus ditumpangi payoné kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses. Panggonan angger-anggeré Gusti Allah terus dijikuk lan disèlèhké ing njeruh peti, petiné terus dipasangi pikulan lan ditumpangké tutupé pangrukunan. Petiné terus diusung menyang Tarup Sutyi lan geberé penutup dipasang digawé ngaling-alingi petiné angger-angger, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Méjané terus didèkèkké ing njeruh Tarup Kumpulan, didèkèkké ing njeruh Tarup Sutyi sisih lor ing sak njabané geber lan ditumpangké roti kurban ditata ing ngarepé GUSTI, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Kandelaré ya terus dipernahaké ing njeruh Tarup Kumpulan adep-adepan karo méja mau, ing Tarup Sutyi sisih kidul, uga dimaré pada dipasang ing kono ing ngarepé GUSTI, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Mesbèh emas dipapanaké ing njeruh Tarup Kumpulan ing ngarepé geber. Ing mesbèh kuwi terus diobongi dupa wangi kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Sakwisé mengkono lawangé Tarup Sutyi terus dikèki geber. Mesbèh kurban obongan dipernahaké ing ngarepé lawang Tarup Sutyi, ya kuwi Tarup Kumpulan, terus masrahaké kurban obongan lan kurban panganan ing mesbèh kono, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Wadahé banyu terus didèkèkké ing antarané Tarup Kumpulan lan mesbèh lan terus diisèni banyu kanggo wisuhan. Moses, Harun lan para anaké pada wisuh tangan lan sikilé karo banyu kuwi. Saben-saben arep mlebu ing Tarup Kumpulan lan yèn nyedekki mesbèh, pada wisuh tangan lan sikilé kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Tyagak-tyagaké plataran terus diedekaké ing sak ubengé Tarup Sutyi lan mesbèh lan gapura plataran kuwi terus dipasang geber. Mengkono Moses enggoné ngrampungké penggawéan kuwi. Sakwisé mengkono mendung nutupi Tarup Kumpulan, lan Tarup Sutyi terus kebak karo kamulyané GUSTI, nganti Moses ora bisa mlebu ing Tarup Kumpulan, awit kuwi ketutupan karo mendung, lan kamulyané GUSTI ngebeki Tarup Sutyi. Lan yèn mendung mau mumbul sangka Tarup Sutyi, wong Israèl terus budal sangka tarupé déwé-déwé, nanging yèn mendung kuwi ora mumbul, ya pada ora budal nganti sak mumbulé mendungé. Awit mendungé GUSTI kuwi ing wantyi awan ing sak nduwuré Tarup Sutyi, lan ing wantyi mbengi ana geni, kétok marang wong Israèl kabèh ing saben panggonan sing dipanggoni. GUSTI nyeluk Moses lan ngetokké tembung marang dèkné sangka Tarup Kumpulan, préntahé: “Kowé ngomonga marang bangsa Israèl lan kowé ngomonga: Yèn ana wong sak panunggalmu sing arep masrahaké kurban marang GUSTI, kurbanmu kuwi kudu kéwan, ya kuwi sapi utawa wedus. Yèn kurbané kuwi kurban obongan rupa sapi, kudu lanang sing tanpa tyiri. Enggoné masrahaké kuwi ing ngarep lawang Tarup Kumpulan, supaya ndadèkké senengé atiné GUSTI. Terus tangané ditumpangké ing endasé kurban obongan, nganti kurbané ketampa lan kanggo ngluwari dosané. Sakwisé mengkono terus mbelèha sapiné ing ngarepé GUSTI; para anaké Harun, para imam ngladèkké getihé sapi mau lan disiramké ing sak ubengé mesbèh ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan. Terus kurbané dikelèti lan ditengkel-tengkel manut pérangan-pérangan sing wis ditemtokké. Para anaké imam Harun terus nggawéa geni ing mesbèh lan nataa kayu temumpang ing geni, lan terus nataa tengkel-tengkelan kurbané kuwi, endasé lan gajihé ditumpangké ing kayu sing murup ing mesbèh. Nanging jeroané lan pupuné kudu dikumbah, terus diobongi kabèh karo imam ing mesbèh kanggo kurban obongan, kanggo kurban bakaran sing ambuné nggawé senengé GUSTI. Yèn kurbané kanggo kurban obongan rupa wedus, wedus gèmbèl apa wedus berok, sing dipasrahké kuwi kudu lanang sing tanpa tyiri. Mbelèhé ing pinggirané mesbèh sebelah lor ing ngarepé GUSTI, para imam anaké Harun, terus nyiramké getihé ing sak ubengé mesbèh. Sakwisé mengkono terus ditengkel-tengkel manut bagéan-bagéané kaya sing wis ditemtokké, tengkel-tengkelané, endasé lan gajihé ditata karo imam ing kayu sing murup ing mesbèh mau. Jeroané lan pupuné kudu dikumbah, terus kabèh dipasrahké lan diobongi karo imam ing mesbèh: kuwi kurban obongan, kurban bakaran sing ambuné nggawé senengé atiné GUSTI. Yèn kurban sing dipasrahké marang GUSTI kanggo kurban obongan kuwi rupa manuk, kurbané kuwi kudu manuk deruk utawa anak dara. Manuké mau digawa menyang mesbèh karo imam, endasé manuk terus dipuntir lan diobongi ing mesbèh lan getihé dipijetké ing bangkèkané mesbèh. Telihé lan wuluné kudu disisihké lan dibuwang sak étané mesbèh, ing panggonan awu. Terus manuké disuwèk ing poké swiwiné, nanging ora nganti pisah; terus diobongi karo imam ing mesbèh, ing kayu sing murup; kuwi dadi kurban obongan, ya kurban bakaran, sing ambuné nggawé senengé GUSTI.” “Yèn ana wong sing arep masrahaké kurban rupa kurban panganan marang GUSTI, kurbané kuwi kudu rupané glepung pilihan karo disirami lenga lan ditumpangi menyan, kurban mau terus digawa menyang ngarepé para imam anaké Harun. Sakwisé kuwi terus njupuk glepungé sak gegem karo lengané lan menyané kabèh, terus diobongi karo imam ing mesbèh, kanggo pisungsung pengéling-éling, dadi kurban bakaran, sing ambuné nggawé senengé GUSTI, turahané kurban panganan kuwi dadia pandumané Harun lan para anaké, dadi panduman Mahasutyi sangka kurban bakaran, pasrah marang GUSTI. Yèn kurban sing arep kok pasrahké kuwi kurban panganan sing diolah ing panggangan roti, kuwi sing digawé kudu glepung pilihan, rupa roti bunder tanpa ragi sing diolah karo lenga, utawa roti tipis tanpa ragi, sing diosèr-osèri lenga. Yèn kurbanmu rupa kurban panganan sing dipanggang ing panggangan, kuwi sing digawé kudu glepung sing apik déwé karo lenga, tanpa ragi, terus diiris-iris lan kok esoki lenga; kuwi dadi kurban panganan. Yèn kurbané rupa kurban panganan sing diolah ing wajan, kuwi kudu glepung pilihan karo lenga. Kurban panganan sing tyara ngolahé kaya mengkono mau, kuwi kok pasrahké marang GUSTI, diladèkké marang imam, kuwi sing nggawa menyang mesbèh. Kurban panganan kuwi terus dijukuk karo imam kanggo pisungsung pengéling-éling, diobong ing mesbèh, dadi kurban bakaran, sing ambuné nggawé senengé GUSTI. Turahané kurban panganan kuwi dadia pandumané Harun lan para anaké, dadi panduman Mahasutyi sangka kurban bakaran pasrah marang GUSTI. Sak rupané kurban panganan sing kok pasrahké marang GUSTI kuwi ngolahé aja nganggo ragi, awit sing karo ragi utawa madu kuwi ora kena kok obong dadi kurban bakaran marang GUSTI. Kowé olèh masrahaké marang GUSTI sangka wiwitané unduh-unduhan kanggo kurban, mung waé aja diladèkké ing mesbèh kanggo ambuné sing nggawé senengé. Sak rupané pisungsungmu kurban panganan kuwi kok bumboni uyah; kurbané panganan aja nganti lali uyahé perjanjiané Gusti Allahmu; saben kurbanmu kuwi kok wènèhi kurban uyah. Yèn wiwitan pametuné bumi sing arep dipasrahké dadi kurban panganan marang GUSTI, kuwi kudu rupa wohé gandum, dipanggang ing geni, ya kuwi roti gandum anyar, kanggo kurban panganan sangka wiwitan panèn gandummu. Kuwi kok wènèhi lenga lan kok tumpangi menyan, kuwi dadi kurban panganan. Terus sing rupa roti gandum lan lengané lan menyané kuwi sak bagéan diobongi karo imam kanggo pisungsung pengéling-éling, dadi kurban bakaran marang GUSTI.” “Yèn masrahaké kurban keslametan lan sing dipasrahké kuwi rupa sapi, senajan lanang utawa wédok, kuwi kudu sing tanpa tyiri sing dipasrahké ing ngarepé GUSTI. Wong terus numpangké tangané ing endasé kurbané, sapi kuwi terus dibelèh ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan lan getihé disiramké ing sak ubengé mesbèh karo para imam anaké Harun. Sakwisé mengkono kurbané keslametan kuwi sak bagéan dijukukké dadi kurban sing dipasrahké marang GUSTI karo dibakar, ya kuwi gajihé sing mbuntel jeroané lan sakkèhé gajihé sing nèmplèk ing jeroané, uga menèh ginjelé loro pisan sak gajihé, ing lempèng lan ing gèmbèlané atiné, jupukana dipisah bareng karo ginjelé. Kuwi terus diobongi ing mesbèh karo para anaké Harun, ditumpangké ing kurban obongan sing ijik diobong ing geni; kuwi dadi kurban bakaran, sing ambuné nggawé senengé GUSTI. Yèn sing kanggo kurban keslametan ngadep marang GUSTI kuwi rupa wedus, senajan lanang utawa wédok, kuwi kudu sing tanpa tyiri. Yèn wedus gèmbèl sing dipasrahké dadi kurban, kuwi diladèkké ing ngarepé GUSTI. Wong numpangké tangané ing endasé kurban, wedus kuwi terus dibelèh ing ngarep Tarup Kumpulan, lan getihé terus disiramké ing sak ubengé mesbèh karo para anaké Harun. Sakwisé mengkono kurbané keslametan kuwi sak bagéan dijukuk diladèkké dadi kurban bakaran marang GUSTI, ya kuwi gajihé lan buntuté kabèh, diketok mèpèt ing balung mburiné lan gajihé sing nutupi jeroané uga sakkèhé gajihé sing nèmplèk ing njeruhné, Uga menèh ginjelé loro pisan sak gajihé sing kelèt ing kono, uga gèmbèlé atiné, jupukana bareng karo ginjelé. Kuwi terus diobongi karo imam ing mesbèh kanggo panganan rupa kurban bakaran dipasrahké marang GUSTI. Yèn kurbané rupa wedus, kuwi diladèkké ing ngarepé GUSTI. Wong numpangké tangané ing endasé wedus, terus wedusé dibelèh ing ngarepé Tarup Kumpulan lan getihé disiramké ing sak ubengé mesbèh karo para anaké Harun. Terus sak bagéan dipasrahké dadi kurban bakaran marang GUSTI, ya kuwi gajihé sing mbuntel njeruhné lan sakkèhé gajihé sing nèmplèk ing jeroané lan ginjelé loro pisan sak gajihé, sing kelèt ing kono, ing lempèng uga gèmbèlé atiné, jupukana bareng karo ginjelé mau. Kuwi terus diobongi kabèh karo imam ing mesbèh kanggo panganan rupa kurban bakaran, sing ambuné nyenengké. Sakkèhé gajihé kuwi dadi duwèké GUSTI. Iki pernatan sak lawasé kanggo turunanmu ing ngendi-endi panggonanmu: Ati-ati kowé aja pisan-pisan mangan gajihé lan getih.” GUSTI ngetokké tembung menèh marang Moses mengkéné: “Kowé ngomonga marang wong Israèl: Yèn ana wong sing nerak préntahé GUSTI ora karo sengaja, dadi pantyèn nglakoni salah sakwijiné larangan lan yèn sing nggawé dosa imam sing dijebatani, nganti bangsané katut dosa, kuwi masrahna sapi lanang nom siji sing tanpa tyiri, kanggo kurban ngluwari dosa ngadep marang GUSTI. Sapi diladèkké ing ngarepé GUSTI nang ngarep lawangé Tarup Kumpulan, tangané ditumpangké ing endasé sapi, lan sapiné terus dibelèh ing ngarepé GUSTI, imam sing dijebati kuwi terus njupuka getihé sapi terus digawa mlebu menyang Tarup Kumpulan, lan imam mau terus nyelupna drijiné ing getih kuwi lan diepyurké nganti kaping pitu ing ngarepé GUSTI ing ngarepé geber Griya Sutyi. Sakwisé mengkono getihé sak bagéan dilèlètké ing sunguné mesbèh pedupan ratyikan bumbu-bumbu wangi ing ngarepé GUSTI nang njeruh Tarup Kumpulan. Lan sakkèhé gajihé sapi lanang kurban ngluwari dosa kuwi jupukana gajihé sing mbuntel jeroané lan sakkèhé gajihé sing nèmplèk ing jeroané, lan ginjelé loro pisan sak gajihé sing kelèt ing kono, ya kuwi ing lempèng, uga gèmbèlé atiné, njupuka bareng karo ginjelé, pada kaya enggoné njupuk sangka sapi kurban keslametan, terus diobongi karo imam ing mesbèh kurban obongan. Lan lulangé lan sakkèhé dagingé sapi lanang, endasé lan pupuné, jeroané lan tlétongé, dadi sapi lanang kabèh digawa metu menyang sak njabané tarup, ing panggonan sing ora ana najisé, ya ing panggonan pembuwangan awu, terus diobongi nganti entèk ing geni kayu ing panggonan pembuwangan awu. Yèn sing nggawé dosa ora njarak umat Israèl kabèh kuwi, sakjané pasamuan ora rumangsa pada nglakoni sakwijiné salah bab sing dadi préntahé GUSTI, kabèh pada dadi dosa, yèn dosa sing digawé kuwi konangan, terus pasamuan masrahaké sapi lanang nom siji kanggo kurban ngluwari dosa. Sapi mau diladèké menyang ngarepé Tarup Kumpulan. Para pemimpiné pasamuan terus pada numpangké tangané ing endasé sapi ana ngarepé GUSTI lan sapiné dibelèh ing ngarepé GUSTI. Imam sing dijebatani terus nggawaa getihé sapi mau menyang Tarup Kumpulan lan nyelupké drijiné ing getih kuwi lan dityipratké kaping pitu nang ngarepé GUSTI, nang ngarepé geber. Uga getih mau sak bagéan dilèlètké ing sunguné mesbèh sing nang ngarepé GUSTI ing njeruh Tarup Kumpulan lan getih turahé disuntaké kabèh nang bawah ngisor mesbèh kurban obongan, sing nang ngarepé lawang Tarup Kumpulan. Lan gajihé sapi kuwi kabèh jupukana lan diobongi ing mesbèh. Sapiné lanang digawèkké pada karo sapi lanang sing kanggo kurban ngluwari dosa, kaya mengkono gawéané sapi. Karo tyara mengkono imam enggoné nganakké rukunan kanggo wong okèh, nganti bakal pada dikèki ngapura. Lan sapi lanang kuwi digawa menyang sak njabané tarup lan diobongi nganti entèk pada kaya enggoné ngobong sapi lanang sing ndisik. Kuwi kurban ngluwari dosa kanggo pasamuan. Yèn sing nggawé dosa kuwi sakwijiné penggedé sing ora njarak nerak salah sakwijiné préntahé GUSTI, Gusti Allahé, nganti dadi dosa, yèn dosa sing digawé kuwi diduduhké marang wongé, dèwèké terus nggawaa wedus gèmbèl siji lanang sing tanpa tyiri kanggo kurbané. Tangané terus ditumpangké ing endasé wedus kuwi, wedus terus dibelèh ing panggonan sing lumrahé kanggo mbelèh kurban obongan ing ngarepé GUSTI, kuwi dadi kurban ngluwari dosa. Imam terus njupuka getihé kurban ngluwari dosa kuwi setitik nganggo drijiné, lèlètna ing sungu-sungu mesbèh kurban obongan. Nanging gajihé kabèh kudu diobong ing mesbèh, pada kaya gajihé kurban keslametan. Mengkono imam enggoné nganakké rukunan, nganti wongé terus dikèki ngapura. Yèn sing nggawé dosa sing ora njarak wong sangka rayat lumrah, nerak salah sakwijiné préntahé GUSTI, nganti kuwi nandangi dosa, yèn dosa sing digawé wis diduduhké, terus nggawaa wedus wédok sing tanpa tyiri kanggo kurbané, awit sangka dosa sing wis ditindakké, tangané terus ditumpangké ing endasé kurban ngluwari dosa, terus wedusé dibelèh nang panggonan kurban obongan. Imam terus ndulita getihé setitik dilèlètké ing sungu-sungu mesbèh kurban obongan, getih turahané terus disiramké kabèh nang sikilé mesbèh kurban obongan. Nanging gajihé kabèh njupuka pada kaya njupuk gajihé kurban keslametan, terus diobongi karo imam ing mesbèh, kanggo ambuné sing nggawé senengé GUSTI. Kaya mengkono imam enggoné nganakké rukunan kanggo wongé, nganti terus dikèki ngapura. Nanging yèn sing digawa kanggo kurban ngluwari dosa kuwi wedus gèmbèl, kuwi kudu wédok lan tanpa tyiri, tangané ditumpangké ing endasé kurban ngluwari dosa kuwi, wedus terus dibelèh dadi kurban ngluwari dosa nang panggonan sing kanggo mbelèh kurban obongan. Imam terus ndulita getihé kurban ngluwari dosané setitik, lèlètna ing sungu-sungu mesbèh kurban obongan lan getih turahané esokna nang sikilé mesbèh. Nanging gajihé kabèh didèwèkké, pada kaya gajihé wedus gèmbèl kurban keslametan, terus diobong karo imam ing mesbèh tyarané kaya kurban sing dibakar duwèké GUSTI. Mengkono imam enggoné nganakké rukunan kanggo wongé kuwi awit dosa sing wis digawé; nganti bakal dikèki ngapura. Yèn ana wong nggawé dosa, awit krungu wong nyepatani, nanging awaké dadi seksi, awit weruh utawa ngerti, nanging ora gelem ngomongké, kuwi kudu nanggung kesalahané déwé. Utawa yèn ana wong sing ndemèk barang sing najis, ya kuwi batangé kéwan alasan sing najis, utawa batangé kéwan sing najis, uga batangé kéwan mbrangkang, ndlosor utawa nggremet sing najis, senajan ora rumangsa, kuwi ya najis lan kesalahan. Utawa yèn ana wong sing ndemèk sangka najisé manungsa, ya saben sangka sing ndadèkké najis, nanging ora rumangsa, nanging terus rumangsa, kuwi dadi kesalahan. Utawa yèn ana wong ngétokké sumpah tanpa dipikir enggoné ngetokké tembung, senajan bab nggawé ala utawa nggawé apik, sumpah apa waé sing diomongké tanpa dipikir kuwi, tanpa ngrumangsani, nanging terus rumangsa, kuwi dadi kesalahan ing salah sakwijiné bab mau. Dadi yèn kelakon wong mau nganti kesalahan bab salah sakwijiné perkara, terus ngakonana apa sing dadi dosané, terus masrahaké pisungsung marang GUSTI kanggo tebusané dosané mau, rupa wedus gèmbèl wédok utawa wedus wédok, kanggo kurban ngluwari dosa. Kaya mengkono imam enggoné ngekèki rukunan marang wong kuwi, awit sangka dosané. Nanging yèn wong mau ora bisa masrahaké wedus utawa wedus gèmbèl, kanggo tebusan dosa sing wis digawé, kuwi masrahaké marang GUSTI rupa manuk deruk loro utawa anak dara loro, siji kanggo kurban ngluwari dosa, siji kanggo kurban obongan. Manuk mau dipasrahké marang imam, lan imam kuwi ngladèni ndisik sing kanggo kurban ngluwari dosa, dibetot endasé sandingé guluné, nanging aja nganti pedot. Getihé kurban ngluwari dosa kuwi sak bagéan tyipratké ing bangkèkané mesbèh, lan getih turahé dipijetké ing sikilé mesbèh, kuwi dadi kurban ngluwari dosa. Manuk sijiné kuwi olahen, didadèkké kurban obongan manut pernatan. Kaya mengkono imam enggoné ngekèki rukunan kanggo wong kuwi awit sangka dosané sing wis digawé, terus bakal olèh ngapura. Nanging yèn wong mau ora bisa nggawa manuk deruk loro utawa anak dara loro, sing dipasrahké kanggo kurban awit sangka enggoné dosa kuwi rupa glepung sing apik déwé sak prasepuluhé éfa kanggo kurban ngluwari dosa. Ora kena diesoki lenga lan aja ditumpangi menyan, awit kuwi kurban ngluwari dosa. Kurbané terus dipasrahké marang imam lan imam kuwi njupuka glepung mau sak gegem kanggo pisungsung pengéling-éling, terus diobongi ing mesbèh ing sak nduwuré kurban bakaran duwèké GUSTI; kuwi kurban ngluwari dosa. Kaya mengkono imam enggoné ngekèki rukunan kanggo wong kuwi awit sangka dosané ing bab salah sijiné perkara; terus bakal dingapura. Luwihané kurban kuwi dadia pandumané imam, pada kaya kurban panganan.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Yèn ana wong sing ora setia lan sing ora karo disengaja nglakoni dosa ing bab sakwijiné perkara sing sutyi sing dipasrahké marang GUSTI, wong kuwi masrahna marang GUSTI kanggo dendané salahé, rupa wedus gèmbèl lanang sing tanpa tyiri sangka kumpulané kewan, kanggo kurban denda, diajèni miturut sèkel slaka, ya kuwi manut sèkel sutyi. Perkara sing sutyi sing njalari dosané kuwi, kudu dibayar nganggo dipunjuli sak pralimané, dipasrahké marang imam. Lan imam nganakké rukunan kanggo wong kuwi karo wedus kurban denda mau, terus bakal dingapura. Yèn ana wong sing nggawé dosa nerak salah sakwijiné bab sing dilarang GUSTI, senajan tanpa dirumangsani, kuwi ya nglakoni kesalahan, lan kudu nanggung kesalahané déwé. Wong kuwi nggawaa wedus gèmbèl lanang siji sing tanpa tyiri sangka kumpulané wedus sing wis ditetepaké regané, diladèkké marang imam. Lan imam nganakké rukunan kanggo wong kuwi awit sangka penggawéné sing wis dilakoni lan ora disengaja lan ora diweruh, terus bakal dingapura. Kuwi dadi kurban denda, awit wong kuwi pantyèn dosa marang GUSTI.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Yèn ana wong sing nggawé dosa lan ora setia marang GUSTI, lan ora ngakoni marang sak pepadamu bab barang titipané, utawa barang tanggungan, ngrampas barang utawa ngenggoni barangé liyané karo sak wenang-wenang, utawa yèn nemu barang sing ilang, nanging ora ngakoni lan sumpah goroh bab perkara apa waé sing dilakoni, nganti dadi ngalami dosa, yèn awit sangka sing mengkono kuwi dadi nggawé dosa lan kesalahan, wong kuwi terus mbalèkna barangé sing wis dirampas utawa sing wis diduwèki utawa sing dititpké, uga barang enggoné nemu mau, utawa saben apa sing wis disélaki karo sumpah goroh, kuwi balèkna kabèh regané dipunjuli sak prolimané, diwènèhké marang sing nduwé, ing dinané enggoné masrahaké kurban denda, kanggo kurban tebusané kesalahané masrahna marang GUSTI rupa wedus gèmbèl lanang sing tanpa tyiri sangka wedus, sing wis regané, diladèkké marang imam kanggo kurban denda. Imam terus nganakké rukunan kanggo wong mau ing ngarepé GUSTI, nganti bakal olèh ngapura kanggo saben perkara sing wis digawé sing njalari kesalahané.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Harun lan anak-anaké préntahana mengkéné: Kurban obongan kuwi kudu terus diobong geni ing mesbèh, sewengi muput. Geniné mesbèh ora kena mati. Imam terus nganggo klambi lan karo katoké lénan kanggo nutupi kewirangané lan ngukupi awuné sangka nduwuré mesbèh, terus didèkèkké ing sandingé mesbèh. Sakwisé kuwi imam kudu ganti saliné lan ganti salin liyané, terus nggawa awu mau metu sangka tarup menyang panggonan sing resik. Geni ing mesbèh kudu dijaga supaya terus murup, ora kena mati. Saben ésuk imam kudu numpangké kayu ing mesbèh, lan nata kurban obongan ditumpangké ing geni mau, lan ngobong gajihé kurban keslametan. Geniné kudu dijaga supaya tetep murup, aja nganti mati.” “Iki pernatan bab kurban panganan. Anak-anaké Harun masrahna kuwi madep marang GUSTI ing ngarepé mesbèh, terus anaa siji sing njupuk kurban panganan sak gegem karo lengané, lan sak kabèhé menyan sing temumpang ing kurban panganan, kuwi kabèh terus diobongi ing mesbèh, terus ambuné nyenengké kanggo pengéling-éling ing ngarepé GUSTI. Turahané mau kudu dipangan karo Harun lan anak-anaké: kuwi olahen dadi roti tanpa ragi lan dipangan ing panggonan sing sutyi, ing platarané Tarup Kumpulan. Enggoné ngolah aja nganggo ragi. Kuwi panduman pawèh-Ku sangka duwèk-Ku kurban bakaran, kuwi panduman Mahasutyi, pada kaya kurban ngluwari dosa lan kurban denda. Saben wong lanang anak-turunané Harun kena mangan roti mau. Sak terusé dadia pernatan langgeng. Wong liya sing ndemèk panganan sing wis dienggo kurban, bakal katekan bilai awit sangka daya kesutyiané kurban mau. Gusti Allah ngekèkké pernatan-pernatan bab netepaké imam, anak-turunané Harun, mengkéné: Ing dina tetepan mau imam sing arep dijebatani kudu masrahaké glepung gandum sak prosepuluh éfa marang Gusti Allah. Pada okèhé karo kurban panganan saben dina. Sing separo kudu dipasrahké kanggo kurban ing wayah ésuk, turahané kanggo soréné. Glepung mau kudu diolah karo lenga, terus dipanggang, terus diejur lan dipasrahké dadi kurban panganan. Gandané kurban mau nggawé senengé atiné Gusti Allah. Mengkono dadia pernatan langgeng; saben turunané Harun sing dadi imam gedé kudu masrahaké kurban kaya mengkono. Kabèh kudu diobong pasrah marang Gusti Allah. Kurban panganan sing dipasrahké karo imam, kabèh kudu diobong nganti entèk, ora ana setitik-titika sing olèh dipangan.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Harun lan para anaké kuwi pada omongana, mengkéné: Iki pernatan bab kurban ngluwari dosa. Enggoné mbelèh kurban ngluwari dosa kuwi kudu ing ngarepé GUSTI ing panggonan mbelèh kurban obongan. Kuwi kurban sing Mahasutyi. Imam sing masrahaké kurban kudu mangan bagéané ing panggonan sutyi, ya kuwi ing platarané Tarup Kumpulan. Saben wong sing nggepok dagingé kurban kuwi dadi sutyi lan yèn getihé sing nyiprati ngenèngi sandangan, kuwi kudu kok kumbah ing panggonan sing sutyi. Wajan sing kanggo ngolah kurban kuwi, kudu diremuk, nanging yèn ngolahé ing wajan tembaga, kuwi kudu digosok lan kudu dikumbah karo banyu. Saben wong lanang turunané para imam kuwi mangana, kuwi kurban sing Mahasutyi. Nanging saben kurban ngluwari dosa, sing getihé digawa mlebu menyang ing Tarup Kumpulan, kanggo nganakké rukunan ing sak njeruhné omah sutyi, kuwi aja kok pangan, kuwi kudu diobong nganti entèk.” “Iki pernatan bab kurban denda. Kurban kuwi kurban sing Mahasutyi. Enggoné mbelèh kurban denda kuwi anaa ing panggonané mbelèh kurban obongan, lan getihé disiramké ing sak ubengé mesbèh. Sing dipasrahké ya kuwi: kabèh gajihé, buntuté sing ana gajihé lan gajihé sing mbuntel jeroané, ginjelé karo pisan sak gajihé, ing lempèng, uga gèmbèlané atiné jupukana bareng karo ginjelé. Kabèh mau diobongi karo imam ing mesbèh dadi kurban bakaran ngadep marang GUSTI. Kuwi kurban denda. Sing mangan kuwi wong lanang tunggalé para imam, dipangan ing panggonan sing sutyi, kuwi sing dadi bagèané sing Mahasutyi. Kurban denda kuwi dipadakaké kaya kurban ngluwari dosa; pernatan siji kanggo loro-loroné; kuwi sing dadi bagèané imam sing nganakké rukunan karo kurban mau. Mengkono uga imam sing masrahaké kurban obongan kanggo saben wong, ya imam kuwi sing nduwèni lulangé kurban obongan sing dipasrahké. Saben kurban panganan sing dipanggang ing panggangan roti, lan sak kabèhé sing diolah ing wajan lan sing dipanggang, kuwi dadia pandumané imam sing masrahaké. Saben kurban panganan sing diolah karo lenga utawa garingan kuwi dadi pandumané para anaké Harun, kabèh olèh panduman.” “Iki pernatan bab kurban keslametan, sing arep dipasrahké marang GUSTI. Yèn sing dipasrahké kuwi kanggo kurban pamuji maturkesuwun, kurbané kuwi dibarengi roti bunder tanpa ragi, ngolahé dityampuri lenga, lan roti tipis tanpa ragi sing dioseri lenga, uga glepung gandum pilihan diulèni lenga. Enggoné masrahaké kuwi dibarengi roti bunder sing karo ragi, dadi siji karo kurban keslametan lan pamuji maturkesuwun. Terus siji-sijiné bagéan sing dipasrahké kuwi dijukukké-roti siji, dipasrahké kanggo pisungsung spésial marang GUSTI, pisungsung kuwi dadi pandumané imam sing nyiramké getihé kurban keslametan kuwi. Lan dagingé kurban maturkesuwun sing dadi kurban keslametan kuwi dipangan ing dina enggoné masrahaké, aja ana sing dingèngèh tekan ésuké. Lan yèn kurban sing dibelèh mau kanggo ngluwari janji utawa kurban kebungahan, kuwi dipangan ing dina enggoné masrahaké lan turahané kena dipangan ésuké. Nanging apa sing ijik turah nganti dina kaping telu kuwi kudu diobongi nganti entèk. Awit yèn dagingé kurban keslametan kuwi dipangan ing dina kaping telu, kuwi bakal ora ketampa, lan kurbané dianggep batal, malah dadi ngregeti, lan sapa wong sing mangan kuwi bakal nyangga kesalahané déwé. Daging kuwi yèn kesénggol karo barang sing najis, kuwi aja dipangan, nanging kudu diobong nganti entèk. Saben wong sing ora najis tak lilani mangan dagingé kurban kuwi. Nanging saben wong sing mangan daging kurban keslametan sing kanggo GUSTI, nanging wong mau kahanané najis, nyawané kudu dientèkké sangka antarané bangsané. Lan menèh yèn ana wong sing ndemèk sembarang sing najis, ya kuwi najisé manungsa, utawa najisé kéwan sing najis utawa kéwan nggremet sing najis, nanging terus mangan dagingé kurban keslametan sing kanggo GUSTI, wong sing mengkono kuwi dientèkké sangka antarané bangsané.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Kowé ngomonga marang wong Israèl: Kowé aja pada mangan gajihé sapi, gajihé wedus gèmbèl utawa gajihé wedus gèmbèl. Lan gajihé batang lan gajihé kéwan sing mati ketubruk kuwi kena kanggo saben kaperluan, nanging aja pisan-pisan kok pangan. Awit sapa wong sing mangan gajihé kéwan sing dipasrahké dadi kurban bakaran kanggo GUSTI, wong sing mengkono kuwi dientèkké sangka antarané bangsané. Mengkono uga ing ngendi waé panggonanmu, kowé aja mangan sembarang getih, senajan getihé manuk utawa getihé kéwan. Sapa wong sing mangan saben getih, kuwi nyawané dientèkké sangka antarané bangsané.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Kowé ngomonga marang umat Israèl: Sapa sing masrahaké kurban keslametan marang GUSTI, kuwi masrahna pisungsungé marang GUSTI sak bagéan kurbané keslametan mau. Kudu karo tangané déwé enggoné masrahaké sakkèhé kurban bakaran sing kanggo marang GUSTI kuwi. Nanging gajihé karo dadané kuwi sing dipasrahké; dadané supaya digoyangké dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI. Lan gajihé terus diobongi karo imam ing mesbèh, nanging dadané mau dadi pandumané Harun lan para anaké. Uga sampilé sing tengen kok pasrahké marang imam dadi pisungsung sangka sakkèhé kurbanmu keslametan. Anaké Harun sing ngurbanké getih lan gajihé kurban keslametan, kuwi sing kudu olèh panduman sampilé tengen mau. Awit dadané pisungsung goyangan lan sampilé pisungsung spésial kuwi wis pada Tak jikuk sangka wong Israèl sangka sakkèhé kurbané keslametan, lan wis Tak wènèhaké marang imam Harun lan marang anak-anaké; kuwi dadia pernatan kanggo selawasé kanggo wong Israèl.” Ya kuwi pandumané Harun lan pandumané anak-anaké sangka sakkèhé kurban bakaran kanggo GUSTI, waktu pada dikarepké dadi imam kanggo GUSTI; kuwi sing wis dipréntahké karo GUSTI supaya dipasrahké marang para imam mau sangka wong Israèl nalikané pada dijebatani, kuwi dadia pernatan kanggo selawasé turun-temurun. Kuwi mau pernatan kanggo kurban obongan, kurban panganan, kurban ngluwari dosa, kurban denda, pisungsung panetepan lan kurban keslametan, sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses ing gunung Sinai ing nalikané wong Israèl pada dikongkon ing ara-ara samun Sinai, supaya pada masrahaké kurbané marang GUSTI. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngejaka Harun lan para anaké lan njupuka sandangané lan lenga jebatan, uga sapi lanang kurban ngluwari dosa, wedus gèmbèl lanang loro, lan kranjang sing isi roti tanpa ragi, terus kowé nglumpukké kabèh pasamuan ing ngarepé Tarup Kumpulan.” Moses terus nindakké préntahané GUSTI. Pasamuan terus nglumpuk ing ngarep Tarup Kumpulan. Tembungé Moses marang pasamuan: “Iki tembungé sing didawuhké karo GUSTI supaya ditindakké.” Moses terus ngomong marang Harun lan para anaké supaya maju, terus pada disirami banyu. Sakwisé mengkono terus dienggoni klambi lan sabuk uga jubah, dienggoni kotang éfod lan disabuki nganggo sabuk éfod, uga menèh dienggoni tutupé dada, sing dipasang Urim lan Tumim. Terus dienggoni serban, lan ing sak nduwuré serban rada ngarep dipasang jamang emas sutyi, kaya sing dadi dipréntahké GUSTI marang Moses. Sakwisé mengkono Moses terus njupuk lenga jebatan, dikanggokké nglengani Tarup Sutyi lan sak isiné kabèh pada disutyèkké. Mesbèhé ya dityiprati lenga jebatan kuwi setitik nganti kaping pitu kabèh pirantiné kabèh, uga wadah wisuhan dasarané ya disutyèkké karo tyara mengkono. Lenga jebatan kuwi disiramké setitik ing sirahé Harun, terus Panjenengané dijebatani supaya sutyi. Moses ya mréntahké para anaké Harun supaya maju, terus dienggokké klambi, disabuki lan dienggoni serban, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses. Sapiné lanang kurban ngluwari dosa terus digawa, Harun lan para anaké pada numpangké tangané ing endasé sapi kurban ngluwari dosa mau, sapiné terus dibelèh, Moses terus njupuk getihé dilèlètké karo drijiné ing sungu-sungu mesbèh mubeng, karo tyara mengkono mesbèh mau dadi disutyèkké sangka dosa; getih turahané disiramké ing sikilé mesbèh. Mesbèhé dadi disutyèkké karo tyara mengkono kuwi lan dianakké rukunan. Sakkèhé gajihé sing nèmplèk ing jeroané, gèmbèlané atiné, ginjelé karo pisan sak gajihé, pada jupukana terus diobong karo Moses ing mesbèh. Nanging sapi lanang mau lan lulangé, dagingé lan tlétongé diobong ing sak njabané tarup, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses. Sakwisé mengkono wedus gèmbèl lanang sing kanggo kurban obongan dipasrahké, Harun lan para anaké pada numpangké tangané ing endasé wedus lanang mau. Wedus terus dibelèh; Moses terus nyiramké getihé ing sak ubengé mesbèh. Wedusé terus ditengkel-tengkel manut sing ditemtokké, endasé lan pérangan-pérangané uga gajihé terus diobong karo Moses. Nanging jeroané lan sampilé dikumbah, wedus kuwi diobong karo Moses kabèh ing mesbèh; kuwi kurban obongan, sing ambuné nggawé seneng, ya kuwi kurban bakaran sing dipasrahké marang GUSTI, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses. Sakwisé mengkono Moses ngongkon masrahké wedus gèmbèl lanang sijiné, ya wedus sing kanggo kurban panetepan. Harun lan para anaké terus pada numpangké tangané ana endasé wedus mau; wedusé terus dibelèh, Moses njupuk getihé setitik dilèlètké ing godongé kupingé Harun sing tengen, jempolané tangané tengen, lan jempolané sikilé sing tengen. Moses terus mréntahké para anaké Harun supaya pada maju, terus ngleletké getih mau setitik ing godongé kupingé sing tengen, jempolané tangan tengen lan jempolané sikil tengen, getih turahané disiramké ing sak ubengé mesbèh, terus njupuk gajihé, buntuté lan gajihé sing nèmplèk ing jeroané, gèmbèlané atiné, ginjelé karo pisan sak gajihé uga sampilé sing tengen. Sak terusé uga njukuk roti bunder siji tanpa ragi lan roti bunder siji sing dioseri lenga, roti tipis siji, sangka kranjang ing ngarepé GUSTI, pada ditumpangké ing sakkèhé gajihé lan ing sampilé sing tengen mau, kabèh kuwi terus disèlèhké ing tangané Harun lan para anaké lan dipasrahké kanggo pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI. Sakwisé mengkono Moses terus njupuk sak kabèhé mau sangka èpèk-èpèké tangané Harun lan para anaké, lan diobong ing mesbèh kurban obongan dadi kurban panetepan, kanggo ambuné sing nggawé seneng, kurban bakaran sing dipasrahké marang GUSTI. Moses terus njupuk dadané wedus mau, dipasrahké kanggo pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI, dadané kuwi dadi pandumané Moses sangka wedus kurban panetepan, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses. Lan Moses ya njupuk lenga jebatan mau setitik lan getih ing mesbèh setitik, dityipratké marang Harun lan sandangané uga marang para anaké. Dadi Harun lan sandangané, para anaké kabèh lan sandangané pada disutyèkké karo tyara mengkono kuwi. Préntahé Moses marang imam harun lan marang para anaké: “Daging kuwi olahen ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan; terus pada panganen ing kono karo roti ing kranjang sing kanggo kurban panetepan, kaya sing wis tak préntahaké mengkéné: Harun lan para anaké sing pada mangan. Nanging sepira turahané daging lan roti kuwi obongen nganti entèk. Lan sak njeruhné pitung dina kowé aja lunga-lunga sangka lawangé Tarup Kumpulan, nganti sak rampungé keraméan panetepan, awit keraméan panetepan kuwi suwéné pitung dina. GUSTI ngekèki préntah supaya ing mbésuk kowé pada nganakké rukunan kanggo kowé kabèh, kaya sing ditandangi ing dina iki. Kowé pada manggona ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan pitung dina pitung mbengi, lan pada netepi apa sing dadi kuwajipanmu marang GUSTI karo temen-temen, supaya aja nganti pada mati, awit mengkono kuwi sing dipréntahké marang aku.” Harun lan para anaké terus ya pada manut apa préntahé GUSTI lantaran Moses. Sak terusé bareng dina kaping woluné Moses terus nyeluk Harun lan para anaké uga para tuwa-tuwané Israèl, lan ngomong marang Harun: “Kowé déwé njupuka pedèt, kanggo kurban ngluwari dosa lan wedus gèmbèl lanang kanggo kurban obongan, loro-loroné sing tanpa tyiri, terus pasrahna marang ing ngarepé GUSTI. Lan wong Israèl omongana mengkéné: Pada njupuka wedus gèmbèl lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa, lan pedèt lan tyempé sing pada umur setaun sing tanpa tyiri, kanggo kurban obongan. Uga sapi lanang siji lan wedus gèmbèl lanang siji kanggo kurban keslametan, supaya pada dipasrahké ing ngarepé GUSTI, uga menèh kurban panganan sing diolah nganggo lenga, awit ing dina iki GUSTI bakal ngétok marang kowé kabèh.” Terus pada nggawa apa sing dipréntahké karo Moses menyang ing ngarepé Tarup Kumpulan, lan wong sak pasamuan kabèh pada maju lan ngadek ing ngarepé GUSTI. Tembungé Moses: “Iki tembungé sing dipréntahké karo GUSTI, pada kok lakonana, supaya kamulyané GUSTI ngétok marang kowé.” Tembungé Moses marang imam Harun: “Nyedaka ing mesbèh, kurban ngluwari dosa lan kurban obongan olahen, lan nganakna rukunan kanggo awakmu déwé lan kanggo bangsa kuwi; sakwisé mengkono kurbané wong okèh mau terus olahen, lan nganakna rukunan kanggo wong okèh kuwi, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI.” Imam Harun terus maju nyedekki mesbèh, lan terus mbelèh pedèt kurban ngluwari dosa sing kanggo dèkné déwé. Para anaké Harun terus masrahaké getihé marang bapaké, lan Harun nyelupna drijiné ing getih kuwi terus dilèlètké ing sunguné mesbèh. Turahané disiramké ing sikilé mesbèh. Gajihé, ginjel lan gèmbèlané atiné kurban ngluwari dosa kuwi diobong ing mesbèh, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Nanging daging lan lulangé diobong ing sak njabané tarup nganti entèk. Sakwisé mengkono terus mbelèh kurbané obongan, para anaké Harun terus masrahaké getihé marang bapaké, Harun terus ngesokké getih kuwi ing mesbèh mubeng. Terus ya pada masrahaké kurbané obongan miturut pérangan-pérangané sing wis ditemtokké kabèh endasé pisan; terus diobong ing mesbèh. Jeroané lan pupuné pada dikumbah lan diobong karo kurbané obongan ing mesbèh. Sakwisé kuwi kurbané wong okèh terus digawa menyang ing mesbèh: wedus gèmbèl kurban ngluwari dosa sing kanggo wong okèh terus dibelèhi kanggo kurban ngluwari dosa kaya sing ndisik. Kurbané obongan terus dikongkon nggawa menyang ing mesbèh, lan diolah manut pernatan. Sakwisé kuwi terus kurbané panganan dipasrahké, dijaluki sak gegem lan diobong ing mesbèh, ing sandingé kurban obongan ésuk. Terus uga mbelèh sapi lan wedus gèmbèl lanang sing dadi kurban keslametan kanggo wong okèh, para anaké Harun terus pada masrahaké getihé marang bapaké, Harun terus ngesokké kuwi ing sak ubengé mesbèh, nanging sakkèhé gajihé sapi lan wedus mau, ya kuwi buntuté sak gajihé, gajihé sing mbuntel jeroané, ginjel uga gèmbèlané atiné, kuwi pada ditumpangké ing dadané kurban loro-loroné; kabèh terus diobong karo Harun ing mesbèh. Dadané lan sampilé sing tengen kuwi dipasrahké karo Harun dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI; kaya sing wis dipréntahké Moses. Sakwisé mengkono Harun terus ngetungké tangané munggah marang wong okèh lan mberkahi wong-wong kuwi. Sakwisé masrahaké kurban ngluwari dosa, kurban obongan lan kurban keslametan terus medun. Moses lan imam Harun terus mlebu ing Tarup Kumpulan. Bareng metu terus pada mberkahi marang wong okèh, lan kamulyané GUSTI terus ngétok marang wong sak bangsa kabèh, lan ana geni metu sangka ngarepé GUSTI sing mangan kurban obongan lan werna-werna gajihé ing mesbèh. Bareng wong sak bangsa weruh kahanané mengkono kuwi, terus pada surak-surak lan sendeku sujut. Sak terusé para anaké imam Harun, Nadab lan Abihu, pada njupuka dupané, diisèni geni lan ditumpangi dupa. Awit sangka kuwi dadi pada nggawa geni liyané marang ing ngarepé GUSTI, ora nuruti sing dadi préntahé. Terus ana geni metu sangka ngarepé GUSTI sing mangan wong loro kuwi, nganti pada mati sak nalika ana ngarepé GUSTI. Moses terus ngomong marang imam Harun: “Ya iki sing wis diomongké karo GUSTI: Aku nyatakké kesutyian-Ku marang wong sing tyedak karo Aku, lan ngétokké kamulyan-Ku ing ngarepé wong sak bangsa kabèh.” Nanging imam Harun mung meneng waé. Moses terus nyeluk Misaèl lan Elsafan, anak-anaké Usièl, pamané Harun, pada diomongi mengkéné: “Pada majua, sedulurmu kuwi gotongen metu sangka ngarepé omah sutyi menyang ing sak njabané tarup.” Wong mau terus pada maju, layoné pada diangkat metu menyang ing sak njabané tarup, ijik nganggo klambi, netepi préntahé Moses. Moses terus ngomong marang imam Harun lan Eléazar lan Itamar, para anaké imam Harun: “Kowé aja pada sedih lan aja pada susah, supaya aja pada mati lan wong sak pasamuan kabèh kena ing bebenduné GUSTI. Mung para sedulurmu, ya kuwi wong Israèl sak bangsa kabèh, kuwi sing pada nangis awit sangka geni sing diurupké karo GUSTI kuwi. Kowé aja pada lunga-lunga sangka lawangé Tarup Kumpulan, supaya kowé aja nganti pada nemoni pati, awit kowé pada kanggonan lenga jebatané GUSTI.” Imam Harun lan para anaké pada nindakké apa préntahané Moses. GUSTI ngetokké tembung marang imam Harun: “Kowé kabèh anak-anakmu aja pada ngombé anggur utawa saben ombèn keras, yèn kowé pada mlebu ing Tarup Kumpulan, supaya kowé aja nganti pada nemoni pati. Kuwi dadia pernatan kanggo ing sak lawasé turun-temurun, supaya kowé bisa mbédakké samubarang sing sutyi karo sing ora, sing najis lan sing ora najis. Lan menèh kowé mulangana marang wong Israèl, sakkèhé pernatan sing wis dipréntahké karo GUSTI marang wong-wong kuwi lantaran Moses.” Moses terus ngomong marang imam Harun, Eléazar lan Itamar, para anaké sing ijik kèri: “Pada njupuka kurban panganan turahané sakkèhé kurban bakaran sing kanggo GUSTI, kuwi terus panganen ing sandingé mesbèh kaya roti tanpa ragi; awit kuwi pandumanmu sing Mahasutyi. Panganen ing panggonan sing sutyi, awit kuwi pernatan kanggo kowé lan anak-anakmu kanggo kurban bakaran sing kanggo GUSTI; awit mengkono préntahé marang aku. Uga menèh dadané pisungsung goyangan lan sampilé pisungsung spésial kuwi panganen ing panggonan sing ora ana najisé, ya kowé kabèh anak-anakmu lanang wadon, awit kuwi kabèh wis pada dikèkké dadi pernatan kanggo kowé lan anak-anakmu sangka kurban keslametan wong Israèl. Sampilé pisungsung spésial lan dadané pisungsung goyangan kuwi pada digawa menyang ing panggoné sakkèhé kurban bakaran sing rupa gajihé, supaya pada digoyangké kanggo pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI. Kuwi pernatan sing kanggo selawasé kanggo kowé lan anak-anakmu, kaya sing dipréntahké karo GUSTI.” Moses terus nggolèki karo njlimet wedus gèmbèl lanang, kanggo kurban ngluwari dosa mau, nanging dadakan wis entèk diobong. Mila kuwi Eléazar lan Itamar anaké Harun sing ijik kèri, terus pada dinesoni, tembungé: “Kenèng apa kurban ngluwari dosa kuwi ora pada kok pangan ing panggonan sing sutyi? Kuwi pandumanmu sing Mahasutyi, lan GUSTI enggoné ngekèki kuwi marang kowé, kuwi supaya kowé pada nyanggaa kesalahané para umat, supaya nganakké rukunan ing ngarepé GUSTI? Delengen, getihé wis ora digawa mlebu ing sak njeruhné panggonan sutyi, sak mestiné kudu pada kok pangan ing panggonan sing sutyi, kaya sing wis dadi préntahku!” Tembungé imam Harun marang Moses: “Pantyèn bener, ing dina iki wis pada masrahaké kurban ngluwari dosa lan kurban obongan marang ing ngarepé GUSTI, nanging aku kok terus ngalami perkara-perkara sing kaya mengkono mau. Yèn ing dina iki aku uga mangan kurban ngluwari dosa, apa kuwi ndadèkké setujuné GUSTI?” Bareng Moses krungu tembungé mengkono terus nyetujoni. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses lan Harun, mengkéné: “Kowé ngomonga marang wong Israèl: ‘Iki kéwan sing kena kok pangan sangka antarané kéwan sing sikilé papat ing daratan: saben kéwan sing tratyaké sigar, ya kuwi sing sigarané dawa sing karo nggayemi, kuwi kena kok pangan. Nanging tunggalané sing nggayemi lan sing sigar tratyaké, sing ora dililani kok pangan, ya kuwi: unta, awit kuwi ya nggayemi, nanging ora tratyaké sigar, kuwi haram kanggo kowé. Uga marmut, kuwi uga nggayemi nanging ora tratyak sigar, dadi haram kanggo kowé, uga truwèlu, kuwi ya pantyèn nggayemi, nanging ora tratyak sigar, dadi haram kanggo kowé. Mengkono uga babi, kuwi ya tratyak sigar, malah petyahané dawa, nanging ora nggayemi, kuwi haram kanggo kowé. Dagingé kéwan-kéwan mau aja kok pangan lan batangé aja kok sénggol; kabèh kuwi haram kanggo kowé. Tunggalané sing urip ing banyu, ing segara lan ing kali sing kena kok pangan, ya kuwi: saben sing karo kepet lan sisik, kuwi kabèh kena kok pangan. Nanging saben ing segara lan ing kali sing tanpa kepet lan sisik, lan menèh tunggalané sing pada uyel-uyelan pating krogèl ing banyu, kuwi kabèh najis kanggo kowé. Awit kuwi kabèh najis kanggo kowé, kowé aja mangan dagingé, lan batangé kudu kok najiské. Saben sing urip ing banyu sing tanpa kepet lan sisik, kuwi najis kanggo kowé. Tunggalané manuk sing kudu kok najiské lan aja kok pangan awit kabèh kuwi najis, ya kuwi: manuk garuda, manuk gagak lan manuk alap-alap segara, manuk alap-alap abang lan manuk alap-alap liyané, manuk raaf ireng lan sak panunggalané, manuk unta, manuk darès kebonan, bèbèk laut lan tunggalané manuk alap-alap, manuk darès tyilik, ibis lan manuk darès gedé; manuk darès putih, pelikan lan gagak laut; manuk ooievaar werna-werna blekok lan manuk pitian tyilik lan lawa. Sak rupané kéwan nggremet karo wulu lan sikil papat kuwi pada najis kanggo kowé. Lan tunggalané werna nggremet sing karo wulu lan sikil papat, lan kejaba sikilé papat ijik ana sutangé kanggo mentyolot ing bumi, kuwi kena kok pangan. Tunggalané sing kena kok pangan, ya kuwi: sak panunggalané walang lan sak panunggalané jangkrik. Liyané kuwi saben sing nggremet karo wulu, sikil papat kuwi najis kanggo kowé. Uga sing disebut iki bakal ndadèkké najismu, saben wong sing ndemèk batangé, bakal dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé, lan sapa sing nggawa sak bagéan batangé, kuwi kudu ngumbah sandangané lan ya bakal najis tekan mingslepé srengéngé, ya kuwi saben kéwan sing tratyaké sigar, nanging petyahané ora dawa, lan ora nggayemi, kuwi kabèh haram kanggo kowé, lan sapa sing ndemèk kuwi bakal dadi najis. Mengkono uga tunggalané sak rupané kéwan sikil papat sing mlaku nganggo tlapakané, kuwi kabèh pada haram kanggo kowé; sapa sing ndemèk batangé, bakal dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé, lan sapa sing nggawa batangé, kudu ngumbah sandangané, lan ya bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Kuwi kabèh pada haram kanggo kowé. Tunggalané kéwan mbrangkang sing kemruyuk ing bumi, sing haram kanggo kowé, ya kuwi: tikus lemah, tikus piti lan tikus wérog, sak wernané kodok, tekèk, kadal lan sapakara, kéyong lan blungon. Sak okèhé kéwan mbrangkang lan ndlosor, kuwi kabèh pada haram kanggo kowé. Sapa ndemèk kéwan-kéwan kuwi yèn wis mati, kuwi bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Uga menèh samubarang sing ketiban kéwan mau yèn wis mati, kuwi mesti dadi najis: kabèh piranti kayu, sandangan, lulang utawa karung lan saben piranti sing kanggo nindakké apa waé, kuwi tyemplungna ing banyu lan dadi najis tekan mingslepé srengéngé, sakwisé mengkono bakal dadi resik menèh. Nanging saben wadah kwali sing ketiban salah sijiné kéwan kuwi, apa isiné dadi najis, lan wadahé kudu kok sigar. Saben pangan sing kena dipangan, yèn kenèng banyuné wadah mau, kuwi dadi najis, lan sak rupané ombèn-ombèn sing kena diombé ing wadah sing mengkono kuwi, ya dadi najis. Samubarang sing ketiban batangé kéwan mau dadi najis; yèn kuwi panggangan roti utawa angklo, kuwi kudu diremuk, awit kuwi kabèh wis pada dadi najis lan ya kok anggep najis; nanging sumber utawa sumur sing isi banyu, kuwi tetep ora najis; nanging sapa sing ndemèk batangé kéwan-kéwan mau, kuwi dadi najis. Mengkono menèh wiji apa waé sing arep disebar, sing ketiban ing batangé kéwan kuwi, kuwi tetep ora najis. Nanging yèn wiji mau wis dikum ing banyu, terus ketiban batangé, kuwi dadi najis kanggo kowé. Lan yèn tunggalané kéwan sing dadi panganmu mati, sapa sing ndemèk batangé bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Lan sapa sing mangan batangé, kuwi kudu ngumbah sandangané lan ya dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Mengkono uga sing nggawa batangé, ya kudu ngumbah sandangané lan dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Uga menèh sak rupané kéwan sing nggremet uyel-uyelan ing bumi kuwi pada najis, aja nganti dipangan. Saben sing mlakuné ndlosor lan saben sing mbrangkang utawa nggremet nganggo sikil papat, utawa sing sikilé okèh, saben sing tunggalané kéwan nggremet uyel-uyelan ing bumi, kuwi aja kok pangan, awit kuwi kabèh pada najis. Kowé aja pada ndadèkké najisé awakmu déwé awit sangka saben kéwan sing nggremet uyel-uyelan lan aja pada najiské awakmu awit sangka kuwi mau kabèh, supaya kowé aja dadi najis. Awit Aku iki GUSTI Allahmu, mulané kowé kudu pada nyutyèkké awakmu lan kowé kudu pada sutyi, awit Aku iki sutyi, lan kowé aja nganti pada ndadèkké najismu awit sangka saben kéwan sing nggremet uyel-uyelan ing bumi. Awit Aku iki GUSTI Allahmu sing wis nuntun kowé mentas sangka negara Egipte, supaya Aku dadia Gusti Allahmu; kowé pada dadia sutyi, awit Aku iki sutyi. Kuwi mau pernatan bab kéwan sing sikil papat, bangsané manuk lan bab sak rupané sing urip sing obah kemriyek ing banyu, uga bab saben apa sing uyel-uyelan ing bumi, ya kuwi kanggo mbédakké sing haram lan sing halal, kéwan sing olèh dipangan karo sing ora olèh dipangan.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Kowé ngomonga marang wong Israèl: Yèn ana wong wadon nglairké anak, metu lanang, kuwi dadi najis suwéné pitung dina, ya pada suwéné kaya enggoné dadi najis ing waktu regetan sasèn. Lan ing wolung dina bayi kuwi kudu disunati ikuté. Sakwisé mengkono wong wadon mau manggona ing omahé waé suwéné telung puluh telu dina nganti waras najisé getih, lan ora kena ndemèk sembarang apa sing sutyi lan ora kena mlebu ing omah sutyi, nganti tekan genepé dinané enggoné disutyèkké. Nanging yèn nglairké anak wadon, terus dadi najis suwéné rong minggu, najisé pada kaya regetan sasèn. Sakwisé mengkono manggona ing omahé waé suwéné suwidak nem dina nganti waras najisé getih. Lan yèn wis genep dinané enggoné disutyèkké, kanggo anak lanang utawa wadon, terus nggawa wedus gèmbèl sing umur setaun kanggo kurban obongan lan anak dara utawa manuk deruk siji kanggo kurban ngluwari dosa, dipasrahké marang imam menyang ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan. Lan imam kuwi sing terus masrahaké ing ngarepé GUSTI lan nganakké rukunan kanggo wong wadon mau. Kaya mengkono wong wadon mau enggoné disutyèkké sangka enggoné ngetokké getih. Kuwi pernatan kanggo wong wadon sing nglairké anak lanang utawa wadon. Nanging yèn wong ora bisa nganakké wedus utawa wedus gèmbèl, kena masrahaké manuk deruk loro utawa manuk dara loro, siji kanggo kurban obongan, sijiné kanggo kurban ngluwari dosa; lan imam terus nganakké rukunan kanggo wong wadon kuwi, nganti bakal resik najisé.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan imam Harun mengkéné: “Yèn ana wong sing kulité awaké abuh, mlenting-mlenting utawa blentong-blentong kaya panu, menawa dadi wiwitan lara lépra ing kulité, wong kuwi terus digawa marang ing ngarepé imam Harun utawa ngarepé salah sijiné imam anaké Harun. Imam terus ndelok lara ing kulité awaké kuwi, lan yèn wulu ing korèngé kuwi malih dadi putih, lan lara kuwi kétok luwih jeru tenimbangané kulit, kuwi pantyèn lara lépra; yèn imam wis yakin bab kuwi, wong mau ditetepaké najis. Nanging yèn blentong ing kulité awaké kuwi senajan ya putih, nanging ora kétok luwih jeru tenimbangané kulité, lan wuluné ora malih dadi putih, wong mau dikurung karo imam lawasé pitung dina. Sakwisé pitung dina didelok menèh karo imam, yèn manut panemuné imam, korèngé ajek waé, ora mrèmèn marang kulit liyané, wongé dikurung menèh suwéné pitung dina kanggo sing kaping pindoné. Bareng pitung dina didelok menèh karo imam sing kaping pindoné, yèn korèngé kétok alum lan ora mrèmèn ing kulit liyané, imam netepké yèn wong mau ora najis, kuwi mung mlenting-mlenting waé. Wongé kudu ngumbah sandangané, terus wis dadi resik. Nanging yèn sakwisé waktu ndelokké awaké marang imam supaya disutyèkké mau, mlenting-mlentingé terus mundak mrèmèn menyang kulit liyané, wongé kuwajipan ndelokké awaké marang imam menèh sing kaping pindoné. Yèn manut panemuné imam mlenting-mlentingé kuwi mundak mrèmèn, wongé terus ditetepaké najis karo imam: kuwi lara lépra. Yèn ana wong sing nandang lara lépra, kuwi kudu digawa marang ing ngarepé imam. Yèn manut panemuné imam kulité ana sing abuh, rupané putih, lan njalari wuluné ya wis malih putih, nanging sak tengahé sing abuh mau ana dagingé medugul, kuwi lara lépra sing wis suwé ing kulité awaké, Mulané wong kuwi ditetepaké najis karo imam, ora usah ndadak dikurung, awit pantyèn wis dadi najis. Yèn lara lépra mau putih rata ing kulit, nganti nutupi awaké sekujur, wiwit ing sirah nganti tekan ing dlamakané, sak pira sing bisa diweruh karo imam, lan yèn panemuné imam lara lépra kuwi wis rata kulité wong mau ing awaké sekujur, larané mau terus ditetepaké ora najis, awit larané mau wis malih dadi putih kabèh; wongé dadi resik. Nanging yèn ing larané kuwi kétok ana dagingé sing mbendol, wongé dadi najis. Yèn imam weruh daging sing mbendol kuwi, wongé ditetepaké najis; daging mbendol kuwi najis, pantyèn kuwi lara lépra. Nanging yèn daging mbendol kuwi kempès lan malih dadi putih, wong terus ngadepa marang ing ngarepé imam. Yèn manut panemuné imam larané wis malih dadi putih, kanggo larané ditetepaké ora najis karo imam, dasar wis resik najisé. Yèn ing kulité awaké sakwijiné wong ana plentungané sing wis waras, nanging tilas panggonan sing mlentung kuwi ana sing mbendol putih utawa ana belangé putih semu abang, wong kuwi terus njaluka dipréksa karo imam. Yèn manut panemuné imam belangé kuwi luwih jeru tenimbangané kulit liyané, lan wuluné wis malih dadi putih, wongé ditetepaké najis karo imam. Kuwi lara lépra sing putih ing tilas plentungané mau. Nanging yèn imam enggoné nitipriksa ora ketemu ana wuluné putih lan belangé ora luwih jeru tenimbangané kulit liyané, malah belangé kétok mundak alum, wong terus dikurung karo imam lawasé pitung dina. Yèn belangé mau mrèmèn menyang kulit liyané, wong ditetepaké karo imam yèn najis, kuwi pantyèn lara lépra. Nanging yèn belangé mau sabendina ora mrèmèn, kuwi tetep mung tilas plentungané, wong ditetepaké resik karo imam. Utawa yèn ing kulité awak ana tatu gosong kena geni, nanging sak warasé kulité, tatu mau dadi blentong putih semu abang utawa putih, imam kudu nitipriksa, yèn wulu ing panggonan blentong mau malih putih, lan belangé kétok luwih jeru tenimbangané kulit liyané, dadi kuwi pantyèn lara lépra sing putih sangka tatu kobong mau, mulané wong ditetepaké najis karo imam, kuwi lara lépra. Nanging yèn manut panemuné imam, ing belangé kuwi ora ana wuluné putih lan ora luwih jeru tenimbangané kulit liyané, malah kétok mundak alum, wongé terus dikurung karo imam lawasé pitung dina. Ing pitung dina wong mau didelok menèh karo imam; yèn belangé mundak mrèmèn ing kulit, wong ditetepaké najis karo imam, kuwi lara lépra. Nanging yèn belangé sabendina ing panggonané, ora mrèmèn ing kulit liyané, malah kétok alum, kuwi mung mbendol tatu kobong, mulané wong ditetepaké ora najis karo imam, awit kuwi mung tatu kobong waé. Uga menèh yèn ana wong lanang utawa wadon korèngen ing sirah utawa ing jénggoté, imam kudu nitipriksa lara kuwi, yèn kétok luwih jeru tenimbangané kulit liyané, lan wuluné lemes semu kuning, wong kuwi ditetepaké najis karo imam. Kuwi borok, ya lara lépra ing sirah utawa ing jénggoté. Nanging yèn manut panemuné imam, lara mau kétok ora luwih jeru tenimbangané kulit liyané, lan ora ana rambuté sing ireng, sing nandang lara borok kuwi terus dikurung karo imam lawasé pitung dina. Ing pitung dina imam ndelok menèh lara mau, yèn boroké ora mrèmèn lan ora ana rambuté sing semu kuning, mengkono menèh boroké ora luwih jeru tenimbangané kulit liyané, wong terus dityukur; lan sing ana boroké aja dityukur, lan wong sing boroken kuwi dikurung karo imam pitung dina engkas. Nanging ing pitung dina imam nitipriksa boroké mau menèh, yèn ditemokké ora mrèmèn ing kulit liyané, lan kétok ora luwih jeru tenimbangané karo kulité, wong terus ditetepaké ora najis karo imam, mung kudu ngumbah sandangané, terus wis dadi resik. Nanging yèn lara mau pantyèn mundak mrèmèn ing kulité, sakwisé ditetepaké resik, nanging panemuné imam, boroké mrèmèn ing kulité, dadi imam ora usah nggolèki rambuté sing kuning, wong mau pantyèn najis. Nanging yèn manut panemuné imam lara kuwi ijik ajek, lan wis ketukulan rambuté ireng, dadi boroké wis waras, wong ora najis, lan imam netepké yèn ora najis. Yèn ana wong lanang utawa wadon sing kulité ana blentong-blentongé, ya kuwi blentong-blentong putih, imam kudu nitipriksa, yèn blentong-blentong ing kulit mau kétok alum, dadi mung bangsané panu waé sing putih ing kulit mau, wong mau ora najis. Yèn ana wong lanang sing mbrodol rambuté, kuwi mung dadi gundul, ora najis, yèn sing mbrodol mung rambuté ing ngarep waé, lan dadi gundul ing sisih ngarep, kuwi ora najis. Nanging yèn ing sirahé sing gundul mau ing sisih nduwur utawa ing sisih ngarep ana korèngé sing putih semu abang, kuwi lara lépra sing putih ing panggonan sirahé sing gundul mau. Imam terus ndelok, yèn mbendolé lara sing putih ing panggonan sirahé sing gundul kuwi putih semu abang, rupané pada karo lara lépra ing kulit, wong kuwi pantyèn nandang lara lépra, dadi najis lan ditetepaké najis karo imam, awit sangka korèngé ing sirahé mau. Wong sing nandang lara lépra kuwi kudu nganggo sandangan sing suwèk-suwèk, rambuté lan brengosé tutupana, karo surak: najis, najis! Selawasé nandang lara kuwi, tetep najisé. Awit najis mulané panggonané dipisah, pernahé ing sak njabané tarup. Yèn ana sandangan sing ana tanda-tandané lara lépra, dadia sandangan wol utawa mori lénan, dadia tenunan utawa enaman bolah, dadia lulang utawa sembarang dandanan lulang, yèn tanda-tanda sing manggon ing barang-barang mau kétok semu abang, kuwi lara lépra, perlu dideloké marang imam. Yèn tanda-tanda mau wis didelok karo imam, sing kanggonan tanda-tanda mau dipisah pitung dina suwéné. Ing pitung dina didelok menèh, yèn tanda-tanda mau wis mrèmèn ing sandangan, utawa tenunan, ing enaman utawa ing lulangé, ya ing sembarang apa waé sing bakalé lulang, kuwi lépra sing ndrawasi banget, lan kuwi najis. Sandangan sing ana tanda-tandané mengkono kuwi kudu diobong, awit kuwi lépra sing ndrawasi banget, barang-barang mau kudu diobong nganti entèk. Nanging yèn manut panemuné imam, tanda-tanda mau ora mrèmèn ing barang-barang kuwi, imam terus kongkona ngumbah barang-barang sing kanggonan tanda-tanda kuwi, lan wong terus dipisah pitung dina menèh. Sakwisé barang-barang kuwi dikumbah, imam kudu nitipriksa tanda-tanda kuwi mau menèh. Senajan ora mrèmèn, yèn tanda-tanda kuwi ora owah, barang-barang mau tetep najis, kuwi kudu kok obong nganti entèk, awit tanda-tanda mau mundak jeru ing sisih mburiné utawa ing sisih ngarep. Nanging yèn manut panemuné imam tanda-tanda mau sakwisé dikumbah kétok lamat-lamat, kuwi kudu disuwèk sangka barang-barang mau. Nanging yèn tanda-tanda kuwi kétok menèh ing barang-barang mau, kuwi lépra sing ijik putih, barang sing kanggonan tanda-tanda kuwi diobong nganti entèk. Nanging barang-barang sing wis kok kumbah nganti ilang tanda-tandané, kuwi dikumbah menèh, ijik dadi resik. Kuwi mau pernatan bab lépra sing kanggo ing sandangan wol utawa mori lenan, barang tenunan utawa enaman, uga saben dandanan lulangé, supaya ditetepaké resik utawa najis.” GUSTI terus ngetokké tembung menèh marang Moses: “Iki sing kudu dadi pernatan kanggo wong sing ngalami lara lépra ing waktu ngresiki awit najisé, wong kudu digawa marang ing ngarepé imam, lan imam kuwi kudu metu menyang ing sak njabané tarup. Yèn manut panemuné imam, wong sing nandang lara lépra mau wis waras, imam terus ngongkon marang wong sing arep diresiki najisé kuwi supaya masrahaké manuk sing ijik urip lan halal loro, karo kayu tyemara, kain abang lan hisop. Imam dipréntahké mbelèh manuk sing siji ing nduwuré wadah kwali sing ana banyuné mili. Nanging manuk sing ijik urip kuwi dijukuk bareng karo kayu tyemara, kain abang lan hisop kuwi mau, terus kabèh kuwi karo manuk mau dityelupké ing getihé manuk sing wis dibelèh ing nduwuré banyu mili mau. Sakwisé mengkono imam terus nyipratké getih mau dibalèni kaping pitu marang awaké wong sing arep diresiki najisé mau, nganti ditetepaké resik; terus manuk sing ijik urip kuwi dietyulké ing ara-ara. Nanging wong sing bakal diresiki najisé kuwi terus kudu ngumbah sandangané, dityukur rambuté kabèh lan adus, nganti resik najisé. Sakwisé mengkono kena mlebu ing tarup, nanging lèrèna ing sak njabané tarupé lawasé pitung dina. Ing pitung dinané dityukur menèh rambuté nganti resik kabèh, rambuté sirah, jénggoté, alisé, malah kabèh wuluné awaké kabèh dityukur, sandangané dikumbah, awaké diadusi, nganti resik najisé. Ing wolung dinané wong mau njupuka wedus gèmbèl lanang loro sing tanpa tyiri, lan wedus gèmbèl wadon siji sing umur setaun ya sing tanpa tyiri, glepung sing apik déwé telung prasepuluh éfa diwori lenga kanggo kurban panganan, uga menèh lenga sak takeran. Nanging imam sing nindakké ngresiki najis kuwi terus mernahké wong sing bakal diresiki najisé kuwi uga sak rupané pisungsung ing ngarepé GUSTI ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan. Imam terus njupuka wedus gèmbèl lanang sing siji, lan dipasrahké kanggo kurban denda karo lengané sak takeran mau, kudu pada digoyangké dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI. Sakwisé mengkono wedus gèmbèl lanang mau dibelèh ing panggonan mbelèh kurban ngluwari dosa lan kurban obongan, ing panggonan sing sutyi, awit kurban denda mengkono uga kurban ngluwari dosa, kuwi dadi pandumané imam; kuwi panduman sing Mahasutyi. Imam terus njupuka getihé kurban denda mau setitik dilèlètké marang wong sing bakal diresiki najisé mau ing godongé kupingé sing tengen ing jempolané tangan tengen lan ing jempolané sikilé tengen. Lan menèh lenga sak takeran mau dijukuk setitik, esokna ing èpèk-èpèké tangané imam déwé sing kiwa; imam terus nyelupna drijiné sing tengen ing lenga ing èpèk-èpèké kiwa kuwi lan nyipratké lengané karo drijiné dibalèni kaping pitu ing ngarepé GUSTI. Turahé lenga ing tangané kuwi sak bagéan lèlètna karo imam marang godongé kupingé tengen wong kuwi, ing jempolané tangan tengen lan ing jempolané sikilé sing tengen, temumpang ing getihé kurban denda mau. Turahané lenga ing èpèk-èpèké imam mau diusapna ing sirahé wong sing bakal diresiki najisé. Mengkono enggoné imam nganakké rukunan kanggo wong mau ing ngarepé GUSTI. Uga menèh imam ya masrahna kurban ngluwari dosa lan karo mengkono nganakké rukunan kanggo wong sing bakal diresiki najisé lan sakwisé kuwi mbelèha kurban obongan. Sak terusé imam masrahna kurban obongan lan kurban panganan ing mesbèh. Mengkono imam enggoné nganakké rukunan kanggo wong kuwi, nganti resik najisé. Nanging yèn wong kuwi mlarat ora bisa nganakké kuwi kabèh, dèkné kudu mung njupuka wedus gèmbèl lanang siji waé kanggo kurban denda sing kanggo pisungsung goyangan digawé nganakké rukunan kanggo wong mau, uga menèh glepung pilihan sak prasepuluhé éfa olahen dityampuri lenga kanggo kurban panganan karo lenga sak takeran. Uga manuk deruk loro utawa manuk dara loro, endi sing dèkné bisa, siji kanggo kurban ngluwari dosa lan sijiné kanggo kurban obongan. Ing dina kaping woluné wong mau masrahna barang-barang mau kabèh marang imam ing lawangé Tarup Kumpulan ing ngarepé GUSTI, kanggo upatyara ngresiki najisé. Imam sakwisé nampani wedus kurban denda lan lenga sak takeran mau, terus masrahaké kuwi kabèh kanggo pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI. Sakwisé kuwi terus wedus kurban denda dibelèh, lan imam njupuka getihé setitik lèlètna ing godongé kupingé sing tengen wong kuwi lan ing jempolané tangané tengen uga ing jempolané sikilé sing tengen. Lan menèh lenga mau esokna setitik karo imam ing èpèk-èpèké tangané imam déwé sing kiwa, terus lenga ing tangané kiwa mau dityipratké karo drijiné tangan tengen, nganti dibalèni kaping pitu ing ngarepé GUSTI. Uga lenga ing èpèké-èpèké mau sak bagéan lèlètna ing godongé kupingé tengen wong sing diresiki najisé, uga ing jempolané tangan tengen, uga jempolané sikilé tengen, ing panggonan sing wis ana getihé kurban denda mau. Turahané lenga ing èpèk-èpèké imam mau diusapké ing sirahé wong sing bakal diresiki najisé, digawé nganakké rukunan kanggo wong mau ing ngarepé GUSTI. Terus manuk deruké utawa anaké dara, endi sing dipasrahké karo wong mau miturut kekuwatané, sing siji kanggo kurban ngluwari dosa lan sijiné kanggo kurban obongan karo kurban panganan. Mengkono imam enggoné nganakké rukunan ing ngarepé GUSTI kanggo wong sing bakal diresiki najisé. Kuwi mau pernatan bab upatyara ngresiki najisé wong sing nandang lara lépra sing mlarat.” GUSTI ngetokké tembung menèh marang Moses lan imam Harun: “Yèn kowé wis pada mlebu ing negara Kanaan sing bakal Tak wènèhké dadi duwèkmu, nanging ing negara sing bakal dadi duwèkmu kuwi ana omah sing Tak tibani lara lépra, wong sing nduwé omah kuwi kudu nemoni lan ngomong marang imam: Kula weruh ing omah kula kaya ana korèngé lépra. Imam terus préntah nyuwungké omah mau sak durungé dipréksa tanda-tanda lépra kuwi, supaya aja nganti ndadèkké najisé samubarang ing njeruh omah kono. Sakwisé mengkono imam terus tekaa nitipriksa omahé. Yèn manut panemuné imam, ing témboké omah kuwi, ana legok-legokan sing rupané semu ijuh utawa semu abang, kétoké luwih jeru tenimbangané praupané témbok liyané, imam terus metua sangka omah kuwi menyanga ing ngarep lawang, lan kongkonen nguntyi omah mau lawasé pitung dina. Ing pitung dinané imam bali menèh, yèn manut panemuné tanda-tanda lépra kuwi mrèmèn ing témbok sandingé, imam terus ngongkon njugili témboké sing kanggonan tyiri kuwi, pada dibuwang menyang ing sak njabané negara ing panggonan sing najis. Uga omahé diremukké ing sisih njeruh mubeng, nanging kerukané kuwi dibuwang menyang ing sak njabané negara ing panggonan sing najis. Sakwisé mengkono wong-wong terus pada njupuka watu liyané dipasang ing tilas panggonan watu sing lawas, lan njupuka labur digawé nglépa omahé. Nanging yèn tanda-tanda mau tukul menèh ing omah kuwi sakwisé batané dijugili lan omahé wis dikeruki lan malah wis dilépa menèh, imam terus bali mrana lan yèn manut panemuné tanda-tanda lépra kuwi mrèmèn ing omahé, omah kuwi kena ing lara lépra sing ndrawasi, omahé kuwi dadi najis. Omah kaya mengkono kuwi kudu dibubrah, batané, kayuné kabèh lépané omah kabèh, kuwi pada digawa metu menyang ing sak njabané negara ing panggonan sing najis. Lan sapa sing mlebu ing omah kuwi sak suwéné dikuntyi, kuwi dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé. Lan wong sing turu ing omah kono, kudu ngumbah sandangané, mengkono uga wong sing manggon ing omah kono, ya kudu ngumbah sandangané. Nanging yèn imam mrana, nanging manut panemuné tanda-tanda mau ora mrèmèn sakwisé dilepa menèh, imam terus netepana omah kuwi ora najis, awit korèngé wis ilang. Sakwisé mengkono kanggo ngresiki najisé omah kuwi, njupuka manuk loro, kayu tyemara, kain abang lan hisop. Manuké sing siji dibelèh ing nduwuré banyu mili ing wadah kwali. Kayu tyemara lan bolah abang lan hisop kabèh manuké sing ijik urip kuwi terus pada dityelupké ing getihé manuk sing wis dibelèh lan ing banyu mili mau, lan omahé dityiprati dibalèni kaping pitu. Mengkono enggoné imam ngresiki najisé omah kuwi karo getihé manuk, banyu sing mili, lan manuk sing ijik urip uga karo kayu tyemara, hisop lan kain abang mau. Nanging manuké sing ijik urip kuwi dietyulké ing ara-ara ing sak njabané kuta. Mengkono enggoné imam nganakké rukunan kanggo omah kuwi, nganti dadi resik. Kuwi mau pernatan kanggo ing saben lara lépra, lara borok, kanggo lara lépra ing sandangan lan ing omah, uga bab abuh, mlenting-mlenting lan blentong, kanggo pernatan bab najis lan bab ora najis. Kuwi kabèh angger-anggeré bab lara lépra.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan imam Harun: “Kowé ngomonga marang wong Israèl lan pada kok tuturana: Yèn ana wong lanang sing ngetokké ndlèdèkan sangka pelanangané, kuwi dadi najis awit sangka ndlèdèkan mau. Mengkéné gegandèngané najisé karo ndlèdèkan kuwi: yèn ndlèdèkan sangka pelanangané kuwi terusan mili utawa diempet, nganti ora metu, ya kuwi najisé. Kabèh panggonan sing dituroni karo wong sing ngetokké ndlèdèkan kuwi dadi najis, lan samubarang sing dilungguhi ya dadi najis uga. Sapa sing ndemèk peturoné, kuwi kudu ngumbah sandangané lan adusa uga bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Sapa sing lungguh tilas sing dilungguhi wong sing ngetokké ndlèdèkan kuwi, ya kudu ngumbah sandangané lan adusa, lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Sapa sing ndemèk wong sing mengkono kuwi, ya kudu ngumbah sandangané lan adusa, lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Yèn wong sing mengkono kuwi ngidoni wong sing ora najis, wong sing diidoni mau kudu ngumbah sandangané lan adusa, lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Lan saben tlapakan sing dilungguhi wong sing mengkono kuwi, dadi najis. Sapa sing ndemèk saben apa sing mentas diliwati awaké wong mau, dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Nanging sapa wong sing ngusung kuwi, kudu ngumbah sandangané lan adusa, lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Uga saben wong sing didemèk karo wong sing mengkono kuwi, ora nganggo ngisuhi tangané ndisik, kuwi ya kudu ngumbah sandangané lan adusa, lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Wadah kwali sing kedemok karo wong sing mengkono kuwi, kudu diremuk, nanging yèn wadah kayu, kudu dikumbah karo banyu. Nanging wong sing ngetokké ndlèdèkan mau yèn wis mari, terus ngitunga pitung dina engkas, supaya ditetepaké wis resik najisé, terus kudu ngumbah sandangané, adusa banyu sing mili, nganti dadi ora najis. Ing wantyi wolung dinané njupuka manuk deruk loro utawa anak dara loro, terus ngadepa marang ing ngarepé GUSTI ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan, lan masrahaké manuk mau marang imam. Kuwi terus dipasrahké karo imam, sing siji kanggo kurban ngluwari dosa, lan sijiné kanggo kurban obongan. Kaya mengkono imam enggoné nganakké rukunan ing ngarepé GUSTI kanggo wong mau, jalaran sangka metuné dlèdèkané. Uga menèh yèn ana wong lanang sing keweton spèrmané, kuwi adusa lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Saben sandangan lan lulangé sing kena spèrmané kuwi mau, ya dikumbah lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Mengkono uga wong wadon yèn tyampur turuné karo wong lanang sing mengkono mau, loro-loroné pada adusa lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Yèn ana wong wadon sing éntuk reget ing saben sasi, kuwi getih sing metu sangka kewirangané, kuwi enggoné reget suwéné pitung dina, sapa sing ndemèk wong wadon mau, dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Saben apa sing dituroni sak suwéné éntuk reget, kuwi dadi najis, mengkono uga saben apa sing dilungguhi ya dadi najis. Lan sapa ndemèk peturoné wong wadon sing kaya mengkono mau, kudu ngumbah sandangané lan adusa lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Uga menèh sapa ndemèk sembarang sing mentas dilungguhi, kuwi ya kudu ngumbah sandangané lan adusa, lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Uga yèn kedemok ing samubarang sing mentas didèkèkké ing peturoné utawa saben apa sing mentas dilungguhi wong wadon mau, ya dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Yèn ana wong lanang sing tyampur turu karo wong wadon mau, nanging nganti kenèng ing regeté moriné wong wadon kuwi, wong kuwi dadi najis nganti pitung dina suwéné, lan saben peturon sing dituroni ya dadi najis. Yèn ana wong wadon sing nganti pirang-pirang dina ngetokké dlèdèkan, ya kuwi dlèdèkan getih, nanging ora nalika éntuk regetan, utawa yèn kliwat sangka adaté, kuwi ing sak njeruhné ngetokké dlèdèkan sing najis kuwi, dadia pada kaya yèn ijik éntuk regetan, ya dadi najis. Saben peturon sing dituroni sak lawasé ngetokké getih, kuwi pada kaya sing dituroni waktu éntuk regetan lan samubarang sing dilungguhi dadi najis, ya kaya najisé yèn ijik éntuk regetan. Sapa sing ndemèk barang-barang kuwi mau, dadi najis, mulané kudu ngumbah sandangané lan adusa lan bakal dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé. Nanging yèn wis waras nggrajaké getih, terus ngitunga pitung dina engkas, sakwisé mengkono wis dadi ora najis. Ing dina sing kaping woluné njupuka manuk deruk loro utawa anak dara loro, pada diladèkké marang imam ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan. Imam terus masrahaké manuk sing siji kanggo kurban obongan; kaya mengkono imam enggoné nganakké rukunan ing ngarepé GUSTI kanggo wong mau, awit sangka nggrajakké getih sing najis mau. Kaya mengkono enggonmu nyingkirké wong Israèl sangka najisé, supaya aja nganti pada mati ing sak njeruhné najisé, awit pada najiské Tarup sutyi-Ku ing tengahé kuwi.” Kuwi mau pernatan kanggo wong lanang sing nandang lara ngetokké ndlèdèkan lan ngetokké spèrmané, nganti njalari najisé, lan menèh kanggo wong wadon sing nggrajak getih, lan kanggo saben wong sing ngetokké saben reget apa waé, senajan wong lanang utawa wong wadon, uga wong sing tyampur turu karo wong wadon sing wantyi najis. Sakwisé anaké Harun sing loro mati waktu pada nyedaki marang ing ngarepé GUSTI, GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses. Tembungé GUSTI marang Moses mau mengkéné: “Kowé ngomonga marang Harun, kakangmu, aja nganti saben waktu mlebu menyang ing omah sutyi ing sak mburiné geber, ing ngarepé tutupé pangrukunan ing nduwur peti, supaya aja nganti nemoni pati, awit Aku ngétok ing mendung ing sak nduwuré tutupé pangrukunan. Harun enggoné mlebu ing omah sutyi kuwi tyarané mengkéné: nggawaa pedèt siji kanggo kurban ngluwari dosa lan wedus gèmbèl lanang siji kanggo kurban obongan, karo nganggo klambi mori lenan sing sutyi lan mori lenan kanggo nutupi kewirangané, sabuké mori lenan lan uga kudu nganggo serban mori lenan; kuwi sandangan sutyi, sing dienggo sakwisé adus. Nanging pasamuané Israèl jalukana wedus gèmbèl loro kanggo kurban ngluwari dosa lan wedus gèmbèl lanang siji kanggo kurban obongan. Sakwisé mengkono Harun terus masrahaké sapi lanang sing arep dienggo kurban ngluwari dosa kanggo awaké déwé, karo tyara mengkono enggoné nganakké rukunan kanggo awaké déwé lan brayaté. Terus dèwèké njupuka wedus gèmbèl lanang loro mau digawa ing ngarepé GUSTI ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan, wedus gèmbèl lanang loro mau terus dilotré, sing siji kanggo GUSTI lan sijiné kanggo Asasèl. Wedus sing ketiban lotré kanggo GUSTI terus dipasrahké lan digawé kurban ngluwari dosa. Nanging wedus sing ketiban lotré kanggo Asasèl, kuwi dipasrahké ijik urip ing ngarepé GUSTI, digawé kanggo nganakké rukunan, terus dietyulké menyang ing ara-ara samun kanggo Asasèl. Harun terus masrahaké sapi lanang kurban ngluwari dosa sing kanggo awaké déwé lan kanggo nganakké rukunan kanggo awaké déwé lan brayaté, lan mbelèha sapiné lanang kuwi; terus njupuka pedupan diisèni mawa mengangah sangka mesbèh ing ngarepé GUSTI nganti kebak, uga njupuka dupa ratyikan wangi sing alus rong gegem digawa mlebu menyang ing sak mburiné geber. Dupané terus ditumpangké ing geni ing ngarepé GUSTI, nganti kemebulé dupa nutupi tutupé pangrukunan ing duwuré angger-anggeré Gusti Allah, supaya Harun aja nemoni pati. Uga Harun njupuka getihé sapi lanang mau setitik, tyipratké karo drijiné ing duwuré tutupé pangrukunan panggonan ngarep, lan anaa setitik sing tyipratké karo drijiné ing ngarepé tutupé pangrukunan nganti dibalèni kaping pitu. Sakwisé mengkono wedus lanang sing bakal kanggo kurban ngluwari dosa kanggo wong okèh kuwi belèhen, lan getihé digawa menyang ing sak mburiné geber, lan getihé digawé pada kaya sing wis ditindakké kanggo getihé sapi mau, ya kuwi: Dityipratké ing duwuré tutupé pangrukunan lan ing ngarepé. Kaya mengkono enggoné nganakké rukunan kanggo omah sutyi, awit sangka sakkèhé najis wong Israèl lan awit sangka sakkèhé paneraké, apa waé dosané. Kaya mengkono kuwi sing kudu ditindakké ing Tarup Kumpulan, sing tetep dumunung ing antarané lan ing sak tengahé najisé wong Israèl. Wong siji waé ora kena ing Tarup Kumpulan, yèn Harun mlebu arep nganakké rukunan ing omah sutyi nganti sak metuné, sakwisé rampung enggoné nganakké rukunan, kanggo awaké déwé, brayaté lan sak pasamuan Israèl kabèh. Sakwisé mengkono terus metua marani mesbèh ing ngarepé GUSTI, lan nganakké rukunan kanggo mesbèh kuwi; dèwèké njupuka getihé sapi lanang lan getihé wedus gèmbèl mau setitik dilèlètké ing sunguné mesbèh mubeng. Nanging getihé sak bagéan dityipratké ing mesbèh karo drijiné nganti dibalèni kaping pitu, nganti mesbèh kuwi diresiki najisé lan disutyèkké sangka sak rupané najisé wong Israèl. Sakwisé rampung enggoné nganakké rukunan kanggo ing omah sutyi, Tarup Kumpulan lan mesbèh, terus wedus gèmbèl sing ijik urip dipasrahké, Harun terus numpangké tangané loro pisan ing endasé wedus sing ijik urip kuwi, lan ngakonana sakkèhé kesalahané wong Israèl lan sakkèhé paneraké, senajan apa waé dosané; uga dosané diemotaké ing endasé wedus lanang kuwi, wedus kuwi terus dityulké ing ara-ara samun karo sakwijiné wong sing wis tata-tata kanggo kuwi. Kaya mengkono enggoné wedus lanang mau kudu ngangkat sakkèhé kesalahané Israèl menyang ing tanah sing bongkor. Sakwisé wedus kuwi dityulké yèn wis tekan ing ara-ara samun, Harun terus mlebu ing Tarup Kumpulan lan utyula sandangané mori lenan sing dienggo waktu mlebu ing omah sutyi, pada ditinggal ing kono. Terus adusa ing panggonan sing sutyi, terus kudu nganggo sandangané déwé, lan metua masrahaké kurban obongan déwé lan kurban obongan kurbané umat; karo tyara mengkono enggoné nganakké rukunan kanggo awaké déwé lan kanggo umat. Gajihé kurban ngluwari dosa kuwi terus diobongi ing mesbèh. Nanging wong sing ngetyulké wedus sing kanggo Asasèl kuwi, ya kudu ngumbah sandangané lan adusa, sakwisé mengkono ijik kena mlebu ing tarup. Sapi lanang lan wedus lanang kurban ngluwari dosa, sing getihé wis digawa mlebu kanggo nganakké rukunan ing omah sutyi kuwi, pada kudu digawa metu sangka tarup, lan lulangé, dagingé lan tlétongé kuwi diobong nganti entèk. Sapa sing ngobong kuwi kabèh, kudu ngumbah sandangané, adusa, sakwisé kuwi ijik kena mlebu ing tarup. Iki dadia pernatan ing sak lawasé kanggo kowé kabèh, ya kuwi: ing sasi kaping pitu tanggal sepuluh, kowé pada ngasorké awakmu karo pasa, lan aja nyambutgawé, ya bangsa Israèl ya wong mantya sing manggon ing sak tengahmu. Awit ing dina kuwi kudu dianakké rukunan kanggo kowé kabèh digawé ngresiki najismu. Kowé bakal pada diresiki sangka sakkèhé dosamu ing ngarepé GUSTI. Dina kuwi anggepen sabat, dina ngasuh babar pisan kanggo kowé lan kowé pada ngasorké awakmu karo pasa. Kuwi dadia pernatan ing selawasé. Nanging imam sing wis dijebatani lan wis ditetepaké dadi imam nggentèni bapaké, kuwi kudu nganakké rukunan; kuwi kudu nganggo sandangan mori lenan, sandangan sing sutyi, lan terus nganakké rukunan kanggo ing panggonan Mahasutyi, Tarup Kumpulan, lan kanggo mesbèh, uga kanggo para imam lan kanggo wong sak bangsa kabèh. Kuwi dadia pernatan ing sak lawasé kanggo kowé, supaya setaun sepisan dianakké rukunan kanggo wong Israèl awit sangka sakkèhé dosané.” Imam Harun terus nglakoni kaya sing dadi préntahé GUSTI lantaran Moses mau. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang Harun lan marang anak-anaké lan marang sakkèhé wong Israèl, pada omongana mengkéné: Iki préntahé sing dikèkké karo GUSTI: Saben wong turunané Israèl sing mbelèh sapi, wedus gèmbèl utawa wedus ing njeruh tarup utawa ing sak njabané, nanging ora digawa menyang ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan perlu dipasrahké kanggo kurban marang GUSTI ing ngarepé Tarupé sutyi-Né GUSTI, sing mengkono kuwi diutangké marang wong mau kanggo utang getih, awit wis ngutahké getih, wong kuwi kudu dibuwang sangka sak tengahé bangsané. Mila kuwi supaya wong Israèl yèn pada nggawa kurbané sing dibelèh, sing adaté dipasrahké ing ara-ara, marang GUSTI ing lawangé Tarup Kumpulan karo dipasrahké marang imam, kanggo kurban keslametan ngadep marang GUSTI. Imam terus nyiramké getihé ing mesbèhé GUSTI ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan, lan gajihé diobongi kanggo ambuné sing nggawé senengé GUSTI. Aja ana sing pada masrahaké kurbané menèh marang para demit, awit nyembah marang demit kuwi mlebu bédang. Kuwi dadia pernatan ing sak lawasé kanggo wong-wong kuwi nganti turun-temurun. Lan kuwi pada kok omongana: Saben turunané Israèl utawa tunggalé bangsa liyané sing manggon ing tengahmu, sing masrahaké kurban obongan utawa kurban sing dibelèh, nanging ora digawa menyang ing lawangé Tarup Kumpulan supaya dipasrahké marang GUSTI, wong sing kaya mengkono kuwi dientèkké sangka antarané bangsané.” “Saben wong turunané Israèl lan tunggalé bangsa liyané sing manggon ing tengahmu, sing mangan saben getih, kuwi bakal Tak lawan lan Tak entèkké sangka sak tengahé bangsané. Awit nyawané angger daging kuwi ing getihé, lan enggon-Ku ngekèki getih marang kowé ing mesbèh kuwi supaya dadia dalané rukunan kanggo nyawamu, awit getih kuwi ngekèki rukunan marang nyawa. Mulané Aku ngongkon marang wong Israèl: Aja ana wong sak panunggalmu sing mangan getih, ya kabèh bangsa liyané sing manggon ing tengahmu, aja ana sing mangan getih. Saben wong Israèl utawa wong liyané sing manggon ing tengahmu, sing beburon terus olèh kéwan mau utawa manuk sing kena dipangan, getihé kudu ditokké, terus diuruki karo lemah, awit nyawané angger daging kuwi getihé, mulané wong Israèl wis pada Tak préntahké mengkéné: Kowé aja mangan getihé saben daging, awit nyawané angger daging kuwi getihé; sapa sing mangan kuwi mesti kudu dibuwang. Uga sapa sing mangan batang utawa turahé kéwan galak, dadia wong Israèl utawa wong liyané, kuwi kudu ngumbah sandangané lan adus lan bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé, terus mari najisé. Nanging yèn ora kudu ngumbah sandangané lan ora adus, mesti bakal nyangga kesalahané.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl lan pada kok omongana: Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé aja tiru-tiru tingkah lakuné wong negara Egipte, sing kok enggoni mbiyèn; lan solah tingkahé wong negara Kanaan, sing dadi tujuané enggon-Ku nuntun mlakumu; kuwi ya aja pada kok tiru adat-istiadaté. Pernatan-Ku kuwi pada kok lakonana lan katetepan-Ku pada kok tindakna karo urip miturut kuwi kabèh; Aku iki GUSTI Allahmu. Sak mestiné kowé kudu pada netepana pernatan lan katetepan-Ku. Sapa wong sing manut mesti bakal urip; Aku iki GUSTI. Aja ana wong sing kumpul karo wong sing mlebu kulit dagingé sing tyedak déwé lan mbukaki kewirangané; Aku iki GUSTI. Kewirangané bojoné bapakmu aja kok bukaki, kuwi ibumu, kewirangané aja kok bukaki. Bojoné bapakmu aja kok bukaki kewirangané, kuwi wewenangé bapakmu. Kewirangané sedulurmu wadon, anaké bapakmu utawa anaké ibumu aja kok bukaki, senajan sing lairé tunggal sak omah utawa ing liyané panggonan. Anaké wadon anakmu lanang utawa wadon, aja kok bukaki kewirangané, awit karo tyara mengkono kowé nggawé blentongé turunmu. Anaké wadon bojoné bapakmu, sing patutan sangka bapakmu, dadiné sedulurmu wadon, kuwi aja kok bukaki kewirangané. Seduluré wadon bapakmu aja kok bukaki kewirangané, awit kuwi kulit dagingé bapakmu. Seduluré wadon ibumu, aja kok bukaki kewirangané, awit kuwi kulit dagingé ibumu. Kewirangané bojoné seduluré lanang bapakmu aja kok bukaki, bojoné aja kok turoni, awit kuwi bojoné seduluré bapakmu. Kewirangané mantumu wadon aja kok bukaki, kuwi bojoné anakmu lanang, mulané aja kok bukaki kewirangané. Bojoné sedulurmu lanang aja kok bukaki, kuwi wewenangé sedulurmu mau. Kowé aja nuroni kewirangané wong wadon lan anaké wadon, ya aja kok wayuh anaké wadon sangka anaké lanang utawa sangka anaké wadon, lan kok bukaki kewirangané, kuwi pada mlebu kulit dagingmu, kuwi penggawé sing ala. Kowé aja ngepèk pada sedulur didadèkké wayuh, pada kok bukaki kewirangané waktu sing tuwa ijik urip. Kowé aja nuroni wong wadon sing ijik éntuk reget, kuwi najis yèn kok bukaki kewirangané. Kowé aja tyampur turu karo bojoné sak pepadamu, nganti dadi najis loro-loroné. Anakmu aja ana sing kok pasrahaké digawé sajèn marang Molok, supaya kowé aja nganti sembrana marang kesutyiané asmané Gusti Allahmu; Aku iki GUSTI. Kowé aja pada tyampur turu karo pada wong lanang pada kaya karo wong wadon, kuwi tumindak rusuh. Lan menèh kowé aja laku bédang karo kéwan, nganti ndadèkké kowé lan kéwan kuwi pada najis. Uga menèh wong wadon ya aja nganti mapan ing ngarepé kéwan supaya dituroni, kuwi penggawé rusuh. Sak mestiné kowé aja nggawé najismu déwé, awit sangka saben penggawé sing kaya mengkono kuwi, awit bangsa liyané sing Tak tundung sangka ngarepmu kuwi wis pada najiské awaké awit sangka penggawé mau kabèh. Negara kuwi wis dadi najis, lan Aku wis mbales kesalahané kuwi marang bangsa-bangsa kuwi, nganti negara kuwi nglepèh sing pada ngenggoni. Nanging kowé kuwi pada netepana pernatan lan katetepan-Ku, lan aja pisan-pisan nglakoni sak rupané penggawé ala kuwi, senajan wong Israèl déwé utawa bangsa liyané sing manggon ing sak tengahmu, - awit wong negara kono sing ndisiki kowé, kuwi wis pada nglakoni sak rupané penggawé ala mau, nganti negara kuwi wis dadi najis - supaya kowé aja nganti pada dilepèh karo negara kuwi, yèn kowé ndadèkké najis, kaya enggoné wis nglepèh bangsa sing ndisiki kowé. Awit sapa sing nglakoni salah sakwijiné sing njijiki kuwi, wong mengkono kuwi mau kudu dientèkké sangka sak tengahé bangsané. Jalaran sangka kuwi kowé pada netepana kuwajipanmu marang Aku, lan aja pisan-pisan nglakoni salah sijiné pakulinan sing ala kuwi, sing digawé sak durungé kowé, lan kowé aja ndadèkké najisé awakmu awit sangka kuwi; Aku iki GUSTI Allahmu.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang kabèh pasamuané wong Israèl lan ngomonga: Tembungé GUSTI mengkéné: Kowé pada sutyia, awit Aku GUSTI Allahmu kuwi sutyi. Saben wong ing sak tengahmu padaa ngajèni marang ibuné lan bapaké, lan pada netepana dina sabat-Ku; Aku iki GUSTI Allahmu. Kowé aja pada ngadep marang brahala lan aja nggawé sesembahan retya tyitakan; Aku iki GUSTI Allahmu. Yèn kowé masrahaké kurban keslametan marang GUSTI, enggonmu masrahaké kurban kuwi ndadèkna senengé GUSTI marang kowé kabèh. Kuwi kudu dipangan tunggal dina karo enggonmu masrahaké; uga olèh ing dina ésuké, nanging turahé ing dina kaping teluné kudu diobong nganti entèk. Yèn uga dipangan ing dina kaping teluné, kuwi reget lan ora ndadèkké senengé GUSTI marang wong kuwi. Sapa sing mangan kudu nyangga kesalahané déwé, awit ora ngajèni kesutyiané kurban sutyi marang GUSTI. Wong mengkono kuwi kudu dientèkké sangka sak tengahé bangsané. Yèn kowé pada panèn pametuné lemahmu, kuwi aja kok panèni nganti entèk nganti tekan ing pinggir, lan gogrokané panènanmu ya aja kok jukuki. Mengkono uga kebonmu anggur ya aja kok unduhi balèni kaping pindo, lan woh sing ketyètyèr ing lemah aja kok kukupi, kuwi tinggalen kanggo wong mlarat lan wong mantya; Aku iki GUSTI Allahmu. Kowé aja nyolong, kowé aja goroh lan aja apus-apusan. Kowé aja sumpah goroh nganggoké asma-Ku, supaya aja sembrana marang kesutyiané asmané Gusti Allahmu; Aku iki GUSTI. Kowé aja nindes marang pepadamu lan aja ngrebut barang duwèké. Upahé wong nyambutgawé dinan aja kok endek nganti tekan ésuké. Wong budek aja kok sepatani lan aja masang watu sandungan ing ngarepé wong lamur; nanging kowé wedia marang Gusti Allahmu; Aku iki GUSTI. Kowé aja ngénggak-ngénggoké pengadilan, aja mbélani wong tyilik karo ora sak mestiné, aja kegowa para wong gedé, sing sak mestiné enggonmu ngadili marang pepadamu. Kowé aja nyebar tembung goroh mbrana-mbréné ing antarané bangsamu, lan aja ngantyam keslametané marang pepadamu; Aku iki GUSTI. Kowé aja ngendem sengit marang sedulurmu, marang pepadamu, élingna karo apa-anané, lan kowé aja njalari dosamu déwé awit sangka wong kuwi. Kowé aja mbales ala lan aja nesu marang pada bangsamu; malah kowé trésnaa marang pepadamu kaya marang awakmu déwé; Aku iki GUSTI. Kowé netepana pernatan-Ku. Kowé aja njodohké kéwanmu karo sing duduk jodoné. Lemahmu sak panggonan aja kok sebari bibit rong rupa. Kowé aja nganggo sandangan sing bakalé rong rupa. Yèn ana wong lanang sing tyampur turu karo sakwijiné wong wadon, ya kuwi baturé wong lanang liyané, sing ora tau ditebus lan ya ora diwènèhi layang tanda merdéka, penggawé mengkono kuwi kudu diukum, mung loro-loroné aja nganti dipatèni, awit botyah wadon kuwi durung dimerdikakké. Wong lanang kuwi mau kudu masrahaké kurban denda ngadep marang GUSTI ing lawangé Tarup Kumpulan, rupa wedus gèmbèl lanang kanggo kurban denda. Nanging imam terus nganakké rukunan kanggo wong kuwi, ing ngarepé GUSTI, awit sangka dosané karo wedus gèmbèl lanang kurban denda kuwi, nganti dosané sing wis digawé mau bakal dingapura. Yèn kowé wis mlebu ing negara kuwi lan wis nanduri werna-werna, wohé sing wiwitan sak njeruhné telung taun lawasé kuwi aja kok unduhi lan aja kok pangan. Nanging ing taun kaping papat sakkèhé woh pada dadia pisungsung pamuji ngadep marang GUSTI. Ing taun sing kaping lima kowé dililani mangan wohé, sing mengkono kuwi supaya ndadèkké tambah pametuné; Aku iki GUSTI Allahmu. Kowé aja mangan sembarang apa sing ijik ana getihé. Kowé aja pada nindakké ngèlmuné pétungan utawa ramalan. Kowé aja nyukur rambuté sirahmu mubeng turut pinggir lan aja ngrusak pinggiré jénggotmu. Kowé aja nggarèt-nggarèti awakmu awit kepatèn lan kowé aja nggawé tato-tato ing awakmu; Aku iki GUSTI. Kowé aja ngrusak marang kesutyiané anakmu wadon karo tyara kowé ndadèkké wong nakal, supaya wong sak negara aja nganti pada laku bédang, nganti negara kuwi kebak penggawé sing ala. Kowé pada netepana dina sabat-Ku, lan ngajènana marang omah sutyi-Ku; Aku iki GUSTI. Kowé aja pada madep marang rohé wong sing wis ninggal ndonya utawa rohé para préwangan; kowé aja nggolèki marang kuwi, nganti pada dadi najis awit sangka kuwi kabèh; Aku iki GUSTI Allahmu. Ing ngarepé wong uwanen kowé ngadeka, lan wong sing wis tuwa ajènana, lan wedia marang Gusti Allahmu; Aku iki GUSTI. Yèn ana wong mantya sing manggon barengan karo kowé ing negaramu, kuwi aja pada kok tindes. Wong liya bangsa sing manggon tyampur karo kowé, kuwi ing panggonanmu dadia kaya wong Israèl, kuwi trésnanana kaya nrésnani awakmu déwé, awit mbiyèn kowé ya pada dadi wong mantya ing negara Egipte; Aku iki GUSTI Allahmu. Kowé aja laku goroh ing pengadilan, mengkono uga kanggo ukurané, timbangan lan takeran. Kowé pada nggunakké timbangan sing bener, watu timbangan sing bener, takeran éfa sing bener lan takeran hin sing bener; Aku iki GUSTI Allahmu sing wis ngentasaké kowé sangka negara Egipte. Kaya mengkono enggonmu kudu pada gondèlan marang sakkèhé pernatan-Ku lan katetepan-Ku, lan pada nandangana kuwi kabèh; Aku iki GUSTI.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Wong Israèl pada kudu kok omongana: Saben wong tunggalané Israèl utawa bangsa liyané sing manggon ing antarané Israèl, sing ngekèkké salah sijiné anaké marang Molok, kuwi kudu diukum pati, dibandemi watu karo para umat. Aku déwé bakal nglawan wong sing kaya mengkono kuwi, Tak entèkké sangka sak tengahé bangsa, awit ngekèkké anaké salah siji marang Molok, dadiné najiské omah sutyi-Ku, lan ora ngajèni asma-Ku sing sutyi. Nanging yèn rayat ing negara étok-étok ora weruh marang wong kuwi waktu ngekèkké salah sijiné anaké marang Molok, lan ora ngekèki ukuman pati marang wong kuwi, ing kono Aku déwé bakal nglawan wong sing kaya mengkono kuwi lan uga marang brayaté, lan wong kuwi bakal Tak entèkké sangka antarané bangsané, lan kabèh sakkèhé wong sing pada mèlu nglonté lan nyembah marang Molok kuwi. Wong sing madep marang rohé wong sing wis ninggal ndonya utawa marang rohé para tukang ramalan, ya kuwi sing nglonté karo takon marang roh-roh mau, Aku déwé bakal nglawan marang wong sing kaya mengkono kuwi lan Tak entèkké sangka tengahé bangsané. Mulané kowé kudu pada nyutyèkké awakmu, supaya pada dadi sutyi, awit Aku iki GUSTI Allahmu. Lan kowé pada gatèkna lan pada nandangana pernatan-Ku; Aku iki GUSTI sing nyutyèkké kowé. Yèn ana wong nyepatani bapaké utawa ibuné, kuwi diukum pati; awit wis nyepatani bapaké utawa ibuné, getihé ngenèkana awaké déwé. Yèn ana wong lanang sing laku bédang bojoné liyané, dadi laku bédang karo bojoné sak pepadané, kuwi loro-loroné pada diukum pati; ya wong lanang ya wong wadon sing dibédangi kuwi. Yèn ana wong sing ngantyani turu karo bojoné bapaké, dadiné bukaki kewirangané bapaké, wong loro kuwi pada diukum pati; getihé ditibakké marang wong-wong kuwi déwé. Mengkono uga yèn ana wong lanang sing ngantyani turu karo mantuné wadon, loro-loroné pada diukum pati; sebabé pada nglakoni penggawé sing rusuh; getihé ditibakké marang wong-wong kuwi déwé. Mengkono uga yèn wong lanang ngantyani turu karo pada wong lanang tyarané kaya karo wong wadon, dadi pada nglakoni penggawé sing rusuh, wong loro kuwi pada diukum pati; getihé ditibakké marang wong-wong kuwi déwé. Yèn ana wong lanang rabi loro, anak wadon lan ibuné, kuwi penggawé rusuh lan ala. Wong kuwi lan bojoné pisan diobongi, supaya aja ana penggawé rusuh lan ala ing tengahmu. Uga menèh yèn ana wong lanang sing ngantyani turu karo sembarang kéwan, kuwi kudu diukum pati, uga kéwané ya patènana uga. Mengkono uga yèn ana wong wadon sing ngumpuli sembarang kéwan supaya dituroni, wong wadon kuwi uga kéwané pada kok patènana; loro-loroné kudu diukum pati; getihé ditibakké marang loro-loroné. Yèn ana wong lanang sing ngrabi seduluré wadon, anaké bapaké utawa ibuné, dadi sing lanang weruh kewirangané sing wadon, lan sing wadon weruh kewirangané sing lanang, kuwi penggawé rusuh lan ala, wongé pada kudu dibuwang ing ngarepé bangsané, awit wis nuroni kewirangané seduluré wadon. Yèn ana wong lanang sing tyampur turu karo wong wadon sak njeruhné ijik éntuk reget, dadi mbukaki kewirangané lan mbukak tutupé, lan sing wadon ya ngekèki tutupé getihé dibukak, kuwi loro-loroné pada dientèkké sangka tengahé bangsané. Lan menèh kowé aja mbukaki kewirangané seduluré ibumu utawa seduluré wadon bapakmu; awit sing dibukaki kuwi kewirangané kulit dagingmu déwé, loro-loroné kudu pada nyangga kesalahané déwé. Yèn ana wong lanang sing ngantyani turu karo bojoné seduluré bapaké, kuwi dadi nglanggar wewenangé seduluré bapaké, loro-loroné pada njalari dosané déwé, lan bakal pada mati tanpa anak. Uga yèn ana wong lanang ngepèk bojoné seduluré, kuwi penggawé sing ala, awit nglanggar wewenangé seduluré lanang, mesti bakal pada ora nduwé anak. Mila kuwi kowé pada gatèkna sakkèhé pernatan-Ku lan sakkèhé katetepan-Ku, lan kuwi pada kok tindakna, supaya negara sing dadi tujuané enggon-KU nuntun mlakumu supaya kok enggoni kuwi, aja nganti nglepèh marang kowé. Mlakumu aja miturut adat tata-tyarané bangsa sing bakal pada Tak tundung sangka ngarepmu; awit kuwi wis pada nglakoni sing kaya mengkono kuwi mau, nganti pada Tak emohi. Nanging tembung-Ku marang kowé: Kowé sing bakal pada ngenggoni negarané bangsa kuwi, lan Aku sing bakal ngekèkké marang kowé dadi duwèkmu, negara sing lubèr mèlek lan madu; Aku iki GUSTI Allahmu, sing misahaké kowé sangka para bangsa. Kowé pada mbédakna kéwan sing halal lan sing haram, uga manuk sing haram lan sing halal, supaya awakmu aja nganti kok najiské, awit sangka kéwan sing sikil papat lan manuk, lan sembarang sing mbrangkang ndlosor utawa nggremet ing bumi, sing wis pada Tak pisahké supaya kok haramké. Kowé pada dadia sutyi kanggo Aku, awit Aku GUSTI sing sutyi, lan kowé wis pada Tak pisahké sangka para bangsa, supaya dadia duwèk-Ku. Uga yèn ana wong lanang utawa wong wadon sing ketèmpèlan rohé wong mati utawa rohé préwangan, kuwi pada diukum pati, pada bandemana watu, lan getihé ditibakké marang wong-wong kuwi déwé.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang para imam anaké Harun, pada kok omongana: Sing jenengé imam kuwi aja nganti najiské awaké, sangka wong mati ing antarané bangsané. Kejaba yèn sing mati ijik kulit dagingé déwé sing tyedak, kayata: ibuné, bapaké, anaké lanang utawa wadon, seduluré lanang, seduluré wadon sing ijik prawan lan tyedak, awit durung nduwé bojo, kanggo wong kuwi dèwèké kena najiské awaké. Awit wis bebojoan aja najiské awaké ing antarané bangsané, awit karo mengkono dadi sembrana marang kesutyiané. Para imam aja nggawé gundulé sirahé lan aja nyukur pinggirané jénggoté, lan aja nggarèt-nggarèti kulité awaké. Para imam kudu dadi sutyi kanggo Gusti Allahé lan aja nganti nerak kesutyiané asmané Gusti Allahé, awit para imam kuwi kudu masrahaké kurban bakaran marang GUSTI, ya pangané Gusti Allahé, mulané kudu pada sutyi. Enggoné golèk bojo aja wong wadon nakal, utawa wong wadon sing wis tau dituroni, lan ya aja wong wadon sing wis ditundung karo bojoné, awit imam kuwi sutyi kanggo Gusti Allahé. Lan kuwi anggepen sutyi, awit kuwi sing masrahaké pangané Gusti Allahmu; kudu kok anggep sutyi, awit Aku GUSTI sing nyutyèkké kowé kuwi sutyi. Nanging yèn anaké wadon salah sakwijiné imam nglalèkké kesutyiané dirusak karo tyara dadi wong wadon nakal, kuwi nerak kesutyiané bapaké, wong kuwi kudu diobong. Nanging sing dadi imam gedé ing antarané para seduluré, sing wis diesoki lenga jebaté sirahé lan wis ditetepaké lan dienggoni sakkèhé sandangan sutyi, kuwi aja nganti ngoré rambuté lan aja nyuwèk sandangané. Kudu, aja nyedaki kabèh layon, senajan kuwi bapaké utawa ibuné, ya aja nganti najiské awakmu. Uga aja metu sangka omah sutyi, supaya aja nganti nerak marang kesutyiané omah sutyi Gusti Allahé, awit sangka lenga jebaté Gusti Allahé ing sirahé, sing kanggo tanda enggoné wis dipiji; Aku iki GUSTI. Enggoné rabi golèkana wong wadon sing ijik prawan. Aja golèk randa utawa wong wadon sing wis dipegat, sing wis dituroni utawa wong wadon nakal, kuwi aja diepèk, nanging sing diepèk kudu prawan sangka antarané bangsané, supaya aja nerak kesutyiané turunané ing antarané bangsané, awit Aku iki GUSTI sing nyutyèkké dèwèké.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang Harun mengkéné: Kanggo anak putuné turun-temurun sing tyiri awaké, kuwi aja ana sing ngadep masrahaké pangané Allah, awit saben wong sing tyiri awaké kuwi ora kena ngadep, ya kuwi: wong lamur, wong pintyang, wong sing tyiri rainé, utawa wong sing awaké kedawan, wong sing tugel sikilé utawa tangané, wong sing bungkuk, utawa sing tyébol, sing mripat mletis, sing gudiken utawa kadasen lan sing kewirangané tyiri. Saben wong turunané imam Harun, sing tyiri awaké, aja nganti ana sing ngadep masrahaké kurban bakaran marang GUSTI; awit ana tyiriné, mulané aja ngadep masrahaké pangané Gusti Allahé. Bab pangané Gusti Allahé, dadia kurban sing Mahasutyi utawa kurban sing sutyi, kuwi dililani dipangan. Mung aja nyedaki geber lan aja marani mesbèh, awit tyiri awaké, supaya aja nganti nerak marang kesutyiané panggonan-Ku sing sutyi, awit Aku iki GUSTI sing nyutyèkké kuwi.” Kaya mengkono Moses enggoné nglantaraké tembung kuwi marang imam Harun, marang para anaké lan marang sakkèhé wong Israèl. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang Harun lan para anaké, supaya pada ngati-ati marang kurban-kurban sutyi sing pada disutyèkké wong Israèl kanggo Aku, supaya aja nganti pada nerak marang kesutyiané asma-Ku sing sutyi; Aku iki GUSTI. Pada kok omongana: Saben wong sak panunggalmu turun-temurun, ya kuwi sangka antarané sakkèhé turunanmu, sing ngadep masrahaké pisungsung sing disutyèkké karo wong Israèl kanggo GUSTI, nanging ijik mbeneri najis, wong sing mengkono kuwi kudu diguwak sangka ngarep-Ku; Aku iki GUSTI. Tunggalané turunané Harun sing nandang lara lépra, utawa sing ngetokké ndlèdèkan, kuwi kudu aja mangan pisungsung sutyi kuwi, sak durungé mari najisé. Mengkono uga sing nggepok sembarang sing najis awit sangka layon utawa sing mentas ngetokké spèrmané, utawa sapa sing nggepok sembarang kéwan mbrangkang ndlosor utawa nggremet sing ndadèkké najisé, utawa salah sakwijiné wong sing najiské dèkné, awit sangka najisé apa waé, dèwèké dadi najis, sapa sing nggepok salah sijiné kuwi mau, bakal dadi najis tekan mingslepé srengéngé lan ora kena mangan pisungsung sutyi kuwi, sak durungé adus. Yèn wis mingslep srengéngéné, ijik entas mari najisé; sakwisé mengkono terus kena mangan pisungsung sutyi kuwi, awit kuwi sing dadi pandumané pangané. Batang lan turahé kéwan galak, aja dipangan, supaya aja ndadèkké najisé sangka sing mengkono kuwi; Aku iki GUSTI. Lan para imam kudu pada netepi apa sing dadi kuwajipané marang Aku, supaya aja nganti pada ngalami dosa awit sangka kuwi, nganti pada mati, awit ngrèmèhké kesutyiané kuwajipané; Aku iki GUSTI sing nyutyèkké. Wong lumrah aja mangan pisungsung sutyi, mengkono uga wong mantya sing mondok ing panggonané imam lan wong buruh. Nanging yèn ana wong sing wis dituku karo imam karo duwité terus dadi baturé tukon, kuwi dililani pada mèlu mangan, mengkono uga sing pada lair ing omahé. Yèn anaké wadon imam kawin karo wong lumrah, kuwi aja mèlu mangan pisungsung spésial sangka sembarang pisungsung sutyi. Nanging yèn anaké wadon kuwi wis randa utawa pegatan lan ora nduwé anak lan wis mulih menyang ing omahé bapaké kaya waktu ijik prawan, kuwi dililani mèlu mangan pangané bapaké; nanging wong-wong lumrah aja ana sing mèlu mangan kuwi. Yèn ana wong sing mangan pisungsung sutyi tanpa disengaja, kuwi kudu ngijoli marang imam nganggo diimbuhi sak pralimané. Para imam aja nganti sembrana karo pisungsung sutyiné wong Israèl sing pada dipisungsungké marang GUSTI, awit tumindak kaya mengkono kuwi nekakké dosa marang wong Israèl sing kudu ditebus, yèn nganti pada mangan pisungsungé sing sutyi kuwi mau; awit Aku iki GUSTI sing nyutyèkké.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang Harun lan anak-anaké lan sakkèhé wong Israèl, pada omongana: Sapa waé ing antarané umat Israèl lan para wong sing mondok ing Israèl, yèn masrahaké pisungsungé, dadia sing rupa pisungsung mbayar janji utawa pisungsung kebungahan, sing arep dipasrahké marang GUSTI kanggo kurban obongan, supaya ndadèkké senengé GUSTI, pisungsung kuwi kudu tanpa tyiri, kuwi kudu sapi sing lanang tanpa tyiri, wedus gèmbèl utawa wedus. Apa sing ana tyiriné aja kok pisungsungké, awit kuwi ora ndadèkké senengé GUSTI. Uga yèn ana wong masrahaké kurban keslametan marang GUSTI rupa sapi utawa wedus kanggo ngluwari mbayar janji sing spésial utawa kanggo pisungsung kebungahan, kuwi kudu sing tanpa tyiri, supaya ndadèkké senengé GUSTI, awaké aja ana tyiriné setitik-titika. Kéwan sing pityek utawa sing tugel balungé, sing tatu utawa sing mlentung, sing korèngen utawa gudiken, kuwi aja kok pasrahké marang GUSTI; kéwan sing kaya mengkono kuwi aja kok ladèkaké dadi kurban bakaran ing mesbèh ngadep marang GUSTI. Nanging sapi utawa wedus sing kedawan utawa ketyendeken pérangané awaké, kuwi kena kok pasrahké kanggo kurban kebungahan, nanging yèn kanggo kurban mbayar janji, GUSTI mesti ora seneng marang kowé. Kéwan sing dibiri karo diremuki, digetyek, diremet utawa diketok, aja kok pasrahké marang GUSTI. Kowé aja nindakké mengkono ing negaramu, lan sangka tangané bangsa liyané kowé ya aja pada masrahaké sembarang kuwi mau, kanggo panganan Gusti Allahmu, awit kuwi kabèh wis pada rusak lan tyiri; GUSTI ora bakal seneng marang kowé awit sangka kurban kuwi.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Yèn ana pedèt utawa tyempé gèmbèl lan tyempé wedus lair, kuwi awarna karo baboné pitung dina suwéné, nanging wiwit dina sing kaping woluné lan sak terusé yèn digawé kurban bakaran kanggo GUSTI, kuwi ndadèkké senengé. Sapi utawa wedus utawa wedus gèmbèl kuwi aja kok belèh bebarengan tunggal dina karo anaké. Uga ing waktu kowé masrahaké kurban maturkesuwun marang GUSTI, kuwi enggonmu mbelèh sing sak mestiné supaya ndadèkké senengé GUSTI. Sak mestiné kurban kuwi dipangani ing dina kuwi uga; aja ana sing kok ngèngèhké tekan ésuké; Aku iki GUSTI. Kanggo kuwi kowé pada nggatèkna ing pituturku lan pada kok lakonana; Aku iki GUSTI. Kowé aja pada nerak marang kesutyiané asmaku sing sutyi, supaya Aku disutyèkké ing sak tengahé wong Israèl; Aku iki GUSTI sing nyutyèkké kowé kabèh, ya sing wis ngentasaké kowé sangka negara Egipte, supaya Aku dadia Gusti Allahmu; Aku iki GUSTI.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé omongana marang wong Israèl lan ngomonga: Kanggo dina gedé sing ditetepaké karo GUSTI sing kudu diumumké dadi dina kumpulan sutyi, ya dina riyaya gedé sing Tak tetepké, kuwi mengkéné: Nem dina wong pada nyambuta nggawé, nanging dina kaping pitu kuwi sabat, dina kanggo ngasuh babar pisan, ya kuwi dina kumpulan sutyi; kowé aja pada nglakoni penggawéan apa-apa; kuwi sabat kanggo GUSTI ana ngendiwaé ing panggonanmu. Iki dina gedé sing ditetepaké karo GUSTI dina kumpulan sutyi, sing siji-sijiné kudu diumumké ing tetep waktuné. Ing sasi kaping pisan tanggal kaping patbelas ing sasi kuwi, ing wayah soré kuwi Paskah kanggo GUSTI. Ing sasi kuwi tanggal kaping limalas dadi riyayané roti tanpa ragi pasrah marang GUSTI; pitung dina suwéné kowé mangané roti tanpa ragi. Ing dinané sing kaping pisan kowé pada nganakna kumpulan sutyi, kowé aja nglakoni penggawéan sing abot. Pitung dina suwéné kowé pada masrahna kurban bakaran marang GUSTI; ing dinané sing kaping pitu ya nganakna kumpulan sutyi, kowé aja pada nglakoni penggawéan sing abot.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang wong Israèl lan ngomonga: Ing waktu kowé wis mlebu ing negara sing bakal Tak wènèhké marang kowé, saben bubaran panèn, wiwitané panènanmu sak bentèl kok ladèkna marang imam, bentèlan kuwi terus digoyangké karo imam ing ngarepé GUSTI, supaya GUSTI seneng marang kowé. Enggoné nggoyangké ing dina sakwisé sabat. Uga ing dinané enggonmu nggoyangké bentèlan kuwi, kowé nyawisna wedus gèmbèl siji sing tanpa tyiri umur setaun; kanggo kurban obongan ngadep marang GUSTI, karo kurbané panganan rupa glepung gandum pilihan rong prasepuluh éfa dityampuri lenga, kanggo kurban bakaran, kuwi ambuné sing nggawé seneng, lan kurbané ombèn rupa anggur seprapat hin. Nganti tekan ing dina kuwi kowé aja pada mangan roti, gandum gorèngan utawa gandum anyar, nganti tekan enggonmu wis pada masrahaké kurbané Gusti Allahmu mau; kuwi pernatan sing kanggo selawasé kanggo kowé turun-temurun ing ngendiwaé ing panggonanmu. Esuké sakwisé dina sabat kuwi, ya kuwi dinané enggonmu pada masrahaké bentèlan pisungsung goyangan mau, kowé pada ngitunga pitung minggu wutuh; kowé ngitunga nganti tekan ing dina sakwisé sabat sing kaping pituné, kuwi sèket dina, terus kowé pada masrahna kurban panganan anyar ngadep marang GUSTI. Kowé pada masrahna roti kanggo pisungsung goyangan rong iji, sangka omahmu, sing digawé glepung pilihan rong prasepuluh éfa, enggoné mbakar sakwisé dityampuri ragi, kuwi kanggo pisungsung wiwitan ngadep marang GUSTI. Roti mau kok barengi karo wedus gèmbèl pitu sing umur setaun sing tanpa tyiri lan sapi lanang siji sing nom lan wedus gèmbèl lanang loro, kabèh mau digawé kurban obongan ngadep marang GUSTI, karo kurban panganan lan kurban ombèn, dadi kurban bakaran sing ambuné nggawé senengé GUSTI. Sakwisé kuwi kowé ngladèkna wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa, lan wedus gèmbèl loro sing umur setaun kanggo kurban keslametan. Kuwi terus digoyangké karo imam bareng karo rotiné pisungsung wiwitané panènan lan wedusé gèmbèl loro mau ing ngarepé GUSTI, dadi pisungsung sutyi dipasrahké marang GUSTI lan kanggo bagéané imam. Ing dina kuwi uga kowé ngumumna yèn kuwi dina riyaya gedé lan nganakké kumpulan sutyi, kowé aja pada nglakoni penggawéan sing abot; kuwi pernatan kanggo selawasé ing ngendiwaé ing panggonanmu turun-temurun. Yèn kowé pada panèn pametuné lemahmu, aja kok entèkké nganti tekan ing pinggiré lemahmu, lan turahé panènanmu aja kok jukuki, kuwi kudu kok tinggal kanggo wong mlarat lan wong mantya; Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha wong Israèl mengkéné: Ing sasi kaping pitu tanggal sepisan ing sasi kuwi, kuwi kok dadèkna dina lèrèn tenan, dina pengéling-éling karo nganggokké swarané trompèt ya kuwi dina kumpulan sutyi. Kowé aja pada nglakoni penggawéan sing abot lan kowé pada masrahké kurban bakaran marang GUSTI.” GUSTI ngetokké tembung menèh marang Moses: “Nanging tanggal kaping sepuluh ing sasi sing kaping pitu kuwi dadia dina rukunan; kowé pada nganakna kumpulan sutyi, lan pada ngasorna awakmu lan pasaa uga pada ngladèkna kurban bakaran marang GUSTI. Ing dina kuwi kowé aja pada nyambut nggawé; awit kuwi dina rukunan kanggo nganakké rukunan kanggo kowé ing ngarepé GUSTI Allahmu. Nanging saben wong sing ora ngasorké awaké lan pasa ing dina kuwi, kuwi kudu dientèkké sangka antarané bangsané. Mengkono uga saben wong sing nindakké penggawéan apa-apa ing dina kuwi, wong kuwi bakal Tak entèkké sangka sak tengahé bangsané. Kowé aja pada nindakké penggawéan; kuwi pernatan selawasé, kanggo kowé turun-temurun, ing ngendi waé panggonanmu. Kuwi dadèkna sakwijiné sabat, dina ngasuh babar pisan lan kowé ngasorna awakmu lan pasa. Wiwit sangka malem tanggal sanga sasi kuwi, ing wayah mingslepé srengéngé tekan wayah mingslepé srengéngé, kowé pada ngriyayakna sabatmu.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang wong Israèl, mengkéné: Ing sasi kaping pitu mau tanggalé kaping limalas, kuwi dina Riyaya Tarup Godong kanggo GUSTI lawasé pitung dina. Ing dina sing kaping pisan kowé nganakna kumpulan sutyi, kowé aja pada nglakoni penggawéan sing abot. Pitung dina lawasé kowé pada ngladèkna kurban bakaran marang GUSTI lan ing dina sing kaping wolu kowé pada nganakna kumpulan sutyi lan ngladèkna kurban bakaran marang GUSTI. Kuwi dina riyaya gedé kumpulan, ing dina kuwi kowé aja nglakoni penggawéan sing abot. Kuwi mau dina riyaya sing ditetepaké karo GUSTI sing kudu pada kok undangaké dadi dina kumpulan sutyi, lan kowé pada ngladèkna kurban bakaran marang GUSTI, ya kuwi kurban obongan lan kurban panganan, kurban sing dibelèh lan kurban ombèn, saben dina tyatyahé manut sing wis ditetepaké kanggo ing dina kuwi. Kuwi mau kabèh durung mlebu dina sabaté GUSTI, lan pisungsung-pisungsungmu uga sakkèhé kurban mbayar janji, kurbanmu kebungahan sing arep kok pasrahké marang GUSTI. Nanging ing sasi kaping pitu tanggalé kaping limalas, ing waktu nglumpukké pametuné lemahmu, ing kono kowé pada nganakna riyaya pasrah marang GUSTI pitung dina suwéné; dinané kaping pisan kuwi dina ngasuh babar pisan, mengkono uga dinané kaping wolu, kuwi uga dina ngasuh babar pisan. Ing dinané kaping pisan kowé nggolèka woh-wohan sing apik-apik, papah-papah kurma, uga pangé wit-witan sing ngrembuyung lan wit gandarasa lan pada bungah-bungaha ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, pitung dina suwéné. Kowé pada ngriyayakna kuwi kanggo riyaya pasrah marang GUSTI, saben taun pitung dina suwéné. Kuwi pernatan selawasé kanggo kowé turun-temurun. Kuwi riyayakna ing sasi sing kaping pitu. Pitung dina lawasé kowé pada manggona ing tarup godong, saben wong Israèl pada manggona ing tarup-tarup godong kuwi, supaya turunmu pada weruh, yèn wong Israèl kuwi pada Tak panggonaké ing tarup-tarup, waktu wis pada Tak etoké sangka negara Egipte; Aku iki GUSTI Allahmu.” Kaya mengkono préntahé GUSTI bab dina gedé sing ditetepaké karo GUSTI, sing diumumké karo Moses marang wong Israèl. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Wong Israèl pada préntahana supaya pada masrahaké lenga saitun deplokan sing tulèn marang kowé kanggo dimar, supaya dimaré kena dipasang lan tansah murup. Harun kudu tansah njaga dimar-dimar kuwi ing ngarepé geber sing ngaling-alingi panggonan angger-anggeré Allah ing njeruh Tarup Kumpulan, wiwit wayah soré tekan ésuké, ing ngarepé GUSTI. Kuwi pernatan sing kanggo selawasé kanggo kowé turun-temurun. Dimar-dimaré nduwuré kandelar emas murni kudu tansah dijaga murup ing ngarepé GUSTI. Uga menèh kowé njupuka glepung gandum pilihan lan digawé roti bunder rolas iji. Roti siji rong prasepuluh éfa. Kuwi terus ditata ing méja emas murni ing ngarepé GUSTI dadi rong tumpuk, dadiné sak tumpuk nem iji. Saben sak tumpuk dèkèkana menyan sing tulèn; menyan kuwi dadia pengéling-éling kanggo roti mau, ya kuwi kurban bakaran sing dipasrahké marang GUSTI. Saben dina sabat roti kuwi tansah ajek ditata ing ngarepé GUSTI, kuwi kanggo Israèl dadi kuwajipan perjanjian kanggo selawasé. Nanging roti kuwi dadia bagéané Harun lan para anaké, lan pada dipangani ing panggonan sing sutyi; awit kuwi pandumané sing Mahasutyi, sangka kurban bakaran sing dipasrahké marang GUSTI, kuwi dadia tatanan kanggo selawasé.” Ing sakwijiné dina ana wong lanang, ibuné wong Israèl, bapaké wong Egipte sing nekani tarup tarupé wong Israèl. Wong mau terus gelut karo wong Israèl ing tarup. Anaké wong wadon Israèl kuwi terus ngèlèk-èlèk lan nyepatani asmané GUSTI; terus digawa ing ngarepé Moses. Ibuné wong kuwi jenengé Selomit anaké Dibri sangka taler Dan. Wongé terus ditahan karo ngentèni putusané sing nyondongi karo tembungé GUSTI. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Wong sing wis ngutyapké sepata kuwi gawanen metu sangka tarup lan sakkèhé wong sing krungu pada numpangké tangané ing sirahé, sakwisé mengkono wong kuwi bandemana watu karo wong sak pasamuan. Uga wong Israèl pada kok omongana mengkéné: Sapa sing nyepatani marang Gusti Allah, kuwi kudu nanggung kesalahané déwé. Sapa sing ngèlèk-èlèk marang asmané GUSTI, kuwi diukum pati, bandemana watu karo wong sak pasamuan. Dadia kuwi wong Israèl utawa bangsa liyané, yèn ngèlèk-èlèk marang asmané GUSTI, kuwi diukum pati. Mengkono menèh yèn ana wong sing matèni sembarang wong, kuwi kudu diukum pati. Nanging sapa matèni sembarang kewan, kudu ngijoli, siji pada siji. Mengkono uga yèn ana wong nggawé tyiri sak pada-pada, kuwi diwales manut sing dadi penggawéné mau; tugel diwaleské tugel, mripat diwaleské mripat, untu diwaleské untu; kaya enggoné nggawé tyiriné liyané, dèwèké ya digawé mengkono. Sapa sing matèni kewan, kuwi kudu ngijoli, nanging sapa matèni wong, kuwi diukum pati. Mung ana pernatan siji kanggo kowé, senajan wong mantya utawa wong Israèl, awit Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu.” Kaya mengkono tembungé sing dipréntahké karo Moses marang wong Israèl; wong sing ngutyapké sepata-sepata mau terus digawa metu sangka tarup, lan dibandemi watu. Dadi wong Israèl pada nindakké apa sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses. GUSTI ngetokké tembung marang Moses ing gunung Sinai: “Wong Israèl pada omongana mengkéné: Mbésuk yèn kowé wis pada mlebu ing negara sing bakal Tak wènèhaké marang kowé, lemah kuwi kudu olèh sabat, kanggo sabat pasrah marang GUSTI. Sak njeruhné nem taun suwéné kowé nyebarana lemahmu, lan sak njeruhné nem taun kowé ngetoki putyuké tanduranmu anggur, lan nanduri pametuné lemah kuwi, nanging tauné sing kaping pitu, kuwi sabat kanggo lemah kuwi, wayah ngasuh babar pisan, ya sabat pasrah marang GUSTI; lemahmu aja kok sebari lan tanduranmu anggur aja kok ketoki putyuké. Lan apa waé sing tukul déwé sangka lemahmu kuwi, aja kok panèni lan woh tanduranmu wit anggur sing ora kok ketoki putyuké kuwi, aja kok unduhi. Taun kuwi dadia taun lèrèn babar pisan kanggo lemah kuwi. Pametuné lemah sak njeruhné sabat kuwi pada kok panganen, ya kowé, ya peladènmu lanang lan wadon lan buruhmu uga wong liyané bangsa sing pada manggon tyampur karo kowé. Ya kanggo kéwan-kéwanmu lan kéwan-kéwan alasan ing kebonmu, sak pametuné kabèh kuwi dadia pangané. Kowé terus ngitunga pitung taun sabat, ya kuwi pitung taun kaping pitu, dadi pitung pendaké taun sabat mau pada karo patang puluh sanga taun. Sakwisé mengkono terus ing sasi kaping pitu tanggal kaping sepuluh, ing dina riyaya rukunan, kowé ndlajahana ing sak tanahmu kabèh karo ngunèkna trompèt. Tauné sing kaping sèket kuwi sutyèkna, lan ngumumna kamerdikan marang wong sak isiné negara kabèh; taun kuwi pada digawé taun Yobèl, saben wong sak panunggalmu pada bali menyang lemahé sing dadi duwèké lan brayaté. Taun sing kaping sèket kuwi pada kok dadèkna taun Yobèl, kowé aja pada nyebar wiji, lan apa sing bakal tukul déwé, aja kok panèni, lan aja pada ngunduhi woh wit anggur sing ora kok ketoki putyuké. Awit kuwi taun Yobèl kuwi sutyi kanggo kowé; sing dadi panganmu apa sing kok unduhi sangka kebonmu. Ing taun Yobèl kuwi saben wong sak panunggalmu mbalik marang lemah sing dadi duwèké. Yèn kowé ngedol sembarang apa marang sak pepadamu, utawa tuku apa waé sangka sak pepadamu, aja ana sing nggawé ruginé. Yèn tuku sangka sak pepadamu kuwi nuruta tyatyahé taun, sakwisé taun Yobèl, lan sak pepadamu enggoné ngedol marang kowé nuruta tyatyahé taun panèn. Mundak okèh tyatyahé taun, mundak larang regané, mundak setitik tauné, mundak murah regané; awit sing didol marang kowé kuwi tyatyahé panèn. Dadi aja ana sing nggawé ruginé marang pepadamu, nanging kowé wedia marang Gusti Allahmu; awit Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu. Kaya mengkono enggonmu kudu nglakoni katetepan-Ku lan tansah pada gondèlan marang pernatan-Ku, nganti kowé bakal pada manggon ing kana karo ayem lan tentrem. Lemah kuwi bakal ngetokké wohé, lan kowé pada mangan nganti warek lan panggonanmu ing kono bakal karo ayem lan tentrem. Yèn kowé pada takon: Apa sing bakal pada tak pangan ing taun sing kaping pitu kuwi? Aku pada ora dililani nyebar lan ora kena nglumpukké pametuné lemah! Ing kono Aku bakal mréntahké berkah-Ku marang kowé ing taun sing kaping nem; nganti bakal ngetokké sing nyukupi kanggo telung taun. Ing taun sing kaping wolu, kowé bakal pada nyebar, nanging kowé bakal pada mangan pametuné sing ndisik nganti tekan taun sing kaping sanga; nganti mlebuné pametuné kuwi, kowé ijik bakal pada mangan sing ndisik.” “Lemah aja didol selawasé, awit lemah kuwi duwèk-Ku, lan kowé kuwi pada dadi wong mantya, sing mantya kanggo Aku. Mulané ing lemah duwèkmu kabèh, kowé pada nglilanana yèn lemah kuwi kena ditebus. Yèn ana sedulurmu sing tiba ing mlarat, nganti ngedol sak bagéan lemahé, kuwi seduluré sing nduwé wewenang nebus, ya kuwi seduluré sing tyedak déwé, kuwi maraa nebus sing wis didol seduluré kuwi. Nanging yèn ora nduwé sanak sing wajip nebus, nanging sakwisé mengkono bisa nebus déwé awit wis nemu sing digawé nebus duwèké, kuwi ngitunga enggoné ngedol mau wis pirang taun, terus luwihané dibalèkaké marang sing nuku, karo mengkono wong mau terus bisa mulih menyang lemah duwèké. Nanging yèn ora nduwé sing digawé mbalèkké, ing kono duwèké sing wis didol tetep ing tangané sing tuku nganti tekan ing taun Yobèl. Ing taun Yobèl lemah kuwi bakal luwar, lan wong mau bisa mulih menyang lemah duwèké.” “Yèn ana wong adol omah ing kuta sing pageré témbok, omah kuwi kenèngé ditebus mung tekan taun pendaké, diitung sangka enggoné ngedol; enggoné kudu nebus mung sak njeruhné setaun. Nanging yèn nganti setaun ora ditebus, omah mau tetep dadi duwèké sing tuku nganti turun-temurun, ing taun Yobèl ora bisa bali. Nanging omah ing désa sing ora diubengi pager témbok, kuwi dipadakaké karo lemah ing negara kono, pada kena ditebus lan ing taun Yobèl kudu bali. Kanggo omah ing kuta-kutané wong Lévi, wong Lévi kuwi selawasé nduwé wewenang nebus. Nanging yèn ana wong Lévi sing ora nebus duwèké, nanging omah sing didol ing kutané déwé, kuwi ya kudu bali ing taun Yobèl, awit omah ing kutané wong Lévi kuwi pada dadi wewenangé ing sak tengahé wong Israèl. Nanging kanggo ara-ara kanggo angon ing sak ubengé kutané, kuwi aja didol, awit kuwi dadi duwèké ing selawasé.” “Yèn sedulurmu tiba ing mlarat, nganti wis ora bisa ngglawat ing ngarepmu, kuwi kudu diréwangi, pada kaya wong mantya utawa wong neneka, supaya bisa tetep urip ing tengahmu. Aja kok jaluki anakan duwit utawa batiné duwit, nanging kowé wedia marang Gusti Allahmu, supaya sedulurmu kuwi bisa urip ing tengahmu. Enggonmu ngutangké aja njaluk anakan lan enggonmu nulungi pangan aja karo nggolèk bati. Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngentasaké kowé sangka negara Egipte lan Tak wènèhi negara Kanaan, supaya Aku dadi Gusti Allahmu. Mengkono menèh yèn ana sedulurmu sing tiba ing mlarat ing tengahmu, nganti pasrah bongkokan marang kowé, kuwi aja kok dadèkké kaya batur tukon. Kaya buruh, utawa wong mantya ing omahmu, enggoné nyambut nggawé ing panggonanmu nganti tekan taun Yobèl. Sakwisé kuwi terus lilanana metu sangka omahmu uga anak-anaké, mulih menyang panggonané brayaté lan duwèké para leluhuré. Awit wong kuwi abdi-Ku sing wis Tak etoké sangka negara Egipte, ora kena didol tyarané kaya baturé tukon. Aja kok tindes, nanging kowé wedia marang Gusti Allahmu. Nanging baturmu tukon lanang utawa wadon sing arep kok nduwèni, kuwi kudu para bangsa ing sak kiwa-tengenmu; mung tunggalané kuwi sing kena kok tuku dadi baturmu lanang utawa wadon. Lan menèh sing kena kok tuku ya kuwi tunggalané anaké para wong mantya sing manggon ing tengahmu, sing lair ing negaramu. Wong kuwi pada kena kok duwèni. Kuwi edum-edumna dadi warisan marang anak-anakmu, supaya dadi duwèké kanggo warisan, dadi batur iki sak lawas-lawasé. Nanging kanggo wong Israèl, siji-sijiné wong sak panunggalmu aja ana sing ngwasani marang sedulurmu karo peksa. Yèn ana wong mantya utawa wong neka ing tengahmu, sing uripé wis ketyukupan, nanging sedulurmu sing mèlu wong kuwi tiba ing mlarat, nganti ngedol awaké marang wong mantya utawa wong neka kuwi, utawa marang wong sing asal-usulé sangka wong mantya kuwi, sakwisé ngedol awaké mau, dèkné kudu ditebus, ya kuwi salah sijiné wong tunggalané seduluré kena nebus, seduluré bapaké utawa brayaté sing tyedak, utawa yèn wis kuwat déwé, kuwi pantes nebus awaké déwé. Wong kuwi terus itung-itungan karo sing nuku, wiwit taun enggoné ngedol awaké déwé nganti tekan taun Yobèl, lan duwit adolé terus diitung manut tyatyahé taun; enggoné mèlu marang wong sing mantya kuwi anggepen kaya tyatyahé tauné wong buruh. Yèn tyatyahé taun sing kèri kuwi ijik okèh, enggoné mbalèkké duwit tukuné kanggo tebusané awaké kuwi miturut tyatyahé taun mau. Yèn tyatyahé taun sing tekan taun Yobèl kuwi mung kèri setitik, ya itung-itungan karo sing nuku, enggoné mbalèkké duwit tebusan kanggo awaké déwé; diitung manut tyatyahé taun kuwi. Dadi enggoné kerja ing saben tauné marang sing nuku kuwi kaya buruh; ora kena disiya-siya ing ngarepmu. Nanging yèn ora ditebus karo tyara mengkono, ing taun Yobèl kudu dililani metu uga anak-anaké. Awit wong Israèl kuwi pada ngabdi marang Aku, lan pada dadi abdi-Ku sing wis Tak etoké sangka negara Egipte; Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu.” “Kowé aja nggawé sesembahan brahala, lan retya tatahan utawa tugu brahala aja kok dekké kanggo kowé, uga watu ukir-ukiran aja kok dèkèk ing negaramu kanggo sembahan, awit Aku iki GUSTI, Allahmu. Kowé pada netepana dina-dina sabat-Ku lan ngajènana omah sutyi-Ku, Aku iki GUSTI. Yèn mlakumu pada manut ing pernatan-Ku lan tansah pada gondèlan marang préntah-Ku, lan nindakké kuwi, mesti kowé bakal Tak wènèhi udan ing wantyiné, nganti lemahmu bakal ngekèki pametuné lan wit-witan ing kebonmu bakal metu wohé. Waktuné enggonmu pada nutu bakal nganti nyandak waktuné ngunduh anggur lan olèhé ngunduh anggur bakal nganti tekan waktuné nyebar. Enggonmu pada mangan bakal nganti warek, lan panggonanmu ing negaramu bakal karo ayem lan tentrem. Uga Aku bakal ngekèki tentrem rahayu ing negaramu, nganti kowé bakal pada turu karo ora ana sing nggawé wedi. Aku bakal ngentèkké sak rupané kéwan galak sangka negara kono, uga negaramu bakal ora ngalami ana pedang. Mungsuhmu bakal kok oyak-oyak, lan bakal pada mati ing ngarepmu karo pedang. Wong lima sak panunggalmu bakal pada nguber wong 100 lan wong 100 sak panunggalmu bakal pada nguber wong 10.000, lan mungsuhmu bakal pada mati kabèh karo pedang ing ngarepmu. Nanging Aku bakal éling marang kowé lan ndadèkké kowé tambah-tambaha lan tangkar tumangkar, lan Aku bakal netepi perjanjian-Ku karo kowé. Kowé bakal ijik pada mangan simpenan pangan sangka panèn sing ndisik, lan sing ndisik kuwi ijik kok etokké, yèn sing anyar wis kok simpen. Uga Aku bakal mernahké Tarup sutyi-Ku ing tengahmu, lan ati-Ku ora bakal jelèh weruh kowé. Nanging Aku bakal ing tengahmu lan bakal dadi Gusti Allahmu lan kowé pada dadi umat-Ku. Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngentasaké kowé sangka negara Egipte, supaya kowé aja dadi baturé tukon menèh. Aku wis medot pasangan ing pundakmu lan mlakumu Tak jejekké. Nanging yèn kowé pada ora ngrungokké marang Aku, lan ora nglakoni sakkèhé pepakon-Ku, yèn kowé pada nampik marang katetepan-Ku lan atimu pada jelèh ngrungokké pernatan-Ku, nganti kowé pada ora nglakoni pitutur-Ku, lan pada mbubrah perjanjian-Ku, Aku ya bakal nindakké iki marang kowé, ya kuwi Aku bakal nekakké sing ngagètké marang kowé, watuk garing lan panas, sing nganti ngrusak mripat, lan nyawamu nglembara; tanpa guna enggonmu pada nyebar wijimu, awit pametuné bakal dipangan karo mungsuhmu nganti entèk. Aku déwé bakal nglawan marang kowé, nganti kowé bakal pada kalah ing ngarepé mungsuhmu; para wong sing nyengiti kowé kuwi bakal ngwasani kowé, kowé bakal pada mblayu, senajan ora ana sing nguber marang kowé. Nanging yèn ing kahananmu sing kaya mengkono kuwi, kowé meksa ijik pada ora ngrungokké tembung-tembung-Ku, Aku bakal ngekèki piwulang marang kowé luwih abot, nganti tikel pitu, awit sangka dosamu, lan Aku bakal medot pangwasamu sing gemunggung, lan langit ing nduwurmu bakal Tak dadèkké kaya wesi, lan lemahmu kaya tembaga, sak nalika tenagamu bakal tanpa guna babar pisan; lemahmu bakal ora ngetokké pametuné, lan wit-witan ing kebonmu ora bakal ngetokké woh. Yèn uripmu ijik tetep ora nuruti marang kekarepan-Ku lan ora gelem ngrungokké tembung-tembung-Ku, bakal mundak okèh tambahé ukuman-Ku marang kowé nganti tikel pitu, tyotyok karo dosamu. Aku bakal ngetyulké kewan buron alas ing tengahmu, sing bakal mangan anakmu lan matèni kéwan-kéwanmu, ndadèkké tyatyahmu mung kèri setitik, nganti dalanmu dadi sepi mamring. Yèn ing sak njeruhné kahananmu sing kaya mengkono kuwi, kowé meksa durung kapok marang piwulang-Ku, lan mlakumu ijik terus ora nuruti kekarepan-Ku, Aku ya bakal merangi nglawan kowé lan Aku déwé bakal ngukum kowé nganti tikel pitu awit sangka dosamu. Aku bakal nekakké pedang marang kowé, sing bakal mbales awit sangka perjanjiané kuwi; nanging yèn kowé ing mbésuk pada ngumpul ing kuta-kutamu, Aku bakal nekakké lara pès ing tengahmu, lan kowé bakal Tak pasrahké marang tangané mungsuhmu. Yèn Aku ngentèkké simpenané panganmu, terus wong wadon sepuluh bakal pada mbakar roti ing panggangan siji. Terus mbalèkké rotiné marang kowé manut boboté, nganti enggonmu pada mangan bakal ora nganti warek. Yèn ing sak njeruhné kahananmu sing kaya mengkono kuwi kowé ijik meksa pada ora ngrungokké tembung-tembung-Ku, lan mlakumu ijik tetep ora nuruti kekarepan-Ku, Aku ya bakal nandangi nglawan marang kowé karo sing mara abot lan Aku déwé bakal ngajar marang kowé nganti tikel pitu, awit sangka dosamu. Kowé bakal pada mangan dagingé anak-anakmu lanang lan anak-anakmu wadon. Puntuk-puntuk brahalamu bakal Tak gempuri, lan sakkèhé pepundènmu bakal pada Tak bubrah. Lan layonmu bakal Tak untyalké temumpang ing batangé brahalamu, lan ati-Ku bakal jelèh weruh kowé. Kuta-kutamu bakal Tak dadèkké ambruk, lan brahalamu pada Tak gempuri lan pisungsungmu sing nggawé seneng bakal ora Tak ambu. Aku déwé sing bakal ngrusak negara kuwi, nganti mungsuhmu sing ngenggoni pada nggumun. Nanging kowé bakal Tak buyaraké ing antarané para bangsa lan Aku bakal ngelungké pedang ing mburimu; lan lemahmu bakal dadi bongkor, lan kuta-kutamu pada dadi ambruk. Ing kono lemah bakal pulih sangka taun-taun sabaté sing wis dilalèkké selawasé bongkor, lan selawasé kowé pada manggon ing negarané para mungsuhmu; ing waktu kuwi terus tanahé bakal ngrasakaké sabaté lan dipulihké taun-taun sabat sing durung ditemokké. Selawasé lemah dadi gempuran lemah kuwi bakal ngrasakaké sabat sing durung digawé ing taun-taun sabatmu, waktu kowé ijik pada manggon ing kono. Lan wong sak panunggalmu sing ijik urip kuwi atiné bakal Tak dadèkké wedi ing negara-negarané mungsuhé, nganti swarané godong sing keterak angin, ndadèkké pada mblayu kaya playuné wong sing ngedohi pedang, lan bakal pada ambruk senajan ora ana sing nguber, bakal pada kesandung ing kantyané lan ambruk kaya ngedohi pedang, senajan ora ana sing nguber; lan kowé bakal pada ora bisa ngglawat ing ngarepé mungsuhmu. Malah kowé bakal pada entèk ing antarané bangsa liyané lan bakal pada dientèkké karo negarané mungsuhmu. Sepira sak panunggalmu sing ijik urip, bakal pada entèk ing negarané mungsuhmu, awit sangka salahé déwé lan ya awit sangka salahé para leluhuré, mulané ya bakal pada entèk kaya leluhuré. Nanging yèn pada ngakoni kesalahané lan kesalahané para leluhuré, awit sangka nglawan marang Aku, uga ngakoni enggoné pada ora nuruti kekarepan-Ku, Aku uga tandang nglawan wong-wong kuwi lan terus Tak gawa menyang ing negara mungsuhé, nanging yen menawa atiné sing ora disunat kuwi wis teluk uga wong-wong mau wis pada nebus kesalahané, terus Aku bakal éling perjanjian-Ku marang Yakub, lan ya éling perjanjian-Ku marang Isak lan perjanjian-Ku marang Abraham, lan Aku éling marang negarané. Dadi lemah kuwi bakal ditinggal lan bakal pulih sangka awit taun-taun sabaté sing dilalèkké sak suwéné lemah kuwi bongkor, awit ditinggal wong-wong mau, lan wong-wong kuwi bakal pada nebus kesalahané; awit wis pada nampik marang pernatan-Ku lan atiné jelèh ngrungokké katetepan-Ku. Senajan mengkono, yèn pada ing negarané mungsuhé, ya bakal pada ora Tak tampik lan ora Tak emohi, Aku ora bakal ndadèkké patèni lan ora bakal mbubrah perjanjian-Ku karo wong-wong kuwi, awit Aku iki GUSTI, Gusti Allahé. Karo préntah keslametané wong kuwi Aku bakal éling perjanjian-Ku marang para leluhuré sing wis Tak etoké sangka negara Egipte ing ngarepé para bangsa, supaya Aku dadi Gusti Allahé; Aku iki GUSTI.” Kaya mengkono kuwi katetepan lan pernatan lan angger-angger sing pada dipréntahké karo GUSTI, sing nandangi ing antarané Panjenengané lan wong Israèl ing gunung Sinai lantaran Moses. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl: Yèn ana wong ngetokké janji spésial marang GUSTI kanggo manungsa, kuwi regané nuruta sak pantesé, kanggo wong lanang sing umuré rong puluh taun tekan suwidak taun, kuwi kok ajènana sèket sèkel slaka, ditimbang manut sèkel sutyi. Yèn kanggo wong wadon ajènana telung puluh sèkel, lan sing umur limang taun tekan rong puluh taun, yèn lanang ajènana rong puluh sèkel, yèn wadon sepuluh sèkel. Lan kanggo sing umur sesasi tekan lima taun, yèn lanang ajènana lima sèkel slaka, yèn wadon telung sèkel slaka. Uga kanggo sing umur suwidak taun utawa luwih, yèn lanang ajènana limalas sèkel, yèn wadon sepuluh sèkel. Nanging yèn wong mau mlarat banget, nganti ora bisa mbayar regané, kuwi terus digawa marang ngarepé imam, supaya imam netepaké regané; lan imam enggoné netepaké ajiné manut kekuwatané wong sing ngetokké janji mau. Yèn janjiné kuwi nganggo kewan sing kena digawé kurban pasrah marang GUSTI, sembarang sing dipasrahké marang GUSTI, kuwi kudu sutyi. Kuwi ora kena diijoli utawa dibayar, dadi sing apik diijoli sing ala, utawa sing ala dibayar sing apik. Senajan mengkono yèn kéwan diijoli kéwan liyané, sing diijoli lan ijolé kudu sutyi. Yèn kuwi kéwan sing haram, sing ora kena digawé pasrah kurban marang GUSTI, kéwan kuwi digawa marang ngarepé imam, terus diregani karo imam, miturut ala-betyiké. Lan sak pira putusané imam, ya tetepana semono okèhé. Lan yèn kéwan mau arep ditebus, regané mau ditambahi sak pralimané. Yèn ana wong sing nyutyèké omahé, digawé pisungsung sutyi pasrah marang GUSTI, kuwi diregani karo imam, miturut ala-betyiké. Lan sepira putusané imam, ya tetepana semono okèhé regané. Nanging yèn sing nyutyèké mau arep nebus omahé, regané omah dipunjuli sak pralimané, sakwisé mengkono omah mau dadi duwèké menèh. Yèn ana wong sing nyutyèké sak bagéan lemahé pasrah marang GUSTI, kuwi regané kudu tyotyok karo wiji sing disebar, ya kuwi: wiji jewawut sak omèr sing disebar diregani sèket sèkel slaka. Yèn enggoné nyutyèké lemahé mau wiwit ing taun Yobèl, regané tetep semono okèhé. Nanging yèn enggoné nyutyèké mau sakwisé taun Yobèl, imam enggoné ngitung regané nuruta tyatyahé taun sing kèri tekan ing taun Yobèl ngarepé, lan kuwi kanggo nyuda regané. Lan yèn sing nyutyèké lemah kuwi tenan-tenan arep nebus, wong mau kudu mbayar duwit regané dipunjuli sak pralimané, sakwisé mengkono bali dadi duwèké menèh. Nanging yèn lemahé mau ora ditebus, utawa malah wis didol marang wong liyané, kuwi ora kena ditebus menèh, nanging waktu luwar ing taun Yobèl, lemah kuwi dadi sutyi kanggo GUSTI, ya kuwi dadi lemah mung kanggo GUSTI, kuwi imam sing mesti nduwèni. Nanging yèn sing disutyèkké pasrah marang GUSTI kuwi lemah mentas olèhé tuku, lan ora kepitung lemah duwèké dèk mbiyèn, imam enggoné ngregani ngitunga nganti tekan taun Yobèl; ing dina kuwi uga wong mau masrahna duwit regané, kuwi kanggo pisungsung sutyi pasrah marang GUSTI. Ing taun Yobèl lemah mau kudu bali marang sing ditukoni ndisik, ya kuwi wong sing wiwitan nduwèni lemah mau. Sakkèhé regané kuwi nuruta sèkel sutyi, sing sak sèkelé boboté rong puluh géra. Nanging kanggo anak mbarepé kewan sing pantyèn wis dadi wewenangé GUSTI sangka antarané kéwan-kéwan, kuwi ora kena disutyèkké karo sapa waé; dadia sapi, dadia wedus gèmbèl utawa wedus kuwi pada duwèké GUSTI. Nanging yèn kuwi kéwan sing haram, kuwi ditebus manut regané, nganggo dipunjuli sak pralimané, lan yèn ora ditebus, kuwi didol manut regané. Nanging kanggo samubarang sing wis didèwèkké karo sakwijiné wong marang GUSTI sangka sak bagèané duwèké, dadia manungsa, dadia kewan, utawa lemah, kuwi ora kena didol lan ya ora kena ditebus, awit samubarang sing wis didèwèkké, kuwi Mahasutyi kanggo GUSTI. Saben wong sing wis didèwèkké, sing bakal dientèkké, kuwi ora kena ditebus, mesti diukum pati. Mengkono uga sakkèhé pisungsung prasepuluhan sangka pametuné lemah, dadia sing disebar ing lemah utawa sangka pametuné wit-witan, kuwi duwèké GUSTI, kuwi pisungsung sutyi kanggo GUSTI. Nanging yèn ana sing arep nebus pisungsungé prasepuluhan kuwi dipunjuli sak pralimané. Kanggo sakkèhé pisungsung prasepuluhan sangka sapi lan wedus kuwi sangka sakkèhé kéwan sing liwat ing sak ngisoré tekené pangon waktu diitung, kuwi sak prasepuluhé dadia pisungsung sutyi kanggo GUSTI. Ora kena dipilih endi sing apik utawa endi sing ala, ya ora kena diijoli; nanging yèn meksa diijoli, kéwan sing diijoli lan sing diijolaké kuwi kabèh dadi sutyi, ora kena ditebus.” Kuwi mau pepakon-pepakon sing didawuhké karo GUSTI marang Moses ing gunung Sinai kanggo wong Israèl. Waktu taun sing kaping pindo ing sasi kaping pindo ing tanggal sepisan sakwisé pada metu sangka negara Egipte, GUSTI ngetokké tembung marang Moses ana ara-ara samun ing gunung Sinai ing sak njeruhné Tarup Kumpulan: “Kowé ngitunga umat Israèl kabèh manut kulawargané ing sak njeruhné taleré, sakkèhé wong lanang ing Israèl tulisana jenengé siji-sijiné, sing umuré rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang, kuwi itungana karo Harun manut golongané déwé-déwé. Lan sing kanggo ngréwangi kowé saben taler wong siji, kanggo penggedéné kulawargané. Iki jenengé wong-wong sing pada kanggo ngréwangi kowé: Sangka taler Rubèn: Elizur anaké Syédéur; sangka taler Siméon: Sélumièl anaké Surisyadai; sangka taler Yéhuda: Nahason anaké Aminadab; sangka taler Isakar: Nétanéèl anaké Suar; sangka taler Sébulon; Eliab anaké Helon; kanggo turunané Yosèf, sangka taler Efraim: Elisama anaké Amihud; lan sangka taler Manasé: Gamalièl anaké Pedasur; sangka taler Bényamin: Abidan anaké Gidéoni; sangka taler Dan: Ahiézer anaké Amisyadai; sangka taler Asyèra: Pagièl anaké Okran; sangka taler Gad: Elyasaf anaké Rehuèl; sangka taler Naftali: Ahira anaké Enan.” Kuwi wong sing dipilih sangka antarané para umat kuwi, siji-sijiné dadi penggedéné taler para leluhuré, kuwi pada dadi penggedéné suradadu Israèl. Moses lan Harun terus nyeluk wong-wong sing wis pada disebut jenengé mau. Bareng tanggal sepisan sasi kaping pindo terus pada nglumpukké kabèh pasamuan. Sakwisé mengkono terus diitungi para wong Israèl miturut turunané sing ketemu ing saben taler. Wong-wong sing umuré rong puluh taun munggah ditulisi jenengé siji-sijiné, kaya sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses. Mengkono Moses enggoné ngitungi umat ing ara-ara samun Sinai. Kanggo turunané Rubèn mbarepé Israèl kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang, pada ditulisi jenengé déwé-déwé. Gunggungé sangka taler Rubèn sing ketulis kuwi ana 76.500 wong. Kanggo turunané Siméon kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang, pada ditulisi jenengé déwé-déwé. Gunggungé sing ketulis sangka taler Siméon ana 59.300 wong. Kanggo turunané Gad kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umuré rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sing ketulis sangka taler Gad kuwi ana wong 44.650. Kanggo turunané Yéhuda kuwi miturut turunané, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sing ketulis sangka taler Yéhuda kuwi ana 74.600 wong. Kanggo turunané Isakar kuwi manut turunané ing taler, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sing ketulis sangka taler Isakar kuwi ana 54.400 wong. Kanggo turunané Sébulon kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sangka taler Sébulon sing ketulis kuwi ana 57.400 wong. Kanggo turunané Yosèf, sing mlebu getihé Efraim kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sangka taler Efraim sing ketulis kuwi ana wong 40.500. Sing mlebu getihé Manasé, manut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sangka taler Manasé sing ketulis kuwi ana 32.200 wong. Kanggo turunané Bényamin kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang, pada ditulisi jenengé. Gunggungé sangka taler Bényamin sing ketulis kuwi ana 35.400 wong. Kanggo turunané Dan kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sangka taler Dan sing ketulis kuwi ana wong 62.400. Kanggo turunané Asyèra kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang pada ditulisi jenengé. Gunggungé sangka taler Asyèra sing ketulis kuwi ana wong 41.500. Kanggo turunané Naftali kuwi miturut turunané ing taleré, tyatyahé wong lanang sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang, pada ditulisi jenengé. Gunggungé sangka taler Naftali sing ketulis kuwi ana wong 53.400. Semono okèhé sing pada diitung karo Moses lan Harun lan para penggedéné wong Israèl rolas, sing siji-sijiné makili taleré. Dadi sakkèhé wong Israèl sing diitung miturut taleré sing umur rong puluh taun munggah, sing wis bisa perang ing sak tengahé wong Israèl, gunggungé 603.550 wong. Nanging wong-wong sing mlebu turunané Lévi, kuwi enggoné diitung ora tyampur karo wong-wong kuwi, awit Moses wis diomongi karo GUSTI, mengkéné: “Mung taler Lévi kuwi aja kok tyateti lan aja kok itung tyatyahé bebarengan karo wong Israèl, nanging kuwi pada dadia sing njaga Tarup Sutyi, panggonan pernatan uga prabot lan pirantiné kabèh; pada nggotonga Tarup Sutyi lan kabèh pirantiné; lan pada ngladèni nang kono, uga enggoné manggon ing sak ubengé. Yèn Tarup Sutyi budal, wong Lévi sing kudu ngutyuli, lan yèn lèrèn, wong Lévi sing kudu ngedekké; yèn ana wong lumrah sing nyedaki, diukum pati. Wong Israèl yèn pada manggon, siji-sijiné manggona ing tarupé déwé-déwé, tyedak karo gendéra gendérané, manut golongané, nanging wong Lévi kudu manggon ing sak ubengé Tarup Sutyi panggonané angger-anggeré Gusti Allah, supaya umat Israèl aja nganti kena ing memala; wong Lévi kudu njaga Tarup Sutyi, panggonané angger-angger kuwi.” Nanging wong Israèl ya pada nglakoni kaya ngono; kaya sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses, kuwi digatèkké kabèh. GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan Harun: “Wong Israèl enggoné manggon kuwi pada nyedaka gendéra-gendérané, nuruta tengeré taleré. Enggoné manggon kuwi anaa ing sak ubengé Tarup Kumpulan rada adoh. Sing manggon ing sisih wétan, tyedak karo gendéra gendérané, kuwi turunané Yéhuda, miturut golongané; sing dadi penggedéné turunané Yéhuda: Nahason anaké Aminadab. Suradadu-suradaduné sing diitung kuwi ana wong 74.600. Sandingé kuwi sing manggon taler Isakar, penggedéné turunané Isakar ya kuwi: Nétanéèl, anaké Suar. Suradadu-suradaduné sing diitung ana 54.400 wong. Terus taler Sébulon, penggedéné turunané Sébulon ya kuwi: Eliab anaké Helon. Suradadu-suradaduné sing diitung ana wong 57.400. Gunggungé suradadu sing diitung ing tarupé Yéhuda, miturut golongané ana 186.400 wong. Kuwi yèn budal ing ngarep déwé. Gendéra-gendérané taler Rubèn ing sisih kidul, miturut golongané, sing dadi penggedéné turunané Rubèn ya kuwi: Elizur anaké Syédéur. Suradadu-suradaduné sing diitung ana wong 46.500. Sing manggon ing sandingé ya kuwi taler Siméon, sing dadi penggedéné turunané Siméon ya kuwi: Sélumièl anaké Surisyadai. Suradadu-suradaduné sing diitung ana wong 59.300. Terus taler Gad; sing dadi penggedéné taler Gad ya kuwi: Elyasaf anaké Rehuèl. Suradadu-suradaduné sing diitung ana wong 45.650. Gunggungé sing diitung ing tarupé Rubèn, miturut golongané ana wong 151.450. Kuwi budalé nomer loro. Sakwisé kuwi terus disambung Tarup Kumpulan karo suradadu-suradaduné turunané Lévi ing tengah-tengahé suradadu liya-liyané. Kaya sing waktu manggon, ya mengkono uga yèn budalan, siji-sijiné ing panggonané déwé-déwé miturut gendéra gendérané. Sing ing sisih kulon kuwi gendéra gendérané taler Efraim, miturut golongané; sing dadi penggedéné turunané Efraim ya kuwi: Elisama anaké Amihud. Suradadu-suradaduné sing diitung ana wong 40.500. Sing ing sandingé taler Manasé, sing dadi penggedéné turunané Manasé ya kuwi: Gamalièl anaké Pedasur. Suradadu-suradaduné sing diitung kuwi ana 32.200 wong. Terus taler Bényamin, sing dadi penggedéné taler Bényamin ya kuwi Abidan anaké Gidioni. Suradadu-suradaduné sing diitung kuwi ana wong 35.400. Gunggungé sing diitung ing tarupé Efraim, manut golongané ana 108.100 wong. Kuwi budalé sing nomer telu. Sing ing sisih lor gendéra-gendérané taler Dan, miturut golongané, sing dadi penggedéné turunané Dan ya kuwi: Ahiézer anaké Amisyadai. Suradadu-suradaduné sing diitung kuwi ana 62.700 wong. Sing manggon ing sak tyedaké kuwi taler Asyèra, sing dadi penggedéné taler Asyèra ya kuwi: Pagièl anaké Okran. Suradadu-suradaduné sing diitung kuwi ana 41.500 wong. Terus taler Naftali, sing dadi penggedéné taler Naftali ya kuwi: Ahira anaké Enan. Suradadu-suradaduné sing diitung kuwi ana wong 53.400. Gunggungé sing diitung ing tarupé Dan ana wong 157.600. Kuwi budalé anaa ing mburiné déwé, miturut gendéra gendérané.” Semono okèhé mau gunggungé wong Israèl sing pada diitung miturut taler-taleré. Sakkèhé sing diitung ing tarup miturut golongané kabèh ana 603.550 wong. Nanging wong Lévi ora mlebu diitung bareng karo wong Israèl, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses. Wong Israèl pada nglakoni apa préntahé GUSTI marang Moses; kaya mengkono enggoné pada manggon miturut gendéra-gendérané, lan uga enggoné pada budal, siji-sijiné miturut turunané lan taleré. Iki turunané Harun lan Moses ing nalikané GUSTI ngetokké tembung marang Moses ing gunung Sinai. Jenengé para anaké Harun, sing mbarep Nadab, terus Abihu, Eléazar lan Itamar. Kuwi mau jenengé anaké Harun, para imam sing pada dijebatani, lan wis ditetepaké supaya nindakké dadi imam. Nanging Nadab lan Abihu wis ninggal ndonya ana ngarepé GUSTI ing ara-ara samun ing Sinai, waktu pada masrahaké geni sing ora sak mestiné ing ngarepé GUSTI, lan pada ora nduwé turun. Mulané Eléazar lan Itamar sing nindakké imam waktu Harun, bapaké, ijik urip. GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Taleré Lévi pada tyeluken maju lan ngadep marang imam Harun, supaya pada ngladèni Harun. Wong-wong kuwi pada netepana kuwajipané kanggo Harun lan kanggo para umat Israèl kabèh ing ngarepé Tarup Kumpulan, dadi pada nglakoni penggawéan sing ngladèni ana Tarup Sutyi. Wong-wong kuwi pada ngrumati marang sakkèhé pirantiné Tarup Kumpulan, lan pada netepana kuwajipané kanggo wong Israèl, dadi pada nglakoni penggawéan sing ngladèni ing Tarup Sutyi. Wong-wong Lévi kuwi pada dipasrahké marang Harun lan para anaké; sangka antarané wong Israèl wong-wong mau pada dipasrahké sak kabèhé marang Harun. Nanging kanggo Harun lan anak-anaké kuwi sing kudu dadi imam, nanging wong liyané sing nyedaki diukum pati.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Aku sing njupuk wong Lévi sangka sak tengahé wong Israèl, digawé gantiné sakkèhé anaké mbarep, sing lair sangka wetengé ibuné; wong Lévi kuwi pada dadia duwèk-Ku, awit kabèh anak mbarep kuwi duwèk-Ku. Waktu Aku matèni sak okèhé anak mbarep ing negara Egipte, terus sak okèhé anak mbarep ing Israèl pada Tak sutyèkké dadi duwèk-Ku; Aku iki GUSTI.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses ing ara-ara samun ing gunung Sinai: “Wong turunané Lévi kuwi pada itungen miturut kulawargané lan miturut turunané; sakkèhé sing lanang sing umuré sesasi munggah, kuwi pada itungen kabèh.” Moses terus ngitungi turunané Lévi miturut tembungé GUSTI, kaya enggoné wis dipréntah. Iki jenengé para anaké Lévi: Gèrson, Kéhat lan Mérari. Iki jenengé anaké Gèrson miturut turunané: Libni lan Simèi. Para anaké Kéhat miturut turunané, ya kuwi: Amram, Yizhar, Hébron lan Yizhar. Iki anaké Mérari miturut turunané: Makli lan Musi. Ya kuwi turunané para Lévi miturut kulawargané. Gèrson nurunké Libni lan Simèi; ya kuwi turunané Gèrson. Tyatyahé sing lanang sing umur sesasi munggah kuwi, diitung ana 7500 wong. Turunané Gèrson kuwi enggoné pada manggon ing sak mburiné Tarup Sutyi ing pinggiran kulon. Sing dadi penggedéné kulawargané turunané Gèrson kuwi: Elyasaf anaké Laèl. Kuwajipané turunané Gèrson ing Tarup Kumpulan ya kuwi: ngrumat Tarup Sutyi, Tarup lan payoné, geberé lawangé Tarup Kumpulan, geber ing plataran lan geberé plataran ing sak ubengé Tarup Sutyi lan mesbèh, tali-taliné, lan liya-liyané sing gegandèngan karo sak kabèhé mau. Sing mlebu kulawargané Kéhat ya kuwi turunané Amram, turunané Yizhar, turunané Hébron lan turunané Yizhar; ya kuwi turunané Kéhat. Wong-wong sing lanang sing umur sesasi munggah nalika ketulis tyatyahé ana 8600, kuwi pada ngrumati barang-barang ing omah sutyi. Turunané Kéhat kuwi enggoné manggon ing sak kidulé Tarup Sutyi. Sing dadi penggedéné kulawargané lan turunané Kéhat kuwi: Elisafan anaké Yizhar. Kuwajipané ngrumati: peti, méja, kandelar, mesbèh lan piranti ing Tarup Sutyi sing dienggo pangabekti, uga geber, lan liya-liyané sing gegandèngan karo penggawéan kabèh. Nanging Eléazar, anaké imam Harun kuwi sing dadi putyuké pimpinané wong turunané Lévi, sing dadi penggedéné marang sing pada njaga barang-barang ing panggonan sutyi. Sing mlebu kulawargané Mérari ya kuwi turunané Makli lan turunané Musi; ya kuwi turunané Mérari. Tunggalané sing lanang sing umuré sesasi munggah nalika diitungi tyatyahé ana 6200 wong. Sing dadi penggedéné kulawargané lan turunané Mérari kuwi: Surièl anaké Abihail. Tarupé ing loré Tarup Sutyi. Kuwajipané para turunané Mérari kuwi: ngrumati plangané Tarup Sutyi, kayu sing malang, tyagaké kabèh umpaké lan sakkèhé pirantiné, lan liya-liyané sing gegandèngan karo penggawéan mau kabèh; uga tyagaké plataran mubeng kabèh umpaké, patoké lan tali-taliné. Sing manggon ing ngarepé Tarup Sutyi ing sisih wétan, ing ngarepé Tarup Kumpulan, Moses lan Harun sak anak-anaké, sing pada nglakoni kuwajipané njaga omah sutyi kanggo wong Israèl; lan wong liya sing nyedaki kuwi mesti diukum pati. Sakkèhé wong turunané Lévi sing diitung karo Moses miturut préntahé GUSTI, miturut turunané, sing lanang sing umur sesasi munggah kuwi ana 22.000 wong. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngitunga sakkèhé anak lanang mbarep Israèl sing umuré sesasi munggah, pada itungen tyatyahé, Aku pilihna wong-wong Lévi - Aku iki GUSTI - dadia gantiné sakkèhé anaké mbarep wong Israèl, lan kéwan-kéwané wong Lévi dadia gantiné sakkèhé anak mbarep ing antarané kéwan-kéwané wong Israèl.” Moses terus ngitungi sakkèhé anaké mbarep wong Israèl, kaya sing dadi préntahé GUSTI marang dèkné. Sakkèhé anak mbarep lanang sing umur sesasi munggah sing pada ketulis jenengé, tyatyahé ana 22.273 wong. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Aku jukukna wong Lévi dadia gantiné sakkèhé anak mbarep wong Israèl, lan uga kéwan-kéwané wong Lévi gantiné kéwan-kéwané wong Israèl; wong Lévi kuwi dadia duwèk-Ku; Aku iki GUSTI. Kanggo tebusan para anak mbarep wong Israèl sing 273 wong, sing tyatyahé ngluwihi wong turunané Lévi kuwi, saben wong siji omongana kudu mbayar duwit limang sèkel, miturut sèkel sutyi, sèkelé iki boboté rong puluh géra. Duwit kuwi kok kèkké marang Harun lan para anaké kanggo tebusané wong-wong sing keluwihan kuwi.” Moses terus njupuk duwit tebusan kanggo wong-wong sing tyatyahé keluwihan sing wis ditebus karo para wong Lévi mau, duwit kuwi dijikuk sangka para anak mbarepé wong Israèl, gunggungé 1.365 sèkel, miturut timbangan sèkel sutyi. Duwit tebusan kuwi terus dipasrahké marang Moses marang imam Harun lan para anaké tyotyok karo tembungé GUSTI, sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan Harun: “Kowé pada ngitunga para turunané Kéhat lan dèwèkna sangka antarané para turunané Lévi, miturut turunané ing kulawargané. Itungen sing umur telung puluh taun munggah nganti tekan umur sèket taun, sak kabèhé wong sing kudu nandangi kuwajipan ngladèni ing Tarup Kumpulan. Sing dadi kuwajipané turunané Kéhat ing Tarup Kumpulan, ya kuwi: ngurus barang-barang sing Mahasutyi. Yèn budal sangka tarup, Harun lan para anaké terus pada mlebua perlu ngedunké geberé, terus digawé nutupi peti angger-angger, ing duwuré ditutupana lulangé iwak, ing duwuré menèh ditutup karo mori sing wungu tuwa, lan terus dipasang pikulané peti. Ing sak nduwuré méja kurban ditutupi karo mori wungu tuwa, terus ditata, piring uga tuwungé lan kendiné kurban kutyuran uga rotiné kurban ya kudu ajek ing kono. Ing nduwuré kuwi terus tutupen mori abang, terus nduwuré ditutupana lulangé iwak, sakwisé mengkono pasangen pikulané. Uga pada njupuka mori wungu tuwa digawé nutupi sikilané kandelaré, japit kanggo ngresiki dimar lan tadahané langes, uga sakkèhé wadah lenga sing kanggo keperluané kandelar kuwi. Sak pirantiné kabèh mau terus buntelen karo lulangé iwak, lan dèkèkna ing sak nduwuré sing kanggo ngusung. Mesbèhé emas mori wungu tuwa, dikrukupana lulangé iwak, terus dipasang pikulané mesbèh kuwi. Uga menèh pada njupuka kabèh piranti sing kanggo ngladèni pangabekti ing omah sutyi, pada dibunteli karo mori wungu tuwa, lan tutupana lulangé iwak, terus dèkèkna ing sak nduwuré usungan. Awu ing mesbèh resikana, terus tutupana mori wungu nom, ing sak nduwuré ditumpangké sakkèhé piranti sing kanggo penggawéan ing mesbèh, ya kuwi: angklo, porek, lan sérok, bokor kanggo nyirami uga sakkèhé pirantiné mesbèh, terus tutupana lulangé iwak, sakwisé kuwi pasangen pikulané mesbèh. Sakwisé Harun lan para anaké rampung enggoné nutupi barang-barang lan sak kabèhé pirantiné omahé kabèh, yèn arep budalan, wong turunané Kéhat ijik kena mlebu perlu ngusungi barang-barang kuwi, nanging aja nganti nggepok samubarang sing sutyi kuwi, supaya aja nganti nemoni pati. Dadi kuwi barang-barang ing Tarup Kumpulan sing kudu diusung karo turunané Kéhat. Lan Eléazar anaké imam Harun, kuwajipané njaga lengané dimar, dupa wangi-wangian, kurban panganan sing ajek lan lenga jebati; uga kuwajipan njaga Tarup Sutyi lan sak isiné kabèh, ya kuwi barang-barang sing sutyi lan sak pirantiné kabèh.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan Harun, tembungé: “Kulawargané lan turunané Kéhat kuwi kudu aja nganti entèk sangka sak tengahé wong Lévi. Supaya pada tetep urip lan ora nganti nemoni pati yèn maju nyedaki barang-barang sing Mahasutyi, kowé pada nandangana mengkéné; kanggo wong-wong mau: Harun lan anak-anaké pada mlebua lan mernahké wong turunané Kéhat mau, tyedak karo barang-barang sing kudu diusung. Nanging aja ana wong Kéhat sing mlebu arep weruh barang-barang sutyi kuwi senajan mung sak kedèpé mripat, supaya aja nganti nemoni pati.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Para turunané Gèrson ya uga diitung miturut kulawargané lan para turunané, sing umur telung puluh taun munggah tekan umur sèket taun, itungen, ya saben wong sing kudu nandangi kuwajipan ngladèni ana Tarup Kumpulan. Sing dadi kuwajipané turunané Gèrson enggoné ngladèni lan ngusung barang-barang kuwi mengkéné: Pada ngusungi Tarup Sutyi lan Tarup Kumpulan, payoné lan rangkepané lulangé iwak ing duwuré, lan geberé lawangé Tarup Kumpulan, geber-geberé plataran karo geberé gapura plataran ing sak ubengé Tarup Sutyi uga mesbèh, tali-taliné lan sak rupané piranti sing kanggo gawé; wong-wong kuwi pada nindakké kabèh kuwajipané sing gegandèngan karo kuwi kabèh. Kuwajipané para turunané Gèrson, enggoné ngusungi barang-barang lan enggoné ngladèni, kabèh kuwi ditindakké miturut sing dadi préntahé Harun lan para anaké; pada kok dunungké apa sing dadi tanggung jawapé kanggo sembarang sing kudu diusung kuwi. Kuwi mau sing dadi kuwajipané turunané Gèrson ing Tarup Kumpulan, lan enggoné pada nyambutgawé kuwi dipimpin karo Itamar anaké imam Harun. Para wong Mérari itungen miturut turunané lan kulawargané, sing umur telung puluh taun munggah nganti tekan umur sèket taun, kuwi itungen, ya kuwi saben wong sing kudu nandangi kuwajipan ngladèni ing Tarup Kumpulan. Sing dadi kuwajipané sing gegandèngan karo sakkèhé penggawéané ing Tarup Kumpulan: ngusungi balok-balok Tarup Sutyi, kayu palang-palangé, tyagak-tyagaké, umpaké, tyagaké plataran mubeng, umpaké, patok-patoké lan tali-taliné, kabèh pirantiné; kuwi kabèh klebu kuwajipané. Nanging saben wong kudu didunungké tyarané nandangi kuwajipané nggawa barang-barang kuwi. Kuwi mau kuwajipané turunané para turunané Mérari, ya kuwi sakkèhé penggawéané ing Tarup Kumpulan, sing dadi penggedéné Itamar, anaké imam Harun.” Kaya mengkono Moses lan Harun lan para penggedéné umat Israèl enggoné pada ngitungi para turunané Kéhat miturut turunané ing kulawargané, ya kuwi wong-wong sing umuré telung puluh taun munggah tekan umur sèket taun, sakkèhé wong sing kudu nandangi kuwajipan ngladèni ing Tarup Kumpulan. Gunggungé sing diitung kuwi miturut turunané ana 2750 wong. Semono okèhé tyatyahé wong turunané Kéhat, sing pada ngladèni ing Tarup Kumpulan, sing pada diitungi karo Moses lan Harun, miturut préntahé GUSTI lantaran Moses. Para turunané Gèrson kuwi enggoné diitung miturut turunané ing kulawargané, ya kuwi para wong sing umur telung puluh taun munggah tekan umur sèket taun, saben wong sing kudu nandangi kuwajipan ngladèni ing Tarup Kumpulan. Dadi sing diitung miturut turunané lan kulawargané, gunggungé 2630 wong. Semono okèhé kuwi gunggungé turunané para turunané Gèrson, sing pada ngladèni ing Tarup Kumpulan, sing pada diitungi karo Moses lan Harun, miturut préntahé GUSTI. Para turunané Mérari kuwi enggoné diitung miturut turunané lan kulawargané, sing umur telung puluh taun munggah tekan umur sèket taun, saben wong sing kudu nandangi kuwajipan ngladèni ing Tarup Kumpulan, dadi sing diitung miturut turunané, gunggungé 3200 wong. Semono okèhé gunggungé turunané para turunané Mérari, sing pada ketulis karo Moses lan Harun, miturut préntahé GUSTI lantaran Moses. Sakkèhé wong Lévi sing diitung karo Moses lan Harun karo para penggedéné Israèl miturut turunané lan kulawargané, sing umur telung puluh taun tekan umur sèket taun, saben wong sing kudu nandangi kuwajipan ngladèni ing Tarup Kumpulan, lan ngusung barang-barang; dadi sing ketulis, gunggungé 8580 wong. Enggoné ngitungi kuwi awit sangka préntahé GUSTI lantaran Moses, saben wong pada dikèki tanggung jawap kanggo apa sing kudu ditandangi lan sing diangkati. Kaya mengkono enggoné diitung, miturut préntahé GUSTI lantaran Moses. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang wong Israèl, supaya saben wong sing ngalami lara lépra, wong sing ngetokké dlèdèkan lan sing nggrajak getih, uga sing najis awit sangka layon, pada etokna sangka tarupé wong Israèl, lanang lan wadon pada etokna, ya kok etokna menyang ing sak njabané tarup, supaya aja nganti ndadèkké najisé tarupé sing Tak panggoni bareng karo umat-Ku.” Wong Israèl terus ya pada nglakoni kaya mengkono, wong-wong pada dietokké sangka tarupé wong Israèl; apa préntahé GUSTI marang Moses, kuwi digatèkké karo wong Israèl. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha marang wong Israèl: Yèn ana wong lanang utawa wong wadon, nglakoni dosa marang sak pepadané, lan awit sangka kuwi ngowahi kasetiané marang GUSTI, nganti wong mau ngalami dosa, kuwi ngakonana dosané sing wis digawé, terus mbayara tebusané kabèh ditambahké sak pralimané, diwènèhké marang wong sing dèkné nindakké kesalahan. Nanging yèn wong kuwi wis ora nduwé sanak sedulur sing wajip nampani tebusané kesalahan mau, ing kono tebusan kesalahan sing kudu dibayar kuwi dadi duwèké GUSTI, lan dadi pandumané imam; kuwi durung mlebu wedus gèmbèl lanang rukunan sing dienggo nganakké rukunan kanggo wong mau. Kanggo pisungsung-pisungsungmu sutyi sing dipasrahké wong Israèl marang imam kuwi, pisungsungé spésial dadia pandumané imam. Nanging pisungsung sutyi, sing digawa karo wong, kuwi pandumané wong kuwi déwé; mung apa sing diwènèhké karo wong marang imam, kuwi dadi pandumané imam kuwi.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé omongana marang wong Israèl, pada omongana: Yèn ana bojoné wong sing laku ngiwa dadi ora setia marang sing lanang, awit wong wadon kuwi bédang turu karo wong lanang liyané, nanging bojoné ora ngerti, awit enggoné nggawé mlaku bédang awaké kuwi digawé reget, ora ana seksiné, malah ora konangan; yèn sing lanang terus kanggonan rohé jalusu, nganti ndakwa marang sing wadon, nanging wong wadon mau dasar nyata wis gawé regeté awaké, utawa yèn sing lanang rumangsa mèri, nganti ndakwa sing wadon, senajan sing wadon mau ora nggawé regeté awaké, ing kono wong lanang terus nggawa bojomu nang ngarepé imam. Wong kuwi kudu nggawa kurban awit sangka sing wadon kuwi, rupa glepung jewawut sak prasepuluhé éfa, aja karo diesoki lenga lan aja ditumpangi menyan, awit kuwi kurban panganan jalusu, ya kurban pengéling-éling marang kesalahané. Imam terus ngakonana wong wadon kuwi maju, digawa ing ngarepé GUSTI. Imam terus nggawaa banyu sutyi diwadahi gentong lemah, lan njupuka lebuné ing jogané Tarup Sutyi, dityemplungké ing banyu mau. Sakwisé wong wadon kuwi digawa ing ngarepé GUSTI, rambuté terus diudarana, èpèk-èpèké tumpangana kurban pengéling-éling, ya kuwi kurban panganan jalusu, nanging tangané imam didèkèki banyu pait sing nekakké bebendu. Wong wadon mau disumpah karo imam lan ngutyapké: Yèn nyata kowé ora bédang turu karo wong lanang liyané, lan ora laku ngiwa, awit kowé kuwi ing kwasané bojomu, kowé jujura yèn kowé ora mlaku bédang, kowé ora kena banyu pait sing nekakké bebendu iki; nanging yèn kowé nyata laku bédang, nganti ndadèkké regetmu, awit bédang turu karo wong lanang liyané; nanging kowé kuwi ing kwasané bojomu, ing kono imam nyumpaha wong wadon mau karo sumpah bebendu, lan ngomonga marang wong wadon mau, mengkéné: Kowé didadèkké tadahé-sumpah bebendu karo GUSTI ing tengahé bangsamu, pupumu bakal dadi tyilik lan wetengmu dadi mlembung, awit banyu sing nekakké bebendu iki bakal manggon ing awakmu, ndadèkké mlembungé wetengmu lan tyiliké pupumu. Wong wadon mau terus ngomonga: Amin, amin. Imam terus nulisa bebendu kuwi mau ing kertas lan terus ngilangana tulisané kuwi karo banyu pait kuwi, banyu pait sing nekakké kwalat kuwi terus diombèkké marang wong wadon mau, lan banyu kuwi bakal mlebu ing awaké lan njalari wong mau terus lara banget. Imam terus njupuka kurbané panganan jalusu sangka tangané wong wadon mau, lan digoyang ing ngarepé GUSTI lan digawa menyang ing mesbèh. Kurban panganan mau dijukuk sak gegem karo imam kanggo pisungsung pengéling-éling lan diobongi ing mesbèh, sakwisé mengkono banyuné terus diombèkké marang wong wadon kuwi. Sakwisé mengkono, yèn wong wadon kuwi nyata reget lan ora setia marang bojoné, mesti terus kelakon banyu sing nekakké bebendu mau bakal manggon ing awaké, lan njalari lara banget, nganti wetengé dadi mlembung lan pupuné dadi tyilik. Sak terusé wong wadon kuwi bakal ngalami bebendu ing sak tengahé bangsané. Nanging yèn wong wadon kuwi ora nggawé regeté awaké, nanging resik, mesti bakal ora kena bebendu lan bakal nduwé anak.” Kaya mengkono pernatan kanggo jalusu, yèn ana wong wadon sing laku bédang lan nggawé regeté awaké, nanging ing kwasané bojoné, utawa yèn wong lanang kanggonan rohé jalusu, nganti ndakwa bojoné mlaku bédang, sing wadon terus digawa marang ngarepé GUSTI lan imam nindakké pernatan kuwi kabèh marang wong wadon mau. Sing lanang bakal ora kesalahan, nanging sing wadon sing nanggung wohé kesalahané. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl: Yèn ana wong lanang utawa wadon sing ngétokké janji sing spésial, ya kuwi janji dadi wong nasir, arep nyutyèké awaké déwé pasrah marang GUSTI, kuwi kudu nyiriki anggur lan sembarang ombèn-ombèn sing mendemi, aja ngombé tyukak anggur utawa ombèn sing mendemi, lan aja ngombé ombèn-ombèn sing asal-usulé sangka anggur, uga aja mangan woh anggur, dadia sing ijik anyar utawa sing wis garing. Selawasé dadi nasir aja mangan sembarang olah-olahan sing sangka wit anggur, dadia sing ujut isi utawa putyuké pangé. Selawasé nindakké janjiné enggoné dadi nasir, sirahé aja nganti kedemuk karo péso tyukur; nganti tekan sak genepé dinané enggoné nyutyèké awaké pasrah marang GUSTI, tansah dadia sutyi lan rambuté diingu. Selawasé enggoné nyutyèkké awaké pasrah marang GUSTI, aja nganti nyedaki layon; senajan kepatèn bapaké utawa ibuné, seduluré lanang utawa wadon, ya aja nganti najiské awaké awit sangka kuwi, awit sing dadi tandané nasir kanggo Gusti Allahé kuwi ing sirahé. Selawasé enggoné dadi nasir, awaké dadia sutyi mung kanggo GUSTI. Nanging yèn ana wong sing mati dadakan ing sandingé, sing njalari wong kuwi najiské rambuté dadiné-nasir, ing dinané nyutyèkké kudu dityukur rambuté, ya kuwi sakwisé pitung dina enggoné nyukur. Nanging ing wolung dinané nggawaa manuk deruk loro utawa anak dara loro diladèkké marang imam, menyang ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan. Manuk mau sing siji dipasrahké karo imam kanggo kurban ngluwari dosa, nanging sijiné kanggo kurban obongan, lan imam kuwi nganakké rukunan kanggo wong mau awit sangka dosané tyedak layon. Ing dina kuwi uga sirahé disutyèkké, lan awaké disutyèkké menèh pasrah marang GUSTI, karo nggawa tyempé lanang siji sing umur setaun kanggo kurban denda. Nanging dina sing wis kepungkur dianggep batal, awit rambuté dadiné-nasir wis dadi najis. Awit iki angger-anggeré kanggo wong nasir: Yèn wis genep dinané enggoné janji dadi nasir, wong mau terus digawa menyang ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan, terus masrahna pisungsung ngadep marang GUSTI, rupa wedus gèmbèl lanang siji sing umur setaun lan sing tanpa tyiri, kanggo kurban obongan, lan wedus gèmbèl wadon siji sing umur setaun lan tanpa tyiri, kanggo kurban ngluwari dosa, lan wedus gèmbèl lanang siji sing tanpa tyiri, kanggo kurban keslametan, uga menèh roti tanpa ragi sak wakul, ya kuwi roti bunder sing glepungé pilihan, ngolahé nganggo lenga, lan roti tipis tanpa ragi sing dioseri lenga, karo kurban panganan lan kurban-kurbané ombèn. Kuwi kabèh terus dipasrahké karo imam ing ngarepé GUSTI lan imam kuwi terus nyawiské kurban ngluwari dosa lan kurban obongan; wedus gèmbèl lanang ya dityawiské kanggo kurban keslametan ngadep marang GUSTI karo roti tanpa ragi sak wakul mau; uga kurbané panganan lan kurbané ombèn ya dityawiské karo imam. Wong nasir terus nyukur rambuté dadiné-nasir ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan; rambuté nasir kuwi terus diklumpukké lan dityemplungké ing geni ing ngisoré kurban keslametan. Sakwisé mengkono imam njupuka sampilé wedus lanang sing ngarep, sing wis diolah, karo roti bunder siji tanpa ragi sangka wakul lan roti tipis tanpa ragi, pada ditumpangké ing èpèké wong nasir sing wis nyukur rambuté dadiné-nasir; kuwi kabèh terus digoyangké karo imam dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI; kuwi kabèh dadi panduman sutyi kanggo imam karo dadané pisungsung goyangan lan sampilé pisungsung spésial. Sakwisé mengkono, wong nasir terus kena ngombé anggur.” Kuwi mau angger-angger kanggo wong nasir sing nduwé janji bakal masrahaké pisungsungé marang GUSTI, kuwi durung kepitung pisungsung sing wong mau bisa masrahaké, kejaba kuwi mau. Kaya sing dadi janjiné sing wis diutyapké, ya ngono enggoné kudu nglakoni kanggo ujar dadiné nasir. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang Harun lan para anaké: Enggonmu pada mberkahi wong Israèl lan ngomonga mengkéné: GUSTI ngekèkana berkah marang kowé, lan ngayomana kowé; GUSTI supaya nylorotké padangé praupané marang kowé, lan ngekèkana berkah lan kawelasan; GUSTI supaya gelem ngadepké praupané marang kowé, lan ngekèkana tentrem rahayu. Kaya mengkono enggonmu pada kudu ngutyapké asma-Ku marang wong Israèl, nganti bakal pada Tak berkahi.” Ing wantyi Moses wis rampung enggoné ngedekké Tarup Sutyi, lan wis dijebatani lan disutyèkké kabèh pirantiné, uga mesbèh pirantiné ya wis dijebatani lan disutyèkké, lan sakwisé kuwi kabèh pada dijebatani lan disutyèkké, para penggedéné Israèl, para penggedéné taleré terus pada masrahaké pisungsung. Wong-wong kuwi sing dadi pengarepé taler sing mimpin waktu dianakké tyatyah jiwa. Kuwi pada masrahaké pisungsung marang GUSTI rupa kréta nem sing karo tarup lan sapi rolas. Saben penggedéné loro kréta siji, lan sapi siji, terus pada diladèkké menyang ngarepé Tarup Sutyi. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kabèh kuwi tampanana, digawé ngladèni penggawéan ing Tarup Kumpulan; kabèh kuwi pasrahna marang wong Lévi, miturut keperluané kuwajipané déwé-déwé.” Moses terus nampani kréta-krétané lan sapi-sapi terus dikèkké marang para wong Lévi; kréta loro lan sapi papat dikèkké marang turunané Gèrson, miturut keperluané penggawéané, kréta sing papat lan sapiné wolu dikèkké marang turunané Mérari, miturut karo keperluané penggawéané sing dipimpin karo Itamar, anaké imam Harun. Nanging para turunané Kéhat ora dikèki, awit kuwi pada penjawapé njaga barang-barang sing sutyi, lan pengusungé kudu dipikul karo pundaké. Ing wantyi mesbèh dijebatani, para penggedéné mau pada masrahaké pisungsung sing kanggo ngresmèkké mesbèh; enggoné nggawa pisungsung kuwi ing ngarepé mesbèh mau. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Saben dina anaa penggedéné siji sing masrahaké pisungsungé kanggo upa-tyara mesbèh kuwi.” Sing masrahaké pisungsungé ing dina kaping pisan kuwi Nahason anaké Aminadab, sangka taler Yéhuda. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung-puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan dityampur lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa, uga sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl siji sing umur setaun, pada kanggo kurban obongan, wedus gèmbèl lanang siji, kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan: sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus gèmbèl lanang lima, lan wedus gèmbèl sing umur setaun lima. Kuwi mau pisungsungé Nahason anaké Aminadab. Ing dina sing kaping pindo sing masrahaké: Nétanéèl anaké Suar, penggedéné taler Isakar. Pisungsungé sing diladèkké rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampur lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; uga sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl umur setaun, pada kanggo kurban obongan; wedus gèmbèl siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan: sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus gèmbèl lanang lima, lan wedus gèmbèl sing umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Nétanéèl anaké Suar. Ing dina sing kaping telu: pemimpiné turunané Sébulon, ya kuwi: Eliab anaké Hélon. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampur lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl umur setaun siji, kanggo kurban obongan; wedus gèmbèl lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan: sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus gèmbèl lanang lima, lan wedus gèmbèl sing umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Eliab anaké Helon. Ing dina sing kaping papat: penggedéné turunané Rubèn, ya kuwi Elizur anaké Syédéur. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampur lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl umur setaun siji, kanggo kurban obongan; wedus gèmbèl lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Elizur anaké Syedéur. Ing dina sing kaping lima: penggedéné turunané Siméon, ya kuwi Sélamuèl anaké Surisyadai. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampur lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl umur setaun siji, pada kanggo kurban obongan; wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Sélamuèl anaké Surisyadai. Ing dina sing kaping nem, penggedéné turunané Gad, ya kuwi Elyasaf anaké Rehuèl. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampuri lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl umur setaun siji, kanggo kurban obongan; wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Elyasaf anaké Rehuèl. Ing dina sing kaping pitu: penggedéné turunané Efraim, ya kuwi Elisama anaké Amihud. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampuri lenga, kanggo kurban panganan; karo piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl umur setaun siji, kanggo kurban obongan; wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Elisama anaké Amihud. Ing dina sing kaping wolu: penggedéné turunané Manasé, ya kuwi Gamalièl anaké Pedasur. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampuri lenga, kanggo kurban panganan; karo piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl umur setaun siji, kanggo kurban obongan; wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau pisungsungé Gamalièl anaké Pedasur. Ing dina sing kaping sanga: pemimpiné turunané Bényamin, ya kuwi Abidan anaké Gidéoni. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampuri lenga, kanggo kurban panganan, piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl umur setaun siji, kanggo kurban obongan; wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan: sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Abidan anaké Gidéoni. Ing dina sing kaping sepuluh: pemimpiné turunané Dan, ya kuwi: Ahiézer anaké Amisyadai. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampuri lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl umur setaun siji, kanggo kurban obongan; wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa; lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Ahiézer anaké Amisyadai. Ing dina sing kaping sewelas: pemimpiné turunané Asyèra, ya kuwi Pagièl anaké Okran. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampuri lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa, sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl umur setaun siji, pada kanggo kurban obongan, wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa, lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Pagièl anaké Okran. Ing dina sing kaping rolas: pemimpiné turunané Naftali, ya kuwi: Ahira anaké Enan. Pisungsungé rupa: kendi slaka siji bobot 130 sèkel, lan bokor kanggo nyirami slaka siji bobot pitung puluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, loro-loroné pada kebak isi glepung gandum pilihan, dityampuri lenga, kanggo kurban panganan; piring siji bobot sepuluh sèkel emas, kebak isi dupa; sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl umur setaun siji, pada kanggo kurban obongan, wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa, lan sing kanggo kurban keslametan sapi loro, wedus gèmbèl lanang lima, wedus lanang lima, lan wedus gèmbèl umur setaun lima. Kuwi mau kurban pisungsungé Ahira anaké Enan. Iki pisungsung sing sangka para penggedéné Israèl kanggo mulyakké mesbèh nalika dijebatani, ya kuwi: kendi slaka rolas, bokor slaka rolas, piring emas rolas. Kendi slaka kuwi boboté 130 sèkel, bokor kanggo nyirami pitung puluh sèkel; slaka sak okèhé piranti kuwi boboté 2400 sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi. Piring emas rolas mau pada kebak isi dupa, boboté piringé sepuluh sèkel, ditimbang miturut sèkel sutyi, emas sak okèhé piring mau bobot 120 sèkel. Gunggungé sapi sing kanggo kurban obongan kuwi, sapi lanang nom rolas, karo wedus gèmbèl lanang rolas, wedus gèmbèl umur setaun rolas, karo kurbané panganan; lan wedus lanang sing kanggo kurban ngluwari dosa rolas. Gunggungé kéwan sing kanggo kurban keslametan kuwi, sapi lanang nom patlikur, karo wedus gèmbèl lanang suwidak, wedus lanang suwidak lan wedus gèmbèl sing umur setaun suwidak. Kuwi mau pisungsung sing kanggo mulyakké mesbèh, sakwisé dijebatani. Awit yèn Moses mlebu ing Tarup Kumpulan, arep omong-omongan karo Panjenengané, terus krungu swara sing ngomongi sangka sak nduwuré tutupé rukunan sing temumpang ing petiné angger-anggeré Gusti Allah, sangka antarané kerup loro, mengkono enggoné ngomongi. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang Harun: Yèn kowé masang dimar-dimar kuwi, dimaré pitu supaya bisa madangi ing ngarepé sikilé kandelar.” Harun ya terus nandangi mengkono. Dimaré pada dipasang madep ing ngarepé sikilé kandelar, kaya sing dadi préntahané GUSTI marang Moses mau. Dadiné penggawéné kandelar kuwi mengkéné: sing digawé emas gemblèngan; dadia sikilané utawa kenopé kembangané digawé sangka emas gemblèngan; miturut tyonto sing wis diduduhké karo GUSTI marang Moses, kaya mengkono penggawéné kandelar mau. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Wong Lévi kuwi pada ajokna sangka tengahé wong Israèl lan pada sutyèkna. Nanging enggonmu nyutyèkké kuwi tyarané mengkéné: Pada kepyurna banyu ngresiki dosa; terus dityukur awaké sekujur lan pada kudu ngumbah sandangané, terus pada dadi sutyi. Sakwisé mengkono terus pada njupuka sapi lanang nom siji, karo kurbané panganan rupa glepung gandum pilihan, dityampur lenga, lan kowé njupuka sapi lanang nom siji engkas kanggo kurban ngluwari dosa. Wong Lévi terus ajokna menyang ngarepé Tarup Kumpulan; lan kowé ngomonga marang sak pasamuan wong Israèl kabèh supaya pada nglumpuk. Wong Lévi kuwi terus pada ajokna menyang ing ngarepé GUSTI, lan wong Israèl pada numpangké tangané ing sirahé wong Lévi kuwi; uga wong Lévi kuwi pada digoyangké karo Harun dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI sangka wong Israèl, supaya pada nindakké kuwajipané nglakoni kerjanané GUSTI. Sakwisé wong Lévi pada numpangké tangané ing endasé sapi-sapi nom mau, sing siji terus pasrahna dadi kurban ngluwari dosa lan sijiné kanggo kurban obongan ngadep marang GUSTI, digawé nganakké rukunan kanggo para wong Lévi mau. Wong Lévi terus kok kongkon maju ing ngarepé Harun lan ing ngarepé para anaké, lan kok goyangné dadi pisungsung goyangan ngadep marang GUSTI. Kaya mengkono enggonmu nyutyèkké para wong Lévi sangka tengahé wong Israèl, supaya pada dadia duwèk-Ku. Sakwisé mengkono wong Lévi kena mlebu nindakké penggawéan ing Tarup Kumpulan, ya kuwi yèn wis pada kok sutyèkké lan kok goyang dadi pisungsung goyangan. Awit kudu pada diajokké sak kabèhé marang Aku sangka sak tengahé wong Israèl; kanggo gantiné sembarang sing lair ndisik, ya gantiné sakkèhé anak mbarep wong Israèl, kuwi wis pada Tak jikuk kanggo Aku. Awit sembarang anak mbarepé wong Israèl kuwi duwèk-Ku, dadia manungsa utawa kéwan. Enggon-KU nyutyèké kuwi kabèh dadi duwèk-Ku kuwi nalikané Aku matèni sakkèhé para anak mbarep ing negara Egipte. Jalaran sangka kuwi wong Lévi pada Tak jikuk dadi gantiné sakkèhé sing mbarep ing sak tengahé wong Israèl, lan wong Lévi mau pada Tak pasrahaké sangka sak tengahé wong Israèl kanggo pawèhé marang Harun lan para anaké, supaya pada nindakké sakkèhé kerjanané wong Israèl ing Tarup Kumpulan, lan pada nganakké rukunan kanggo wong Israèl, supaya wong Israèl aja nganti kena bebendu yèn pada nyedaki marang omah sutyi-Ku.” Nanging Moses lan Harun lan sak pasamuan wong Israèl kabèh terus pada nindakké mengkono marang para wong Lévi; uga wong Israèl ya pada nindakké tyotyok kaya sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses kanggo wong Lévi. Wong Lévi pada ngresiki dosané lan ngumbah sandangané, terus pada digoyangké karo Harun dadi pisungsung goyangan ing ngarepé GUSTI; sakwisé mengkono Harun nganakké rukunan kanggo wong-wong mau supaya pada ngguwak najisé. Sak rampungé kuwi wong Lévi pada mlebu, nindakké kerjanané ing Tarup Kumpulan, lan dipimpin Harun lan para anaké. Kaya sing wis dadi préntah GUSTI marang Moses gegandèngan karo wong Lévi, ya kaya mengkono sing ditindakké marang wong-wong mau. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Iki pernatan kanggo wong Lévi: Saben wong sing umur selawé taun munggah kuwi kuwajipan nindakké penggawéan ngladèni ing Tarup Kumpulan, nanging yèn wis nyandak umur sèket taun terus dililani mundur sangka enggoné ngladèni, wis ora perlu nglakoni kuwajipan menèh. Ya dililani yèn mèlu ngréwangi para seduluré ing Tarup Kumpulan, mung waé wis ora perlu ngladèni déwé. Kaya mengkono sing dadi kuwajipané kanggo para wong Lévi.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses ing ara-ara samun Sinai, ing sasi kaping pisan taun sing kaping pindo sak metuné sangka negara Egipte: “Wong Israèl pada ngriyayakké Paskah ing waktu sing wis ditemtokké, ing sasi iki tanggal kaping patbelas, ing wayah soré, ing waktu sing wis ditemtokké; enggoné ngriyayakké Paskah nuruta sakkèhé katetepan lan pernatané.” Moses terus ngomongi wong Israèl supaya pada ngriyayakké Paskah; terus ya pada ngriyayakké Paskah ing sasi kaping pisan, tanggal patbelas ing wayah soré ing ara-ara samun Sinai; wong Israèl ya terus pada nandangi kaya sing dipréntahké GUSTI marang Moses. Waktu semono ana wong sing najis awit sangka wong mati, sak nalika pada ora bisa mèlu ngriyayakké Paskah ing dina kuwi, mulané pada ngadep ing ngarepé Moses lan imam Harun bareng sedina kuwi uga, lan ngomong: “Kula pada najis awit sangka layon, kepriyé kula nganti didèwèkké ora dililani masrahaké kurban ngadep marang GUSTI ing sak tengahé wong Israèl ing waktu sing wis ditemtokké?” Moses terus ngomong marang wong-wong mau: “Pada ngentèni ndisik, tak rungokké apa sing dadi préntahé GUSTI kanggo kowé.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl mengkéné: Yèn ana wong sak panunggalmu utawa turunmu sing najis awit sangka layon, utawa sak njeruhné lelungan adoh, kuwi ya kudu ngriyayakké Paskah ngadep marang GUSTI. Enggoné netepi kuwi ing sasi kaping pindo tanggal patbelas, ing wayah soré; enggoné mangan Paskah kuwi mbarengi roti tanpa ragi lan jangané pait. Aja ana sing dingèngèh tekan ing ésuké, lan balungé aja diputung siji-sijia. Enggoné netepi kuwi nuruta kabèh pernatan Paskah. Yèn ana wong sing ora najis, lan nalika ora lelungan, nanging ora nandangi Paskah, kuwi kudu dibuwang sangka antarané bangsané, awit ora masrahaké kurban marang GUSTI ing waktu sing wis ditemtokké, wong kuwi nanggunga pametuné dosané. Uga yèn ana bangsa liyané sing manggon ing sak tengahé, arep mèlu ngriyayakké Paskah ngadep marang GUSTI, enggoné netepi kuwi nuruta katetepan lan pernatan Paskah. Ana pernatan siji sing kanggo marang kowé, ya marang wong bangsa liya.” Ing dina ngedekké Tarup Sutyi, mendungé terus nutupi Tarup Sutyi, tarupé angger-anggeré Gusti Allah; lan saben mbengi tekan ésuk, mendung kuwi kétok kaya geni ing sak nduwuré Tarup Sutyi. Selawasé kelakon mengkono kuwi; yèn wayah awan Tarup kuwi ketutupan mendung, lan yèn wayah mbengi kétok kaya geni. Yèn mendung mumbul sangka sak nduwuré Tarup, wong Israèl terus pada budal, lan ing ngendi mandek mendungé, ing kono wong Israèl terus pada masang tarupé. Wong Israèl enggoné budal awit sangka préntahé GUSTI, lan ya awit sangka préntahé GUSTI enggoné pada manggon. Yèn mendung nganti suwé tetep ing sak nduwuré Tarup Sutyi, wong Israèl pada nindakké kuwajipané kanggo GUSTI, lan ora budal. Ana waktuné mendungé mau mung pirang dina ing sak nduwuré Tarup Sutyi; ing kono enggoné pada manggon kuwi awit sangka préntahé GUSTI, lan enggoné budal ya awit sangka préntahé GUSTI. Nanging ana waktuné mendungé kuwi enggoné mandek wiwit soré tekan ésuk; bareng wayah ésuk mendungé mumbul, terus wong-wong ya pada budal. Uga yèn mendung enggoné mandek ing sak nduwuré Tarup Sutyi kuwi nganti rong dina, utawa nganti sesasi utawa luwih, wong Israèl ya tetep manggon, ora budal; nanging yèn mendungé mumbul, terus pada budal. Enggoné pada lèrèn awit sangka préntahé GUSTI, lan ya awit sangka préntahé GUSTI enggoné pada budal; wong-wong kuwi tansah pada nindakké kuwajipané kanggo GUSTI, miturut sangka préntahé GUSTI lantaran Moses. GUSTI ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Kowé nggawéa trompèt slaka loro; sing digawé sangka slaka gemblèngan, kuwi pada dienggo nglumpukké umat Israèl lan kanggo mbudalké suradadu. Yèn trompèt loro kuwi diunèkké, wong Israèl kabèh pada nglumpuka ngadep marang kowé ing ngarep lawang Tarup Kumpulan. Nanging yèn mung siji sing diunèkké, kuwi sing kudu ngadep marang kowé para pemimpin, para penggedé suradadu Israèl. Yèn uniné tyekak-tyekak kuwi tandané para taler sing manggon ing sak wétané Tarup Sutyi kudu budal. Yèn kowé pada ngunèkké tyekak-tyekak kaping pindoné, umat sing manggon ing sisih kidul kuwi pada budal; yèn budal pada kudu nganggo tyekak swarané. Nanging yèn nglumpukké pasamuan, kowé ya ngunèkna trompèt, karo dawa swarané. Sing pada ngunèkké trompèt kuwi para imam anaké Harun; lan kuwi dadi pernatan langgeng marang turun turunmu. Uga yèn kowé ing negaramu pada ngluruk perang nglawan mungsuh sing nggawé angèlmu, kowé ya ngekèkana tenger nganggo trompèt, nganti kowé bakal pada diélingi ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, lan pada ditulungi sangka mungsuhmu. Mengkono menèh ing dina kebungahanmu, lan ing dina riyayamu uga ing sasi anyar, kowé ya ngunèkna trompèt mbarengi enggonmu masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan; nganti bakal pada dadi pengéling-éling ing ngarepé Gusti Allahmu. Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu.” Ing taun sing kaping pindo, sasi kaping pindo tanggal rong puluh, mendungé mumbul sangka Tarup Sutyi, panggonané angger-anggeré Gusti Allah. Wong Israèl terus pada budal sangka ara-ara samun gunung Sinai miturut pernatané budalan, nanging mandeké mendung ing ara-ara samun Paran. Kuwi mlakuné sing wiwitan miturut préntahé GUSTI lantaran Moses. Sing mlaku ing ngarep déwé golongan sing nang ngisoré gendéra-gendérané turunané Yéhuda miturut golongané déwé-déwé, sing mimpin golongan kuwi: Nahason anaké Aminadab, sing mimpin golongan taleré turunané Isakar kuwi: Nétanéèl anaké Suar; lan sing mimpin golongan taleré turunané Sébulon kuwi: Eliab anaké Helon. Sakwisé mengkono Tarup Sutyi terus dibungkar, lan para turunané Gèrson lan turunané Mérari terus pada budal ngusung Tarup Sutyi mau. Kuwi terus disambung karo golongan sing nang ngisoré gendéra gendérané Rubèn miturut golongané déwé-déwé; sing mimpin golongan kuwi: Elizur anaké Syedéur; nanging sing mimpin golongan taleré turunané Siméon kuwi: Sélumièl anaké Surisyadai; lan sing mimpin golongan taleré turunané Gad kuwi: Elyasaf anaké Rehuèl. Kuwi terus disambung karo para turunané Kéhat, sing ngusung piranti omah sutyi; sak tekané ing panggonan liyané, Tarup Sutyi kudu wis didekké menèh. Terus sing nyambung menèh golongan sing nang ngisoré gendéra-gendérané turunané Efraim miturut golongané déwé-déwé; sing mimpin golongan kuwi: Elisama anaké Amihud; nanging sing mimpin golongan taleré turunané Manasé kuwi: Gamalièl anaké Pedasur; lan sing mimpin golongan taleré turunané Bényamin kuwi: Abidan anaké Gidioni. Golongan sing mburi déwé golongan sing nang ngisoré gendéra gendérané turunané Dan miturut golongané déwé-déwé, sing mimpin golongan kuwi: Ahiézer anaké Amisyadai, Pagièl bin Okran mimpin golongan-golongané taler Asyèr. Lan uga Ahira bin Enan mimpin golongan-golongan taler Naftali. Kaya mengkono urut-urutané klompok, lan golongané saben umat Israèl mlaku ngalih panggonan. Nanging Moses ngomong marang Hobab, anaké imam Rehuèl wong Midian, maratuwané Moses, mengkéné: “Mlakuku pada menyang panggonan sing wis dipréntahké karo GUSTI, tembungé: Kuwi bakal Tak wènèhké marang kowé. Mulané sampéyan mbok mèlu aku, mesti bakal pada tak rumat apik, awit GUSTI wis njanjèkké sing apik kanggo Israèl.” Nanging semauré marang Moses: “Kula ora mèlu, kula bakal mulih menyang negara kula lan menyang panggonané kulawarga kula.” Tembungé Moses: “Aku aja kok tinggal ta, awit ing ara-ara samun kéné sampéyan sing weruh, ngendi sing kena pada tak enggo manggon, mulané sampéyan dadia tukang nduduhké dalan kanggo kita. Yèn sampéyan mèlu kita, kabetyikan sing bakal diwènèhké karo GUSTI marang kita, ya bakal pada kita kèkké marang sampéyan.” Terus pada budal sangka gunungé GUSTI, adoh nganti lakon telung dina, lan petiné perjanjiané GUSTI diusung ing ngarep déwé sak njeruhné mlaku telung dina mau, golèk panggonan kanggo manggon. Nanging ing waktu budal sangka tarup, ing wayah awan pada diiyupi karo mendungé GUSTI. Nanging sak budalé peti, Moses ngomong marang GUSTI mengkéné: “Duh GUSTI, Gusti supaya ngadek, supaya mungsuh Panjenengan pada pating slebar uga wong-wong sing pada sengit marang Gusti pada mlayu sangka ngarepé Gusti.” Nanging yèn petiné mandek, tembungé Moses: “Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem mulih menyang ing sak tengahé umat Israèl sing atusan éwon kuwi.” Ing sakwijiné dina wong sak bangsa pada nggresula ing ngarepé GUSTI bab kahanané sing ora kepénak. Bareng GUSTI krungu bab kuwi, terus nesu; geniné GUSTI terus murup ing tengahé wong Israèl, lan ngobong ing pinggiré tarup-tarupé. Wong sak bangsa kuwi terus pada sambat marang Moses, lan Moses terus ndedonga marang GUSTI, nganti geniné sirep. Awit sangka kuwi panggonan kono mau diarani Tabera, awit geniné GUSTI murup ing sak tengahé. Awit ana bangsa liya sing mèlu lan ing antarané pada ketukulan pikiran srakah, sak nalika wong Israèl terus katut nggresula menèh, semauré: “Sapa sing bakal Wènèhi daging marang kita? Aku pada kèlingan yèn mangan daging ana negara Egipte tanpa tuku, uga timun lan semangka, prei, brambang lan bawang. Nanging saiki awakmu pada kuru garing, ora ana apa-apa kejaba mung manna iki.” Kanggo manna kuwi kaya tumbar lan rupané kaya blendok bedolah. Wong-wong pada mblayu rana-réné enggoné njikuki, terus digiling karo gilingan utawa dideplok ing lumpang, terus diolah ing wajan digawé roti bunder-bunder, rasané kaya glepung sing digorèng. Saben mbengi yèn ebun mudun ing tarupé wong Israèl, ing kono ya terus ketutupan manna. Bareng Moses krungu wong-wong Israèl pada nggresula ing lawangé tarupé, banget muntap nesuné GUSTI, lan Moses déwé ya nganggep bab kuwi ora apik. Terus ngomong marang GUSTI: “Kenèng apa nganti Panjenengan nindakké ala marang abdimu mengkéné, apa kula ora olèh kawelasané ing ngarepé Panjenengan, nanging kula nganti Panjenengan ngekèki tanggung jawap kanggo wong sak bangsa kuwi kabèh? Apa kula sing mbobot bangsa kuwi kabèh, apa ya kula sing nglairké, nganti Panjenengan ngomongi: Kowé mboponga, kaya réwang enggoné mbopong botyah tyilik, digawa menyang negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang para leluhuré. Sangka ngendi enggèn kula olèh daging sing bisa kula kèkké menyang wong sak bangsa kuwi kabèh? Awit pada nangis marang kula lan tembungé: Kula njaluk sampéyan kèki daging, bakal kula pangan. Kula ora kuwat nyangga déwé tanggung jawap kanggo wong sak bangsa kuwi kabèh, awit kuwi kabotan kanggo kula. Nanging yèn Panjenengan nindakké terus marang kula kaya mengkéné, aluwung kula Panjenengan patèni waé, yèn kula tenan olèh kawelasané ing ngarepé Panjenengan, supaya kula ora nganti weruh tyilaka kula.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé nglumpukna ing ngarep-Ku wong lanang pitung puluh tunggalané para pemimpiné Israèl, sing pada kok ngertèni, yèn kuwi pada dadi pinituwané lan penggedéné bangsa; kuwi pada kok tekakna menyang ngarepé Tarup Kumpulan, lan pada ngadeka ing kono karo kowé. Terus Aku bakal medun lan bakal omongi karo kowé ing kono, terus Roh ing kowé kuwi bakal sak bagéan Tak jikuk, Tak kèkké marang wong-wong mau, terus bakal pada ngréwangi kowé mikul tanggung jawap kanggo bangsa kuwi, supaya aja kok pikul déwé. Nanging wong sak bangsa mau pada kok omongana mengkéné: Pada sutyèkké uripmu kanggo ing dina sésuk, terus kowé bakal pada mangan daging; awit kowé wis pada nangis ing ngarepé GUSTI, karo tembungmu: Sapa sing bakal ngekèki daging marang aku? Ing negara Egipte kahananmu kabèh wis apik ta? Sing kuwi GUSTI bakal ngekèki daging, sing bakal kok pangan. Ora mung sedina enggonmu pada mangan, ora mung rong dina, ora lima dina, ora sepuluh dina, ora rong puluh dina, nanging nganti sesasi muput, nganti metu sangka irungmu lan nganti kowé pada unek-uneken, awit kowé wis pada nyingkur marang GUSTI ing tengahmu lan pada nangis ing ngarepé karo tembungmu: Apa ta perluné aku pada metu sangka negara Egipte?” Nanging tembungé Moses: “Bangsa sing kula tuntun kuwi tyatyahé 600.000 wong, nanging ana tembungé Panjenengan: Bakal pada Tak wènèhi daging sing dipangan nganti sesasi muput. Apa bakal pada ana wedus utawa sapi sing nyukupi kanggo wong sak mono okèhé kuwi? Utawa apa bakal dijukukké kabèh iwak ing segara apa nganti bisa nyukupi?” Nanging tembungé GUSTI marang Moses: “Apa kwasané GUSTI kuwi kurang kanggo nindakké sing mengkono kuwi? Saiki kowé bakal weruh apa sing Tak omongké kuwi bakal kelakon kanggo kowé kabèh!” Moses terus metu lan ngandarké tembungé GUSTI marang wong sak bangsa, uga menèh nglumpukké wong pitung puluh tunggalané para pemimpiné umat, pada diomongi ngadek ing sak ubengé tarup. GUSTI terus medun ing sak njeruhné mendung lan ngetokké tembung marang Moses; uga menèh Rohé sing manggon ing Moses kuwi sak bagéan dijikuk, dikèkké marang para pinituwané pitung puluh kuwi. Sak terusé bareng pada kanggonan rohé Gusti, terus pada nggelar kaweruh kaya nabi, nanging ora suwé sakwisé kuwi wis ora menèh. Nanging ing tarup ijik ana wong loro sing kèri, sing siji jenengé Eldad, sijiné Medad, sing ya pada kanggonan rohé Gusti, kuwi ya mlebu tunggalané sing ketulis, nanging pada ora mèlu metu menyang tarup, mulané ya terus pada nggelar kaweruh kaya nabi ing tarup. Terus ana sakwijiné wong nom mlayu ngomongi marang Moses, tembungé: “Eldad lan Medad pada nggelar kaweruh ing tarup.” Yosua anaké Nun, sing wiwit nom dadi abdiné Moses, terus ngomong: “Duh bendara kula Moses, supaya sampéyan ngendek!” Nanging terus diomongi karo Moses: “Kenèng apa nganti semono okèhé enggonmu mbélani aku? Sukur yèn umaté GUSTI kabèh pada dadi nabi, awit pada dikèki Rohé GUSTI!” Moses terus lunga mulih menyang ing tarupé ditutké karo para pinituwané Israèl. Terus ana angin sing sangka segara awit GUSTI, sing nggawa manuk gemak sangka pinggiré segara terus nyebar ing sak nduwuré tarup lan ing sak ubengé, kéblat papat, nganti sedina, duwuré sangka lemah rong éluh. Wong-wong terus pada tumandang nglumpukké manuk gemak mau nganti sedina muput lan sewengi muput, tekan ésuké ya sedina muput menèh; saben wong siji enggoné nglumpukké setitik-titiké sepuluh homèr, terus pada dipépé disebar ing sak ubengé tarup. Waktu dagingé kuwi ijik ing tyangkem, durung nganti kemamah, terus muntap nesuné GUSTI marang wong sak bangsa, pada ditibani karo memala sing abot banget karo GUSTI. Awit sangka kuwi panggonan kono diarani: Kibrot-Hatawa, awit ing kono enggoné pada ngubur wong-wong sing srakah. Sangka Kibrot-Hatawa umat mau terus budal menyang Hazérot, terus manggon ing kono. Miryam lan Harun pada nutuh marang Moses perkara wong wadon bangsa Etiopia sing wis dijikuk dadi bojoné, awit Moses pantyèn wis njupuk bojo wong bangsa Etiopia kuwi. Tembungé Miryam lan Harun: “Apa GUSTI kuwi enggoné ngekèki tembungé mung lantaran Moses waé, apa ora ya lantaran kita uga?” Sing mengkono mau dikrungu karo GUSTI. Nanging Moses kuwi luwih alus tindak-tanduké, ngungkuli sakkèhé wong sak lumahé bumi. Sak nalika GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses lan Harun lan uga Miryam: “Kowé wong telu pada ngadepa menyang Tarup Kumpulan.” Wong telu kuwi terus ya pada ngadep. GUSTI terus medun ing sak njeruhné tugu mega, lan ngadek ing lawangé tarup, terus nyeluk Harun lan Miryam. Loro-loroné ya pada terus ngadep. Panjenengané terus ngetokké tembung: “Saiki kowé pada rungokna tembung-Ku iki: Yèn ing sak tengahmu ana nabi, enggon-Ku ngétok marang wong kuwi karo wahyu, lan enggon-KU ngekèki tembungé karo impèn: ora kaya mengkono kanggo abdi-Ku Moses, dèkné setia déwé ing antarané umat-Ku kabèh, saben tembung enggon-Ku omong-omongan marang dèkné, karo terus terang, ora karo bedèkan, malah nganti dililani weruh praupané GUSTI. Kanggo kuwi kenèng apa kowé kok ora wedi nutuh marang abdi-Ku Moses kuwi?” Ing kono muntap nesuné GUSTI marang wong loro mau lan terus lunga. Bareng mendungé wis ngalih sangka sak nduwuré tarup, Miryam kuwi ngalami lara lépra, rupané putih kaya salju; waktu Harun nolèh marang Miryam, kétok wis ngalami lara lépra. Harun terus ngomong marang Moses: “Ah bendara kula, dosa iki mbok aja ditibakké marang aku lan Miryam, sing nandangi mengkono ing sak njeruhné kebodohan kula. Yuné aja ditégakké ing sak njeruhné kahanan kaya bayi lair wis mati, ing waktu metu sangka wetengé ibuné, dagingé wis setengah bosok.” Moses terus sambat marang GUSTI, tembungé: “Duh Gusti Allah, Gusti muga gelem maraské dèwèké.” Tembungé GUSTI marang Moses: “Sak umpama diidoni rainé karo bapaké, apa ora ngalami isin nganti pitung dina? Dèwèké singkirna ing sak njabané tarupé nganti pitung dina, sakwisé mengkono kena ditampani menèh.” Miryam dadi terus disingkirké ing sak njabané tarup suwéné pitung dina; lan wong-wong Israèl pada ora budal sak durungé Miryam ditampa menèh. Sakwisé mengkono terus budal sangka Hazérot, terus pada manggon ing ara-ara samun Paran. GUSTI ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Kowé ngutusa wong sing ngindik menyang negara Kanaan, sing bakal Tak wènèhké marang wong Israèl; saben taleré pilihen wong siji, sangka para penggedéné.” Moses terus ngirimké wong sing bakal pada ngindik mau sangka ara-ara samun Paran, miturut préntahé GUSTI, kabèh kuwi penggedéné wong Israèl. Lan jeneng-jenengé ya kuwi: Sangka taler Rubèn: Syamua anaké Sakur; sangka taler Siméon: Safat anaké Hori; sangka taler Yéhuda: Kalèb anaké Yéfuné; sangka taler Isakar: Yigal anaké Yosèf; sangka taler Efraim: Hoséa anaké Nun; sangka taler Bényamin: Palti anaké Rafu; sangka taler Sébulon: Gadiel anaké Sodi; sangka taler Yosèf, ya taler Manasé: Gadi anaké Susi; sangka taler Dan: Amièl anaké Gemali; sangka taler Asyèra: Setur anaké Mikaèl; sangka taler Naftali: Nakbi anaké Wofsi; sangka taler Gad: Guel anaké Maki. Kuwi jenengé wong sing pada diutus karo Moses ngindik menyang negara kuwi; nanging Hoséa anaké Nun kuwi diganti jenengé: Yosua karo Moses. Nanging Moses enggoné ngutus wong mau ngindik negara Kanaan kuwi pada diweling mengkéné: “Lungaa, sangka kéné nujua tanah Negeb, lan pada munggaha ing pegunungan, deloken kahanané negara kuwi, mengkono uga bangsa sing ngenggoni, rosa apa ringkih, tyatyahé setitik apa okèh; lan negara sing dienggoni, apik apa ora; uga kuta-kutané sing dienggoni, pada manggon ing tarup apa omah-omah sing kuwat, kepriyé kahanané negarané, subur apa ora, apa okèh wit-witané apa ora. Pada sing tatak lan nggawaa pametuné tanah kono.” Ing waktu kuwi mbeneri panèn miwiti ngunduh woh anggur. Wong-wong mau terus pada budal, ngindik negara kuwi wiwit sangka ara-ara samun Sin tekan ing Réhob, ing dalan sing tekan ing Hamat; sing diliwati ndisik tanah Negeb, terus tekan ing Hébron; Ahiman, Sesai lan Talmai, turunané wong Enak pada manggon ing kono. Kanggo ngedekké Hébron kuwi luwih ndisik pitung taun tenimbangané Kuta ing negara Egipte. Sak tekané ing panggonan Eskol, pada ngétok pangé wit anggur karo wohé sak dompol, terus dipikul wong loro; mengkono uga pada nggawa woh mulwa lan woh anjir. Panggonan mau diarani legokan Eskol, awit sangka dompolan woh anggur sing diketok karo wong Israèl ing kono. Sakwisé patang puluh dina enggoné ngindik negara kuwi terus pada bali, terus pada nemoni marang Moses, Harun lan umat Israèl kabèh ing Kadès ing ara-ara samun Paran, ngomongi marang Moses lan marang wong Israèl kabèh, karo pada diduduhi pametuné tanah. Tyeritakné mengkéné: “Enggèn kula pada sampéyan utus menyang ing negara kuwi ya wis klakon bisa mlebu, jan tenan negara kuwi lubèr mèlek lan madu, lah iki olèh-olèhé. Mung waé bangsa sing ngenggoni negara kuwi wongé rosa-rosa, lan kuta-kutané kuwat-kuwat lan luwih gedé, apa menèh ing kono kula ya pada weruh turunané wong Enak. Wong Amalèk sing ngenggoni negara Negeb, wong Hèt, wong Yébus lan wong Amori pada manggon ing pegunungan, malah wong Kanaan manggon ing sak uruté pinggirané segara lan sak uruté laut Yordan.” Ing kono Kalèb terus ngupaya nentremaké atiné wong sak bangsa ing ngarepé Moses, tembungé: “Ora! Kita kabèh pada bakal maju ngluruk, ngenggoni negara kuwi, awit kita mesti bakal ngalahké!” Nanging para kantyané sing bebarengan mrana pada ngomong mengkéné: “Kita ora kuwat nyerang bangsa kuwi, awit luwih kuwat tenimbangané kita.” Wong-wong mau pada ngekèki kabar sing ala marang wong Israèl bab negara sing wis diindik mau, lan ngomong: “Negara sing wis kula ndlajahi lan kula ngindik, kuwi negara sing mangan wong sing ngenggoni, lan kabèh wong sing wis pada kula ndelok ing kana kuwi dedekké duwur-duwur. Ing kono kula ya pada weruh wong-wong sing gedé duwur nggegirisi, wong Enak sing asal-usulé sangka wong-wong awaké sak gunung, lan kula weruh awak kula déwé pada kaya walang, lan wong kuwi anggèné ndelok kita ya mengkono.” Ing kono wong Israèl kabèh pada mbengok, lan wong sak bangsa kuwi pada nangis sewengi muput, uga pada nggrundel marang Moses lan Harun, lan pada ngomong: “Oh mbok kula pada mati ing negara Egipte waé, utawa ing ara-ara samun kéné! Kenèng apa kok kula pada digawa karo GUSTI menyang negara kéné supaya pada mati karo pedang, kula anak bojo kula pada bakal dadi tawanan? Apa ora luwih apik kula pada mulih waé menyang negara Egipte?” Uga pada rerasanan mengkéné: “Hayuk pada ngangkat pemimpin terus bali menyang negara Egipte.” Moses lan Harun terus pada sendeku ing bumi ing ngarepé umat Israèl kabèh; nanging Yosua anaké Nun lan Kalèb anaké Yéfuné, tunggalané sing wis pada ngindik negara kuwi, pada nyuwèk sandangané, lan ngomong marang wong sak umat Israèl kabèh, semauré: “Negara sing wis pada tak indék lan takdlajahi, kuwi negara sing luwih apik. Yèn GUSTI atiné kekarepané marang kita, kita mesti bakal pada kelakon dituntun mlebu ing negara kuwi lan negara kuwi bakal dikèkké marang kita, negara sing lubèr mèlek lan madu. Mung waé aja pada mbruntak marang GUSTI, lan aja wedi marang bangsa ing negara kono, awit mesti bakal kita ganyang nganti entèk. Wong-wong mau wis ditinggal karo sing dadi pengayomané, nanging GUSTI nunggal karo kita, mulané wong-wong kuwi aja pada kok wedèni.” Ing kono wong Israèl kabèh pada ngantyam arep mbandemi watu marang Yosua lan Kalèb; nanging kamulyané GUSTI terus ngétok marang wong Israèl kabèh ing Tarup Kumpulan. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Bakal nganti sak pira suwéné bangsa kuwi enggoné nyepèlèkké marang Aku, lan bakal nganti mbésuk kapan enggoné ora pertyaya marang Aku, senajan wis ana tanda pirang-pirang sing wis Tak tindakké ing sak tengahé. Bangsa iki bakal Tak gebuk karo lara pès lan bakal tak entèkké, terus kowé kuwi bakal Tak dadèkké bangsa sing luwih gedé lan luwih kwasa tenimbangané karo wong-wong kuwi.” Nanging semauré Moses marang GUSTI: “Yèn bangsa Egipte krungu bab kuwi, sakjané Gusti sing wis ngetokké bangsa kuwi sangka tangané karo kwasané Gusti, mesti bakal tyerita marang wong sing pada manggon ing negara kéné, sing wis pada krungu, yèn Panjenengan GUSTI, ing tengahé bangsa kuwi, lan Gusti wis ngétok marang bangsa kuwi karo adep-adepan waktu mendungé Panjenengan ing nduwuré bangsa kuwi, uga enggèné Gusti nuntun mlakuné bangsa kuwi yèn awan karo tugu mega, yèn wengi karo tugu geni. Mulané yèn bangsa kuwi Gusti patèni nganti entèk, para bangsa sing wis pada krungu kabar bab Panjenengan, mesti bakal pada rembukan mengkéné: Awit GUSTI ora kuwat nuntun mlebu bangsa kuwi menyang negara sing wis dijanjèkké karo sumpah, mulané pada dientèkké ing ara-ara samun. Ing perkara iki, supaya saiki pangwasané Panjenengan bisaa nyata maha luhuré, tyotyok karo tembungé Panjenengan,: GUSTI kuwi luwih karo sabar lan lubèr kawelasané, sing ngapura kesalahan lan panerak, senajan sing nglakoni mesti ora utyul sangka ukuman, malah mbales dosané para bapak marang anak putuné, turun kaping telu lan kaping papat. Supaya Gusti gelem ngapura kesalahané bangsa iki, awit sangka gedéné kawelasané Panjenengan, kaya enggèné Panjenengan wis gelem ngapura kesalahané bangsa iki wiwit sangka negara Egipte nganti teka ing kéné.” GUSTI terus ngetokké tembung: “Ya wis pada Tak ngapura, kaya sing dadi penjalukmu. Mung waé, kanggo Aku sing urip lan sak lumahé bumi kebak kaluhurané GUSTI: sakkèhé wong sing wis weruh kaluhuran-Ku lan tanda-tanda mujijat sing wis Tak tindakké ing negara Egipte lan ing ara-ara samun, nanging wis pada njajal marang Aku nganti dibalèni kaping sepuluh iki, lan pada ora gelem ngrungokké karo tembung-Ku, wong kuwi mesti ora bakal pada weruh negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang para leluhuré! Sakkèhé wong sing wis ora ngajèni marang Aku, mesti ora ana sing bakal weruh. Mung abdi-Ku Kalèb, awit kadunungan pikiran sing béda karo liyané, lan mantep enggoné mèlu marang Aku, kuwi bakal Tak gawa mlebu ing tanah sing wis kelakon dileboni, lan turunané bakal pada ngenggoni. Nanging wong Amalèk lan wong Kanaan pada manggon ing legokan. Sésuk kowé pada balia, budal menyang ing ara-ara samun, nuju menyang segara Abang.” GUSTI ngetokké tembung menèh marang Moses lan Harun: “Nganti sak pira suwéné umat sing ala kuwi enggoné bakal pada nggrundeli marang Aku? Aku wis krungu panggrundelé wong Israèl sing ditujukké marang Aku, pada omongana mengkéné: Tembungé GUSTI: Kanggo Aku sing urip, mesti kowé pada Tak balesi karo apa sing wis pada kok omongaké ing ngarep-Ku. Layonmu bakal pada pating glétak ing ara-ara samun, ya kuwi sakkèhé sak panunggalmu sing wis pada ketulis, ya kuwi sing umuré rong puluh taun munggah, awit kowé wis pada nggrundeli marang Aku. Kowé bakal pada ora kelakon mlebu ing negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah yèn bakal pada kok enggoni, kejaba mung Kalèb anaké Yéfuné lan Yosua anaké Nun. Nanging anak-anakmu sing pada kok arani yèn bakal dadi tawanan, kuwi sing bakal pada Tak tuntun mlebu ing kono, supaya kuwi pada weruh negara sing pada kok tampik. Nanging kanggo kowé, layonmu bakal pada pating glétak ing ara-ara samun iki, nanging anak-anakmu bakal pada nglembara kaya pangon ing ara-ara samun kéné suwéné patang puluh taun, bakal pada nanggung awit mursalmu, nganti kowé wis pada mati entèk ing ara-ara samun kéné. Enggonmu bakal pada nyangga kesalahanmu kuwi suwéné nganti patang puluh taun, miturut tyatyahé dina enggonmu pada ngindik marang negara kuwi, patang puluh dina; sedina diitung setaun, supaya kowé pada ngerti rasané, yèn kowé Tak singkur. Aku, GUSTI, sing ngomongi iki. Wis kuwi mau bakal Tak tibakké kabèh marang umat Israèl kabèh wong sing ala iki. Sing wis pada rembukan nglawan marang Aku; mesti bakal pada entèk ing ara-ara samun kéné lan ing kéné enggoné bakal pada mati.” Nanging wong sing pada diutus karo Moses ngindik negara, nanging sak baliné terus ndadèkké umat Israèl kabèh pada nggrudeli marang Moses, awit sangka enggoné ngétokké kabar sing ala sing gegandengan karo negara mau, wong kuwi pada mati kena ing bebenduné GUSTI; tunggalané wong sing wis pada ngindik negara, mung Yosua anaké Nun lan Kalèb anaké Yéfuné sing pada tetep urip. Bareng Moses wis rampung enggoné mréntahké tembungé kuwi marang wong Israèl kabèh, wong-wong pada banget susahé. Esuké ijik uput-uput terus pada tangi, arep munggah ing putyuké gunung, tembungé: “Wis saiki kula pada bakal maju ngluruk ing panggonan sing dipréntahké karo GUSTI, kula pantyèn wis pada nggawé dosa.” Nanging tembungé Moses: “Kenèng apa kowé pada arep nglalèkké tembungé GUSTI? Karepmu mengkono mau ora bisa kelakon. Aja pada ngluruk, awit GUSTI mesti ora nunggal karo kowé, aja nganti kowé pada kalah karo mungsuhmu, awit wong Amalèk lan wong Kanaan pada ing ngarepmu kono, lan kowé bakal pada mati karo pedang; awit kowé wis pada nyingkur marang GUSTI, dadiné GUSTI ya ora bakal nunggal karo kowé.” Nanging wong-wong mau pada nékat munggah ing putyuké gunung, nanging petiné perjanjiané GUSTI lan Moses ora budal sangka panggonan tarup. Wong Amalèk lan wong Kanaan sing pada manggon ing pegunungan kono terus pada medun lan nyerang marang wong-wong mau, nganti pada mblayu nganti tekan ing Horma. GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Kowé omongana marang wong Israèl mengkéné: Mbésuk yèn kowé wis pada mlebu ing negara sing bakal Tak wènèhké marang kowé dadi panggonanmu, lan kowé pada arep masrahaké kurban bakaran marang GUSTI, kurban obongan utawa kurban sing dibelèh, kanggo ngluwari janji, utawa kanggo pisungsung kebungahan, uga ing dina riyayamu, kanggo ambuné sedep ngadep marang GUSTI sing rupa sapi utawa wedus, wong sing masrahaké kurbané marang GUSTI mau kudu dibarengi kurban panganan rupa glepung pilihan sak prasepuluhé éfa, olahen nganggo lenga sak prasepuluhé hin, lan kanggo kurbané obongan utawa kurbané sing dibelèh kuwi saben wedus siji kok wènèhi anggur seprapat hin kanggo kurban ombèn. Nanging yèn kurbané kuwi rupa wedus gèmbèl lanang, saben wedus kok wènèhi kurban panganan rupa glepung pilihan rong prasepuluh éfa, olahen nganggo lenga sak pratelon hin, lan anggur sak pratelon hin kanggo kurban ombèn, kuwi mau pada pasrahna kanggo ambuné sing sedep ngadep marang GUSTI. Yèn sapi sing kok pasrahké dadi kurban obongan utawa kurban sing dibelèh, kanggo ngluwari janji, utawa kanggo kurban keslametan ngadep marang GUSTI, sapi siji barengi kurban panganan rupa glepung gandum pilihan telung prasepuluh éfa diolah nganggo lenga setengah hin, lan kok pasrahaké anggur setengah hin kanggo kurban ombènan. Kuwi kurban bakaran, sing ambuné njalari senengé atiné GUSTI. Siji-sijiné sapi utawa wedus gèmbèl lanang lan wedus gèmbèl utawa wedus, kuwi digawèkké kaya mengkono mau. Sak pira okèhé kéwan sing kok masak, siji-sijiné digawéa kaya mengkono uga. Saben wong Israèl yèn masrahaké kurban bakaran, sing ambuné njalari senengé atiné GUSTI, kuwi tandangana kaya mengkono mau. Nanging yèn ana wong bangsa liyané sing neneka utawa wong liyané sing manggon ing tengahmu utawa ing sak tengahé turunmu mbésuk, sakjané kuwi arep masrahaké kurban bakaran, sing ambuné nggawé senengé atiné GUSTI, kuwi tyarané ya pada karo sing kok tandangi. Kanggo wong sak pasamuan mung ana pernatan siji kanggo kowé lan kanggo wong bangsa liyané sing neneka, kuwi pernatan langgeng kanggo kowé kabèh nganti turun-temurunmu. Tunggal angger-angger lan tunggal patokan sing kanggo marang kowé kabèh lan wong bangsa liyané sing neneka ing tengahmu.” GUSTI ngetokké tembung menèh marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl mengkéné: Mbésuk yèn kowé wis pada mlebu ing negara sing dadi tujuané enggon-Ku nuntun, yèn kowé pada mangan roti pametuné negara kuwi, terus kowé pada masrahaké pisungsung spésial ngadep marang GUSTI. Kowé pada masrahna sangka glepungmu sing wiwitan rupa roti bunder siji, kanggo pisungsung spésial sing sangka pametuné gandumu. Glepung sing wiwitan kuwi kok masak kanggo pisungsung ngadep marang GUSTI, turun-temurun.” “Nanging yèn kowé tanpa sengaja nganti nglalèkké salah sijiné pepakon sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses, ya kuwi samubarang sing wis dipréntahké karo GUSTI marang kowé lantaran Moses, wiwit dinané enggoné GUSTI mréntahké lan sak terusé turun-temurun, yèn bab kuwi dilakoni tanpa disengaja lan ora nganti konangan ing pasamuan, terus wong sak umat kabèh masak sapi lanang nom siji kanggo kurban obongan, sing ambuné nggawé senengé atiné GUSTI, karo kurban panganan lan kurban ombènan, miturut tatanan; uga wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa. Nanging imam terus nganakké rukunan kanggo wong Israèl sak umat kabèh, nganti bakal pada dikèki ngapura, awit perkara kuwi kelakoné tanpa disengaja lan wis pada masrahaké pisungsung-pisungsungé kanggo kurban bakaran ngadep marang GUSTI, lan uga kurban ngluwari dosané ing ngarepé GUSTI, awit sangka bab sing ora disengaja. Wong Israèl sak umat kabèh bakal pada olèh ngapura, kabèh bangsa liyané sing neneka ing tengahmu, awit sing dosa tanpa disengaja kuwi mau wong sak bangsa kabèh. Mengkono menèh yèn mung wong siji sing nggawé dosa tanpa disengaja, kuwi masrahna wedus wadon sing umur setaun kanggo kurban ngluwari dosa, nanging imam terus nganakké rukunan ing ngarepé GUSTI kanggo wong sing kesalahan nggawé dosa tanpa disengaja mau, supaya olèh ngapura, awit wis dianakké rukunan. Senajan kanggo wong Israèl utawa kanggo bangsa liyané sing neneka ing tengahmu, mung ana pernatan siji sing kanggo wong-wong mau, kanggo anané wong sing nglakoni dosa tanpa disengaja. Nanging kanggo wong sing nindakké apa-apa karo disengaja, senajan wong Israèl utawa bangsa liyané, kuwi dadi ora ngajèni marang GUSTI, wong kuwi kudu dibuwang sangka sak tengahé bangsané, awit wis nyepèlèkké marang tembungé GUSTI lan mbubrah pernatan-Né; wong kuwi kudu dientèkké, kudu déwé nyangga dosané.” Waktu wong Israèl pada ing ara-ara samun, ana sing weruh sakwijiné wong nggolèk kayu obong ing waktu dina sabat, wong-wong sing ngonangi terus nggawa wong mau marang ngarepé Moses lan imam Harun, lan wong sak umat kabèh. Wong terus dilebokké ukuman, awit durung ana sing ditemtokké bab putusané. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Wong kuwi kudu diukum pati; dibandemi watu karo wong Israèl sak umat kabèh ing sak njabané tarup.” Wong terus dituntun karo wong sak umat kabèh menyang ing sak njabané tarup, lan dibandemi watu nganti mati, kaya sing dadi préntahé GUSTI marang Moses. GUSTI ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Kowé ngomonga marang wong Israèl, pada tuturana supaya pada nggawé gombyok ing pojoké jubahé tekan turun-temurunmu, gombyok mau pada pasangen tali wungu semu biru. Tali mau dadia paweling marang kowé, supaya yèn kowé pada weruh kuwi, kowé pada élinga marang sakkèhé pitutur-pituturé GUSTI, lan pada kok tindakké, aja nganti nuruti atimu lan mripatmu menèh, kaya sing wis kerep kok tandangi, ya kuwi enggonmu ora setia marang GUSTI. Ya supaya kowé tansah pada éling lan manut sakkèhé pitutur-pitutur-Ku, lan pada dadia sutyi kanggo Gusti Allahmu. Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngetokké kowé sangka negara Egipte, supaya Aku dadia Gusti Allahmu; Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu.” Korah anaké Yishar anaké Kéhat anaké Lévi bebarengan karo Datan lan Abiram, anaké Eliab lan On anaké Pelet, telu-teluné wong Rubèn, pada mbruntak, ngajak wong-wong, mbruntak marang Moses, bebarengan karo wong Israèl 250 wong, penggedéné umat, sing dipilih karo pasamuan, kabèh para wong kajèn, kuwi pada nglumpuk ngrubung Moses lan Harun, lan ngomong: “Sak iki wis tyukup! Wong Israèl kabèh kuwi sutyi, lan GUSTI ing tengahé; kenèng apa, sampéyan kok pada ngunggul-unggulké sampéyan déwé ngungkuli pasamuané GUSTI?” Bareng Moses krungu perkara kuwi terus sendeku sujut, sakwisé terus ngomong marang Korah lan marang grombolané kabèh: “Sésuk GUSTI bakal ngekèki ngerti sapa sing dadi duwèké, lan sapa sing sutyi, ya kuwi sing dililani nemoni ing ngarepé; wong sing bakal dipilih, bakal dililani nemoni ing ngarepé Panjenengané. Kowé pada nindakké mengkéné: Pada njupuka pedupan, hé Korah lan kowé kabèh grombolané, pada dèkèkna geni lan dupa ing ngarepé GUSTI, sésuk-ésuk terus wong sing dipilih karo GUSTI, kuwi sing sutyi. Wis tyukup seméné waé, kowé para turunané Lévi!” Moses terus neruské tembungé marang Korah: “Hé, wong turunané Lévi, pada rungokna! Apa durung tyukup kanggo kowé, enggonmu wis pada dibédakké karo Gusti Allahé Israèl sangka antarané umat Israèl, dililani nyedek ing ngarepé Gusti, supaya kowé pada nandangi penggawéan ing Tarup Sutyiné GUSTI, lan ngladèni pasamuan, kowé lan para sedulurmu wong turunané Lévi kabèh pada dililani nyedek, nanging saiki kowé kok pada nggolèk pangkat dadi imam? Mulané kowé lan grombolanmu kabèh terus bebarengan nglawan marang GUSTI; sapa ta imam Harun kuwi, nganti pada kok grundeli?” Nanging Moses wis kongkonan nyeluk Datan lan Abiram, para anaké Eliab, nanging semauré: “Aku pada emoh mara. Apa durung tyukup enggonmu nggawa kita metu sangka negara sing lubèr mèlek lan madu, arep kok patèni ing ara-ara samun, nganti saiki kok ijik waé enggonmu ngwasani marang kita? Sak temené aku ora pada kok gawa menyang negara sing lubèr mèlek lan madu, ya ora pada kok wènèhi kebon utawa kebonan anggur kanggo lemah panduman; apa saiki kowé bisa nglabuhi mripaté wong-wong kuwi! Aku pada emoh teka!” Moses banget nesuné, terus ngomong marang GUSTI: “Kurbané supaya aja Gusti nampani, kula ora naté njukuk kimaré senajana mung siji waé, uga marang wong-wong iki siji waé, durung naté kula nindakké ala.” Moses terus ngomong marang Korah: “Kowé lan sak grombolanmu kabèh sésuk pada ngadepa marang GUSTI, ya kowé lan wong-wong kuwi lan imam Harun. Siji-sijiné pada nggawaa pedupan lan dèlèhna dupa, terus kowé pada ngladèkna padupanmu déwé-déwé marang GUSTI, pedupan 251; mengkono uga kowé lan imam Harun, nggawaa padupanmu déwé-déwé!” Terus ya kelakon, siji-sijiné nggawa dupané, diwènèhi geni lan didèkèki dupa, lan pada ngadek ing ngarep lawang Tarup Kumpulan, mengkono uga Moses lan imam Harun. Bareng Korah wis nglumpukké sak grombolané kabèh lan nglawan Moses lan Harun ing ngarep lawang Tarup Kumpulan, semlorot kamulyané GUSTI ngétok marang wong Israèl kabèh. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses lan imam Harun: “Kowé pada minggira sangka tengahé golongan kuwi, supaya pada Tak entèkké ing sak kedèpé mripat.” Moses lan imam Harun terus pada sendeku lan ngomong: “Duh Gusti, Allah sing ngrumat rohé sak wernané sing urip. Wong siji sing nggawé dosa, apa Panjenengan terus bakal ngekèki bebenduné marang pasamuan kuwi kabèh?” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang umat kuwi mengkéné: Pada minggira sangka tarupé Korah, Datan lan Abiram.” Moses terus ngadek nemoni Datan lan Abiram, ditutké karo para tuwa-tuwané Israèl, terus ngomong marang wong sak umat kabèh: “Pada minggira sangka tarupé wong iki lan aja nganti nggepok apa-apané sing dadi duwèké, supaya kowé aja nganti katut dientèkké awit sangka dosané!” Wong-wong terus pada minggir ngedohi sangka sak ubengé tarupé Korah, Datan lan Abiram. Datan lan Abiram terus pada metu ngadek ing lawangé tarupé karo bojoné, lan anak-anaké gedé tyilik. Sakwisé mengkono Moses terus ngomong: “Awit sangka lelakon iki kowé bakal pada weruh, yèn aku diutus karo GUSTI supaya nindakké perkara iki kabèh, dadi ora sangka karepmu déwé, yèn wong-wong kuwi pada mati kaya sak lumrahé manungsa, lan bakal ngalami kaya sing dialami karo saben wong, dadi aku ora diutus karo GUSTI. Nanging yèn GUSTI nganakké lelakon sing durung tau kelakon, ya kuwi yèn bumi mbukakké tyangkemé nguntal wong-wong kuwi kabèh apa waé sing dadi duwèké, karo urip-uripan enggoné nyemplungké ing ndonyané wong mati, dadi kowé bakal ngerti, yèn wong-wong kuwi wis pada ora ngajèni marang GUSTI.” Ijik waé Moses mandek enggoné ngomong mengkono, bumi sing dientyiki wong-wong mau mbukak, lan ngangapké tyangkemé lan nguntal wong-wong kabèh brayaté, uga sak grombolané Korah kabèh lan sembarang duwèké. Kaya mengkono wong-wong mau urip-uripan pada ketyemplung ing ndonyané wong mati lan wong sak grombolané kabèh; terus ketutupan karo bumi, pada resik entèk sangka sak tengahé pasamuan. Wong-wong Israèl ing sak ubengé kabèh pada mblayu ngadoh awit krungu jeritané, awit pikirané ing atiné: “Mengko bumi aja-aja pada nguntal kita uga!” Uga menèh ana geni metu sangka GUSTI sing mangan wong 251 sing pada masrahaké pedupan kuwi mau. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Eléazar anaké imam Harun omongana njupuki pedupan sangka panggonané geni sing nylomot kuwi lan geniné buyarna sing adoh, awit kabèh kuwi sutyi, dupané wong sing pada dosa sing wis mbayar karo nyawané; pada gemblèngen sing tipis digawé brongsong mesbèh, awit wis dipasrahké ing ngarepé GUSTI, mulané kabèh kuwi wis pada dadi sutyi; lan pada dadia tanda kanggo wong Israèl.” Imam Eléazar terus njupuki pedupan tembaga kurbané wong-wong sing wis kobong mau, terus digemblèng digawé brongsong mesbèh. Kuwi kanggo pengéling-éling kanggo wong Israèl, supaya sak liyané turunané imam Harun aja ana sing ngadep ngobong dupa ing ngarepé GUSTI lan aja ana sing nandangi kaya Korah sak grombolané mau, tyotyok kaya enggoné wis dipréntahké karo GUSTI lantaran Moses. Nanging ésuké wong Israèl sak umat kabèh pada pating kedumel ngomèli marang Moses lan imam Harun, tembungé: “Sampéyan sing pada matèni umaté GUSTI.” Bareng umat mau pada ngomèli nglawan Moses lan imam Harun, lan pada ngadep menyang Tarup Kumpulan, terus tarupé kétok dikwasani ing mendung, lan semlorot kamulyané GUSTI nekani. Moses lan Harun terus pada nemoni ing ngarepé Tarup Kumpulan. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé pada minggira sangka sak tengahé umat iki, wong-wong kuwi bakal pada Tak entèkké ing waktu sak kedèpé mripat.” Wong loro terus pada sendeku sujut. Moses terus ngomong marang imam Harun: “Dupané jupuken, wènèhana geni sangka mesbèh, lan dèkèkana dupa, umat kuwi gelis paranana lan nganakna rukunan kanggo wong-wong kuwi, awit nesuné GUSTI wis mulat-mulat, bebendu mau wis wiwit nyerang.” Imam Harun terus jikuk pedupan kaya sing dadi préntahé Moses, lan gelis-gelis mlayu menyang ing sak tengahé para umat, lan bebenduné wis kétok wiwit nyerang marang wong-wong mau, geni terus didèkèki dupa lan nganakké rukunan kanggo bangsa kuwi. Bareng Harun ngadek ing antarané wong sing wis mati lan sing ijik urip, bebenduné lèrèn. Lan tyatyahé sing mati karo bebendu kuwi mau ana 14.700 wong, kuwi durung kepitung sing pada mati awit sangka perkarané Korah. Harun terus nemoni Moses ing ngarepé lawang Tarup Kumpulan; bebenduné wis sirep. Sakwisé mengkono GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl lan kowé njaluka teken siji kanggo saben taler, sakkèhé penggedéné miturut taleré leluhuré, masrahaké siji, dadi kabèh ana teken rolas. Teken mau siji-sijiné tulisana jenengé penggedéné sing nduwèni, nanging tekené Lévi kuwi kok tulisana jenengé Harun. Dadi saben penggedéné taler kudu ana teken siji. Teken mau terus pada kok sèlèhké ing njeruh Tarup Kumpulan ing ngarepé petiné angger-angger ing panggonan sing adat saben Aku ketemu karo kowé. Wong sing Tak pilih kuwi tekené bakal semi; kaya mengkono enggon-Ku bakal ngendek panggrundelé wong Israèl sing ditujukké marang kowé, nganti bakal wis ora perlu Tak krungu menèh.” Moses terus ngomongi kuwi marang Israèl, terus saben penggedéné nggawa teken siji, miturut taleré leluhuré, dadi kabèh ana teken rolas lan tekené imam Harun ya tyampur karo teken-teken kuwi. Teken mau terus pada disèlèhké karo Moses ing ngarepé GUSTI ing tarup angger-anggeré Allah. Ing ésuké bareng Moses mlebu ing tarupé panggonan angger-angger, tekené imam Harun sing diitung taleré Lévi wis semi, metu putyuké lan kembangé lan woh ketèpèng sing mateng. Moses terus nggawa sakkèhé teken kuwi mau sangka ngarepé GUSTI menyang ngarepé wong Israèl kabèh; wong-wong pada weruh kuwi lan terus njupuka tekené déwé-déwé. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Tekené Harun kuwi kok balèkna menèh menyang ing ngarepé peti angger-angger, disimpen kanggo tanda para wong sing duraka, nganti panggrundelé wis kok ilangi lan ora Tak krungu menèh, supaya aja pada mati.” Moses ya terus nindakké apa sing dipréntahké karo GUSTI, kabèh ditandangi mengkono. Nanging wong Israèl pada ngomong marang Moses: “Wis kula iki mesti bakal mati, bakal tyilaka, ya pada bakal mati tyilaka kabèh. Sapa waé sing nyedekki Tarup Sutyi duwèké GUSTI, mesti nemoni pati. Apa kula bakal pada bakal mati kabèh?” GUSTI ngetokké tembung marang Harun: “Kowé lan anak-anakmu kabèh turunané leluhurmu kudu pada nyangga kabèh kesalahan marang ing omah sutyi; sak terusé mung kowé lan anak-anakmu sing nanggung kabèh kesalahané, sing digawé ing sak njeruhné pangkatmu dadi imam. Mengkono uga para sedulurmu taleré Lévi, ya taleré leluhurmu ya kongkonen ngadep bareng karo kowé supaya pada mbarengi kowé lan ngladèni marang kowé, waktu kowé lan anak-anakmu pada ngadep ing Tarupé angger-angger. Pada nglakonana kuwajipané ngladèni marang kowé, lan kanggo ing sak tarup kabèh; nanging aja nganti pada nyedaki marang pirantiné omah sutyi lan marang mesbèh, supaya aja nemoni pati, ya wong-wong kuwi ya kowé déwé. Kudu pada dadi sing ngantyani lan nglakonana kuwajipané kanggo ing Tarup Kumpulan miturut sak okèhé penggawéan ing tarup kuwi, nanging wong-wong lumrah aja ana sing nyedaki kowé. Nanging kowé kuwi sing pada njaga marang omah sutyi lan mesbèh, supaya wong Israèl aja nganti pada katekan memala menèh. Aku wis njupuk para sedulurmu wong Lévi sangka antarané wong Israèl kanggo pawèhé marang kowé sing pasrah marang GUSTI, supaya pada nglakonana penggawéan ing Tarup Kumpulan; nanging kowé kabèh anak-anakmu pada dadia imam lan nandangana samubarang sing gegandèngan karo mesbèh lan kanggo saben apa ing sak mburiné geber, kuwi pada kok tandangana; kuwajipanmu dadi imam kuwi Aku sing ngekèki marang kowé kanggo berkah; wong lumrah sing nyedaki ing kono diukum pati.” Ana menèh tembungé GUSTI marang Harun mengkéné: “Aku wis ngekèki kuwajipan marang kowé njaga marang pisungsung spésial kanggo Aku; sakkèhé pisungsungé sutyi wong Israèl Tak wènèhké marang kowé lan anak-anakmu kanggo pandumanmu; kuwi pernatan kanggo selawasé. Kanggo pisungsung sing Mahasutyi, ya kuwi sing ora kudu diobong, kuwi dadia pandumanmu, ya sak rupané kurban sing rupa kurban panganan utawa kurban ngluwari dosa lan kurban denda sing dipasrahké marang Aku, kuwi bagéan Mahasutyi sing dadi pandumanmu lan anak-anakmu. Kuwi panganen kanggo pandumanmu sing Mahasutyi. Sakkèhé wong lanang kena mangan; kuwi pandumanmu sing sutyi. Lan sing disebut iki ya dadia pandumanmu: pisungsung spésial ya kuwi kurbané liyané, mlebu uga pisungsung goyangan kurbané wong Israèl, Tak wènèhké marang kowé kabèh sak anak putumu lanang lan wadon, kuwi dadia pernatan kanggo selawasé. Saben sing lair ing omahmu lan brayatmu kabèh sing ora najis kena mangan kuwi. Sakkèhé lenga pilihan lan anggur pilihan uga gandum, ya wiwitan pametuné sing pada dipasrahké marang GUSTI, kuwi Tak wènèhké marang kowé; wiwitan pametuné saben sing tukul ing buminé sing dipasrahké marang GUSTI, kuwi ya dadi pandumanmu; saben sing lair ing omahmu lan brayatmu kabèh sing ora najis kena mangan kuwi. Kabèh sing dèwèké kanggo GUSTI ing panggonané wong Israèl kuwi dadi pandumanmu. Saben sing lair ndisik sangka wetengé angger daging, sing dipasrahké marang GUSTI, dadia rupa manungsa utawa kéwan, kuwi dadia pandumanmu. Nanging anak mbarep manungsa kuwi kowé nebusa; mengkono uga anak mbarep kéwan sing haram ya tebusen. Nanging duwit tebusané kuwi, kanggo manungsa wiwit umur sesasi tebusané miturut regané, duwit lima sèkel slaka, miturut sikelan omah sutyi; sèkel iki boboté ana rong puluh géra. Nanging anak mbarepé sapi, wedus gèmbèl utawa wedus, kuwi aja kok tebus, kabèh kuwi pada dadia sutyi, getihé disiramké ing mesbèh lan gajihé diobong dadi kurban bakaran, sing ambuné njalari senengé atiné GUSTI; nanging dagingé kuwi dadi pandumanmu, kaya pisungsung dada lan sampilé sing tengen, kuwi ya dadi pandumanmu. Sakkèhé pisungsung spésial sutyi sing pada dipisungsungké karo wong Israèl marang GUSTI, kuwi Tak wènèhké marang kowé lan sak anak-anakmu lanang lan wadon, dadia pernatan kanggo selawasé, kuwi perjanjian sing karo uyah kanggo selawasé ing ngarepé GUSTI kanggo kowé kabèh uga marang turunmu.” Uga menèh tembungé GUSTI marang Harun: “Ing negarané kowé ora bakal olèh tanah panduman lan ora bakal olèh panduman ing tengahé; Aku sing dadi pandumanmu lan pandumanmu ing tengahé wong Israèl. Tembungé Gusti Allah marang Harun: Kabèh prasepuluhan sing dipasrahké karo wong Israèl marang AKU, wis Tak wènèhké marang wong Lévi. Kuwi upahé enggoné ngrumat Tarup Sutyi. Nanging wong Israèl aja ana menèh sing nyedaki Tarup Kumpulan, nganti ndadèkké dosané lan terus nemoni pati, mung wong turunané Lévi sing pada nandangi kerjanané ing Tarup Kumpulan, lan kuwi pada nyanggaa apa sing dadi kesalahané; kuwi dadia pernatan kanggo selawasé nganti ing turun-temurunmu; wong kuwi ora bakal pada olèh bumi panduman ing tengahé wong Israèl; awit pisungsung prasepuluh sing dipasrahké karo wong Israèl marang GUSTI, minangka panduman spésial, kuwi Tak wènèhké marang para turunané Lévi kanggo pandumané, mulané wis pada Tak omongi: Ora bakal olèh bumi panduman ing tengahé wong Israèl.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé omongana marang para wong turunané Lévi, pada ngomonga: Yèn kowé pada nampani pisungsung prasepuluhan sangka wong Israèl, sing wis Tak wènèhké marang kowé dadi pandumanmu, kowé terus pada masrahna sak bagéan kuwi ngadep marang GUSTI kanggo pisungsung spésial, sak prasepuluhé pisungsung prasepuluhan kuwi. Pisungsung kuwi bakal diitung dadi pisungsungmu spésial, kaya gandum sangka pametuné lan kaya olèh-olèhé ing tanduran anggur. Karo mengkono dadiné kowé ya pada masrahaké pisungsung spésial ngadep marang GUSTI sangka sak bagéan pisungsung prasepuluhan sing kok tampa sangka wong Israèl, kuwi dijukuk sak pira sing dadi duwèké GUSTI dipasrahké marang Harun. Sak rupané kurban sing kok tampani kuwi, pilihana sing apik déwé pasrahna kanggo pisungsung spésial marang GUSTI, kuwi dadi bagéan sing sutyi. Lan pada tuturana: Yèn kowé masrahké sangka sing dipilih mau, kuwi kanggo wong turunané Lévi, diitung kaya pametuné gandum lan kaya olèh-olèhé tanduran anggur, kowé dililani mangan ing saben panggonan, ya kowé lan brayatmu kabèh, awit kuwi kanggo upahé kerjananmu ing Tarup Kumpulan. Angger sing pada kok pasrahaké kuwi sing pilihan, kowé bakal pada ora ngalami dosa awit sangka kuwi; lan mengkono kowé bakal pada ora sembrana marang kesutyiané pisungsung-pisungsungé sing disutyèkké wong Israèl, nganti kowé ora bakal pada mati.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan Harun mengkéné: “Iki pernatan angger-angger sing dipréntahké karo GUSTI, karo tembungé: Kowé ngomonga marang wong Israèl, supaya pada masrahaké marang kowé sapi wadon nom abang sing tanpa tyatyat, sing ora ana tyiriné lan sing durung tau dipasangi pasangan. Kuwi kok kèkké marang imam Eléazar, terus digawa metu menyang ing sak njabané tarup, lan sembelèhen ing ngarepé imam. Sakwisé kuwi imam Eléazar ndulita getihé sapi kuwi setitik, terus tyipratké setitik ing ngarepé Tarup Kumpulan nganti dibalèni kaping pitu. Sakwisé mengkono sapiné terus diobong nganti entèk ing ngarepé imam; kulité, dagingé lan getihé kabèh tlétongé pisan, uga diobong nganti entèk. Imam terus njupuka kayu tyemara, hisop lan kain abang, nguntyalké ing sak tengahé geni sing ngobong sapi mau. Sakwisé mengkono imam terus kudu ngumbah sandangané lan adus, terus mlebu ing tarup, lan imam kuwi dadi najis tekan mingslepé srengéngé. Wong sing ngobong sapi mau kudu ngumbah sandangané lan adus, lan terus dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé. Awuné sapi mau diklumpukké karo salah sijiné wong sing ora najis, lan disèlèhké ing panggonan sing ora najis ing sak njabané tarup; kabèh kuwi disimpen kanggo umat Israèl, kanggo nggawé banyu upa-tyara ngresiki najis, kuwi kanggo ngluwari dosa. Wong sing nglumpukké awuné sapi mau ya kudu ngumbah sandangané lan dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé. Kuwi dadia pernatan ing selawasé kanggo wong Israèl lan wong bangsa liyané sing manggon ana tengahmu. Sapa sing nggepok layon, kuwi dadi najis lawasé pitung dina. Ing telung dinané wong kuwi ngresikana dosané nganggo banyu mau, nanging ing dina kaping pitu wis ora najis. Nanging yèn ing telung dinané ora ngresiki dosané, ing pitung dinané ora ilang najisé. Saben wong sing nggepok layon, ya kuwi awaké manungsa sing wis mati, nanging ora ngresiki dosané, kuwi dadi najisaké Tarup Sutyiné GUSTI, wong sing mengkono kuwi kudu dibuwang sangka Israèl, awit ora disiram karo banyu upa-tyara ngresiki najis, mulané dadi najis lan tetep kanggonan najis. Iki pernatan yèn ana wong sing mati ing sak njeruhné tarup, sapa sing mlebu ing tarup kuwi, lan kabèh ing tarup kono mesti dadi najis pitung dina suwéné; uga kabèh wadah sing bukaan lan ora nganggo tutup sing rapet, kuwi ya dadi najis. Mengkono menèh saben wong ing ara-ara sing nggepok awaké wong sing dipatèni karo pedang, utawa nggepok layon apa balungé manungsa apa kuburané, kuwi ya dadi najis suwéné pitung dina. Nanging wong sing kena ing najis kaya mengkono kuwi, dijukukné awuné kurban ngluwari dosa sing diobong mau, dèkèken ing wadah lan diesoki banyu sing mili. Terus sakwijiné wong sing ora najis njupuka hisop, ditylupké ing banyu kuwi mau, terus dityipratké marang ing duwuré tarup lan pirantiné kabèh lan wong-wong ing kono; mengkono uga marang wong sing nggepok balung utawa wong sing dipatèni, sing nggepok layon apa kuburané kuwi mau. Wong sing ora najis mau nyipratké marang sing najis kuwi ing telung dinané, lan ing pitung dinané, nanging ing pitung dinané kuwi wong mau ngresikana dosané; terus sing najis mau kudu ngumbah sandangané lan adus, nganti bakal mari najisé yèn srengéngé mingslep. Nanging sapa sing ngalami najis, nanging ora ngresiki dosané, wong kuwi mesti kudu dibuwang sangka sak tengahé pasamuan, awit wis najisaké omahé GUSTI; ora disiramké ing banyu upatyara ngresiki najis, dadi tetep najisé. Kuwi dadia pernatan selawasé marang kowé. Nanging wong sing nyiramké banyu upa-tyara ngresiki najis kuwi, ya kudu ngumbah sandangané, lan wong sing kena banyu upa-tyara ngresiki najis kuwi ya dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé. Kabèh samubarang sing didemok karo wong sing najis kuwi ya dadi najis, lan sapa sing nggepok wong kuwi, ya bakal dadi najis nganti tekan mingslepé srengéngé.” Waktu sasi kaping pisan wong Israèl, ya kuwi wong Israèl kabèh, pada tekan ing ara-ara samun Sin, terus pada manggon ing Kadès. Miryam mati ing kono lan ya ing kono enggoné dikubur. Ing sakwijiné dina waktu wong-wong pada ora olèh banyu, terus pada nglumpuk ngepung Moses lan Harun, lan pada nglawan marang Moses, tembungé: “Mbok kita ya pada katuta mati waktu sedulur kita pada mati ing ngarepé GUSTI. Kenèng apa pasamuan duwèké GUSTI sampéyan gawa menyang ara-ara samun iki, supaya kita lan kéwan-kéwan kita pada mati ing kéné? Kenèng apa kita sampéyan tuntun metu sangka Egipte, sampéyan gawa menyang panggonan sing ala kaya mengkéné, panggonan sing ora bisa disebari wiji, ora ana wit-witané anjir, anggur utawa mulwa, uga banyu sing diombé waé ora ana!” Ing kono Moses lan Harun pada ninggalké umat mau lan lunga menyang ing lawangé Tarup Kumpulan, pada sendeku sujut. Terus ngétok kamulyané GUSTI. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Tekenmu kuwi jupuken, kowé lan kakangmu Harun pada nglumpukna umat kuwi, lan kowé ngomonga marang gunung watu kuwi ing ngarepé mripaté wong Israèl kabèh, nganti gunung watu bakal metu banyuné. Kaya mengkono kuwi enggonmu ngetokké banyu sangka gunung watu kuwi, lan enggonmu ngekèki ngombé marang umat lan kéwan-kéwané.” Moses terus njukuk tekené sangka ngarepé GUSTI, kaya enggoné wis dipréntahké. Moses lan Harun bareng wis nglumpukké pasamuan ing ngarepé gunung watu, wong-wong mau pada diomongi karo Moses: “Hé!, wong sing wangkot, pada rungokna! Apa ya aku iki pada kudu ngekèki banyu kanggo kowé sangka gunung watu iki?” Moses terus ngangkati tangané, lan nggepuk gunung watu karo tekené nganti dibalèni kaping pindo, terus metu banyuné okèh, nganti wong-wong lan kéwan-kéwané pada bisa ngombé. Nanging GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses lan Harun: “Awit kowé ora pertyaya marang Aku lan pada ora ngajèni pangwasa-Ku ing ngarepé wong Israèl, mulané kowé pada ora dililani nuntun pasamuan iki mlebu ing negara sing bakal Tak wènèhaké.” Kuwi mau banyu ing Mériba, panggonané wong Israèl pada nglawan GUSTI lan Panjenengané ngétokké kesutyiané ing sak tengahé wong-wong kuwi. Sakwisé kuwi Moses terus ngirimké kongkonan sangka Kadès menyang ing ngarepé ratu Edom, pawelingé: “Sedulurmu wong Israèl nduwé tembung mengkéné: Gusti ngerti sak okèhé kasusahan sing dialami marang kula kabèh, yèn para mbah kula pada ngalih menyang negara Egipte, nganti suwé enggèn kula pada manggon ing Egipte, nanging wong Egipte pada meksa tumindak ala marang kula lan para leluhuré kula. Ing kono kita terus sambat marang GUSTI, lan GUSTI nuruti penjaluk kita, terus ngutus mulékat sing nuntun kita sangka negara Egipte. Saiki kita pada ing Kadès, negara sing sisih tapel watesé kutamu. Supaya sampéyan nglilani kita pada ngliwati ing negara sampéyan; kita ora bakal liwat ing kebonan utawa kebon anggurmu, lan ya ora bakal ngombé banyu ing sumur sampéyan; kita mung bakal liwat ing dalan gedé waé, ora ménggok ngiwa utawa nengen, nganti kita pada ngliwati ing tapel watesé negarané sampéyan.” Nanging semauré wong Edom: “Sampéyan ora kenèng liwat ing negaraku, awit mesti bakal kula papak karo pedang.” Tembungé wong Israèl: “Kita bakal metu ing dalan gedé, lan yèn kula lan kéwan-kéwan kula nganti ngombé banyuné sampéyan, bakal kula bayar pira regané; penjaluk kula mung angger dililani liwat mlaku waé, mung kuwi.” Senajan mengkono semauré wong Edom tetep: “Ora kenèng sampéyan liwat ing kéné.” Malah wong Edom terus pada metu metuki karo rayaté lan suradadu okèh. Awit wong Edom ora nglilani wong Israèl liwat ing panggonané, mulané wong Israèl terus pada nyimpang ninggal negarané kono. Wong Israèl sak umat kabèh terus pada budal sangka Kadès, terus tekan ing gunung Hor. Ing sak tyedaké gunung Hor kono, ana tapel watesé negara Edom, GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan Harun: “Harun bakal dikumpulké karo para leluhuré, awit ora bakal mèlu mlebu ing negara sing Tak wènèhké marang wong Israèl, awit kowé pada nglalèkké marang tembung-Ku ing sak tyedaké banyu ing Mériba. Harun lan Eléazar pada dityeluk, dituntun munggah ing gunung Hor. Harun terus utyulana sandangané lan enggokna marang Eléazar anaké; nanging Harun bakal dikumpulké karo para leluhuré lan ninggal ndonya ing kono.” Moses terus nandangi kaya enggoné sing dipréntahké karo GUSTI; pada munggah ing gunung Hor; wong sak pasamuan kabèh pada weruh bab kuwi. Harun terus diutyuli sandangané karo Moses lan dienggokké marang anaké Eléazar; Harun terus mati ing putyuké gunung kono. Moses lan Eléazar terus pada lunga sangka gunung kuwi mau. Wong sak pasamuan kabèh bareng ngerti yèn Harun wis mati, terus pada nangis nganti telung puluh dina suwéné. Ratu ing negara Arad, klebu bangsa Kanaan sing manggon ing negara Negeb, bareng krungu kabar yèn wong Israèl pada teka sangka dalan ing Abarim, terus ngluruk perang nglawan wong Israèl, lan olèh tawanan wong sangka bangsa kuwi. Wong Israèl terus ngetokké janji marang GUSTI, tembungé: “Yèn bangsa iki kabèh Gusti pasrahaké marang tangan kita, kuta-kutané bakal pada kita gempur dadi ambruk.” GUSTI nuruti marang penjaluké Israèl, wong Kanaan kelakon dipasrahké; wong-wongé kabèh kuta-kutané pada dientèkké. Mulané panggonan kuwi dijenengaké Horma. Sakwisé mengkono terus pada budal sangka gunung Hor, metu ing dalan peneré segara Abang, arep ngubengi negara Edom; ing dalan bangsa mau wis ora bisa sabar menèh, terus nglawan marang Gusti Allah lan marang Moses, semauré: “Kenèng apa kula kok pada sampéyan lungakké sangka negara Egipte? Apa supaya kula pada mati ing ara-ara samun kéné? Ing kéné ora ana roti lan ora ana banyu, awit kula wis pada jelèh marang pangan sing ora ana rasané iki.” GUSTI terus nekakké ula mandi marang umat kuwi, sing terus pada nyokoti wong okèh, nganti bangsa Israèl okèh sing pada mati. Wong-wong terus pada nemoni marang Moses lan ngomong: “Kita wis pada nggawé dosa, awit nganti nglawan marang GUSTI lan marang sampéyan; sampéyan supaya gelem ndedonga marang GUSTI, supaya gelem ngentèkké ula-ula kuwi sangka kita” Moses terus ndongakké umat kuwi, lan GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé nggawéa rerékan ula mandi, terus edekna ing tyagak; ing kono saben wong sing dityokot, nanging terus mandeng marang rerékan ula kuwi, bakal tetep urip.” Moses terus nggawé rerékan ula tembaga lan ngedekké ing tyagak; sak terusé saben wong sing dityokot ula, nanging terus mandeng marang rerékan ula tembaga kuwi, wongé tetep urip. Wong Israèl terus pada budal lan lèrèn ing Obot. Sakwisé budal sangka Obot terus pada nginep ing sak tyedaké jugrukan ing Abarim, ing ara-ara samun sing sisih sak étané negara Moab. Terus pada budal sangka kono, lan manggon ing bawah kali Sèrèt. Sakwisé budal sangka kono, terus pada nginep ing sabrangé kali Arnon, ing ara-ara samun, lan sing metu sangka panggonané bangsa Amori; nanging kali Arnon kuwi dadi tapel watesé negara Moab, sisih ing antarané bangsa Moab lan bangsa Amori. Mulané ing kitab tyeritané peperangané GUSTI diomongké: “Wahèb ing Sufa lan legokané kali Arnon, lan pèrèngané legokané; pèrèngané kuwi ambané nganti tekan ing panggonan pernahé kuta Ar, mèpèt karo tapel watesé negara Moab.” Sangka kono mlakuné menyang ing Beér, ya kuwi sumur sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses mengkéné: “Bangsa kuwi kok klumpukna, terus bakal Tak wènèhi banyu.” Ing waktu kuwi wong Israèl memuji kidung sing isiné: “Hé, sumber, mumbula! Hayuk pada memuji saut-sautan, awit sangka sumur, sing diduduk karo para ratu iki, sing diduduk karo para penggedéné ing sak tengahé bangsa kuwi lan jungkaté kraton, lan tekené.” Sangka ara-ara samun terus pada budal menyang Matana; sangka Matana menyang ing Nahaliel; sangka Nahaliel menyang Bamot, lan sangka Bamot menyang panggonan, ing pangwasané negara Moab, sandingé putyuké gunung Pisga, sing ngadep nang ara-ara samun. Sakwisé lelakon kuwi wong Israèl ngutus kongkonan marang ngarepé Sihon, ratu bangsa Amori, perlu ngomong mengkéné: “Kula supaya pada dililani liwat ing negara sampéyan, kula bakal ora nyimpang menyang kebonan utawa menyang kebon anggur sampéyan, ya ora bakal ngombé banyuné sumur sampéyan; mung dalan gedé waé sing bakal kula liwati nganti teka ing tapel watesé pangwasané sampéyan.” Nanging Sihon ora nglilani wong Israèl ngliwati panggonan pangwasané, malah terus nglumpukké suradadu kabèh, lan metuki wong Israèl menyang ing ara-ara samun; sak tekané ing Yahas terus nyerang perang nglawan Israèl. Nanging digetyek karo wong Israèl karo landepé pedang, lan negarané terus direbut, wiwit ing kali Arnon tekan ing kali Yabok, nganti tekan ing tapel watesé negarané turunané Amon, awit tapel watesé negarané wong turunané Amon kuwi kuwat. Wong Israèl pada ngrebut sakkèhé kutané, lan pada ngenggoni kutané bangsa Amori kabèh, ya kuwi ing Hèsbon lan ing panggonané kabèh. Nanging Hèsbon kuwi kuta omahé Sihon, ratu bangsa Amori; ratu kuwi dèk mbiyèn peperangan karo ratu ing Moab sing ndisik, lan kelakon bisa ngrebut negara kabèh nganti tekan ing kali Arnon. Awit sangka kuwi para tukang ngarang kidung pada ngomong mengkéné: “Pada maraa menyang Hèsbon, negarané Sihon dibanguna lan kuwatana! Awit ana geni metu sangka Hèsbon, kuta omahé Sihon metu urupé, sing mangan Ar-moab, sing ngwasani puntuk-puntuk ing sak uruté kali Arnon. Tyilaka kowé Moab, tyilaka kowé, hé bangsa Kamos! Anaké lanang pada didadèkké wong mblayu, lan anaké wadon pada dadi ukumané Sihon ratuné bangsa Amori. Wong-wong mau pada tak entèkké karo gaman, Hèsbon lebur nganti tekan ing Dibon, lan kita dadèkké ara-ara samun nganti tekan ing Naftali sing jembar nganti tekan ing Médeba.” Kaya mengkono kuwi wong Israèl terus pada ngenggoni negara bangsa Amori. Sakwisé kuwi Moses terus kongkonan ngindik marang kuta Yaéser, kuta-kuta panggonané wong Yaéser pada direbut kabèh lan wong Amori sing pada manggon ing kono pada ditundungi. Sak terusé pada minger ngluruk menyang ing negara Basan. Og ratu ing Basan lan suradadu-suradaduné terus perang tekan ing Edrèi. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé aja wedi karo wong kuwi, awit kuwi Tak pasrahké ing tanganmu kabèh rayaté kabèh uga negarané. Kabèh kuwi kok tindakké kaya enggonmu wis nindakké marang Sihon ratu wong Amori sing manggon ing Hèsbon.” Og mau terus dikalahké kabèh anaké lan rayaté kabèh, nganti ora ana wong siji waé sing bisa utyul, negara terus direbut. Wong Israèl terus pada nerusaké mlakuné lan pada manggon ing tanah rata ing Moab, ing sabrangé laut Yordan ing sak tyedaké kuta Yériko. Nanging Balak anaké Sipora ngerti sakkèhé penggawéné bangsa Israèl marang wong Amori, mulané wong Moab pada katekan wedi marang bangsa kuwi, awit tyatyahé okèh, terus geter lan wedi awit sangka wong Israèl kuwi. Awit kuwi wong Moab terus pada ngomong karo tuwa-tuwané bangsa Midian: “Suradadu sing okèhé semono uga kuwi mesti bakal ngrebut samubarang ing sak ubengé kita, kaya sapi anggèné nyenggut tetukulan ijuh ing ara-ara.” Nanging ing waktu kuwi Balak anaké Sipora dadi ratu ing Moab. Ratu terus kongkonan nyeluk Biléam anaké Béor menyang ing Petor ing pinggir kali Efrat, menyang ing negarané para kantyané tunggal bangsa, pawelingé mengkéné: “Ana sakwijiné bangsa sing teka sangka Egipte sing nganti nutupi sak lumahé bumi; bangsa kuwi manggon ing ngarepku. Kanggo kuwi kowé tekaa, bangsa kuwi benduen; awit kekuwatané ngungkuli kekuwatanku; mbok menawa terus bisa tak kalahké lan tak tundung sangka negara kéné, awit aku weruh: sapa sing kok berkahi mesti olèh berkah, lan sapa sing kok bendu kuwi kena genti bendu.” Para tuwa-tuwané bangsa Moab karo tuwa-tuwané bangsa Midian terus pada budal karo nggawa upahé tenungan. Sak tekané ing panggonané Biléam, terus pada ngétokké pawelingé ratu Balak. Semauré Biléam marang wong-wong mau: “Sampéyan pada kula jaluk nginep ing kéné sewengi iki, banjur bakal kula wènèhi jawaban kaya sing dadi préntahé GUSTI marang kula.” Para penggedéné bangsa Moab terus pada nginep ing omahé Biléam. Gusti Allah terus nekani Biléam lan ngetokké tembung: “Wong-wong sing pada ing omahmu kuwi sapa?” Tembung semauré Biléam: “Balak anaké Sipor, ratuné bangsa Moab, kongkonan nemoni kula, pawelingé mengkéné: Wis ana sakwijiné bangsa teka sangka negara Egipte ngenggoni sak lumahé bumi, mulané kowé tekaa, bangsa kuwi benduen, menawa terus bisa tak kalahké lan kena tak tundung.” Tembungé Gusti Allah marang Biléam: “Kowé aja mèlu wong-wong kuwi; bangsa kuwi aja kok bendu, awit wis kanggonan berkah.” Bareng wayah ésuk Biléam tangi, lan terus ngomong marang para penggedéné abdiné Balak: “Sampéyan pada kula omongi mulih, awit GUSTI ora nglilani kula mèlu-mèlu sampéyan.” Para penggedéné Moab mau terus pada bali, lan bareng wis ing ngarepé Balak, pada ngomong: “Biléam ora gelem mèlu mlaku teka mréné.” Balak terus kongkonan para penggedéné menèh, tyatyahé luwih okèh lan luwih duwur pangkaté tenimbangané karo sing ndisik. Lan sak tekané ing ngarepé Biléam terus pada ngomong: “Tembungé Balak anaké Sipor mengkéné: Aja ana sing ngalang-alangi enggonmu nekani aku, awit kowé mesti bakal diupahi luwih okèh, uga apa waé sing bakal dadi penjalukmu marang aku, mesti bakal tak turuti. Kanggo kuwi kowé tekaa ta, benduen bangsa kuwi.” Nanging Biléam nyauri marang para kongkonan Balak: “Senajan Balak ngekèki slaka lan emas sak kratoné kebak, kula ora bisa nindakké apa-apa, sing sepélé apa sing gedé, sing nerak tembungé GUSTI Allah kula. Mulané sampéyan pada kula omongi nginep ing kéné sewengi iki, supaya kula bisaa weruh, apa waé sing bakal diomongké karo GUSTI marang kula.” Gusti Allah terus nekani Biléam ing wayah mbengi, lan ngomongi: “Yèn tekané wong kuwi pantyèn pada ngundang kowé, kowé ngadeka, mèlua ing sak mlakuné; nanging sing kok lakoni, mung sing bakal Tak omongké marang kowé.” Bareng wayah ésuk Biléam tangi, terus nglapaki kimaré wédok, terus budal mèlu para penggedéné wong Moab mau. Ing kono bebenduné Gusti Allah mulat-mulat, awit Biléam lunga, terus dityegati karo Mulékaté GUSTI, sing nglawan marang dèwèké. Nanging Biléam ijik numpak kimaré wédok lan ditutké karo baturé loro. Waktu kimaré weruh Mulékaté GUSTI ngadek ing tengah dalan karo nggawa pedang, kimaré mau terus nyimpang sangka dalan lan mlebu ing kebon. Biléam terus nyabeti supaya bali menyang dalan menèh. Mulékaté GUSTI terus mapan ngadek ing dalan sing tyiut ing antarané kebon anggur sing digapit karo pager témbok. Bareng kimaré weruh Mulékaté GUSTI, terus mèpèt ing pager témbok, nganti sikilé Biléam ketyepit ing témbok, mulané kimaré digitiki menèh. Mulékaté GUSTI terus mundur menèh, mapan ing panggonan sing tyiut banget, nganti ora ana panggonan kanggo nyimpang ngiwa utawa nengen. Bareng kimaré weruh Mulékaté GUSTI, terus ndéprok ijik ditunggangi karo Biléam. Biléam nesu banget, nganti kimaré digebuki karo tekené. Kimaré terus dibukak tyangkemé karo GUSTI, nganti bisa ngomong marang Biléam: “Kesalahan kula apa marang sampéyan, nganti sampéyan nggebuki kula kaping telu?” Tembungé Biléam marang kimaré: “Awit aku kok gawé geguyon, yèn aku nyekeli pedang, mesti kowé tak patèni saiki uga.” Semauré kimar wédok marang Biléam: “Kula iki kimar tumpakané sampéyan ing sak lawasé urip sampéyan nganti teka saiki; apa kula naté nindakké sing mengkéné iki marang sampéyan?” Semauré: “Ora.” GUSTI terus nggawé kebukak mripat pandelengé Biléam, nganti weruh Mulékaté GUSTI ngadek ing dalan karo nggawa pedang. Biléam terus nyembah sujut ing ngarepé. Tembungé Mulékaté GUSTI marang Biléam: “Kenèng apa kowé nggitiki kimarmu wédok nganti dibalèni kaping telu? Wis, enggon-Ku ngétok iki dadi mungsuhmu, awit kanggo Aku dalan iki nuju ing karusakan. Waktu kimar wédok iki weruh Aku, nyimpang sangka ngarep-Ku nganti dibalèni kaping telu; yèn ora nyimpang sangka ngarep-Ku, mesti ing waktu kuwi uga kowé sing Tak patèni, lan kimarmu Tak uripi.” Tembungé Biléam marang Mulékaté GUSTI: “Kula nggawé dosa, awit kula ora ngerti yèn Gusti nyegati mlaku kula ing dalan iki. Nanging saiki, yèn Gusti ora nglilani, kula ya bakal mulih waé.” Tembungé Mulékaté GUSTI marang Biléam: “Kowé mèlua wong kuwi, nanging sing kok omongaké mung apa sing bakal Tak tembungké marang kowé.” Sakwisé mengkono Biléam terus mèlu penggedéné abdiné Balak mau. Nanging Balak bareng krungu yèn Biléam teka, terus lunga metuki tekan ing kuta Moab, sing pernahé ing tapel watesé kali Arnon, ing pojokané tapel watesé kuwi. Tembungé Balak marang Biléam: “Apa ora karo ndesek enggonku kongkonan nyeluk kowé, kenèng apa kowé kok ora gelis-gelis ngadep marang ing ngarepku? Apa mikirmu aku ora bisa ngekèki upah marang kowé?” Tembung semauré Biléam marang Balak: “Wis saiki kula wis nemoni ing ngarepé sampéyan, nanging apa bisa kula bakal ngutyapké tembung apa-apa? Mung tembung sing bakal dikèkké ing tutuk kula karo Gusti Allah, kuwi sing bakal kula utyapaké.” Biléam terus mèlu mlakuné Balak nganti tekan ing Kiryat-Huzot. Balak terus ngurbanké sapi lan wedus, sak bagéan dikirimké marang Biléam lan para penggedéné sing mèlu dèkné. Ing ésuké Biléam digawa munggah karo Balak menyang ing pegunungan Baal; sangka kono pungkasané tarupé bangsa Israèl sing bisa kétok. Biléam terus ngomong marang Balak: “Sak iki ing kéné kula sampéyan nggawèké mesbèh pitu, lan kula uga sampéyan tyawiské sapi lanang nom pitu lan wedus gèmbèl lanang ya pitu.” Balak terus nindakké kaya sing dadi penjaluké Biléam, lan terus pada masrahaké kurban ing saben mesbèh rupa sapi siji lan wedus siji. Biléam terus ngomong marang Balak: “Sampéyan kula njaluk ngadek ing tyedaké kurban obongan sampéyan, nanging kula bakal lunga; menawa kula bakal ditemoni karo GUSTI, terus ngomongi apa sing diomongké marang kula, kuwi bakal kula omongaké marang sampéyan.” Sakwisé mengkono Biléam terus munggah ing gunung sing gundul. Gusti Allah terus nemoni Biléam; Biléam terus ngomong marang Panjenengané: “mesbèh pitu kuwi wis kula tyawiské, lan ing saben mesbèh kula kurbané sapi lanang nom siji karo wedus gèmbèl lanang siji.” GUSTI terus ngisèni tembung ing tutuké Biléam lan ngetokké tembung: “Kowé balia menyang ngarepé Balak lan ngomonga mengkono kuwi.” Sak tekané ing ngarepé Balak, ketemu ijik ngadek sandingé kurbané obongan, bebarengan karo penggedéné bangsa Moab. Biléam terus ngutyapké kidungé: “Balak ratu ing Moab, nekaké aku sangka negara Aram, sangka pegunungan wétan, tembungé: Kowé tekaa, aku tulungana, mbendu Yakub, lan tekaa, sepatani Israèl. Kepriyé bisané mbendu, sing ora dibendu karo Gusti Allah? Kepriyé enggonku mbendu marang sing ora dibendu karo GUSTI? Awit bangsa kuwi tak deleng sangka putyuké gunung-gunung tak sawang sangka pegunungan. Kuwi bangsa sing manggon déwé, lan ora gelem diitung kegolong karo tunggalé bangsa liyané. Sapa sing bisa ngitung lebuné Yakub, utawa sapa sing bisa ngitungi golongané Israèl? Enggonku mati supaya bisa kaya patiné wong sing jujur, lan pungkasané uripmu kayaa pungkasané wong kuwi!” Ing kono tembungé Balak marang Biléam: “Kepriyé tumindakmu marang aku iki? Enggonku nekakké kowé kuwi tak kongkon mbendu mungsuhku, nanging malah kok berkahi!” Tembung semauré Biléam: “Kula kudu ngomongké apa sing diisèkké karo GUSTI ing tutuk kula!” Balak terus ngomong marang Biléam: “Hayuk, kowé mèlua aku menyang panggonan liyané, sangka kono kowé bisa nyawang bangsa kuwi; sing kétok kuwi mung pungkasané tarupé waé, ora kétok sak kabèhé; terus aku tulungana, mbendu bangsa kuwi sangka kono.” Biléam terus digawa menyang ing ara-ara kanggo ngindik, ing putyuké gunung-gunung Pisga; Balak terus nggawé mesbèh pitu, lan ing saben mesbèh dipasrahké sapi lanang nom siji lan wedus gèmbèl lanang siji. Biléam terus ngomong marang Balak: “Sampéyan kula jaluk ngadek ing tyedaké kurban obongan, nanging kula bakal lunga mrana, nemoni ing ngarepé GUSTI!” GUSTI terus nemoni Biléam, lan tutuké diisèni tembung, lan diomongi: “Kowé balia menyang ngarepé Balak, lan ngomonga kaya mengkono kuwi.” Sak tekané ing ngarepé Balak, ijik ngadek ing sandingé kurbané obongan, bebarengan karo para penggedéné bangsa Moab. Balak terus ngomong marang Biléam: “Tembungé GUSTI kepriyé?” Biléam terus nggelarké kidung, semauré: “Duh Balak, ing waktu kula omongi ngadek kula gelem ngrungokké; duh anaké Sipor, saiki kula njaluk ngrungokké marang tembung kula. Gusti Allah kuwi duduk manungsa, kok nganti goroh, ya duduk anaké manungsa, kok nganti getun. Apa sing Panjenengané ngetokké tembung terus ora ditindakké, utawa ngetokké tembung terus ora dileksanani? Mangertènana, kula nampa tembung supaya mberkahi, nanging yèn Panjenengané mberkahi, kula mesti ora bisa malik. Wong ora ngerti marang kasangsarané turunané Yakub, lan ora bisa weruh kasusahané wong Israèl, awit dadi siji karo GUSTI Allahé, pada surak-surak, awit Ratu ing sak tengahé. Gusti Allah sing ngentasaké sangka negara Egipte, kuwi kanggo wong-wong mau kaya sungu kekuwatané sapi alasan. Awit ora ana jopa-japu sing bisa mempan marang Yakub, utawa tenung sing bisa mempan marang Israèl. Teka ing waktuné, Yakub bakal dityritakké, mengkono uga marang Israèl, mujijat sing ditindakké karo Gusti Allah. Salah sijiné bangsa sing ngadek kaya singa wédok, sing ngadek jejek kaya singa lanang, sing ora gelem njerum, sak durungé mangan memangsané lan ngombé getihé sing dipatèni.” Ing kono Balak terus ngomong marang Biléam: “Yèn kowé blas ora gelem mbendu, ya aja pisan-pisan mberkahi.” Tembung semauré Biléam marang Balak: “Kula apa ora wis ngomong marang sampéyan, yèn sing bakal kula omongaké ya apa kabèh préntahé GUSTI, lan ya kuwi sing kula lakoni.” Sakwisé mengkono Balak terus ngomong marang Biléam: “Hayuk, kowé arep tak gawa menyang liya panggonan, menawa Gusti Allah nglilani bangsa kuwi kok bendu sangka kono.” Biléam terus digawa menyang ing putyuké gunung Péor, sing ngadep menyang ara-ara samun. Tembungé Biléam marang Balak: “Hayuk kula sampéyan nggawèké mesbèh pitu ing kéné, lan kula sampéyan tyawiské sapi lanang nom pitu lan wedus gèmbèl lanang pitu.” Balak terus ya nindakké apa sing dadi tembungé Biléam, lan terus ngurbanké sapi siji lan wedus siji ing saben mesbèh. Bareng Biléam ngerti yèn enggoné mberkahi marang Israèl kuwi ndadèkké senengé GUSTI, mulané wis ora nindakké tenungan menèh kaya sing ndisik-ndisik, nanging terus madep marang ara-ara samun. Bareng Biléam mandeng mengarep lan weruh bangsa Israèl enggoné manggon taler-taleran, terus kedunan karo Rohé Gusti Allah. Terus nggelarké kidungé, semauré: “Iki tembung-tembungé Biléam anaké Béor, semauré wong sing kebukak mripaté. Tembungé wong sing krungu pitutur-pituturé Gusti Allah, sing weruh kaweruhé Sing Mahakwasa karo lumah-lumah, nanging kebukak mripaté. Tenan apiké tarup-tarupmu, hé Yakub, ya papan panggonanmu, hé Israèl. Kaya legokan sing jembar kok enggoni rata, kaya taman ing pinggir kali, kaya wit garu sing ditandur karo GUSTI, kaya wit tyemara ing pinggir banyu. Timbané lubèr banyuné, lan wijiné disirami karo banyu okèh, kaluhurané ratuné bakal ngungkuli Agag, lan kratoné bakal dimulyakaké. Gusti Allah sing ngentasaké sangka negara Egipte, kuwi kanggo turunané Israèl kaya sunguné kekuwatané sapi alasan, bangsa sing dadi mungsuhé pada dipangan nganti entèk, lan balungé pada diremuk, lan bakal pada ketyubles karo panahé nganti tembus. Ijik dipapanké njerum kaya singa lanang, ya kaya singa wédok, sapa sing wani nangèkké? Sapa mberkahi kowé, bakal diberkahi, lan sapa sing mbendu kowé, bakal kena karo bendu!” Ing kono Balak terus muntap nesuné marang Biléam karo ngremet-ngremet tangan, terus ngomong marang Biléam: “Enggonku nyeluk kowé kuwi tak jaluk mbebendu mungsuhku, lah kok malah kok berkahi dibalèni kaping telu; saiki, kowé minggata menyang ing panggonanmu; aku wis janji marang kowé, yèn kowé mesti tak upahi okèh banget, nanging GUSTI sing ngendek berkahmu kuwi.” Tembungé Biléam marang Balak: “Kongkonan sampéyan apa ora wis kula omongi, sembarang kabèh mau: Senajan Balak ngekèki kratoné kebak emas lan slaka pisan, nanging aku ora wani nerak sing dadi préntahé GUSTI, senajan bab nglakoni sing apik utawa sing ala sangka atiku déwé; endi sing dadi préntahé GUSTI, ya kuwi sing bakal tak utyapké. Malah ing saiki, kula terus bakal mulih marang panggonané bangsa kula; awit kuwi sampéyan kula kèki weruh, apa sing bakal ditindakké karo bangsa kuwi marang bangsa sampéyan ing mbésuké.” Biléam terus nggelarké kidungé, mengkéné: “Iki tembung-tembungé Biléam anaké Béor, tembungé wong sing kebukak mripaté. Tembungé wong sing krungu pitutur-pituturé Gusti Allah, lan sing nampani kaweruh sing sangka sing Mahaluhur, sing weruh kaweruhé Sing Mahakwasa, karo lumah-lumah, nanging karo kebukak mripaté. Panjenengané tak deleng, nanging ora saiki, tak sawang, nanging ora sangka tyedakan, ana lintang njedul sangka Yakub, ana teken kraton njedul sangka Israèl, kuwi ngremuk pilingané Moab, lan nggempur marang kabèh turunané Sèt. Tanah Edom bakal dikwasani, lan Seir bakal dikwasani para mungsuhé kuwi. Nanging Israèl bakal nindakké perkara-perkara sing gagah lan kuwat. Lan sangka Yakub bakal ana wong sing kwasa, sing bakal matèni para sing pada utyul sangka kuta.” Bareng weruh wong Amalèk, Biléam terus nggelarké kidungé, mengkéné: “Wiwitané para bangsa kuwi Amalèk, nanging pungkasané bakal ngalami rusak.” Bareng weruh wong Kèni, Biléam terus nggelarké kidungé, mengkéné: “Kuwat papan panggonanmu, susuhmu manggon ing gunung watu. Nanging wong Kénan bakal entèk, ora suwé kowé bakal diboyong karo Asyur.” Dèwèké uga nggelarké kidung mengkéné: “Oh, tyilaka! Sapa sing bisa urip, yèn Gusti Allah nindakké kuwi mau? Nanging bakal ana prau-prau sangka segara wong Kitim, sing bakal pada nindes Asyur lan Hèbèr, nanging kuwi ya bakal nemoni karusakané uga.” Sakwisé mengkono Biléam terus ngadek, budal mulih menyang ing panggonané; lan Balak ya lunga uga. Waktu bangsa Israèl ijik pada manggon ana Sitim, bangsa kuwi terus wiwit laku bédang karo para wong wadon Moab. Wong wadon mau pada ngajak wong Israèl ngepung kurban sing dibelèh kanggo allahé, bangsa mau terus mèlu mangan kurban kuwi lan sujut marang allahé wong-wong kuwi. Waktu Israèl gegandèngan karo Baal Péor, bebenduné GUSTI mulat-mulat marang Israèl. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Sak kèhé pemimpiné bangsa kuwi pada tyekelana, terus pada gantungen ana ngarepé GUSTI ing panggonan padang, supaya nesuné GUSTI sing mulat-mulat kuwi minggir sangka Israèl.” Moses terus ngomong marang para rèkter Israèl: “Kowé pada matènana wong-wongmu sing wis gegandèngan karo Baal Péor.” Ketepakan ana sakwijiné wong Israèl sing teka nggawa wong wadon bangsa Midian menyang sak tengahé para seduluré, konangan karo Moses lan diweruh karo sak golongan wong Israèl kabèh sing ijik pada nangis ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan. Bareng Pinéhas anaké Eléazar anaké Harun weruh lelakon kuwi, sak nalika terus ngadek sangka sak tengahé kumpulan karo nyekel tumbak, terus nututi wong Israèl mau nganti tekan ing sentong tengah, wong loro mau pada ditumbak wetengé, ya kuwi wong Israèl lan wong wadon, memala sing nyerang wong Israèl terus sirep. Nanging kanggo wong sing wis pada mati kena ing memala kuwi tyatyahé ana 24.000 wong. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Pinéhas anaké Eléazar anaké Harun kuwi sing njalari sirepé bebendu-Ku ing sak tengahé wong Israèl, awit karo mempeng enggoné mbélani kahurmatan-Ku ing sak tengahé umat, nganti Aku ora matèni marang wong Israèl ing sak njeruhné panas ati-Ku. Mulané kabèh pada kok omongana: Pinéhas kuwi Tak wènèhi perjanjian keslametan duwèk-Ku, kanggo perjanjian imam kanggo selawasé kanggo awaké déwé lan turunané, awit karo mempeng enggoné wis mbélani Gusti Allahé lan nganakké rukunan kanggo wong Israèl.” Nanging wong Israèl sing dipatèni bareng karo wong wadon bangsa Midian mau, jenengé Simri anaké Salu, penggedéné salah sijiné kulawargané wong Siméon, lan wong wadon bangsa Midian sing dipatèni kuwi jenengé Kosbi anaké Sur; Sur kuwi sakwijiné penggedéné golongan; ya kuwi kulawargané ing Midian. Sakwisé mengkono GUSTI ngetokké tembung marang Moses mengkéné: “Wong Midian kuwi pada luruken lan pada kok patènana, awit wis pada nglawan marang kowé karo akal sing dirantyam kanggo kowé, ing bab Péor lan ing bab Kosbi, seduluré wadon, ya kuwi anaké wadon sakwijiné penggedéné bangsa Midian; Kosbi kuwi dipatèni mbarengi memala sing jalaran sangka Péor kuwi.” Sakwisé kedadian memala kuwi mau, GUSTI ngetokké tembung marang Moses lan marang Eléazar anaké Harun: “Kowé pada ngitunga wong Israèl sak umat kabèh sing umur rong puluh taun munggah, miturut taleré, ya wong-wong sing wis bisa perang.” Moses lan Eléazar terus ngomong marang wong Israèl ing tanah daratan ing Moab, ing sak pinggiré laut Yordan sak tyedaké Yériko: “Kabèh wong sing umur rong puluh taun munggah kuwi itungen!” - kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses mau. Iki tyatyahé wong Israèl sing pada metu sangka negara Egipte. Rubèn kuwi mbarepé Israèl; nanging kanggo turunané Rubèn miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Hénokh kuwi turunané Hénokh; sangka Palu kuwi turunané Palu. Hèsron kuwi turunané Hèsron lan sing sangka Karmi kuwi turunané Karmi. Kuwi mau golongané turunané Rubèn, nanging wong sing pada diitung ana 43.730 wong. Anaké Palu kuwi Eliab; anaké Eliab kuwi Nemuèl, Datan lan Abiram. Kanggo Datan lan Abiram wong sing dipilih karo umat kuwi sing pada nglawan marang Moses lan Harun, lan bebarengan karo grombolan Korah, waktu pada nglawan marang GUSTI. Nanging bumi terus ngangapké tyangkemé lan nguntal marang wong-wong mau bebarengan karo Korah, terus grombolané pada mati, uga wong 250 wong pada dipangan ing geni kanggo pengéling-éling, nanging anaké Korah pada ora mati. Turunané Siméon miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Nemuèl kuwi turunané Nemuèl; sing sangka Yamin kuwi turunané Yamin; sing sangka turunané Yakin kuwi turunané Yakin; sing sangka Sérah kuwi turunané Sérah lan sing sangka Saul kuwi turunané Saul. Okèhé wong lanang sangka turun-turun mau 22.200. Turunané Gad miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Séfon kuwi turunané Séfon; sing sangka Hagi kuwi turunané Hagi; sing sangka Syuni kuwi turunané Syuni; sing sangka Osni kuwi turunané Osni; sing sangka Eri kuwi turunané Eri; sing sangka Arodi kuwi turunané Arodi; sing sangka Arèli kuwi turunané Arèli. Kuwi mau golongané turunané Gad, nanging wong sing pada diitung ana 40.500 wong. Para anaké Yéhuda ya kuwi Er lan Onan; Er lan Onan wis pada mati ing negara Kanaan. Turunané Yéhuda miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Sela kuwi turunané Sela; sing sangka Pèrès kuwi turunané Pèrès lan sing sangka Sérah kuwi turunané Sérah; turunané Pèrès ya kuwi: sangka Hèsron kuwi turunané Hèsron lan sing sangka Hamul kuwi turunané Hamul. Kuwi mau okèh turunané Yéhuda, nanging wong sing pada diitung ana 76.500 wong. Turunané Isakar miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Tola kuwi turunané Tola; sing sangka Puah kuwi turunané Puah; sing sangka Yasub kuwi turunané Yasub lan sing sangka Simron kuwi turunané Simron. Kuwi mau golongané turunané Isakar, nanging kanggo wong sing pada diitung ana 64.300 wong. Turunané Sébulon miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Sared kuwi turunané Sared; sing sangka Elon kuwi turunané Elon; sing sangka Yahléèl kuwi turunané Yahléèl. Kuwi mau golongané turunané Sébulon, nanging kanggo wong sing pada diitung ana 60.500 wong. Anaké Yosèf kuwi Manasé lan Efraim. Turunané Manasé miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Makir kuwi turunané Makir; lan Makir duwé anak Giléad; Giléad kuwi nurunké turunané Giléad. Iki turunané Giléad: sing sangka Iéser kuwi turunané Iéser; sing sangka Hèlèk kuwi turunané Hèlèk; sing sangka Asrièl kuwi turunané Asrièl; sing sangka Sekem kuwi turunané Sekem; sing sangka Semida kuwi turunané Semida lan sing sangka Hèfèr kuwi turunané Hèfèr. Nanging Sélaféhad anaké Hèfèr kuwi ora nduwé anak lanang, mung wadon waé; nanging anaké wadon Sélaféhad kuwi jenengé: Makla, Noa, Hokla, Milka lan Tirsa. Kuwi mau golongané turunané Manasé, nanging kanggo wong sing pada diitung ana 52.700 wong. Iki turunané Efraim miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Sutélah kuwi turunané Sutélah; sing sangka Beker kuwi turunané Beker; sing sangka Tahan kuwi turunané Tahan. Nanging turunané Sutélah, sing sangka Eran kuwi turunané Eran. Kuwi mau golongané turunané Efraim, nanging wong sing pada diitung ana 32.500 wong. Kuwi mau turunané Yosèf miturut golongané. Turunané Bényamin miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Béla kuwi turunané Béla; sing sangka Asbel kuwi turunané Asbel; sing sangka Ahiram kuwi turunané Ahiram; sing sangka Sefufam kuwi turunané Sefufam; sing sangka Hufam kuwi turunané Hufam; Anaké Béla kuwi Arèd lan Naaman. Sing sangka Arèd kuwi turunané Arèd lan sing sangka Naaman kuwi turunané Naaman. Kuwi mau golongané turunané Bényamin, nanging kanggo wong sing pada diitung ana 45.600 wong. Turunané Dan miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Suham kuwi turunané Suham. Ya kuwi golongané turunané Dan. Sakkèhé golongané turunané Suham sing pada diitung ana 64.400 wong. Turunané Asyèra miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Yimna kuwi turunané Yimna; sing sangka Yiswi kuwi turunané Yiswi lan sing sangka Béria kuwi turunané Béria. Turunané Béria kuwi: sing sangka Hèbèr kuwi turunané Hèbèr; sing sangka Malkièl kuwi turunané Malkièl. Nanging anaké Asyèra sing wadon asmané Sérah. Kuwi mau golongané turunané Asyèra, nanging kanggo wong sing pada diitung ana 53.400 wong. Turunané Naftali miturut golongané, ya kuwi: sing sangka Yahzéèl kuwi turunané Yahzéèl; sing sangka Guni kuwi turunané Guni; sing sangka Yézèr kuwi turunané Yézèr; sing sangka Silèm kuwi turunané Silèm. Kuwi mau golongané turunané Naftali, nanging kanggo wong sing pada diitung ana 45.400 wong. Wong Israèl sing pada diitung kuwi mau tyatyahé kabèh ana: 601.730 wong. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Taleré-taleré kuwi pada kèkna panduman tanah miturut jeneng-jenengé sing ketulis, dadia pandumané. Sing okèh tyatyahé kèkna panduman tanah panduman sing okèh, lan sing setitik kèkana panduman tanah panduman setitik; saben taler pada didumi déwé-déwé miturut jeneng-jenengé sing ketulis. Senajan mengkono pandumané tanah kuwi kudu karo dilotré; enggoné pada nampa panduman nuruta jenengé taleré leluhuré. Panduman duwèké siji-sijiné taler mesti unda-usuk okèh setitiké lan miturut ing saktibané lotrému.” Nanging turunané Lévi sing diitung miturut golongané kuwi mengkéné: sing sangka Gèrson kuwi turunané Gèrson; sing sangka Kéhat kuwi turunané Kéhat; sing sangka Mérari kuwi turunané Mérari. Iki golongané turunané Lévi: golongané turunané Kéhat, golongané turunané Libni, golongané turunané Hébron, golongané turunané Makli, golongané turunané Musi lan golongané turunané Korah. Nanging Kéhat duwé anak Amram. Bojoné Amram kuwi Yokebèt, anaké Lévi, sing lair ing negara Egipte. Yokebèt kuwi nglairké Harun lan Moses uga Miryam seduluré wadon, patutan karo Amram. Harun duwé anak Nadab, Abihu, Eléazar lan Itamar. Nanging Nadab lan Abihu kuwi mati waktu pada masrahaké geni sing duduk sak mestiné ing ngarepé GUSTI. Nanging wong sing pada diitung kuwi ana 23.000 wong, ya kuwi sakkèhé sing lanang sing umur sesasi munggah; awit enggoné diitung ora bebarengan karo wong Israèl liyané, awit pada ora didumi tanah panduman ing antarané wong Israèl. Kuwi mau sing pada diitung karo Moses lan Eléazar waktu pada ing tanah daratan Moab, ing sabrangé laut Yordan, sak tyedaké kuta Yériko. Nanging tunggalané kuwi ora ana siji waé sing mbiyèn wis diitung karo Moses lan Harun waktu pada ing ara-ara samun Sinai. Awit GUSTI wis ngetokké tembung: “Kuwi mesti bakal pada mati ing ara-ara samun.” Nanging tunggalané ora ana sing ijik urip kejaba mung Kalèb anaké Yéfuné lan Yosua, anaké Nun. Waktu semono para anaké wadon Sélaféhad anaké Hèfèr anaké Giléad anaké Makir anaké Manasé, mlebu turunané Manasé anaké Yosèf - para anaké wadon kuwi jenengé: Makli, Noa, Hokla, Milka lan Tirsa, - pada ngadep marang ngarepé Moses lan Eléazar, lan ing ngarepé para penggedéné lan kabèh pasamuan ing ngarepé lawangé Tarup Kumpulan, lan ngomong: “Bapak kula wis pada mati ing ara-ara samun, senajan ora mèlu grombolané wong sing pada nglawan marang GUSTI; ya ora mèlu grombolané Korah; nanging enggoné mati awit sangka dosané déwé, lan ora ninggalké anak lanang. Kenèng apa bapak kula kudu entèk sangka golongané, awit ora ninggal anak lanang? Kula njaluk pada dikèkké lemah ing antarané seduluré bapak kula.” Moses terus nerusaké perkara kuwi marang ngarepé GUSTI. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Tembungé anak-anaké Sélaféhad kuwi bener; pantyèn kowé wajip ngedumi tanah ing antarané para seduluré bapaké; warisan tinggalané bapaké kuwi kèkna dadi duwèké anaké. Uga wong Israèl kuwi pada kok omongana mengkéné: Yèn ana wong mati ora ninggal anak lanang, warisan tinggalané kuwi diwènèhké marang anaké wadon. Yèn ya ora nduwé anak wadon, warisan tinggalané pada diwènèhké marang seduluré lanang. Yèn ya ora nduwé sedulur lanang, warisan tinggalané pada diwènèhké marang seduluré lanang bapaké. Lan yèn bapaké ya ora nduwé sedulur lanang, warisan tinggalané kuwi diwènèhké marang seduluré sing pernahé tyedak déwé sangka antarané golongané, supaya dadia duwèké.” Mengkono kuwi sing kudu dadi pernatané kanggo wong Israèl, kaya sing dadi préntahé GUSTI marang Moses mau. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé munggaha ing gunung Abarim iki, terus nyawanga marang negara sing bakal Tak wènèhaké marang wong Israèl. Nanging sakwisé kowé nyawang, terus kowé ya bakal diklumpukké karo para leluhurmu pada kaya kakangmu Harun enggoné wis diklumpukké mbiyèn. Awit ing waktu ing ara-ara samun Sin, wong-wong pada nglawan, kowé wong loro pada mbangkang marang tembung-Ku, supaya pada ngétokké kesutyian-Ku ing ngarepé wong-wong kuwi karo perkara banyu.” Ya kuwi sumber Mériba ing sak tyedaké Kadès ing ara-ara samun Sin. Moses terus ngomong marang GUSTI: “GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani rohé kabèh sing urip, supaya gelem ngangkat salah sijiné wong, sing nuntun mlakuné yèn metu lan mlebu, lan nuntun mlakuné yèn lunga lan teka, supaya pasamuan duwèké GUSTI kuwi ora nganti kaya wedus sing tanpa pangon.” Tembungé GUSTI marang Moses: “Kowé ngejaka Yosua anaké Nun, wong sing kebak ing roh, kowé numpangna tanganmu, lan kongkonen ngadek ing ngarepé Eléazar lan ing ngarepé kabèh pasamuan, terus omongana kuwajipané, lan diseksèni karo wong sak umat kabèh; uga kowé ngekèkana pangwasa sak bagéan, supaya disujuti karo sak pasamuané wong Israèl kabèh. Yosua kuwi kudu ngadek ing ngarepé imam Eléazar, nanging Eléazar kuwi negesi marang putusané Urim kanggo dèwèké ing ngarepé GUSTI. Wong-wong enggoné pada metu awit sangka préntahé lan awit sangka préntahé uga enggoné mlebu, dèwèké lan sakkèhé wong Israèl, ya kabèh umat kuwi kabèh.” Moses terus nandangi apa sing dadi préntahé GUSTI; Yosua terus dityeluk lan dikongkon ngadek ing ngarepé imam Eléazar lan ing ngarepé kabèh umat kabèh. Yosua terus ditumpangi tangan lan pasrahi sing dadi kuwajipané, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses. GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé mréntaha wong Israèl lan kowé ngomonga: Kowé pada masrahna kurban marang Aku karo temen-temen lan ing waktu sing wis ditemtokké kanggo pangan-Ku rupa kurban bakaran, sing ambuné gawé senengé ati-Ku. Kowé ngomonga marang wong-wong kuwi: Iki rupané kurban bakaran sing kudu kok pasrahké marang GUSTI: saben dina wedus gèmbèl loro sing tanpa tyiri umur setaun, kanggo kurban obongan ajek. Wedus sing siji olahen ing wayah ésuk, lan sijiné olahen ing wayah soré. Kuwi barengana glepung gandum pilihan sak prasepuluhé éfa tyampuren lenga deplokan seprapat hin kanggo kurban panganan. Kuwi kurban obongan ajek sing enggoné diolah wiwitan ing gunung Sinai kanggo ambuné sing gawé senengé ati, kurban bakaran sing dipasrahké marang GUSTI. Nanging sing kanggo kurban ombènan kuwi anggur seprapat hin kanggo wedus siji; kowé ngesokké ombèn-ombèn sing mendemi kanggo kurban ombènan kanggo GUSTI ing omah sutyi. Nanging wedus sijiné kok masak ing wayah soré, enggonmu ngolah kuwi pada kaya kurban panganan ing wayah ésuk, lan kaya kurban ombènan kanggo kurban bakaran, sing ambuné gawé senengé atiné GUSTI.” “Ing dina sabat, wedus gèmbèl loro sing umur setaun sing tanpa tyiri, dibarengi glepung gandum pilihan rong prasepuluh éfa, olahen karo lenga, kanggo kurban panganan lan dibarengné karo kurban ombènan. Kuwi kurban obongan sabat ing saben dina sabat, kejaba kurban obongan ajek lan kurbané ombènan. Ing saben wiwitané sasi kowé pada masrahna kurban obongan marang GUSTI rupa sapi lanang nom loro, wedus gèmbèl lanang siji, lan wedus gèmbèl sing tanpa tyiri sing umur setaun pitu; lan uga glepung gandum pilihan telung prasepuluh éfa olahen karo lenga kanggo sapi lanang siji, kanggo kurban panganan; wedusé gèmbèl lanang siji kuwi barengana glepung gandum pilihan rong prasepuluh éfa olahen karo lenga kanggo kurban panganan; lan wedusé kuwi siji-sijiné barengana glepung gandum pilihan sak prasepuluhé éfa olahen karo lenga kanggo kurban panganan; kuwi dadi kurban obongan, ambuné sing gawé seneng, kurban bakaran kanggo GUSTI. Nanging kurban-kurbané ombènan kuwi saben sapi siji barengana anggur setengah hin, wedusé gèmbèl lanang siji angguré sak pratelon hin, nanging wedusé seprapat hin. Kuwi kurban obongan saben tanggal sepisan ing saben sasi sak njeruhné setaun. Uga menèh anaa wedus siji sing diolah kanggo kurban ngluwari dosa, ngadep marang GUSTI dibarengi kurban ombènan; kuwi kejaba kurban obongan ajek.” “Ing sasi kaping pisan tanggal patbelas kuwi Paskahé GUSTI, lan ing tanggalé limalas sasi kuwi dina riyaya; pitung dina suwéné wong pada mangana roti tanpa ragi. Ing dinané sing kaping pisan kowé nganakna kumpulan sutyi, lan kowé aja nindakké penggawéan sing abot; lan kowé pada masrahna kurban bakaran, ya kurban obongan ngadep marang GUSTI rupa sapi lanang nom loro, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus sing umur setaun pitu; kabèh sing tanpa tyiri. Kanggo kurbané panganan glepung gandum pilihan diolah karo lenga, telung prasepuluh éfa kanggo sapi siji, lan kanggo wedus lanang siji rong prasepuluh éfa; lan wedus sing pitu kuwi siji-sijiné sak prasepuluh éfa. Sak terusé wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa, kanggo nganakké rukunan kanggo kowé. Kejaba kurban obongan ésuk, sing klebu kurban obongan ajek, kabèh kuwi kudu kok pasrahké. Kaya mengkono enggonmu saben dina pada masrahaké kurban panganan rupa kurban bakaran sing ambuné gawé senengé atiné GUSTI, nganti pitung dina suwéné; kuwi kejaba kurban obongan ajek lan kurban ombènan. Ing dina sing kaping pitu kowé nganakké kumpulan sutyi lan aja nindakké penggawéan sing abot. Ing dina wiwitan panèn, yèn kowé pada masrahaké kurban panganan anyar marang GUSTI, ing riyaya Pungkasané Pitung Minggu kowé pada nganakna kumpulan sutyi, lan aja nindakké penggawéan sing abot. Ing dina kuwi kowé pada masrahna kurban obongan kanggo ambuné sing gawé senengé atiné GUSTI: sapi lanang nom loro, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus sing umur setaun pitu. Karo kurbané panganan rupa glepung gandum pilihan, diolah karo lenga; saben sapi siji barengana telung prasepuluh éfa, kanggo wedusé sing lanang rong prasepuluh éfa, lan kanggo wedus sing pitu kuwi, saben wedus siji sak prasepuluh éfa. Uga menèh wedus siji digawé nganakké rukunan kanggo kowé. Kurban obongan ajek, lan kurban panganan uga kurban-kurbané ombènan, kuwi kudu kok pasrahké kabèh. Kowé pada miliha kéwan sing tanpa tyiri. Ing sasi kaping pitu tanggal sepisan kowé pada nganakna kumpulan sutyi, lan aja nindakké penggawéan sing abot, kuwi dadia dina ngunèkké trompèt. Ing dina kuwi kowé pada masrahna kurban obongan kanggo ambuné sing gawé senengé GUSTI rupa sapi lanang nom siji lan wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl sing tanpa tyiri umur setaun pitu; karo kurbané panganan: glepung gandum pilihan, diolah karo lenga, okèhé telung prasepuluh éfa kanggo sapi lanang mau, lan rong prasepuluh éfa kanggo wedusé gèmbèl lanang, nanging wedusé sing pitu kuwi kanggo siji-sijiné sak prasepuluh éfa. Uga wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa, kanggo nganakké rukunan kanggo kowé, kejaba kurban obongan saben tanggal sepisan lan kurban panganan, uga kurban obongan ajek lan kurban panganan lan kurban ombènan, miturut pernatané, kanggo ambuné sing nggawé senengé ati, kurban bakaran ngadep marang GUSTI. Ing sasi kaping pitu tanggal sepuluh kowé pada nganakna kumpulan sutyi lan pada ngasorké awakmu karo pasa; aja nglakoni penggawéan. Ing dina kuwi kowé pada masrahna kurban obongan kanggo ambuné sing nggawé seneng ngadep marang GUSTI, rupa sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl sing umur setaun pitu, kabèh mau sing tanpa tyiri; karo kurbané panganan: glepung gandum pilihan diolah karo lenga, kanggo sapiné telung prasepuluh éfa, kanggo wedus gèmbèl lanang rong prasepuluh éfa, lan kanggo wedusé sing pitu kuwi siji-sijiné sak prasepuluh éfa. Uga menèh wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa. Kuwi kejaba kurban ngluwari dosa sing kanggo nganakké rukunan, lan kurban obongan ajek karo kurban panganan uga kurban ombènan. Ing tanggal limalas sasi kaping pitu kowé pada nganakna kumpulan sutyi; kowé aja nindakké penggawéan sing abot; kowé pada nganakké riyaya pasrah marang GUSTI, suwéné pitung dina. Ing waktu kuwi kowé pada masrahna kurban obongan kanggo kurban bakaran, sing ambuné gawé senengé atiné GUSTI rupa: sapi lanang nom telulas, wedus gèmbèl lanang loro lan wedus gèmbèl sing umur setaun patbelas, kabèh mau kudu sing tanpa tyiri; uga kurbané panganan rupa glepung gandum pilihan diolah karo lenga; kanggo sapi lanang telulas mau saben sapi siji telung prasepuluh éfa, lan kanggo wedus lanang loro kuwi saben wedus siji rong prasepuluh éfa; lan menèh kanggo wedusé sing patbelas kuwi, saben wedus siji sak prasepuluhé éfa. Uga menèh wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa; kabèh mau kejaba kurban obongan ajek karo kurbané panganan lan kurbané ombènan. Ing dina sing kaping pindo: sapi lanang nom rolas, wedus gèmbèl lanang loro lan wedus gèmbèl umur setaun tanpa tyiri patbelas; karo kurbané panganan lan kurbané ombènan, ya kuwi kanggo sapi-sapiné lanang, kanggo wedus-wedusé lanang lan kanggo wedus-wedusé sing nom kuwi tyatyahé miturut pernatané. Uga menèh wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa. Kabèh mau kejaba kurban obongan ajek, kurbané panganan lan kurban-kurbané ombènan. Ing dina sing kaping telu: sapi lanang nom sewelas, wedus gèmbèl lanang loro lan wedus gèmbèl tanpa tyiri umur setaun patbelas; karo kurbané panganan lan kurbané ombènan, ya kuwi kanggo sapi-sapiné lanang, kanggo wedus-wedusé lanang lan kanggo wedus-wedusé sing nom kuwi tyatyahé miturut pernatané. Uga menèh wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa. Kabèh mau kejaba kurban obongan ajek, kurban panganan lan kurbané ombènan. Ing dina sing kaping papat: sapi lanang nom sepuluh, wedus gèmbèl lanang loro lan wedus gèmbèl sing tanpa tyiri umur setaun patbelas, karo kurbané panganan lan kurbané ombènan, ya kuwi kanggo sapi-sapiné lanang, kanggo wedus-wedusé lanang lan kanggo wedus-wedusé nom kuwi tyatyahé miturut pernatané. Uga menèh wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa. Kabèh mau kejaba kurban obongan ajek, kurbané panganan lan kurbané ombènan. Ing dina sing kaping lima: sapi lanang nom sanga, wedus gèmbèl lanang loro, lan wedus gèmbèl sing tanpa tyiri umur setaun patbelas; karo kurbané panganan lan kurbané ombènan, ya kuwi kanggo sapi-sapiné lanang, kanggo wedus-wedusé lanang lan kanggo wedus-wedusé sing nom kuwi, tyatyahé miturut pernatané; lan wedus lanang siji kanggo kurban ngluwari dosa, kabèh mau kejaba kurban obongan ajek, kurban panganan lan kurbané ombènan. Ing dina sing kaping nem: sapi lanang nom wolu, wedus gèmbèl lanang loro lan wedus gèmbèl sing tanpa tyiri umur setaun patbelas, karo kurbané panganan lan kurbané ombènan, ya kuwi kanggo sapi-sapiné lanang, kanggo wedus-wedusé lanang lan kanggo wedus-wedusé sing nom kuwi, tyatyahé miturut pernatané. Uga menèh wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa. Kabèh mau kejaba kurban obongan ajek, kurbané panganan lan kurbané ombènan. Ing dina sing kaping pitu: sapi lanang nom pitu, wedus gèmbèl lanang loro lan wedus gèmbèl sing tanpa tyiri umur setaun patbelas, karo kurbané panganan lan kurbané ombènan, ya kuwi kanggo sapi-sapiné lanang, kanggo wedus-wedusé lanang lan kanggo wedus-wedusé sing nom kuwi, tyatyahé miturut pernatané. Uga menèh wedus gèmbèl siji kanggo kurban ngluwari dosa. Kabèh mau kejaba kurban obongan ajek, kurbané panganan lan kurbané ombènan. Ing dina sing kaping wong wolu kowé nganakna kumpulan gedé, kowé aja nindakké penggawéan sing abot. Ing waktu kuwi kowé pada pasrahna kurban obongan, kurban bakaran, sing ambuné gawé senengé GUSTI rupa sapi lanang nom siji, wedus gèmbèl lanang siji lan wedus gèmbèl sing tanpa tyiri sing umur setaun pitu. Karo kurbané panganan lan kurbané ombènan, ya kuwi kanggo sapiné lanang, kanggo wedus lanang lan kanggo wedus-wedusé sing nom kuwi, tyatyahé miturut pernatané. Uga menèh wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa. Kabèh mau kejaba kurban obongan ajek, kurbané panganan lan kurbané ombènan. Kuwi mau kabèh sing kudu pada kok masak kanggo GUSTI ing dina riyayamu, kanggo kurban-kurbanmu obongan, kurban-kurbanmu panganan, kurban-kurbanmu ombènan lan kurban-kurbanmu keslametan lan kurban-kurbanmu kebungahan.” Moses terus ngomongi marang wong Israèl miturut apa sing dipréntahké karo GUSTI kabèh marang Moses. Moses terus ngomong marang para penggedéné taleré Israèl mengkéné: “Iki perkara sing dipréntahké karo GUSTI. Yèn ana wong lanang ngétokké janji utawa ngétokké sumpah marang GUSTI, wongé ketalènan karo janjiné ing bab sakwijiné perkara, mulané aja nganti nerak janjiné; apa sing wis diutyapké kuwi kudu ditetepké. Nanging yèn wong wadon sing ngétokké janji marang GUSTI, wongé ketalènan ing janjiné ing bab sakwijiné perkara ing omahé bapaké, ya kuwi sak njeruhné ijik prawan. Nanging bapaké mau krungu ujaré lan janjiné, nanging bapaké mau ora ngomong apa-apa marang anaké mau; yèn mengkono apa dadi ujaré kabèh mesti tetep lan apa waé sing dadi janjiné ya mesti tetep. Nanging yèn bapaké waktu krungu bab kuwi terus ngélingké, apa sing dadi ujaré lan apa sing dadi janjiné kuwi ora kanggo, lan bakal dingapura karo GUSTI, awit wis diélingké karo bapaké. Nanging yèn wong wadon mau omah-omah, nanging ijik nduwé ujar utawa salah sakwijiné janji sing diutyapké karo tanpa dipikir lan sing nalèni marang wong kuwi, lan bojomu ya krungu bab kuwi, nanging meneng waé waktu krungu, dadi janjiné mesti tetep lan janjiné sing nalèni kuwi ya tetep. Nanging yèn bojoné waktu krungu bab kuwi terus ngélingké, kuwi mbatalké ujaré lan janji sing diutyapké karo sing wadon tanpa dipikir mau, lan sing nalèni bojoné kuwi, lan GUSTI bakal ngekèki ngapura marang bojoné. Kanggo ujaré randa utawa wong wadon sing dipegat, kabèh sing nalèni dèwèké, kuwi tetep ing awaké. Nanging yèn ana wong wadon ing omahé terus ngétokké ujar utawa ngétokké janji karo sumpah, nanging bojo lanangé krungu, nanging meneng waé lan ora ngélingké, dadi apa dadi ujaré kabèh mesti tetep, lan apa waé sing dadi janjiné wong wadon kuwi mesti tetep. Nanging yèn bojoné waktu krungu terus mbatalké perkara kuwi karo teges, apa sing wis diutyapké karo sing wadon, ya ujaré ya janjiné kuwi batal, wis dibatalké karo bojoné, lan sing wadon bakal dingapura karo GUSTI. Saben ujaré wong wadon lan saben janjiné karo sumpah, arep ngasorké awaké karo pasa, kuwi bojoné sing kudu netepké, lan ya bojoné sing kudu mbatalké. Nanging yèn bojoné sedina-dina mung tansah meneng waé, kuwi dadi wis netepké sak okèhé ujaré sing wadon, utawa sak okèhé janjiné sing dadi sanggané sing wadon. Enggoné netepké kuwi, awit waktu krungu bab kuwi meneng waé. Nanging yèn enggoné mbatalké mau let sedina sakwisé krunguné, sing lanang sing bakal nyangga kesalahané sing wadon.” Kuwi mau pernatan sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses, ya kuwi ing antarané wong lanang lan bojoné, lan ing antarané bapak karo anaké wadon sing ijik prawan ing omahé bapaké. GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé nindakna mbalesé wong Israèl marang wong Midian; sakwisé mengkono kowé bakal diklumpukké karo leluhurmu.” Moses terus ngomong marang bangsa kuwi, tembungé: “Wong sak panunggalmu pada tata-tataa kanggo perang, ngluruk Midian, pada nindakna balesané GUSTI marang Midian kuwi. Sangka sakkèhé taleré Israèl, saben taler wong 1000 pada ngluruka perang.” Terus saben taler nyawiské wong 1000, dadi kabèh rolas èwu sing pada arep ngluruk perang. Kuwi terus diomongi karo Moses supaya ngluruk perang, saben taler wong 1000, lan dibarengi Pinéhas anaké Eléazar, sing nggawa piranti omah sutyi lan trompèt kanggo tenger. Terus pada nyerang perang nglawan Midian, netepi tembungé GUSTI marang Moses, lan wong lanang kabèh pada dipatèni. Sak liyané wong-wong sing pada dipatèni, wong Israèl ya matèni para ratu ing Midian, ya kuwi: Réba, Rekem, Sur, Hur lan Réba, kabèh tyatyahé lima; uga Biléam anaké Béor ya dipatèni karo pedang. Wong Israèl terus pada ngrampasi wong wadon bangsa Midian kabèh anak-anaké sing ijik tyilik, lan kéwan-kéwané duwèké ratu pada dirampas; nanging kuta panggonané lan sakkèhé tarup-tarupé pada diobongi. Sak kèhé rayahané lan rampasané rupa manungsa lan kéwan-kéwan mau pada digawani. Sakkèhé wong bandangan, barang rampasan lan barang sing direbut kuwi kabèh pada dipasrahké marang Moses lan marang Eléazar lan marang umat Israèl ing tarupé ing tanah daratan Moab, sing prenahé ing pinggir laut Yordan ing sak tyedaké kuta Yériko. Moses lan Eléazar lan sakkèhé para penggedéné umat terus pada lunga mapak nganti tekan ing sak njabané tarup. Moses terus nesu banget marang para penggedé suradaduné, para komendan 1000 lan komendan 100 sing pada mulih sangka peperangan; tembungé Moses marang wong-wong kuwi: “Apa wong wadon pada kok uripi kabèh? Apa, ora para wong wadon kuwi ta, sing awit sangka rembuké Biléam, pada njalari wong Israèl nganti pada nyingkur marang GUSTI marang Péor, nganti umaté GUSTI terus ketiban memala. Kanggo kuwi sakkèhé anaké lanang wong-wong kuwi pada patènana, lan sakkèhé wong wadon sing wis tau turu tyampur karo wong lanang ya pada patènana; mung sakkèhé botyah wadon sing durung tau turu tyampur karo wong lanang kuwi pada uripana kanggo kowé. Nanging kowé kuwi pada manggona ing sak njabané tarupé lawasé pitung dina; sapa sing wis matèni wong lan sapa sing nggepok layoné sing mentas dipatèni, kuwi ngresikana najisé ing dina sing kaping telu, lan ing pitung dinané, kowé déwé lan para wong bandanganmu. Uga menèh sak rupané sandangan lan sak rupané dandanan lulang lan sembarang gawèané sangka wulu wedus, uga sakkèhé piranti kayu kuwi kudu disutyèkké najisé.” Imam Eléazar terus ngomong marang suradadu sing entas pada ngluruk perang mau: “Iki pernatan sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses: Mung barang-barang emas, slaka, tembaga, wesi, tembaga putih lan timbel, samubarang sing tahan geni, kuwi kudu diobong, supaya resik najisé. Nanging ya ijik perlu disutyèkké najisé karo banyu upatyara najis; nanging samubarang sing ora bisa tahan ing geni kuwi tyelupna ing banyu. Uga kowé pada ngumbah sandanganmu ing dina sing kaping pitu, nganti bakal resik najismu, sakwisé mengkono kowé pada kena mlebu ing tarup.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngitunga sak rupané bandangan, sing rupa manungsa lan kéwan-kéwan - ya kowé kabèh imam Eléazar lan para penggedéné umat kuwi; terus kuwi diparo, kanggo sing pada ngluruk perang, lan kanggo wong sak umat kabèh; terus kowé njupuka pisungsung kanggo GUSTI sangka para suradadu sing pada ngluruk perang, saben 500 siji, ya sangka manungsa, ya sangka sapi, sangka kimar lan sangka wedus. Kuwi dijukuk sangka sing separo sing dadi pandumané, terus kowé pasrahna marang imam Eléazar kanggo pisungsung spésial kanggo GUSTI. Nanging separo sing dadi pandumané wong Israèl, kuwi dijukuk saben sèket siji, ya sangka manungsa, sangka sapi, sangka kimar lan sangka wedus; dadi sangka sak rupané banda kéwan, lan kabèh kuwi kok pasrahké marang para wong Lévi sing nglakoni penggawéan ing Tarupé Sutyi GUSTI.” Moses lan Eléazar terus pada nglakoni apa sing dadi préntahé GUSTI marang Moses. Nanging bandangané, ya kuwi turahé sing direbut sing wis dirampas karo para suradadu, kuwi gunggungé: wedus 675.000; sapi 72.000, kimar 61.000. Sak terusé wong-wong, ya kuwi para wong wadon sing durung tau tyampur turu karo wong lanang, tyatyahé kabèh 32.000 wong. Nanging sing separo ya kuwi pandumané wong sing pada mèlu perang mau tyatyahé ana wedus 337.500. Dadi pisungsung sing dipasrahké marang GUSTI ana wedus 675. Sapiné ana 36.000, dadi pisungsungé sing dipasrahké marang GUSTI pitung puluh loro. Kimaré ana 30.500, dadi pisungsung sing dipasrahké marang GUSTI suwidak siji, lan wongé kabèh 16.000 wong, dadi pisungsungé sing dipasrahké marang GUSTI telung puluh loro. Pisungsung sing spésial kanggo GUSTI kuwi terus dikèkké karo Moses Eléazar, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang Moses mau. Nanging separoné sing dadi pandumané wong Israèl, sing wis dipisah karo Moses sangka pandumané wong sing pada ngluruk perang, ya kuwi sing separo sing dadi pandumané umat kuwi: wedus 337.700, sapi 36.000, kimar 30.500, lan wongé 16.000 wong. Sing separo sing dadi pandumané wong Israèl kuwi saben sèketé dijaluki siji karo Moses, ya sing rupa manungsa lan sing rupa kéwan-kéwan: kuwi terus pada dikèkké marang wong turunané Lévi, sing pada njaga marang Tarup Sutyi, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses. Para penggedé suradadu, ya kuwi para komendan 1000 lan para komendan 100, terus pada nemoni marang Moses, lan pada ngomong: “Kita wis pada ngitungi suradadu sing bareng kita, ora ana sing tyètyèr siji waé. Mila kita pada nggawa pisungsung ngadep marang GUSTI, saben wong sak olèhé déwé-déwé, rupa: barang mas-masan, kayata: gelang sikil, gelang tangan, ali-ali ségel, anting-anting lan rerégan gulu kanggo nganakké rukunan kanggo nyawa kita ing ngarepé GUSTI.” Moses lan imam Eléazar terus nampani barang mas-masan kuwi mau, kabèh rupa barang dandanan sing alus. Nanging pisungsung emas sing spésial sing dipasrahké marang GUSTI kuwi kabèh boboté 16.750 sèkel, semono okèhé kuwi pisungsungé para komendan 1000 lan para komendan 100. Nanging para suradadu kuwi siji-sijiné wis njukuk kanggo awaké déwé. Bareng Moses lan imam Eléazar wis nampani emas kuwi sangka para komendan 1000 lan komendan 100, emas kuwi terus dilebokké ing Tarup Kumpulan, kanggo pengéling-éling marang wong Israèl ing ngarepé GUSTI. Nanging wong turunané Rubèn lan wong turunané Gad kuwi kéwan-kéwané okèh, malah luwih banget akèhé. Waktu weruh tanah Yaéser lan tanah Giléad, terus pada nliti yèn panggonan kono kuwi apik banget kanggo ngingu kéwan-kéwané. Mulané wong turunané Gad lan wong turunané Rubèn terus pada nemoni lan ngomong marang Moses lan marang imam Eléazar, lan marang para penggedéné umat: “Negara ing Astarot, Dibon, Yaéser, Nimra, Hèsbon, Eléalé, Sébam, Nébo lan Béon, tanah sing wis ditelukké karo GUSTI kanggo umat Israèl, kuwi tanah sing apik digawé ngingu kéwan-kéwan, nanging abdi-abdimu iki pada ngingu kéwan.” Lan tembungé menèh: “Yèn kita pada olèh kawelasan ing ngarepé sampéyan, tanah kuwi supaya dikèkké marang para abdi-abdimu dadia duwèké kita, supaya aja nganti pada dikongkon ngalih menyang sabrangé laut Yordan.” Nanging tembungé Moses marang turunané Gad lan marang turunané Rubèn: “Mosok ta, sedulurmu pada perang, kowé kok pada arep kèri ing kéné? Kenèng apa kowé kok arep gawé nglokroné atiné wong Israèl nganti pada wegah nyabrang menyang negara pawèhé GUSTI marang wong-wong kuwi? Kaya mengkono kuwi uga sing ditindakké karo para leluhurmu, waktu pada tak kongkon sangka Kadès-Barnéa nliti negara kuwi, bareng wis pada tekan ing panggonan Eskol, lan wis weruh negarané, terus pada gawé nglokroné atiné wong Israèl, nganti pada wegah menyang ing negara pawèhé GUSTI marang para umaté. Ing waktu semono bebenduné GUSTI terus mulat-mulat lan Panjenengané ngomong karo sumpah: Sak temené wong-wong sing wis pada metu sangka negara Egipte, sing umur rong puluh taun munggah, mesti bakal ora ana sing bisa weruh negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang Abraham, Isak lan Yakub, awit pada ora mbangun turut marang Aku, kejaba mung Kalèb anaké Yéfuné wong Kénas lan Yosua anaké Nun, awit loro-loroné kuwi pada mbangun turut marang GUSTI. Kaya mengkono kuwi njalari mulat-mulaté nesuné GUSTI marang Israèl, lan pada digawé nglembara ing ara-ara samun nganti patang puluh taun suwéné, nganti sak entèkké wong-wong sing pada nglakoni ala ing ngarepé GUSTI. Nanging saiki kowé pada ngadek nggentèni bapak-bapakmu, sakwijiné grombolan wong dosa, arep pada njalari panas nesuné GUSTI marang wong Israèl kuwi. Yèn kowé pada nyingkur marang Panjenengané, mesti bakal ditinggal luwih suwé ana ara-ara samun, dadi kowé sing pada njalari rusaké bangsa iki kabèh.” Ing kono wong-wong mau terus pada nyedaki Moses lan ngomong: “Kula pada bakal nggawé kandang-kandang wedus ana kéné kanggo kéwan-kéwan kula, lan kuta-kutané kanggo anak kula; nanging kula déwé pada bakal gelis-gelis mlaku ing ngarepé wong Israèl, nganti teka ing panggonané; nanging anak-anak kula bakal pada manggon ing kuta-kutané sing kuwat, awit sangka serangané wong rayat ing negara iki. Kula pada ora bakal mulih menyang omah kula nganti rampungé saben wong Israèl wis nampani lemah pandumané, awit kula pada ora bakal gelem nampani lemah panduman ing sabrangé laut Yordan ing Sak terusé, yèn kula wis pada olèh panduman ing wétané laut Yordan kéné.” Tembungé Moses marang wong-wong mau: “Yèn kowé pada arep nglakoni mengkono, pada arep mbudali perang ing ngarepé GUSTI, lan kowé kabèh, sakwisé nganggo gaman terus pada arep nyabrang laut Yordan ing ngarepé GUSTI, nganti tekan mungsuhé wis pada ditundung karo Panjenengané sangka ngarepé, nganti negara kuwi wis teluk ing ngarepé GUSTI; dadi yèn mbésuk kowé pada mulih, kowé wis pada luwar sangka kuwajipanmu marang GUSTI lan marang Israèl, lan tanah kéné iki mesti dadi duwèkmu ing ngarepé GUSTI. Nanging yèn kowé pada ora nglakoni kaya mengkono, dadi kowé tenan-tenan pada nggawé dosa marang GUSTI, kowé bakal pada ngrasakaké yèn dosamu kuwi mesti bakal nyerang marang kowé. Awit kuwi ya wis pada nggawéa kuta-kuta kanggo anak-anakmu lan kandang-kandang kanggo wedusmu, nanging apa sing wis omongaké kuwi pada lakonana.” Turunané Gad lan turunané Rubèn terus pada ngomong marang Moses: “Abdimu pada bakal nandangi apa sing dadi préntah sampéyan. Anak bojo kita karo banda kéwan kita lan kéwan-kéwan duwèk kita bakal kèri ing kéné, ing kuta-kutané tanah Giléad, nanging abdimu kabèh pada bakal nyabrang lan ngluruk perang ing ngarepé GUSTI, kita wong sing wis bisa perang, netepi apa préntahé sampéyan.” Moses terus mréntahké bab sing gegandèngan karo wong-wong mau marang imam Eléazar lan marang Yosua anaké Nun lan marang para penggedéné golongané taleré Israèl. Tembungé marang wong-wong kuwi: “Yèn turunané Gad lan turunané Rubèn wis pada mèlu kowé nyabrang ing laut Yordan, perlu ngluruk perang ing ngarepé GUSTI, ya kuwi kabèh wong sing nganggo gamané perang, lan yèn tanah kuwi wis teluk marang kowé, tanah Giléad iki kudu kok wènèhaké kanggo duwèké, nanging yèn pada ora mèlu kowé nyabrang karo nganggo gaman, pada dumana tanah kanggo duwèké ing tengahmu ing tanah Kanaan.” Turunané Gad lan turunané Rubèn terus pada nyauri, tembungé: “Apa sing dipréntahké karo GUSTI marang kula abdimu kabèh, kuwi bakal pada kula tindakké. Kula bakal pada nyabrang karo nganggo gaman ing ngarepé GUSTI menyang negara Kanaan, nanging panduman kula lemah tetep ing sabrangé laut Yordan iki.” Turunané Gad lan turunané Rubèn lan separo taler Manasé anaké Yosèf, pada dikèki karo Moses: kratoné Sihon, ratuné wong Amori, lan kratoné Og, ratu ing Basan, ya kuwi negarané kabèh kuta-kutané negara kono kabèh lan panggonan pangwasané kuta kuwi kabèh. Turunané Gad terus pada mbangun kuta Dibon, Atarot lan Aroèr; Atarot-Sofan, Yaéser lan Yokbéha; Bèt-Nimra, Bèt-Haran, pada didadèkké kuta kuwat lan kanggo panggoné kandang-kandang wedus. Nanging turunané Rubèn pada mbangun kuta Hèsbon, Eléalé lan Kiryataim, Nébo, Baal Méon, Masabot-Sèm lan Sibma, lan kuta-kuta sing dibangun kuwi pada diganti jenengé. Turunané Makir, anaké Manasé kuwi, pada ngluruk menyang ing Giléad, sing terus direbut, lan wong Amori sing manggon ing kono pada ditundung. Makir, anaké Manasé mau, terus dikèki tanah Giléad karo Moses lan ya terus dienggoni. Nanging Yair, anaké Manasé kuwi, terus ngluruk lan ngrebut désa-désané, terus dijenengaké Hawot-Yair. Nanging Nobah ngluruk lan ngrebut negara Kéhat lan panggonané kabèh, lan dijenengaké Nobah, miturut sangka jenengé déwé. Iki kabèh panggonané sing diliwati wong Israèl sakwisé budal sangka negara Egipte, sak golongan-sak golongan dituntun karo Moses lan Harun. Panggonan sing dilèrèni dipengeti karo Moses miturut préntahé GUSTI, iki kabèh panggonané sing dilèrèni mau. Budal sangka Rameses ing sasi kaping pisan tanggalé kaping limalas sak bubaré Paskah, wong Israèl pada budal awit karo tangan sing ngatyung, ing ngarepé wong Egipte kabèh. Waktu semono wong Egipte ijik mbeneri pada ngubur sakkèhé anak mbarep sing pada dipatèni karo GUSTI, awit GUSTI nibakké ukuman marang para allahé. Sakwisé wong Israèl budal sangka Rameses mau terus lèrèn ing Sukot. Terus budal sangka Sukot lan lèrèn ing Etam, sing sisih pinggir ara-ara samun. Budal sangka Etam terus bali menyang ing Pi-Hakirot, sing sisih ing peneré Baal-Séfon, lan pada nginep ing wétané Migdol. Terus budal sangka Pi-Hakirot, pada nyabrang mlaku ing tengahé segara nuju menyang ara-ara samun, terus mlaku ing ara-ara samun Etam nganti telung dina, terus pada lèrèn ing Mara. Terus budal sangka Mara lan tekan ing Elim; ing Elim kono ana sumber rolas lan wit kurma pitung puluh; terus pada nginep ing kono. Sangka Elim terus lèrèn ing pinggiré segara Abang. Budal sangka pinggiré segara Abang, terus nginep ing ara-ara samun Sinai. Budal sangka ara-ara samun Sinai, nginep ing Dofka. Budal sangka Dofka terus lèrèn ing Alus. Sangka Alus terus lèrèn ing Rafidim, ing kono wong-wong pada ora olèh banyu sing kena diombé. Budal sangka Rafidim, terus lèrèn ing ara-ara samun Sinai. Terus budal sangka ara-ara samun Sinai, lan nginep ing Kibrot-Hatawa. Budal sangka Kibrot-Hatawa terus pada ngedekké tarup ing Hazérot. Budal sangka Hazérot lan lèrèn ing Ritna. Budal sangka Ritna terus nginep ing Rimon-Pèrès. Terus budal sangka Rimon-Pèrès lan lèrèn ing Libna. Terus budal sangka Libna lan lèrèn ing Risa. Terus budal sangka Risa lan nginep ing Kéhélata. Terus budal sangka Kéhélata lan lèrèn ing Har-Syafér. Terus budal sangka Har-Syafér lan ngedekké tarup ing Haranda. Terus budal sangka Haranda lan nginep ing Makélot. Terus budal sangka Makélot lan lèrèn ing Tahat. Terus budal sangka Tahat, lan ngedekké tarup ing Tarah. Terus budal sangka Tarah lan nginep ing Mitka. Terus budal sangka Mitka lan lèrèn ing Hasmona. Terus budal sangka Hasmona lan lèrèn ing Mosérot. Terus budal sangka Mosérot lan ngedekké tarup ing Bené-Yaakan. Terus budal sangka Bené-Yaakan lan nginep ing Hor-Gidgad. Terus budal sangka Hor-Gidgad lan ngedekké tarup ing Yotbata. Terus budal sangka Yotbata lan lèrèn ing Abrona. Terus budal sangka Abrona lan nginep ing Esion-Geber. Terus budal sangka Esion-Geber lan ngedekké tarup ing ara-ara samun Sin, ya kuwi Kadèsy. Terus budal sangka Kadès lan nginep ing gunung Hor, ing tapel watesé negara Edom. Waktu kuwi Harun munggah ing gunung Hor awit sangka préntahé GUSTI, terus mati ing kono, ing taun kaping patang puluh diitung sangka budalé wong Israèl sangka negara Egipte, ing sasi kaping lima, ing tanggal sepisan. Waktu mati ing gunung Hor kuwi umuré Harun 123 taun. Ing waktu kuwi ratu Arad sing klebu bangsa Kanaan, sing manggon ing tanah Negeb, krungu kabar bab tekané wong Israèl. Sakwisé mengkono bangsa Israèl terus budal sangka gunung Hor, terus lèrèn ing Salmona. Terus budal sangka Salmona lan nginep ing Funon. Terus budal sangka Funon lan lèrèn ing Obot. Terus budal sangka Obot lan ngedekké tarup ing sak tyedaké jugrukan ing Abarim ing bawah tanah Moab. Terus budal sangka gempuran kuwi lan nginep ing Dibon-Gad. Terus budal sangka Dibon-Gad lan ngedekké tarup ing Almon-Diblataim. Terus budal sangka Almon-Diblataim lan lèrèn ing pegunungan Abarim, ing ngarepé gunung Nébo. Terus budal sangka pegunungan Abarim lan nginep ing tanah daratan ing Moab, ing pinggir laut Yordan ing sak tyedaké Yériko. Enggoné pada nginep ing pinggir laut Yordan wiwit sangka Bèt-Yésimot tekan ing Abel-Sitim ing tanah daratan ing Moab mau. Waktu ing tanah daratan ing Moab ing pinggir laut Yordan ing sak tyedaké Yériko mau, GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl lan tuturana mengkéné: Yèn kowé wis pada nyabrang ing laut Yordan lan mlebu ing negara Kanaan, wong sing manggon ing kono terus pada kok tundungana kabèh sangka ngarepmu, lan sakkèhé watu ukir-ukirané pada kok rubuhna, uga sakkèhé retya tyitakan ya pada kok gempurana, kabèh sakkèhé brahala sesembahané pada bubrahana. Negarané pada kwasanana lan engonana, awit kowé sing pada Tak wènèhi negara kuwi supaya dadi duwèkmu. Nanging enggonmu ngedum tanah kuwi sing terus dadi tanah duwèkmu kuwi nganggoa dilotré, miturut golongané: golongan sing gedé, kuwi didumi okèh, lan sing tyilik kuwi pandumané ya setitik, miturut lotréné; pandumané miturut taleré para leluhurmu. Nanging yèn kowé pada ora nundungi wong rayat ing negara kuwi sangka ngarepmu, mesti sak pira wong-wong sing kèri kuwi bakal pada dadi klilép ing mripatmu, kaya eri sing nantyep ing awakmu, lan bakal pada gawé susahmu ing negara sing kok enggoni kuwi. Aku bakal nindakké marang kowé, apa sing dadi rantyaman-Ku sing arep Tak tibakké marang para bangsa kuwi.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl lan tuturana mengkéné: Yèn kowé pada mlebu ing negara Kanaan, terus sing mesti bakal dadi duwèkmu ya kuwi negara Kanaan miturut tapel watesé. Nanging watesé negaramu sing sisih kidul kuwi wiwit sangka ara-ara samun Sin ing sak uruté negara Edom; dadi watesé sing sisih kidul kuwi ing sisih wétané wiwit ing pungkasané segara Uyah. Sangka kono tapel watesé negaramu ménggok ing sak kidulé unggah-unggahan ing Akrabim, terus tekan ing Sin, lan mandek ing sak kidulé Kadès-Barnéa, banjur terus menyang ing Hasar-Adar, lan terus nganti tekan ing Asmon. Sangka Asmon, watesé terus ménggok menyang ing kali Egipte, terus nganti tekan ing segara. Kanggo tapel watesé negaramu sing sisih kulon segara gedé kabèh pinggiré segara, ya kuwi sing dadi tapel watesé sing sisih kulon. Nanging tapel watesé sing sisih lor kuwi: wiwit sangka segara gedé watesé nuju tekan ing gunung Hor, sangka gunung Hor nuju tekan ing Hamat, lan terus nganti tekan ing Sédad. Tapel watesé mau terus tekan ing Sifron, nganti notok ing Hasar-Enan; kuwi tapel watesé sing sisih lor. Nanging tapel watesé sing sisih wétané kuwi nuju sangka Hasar-Enan mau tekan ing Séfam. Sangka Séfam kuwi terus medun menyang Ribla ing wétané Ain; watesé terus medun menèh nganti tekan ing pinggir tlaga Kinèrèt ing sisih wétané. Watesé kuwi terus medun menèh nganti tekan ing laut Yordan lan terus nganti tekan ing tlaga Uyah. Ya kuwi negaramu miturut tapel watesé mubeng.” Moses terus ngongkon marang wong Israèl: “Kuwi mau negara sing bakal dadi duwèkmu karo dilotré, sing dipréntahké karo GUSTI supaya dikèkké marang taler sing sanga setengah kuwi. Awit golongané taleré Rubèn lan golongané taleré turunané Gad wis pada nampa negara panduman, mengkono uga separo taler Manasé ya wis pada nampa panduman. Loro setengah taler kuwi wis pada nampa tanah panduman ing sabrangé laut Yordan ing sak tyedaké Yériko bawah wétan.” GUSTI ngetokké tembung menèh marang Moses: “Iki jenengé wong sing kudu pada ngedum tanah mau marang kowé kanggo tanah panduman, ya kuwi imam Eléazar lan Yosua anaké Nun. Uga menèh sangka saben taler ngangkat penggedéné siji sing mèlu ngedum tanah kuwi dadi tanah panduman. Iki jenengé wong-wong mau: sangka taler Yéhuda: Kalèb anaké Yéfuné; sangka taler turunané Siméon: Samuèl anaké Amihud; sangka taler Bényamin: Elidad anaké Kislon; sangka taler turunané Dan sakwijiné penggedéné: Buki anaké Yogli; sangka turunané Yosèf, sing sangka taler turunané Manasé sakwijiné penggedéné: Hanièl anaké Efod; lan sangka taler turunané Efraim sakwijiné penggedéné: Kemuèl anaké Siftan; sangka taler turunané Sébulon sakwijiné penggedéné: Elisafan anaké Parnak; sangka taler turunané Isakar sakwijiné penggedéné: Paltièl anaké Asan; sangka taler turunané Asyèra sakwijiné penggedéné: Akihud, anaké Sélomi; sangka taler turunané Naftali sakwijiné penggedéné: Pédaèl anaké Amihud. Kuwi mau wong-wong sing pada dikarepké karo GUSTI ngedum tanah panduman marang wong Israèl ing negara Kanaan.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses ing tanah daratan ing Moab ing pinggir laut Yordan ing sak tyedaké Yériko: “Kowé ngomonga marang wong Israèl supaya kuta-kuta sing dadi duwèké, sak bagéan didumaké marang wong Lévi dadia panggonané; uga menèh wong Lévi kuwi ya pada didumi lemah panggonan ing sak ubengé kuta-kuta mau. Kuta-kuta kuwi dadia duwèké kanggo panggonané, lan lemah pangoné kanggo kéwan-kéwan lan sakkèhé ingon-ingoné liyané. Tanah pangonan sing kok wènèhaké marang wong turunané Lévi kuwi, ambané sangka bèntèngé témboké kuta tekan ing njabané ana 1000 éluh mubeng. Sangka sak njabané kuta ing sisih wétané kok ukur 2000 éluh, sisih kidul 2000 éluh, sisih kulon 2000 éluh lan ing sisih lor ya 2000 éluh; dadi kutané ing tengah; kuwi dadia panggonané kuta-kutané. Nanging kuta sing pada dikèkké marang para turunané Lévi kuwi sing nem dadia kuta pangungsèn, supaya kenaa diungsèni karo wong sing gawé pati. Sak liyané kuwi kok wènèhna menèh kuta patang puluh loro. Sak kèhé kuta sing pada diwènèhké marang wong turunané Lévi kuwi gunggungé ana kuta patang puluh wolu kabèh karo panggonané. Kanggo kuta sing bakal kok wènèhaké sangka duwèké wong Israèl kuwi taler sing okèh tyatyahé pada dijukuk okèh, sing setitik, dijukuk setitik. Siji-sijiné taler enggoné ngekèki kutané menyang wong Lévi kuwi miturut duwèké.” GUSTI ngetokké tembung marang Moses: “Kowé ngomonga marang wong Israèl lan tuturana: Mbésuk yèn kowé wis pada nyabrang ing laut Yordan menyang ing negara Kanaan, terus kowé pada miliha kuta-kuta pangungsèn kanggo kowé, supaya kena kanggo ngungsi karo wong sing nggawé pati, nanging enggoné njalari patiné wong mau ora karo disengaja. Kuta-kuta kuwi pada dadia pangungsèn kanggo ngéndani wong sing nduwé wewenang males, supaya wong sing gawé pati kuwi aja nganti dipatèni sak durungé dipasrahké marang pengadilané umat supaya diadili perkarané. Nanging kuta sing pada diwènèhké kanggo kuta pangungsèn kuwi okèhé nem. Kuta sing telu ing sabrangé laut Yordan kéné, nanging sing telu kok temokké ing negara Kanaan; kuwi kabèh pada dadia kuta pangungsèn. Kuta nem kuwi pada dadia pangungsèn kanggo wong Israèl lan kanggo wong bangsa liyané lan wong sing mantya ing tengahmu, supaya saben wong sing matèni tanpa disengaja bisa nylametké mrana. Nanging yèn wong mau enggoné matèni nganggo barang wesi, nganti dadi lan patiné, wong kuwi gawé pati; lan wong sing gawé pati kuwi kudu diukum pati. Utawa yèn enggoné matèni kuwi nganggo watu ing tangané, sing bisa njalari patiné wong, nanging ya ndadèkké lan patiné, kuwi ya wong gawé pati; wong sing gawé pati kuwi kudu diukum pati. Lan menèh yèn karo kayu ing tangané, sing bisa njalari patiné wong, nanging ya ndadèkké lan patiné, kuwi ya wong gawé pati; wong sing gawé pati kuwi kudu diukum pati. Sanak sedulur tunggal getih kuwi kudu matèni wong kuwi; yèn ketemu karo wong sing nggawé pati kuwi, dèwèké kudu matèni wong kuwi. Mengkono uga yèn wong mau enggoné njotosi awit sangka sengit, utawa enggoné mbandem kuwi karo disengaja, nganti ndadèkké patiné, utawa menèh yèn wong mau enggoné ngepruk kuwi awit sangka geting nganti ndadèkké patiné, wong sing matèni mau kudu dipatèni; kuwi wong sing nggawé pati; sanak sedulur tunggal getih kuwi kudu matèni wong sing nggawé pati kuwi yèn kepetuk. Nanging yèn enggoné njotosi mau dadakan ora karo rasa memungsuhan, utawa enggoné mbandemké salah sakwijiné barang ora karo disengaja, utawa tanpa dipikir ngepruké watu sing bisa ndadèkké patiné wong, nanging pantyèn ora nduwé rasa geting, utawa nggolèk patiné; pengadilané umat ngadilana ing antarané sing gawé pati lan sing pantes mbales, miturut pernatan-pernatan iki; lan pengadilané umat luwarana sing nggawé pati kuwi sangka tangané wong sing pantes mbales, lan dibalèkaké karo pengadilan mau menyang ing kutané pangungsèn, sing wis diungsèni; terus tetepana manggon ing kono nganti matiné imam gedé sing wis dijebatani karo lenga sutyi. Nanging yèn kelakon sing nggawé pati mau metu sangka watesé kuta pangungsèn sing wis kanggo ngungsi kuwi, nanging kepetuk karo sing pantes males ing sak njabané watesé kuta pangungsèn, yèn sing nggawé pati kuwi terus dipatèni karo sing pantes males, sing matèni kuwi ora utang getih; awit sing nggawé pati kuwi wajip tetep manggon ing kutané pangungsèn nganti matiné imam gedé; nanging matiné imam gedé, sing gawé pati kuwi kena mulih menyang ing tanah duwèké déwé. Kuwi mau kabèh dadia pepakoné pernatan kanggo kowé turun-temurun, ing ngendi waé panggonané. Sapa matèni wong, sing nggawé pati kuwi dipatèni miturut katerangané para seksi, nanging yèn seksiné mung siji, kuwi paseksiné ora tyukup kanggo perkara ukuman pati. Kanggo wong sing nggawé pati, lan sing bener diukum pati, kuwi kowé aja nampani duwit tebusan nyawané, kudu kuwi patènana. Lan menèh kowé ya aja nampani tebusan kanggo wong sing wis nylametké menyang kuta pangungsèn, pamrihé supaya dililani mulih menyang tanahé déwé sak durungé matiné imam gedé. Dadi kowé aja gawé regeté negara sing kok enggoni, awit getih kuwi sing nggawé regeté negara, lan ora bisa dianakké rukunan kanggo negara awit sangka getih sing dikutahké ing panggonan pangwasané, kejaba mung karo getihé wong sing wis ngutahké. Kanggo kuwi kowé aja nganti pada gawé najisé negara sing kok enggoni, ya sing Tak panggoni ing tengahé; awit Aku, GUSTI, manggon ing sak tengahé wong Israèl.” Ing sakwijiné dina para penggedéné golongané turunané Giléad anaké Makir anaké Manasé, klebu turunané Yosèf, pada nemoni marang Moses lan para pengarepé wong Israèl, lan pada nduwé tembung mengkéné: “GUSTI wis ngongkon sampéyan, supaya ngekèki panduman lemah kanggo duwèké marang wong Israèl karo dilotré; lan malih préntahé GUSTI marang sampéyan, supaya lemah duwèké sedulur kula Sélaféhad, dikèkké marang anak wédoké. Nanging yèn kuwi pada omah-omah olèh botyah lanang sangka taler Israèl liyané, lemah duwèké kuwi bakal ilang sangka pandumané taler kula, ditambahké marang pandumané taler sing diéloni; dadi panduman kula karo dilotré bakal kélong. Apa malih mbésuk yèn taun Yobèl keraméané wong Israèl, nduwéké wong wadon kuwi bakal tetep diwènèhké marang taler sing diloni mau, lan pandumané turunané para leluhur kula ya bakal tetep kélong gedé.” Ing kono Moses terus ngongkon marang wong Israèl miturut tembungé GUSTI, mengkéné: “Bener tembungé taler turunané Yosèf iki. Iki sing dadi préntahé GUSTI ing kanggo para anaké wadon Sélaféhad, mengkéné isiné: Bèn pada omah-omah karo sapa waé sing seneng, angger pada olèh bojo tunggalané taleré bapaké; aja nganti ana panduman duwèké wong Israèl ngalih sangka taler siji marang taler sijiné. Wong Israèl kuwi siji-sijiné pada nyekel sing dadi pandumané taleré leluhuré. Awit kuwi saben anak wadon tunggalané saben taleré wong Israèl sing nampa warisan lemah panduman, kudu omah-omah karo wong tunggalané taleré bapaké, supaya saben wong Israèl tetep nduwèni sing dadi pandumané para leluhuré. Awit panduman lemah kuwi ora kena ngalih sangka taler siji marang taler sijiné; nanging siji-sijiné taleré wong Israèl kuwi nyekela marang lemah pandumané déwé.” Nanging anak-anaké wadon Sélaféhad kuwi pada manuta apa préntahé GUSTI marang Moses mau; Makli, Tirsa, Hokla, Milka lan Noa anak-anaké wadon Sélaféhad, pada omah-omaha karo sanak seduluré sangka bapaké, pada dadi bojoné wong lanang tunggalé turunané Manasé anaké Yosèf, sak nalika lemah pandumané tetep ing pangwasané taleré leluhuré. Kuwi mau pepakoné lan pernatan sing dipréntahké karo GUSTI marang wong Israèl lantaran Moses ing tanah daratan Moab, ing sabrangé laut Yordan ing sak tyedaké Yériko. Iki tembungé sing digelarké karo Moses marang wong Israèl kabèh ing sabrangé laut Yordan, ing ara-ara samun, ing tanah daratan Araba-Yordan, peneré Suf, ing antarané Paran karo Tofèl, Laban, Hazérot lan Di-Sahab. Sangka gunung Horeb metu pegunungan Seir tekan Kadès-Barnéa kuwi suwéné sewelas dina. Waktu taun sing kaping patang puluh sasi sewelas tanggal sepisan Moses ngomongi wong Israèl miturut kabèh préntahé GUSTI kanggo wong Israèl; sakwisé merangi marang Sihon, ratu bangsa Amori, sing manggon ing Hèsbon, lan marang Og, ratuné Basan, sing manggon ing Astarot lan Edrèi. Ing sabrangé laut Yordan ing tanah Moab, Moses wiwit nggelarké angger-anggeré Gusti, tembungé: “GUSTI, Gusti Allah kita ngetokké tembung marang kita ing gunung Horeb: ‘Wis tyukup enggonmu pada nginep ing gunung kéné; bedalen tarupmu, padaa neruské mlakumu, budala lan paranana pegunungané wong Amori lan sakkèhé tanggané ing Araba-Yordan, ing pegunungan, ing bawah Yordan, ing tanah Negeb lan ing pinggirané segara, ya kuwi negara wong Kanaan lan ing gunung Libanon nganti tekan ing kali gedé Efrat. Ngertia, negara kuwi wis Tak pasrahké marang kowé; pada mlebua, manggona ing negara sing wis dijanjèkké karo GUSTI karo sumpah marang leluhurmu Abraham, Isak lan Yakub, yèn bakal dikèkké marang dèwèké kabèh lan turun-turunané.” “Waktu semono aku ngomong marang kowé, mengkéné: ‘Yèn ijèn aku ora kuwat nyangga tanggung jawap marang kowé. GUSTI, Gusti Allahmu wis ndadèkké kowé pada nduwé turunan nganti okèh, ing dina iki tyatyahmu wis kaya lintang ing langit. GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu supaya ngundakké tyatyahmu nganti tikel 1000, lan kowé supaya pada diberkahi, kaya sing wis dadi perjanjiané marang kowé. Nanging yèn ijèn piyé aku bisa nyangga tanggung jawap bab kasusahanmu, bab karépotanmu lan perkaramu? Kowé pada miliha wong sing wityaksana lan pinter ing pikiran uga sing okèh pengalamané sangka siji-sijiné talermu, bakal tak tetepké dadi penggedému.’ Ing kono tembungmu: ‘Perkara sing sampéyan karepaké kuwi pantyèn apik dilakoni.’ Aku terus milih pemimpin sangka antarané talermu, ya kuwi: wong-wong sing wityaksana lan sugih pengalaman, pada tak angkat dadi penggedému, ya kuwi ana sing dadi penggedéné 1000, 100, sèket lan dadi penggedé sepuluh lan dadi penggedéné sing nata kanggo taler-talermu. Lan ing waktu semono aku terus mréntah marang para rèktermu, mengkéné: Pada gatèkna marang perkarané para sedulurmu, lan pada nggawéa putusan sing adil, dadia ing antarané sakwijiné wong karo seduluré, utawa karo bangsa liyané ing sak tengahmu. Ing sak njeruhné ngadili kowé aja nyawang sapa wongé, wong tyilik, wong gedé, pada rungokna sing dadi perkarané. Aja wedi marang sapa waé, awit pengadilan kuwi duwèké Gusti Allah; nanging yèn ana perkara sing kangèlan kanggo kowé, kuwi gawanen marang aku, supaya aku krungu. Kaya mengkono enggonku mréntah kowé waktu semono, bab sembarang perkara sing kudu pada kok lakoni.” “Sakwisé mengkono kita terus pada budal sangka gunung Horeb, lan pada ngliwati ara-ara samun sing jembar lan medèni sing wis pada kok deleng kuwi, nuju ing pegunungané bangsa Amori, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI, Gusti Allahé kita, marang kita; terus pada tekan ing Kadès-Barnéa. Waktu kuwi aku terus ngomong marang kowé: ‘Saiki kowé wis pada tekan ing pegunungané bangsa Amori, sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahé kita, marang kita. Ngertia, GUSTI, Gusti Allahmu, wis ngekèkké negara kuwi marang kowé; pada luruken lan enggonana, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu. Aja pada wedi lan aja tyilik ati.’ Kowé kabèh terus pada nyedaki aku lan nduwé tembung mengkéné: ‘Hayuk kita ngongkon wong ndisiki mlakuné kita, supaya pada ngindik kahanané negara kuwi, lan pada nggawa katerangan marang kita, bab dalan-dalan sing bakal pada kita liwati, lan kahanané kuta-kutané sing bakal kita tekani.’ Perkara kuwi tak rasa apik; dadi aku terus milih wong rolas sangka saben taler wong siji. Kuwi terus pada budal munggah menyang pegunungan, nganti medun ing panggonan Eskol, lan pada mriksa negara kuwi. Uga pada njupuk woh-wohan pametuné negara kuwi, digawa medun lan dipasrahké marang kita. Lan pada nggawa laporan mengkéné: ‘Tenan, negara sing bakal dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahé kita, marang kita, kuwi apik.’ Nanging kowé pada ora wani ngluruk mrana, lan pada mbangkang marang préntahé GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé pada ngomèl ing tarup-tarupmu, tembungmu: ‘GUSTI enggoné nuntun metu sangka negara Egipte kuwi awit kita pada disengiti, arep dipasrahké marang tangané bangsa Amori, supaya pada dientèkké. Kita terus arep menyang ing ngendi? Sedulur-sedulurku wis pada nggawé remuké atiku karo ngomong mengkéné: Bangsa ing kono kuwi tyatyahé okèh, dèkné ngungkuli kita, kuta-kutané gedé-gedé lan témboké sundul langit, uga kita ya pada weruh wong turunané wong Enak, bangsa buta, ing kono.” Aku terus ngomongi kowé: “Aja pada tyilik ati, lan aja wedi karo wong-wong kuwi. GUSTI, Gusti Allahmu sing nuntun mlakumu kuwi, sing bakal mimpin perangmu, tyarané kaya sing wis ditindakké marang kowé waktu ing negara Egipte lan kuwi ya pada kok deleng, uga ing ara-ara samun; ing kono kowé wis ngalami dibopong karo GUSTI, Gusti Allahmu, tyarané kaya bapak mbopong anaké, ing sak uruté dalan sing wis pada diliwati nganti kowé tekan ing kéné. Nanging senajan kaya mengkono, kowé meksa pada ora pertyaya marang GUSTI, Gusti Allahmu, sing tansah nuntun mlakumu ing dalan, milihaké panggonan sing kena kok inepi, ing wayah mbengi karo geni, lan ing wayah awan karo méga, kanggo nduduhké marang kowé dalan sing kudu kok liwati.” Bareng GUSTI krungu sing dadi panggrundelmu, banget nesuné lan sumpah, tembungé: “Bangsa sing ala iki, mesti ora ana wong siji-sijia sing bakal weruh negara sing apik sing wis Tak janjèkké karo sumpah yèn bakal Tak wènèhi marang para leluhurmu, kejaba mung Kalèb anaké Yéfuné sing bakal weruh, lan kuwi sak anak-putuné sing bakal Tak wènèhi negara sing wis diidak kuwi, awit wis mantep mbangun turut marang GUSTI.” Aku déwé ya dinesoni karo GUSTI awit sangka kowé, lan diomongi: “Kowé uga mesti ora bakal mlebu ing kono. Yosua anaké Nun, abdimu kuwi sing bakal mlebu mbrono, kuwi kok kuwatké; awit kuwi sing bakal nuntun mlakuné wong Israèl nganti bisa nduwèni negara kuwi. Nanging anak-anakmu sing ijik tyilik sing pada kok arani yèn bakal dadi rampasan lan anak-anakmu sing saiki iki, sing durung bisa mbédakké ala lan betyik, ya kuwi sing bakal pada mlebu mbrono, lan sing bakal Tak wènèhi lan nduwèni negara kuwi. Nanging kowé kuwi pada balia, budala menyang ara-ara samun, metua dalan sing tekan ing segara Abang.” Ing kono kowé terus pada nyauri lan omong marang aku mengkéné: “Kita wis pada nggawé dosa marang GUSTI lan pada saguh perang miturut kabèh préntahé GUSTI, Gusti Allahé kita.” Sakwisé mengkono, saben wong terus pada nganggokké piranti perang, awit panemumu karo gampang waé bisa maju menyang ing pegunungan. Nanging GUSTI terus ngomong marang aku: “Aja pada ngluruk lan aja perang, awit Aku ora ing tengahmu, awit kowé bakal pada kalah ing ngarepé mungsuhmu. Kowé terus tak tuturi, nanging kowé pada ora ngrèwès marang pituturku, malah mbangkang marang préntahé GUSTI; kowé pada kebatyut wani lan terus menyang ing pegunungan. Terus kowé pada diperangi karo bangsa Amori sing pada manggon ing pegunungan kono, lan dèkné pada nguber kowé kaya tawon, ngalahké kowé sangka Seir nganti tekan ing Horma. Sak balikmu kowé terus pada nangis ing ngarepé GUSTI, nanging GUSTI ora ngrungokké tangisanmu lan ora ngekèki kuping marang swaramu. Dadi kowé terus pada kepeksa manggon ing Kadès nganti suwé; ya kuwi sak suwéné enggonmu manggon ing kono.” Sakwisé mengkono kita pada budal bali menyang ara-ara samun, metu ing dalan sing tekan ing segara Abang, kaya sing wis dipréntahké GUSTI marang aku; uga nganti rada suwé enggon kita ngubengi pegunungan Seir. GUSTI terus ngomong marang aku mengkéné: “Wis tyukup suwé enggonmu pada mlaku ngubengi pegunungan iki, saiki kowé ménggoka ngalor; lan para umat kongkonen mengkéné: ‘Sedéla kowé pada mlaku ngliwati panggonané sedulurmu, turunané Esau, sing pada manggon ing pegunungan Seir, kuwi bakal pada wedi marang kowé, nanging kowé pada sing ati-ati tenan; aja nyerang bangsa kuwi, awit kowé ora bakal Tak wènèhi negarané setitik-titika; awit Esau kuwi wis Tak wènèhi pegunungan Seir dadi duwèké. Bab pangan kowé pada tukua sangka kono karo duwit, supaya kowé pada mangan; lan kowé ya tukua banyu sangka kono karo duwit, supaya kowé pada ngombé. Awit GUSTI, Gusti Allahmu, mberkahi kowé ing sembarang gawèané tanganmu. Gusti wis ngayomi nglemboramu ing ara-ara samun sing jembar kuwi. Selawasé patang puluh taun iki GUSTI, Gusti Allahmu tansah nunggal karo kowé, nganti kowé ora nganti pada kekurangan apa-apa. Sakwisé kuwi kita neruské mlaku, ngliwati panggonané sedulur kita Esau, sing pada manggon ing pegunungan Seir, metu dalan sangka Araba-Yordan, ya kuwi sangka Elat lan ing Esion-Geber.’ Sakwisé kuwi kita pada ménggok ing dalan sing nuju ing ara-ara samun tanah Moab. GUSTI terus ngetokké tembung marang aku: ‘Kowé aja nglawan marang Moab lan aja nyerang bangsa kuwi, awit kowé bakal ora Tak wènèhi apa-apa sangka negarané lan terus dadi duwèkmu, awit negara Ar kuwi wis Tak wènèhaké marang turunané Lot dadi duwèké.’ Mbiyèn negara kuwi dienggoni karo bangsa Emim, kuwi bangsa sing gedé lan okèh tyatyahé, lan dedekké duwur kaya bangsa Enak; bangsa kuwi dikira bangsa Réfaim kaya bangsa Enak mau, nanging wong Moab ngarani bangsa Emim. Dèk mbiyèn pegunungan Seir kuwi dienggoni karo bangsa Hori, nanging turunané Esau wis ngenggoni negarané, lan bangsa kuwi dientèkké lan turunané Esau kuwi terus pada ngenggoni tilas panggonané nggentèni wong-wong kuwi, pada kaya sing ditindakké karo wong Israèl kanggo panggonan pandumané sing dikèkké karo GUSTI. Mulané saiki kowé pada lungaa, nyabranga kali Sèrèd. Terus kita ya pada nyabrang ing kali Sèrèd. Nanging suwéné enggon kita pada nglembara sangka Kadès-Barnéa nganti tekan ing sabrangé kali Sèrèd mau, telung puluh wulu taun, nganti sak golongané para suradadu kuwi wis pada entèk kabèh sangka tarupé, kaya enggoné wis pada dijanjèkké GUSTI karo sumpah; lan tangané GUSTI uga nglawan wong-wong mau, pada ditumpes lan dientèkké sangka tarupé nganti entèk kabèh. Bareng bangsa kuwi para suradaduné wis pada entèk mati kabèh, GUSTI terus ngomong marang aku mengkéné: ‘Ing dina iki mlakumu bakal ngliwati tapel watesé tanah Moab, ya kuwi Ing Ar; lan nyedaki panggonané wong turunané Amon. Kowé aja nglawan lan aja nyerang bangsa kuwi, awit kowé bakal ora Tak wènèhi apa-apa sangka negara turunané Amon dadi duwèkmu, awit kuwi wis Tak wènèhi marang turunané Lot dadi duwèké. Negara kuwi ya dikira negara bangsa Réfaim; pantyèn mbiyèn bangsa Réfaim sing ngenggoni, nanging wong Amon pada ngarani bangsa Samsumim; Pawakané kaya wong Enak, gedé duwur. Wongé rosa-rosa, lan tyatyahé okèh banget. Nanging pada ditumpes karo GUSTI; panggonané direbut wong Amon, lan dienggoni. Kaya sing wis ditindakké karo GUSTI kanggo turunané Esau sing pada manggon ing pegunungan Seir, waktu Panjenengané matèni bangsa Hori, nganti pada dienggoni negarané lan terus nggentèni manggon ing kono nganti sepréné. Uga wong Awi, sing pada manggon ing désa-désané nganti tekan ing Gaza, kuwi pada dientèkké karo wong Kaftor, sing tekané sangka Kaftor; wong Kaftor kuwi terus pada manggon ing kono nggentèni bangsa mau. Tata-tataa saiki, kowé budala, nyabranga kali Arnon. Ngertia, Aku ngekèkké Sihon, ratu ing Hèsbon, wong Amori kuwi, uga negarané ing tanganmu; kowé miwitana ngenggoni negara lan perang marang Sihon. Ing dina iki Aku miwiti ndadèkké para bangsa ing sak ngisoré langit pada katekan giris lan wedi marang kowé, nganti yèn krungu kabarmu bakal pada gemeter lan ngoplok awit sangka kowé.” “Aku terus ngutus kongkonan sangka ara-ara samun Kedémot menyang ing ngarepé Sihon, ratu ing Hèsbon, karo tembung sing kanggo rukunan, uniné: Kula supaya dililani metu ngliwati negara sampéyan. Mlaku kula mung bakal nuruti dalan gedé waé, ora nganggo nyimpang ngiwa utawa nengen; perkara pangan supaya sampéyan gelem ngedol marang kula, bakal kula bayar nganggo duwit supaya kula bisa mangan, lan kanggo perkara banyu kula supaya sampéyan kèki, bakal kula ngijoli duwit, supaya kula bisaa ngombé; mung waé kula lilanana liwat mlaku; kaya enggèn kula dililani karo turunané Esau sing manggon ing gunungan Seir lan karo bangsa Moab sing manggon ing Ar, nganti kula pada nyabrang ing laut Yordan, mlebu menyang ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allah kula. Nanging Sihon, ratu ing Hèsbon, kuwi ora nglilani kita pada ngliwati negarané, awit diwangkotaké pikirané lan diatosaké atiné karo GUSTI, Gusti Allahmu, awit karepé arep ngekèkké negara kuwi marang tanganmu, kaya sing kelakon ing saiki iki. GUSTI terus ngomong marang aku: ‘Ngertia, Aku wis miwiti ngekèkké Sihon lan negarané marang kowé, kuwi miwitana ngenggoni negarané supaya dadia duwèkmu.’ Sakwisé mengkono Sihon suradaduné kabèh terus metuki kita, perang karo kita ing sak tyedaké Yahas, nanging GUSTI, Gusti Allah kita masrahaké marang kita, sak nalika terus kita kalahké kabèh para anaké lan suradaduné kabèh. Ing waktu kuwi kita ngrebut sakkèhé kutané lan wong isiné saben kuta pada kita tumpes, ya wong lanang, ya wong wadon lan botyah-botyah, ora ana wong siji-sijia sing kita tinggal urip; mung kéwan-kéwané waé kita njupuk kanggo kita, kaya uga barang sing direbut sangka kuta-kuta sing wis pada kita rebut mau. Wiwit sangka Aroèr, sing sisih pinggir kali Arnon, lan kuta ing panggonan sak uruté kali, nganti tekan ing negara Giléad, ora ana kuta siji-sijia sing ora kerebut awit sangka kuwaté, awit kabèh dipasrahké karo GUSTI, Gusti Allahé kita, marang kita. Mung negara turunané Amon kuwi ora kok tyedaki, dadia negara ing sak uruté kali Yabok, dadia kuta-kuta ing pegunungan, tyotyok karo welingé sing dipréntahké karo GUSTI marang kita.” Kita terus ménggok lan mlaku nuju marang negara Basan; Og, ratu ing Basan, terus metuki kita lan perang nglawan kita uga kabèh suradadu-suradaduné ing Edrèi. Nanging GUSTI ngomong marang aku: “Kowé aja wedi karo wong kuwi, awit kuwi bakal Tak pasrahké ing tanganmu, lan suradaduné kabèh uga negarané, kowé tandanga kaya enggonmu wis nindakké marang Sihon, ratu bangsa Amori sing manggon ing Hèsbon. Nanging GUSTI, Gusti Allahé kita, terus ya ngekèkké Og, ratu ing Basan marang kita uga suradaduné kabèh, sak nalika kita kalahké, nganti wong ora ana siji-sijia sing bisa utyul. Ing waktu kuwi sak okèhé kuta-kutané terus kita rebut, ora ana siji-sijia sing kèri, tyatyahé kuta suwidak; sak kabèhé panggonan ing negara Argob kabèh, kratoné Og ing Basan. Kuta kuwi kabèh kuwat karo témbok duwur, lan gapurané nganggo slorokan kantyingé lawang, kejaba kuwi ijik ana kuta pirang-pirang sing tanpa témbok. Kabèh sing manggon terus pada kita entèkké, kaya sing wis kita nindakké marang Sihon, ratu ing Hèsbon; wong isiné saben kuta pada kita tumpes kabèh, ya wong lanang ya wong wadon kabèh botyah-botyahé; nanging kéwan-kéwané kabèh lan barang sing direbut sangka kuta-kuta mau pada kita rampas kanggo kita déwé. Kaya mengkono dadiné ing waktu kuwi kita pada ngrebut negara ing sabrangé laut Yordan sangka pangwasané ratu bangsa Amori loro kuwi, wiwit sangka kali Arnon nganti tekan ing gunung Hèrmon; Hèrmon kuwi karo wong Sidon dijenengké Siryon, nanging bangsa Amori ngarani Senir, sak okèhé kuta ing tanah rata sing duwur, panggonané Giléad lan sak tanah Basan kabèh, tekan ing Salka lan Edrèi, kuta-kutané kratoné Og ing Basan. Mung Og, ratu ing Basan, kuwi sing ijik slamet sangka antarané turahé wong Réfaim; nanging ambèné kuwi ambèn wesi; kuwi ijik ing Raba ing panggonané wong turunané Amon! Dawané sangang éluh, lan ambané patang éluh, miturut ukurané éluh sing lumrah. Nanging negara kuwi waktu semono wis pada kita kwasani, wiwit sangka Aroèr ing pinggiré kali Arnon, nganti tekan separoné pegunungan Giléad uga kuta-kutané, kuwi terus tak wènèhaké marang turunané Rubèn lan turunané Gad; Turahé negara Giléad lan sak tanah Basan kabèh, tilas kratoné Og, ya kuwi panggonané negara Argob kabèh, kuwi tak wènèhaké marang separoné taler Manasé. Tanah Basan kuwi kabèh diarani negarané wong Réfaim. Yair anaké Manasé olèh panduman panggonan ing tanah Argob kabèh nganti tekan ing panggonané wong Gesur lan wong Maaka, nanging tanah Basan kuwi terus dijenengké Hawot-Yair, miturut jenengé déwé, nganti sepréné. Makir kuwi tak wènèhi tanah Giléad. Turunané Rubèn lan turunané Gad pada tak wènèhi sak bagéan tanah Giléad tekan ing kali Arnon, ya kuwi separoné kali kuwi uga pinggiré, lan ing sisih kana nganti tekan ing kali Yabok, watesé tanahé turunané Amon; sak terusé Araba-Yordan lan laut Yordan kabèh pinggiré, wiwit sangka Kinèrèt nganti tekan ing segara Araba, ya kuwi Segara Asin, ing sak ngisoré pèrèngé gunung Pisga mengétan. Ing waktu kuwi kowé pada tak préntahi mengkéné: ‘GUSTI, Gusti Allahmu, wis ngekèkké negara iki marang kowé dadi duwèkmu, nanging sepira tunggalmu sing gagah rosa-rosa, pada nyabranga karo nganggo gaman ing ngarepé para sedulur-sedulurmu, wong Israèl; Mung bojomu lan anakmu sing ijik botyah lan kéwan-kéwanmu, —aku weruh yèn kéwan-kéwanmu okèh—, kuwi pada tinggalen ing kuta-kuta sing wis tak wènèhaké marang kowé; nganti tekan GUSTI wis ngekèki katentreman marang para sedulurmu pada kaya kowé, dadi ya wis pada nduwèni tanah sing bakal dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang para sedulurmu ing sabrangé laut Yordan. Sakwisé mengkono kowé pada muliha menyang ing panggonan pandumanmu déwé-déwé sing wis tak wènèhaké marang kowé.’ Lan ing waktu kuwi Yosua tak préntahi mengkéné: ‘Mripatmu déwé wis weruh sembarang sing wis ditindakké karo GUSTI, Gusti Allahmu marang ratu loro kuwi; kaya mengkono uga GUSTI ya bakal nindakké marang sakkèhé kraton sing bakal kok luruki. Mulané aja wedi, awit GUSTI, Gusti Allahmu sing mimpin perangmu.’ Ing waktu semono aku ya njaluk kawelasan marang GUSTI, tembungé: ‘Duh Gusti Allah, Panjenengan wis miwiti ngétokké kaluhuran Panjenengan lan tangan Panjenengan sing kwasa marang abdi Panjenengan, awit ing swarga lan ing bumi, apa ana allah liyané sing bisa nindakké penggawé sing ngidap-idapi kaya Gusti? Supaya kula dililani nyabrang weruh negara sing apik ing sabrangé laut Yordan, ya negara pegunungan sing apik kuwi, lan gunung Libanon.’ Nanging GUSTI nesu marang aku awit sangka kowé, lan ora nuruti penjalukku, malah aku diomongi karo GUSTI: ‘Wis tyukup, kowé aja ngomong menèh marang Aku bab perkara kuwi. Kowé munggaha menyang putyuké gunung Pisga, terus delengen mengulon, ngalor, ngidul lan mengétan lan matké sing tenan, awit kowé bakal ora nyabrang ing laut Yordan iki. Lan kowé mréntaha marang Yosua; bombongen lan kuwatké atiné, awit kuwi sing bakal nyabrang nuntun mlakuné bangsa iki, ya dèwèké kuwi sing bakal nuntun nganti pada nduwèni negara sing bakal kok deleng kuwi. Kaya mengkono dadiné kita pada mandek ing panggonan peneré Bèt-Péor.” “Mulané saiki, hé wong Israèl, pada rungokna katetepan lan pernatan sing tak wulangké marang kowé supaya pada kok lakoni, supaya kowé tetep urip lan pada mlebu lan ngenggoni negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu, marang kowé. Pitutur sing tak omongké marang kowé iki aja pada kok tambahi lan ya aja kok elongi, supaya kowé pada nggatèkké pepakoné GUSTI, Gusti Allahmu sing tak préntahaké marang kowé. Mripatmu déwé wis pada weruh apa sing ditindakké karo GUSTI kanggo Baal Péor; awit saben wong sing manut marang Baal Péor kuwi wis ditumpes dientèkké sangka tengahmu karo GUSTI, Gusti Allahmu; nanging kowé sing pada rumaket marang GUSTI, Gusti Allahmu, ijik pada tetep urip nganti tekan ing dina iki. Elinga, kowé wis pada tak wulangké bab katetepan lan pernatan kaya sing wis didawuhké karo GUSTI, Gusti Allahku, marang aku, supaya kowé pada nglakoni ing negara sing kok parani lan sing bakal kok enggoni. Mulané kuwi pada lakonana karo setia, awit kuwi sing bakal dadi kawityaksananmu lan keluwihané pikiranmu ing ngarepé para bangsa, ing waktu krungu sak kabèhé pernatan kuwi, bakal ngomong: Bangsa sing gedé iki pantyèn bangsa sing wityaksana lan pinter ing pikirané. Awit ngendi ana bangsa gedé sing allahé tyedak kaya GUSTI, Gusti Allah kita ing waktu kita sambati. Lan ngendi ana bangsa gedé sing nduwé katetepan lan pernatan sing adilé kaya angger-angger kuwi kabèh sing tak gelarké ing ngarepmu ing dina iki? Nanging sing ati-ati lan awas kowé, supaya kowé aja nganti lali marang lelakon sing wis pada kok deleng karo mripatmu déwé, lan aja nganti ilang sangka atimu sak jekmu urip; malah kuwi kabèh pada tyritakna marang anak-putumu. Ya kuwi ing nalikané kowé pada ngadek ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu ing gunung Horeb, waktu GUSTI ngomong marang aku: Wong-wong pada klumpukna ing ngarep-Ku, supaya pada ngrungokké sakkèhé tembung-Ku, nganti pada wedi lan ngajèni marang Aku sakjeké urip ing bumi lan pada mulangké kuwi marang anak-anaké. Ing kono kowé terus pada nyedek karo ngadek ing ngisoré sikilé gunung, waktu gunungé murup lan geni nganti sundul langit ing sak njeruhné peteng ndedet. GUSTI terus ngomongi kowé sangka sak tengahé geni, kowé pada krungu swarané tembungé, nanging ora weruh rerupan, mung swara. Kowé pada dikèki weruh perjanjiané, sing dipréntahké supaya kok lakoni, ya kuwi Tembungé Sepuluh sing terus ditulis ing panggonan watu loro. Lan ing waktu kuwi aku ya dipréntahké karo GUSTI mulangké katetepan lan pernatan, supaya kuwi pada kok lakoni ing negara sing bakal kok parani lan bakal kok enggoni. Mulané sing ati-ati, awit kowé ora weruh rupané apa-apa ing waktuné GUSTI ngomongi kowé ing gunung Horeb sangka sak tengahé geni, supaya kowé aja pada nindakké memala karo gawé rupané wujud retya mada rupa brahala apa waé, rupa wong lanang utawa wong wadon; rerékan sing rupa kéwan ing bumi, utawa rupa manuk karo swiwi sing mabur ing awang-awang, utawa kéwan mbrangkang ndlosor utawa nggremet ing bumi, utawa iwak ing banyu sak ngisoré bumi; lan supaya kowé aja nganti ndangak marang langit, terus yèn kowé weruh srengéngé, mbulan lan lintang-lintang lan sakkèhé suradadu ing langit, kowé terus disasarké mèlu sujut lan ngabekti marang kuwi kabèh; sing sakjané malah dijarké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang sak rupané para bangsa ing sak ngisoré langit pada nyembah barang-barang kuwi. Nanging kowé kuwi pada dipilih karo GUSTI dietokké sangka pawon paleburan wesi, sangka negara Egipte, supaya dadia umat duwèké déwé, kaya sing kelakon ing dina iki. Nanging GUSTI terus nesu marang aku awit sangka kowé, lan sumpah, yèn aku ora bakal nyabrang ing laut Yordan lan ora mlebu ing negara sing apik sing bakal dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé kanggo panggonan pandumanmu. Awit aku bakal mati ing negara kéné, bakal ora nyabrang laut Yordan; nanging kowé sing bakal pada nyabrang lan ngenggoni negara sing apik kuwi. Elinga, aja nganti lali marang perjanjiané GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis digawé karo kowé; aja nganti kowé nggawé retya sing rupa apa waé, sing dadi larangané GUSTI, Gusti Allahmu, ora kenèng kok gawé. Awit GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi kaya geni sing ngobong, Gusti Allah sing jalusu. Mbésuk yèn kowé wis nduwé anak-putu lan wis pada tuwa ing negara kono, nanging kowé terus nandangi ala, pada nggawé retya sing rupa apa waé, lan nglakoni sing ala ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, nganti kowé pada ndadèkké larané ati-Né, ing dina iki langit lan bumi tak kongkon nyeksèni, yèn kowé mesti gelis bakal dientèkké resik sangka negara sing pada kok enggoni karo nyabrang laut Yordan lan terus bakal kok enggoni kuwi; kowé ora bakal pada dawa umurmu, nanging mesti bakal pada dientèkké. GUSTI bakal ndadèkké kowé pating slebar ing antarané para bangsa, lan tyatyahmu mung setitik ing antarané para bangsa, menyang ngendi kowé bakal pada disingkirké karo GUSTI. Ing kana kowé bakal pada nyembah allah gawéané manungsa, rupa kayu lan watu, sing ora bisa weruh utawa krungu, ora bisa mangan utawa ngambu. Bareng ing kana kowé ijik pada nggolèki GUSTI, Gusti Allahmu, lan ya bakal ketemu, angger enggonmu nggolèki karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu. Yèn ing mbésuk kowé kangèlan lan katekan samubarang kuwi mau, kowé terus bakal mbalèni GUSTI, Gusti Allahmu, lan ngrungokké tembungé. Awit GUSTI, Gusti Allahmu kuwi, Gusti Allah sing maha welas, kowé ora bakal ditégakké utawa dientèkké; uga ya ora bakal lali marang perjanjiané sing didawuhké karo sumpah marang para leluhurmu. Awit tyoba takok-takokna, wiwit ing pojokané langit nganti tekan ing pojokané langit, bab jaman sing kepungkur sak durungé kowé ana, wiwit ing dinané Gusti Allah nggawé manungsa ing bumi, apa tau kelakon bab sing semono gedéné kuwi, utawa apa tau krungu perkara sing kaya mengkono kuwi. Apa tau ana bangsa sing krungu swarané Gusti Allah ngomong sangka sak tengahé geni, kaya enggonmu wis krungu kuwi, nanging bisa tetep urip. Uga menèh apa tau ana allah sing teka njupuk bangsa sangka sak tengahé bangsa liyané dadi duwèké, karo nindakké pantyoba lan tanda-tanda mujijat uga perang, karo tangan sing rosa lan lengen sing ngatyung lan karo perkara sing ngidap-idapi, kaya sing wis ditindakké karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo kowé ing Egipte sing pada kok deleng? Kowé sing weruh kuwi mau, supaya dunung yèn GUSTI déwé sing dadi Gusti Allah, ora ana menèh liyané, kejaba mung Panjenengané. Sangka langit kowé krungu pitutur-pituturé sing mulangi kowé, lan ing bumi kowé dililani weruh geni sing gedé, lan krungu sakkèhé pitutur-pituturé sangka sak tengahé geni. Lan awit Panjenengané nrésnani para leluhurmu lan milih para turunané, mulané Panjenengané déwé wis ngetokké kowé sangka negara Egipte karo kekuwatan sing gedé; lan nundungi bangsa-bangsa sing tyatyahé lan pangwasané ngungkuli kowé sangka ngarepmu, lan kowé dituntun mlebu menyang ing negarané lan ngekèkké negara kuwi marang kowé dadi panggonan pandumané, kaya sing kelakon ing dina iki. Mulané saiki kowé pada ngertènana lan nggatèkna yèn GUSTI déwé sing dadi Gusti Allah ing langit nduwur lan ing bumi ngisor, ora ana liyané menèh. Kowé pada netepana katetepan lan pepakoné sing tak omongké marang kowé ing dina iki, supaya kowé lan anak-putumu ing mbésuk pada diganjar slamet, lan dawa umurmu ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé ing sak lawas-lawasé.” Moses terus misahké kuta telu ing sabrangé laut Yordan sing sisih wétané, supaya wong sing matèni marang sak pada-pada tanpa disengaja lan ya ora awit disengiti ing sak durungé, bisa nylametké mbrono, supaya yèn nylametké menyang salah sijiné kuta kuwi, bisa tetep urip. Kuta-kuta kuwi mau ya kuwi: Bèzèr ing ara-ara samun, ing tanah rata sing duwur, kanggo wong Rubèn; Ramot ing Giléad kanggo taleré Gad lan Golan ing negara Basan kanggo taleré Manasé. Iki angger-anggeré Torèt sing digelarké karo Moses marang wong Israèl. Iki paweling lan katetepan lan pernatan sing dikèkké karo Moses marang wong Israèl waktu pada mlaku metu sangka negara Egipte; ing sabrangé laut Yordan, ing panggonan ngarepé Bèt-Péor, ing negarané Sihon, ratuné wong Amori sing manggon ing Hèsbon, sing dikalahké karo Moses lan wong Israèl waktu wis pada metu sangka negara Egipte; negarané terus direbut, mengkono uga negarané Og, ratu ing Basan, loro-loroné ratuné wong Amori ing sabrangé laut Yordan sisih wétan. Wiwit sangka Aroèr ing pinggiré kali Arnon tekan ing gunung Siryon, ya kuwi gunung Hèrmon, uga sak kabèhé tanah rata ing sabrangé laut Yordan, ing sisih wétan nganti tekan ing tlagané segara Araba, ing sikilé gunung Pisga. Moses terus nyeluk nglumpukké wong Israèl kabèh lan pada diomongi: “Hé wong Israèl, pada rungokna katetepan lan pernatan sing tak gelarké marang kowé ing dina iki, supaya pada kok sinauni lan kok lakoni karo setia. GUSTI, Gusti Allah kita, wis nggawé perjanjian karo kita ing gunung Horeb; ora karo para leluhur kita enggoné GUSTI nggawé perjanjian kuwi, nanging karo kita, ya kita, ing kéné ing dina iki, kita kabèh sing ijik pada urip. GUSTI wis ngomongi kowé karo adep-adepan sangka sak tengahé geni ing gunung, - waktu kuwi aku ing antarané GUSTI karo kowé, perlu nglantaraké tembung tembungé GUSTI marang kowé, awit kowé pada wedi marang geni lan kowé ora munggah ing gunung -, tembungé mengkéné: ‘Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngetokké kowé sangka negara Egipte, sangka penggawéan peksa. Kowé aja nduwèni allah liyané ing ngarep-Ku. Kowé aja nggawé retya sing rupa apa waé ing langit nduwur utawa ing bumi ngisor, uga ing banyu sak ngisoré bumi. Kowé aja sujut utawa nyembah marang kuwi, awit Aku, GUSTI, Gusti Allahmu, Gusti Allah sing jalusu, sing mbales kesalahané para bapak marang anak-anaké lan marang turunané sing kaping telu lan kaping papat, wong-wong sing sengit marang Aku; nanging Aku nindakké kawelasan marang wong éwon-éwon sing pada trésna marang Aku lan netepi marang pitutur-pitutur-Ku. Kowé aja nyebut marang asmané GUSTI, Gusti Allahmu karo sembrana, awit GUSTI mesti ngerti salahé saben wong sing nyebut asmané karo sembrana. Kowé tansah élinga marang dina sabat, lan kuwi kudu kok sutyèkna, kaya sing wis didawuhké GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé. Nem dina kowé nyambuta gawé lan nglakonana sak rupané penggawéanmu kabèh, nanging dina kaping pitu kuwi sabaté GUSTI, Gusti Allahmu; mulané kowé aja nyambutgawé, ya kowé, ya anakmu lanang lan wadon, ya peladènmu lanang lan wadon, uga sapimu utawa kimarmu lan saben kéwanmu, utawa bangsa liya ing sak njeruhné panggonanmu, supaya peladènmu lanang lan wadon ya bisa ngasuh kaya Kowé. Awit kowé kudu éling, yèn ing mbiyèn kowé ya dadi batur ing negara Egipte lan GUSTI, Gusti Allahmu, wis ngetokké kowé sangka kono karo tangan sing rasa lan lengen sing ngatyung; mulané GUSTI, Gusti Allahmu, mréntahké marang Kowé supaya ngriyayakké dina sabat. Kowé ngajènana bapak ibumu, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, supaya kowé, bisa dawa umurmu lan supaya diganjar slamet ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé. Kowé aja matèni. Kowé aja laku bédang. Kowé aja nyolong. Kowé aja ngétokké paseksi goroh kanggo sak pepadamu. Kowé aja mélék bojoné sak pepadamu, kowé aja mélék omahé sak pepadamu, utawa tegalé lan baturé lanang utawa wadon, sapiné utawa kimaré, lan saben apa waé sing dadi duwèké sak pepadamu. Ya tembungé kuwi mau sing dipréntahké karo GUSTI marang kabèh pasamuan karo swara sing banter ing gunung ing sak tengahé geni lan mendung sing peteng ndedet, lan ora ditambahi apa-apa menèh. Kabèh kuwi terus ditulis ing panggonan watu loro, terus dikèkké marang aku.” “Waktu kowé pada krungu swara kuwi sangka sak tengahé pepeteng sing ndedet, nanging gunungé murup, kowé ya kuwi, para sakkèhé penggedéné talermu lan para tuwa-tuwamu pada nyedaki aku, lan pada ngomong: ‘Tenan, GUSTI, Gusti Allah kita, wis ngétokké kamulyan lan kaluhuran-Né marang kita, lan kita wis pada krungu pitutur-pituturé sangka sak tengahé geni. Ing dina iki kula wis pada nyeksèni, yèn ana manungsa sing diomongi karo Gusti Allah, nanging kok manungsané bisa tetep urip. Nanging saiki kepriyé, kenèng apa kita kok kudu nemoni pati. Awit geni gedé kuwi mesti bakal mangan kita; yèn kula nganti kesuwèn enggèn kita pada krungu pitutur-pituturé GUSTI, Gusti Allah kita, tenan kita pada bakal mati. Awit ngendi ana tunggalé sing urip sing krungu pitutur-pituturé Gusti Allah sing maha urip, sing ngetokké tembung sangka sak tengahé geni, kaya sing kita alami iki, nanging bisa tetep urip? Sampéyan waé kita jaluk nyedek lan ngrungokké kabèh sing bakal dipréntahké karo GUSTI, Gusti Allah kita, lan sampéyan sing nerusaké marang kita, kabèh sing diomongké karo GUSTI, Gusti Allah kita, marang sampéyan, terus bakal pada kita rungokké lan kita lakoni. Nalika waktu GUSTI krungu sing dadi tembungmu marang aku kaya mengkono kuwi, terus aku diomongi karo GUSTI: Aku wis krungu omongé bangsa iki marang kowé; apa sing diutyapké kabèh kuwi apik. Ya terusa mengkono enggoné pada nduwé pemikiran ngono ya kuwi pada wedi lan ngajèni marang Aku lan netepi pitutur-pitutur-Ku, supaya pada olèh slamet uga anak putuné sak lawas-lawasé. Kowé budala lan omongana marang wong-wong kuwi: Pada balia menyang tarup-tarupmu. Nanging kowé ngadeka ing kéné karo Aku, kowé bakal Tak omongi sak okèhé pepakon, katetepan lan pernatan, sing kudu kok wulangké marang wong-wong kuwi, supaya pada dilakoni ing negara sing bakal Tak wènèhké dadi duwèké. Awit kuwi kowé pada nglakonana apa préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé kuwi karo temen, lan aja nyimpang ngiwa utawa nengen. Kabèh dalan sing dipréntahké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, kuwi liwatana, supaya kowé pada urip lan pada olèh slamet uga dawa umurmu ing negara sing bakal kok enggoni.” “Iki préntahé, pepakon lan pernatan sangka GUSTI, Gusti Allahmu, sing dipréntahké marang aku kanggo mulangi marang kowé, supaya pada dilakoni ing negara sing kok parani lan bakal kok enggoni, supaya kowé wedi lan ngajèni marang GUSTI, Gusti Allahmu, netepana sakkèhé préntah lan pepakoné sing tak terusaké marang kowé, ya kowé kabèh anak-putumu sak jekmu urip, supaya dawa umurmu. Mulané, hé Israèl, pada rungokna! Kuwi kabèh pada lakonana karo temen-temen, supaya kowé pada diganjar slamet lan supaya pada tangkar-tumangkar, kaya sing wis dijanjèkké karo GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu, marang kowé ing negara sing lubèr mèlek lan madu. Hé Israèl, rungokna, GUSTI kuwi Gusti Allahé kita, GUSTI kuwi siji. Awit kuwi kowé trésnaa marang GUSTI, Gusti Allahmu, karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu lan sak kabèhé kekuwatanmu. Préntah-préntah sing dikèkké marang kowé ing dina iki, kuwi pada gatèkna, lan pada wulangna bola-bali marang anak-anakmu lan rembuken ing waktu kowé ijik lungguhan ing omahmu, ing waktu kowé nalika lelungan lan ing waktu ijik ngglétak utawa ing waktu kowé tangi. Lan menèh pada talènana ing tanganmu kanggo tanda, lan dadia tenger pengéling-éling ing batukmu, uga pada tulisana ing kusèné lawangé omahmu lan ing gapuramu. Nanging mbésuk yèn wis kelakon kowé dituntun karo GUSTI, Gusti Allahmu mlebu ing negara sing wis dijanjèkké karo sumpah marang para leluhurmu, Abraham, Isak lan Yakub, bakal dikèkké marang kowé. Lan Gusti bakal ngekèki; kuta-kuta sing gedé lan apik sing duduk gawéanmu, lan omah-omah sing kebak isi dandanan werna-werna sing apik, nanging duduk kowé sing ngisèni; lan sumur-sumur duduk kowé sing ngeduk, uga kebon anggur lan kebon saitun sing duduk tanduranmu. Lan yèn kowé wis mangan nganti warek, terus sing ati-ati aja nganti lali marang GUSTI sing wis ngetokké kowé sangka negara Egipte, sangka penggawéan peksa. Kowé wedia lan ngajèni lan ngabektia marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan enggonmu sumpah kuwi mung kanggo asma-Né. Aja nyembah allah liya-liyané, tunggalané allah-allahé para bangsa ing sak kiwa-tengenmu; awit GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi Gusti Allah sing sujana ing tengahmu, supaya aja nganti nesuné GUSTI, Gusti Allahmu murup marang kowé, nganti kowé dientèkké resik sangka bumi. Kowé aja njajal GUSTI, Gusti Allahmu, kaya enggonmu wis pada njajal Panjenengané ing Masa. Préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi pada tetepana, mengkono uga pepélingé lan pepakoné sing wis dipréntahké marang kowé. Uga menèh kowé nglakonana apa sing bener lan sing apik ing ngarepé GUSTI, supaya kowé bakal slamet, lan mlebu lan ngenggoni negara sing apik sing wis dijanjèkké nganggo sumpah karo GUSTI marang para leluhurmu, lan nundungi sakkèhé mungsuhmu sangka ngarepmu, kaya sing wis dijanjèkké karo GUSTI. Lan mbésuk yèn anakmu takon marang kowé: ‘Apa tegesé pepakon lan katetepan lan pernatan sing dipréntahké karo GUSTI, Gusti Allah kita, marang sampéyan, kuwi kaya apa?’ Terus anakmu mau semaurana: ‘Kita dèk mbiyèn pada dadi abdiné Parao ing negara Egipte, nanging GUSTI wis ngetokké kita sangka negara Egipte karo tangan sing rosa. GUSTI nindakké tanda-tanda lan mujijat sing gedé lan nggawé memala ditujokké marang negara Egipte, marang Parao lan brayaté kabèh sing pada kita weruh, nanging kita terus pada ditokké sangka kono bakal dituntun mlebu, nang negara sing wis dijanjèkké karo sumpah marang para leluhuré kita. Kita pada diomongi karo GUSTI, Gusti Allahé kita, supaya nglakoni sakkèhé pepakon kuwi lan supaya pada wedi lan ngajèni marang GUSTI, Gusti Allahé kita, supaya kita tansah slamet lan supaya kita dilestarèkké urip kaya ing dina iki. Dadiné yèn kita pada nglakoni sakkèhé pepakon kuwi lan temen-temen ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah kita, kaya enggon kita pada dipréntahké, kuwi bakal diitung dadi kabenerané kita.” “Yèn GUSTI, Gusti Allahmu, wis nuntun kowé mlebu ing negara sing kok parani lan bakal kok enggoni, lan wis nundungi bangsa pirang-pirang sangka ngarepmu, ya kuwi wong Hèt, wong Girgasi, wong Amori, wong Kanaan, wong Fèris, wong Hèwi lan wong Yébus, bangsa pitu tyatyahé lan kekuwatané ngungkuli kowé, lan kuwi wis pada dipasrahké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé terus kena kok getyek nganti kalah, bangsa kuwi kudu pada kok patèni sak kabèhé pisan. Aja nggawé perjanjian karo bangsa-bangsa kuwi lan aja kok welasi. Uga menèh aja bésanan karo wong kuwi, anakmu wadon aja kok ngolèhké karo anaké lanang, utawa anaké wadon ya aja kok jodokké karo anakmu lanang; awit anakmu lanang mesti bakal didadèkké nyimpang sangka Aku, terus pada ngabekti marang allah liyané. Yèn mengkono nesuné GUSTI bakal muntap marang kowé lan kowé gelis bakal dientèkké. Nanging bangsa-bangsa kuwi pada tindakké mengkéné: mesbèhé pada rubuhna, lan tugu-tuguné brahala pada remukana, tyagak-tyagaké brahala pada entèkna, lan retya-retyané pada diobong nganti entèk. Awit kowé kuwi umat sing sutyi, kanggo GUSTI, Gusti Allahmu; kowé sing dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, sangka antarané para bangsa ing sak lumahé bumi, didadèkké umat duwèké sing ditrésnani. GUSTI enggoné kerogoh ati-Né marang kowé lan enggoné milih kowé, kuwi ora awit sangka tyatyahmu ngungkuli bangsa-bangsa liyané, - sejatiné kowé kuwi tyilik déwé ing antarané bangsa-bangsa kabèh—, nanging awit GUSTI trésna marang kowé lan gelem netepi sumpahé sing didawuhké marang para leluhurmu, mulané kowé pada ditokké karo tangané sing rosa lan ditebus sangka omah penggawéan peksa, sangka tangané Parao, ratu ing Egipte. Awit kuwi ngertia, yèn GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi sing dadi Gusti Allah, Gusti Allah sing setia, sing netepi perjanjiané lan gedé katrésnané kanggo sing pada trésna ing Panjenengané lan netepi préntah-préntahé, nganti pirang-pirang èwu turunan, nanging saben wong sing sengit marang Panjenengané, bakal dibales lan dientèkké. Mungsuhé ora dikèki kelunggaran, mesti terus waé bakal dibales. Mulané kowé pada netepana préntahané, ya kuwi katetepan lan pernatan sing tak gelarké marang kowé ing dina iki supaya kok lakoni.” “Lan bakal kelakon, awit kowé pada ngrungokké lan nglakoni pernatan-pernatan kuwi karo temen-temen, mulané GUSTI, Gusti Allahmu, ya bakal netepi perjanjiané lan katrésnané sing wis dijanjèkké karo sumpah marang para leluhurmu. Kowé bakal ditrésnani, diberkahi lan didadèkké tangkar tumangkar. Uga Panjenengané ya bakal mberkahi wohé wetengmu, pametuné bumimu, gandumu lan anggurmu lan lengamu, uga anak-anaké sapimu lan wedusmu ing negara sing wis dijanjèkké karo sumpah marang para leluhurmu yèn kuwi bakal dikèkké marang kowé. Enggonmu diberkahi kuwi bakal ngungkuli sakkèhé para bangsa, bakal ora ana sak panunggalmu sing gabuk, dadia lanang utawa wadon, kabèh kéwan-kéwanmu ya ora ana sing gabuk. Uga GUSTI bakal ngedohké kowé sangka sak rupané lara, lan kowé ora bakal dityekel karo memala sing medèni sing tau kok weruh ing negara Egipte. Nanging kuwi bakal ditibakké marang sakkèhé wong sing sengit marang kowé. Sakkèhé bangsa sing bakal dipasrahké karo GUSTI marang kowé kuwi kudu pada kok patèni; aja nganti kok éman, lan aja ngabekti marang allahé, awit kuwi mesti dadi jiret kanggo kowé. Yèn kowé nduwé mikir: Bangsa-bangsa kuwi tyatyahé ngungkuli bangsaku, kepriyé enggonku bisa nundungi? Kowé aja wedi karo wong kuwi; tansah élinga, apa sing wis ditandangi GUSTI, Gusti Allahmu, marang Parao lan marang sak kabèhé negara Egipte, ya kuwi pantyoba-pantyoba sing gedé, sing wis kok deleng déwé, uga tanda-tanda lan mujijat-mujijat karo tangané sing rosa lan lengen sing ngatyung, sing dikanggokké GUSTI, Gusti Allahmu, enggoné ngetokké kowé; ya kaya mengkono uga bakal ditandangi GUSTI, Gusti Allahmu, marang sak okèhé bangsa sing kok wedèni kuwi. Uga menèh GUSTI, Gusti Allahmu, ya bakal nekakké swara tabuhan nyerang marang bangsa kuwi, nganti kabèh pada entèk uga sing ijik kèri, lan sing ndelik. Aja wedi awit sangka wong-wong mau, awit GUSTI, Gusti Allahmu, ing tengahmu, Gusti Allah sing Mahaluhur lan sing medèni. GUSTI, Gusti Allahmu, bakal nundungi para bangsa kuwi sangka ngarepmu sangka setitik, ora kena gelis-gelis kok patèni, supaya tyatyahé kéwan galak alasan aja nganti kakèhan ngungkuli tyatyahmu. Kaya mengkono enggoné bangsa-bangsa mau bakal pada dipasrahké karo GUSTI, Gusti Allahmu, ing tanganmu, lan bakal pada dibingungké sak kabèhé pisan, nganti pada entèk kabèh. Uga ratu-ratuné ya bakal pada dipasrahké ing tanganmu supaya jenengé pada kok entèkké sangka sak ngisoré langit, ora ana wong siji-sijia sing bisa menang karo kowé, nganti kabèh wis pada kok tumpes. Retya-retyané allahé pada obongen nganti entèk, slaka lan emasé aja kok miliki lan aja kok pèk déwé, supaya kowé aja nganti kena jiret; awit kuwi reget kanggo GUSTI, Gusti Allahmu. Lan barang sing reget aja kok gawa mlebu ing omahmu, nganti kowé uga bakal dientèkké kaya kuwi; bab kuwi anggepen ala lan najis, awit kabèh kuwi kudu dientèkké.” “Sakkèhé pepakon, sing tak omongké marang kowé ing dina iki, kuwi pada lakonana karo temen-temen, supaya kowé pada tetep urip lan tangkar tumangkar, supaya pada bisa mlebu lan ngenggoni negara sing wis dijanjèkké GUSTI karo sumpah marang para leluhurmu. Uga menèh kowé élinga, enggonmu wis mlaku awit Kekarepané GUSTI, Gusti Allahmu, ing ara-ara samun sak njeruhné patang puluh taun iki, karepé ndadèkké andap asormu lan njajal marang kowé, supaya kétok apa ing sak njeruhné atimu, ya kuwi apa kowé netepi pepakoné apa ora. Mulané atimu diasorké, kowé ditégakké keluwèn, lan kowé dikèki mangan manna, sing durung tau kok weruh lan para leluhurmu ya durung tau weruh, supaya kowé ngerti yèn uripé manungsa kuwi ora mung awit sangka roti waé, nanging manungsa kuwi uripé awit sangka samubarang sing diomongké karo GUSTI. Sandanganmu ora dadi lawas, lan sikilmu ora nganti abuh ing sak njeruhné patang puluh taun iki. Mulané kowé ngertia sing tenan, yèn GUSTI, Gusti Allahmu enggoné mulangi marang kowé kaya piwulangé wong tuwa marang anaké. Awit kuwi pada netepana pepakoné GUSTI, Gusti Allahmu, lan mlakua ing dalan sing diduduh-Ké uga wedia lan ngajènana marang Panjenengané; awit GUSTI, Gusti Allahmu nuntun kowé mlebu ing negara sing apik, negara sing ana kaliné, ana sumberé, sing mili sangka legokan-legokan lan sangka gunung-gunung. Negara sing sugih gandum lan jewawut, wit anggur, wit anjir lan wit mulwa; negara sing ana wité saitun lan ana maduné, negara sing ora kekurangan pangan, lan kowé ora bakal pada kekurangan apa-apa; negara sing watuné ana wesiné lan sangka gunungé kowé bakal ngeduk tembaga. Kowé bakal mangan nganti warek, lan kowé terus bakal pada ngluhurké GUSTI, Gusti Allahmu, awit sangka negara sing apik sing dikèkké marang kowé kuwi. Sing ati-ati, aja nganti lali marang GUSTI, Gusti Allahmu, nganti ora netepi pepakoné, pernatané lan katetepané sing tak gelarké marang kowé ing dina iki; lan yèn kowé wis mangan nganti warek, supaya terus pada gawé omah sing apik sing pada kok enggoni, lan yèn sapi lan wedusmu wis pada tambah-tambah, uga emas lan slaka wis mundak okèh, ya sembarang duwèkmu mundak okèhé, atimu aja nganti gemunggung, terus lali marang GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngetokké kowé sangka negara Egipte, sangka omah penggawéan peksa; lan sing wis nuntun mlakumu ngliwati ara-ara samun sing amba lan medèni, panggonan ula mandi lan kalajengking, sing tanahé garing tanpa banyu. Panjenengané sing nggawé metuné banyu sangka gunung watu sing atos kanggo kowé; sing ngekèki pangan manna marang kowé ing ara-ara samun, sing durung tau diweruh karo para leluhurmu, karepé ngasorké atimu lan njajal marang kowé, karepé mung arep nindakké kabetyikan marang kowé, ing pungkasané. Mulané kowé aja nganti pada nduwé pikiran ing atimu: Awit pangwasaku lan kekuwatanku sing njalari aku olèh kasugihan iki. Nanging kowé élinga marang GUSTI, Gusti Allahmu, awit ya Panjenengané kuwi sing ngekèki kekuwatan marang kowé nganti kowé bisa olèh kasugihan, karepé nguwatké perjanjiané sing wis dijanjèkké marang para leluhurmu karo sumpah, kaya ing dina iki. Nanging yèn kowé lali marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan ngetutké lan ngabekti lan sujut nyembah marang allah liyané, ing dina iki kowé tak élingké, yèn kowé mesti bakal pada mati; kaya para bangsa sing dientèkké karo GUSTI ing ngarepmu, mengkono uga kowé ya bakal pada dientèkké, awit kowé ora pada gelem ngrungokké tembungé GUSTI, Gusti Allahmu.” “Hé wong Israèl, rungokna. Saiki kowé bakal nyabrang laut Yordan, arep mlebu lan ngenggoni negarané bangsa-bangsa sing tyatyahé lan kekuwatané ngungkuli kowé, ya kuwi sing kuta-kutané gedé lan karo témbok sing duwuré nganti sundul langit; bangsa sing gedé lan duwur dedekké, wong-wong Enak sing wis kowé weruh lan kok krungu tembungé: sapa sing bisa menang karo wong-wong Enak? Bab kuwi ing dina iki kowé pada ngertia, yèn GUSTI, Gusti Allahmu, ya Panjenengané sing mlaku ana ngarepmu lan sing kaya geni ngobong, ya Panjenengané sing bakal matèni sakkèhé bangsa kuwi, pada dikalahké ing ngarepmu. Kaya mengkono kedadiané bangsa mau bakal kok tundungi lan bakal kok entèkké, kaya sing wis dadi janjiné GUSTI marang kowé. Nanging yèn GUSTI, Gusti Allahmu, wis nundungi bangsa-bangsa kuwi sangka ngarepmu, kowé aja pada nduwé pikiran ing atimu: Awit sangka pelabuhanku GUSTI enggoné nuntun aku mlebu lan ngenggoni negara iki; sejatiné awit sangka durakané bangsa-bangsa kuwi enggoné pada ditundungi metu karo GUSTI sangka ngarepmu. Ora awit sangka pelabuhan utawa sangka jujuré atimu enggonmu mlebu ngenggoni negarané, nanging awit sangka durakané para bangsa kuwi, GUSTI, Gusti Allahmu, enggoné nundungi metu sangka ngarepmu, lan menèh supaya netepana perjanjiané sing wis dijanjèkké karo sumpah marang para leluhurmu ya kuwi Abraham, Isak lan Yakub. Awit kuwi ngertènana, yèn ora awit sangka pelabuhanmu enggoné GUSTI, Gusti Allahmu, ngekèki negara sing apik kuwi marang kowé supaya dadi duwèkmu. Sak temené kowé kuwi bangsa sing wangkot.” “Elinga, aja lali, yèn kowé wis pada ndadèkké nesuné GUSTI, Gusti Allahmu, ing ara-ara samun. Wiwit budalmu sangka negara Egipte nganti tekamu ing kéné iki, kowé tansah pada nglawan marang GUSTI. Ing gunung Horeb kowé pada njalari nesuné GUSTI, malah sangka bangeté nesuné, nganti kowé arep pada dientèkké. Waktu aku wis munggah ing gunung bakal nampani blèbèkan watu, ya blèbèkan watu perjanjiané GUSTI sing wis ditetepaké karo kowé, aku terus nginep ing nduwur gunung kono suwéné nganti patang puluh dina patang puluh mbengi, ora mangan roti lan ora ngombé banyu. GUSTI terus ngekèki blèbèkan watu loro marang aku, isi tulisan tangané Gusti Allah, sing surasané pada karo tembungé sing wis dipréntahké karo GUSTI marang kowé ing gunung sangka tengahé geni, waktu dinané kumpulan. Enggoné ngekèkké blébékan watu loro isiné perjanjian sing ketulis kuwi mau sakwisé aku ing gunung kono patang puluh dina patang puluh mbengi. GUSTI terus ngomong marang aku, mengkéné: Kowé ngadeka, lan gelisa medun, awit bangsamu sing kok etokké sangka negara Egipte kuwi wis nglakoni duraka; gelis tenan enggoné pada nyimpang sangka dalan sing wis Tak omongké, wis pada gawé sesembahan retya tyitakan. GUSTI ngomong menèh marang aku: Bangsa iki wis Tak seksèni, pantyèn bangsa sing wangkot. Aku aja kok penggak, bangsa iki Bakal tak entèkké lan jenengé Tak entèkké sangka sak ngisoré langit; nanging kowé bakal Tak dadèkké bangsa sing luwih kwasa lan luwih okèh tyatyahé tenimbangané bangsa iki. Aku terus medun sangka gunung, sing ijik murup; nanging blèbèkan watuné perjanjiané loro-loroné tak sangga ing tanganku loro. Aku terus weruh, nyata-nyata kowé wis pada gawé dosa marang GUSTI, Gusti Allahmu, wis pada gawé retya sapi tyitakan; gelis tenan enggonmu pada nyimpang sangka dalan sing wis dipréntahké karo GUSTI marang kowé. Ing kono panggonan watu loro mau dityekel lan, sangka tanganku loro, lan ing ngarepmu. Aku terus mbungkuk sujut ing ngarepé GUSTI suwéné patang puluh dina patang puluh mbengi, kaya sing ndisik, ora mangan roti lan ora ngombé banyu, kabèh mau awit sangka dosa sing wis pada kok lakoni, ya kuwi kowé wis pada nduwé pokal gawé sing ala ing mripaté GUSTI, nganti njalari nesuné ati-Né. Aku ndredek weruh nesu lan bebenduné GUSTI sing mulat-mulat marang kowé, nganti kekarepané bakal ngentèkké marang kowé kabèh. Nanging ing sepisan iki GUSTI ya nuruti penjalukku. Harun ya dinesoni banget, nganti karepé ya bakal dientèkké. Harun ya tak ndongakké uga ing waktu semono. Nanging wohé penggawému sing dosa, ya kuwi retya sapi mau tak jupuk lan tak obong, terus tak getyek lan tak giléng nganti lembut kaya lebu; bubukané terus tak buwang menyang ing kali sing mili sangka gunung. Uga ing Tabera lan ing Masa lan ing Kibrot-Hatawa kowé tansah pada njalari nesuné GUSTI. Mengkono uga waktu GUSTI ngongkon marang kowé supaya budal sangka Kadès-Barnéa, tembungé: Pada budala, ngenggoni negara pawèh-Ku marang kowé, ing kono kowé pada mbangkang marang préntahé GUSTI, Gusti Allahmu; kowé ora nggugu marang Panjenengané lan ora manut préntahé. Malah kowé kuwi pada nglawan marang GUSTI wiwit aku kenal karo kowé. Aku terus sujut ing ngarepé GUSTI, - enggonku sujut patang puluh dina patang puluh mbengi—, awit wis ana tembungé GUSTI, yèn bakal ngentèkké marang kowé kabèh, mulané aku ndedonga marang GUSTI, tembungku: Duh Gusti Allah, supaya aja nganti ngentèkké umat Panjenengan déwé, sing wis Gusti tebus karo kaluhuran Panjenengan uga sing wis Gusti etokké sangka negara Egipte karo tangan sing rosa. Gusti supaya gelem éling marang para abdi Panjenengan Abraham, Isak lan Yakub; aja nganti éling marang wangkoté atiné bangsa iki, apa menèh marang duraka lan dosané; supaya negara, tekané sangka enggèn kula pada Gusti etokké kuwi aja nganti pada tyerita: awit GUSTI ora bisa nglebokké bangsa kuwi menyang ing negara sing wis dijanjèkké marang wong-wong kuwi, lan awit sangka sengité, mulané wong kuwi pada dituntun metu arep dipatèni ing ara-ara samun. Bangsa kuwi wis duwèké Panjenengan déwé, sing wis Panjenengan etokké awit sangka kwasané Panjenengan sing ngluwihi sembarang, lan uga karo lengen Panjenengan sing ngatyung?” “Ing waktu kuwi GUSTI ngomong marang aku: ‘Kowé nataha lèmpèngan watu loro kaya sing ndisik, terus munggaha ing gunung iki ngadepa ing ngarep-Ku; lan kowé terus nggawéa peti kayu siji. Lèmpèngan watu mau bakal Tak tulisi tembungé kaya sing mbiyèn ing blèbèkan watu sing ndisik sing wis kok sigar; terus pada kok sèlèhké ing njeruh peti kuwi. Aku terus nggawé peti kayu penaga, lan natah blèbèkan watu loro kaya sing ndisik, terus aku munggah ing gunung karo nggawa blèbèkan watu loro mau. Blèbèkan watuné terus ditulisi karo Panjenengané pada karo tulisan sing ndisik, ya kuwi Tembungé Sepuluh sing wis diomongké karo GUSTI marang kowé ing gunung sangka tengahé geni, waktu kowé pada kumpulan; sakwisé mengkono terus dikèkké karo GUSTI marang aku. Aku terus medun sangka gunung, lan blèbèkan watuné terus tak sèlèhké ing sak njeruhné peti olèhku nggawé; ya ing kono panggonané, miturut préntahé GUSTI marang aku. Wong Israèl terus pada budal sangka Beérot Bené-Yaakan menyang ing Moséra; ing kono Harun ninggal ndonya lan dikubur ing kono, nanging Eléazar anaké sing nggentèni dadi imam. Sangka kono terus pada budal menyang ing Gudgod lan sangka Gudgod menyang ing Yotbata, sakwijiné panggonan sing okèh kaliné. Ing waktu semono GUSTI milih taler Lévi dikongkon ngusung petiné perjanjian, ngladèni GUSTI lan ngedum berkah atas asmané, nganti tekan ing dina iki. Mulané taler Lévi kuwi ora olèh panduman lemah ing antarané para seduluré; GUSTI sing dadi pandumané, kaya sing wis diomongké karo GUSTI, Gusti Allahmu. Aku terus nang nduwur gunung menèh, suwéné patang puluh dina patang puluh mbengi kaya sing ndisik, lan sepisan iki GUSTI uga nuruti penjalukku; GUSTI ora bakal matèni kowé. GUSTI terus ngomong marang aku: Wis kowé tata-tataa, budal nuntuna bangsa kuwi, mlebu lan ngenggoni negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang para leluhuré yèn bakal Tak wènèhake.” “Awit kuwi, hé wong Israèl, apa sing dadi penjaluké GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, ora liya mung supaya kowé pada wedi lan ngajèni marang GUSTI, Gusti Allahmu, mlakua ing dalan sing dipréntahké, uga trésnaa lan ngabektia marang GUSTI, Gusti Allahmu, karo sak kabèhé ati lan sak kabèhé nyawamu; nindakna pepakon lan katetepané GUSTI sing tak gelarké marang kowé ing dina iki, supaya ndadèkké kabekjanmu. Sak temené, GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi sing nduwèni langit, malah langit ing sak nduwuré kabèh langit, uga bumi karo sak isiné kabèh; nanging sing dadi senengé atiné GUSTI awit para leluhurmu sing ditrésnani, lan para turunané, ya kowé kuwi, sing dipilih sangka antarané para bangsa kabèh, kaya kahananmu ing saiki iki. Mulané pada sunaten atimu lan aja wangkot menèh. Awit GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi Gusti Allahé para allah lan Gustiné para gusti; Gusti Allah sing gedé lan sing kuwat lan ngidap-idapi, sing ora nyawang wong lan ora nampani tyuku; sing mbélani botyah lola lan randa lan sing trésna marang wong mantya, karo ngekèki sandang pangan. Mulané kowé ya pada nindakna katrésnan marang wong mantya, awit kowé mbiyèn ya wis ngalami dadi wong mantya ing negara Egipte. Wedia lan ngajènana marang GUSTI, Gusti Allahmu, ngabektia lan rumaketa marang Panjenengané, lan enggonmu ngetokké sumpah ya mung kanggo asmané GUSTI. Panjenengané kuwi sing dadi pokoké pepujianmu, ya Panjenengané kuwi Gusti Allahmu, sing wis nindakké penggawé sing gedé lan ngidap-idapi, sing wis pada kok deleng déwé. Para leluhurmu enggoné menyang ing negara Egipte tyatyahé pitung puluh, nanging saiki GUSTI, Gusti Allahmu, wis ndadèkké tyatyahé kaya lintangé ing langit.” “Kowé kudu pada trésna marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan netepana apa sing dadi kuwajipanmu marang Panjenengané karo temen-temen, ya kuwi sakkèhé katetepané, pernatané lan pepakoné. Saiki kowé pada weruh - sing tak tuturi kuwi duduk anak-anakmu, sing pada ora ngerti lan pada ora weruh marang piwulangé GUSTI, Gusti Allahmu—, kaluhurané tangané sing rosa lan lengen sing ngatyung, tanda lan penggawéané sing ditindakké ing Egipte marang Parao, ratu ing Egipte lan marang sak kabèhé negarané, uga sing ditindakké marang suradadu-suradadu Egipte uga kabèh jarané lan krétané, ya kuwi enggoné Panjenengané nggawé kelep ing banyuné segara Abang, waktu pada nututi kowé, terus pada dientèkké karo GUSTI kanggo selawasé. Mengkono uga apa sing ditindakké marang kowé ing ara-ara samun, nganti sak tekamu ing panggonan iki, lan menèh sing ditindakké marang Datan lan Abiram, anaké Eliab, turunané Rubèn, waktu bumi mangap tyangkemé nguntal wong-wong mau sak brayaté kabèh tarup-tarupé uga kabèh sing pada mèlu wong-wong mau ing sak tengahé wong Israèl sak umat kabèh. Mripatmu déwé wis pada weruh sakkèhé sing ditandangi GUSTI perkara gedé sing ditindakké.” “Mulané pada netepana sakkèhé angger-angger sing tak gelarké marang kowé ing dina iki, supaya kowé pada kuwat mlebu lan ngenggoni negara sing kok parani lan bakal kok enggoni, lan supaya kowé pada dikèki umur dawa ing negara sing wis dijanjèkké karo GUSTI marang para leluhurmu lan sumpah, yèn bakal dikèkké para leluhurmu lan turunané, sakwijiné negara sing lubèr mèlek lan madu. Awit negara sing kok parani arep kok enggoni kuwi kahanané ora kaya negara Egipte sing wis kok tinggal lunga, sing sakwisé kok sebari wiji, terus kudu kok sirami banyu karo ngrekasa, tyarané kaya nggarap kebon janganan. Nanging negara sing kok parani arep kok enggoni kuwi ujut gunung-gunung lan legokan-legokan, olèh banyu udan sangka langit; negara sing dirumati karo GUSTI, Gusti Allahmu, negara sing tansah didelok karo mripaté GUSTI, Gusti Allahmu, sangka wiwitan taun nganti tekan ing pungkasané taun. Yèn kowé karo temen-temen enggonmu ngrungokké pepakon sing tak gelarké marang kowé ing dina iki lan pada trésna lan ngabekti marang GUSTI, Gusti Allahmu, karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu, mesti Panjenengané bakal ngekèki udan ing lemahmu ing saben waktuné, ya udan wiwitan lan udan sing pungkasan, supaya kowé bakal nglumpukké gandumu, anggurmu lan lengamu; lan Panjenengané bakal ngekèki suket ing pangonan kanggo kéwan-kéwanmu, lan kowé bakal bisa mangan nganti warek. Pada ngati-atia, supaya atimu aja kena ing goda, nganti kowé pada nyimpang awit ngabekti lan sujut marang allah liya-liyané. Yèn kaya mengkono, nesuné GUSTI bakal muntap marang kowé lan langit bakal ditutup, nganti ora ana udan lan bumi ora ngekèki pametuné, lan kowé gelis pada dientèkké resik sangka negara sing apik pawèhé GUSTI marang kowé. Mulané pituturku iki pada simpenen ing atimu lan ing nyawamu, lan pada talènana kanggo tanda ing tanganmu, pada dadia tenger ing batukmu. Pada wulangna marang anak-anakmu, lan rembuken yèn ijik pada lungguhan ing omahmu, yèn mbeneri mlaku ing dalan, yèn ijik ngglétak lan yèn menawa tangi; pada tulisen ing kusèné lawangé omahmu lan ing gapurané kuta-kutamu; supaya dawa umurmu lan umuré anak-anakmu ing negara sing wis dijanjèkké karo GUSTI karo sumpah marang para leluhurmu, yèn bakal dikèkké, sak suwéné langit mayungi bumi. Awit yèn kowé pada temen-temen netepi isiné angger-angger sing tak gelarké marang kowé supaya pada kok lakoni kuwi, lan trésna marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan mlaku ing sak kabèhé dalan sing diduduhké, uga rumaket marang Panjenengané, GUSTI mesti bakal nundungi sakkèhé bangsa kuwi sangka ngarepmu, terus kowé bakal pada ngenggoni negarané bangsa-bangsa sing luwih gedé lan luwih rosa tenimbangané kowé. Saben panggonan sing kok ambah kuwi bakal dadi duwèkmu, wiwit sangka ara-ara samun nganti tekan ing pegunungan Libanon, lan sangka kali, ya kuwi kali Efrat, tekan ing segara sisih kulon, kuwi bakal dadi panggonanmu. Bakal ora ana sing kuwat nandingi marang kowé, GUSTI, Gusti Allahmu, bakal ndadèkké kabèh negara sing kok ambah, wongé pada wedi lan ndredek marang kowé, kaya sing dijanjèkké karo GUSTI marang kowé. Awit ing dina iki kowé pada tak kongkon milih, berkah apa bendu. Berkah, yèn kowé pada ngrungokké pepakoné GUSTI, Gusti Allahmu, sing tak gelarké marang kowé ing dina iki; lan bendu, yèn kowé pada ora ngrungokké pepakoné GUSTI, Gusti Allahmu, lan nyimpang sangka dalan sing tak omongké marang kowé ing dina iki, lan nyembah marang allah liyané sing ora kok weruh. Dadi yèn GUSTI, Gusti Allahmu, wis nuntun mlakumu mlebu ing negara sing kok parani lan bakal kok enggoni, kowé kudu ngutyapké berkah ing gunung Gérisim lan bendu ing gunung Ebal. Loro-loroné pernahé ing kuloné laut Yordan, ing sak mburiné dalan gedé ing sisih mingslepé srengéngé, ing negarané wong Kanaan sing manggon ing Araba-Yordan, ing peneré Gilgal, tyedak wit terbantin ing Moré? Sedéla engkas kowé bakal pada nyabrang ing laut Yordan, mlebu lan ngenggoni negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé; nanging yèn negara kuwi wis kelakon pada kok enggoni lan kok kebeki, kowé pada nglakonana sakkèhé katetepan lan pernatan sing tak gelarké marang kowé ing dina iki.” “Iki pepakon lan pernatan sing kudu pada kok lakoni karo temen-temen ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu marang kowé, supaya dadia duwèkmu sak jekmu urip ing ndonya iki. Saben panggonan, sing bakal kok enggoni, sing dienggoni karo bangsa sing ngabekti marang allahé, kuwi pada gempuren kabèh, ya ing gunung-gunung sing duwur lan ing puntuk-puntuk uga ing sak ngisoré saben wit sing grumbul. Mesbèh-mesbèhé pada rubuhna, tugu-tuguné brahala pada remuken lan tyagak-tyagaké brahala pada obongen, retya-retyané allahé, pada leburen, lan jenengé pada entèkna sangka kana. Kowé aja nandangi kaya mengkono marang GUSTI, Gusti Allahmu. Nanging panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, sangka sakkèhé talermu kanggo panggonan-Né, kanggo jejekké asma-Né ing kono. Panggonan kuwi golèkana lan kuwi paranana. Kowé pada mranaa masrahaké kurbanmu obongan lan kurbanmu sing dibelèh lan pisungsungmu prasepuluhan lan pisungsungmu liyané, pisungsung janji lan pisungsungmu kebungahan, uga mbarepé sapi, wedus gèmbèl lan wedusmu. Lan ing kono ing ngarepé GUSTI pada mangana, kowé kabèh sak brayatmu pada bungah-bungaha, awit kabèh sing pada kok tindakké pada diberkahi karo GUSTI, Gusti Allahmu. Saben wong pada nindakké kurban sing dianggep bener. Aja pada neruské tumindak kaya sing pada kita lakoni ing kéné tekan sepréné. Awit tekan saiki kowé durung pada mlebu ing panggonan sing tentrem lan negara panduman pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu marang kowé. Nanging yèn kowé wis nyabrang laut Yordan lan manggon ing negara sing bakal dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé supaya dadi duwèkmu, lan yèn Panjenengané wis ngekèki tentrem utyul sangka sakkèhé mungsuh ing sak kiwa-tengenmu, lan kowé wis pada bisa manggon karo tentrem. Lan kowé pada menyanga ing panggonan sing dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo panggonané asma-Né, karo masrahaké sembarang sing tak préntahaké marang kowé, ya kuwi: kurban obongan, kurban sing dibelèh, pisungsung prasepuluhan lan pisungsung spésial, sakkèhé pisungsung janji sing pilihan, sing kok janjèkké marang GUSTI. Kowé terus pada bungah-bungaha ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, ya kowé déwé, ya anak-anakmu lanang lan wadon, peladènmu lanang lan wadon, kabèh wong Lévi sing manggon ing kutamu, awit kuwi ora mèlu nduwèni lemah panduman ing tengahmu. Sing ati-ati kowé aja nganti masrahaké kurbanmu obongan ing saben panggonan sing kok senengi; nanging mung ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI ing bawah salah sijiné talermu, ing kono enggonmu pada masrahaké kurbanmu obongan, lan ing kono enggonmu nglakoni sembarang apa sing tak préntahaké marang kowé. Nanging kowé kena waé mbelèh lan mangan daging sak senengmu déwé, miturut berkah sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé ing sakkèhé panggonanmu. Wong sing najis lan sing ora najis pada kena mangan kuwi, kaya yèn mangan daging kidang utawa menjangan; mung getihé aja nganti pada kok pangan, kuwi esokna ing bumi kaya banyu. Kanggo pisungsung prasepuluhané gandum, anggurmu lan lengamu, uga mbarepé sapimu, wedus gèmbèl lan wedusmu, kuwi aja kok pangan ing kutamu, mengkono uga kurban sing bakal kok janjèkké, uga pisungsungmu kebungahan, utawa pisungsung kurbanmu sing spésial. Nanging enggonmu mangan kuwi anaa ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, ya kowé, kabèh anak-anakmu lanang lan wadon, peladènmu lanang lan wadon lan wong Lévi ing kutamu. Kowé pada bungah-bungaha ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, awit sangka samubarang sing wis kok tandangi. Sing ati-ati, kowé aja nganti nglalèkké marang wong Lévi, selawasé kowé manggon ing tanahmu. Yèn GUSTI, Gusti Allahmu, ing mbésuk wis njembarké tanahmu, kaya sing wis dijanjèkké marang kowé, nanging kowé terus nduwé pikiran: Aku arep mangan daging, awit kowé kepéngin mangan daging, ya mangana daging sak senengé atimu. Nanging panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo jejekké asma-Né kuwi kadohan sangka panggonanmu, kowé olèh mbelèh tunggalané sapimu lan wedus gèmbèl uga wedusmu pawèhé GUSTI marang kowé, kaya sing tak préntahaké marang kowé, lan mangana dagingé ing panggonanmu ing sak senengé atimu. Nanging tyarané mangan kuwi kaya yèn mangan dagingé kidang utawa menjangan. Wong sing najis lan sing ora najis pada kena mangan. Mung kudu aja nganti mangan getihé, awit getih kuwi nyawané; mulané aja mangan nyawa bebarengan karo daging. Kudu aja kok pangan, nanging ngesokna ing lemah kaya banyu. Aja kok pangan, supaya kowé sak anak-putumu sing sakwisé kowé pada slamet, awit kowé nglakoni apa sing bener ing ngarepé GUSTI. Nanging pisungsungmu sing sutyi lan pisungsung janjimu kuwi pada gawanen menyang ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI; kurbanmu obongan, ya daging tekan getihé, pada olahen ing mesbèhé GUSTI, Gusti Allahmu, nanging getihé kurbanmu sing dibelèh kuwi esokna ing mesbèhé GUSTI, Gusti Allahmu, nanging dagingé kena kok pangan. Gatèkna tenan apa sing tak omongké marang kowé, supaya kowé sak anak-putumu sing sakwisé kowé, pada bakal slamet tekan selawasé, awit kowé nglakoni sing bener ning ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu.” “Mbésuk yèn GUSTI, Gusti Allahmu, wis ngentèkké sangka ngarepmu, bangsa-bangsa sing negarané kok parani lan bakal kok enggoni. Lan yèn kowé wis kelakon pada ngwasani panggonané lan manggon ing negarané, terus sing ati-ati, supaya sakwisé pada dientèkké sangka ngarepmu, kowé aja nganti kena jiret lan terus niru wong-wong kuwi; kowé aja nakokké bab allahé karo tembungmu: Kepriyé bangsa iki enggoné pada ngabekti marang allahé? Aku ya pada péngin nindakké mengkono! Ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, aja nindakké kaya mengkono, awit samubarang sing reget kanggo GUSTI, apa sing disengiti Panjenengané, perkara kuwi sing ditindakké karo bangsa kuwi kanggo allahé; malah anaké lanang lan wadon pada diobongi, kanggo allahé. Kabèh sing tak préntahaké marang kowé kuwi pada lakonana karo temen-temen, aja kok tambahi lan ya aja kok elongi. Yèn ing tengahmu ana nabi utawa wong tukang impèn sing teka lan ngekèki tanda utawa mujijat, nanging tanda utawa mujijat sing diomongké marang kowé kuwi kelakon tenan, lan wong mau ngomong: Hayuk pada manut marang allah liyané, sing pada ora kok kenal lan hayuk pada ngabekti marang allah kuwi, pangejaké nabi utawa wong tukang ngramal impèn mau aja kok turuti; awit GUSTI, Gusti Allahmu, njajal marang kowé, supaya ketitik apa kowé pada trésna marang GUSTI, Gusti Allahmu, karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu. Pada manuta, wedia lan ngajènana marang GUSTI, Gusti Allahmu, pada netepana pepakoné lan ngrungokké tembungé, lan pada ngabektia uga rumaketa marang Panjenengané. Nanging nabi utawa wong tukang ngramal impèn mau kudu diukum pati, awit ngajak murtad sangka ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngetokké kowé sangka negara Egipte lan nebus sangka penggawéan peksa; karepé arep nasarké kowé sangka dalan sing wis dipréntahké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé supaya kok lakoni. Kaya mengkono enggonmu kudu nyingkirké sing ala sangka sak tengahmu. Sak umpama sedulurmu lanang, anaké ibumu utawa anakmu lanang utawa wadon, utawa bojomu déwé utawa kantyamu, karo meneng-meneng mbujuk marang kowé, tembungé: Hayuk pada ngabekti marang allah liyané, sing pada ora kok kenal lan ya ora dikenal karo para leluhurmu, ya tunggalané allahé para bangsa ing sak kiwa-tengenmu, senajan sing tyedak utawa sing adoh karo kowé, sangka pojokané bumi tekan pojokané bumi, kowé aja nganti ngalah lan aja kok rungokké. Ya aja kok éman lan kok welasi utawa kok delikké kesalahané; nanging wong kuwi kudu patènana, tanganmu déwé sing miwiti matèni ndisik, terus tangané wong sak bangsa kabèh. Wongé bandemana watu nganti mati, awit wis nduwé karep arep ndadèkké nyasaré kowé sangka GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngetokké kowé sangka negara Egipte, sangka omah penggawéan peksa. Ing kono wong Israèl kabèh bakal pada krungu nganti pada wedi, nganti bakal ora ana wong sing nduwé pokal gawé dursila kaya mengkono kuwi ing tengahmu. Sak umpama ing salah sijiné kuta sing bakal dikèkké GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé supaya kok enggoni, kowé krungu kabar mengkéné: Ana wong dursila sing pada njedul sangka tengahmu sing wis pada nasarké wong-wong ing kutané, karo tembungé: Hayuk pada ngabekti marang allah liyané sing ora kok kenal, kuwi terus tlitinen, titènana lan takok-takokna karo tenanan. Yèn pantyèn bener lan wis nyata ana kedadian mengkono ing sak tengahmu, kuduné wong sak isiné kuta kuwi kudu pada kok patèni karo landepé pedang; kuta kuwi lan sak isiné kabèh uga kéwan-kéwané kudu kok entèkké. Kabèh barang sing direbut klumpukna ing tengah lapangan, terus kuta uga barang-barangé kabèh obongen nganti entèk, dadi kurban obongan sing pepak pasrah marang GUSTI, Gusti Allahmu. Kabèh kuwi bakal tetep dadi gempuran ing selawasé, aja nganti dibangun menèh. Barang-barang rayahané mau aja ana sing nèmplèk ing tanganmu, supaya mulat-mulat nesuné GUSTI mandek, lan kowé dikèki kawelasan lan katrésnan, uga ditangkar tumangkarké, kaya sing wis dadi perjanjiané karo sumpah marang para leluhurmu. Awit karo tyara kaya mengkono kowé ngrungokké tembungé GUSTI Gusti Allahmu, lan netepi sakkèhé pepakoné sing tak gelarké marang kowé ing dina iki, lan nglakoni apa sing bener ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu.” “Kowé kuwi kabèh anak-anaké GUSTI, Gusti Allahmu; kowé aja pada mblèrèki kulitmu lan aja nyukur rambutmu ing sak nduwuré batukmu awit ana kepatèn; awit kowé kuwi umat sing sutyi kanggo GUSTI, Gusti Allahmu, lan kowé sing wis dipilih karo GUSTI sangka antarané para bangsa kabèh ing sak lumahé bumi, didadèkké umat duwèké Panjenengané.” “Kowé aja mangan sembarang sing reget. Iki kabèh kéwan sikil papat sing tak lilani pada kok pangan: sapi, wedus gèmbèl, wedus; menjangan kidang, menjangan tutul, wedus alasan, kidang pegunungan, sapi alasan lan wedus gèmbèl alasan. Ya kabèh kéwan sing sikil papat sing tratyaké sigar, - ya kuwi sing petyahané ngepang dadi loro—, lan sing nggayemi ing antarané kéwan-kéwan sing sikil papat, kuwi sing tak lilani olèh kok pangan. Nanging tunggalané sing nggayemi lan tratyaké ngepang sing ora tak lilani kok pangan, ya kuwi: unta, truwèlu lan marmut, awit kabèh kuwi senajan nggayemi, nanging ora tratyak belah; kuwi kabèh haram kanggo kowé. Mengkono uga babi, tratyaké ya belah, nanging ora nggayemi, kuwi dadi haram kanggo kowé. Aja pada kok pangan dagingé lan kowé aja nganti kesènggol karo batangé. Tunggalané ing banyu sing tak lilani kok pangan ya kuwi: kabèh sing ana sirip lan sisik, nanging sing tanpa sirip lan tanpa sisik kuwi aja kok pangan, kuwi kabèh haram kanggo kowé. Sak rupané manuk sing halal kuwi kena kok pangan. Nanging sing ora kena kok pangan, ya kuwi: manuk garuda, manuk darès lan manuk wulung segara; wulung abang, wulung ireng, dayah lan sak panunggalané, bangsa gagak sak panunggalané; manuk unta, manuk beluk, manuk mééo lan bangsané alap-alap sak panunggalané, manuk pungguk, manuk beluk gedé, manuk beluk putih, manuk pelikan, manuk rakam lan manuk salak, manuk blekok, bango lan sak panunggalané, manuk dukifat lan bangsa lawa. Sak rupané kéwan nggremet sing karo wulu kuwi ya pada haram kanggo kowé, aja dipangan. Sak rupané manuk sing halal kuwi kena kok pangan. Kowé aja mangan saben batang; kuwi kena kok wènèhaké marang wong bangsa liya ing panggonanmu supaya dipangan, utawa kena kok edol marang wong mantya; awit kowé kuwi bangsa sutyi kanggo GUSTI, Gusti Allahmu. Tyempé aja kok olah karo mèleké baboné.” “Sakkèhé pametuné wiji sing tukul ing kebonmu saben taun ajek pisungsungna sak prasepuluhé. Ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu kanggo omahé asmané, ing ngarepé kono kowé mangané pisungsung prasepuluhané gandumu, anggurmu lan lengamu, uga mbarepé sapimu utawa wedusmu, supaya kowé sinaua tansah wedia lan ngajènana marang GUSTI, Gusti Allahmu. Awit menawa kadohen mlakumu nggawa mrana, awit panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI Allahmu kanggo omahé asmané kuwi adoh sangka panggonanmu, nanging GUSTI, Gusti Allahmu wis mberkahi marang kowé, kuwi terus dadèkna duwit, duwité terus buntelen lan gawanen menyang panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, nanging duwit kuwi terus tukokna apa sak senengé atimu, apa sapi, wedus, anggur utawa ombèn bisa nggawé mabuk utawa apa waé sing dipingini atimu, terus mangané ing kono ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu lan bungah-bungaha, ya kowé kabèh brayatmu. Uga wong Lévi sing manggon ing panggonanmu kuwi aja nganti kok lalèkké, awit kuwi pada ora olèh panduman lemah panduman bebarengan karo kowé. Ing pungkasané saben telung taun kowé ngetokna pisungsung prasepuluhané pametuné lemahmu ing taun kuwi, lan dèkèkna ing kutamu, terus turunané Lévi sing ora olèh panduman lemah panduman kaya kowé kuwi, uga wong bangsa liyané sing neneka, anak lola lan randa ing panggonanmu, kuwi bakal pada mara lan mangan nganti warek; kuwi supaya kowé diberkahi karo GUSTI, Gusti Allahmu kanggo sakkèhé penggawéan sing kok tindakké.” “Saben pendaké pitung taun kowé nganakké rampungé utang. Kanggo tyarané ngrampungké kuwi mengkéné: Saben wong sing motangaké kuwi nglilanana apa sing diutangké marang sak pepadané, aja nganti nagih marang sak pepadané utawa seduluré, awit wis ana pepakon bab ngrampungké sing dikèkké karo GUSTI. Kanggo wong bangsa liya kuwi kena kok tagih, nanging sing kok utangké marang sedulurmu kuwi lilakna. Dadi ing tengahmu aja nganti ana wong mlarat, awit GUSTI mesti bakal nglubèrké berkahé marang kowé ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé dadi panggonan pandumanmu; angger kowé pada nggatèkké tembungé GUSTI, Gusti Allahmu, karo temen-temen, lan nglakoni karo temen-temen kabèh angger-angger sing tak gelarké marang kowé ing dina iki. Yèn GUSTI, Gusti Allahmu, wis mberkahi kowé, kaya sing wis dadi tembungé marang kowé, nganti kowé bakal motangaké marang bangsa okèh, nanging kowé déwé ora bakal golèk utangan, lan bakal ngwasani bangsa okèh, nanging kowé déwé ora bakal dikwasani. Yèn ing tengah-tengahmu ana wong mlarat tunggalé sedulurmu ing salah sakwijiné panggonanmu, ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, ing kono kowé aja nganti ora nggubris utawa mung sedakep tangan waé ing ngarepé sedulurmu sing mlarat mau, nanging tanganmu kudu kok megarké sing amba lan utangana karo lubèr, tyukup kanggo kebutuhané. Sing ati-ati, supaya ing atimu aja nganti ana pikiran sing ala mengkéné: Iki wis tyedak taun kaping pitu, taun waktuné ngrampungké utang, lan kowé terus mangkel marang sedulurmu sing mlarat kuwi lan ora ngekèki apa-apa; terus sedulurmu mau sambat marang GUSTI kanggo kowé, nganti perkara kuwi ndadèkké dosamu. Kuduné kowé ngekèki karo lubèr lan yèn ngekèki, atimu aja nggedumel; awit sangka perkara kuwi GUSTI, Gusti Allahmu, bakal mberkahi kowé ing sembarang penggawéanmu lan ing sakkèhé budidayamu. Awit kanggo wong mlarat kuwi selawasé bakal tansah ana waé ing negara kono; mulané kowé tak préntahi mengkéné: Tanganmu kok megarké sing amba marang sedulurmu sing kekurangan lan sing mlarat ing negaramu.” “Yèn ana sedulurmu wong Ibrani lanang utawa wadon sing ngedol awaké marang kowé, kuwi enggoné kerja marang kowé nganti nem taun suwéné, nanging ing taun kaping pitu lilanana merdéka. Nanging yèn kok lilani merdéka, aja kok lungakké karo nglentung waé, sangonana karo lubèr sangka kumpulané wedusmu lan sangka pametuné gandummu lan sangka peresané anggurmu, tyotyok karo berkahé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé. Kowé pada élinga yèn mbiyèn kowé ya pada dadi batur ing negara Egipte, terus kowé ditebus karo GUSTI, Gusti Allahmu, mulané kowé tak préntahi mengkono ing dina iki. Nanging yèn baturmu mau nduwé tembung marang kowé: Kula ora bakal metu ninggalké sampéyan! - awit wis trésna marang kowé lan brayatmu, lan wis kepénak ing panggonanmu, terus kowé njupuka untyek, tyablasana ing godongé kupingé nèmplèk ing lawang, nganti dadi baturmu sak lawasé. Lan baturmu wadon ya gawénen kaya mengkono uga. Enggonmu merdékakké baturmu aja karo susahé atimu, awit enggoné wis kerja marang kowé nem taun suwéné, kuwi olèh-olèhé tikel loro buruh dinan. Lan GUSTI, Gusti Allahmu, bakal mberkahi sembarang sing kok lakoni.” “Sakben mbarepé lanang sing lair ing antarané sapimu lan wedusmu, kuwi dèwèkna kanggo GUSTI, Gusti Allahmu; mbarepé sapimu aja kok kanggokké nyambutgawé, lan mbarepé wedusmu aja kok tyukuri wuluné. Dagingé kuwi panganen ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, saben taun, ya kowé kabèh brayatmu ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI. Nanging yèn ana tyiriné pintyang utawa pityekké, utawa saben tyiri sing ala, kuwi aja nganti kok pasrahaké marang GUSTI, Gusti Allahmu. Kuwi kena kok pangan dagingé ing panggonanmu, wong najis karo sing ora najis pada waé pada kaya yèn mangan daging kidang utawa daging kidang menjangan. Mung getihé aja kok pangan; kuwi esokna ing bumi kaya banyu.” “Kowé élinga sasi Abib lan ngriyayakna Paskah kanggo GUSTI, Gusti Allahmu; awit ing sasi Abib kuwi GUSTI, Gusti Allahmu ngetokké kowé sangka negara Egipte ing wayah mbengi. Ing kono kowé mbelèha wedus lan sapi kanggo kurban Paskah kanggo GUSTI, Gusti Allahmu, ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI kanggo omahé asmané. Aja pada mangan saben apa sing karo ragi; pitung dina enggonmu kudu mangan roti tanpa ragi, ya kuwi rotiné kasangsaran, awit karo kesusu enggonmu budal sangka negara Egipte. Kuwi supaya sak jekmu urip kowé élinga ing dina budalmu sangka negara Egipte. Sak njeruhné pitung dina suwéné ing sak ratané panggonanmu aja nganti ana ragi; uga menèh daging sing dibelèh ing dina kaping pisan wayah soré kuwi aja ana sing nginep tekan ésuké. Kowé ora tak lilani masrahaké kurban Paskah ing salah sijiné panggonan pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé. Nanging anaa ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo omahé asmané, ing kono enggonmu mbelèh Paskah lan ing wayah soré, bareng karo mingslepé srengéngé, mbarengi waktu budalmu sangka negara Egipte. Terus olahen lan panganen ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu. Sakwisé mengkono, ésuké terus balia menyang tarupmu. Nem dina suwéné kowé mangana roti tanpa ragi lan ing dina kaping pituné nganakna kumpulan gedé kanggo GUSTI, Gusti Allahmu; kowé aja pada nyambutgawé. Kowé ngitunga pitung minggu; enggonmu ngitung pitung minggu kuwi wiwitané waktu wiwit ngenèni gandum sing durung dienèni. Terus kowé ngriyayakna dina gedé Riyaya Pungkasané Pitung Minggu kanggo GUSTI, Gusti Allahmu, karo masrahaké pisungsung kebungahan, miturut enggonmu diberkahi karo GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé pada bungah-bungaha ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, ya kowé kabèh anakmu lanang lan wadon, peladènmu lanang lan wadon, wong Lévi ing panggonanmu, wong bangsa liya karo botyah lola lan randa ing tengahmu, ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo omahé asmané. Elinga yèn ing mbiyèn kowé pada dadi batur ing Egipte. Katetepan iki lakonana karo setia. Kowé nganakna Riyaya Tarup Godong suwéné pitung dina, ya kuwi yèn kowé wis nglebokké pametuné gandummu lan tanduran anggurmu. Ing dina gedému kuwi, kowé pada bungah-bungaha, ya kowé kabèh anakmu lanang lan wadon, baturmu lanang lan wadon, uga wong Lévi lan wong bangsa liya, botyah lola lan randa sing pada ing tengah-tengahmu. Pitung dina suwéné enggonmu nganakké riyaya kaya mengkono kuwi, kanggo GUSTI, Gusti Allahmu, ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI; awit GUSTI, Gusti Allahmu, bakal mberkahi sembarang pametuné lemahmu lan saben penggawéanmu, nganti kowé bisa bungah-bungah tenan. Setaun nganti kaping telu, saben wong lanang ing panggonanmu ngadepa ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, ing panggonan sing bakal dipilih, ya kuwi ing dina riyaya Roti tanpa ragi, ing Riaya Pungkasané Pitung Minggu lan ing Riyaya Tarup Godong. Aja nglentung enggonmu ngadep ing ngarepé GUSTI, nanging saben wong nggawaa pisungsung sak kuwaté, tyotyok karo berkah pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé.” “Kowé ngangkata rèkter lan penggedéné ing kuta-kutamu sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé miturut taler-talermu; kuwi pada ngadili bangsa kuwi karo pengadilan sing jejek. Aja ngénggak-ngénggoké pengadilan, aja nyawang wong, aja nampani beselan, awit beselan kuwi mblawuraké mripaté wong wityaksana lan nyimpangké tembung-tembungé wong sing bener. Keadilan, ya keadilan kuwi sing kudu kok gondèli, supaya kowé tetep urip lan nduwèni negara sing bakal diwènèhké GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé.” “Kowé aja nandur sembarang wit kanggo tyagaké brahala sandingé mesbèhé GUSTI Gusti Allahmu, mesbèh sing bakal kok gawé kanggo kowé; lan ya aja ngedekké tugu brahala, awit kuwi disengiti karo GUSTI, Gusti Allahmu. Enggonmu masrahaké kurban sapi utawa wedus marang GUSTI, Gusti Allahmu, aja sing ana tyiriné, utawa apa waé sing ala, awit kuwi reget kanggo GUSTI, Gusti Allahmu.” “Yèn ing tengah-tengahmu, ing salah sakwijiné panggonan pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, ketemu ana wong lanang utawa wadon sing nduwé pokal gawé ala ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, nerak perjanjian-Né, ya kuwi lunga ngabekti lan sujut marang allah liyané, utawa marang srengéngé, mbulan utawa marang sakkèhé suradadu ing langit, sing wis tak larang, lan yèn perkara kuwi diomongké marang kowé utawa kok krungu kabaré, kuwi terus tlitinen sing tliti, yèn nyata lan tenan ana kedadian mengkono, dadi rereget wis kelakon ing tengah-tengahé wong Israèl, wong lanang utawa wadon sing nglakoni duraka kuwi mau gawanen metu menyang ing gapura; wong lanang utawa wong wadon kuwi terus bandemana watu nganti mati. Sing diukum pati kuwi kudu nurut pernatan ya kuwi ana seksi loro utawa seksi telu; aja nganti diukum pati mung awit sangka tembungé seksi siji. Tangané seksi kuwi sing miwiti ngadek matèni wong kuwi, sakwisé terus wong sak bangsa kabèh. Kaya mengkono enggonmu nyingkirké sing ala sangka tengahmu.” “Yèn ana sakwijiné perkara sing kok rasa angèl banget putusané, upamané: bab patèn-patènan, bab tuntut-tuntutan, bab taton-natoni, perkara ndakwa ing panggonanmu, terus kowé ngadepa menyang ing panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu; ya kuwi marang para imam wong Lévi lan marang rèkter ing waktu kuwi lan njaluka putusan. Wong-wong kuwi sing bakal pada ngomongké putusané rèkter marang kowé. Kowé ya terus nglakonana apa sing dadi putusané, sangka panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI. Kowé nglakonana karo setia sakkèhé pituturé marang kowé. Kowé tumindaka miturut pernatan sing diwènèhké marang kowé lan miturut putusan sing diomongké marang kowé; aja nganti nyimpang ngiwa utawa nengen sangka putusan sing diwènèhké marang kowé. Wong sing kemendel ora manut tembungé imam sing ngadep nglakoni kerjanané GUSTI, Gusti Allahmu, utawa marang rèkter, wong kuwi kudu diukum pati. Kaya mengkono enggonmu nyingkirké sing ala sangka sak tengahé Israèl. Wong sak bangsa kabèh bakal pada krungu bab kuwi, terus pada wedi lan ora bakal kemendel menèh.” “Mbésuk yèn kowé wis mlebu ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, lan wis kok kwasani lan kok enggoni, nanging kowé terus nduwé pikiran: Aku arep ngangkat ratu sing ngwasani marang aku, kaya sakkèhé bangsa ing sak kiwa-tengenku, sing kok angkat dadi ratu mung sing dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu; sing kok angkat dadi ratumu kuwi kudu sangka sak tengahé para sedulurmu, ora kena wong bangsa liya sing duduk sedulurmu, sing kok angkat dadi ratu ngwasani kowé. Ratu kuwi aja nganti ngingu jaran okèh-okèh lan aja mbalèkké bangsa kuwi menyang ing negara Egipte supaya olèh jaran okèh, awit wis ana préntahé GUSTI marang kowé: Ing mbésuk kowé aja bali ngliwati dalan iki menèh. Uga menèh bojoné ya aja nganti okèh, supaya atiné aja nyimpang; ya aja banget-banget enggoné nglumpukké emas lan slaka. Yèn wis kelakon njagong damparé kraton, terus nggawéa layang turunané angger-angger iki, miturut kitab ing para imam lan wong Lévi. Kuwi tansah anaa ing sandingé, lan diwatya ing selawasé uripé, supaya sinaua wedi lan ngajèni marang GUSTI, Gusti Allahé, netepi lan nandangi angger-angger lan pernatan iki kabèh, supaya aja nganti ngluhurké awaké ngungkuli para seduluré, aja nyimpang sangka pepakon, nengen utawa ngiwa, supaya suwé enggoné mréntah, ya dèwèké déwé lan anak putuné ing sak tengahé wong Israèl.” “Awit para imam wong Lévi lan sakkèhé taleré Lévi kabèh aja pada mèlu nduwèni lemah panduman bebarengan karo wong Israèl; sing dadi pandumané ya kuwi kurban bakaran sing dipasrahké marang GUSTI lan apa sing disutyèkké kanggo Panjenengané. Aja nduwèni lemah panduman ing antarané para seduluré; GUSTI déwé sing dadi duwèké, kaya sing wis dijanjèkké. Iki sing dadi duwèké para imam kanggo rayat ya kuwi enggoné nampani sangka para umat sing pada masrahaké kurban sing dibelèh, dadia sapi utawa wedus, kuwi mengkéné: imam kuwi kèkana sampilé ngarep siji, rahangé loro uga babaté. Wiwitané panènanmu gandum lan anggur lan lenga uga wiwitané guntingané wuluné wedusmu kuwi ya pasrahna. Awit GUSTI, Gusti Allahmu, wis milih wong kuwi sangka antarané sakkèhé talermu, supaya tansah ngladèni GUSTI lan nganakké pangabekti, ya dèwèké lan para anaké sak lawas-lawasé. Yèn ana wong Lévi teka sangka salah sakwijiné kuta sing mlebu panggonané Israèl, ya manggon dadi wong neneka, lan karo karepé déwé nekani panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, lan terus nganakké pangabekti atas asmané GUSTI, Gusti Allahé, pada kaya seduluré wong Lévi sing pada ngladèni GUSTI ing kono, kuwi kebutuhané digawé pada, kuwi ora diitung karo payuné enggoné ngedol barang warisané sangka leluhuré.” “Yèn kowé wis mlebu ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, kowé aja terus sinau nglakoni rereget sing ditindakké karo bangsa-bangsa ing kono. Ing tengah-tengahmu aja ana sing ngurbanké anaké lanang utawa wadon karo diobong, utawa dadi tukang santèt, tukang mbedèk, tukang pétungan, tukang sihir, sing nandangi jopa-japu, sing njaluk ngerti marang roh pepeteng utawa marang rohé tukang mbedèk, lan sing njaluk tulung marang wong mati. Awit sapa sing nglakoni penggawé sing kaya mengkono kuwi reget ing ngarepé GUSTI, lan ya awit sangka regeté kuwi para bangsa mau pada ditundung metu sangka ngarepmu karo GUSTI, Gusti Allahmu. Uripmu kudu tanpa tyiri ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu. Awit para bangsa sing negarané arep kok enggoni kuwi pada njaluk tulung marang tukang santèt lan tukang mbedèk, nanging kowé kuwi ora dililani karo GUSTI, Gusti Allahmu, kowé nindakké sing kaya mengkono mau. Ana nabi sing sangka tengahmu, sangka antarané para sedulurmu kaya aku iki, bakal didekké karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo kowé, ya kuwi sing kudu kok rungokké. Tyotyok karo apa sing kok jaluk marang GUSTI, Gusti Allahmu, ing mbiyèn ing gunung Horeb, waktu kumpulan pangabekti, tembungmu: Aja nganti kula krungu pitutur-pituturé GUSTI, Gusti Allah, kula aja menèh, weruh geni gedé kuwi, supaya kula aja nganti nemoni pati. GUSTI terus ngomong marang aku: Apa sing diutyapké kuwi apik. Nabi sing kanggo dèkné kuwi sangka seduluré kaya kowé, kuwi bakal Tak angkat kanggo wong-wong kuwi, lan tembung-Ku bakal Tak dèkèk ing tutuké, lan apa sing Tak préntahaké kuwi bakal diomongké marang wong-wong mau. Sapa wong sing ora ngrungokké tembung-Ku sing bakal diomongké karo nabi kuwi kanggo asma-Ku, kuwi mesti Tak jaluki tanggung jawapé. Nanging nabi sing kewanenen ngutyapké ngomong atas asma-Ku, nanging duduk Aku sing mréntah ngutyapké, utawa sing nduwé ngomong atas jenengé allah liyané, nabi kaya mengkono kuwi kudu diukuma pati. Yèn kowé nduwé pikiran ing sak njeruhné atimu: Kepriyé bisané ngerti marang pitutur sing duduk tembungé GUSTI. Kuwi mengkéné: Endi sing diutyapké karo nabi atas asmané GUSTI, nanging tembungé kuwi ora kelakon lan ora bener, kuwi pitutur sing duduk tembungé GUSTI; nabi mau kewanènen enggoné ngutyapaké, aja wedi karo wong sing kaya mengkono kuwi.” “Mbésuk yèn GUSTI, Gusti Allahmu, wis ngentèkké bangsa-bangsa sing negarané dikèkké marang kowé karo GUSTI, Gusti Allahmu, lan kowé wis ngenggoni negarané lan pada ngenggoni kuta-kutané lan omah-omahé, kowé terus miliha kuta telu ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, sing kok enggoni kuwi. Dalané tetepna adohé, lan panggonané tanah sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé dadia duwèkmu kuwi edumen dadi telu, supaya saben wong sing nggawé pati bisa nylametké mbrono. Awit kanggo wong sing nggawé pati sing nylametké mbrono supaya bisa tetep urip, kuwi patokané mengkéné: Wong sing njalari patiné marang sak pada-pada tanpa disengaja, lan ora nduwé sengit marang wong mau ing sak durungé, kayata: Ana wong mlebu ing alas karo kantyané arep negor kayu, waktu tangané mbabitké kampaké arep ngembrukké kayu, wesiné Kampak utyul sangka garané, ngenèki kantyané, nganti mati; kuwi terus ngungsia menyang salah sijiné kuta kuwi mau bèn tetep urip. Supaya sing nuntut tebusan getih kuwi ing sak njeruhné panas atiné, enggoné nguber marang wong sing gawé pati mau arep dityekel lan dipatèni aja nganti ketututan, awit leté adoh, sakjané sing nggawé pati mau ora sak pantesé nampani ukuman pati, awit mau-mauné pantyèn ora nduwèni rasa sengit. Mulané kowé tak préntahi mengkéné: Ndèwèkna kuta telu. Uga yèn GUSTI, Gusti Allahmu, ing mbésuk wis njembarké panggonanmu, kaya sing wis dadi perjanjiané karo sumpah marang para leluhurmu, lan kowé wis dikèkké sakkèhé tanah sing wis dijanjèkké marang para leluhurmu kuwi mau; - angger kowé nglakoni pepakon iki karo temen-temen, ya sing tak omongké marang kowé ing dina iki, uga nrésnani marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan tansah mbangun turut ing dalan sing diduduhké—, kuta telu mau terus tambahana telu menèh, supaya aja ana getihé wong sing resik dikutahké ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé dadi duwèkmu, nganti kowé dadi kutangan getih. Nanging yèn ana wong sing sengit marang sak pepadané, lan meneng-meneng ngentèni sing disengiti kuwi, terus kelakon diserang lan dikepruk nganti mati, sakwisé mengkono terus mlayu nylametké menyang salah sijiné kuta kuwi mau, ing kono para tuwa-tuwané negara kongkonen nyekel wong mau sangka kono, terus dipasrahké marang tangané sing nuntut mbales getih supaya dipatèni. Wong sing kaya mengkono kuwi aja kok welasi. Kaya mengkono enggonmu ngilangké getihé wong sing resik sangka Israèl, supaya kowé bakal slamet.” “Kowé aja nganti ngelih patoké watesé lemahé sak pepadamu sing wis ditetepaké karo wong-wong mbiyèn ing lemah panduman sing bakal dadi duwèkmu ing negara sing dikèkké GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé supaya dadi duwèkmu.” “Seksi kuwi yèn mung siji ora kena kanggo nggugat marang wong bab perkara kesalahan apa waé utawa dosa kepriyé waé sing menawa dilakoni. Bisané perkara dianggep sah mung landesan tembungé seksi loro utawa seksi telu. Yèn ana seksi goroh ndakwa marang wong bab salah sijiné panerak, wong loro sing pada padu kuwi digawa ing ngarepé GUSTI, ing ngarepé para imam lan para rèkter ing waktu kuwi. Para rèkter mau terus mriksaa sing tliti, nanging yèn kétok paseksi kuwi palsu lan sing ndakwa goroh marang seduluré, wong kuwi nindakké kaya sing dadi karepé sing arep ditindakké marang seduluré. Kaya mengkono enggonmu kudu nyingkirké sing ala sangka tengahmu. Supaya wong-wong liyané sing pada krungu kabaré pada wedi, nganti sak terusé ora nganti ana menèh sing nglakoni dursila kaya mengkono kuwi ing tengahmu. Wong kaya mengkono kuwi aja kok welasi, awit kudu dilakokké, nyawa walesé nyawa, mripat walesé mripat, untu walesé untu, tangan walesé tangan lan sikil walesé sikil.” “Yèn kowé ngluruk perang nglawan mungsuhmu, nanging kowé weruh ana jaran lan kréta, ya kuwi suradadu sing tyatyahé ngungkuli kowé, kowé aja wedi, awit GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis ngetokké kowé sangka negara Egipte kuwi nunggal karo kowé. Nanging yèn kowé arep pada ngadepi perang, salah-sijiné imam terus majua ngomongi marang suradadu, kuwi diomongi mengkéné: Hé wong Israèl, pada rungokna, kowé saiki arep perang nglawan mungsuhmu, atimu aja lemes, aja wedi, ya aja bingung lan aja gemeter, awit GUSTI, Gusti Allahmu, sing lunga bareng mlakumu lan mimpin perangmu nglawan mungsuhmu, awit karepé arep ngekèki kemenangan marang kowé. Para penggedéné terus ngomongi marang suradadu mengkéné: supaya sak panunggalmu sing mentas ngedekké omah anyar, nanging durung nganti ngenggoni, kuwi mundura, muliha menyang ing omahé, supaya yèn mati ing peperangan, aja nganti omahé mau dienggoni wong liyané. Lan sapa sak panunggalmu sing mentas gawé kebon anggur, nanging durung nganti mangan wohé, kuwi mundura muliha menyang ing omahé, supaya yèn mati ing peperangan, aja nganti wohé dipangan wong liyané. Lan sak panunggalmu sing wis patyangan karo wong wadon, nanging durung nganti kawin, kuwi kena mundur mulih menyang ing omahé, menawa mati ing peperangan, aja nganti wong liyané sing ngawini. Sakwisé mengkono para penggedéné mau nerusaké tembungé marang para suradaduné mengkéné: Sapa sak panunggalmu sing wedi lan lemes atiné kuwi mundura muliha menyang ing omahé, supaya atiné para seduluré aja nganti mèlu lemes kaya atiné wong kuwi. Sakwisé para penggedéné suradadu rampung enggoné ngomongi marang suradadu, terus miliha penggedéné suradadu sing pada nuntun mlakuné para suradadu. Yèn kowé nyedaki salah sakwijiné kuta arep kok perangi, ing wiwitan kowé ngejaka rukunan marang dèkné. Yèn kuta kuwi gelem nampani ajakanmu rukunan marang dèkné lan kowé dibukakké gapura, sakkèhé wong isiné pada dadèkna wong sing nyangga gawéan kanggo keperluanmu, lan sak terusé pada dadi abdimu. Nanging yèn kuta kuwi ora gelem rukunan karo kowé, malah kowé dilawan perang, kutané terus kepungen; lan sakwisé GUSTI, Gusti Allahmu, masrahaké kuta kuwi marang tanganmu, terus sakkèhé wong isiné sing lanang pada patènana karo landepé pedang; mung sing wadon lan botyah; kéwan-kéwan lan sembarang ing kuta kuwi, ya kuwi barang-barangé kabèh, kuwi kena kok pèk déwé, lan sing direbut sangka mungsuhmu sing wis dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi kena kok kanggokké. Kaya mengkono sing kudu tandangi marang sakkèhé kuta sing adoh banget pernahé sangka panggonanmu, sing duduk tunggalané kuta-kutané bangsa-bangsa ing kéné iki. Nanging kuta-kutané bangsa-bangsa sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé kanggo panggonan pandumanmu, kuwi sakkèhé sing karo ambekan aja ana sing kok uripi, nanging pada entèkna sak kabèhé pisan, ya kuwi wong Hèt, wong Amori, wong Kanaan, wong Fèris, wong Hèwi lan wong Yébus, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, supaya kowé aja nganti pada diwulangi niru marang sakkèhé rereget sing pada digawé kanggo allahé, nganti kowé pada dosa marang GUSTI, Gusti Allahmu. Yèn enggonmu merangi sakwijiné kuta nganti suwé enggonmu ngepung arep kok rebut, wit-witan ing sak ubengé kuta aja kok rusak karo kok ketoki nganggo kampak; wohé kena kok pangan, nanging wité aja kok tegori; wit-witan ing ara-ara kuwi duduk manungsa, dadi ora apik mèlu kok kepung. Mung wit-witan sing wohé ora kena dipangan kuwi kena kok rusak lan kok tegori, kanggo gawé pager enggonmu ngepung kuta sing nglawan marang kowé, nganti kuta kuwi bedah.” “Yèn ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé kanggo duwèkmu, ana wong mati awit dipatèni ing ara-ara, tanpa diweruh sapa sing matèni, ing kono para tuwa-tuwamu lan para rèktermu pada metua lan ngukur adohé panggonané pepatèn mau tekan ing kuta-kuta sak ubengé. Kuta sing nyata tyedak déwé karo panggonané matèni mau, para tuwa-tuwané kuta kuwi njupuka sapi wadon nom siji, sing durung tau kanggo nyambutgawé, ya durung tau nggèrèt karo dipasangi pasangan. Sapi kuwi terus digawa karo para tuwa-tuwané mau menyang sakwijiné legokan sing tansah ana banyuné, sing durung tau digarap utawa disebari; sapi nom mau terus ditugel gitoké ing kono, ing legokan kono. Para imam turunané Lévi terus pada majua, awit kuwi sing pada dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, supaya pada ngladèni Panjenengané lan ngedum berkah atas asmané GUSTI; lan ngrampungké saben perkaran lan saben taton-tatonan kuwi. Sakkèhé para tuwa-tuwané kuta sing tyedak déwé karo panggonané pepatèn kuwi terus pada wisuha tangané ing sak nduwuré sapi sing ditugel gitoké ing legokan mau, lan pada ngomongké mengkéné: Duduk tangan kita sing ngutahké getih iki, uga mripat kita ora weruh. Gusti supaya gelem nganakké rukunan kanggo umat Panjenengan Israèl, sing wis Gusti tebus kuwi; duh GUSTI, umat Panjenengan Israèl supaya aja nganti Panjenengan tibani getihé wong sing ora kesalahan. Awit sangka getih iki terus didadèkké rukunan kanggo wong-wong kuwi. Kaya mengkono enggonmu ngresiki getihé wong sing ora salah sangka tengahmu, awit karo tyara mengkono kowé nglakoni sing bener ing ngarepé GUSTI.” “Yèn kowé ngluruk perang nglawan mungsuhmu, lan kuwi pada dipasrahké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang tanganmu, lan kok dadèkké tawanan, nanging ing antarané wong-wong mau kowé weruh ana wong wadon sing ayu rupané, nganti kowé kepéngin arep ngepèk wong wadon kuwi dadi bojomu, wongé terus gawanen mlebu ing omahmu, wong wadon kuwi terus nyukura rambuté lan ngetoki kukuné, utyulana sandangané sing dienggo waktu kok tawan, terus manggona ing omahmu karo nangisi bapak ibuné sesasi suwéné. Sakwisé mengkono terus kena kok tyedaki, nganti kowé dadi bojoné lan wong wadon kuwi dadi bojomu. Nanging yèn wong wadon mau wis ora kok senengi, terus lilanana lunga ing sak senengé atiné; kudu aja kok edol nganggo bayaran duwit, ya ora kena kok dadèkké kaya batur, awit wong kuwi wis kok peksa.” “Yèn ana wong sing rabi loro, sing siji ditrésnani, sijiné ora ditrésnani, nanging loro-loroné pada nglairké anak lanang, ya kuwi wong wadon sing ditrésnani lan sing ora ditrésnani, nanging sing mbarep kuwi patutan karo sing ora ditrésnani, waktu wong mau ngedum warisan marang anak-anaké, ora kena wènèhna wewenangé anak mbarep marang anaké bojoné sing ditrésnani, awit yèn mengkono kuwi bakal ngrugèkké anaké bojoné sing ora ditrésnani awit kuwi sing mbarep. Anaké bojoné sing ora ditrésnani sing dadi mbarep kuwi diakoni lan kudu dipandumi warisan rong bagéan sangka sak duwèké kabèh, awit kuwi sing dadi wiwitan kekuwatané, ya sing bener nduwèni wewenangé anak mbarep.” “Yèn ana wong sing nduwé anak lanang wangkot lan atiné sing ora mbangun turut marang tembungé bapak lan ibumu, senajan wis diajar, ya meksa ora ngrèwès, botyah kuwi dipasrahké karo bapak ibuné marang para pinituwa kuta kono ing gapurané ing panggonané, terus pada ngomonga marang tuwa-tuwané kuta: Anak kula iki wangkot lan atiné, ora ngrèwès marang tembung-tembung kula, tansah boros lan seneng mendem-mendeman. Anak mau terus bandemana watu karo sakkèhé wong sak isiné kuta nganti mati. Kaya mengkono enggonmu nyingkirké sing ala sangka tengahmu; lan wong Israèl kabèh bakal pada krungu lan pada dadi wedi.” “Yèn ana wong nglakoni dosa sing ketepakan diukum pati, lan kelakon dipatèni, terus kok gantung ing tyagak, layoné aja nganti nginep gumantung ing tyagak mau, nanging kudu dikubur ing dina kuwi uga; awit wong sing digantung kuwi kena bebenduné Gusti Allah; kowé aja nganti najisaké tanah sing dikèkké GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé dadi duwèkmu.” “Yèn kowé weruh sapi utawa wedusé sedulurmu kesasar, kowé aja étok-étok ora weruh, nanging mesti kudu kok balèkké menyang panggonané sedulurmu. Nanging yèn sing duwé omahé adoh, utawa kowé ora weruh omahé, kéwan mau gawanen mulih menyang omahmu. Yèn sing duwé teka nggolèki, kéwan mau pasrahna. Mengkono uga tumindakmu kanggo kimaré sedulurmu lan mengkono kanggo sandangané, ya mengkono kanggo sembarang duwèké sedulurmu sing ilang lan kok temu, aja nganti kowé étok-étok ora ngerti. Yèn kowé weruh kimar utawa sapiné sedulurmu ambruk ing dalan, aja nganti kowé étok-étok ora weruh, kudu sedulurmu kuwi réwangana nangèkké.” “Wong wadon aja nganggo sandangané wong lanang lan wong lanang aja nganggo sandangané wong wadon, awit sapa sing nglakoni mengkono kuwi reget kanggo GUSTI, Gusti Allahmu. Yèn kowé nemoni susuh manuk ing ndalan, ing wit utawa ing lemah, isi anak utawa endok, lan baboné ijik ngengremi anaké utawa endoké, kuwi baboné aja nganti kok jupuk bareng karo anak-anaké. Sak ora-orané baboné etyulna, mung anaké waé kena kok jupuk; kuwi supaya kowé bakal slamet lan umur dawa. Yèn kowé ngedekké omah anyar, payoné omahmu kuwi gawèkna pager, supaya omahmu kuwi aja nganti kutangan getih, yèn ana wong tiba sangka kono. Kebonmu anggur aja kok sebari wiji rong werna, supaya pametuné wiji sing kok sebar lan pametuné kebon anggurmu kuwi aja nganti dadi duwèké kanggo omah sutyi. Enggonmu ngluku aja nganggo sapi sisihan karo kimar. Kowé aja nganggo sandangan kain sutra sing bakalé rong werna, ya kuwi wulu wedus karo mori lenan. Mori sing nutupi awakmu kuwi pasangana tali plintiran ing pojoké papat pisan.” “Yèn ana wong lanang sing ngepèk bojo, nanging sakwisé nuroni terus disengiti, lan didakwa nglakoni penggawé sing ora apik, dièlèk-èlèkké jenengé, tembungé: Wong wadon iki tak pèk bojo, nanging bareng wis sak peturon, ora ana tanda-tandané yèn ijik prawan; ing kono bapa biyungé botyah wadon mau pada njupuka tanda-tandané prawan botyah kuwi, diduduhké marang tuwa-tuwané kuta ing gapura. Bapakné botyah wadon mau terus ngomonga marang para tuwa-tuwané kuwi: Kula wis ngekèkké anak kula wadon marang wong lanang iki dadi bojoné, nanging terus disengiti, uga menèh, yen, wong lanang iki ndakwa anak kula nandangi penggawé sing kurang pantes, tembungé: Anak sampéyan iki kula titèni ora ana tanda-tandané yèn ijik prawan. Nanging iki tanda-tandané yèn anak kula ijik prawan, moriné terus dijèrèng ing ngarepé tuwa-tuwané kuta. Wong lanang mau terus dityekel karo para tuwa-tuwané kuta kono lan terus diajar, uga didenda 100 sèkel slaka, dipasrahké marang bapaké botyah wadon, awit wong lanang mau wis ngèlèkké jenengé prawan ing Israèl; uga wong wadon mau tetepa dadi bojoné, ora kena ditundung sakjeké urip. Nanging yèn ndakwa mau bener, tegesé: botyah wadon kuwi pantyèn wis duduk prawan, ing kono botyahé terus digawa metu menyang ing ngarepé lawangé omahé bapaké, terus dibandemi watu karo wong sak isiné kutané, nganti mati, awit wis nggawé ngregeti wong Israèl, lan laku bédang ing omahé bapaké. Kaya mengkono enggonmu kudu nyingkirké sing ala sangka tengahmu. Yèn ana wong lanang ketemu tyampur turu karo wong wadon sing nduwé bojo, loro-loroné pada diukum pati, ya sing lanang sing nuroni wong wadon mau, ya sing wadon. Kaya mengkono enggonmu kudu nyingkirké sing ala sangka tengahmu. Yèn ana botyah wadon ijik prawan sing wis nduwé patyangan, ketemu karo wong lanang ing kuta, terus dituroni, wong loro kuwi pada gawanen menyang gapurané kuta kono, lan pada bandemana watu nganti mati; sing prawan, awit senajan ing kuta kok ora mbengok-mbengok, lan sing lanang mau, awit ngrusuhi bojoné sak pepadané. Kaya mengkono enggonmu nyingkirké sing ala sangka tengahmu. Nanging yèn wong lanang mau ketemu botyah wadon sing wis patyangan kuwi ing ara-ara, terus dipeksa lan dituroni karo wong mau, sing diukum pati mung wong lanangé déwé, sing nuroni mau; botyahé wadon aja kok kapak-kapakké. Botyah prawan kuwi ora ana dosané sing tyotyok karo ukuman pati, awit perkara kuwi pada kaya yèn ana wong dirampok sak pepadané lan dipatèni. Awit enggoné ketemu ing ara-ara, mulané senajan botyah wadon sing wis patyangan mau mbengok-mbengok, nanging ora ana sing mitulungi. Yèn ana wong lanang ketemu botyah wadon ijik prawan lan durung patyangan, nanging terus dityandak lan dipeksa dituroni, lan terus konangan, wong lanang sing nuroni kuwi terus ngekèkana duwit sèket sèkel slaka marang bapaké botyah wadon, lan kuwi terus dadia bojoné, awit wis dipeksa; sing wadon mau ora kena dipegat sakjeké urip. Wong lanang ora kena njupuk bojoné bapaké, ora kena mbukaki putyuk moriné bapaké.” “Wong lanang sing prisilané remuk, utawa sing kewirangané diketok, kuwi ora kena mlebu ing pasamuané GUSTI. Anak haram ora kena mlebu ing pasamuané GUSTI, nganti turun sing kaping sepuluh ya ora kena mlebu ing pasamuané GUSTI. Wong Amon lan Moab ora kena mlebu ing pasamuané GUSTI, malah turunané sing kaping sepuluh ya ora kena mlebu ing pasamuané GUSTI sak lawas-lawasé; awit pada ora mapak marang kowé karo nyuguhi roti lan banyu waktu kowé pada mlaku metu sangka negara Egipte, uga awit enggoné ngupahi Biléam anaké Béor sangka Petor ing negara Aram-Mésopotamia, supaya nglawan kowé, ya kuwi supaya nyepatani kowé. Nanging GUSTI ora gelem nuruti marang Biléam, malah bebenduné diwalik karo GUSTI, Gusti Allahmu, dadi berkah awit GUSTI. Gusti Allahmu, trésna marang kowé. Bangsa loro mau aja kok upaya tentremé lan betyiké, sak jekmu urip nganti sak lawas-lawasé. Bangsa Edom kuwi aja kok anggep reget, awit kuwi sedulurmu. Wong Egipte ya aja kok anggep reget, awit kowé mbiyèn pada dadi wong mantya ing negarané. Botyah sing lair sangka wong-wong kuwi turunané sing kaping telu kena mlebu ing pasamuané GUSTI.” “Yèn kowé maju karo suradadu-suradadumu ngluruk perang nglawan mungsuhmu, kowé kudu njaga awakmu, nyingkirana samubarang sing ala. Yèn ing tengah-tengahmu ana wong lanang sing najis awit sangka apa ing benginé, kuwi metua menyang sak njabané tarupé, aja nganti mlebu ing tarupé; bareng ngarepké soré adusa, lan sak mingslepé srengéngé tak lilani mlebu ing tarupé. Ing sak njabané tarupé anaa panggonan, perlu kanggo mbuwang rereget. Ing antarané pirantimu anaa sekop kanggo gawé juglangan yèn kowé arep mbuwang rereget, lan kanggo nguruki reregetmu kuwi. Awit GUSTI, Gusti Allahmu, tansah mlaku ing sak tengahé tarup-tarupmu perlu ngluwari kowé lan ngekèkké mungsuhmu marang kowé; mulané tarup-tarupmu kuwi kudu sutyi, aja nganti GUSTI ngerti apa waé sing ora pantes ing tengah-tengahmu, nganti terus lunga ninggalké kowé.” “Baturé tukon sing minggat sangka bendarané nylametké menyang ing panggonanmu, kuwi aja kok pasrahaké bali marang bendarané, bèn manggon tyampur kowé ing tengahmu, ing panggonan sing dipilih ing salah sakwijiné ing panggonanmu sing dikira apik; aja kok tindes.” “Ing tengah-tengahmu para botyah wadon ing Israèl aja ana sing dadi lonté pangabekti; lan ing tengah-tengahmu wong lanang ing Israèl aja ana sing dadi lonté lanang pangabekti. Upahé wong nakal uga duwit upahé nglonté aja nganti kok lebokké ing omah sutyiné GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo netepi salah sakwijiné janji; awit kuwi reget kanggo GUSTI, Gusti Allahmu.” “Aja njaluk anakan marang pada sedulur; dadia anakané duwit utawa material pangan utawa apa waé sing kena dianakké. Wong bangsa liya kuwi kena kok jaluki anakan, nanging kanggo sedulurmu aja kok jaluki anakan, supaya kowé diberkahi karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo sembarang apa sing kok tandangi ing negara sing kok leboni lan bakal kok enggoni.” “Yèn kowé ngekèki janji marang GUSTI, Gusti Allahmu, enggonmu ngluwari aja kakèhan semaya, awit GUSTI, Gusti Allahmu, mesti bakal nagih marang kowé, nganti bakal dadi dosa kanggo kowé. Nanging yèn kowé ora ngétokké janji, kuwi kowé ora bakal nandang dosa. Apa sing kewetu sangka lambému, kuwi tetepana karo setia, awit karo kebungahan enggonmu ngetokké janji ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, bab sing wis omongaké karo tutukmu déwé.” “Yèn kowé liwat ing kebon anggur duwèké sak pepadamu kowé kena mangan woh anggur sak warekmu, mung waé aja kok lebokké ing wadahmu. Yèn kowé ngliwati kebon gandumé sak pepadamu sing durung dipanèn, kowé kena metik wohé karo tanganmu, mung aja nganti nganggokké arit marang gandumé sak pepadamu kuwi.” “Yèn ana wong lanang njupuk wong wadon lan wis dadi bojoné, nanging sakwisé kuwi wong wadon mau ora ndadèkké senengé atiné menèh, awit konangan nindakké sing ora pantes, wong lanang mau terus nulisa layang pisahan lan diwènèhké marang wong wadon kuwi, terus dilungakké sangka omahé. Nanging yèn wis kelakon lunga sangka omahé, terus diepèk bojo karo wong lanang liyané, nanging bojoné sing kèri kuwi ya ora gelem menèh, terus ya digawèkké layang pisahan lan dipasrahké marang wong wadon mau, terus dilungakké sangka omahé, utawa yèn bojoné sing kèri sing ngepèk wong wadon mau mati, ing kono bojoné sing ndisik sing wis misah kuwi ora kena balèn karo wong wadon kuwi, sakwisé wong wadon kuwi kelakon dirusuhi; awit tyara mengkono kuwi dadi reget ing ngarepé GUSTI. Kowé aja nekakké dosa ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé sing dadi pandumanmu. Yèn ana wong sing mentas waé rabi, kuwi aja bareng karo suradadu mèlu ngluruk perang, lan ya aja dikèki sembarang penggawéan, sak njeruhné setaun kanggo kaperluané omahé, supaya ndadèkké senengé sing wadon sing wis dadi bojoné.” “Aja ndadèkké piranti gilingan dadi tanggungan, dadia mung watuné sing kanggo tindih gilingan, awit tumindak mengkono kuwi kowé ngrampas nyawané wong. Yèn ana wong konangan nyolong tunggalané seduluré, ya kuwi wong Israèl, terus dikwasani kaya batur tukon utawa didol, wong sing nyolong kuwi diukum pati. Kaya mengkono enggonmu nyingkirké sing ala sangka tengahmu. Ngati-ati ing bab lara lépra, gelis tandangana kabèh piwulangé para imam turunané Lévi marang kowé; apa sing wis tak préntahaké marang para imam, kuwi lakonana karo temen-temen. Elinga apa sing wis ditindakké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang Miryam ing ndalan waktu kowé mentas sangka negara Egipte. Yèn kowé nyilihi apa-apa marang sak pada-pada, enggonmu golèk sing kanggo tanggungan kuwi aja karo mlebu ing omahé. Kowé ngentèni ing njaba waé, terus wong sing kok silihi kuwi ngetokké barang tanggungané ing ngarepmu. Yèn kuwi wong mlarat barang tanggungané aja kok enggo turu; ing wayah mingslepé srengéngé barang tanggungan mau balèkna marang sing nduwé, supaya wong kuwi turu karo kemulan jubahé déwé, lan ngedum berkah marang kowé. Tyara mengkono kuwi bakal diitung dadi kabeneranmu ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé aja nindes marang buruh dinan sing mlarat lan nandang sangsara, dadia kuwi sedulurmu utawa bangsa liyané ing negaramu lan ing sak njeruhné ing panggonanmu. Ing dina kuwi uga sak durungé srengéngé mingslep, buruhané dinan kèkna, awit wong kuwi mlarat lan mesti ngarep-arep upahé; supaya wong kuwi aja nganti sambat marang GUSTI bab kowé, nganti kuwi dadi dosa kanggo kowé. Aja nganti ana bapak sing diukum pati awit sangka anaké, lan uga aja nganti ana anak sing diukum pati awit sangka bapaké; saben wong diukum pati awit sangka dosané déwé. Kowé aja ngrampas duwèké wong mantya lan botyah lola; lan aja njukuk tanggungan sandangané randa. Elinga yèn ing mbiyèn kowé uga dadi batur ing negara Egipte, nanging GUSTI, Gusti Allahmu, sing ngluwari kowé sangka kono; mulané kowé tak kongkon nglakoni perkara kuwi. Yèn kowé wis ngenèni kebonmu, nanging ana bentèlan siji sing kèri ing kebon, kowé aja mbalèni dijukuk, kuwi dadia bagéané wong mantya lan botyah lola lan randa, supaya GUSTI, Gusti Allahmu, mberkahi kowé ing sak penggawéanmu kabèh. Yèn kowé ngunduhi witmu saitun karo kok gepyoki, aja ngasakki ing pangé menèh; kuwi dadia bagéané wong mantya lan botyah lola lan randa. Yèn kowé nglumpukké pametuné kebonmu anggur, aja ngasakki turahé, kuwi dadia bagèané wong mantya lan botyah lola lan randa. Elinga yèn ing mbiyèn kowé uga pada dadi batur ing negara Egipte, mulané kowé tak kongkon nglakoni perkara kuwi.” “Yèn ana wong perkaran sak untara sing pada ngadep marang pengadilan njaluk adil, sing bener ya dibenerna lan sing salah diukuma. Nanging yèn sing salah kuwi apik diukum gebuk, rèkter terus kongkona wong mau mengkurep, terus ngongkona nggebuki ing ngarepé, tyatyahé gebukané gumantung gedé tyiliké kesalahané. Gebukané aja luwih sangka kaping patang puluh; supaya sedulurmu kuwi aja nganti asor ing ngarepmu, yèn gebukané luwih sangka semono okèhé. Kowé aja mbrangus tyangkemé sapi sing ijik dienggo nggiling.” “Yèn ana sedulur lanang pada manggon dadi siji, nanging sing siji mati ora ninggal anak lanang, ing kono randané sing mati mau aja omah-omah karo wong liyané sing duduk brayaté, nanging seduluré sing lanang kuwi sing wajip ngepèk bojo, lan karo mengkono dadi nindakké kuwajipan perkawinan ipé. Terus anak lanang mbarep sing lair kuwi dianggep anaké seduluré sing wis mati, supaya jenengé aja nganti entèk sangka antarané wong Israèl, nanging yèn wong kuwi ora seneng ngepèk ipéné mau, ipéné terus ngadep menyang para tuwa-tuwa ing gapura lan ngomonga: Ipé kula ora gelem nguripké jenengé seduluré ing Israèl, ora gelem netepi kuwajipan perkawinan ipé marang kula. Ing kono para tuwa-tuwané kuta nyeluka ipé sing mbangkang mau lan dipituturi; nanging yèn meksa emoh lan ngomong: Kula ora seneng jikuk bojo wong kuwi, terus dityedké karo tilas bojoné seduluré kuwi ing ngarepé para tuwa-tuwa, dityopota sepatuné lan rainé diidonana karo ngomonga: Kaya mengkéné iki sing mesti kudu ditindakké marang wong sing ora gelem ngetokké turun marang seduluré. Lan turunané wong kuwi ing Israèl bakal disebut: turunané wong sing sepatuné dityepot karo wong.” “Yèn ana wong lanang pada gelut, nanging bojoné sing siji terus nyedaki arep mitulungi sing lanang sangka tangané sing mentung, karo ngadek nyekel kewirangané mungsuhé sing lanang, wong wadon kuwi ketoken tangané, aja kok mesakké.” “Ing kantongmu aja ana watu timbangan rong werna, gedé lan tyilik. Ing omahmu aja ana takeran éfa rong werna, gedé lan tyilik. Watu timbanganmu kudu sing wutuh lan tyotyok; lan takeranmu éfa kudu sing wutuh lan tyotyok, supaya kowé didawakké umurmu ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé. Saben wong sing nglakoni iki, ya kuwi wong sing ora jujur, GUSTI, Gusti Allahmu, sengit.” “Kowé élinga apa sing dadi penggawéné wong Amalèk marang kowé, ing dalan nalikané kowé metu sangka negara Egipte; ya kuwi enggoné metuki kowé ing dalan, lan merangi sak panunggalmu sing ringkih sing pada mlaku ing mburi, nanging kowé ijik kesel lan lemes. Wong mau pada ora wedi marang Gusti Allah. Mulané mbésuk yèn GUSTI, Gusti Allahmu, wis kelakon ngekèki tentrem marang kowé, utyul sangka sakkèhé mungsuh ing sak kiwa-tengenmu, ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé dadi duwèkmu lan panggonan pandumanmu, kowé terus entèkna pengéling-éling marang Amalèk sangka sak ngisoré langit. Kuwi kowé aja nganti lali!” “Nanging yèn kowé wis kelakon mlebu ing negara sing dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé kanggo panggonan pandumanmu, lan wis kok kwasani lan kok enggoni, kowé terus njupuka wiwitan pametuné bumi sing wis kok klumpukké sangka lemahmu pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, kuwi adahana ing ténggok, terus gawanen menyang panggonan sing bakal dipilih karo GUSTI, Gusti Allahmu, kanggo omahé asmané. Terus ngadepa marang ngarepé imam sing ngadek ing waktu kuwi, lan ngomonga mengkéné: Ing dina iki kula ngekèki ngerti ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah sampéyan, yèn kula wis mlebu ing negara sing wis dijanjèkké karo GUSTI karo sumpah marang para leluhur kula, yèn bakal dikèkké marang kita. Imam mau terus nampani ténggok mau sangka tanganmu, lan didèkèki ing ngarepé mesbèhé GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé terus ngetokna tembungmu ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, mengkéné: Para mbah kula ndisik kuwi wong Aram, wong nglembara, terus lunga menyang Egipte karo ngejak brayat setitik, dadi wong mantya ing kono, nanging ing kono terus dadi bangsa sing gedé, kuwat lan okèh tyatyahé. Waktu wong Egipte nglarani lan nindes marang kita kabèh, kita dipeksa nyambutgawé sing abot, ing kana kita terus sambat marang GUSTI, Gusti Allahé leluhur kita, GUSTI terus ngrungokké sambaté kita, lan weruh kasangsarané lan rekasa kita lan enggèn kita pada ditindes. GUSTI terus ngetokké kita sangka negara Egipte karo tangan sing rosa lan karo lengen sing ngatyung, lan uga karo kwasané sing ngidap-idapi lan karo tanda-tanda lan mujijat-mujijat. Terus kita digawa mréné, pada dikèkké negara iki, negara sing lubèr mèlek lan madu. Mulané ing saiki kita masrahaké wiwitané pametuné lemah pawèhé Panjenengan marang kita iki, duh GUSTI. Sakwisé mengkono kurbanmu mau sèlèhna ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, lan kowé terus sujuta ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu. Uga menèh kowé bungah-bungaha sing gegandengan karo kawelasan pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé kabèh sak isiné omahmu, ya kowé kabèh wong Lévi lan wong bangsa liyané sing neneka ing tengahmu.” “Yèn kowé wis rampung enggonmu njupuk sakkèhé pisungsung prasepuluhan pametuné lemahmu ing taun sing kaping telu, ya kuwi taun pisungsung prasepuluhan, kuwi terus wènèhna marang wong Lévi, wong bangsa liyané sing neneka lan marang botyah lola lan randa, supaya kuwi mau pada bisa mangan nganti warek ing panggonanmu. Kowé terus ngomonga ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu: Pisungsung sutyi iki wis kula elih sangka omah kula, lan ya wis kula pasrahaké marang wong Lévi, marang wong mantya lan marang botyah lola lan randa, netepi pepakon sing wis Panjenengan préntahaké marang kula. Pepakon Panjenengan ora ana sing kliwatan utawa sing kula langkahi. Ing sak njeruhné kula kasusahan, pisungsung sutyi iki ora ana sing kula pangan, ya ora ana sing kula singkirké sak njeruhné kula najis, lan uga ora ana sing kula kèkké kanggo keperluané wong mati. Kula wis mbangun turut préntahé GUSTI, Gusti Allah kula, lan nandangi samubarang sing Panjenengan préntahaké marang kula. Panjenengan supaya gelem nyawang sangka panggonan omah Panjenengan sing sutyi, sangka swarga, lan supaya gelem mberkahi umat Panjenengan Israèl, lan negara pawèhé Panjenengan marang kita, kaya enggèné Panjenengan janji karo sumpah marang para leluhur kita, negara sing lubèr mèlek lan maduné.” “Ing dina iki GUSTI, Gusti Allahmu, ngomongi kowé supaya nglakoni katetepan lan pernatan iki; kuwi kabèh pada tetepana lan lakonana karo temen-temen, karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu. Ing dina iki kowé wis nampani perjanjian sangka GUSTI yèn Panjenengané bakal dadi Gusti Allahmu, lan yèn kowé bakal mlaku ing dalan sing diduduhké lan netepi katetepané, lan pernatané uga mbangun turut marang tembungé. Lan ing dina iki uga GUSTI wis nampani janjimu, yèn kowé mesti dadi umat katrésnan-Né, kaya sing dijanjèkké marang kowé lan yèn kowé bakal netepi sakkèhé préntahé. Nanging kowé bakal dikèki lungguhan sing luhur ngungkuli sakkèhé bangsa sing wis digawé, ing kono kowé dadi sing dipuji, kesuwur lan dihurmati. Uga kowé bakal dadi umat sing sutyi kanggo GUSTI, Gusti Allahmu, kaya sing wis dijanjèkké.” Moses karo tuwa-tuwané Israèl terus mréntahké marang bangsa kuwi mengkéné: “Kowé pada nggatèkna sakkèhé pepakon sing tak préntahaké marang kowé ing dina iki. Lan yèn kowé wis pada nyabrang laut Yordan mlebu ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, terus kowé ngedekna watu sing gedé-gedé lan laburen, kuwi terus tulisana sakkèhé tembungé angger-anggeré Torèt iki, ya kuwi yèn kowé wis nyabrang mlebu ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé, negara sing lubèr mèlek lan madu, kaya sing wis dijanjèkké karo GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu marang kowé. Nanging yèn kowé wis pada nyabrang laut Yordan, watu sing tak préntahaké marang kowé ing dina iki, kuwi terus pada dekna ing gunung Ebal lan pada laburen. Uga menèh kowé nggawéa mesbèh kanggo ngadep marang GUSTI, Gusti Allahmu, ing kono, mesbèh watu, nggawéné aja nganggo piranti wesi. Mesbèhé GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi digawé sangka watu sing ora ditatah, lan enggonen masrahaké kurban obongan marang GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé ya masrahaké kurban keslametan, lan panganen ing kono lan bungah-bungaha ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu. Sak terusé watu-watu mau pada tulisana sakkèhé tembungé angger-anggeré Torèt iki, tulisané sing tyeta lan terang.” Moses lan para imam turunané Lévi uga terus ngomongi marang wong Israèl kabèh, mengkéné: “Menenga lan rungokna, hé wong Israèl. Ing dina iki kowé wis dadi umaté GUSTI, Gusti Allahmu; mulané kowé pada mbangun turuta marang tembungé GUSTI, Gusti Allahmu, lan nglakonana pepakoné lan katetepané sing tak gelarké marang kowé ing dina iki.” Ing dina kuwi Moses mréntahké marang bangsa kuwi, tembungé: “Yèn kowé wis pada nyabrang ing laut Yordan, sing kudu ngadek ing gunung Gérisim perlu mberkahi bangsa kuwi, ya kuwi taleré Siméon, Lévi, Yéhuda, Isakar, Yosèf lan Bényamin. Nanging sing kudu ngadek ing gunung Ebal perlu nyepatani ya kuwi taleré Rubèn, Gad, Asyèra, Sébulon, Dan lan Naftali. Para wong Lévi terus miwitana ngomongi marang wong Israèl kabèh karo swara sing banter: Kenaa bebendu wong sing gawé retya ukir-ukiran utawa tyitakan, gawèané tukang, sing dadi regeté ing ngarepé GUSTI, lan sing didekké ing panggonan sing ndelikké. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Kenaa bebendu wong sing ngrèmèhké marang bapak ibumu. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Kenaa bebendu wong sing ngelih patoké watesé lemahé sak pepadané. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Kenaa bebendu wong sing nasarké wong lamur ing dalan. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Kenaa bebendu wong sing ngrampas wewenangé wong mantya, botyah lola lan randa. Wong sak bangsa kabèh pada semaura bareng: Amin! Kenaa bebendu wong sing tyampur turu karo bojoné bapaké, awit bukaki putyuk moriné bapaké. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Kenaa bebendu wong sing laku bédang karo saben kéwan. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Kenaa ing bebendu wong sing ngantyani turu karo seduluré wadon, anaké bapaké utawa anaké ibuné. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura: Amin! Kenaa bebendu wong sing ngantyani turu karo ibu maratuwané. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Nampaa ukumané Gusti Allah wong sing matèni sak pada-pada ing panggonan sing ndelik. Amin! Kenaa bebendu wong sing nampani upah supaya matèni wong sing tanpa dosa. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin! Kenaa ing bebendu wong sing ora netepi ing tembungé angger-anggeré Torèt iki karo tumindaké. Wong sak bangsa kabèh terus pada semaura bareng: Amin!” “Yèn karo temen-temen enggonmu mbangun turut marang préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, lan temen enggonmu nglakoni sakkèhé pepakon-pepakon sing tak gelarké marang kowé ing dina iki, GUSTI, Gusti Allahmu, mesti bakal ngekèki kaluhuran marang kowé ngungkuli para bangsa ing sak lumahé bumi. Yèn kowé mbangun turut marang préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, kowé bakal katekan sakkèhé berkah sing bakal dadi pandumanmu. Kowé bakal diberkahi ing njeruh kuta lan diberkahi ing kebon. Bakal kaberkahan wohé wetengmu, pametuné lemahmu, pametuné kéwan-kéwanmu, ya wetengé sapimu lan wedusmu. Bakal kaberkahan ténggokmu lan wadah kanggo ngolah pangananmu. Bakal kaberkahan yèn kowé mlebu lan bakal diberkahi yèn metu. GUSTI bakal nglilani mungsuhmu sing maju perang nglawan marang kowé, pada kalah ing ngarepmu. Enggoné ngluruk kowé bakal pada metu ing dalan siji, nanging enggoné mblayu sangka ngarepmu bakal pada metu ing dalan pitu. GUSTI bakal mréntahké berkah kanggo lumbungmu lan kanggo samubarang sing kok tandangi; kowé bakal diberkahi ing negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu. GUSTI bakal netepké kowé dadi umaté sing sutyi, kaya sing wis dijanjèkké karo sumpah marang kowé, angger kowé netepi pepakoné GUSTI, Gusti Allahmu, lan mbangun turut ing dalan sing diduduhké. Para bangsa ing sak lumahé bumi terus bakal pada weruh yèn asmané GUSTI disebut kanggo kowé, nganti bakal pada wedi karo kowé. Mengkono uga GUSTI bakal nglubèrké kabetyikan marang kowé, ya bab wohé wetengmu, wohé wetengé kéwanmu, pametuné lemahmu ing negara sing wis dijanjèkké karo GUSTI karo sumpah marang para leluhurmu yèn bakal dikèkké marang kowé. GUSTI bakal mbukak simpenané kabetyikan sing lubèr, ya kuwi langit, supaya lemahmu dikèki udan ing waktuné lan mberkahi sakkèhé penggawéanmu, nganti kowé bakal ngutangi marang bangsa okèh, nanging kowé déwé ora bakal utang. GUSTI bakal ndadèkké kowé pemimpiné bangsa-bangsa lan duduk réwangé. Yèn kowé setia nglakoni tembungé GUSTI, Gusti Allahmu, sing tak gelarké ing dina iki, kowé selawasé bakal olèh kalubèran lan mesti olèh asil. Uga yèn kowé ora nyimpang nengen utawa ngiwa sangka sakkèhé préntah sing tak gelarké marang kowé ing dina iki, ya kuwi mèlu allah liyané lan ngabekti marang kuwi.” “Nanging yèn kowé ora manut préntahé GUSTI, Gusti Allahmu lan ora nglakoni karo temen sakkèhé pepakoné lan katetepané sing tak préntahaké marang kowé ing dina iki, kowé bakal katekan lan nampani ing sakkèhé bebendu sing mengkéné: Kowé bakal kena ing bebendu ana njeruh kuta lan bakal kena bebendu ing kebon. Bakal kena bebendu ténggokmu lan wadah kanggo ngolah pangananmu. Bakal kena bebendu wohé wetengmu lan pametuné lemahmu, anak-anaké sapimu lan wetengé wedusmu. Kowé bakal kena bebendu yèn mlebu, lan kena bebendu yèn metu. GUSTI bakal nekakké bebendu, memala lan bebendu ing tengah-tengahmu kanggo sakkèhé penggawéan sing kok tandangi, nganti kowé entèk lan resik karo gelis, awit sangka penggawému sing ala, enggonmu nyingkur ninggal marang Aku. GUSTI bakal nekakké lara pès marang kowé, nganti kowé dientèkké sangka negara sing kok parani lan kok enggoni. GUSTI bakal ngukum kowé karo lara watuk getih, adem panas, sing nganti nggosongké awakmu, tatu sing mbebayani uga waktu ketiga ngerak, ama lan lara gandum, kabèh kuwi bakal nyerek marang kowé nganti sak entèkmu. Langit ing sak nduwuré sirahmu bakal dadi kaya tembaga lan lemah sing kok ambah bakal dadi kaya wesi. GUSTI bakal ngedunké udan awu lan bleduk ing negaramu, kabèh mau bakal nibani kowé sangka langit nganti tekan sak entèkmu. GUSTI bakal nglilani kowé kalah kabèh karo mungsuhmu. Enggonmu ngluruk bakal mlaku ing dalan siji, nanging enggonmu mblayu sangka ngarepé bakal metu ing dalan pitu; nganti kowé dadi tyilaka sing diweruh karo sak kabèhé kraton ing bumi. Layonmu bakal dadi memangsané sak rupané manuk ing awang-awang lan kéwan beburon ing bumi, lan bakal ora ana sing nggusahi. GUSTI bakal ngukum kowé karo lara wudun ing Egipte, karo plentung, borok lan kadasen, sing nganti ora bisa mari. GUSTI bakal ngukum kowé karo lara édan, lamur lan bubrahé ing pikiran, nganti ing wayah awan kowé nganti grayah-grayah, kaya wong lamur ing pepeteng. Sak laku-lakumu bakal ora beja, mung bakal tansah dipulasara lan dirampok, nanging ora ana sing mitulungi. Kowé bakal patyangan karo wong wadon, nanging wong liyané sing bakal ngewori turunané. Kowé bakal gawé omah, nanging ora bakal kok enggoni. Kowé bakal gawé kebon anggur, nanging ora bakal ngrasakaké wohé. Sapimu bakal dibelèhi ing ngarepmu, nanging kowé ora bakal mangan dagingé; kimarku bakal direbut sangka ngarepmu, lan ora bakal dibalèkaké marang kowé. Wedusmu bakal pada dipasrahké marang mungsuhmu, nanging bakal ora ana sing teka nulungi kowé. Anakmu lanang lan wadon bakal dipasrahké marang bangsa liya, kok deleng karo mripatmu déwé, lan saben dina kowé tansah kangen marang anakmu kuwi, nanging kowé ora bakal bisa nandangi apa-apa. Sakwijiné bangsa sing ora kok weruh sing bakal mangan pametuné lemahmu lan sakkèhé wohé kangèlanmu; kowé tansah bakal ditindes lan dianiaya. Kowé bakal dadi edan awit sangka sing kok sawang karo mripatmu. GUSTI bakal nggepuk kowé karo tatu sing mandi ing dengkul lan pupumu lan mrèmèn sangka tlapakan tekan ing putyuké mbun-mbunanmu, sing ora bakal bisa mari. GUSTI bakal ngekèkké kowé kabèh lan ratumu sing kok angkat, marang salah sakwijiné bangsa sing ora kok kenal, lan ya ora dikenal karo para leluhurmu; ing kana kowé bakal ngabekti marang allah liyané sing rupa kayu lan watu. Kowé bakal dadi sebab sing ndadèkké perkara sing ngidap-idapi, dadi tembungan lan guyonan para bangsa, ing panggonan enggonmu bakal disingkréhké karo GUSTI. Kebonmu bakal kok sebari wiji okèh, nanging enggonmu ngunduhi mung setitik, awit bakal dipangani walang. Kowé bakal nggawé lan nanduri kebon anggur, nanging kowé ora bakal ngombé utawa nyimpen anggur, awit bakal dipangan uler. Kowé bakal nduwèni wit saitun ing sak ubengé panggonanmu, nanging kowé ora bisa nglengani awakmu, awit wohé saitunmu bakal pada gogrok. Kowé bakal nduwé anak lanang lan wadon, nanging kuwi ora bakal pada dadi duwèkmu, awit bakal pada dadi tawanan. Sak rupané wit-witanmu lan pametuné lemahmu bakal diebyuki grombolan walang. Wong mantya ing tengahmu bakal mundak duwur ngungkuli kowé, nanging kowé mundak asor. Bangsa liya mau bakal ngutangi marang kowé, nanging kowé ora bakal ngutangi; wong kuwi bakal dadi sirah, nanging kowé bakal dadi buntuté. Sakkèhé memala kuwi bakal nekani lan nguber kowé nganti ketututan, nganti kowé terus entèk, awit kowé ora mbangun turut préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, ora netepi pepakoné lan katetepané sing pada dipréntahké marang kowé; kuwi mau kabèh bakal dadi tanda lan mujijat ing tengah-tengahmu lan ing tengah-tengahé turunmu ing sak lawasé.” “Awit kowé ora gelem dadi abdiné GUSTI, Gusti Allahmu, karo bungah lan sak kabèhé ati, senajan wis kalubèran ing samubarang kabèh, mulané kowé karo ngalami kaliren lan ngelak, lan karo ngalami wuda lan kekurangan ing samubarang kowé kabèh bakal dadi batur marang mungsuh sing bakal dikongkon karo GUSTI, Gusti Allahmu, nglawan kowé; kuwi bakal ngekèki pasangan wesi ing gitokmu, nganti kowé entèk. GUSTI bakal nekakké sakwijiné bangsa sing adoh sangkané, sangka pungkasané bumi, sing tekané kaya manuk garuda sing nyamber; bangsa sing ora kok ngertèni basané; bangsa sing kereng, ora nyawang marang wong tuwa lan ora melas marang botyah; sing bakal mangan nganti entèk pametuné kéwan-kéwanmu lan pametuné lemahmu, tekan sak entèkmu; ora ngèrèkké gandum, anggur utawa lenga utawa pedètmu lan tyempému, nganti sak entèkmu. Kowé bakal ditindes ing ngendiwaé panggonanmu, nganti témbokmu sing duwur lan kuwat sing kok endelké kuwi ing sak ubengé negaramu wis pada ambruk. Malah penindesé kuwi rata ing sak enggon-enggon, ing panggonané negara kabèh, sing wis dikèkké marang kowé karo GUSTI, Gusti Allahmu. Ing sak njeruhné kasusahan lan rekasa sangka penggawéné mungsuh kuwi, kowé nganti tegel mangan wohé wetengmu, ya dagingé anak-anakmu lanang lan wadon pawèhé GUSTI, Gusti Allahmu, marang kowé. Wong lanang ing tengah-tengahmu sing ringkih déwé lan sing kulina urip pénak lan seneng nguja kesenengané bakal serik marang seduluré, marang bojoné déwé lan marang anak-anaké sing ijik kèri, nganti ora gelem ngekèki dagingé anaké sing dipangan kuwi marang salah sijiné wong-wong mau, awit ora ana turahané menèh, ing sak njeruhné susah lan rekasa awit sangka penggawéné mungsuhmu ing ngendiwaé panggonanmu. Wong wadon ing tengah-tengahmu sing ringkih lan sing kulina urip pénak lan seneng nguja kesenengané, sing sikilé ora tau ngambah lemah awit sangka enggoné seneng ngumbar kekarepané lan ringkih mau, kuwi bakal serik marang bojoné déwé lan marang anaké lanang lan wadon; awit sangka ari-ariné sing metu sangka wetengé utawa awit sangka anak-anaké sing dilairké; jalaran sangka bangeté kekurangané nganti mentala mangan kuwi karo meneng-meneng, ya jalaran sangka susah lan rekasa awit sangka penggawéné mungsuhmu ing panggonanmu. Yèn kowé ora nglakoni karo temen sakkèhé tembung ing angger-anggeré Torèt sing ketulis ing kitab iki, lan kowé ora gelem ngajèni Asma sing mulya lan nggegirisi iki, ya kuwi marang GUSTI, Gusti Allahmu, GUSTI bakal nekakké memala sing nggumunaké marang kowé lan marang turunmu; memala sing medèni lan suwé lan lara mbebayani lan suwé. Panjenengané ya bakal nekakké sakkèhé memala Egipte sing kok wedèni, kabèh kuwi bakal pada némplok ing awakmu, uga sak rupané lara lan sak rupané memala sing ora ketulis ing kitab Torèt iki, kuwi bakal ditekakké karo GUSTI marang kowé nganti sak entèkmu. Nganti turahanmu mung setitik, sakjané mbiyèn tyatyahmu kuwi kaya lintangé ing langit; mulané mengkono awit kowé ora mbangun turut marang préntahé GUSTI, Gusti Allahmu. Pada kaya ing mauné GUSTI seneng ing ati ngapiki nangkar-nangkaraké marang kowé, ya kaya mengkono GUSTI enggoné seneng ing ati ngrusak lan matèni marang kowé, nganti kowé bakal dirubuhké sangka negara sing ijik kok parani bakal kok enggoni. GUSTI bakal mbuyarké kowé ing antarané para bangsa, sangka pungkasané bumi tekan ing pungkasané bumi, ing kono kowé bakal ngabekti marang allah liyané sing ora kok kenal lan ya ora dikenal karo para leluhurmu, sing rupa kayu lan watu. Ing antarané para bangsa kuwi kowé ora bakal olèh katentreman, lan tlapakanmu bakal ora olèh panggonan; malah ing kono kowé bakal dikèki ati sing semplak, mripat sing kebak rasa kangen lan nyawa sing kelara-lara. Uripmu bakal kompal-kampul, awan lan mbengi tansah was-was lan sumelang uripmu. Ing wayah ésuk tembungmu: Mbok ya gelis mbengi; lan ing wayah mbengi tembungmu: Mbok ya terus ésuk; awit atimu kebak rasa wedi awit sangka sing kok sawang karo mripatmu. GUSTI bakal mbalèkké kowé menyang ing negara Egipte karo numpak kapal, metu ing dalan sing wis Tak omongaké marang kowé: Kowé ora bakal weruh kuwi menèh. Ing kono kowé bakal nawakaké awakmu marang mungsuhmu dadi batur tukon lanang lan wadon, nanging bakal ora ana sing tuku.” Iki isiné perjanjian sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses, supaya diomongké marang wong Israèl ing negara Moab, kejaba perjanjian sing wis dianakké karo wong-wong mau ing gunung Horeb. Moses nyeluk umat Israèl kabèh dikongkon nglumpuk, terus pada diomongi mengkéné: “Kowé wis pada weruh apa sing ditandangi GUSTI ing negara Egipte marang Parao lan sakkèhé para abdiné lan marang sak kabèhé negarané, pantyoba sing gedé sing wis pada kok deleng déwé, rupa tanda lan mujijat sing gedé kuwi; nanging tekan ing dina iki, kowé pada ora dikèki kepinteran kanggo ngerti utawa mripat kanggo weruh, uga kuping kanggo ngrungokké GUSTI. Kowé wis Tak tuntun mlakumu ing ara-ara samun nganti patang puluh taun suwéné, sandanganmu ora nganti lungset, lan sepatumu ora nganti jebol ing sikilmu; kowé ora usah mangan roti, lan ora ngombé anggur utawa ombèn-ombèn sing mendemi, supaya kowé ngertia yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu. Sak tekamu ing panggonan kéné, terus pada diluruki perang karo Sihon, ratu ing Hèsbon lan Og, ratu ing Basan, nanging kuwi pada kita kalahké, lan negarané pada kita rebut, kita wènèhaké marang taleré Rubèn, Gad lan separo taleré Manasé dadi lemah panduman. Mulané kowé pada nglakonana tembungé perjanjian iki karo temen, supaya kowé pada bisa olèh kabekjan ing sembarang sing kok lakoni. Ing dina iki kowé kabèh pada ngadek ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, para penggedéné talermu, para tuwa-tuwamu lan para penggedéné suradadumu lan sakkèhé wong lanang ing Israèl, anak-anakmu, bojomu lan bangsa liya ing tarup-tarupmu, uga para tukang nyigari kayu lan sing tukang nimba; pada diajak mèlu ing perjanjiané GUSTI, Gusti Allahmu, ya kuwi perjanjian sing dibarengi karo sumpah, sing digawé GUSTI, Gusti Allahmu, karo kowé ing dina iki; supaya ing dina iki kowé diangkat dadi umaté duwèké lan Panjenengané dadia Gusti Allahmu, kaya sing wis dadi tembungé marang kowé lan kaya sing wis dijanjèkké karo sumpah marang para leluhurmu, ya kuwi Abraham, Isak lan Yakub. Nanging sing tak katutké ing perjanjiané sing karo sumpah kuwi ora mung kowé déwé. Nanging ya saben wong sing mèlu kita ngadek ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah kita, ya kabèh wong ing dina iki ora mèlu kita ing kéné. Awit kowé wis pada weruh kaya apa enggon kita pada liwat ing tengahé sakkèhé bangsa sing pada diliwati negarané, lan kowé wis pada weruh retya rereget lan brahalané sing rupa kayu lan watu, emas lan slaka sing pada ing tengahé. Mila kuwi ing tengah-tengahmu aja nganti ana wong lanang utawa wadon, brayaté lan taleré ing dina iki atiné nyingkur ninggal GUSTI, Gusti Allah kita, lan marani lan ngabekti marang allahé bangsa-bangsa mau; ing tengah-tengahmu ya aja nganti ana oyoté sing nukulaké ratyun utawa kayu pait. Nanging aja nganti kelakon, sakwisé krungu isiné perjanjian sing karo sumpah iki, ana wong sing terus nduwé pangira: Aku mesti bakal terus slamet, senajan mlakumu nuruti wangkoté atiku; yèn mengkono bakal ndadèkké ilangé lemah sing kalubèran lan sing kekurangan banyu, GUSTI mesti ora ngapura marang wong sing mengkono kuwi, malah bakal katekan ing memala, lan jalusuné GUSTI sing mulat-mulat bakal nekaké sakkèhé sumpah sing ketulis ing kitab iki, lan GUSTI uga bakal ngentèkké jenengé sangka sak ngisoré langit. GUSTI bakal misahaké wong kuwi sangka sakkèhé taleré Israèl supaya katekan tyilaka, netepi sumpah perjanjiané sing ketulis ing kitab Torèt iki. Turun-turunmu ing mbésuk, ya kuwi anak-putumu sing bakal teka sakwisé kowé, lan bangsa liya sing bakal teka sangka negara adoh, yèn pada weruh memala lan lara sing nyerang ing negara kuwi awit sangka ukumané GUSTI, ya kuwi: sak ratané negara pada gosong kabèh awit sangka lirang lan uyah, sing ora kasebaran, ora ngetokké apa-apa lan ora ana tetukulan sing ketemu ing kono, kaya Sodom, Gomora, Adma lan Séboim, sing pada diwolak-walik karo GUSTI sak njeruhné bebendu lan panas nesu-Né. Sakkèhé para bangsa bakal pada rerasanan: Kenèng apa GUSTI nindakké mengkono marang negara iki. Kenèng apa nesuné sing ngidap-idapi nganti mulat-mulat mengkono. Ing kono bakal ana sing nyauri: Kuwi awit sangka enggoné pada nyingkur marang perjanjiané GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré, ya kuwi perjanjian sing digawé karo wong-wong kuwi waktu pada dietokké sangka negara Egipte; lan enggoné wis pada lunga ngabekti lan sujut marang allah liyané, ya kuwi allah sing mbiyèn pada ora dikenal lan sing ora dikarepké karo GUSTI. Mulané nesuné GUSTI mulat-mulat marang negara kuwi, nganti tibani sakkèhé bebendu sing ketulis ing kitab iki. GUSTI nyabetké wong-wong kuwi sangka negarané karo ngamuk lan panas nesu-Né lan bebenduné sing medèni, terus pada dibuwang menyang ing negara liya, kaya sing wis kelakon ing dina iki. Perkara sing didelikké kuwi kanggo GUSTI, Gusti Allah kita, nanging apa sing wis dikétokké kuwi kanggo kita lan anak-putu kita ing sak lawas-lawasé, supaya kita pada mbangun turut sakkèhé tembung angger-anggeré.” “Nanging yèn kowé wis katekan samubarang kabèh sing wis tak gelaraké ing ngarepmu mau, ya kuwi berkah lan bebendu, nanging kowé terus ngrumangsani ing sak njeruhné atimu ing sak tengahé sakkèhé bangsa, ing ngendi parané enggonmu ditundung karo GUSTI, Gusti Allahmu, lan yèn kowé bali mratobat marang GUSTI, Gusti Allahmu mau, lan mbangun turut préntahé miturut kaya sing tak omongké marang kowé ing dina iki, dadia kowé dadia anak-anakmu, karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu, ing kono GUSTI, Gusti Allahmu, bakal mulihké kahananmu lan melasi marang kowé. Kowé bakal diklumpukké menèh sangka antarané para bangsa, sangka ngendi parané enggonmu disebar karo GUSTI, Gusti Allahmu. Senajan sing pada dibuwang kuwi ing pungkasané langit, GUSTI, Gusti Allahmu, ya bakal nglumpukké kowé sangka kana. Panjenengané bakal njupuk kowé sangka kana. GUSTI, Gusti Allahmu, bakal nuntun kowé mlebu menyang negara sing wis dadi duwèké leluhurmu, terus kowé sing bakal nduwèni. Kowé bakal dikèki kabetyikan lan didadèkké tangkar tumangkar nganti ngungkuli para leluhurmu mau. Uga GUSTI, Gusti Allahmu, bakal nyunati atimu lan atiné turunmu, nganti ndadèkké kowé pada trésna marang GUSTI, Gusti Allahmu, karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu, supaya kowé tetep urip. Nanging sakkèhé sumpah kuwi mau bakal ditibakké karo GUSTI, Gusti Allahmu, marang mungsuhmu lan marang para sing nyengiti kowé, sing wis pada ngoyak-oyak marang kowé. Nanging kowé bakal mbangun turut préntahé GUSTI, menèh lan nglakoni sakkèhé pepakoné sing tak gelarké marang kowé ing dina iki. Ing kono GUSTI, Gusti Allahmu, bakal nglubèrké kabetyikan marang kowé kanggo sembarang sing kok lakoni, ya sing rupa wohé wetengmu, lan wohé wetengé kéwan-kéwanmu lan pametuné lemahmu; awit GUSTI, Gusti Allahmu, bakal seneng ing ati marang kowé menèh awit sangka kabekjanmu, kaya mbiyèn enggoné seneng ing ati marang para leluhurmu. Kuwi yèn kowé mbangun turut marang préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, karo netepi pepakoné lan katetepané sing pada ketulis ing kitab Torèt iki, lan yèn kowé mratobat marang GUSTI, Gusti Allahmu, karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu.” “Awit pepakon sing tak gelarké marang kowé ing dina iki, kuwi ora kaboten kanggo kowé lan ya ora kadohen, ora ing langit, panggonané terus kowé ngomong: Sapa sing bakal munggah menyang ing langit njupuk kuwi lan nggelarké marang kita, supaya pada kita lakoni? Lan ya ora ing sabrangé segara, yèn ngono tembungmu mesti mengkéné: Sapa sing bakal nyabrang menyang ing sabrangé segara, njupuk kuwi lan nggelarké marang kita, supaya pada kita lakoni? Nanging tembungé kuwi tyedak banget karo kowé, ya kuwi ing tutukmu lan ing atimu, supaya ditindakké! Elinga, ing dina iki aku wis nggelarké bab urip lan karahayon, bab pati lan kasangsaran, awit ing dina iki aku préntah marang kowé, supaya kowé trésna marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan mlakua ing dalan sing diduduhké, uga netepana ing pepakoné lan katetepan lan perjanjiané, supaya kowé tetep urip lan tangkar-tumangkara, lan diberkahana karo GUSTI, Gusti Allahmu, ing negara sing kok parani lan bakal kok enggoni. Nanging yèn atimu nyingkur lan ora mbangun turut préntahé, malah kegèrèt nganti sujut lan ngabekti marang allah liyané, ing dina iki kowé tak omongi; yèn kowé mesti bakal pada dientèkké, umurmu ora dawa ing panggonanmu ing negara sing ora suwé menèh kok parani karo nyabrang laut Yordan lan bakal kok enggoni. Langit lan bumi pada tak gawé seksi marang kowé ing dina iki; urip lan pati wis tak gelarké ing ngarepmu, uga berkah lan bebendu. Kuwi kowé miliha urip, supaya ditampa urip, ya kowé ya kabèh turunmu, karo nrésnani GUSTI, Gusti Allahmu, ngrungokké marang tembungé lan rumaket marang Panjenengané; awit ya kuwi sing njalari uripmu lan dawané umurmu ing negara sing wis dijanjèkké karo GUSTI karo sumpah, marang para leluhurmu ya kuwi: Abraham, Isak lan Yakub, yèn bakal dikèkké.” Sakwisé mengkono Moses terus lunga lan ngomongké kabèh tembungé iki marang wong Israèl kabèh. Mengkéné tembungé: “Umurku saiki 120 taun; aku wis ora bisa bregas menèh, lan GUSTI wis ngomong marang aku: Kowé mesti ora bakal nyabrang laut Yordan iki. GUSTI, Gusti Allahmu, déwé sing bakal nuntun nyabrang mlakumu, ya Panjenengané déwé sing bakal ngentèkké bangsa-bangsa kuwi sangka ngarepmu, supaya kowé terus bisa ngenggoni negarané; Yosua sing bakal nuntun nyabrang mlakumu, kaya sing dadi préntahé GUSTI. Nanging GUSTI bakal nindakké marang para bangsa mau kaya sing wis ditindakké marang Sihon lan Og, para ratu wong Amori, sing wis pada dientèkké uga kabèh negarané pisan. GUSTI bakal ngekèkké para bangsa mau ing tanganmu, kuduné kowé terus pada nindakké miturut kaya sing wis tak omongké marang kowé. Sing kendel lan sing tatak atimu, aja wedi lan aja ndredek ing ngarepé, awit GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi sing nunggal ing sak laku-lakumu. Panjenengané ora bakal négakké kowé lan kowé ora bakal ditinggal.” Moses terus nyeluk Yosua lan diomongi ing ngarepé sakkèhé wong Israèl: “Sing kendel lan sing tatak atimu, awit kowé sing bakal mlebu bebarengan karo bangsa iki menyang ing negara sing wis dijanjèkké karo sumpah karo GUSTI marang leluhuré yèn bakal dikèkké; nanging kowé sing bakal mimpin nganti pada nduwèni negara kuwi. GUSTI déwé sing bakal nuntun mlakumu, Panjenengané déwé sing bakal nunggal marang kowé, kowé ora bakal ditégakké lan ora bakal ditinggal, mulané aja wedi lan aja semplak.” Sakwisé Moses nulis angger-anggeré Torèt, kuwi terus dikèkké marang para imam turunané Lévi, sing ngusung peti perjanjiané GUSTI lan marang sakkèhé para tuwa-tuwané Israèl; terus pada diprèntahi karo Moses mengkéné: “Iki pungkasané pitung taun ing waktuné nglilakaké utang kaya sing wis ditemtokké, ya kuwi Riyaya Tarup Godong; ing waktu wong Israèl kabèh pada nglumpuk ngadep ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu, ing panggonan sing bakal dipilih karo Panjenengané, terus kowé matyaa angger-anggeré Torèt iki ing ngarepé wong Israèl kabèh. Wong sak bangsa kabèh pada klumpukna, lanang-wadon kabèh botyah-botyah, uga wong bangsa liya sing manggon ing tengah-tengahmu, supaya kuwi pada krungu, lan pada sinau wedi lan ngajèni marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan karo temen pada nglakoni sakkèhé tembungé angger-anggeré Torèt iki. Kabèh para anak putuné sing ora weruh, ya pada bisa krungu lan nyinau wedi lan ngajèni marang GUSTI, Gusti Allahmu, selawasé urip ing negara sing ijik kok parani, karo nyabrang laut Yordan, lan sing bakal kok enggoni.” Tembungé GUSTI marang Moses: “Wis tyedak enggonmu bakal mati, mulané Yosua undangen terus pada ngadeka ing Tarup Kumpulan, bakal Tak omongi.” Moses lan Yosua terus pada ngadek ing Tarup Kumpulan. GUSTI terus ngétok ing njeruh tarup, ing njeruh tugu mega, tuguné terus ngadek ing lawangé tarup. Tembungé GUSTI marang Moses: “Ngertia, kowé bakal ngasuh tyampur karo para leluhurmu, nanging bangsa iki bakal laku bédang karo nyembah allahé bangsa liya ing negara, sing bakal dileboni; ing kono bakal pada ninggal Aku lan nyélaki perjanjian-Ku sing wis Tak tetepké karo wong-wong kuwi. Ing waktu kuwi bakal pada katekan ing mulat-mulaté nesun-Ku lan bakal Tak tinggalké karo ngaling-alingi praupan-Ku, nganti bakal pada kepangan nganti entèk lan keterjang ing tyilaka lan kasusahan okèh, nganti ing waktu kuwi pada nduwé tembung mengkéné: Awit Gusti Allah ora ing sak tengahé kita, enggon kita pada keterjang ing tyilaka lan kangèlan numpuk-numpuk iki? Nanging ing waktu kuwi Aku bakal ndelikké praupan-Ku babar pisan, awit sangka sakkèhé sing ala wis digawé, ya kuwi enggoné pada manut marang allah liyané. Mulané kidung kuwi tulisana lan terus wulangna marang wong Israèl, isèkna ing tutuké, supaya kidung iki dadia seksi-Ku kanggo wong Israèl. Awit Aku bakal nuntun mlakuné mlebu ing negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang para leluhuré, ya kuwi negara sing lubèr mèlek lan madu; nanging yèn wis pada mangan nganti warek lan dadi lemu, terus bakal pada marani allah liyané, lan ngabekti marang kuwi. Aku bakal disepèlèkké lan perjanjian-Ku disélaki. Nanging yèn pada katekan tyilaka lan kasangsarané bola-bali, kidung iki bakal kanggo paseksi kanggo wong-wong kuwi; awit kidung iki bakal tetep nèmplèk ing lambéné para turunané, awit Aku ngerti apa sing dadi kekarepané atiné ing dina iki, sak durungé Tak tuntun mlebu ing negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah.” Moses terus nulis kidung kuwi lan terus diwulangké marang wong Israèl. Gusti terus ngekèki préntah marang Yosua anaké Nun, tembungé: “Sing kendel lan sing tatak atimu, awit kowé bakal nuntun mlakuné wong Israèl mlebu ing negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang wong-wong kuwi, lan Aku sing bakal nunggal marang kowé.” Ing waktu Moses wis rampung enggoné nulisi tembungé angger-anggeré Torèt kuwi ing kitab nganti sak rampungé, terus ngongkon marang para wong Lévi sing pada ngusung petiné perjanjiané GUSTI, tembungé: “Kitab Torèt iki tampanana lan sèlèhna sandingé petiné perjanjiané GUSTI, Gusti Allahmu, supaya ing kono kuwi dadia paseksi kanggo kowé. Awit aku ngerti marang wangkoté atimu lan kakuné gitokmu. Waktu aku ijik urip ing tengahmu waé, kowé wis pada ngétokké wangkotmu marang GUSTI, apa menèh yèn aku wis ninggal ndonya. Pada klumpukna sakkèhé para tuwa-tuwané talermu lan para penggedéné suradadumu, aku arep ngétokké apa sing bakal tak omongaké mengko, karo ngundang langit lan bumi, supaya dadi seksi. Awit aku ngerti, mbésuk sakwisé aku mati, kowé bakal pada nandangi rusuh, lan bakal nyimpang sangka dalan sing wis tak omongké marang kowé; mulané ing tembih kowé bakal pada katekan tyilaka, yèn kowé pada nglakoni sing ala ing ngarepé GUSTI, lan nggawé nesuné ati-Né awit sangka penggawéané tanganmu.” Moses terus ngomongké kidung iki sing dirungokké wong Israèl kabèh nganti sak rampungé. “Kupingmu rungokké, hé langit, aku arep ngomong, lan bumi rungokna gunemané tutukku. Piwulangku supaya tumètès kaya udan, tembungku nètèsa kaya ebun, kaya udan deres sing tiba ing trubusan sing ijik semi, kaya udan deres nibani tetukulan. Awit asmané GUSTI arep tak kumandangaké: Ngekèkana hurmat marang Gusti Allah kita, Gunung Watu, sing sampurna penggawéané, jejek sakkèhé dalané; awit Gusti Allah sing setia, ora ana arep nglakoni ala, Panjenengané kuwi bener lan adil. Wong-wong sing wis pada ora dadi anaké menèh, sing pada mlaku reget, golongan sing nyasar lan plintat-plintut, kuwi pada nindakké dosa marang Panjenengané. Hé bangsa sing bodo lan tanpa mikir, apa kuwi balesanmu marang GUSTI? Panjenengané kuwi Bapakmu sing nggawé kowé, sing nganakké lan sing nguwatké kowé. Elinga marang jaman mbiyèn, gatèkna taun-tauné turunan sing wis kepungkur, takokna marang bapakmu, kuwi sing bakal nerangaké marang kowé, lan marang para pinituwa, kuwi sing bakal ngomongi marang kowé. Ing waktu sing Mahaluhur ngedumi lemah panduman marang para bangsa, ya ing waktuné misahaké para anaké manungsa, Panjenengané netepké negarané para bangsa kuwi miturut tyatyahé wong Israèl. Awit sing dadi pandumané GUSTI kuwi umaté, Yakub kuwi sing ditetepaké dadi duwèké déwé. Enggoné nemu ing sakwijiné negara ing ara-ara samun, ing sak tengahé panggonan sing bera lan panasé ara-ara samun, terus diamping-ampingi, dirumati kaya waé irengé mripaté. Kaya tyarané manuk garuda enggoné ngiyun-ngiyun isiné susuhé, ngléyang-ngléyang njaga anak-anaké, megarké swiwiné, nadahi anaké siji, lan terus digéndong ing swiwiné, kaya mengkono GUSTI déwé enggoné nuntun mlakuné, ora ana allah liyané sing mbarengi. Digawèkké tunggangan sing bisa ngambah ing pèrèngan-pèrèngané bumi, dikèki pangan pametuné kebon, dililani nesepi madu sangka gunung watu lan lenga sangka watu sing atos, mertégané sapi lan mèleké wedus, karo gajihé tyempé lan wedus gèmbèl lanang sangka Basan, uga wedus, karo gandum pilihan, lan getihé woh anggur sing dadi ombèn-ombèn, anggur sing muntuk. Yesyurun terus dadi lemu, lan nyépak-nyépak nang mburi, kowé tambah lemu, mblenek lan gimblah-gimblah, terus ninggal marang Gusti Allah sing nggawé lan ngrèmèhké gunung watu keslametané. Pada nangèkké jalusu-Né awit nyembah allah liyané; ndadèkké nesuné ati-Né karo retyané sing njijiki; pada pasang sajèn marang para demit sing duduk Gusti Allah, marang allah sing pada ora dikenal, allah anyar sing ijik waé njedul, sing ora diwedèni karo para leluhurmu. Gunung Watu sing nganakké kowé kuwi kok lalèkké, lan Gusti Allah sing nglairké kowé kok lalèkké. Waktu GUSTI weruh bab kuwi, terus nampik wong-wong mau, awit panas ing ati-Né jalaran sangka anak-anaké lanang lan wadon. Panjenengané ngomong: Aku bakal ngaling-alingi praupan-Ku kanggo wong-wong kuwi; sing Tak sawang bakal kepriyé pungkasané; awit kuwi bangsa sing keblinger, anak sing pada ora setia, pada nangèkké jalusu-Ku karo sing duduk allah; pada gawé nesuné ati-Ku karo brahalané. Mulané Aku ya bakal nangèkké jalusuné karo sing duduk umat, lan bakal nglarakké atiné karo bangsa sing bodo. Awit nesu-Ku wis ngurupké geni, nganti mulat-mulat tekan ing ndonyané wong mati sing ngisor déwé; geni kuwi mangan marang bumi kabèh pametuné, lan nggosongké dasaré gunung-gunung. Aku bakal nibakké tyilaka numpuk-numpuk marang wong-wong kuwi lan Tak embyuki sakkèhé panah-panah-Ku. Yèn wis lemes awit kurang pangan lan kétok gloyoran awit keterjang lara panas sing nggegirisi, uga memala sing ngidap-idapi, terus bakal Tak utyulké siungé kéwan galak lan ratyuné kéwan-kéwan sing pada ndlosor ing bumi. Jaka lan prawan, botyah tyilik lan wong sing wis tuwa bakal pada dientèkké, ing njaba karo pedang ing njeruh kamar karo medèni. Aku mestiné kudu ngomong: Bakal pada Tak sebuli kowé kabèh. Pengéling-éling marang wong-wong kuwi bakal Tak entèkké sangka antarané para manungsa, nanging Aku sumelang yèn mungsuh terus ngetokké nesuné ati-Ku, menawa mungsuhé kuwi pada salah tampa nganti nduwé tembung: Tanganku menang, duduk GUSTI sing nindakké iki kabèh. Awit kuwi bangsa sing tanpa nalar, pada tanpa pikiran. Yèn wityaksana, mesti ngerti perkara iki, lan mikir kepriyé bakal pungkasané. Apa bisa kelakon wong siji nguber wong 1000 lan wong loro bisa ngalahké wong sepuluh èwu, yèn wis pada didol karo gunung watuné lan dipasrahké karo GUSTI. Awit gunung watuné wong-wong kuwi ora kaya gunung watu kita; bab kuwi mungsuh kita kena dadi rèkter. Sejatiné wité anggur wong-wong kuwi asal-usulé sangka wit anggur ing Sodom lan sangka kebon ing Gomora; woh angguré kuwi meteng ratyun, pait dompolané. Abangé angguré kuwi ratyuné ula, lan ratyuné ula upas sing mandi banget. Kabèh kuwi apa ora wis Tak simpen, diségel ing gedong penyimpenan-Ku? Aku sing nduwé wewenang mulihké lan males, ing waktuné sikilé nggloyori, awit wis tyedak dinané karusakané, lan gelis bakal nekani apa sing dadi pestiné. Awit GUSTI bakal ngekèki keadilan marang umaté, lan bakal melasi marang para abdiné, ing waktu weruh yèn wis ora ana kekuwatané lan wis entèk sing jenengé batur lan wong merdéka. Ing kono Panjenengané bakal ngomong: Ing ngendi allah-allahé - gunung watu sing dadi pangungsèné—, sing pada mangan gajihé sesajèn sing dibelèh, sing pada ngombé anggur kurban ombènan? Bèn kuwi pada tumandang mitulungi kowé, supaya kowé olèh pangayoman. Saiki kowé pada nitènana, yèn Aku, ya Aku iki Panjenengané; ora ana Gusti Allah, kejaba Aku. Aku sing matèni, lan ya Aku sing nguripké, Aku sing ngremuk, lan ya Aku sing maraské; lan ora ana sing bisa ngluwari sangka tangan-Ku. Aku ngangkat tangan-Ku ing langit karo ngomong: Kanggo Aku sing urip langgeng, yèn Aku ngasah pedang-Ku sing nggilap, lan tangan-Ku nggawa pengadilan, mesti Aku bakal ngekèki mbales marang sing pada nglawan marang Aku, lan mbales marang para mungsuh-Ku. Aku bakal mendemké panah-panah-Ku karo getih, lan pedang-Ku bakal mangan daging; getihé wong-wong sing pada mati disuduk lan wong-wong sing pada diukum, sangka sirahé pimpinané mungsuh sing rambuté dawa. Hé, para bangsa, pada surak-suraka awit sangka umaté, awit Panjenengané mbaleské getihé para abdiné, lan bakal nibakké balesan marang sing pada nglawan marang Panjenengané, lan bakal nganakké rukunan kanggo negarané umaté.” Moses terus teka bebarengan karo Yosua anaké Nun, lan ngétokké sakkèhé tetembungané kidung mau sing dirungokké bangsa kuwi. Sakwisé Moses rampung enggoné ngetokké sakkèhé tetembungan mau marang wong Israèl kabèh, terus ngomongi mengkéné: “Kowé pada gatèkna apa sing wis tak omongké marang kowé ing dina iki, supaya kok préntahaké marang anak-anakmu, pada kongkonen nglakoni karo temen-temen sakkèhé tembungé angger-anggeré Torèt iki. Awit iki duduk tembung sing tanpa isi kanggo kowé, nanging kuwi uripmu, lan karo tembungé iki bakal dawa umurmu ing negara sing kok parani, bakal kok enggoni, karo nyabrang ing laut Yordan.” Ing dina kuwi uga GUSTI ngetokké tembung marang Moses, mengkéné: “Kowé munggaha menyang ing pegunungan Abarim, menyang ing gunung Nébo ing negara Moab ing peneré Yériko, terus kowé nyawanga negara Kanaan sing bakal Tak wènèhké marang wong Israèl dadi duwèké. Kowé bakal mati ing gunung sing kok unggahi kuwi, supaya kowé diklumpukké karo para leluhurmu, pada kaya Harun kakangmu sing ya wis kelakon mati ing gunung Hor, diklumpukké karo para leluhuré, kuwi awit kowé ngowahi kasetianmu marang Aku ing sak tengahé wong Israèl ing sak tyedaké sumber Mériba ing Kadès, ing ara-ara samun Sin, lan awit kowé ora ngajèni kesutyian-Ku ing sak tengahé wong Israèl. Kowé mung Tak lilani nyawang negara kuwi ing ngarepmu, nanging kowé ora dililani mlebu mrana, menyang ing negara sing bakal Tak wènèhké marang wong Israèl.” Iki berkah sing dikèkké karo Moses abdiné Gusti Allah marang wong Israèl sak durungé mati; tembungé mengkéné: “GUSTI teka sangka gunung Sinai, nyedaki umaté sangka Seir. Panjenengané ngétok karo padang mentyorong sangka pegunungan Paran, lan teka sangka antarané para sutyi puluhan èwu; ing tengahé kétok geni murup. Tenan, Panjenengané trésna marang umaté, sakkèhé para abdiné sing sutyi, - kuwi pada ing pangwasané Panjenengan lan pada ngadep ing ngarepé sikilé Panjenengan lan nampani apa-apa sangka tembungé Panjenengan. Enggon kita pada dikèki angger-anggeré Torèt kuwi lantaran Moses, kuwi dadi duwèké pasamuané Yakub. Panjenengané dadi ratu ing Yesyurun, waktu para penggedéné bangsa pada nglumpukké bebarengan, ya kuwi sakkèhé taler-taleré Israèl. Bèn Rubèn urip, aja mati, nanging wongé ya bèn setitik tyatyahé.” Lan iki sing kanggo Yéhuda, tembungé: “Duh GUSTI, supaya ngrungokké tembungé Yéhuda, lan supaya Gusti mbalesi marang bangsané, tangan Panjenengan supaya peranga kanggo dèkné, lan Panjenengan supaya gelem nulungi nglawan mungsuh-mungsuhé.” Kanggo Lévi, tembungé: “Tumim lan Urim Panjenengan kuwi dadia duwèké wong sing Panjenengan trésnani, sing wis Panjenengan tyoba ing Masa lan sing wis Panjenengan bantah-bantahan ing tyedaké sumber ing Mériba; sing ngomong bab bapak ibuné: Aku ora perduli; lan sing ora gelem kenal karo para seduluré lan ora perduli marang anak-anaké. Awit wong-wong Lévi kuwi pada mbangun turut préntah Panjenengan lan netepi perjanjian Panjenengan. Pada mulangké pernatan Panjenengan marang Yakub, lan angger-angger Panjenengan marang Israèl; pada masrahké wangi-wangian ing ngarepé Panjenengan lan masrahaké kurban sing diobong kabèh ing mesbèh Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem mberkahi kekuwatané, lan omahé supaya ndadèkké senengé atiné Panjenengan. Wong sing pada nglawan lan nyengiti supaya Gusti remuk bangkèkané, nganti pada ora bisa ngadek malih.” Kanggo Bényamin kuwi tembungé: “Kuwi ditrésnani GUSTI, sing tentrem panggonané ing ngarepé. GUSTI sing tansah ngayomi lan manggon ing pèrèng-pèrèng gunungé.” Kanggo Yosèf, tembungé: “Negarané supaya diberkahi GUSTI karo sing apik déwé sangka langit; karo ebun lan banyuné segara gedé sing sangka dasaré bumi; sangka sing apik déwé pametuné srengéngé, lan karo sing apik déwé sing dietokké karo mbulan; karo sing apik déwé pametuné gunung-gunung sing sangka wiwitan mbiyèné, karo sing apik déwé pametuné puntuk-puntuk sing wis sak abat-abat anané; lan karo sing apik déwé bumi sak isiné; uga kabetyikan Sing manggon ing grumbul eri. Kabèh kuwi meduné ing sirahé Yosèf, ya ing embun-embuné sing ngluwihi déwé ing antarané para seduluré. Anak mbarepé sapiné sing dadi kaluhurané, lan sunguné kaya sunguné sapi alasan; kuwi bakal digawé nyundang bangsa-bangsa ing sak lumahé bumi, sangka pojok tekan ing pojok. Ya kuwi wong Efraim sing puluhan èwu lan wong Manasé sing éwon-éwon.” Kanggo Sébulon tembungé: “Hé Sébulon, bungah-bungaha awit sangka laku-lakumu, lan kowé Isakar awit sangka tarup-tarupmu; bangsa-bangsa bakal diundang menyang gunung; ing kono bakal pada masrahaké kurban sing dibelèh sing bener, awit bakal pada nyesep kalubèrané segara lan banda sing kependem ing njeruh wedi.” Kanggo Gad tembungé: “Pinujia Panjenengané sing ngekèki kelunggaran marang Gad. Panggonané Gad kuwi kaya singa wédok lan nyempal bau, malah tekan balung tyumplung pisan. Gad milih bagéan sing apik déwé, awit ing kono simpenané bagéané para penggedé: terus nekani para penggedéné bangsa kuwi; lan nindakké kebenerané GUSTI uga pengadilané bebarengan karo wong Israèl.” Kanggo Dan tembungé: “Dan kuwi anak singa sing mlumpat metu sangka Basan.” Kanggo Naftali tembungé: “Naftali kuwi kewareken karo kawelasané GUSTI lan kalubèrané ing berkahé; tlaga pinggiran kidul kuwi duwèkana!” Kanggo Asyèr tembungé: “Asyèr kuwi kaberkahan ing tengah-tengahé para anak, dadia katrésnané para seduluré, lan nyelupna sikilé ing lenga. Wesi lan tembaga dadia sloroké lawangmu, lan kekuwatanmu tetepa sakjeké uripmu. Ora ana sing madani Gusti Allah, hé Yesyurun. Sing numpak kendaraan ngliwati langit mitulungi kowé, lan nganggo kaluhurané ngliwati mendung. Gusti Allah sing langgeng kuwi dadi pangayomu, lan ing ngisormu ana lengen-lengen sing langgeng. Panjenengané nundungi mungsuh sangka ngarepmu, lan ngomong: Dientèkké! Karo tentrem panggonané Israèl, sumberé Yakub tetep ana, ora dirusuhi ing negara sing kanggonan gandum lan anggur, malah langité ngedunké ebun. Rahayu kowé, hé Israèl, sapa sing madani kowé, sakwijiné bangsa sing dietokké karo GUSTI, tamèng pitulungan lan pedangé kemenanganmu. Mulané mungsuhmu bakal pada teluk sujut marang kowé, lan kowé bakal mlaku ngliwati ing puntuk-puntuké.” Moses terus lunga sangka tanah rata ing Moab, munggah ing gunung Nébo, putyuké gunung Pisga ing peneré Yériko, terus dikétokké sak kabèhé negara kuwi kabèh karo GUSTI: bawah Giléad tekan ing Dan, panggonané Naftali kabèh, tanahé Efraim lan Manasé, tanahé Yéhuda sak kabèhé nganti tekan ing segara kulon; tanah Negeb lan Legokan Yordan, legokan Yériko, kuta wit kurma, nganti tekan ing Soar. Terus diomongi karo GUSTI: “Iki negara sing Tak janjèkké karo sumpah marang Abraham, Isak lan Yakub, karo tembungku: Turunmu bakal Tak wènèhi negara kuwi. Kowé Tak lilani ndeleng karo mripatmu déwé, nanging kowé ora bakal nyabrang mrana.” Moses, abdiné GUSTI terus mati ing kono, ing tanah Moab, miturut tembungé GUSTI. Terus dikubur karo Panjenengané ing legokan tanah Moab ing peneré Bèt-Péor, ora ana wong sing weruh kuburané nganti tekan ing dina iki. Waktu mati Moses umuré 120 taun, mripaté durung blereng lan durung ilang kekuwatané. Wong Israèl terus pada nangisi Moses ing tanah rata Moab suwéné telung puluh dina. Ing dina petangisané kasusahan awit sangka Moses wis rampung. Nanging Yosua anaké Nun kuwi kebak ing rohé kawityaksanan, awit wis ditumpangi tangan karo Moses, mulané wong Israèl pada manut marang Yosua, lan netepi préntahé GUSTI sing wis dipréntahké karo Moses. Ing sak terusé wis ora ana nabi menèh sing ngadek ing antarané Israèl sing madani Moses, sing dikenali karo GUSTI adep-adepan, ing bab sakkèhé tanda lan mujijat, sing ditindakké awit sangka préntahé GUSTI ing negara Egipte kanggo Parao lan marang sakkèhé para abdiné lan sak ratané negarané, uga ing bab sakkèhé penggawéané sing kwasa lan ing bab sakkèhé perkara sing medèni banget sing ditindakké karo Moses ing ngarepé wong Israèl kabèh. Sakwisé Moses, abdiné GUSTI ninggal, terus ana tembungé GUSTI marang Yosua, anaké Nun, abdiné Moses mengkéné: “Abdi-Ku Moses wis ninggal, mulané saiki kowé budala sabrangana laut Yordan iki, kowé uga sak bangsa iki kabèh, menyang ing negara sing bakal Tak wènèhake marang wong-wong kuwi, ya kuwi marang wong Israèl. Saben panggonan sing bakal kok idek karo tlapakanmu kuwi Tak wènèhaké marang kowé kabèh, kaya sing dadi janji-Ku marang Moses. Wiwit ing ara-ara samun lan ing gunung Libanon ing sisih kana tekan ing kali gedé, ya kuwi kali Efrat, panggonané wong Hèt kabèh lan tekan ing segara Gedé ing panggonan mingslepé srengéngé, kabèh kuwi bakal dadi duwèkmu. Sakjeké uripmu bakal ora ana wong, sing bisa ngadepi ing ngarepmu; kaya enggon-Ku nunggal karo Moses, ya kaya mengkono enggon-Ku bakal nunggal karo kowé. Kowé ora bakal Tak tégakké lan Tak tinggalké. Kowé sing tatak lan kendel atimu, awit kowé sing bakal nuntun bangsa iki supaya bisa nduwèni negara sing Tak janjèkké karo sumpah marang para leluhuré, sing bakal dikèkké marang dèwèké kabèh. Mung waé kowé sing tatak lan kendel, tumindaka karo ngati-ati miturut angger-angger sing wis dipréntahké abdi-Ku Moses marang kowé, aja nyimpang ngiwa utawa nengen sangka kuwi, supaya kowé olèh kabekjan menyanga ngendi waé paranmu. Kowé aja lali ngomongké kitab Torèt iki, resepana awan lan wengi, supaya tumindakmu ngati-ati miturut karo sing ketulis ing kitab kuwi, awit karo tyara mengkono mlakumu mesti bakal olèh gawé lan kowé bakal olèh kabekjan. Aku wis ngomong marang kowé: sing tatak lan kendel! Aja wedi lan semplak, awit GUSTI, Gusti Allahmu nunggal karo kowé ing sak paran-paranmu.” Yosua terus mréntah marang para penggedéné bangsa kuwi, tembungé: “Kowé pada ngubengana ing tarup-tarupé lan wong-wong pada préntahana mengkéné: Pada tata-tataa sangumu, awit ing sak njeruhné telung dina kowé bakal pada nyabrang ing laut Yordan iki, lan terus ngenggoni negara sing bakal dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu marang kowé dadi duwèkmu!” Wong turunané Rubèn lan wong turunané Gad lan separo taler Manasé terus pada diomongi Yosua, mengkéné: “Kowé pada ngélingana marang tembung pawelingé Moses, abdiné GUSTI marang kowé ya kuwi: GUSTI, Gusti Allahmu wis ngekèki katentreman marang kowé lan ngekèki negara iki: Wong wadon lan anakmu sing ijik tyilik ing tengah-tengahmu uga kéwan-kéwanmu pada kena kok tinggal ing panggonan pawèhé Moses marang kowé ing sabrangé laut Yordan; nanging kowé, para perjurit lan sing gagah rosa-rosa pada nyabranga ing ngarepé para sedulurmu karo nganggo gaman, sedulurmu pada réwangana, nganti para sedulurmu kuwi ya pada dikèki katentreman kaya kowé kabèh lan ya ngenggoni negara, sing bakal dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahmu. Sakwisé mengkono kowé pada balia menyang ing negaramu déwé lan ngenggoni negara sing dikèkké karo Moses, abdiné GUSTI ing sabrangé laut Yordan ing panggonan mletèkké srengéngé.” Wong mau terus pada ngomong marang Yosua, mengkéné: “Apa préntahé sampéyan marang kula, bakal kula tandangi lan menyang ngendi-ngendia waé enggèn sampéyan bakal ngongkon, kula bakal pada budal. Kaya enggèn kula pada mbangun turut marang Moses bab samubarang, mengkono uga kula pada mbangun turut marang sampéyan; mung waé, supaya GUSTI, Gusti Allah sampéyan gelema nunggal karo sampéyan pada kaya anggèné nunggal karo Moses. Sapa waé sing mbangkang marang préntah sampéyan, lan ora manut marang préntah sampéyan ing bab samubarang sing sampéyan préntahké kuwi, dèkné kudu ditibani paukuman pati. Mung sampéyan supaya sing kuwat lan tatak ing ati.” Yosua anaké Nun karo meneng-meneng terus ngutus wong loro sangka Sitim supaya ngindik, tembungé: “Kowé pada lungaa, mriksaa negara kuwi lan kuta Yériko.” Wong mau terus pada budal, lan teka ing omahé sakwijiné wong wadon lonté, jenengé Rahab lan nginep ing kono. Ratu ing Yériko terus diomongi, mengkéné: “Waktu mau mbengi ana wong tunggalé bangsa Israèl teka ngindik negara kéné.” Ratu ing Yériko terus kongkonan menyang ing omahé Rahab, tembungé: “Wong-wong sing pada nekani kowé lan pada teka ing omahmu kuwi pada gawanen mbréné, awit tekané arep ngindik negara kéné kabèh.” Nanging wong wadon mau wis nggawa wong loro mau, didelikké. Tembungé: “Pantyèn ana wong lanang nekani kula, nanging kula ora ngerti sangka ngendi tekané; lan bareng wantyiné gapurané arep ditutup lan wis peteng, wong-wong mau pada lunga; kula ora ngerti menyang ngendi lungané; kula omongi diuyak ta wong kuwi, mesti bakal ketututan.” Nanging sak temené wong mau pada dikongkon munggah ing payon lan didelikké ing ngisoré tumpukan damèn, sing didèkèk ing payoné kono. Para kongkonan terus ngoyak wong mau ing dalan sing tekan ing laut Yordan, nganti tekan ing panyebrangan, lan sakwisé wong sing ngoyak pada metu, gapurané terus ditutup. Sak durungé wong loro kuwi pada turu, Rahab munggah marani wong-wong mau menyang ing payoné, lan omong: “Kula ngerti, yèn GUSTI wis ngekèkké negara iki marang sampéyan, lan kula pada katekan wedi awit sangka sampéyan, uga kabèh wong ing kéné pada gemeter ing ngarepé sampéyan, awit kula wis pada krungu kabar iki bab anggèné GUSTI ngesatké banyuné segara Abang ing ngarepé sampéyan, waktu sampéyan lunga metu sangka negara Egipte, uga penggawé sampéyan marang ratuné bangsa Amori loro ing sabrangé laut Yordan, ya kuwi Sihon lan Og, sing wis sampéyan patèni. Bareng kula pada krungu bab kuwi, ati kula pada lemes tanpa kekuwatan lan ora ana wong siji waé sing ijik nduwé daya kekuwatan ing ngarepé sampéyan, awit GUSTI, Gusti Allah sampéyan, kuwi Gusti Allah ing langit ing nduwur uga ing bumi ing ngisor. Awit sangka kuwi sampéyan supaya gelem sumpah atas asmané GUSTI, awit kula wis nindakké sing apik marang sampéyan, sampéyan uga bakal mbales sing apik marang brayat kula, uga kula njaluk sampéyan ngekèki tanda sing kenèng dipertyaya, yèn sampéyan bakal ngejarké urip wong tuwa kula, uga seduluré kula lanang wadon kabèh lan wong-wongé kabèh lan sampéyan nylametaké nyawa kita sangka bebaya pati.” Semauré wong loro mau marang Rahab: “Kita pada nanggung uripé sampéyan karo tanggungan nyawa kita, janji sampéyan ora ngomongké perkara kita iki; mbésuk yèn GUSTI wis ngekèkké negara iki marang kita, kita pada bakal ngétokké rasa maturkesuwun lan kasetiané kita marang sampéyan.” Wong loro terus pada diedunaké karo tali metu sangka tyendéla; awit omahé kuwi pernahé ing nduwur bèntèngé kuta, dadi ing bèntèng kono dèkné manggon. Semauré Rahab marang wong mau: “Sampéyan kula omongi lungaa menyang ing pegunungan, supaya aja nganti ketemu karo sing pada ngoyak sampéyan; ing kono sampéyan kula omongi ndelika telung dina, nganti sing ngoyak sampéyan pada mulih, terus sampéyan bisa nerusaké mlakumu.” Wong loro mau terus ngomong marang Rahab: “Kita pada bakal luwar sangka sumpah, sing sampéyan sumpah marang kita iki, yèn kita pada mlebu ing kuta kéné, tali bolah abang iki sampéyan talèkné ana tyendéla sing kanggo dalan enggèné sampéyan ngedunké kita, uga menèh bapak-ibu sampéyan lan seduluré sampéyan kabèh lan wong-wongé sampéyan kabèh pada sampéyan klumpukké ing omahé sampéyan. Sapa waé sing metu sangka lawangé omahé sampéyan, kudu nanggung resikoné déwé; yèn ana kutahé getihé, kita ora pada bakal kesalahan, nanging sapa waé ing omahé sampéyan iki, yèn ana sing nganggu nggawé, getihé kita sing tanggung jawap. Mung waé yèn perkara iki nganti sampéyan kabar-kabarké, kita terus pada luwar sangka sumpah sing dadi penjaluké sampéyan marang kita.” Omongé wong wadon mau: “Bakal kelakon kaya tembungé sampéyan.” Wong loro mau terus pada pamitan lan pada budal. Wong wadon kuwi terus nalèkaké tali abang ing tyendéla. Wong loro mau terus pada lunga tekan pegunungan lan pada manggon ing kono suwéné telung dina, nganti sing ngoyak wis pada bali, kuwi wis pada nglatyak ing sak dalan-dalan, nanging ora ketemu. Wong loro mau terus pada mulih medun sangka pegunungan lan pada nyabrang, lan terus nemoni Yosua, anaké Nun, ngomongké kabar bab apa sing wis kelakon. Tembungé marang Yosua: “GUSTI wis ngekèkké sak kabèhé negara kuwi marang tangan kita, malah kabèh wong sak isiné negara kuwi wis pada ndredek ing ngarep kita.” Esuk-ésuk Yosua wis tangi, terus budal sangka Sitim ditutké karo wong Israèl kabèh. Bareng pada tekan ing laut Yordan, sak durungé nyabrang pada nginep ing kono. Sakwisé telung dina para penggedéné perjurit terus pada ngubengi kabèh petarupan, lan préntah marang wong sak bangsa kabèh, tembungé: “Yèn kowé pada weruh peti perjanjiané GUSTI, Gusti Allahmu diusung karo para imam, sing pantyèn sangka taler Lévi, terus kowé ya pada budala sangka panggonanmu ngetutna peti mau. Mung waé anaa leté karo petiné lan kowé, kira-kira 2000 éluh, lan petiné aja kok tyedaki, perluné kowé supaya weruh dalan sing bakal diliwati, awit kowé mbiyèn durung tau ngambah ing dalan kono.” Lan Yosua ngomong marang para umat: “Pada sutyèkké uripmu, awit sésuk GUSTI bakal nindakké mujijat ing tengahmu.” Para imam terus diomongi karo Yosua, mengkéné: “Petiné perjanjian kuwi usungen terus, pada nyabranga ing ngarepé bangsa kuwi.” Para imam terus pada ngusung peti perjanjian lan mlaku ing ngarepé bangsa kuwi. Lan GUSTI ngomong marang Yosua: “Ing dina iki Aku bakal miwiti ngluhurké jenengmu ing ngarepé umat Israèl kabèh, supaya kuwi pada ngerti, yèn Aku bakal nunggal karo kowé, kaya enggon-Ku nunggal karo Moses. Para imam sing pada ngusung peti perjanjian pada préntahana: ‘Sak tekamu ing pinggir laut Yordan, pada mandeka ing sak tengahé kali kono.” Yosua terus ngomong marang wong Israèl: “Pada nyedeka, rungokna tembungé GUSTI, Gusti Allahmu.” Lan menèh tembungé Yosua: “Iki dadia tandané enggonmu pada weruh, yèn Gusti Allah sing urip ing sak tengahmu, lan mesti bakal nundungi wong Kanaan, wong Hèt, wong Hèwi, wong Fèris, wong Girgasi, wong Amori lan wong Yébus, sangka ngarepmu! Lan peti perjanjian duwèké Gusti Allahé sak lumahé bumi mlaku ing ngarepmu nyabrang ing laut Yordan. Mulané saiki pada miliha wong rolas sangka taler-taleré Israèl, saben taler wong siji, yèn tlapakané para imam sing ngusung peti perjanjiané GUSTI, Gusti Allahé sak lumahé bumi mandek ing banyuné laut Yordan, banyuné dadakan terus bakal mbiyak, banyuné sing sangka nduwur nganti bakal mandek enggoné mili dadi bendungan.” Waktu bangsa Israèl pada budal sangka tarupé arep nyabrang ing laut Yordan, para imam sing ngusung peti perjanjian mlaku ing ngarepé bangsa mau. Dadakan bareng sing ngusung peti mau tekan ing laut Yordan, lan tlapakané para imam sing ngusung peti dityelupké ing banyu ing pinggir kali - sak suwéné waktu panèn, laut Yordan kuwi lubèr ing sak uruté pinggiré - banyu sing mili sangka nduwur terus mandek. Banyu sing mili sangka nduwur dadi bendungan, dawa banget nganti tekan ing sak tyedaké kuta Adam, sing pernahé ing sisihé Saretan; lan banyu sing mili menyang ing Segara Araba, ya kuwi Segara Asin, kuwi pedot babar pisan. Bangsa Israèl terus pada nyabrang pernahé ing ngarepé kuta Yériko. Nanging para imam sing ngusung peti perjanjiané GUSTI kuwi pada mandek ing gasikan ing tengahé laut Yordan; lan wong Israèl sak bangsa kabèh pada nyabrang ing gasikan, nganti kabèh wis pada nyabrang ing kali kono. Bareng umat kabèh wis pada nyabrang ing laut Yordan, GUSTI terus ngomong marang Yosua, mengkéné: “Kowé miliha wong rolas sangka bangsa kuwi, saben taler wong siji, kuwi pada préntahana mengkéné: Pada njupuka watu rolas iji sangka kéné, sangka sak tengahé laut Yordan iki, sangka panggonan mandeké tlapakané para imam, pada usungen menyang ing sabrangé kali, terus sèlèhna ing panggonan sing bakal kok inepi mengko mbengi.” Yosua terus nyeluk wong rolas, sing wis dipilih sangka antarané wong Israèl, saben taler wong siji, kuwi pada diomongi mengkéné: “Pada nyabranga ing ngarepé petiné GUSTI, Gusti Allahmu ing sak tengahé laut Yordan, terus njupuka watu siji miturut tyatyahé taler wong Israèl, supaya kuwi dadia tanda ing sak tengahmu. Nèk anak-anakmu mbésuk pada takon: Watu kuwi kanggo Panjenengané tegesé apa? Kowé terus pada ngomonga: ‘Yèn banyuné laut Yordan dipedot ing ngarepé peti perjanjiané GUSTI; waktu peti kuwi nyabrang ing laut Yordan, banyuné kali kuwi terus dipedot. Mulané watu-watu iki pada dadia pengéling-éling marang wong Israèl ing selawasé.” Wong Israèl terus pada nglakoni préntahé Yosua, pada ngusung watu sangka sak tengahé laut Yordan, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Yosua, miturut tyatyahé taler-taleré wong Israèl, terus pada diusungi menyang ing sabrangé kali menyang ing panggonan panginepan lan disèlèhké ing kono. Uga menèh Yosua terus ngedekké watu rolas ing sak tengahé laut Yordan, ing tilas panggonan tlapakané para imam, sing ngusung peti perjanjian. Watu-watu mau ijik ing kono nganti tekan saiki. Para imam sing pada ngusung peti mau pada terus ngadek ing sak tengahé laut Yordan, nganti wis rampung kelakon kabèh apa préntahé GUSTI marang Yosua, sing kudu dipréntahké marang bangsa kuwi, miturut karo apa sing dipréntahké Moses marang Yosua. Bangsa Israèl terus gelis-gelis pada nyabrang, petiné GUSTI lan para imam terus pada mlaku, disawang karo para umat. Uga wong turunané Rubèn lan turunané Gad lan separo turunané Manasé pada nyabrang karo nggawa gaman ing ngarepé wong Israèl, kaya sing wis dipréntahké karo Moses marang wong-wong mau. Para suradadu sing wis tata-tata kanggo perang tyatyahé 40.000, kuwi pada nyabrang ing ngarepé GUSTI menyang ing tanah rata Yériko, pada arep ngadepi perang. Ing dina kuwi GUSTI ngluhurké jenengé Yosua ing ngarepé wong Israèl kabèh, nganti ing sakjeké urip wedi marang dèkné, kaya enggoné wedi marang Moses. GUSTI terus ngomong marang Yosua mengkéné: “Para imam sing ngusung petiné pernatané Gusti Allah pada kongkonen mentas sangka laut Yordan.” Yosua terus ngongkon marang para imam mengkéné: “Pada mentasa sangka laut Yordan!” Bareng para imam sing ngusung peti perjanjiané GUSTI wis pada mentas sangka tengahé laut Yordan lan ijik waé tlapakané ngantyik ing daratan, banyuné laut Yordan terus bali ing panggonané, lan mili kaya mauné nglubèrké ing pinggiré kabèh. Bangsa mau enggoné mentas sangka laut Yordan waktu tanggal kaping sepuluh sasi kaping pisan; terus pada manggon ing Gilgal, ing tapel watesé Yériko sing sisih wétané. Yosua terus numpuk watu rolas sing dijukuk sangka laut Yordan mau ing Gilgal, lan terus ngomong marang wong Israèl: “Yèn mbésuk anak-anakmu pada takon marang bapaké, apa tegesé watu-watu iki, kuwi pada wènèhana weruh mengkéné: Wong Israèl wis nyabrang ing laut Yordan iki karo mlaku ing gasikan, awit GUSTI, Gusti Allahmu sing ngesatké laut Yordan ing ngarepmu, nganti kowé pada bisa nyabrang, pada kaya sing ditindakké GUSTI, Gusti Allahmu kanggo segara Abang, sing diesataké ing ngarepku kabèh, nganti kita pada bisa nyabrang, kuwi supaya sakkèhé bangsa ing sak jagat weruh yèn tangané GUSTI kuwi kwasa, mulané pada tansah ngajèni marang GUSTI, Gusti Allahmu!” Bareng sakkèhé para ratu bangsa Amori ing kuloné laut Yordan lan sakkèhé ratu bangsa ing pinggir segara, pada krungu kabar GUSTI enggoné ngesatké banyuné laut Yordan ing ngarepé wong Israèl, nganti sak rampungé enggoné nyabrang, atiné terus pada lemes lan ilang semangaté ing ngarepé wong Israèl. Waktu kuwi préntahé GUSTI marang Yosua mengkéné: “Kowé nggawéa péso watu, wong Israèl pada disunatana menèh kaping pindoné.” Yosua terus nggawé péso watu lan nyunati wong Israèl ing gunung Kulit Sunat. Awit jalarané enggoné wong Israèl pada disunati Yosua kuwi mengkéné: sakkèhé wong lanang sing pada budal sangka negara Egipte ya kuwi para wong lanang, para suradadu kuwi wis pada mati ing ndalan ing ara-ara samun, sakwisé budal sangka negara Egipte. Awit kabèh wong sing metu sangka negara Egipte, kuwi wis pada disunat nanging wiwit budalé sangka negara Egipte mau sakkèhé wong sing lair ing dalan ing ara-ara samun kuwi pada durung disunati. Sakwisé nganti patang puluh taun suwéné wong Israèl enggoné pada mlaku ngliwati ara-ara samun, nganti wong sak bangsa kabèh kuwi pada mati, ya kuwi golongan perjurit sing pada metu sangka negara Egipte, sing pada ora mbangun turut marang tembungé GUSTI, banjur pada ketiban sumpah karo GUSTI; ya kuwi yèn mesti bakal ora dililani weruh negara sing wis sing dijanjèkké karo GUSTI marang para leluhuré karo sumpah, yèn bakal dikèkké marang kita, negara sing lubèr mèlek lan madu; nanging anak-anaké kuwi sing didadèkké gantiné, ya kuwi sing pada disunati Yosua, awit ijik pada durung sunat, awit ing dalan durung disunati. Bareng wong sak bangsa kabèh wis pada disunati, terus pada manggon ing panggonané déwé-déwé ing tarupé nganti sak warasé. GUSTI terus ngomong marang Yosua: “Ing dina iki sing njijiki sangka Egipte wis Tak resiki sangka kowé.” Mulané panggonan kono kuwi diarani Gilgal nganti saiki. Sak njeruhné wong Israèl pada manggon ing Gilgal kono, pada ngriyayakké Paskah ing tanggal kaping patbelas ing sasi kuwi, ing wayah soré ing tanah rata ing Yériko. Ing dina pisanan sak rampungé Paskah, wong Israèl terus pada mangan roti tanpa ragi lan gandum garangan sangka pametuné negara kono. Ing dina sak terusé, bareng wis pada mangan sangka pametuné negara kono kuwi, glepung manna terus ora tiba menèh. Wong Israèl dadi wis pada ora dikèki manna menèh, nanging ing taun kuwi pada mangan pametuné negara Kanaan. Waktu Yosua ing sak tyedaké kuta Yériko, nalika ndelok lan nyawang, terus weruh ana wong lanang ngadek ing ngarepé, nggawa pedang, terus diparani karo Yosua lan takon: “Sampéyan kuwi kantya apa mungsuh?” Wangsulané wongé: “Aku duduk kantya lan duduk mungsuh. Aku penggedéné perjurité GUSTI. Jalaran kuwi, aku saiki nang kéné.” Krungu mengkono, Yosua terus nyembah ing bumi ngabektèni lan takon mengkéné: “Aku iki abdiné sampéyan. Apa kekarepané sampéyan sing perlu tak tindakké?” Penggedéné perjurité GUSTI terus ngomong marang Yosua: “Sepatumu tyopoten sangka sikilmu, awit panggonan sing kok entyiki kuwi sutyi.” Yosua terus ya nandangi mengkono. Ing waktu kuwi kuta Yériko wis ngantying gapurané, kuta kuwi wis kantyingan awit sangka wong Israèl, ora ana wong metu utawa mlebu. GUSTI ngomong marang Yosua: “Wis kuta Yériko, ratu lan para perjurité sing gagah rosa-rosa Tak pasrahké ing tanganmu. Kowé pada ngubengana kuta kuwi, ya kuwi sakkèhé perjurit pada ngubengana kuta kuwi kaping sepisan waé, kuwi kok lakoni nganti nem dina suwéné, lan anaa imam pitu sing nggawa trompèt sunguné wedus pitu sing mlaku ing ngarepé peti. Nanging ing dina sing kaping pitu enggonmu pada ngubengi kuta kuwi kudu kaping pitu lan para imam mau terus pada ngonèkna trompèté. Lan yèn ana tenger trompèt sunguné wedus muni melong dawa, waktu kowé pada krungu tenger trompèt kuwi, wong kabèh terus pada surak-suraka sing banter, sak nalika témboké kuta kuwi bakal ambruk, wong sak bangsa terus pada munggaha, saben wong mlakua maju menyang ngarep déwé-déwé.” Yosua anaké Nun terus nyeluk para imam sing pada diomongi mengkéné: “Petiné perjanjian usungen lan anaa imam pitu sing pada nggawa trompèt sunguné wedus pitu sing mlaku ing ngarepé petiné GUSTI.” Terus ngongkon marang wong kabèh: “Pada mlakua, kuta iki ubengana wong sing nggawa gaman pada mlakua ing ngarepé petiné GUSTI.” Sakwisé Yosua ngongkon mengkono mau, imam pitu sing pada nggawa trompèt sunguné wedus terus gelis-gelis mlaku ing ngarepé GUSTI lan terus ngunèkké trompèt, nanging peti perjanjiané GUSTI ngetutké ing mburiné. Sing pada nganggo gaman mlaku ing ngarepé para imam sing ngunèkké trompèt, lan perjurité penutup pada mlaku ing sak mburiné peti, nanging trompèté diunèkké terus. Nanging Yosua wis ngongkon marang wong kabèh mengkéné: “Kowé aja pada surak-surak, malah aja nganti krungu swaramu lan aja ana tembungmu sing metu sangka tutukmu senajan mung sak ketyap, nganti tekan ing waktuné enggonku ngongkon marang kowé: Pada surak-suraka! kowé terus pada surak- suraka.” Petiné GUSTI dadi dilakokké ngubengi kuta mau mung kaping sepisan, sakwisé terus pada bali menyang ing tarupé lan pada nginep ing tarupé kono. Esuké Yosua ijik ésuk mruput wis tangi, lan para imam terus pada ngusung petiné GUSTI; lan imam pitu sing nggawa trompèt sunguné wedus pitu pada mlaku ing ngarepé petiné GUSTI, karo ngunèkké trompèté, nanging sing nggawa gaman pada mlaku ing ngarepé, lan perjurit penutup mlaku ing sak mburiné petiné GUSTI, lan ora mandek ngunèkné swarané trompèt. Mengkono dadi ing dina kaping pindo ya mung sepisan enggoné ngubengi kuta mau, terus pada bali menyang ing tarupé menèh. Kaya mengkono kuwi tyarané nganti nem dina suwéné. Nanging bareng ing dina kaping pitu kabèh pada tangi wayah ésuk mruput, waktuné arep njedulé srengéngé ing wétan, terus pada ngubengi kuta, tyarané kaya mengkono kuwi uga nganti kaping pitu; mung ing dina kuwi nganti kaping pitu enggoné pada ngubengi kuta mau. Waktu kaping pituné, bareng para imam ngunèkké trompèt, Yosua terus ngongkon marang wong kabèh: “Pada surak-suraka, awit GUSTI wis ngekèkké kuta iki marang kowé! Nanging kuta kuwi lan sak isiné kabèh, bakal spésial kanggo Gusti perlu dientèkké mung Rahab wong wadon lonté kuwi sing bakal tetep urip, kabèh sakkèhé wong sing tunggal sak omah karo dèwèké, awit wis ndelikké kongkonan sing pada kita kongkon. Mung waé kowé pada sing ati-ati aja nganti kesalahan, barang sing disutyèkké didadèkké leburan, kowé aja njupuk sakwijiné barang leburan kuwi, sakwisé kabèh kuwi pada kok sutyèkké, supaya ora ndadèkké entèk lan tyilakané tarup kumpulané wong Israèl. Sakkèhé slaka lan emas, uga piranti tembaga lan wesi kuwi dadia sutyi kanggo GUSTI; kabèh kuwi bakal dilebokké ing simpenané GUSTI.” Wong kabèh terus pada surak-surak ya kuwi; sakwisé wong sak bangsa kabèh krungu swarané trompèt terus pada surak-surak karo swara banter. Dadakan témboké ambruk, lan wong kabèh terus pada munggah ing kuta, siji-sijiné mlaku maju menyang ngarep lan ngrebut kuta mau. Sak isiné kuta terus dilebur kabèh, wong lanang lan wong wadon, botyah lan wong tuwa, uga sapi, wedus lan kimar, pada dientèkké karo landepé pedang. Nanging Yosua terus ngomong marang wong loro sing mbiyèn pada ngindik negara mau: “Pada mlebua ing omahé wong wadon lonté kaé, wong kuwi gawanen metu sangka kono uga sak brayaté kabèh, kaya sing wis dadi sumpahmu marang dèwèké.” Wong nom sing dadi tukang ngindik mau terus pada mlebu, Rahab, bapak ibumu lan seduluré lan kabèh wong sing tunggal sak omah karo dèwèké, ya sak brayaté kabèh pada digawa metu, terus dipapanaké ing sak njabané tarup-tarupé wong Israèl. Nanging kutané kabèh sak isiné kabèh terus diobong karo geni, mung sing rupa slaka lan emas lan piranti tembaga lan wesi kuwi pada dilebokké ing simpenané bandané ing omahé GUSTI. Kaya mengkono Rahab wong wadon lonté sak brayaté lan kabèh sing mèlu dèwèké kabèh ya pada dikèki urip karo Yosua, terus tetep panggonané ing tengahé bangsa Israèl nganti sepréné, awit sangka enggoné ndelikké wong sing diutus karo Yosua ngindik kuta Yériko. Ing waktu semono Yosua sumpah tembungé: “Wong sing bakal nandangi mbangun kuta Yériko iki, kenaa ing bebendu ing ngarepé GUSTI; enggoné masang dasaré kuta karo masrahaké anaké mbarep lan enggoné ngedekké gapurané karo masrahaké nyawané anaké ragil!” Nanging GUSTI nunggal karo Yosua, lan kabar terus kesebar ing sak ratané negara kono. Nanging wong Israèl pada nerak kasetiané, ya kuwi njupuk barang-barang sing disutyèkké mau, awit Akan anaké Karmi, anaké Sabdi, anaké Sérah, sangka taler Yéhuda, njupuk barang sing disutyèkké kuwi. Mulané GUSTI terus nesu marang wong Israèl. Yosua kongkonan wong sangka Yériko menyang ing Ai, sing sisih ing sak tyedaké Bèt-Awèn, ing wétané Bétel, wong-wong mau pada diweling mengkéné: “Pada lungaa mbrana, negara kuwi indiken.” Wong mau terus pada budal, ngindik kuta Ai. Sakwisé ngindik terus pada bali nemoni Yosua, lan ngomong: “Kanggo ngluruk ora perlu wong sak bangsa kabèh, mung wong 2000 utawa 3000 waé, sing budal ngrebut kuta Ai kuwi; aja nganti nggawé rekasané wong sak bangsa kabèh, pada kedadian mbrana, awit ing kana wongé mung setitik.” Mulané sing ngluruk mung wong 3000; nanging kuwi pada mblayu ing ngarepé wong Ai. Awit wong Ai pada bisa matèni wong kuwi mau telung puluh enem; wong Israèl diuyak wiwit sangka ngarepé gapurané kuta nganti tekan ing Syembarim, enggoné pada merangi ing pèrèng-pèrèng. Atiné para umat dadi semplak. Yosua terus nyuwèk sandangané lan sujut sendeku ing bumi ing ngarepé petiné GUSTI nganti tekan ing wayah soré, bebarengan karo para tuwa-tuwané Israèl, karo ngewur-ewuri lebu ing sirahé. Yosua terus ngomong: “Duh Gusti GUSTI kula, kenèng apa bangsa kuwi nganti Gusti mréntah nyabrang ing laut Yordan? Apa supaya kula pada dipasrahké ing tangané wong Amori, terus pada dientèkké? Luwih apik yèn kula pada mutusi tetep ing sisih kanané laut Yordan waé! Duh Gusti, kula bakal ngomong apa, sakwisé wong Israèl mlayu ngunduri mungsuh-mungsuhé? Yèn bab kuwi dikrungu wong Kanaan lan kabèh wong negara iki, mesti kula pada bakal dikepung lan jeneng kula bakal dientèkké sangka bumi. Apa sing bakal Panjenengan tindakké nggawé mulihké asma Panjenengan sing gedé kuwi?” Terus GUSTI ngomong marang Yosua: “Kowé ngadeka, kenèng apa kowé kok sujut-sujut mengkono? Wong Israèl wis pada nggawé dosa, wis pada nerak perjanjian-Ku sing wis Tak omongké marang dèwèké kabèh, ya kuwi pada njupuk barang sing disutyèkké, pada nyolong, terus didelikké dityampur karo barang duwèké. Mulané wong Israèl ora bisa menang ing ngarepé mungsuhé, pada ngunduri mungsuhé, awit wis pada ditetepaké bakal tak entèkké, Aku ora bakal nunggal karo kowé menèh, yèn kowé pada ora ngentèkké barang sing disutyèkké kuwi sangka tengahmu. Wis kowé ngadeka, bangsa kuwi sutyèkna lan préntahana mengkéné: Pada sutyèkké uripmu tekan ing dina sésuk, awit tembungé GUSTI Allahé Israèl mengkéné: Ing tengahmu ana barang sing disutyèkké, hé Israèl, kowé bakal ora bisa menang ing ngarepé mungsuhmu sak durungé kowé pada nyingkirké barang sing disutyèkké kuwi sangka tengahmu. Sésuk ésuk pada majua miturut taleré déwé-déwé, nanging taler sing bakal dituding karo GUSTI kuwi majua miturut turunané déwé-déwé, lan turunané sing bakal dituding karo GUSTI kuwi majua miturut brayaté déwé-déwé. Sak terusé brayaté sing dituding karo GUSTI kuwi wong pada majua ijèn-ijèn. Lan sapa bakal dituding, yèn kanggonan barang sing disutyèkké mau, kuwi kudu diobong ing geni, dèkné déwé uga sembarang duwèké kabèh, awit nerak perjanjiané GUSTI lan nglakoni reget ing tengah-tengahé wong Israèl.” Yosua terus tangi wayah ésuk mruput, terus nyeluk wong Israèl pada dikongkon maju miturut taleré, nanging sing dituding kuwi taler Yéhuda. Bareng turunané Yéhuda pada dityeluk maju, turunané Sérah sing ketemu. Turunané Sérah mau bareng dityeluk maju miturut brayaté, brayaté Sabdi sing ketemu. Brayaté kuwi bareng dityeluk maju, wong lanang ijèn-ijèn terus sing ketemu Akan, anaké Karmi, anaké Sabdi, anaké Sérah taleré Yéhuda. Tembungé Yosua marang Akan: “Anakku, ajènana GUSTI, Gusti Allahé Israèl lan ngakua ing ngarepé; ngomonga marang aku apa sing kok lakoni, aja sélak ing ngarepku!” Akan terus nyauri marang Yosua tembungé: “Tenan, kula nggawé dosa marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl, awit mengkéné sing kula lakoni: ing tengah-tengahé barang sing direbut kuwi, kula ndelok ana jubahé siji sing apik, gawéan Sinéar lan slaka 200 sèkel, uga emas sak lonjor boboté sèket sèkel; awit sangka kepéngin terus kula tyolong; lan barangé pada kula delikké ing lemah ing njeruhné tarup kula, slakané ing ngisor déwé.” Yosua terus kongkonan wong menyang ing tarupé kuwi lan nyata barang-barangé didelikké ing tarupé Akan, slakané ing ngisor déwé. Kabèh kuwi terus dijukuki sangka tarupé, digawa menyang ing ngarepé Yosua lan menyang ing ngarep sakkèhé wong Israèl, terus disuntak ing ngarepé GUSTI. Yosua lan wong Israèl kabèh terus pada nyekel Akan anaké Sérah lan slakané, jubahé sing apik lan emas sak lonjor mau, uga anaké lanang lan wadon, sapiné, kimaré lan wedusé, uga tarupé lan sak duwèké kabèh, terus digawa menyang ing panggonan Akor. Tembungé Yosua: “Kaya enggonmu nekakké tyilaka marang kita, mengkono uga GUSTI ing dina iki uga nekakké tyilaka marang kowé.” Akan terus dibandemi watu karo wong Israèl kabèh, terus diobong ing geni lan dikrutuki watu. Sakwisé kuwi ing nduwuré didekké tumpukan watu gedé-gedé sing ijik nganti sepréné. Nesuné GUSTI terus sirep. Mulané panggonan kono diarani panggonan Akor nganti tekan ing dina iki. Sakwisé mengkono GUSTI ngetokké tembung marang Yosua: “Kowé aja wedi lan semplak atimu, sakkèhé perjuritmu gawanen, terus budala, ngluruk menyang ing kuta Ai. Ngertènana, ratu ing Ai kabèh para abdiné, kutané lan negara pada Tak pasrahké ing tanganmu. Kuta Ai kabèh sak ratuné kuwi pada kudu kok tandangi kaya déné kowé nandangi marang kuta Yériko lan ratuné, mung barang-barang lan bandané kuwi kena kok rayah. Kowé ngangkana wong ndelik ing mburiné kuta Ai.” Yosua terus tata-tata karo sakkèhé perjurité, arep ngluruk menyang kuta Ai, Yosua milih wong 30.000, wong-wong sing gagah lan rosa-rosa, kuwi pada dilakokké ing wayah mbengi; lan pada diomongi mengkéné: “Ngertia kowé pada ndelika ing mburiné kuta lan nyerang kuta kuwi, aja nganti kadohan sangka kuta lan kabèh pada tata-tataa. Nanging aku lan sakkèhé perjurit sing mèlu aku bakal pada nyedaki kutané, terus yèn wong pada metu metuki kita kaya sing ndisik, aku bakal pada mlayu sangka ngarepé. Dadi wong-wong kuwi bakal pada nantang ngoyak kita, dadiné bakal tak pantying nganti adoh sangka kuta, mesti bakal nduwé tembung: Wongé pada mblayu sangka ngarep kita kaya sing uwis. Nanging yèn aku pada mlayu sangka ngarepé, kowé terus pada metua sangka pandelikanmu, kutané rebuten. GUSTI Gusti Allahmu mesti bakal ngekèkké marang ing tanganmu. Nanging sakwisé kutané kok rebut, terus obongen; kabèh kuwi pada tandangana kaya sing dipréntahké GUSTI; gatèkna, kuwi préntahku marang kowé.” Kaya mengkono préntahé Yosua marang wong-wong mau, terus pada budal menyang pandelikané ing antarané kuta Bétel lan Ai, ing kuloné kuta Ai. Nanging ing wayah mbengi kuwi Yosua nginep ing sak tengahé rayat. Esuké ing wantyi mruput Yosua tangi, terus nitipriksa prajurité rayat, lan terus budal menyang ing kuta Ai, ditutké karo para pinituwané Israèl, mlakuné ing ngarepé perjurité. Uga sakkèhé perjurité sing mèlu terus pada maju terus; pada maju nganti tekan ing ngarepé kuta, terus pada manggon ing loré kuta Ai, dadiné legokané ing antarané wong-wong mau lan kuta Ai. Yosua wis njupuk perjurit 5000 sing pada préntahaké ndelik ing antarané kuta Bétel lan Ai, ing kuloné kuta. Nanging tyarané metuki perjurit kuwi mengkéné: perjurit-suradadu kabèh ing loré kuta lan sing ndelik ing kuloné kuta. Ing wayah mbengi kuwi Yosua mlaku liwat ing legokan kono. Ing wayah ésuk bareng ratu ing Ai ngerti sing kaya mengkono kuwi, terus gelis-gelis metu perang karo rayaté kabèh, wong-wong ing kuta kono, lan terus nyerang wong Israèl ing pèrèng-pèrèng ing ngarepé legokan; ratu ora ngerti yèn ing mburiné kuta ana sing ndelik. Yosua lan wong Israèl kabèh terus étok-étok kalah ing ngarepé perjurité wong Ai lan terus pada mblayu nuju ing ara-ara samun. Awit sakkèhé wong lanang ing njeruh kuta pada bebarengan lan pada ngoyak wong Israèl; terus pada ngoyak Yosua, nganti saya adoh enggoné kepantying sangka kuta. Ora ana siji-sijia wong lanang sing kèri ing Bétel lan Ai, sing ora metu ngoyak wong Israèl; kutané ditinggal suwung, awit wong-wong pada ngoyak wong Israèl. Ing kono terus ana préntahé GUSTI marang Yosua: “Tumbak ing tanganmu kuwi atyungna marang kuta Ai, awit kuta kuwi Tak pasrahké ing tanganmu.” Yosua terus ngatungké tumbak ing tangané marang ing kuta Ai. Bareng tangané diatyungké sing ndelik mau terus gelis-gelis metu sangka pandelikané, pada menyat pada mlayu mlebu ing kuta, terus direbut lan gelis-gelis diobong. Bareng wong Ai pada nolèh weruh, bulekké kuta kemebul menyang ing langit; wong-wong kuwi wis ora bisa mblayu mréné utawa mbrana, awit perjurit sing mlayu menyang ara-ara samun pada mbalik nyerang marang sing pada ngoyak. Bareng Yosua lan wong Israèl kabèh weruh yèn kutané wis kena kerebut karo sing ndelik lan bulekké kuta kemebul, terus pada mbalik lan merangi wong-wong Ai. Uga wong Israèl liyané uga pada metu sangka kuta mèlu merangi wong-wong Ai, nganti pada ketyepit ing sak tengahé wong Israèl, sing iki sangka kéné, sing kaé sangka kana, terus pada dipatèni, nganti wis ora ana siji-sijia sing utyul utawa luwar. Nanging ratu ing Ai terus dityekel urip-uripan, terus dipasrahké ing ngarepé Yosua. Bareng bangsa Israèl wis rampung enggoné matèni kabèh wong kuta Ai ing ara-ara sing kebukak, - enggoné pada ngoyak mrana kuwi - lan sakwisé kabèh pada dipatèni karo landepé pedang, nganti resik, wong Israèl kabèh terus pada bali menyang ing kuta Ai lan merangi kuta kuwi karo landepé pedang. Tyatyahé wong sing pada dipatèni ing dina kuwi, lanang wadon ana rolas èwu, kabèh wong kuta Ai. Yosua tansah ngatyungké tangané sing nyekel tumbak, nganti sakkèhé wong sing manggon ing kuta Ai wis pada dientèkké kabèh. Mung bandané lan barang-barang isiné kuta kuwi pada dirayah wong Israèl, tyotyok tembungé GUSTI sing wis dipréntahké marang Yosua. Kuta Ai terus diobong karo Yosua, didadèkké gempuran ing selawasé, dadi panggonan sing suwung tekan ing dina iki. Nanging ratu ing Ai kuwi digantung ing tyagak, nganti tekan ing wayah soré. Bareng wayah mingslepé srengéngé, Yosua ngongkon ngedunké layoné sangka tyagak mau, terus dibuwang ing ngarepé gapurané kuta lan dideki tumpukan watu gedé-gedé, sing ijik tetep ana nganti tekan sepréné. Sakwisé mengkono Yosua terus nggawé mesbèh ngadep marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl ing gunung Ebal, kaya sing wis dipréntahké karo Moses, abdiné GUSTI marang wong Israèl, ya kaya sing wis ketulis ing kitab Torèté Moses; mesbèh kuwi sing digawé watu wutuhan, sing ora kedemok karo piranti wesi apa waé; wong-wong terus pada masrahaké kurban obongan marang GUSTI ing mesbèh kono, lan pada ngurbanké kurban keslametan. Watuné pada ditulisi turunané angger-anggeré Moses, tulisané Yosua iki diseksèni karo wong Israèl. Wong Israèl kabèh, para pinituwané, para penggedéné perjurité lan para rèkter pada ngadek ing sak kiwa-tengené peti, adu-arep karo para imam sing pantyèn sangka taler Lévi sing ngusung peti perjanjiané GUSTI, ya wong mantya ya wong Israèl, sak bagéan madep menyang gunung Gérisim, sak bagéan madepa menyang gunung Ebal kaya sing mbiyèn dipréntahké karo Moses, abdiné GUSTI, yèn wong mberkahi bangsa Israèl. Sakwisé mengkono Yosua terus matyakké sakkèhé isiné angger-anggeré Torèt, ya berkahé ya bebenduné, miturut karo sing ketulis ing kitab angger-angger. Kabèh sing wis dipréntahké karo Moses ora ana sak tembung waé sing ora diwatya karo Yosua ing ngarepé pasamuané Israèl kabèh, lan ing ngarepé para wong wadon lan botyah-botyah, lan bangsa mantya sing pada mèlu ing mlakuné. Bareng perkara kuwi dirungokké karo para ratu ing kuloné laut Yordan, ing pegunungan, ing tanah rata lan ing sak uruté pinggiré segara Gedé tekan ing sisih sabrangé gunung Libanon, ya kuwi ratu bangsa Hèt, bangsa Amori, bangsa Kanaan, bangsa Fèris, bangsa Hèwi lan bangsa Yébus, para ratu mau terus bebarengan pada arep nyerang perang nglawan GUSTI lan wong Israèl. Nanging wong Gibéon bareng pada krungu apa sing ditindakké karo Yosua marang Yériko lan Ai, terus pada nindakké akalé: pada tyepak-tyepaka sangu, kimaré pada diemoti karung sing èlèk-èlèk, karo kantong wadah anggur sing suwèk-suwèk sing wis dijahit menèh; sikilé pada dienggoni sepatu sing suwèk-suwèk lan tambalan, lan pada nganggo sandangan sing wis lungset; lan sanguné roti kabèh wis garing, kari gogrokané tok. Kaya mengkono enggoné pada nemoni marang Yosua ing tarupé ing Gilgal. Tembungé marang Yosua lan para wong Israèl: “Kula iki pada teka sangka negara adoh, wis saiki sampéyan gelema nggawé perjanjian karo kula.” Nanging wong Israèl terus pada ngomong marang wong Hèwi mau: “Menawa sampéyan iki pada manggon ing tengah-tengah kula kéné, kepriyé enggèné kula bisa nggawé perjanjian karo sampéyan?” Wongé pada ngomong marang Yosua: “Kula pada dadèkna abdi-abdiné sampéyan.” Terus pada ditakoni: “Sampéyan kuwi sapa lan sampéyan kuwi sangka ngendi?” Semauré: “Para abdi sampéyan iki teka sangka negara sing adoh banget, awit sangka asmané GUSTI, Gusti Allah sampéyan; awit kula wis pada krungu kabar iki, ya samubarang sing wis ditindakké ing negara Egipte, lan samubarang sing ditindakké marang ratuné bangsa Amori loro ing sabrangé laut Yordan, Sihon, ratu ing Hèsbon lan Og, ratu ing negara Basan, sing manggon ing Astarot. Mulané para pinituwa kula karo kabèh wong ing negara kula pada meling marang kula, mengkéné: Pada nggawaa sangu kanggo ing ndalan lan pada metukana bangsa kuwi lan pada ngomonga: Kula pada dadi abdi sampéyan, supaya gelem nggawé perjanjian karo kula. Iki roti kula, enggèn kula nggawa sangka omah kanggo sangu ijik anget, waktu kula pada budal mlaku nemoni marang sampéyan, deloken saiki wis garing kari gogrokané tok. Lah iki kantong wadah anggur, iki waktu kula isèni pada ijik anyar, Hayuk saiki deloken wis pada bedah, mengkono uga sandangan lan sepatu kula iki uga pada wis èlèk, jalaran sangka mlaku kula sing adoh iku.” Wong Israèl terus pada njupuk sanguné wong-wong mau, nanging pada ora njaluk putusan marang GUSTI. Yosua terus kekantyan karo para wong kuwi mau lan nggawé perjanjian yèn bakal pada diuripi, malah para penggedéné pada janji karo sumpah. Nanging sakwisé olèh telung dina enggoné pada gawé perjanjian karo wong-wong kuwi mau, terus pada krungu kabar, yèn wong-wong kuwi pada manggon ing tyedaké waé, malah pada manggon ing sak tengahé. Awit waktu wong Israèl wis pada budalan, ing telung dinané pada tekan ing kuta-kutané wong-wong mau; nanging kutané ya kuwi: Gibéon, Kéfira, Beerot lan Kiryat-Yearim. Wong pada ora dipatèni karo wong Israèl, awit wis pada nampa perjanjian sangka para penggedéné umat karo sumpah atas asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Wong Israèl kabèh pada pating kedumel marang para penggedéné mau. Sakkèhé para penggedéné pada ngomongi wong Israèl kabèh: “Aku wis pada janji marang para wong kuwi karo sumpah atas asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl, saiki aku pada ora kena nglarani wong kuwi. Mengkéné sing bakal arep tak tindakké: Wong kuwi bèn pada diuripi, supaya kita aja nganti pada ketiban ing memala gedé awit sangka sumpah sing wis pada tak gawé marang wong-wong kuwi.” Para penggedéné terus pada nyambungi menèh: “Bèn pada tetep urip.” Wong-wong kuwi pada didadèkké tukang nggolèk kayu lan nggolèk banyu ngladèni marang wong Israèl kabèh, kaya sing wis dadi katetepané para penggedéné mau kanggo wong-wong kuwi. Yosua terus nyeluk wong-wong mau, sing terus pada diomongi mengkéné: “Kenèng apa kowé kok pada ngapusi marang aku, tembungé: Panggonan kula adoh banget sangka sampéyan, jebulané kowé pada manggon ing tengahku kéné? Awit kuwi kowé pada kenaa bebendu lan kowé selawasé pada dadi batur, ya kuwi tukang nggolèk kayu lan tukang nggolèk banyu ngladèni marang omahé Gusti Allahku.” Semauré wong-wong mau marang Yosua: “Para abdi sampéyan pada olèh kabar iki sing tenan, yèn GUSTI, Gusti Allah sampéyan, wis ngekèki préntah marang Moses, abdiné, supaya ngekèkké negara iki kabèh marang sampéyan, lan ngentèkké kabèh wong sing manggon ing negara iki sangka ngarepé sampéyan; mila kula pada wedi banget yèn bakal kélangan nyawa kula ing ngarepé sampéyan; ya iki sebabé kula terus nduwé tyara sing kaya mengkono kuwi. Wis saiki kita pada ing tangan sampéyan, pada kok dadèkné kaya kepriyé sing kok pikir apik lan bener sing bakal ditindakké marang kita.” Terus ya mengkono kuwi sing kudu ditindakké karo Yosua marang wong mau, pada diluwari sangka tangané wong Israèl, lan ora pada dipatèni. Lan ing dina kuwi uga wong-wong mau pada ditetepaké karo Yosua dadi tukang nggolèk kayu lan tukang nggolèk banyu ngladèni marang umat lan marang mesbèhé GUSTI nganti tekan sepréné, ing panggonan sing bakal dipilih karo Panjenengané. Bareng Adoni-Sèdèk, ratu ing Yérusalèm krungu kabar yèn Yosua wis ngrebut lan ngentèkké kuta Ai, lan apa sing ditindakké marang kuta Yériko lan ratuné, uga ditindakké marang kuta Ai lan ratuné lan yèn wong kuta Gibéon wis pada nganakké perjanjian kekantyan karo wong Israèl lan manggon ing sak tengahé, nganti wong pada wedi banget, awit Gibéon kuwi kuta sing gedé, kaya salah sakwijiné kuta kraton, malah luwih gedé tenimbang kuta Ai, lan wong-wongé kabèh kuwi perjurit. Mulané Adoni-Sèdèk, ratu ing Yérusalèm mau kongkonan menyang ing ngarepé Hoham, ratu ing negara Hébron, Piream, ratu ing Yarmut, Yafia, ratu ing Lakis, lan Debir, ratu ing Eglon, tembungé: “Sampéyan pada kula suruhi teka lan ngréwangi kula, ing waktu pada merangi Gibéon, awit wis kekantyan karo Yosua lan bangsa Israèl.” Para ratu bangsa Amori lima mau terus pada ngumpul lan ngluruk bareng: ratu Yérusalèm, ratu ing Hébron, ratu ing Yarmut, ratu ing kuta Lakis lan ratu ing kuta Eglon, kabèh perjurité, pada ngedekké tarup ngepung kuta Gibéon lan nyerang perang. Wong Gibéon terus pada kongkonan menyang ing ngarepé Yosua ing tarupé ing kuta Gilgal, tembungé: “Supaya aja nganti négakké para abdi sampéyan, gelis tekaa menyang panggonan kula, ngluwari lan mitulungi kula, awit kabèh ratu-ratuné bangsa Amori sing ana pegunungan pada bebarengan nglawan marang kula.” Yosua terus budal sangka Gilgal, dèkné lan perjurité kabèh, lan kabèh penggedéné perjurit sing gagah lan rosa-rosa. GUSTI ngetokké tembung marang Yosua: “Kowé aja wedi marang wong kuwi, awit wong kuwi wis pada Tak pasrahké ing tanganmu, nganti ora ana wong siji-sijia sing tetep urip ing ngarepmu.” Yosua terus karo ndadak nyerang marang mungsuhé, sakwisé sewengi muput budal sangka Gilgal. GUSTI terus nggawé késruh mungsuhé ing ngarepé wong Israèl, terus Yosua njalari mungsuhé pada kalah banget ing sak tyedaké Gibéon, terus pada diuyak ing dalan sing nuju menyang ing unggah-unggahan Bèt-Horon, digetyek mundur nganti tekan ing Azéka lan ing Makéda. Waktu pada mblayu ing ngarepé wong Israèl, ijik ing èrèng-èrèngé Bèt-Horon, pada diudani watu gedé-gedé sangka langit karo GUSTI, nganti tekan ing Azéka, pungkasané pada mati. Sing mati ketiban watu kuwi luwih okèh tenimbang karo sing pada dipatèni wong Israèl karo pedang. Terus Yosua ngomong marang GUSTI ing waktu GUSTI ngekèkké wong Amori marang wong Israèl; dèkné terus ngomong ing ngarepé bangsa Israèl: “Hé srengéngé, mandeka ing nduwuré Gibéon, lan kowé mbulan, ing nduwuré panggonan Ayalon!” Srengéngé terus mandek, lan mbulan uga ora mingset, nganti tekan sak rampungé wong Israèl enggoné males nyerang marang mungsuhé. Bab kuwi wis ketulis ing Kitabé Wong Jujur? Srengéngé mandek ing tengahé langit lan alon-alon mingslep nganti tekan sedina muput. Durung tau ana dina sing kaya mengkono mau, sakprana-sakpréné; nanging GUSTI nganti ngrungokké penjaluké manungsa sing kaya mengkono, awit GUSTI déwé sing mimpin perangé wong Israèl. Yosua terus mulih menyang tarupé ing Gilgal ditutké perjurit Israèl kabèh. Ratu lima kuwi mau pada mlayu lan ndelikké ing guwa Makéda. Yosua terus dikèki kabar mengkéné: “Ratu lima kuwi pada ditemokké ndelik ing guwa Makéda.” Yosua terus ngongkon: “Tyangkemé guwa kuwi glundungana watu gedé-gedé lan ing ngarepé dèlèhna wong sing jaga. Nanging kowé aja mandek enggonmu ngoyak-oyak marang mungsuhmu lan buntuté barisané perjurit gepuken; aja nganti pada bisa mlebu ing kuta-kutané, awit GUSTI, Gusti Allahmu wis ngekèkké wong-wong kuwi marang kowé!” Bareng Yosua lan wong Israèl wis rampung enggoné pada ngalahké mungsuhé nganti banget enggoné kalah, ya kuwi nganti lebur babar pisan, - mung siji-loro sing bisa utyul lan pada bisa mlebu ing kuta-kuta sing dikuwati wong sak bangsa kabèh terus pada bali karo slamet ing ngarepé Yosua ing tarup ing Makéda, ora ana wong siji-sijia sing wani ngutyapké tembung ngantyam marang wong Israèl. Yosua terus ngomong: “Tyangkemé guwa kuwi bukaken, lan ratu lima pada gawanen metu sangka guwa lan adepna marang aku mréné!” Sing dikongkon terus pada nglakoni mengkono, ratu lima pada digawa metu sangka guwa, dipasrahké marang Yosua, ya kuwi: ratu Yérusalèm, ratu Hébron, ratu Yarmut, ratu Lakis, lan ratu Eglon. Bareng ratu mau wis pada digawa metu dipasrahké marang Yosua, Yosua terus nyeluk nglumpukké wong Israèl kabèh lan mréntahké marang para penggedéné perjurit sing wis mèlu perang: “Pada majua, tlapakanmu antyikna ing gitoké para ratu iki.” Para penggedéné terus pada maju lan ngantyikké tlapakané ing gitoké para ratu kuwi. Yosua terus ngomong menèh: “Aja pada wedi lan aja gemeter atimu, pada sing kendel lan tatak atimu, awit kaya mengkéné iki bakal ditandangi GUSTI marang sakkèhé mungsuhmu sing pada kok lawan perang.” Sakwisé kuwi para ratu mau terus pada dipatèni karo Yosua, terus pada digantung ing kayu limang iji, nggantungé ing kayu mau nganti tekan ing wayah soré. Bareng wayah ngarepké mingslepé srengéngé Yosua ngongkon ngedunké layoné sangka kayu mau lan pada dibuwang ing njeruh guwa, panggonané ndelik. Tyangkemé guwa mau terus ditutup watu gedé-gedé, lan ijik ana nganti sepréné. Ing dina kuwi Yosua ngrebut kuta Makéda lan digetyek karo landepé pedang, uga ratu; kutané kabèh wong sak isiné kuta pada dientèkké, ora ana wong siji-sijia sing bisa utyul lan ratu ing Makéda kuwi ditandangi pada kaya sing wis ditindakké marang ratu ing kuta Yériko. Sakwisé mengkono Yosua nerusaké ngluruk ditutké karo wong Israèl kabèh, sangka kuta Makéda menyang ing Libna, terus nyerang perang nglawan Libna. Lan kuta kuwi uga dipasrahké GUSTI marang wong Israèl uga ratuné; kutané digetyek karo Yosua karo landepé pedang kabèh sakkèhé wong sak isiné kuta, ora ana wong siji-sijia sing bisa utyul, lan ratuné ditandangi pada kaya sing wis ditindakké marang ratu ing Yériko. Yosua terus nerusaké mlakuné sangka Libna menyang ing Lakis, ditutké wong Israèl kabèh, kutané kuwi terus dikepung lan dilawan karo perang. GUSTI ngekèkké Lakis mau marang wong Israèl. Ing dina kaping pindoné wis direbut karo Yosua. Kuta kabèh sak isiné digetyek karo landepé pedang, tyotyok kaya sing wis ditindakké marang Libna. Hor, ratu ing Geser terus teka gelem ngréwangi kuta Lakis, nanging dipatèni karo Yosua kabèh rayaté, nganti ora ana wong siji-sijia sing bisa utyul. Yosua terus nerusaké ngluruk ditutké wong Israèl kabèh sangka Lakis menyang ing Eglon: kuta kuwi terus dikepung lan dilawan karo perang. Bareng sedina kuwi uga kutané wis bedah, lan digetyek karo landepé pedang, sakkèhé wong ing kono pada dipatèni bareng sedina kuwi uga, pada kaya sing ditindakké marang kuta Lakis. Sakwisé mengkono Yosua terus ngluruk sangka kuta Eglon menyang ing kuta Hébron, ditutké karo wong Israèl kabèh, kuta kuwi terus dilawan karo perang. Negara kuwi direbut lan kalah karo landepé pedang kabèh ratu lan kabèh kuta pangwasané lan kabèh wong sing manggon ing kono, ora ana siji-sijia sing bisa utyul tyotyok kaya sing wis ditindakké marang Eglon, kuta kuwi kabèh sakkèhé wong sak isiné pada dientèkké. Yosua terus mulih menyang ing kuta Debir, ditutké wong Israèl kabèh, kuta kuwi uga kena ing perang, negara kuwi kabèh ratu lan kabèh negara pangwasané, pada kerebut lan kalah karo landepé pedang. Kabèh wong kono pada dipatèni, ora ana siji-sijia sing bisa utyul; pada kaya sing wis ditindakké marang Hébron lan Libna lan ratuné, Debir sak ratuné uga ditandangi mengkono. Kaya mengkono enggoné Yosua ngalahké negara kuwi kabèh, ing pegunungan, ing negara Negeb, ing bawah Pegunungan lan ing pèrèngané gunung uga ratuné, ora ana wong siji-sijia sing bisa utyul, kabèh sing ambekan pada dipatèni, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Yosua enggoné merangi mungsuhé kuwi wiwit ing kuta Kadès-Barnéa nganti tekan ing Gaza, uga negara Gosèn nganti tekan ing Gibéon. Sakkèhé ratu kuwi mau lan negarané pada dikalahké karo Yosua ing sak njeruhné mlaku sepisan waé, awit GUSTI, Gusti Allahé wong Israèl sing mimpin perangé Israèl. Sakwisé mengkono Yosua terus mulih menyang ing tarupé ing kuta Gilgal, ditutké karo wong Israèl kabèh. Kadung Yabin, ratu ing negara Hasor krungu bab lelakon kuwi mau, terus kongkonan marang Yobab, ratu ing Madon, marang ratu ing negara Simron, marang ratu ing negara Aksaf, lan marang para ratu ing sisih lor ing pegunungan, ing Araba-yordan, ing sak kidulé Kinerot, ing Bawah Pegunungan lan ing tanah puntuk Dor sisih kulon, ya kuwi para ratuné wong Kanaan ing sisih wétan lan ing sisih kulon, wong Amori, wong Hèt, wong Fèris, wong Yébus ing pegunungan, uga marang bangsa Hèwi, uga wong ing sikilé gunung Hèrmon ing tanah Mispa. Ratu-ratu kuwi terus pada budalan bareng kabèh perjurité, tyatyahé perjurit okèh banget, kaya wedi ing pinggir segara, lan perjurit numpak jaran lan kréta perang okèh banget. Para ratu mau sakwisé pada nunggal lan pada bebarengan manggon ing sak tyedaké sumber Mérom bakal pada nyerang perang nglawan wong Israèl. GUSTI ngekèki tembung marang Yosua: “Kowé aja wedi adu-arep karo wong kuwi, awit sésuk ing wayah mengkéné kuwi bakal pada Tak pasrahké kabèh lan mati kabèh marang wong Israèl. Jarané pada kok lémpohké lan krétané perang pada obongen karo geni.” Yosua lan sak balané kabèh terus teka dadakan nyerang mungsuh mau ing sak tyedaké sumber Mérom; lan pada dipasrahké karo GUSTI marang wong Israèl, terus digetyek lan diuyak terus nganti tekan ing Sidon-Gedé lan ing Misrefot-Maim, uga tekan ing legokan Mispa sisih wétan; enggoné merangi nganti ora ana siji-sijia sing bisa utyul. Pada ditandangi karo Yosua kaya déné enggoné wis dipréntahké karo GUSTI: jarané pada dilumpuhaké lan krétané perang pada diobongi karo geni. Ing waktu semono Yosua terus mulih, ngrebut kuta Hasor lan ratuné dipatèni karo pedang. Awit Hasor kuwi mbiyèn sing kuwat déwé sangka antarané kabèh kraton. Kabèh sing urip ing kuta mau dipatèni karo landepé pedang, wong-wong ing kono pada dientèkké. Kabèh sing ambekan ora ana sing diuripi siji-sijia, lan Hasor diobong. Sak terusé kabèh kutané para ratu mau pada dikalaké Yosua lan ratuné kabèh pada dipatèni karo landepé pedang, pada dientèkké kaya sing dadi préntahaké Moses, abdiné GUSTI. Nanging kabèh kuta sing peneré ing puntuk-puntuk kuwi pada ora diobongi karo wong Israèl, kejaba mung Hasor déwé kuwi sing diobong karo Yosua. Nanging sakkèhé barang-barangé kuta kuwi lan kéwan-kéwané dirayah wong Israèl, nanging wongé pada dipatèni kabèh karo landepé pedang, nganti tumpes tyutes. Sing ambekan ora ana sing diuripi. Kabèh préntahaké GUSTI marang Moses, abdiné, kuwi dipréntahké Moses marang Yosua lan ya mengkono tumindaké Yosua, kabèh préntahé GUSTI marang Moses kuwi ora ana sing lalèkké setitik-titika. Mengkono enggoné Yosua menangké panggonan ing negara kuwi kabèh, ing pegunungan, ing tanah Negeb kabèh, ing tanah Gosèn kabèh, Bawah Pegunungan, Legokan Araba-yordan lan Pegunungan Israèl karo tanah legokan. Wiwit ing pegunungan Gundul, sing munggah nuju ing Seir, nganti tekan ing Baal-Gad ing legokan pegunungan Libanon, ing sikilé gunung Hèrmon; nanging sakkèhé ratuné pada dityekel lan dipatèni. Nganti suwé Yosua enggoné perang nglawan ratu kuwi mau. Ora ana negara siji-sijia sing nganakké perjanjian kekantyan karo wong Israèl, kejaba mung para wong Hèwi ing Gibéon; kabèh pada dikalaké karo perang. Jalaran sangka karepé GUSTI, atiné wong mau pada diatosaké, nganti pada perang nglawan wong Israèl, supaya pada dientèkké, ora diwelasi, nanging pada dientèkké, kaya sing dadi préntahé GUSTI marang Moses. Waktu semono Yosua teka matèni wong Enak ing pegunungan Hébron, ing Debir, ing Araba, ing sak ratané pegunungan Yéhuda, lan ing sak ratané pegunungan Israèl. Kuwi kabèh karo kuta-kutané pada dientèkké karo Yosua. Ora ana bangsa Enak sing ijik ing negara wong Israèl, kejaba mung ing Gaza, ing Gat lan Asdod, ing kono sing ijik ana. Mengkono enggoné Yosua menangké sak kabèhé negara kuwi kabèh miturut karo préntahé GUSTI marang Moses. Negara kuwi dikèkké karo Yosua marang Israèl dadi warisan panduman miturut pandumané taleré déwé-déwé. Negara kono terus dadi tentrem, wis rampung perang. Iki jenengé para ratu ing negara sing dikalaké karo wong Israèl lan sing direbut negarané ing sabrangé laut Yordan sisih wétan, wiwit ing kali Arnon tekan ing gunung Hèrmon lan sak kabèhé Araba-Yordan sak ngétan. Sihon, ratuné wong Amori, sing manggon ing kuta Hèsbon, pangwasané wiwit ing Aroèr ing pinggir kali Arnon, ing separoné kali kuwi, ditambahké separoné negara Giléad, tekan ing kali Yabok, watesé bawah turunané Amon, lan sing uga Araba-Yordan tekan ing sisih wétané jèjèr Kinerot, lan tekan ing sisih wétané segara Araba, ya kuwi segara Asin, ing peneré Bèt-Yésimot, lan ing sisih kidul nganti tekan ing ngisoré pèrèngané gunung Pisga. Terus panggonané Og, ratu ing Basan, tunggalé wong Réfaim, ratu iki manggon ing Astarot lan ing Edrèi, sing ngwasani ing gunung Hèrmon, ing Salka lan ing sak tanah Basan kabèh tekan ing bawah wong Gesur lan wong Maaka, uga separoné negara Giléad tekan ing panggonané Sihon, ratu ing Hèsbon. Kuwi wis pada dikalaké Moses, abdiné GUSTI, karo wong Israèl, lan negara kuwi terus dikèkké karo Moses, abdiné GUSTI marang wong Rubèn lan wong Gad lan separo taler Manasé dadi duwèké. Iki bab para ratuné negara sing pada dikalaké karo Yosua lan wong Israèl ing kuloné laut Yordan, wiwit ing Baal-Gad ing legokané gunung Libanon tekan ing pegunungan Gundul, sing munggah ing peneré Seir, negara iki dikèkké Yosua marang para taleré Israèl kanggo duwèké miturut pandumané déwé-déwé. Ing Pegunungan, ing Bawah Pegunungan, nang Araba-Yordan, ing pèrèngané gunung, ing ara-ara samun lan ing negara Negeb, ya kuwi ing negarané wong Hèt, wong Amori, wong Kanaan, wong Fèris, wong Hèwi lan wong Yébus. Ratu ing kuta Yériko siji, ratu ing kuta Ai, sing sandingé ing Bétel siji, ratu ing Yérusalèm siji, ratu ing kuta Hébron siji, ratu ing kuta Yarmut siji, ratu ing kuta Lakis siji, ratu ing kuta Eglon siji, ratu ing kuta Geser siji, ratu ing kuta Debir siji, ratu ing kuta Geder siji, ratu ing kuta Horma siji, ratu ing kuta Arad siji, ratu ing kuta Libna siji, ratu ing kuta Adulam siji, ratu ing kuta Makéda siji, ratu ing kuta Bétel siji, ratu ing kuta Tapuah siji, ratu ing kuta Hèfèr siji, ratu ing kuta Afèk siji, ratu ing kuta Lasaron siji, ratu ing kuta Madon siji, ratu ing kuta Hasor siji, ratu ing kuta Simron Meron siji, ratu ing kuta Aksaf siji, ratu ing kuta Taanak siji, ratu ing kuta Megido siji, ratu ing kuta Kèdès siji, ratu ing kuta Yoknéam ing sak tyedaké gunung Karmèl siji, ratu ing kuta Dor, ing tanah pegunungan Dor siji, ratu ing kuta Goyim, ing Gilgal siji, ratu ing kuta Tirsa siji; dadi tyatyahé para ratu mau kabèh telung puluh siji. Bareng Yosua wis tuwa, wis okèh umuré, terus diomongi GUSTI: “Kowé wis tuwa, wis okèh umurmu, lan negara sing durung kok kalahké kuwi ijik okèh banget. Nanging negara sing ijik kèri ya kuwi: sakkèhé panggonané wong Filistèn lan sak kabèhé negara wong Gesur, wiwit sangka kali Sikor sak wétané negara Egipte tekan ing panggonané Ekron mengalor, kuwi diitung negarané wong Kanaan; penggedéné wong Filistèn kuwi lima, ya kuwi ing Gaza, Asdod, Askélon, Gad lan Ekron, uga bangsa Awi ing sisih kidul, lan sak kabèhé negara wong Kanaan lan Meara, duwèké wong Sidon, tekan ing Afèk, ya kuwi tekan ing panggonané wong Amori; sak terusé negarané wong Gebal lan kabèh bawah gunung Libanon ing sisih mletèkké srengéngé, sangka Baal-Gad ing sikilé gunung Hèrmon, nganti tekan ing dalan sing menyang ing Harmat; sak kabèhé wong sing manggon ing pegunungan, wiwit sangka gunung Libanon tekan ing Misrefot-Maim; sakkèhé wong Sidon, kuwi bakal Tak tundung déwé sangka ngarepé wong Israèl; mung waé negarané kok kèkké marang wong Israèl karo dilotré, kaya sing wis Tak omongké marang kowé,. Kanggo kuwi negara iki kok edum-edumna marang taler sing sanga lan marang separo taleré Manasé kanggo pandumané.” Bebarengan karo taleré Manasé sing separo, wong Rubèn lan wong Gad, wis pada dikèki panduman karo Moses ing sabrangé laut Yordan sisih wétané, kaya sing wis ditemtokké karo Moses, abdiné GUSTI, kanggo wong-wong mau, ya kuwi wiwit ing Aroèr ing pinggir kali Arnon, lan kuta sing peneré ing separoné kali kuwi, lan sak kabèhé lemah rata ing ngisoré pegunungan wiwit ing Médeba nganti tekan ing Dibon, uga kabèh kutané Sihon, ratu wong Amori, sing manggon ing Hèsbon, nganti tekan ing panggonané wong Amon, uga negara Giléad lan panggonané wong Gesur lan wong Maaka lan sak ratané gunung Hèrmon lan panggonané tanah Basan kabèh tekan ing Salka, ya sak kabèhé kratoné Og, ratu ing Basan, sing ngwasani ing Astarot lan ing Edrèi, kuwi déwé sing dadi turahé wong Réfaim, sing wis pada dikalaké lan ditundung karo Moses. Nanging wong Israèl ora nundungi wong Gesur lan wong Maaka mau, dadiné wong Gesur lan wong Maaka tetep pada manggon ing tengahé wong Israèl nganti tekan sepréné. Mung taleré Lévi sing ora dikèki panduman, GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kuwi sing dadi panduman duwèké, kaya sing wis dijanjèkké marang dèwèké kabèh. Taleré turunané Rubèn kuwi wis pada dikèki karo Moses miturut turunané, panduman iki: panggonané sing dadi pandumané wiwit ing Aroèr ing pinggir kali Arnon kuta sing peneré ing separoné kali kuwi, lan lemah rata ing ngisoré pegunungan sak tyedaké Médeba kabèh; Hèsbon karo sakkèhé kuta panggonan pangwasané, sing peneré ing lemah rata ing ngisoré pegunungan mau, ya kuwi: kuta Dibon, Bamot-Baal, Bèt-Baal-Méon, Yahas, Kedémot, Mefaat, Kiryataim, Sibma, Seret-Hasahar ing ngisoré sak uruté gunung kuwi, Bèt-Péor, pèrèngané gunung Pisga, lan Bèt-Yerimot, sak terusé sakkèhé kuta ing tanah rata ing ngisoré pegunungan lan sak kabèhé kratoné Sihon; ratuné wong Amori, sing ngwasani ing Hèsbon, sing dikalaké Moses, uga para ratu ing Midian, ya kuwi Ewi, Rekem, Sur, Hur, lan Réba, para ratu sak ngisoré Sihon, sing pada manggon ing negara kono. Uga tukang tenung Biléam, anaké Béor wis dipatèni karo pedang karo wong Israèl, bebarengan karo wong sing pada mati dibabat karo pedangé. Dadi tapel watesé panggonané turunané Rubèn kuwi laut Yordan lan sak uruté pinggiré. Ya kuwi sing dadi tanah pandumané turunané Rubèn miturut turunané, ya kuwi kuta-kutané karo kabèh désa-désané. Taleré Gad, ya kuwi turunané Gad, wis pada dikèki karo Moses miturut turunané panduman iki: sing dadi duwèké ya kuwi: Yaéser lan kabèh kutané negara Giléad, lan separoné negarané wong Amon tekan ing Aroèr, sing peneré ing wétané Raba, ya kuwi wiwit ing Hèsbon tekan ing Ramat-Mispa lan ing Betonim, lan sangka Mahanaim tekan ing panggonané Debir, lan ing legokan Bèt-Haram, Bèt-Nimra, Sukot lan Safon, turahané kratoné Sihon, ratu ing Hèsbon; laut Yordan lan bawah pinggiré tekan ing pungkasané tlaga Kineret, ing wétané laut Yordan. Kuwi panggonan pandumané wong turunané Gad miturut turunané, ya kuwi kuta-kutané karo désa-désané. Separo taleré Manasé, ya kuwi kulawargané turunané Manasé sing separo wis dikèki karo Moses, miturut turunané, panduman iki: sing dadi panggonané: wiwit sangka Mahanaim: sak tanah Basan kabèh, kratoné Og kabèh, ratu ing negara Basan, lan panggonané wong Hawot-Yair kabèh, ing Basan kono, tyatyahé kutané suwidak, sak terusé separoné tanah Giléad, Astarot lan Edrèi, kuta-kutané kratoné Og ing Basan, kuwi dadi sing dadi pandumané turunané Makir, anaké Manasé, ya kuwi sing dadi pandumané separoné turunané Makir miturut turunané. Kuwi kabèh sing wis didum-dumké karo Moses kanggo pandumané waktu ing tanah rata ing Moab, ing wétané laut Yordan, ing sak tyedaké Yériko. Nanging taleré Lévi ora dikèki panduman karo Moses: GUSTI, Gusti Allahé Israèl déwé kuwi sing dadi pandumané kaya sing wis dijanjèkké marang dèwèké kabèh. Iki kabèh sing ditampani wong Israèl kanggo lemah-pandumané ing negara Kanaan, sing wis diedum marang wong Israèl karo imam Eléazar lan Yosua anaké Nun lan para penggedé brayaté taler-taleré bangsa Israèl, karo dilotré lemah panduman kuwi diedum, kaya sing wis dadi préntahé GUSTI lantaran Moses sing gegandengan karo taler sing sanga setengah kuwi. Awit taler sing loro setengah kuwi wis pada dikèki lemah panduman karo Moses ing sabrangé laut Yordan; mung wong Lévi sing pada ora dikèki lemah panduman ing tengahé bangsa Israèl. Awit turunané Yosèf kuwi didadèkké rong taler: Manasé lan Efraim, dadi wong Lévi pada ora dikèki lemah panduman ing negara kono, kejaba mung kuta-kuta sing pada dienggoni karo panggonané kanggo kéwan-kéwané. Kaya sing wis dadi préntahé GUSTI marang Moses, ya mengkono kuwi sing dilakoni wong Israèl enggoné pada ngedum negara kono. Wong Yéhuda pada nemoni marang Yosua ing Gilgal. Ing waktu kuwi Kalèb anaké Yéfuné, wong Kénas ngomong marang Yosua: “Sampéyan wis ngerti tembungé GUSTI marang Moses, abdiné Gusti, sing gegandengan karo kula uga kanggo sampéyan ing Kadès-Barnéa. Umur kula patang puluh taun, waktu kula diutus Moses, abdiné GUSTI sangka Kadès-Barnéa kuwi dikarepké ngindik negara kéné; lan mulih kula nggawa kabar sing sak temen-temené kanggo piyambaké. Nanging para seduluré kula sing pada mèlu mlaku karo kula pada nggawé susahé atiné wong sak bangsa; nanging kula tetep mantep marang GUSTI, Gusti Allah kula, karo sak kabèhé atiku. Waktu kuwi Moses sumpah, tembungé: Sak temené bumi sing wis kok ambah karo sikilmu kuwi mesti dadi tanah pandumanmu ing selawas-lawasé turun-tumurunmu, awit kowé tetep mantep marang GUSTI, Gusti Allahmu karo sak kabèhé ati. Saiki GUSTI wis njaga urip kula kaya sing dadi perjanjiané. Saiki wis patang puluh lima taun, wiwit waktu GUSTI ngomong mengkéné iki marang Moses, lan ing sak suwéné iki wong Israèl nglembara ing ara-ara samun. Dadiné saiki kula wis umur wolung puluh lima taun. Kekuwatan kula ing dina iki ijik ajek kaya waktu kula diutus Moses; saiki kekuwatan kula ijik pada waé kaya kekuwatan kula ing waktu kuwi, ya kanggo perang lan kanggo mlebu metu. Mulané kula njaluk sampéyan ngekèki pegunungan, sing wis dijanjèkké GUSTI waktu kuwi; sampéyan déwé waktu kuwi wis krungu kabar, yèn ing kono dipanggoni bangsa wong Enak, lan ana kutané sing gedé-gedé lan kuwat. Menawa GUSTI gelem nunggal karo kula, nganti pada kenèng kula nundung kaya sing wis préntahaké GUSTI.” Yosua nuruti penjaluké Kalèb anaké Yéfuné, lan mènèhaké kuta Hébron dadi pandumané. Awit kuwi Hébron terus dadi lemah-pandumané Kalèb, anaké Yéfuné, wong Kénas kuwi, turun-temurun nganti sepréné, awit dèkné tetep mantep marang GUSTI, Gusti Allahé, karo sak kabèhé atiné. Hébron kuwi mbiyèn jenengé Kiryat-Arba; Arba kuwi tegesé wong sing luwih gedéné ing antarané wong-wong Enak. Lan negara kuwi terus tentrem, wis ora ana perang. Sing dadi pandumané karo dilotré kanggo taler Yéhuda miturut turunané kuwi nganti tekan ing tapel watesé negara Edom, nganti tekan ing ara-ara samun Sin ing pojok siji kidul, watesé sing kidul kuwi wiwit sangka pojokané segara Asin, sangka lekukan sing madep ngidul, terus ngliwati sisih kidulé unggah-unggahan ing Akrabim, terus menyang Sin, terus munggah menyang ing sisih kidulé Kadès-Barnéa, terus menyang ing Hèsron, terus munggah menyang ing Adar, ménggok menyang ing Karka, terus menyang ing Asmon lan metu ing kaliné negara Egipte, pungkasané mandek ing segara ya kuwi sing dadi watesmu sisih kidul. Watesé sisih wétan telaga Asin tekan ing putyuké laut Yordan, watesé sisih lor kuwi wiwit ing lekukan ing putyuké laut Yordan mau. Terus munggah tekan ing Bèt-Hokla terus ngliwati sisih loré Bèt-Araba, munggah menèh tekan ing watu Bohan, anaké Rubèn. Sak terusé wates kuwi munggah sangka legokan Akor marang ing Debir, ménggok ngalor nuju ing Gilgal, ing peneré unggah-unggahan ing Adumim, sak kidulé kali, terus menyang ing sumber En-Sémes lan metu nuju ing sumber En-Rogèl. Sangka kono wates kuwi munggah metu ing Panggonan Ben-Hinom, nurut ing pèrèng-pèrèng gunung Yébus sisih kidul, ya kuwi ing Yérusalèm, terus munggah menèh tekan ing putyuké gunung-gunung ing ngarepé legokan Hinom ing sisih kulon, ing pungkasané legokan wong Efraim, sing sisih lor. Sangka putyuké gunung-gunung mau watesé ménggok menyang ing sumber Me-Nèftoah lan terus tekan ing kuta-kutané pegunungan Efron, sangka kono ménggok menyang ing Baala, ya kuwi ing Kiryat-Yearim. Wates kuwi terus ménggok sangka Baala mengulon nuju ing pegunungan Seir, terus ngalor menyang ing pèrèng-pèrèng gunung Yearim, ya kuwi ing Kesalon, medun menyang Bèt-Sémes, terus menyang ing Timna. Wates mau terus ngalor menyang ing pèrèng-pèrèng gunung Ekron, terus ménggok menyang ing Sikron terus menyang ing gunung Baala lan metu ing sak tyedaké Yabneèl, banjur wates mau tekan ing segara. Kanggo wates kulon ya kuwi segara Gedé lan pinggiré segara. Kuwi mau tapel watesé panggonané wong turunané Yéhuda ing sak ubengé miturut turunané déwé-déwé. Nanging Kalèb anaké Yéfuné kuwi dikèki karo Yosua panduman ing tengahé turunané Yéhuda, ya kuwi Kiryat-Arba, netepi préntahé GUSTI marang Yosua; Arba kuwi bapaké wong Enak, ya kuwi Hébron. Lan Kalèb nundungi wong-wong Enak telu sangka kono ya kuwi: Sesai, Ahiman lan Talmai, anak-anaké wong Enak. Sangka kono Kalèb terus ngluruk bangsa Debir. Jenengé Debir kuwi mbiyèn Kiryat-Sefer. Kalèb terus ngomong mengkéné: “Sapa sing nggempur kuta Kiryat-Sefer nganti bisa bedah, bakal tak pèk mantu tak olèhké anakku wadon Aksa.” Kuta mau terus dibedah karo Otnièl, anaké Kénas, seduluré Kalèb, mulané Kalèb terus ngekèkké Aksa, anaké wadon, marang dèkné dadi bojoné. Bareng Aksa mau wis teka, sing lanang terus ojok-ojoki supaya njaluk kebon marang bapaké. Aksa terus medun sangka kimaré, Kalèb takon: “Ana apa?” Semauré Aksa: “Kula njaluk dikèki berkah; kula wis sampéyan kèki lemah bongkor, njaluk dikèki sumber uga.” Terus dikèki sumber ing pegunungan lan ing legokan. Iki tanah pandumané taler Yéhuda miturut turunané. Kuta-kutané turunané Yéhuda ing pojok déwé, ing sak tyedaké pinggiré negara Edom, ing negara Negeb, ya kuwi: Kabseel, Eder, Yagur, Jaman, Dimona, Adada, Kèdès, Hasor, Yitnan, Sif, Telem, Bealot, Hasor-Hadata, Kériot-Hézron, ya kuwi Hasor, Aman, Sema, Molada, Hasar-Gada, Hèsmon, Bèt-Pèlèt, Hasar-Sual, Bèrsyéba lan sakèhé kuta pangwasané, Baala, Iyim, Ezem, Eltolat, Kesil, Horma, Siklag, Madmana, Sansana, Lebaot, Silhim, Ain lan Rimon, gunggungé kuta sanga likur karo désa-désané. Sing ana bawah Pegunungan ya kuwi: Esytaol, Sora, Asna, Sanoah, En-Genim, Tapuah, Enam, Yarmut, Adulam, Sokho, Azéka, Saaraim, Aditaim, Gedera lan Gederotaim: kuta patbelas karo désa-désané. Sénan, Hadasa, Mogdal-Gad, Diléan, Mispa, Yokteel, Lakis, Boskat, Eglon, Kabon, Lahmas, Kitlis, Gedérot, Bèt-Dagon, Naama lan Makéda: kuta nembelas karo désa-désané. Libna, Eter, Asan, Yiftah, Asna, Nesib, Kéhila, Aksib lan Maresa, kuta sanga lan désa-désané. Ekron lan sakkèhé kuta lan désa pangwasané. Wiwit sangka Ekron nganti tekan ing segara, sakkèhé panggonan sandingé Asdod lan désa-désané; Asdod karo sakkèhé kuta lan désa-désané pangwasané, Gaza karo sakkèhé kuta lan désa pangwasané, nganti tekan ing kali ing negara Egipte, ing segara Gedé lan pinggiré segara. Anamanèh ing pegunungan, ya kuwi: Samir, Yatir, Sokho, Dana, Kiryat-Sana, ya kuwi Debir, Anab, Estemo, Anim, Gosèn, Holon, lan Gilo: kuta sewelas karo désa-désané pangwasané; Araba, Duma, lan Esan, Yanum, Bèt-Tapuah, Aféka, Hutma, Kiryat-Arba, ya kuwi Hébron, lan Sior, kuta sanga karo désa-désané. Maon, Karmèl, Sif, Yuta, Yisreèl, Yokdeam, Sanoah, Kain, Gibéa, lan Timna, kuta sepuluh karo désa-désané pangwasané. Halul, Bèt-Sur, Gedor, Maarat, Bèt-Anot, lan Eltekon, kuta nem karo désa-désané pangwasané. Kiryat-Baal, ya kuwi Kiryat-Yearim, lan Raba, kuta loro karo désa-désa pangwasané. Sing ing ara-ara samun: Bèt-Araba, Midian, Sekaka, Nibsan, kuta Uyah lan En-Gedi: kuta nem karo désa-désané pangwasané. Nanging wong Yébus sing pada manggon ing Yérusalèm ora bisa pada ditundung, dadiné wong Yébus mau pada manggon tyampur karo turunané Yéhuda ing Yérusalèm nganti sepréné. Sakwisé mengkono dilotré menèh sing olèh turunané Yosèf. Tapel watesé wiwit ing laut Yordan ing sak tyedaké kuta Yériko, wétané sumber-sumberé ing Yériko, wiwit ing ara-ara samun sing sangka Yériko munggah menyang ing pegunungan, nganti tekan ing Bétel. Sangka kuta Bétel nganti tekan ing Lus, terus nganti tekan ing panggonané wong Arki, nganti tekan ing Atarot, terus medun mengulon menyang ing panggonané wong Yaflèt, tekan ing panggonané Bèt-Horon ing legokan lan sak terusé nganti tekan ing Geser, lan nganti mandek ing segara. Kuwi tanah panduman sing ditampani turunané Yosèf ya kuwi taleré Manasé lan taleré Efraim. Nanging panggonané turunané Efraim miturut turunané kuwi mengkéné: tapel watesé tanah pandumané kuwi ing sisih wétan wiwit sangka Atarot tekan ing Bèt-Horon ing pegunungan. Mengulon watesé kuwi metu sangka sak loré Mikmétat; terus nekuk mengétan menyang ing Taanat-Silo, sangka kono terus nganti tekan ing wétané Yanoah, medun sangka Yanoah menyang ing Atarot lan Naarah mandek ing bawah Yériko lan terus menyang ing laut Yordan. Sangka Tapuah wates kuwi terus mengulon menyang ing kali Kana lan nganti tekan ing segara. Kuwi tanah pandumané taler Efraim miturut turunané. Sak terusé ana kuta-kuta sing ditetepaké kanggo turunané Efraim ing sak tengahé tanah pandumané turunané Manasé, kuta-kuta mau uga désa-désané. Nanging turunané Efraim pada ora nundungi wong Kanaan sing manggon ing Geser, dadi wong Kanaan kuwi pada ijik manggon ing sak tengahé taleré Efraim nganti sepréné, mung waé pada dadi batur kanggo kerja peksa. Taleré Manasé terus olèh lotré, awit anak mbarepé Yosèf. Makir mbarepé Manasé, bapaké Giléad, kuwi awit perjurit, mulané wis dikèki tanah Giléad lan Basan. Mulané turunané Manasé liyané pada olèh panduman kuwi miturut turunané, ya kuwi kanggo turunané Abièser, turunané Helek, turunané Asrièl, turunané Sekem, turunané Hèfèr, lan turunané Semida; kuwi turunané lanang Manasé anaké Yosèf miturut turunané. Nanging Sélaféhad turunané Hèfèr anaké Giléad, anaké Makir, anaké Manasé kuwi ora nduwé anak lanang, nanging mung anak wadon, ya kuwi: Makli, Noa, Hokla, Milka lan Tirsa. Kuwi pada nemoni marang imam Eléazar lan marang Yosua anaké Nun lan marang para penggedéné, tembungé: “GUSTI wis ngongkon marang Moses supaya kula pada dikèki tanah panduman ing sak tengahé sanak sedulur kula.” Mulané anaké wadon Sélaféhad mau terus pada dikèki tanah panduman ing sak tengahé para seduluré bapaké, miturut karo préntahé GUSTI. Mulané taleré Manasé olèh sepuluh panduman liyané sangka tanah Giléad lan tanah Basan ing sabrangé laut Yordan. Awit turunané Manasé sing wadon pada mèlu olèh tanah panduman ing sak tengahé anak lanang; nanging tanah Giléad wis tiba ing turunané Manasé sing lanang liyané. Dadi tapel watesé panggonané taler Manasé kuwi wiwit sangka Asyèra tekan ing Mikmétat, ing wétané Sikem, terus ngidul tekan ing panggonané wong En-Tapuah. Nanging tanah Tapuah kuwi, duwèké taleré Manasé, nanging kuta Tapuah déwé sing tyedak karo tapel watesé tanahé Manasé, kuwi duwèké turunané Efraim. Wates mau terus medun menyang ing kali Kana, ing sak kidulé kali kuwi; nanging kuta-kuta ing kono kuwi pada mèlu Efraim senajan ing tengah-tengahé kuta-kutané Manasé; watesé panggonané Manasé terus metu ing sak loré kali, nganti tekan ing segara. Sing sisih kidul mèlu Efraim, sing sisih lor mèlu Manasé, nanging sing dadi wates segara; ing sisih lor tunggal wates karo Asyèra, lan ing sisih wétan karo Isakar. Nanging taler Manasé ya nduwé tanah sing ana sak njeruhné panggonané Isakar lan Asyèra, ya kuwi: Bèt-Séan uga sakkèhé kuta-kuta pangwasané, Yilbiam uga sakkèhé kuta-kuta pangwasané, wong Dor sak kuta-kutané, wong En-Dor sak kuta-kutané, wong Taanak sak kuta-kutané, uga wong Megido sak kuta-kutané, dadi panggonané pegunungan telu kuwi. Nanging wong turunané Manasé pada ora bisa ngrebut kuta-kuta kuwi mau, awit wong Kanaan nékat pada manggon ing kono. Nanging bareng wong Israèl wis dadi kuwat, wong Kanaan mau pada didadèkké batur kanggo kerja peksa, mung waé ora nganti ditundung. Turunané Yosèf terus pada ngomong marang Yosua mengkéné: “Kenèng apa kula kok mung sampéyan kèki sak lotré lan tanah panduman mung sak tanah, nanging kula kuwi bangsa sing okèh tyatyahé, awit sangka berkahé GUSTI marang kula nganti saiki?” Semauré Yosua marang para wong mau: “Yèn kowé kuwi bangsa sing tyatyahé wongmu okèh, nanging pegunungan ing Efraim ora nyukupi kanggo kowé kabèh, apiké kowé menyanga ing alas ing negarané wong Fèris lan wong Réfaim, yèn pegunungan Efraim kurang amba kanggo kowé.” Turunané Yosèf terus ngomong: “Negara pegunungan kuwi ora bakal nyukupi kanggo kula, lan kabèh wong Kanaan sing manggon ing panggonané daratan rata ing kono pada nduwé kréta wesi, ya ing Bèt-Séan lan kuta-kutané pangwasané, ya sing ana legokan Yisreèl.” Yosua terus ngomong marang turunané Yosèf, ya kuwi turunané Efraim lan turunané Manasé, préntahé: “Kowé kuwi okèh tyatyahmu lan gedé kekuwatanmu, mulané ora mung sak lotré sing ditemtokké kanggo kowé. Nanging pegunungan kuwi dadia duwèkmu, mung waé ujut alas, mulané babatana, nganti tekan ing pojok-pojokané pisan bakal dadi duwèkmu, awit bangsa Kanaan kuwi senajan pada nduwé kréta wesi lan pada kuwat, nanging ya mesti bakal bisa kok tundungi uga.” Wong Israèl sak umat kabèh terus pada nglumpuk ing Silo lan ngedekké Tarup Kumpulan ing kono, awit negara kuwi wis dikalahké. Ing waktu semono ing antarané bangsa Israèl ijik ana pitung taler sing durung olèh panduman tanah panduman. Yosua terus ngomong marang bangsa Israèl: “Pira lawasé enggonmu pada énak-énak lan ora tandang ngenggoni negara pawèhé GUSTI, Gusti Allahé leluhurmu? Pada ngejokna wong telu sangka saben taler, kuwi bakal pada tak omongi lan tata-tata arep tak utus ndlajahi negara kuwi, lan nyateti kahanané miturut pandumané, terus bali mréné. Sakwisé kuwi tanahé edumen dadi pitung panduman. Taleré Yéhuda tetepana ing panggonané sing kidul lan turunané Yosèf ya tetepana ing panggonané sing lor. Kowé pada nyatetana kahanané negara kuwi dadi pitung panduman, tyatetané kuwi terus gawanen mréné, terus aku bakal nguntyalké lotré kanggo kowé ing kéné ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah kita. Awit wong Lévi pada ora olèh panduman ing tengahmu, awit kalungguhané dadi imamé GUSTI sing dadi pandumané lan kanggo Gad lan Rubèn uga separo taler Manasé kuwi wis pada nampani tanah panduman ing sabrangé laut Yordan ing sisih wétan, sing dikèkké karo Moses, abdiné GUSTI.” Wong mau terus pada tata-tataa lan terus budal. Lungané mau karo nyateti kahanané negara kuwi kaya welingé Yosua, sing mengkéné: “Pada lungaa, negara kuwi dlajahana lan tyatetana kahanané, terus pada balia mréné terus aku bakal nguntyalké lotré kanggo kowé ing ngarepé GUSTI ing Silo kéné.” Wong-wong mau terus pada budal ndlajahi negara kuwi, lan nyateti kahanané dadi pitung panduman, kuta siji lan sijiné kabèh didaftar, terus pada bali menyang ing ngarepé Yosua ing tarupé ing Silo. Yosua terus nguntyalké lotré kanggo wong-wong mau ing Silo ing ngarepé GUSTI, lan negarané didum-dumké Yosua kanggo Israèl ing kono miturut pandumané déwé-déwé. Taleré Bényamin kuwi ketiban lotré miturut turunané, nanging panggonané panduman sing dilotrèkké kuwi pernahé ing antarané turunané Yéhuda lan turunané Yosèf. Wates ing sisih lor wiwit ing laut Yordan, terus munggah ing pèrèng-pèrèng gunung sak loré Yériko, munggah mengulon menyang ing pegunungan lan nuju menyang ing ara-ara samun Bèt-Awèn. Sangka kono watesé terus menyang ing Lus, ngidul, nuju ing pèrèng-pèrèng gunung ing sak tyedaké Lus, ya kuwi ing Bétel; terus watesé medun menyang ing Atarot ing pegunungan ing sak kidulé Bèt-Horon ing legokan. Wates mau terus mlengkung, terus ménggok sangka pegunungan ing sisih sabrangé Bèt-Horon ing sisih kidul terus ménggok ngidul, ngulon tekan ing Kiryat-Baal, ya kuwi ing Kiryat-Yearim, kuta duwèké turunané Yéhuda. Kuwi sing sisih kulon. Nanging sisihé sing kidul kuwi wiwit sangka pungkasané Kiryat-Yearim, terus mengulon, lan nuju menyang sumber Me-Nèftoah. Watesé kuwi terus medun tekan ing pungkasané pegunungan ing ngarepé legokan Ben-Hinom, ing sak loré legokan wong Réfaim, terus medun menyang legokan Hinom, ing sak uruté pèrèng-pèrèng gunung Yébus, ngidul, terus medun menèh menyang ing sumber En-Rogèl. Terus nekuk ngalor nuju En-Sémes, terus menyang Gelilot, ing sisih unggah-unggahan ing Adumim, terus medun menyang ing watu Bohan anaké Rubèn, terus menyang pèrèng-pèrèng gunung ing sisih Bèt-Araba ngalor, terus medun menyang ing Araba-Yordan. Watesé terus metu ing pèrèng-pèrèng gunung sak tyedaké Bèt-Hokla mengalor, lan tekan ing lekukané segara Asin sisih lor, ing putyuké laut Yordan sisih kidul, kuwi watesé sing kidul. Nanging laut Yordan kuwi sing dadi watesé ing sisih wétan, ya kuwi sing dadi tanah pandumané turunané Bényamin miturut turunané karo wates-watesé mubeng. Kanggo kuta-kutané taler turunané Bényamin miturut turunané ya kuwi: Yériko, Bèt-Hokla, Emek-Kesis, Bèt-Araba, Semaraim, Bétel, Haawim, Para, Ofra, Kefar-Haamonai, Ofni lan Géba; kuta rolas karo désa-désané. Gibéon, Rama, Beerot, Mispa, Kéfira, Mosa, Rekem, Yirpeel, Tarala, Séla, Elef lan Yébus, ya kuwi Yérusalèm, Gibeat lan Kiryat; kuta patbelas karo désa-désané. Kuwi mau tanah pandumané turunané Bényamin miturut turunané. Lotréan sing kaping pindo tiba marang taler Siméon, ya kuwi taler turunané Siméon miturut turunané, tanah pandumané peneré ing tengah-tengahé tanah pandumané turunané Yéhuda. Nanging sing dadi duwèké ya kuwi: Bèrsyéba, Syéba, Molada, Hasar-Sual, Bala, Ezem, Eltolat, Betul, Horma, Siklag, Bèt-Hamarkabot, Hasar-Susa, Bèt-Lebaot lan Saruken, kuta telulas lan désa-désané, Ain, Rimon, Eter, lan Asan, kuta papat lan désa-désané, uga kabèh désa ing sak ubengé kuta kuwi mau tekan ing Baalat-Béér, ya kuwi Rama, ing tanah Kidul. Kuwi tanah pandumané taler turunané Siméon, miturut turunané. Tanah pandumané turunané Siméon kuwi dijukuk sangka pandumané turunané Yéhuda, awit tanah pandumané turunané Yéhuda kakèhan, mulané turunané Siméon pada olèh tanah panduman ing sak tengahé tanah pandumané Yéhuda. Lotréan sing kaping telu kuwi tiba marang turunané Sébulon miturut turunané; watesé tanah pandumané kuwi tekan ing Sarid. Watesé terus mengulon munggah menyang ing Marala, tekan ing Dabeset, lan terus tekan kali sing mili ngliwati Yoknéam. Sangka Sarid watesé mau ménggok mengétan nuju njedulé srengéngé, ngliwati bawah Kislot-Tabor, nuju ing Dobrat, terus munggah menyang ing Yafia. Sangka kono terus mengétan nuju njedulé srengéngé, menyang ing Gat-Hèfèr, menyang ing Et-Kasim, nuju ing Rimon lan ménggok menyang ing Nea. Watesé terus ménggok ngubengi kuta kuwi ing sak loré Hanaton lan tekan ing panggonan El. Terus Katat, Nahalal, Simron, Yidala lan Bètléhèm; kuta rolas karo désa-désané. Ya kuwi tanah pandumané wong turunané Sébulon miturut turunané, ya kuwi kuta-kutané mau karo désa-désané. Lotréan sing kaping papat kuwi tiba marang taler Isakar, ya kuwi marang turunané Isakar miturut turunané. Sing dadi panggonané ya kuwi: Yisreèl, Kesulot, Sunem, Hafaraim, Sion, Anakarat, Rabit, Kisyon, Ebes, Remet, En-Genim, En-hada, lan Bèt-Pases. Watesé tekan ing Tabor, Sahasina, lan Bèt-Sémes, nanging watesé tekan ing laut Yordan: gunggungé kuta nembelas lan désa-désané. Ya kuwi tanah pandumané taler turunané Isakar miturut turunané, ya kuta-kuta mau karo désa-désané. Lotréan sing kaping lima kuwi tiba marang taler turunané Asyèra miturut turunané. Sing dadi panggonané ya kuwi: Helkat, Hali, Beten, Aksaf, Alamèlèk, Amad lan Misal, lan watesé tekan ing gunung Karmèl lan ing kali Libnat ing sisih kulon. Terus ménggok nuju njedulé srengéngé menyang ing Bèt-Dagon; tekan bawah Sébulon lan ing panggonan Yiftah-El ing sisih lor, Bèt-èmèk lan Néhièl, lan nuju ing Kabul ing sisih lor. Terus menyang ing Ebron, Réhob, Hamon lan Kana nganti tekan ing Sidon Gedé. Wates kuwi terus mlebu menyang ing Rama lan tekan ing kuta pager watu tirus, watesé terus mlebu menèh menyang Hosa, lan tekan ing segara; uga Hebel, Aksib, Uma, Afèk lan Réhob kuta rolikur karo désa-désané. Ya kuwi tanah pandumané taler turunané Asyèra miturut turunané, ya kuta-kuta mau karo désa-désané. Lotréan sing kaping enem kuwi tiba marang turunané Naftali, ya kuwi marang turunané Naftali miturut turunané. Panggonané wiwit ing Hèlef, sangka wit kayu élon ing Saananim, Adami-Nekeb lan Yabneèl sangka Lakum, lan tekan ing laut Yordan. Watesé terus bali mengulon menyang ing Asnot-Tabor, terus menyang ing Hukok, tekan ing panggonané Sébulon sisih kidul, tekan panggonané Asyèr, sisih kulon lan tekan bawah Yéhuda ing laut Yordan, njedulé srengéngé. Kuta-kutané pager watu ya kuwi: Sidim, Ser, Hamat, Rakat, Kineret. Adama, Rama, Hasor, Kèdès, Edrèi, En-Hasor, Yiron, Migdal-El, Horem, Bèt-Anat, lan Bèt-Sémes, kuta songolas karo désa-désané. Kuwi tanah pandumané taler turunané Naftali miturut turunané, ya kuta-kuta kuwi karo désa-désané. Lotréan sing kaping pitu kuwi tiba marang taler turunané Dan miturut turunané. Sing dadi tanah pandumané ya kuwi: Sora, Esytaol, Ir-Sémes, Saalabin, Ayalon, Yitla, Elon, Timna, Ekron, Elteke, Gibeton, Baalat, Yéhud, Bene-berak, Gat-Rimon, Me-Yarkon lan Rakon, karo panggonané ing sisih sabrangé Yafo. Nanging awit panggonané turunané Dan kuwi rupek, turunané Dan terus pada ngluruk perang nglawan kuta Lesem; kuwi terus direbut, wong pada dientèkké karo landepé pedang, lan negarané terus direbut lan dienggoni; kuta Lesem mau terus diganti jeneng dadi Dan, miturut jeneng Dan taleré. Kuwi mau tanah pandumané taler turunané Dan miturut turunané, ya kuta-kuta mau karo désa-désané. Sakwisé wong Israèl rampung enggoné pada ngedum negara kuwi dadi tanah pandumané miturut panggonan-panggonané, wong Israèl terus pada ngekèki tanah panduman marang Yosua, anaké Nun ing sak tengahé. Miturut préntahé GUSTI Yosua dikèki kuta sing dikarepké, ya kuwi: Timnat-Serah ing pegunungan Efraim; kuta kuwi terus dibangun lan dienggoni. Kuwi mau tanah panduman sing pada didum-dumké karo tyara dilotré ing Silo karo imam Eléazar lan Yosua, anaké Nun lan para penggedéné taler ing ngarepé GUSTI, ing ngarepé lawang Tarup-kumpulan. Mengkono enggoné pada ngrampungké pandumané negara kuwi. Gusti Allah terus ngomong marang Yosua, “Kowé ngomonga marang wong Israèl mengkéné: Padaa netepaké kuta pangungsèn sing wis Tak omongké marang kowé lantaran Moses, supaya dadia panggonan pangungsèn kanggo wong sing nggawé pati ora karo disengaja, ya ora dirantyam sak durungé, pada dadia pangungsèné ing ngarepé wong sing arep mbales pati. Yèn wong mau mblayu menyang ing salah sakwijiné kuta mau, terus ngadeka ing ngarepé gapurané kuta, ngomonga perkarané marang pinituwané kuta kuwi; pinituwané kudu gelem nampani wong mau ing kuta kono lan ngekèki panggonan sing kena dienggoni ing sak tengahé. Nanging yèn diuyak wong sing arep njaluk supaya mbales pati mau, wong sing nggawé pati mau aja dipasrahké ing tangané, awit enggoné matèni sak pepadané kuwi ora karo dirantyam sak durungé lan ora sengit ing sak durungé. Nanging wong kuwi terus manggona ing kuta kono, nganti tekan ing waktuné dipasrahké marang ing pengadilané pasamuan supaya diadili perkarané, nganti tekan ing matiné imam gedé sing ngadek ing waktu semono; sakwisé mengkono sing nggawé pati mau terus kena mulih menyang ing kutané lan menyang ing omahé, ya kuwi menyang ing kuta, waktu wong mau mlayu.” Wong Israèl terus nyutyèkké kuta-kuta sing didadèkké kuta pangungsèn, ya kuwi: Kadèsy, ing tanah Galiléa, ing pegunungan Naftali, lan Sikem, ing pegunungan Efraim, lan Kiryat-Arba ya kuwi Hébron, ing pegunungan Yéhuda. Uga ing sabrangé laut Yordan, ing wétané kuta Yériko sing dipilih: Bèzèr ing ara-ara samun ing tanah rata ing pegunungan, sangka taler Rubèn; terus Ramot, ing tanah Giléad, sangka taler Gad; lan Golan ing tanah Basan, sangka taler Manasé. Ya kuwi kuta-kuta sing ditetepaké kanggo wong Israèl kabèh lan kanggo para wong mantya ing tengahmu, supaya kenaa kanggo ngungsi sapa waé wongmu sing nggawé pati karo ora disengaja, aja nganti dipatèni sing arep njaluk mbales pati, sak durungé wong mau dipasrahké marang ing pengadilané pasamuan. Para penggedéné brayaté wong Lévi terus pada nemoni imam Elièsar lan Yosua, anaké Nun lan marang para penggedéné brayaté taler Israèl. Terus pada ngomong marang dèwèké ing Silo tanah Kanaan mengkéné: “GUSTI wis ngekèki préntah lantaran Moses, supaya kula dikèki kuta-kutané sing pada kula enggoni, lan pangonané kanggo kéwan-kéwan kula.” Wong Israèl terus masrahaké kuta-kuta sing diarani ing ngisor iki kabèh pangonané kanggo wong Lévi, dijukukké sangka tanah pandumané miturut préntahé GUSTI. Dilotré terus tiba marang turunané wong Kéhat. Tunggalé wong Lévi sing klebu tyedak turunané imam Harun pada olèh lotréan kuta telulas sangka taler Yéhuda, taler Siméon lan taler Bényamin. Nanging turahé wong Kéhat kuwi pada olèh kuta sepuluh karo dilotré sangka taler Efraim, taler Dan lan sangka separo taler Manasé. Turunané Gèrson pada olèh kuta telulas karo dilotré sangka taler Isakar, taler Asyèra, taler Naftali lan sangka separoné taler Manasé ing negara Basan. Turunané Mérari pada olèh kuta rolas karo dilotré sangka taler Rubèn, taler Gad, lan taler Sébulon. Mengkono dadi kuta-kuta mau kabèh pangonané pada dipasrahké wong Israèl marang wong Lévi karo dilotré, kaya sing wis dipréntahké GUSTI lantaran Moses. Sing dipasrahké sangka taler turunané Yéhuda lan sangka taler turunané Siméon kuwi kuta-kuta sing diarani ing ngisor iki: Para tyedak turunané imam Harun, sing klebu turunané wong Kéhat, tunggalé turunané Lévi, awit kuwi sing pada nampa lotréan sing wiwitan, kuwi pada dipasrahi Kiryat-Arba, ya kuwi Hébron, - Arba kuwi leluhuré taleré wong Enak, - ing pegunungan Yéhuda, kabèh lemah pangonané sak ubengé; nanging tegalé kuta kuwi lan désané kuwi wis dipasrahké marang Kalèb anaké Yéfuné dadi duwèké. Tyedak turunané imam Harun kuwi pada diwènèhi Hébron, kuta pangungsèné wong dosa awit matèni, kabèh lemah pangonan, Libna, Yatir sak lemah pangonané, Etemoa sak lemah pangonané, Holon sak lemah pangonané, Debir sak lemah pangonané, Ain sak lemah pangonané, Yuta sak lemah pangonané lan Bèt-Sémes sak lemah pangonané: kuta taler loro mau. Sangka taler Bényamin: Gibéon sak lemah pangonané, Géba sak lemah pangonané, Anatot sak lemah pangonané lan Almon sak lemah pangonané: kuta papat. Kutané tyedak turunané imam Harun, ya kuwi para imam, kuwi kabèh ana kuta telulas sak lemah pangonané. Turunané Kéhat, ya kuwi turahané wong Lévi, sangka antarané turunané Kéhat mau, kuwi olèh pandumané kuta-kuta sing karo dilotré sangka taler Efraim. Kuwi pada dikèki Sikem, kuta pangungsèn wong dosa awit matèni, sak lemah pangonané, peneré ing pegunungan Efraim lan Geser sak lemah pangonané, Kibsaim sak lemah pangonané lan Bèt-Horon sak lemah pangonané: kuta papat. Sangka taler Dan: Elteke sak lemah pangonané, Gibeton sak lemah pangonané, Ayalon sak lemah pangonané lan Gat-Rimon sak lemah pangonané: kuta papat. Sangka separo taler Manasé: Taanak sak lemah pangonané lan Gat-Rimon sak lemah pangonané: kuta loro. Gunggungé ana kuta sepuluh sak lemah pangonané kanggo turunané turahé turunané Kéhat. Turunané Gèrson, tunggalé turunané wong Lévi, dikèki sangka separoné taler Manasé: Golan ing tanah Basan, kuta pangungsèné wong dosa awit matèni, kabèh pangonané lan Beestera sak lemah pangonané: kuta loro. Sangka taler Isakar: Kisyon sak lemah pangonané, Dobrat sak lemah pangonané, Yarmut sak lemah pangonané lan En-Genim sak lemah pangonané: kuta papat. Sangka taler Asyèra: Misal sak lemah pangonané, Abdon sak lemah pangonané, Helkat sak lemah pangonané lan Réhob sak lemah pangonané: kuta papat. Lan sangka taler Naftali: Kèdès ing negara Galiléa, kuta pangungsèné wong dosa awit matèni, kabèh pangonané, Homor-Dor sak lemah pangonané lan Kartan sak lemah pangonané: kuta telu. Kutané wong Gèrson miturut turunané kuwi kabèh ana telulas sak lemah pangonané. Turunané wong Mérari, ya kuwi turahé wong Lévi, kuwi pada dikèki sangka taler Sébulon: Yoknéam sak lemah pangonané, Karta sak lemah pangonané, Dimna sak lemah pangonané lan Nahalal sak lemah pangonané: kuta papat. Sangka taler Rubèn: Bèzèr sak lemah pangonané, Yahas sak lemah pangonané, Kedémot sak lemah pangonané lan Mefaat sak lemah pangonané: kuta papat. Sangka taleré Gad: Ramot ing negara Giléad, kuta pangungsèné wong dosa awit matèni, kabèh pangonané, Mahanaim sak lemah pangonané, Hèsbon sak lemah pangonané, Yaéser sak lemah pangonané, kabèh ana kuta papat. Sakkèhé kuta kuwi mau dadi duwèké turunané Mérari miturut turunané, ya kuwi turahé turunané wong Lévi, pandumané dilotré kuta rolas. Sakkèhé kutané wong turunané Lévi ing sak tengahé duwèké wong Israèl kuwi ana kuta patang puluh wolu sak lemah pangonané. Siji-sijiné kuta ana pangonané ing sak ubengé, kutané kabèh pada kaya mengkono. Mengkono dadiné sak kabèhé negara kuwi dikèkké GUSTI marang wong Israèl, ya kuwi negara sing wis dijanjèkké karo sumpah, yèn bakal dikèkké marang para leluhuré, ya terus kelakon direbut lan dienggoni. Sak terusé pada dikèki tentrem ing sak ubengé karo GUSTI netepi perjanjiané sing karo sumpah marang para leluhuré. Kabèh mungsuhé ora ana siji-sijia sing bisa tetep urip ing ngarepé: Kabèh mungsuhé pada dipasrahké karo GUSTI marang ing tangané. Samubarang sing apik, sing wis sing dijanjèkké kabèh karo GUSTI marang turunané Israèl ora ana sing ora kelakon, kabèh kelakon. Sakwisé mengkono Yosua nyeluk wong Rubèn lan wong Gad uga separoné taler Manasé, kuwi pada diomongi mengkéné: “Kowé wis pada netepi sak kabèhé préntahé Moses, abdiné GUSTI marang kowé, lan ya wis nggatèkké samubarang sing tak préntahké marang kowé. Para sedulurmu ora pada kok tinggal-tinggal wiwit waktu semono, nganti tekan ing dina iki; malah kowé wis pada ngemen-ngemenké manutmu marang pepakoné GUSTI, Gusti Allahmu. Nanging saiki GUSTI, Gusti Allahmu wis ngekèki tentrem marang para sedulurmu, kaya sing wis dadi perjanjiané; mulané saiki kowé pada muliha menyang tarupmu, ya menyang tanah duwèkmu, pawèhé Moses abdiné GUSTI marang kowé ana sabrangé laut Yordan. Mung sing temen tenan enggonmu pada netepi pepakon lan pernatan sing wis dipréntahké karo Moses abdiné GUSTI marang kowé, bab enggonmu pada trésna marang GUSTI Gusti Allahmu, lan pada mlakua ing sakkèhé dalan sing diduduhké, tansah netepi ing pepakoné karo rumaket marang Panjenengané, uga pada ngabektia karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu.” Yosua terus ngekèki berkah marang wong mau lan pada dililani mulih terus mulih menyang tarupé. Nanging kanggo taler Manasé sing separo kuwi wis pada dikèki panduman karo Moses ing negara Basan; nanging separoné wis dikèki panduman karo Yosua ing antarané para seduluré ing kuloné laut Yordan. Kuwi wis uga dililani mulih menyang ing tarupé karo Yosua lan pada disangoni berkah, lan diomongi mengkéné: “Pada muliha menyang tarupmu karo nggawa kasugihan okèh lan kéwan-kéwan okèh banget, uga slaka, emas, tembaga lan wesi, lan sandangan sing luwih okèh. Barang rayahané sangka mungsuhmu kuwi edum-edumen karo para sedulurmu.” Mengkono dadi turunané Rubèn, turunané Gad lan separoné taler Manasé mau pada bali mulih, ninggal tunggal bangsa Israèl, budal sangka Silo ing tanah Kanaan menyang tanah Giléad, sing wis dadi duwèké lan wis dienggoni netepi préntahé GUSTI lantaran Moses. Sak tekané ing Giléad, ing pinggir laut Yordan, ing pangwasané tanah Kanaan, turunané Rubèn lan turunané Gad lan separoné taler Manasé mau terus pada nggawé mesbèh ing pinggir laut Yordan kono, mesbèh sing gedé. Wong Israèl, terus pada krungu tembungé wong mengkéné: “turunané Rubèn lan turunané Gad lan separoné taler Manasé kuwi pada nggawé mesbèh madep marang ing tanah Kanaan, ing Gelilot pinggir laut Yordan sandingé panggonané wong Israèl.” Wong Israèl bareng krungu kabar mengkono, terus pada nglumpuk ing Silo, gelem ngluruk perang. Wong Israèl terus pada kongkonan nemoni turunané Rubèn, turunané Gad lan separoné taler Manasé menyang ing tanah Giléad, sing dikongkon imam Pinéhas, anaké Eléazar karo para penggedéné sepuluh, saben taler penggedéné siji, sangka sakkèhé taler Israèl; siji-sijiné dadi penggedéné brayaté ing sak tengahé brayaté Israèl. Bareng wis ketemu karo wong turunané Rubèn lan wong turunané Gad lan separoné taler Manasé ing tanah Giléad, wong-wong kuwi terus pada dipituturi mengkéné: “Tembungé umaté GUSTI kabèh mengkéné: nanging kowé pada nglakoni penggawé sing ora setia marang Gusti Allahé Israèl, kowé pada ninggal GUSTI ya kuwi enggonmu pada nggawé mesbèh kanggo kowé déwé, dadi ing dina iki pada mbruntak marang GUSTI? Mlakumu ngiwa awit sangka Péor kuwi apa durung tyukup kanggo kita; nanging tekan ing dina iki reget kita kuwi durung diresiki, sing njalari umaté GUSTI katekan ing bebendu; nanging kowé kuwi saiki kok pada ninggal GUSTI menèh. Yèn ing dina iki kowé pada nglawan marang GUSTI, sésuk bakal ana bebendu sing ditibakké marang umat Israèl kabèh. Nanging yèn tanah duwèkmu kuwi kanggonan reget, mara ta pada nyabranga menyang ing tanah duwèké GUSTI, ing panggonané Tarup Sutyiné GUSTI, lan pada manggona ing tengahku kana. Mung waé aja nglawan marang GUSTI, lan ya aja nglawan marang kita karo nggawé mesbèh kanggo awakmu déwé, kejaba sangka mesbèh duwèké GUSTI, Gusti Allah kita. Waktu Akan anaké Sérah nglakoni ora setia kanggo barang tebusan, terus ana bebendu sing tiba ing umaté Israèl kabèh, tur ora mung wong siji kuwi waé sing mati awit sangka dosané.” Ing kono wong turunané Rubèn lan wong turunané Gad lan separoné taler Manasé pada nyauri marang para penggedéné ing brayaté Israèl: “Gusti Allahé kabèh allah, GUSTI ya Gusti Allahé kabèh allah, GUSTI, kuwi sing weruh lan wong Israèl pantes uga weruh! Yèn kedadian kuwi awit sangka kekarepan arep mbruntak utawa ora setia marang GUSTI, kula wis aja nganti pada dikèki slamet karo GUSTI ing dina iki; yèn enggèn kula nggawé mesbèh kuwi awit arep bakal ninggal GUSTI, utawa bakal kula kanggo pasrah kurban obongan lan kurban panganan, apa uga kula kanggo pasrah kurban keslametan, muga GUSTI déwé sing ngekèki mbales marang kita. Sakjané enggèn kula nganti pada nandangi mengkéné kuwi, mung digawa sangka sumelangé bab sakwijiné perkara. Kula pada mikir: Menawa anak putu sampéyan ing mbésuk bakal pada nduwé omongan marang anak putu kula mengkéné: Kowé pada mèlu-mèlu apa karo GUSTI Gusti Allahé Israèl? Apa ora laut Yordan kuwi sing wis dipestèkné karo GUSTI dadi wates ing antarané aku karo kowé, hé turunané Rubèn lan turunané Gad; kowé pada ora nduwé panduman bab kanggo GUSTI. Mengkono anak putu sampéyan iki mbok menawa bakal pada ngendek marang anak putu kula anggèné pada ngabekti marang GUSTI. Mulané kula pada omongan: Apiké aku pada ngedekké mesbèh kuwi kanggo kita. Ora kanggo pasrah kurban obongan lan kurban sing dibelèh, mung supaya mesbèh kuwi dadi seksi ing antarané kula karo sampéyan lan ing antarané turunan kita ing sakwisé kita, yèn kita bakal pada tetep ngabekti marang GUSTI ing ngarepé nganggo kurban obongan, kurban sing dibelèh, lan kurban keslametan; supaya anak putu sampéyan ing mbésuk aja nganti ngomong marang anak putu kita: Kowé pada ora nduwé panduman kanggo GUSTI. Sak terusé kita pada omongan: Yèn mbésuk pada nduwé tembung marang kita utawa marang turun kita kaya mengkono, terus kita bakal pada nyauri: Pada delengen ta modèlé tiruan mesbèhé GUSTI gawèané para leluhurmu; kuwi ora kanggo kurban obongan, kurban panganan utawa kurban sing dibelèh, nanging kuwi dadi seksi ing antarané kita lan kowé. Tenan adoha sangka kita, yèn kita pada nglawan marang GUSTI, utawa pada ninggal GUSTI ing dina iki, awit nggawé mesbèh kanggo kurban obongan, kurban panganan utawa kurban sing dibelèh, sak jabané sangka mesbèh duwèké Gusti Allah kita, GUSTI ing ngarepé tarup sutyi-Né.” Imam Pinéhas lan para penggedéné umat lan para penggedéné brayaté wong Israèl sing pada mèlu, bareng pada krungu tembung sing diutyapké karo turunané Rubèn lan turunané Gad lan turunané Manasé, bab kuwi terus dianggep apik. Imam Pinéhas, anaké Eléazar terus ngomong marang turunané Rubèn lan turunané Gad lan turunané Manasé: “Saiki kita pada weruh yèn GUSTI ing tengah kita, awit kowé ora pada nyimpang sangka kasetianmu marang GUSTI; awit sangka kuwi kowé nganti pada ngluwari wong Israèl sangka paukumané GUSTI.” Imam Pinéhas, anaké Eléazar karo para penggedéné mau terus pada ninggalké turunané Rubèn lan turunané Gad ing tanah Giléad, mulih menyang tanah Kanaan, nemoni wong Israèl karo nglaporké kabar mau. Nanging semaur mau ya dianggep apik karo wong Israèl lan wong Israèl terus pada memuji marang Gusti Allah, lan wis ora rembukan menèh bab ngluruk perang lan arep ngrusak negara sing dienggoni karo turunané Rubèn lan turunané Gad. Turunané Rubèn lan turunané Gad terus pada njenengaké mesbèh mau: Seksi, awit kuwi dadi seksi ing antarané kita, yèn GUSTI kuwi Gusti Allah. Sakwisé suwé, GUSTI wis ngekèki tentrem marang Israèl, utyul sangka sakkèhé mungsuhé ing sak ubengé, lan waktu Yosua wis tuwa, wis okèh umuré, Yosua terus nyeluk wong Israèl kabèh, para tuwa-tuwané, para penggedéné, para rèkter lan para penggedéné perjurité; kuwi kabèh pada diomongi mengkéné: “Aku iki wis tuwa, wis okèh umurku, lan kowé pada weruh déwé apa sing wis ditindakké karo GUSTI Gusti Allahmu marang sakkèhé bangsa ing kéné awit sangka kowé kabèh, awit GUSTI, Gusti Allahmu kuwi sing mimpin perangmu. Bebungaha, panggonané kabèh para bangsa sing ijik kèri kuwi wis tak pandumaké marang taler-talermu karo dilotré dadi warisanmu wiwit ing laut Yordan, - uga kaya kabèh bangsa sing wis tak entèkké ing waktu kuwi, - nganti tekan ing Segara Gedé ing panggonan mingslepé srengéngé. GUSTI Gusti Allahmu déwé sing bakal nundungi para bangsa mau ing ngarepmu lan nglungakké sangka ngarepmu, nganti kowé pada bisa ngenggoni negarané kaya sing wis dijanjèkké karo GUSTI Allahmu marang kowé. Awit kuwi kowé pada kuwata enggonmu netepi lan nglakoni sak rupané sing ketulis ing kitab angger-anggeré Moses, supaya aja nganti nyimpang ngiwa utawa nengen. Aja nganti pada sesrawungan karo para bangsa sing ijik ing tengah-tengahmu, lan aja nganggep marang jenengé para allahé utawa sumpah kanggo kuwi, lan kuwi aja pada kok bektèni utawa kok sujuti. Nanging pada rumaketa marang GUSTI Allahmu kaya enggonmu wis pada nglakoni nganti tekan ing dina iki. GUSTI wis nundungi bangsa-bangsa sing gedé lan kuwat sangka ngarepmu, lan kanggo kowé iki ora ana wong siji-sijia sing tetep urip ing ngarepmu nganti tekan ing dina iki. Wong siji waé sak panunggalmu bakal bisa nguber wong 1000, awit GUSTI Gusti Allahmu déwé sing mimpin perangmu, kaya sing wis dadi perjanjiané marang kowé. Awit kuwi pada mantepa enggonmu pada trésna marang GUSTI, Gusti Allahmu awit kuwi kanggo nyawamu. Awit yèn kowé pada perduli lan pada rumaket marang turahé para bangsa sing ijik kèri ing tengahmu iki, malah nganti pada bésanan lan sesrawungan karo wong-wong kuwi titènana tenan, yèn GUSTI Gusti Allahmu mesti bakal ora nundungi para bangsa kuwi menèh sangka ngarepmu, malah kuwi bakal pada dadi kala lan jiret kanggo ing kowé, lan dadi petyut kanggo ing wetengmu, uga dadi klilép ing mripatmu, nganti kowé pada entèk resik sangka negara sing apik pawèhé GUSTI Gusti Allahmu marang kowé iki. Nanging ing saiki aku iki sedilut engkas bakal mlaku ing dalané samubarang sing bisa rusak. Mulané kowé pada ngrasakna karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu, yèn kanggo kabèh perkara sing apik, sing wis dijanjèkké karo GUSTI Gusti Allahmu awit kowé, kuwi ora ana sing ora dileksanani. Nanging pada kaya kabèh perkara sing apik sing wis dijanjèkké karo GUSTI Gusti Allahmu kuwi kabèh wis kelakon, mengkono uga GUSTI ya bakal nekakké marang kowé kabèh perkara sing ora apik, nganti kowé pada dientèkké nganti ora ana sangka negara sing apik pawèhé GUSTI Gusti Allahmu marang kowé iki, yèn kowé pada nerak perjanjian sing wis dipréntahké karo GUSTI Gusti Allahmu marang kowé, lan lunga ngabekti lan sujut marang allah liyané, ing kono bakal mulat-mulat nesuné GUSTI marang kowé, nganti kowé bakal gelis entèk resik sangka negara sing apik sing wis dikèkké marang kowé.” Sakwisé mengkono Yosua terus nglumpukké kabèh taleré wong Israèl ing Sikem, terus nyeluk para tuwa-tuwané Israèl lan para penggedéné, para rèkter lan para penggedéné perjurité. Kuwi kabèh terus pada ngadep marang ing ngarepé Gusti Allah. Yosua terus ngomong marang bangsa kuwi kabèh: “Tembungé GUSTI Gusti Allahé Israèl mengkéné: Dèk mbiyèn leluhurmu pada manggon ing sabrangé kali Efrat ya kuwi Térah bapaké Abraham lan Nahor, lan pada ngabekti marang allah liyané. Terus leluhurmu Abraham Tak jikuk sangka sabrangé kali Efrat kono, Tak kongkon ndlajahi panggonan ing negara Kanaan kabèh, lan turunané Tak dadèkké okèh lan Tak wènèhi Isak. Isak Tak wènèhi Yakub lan Esau; lan Esau Tak wènèhi pegunungan Seir dadi duwèké, nanging Yakub sak anak-putuné terus pada lunga menyang ing negara Egipte. Aku terus ngutus Moses lan Harun lan - Nibakké bebendu marang Egipte, ya kaya sing Tak tindakké ing tengahmu. Sakwisé mengkono kowé terus pada Tak tuntun metu. Bareng leluhurmu wis pada Tak tuntun metu sangka negara Egipte lan kowé wis pada tekan ing segara, wong Egipte terus pada nututi para leluhurmu karo perjurit kréta lan jaran nganti tekan ing segara Abang. Para leluhurmu terus pada sambat marang GUSTI, Panjenengané terus nekakké peteng ndedet ing antarané kowé lan wong Egipte lan nekakké banyu segara, terus wong Egipte kuwi pada ketutupan ing segara. Mripatmu wis pada weruh déwé apa sing Tak tibakké marang Egipte. Sakwisé mengkono leluhurmu pada manggon ing ara-ara samun nganti suwé. Terus kowé pada Tak tuntun mlebu ing negarané wong Amori sing manggon ing sabrangé laut Yordan. Waktu pada nglawan perang marang kowé, pada Tak pasrahké ing tanganmu, nganti kok kwasani lan wong pada Tak entèkké sangka ngarepmu. Waktu kuwi Balak anaké Sipor ratu ing Moab, terus tandang nglawan wong Israèl lan kongkonan nyeluk Biléam, anaké Béor dikongkon nyepatani leluhurmu. Nanging Aku ora gelem nuruti marang Biléam mau, nganti kowé malah pada diberkahi. Kaya mengkono enggon-Ku ngluwari kowé sangka tangané. Bareng kowé wis pada nyabrang ing laut Yordan lan wis tekan ing Yériko, wong-wong ing kuta kuwi, wong Amori, wong Fèris, wong Kanaan, wong Hèt, wong Girgasi, wong Hèwi lan wong Yébus terus pada nglawan perang, nanging pada Tak pasrahké ing tanganmu. Aku terus ngetyulké grombolan tawon ing ngarepmu, sing ndadèkké wong pada mblayu sangka ngarepmu, pada kaya ratuné wong Amori loro, ora karo pedangmu lan ora karo panahmu. Kaya mengkono enggoné para leluhurmu pada Tak wènèhi negara, sing pada kok nduwèni ora karo rekasa lan kuta-kuta sing ora kowé ngedekké, nanging kowé sing pada ngenggoni, uga kebon anggur lan wit saitun sing ora kowé sing nandur, nanging kowé sing pada mangan wohé. Awit kuwi saiki kowé pada wedi lan ngajèni marang GUSTI lan ngabektia marang Panjenengané karo tulus éklas lan setia lan pada ngedohana allah sesembahané para leluhurmu ing sabrangé kali Efrat lan ing negara Egipte lan pada ngabektia marang GUSTI. Nanging yèn kok anggep ora apik ngabekti marang GUSTI, pilihen ing dina iki, sapa sing arep kok bektèni, apa allah sing dibektèni para leluhurmu ing sabrangé kali Efrat, apa allahé wong Amori sing negarané pada kok enggoni iki. Nanging kanggo aku lan sak brayatku iki, aku bakal pada ngabekti marang GUSTI!” Ing kono wong-wong pada nyauri, tembungé: “Adoha sangka kita yèn kita pada ninggal marang GUSTI, terus ngabekti marang allah liyané! Awit GUSTI, Gusti Allah kita, kuwi sing wis ngetokké kita sangka negara Egipte, panggonan penggawéan peksa lan sing wis nindakké tanda-tanda mujijat sing gedé kuwi ing ngarep mripat kita lan uga sing wis njaga kita ing sak uruté dalan sing kita liwati lan ing antarané kabèh bangsa sing kita liwati tanahé. GUSTI sing wis nundungi kabèh bangsa lan wong Amori, sing manggon ing negara kéné sangka ngarep kita. Kita ya pada bakal ngabekti marang GUSTI, awit ya Panjenengané kuwi Gusti Allah kita.” Nanging tembungé Yosua marang wong-wong mau: “Kowé apa tenan bakal pada saguh ngabekti marang GUSTI, awit Panjenengané kuwi Gusti Allah sing sutyi, sing jalusu. Panjenengané bakal ora ngapura kesalahan lan dosamu. Yèn kowé pada nyingkur marang GUSTI lan ngabekti marang allah liyané, Panjenengané bakal ninggalké kowé lan terus nindakké sing ora apik marang kowé lan matèni kowé, sakwisé ngapiki marang kowé ing mbiyèné.” Nanging tembungé wong-wong marang Yosua: “Ora, kita mung bakal pada ngabekti marang GUSTI.” Yosua terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Kowé pada dadi seksi kanggo awakmu déwé, yèn kowé wis pada milih GUSTI lan bakal pada ngabekti marang Panjenengané.” Semauré wong-wong mau: “Ya kita pada dadi seksi.” “Kanggo kuwi saiki kowé pada mbuwangana allah liyané ing tengahmu lan atimu pada adepna marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl.” Semauré wong-wong mau marang Yosua: “Kita pada bakal ngabekti marang GUSTI, Gusti Allah kita lan manut préntahé.” Ing dina kuwi uga Yosua nggawé perjanjian karo wong-wong mau lan nggawé katetepan lan pernatan ing Sikem kono. Yosua terus nulis kabèh tembungé kuwi mau ing kitab angger-anggeré Gusti Allah, terus njupuk watu gedé siji didekké ing panggonan kono ing sak ngisoré wit-witan sing gedé, ing sak tyedaké panggonan sutyiné GUSTI. Yosua terus ngomong marang wong sak bangsa kabèh: “watu iki kanggo seksi kanggo kita, awit wis krungu kabèh tembungé GUSTI sing wis dipréntahké marang kita. Mulané watu iki bakal dadi seksi kanggo kowé, supaya kowé aja nganti pada nyélaki marang Gusti Allahmu.” Yosua terus nglilani wong okèh pada mulih menyang tanah pandumané déwé-déwé. Sakwisé lelakon kuwi mau, Yosua anaké Nun abdiné GUSTI terus mati, umuré 110 taun. Dèkné terus dikubur ing pangwasané tanah pandumané ing Timnat-Serah, ing pegunungan Efraim, ing sak loré gunung Gaas. Nanging wong Israèl kuwi tetep enggoné pada ngabekti marang GUSTI selawasé uripé Yosua lan ing jaman para tuwa-tuwané sing umuré luwih dawa tenimbangané Yosua mau lan sing pada menangi kabèh sing ditandangi GUSTI sing wis ditindakké kanggo wong Israèl. Uga layoné Yosèf, sing wis digawa wong Israèl sangka negara Egipte, kuwi ya dikubur uga ing Sikem, ing bumi sing dituku karo Yakub sangka para anaké Hamor, bapaké Sikem karo rega 100 kesitah lan sing terus ditetepaké dadi duwèké tyedak turunané Yosèf, kanggo tanah pandumané. Imam Eléazar, anaké Harun ya mati, terus dikubur ing puntuk-puntuk pegunungan Efraim, sing dikèkké marang anaké Pinéhas. Sakwisé Yosua ninggal ndonya wong Israèl terus pada takon marang GUSTI: “Sedulur kula sing endi sing kudu ndisiki ngluruk perang nglawan bangsa Kanaan?” Tembungé GUSTI: “Taleré Yéhuda sing kudu ngluruk, sak temené negara kuwi wis Tak pasrahké ing tangané.” Yéhuda terus ngajak Siméon seduluré: “Hayuk pada bebarengan ngluruk menyang ing pandumané lotréku, pada nglawan perang marang wong Kanaan, nanging aku mbésuk bakal uga gentèn ngréwangi kowé ngluruk menyang ing pandumané lotrému.” Siméon terus maju perang bebarengan karo Yéhuda. Taleré Yéhuda terus budal, GUSTI terus ngekèkké wong Kanaan lan wong Fèris ing tangané, nganti pada kalah ing Bèsèk, 10.000 tyatyahé. Adoni-Bèsèk ditemoni ing Bèsèk, terus dilawan perang, lan wong-wong Kanaan lan wong Fèris pada dikalahké. Nanging Adoni-Bèsèk mlayu, terus diuyak nganti ketyekel, lan jempolané tangané lan sikilé pada diprotoli. Tembungé Adoni-Bèsèk: “Sak durungé ana ratu pitung puluh pada ndlosor ing ngisoré méjaku, nglumpukké turahané pangan, kabèh pada tak ketoki jempolané tangan lan sikilé; kaya sing wis kula tandangi, ya mengkéné mbalesé Gusti Allah marang kula.” Adoni-Bèsèk mau terus digawa menyang ing Yérusalèm lan mati ing kono. Sakwisé kuwi turunané Yéhuda terus perang nglawan Yérusalèm, nganti ngalahké, kuta kuwi terus dientèkké karo landepé pedang lan diobong karo geni. Sakwisé mengkono turunané Yéhuda terus ngluruk perang nglawan wong Kanaan, sing manggon ing pegunungan, ing negara Negeb lan ing Bawah Pegunungan. Yéhuda terus ngluruk wong Kanaan sing manggon ing Hébron, jenengé Hébron mbiyèn Kiryat-Arba, lan ngasorké Sesai, Ahiman lan Talmai. Sangka kono terus nyerang rayaté ing kuta Debir; Debir kuwi mbiyèn diarani Kiryat-Sefer. Tembungé Kalèb terus mengkéné: “Sapa sing bisa ngalahké Kiryat-Sefer, nganti bisa kalah, bakal tak kèki anakku wadon Aksa dadi bojoné.” Lan kuta mau terus dikalahké karo Otnièl, anaké Kénas, adiké Kalèb, terus ya dikèki Aksa, anaké wadon, dadi bojoné. Waktu Aksa kepetuk terus ngojok-ojoki sing lanang supaya njaluk kebon marang bapaké. Aksa terus medun sangka kimaré. Pitakoné Bapak Kalèb: “Ana apa?” Semauré Aksa: “Kula njaluk sampéyan kèki berkah, awit kula sampéyan kèki lemah bongkor, muga uga dikèki sumber.” Terus dikèki sumber karo Kalèb ing pegunungan lan ing legokan. Turunané Hobab, ipéné Moses, wong Kèni, uga pada mèlu ngluruk sangka kuta Wit Kurma ngréwangi perangé turunané Yéhuda menyang ara-ara samun ing tanah Yéhuda ing tanah Negeb sak tyedaké Arad; terus pada manggon ing antarané wong kono. Yéhuda terus ngréwangi ngluruk Siméon, seduluré, lan pada ngalahké wong Kanaan, rayaté ing Séfat; kuta kuwi dientèkké. Mulané kuta mau terus ganti jeneng, diarani: Horma. Sak terusé taler Yéhuda ngrebut kuta Gaza sak tanah pangwasané lan Askélon sak tanah pangwasané uga Ekron sak tanah pangwasané. Lan GUSTI nunggal karo taler Yéhuda, nganti terus ngwasani pegunungan kuwi; nanging ora bisa nundungi wong sing manggon ing legokan, awit pada nduwé kréta perang wesi. Hébron kuwi wis dikèkké marang Kalèb kaya sing mbiyèn wis dipréntahké Moses. Kalèb terus nundungi turunané wong Enak telu sangka kono. Nanging wong Yébus, sing manggon ing Yérusalèm ora ditundung karo turunané Bényamin, dadi wong Yébus kuwi ijik pada manggon tyampur karo turunané Bényamin ing Yérusalèm nganti sepréné. Turunané Yosèf ya pada maju perang ing Bétel lan GUSTI nunggal karo wong-wong kuwi. Turunané Yosèf pada ngutus wong ngindik menyang ing Bétel; kuta kuwi mbiyèn diarani Lus. Bareng wong ngindik mau pada weruh wong siji sing metu sangka kuta, terus ngomong: “Aku tulungana, duduhana dalané mlebu menyang kuta, terus kowé bakal tak anggep kaya kantya!” Sakwisé diduduhi dalané mlebu menyang kuta, sak isiné kuta terus dientèkké karo landepé pedang, nanging wong siji mau dililani lunga sak brayaté. Wong kuwi terus menyang ing negarané bangsa Hèt, ing kono nggawé kuta, sing dijenengké Lus. Mengkono diarani kuta kuwi tetep nganti sepréné. Taleré Manasé ora nundungi wong Bèt-Séan sak tanah pangwasané, wong Taanak sak tanah pangwasané, wong Dor sak tanah pangwasané, wong Yilbiam sak tanah pangwasané lan wong Megido sak tanah pangwasané, awit wong Kanaan meksa pada nékat manggon ing negara kono. Bareng wong Israèl wiwit kwasa, wong Kanaan mau pada didadèkké wong nyangga kerja peksa, nanging ora pada ditundungi babar pisan. Taleré Efraim uga ora nundungi wong Kanaan sing manggon ing Geser, dadi wong Kanaan mau pada tetep manggon ing sak tengahé ing Geser. Taleré Sébulon ora nundungi wong Kitron lan ing Nahalol, dadi wong Kanaan mau pada tetep manggon ing sak tengahé, senajan pada didadèkké wong nyangga kerja peksa. Taleré Asyèra ora nundungi wong Ako, mengkono uga wong Sidon, ing Ahlab, ing Aksib, Kelba, Afik, lan ing Réhob. Dadi wong Asyèra kuwi pada manggon ing sak tengahé wong Kanaan, rayaté asli ing negara kono, awit pada ora ditundungi. Taleré Naftali ora nundungi wong Bèt-Sémes lan ing Bèt-Anat, dadiné pada manggon ing sak tengahé wong Kanaan, rayaté asli ing negara kono, nanging wong Bèt-Sémes lan ing Bèt-Anat pada didadèkké wong nyangga kerja peksa. Wong turunané Dan pada didesek menyang ing pegunungan karo wong Amori, lan pada dialang-alangi enggoné arep medun menyang ing legokan. Lan wong Amori meksa pada nékat manggon ing Har-Heres, ing Ayalon lan ing Saalbim, senajan pada ditindes karo tyedak turunané Yosèf, mulané pada didadèkké wong sing nyangga kerja peksa. Panggonané bangsa Amori kuwi wiwit sangka unggah-unggahan ing Akrabim, sangka Watu terus menyang menduwur. Mulékaté GUSTI terus lunga sangka Gilgal menyang ing Bokim lan ngomong: “Aku wis nuntun mlakumu metu sangka negara Egipte, lan kowé pada Tak lebokké ing negara sing wis Tak janjèkké karo sumpah marang para leluhurmu karo tembungé: Aku ora bakal mbatalké perjanjianku karo kowé ing sak lawas-lawasé, nanging kowé kuwi aja nggawé perjanjian karo wong negara kéné, mesbèhé malah burbrahana. Nanging kowé pada ora nggatèkké marang tembung-Ku. Kepriyé kowé kok pada mengkono? Aku malah uga wis ngomong: Wong kuwi bakal pada ora Tak tundungi sangka ngarepmu, malah kuwi bakal pada dadi mungsuhmu lan kabèh allahé bakal pada dadi jiret kanggo kowé.” Bareng Mulékaté GUSTI wis ngomong mengkono marang wong Israèl kabèh, wong-wong kuwi terus pada nangis banter. Mulané panggonan kuwi dijenengké Bokim. Wong-wong mau terus pada masrahaké kurban marang GUSTI ing kono. Sakwisé Yosua nglilani wong Israèl lunga, terus pada budal siji-siji menyang tanah pandumané, lan pada ngenggoni negara kono. Nanging bangsa mau tetep pada ngabekti marang GUSTI selawasé uripé Yosua lan selawasé uripé para pinituwa sing ijik luwih dawa umuré nganti sakwisé Yosua, lan sing pada menangi kabèh mujijaté GUSTI sing ditindakké marang Israèl. Lan Yosua anaké Nun, abdiné GUSTI kuwi mati, umuré 110 taun, terus dikubur ing tanah pandumané Timnat-Heres, ing pegunungan Efraim, sak loré gunung Gaas. Bareng wong sak barakané kuwi kabèh wis pada diklumpukké karo para leluhuré, terus tukul golongan liyané, sing ora kenal marang GUSTI lan ora ngerti bab apa sing ditindakké karo Panjenengané marang wong Israèl. Wong Israèl terus pada nglakoni sing ala ing ngarepé GUSTI, pada ngabekti marang para Baal. Pada nyingkur marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré, sing wis ngetokké sangka negara Egipte, pada miturut marang allah liyané, tunggalé para allahé para bangsa ing sak ubengé, lan pada sujut marang kuwi, nganti nggawé nesuné atiné GUSTI. Mengkono enggoné pada nyingkur GUSTI, lan Baal lan Astorèt pada disembah. Nganti nesuné GUSTI mulat-mulat marang wong Israèl, mulané pada dipasrahké marang ing tangané rampok lan dipasrahké marang pangwasané para mungsuhé ing sak ubengé, nganti pada ora bisa ngadepi mungsuhé mau. Menyanga ngendi waé ngluruk pada dilawan karo tangané GUSTI, nganti nemoni memala, netepi apa sing dipréntahké karo GUSTI karo sumpah, sak nalika pada banget susahé. Ing kono GUSTI terus ngedekké rèkter; sing pada ngluwari sangka tangané rampok. Nanging para rèkter mau uga pada ora diperduli, awit pada nglonté ngetutké allah liyané karo pada disujuti. Wong bangsa Israèl pada nyimpang sangka dalan sing dilakoni para leluhuré sing pada nggatèkké pepakoné GUSTI, lan pada nglakoni sing ora pantes. Saben-saben yèn GUSTI ngangkat rèkter kanggo dèwèké, GUSTI terus nunggal karo rèkter kuwi lan ngluwari umaté sangka tangané mungsuhé, selawasé uripé rèkter mau, awit GUSTI melas ngrungokké sambaté, awit sangka wong sing pada nggawé angèl lan nindes. Nanging yèn rèkter kuwi mati, terus pada nandangi ala menèh, luwih ala tenimbang karo leluhuré, pada miturut allah liyané karo pada dibektèni lan disujuti; pada ora mandek babar pisan tumindak lan mlakuné sing ala kuwi. Yèn nesuné GUSTI mulat-mulat marang wong Israèl, tembungé mengkéné: “Awit bangsa iki nerak perjanjian-Ku, sing wis Tak omongké marang para leluhuré, lan pada ora nggatèkké marang tembung-Ku, mulané Aku ora gelem nerusaké nundungi bangsa siji-sijia sangka ngarepé, sing ijik dikarèkaké karo Yosua waktu matiné, supaya bangsa-bangsa kuwi kena Tak kanggokké njajal wong Israèl, apa bakal pada tetep mlaku ing dalan sing diduduhké GUSTI kaya para leluhuré apa ora.” Mengkono dadiné bangsa-bangsa kuwi mau pada dijarké manggon karo GUSTI lan ora gelis ditundungi lunga, lan ora dipasrahké marang tangané Yosua. Iki bangsa-bangsa sing dijarké manggon karo GUSTI perlu dienggo njajal marang Israèl, ya kuwi sakkèhé wong Israèl sing pada ora weruh bab perang ing negara Kanaan. Kuwi mung supaya turunané wong Israèl sing durung tau ngalami perang kaya sing uwis-uwis, pada diblajari perang karo GUSTI. Sing ijik ya kuwi ratu kuta lima ing negara Filistèn lan sakkèhé wong Kanaan, wong Sidon lan wong Hèwi sing pada ngenggoni pegunungan Libanon, wiwit ing gunung Baal-Hèrmon tekan ing dalan sing menyang ing Hamat. Kuwi sing pada ing kono, perlu dienggo karo Panjenengané kanggo njajal marang wong Israèl, apa pada nggatèkké pepakoné GUSTI sing wis dipréntahké marang para leluhuré lantaran Moses. Kaya mengkono dadiné wong Israèl pada manggon tyampur karo bangsa Kanaan, wong Hèt, wong Amori, wong Fèris, wong Hèwi lan wong Yébus. Wong Israèl pada ngepèk anaké wadon dadi bojoné lan anaké wadon pada dipasangké karo anaké lanang wong-wong kuwi, lan pada ngabekti marang para allahé wong-wong kuwi. Wong Israèl pada nglakoni sing ala ing ngarepé GUSTI lan pada lali marang GUSTI, Gusti Allahé lan pada ngabekti marang para Baal lan para Asyèra. Nesuné GUSTI nganti mulat-mulat marang wong Israèl, wong-wong kuwi terus dipasrahké marang Kusan-Risatim, ratu ing Aram-Mésopotamia, lan wong Israèl terus pada dadi batur marang Kusan-Risatim mau wolung taun lawasé. Wong Israèl terus pada sambat marang GUSTI, GUSTI terus ngekèki wong sing nylametaké, ya kuwi Otnièl, anaké Kénas, adiké Kalèb. Kuwi dikwasani karo Rohé GUSTI lan dadi rèkteré wong Israèl. Dèkné maju perang, GUSTI terus masrahké Kusan-Risatim, ratu ing Aram mau ing tangané, nganti Kusan-Risatim kalah. Negara kono terus tentrem, suwéné patang puluh taun. Nanging Otnièl anaké Kénas terus mati. Nanging wong Israèl terus pada nglakoni sing ala menèh ing ngarepé GUSTI; terus Eglon, ratu ing Moab dikèki pangwasa karo GUSTI ngwasani wong Israèl, awit bangsa kuwi pada nglakoni sing ala ing ngarepé GUSTI. Eglon mau bebarengan karo turunané Amon lan turunané Amalèk. Terus ngluruk lan ngalahké wong Israèl. Kuta Wit Kurma dikwasani. Wong Israèl dadiné pada dadi batur marang Eglon, ratu ing Moab, lawasé wolulas taun. Wong Israèl terus pada sambat marang GUSTI; GUSTI terus ngekèki wong sing nylametaké ya kuwi Ehud, anaké Géra, wong Bényamin, wongé kédé. Ehud kuwi sing adaté dadi kongkonané Israèl masrahaké pajek marang Eglon, ratu ing Moab. Ehud terus nggawé pedang sing landepé kiwa-tengen, dawané mèh waé sak hasta, terus disengkelit ing sak ngisoré sandangané ing pupuné tengen. Sakwisé mengkono terus masrahaké pajek marang Eglon, ratu ing Moab. Nanging Eglon mau lemu banget. Bareng Ehud wis rampung enggoné masrahaké pajek mau, para kongkonan terus pada dililani mundur, nanging Ehud déwé mandek ing panggonan watu-watu sing ditatah, ing sak tyedaké Gilgal, terus bali nemoni ratu lan ngomong: “Duh ratu kula nggawa paweling sing penting kanggo ratu.” Ratu terus ngomong: “Menenga ndisik!” Sing ngadep terus pada metu kabèh. Ehud terus nemoni mlebu; waktu kuwi ratu nalika dèwèkan ing kamar nduwur ing omahé kanggo ngisis sing kanggo dèkné déwé. Ehud terus ngomong: “Kula bakal ngabaraké préntahé Gusti Allah marang sampéyan.” Ratu Eglon terus ngadek sangka jagongané. Ehud terus nggrayahké tangané kiwa njupuk pedangé sangka pupuné tengen, disuduké ing wetengé Eglon, nganti pedangé mlebu ing pulungé atiné. Gajihé nutupi pedangé, awit pedangé ora didudut sangka wetengé. Ehud terus metu liwat ing lawangé mburi. Karo mengkono Ehud terus teka ing pendapa; bareng wis metu lawangé kamar nduwur ditutup lan dikantying. Ijik waé Ehud metu, abdiné ratu terus pada teka arep weruh, nanging lawangé kamar nduwur ketemu kantyingan, dadi pada ngira: “Mesti ratu ijik ngiséng ing omah kanggo ngisis.” Terus pada ngentèni, nganti judek pikiré, nanging ratu ora mbukak lawangé kamar nduwur, mulané pada njupuk kuntyi, lawangé dibukak, ratu ketemu wis mati, ngglétak ing jogané. Sak suwéné wong mau pada ngentèn-entèni mau, Ehud wis utyul, wis liwat ing panggonan watu-watu sing ditatah mau lan terus bablas menyang ing Seira. Bareng teka ing kono, terus ngunèkké trompèt ing pegunungan Efraim, lan wong Israèl pada mèlu ngluruk, medun sangka pegunungan lan dèkné déwé ing ngarep. Tembungé Ehud marang wong-wong mau: “Pada mèlua aku, awit GUSTI wis ngekèkké mungsuhmu, wong Moab kuwi ing tanganmu.” Wong-wong mau terus pada mèlu ngluruk lan pada bisa ngrebut sabrangané laut Yordan, sing menyang ing negara Moab, lan terus nyegat aja ana wong sing nyabrang. Ing waktu semono wong Moab sing pada dipatèni wong 10.000, kabèh pada wong gagah rosa-rosa lan tyepet, ora ana sing bisa utyul siji-sijia. Kaya mengkono bangsa Moab ing dina kuwi enggoné pada dikalahké karo Israèl, nganti negarané terus tentrem suwéné wolung puluh taun. Sakwisé Ehud, Samgar anaké Anat sing ngadek, terus matèni wong-wong Filistèn, tyatyahé 600 nganggo teken kanggo ngengon sapi. Mengkono enggoné Samgar uga ngluwari wong Israèl. Sakwisé Ehud, wong Israèl pada nglakoni sing ala menèh ing ngarepé GUSTI. Terus pada dipasrahké GUSTI marang ing tangané Yabin, ratu ing Kanaan, sing enggoné dadi ratu ing Hasor, penggedéné suradadu jenengé Siséra, sing manggon ing Harosèt-Hagoyim. Wong Israèl terus pada sambat marang GUSTI, awit dèkné nduwé keréta perang wesi nganti 900, lan rong puluh taun suwéné enggoné nindes wong Israèl karo abot. Ing waktu semono sing ngadili wong Israèl Débora, wong wadon bojoné Lapidot. Débora kuwi saben-saben njagong ing sak ngisoré wit kurma Débora, ing antarané Rama lan Bétel, ing pegunungan Efraim, lan wong Israèl terus pada nemoni marang ing ngarepé perlu njaluk pengadilan. Débora kongkonan nyeluk Barak anaké Abinoam sangka Kèdès ing negarané Naftali, terus diomongi: “Apa kowé ora dipréntahké GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kowé lungaa ngluruk menyang ing gunung Tabor nggawa suradadu 10.000 tunggalé wong turunané Naftali lan wong turunané Sébulon. Lan Aku bakal nggawé atiné Siséra, penggedéné suradadu Yabin, supaya metuki marang kowé karo kerétané perang lan suradaduné kabèh ing legokané kali Kison, terus bakal Tak pasrahké ing tanganmu.” Tembungé Barak marang Débora: “Yèn sampéyan bareng mlaku karo kula, kula ya bakal mlaku, nanging yèn sampéyan ora bareng, kula ora bakal mlaku.” Tembungé Débora: “Ya apik, aku bakal mbarengi mlakumu, mung waé duduk kowé sing bakal dihurmati ing mlakumu sak budalané iki, awit Siséra kuwi bakal dipasrahké GUSTI marang tangané wong wadon.” Débora terus budal bebarengan karo Barak menyang Kèdès. Barak terus nglumpukké Sébulon lan Naftali ing Kèdès, terus ngluruk ditutké suradadu wong 10.000, lan Débora uga lunga bareng ngluruk. Nanging Hèbèr, wong Kèni wis pisah karo wong turunané Kain, turunané Hobab, ipéné Moses, lan wis masang tarupé ngolah-ngalih nganti tekan ing wit kayu wit gedé ing Saanaim, sak tyedaké Kèdès. Bareng Siséra dikabari yèn Barak anaké Abinoam wis ngluruk menyang ing pegunungan Tabor, terus nglumpukké kabèh krétané wesi 900 lan sakkèhé suradaduné sing pada mèlu, dituntun sangka Harosèt-Hagoyim menyang kali Kison. Ing kono préntahé Débora marang Barak: “Budala, awit ing dina iki GUSTI ngekèkké Siséra ing tanganmu. GUSTI déwé wis lunga ndisiki mlakumu!” Barak terus medun sangka gunung Tabor, ditutké suradadu-suradaduné 10.000 mau. GUSTI terus mbingungké Siséra lan kabèh krétané lan suradaduné kabèh ing ngarepé Barak karo landepé pedang, nganti Siséra terus medun sangka krétané, mlayu karo sikil ing daratan. Krétané perang lan suradadu-suradaduné terus diuyak karo Barak nganti tekan ing Harosèt-Hagoyim; suradadu-suradaduné Siséra kabèh pada nemu mati karo landepé pedang, ora ana sing utyul siji-sijia. Nanging Siséra enggoné mlayu karo sikil ing daratan mau menyang ing tarupé Yaèl, bojoné Hèbèr, wong Kèni, awit Yabin, ratu ing Hasor kuwi rukun karo brayaté Hèbèr, wong Kèni mau. Yaèl terus metu metuki Siséra lan ngomong: “Bendara, sampéyan kula njaluk mampir mlebu, aja wedi.” Siséra terus mampir mlebu, terus ditutupi kemul. Dèkné terus ngomong: “Mbok kula sampéyan kèki ngombé banyu setitik, awit kula ngelak banget.” Yaèl terus mbukak kantong isi mèlek, Siséra dikèki ngombé, terus ditutupi menèh. Siséra ngomong menèh marang Yaèl: “kula njaluk ngadeka ing lawangé tarup lan yèn ana wong teka takon: Ing kéné apa ana wong, sampéyan omongi: Ora ana.” Nanging Yaèl, bojoné Hèbèr mau jikuk patoké tarup lan nyekel amer, terus alon-alon nyedaki Siséra, patoké mau dientyepaké ing pilingané nganti tembus pilingané ing lemah, awit Siséra ijik turu kepati, lan kesel nganti dadi lan patiné. Ing waktu semono Barak sing ngoyak-oyak Siséra terus teka. Yaèl terus metu metuk Barak lan dikabari: “sampéyan kula duduhi wong sing sampéyan oyak.” Barak terus mlebu ing panggonané, lan Siséra ngglétak wis mati, patoké ijik mantyep ing pilingané. Kaya mengkono enggoné Gusti Allah ing dina kuwi menangké Yabin, ratu ing Kanaan ing ngarepé wong Israèl. Pangwasané tangané wong Israèl marang Yabin, ratu ing Kanaan mundak banget, nganti Yabin, ratu ing Kanaan dipatèni. Ing dina kuwi Débora lan Barak anaké Abinoam pada ngidung mengkéné: Awit para suradaduné Israèl pada maju perang, lan awit bangsa kuwi pada masrahaké awaké karo éklas Pinujia GUSTI! Duh para ratu, pada ngrungokna! Lan uga para penggedé, pada ngrungokna! Yèn kula, kula bakal ngidung ngadep ing ngarepé GUSTI, lan ngidungké kidung kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Duh GUSTI, waktu Panjenengan mlaku sangka kuta Seir, lan Panjenengan mlaku maju sangka panggonané bangsa Edom, bumi terus gonjang-ganjing, langit ya banjur ngetokké banyu mendung uga pada nètèské banyuné. Gunung-gunung, ya kuwi Sinai, pada horek ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Waktu jamané Samgar anaké Anat, lan jamané yaèl dalan gedé wis ora ana menèh, lan wong sing pada mlaku, kepeksa metu dalan sing ménggak-ménggok. Para wong sing manggon ing désa-désa wong Israèl pada meneng waé, ya pada meneng, nganti tekané kowé ngadek, Débora, dadi ibu ing Israèl. Waktu wong pada milih allah anyar, terus tukul perang ing ngarepé gapura, lan tamèng utawa tumbak ora kétok ing tengahé wong 40.000 ing Israèl. Atiku nuju marang para penggedéné suradadu Israèl marang para sing pada gelem tandang karo éklas ing antarané bangsa iki. Pinujia GUSTI! Kowé, sing pada numpak kimar wédok putih, sing pada njagong ing karpèt, sing pada mlaku ing ndalan, kabarana perkara kuwi! Ing panggonané nimba banyu, miturut swarané wong sing pada ngidung, ing kono wong ngidungké penggawéané GUSTI sing adil, penggawéané sing adil kanggo désa-désané wong Israèl. Ing waktu kuwi umaté GUSTI pada medun menyang gapura. Tangia, tangia, Débora! Tangia, tangia memujia kidungan! Hé Barak, ngadeka lan para mungsuhmu pada giringen! Hé anaké Abinoam! Terus para wong luhur sing bisa utyul pada medun, umaté GUSTI pada medun dadi suradadu kanggo Panjenengané. Sangka taler Efraim wong-wong sing manggon ing Amalèk, pada medun menyang ing legokan, pada ngetutké kowé, hé, taler Bényamin karo suradadu-suradadumu. Sangka taleré Makir sing mudun para penggedéné perang, lan sangka taler Sébulon wong-wong sing pada nggawa teken sing digawé nglumpukké wong. Para pengarepé taler Isakar uga pada mbarengi Débora, lan kaya Isakar mengkono uga Naftali ya mbarengi Barak. Pada nututi dèwèké lan nyerang mlebu ing legokan. Nanging suradaduné taler Rubèn okèh sing pada gojak-gajek. Kenèng apa kowé kok pada tenguk-tenguk ing tengahé kandang-kandang. Karo ngrungokké sulingan sing kanggo ngundangi kumpulan? Sangka suradaduné taler Rubèn okèh sing mung mikir-mikir! Wong Giléad pada ayem waé ing sabrangé laut Yordan, nanging taler Dan, kena apa kok pada nunggoni prau-prauné? Taleré Asyèra tenguk-tenguk ing pinggir segara, meneng waé ing lekuk-lekuké segara. Nanging taler Sébulon kuwi bangsa sing wani ngetohké nyawané, mengkono uga taler Naftali ing puntuk-puntuk ing ara-ara. Para ratu pada ngluruk lan maju perang, ing waktu kuwi para ratu ing Kanaan pada perang, ing sak tyedaké Taanak ing sumberé kali Megido, nanging pada ora olèh slaka sing direbut. Lintang-lintang ing langit pada maju perang, pada nglawan Siséra sangka langit. Kali Kison ngéntérké mungsuh, Kison, kali sing kesuwur wiwit jaman mbiyèn, Hé nyawaku, majua karo sak rosamu! Ing waktu kuwi tratyaké jaran pada pating ketoplak, awit playuné jaran-jaran pada sliweran. “Kuta Meros sepatanana!”, mengkono tembungé Mulékaté GUSTI, “para wong sing manggon ing kono kenaa ing bendu sak entèkké, awit pada ora teka ngréwangi GUSTI, ngréwangi GUSTI dadi suradadu.” Kaberkahan Yaèl bojoné Hèbèr bangsa Kèni kuwi, ngungkuli para wong wadon liyané, dèwèké kaberkahan ngungkuli para wong wadon ing njeruh tarup. Sing dijaluk wong kuwi banyu, nanging mèlek sing dikèkké, sing disuguhké kèju mèlek ing mangkok sing apik. Tangané jikuk patoké, tangané tengen njikuk ameré tukang. Siséra dipalu, sirahé diremuk, pilingané diremuk dipantèk nganti tembus. Wong gedé kuwi ambruk ing sandingé sikilé, mati ngglétak, ambruk mati ing sandingé sikilé, ing panggonané ambruk ya ana kono kuwi enggoné mati, dientèkké. Ibuné Siséra ngungak sangka jendéla, lan mbengok sangka sak mburiné ruji-rujiné jendéla: “Kenèng apa krétané perang ora teka-teka, kenèng apa; swarané krétané durung krungu?” Abdi wadon sing pinter déwé ing antarané para abdi, nyauri lan dèkné ya nyauri déwé mengkéné: “Apa ora ijik pada olèh sing direbut lan didum-dumké, prawan siji utawa loro kanggo saben wong, sing direbut sandangan werna-werna sak lembar rong lembar kanggo Siséra, sing direbut sandangan tenunan werna-werna sak lembar rong lembar kanggo guluku?” Kaya mengkéné anggèné kabèh mungsuh Panjenengan, bakal entèk, duh GUSTI! Nanging wong sing nrésnani Panjenengané kuwi dadi srengéngé sing njedul karo kamulyané. Negara kono terus tentrem patang puluh taun suwéné. Nanging wong Israèl pada nglakoni sing ala menèh ing ngarepé GUSTI, mulané dipasrahké karo GUSTI marang ing tangané wong Midian suwéné pitung taun. Lan sak suwéné kuwi wong Midian ngwasani wong Israèl. Awit sangka wediné marang wong Midian, wong Israèl pada nggawé panggonané kanggo ndelik ing pegunungan, ya kuwi guwa-guwa lan bèntèng-bèntèng watu. Saben wong Israèl rampung enggoné nandur, wong Midian, wong Amalèk lan wong negara wétan pada teka ngluruk. Pada ngedekké tarup ing negara kono lan pada ngrusak pametuné lemahé, nganti tekan ing sak tyedaké Gaza, lan pada ora ngèrèkké pangan ing Israèl, wedus gèmbèl, sapi lan kimar ya ora. Awit ngluruké kuwi karo pada nggawa kéwan-kéwané lan tarupé, tekané kaya walang tyatyahé, wong-wongé kabèh untané nganti pada ora kena diitung. Tekané ing negara kono pantyèn arep ngrusak, dadiné Israèl banget ngalami mlarat, awit sangka penggawéané wong Midian mau. Wong Israèl terus pada sambat marang GUSTI. Bareng wong Israèl pada sambat marang GUSTI, awit sangka wong Midian mau, GUSTI terus ngutus sakwijiné nabi nemoni wong Israèl, lan kuwi pada dipréntahké: “Tembungé GUSTI Gusti Allahé Israèl mengkéné: Aku wis ngetokké kowé sangka negara Egipte, pada Tak tuntun metu sangka negara penggawéan peksa, Tak luwari sangka tangané wong Egipte lan sangka tangané kabèh wong sing pada nindes kowé, wong-wong kuwi wis pada Tak tundungi sangka ngarepmu lan negarané Tak wènèhké marang kowé. Uga kowé pada Tak omongi mengkéné: Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, kowé aja ngabekti marang para allahé wong Amori, sing kok enggoni negarané iki. Nanging kowé pada ora nggatèkké marang tembung-Ku.” Mulékaté GUSTI terus teka njagong ing sak ngisoré wit gedé ing Ofra, duwèké Yoas anaké Abièser, nanging anaké lanang sing jenengé Gidéon ijik nutu gandum ing pameresan anggur, supaya aja konangan wong Midian. Terus Mulékaté GUSTI ngétok marang dèkné lan ngetokké tembung: “Hé suradadu sing gagah lan rosa, GUSTI nunggal karo kowé.” Semauré Gidéon: “Oh Gusti, yèn tenan GUSTI nunggal karo kita, kenèng apa kita nganti pada ngalami sing kaya mengkéné iki kabèh? Endi ta kabèh mujijat sing dityeritakké para mbah kita marang kita, waktu tyerita: Apa duduk GUSTI sing wis ngetokké kita sangka negara Egipte? Nanging saiki GUSTI wis négakké kita, pada dipasrahké marang ing tangané wong Midian.” GUSTI terus ménguh weruh Gidéon lan ngomong: “Kowé lungaa karo kekuwatanmu iki lan ngluwari wong Israèl sangka pangwasané wong Midian. Aku sing ngutus kowé?” Nanging semauré Gidéon marang GUSTI: “Oh Gusti, karo apa enggèn kula bakal ngluwari wong Israèl? Turunané kula kuwi klebu sing tyilik déwé sangka tunggalé taler Manasé, lan kula kuwi seduluré sing enom déwé.” Préntahé GUSTI marang Gidéon: “Nanging Aku iki bakal nunggal karo kowé, mulané kowé bakal nggepuk ngalahké wong Midian, nganti tyutes.” Semauré Gidéon marang GUSTI: “Yèn kula wis olèh katrésnan kawelasan ing ngarepé Panjenengan, Panjenengan muga gelem ngekèki tanda, yèn Panjenengan déwé sing mréntah kula. Panjenengan aja nganti lunga sangka kéné sak durungé kula mbalik nggawa pisungsung kula sangka omah lan kula pasrahaké ing ngarepé Panjenengan.” Tembungé GUSTI: “Ya, Aku bakal ngentèni nganti ing sak mbalikmu.” Gidéon terus mlebu ing omahé lan ngolah daging tyempé siji, lan njupuk glepung sak tyeting kanggo nggawé roti tanpa ragi; dagingé tyempé diwadahi ing tampah lan duduhé diwadahi ing mangkok digawa metu ngadep marang Panjenengané ing sak ngisoré wit gedé mau, diladèké ing ngarepé. Mulékaté Gusti Allah terus ngomong marang Gidéon: “Dagingé tyempé lan rotiné sing tanpa ragi kuwi sèlèhna ing watu kéné, lan duduhé esokna!” Kuwi ya terus ditindakké. Mulékaté GUSTI terus ngatungké teken ing tangané, putyuké didemokké ing iwak lan roti mau, terus ana geni murup sangka watu kuwi terus mangan daging lan roti mau nganti entèk. Sakwisé mengkono Mulékaté GUSTI ngilang sangka pandelengé. Ing kono Gidéon ngerti, yèn kuwi mau Mulékaté GUSTI, lan terus ngomong: “Oh, tyilaka kula, duh GUSTI, awit kula kok nganti weruh adep-adepan karo Mulékaté GUSTI.” Nanging tembungé GUSTI marang Gidéon: “Tentrem rahayu anaa ing kowé. Aja wedi, kowé ora bakal mati.” Gidéon terus nggawé mesbèh ing kono pasrah marang GUSTI lan kuwi diwènèhi jenengé: GUSTI kuwi keslametan. Mesbèh kuwi ijik nganti sepréné ing Ofra, kutané wong Abièser. Ing mbengi kuwi uga GUSTI ngongkon marang Gidéon: “Kowé njupuka sapi lanang nom siji duwèké bapakmu, ya kuwi sapiné lanang sing nomer loro sing umur pitung taun, terus mesbèhé bapakmu sing kanggo Baal kuwi bubrahen, lan sangka brahala ing sandingé kuwi rubuhna! Sakwisé mengkono kowé terus ngedekna mesbèh kanggo GUSTI, Gusti Allahmu, ing nduwur pager watu iki, tatanen sing apik, terus sapi lanang sing nomer loro kuwi mau gawanen lan pasrahna kanggo kurban obongan nganggo kayu tyagaké brahala sing bakal kok rubuhké kuwi.” Gidéon terus nggawa baturé sepuluh lan nindakké apa sing wis dipréntahké GUSTI mau. Nanging awit ora wani nglakoni ing wayah awan, awit wedi karo brayaté lan wong-wong ing kuta kono, mulané enggoné nindakké ing wayah mbengi. Bareng wong kuta kono ésuk mruput pada tangi, mesbèhé Baal kétok wis dibubrah uga tyagaké brahala ing sandingé wis dirubuhké, lan sapiné lanang sing nomer loro wis dipasrahké ing mesbèh sing tas waé didekké. Wong-wong terus pada rerasanan: “Sapa ta sing nandangi mengkono kuwi?” Bareng dipréksa lan ditakok-takokké, terus ana sing omong: “Gidéon anaké Yoas, kuwi sing nandangi mengkono!” Wong kuta kono terus pada ngomong marang Yoas: “Anakmu gawanen metu arep tak patèni, awit wis mbubrah mesbèhé Baal lan ngembrukké tyagaké brahala ing sandingé.” Nanging Yoas nyauri marang sakkèhé wong sing pada ngrubung kuwi: “Apa kowé pada perang mbélani Baal? Utawa apa kowé arep mèlu dèwèké? Sapa sing mbélani Baal kuwi bakal dipatèni sak durungé ésuk. Yèn Baal kuwi allah, ya bèn mbélani dèwèké déwé, awit mesbèhé dirubuhké.” Mulané ing dina kuwi Gidéon diparapi Yérubaal, awit semauré wong: “Bèn Baal perang karo dèwèké, awit mesbèhé dirubuhké.” Sakkèhé wong Midian lan wong Amalèk uga wong sisih wétan wis pada nglumpuk, kabèh wis pada nyabrang lan ngedekké tarup ing panggonan Yisreèl. Ing waktu semono Gidéon dikwasani Rohé GUSTI; terus Gidéon ngunèkké trompèt, wong turunané Abièser pada diklumpukké pada dikongkon ngetutké mburiné mlakuné. Uga terus nyebar kongkonan menyang ing panggonané taleré Manasé kabèh, wong pada diklumpukké lan dikongkon ngetutké mburiné. Uga terus nyebar kongkonan menyang taleré Asyèra, Sébulon lan Naftali, lan wong-wong kuwi ya pada ngumpul dadi siji karo wong-wong mau. Gidéon terus ngomong marang Gusti Allah: “Yèn Panjenengan bakal ngluwari wong Israèl lantaran tangan kula, kaya sing wis Panjenengan tembungké, muga kula dililani nyèlèhké guntingan wulu wedus ing penggilingan gandum; yèn mung wuluné waé sing kebunan, lan lemah ing kono garing kabèh, ing kono kula ngerti, yèn Panjenengan gelem ngluwari wong Israèl lantaran tangan kula kaya sing wis Panjenengan tembungké.” Lan kuwi ya kelakon kaya mengkono, awit ing dina ésuké bareng Gidéon tangi ing wayah ésuké lan guntingan wulu mau diperes, enggoné meres ebun ing guntingan mau, olèh banyu sak mangkok kebak. Gidéon terus ngomong marang Gusti Allah: “Muga aja nganti mulat-mulat nesu Panjenengan marang kula, yèn kula ijik ngomong sepisan malih, mung sepisan kuwi waé: Kula muga dililani nganakké nyoba karo guntingan wulu kuwi, mung sepisan kuwi malih: saiki muga mung guntingan wulu waé sing garing, nanging ing lemah kabèh ana ebuné.” Nanging Gusti Allah ya nindakké sing kaya mengkono ing wayah mbengi kuwi, awit mung guntingan wulu tok sing garing, nanging lemahé kabèh pada kebunan. Bareng wayah ésuk Yérubaal, ya kuwi Gidéon, lan sak balané kabèh sing ngetutké, terus budal lan manggon ing sak tyedaké sumber; nanging tarup-tarupé wong Midian ing sak loré, sandingé gunung Moré, ing legokan. GUSTI terus ngomong marang Gidéon: “Rayat sing mèlu kowé kuwi kakèhan kanggo sing Tak karepké enggon-Ku bakal masrahaké wong Midian ing tangané wong Israèl, supaya ora pada gemunggung ing ngarep-Ku karo omong: Tanganku déwé sing mitulungi aku. Kanggo kuwi kowé ngomonga marang rayat kuwi mengkéné: Sapa sing jirèh lan wedi, kuwi mundura bèn mulih, minggira sangka pegunungan Giléad.” Terus ana sing pada mundur wong 22.000, sing kèri mung 10.000. Senajan mengkono GUSTI ngomong marang Gidéon: “Rayaté ijik kakèhan; pada omongana medun ngombé banyu; ing kono bakal pada Tak saring kanggo kowé. Sapa sing Tak omongké marang kowé: Iki sing bakal mèlu kowé, ya kuwi sing bakal mèlu kowé lan endi sing Tak omongké marang kowé: Iki aja mèlu kowé, kuwi ya aja mèlu.” Rayaté terus pada dipréntahké menyang panggonan banyu, Gidéon terus dipréntahké karo GUSTI: “Sapa sing ngombé banyu karo ndilat, tyarané kaya asu ndilat banyu, kuwi dèwèkna, mengkono uga sapa sing ngombé karo sujut.” Tyatyahé wong sing pada ngombé karo nyiduk terus marakké tangané marang ing tutuké kuwi ana 300, nanging liyané sangka tunggalé para rayat kuwi enggoné ngombé kabèh karo jèngkèng. GUSTI terus ngomong marang Gidéon: “Karo wong 300 sing pada ngombé mengkono kuwi enggon-Ku bakal ngluwari kowé. Aku bakal ngekèkké wong Midian marang tanganmu, nanging wong liyané kuwi kabèh pada lilanana mulih menyang ing panggonané déwé-déwé.” Sanguné wong okèh kuwi lan trompèté pada ditinggal lan terus pada dililani mulih menyang ing tarupé déwé-déwé, nanging sing 300 mau pada diendek. Nanging tarup-tarupé wong Midian kuwi ing sak ngisoré, ing legokan. Ing mbengi kuwi GUSTI ngomong marang Gidéon: “Kowé ngadeka, muduna lan serangen tarup-tarupé, awit wis Tak pasrahké ing tanganmu. Nanging yèn kowé ijik wedi nyerang, kowé muduna karo abdimu Pura, lan terus menyanga ing tarup-tarupé, terus kowé bakal krungu apa sing dadi rerasanané, nganti kowé bakal olèh kekendelan medun nyerang tarup-tarupé kuwi.” Gidéon terus medun karo abdiné Pura kuwi, nganti tekan ing panggonan tukang njaga para suradadu sing ngarep déwé ing tarupé kono. Wong Midian lan wong Amalèk lan wong sak golongané wong sangka sisih wétan pada pating glémpang ing legokan, tyatyahé kaya walang, lan untané tanpa itungan kaya wedi ing pinggir segara. Bareng Gidéon teka ing kono, nalika ana wong nyritakké impèné marang kantyané, semauré: “aku mentas ngimpi, ana roti jewawut sak glintér sing kétok ngglundung nerjang marang ing tarup-tarupé wong Midian. Bareng tekan ing tarupé kéné, tarup iki ditrejang nganti ambruk molak-malik, kaya mengkono dadiné tarup iki terus rusak kabèh.” Kantyané nyauri, tembungé: “Kuwi ora liya pedangé Gidéon anaké Yoas wong Israèl; Gusti Allah wis ngekèkké wong Midian lan tarupé iki kabèh marang ing tangané.” Bareng Gidéon krungu tyeritané impèn kabèh tegesé kuwi mau, terus gelis-gelis sujut. Sakwisé mengkono terus mulih menyang ing tarup-tarupé wong Israèl lan ngomong: “Pada ngadeka, awit GUSTI wis ngekèkké tarup-tarupé wong Midian marang ing tanganmu.” Wong 300 mau terus didum dadi telung kumpulan, lan saben wong dityekeli trompèt lan botol kosong sing diisèni ontyor. Wong-wong terus pada dipréntahké: “Pada ngewasna lan nirua aku: yèn aku wis tekan ing tapel watesé tarupé, terus kowé pada nirua sak pratingkahku. Yèn aku lan wong kabèh sing mèlu aku ngunèkké trompèt, kowé ya terus pada ngonèkna trompèt uga ing sak ubengé tarupé kuwi kabèh lan pada mbengok-mbengoka banter: ‘Kanggo GUSTI lan kanggo Gidéon!” Gidéon karo wong 100 sing mèlu terus pada tekan ing pinggiré tarupé waktu wiwitané gilirané jaga ing tengah wengi, waktu para suradadu jaga ijik waé pada dipapanaké. Terus pada ngunèkké trompèté lan ngremuki botol ing tangané. Kaya mengkono enggoné wong telung kumpulan mau bebarengan pada ngunèkké trompèté lan ngremuki botolé, ontyoré dityekeli ing tangané kiwa lan trompèté ing tangané tengen, pada diunèkké karo mbengok: “Pedangé GUSTI lan Gidéon!” Waktu kuwi wong-wong pada mapan ing panggonané déwé-déwé ing sak ubengé tarupé, nanging suradadu-suradaduné mungsuh terus pada bingung lan pada mlayu karo njerit-njerit. Waktu wong 300 mau pada ngunèkké trompèté, GUSTI terus ndadèkké wong pada pedang-pedangan ing tarup-tarupé lan suradadu kuwi terus pada mlayu nganti tekan ing Bèt-sita, nuju ing Seséra nganti tekan ing pinggiré Abel-Mehola ing sak tyedaké Tabat. Ing kono wong Israèl taleré Naftali lan Asyèra lan Manasé kabèh terus pada diklumpukké lan terus pada ngoyak wong Midian. Gidéon ya kongkonan menyang ing sak ubengé pegunungan Efraim karo ngongkon: “Pada muduna, metuki wong Midian, pada kwasanana sakkèhé panyebrangan, uga sabrangané laut Yordan nganti tekan ing Bèt-Bara.” Kabèh wong Efraim terus pada diklumpukké lan ngwasani sakkèhé panyebrangan, uga sabrangané laut Yordan nganti tekan ing Bèt-Bara. Wong-wong mau pada bisa nyekel ratuné wong Midian loro; ya kuwi: Orèb lan Seèb. Orèb kuwi dipatèni ing gunung watu Orèb lan Seèb ing kebon anggur Seèb. Wong-wong ngoyak wong Midian. Sirahé Orèb lan Seèb mau terus pada digawa menyang ing ngarepé Gidéon ing sabrangé laut Yordan. Wong Efraim terus pada ngomong marang Gidéon: “Penggawé sampéyan marang kita kuwi kaya apa? Nanging waktu sampéyan lunga bakal maju perang nglawan wong Midian, kita kok ora pada sampéyan tyeluk?” Banget-banget enggoné pada melèhké. Semauré Gidéon marang wong mau: “Sing tak tindakké iki apa ta yèn ditanding karo penggawému kuwi? Asakané Efraim kuwi apa ora ngungkuli panèné anggur turunané Abièser? Nanging Gusti Allah wis ngekèkké ratuné wong Midian, ya kuwi Orèb lan Seèb marang ing tanganmu; apa sing wis tak tindakké kuwi apa ta, yèn ditanding karo penggawému kuwi?” Bareng Gidéon ngomong mengkono, terus lilih nesuné wong mau marang dèkné. Sak tekané Gidéon ing laut Yordan, terus nyabrang ditutké 300 wong mau, senajan ijik pada kesel, nanging ya ijik pada ngoyak. Wong Sukot terus pada diomongi: “Wong sing pada mèlu aku kuwi mbok pada kok wènèhi roti, awit wis pada kesel, aku ijik pada ngoyak-oyak Sébah lan Salmuna, ratuné wong Midian.” Nanging para penggedéné ing Sukot pada ngomong: “Sébah lan Salmuna apa wis ing tanganmu, nanging kula kok pada dikongkon ngekèki roti marang suradadu-suradadu sampéyan kuwi?” Tembungé Gidéon: “Yèn mengkono yèn GUSTI ngekèkké Sébah lan Salmuna marang ing tanganku, awakmu bakal tak sapu karo eri ara-ara samun lan rerungkutan.” Terus nerusaké mlakuné tekan ing Pnuèl, lan wong kono uga dipréntahké kaya mengkono, nanging wong Pnuèl kuwi ya nyauri kaya sing dadi semauré wong Sukot mau. Wong Pnuèl terus diomongi uga: “Yèn aku bali slamet, menara iki bakal tak ambruké.” Waktu semono Sébah lan Salmuna kuwi pada ing Karkor karo suradadu-suradaduné 15.000, ya kuwi turahané suradadu-suradaduné wong negara wétan kabèh, nanging sing wis pada mati 120.000 sing pada nggawa gaman pedang. Gidéon terus ngluruk ngliwati wong sing pada manggon ing tarup, ing wétané Nobah lan Yokbéha, terus ngalahké suradadu iki, waktu wong-wong kuwi ngira wis pada aman. Sébah lan Salmuna pada mlayu, nanging terus diuyak, ratuné wong Midian loro-loroné: Sébah lan Salmuna pada diukum lan suradadu-suradaduné dibuyaraké. Sakwisé mengkono Gidéon anaké Yoas mulih sangka peperangan, mlakuné ngliwati unggah-unggahan Heres; ana botyah lanang rayaté Sukot sing dityekel. Sakwisé ditakoni, terus dikongkon nyateti jenengé para penggedéné ing Sukot lan para tuwa-tuwané kanggo Gidéon, tyatyahé wong pitung puluh pitu. Gidéon terus nemoni wong Sukot, lan ngomong: “Iki Sébah lan Salmuna, sing pada kok omongké karo nyepèlèkké marang aku: Sébah lan Salmuna apa wis ing tanganmu, nanging kula kok pada kudu ngekèki roti marang para wongmu sing kesel kuwi?” Para tuwa-tuwané kuta terus pada diklumpukké terus njupuk eri ara-ara samun lan rerungkutan, digawé ngajar wong Sukot. Uga menèh menara ing Pnuèl dirubuhké lan wong kuta kono pada dipatèni. Sakwisé kuwi Gidéon terus ngomong marang Sébah lan Salmuna: “Ing ngendi wong-wong sing pada sampéyan patèni ing gunung Tabor?” Semauré: “Rupané kaya sampéyan, tindak-tanduké kaya anak ratu.” Tembungé Gidéon: “Kuwi pada sedulur kula, anak ibu kula; kanggo GUSTI sing urip, yèn kuwi pada sampéyan uripi, sampéyan mesti ora kula patèni.” Terus ngongkon marang Yètèr, anak mbarep: “Ngadeka, patènana?” Nanging wong enom kuwi ora ngelungké pedangé, awit wedi, awit ijik nom. Sébah lan Salmuna terus pada ngomong: “Sampéyan déwé ngadeka mbabat kula, awit kaya wongé, mengkéné uga kekuwatané.” Gidéon terus ngadek lan matèni Sébah lan Salmuna, terus njukuki kalung-kalungé mbulan-mbulanan ing guluné unta-untané. Sakwisé mengkono wong Israèl terus pada ngomong marang Gidéon: “Sampéyan muga gelem dadi pangwasa mrétah marang kita kabèh, ya sampéyan, ya anak-putu sampéyan, awit sampéyan sing ngluwari kita sangka tangané wong Midian.” Semauré Gidéon marang wong-wong mau: “Aku ora bakal ngwasani kowé, lan anakku uga ora, nanging GUSTI sing ngwasani kowé kabèh.” Lan menèh tembungé Gidéon: “Mung sak perkara sing dadi penjalukku marang kowé kabèh: saben wong sak panunggalmu ngekèkana aku anting-anting, sangka barang-rebutané.” Awit mungsuhé mau pada nganggo anting-anting, wong-wong kuwi kabèh wong Ismaél semauré wong-wong mau: “kita pasrahké karo sak legané ati.” Terus pada njèrèng mori lan siji-sijiné pada nguntyalké anting-anting sangka barang-rebutané marang ing mori kuwi. Nanging boboté anting-anting emas sing dijaluk Gidéon kuwi 1700 sèkel, durung kepitung sing rupa mbulan-mbulanan, ornamen kuping lan mori wungu nom tilas sandangané para ratuné wong Midian, uga kalung-kalungé ing guluné unta-untané. Mas mau terus digawé Gidéon kanggo nggawé éfod, terus dipernahaké ing kutané, ing Ofra. Wong Israèl kabèh terus pada nandangi bédang karo nyembah éfod mau ing kono, lan kuwi dadi jiret kanggo Gidéon kabèh sak isiné omahé. Kaya mengkono mau wong Midian enggoné pada teluk marang wong Israèl lan pada ora bisa ndangak menèh; negarané terus tentrem ing jaman Gidéon, lawasé patang puluh taun. Yérubaal anaké Yoas terus lunga lan manggon ing omahé déwé. Gidéon kuwi nduwé anak lanang pitung puluh, kuwi anaké déwé kabèh, awit bojoné okèh. Bojoné wayuh ing Sikem ya nglairké anak lanang patutan karo dèkné, kuwi dikèki jeneng Abimèlèk. Gidéon terus mati, waktu rambuté wis uwanen, lan dikubur ing kuburané bapaké: Yoas, ing Ofra, kutané wong Abièser. Sakwisé Gidéon wong Israèl pada laku bédang menèh nyembah para Baal lan nganggep Baal-Berit dadi allahé. Wong Israèl lali ora éling marang GUSTI, Gusti Allahé, sing wis ngluwari sangka pangwasané kabèh mungsuhé ing sak ubengé. Uga ya pada ora mbales apik marang tyedak turunané Yérubaal-Gidéon sing timbang karo kabèh kabetyikan sing wis ditindakké marang wong Israèl. Nanging Abimèlèk, anaké Yérubaal, lunga menyang ing Sikem nemoni para seduluré ibuné lan rembukan karo wong kuwi kabèh lan karo brayaté ibuné kabèh mengkéné: “Kula njaluk tulung, sampéyan kula njaluk ngomong marang kabèh wong ing Sikem, mengkéné: Endi sing apik kanggo sampéyan kabèh, dipréntah karo wong pitung puluh, ya kuwi para anaké Yérubaal kabèh, apa karo wong siji? Lan muga gelem éling, yèn kula kuwi kulit dagingé sampéyan.” Para seduluré ibuné terus pada nyritakké marang kabèh wong kuta Sikem bab Abimèlèk, nganti atiné wong kono pada kegèrèt marang Abimèlèk, awit omongé: “Dèwèké kuwi sedulur kita?” Abimèlèk terus dikèki duwit pitung puluh sèkel slaka dijukuk sangka omah Baal-Berit; kuwi terus dienggo ngupahi wong grombolan wong mblarah supaya mèlu dèkné. Terus lunga menyang ing omahé bapaké ing Ofra, lan ngentèkké para seduluré, anaké Yérubaal wong pitung puluh, landesan watu siji. Nanging Yotam, anaké Yérubaal, sing ragil bisa utyul awit ndelik. Kabèh wong kuta Sikem lan ing Bèt-Milo terus pada nglumpuk ing sak tyedaké wit gedé ing panggonan tugu pengéling-éling ing kuta Sikem, ngedekké Abimèlèk dadi ratu. Bareng Yotam dikabari bab lelakon kuwi mau, terus lunga lan manggon ing putyuké gunung Gérisim, terus mbengok karo swara banter marang wong-wong mau, mengkéné: “Pada ngrungokna tembung kula, para warga sing pada manggon ing kuta Sikem, supaya Gusti Allah ya ngrungokké sampéyan uga. Ing salah sijiné dina wit-witan pada nglumpuk bakal milih sing bakal dijebatani dadi ratuné. Tembungé marang wit saitun: sampéyan kula njaluk dadi ratu kula! Nanging pada disemauri karo wit saitun iki: Apa kok kira aku gelem ninggal lengaku, sing kanggo ngluhurké Gusti Allah lan manungsa, terus lunga ngléyang ing nduwur wit-witan? Wit-witan terus pada nembung marang wit ara: Hayuk ta, sampéyan kula njaluk dadi ratu kula! Nanging wit ara nyauri: Apa kok kira aku gelem ninggal lelegènku lan wohku sing apik-apik, terus lunga ngléyang ing nduwur wit-witan? Wit-witan terus pada nembung marang wit anggur: Hayuk ta sampéyan kula njaluk dadi ratu kula! Nanging wit anggur nyauri: Apa kok kira aku gelem ninggal duduhé wohku anggur, sing ndadèkké senengé atiné Gusti Allah lan nggawé senengé manungsa, terus lunga ngléyang ing nduwur wit-witan? Wit-witan terus pada nembung marang eri: Hayuk ta sampéyan kula njaluk dadi ratu kula. Eri terus nyauri marang wit-witan mau: Yèn dasar temen-temen enggonmu pada arep nglengani aku dadi ratumu, maraa pada ngiyupa ing ayomanku; nanging yèn ora, bèn ana geni sing metu sangka eri lan mangan wit-witan ing pegunungan Libanon. Kanggo kuwi yèn dasar tumindak sampéyan kuwi karo temen-temen, lan jujur, ya kuwi enggèn sampéyan ndadèkké ratu Abimèlèk, lan yèn sampéyan nindakké penggawé apik marang bapak Yérubaal lan turunané, yèn sampéyan mbales piyambaké sing timbang karo pelabuhané, - bapak kula apa ora wis perang mbélani sampéyan kabèh lan nanggungké nyawané lan wis ngluwari sampéyan sangka pangwasané wong Midian, nanging ing saiki sampéyan kok pada nglawan marang turunané bapak kula, lan matèni anaké, wong pitung puluh, landesan watu siji, lan Abimèlèk anaké abdiné wadon sampéyan dadèkké ratuné para wong ing kuta Sikem, awit kuwi sedulur sampéyan - dadi yèn sampéyan ing dina kuwi nandangi setia lan tulus éklas kanggo bapak Yérubaal lan turunané, hayuk sampéyan pada bungah-bungaha gegandengan karo Abimèlèk, lan Abimèlèk ya bèn bungah-bungah gegandengan karo sampéyan. Nanging yèn ora mengkono, muga anaa geni sing metu sangka Abimèlèk sing mangan para wong ing kuta Sikem lan ing Bèt-Milo nganti entèk lan anaa geni sing metu sangka para wong ing kuta Sikem lan ing Bèt-Milo sing mangan marang Abimèlèk.” Yotam terus mblayu ngungsi menyang ing Beer lan manggon ing kono awit sangka wediné marang Abimèlèk seduluré kuwi. Bareng Abimèlèk wis olèh telung taun enggoné mréntah ing Israèl, Gusti Allah terus ngetokké semangat ala ing antarané Abimèlèk lan para wong kuta Sikem, terus wong Sikem kuwi pada ora setia marang Abimèlèk, supaya penggawé ala sing ditibakké marang para anaké Yérubaal pitung puluh kuwi olèha mbales lan kutahé getihé diwaleské marang Abimèlèk seduluré, sing wis matèni para anak mau, lan marang wong kuta Sikem, sing pada ngréwangi matèni para seduluré kuwi. Awit wong kuta Sikem kuwi pada ndèkèkké wong sing ngadang dèwèké ing putyuk gunung lan pada mbégali sapa sing liwat metu ing dalan kono. Perkara kuwi dikabarké marang Abimèlèk. Waktu semono Gaal anaké Ebed kabèh para seduluré wis pada teka lan ngalih menyang ing kuta Sikem. Wong kuta Sikem pada pertyaya marang dèwèké. Terus pada metu menyang ing kebon, ngunduhi lan ngumpulké wohé kebon angguré, terus pada nganakké riyaya mlebu ing omah allahé, pada mangan lan ngombé lan nyepatani Abimèlèk. Gaal anaké Ebed mau terus omong: “Abimèlèk kuwi sapa, lan sapa kita, wong Sikem iki, nanging kita kok dadi abdiné? Anaké Yérubaal lan Sébul wakilé, kuwi apa ora pada dadi abdiné wong-wongé Hamor, bapaké Sikem, mulané apa sebabé, nanging aku pada dadi abdiné? Yèn aku ngwasani wong-wong ing kuta kéné, Abimèlèk mesti tak tundung.” Dèwèké terus ngomong marang Abimèlèk: “Hayuk kuwatké suradadu-suradadumu, gelis ngluruka!” Bareng Sébul, penggedéné kuta kono, krungu tembungé Gaal anaké Ebed mau, terus muntab nesuné. Sébul terus ngongkon kongkonan menyang ing ngarepé Abimèlèk ing Aruma, dikongkon ngomong: “Gaal anaké Ebed karo para seduluré pada teka ing Sikem, lan ngertènana, kuwi pada ngojok-ojoki wong Sikem supaya nglawan marang sampéyan. Awit kuwi sampéyan kula njaluk lunga ing wantyi wengi, ya sampéyan kabèh rayat sing ngetutké sampéyan, lan kula njaluk nyegat ing kebonan. Sésuk ésuk, ing wantyi njedulé srengéngé sampéyan kula njaluk nyerang kuta kuwi. Yèn Gaal sak balané pada metu nglawan sampéyan, sampéyan terus gelem nindakké apa sing tyotyok karo kahanané, sing sampéyan temoni.” Mulané Abimèlèk ing wayah mbengi terus budal uga kabèh rayat sing ngetutké, lan ing Sikem terus nganakké panyegatan patang kumpulan kanggo nglawan Sikem. Bareng Gaal anaké Ebed metu lan ngadek ing ngarepé gapurané kuta kuwi, Abimèlèk nalika budal sangka panyegatan karo rayat sing ngetutké. Bareng Gaal weruh suradadu mau terus ngomong marang Sébul: “kok ana wong okèh sing medun sangka putyuké gunung.” Sébul nyauri: “Kuwi ayang-ayangé gunung, sing kok sangka wong.” Nanging Gaal ngomong menèh: “ana wong okèh sing medun sangka gunung Puseré Lemah lan ana sak rombongan menèh teka sangka dalan wit gedé Ramalan.” Semauré Sébul marang Gaal: “Ing ngendi saiki tutukmu sing nduwé tembung: Abimèlèk kuwi sapa, nanging aku kok pada dadi batur marang dèwèké? Iki wong-wong sing pada kok sepèlèké. Saiki majua serangen kuwi!” Gaal terus maju disawang karo wong kuta Sikem nyerang perang nglawan Abimèlèk. Nanging terus diuyak karo Abimèlèk lan mblayu sangka ngarepé, lan okèh sing pada mati nganti tekan ing ngarepé gapura. Nanging Abimèlèk kuwi tetep ing Aruma, nanging Sébul nundungi Gaal karo para seduluré, nganti pada ora bisa tetep manggon ing Sikem. Esuké wong kuta kono pada metu menyang ing kebon. Bareng perkara kuwi dikabarké marang Abimèlèk, Abimèlèk terus ngejak suradadu-suradaduné, dipratung dadi telung kumpulan lan nata panyegatan ing kebon. Bareng kétok wong-wong pada metu sangka kuta terus dilawan lan dipatèni. Abimèlèk karo suradadu sak rombongan sing ngetutké kuwi pada nyerang lan terus mapan ing gapurané kuta, nanging sing rong kumpulan pada nyerang lan matèni kabèh wong ing tegalan. Abimèlèk perang marang kuta kuwi nganti sedina muput; kutané direbut lan wong-wong sak isiné dipatèni, kutané digempuri lan disauri uyah. Bareng wong sak isiné kuta menara Sikem krungu sing mengkono kuwi, terus pada mlebu ndelik ing guwa sak ngisoré omahé El-Berit. Abimèlèk terus dikèki kabar, yèn kabèh wong kuta menara Sikem nglumpuk ing kono. Abimèlèk kabèh sak balané kabèh terus munggah ing gunung Salmon. Abimèlèk terus njupuk kampak lan ngetoki pangé wit-witan, terus dipanggul lan ngomong marang wong sing pada ngetutké: “Gelis pada nandangana apa sing tak lakoni, sing pada kok deleng iki!” Suradadu-suradaduné terus ya pada ngetoki pangé déwé-déwé lan ngetutké Abimèlèk; kayuné terus ditumpangké ing guwa mau, lan guwa kuwi diobong karo geni ing sak nduwuré sirahé wong-wong mau, nganti wong-wong sak isiné kuta menara Sikem ya pada mati, lanang lan wadon udakara wong 1000. Sakwisé mengkono Abimèlèk terus ngluruk kuta Tebes, terus dikepung lan direbut. Nanging ing sak tengahé kuta ana menara sing kuwat, sing kanggo ngungsi karo wong lanang lan wadon, kabèh sak isiné kuta kuwi; lawangé terus dikantying lan wong pada munggah ing putyuké menara kuwi. Abimèlèk uga wis teka ing menara kono, terus dilawan lan bisa nrobos nganti tekan ing lawangé menara lan arep mbakar menara kuwi. Nanging terus ana sakwijiné wong wadon, sing nibakké watu gilingan ngenèngi sirahé Abimèlèk, nganti remuk. Abimèlèk terus nyeluk abdi sing nggawa gamané, kuwi dipréntahké: “Pedangmu tyublesna, aku patènana, supaya aku aja nganti diomong-omongké: Wong wadon sing matèni.” Terus disuduk karo abdiné dadi lan matiné. Bareng wong Israèl pada weruh yèn Abimèlèk wis mati, terus pada mulih menyang panggonané déwé-déwé. Mengkono enggoné Gusti Allah mbales dosané Abimèlèk marang bapaké, ya kuwi enggoné matèni seduluré pitung puluh. Uga kabèh dosané wong Sikem ya ditempuhké marang sirahé déwé karo Gusti Allah. Kaya mengkono dadiné bebenduné Yotam, anaké Yérubaal sing ditibakké marang wong-wong mau. Sakwisé Abimèlèk sing ngadek dadi rèkter ngluwari Israèl kuwi Tola anaké Puah anaké Dodo, wong sangka taler Isakar, omahé ing Samir ing pegunungan Efraim. Lan enggoné ngadili Israèl lawasé telulikur taun, terus mati, dikubur ing Samir kono. Sakwisé Tola sing ngadek dadi rèkter Yair wong Giléad, enggoné ngadili Israèl suwéné rolikur taun. Anaké lanang telung puluh, sing pada numpak kimar lanang telung puluh, lan pada nduwèni kuta telung puluh, sing saiki diarani Hawot-Yair, pernahé ing tanah Giléad. Terus Yair mati, lan dikubur ing Kamon. Wong Israèl pada mblarah nglakoni sing ala ing ngarepé GUSTI; pada ngabekti marang para Baal lan Astorèt, marang para allahé wong Aram, para allahé wong Sidon, para allahé wong Moab, para allahé turunané Amon lan para allahé wong Filistèn, pada nyingkur marang GUSTI lan ora ngabekti marang Panjenengané. Nesuné GUSTI terus mulat-mulat marang wong Israèl, nganti pada dipasrahké ing tangané wong Filistèn lan turunané Amon. Ing taun kuwi uga bangsa kuwi nindes lan nglarani wong Israèl; enggoné pada nindes kabèh wong Israèl sing pada manggon ing sabrangé laut Yordan, ing tanah Amori sing peneré ing tanah Giléad suwéné nganti wolulas taun. Lan wong turunané Amon mau malah ya terus pada nyabrang ing laut Yordan, arep ngluruk perang nglawan taleré Yéhuda, taleré Bényamin lan turunané Efraim, nganti wong Israèl pada banget kepèpèté. Wong Israèl terus pada sambat marang GUSTI tembungé: “Kula wis pada nggawé dosa marang Panjenengan, awit pada nyingkur Gusti Allah kula lan ngabekti marang Baal.” Nanging GUSTI terus ngomong marang wong Israèl: “Apa duduk Aku sing wis ngluwari kowé sangka tangané wong Egipte, wong Amori, turunané Amon, wong Filistèn, wong Sidon, taleré Amalèk lan taleré Maon, sing nindes kowé, waktu kowé pada sambat marang Aku? Nanging kowé pada nyingkur marang Aku lan ngabekti marang allah liyané, mulané Aku ora bakal ngluwari kowé menèh. Pada lungaa sambata marang para allah sing pada kok pilih, kuwi bèn pada ngluwari kowé, yèn kowé pada kepèpèt.” Semauré wong Israèl marang GUSTI: “Kula wis pada nggawé dosa, Panjenengan kapakké sak karep Panjenengan. Mung saiki muga Panjenengan tulungi.” Terus pada nyingkirké allah-allahé liyané sangka tengahé lan pada ngabekti marang GUSTI. GUSTI ora bisa menggak ati-Né weruh kasangsarané wong-wong mau. Terus wong turunané Amon pada diklumpukké lan pada manggon ing Giléad, nanging wong Israèl pada nglumpuk lan manggon ing Mispa. Para penggedéné bangsa ing Giléad pada rerasanan: “Sapa ta sing wani miwiti perang nglawan turunané Amon kuwi? Kuwi sing bakal pantes dadi penggedéné sakkèhé wong Giléad.” Nanging Yéfta, wong Giléad kuwi, suradadu lan gagah lan rosa, nanging dèkné anaké wong wadon nakal; bapaké Yéfta ya kuwi Giléad. Nanging bojoné Giléad mau ya nduwé anak lanang. Bareng para anaké bojoné kuwi wis pada déwasa terus pada nundung Yéfta, tembungé: “Kowé ora nduwèni panduman warisan sangka brayatku, awit kowé kuwi anaké wong wadon liyané.” Mulané Yéfta terus lunga sangka para seduluré, lan manggon ing negara Tob; ing kana Yéfta kumpul karo para wong grombolan sing pada ngrampok bareng karo dèkné. Ora suwé wong turunané Amon pada ngluruk perang nglawan wong Israèl. Lan waktu turunané Amon ngluruk perang nglawan wong Israèl, para penggedéné wong Giléad terus pada metuk Yéfta sangka tanah Tob. Tembungé marang Yéfta: “Hayuk sampéyan kula njaluk dadi penggedéné kula nglawan perang marang wong turunané Amon.” Nanging Yéfta nyauri marang para tuwa-tuwané wong Giléad: “Sampéyan apa ora pada sengit marang kula, lan kula sampéyan tundung sangka omahé brayaté kula? Kenèng apa bareng saiki ngalami kangèlan, sampéyan kok nemoni kula?” Para tuwa-tuwané wong Giléad terus ngomong marang Yéfta: “Pantyèn, teka kula iki pada nemoni sampéyan, gelema mèlu kula pada maju perang nglawan wong turunané Amon, sampéyan bakal kula dadèkké penggedé kula, wong ing tanah Giléad kabèh.” Semauré Yéfta marang para pinituwané wong Giléad: “Dadi, yèn kula sampéyan gawa mulih kudu nglawan merangi wong turunané Amon, lan GUSTI ngekèkké mungsuh kuwi ing tangan kula, kula sing bakal sampéyan dadèkké penggedéné sampéyan?” Semauré para pinituwané wong Giléad marang Yéfta: “GUSTI sing dadi seksi sing krungu ing antarané sampéyan karo kula. Kula bakal nandangi kaya ing tembung sampéyan iki.” Yéfta dadiné mèlu mlakuné para pinituwané wong Giléad, terus diangkat karo wong okèh dadi penggedéné lan komendané. Nanging Yéfta terus masrahaké kabèh perkarané ing ngarepé GUSTI, ing Mispa. Yéfta terus ngongkon kongkonan marang ratuné turunané Amon, dikongkon ngomong: “Ana perkara apa ing antarané sampéyan karo kula, nanging sampéyan kok nekani kula merangi bangsa kula?” Ratuné turunané Amon terus ngomong marang kongkonané Yéfta: “Waktu bangsa Israèl budal sangka negara Egipte, wis ngrebut negara kula sangka kali Arnon, nganti teka ing kali Yabok lan nganti teka laut Yordan. Kabèh kuwi sampéyan balèkké marang kula karo tyara sing apik.” Nanging Yéfta terus ngongkon kongkonan menèh marang ratuné turunané Amon karo paweling: Tembungé Yéfta mengkéné: ‘Wong Israèl ora ngrebut tanahé wong Moab utawa turunané Amon, awit waktu budalé sangka negara Egipte wong Israèl terus pada mlaku metu ing ara-ara samun teka ing segara Abang terus teka ing Kadès.’ Waktu kuwi wong Israèl terus pada ngongkon kongkonan marang ratuné negara Edom karo penjaluk supaya dililani liwat tanah pangwasané, nanging ratu ing negara Edom ora gelem ngrungokké; uga ngongkon kongkonan marang ratu ing negara Moab, nanging ratu kuwi uga ora nglilani, dadiné wong Israèl terus mandek ing Kadès. Sakwisé terus mlaku ing ara-ara samun, ngubengi tanahé wong Edom karo wong Moab iki, nganti teka ing wétané negara Moab, terus pada manggon ing sabrangé kali Arnon, ora nganti pada ngantyik ing panggonané Moab, awit kali Arnon sing dadi tapel watesé negara Moab. Wong Israèl terus ngongkon kongkonan marang Sihon, ratuné wong Amori, ratu ing Hèsbon. Tembungé Israèl marang piyambaké: “Kula muga pada dililani mlaku ngliwati negaramu iki nganti teka ing panggonan sing kula tuju.” Nanging Sihon ora pertyaya marang wong Israèl sing bakal mlaku ngliwati panggonané kuwi malah terus nglumpukké suradaduné kabèh. Piyambaké manggon ing Yahas, terus ngluruk perang nglawan wong Israèl. Nanging GUSTI, Gusti Allahé Israèl ngekèkké Sihon kabèh sak balané kabèh marang ing tangané wong Israèl, lan pada dikalahké nganti wong Israèl ngenggoni tanahé wong Amori sing manggon ing kono. Karo mengkéné panggonané wong Amori kabèh pada diduwèki karo wong Israèl wiwit ing kali Arnon nganti teka ing kali Yabok, lan wiwit ing ara-ara samun nganti teka ing laut Yordan. Saiki, GUSTI, Gusti Allahé Israèl wis ngrebut duwèké wong Amori iki kanggo Israèl, umaté Gusti. Apa sampéyan bakal ngrebut negarané kuwi? Sampéyan apa ora bakal nduwèni sing dadi pawèhé Kamos, allah sampéyan? Mengkono uga kita, ya ngenggoni kabèh sing wis direbut karo GUSTI, Gusti Allah kita kanggo kita. Lan menèh sampéyan apa luwih apik karo Balak, anaké Sipor, ratuné bangsa Moab? Apa dèkné tau njupuk wewenangé bangsa Israèl? Apa dèkné ya tau nglawan perang? Wis antarané 300 taun wong Israèl anggèné pada manggon ing Hèsbon sak kabèh kuta lan désané, karo ing Aroèr sak kabèh kuta lan désané, lan ing kabèh kuta ing sak kiwa-tengené kali Arnon, kenèng apa kuta-kuta iki ora sampéyan rebut waktu kuwi? Dadi kula ora nduwé kesalahan marang sampéyan, nanging sampéyan sing nggawé ala marang kula, lan ngluruk perang nglawan kula. GUSTI sing dadi Rèkter iki, supaya ngadili ing antarané wong Israèl karo wong turunané Amon. Nanging ratuné turunané Amon kuwi ora gelem setuju tembungé Yéfta lantaran para kongkonané. Ing kono Yéfta terus kedunan karo Rohé GUSTI, terus ngubengi negara Giléad lan Manasé, terus ngliwati Mispa ing tanah Giléad lan sangka Mispa ing Giléad terus lunga menyang ing panggonané turunané Amon. Yéfta terus nglairké janji marang GUSTI, tembungé: “Yèn tenan Panjenengan ngekèkké wong turunané Amon ing tangan kula, apa waé sing metu ndisik sangka lawangé omah kula, metuki kula, yèn kula mulih karo slamet sangka ngarepé wong turunané Amon, kuwi bakal dadi duwèké GUSTI, bakal kula pasrahké dadi kurban obongan.” Yéfta terus nerusaké mlakuné ngluruk nglawan turunané Amon, lan kuwi terus pada dipasrahké ing tangané karo GUSTI. Mungsuhé pada dikalahké luwih gedé banget wiwit ing Aroèr nganti tekan ing sak tyedaké Minit, - kutané tyatyahé rong puluh - malah nganti tekan ing Abel-Keramim. Kaya mengkono turunané Amon pada dikalahké ing ngarepé wong Israèl. Waktu Yéfta mulih menyang ing Mispa nyedekki omahé, anaké wadon metu metuk karo terbangan lan jogètan-jogètan. Nanging anaké kuwi ora ana tunggalé; ora ana menèh anaké sing liyané lanang utawa wadon. Bareng weruh anaké mau, terus nyuwèk sandangané lan ngomong: “Oh anakku, atiku remuk awit sangka kowé, nanging kok kowé kuwi sing nekakké tyilaka marang aku; aku wis nduwé tembungé marang GUSTI lan ora kena aku mundur.” Tembungé anaké marang Yéfta: “Duh, bapak, yèn sampéyan wis nglairké janji ngadep marang GUSTI, ya kono kula sampéyan kapakké waé, sing tyotyok karo janji sampéyan kuwi, awit GUSTI wis mbales sampéyan marang mungsuh sampéyan, turunané Amon.” Lan menèh tembungé marang bapaké: “Kula supaya dililani nandangi sak perkara iki: muga sampéyan kèki waktu rong sasi, supaya kula bisaa lunga menyang pegunungan karo kantya-kantya kula wadon perlu bakal nangisi enggèn kula dadi prawan.” Semauré Yéfta: “Ya lungaa!” Terus dikèki waktu rong sasi; anaké terus lunga karo kantya-kantyané wadon menyang ing pegunungan nangisi enggoné dadi prawan. Sakwisé rong sasi terus mulih menyang ing omahé bapaké, lan bapaké terus ngluwari janjiné sing wis dilairké kanggo anaké mau; anaké dadiné ora tau kenal wong lanang. Lan kuwi dadi adat ing Israèl: Para prawan ing Israèl saben taun pada lunga nangisi anaké Yéfta, wong Giléad, suwéné patang dina sak njeruhné setaun. Wong Efraim pada diklumpukké, terus pada menyang ing Safon, lan pada ngomong marang Yéfta: “Sampéyan ngluruk perang nglawan turunané Amon kuwi kenèng apa kok ora ngajak kula? Mulané omahé sampéyan bakal kula obong kabèh karo sampéyan kabèh!” Yéfta terus nyauri marang wong-wong mau: “Aku lan bangsaku wis pada ing sak njeruhné peperangan ramé karo turunané Amon; aku terus ngundang kowé, nanging kowé pada ora teka ngluwari aku sangka tangané. Bareng aku weruh, yèn ora ana sing teka nulungi, dadiné aku ngetohké nyawaku ngluruk wong turunané Amon, lan GUSTI ngekèkké turunané Amon ing tanganku. Kenèng apa kowé saiki kok pada ngluruk aku ngajak perang?” Yéfta terus nglumpukké sakkèhé wong Giléad, terus perang nglawan Efraim, nganti Efraim dikalahké karo wong Giléad. Awit wong kuwi pada ngomong: “Kowé kuwi wong sing pada mblayu sangka taleré Efraim!” - panggonané wong Giléad kuwi ing tengah-tengahé wong Efraim lan Manasé - Wong Giléad kuwi pada ngenggoni sabrangané laut Yordan, kanggo nyegat wong Efraim. Yèn ana wong Efraim sing mblayu, terus nembung arep nyabrang, wong Giléad terus pada nakoni: “Apa kowé wong Efraim?” Nanging yèn nyauri: “Duduk”, terus dikongkon ngomong: “Syibolèt.” Yèn enggoné ngutyapké: sibolèt, dadi ketara yèn ora tètèh pangutyapé, terus dityekel lan dipatèni ing sabrangané laut Yordan kono. Ing waktu semono wong Efraim sing dipatèni ana 42.000. Yéfta enggoné dadi rèkter ing Israèl suwéné nem taun. Yéfta wong Giléad terus mati lan dikubur ing salah sakwijiné kuta ing tanah Giléad. Sakwisé Yéfta terus sing dadi rèkter ing Israèl kuwi Ebsan, sangka Bètléhèm. Anaké lanang telung puluh. Anaké wadon telung puluh dirabèké olèh wong lanang taler liyané lan anaké lanang telung puluh dirabèké olèh wong wadon sangka taler liyané. Piyambaké ngwasani wong Israèl suwéné pitung taun. Ebsan terus mati, lan dikubur ing Bètléhèm. Sakwisé Ebsan sing dadi rèkter ing Israèl kuwi Elon, wong Sébulon. Enggoné ngwasani wong Israèl lawasé sepuluh taun. Elon wong Sébulon mau terus mati lan dikubur ing Ayalon, ing tanah Sébulon. Sakwisé Elon sing dadi rèkter ing Israèl kuwi Abdon anaké Hilèl, wong Piraton. Piyambaké duwé anak lanang patang puluh lan putuné lanang telung puluh, sing pada numpak kimar lanang. Enggoné ngwasani bangsa Israèl suwéné wolung taun. Abdon anaké Hilèl wong Piraton mau terus mati lan dikubur ing Piraton ing tanah Efraim, ing pegunungané wong Amalèk. Wong Israèl pada mblarah enggoné nglakoni sing ala ing ngarepé GUSTI, mulané terus dipasrahké karo GUSTI ing tangané wong Filistèn suwéné patang puluh taun. Ing waktu kuwi ana sakwijiné wong sangka Sora, tunggalé turunané Dan, jenengé Manoak, bojoné gabuk, ora nduwé anak. Lan Mulékaté GUSTI terus ngétok marang wong wadon mau lan diomongi mengkéné: “Kowé kuwi pantyèn gabuk, ora nduwé anak, nanging kowé bakal meteng lan nduwé anak lanang. Saiki, awakmu jaganen, aja ngombé anggur utawa ombèn-ombèn sing mendemi lan aja mangan apa-apa sing haram. Awit kowé bakal meteng lan nduwé anak lanang; kuwi sirahé ora kena kedemok karo péso tyukur, awit botyah kuwi wiwit ing wetengé ibuné bakal dadi nasir pilihané Gusti Allah, lan bakal miwiti ngluwari Israèl sangka tangané wong Filistèn.” Wong wadon mau terus mlebu lan omong marang sing lanang tembungé: “Waktu mau ana abdiné Gusti Allah nemoni kula, rupané kaya mulékaté Gusti Allah, kula wedi banget. Kula ora takon tekané sangka ngendi, lan kula ora dikèki ngerti asmané. Nanging tembungé marang kula: kowé bakal meteng lan nduwé anak lanang; mulané kowé aja ngombé anggur utawa saben sing mendemi lan aja mangan apa-apa sing haram, awit botyah kuwi bakal dadi nasir pilihané Gusti Allah wiwit ing wetengé ibuné nganti tekan ing dinané patiné.” Manoak terus ndedonga marang GUSTI tembungé: “Duh Gusti, kula njaluk muga abdiné Gusti Allah kongkonan Panjenengan kuwi iki nemoni kula wong loro lan mulangké marang kula apa sing perlu kula lakoni kanggo botyah sing bakal lair kuwi.” Gusti Allah terus nuruti penjaluké Manoak, nanging Mulékaté GUSTI terus nemoni wong wadon kuwi menèh, waktu ijik lungguh ing kebon, nanging Manoak bojo lanangé nalika ora ing kono. Ing kono wong wadon kuwi gelis-gelis mlayu marang sing lanang mengkéné: “Wong lanang sing nemoni kula kepungkur kuwi ngétok marang kula menèh.” Manoak terus ngadek, ngetutké bojoné. Bareng wis ketemu karo wong lanang mau, terus ngomong: “Apa Panjenengan kuwi sing wis ngekèki tembungé marang bojo kula iki?” Semauré: “Ya bener.” Manoak terus ngomong: “Mbésuk yèn tembungé Panjenengan kuwi kedadian, kaya kepiyé mengko tyarané uripé botyah kuwi lan solah tingkahé?” Semauré Mulékaté GUSTI marang Manoak: “Kabèh sing wis Tak omongaké marang wong wadon kuwi, kudu didohi. Aja mangan apa-apa sing asal-usulé sangka wit anggur; anggur lan samubarang sing mendemi ora kena diombé lan aja mangan saben sing haram. Apa sing wis dipréntahké marang dèwèké kuwi lakonana kabèh.” Manoak terus ngomong marang Mulékaté GUSTI: “Supaya kula pada dililani ngendek marang Panjenengan ing kéné, kula bakal ngolahké tyempé kanggo Panjenengan.” Nanging semauré Mulékaté GUSTI marang Manoak: “Senajan Aku kok jaluk mandek, kurbanmu bakal ora Tak pangan. Nanging yèn kowé arep masak kuwi kanggo kurban obongan, kuwi pasrahna marang GUSTI.” Awit Manoak ora ngerti, yèn Piyambaké kuwi Mulékaté GUSTI. Manoak terus ngomong marang Mulékaté GUSTI: “Jeneng Sampéyan kuwi sapa, supaya kula bisaa ngluhurké Sampéyan, yèn tembungé Sampéyan kuwi kedadian.” Nanging Mulékaté GUSTI terus ngomong marang Manoak: “Kenèng apa kowé takon asmaku? Jeneng kuwi apa ora nggumunaké?” Manoak terus njupuk tyempé karo kurbané panganan, dipasrahké marang GUSTI ditumpangké ing watu. Panjenengané terus nindakké mujijat sing dideleng Manoak lan bojoné. Bareng karo urupé geni sing murup sangka mesbèh menyang langit, Mulékaté GUSTI tekan menyang nduwur ing sak njeruhné urupé geni mesbèh mau. Bareng Manoak lan bojoné pada weruh sing mengkono kuwi, terus pada sendeku rainé sujut ing bumi. Wiwit ing waktu kuwi Mulékaté GUSTI wis ora ngétok menèh marang Manoak lan bojoné. Ing kono Manoak ngerti yèn kuwi Mulékaté GUSTI, Manoak terus omong marang bojoné: “Mesti aku lan kowé bakal pada mati, awit wis pada weruh Gusti Allah.” Nanging bojoné nyauri: “Yèn GUSTI gelem ndadèkké mati marang kita, mesti ora nganti nampani kurban obongan lan kurban panganan sangka tangan kita, lan kita ora diduduhi kuwi mau kabèh, lan ora dikrungoni sing kaya mengkéné ing waktu saiki.” Sakwisé mengkono wong wadon mau nglairké anak lanang, sing dijenengaké: Simson. Botyahé mundak-mundak gedéné lan diberkahi karo GUSTI. Atiné terus wiwit diobahké karo Rohé GUSTI ing Mahané-Dan sing manggon ing antarané Sora lan Esytaol. Simson lunga menyang ing Timna lan ing kono ngerti sakwijiné prawan bangsa Filistèn. Mulihé terus ngomongi marang bapaké lan ibuné, tembungé: “Kula ngerti wong wadon ing Timna, anaké wong Filistèn; kuwi supaya sampéyan jukukna dadi bojo kula.” Nanging bapaké lan ibuné pada omongi: “Tunggalé anaké sanak-sedulurmu lan tunggalé bangsaku kabèh apa ora ana wong wadon, nanging kowé kok nganti ngepèk rabi sangka bangsa Filistèn, wong sing ora sunat?” Tembungé Simson marang bapaké: “Kula njaluk sampéyan jukukna dèkné kuwi, awit dèkné sing kula senengi.” Nanging bapaké lan ibuné pada ora ngerti, yèn perkara kuwi sangka karepé GUSTI; awit Simson kudu golèk jalaran kanggo nglawan wong Filistèn. Awit ing waktu semono wong Filistèn njajah wong Israèl. Simson terus lunga bareng karo bapaké lan ibuné menyang ing Timna. Bareng tekan ing kebon anggur ing Timna, ana singa enom metuki mlakuné Simson karo nggeruh; Simson terus kedunan karo Rohé GUSTI, nganti singané disuwèk-suwèk kaya nyuwèk tyempé tanpa apa-apa ing tangané. Nanging apa sing ditindakké kuwi ora dityeritakké marang bapaké lan ibuné. Sakwisé kuwi Simson terus nerusaké mlakuné, lan terus rembukan karo wong wadon kuwi, awit Simson seneng karo wong kuwi. Sakwisé let suwé dèkné terus mbalik mrana menèh perlu kawin karo wong wadon kuwi; lan ing waktu nyimpang sangka dalan, perlu nggatèkké batangé singa, kétok ana krompolané tawon sing pada manggon ing ragangané singa lan ana maduné. Kuwi terus dirogoh karo tangané lan dipangan karo nerusaké mlakuné, terus nemoni bapaké lan ibuné, uga pada dikèki lan pada mangan. Nanging ora dikèki weruh yèn enggoné njupuk madu kuwi sangka ragangané singa. Bareng bapaké wis lunga nemoni wong wadon mau, Simson terus nggawé pésta ing kono, awit mengkono sing dadi adaté wong nom-noman. Bareng wong kono pada weruh Simson, terus pada milih kantya telung puluh sing njagong karo dèkné. Wong kuwi terus pada diomongi karo Simson: “Hayuk, sampéyan pada kula kèki bedèkan, yèn ing njeruhné pésta pitung dina kuwi sampéyan bisa ngekèki jawabané sing tyotyok, sampéyan pada bakal kula kèki klambiné rangkepan mori alus telung puluh iji, lan sandangan apik telung puluh kanggo penggedé. Nanging yèn sampéyan ora bisa mbedèk, dadi sampéyan sing kudu ngekèki marang kula klambiné rangkepan mori alus telung puluh iji lan sandangan apik telung puluh pengadek.” Semauré wong mau marang Simson: “Hayuk sampéyan omongaké bedèkanmu, bakal kita rungokké.” Tembungé Simson marang wong mau: “Ana panganan sing metu sangka sing pangan, ana lelegi sing metu sangka sing rosa.” Nganti telung dina suwéné ora ana sing bisa mbedèk bedèkané. Bareng dina sing kaping pituné, wong mau ngomong marang bojoné Simson: “Bojomu bujuken, supaya ngomongké jawabané bedèkan kuwi marang kita; nanging yèn ora, kita bakal ngobong kowé lan sak isiné omahé bapakmu. Apa perluné kowé ngundang kita, apa supaya kita pada dadi mlarat, ora ta?” Simson terus dirangkul karo nangis karo bojoné, tembungé: “Sampéyan sengit marang kula lan ora seneng marang kula; sampéyan ngomongké bedèkan marang bangsa kula, nanging jawabané ora sampéyan omongaké marang kula.” Nanging bojoné nganti pitung dina suwéné, ing sak njeruhné pésta kuwi tansah nangis waé. Bareng tekan pitung dinané jawabané diomongké marang bojoné, awit tansah ngrèngèk-ngrèngèk waé, terus jawabané diomongké marang bangsané. Bareng ing pitung dinané, sak durungé srengéngé mingslep, wong negara kono terus ngomong marang Simson: “Apa sing leginé ngungkuli madu? Apa sing rosané ngungkuli singa?” Tembungé Simson marang wong-wong mau: “Yèn enggonmu ngluku ora nganggo sapiku wadon, mesti kowé ora bisa mbedèk bedèkanku.” Simson terus kedunan karo Rohé GUSTI, terus lunga menyang ing Askélon lan matèni tunggalé wong telung puluh, pada jukuki sandangané lan sandangané apik kanggo penggedé kuwi diwènèhké marang wong sing pada bisa mbedèk bedèkané. Nanging nesuné ijik mulat-mulat, terus mulih menyang ing omahé bapaké. Nanging bojoné Simson kuwi dikèkké marang kantyané, tilas pengiringé. Sakwijiné dina ing waktuné panèn gandum, Simson ngéndangi bojoné karo nggawa olèh-olèh tyempé, tembungé: “Kula bakal nemoni bojo kula ing kamaré.” Nanging bapaké bojoné ora nglilani mlebu. Tembungé bapaké mau: “Aku ngira, yèn kowé mesti sengit banget marang dèwèké, mulané tak wènèhaké marang kantyamu. Adiké apa ora luwih ayu tenimbang karo dèwèké, mbok kuwi waé jukuken dadi gantiné.” Simson terus ngomong marang wong kono: “Sepisan iki aku ora bisa disalahké karo wong Filistèn, yèn aku nindakké sing ala marang wong-wong kuwi.” Simson terus lunga nyekel asu alasan 300, buntuté terus pada ditalèni loro-loro lan saben buntuté loro dipasang ontyor ing tengahé. Ontyoré terus pada disumeti lan asuné alasan terus pada digetak menyang kebon gandumé wong Filistèn sing durung dipanèn, uga kebon-keboné saitun. Wong Filistèn terus pada ngomong: “Sapa ta sing nindakké kuwi?” Terus ana sing semaur: “Kuwi Simson, mantuné wong Timna, awit bojoné direbut diwènèhké marang kantyané.” Wong Filistèn terus pada teka lan wong wadon mau diobong uga bapaké. Ing kono tembungé Simson marang wong mau: “Yèn kowé pada nduwé pokal gawé kaya mengkono, aku iki bakal ora lèrèn-lèrèn sak durungé mbaleské awakku marang kowé.” Wong mau balung-balungé terus pada digepuki sak kuwaté. Dèkné terus lunga lan manggon ing guwa watu ing gunung Etam. Bangsa Filistèn terus pada ngluruk lan manggon ing tanah Yéhuda lan kasebar tekan ing Lehi. Wong Yéhuda pada ngomong: “Kenèng apa kowé pada ngluruk aku?” Semauré wong Filistèn: “Aku pada ngluruk arep mbanda Simson lan bakal nindakké pada kaya sing ditindakké marang kita.” Terus ana wong Yéhuda 3000 pada marani ing guwa watu ing Etam lan ngomong marang Simson: “Sampéyan apa ora weruh, yèn wong Filistèn kuwi pada ngwasani kita? Kenèng apa kok sampéyan nindakké mengkéné marang kita?” Semauré Simson marang wong mau: “Penggawéku marang dèwèké kuwi pada uga karo sing dadi tumindaké marang aku.” Tembungé wong Yéhuda marang Simson: “Teka kita mréné kuwi bakal nggawa sampéyan, terus kita pasrahaké marang tangané wong Filistèn.” Tembungé Simson marang wong kuwi: “Kowé pada sumpaha marang aku yèn kowé déwé bakal ora nyerang aku.” Wong mau terus pada ngomong marang rèkter Simson, semauré: “Ora, mung bakal kita gawa waé, terus kita pasrahaké marang tangané, nanging ora kula patèni.” Simson terus digawa karo ditalèni tali anyar loro lan digawa metu puntuk watu kuwi. Sak tekané ing Lehi terus dipapak karo wong Filistèn karo disuraki. Simson kedunan karo Rohé GUSTI, nganti tali ing tangané dadi kaya waé gagang damèn sing kobong kena geni, lan bandané pada lebur udar sangka tangané. Lan dèkné olèh balung rahangé kimar sing anyar, terus dielungké tangané balungé dijikuk lan digawé nyerang wong 1000 nganti pada mati. Simson ngomong: “Karo rahangé kimar bangsa kimar kuwi tak ajar, karo rahangé kimar wong 1000 tak getyek.” Sakwisé ngomong mengkono balung rahangé mau dibuwang. Panggonan ing kono terus diarani Ramat-Lehi. Waktu Simson ngelak banget, sambat marang GUSTI: “Panjenengan wis ngekèki keslametan gedé mengkéné lantaran tangané abdi Panjenengan, ing saiki apa kula bakal mati ngelak, lan tiba ing tangané wong ora sunat kuwi?” Gusti Allah terus mbengkah gampèng ing Lehi lan kuwi terus metu banyuné. Simson terus ngombé, nganti pulih dadi kuwat menèh lan seger dèkné. Mulané sumber kuwi diarani Sumber Pesambat, sing ijik ing Lehi tekan sepréné. Simson enggoné ngadili bangsa Israèl waktu dijajah wong Filistèn suwéné rong puluh taun. Ing sakwijiné dina Simson lunga menyang ing Gaza; waktu ing kono weruh sakwijiné wong wadon nakal, terus diparani. Bareng wong Gaza kono pada diomongi: “Simson ing kéné,” terus pada ngepung lan nyegati ing gapurané kuta sewengi muput, nanging ora nandangi apa-apa, awit gagasané: “Mengko yèn wis wayah ésuk, dèwèké bakal tak patèni.” Nanging Simson turu ing kono nganti tengah wengi. Bareng wayah tengah wengi terus wungu, lawang gapura lan tyagaké kuta dityandak lan dijebol sak karoné, terus dipanggul lan digawa munggah ing putyuké gunung ing ngarepé Hébron. Sakwisé mengkono Simson gandrung karo sakwijiné wong wadon ing legokan Sorèk, jenengé Delila. Para penggedéné wong Filistèn terus nemoni Delila lan ngomong mengkéné: “Tyoba glembuken nganti bisa kok weruh apa sing ndadèkké kekuwatané sing gedé kuwi lan kepriyé enggonku bisa ngalahké lan mbanda dèwèké, supaya kenaa tak telukké. Aku iki siji-sijiné bakal ngekèki upah kowé 1100 duwit slaka.” Delila terus ngomong marang Simson: “Mbok ya sampéyan blaka ta apa sing ndadèkké rosané sampéyan sing ngidap-idapi kuwi, lan apa sing bisa digawé nalèni supaya sampéyan sak nalika nganti kenèng dikalahké?” Tembungé Simson marang Delila: “Yèn aku dibanda karo tali gendéwa pitung iji, sing ijik anyar tur durung garing, mesti aku dadi apes lumrah pada kaya wong liyané.” Para penggedéné wong Filistèn terus nggawa tali gendéwané sing ijik anyar tur durung garing lan Simson terus digawa karo Delila karo tali mau, lan ing sentong kono ana wong sing jaga-jaga. Wong wadon mau terus mbengok: “Wong Filistèn pada nyerang sampéyan, Simson!” Nanging Simson medot taliné kaya bolah damèn sing pedot, awit kobong kena geni, nganti ora diweruh dunungé kekuwatané. Delila terus ngomong marang Simson: “Kula iki sampéyan nggawé gegojèkan tenan, kula sampéyan apusi. Saiki kula sampéyan blaka ta apa sing kenèng kanggo nggawa sampéyan?” Tembungé Simson marang Delila: “Yèn aku dibanda karo tali anyar sing durung tau kanggo apa waé, aku mesti dadi apes, lan lumrah kaya wong liyané.” Delila terus njupuk tali anyar digawé mbanda Simson lan terus mbengok: “Wong Filistèn pada nyerang sampéyan, Simson!” - ing sentong ana wong sing jaga-jaga - nanging banda-bandané pada dipedot kaya bolah waé sing udar sangka tangané. Delila terus ngomong marang Simson: “Nganti tekan saiki sampéyan kuwi nggawé gegojèkan marang kula, sampéyan apusi waé. Mbok ya kula sampéyan blaka ta sing kenèng kanggo mbanda sampéyan kuwi apa?” Tembungé Simson marang Delila: “Yèn klabangané rambutku pitu kuwi pada kok ubetké karo mori tenunan lan kok talèni nganggo pantèk, mesti aku dadi apes lan lumrah kaya wong liyané.” Rambuté Simson terus diubetké karo pantèké, terus mbengok: “Wong Filistèn pada nyerang sampéyan, Simson!” Nanging Simson terus tangi sangka enggoné turu lan nyendal pantèké kabèh mori tenunané. Tembungé Delila marang Simson: “Kepriyé ta nanging sampéyan kok ngomong: Aku trésna marang kowé, nanging nyatané atimu ora rumaket marang kula? Saiki wis kaping telu kula sampéyan nggawé gegojèkan, ora sampéyan blaka apa sing ndadèkké rosané sampéyan ngidap-idapi kuwi.” Bareng sedina-dina dirèngèk-rèngèki lan didesek-desek karo Delila, nganti ora bisa ngendek atiné menèh, lan rumangsa kaya arep ilang nyawané. Simson terus ngetokké isiné atiné kabèh marang Delila, mengkéné tembungé: “Sirahku durung tau kedemok ing péso tyukur, awit aku iki wiwit ing wetengé ibuku dadi nasir pilihané Gusti Allah; mulané yèn aku dityukur mesti ilang kekuwatanku nganti dadi apes, lumrah pada kaya wong liyané.” Bareng Delila ngerti, yèn Simson wis ngetokké isiné atiné kabèh marang dèwèké, terus kongkonan ngomongi para penggedéné wong Filistèn, karo ngomong mengkéné: “Sepisan kuwi hayuk sampéyan pada kula njaluk teka, awit Simson wis nglairké isiné atiné kabèh marang kula.” Para penggedéné wong Filistèn terus nekani Delila karo nggawa duwité. Delila terus ngerih-ngerih Simson turu ing pangkoné lan terus nekakké wong sing dikongkon ngetok rambuté klabangan pitu pisan, nganti Simson terus wiwit kena ditelukaké karo wong wadon mau, awit wis ilang kekuwatané. Delila terus mbengok: “Simson, wong Filistèn pada nyerang sampéyan!” Simson wungu sangka enggoné turu terus ngomong: “Aku iki bakal bisa utyul menèh kaya sing uwis-uwis lan bakal mbedal.” Nanging ora rumangsa, yèn wis ditinggal karo GUSTI. Terus dityekel karo wong Filistèn, mripaté loro dityukil pisan, terus digawa menyang ing Gaza, dibanda nganggo ranté tembaga lan kèki penggawéan nggiling ing pakunjara. Nanging rambuté, sakwisé diketok, terus wiwit tukul menèh. Sakwisé kuwi para penggedéné wong Filistèn pada nglumpuk arep masrahaké kurban sing dibelèh gedèn-gedènan marang Dagon, allahé lan sukak-sukak, tembungé: “Dagon wis ngekèkké mungsuh kita Simson ing tangan kita.” Lan menèh bareng wong okèh weruh Simson, terus pada memuji marang allahé, karo pada ngomong: Mungsuh kita sing ngrusak negara kita lan nggawé patiné kantya okèh wis dipasrahké karo allah kita ing tangan kita. Waktu ijik pada seneng-seneng mengkono kuwi, terus pada ngomong: “Simson undangen, bèn nggawé seneng kita!” Simson terus dietokké sangka pakunjara, lan digawé gegujon ing ngarepé wong-wong mau, terus dikongkon ngadek ing antarané tyagak-tyagak. Simson terus ngomong marang botyah sing nuntun tangané: “Aku etyulna sedilut, bèn aku ndemèk-ndemèk tyagak-tyagaké omah iki, supaya aku bisa sèndènan!” Nanging gedong kuwi kebak wong lanang lan wadon, kabèh sakkèhé penggedéné wong Filistèn uga ing kono, lan ing payoné ana wong lanang lan wadon 3000, pada ndeleng enggoné Simson digawé gegujon. Simson terus sambat marang GUSTI, semauré: “Duh GUSTI, Panjenengan muga gelem éling kula, lan kula muga Panjenengan kuwatké sepisan iki waé, duh Gusti Allah, supaya kula bisaa nindakké mbales marang wong Filistèn, jalaran sangka ilangé mripat kula loro iki.” Simson terus ngrangkul tyagak loro ing tengah déwé sing kanggo nyangga omah kuwi, sing siji karo tangané tengen lan sijiné karo tangané kiwa. Tembungé Simson: “Ilanga nyawaku bareng karo wong Filistèn iki!” Terus mbungkuk karo ngetokké kekuwatané, sak nalika omahé ambruk ngebruki para penggedéné lan sakkèhé wong ing njeruhné. Olèhé matèni waktu matiné kuwi tyatyahé ngungkuli sing dipatèni waktu ijik urip. Sakwisé kuwi para seduluré lan kabèh brayaté bapaké terus pada teka njukuk layoné, dijukuk sangka kono lan dikubur ing kuburané bapaké Manoak, ing antarané Sora lan Esytaol. Enggoné ngadili bangsa Israèl kuwi lawasé rong puluh taun. Ing pegunungan Efraim ana sakwijiné wong, jenengé Mika. Dèwèké ngomong marang ibuné: “Duwité slaka ibu, 1100 sing ilang dijukuk karo wong, nganti sampéyan ngutyapké sumpah - kula déwé krungu tembungé sampéyan - kuwi ing kula, kula sing jikuk.” Semauré ibuné: “Diberkahi anakku karo GUSTI.” Sakwisé kuwi duwit slaka 1100 kuwi terus dibalèkaké marang ibuné. Nanging ibuné ngomong: “Duwit kuwi tak sutyèkké kanggo GUSTI, tak pasrahké marang anakku, supaya dikanggokké kanggo nggawé retya ukir-ukiran lan retya tyitakan. Mulané saiki duwit kuwi tak balèkké marang kowé.” Nanging duwit karo wongé dibalèkaké marang ibuné, wong wadon kuwi terus njupuk duwité slaka 200 lan diwènèhké marang tukang slaka; duwit kuwi digawé retya ukir-ukiran lan tyitakan lan terus didèkèkké ing omahé Mika. Mika kuwi nduwé omah brahala. Terus digawèkké klambiné imam lan retya; salah sijiné anaké lanang didadèkké imam. Ing waktu semono ing Israèl ora ana ratuné, angger wong nindakké apa sing dianggep bener miturut panemuné déwé-déwé. Ana sakwijiné wong enom sangka Bètlehèm-Yéhuda, sangka taler Yéhuda; dèwèké klebu wong Lévi lan manggon ing kono dadi wong neka. Wong mau terus budal sangka kuta Bètlehèm-Yéhuda, arep neka ing ngendi waé janji olèh panggonan; enggoné mlaku tekan ing pegunungan Efraim, ing omahé Mika. Terus ditakoni karo Mika mau: “Sampéyan sangka ngendi?” Semauré: “Kula kuwi wong Lévi sangka Bètlehèm-Yéhuda, kula mlaku bakal neka ing ngendi waé angger olèh panggonan.” Omongé Mika marang wong mau: “Hayuk sampéyan kula njaluk manggon nunggal karo kula, bakal kula anggep bapak lan imam kula, saben taun sampéyan bakal kula kèki duwit slaka sepuluh, sandangané sak pengadek lan mangan.” Wong Lévi mau ngrujuki gelem manggon dadi siji karo wong mau. Wong nom mau dianggep kaya salah sijiné anaké déwé. Mika netepi wong Lévi mau, wong nom kuwi, dadi imamé lan manggon ing omahé Mika. Semauré Mika: “Saiki aku weruh, yèn GUSTI bakal ngekèki katentreman marang aku, awit ana wong Lévi dadi imamku.” Waktu semono ing Israèl ora ana ratuné lan ing waktu kuwi taleré Dan ijik nggolèki tanah panduman sing bakal dienggoni ing antarané taler Israèl. Awit sangka kuwi wong turunané Dan terus pada kongkonan wong lima sangka wong brayaté kabèh, wong sing gagah rosa-rosa sing asal-usulé sangka Sora lan Esytaol, pada dikongkon ngindik lan mriksa negara kuwi lan diweling: “Lungaa lan mriksaa negara kuwi!” Bareng wong-wong mau tekan ing pegunungan Efraim ing omahé Mika, pada nginep ing kono. Waktu tekan sak tyedaké omahé Mika mau, pada ngerti marang pangutyapé wong nom taleré Lévi kuwi, terus diampiri lan ditakoni: “Sapa sing ngejak sampéyan mréné? Penggawéan sampéyan apa lan nduwé urusan apa ana kéné?” Semauré wong Lévi mau marang sing pada nakoni: “Mengkéné-mengkono sing ditindakké Mika marang kula; kula dibayar lan kula dadi imammé.” Semauré wong mau marang wong Lévi kuwi: “Hayuk sampéyan kula njaluk takon marang Gusti Allah, supaya kula bisaa pada ngerti, apa mlaku kula kuwi bakal olèh nggawé.” Semauré imam kuwi marang wong-wong mau: “Pada kula njaluk lunga karo tentrem rahayu! Penggawéan sing sampéyan lakoni kuwi apik ing ngarepé GUSTI.” Wong lima mau terus pada budal, terus pada tekan ing Lais. Rayat ing kono kétok tentrem uripé, miturut adaté wong Sidon, tentrem lan ayem. Wong kuwi ora pada kekurangan apa-apa ing bab apa ing sak lumahé bumi, malah pada sugih duwit. Panggonané adoh karo wong Sidon lan pada ora sesrawungan karo sapa waé. Wong sing pada ngindik mau sak mulihé marang para seduluré tunggal taler ing Sora lan ing Esytaol, terus ditakoni karo para seduluré mau: “Apa sing kok temokké ing kana?” Semauré: “Pada tata-tataa, hayuk pada maju ngluruk mrana, awit aku wis pada weruh negara kuwi, pantyèn apik banget. Kenèng apa kowé pada meneng waé? Aja pada aras-arasen ngluruk ngleboni lan ngenggoni negara kuwi! Sak tekané ing kana kowé bakal nemoni rayat sing tentrem uripé, lan negarané kuwi jembar malang-mujuré. Gusti Allah wis ngekèkké kuwi marang ing tanganmu; kuwi panggonan sing ora kekurangan samubarang ing sak lumahé bumi.” Terus turunané taleré Dan budal sangka Sora lan ing Esytaol tyatyahé ana wong 600 pada nganggo gaman. Terus pada budal lan terus manggon ing sak tyedaké. Kiryat-Yearim ing tanah Yéhuda. Mulané panggonan kono kuwi nganti sepréné diarani Mahané-Dan; pernahé ing kuloné Kiryat-Yearim. Sangka kono terus maju menyang ing pegunungan Efraim lan pada tekan ing omahé Mika. Wong lima sing mbiyèn lunga ngindik negara ing Lais kuwi terus pada omong marang para seduluré, tembungé: “Apa kowé pada weruh, yèn ing omah-omah kéné ana klambiné imam lan retyané, uga retya ukir-ukiran lan retya tyitakan? Saiki kowé pada ngertia tenan apa sing bakal kok lakoni!” Terus pada mampir nekani omahé wong nom taleré Lévi kuwi ing omahé Mika lan pada takon keslametané. Ing waktu kuwi wong 600 tunggalé turunané Dan sing nganggo gaman mau pada mandek ing lawangé gapura; nanging wong lima sing mbiyèn lunga ngindik negara kuwi pada neruské mlakuné lan mlebu lan njupuki retyané ukir-ukiran, klambiné imam, retyané lan retyané tyitakan. Nanging imamé ngadek ing lawangé gapura tyampur karo wong 600 sing nganggo gaman mau. Nanging, bareng wong mau wis pada mlebu ing omahé Mika lan njupuki retya ukir-ukiran, klambiné imam, retya omah lan retyané tyitakan, imam mau terus ngaruh-aruhi: “Pada ngapa kowé kuwi?” Semauré wong-wong kuwi marang imam mau: “Wis menenga, mingkema, mèlua aku lan dadia bapak lan imamku kabèh. Endi sing kok pilih: ngimami omahé wong siji, apa ngimami wong sak taler, ya brayaté ing sak tengahé wong Israèl?” Imam mau seneng atiné, njupuki Efod, retya lan retyané ukir-ukiran, terus mèlu mlaku ing sak tengahé wong akèh. Wong-wong kuwi terus pada minger nerusaké mlakuné, botyah-botyah lan kéwan-kéwan uga barang-barang sing ana regané dilakokké ing ngarep. Bareng wis rodok adoh sangka omahé Mika, wong sing manggon ing sak tyedaké omahé Mika pada diklumpukké, nututi turunané Dan. Wong-wong mau pada nyeluki turunané Dan, mulané turunané Dan terus pada nolèh lan ngomong marang Mika: “Ana apa kowé kok pada nggawa grombolan mengkono?” Terus disauri: “Wong kowé pada njupuki allahku olèhku nggawé, uga imamé, terus kowé pada lunga. Aku iki kari nduwé apa menèh? Kepriyé nanging aku kok unèni: Ana apa kowé kuwi?” Wong turunané Dan terus pada nyauri: “Aja nganti aku pada krungu swaramu, supaya aja nganti ana wong sing gregeten terus pada nyerang marang kowé, nganti kowé kélangan nyawamu kabèh nyawané sak isiné omahmu.” Turunané Dan terus pada nutukké mlakuné, nanging Mika awit ngerti, yèn kana luwih kuwat tenimbang karo dèwèké, mulané terus bali mulih. Turunané Dan kuwi karo nggawa barang gawèané Mika kabèh imamé, terus pada tekan ing Lais, sing dienggoni rayat sing ayem tentrem uripé. Rayat kuwi dientèkké karo landepé pedang lan kutané diobong. Ora ana wong teka nulungi, awit panggonané adoh sangka Sidon lan ora sesrawungan karo sapa-sapa. Prenahé kuta kuwi ing panggonan Bèt-Réhob. Sakwisé mengkono, kutané terus dibangun menèh lan dienggoni. Kutané terus dielih diarani dadi Dan, miturut asmané leluhuré, ya kuwi Dan, anaké Israèl, nanging kuta kuwi mbiyèn diarani Lais. Wong turunané Dan terus ngedekké retya ukir-ukiran kuwi mau, lan Yonatan, anaké Gérsom anaké Moses uga turun-turunané pada dadi imamé taler Dan nganti tekan wong tanah kono kuwi pada dadi wong buwangan. Kaya mengkono enggoné retya ukir-ukiran gawéané Mika kuwi diedekaké lan retya kuwi ing kono, sak suwéné omahé Gusti Allah ing Silo. Waktu ing Israèl ora ana ratuné kelakon ana sakwijiné wong Lévi sing neka, manggon ing mburiné pegunungan Efraim, sing ngepèk bojo wayuh sangka Bètlehèm-Yéhuda. Nanging wayuhé kuwi terus bédang marang dèwèké, terus purik ninggal bojoné mulih menyang omahé bapaké ing Bètlehèm-Yéhuda, terus ing kono suwéné patang sasi. Bojoné terus budal nyusul arep diréh-réh supaya bali; mlakuné karo batur lanang siji lan kimar loro. Sak tekané ing kana terus diajak karo wong wadon nom kuwi mlebu ing omahé bapaké. Bareng bapaké wong wadon mau weruh tekané, terus ditampa karo bungah. Malah terus diendek karo maratuwané, ya kuwi bapaké wong wadon nom mau, nganti telung dina ing omahé bapaké kuwi; pada mangan lan ngombé lan nginep ing kono. Bareng ing patang dinané waktu ésuk mruput pada tangi lan waktu wong Lévi mau tata-tataa arep budal, bapaké wong wadon mau terus omong marang mantuné: “Sarapan roti sak tyuwél ndisik, terus pada lungaa!” Dadiné wong loro kuwi terus pada njagong mangan lan ngombé. Bapakné wong wadon nom mau terus omong marang wong lanang mau: “Kowé mbok nginep menèh sewengi lan bungah-bungaha atimu!” Nanging bareng wong mau ngadek arep budal, dipeksa-peksa karo maratuwané, terus nginep menèh. Bareng ing limang dinané waktu wong mau tata-tataa ing wayah ésuk arep budal, bapaké wong wadon mau omong: “Sarapana ndisik ta, terus entènana tekan wayah srengéngé medun.” Loro-loroné terus pada mangan. Bareng wongé ngadek arep budal uga wayuhé lan baturé, maratuwané, ya kuwi bapaké wong wadon kuwi, terus ngomong: “delengen ta, iki wis soré srengéngé, ngarepké mingslep, mbok nginep ing kéné waé lan bungah-bungah atimu, terus sésuk tangia sing ésuk lan terus pada lungaa mulih.” Nanging wongé ora gelem nginep, malah terus tata-tataa lan terus budal. Mlakuné tekan ing ngarepé Yébus - ya kuwi Yérusalèm - uga kimaré loro sing wis ditlapaki lan wayuhé uga mèlu. Bareng mlakuné tekan ing tyedaké Yébus mau, srengéngé wis endèk banget; baturé terus ngomong marang bendarané: “Hayuk pada mampir ing kutané wong Yébus kuwi, pada nginep ing kono.” Nanging bendarané nyauri: “Aku ora bakal pada mampir ing kutané wong mantya, sing duduk pangwasané wong Israèl, apik aku pada neruské mlaku nganti tekan ing kuta Gibéa.” Terus omong menèh marang baturé: “Hayuk pada neruské mlaku nganti tekan ing salah sakwijiné panggonan kana, pada nginep ing Gibéa utawa ing Rama.” Dadiné pada neruské mlakuné. Bareng wis tyedak ing kuta Gibéa, sing klebu panggonané taler Bényamin, srengéngé wis mingslep. Awit sangka kuwi terus pada menyang Gibéa, arep nginep ing kono lan mlebuné terus njagong ing tanah ratané kuta, nanging ora ana wong siji-sijia sing ngajak menyang omahé ngekèki panginepan. Nanging ing wayah soré kuwi terus ana wong tuwa mulih sangka penggawéané ing tegalan. Wong mau asal-usulé sangka pegunungan Efraim, neneka manggon ing Gibéa, nanging wong sing pada manggon ing kuta kono kuwi wong Bényamin. Bareng wong tuwa mau ndangak weruh wong mlaku ing tanah ratané kuta, terus aruh-aruh: “Sampéyan arep menyang ngendi, lan sampéyan teka sangka ngendi?” Semauré marang wong-wong mau: “Kula ijik pada mlaku sangka Bètlehèm-Yéhuda bakal menyang ing mburiné pegunungan Efraim; asal-usulé kula sangka kono. Kula entas lunga menyang Bètlehèm-Yéhuda lan saiki bakal mulih menyang omah kula. Nanging ora ana wong sing ngajak kula menyang ing omahé, senajan kula wis nduwé damèn lan pangané kanggo kimar kula, mengkéné uga wis ana roti lan anggur kanggo kula lan abdi sampéyan wong wadon, uga kanggo abdi sing mèlu kula; kula pada ora kekurangan apa-apa.” Wong tuwa mau terus omong: “Aja nganti kuwatér! Kabèh sing sampéyan butuhaké kula sing bakal nanggung, nanging sampéyan aja nganti nginep ing tanah ratané kuta iki.” Wongé terus nggawa mlebu ing omahé lan kimaré pada dipakani; nanging sakwisé ngisuhi sikilé, terus pada mangan lan ngombé. Nanging bareng ijik pada énak-énak, wong kuta kono, wong sing dursila, terus pada ngepung omah kuwi mau, pada ndodoki lawang lan pada ngomong marang wong tuwa sing nduwé omah tembungé: “Wong sing entas teka ing omahmu kuwi gawanen metu, arep tak enggo seneng-seneng!” Wong sing nduwé omah terus nantang marang wong okèh lan pada diomongi: “Wis ta para sedulur kula, mbok aja nganti nandangi ala mengkéné, awit wong kuwi wis ing omah kula, mbok aja nandangi ala kaya mengkéné! Nanging kula nduwé anak ijik prawan, lan wayuhé wong kuwi, pada kula gawa metu, kuwi sampéyan nggawé sukak-sukak, lan sampéyan nggawé ing sak karep sampéyan, mung wong kuwi aja sampéyan nggawé reget!” Nanging wong mau pada ora ngrèwès marang ing tembungé. Wong Lévi mau terus nyandak wayuhé digawa metu menyang ing njaba dipasrahké marang wong okèh, terus dituroni karo digawé dolanan sewengi muput, nganti tekan ing wayah ésuk. Bareng waktuné arep njedulé srengéngé wong wadon mau terus ditinggal lunga. Waktu wayah ésuk wong wadon mau ijik bali, nanging ambruk ing ngarepé lawangé omahé wong tuwa sing diinepi bendarané, lan dèwèké gemlétak ing kono nganti padang. Bareng bendarané ing wayah ésuk tangi, terus mbukakké lawangé omah lan metu nerusaké mlakuné, wong wadon, wayuhé kuwi ketemu gemlétak ing lawangé omah, tangané pada semèlèh ing lawang. Semauré marang wong wadon mau: “Ngadeka, hayuk pada budal.” Nanging ora ana saurané; layoné terus dimomotké ing kimar, lan wong terus budal mulih. Sak tekané ing omahé terus njupuk péso, lan wayuhé dityandak ditengkel-tengkel miturut balung-balungé dadi rolas tengkel, pada dikirimké menyang kabèh panggonané tanah Israèl. Lan angger wong sing weruh nduwé tembung: “Sing kaya mengkono kuwi durung tau kelakon utawa diweruh wiwit ing dinané wong Israèl pada budal metu sangka negara Egipte nganti saiki. Hayuk, perkara iki pikiren lan timbang-timbangen terus ngomonga.” Terus wong Israèl kabèh pada metu ngumpul ngadep marang GUSTI ing Mispa, lan bebarengan pada nglumpuk wiwit sangka Dan nganti tekan ing Bèrsyéba, lan uga sangka negara Giléad. Para penggedéné wong sak bangsa kabèh sangka kabèh taler Israèl pada nuntun pasamuané umaté Gusti Allah, gunggungé wong patang 400.000 sing pada mlaku lan nganggo gaman pedang. Turunané Bényamin pada krungu kabar, yèn wong Israèl pada ngluruk menyang ing Mispa. Wong Israèl terus pada ngomong: “Pada tyritakna kepriyé kelakoné penggawéan dursila kuwi?” Wong Lévi bojoné wong wadon sing dipatèni terus ngomong: “Kula karo bojo kula wayuh mbeneri menyang Gibéa sing klebu pangwasané Bényamin, tujuané arep nginep. Bareng wengi wong Gibéa iki terus pada nekani kula lan omah kuwi dikepung dadakan nyerang marang kula. Kula kuwi bakal dipatèni, nanging bojo kula wayuh dirujak nganti dadi lan dipatiné. Bareng mengkono layoné wayuh kula mau terus kula jikuk, kula tengkel-tengkel lan kula kirimaké marang ing kabèh tanah pandumané wong Israèl kabèh, awit sing ditandangi ing sak tengahé wong Israèl kuwi penggawé ala lan dadi reget. Saiki sampéyan wong Israèl kabèh wis pada ana kéné, hayuk pada gelem ngekèki rembukan lan piyé apiké.” Sak golongané wong kabèh terus pada bebarengan tandang, semauré: “Ing antarané kita siji waé ora ana sing mulih menyang tarupé, siji waé ora ana sing bali menyang ing omahé. Iki sing arep kita tindakké marang wong Gibéa: Kita merangi karo mbuwang lotré! Aku pada milih sangka kabèh taler Israèl iki saben wong 100 pada tak jupuk wong sepuluh, saben wong 1000: 100, saben 10.000 wong 1000, kuwi kudu njupukké sangu kanggo suradadu iki; sakwisé kuwi pada teka, terus bisa mbales marang Gibéa-Bènyamin sing tyotyok karo sakkèhé penggawéné dursila sing wis digawé ing sak tengahé wong Israèl.” Mengkono dadiné sakkèhé wong lanang ing Israèl pada nglumpuk arep nglawan kuta kuwi, kabèh pada bebarengan dadi siji. Para taler Israèl terus nyebar kongkonan menyang ing sak kabèhé panggonané taler Bényamin karo diweling supaya ngomong: “Tindak dursila apa sing kelakon ing tengah-tengahmu iki? Mulané saiki, wong sing nandangi dursila ing Gibéa kuwi pada pasrahana, arep pada tak ukum pati, supaya tindak dursila kuwi dientèkké sangka sak tengahé wong Israèl!” Nanging wong Bényamin ora nggubris marang tembungé para seduluré wong Israèl. Malah turunané Bényamin pada nglumpuk sangka kuta-kuta liyané menyang ing Gibéa, arep maju perang nglawan wong Israèl. Wong turunané Bényamin sing sangka kuta-kuta liyané mau ing waktu semono ana wong 26.000 sing nggawa gaman pedang, durung kepitung wong Gibéa, sing tyatyahé 700, kabèh wong pilihan. Tunggalé suradadu semono kuwi ana wong pilihan 700 sing pada kédé, kuwi kabèh yèn mbandil nganggo watu ora mlèsèt sak rambut waé. Uga wong-wong Israèl diitung tyatyahé; tanpa taleré Bényamin ana 400.000, sing nggawa gaman pedang; kabèh mau suradadu. Wong Israèl terus pada budal lan mlaku menyang ing Bétel. Ing kono pada takon marang Gusti Allah, semauré: “Sapa sedulur kula sing miwiti maju perang nglawan turunané Bényamin?” Préntahé GUSTI: “Taleré Yéhuda sing miwiti ndisik!” Wong Israèl terus pada budal ing wayah ésuk, terus ngepung maju ing ngarepé Gibéa. Wong Israèl terus pada budal perang nglawan Bényamin; wong-wong Israèl pada masang nata perang ing sak tyedaké Gibéa mau. Turunané Bényamin uga maju metu sangka Gibéa lan ing sedina kuwi pada olèh matèni tunggalé wong Israèl tyatyahé 22.000. Nanging suradadu-suradaduné wong Israèl terus pada nglumpukké kekuwatané lan nata perang menèh ing panggonan waktu wiwitan. Wong Israèl terus pada budal lan nangis ing ngarepé GUSTI, nganti ing wayah soré, terus pada takon marang GUSTI, semauré: “Apa kula pada maju perang malih, nglawan sedulur kula wong Bényamin?” Préntahé GUSTI: “Majua nglawan wong-wong kuwi!” Nanging waktu wong Israèl ing dina kaping pindo tekan ing sak tyedaké turunané Bényamin, ing dina kaping pindo kuwi suradadu-suradaduné turunané Bényamin terus pada metuki sangka Gibéa, lan pada olèh matèni menèh tunggalé wong Israèl 18.000, kabèh pada nggawa gaman pedang. Wong Israèl kabèh, ya kuwi wong sak bangsa kabèh terus pada budal menyang ing Bétel, ing kono pada nangis ing ngarepé GUSTI, lan pada pasa sedina kuwi nganti ing wayah soré, uga pada masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan ing ngarepé GUSTI. Wong Israèl terus pada takon marang GUSTI - petiné perjanjiané Gusti Allah ing waktu semono ing kono, lan waktu kuwi Pinéhas anaké Eléazar, anaké Harun dadi imamé Gusti Allah - semauré: “Apa kula kudu maju perang malih nglawan sedulur kula turunané Bényamin kuwi, apa kudu kula mandek?” Préntahé GUSTI: “Pada majua, awit sésuk bakal Tak pasrahké ing tanganmu.” Wong Israèl terus ngepung maju ndelik ing sak ubengé Gibéa. Ing telung dinané wong Israèl maju nglawan turunané Bényamin, lan pada nata perang nglawan Gibéa kaya sing uwis-uwis. Wong turunané Bényamin terus pada maju perang, nganti pada kepantying sangka kutané, lan wiwit nggepuk olèh matèni sangka suradadu Israèl kaya sing ndisik, panggonané ing daratan gedé loro, sing siji nuju menyang ing Bétel, sijiné metu ing ara-ara tekan ing Gibéa, nganti kira-kira ana wong telung puluh sangka wong Israèl sing dipatèni. Ing kono semauré turunané Bényamin: “Wis pada kalah ing ngarep kita kaya sing ndisik kaé.” Nanging wong Israèl ing mbiyèn wis pada rembukan: “Hayuk pada mlayu mantying wong-wong kuwi sangka kuta menyang ing dalan-dalan gedé.” Wong Israèl dadiné terus pada minger sangka panggonané, nata suradaduné ing Baal-Tamar, nanging suradadu Israèl sing ndelik dadakan pada metu sangka panggonané, ya kuwi panggonan blak-blakan ing sak tyedaké Gibéa, nganti tekan ing ngarepé Gibéa, tyatyahé ana 10.000, suradadu pilihan sangka Israèl kabèh. Terus perang ramé, nanging wong Bényamin pada ora weruh yèn ana tyilaka sing nekani. GUSTI terus ndadèkké Bényamin kalah perangé ing ngarepé Israèl, nganti wong Israèl ing dina kuwi bisa ngentèkké sangka antarané taler Bényamin wong 25.100, kabèh sing pada nganggo gaman pedang. Wong turunané Bényamin pada weruh, yèn wis kalah. Nanging suradadu Israèl pada rada mundur ing ngarepé taleré Bényamin awit pada pertyaya marang balané sing ndelik sing wis ngepung maju arep nyerang Gibéa. Balané sing ndelik mau terus dadakan nyerang marang Gibéa. Mlakuné maju terus ngantem sak isiné kuta karo landepé pedang. Nanging wong Israèl wis pada sak rembuk karo balané sing ndelik mau supaya nggawé kebul sing kemebul kandel sangka kuta. Waktu suradadu Israèl pada mundur sangka peperangan, suradadu Bényamin terus wiwit nyerang olèh matèni sangka suradadu Israèl telung puluh mau, nganti pada nduwé gagasan: “Mesti pada kalah menèh ing ngarepku, kaya waktu perang sing ndisik kaé.” Nanging kebulé bulek terus wiwit kemebul sangka kuta kaya tugu. Bareng suradadu Bényamin pada nolèh weruh kutané wis kobong, geniné mumbul marang ing langit. Suradadu Israèl terus maju menèh. Suradadu Bényamin pada ndredek, awit pada weruh, yèn pada katekan ing tyilaka. Dadiné pada mlayu sangka ngarepé suradadu Israèl, metu ing dalan sing nuju ing ara-ara samun, nanging pada ora bisa nyingkiri perang, lan diadepi sing metu sangka kuta-kuta terus ngentèkké wong-wong kuwi ing tengahé. Suradadu Bényamin dadiné dikepung, diuyak tanpa lèrèn, diesuk nganti tekan ing ngarepé Gibéa sisih wétan. Sangka suradadu Bényamin ana wong 18.000 sing pada nemu mati, kabèh pada wong gagah rosa-rosa. Liyané terus pada mundur mlayu menyang ing ara-ara samun, tekan ing watu Rimon. Nanging pada dibabati karèné ing dalan-dalan nganti dipatèni menèh wong 5000, terus diuyak nganti tekan ing Gidéom, pada dipatèni menèh wong 2000. Dadiné kabèh wong Bényamin sing pada nemu mati ing dina kuwi tyatyahé 25.000, kabèh wong sing pada nggawa gaman pedang, kabèh wong gagah rosa-rosa. Mung ana wong 600 sing mundur mlayu menyang ing ara-ara samun, ing watu Rimon kuwi lan patang sasi suwéné manggon ing puntuk-puntuk watu kuwi. Nanging suradadu Israèl terus pada mbalèni marang wong turunané Bényamin lan pada dientèkké karo landepé pedang, ya manungsa ya kéwan lan apa sing ketemu ing kuta kono. Uga kabèh kuta sing ketemu ing kono pada diobongi. Wong Israèl wis pada nglairké sumpah ing Mispa, mengkéné: “Aja ing antarané kita sing ngekèkké anaké wadon karo wong Bényamin dadi bojoné.” Waktu bangsa kuwi tekan ing Bétel lan njagong ing kono, ing ngarepé Gusti Allah, nganti tekan ing wayah soré, terus pada mbengokké swarané karo nangis kelara-lara. Lan tembungé: “Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kenèng apa nanging nganti ana lelakonan kaya mengkéné ing Israèl, nanging ing dina kuwi kok ana taleré Israèl siji sing ilang?” Esuké ing wayah mruput bangsa Israèl pada ngedekké mesbèh ing kono, terus pada masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan. Ing waktu semono wong Israèl terus pada ngomong mengkéné: “Tunggalé kabèh taler Israèl sapa sing ora mèlu teka karo pasamuan iki lan terus ngadep ing ngarepé GUSTI?” Awit wis pada nglairké sumpah sing abot kanggo saben wong sing ora mèlu ngadep marang ing ngarepé GUSTI ing Mispa, mengkéné enggoné sumpah: “Wong kuwi ora kena ora, mesti diukum pati!” Wong Israèl pada mesakké marang taleré Bényamin seduluré kuwi, semauré: “Ing dina iki ana taler siji sing dipegat sangka Israèl. Kepriyé ta tyarané kanggo wong sing ijik kèri kuwi enggonku pada ngekèki bojo, awit aku wis pada sumpah kanggo GUSTI, yèn ora bakal ngekèkké anakku wadon marang para wong kuwi dadi bojoné.” Mulané pada ngomong: “Tunggalé taler Israèl apa ana sing ora mèlu ngadep marang ing ngarepé GUSTI ing Mispa?” Ing kono terus pada weruh, yèn wong Yabèsy-Giléad kuwi ora ana wong siji-sijia sing nekani ing tarupé ing pasamuan kuwi. Tyatyahé bangsa terus dipriksa, ora ana wong siji-sijia sangka Yabèsy-Giléad. Pasamuan terus ngutus suradadu 12.000 mrana, tunggalé para wong sing gagah rosa-rosa, lan pada diweling mengkéné: “Pada budala, wong Yabèsy-Giléad pada patènana karo landepé pedang, kabèh wong wadon lan botyah-botyahé. Nanging tumindakmu mengkéné: kabèh wong lanang lan wong wadon sing wis tau ngalami tunggal turu, kuwi pada patènana.” Nanging tunggalé wong Yabèsy-Giléad sing ketemu ana botyahé wadon 400 sing pada ijik prawan, sing durung tau tunggal turu karo wong lanang, kuwi pada digawa menyang tarupé ing Silo, sing peneré tanah Kanaan. Sakwisé mengkono wong sak umat kabèh terus kongkonan ngomongi turunané Bényamin ing gunung watu Rimon, lan pada diajak rukunan. Ing waktu kuwi taleré Bényamin terus bali, lan pada diwènèhi wong wadon sing pada diuripi tunggalé wong wadon ing Yabèsy-Giléad, nanging tyatyahé durung nyukupi kanggo wong-wong mau. Bangsa kuwi mesakké marang taler Bényamin, awit GUSTI ndadèkké petyahé taler Israèl. Sakwisé mengkono para pinituwané pasamuan terus pada nduwé tembung: “Kepriyé tyara kita nggolèkké jodoné wong sing ijik kèri urip iki? Awit wong wadon ing antarané turunané Bényamin wis pada entèk.” Apa menèh semauré: “Tanah panduman warisané wong-wong sing pada utyul kuwi tetepana dadi duwèké taler Bényamin, supaya aja nganti ana taler sing ilang sangka antarané wong Israèl. Nanging kanggo aku iki pada ora kena ngekèkké rabi anakku déwé, awit wong Israèl wis pada sumpah mengkéné: Kenaa ing ukuman sapa sing ngekèki bojo marang wong Bényamin.” Ing kono terus ana sing nduwé rembukan mengkéné: “Saben taun ing Silo ana riyaya pasrah marang GUSTI ing sak loré Bétel, wétané dalan gedé sangka Bétel menyang ing Sikem lan ing sak kidulé Lebona.” Wong turunané Bényamin terus pada diweling mengkéné: “Kowé pada lungaa, nyegati ing kebon anggur. Pada ngewasna tenan; yèn prawan-prawan ing Silo pada metu menyanyi, kowé terus pada metua sangka kebon anggur mau, lan siji-sijiné sak panunggalmu nggondala prawan ing Silo siji dadia bojomu lan pada menyanga ing tanah Bényamin. Yèn bapaké utawa seduluré prawan mau pada njaluk adil marang aku, terus bakal pada tak omongi: Mbok kuwi pada wènèhna marang aku karo lega-lila ta, awit ing sak njeruhné perang kita ora bisa nyekel wong wadon kanggo jodoné, duduk kowé sing ngekèkké prawan-prawan kuwi marang wong-wong kuwi; awit yèn mengkono, kowé pada kesalahan.” Turunané Bényamin dadiné pada nglakoni mengkono; pada olèh bojo miturut tyatyahé, sing dijupuki sangka tunggalé prawan sing pada menyanyi; terus pada bali menyang ing tanah pandumané lan kutané pada dibangun menèh lan dienggoni. Ing waktu semono wong Israèl terus pada budal sangka kono, pada mulih pisah-pisahan menyang ing panggonané taleré lan turunané déwé-déwé; dadiné pada budal sangka kono menyang ing tanah pandumané. Dèk jaman semono ing Israèl ora ana ratuné; angger wong nindakké apa sing dianggep bener miturut panemuné déwé. Jamané para rèkter tanah Israèl ngalami patyeklik. Terus ana sakwijiné wong Bètlehèm ing Yéhuda lunga neneka menyang tanah Moab karo bojoné lan anaké lanang loro. Wongé mau jenengé Elimèlèk, bojoné jenengé Naomi lan anaké loro jenengé Mahlon lan Kilyon, kabèh wong Efrata, sangka Bètléhèm ing Yéhuda; sak tekané ing tanah Moab, terus pada manggon ing kono. Elimèlèk, bojoné Naomi ninggal ndonya, dadi Naomi kèri karo anaké loro. Anaké loro terus pada omah-omah olèh wong Moab, jenengé sing siji Orpa, sijiné Rut; manggon ing kono suwéné sepuluh taun. Mahlon lan Kilyon loro-loroné uga pada ninggal ndonya, dadiné wong wadon kuwi kélangan anaké loro lan bojoné. Naomi terus budal karo mantuné arep mulih sangka negara Moab, awit ing negara Moab kono dèwèké olèh kabar, yèn GUSTI wis nggatèkké umaté karo dikèki pangan. Naomi terus budal sangka panggonan kono, ditutké mantuné loro pisan. Dongé ing ndalan arep mulih menyang negara Yéhuda, Naomi terus omong marang mantuné loro: “Wis pada balia mulih menyang omahé makmu déwé-déwé, GUSTI supaya ngekèki katrésnan marang kowé kaya sing wis dadi penggawému marang sing wis pada ninggal ndonya lan marang aku; GUSTI supaya ngekèki kabetyikan, kowé kabèh siji-siji pada olèha pangayomané bojomu.” Mantuné terus pada diambungi, nanging terus pada nangis banter karo ngomong: “Ora, kula pada bakal mèlu sampéyan mulih marani bangsa sampéyan.” Nanging Naomi ngomong: “Pada muliha waé, duh anak-anakku, perluné apa kowé pada mèlu aku? Aku wis ora bakal nduwé anak lanang menèh, sing lair sangka wetengku lan terus dadi bojomu? Pada muliha waé, duh anak-anakku, wis pada lungaa, aku wis tuwa kanggo kawin. Sak umpama aku mikir: aku ijik nduwé pengarep-arep, malah senajan mengko mbengi aku nduwé bojo, lan nganti nglairké anak lanang pisan, apa ya kena kok entèni nganti tekan ing déwasané? Apa ya awit sangka kuwi kowé nahan-nahanké pada ora omah-omah? Aja kaya mengkono ta, duh anak-anakku! Sing tak rasakké iki luwih pait banget tenimbang karo kowé, nanging tangané GUSTI wis ditibakké marang aku kaya mengkéné.” Mantuné terus pada nangis menèh nganti ngglolo, Orpa terus ngambungi maratuwané lan pamitan, nanging Rut sing ijik nggondèli dèwèké. Naomi terus ngomong: “kuwi ipému wis bali mulih menyang bangsané lan para allahé, mbok kowé ya bali mèlu ipému!” Nanging tembungé Rut: “Kula aja sampéyan peksa ninggalké sampéyan terus mulih, ora mèlu sampéyan, awit menyanga ngendi waé lungané sampéyan, kula ya bakal ngetutké, lan anaa ing ngendi waé enggèn sampéyan turu, kula ya bakal mèlu nginep. Bangsa sampéyan ya bangsa kula, lan Gusti Allah sampéyan ya Gusti Allah kula; anaa ngendi waé enggèn sampéyan mati, kula ya bakal mèlu mati ing kono, lan ing kono enggèn kula dikubur. GUSTI muga ngekèki paukuman marang kula, malah luwih sangka kuwi, yèn kula nganti pisah karo sampéyan, kejaba yèn mati.” Bareng Naomi weruh yèn wis kentyeng niyaté Rut arep mèlu, terus mandek enggoné ngomongi. Lan loro-loroné terus pada nerusaké mlakuné nganti tekan ing Bètléhèm. Bareng pada mlebu ing Bètléhèm, wong sak kuta kabèh pada ramé awit sangka wong loro kuwi lan para wong wadon pada ngomong: “Apa kuwi Naomi?” Nanging tembungé Naomi marang wong-wong mau: “aku mbok aja kok arani Naomi, arani Mara, awit sing Mahakwasa ndadèkké paité marang aku. Lungaku karo lubèr-lubèr, nanging baliku wis digawé nglentung karo GUSTI. Kenèng apa aku kok tyeluk Naomi, nanging GUSTI wis dadi seksi nglawan aku lan sing Mahakwasa wis nekakké tyilaka marang aku.” Kaya mengkono mulihé Naomi karo Rut wong Moab, mantuné, sing mèlu bali sangka negara Moab. Lan tekané ing Bètléhèm nalika ing waktu wiwitané panèn jewawut. Naomi mau nduwé sedulur sangka bojoné, sing sugih, tunggalé brayaté Elimèlèk, jenengé Boas. Rut wong Moab ngomong marang Naomi: “Kula bakal lunga ing kebonan, ngasak ing sak mburiné wong sing welas marang kula.” Semauré Naomi: “Ya lungaa, anakku.” Rut terus budal sak tekané ing kebon terus ngasak jewawut ing sak mburiné wong sing derep; ketepakan ing lemahé sing klebu duwèké Boas, tunggalé brayaté Elimèlèk. Ketepakan Boas teka sangka Bètléhèm. Tembungé marang sing pada derep: “GUSTI supaya nunggal karo kowé.” Semauré wong sing pada derep: “GUSTI muga mberkahi sampéyan.” Boas terus ngomong marang abdiné sing mandori wong sing pada derep: “Wong wadon kuwi sangka ngendi?” Abdi sing mandori wong derep nyauri, tembungé: “Kuwi wong wadon bangsa Moab sing mèlu mulih karo Naomi sangka negara Moab. Dongé ngomong mengkéné: Kula supaya dililani ngasak lan nglumpukké jewawut sing gogrok sangka bentèl-bentèlan, ing sak mburiné wong derep. Wiwit teka kawit mau ésuk nganti teka saiki terus répot waé, lan sak dilut waé ora ngasuh.” Boas terus omong marang Rut: “Rungokna ndisik, anakku! Ora susah kowé ngasak ing kebon liyané, lan ora usah kowé lunga sangka kéné, nanging tetep tyedaka karo batur-baturku wadon. Delengen waé kebon sing ijik diderepi wong kuwi. Ngetutna mlakuné wong wadon kuwi ing sak mburiné. Awit aku wis préntah marang batur-batur lanang, aja ana sing ngganggu kowé. Yèn ngelak, menyanga ing gentong lan ngombéa sing wis diangsu karo para batur.” Rut terus sujut nyembah rainé nganti ing lemah lan ngomong: “Awit sangka apa nanging kula olèh kawelasan ing ngarepé sampéyan, kok sampéyan nganti nggatèkké marang kula, wong liya bangsa?” Boas nyauri: “Sak temené aku wis dikabari apa sak penggawéanmu marang maratuwamu sakwisé matiné bojomu; enggonmu ninggal bapak ibumu lan negara kelairanmu, marani bangsa sing ora kok kenal ing sak durungé. GUSTI supaya gelem ngekèki balesan marang penggawému kuwi, supaya GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sing wis kok ungsèni bakal ngayomi karo swiwiné kuwi lan gelem ngekèki upahé marang kowé karo sing sak pantesé.” Rut terus ngomong: “Duh bendara, kula tenan nampa kawelasan ing ngarepé sampéyan, awit sampéyan wis gelem ngekèki panglipuran marang kula, lan wis nentremké atiné abdimu iki senajan kula kuwi ora pada karo para abdi sampéyan wadon.” Bareng tekan waktuné wong mangan, Rut terus diomongi karo Boas: “Majua mréné, mèlua mangan roti lan pulukanmu tyelupna ing tyukak iki.” Rut dadiné terus lungguh ing sandingé para wong derep, lan dielungi roti gandum gorèngan karo Boas; enggoné mangan nganti warek, malah ana turahé. Bareng Rut ngadek arep ngasak menèh, Boas terus préntah marang baturé, semauré: “Bèn ngasak ing bentèl-bentèlan uga, aja kok alang-alangi. Malah karo sengaja sangka tekeman ana waktuné ya tyeblokna setitik-setitik, terus tinggalen, bèn diklumpukké, aja kok kasari.” Ngasakké Rut ing kebon kono nganti tekan ing wayah soré, nanging asakané bareng diklumpukké olèh jewawut udakara sak éfa. Kuwi terus diklumpukké lan mlebu ing kuta. Bareng asakané diduduhké marang maratuwané, uga turahé enggoné mangan dietokké lan diwènèhké marang dèwèké, terus ditakoni karo maratuwané: “Ana ngendi enggonmu ngasak sedina iki lan enggonmu nyambutgawé ing ngendi? Diberkahi wong sing nggatèkké kowé kuwi.” Rut terus nyritakké marang maratuwané enggoné nyambutgawé kuwi ing panggonané sapa, semauré: “Sing kula éloni nyambut gawé ing dina iki asmané Boas.” Sakwisé mengkono Naomi ngomong marang mantuné: “Wong kuwi supaya diberkahi karo GUSTI, sing gelem ngétokké kawelasané marang sing ijik urip, lan sing wis pada mati.” Lan menèh tembungé Naomi marang Rut: “Wong kuwi ijik prenah sanak sedulur karo kita, kuwi tunggalé sing wajip nebus kita.” Rut wong Moab terus ngomong: “Malah ya ana préntahé marang kula mengkéné: Kowé tetepana ngetutké batur-baturku waé, nganti tekan sak rampungé panènanku kabèh.” Semauré Naomi marang Rut, mantuné: “Apiké, anakku, lungamu bareng karo batur-baturé wadon, aja nganti kowé digoda karo wong kebon kono.” Kaya mengkono Rut ora pisah-pisah karo batur-baturé wadon Boas enggoné ngasak, nganti tekan sak bubaré panèn jewawut lan gandum, lan sak suwéné kuwi dèwèké manggon ngantyani karo maratuwané. Rut terus diomongi karo Naomi maratuwané: “Hé anakku, apa ora apik aku nggolèkké pengayoman kowé, kanggo kabekjanmu? Boas sing prenah sanak sedulur karo kita, sing baturé wadon pada kok kantyani kuwi, waktuné mengko mbengi napéni jewawut ing penutoné gandum; mulané kowé adusa lan nganggoa lenga wangi lan nganggoa sandanganmu sing apik, terus menyanga ing penutoné gandum kono. Mung waé aja nganti konangan wongé, sak durungé dèwèké bubar mangan lan ngombé. Sakwisé dèwèké mapan turu, titènana enggoné mapan turu ing ngendi, terus mlebua, kemulé sikilé bukakana lan turua. Ing kono kowé bakal diomongi apa sing kudu kok lakoni.” Tembungé Rut marang Naomi: “Apa tembung sampéyan bakal kula lakoni kabèh.” Sakwisé mengkono Rut terus marani penutoné gandum lan nglakoni apa sing dipréntahké maratuwané kabèh. Bareng Boas wis rampung enggoné mangan lan ngombé lan atiné seneng, terus mapan turu ing pojokané tumpukan jewawut. Rut terus alon-alon mlebu, mbukaki kemulé sikilé Boas lan turu ing kono. Bareng ing wayah tengah wengi Boas tangi karo kagèt, terus nggrayangi ing sak kiwa-tengené, kok ana wong wadon turu ing sandingé sikilé. Semauré Boas: “Sapa kowé kuwi?” Tembungé sing disapa: “Kula kuwi abdimu, Rut; sampéyan muga gelem megarké swiwi sampéyan lan ngayomi marang kula abdimu, awit sampéyan sing wajip nebus kula.” Semauré Boas: “Hé anakku! Kowé kaberkahan karo GUSTI. Katrésnanmu sing saiki iki ngungkuli sing ndisik, awit sing kok tutké duduk wong nom-noman sing mlarat utawa sing sugih. Saiki, anakku, aja sumelang atimu; kabèh sing kok omongké kuwi bakal tak tindakké kanggo kowé; awit saben wong kuta kéné ngerti, yèn kowé kuwi wong wadon sing apik. Saiki, pantyèn aku salah sakwijiné sanak sedulur, sing wajip nebus, nanging senajan mengkono, ijik ana liyané menèh sing wajip nebus sing luwih tyedak tenimbang aku. Wis nginepa ing kéné sewengi iki, nanging sésuk yèn dèwèké gelem nebus, ya apik bèn nebus, nanging yèn ora seneng nebus awakmu, aku sing bakal nebus kowé, kanggo GUSTI sing urip. Wis turua waé nganti tekan ing wayah ésuk.” Rut terus mapan turu ing sandingé sikilé Boas nganti tekan ing wayah ésuk; tanginé ing wayah sak durungé wong bisa tyeta ndeleng marang wong liyané, awit semauré Boas: “Aja nganti diweruh, yèn ana wong wadon teka ing penutoné gandum.” Karo menèh tembungé: “Sléndang sing kok kanggo kuwi bukaken!” Terus dibukakké, Boas terus naker jewawut nem taker, diesokaké ing sléndang mau. Sakwisé kuwi Boas terus menyang kuta. Sak tekané ing omahé maratuwané Rut ditakoni: “Kepriyé, anakku?” Rut terus nyritakké marang maratuwané apa sak penggawéané wong kuwi marang dèwèké, lan menèh tembungé: “Jewawut nem taker kuwi dikèkké marang kula, awit tembungé: Aja nganti nglentung enggonmu mulih menyang maratuwamu.” Tembungé maratuwané: “Wis entènana waé, anakku, nganti tekané kowé ngerti kepriyé pungkasané perkara kuwi, awit wong kuwi mesti bakal ora lèrèn-lèrèn, yèn durung ngrampungké perkara kuwi ing dina iki.” Boas wis munggah menyang ing gapura, terus njagong ing kono. Ketepakan wong sing wajip nebus sing diutyapké Boas pinuju liwat. Boas terus ngaruh-aruhi: “Hé sanak sedulurku, hayuk sampéyan njagong ing kéné!” Sing ditakoni terus mara njagong. Boas terus ngajak para pinituwané kuta wong sepuluh, tembungé: “Hayuk, sampéyan pada njagonga ing kéné!” Terus pada njagong. Tembungé Boas marang sing wajip nebus mau: “Lemah tinggalané sedulur kita Elimèlèk kuwi ditawakké Naomi sing mentas mulih sangka negara Moab. Kula terus mikir: apiké uga bab kuwi kula pasrahké marang sampéyan mengkéné: Hayuk lemah kuwi sampéyan jikuk ing ngarepé para sedulur sing pada njagong kuwi lan para pinituwané bangsa kita. Yèn sampéyan sing bakal nebus, hayuk sampéyan tebus; yèn sampéyan ora gelem nebus, hayuk kula sampéyan kèki ngerti, supaya kula ngerti, awit ora ana sing wajip nebus kejaba sampéyan, lan sakwisé sampéyan: kula.” Semauré sing ditari: “Ya kula sing bakal nebus.” Nanging Boas ngomong menèh: “Lemah mau yèn sampéyan jikuk sangka tangané Naomi, nanging kudu uga Rut wong wadon Moab, randané sing wis ninggal ndonya kuwi kudu sampéyan jikuk, supaya nguripké malih jenengé sing wis mati kanggo lemah pandumané.” Sing wajip nebus terus ngomong: “Yèn mengkono kula ora bisa nebus, awit bakal ngrusakaké lemah panduman kula déwé. Pengarep-arep kula, muga sampéyan gelem nebus sing pantyèn kudu kula tebus, awit kula ora bisa nebus.” Dèk jaman mbiyèn yèn ing negara Israèl ana wong nebus utawa ngijolké, supaya ndadèkké kuwaté saben perkara, kuwi adaté mengkéné: Wong nyopot sepatuné lan dipasrahké marang liyané. Mengkono tyarané wong netepaké perkara ing Israèl. Sing wajip nebus mau terus omong marang Boas: “Hayuk sampéyan jikuk kanggo sampéyan déwé.” Lan sepatuné ditinggal. Boas terus omong marang para pinituwané lan marang wong okèh: “Sampéyan kabèh pada dadi seksi ing dina kuwi, yèn kula nuku samubarang tinggalané Kilyon karo Mahlon, tuku kula sangka tangané Naomi; mengkéné uga Rut wong Moab, randané Mahlon kuwi ya kula jikuk dadi bojo kula, supaya nguripké malih jenengé sing wis ninggal kanggo ing lemah pandumané. Karo mengkéné jenengé wong kuwi ora entèk sangka turunané kulawargané lan sangka warga kutané. Sampéyan pada dadia seksi ing dina iki.” Kabèh wong ing gapura kabèh para pinituwané terus pada ngomong: “Ya kula pada dadi seksi, GUSTI muga gelem ndadèkké marang wong wadon sing bakal manggon ing omah sampéyan kuwi, kedadian pada karo Rahèl lan Léa, sing loro-loroné wis pada mbangun umat Israèl, sampéyan dikuwatké ing Efrata lan jeneng sampéyan bakal kajèn ing Bètléhèm. Turun-turunané sampéyan pada kaya turunané Pèrès, anaké Yéhuda sing patutan sangka Tamar, lantaran para anak sing bakal dikèki GUSTI marang sampéyan patutan karo wong wadon nom kuwi!” Boas terus ngepèk Rut dadi bojoné lan terus pada turu tyampur. GUSTI ya terus ngekèki kawelasan marang Rut, nganti bisa meteng lan nduwé anak lanang. Mulané para wong wadon pada ngomong marang Naomi: “Pinujia GUSTI, awit ing dina kuwi karo sak legané ati ngekèki tukang tebusan marang sampéyan, muga jenengé dadia kesuwur ing Israèl. Lan dèwèké sing bakal nyegeraké ati sampéyan lan ngrumati sampéyan ing waktu sampéyan wis uwanen, awit mantu sampéyan sing trésna marang sampéyan wis nglairké jabang bayi, wong wadon sing ajiné ngliwati anak lanang pitu.” Naomi terus nyandak bayi mau, dipangku lan dirumati. Lan tangga-teparoné wadon terus pada ngekèki jenengé marang bayiné, semauré: “Naomi wis dikèki anak lanang.” Bayiné terus dijenengaké Obèd. Ya kuwi bapaké Isai, bapaké Daved. Iki para tyedak turunané Pèrès, Pèrès duwé anak Hèsron. Hèsron duwé anak Aminadab, Aminadab duwé anak Nahason, Nahason duwé anak Salmon, Salmon duwé anak Boas, Boas duwé anak Obèd, Obèd duwé anak Isai, lan Isai duwé anak Daved. Ana sakwijiné wong Ramataim-Sofim, ing pegunungan Efraim, jenengé Elkana anaké Yéroham anaké Elihu anaké Toku anaké Suf, wong Efraim. Elkana kuwi bojoné loro: sing siji jenengé Hana, sijiné Penina. Penina kuwi nduwé anak, nanging Hana ora. Wong kuwi saben taun lelungan sangka kutané arep munggah nyembah lan pasrah kurban marang GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi ing Silo. Sing dadi imamé GUSTI ing kono ya kuwi anaké imam Eli, Hofni lan Pinéhas. Nuju ing sakwijiné dina Elkana pasrah kurban, Penina bojoné, anak-anaké lanang-wadon pada diwènèhi sak panduman. Senajan Hana ditrésnani, uga mung olèh sak panduman, awit GUSTI ora ngekèki anak marang dèwèké. Nanging maruné tansah nglarakké atiné bèn nesu, awit GUSTI nutup wetengé. Kaya mengkono sing kelakon saben taun, saben Hana munggah menyang ing omahé GUSTI, Penina nglarakké atiné, Hana nganti nangis lan emoh mangan. Elkana, bojoné terus ngomongi mengkéné: “Hana, kenèng apa kowé nangis lan apa sebabé kowé emoh mangan? Ajiné awakku apa ora ngungkuli anak lanang sepuluh?” Nuju ing sakwijiné dina sakwisé pada mangan lan ngombé ing Silo, Hana ngadek, waktu kuwi imam Eli njagong ing kursiné tyedak lawang ing omah sutyiné GUSTI. Karo ati sing sedih Hana ndedonga marang GUSTI, karo nangis senggak-sengguk. Terus nglairké janji, semauré: “Duh GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi, yèn Panjenengan nggatèkké marang kangèlané abdi Panjenengan lan gelem éling kula lan ora lali marang abdi Panjenengan, nanging ngekèki anak lanang marang abdi Panjenengan iki, kula bakal masrahké botyah kuwi marang GUSTI sakjeké uripé lan sirahé ora bakal kedemok karo péso tyukur.” Waktu wong wadon kuwi terusan ndedonga ana ngarepé GUSTI, imam Eli ngematké tutuké wong wadon kuwi, lan awit Hana enggoné ngomong kuwi ing sak njeruhné atiné, lan mung lambéné waé sing umak-umik lan ora krungu swarané, imam Eli ngira yèn wong kuwi mendem. Imam Eli terus ngomong: “Nganti sak pira suwéné enggonmu nandangi kaya wong mendem? Maria enggonmu mendem!” Nanging Hana nyauri: “Ora duh Bapak, kula wong wadon sing ijik ngalami susah banget; kula ora ngombé anggur utawa ombèn sing mendemi, nanging ngesokké isiné ati kula ing ngarepé GUSTI. Aja nganggep abdi sampéyan iki wong wadon ala, awit sangka nemené jubek lan larané ati kula nganti omongan suwé mengkéné.” Semauré imam Eli: “Mundura karo tentrem rahayu, lan supaya Gusti Allahé Israèl nuruti penjalukmu.” Sakwisé kuwi wong wadon terus ngomong: “Muga abdi sampéyan olèh katrésnan lan kawelasan ing ngarepé sampéyan.” Wong wadon mau terus metu, terus gelem mangan lan praupané ora sedih menèh. Esuké ijik mruput pada tangi terus ngabekti ing ngarepé GUSTI, sak terusé banjur pada bali mulih menyang ing Rama. Waktu Elkana ngantyani turu karo Hana, bojoné, diélingi karo GUSTI. Sakwisé setaun Hana meteng lan nglairké bayi lanang, sing dijenengaké Samuèl, awit tembungé: “Kuwi olèhku njaluk marang GUSTI.” Elkana, sing lanang, terus munggah kabèh sak brayaté masrahaké kurban sing dibelèh taunan lan ngluwari janjiné marang GUSTI. Nanging Hana ora mèlu, awit semauré marang sing lanang: “Mbésuk yèn botyahé wis tak sapih, kula bakal ngeterké déwé, nanging botyah kuwi bisaa ngadep ing ngarepé GUSTI lan manggona ing kana ing sakjeké urip.” Semauré Elkana bojoné, marang Hana: “Lakonana apa sing kok anggep apik, manggona ing omah waé nganti anakmu kok sapih; GUSTI supaya netepana ing perjanjiané.” Dadiné wong wadon kuwi kèri ing omah lan nusoni anaké, nganti tekan waktuné disapih. Sakwisé wong wadon kuwi nyapih anaké, anaké kuwi terus diajak, karo nggawa sapi lanang sing umur telung taun, glepung sak éfa, lan anggur sak kantong, kuwi terus dipasrahké ing griyané GUSTI, ing Silo. Ing waktu semono botyahé ijik tyilik banget. Sapiné terus dibelèh lan botyahé terus dipasrahké ing ngarepé imam Eli Tembungé Hana: “Kula nyuwun Bapak, kula dililani ngomong, kanggo keslametané sampéyan, kula kuwi wong wadon sing waktu kepungkur ngadep ing ngarepé sampéyan kéné ndedonga marang GUSTI. Sing kula jaluk ya botyah iki, nanging GUSTI wis nuruti penjaluk kula marang Panjenengané. Mulané botyah iki kula pasrahké marang GUSTI; sakjeké urip, saiki bèn apa sak karepé GUSTI.” Terus pada sujut ngabekti marang GUSTI ing kono. Hana terus ndedonga, semauré: “Ati kula bungah-bungah awit GUSTI, sunguné karosan kula diduwurké karo GUSTI; tutuk kula ngolok-olok satru kula, awit kula seneng-seneng awit sangka pitulungan Panjenengan. Ora ana sing sutyi-Né madani Panjenengan, awit ora ana liyané kejaba Panjenengan, lan ora ana gunung watu sing kaya Gusti Allah kula. Kowé aja tansah umuk-umukan, aja ana ngolok-olok sing metu sangka tutukmu. Awit GUSTI kuwi Gusti Allah sing maha weruh, lan kabèh penggawému dijajal karo Panjenengané. Gandéwané para suradadu wis putung, nanging para wong sing gloyoran wetengé disabuki karo kekuwatan. Sapa sing warek ndisik, saiki bakal buruh golèk pangan, nanging wong sing ngelih ndisik, saiki bisa ngasuh. Malah wong sing gabuk, nglairké anak pitu, nanging wong sing sugih anak, dadi alum. GUSTI kuwi ndadèkké pati lan urip, Panjenengané nyemplungké wong ing ndonyané wong mati lan ngetokké sangka kono. GUSTI ngekèki mlarat lan sugih, Panjenengané ngasorké lan ngunggulké uga. Panjenengané ngangkat wong asor sangka lebu, lan ngetokké wong mlarat sangka blétokan, dijagongké jèjèr karo para bangsa luhur, lan ndadèkké dèwèké olèh jagongan sing mulya. Awit GUSTI nduwé dasaré bumi; lan Panjenengané mernahké daratan ing duwuré. Jangkahé wong sing ditrésnani dislametké, nanging wong ala bakal mati lebur ing pepeteng. Awit pangwasané wong ora sangka kekuwatané déwé. Wong sing bantahan karo GUSTI bakal pada dientèkké; pada didadèkké gemeter karo Panjenengané karo gluduk ing langit. GUSTI ngadili bumi nganti tekan ing pojok-pojokané; Panjenengané ngekèki karosan marang ratu sing diangkat, lan nduwurké sunguné kekuwatané wong sing dijebatani.” Elkana terus mulih menyang Rama, nanging botyahé ngabdi marang GUSTI, diawat-awati imam Eli. Nanging anak-anaké imam Eli kuwi pada wong dursila, pada ora nggubris marang GUSTI, utawa watesé wewenangé para imam kanggo para bangsa kuwi. Saben ana wong masrahaké kurban sing dibelèh, waktu daging mau diolah, peladèné imam nggawa tyukit sing ngepang telu, lan dijojohké ing kwali, wajan utawa kendil. Apa sing katut ing tyukit kuwi dadi duwèké imam déwé. Kaya mengkono penggawéné marang saben wong Israèl, sing teka ing Silo kono. Malah sak durungé gajihé diolah, peladèné imam kuwi teka lan omong marang sing pasrah kurban: “Ngekèkana daging marang imam, arep dipanggang, awit gelem njupuk daging sing durung diolah, mung sing mentahan waé.” Yèn disemauri: “Gajihé apa ora kudu dipanggang ndisik, yèn wis hayuk jukuka sak karep sampéyan,” peladèn mau terus nyauri: “Saiki uga kudu kok lungakké, yèn ora, bakal tak rebut.” Dadi dosané wong enom loro kuwi gedé banget ing ngarepé GUSTI, awit banget nyepèlèkké kurban, sing dipasrahké marang GUSTI. Nanging Samuèl ngabdi ing ngarepé GUSTI; Samuèl kuwi ijik botyah, sing disabuki éfod mori lenan. Saben taun emaké nggawakké jubah tyilik lan digawa diwènèhké marang Samuèl, yèn mèlu bojoné munggah masrahaké kurban sing dibelèh taunan. Imam Eli terus ngekèki berkah marang Elkana lan bojoné, tembungé: “Supaya GUSTI ngekèki turun marang kowé sangka wong wadon iki, kanggo gantiné sing wis dipasrahké marang GUSTI.” Sakwisé kuwi pada bali mulih menyang ing panggonané. Lan GUSTI nggatèkké marang Hana, terus meteng lan nglairké anak lanang telu lan wadon loro menèh. Ing waktu semono wong enom Samuèl mundak gedé ing ngarepé GUSTI. Imam Eli wis tuwa banget. Yèn krungu kabar kanggo apa-apa sing ditindakké anak-anaké kanggo kabèh wong Israèl lan pada nyampuri turu para wadon sing ngladèni ing ngarep lawangé Tarup Kumpulan, terus pada diomongi: “Kenèng apa kowé pada nglakoni perkara sing kaya mengkono nganti aku krungu sangka wong sak bangsa kabèh, bab penggawému sing ala kuwi. Aja mengkono, duh anakku. Sing aku krungu kuwi duduk kabar sing apik, ya kuwi yèn kowé pada njalari umaté GUSTI pada nerak angger-angger. Yèn ana sakwijiné wong, sing nduwé kesalahan marang wong liyané, Gusti Allah sing bakal ngadili, nanging yèn ana sakwijiné wong sing nglakoni dosa marang GUSTI, sapa sing bakal dadi lantarané?” Nanging tembungé bapaké kuwi ora dirèwès, awit GUSTI arep matèni para wong kuwi. Nanging wong enom Samuèl mundak gedé mundak tambah olèh kawelasan ya ing ngarepé GUSTI, lan ana ngarepé manungsa. Ana sakwijiné abdiné Gusti Allah sing marani imam Eli lan nggawa tembungé mengkéné: “Mengkéné tembungé GUSTI: Aku apa ora wis ngétok marang para leluhurmu karo tenan-tenan, dongé ijik pada ing negara Egipte lan dipréntah karo turunané Parao? Lan Aku wis milih sangka antarané taler Israèl kabèh dadi imam kanggo Aku, supaya pasrah kurban ing mesbèh-Ku, ngobong dupa lan nganggo éfod ing ngarep-Ku; golonganmu wis Tak pasrahi kabèh kurbané bakaran wong Israèl. Kenèng apa kowé nandangi nggragas marang kurban sing dibelèh lan kurban panganan-Ku, sing wis Tak omongké lan kenèng apa enggonmu ngajèni anak-anakmu ngungkuli Aku, karo nglemokké awakmu karo pérangan sing apik déwé, sangka saben kurbané panganan umat-Ku Israèl? Mulané, mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl, Aku wis ngekèki janji: Brayatmu lan golonganmu bakal urip ing ngarep-Ku ing selawasé, nanging saiki, mengkéné tembungé GUSTI: perkara kuwi adoh banget sangka Aku! Awit sapa sing ngajèni Aku, bakal Tak ajèni, nanging sapa sing ngrèmèhké Aku bakal dianggep asor. Bakal tekan ing waktuné, yèn Aku bakal nyempal tangané kekuwatanmu, uga tangané brayatmu, nganti ora ana wong siji-sijia sing nganti dadi simbah ing brayatmu. Nanging kowé bakal ora seneng nyawang marang kabèh kabetyikan sing bakal Tak tibakké marang Israèl lan ing brayatmu ora bakal ana siji-sijia wong dadi simbah sak selawasé. Nanging ana siji sangka brayatmu sing ora Tak entèkké sangka mesbèh-Ku, sing bakal ndadèkké rusaké mripatmu lan nelangsané nyawamu; mundaké brayatmu bakal pada mati karo pedangé mungsuh. Iki sing bakal dadi tanda kanggo kowé, ya kuwi apa sing bakal dialami anakmu karo: Hofni lan Pinéhas bakal pada mati bareng sedina. Aku bakal ngedekké imam sing kena dipertyaya, sing mlakuné miturut karo ati-Ku, lan karo sukma-Ku, lan Aku bakal ngetokké turunan sing setia tuhu, nganti kuwi bakal urip ing ngarepé sing Tak jebati. Sangka turunanmu sing ijik urip bakal sujut ngabekti marang kuwi njaluk duwit slaka utawa roti sak tyuwél, lan bakal ngomong: Kula njaluk sampéyan panggonaké ing salah sijiné golongan imam kuwi, supaya kula bisa mangan roti sak tyuwél.” Wong enom Samuèl kuwi ngladèni marang GUSTI, diawat-awati imam Eli Ing waktu semono arang ana tembungé GUSTI, malah senajan wahyu ya mung sewaktu-waktu anané. Ing sakwijiné dina imam Eli, sing mripaté wis lamur lan ora bisa weruh tyeta, nalika turu ing ambèné. Dimaré omahé Gusti Allah durung mati. Samuèl wis turu ing omah sutyiné GUSTI, panggoné petiné Gusti Allah. GUSTI terus nyeluk: “Samuèl, Samuèl!” lan Samuèl semaur: “kula Bapak!” Samuèl terus mblayu marani imam Eli lan ngomong: “kula, Bapak, ana apa Bapak nyeluk kula?” Nanging imam Eli ngomong: “Aku ora nyeluk kowé, balia turu menèh!” Samuèl terus bali turu. Lan GUSTI nyeluk Samuèl menèh. Samuèl ya terus tangi, terus marani imam Eli lan ngomong: “kula, Bapak, apa Bapak nyeluk kula?” Nanging imam Eli ngomong: “Aku ora nyeluk, anakku, balia turu menèh!” Samuèl durung kenal karo GUSTI. Tembungé GUSTI durung tau ngétok marang Samuèl. Lan GUSTI nyeluk Samuèl menèh, sing kaping teluné. Samuèl ya terus tangi terus marani imam Eli lan ngomong: “kula, Bapak, apa Bapak nyeluk kula?” Imam Eli terus ngerti, yèn GUSTI sing nyeluk botyah kuwi. Mulané imam Eli ngomong marang Samuèl: “Mapana turu menèh lan yèn kowé dityeluk, ngomonga mengkéné: Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngomong, awit abdi-Mu iki ngrungokké.” Samuèl terus bali mapan turu menèh ing peturoné. GUSTI terus nekani ngadek ing kono lan nyeluk kaya sing uwis-uwis: “Samuèl, Samuèl!” Lan Samuèl ngomong: “Panjenengan supaya gelem ngomong, awit abdi-Mu ngrungokké.” GUSTI terus ngomong marang Samuèl: “Ngertia, Aku bakal nindakké sakwijiné perkara ing Israèl, nganti saben wong sing krungu bakal gembrubuk kupingé loro-loroné pisan. Ing dina kuwi Aku netepi kanggo Eli, samubarang sing Tak omongké bab brayaté, sangka wiwitan tekan pungkasan. Awit wis Tak omongké yèn Aku bakal ngukum brayaté ing sak lawas-lawasé, awit sangka dosa sing dingertèni, ya kuwi enggoné anak-anaké ora ngajèni Gusti Allah nanging ora disenèni. Mulané Aku wis sumpah marang brayaté Eli yèn dosané brayaté ora bisa ditebus karo kurban sing dibelèh utawa kurban panganan nganti ing sak lawas-lawasé.” Samuèl enggoné turu nganti tekan ésuk; terus mbukakké lawangé omahé GUSTI. Samuèl pekéwuh ngekèki weruh bab wahyu kuwi marang imam Eli Nanging imam Eli nyeluk Samuèl, tembungé: “Samuèl anakku.” Semauré Samuèl: “kula Bapak.” Tembungé imam Eli: “Apa sing dipréntahké GUSTI marang kowé? Aja kok delikké marang aku. Kowé diganjar paukuman karo GUSTI mengkéné lan ditambah luwih okèh sangka kuwi, yèn kowé ndelikké sak tembung waé apa sing diomongké marang kowé.” Samuèl terus ngomongi kabèh mau marang imam Eli, ora ana siji waé sing didelikké. Imam Eli terus ngomong: “Panjenengané kuwi GUSTI, ya kelakona apa sing dianggep apik.” Samuèl wis mundak gedé lan GUSTI nunggal karo dèwèké, ora ana tembungé siji waé sing ora kelakon. Wong Israèl kabèh wiwit ing Dan tekan ing Bèrsyéba pada ngerti, yèn Samuèl wis ditetepaké dadi nabiné GUSTI. Lan sak terusé GUSTI ngétoki marang Samuèl ing Silo karo tembungé. Lan tembungé Samuèl tekan ing sak ratané negara Israèl. Wong Filistèn pada ngepung maju adu-arep karo wong Israèl. Bareng ramé-ramé perang, suradadu Israèl terus kalah karo wong Filistèn, sing njalari patiné wong 4000 ing sak tengahé peperangan kuwi. Waktu suradadu kuwi bali menyang tarupé, para pinituwané Israèl pada ngomong: “Kenèng apa GUSTI kok ndadèkké aku pada digetyek kalah karo wong Filistèn ing dina iki? Hayuk pada njukuk peti perjanjiané GUSTI sangka Silo, supaya Panjenengané teka ing tengah-tengah kita lan nylametaké kita sangka tangané mungsuh kita.” Bangsa kuwi terus kongkonan wong menyang ing Silo, terus ngusung peti perjanjiané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing njagong sak nduwuré kerup; anaké imam Eli loro pisan: Hofni lan Pinéhas pada ngiring ing sak tyedaké peti perjanjian Gusti Allah kuwi. Sak tekané peti perjanjian GUSTI ing tarupé, kabèh wong Israèl pada surak-surak banter, nganti nggorekké bumi. Lan wong Filistèn sing pada krungu suraké wong mau pada ngomong: “Iki swara apa ta sing banter ing tarup-tarupé wong Ibrani kuwi?” Bareng pada ngerti, yèn petiné GUSTI wis teka ing tarupé, sak nalika pada wedi atiné, awit tembungé: “Gusti Allahé bangsa kuwi wis teka ing tarupé,” lan kewetu tembungé: “Tyilaka kita, awit sak durungé, ora tau kelakon sing kaya mengkono kuwi. Tyilaka kita! Sapa sing nylametaké kita sangka tangané Gusti Allah sing medèni banget kuwi? Kuwi ya Gusti Allah sing nggebuki wong Egipte karo bebendu rupa-rupa ing ara-ara samun. Hé wong Filistèn, sing tatak atimu lan dadia wong lanang, supaya ora dadi baturé bangsa Ibrani kuwi, kaya déné enggoné wong-wong kuwi mbiyèn pada dadi batur marang kowé. Tandangmu dadia wong lanang lan majua perang!” Terus pada maju perang, nganti wong Israèl pada kalah, pada mblayu menyang ing tarup-tarupé déwé-déwé. Luwih gedé banget enggoné kalah. Wong Israèl sing mati 30.000, suradadu sing mlaku sikil. Uga peti perjanjiané Gusti Allah direbut lan anaké imam Eli loro pisan, Hofni lan Pinéhas pada ninggal. Ana sakwijiné wong sangka taler Bényamin sing mblayu sangka peperangan lan ing dina kuwi uga tekan ing Silo karo nganggo sandangan suwèk-suwèk lan sirahé diwur-wuri lemah. Sak tekané wong kuwi, imam Eli pinuju njagong ing kursi ing pinggir dalan ngentèni kabar, atiné tansah dek-dekkan, jalaran sangka petiné Gusti Allah kuwi. Waktu wong kuwi mlebu ing kuta lan ngomongké kabar kuwi, wong sak ratané kuta kabèh pada nangis pating jlerit. Bareng imam Eli krungu tangisané kuwi terus takon: “Sing ramé kuwi apa ta?” Wong kuwi gelis marani imam Eli lan ngomongi marang dèkné. Imam Eli kuwi umuré wis sangang puluh wolu taun lan mripaté wis lamur, nganti ora bisa weruh menèh. Tembungé wong mau marang imam Eli: “Kula mlayu sangka sak tengahé peperangan, dina pisan iki kula mlayu sangka peperangan.” Pitakoné imam Eli: “Kepriyé kahanané, anakku?” Semauré sing nggawa kabar mau: “Bangsa Israèl pada mlayu sangka ngarepé bangsa Filistèn, rayat ing kéné kalah banget, lan uga anak sampéyan loro: Hofni lan Pinéhas wis pada ninggal, lan petiné Gusti Allah direbut.” Waktu wong mau ngomong bab petiné GUSTI, imam Eli terus tiba mlumah sangka kursiné sandingé gapura, nganti tugel guluné terus ninggal. Awit wis tuwa tur lemu dèkné. Enggoné ngadek dadi rèkter lan mréntah wong Israèl lawasé patang puluh taun. Nanging anaké mantu, bojoné Pinéhas, wis mbobot tuwa. Bareng krungu yèn petiné GUSTI kena direbut lan bapak maratuwa, uga bojoné ninggal, terus ndéprok, terus nglairké, awit dadakan lara-manak. Waktu arep ninggal, para wong wadon sing pada ngadek ing sandingé, pada ngomong: “Aja sumelang, awit sampéyan wis nglairké anak lanang.” Nanging wis ora semaur lan ora nggatèkké. Bayiné dijenengké Ikabod, semauré: Kaluhuran wis ilang sangka Israèl awit petiné Gusti wis direbut lan awit patiné maratuwané lan bojoné lanang. Semauré: “Kaluhuran wis ilang sangka Israèl, awit petiné GUSTI wis direbut.” Sakwisé wong Filistèn ngrebut petiné Gusti Allah, kuwi terus diusung sangka Eben-Haéser menyang ing Asdod. Wong Filistèn njupuk petiné Gusti Allah kuwi, dilebokké ing omahé Dagon lan dipernahaké ing sandingé Dagon. Esuké wayah ésuk wong Asdod pada tangi, Dagon ketemu ngglundung mengkurep ing lemah, ing ngarepé petiné GUSTI; wong kuwi terus pada ngangkat Dagon dibalèkaké ing panggonané. Nanging waktu ésuké pada tangi, Dagon wis tiba mengkurep ing ngarepé petiné GUSTI, nanging sirahé Dagon lan tangané loro pisan putol lan mentyelat tekan ing ngarep lawang, mung awaké sing ijik kèri. Mulané para imamé Dagon lan kabèh wong sing mlebu ing omahé Dagon, ora wani ngidak undak-undakané lawang omahé Dagon ing Asdod, nganti ing dina iki. Tangané GUSTI antep banget menet marang wong Asdod lan nggawé bingungé wong-wong kuwi. Panjenengané ndadèkké lara udun marang wong-wong kuwi, ya ing Asdod lan kabèh ing panggonan pangwasané. Bareng dideleng karo wong Asdod, yèn mengkono kahanané, terus pada ngomong: “Petiné Gusti Allahé bangsa Israèl aja nganti tetep ing tengah kita kéné, awit tangané menet marang kita lan marang Dagon allah kita.” Mulané pada nyeluk para ratu kutané wong Filistèn lan tembungé: “Apa sing bakal kita lakoni kanggo petiné Gusti Allahé Israèl kuwi?” Semauré para ratu: “Petiné Gusti Allahé Israèl kudu dielih menyang Gat.” Dadiné pada ngelih petiné Gusti Allahé Israèl mau. Nanging bareng dielih mbrana, tangané GUSTI nekakké ombyak gedé marang kuta kuwi. Panjenengané ngukum wong kuta kuwi, botyah-botyah lan para wong tuwa nganti pada udunen. Wong-wong kuwi terus pada ngusung petiné Gusti Allah menyang Ekron. Nanging sak tekané petiné Gusti Allah ing Ekron, wong kono pada sambat, tembungé: “Enggoné ngeterké petiné Gusti Allahé Israèl marang kita, kuwi supaya matèni kita lan bangsa kita.” Awit sangka kuwi wong-wong terus pada ngundang nglumpukké sakkèhé ratu kutané wong Filistèn lan pada ngomong: “Petiné Gusti Allahé Israèl kuwi balèkna, ya bèn mulih ing panggonané, supaya kita lan bangsa kita aja nganti dipatèni.” Awit ing kuta kono ana gègèran pepatèn; tangané GUSTI antep banget menet marang wong kono. Wong sing ora mati, nduwèni lara udunen nganti sambaté wong kuta kono munggah tekan ing langit. Sakwisé pitung sasi suwéné enggoné peti perjanjiané GUSTI ing panggonané wong Filistèn, wong Filistèn nglumpukké para imam lan tukang tenung, semauré: “Petiné perjanjiané GUSTI kuwi kudu dikapakaké? Kula njaluk sampéyan ngomongi kepriyé anggèné mbalèkké peti kuwi marang panggonané.” Semauré wong-wong kuwi: “Yèn bakal mbalèkké petiné Gusti Allahé Israèl kuwi, aja dibalèké karo tangan nglentung, sampéyan kudu masrahké tebusané kesalahan marang Panjenengané; sampéyan terus bakal pada waras lan bakal ngerti, apa jalarané, nanging tangan-Né ora mundur sangka sampéyan.” Wong-wong mau terus takon: “Tebusané kesalahan, sing kudu kula pasrahaké kuwi apa?” Semauré: “Pada karo tyatyahé ratu kita ing Filistèn, wudun emas lima, lan tikus emas lima, awit sing ditibakké marang sampéyan kabèh lan para ratu kita sampéyan kuwi tyilaka sing pada. Mulané nggawéa gambaran udun-udun sampéyan lan tikus, sing ngrusak lemah sampéyan, lan ngekèkana hurmat sampéyan marang Gusti Allahé Israèl. Menawa Panjenengané terus bakal ngundurké tangan-Né sing abot menet sampéyan, allah sampéyan lan sangka lemah sampéyan. Apa ta jalarané, sampéyan kabèh kok pada mangkotké ati, kaya wong Egipte lan Parao? Wong kuwi apa ora pada ngejarké waé, waktu bangsa kuwi lunga, ya kuwi waktu Panjenengané nggawé dolanan wong-wong kuwi? Mulané pada kula omongi jupuken lan nyawiské kréta gelis lan sapi sak rakit sing ijik nusoni, sing durung tau ditumpangi pasangan, sapi iki terus pada rakitna ing kréta kuwi, nanging pedèté gawanen mulih, supaya ora mèlu. Sakwisé mengkéné, petiné GUSTI diemotaké ing kréta. Barang-barang emas sing kudu dipasrahké marang Panjenengané kanggo tebusané kesalahan, kuwi dilebokké ing peti, terus dèkèkna ing sandingé petiné GUSTI kuwi. Peti kuwi terus ya bèn lunga. Banjur pada nggatèkké: yèn peti kuwi metu dalan sing nuju menyang ing panggonané, Bèt-Sémes, kuwi tegesé yèn Panjenengané sing wis nekakké kasangsarané sing medèni kuwi marang kita. Nanging yèn ora mengkéné, kita terus ngerti, yèn duduk tangan-Né sing nyerang kita; mung ketepakan waé bab iki ditibakké marang kita!” Wong mau ya terus nindakké mengkono. Pada njupuk sapi sing nusoni sak rakit, dirakitké ing krétané, nanging pedèté dityentyang ing omah. Petiné GUSTI dimomotké ing kréta kuwi, uga peti sing isi tikus-tikusan lan gambaran wudun emas. Sapi-sapi kuwi terus pada metu ing dalan sing tekan ing Bèt-Sémes, ngliwati daratan gedé karo mbengok lan ora ménggok nengen utawa ngiwa, nanging para ratu-ratuné wong Filistèn kuwi pada lunga ngetutké mlakuné nganti tekan ing panggonané Bèt-Sémes. Para wong Bèt-Sémes ijik pada panèn jagung ing legokan. Bareng pada ndangak weruh peti mau lan pada bungah atiné. Krétané kuwi teka ing tegalé Yosua, wong Bèt-Sémes lan mandek ing kono. Ing kono ana watu gedé. Wong kuwi pada nyigari kayuné kréta mau lan sapiné dipasrahké kanggo kurban obongan marang GUSTI. Para wong Lévi pada ngedunké petiné GUSTI, uga peti ing sandingé sing isiné barang emas, terus ditumpangké ing watu gedé kuwi, lan ing dina kuwi para wong Bèt-Sémes pada masrahaké kurban obongan lan kurban sing dibelèh marang GUSTI. Bareng para ratuné kuta wong Filistèn lima mau pada ngerti perkara kuwi, ing dina kuwi uga pada mulih bali menyang ing Ekron. Nanging gambaran udun emas sing dipasrahké wong Filistèn marang GUSTI kanggo tebusané kesalahan: Sangka Asdod siji, sangka Gaza siji, sangka Askélon siji, sangka Gat siji, sangka Ekron siji. Mengkono uga tikus-tikusan emas, miturut tyatyahé kabèh kuta-kutané wong Filistèn, duwèké para ratu kuta lima kuwi, ya kuta sing dipageri watu ya désa-désané ing sak ubengé; nanging watu gedé sing ditumpangi petiné GUSTI ing tegalé Yosua, wong Bèt-Sémes mau, kuwi dadi seksi tekan sepréné. Lan Panjenengané ngukum pati wong Bèt-Sémes, awit pada nginguk ing njeruhné petiné GUSTI; Panjenengané matèni wong pitung puluh, rayat ing kono. Wong-wong ing kono pada kasusahan, awit GUSTI wis nibakké bebendu sing ngidap-idapi marang wong-wong kuwi. Lan wong Bèt-Sémes pada ngomong: “Sapa ta sing betah adu-arep karo GUSTI, Gusti Allah sing sutyi kuwi? Menyang ngendi bakal mlakuné sakwisé ninggalké kita iki?” Terus pada kongkonan marani wong Kiryat-Yearim karo diweling mengkéné: “Para wong Filistèn wis mbalèkké petiné GUSTI; pada tekaa lan petiné gawanen menyang ing panggonanmu.” Para wong Kiryat-Yearim terus pada teka, marani petiné GUSTI lan diusung menyang ing omahé Abinadab ing puntuk-puntuk. Lan Eléazar, anaké disutyèkké, supaya njaga petiné GUSTI kuwi. Wiwit ing dina kuwi petiné ing Kiryat-Yearim, nganti suwé, ya kuwi rong puluh taun lan umat Israèl pada sambat kabèh marang GUSTI. Samuèl terus ngomong marang wong Israèl sak umat kabèh mengkéné: “Yèn kowé pada mratobat marang GUSTI karo sak kabèhé atimu, nyingkirké para allah liyané lan para Astorèt sangka tengahmu lan adepna atimu marang GUSTI lan mung ngabekti marang GUSTI; Panjenengané terus bakal mitulungi kowé sangka tangané wong Filistèn.” Wong Israèl terus pada nyingkirké para Baal lan Astorèt lan mung ngabekti marang GUSTI. Samuèl terus ngomong: “Wong Israèl pada klumpukna kabèh ing Mispa; aku bakal ndongakké kowé marang GUSTI.” Kadung wis pada ngumpul ing Mispa, terus pada nyiduki banyu lan disuntak ing ngarepé GUSTI. Uga pada pasa lan ngomong ing kono: “Kula wis pada nandangi dosa marang GUSTI.” Lan Samuèl terus ngadili wong Israèl ing Mispa. Kadung wong Filistèn pada krungu kabar, yèn wong Israèl pada ngumpul ing Mispa, para ratu-ratuné wong Filistèn pada maju ngluruk wong Israèl. Wong Israèl bareng krungu bab kuwi, terus pada wedi marang wong Filistèn kuwi. Wong Israèl terus ngomong marang Samuèl: “Aja mandek-mandek enggèn sampéyan ndongakké kita marang GUSTI, Gusti Allah kita, supaya Panjenengané mitulungi kita sangka tangané wong Filistèn kuwi.” Sakwisé kuwi Samuèl njupuk tyempé sing ijik nyusu lan dipasrahké kabèh marang GUSTI digawé kurban obongan. Lan bareng Samuèl ndongakké wong Israèl marang GUSTI, GUSTI nuruti penjaluké. Waktu Samuèl masrahaké kurban obongan kuwi, wong Filistèn pada maju perang, nglawan wong Israèl. Nanging ing dina kuwi GUSTI nekakké gluduk sing swarané ngidap-idapi ing sak nduwuré bangsa Filistèn lan nggègèrké wong-wong kuwi, nganti pada dikalahké karo wong Israèl. Wong Israèl pada metu sangka Mispa, ngoyak wong Filistèn lan merangi wong-wong kuwi nganti tekan ing sak ngisoré Bèt-Kar. Samuèl terus njupuk watu lan didekké ing antarané Mispa lan Sen, dèkné ngekèki jenengé kuwi: Eben-Haéser, tembungé: “GUSTI wis mitulungi kita tekan ing kéné!” Mengkono wong Filistèn kuwi dikalahké lan ora mlebu ing panggonané Israèl menèh. Tangané GUSTI nglawan wong Filistèn sak suwéné uripé Samuèl lan kuta-kuta sing dikalahké karo wong Filistèn wis bali marang Israèl menèh, wiwit sangka Ekron tekan ing Gat; lan wong Israèl bisa ngrebut panggonan sak ubengé sangka tangané wong Filistèn. Wong Israèl karo wong Amori pada rukun. Samuèl dadi rèkteré wong Israèl sak suwéné uripé. Saben taun dèkné lunga ngubengi menyang Bétel, Gilgal lan Mispa lan ngwasani wong Israèl ing sakkèhé panggonan kono kuwi. Terus mulih menyang ing Rama, awit omahé ing kono, lan sangka kono enggoné ngwasani wong Israèl, lan ing kono dèkné nggawé mesbèh kanggo GUSTI. Bareng Samuèl wis tuwa, anaké lanang diangkat dadi rèkteré wong Israèl. Jenengé anaké sing mbarep Yoèl lan sing nomer loro Abia, loro-loroné dadi rèkter ing Bèrsyéba. Nanging anaké kuwi mlakuné ora kaya bapaké, nguber untungé, nampani beselan lan ngénggak-ngénggoké pengadilan. Mulané para tuwa-tuwané Israèl pada ngumpul terus nemoni marang Samuèl ing Rama, lan ngomong: “Sampéyan wis tuwa lan anak-anaké sampéyan tindak-tanduké ora kaya sampéyan; mulané supaya sampéyan ngangkata ratu sing ngwasani kita kaya déné bangsa liyané.” Waktu pada ngomong: “Kita njaluk dikèki ratu sing ngwasani kita,” tembung kuwi ora dadi senengé Samuèl, mulané Samuèl terus ndedonga marang GUSTI. GUSTI ngetokké tembung marang Samuèl: “Turutana penjaluké bangsa kuwi ing bab kabèh perkara sing dikabarké marang kowé, awit duduk kowé sing ditampik, nanging Aku sing ditampik supaya aja ngratoni menèh marang bangsa kuwi. Ora béda karo sing ditindakké marang Aku, wiwit waktu Tak etoké sangka negara Egipte tekan sepréné, ya kuwi enggoné nyingkur marang Aku lan ngabekti marang allah liyané, mengkono uga sing ditindakké marang kowé. Mulané turutana penjaluké, mung waé élingna tenan lan dunungna kanggo wewenangé ratu, sing bakal ngwasani.” Lan Samuèl nglaporké kabèh tembungé GUSTI marang bangsa, sing pada njaluk ratu kuwi, tembungé: “Iki sing dadi wewenangé ratu sing bakal ngwasani kowé: anak-anakmu lanang pada dijaluk didadèkké suradadu kréta lan jaran, lan bakal mlayu ing ngarepé kréta tumpakané; dèkné bakal ngangkat wong-wong kuwi dadi penggedéné perjurit 1000 lan penggedéné perjurit sèket; bakal pada nggarap tegalé lan ngenèni kanggo dèkné; nggawakké gaman lan pirantiné krétané. Anak-anakmu wadon bakal pada dijikuk dadi tukang nyampur bumbon wewangian, dadi tukang masak lan tukang ngolah panganan. Sak terusé sangka kebonmu, kebonmu anggur lan saitun bakal dijikuk sing apik déwé lan dikèkké marang para pegawéné. Jagung lan wohé kebonmu anggur bakal dijukuk sak prosepuluhé lan dikèkké marang para penggedé lan pegawéné ing kratoné. Peladènmu lanang lan wadon, kéwanmu sing apik déwé lan kimar-kimarmu bakal dijikuk lan dikongkon nyambutgawé. Wedus-wedusmu bakal dijaluk sing sak prosepuluhé, lan kowé déwé bakal pada dadi abdiné. Ing waktu kuwi kowé bakal pada sambat jalaran sangka ratu pilihanmu, nanging GUSTI ora bakal nyauri marang kowé.” Nanging bangsa kuwi ora gelem ngrungokké marang tembungé Samuèl, malah kewetu tembungé: “Ora kudu ana ratu sing ngwasani kita; kita bisaa madani bangsa-bangsa liya; ratu kita bakal ngadili kita lan mimpin kita ing peperangan.” Sakwisé Samuèl krungu kabèh tembungé bangsa kuwi terus ngomong bab kuwi marang GUSTI. GUSTI terus ngetokké tembung marang Samuèl: “Penjaluké turutana, lan ngangkata ratu kanggo wong-wong kuwi.” Samuèl terus ngomong marang wong Israèl: “Wis pada muliha, menyang kutamu déwé-déwé!” Ana sakwijiné wong sangka panggonané Bényamin, jenengé Kis anaké Abièl, anaké Seror, anaké Bekorat, anaké Afiah, wong taleré Bényamin, kuwi wong sing sugih. Wong mau nduwé anak lanang, jenengé Saul, ijik nom lan ngganteng rupané; ora ana wong siji waé sangka antarané wong Israèl, sing ngungkuli nggantengé; duwuré ngungkuli wong sak bangsané kabèh, kabèh mung sak pundaké. Kis, bapaké Saul mau kélangan kimar-kimaré wédok, mulané ndesek marang Saul, anaké: “Ngejaka peladèn salah siji, tata-tataa lan lungaa golèkana kimaré.” Terus pada budal ngubengi pegunungan Efraim, mlakuné uga ngliwati tanah Salisa, nanging kimaré ora ketemu. Terus ngubengi tanah Sahalim, nanging kimaré ya ora ana; terus ngubengi negara Bényamin, nanging uga ora ketemu. Bareng mlakuné tekan ing negara Suf, Saul ngomong marang peladèné sing mèlu: “Hayuk pada mulih. Mengko bapak wis ora mikir marang kimaré menèh, nanging gentèn mikirké aku lan kowé.” Nanging wong mau ngomong: “Mengko ndisik, ing kuta kuwi ana abdiné Gusti Allah, sing kajèn; apa sing diomongké mesti klakon. Hayuk pada nemoni mbrana saiki menawa bisa ngomong bab enggèn kula pada kasusahan iki.” Semauré Saul marang peladèné: “Nanging yèn aku pada mbrana, apa sing tak pasrahaké marang wong kuwi? Awit roti ing tasku wis entèk, ora ana olèh-olèh sing kena tak pasrahké marang abdiné Gusti Allah kuwi. Kita pada nduwé apa?” Semauré peladèn marang Saul: “Kula ijik nggawa seprapat sèkel slaka, kuwi bisa kula pasrahké marang abdiné Gusti Allah, piyambaké mesti terus bakal ngomong bab enggèn kita kasusahan iki.” Dèk mbiyèn, ing antarané wong Israèl, yèn ana wong sing arep njaluk pituduhé Gusti Allah, kuwi ngomong mengkéné: “Hayuk pada nemoni marang wong tukang ndelok,” awit nabi sing saiki iki, dèk mbiyèn diarani: wong tukang ndelok. Saul terus ngomong marang peladèné: “Panemumu kuwi apik. Hayuk pada mbrana!” Wong loro mau terus pada budal menyang ing kuta, menyang ing omahé abdiné Gusti Allah mau. Kadung tekan ing unggah-unggahané kuta kuwi, kepetuk para prawan sing pada metu arep ngangsu. Terus pada takon marang prawan-prawan kuwi: “Wong tukang ndelok apa ing kéné?” Semauré para prawan mau: “Ya ana, ijik-tas waé ndisiki sampéyan, sampéyan gelis-gelis waé saiki. Piyambaké ing dina iki teka ing kuta, awit ana bujana pasrah kurban kanggo wong okèh ing puntuk-puntuk. Yèn sampéyan mlebu ing kuta, mesti gelis ketemu, sak durungé piyambaké munggah ing puntuk-puntuk bakal mangan. Awit wong okèh ora bakal mangan sak durungé piyambaké teka, awit piyambaké sing mberkahi kurban, sakwisé kuwi para kondangan pada mangan. Gelis sampéyan budal saiki sampéyan mesti gelis ketemu.” Terus pada munggah menyang ing kuta; bareng pada mlebu ing kuta mbeneri Samuèl arep lunga munggah menyang ing puntuk-puntuk, kepetuk karo wong loro kuwi. Nanging GUSTI sedina sak durungé tekané Saul wis ngekèki kaweruh marang Samuèl, tembungé: “Sésuk, wayah mengkéné Aku bakal ngutus sakwijiné wong lanang sangka tanah Bényamin, sing marani kowé, kuwi jebatana dadi ratuné umat-Ku Israèl lan dèwèké bakal ngluwari umat-Ku sangka tangané wong Filistèn, awit sambaté wis munggah tekan ing ngarep-Ku.” Bareng Samuèl ngerti Saul, GUSTI terus ngekèki weruh: “Iki wong sing Tak omongké marang kowé; kuwi bakal ngratoni umat-Ku.” Ing waktu kuwi Saul nyedaki Samuèl ing sak tengahé gapura lan ngomong: “Kula takon, ngendi panggonané wong tukang ndelok kuwi?” Samuèl terus nyauri Saul, tembungé: “Wong tukang ndelok kuwi ya aku iki. Munggaha ndisikana mlakuku menyang ing puntuk-puntuk. Ing dina kuwi kowé bakal tak ejak mangan bebarengan karo aku. Sésuk kowé tak lilani mulih lan aku bakal ngekèki weruh marang kowé sembarang ing sak njeruhné atimu. Nanging kimarmu sing wis ilang sepréné wis telung dina, ora susah kok sumelangké, awit wis ketemu. Nanging sapa sing nduwèni apa sing dikarepké wong Israèl? Kuwi kabèh apa ora ketemu ing kowé lan sakkèhé brayatmu?” Nanging Saul nyauri: “Kula kuwi apa ora wong taleré Bényamin, taler sing tyilik déwé ing Israèl? Lan malih brayaté kula kuwi apa ora sing ora kajèn déwé ing antarané taler Bényamin? Kaya ngendi bapak kok ngomong mengkéné marang kula?” Sakwisé kuwi Samuèl ngajak Saul lan peladèné dituntun menyang pendapa lan dilungguhké ing panggonan sing mulya déwé ing ngarepé para kondangan, tyatyahé kira-kira telung puluh. Samuèl terus ngomong marang tukang masak: “Tengkelan sing tak wènèhaké marang kowé supaya kok simpen mau, ladèkna mréné.” Tukang masak terus masrahaké sampilé kabèh apa ing kono ing ngarepé Saul. Lan Samuèl terus ngomong: “Delengen, ngèngèhané diladèkké ing ngarepmu, kuwi panganen, awit pantyèn dingèngèhké kanggo kowé ing riyaya iki, waktu aku ngomong, yèn aku ngulemi wong okèh.” Mengkono ing dina kuwi Saul mèlu mangan bebarengan karo Samuèl. Sakwisé kuwi pada mulih sangka puntuk-puntuk menyang ing kuta. Samuèl terus omongi karo Saul ing balkon. Esuké mruput pada tangi lan bareng wis padang Samuèl nyeluk Saul ing balkon kuwi, tembungé: “Tangia, aku arep ngeterké kowé.” Saul terus tangi lan loro-loroné pada metu, ya kuwi Saul karo Samuèl. Bareng pada medun tekan ing pinggiré kuta, Samuèl ngomong marang Saul: “Peladènmu kongkonen mlaku ndisiki aku lan kowé, nanging kowé mandeka sedilut, aku bakal nggelarké tembungé Gusti Allah.” Samuèl terus njupuk botol isi lenga, disuntak ing sirahé Saul, diambungi karo ngomong: “GUSTI wis nglengani kowé dadi ratu kanggo umaté Israèl? Kowé bakal nyekel pemrintahan, ngwasani umaté GUSTI lan kowé bakal ngluwari bangsa Israèl sangka tangané para mungsuh ing sak ubengé. Iki tandané kanggo kowé, yèn GUSTI wis nglengani kowé dadi ratuné duwèké déwé: Yèn ing dina iki kowé budal sangka kéné, kowé bakal kepetuk karo wong loro ing sak tyedaké kuburané Rahèl, ing panggonané Bényamin, ing Sèlsah. Kuwi bakal ngomong marang kowé: Kimar sing kok golèki kuwi wis ketemu; lan bapakmu ora mikir marang kimaré menèh, nanging gentèn mikirké marang kowé, semauré: Apa sing kudu tak tandangi kanggo anakku iki? Sangka kono kowé bakal mlaku terus waé nganti tekan ing élon ing Tabor. Ing kono kowé bakal kepetuk wong lanang telu, sing pada munggah nemoni ing ngarepé Gusti Allah ing Bétel; sing siji nuntun tyempé telu, sijiné nggawa roti telung iji, lan wong sing kaping telu nggawa anggur sak kantong. Kuwi bakal pada mbagèkké keslametan marang kowé lan kowé diwènèhi rotiné rong iji, sing kok tampani. Sakwisé kuwi mlakumu bakal tekan ing Gibéa Gusti Allah, panggonané suradadu Filistèn. Lan yèn kowé mlebu kuta, ing kono kowé bakal kepetuk golongané nabi, sing medun sangka puntuk-puntuk pangurbanan, ing ngarepé ana wong sing nggawa harep, terbangan, sulingan lan siter, kuwi déwé pada nggelar kaweruh kaya nabi. Nanging Rohé GUSTI bakal teka ing kowé, kowé bakal bebarengan karo para nabi kuwi lan kowé bakal malih dadi wong liya. Yèn kowé katekan tanda iki, lakonana apa waé sing ketemu karo tanganmu, awit Gusti Allah nunggal karo kowé. Kowé ndisikana mlakuku menyang ing Gilgal; lan aku bakal nekani kowé arep masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan. Kowé ngentèni pitung dina suwéné, nganti aku nekani kowé lan ngekèki weruh marang kowé apa sing wajip kok lakoni.” Kadung Saul pisahan karo Samuèl, Gusti Allah malihké atiné Saul dadi liya. Lan kabèh pernatan sing gelaraké mau pada kelakon ing dina kuwi uga. Bareng sangka kono mlakuné tekan ing Gibéa, Saul kepetuk nabi sak golongan: Rohé Gusti Allah teka ing Saul lan Saul terus mèlu nggelar kaweruh kaya nabi liyané ing sak tengahé. Lan wong sing wis wiwit mbiyèn pada kenal karo Saul pada nggumun weruh Saul nggelar kaweruh karo nabi-nabi kuwi; siji karo sijiné terus pada rembukan: “Kena apa ta anaké Kis kuwi? Apa Saul ya tunggalané para nabi kuwi?” Terus ana wong semaur sangka panggonan kono: “Wong-wong kuwi sapa ta sing dadi bapaké?” Mulané diarani ana tembung wulang-bebasan: Saul apa ya tunggalané para nabi? Kadung wis rampung enggoné kebak kaya nabi, terus mulih. Lan pamané ngomong marang Saul lan peladèné: “Kowé pada sangka ngendi?” Semauré: “nggolèki kimar kuwi, nanging bareng ora ketemu, kula pada nemoni Samuèl.” Pamané Saul terus ngomong: “Mrénéa aku tyeritanana, apa sing diomong Samuèl marang kowé.” Saul terus nyeritakné marang pamané: “Terus waé kula pada diomongi yèn kimar kuwi wis ditemokké.” Nanging bab enggoné bakal dadi ratu kaya sing dipréntahké karo Samuèl, ora diomongké marang pamané. Samuèl terus nglumpukké wong kabèh ing ngarepé GUSTI ing Mispa. Lan Panjenengané ngomong marang wong Israèl mengkéné: “Tembungé GUSTI, Gusti Allah Israèl mengkéné: Aku wis ngetokké bangsa Israèl sangka negara Egipte lan wis ngluwari kowé sangka tangané wong Egipte lan sangka tangané sakkèhé kraton sing pada nindes kowé. Nanging saiki kowé nampik Gusti Allahmu, sing mitulungi kowé sangka kabèh kasangsarané lan kangèlanmu, karo njalukmu: Ora, supaya diangkatké ratu sing ngwasani kula. Mulané pada ngadepa ing ngarepé GUSTI miturut taler lan golongan-golonganmu!” Samuèl terus mréntah kabèh taler Israèl kon maju; ing kono sing dituding taler Bényamin. Sakwisé kuwi taler Bényamin dipréntahké maju bebrayatan, terus sing dituding brayaté Matri; brayaté Matri terus dikongkon maju siji-sijiné, terus Saul anaké Kis sing dituding. Nanging bareng digolèki ora ketemu. Mulané terus takon marang GUSTI: “Apa wongé ya mréné?” GUSTI nyauri: “wongé ndelik ing antarané barang-barang.” Wong terus mblayu marani Saul diajak sangka kono lan bareng Saul ngadek ing sak tengahé bangsané, wong-wong dedekké mung sak pundaké. Lan Samuèl terus ngomong marang wong sak bangsa kabèh: “Sawangen, wong sing dipilih karo GUSTI kuwi. Awit sangka kabèh bangsa kuwi ora ana wong siji waé sing madani.” Wong sak bangsa terus pada surak-surak, uniné: “Urip kanggo ratu!” Samuèl terus ngomongké marang wong okèh bab wewenangé kraton sing terus ketulis ing kitab lan disèlèhké ing ngarepé GUSTI; sakwisé kuwi Samuèl ngongkon marang wong sak bangsa kabèh supaya pada mulih menyang omahé déwé-déwé. Saul, uga mulih menyang ing omahé ing Gibéa, ditutké para wong gagah rosa-rosa, sing dikwasani atiné, karo GUSTI. Nanging ana wong dursila sing pada ngomong: “Wong kuwi mosok bisa mitulungi kita!” Kuwi pada ngrèmèhké lan ora ngekèki pisungsung. Nanging Saul étok-étok ora krungu. Nahas, ratu ing Amon ngluruk perang lan ngedekké tarup, ngepung Yabèsy-Giléad. Sakkèhé wong Yabèsy terus ngomong marang Nahas: “Kula njaluk nggawé perjanjian karo kula, lan kula bakal teluk marang sampéyan.” Nanging Nahas, ratu ing Amon, ngekèki tembungé marang wong kuwi: “Saraté enggonku nggawé perjanjian karo kowé mengkéné: saben wong mripaté tengen bakal tak tyuplak; karo tyara mengkono aku bakal nggawé wirangé sakkèhé wong Israèl.” Tembungé para pinituwané wong Yabèsy: “Kula njaluk waktu pitung dina, supaya kula bisa nyebar kongkonan marang sak kabèh kuta lan désané Israèl kabèh; yèn ora ana wong siji waé sing ngluwari kula, kula bakal metu pasrah bongkokan marang sampéyan.” Bareng para kongkonan tekan ing Gibéa-Saul lan ngomongké perkara kuwi marang bangsa kuwi, bangsa kuwi terus pada nangis kelara-lara. Saul ijik waé teka sangka kebon lan lunga nggiring sapiné, terus takon: “Kena apa sebabé wong-wong pada nangis?” Wong-wong terus pada ngekèki kabar wong Yabèsy kuwi. Bareng Saul krungu kabaré mau, terus kedunan karo Rohé GUSTI, nganti terus muntab nesuné. Terus njupuk sapi sak rakit, ditengkel-tengkel; tengkelané dikirimké lantaran para kongkonan ing sak tanah pangwasané Israèl kabèh karo paweling: “Sapa sing ora mèlu bareng Saul lan Samuèl, sapiné bakal digawé kaya mengkéné iki.” GUSTI terus nekakké rasa wedi marang bangsa kuwi, nganti pada bareng maju. Waktu Saul nitipriksa suradaduné ing Bèsèk, ketemu ana wong Israèl 300.000 lan wong Yéhuda 30.000. Para kongkonan kuwi pada diomongi mengkéné: “Iki omongna marang para wong Yabèsy-Giléad: Sésuk ing wayah panas-panasé srengéngé bakal tekané pitulungan.” Waktu para kongkonan bali lan ngekèki kabar marang wong-wong Yabèsy, kabèh pada bungah banget. Wong Yabèsy terus pada ngomong marang Nahas: “Sésuk ésuk kula pada bakal metu pasrah bongkokan; sampéyan bisa nindakké marang kula, apa waé sing sampéyan pikir apik.” Esuké Saul ngedum balané dadi telung grombolan. Kuwi pada nerjang ing sak tengahé tarup-tarupé mungsuh ing wayah ésuk mruput lan merangi wong Amon sak durungé awan, lan wong sing bisa utyul pating slebar, ora ana wong loro sing ijik kumpul. Bangsa mau terus ngomong marang Samuèl: “Sapa sing ngomongké: Mokal Saul bisa dadi ratu kita, dipasrahké mréné wongé, bakal kula patèni!” Nanging Saul ngomong: “Ing dina iki aja ana wong sing dipatèni, awit ing dina iki GUSTI wis ngekèki keslametan marang Israèl.” Samuèl terus ngomong marang bangsa kuwi: “Hayuk pada budal menyang ing Gilgal ngresmèkké Saul dadi ratu ing kana.” Wong sak bangsa kabèh terus pada budal menyang Gilgal lan ndadèkké Saul dadi ratu ing kono ing ngarepé GUSTI ing Gilgal, lan ing kono pada masrahaké kurban keslametan ing ngarepé GUSTI; Saul lan kabèh wong Israèl pada sukak-sukak ramé banget ing kono. Tembungé Samuèl marang sakkèhé wong Israèl: “Kabèh penjalukmu, sing kok omongké marang aku, wis tak turuti lan aku wis ngangkat ratu sing ngwasani kowé. Nanging saiki ratu kuwi sing dadi pemimpinmu; lan aku iki wis tuwa lan uwanen, uga anak-anakku lanang apa ora ing tengahmu? Aku mimpin kowé wiwit nom-nomanku tekan sepréné. Iki aku ing ngarepmu ing kéné. Kowé ngekèkana paseksi sing nglawan aku ing ngarepé GUSTI lan ing ngarepé wong sing dijebati: Sapiné sapa sing wis tak pèk? Kimaré sapa sing wis tak pèk? Sapa sing tau tak tindes? Sapa sing tau tak kasari? Sapa sing wis tau mbeseli aku kanggo nutupi mripatku? Kuwi arep tak balèkké.” Semauré wong sing pada diomongi: “Sampéyan ora nindes kula, lan ora tau tumindak kasar, apa sampéyan ora tau nampani apa-apa sangka sapa waé.” Piyambaké terus ngomong marang wong-wong mau: “GUSTI sing dadi seksi marang kowé, lan sing dijebatani Panjenengané sing dadi seksi ing dina iki, yèn kowé pada ora nemu apa-apa ing tanganku.” Semauré para wong mau: “Panjenengané dadia seksi.” Samuèl terus ngomong marang bangsa kuwi: “GUSTI dadia seksi, sing ngangkat Moses lan imam Harun lan ngetokké leluhurmu sangka negara Egipte. Mulané pada ngadeka, hayuk pada njaluk pengadilan ing ngarepé GUSTI, bab sakkèhé kabetyikané GUSTI sing wis ditindakké marang kowé lan marang leluhurmu. Waktu Yakub teka ing Egipte lan para leluhurmu pada sambat marang GUSTI, terus GUSTI ngutus Moses lan imam Harun, sing nuntun para leluhurmu sangka negara Egipte lan nglilani pada manggon ing kéné iki. Nanging terus pada lali marang GUSTI, Gusti Allahé, lan Panjenengané ngekèkké para leluhurmu ing tangané Siséra, komandané perjurité ing Hasor, lan ing tangané bangsa Filistèn lan ratu ing Moab sing pada ngluruk perang. Terus pada sambat marang GUSTI, semauré: Kula wis pada nandangi dosa, awit kula pada nyingkur GUSTI lan ngabekti marang para Baal lan para Astorèt; saiki kula muga pada Panjenengan tulungi sangka tangané mungsuh kula, kula terus bakal ngabekti marang Panjenengan. Sakwisé kuwi GUSTI ngutus rèkter Yérubaal, Barak, Yéfta uga Samuèl, lan ngluwari kowé sangka tangané mungsuh ing sak kiwa-tengenmu, nganti bisa tentrem panggonanmu. Nanging bareng kowé weruh, yèn Nahas, ratu ing Amon, ngluruk kowé, kowé terus pada ngomong marang aku: Ora, anaa ratu sing ngwasani kula; nanging GUSTI, Gusti Allahmu kuwi sing dadi ratumu. Mulané sawangen kuwi ratu, sing wis kok pilih lan kok jaluk. GUSTI wis ngangkat ratu sing ngwasani kowé, janji kowé wedi lan ngajèni marang GUSTI ngabekti marang Panjenengané, ngrungokké tembungé, lan ora mbangkang marang préntahé GUSTI, lan kowé pada ngetutké mburi GUSTI, Gusti Allahmu, ya kowé uga ratu sing bakal ngwasani kowé. Nanging yèn kowé ora ngrungokké tembungé GUSTI, GUSTI bakal nglawan kowé lan ratumu. Saiki terusna enggonmu pada ngadek lan nyawanga perkara gedé sing bakal ditindakké GUSTI ing ngarepmu. Saiki apa ora ijik waktuné panèn jagung? Aku bakal nyebut marang GUSTI, supaya Panjenengané ngekèki gluduk lan udan. Pada ngertia lan ngrumangsani, yèn gedé penggawé alamu sing kok lakoni ing ngarepé GUSTI, ya kuwi enggonmu njaluk ratu, sing ngwasani kowé.” Samuèl terus nyeluk marang GUSTI, terus GUSTI ing dina kuwi ngekèki gluduk lan udan, nganti wong sak bangsa kabèh pada wedi marang GUSTI lan marang Samuèl. Wong sak bangsa kabèh pada ngomong marang Samuèl: “Sampéyan gelem ndongakké para abdi sampéyan marang GUSTI, Gusti Allah sampéyan, supaya kita aja nganti pada mati, awit enggèn kita njaluk ratu, kita nambahi dosa kita, jalaran sangka ala kuwi.” Lan Samuèl ngomong marang bangsa kuwi: “Aja pada wedi, pantyèn kowé wis pada nglakoni sing ala iki, nanging aja mandek enggonmu ngetutké mburi GUSTI, malah enggonmu ngabekti marang GUSTI karo sak kabèhé atimu. Aja nyimpang terus ngetutké retya sing tanpa guna, lan ora ana paédahé, lan sing ora bisa mitulungi kowé, awit kabèh kuwi ora ana nyatané. Awit GUSTI ora bakal ngguwak umaté, awit sangka asma-Né sing gedé. GUSTI apa ora wis nglilani kowé dadi duwèké? Kanggo aku, supaya adoha sangka dosa marang GUSTI, nganti lèrèn enggonku ndongakké kowé; aku bakal mulangi kowé marang dalan sing apik lan bener. Mung waé kowé wedia lan ngajènana marang GUSTI lan ngabektia karo temen marang Panjenengané lan karo sak kabèhé atimu, awit ngertia, sak pira gedéné perkara-perkara sing ditindakké ing tengahmu. Nanging yèn kowé mblarah nglakoni ala, kowé bakal dientèkké, ya kowé ya ratumu.” Saul umuré seméné taun, waktu ngadek dadi ratu, rong taun enggoné ngwasani Israèl. Saul milih wong 3000 sangka antarané wong Israèl, sing 2000 mèlu dèkné ing Mikmas lan ing pegunungan Bétel, nanging sing 1000 mèlu Yonatan ing Gibéa-Bènyamin, nanging luwihé sangka kuwi pada dipréntahké mulih menyang tarupé déwé-déwé. Yonatan ngalahké balané wong Filistèn sing ngenggoni Géba lan perkara kuwi dikrungu karo wong-wong Filistèn. Awit sangka kuwi Saul ngongkon ngunèkké trompèt ing sak kabèhé negara awit atiné: “Wong Ibrani bèn pada krungu.” Mengkono kuwi sakkèhé wong Israèl terus pada krungu kabar, yèn Saul wis ngalahké suradaduné wong Filistèn, lan awit sangka kuwi wong Israèl terus disengiti karo bangsa Filistèn. Wong Israèl terus disiapké, mèlu Saul menyang ing Gilgal. Nanging wong Filistèn wis pada ngumpul arep ngluruk perang nglawan bangsa Israèl. Krétané perang 3000, suradadu jarané 6000 lan suradadu ing daratan tyatyahé kaya wedi ing pinggir segara, terus budal ngluruk lan ngedekké tarup ing Mikmas, ing wétané Bèt-Awèn. Bareng suradadu Israèl weruh, yèn ketyepit - awit wong-wong pantyèn kedesek - wong-wong terus pada mblayu ndelik ing guwa, bolongan-bolongan watu, puntuk-puntuk watu, erong watu lan ing sumur. Malah ana wong Ibrani sing nyabrang ing laut Yordan nuju negara Gad lan Giléad, nanging Saul ijik ing Gilgal, rayat kabèh pada mèlu karo wedi. Dèkné ngentèni pitung dina nganti tekan ing waktu sing wis ditemtokké karo Samuèl. Nanging bareng Samuèl ora teka ing Gilgal, para suradadu wiwit pada buyar, ninggal dèkné. Mulané Saul ngomong: “Kurbané obongan lan kurbané keslametan kuwi tekakna mréné ing ngarep-Ku.” Saul terus pasrah kurban obongan. Ijik waé rampung masrahaké kurban obongan, Samuèl teka. Saul metuk mbagèkké keslametan. Nanging Samuèl ngomong: “Sampéyan nindakké apa?” Semauré Saul: “Awit kula weruh rayat pada buyar ninggalké kula lan sampéyan ora teka ing wantyi sing wis ditemtokké, nanging wong Filistèn wis ngumpul ing Mikmas, kula terus mikir: Sedilut menèh wong Filistèn nyerang aku ing Gilgal, nanging durung njaluk kawelasané GUSTI, mulané kula terus nékat masrahké kurban obongan.” Tembungé Samuèl marang Saul: “Tumindakmu kuwi bodo. Sampéyan ora ngrungokké préntahé GUSTI, Gusti Allahmu sing dipréntahké marang sampéyan; sakjané GUSTI bakal nguwatké kratonmu kanggo wong Israèl ing sak lawasé. Nanging saiki kratonmu ora bakal terus. GUSTI wis milih wong sing ndadèkké senengé ati-Né lan Panjenengané wis milih wong iki didadèkké ratu kanggo umaté Gusti, awit sampéyan ora netepi apa sing dadi préntahé marang sampéyan.” Samuèl terus ngadek lan lunga sangka Gilgal menyang ing Gibéa-Bènyamin. Saul terus ngitungi suradadu sing mèlu dèkné, ketemu 600 tyatyahé. Saul lan Yonatan anaké, lan suradadu sing pada mèlu, mapan ing Gibéa-Bènyamin, nanging wong Filistèn pada masang tarup ing Mikmas. Terus ana suradadu njukuki sembarangé telung golongan sangka tarup-tarupé wong Filistèn; grombolan sing kaping pisan metu ing dalan sing menyang ing Ofra ing panggonané Syual. Grombolan sing kaping pindo metu ing Bèt-Horon lan grombolan sing sijiné menèh metu ing dalan menyang ing tapel watesé sing madep marang panggonan Séboim, peneré ara-ara samun. Kabèh sak ratané negara Israèl ora ana pandé wesi siji-sijia, awit gunemané wong Filistèn: “Wong Ibrani aja ana sing bisa nggawé pedang utawa tumbak.” Dadi wong Israèl kabèh kepeksa marani wong Filistèn, yèn perlu ngungkal gaman kanggo ngluku, patyulé, kampaké utawa arité, nanging upahé kanggo gaman kanggo ngluku utawa kampak rong pratelon sèkel, nanging upahé ngasah kampak lan masang patyul sak pratelon sèkel. Nganti waktu dinané peperangan mau ora ana sing nduwé pedang utawa tumbak, sing pada mèlu Saul lan Yonatan. Mung Saul lan Yonatan, sing ijik nduwèni. Lan suradaduné tukang jaga wong Filistèn wis ana sak rombongan sing metu ing lowongané gunung ing Mikmas. Ing sakwijiné dina Yonatan, anaké Saul ngomong marang abdiné sing tukang nggawa gamané: “Hayuk pada nyabrang nyedaki suradadu tukang jagané wong Filistèn sing mapan ing sisih kana.” Nanging ora ngomongi marang bapaké. Nanging Saul njagong ing tapel watesé Gibéa ing sak ngisoré wit mulwa ing Migron. Lan wong okèh sing mèlu Saul tyatyahé kira-kira wong 600. Imam Ahia, anaké Ahitub, seduluré imam Ikabod, anaké Pinéhas, anaké imam Eli, imamé GUSTI ing Silo, dèkné sing nganggo éfod ing waktu semono. Nanging wong okèh ora ngerti parané mlakuné Yonatan. Ing lowongané pegunungan sing dituju arep disabrangi Yonatan menyang panggonané suradadu tukang jagané wong Filistèn ana putyuké gunung watu ing sisih kéné lan ing sisih kana: sing siji diarani Bozes, sijiné diarani Séné. Putyuk sing siji metongol ing sisih lor ngadep menyang Mikmas, sijiné ing sisih kidul ngadep menyang Géba. Yonatan ngomong marang abdiné sing nggawa gaman kuwi: “Hayuk pada nyabrang nyedaki suradadu tukang jaga wong-wong sing ora sunat kuwi. Menawa GUSTI mimpin perang kita, awit kanggo GUSTI gampang waé mitulungi, senajan karo wong okèh, apa wong setitik.” Semauré abdi sing nggawa gaman: “Hayuk sampéyan tandangi sak karep sampéyan, kula mung mèlu waé.” Tembungé Yonatan: “Sing ati-ati, kita pada nyabrang nyedaki lan ngétok marang wong-wong kuwi. Yèn omongané marang kita mengkéné: Mandeka nganti aku pada nekani kowé, terus kita mandek ing panggonan kuwi lan ora munggah marani wong-wong kuwi. Nanging yèn omongané mengkéné: Munggaha mréné, kita bakal munggah, awit yèn mengkono GUSTI wis ngelungké wong-wong kuwi ing tangan kita. Kuwi tandané kanggo kita.” Bareng loro-loroné ngétok marang suradadu tukang jagané wong Filistèn, gunemané wong Filistèn mau: “Delengen, para wong Ibrani pada metu sangka guwa pandelikané.” Wong-wong suradadu tukang jagané wong Filistèn pada mbengok marang Yonatan lan sing nggawa gamané, tembungé: “Munggaha mréné, aku arep pada ngajar kowé.” Yonatan terus ngomong marang abdiné sing nggawa gaman: “Munggaha, ngetutna aku, awit GUSTI wis ngekèkké wong-wong kuwi ing tangané wong Israèl.” Yonatan terus krèngkèlan munggah, ditutké karo abdiné. Wong kuwi pada mati diperangi karo Yonatan, nanging abdiné sing nggawa gaman, sing matèni wong-wong kuwi sangka mburiné. Kalahé sing kaping pisan kuwi kelakon awit sangka Yonatan lan abdiné sing nggawa gaman sing bisa matèni kira-kira wong rong puluh, kuwi kelakoné ing negarané sing adoh setengah lukon ing kebon. Terus tukul rasa wedi ing tarupé, ing ara-ara lan ing antarané rayat kabèh. Uga para suradadu tukang jaga lan tukang njukuki pada wedi lan bumi nganti gonjing, nganti nganakké rasa wedi sing sangka Gusti Allah. Kadung para suradadu tukang jagané Saul ing Gibéa-Bènyamin weruh sing mengkono kuwi lan wong pada ramé mlaku mbrana-mbréné kaya ombaké banyu mbrana-mbréné. Ngomong marang suradadu sing pada mèlu dèkné: “Mriksaa barisan, sapa sing ora ana.” Terus pada mriksa lan pada weruh yèn Yonatan karo abdiné sing tukang nggawa gaman ora ana. Saul terus ngomong marang imam Ahia: “Klambiné éfod gawanen mréné!” Awit ing waktu semono imam Ahia sing nganggo éfod ing antarané bangsa Israèl. Nanging dongé Saul ijik ngomong karo imam kuwi, malah mundak késruh kahanané ing tarup-tarupé bangsa Filistèn, nganti Saul ngomong menèh marang imam kuwi: “Jarké waé!” Saul lan sakkèhé wong sing mèlu dèkné terus pada ngumpul; bareng pada tekan ing panggonan peperangan, kétok kabèh wong pada pedang-pedangan, ndadèkké gègèr gedèn. Apa menèh wong Ibrani sing wis suwé manggon tyampur karo bangsa Filistèn lan sing wis mèlu maju perang tyampur karo suradaduné pada mbalik mèlu-mèlu para wong Israèl, sing pada mèlu Saul lan Yonatan. Malah, bareng kabèh wong Israèl sing pada ndelik ing pegunungan Efraim krungu, yèn bangsa Filistèn pada mblayu, para wong kuwi pada dadi siji ing peperangan. Mengkono enggoné GUSTI mitulungi wong Israèl ing dina kuwi. Peperangan kuwi tambah-tambah nganti ngliwati Bèt-Awèn. Kadung wong Israèl pada kedesek ing dina kuwi, Saul ngongkon marang rayat supaya ngutyapké bebendu, tembungé: “Kenaa ing bebendu wong sing mangan apa-apa sak durungé srengéngé mingslep lan sak durungé mbales ukuman marang mungsuhku.” Mulané ora ana wong siji-sijia sing mangan apa-apa. Mlakuné suradadu okèh kuwi tekan ing alas lan ing kono ana madu ing lemah. Kadung rayat tekan ing alas mau, weruh ana madu mili ing kono, nanging ora ana wong siji-sijia sing ndulit karo drijiné lan terus dityetyep, awit rayat kuwi pada wedi marang sepatané mau. Mung Yonatan ora krungu yèn bapaké wis ngongkon sumpah marang wong okèh. Dèkné ngetungké teken ing tangané lan putyuké dityelupké ing talané madu; terus ndulit karo tangané dityetyep, nganti mripaté dadi padang. Terus ana salah sakwijiné wong sangka antarané rayat kuwi, sing ngomong mengkéné: “Bapakmu wis ngomongi rayat supaya sumpah karo tenan, tembungé: Kenaa bebendu wong sing mangan apa-apa ing dina iki; mulané wong okèh pada kesel lan lemes.” Yonatan terus ngomong: “Bapakku nggawé tyilakané negara hayuk delengen, mripatku dadi padang banget, sak rampungé aku ngityipi madu setitik iki. Uga, yèn wong okèh ing dina iki dililani mangan sak wareké sangka olèh-olèhé rayahané mungsuh! Nanging saiki ora sak piraa kalahé bangsa Filistèn.” Ing dina kuwi wong Israèl wis ngalahké bangsa Filistèn sangka Mikmas tekan ing Ayalon. Rayat wis kesel lan lémpoh banget, mulané pada nyamber rayahané, pada njupuk wedus, sapi lan pedèt, kuwi pada dibelèhi mengkono waé ing lemah lan dipangan sak getihé. Bab kuwi terus dikabarké marang Saul, tembungé: “Ngertènana, rayat pada mlaku dosa ing ngarepé GUSTI, ya kuwi anggèné mangan kabèh sak getihé.” Saul terus ngomong: “Kowé pada laku goroh, pada ngglundungna watu gedé mréné, saiki uga.” Saul terus ngomong menèh: “Pada ngubengana ing sak tengahé rayat lan pada omongana: Saben wong nggawaa sapiné utawa wedusé ing ngarepku, kuwi belèhen ing kéné, kowé terus kena mangan. Nanging aja nglakoni dosa ing ngarepé GUSTI, ya kuwi mangan sak getihé.” Wong kabèh terus pada nuntun sapiné mbrana ing mbengi kuwi lan dibelèh ing kana. Saul terus nggawé mesbèh pasrah marang GUSTI, ya kuwi wiwitané ana mesbèh pasrah marang GUSTI. Saul ngomong menèh: “Hayuk kita pada nguber wong Filistèn ing mbengi iki, lan ngrampasi nganti sésuk-ésuk lan aja ana sing diuripi siji-sijia.” Tembungé wong okèh kuwi: “Hayuk ditindakké apa sing kok pikir apik.” Nanging tembungé imam: “Hayuk pada nemoni marang GUSTI ndisik.” Terus takon marang Gusti Allah, semauré: “Apa kula dililani ngoyak wong Filistèn kuwi? Apa Panjenengan bakal masrahaké wong-wong kuwi ing tangané wong Israèl?” Nanging ing dina kuwi Panjenengané ora nyauri marang Saul. Saul terus ngomong: “Hé kabèh penggedéné rayat pada majua mréné; pada deloken apa jalarané dosa sing kelakon ing dina iki. Awit kanggo asmané GUSTI, sing urip, sing mitulungi Israèl, senajan sing njalari kuwi anakku Yonatan, kuwi mesti bakal diukum pati!” Nanging ing antarané rayat ora ana wong siji-sijia sing ngekèki sauran. Saul ngomong marang sakkèhé wong Israèl: “Kowé pada ngadeka ing sisih kana, nanging aku lan anakku Yonatan ing sisih kéné.” Wong okèh terus ngomong marang Saul: “Hayuk ditindakké, apa sing kok pikir apik.” Saul terus ngomong mengkéné: “Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kenèng apa Panjenengan ora gelem nyauri marang abdi Panjenengan ing dina iki? Yèn kesalahan kuwi manggon ing kula utawa anak kula, duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, Panjenengan kétokké Urim kuwi, nanging yèn kesalahan kuwi manggon ing umat Panjenengan Israèl, Panjenengan kétokké Tumim.” Terus sing dituding Yonatan lan Saul, nanging wong okèh nganti bébas. Tembungé Saul: “Untyalna lotréné kanggo antarané aku lan anakku Yonatan.” Terus sing dituding Yonatan. Tembungé Saul marang Yonatan: “Ngomonga marang aku apa sing kok lakoni.” Yonatan terus ngomong marang Saul mengkéné: “Pantyèn, kula wis ngityipi rasané madu setitik, ing putyuké teken sing kula nyekel. Kula gelem nandangi ukuman mati.” Tembungé Saul: “Yonatan kowé kudu mati.” Gusti Allah seksiku. Nanging wong okèh pada ngomong marang Saul: “Kenèng apa Yonatan kudu dipatèni? Panjenengané sing olèh kemenangan gedé ing Israèl. Kuwi aja nganti klakon! Kanggo asmané GUSTI sing urip, rambuté sakeler waé aja nganti tiba ing lemah! Awit sangka pitulungané GUSTI uga perkara kuwi klakon ing dina kuwi.” Mengkono wong okèh enggoné nylametaké Yonatan, nganti ora dipatèni. Sakwisé Saul ngoyak wong Filistèn, terus mulih, menyang ing omahé menèh, nanging wong Filistèn ya terus pada mulih menyang ing omahé déwé-déwé. Sakwisé Saul ngadek dadi ratu, ngwasani Israèl dèkné terus maju perang nglawan sakkèhé mungsuhé ing ngendi-endi, ya kuwi: Moab, turunané Amon, Edom, para ratu ing negara Soba lan wong Filistèn. Lan menyanga ngendi waé ngluruk mesti menang. Dèkné nindakké penggawéané sing gedé, ngalahké wong Amalèk lan ngluwari Israèl sangka tangané sing pada ngrampasi. Anak-anaké lanang Saul, ya kuwi Yonatan, Yiswi lan Malkisua. Asmané anaké wadon loro: Sing mbarep jeneng Mérab lan sing ragil Mikal. Bojoné asmané: Ahinoam, anaké Ahimaas. Penggedéné suradadu jenengé Abnèr, anaké Nèr, pamané Saul. Kis bapaké Saul lan Nèr, bapaké Abnèr, kuwi pada anaké Abièl. Suwéné Saul ngadek dadi ratu tansah ana peperangan sing medèni nglawan bangsa Filistèn. Lan sakkèhé suradaduné lan wong sing gagah rosa-rosa pada didadèkké suradaduné. Samuèl ngomong marang Saul: “Kula wis diutus karo GUSTI nglengani sampéyan dadi ratu ngwasani Israèl umaté Gusti; awit sangka kuwi, supaya sampéyan gelem ngrungokké marang tembungé GUSTI. Mengkéné tembungé GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi: Aku arep mbales marang bangsa Amalèk, kanggo apa sing ditindakké marang wong Israèl, ya kuwi enggoné wong Amalèk ngalang-alangi bangsa Israèl, waktu lunga sangka negara Egipte. Mulané saiki lungaa, wong Amalèk kuwi telukna, apa sing ketemu ing wong-wong kuwi entèkna lan aja ana sing kok welasi. Wong lanang, wong wadon, botyah-botyahé lan bayiné, sapiné lan wedusé, untané lan kimaré, kabèh pada patènana.” Saul terus nyeluk rayat dikongkon nglumpuk lan terus dipriksa suradaduné ing Telaim: suradadu ing daratan ana wong 200.000 lan 10.000 sangka Yéhuda. Bareng Saul wis teka ing kutané wong Amalèk terus mréntah para suradaduné supaya nyegat ing legokan. Tembungé Saul marang bangsa Kèni: “Pada lungaa, ngadaha, lan minggira sangka sak tengahé wong Amalèk, supaya kowé aja nganti pada tak entèkké bareng karo para wong kuwi. Kowé apa ora wis pada ngétokké kekantyan karo wong Israèl, waktu pada lunga sangka negara Egipte?” Mulané wong Kèni terus pada adoh sangka tengah-tengahé wong Amalèk. Saul terus nggempur lan ngalahké bangsa Amalèk wiwit sangka Hawila tekan ing Sur ing wétané negara Egipte. Nanging Agag, ratuné wong Amalèk dityekel ijik urip, nanging suradadu kabèh pada dientèkké karo landepé pedang. Nanging Saul lan suradaduné nylametké Agag, wedus-wedusé, uga sapi-sapi sing apik-apik lan lemu-lemu, kabèh tyempé-tyempéné lan samubarang sing ana ajiné, kuwi kabèh ora dientèkké. Mung kabèh kéwan lan barang sing ora ana ajiné tur ala kuwi kabèh pada dientèkké. Terus ana tembungé GUSTI marang Samuèl mengkéné: “Aku getun ndadèkké ratu Saul, awit wong kuwi wis nyingkur marang Aku lan nglalèkké tembung-Ku.” Samuèl nganti lara atiné, nyebut-nyebut marang GUSTI sewengi muput. Samuèl tangi ing wayah ésuk mruput terus nemoni Saul, nanging Samuèl dikèki weruh mengkéné: “Saul wis lunga menyang Karmèl waktu iki lan wis ngedekké tugu pengéling-éling kanggo dèkné déwé; terus budal lunga marang ing Gilgal.” Bareng Samuèl ketemu karo Saul, tembungé Saul marang Samuèl: “Sampéyan kaberkahan karo GUSTI; kula wis manut préntahé GUSTI.” Nanging Samuèl ngomong: “Yèn mengkéné kenèng apa kok ana embak-embèké wedus lan bengahé sapi sing dikrungu ing kupingku?” Semauré Saul: “Kabèh kuwi anggèné nggawa sangka negara Amalèk, awit para wong pada ngéman wedus-wedusé lan sapi-sapiné sing apik déwé, karepé bakal kanggo kurban pasrah marang GUSTI, Gusti Allah sampéyan, nanging luwihé wis pada kita entèkké.” Samuèl ngomong marang Saul: “Ya wis: Kula bakal ngomongké tembungé GUSTI marang kula waktu mau wengi.” Tembungé Saul marang Samuèl: “Kono diwedaraké.” Sakwisé kuwi Samuèl ngomong: “Senajan sampéyan déwé wis ngakoni tyilik, apa ora wis dijunjung dadi penggedéné para taler Israèl? Lan GUSTI wis nglengani sampéyan dadi ratuné bangsa Israèl? GUSTI wis ngongkon ngluruk marang sampéyan, karo paweling: Kowé lungaa, nglurukka wong sing pada nglakoni dosa kuwi, pada entèkna, ya kuwi wong Amalèk. Kowé peranga nglawan wong-wong kuwi, kuwi pada kok entèkna. Kenèng apa sampéyan kok ora manut préntahé GUSTI? Kenèng apa sampéyan njupuk barang-barang sing direbut lan nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI?” Saul terus ngetokké tembung marang Samuèl: “Kula apa ora wis manut pitutur-pituturé GUSTI lan wis nandangi sing dipréntahké karo GUSTI marang kula lan kula mbandang ratu Agag, ratu ing Amalèk, nanging wong Amalèk wis kula entèkké kabèh. Nanging rayat pada jikuk sing direbut sing rupa wedus, apa, sapi-sapiné sing apik, sing dipisah sangka sing pantyèn bakal dipatèni, bakal dikurbanaké pasrah marang GUSTI, Gusti Allah sampéyan, ing Gilgal.” Nanging tembungé Samuèl: “Apa GUSTI seneng marang kurban obongan lan kurban sing dibelèh pada karo mbangun turut marang pitutur-pituturé GUSTI? Mbangun turut kuwi tenan luwih apik tenimbang kurban sing dibelèh, nggatèkké luwih apik tenimbang gajihé wedus lanang. Awit mbruntak kuwi pada karo dosané tukang tenung lan ora-nurut kuwi pada karo nyembah brahala lan retya. Awit sampéyan wis nampik marang tembungé GUSTI, mila GUSTI ya nampik sampéyan, bakal didunké enggèn sampéyan dadi ratu.” Tembungé Saul marang Samuèl: “Kula wis nandangi dosa, awit wis nerak préntahé GUSTI lan tembungé sampéyan; awit kula wedi marang rayat mulané kula nuruti penjaluké. Nanging saiki muga sampéyan ngapura dosa kula. Gelema mulih bareng mlaku karo kula, kula bakal sujut ngabekti marang GUSTI.” Nanging Samuèl ngomong marang Saul: “Kula ora bakal mulih bareng sampéyan, awit sampéyan wis nampik marang tembungé GUSTI; mulané GUSTI wis nampik sampéyan enggèn sampéyan dadi ratuné Israèl.” Bareng Samuèl minger arep lunga, Saul nyekel pojokané jubahé Samuèl, nganti suwèk. Samuèl terus ngomong marang Saul: “GUSTI wis nyuwèk kratoné Israèl sangka sampéyan ing dina iki lan wis dikèkké marang wong liya sing luwih apik tenimbang sampéyan. Apa menèh sing Mahaluhur ing Israèl kuwi ora goroh lan Panjenengané ora tau gela, awit Panjenengané duduk manungsa sing wajip nggetuni.” Nanging tembungé Saul: “Kula wis nandangi dosa, nanging sampéyan muga dililani ngétokké hurmat sampéyan marang kula saiki ing ngarepé wong Israèl, kula njaluk mulih barengi kula, kula bakal sujut ngabekti marang GUSTI, Gusti Allah sampéyan.” Sakwisé kuwi Samuèl bali mbarengi mlakuné Saul. Lan Saul sujut ngabekti marang GUSTI. Samuèl terus ngongkon: “Agag ratu ing Amalèk, kuwi diadepké mréné!” Karo tatak Agag lunga nemoni Samuèl, awit pikirané: “wediné pati wis kliwat.” Nanging Samuèl ngomong: “Kaya pedangmu sing ndadèkké wong wadon pada kélangan anak, mengkono uga ibumu bakal kélangan anak ing antarané wong wadon.” Sakwisé kuwi Samuèl ngetok guluné Agag ing ngarepé GUSTI ing Gilgal. Samuèl terus lunga menyang ing Rama, nanging Saul mulih menyang ing omahé ing Gibéa-Saul. Nganti tekan matiné Samuèl ora ketemu karo Saul menèh, nanging Samuèl banget lara atiné, awit sangka Saul. Lan GUSTI gela atiné, awit ngangkat Saul dadi ratuné bangsa Israèl. Tembungé GUSTI marang Samuèl: “Sak pira suwéné enggonmu ngalami kasusahan, awit sangka Saul? Wong kuwi apa ora wis Tak tampik enggoné dadi ratuné Israèl? Wadahmu sungu isènana lenga lan lungaa. Kowé Tak utus menyang ing omahé Isai, wong Bètléhèm, awit anaké ana sing Tak pilih dadi ratu kanggo Aku.” Nanging Samuèl ngomong: “Kaya ngendi enggèn kula bakal budal? Yèn Saul krungu bab kuwi, mesti kula dipatèni.” Tembungé GUSTI: “Nggawaa sapi nom lan ngomonga: Tekaku iki arep masrahaké kurban marang GUSTI. Terus Isai undangen supaya nekani upatyara pangurbanan kuwi lan Aku bakal ngekèki weruh marang kowé, apa sing wajip kok lakoni. Terus wong sing Tak tuding kuwi jebatana kanggo Aku.” Samuèl terus nindakké apa sing dipréntahké karo GUSTI, lan teka ing kuta Bètléhèm. Para tuwa-tuwané kuta kono metuk Samuèl karo gemeter lan ngomong: “Teka sampéyan kuwi apa nggawa keslametan?” Semauré Samuèl: “Ya mengkono! Tekaku iki arep pasrah kurban marang GUSTI. Pada sutyèkké uripmu lan nekanana upatyara pasrah kurban iki karo aku.” Samuèl terus nyutyèkké Isai kabèh anak-anaké lanang lan ngulemi wong-wong kuwi marang ing upatyara pasrah kurban mau. Bareng pada mlebu, Samuèl weruh marang Eliab terus ngomong: “Terus mikir, wong sing bakal dijebatani saiki ngadek ing ngarepé GUSTI.” Nanging tembungé GUSTI marang Samuèl: “Aja nyawang marang praupané lan duwuré dedekké, awit kuwi wis Tak tampik. Sing didelok Gusti Allah kuwi béda karo sing disawang manungsa; manungsa mung nyawang sing kétok mripat; nanging GUSTI ndelok isiné atiné.” Isai terus ngundang Abinadab lan dikongkon mlaku liwat ing ngarepé Samuèl, nanging Samuèl ngomong: “Wong iki ya ora dipilih karo GUSTI.” Isai terus ngundang Syama, nanging Samuèl ngomong: “Wong iki uga ora dipilih karo GUSTI.” Mengkono enggoné Isai ngongkon anaké pitu mlaku liwat ing ngarepé Samuèl, nanging Samuèl ngomong marang Isai: “Kuwi kabèh ora ana sing dipilih karo GUSTI.” Samuèl ngomong marang Isai: “Apa iki anakmu kabèh?” Semauré Isai: “Sing ragil ijik kèri, nanging ijik angon wedus.” Samuèl ngongkon marang Isai: “Kongkonen nyeluk awit aku ora bakal mangan bebarengan, sak durungé kuwi teka mréné.” Terus kongkonan metuk anaké. Praupané abang, mripaté apik, rupané ngganteng. GUSTI terus ngomong: “Ngadeka jebatana, wong kuwi!” Samuèl terus njupuk wadahé sungu sing isi lenga lan Daved dijebatani ing sak tengahé seduluré. Wiwit ing dina kuwi lan sak terusé Rohé GUSTI nunggal karo Daved. Samuèl terus lunga mulih menyang ing Rama. Nanging Rohé GUSTI wis ninggalké Saul lan saiki Panjenengané dikwasani karo roh ala kongkonané GUSTI. Para abdiné terus pada ngomong: “Ngertènana, rohé ala kongkonané Gusti Allah ngwasani sampéyan. Apiké bendara mréntaha para abdi sampéyan ing ngarepé sampéyan, nggolèki wong sing pinter main siter. Yèn rohé ala kongkonané Gusti Allah nekani sampéyan, wong iki dipréntahké main-siter, supaya ati sampéyan krasa tentrem.” Saul terus ngongkon marang para abdi: “Aku golèkana wong sing pinter main-siter, tyeluken nemoni ing ngarepku.” Sakwijiné abdiné ana sing ngomong: “Sakjané kula tau ngerti salah sijiné anaké Isai, wong Bètléhèm, sing pinter main-siter. Wong kuwi suradadu gagah lan rosa, salah sijiné suradadu, sing pinter ngomong, rupané ngganteng, lan GUSTI nunggal karo dèwèké.” Saul terus kongkonan wong menyang ing omahé Isai karo paweling: “Anakmu Daved, pangoné wedus-wedusmu, kongkonen ngadep ing ngarepku.” Isai terus njupuk kimar dimomoti roti, anggur sak kantong, lan tyempé siji, kuwi terus dikirimké marang Saul lantaran Daved, anaké. Kaya mengkono dadiné Daved terus nemoni ing ngarepé Saul lan didadèkké abdiné. Saul trésna banget marang Daved lan didadèkké tukang sing nggawa gamané. Mulané Saul terus kongkonan wong marang ing omahé Isai karo paweling: “Bèn Daved dadi abdiku, awit aku seneng marang dèwèké.” Lan yèn rohé ala kongkonané Gusti Allah nekani Saul, Daved terus njupuk Siter diunèkké; Saul nganti rumangsa lega lan ngrasaké kepénak, nanging rohé sing ala mundur sangka dèkné. Wong Filistèn nglumpukké suradaduné arep ngluruk perang; enggoné ngumpul ing Sokho ing tanah Yéhuda lan ngedekké tarup ing antarané Sokho lan Azéka ing Efes-Damin. Saul lan wong Israèl uga pada ngumpul lan ngedekké tarup ing legokané wit Terbantin lan pada nata perang adep-adepan karo wong Filistèn. Wong Filistèn mapan ing gunung sisih kéné lan wong Israèl ing sisih kana, ing antarané ana legokan. Terus ana jagoné suradadu Filistèn sing nantang, jenengé Goliat wong Gat. Dedekké nem éluh lan sak kilan. Nganggo topi tembaga ing sirahé, lan nganggo klambi perang karo sisik, boboté klambiné perang 5000 sèkel tembaga. Garèsé nganggo tutup tembaga, manggul tumbak tembaga ing pundaké. Garané tumbaké sak gulungané tukang tenunan lan pedangé tumbaké wesi boboté 600 sèkel. Ana tukang nggawa tamèng mlaku ing ngarepé. Wong kuwi terus ngadek lan sumbar marang barisané Israèl, semauré: “Apa perluné kowé mèlu nata perang? Aku iki wong Filistèn lan kowé kuwi peladèné Saul? Miliha wong siji, bèn medun maju perang karo aku. Yèn wong kuwi bisa menang perangé karo aku lan ngalahké aku, aku bakal pada dadi baturé. Nanging yèn aku bisa menang lan ngalahké dèwèké, kowé bakal pada dadi baturku lan teluk marang bangsaku.” Wong Filistèn terus ngomong menèh: “Ing dina iki aku nantang barisané Israèl, ngajokna wong siji supaya aku perang tanding ijèn pada ijèn.” Bareng Saul lan sakkèhé bangsa Israèl krungu tembungé wong Filistèn kuwi, atiné pada gemeter lan banget wediné. Daved kuwi anaké wong Efrata, ing Bètlehèm-Yéhuda, sing diarani Isai. Isai nduwé anak lanang wolu. Waktu jamané ratu Saul wong kuwi wis tuwa lan okèh umuré. Anaké Isai lanang telu, sing gedé-gedé wis maju perang mèlu Saul, anaké telu sing budal perang kuwi jenengé: Eliab sing mbarep, sing nomer loro: Abinadab lan sing nomer telu: Syama. Nanging sing ragil: Daved. Dadiné anaké lanang-lanang telu sing gedé-gedé pada mèlu Saul. Nanging Daved kuwi saben-saben mulih menyang ing omahé sakwisé ngadep marang Saul, terus ngengon wedusé bapaké ing Bètléhèm. Wong Filistèn kuwi tansah nantang lan nyedaki ing wayah awan lan soré. Mengkono enggoné tansah nantang nganti patang puluh dina suwéné. Isai ngomong marang Daved, anaké: “Njupuka roti gandum iki sak éfa lan roti sepuluh iki kanggo kakang-kakangmu, gelis-gelis eterna menyang ing tarupé, wènèhna kakang-kakangmu. Lan kèju sing sepuluh iki pasrahna marang penggedéné suradadu 1000. Takokna keslametané kakang-kakangmu lan mulihmu nggawaa tanda sangka kana. Saul lan sakkèhé wong Israèl pada ing legokan wit Tarbèntin ijik perang nglawan suradadu Filistèn.” Ing wayah ésuk Daved wis tangi, masrahaké wedus-wedusé marang wong sing njaga, mikul gawané lan terus budal kaya sing dipréntahké karo Isai. Tekané ing tarupé nalika suradadu ijik budal lan nata barisan lan pada surak ramé surak-suraké perang. Suradadu Israèl lan Filistèn pada nata barisané adep-adepan. Daved terus nyèlèhké gawané lan dipasrahké marang suradadu sing njaga barang-barangé suradadu. Daved terus mlayu menyang ing barisan; sak tekané ing kana nakokké kanggo keslametané para seduluré. Waktu ijik pada guneman, jagoné suradadu Filistèn mau maju, jenengé Goliat, wong Filistèn sangka Gat, metu sangka barisané suradadu Filistèn lan ngumbar swara kaya sing uwis-uwis, dirungokké karo Daved. Bareng sakkèhé wong Israèl weruh wong kuwi pada mlayu mundur sangka ngarepé, awit sangka wediné. Semauré wong Israèl kuwi: “Apa kowé wis tau tumun wong sing maju kuwi? Sejatiné enggoné maju kuwi perlu ngèlèk-èlèk wong Israèl! Wong sing bisa ngalahké dèwèké bakal dikèki berkah gedé, arep dikèki anaké wadon ratu lan brayaté bakal ora susah mbayar pajek ing Israèl.” Daved terus omong marang wong sing pada ing sandingé: “Bakal nampa berkah apa wong sing bisa ngalahké wong Filistèn kuwi lan ngilangi wirangé bangsa Israèl? Sapa ta wong Filistèn sing ora sunat kuwi, nanging nganti wani nyepèlèkké barisané Gusti Allah sing maha urip?” Rayat ya terus nyauri nganggo tembung sing disebut ing nduwur mau: “Kuwi sing bakal dikèkké marang wong sing ngalahké dèwèké.” Waktu Eliab, kakangé sing tuwa déwé, krungu tembungé Daved marang para wong kuwi, Eliab nesu marang Daved, karo ngomong: “Apa perluné kowé teka mréné? Lan wedusmu sing mung loro telu ing ara-ara samun kuwi kok pasrahaké sapa? Aku ngerti watekmu bab kekendelanmu lan alané atimu: tekamu mréné iki mung arep ndeleng perang ta?” Nanging Daved nyauri: “Aku iki ngapa ta? Aku apa ora mung takon ta?” Terus minger ninggal kakangé lan nakokké sing kaya mengkono kuwi marang wong liyané. Lan rayat semauré ya pada waé kaya mau. Tembung sing diomong Daved kuwi dirungokké karo wong, terus dikabarké marang Saul. Lan Saul terus kongkonan nyeluk. Daved ngomong marang Saul: “Aja nganti pada mbleret, jalaran sangka wong kuwi. Abdimu bakal budal nandingi wong Filistèn kuwi.” Nanging Saul ngomong marang Daved: “Mokal kowé bisa nandingi wong iki, awit kowé kuwi ijik enom, nanging wong kuwi wiwit nom wis dadi suradadu.” Nanging Daved ngomong marang Saul: “Abdimu iki wis kulina ngengon wedusé bapaku. Yèn katekan singa utawa bruwang, sing nubruk wedus sangka kumpulan, banjur kula oyak lan wedus iki kula rebut sangka tyangkemé. Terus yèn nyerang nglawan marang kula, kula nyekel jénggoté lan kula gebuki nganti mati. Dadi singa utawa bruwang iki pada kula gebuki. Lan wong Filistèn sing ora sunat kuwi uga bakal nemoni kaya salah sijiné kéwan kuwi, awit wis ngèlèk-èlèkké barisané Gusti Allah sing maha urip.” Daved ngomong menèh: “GUSTI, sing wis ngluwari kula sangka tyakaré singa utawa bruwang kuwi, Panjenengané uga bakal ngluwari kula sangka tangané wong Filistèn kuwi.” Saul terus ngomong: “Ya wis lungaa! GUSTI supaya nuntun mlakumu.” Saul terus nganggokké sandangané perang marang Daved, sirahé dienggoni topi tembaga, lan dienggoni klambi tembaga. Daved terus nalèkké pedangé ing njabané sandangané perang, terus njajal mlaku, awit durung tau nganggo kaya mengkono. Daved terus ngomong marang Saul: “Kula ora bisa mlaku, nganggo sandangan kuwi awit durung tau nganggo.” Sak terusé sandangané diutyuli. Daved terus nyangking tekené, milih watu klimis-klimis limang iji sangka kali, dilebokké ing kantongé pangon, sing digawa, ya kuwi wadah watu lan bandilé dityangking. Mengkono enggoné Daved metuki wong Filistèn kuwi. Wong Filistèn kuwi mundak nyedaki marang Daved lan wong sing nggawa tamèng ing ngarepé. Waktu wong Filistèn kuwi nyawang adoh lan weruh Daved, Daved disepèlèkké, awit enom abang lan ngganteng. Wong Filistèn kuwi ngomong marang Daved: “Aku iki apa kok anggep asu, nanging enggonmu metuki perang karo aku nganggo teken?” Terus atas jenengé para allahé wong Filistèn, nyepatani Daved. Wong Filistèn kuwi ngomong marang Daved menèh: “Mapakka perang karo aku, aku bakal makakké dagingmu marang manuk-manuk ing awang-awang lan kewan ing ara-ara.” Nanging Daved ngomong marang wong Filistèn kuwi: “Enggonmu metuki aku karo nggawa pedang lan tumbak lan tlempak, nanging aku metuk kowé atas asmané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi Gusti Allahé Israèl, sing kok tantang kuwi. Ing dina iki uga GUSTI bakal masrahaké kowé ing tanganku lan aku bakal ngalahké kowé lan nugel gulumu; ing dina iki uga aku bakal makakaké batangmu lan batangé suradadu Filistèn marang manuk-manuk ing awang-awang lan marang kéwan galak, supaya sak lumahé bumi pada ngertia, yèn Israèl nduwé Gusti Allah. Lan wong sak pasamuan pada ngertia, yèn GUSTI enggoné mitulungi ora karo pedang lan tlempak. Awit peperangan kuwi ing tangané GUSTI lan Panjenengané masrahaké kowé ing tanganku.” Bareng wong Filistèn kuwi maju metuki Daved, Daved gelis-gelis mblayu marani prajurité mungsuh, metuki wong Filistèn kuwi. Daved terus ngrogoh watu ing kantongé lan dibandilaké, ngenèngi batuké wong Filistèn kuwi, nganti watuné mantyep ing batuké, wong mau terus tiba mengkurep ing bumi. Mengkono enggoné Daved ngalahké wong Filistèn kuwi nganggo bandil lan watu; Daved ngalahké lan matèni wong Filistèn kuwi tanpa nyekel pedang. Daved terus mlayoni wong Filistèn kuwi, ngadek ing sandingé, pedangé didudut sangka rangkané, wong mau terus dipatèni. Sirahé diketok karo pedang kuwi. Bareng wong Filistèn pada weruh, yèn jagoné wis mati, terus pada mblayu. Wong Israèl lan wong Yéhuda pada ngadek karo surak-surak lan terus ngoyak wong Filistèn nganti tekan ing sak tyedaké Gat lan gapurané Ekron. Lan wong sing pada dipatèni sangka tunggalé bangsa Filistèn pating glémpang ing dalan sing tekan ing Saaraim, tekan ing Gat lan ing Ekron. Wong Israèl terus pada mulih sangka enggoné ngoyak-oyak wong Filistèn sing ngidap-idapi kuwi, terus ngrampasi tarup-tarupé. Daved njupuk sirahé wong Filistèn sing ditugel kuwi digawa menyang Yérusalèm, nanging gamané didèkèkké ing tarupé. Waktu Saul ngerti Daved maju metuki wong Filistèn kuwi, Saul takon marang Abnèr, penggedéné perjurit perang: “Wong enom kuwi anaké sapa, Abnèr?” Semauré Abnèr: “Kanggo jeneng ratu sing urip, duh ratu, sakjané kula ora ngerti.” Saul terus ngomong; “Takokna, wong enom kuwi anaké sapa?” Sakwisé Daved bali sangka nggoné ngalahké wong Filistèn mau, Abnèr nyeluk dèwèké diadepké ing ngarepé Saul, karo ijik nyangking sirahé wong Filistèn kuwi. Pitakoné Saul: “Hé wong enom, kowé kuwi anaké sapa?” Semauré Daved: “Kula kuwi anak abdimu Isai, wong ing Bètléhèm.” Bareng wis rampung enggoné Daved ngomong marang Saul, atiné Yonatan gatuk marang Daved lan Yonatan nrésnani Daved kaya waé marang dèkné déwé. Ing dina kuwi Daved dikongkon mèlu Saul lan ora dililani mulih menyang omahé wong tuwané. Yonatan nganakké perjanjian karo Daved awit dèkné enggoné nrésnani Daved kaya waé marang dèkné déwé. Yonatan ngutyuli sandangané lan dikèkké marang Daved malah sandangané perang tekan pedang, panahé lan sabuké. Daved maju perang lan tansah menang, menyanga ngendi waé enggoné diutus karo Saul, mulané terus diangkat dadi komandané perjurit. Bab kuwi dianggep apik karo rayat kabèh lan para pegawéné Saul. Nanging waktu pada mulih, sak baliné Daved sangka enggoné ngalahké wong Filistèn kuwi, para wong wadon sangka sakkèhé kuta ing Israèl, pada metuk tekané Saul karo pada menyanyi lan jejogètan karo ngunèkké terbangan, pada seneng-seneng lan karo nabuh terbangan lan unèn-unèn musik liyané. Lan wong wadon sing pada menyanyi kuwi pada menyanyi saur-sauran, tembungé: “Saul ngalahké mungsuh éwon-éwon, nanging Daved puluhan éwon-éwon.” Saul muntab banget nesuné; tetembungan kuwi marakké nyusahké atiné, awit pikirané: “Marang Daved dinyanyèkké matèni puluhan éwon-éwon, nanging kanggo aku mung éwon-éwon, pungkasané kraton iki bakal tiba marang dèwèké.” Wiwit ing dina kuwi lan sak terusé Saul tansah sengit marang Daved. Esuké rohé ala sing sangka Gusti Allah kuwi nekani Saul, nganti kesurupan ing omahé; nanging Daved main siter kaya ing saben dinané. Nanging Saul nggawa tumbaké. Saul nylorongaké tumbaké kuwi, awit pikirané: “Daved tak tantyepné ing témbok.” Nanging Daved ngéndani nganti dibalèni kaping pindo. Saul wedi karo Daved, awit GUSTI nuntun marang Daved, nanging Panjenengané wis ninggalké Saul. Mulané Saul ngedohi Daved sangka dèkné lan netepaké Daved dadi komendané suradadu 1000, nganti Daved tansah ing ngarepé suradadu. Daved tansah olèh gawé ing sak tindakké, awit GUSTI nunggal karo dèkné. Bareng Saul ngerti, yèn Daved banget enggoné tansah olèh gawé, Saul mundak wedi, nanging kabèh wong Israèl lan Yéhuda pada trésna marang Daved, awit Panjenengané mimpin sak obahé suradadu. Saul ngomong marang Daved: “Iki anakku wadon sing mbarep, Mérab; kuwi bakal tak kèkké marang kowé, dadi bojomu, mung waé dadia suradadu sing gagah lan rosa kanggo aku lan tandangana perangé GUSTI.” Awit Saul mikir: “Aja nganti tanganku sing nglawan, bèn ketaman karo tangané bangsa Filistèn.” Nanging Daved ngomong marang Saul: “Kula kuwi sapa ta lan sapa sanak sedulur kula, brayaté bapak kula, ing antarané wong Israèl, kok kula nganti dadi mantuné ratu?” Nanging dongé tekan ing waktuné ngekèkké Mérab, anaké wadon Saul mau, anak wadoné terus jebul dikèkké marang Adrièl, wong Méhola, dadi bojoné. Nanging Mikal, anaké wadon Saul, gandrung marang Daved; waktu bab kuwi dikabarké marang Saul, dèkné nyetujoni. Awit Saul mikir: “Apik Mikal tak kèkké marang Daved, supaya dadi jiret kanggo Daved lan tangané wong Filistèn bèn nglawan dèwèké!” Saul terus ngomong marang Daved sing kaping pindoné: “Ing dina iki kowé tak jikuk mantu.” Saul mréntah marang para abdiné: “Ngomonga marang Daved karo meneng-meneng mengkéné: ‘Sakjané Saul kuwi seneng marang sampéyan lan para pegawéné pada trésna marang sampéyan; mulané sampéyan gelem dijikuk mantu karo ratu.” Para pegawéné Saul terus nglaporké tembungé Saul mau marang Daved, nanging Daved nyauri: “Dadi mantuné ratu kuwi pikir sampéyan apa èntèng? Kula kuwi apa ora wong mlarat tur wong tyilik.” Pegawéné Saul terus ngekèki weruh marang Saul, semauré: “Mengkéné semauré Daved.” Saul terus ngomong menèh: “Ngomonga marang Daved mengkéné: Ratu ora njupuk bayaran kanggo kawin, kejaba mung ikuté wong Filistèn 100 kanggo mbalesé marang mungsuh-mungsuhé ratu.” Karepé Saul patiné Daved lantaran wong Filistèn. Bareng para abdiné Saul nglaporké tembungé mau marang Daved, Daved nyaguhi dadi mantuné Saul. Durung nganti tekan waktuné, nanging Daved wis jaga-jaga, terus lunga karo suradaduné lan matèni wong Filistèn tyatyahé 200 lan ikuté pada digawa genep tyatyahé kabèh dipasrahké marang Saul, supaya Daved dadi mantuné. Saul terus masrahaké anaké wadon Mikal, dadi bojoné Daved. Saul terus ngerti lan dunung yèn GUSTI nuntun marang Daved lan kabèh wong Israèl pada trésna marang Daved. Saul mundak wediné marang Daved. Saul tetep dadi mungsuhé Daved ing sakjeké uripé. Yèn ratuné wong Filistèn maju perang, saben-saben pada maju perang, Daved mesti olèh gawé ngungkuli para pegawéné Saul kabèh, nganti asmané terus kesuwur banget. Saul ngomong marang Yonatan, anaké lan para pegawéné kabèh, yèn Daved kudu dipatèni. Nanging Yonatan, anaké Saul, trésna banget marang Daved, terus Yonatan ngomongké perkara kuwi marang Daved: “Bapakku mbudidaya bakal matèni sampéyan, mulané sésuk-ésuk kula omongi, sing ati-ati, sampéyan kula njaluk ing salah sijiné panggonan pangungsèn lan ndelik ing kono. Kula bakal metu ngetutké bapakku ing ara-ara ing panggonan ndelikké sampéyan kuwi. Kula bakal ngomongké bab sampéyan marang bapakku, lan kula ndelok kepriyé kahanané lan kula terus ngandani marang sampéyan.” Yonatan ngomongké bab kabetyikané Daved marang Saul, bapaké semauré: “Ratu aja nganti nindakké ala marang Daved, abdimu, awit dèwèké ora nindakké ala marang sampéyan, malah apa sing ditindakké kuwi apa ora apik banget, kanggo sampéyan. Wong kuwi wis nanggungké nyawané lan wis ngalahké wong Filistèn kuwi lan GUSTI wis ngekèki kemenangan marang wong Israèl kabèh. Sampéyan wis weruh lan seneng ing ati awit sangka kuwi. Kenèng apa sampéyan kok bakal nindakké ala marang getihé wong sing resik, bakal matèni Daved tanpa sebab?” Saul setuju karo tembungé Yonatan, lan terus sumpah: “Kanggo asmané GUSTI sing urip, Daved ora bakal dipatèni.” Yonatan terus ngomongi Daved lan ngomongké kabèh préntahé ratu. Yonatan terus nggawa Daved ing ngarepé Saul lan Daved terus nindakké kuwajipané kaya sing uwis-uwis. Bareng ana perang menèh, Daved maju nglawan bangsa Filistèn nganti nggawé kalahé mungsuh okèh lan pada mblayu sangka peperangan. Nanging rohé ala sing dikongkon GUSTI nyurupi Saul, waktu Saul njagong ing omahé, karo nggawa tumbaké; lan Daved mbeneri main siter. Saul ngupaya nantyepké Daved ing témbok karo tumbaké, nanging Daved ngéndani tumbaké, nganti mung ngenèngi témbok. Sakwisé kuwi Daved terus mblayu lan bisa utyul ing mbengi kuwi. Saul terus kongkonan wong-wong menyang ing omahé Daved dipréntahké njaga lan matèni dèkné ing wayah ésuk. Nanging Mikal, bojoné Daved ngomongi Daved mengkéné: “Yèn sampéyan ora bisa utyul mbengi iki, sésuk mesti bakal dipatèni.” Mikal terus mbantu Daved medun sangka tyendéla lan Daved mblayu lan bisa utyul. Sakwisé kuwi Mikal njupuk retya disèlèhké ing ambèn, endasé didèkèki tenunan wulu wedus, terus dikemuli. Saul terus kongkonan marani Daved, nanging Mikal ngomong: “Ijik lara.” Sakwisé kuwi Saul kongkonan wong-wong nyatakké lan diomongi: “Daved terna mréné ing ambèné, supaya dipatèni!” Para kongkonan kuwi pada mlebu ing omahé lan kétok ana retya ing ambèn, endasé ketutupan tenunan wulu wedus. Saul ngomong marang Mikal: “Kenèng apa kowé ngapusi aku mengkono lan nulungi mungsuhku, nganti bisa utyul?” Nanging Mikal nyauri semauré: “Dèwèké omongan marang kula mengkéné: Aku arep lunga aja kok tyegat. Apa kowé njaluk tak patèni?” Sakwisé Daved mblayu lan utyul sangka bebaya, terus nemoni ing ngarepé Samuèl ing Rama lan ngomongké, kabèh apa sing ditindakké Saul marang dèkné. Daved terus diajak Samuèl menyang ing Nayot lan manggon ing kono. Waktu Saul dikèki kabar mengkéné: “Ngertènana, Daved ing Nayot, tyedaké Rama.” Terus kongkonan wong-wong nyekel Daved. Nanging wong-wong mau weruh sak golongan nabi sing kebak Rohé, dipimpin karo Samuèl. Lan Rohé Gusti Allah manggon ing para kongkonan mau lan kuwi uga terus kebak kaya nabi. Perkara kuwi dikabarké marang Saul; Saul terus kongkonan wong-wong liyané, nanging wong-wong kuwi uga kedunan ing Rohé kaya nabi. Saul terus kongkonan wong-wong menèh, sing kaping teluné, lan wong-wong kuwi uga kedunan ing Rohé. Terus Saul lunga déwé menyang ing Rama. Sak tekané ing sak tyedaké sumur gedé ing Seku, terus takon: “Samuèl lan Daved ing ngendi?” Semauré wong: “Ing Nayot, tyedaké Rama.” Saul terus lunga mbrana menyang ing Nayot, ing sak tyedaké Rama lan dèkné uga kedunan Rohé Gusti Allah lan neruské mlakuné ya kebak Rohé kaya nabi, nganti teka ing Nayot, ing sak tyedaké Rama. Saul uga ngutyuli sandangané lan uga nggelar kaweruh ing ngarepé Samuèl. Saul tiba ngglundung karo wuda tanpa sandangan sedina sewengi muput. Iki jalarané wong terus ngomong: “Apa Saul uga kepitung golongané para nabi?” Daved terus mblayu sangka Nayot, ing sak tyedaké Rama. Sak tekané ing omahé Yonatan terus ngomong: “Kula kuwi nindakké apa? Apa kesalahan kula lan apa ta dosa kula marang bapakmu, nanging nganti ngarepké pati kula?” Nanging Yonatan ngomong marang Daved: “Babar pisan ora. Sampéyan ora bakal dipatèni. Elinga, yèn bapakku ora bakal nandangi apa-apa, perkara gedé lan tyilik, sing ora diomongké marang kula ndisik. Bapakku ora bakal ndelikké perkara kuwi kanggo kula? Kuwi mesti ora!” Nanging Daved ngomong menèh: “bapakmu mesti wis ngerti, yèn sampéyan seneng marang kula. Mila pikirané: Yonatan aja nganti ngerti perkara iki, mengko mundak sedih atiné; nanging, kanggo GUSTI sing urip, lan kanggo urip sampéyan, mung ana sak jangkah antarané kula lan pati.” Yonatan ngomong marang Daved: “Apa waé sing dadi karep sampéyan bakal kula tandangi.” Tembungé Daved marang Yonatan: “Sampéyan ngerti, yèn sésuk-ésuk kuwi sasi anyar, pantyèn kula kudu mèlu mangan karo ratu. Yèn sampéyan nglilani kula lunga ndelik ing ara-ara nganti mbésuk embèn mbengi. Yèn bapakmu nakokké kula sampéyan ngomong: Daved njaluk pamit marang kula karo banget, supaya dililani gelis-gelis lunga menyang kutané ing Bètléhèm, awit ing kana ana upatyara bujana taunan kanggo kabèh kulawargané. Yèn diomongké mengkéné: Ya apik, tegesé abdimu iki slamet. Nanging yèn nesuné muntab dadakan, sampéyan ngertia, yèn ratu wis mutusi kanggo tyilaka kula. Yèn mengkéné supaya sampéyan gelem ngétokké kasetian sampéyan marang abdimu iki, awit sampéyan wis nggawé perjanjian karo abdimu ing ngarepé GUSTI. Kuwi uga yèn ana kesalahan kula, sampéyan déwé kula njaluk matèni kula. Apa jalaran sampéyan bakal masrahaké kula marang bapakmu?” Nanging Yonatan nyauri: “Kuwi edohna sangka kula! Awit yèn kula ngerti tenan, yèn bapakku wis mutusi bakal nekakké tyilaka marang sampéyan, apa ya kula ora ngomongi marang sampéyan.” Daved terus ngomong marang Yonatan: “Sapa sing bakal ngekèki kabar marang kula, yèn ratu nyauri karo nesu marang sampéyan?” Tembungé Yonatan marang Daved: “Hayuk pada metu, mlebu ing ara-ara!” Terus pada bebarengan menyang ing ara-ara. Yonatan terus ngomong marang Daved: “Kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sésuk-ésuk utawa mbésuk embèn udakara waktu mengkéné kula bakal weruh pikirané bapakku. Yèn apik kahanané kanggo Daved, apa ya kula ora terus kongkonan wong ngomongi weruh marang sampéyan? Nanging yèn bapak ngarepké supaya sampéyan olèh tyilaka, muga GUSTI ngekèki paukuman marang Yonatan, malah ngliwati kuwi, yèn kula ora ngomong marang sampéyan lan nglilani sampéyan lunga, supaya sampéyan bisa lunga karo slamet. Supaya GUSTI nunggal karo sampéyan kaya anggèné nunggal karo bapakku waktu ndisik. Yèn kula ijik urip, apa ya sampéyan ora bakal ngétokké katrésnané GUSTI marang kula? Nanging yèn kula wis mati, sampéyan aja nganti medot perjanjian kasetian sampéyan kanggo turunan kula ing sak lawasé. Lan yèn GUSTI ngentèkké mungsuh-mungsuhé Daved sangka bumi, aja nganti jenengé Yonatan ilang sangka turun-turunané Daved, uga yèn GUSTI bakal mbales paukuman marang mungsuh-mungsuhé Daved.” Yonatan ngongkon sumpah sepisan menèh marang Daved awit katrésnané marang dèkné, awit Yonatan nrésnani Daved kaya nrésnani dèkné déwé. Yonatan terus ngomong marang Daved: “Sésuk ésuk sasi anyar sampéyan mesti ditakokké, awit jagonganmu sampéyan kosong. Mbésuk embèné sampéyan mesti digolèki, sampéyan kula njaluk ndelik ing pandelikan ing dina kedadian kuwi, lan sampéyan njagong ing sandingé tumpukan watu. Kula terus bakal ngetyulké panah telu ing tyedaké, kaya-kaya ana sing tak panah. Lan sampéyan bakal ngerti, kula bakal ngongkon réwang kula: Lungaa golèkana panahé! Yèn kula tyerita marang réwang kuwi karo swara: Oh, panah-panahé tyedak waé, rodok mréné menèh, jukukana, - ngupaya sampéyan kula njaluk teka, awit kanggo GUSTI sing urip, sampéyan slamet, ora ana bebaya apa-apa. Nanging yèn kula tyerita marang botyah nom kuwi mengkéné: Wah panah-panahé tekan adoh kana! - sampéyan kula njaluk lunga, awit GUSTI mréntah sampéyan lunga. Tegesé perkara sing pada kula janjèkké ing antarané kula lan sampéyan, sakjané, GUSTI ing antarané kula lan sampéyan nganti ing sak lawasé.” Sakwisé kuwi Daved ndelik ing ara-ara. Waktu wis ngantyik sasi anyar, ratu njagong mangan. Ratu njagong ing jagongané kaya adaté, ing sak tyedaké témbok. Yonatan ngadep ing ngarepé. Abnèr njagong ing sak tyedaké Saul, nanging jagongané Daved tetep kosong. Lan ing dina kuwi Saul ora ngomong apa-apa, awit mikiré: “Menawa ana apa-apa karo dèwèké. Menawa Daved ijik reget, ya dèwèké mesti ijik reget.” Nanging ing dina sakwisé sasi anyar iki, ing dina sing kaping pindo, waktu jagongané Daved tetep kosong, Saul takon marang Yonatan, anaké: “Kenèng apa anaké Isai ora mèlu mangan, dèk wingi ora, saiki uga ora?” Semauré Yonatan: “Daved wis njaluk pamit karo tenanan marang kula, lunga menyang Bètléhèm, tembungé: Lilanana kula njaluk pamit, awit ana upatyara bujana kanggo brayat kula ing kuta; para sedulur kula déwé sing nemoni kula. Mulané yèn sampéyan melas marang kula, kula sampéyan lilani ngéndangi para sedulur kula. Iki jalaran Daved ora mèlu ing péstané ratu.” Saul terus muntab nesuné marang Yonatan, tembungé marang anaké: “Anak lonté, sing kurang ajar! Aku wis ngerti, yèn kowé milih marang anaké Isai lan kuwi sing ndadèkké wirangmu lan wetengé emakmu. Awit, tenan selawasé anaké Isai ijik urip ing nduwuré bumi, kowé lan kratonmu ora bakal kuwat. Lan saiki kongkonana wong nyeluk lan nuntun Daved ing ngarepku, awit wong kuwi kudu mati.” Nanging Yonatan nyauri marang Saul, bapaké: “Kenèng apa Daved kudu dipatèni? Apa ta kesalahané?” Terus nlorongké tumbaké marang Yonatan arep dipatèni. Dadiné Yonatan ngerti, yèn bapaké wis mutusi arep matèni Daved. Mulané Yonatan ngadek lan ninggalké panggonan pésta karo mulat-mulat nesuné. Ing dina kaping pindo sasi anyar kuwi Yonatan ora mangan apa-apa, awit dèkné susah atiné awit mikirké Daved, jalaran bapaké wis ngrèmèhké Daved. Esuké Yonatan lunga menyang ing ara-ara ditutké abdi tyilik kaya sing dadi perjanjiané marang Daved. Yonatan ngomong marang abdiné: “Mblayua golèkana panah-panahé sing tak etyulké.” Ijik waé abdi mau mblayu, Yonatan ngetyulké panahé nglangkahi sirahé abdiné mau. Bareng abdiné mau tekan ing pernahé panah sing dilepaské Yonatan, Yonatan mbengok sangka mburiné abdiné mau: “Panah kuwi luwih adoh kana.” Tembungé Yonatan menèh: “Hayuk gelis, aja mandek waé.” Abdiné kuwi terus nglumpukké panahé lan dibalèkaké marang bendarané. Nanging abdi kuwi ora ngerti apa-apa; mung Yonatan lan Daved sing ngerti perkara kuwi. Sakwisé kuwi Yonatan masrahaké gamané marang abdi sing mèlu dèkné, tembungé: “Lungaa, gawanen menyang ing kuta!” Abdi kuwi terus mulih, Daved terus metu sangka sisihé tumpukan watu, terus sujut ing bumi lan nyembah dibalèni kaping telu. Wong loro pada ambung-ambungan lan pada tangis-tangisan. Pungkasané Daved bisa nguwat-nguwatké dèkné déwé. Yonatan ngomong marang Daved: “Sampéyan lungaa karo slamet, kula wis pada sumpah ing ngarepé GUSTI mengkéné: GUSTI anaa ing antarané kula lan sampéyan lan ing antarané turunan kula lan turunané sampéyan nganti ing sak lawasé.” Sakwisé kuwi Daved ngadek lan lunga, lan Yonatan mulih menèh menyang kuta. Daved teka ing Nob nemoni imam Akimèlèk. Imam kuwi metuk Daved karo kagèt, tembungé marang Daved: “Kenèng apa teka sampéyan kok dèwèkan lan ora ana sing ngetutké?” Semauré Daved marang imam Akimèlèk: “Kula dikèki penggawéan karo ratu karo diweling: Sapa-sapa ora kena weruh perkara sing dadi perluné kowé tak utus lan sing tak préntahké marang kowé kuwi. Mulané wong-wong kula pada kula kongkon menyang ing salah sijiné panggonan. Nanging saiki sampéyan nduwé apa? Kula sampéyan sangoni roti lima iji utawa apa waé sing ana.” Semauré imam Akimèlèk marang Daved: “Kula ora nduwé roti lumrah, sing ana mung roti sutyi; anggeré wong-wong sampéyan pada njaga ora nggepok wong wadon.” Semauré Daved marang imam kuwi: “Pantyèn kula pada ora kenèng ngumpuli wong wadon kaya waktu mbiyèn-mbiyèné, yèn kula pada maju perang. Awaké wong kula pada sutyi, senajan mung lelungan lumrah, luwih menèh ing dina iki. Siji-sijiné pada sutyi awaké.” Imam Akimèlèk terus ngekèkké roti sutyi, awit ing kono ora ana roti liyané kejaba roti kurban; roti kuwi adaté dilorot sangka ngarepé GUSTI, supaya ing dina kuwi diganti roti anyar menèh. Ing dina kuwi uga ing kono ana sakwijiné pegawéné Saul, sing dipiji ngladèni GUSTI, jenengé Doèg, wong Edom, pimpinané para pangoné Saul. Daved ngomong marang imam Akimèlèk: “Ing kéné sampéyan apa ora nduwé tumbak utawa pedang? Awit pedang utawa gaman kula ora kula gawa, awit préntahé ratu dadakan.” Tembungé imam mau: “Pedangé Goliat wong Filistèn sing sampéyan patèni ing legokan wit Terbantin kuwi ing kéné, dibuntel karo mori, ing sak mburiné éfod kuwi. Yèn bakal sampéyan jikuk, kono sampéyan njupuk; liyané ora ana, mung kuwi.” Tembungé Daved: “Ora ana sing madani kuwi, sampéyan kèkké marang kula.” Daved terus tata-tata lan budal ing dina kuwi uga mblayu sangka ngarepé Saul; mlakuné wis teka ing pangwasané Akis, ratu-kuta ing Gat. Para pegawéné Akis ngomong marang ratu: “Apa kuwi duduk Daved ratuné negara kuwi? Apa ora kuwi wongé sing kanggo menyanyi saur-sauran karo jejogètan mengkéné: Saul ngalahké mungsuh éwon-éwon, nanging Daved nganti puluhan éwon-éwon?” Daved nggatèkké marang tembung kuwi, nganti dèkné wedi banget marang Akis, ratu-kuta ing Gat kuwi. Mulané terus étok-étok dadi wong sing édan sangka ngarepé wong-wong kuwi lan étok-étok édan ing sak tyedaké wong-wong kuwi; dèkné nggrawuti lawangé gapura lan ileré diumbar dlèwèran ing jénggoté. Akis terus ngomong marang para pegawéné: “Apa kowé pada ora weruh, yèn kuwi wong édan? Apa perluné wong kuwi kok gawa mréné? Apa aku kekurangan wong édan, nganti wong iki kok adepké marang ing ngarepku, apa supaya mamèrké édané marang aku? Apa pantes wong sing kaya mengkono mlebu ing kratonku?” Daved terus lunga sangka kono lan mblayu menyang ing guwa Adulam. Bareng sedulur-seduluré pada krungu bab kuwi, pada mrana marani dèkné. Saben wong sing ngalami kangèlan, wong diuyak ing utang, saben wong sing lara atiné, kuwi uga pada ngumpul karo dèkné. Daved dadi komandané wong 400. Sangka kono Daved lunga menyang ing Mispa ing negara Moab lan ngomong marang ratu ing negara Moab: “Dililanana bapak lan ibu kula manggon ing negara sampéyan, nganti kula ngerti, apa sing dadi karepé Gusti Allah marang kula.” Bapak ibuné terus diteraké ing ngarepé ratuné negara Moab lan manggon mèlu ratu, sak suwéné Daved nglembara ing pager gunung. Nanging nabi Gad ngomong marang Daved: “Sampéyan aja ing pager watu gunung kuwi, kula njaluk lunga lan mulih nang tanah Yéhuda.” Daved terus lunga menyang ing alas Heret. Perkara kuwi dikrungu karo Saul, awit Daved lan wong sing pada ngetutké konangan panggonané. Nanging Saul ing Gibéa, mbeneri njagong ing ngisor wit tamariska ing puntuk-puntuk, karo nggawa tumbaké lan diubengi karo kabèh pegawéné. Saul terus ngomong marang para penggedé sing pada ngubengi: “Hé para wong Bényamin, pada rungokna. Apa anaké Isai uga arep ngekèki kowé kabèh kebon lan kebonan anggur, apa kowé kabèh bakal didadèkké komandané suradadu 1000 utawa 100, nanging kowé kok pada bebarengan nglawan marang aku lan ora ana wong siji-sijia sing ngomong marang aku, yèn anakku wis nganakké perjanjian karo anaké Isai kuwi? Lan sak panunggalmu ora ana sing kasusahan kanggo aku utawa ngomongi marang aku yèn anakku ngojok-ojoki pegawéku nglawan marang aku lan ngalang-alangi aku kaya saiki iki.” Doèg, wong Edom sing enggoné ngadek ing sak tyedaké para pegawéné Saul terus ngomongi semauré: “Kula ngerti anak Isai kuwi teka ing omahé imam Akimèlèk anaké Ahitub ing Nob. Dèwèké takon marang GUSTI kanggo Daved lan nyangoni dèwèké: uga pedangé Goliat, wong Filistèn kuwi dikèkké.” Ratu terus kongkonan nyeluk imam Akimèlèk anaké Ahitub kabèh sak brayaté, para imam ing Nob; kabèh ya terus pada nemoni marang ing ngarepé ratu. Tembungé Saul: “Mara rungokna hé anaké Ahitub!” Semauré: “ya, bendara.” Saul terus takon marang wong kuwi: “Kenèng apa kowé kok pada bebarengan karo anaké Isai nglawan marang aku? Kowé kok ngekèki roti lan pedang, lan takon marang Gusti Allah kanggo wong kuwi, nganti terus mbruntak marang aku lan dadi pepalang kaya saiki iki?” Imam Akimèlèk terus nyauri semauré: “Nanging sapa ing antarané para penggedé sampéyan sing kenèng dipertyaya kaya Daved, tur dadi mantuné ratu lan penggedéné para pengawal sampéyan lan dihurmati ing kraton sampéyan? Kuwi ora mung sing pisanan waé enggèn kula takon marang Gusti Allah kanggo dèwèké. Babar pisan ora! Ratu muga aja nganti nduwé ndakwa marang abdimu, uga marang brayaté kula, awit abdimu ora ngerti apa-apa tegesé kuwi mau kabèh, ya perkara tyilik ya perkara gedé.” Nanging ratu ngomong: “Kowé kudu diukum pati, Akimèlèk, kowé lan sakkèhé brayatmu!” Ratu terus mréntah para suradadu sing ngadek ing sak tyedaké: “Majua lan para imamé GUSTI kuwi pada patènana, awit pada mbantu Daved; awit senajan wis pada ngerti, yèn Daved kuwi minggat nanging ora pada ngomongi weruh marang aku.” Nanging para pegawéné ratu ora ana sing tandang tangané nyerang marang para imamé GUSTI mau. Ratu terus ngomong marang Doèg: “Kowé majua terus babaten para imam kuwi!” Doèg, wong Edom kuwi, terus maju lan nyerang marang para imam kuwi. Ing dina kuwi Doèg matèni wong wolung puluh lima, sing pada nganggo klambi éfod mori lenan. Uga wong Nob kutané imam kuwi, pada dipatèni ratu karo landepé pedang lanang lan wadon, uga botyah-botyah lan bayi sing ijik nyusu, kabèh sapi, kimar lan wedusé uga pada dipatèni. Nanging sakwijiné anaké imam Akimèlèk anaké Ahitub, sing jenengé Abyatar, kuwi bisa utyul lan mlayu lan terus dadi suradaduné Daved. Waktu ngomongi weruh marang Daved, yèn Saul wis matèni para imamé GUSTI, Daved terus ngomong marang Abyatar: “Pantyèn, ing dina kuwi aku weruh Doèg, wong Edom ing kono, aku wis ngira, yèn wong kuwi mesti bakal ngomongi marang Saul. Aku sing njalari patiné kulawargamu. Tetepa mèlu aku, aja wedi, awit sapa sing ngarah nyawamu kuwi, uga ngarah nyawaku. Ing sandingku kowé slamet.” Daved dikèki kabar mengkéné: “Ngertènana, wong Filistèn maju perang nyerang kuta Kéhila lan ngrampasi gandum sing bar dipanèn.” Daved terus takon marang GUSTI: “Apa kula apiké ngalahké bangsa Filistèn kuwi?” Préntahé GUSTI marang Daved: “Lungaa, bangsa Filistèn kuwi kalahna lan kuta Kéhila slametna!” Nanging suradadu-suradaduné Daved ngomong marang dèkné: “Kita, ing kéné waé ing Yéhuda, kita wis pada wedi, apa menèh yèn kita pada menyang Kéhila, metuki barisané perang bangsa Filistèn.” Daved terus takon menèh marang GUSTI, nanging GUSTI nyauri mengkéné: “Tata-tataa, lungaa menyang Kéhila, awit Aku bakal masrahaké wong Filistèn ing tanganmu.” Daved terus budal lan sak balané menyang Kéhila, maju perang nglawan bangsa Filistèn, kéwan-kéwané pada digiring lan mungsuh dikalahké luwih gedé banget. Mengkono enggoné Daved ngluwari wong kuta Kéhila. Waktu imam Abyatar anaké Akimèlèk mblayu marang Daved ing Kéhila, dèkné teka nggawa éfod. Saul dikèki kabar, yèn Daved wis mlebu ing kuta Kéhila. Saul terus ngomong: “Gusti Allah wis masrahaké Daved ing tanganku, awit mlebu ing kuta sing ana gapura lan ana sloroké, kuwi ngupaya ngurung awaké déwé.” Saul terus nglumpukké kabèh suradadu-suradaduné, ngluruk perang menyang Kéhila lan ngepung Daved sak balané. Bareng Daved ngerti, yèn Saul nduwé karep ngarah patiné, ngomong marang imam Abyatar: “Efod kuwi gawanen réné!” Daved terus ngomong: “Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, abdi Panjenengan iki krungu tenan yèn Saul bakal teka ing kuta Kéhila lan bakal ngentèkké kuta iki awit sangka kula. Apa kula bakal dipasrahké karo wong-wong ing kuta Kéhila ing tangané? Apa Saul bakal teka kaya sing dikabarké marang abdi Panjenengan iki? Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, muga gelem ngekèki ngerti marang abdi Panjenengan iki.” Semauré GUSTI: “Saul bakal teka.” Daved terus ngomong: “Kula lan balané kula apa bakal dipasrahké wong-wong kuta Kéhila ing tangané Saul?” Tembungé GUSTI: “Bakal dipasrahké.” Daved kabèh lan sak balané terus pada tata-tataa, wong 600, pada metu sangka kuta Kéhila lan lunga sak paran-paran. Waktu Saul dikèki kabar, yèn Daved wis utyul, ora sida ngluruk perang. Nanging Daved manggon ing ara-ara samun, ing panggonané kanggo ndelik. Manggon ing pegunungan ing ara-ara samun Sif. Lan sakwisé kuwi Saul tansah sing nguber-nguber, nanging Gusti Allah ora masrahaké ing tangané Saul. Daved sumelang atiné awit Saul wis tumindak arep ngarah nyawané Daved. Waktu Daved ing ara-ara samun Sif, ing Korésa, Yonatan, anaké Saul, terus tata-tataa lan terus nemoni Daved menyang ing Korésa, lan nguwatké pengandelé Daved marang Gusti Allah, lan ngomong marang Daved: “Sampéyan aja wedi, awit bapakku ora bakal bisa nyekel sampéyan, malah sampéyan bakal dadi ratu ngwasani bangsa Israèl, lan kula terima mung dadi wong sing nomer loro, ing ngisoré sampéyan. Bapakku uga wis ngerti bab kuwi.” Loro-loroné terus pada nggawé perjanjian ing ngarepé GUSTI. Lan Daved manggon ing Korésa, nanging Yonatan mulih menyang ing omahé. Nanging ana wong Sif sing ngadep ing ngarepé Saul ana Gibéa lan ngomong: “Daved ndelik ing tyedaké kula, ing bèntèng-bèntèng watu pegunungan, ing tyedaké Korésa, ing gunung Hakila, peneré sak kidulé ara-ara samun. Mulané yèn ratu gelem teka, kula sing nanggung bakal masrahaké wong kuwi ing tangané ratu.” Tembungé Saul: “Muga-muga kowé kaberkahan karo GUSTI, awit ngetokké penggawé betyikmu marang aku. Wis lungaa, nyatakna sing nggenah menèh, upayanen nganti bisa weruh ing ngendi panggonané lan sapa sing wis tau weruh wong kuwi ing kono, awit ana sing omong marang aku yèn wong kuwi pinter banget. Ngupayaa weruh ing ngendi panggonan pandelikané. Kowé terus tekaa nang nggonku karo nggawa kabar sing nggenah, lan aku bakal mbarengi mlakumu. Yèn wong kuwi ing njeruh negara aku bakal nliti wong kuwi ing antarané sakkèhé éwon-éwoné wong Yéhuda.” Wong mau terus gelis-gelis pada budal menyang Sif ndisiki mlakuné Saul. Daved lan sak balané ing ara-ara samun Maon, ing tanah rata sak kidulé ara-ara samun. Waktu Saul lunga sak balané nguber Daved, terus ana sing ngomongi marang Daved. Daved terus lunga menyang ing gunung watu lan manggon ing ara-ara samun Maon. Kadung Saul krungu bab kuwi, terus ngoyak Daved menyang ing ara-ara samun Maon. Saul lunga sangka sisih kénéné gunung, nanging Daved lan balané sangka sisih kanané gunung, Daved gelis-gelis minggir ngedohi, nanging Saul lan sak balané wis arep ngepung Daved lan sak balané lan wis arep bisa nyekel, dadakan terus ana wong sing ngekèki kabar marang Saul: “Sampéyan kudu gelis mundur, awit wong Filistèn wis nyerang negara kita.” Saul kepeksa mandek enggoné ngoyak-oyak Daved lan lunga metuki wong Filistèn. Kuwi jalarané panggonan kono terus dijenengké: Watu Keslametan. Daved terus lunga sangka kono, terus manggon ing bèntèng-bèntèng watu gunung, ing En-Gedi. Waktu Saul mulih sakwisé ngoyak-oyak wong Filistèn, dikèki kabar mengkéné: “Yèn, Daved ing ara-ara samun En-Gedi.” Saul terus nglumpukké wong pilihan sangka kabèh wong Israèl tyatyahé 3000, terus lunga nguber Daved lan balané ing gunung watu Wedus Alasan. Dèkné teka ing kandang-kandang wedus ing pinggir dalan. Ing kono ana guwané lan Saul mlebu ing kono arep bobotan, nanging Daved njagong karo balané ing sak njeruhné guwa, ing sisih mburiné. Para balané Daved terus ngomong marang dèkné: “Dina sing diomongké karo GUSTI wis teka: Aku masrahaké mungsuhmu ing tanganmu, tandangi apa sing kok anggep apik.” Daved terus ngadek, lan ngiris pojokané jubah sandangané Saul karo meneng-meneng. Atiné Daved dadi dek-dekkan awit ngiris pojokané sandangané Saul; terus ngomong marang para balané: “GUSTI, supaya ngedohana aku sangka penggawé sing mengkono marang ratu, marang wong sing dijebatani GUSTI, ya kuwi ngelungké tanganku nglawan marang bendaraku, awit piyambaké kuwi sing dijebatani karo GUSTI.” Lan Daved ngendek para balané karo tembungé sing kaya mengkono kuwi; dèkné ora nglilani wong-wong kuwi nyerang nglawan Saul. Sakwisé kuwi Saul terus ngadek lan ninggalké guwa kuwi arep nerusaké mlakuné. Sakwisé mengkono Daved uga ngadek metu sangka guwa kuwi lan mbengok marang Saul sangka mburiné, tembungé: “Duh bendara kula, ratu kula.” Saul nolèh, Daved terus nyembah karo praupané nganti tekan ing lemah, lan terus sujut nyembah. Daved terus ngomong marang Saul: “Kenèng apa sampéyan kok ngrungokké marang tembungé wong-wong sing pada ngomong: Daved ngupaya marang tyilakané sampéyan. Ngertènana, ing dina iki sampéyan ngerti déwé, yèn GUSTI wis masrahaké sampéyan ing tangan kula ing guwa iki; ana wong sing ngongkon kula supaya matèni sampéyan, nanging kula ngéman marang sampéyan, awit panemu kula: Aku ora bakal ngelungké tanganku nglawan marang ratu, awit sampéyan wis dijebatani karo GUSTI. Sampéyan bakal ndelok disik, duh bapakku, sampéyan bakal ngerti pojokané jubah sandangané sampéyan ing tangan kula iki! Sangka enggèn kula ngiris pojokané jubah sandangané sampéyan, nanging ora nganti matèni sampéyan, sampéyan bisa ngerti lan weruh, yèn tangan kula resik sangka ala lan goroh lan yèn kula ora nandangi dosa ing ngarepé sampéyan, senajan sampéyan nyia-nyia kula lan ngarah nyawa kula. GUSTI muga dadia rèkter ing antarané kula karo sampéyan, GUSTI muga mbales kula marang sampéyan, nanging tangan kula ora bakal nyerang sampéyan. Kaya bebasané wong-wong tuwa mengkéné: Wong dursila ngetokké tindak dursila. Nanging tangan kula ora bakal nyerang sampéyan. Ratuné Israèl ngluruk perang marang sapa? Sapa sing sampéyan oyak-oyak? Asu mati! Mung tuma waé! Mulané, muga GUSTI dadia rèkter sing nibakké kabeneran ing antarané kula karo sampéyan. Panjenengané muga ngupaya lan mbélani perkara kula lan ngekèki keadilan marang kula lan ngluwari kula sangka tangané sampéyan.” Bareng Daved wis rampung enggoné ngomong mengkono kuwi marang Saul, Saul terus ngomong: “Apa kuwi swaramu, hé anakku Daved?” Sakwisé kuwi Saul nangis karo swara banter. Tembungé marang Daved: “Apik kowé tenimbangané aku, awit kowé nindakké kabetyikan marang aku, nanging aku nindakké ala marang kowé. Ing dina iki kowé wis nyatakké kabetyikanmu marang aku. Senajan GUSTI wis masrahaké aku marang tanganmu nanging kowé ora matèni aku. Yèn sakwijiné wong kepetuk karo mungsuhé apa ya dityulké nganti kuwi bisa lunga karo slamet? Muga-muga GUSTI ngekèki kabetyikan marang kowé, kanggo gantiné apa sing wis kok tindakké marang aku ing dina iki. Nanging aku wis ngerti, yèn kowé mesti bakal dadi ratu lan kratoné Israèl bakal tetep kuwat ing tanganmu. Mulané aku njukuk sumpahmu marang aku kanggo asmané GUSTI, yèn kowé ora bakal ngentèkké turunan-turunanku lan ngilangi jenengku sangka brayatku.” Daved banjur sumpah marang Saul lan Saul terus mulih menyang omahé, nanging Daved lan balané munggah menèh menyang bèntèng gunung. Samuèl mati; sakkèhé wong Israèl pada nglumpuk nangisi lan ngubur piyambaké ing omahé ing Rama. Lan Daved terus tata-tata lan terus budal menyang ing ara-ara samun ing Paran. Waktu ing Maon ana sakwijiné wong lanang sing nduwé penggawéan ing Karmèl. Wong kuwi sugih banget; nduwé wedus gèmbèl 3000 lan wedus 1000. Wong kuwi mbeneri nyukur wedus-wedusé. Wong kuwi jenengé Nabal lan bojoné Abigail. Wong wadon kuwi pinter ing pikiran lan ayu rupané, nanging sing lanang kuwi kasar lan watekké ala. Wong kuwi turunané Kalèb. Waktu Daved krungu ing ara-ara samun, yèn Nabal ijik nyukur wedusé, terus kongkonan wong sepuluh, kuwi pada diomongi: “Menyanga ing Karmèl lan nemoni Nabal. Takokna keslametané atas jenengku lan tekakna kabar keslametanku iki marang dèwèké: Muga slamet! Muga slamet sampéyan, brayaté sampéyan, lan wong sing pada mèlu sampéyan. Mentas waé kula nampa kabar, yèn sampéyan ijik nyukur wedus. Nanging para pangon sampéyan ora tau kita rusuhi lan ora ana wedus siji waé sing ilang sak njeruhné kita pada ing Karmèl. Sampéyan déwé bisa takon para pangon sampéyan déwé, mesti bakal ngomong marang sampéyan yèn pantyèn mengkéné. Mulané wong kuwi pada olèha kawelasan sampéyan, iki apa ora mbeneri dina riyaya? Sampéyan gelema ngekèki apa waé marang para abdi sampéyan iki lan marang anakmu Daved.” Sak tekané ing kana kongkonané Daved pada ngomong marang Nabal atas asmané Daved sak kabèhé kaya sing dadi pawelingé Daved, terus pada ngentèni. Nanging Nabal nyauri marang para kongkonané Daved mau, semauré: “Daved kuwi sapa? Anaké Isai kuwi sapa? Ing waktu iki okèh para batur sing minggat ninggal bendarané. Apa pantes aku njupuk rotiku, banyu ombèn-ombènku lan kéwan belèhanku sing tak belèh kanggo wong-wongku tukang ngguntingi, tak wènèhaké marang wong sing ora nggenah sangka ngendi tekané?” Para kongkonané Daved terus pada bali lan sak baliné pada ngomong marang Daved persis kaya sing diutyapké karo Nabal marang wong-wong mau. Daved terus ngomong marang balané: “Kowé kabèh pada nyengkelita pedang!” Terus pada nyengkelit pedang; Daved déwé uga nyengkelit pedangé. Ing waktu semono ana wong 400 sing pada ngetutké Daved ngluruk, nanging sing 200 pada kèri nunggu barang-barangé. Nanging Abigail, bojoné Nabal, dikabari karo salah sakwijiné baturé, semauré: “Ngertènana, Daved mentas kongkonan wong sangka ara-ara samun ngabari slamet marang bendara kita, nanging malah diunèn-unèni ala. Nanging wong-wong kuwi pada apik banget sing ditindakké marang kita, pada ora nglarani kita lan kita pada ora kélangan apa-apa sak lawasé kita pada sesrawungan karo wong-wong kuwi ing pangonan. Wong-wong kuwi pada kaya waé pager témbok ing sak ubengé kita awan wengi, sak suwéné kita pada ngengon wedus ing sak tyedaké. Mulané, sampéyan pikir lan sampéyan timbang-timbang, apa sing apik sing sampéyan kudu lakoni, awit wis ditemokaké, yèn bendara kula uga sak keluwargané bakal olèh tyilaka, nanging bendara kita kuwi pikirané ala, nganti ora bisa diajak rembukan.” Abigail gelis-gelis terus njupuk roti 200 iji, anggur rong kantong, wedus gèmbèl lima sing wis diolah, roti gandum limang taker, kuku kismis 100 emplèk, kuku anjir 200 iji, diemotké ing kimar; terus préntah marang para baturé: “Mlakua ndisiki aku, aku gelis nututi kowé.” Nanging Nabal, bojoné ora diwènèhi weruh. Waktu wong wadon kuwi numpak kimar medun metu ing tengahé gunung, Daved lan sak balané uga medun nuju marang dèwèké; sak nalika pada petukan. Mbiyèn Daved wis ngomong: “Tanpa guna enggonku pada ngayomi bandané wong kuwi ing ara-ara samun, nganti ora kélangan apa-apa, kabetyikanku kok diwales sing ala. Gusti Allah supaya nibakké paukuman marang Daved, malah ngungkuli kuwi, yèn nganti sésuk ing kono ijik ana wong lanang siji waé sing urip.” Waktu Abigail weruh Daved, gelis-gelis medun sangka kimaré, terus sujut nyembah ing ngarepé Daved, nganti tekan ing lemah. Abigail nyembah ing sikilé Daved lan ngomong: “Duh bendara kula, kula déwé sing nyangga kesalahan. Supaya dililani kula ngomong ing ngarepé sampéyan, kula njaluk ngrungokké tembungé abdimu iki. Bendara kula aja nganti mikir marang Nabal, sing watekké ala kuwi, sebab kaya jenengé Nabal ya goblok wongé. Nanging kula, abdimu, ora ngerti wong-wong sing sampéyan utus. Awit sangka kuwi, duh bendara kula, kanggo asmané GUSTI, sing urip lan asmamu, sing dipenggak karo GUSTI enggèn sampéyan bakal ngutahké getih lan nandangi déwé nggolèki kabeneran, ya bèn kaya Nabal mungsuh sampéyan lan wong sing bakal nindakké ala marang sampéyan. Mulané pisungsung sing digawa karo abdimu iki dikèkké marang para wong sing pada mèlu sampéyan. Sampéyan muga gelem ngapura kesalahané abdimu, awit GUSTI mesti bakal mbangun malih turun-turunané sampéyan sing kuwat; sampéyan kuwi nindakké perangé GUSTI, lan ora ana sing ala sing ditemokké ing sampéyan ing sak lawasé uripé sampéyan. Yèn ana wong sing ngadek bakal nggolèki nyawa sampéyan, nyawa sampéyan bakal dirumat ing buntelan panggonané para wong sing urip ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah sampéyan, mung nyawané para mungsuh sampéyan bakal dibandilaké sangka tukang bandil. Yèn GUSTI nindakké sing tyotyok karo kabèh kabetyikan-Né kaya sing dipréntahké Gusti marang sampéyan lan sampéyan dikongkon dadi ratuné bangsa Israèl, sampéyan ora perlu susah ing ati lan getun awit ngutahké getih tanpa sebab, lan sampéyan nandangi déwé nggolèki kabeneran. Lan yèn GUSTI nindakké sing apik marang bendara kula, muga éling marang abdimu iki.” Daved terus ngomong marang Abigail: “Pinujia asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sing ngutus kowé metuk aku ing dina iki. Pinujia kawityaksananmu lan pinujia kowé déwé, nanging ing dina iki kowé menggak aku sangka enggonku arep ngutahké getih lan nandangi déwé nggolèki kabeneran. Nanging kanggo asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl sing urip, sing menggak aku sangka enggonku arep nindakké memala marang kowé, yèn kowé ora gelis-gelis teka metuk aku, wong-wongé Nabal sing lanang mesti ora bakal ana siji-sijia sing kèri urip nganti ing wayah ésuk.” Daved terus nampani sangka wong wadon kuwi apa sing dipasrahké marang dèkné, lan ngomong: “Muliha karo slamet; lan aku wis krungu tembungmu lan bakal nuruti penjalukmu.” Sak mulihé Abigail tekan ing panggonané Nabal, wong ijik nganakké pésta ing omahé wis kaya péstané ratu. Nabal bungah-bungah nganti mendem kepati, mulané sing wadon ora dityritani sak ketyap-ketyapa, nganti tekan ésuk. Nanging ésuké, waktu Nabal wis ora mendem, ijik dityritani karo bojoné kanggo sakkèhé perkara kuwi. Dadakan jantungé mandek ing dadané lan awaké kaku. Lan sakwisé let sepuluh dina kuwi GUSTI ngukum Nabal, nganti dadi lan patiné. Waktu kabaré dikrungu karo Daved, tembungé: “Pinujia asmané GUSTI, sing mbélani aku ing bab nyenyamahé Nabal marang aku lan ngendek abdiné sangka penggawé ala. GUSTI wis nampekké penggawé alané Nabal marang sirahé déwé.” Daved terus kongkonan wong ngomongké karo Abigail enggoné arep didadèkké bojoné. Para abdiné Daved terus nemoni Abigail ing Karmèl lan ngomong marang wong wadon kuwi mengkéné: “Daved ngutus kula nemoni sampéyan, sampéyan apa gelem dijukuk dadi bojoné?” Wong wadon kuwi terus menyat ngadek, sujut nyembah sendeku rainé nganti ing lemah lan ngomong: “Abdimu kuwi sakjané mung kepéngin dadi wong sing ngisuhi sikilé para abdimu iki.” Abigail terus gelis-gelis tata-tataa lan numpak kimaré lan diteraké batur wadon lima. Abigail budal ngetutké kongkonané Daved kuwi, lan terus dadi bojoné Daved. Uga Ahinoam wong Yisreèl wis dijikuk dadi bojoné. Wong wadon loro mau dadi bojoné. Nanging Saul wis ngekèkké Mikal, anaké wadon marang Palti anaké Lais, sing sangka Galim. Ana wong sangka Sif ngadep marang Saul ing Gibéa lan ngomong: “Daved ndelik ing pegunungan Hakila ing ara-ara samun.” Saul terus jaga-jaga lan lunga menyang ing ara-ara samun ditutké wong Israèl sing dipilih 3000 nguber Daved menyang ing ara-ara samun Sif. Saul ngedekké tarup ing gunung Hakila ngadep menyang ara-ara samun ing pinggir dalan. Nanging Daved manggon ing ara-ara samun. Bareng Daved ngerti, yèn Saul nututi menyang ing ara-ara samun, terus kongkonan para ngindik, terus pada weruh yèn, Saul teka tenan. Daved terus lunga marani panggonan tarup-tarupé. Bareng Daved weruh Saul karo Abnèr anaké Nèr, penggedéné suradadu, Saul turu ing sak tengahé tarupé, nanging para suradaduné tarupé ing sak ubengé. Daved terus ngomong marang Akimèlèk, wong Hèt lan Abisai anaké Seruya, seduluré Yoab mengkéné: “Sapa sing mèlu aku marani tarup-tarupé Saul.” Semauré Abisai: “Kula sing bakal mèlu.” Daved karo Abisai tekan ing panggonané suradadu ing wayah mbengi lan ing kana Saul kétok turu ing sak tengahé tarup-tarupé, tumbaké mantyep ing lemah ing nduwuré sirahé, nanging Abnèr lan balané pada ngglétak ing sak ubengé. Abisai terus ngomong marang Daved: “Ing dina iki Gusti Allah wis masrahaké satru sampéyan ing tangan sampéyan, mulané lilanana kula ngentyepké Saul ing lemah karo tumbak iki, tyukup mung sak jojohan waé, ora usah kaping pindo.” Nanging Daved ngomong marang Abisai: “Aja kok patèni piyambaké, awit sapa ta sing ndemoké tangané marang wong sing dijebati GUSTI, bisa utyul sangka paukuman?” Daved ngomong menèh: “Kanggo asmané GUSTI sing urip, GUSTI déwé sing bakal matèni Saul, embuh nganti tekan ing patiné, embuh awit ngluruk perang lan mati ing peperangan. Supaya GUSTI ngedohké aku sangka ndemoké tanganku marang wong sing dijebatani GUSTI. Tumbak ing nduwuré sirahé lan kendi kuwi jupuken lan hayuk pada lunga.” Daved terus njupuk tumbak lan kendi sangka nduwuré sirahé Saul, wong loro kuwi terus pada mundur. Ora ana sing weruh, ora ana sing ngonangi, ora ana sing nglilir, awit kabèh pada turu kepati, awit GUSTI nggawé supaya wong-wong kuwi pada turu kepati. Bareng Daved wis teka ing sabrangé ing sisih kana, terus ngadek ing putyuké gunung, rodok adoh dadi leté adoh karo wong-wong mau. Daved terus mbengok marang suradadu-suradaduné lan Abnèr anaké Nèr, tembungé: “Abnèr, kenèng apa sampéyan ora semaur?” Abnèr nyauri: “Kowé kuwi sapa sing mbengok marang ratu.” Daved ngomong menèh marang Abnèr: “Sampéyan kuwi wong lanang? Sapa ing antarané bangsa Israèl sing madani sampéyan? Kenèng apa sampéyan ora njaga marang ratu sampéyan? Awit ana wong sangka tunggalé rayat sing teka arep matèni, ratu sampéyan. Sing kok tandangi kuwi ora apik. Kanggo asmané GUSTI sing urip, sampéyan wajip dipatèni, awit sampéyan ora njaga ratu sampéyan sing dijebatani GUSTI. Saiki, sampéyan deloken ing ngendi tumbak lan kendiné ing nduwuré sirahé ratu?” Saul ora pangkling marang swarané Daved, terus ngomong: “Kuwi apa swarané, anakku Daved?” Daved nyauri tembungé: “Ya duh ratu kula, iki swara kula.” Daved terus ngomong menèh: “Kenèng apa ta sampéyan kok nyia-nyia abdimu iki? Apa kesalahan kula? Kesalahan ala apa ta, tangan kula? Mulané, ratu muga gelem ngrungokna tembungé abdimu iki. Yèn GUSTI sing ngongkon sampéyan supaya nglawan marang kula, muga Gusti ngambu ambuné kurban sing dipasrahké, nanging yèn kuwi para anak-anaké manungsa, kenènga paukuman ing ngarepé GUSTI, awit wong-wong kuwi pada nundungi kula, nganti kula ora olèh panduman sangka duwèké GUSTI, Gusti Allah karo tembungé: Lungaa, ngabektia marang allah liyané. Mulané, getih kula aja nganti kutah ing bumi adohna sangka ngarepé GUSTI. Awit ratuné Israèl ngarah nyawa kula, kaya ngoyak pitik alasan ing pegunungan.” Saul terus ngomong: “Aku iki nggawé dosa, muliha duh anakku Daved, awit aku ora bakal nindakké ala menèh marang kowé, awit ing dina iki kowé ngéman marang nyawaku; tindak-tandukku kuwi tenan tanpa pikiran lan aku kesasar babar pisan.” Nanging Daved nyauri tembungé: “iki tumbak duwèké ratu! Kongkonen salah sijiné abdi sampéyan nyabrang kanggo njupuk tumbaké iki. GUSTI bakal mbales sing apik lan kasetiané saben wong, awit GUSTI ing dina iki wis masrahaké sampéyan ing tangan kula, nanging abdimu ora gelem ngelungké tangané marang wong sing dijebatani karo GUSTI. Kaya nyawa sampéyan wis kula éman ing ngarep kula, mengkono uga nyawa kula diémana ing ngarepé GUSTI, lan muga Panjenengané ngluwari kula sangka kabèh bebaya.” Saul terus ngomong marang Daved: “Supaya kowé kaberkahan, duh anakku Daved. Apa waé sing kok tandangi, mesti kowé bisa nindakké.” Daved terus neruské mlakuné sak paran-paran lan Saul mulih menyang omahé. Nanging Daved pikirané mengkéné: “Kepriyé waé ing sakwijiné dina aku mesti nemu mati sangka tangané Saul. Dadi luwih apik yèn aku gelis-gelis ngadoh sangka kéné menyang ing negarané wong Filistèn, supaya kanggo Saul bakal ora bisa nguber aku menèh ing sak kabèhé tanah Israèl lan aku bakal utyul sangka tangané.” Daved terus tata-tata lan terus lunga mbrana karo wong 600, sing pada ngetutké dèkné, nemoni marang Akis, anaké Maok, ratu ing kuta Gat. Daved lan sak balané pada manggon nang Akis ing Gat, saben wong karo brayaté; Daved karo bojoné loro, ya kuwi Ahinoam, wong wadon sangka Yisreèl lan Abigail, tilas bojoné Nabal, wong wadon sangka Karmèl. Sakwisé dikabarké marang Saul, yèn Daved wis nylametké menyang ing Gat, dèkné wis ora nggolèki menèh. Daved ngomong marang Akis: “Yèn kula olèh kawelasan sangka sampéyan, kula mbok dikèki panggonan ing salah sijiné kuta ing tanah daratan, supaya kenèng kula panggoni. Kenèng apa abdimu manggon ing kutané kratonmu iki?” Ing waktu semono Daved terus dikèki kuta Siklag, kuwi jalarané Siklag dadi duwèké para ratu ing Yéhuda nganti sepréné. Daved manggon ing pangwasané wong Filistèn suwéné setaun patang sasi. Daved lan sak balané maju ngluruk wong Gesur, wong Girsi lan wong Amalèk, awit wong iki sing pada ngenggoni negara kuwi wiwit sangka Telam terus tekan negara Sur lan negara Egipte. Waktu Daved nyerang kuta kuwi, ora ana siji waé sing diuripi, ya wong lanang ya wong wadon. Daved ngrampasi wedus-wedusé, sapi, kimar, unta lan sandangané, terus bali nemoni marang Akis. Yèn Akis takon: “Ngendi sing kowé perangi ing dina iki?” Daved ngomong: “Ing tanah Negeb Yéhuda” utawa “Ing tanah Negeb panggonané wong Yerakméél” utawa “Ing negara Negeb, panggonané bangsa Kèni.” Daved ora nguripi wong siji-sijia, ya wong lanang ya wong wadon, terus digawa menyang ing Gat, awit mikir: “Aja nganti pada ngabarké bab kuwi kabèh mengkéné: Iki sing ditindakké Daved.” Mengkono penggawéné suwéné manggon ing pangwasané bangsa Filistèn. Nanging Akis pertyaya marang Daved, awit mikir: “Daved wis ndadèkké awaké disengiti karo bangsané, dèwèké mesti tetep dadi abdiku ing sak lawas-lawasé.” Ing waktu semono wong Filistèn nglumpukké suradaduné ngluruk perang nglawan wong Israèl. Akis terus ngomong marang Daved: “Ngertènana, yèn kowé sak balamu kabèh kudu mèlu ngluruk perang karo aku.” Semauré Daved marang Akis: “ya apik, sampéyan bakal ngerti, apa sing bakal ditandangi karo abdimu iki.” Akis ngomong marang Daved: “Mulané kowé tak angkat dadi pengawalku déwé sak lawas-lawasé.” Nanging Samuèl wis mati. Kabèh wong Israèl pada nangisi lan ngubur dèkné ing kutané, ing Rama. Nanging Saul wis nundungi para préwangan lan tukang ngramal sangka negara. Wong Filistèn kuwi pada nglumpuk lan terus budal ngluruk lan ngedekké tarupé ing sak tyedaké Sunem. Nanging Saul nglumpukké sakkèhé wong Israèl, terus pada ngedekké tarupé ing Gilboa. Bareng Saul ngerti suradaduné Filistèn, dèkné wedi lan gemeter banget. Lan Saul takon marang GUSTI, nanging GUSTI ora nyauri, apa karo impèn utawa Urim apa lantaran para nabi. Saul terus ngomong marang para pegawéné: “Aku golèkana wong wadon préwangan, aku bakal mbrana lan nggolèk pituduh.” Para pegawéné pada ngomong marang ratu: “Ing Endor ana wong wadon préwangan.” Saul terus nylamur mlaku nganggokké sandangan liya lan lunga ditutké abdi loro. Bareng ing wayah mbengi teka ing panggonané wong wadon mau, terus ngomong: “Tyoba aku tenungna lantaran roh préwangan lan undangna wong sing bakal tak omongké.” Nanging wong wadon mau nyauri: “Sampéyan mesti ngerti, sing ditandangi Saul, yèn dèkné wis ngentèkké sangka negara para préwangan lan tukang ngramal. Kenèng apa sampéyan masang jiret nyawa kula kanggo matèni kula?” Saul terus sumpah nganggo asmané GUSTI, tembungé: “Kanggo asmané GUSTI sing urip, kowé ora bakal kesalahan awit sangka perkara iki.” Sakwisé kuwi wong mau takon: “Sapa sing kudu kula tekakné, supaya ngétoki sampéyan?” Semauré Saul: “Aku undangna Samuèl, supaya ngétoki marang aku.” Bareng wong wadon mau weruh Samuèl, njerit karo swara banter. Wong wadon mau terus ngomong marang Saul mengkéné: “Kenèng apa sampéyan ngapusi abdimu? Sampéyan kuwi Saul déwé!” Saul terus ngomong marang wong wadon kuwi: “Kowé aja wedi. Apa sing kok deleng?” Wong wadon kuwi nyauri tembungé: “Kula weruh ana wujud kasukman njedul sangka bumi.” Saul terus takon marang wong wadon kuwi: “Rupané kepriyé?” Semauré: “Ana wong tuwa ngadek nganggo jubah.” Saul terus ngerti, yèn kuwi Samuèl. Dèkné terus sendeku karo sujut ing lemah lan sujut nyembah. Sakwisé kuwi Samuèl ngomong marang Saul: “Kenèng apa kowé ngganggu aku lan nekakké aku?” Semauré Saul: “Kula kepèpèt banget, bangsa Filistèn ngluruk perang nglawan kula lan Gusti Allah wis mundur sangka kula. Panjenengané wis ora ngrungokké pandonga kula malih, ya dadia lantaran para nabi, dadia karo impèn. Mulané kula ngomongi sampéyan, supaya ngekèki pinuntun marang kula, apa sing wajip kula lakoni.” Samuèl terus ngomong: “Kenèng apa kowé kok takon marang aku, awit GUSTI wis mundur sangka kowé lan dadi mungsuhmu? GUSTI wis nindakké apa sing dipréntahké lantaran aku kanggo kowé, ya kuwi: GUSTI wis nyuwèk kraton sangka tanganmu lan dikèkké marang wong liyané, marang Daved. Awit kowé ora nggatèkké préntahé lan ora nindakké mulat-mulat nesuné marang wong Amalèk, ya kuwi jalarané GUSTI nindakké perkara iki marang kowé ing dina iki. Uga GUSTI bakal masrahaké wong Israèl bareng karo kowé ing tangané wong Filistèn, lan sésuk kowé lan anak-anakmu bakal dadi siji karo aku. Suradadu Israèl bakal dipasrahké uga karo GUSTI marang tangané wong Filistèn.” Sak nalika Saul tiba ndlosor, awit sangka bangeté wediné bareng krungu tembungé Samuèl kuwi. Uga wis ora duwé karosan menèh, awit sedina sewengi ora mangan apa-apa. Wong wadon mau nyedaki Saul terus weruh, yèn Saul banget kagèté. Wong wadon mau terus ngomong: “abdimu wis nuruti penjaluké sampéyan lan ngleksanani tembung sing sampéyan omongké karo nanggungké nyawa kula. Mulané muga gelem ngrungokké penjaluké abdimu. Dililanana kula ngekèki sampéyan roti sak iris, panganen, supaya sampéyan olèh kekuwatan, yèn sampéyan arep nerusaké mlaku.” Nanging Saul ora gelem lan ngomong: “Aku ora arep mangan.” Nanging waktu para abdiné lan wong wadon mau ndesek banget, penjaluké terus dituruti, terus ngadek sangka lemah lan njagong ing ambèn. Wong wadon mau nduwé pedèt lemu ing omahé, kuwi terus gelis-gelis dibelèh. Terus njupuk glepung gandum, diulèni lan dipanggang dadi roti tanpa ragi. Kuwi mau kabèh diladèkké ing ngarepé Saul lan ing ngarepé para pegawéné, kabèh terus pada mangan. Sakwisé kuwi terus pada ngadek lan ing mbengi kuwi uga pada lunga sangka kono. Wong Filistèn nglumpukké sakkèhé suradaduné ing Afèk, nanging wong Israèl masang tarup ing sak tyedaké sumber ing Yisreèl. Waktu para ratuné kuta ing Filistèn pada mlaku ngliwati golongané suradadu 100 lan 1000 lan waktu Daved karo balané uga maju ing mburiné ngetutké Akis, para penggedéné Filistèn mau pada ngomong: “Apa perluné wong Ibrani kuwi?” Semauré Akis: “Kuwi Daved, peladèné Saul, ratu ing Israèl, sing wis setaun rong taun iki mèlu kula, ora ditemokké kesalahané babar pisan wiwit waktu mbruntak nganti tekan saiki?” Nanging para penggedéné suradaduné wong Filistèn pada nesu marang Akis lan ngomong: “Wong kuwi sampéyan préntah mulih waé, ya bèn mulih marang panggonan, sing sampéyan duduhké, lan aja nganti mèlu perang karo kita, supaya aja nganti mbalik nglawan kita ing peperangan. Awit apa ta sing kenèng kanggo jikuk atiné ratuné, kejaba karo masrahaké sirahé wong-wong iki? Kuwi apa ora Daved sing kanggo kidungan karo saut-sautan lan jejogètan: Saul ngalahké mungsuh 1000 nanging Daved puluhan éwon.” Akis terus nyeluk Daved, tembungé: “Ing asmané GUSTI sing urip, kowé kuwi wong sing temen lan aku nganggep kowé apik, yèn kowé mlebu metu mèlu aku ing sak tengahé suradaduné ing peperangan, wiwit kowé mèlu marang aku nganti tekan sepréné, nanging kowé ora disenengi para ratuné kuta-kuta. Mulané kowé muliha, lungaa karo slamet lan aja nindakké apa sing ala ing ngarepé para ratuné kutané wong Filistèn.” Nanging Daved ngomong marang Akis: “Apa sing dadi penggawé kula? Apa kesalahané abdimu iki, wiwit kula mèlu sampéyan, nganti ing dina iki, nanging nganti ora dililani mèlu sampéyan perang nglawan mungsuh-mungsuhé ratu?” Semauré Akis marang Daved: “Aku ngerti, yèn kowé kuwi tak senengi kaya déné kongkonané Gusti Allah; mung waé para penggedéné suradadu wong Filistèn wis pada ngomong: Wong kuwi ora kena mèlu perang karo kita. Dadiné sésuk ésuk mruput tangia kabèh wong-wongé bendaramu sing tekané bareng karo kowé; tangia sing ésuk, yèn wis padang terus lungaa!” Esuk mruput Daved tangi bareng kabèh para balané, terus pada budal bali menyang ing negarané wong Filistèn, nanging wong Filistèn pada ngluruk menyang ing Yisreèl. Dongé Daved lan sak balané teka ing Siklag, ing dina kaping telu, wong Amalèk wis nyerang tanah Negeb lan Siklag. Siklag wis dikalahké lan diobong. Wong-wong wadon lan sakkèhé wong lanang ing kono, tuwa enom, wis pada diukum, tanpa ana sing dipatèni siji-sijia, kabèh pada digiring karo neruské mlakuné. Bareng Daved lan sak balané teka ing kono, kuta kuwi wis kobong nganti entèk, nanging para bojoné lan anak-anaké lanang wadon pada diukum. Daved nangis, lan para suradadu-suradaduné kabèh pada nangis, banter swarané, nganti kentèkan swara. Bojoné Daved loro pisan uga katut diukum, ya kuwi: Ahinoam, wong wadon sangka Yisreèl, lan Abigail randané Nabal wong Karmèl. Lan Daved wis kepèpèt banget, awit suradadu-suradaduné wis pada rerasan arep mbandemi watu. Wong kabèh pada susah banget atiné, jalaran sangka bojoné lan anaké lanang-wadon. Nanging Daved nguwatké pertyayané marang GUSTI, Gusti Allahé. Daved terus ngomong marang imam Abyatar anaké Akimèlèk: “Efoté sampéyan gawanen mréné.” Imam Abyatar terus masrahaké éfoté marang Daved. Daved terus ngomong marang GUSTI: “Kula apa Panjenengan karepaké ngoyak grombolan kuwi? Apa kula bisa nututi?” Lan Panjenengané ngomong marang Daved: “Uberen, awit kowé mesti bakal bisa nututi wong-wong kuwi lan ngluwari para sing pada diukum.” Daved terus budal ditutké balané wong 600, mlakuné wis pada tekan ing kali Bésor; balané sak bagéan ana sing kèri ing kono. Daved enggoné ngoyak diteruské ditutké balané wong 400. Wong 200 sing wis kesel banget, nganti ora bisa nyabrang ing kali Bésor, pada kèri ing kono. Sakwisé mengkono wong-wong pada nemoni wong Egipte ing ara-ara; kuwi terus diteraké marang Daved. Wong kuwi diwènèhi roti terus mangan terus diwènèhi ngombé banyu, uga diwènèhi kuku anjir sak iris, lan kuku kismis rong emplèk; sakwisé mangan terus kétok waras menèh, awit ora mangan lan ora ngombé ing telung dina telung mbengi. Daved terus takon marang wong mau: “Kowé kuwi baturé sapa lan tekamu sangka ngendi?” Semauré wong mau: “Kula kuwi wong nom-noman sangka Egipte, baturé wong Amalèk. Kula ditinggal bendara kula, awit telung dina kepungkur kula dadakan lara. Kula entas pada ngalahké tanah Negeb nduwéké wong Krèti lan tanah Yéhuda lan tanah Negeb Kalèb, lan Siklag wis kula obong nganti entèk.” Daved takon menèh: “Apa kowé bisa nduduhké dalané menyang panggonané grombolan kuwi?” Tembungé wong mau: “Hayuk sampéyan sumpah atas asmané Gusti sing urip, yèn sampéyan ora bakal matèni kula lan masrahaké awak kula marang bendara kula, kula terus bakal nduduhké panggonané grombolan kuwi.” Wong mau terus nduduhké dalané marang Daved mbrana, lan ketemu para wong kuwi pating plentyar ing sak ubengé tanah kono, ijik pada mangan lan ngombé lan pada nganakké pésta, awit sangka akèhé sing direbut enggoné njukuki sembarang ing tanah Filistèn lan Yéhuda. Lan ésuké Daved merangi wong-wong kuwi wiwit ésuk mruput nganti tekan mingslepé srengéngé; ora ana wong siji-sijia sing bisa utyul, kejaba wong nom-noman 400 sing bisa mblayu numpak unta. Daved ngluwari kabèh, apa sing direbut wong Amalèk mau; bojoné Daved loro pisan uga ditulungi. Ora ana sing ketyityir, wiwit barang sing ora kajèn tekan sing gedé, uga anak-anaké lanang wadon; barang sing direbut lan sak panunggalané sing wis direbut wong-wong mau; kabèh kuwi digawa bali karo Daved. Daved ngrebut kabèh wedus lan sapi; kabèh pada digiring ing ngarepé karo mbengok: “Iki barang-rebutané Daved.” Bareng Daved teka ing panggonané wong 200 sing pada kekeselen ngetutké Daved, lan sing dililani kèri ing sak tyedaké kali Bésor, wong kuwi pada metu metuk tekané Daved lan wong sing pada mèlu. Daved terus nyedaki wong-wong kuwi lan mbagèkké keslametan. Terus ana rembukané wong sing ala lan dursila sangka tunggalé sing ngetutké Daved, tembungé: “Awit wong kuwi ora pada mèlu kita, aja diwènèhi apa-apa sangka barang sing direbut, sing wis kita rebut kuwi kejaba mung anak bojoné déwé-déwé waé. Kuwi bèn diepèk lan bèn pada lunga.” Nanging Daved ngomong: “Hé para sedulur, aja pada nandangi kaya mengkono, kanggo apa-apa sing wis dikèkké GUSTI marang kita. Gusti wis ngayomi kita lan masrahaké grombolan sing nyerang kita ing tangan kita. Sapa sing gelem ngrungokké tembungmu ing bab perkara iki? Awit pandumané wong sing pada njaga barang-barang kuwi pada kaya sing ngluruk perang, mulané kuwi bakal diedumi rata.” Lan kaya mengkono tumindaké ing dina kuwi lan sak terusé; bab kuwi ditetepaké dadi pepakon lan pernatan kanggo wong Israèl nganti sepréné. Bareng Daved teka ing Siklag, para tuwa-tuwané Yéhuda, para kantya-kantyané Daved, pada dikirimi sak panduman sangka barang sing direbut karo paweling: “Iki panduman sing direbut sangka mungsuhé GUSTI.” Ya kuwi kantya-kantyané ing Bétel, ing Ramot ing tanah Kidul, ing Yatir, ing Aroèr, ing Sifmot, ing Etemoa, ing Rakal, ing kuta-kutané wong Yerakméél, sing manggon ing kuta-kutané wong Kèni, ing Horma, ing Bor-Asan, ing Atak, ing Hébron lan ing panggonané Daved nglembara karo balané. Ing waktu semono wong Filistèn pada perang nglawan wong Israèl. Wong Israèl pada mblayu sangka ngarepé wong Filistèn lan okèh sing pada mati ing perang ana pegunungan Gilboa. Wong Filistèn ora mandek-mandek enggoné ngoyak Saul lan para anaké, lan nggawé patiné Yonatan, Abinadab lan Malkisua, para anaké Saul. Perangé mundak ngrekasa kanggo Saul; para suradadu tukang manah sing pada metuki dèkné, pada natoni dèkné nganti kebangeten. Saul terus ngomong marang abdiné sing nggawa gaman: “Pedangmu tyublesna lan aku tumbaken, supaya aja nganti wong ora sunat kuwi nyuduk aku lan aku terus digawé dolanan.” Nanging abdi sing nggawa gaman kuwi nulak, awit ora tegel. Pungkasané Saul njupuk pedangé, kuwi terus dikurepi. Waktu abdi sing nggawa gaman weruh, yèn Saul wis mati, ya terus mengkurepi pedangé déwé, nganti mati bareng Saul. Dadiné Saul lan anaké telu pisan pada mati lan abdi sing nggawa gaman lan kabèh balané pada bareng mati ing dina kuwi. Bareng dideleng wong Israèl, ing sisih sabrangé legokan lan ing sabrangé laut Yordan, yèn suradaduné Israèl wis pada mblayu, uga Saul uga anak-anaké wis pada mati, terus pada ninggal kuta-kutané lan pada mlayu; wong Filistèn terus pada teka lan manggon ing kono. Waktu ésuké wong Filistèn pada teka ngrampasi barangé wong sing mati kuwi, Saul lan anaké telu pada pating glémpang ing pegunungan Gilboa. Wong Filistèn terus pada ngetok sirahé Saul, ngrampasi gamané, lan terus kongkonan wong mubeng ing negara Filistèn supaya nyebar kabar kuwi menyang ing omah brahalané lan marang rayat. Gamané Saul didèkèk ing omah Astorèt lan layoné dipentèng ing témbok kuta Bèt-Séan. Bareng wong-wong ing kuta Yabèsy-Giléad krungu apa sing ditindakké wong Filistèn marang Saul, kabèh wong gagah rosa-rosa pada tata-tataa lan budal bengi-bengi, njupuk layoné Saul lan anak-anaké sangka témbok kuta Bèt-Séan. Terus bali mulih menyang Yabèsy lan ngobong layon-layoné ing kono. Wong kuwi pada njupuki balung-balungé lan dikubur ing sak ngisoré wit tamariska ing Yabèsy. Sakwisé kuwi terus pada pasa pitung dina suwéné. Sakwisé matiné Saul, waktu Daved mulih sangka ngalahké wong Amalèk, lan manggon rong dina ing Siklag, ing dina kaping telu ana wong tunggalé suradadu-suradaduné Saul, sandangané suwèk-suwèk, lan sirahé diwur-wuri lemah. Bareng tekan ing ngarepé Daved, sujut ing lemah lan nyembah. Daved takon wong mau: “Sangka ngendi tekamu?” Semauré wong mau: “Kula mlayu sangka suradaduné Israèl.” Pitakoné menèh: “Kepriyé kabaré? Maraa aku tyeritanana!” Semauré: “Suradaduné wis pada mlayu sangka peperangan, ora mung tunggalé suradaduné waé sing ambruk mati, uga Saul lan Yonatan, anaké, uga pada mati.” Daved terus ngomong marang wong sing nggawa kabar kuwi: “Kepriyé ngertimu, yèn Saul lan Yonatan, anaké wis mati?” Semauré sing nggawa kabar mau: “Ketepakan kula ing pegunungan Gilboa; sangka kono kétok Saul léndèhan ing tumbaké, nanging diuyak kréta-kréta lan suradadu sing numpak jaran. Waktu nolèh nang mburi weruh kula, terus nyeluk kula, lan kula ngomong: Ya, bendara kula. Saul takon marang kula: Kowé sapa? Semaur kula: Kula wong Amalèk. Terus tembungé marang kula: Tekaa mréné, aku patènana, awit aku krasa kaku banget, nanging nyawaku ijik. Kula nyélaki Saul terus kula patèni, awit kula ngerti, yèn panjenengané mesti ora tetep urip, sakwisé tiba. Jamang sirahé lan gelang lengenné pada kula jikuk lan iki kabèh kula pasrahké ing ngarepé bendara kula.” Daved terus nyuwèk-nyuwèk sandangané lan wong sing pada ngadep ing ngarepé ya pada nandangi mengkono. Uga pada nangis, enggoné pada nangis karo pasa nganti tekan mingslepé srengéngé, awit sangka Saul lan Yonatan anaké, awit sangka umaté GUSTI lan bangsa Israèl, jalaran pada mati karo pedang. Daved terus takon marang wong sing nggawa kabar mau: “Tekamu sangka ngendi?” Semauré: “Kula kuwi wong nglembara, wong Amalèk.” Daved terus ngomong marang wong mau: “Kepriyé? Apa kowé ora wedi ngangkat tanganmu matèni sing dijebatani karo GUSTI?” Daved terus nyeluk salah sijiné suradadu, préntahé: “Maraa réné, wong kuwi pedangen!” Suradadu mau terus medang wong kuwi, nganti mati. Lan Daved ngomong marang wong kuwi: “Getihmu mbayar marang awakmu déwé, awit tutukmu déwé nyeksèni nglawan awakmu déwé, awit omong: Kula matèni sing dijebatani karo GUSTI.” Daved mbengokké kidung tangisané kuwi awit sangka Saul lan Yonatan, anaké. Lan piyambaké ngekèki préntah mulangké kidung iki marang turunané Yéhuda; kuwi ketulis ing kitab Wong Jujur. Hé Israèl, wongmu sing apik déwé mati, mati ing pegununganmu! lan para pahlawané suradadumu pada entèk! Kuwi aja dikabarké ing Gat, lan aja diomongké ing dalan-dalané Askélon, supaya para wong wadon ing Filistèn aja nganti pada seneng-seneng, lan para prawané wong sing ora sunat pada jingklak-jingklak. Hé gunung-gunung ing Gilboa, aja ana ebun utawa udan sing mudun, nibani kowé, duh lemah ara-ara sing nggawa kematian. Awit ing kono tamèngé para suradadu pada reget, tamèngé Saul sing ora mambu lenga jebatan. Wong sing mati tanpa kutahé getih, lan para suradadu tanpa gajihé. Panahé Yonatan ora tau bali tanpa olèh gawé, pedangé Saul ora tau bali nglentung. Saul lan Yonatan, wong sing ditrésnani lan wong sing grapyak, uripé lan matiné ora pisah. Dèkné tyepeté ngungkuli maburé manuk garuda, rosané ngungkuli singa. Hé para botyah wadon ing Israèl, Saul tangisana, sing ndandani kowé karo sandangan sing apik, sangka bakalé kain abang, sing masang dandanan emas ing sandanganmu. Kepriyé ta nanging para suradadu pada mati ing sak tengahé peperangan! Yonatan mati ing pegununganmu. Kula ngrasaké susah awit sangka sampéyan, duh sedulur kula Yonatan; sampéyan rumaket banget marang kula; kanggo kula katrésnan sampéyan kuwi liwat nggumunaké tenimbang katrésnané wong wadon. Kepriyé ta nanging para suradadu pada mati, lan gamané perang pada lebur! Daved terus ngomong marang GUSTI, tembungé: “Kula apa Panjenengan karepaké budal menyang salah sijiné kuta ing Yéhuda?” Tembungé GUSTI: “Lungaa!” Daved terus ngomong: “Kula dikongkon menyang ngendi?” Tembungé GUSTI: “Menyanga ing Hébron!” Daved terus lunga mbrana, ditutké bojoné loro pisan: Ahinoam, wong wadon sangka Yisreèl, lan Abigail, randané Nabal, wong Karmèl. Daved uga ngajak para wong sing ngetutké mlakuné, saben wong karo brayaté lan pada manggon ing Hébron. Wong Yéhuda terus pada nekani, lan pada nglengani dèkné dadi ratuné para turunané Yéhuda. Waktu Daved dikèki weruh, yèn para wong Yabèsy-Giléad pada ngubur Saul, Daved terus kongkonan wong menyang Yabèsy-Giléad, karo diweling: “Supaya kowé pada kaberkahan sangka GUSTI, awit kowé wis ngétokké katrésnanmu marang Saul, ratumu, ya kuwi enggonmu pada ngubur layoné. Mulané GUSTI supaya nindakké kawelasan lan kasetiané marang kowé. Aku uga bakal nindakké kabetyikan iki marang kowé, awit kowé wis nindakké perkara sing kaya mengkono kuwi. Sing kuwat atimu saiki lan pada dadia wong sing gagah lan rosa-rosa, senajan ratu Saul wis mati; nanging aku wis dijebatani karo turunané Yéhuda dadi ratuné.” Abnèr, anaké Nèr, penggedéné suradadu Saul, wis njukuk Isybosèt, anaké Saul lan digawa menyang Mahanaim, lan diangkat dadi ratuné tanah Giléad, wong Asyuri, Yisreèl, Efraim lan Bényamin, malah ngwasani sak negara Israèl kabèh. Isybosèt anaké Saul ing waktu semono umuré patang puluh taun, waktu ngadek ratu, ngwasani bangsa Israèl, nanging enggoné dadi ratu suwéné rong taun. Mung turunané Yéhuda sing mèlu Daved. Daved enggoné ngwasani tyedak turunané Yéhuda ing Hébron suwéné pitung taun setengah. Abnèr, anaké Nèr, karo suradadu-suradaduné Isybosèt, anaké Saul ngluruk sangka Mahanaim menyang ing Gibéon. Yoab, anaké Seruya lan suradadu-suradaduné Daved uga nantang. Enggoné ketemu ing telaga Gibéon, terus pada ngepung maju ing kono. Sing siji ing sisih kéné, sijiné ing sisih kana. Abnèr ngomong marang Yoab: “Bèn wong nom-noman pada maju, pada perang tanding ing ngarep kita.” Semauré Yoab: “Apik.” Terus pada maju perang karo diitung; rolas sangka taler Bényamin, suradadu-suradaduné Isybosèt, anaké Saul, lan rolas sangka suradadu-suradaduné Daved. Wong-wong kuwi pada tyekel-tyekelan sirahé, lan pada pedang-pedangan wetengé, nganti pada mati ambruk. Mulané panggonan kono dijenengké Helkat-Hasurim; peneré ing sak tyedaké Gibéon. Ing dina kuwi kedadiané perang ngidap-idapi, lan Abnèr lan sak balané pada dikalahké karo suradadu-suradaduné Daved. Anaké lanang Seruya telu, ya kuwi Yoab, Abisai lan Asaèl pada ing kono; Asaèl kuwi playuné kaya kidang ing ara-ara. Asaèl enggoné ngoyak nututi Abnèr ora ménggak-ménggok ngiwa utawa nengen. Abnèr terus nolèh lan takon: “Apa iki kowé Asaèl?” Semauré: “Ya aku.” Abnèr terus ngomong menèh: “Tyekelen salah sakwijiné wong nom-noman kuwi lan rebuten gamané.” Nanging Asaèl ora gelem mandek enggoné ngoyak Abnèr. Abnèr terus ngomong sepisan engkas: “Mandeka enggonmu nguber aku. Apa kowé njaluk tak gepuk nganti ambruk? Kepriyé aku bisa nyawang marang kakangmu Yoab!” Nanging Asaèl ora gelem mandek. Abnèr terus njojoh wetengé Asaèl karo tumbaké, nganti tembus ing gegeré, nganti ambruk ing kono lan mati ngenggon. Kabèh wong sing pada teka ing panggonané Asaèl sing ambruk lan mati mau, pada mandek. Nanging Yoab lan Abisai pada ngoyak-oyak Abnèr. Bareng wis mingslepé srengéngé lan pada teka ing sak tyedaké gunung Ama, ing wétané Giak, ing sisih ngarepé ara-ara samun Gibéon, turunané Bényamin pada ngumpul ing sak mburiné Abnèr dadi sak kumpulan lan pada tata-tata ing putyuké gunung. Abnèr terus mbengok marang Yoab: “Apa pedang kuwi kudu terus waé anggèné mangan? Apa sampéyan ora ngerti, yèn pungkasané bakal ngrasaké pait. Nganti sak pira suwéné enggèn sampéyan ora gelem mréntah marang suradadu, supaya pada mandek anggèné ngoyak-oyak para seduluré?” Semauré Yoab: “Kanggo asmané Gusti Allah sing urip, yèn sampéyan ora ngomong ngono, wiwit wantyi ésuk rayat ora pada mundur anggèné ngoyak seduluré.” Yoab terus ngunèkké trompèt, nganti kabèh rayat pada lèrèn enggoné nguber wong Israèl lan ora perang menèh. Sewengi muput Abnèr enggoné lunga ditutké sak balané ngliwati Araba-Yordan, nyabrang ing laut Yordan, mèh sedina muput enggoné pada mlaku terus, nganti tekan ing Mahanaim. Waktu Yoab wis mandek enggoné ngoyak-oyak Abnèr lan nglumpukké kabèh balané, terus pada weruh yèn balané Daved ana sing ilang wong songolas, klebu Asaèl. Nanging balané Daved olèh matèni tyatyahé 360 sangka taler Bényamin, balané Abnèr. Terus pada njukuk layoné Asaèl lan dikubur ing kuburané bapaké ing Bètléhèm. Yoab terus lunga karo sak balané ing mbengi kuwi uga, nanging tekané ing Hébron, waktu wis padang byar. Perangé antarané brayaté Saul lan brayaté Daved kedawa-dawa; Daved mundak suwé mundak kuwat, nanging brayaté Saul mundak ringkih. Para anaké lanangé Daved sing lair ing kuta Hébron, sing mbarep, patutan sangka Ahinoam, wong wadon sangka Yisreèl, asmané Amnon; anaké nomer loro, patutan sangka Abigail randané Nabal, wong Karmèl, asmané Kileab; anaké nomer telu jeneng Absalom, patutan sangka Maaka, anaké Talmai, ratu ing Gesur, anaké sing nomer papat, patutan sangka Hagit, asmané Adonia, anaké sing kaping lima, patutan sangka Abital, jenengé Sefatya, lan anaké sing kaping enem, patutan sangka Egla, jenengé Yitream. Kuwi kabèh anaké Daved sing lair ing Hébron. Sak suwéné ana peperangan antarané brayaté Saul lan brayaté Daved, Abnèr mundak gedé wibawané ing sak tengahé brayaté Saul. Saul duwé tinggalan bojoné wayuh jenengé Rispa, anaké wadon Aya. Isybosèt ngomong marang Abnèr: “Kenèng apa sampéyan kok ngumpuli wayuhé bapakku?” Abnèr nesu banget, awit sangka tembungé Isybosèt mau, tembungé: “Kula kuwi apa endas asu sangka Yéhuda? Nganti saiki kula tansah nindakké kasetian kula marang brayaté Saul, bapakmu, ya marang para seduluré lan marang para kantyané, lan kula tansah ngéman sampéyan aja nganti tiba ing tangané Daved, nanging saiki sampéyan ndakwa kula mlaku ala karo wong wadon? Muga Gusti Allah ngekèki paukuman marang Abnèr, malah ngliwati sangka kuwi, yèn kula ora nindakké marang Daved sing dijanjèkké karo GUSTI karo sumpah marang piyambaké. Ya kuwi mindah kratoné Saul lan ngedekké damparé kratoné Daved, nganti ngwasani Israèl lan Yéhuda, wiwit ing Dan nganti teka ing Bèrsyéba.” Lan Isybosèt ora bisa nyauri sak ketyap-ketyapa marang Abnèr, awit sangka wediné marang dèkné. Abnèr terus kongkonan marang ngarepé Daved lan diweling: “Negara kuwi duwèké sapa? Kula njaluk supaya nggawé perjanjian karo kula, kula tenan bakal ngréwangi sampéyan, supaya kabèh wong Israèl pada mèlu sampéyan.” Semauré Daved: “Ya apik, aku bakal nggawé perjanjian karo kowé, mung waé ana sak perkara sing tak jaluk marang kowé, ya kuwi kowé ora bakal nemoni aku, yèn kowé ora masrahaké Mikal, anaké Saul, yèn kowé ngadep ing ngarepku.” Daved uga kongkonan wong nemoni Isybosèt, anaké Saul, karo paweling: “Bojoku Mikal sampéyan balèkké marang kula malih, sing wis kula tuku karo ikuté wong lanang Filistèn 100.” Isybosèt terus kongkonan njupuk wong wadon kuwi sangka omahé Paltièl, anaké Lais. Lan bojoné ngetutké wong wadon kuwi karo nangis nganti tekan ing Bahurim. Abnèr terus nyentak marang dèwèké: “Wis muliha!” Wong mau terus mulih. Ing waktu kuwi Abnèr rembukan karo para pinituwané Israèl, tembungé: “Wis suwé sampéyan ngarepké supaya Daved dadi ratu ngwasani sampéyan. Hayuk saiki sampéyan pada nandangi, awit GUSTI wis ngomong marang Daved mengkéné: Lantaran abdi-Ku Daved Aku bakal ngluwari umat-Ku Israèl sangka tangané wong Filistèn lan sangka tangané sakkèhé mungsuhé.” Abnèr uga rembukan karo wong Bényamin; Abnèr uga terus lunga menyang Hébron, ngrembuk karo Daved kabèh perkara sing wis dianggep apik karo wong Israèl lan sakkèhé turunané Bényamin. Bareng Abnèr ngadep ing ngarepé Daved, ditutké wong rong puluh, Daved terus nganakké pésta kanggo Abnèr lan wong-wongé. Abnèr ngomong marang Daved: “Lilanana kula nglumpukké kabèh wong Israèl ing ngarepé ratu, supaya pada nggawé perjanjian karo sampéyan lan sampéyan, terus dadi ratu ngwasani kabèh sing sampéyan karepaké.” Daved terus nglilani Abnèr lunga karo slamet. Daved lan sak balané ijik waé mulih sangka enggoné ngluruk dituntun karo Yoab lan nggawa barang rayahané okèh. Nanging Abnèr wis mundur sangka ngarepé Daved ing Hébron, awit Abnèr wis dililani lunga karo slamet. Bareng Yoab wis mulih ditutké sak balané, dikèki weruh mengkéné: “Abnèr, anaké Nèr, wis nemoni marang Daved, lan wis dililani mulih karo slamet.” Yoab terus nemoni Daved, tembungé: “Apa ta sing sampéyan tandangi kuwi? Abnèr wis nemoni sampéyan, kenèng apa sampéyan dililani mulih mengkéné waé? Sampéyan apa ora ngerti watekké Abnèr anaké Nèr kuwi? Tekané bakal masrahaké sampéyan lan supaya ngerti rantyaman sampéyan lan bakal weruh kabèh, sing bakal sampéyan tandangi.” Sakwisé kuwi Yoab mulih sangka ngarepé Daved lan kongkonan wong nututi Abnèr, terus digawa bali sangka sumur Sira ora dingertèni karo Daved. Waktu Abnèr bali menyang Hébron, Yoab ngajak minggir dèkné sedilut menyang ing tengahé gapura, étok-étok ngajak rembukan dèkné meneng-meneng, terus disuduk wetengé ing kono nganti mati, mbales getihé Asaèl, adiké. Bareng Daved krungu perkara kuwi, dèkné ngomong: “Aku lan kratonku ora kesalahan ing ngarepé GUSTI, nganti sak lawas-lawasé kanggo getihé Abnèr anaké Nèr kuwi. Bèn kuwi disangga karo Yoab déwé lan sakkèhé brayaté. Ing sak turun-turunané ora pedot-pedot anaa sing lara umbelen, lara lépra, sing mlaku nganggo teken, sing mati karo pedang, utawa kekurangan pangan.” Mengkono enggoné Yoab lan Abisai seduluré, matèni Abnèr, awit Abnèr matèni Asaèl seduluré ing Gibéon, ing peperangan. Daved ngomong marang Yoab lan marang para rayat sing ngadep dèkné: “Hayuk pada nyuwèka sandanganmu lan sabukana mori kasusahan lan nangisa ing ngarepé layoné Abnèr.” Daved déwé uga lunga ing mburiné layon. Waktu wong pada ngubur Abnèr ing Hébron, Daved nangis karo swara banter ing kuburané Abnèr lan kabèh rayat ya pada nangis. Awit sangka Abnèr kuwi Daved nggawé kidung tangisané iki: “Kenèng apa Abnèr matiné kaya wong bodo, tanganmu tanpa dibanda lan sikilmu ora diranté, matimu kaya wong sing mati awit tumindak ala.” Lan para rayat kabèh mundak banget enggoné pada nangis awit sangka dèkné. Kabèh wong pada nemoni Daved, nggawa mangan marang dèkné ing waktu wayah awan, nanging Daved sumpah, tembungé: “Supaya Gusti Allah nibakké paukuman marang aku mengkéné, malah ngungkuli sangka kuwi, yèn sak durungé srengéngé mingslep aku nganti ngrasakaké roti utawa liyané.” Waktu wong kabèh weruh perkara kuwi, nganggep bab kuwi apik kaya enggoné pada nganggep apik kabèh sing ditindakké karo Daved. Dadiné para rayat kabèh, uga sakkèhé wong Israèl ing dina kuwi pada ngerti, yèn enggoné Abnèr mati kuwi duduk karepé ratu. Terus ngomong marang para pegawéné: “Apa kowé pada ora ngerti, yèn ing dina iki ana penggedéné, wong gedé ing Israèl sing nemoni pati? Nanging aku iki saiki ijik ringkih, senajan wis dijebatani dadi ratu, nanging wong-wong kuwi, anak-anaké Seruya, kuwaté pada ngungkuli aku. Supaya GUSTI ngekèki mbales marang wong sing nindakké memala tyotyok karo penggawéné sing ala.” Waktu anaké Saul krungu yèn Abnèr wis mati ing Hébron, terus ilang kekendelané lan wong Israèl pada kagèt. Anaké Saul nduwé grombolan loro, sing siji jenengé Baana lan sijiné Rekab, loro-loroné anaké Rimon, wong Bényamin sangka Beerot. Awit Beerot kuwi uga diitung klebu panggonané Bényamin. Wong Beerot wis pada ndelik menyang ing Gitaim lan dadi wong mantya ing kana nganti sepréné. Yonatan, anaké Saul nduwé anak lanang, sing tyiri sikilé. Umuré ijik limang taun, waktu ana kabar bab Saul lan Yonatan sangka Yisreèl. Waktu semono digéndong digawa mblayu karo sing momong, nanging enggoné mblayu kesusu anak mau tiba terus dadi pintyang, jenengé Méfibosèt. Anaké Rimon, wong Beerot mau, ya kuwi Rekab lan Baana pada lunga, terus teka ing omahé Isybosèt, waktu dina panas tenan; Isybosèt ijik turu ing wayah awan. Ketepakan wong sing jaga lawangé kuwi ngantuk, lan keturon, waktu ijik nginteri gandum. Wong loro kuwi pada mlebu ing omahé, Isybosèt ijik turu ing kamaré, terus dipatèni lan diketok sirahé. Sirahé digawa ing mbengi kuwi, ngliwati dalan sing sangka Araba-Yordan. Sirahé Isybosèt mau digawa marang Daved ing Hébron lan ngomong marang ratu: “Iki sirahé Isybosèt, anaké Saul, mungsuh sampéyan sing arep matèni sampéyan; ing dina iki GUSTI wis nglilani sampéyan, mbales marang Saul lan turunané.” Nanging Daved ngomong marang Rekab lan Baana, anak-anaké Rimon, wong Beerot, préntahé: “Kanggo asmané GUSTI sing urip, sing wis ngluwari nyawaku sangka kabèh kangèlan! Waktu ana wong sing nggawa kabar mengkéné: Saul wis mati! lan nganggep dèwèké kaya wong sing ngabaraké kabar apik, aku terus nyekel lan matèni wong kuwi ing Siklag, lan kaya mengkono enggonku ngekèki upahé kanggo kabaré, malah menèh saiki sakwisé wong duraka matèni wong sing bener ing omahé ing peturoné; apa aku ora nyeluk tebusan getihé sangka kowé, lan ngentèkké kowé sangka bumi?” Sakwisé ngomong mengkono Daved ngongkon marang abdiné, supaya matèni wong-wong kuwi; tangané lan sikilé diketok, layoné digantung ing pinggir telaga ing Hébron. Nanging sirahé Isybosèt dijikuk lan dikubur ing kuburané Abnèr ing Hébron. Sakkèhé taler Israèl kabèh terus pada nemoni marang Daved ing Hébron lan ngomong: “Ngertènana, kita pada tunggal getih lan tunggal daging karo sampéyan. Wis suwé, waktu Saul ngwasani kita, sampéyan sing mimpin kabèh sak obahé wong Israèl. Lan GUSTI wis ngomong marang sampéyan: Sampéyan sing bakal ngengon umat-Ku Israèl lan sampéyan sing dadi ratu ngwasani Israèl.” Dadiné sakkèhé para tuwa-tuwané Israèl pada ngadep ing ngarepé Daved ana Hébron; terus nganakké perjanjian karo para wong kuwi ing Hébron, ing ngarepé GUSTI; pada njebati Daved dadi ratu ngwasani Israèl. Daved umuré telung puluh taun, waktu dadi ratu: patang puluh taun suwéné enggoné dadi ratu. Ing Hébron dèkné ngwasani Yéhuda pitung taun nem sasi lan ing Yérusalèm enggoné ngratoni sak kabèhé Israèl lan Yéhuda kabèh suwéné telung puluh telu taun. Daved ditutké para suradaduné ngluruk menyang Yérusalèm, nyerang wong Yébus, sing ngenggoni negara kono. Wong kuwi pada mbengok marang Daved: “Kowé ora bisa mlebu mréné, wong lamur lan wong pintyang bakal mbalèkké kowé. Karepé wong kuwi: Daved ora bakal bisa mlebu mrana.” Nanging Daved bisa ngrebut kutané pager watu, ya kuwi kutané Daved. Daved waktu semono wis ngomong: “Sapa sing arep menangké wong Yébus kudu mlebu ngliwati ilèn-ilèn iki; Daved sengit banget marang wong lamur lan wong pintyang.” Mulané ana bebasan: “Para wong lamur lan wong pintyang ora kena mlebu ing omah.” Daved terus manggon ing pager watu kono, sing terus dikèki jenengé: Kutané Daved. Dèkné nguwati kuta kuwi ing sak ubengé wiwit sangka Milo ing njeruh. Daved mundak suwé mundak gedé pangwasané, awit GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit nunggal karo dèkné. Hiram, ratu ing negara Tirus, ngongkon kongkonan marang Daved lan ngirimi kabar kayu tyemara lan tukang kayu lan tukang watu; kuwi pada nggawé kratoné Daved. Daved terus ngerti, yèn GUSTI wis netepké dèkné dadi ratuné Israèl lan ngluhurké pepréntahané awit sangka Israèl, umat duwèké Gusti. Daved terus njupuk wayuh lan bojo menèh sangka Yérusalèm, sakwisé ngalih omah sangka Hébron lan terus nduwèni anak lanang lan wadon menèh. Iki jenengé anak-anaké sing lair ing Yérusalèm: Syamua, Sobab, Natan, Salomo, Yibkar, Elisua, Nefek, Yafia, Elisama, lan Elifèlèt. Kadung wong Filistèn pada krungu, yèn Daved wis dijebatani dadi ratu ngwasani Israèl, kabèh terus pada ngluruk arep nyekel Daved. Nanging Daved ngerti perkara kuwi terus mlebu ing pager watu. Waktu wong Filistèn pada nekani lan pating plentyar ing legokan Réfaim, Daved takon marang GUSTI: “Kula apa Panjenengan karepaké maju perang nglawan wong Filistèn kuwi? Apa wong-wong kuwi bakal Panjenengan pasrahaké ing tangan kula?” Semauré GUSTI marang Daved: “Majua perang, awit Aku bakal ngekèkké wong kuwi ing tanganmu.” Daved terus lunga menyang ing Baal-Perasim lan ngalahké wong kuwi ing kono. Tembungé Daved: “GUSTI njebolké mungsuhku ing ngarepku kaya jebolé banyu.” Mulané wong pada ngarani panggonan kono: Baal-Perasim. Wong Filistèn pada ninggal brahalané ing kono, Daved lan sak balané pada ngusungi. Waktu suradadu Filistèn ngluruk sepisan engkas lan pating plentyar ing panggonan Réfaim, Daved takon marang GUSTI lan disauri: “Aja nemoni, nanging mubenga, nganti tekan ing sak mburiné wong-wong kuwi, nganti kowé bisa nyerang sangka uruté wit-wit murbei. Lan yèn kowé krungu gedrukané sikil ing putyuké wit-wit murbei kuwi, kowé kudu tandang gelis-gelis, awit ing waktu kuwi GUSTI ngantyani perang ing ngarepmu lan bakal ngalahké suradadu Filistèn.” Daved ya terus tumindak mengkono, ya kuwi kaya sing dipréntahké karo GUSTI, nganti bisa ngantem suradadu Filistèn, nganti kalah, wiwit sangka Géba tekan ing tyedaké Geser. Daved terus nglumpukké kabèh wong pilihan sangka antarané wong Israèl, tyatyahé ana wong 30.000. Daved terus tata-tata lan lunga sangka Baalé-Yéhuda, ditutké sakkèhé para rayaté, karepé arep ngusung petiné Gusti Allah, sing diarani karo asmané GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi, sing njagong ing dampar ing sak nduwuré kerubim. Petiné Gusti Allah ditumpakké ing kréta anyar, sakwisé diusung sangka omahé Abinadab, ing pegunungan. Uza lan Ahio, anaké Abinadab pada ngetutké kréta kuwi. Uza mlaku ing iringané petiné Gusti Allah lan Ahio ing ngarepé. Daved lan sakkèhé wong Israèl pada jejogètan sak kuwaté ing ngarepé GUSTI, ya kuwi swarané kidungan, siter, harep, terbangan klintingan lan ketyer. Bareng tekan penggilingané gandum Nakon, Uza ngelungké tangané marang petiné Gusti Allah kuwi, lan terus nyekel, awit sapiné keplèsèt. Nesuné GUSTI muntap marang Uza, Gusti Allah terus ngukum wong kuwi, awit sembranané. Sakwat Uza mati ing sandingé petiné Gusti Allah mau. Daved nesu banget, awit GUSTI ngukum Uza karo tyara sing ngidap-idapi banget: panggonan kuwi terus diarani Peres-Uza nganti sepréné. Ing waktu semono Daved terus wedi marang GUSTI, tembungé: “Kepriyé bisané petiné GUSTI tekan ing ngarepku?” Mulané Daved ora gelem mindah petiné GUSTI menyang ing panggonané menyang ing kutané Daved, nanging Daved ngongkon ngénggokké menyang ing omahé Obèd-Edom, wong Gat. Petiné Gusti Allah kuwi ing omahé Obèd-Edom, wong Gat mau telung sasi suwéné, lan GUSTI mberkahi Obèd-Edom lan sak isiné omahé. Daved dikèki weruh mengkéné: GUSTI wis mberkahi Obèd-Edom lan sak isi omahé, awit sangka petiné Gusti Allah kuwi. Daved terus ngongkon ngelih petiné GUSTI sangka omahé Obèd-Edom menyang ing kutané Daved karo sak bungahé. Waktu wong sing pada ngusung petiné GUSTI kuwi mlaku olèh nem jangkah, Daved ngurbanké sapi lan pedèt lemu siji. Lan Daved jejogètan karo mempeng ing ngarepé GUSTI, Daved nganggo klambiné éfod mori lenan. Daved lan sakkèhé wong Israèl ngusung petiné GUSTI karo surak-surak ya kuwi swarané trompèt. Waktu petiné GUSTI mlebu ing kutané Daved, Mikal anaké Saul nginguk ing tyendéla, ngerti yèn Daved jingklak-jingklak lan jejogètan ing ngarepé GUSTI. Mulané Mikal ing sak njeruhné ati nyepèlèkké Daved. Petiné GUSTI diusung mlebu terus dipernahaké ing panggonané, ing sak njeruhné tarup sing wis dipasang karo Daved kanggo kuwi, lan sakwisé kuwi terus masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan ing ngarepé GUSTI. Sakwisé Daved masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan, bangsa kuwi terus diberkahi atas asmané GUSTI, Gusti sing ngwasani langit. Terus wong sak bangsa kabèh lan wong sak golongané Israèl kabèh, lanang lan wadon, siji-sijiné pada diedumi roti bunder siji, daging sak iris, lan panganan kismis sak emplèk. Sak rampungé kuwi wong sak bangsa kabèh pada mulih menyang ing omahé déwé-déwé. Waktu Daved mulih arep mbagèkké kabar slamet marang sak isiné kraton, Mikal, anaké Saul, metuk Daved karo ngomong: “Kepriyé ratuné Israèl ing dina kuwi kok wuda ing ngarepé para batur lan abdi, ora krasa kisinan kaya waé wong sing ora nduwé isin?” Nanging Daved ngomong marang Mikal: “Ing ngarepé GUSTI sing wis milih aku karo nyingkirké bapakmu lan wong sak brayaté kabèh, lan terus milih aku didadèkké ratuné umaté GUSTI, ya kuwi Israèl - ing ngarepé GUSTI, aku mesti jejogètan. Malah aku arep ngasorké awakku ngungkuli iki, kowé nganggep aku ora kajèn, nanging bebarengan para batur, sing kok tyeluk kuwi, aku malah diajèni.” Mikal ora nduwé anak, nganti tekan patiné. Waktu Daved manggon ing palèsé lan GUSTI wis ngekèki katentreman sangka para mungsuh ing sak ubengé, Daved ngetokké tembung marang Natan: “kula kuwi manggon ing omah kayu tyemara, nanging petiné Gusti Allah ing ngisor tarup.” Natan terus ngomong marang Daved: “Ya betyik, sampéyan nandangana apa ing atimu, awit GUSTI nunggal karo sampéyan.” Nanging bareng sewengi kuwi uga GUSTI ngetokké tembung marang Natan: “Kowé lungaa lan ngomonga marang abdi-Ku Daved: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé apa arep nggawé omah kanggo Aku sing Tak panggoni? Aku ora tau manggon ing omah wiwit Aku ngluwari Israèl sangka negara Egipte, nganti sepréné, nanging Aku tansah nglembara ing tarup kanggo omah-Ku. Sak suwéné Aku nglembara karo wong Israèl kabèh, apa Aku tau ngekèki tembungé marang salah sakwijiné penuntuné Israèl, sing Tak omongi ngengon umat-Ku Israèl mengkéné: Kenèng apa kowé ora nggawé omah kayu tyemara kanggo Aku? Mulané kowé ngomonga marang abdi-Ku Daved mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI, Gustiné sing ngwasani langit: Aku sing nyeluk kowé sangka pangonan, waktu kowé nggiring wedus-wedusmu, supaya dadi ratu ngwasani umat-Ku Israèl. Aku wis nunggal karo kowé ing kabèh panggonan sing kok liwati lan Aku wis matèni sakkèhé mungsuhmu sangka ngarepmu. Aku wis ngluhurké jenengmu kaya jenengé wong gedé ing bumi. Aku wis nyepaki panggonan kanggo umat-Ku Israèl lan Tak tandur ing kono, nganti bisa manggon ing omahé déwé, ora dikagètké lan ditindes karo wong duraka kaya dèk mbiyèn, wiwit Aku ngangkat para rèkter kanggo umat-Ku Israèl, Aku ngekèki katentreman marang kowé utyul sangka sakkèhé mungsuhmu. Uga diomongké GUSTI marang sampéyan: GUSTI bakal ngekèki turunan marang kowé. Yèn kowé wis tekan umurmu lan kowé wis olèh kuburan nunggal karo leluhurmu, Aku bakal nangèkké turunanmu sakwisé kowé, sing tukul sangka kowé lan Aku bakal ngukuhké kratoné. Ya dèkné kuwi sing bakal nggawé omah kanggo asma-Ku lan Aku bakal nguwatké damparé kratoné ing sak lawas-lawasé. Aku bakal dadi Bapaké lan dèwèké dadi anak-Ku. Yèn nglakoni kesalahan, bakal Tak ukum karo penjalin, sing dienggo wong, lan karo gebuk sing dikanggokké karo anak-anaké manungsa. Nanging katrésnan-Ku ora bakal adoh sangka dèwèké, ora kaya sing Tak dohké marang Saul, sing wis Tak dohké sangka ngarepmu. Brayat lan kratonmu bakal kuwat sak lawas-lawasé ing ngarep-Ku lan damparmu bakal kuwat ing sak lawas-lawasé.” Natan terus ngomong marang Daved tyotyok karo tembungé kuwi lan ora béda karo wahyu sing ditampa. Daved terus mlebu, terus ngadep ing ngarepé GUSTI lan ngomong: “Kula kuwi sapa, duh GUSTI, lan brayat kula kuwi sapa, nanging Panjenengan ndadèkké kula nganti kaya mengkéné iki. Duh GUSTI, perkara iki ijik kurang ing mripat Panjenengan, mulané Panjenengan wis ngomong uga bab brayaté abdimu ing waktu sing ijik suwé lan ngekèki ngerti marang kula manungsa-manungsa sing bakal teka, duh GUSTI. Apa sing bisa diomongké Daved marang Panjenengan luwéh sangka kuwi? Panjenengan wis mangertèni bab abdimu iki, duh GUSTI? Awit sangka tembungé Panjenengan lan miturut ati Panjenengan, Panjenengan wis nindakké kabèh perkara sing gedé iki lan Panjenengan nduduhké marang abdimu iki. Mulané Panjenengan kuwi gedé, duh GUSTI awit ora ana sing madani Panjenengan lan ora ana Gusti Allah liyané menèh kejaba Panjenengan miturut kabèh sing kula rungokké karo kuping kula. Lan ngendi ana bangsa sing kaya umat Panjenengan Israèl ing sak lumahé bumi, sing Gusti Allahé nandangi ngluwari bangsa iki, didadèkké umaté Gusti, supaya olèh jeneng kanggo Panjenengané karo nindakké penggawéan-penggawéan sing gedé lan medèni kanggo wong-wong kuwi, lan nundungi para bangsa lan para allahé sangka ngarepé umaté Gusti? Panjenengan wis ngangkat umat Israèl dadi umat Panjenengan kanggo sak lawasé lan Panjenengan dadi Gusti Allahé, duh GUSTI. Nanging saiki, duh GUSTI, Gusti Allahku, Panjenengan muga netepana perjanjian sing Panjenengan omongaké, kanggo ing sak lawasé marang abdimu iki lan brayaté, lan uga Panjenengan tindakké kaya sing Panjenengan janjèkké kuwi. Asma Panjenengan terus bakal dadi gedé ing sak lawasé, nganti wong nyebut GUSTI, Gusti sing ngwasani langit, Gusti Allahé Israèl; brayaté abdimu Daved bakal tetep urip kuwat ing ngarepé Panjenengan. Awit Panjenengan, Gusti sing ngwasani langit, Gusti Allahé Israèl, wis ngomongké marang abdimu iki mengkéné: Aku bakal mbangun keturunan kanggo kowé. Kuwi sebabé abdimu terus wani ngunggahké pandonga iki marang Panjenengan. Awit sangka kuwi, duh GUSTI, Panjenengan kuwi Gusti Allah lan kabèh tembungé Panjenengan kuwi bener. Panjenengan wis njanjèkké perkara sing apik kuwi marang abdimu. Mulané saiki Panjenengan muga gelem mberkahi brayaté abdimu iki, supaya tetep urip ing ngarepé Panjenengan sak lawasé. Awit, duh GUSTI, Panjenengan piyambak sing ngomong lan awit sangka berkah Panjenengan, brayaté abdimu kaberkahan ing sak lawas-lawasé.” Sakwisé kuwi Daved nggempur wong Filistèn lan dikalahké. Daved terus ngrebut kuta-kuta sangka tangané wong Filistèn. Daved terus ngalahké wong Moab, wong-wong kuwi pada dipréntahké ngglétak ing bumi lan tanahé diukur karo tali; sing diukur tikel loroné tali kuwi pada dipatèni, lan sing sak dawané tali diuripi. Wong Moab pada teluk marang Daved diwajipké mbayar pajek. Sak terusé Daved ngalahké Hadadèzèr anaké Rekab, ratu ing Soba, waktu dèkné arep mulihké pangwasané ing kali Efrat. Daved ngukum sangka bangsa kuwi wong 1700, suradadu jaran, lan 20.000 suradaduné daratan; Daved ngongkon ngetoki otot sikilé jaran sing nggèrèt kréta, mung jaran 100 sing dikarèkaké. Terus suradadu Aram sangka Damaskus teka ngréwangi Hadadèzèr, ratu ing Soba, nanging suradadu Aram kuwi sing dientèkké karo Daved wong 22.000. Daved terus ngekèki suradadu sak grombol kanggo ngenggoni panggonané wong Aram ing Damaskus. Wong Aram pada teluk marang Daved, terus diwajipké masrahaké pajek, GUSTI ngekèki kemenangan marang Daved menyanga ngendi waé enggoné ngluruk. Sakwisé kuwi Daved ngongkon ngangkati tamèng-tamèng emas sing dienggo suradaduné Hadadèzèr, terus digawa menyang Yérusalèm. Uga Daved ngangkati tembaga okèh banget sangka Betak lan Berotai, ya kuwi kuta-kutané Hadadèzèr. Waktu Toi, ratu ing Hamat, krungu yèn Daved wis ngalahké kabèh suradaduné Hadadèzèr, Toi terus kongkonan Yoram, anaké, nemoni Daved, mbagèkké keslametan lan ngutyapké slamet, awit wis ngluruk perang nglawan Hadadèzèr, lan wis ngalahké dèkné, Hadadèzèr kuwi kerep nglawan Toi. Uga Yoram masrahaké barang-barang slaka, emas lan tembaga. Barang-barang kuwi dipiji Daved kanggo GUSTI, semono uga karo barang-barang slaka lan emas, sing sangka sakkèhé bangsa sing dikalahké, ya kuwi slaka lan emas sangka bangsa Aram, bangsa Moab, bangsa Amon, bangsa Filistèn lan bangsa Amalèk uga sangka sing direbut sangka Hadadèzèr anaké Rekab, ratu ing Soba. Lantaran mengkono Daved terus kesuwur asmané, lan waktu mulih, matèni suradaduné Edom 18.000 ing legokan Asin. Dèkné terus mernahké suradaduné sak grombol kanggo ngenggoni Edom, nganti panggonané Edom kabèh dadi abdiné Daved. GUSTI ngekèki kemenangan marang Daved menyanga ngendi waé enggoné ngluruk perang. Mengkono Daved enggoné dadi ratu ing sak tanah Israèl kabèh, lan njejekké keadilan lan sing bener kanggo bangsa kabèh. Yoab anaké Seruya dipatyak dadi komandané perang; Yosafat anaké Ahilud sing njaga bandané kraton, Sadok anaké Ahitub lan Akimèlèk anaké Abyatar dadi imam; Seruya dadi sèkretarisé kraton; Benaya anaké Yoyada dadi penggedéné wong Krèti lan Plèti; nanging anak-anaké Daved dadi imam. Daved ngomong: “Apa ijik ana turunané Saul? Aku karep nindakké kawelasan marang wong kuwi awit sangka Yonatan.” Nanging brayaté Saul nduwé abdi, sing diarani Siba; kuwi dityeluk nemoni ing ngarepé Daved, terus ditakoni Daved: “Apa kowé kuwi Siba?” Semauré sing ditakoni: “Ya ndara.” Daved terus takon menèh: “Apa ora ana brayaté Saul menèh? Aku karep nindakké kawelasan sing sangka Gusti Allah.” Siba terus ngomong marang Daved: “Ijik ana anaké Yonatan siji sing tyiri sikilé.” Pitakoné Daved: “Kuwi saiki ana ngendi?” Semauré Siba marang Daved: “Dèwèké ana, ing omahé Makir anaké Amièl ing Lodebar.” Sakwisé kuwi Daved ngongkon nyeluk anak mau sangka omahé Makir anaké Amièl, ing Lodebar. Nanging Méfibosèt anaké Yonatan anaké Saul terus mlebu ngadep marang Daved, sujut lan nyembah. Tembungé Daved: “Méfibosèt.” Semauré: “Ya, kula abdimu.” Daved terus ngomong: “Kowé aja samar, awit aku bakal nindakké katrésnan marang kowé, awit sangka Yonatan, bapakmu; aku bakal mbalèkké sakkèhé lemah duwèké Saul, mbahmu lan kowé bakal mangan bebarengan karo aku.” Méfibosèt terus sujut lan ngomong: “Abdimu iki apa ta, nanging sampéyan gelem mikir marang asu mati kaya kula iki?” Daved terus nyeluk Siba, abdiné Saul lan ngomong marang dèwèké: “Kabèh sing dadi duwèké Saul mau, lan duwèké brayaté, tak wènèhké marang putuné bendaramu kuwi. Kowé kudu ngolah lemah kuwi kanggo dèkné: Kowé, anakmu lan baturmu lan kowé wajip masrahaké panènané, supaya putuné bendaramu anaa sing dipangan. Méfibosèt putuné bendaramu kuwi, tetep mèlu mangan bebarengan karo aku.” Siba nduwé anak lanang limalas lan réwang rong puluh. Siba ngomong marang Daved: “Abdimu bakal nandangi apa sing dipréntahké ratu marang kula.” Méfibosèt mangan bebarengan karo Daved kaya waé salah sijiné anaké Daved. Méfibosèt nduwé anak lanang ijik tyilik, asmané Mika. Sakkèhé wong sak omahé Siba, pada dadi abdiné Méfibosèt. Mengkono dadiné Méfibosèt manggon ing Yérusalèm; lan tetep mangan bebarengan karo Daved. Nanging sikilé loro pintyang. Sakwisé mengkono ratuné turunané Amon mati; lan Hanun, anaké, dadi ratu nggentèni bapaké. Daved terus ngomong: “Aku bakal kekantyan karo Hanun anaké Nahas, pada kaya bapaké sing wis kekantyan karo aku.” Mulané Daved terus kongkonan ngirim kabar béla sungkawa lantaran para pegawéné awit sangka matiné bapaké. Nanging bareng para pegawéné Daved tekan ing ngarepé turunané Amon, para penggedéné turunané Amon ngomong marang Hanun, ratuné: “Miturut penganggepmu, Daved kuwi apa bakal ngurmati bapakmu, nanging mung kongkonan abdi-abdiné sing ngomongké béla sungkawa kuwi? Apa ora nduwé karep bakal mriksa kuta iki lan ngindik bakal nglebur kuta, mulané Daved terus kongkonan para pegawéné marang ngarepé sampéyan?” Hanun terus ngongkon nyekel para kongkonané Daved, dikongkon nyukur jénggoté separo lan ngetok sandangané sangka tengah tekan ing bokongé, terus dityulké. Perkara iki dikabarké marang Daved, terus ngongkon mapak, awit para kongkonan kuwi pada ngalami kisinan banget. Daved ngomong: “Pada lèrèna ing Yériko, nganti jénggotmu pulih menèh, terus muliha!” Bareng turunané Amon weruh, yèn dimungsuhi Daved, terus kongkonan nyéwa wong Aram-Bet-Rekob lan wong Aram sangka Soba 20.000 suradadu daratan, sangka ratu negara Maaka wong 1000 lan sangka wong Tob 12.000. Waktu Daved krungu perkara kuwi, terus ngongkon marang Yoab supaya maju perang karo kabèh suradaduné lan para penggedéné. Turunané Amon terus nata perang ing ngarepé gapura; nanging wong Aram sangka Soba lan Rekob, uga para wong Tob lan Maaka pada ndéwé ing ara-ara. Bareng Yoab ngerti, yèn mungsuhé mbebayani kanggo dèkné sangka ngarep lan sangka mburiné, terus nglumpukké wong Israèl karo peng-pengan lan nata perang adu-arep karo suradadu Aram. Turahé sangka suradadu kuwi dipasrahké marang pimpinané Abisai, seduluré, sing nata perangé adu-arep karo suradaduné Amon. Yoab terus meling: “Yèn aku kuwalahan nglawan suradadu Aram, kowé kudu ngréwangi aku, nanging yèn kowé kuwalahan ngadepi suradadu turunané Amon, aku bakal teka ngréwangi kowé. Sing kendel atimu lan hayuk pada nguwatké ati kita kanggo bangsa lan kuta-kutané Gusti Allah kita. Supaya GUSTI nandangana sing dadi karepé.” Yoab lan sak balané terus maju perang nglawan suradaduné Aram lan mungsuhé pada mblayu sangka ngarepé. Bareng suradadu turunané Amon weruh, yèn suradaduné Aram pada mblayu, ya terus pada mundur sangka ngarepé Abisai lan mlebu ing kuta. Sakwisé kuwi Yoab mulih, sakwisé nyerang marang turunané Amon lan terus wis teka ing Yérusalèm. Waktu suradaduné Aram weruh, yèn wis pada dikalahké karo suradaduné Israèl, terus pada nglumpuk. Hadadèzèr ngongkon marang suradaduné Aram ing sabrangé kali Efrat supaya maju perang, suradadu kuwi terus wis tekan ing Helam, dipimpin karo Sobak, penggedéné suradadu Hadadèzèr. Bareng bab kuwi dikabarké marang Daved, terus sakkèhé wong Israèl diklumpukké ing sabrangé laut Yordan, terus wis tekan ing Helam. Wong Aram pada nata perang adu-arep karo Daved lan terus perang nglawan piyambaké. Nanging suradaduné Aram pada mblayu sangka ngarepé suradaduné Israèl lan Daved matèni wong sangka suradaduné Aram: jaran kréta 700 lan suradaduné jaran 40.000. Sobak, penggedéné suradaduné Aram ketaton banget, nganti mati ngenggon. Bareng sakkèhé ratu sing wis dikalahké Hadadèzèr, yèn wis dikalahké suradaduné Israèl, terus pada ngajak rukunan karo wong Israèl lan pada teluk; sakwisé kuwi para wong Aram pada wedi ngréwangi marang wong turunané Amon menèh. Ing waktu gantiné taun waktuné para ratu pada ngluruk perang, Daved ngutus Yoab maju sak balané lan suradadu Israèl kabèh. Terus matèni turunané Amon lan ngepung kuta Raba, nanging Daved déwé kèri ing Yérusalèm. Ing sakwijiné dina ing wayah soré, waktu Daved tangi sangka turuné, terus mlaku-mlaku ing payoné kraton; sangka kono kétok ana wong wadon ijik adus; wong wadon kuwi ayu banget rupané. Daved terus kongkonan wong takon bab wong wadon kuwi; ana sing ngomong: “Kuwi Bètsyéba, anaké Eliam, bojoné Uria, wong Hèt.” Sakwisé kuwi Daved kongkonan nyeluk. Wong wadon kuwi nemoni Daved, terus dituroni. Wong wadon kuwi ijik rampung waé enggoné éntuk regetané sasèn terus mulih menyang omahé. Wong wadon kuwi terus meteng lan kongkonan wong ngomongi marang Daved, tembungé mengkéné: “Ngertènana, kula meteng.” Daved terus ngongkon wong ngabaraké tembungé marang Yoab mengkéné: “Uria wong Hèt kuwi omongana ngadep marang aku.” Yoab terus mréntah Uria ngadep marang Daved. Waktu Uria mlebu ngadep ing ngarepé Daved ditakoni kanggo kahanané Yoab, suradaduné lan kahanané peperangan. Daved terus ngongkon marang Uria: “Wis mundura, muliha lan wisuha sikil!” Waktu Uria mundur sangka kraton, ana wong sing nututi nggawa pawèhé Daved. Nanging Uria mapan turu ing ngarepé gapurané kraton, tyampur karo para abdi lan ora mulih. Daved dikèki weruh mengkéné: “Uria ora mulih nang omahé.” Daved terus ngomong marang Uria: “Kowé ijik mulih sangka Paran? Kenèng apa kok ora mulih?” Nanging Uria ngomong marang Daved: “Petiné Gusti Allah lan wong Israèl lan Yéhuda pada ing tarup, uga Yoab lan para abdimu pada manggon ing panggonan rata, kula kok mulih énak-énak mangan lan ngombé lan turu karo bojo kula? Kanggo slameté nyawa sampéyan kula ora pisan-pisan bakal nandangi mengkéné.” Daved ngomong marang Uria: “Wis ing dina iki kowé lèrèna ing kéné. Sésuk kowé tak lilani budal!” Dadiné Uria ing dina kuwi kèri ing Yérusalèm. Esuké Daved ngongkon nyeluk Uria dipréntahké mèlu mangan lan ngombé, lan diendemi. Ing wayah mbengi Uria tangi metu lan mapan turu ing peturoné, tyampur karo para abdi, ora mulih menyang omahé. Esuké Daved nggawé layang marang Yoab lan dikirimké lantaran Uria. Isiné layang kuwi mengkéné: “Uria sèlèhna ing ngarep déwé maju perang sing mbebayani, terus kowé mundura supaya wong kuwi mati.” Ing waktu semono Yoab ngepung kuta Raba, Uria dipernahaké ing panggonan sing wis pada weruh yèn, ana mungsuhé sing gagah rosa-rosa. Waktu para wong kuta kuwi metu nyerang perang nglawan Yoab, ana suradaduné sing mati, lan Uria wong Hèt uga mati. Yoab terus kongkonan wong ngomongi weruh marang Daved bab tumindaké peperangan. Dèkné mekas marang kongkonan kuwi mengkéné: “Sakwisé masrahaké kabar bab tumindaké peperangan marang Daved, Daved terus muntap nesuné lan ngomong mengkéné: Kenèng apa enggonmu perang tyedak-tyedak kuta? Apa kowé ora weruh, yèn wong-wong bakal ngetyulké panahé sangka sak nduwuré témbok? Sapa sing njalari patiné Abimèlèk anaké Yerubeset? Apa duduk wong wadon sing ngglundungké watu gilingan sangka témbok, sak nalika mati ing Tebes? Kenèng apa kowé tyedak-tyedak karo témbok mengkono? Kowé terus ngomonga mengkéné: Kabèh abdi Uria, wong Hèt kuwi uga wis nemoni mati.” Kongkonan kuwi terus budal lan sak tekané ing kono ngomongi marang Daved sakkèhé pawelingé Yoab. Kongkonan mau ngomong marang Daved: “Awit para mungsuh kuwi kekuwatané ngungkuli kita lan pada nyerang marang kita ing panggonan rata, mulané kita undurké nganti teka ing ngarepé gapura. Ing waktu kuwi para suradadu tukang manah pada ngetyulké panahé marang para abdi sangka témbok, nganti abdimu pada nemoni pati, lan abdimu Uria wong Hèt kuwi uga nemoni pati.” Terus ngomong marang kongkonan mau: “Kowé ngomonga marang Yoab mengkéné: Perkara kuwi aja ndadèkké mangkelé atimu, awit wis lumrah landepé pedang ora pilih wong. Mulané seranganmu marang kuta kuwi sengkakna lan gempuren. Mengkono uga pada bombongen atiné!” Waktu bojoné Uria krungu yèn bojoné wis mati, terus nangisi patiné. Bareng waktuné ngalami kasusahan wis kliwat, Daved kongkonan nyeluk wong wadon kuwi menyang ing omahé. Wong wadon kuwi dijikuk dadi bojoné lan nglairké anak lanang. Nanging perkara sing wis ditandangi Daved kuwi ala ing ngarepé GUSTI. GUSTI Terus kongkonan Natan nemoni Daved. Tekan ing ngarepé Daved terus ngomong, tembungé: “Ing salah sijiné kuta ana wong loro: sing siji sugih, sing siji mlarat. Sing sugih iki nduwé wedus lan sapi okèh banget. Wong mlarat kuwi ora nduwé apa-apa kejaba mung tyempé wédok tyilik siji, anggèné dituku lan diingu. Tyempé iki dadi gedé bareng karo anak-anaké, mangan sangka pulukané, ngombé sangka tuwungé lan turuné dikeloni, kaya waé anak wédok waé. Ing sakwijiné dina wong sugih iki olèh tamu; awit éman arep jikuk salah sijiné wedus utawa sapiné déwé diolah digawé nyuguhi dayohé, mulané terus jikuk tyempé wédok nduwéké wong mlarat mau, dimasak kanggo nyuguhi wong nglembara sing teka ing omahé kuwi.” Daved muntab nesuné awit sangka wong kuwi lan ngetokké tembung marang Natan: “Kanggo asmané GUSTI sing urip, wong sing nduwé tumindak kaya mengkono kuwi, kudu diukum pati. Lan tyempé wédok kuwi mesti diijoli tikel papat, awit nindakké perkara kuwi lan ora nduwé kawelasan.” Natan terus ngomong marang Daved: “Ya sampéyan kuwi wongé! Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Aku sing nglengani kowé dadi ratu, ngwasani Israèl lan Aku sing ngluwari kowé sangka tangané Saul. Aku wis ngekèkké sak isiné omahé bendaramu marang kowé, uga para bojoné ing pangkonanmu. Aku wis ngekèkké turun-turunané Israèl lan Yéhuda marang kowé; lan yèn kuwi durung tyukup mesti Tak tambahi menèh apa waé marang kowé. Kenèng apa kowé kok sembrana marang GUSTI karo tumindakmu sing ala ing ngarepé GUSTI? Uria wong Hèt kuwi kok patèni karo pedang; bojoné kok jikuk dadi bojomu lan Uria kok jikuk patiné karo pedangé turunané Amon. Mulané pedang ora bakal nyingkir sangka turunanmu ing selawasé, awit kowé wis ngrèmèhké Aku lan ngepèk bojoné Uria wong Hèt kuwi kok dadèkké bojomu. Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal nibakké tyilaka marang kowé sing tukul sangka brayatmu déwé. Aku bakal njupuk para bojomu ing ngarepé mripatmu lan Tak wènèhké marang wong liyané, sing bakal nuroni kuwi ing wayah awan. Awit kowé wis nandangi karo meneng-meneng, nanging Aku bakal nindakké perkara kuwi ing ngarepé wong Israèl kabèh karo blak-blakan.” Daved terus ngetokké tembung marang Natan: “Kula wis nandangi dosa ing ngarepé GUSTI.” Lan Natan ngomong marang Daved: “GUSTI wis ngresiki dosamu, sampéyan ora bakal mati. Nanging awit sampéyan karo nandangi mengkéné kuwi, wis nggawé banget regeté asmané GUSTI, anak sing lair sangka sampéyan kuwi, mesti bakal mati.” Natan terus mulih lan GUSTI ngukum anak sing lair sangka tilasé bojoné Uria, sing patutan sangka Daved, karo lara. Daved ndedonga marang Gusti Allah kanggo anak kuwi, dèkné nandangi pasa karo temen lan bareng mlebu ing omah sewengi muput tansah nggluntung ing jogan. Para tuwa-tuwané ngerih-ngerih supaya Daved ngadek sangka jogané, nanging ora gelem; uga ora gelem mangan bebarengan karo wong-wong kuwi. Bareng ing pitung dinané anaké nemoni pati. Lan para abdi pada wedi ngomongi marang Daved, yèn anaké wis mati. Awit para abdi pada rerasan: “Waktu anaké ijik urip, aku wis pada ngomong marang ratu, nanging omonganku ora dirèwès. Kepriyé enggonku arep pada ngomong, yèn anaké wis mati? Aja nganti ratu nyilakani piyambaké déwé.” Waktu Daved weruh, yèn para abdi pada rerasanan, Daved ngerti, yèn anaké wis mati. Daved terus takon marang abdi: “Botyahé apa wis mati?” Semauré para abdi: “Ya, wis mati.” Daved terus ngadek sangka jogané, adus, nglengani awaké lan ganti sandangané; dèkné mlebu ing omahé GUSTI lan sujut ngabekti. Sakwisé kuwi terus mulih menyang kratoné lan njaluk dijikukké roti lan terus mangan. Para abdi terus pada ngomong: “Apa tegesé sing sampéyan lakoni kuwi? Waktu anaké ijik urip, sampéyan pasa lan tansah nangis, nanging bareng anaké mati sampéyan kok terus ngadek lan mangan?” Tembungé Daved: “Waktu botyah kuwi ijik urip, aku pasa lan nangis, awit pikiranku: Menawa GUSTI gelem melasi marang aku, nganti botyah kuwi tetep urip. Nanging awit saiki wis mati apa perluné aku ijik pasa? Apa botyah kuwi bisa bali menèh marang aku? Aku sing bakal nyusul botyah kuwi, nanging botyah kuwi ora bakal bali marang aku.” Daved terus nglipur atiné Bètsyéba, bojoné; dèkné terus nekani Bètsyéba lan nunggal turu; lan Bètsyéba terus nglairké anak lanang, Daved ngekèki jeneng Salomo. GUSTI trésna marang anak kuwi lan lantaran Natan ngekèki jeneng Yedida, awit sangka karepé GUSTI. Yoab perang nglawan Raba, kutané turunané Amon lan ngrebut kutané kraton. Yoab kongkonan wong nang ngarepé Daved lan diweling: “Kula wis perang nglawan kuta Raba lan uga wis ngrebut kuta pinggir kali. Mulané sampéyan kula njaluk nglumpukké turahané suradadu, kuta kuwi sampéyan kepung lan sampéyan bedah, supaya aja nganti kula sing ngrebut kuta kuwi lan aja nganti jeneng kula sing katyeluk ing kuta kuwi.” Sakwisé kuwi Daved nglumpukké kabèh suradaduné, terus ngluruk menyang ing kuta Raba, lan perang nglawan kuta kuwi, terus direbut. Dèkné njupuk makutané ratuné boboté sak talénta emas, ditatah karo watu-watu sing larang regané, terus dienggo ing sirahé. Akèh barang sing direbut diusungi sangka kuta kuwi. Wong isiné kuta pada diboyong lan dipeksa nglakoni penggawéan karo graji, bur lan kampak wesi; uga dikongkon nyambutgawé ing panggonan nyitak bata. Sakkèhé wong kuta-kuta turunané Amon uga dikèki gawéan mengkono karo Daved. Sakwisé mengkono Daved terus mulih menyang Yérusalèm ditutké suradaduné kabèh. Sakwisé kuwi ana lelakon kaya ing ngisor iki: Absalom, anaké Daved nduwé adik wadon sing ayu rupané, asmané Tamar: lan Amnon, anaké Daved gandrung marang Tamar kuwi. Atiné Amnon kegoda banget, nganti ngalami lara awit sangka Tamar, seduluré kuwi, awit Tamar kuwi ijik prawan lan miturut pikirané Amnon, langka bisané nindakké apa-apa marang dèkné. Amnon nduwé kantya, jenengé Yonadab, anaké Siméa, kakangé Daved. Yonadab kuwi wong sing pinter banget. Tembungé marang Amnon: “Duh anaké ratu, kenèng apa kok sampéyan saben ésuk kok kétok sedih mengkéné? Apa ora luwih apik sampéyan ngekèki ngerti marang kula?” Tembungé Amnon marang Yonadab: “Kula seneng marang Tamar, adiké Absalom, sedulur kula.” Tembungé Yonadab: “Sampéyan kula omongi turua ing ambèn lan étok-étok lara. Yèn bapakmu teka ngéndangi, sampéyan ngomonga mengkéné: Adik kula Tamar muga dililani ngladèni mangan marang kula. Anggèné ngolahké pangan kuwi anaa ing ngarep kula, nganti kula bisa weruh, lan kula bisaa mangan sangka tangané.” Sakwisé kuwi Amnon turu lan étok-étok lara. Waktu Daved teka ngéndangi, Amnon ngomong marang Daved: “Adik kula Tamar muga dililani teka ngolahké panganan siji loro ing ngarep kula, supaya kula bisa mangan sangka tangané.” Daved terus kongkonan abdi marani Tamar, menyang ing omahé lan diweling: “Menyanga ing omahé kakangmu Amnon lan olahna panganan.” Tamar terus lunga menyang ing omahé Amnon, kakangé sing ijik turu. Tamar terus njupuk bakal pangané diulèni lan diolah digawé panganan, ing ngarepé Amnon, terus dipanggang. Sakwisé prawan kuwi njupuk wajané lan ngesokké isiné ing ngarepé Amnon, nanging ora gelem mangan. Amnon ngomong: “Wong kabèh pada kongkonen metu sangka kéné.” Wong kabèh terus pada metu sangka kono. Amnon terus ngomong marang adiké Tamar: “Pangané gawanen menyang sentong, supaya aku mangan sangka tanganmu.” Tamar njupuk panganan sing diolah, terus dipasrahké marang kakangé Amnon ing njeruh sentong. Bareng Tamar masrahaké panganan, Tamar dityandak lan diomongi: “Hayuk turu karo aku, adikku!” Nanging Tamar ngomong marang Amnon, kakangé: “Ora kangé, sampéyan meksa kula, awit mlaku mengkéné kuwi ora apik ing Israèl. Sampéyan aja nganti nandangi ala mengkéné. Apa malih bakal menyang ngendi enggèn kula nyingkirké kewirangan kula kuwi? Nanging sampéyan kuwi, bakal klebu wong bodo ing Israèl. Mulané sampéyan kula njaluk ngomong marang ratu, awit Panjenengané mesti ora bakal nulak, mesti gelem ngekèkké kula marang sampéyan.” Nanging Amnon ora nggubris marang tembungé adiké; lan awit luwih rosa tenimbang Tamar, dirujak lan dipeksa turu. Sak terusé Amnon nduwé rasa sengit sing luwih banget marang Tamar, malah rasané sengit ngungkuli rasané seneng marang adiké sak durungé. Amnon ngomong marang Tamar: “Ngadeka lan lungaa!” Prawan kuwi ngomong: “Aja nandangi mengkéné ta kakang, enggèn sampéyan nundungi kula kuwi liwat ala tenimbang sing wis sampéyan tindakké marang kula.” Nanging Amnon ora nggubris marang tembungé Tamar. Terus nyeluk abdiné sing ngladèni, préntahé: “Wong wadon kuwi kongkonen lunga sangka kéné, lawangé terus kuntyinen!” Tamar nganggo klambiné lengen dawa sing apik banget, awit wis lumrah anak wadoné ratu sing ijik prawan nganggo klambiné lengen dawa. Abdi mau terus nundungi Tamar menyang njaba terus lawangé dikuntyi. Tamar terus ngewur-ewuri awu ing sirahé, nyuwèk klambiné lengen dawa sing apik kuwi, nyunggi tangané lan lunga nangis karo swara banter. Absalom, kakangé, takon marang Tamar: “Apa kakangmu Amnon kuwi nuroni kowé? Saiki, adikku menenga waé, wong kuwi kakangmu déwé, perkara kuwi aja kok lebokké ing atimu.” Tamar manggon nyepi ing omahé Absalom kakangé. Waktu Daved krungu perkara kuwi kabèh, banget muntab nesuné. Absalom ora rembukan karo Amnon sing ala utawa sing apik, nanging Absalom ngendem sengit banget marang Amnon, awit sangka enggoné meksa marang adiké Tamar. Sakwisé kelakon rong taun, Absalom nganakké riyaya nyukur wedus-wedusé ing Baal-Hazor, ing sak tyedaké kuta Efraim. Absalom ngulemi para anaké ratu kabèh. Absalom nemoni ratu, terus ngomong: “Abdimu iki bakal nduwé nggawé nyukur wedus. Apa ratu gelem teka, ditutké para penggedé bareng karo kula?” Nanging ratu ngomong marang Absalom: “Aja dadi répot anakku, yèn kabèh pada mbrana, mundak nggawé repotmu.” Absalom banget penjaluké, nanging ratu ora gelem lunga, mung ngekèki pangestu. Absalom ngomong menèh: “Yèn sampéyan ora gelem, supaya dililani kangé kula Amnon waé mlakua karo kula.” Nanging ratu ngomong: “Apa ta perlune kakangmu Amnon mèlu karo kowé?” Nanging awit Absalom banget penjaluké, Amnon uga para anak liyané dililani mèlu. Absalom terus mréntahi marang para abdiné mengkéné: “Pada awas! Yèn Amnon wis seneng awit sangka mendem anggur lan aku ngabani marang kowé: Amnon serangen, wong kuwi patènana. Aja wedi. Apa ora aku sing ngongkon marang kowé? Sing kendel atimu lan kétokké gagah lan kuwatmu.” Para abdiné Absalom terus nindakké marang Amnon apa sing dipréntahké Absalom. Sakkèhé anaké ratu terus budal, numpak kimar katyer déwé-déwé lan pada mblayu. Waktu para anaké ratu ijik pada ing dalan Daved krungu kabar mengkéné: “Absalom wis matèni kabèh anaké ratu, ora ana siji waé sing bisa mblayu.” Terus ngadek, nyuwèk-nyuwèk sandangané lan tiba ngglétak ing jogané, lan sakkèhé abdi sing teka, pada mèlu nyuwèk-nyuwèk sandangané. Nanging Yonadab, anaké Siméa, kakangé Daved, terus ngomong: “Ratu aja ngira yèn kabèh para anak ratu kabèh pada dipatèni. Mung Amnon sing mati, awit perkara kuwi wis kètok ing praupané Absalom, wiwit waktu Amnon meksa Tamar, adiké. Mulané duh ratu kula, aja mikir, yèn kabèh anaké ratu wis mati, awit mung Amnon déwé sing mati.” Absalom mblayu. Waktu wong jaga, weruh ana wong sak golongan gedé teka sangka dalan menyang Horonaim, ing sak uruté putyuk gunung. Yonadab ngomong marang ratu: “Ngertènana, para anaké ratu wis pada teka, bener kaya omongé abdimu iki.” Ijik waé enggoné ngomong, para anaké ratu pada nemoni karo nangis karo banter. Ratu ya nangis karo swara banter, mengkono uga sakkèhé abdiné. Absalom wis mblayu lan ndelik ing kratoné Talmai anaké Amihud, ratu ing negara Gesur. Lan Daved ngalami kasusahan pirang-pirang dina awit sangka anaké mau. Absalom enggoné mblayu lan ndelik ing kraton Gesur nganti telung taun. Daved wis lilih nesuné marang Absalom, awit susahé jalaran sangka matiné Amnon wis kelipur. Bareng Yoab anaké Seruya ngerti, yèn Daved kangen marang Absalom, terus kongkonan abdi menyang Tékoa marani wong wadon sing pinter ing pikiran, terus ngomong marang wong wadon kuwi: “Mbok kowé étok-étok kaya wong ngalami kasusahan lan nganggoa sandangan wong kepatèn, aja lenganan lan praupanmu pada rupa kaya wong wadon sing wis pirang-pirang dina nangisi wong mati. Terus mlebua nemoni ratu lan ngomonga marang dèkné mengkéné.” Yoab terus mulangi marang wong wadon mau apa sing kudu dikabarké marang ratu. Waktu wong wadon Tékoa nemoni ratu, lan terus sendeku praupané sujut ing lemah, nyembah lan ngomong: “Duh, ratu kula lan bendara kula, kula njaluk tulung.” Ratu terus takon marang wong wadon kuwi: “Ana apa?” Semauré wong wadon mau: “Duh ratu, kula iki randa, awit bojo kula wis ninggal. Abdimu iki nduwé anak lanang loro; botyah loro kuwi pada gelut ing kebonan; awit ora ana sing misah, sing siji nggebuki salah sijiné nganti mati. Lan saiki kabèh sanak sedulur pada nuntut marang abdimu lan omongan: Anakmu sing matèni seduluré kuwi pasrahana, arep tak patèni, kanggo gantiné nyawané seduluré sing dipatèni kuwi lan aku ya arep ngentèkké turunanku. Wong kuwi pada bakal matèni turunan kula sing ijik kèri, nganti bojo kula ora ninggalké jenengé ing sak lumahé bumi.” Wong wadon kuwi terus dikongkon: “Wis muliha. Aku bakal ngekèki préntah kanggo kowé.” Wong wadon Tékoa kuwi ngomong marang ratu: “Kula lan brayaté kula bakal nyangga kesalahan kuwi, duh ratu kula, nanging ratu lan dampar sampéyan ora kesalahan.” Ratu terus ngomong: “Yèn ana wong ngomongké apa-apa menèh kanggo kowé, wong kuwi gawanen ing ngarepku, mesti ora bakal ngganggu kowé menèh.” Semauré wong wadon kuwi: “Muga ratu tansah éling marang GUSTI, Gusti Allah sampéyan, supaya sanak sedulur sing murih getih kuwi aja nganti kakèhan anggèné nindakké karusakan lan aja nganti pada matèni anak kula kuwi.” Ratu terus ngomong: “Kanggo GUSTI sing urip, ora bakal ana rambut sak eler-elera sing gogrok sangka sirahé anakmu ing bumi.” Wong wadon kuwi terus ngomong: “Lilanana abdimu ngomong sak ketyap malih marang bendara kula.” Tembungé ratu: “Gelis ngomonga!” Semauré wong wadon kuwi: “Kenèng apa ratu nduwé ati sing kaya mengkéné kanggo umaté Gusti Allah. Awit sampéyan ngomongké tembung kuwi, sampéyan déwé sing kesalahan, nanging ora nglilani mulihé wong sing wis kebuwang. Awit kita mesti ngalami mati, kita kuwi kaya banyu sing diesokaké ing lemah, sing ora bisa diklumpukké menèh. Nanging Gusti Allah ora ngelungké nyawané wong, nanging malah ngrantyam supaya wong kuwi ora terus-terus dibuwang sangka Panjenengané. Saiki kula teka ngladèkké perkara kuwi marang bendara ratu kula, awit wong okèh pada ngedèn-ngedèni kula. Mulané obahé atiné abdimu: Apiké tak ngomong marang ratu ndisik, menawa ratu nuruti tembung penjaluké abdiné iki. Awit ratu mesti bakal ngrungokké aku lan ngluwari aku sangka tangané para wong sing arep ngentèkké aku bareng karo anakku, sangka tanah pandumané warisané Gusti Allah. Abdimu uga mikir: Tembungé ratu mesti ngayemké atiku, awit ratu kula kuwi kaya mulékaté Gusti Allah, kaya mengkéné ratu kula, sing bisa milah-milah ngendi sing apik lan ngendi sing ala. Lan GUSTI, Gusti Allah sampéyan muga nunggal karo ratu kula.” Ratu terus ngekèki tembungé marang wong wadon mau: “Gelis kowé aja ndelikké marang aku, apa sing arep kok takokké marang aku.” Semauré wong wadon: “Muga ratu kula bendara kula gelem ngomong!” Ratu terus takon: “Apa Yoab ora mèlu-mèlu karo kowé ing perkara iki?” Wong wadon ngomong, semauré: “Kanggo keslametané, duh bendara kula lan ratu, kula wis ora bisa ménggak-ménggok ngiwa utawa nengen malih sangka kabèh sing diomongké bendara kula lan ratu. Sakjané Yoab déwé sing préntah kula, piyambaké sing nemoni abdimu ngomongké kabèh tembung kuwi. Karo karep ngowahi rupané perkara kuwi, mulané abdimu Yoab nindakké perkara kuwi. Nanging bendara kula iki wityaksana kaya mulékaté Gusti Allah, nganti weruh samubarang sing kedadian ing bumi.” Sakwisé kuwi ratu ngomong marang Yoab: “Ya wis, penjaluk iki tak lilani. Lungaa, maranana wong enom Absalom kuwi, gawanen bali.” Yoab terus sujut, praupané tekan ing lemah lan nyembah karo njaluk berkah kanggo ratu. Lan semauré: “Ing dina iki abdi weruh, yèn bendara lan ratu seneng marang kula, awit ratu kula wis nuruti penjaluké abdimu.” Yoab terus lunga menyang ing Gesur lan ngeterké Absalom mulih menyang Yérusalèm. Nanging ratu ngomong: “Absalom bèn tekan ing omahé déwé, aja nganti nemoni ing ngarepku.” Dadiné Absalom tekan ing omahé lan ora nemoni ing ngarepé ratu. Ing sak kabèhé negara Israèl ora ana sing apiké lan nggantengé ngungkuli Absalom. Wiwit sangka dlamakan nganti tekan ing embun-embunané ora ana tyiriné babar pisan. Yèn nyukur - ing pungkasané saben taun, awit kabotan kanggo dèkné - rambuté kuwi boboté 200 sèkel, miturut watu timbangané kraton. Absalom nduwé anak lanang telu lan wadon siji, sing jeneng Tamar, sakwijiné wong wadon sing ayu rupané. Bareng Absalom enggoné manggon ing Yérusalèm wis genep rong taun lan sak suwéné kuwi ora tau ngadep ing ngarepé ratu, Absalom kongkonan nyeluk Yoab, arep diutus nemoni marang ing ngarepé ratu. Nanging ora gelem. Terus kongkonan nyeluk menèh, kaping pindoné, nanging ya ora gelem. Absalom terus ngomong marang para abdiné: “Lemahé Yoab ing sandingé duwèkku lan ing kana ana tandurané jewawut, pada mbranaa, obongen kuwi!” Para abdiné Absalom terus ngobong kebon kuwi. Yoab terus nemoni Absalom ing omahé lan ngomong marang Absalom: “Apa sebabé para abdimu pada ngobong lemah kula?” Tembungé Absalom marang Yoab: “Ya, kula wis kongkonan wong karo kula meling; sampéyan kula jaluk teka mbréné bakal kula jikuk nemoni marang ratu ngomongké tembung kula mengkéné: Apa perluné kula mulih sangka negara Gesur? Aluwung kula tetep manggon ing kana. Saiki kula bakal nemoni ratu. Yèn kula dianggep kesalahan, ya kono diukuma pati.” Yoab terus nemoni ing ngarepé ratu ngomongké bab kuwi. Ratu terus nyeluk Absalom, terus nemoni ing ngarepé ratu, sendeku sujut tekan ing lemah. Ratu terus ngambungi Absalom. Sakwisé kuwi Absalom terus nyawiské kréta sak jarané lan wong sèket sing mblayu ing ngarepé. Saben ésuk ngadek ing pinggir dalan sing tekan ing gapura. Saben wong sing nduwé perkara lan arep ngadep marang ratu njaluk pengadilan, wong mau dityeluk karo Absalom lan ditakoni: “Kowé sangka kuta ngendi?” Nanging yèn pada semaur: “Yèn wong kuwi semaur teka sangka taler Israèl anu,” terus wong mau diomongi: “Kanggo perkaramu kuwi apik lan bener, nanging ora ana sing bakal ngrungokké marang kowé sangka ratu.” Absalom ngomong menèh: “Yèn aku ditetepaké dadi rèkter ing negara kéné! Saben wong sing nduwé perkara utawa padudon miturut pernatan, kena nemoni aku lan bakal tak adili perkarané.” Yèn ana wong ngadep sujut nyembah marang Absalom, terus ngelungké tangané, wong dityandak lan diambung. Tyara sing kaya mengkono kuwi ditindakké Absalom marang sakkèhé wong Israèl sing arep nemoni ratu njaluk pengadilan. Karo tyara mengkono enggoné Absalom nyolong atiné wong Israèl. Sakwisé kelakon patang taun Absalom ngomong marang ratu: “Muga supaya dililani kula lunga menyang Hébron perlu ngluwari tembungé kula sing wis kula tokké marang GUSTI. Awit abdimu iki waktu ijik ing Gesur, ing negara Aram, nduwé janji mengkéné: Yèn GUSTI tenan nglilani aku mulih menyang Yérusalèm, aku bakal ngabekti marang GUSTI.” Ratu terus ngomong marang Absalom: “Ya lungaa, tak sangoni slamet.” Absalom terus tata-tata lan lunga menyang Hébron. Ing waktu semono Absalom wis kongkonan tukang ngindik marani sakkèhé taler Israèl, karo paweling: “Yèn kowé krungu swarané trompèt, terus pada surak-suraka: Absalom wis dadi ratu ing Hébron!” Sing mèlu mlakuné Absalom sangka Yérusalèm wong 200; para wong sing olèh uleman mèlu ora ngira lan ora ngerti apa-apa kanggo perkara kuwi. Waktu Absalom arep pasrah kurban, terus nyeluk Akitopèl, wong Gilo, tukang rembuk wongé Daved, sangka kuta Gilo. Mengkono dadiné grombolan kuwi mundak kuwat lan mundak okèh wong sing mèlu ngetutké Absalom. Terus ana wong sing ngomongi marang Daved, tembungé: “Atiné wong Israèl wis pada mèlu marang Absalom.” Daved terus ngomong marang sakkèhé abdimu sing mèlu dèkné ing Yérusalèm, préntahé: “Pada tata-tataa, hayuk pada mblayu, aja nganti kita ora bisa utyul sangka ngarepé Absalom. Gelis pada budal, supaya wong kuwi aja nganti gelis bisa nututi kita lan nekakké tyilaka marang kita lan nelukké kuta iki karo landepé pedang.” Para abdiné pada ngomong marang ratu: “Hayuk sak karepé bendara ratu. Kita pada saguh nandangi.” Ratu terus metu lan sak isiné kraton pada mèlu mlakuné, mung bojoné wayuh sepuluh sing ditinggal pada nunggu kraton. Kadung ratu metu ditutké karo para abdiné kabèh. Ing sak tyedaké omah sing pungkasan terus mandek. Nanging sakkèhé abdiné, kabèh sakkèhé wong Krèti lan wong Plèti pada mlaku ngliwati dèkné uga sakkèhé wong Gat, tyatyahé wong 600, sing mèlu dèkné wiwit sangka Gat pada mlaku ngliwati ratu. Daved terus takon marang Itai, wong Gat: “Kenèng apa kowé kok mlaku mèlu aku uga? Muliha lan mèlua ratu, awit kowé kuwi pada wong mantya, uga kowé kuwi wong sing dibuwang sangka tanah asalmu. Ijik dèk wingi enggonmu teka, apa ya ing dina iki aku ngajak kowé nglembara, nanging aku kepeksa lunga sak paran-paran. Wis muliha karo para sedulurmu, supaya GUSTI ngekèki kabetyikan lan kasetian marang kowé.” Nanging Itai ngomong marang ratu: “Kanggo GUSTI sing urip lan kanggo keslametané bendara ratu, ing ngendi waé sampéyan, kula ya bakal mèlu.” Daved terus ngomong marang Itai: “Yèn mengkono mlakua liwata!” Itai wong Gat kuwi terus mlaku liwat bebarengan karo wong-wongé lan botyah-botyah sing pada mèlu dèwèké. Wong sak negara pada nangis kabèh karo swara banter, waktu wong-wong pada liwat. Ratu terus nyabrang ing kali Kidron lan wong okèh pada mlaku nuju ing ara-ara samun. Lan imam Sadok uga ing kono, ditutké karo kabèh wong Lèwi sing ngusung peti perjanjiané Gusti Allah. Pada nyèlèhké petiné Gusti Allah - imam Abyatar uga mèlu - nganti sakkèhé wong sangka kuta wis pada nyabrang kabèh. Ratu terus ngomong marang imam Sadok: “Peti perjanjiané Gusti Allah sampéyan gawa mulih nang kuta, yèn kula olèh kawelasané GUSTI, Panjenengané ya bakal nglilani kula mulih, nganti kula bakal nyawang malih petiné Gusti Allah uga omahé. Nanging yèn Panjenengané ngomong mengkéné: Aku wis ora seneng marang kowé, kula ya manut, muga Gusti nindakké marang kula apa sing apik ing ngarepé.” Daved ngomong menèh marang imam Sadok: “Apik, sampéyan lan imam Abyatar bali mulih karo slamet karo anak sampéyan déwé-déwé: ya kuwi anak sampéyan Ahimaas lan Yonatan anak Abyatar. Lan kula bakal ngentèni ing tyedaké panggonan penyabrangan menyang ing ara-ara samun, nganti ana kabar sangka sampéyan, ngekèki ngerti marang kula.” Imam Sadok lan imam Abyatar terus nggawa bali petiné Gusti Allah menyang ing Yérusalèm lan mandek ing kono. Ratu munggah ing gunung Saitun karo nangis, sirahé kudungan lan mlakuné tanpa sepatu. Sakkèhé wong sing ngetutké uga pada kudungan sirahé lan enggoné munggah pada karo nangis. Waktu ratu dikèki kabar mengkéné: “Akitopèl ing sak tengahé wong-wong sing komplotan karo Absalom.” Ratu terus nyebut: “Muga Panjenengan gelem nggagalké pinuntuné Akitopèl, duh GUSTI.” Bareng ratu wis teka ing putyuké gunung, ing panggonané wong pada nyembah sujut marang Gusti Allah, Husai, wong Arki, teka metuki ratu, nganggo jubah suwèk-suwèk lan sirahé diwur-wuri lemah. Daved ngomong marang wong mau: “Yèn kowé mèlu aku, bakal ngebot-eboti tumindakku. Nanging yèn kowé bali menyang kuta lan ngomong marang Absalom: Kula iki abdimu, duh ratu, senajan kula kuwi wiwit disik mila ngabdi bapakmu, nanging saiki dadi abdimu; karo mengkono kowé bisa mbatalké pituturé Akitopèl kanggo asmaku. Imam Sadok lan imam Abyatar tyampur karo kowé ing kono? Dadi kabèh sing kok krungu sangka kraton, kuwi omongna marang imam Sadok lan imam Abyatar. Lan menèh anaké karo pisan ya pada ing kono: Ahimaas, anaké imam Sadok lan Yonatan, anaké imam Abyatar; kowé ngirimké sembarang sing kowé krungu lantaran wong-wong kuwi.” Lan Husai, kantyané Daved, terus menyang ing Yérusalèm waktu Absalom ijik teka ing Yérusalèm. Waktu mlakuné ratu ijik waé ngliwati putyuké gunung, Siba, abdiné Méfibosèt metuk ratu nggawa kimar sak rakit, sing dilapaki, diemoti roti 200 iji, kuku kismis 100 emplèk, woh-wohan ing waktu panas 100 lan anggur sak kantong. Ratu terus takon marang Siba: “Kepriyé karepmu iki?” Tembungé Siba: “Kimar kuwi kanggo tumpakané para bojo lan anakmu; roti lan woh-wohan kuwi kanggo pangan para abdi lan anggur kuwi kanggo ombèn-ombèné wong-wong sing kekeselen ing ara-ara samun.” Ratu terus takon: “Anaké bendaramu ing ngendi?” Semauré Siba: “Piyambaké ing Yérusalèm, awit tembungé: Ing dina iki turunané Israèl bakal mbalèkké kratoné bapakku marang aku.” Ratu terus ngomong marang Siba: “Yèn mengkono sak duwèké Méfibosèt dadia duwèkmu.” Semauré Siba: “Kula manut. Muga kula tetep olèh kawelasan ing ngarepé sampéyan, duh bendara ratu kula.” Bareng Daved teka ing Bahurim, ana wong njedul sangka kono, klebu sangka sanak seduluré Saul, jenengé Simèi anaké Géra. Wong kuwi tanpa mandek enggoné nyepatani karo nyedaki Daved. Daved lan para abdiné pada dibandemi watu, senajan sakkèhé suradaduné lan para penggedéné pada ngubengi ing sak kiwa-tengené. Mengkéné semauré Simèi, waktu nyepatani: “Lungaa, lungaa hé wong sing ngutahké getih, wong dursila! GUSTI wis mbayar getihé para brayaté Saul marang kowé, sing kok gentèni dadi ratu. GUSTI wis masrahaké kalungguhnamu marang anakmu Absalom. Lan saiki kowé ngalami sangsara, awit kowé wong sing ngutahké getih.” Abisai anaké Seruya terus ngomong marang ratu: “Kenèng apa asu mati kuwi nyepatani sampéyan, bendara ratu kula? Mbok dililani kula nyabrang lan ngetok guluné.” Nanging ratu ngomong: “Hé, anak-anaké Seruya, apa urusanku marang kowé? Bèn ta nyepatani aku. Awit sak umpama GUSTI ngomong marang wong kuwi: Daved sepatanana, sapa sing bakal wani takon: Kenèng apa kowé kok nandangi mengkono?” Ratu ngomong menèh marang Abisai lan marang sakkèhé para abdiné: “Awit anakku déwé waé ngarah nyawaku, malah menèh turunané Bényamin iki saiki. Wis jarké waé, bèn nyepatani awit GUSTI sing mréntah marang wong kuwi mengkono. Menawa GUSTI bakal mikir marang kasangsaranku iki lan Panjenengané mbales kabetyikan marang aku kanggo gantiné enggonku disepatani ing dina iki.” Daved terus nerusaké mlakuné ditutké para abdi, nanging Simèi mlaku terus nuruti putyuk gunung adu-arep karo dèkné lan karo mlaku tansah nyepatani, mbandemi watu lan ngabul-abul lebu. Ratu kesel banget waktu teka ing pinggiré laut Yordan uga kabèh wong sing pada ngetutké, lan terus pada ngasuh ing kono. Absalom lan sakkèhé wong Israèl pada mlebu ing kuta Yérusalèm, lan Akitopèl ya mèlu. Bareng Husai, wong Arki, kantyané Daved, nemoni ing ngarepé Absalom, terus ngomong: “Urip kanggo ratu, urip kanggo ratu!” Absalom ngomong marang Husai: “Apa kaya mengkéné iki kasetianmu marang kantyamu? Kenèng apa kowé ora mèlu karo kantyamu?” Husai terus ngomong marang Absalom: “Ora, nanging piyambaké sing dipilih karo GUSTI lan karo rayat kuwi lan karo saben wong Israèl, ya piyambaké kuwi sing ngwasani kula, lan sing kula éloni. Apa malih sapa sing bakal kula éloni? Apa duduk anaké? Kaya déné enggèn kula ngabdi marang bapakmu, mengkono uga kula bakal ngabdi marang sampéyan.” Absalom terus ngomong marang Akitopèl: “Mrénéa aku njaluk rembukmu, apa sing kudu tak lakoni?” Akitopèl terus semaur: “Sampéyan kula njaluk nuroni para bojoné wayuhé bapakmu, sing ditinggal nunggu kraton. Yèn dikrungu karo kabèh wong Israèl, yèn sampéyan wis nggawé sampéyan déwé disengiti karo bapakmu, nganti kabèh wong sing mèlu sampéyan, bakal pada dikuwatké atiné.” Absalom terus digawèkké tarup ing payoné balkon, lan Absalom terus nuroni para bojoné wayuhé bapaké karo diweruh wong Israèl kabèh. Ing waktu semono rembuké sing diomongké karo Akitopèl kuwi dianggep pada karo tembung sing sangka Gusti Allah; kaya mengkono kabèh rembuké Akitopèl, ya dianggep ngono karo Daved ya karo Absalom. Akitopèl ngomong marang Absalom: “Kula supaya dililani milih wong 12.000, kula banjur bakal budal ngoyak Daved ing wengi kuwi uga. Kula bakal nyerang piyambaké mumpung kesel lan kendo semangaté terus kula nggawé kagèt; kabèh sing mèlu ratu bakal pada mlayu, lan kula bakal bisa matèni ratu déwé. Karo mengkéné kula bakal nggawa kabèh wong marang sampéyan kaya mantèn wadon mulih marang bojoné. Dadi sing sampéyan golèki nyawané wong siji, kanggo kabèh wong olèha slamet.” Rembukan mengkono kuwi disetujoni karo Absalom lan para tuwa-tuwané Israèl. Nanging Absalom terus ngomong: “Husai wong Arki kuwi uga tyeluken, supaya aku pada krungu, sing dadi rembukané.” Bareng Husai wis nemoni ing ngarepé Absalom, terus diomongi mengkéné: “Mengkéné rembukané Akitopèl; apa rembukan iki kita turut? Nanging yèn ora, hayuk kowé ngomonga.” Husai terus ngomong marang Absalom: “Rembuk sing diomongké Akitopèl kuwi ora apik.” Semauré Husai menèh: “Sampéyan apa ora ngerti, yèn bapakmu lan para suradadu-suradaduné kuwi pada penggedéné, lan yèn kabèh pada lara atiné, kaya bruwang sing kélangan anak ing ara-ara. Apa malih bapakmu kuwi suradadu sejati, balané ora dililani turu. Mesti saiki ndelik ing guwa utawa salah sijiné panggonan. Yèn ing majuné perang kaping pisan ana wong sing mati lan wong krungu perkara kuwi, mesti pada tyerita: Suradadu sing mèlu Absalom wis pada kalah. Senajan wong sing gagah rosa-rosa lan sing atiné kaya singa, mesti terus bakal nglokro babar pisan, awit kabèh suradadu Israèl ngerti, yèn bapakmu kuwi salah sijiné penggedéné suradadu lan para balané sing mèlu piyambaké kuwi pada gagah rosa-rosa. Mulané kula ngomongi rembuk, supaya kabèh wong wiwit sangka Dan tekan ing Bèrsyéba pada diklumpukna, kaya wedi ing pinggir segara okèhé lan sampéyan déwé uga kudu mimpin perang. Yèn kita pada nyerang marang piyambaké ing salah sijiné panggonan tarupé, kita terus pada ngebyuki kaya ebun sing tiba ing bumi, nganti ora ana sing bisa mblayu, ya piyambaké ya sing pada ngetutké. Lan yèn piyambaké mundur mlebu menyang salah sijiné kuta, kabèh suradaduné Israèl bakal nyingseti kuta kuwi karo tali lan bisa kita giring tekan ing kali, nganti ora ana krikil siji waé sing ijik ditemokké ing kono.” Absalom terus ngomong lan sakkèhé wong Israèl pada ngomong: “Rembuké Husai, wong Arki kuwi, luwih apik tenimbangané karo rembukané Akitopèl.” Awit wis dadi karepé GUSTI, yèn rembuké Akitopèl sing apik kuwi, diendek, supaya nekakké tyilaka marang Absalom. Husai terus omong marang imam Sadok lan imam Abyatar: “Mengkéné-mengkono rembukané Akitopèl marang Absalom lan marang para pinituwané bangsa Israèl, nanging rembuk kula mengkéné-mengkono.” Mulané, sampéyan gelis-gelis ngekèkana kabar marang Daved, mengkéné: “Mengko wengi, sampéyan aja nganti turu ing panyebrangan sing menyang ara-ara samun, nanging gelisa nyabrang supaya ratu lan kabèh wong sing ngetutké aja nganti entèk kabèh.” Nanging Yonatan lan Ahimaas ngentèni ing En-Rogèl lan saben-saben ana abdi wadon sing teka ngekèki kabar, kuwi terus pada dikabarké marang Daved, awit dèwèké ora olèh mlebu kuta supaya aja nganti konangan. Nanging waktu kuwi ana wong nom sing weruh, terus ngomongi marang Absalom. Dadiné wong loro kuwi gelis-gelis lunga, lan bareng tekan ing omahé sakwijiné wong Bahurim, sing nduwé sumur ing platarané, terus pada nyemplung ing sumur kono. Wong wadon kuwi terus njupuk tutup, dijèrèng ing bolongané sumur mau lan disebari las-lasan gandum, nganti ora kétok apa-apa. Para abdiné Absalom teka ing omahé wong wadon kuwi, terus takon: “Ahimaas lan Yonatan ing ngendi?” Semauré wong wadon kuwi marang wong-wong kuwi: “Wongé wis pada nyabrang ing kali kuwi.” Awit enggoné nggolèki ora ketemu, terus pada bali mulih menyang Yérusalèm. Bareng wong-wong kuwi wis pada lunga, wong loro mau mentas sangka sumur, terus ngomongi marang Daved lan ngomong: “Sampéyan kula njaluk tata-tataa lan terus gelis nyabrang ing kali kuwi, awit mengkéné-mengkono rembukané Akitopèl kanggo sampéyan.” Ratu kabèh wong-wongé terus pada tata-tataa lan nyabrang ing laut Yordan. Waktu wayah byar ésuk ora ana wong siji-sijia sing kèri sing ora nyabrang ing laut Yordan. Bareng Akitopèl weruh, yèn rembuké ora digapé, terus nglapaki kimaré lan budal mulih menyang omahé, ing kutané, nata kebutuhané omahé, terus mati nggantung. Mengkono patiné Akitopèl, terus dikubur ing kuburané bapaké. Daved teka ing Mahanaim, waktu Absalom nyabrangi laut Yordan, ditutké sakkèhé wong Israèl. Absalom ngangkat Amasa dadi penggedéné suradadu, nggentèni Yoab. Amasa kuwi anaké wong sing jenengé Yitra, wong Israèl, sing rabi Abigal anaké Nahas, seduluré wadon Seruya, ibuné Yoab. Wong Israèl lan Absalom pada ngepung maju ing tanah Giléad. Bareng Daved teka ing Mahanaim, Sobi anaké Nahas sangka Raba, kutané turunané Amon, Makir anaké Amièl sangka Lodebar, lan Barsilai, wong Giléad sangka Rogelim, pada ngeteri kasur lan ambèn, bokor, wadah-wadah kwali, uga gandum, jewawut, glepung, roti gandum, katyang gedé, katyang tolo, katyang tyilik, madu, kèju mèlek, wedus-wedus, lan kèju sapi, kanggo mangan Daved lan wong-wongé, awit tembungé: “Wong kuwi ing ara-ara samun mesti pada kesel lan ngelih.” Daved nitipriksa prajurité suradadu sing mèlu dèkné, terus ngangkat penggedéné suradadu 1000 lan penggedéné suradadu 100. Terus ngabani suradaduné maju perang, sing sak pratelon dipimpin karo Yoab, sing sak pratelon karo Abisai anaké Seruya, seduluré Yoab lan sak pratelon menèh sing dadi penggedéné Itai, wong Gat. Daved terus ngomong marang wong okèh: “Aku déwé uga bakal maju perang bareng karo kowé.” Nanging semauré wong okèh: “Sampéyan aja nganti maju perang, awit yèn kita nganti mlayu, wong-wong kuwi ora bakal perduli marang kita, malah senajan pada mati sing separo, mesti pada ora perduli marang kita, nanging bendara ajiné pada karo sedulur 10.000. Mulané luwih apik, yèn sampéyan tata-tata ngréwangi kita sangka kuta.” Terus ngomong marang wong okèh kuwi: “Apa sing kok pikir kuwi apik, bakal tak lakoni.” Ratu terus ngadek ing sandingé gapura lan suradaduné kabèh pada metu budal karo kumpulan 100 lan 1000. Lan ratu terus mréntah marang Yoab, Abisai lan Itai, tembungé: “Tindakna marang Absalom, wong enom kuwi, sing alus, awit sangka aku.” Lan suradaduné pada krungu kabèh, waktu ratu mréntah marang para penggedéné suradadu kanggo Absalom kuwi. Suradaduné terus budal menyang ing ara-ara ngluruk marang suradadu Israèl lan kedadiané perang ing alas Efraim. Suradadu Israèl nganti pada kalah ing perang ing kono karo suradadu-suradaduné Daved lan ing dina kuwi kutahé getih medèni banget: wong sing mati 20.000. Kedadiané perang tambah-tambah rata ing sak kabèhé panggonané lan alas kuwi nekakké pati luwih okèh tenimbang karo sing mati dipangan karo pedang. Dadakan Absalom kepregok karo suradadu-suradaduné Daved. Nanging Absalom numpak jaran, waktu jaran kuwi liwat ing sak ngisoré grumbul pangé wit terbantin sing gedé, sirahé ketyantol ing wit éla kuwi, nganti gumandul ing antarané langit lan bumi, nanging jaran sing ditumpaki mbedal terus. Bareng ènèng wong weruh terus dilaporké marang Yoab, tembungé: “Kula weruh Absalom gumandul ing wit éla.” Yoab terus ngomong marang wong sing weruh kuwi: “Apa? Yèn kowé weruh, kenèng apa ora kok banting ing lemah ing kono. Wis sak pantesé yèn aku terus ngekèki kowé duwit sèkel slaka sepuluh sèkel lan sabuk siji.” Nanging wong mau ngomong marang Yoab: “Senajan kula dikèki slaka 1000 sèkel, kula ora bakal nggepok anaké ratu, awit kula pada krungu déwé, tembungé ratu marang sampéyan, Abisai lan Itai, préntahé: Wong enom Absalom kuwi ayomana awit sangka aku. Sak baliké, yèn kula nganti matèni dèkné, ora ana perkara kuwi sing ora dingertèni karo ratu lan sampéyan mesti bakal ngedohké sampéyan déwé.” Nanging Yoab ngomong: “Aku ora arep kesuwèn ing ngarepmu kaya mengkéné.” Terus njupuk tumbaké telu lan dijojohké ing dadané Absalom, waktu ijik urip gumantung ing sak tengahé pangé wit éla mau. Terus ana suradadu-suradaduné Yoab wong sepuluh, sing nggawa gamané Yoab, terus pada ngepung Absalom, ngroyok lan dipatèni. Yoab terus ngunèkké trompèt, dadiné para suradadu-suradaduné Yoab pada mandek enggoné ngoyak-oyak marang suradadu Israèl, awit Yoab ngendek suradadu-suradaduné. Terus pada ngedunké layoné Absalom lan dityemplungké ing juglangan sing gedé ing alas kono, terus dideki tumpukan watu sing gedé banget. Sakkèhé suradadu Israèl mblayu mulih marang tarupé pisah-pisahan. Waktu Absalom ijik urip wis ngedekké tugu kanggo dèkné déwé, sing tekan saiki ijik ing legokan ratu, awit tembungé: “Aku ora nduwé anak lanang, sing nerusaké kanggo jenengku.” Lan tugu kuwi dijenengaké miturut asmané déwé, mulané tugu kuwi nganti sepréné dijenengké: tugu pengéling-élingé marang Absalom. Ahimaas anaké Sadok terus ngomong: “Kula muga supaya dililani mlayu ngekèki kabar sing apik kuwi marang ratu, yèn GUSTI wis ngekèki adil marang ratu, ya kuwi ditulungi sangka tangané mungsuh-mungsuhé ratu.” Nanging Yoab ngomong: “Ing dina iki aja kowé sing nggawa kabar, mung dina liyané kowé sing nggawa kabar, nanging ing dina iki kowé aja ngomongké kabar, yèn anaké ratu mati.” Yoab terus ngomong marang sakwijiné wong Etiopia: “Lungaa, ngomonga marang ratu, apa sing wis kok deleng.” Wong Etiopia kuwi sujut nyembah marang Yoab, terus budal karo mlayu. Ahimaas anaké Sadok terus ngomong marang Yoab: “Apa waé sing bakal klakon, kula ya supaya dililani budal mlayu, nyusul wong Etiopia kuwi.” Nanging Yoab ngomong: “Kenèng apa kowé kok uga arep budal, anakku? Apa kowé nggawa kabar sing ana upahé?” Semauré: “Apa waé sing bakal klakon, kula bakal mlayu budal.” Yoab terus ngomong: “Yèn mengkono ya wis mblayua!” Ahimaas terus mlayu metu dalan sing sangka legokan Yordan, nganti ndisiki wong Etiopia kuwi. Daved ijik njagong ing antarané gapura loro, nanging suradadu jaga munggah ing putyuké gapura kuwi, ing nduwuré témbok. Waktu suradadu kuwi nyawang, weruh wong teka mblayu ijèn waé, terus mbengok marang ratu, terus diomongi: “Yèn tekané ijèn waé, mesti nggawa kabar apik.” Waktu wong mau mundak tyedak, suradadu kuwi weruh wong liyané, terus mbengok ngekèki weruh marang sing njaga gapura: “Kuwi ana wong malih sing mlayu dèwèkan waé.” Ratu terus ngomong: “Kuwi mesti nggawa kabar apik.” Sakwisé kuwi sing njaga ngomong: “Wong sing teka ndisik kuwi tyarané mlayu kaya tyarané Ahimaas anaké Sadok.” Tembungé ratu: “Kuwi wong apik, tekané mesti nggawa kabar apik.” Ahimaas terus mbengok, semauré marang ratu: “Slamet!” Terus sujut nyembah marang ratu, rainé sujut ing lemah lan ngomong: “Pinujia GUSTI, Gusti Allah sampéyan sing wis masrahaké para wong sing pada ngagakké tangané marang bendara ratu kula.” Ratu terus takon: “Absalom, botyah enom kuwi apa slamet?” Semauré Ahimaas: “Waktu iki kula weruh kahanané sing ramé banget, waktu Yoab mréntah kula budal nemoni menyang ngarepé ratu, nanging abdimu ora ngerti kuwi apa.” Ratu terus ngomong: “Minggira menyang ing sandingku, ngadeka ing kéné.” Terus minggir nisih lan ngadek terus. Wong Etiopia teka, terus ngomong mengkéné: “Duh gusti kula ratu, olèh kabar apik, awit GUSTI wis ngekèki adil marang sampéyan ing dina iki, wis ngluwari bendara kula sangka tangané kabèh wong sing nglawan marang bendara kula.” Nanging ratu takon marang wong Etiopia kuwi: “Absalom wong enom kuwi apa slamet?” Semauré wong Etiopia kuwi: “Muga mungsuh-mungsuhé ratu kula pada dadia kaya wong enom kuwi lan kabèh wong sing pada nglawan marang bendara kula sing ngarah nandangi ala.” Ratu nganti kagèt lan kasusahan banget, terus munggah menyang lotèngé gapura, terus nangis. Karo mlaku tembungé mengkéné: “Oh anakku Absalom, anakku, anakku Absalom! Mbok luwung aku waé sing mati dadia gantimu. Oh Absalom, anakku, anakku!” Terus Yoab dikèki weruh: “Ngertènana, ratu nangis lan ngalami kasusahan awit sangka Absalom.” Waktu semono kemenangan terus dadi kasusahan kanggo para suradaduné, awit ing dina kuwi suradaduné pada krungu tembungé wong: “Ratu ngalami kasusahan awit sangka anaké.” Mulané mlebuné suradaduné menyang kuta ing dina kuwi tanpa swara, kaya déné suradadu sing kisinan, yèn bali mulih mung meneng-meneng waé awit mblayu sangka peperangan. Ratu nutupi praupané, karo swara banter ratu sambat: “Oh anakku, Absalom, Absalom anakku, anakku!” Yoab terus ngadep ing ngarepé ratu lan ngomong: “Ing dina iki sampéyan nggawé isiné kabèh abdimu sing wis mitulungi nyawa sampéyan lan nyawané para anak sampéyan lanang lan wadon lan para bojoné lan wayuh sampéyan, ya kuwi enggèn sampéyan nrésnani wong sing sengit marang sampéyan lan nyengiti marang wong sing nrésnani sampéyan. Awit ing dina iki sampéyan ngétokké, yèn para penggedéné suradadu lan para suradaduné pada ora ana ajiné ing ngarepé sampéyan. Malah kula ngerti, yèn menawa Absalom ijik urip, kita pada nemoni pati ing dina iki, mesti sing mengkéné kuwi sampéyan anggep apik. Mulané, sampéyan kula njaluk ngadek lan metu ngekèki tembungé, supaya atiné para wong pada lega. Kula sumpah kanggo asmané GUSTI, yèn sampéyan ora metu, ora ana wong siji waé sing mèlu sampéyan ing wengi iki; perkara kuwi tegesé luwih mbebayani tenimbang karo kabèh bebaya sing sampéyan alami wiwit tyiliké sampéyan nganti teka saiki.” Ratu terus ngadek ing gapura. Wong-wong terus pada dikabari kabèh mengkéné: Ratu njagong ing gapura. Wong kabèh terus pada ngadep ing ngarepé ratu. Nanging wong Israèl wis pada mlayu, pada mulih menyang tarup-tarupé pisah-pisahan. Sakkèhé wong taleré Israèl kabèh pada tutuh-tutuhan tembungé: “Daved wis ngluwari kita sangka mungsuh kita uga sing nylametaké kita sangka tangané wong Filistèn, nanging saiki lunga sangka negara awit sangka Absalom. Nanging Absalom sing wis kita jebatani, supaya ngwasani kita, nemoni pati ing peperangan. Saiki kenèng apa kowé pada meneng waé lan ora ngomongi mulih ratu?” Ratu wis kongkonan wong marani imam Sadok lan imam Abyatar lan pada diweling: “Rembukana karo para tuwa-tuwané Yéhuda mengkéné: Kenèng apa kowé malah sing kèri déwé enggonmu ngomongi mulih ratu menyang kratoné?” Awit rembukané wong Israèl kabèh wis dikrungu karo ratu. “Kowé kuwi apa ora sedulurku, kowé kuwi apa ora krabatku, kenèng apa kok kowé sing kèri déwé enggonmu ngomongi ratu mulih menyang kratoné?” Lan Amasa wajip ngomongké: “Kowé kuwi apa ora krabatku? Supaya Gusti Allah nibakké paukuman marang aku mengkéné lan njalari mengkono, yèn kowé ora tetep dadi nggentèni Yoab.” Mengkono enggoné Daved mulihké atiné sakkèhé wong Yéhuda bareng, nganti terus pada ngomongké penjaluk marang ratu: “Sampéyan muga gelem mulih sak abdimu kabèh!” Ratu terus budal mulih lan teka ing pinggiré laut Yordan. Ing waktu semono wong Yéhuda wis pada tekan ing Gilgal arep metuk tekané Daved lan ngetutké nyabrang ing laut Yordan. Simèi anaké Géra wong Bényamin sangka Bahurim ya gelis-gelis teka karo wong Yéhuda metuk tekané Daved. Uga ana wong 1000 sangka panggonané Bényamin sing mbarengi mlakuné. Lan Siba abdiné brayaté Saul kabèh anaké lanang limalas lan abdiné rong puluh pada gupuh-gupuh ndisiki tekané ratu menyang laut Yordan. Terus nyabrang sangka panyebrangan arep nyabrangké bojo-bojoné ratu lan nindakké apa sing dianggep apik. Simèi anaké Géra sendeku ing ngarepé ratu, waktu ratu sak durungé nyabrang ing laut Yordan, lan ngomong marang ratu: “Bendara kula muga aja nganti tetep nganggep kula kuwi kesalahan lan aja nganti éling marang tumindakké abdimu sing kesalahan, waktu sampéyan lunga sangka Yérusalèm; aja nganti sampéyan mikir marang perkara kuwi malih. Abdimu tenan rumangsa, yèn abdimu wis nggawé dosa lan muga sampéyan bakal ngerti, ing dina kuwi kula sing ndisik déwé sangka kabèh turunané Yosèf sing metuki tekané bendara ratu kula.” Abisai anaké Seruya terus nyelani, tembungé: “Apa Simèi ora kudu diukum mati, awit ndisik nyepatani sing dijebatani karo GUSTI?” Nanging Daved ngomong: “Kowé mèlu-mèlu apa hé anaké Seruya, kok ing dina iki kowé nglawan marang aku? Apa ing dina kuwi nganti ana wong sing dipatèni ing Israèl? Apa kok kira aku ora weruh, yèn ing dina iki aku dadi ratu menèh ngwasani bangsa Israèl?” Ratu terus ngomong marang Simèi: “Kowé ora bakal mati!” Ratu terus sumpah ing ngarepé. Méfibosèt anaké Saul metuk Daved, ora wisuh sikilé, ora dirumati jénggoté lan ora dikumbah sandangané wiwit ratu lunga nganti tekan mulihé karo slamet. Waktu dèkné metuk ratu ditakoni karo ratu: “Kenèng apa kowé ora lunga ngetutké aku, Méfibosèt?” Semauré: “Ya, bendara ratu kula, kula diapusi réwang kula. Awit abdi kula nyritakké mengkéné: Nglapakana kimar arep tak tunggangi mèlu mlakuné ratu, awit abdimu kuwi pintyang. Réwang kula kuwi mblénjani abdimu ing bab bendara ratu kula. Nanging bendara ratu kula kuwi kaya waé mulékaté Gusti Allah; mulané sampéyan kula njaluk nindakké apa sing sampéyan pikir apik. Senajan kabèh brayaté abdimu kuwi sing pantyèn pantes diukum mati karo bendara ratu kula, nanging sampéyan wis ngangkat abdimu klebu wong sing pada nampa kebutuhané rejekiné sangka kratoné sampéyan. Apa ta wewenangé kula, nanging ijik gelem njaluk apa-apa marang ratu?” Nanging ratu ngomong: “Apa perluné kowé ngomong bab kahananmu menèh? Aku wis ngekèki katetepan: Kowé lan Siba ngeduma lemah kuwi.” Méfibosèt terus ngomong marang ratu: “Ya bèn dijukuk kabèh, awit bendara ratu kula wis mulih marang kraton karo rahayu.” Barsilai wong Giléad, uga wis teka sangka Rogelim lan mèlu ngetutké mlakuné ratu menyang laut Yordan, lan ngetutké tekan ing kana. Barsilai kuwi wis tuwa banget, umuré wis wolung puluh taun. Wong kuwi sing nyukupi pangané ratu sak suwéné ing Mahanaim, awit wong kuwi sugih banget. Tembungé ratu marang Barsilai: “Kowé mèlua aku, mesti bakal tak opèni ing kratonku ing Yérusalèm.” Nanging Barsilai ngomong: “Ijik pirang taun malih enggèn kula urip, kula kok dikongkon mèlu sampéyan nang Yérusalèm. Saiki kula wis umur wolung puluh taun, apa kula ijik bisa mbédakké perkara sing apik utawa ala? Apa kula ijik bisa ngrasaké apa-apa sing kula pangan utawa kula arep ombé? Apa kula ijik bisa ngrungokké kidungané para penyanyi lanang lan wadon? Apa perluné abdimu kuwi ijik dadi tanggungané bendara ratu kula? Abdimu kuwi mung bisa ngeterké sak dilut teka ing laut Yordan. Kenèng apa ratu ngekèki berkah sing sak mono gedéné marang kula? Lilanana abdimu mulih, supaya kula bisa ninggal ing kuta kula déwé, tyedak karo kuburané bapak lan ibu kula. Nanging kuwi abdimu Kimham, sing bisa ngetutké bendara ratu kula, lan kok dadèkné sak karepé sampéyan.” Ratu terus ngomong: “Ya apik, Kimham waé mèlua aku, aku bakal nindakké apa sing kok karepaké lan kabèh penjalukmu bakal tak rungokké.” Sakwisé mengkono wong okèh pada nyabrang laut Yordan; ratu terus pamitan marang Barsilai karo diambung lan uga terus nyabrang. Wong kuwi terus mulih menyang ing omah panggonané. Sakwisé kuwi ratu terus lunga menyang ing Gilgal lan Kimham ngetutké. Sakkèhé wong Yéhuda lan separoné taleré Israèl pada ngetutké ratu: Nanging sakkèhé wong Israèl pada ngadep lan ngomong marang ratu: “Kenèng apa para sedulur kula para wong Yéhuda kuwi kok pada mboyong ratu karo meneng-meneng lan nyabrangké ing laut Yordan bojo anak lan kabèh abdiné Daved sing pada ngetutké?” Wong Yéhuda kabèh terus pada nyauri marang wong Israèl: “Awit ratu kuwi sedulurku. Kena apa kowé kok pada nesu awit sangka perkara iki? Apa kita pada mangan apa-apa karo ragat sangka ratu? Apa kita pada olèh untungé?” Nanging wong Israèl pada nyauri marang wong Yéhuda: “Kita pada nduwé wewenangé tikel sepuluh kanggo ratu. Kenèng apa kowé pada ngrèmèhké kita kabèh? Apa duduk kita sing wajip ndisik déwé mboyong mulih marang ratu kita?” Nanging tembungé wong Yéhuda luwih kuwat tenimbang tembungé wong Israèl. Waktu semono ing kono nalika ana wong dursila, jenengé Séba, anaké Bikri, wong Bényamin, kuwi ngunèkké trompèt lan ngomong: “Kita ora nduwé panduman sangka Daved. Kita ora nduwé warisan kanggo anaké Isai. Hé wong Israèl, hayuk pada mulih menyang tarup kita déwé-déwé!” Sakkèhé wong Israèl terus pada ninggal Daved lan mèlu Séba anaké Bikri, nanging wong Yéhuda tetep setia marang ratuné, pada ngetutké mlakuné wiwit sangka laut Yordan nganti tekan ing Yérusalèm. Sak tekané Daved ing Yérusalèm, terus nyeluk bojoné wayuh sepuluh, sing ditinggal njaga kraton, terus dilebokké menèh ing sakwijiné omah tutupan; ratu ngingoni para wong wadon kuwi nanging ora diparani. Pada didadèkké kaya randa nganti sak patiné. Daved ngomong marang Amasa: “Para wong Yéhuda klumpukna sak njeruhné telung dina, sakwisé tekakna mréné!” Amasa terus budal nglumpukké wong Yéhuda, nanging kuwajipané diulur-ulur nganti kliwat waktuné sing ditemtokké karo ratu. Daved terus ngomong marang Abisai: “Ing waktu iki Séba anaké Bikri kuwi kanggo kita luwih mbebayani tenimbang karo Absalom, mulané kowé waé nglumpukna suradadu-suradaduné bendaramu, lan wong kuwi uberen aja nganti mlebu ing kuta pager watu sak nalika mrutyut sangka tangan kita.” Yoab, wong Krèti, wong Plèti lan sakkèhé para suradadu pada budal nututi. Pada metu Yérusalèm arep ngoyak Séba anaké Bikri. Bareng tekan ing sak tyedaké watu gedé ing Gibéon, Amasa wis ndisiki ing kono. Nanging Yoab nggawa piranti perang lan sabukan, karo nyengkelit pedang ing bangkèkané. Waktu njangkah maju, pedangé utyul lan tyeblok. Yoab ngomong marang Amasa: “Sampéyan slamet, sedulur!” lan nyekel jangguté karo tangané tengen Amasa arep diambung. Amasa ora ngira yèn pedangé ing tangané Yoab, Yoab nyudukké pedang kuwi ing wetengé, nganti jeroané kutah ing bumi. Enggoné nyuduk ora usah mindo, awit wis tekan ing pati. Yoab karo Abisai seduluré terus ngoyak Séba anaké Bikri. Lan ana sakwijiné suradaduné Yoab ngadek sak tyedaké layoné kuwi lan ngomong: “Sapa sing rumaket marang Yoab lan milih Daved, gelis nututana Yoab.” Ing waktu kuwi Amasa gemlétak getihé ing tengah dalan gedé. Bareng wong kuwi weruh, yèn kabèh wong pada ndeleng, layoné Amasa terus disingkréhké sangka dalan gedé menyang ing ara-ara, ditutupi jubah, awit weruh, yèn saben wong sing teka mbrana pada mandek ndeleng. Sakwisé layoné disingkréhké sangka dalan gedé, wong kabèh pada mlaku terus ngetutké Yoab ngoyak-oyak Séba anaké Bikri. Séba wis ngliwati panggonané sakkèhé taler Israèl nuju menyang Abel-Bèt-Maakha. Lan kabèh suradadu-suradaduné wong Bikri wis nglumpuk lan ngetutké dèwèké. Nanging suradadu-suradaduné Yoab wis tekan ing kono lan terus ngepung dèwèké ing Abel-Bèt-Maakha, terus pada ngunduk-ngunduk lemah kanggo tamèng ing ngarepé kuta, nganti mèpèt tekan ing témbok njaba, nanging sakkèhé wong sing mèlu Yoab pada ngeduk témboké kuta kuwi supaya ambruk. Terus ana sakwijiné wong wadon sangka kuta kono sing pinter ing pikiran, karo mbengok: “Rungokna ta! Rungokna ta! Ngomonga marang Yoab: Kula njaluk nyedek mréné, supaya kula bisa ngomong marang sampéyan.” Yoab terus nyedaki wong wadon mau. Wong wadon mau terus takon: “Apa sampéyan Yoab?” Semauré: “Ya aku iki Yoab.” Wong wadon mau terus ngomong: “Muga ngrungokna tembungé abdimu.” Semauré: “Ya.” Wong wadon kuwi terus ngomong: “Waktu ndisik lumrah wong omongan mengkéné: Apiké wong sing njaluk weruh ing Abel lan ing Dan: apa kuwi wis diilangi apa sing wis ditetepaké karo wong-wong sing setia ing Israèl? Nanging sampéyan kuwi kok bakal ngrusak salah sijiné kuta, sakjané iki kuta wiwitan ing Israèl. Kenèng apa sampéyan kok bakal ngrusak tanah pandumané GUSTI?” Yoab terus nyauri: “Supaya aku didohké sangka karep ngrebut lan ngrusak! Sakjané ora mengkono. Nanging ana sakwijiné wong sing diarani Séba anaké Bikri sing wis ngangkat tangané nglawan marang Daved. Pasrahana wong siji kuwi marang tanganku, aku bakal mundur sangka kuta kéné.” Wong wadon mau terus ngomong marang Yoab: “Apik, sirahé bakal kula untyalké ing ngarepé sampéyan sangka mburiné témbok iki.” Wong wadon kuwi terus mlebu rembukan karo wong sak kuta kabèh karo kawityaksanan. Sakwisé kuwi wong kuta kono terus pada ngetok sirahé Séba anaké Bikri lan diuntyalké marang Yoab. Yoab terus ngunèkké trompèt, lan sak balané kabèh pada bubar ninggal kuta kuwi, mulih menyang panggonané pisah-pisahan. Yoab terus bali menyang Yérusalèm ngadep ing ngarepé Daved. Yoab didadèkké penggedéné kabèh suradaduné Israèl, lan Benaya anaké Yoyada dadi komandané wong Krèti lan wong Plèti. Adoniram dadi mandoré wong kerja peksa, lan Yosafat anaké Ahilud dadi sing njaga banda, Seya dadi juru tulis negara; Sadok lan Abyatar dadi imam. Ira wong Yair ya dadi imamé Daved. Nalika jamané Daved kelakon ana waktu patyeklik suwéné telung taun muput. Daved terus njaluk pinuntun marang GUSTI. Tembungé GUSTI: “Saul lan brayaté pada utang getih, awit matèni wong-wong Gibéon.” Ratu terus nyeluk wong-wong Gibéon lan diomongi: - wong Gibéon kuwi ora pada kepitung bangsa Israèl, nanging klebu turahé bangsa Amori, nanging wong Israèl wis pada janji karo sumpah, nanging Saul awit sangka mempengé enggoné tumindak kanggo wong Israèl lan wong Yéhuda terus ngupaya entèkké wong-wong mau. Ratu terus takon marang wong-wong Gibéon kuwi: “Apa sing bisa tak tindakké kanggo kowé lan apa sing kanggo tebusané, supaya kowé terus mberkahi marang umat duwèké GUSTI?” Wong Gibéon terus pada ngomong marang Daved: “Perkara kula kuwi ora bab emas utawa slaka karo Saul lan brayaté kuwi, lan uga duduk bab matèni salah sijiné wong Israèl.” Nanging tembungé Daved: “apa sing kowé jaluk supaya tak tindakké kanggo kowé?” Sakwisé kuwi wong mau pada ngomong marang ratu: “Wong sing sengaja arep ngrusak kula lan ngarah entèk kula, nganti kula pada ora olèh panggonan ing endi-endi ing negara Israèl, muga dikèki marang kula: wong lanang pitu sangka turunané, bakal kula gantung ing ngarepé GUSTI ing Gibéon, ing gunungé GUSTI.” Terus tembungé ratu: “Ya, aku bakal ngekèkké wong kuwi.” Nanging ratu ngéman marang Méfibosèt anaké Yonatan anaké Saul, awit sangka sumpah kanggo GUSTI antarané Daved karo Yonatan anaké Saul. Ratu terus njupuk wong lanang loro, anaké Rispa, anaké wadon Aya, sing patutan karo Saul, ya kuwi Armoni lan Méfibosèt, lan wong lima anaké lanang Mérab, anaké Saul, sing patutan karo Adrièl anaké Barsilai, wong Méhola; terus pada dipasrahké ing tangané wong Gibéon. Wong kuwi terus pada digantung karo wong Gibéon ing pegunungan ing ngarepé GUSTI. Wong pitu kuwi pada mati bareng. Wong kuwi enggoné pada diukum pati waktu wiwitané mangsa panèn, ya wiwitané mangsa panèn jewawut. Rispa, anaké wadon Aya, terus njupuk salin kasusahan, dijèrèng ing ngarepé, nduwuré gunung watu, wiwit mangsa panèn nganti tekan tibané udan nelesi mayit-mayit kuwi. Ora olèh diparani manuk-manuk ing awang-awang ing wayah awan, utawa kéwan galak sangka alas ing wayah mbengi. Bareng ratu ngerti apa sing ditindakké karo Rispa, anaké wadon Aya, bojoné wayuh Saul, Daved terus lunga njupuk balung-balungé Saul lan Yonatan, anaké, sangka wong Yabèsy-Giléad, sing pada nyolong balung-balung kuwi sangka ara-ara ing Bèt-San, ing panggonané enggoné pada digantung karo wong Filistèn, waktu wong Filistèn pada ngalahké perangé Saul ing Gilboa. Dèkné ngusungi balung-balungé Saul lan Yonatan, anaké. Balung-balungé wong-wong sing pada digantung mau ya pada diklumpukké, terus dikubur bareng karo balung-balungé Saul lan Yonatan anaké ing tanah Bényamin, ing Séla, ing kuburané Kis, bapaké. Wong pada nindakké sakkèhé préntahé Daved; nanging sakwisé kuwi Gusti Allah nuruti pandonga kanggo negara kuwi. Waktu kelakon ana perang menèh antarané wong Filistèn lan wong Israèl, Daved ditutké suradaduné, terus perang nglawan wong Filistèn, nganti Daved kesel banget. Yisbi-Benob, sing ijik turunané wong sing ngidap-idapi gedé duwuré - boboté tumbaké 300 sèkel tembaga lan nyengkelit pedang sing anyar - ngira bisa matèni Daved. Nanging Abisai anaké Seruya terus ngréwangi Daved, terus ngembrukké lan matèni wong Filistèn kuwi. Ing waktu kuwi suradaduné Daved njaluk karo banget marang piyambaké, tembungé: “Sampéyan aja nganti maju perang bareng karo kita, supaya turunané Israèl aja nganti entèk bareng karo sampéyan.” Sakwisé kuwi kelakon ana perang menèh nglawan suradadu Filistèn ing Gob; ing waktu semono Sibkai wong Husa, ngalahké Saf, sing ijik turunané wong sing gedé duwur ngéram-érami. Terus ana perang menèh nglawan suradadu Filistèn ing Gob; Elhanam anaké Yaaré-Oregim, wong Bètléhèm, ngalahké Goliat, wong Gat, sing gagangé tumbaké kaya guluné abah-abahé tenunan. Terus ana perang menèh ing Gat; ing kono ana wong sing duwur dedekké, drijiné tangané lan sikilé enem: gunggungé patlikur; wong kuwi uga ijik turunané wong sing ngidap-idapi gedé duwuré. Wong kuwi ora ngajèni bangsa Israèl; kuwi terus dipatèni karo Yonatan anaké Siméa, sing kakangé Daved. Wong papat kuwi ijik turunané wong sing gedé duwur ing Gat, kuwi pada mati sangka tangané Daved lan tangané para suradaduné. Daved ngomongké kidung maturkesuwun iki marang GUSTI, waktu GUSTI wis ngluwari Daved sangka tangané kabèh mungsuhé lan sangka tangané Saul. Tembungé: “Duh GUSTI, gunung watuku, pager watu pangungsèn lan Juruslamet kula. Gusti Allah, gunung watuku, pangungsèn kula, tamèng kula, sunguné keslametan kula, kuta pager watu kula, panggonan pangungsèn kula, Juruslamet kula; Panjenengan sing ngluwari kula sangka penggawé ala. Kula mbengok: Pinujia GUSTI! Awit aku wis luwar sangka tangané mungsuhku. Ombaké pati wis ngepung aku, banjiré pati wis ngebyuki aku; tali-taliné ndonyané wong mati wis nggubet aku, jireté pati wis dipasang ing ngarepku. Waktu aku ngalami kangèlan, aku sambat marang GUSTI, marang Gusti Allahku enggonku sambat. Lan Panjenengané ngrungokké swaraku sangka omahé, sambatku njaluk tulung mlebu ing kupingé. Bumi terus horek gonjang-ganjing, dasaré langit geter lan horek awit sangka mulat-mulat nesuné. Kebul kemebul sangka irungé, geni mulat-mulat sangka tutuké, karo mawa murup metu sangka Panjenengané. Dèkné mentiungké langit, terus medun, petengé mendung ing sak ngisoré sikilé. Panjenengané numpak kerup, terus mabur, lan kétok ing swiwiné angin. Lan Panjenengané nggawé pepeteng sak ubengé dadi tarupé, banyu udan sing peteng, mendung sing peteng. Awit padangé klélap ing ngarepé terus dadi mawa murup. GUSTI nekakké gluduk sangka nduwur, Sing Mahaluhur mbengokké swarané. Panah-panahé pada utyul, nganti musuhé pada pating plentyar, ya kuwi klélap bledèk, nganti pada buyar kabèh. Dasar-dasaré segara terus pada kétok, dasar-dasaré ndonya pada kétok, awit nesuné GUSTI lan sebulané napasé sangka irungé. Panjenengané ngelungké tangané sangka nduwur, nyandak aku lan ngentasaké aku sangka banjir. Panjenengané ngluwari aku sangka tangané mungsuhku sing rosa-rosa, sangka wong sing pada sengit marang aku, awit kekuwatané ngungkuli aku. Pada nyegat aku ing dinaku sing apes, nanging GUSTI dadi sèndènanku. Panjenengané ngetokké aku menyang ing panggonan sing padang, Panjenengané nylametké aku, awit seneng marang aku. GUSTI nindakké marang aku apa sing tyotyok karo kebeneranku, Panjenengané mbales marang aku timbang karo resiké tanganku. Awit aku nurut enggonku mlaku ing dalané GUSTI, lan ora nyingkur Gusti Allahku kaya wong ala. Awit aku nggatèkké kabèh angger-anggeré, lan ora nyimpang sangka sing ditetepaké. Tindak-tandukku aja nganti tyiri ing ngarepé, lan njaga aja nganti aku nandangi salah. Awit GUSTI mbales marang aku miturut kebeneranku, lan kesutyianku ing mripaté. Kanggo wong setia, Panjenengan nandangi setia, kanggo wong sing tanpa tyiri, Panjenengan nandangi tanpa tyiri, kanggo wong sing sutyi Panjenengan nandangi sutyi, nanging kanggo wong sing nyimpang Panjenengan nandangi mbulat-mbulet. Bangsa sing ditindes Panjenengan mitulungi, nanging mripat Panjenengan nglawan wong-wong sombong, bakal Panjenengan asoraké. Awit Panjenengan kuwi dimar kula, duh GUSTI, lan GUSTI madangi pepeteng kula. Ing kumpulan Panjenengan kula wani metuki grombolan, lan yèn karo Gusti Allah kula, kula wani nglumpati témbok. Nanging Gusti Allah kuwi dalané sampurna, pitutur-pituturé GUSTI kuwi murni, Panjenengané kuwi dadi tamèng kanggo kabèh wong, sing ngiyup marang Panjenengané. Awit sapa ta sing dadi Gusti Allah kejaba mung GUSTI, lan sapa ta sing dadi gunung watuku kejaba Gusti Allah kita? Mung Gusti Allah déwé sing dadi pangungsènku sing kuwat, lan ngrata dalanku; sing ndadèkké sikilku kaya waé sikil menjangan, lan ngedekké aku ing gunung; sing mulangi tanganku kanggo perang, nganti tanganku bisa mentèng gendéwa tembaga. Kula uga Panjenengan kèki tamèngé keslametan kula, lan katrésnan Panjenengan wis nggedèkké kula. Panjenengan ngekèki panggonan jembar kanggo jangkah kula, lan polok kula ora téklok. Mungsuh kula, kula oyak-oyak terus kula entèkké, lan ora pisan-pisan mbalik sak durungé pada kula entèkké; kula entèkké lan kula ejur, nganti ora tangi menèh, lan pada ambruk ing ngisoré taleré kula. Panjenengan wis nyingseti bangkèkané kula karo karosan kanggo perang. Wong-wong sing ngadek nglawan kula, Panjenengan telukké ing ngisoré pangwasané kula. Mungsuh kula Panjenengan dadèkké mlayu sangka kula, wong sing nyengiti kula, pada kula entèkké. Pada sambat njaluk pitulungan, nanging ora ana sing mitulungi, pada ngaduh-aduh marang GUSTI, nanging ora dikèki semaur. Pada kula giles nganti kaya lebuné lemah, kula kalahké lan kula idak-idak kaya blétokan ing dalan. Lan Panjenengan ngutyuli kula sangka rétyoké bangsa kula, Panjenengan njaga marang kula kaya déné penggedéné para bangsa; bangsa sing ora kula kenal pada ngabdi marang kula. Wong mantya pada teluk ndilat marang kula, ijik waé kupingé krungu, terus pada sujut marang kula. Wong mantya pada putyet alum, lan gemeter metu sangka pageré. GUSTI kuwi sing urip! Pinujia gunung watuku, diluhurna Gusti Allah watuné keslametanku. Gusti Allah sing mbales aku, lan nelukné para bangsa ing sak ngisoré pangwasaku, lan wis ngluwari aku sangka tangané mungsuhku. Lan Panjenengan wis ngluhurké kula ngungkuli sing tandang nglawan kula; Panjenengan wis ngluwari kula sangka para tukang penggawé ala. Mulané kula bakal ngidungké maturkesuwun, ngadep marang Panjenengan, duh GUSTI, ing antarané para bangsa, lan kula bakal ngidungké kidung kanggo asma Panjenengan. Panjenengané ngekèki katentreman sing gedé marang ratu sing diangkat, lan nindakké katrésnan marang sing dijebatani, marang Daved lan anak putuné nganti sak lawas-lawasé.” Iki tembungé Daved sing pungkasan: “Wulang bebasané Daved anaké Isai lan pitutur-pituturé wong sing diangkat duwur, wong sing dijebatani karo Gusti Allahé Yakub, tukang ngidung sing nyenengké ing Israèl: Rohé GUSTI nggelar pitutur lantaran aku, pitutur-pituturé manggon ing ilatku: Gusti Allah Israèl ngomong, gunung watuné Israèl ngomong marang aku: Yèn sakwijiné wong ngwasani manungsa karo adil, mréntah karo wedi lan trésna marang Gusti Allah, Dèkné semlorot kaya pepadang wétan ing wayah ésuk, wayah ésuk ora ana mendung, sing sakwisé udan ndadèkké suket nom ing bumi meling-meling. Apa ora mengkono brayatku ing ngarepé Gusti Allah? Awit Panjenengané nggawé perjanjian langgeng, lan nata karo kuwat. Kabèh sakkèhé keslametanku lan kabungahanku, apa duduk Panjenengané sing nukulké? Nanging para wong dursila kuwi kabèh dadi eri sing disebar; kuwi kabèh ora kena dityekel karo tangan: ora ana wong sing bisa nggepok sénggol, kejaba mung karo wesi utawa gagangé tumbak lan diobong ing geni nganti ludes!” Iki jenengé para penggedéné suradadu abdiné Daved: Isyabaal, wong Hakmoni, komendané telung klompok: kuwi mbabitaké tumbaké nglawan wong 800, sing mati kejojoh ing peperangan. Terus Elasar anaké Dodo anaké wong Ahohi; kuwi kepitung penggedéné suradadu telu mau. Iki sing ngetutké Daved, waktu nantang wong Filistèn, sing pada nglumpuk ing kana arep perang, nanging para wong Israèl wis pada mundur. Nanging Elasar tandang lan matèni wong Filistèn okèh banget, nganti keju tangané lan èpèk-èpèké kelèt ing pedangé. Ing dina kuwi GUSTI ngekèki kemenangan gedé. Rayat pada bali nututi dèkné, mung arep ngrayahi barang-barang. Terus: Sama, anaké Agé, wong Harari. Waktu suradadu Filistèn nglumpuk ing Lekhi - ing kana ana kebon sak kedok kebak katyang tolo - lan suradaduné wis pada mblayu sangka ngarepé wong Filistèn. Sama kuwi ngadek ing sak tengahé kebon mau bisa perang lan nggempur wong Filistèn nganti kalah. Mengkono enggoné GUSTI ngekèki kemenangan gedé. Sakwijiné dina ana wong telu sangka tunggalé penggedéné telung puluh sing pada nemoni ing ngarepé Daved, ngarepké mangsa panèn ing sak tyedaké guwa Adulam, nanging suradadu-suradaduné wong Filistèn ana sak kumpulan sing pasang tarup ing legokan Réfaim. Waktu semono Daved ing pager watu ing pegunungan lan suradadu jagané Filistèn ing kuta Bètléhèm. Daved nduwé kepénginan lan ngomong: “Mbok ana wong ngekèki banyu ngombé marang aku sangka sumur ing Bètléhèm sak tyedaké gapura.” Suradadu telu kuwi terus nerjang grombolané wong Filistèn, terus nimba banyu sangka sumur ing Bètléhèm ing sak tyedaké gapura, terus digawa lan dipasrahké marang Daved. Daved ora gelem ngombé, nanging dipasrahké kanggo kurban ombènan marang GUSTI, tembungé: “Kula muga edohna sangka nandangi mengkéné duh GUSTI. Kuwi apa ora getihé wong-wong sing pada lunga nanggungké nyawané?” Lan ratu ora gelem ngombé. Mengkono sing dilakoni penggedéné suradadu telu kuwi. Abisai, adiké Yoab anaké Seruya, kuwi komendané wong telung puluh. Ya Abisai kuwi sing mbabitaké tumbaké nglawan mungsuh wong 300, sing mati ditumbak. Dadiné wong kuwi olèh jeneng ing antarané wong telung puluh mau. Apa ora Abisai sing kajèn déwé ing antarané wong telung puluh kuwi? Pantyèn kuwi dadi komendané, nanging durung madani komendan telung klompok kuwi. Terus Benaya anaké Yoyada anaké wong gagah lan rosa lan gedé pelabuhané, sing asal-usulé sangka Kabseel, wong kuwi matèni suradadu gedé loro sangka Moab. Benaya ya tau nyemplung ing luweng lan matèni singa, waktu tibané udan salju. Kuwi uga matèni sakwijiné wong Egipte, sing gedé duwur dedekké; wong Egipte kuwi nggawa tumbak, nanging dipapak mung karo nggawa pentung, tumbaké wong Egipte mau, direbut, wongé dipatèni nganggo tumbaké déwé. Kuwi sing ditindakké Benaya anaké Yoyada, mulané kesuwur ing antarané suradadu telung puluh kuwi. Ing antarané wong telung puluh mau, dèkné sing ajèni déwé; nanging ora bisa madani komendan telung klompok mau. Lan Daved ngangkat Benaya dadi komendané suradadu tukang jaga. Asaèl, adiké Yoab, kuwi tunggalé penggedéné suradadu telung puluh mau. Terus Elhanam anaké Dodo, wong Bètléhèm; Sama, wong Harod; Elika, wong Harod; Heles, wong Palti; Ira anaké Ikesy, wong Tékoa; Abièser, wong Anatot; Mebunai, wong Husa; Salmon, wong Ahohi; Maharai, wong Netofa; Heleb anaké Baana, wong Netofa; Itai anaké Ribai, sangka Gibéa, wong Bényamin; Benaya, wong Piraton; Hidai sangka legokan Gaas; Abialbon, wong Bèt-Araba; Asmawèt, wong Bahurim; Elyakbah, wong Saalbon; Yasyen, wong Guni; Yonatan anaké Sama, wong Harari; Ahiam anaké Sarar, wong Harari; Elifèlèt, anaké Ahasbai wong Maaka; Eliam, anaké Akitopèl, wong Gilo; Hesrai, wong Karmèl; Paerai, wong Arba; Yigal anaké Natan, sangka Soba; Turunané wong Gad; Sèlek, wong Amon; Naharai, wong Beerot, tukang nggawa gamané Yoab, anaké Seruya; Ira, wong Yetri; Gareb, wong Yetri; Uria, wong Hèt, kabèh gunggungé ana wong telung puluh pitu. Nesuné GUSTI muntap menèh marang wong Israèl. Panjenengané nggosoki Daved kanggo nglawan wong-wong kuwi, préntahé: “Kana lungaa lan itungen wong Israèl lan wong Yéhuda.” Ratu terus ngongkon marang Yoab lan para penggedéné suradaduné liyané,: “Dlajahana sak ratané negara Israèl wiwit ing Dan tekan ing Bèrsyéba; para rayat pada itungen, supaya aku weruh sak pira tyatyahé.” Yoab terus ngomong marang ratu: “GUSTI muga nambahi okèhé rayat tikel 100 ngungkuli sing saiki lan supaya mripaté ratu weruh déwé. Nanging kenèng apa déné bendara ratu kula kok ngarepké sing kaya mengkéné?” Nanging préntahé ratu kepeksa kudu digatèkké karo Yoab lan para penggedé liyané. Yoab lan para penggedé liyané terus pada budal nindakké préntahé ratu, nganakké tyatyah jiwa ing antarané bangsa Israèl. Pada nyabrang ing laut Yordan, terus miwiti sangka Aroèr lan sangka kuta, sing pernahé ing sak tengahé panggonan, sing tekan ing Gad lan Yaéser. Terus pada tekan ing Giléad lan Kadès ing negarané wong Hèt. Sak terusé pada menyang ing Dan lan sangka kono ménggok nuju menyang Sidon. Terus tekan ing panggonan sing ana pager watuné, Tirus, lan kabèh kutané wong Hèwi lan wong Kanaan; pungkasan tekan ing bawah Yéhuda sisih kidul, ing Bèrsyéba. Sakwisé ndlajahi sak tanah pangwasané negara kabèh terus bali menyang ing Yérusalèm, kelakoné sangang sasi rong puluh dina. Yoab terus ngekèki ngerti marang ratu olèh-olèhé tyatyah jiwa. Wong Israèl ana 800.000 jiwa sing bisa nggawa pedang, lan wong Yéhuda ana 500.000 jiwa. Nanging sakwisé ngétung rayaté, Daved gemeter atiné, terus ngomong marang GUSTI: “Kula wis nandangi dosa gedé, awit nindakké perkara iki; nanging saiki duh, GUSTI, muga abdi Panjenengan edohna sangka kesalahan iki, awit tumindak kula kuwi bodo banget.” Bareng ratu tangi ing wayah ésuk, nabi Gad, wong juru ndeloké Daved, teka tembungé GUSTI, mengkéné: “Lungaa, ngomonga marang Daved: Mengkéné tembungé GUSTI: Telung perkara sing Tak tawakké marang kowé; pilihen salah siji, mesti bakal Tak tindakké.” Sakwisé Gad nemoni marang Daved ngomongi marang ratu lan ngomong: “Sampéyan apa milih negarané katekan patyeklik suwéné telung taun? Apa sampéyan milih telung sasi mlayu sangka mungsuh lan diuber-uber? Utawa milih ngalami lara pès telung dina suwéné? Saiki hayuk kula njaluk mikir lan ditimbang-timbang, semaur apa sing kudu kula omongké marang sing ngutus kula.” Ratu ngetokké tembung marang Gad: “Banget susahé atiku, ya bèn kula tiba ing tangan-Né GUSTI, awit gedé kawelasané; nanging aja nganti kula tiba ing tangané manungsa.” Dadiné GUSTI terus nibakké lara pès ing sak tengahé wong Israèl wiwit ing wayah ésuk nganti tekan ing waktu sing wis ditemtokké; nanging sing mati sangka Dan tekan ing Bèrsyéba, wong 70.000. Waktu mulékat ngatyungké tangané marang Yérusalèm arep dientèkké, GUSTI getun atiné awit kasangsarané kuwi, terus ngomong marang mulékat sing nekakké karusakan kanggo bangsa kuwi: “Wis tyukup seméné waé! Tanganmu undurna!” Waktu kuwi mulékaté GUSTI ing sak tyedaké penggilingané gandum Arauna wong Yébus. Lan ratu ngomong marang GUSTI, waktu weruh mulékat sing ijik ngrusak umat kuwi, mengkéné: “Kula wis tenan nggawé dosa lan kesalahan, nanging wedus-wedusé kuwi nandangi apa? Muga tangan Panjenengan nyerang marang kula lan brayaté kula.” Ing dina kuwi uga Gad teka ing ngarepé Daved lan ngomong marang ratu: “Sampéyan kula omongi lungaa nggawé mesbèh kanggo GUSTI ing penggilingané gandum Arauna, wong ing Yébus.” Daved terus lunga miturut tembungé Gad, kaya déné sing dipréntahké GUSTI. Waktu Arauna ndangak lan weruh ratu teka ditutké para abdiné, Arauna terus metuk lan sendeku marang ratu karo praupané tekan ing lemah. Semauré Arauna marang ratu: “Apa karepé bendara ratu kula nekani abdimu?” Semauré Daved: “Arep nuku penggilingan gandummu perlu kanggo nggawé mesbèhé GUSTI, supaya bebendu iki mandek enggoné nyerang rayat.” Arauna terus ngomong marang ratu: “Saiki, bendara ratu kula, sampéyan njupuk penggilingan gandum kula lan ngurbanké apa sing sampéyan karepaké; kuwi ana sapi-sapiné kanggo kurban obongan lan kayu-kayu penggilingan gandum lan pasangan sapi kuwi kanggo kayu obongan. Kabèh kuwi, dipasrahké Arauna marang ratu.” Arauna uga ngomong marang ratu: “Supaya GUSTI, Gusti Allah sampéyan, seneng atiné marang ratu.” Nanging tembungé Daved marang Arauna: “Ora mengkono, nanging aku arep njupuk sangka kowé sak pira regané, awit aku ora bisa masrahaké kurban obongan marang GUSTI, Gusti Allahku, tanpa mbayar apa-apa.” Ratu terus njupuk penggilingan gandum lan sapi kuwi karo rega sèket sèkel slaka. Daved terus ngedekké mesbèh kanggo GUSTI ing kono lan masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan. GUSTI terus nuruti pandongané kanggo negara kono lan bebenduné mandek enggoné nyerang wong Israèl. Daved wis tuwa, wis okèh umuré lan senajan dikemuli, nanging piyambaké tetep krasa adem. Para abdiné terus pada ngomong marang piyambaké: “Apiké bendara ratu kula digolèkké botyah wadon prawan sing ngladèni lan njaga marang ratu supaya dadi anget.” Mulané terus pada nggolèki wadon sing ayu ing sak kabèhé Israèl, terus ketemu Abisag, prawan ing Sunem; kuwi terus diterké ing ngarepé ratu. Prawan kuwi pantyèn ayu banget lan terus njaga lan ngladèni ratu, nanging ora dituroni karo piyambaké. Kadung Adonia, anaké Hagit, awit sangka kepénginané terus ngomong: “Aku arep dadi ratu.” Terus nganakké tumpakané kréta lan suradadu jaran uga wong sèket sing pada mlayu ing ngarepé. Sakjeké uripé Adonia kuwi durung tau dinesoni karo bapaké, karo diomongi: “Kenèng apa kowé kok nandangi mengkono?” Dèkné kuwi ngganteng rupané tur anak nomer loro, ya kuwi sakwisé Absalom. Dèkné terus rembukan karo Yoab anaké Seruya lan karo imam Abyatar, kuwi terus pada ngetutké lan ngréwangi Adonia. Nanging imam Sadok lan Benaya anaké Yoyada lan nabi Natan lan Simèi lan Rei uga para suradadu abdiné Daved ora pada ngguyupi Adonia. Sakwisé mengkono Adonia terus masrahaké wedus gèmbèl, sapi lan kéwan lemu kanggo kurban ing sak tyedaké watu Sohélet sing pernahé ing sandingé En-Rogèl, terus ngulemi kabèh seduluré, para anaké ratu lan kabèh wong Yéhuda, pegawéné ratu, nanging nabi Natan lan Benaya lan para penggedéné suradadu lan Salomo, adiké ora diulemi. Nabi Natan terus ngomong marang Bètsyéba, ibuné Salomo: “Apa sampéyan ora krungu, yèn Adonia, anaké Hagit wis dadi ratu, nanging bendara ratu kula Daved ora ngerti? Awit sangka kuwi lilanana kula ngomongi rembuk, supaya sampéyan bisa nylametaké nyawa sampéyan lan nyawané anakmu Salomo. Sampéyan kula njaluk teka ing ngarepé Daved lan kula njaluk ngomong marang piyambaké mengkéné: Duh ratu kula, sampéyan apa ora wis ngomong marang kula karo sumpah: Anakmu Salomo sing bakal ngadek dadi ratu ing sakwisé sampéyan lan dèwèké sing bakal nglungguhi dampar sampéyan? Kepriyé nanging saiki Adonia kok dadi ratu? Sak terusé njeruhné sampéyan ngomong ing ngarepé ratu, kula uga terus bakal mlebu lan ngréwangi enggèn sampéyan ngomong kuwi.” Mulané Bètsyéba terus mlebu nemoni menyang ing ngarepé ratu ing njeruh sentong. Waktu kuwi ratu wis tuwa banget lan Abisag, prawan sangka Sunem, sing ngladèni piyambaké. Bètsyéba terus sendeku sujut lan nyembah ing ngarepé ratu. Ratu takon: “Apa sing kok karepaké?” Bètsyéba terus ngomong marang ratu: “Bendara ratu kula wis sumpah déwé kanggo GUSTI, Gusti Allah sampéyan, marang kula: Anakmu Salomo bakal dadi ratu ing sakwisé sampéyan lan dèwèké bakal lungguh ing dampar sampéyan. Nanging saiki, Adonia wis dadi ratu, nanging bendara ratu kula déwé ora weruh. Adonia wis mbelèh sapi okèh, kéwan lemu lan wedus gèmbèl, lan wis ngulemi kabèh anak sampéyan lan imam Abyatar lan Yoab, nanging abdimu Salomo ora diulemi. Nanging kabèh wong Israèl, duh bendara ratu kula, pada mandeng marang sampéyan, supaya sampéyan ngekèki ngerti, sapa sing bakal nglungguhi dampar sampéyan, sakwisé sampéyan. Yèn ora mengkéné, mbésuk yèn bendara ratu kula wis dililani ngasuh bareng karo para leluhuré sampéyan, kula lan anak sampéyan Salomo mesti terus bakal didakwa kesalahan.” Sakuntara Bètsyéba ngomong ing ngarepé ratu kuwi, nabi Natan mlebu nemoni. Ratu diomongi: “Iki nabi Natan nemoni.” Bareng wis mlebu lan ing ngarepé ratu, nabi Natan nyembah lan sendeku, sujut nganti tekan ing lemah, terus ngomong: “Duh bendara ratu kula kaya-kaya ratu déwé sing wis ngomong: Sakwisé sampéyan Adonia bakal dadi ratu lan nglungguhi dampar sampéyan! Awit ing dina iki wis mbelèh sapi okèh, kéwan lemu lan wedus gèmbèl, para anak sampéyan kabèh, para penggedéné suradadu lan imam Abyatar pada diulemi, saiki ijik pada mangan lan ngombé ing ngarepé karo surak: Slamet kanggo Adonia! Nanging abdimu, imam Sadok lan Benaya anaké Yoyada lan abdimu Salomo ora pada diulemi. Menawa bab kuwi kedadian awit wis dikarepké karo ratu, sampéyan kok ora ngekèki ngerti marang para abdimu iki, sapa sing bakal nglungguhi damparé bendara ratu kula, sakwisé bendara ratu kula.” Daved terus semaur, tembungé: “Bètsyéba tyeluken.” Terus mlebu nemoni lan ngadek ing ngarepé ratu. Ratu terus sumpah tembungé: “Kanggo GUSTI sing urip, sing wis ngluwari nyawaku sangka kabèh kangèlan, ing dina iki aku bakal nindakké apa sing wis tak janjèkké marang kowé kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, karo sumpah mengkéné: Anakmu Salomo bakal dadi ratu sakwisé aku, lan ya dèwèké sing bakal nglungguhi damparku, nggentèni aku.” Bètsyéba terus nyembah karo sendeku sujut nganti tekan ing lemah, lan sujut nyembah marang ratu lan ngomong: “Bendara ratu kula Daved muga slamet kanggo ing sak lawasé!” Daved ngomong menèh: “Tyeluken imam Sadok, nabi Natan lan Benaya anaké Yoyada.” Kuwi pada mlebu nemoni ing ngarepé ratu, terus pada diomongi mengkéné: “Para abdiné bendaramu pada gawanen, anakku Salomo tunggangna ing jaran tumpakanku déwé, terus gawanen menyang ing Gihon. Imam Sadok lan nabi Natan terus nglengani dèwèké ing kana, didadèkké ratu ing Israèl; sakwisé mengkono, kowé pada ngunèkna trompèt karo pada surak-suraka: Slamet kanggo Salomo! Yèn wis mengkono, terus pada balia karo ngetutké dèwèké; dèwèké terus mlebua lan lungguha ing damparku, awit dèwèké kuwi sing kudu lungguh ing dampar nggentèni aku lan ya dèwèké sing tak pilih supaya dadi ratu ing Israèl lan Yéhuda.” Benaya anaké Yoyada terus ngomong marang ratu: “Amin! Ya mengkono préntahé GUSTI Allahé bendara ratu kula. Kedadiané anggèné GUSTI nunggal karo bendara ratu kula, mengkéné uga Panjenengané ya nunggal karo Salomo; muga Panjenengané gelem nggawé damparé Salomo ngungkuli gedéné tenimbangané damparé Daved.” Terus pada budalan, ya kuwi imam Sadok, nabi Natan lan Benaya anaké Yoyada, karo ditutké karo wong-wong Krèti lan Plèti. Salomo ditumpakké jaran tumpakané Daved lan diarak menyang ing Gihon. Imam Sadok wis nggawa sungu isi lenga sangka tarup, Salomo terus dijebatani. Sakwisé mengkono trompèt terus diunèkké lan rayat pada surak: “Slamet kanggo Salomo!” Salomo terus ditutké karo rayat kabèh, karo pada ngunèkké sulingan karo pada seneng-seneng ramé, swarané nganti kaya metyah bumi. Nanging bab kuwi krungu karo Adonia lan sakkèhé para uleman sing pada mèlu, waktu ijik waé rampung enggoné pada manganan. Bareng Yoab krungu uniné trompèt, terus mikir: “Ana apa ta nanging kuta kok ramé temen?” Waktu ijik mikir kuwi, Yonatan anaké imam Abyatar teka. Adonia terus ngomong: “Mlebua, awit kowé kuwi satria lan mesti nggawa kabar apik.” Nanging Yonatan ngomong marang Adonia: “Ora! Bendara ratu kita Daved wis ngangkat Salomo dadi ratu. Ratu wis ngongkon, supaya imam Sadok, nabi Natan lan Benaya anaké Yoyada, lan suradadu Krèti lan Plèti pada ngetutké Salomo, ditumpakké jarané ratu. Imam Sadok lan nabi Natan pada nglengani Salomo ing Gihon didadèkké ratu; sangka kana terus pada mulih karo bungah-bungah, terus kuta terus ramé banget. Kuwi swara sing kok rungokké kuwi. Salomo saiki njagong ing dampar kraton; para pegawéné ratu uga wis pada nemoni Daved pada mbagèkké slamet, karo ngomong: Muga Gusti Allahé bendara ratu kula gelem nggawé luhuré asmané Salomo ngliwati asma sampéyan lan damparé muga ngliwati gedéné dampar sampéyan. Sak terusé ratu ya wis sendeku sujut ing ambèné lan ngomong mengkéné: Pinujia asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl, ing dina iki wis ngekèki wong sing lungguh ing damparku, nanging aku déwé ijik dililani weruh.” Ing kono sakkèhé ulemané Adonia pada kagèt, terus pada ngadek lan lunga pisah-pisahan. Adonia wedi marang Salomo, mulané terus gelis-gelis lunga lan nyekel sungu-sunguné mesbèh. Salomo terus dikabari bab kuwi: “Nyatané Adonia wedi marang Salomo lan terus nyekel sungu-sunguné mesbèh karo ngomong: Salomo bèn sumpah ndisik ing bab aku, yèn ora bakal matèni abdiné iki karo pedang.” Salomo terus ngomong: “Yèn tumindaké netepi perjanjian, rambuté sakeler waé ora bakal ana sing gogrok ing bumi, nanging yèn konangan nduwé kekarepan ala, mesti dipatèni.” Salomo terus kongkonan metuki ing mesbèh. Bareng Adonia nemoni terus sujut lan nyembah ing ngarepé Salomo; Salomo terus ngomong marang Adonia: “Wis muliha.” Kadung waktu matiné Daved wis tyedak, dèkné ngekèki paweling marang Salomo, anaké: “Aku iki bakal lunga ngliwati dalané samubarang kabèh sing ora langgeng, mulané atimu sing kuwat lan tumindaka kaya wong lanang. Nglakonana kuwajipanmu karo setia marang GUSTI, Gusti Allahmu; karo menèh mlakumu metua ing dalan sing diduduhké Gusti lan tetepana enggonmu manut marang sak kabèhé katetepan, préntah, pernatan sing ditemtokké, kaya sing ketulis ing angger-anggeré Moses, supaya samubarang kabèh sing kok lakoni lan kabèh karepmu bisa olèh nggawé, lan supaya GUSTI gelem netepi janji sing diomongké kanggo aku, ya kuwi: Yèn anak-anakmu lanang mlakuné tetep ing ngarep-Ku karo setia, karo sak kabèhé ati lan karo sak kabèhé nyawané, turun-turunanmu ora bakal ana pedoté enggoné nglungguhi damparé kraton Israèl. Kowé uga weruh apa sing ditindakké marang aku karo Yoab anaké Seruya, apa sing ditindakké marang penggedéné Israèl loro, ya kuwi Abnèr anaké Nèr lan Amasa anaké Yètèr, Yoab matèni loro-loroné kuwi lan ngutahké getih ing jaman tentrem, kaya ijik ana perang, terus sabuké bangkèkané lan sepatuné sikilé dlèwèran getih. Mulané tumindaka karo kawityaksanan lan aja nganti ngejarké sing uwanen kuwi mudun ing ndonyané wong mati karo slamet. Nanging marang anak-anaké Barsilai, wong Giléad kaé, kowé nindakké kawelasané atimu. Kuwi bèn klebu ing golongan sing olèh pangan sangka méjamu, awit kuwi pada ngétokké kasetiané, ya kuwi pada nampani aku waktu aku mblayu sangka ngarepé kakangmu Absalom. Sak terusé ing pangwasamu ijik ana Simèi anaké Géra, wong Bényamin sangka Bahurim. Kuwi sing nyepatani aku karo bebendu sing nandes waktu aku menyang Mahanaim, nanging dèkné terus metuk aku ing pinggiré laut Yordan lan aku wis sumpah marang dèwèké kanggo GUSTI: Kowé ora bakal tak patèni karo pedang! Saiki kuwi aja kok luwari sangka ukuman; kowé kuwi wong sing wityaksana mesti ya weruh apa sing bakal kok tindakké marang kuwi, supaya enggoné mudun ing ndonyané wong mati karo dlèwèran getih.” Sakwisé mengkono Daved terus ngasuh nunggal karo para leluhuré, terus dikubur ing kutané Daved. Nanging Daved enggoné ngratoni Israèl suwéné patang puluh taun; ing Hébron enggoné dadi ratu pitung taun lan ing Yérusalèm, dadi ratu telung puluh telu taun. Salomo terus nggantèni nglungguhi damparé Daved, bapaké, kratoné kuwat banget. Ing sakwijiné dina Adonia anaké Hagit ngadep marang Bètsyéba ibuné Salomo. Bètsyéba takon mengkéné: “Apa tekamu kuwi karo kekarepan apik?” Semauré: “Ya apik.” Sak terusé tembungé mengkéné: “Ana bab sing bakal kula omongké karo sampéyan.” Tembungé Bètsyéba: “Ngomonga!” Terus ngomong: “Sampéyan déwé ngerti, yèn sing pantes dadi ratu kuwi kula, lan wong Israèl kabèh ngarep-arep supaya kula dadi ratu; nanging entèk-entèkké jagongané ratu tiba ing adikku, awit kuwi ditampa sangka GUSTI. Saiki, penjaluk kula siji waé sing kula omongké ing ngarepé sampéyan, mila aja nganti ora dituruti penjaluk kula kuwi.” Semauré Bètsyéba: “Ngomonga!” Semauré Adonia: “Bab kuwi muga sampéyan gelem ngomong marang Salomo, awit ratu mesti ora bakal nampik penjaluké sampéyan. Ya kuwi supaya Abisag, botyah wadon sangka Sunem kuwi dikèkké marang kula, dadi bojo kula.” Bètsyéba nyauri, tembungé: “Ya apik, bab iki bakal tak rembuk karo ratu.” Bètsyéba terus mlebu menyang ing ngarepé Salomo perlu ngrembuk penjaluké Adonia. Ratu terus metuk ibuné lan terus mbungkuk nyembah, terus njagong ing dampar. Ratu terus ngongkon njupuk kursi kanggo njagong Ibuné, ibuné terus njagong ing sak tengené ratu. Bètsyéba terus ngomong: “Aku arep ngomongké penjaluk sing ora sak piraa marang sliramu, aja nganti sliramu nampik penjalukku kuwi.” Semauré ratu: “Hayuk, ibu, awit kula ora bakal nampik penjaluké ibu.” Bètsyéba ngomong: “Abisag, botyah wadon Sunem kuwi mbok dikèkké marang kakangmu Adonia, dadi bojoné.” Nanging Salomo terus ngomong marang ibuné: “Kenèng apa, ibu mung njaluk Abisag, botyah wadon Sunem kuwi, kanggo Adonia? Mbok ya njaluk jagongané ratu pisan kanggo dèwèké! Kuwi apa ora sedulur kula sing luwih tuwa, tur sing ngréwangi dèwèké imam Abyatar lan Yoab, anak Seruya?” Salomo terus sumpah kanggo GUSTI: “Gusti Allah muga gelem nindakké marang kula mengkéné, malah ngungkuli kuwi, yèn Adonia ora mbayar karo nyawané kanggo penjaluk kuwi! Awit sangka kuwi, kanggo GUSTI sing urip, sing jejekké kula lan sing njagongké kula ing damparé ratu Daved, bapak kula, lan sing ngekèki kula brayat kaya sing dijanjèkké: ing dina kuwi uga Adonia kudu dipatèni.” Salomo terus masrahaké kuwi marang Benaya anaké Yoyada, sing ya terus nyerang marang Adonia dadi lan matiné. Nanging imam Abyatar dipréntahké karo ratu mengkéné: “Kowé menyanga nang tanah Anatot, ing tanah duwèkmu, awit senajan kowé kuwi wis sak pantesé nampa ukuman, nanging ing dina iki aku ora bakal matèni kowé awit kowé wis ngusung petiné GUSTI Allah ing ngarepé bapakku, Daved, lan kowé wis mèlu ngalami kangèlan ing sak njeruhné kasangsarané bapakku.” Imam Abyatar terus dipetyat karo Salomo sangka lungguhané enggoné dadi imamé GUSTI, terus kaleksanan tembungé GUSTI, sing dipréntahké kanggo turunané imam Eli ing Silo. Bareng Yoab krungu kabar mau - Yoab kuwi pantyèn ngetutké Adonia, senajan ora ngetutké Absalom - dadiné Yoab terus mlayu menyang ing tarupé GUSTI lan nyekel sunguné mesbèh. Salomo terus nampa kabar, yèn Yoab wis nylametké menyang tarupé GUSTI lan wis ing sandingé mesbèh. Salomo terus ngongkon Benaya anaké Yoyada: “Lungaa, patènana wong kuwi.” Benaya terus mlebu ing tarupé GUSTI lan ngomong marang Yoab: “Préntahé ratu: Kowé metua.” Tembungé Yoab: “Ora, awit kula arep mati ing kéné.” Benaya terus ngomongké semaur kuwi marang ratu, tembungé: “Mengkéné omongané Yoab lan mengkéné semauré marang kula.” Tembungé ratu: “Tandangi kaya sing diutyapké. Patènana wong kuwi lan terus kuburen; karo mengkono kowé ngedohké sangka aku lan brayatku kesalahan ing bab getih sing diutahké karo Yoab tanpa sebab. Dadiné GUSTI mbayar utangé getih marang awaké déwé, awit wong kuwi wis matèni wong loro sing luwih bener lan luwih apik tenimbangané dèwèké, ya kuwi enggoné matèni wong loro mau karo pedang tanpa dingertèni karo bapakku Daved, ya kuwi Abnèr anaké Nèr, penggedéné suradadu Israèl lan Amasa anaké Yètèr, penggedéné suradadu Yéhuda. Mulané getihé wong loro kuwi bakal ditibakké marang Yoab lan turun-turuné ing sak lawas-lawasé, nanging Bapakku Daved lan para turun-turuné lan brayaté uga damparé bakal diganjar slamet karo GUSTI nganti ing sak lawas-lawasé.” Benaya anaké Yoyada terus lunga, Yoab disurung menyang ngisor lan dipatèni. Sakwisé mengkono terus dikubur ing omahé déwé ing ara-ara samun. Ratu terus netepaké Benaya anaké Yoyada dadi gantiné Yoab, dadi penggedéné suradadu; lan imam Sadok diangkat karo ratu dadi gantiné imam Abyatar. Sakwisé mengkono ratu terus ngongkon nyeluk Simèi lan diomongi mengkéné: “Kana ngedekna omah kanggo kowé ing Yérusalèm terus enggonana lan kowé aja metu sangka kono arepa menyang ngendi waé. Awit ngertia, yèn kowé metu lan nyabrang kali Kidron, kowé mesti bakal dipatèni lan getihmu bakal ditibakké marang kowé déwé.” Simèi terus ngomong marang ratu: “Ya, kula bakal nandangi préntahé ratu iki.” Simèi terus manggon ing Yérusalèm nganti suwé. Nanging sakwisé telung taun terus kelakon ana baturé Simèi loro sing minggat menyang ing ngarepé ratu Akis anaké Maaka, ratu ing Gat; Simèi terus dikabari: “Yèn, abdi sampéyan loro ing Gat.” Simèi terus gelis-gelis nglapaki kimaré terus budal menyang Gat, ing pangwasané Akis, nggolèki baturé mau. Sakwisé mengkono terus mulih karo nggawa batur-baturé mau sangka Gat. Bareng Salomo dikabari, yèn Simèi mentas lunga sangka Yérusalèm menyang Gat lan saiki wis mulih, ratu terus kongkonan nyeluk Simèi terus diomongi mengkéné: “Kowé apa ora wis tak omongi sumpah kanggo GUSTI lan wis Tak wènèhi paweling mengkéné: Iki ngertènana sing tenan, ya kuwi yèn kowé metu lan lunga menyanga ngendi waé, kowé mesti bakal dipatèni. Lan kowé wis ngomong: Ya, kula bakal nandangi préntahé ratu. Kenèng apa nanging kowé kok ora netepi sumpahmu kanggo GUSTI kuwi lan uga préntah sing tak wènèhké marang kowé?” Sak terusé ratu ngomong marang Simèi mengkéné: “Kowé déwé weruh ing sak njeruhné atimu marang kabèh sing ala sing kowé tindakké marang Daved, bapakku, mulané GUSTI wis mbayar penggawé alamu kuwi marang kowé déwé. Nanging Salomo supaya diberkahi lan supaya damparé Daved kuwat ing ngarepé GUSTI nganti ing sak lawas-lawasé.” Ratu terus ngekèki préntah marang Benaya anaké Yoyada; Benaya terus metu, Simèi diketok guluné nganti mati. Kaya mengkono kraton kuwi dadi kuwat ing tangané Salomo. Salomo terus dipèk mantu karo Parao, ratu ing Egipte, awit dèkné njupuk bojo anaké wadon Parao, kuwi terus diboyong ing kutané Daved, nganti rampungé enggoné dèkné nggawé palèsé lan griyané GUSTI lan témbok ing sak ubengé Yérusalèm. Mung waé bangsa kuwi enggoné masrahaké kurban ijik ing puntuk-puntuk pangurbanan, awit nganti ing waktu kuwi GUSTI durung digawèkké omah. Lan Salomo ngétokké katrésnané marang GUSTI karo netepi pernatan-pernatané Daved, bapaké; mung waé dèkné ijik pasrah kurban sing dibelèh lan ngabekti ing puntuk-puntuk pangurbanan. Ing sakwijiné dina ratu lunga menyang Gibéon, perlu pasrah kurban, awit kuwi puntuk-puntuk pangurbanan sing gedé déwé; 1000 kurban obongan sing dipasrahké Salomo ing mesbèh kono. Ing Gibéon kuwi GUSTI ngétok marang Salomo ing sak njeruhné impèn ing wayah mbengi. Gusti Allah ngomong: “Njaluka apa waé bakal Tak wènèhké marang kowé.” Salomo terus ngomong: “Panjenengan sing wis ngétokké kawelasan sing gedé marang abdi Panjenengan Daved, bapak kula, awit uripé ing ngarepé Panjenengan karo setia, bener lan jujur marang Panjenengan; lan Panjenengan wis njamin kawelasan sing gedé kuwi marang bapakku, Panjenengan ngekèki anak lanang sing lungguh ing damparé kaya sing kedadian ing dina iki. Mulané saiki, duh GUSTI, Gusti Allah kula, Panjenengan sing ndadèkké abdi Panjenengan iki dadi ratu nggentèni Daved, bapak kula, senajan kula ijik enom banget lan durung nduwé pengalaman. Ya kaya mengkéné iki abdi Panjenengan ing sak tengahé umat Panjenengan sing Panjenengan pilih, sakwijiné umat sing gedé, sing tyatyahé ora kenèng diitung lan ora kenèng dikira-kira okèhé. Mulané Panjenengan supaya gelem ngekèki marang abdi Panjenengan ati sing bisa nimbang perkara supaya bisa ngadili umat Panjenengan karo bisa mbédakké apa sing apik lan sing ala, awit sapa ta sing saguh ngadili umat Panjenengan sing gedé banget kuwi?” Penjaluké Salomo sing kaya mengkono kuwi dianggep apik ing ngarepé GUSTI. Mulané Gusti Allah terus ngomong marang dèkné: “Awit kuwi sing dadi penjalukmu lan ora njaluk umur dawa utawa kasugihan apa nyawané mungsuhmu, nanging putusan ing sak njeruhné pengadilan, mulané Aku bakal nindakké sing tyotyok karo penjalukmu kuwi, Aku ngekèki marang kowé ati sing kebak kawityaksanan lan kaweruh, nganti sak durungé kowé ora ana wong siji-sijia sing kaya kowé, lan sakwisé kowé ora bakal ana wong siji-sijia sing kaya kowé. Lan sing ora kok jaluk ya Tak wènèhké, ya kuwi kasugihan lan kaluhuran, nganti sakjeké uripmu ora bakal ana wong siji-sijia sing kaya kowé ing antarané para ratu. Lan yèn mlakumu metu ing dalan sing Tak duduhké lan tetep miturut kabèh katetepan lan préntah-Ku, pada kaya bapakmu Daved, Aku bakal ngekèki tambahé umurmu.” Salomo terus tangi; jebul dèkné ngimpi. Sak mulihé menyang ing Yérusalèm, dèkné terus ngadek ing ngarepé peti perjanjiané GUSTI lan masrahaké kurban-kurban obongan lan kurban-kurban keslametan. Sakwisé mengkono ratu terus nganakké pésta karo para penggedé. Ing waktu semono ana wong wadon nakal loro sing nemoni menyang ing ngarepé ratu lan terus ngadek ing ngarepé. Semauré wong wadon sing siji: “Duh Bendara kula! Kula karo wong wadon iki manggon bareng sak omah, lan kula nglairké bayi waktu wong iki ing omah. Sakwisé mengkéné, ing dina sing kaping telu sakwisé kula, wong wadon kuwi uga nglairké bayi; kula mung wong loro iki, ora ana wong liyané sing manggon bareng karo kula, mung kula wong loro ing omah. Ing wantyi wengi anaké wong wadon kuwi mati, awit ketindihan karo piyambaké. Bareng tengah wengi piyambaké tangi terus njukuk anak kula sangka sandingé kula; waktu kula turu, anak kula diglétakké ing pangkonané, nanging anak sing mati diglétakké ing sandingé kula. Bareng ésuk kula tangi arep nusoni anak kula, bayi kuwi wis ninggal, nanging bareng kula tamatké ing wantyi ésuk kuwi, kétok yèn kuwi duduk bayi sing kula lairké.” Wong wadon sijiné ngomong: “Ora! Anakku sing urip, lan anakmu sing mati.” Nanging wong wadon sing kaping pisan ngomong menèh: “Duduk! Anakmu sing mati, lan anakku sing urip.” Kaya mengkono enggoné pada padu ing ngarepé ratu. Ratu terus ngomong: “Sing siji omong: Anakku sing urip iki lan anakmu sing mati. Sijiné ngomong: Duduk! Anakmu sing mati nanging anakku sing urip.” Sakwisé mengkono ratu ngongkon: “Aku jukukna pedang!” Terus dipasrahké pedangé. Ratu ngongkon: “Bayi sing urip kuwi pedangen dadi loro lan separo wènèhna marang sing siji, separo marang sijiné.” Wong wadon sing anaké urip mau, awit sangka welasé marang anaké, terus ngomong marang ratu: “Duh, bendara kula! Bayi sing urip kuwi dikèkké waé marang piyambaké, aja nganti Panjenengan patèni.” Nanging sijiné ngomong: “Supaya ora dadi duwèkmu utawa duwèkku, hayuk disigar waé!” Nanging ratu nyauri, tembungé: “Bayi sing urip kuwi wènèhna marang wong wadon kaé, aja pisan-pisan kowé patèni. Wong wadon kaé ibuné.” Bareng wong Israèl kabèh krungu putusané pengadilan sing dikèkké karo ratu, kabèh terus pada wedi marang ratu, awit pada weruh, yèn dèkné kanggonan kawityaksanané Gusti Allah kanggo nindakké pengadilan. Salomo kuwi ngratoni sak tanah pangwasané Israèl kabèh. Iki para penggedéné: Asarya anaké Sadok dadi imam; Elihorep lan Ahia, anak-anaké Sisa dadi juru tulis negara; Yosafat anaké Ahilud dadi tukang gedong; Benaya anaké Yoyada dadi penggedéné suradadu; Sadok lan Abyatar dadi imam. Asarya anaké Natan dadi penggedéné para penggedéné distrik. Sabud anaké Natan kuwi imam sing dadi kantyané ratu. Ahisar dadi penggedéné kraton. Adoniram anaké Abda dadi penggedéné para wong kerja peksa kanggo negara. Salomo nduwé penggedéné rolas ing negarané Israèl kabèh, sing kuwajipané ngrupaka pangané ratu uga kabèh sak isiné kratoné: saben penggedéné kuwajipané masrahaké mangan kanggo sesasi ing sak njeruhné setaun. Iki asma-asmané: Bèn-Hur ing pegunungan Efraim, Bèn-Dèker ing Makas, ing Saalbim, ing Bèt-Sémes lan ing Elon-Bèt-Hanan; Bèn-Hèsèd ing Arubot; panggonané ya kuwi Sokho lan sak tanah Hèfèr kabèh; Bèn-Abinadab ngwasani tanah pegunungan Dor, bojoné jenengé Tapat, anak wadoné Salomo Baana anaké Ahilud ngwasani Taanak, Megido lan sak tanah pangwasané Bèt-Séan kabèh, sing manggon ing sak tyedaké Saretan sak ngisoré Yisreèl, wiwit ing Bèt-Séan nganti tekan ing Abel-Mehola tekan ing sisih kanané Yokméam. Sak terusé Bèn-Geber ing Ramot-Giléad, panggonané ya kuwi Hawot-Yair ing Giléad; Yair kuwi anaké Manasé. Kratoné Argob ing Basan uga klebu pangwasané, kutané gedé suwidak karo témbok lan slorok kantyingé lawang tembaga; Ahinadab anaké Ido penggedéné Mahanaim. Sak terusé Ahimaas ing Naftali; kuwi uga kawin karo anaké wadon Salomo, sing asmané Basmat. Sak terusé Baana anaké Husai ing Asyèra lan Alot. Terus Yosafat anaké Paruah ing Isakar lan Simèi anaké Ela ing Bényamin. Gèbèr anaké Uri ing negara Giléad ngwasani negarané Sihon, ratuné wong Amori, lan negarané Og, ratu ing Basan; mung siji kuwi sing dadi penggedéné ing tanah kono. Wong Yéhuda lan wong Israèl kuwi tyatyahé kaya wedi ing pinggiré segara. Kabèh pada mangan lan ngombé lan pada sukak-sukak lan seneng-seneng. Salomo ngwasani kabèh kraton wiwit sangka kali Efrat nganti tekan negarané wong Filistèn lan nganti tekan tapel watesé negara Egipte. Kuwi pada mbayar pajek lan tetep teluk marang Salomo ing sakjeké uripé. Kebutuhan kanggo nyepaki mangan Salomo kuwi sedinané glepung sing apik déwé telung puluh kor lan glepung lumrah suwidak kor, sapi lemu sepuluh lan sapi ingon-ingonan rong puluh lan wedus gèmbèl 100, kuwi durung kepitung menjangan, kidang, menjangan tutul lan mentok ingon-ingon, awit piyambaké ngwasani sak kabèhé negara ing sisih kénéné kali Efrat, wiwit sangka Tifsak nganti tekan Gaza, uga ngwasani kabèh ratu ing sisih kénéné kali Efrat, lan dikèki tentrem ing sak kabèhé negarané, terus wong Yéhuda lan wong Israèl enggoné pada manggon karo tentrem, siji-sijiné manggon ing sak ngisoré wit anggur lan wit anjir, wiwit ing Dan nganti tekan ing Bèrsyéba ing sak suwéné uripé Salomo. Kejaba sangka kuwi Salomo nduwé jaran 40.000 kandang kanggo kréta-krétané lan 12.000 suradadu sing numpak jaran. Para penggedéné panggonan kuwi pada njamin marang pangané Salomo kabèh sak rupané wong sing mèlu mangan ing méjané Salomo. Enggoné masrahaké ing saben sasi giliran lan ora ana sing dilongi. Jewawut lan damèn kanggo jaran-jarané nggèrèt kréta lan jaran-jarané tumpakan kuwi pada digawa menyang ing panggonan sing wis ditemtokké, miturut tanggungané déwé-déwé. Sak terusé Gusti Allah ngekèki kawityaksanan lan kaweruh sing gedé marang Salomo, lan akal pikirané sing jembaré kaya wedi ing pinggiré segara, nganti kawityaksanané Salomo kuwi ngungkuli kawityaksanané sakkèhé wong wétanan lan ngungkuli sakkèhé kawityaksanané wong Egipte. Kawityaksanané ngungkuli wong kabèh, ngungkuli Etan, wong Esrahi, ngungkuli Héman, Kalkol lan Darda, anak-anaké Mahol, mulané asmané kesuwur ing antarané kabèh bangsa ing sak ubengé. Piyambaké nggawé wulang bebasan 3000, lan kidungan 1005. Piyambaké nggawé kidungan bab wit-witan, wiwit wit tyemara ing pegunungan Libanon nganti wit Hisop sing tukul ing témbok. Dèkné uga ngomong bab kéwan-kéwan lan manuk-manuk lan bab kéwan sing mbrangkang lan bab iwak-iwak. Wong-wong sangka sak kabèhé bangsa pada nemoni ngrungokké bab kawityaksanané Salomo, uga ratu dipasrahi pajek karo para ratu ing bumi, sing wis pada krungu bab kawityaksanané kuwi. Hiram, ratu ing negara Tirus, kongkonan para pegawéné nemoni menyang ing ngarepé Salomo, awit krungu, yèn Salomo wis dijebatani dadi ratu nggentèni bapaké, awit Hiram kuwi tansah kekantyan karo Daved. Salomo terus kongkonan menyang ngarepé Hiram, dikongkon ngomong: “Sampéyan ngerti, yèn Daved, bapak kula, ora bisa ngedekké omah kanggo asmané GUSTI, Gusti Allahé, awit mungsuh-mungsuhé ratu pada merangi piyambaké sangka endi-endi, kabèh terus dipasrahké karo GUSTI ing ngisoré sikilé. Nanging saiki GUSTI, Gusti Allah kula, wis ngekèki katentreman marang kula ing endi-endi, wis ora ana mungsuh menèh lan ora ana kasangsarané menèh sing nekani. Lan ngertènana, kula mikir-mikir bakal ngedekké omah kanggo GUSTI, Gusti Allah kula, kaya sing wis dijanjèkké karo GUSTI marang Daved, bapak kula, mengkéné: Anakmu sing mengko bakal Tak jagongké ing damparmu dadi gantimu, kuwi sing bakal nggawé omah kanggo asma-Ku. Awit sangka kuwi sampéyan muga gelem ngekèki préntah negor wit-witan tyemara ing gunung Libanon, lan wong kula ya bèn pada ngréwangi para abdi sampéyan, malah upahé kanggo para abdi sampéyan bakal kula pasrahaké marang sampéyan, sepira waé penjaluké sampéyan, awit sampéyan ngerti, yèn sedulur kula ora ana sing bisa negor wit-witan kaya wong ing Sidon.” Sakwisé krungu pawelingé Salomo kuwi, Hiram banget senengé atiné lan terus ngomong: “Pinujia GUSTI ing dina iki, awit Dèkné wis ngekèki Daved anak sing wityaksana sing ngratoni bangsa sing gedé iki.” Hiram terus kongkonan abdiné ngomong marang Salomo mengkéné: “Kula wis nampa pawelingé lantaran kongkonan sampéyan. Bab kayu tyemara lan kayu beros, kula bakal nindakké apa sing dadi karep sampéyan. Wong-wong kula bakal ngedunké sangka gunung Libanon ing segara lan bakal kula préntah supaya digandèng-gandèng dadi gètèkan terus digawa menyang ing panggonan sing sampéyan duduhké marang kula, ing kana banjur pada dibungkar, terus sampéyan bisa ngongkon ngangkati. Nanging sampéyan muga gelem nyukupi kebutuhané kula pangan kanggo sak isiné kraton, sepira sing kula karepaké.” Mengkono dadiné Hiram ngekèki kayu tyemara lan kayu beros marang Salomo, sepira sing dikarepké. Nanging Salomo terus ngekèki marang Hiram gandum 20.000 kor, bakal pangan kanggo sak isiné kraton, lan lenga deplok rong puluh kor; kuwi sing dipasrahké karo Salomo marang Hiram ing saben taun. Nanging GUSTI ngekèki kawityaksanan marang Salomo kaya sing dijanjèkké marang Panjenengané; dadiné Hiram lan Salomo kuwi rukun, loro-loroné terus nganakké perjanjian. Salomo terus nyeluk wong sing dadi kerja peksa sangka sak tanah Israèl kabèh, tyatyahé wong-wong mau ana 30.000. Kuwi pada dipréntahké menyang gunung Libanon, giliran saben sasi 10.000: sak suwéné sesasi pada ing Libanon, rong sasi ing omah. Adoniram sing dadi mandor wong sing dadi kerja peksa mau. Lan menèh Salomo nduwé batur 70.000 lan tukang tatah 8000 ing pegunungan, kuwi durung kepitung para penggedéné mandoré Salomo sing mimpin penggawéan kuwi, tyatyahé ana 3300; kuwi sing pada mandori rayat sing nindakké penggawéan kuwi. Sak terusé ratu ngongkon supaya wong-wong pada mbrèngkali watu sing gedé-gedé; watu sing larang-larang kanggo dasaré omah kuwi watu tatahan. Ing kono para tukangé Salomo lan para tukangé Hiram lan para wong Gebal pada natahi kayu lan watu kanggo nyawiské ngedekké omah mau. Nalika taun sing kaping 480 sakwisé wong Israèl metu sangka negara Egipte, ing taun sing kaping papat sakwisé Salomo dadi ratu ing Israèl, ing sasi Siw, ya kuwi sasi sing kaping pindo, Salomo wiwit nggawé omah kanggo GUSTI. Omah sing diedekké Salomo kanggo GUSTI kuwi dawané suwidak éluh, lan ambané rong puluh éluh lan duwuré telung puluh éluh. Pendapa ing ngarepé griya kuwi dawané rong puluh éluh, miturut ambané griya kuwi lan ambané sepuluh éluh ing ambané griya mengarep. Griya sutyi kuwi uga didèkèki jendéla-jendéla nganggo krépyak sing rapet. Ing sak ubengé omah mèpèt ing témbok ditambahi kamar tambahan, ing sak ubengé lan mburi lan kabèh kuwi digawé sungsun-sungsun. Larikan sing ngisor ambané limang éluh, sing tengah enem éluh, nanging sing kaping telu pitung éluh, awit ing sak njabané griya mubeng wis dikèki legokan balok-balok, sakjané supaya ora usah mboboli témboké griyané. Waktu nggawé griya kuwi sing dienggo watu-watu sing wis dibangun ing panggonan waktu nduduk terus ora krungu swarané amer utawa kampak utawa saben piranti wesi ing waktu mbangun griya kuwi. Lawangé larikan ngisor ing sak tengahé griya lan yèn wong menyang ing larikan tengah menyang larikan kaping telu, liwat anda sing ménggak-ménggok. Bareng enggoné nggawé griya mau wis rampung, griya mau terus dipasangi payon, ya kuwi palang-palang ditumpangi planga kayu tyemara. Sak terusé bareng enggoné ngedekké kamar-kamar tambahan mubeng wis rampung, ya kuwi saben larikan duwuré limang éluh, griya mau terus dikèki payoné kayu tyemara. Sakwisé mengkono terus ana tembungé GUSTI marang Salomo mengkéné: “Bab omah sing ijik kok edekké kuwi, yèn mlakumu miturut ing sakkèhé pernatan-Ku, lan tetep nindakké kabèh tembung-Ku lan ora nyimpang sangka kuwi, Aku bakal netepi janji-Ku marang kowé sing wis Tak omongaké marang Daved, bapakmu, ya kuwi yèn Aku bakal manggon ing sak tengahé wong Israèl lan ora bakal ninggalké umat-Ku Israèl.” Bareng Salomo wis rampung enggoné nggawé griya kuwi, témboké griya mau ing njeruhné planga kayu tyemara; wiwit ing jogané nganti tekan ing pinggiré payon dilapis kayu tyemara, nanging jogané griya planga kayu beros. Panggonané mburi griya mau sing rong puluh éluh terus didèkèki singgetan kayu tyemara, wiwit ing jogané nganti tekan ing blandar nduwur; pérangan kuwi terus didadèkké kamar mburi, dadi kamar Mahasutyi. Pérangan ing ngarepé kamar mburi kuwi dawané patang puluh éluh, kuwi kamar gedé. Kayu tyemara ing sisih njeruhné griya mau diukir karo ukir-ukiran rupa woh labu lan kembang mekar; kabèh kuwi ditutup kayu tyemara, ora ana watuné sing kétok. Dadiné kamar mburi ing sak njeruhné griya, ing sisih njeruh déwé, digawé mengkono kuwi, bakal kanggo ndèkèk petiné perjanjiané GUSTI. Kamar mburi kuwi dawané rong puluh éluh, ambané rong puluh éluh, duwuré rong puluh éluh. Kuwi dilapis karo emas lembaran, ing ngarepé didèkèki mesbèh kayu tyemara. Sakwisé Salomo nglapisi sisih njeruhné griya karo emas lembaran, ing sisihé ngarep kamar mburi dipasangi klambu, sing digawé ranté-ranté emas. Kamar mau terus dilapisi emas. Omah gedé mau rata dilapisi emas, ya griya kuwi sak kabèhé; mesbèh ing ngarepé kamar mburi kuwi uga dilapis emas. Sak terusé ing sak njeruhné kamar mburi digawèkké kerup kayu saitun alas loro, siji-sijiné duwuré sepuluh éluh. Karo swiwiné kerup kuwi sing siji dawané limang éluh, lan swiwi sijiné uga limang éluh, dadi sangka putyuké swiwi sing siji tekan ing putyuké swiwi sijiné dawané ana sepuluh éluh. Kerup sijiné dawané uga sepuluh éluh. Kerup loro-loroné kuwi ukurané pada lan rupané uga pada. Kerup sing siji duwuré sepuluh éluh, kerup sijiné uga mengkono. Kerup-kerup kuwi dipernahaké ing sak tengahé kamar sing njeruh déwé, loro-loroné pada megarké swiwiné, nganti kerup sing siji nyénggol témbok karo swiwiné, lan kerup sijiné nyénggol témbok liyané, nanging swiwi-swiwi ing sak tengahé griya pada adu-arep. Kerup-kerup kuwi dilapis emas. Témboké griya kabèh kuwi mubeng digambari karo gambar kerup, wit kurma lan kembang mekar ukir-ukiran, ya kuwi ing kamar njeruh lan ing kamar njaba. Jogané griya uga dilapis emas, ing kamar njeruh lan ing kamar njaba. Lawang sing nuju ing kamar mburi kuwi sing digawé kayu saitun; kusèné, lan lengkungé lawang, modèlé mojok lima. Tutupé lawang loro-loroné sing digawé kayu saitun lan digambari karo gambar kerup, wit kurma lan kembang mekar ukir-ukiran, terus dilapis karo emas; kerupé lan wité kurma uga dilapis karo emas. Semono uga lawang sing nuju ing gedong gedé, kusèné sing digawé ya kayu saitun lan modèlé mojok papat; lawang-lawangé loro-loroné sing digawé kayu beros. Tutupé lawang sing siji rupa lawang loro sing kena dilempit, semono uga tutupé lawangé liyané. Kuwi ya terus digambari karo gambar kerup, wit kurma lan kembang mekar ukir-ukiran, terus lawang mau dilapis emas tipis, sing dilapiské ing gambar ukir-ukiran mau. Ratu terus nggawé témbok plataran njeruh nganggo watu tatahan susun telu lan nganggo kayu tyemara tatahan sak susun. Dasaré griyané GUSTI kuwi digawé ing taun sing kaping papat, ing sak njeruhné sasi Siw, lan ing sak njeruhné taun sing kaping sewelas, ing sak njeruhné sasi Bul, ya kuwi sasi sing kaping wolu, griya mau wis rampung uga kabèh pérang-pérangané lan tyotyok karo rantyamané; dadiné ratu enggoné nggawé griya kuwi suwéné pitung taun. Salomo enggoné nggawé palès suwéné nganti telulas taun, banjur bisa rampung palèsé. Piyambaké ngedekké gedong “Alas Libanon,” sing dawané 100 éluh lan ambané sèket éluh lan duwuré telung puluh éluh, kuwi disangga karo kayu tyemara telung larik karo gerbél kayu tyemara. Gedong kuwi ing nduwur didèkèki payon kayu tyemara, temumpang ing blandar nduwur sing disangga karo tyagak-tyagak mau, tyatyahé patang puluh lima, didadèkké limalas saben larikan. Lan uga ana jendélané krépyak telung larik, pada adep-adepan, telu-telu. Lawangé lan jendélané kabèh modèlé mojok papat, tyendéla-tyendélané kuwi pada adep-adepan, telu-telu. Ratu uga nggawé Kamar Saka, sing dawané sèket éluh, lan ambané telung puluh éluh. Ing ngarepé kamar iki ana kamaré menèh ing sisih ngarepé ana tyagaké lan ana undak-undakané. Ratu ya nggawé Kamar Dampar, panggonan kanggo nindakké pengadilan, dadiné kamar pengadilan, sing ketutupan karo kayu tyemara wiwit ing jogané nganti tekan ing kayu-kayuné payon. Nanging gedong sing dipanggoni déwé kuwi pernahé ing plataran liyané, rodok menjeruh tenimbang karo kamar mau; kuwi tyarané enggoné nggawé pada waé. Sak terusé anaké wadon Parao, sing dijikuk dadi bojoné Salomo, uga digawèkké omah sing pada kaya gedong mau. Témboké kuwi mau kabèh sing digawé watu sing larang-larang regané, sing ukurané pada karo watu tatahan, sing njaba njeruhné digraji nganggo graji, wiwit ngisor nganti tekan nduwuré, lan uga sangka témbok njaba nganti tekan ing témboké plataran gedé. Malah dasaré gedong-gedong kuwi sing digawé watu sing larang-larang, watu sing gedé-gedé, watu sing sepuluh éluh lan watu sing wolung éluh. Ing pérangan nduwuré ana watuné sing larang-larang, sing ukurané kaya watu tatahan lan kayu tyemara uga. Ing sak ubengé plataran gedé ana témboké watu telung susun lan kayu tyemara sak susun. Mengkono uga ing sak ubengé plataran njeruh griyané GUSTI lan kamaré. Sakwisé mengkono Salomo kongkonan nyeluk Hiram sangka Tirus, kuwi anak randa sangka taler Naftali, nanging bapaké kuwi wong Tirus, dadi tukang tembaga. Hiram kuwi sugih kapinteran, pangertèn lan kaweruh bab penggawéan tembaga. Kuwi terus nemoni Salomo lan terus nindakké kabèh penggawéan kanggo ratu. Hiram terus nggawé tyagak tembaga loro, duwuré sing siji wolulas éluh lan kena diubeti tali, sing dawané rolas éluh; lan tyagak sijiné uga kaya mengkono. Sakwisé kuwi uga terus nggawé gerbél loro sing dipasang ing tyagak-tyagak mau. Kuwi sing digawé tembaga tyitakan, duwuré gerbél mau sing siji limang éluh, lan sijiné ya limang éluh. Gerbél-gerbél ing sak nduwuré tyagak-tyagak mau digawèkké nam-naman loro; nam-naman kuwi rupané kawat-kawat sing diuntir, kaya waé ranté, nam-naman sing siji kanggo tyagak sing siji, lan sijiné kanggo tyagak liyané. Uga terus nggawé gambaran woh mulwa sing pada dipasang ing sak ubengé nam-naman ing gerbél sing siji, dadi rong larik, kanggo nutupi gerbél ing duwuré tyagak mau; gerbél liyané uga digawèkké kaya mengkono. Lan gerbél ing duwuré tyagak sak tyedaké kamar ngarep kuwi modèlé kaya kembang bakung, duwuré patang éluh, ya kuwi gerbél ing sak nduwuré tyagak loro kuwi, ing nduwur déwé, ngliwati nam-naman sing temumpang ing blenduké gerbél mau; lan gambaran woh mulwa 200 larikan ing sak ubengé gerbél sing siji, lan mengkono uga ing sak ubengé gerbél liyané. Tyagak-tyagak mau terus didekké ing sak tyedaké pendapa gedé. Waktu ngedekké tyagak sing tengen, kuwi dijenengaké Yakin; bareng ngedekké tyagak sing kiwa, kuwi dijenengaké Boas. Lan sakwisé gambaran kembang bakung kuwi disèlèhké ing sak nduwuré tyagak-tyagak mau, penggawéné tyagak wis rampung. Sakwisé mengkono Hiram terus nggawé “segara” tyitakan, sing tyagak pinggiré sing siji marang sijiné sepuluh éluh, modèlé bunder mubeng, duwuré limang éluh, lan sing diubengi karo tali sing dawané telung puluh éluh. Nanging ing sak ngisoré lambéné ana gambaré woh labu sing ngubengi nganti kemput, saben sak hasta sepuluh nganti sak tempuké ing “segara”; labuné mau ana rong larik, dityitak dadi siji karo segarané. “Segara” mau temumpang ing gambaran sapi rolas, telu madep ngalor, telu madep ngulon, telu madep ngidul lan telu madep ngétan; “segarané” temumpang ing nduwuré, nanging buntuté sapi-sapi kuwi kabèh pada madep ing njeruh. Kandelé “segara” kuwi sak èpèk-èpèk, lan lambéné digawé kaya lambéné tuwung, kaya kembang bakung sing mekar. “Segara” kuwi kena diisèni banyu 2000 bat. Sak terusé digawèkké kréta-penyangga tyagak tembaga sepuluh, saben kréta dawané patang éluh, ambané patang éluh lan duwuré telung éluh. Modèlé kréta-penyangga kuwi mengkéné: ana tutupé planga sing digapit karo lés-pinggiran. Tutup planga sing digapit karo lés-pinggiran kuwi ana gambaran singa, sapi lan kerup, semono uga ing lés-pinggiré; sak nduwuré lan sak ngisoré singa lan sapi kuwi ana kembangan gambar kembang sing gembandul. Kréta-penyangga mau siji-sijiné ana glindingané tembaga papat, asé ya tembaga; lan ing pojoké papat ana tyongkok, sing nyangga jambangan. Tyongkok-tyongkok kuwi tyitakan lan ing sisih njabané saben tyongkok ana gambaré kembang. Bolongané kréta-penyangga kuwi ing njeruhné tyongkok, mbendol menduwur sak hasta; tyangkemé kuwi bunder, kanggo umpak, lan njeruhné siji setengah éluh; tyangkemé kuwi uga ana ukir-ukirané, nanging tutupé planga mau pesagi kabèh, dadi ora bunder. Glindingané papat ing sak ngisoré tutup planga nanging as-asé glindingan manggon ing kréta-penyangga mau lan duwuré glindingan siji setengah éluh. Enggoné nggawé glindingan kuwi kaya glindingané kréta; nanging as-asé, pinggir-pinggirané, ruji-rujiné lan porosé, kabèh tyitakan. Tyongkok papat ing pojoké papat kréta-penyangga kuwi penggawéné dadi siji karo kréta kuwi. Ing duwuré kréta-penyangga kuwi ana blengkeré bunder mubeng, duwuré setengah éluh; ing sak nduwuré kréta kuwi uga ana tyagak-tyagaké lan ana tutupé planga lan penggawéné dadi siji karo kréta mau. Ing sisihé ngarep tyagak-tyagaké lan ing tutup planga mau ana gambaré kerup, singa lan wit kurma ukir-ukiran, siji-sijiné miturut panggonané sing ana, uga ing sak ubengé ana gambaré kembang. Kaya mengkono penggawéné kréta-penyangga sepuluh kuwi; enggoné nyitak, ukurané pada lan modèlé ya pada kabèh. Hiram ya nggawé jambangan tembaga sepuluh, siji-sijiné jambangan bisa isi banyu patang puluh bat, saben jambangan patang éluh lan saben kréta-penyangga ditumpangi jambangan siji. Kréta-penyangga kuwi sing lima dipernahaké ing sak tengahé omah gedé, lan lima ing sisih kiwané; nanging “segara” mau didèkèkké ing sisih tengené omah gedé, ing kidul-wétané. Sak terusé Hiram uga nggawé kwali, porek lan bokor kanggo nyirami. Mengkono enggoné Hiram ngrampungké kabèh penggawéan sing kudu ditindakké kanggo Salomo kanggo griyané GUSTI, ya kuwi tyagak loro karo bunderané gerbél sing dipasang ing tyagak kuwi, lan nam-naman loro sing nutupi bunderané gerbél; gambaran woh mulwa 400 kanggo nam-naman mau, woh mulwa rong larik kanggo nam-naman siji, sing nutupi bunderané gerbél ing sak nduwuré tyagak, kréta-penyangga sepuluh lan jambangan sepuluh sing didèkèkké ing nduwuré kréta; “segara” siji lan sapi rolas sing didèkèkké ing sak ngisoré “segara”; kwali-kwali, sodok-sodokan lan bokor-bokor kanggo nyirami. Kabèh piranti sing digawé karo Hiram awit sangka préntahé Salomo kanggo griyané GUSTI kuwi sing digawé tembaga meling. Ratu enggoné ngongkon nyitak kuwi kabèh ing Legokan Yordan ing sak njeruhné lemah lempung ing antarané Sukot lan Saretan. Awit okèh banget, mulané Salomo ora ngongkon nimbang kabèh piranti mau; boboté tembaga kuwi ora kena diitung. Salomo uga ngongkon nggawé kabèh piranti griyané GUSTI, ya kuwi mesbèh emas lan méja emas kanggo nyèlèhké roti kurban; kandelar emas murni, ing sisih tengen lima, lan lima ing sisih kiwa, kuwi didèkèkké ing ngarepé kamar mburi; gambaran kembang-kembangan, dimar-dimaré lan japit-jepité kanggo ngresiki dimar, kabèh emas. Bokor-bokoré, lading-ladingé lan bokor-bokoré kanggo nyirami, piring-piringé lan dupa-dupané, kuwi sing digawé emas murni, èngsèl-èngsèlé lawang kamar njeruh, ya kuwi panggonan Mahasutyi lan èngsèl-èngsèlé lawang kamar gedé ing griya sutyi, uga emas. Ing kono penggawéané sing ditindakké karo Salomo kanggo griyané GUSTI, kabèh wis rampung. Salomo terus ngongkon nyimpen barang-barang sing sutyi duwèké Daved, bapaké, lan slaka, emas lan barang-barang mau kabèh ing gedong simpenan ing griyané GUSTI. Waktu semono Salomo mréntahké para pemimpiné Israèl lan sakkèhé para penggedéné taleré, ya kuwi para penggedéné brayaté wong Israèl, dikongkon nglumpuk ing ngarepé Yérusalèm perlu ngusung peti perjanjiané GUSTI sangka kutané Daved, ya kuwi Sion. Ing dina riyaya ing sasi Etanim, ya kuwi sasi sing kaping pitu, wong Israèl kabèh pada nglumpuk ing ngarepé Salomo. Bareng para pemimpiné Israèl wis pada teka kabèh, para imam terus pada ngangkat peti mau. Pada diusungi petiné GUSTI lan Tarup Kumpulan lan sakkèhé barang sing sutyi sing dumunung ing sak njeruhné tarup kuwi. Kuwi kabèh pada diusungi karo para imam lan para wong Lèwi. Nanging Salomo lan sakkèhé umat Israèl sing wis pada nglumpuk ing ngarepé, pada bebarengan ngadek ing ngarepé tarup lan pada masrahaké kurban wedus lan sapi sing tyatyahé ora kena diitung saking okèhé. Sakwisé mengkono para imam terus pada ngusung peti perjanjiané GUSTI mau menyang panggonané, ing kamaré mburi omah gedé ing panggonan Mahasutyi, sak ngisoré persis swiwiné kerup, awit kerup-kerup mau megarké swiwiné ing sak nduwuré peti, dadiné kerup-kerup kuwi nutupi peti uga pikulané. Pikulan kuwi awit sangka dawané nganti putyuké kétok sangka panggonan sutyi, ing ngarepé kamar mburi, nanging ora kétok sangka njaba. Ya ing kono kuwi panggonané nganti sepréné. Ing sak njeruhné peti kuwi ora ana apa-apané kejaba mung watu blabakan loro sing didèkèk ing njeruh kono karo Moses ing gunung Horeb, ya kuwi watu blabakan sing ditulisi perjanjian sing dianakké karo GUSTI karo wong Israèl waktu pada metu sangka negara Egipte. Bareng para imam pada metu sangka griya sutyi, griyané GUSTI terus dikwasani karo mendung, nganti para imam ora tahan ngadek nindakké pangabekti, awit sangka mendung kuwi, jalaran kamulyané GUSTI ngebeki griyané GUSTI. Ing waktu semono Salomo terus ngomong: “GUSTI wis mernahké srengéngé ing langit, nanging Panjenengané arep manggon ing pepeteng. Kula saiki wis nggawé omah kanggo Panjenengan, panggonan kanggo manggon Panjenengan ing sak lawas-lawasé.” Sakwisé mengkono ratu terus minger mberkahi sak pasamuan Israèl kabèh, nanging sak pasamuan Israèl kabèh pada ngadek. Ratu ngomong: “Pinujia GUSTI, Allahé Israèl, sing wis ngrampungké karo tangané apa sing wis diomongké karo tutuké marang Daved, bapakku, mengkéné: Wiwit Aku nuntun umat-Ku Israèl metu sangka negara Egipte, ing antarané sakkèhé taleré Israèl ora ana kuta sing Tak pilih, sing bakal Tak deki omah sing dadi omahé asma-Ku, nanging Aku wis milih Daved, supaya ngwasani umat-Ku Israèl.” Ratu terus nerusaké tembungé: “Ing waktu Daved, bapakku, nduwé karep arep ngedekké omah kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, GUSTI ngomong marang piyambaké: Kowé nduwé karep arep ngedekké omah kanggo Aku, karepmu mengkono kuwi pantyèn apik; mung waé duduk kowé sing bakal ngedekké omah kuwi, nanging anakmu déwé, sing mbésuk bakal lair, kuwi sing bakal ngedekké omah kuwi kanggo Aku. Dadiné GUSTI wis netepi janji sing wis diomongké; aku wis ngadek nggentèni Daved, bapakku, lan wis nglungguhi damparé kraton Israèl, netepi tembungé GUSTI; aku wis ngedekké omah iki kanggo GUSTI, lan nyawiské panggonan ing kana kanggo petiné Gusti, sing isiné perjanjian sing wis dianakké karo GUSTI karo para mbah kita, waktu pada dituntun karo Panjenengané metu sangka negara Egipte.” Salomo terus ngadek ing ngarepé mesbèhé GUSTI, diubengi karo sak pasamuan Israèl kabèh, lan megarké tangané dietungké ing langit lan ngomong: “Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, ora ana Gusti Allah sing kaya Panjenengan ing langit nduwur lan ing bumi ngisor; Panjenengan sing netepi perjanjian lan kawelasan marang para abdi Panjenengan, sing karo sak kabèhé atiné mlaku ing ngarepé Panjenengan. Panjenengan sing njamin janji Panjenengan marang abdi Panjenengan Daved, bapak kula, lan sing wis netepi karo tangan Panjenengan, apa sing wis Panjenengan omongaké karo tembung Panjenengan, kaya sing kelakon ing dina iki. Mulané saiki, duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, Panjenengan muga gelem netepi apa sing Panjenengan janjèkké marang abdi Panjenengan Daved, bapak kula, karo tembungé Panjenengan: Turunmu ora bakal pedot ing ngarep-Ku lan bakal tetep nglungguhi damparé kraton Israèl, angger turun-turunmu tetep mlaku ing ngarep-Ku, pada kaya enggonmu mlaku ing ngarep-Ku. Mulané saiki, duh Gusti Allahé Israèl, supaya kedadian kuwaté janji sing wis Panjenengan omongaké marang abdi Panjenengan Daved, bapak kula. Nanging apa ya tenan Gusti Allah bakal manggon ing bumi? Sakjané langit, malah senajan langit ing sak nduwuré langit kabèh, ora bisa ngemot Panjenengan, apa malih omah sing kula dekké iki. Mulané Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga lan penjaluké abdi Panjenengan iki, duh GUSTI, Gusti Allah kula, supaya gelem ngrungokké sambat lan pandonga sing ditujokké karo abdi Panjenengan ana ngarepé Panjenengan ing dina iki! Supaya Panjenengan gelem weruh omah iki karo mripat Panjenengan, awan karo wengi, ya panggonan sing Panjenengan omongaké: Aku bakal manggon ing kono. Supaya Panjenengan gelem ngrungokké pandonga sing ditujokké karo abdi Panjenengan ing panggonan iki. Apa déné gelem ngrungokké penjaluké abdi Panjenengan lan umat Panjenengan Israèl sing ditujokké ing panggonan iki; ya Panjenengan sing ngrungokké ana panggonan omah Panjenengan ing swarga: lan yèn Panjenengan ngrungokké, Panjenengan ya bakal ngekèki ngapura. Yèn ana wong sing wis nggawé dosa marang kantyané, terus diwajipké sumpah karo nyepatani awaké déwé, lan banjur sumpah ing ngarepé mesbèh Panjenengan ing njeruhné omah iki, Panjenengan muga ya gelem ngrungokké ing swarga lan nandangi ngadili para abdi Panjenengan, ya kuwi nyatakké salahé wong sing kesalahan karo nangungké penggawéané marang wong kuwi déwé, nanging nyatakké beneré wong sing bener karo ngekèki balesan marang wong iki sing sak mestiné karo kebenerané. Yèn umat Panjenengan Israèl dikalahké karo mungsuh-mungsuhé awit nandangi dosa marang Panjenengan, nanging terus pada mulih mratobat marang Panjenengan lan ngakoni asma Panjenengan lan pada ndedonga lan nyenyuwun marang Panjenengan ing omah iki, Panjenengan supaya gelem ngrungokké ing swarga lan gelem ngapura dosané umat Panjenengan Israèl lan gelem mbalèkké ing tanah sing wis Panjenengan kèkké marang leluhuré. Yèn langit mineb, terus ora ana udan, awit wong-wong iki pada nandangi dosa marang Panjenengan, nanging terus ndedonga ing panggonan iki lan ngakoni asma Panjenengan lan pada nyingkur marang dosané, jalaran wis Panjenengan tindes, supaya Panjenengan gelem ngrungokké sangka swarga lan gelem ngapura dosané abdiné Panjenengan, umat Panjenengan Israèl kuwi - awit Panjenengan sing wis ngekèki pinuntun liwat dalan sing apik sing kudu diturut lan supaya Panjenengan gelem ngekèki udan marang lemah Panjenengan sing wis Panjenengan kèkké marang umat Panjenengan dadi tanah pandumané. Yèn ing negara kéné katekan ing patyeklik, yèn katekan lara pès, ama lan pernyakit gandum, walang utawa walang nggragas, yèn mungsuh nggawé angèlé wong-wong iki ing salah sijiné kutané, yèn ana bebendu utawa lelara apa waé, terus ana wong utawa umat Panjenengan Israèl kuwi kabèh pada ngunggahké pandonga lan penjaluk ing omah iki karo ngumbulké tangané - awit siji-sijiné ngerti apa sing nggawé judekké atiné dèwèké kuwi - Panjenengan supaya ya gelem ngrungokké sangka swarga, panggonan omah Panjenengan sing tetep, lan Panjenengan supaya gelem ngekèki ngapura, gelem nandangi lan ngekèki balesan marang sapa waé sing sak mestiné karo sak okèhé tumindak-tumindaké, awit Panjenengan weruh atiné - awit mung Panjenengan sing weruh atiné kabèh para anak-anaké manungsa - supaya wong-wong iki pada wedi marang Panjenengan ing sak lawasé pada urip ing tanah sing wis Panjenengan kèkké marang para mbah kita. Mengkono uga yèn ana wong mantya, sing ora kepitung umat Panjenengan Israèl, sing teka sangka negara sing adoh awit sangka asma Panjenengan, - awit mesti bakal ana wong sing kepéngin ngrungokké bab asma Panjenengan sing gedé lan bab tangan Panjenengan sing kuwat lan lengen Panjenengan sing Panjenengan atyungaké - lan tekané iki perlu ndedonga ing omah iki, supaya Panjenengan uga gelem ngrungokké ing swarga, panggonan omah Panjenengan sing tetep, apa déné Panjenengan supaya gelem nandangi sak mestiné karo kabèh sing diomongké karo wong mantya kuwi marang Panjenengan, supaya kabèh bangsa ing bumi pada kenal karo asma Panjenengan, terus pada wedi marang Panjenengan kaya déné umat Panjenengan Israèl terus pada ngerti, yèn asma Panjenengan diomongké ing omah sing wis kula dekké iki. Yèn umat Panjenengan metu perang nglawan mungsuh-mungsuhé, menyanga ngendi waé enggèn Panjenengan mréntah, lan terus pada ndedonga marang GUSTI karo maju menyang ing kuta sing wis Panjenengan pilih lan menyang omah sing wis kula dekké kanggo Panjenengan, supaya Panjenengan gelem ngrungokké sangka swarga marang pandonga lan penjaluké lan uga supaya Panjenengan gelem ngekèki keadilan marang wong-wong iki. Yèn pada nandangi dosa marang Panjenengan - awit ora ana wong sing tanpa dosa, - Panjenengan terus nesu marang wong-wong iki lan Panjenengan pasrahké marang mungsuhé, banjur pada diboyong dadi tawanan menyang ing negarané mungsuh sing adoh utawa sing tyedak; nanging terus pada éling ing njeruhné atiné ing negara pemboyongan mau, banjur pada mratobat lan pada sambat marang Panjenengan ing tanahé sing pada mboyongi kuwi, lan pada ngomong: Kula wis pada nandangi dosa, pada kesalahan lan nandangi duraka, yèn terus pada mratobat marang Panjenengan karo sak kabèhé atiné lan sak kabèhé nyawané ing negarané mungsuh sing mboyongi didadèkké tawanan mau, lan uga yèn pada ndedonga marang Panjenengan kanggo negarané sing wis Panjenengan kèkké marang leluhuré, marang kuta sing wis Panjenengan pilih lan marang ing omah sing wis kula dekké kanggo Panjenengan, supaya Panjenengan gelem ngrungokké sangka swarga, panggonan omah Panjenengan sing tetep, marang pandonga lan penjaluké lan supaya Panjenengan gelem ngekèki keadilan marang wong-wong mau. Panjenengan supaya gelem ngekèki ngapura marang umat Panjenengan sing wis dosa marang Panjenengan, gelem ngapura sak kabèhé panerak sing ditindakké marang Panjenengan, lan supaya Panjenengan gelem ndadèkké wong-wong iki pada nampa kawelasan sangka para wong sing mboyongi didadèkké tawanan, terus pada diwelasi. Kuwi umat Panjenengan, sing Panjenengan tuntun metu sangka negara Egipte sangka sak tengahé pawon nglebur wesi. Panjenengan supaya gelem mbukak mripat Panjenengan kanggo penjaluké abdi Panjenengan lan kanggo penjaluké umat Panjenengan Israèl lan muga Panjenengan gelem ngrungokké marang wong-wong mau, kaping pira waé anggèné pada ndedonga marang Panjenengan. Awit Panjenengan sing wis misahaké wong-wong mau sangka antarané kabèh bangsa ing bumi, Panjenengan dadèkké duwèké Panjenengan, kaya sing Panjenengan wis omongaké lantaran Moses, abdi Panjenengan, waktu Panjenengan nuntun para mbah kita metu sangka negara Egipte, duh GUSTI!” Bareng Salomo wis rampung enggoné ngomongké sakkèhé pandonga lan penjaluk marang GUSTI, piyambaké terus ngadek sangka ngarepé mesbèhé GUSTI ya kuwi sakwisé nyembah karo megarké lan ngetyungké tangané munggah ing langit. Piyambaké terus ngadek lan mberkahi sak pasamuan Israèl kabèh karo swara banter, tembungé: “Pinujia GUSTI sing ngekèki panggonan lèrèn marang umaté Israèl, netepi apa sing diomongké; sakkèhé sing apik, sing wis dijanjèkké lantaran Moses, abdiné, ora ana siji waé sing ora digenepi. GUSTI, Gusti Allah kita, supaya gelem nunggal karo kita, kaya déné wis nunggal karo para mbah kita, supaya Panjenengané aja nganti ninggalké kita lan aja nganti négakké kita, nanging ati kita supaya setia marang Panjenengané, supaya mlaku kita metu ing kabèh dalan sing wis diduduhké lan supaya kita tetep nindakké sakkèhé préntahé lan katetepan lan pernatané sing dipréntahké marang para mbah kita. Tembung sing wis tak unggahké marang GUSTI mau, supaya tyedaka karo GUSTI, Gusti Allah kita, awan lan wengi, supaya Panjenengané terus ngekèki keadilan marang abdiné lan marang umaté Israèl, miturut kebutuhané ing sedina-dina, supaya kabèh bangsa ing bumi pada weruh, yèn GUSTI kuwi Gusti Allah, lan ora ana liyané, lan supaya kowé kabèh pada ngladèni GUSTI, Gusti Allah kita, karo sak kabèhé atimu uga mlakumu supaya nuruta ing sakkèhé katetepan lan tansah nindakké kabèh préntahé kaya déné ing dina iki.” Ratu karo wong Israèl kabèh terus masrahaké kurban sing dibelèh ing ngarepé GUSTI. Kanggo kurban keslametan marang GUSTI, Salomo masrahaké sapi 22.000 lan wedus 120.000. Kaya mengkono ratu lan wong Israèl kabèh enggoné ngresmèkké griyané GUSTI mau. Ing dina kuwi uga ratu nyutyèkké tengah-tengahé plataran ing ngarepé griyané GUSTI, awit ya ing kono kuwi enggoné piyambaké masrahaké kurban obongan, kurban panganan lan sakkèhé gajihé kurban keslametan, awit mesbèh tembaga ing ngarepé GUSTI kuwi ketyiliken yèn kanggo ndèkèkké kurban obongan lan kurban panganan lan sakkèhé gajihé kurban keslametan mau. Salomo ing waktu kuwi uga terus nganakké riyaya ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah kita, suwéné pitung dina, bebarengan karo wong Israèl kabèh, sakwijiné pasamuan sing gedé wiwit ing dalan mlebu marang Hamat nganti tekan ing kaliné Egipte. Ing dina sing kaping wolu wong okèh pada dikongkon bubaran. Wong-wong kuwi terus pada njalukké berkah ratu, sakwisé mengkono terus pada mulih menyang tarupé déwé-déwé karo sukak-sukak lan bungah-bungah bab kabèh perkara sing apik sing ditindakké karo GUSTI marang Daved, abdiné, lan marang wong Israèl, umaté. Kadung Salomo wis rampung enggoné nggawé griyané GUSTI, palèsé ratu lan samubarang kabèh sing dikarepké, GUSTI terus ngétok marang Salomo sing kaping pindoné, kaya waktu ngétok ing Gibéon. Tembungé GUSTI marang piyambaké mengkéné: “Aku wis ngrungokké pandonga lan penjalukmu sing kok pasrahké marang Aku; Aku wis nyutyèkké omah sing kok gawé kanggo manggoné asma-Ku ing sak lawas-lawasé lan mripat-Ku lan ati-Ku bakal tansah ing kono. Nanging kowé, yèn mlakumu ing ngarep-Ku pada kaya Daved, bapakmu, karo ati tulus lan jujur lan tumindakmu tyotyok karo kabèh tembung-Ku marang kowé lan yèn kowé tetep nglakoni kabèh katetepan-Ku lan pernatan-Ku, Aku bakal nyantosakké damparé kratonmu kanggo Israèl nganti sak lawas-lawasé kaya sing wis Tak janjèkké marang Daved, bapakmu, karo tembung-Ku: Turunanmu ora bakal pedot sangka damparé kratoné Israèl. Nanging yèn kowé lan anak-anakmu pada ninggal Aku lan ora netepi kabèh pitutur-Ku lan katetepan-Ku sing wis Tak wènèhké marang kowé lan terus pada lunga ngabekti marang allah liyané lan sujut nyembah marang kuwi, wong Israèl bakal Tak entèkké sangka negara sing wis Tak wènèhké, lan griya sing wis Tak sutyèkké kanggo asma-Ku kuwi bakal Tak buwang sangka ngarep-Ku; ing kono Israèl bakal dadi tembungan lan guyonan ing antarané sakkèhé para bangsa. Sak terusé griya iki bakal dadi ambruk, terus saben wong liwat bakal nggumun, singsot lan ngomong: Apa sebabé nganti GUSTI tumindak sing mengkono kuwi marang negara iki lan marang griya iki? Ing kono wong bakal ngomong: Awit wong-wong pada ninggal GUSTI, Gusti Allahé, sing wis nuntun para leluhuré metu sangka negara Egipte lan awit sangka enggoné pada rumaket marang allah liyané lan sujut nyembah lan ngabekti marang kuwi. Mulané GUSTI terus nekakké sakkèhé memala iki marang wong-wong kuwi.” Sakwisé rong puluh taun Salomo enggoné nggawé omahé loro wis rampung, ya kuwi griyané GUSTI lan palèsé ratu. Sakrèné Hiram, ratu ing Tirus, wis ngréwangi Salomo kayu tyemara, kayu beros lan emas, sak pira sing dikarepké, mulané ing waktu kuwi Salomo terus ngekèki marang Hiram kuta ing negara Galiléa rong puluh. Nanging bareng Hiram teka sangka Tirus perlu weruh kuta-kuta sing dipasrahké karo Salomo marang piyambaké kuwi, kabèh kuwi kurang nggawé senengé atiné. Mulané tembungé: “Kuta-kutané apa sing sampéyan kèkké marang kula kuwi, sedulur?” Mulané tekan sepréné pangwasané kuta-kuta mau terus diarani tanah Kabul. Nanging Hiram wis ngirimké 120 talénta emas marang ratu. Nanging enggoné para wong sing dadi batur diklumpukké karo Salomo kuwi mengkéné: Wong mau pada diklumpukké kanggo nggawé griyané GUSTI, palèsé ratu, pager watu Milo lan témboké kuta Yérusalèm lan uga dipréntahké nguwati kuta Hasor, Megido lan Geser - Awit Parao, ratu ing Egipte, wis maju perang lan ngrebut kuta Geser, sing terus diobong lan para wong Kanaan sing manggon ing kono pada dipatèni. Sakwisé mengkono kuta mau terus dikèkké marang anaké wadon, bojoné Salomo, kanggo berkah waktu kawiné; kuta Geser kuwi terus dikuwati karo Salomo. - Ana menèh wong sing dadi batur sing pada dipréntahké nglumpuk ing kuta Bèt-Horon Panggonan, ing Baalat, ing Tamar ing ara-ara samun sing ana negara Yéhuda lan sakkèhé kuta simpenan duwèké Salomo, ing kuta-kuta panggonané kréta, ing kuta-kuta panggonané wong numpak jaran lan ing ngendi waé sing dikarepké Salomo enggoné arep nggawé apa waé ing Yérusalèm ana gunung Libanon, utawa ing sak tanah pangwasané negara sing dikwasani kabèh. Sakkèhé turahé bangsa Amori, bangsa Hèt, bangsa Fèris, bangsa Hèwi lan bangsa Yébus, sing ora kegolong bangsa Israèl, ya kuwi wong-wong sing ijik pada manggon ing negara kono turunané bangsa-bangsa sing ora bisa dientèkké karo Israèl, ya wong-wong kuwi sing pada diklumpukké karo Salomo didadèkké batur, mengkono kuwi nganti sepréné. Nanging wong Israèl ora ana sing didadèkké abdi kaya mengkono karo Salomo; kuwi pada didadèkké suradadu, pegawé, penggedéné, utawa penggedéné suradadu sing numpak kréta lan suradadu sing numpak jaran. Iki para pemimpin umum sing nggedèni penggawéané Salomo: tyatyahé 550 wong sing pada ngwasani wong okèh sing nglakoni penggawéan mau. Sakwisé anaké wadon Parao ngalih sangka kuta Daved menyang ing omahé sing digawèkké Salomo, ratu uga terus nggawé Milo. Saben taun Salomo pasrah kurban obongan lan kurban keslametan kaping telu ana mesbèh sing diedekaké kanggo GUSTI lan ngobong dupa ing ngarepé GUSTI. Mengkono wis rampung enggoné nggawé omahé. Salomo uga nggawé kapal-kapal ing Esion-Geber sing sak tyedaké Elot, ing pinggir segara Abang, ing negara Edom, kapal-kapal kuwi dikanggokké karo Hiram ngirimké para abdiné, ya kuwi para penggedé kapal sing pada ngerti bab segara, mbarengi para abdiné Salomo. Mlakuné tekan ing Ofir, ing kono pada njupuk emas 420 talénta lan terus pada dipasrahké marang Salomo. Waktu ratu ing negara Syéba krungu kabar bab Salomo gegandengan karo GUSTI, dèkné terus teka arep nguji karo bedèkan. Tekané Yérusalèm ditutké karo suradadu sing gedé banget, karo unta sing pada dimomoti bumbu-bumbu, emas okèh lan watu-watu sing larang-larang. Bareng wis teka ing ngarepé Salomo terus ngomongké isiné atiné kabèh. Nanging Salomo nyauri kanggo sakkèhé pitakoné ratu wadon mau; kanggo Salomo ora ana perkara sing didelikké, sing nganti ora bisa disemauri. Waktu ratu ing negara Syéba weruh kabèh kawityaksanané Salomo lan omahé sing wis digawé, panganan ing méjané, tyarané enggoné para abdiné pada lungguh ngadep, tyarané enggoné para peladèn pada ngladèni lan enggoné pada menganggo, ngombéné lan kurban obongan sing saben-saben dipasrahké ing griyané GUSTI, ratu Wadon kuwi banget nggumuné. Terus ngomong marang ratu: “Pantyèn tenan bener kabar sing kula rungokké ing negara kula bab sampéyan lan bab kawityaksanan sampéyan, nanging kula ora pertyaya marang tembung-tembung kuwi, nganti kula terus mréné lan nyatakké déwé; tenan separoné waé durung ana sing diomongké marang kula; ing bab kawityaksanan lan katentreman sampéyan ngungkuli kabar sing kula rungokké. Beja para bojoné sampéyan kuwi, beja para abdi sampéyan sing tansah ngladèni sampéyan lan weruh kawityaksanan sampéyan! Pinujia GUSTI, Gusti Allah sampéyan, sing wis seneng marang sampéyan, nganti terus njagongké sampéyan ing damparé kraton Israèl! Awit GUSTI trésna marang wong Israèl ing sak lawasé, mila banjur ngangkat sampéyan dadi ratu supaya nindakké keadilan lan kabeneran.” Salomo terus dipasrahi emas 120 talénta, wangi-wangian okèh banget lan watu-watu sing larang-larang; ora tau ana wangi-wangian menèh sing teka sing semono okèhé, kaya sing dipasrahké karo ratu wadon sangka negara Syéba marang Salomo. Lan kapal-kapalé Hiram, sing pada ngangkati emas sangka Ofir, uga momot kayu tyendana lan watu-watu sing larang-larang sangka Ofir okèh banget. Kayu tyendana kuwi dikanggokké karo Ratu digawé barang dandanan kanggo griyané GUSTI lan palèsé Ratu lan uga didadèkké siter lan harep kanggo para penyanyi; kayu tyendana sing kaya mengkono kuwi wis ora ana sing teka lan ora ana sing kétok menèh nganti dina iki. Salomo ngekèki marang ratu negara Syéba apa waé sing dikarepké lan sing dijaluk, kejaba kuwi apa sing wis dipasrahké marang piyambaké sing dianggep pantes karo Salomo. Ratu Wadon terus mulih menyang ing negarané ditutké karo para abdiné. Kabèh emas sing diladèkké marang Salomo kuwi ing sak njeruhné setaun boboté ana 666 talénta, kuwi durung kepitung sing olèhé sangka para pedagang lan para pedagang lan karo para ratu ing negara Arab lan para bupati ing negara kono. Salomo nggawé tamèng gedé 200, sing digawé emas gemblèngan, saben tamèng gedé siji emasé 600 sèkel; piyambaké uga nggawé tamèng tyilik 300, sing digawé uga emas gemblèngan, siji-sijiné emasé telung mina; ratu terus ngongkon nyimpen kuwi mau kabèh ing gedong “Alas Libanon”. Ratu uga nggawé dampar gading gedé, sing dilapis karo emas murni. Dampar kuwi susun enem; sing sisih mburi ana endas-endasané bunder, lan ing sisih kiwa-tengené jagongan ana lengenané. Ing sandingé lengenan mau ana gambaran singa loro, nanging ing sak nduwuré undak-undakan ing kiwa-tengené ana singané rolas sing pada ngadek; durung tau ana kraton sing nggawé barang gawéan sing kaya mengkono kuwi. Kabèh piranti sing kanggo ngombé Salomo sing digawé emas lan sakkèhé barang ing gedong “Alas Libanon” kuwi sing digawé emas murni; ora ana barang slaka, awit waktu jamané Salomo penganggepé wong slaka kuwi ora ana ajiné. Awit ratu nduwé kapal-kapal Tarsis ing segara sing dadi siji karo kapal-kapalé Hiram, lan saben telung taun sepisan kapal-kapal Tarsis mau teka nggawa emas, slaka lan gading, uga ketèk lan manuk merak. Kasugihan lan kawityaksanané Salomo kuwi ngungkuli kabèh ratu ing bumi. Wong sak lumahé ndonya pada ngupaya nemoni Salomo perlu weruh kawityaksanan sing wis dikèkké karo Gusti Allah ing sak njeruhné atiné. Saben wong sing nemoni nggawa pisungsung rupa barang-barang slaka lan barang-barang emas, sandangan, gaman, wangi-wangian, jaran lan kimar, terusan ing saben taun. Salomo uga nglumpukké kréta lan suradadu jaran, nganti terus nduwé kréta 1400 lan suradadu jaran 12.000, kabèh kuwi dipapanaké ing kuta-kuta sing spésial kanggo ngandangké kréta, tyedak karo ratu ing Yérusalèm. Ratu enggoné nekakké slaka ing Yérusalèm tyatyahé nganti kaya watu. Tyatyahé wit tyemara nganti kaya wit ajir sing tukul ing Pegunungan. Jaran kanggo Salomo ditekakké sangka Misraim lan ing Kéwé; para pedagangé ratu enggoné kulak sangka Kéwé karo rega pasar. Kréta sing sangka Misraim iki siji nganti rega 600 sèkel slaka, nanging jaran nganti rega 150 sèkel; kuwi mau kabèh uga dikirimké marang sakkèhé para ratuné bangsa Hèt lan para ratu ing negara Aram lan ya lantaran para tukang dagang kuwi. Kadung Salomo kuwi seneng njupuk bojo wadon mantya okèh. Kejaba anaké wadon Parao, uga anaké wadon Moab, Amon, Edom, Sidon lan Hèt, sakjané kanggo bab bangsa-bangsa kuwi GUSTI wis ngomong marang wong Israèl mengkéné: “Kowé aja pada sesrawungan karo bangsa-bangsa kuwi, lan bangsa-bangsa kuwi aja nganti sesrawungan karo kowé kabèh, awit wong-wong kuwi mesti bakal nggèrèt atimu marang allah-allahé.” Atiné Salomo wis trésna banget marang wong wadon-wadon mau. Bojoné sing sangka turunané wong luhur tyatyahé 700, nanging bojoné wayuh 300; para bojoné kuwi pada nggèrèt atiné sangka ngarepé GUSTI. Awit waktu Salomo wis tuwa, para bojoné pada ngénggokké atiné supaya ngabekti marang allah-allahé liyané, terus wis ora temen enggoné rumaket marang GUSTI, Gusti Allahé, kaya Daved, sing bapaké. Kaya mengkono Salomo terus ngabekti marang Astorèt, retyané wong Sidon, lan marang Molok, retyané sing njijiki sesembahané wong Amon, lan Salomo terus nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI, lan enggoné ngabekti marang GUSTI ora karo sak kabèhé ati kaya Daved, bapaké. Ing waktu kuwi Salomo ngedekké puntuk pangurbanan kanggo Kamos, retyané sing njijiki sesembahané wong Moab, ing gunung ing sak étané Yérusalèm, lan kanggo Molok, retyané sing njijiki sesembahané wong turunané Amon. Mengkono uga dèkné ya nindakké kuwi kanggo para bojoné kabèh, wong wadon-wadon mantya, sing pada pasrah kurban wangi-wangian lan kurban sing dibelèh marang para allahé. Awit sangka kuwi GUSTI terus nesu marang Salomo, awit atiné wis nyimpang sangka GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sing wis kaping pindo ngétok marang piyambaké, lan sing wis ngekèki tembung bab iki marang dèkné, supaya aja nganti miturut marang allah-allahé liyané, nanging piyambaké ora nindakké apa sing dipréntahké karo GUSTI. GUSTI terus ngomong marang Salomo: “Awit kowé nglakoni mengkono, ya kuwi kowé ora nggondèli marang perjanjian lan kabèh katetepan-Ku sing wis Tak omongké marang kowé, mulané Aku bakal nyuwèk kraton kuwi sangka kowé lan bakal Tak wènèhké marang abdimu. Mung waé, ing sak njeruhné kowé ijik urip, bab kuwi durung Tak tindakké awit sangka Daved, bapakmu; enggon-Ku bakal nyuwèk mbésuk sangka tangané anakmu. Senajan mengkono kraton kuwi ora bakal Tak suwèk babar pisan, ana taler siji sing bakal Tak wènèhké marang anakmu awit sangka abdi-Ku Daved lan awit sangka Yérusalèm sing wis Tak pilih.” Sakwisé mengkono GUSTI terus nangèkké mungsuh sing nglawan Salomo, ya kuwi Hadad, penggedé Edom, tyedak turuné ratu Edom. Sakwisé Daved wis ngalahké wong Edom, Yoab terus lunga, ngubur para wong sing pada mati lan sakwisé mengkono terus ngentèkké kabèh wong lanang ing Edom, nganti nem sasi suwéné enggoné Yoab manggon ing kono karo Israèl kabèh, nganti kabèh wong lanang ing Edom wis pada entèk kabèh. Nanging Hadad utyul, bebarengan karo penggedé siji-loro, abdiné bapaké, lan nylametké menyang Egipte; nanging Hadad kuwi ijik enom banget. Enggoné pada budal sangka Midian, terus menyang ing Paran. Ing kono ngajak wong siji-loro terus tekan ing Egipte ing ngarepé Parao, ratu ing Egipte. Hadad dikèki omah, lan ditemtokké blanjané lan dikèki lemah karo Parao. Parao trésna banget marang Hadad, nganti dikèki bojo, ya kuwi adiké bojoné déwé, adiké bojoné Tahpenes. Adiké Tahpenes kuwi terus nduwé anak lanang, sing dikèki jeneng Genubat; iki terus disapih karo Tahpenes ing kratoné Parao, mulané Genubat manggon ing sak tengahé para anaké Parao piyambak. Waktu Hadad krungu sangka Egipte yèn Daved wis dikubur nunggal karo para leluhuré, lan Yoab uga wis mati, Hadad terus ngomong marang Parao: “Kula supaya dililani mulih menyang negara kula.” Parao terus takon: “Kowé kekurangan apa ta ing ngarepku?” Semauré: “Kula ora kekurangan apa-apa, nanging senajan mengkéné, kula supaya dililani lunga.” Gusti Allah uga nangèkké mungsuh menèh sing nglawan Salomo, ya kuwi Réson anaké Elyada, sing wis minggat sangka ngarepé bendarané, ya kuwi Hadadèzèr, ratu ing negara Soba. Kuwi nglumpukké wong, terus dadi penggedéné grombolan. Waktu arep pada dipatèni karo Daved, pada mblayu menyang ing Damaskus lan pada manggon ing kono terus ngangkat Réson didadèkké ratu. Ya dèkné kuwi sing dadi mungsuhé Israèl ing selawasé uripé Salomo lan sing nekakké kasangsarané kaya Hadad. Dèkné sengit marang wong Israèl terus dadi ratu ing Aram. Uga Yérobéam anaké Nébat, wong Efraim sangka Sereda, pegawéné Salomo nglawan marang ratu. Ibuné jenengé Serua, randa. Nanging jalarané enggoné nglawan marang ratu kuwi mengkéné: Salomo ijik mbangun pager watu Milo lan ndandani jebolé témboké kutané Daved, bapaké. Yérobéam kuwi wong sing pinter; bareng Salomo ngerti, yèn wong nom-noman kuwi sregep nyambutgawé, wong mau terus diangkat dadi pemimpiné sakkèhé penggawéan wajip, sangka turunané Yosèf. Waktu semono ing sakwijiné dina Yérobéam nalika metu sangka kuta Yérusalèm terus ditekani karo nabi Ahia sangka Silo, sing nganggo jubah anyar. Nanging ing ara-ara kono mung wong loro kuwi. Ahia terus nyekel jubahé anyar sing dienggo, terus disuwèk-suwèk dadi rolas, lan ngomong marang Yérobéam: “Kowé njupuka suwèkan sepuluh kanggo kowé, awit mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Aku bakal nyuwèk kraton kuwi sangka tangané Salomo lan Aku bakal ngekèki kowé sepuluh taler. Nanging sak taler bakal tetep dadi duwèké awit sangka abdi-Ku Daved lan awit sangka Yérusalèm, kuta sing Tak pilih sangka antarané kabèh taler ing Israèl. Awit sebabé ya kuwi Salomo enggoné wis ninggal Aku lan sujut nyembah marang Astorèt, retyané wong Sidon, marang Kamos, allahé wong Moab lan marang Molok, allahé turunané Amon lan enggoné ora mlaku ing dalan sing Tak duduhké karo nglakoni apa sing bener ing mripat-Ku lan karo tansah nindakké sakkèhé katetepan lan pernatan-Ku, kaya Daved, bapaké. Ora sangka tangané enggon-Ku bakal njupuk kraton kuwi kabèh; Aku bakal nerusaké enggoné dadi ratu selawasé uripé, awit sangka abdi-Ku Daved sing wis Tak pilih lan sing tansah nindakké préntah lan katetepan-Ku. Nanging sangka anaké enggon-Ku bakal njupuk kraton kuwi, terus bakal Tak wènèhké marang kowé sepuluh taler. Nanging anaké bakal Tak wènèhi sak taler, supaya abdi-Ku Daved tansah nduwé turun ing ngarep-Ku ing Yérusalèm, kuta sing Tak pilih kanggo Aku, supaya asma-Ku tetep ing kono. Nanging kowé bakal Tak jikuk, supaya kowé ngwasani sakkèhé sing dikarepké karo atimu lan dadi ratu ing Israèl. Yèn kowé ngrungokké marang sing Tak omongké kabèh marang kowé lan mlaku ing dalan sing Tak duduhké lan nindakké apa sing bener ing mripat-Ku karo tansah nglakoni sakkèhé katetepan lan tembung-Ku kaya sing wis ditindakké karo abdi-Ku Daved, Aku nuntun marang kowé lan bakal ngekèki marang kowé turun sing kuwat kaya sing wis Tak wènèhké marang Daved, lan Aku bakal ngekèkké wong Israèl marang kowé. Awit sangka kuwi Aku bakal ngasorké turunané Daved, nanging ora selawasé.” Salomo terus ngupaya matèni Yérobéam, nanging Yérobéam terus budal nylametké menyang negara Egipte, ing ngarepé Sisak, ratu ing negara Egipte lan manggon ing kono nganti matiné Salomo. Sak luwihé sejarahé Salomo lan kabèh sing ditindakké lan kawityaksanané kuwi ketulis ing layang sejarahé Salomo. Salomo enggoné dadi ratu ing Yérusalèm ngratoni Israèl kabèh patang puluh taun. Sakwisé mengkono Salomo terus dililani ngasuh nunggal karo leluhuré, lan terus dikubur ing kutané Daved, bapaké. Anaké Réhabéam sing terus nggentèni dadi ratu. Sakwisé mengkono Réhabéam terus lunga menyang Sikem, awit wong Israèl kabèh wis pada nglumpuk ing Sikem perlu ndadèkké ratu piyambaké. Bareng Yérobéam anaké Nébat krungu kabar bab kuwi; waktu semono piyambaké ijik ing Egipte, awit lunga mblayu mbrana, nglungani Salomo, terus gelis-gelis bali sangka negara Egipte. Wong-wong terus kongkonan ngundang, Yérobéam ya terus teka bebarengan karo wong Israèl sak pasamuan kabèh terus ngomong marang Réhabéam: “Bapakmu wis nggawé aboté tanggungan kita kabèh, mulané saiki sampéyan muga gelem ngèntèngké penggawéan sing abot sing ditanggungké karo bapakmu lan tanggungan sing abot sing dipikulaké marang kita kabèh, supaya kula terus pada ngabdi marang sampéyan.” Nanging pada nyauri mengkéné: “Pada muliha nganti mbésuk embèn, terus pada balia menèh marang aku.” Rayat kabèh terus pada mulih. Réhabéam terus njaluk pituduh marang para pinituwa sing sakjeké uripé Salomo, bapaké, tansah ngamping-ngampingi, tembungé: “Kepriyé apiké enggonku bakal ngekèki jawaban marang rayat kuwi?” Semauré: “Yèn ing dina kuwi sampéyan gelem ngekèki jawaban karo tembung sing apik, rayat mesti bakal ngabdi marang sampéyan sak lawasé.” Nanging ratu ora gelem nampa pituduhé para pinituwa mau, lan terus njupuk tetimbangan marang para wong nom-noman sing sak barakan karo piyambaké lan sing ngamping-ngampingi piyambaké, tembungé: “Kepriyé panemumu, kepriyé enggon kita bakal nyauri rayat sing pada ngomong marang aku: Sampéyan muga gelem ngèntèngké tanggungan sing ditanggungké karo bapakmu marang kita kuwi?” Para nom-noman sak barakané piyambaké mau terus pada ngomong: “Sampéyan supaya nyauri marang rayat, sing wis ngomong ing ngarepé sampéyan: Bapakku wis nggawé aboté sing kudu kok sangga kabèh, nanging sampéyan supaya gelem ngekèki èntèngé marang kita kabèh - sampéyan supaya gelem nyauri mengkéné: Jentikku luwih gedé tenimbangané bangkèkané bapakku. Mulané saiki mengkéné: bapakku wis ngekèki tanggungan sing abot marang kowé kabèh, nanging aku bakal ngundaki tanggunganmu; bapakku wis ngajar kowé kabèh karo sabuk, nanging aku bakal ngajar kowé karo sabuk sing karo eri wesi.” Bareng let rong dina Yérobéam nemoni ing ngarepé Réhabéam karo rayat kabèh, netepi apa sing dipréntahké karo ratu: “Mbésuk embèn pada tekaa mréné menèh.” Ratu nyauri marang rayat karo nesu; ora perduli marang tembung pituduhé para pinituwa; sing diomongké marang rayat kuwi miturut rembukané para nom-noman: mengkéné tembungé: “Bapakku ndadèkké aboté kerjananmu kabèh, nanging aku bakal nambahi kuwajipanmu kuwi; bapakku wis ngajar kowé kabèh karo sabuk, nanging aku bakal ngajar kowé karo sabuk sing karo eri wesi.” Dadiné ratu ora gelem nuruti penjaluké rayat, awit bab kuwi pantyèn owah-owahan sing dikarepké karo GUSTI, supaya GUSTI bisa netepi tembungé lantaran nabi Ahia, wong Silo, marang Yérobéam anaké Nébat. Bareng wong Israèl kabèh weruh, yèn ratu ora gelem nuruti penjaluké, rayat terus pada nyauri marang ratu mengkéné: “Kita pada nampa panduman apa sangka Daved? Kita ora olèh warisan sangka anaké Isai kuwi! Pada balia menyang tarupmu, hé wong Israèl! Saiki, Daved, kita njaluk ngurus sampéyan déwé!” Wong Israèl terus pada mulih menyang ing tarupé, Réhabéam mung ngadek dadi ratuné para wong Israèl sing manggon ing kuta-kuta Yéhuda. Sakwisé mengkono Réhabéam terus ngutus Adoniram, penggedéné wong sing dadi kerja peksa nanging kuwi terus dibandemi watu karo wong Israèl kabèh nganti mati, malah Réhabéam arep waé ora bisa numpak krétané mlayu menyang ing Yérusalèm. Kaya mengkono wiwitané enggoné wong Israèl pada nglawan marang tyedak turuné Daved nganti tekan ing dina iki. Bareng wong Israèl kabèh pada krungu, yèn Yérobéam wis bali, terus kongkonan ngundang supaya nekanana kumpulan pasamuan, terus diangkat dadi ratuné wong Israèl kabèh. Ora ana sing mèlu tyedak turuné Daved, kejaba taler Yéhuda. Bareng Réhabéam wis teka ing Yérusalèm, terus nglumpukké wong turunané Yéhuda kabèh lan taler Bényamin, tyatyahé 180.000, kabèh wong nom-noman sing saguh perang nglawan turunané Israèl, karepé arep mbalèkké kraton kuwi marang Réhabéam, anaké Salomo. Nanging terus ana tembungé Gusti Allah marang nabi Semaya, abdiné Gusti Allah, mengkéné: “Kowé ngomonga marang Réhabéam, anaké Salomo, ratu ing Yéhuda, lan marang bangsa kuwi: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé aja pada maju perang lan aja nglawan sedulur-sedulurmu, wong Israèl. Pada muliha menyang ing omahmu déwé-déwé, sebab Aku sing nggawé lelakoné bab iki.” Wong kabèh pada nggatèkké préntahé GUSTI terus pada mulih miturut préntahé GUSTI. Sakwisé mengkono Yérobéam terus nguwati kuta Sikem ing pegunungan Efraim, manggon terus ing kono lan lunga menèh sangka kono nguwati Pnuèl. Yérobéam ngomong ing sak njeruhné ati: “Saiki mbok menawa kraton bakal bali marang tyedak turuné Daved. Yèn bangsa kuwi lunga pasrah kurban sing dibelèh ing griyané GUSTI nang Yérusalèm, bangsa iki atiné mesti bakal mbalik marang bendarané, ya kuwi Réhabéam, ratu Yéhuda.” Sakwisé dipikir-pikir, terus nggawé pedèt emas lanang loro terus ngomong marang wong kabèh: “Wis tyukup suwé enggonmu pada lunga menyang Yérusalèm. Hé Israèl, saiki delengen allah-allahmu, sing wis nuntun kowé metu sangka negara Egipte.” Sapi sing siji terus dipapanaké ing Bétel, nanging sijiné ana Dan. Bab kuwi njalari wong terus nglakoni dosa, awit rayat terus pada menyang Bétel perlu nyembah marang retya sing siji, lan menyang ing Dan nyembah marang retya liyané. Piyambaké uga nggawé omah-omah kanggo ngabekti ana puntuk-puntuk pangurbanan lan ngangkat wong-wong didadèkké imam sangka golongané rayat sing duduk turunané Lèwi. Sakwisé mengkono Yérobéam nentokké dina gedé ing tanggal sing kaping limalas sasi wolu, kaya dina gedé Yéhuda, lan dèkné déwé munggah ing undak-undakané mesbèh. Kaya mengkono sing ditindakké ing Bétel: dèkné pasrah kurban marang pedèt-pedèt sing wis digawé mau, terus ngekèki kuwajipan marang para imam puntuk pangurbanan sing wis didekké. Piyambaké munggah ing undak-undakané mesbèh gawèané ing Bétel, ing tanggal sing kaping limalas ing sasi kaping wolu, ing sasi sing wis dirantyam ing sak njeruhné atiné piyambak; piyambaké nentokké dina gedé kanggo wong Israèl lan munggah ing undak-undakané mesbèh mau perlu ngobong kurban. Waktu Yérobéam ijik ngadek ing mesbèh karo ngobong kurban, terus ana sakwijiné abdiné GUSTI sing teka ing Bétel sangka Yéhuda. Awit sangka préntahé GUSTI wong mau terus mbengok marang mesbèh kuwi, tembungé: “Hé! mesbèh, hé! mesbèh! Mengkéné tembungé GUSTI: bakal ana turunané Daved sing lair, jenengé Yosia. Kuwi bakal mbelèh ing nduwurmu imam-imam puntuk pangurbanan sing ngobong kurban ing nduwurmu, uga balung-balung manungsa bakal diobong ing nduwurmu.” Ing waktu kuwi uga wong mau ngekèki weruh bab sakwijiné tanda mujijat, tembungé: “Iki tanda mujijat, ya kuwi yèn GUSTI wis ngomong: mesbèh iki bakal ambruk, terus awu ing duwuré terus kutah.” Bareng Yérobéam krungu tembungé abdiné Gusti Allah sing ditujokké marang mesbèh ing Bétel kuwi, terus ngelungké tangané sangka sak nduwuré mesbèh lan ngongkon: “Tyekelen wong kuwi!” Nanging tangané sing diatyungké marang wong mau terus dadi kaku banget, terus ora kena ditekuk menèh. Mesbèhé uga terus ambruk, awu ing duwuré kutah, tyotyok karo tanda mujijat sing diomongké karo abdiné Gusti Allah awit sangka préntahé GUSTI mau. Ratu terus ngomong marang abdiné Gusti Allah mau: “Kula njaluk dijalukké kawelasan Marang GUSTI, Gusti Allah sampéyan, lan kula njaluk sampéyan ndongakké, supaya tangan kula bisa waras menèh.” Abdiné Gusti Allah terus njalukké kawelasan GUSTI, terus tangané ratu terus bisa bali menèh, pulih kaya mbiyèn. Sakwisé mengkono ratu terus ngomong marang abdiné Gusti Allah mau: “Hayuk bareng karo kula menyang ing kraton, kula njaluk nyegeraké badan sampéyan, sakwisé kuwi sampéyan bakal kula kèki pisungsung.” Nanging abdiné Gusti Allah ngomong marang ratu: “Senajan separoné kraton sampéyan kèkké marang kula, kula ora bakal mampir menyang kraton sampéyan; kula uga ora bakal mangan roti utawa ngombé banyu ing panggonan iki. Awit mengkéné préntahé tembungé GUSTI marang kula: Kowé aja mangan roti utawa ngombé banyu lan aja bali metu ing dalan sing wis mbok liwati mau.” Wong mau terus lunga, lan ora bali metu ing dalan sing wis diliwati, enggoné menyang ing Bétel. Ing Bétel ana sakwijiné nabi tuwa. Anak-anaké pada teka lan nyritakké kabèh penggawéné abdiné Gusti Allah ing dina kuwi ing Bétel. Uga pada nyritakké marang bapaké tetembungané sing dikabarké marang ratu. Bapakné terus takon: “Lungané metu ing dalan ngendi?” Anak-anaké terus pada nduduhké dalan sing diliwati karo abdiné Gusti Allah sing teka sangka Yéhuda kuwi. Bapakné terus ngomong marang anak-anaké: “Kimarku lapakana!” Kimaré terus dilapaki; bapaké terus numpak lan budal nututi abdiné Gusti Allah mau lan ditemoni ijik lungguh ing sak ngisoré wit gedé. Terus ditakoni: “Apa sampéyan abdiné Gusti Allah sing teka sangka Yéhuda?” Semauré: “Ya kula iki.” Omongé menèh: “Hayuk bareng karo kula menyang ing omah mangan roti.” Nanging semauré: “Kula ora bisa mulih bareng karo sampéyan lan mampir ing panggonanmu; kula ora bakal mangan roti utawa ngombé banyu bareng karo sampéyan ing panggonan kéné, awit kula wis dipréntah karo GUSTI: Kowé aja mangan roti utawa ngombé banyu ing kana. Kowé aja bali liwat ing dalan sing wis mbok liwati.” Semauré wong tuwa mau: “Kula kuwi uga nabi kaya sampéyan lan awit sangka préntahé GUSTI ana mulékat sing wis ngomong marang kula: Wong kuwi jaken bali bebarengan karo kowé menyang ing omahmu, bèn mangan roti lan ngombé banyu.” Nanging wong tuwa mau nggorohi abdiné Gusti Allah. Abdiné Gusti Allah kuwi terus bali bebarengan karo dèwèké lan mangan roti lan ngombé banyu ing omahé. Waktu ijik pada lungguh ngadep menyang méja, terus ana tembungé GUSTI marang nabi sing ngajak bali, terus mbengok mengkéné marang abdiné Gusti Allah sing teka sangka Yéhuda: “Mengkéné tembungé GUSTI: Awit kowé mbangkang marang préntahé GUSTI lan ora nindakké kabèh préntahé sing dikèkké marang kowé karo GUSTI, Gusti Allahmu, nanging terus bali lan mangan roti lan ngombé banyu ing panggonan kéné, senajan Panjenengané wis ngomong marang kowé: Kowé aja mangan roti utawa ngombé banyu, mulané layonmu ora bakal mlebu ing kuburané leluhurmu.” Wong mau sakwisé mangan roti lan ngombé banyu, terus dilapaké kimar, terus budal. Nanging ing dalan terus diserang karo singa lan dipatèni. Layoné gemlétak ing dalan, kimaré ngadek ing sandingé layoné mau; singané uga ngadek ing sandingé layon. Wong-wong sing liwat pada weruh layon sing gemlétak ing dalan lan singa sing ngadek ing sandingé kuwi. Wong-wong mau terus pada nyritakké bab kuwi ing kuta panggonané nabi tuwa mau. Waktu nabi tuwa sing mbujuk abdiné Gusti Allah supaya bali, krungu bab kuwi mau terus ngomong: “Kuwi abdiné Gusti Allah sing mbangkang marang préntahé GUSTI. GUSTI terus ngekèkké piyambaké marang singa, sing nyuwèk-nyuwèk lan matèni wong kuwi, netepi tembungé GUSTI sing dikèkké marang piyambaké.” Terus omong marang anak-anaké: “Kimarku lapakana.” Terus pada nglapaki kimaré. Nabi tuwa mau terus budal lan nemu layoné sing gemlétak ing dalan, lan weruh kimar lan singa sing ngadek ing sandingé. Singa kuwi ora mangan layon mau lan ora nyempal-nyempal kimaré. Nabi tuwa kuwi terus ngangkat layoné abdiné Gusti Allah terus ditumpangké ing kimaré terus digawa bali menyang ing kutané déwé, arep ditangisi lan dikubur. Layon mau dikubur ing kuburané déwé lan terus ditangisi: “Oh sedulur kula!” Sak bubaré ngubur terus ngomong marang anak-anaké: “Yèn aku mati, aku kuburen ing kuburan iki ngantyani karo abdiné Gusti Allah kuwi lan balung-balungku dèkèkna ing sandingé balung-balungé. Awit tetembungan sing diutyapké awit sangka préntahé GUSTI, marang mesbèh ing Bétel kuwi lan marang kabèh omah kanggo ngabekti ing puntuk ing kuta-kuta ing Samaria, kuwi mesti bakal kelakon tenan.” Sakwisé kelakon ratu Yérobéam meksa ora ninggalké penggawéané sing ala kuwi, nanging ijik waé ndadèkké imam-imam sangka golongané rayat kanggo puntuk-puntuk pangurbanan. Sapa waé sing gelem, kuwi terus ditetepké dadi imam ing puntuk-puntuk pangurbanan. Lan penggawé sing mengkono kuwi dadi dosané tyedak turuné Yérobéam, nganti terus pada dientèkké sangka sak lumahé bumi. Waktu semono Abia, anaké Yérobéam ngalami lara. Yérobéam terus ngomong marang bojoné: “Tata-tataa, nylamura mlakumu bèn wong ora pada weruh, yèn kowé kuwi bojoné Yérobéam lan lungaa menyang Silo. Nabi Ahia apa ora ing kana! Kuwi sing wis ngomongké bab aku, yèn aku bakal ngadek dadi ratuné bangsa iki. Kowé nggawaa roti sepuluh, kuku kismis lan madu sak botol, terus menyanga ing omahé. Piyambaké bakal ngekèki weruh marang kowé, kepriyé bakal kedadiané botyah iki.” Bojoné Yérobéam ya terus nindakké mengkono. Sakwisé tata-tata terus lunga menyang Silo terus mlebu ing omahé Ahia. Nabi Ahia wis ora bisa weruh menèh, awit mripaté wis rodok lamur jalaran wis tuwa. Nanging GUSTI wis ngetokké tembung marang Ahia: “Bojoné Yérobéam teka arep takon marang kowé bab anaké sing ijik lara. Kowé ngomonga ngéné.” Waktu wong wadon mau mlebu, étok-étok dadi wong liyané. Nanging bareng Ahia krungu swarané mlakuné wong wadon mau waktu mlebu ing lawang, gelis terus ditampa: “Hayuk mlebu, duh bojoné Yérobéam! Apa sebabé sampéyan kok ndadak nylamur mlaku? Kula dikongkon masrahké paweling sing abot marang sampéyan. Kono kula njaluk sampéyan lunga, lan ngomong marang Yérobéam: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Aku wis ngangkat kowé sangka sak tengahé bangsa iki lan ngedekké kowé dadi ratuné umat-Ku Israèl; Aku wis metyah kratoné tyedak turuné Daved lan Tak wènèhké marang kowé, nanging kowé ora kaya abdi-Ku Daved sing tetep nglakoni kabèh tembung-Ku lan manut miturut Aku karo sak kabèhé atiné lan mung tansah nindakké apa sing bener ing mripat-Ku. Awit kowé wis nglakoni penggawé ala ngungkuli sakkèhé wong sak durungé kowé lan wis nggawé allah liyané lan retya-retyané tyitakan, nganti kowé nggawé nesuné ati-Ku, malah kowé wis nyingkur Aku, mulané Aku bakal nekakké tyilaka marang turunané Yérobéam. Aku bakal ngentèkké saben wong lanang sangka turunané Yérobéam, sing duwur lan sing endèk pangkaté ing Israèl. Aku bakal nyaponi turunané Yérobéam kaya tyarané wong nyaponi regetan nganti resik. Tunggalé turunané Yérobéam sing mati ing kuta bakal dipangan karo asu, nanging sing mati ing ara-ara bakal dipangan karo manuk ing awang-awang. Awit GUSTI wis ngomong mengkono. Nanging sampéyan, hayuk kula njaluk ngadek lan terus mulih. Yèn sampéyan mengko wiwit njangkah ing njeruhné kuta, anak kuwi bakal mati. Wong Israèl kabèh pada bakal nangisi, lan terus bakal nguburké, awit turuné Yérobéam ya mung piyambaké sing bakal mlebu ing kuburan, awit ing antarané turunané Yérobéam ya mung piyambaké kuwi sing kanggonan perkara sing apik ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Lan GUSTI bakal ngangkat ratu ing Israèl sing bakal ngentèkké turunané Yérobéam - kaya lelakonan saiki sing nyata iki. Sakwisé mengkono GUSTI terus bakal ngajar wong Israèl, nganti senpoyongan kaya glagah ing banyu, lan bakal kejebol sangka lemah sing apik, sing wis dikèki marang leluhuré kuwi, terus bakal kasebar ing sabrangé kali Efrat, awit wis pada nggawé tyagak-tyagak brahala lan awit sangka mengkéné terus nggawé nesuné atiné GUSTI. Panjenengané bakal ngetyulaké wong Israèl awit sangka dosa-dosané sing wis dilakoni karo Yérobéam lan sing njalari wong Israèl ya terus nggawé dosa.” Sakwisé mengkono bojoné Yérobéam terus ngadek lan lunga lan teka ing Tirsa. Waktu ijik njangkah mlebu ing lawangé kraton, anaké mati lan terus dikubur; wong Israèl pada nangisi kabèh, tyotyok karo tembungé GUSTI sing diomongké lantaran Ahia abdiné. Kanggo turahé sejarahé Yérobéam, enggoné kepriyé perang lan enggoné dadi ratu, kuwi kabèh wis ketulis ing layang sejarahé para ratu ing Israèl. Nanging enggoné Yérobéam dadi ratu suwéné rolikur taun, terus mapan ngasuh nunggal karo para leluhuré lan anaké terus ngadek ratu nggentèni piyambaké. Nanging Réhabéam, anaké Salomo, kuwi dadi ratu ing Yéhuda. Waktu dadi ratu Réhabéam umuré patang puluh siji taun lan pitulas taun enggoné dadi ratu ing Yérusalèm, kuta sing dipilih karo GUSTI sangka antarané taler Israèl kabèh kanggo nerusaké asmané ing kono. Nanging ibuné asmané Naama, wong wadon bangsa Amon. Nanging wong Yéhuda pada nglakoni apa sing ala ing ngarepé GUSTI lan pada nggawé panasé atiné awit dosa sing digawé kuwi ngungkuli kabèh sing ditindakké karo para leluhuré. Awit ya pada ngedekké panggonané pangurbanan lan tugu-tugu brahala lan tyagak-tyagak brahala ana saben puntuk sing duwur lan ing sak ngisoré saben wit sing ngrembuyung. Malah ing negara kono uga ana lonté kanggo ngabekti. Wong-wong pada nglakoni kabèh penggawé ala sing ditindakké karo para bangsa sing wis ditundung karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. Nanging ing taun sing kaping lima jaman Réhabéam, Sisak, ratu ing negara Egipte, teka lan nyerang Yérusalèm. Barang-barang piranti griyané GUSTI lan barang-barang ing kraton pada dirampas; kabèh pada direbut. Uga sakkèhé tamèng emas sing digawé karo Salomo. Kanggo gantiné Réhabéam nggawé tamèng-tamèng tembaga, sing terus dipasrahké marang para penggedéné suradadu sing njaga ing lawangé kraton. Saben mlebu ing griyané GUSTI, para suradadu mau sing nggawa mlebu tamèng-tamèng kuwi lan ya prajurit-prajurit kuwi sing nggawa bali menyang ing kamar penjagan. Sak luwihé sejarahé Réhabéam lan kabèh sing ditindakké, kuwi wis pada ketulis kabèh ing layang sejarahé para ratu ing Yéhuda. Lan tanpa ana pedoté enggoné Réhabéam perang karo Yérobéam. Sakwisé mengkono Réhabéam terus mapan ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved. Nanging asmané ibuné Naama, wong wadon bangsa Amon. Lan anaké, Abiam, terus nggentèni dadi ratu. Waktu taun sing kaping wolulas jamané Yérobéam anaké Nébat, Abiam wiwit dadi ratu ing Yéhuda. Telung taun enggoné dadi ratu ing Yérusalèm. Asmané ibuné Maaka, wong wadon anaké Abisalom. Abiam kuwi sak njeruhné uripé tansah nindakké kabèh dosa sing wis digawé karo bapaké lan enggoné madep marang GUSTI Gusti Allahé ora karo sak kabèhé ati kaya Daved, embahé. Nanging awit Daved, GUSTI, Gusti Allahé, ngekèki turun marang piyambaké, ing Yérusalèm, ya kuwi enggoné terus ngangkat anaké, kanggo nggentèni lan enggoné nerusaké ngedekké Yérusalèm, awit Daved wis nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI uga ora nyimpang sangka sakkèhé préntahé marang Panjenengané ing sakjeké uripé, kejaba mung perkara Uria, wong Hèt. Nanging ing sakjeké uripé tansah ana perang ing antarané Réhabéam lan Yérobéam. Kanggo turahané sejarahé Abiam lan kabèh perkara sing ditindakké, kuwi wis ketulis kabèh ing layang sejarahé para ratu ing Yéhuda; lan ing antarané Abiam lan Yérobéam tansah ana perang. Abiam terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré, lan dikubur ing kutané Daved. Asa, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Waktu ing taun sing kaping rong puluhé jamané Yérobéam, ratu ing Israèl, Asa wiwit dadi ratu ing Yéhuda. Patang puluh siji taun enggoné dadi ratu ing Yérusalèm. Asmané embahé wadon Maaka anaké Abisalom. Asa tansah nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI kaya déné Daved, bapaké leluhuré. Lonté kanggo ngabekti disingkirké sangka negara lan ngedohi sakkèhé brahala gawèané para leluhuré. Malah Maaka, embahé wadon, didunké pangkaté enggoné dadi ibuné-ratu, jalaran nggawé retya Asyèra sing ala. Retya sing ala kuwi dirubuhké karo Asa lan diobong ing legokan kali Kidron. Senajan puntuk-puntuk pangurbanan ora didohké nanging Asa madep marang GUSTI karo sak kabèhé ati ing sakjeké uripé. Ratu nggawa pisungsung-pisungsungé sutyi bapaké lan pisungsung-pisungsungé déwé menyang griyané GUSTI, ya kuwi emas lan slaka lan barang-barang liyané. Nanging ing antarané Asa lan Basa, ratu ing Israèl, kuwi selawasé pada urip tansah ana perang. Basa ratu ing Israèl maju perang menyang ing Yéhuda lan terus nguwati Rama, kanggo ngendek wong lelungan menyang pangwasané Asa, ratu ing Yéhuda. Nanging Asa terus njupuk sakkèhé emas lan slaka sing ijik kèri ing gedong simpenané griyané GUSTI lan ing gedong simpenané kraton terus dipasrahké marang para pegawéné. Kuwi pada diutus karo Asa menyang ngarepé Bènhadad, anaké Tabrinon anaké Hesion, ratu ing negara Aram, sing manggon ing kuta Damaskus, karo diweling supaya ngomong: “Ana salah sijiné perjanjian ing antarané kula karo sampéyan, ing antarané bapak kula karo bapak sampéyan. Iki sampéyan kula kèki turahan emas lan slaka. Hayuk, sampéyan kula njaluk medot perjanjian sampéyan karo Basa, ratu ing Israèl, supaya piyambaké mundur sangka kula.” Bènhadad nuruti penjaluké Asa; dèkné terus ngongkon marang para penggedéné suradaduné supaya nyerang kuta-kuta ing Israèl terus menangké Iyon, Dan, Abel-Bèt-Maakha lan sak tanah pangwasané Kinerot lan tanah Naftali kabèh. Bareng Basa krungu bab kuwi, terus gelis-gelis mandek enggoné nguwati kuta Rama terus tetep ing Tirsa. Nanging Asa terus nglumpukké wong sak tanah Yéhuda kabèh, ora ana sing ora katut. Kuwi pada dipréntahké ngangkati watu lan kayu sing dienggo Basa kanggo nguwati Rama. Asa nganggokké kuwi kabèh kanggo nguwati Géba-Bènyamin lan Mispa. Sak luwihé sejarahé Asa lan sakkèhé kekendelané lan sakkèhé sing ditandangi lan kuta-kuta sing dikuwati, kabèh kuwi wis ketulis ing layang sejarahé para ratu ing Yéhuda. Nanging bareng wis tuwa ngalami lara sikilé loro kabèh. Ratu terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved, bapaké leluhuré, lan terus digantèni karo Yosafat, anaké. Nadab, anaké Yérobéam, enggoné wiwit dadi ratu ing Israèl ing taun sing kaping pindo jaman Asa, ratu ing Yéhuda. Enggoné dadi ratu ing Israèl suwéné rong taun. Dèkné tansah nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI, lan uripé pada rupa pertingkahé bapaké lan dosané bapaké, sing njalari wong Israèl pada tiba ing dosa. Basa anaké Ahia, tunggalé turunané Isakar nganakké bebarengan nglawan piyambaké. Ratu dipatèni ing Gibeton sing klebu panggonané wong Filistèn, waktu Nadab lan suradaduné Israèl kabèh pinuju ngepung Gibeton mau. Basa enggoné matèni ratu kuwi ing taun sing kaping telu ing jamané Asa, ratu ing Yéhuda, lan terus dadi ratu nggentèni Nadab. Bareng wis dadi ratu gelis-gelis terus matèni sakkèhé brayaté Yérobéam, nganti entèk kabèh, tyotyok karo tembungé GUSTI sing diomongké lantaran nabi Ahia, abdiné, wong Silo, awit sangka dosa-dosané sing wis digawé karo Yérobéam, sing njalari wong Israèl terus pada nglakoni dosa uga, terus nggawé nesuné atiné GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Kanggo turahé sejarahé Nadab lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Nanging sakjeké uripé tansah ana perang ing antarané Asa lan Basa, ratu ing Israèl. Waktu taun sing kaping telu ing jamané Asa, ratu ing Yéhuda, Basa ngadek dadi ratuné wong Israèl kabèh ing Tirsa. Enggoné dadi ratu suwéné patlikur taun. Dèkné tansah nglakoni apa sing ala ana ngarepé GUSTI, lan uripé pada rupa pertingkahé Yérobéam lan dosané sing njalari wong Israèl terus pada nglakoni dosa uga. Sakwisé mengkono ana tembungé GUSTI marang Yéhu anaké Hanani, sing nglawan marang Basa mengkéné: “Awit kowé wis Tak junjung sangka lebu lan Tak dadèkké ratuné umat-Ku Israèl, nanging mlakumu kaya Yérobéam lan ngongkon umat-Ku Israèl supaya nglakoni dosa, terus njalari nesuné ati-Ku awit sangka dosa kuwi, mulané Aku bakal matèni Basa sak brayaté, uga brayatmu bakal Tak dadèkké kaya brayaté Yérobéam anaké Nébat. Tunggalé sanak seduluré Basa kuwi sapa sing mati ing kuta, bakal dadi pangané asu lan sing mati ing ara-ara bakal dipangan karo manuk ing awang-awang.” Sak luwihé sejarahé Basa lan apa sing ditandangi lan kekendelané kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Basa terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing Tirsa. Ela, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Uga lantaran Yéhu anaké Hanani tembungé GUSTI wis dikèkké, sing uniné nglawan marang Basa lan brayaté, awit sangka kabèh sing ditandangi ala ing ngarepé GUSTI, terus njalari nesuné atiné GUSTI awit sangka penggawéané tangané, mulané terus pada kaya brayaté Yérobéam, lan uga enggoné wis matèni Yérobéam. Ing taun sing kaping nemlikur jamané Asa, ratu ing Yéhuda, Ela, anaké Basa, ngadek dadi ratuné Israèl ing Tirsa. Enggoné dadi ratu suwéné rong taun. Terus ana pegawéné, sing asma Simri, penggedéné separoné suradadu kréta, sing nganakké komplotan nglawan piyambaké. Waktu dèkné ijik ngombé ombèn nganti mendem ing Tirsa ing omahé Arsa, sing dadi penggedéné kraton ing Tirsa, Simri nemoni terus matèni piyambaké, ya kuwi ing waktu taun sing kaping pitu jamané Asa, ratu ing Yéhuda, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Bareng dadi ratu, sakwisé njagong ing damparé, terus gelis-gelis matèni brayaté Basa kabèh. Ora ana wong lanang siji-sijia sangka tunggalé kuwi sing ditinggal urip, dadia brayaté, dadia para kantyané. Kaya mengkono Simri enggoné matèni brayaté Basa kabèh, tyotyok karo tembungé GUSTI lantaran Yéhu, awit sangka kabèh dosa sing wis ditandangi karo Basa lan Ela, anaké, sing njalari wong Israèl terus pada nglakoni dosa uga, terus pada nggawé nesuné atiné GUSTI, Gusti Allahé Israèl karo retya-retyané sing tanpa guna. Sak luwihé sejarahé Ela lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Ing taun sing kaping pitu jamané Asa, ratu ing Yéhuda, Simri dadi ratu. Enggoné dadi ratu suwéné pitung dina ing Tirsa, waktu rayat ijik manggon ngepung Gibeton sing klebu pangwasané wong Filistèn. Bareng rayat sing ijik manggon ing tarup kuwi krungu kabar: “Simri wis nganakké bebarengan lan uga wis matèni ratu,” ing dina kuwi uga, ing panggonan tarupé kuwi, wong Israèl kabèh terus ndadèkké Omri, penggedéné suradadu, dadi ratuné Israèl. Sakwisé mengkono Omri karo Israèl kabèh pada budal sangka Gibeton, lan terus ngepung Tirsa. Bareng Simri ngerti, yèn kuta kuwi wis bedah, terus gelis-gelis mlebu ing gapurané kraton lan ngobong kraton kuwi, lan piyambaké déwé ya ing kono, terus nemoni mati, awit sangka dosa-dosané sing wis ditandangi, ya kuwi enggoné nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI lan uripé pada rupa pertingkahé Yérobéam sing njalari wong Israèl pada nglakoni dosa uga. Kanggo turahé sejarahé Simri lan komplotan sing dianakké, kuwi wis ketulis kabèh ing kitab sejarahé para ratu Israèl. Ing waktu semono bangsa Israèl petyah dadi rong golongan. Sak golongan ngetutké Tibni anaké Ginat, karepé bakal diangkat dadi ratu, lan sak golongan ngetutké Omri. Nanging rayat sing ngetutké Omri luwih kuwat tenimbangané sing ngetutké Tibni anaké Ginat. Sakwisé Tibni mati, Omri terus dadi ratu. Ing taun sing kaping telung puluh siji jamané Asa, ratu ing Yéhuda, Omri ngadek dadi ratu ing Israèl lan enggoné dadi ratu lawasé rolas taun. Ing Tirsa enggoné dadi ratu enem taun. Piyambaké terus njupuk gunung Samaria sangka Semer rega rong talénta slaka. Terus nggawé kuta ing gunung kono sing dijenengké Samaria, miturut jenengé Semer, sing nduwé gunung kuwi. Omri tansah nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI ngungkuli sak kabèhé sing pada ndisiki. Uripé pada rupa pertingkahé Yérobéam anaké Nébat lan dosané Yérobéam sing njalari wong Israèl terus pada nglakoni dosa uga, terus nggawé nesuné atiné GUSTI, Gusti Allahé Israèl karo retya-retyané sing tanpa guna. Sak luwihé sejarahé Omri, apa sing ditindakké lan kekendelané, kuwi wis ketulis ing layang sejarahé para ratu ing Israèl. Omri terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan terus dikubur ing Samaria. Akab, anaké terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Akab, anaké Omri, enggoné ngadek dadi ratuné Israèl ing taun sing kaping telung puluh wolu jamané Asa, ratu ing Yéhuda. Enggoné dadi ratu ing Israèl Akab anaké Omri kuwi suwéné rolikur taun ing Samaria. Akab anaké Omri kuwi tansah nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI, ngungkuli sak kabèhé sing pada ndisiki. Enggoné mlaku ing sak njeruhné dosa-dosané Yérobéam anaké Nébat kuwi kaya durung tyukup, mulané terus njupuk bojoné Isebèl, anaké wadon Etbaal ratu ing Sidon, terus piyambaké ngabekti marang Baal karo disujuti lan disembah. Ratu terus nggawé mesbèh kanggo Baal kuwi ing panggonan omahé Baal, sing diedekaké ing Samaria. Sakwisé kuwi Akab terus nggawé retya Asyèra lan enggoné nandangi mengkono kuwi diterus-teruské, nganti njalari nesuné atiné GUSTI, Gusti Allahé Israèl, ngungkuli kabèh ratu ing Israèl sing ndisiki piyambaké. Ing waktu jaman semono Hièl, wong Bétel, mbangun Yériko menèh. Nanging enggoné masang dasaré kuwi karo ngurbanké nyawané Abiram, anaké sing mbarep, lan enggoné masang lawangé gapurané karo ngurbanké nyawané Segub, anaké sing ragil, tyotyok karo tembungé GUSTI, sing diomongké lantaran Yosua anaké Nun. Elia, wong Tisbé ing pangwasané tanah Tisbé-Giliat, terus ngomong marang Akab: “Kanggo GUSTI sing urip, Gusti Allahé Israèl sing kula ladèni, bakal ora ana ebun utawa udan ing taun-taun kuwi, kejaba yèn kula ngomongké.” Terus ana tembungé GUSTI marang Elia: “Kowé lungaa sangka kéné, mlakua mengétan lan ndelika ing pinggir kali Kerit ing wétané laut Yordan. Ngombému sangka kali kuwi, lan Aku wis ngongkon marang manuk-manuk gagak supaya ngekèki mangan marang kowé ing kono.” Piyambaké terus lunga lan nindakké apa sing diomongké karo GUSTI; piyambaké lunga lan manggon ing pinggir kali Kerit ing sisih wétané laut Yordan. Ing wayah ésuk lan soré manuk gagak pada ngekèki roti lan daging marang dèkné nanging ngombéné sangka kali kono. Nanging bareng wis rodok suwé, kali mau terus asat, sebab ing negara kono ora ana udan. Terus ana tembungé GUSTI marang Elia: “Kowé tata-tataa lan lungaa menyang ing Sarfat, sing klebu ing panggonané Sidon terus manggona ing kana. Ngertia, Aku wis ngongkon marang sakwijiné randa supaya ngekèki pangan marang kowé.” Sakwisé mengkono piyambaké terus tata-tataa lan terus lunga menyang Sarfat. Bareng wis teka ing gapurané kuta kuwi, ing kono ana randa sing ijik golèk kayu. Kuwi terus diomongi: “Aku mbok kok jukukké banyu ing kendi setitik waé arep tak ombé.” Waktu wong wadon kuwi budal arep njupuk banyu, diomongi menèh: “Aku mbok kok jupukké roti uga sak iris waé.” Tembungé wong wadon mau: “Kanggo GUSTI, Gusti Allah sampéyan sing urip, kula tenan ora nduwé roti senajan mung setitik, kejaba glepung sak gegem ing wadah karo lenga setitik ing botol. Saiki kula ijik nglumpukké kayu loro utawa telung lonjor, terus bakal mulih lan ngolah sak ènèngé kanggo kula lan anak kula, lan sakwisé mangan, kula terus pada bakal mati.” Nanging tembungé Elia: “Kowé aja wedi, muliha, nglakonana apa sing wis kok omongké mau, nanging sak durungé aku olahna roti ndisik, sing tyilik bunder siji sangka kuwi, terus gawanen mréné, sakwisé mengkono terus masaka kanggo kowé lan anakmu. Awit mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Glepung ing wadah kuwi ora bakal entèk lan lenga ing botol kuwi uga ora bakal suda, nganti wis tekan ing wantyiné GUSTI ngekèki udan ing bumi.” Wong wadon mau terus mulih lan nglakoni apa sing diomong karo Elia; wong wadon kuwi lan anaké pada bisa mangan nganti tyukup suwé. Glepung ing wadah ora entèk-entèk lan lenga ing botol ora suda, tyotyok karo tembungé GUSTI, sing diomongké lantaran Elia. Sakwisé mengkono anaké wong wadon kuwi terus ngalami lara, nanging larané banget nganti wis ora ana ambekané menèh. Wong wadon kuwi terus ngomong marang Elia: “Apa ta karep sampéyan teka ing kéné kuwi, duh abdiné Gusti Allah? Enggèn sampéyan mréné kuwi apa perlu ngélingké marang kesalahan kula lan bakal nggawé patiné anak kula?” Elia nyauri tembungé: “Anakmu kuwi gawanen mréné.” Botyahé terus dijaluk karo Elia sangka pangkoné wong wadon kuwi terus digawa munggah menyang ing kamaré ing nduwur, terus diglétakké ing ambèn. Sakwisé mengkono terus ngomong marang GUSTI karo banter: “Duh GUSTI, Gusti Allah kula! Apa Panjenengan ya ndadèkké tyilaka marang randa kuwi, sing nampani kula, wong sing mantya iki ing omahé, karo tyara matèni anaké?” Piyambaké terus ngrungkepi botyahé kaping telu, lan ngomong karo swara banter marang GUSTI: “Duh GUSTI, Gusti Allah kula! Panjenengan muga gelem mbalèkké nyawané botyah iki ing awaké.” GUSTI nuruti penjaluké Elia kuwi, lan nyawané botyahé terus bali ing awaké, nganti dadi urip menèh. Elia terus mbopong botyah mau lan digawa medun sangka kamaré ing nduwur menyang ing omah lan dipasrahké marang ibuné. Tembungé Elia: “Iki anakmu, wis urip!” Wong wadon mau terus ngomong marang Elia: “Saiki kula ngerti, yèn sampéyan kuwi abdiné Gusti Allah lan yèn tembungé GUSTI sing sampéyan omongaké kuwi pantyèn bener.” Sakwisé tyukup suwé, ing taun sing kaping telu ana tembungé GUSTI marang Elia mengkéné: “Kowé lungaa, ngétokké awakmu marang Akab, awit Aku bakal ngekèki udan ing bumi.” Elia terus lunga ngétokké piyambaké marang Akab. Nanging pailan sing ditibakké marang Samaria kuwi abot banget. Awit sangka kuwi Akab wis nyeluk Obaja sing dadi penggedéné kraton. Obaja kuwi wong sing temen tenan enggoné ngabekti marang GUSTI. Awit waktu Isebèl ngentèkké para nabiné GUSTI, Obaja njupuk 100 terus didelikké sak grombolan sèket-sèket ing sak njeruhné guwa, lan ya ngrumati karo pangan lan ngombéné. Tembungé Akab marang Obaja: “Negara iki dlajahana lan sakkèhé sumber lan kabèh kali paranana, menawa kita ijik olèh suket kanggo nguripi jaran lan kimar lan ora usah matèni kéwan kuwi siji-sijia.” Terus pada ngedum panggonan sing bakal pada dileboni, Akab terus lunga dèwèkan ndlajahi panggonan sing siji, nanging Obaja ndlajahi panggonan sijiné. Ing dalan Obaja kepetuk Elia. Bareng wis ora pangling marang piyambaké, Obaja terus sujut lan ngomong: “Apa sampéyan kuwi bendara kula Elia?” Semauré Elia: “Ya bener! Lungaa, ngomonga marang bendaramu: Iki Elia ana.” Nanging tembungé Obaja: “Kula nandangi dosa apa ta, nganti sampéyan bakal ngekèkké abdi iki marang Akab, supaya kula dipatèni? Kanggo GUSTI, Gusti Allah sampéyan, sing urip, sakjané ora ana bangsa utawa kraton, sing ora ditekani kongkonané bendara kula Akab perlu nggolèki sampéyan. Lan yèn ana wong sing ngomong: Sampéyan ora ing kéné, ratu terus ngongkon marang kraton utawa bangsa kuwi supaya sumpah, yèn sampéyan ora ditemokké ing kono. Nanging saiki sampéyan kok ngongkon: Lungaa, ngomonga marang bendaramu: Elia kuwi ana. Menawa bisa klakon, yèn kula wis lunga sangka ngarepé sampéyan, Rohé GUSTI terus ngangkat sampéyan marang panggonan sing kula durung ngerti. Yèn kula nganti nemoni ing ngarepé Akab lan ngomongi bab sampéyan, lan sampéyan ora ana, kula mesti bakal dipatèni, nanging abdimu iki wiwit tyilik ngabekti marang GUSTI. Apa bendara kula ora diomongi bab apa sing kula lakoni waktu Isebèl matèni para nabiné GUSTI, yèn kula ndelikké nabi-nabiné GUSTI 100 ing njeruhné guwa, saben sak grombolané sèket, lan ngrumati uga marang pangan lan ngombéné? Mila saiki, apa sebabé, nganti sampéyan kuwi ngongkon: Lungaa, ngomonga marang bendaramu: Kuwi Elia ana! Kula mesti dipatèni karo ratu.” Semauré Elia: “Kanggo GUSTI sing ngwasani langit sing urip, sing tak ladèni, ing dina iki uga aku bakal ngétok marang dèkné.” Obaja terus budal nemoni ing ngarepé Akab lan ngekèki weruh bab kuwi. Akab terus lunga nemoni Elia. Bareng Akab ngerti Elia, terus ngomong marang piyambaké: “Kowé kuwi, hé! wong sing nggawé tyilakané Israèl!” Elia nyauri tembungé: “Duduk kula sing nggawé tyilakané Israèl, nanging sampéyan kuwi lan brayaté sampéyan, awit sampéyan wis pada ninggalké tembung-tembungé GUSTI lan sampéyan kuwi wis ngetutké para Baal. Awit sangka kuwi sampéyan supaya gelem nglumpukké wong Israèl kabèh ing gunung Karmèl, uga para nabiné Baal sing tyatyahé 450 kuwi lan para nabiné Asyèra sing tyatyahé 400 kuwi, sing pada dikèki pangan sangka méjané kratoné Isebèl.” Akab terus kongkonan menyang ing sak kabèhé Israèl dikongkon nglumpukké nabi-nabi kuwi menyang ing gunung Karmèl. Elia terus nyedekki rayat kabèh lan ngomong: “Ijik sepira suwéné enggonmu pada mlaku pintyang lan ngepang atimu kuwi? Yèn GUSTI kuwi Gusti Allah, tutna Panjenengané, nanging yèn Baal kuwi gusti, kuwi tutna mburi.” Nanging rayat ora nyauri senajan mung sak ketyap waé. Elia terus ngomong marang rayat kuwi: “Mung kèri aku déwé sing dadi nabiné GUSTI, nanging nabiné Baal kuwi tyatyahé 450. Nanging, tyoba aku pada wènèhana sapi lanang loro; nabi-nabi kuwi bèn milih siji, supaya dibelèh lan ditumpangké ing kayuné, nanging aja dibakar. Aku ya bakal nyawiské sapi sijiné lan terus tak tumpangké ing kayuné lan uga ora tak genèni. Sakwisé mengkono kowé pada nyeluka jenengé allahmu, nanging aku uga bakal nyebut asmané GUSTI. Nanging allah sing nyauri karo geni, ya kuwi sing Gusti Allah!” Rayat kabèh pada nyauri, tembungé: “Ya apik mengkono!” Elia terus ngomong marang para nabiné Baal: “Pada miliha sapi siji lan pada tata-tataa ndisik, awit tyatyahmu iki okèh. Sakwisé mengkono terus pada nyeluka jenengé allahmu, nanging kowé ora kena ndèkèki geni.” Wong-wong mau terus njupuk sapi sing diwènèhké lan pada tata-tata lan terus nyebut jenengé Baal wiwit ésuk tekan wayah tengah awan, tembungé: “Duh Baal, muga gelem nyauri marang kita!” Nanging ora ana swara, ora ana sing nyauri. Ing kono para nabiné Baal mau terus pada jingklak-jingklak ngubengi mesbèh sing digawé karo wong-wong mau. Bareng wayah tengah awan Elia wiwit moyoki wong-wong kuwi, tembungé: “Enggonmu nyebut sing banter, kuwi allah ta? Menawa ijik nglamun, menawa ijik ana urusan liya, menawa ijik lelungan; menawa ijik turu, durung tangi.” Mulané wong-wong mau mundak banter enggoné pada nyebut lan pada natoni awaké karo pedang lan tumbak kaya sing wis dadi adaté, terus getihé dlèwèran sangka awaké. Bareng wis kliwat wayah tengah awan, ngarepké wayahé masrahaké kurban soré, tingkahé kaya wong sing pada kesurupan, nanging ora ana swara, ora ana sing nyauri, ora ana tanda yèn digatèkké. Elia terus ngomong marang rayat kabèh: “Pada nyedaka aku mréné!” Rayat kabèh terus pada nyedaki dèkné. Elia terus mbenakké mesbèhé GUSTI sing wis dibubrah. Sakwisé kuwi terus njupuk watu rolas, miturut tyatyahé taler tyedak turuné Yakub.— Yakub kuwi wis dikèki tembungé karo GUSTI: “Kowé bakal dijenengké Israèl.”— Watu-watu mau digawé mesbèh kanggo asmané GUSTI, ing sak ubengé mesbèh dikèki kalèné sing kena diisèni wiji rong tumpukan. Elia terus numpuk kayuné, sapiné diketok-ketok lan ketokané ditumpangké ing kayu mau. Sakwisé kuwi terus ngomong: “Njupuka banyu patang kendi, esokna ing kurban obongan lan ing kayuné kuwi!” terus ngomong menèh: “Balènana menèh!” Terus ya dipindoni. Terus ngomong menèh: “Kaping telu!” Terus dikaping teluni, nganti banyuné mili ing sak ubengé mesbèh, malah kalèné nganti kebak banyu. Bareng wis waktuné masrahaké kurban soré, Elia terus maju lan ngomong: “Duh GUSTI, Gusti Allahé Abraham, Isak lan Israèl, ing dina iki muga dingertèni karo wong, yèn Panjenengan kuwi Gusti Allah ing sak tengahé Israèl lan yèn kula kuwi abdi Panjenengan lan uga yèn enggèn kula nindakké perkara kuwi kabèh iki awit sangka tembungé Panjenengan. Panjenengan muga gelem nyauri marang kula, duh GUSTI, supaya gelem nyauri marang kula, supaya bangsa iki bisa weruh, yèn Panjenengan kuwi Gusti Allah, duh GUSTI, lan yèn Panjenengan sing nggawé mertobaté atiné.” Ing kono geniné GUSTI terus mudun lan nyamber kurban obongan, kayuné, watu lan lemahé nganti entèk resik, malah banyu ing kalèné uga asat didilat karo geni mau. Waktu rayat kabèh weruh kedadian kuwi, terus pada sujut lan ngomong: “GUSTI, Panjenengané kuwi Gusti Allah! GUSTI, Panjenengané kuwi Gusti Allah!” Elia terus ngomong marang wong kabèh: “Tyekelen nabi-nabi Baal kuwi, siji waé aja nganti ana sing bisa utyul.” Bareng wis pada dityekel, terus digawa karo Elia menyang ing kali Kison lan dibelèh ing kono. Sakwisé mengkono Elia terus ngomong marang Akab: “Kula njaluk lungaa, mangan lan ngombé, awit swarané udan wis krungu.” Akab terus lunga lan mangan lan ngombé. Nanging Elia munggah ing putyuké gunung Karmèl, terus nyembah ing lemah, praupané diapit ing dengkulé. Sakwisé kuwi terus ngomong marang abdiné: “Munggaha, delengen ing segara.” Abdiné terus munggah, nginguk terus ngomong: “Ora ana apa-apa.” Tembungé Elia: “Lungaa menèh.” Mengkono nganti dibalèni kaping pitu. Bareng kaping pituné, abdiné ngomong: “Ana mendung tyilik, gedéné sak èpèk-èpèk, sing metu sangka segara.” Elia terus ngomong: “Lungaa, ngomonga marang Akab: Sampéyan supaya ngrakit kréta tumpakané lan kula njaluk lunga medun, supaya aja nganti dialang-alangi karo udan.” Karo sak kedèpé mripat langit terus dadi peteng awit sangka mendung karo lésus, terus udan deres. Akab terus numpak kréta lan lunga menyang Yisreèl. Nanging Elia dikwasani ing pangwasané GUSTI. Dèkné ngentyengké sabuké terus mblayu ndisiki Akab nganti tekan ing dalan sing menyang ing Yisreèl. Kadung Akab ngekèki weruh marang Isebèl bab apa sing ditindakké karo Elia lan bab enggoné Elia matèni kabèh nabi karo pedang, Isebèl terus kongkonan wong ngabaraké tembungé marang Elia mengkéné: “Aku supaya diganjar ukuman mengkéné karo para allah, malah ngungkuli kuwi, yèn sésuk kira-kira wayah mengkéné iki nyawamu ora tak gawé pada kaya nyawané salah sijiné wong kuwi.” Elia nganti wedi terus lunga nylametké uripé; bareng teka ing Bèrsyéba, sing klebu pangwasané Yéhuda, abdiné ditinggal nang kono. Nanging piyambaké déwé mlebu ing ara-ara samun adoh nganti lakon sedina, terus njagong ing sak ngisoré wit rukem. Dèkné terus kepéngin mati, semauré: “Wis tyukup seméné waé! Saiki, duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem njukuk nyawa kula, awit kula iki ora luwih apik tenimbang para mbah kula.” Sakwisé mengkono piyambaké terus lèyèh-lèyèh lan turu ing ngisor wit rukem mau. Nanging dadakan ana mulékat sing njawil piyambaké karo ngomong: “Tangia, mangana!” Kadung weruh ing sak ubengé, ing nduwur sirahé ana roti panggang lan kendi isi banyu. Terus mangan lan ngombé, terus turu menèh. Nanging mulékaté GUSTI teka menèh sing kaping pindoné lan njawil piyambaké karo ngomong: “Tangia, mangana! Awit yèn ora, mlakumu mengko bakal kadohen kanggo kowé.” Mulané dèkné terus tangi lan mangan lan ngombé, lan awit sangka kekuwatané panganan mau dèkné terus bisa mlaku nganti patang puluh dina patang puluh mbengi suwéné, nganti tekan ing gunungé Gusti Allah, ya kuwi gunung Horeb. Bareng ing kono piyambaké terus mlebu ing guwa lan turu ing kono. Terus ana tembungé GUSTI marang piyambaké mengkéné: “Kerjananmu apa ing kéné iki, Elia?” Semauré: “Tenan-tenan enggèn kula ngupaya nandangi kerjanan kanggo GUSTI, Gusti Allahé kabèh sing urip, awit wong Israèl pada ninggalké perjanjian Panjenengan, pada mbubrahi mesbèh-mesbèhé Panjenengan lan pada matèni nabi-nabi Panjenengan karo pedang; mung kula déwé sing ijik urip, nanging wong-wong iki ya pada kepéngin njabut nyawa kula.” Gusti terus ngomong: “Kowé metua lan ngadeka ing nduwur gunung iki ing ngarepé GUSTI!” Ing kono GUSTI terus liwat! Angin gedé lan banter, sing mbengkahké gunung-gunung lan nggempalké puntuk-puntuk ndisiki mlakuné GUSTI. Nanging GUSTI ora ing sak njeruhné angin kuwi. Lan sakwisé angin mau terus ana lindu. Nanging GUSTI ora ing sak njeruhné lindu kuwi. Sakwisé lindu terus ana geni sing teka, nanging GUSTI ora ing sak njeruhné geni kono. Sakwisé geni kuwi terus ana swarané angin sing semilir. Kadung Elia krungu kuwi, praupané terus ditutupi karo sandangan jubahé lan terus metu lan ngadek ing lawangé guwa. Terus krungu swara sing ngomong marang dèkné: “Kerjananmu apa ing kéné iki, Elia?” Semauré: “Kula nandangi kerjanan karo sak kuwat-kuwaté kanggo GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit, awit wong Israèl pada ninggalké perjanjian Panjenengan lan matèni para nabi Panjenengan karo pedang, nanging kula déwé sing ijik urip, nanging wong-wong iki ya kepéngin njabut nyawa kula.” GUSTI terus ngomong marang piyambaké: “Kowé lungaa, metua sangka dalanmu, sing wis kok liwati ngliwati ara-ara samun menyanga ing Damaskus, lan sakwisé kowé tekan ing kana, Hasaèl jebatana dadi ratu ing Aram. Uga Yéhu putuné Nimsi, jebatana dadi ratu ing Israèl, lan Elisa anaké Safat, sangka Abel-Mehola, jebatana dadi nabi, bèn nggentèni kowé. Terus sapa sing utyul sangka pedangé Hasaèl bakal dipatèni karo Yéhu; lan sapa sing utyul sangka pedangé Yéhu, bakal dipatèni karo Elisa. Nanging Aku bakal ngèrèkké wong 7000 ing Israèl, ya kuwi sakkèhé wong sing ora sujut nyembah marang Baal lan sing tyangkemé ora nyutyup marang Baal kuwi.” Sakwisé Elia lunga sangka kono, terus ketemu karo Elisa anaké Safat, sing ijik ngluku karo sapi rolas rakit, Elisa déwé nglakoké sing rolas. Waktu Elia mlaku ing sak tyedaké terus nguntyalké sandangan jubahé marang Elisa. Elisa terus ninggal sapiné lan mblayu nututi Elia, karo ngomong: “Mbok dililani kula arep ngambung marang bapak lan ibu kula ndisik, terus kula bakal mèlu sampéyan.” Semauré: “Ya apik, muliha ndisik, nanging élinga marang apa sing wis tak tindakké marang kowé.” Elisa terus mbalik sangka ngarepé Elia, terus njupuk sapi rakitané mau, dibelèh lan dagingé diolah nganggo kayu lukuné sapi mau; daging kuwi terus diedum-edum marang para wong-wongé, sakwisé mengkono terus pada mangan. Sak bubaré mangan Elisa tata-tata lan terus mèlu Elia dadi abdiné. Bènhadad, ratu ing negara Aram, nglumpukké suradaduné kabèh, lan dibantu karo ratu telung puluh loro lan jaran lan kréta, terus ngluruk ngepung Samaria, sing dilawan perang. Bènhadad terus ngirimké kongkonan menyang kuta kuwi, dikongkon nemoni Akab, ratu ing Israèl lan ngomong: “Mengkéné tembungé Bènhadad: Tembungé emasmu lan slakamu kuwi duwèkku, lan para bojomu lan anak-anaké sing ayu-ayu rupané kuwi uga duwèkku.” Ratu ing Israèl nyauri tembungé: “Kaya sing sampéyan omongaké, duh bendara, kula uga kabèh duwèk kula, iki duwèké sampéyan!” Sakwisé kuwi para kongkonan mau pada bali lan ngomong: “Mengkéné tembungé Bènhadad: Pantyèn kula wis kongkonan wong nemoni sampéyan lan ngomong: Pantyèn emasmu lan slakamu, para bojomu lan para anak kudu pada sampéyan pasrahké marang kula, nanging sésuk ésuk kira-kira ing wantyi mengkéné, kula bakal ngutus para penggedé kula supaya nemoni sampéyan lan ngglédahi omahé para penggedé sampéyan, lan apa sing didelok lan dipingini bakal dijukuk lan bakal digawa.” Ratu ing Israèl terus nyeluk kabèh tuwa-tuwané negara, pada diomongi mengkéné: “Pada gatèkna, wong iki arep nggawé tyilaka kita, awit wis kongkonan wong nemoni aku njaluk bojo-bojoku lan para anakku, emas lan slakaku lan aku wis saguh masrahaké.” Kabèh tuwa-tuwané lan rayat kabèh pada ngomong: “Aja dirungokké, aja dituruti!” Awit sangka kuwi terus ngomong marang para kongkonané Bènhadad: “Kowé pada ngomonga marang ratu: ‘Kabèh penjaluké sampéyan marang kula sing wiwitan, kuwi bakal kula turuti, nanging penjaluké sampéyan sing kèri kuwi, kula ora bisa nuruti.” Para kongkonan terus pada mundur lan ngomongké marang Bènhadad. Bènhadad terus kongkonan wong nemoni Akab, dikongkon ngomong: “Kula supaya dikèki ukuman mengkéné karo para allah, malah ngungkuli sangka kuwi, yèn rayat sing ngetutké kula ijik pada bisa nggegem bleduké gempurané Samaria.” Nanging ratu ing Israèl nyauri tembungé: “Kowé pada ngomonga: Wong sing ijik nyekel pedang aja nganti gemunggung kaya wong sing wis nyèlèhké pedangé.” Kadung Bènhadad, sing waktu kuwi ijik mendeman karo para ratu ing tarupé, krungu tembungé sing mengkono kuwi, terus ngomong marang para pegawéné: “Pada tata-tataa maju!”, terus pada tata-tata maju arep nglawan kuta mau. Nanging dadakan ana nabi sing nemoni Akab, ratu ing Israèl lan ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Apa kowé wis weruh kabèh wong sing pada ramé-ramé kuwi? Ing dina iki kuwi bakal pada Tak pasrahké ing tanganmu, supaya kowé weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Akab terus takon: “Sapa sing bakal ngréwangi?” Semauré: “Mengkéné tembungé GUSTI: Para nom-noman sing mèlu para penggedéné distrik.” Ratu takon menèh: “Sapa sing bakal miwiti perang?” Semauré: “Sampéyan déwé!” Ratu terus ngitungi para nom-noman balané para penggedéné panggonan mau. Tyatyahé ana 232, lan sakwisé kuwi terus ngitung tyatyahé rayat kabèh, ya kuwi wong Israèl kabèh. Tyatyahé ana 7000 wong. Kuwi pada maju perang, nyerang ing wayah tengah awan, waktu Bènhadad ijik ombèn-ombèn nganti mendem ing tarupé, bebarengan karo para ratu sing pada ngréwangi sing tyatyahé telung puluh loro mau. Waktu para nom-noman balané para penggedéné panggonan kuwi pada ndisiki nyerang. Bènhadad terus kongkonan wong dipréntah mriksa, lan kuwi pada ngomongi marang piyambaké mengkéné: “Ana wong sing pada maju perang sangka Samaria.” Bènhadad terus ngomong: “Wong-wong kuwi, tekané apa kepéngin rukunan apa arep perang, kabèh pada tyekelen uripan!” Waktu kuwi wong-wong pada metu sangka sak njeruhné kuta, ya kuwi para nom-noman balané para penggedéné panggonan lan uga suradadu sing pada ngetutké. Kuwi terus pada matèni mungsuh sing ana ngarepé, terus wong Aram kuwi pada mlayu, lan diuyak karo wong Israèl. Nanging Bènhadad, ratu ing Aram bisa utyul karo numpak tumpakané, bebarengan karo suradadu sing numpak jaran liyané. Ratu ing Israèl uga maju perang lan terus ngentèkké jaran-jarané lan kréta-krétané lan njalari gedé kalahé wong Aram. Sakwisé mengkono nabi mau terus nemoni ratu Israèl lan ngomong: “Saiki sampéyan kula njaluk sing kuwat ing ati, kula njaluk nimbang-nimbang lan mikir apa sing kudu sampéyan tandangi, awit mbésuk gantiné taun ratu ing Aram bakal merangi sampéyan.” Para pegawéné ratu ing Aram pada ngomong marang piyambaké: “Gusti Allahé kana kuwi allahé gunung; mulané kana ngungkuli kuwaté tenimbangané kita. Nanging yèn enggèn kita perang nglawan kana kuwi ing lemah ing daratan rata, kita mesti luwih kuwat tenimbangané kana. Saiki sampéyan kula njaluk nandangi mengkéné: Para ratu kuwi supaya pada dilèrèni sangka dadi ratu, digantèni karo para penggedéné distrik. Sampéyan terus supaya nglumpukké suradadu sing tyatyahé pada karo sing mati, mengkéné uga jaran lan krétané tyatyahé ya kaya waktu sing ndisik. Hayuk terus pada maju perang nglawan wong-wong kuwi ing lemah daratan sing rata, kita mesti luwih kuwat tenimbang kana.” Ratuné gelem setuju karo tembungé terus nandangi mengkono. Ing taun ngarepé Bènhadad nitipriksa suradadu ing Aram terus maju perang menyang ing Afèk, nglawan wong Israèl. Wong Israèl uga nitipriksa grombolané lan sakwisé disangoni terus budal metuki wong Aram. Wong Israèl pada ngepung maju adep-adepan karo wong Aram, kétoké kaya wedus rong kumpulan, nanging wong Aram tekané kaya banjir sing ngelepi negara kuwi. Ing kono abdiné Gusti Allah terus metuki ratuné Israèl lan ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: awit wong Aram kuwi wis ngomong: GUSTI kuwi allahé gunung lan duduk allahé lemah rata, mulané Aku bakal ngekèkké suradadu sing gedé kuwi ing tanganmu, supaya kowé pada weruh, yèn Aku kuwi GUSTI.” Pitung dina enggoné pada ngepung maju adep-adepan. Nanging ing dina kaping pitu kuwi terus pada miwiti perang lan ing sak njeruhné sedina wong Israèl ngalahké wong Aram. Kabèh suradaduné ing daratan 100.000 wong Aram kuwi. Pada mlayu menyang Afèk, mlebu ing kuta, nanging témboké ambruk nibani wong 27.000, ya kuwi turahé mau. Waktu semono Bènhadad mblayu mlebu ing kuta lan ndelik ngalih-ngalih kamar. Para pegawéné terus pada ngomong marang piyambaké: “Ngertènana, kula wis pada krungu, yèn para ratu turunané Israèl kuwi ratu sing pada kebak welas asih. Hayuk pada nganggo salin kasusahan ing bangkèkan kita lan tali ing sirah kita terus pada metu nemoni ratuné Israèl; menawa sampéyan terus diuripi.” Sakwisé mengkono terus pada nganggo salin kasusahan ing bangkèkané lan tali ing sirahé lan terus nemoni ratuné Israèl lan ngomong: “Abdi sampéyan Bènhadad ngomong: Bendara kula supaya gelem ngekèki urip marang kula.” Semauré: “Apa piyambaké ijik urip? Kuwi apa ora sedulurku.” Wong-wong pada nganggep, yèn kuwi tanda sing apik, mulané tembungé mau digondèli lan ngomong: “Bènhadad kuwi pantyèn sedulur sampéyan!” Sakwisé mengkono Akab ngomong: “Pada lungaa, piyambaké gawanen mréné!” Dadiné Bènhadad terus metu lan nemoni ing ngarepé, terus diajak numpak kréta. Bènhadad ngomong: “Kuta-kutané sing direbut karo bapak kula sangka bapak sampéyan, bakal kula balèkké mulih; Sak terusé mbok menawa sampéyan ngarepké bakal nggawé pasar ing Damaskus kanggo sampéyan, ya kaya anggèné bapak kula nggawé ing Samaria.” “Nanging kula déwé,” mengkono tembungé Akab, “bakal ngongkon sampéyan mulih sakwisé nganakké perjanjian.” Akab terus nggawé perjanjian karo piyambaké lan nglilani piyambaké mulih. Terus golongané para nabi ana siji sing ngomong marang kantyané awit sangka préntahé GUSTI: “Aku pentungen!” Nanging kantyané kuwi emoh mentung. Kuwi terus diomongi: “Awit kowé ora nggatèkké swarané GUSTI, mulané ngertia, sak lungamu sangka ngarepku, kowé bakal ketubruk karo singa.” Lan bareng wong mau lunga sangka ngarepé, terus ditubruk singa. Nabi mau terus nemoni wong liyané lan ngomong: “Aku pentungen!” Terus ya dipentungi lan ditatoni. Nabi mau terus lunga lan ngadek nyegat ratu ing dalan, karo nylamur laku karo mripaté dibuntel. Waktu ratu liwat, nabi mau nglaporké perkarané marang ratu, semauré: “Waktu abdimu iki maju menyang sak tengahé peperangan, dadakan ana wong siji sing ninggalké barisan karo nggawa wong ing ngarep kula karo ngomong: Wong iki jaganen, yèn wong iki nganti ilang, senajan karo tyara kepriyé waé, nyawamu bakal kanggo ijolé, utawa kowé kudu mbayar duwit sak talénta slaka. Waktu abdimu ijik répot ing kana-kéné, wong kuwi ilang.” Ratuné Israèl terus ngomong marang wong mau: “Ya mengkono kuwi ukumanmu, kowé déwé sing wis netepké.” Wong mau terus gelis-gelis ngutyuli buntelané mripaté, terus ratu Israèl ngerti, yèn kuwi tunggalé para nabi. Nabi kuwi terus ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: awit kowé wis ngetyulké wong sing Tak dèwèké supaya dientèkké, mulané nyawamu bakal dadi gantiné nyawané, lan rayatmu bakal dadi gantiné rayaté.” Ratuné Israèl terus mulih menyang kratoné karo ati sing nyusahké lan nesu, lan tekané Samaria. Sakwisé mengkono terus ana lelakon mengkéné: Nabot, wong Yisreèl, nduwé kebon anggur ing Yisreèl, ing sandingé palèsé Akab, ratu ing Samaria. Akab ngomong marang Nabot: “Kebon anggurmu kuwi pasrahna marang aku, arep tak dadèkké kebon sayuran, awit manggon ing sak tyedaké kratonku. Kowé bakal tak wènèhi kebon anggur sing luwih apik tenimbangané kuwi kanggo gantiné, utawa yèn kowé luwih seneng, aku bakal ngekèki duwit marang kowé, sepira regané.” Semauré Nabot marang Akab: “GUSTI supaya ngedohké kula sangka kuwi, ya kuwi yèn kula nganti masrahaké warisan sangka para mbah kula marang sampéyan.” Akab terus mulih nang palèsé karo ati mangkel lan nggedumel awit sangka tembungé Nabot, wong Yisreèl mau marang piyambaké: “Warisan sangka para mbah kula kuwi ora bakal kula pasrahaké ing ngarepé sampéyan.” Akab terus lèyèh-lèyèh ing ambèné karo mengkurep lan ora gelem mangan. Isebèl, bojoné terus nemoni lan ngomong marang piyambaké: “Apa sebabé nganti sampéyan mangkel, nganti terus ora gelem mangan?” Semauré piyambaké marang Bojoné wadon: “Awit aku wis ngomong marang Nabot, wong Yisreèl kuwi: Kebon anggurmu kuwi pasrahna marang aku bakal tak tuku, utawa yèn kowé luwih seneng, kowé bakal tak wènèhi kebon anggur kanggo ijolé. Nanging tembungé: Kebon anggur kula kuwi ora bakal kula pasrahaké marang sampéyan.” Isebèl, bojoné, ngomong marang piyambaké: “Sampéyan apa ora sing saiki nggawa pangwasané kraton ing Israèl? Sampéyan, kula njaluk tangi, lan mangan lan disenengké ati sampéyan! Kula sing bakal masrahaké marang sampéyan kebon angguré Nabot wong Yisreèl kuwi.” Sakwisé mengkono Isebèl terus nggawé layang atas asmané Akab, terus diségel karo ségelé kraton lan dikirimké marang para pinituwa lan para penggedéné ing kuta panggonané Nabot. Layang mau isiné mengkéné: “Kowé pada nglumpuka lan pasa lan Nabot kuwi lunguhna ing ngarepé rayat. Terus kowé ndèkèkna wong dursila loro ing ngarepé; wong loro kuwi supaya pada ndakwa dèwèké: Kowé wis ngèlèk-èlèk marang Gusti Allah lan ratu. Sakwisé mengkono wong kuwi gawanen metu lan bandemana watu nganti mati.” Wong sing pada tunggal sak kuta karo Nabot, ya kuwi para pinituwa lan para penggedéné, sing pada manggon ing kuta mau, pada nglakoni apa préntahé Isebèl marang wong-wong mau, netepi isiné layang sing dikèkké marang dèwèké kabèh. Pada ngumumaké pasa lan Nabot dilungguhké ing ngarepé rayat. Sakwisé mengkono terus ana wong loro sing teka, ya kuwi wong dursila, sing lungguh adep-adepan karo Nabot. Wong dursila loro kuwi terus ndakwa Nabot ing ngarepé rayat, tembungé: “Nabot kuwi wis ngèlèk-èlèkké Gusti Allah karo ratu.” Sakwisé kuwi Nabot digawa menyang ing sak njabané kuta terus dibandemi watu nganti mati. Bareng wis mengkono wong-wong terus pada kongkonan wong ngabari Isebèl: “Nabot wis dibandemi watu nganti mati.” Isebèl sakwisé krungu, yèn Nabot wis dibandemi watu nganti mati, terus gelis-gelis ngomong marang Akab: “Hayuk tangi, kula njaluk njupuk kebon angguré Nabot, wong Yisreèl kuwi, dadi duwèké sampéyan, awit Nabot, sing ora gelem masrahaké kebon angguré marang sampéyan karo kok tuku kuwi, wis ora urip menèh, wis mati.” Bareng Akab krungu, yèn Nabot wis mati, terus gelis-gelis tangi lan lunga menyang kebon angguré Nabot, wong Yisreèl kuwi, dijaluk dadi duwèké. Nanging terus ana tembungé GUSTI marang Elia, wong Tisbé kuwi, mengkéné: “Kowé lungaa, nemonana Akab, ratuné Israèl ing Samaria. Wong kuwi ijik menyang ing kebon angguré Nabot, arep diepèk. Kowé ngomonga marang dèwèkné: Tembungé GUSTI mengkéné: Kowé wis matèni lan uga wis ngrampas! Kowé uga ngomonga marang wong kuwi: Mengkéné Tembungé GUSTI: Ing panggonané asu ndilati getihé Nabot, ing kono uga asu bakal ndilati getihmu.” Tembungé Akab marang Elia: “Kowé bisa ketemu karo aku ta saiki, hé mungsuhku?” Semauré: “Ya, pantyèn saiki kula ditemokké karo sampéyan, awit sampéyan wis ndadèkké sampéyan déwé dadi batur karo tyara nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI. Aku bakal nekakké tyilaka marang kowé. Kowé bakal Tak entèkké, semono uga saben wong lanang sangka tunggalé turunané Akab bakal Tak entèkké, ya sing duwur ya sing endèk pangkaté ing Israèl. Lan brayatmu bakal Tak gawé kaya brayaté Yérobéam anaké Nébat lan kaya brayaté Basa anaké Ahia, awit kowé nggawé nesuné ati-Ku, lan njalari wong Israèl pada nglakoni dosa. Uga kanggo Isebèl GUSTI wis ngomong: Isebèl bakal dipangan karo asu ing témboké njaba Yisreèl. Tunggalé brayaté Akab sing mati ing kuta, bakal dipangan karo asu, nanging sing mati ing ara-ara bakal dipangan karo manuk ing awang-awang.” Sejatiné pantyèn durung tau ana wong sing kaya Akab enggoné ndadèkké dèkné déwé dadi batur karo tyara nglakoni apa sing ala ing ngarepé GUSTI, awit sangka enggoné wis diojok-ojoki karo Isebèl, bojoné. Malah piyambaké wis nandangi sing ala banget, ya kuwi enggoné ngetutké mburi para brahala, persis kaya sing digawé karo wong Amori sing wis dilungakké karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. Bareng Akab krungu tembungé kuwi, terus nyuwèk-nyuwèk sandangané lan nganggo salin kasusahan lan pasa. Malah enggoné turu uga nganggo salin kasusahan, lan yèn mlaku alon-alon. Terus ana tembungé GUSTI marang Elia, wong Tisbé, mengkéné: “Apa kowé wis weruh, yèn Akab ngasorké awaké ing ngarep-Ku? Awit wong kuwi wis ngasorké awaké ing ngarep-Ku, Aku ora bakal nekakké tyilaka ing sak njeruhné dèwèké ijik urip. Mbésuk ing jamané anaké Aku bakal nekakké tyilaka marang brayaté.” Nanging sak terusé nganti telung taun suwéné tentrem ora ana perang antarané Aram lan Israèl. Ing taun sing kaping telu Yosafat, ratu ing Yéhuda, lunga metuki ratu ing Israèl. Ratu ing Israèl ngomong marang para pegawéné: “Apa kowé pada weruh, yèn Ramot-Giléad kuwi sak temené kita sing nduwèni? Nanging kita kok meneng waé ora kita rebut sangka tangané ratu ing negara Aram.” Terus ngomong marang Yosafat: “Apa sampéyan gelem lunga bareng karo kula ngluruk Ramot-Giléad?” Semauré Yosafat marang ratu ing Israèl: “Kita iki pada, kula karo sampéyan, rayat kula karo rayat sampéyan, jaran kula karo jaran sampéyan.” Nanging Yosafat ngomong marang ratu ing Israèl: “Apiké takon ndisik kepriyé tembungé GUSTI.” Ratu Israèl terus nglumpukké para nabi, tyatyahé kira-kira ana 400, kuwi terus pada ditakoni: “Apa aku kena budal perang nglawan Ramot-Giléad apa apik tak wurungké” Semauré: “Saiki, kula njaluk maju! Gusti bakal ngekèkké ing tangané ratu.” Nanging Yosafat terus takon: “Apa ing kéné ora ana malih salah sijiné nabiné GUSTI, sing bisa dadi lantaran enggèn kita bisa njaluk pinuntun?” Tembungé ratu Israèl marang Yosafat: “Ijik ana siji, sing bisa dadi lantaran enggèn kita njaluk pinuntuné GUSTI. Nanging kula sengit marang wong kuwi, awit ora tau ngomongké sing apik kanggo kula, kejaba mung tyilaka, ya kuwi Mika anaké Yimla.” Tembungé Yosafat: “Ratu aja ngomong mengkono.” Ratu ing Israèl terus nyeluk sakwijiné penggedé kraton, préntahé: “Mika anaké Yimla kuwi gelis paranana!” Waktu ratu ing Israèl lan Yosafat, ratu ing Yéhuda, pada njagong ing damparé déwé-déwé karo nganggo klambiné kraton, ing penutoné gandum ing ngarepé gapura Samaria, diubengi karo kabèh nabi sing pada nubuat, Sedèkia anaké Kenaana nggawé rerékan sungu wesi lan terus ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Karo sungu iki kowé bakal nyundangi Aram nganti pada entèk kabèh.” Sakkèhé para nabi ya pada ngomongké mengkono, tembungé: “Kula njaluk ngluruk ing Ramot-Giléad, sampéyan bakal olèh nggawé; GUSTI bakal ngekèkké marang ratu.” Kongkonan sing lunga nyeluk Mika mau ngomong marang dèkné: “Ngertènana, para nabi wis pada bebarengan ngomongké ramalan sing apik kanggo ratu, sampéyan muga ya ngomongké sing pada karo salah sijiné para nabi mau supaya ya ngramalaké sing apik.” Nanging Mika nyauri tembungé: “Kanggo GUSTI sing urip, apa sing bakal diomong karo GUSTI marang aku, ya kuwi sing bakal tak omongaké.” Bareng wis nemoni ing ngarepé ratu, ratu takon: “Mika, apa aku pada kena ngluruk perang nglawan Ramot-Giléad, apa apik pada tak wurungaké?” Semauré: “Sampéyan, kula njaluk maju, sampéyan bakal olèh nggawé, awit GUSTI bakal masrahaké ing tangané ratu.” Nanging ratu ngomong marang piyambaké: “Nganti kaping Pira aku ngongkon sampéyan sumpah, supaya kowé ngomong marang aku sing sejatiné kanggo asmané GUSTI?” Ing kono Mika terus ngomong: “Kula wis weruh wong Israèl kabèh pada buyar pating slebar ing gunung-gunung kaya wedus-wedusé sing ora ana pangoné, awit sangka kuwi GUSTI ngomong: Kuwi ora pada nduwé bendara; bèn pada mulih menyang ing omahé déwé-déwé karo slamet.” Ratuné Israèl terus ngomong marang Yosafat: “Kula apa ora wis ngomong marang sampéyan: Dèwèké kuwi ora tau nubuat sing apik kanggo kula, kejaba mung tyilaka tok?” Semauré Mika: “Awit sangka kuwi sampéyan muga gelem ngrungokké tembungé GUSTI, kula ngerti GUSTI ijik njagong ing damparé lan kabèh suradadu swarga pada ngadek ing tyedaké, ing sisih tengené lan ing sisih kiwané. Lan GUSTI ngomong: Sapa sing ngojok-ojoki Akab maju perang, supaya mati ing Ramot-Giléad? Sing siji terus ngomong mengkéné, sijiné ngomong ngono. Sakwisé mengkéné terus ana salah sijiné roh sing maju lan banjur ngadek ing ngarepé GUSTI lan ngomong: Kula sing bakal ngojok-ojoki. GUSTI takon marang dèwèké: Karo apa? Omongé: Kula bakal metu lan dadi roh goroh ing tyangkemé kabèh nabiné. Tembungé GUSTI: Ya, kowé ojok-ojoki, kowé bakal olèh nggawé. Metua lan nglakonana mengkono! Awit sangka kuwi, sakjané GUSTI wis ndèkèkké roh goroh ing tyangkemé nabi kuwi kabèh, awit GUSTI wis netepké bakal nindakké tyilaka marang sampéyan.” Sakwisé mengkono Sedèkia anaké Kenaana maju lan napuk Mika karo ngomong: “Mosok Rohé GUSTI ngalih sangka aku terus ngomong marang kowé!” Nanging Mika nyauri tembungé: “Kowé bakal weruh yèn kowé mlayu sangka kamar siji menyang ing kamar sijiné arep ndelik.” Ratu ing Israèl terus ngongkon: “Tyekelen Mika kuwi, balèkna marang Amon, sing nyekel pangwasa ing kuta, lan marang Yoas, anaké ratu: Mengkéné préntahé ratu: Wong iki lebokna ing ukuman lan wènèhana mangan roti lan ngombé banyu kudu setitik nganti aku mulih karo slamet.” Nanging semauré Mika: “Yèn sampéyan tenan mulih karo slamet, GUSTI mesti ora ngomong lantaran kula.” Terus nerusaké tembungé: “Rungokna, hé bangsa-bangsa kabèh!” Sakwisé mengkono ratu Israèl bebarengan karo Yosafat, ratu ing Yéhuda, lunga ngluruk menyang ing Ramot-Giléad. Ratu ing Israèl ngomong marang Yosafat: “Kula bakal nylamur lan maju perang, nanging sampéyan kula njaluk nganggokké klambiné kraton sampéyan.” Ratu ing Israèl terus nylamur lan maju perang. Nanging ratu ing negara Aram wis ngekèki préntah marang para penggedéné suradadu kréta, sing tyatyahé telung puluh loro, mengkéné: “Kowé aja pada perang nglawan sapa waé, kejaba mung nglawan marang ratu ing Israèl waé.” Bareng para penggedéné kabèh kréta pada weruh Yosafat, terus pada alok: “Kuwi mesti ratu ing Israèl!” Mulané terus pada maju arep nyerang dèkné, nanging Yosafat terus mbengok. Bareng para penggedéné suradadu kréta weruh, yèn kuwi duduk ratu ing Israèl, terus pada mundur sangka ngarepé. Nanging terus ana wong sing mentèng gendéwané lan ngetyulké panahé tanpa tujuan sing tenan; kuwi ngenèngi ratu ing Israèl ing antarané sambungané jamangé tembaga. Ratu terus ngomong marang kusiré tumpakané kréta: “Minggira, aku gawanen metu sangka peperangan, awit aku wis ketaton.” Nanging perang ing dina kuwi mundak ramé, nanging ratu tetep ngadek jejek ing krétané adep-adepan karo suradadu Aram, nganti sakwisé ing wayah soré. Getihé mili sangka tatuné menyang ing dasaré kréta. Waktu wayah mingslepé srengéngé, ing sak uruté barisan krungu olok-olok: “Pada bali menyang kutané déwé-déwé, menyang negarané déwé-déwé! Ratu wis mati!” Terus pada mulih menyang ing Samaria lan ngubur ratu ing Samaria. Waktu kréta mau dikumbah ing pinggir tlaga Samaria, getihé ratu didilati karo asu; waktu semono para wong-wong wadon nakal ijik pada adus ing kono, netepi tembungé GUSTI sing wis diomongké. Sak luwihé sejarahé Akab kabèh sing ditandangi lan kraton gading lan sakkèhé kuta sing didekké, kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Kaya mengkono Akab enggoné dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré, terus anaké Ahazia sing dadi ratu nggentèni piyambaké. Yosafat, anaké Asa, enggoné dadi ratu ing Yéhuda ing taun sing kaping papat jamané Akab, ratu ing Israèl. Waktu wiwit ngadek dadi ratu kuwi Yosafat umuré telung puluh lima taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné selawé taun. Ibuné asma Asuba, anaké wadon Silki. Ratu uripé pada rupa karo bapaké, Asa; ora nyimpang sangka kuwi lan nindakké apa sing bener ing ngarepé GUSTI. Mung waé puntuk-puntuk pangurbanan ora disingkréhké. Wong ijik pada nggawé sajèn lan ngobong kurban ing puntuk-puntuk kuwi. Sak terusé Yosafat uripé tansah rukun karo ratu ing Israèl. Sak luwihé sejarahé Yosafat lan enggoné ngétokké kekendelané lan enggoné perang, kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Lan karèné lonté kanggo ngabekti sing ijik ana wiwit jaman Asa, bapaké, kuwi ya disingkirké sangka negara. Waktu semono ing negara Edom ora ana ratuné, nanging sing dadi ratu kuwi sakwijiné penggedéné distrik. Yosafat nggawé kapal-kapal Tarsis kanggo lelungan menyang Ofir perlu njupuki emas, nanging ora sida mbrana, awit kapal-kapal mau pada petyah ing Esion-Geber. Waktu kuwi Ahazia, anaké Akab, ngomong marang Yosafat: “Yèn dililani, wong-wong kula ya bèn budal bareng karo wong-wong sampéyan nganggo kapal-kapal kuwi.” Nanging Yosafat ora nglilani. Yosafat terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré, lan dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved, bapaké leluhuré, terus Yoram anaké, dadi ratu, nggentèni piyambaké. Ahazia, anaké Akab, enggoné wiwit dadi ratu ing Israèl ing Samaria waktu taun sing kaping pitulas jaman Yosafat, ratu ing Yéhuda lan enggoné dadi ratu ing Israèl suwéné rong taun. Piyambaké kuwi nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI lan uripé pada rupa mlakuné karo bapaké lan ibuné lan mlakuné Yérobéam anaké Nébat, sing wis njalari wong Israèl pada nglakoni dosa. Piyambaké ngabekti marang Baal lan sujut nyembah marang kuwi; iki sing ngetokké nesuné atiné GUSTI, Gusti Allah Israèl, persis kaya sing ditindakké karo bapaké. Kadung Akab wis mati, wong Moab terus nglawan marang Israèl. Ing sakwijiné dina Ahazia tiba sangka jendélané kamar nduwur ing Samaria, terus lara. Terus kongkonan abdiné lan diomongi mengkéné: “Pada lungaa menyang Baal-Sebub, allah ing Ekron, njaluka ngerti, apa laraku iki bakal bisa waras.” Nanging Mulékaté GUSTI ngetokké tembung marang Elia, wong Tisbé: Ngadeka, lungaa, nemoni para kongkonané ratu ing Samaria lan omongana marang wong mau: Apa ing Israèl ora ana Gusti Allah, sampéyan nganti pada njaluk tulung marang Baal-Sebub allah ing Ekron? Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé bakal ora tangi menèh sangka peturonmu, awit kowé bakal mati. Nabi Elia terus lunga. Bareng para kongkonan mau wis pada bali ing ngarepé ratu, pada diomongi mengkéné Kenèng apa kowé kok pada bali? Semauré marang ratu Ana wong sing nyegat kita, lan kita diomongi: Kana bali marang ratu sing ngutus sampéyan lan ngomonga: Mengkéné tembungé GUSTI: Apa ing Israèl ora ana Gusti Allah, nganti sampéyan kongkonan marang Baal-Sebub, allah ing Ekron? Awit sangka iku sampéyan ora bakal tangi menèh sangka peturonmu, awit sampéyan bakal mati. Ratu terus takon: Kepriyé rupané wong sing nemoni kowé lan ngomongké kuwi marang kowé kabèh mau? Semauré: Wongé nganggo sandangan diwut-diwut, lan nganggo sabuk lulang ing bangkèkané. Ratu terus ngomong: Kuwi Elia, wong Tisbé! Sakwisé mengkono ratu terus kongkonan sakwijiné penggedéné suradadu lan dibarengi suradadu sèket dikongkon nemoni Nabi Elia. Penggedéné suradadu mau terus munggah nemoni Nabi Elia, sing ijik njagong ing putyuké gunung, lan terus ngomong marang Elia: Hé abdi Gusti Allah, ratu préntah: Muduna! Nanging Nabi Elia nyauri, tembungé marang penggedéné suradadu mau: Yèn aku pantyèn abdiné Gusti Allah, bèn tenan anaa geni sing mudun sangka langit sing mangan kowé uga suradadu sèket kabèh kuwi nganti entèk. Terus ana geni sing mudun sangka langit sing mangan penggedéné suradadu mau uga wong sèket nganti entèk. Ratu terus kongkonan menèh sakwijiné penggedéné suradadu liyané sak bawahané suradadu sèket. Penggedéné suradadu iku ngomong marang Nabi Elia: Hé abdiné Gusti Allah, mengkéné préntahé ratu: Gelis muduna! Nanging nabi Elia nyauri marang wong-wong mau mengkéné: Yèn aku pantyèn abdiné Gusti Allah, bèn tenan anaa geni sing mudun sangka langit sing mangan kowé uga wongmu sèket kabèh nganti entèk! Terus ana geniné Gusti Allah sing mudun sangka langit sing mangan penggedéné suradadu mau uga wong sèket kabèh nganti entèk. Ratu terus kongkonan menèh sakwijiné penggedéné suradadu sing nomer telu uga suradaduné sèket. Penggedéné suradadu sing kaping telu kuwi terus munggah lan bareng wis tekan terus nyembah ing ngarepé nabi Elia lan njaluk kawelasan marang Elia, tembungé: Duh abdiné Gusti Allah, nyawa kula lan nyawané abdi kula sèket iki supaya olèh kawelasan ing ngarepé sampéyan. Wis ana geni sing mudun sangka langit sing mangan penggedéné suradadu loro sing ndisik. Nanging saiki supaya nyawa kula olèh kawelasan ing ngarepé sampéyan. Mulékaté GUSTI terus ngetokké tembung marang Elia: Kowé muduna mèlua wong kuwi lan aja wedi marang dèwèké! Nabi Elia terus ngadek lan medun lan nemoni ratu ditutké karo penggedéné suradadu mau. Nabi Elia terus ngomong marang ratu: Mengkéné tembungé GUSTI: Awit sampéyan wis kongkonan njaluk tulung marang Baal-Sebub, allah ing Ekron, kaya-kaya ing Israèl ora ana Gusti Allah sing bisa kok jaluki pitulungan, mulané sampéyan ora bakal tangi menèh sangka peturonmu, awit sampéyan mesti bakal mati. Ratu ya terus mati tyotyok karo tembungé GUSTI lantaran nabi Elia. Terus Yoram dadi ratu nggentèni Ahazia, ya kuwi ing taun sing kaping pindo jaman ratu Yoram anaké ratu Yosafat, ing Yéhuda, awit ratu Ahazia ora duwèk anak lanang. Ing kitab sejarahé ratu Ahazia, apa sing ditindakké, kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu Israèl. Ing waktu nabi Elia arep diunggahké menyang swarga karo GUSTI nganggo lésus, Elia lunga sangka Gilgal ditutké karo Elisa. Elia ngomong marang Elisa: Kowé kèria ing kéné, awit GUSTI ngutus aku menyang Bétel. Nanging Elisa nyauri, tembungé: Ing asmané GUSTI sing urip lan kanggo uripé sampéyan déwé, kula tenan ora bakal ninggalké sampéyan. Dadi terus pada lunga menyang Bétel. Ing waktu semono terus ana nabi ing Bétel sak rombongan sing pada metuk Elisa lan pada ngomong: Apa sampéyan wis ngerti, yèn ing dina iki guru sampéyan bakal diangkat menyang swarga karo GUSTI? Semauré: Aku ya wis ngerti, pada menenga waé! Elia terus ngomong marang Elisa: Hé Elisa, kowé kèria ing kéné, awit aku dikongkon karo GUSTI menyang Yériko. Nanging semauré: Ing asmané GUSTI sing urip, lan kanggo uripé sampéyan déwé, kula mesti ora bakal ninggalké sampéyan. Terus pada teka ing Yériko. Ing waktu kuwi ana nabi ing Yériko sak rombongan sing pada nyedaki Elisa lan pada ngomong: Apa sampéyan ngerti, yèn guru sampéyan bakal diangkat menyang swarga karo GUSTI? Semauré: Aku ya wis ngerti, pada menenga waé! Elia terus ngomong marang Elisa: kèria ing kéné, awit aku dikongkon karo GUSTI menyang laut Yordan. Semauré: Kanggo GUSTI sing urip, lan kanggo uripé sampéyan déwé kula tenan ora bakal ninggalké sampéyan. Terus pada nerusaké mlakuné. Rombongan nabi mau ana sèket sing pada ngetutké, nanging terus pada ngadek lan nyawang sangka kadohan, waktu wong loro pada ngadek ing pinggir laut Yordan. Elia terus njupuk jubahé, digulung lan disabetké ing banyu, nganti mbiyak ngiwa nengen; wong loro terus pada nyabrang mlaku ing gasikan. Bareng wis pada nyabrang, Elia terus ngomong marang Elisa: njaluka apa, sing bakal tak tindakké marang kowé, sak durungé aku diangkat sangka ngarepmu? Semauré Elisa: Kula njaluk rong bagéan rohé sampéyan. Tembungé Elia: Sing kok jaluk kuwi perkara sing angèl. Nanging yèn kowé bisa weruh enggonku diangkat sangka ngarepmu, kowé mesti bakal kelakon kaya mengkono déné yèn ora, ya bakal ora kelakon. Waktu ijik pada nerusaké mlakuné lan omong-omongan, dadakan ana kréta murup, digèrèt karo jaran murup sing misah wong loro, Elia terus munggah ing swarga ing sak tengahé lésus. Waktu Elisa weruh sing mengkono, terus mbengok: bapak kula, bapak kula! Krétané Israèl kabèh lan para wongé sing pada numpak jaran! Sakwisé mengkono terus wis ora kètok menèh. Elisa terus nyandak sandangané lan disuwèk dadi loro, lan terus njukuk jubahé Elia sing wis tiba lan terus budal mulih lan ngadek ing pinggir laut Yordan. Jubahé Elia sing wis tiba mau terus dityandak lan disabetké ing banyu lan mbengok: “Endi GUSTI, Gusti Allahé Elia?” Bareng banyuné disabet terus mbiyak ngiwa nengen, Elisa terus nyabrang. Waktu rombongan nabi sangka Yériko weruh Elisa sangka kadohan, terus pada ngomong: Elisa wis kanggonan rohé Elia! Wong-wong mau terus pada nemoni Elisa lan pada nyembah ing lemah, lan ngomong: Ing waktu kita weruh. Lelakon mau para abdi iki ana wong lanang sèket sing kendel-kendel. Kita ya bèn pada lunga nggolèki guru sampéyan, aja-aja dèkné diangkat karo Rohé GUSTI terus diuntyalké menyang nduwuré salah sijiné gunung utawa salah sijiné jurang. Semauré Elisa: Aja pada kongkonan! Nanging bareng pada ndesek penjaluké nganti ndadèkké isin, Elisa terus ngomong: Ya wis pada kongkonen lunga! Terus pada kongkonan wong sèket. Wong kuwi pada nggolèki nganti telung dina suwéné, nanging ora ketemu. Bareng pada bali menyang Elisa, sing ijik manggon ing kuta Yériko, pada diomongi mengkéné: “Aku apa ora wis ngomong: Aja pada budal!” Wong sing manggon ing kuta kono terus pada ngomong marang Elisa: Saiki tyoba didelok! Kuta iki apik, nanging banyuné ora apik lan ing negara iki terus ana bayi sing lair kluron! Tembung semauré Elisa: “Aku jupukna kendi anyar lan isènana uyah. Lan ya terus pasrahké.” Elisa terus lunga menyang sumberé banyu, terus dityemplungi uyah mau lan ngomong: Mengkéné tembungé GUSTI: “Banyu iki wis Tak dadèkké séhat lan bakal ora kelakon menèh ana sing mati utawa bayi sing lair kluron.” Sak nalika banyuné dadi séhat nganti ing dina iki tyotyok tembungé Gusti sing wis digelar karo Elisa. Elisa terus lunga sangka kono menyang Bétel. Waktu lunga munggah, ana botyah-botyah sing pada metu sangka kuta kono terus pada moyoki dèkné lan mbengok: “Hé gundul, munggah; munggaha, hé gundul!” Elisa terus ménguh lan bareng weruh botyah-botyah mau, terus pada disepatani ing asmané GUSTI. Terus ana bruwang loro sing metu sangka alas, lan nyempal-nyempal botyah-botyah mau patang puluh loro tyatyahé. Sangka kono Elisa terus lunga menyang gunung Karmèl lan sangka kono mulih menyang Samaria. Yoram, anaké ratu Akab, dadi ratu ing Israèl ing Samaria ing taun sing kaping wolulas jaman ratu Yosafat, ing Yéhuda lan enggoné dadi ratu lawasé rolas taun. Ratu Yoram nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, nanging ora kaya bapaké lan ibuné: tugu brahala Baal sing didekké bapaké disingkréhké. Senajan mengkono dèkné ijik nandangi dosané ratu Yérobéam anaké Nébat, sing njalari wong Israèl pada nglakoni dosa; iku ora didohi. Ratu Mesa, ing Moab, kuwi ngingu wedus gèmbèl; kanggo mbayar pajek marang ratu ing Israèl tyempé 100.000 lan wulu wedus lanang 100.000. Nanging sakwisé matiné ratu Akab, ratu ing Moab mau nglawan marang ratu ing Israèl. Ing waktu semono ratu Yoram liwat sangka Samaria lan terus mriksa suradaduné wong Israèl kabèh. Ratu terus kongkonan wong nemoni ratu Yosafat, ratu ing Yéhuda, dikongkon ngomong tembungé: Ratu ing Moab nglawan marang kula! Apa sampéyan gelem bareng kula ngluruk perang menyang Moab? Tembung semauré: Kula bakal ngluruk perang. Kita bareng-bareng, kula lan sampéyan, rayat kula rayat sampéyan, jaran kula lan jaran sampéyan. Lan menèh tembungé: Metu ing ngendi kita bakal ngluruk? Tembung semauré: Metu ing ara-ara samun Edom! Ratu Israèl lan ratu Yéhuda lan ratu Edom terus pada ngluruk. Nanging bareng lunga mbrana-mbréné wis olèh lakon pitung dina, ora ana banyu kanggo suradadu lan kanggo kéwan-kéwané. Ratu Israèl terus ngomong: Oh, GUSTI enggoné nyeluk ratu telu iki bakal dipasrahké marang tangané wong Moab! Nanging ratu Yosafat terus takon: Apa ing kéné ora ana nabiné GUSTI, sing bisa dadi lantaran enggèn kita njaluk pinuntun menyang GUSTI? Terus ana sakwijiné pegawéné ratu ing Israèl sing ngomong: Ing kéné ana nabi Elisa, anaké Safat, sing ndisik ngladèni nabi Elia. Ratu Yosafat ngomong:, pantyèn wongé kanggonan tembungé GUSTI. Sakwisé mengkono ratu Israèl lan ratu Yosafat lan ratu Edom pada lunga nemoni nabi Elisa. Nanging Elisa terus ngomong marang ratu ing Israèl: Urusan kula apa karo sampéyan? Lungaa menyang nabiné bapakmu lan marang nabiné ibumu. Ratu Israèl nyauri, tembungé: Aja ngono ta, awit GUSTI nyeluk ratu telu iki perlu arep pada dipasrahké ing tangané wong Moab! Semauré Elisa: Kanggo GUSTI sing ngwasani langit lan bumi lan sing urip, sing kula ladèni, yèn ora awit sangka ratu Yosafat, ratu ing Yéhuda, sakjané kula ora bakal nggatèkké lan nggubris marang sampéyan. Wis saiki, tyelukké wong sing main musik. Waktu wong main musik ngunèkké siteré, Elisa terus dikwasani ing pangwasané GUSTI. Elisa terus ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Pada gawéa kalèn-kalèn ing panggonan iki, awit mengkéné tembungé GUSTI: Kowé ora bakal pada olèh angin lan udan, nanging panggonan iki bakal kebak banyu, kowé kabèh lan kéwan-kéwan sing dibelèh lan kéwan-kéwan momotan bakal pada bisa ngombé. Apa menèh iki uga perkara sepélé ing ngarepé GUSTI; uga wong Moab bakal dipasrahké ing tanganmu. Sampéyan bakal ngentèkké kabèh kuta sing kuwat lan kabèh kuta pilihan; sampéyan bakal ngembrukké kabèh wit-witan sing apik; sampéyan bakal nyumpeti kabèh sumber lan bakal ngrusak kabèh kebonan karo watu.” Esuké waktu wong masrahaké kurban, dadakan terus ana banyu teka sangka peneré tanah Edom, negara kono terus kebak banyu. Bareng wong Moab kabèh pada krungu, yèn ratu telu mau pada ngluruk perang, kabèh wong sing ijik bisa nyekel pedang pada siapké, malah uga para wong sing luwih tuwa; pada dipapanaké ing tapel wates. Esuké, nalika srengéngé nyloroti nduwuré banyu, kanggo wong Moab banyu mau kétok abang kaya getih. Terus pada alok: kuwi getih! Para ratu kuwi wis pada patèn-patènan, sing siji matèni sijiné. Mulané saiki, hayuk pada njukuki sembarangé, hé para wong Moab! Nanging bareng pada tekan ing tarupé wong Israèl, wong Israèl terus merangi, wong Moab pada kalah, terus pada mlayu sangka kono. Kuta-kuta pada digempuri lan saben kebon sing apik diuruki watu, awit saben wong nguntyalké watu mrana. Kabèh sumber pada disumpeti lan kabèh wit-witan sing apik pada ditegori, nganti mung kuta Kir-Hareset sing dikarèkaké, nanging kuta iki terus dikepung lan dikrutuki watu karo para tukang mbandil. Bareng ratu ing Moab ngerti, yèn perang iki abot banget, terus ngejak suradadu 700 sing nganggo pedang nrobos lan nyerang ratu Edom, nanging ora olèh gawé. Ratu terus njupuk anaké sing mbarep, sing bakal nggentèni dèkné dadi ratu; kuwi digawé kurban obongan ing sak nduwuré pager témbok. Wong Israèl terus nesu banget nganti terus pada mundur sangka ngarepé lan pada mulih menyang negarané déwé. Ana salah sijiné wong wadon bojoné nabi sambat marang Elisa, tembungé: “Abdi sampéyan, bojo kula, wis ninggal ndonya, sampéyan ngerti, yèn abdi sampéyan iki ngabekti marang GUSTI. Nanging saiki wong nagih utang wis teka bakal njikuk anak kula loro, bakal didadèkké batur.” Semauré Elisa: “Apa ta sing bisa tak tindakké kanggo keperluanmu? Tyoba ngomonga marang aku, sampéyan duwé apa ing omah?” Wong wadon mau ngomong: “Kula ora nduwé apa-apa ing omah, kejaba mung lenga sak botol tyilik.” Elisa terus ngomong: “Lungaa, njaluka wadah marang kabèh tanggamu, wadah-wadah sing kosong, aja mung setitik. Terus mlebua ing omah, sakwisé sampéyan lan anakmu mlebu, lawangé kantyingen, lengané terus diesokké ing kabèh wadah mau. Endi sing wis kebak, kuwi angkaten!” Wong wadon kuwi terus mulih sangka ngarepé Elisa; sakwisé mlebu ing omah karo anak-anaké, lawangé terus dikantying; anak-anaké pada nyedaké wadah-wadah marang ibuné, ibuné terus waé enggoné ngisèni. Bareng wadah-wadahé wis kebak, wong wadon kuwi ngomong marang anaké: Aku wènèhana wadah menèh! Nanging semauré: ora ana wadah menèh. Lengané terus mampet. Wong wadon mau terus lunga ngomongi bab kuwi marang abdiné Gusti Allah; Lan wongé terus ngomong: Lungaa, lenga kuwi dolen, utangmu bayaren lan turahané kanggoké urip karo anak-anakmu! Ing sakwijiné dina Elisa lunga menyang désa Sunem. Ing kono ana wong wadon sugih sing ngundang mangan marang Elisa. Lan kaping pira waé enggoné lunga liwat ing kono, Elisa mesti mampir mangan. Wong wadon mau ngomong marang bojoné: Sakjané kula wis ngerti, yèn wong sing mampir mréné iki abdiné Gusti Allah sing sutyi. Hayuk kita nggawèké kamar témbok tyilik ing nduwur lan kita kèki ambèn kanggo dèkné, karo méja siji, kursi siji lan dimar siji. Mengko yèn mampir mréné, kita omongi mlebu mbrana. Ing sakwijiné dina Elisa lunga mrana lan terus mlebu ing kamar nduwur kuwi lan turu ing kono. Terus ngomong marang Géhasi, abdiné: Wong wadon ing Sunem kuwi kongkonen mréné. Wong wadon mau terus dityeluk lan ngadep ing ngarepé Géhasi. Elisa ngomong marang Géhasi: Omongona marang wong wadon kuwi: Kita wis pada sampéyan gatèkké karo kangèlan nganti kaya ngéné; apa sing bakal kita mbales marang sampéyan? Apa ana bab sing perlu kita omongké marang ratu utawa marang penggedé suradadu kanggo sampéyan? Semauré wong wadon mau: Kula iki manggon ing sak tengahé bangsa kula. Elisa terus ngomong: Yèn mengkono apa ta sing bisa tak tindakké kanggo keperluané wong kuwi? Tembungé Géhasi: dèwèké ora nduwé anak, lan bojoné wis tuwa. Elisa terus ngomong: Undangen wong kuwi! Bareng wis dityeluk, wong wadon kuwi ngadek ing lawang. Elisa ngomong: Ing taun ngarep pendaké waktu mengkéné, kowé bakal nggéndong anak lanang. Nanging semauré wong wadon mau: Aja ta, duh abdiné Gusti Allah! Aja ngomong sing ora nyata marang abdi sampéyan iki! Wong wadon kuwi terus meteng lan duwé anak lanang ing pendaké waktu kuwi, ing taun ngarepé, tyotyok karo tembungé Elisa marang dèwèké. Bareng botyah mau wis gedé, ing sakwijiné dina lunga marani bapaké ing sak tengahé para wong sing pada derep. Dadakan terus njerit ing ngarepé bapaké: Oh sirah kula, sirah kula! Bapaké terus préntah marang baturé: Géndongen botyah iki, terna marang ibuné! Botyahé terus digéndong, digawa mulih diparakké marang ibuné. Terus lungguh ing pangkoné ibuné nganti wayah tengah awan, nanging sakwisé kuwi terus ninggal ndonya. Wong wadon mau terus munggah, botyahé diglétakké ing ambèné abdiné Gusti Allah. Lawangé ditutup lan sakwisé mengkono wong wadon kuwi terus lungaa, dadiné mung botyahé déwé ing njeruh kamar. Bojoné terus dityeluk lan ngomong: Kula njaluk dikirim salah sijiné réwang karo nggawa kimar wédok; kula arep gelis lunga menyang abdiné Gusti Allah lan terus bakal mulih. Bojoné ngomong: “Kenèng apa sampéyan kok arep mbrana ing dina iki? Saiki iki apa ora wis pinuju tanggal sepisan utawa dina sabat.” Semauré sing wadon: “Aja wedi.” Kimaré terus dilapaki lan baturé dipréntah: “Kimaré tuntunen lan lakokna sing gelis lan sak suwéné mlaku aja mandek, yèn ora tak kongkon.” Mengkono wong wadon kuwi terus budal, teka ing ngarepé abdiné Gusti Allah ing gunung Karmèl. Bareng abdiné Gusti Allah ngerti dèwèké sangka kadohan, terus ngomong marang Géhasi, abdiné: “Delengen, wong wadon ing Sunem mréné! Mblayua, petuken lan mbagèkna: Sampéyan apa slamet, uga bojoné apa slamet, uga anaké apa slamet?” Semauré wong wadon mau: “Slamet!” Bareng wis tekan ing gunung, terus nyekel sikilé abdiné Gusti Allah, nanging terus dityedeki Géhasi arep dikongkon lunga. Nanging abdiné Gusti Allah terus ngomong: “Bèn ta, atiné ijik sedih! GUSTI ndelikké bab iki kanggo aku, aku ora dikèki ngerti.” Wong wadon mau terus ngomong: “Apa kula njaluk anak lanang marang sampéyan? Kula wis ngomong: Kula aja nganti dikèki pengarep-arep sing kosong?” Elisa terus ngomong marang Géhasi: “Sabukana, tekenku gawanen lan lungaa. Yèn kowé kepetuk wong, aja kok salami lan yèn ana wong sing nyalami kowé, aja kok sauri, tekenku iki terus tumpangna ing duwuré botyah kuwi.” Nanging ibuné botyah mau ngomong: Kanggo GUSTI sing urip lan kanggo nyawa sampéyan déwé, kula ora bakal ninggalké sampéyan. Elisa terus ngadek lan lunga mèlu wong wadon kuwi. Géhasi wis budal ndisiki wong loro mau lan wis numpangké tekené ing nduwuré botyahé, nanging ora ana swara lan ora ana tanda-tandané yèn urip. Terus bali metuk Elisa lan ngomongi, tembungé: Botyahé ora tangi! Bareng Elisa mlebu ing omah, botyahé nyata wis mati semèlèh ing peturoné. Sakwisé mlebu, lawangé terus ditutup, dadiné mung dèkné déwé lan botyahé ing kamar. Elisa terus ndedonga marang GUSTI. Botyahé terus dikurepi, tutuké ditèmplèké ing tutuké botyahé, lan mripaté ditèmplèkké ing mripaté, lan tangané ditumpangké ing tangané. Awit botyahé dikurepi, awaké terus dadi anget. Sakwisé mengkono Elisa terus ngadek menèh lan mlaku mbrana-mbréné sepisan ing sentong mau; sakwisé mengkono terus mengkurepi botyahé menèh. Botyahé terus wahing nganti kaping pitu, terus melèk. Elisa terus nyeluk Géhasi lan mréntah: Undangen wong wadon Sunem kuwi! Sakwisé dityeluk terus teka. Elisa ngomong: Géndongen anakmu kuwi! Wong wadon kuwi terus sujut nyembah ing sikilé Elisa lan sujut nyembah, nganti tekan lemah. Anaké terus digéndong digawa metu. Bareng Elisa mulih ing Gilgal, negara kono ijik katekan pailan. Ing sakwijiné dina ana nabi sak rombongan sing ngadep ing ngarepé, Elisa ngomong marang abdiné: “Numpangké kwali sing gedé déwé ing geni, nabi sak rombongan kuwi olahna pangan.” Para nabi kuwi terus ana siji sing metu, lungaa menyang kebon arep nggolèk janganan, terus nemu wit labu alasan, terus metik wohé, ya kuwi labu alasan, diwadahi ing jubahé, nganti sak pondongan. Sakwisé bali, labuné diiris-iris, dityemplungké ing kwali olah-olahan mau, awit pada ora ngerti kuwi woh apa. Sakwisé mengkono wong-wongé pada dityidukké dikongkon mangan, nanging sakwisé pada mangan, terus pada alok: “Duh abdiné Gusti Allah, kwali iki isiné matèni!” Dadi pada ora bisa mangan. Nanging Elisa terus ngomong: “Njupuka glepung!” Kuwi terus dityemplungké ing kwali lan terus ngomong: “Saiki wong-wong pada tyidukna, bèn mangan!” Ing kono kwaliné wis ora ana apa-apané sing mbebayani. Terus ana wong teka sangka Baal-Salisa nggawa roti wiwitan panènan kanggo abdiné Gusti Allah, ya kuwi roti jewawut rong puluh lan gandum anyar diwadahi ing kantong. Elisa terus ngomong: “Kuwi wènèhna marang wong-wong iki, bèn pada mangan.” Nanging abdiné ngomong: Kepriyé anggèn kula bisa ngladèni iki marang wong 100? Semauré: “Kuwi wènèhna marang wong-wong kuwi, bèn pada mangan, awit mengkéné tembungé GUSTI: Wong bakal pada mangan, malah bakal turah.” Wong-wong mau terus pada diladèni lan terus pada mangan lan ana turahané, kaya sing diomongké GUSTI. Naaman, penggedé suradadu ratu ing Aram, kuwi sakwijiné penggedé sing kajèn ing ngarepé ratu lan ditrésnani, awit sangka dèkné kuwi GUSTI ngekèki kemenangan marang wong Aram. Nanging penggedé suradadu kuwi lara lépra. Wong Aram tau nantang perang lan nggawa tawanan botyah wadon siji sangka negara Israèl. Kuwi dadi peladèné bojoné Naaman. Botyah wadon kuwi ngomong marang nyonyahé: Yèn bendara Naaman gelem ngadep nabi ing Samaria, nabi kuwi mesti nggawé waras larané. Naaman terus nemoni ratu lan ngomong: Kula diomongi ngéné lan ngono karo botyah wadon sangka negara Israèl iki. Ratu Aram terus ngomong: “Ya apik, kowé lungaa, lan aku bakal kirim layang marang ratu ing Israèl.” Naaman terus budal lan nggawa pisungsung slaka sepuluh kilogram, emas 6000 sèkel lan sandangan sepuluh. Layangé dipasrahké marang ratu Israèl sing isiné: Sak tekané, layang kula ditampa karo ratu, yèn, kula kongkonan Naaman, penggedé kula, nemoni ratu, supaya sampéyan gelem maraské larané lépra. Sakwisé matya layang kuwi ratu ing Israèl terus nyuwèk-nyuwèk sandangané lan ngomong: Apa aku iki Gusti Allah sing bisa matèni lan nguripké, wong iki kongkonan marang aku supaya aku maraské wong sing lara lépra? Sak temené, wong kuwi apa ora mung nggolèk jalaran marang aku. Bareng Elisa abdiné Gusti Allah krungu, yèn ratuné Israèl nyuwèk-nyuwèk sandangané, terus gelis-gelis kongkonan wong nemoni ratu dikongkon ngomong: Apa sebabé sampéyan nyuwèk-nyuwèk sandangan? Penggedé kuwi kongkonen metuki kula, supaya ngerti, yèn ing Israèl ana nabi. Naaman terus teka ing omahé nabi Elisa karo tumpakané kréta sak jarané lan mandek ing ngarepé lawang. Elisa terus kongkonan wong dikongkon ngomong marang dèkné: Sampéyan dikongkon adus kaping pitu ing laut Yordan, mesti sampéyan bakal pulih lan sampéyan bakal dadi resik. Nanging Naaman terus lunga lan nesu, tembungé: Tak kira dèwèké metu lan ngadek nyebut asmané GUSTI, terus ngusapké tangané ing laraku lan laraku lépra terus waras! Apa kali Abana lan Parpar ing Damaskus ora luwih apik tenimbang karo kabèh kali ing Israèl? Apa aku ora bisa adus ing kana lan terus dadi resik? Dèkné terus mulih lan panas atiné. Nanging para pegawéné terus pada nyedaki lan ngomong: “Bapak, menawa nabi kuwi ngomong, supaya bapak nandangi penggawéan sing abot, bapak wis mesti bakal nindakké, ta? Apa menèh saiki, nabi kuwi mung ngomong: Adusa, sampéyan mesti terus dadi resik.” Ing kono dèkné terus medun lan slulup kaping pitu ing laut Yordan netepi tembungé abdiné Gusti Allah mau, tenan terus pulih menèh kaya awaké botyah tyilik, lan wis dadi resik. Dèkné terus lunga mbalik karo wong-wongé kabèh menyang abdiné Gusti Allah. Bareng wis teka ing kono terus ngadek ing ngarepé Elisa lan ngomong: “Saiki kula ngerti, yèn ing sak lumahé bumi iki ora ana Gusti Allah kejaba ing Israèl. Mulané sampéyan gelema nampani pawèh kula iki.” Nanging Elisa nyauri, tembungé: Kanggo GUSTI sing urip, sing kula ladèni ing ngarepé, kula tenan ora bakal nampani apa-apa. Lan senajan Naaman ndesek penjaluké, supaya gelem nampani, nanging Elisa tetep ora gelem. Naaman terus ngomong: Yèn ngono, kula njaluk lemah sak momotané jaran waé, awit kula ora bakal pasrah kurban obongan utawa kurban sing dibelèh menèh marang allah liyané kejaba marang GUSTI. Sak terusé bèn tenan GUSTI gelem ngekèki ngapura marang kula ing bab iki: Yèn ratu kula mlebu ing panggonan pangabekti Rimon perlu sembayang ing kono, mesti nggandèng tangan kula, mila kula kudu mèlu sendeku ing panggonan pangabekti Rimon kuwi. Penggawé kula ngono kuwi supaya dingapura karo GUSTI. Tembungé Elisa: Saiki, kula lilani lunga karo tentrem rahayu. Bareng mlakuné Naaman wis adoh, Géhasi, abdiné Elisa, abdiné Gusti Allah, mikir-mikir mengkéné: Guruku kuwi kebangeten enggoné trésna marang Naaman, penggedé ing Aram iki, nganti ora gelem nampani pisungsungé. Kanggo GUSTI sing urip, wis aku arep mblayu nututi dèkné lan bakal njaluk apa-apa marang wongé. Géhasi terus nututi Naaman. Bareng Naaman ngerti wong mblayu nututi, terus medun sangka kréta arep nemoni dèwèké, lan ngomong: slamet? Semauré: Ya slamet! Guru kula Elisa préntah marang kula supaya ngomong: Ijik entas waé ana wong nom-noman loro sangka gunungan Efraim tunggalé para nabi. Mila sampéyan gelema ngekèki marang wong-wong kuwi slaka sak talènta lan sandangan loro. Naaman ngomong: “Enya, iki tampanana, rong talènta.” Naaman meksa marang Géhasi, terus mréntah ngekèki slaka rong talènta dilebokké ing kantong loro lan sandangan loro, terus dikèkké marang abdiné loro, nggawa kuwi kabèh lan dipasrahké ing ngarepé Géhasi. Bareng wis tekan ing gunung, barang-barang mau ditampani Géhasi, disimpen ing omah; wong loro sing nggawa terus pada dikongkon bali, wong loro mau ya terus pada bali. Bareng Géhasi ijik waé mlebua lan ngadep ing ngarepé guruné, Elisa takon: “Sangka ngendi, Géhasi?” Semauré: “abdimu ora lunga menyang endi-endi!” Nanging tembungé Elisa: “Apa atiku ora mèlu kowé, waktu penggedé kuwi medun sangka kréta metuk kowé? Duduk waktuné saiki kowé nampa slaka lan sandang, utawa nduwèni kebon anggur, kebon saitun, wedus lan sapi, batur lanang lan wadon. Nanging larané lépra Naaman bakal nèmplèk marang kowé lan anak-putumu tekan selawasé.” Géhasi terus mundur sangka ngarepé, wis ketèmplèkan lara lépra, putih kaya salju. Ing sakwijiné dina ana nabi sak klompok sing ngomong marang Elisa: Tyoba dideleng, panggonan sing kita enggoni tyedak sampéyan wis rupek. Kita mbok dililani lunga menyang laut Yordan lan saben wong jikuk balok siji sangka kana, terus nggawé omah. Semauré Elisa: Ya lungaa! Ana salah siji sing terus ngomong: Sampéyan uga gelem lunga bareng karo para abdi sampéyan iki. Semauré: Ya apik, aku tak mèlu. Dadi ya terus lunga bareng wong-wong mau. Bareng wis pada tekan ing laut Yordan, terus pada negori wit-witan. Terus kedadian, waktu ana siji sing negor wit, kampaké ketyemplung ing banyu. Terus mbengok!: Oh guru, kuwi barang silihan! Nanging abdiné Gusti Allah ngomong: “Ana ngendi tibané?” Wong kuwi terus nduduhké pernahé. Elisa terus ngetok kayu, diuntyalké mrana, nganti kampaké kemampul. Dèkné terus ngomong: “Wis, jupuken!” Wong mau terus ngelungké tangané njupuk kampaké. Ratu ing negara Aram perang nglawan Israèl. Waktu rembukan karo para pegawéné, ngomong mengkéné: menyang panggonan kéné lan kana awaké déwé kudu nyerang. Nanging abdiné Gusti Allah kongkonan wong nemoni ratu Israèl, dikongkon ngomong: Sing ati-ati, aja nganti liwat ing panggonan iki, awit wong Aram wis medun mbrana. Awit sangka kuwi ratu Israèl préntah supaya wong pada ing panggonan sing diomong karo abdiné Gusti Allah. Mengkono enggoné Elisa ngélingké ratu, supaya ati-ati, kuwi ora mung kaping pisan kaping pindo. Ing kono nesu atiné ratu Aram, terus nyeluk para pegawéné, pada diomongi: Apa kowé ora pada bisa ngekèki ngerti marang aku, ing antarané kita kuwi sapa ta sing mbélani karo ratu Israèl? Nanging salah sakwijiné pegawéné ngomong: Ora, duh ratu, mung Elisa, nabi ing Israèl, kuwi sing ngomongi ratu ing Israèl bab tembungé sing diomongké karo ratu ing sentong ambèné sampéyan. Ratu ngomong: Kowé lungaa, golèkana panggonané, supaya aku bisa kongkonan nyekel wong kuwi. Terus pada ngomong: Ing Dotan. Ratu terus ngirimké suradadu jaran lan suradadu kréta lan suradadu gedé. Tekané ing wayah mbengi, terus ngepung kutané. Bareng abdiné Gusti Allah ésuk mruput tangi lan metu ing njaba, kétok ana suradadu jaran lan kréta sing ngepung kuta kuwi. Abdiné mau terus ngomong marang Elisa: Oh, tyilaka guru! Kepriyé iki apa sing kudu kita tandangi? Semauré: Aja wedi, awit sing ngantyani kita kuwi tyatyahé ngungkuli sing pada ngantyani karo wong-wong kuwi. Elisa terus ndedonga: Duh GUSTI, muga gelem mbukak mripaté, supaya dèwèké ngerti. GUSTI terus mbukak mripat abdi mau, terus bisa weruh. Gunungé kétok kebak suradadu jaran lan kréta sing murup, ing sak ubengé Elisa. Bareng wong Aram pada medun marani, Elisa ndedonga marang GUSTI: pityekké mripaté wong-wong kuwi. GUSTI ya terus mityekké mripaté wong-wong mau, tyotyok kaya pandongané Elisa. Elisa terus ngomong marang wong-wong kuwi: Duduk iki dalané lan duduk iki kutané. Mèlua aku, bakal pada tak terké menyang panggonané wong sing pada kok golèki. Terus pada diteraké menyang Samaria. Bareng wis pada tekan ing Samaria, Elia ngomong: “Duh GUSTI, bukaken mripat wong-wong kuwi, supaya bisa weruh.” GUSTI ya terus mbukak mripaté, sak nalika pada bisa weruh, lan pada nggumun, yèn pada ing sak tengahé kuta Samaria. Ratu ing Israèl terus takon marang Elisa, waktu ngerti wong-wong mau: Apa wong-wong kuwi apiké kita patèni, bapak? Nanging semauré: Aja! Apa adaté matèni sing sampéyan tawan karo pedang lan karo panah? Nanging sampéyan kèki mangan lan ngombé, supaya pada mangan lan ngombé, terus ya bèn pada mulih menyang ratuné. Wong-wong mau terus pada disuguhi gedèn-gedèn, lan pada mangan lan ngombé. Sakwisé mengkono terus pada kongkon bali menyang ratuné. Wiwit waktu kuwi ora ana grombolan wong Aram menèh sing mlebua ing negara Israèl. Sakwisé mengkono ratu Bènhadad, ratu ing Aram nglumpukké suradaduné kabèh, terus ngluruk lan ngepung Samaria. Samaria nganti katekan ing pailan gedé ing sak suwéné dikepung kuwi, nganti endas kimar siji regané wolung puluh sèkel slaka lan telèk dara seprapat kab rega lima sèkel slaka. Waktu ratu Israèl mlaku-mlaku ing nduwur témbok, ana wong wadon sing ngomong marang ratu, tembungé: Duh ratu, kèki pitulungan marang kula! Semauré: Yèn GUSTI ora mitulungi kowé, karo apa aku bisa nulungi marang kowé? Apa sangka gandum utawa sangka tanduran anggur? Ratu terus takon: Ana apa, ta? Semauré wong wadon mau: Wong wadon iki ngomong marang kula: Anakmu lanang kuwi wènèhna, supaya ing dina iki kita pada bisa mangan, déné sésuk gentèn pada mangan anakku lanang. Dadiné kita pada mangan anak kula. Nanging bareng kula ngomong marang dèwèké: Anakmu gentèn wènèhna, pada dipangan, anaké didelikké. Bareng ratu krungu tembungé wong wadon kuwi, terus nyuwèk-nyuwèk sandangané lan waktu mlaku-mlaku ing nduwur témbok kuwi, wong okèh pada weruh enggoné nganggokké salin kasusahan. Terus ngetokké tembung: Kaya mengkéné GUSTI ngukum aku, luwih sangka kuwi, yèn sirahé Elisa anaké Safat ijik nèmplèk ing awaké ing dina iki. Elisa lungguhan ing omahé karo para pinituwa. Ratu kongkonan wong ndisiki dèkné, nanging sak durungé sing diutus mau tekan ing ngarepé Elisa, Elisa wis ngomong marang para pinituwa kuwi: Apa sampéyan pada ngerti, wongé sing tukang matèni kuwi kongkonan wong ngetok guluku? Pada sing ati-ati, yèn kongkonan kuwi teka, terus gelis-gelis tutupen lawangé lan wong kuwi endeken ing lawang, supaya ora bisa mlebu. Swarané mlakuné ratu apa ora wis krungu ing mburiné? Waktu ijik ngomong mengkono marang wong-wong mau, ratu teka nemoni dèkné. Tembungé ratu: Tenan memala iki tekané sangka GUSTI. Gawé apa kula njagakké marang GUSTI menèh? Elisa terus ngomong: Pada rungokna tembungé GUSTI: Sésuk kira-kira wayah mengkéné glepung sing apik déwé sak taker bakal rega sak sèkel lan jewawut rong taker bakal rega sak sèkel ing gapurané Samaria. Nanging penggedéné suradadu, sing dadi ajudané ratu, nyauri marang abdiné Gusti Allah, tembungé: Senajan GUSTI nggawé jendéla-jendéla ing langit, apa bisa kedadian ngono kuwi? Semauré abdiné Gusti Allah: Tenan sampéyan bakal weruh kuwi karo mripatmu déwé, nanging ora bakal mèlu mangan. Ing ngarep gapura ana wong papat sing pada lara lépra. Sing siji ngomong marang sijiné: Apa perlune kita pada lungguhan ing kéné nganti mati? Yèn omong: Hayuk pada mlebu kuta, kuta ijik ngalami ora ana pangan, kita bakal pada mati ing kana. Yèn ing kéné, ya bakal pada mati. Saiki hayuk pada mlebu waé menyang tarupé suradadu Aram. Yèn kita pada dijarké waé, kita ya bakal pada urip, yèn dipatèni, ya pada mati. Bareng wis soré terus pada ngadek lan pada mlebu ing tarupé wong Aram. Nanging waktu tekan ing pinggir panggonan suradaduné wong Aram, ing kono wis ora ana wong. Awit GUSTI wis nggawé suradadu Aram pada krungu swarané kréta, jaran lan para penggedéné suradadu, pada rerasanan: Wah ratu ing Israèl wis njaluk tulung lan mbayar marang ratuné wong Hèt lan ratu wong Egipte supaya pada nyerang marang kita. Awit kuwi terus pada ngadek lan ing wayah soré kuwi pada mlayu; tarup-tarupé, jaran-jaran, kimar-kimaré pada ditinggal waé, pada mlayu nylametké uripé. Bareng wong sing pada lara lépra mau tekan ing pinggir tarupé, terus pada mlebu ing sakwijiné tarup lan terus mangan lan ngombé. Sakwisé mengkono, terus pada njupuki sangka kono emas lan slaka lan sandangan terus lungaa ndelikké barang-barang mau kabèh. Terus pada bali, mlebu ing tarup liyané lan uga ngangkati barang-barang sangka kono, lan sakwisé terus pada lungaa ndelikké barang-barang mau. Terus pada rerasanan: Sing pada dilakoni iki ora apik. Iki dina apik, nanging kita kok pada meneng-menengan waé. Yèn kita pada ngentèni nganti wayah ésuk, kita bakal pada nampa ukuman. Mulané saiki hayuk pada lunga ngabarké bab iki ing kraton. Wong mau terus pada budal lan terus mbengok-banter marang para sing njaga gapurané kuta lan nyritakké marang wong-wong kuwi, tembungé: Kita wis pada mlebu ing tarupé wong Aram, jebul ing kono wis ora ana wong lan wis ora krungu swarané wong, mung jaran lan kimar dityentyang; tarup-tarupé pada ditinggal glanggang. Wong sing njaga gapura mau terus pada tyeluk-tyeluk lan ngabarké bab kuwi ing kraton. Senajan ijik mbengi, ratu uga terus tangi lan ngomong marang para pegawéné: Kowé pada tak omongi, apa karepé wong Aram kuwi kanggo kita. Wong kuwi pada ngerti, yèn kita iki pada ngalami ora bisa mangan, mulané pada metu sangka tarupé lan pada ndelik ing panggonan rata lan mikir: Yèn wong Israèl metu sangka kuta, bakal pada dityekel uripan, terus pada mlebu ing kuta. Salah sakwijiné pegawéné ngomong: Hayuk kita jikuk jaran lima sangka sing ijik ing kuta iki; pantyèn kahanané pada karo kabèh wong Israèl, sing wis pada mati kuwi! hayuk kita ngongkon wong, terus pada ndelok kahanané. Sakwisé mau terus pada njupuk kréta loro sak jarané; ratu terus préntah marang wong-wong mau supaya nguber parané suradadu Aram, tembungé: Pada lungaa, lan deloken! Terus pada nututi nganti tekan ing laut Yordan, tenan sak uruté dalan kuwi kétok kebak sandangan lan piranti sing pada dibuwang karo wong Aram waktu pada gugup mlayu. Para kongkonan terus bali lan ngomong bab kuwi marang ratu. Kabèh wong sing manggon ing kuta terus pada metu ngrampasi panggonan tarupé wong Aram. Awit sangka kuwi glepung sing apik déwé rega sak sèkel sak taker, lan jewawut rong taker regané sak sèkel, tyotyok tembungé GUSTI. Penggedéné suradadu sing dadi ajudané ratu mau dikongkon njaga ing gapura, nanging kuwi terus kepidak-pidak karo rayat ing kono nganti mati, tyotyok karo tembungé abdiné Gusti Allah, sing diomong waktu ratu teka nemoni Elisa. Sak terusé kelakon uga apa sing diomongké abdiné Gusti Allah marang ratu: Sésuk ésuk ing waktu iki ing gapurané kuta Samaria jewawut rong taker rega sak sèkel lan glepung sing apik déwé sak taker rega sak sèkel. Waktu kuwi penggedé suradadu mau ngomong marang abdiné Gusti Allah: Senajan GUSTI nggawé jendéla-jendéla ing langit, bab iki kepriyé bisa kedadian? Nanging nabi Elisa ngomong: Tenan sampéyan bakal weruh karo mripatmu déwé, nanging ora bakal mèlu mangan. Mengkono kedadian marang wong mau: Rayat ngidak-idak dèwèké ing gapura nganti mati. Elisa mauné wis ngomong marang wong wadon sing anaké diuripké menèh: Sampéyan tata-tataa lan lungaa sak brayatmu, manggona dadi wong mantya ing ngendi waé, awit GUSTI arep nekaké memala ora ana pangan, marang negara iki lawasé nganti pitung taun. Wong wadon mau terus tata-tataa lan nglakoni apa sing diomong karo abdiné Gusti Allah; dèwèké lunga sak brayaté lan terus manggon dadi wong mantya ing negara wong Filistèn lawasé pitung taun. Bareng wis pitung taun wong wadon kuwi bali sangka negarané wong Filistèn lan terus teka marang ing ngarepé ratu bab omah lan tegalé. Ing waktu kuwi ratu ijik ngomong marang Géhasi, abdiné Gusti Allah: Tyoba tyeritakna bab kabèh penggawéné Elisa sing gedé kuwi! Bareng Géhasi ijik nyritakké bab enggoné Elisa nguripké botyah sing wis mati, wong wadon sing anaké diuripké kuwi teka marang ratu lapor bab omah lan tegalé. Géhasi terus ngomong: Duh ratu, iki wongé wadon sing anaké diuripké karo Elisa. Ratu terus takon marang wong wadon kuwi, lan wong wadon kuwi terus nyeritakné kabèh marang ratu. Ratu terus ngekèki préntah marang sakwijiné penggedé kraton supaya mbarengi mlakuné wong wadon mau lan dikèki paweling: Kabèh barang duwèké lan kabèh pametuné tegalé wiwit waktu wong wadon kuwi lungaa sangka negara kéné nganti saiki, kuwi balèkna marang dèwèké. Elisa teka ing kuta Damaskus. Waktu kuwi ratu Bènhadad, ratu ing negara Aram pinuju lara. Bareng ratu diomongi: Abdiné Gusti Allah wis teka mréné. Ratu préntah marang Hasaèl: Kowé nggawaa pisungsung lan metuki abdiné Gusti Allah kuwi lan njaluka tulung Marang GUSTI lantaran abdiné kuwi: Aku apa bakal waras sangka laraku iki?. Hasaèl terus metuki Elisa lan nggawa pisungsung rupa kabèh barang ing Damaskus sing apik-apik, tyatyahé patang puluh momotan unta. Bareng wis tekan terus nemoni Elisa lan ngomong: anakmu Bènhadad, ratu Aram, kongkonan kula tembungé: Apa kula bakal waras sangka lara iki? Semauré Elisa: “Balia, ngomonga marang dèkné: Sampéyan mesti bakal waras. Nanging senajan mengkono, GUSTI wis ngekèki weruh marang aku, yèn dèkné mesti bakal mati, awit dipatèni. Elisa terus mandeng mengarep nganti suwé, abdiné Gusti Allah kuwi terus nangis. Hasaèl ngomong: Apa sebabé sampéyan kok nangis? Semauré Elisa: Awit aku ngerti, yèn sampéyan bakal nindakké memala sing gedé banget marang wong Israèl: kutané pager watu bakal pada kok obongi, wong nom-noman bakal pada kok patèni karo pedang, bayiné bakal pada kok bantingi lan wong wadon sing meteng bakal pada kok bedèli. Bareng Hasaèl ngomong: Nanging kula iki sapa ta, apa ora mung asu ta, kok bisa nindakké perkara sing ngidap-idapi ngono? Semauré Elisa: GUSTI wis ngekèki weruh marang aku, yèn sampéyan bakal dadi ratu ing Aram. Hasaèl terus mundur sangka ngarepé Elisa lan bareng wis tekan ing ngarepé ratu, ratu takon: Kepriyé tembungé Elisa marang sampéyan?: Tembung marang kula, sampéyan mesti bakal waras. Nanging ésuké Hasaèl njupuk kemul sing wis dityelupké ing banyu, terus dikrukupké ing praupané ratu, nganti ratu terus mati; Hasaèl terus dadi ratu, nggentèni dèkné. Ing taun sing kaping lima jamané ratu Yoram, anaké ratu Akab, ratu ing Israèl - ing waktu kuwi sing dadi ratu ing Yéhuda ratu Yosafat - Yoram, anaké ratu Yosafat ratu Yéhuda, dadi ratu. Waktu dadi ratu kuwi umuré telung puluh loro taun, enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné wolung taun. Uripé niru mlakuné para ratu ing Israèl kaya sing ditandangi karo brayaté ratu Akab, awit sing dadi bojoné kuwi anak wadoné ratu Akab. Dèkné nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI. Senajan mengkono GUSTI ora gelem ngentèkké Yéhuda, awit sangka ratu Daved, abdiné, tyotyok karo perjanjiané marang ratu Daved, yèn bakal ngekèki turun marang dèkné lan marang para anaké nganti ing selawas-lawasé. Waktu jaman ratu Yoram mau bangsa Edom nglawan lan utyul sangka pangwasané Yéhuda lan terus ngedekké ratu déwé. Ratu Yoram terus ngluruk menyang Sair ngejak sakkèhé suradadu kréta. Bareng ing wayah mbengi ratu tangi lan terus nrobos prajurité wong Edom, sing ngepung dèkné bebarengan karo para penggedé suradadu kréta, nanging rayaté pada mblayu lan pada mulih menyang tarupé. Kaya mengkono bangsa Edom nglawan lan terus utyul sangka pangwasané Yéhuda nganti saiki. Sakwisé kuwi Libna uga mbruntak, ing jaman kuwi. Sejarahé ratu Yoram lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Ratu Yoram terus ninggal lan nunggal karo para leluhuré lan terus dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved. Ahazia, anaké, terus dadi ratu nggentèni dèkné. Ing taun kaping rolas jamané Yoram, anaké ratu Akab, ratu ing Israèl, Ahazia, anaké Yoram, ratu ing Yéhuda, dadi ratu. Waktu dadi ratu kuwi umuré rolikur taun, enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné setaun. Ibuné asmané Atalya, putuné ratu Omri, ratu ing Israèl. Uripé manut penggawéné brayaté ratu Akab lan nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI kaya brayaté ratu Akab, awit dadi mantuné brayaté kuwi. Ratu Ahazia kuwi bareng karo ratu Yoram anaké ratu Akab, ngluruk perang Marang ratu Hasaèl, ratu ing Aram, ing Ramot. Nanging bareng ratu Yoram ditatoni karo wong Aram, terus mulih menyang Yisreèl, supaya tatuné diobati, awit wong Aram ing Ramot waktu perang nglawan Hasaèl, ratu ing Aram. Ratu Ahazia, anaké ratu Yoram, ratu ing Yéhuda terus lunga nuwèni marang ratu Yoram anaké ratu Akab ing Yisreèl, awit lara. Sak terusé Elisa nyeluk salah sakwijiné nabi lan diomongi: sabukana, nggawaa botol isiné lenga iki lan lungaa menyang Ramot. Yèn wis tekan ing kana, golèkana Yéhu anaké Yosafat anaké Nimsi, terus mlebua, wong kuwi kongkonen ngadek, ninggal kantya-kantyané, terus jaken mlebu ing kamar ing njeruh. Botol isiné lenga iki terus, sokna ing sirahé lan ngomonga: Ngéné tembungé GUSTI: Kowé wis Tak jebati dadi ratu ing Israèl! Sakwisé mengkono bukaken lawangé, terus mlayua aja ndadak lèrèn. Nabi nom kuwi terus budal menyang Ramot in Giléad. Nemoni para penggedé suradadu ijik pada nglumpuk. Wong mau terus ngomong: Duh para penggedé, kula ana paweling kanggo sampéyan! semauré Yéhu: Kanggo sapa ing antarané kita iki? Semauré: Kanggo sampéyan, penggedé suradadu. Yéhu terus ngadek lan mlebu ing njeruh omah. Nabi nom mau terus ngesokké lenga ing sirahé Yéhu lan ngomong: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kowé wis Tak jebati dadi ratuné umaté GUSTI, ya kuwi bangsa Israèl. Kowé bakal matèni brayaté Akab lan karo tyara mengkono Aku mbales marang Isebèl getihé para abdi-Ku, para nabi-Ku kuwi, malah getihé sakkèhé abdiné GUSTI. Brayaté Akab kabèh bakal entèk; lan Aku bakal matèni brayaté Akab sing lanang, sing pangkaté duwur lan sing endèk ing Israèl. Lan brayaté Akab bakal Tak dadèkké pada kaya brayaté Yérobéam anaké Nébat lan kaya brayaté Basa anaké Ahia. Isebèl bakal dipangan asu ing kebon ing sak njabané Yisreèl lan ora ana wong sing ngubur.” Sakwisé mengkono nabi mau terus mbukak lawang lan mlayu. Bareng Yéhu metu nemoni para abdiné ratu, ana sing ngomong: Kepriyé kabaré? Apa sebabé wong édan kuwi nekani sampéyan? Semauré: Sampéyan kabèh wis pada ngerti wongé lan omongané! Nanging kabèh terus ngomong:, ngapusi. Hayuk kita pada diomongi! Yéhu terus ngomong: Omongané marang kula mengkéné: Tembungé GUSTI kowé wis Tak jebati dadi ratu ing Israèl. Wong okèh mau terus pada njupuk sandangané, dijèrèng ing ngarepé sikilé Yéhu, terus pada ngunèkké trompèt lan surak: Yéhu dadi ratu! Kaya mengkono enggoné Yéhu anaké Yosafat anaké Nimsi komplotan nglawan ratu Yoram. Ratu Yoram karo wong Israèl kabèh ijik pada jaga-jaga ing Ramot-Giléad, nglawan ratu Hasaèl, ratu negara Aram. Nanging ratu Yoram déwé wis mulih menyang Yisreèl, supaya diobati tatuné awit sangka wong Aram sak njeruhné perang karo ratu Hasaèl, ratu Aram. Yéhu ngomong: “Yèn sampéyan setuju, aja nganti ana wong utyul sangka kuta terus ngekèki weruh bab iki marang Yisreèl.” Sakwisé mengkono ratu Yéhu terus numpak kréta lunga menyang Yisreèl, awit ratu Yoram lara ing kono. Uga ratu Ahazia, ratu ing Yéhuda teka nuwèni marang ratu Yoram. Waktu suradadu sing njaga panggung ing Yisreèl ngerti suradaduné Yéhu teka, terus ngomong: Kula weruh suradadu sak grombol. Ratu Yoram terus préntah: Miliha suradadu numpak jaran siji, kongkonen metuk lan takon: Apa nggawa kabar slamet? Suradadu jaran mau terus budal metuk lan takon: “Mengkéné pitakoné: Apa slamet?” Ngekèki semauré Yéhu: “Slamet? Kuwi duduk urusanmu! Mbalik waé, mèlua aku!” Suradadu sing jaga mau terus ngomongi: “Kongkonan wis teka ing kana, nanging ora mulih.” Ratu terus kongkonan suradadu numpak jaran menèh. Bareng wis tekan terus ngomong: Mengkéné pitakoné ratu: Apa iki kabar slamet? Yéhu nyauri, tembungé: Kabar slamet? Kuwi duduk urusanmu! Mbalika, mèlua aku! Terus wong sing jaga mau ngabari: Wongé wis tekan ing kana, nanging ora mulih! Malah tyarané nggelak jarané kaya tyarané Yéhu, putuné Nimsi, awit numpak jarané kaya wong édan. Bareng mengkono ratu Yoram préntah: Ngrakita kréta! Krétané terus teka. Ratu Yoram ratu Israèl lan ratu Ahazia, ratu Yéhuda pada numpak kréta. Wong loro pada nemoni Yéhu, terus ketemu ing kebon angguré Nabot, wong Yisreèl. Waktu ratu Yoram weruh Yéhu, terus takon: Apa iki kabar slamet, hé! Yéhu? Semauré: Kepriyé bisané slamet, yèn terus ibumu Isebèl ijik nglonté lan tukang sihir sing tyatyahé semono okèhé kuwi! Ratu Yoram terus arep gelis ngingerké krétané mblayu lan ngomong marang ratu Ahazia: Yéhu goroh, Ahazia! Nanging Yéhu terus mentèng gendéwané sak rosané, ratu Yoram dipanah, ing antarané loro pundaké lan tembus ing jantungé, terus ambruk ing krétané. Yéhu terus préntah marang, penggedé suradaduné: Angkaten layoné, buwangen ing kebon angguré Nabot, wong Yisreèl kuwi, ngertia, waktu aku lan kowé bebarengan numpak jaran ngetutké Akab, bapaké, GUSTI wis ngomongké marang dèkné bab ukuman iki: Tenan Aku mau mbengi wis weruh getihé Nabot lan getihé anak-anaké, mengkono tembungé GUSTI Aku bakal mbales marang kowé ing kebon kéné. Mengkono tembungé GUSTI. Mulané layoné angkaten lan buwangen ing kebon kéné, tyotyok karo tembungé GUSTI. Bareng ratu Ahazia, ratu Yéhuda, ngerti sing mengkono kuwi, ya terus mblayu liwat ing dalan sing tekan ing Be-Hagan, nanging terus diuber karo Yéhu lan ngongkon: Kuwi ya panahen! Para suradaduné terus pada ngetyulké panahé marang dèkné ing kréta, nalika ing unggah-unggahan Gur sak tyedaké Yilbiam. Ratu Ahazia terus mblayu nylametké menyang Megido lan mati ing kono. Layoné terus diusung karo para abdiné menyang Yérusalèm, terus dikubur ing kuburané déwé, ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved. Ratu Ahazia kuwi dadi ratu ing Yéhuda ing taun sing kaping sewelas jaman ratu Yoram, anaké ratu Akab. Terus Yéhu wis teka ing Yisreèl. Bareng Isebèl krungu bab kuwi, terus tyelakan mripaté, sirahé dipatyaki, terus nginguk ing tyendéla. Waktu kuwi Yéhu nalika mlebu ing gapura. Isebèl terus mbengok: Apa slamet, hé Simri, sing matèni ratuné kuwi? Yéhu terus ndangak nyawang ing tyendéla mau lan ngomong: Sapa sing ngguyupi aku? Sapa? Bareng ana penggedé kraton loro telu sing pada mandeng marang dèkné, Yéhu terus préntah: Jongkrokna mengisor! Isebèl terus dijongkroké mengisor, getihé nganti nyiprati témbok lan jaran, layoné terus diidak-idak. Yéhu terus mlebu lan terus mangan lan ngombé. Sakwisé mengkono dèkné ngomong: Wong sing kena bebendu kuwi layoné urusen, terus kuburen, awit kuwi anak ratu. Wong-wong terus pada ngubur layoné, nanging dadakan wis ora ana, mung kèri sirahé, sikilé lan èpèk-èpèké tangané. Terus pada bali ngabari bab kuwi marang Yéhu. Yéhu ngomong: Pantyèn ya mengkono kuwi tembungé GUSTI sing diomong lantaran nabi Elia, abdiné, sing sangka Tisbé kuwi: “Dagingé Isebèl bakal dipangan asu ing kebon ing sak njabané Yisreèl; layoné Isebèl kuwi bakal ing kebon ing sak njabané Yisreèl kaya rabuk ing kebon, lan ora ana wong sing bisa ngarani: Iki Isebèl.” Ratu Akab duwé anak lanang pitung puluh ing Samaria. Yéhu terus nggawé layang, dikirim menyang Samaria, marang penggedé kuta kono, marang para pinituwané lan marang para sing momong anak-anaké ratu Akab, isiné: Sak tekané layang iki marang sampéyan, sing pada ngrumat para anaké ratu, lan sing pada nduwé kréta lan jaran uga kuta-kuta lan gaman, pada miliha anaké ratu sing apik déwé lan sing sembada déwé terus jagongna ing damparé bapaké, terus peranga mbélani brayaté ratumu. Nanging wong mau pada banget wediné lan semauré: Wong ratu loro kuwi waé ora kuwat nandingi dèkné, kepriyé enggon kita bisa nandingi? Awit sangka kuwi penggedé kraton lan penggedé kuta, lan uga para pinituwané lan para tukang momong pada kongkonan ngomong marang Yéhu: kabèh kita abdimu lan kabèh préntahmu bakal kita lakoni. Kita ora bakal ndadèkké sapa waé dadi ratu, sampéyan gelem nindakké apa waé sing kok pikir apik. Sakwisé Yéhu terus nggawé layang sing kaping pindoné marang wong-wong mau, isiné: Yèn kowé pada ngréwangi aku lan pada gelem manut karo tembungku, sampéyan pada tekaa marang aku nggawa sirahé para anaké ratu, sésuk wayah mengkéné menyang Yisreèl. Para anaké ratu pitung puluh kuwi pada ing panggonané para penggedéné ing kuta kono, sing pada nggulawentah. Bareng layang kuwi wis ditampani karo wong-wong mau, terus pada nyekel para anaké ratu pitung puluh mau, pada dibelèhi, sirahé pada diwadahi ing ténggok terus dikirimké marang Yéhu ing Yisreèl. Bareng kongkonan kuwi ngadep ngabari: Sirahé para anaké ratu wis pada digawa. Yéhu terus préntah: Kabèh kuwi dèkèken dadi rong tumpuk ing ngarepé gapura nganti sésuk. Esuké Yéhu liwat lan ngadek ing ngarepé wong sak bangsa kabèh, terus pada diomongi mengkéné: “Kowé kabèh kuwi pada ora salah. Pantyèn aku sing wis nganakké mbrotak nglawan ratu lan sing wis matèni dèkné; nanging sing matèni iki kabèh sapa? Sampéyan kabèh pada ngerti, yèn tembungé GUSTI sing wis diomong kanggo brayaté ratu Akab, ora ana sing ora kelakon. GUSTI wis nindakké apa sing diomongké lantaran nabi Elia, abdi-Né.” Yéhu terus matèni sakkèhé turahé brayaté ratu Akab ing Yisreèl, uga sakkèhé penggedéné, para abdiné sing dipertyaya lan para imamé; ora ana siji waé sing ditingalké urip karo Yéhu. Sakwisé mengkono Yéhu terus ngadek lan lunga menyang Samaria. Ing sak tyedaké Bèt-Eked, panggonan panggonané para pangon, ketemu karo sanak seduluré ratu Ahazia, ratu ing Yéhuda, terus takon: Sampéyan kuwi sapa? Semauré: Ngéné kita sanak seduluré ratu Ahazia lan enggèn kita mréné iki arep mbagèkké slamet marang para anak-anaké ratu lan para anak wayuhé ratu. Yéhu terus préntah: Tyekelen wong-wong kuwi uripan! Terus pada dityekel uripan lan pada dibelèhi ing sak tyedaké sumur Bèt-Eked, tyatyahé patang puluh loro, ora ana siji sing ditinggal urip. Bareng wis lunga sangka kono, terus ketemu karo Yonadab anaké Rekab sing metuki dèkné. Terus mbagèkké keslametan marang dèwèké lan ngomong: “Atimu apa temen kaya temené atiku marang sampéyan?” Semauré Yonadab: “Ya temen.” “Yèn mengkono, hayuk salaman!” Yonadab terus ngelungké tangané, terus dikongkon munggah ing kréta karo Yéhu. Tembungé Yéhu: “Hayuk aku tutna, supaya sampéyan weruh enggonku mempeng nandangi kanggo GUSTI.” Dadiné Yéhu ditutké Yonadab ing kréta. Sak tekané ing Samaria, Yéhu terus préntah matèni sakkèhé wong sing ijik brayaté ratu Akab sing ijik kèri ing Samaria, tyotyok, karo tembungé GUSTI marang nabi Elia. Sakwisé mengkono Yéhu terus nglumpukké rayat kabèh pada diomongi mengkéné: Akab kuwi enggoné ngabekti marang Baal ijik kurang, nanging Yéhu bakal ngabekti marang kuwi ngungkuli dèwèké. Mulané sakkèhé nabiné Baal pada dityeluk supaya pada ngadep marang dèkné, kabèh wong sing pada ngabekti marang kuwi lan sakkèhé imamé, siji waé aja nganti ana sing kèri, awit aku arep masrahaké kurban sing gedé marang Baal. Saben wong sing ora teka, bakal ora tetep urip. Nanging iki mung akalé Yéhu enggoné bakal ngentèkké wong-wong sing pada nyembah marang Baal. Sak terusé Yéhu ngomong: Pada netepaké dina gedé kanggo nganakké kumpulan sutyi kanggo Baal! terus. Yéhu kongkonan wong ing panggonané wong Israèl kabèh, para wong sing pada nyembah marang Baal pada teka kabèh lan pada mlebu ing omah Baal, siji waé ora ana sing kèri, nganti omah mau kebak nganti pada suk-sukan sangka pojok tekan ing pojok. Yéhu terus ngomong marang wong sing dipasrahi gedong sandangan: Sandangan kanggo saben wong sing nyembah marang Baal tokna! Sandangan kanggo wong-wong mau terus dietokké. Sakwisé mengkono Yéhu terus mlebu ing omah Baal mau ditutké Yonadab anaké Rekab lan terus ngomong marang para wong sing pada nyembah marang Baal: Deloken lan matké, aja nganti ana wong siji waé ing tengahmu kéné abdiné GUSTI, kejaba mung wong sing pada nyembah marang Baal. Wong-wong terus pada mlebu arep pada nggawé kurban sing dibelèh lan kurban obongan. Yéhu wis mapanké wong wolung puluh ing njaba sing wis pada diomongi: sapa sing ngejarké waé wong sing wis tak pasrahké ing tanganmu, sing bisa utyul, nyawané dadi gantiné wong kuwi. Sakwisé pada nggawé kurban obongan, Yéhu préntah marang para suradadu lan marang para penggedéné suradadu: Pada mlebu, wong kuwi pada patènana, aja nganti ana siji waé sing bisa utyul! Wong mau terus pada dipatèni karo pedang, layoné dibuwang; para suradadu lan para penggedéné suradadu terus mlebu ing gedong omah Baal. Sakèhé brahala omah Baal dietokké, terus diobong. Tugu brahalané Baal dirubuhké, uga omahé Baal, terus didadèkké kakus, nganti tekan ing dina iki. Kaya mengkono Yéhu ngentèkké Baal sangka Israèl. Mung waé Yéhu ora ngedohi dosa-dosané ratu Yérobéam anaké Nébat, sing njalari wong Israèl ya terus pada nglakoni dosa, ya kuwi dosa nyembah sapi emas ing Bétel lan ing Dan. GUSTI terus ngomong marang Yéhu: “Awit kowé wis nglakoni penggawé apik, ya kuwi nindakké apa sing bener ing ngarepé mripat-Ku, lan wis nindakké marang brayaté Akab tyotyok karo sing dikarepké ing ati-Ku, mulané anak-anakmu bakal nglungguhi dadi ratu Israèl nganti patang turunan.” Nanging uripé Yéhu ora tetep manut ing pernatané GUSTI, Allahé Israèl, karo sak kabèhé ati, ora ngedohi dosa-dosané ratu Yérobéam, sing njalari wong Israèl uga terus pada nglakoni dosa. Ing waktu semono GUSTI wiwit nggunting kratoné Israèl, awit pada dikalahké karo ratu Hasaèl ing sak kabèhé panggonan ing Israèl ing wétané laut Yordan, panggonané tanah Giléad direbut kabèh, tanahé wong Gad, wong Rubèn lan wong Manasé, wiwit sangka Aroèr ing pinggir kali Arnon, ya tanah Giléad, ya tanah Basan. Ing kitab sejarahé Yéhu lan sakkèhé penggawéné lan sakkèhé kekendelané, kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Yéhu terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré, lan terus dikubur ing Samaria, déné Yoakas, anaké, terus dadi ratu, nggentèni dèkné. Yéhu kuwi dadi ratu Israèl ing Samaria lawasé wolulikur taun. Bareng Atalya, ibuné ratu Ahazia, ngerti, yèn anaké wis mati, terus tandang matèni sakkèhé turunané ratu. Nanging Yoseba, anak wadoné ratu Yoram, seduluré wadon ratu Ahazia, terus njupuk Yoas, anaké ratu Ahazia, dilungakké sangka sak tengahé para anaké ratu sing arep pada dipatèni kuwi, dilebokké ing gedong simpenan ambèn, bebarengan karo sing ngemong, lan didelikké sangka ngarepé Atalya, dadiné ora katut dipatèni. Nem taun lawasé enggoné ndelik ing griyané GUSTI, bebarengan karo wong wadon mau, sak untara kuwi Atalya mréntah ing negara. Ing taun sing kaping pitu Yoyada nglumpukké para penggedéné suradadu 100, sangka wong Kari lan sangka suradadu penjaga. Kuwi pada dityeluk ing griyané GUSTI, nganakké perjanjian lan sumpah ing griyané GUSTI, terus pada diduduhi anaké ratu. Sakwisé Yoyada préntah marang para suradadu mau: Iki sing kudu kok tindakké: sak pratelon sing wis rampung nglakoni kuwajipané ing dina sabat ing kéné, kuwi pada jagaa ing kraton, sak pratelon menèh anaa ing gapura Sur, lan sak pratelon anaa ing gapura ing sak mburiné suradadu penjaga. Sing jaga ing kraton, kudu tetep ing kono. Déné sing rong golongan, ya kuwi sakkèhé wong sing kuwajipané ing kéné ing dina sabat lan jaga ing griyané GUSTI, kuwi kuwajipan njaga ratu ing sak ubengé nganti temu gelang, lan nyekel gaman, lan sapa sing nyedaki ugeranmu, kudu dipatèni. Sak terusé yèn ratu metu utawa mlebu kudu ditutké. Para penggedéné suradadu 100 kuwi pada nandangi kaya sing dipréntahké imam Yoyada. Pada nggawa wongé, sing wis rampung nindakké kuwajipané ing dina sabat, bebarengan karo wong sing pada mlebu ing dina kuwi, terus pada nemoni imam Yoyada. Imam terus ngekèki marang para penggedéné suradadu 100 mau tumbak lan tamèng duwèké ratu Daved sing disimpen ing griyané GUSTI. Para suradadu mau terus pada mapan ing sak kiwa-tengené omah lan nganggo gaman, lan ing sak ubengé mesbèh lan omah, pada njaga ratu. Sakwisé mengkono imam Yoyada terus nggawa liwat anaké ratu, terus dienggoni makuta lan dikèki layangé ratu. Anaké ratu diangkat dadi ratu lan dijebatani, lan keplok-keplok wong-wong terus pada surak: Urip kanggo ratu! Bareng Atalya krungu swarané para suradadu penjaga lan rayat, terus lunga ing griyané GUSTI, nemoni rayat mau. Terus ngerti ratu ngadek ing sak tyedaké tyagak kaya adaté, para penggedéné lan para sing nggawa trompèt. Rayat ing negara pada bungah-bungah kabèh karo ngunèkké trompèt. Atalya terus nyuwèk-nyuwèk sandangané lan mbengok: ngiyanati, ngiyanati! Nanging imam Yoyada terus préntah marang para penggedéné suradadu 100, ya kuwi sing pada penggedéné suradadu, tembungé: “Wong wadon kuwi gawanen metu sangka barisan! sapa mbélani kuwi, patènana karo pedang!” Awit sak durungé imam wis ngomong: Aja dipatèni ing griyané GUSTI! Wong wadon kuwi terus dityekel. Waktu mlebu ing kraton, bareng tekan ing dalan sing kanggo liwat jaran, Wong wadon kuwi dipatèni ing kono. Imam Yoyada terus nggawé perjanjian ing antarané GUSTI lan ratu lan rayat, ya kuwi yèn kabèh pada dadi umaté GUSTI; uga antarané ratu lan rayat. Sakwisé mengkono rayat ing negara pada mlebu ing omahé Baal kabèh, terus dibubrah. Mesbèh-mesbèhé lan retya-retyané pada diremuki; Matan, imamé Baal dipatèni ing ngarepé mesbèh-mesbèhé mau. Imam Yoyada terus ngangkati wong sing pada njaga marang griyané GUSTI. Sakwisé mengkono dèkné terus ngajak para penggedéné suradadu 100, para wong Kari lan suradadu penjaga lan rayat ing negara kabèh, diajak ngetutké ratu sangka Omahé GUSTI, terus pada mlebu ing kraton ngliwati gapura para suradadu. Ratu terus njagong ing dampar kraton. Rayat ing negara pada bungah-bungah kabèh, kuta ing kono kahanané terus tentrem, bareng Atalya wis dipatèni karo pedang ing kraton. Waktu dadi ratu Yoas umuré pitung taun. Enggoné dadi ratu ing taun sing kaping pitu jamané ratu Yéhu, enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé patang puluh taun. Ibuné asmané Sibya, sangka Bèrsyéba. Ratu Yoas kuwi nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, sak suwéné uripé, diwulangi karo imam Yoyada. Nanging senajan mengkono, puntuk pepundèn pada ora disingkréhké. Rayat ijik pasrah kurban lan ngabekti ing puntuk kono. Ratu Yoas ngomong marang para imam: Kabèh duwit sing digawa ing griyané GUSTI kanggo pisungsung sutyi, ya kuwi duwit sing klebuné kanggo tyatyah jiwa, duwit tebusan jiwa miturut pernatan sing wis kanggo saben wong, lan kabèh sing digawa mlebu ing griyané GUSTI, awit sangka karepé atiné wong, kuwi bèn ditampani karo para imam déwé, siji-sijiné sangka kenalané lan kuwi dienggo ndandani apa sing rusak ing griya kono, ing ngendi waé ketemu ana sing rusak. Nanging ing taun sing kaping telulikur ing jaman ratu Yoas, para imam meksa durung ndandani karusakan omah. Mulané ratu Yoas terus nyeluk imam Yoyada lan para imam liyané, pada diomongi mengkéné: Kenèng apa sampéyan kok ora pada ndandani karusakan omah? Mulané saiki sampéyan ora pada olèh menèh nampani duwit sangka para kenalan-kenalamu menèh, nanging kuwi sampéyan pasrahké kanggo ndandani karusakan omah kuwi. Para imam terus pada setuju ora bakal nampani duwit sangka rayat, nanging ya ora usah ndandani karusakan omah kuwi. Imam Yoyada terus njupuk peti, tutupé dikèkké bolongan, terus disèlèhké ing sandingé mesbèh, ing sisih tengené wong sing mlebu ing griyané GUSTI. Para imam sing jaga lawang saben nampani duwit sangka wong sing mlebu ing griyané GUSTI, terus dilebokké ing peti mau. Yèn peti kuwi wis kétok isiné okèh, juru tulisé ratu teka bareng karo imam gedé, kabèh duwit ing griyané GUSTI dibuntel lan diitung. Duwit sing tyatyahé wis ditemtokké dipasrahké marang para tukang sing dipasrahi njaga griyané GUSTI lan terus mbayarké duwit mau marang para tukang kayu, marang tukang-tukang bangunan sing nggarap griyané GUSTI, marang tukang watu lan para tukang natah watu. Duwit mau uga kanggo tuku kayu lan watu sing bakal ditatahi kanggo ing griyané GUSTI, sak terusé duwit kuwi dikanggokké kanggo kabèh keperluané ndandani omah. Nanging duwit sing dipasrahké ana griyané GUSTI kuwi ora kanggo nggawé bokor slaka, péso, bokor kanggo nyirami, trompèt, utawa piranti emas lan slaka sing kanggo griyané GUSTI, nanging kuwi dipasrahké marang para tukang kanggo ndandani griyané GUSTI. Sakwisé mengkono wong sing pada dipasrahké duwit supaya diwènèhké marang tukang-tukang kuwi, ora dijaluki pétungan, awit kabèh kuwi pada nyambutgawéa karo jujur. Nanging duwit kurban denda lan duwit kurban ngluwari dosa kuwi ora dipasrahké marang ing griyané GUSTI, kabèh kuwi dadi pandumané para imam. Waktu semono ratu Hasaèl, ratu ing negara Aram ngluruk perang nglawan Gat, terus bisa direbut. Ratu Hasaèl terus duwé karep arep nyerang Yérusalèm, nanging ratu Yoas, ratu ing Yéhuda, terus njupuk sakkèhé pisungsung sutyi sing wis disutyèkké karo para leluhuré, ya kuwi ratu Yosafat, ratu Yoram lan ratu Ahazia, para ratu ing Yéhuda, lan pisungsungé déwé sing sutyi, uga emas ing gedong simpenan ing griyané GUSTI lan ing kraton, kuwi kabèh dikirim marang ratu Hasaèl, ratu ing Aram, nganti ratu Hasaèl ora ngluruk Yérusalèm. Sak luwihé sejarahé ratu Yoas lan kabèh sing ditindakké, kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Para pegawéné pada nganakké komplotan terus matèni ratu Yoas ing omahé ing Milo, ing dalan sing medun tekan ing Sila. Yosakar anaké Siméat, lan Yosabad anaké Somer, kuwi para pegawéné sing matèni. Ratu terus dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané ratu Daved. Amasia, anaké, terus dadi ratu nggentèni dèkné. Ing taun sing kaping teluné jaman ratu Yoas, anaké ratu Ahazia, ratu ing Yéhuda, Yoakas, anaké ratu Yéhu, dadi ratu ing Israèl ing Samaria; enggoné dadi ratu lawasé pitulas taun. Dèkné nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI lan uripé nuruti dosané ratu Yérobéam, anaké Nébat sing njalari wong Israèl uga terus nindakké dosa, lan ora ngedohi sangka kuwi. Mulané GUSTI nesu banget marang Israèl, terus pada dipasrahké marang tangané ratu Hasaèl, ratu ing negara Aram, lan marang ing tangané ratu Bènhadad, anaké ratu Hasaèl, ing selawasé jaman kuwi. Nanging ratu Yoakas terus njaluk kawelasan GUSTI lan GUSTI ya terus gelem nuruti, awit wis weruh bangeté penindesé ratu Aram marang wong Israèl. GUSTI ngekèki wong nylametaké marang wong Israèl, pada bisa utyul sangka tangané Aram lan bisa manggon ing tarupé menèh kaya sing uwis-uwis. Mung waé ora pada ngedohi dosa-dosané ratu Yérobéam, sing njalari wong Israèl ya terus nindakké dosa uga, terus waé enggoné urip ing njeruhné dosa kuwi. Retya Asyèra uga ijik tetep ing Samaria. Awit ora ana suradadu sing dikarèkké marang ratu Yoakas, kejaba suradadu jaran sèket, sing numpak kréta sepuluh lan suradadu mlaku sepuluh èwu, awit wis pada dientèkké karo ratu ing Aram kaya nyebul bleduk gandum. Sak luwihé sejarahé ratu Yoakas lan kabèh sing ditandangi lan kekendelané, kabèh kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Ratu Yoakas terus ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing Samaria. Yoas, anaké, terus dadi ratu nggentèni dèkné. Ing taun sing kaping telung puluh pitu jaman ratu Yoas, ratu ing Yéhuda, Yoas anaké Yoakas, dadi ratu ing Israèl ing Samaria. Enggoné dadi ratu lawasé nembelas taun. Dèkné nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, ora ngedohi kabèh dosa sing ditindakké wong Israèl sangka préntah ratu Yérobéam anaké Nébat, nanging terus waé nglakoni dosa sing mengkono kuwi. Sak luwihé sejarahé ratu Yoas lan kabèh sing ditandangi lan kekendelané, perang nglawan ratu Amasia, ratu ing Yéhuda, kuwi wis ketulis kabèh ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Sakwisé ratu Yoas dikèki ngasuh bareng karo para leluhuré, Yérobéam terus njagong ing dadi ratu ing damparé bapaké. Ratu Yoas dikubur ing Samaria ing sandingé para ratu ing Israèl. Waktu Elisa lara sing njalari matiné, ratu Yoas, ratu ing Israèl, teka nuwèni lan terus nangis ing ngarepé, tembungé: Duh bapak kula, bapak kula! Krétané Israèl lan suradadu-suradadu jaran! Elisa ngomong marang dèkné: “Jupuken gendéwa lan panahmu.” Ya terus dijupuk gendéwa lan panahé. Tembungé marang ratuné Israèl: “Kula njaluk mentèng gendéwané!” Ratu terus mentèng gendéwané, nanging Elisa numpangké tangané ing tangané ratu karo ngomong: “Tyendéla ing sisih wétan kuwi bukaken!” Lan waktu dibukak, Elisa ngomong: “Kula njaluk njemparingké panahé!” Terus dijemparingké. Elisa ngomong: “Kuwi jemparingé kemenangan pawèhé GUSTI, jemparingé kemenangan nglawan Aram. Sampéyan bakal ngalahké Aram ing Afèk, nganti entèk tyutes.” Sakwisé mengkono terus ngomong: “Jupuken panah kuwi!” Bareng wis dijaluk, Elisa ngomong marang ratu Israèl: “Saiki gepukna ing lemah!” Terus digepukké ing lemah kaping telu, terus mandek. Abdiné Gusti Allah kuwi nesu marang ratu, tembungé: “Kuduné sampéyan nggepuk kaping lima utawa kaping enem. Yèn mengkono sampéyan bakal merangi Aram nganti entèk tyutes. Nanging saiki, mung kaping telu enggèn sampéyan bakal ngalahké Aram.” Sakwisé mengkono Elisa terus mati, terus dikubur. Nanging ing saben gantiné taun kerep ana grombolan wong Moab sing mlebu ing negara. Ing sakwijiné dina wong ijik pada ngubur layon, ana grombolan teka; bareng wong-wong weruh grombolan kuwi, layoné terus diuntyalké ing kuburané Elisa, terus pada lunga. Kedadiané, bareng layon mau nggepok balung-balungé Elisa, terus urip menèh lan ngadek. Hasaèl, ratu negara Aram, enggoné nindes wong Israèl kuwi ing sakjeké uripé Yoakas. Nanging GUSTI melas lan ngéman marang Israèl, mulané terus gelem nggatèkké, awit sangka éling perjanjiané marang Abraham, Isak lan Yakub, ora gelem ndadèkké entèkké lan durung gelem ngguwak ing waktu kuwi sangka ngarepé. Bareng Hasaèl, ratu ing Aram, mati, terus Bènhadad, anaké, dadi ratu nggentèni piyambaké. Kuta-kuta sing direbut karo Bènhadad sangka tangané Yoakas, bapaké Yoas, direbut menèh karo Yoas, anaké Yoakas, sangka tangané Bènhadad. Kaping telu enggoné Yoas ngalahké Bènhadad lan mbalèkké kuta-kuta Israèl. Ing taun sing kaping pindo jamané Yoas anaké Yoakas, ratu ing Israèl, Amasia, anaké Yoas, ratu ing Yéhuda, dadi ratu. Waktu dadi ratu kuwi umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm sangalikur taun. Ibuné asmané Yoadan, sangka Yérusalèm. Piyambaké nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, mung waé ya ora kaya Daved, leluhuré. Sing ditindakké tyotyok kaya sing ditandangi karo Yoas, bapaké. Senajan mengkono, puntuk-puntuk pangurbanan ora didohké. Rayat ijik pada nggawé sajèn lan ngobong kurban ing puntuk-puntuk mau. Bareng wis kuwat enggoné nggawa kratoné, para pegawéné sing matèni ratu, ya kuwi bapaké, pada dipatèni. Nanging anak-anaké para sing matèni mau ora diukum pati, kuwi netepi sing ketulis ing kitab Torèté Moses, sing ngomongké préntahé GUSTI mengkéné: “Aja ana bapak sing diukum pati awit sangka anaké, lan ya aja ana anak sing diukum pati awit sangka bapaké, nanging saben wong enggoné diukum pati kuwi awit sangka dosané déwé.” Amasia ngalahké Edom ing legokan Asin, wong 10.000, lan ing sak njeruhné perang kuwi ngalahké kuta Sela, sing terus dijenengaké Yokteel, mengkono nganti tekan ing dina iki. Waktu semono Amasia terus kongkonan marang Yoas anaké Yoakas, putuné Yéhu, ratu ing Israèl dikongkon ngomongké tembungé mengkéné: “Hayuk pada ngedu kekuwatan!” Nanging Yoas, ratu ing Israèl, terus kongkonan wong marang Amasia, ratu ing Yéhuda, dikongkon ngomongké semauré, mengkéné: “Suket eri ing gunung Libanon kongkonan nemoni wit tyemara ing gunung Libanon karo tembungé: Anak sampéyan wadon dikèkké marang anak kula lanang dadia bojoné. Nanging kéwan-kéwan alasan ing pegunungan Libanon pada liwat ing kono, terus pada ngidak-idak suket eri kuwi. Pantyèn sampéyan wis ngalahké Edom, mila terus gemunggung. Mbok ya wis tyukup kanggo sampéyan, olèh kaluhuran semono kuwi, lan kula njaluk ing omah waé. Apa ta perluné sampéyan kok nantang marang tyilaka, terus sampéyan terus tiba malah Yéhuda pisan bareng karo sampéyan?” Nanging Amasia ora gelem ngrungokké tembungé kuwi, mulané Yoas, ratu ing Israèl terus maju perang ngedu kekuwatan, piyambaké lan Amasia, ratu ing Yéhuda ing Bèt-Sémes, ing pangwasané Yéhuda. Yéhuda dikalahké karo Israèl, terus, nganti pada mlayu menyang tarupé déwé-déwé. Amasia ratu ing Yéhuda, anaké Yoas, putuné Ahazia, ketyekel karo Yoas, ratu ing Israèl ing Bèt-Sémes. Yoas terus mlebu ing kuta Yérusalèm, témboké Yérusalèm digempur wiwit ing Gapura Efraim nganti tekan ing Gapura Pojok, dawané 400 éluh. Sakwisé mengkono ratu Israèl terus njukuki emas lan slaka lan sakkèhé prabot sing ketemu ing griyané GUSTI lan ing gedong simpenané kraton, mengkono uga wong-wong sing dityekel, terus piyambaké mulih menyang Samaria. Sak luwihé sejarahé Yoas, apa sing ditindakké lan kekendelané lan enggoné perang nglawan Amasia, ratu ing Yéhuda, kuwi wis ketulis kabèh ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Yoas terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing Samaria, nunggal karo para ratu ing Israèl, lan Yérobéam, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Amasia, anaké Yoas, ratu ing Yéhuda, ijik urip limalas taun sakwisé Yoas anaké Yoakas, ratu ing Israèl, mati. Sak luwihé sejarahé Amasia, kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Ing Yérusalèm ana wong sing pada nganakké komplotan nglawan piyambaké, mulané ratu mblayu menyang Lakis, nanging wong-wong mau ya terus kongkonan ngoyak menyang Lakis. Ratu terus dipatèni ing kono, terus ditumpakké karo jaran lan dikubur ing Yérusalèm nunggal karo para leluhuré ing kutané Daved. Rayat ing Yéhuda kabèh terus pada ngomongi teka Asarya, sing ijik umuré nembelas taun, diangkat dadi ratu, nggentèni bapaké, Amasia. Terus nguwati kuta Elat lan dibalèkaké marang ing pangwasané Yéhuda, ya kuwi sakwisé ratu dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré. Ing taun sing kaping limalas jamané Amasia anaké Yoas, ratu ing Yéhuda, Yérobéam, anaké Yoas, ratu ing Israèl, dadi ratu ing Samaria. Enggoné dadi ratu lawasé patang puluh siji taun. Ratu nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI, ora ngedohi kabèh dosané Yérobéam, sing njalari wong Israèl uga terus nglakoni dosa. Piyambaké mbalèkké panggonan Israèl, wiwit dalan sing mlebu menyang Hamat, nganti tekan ing segara Araba, tyotyok karo tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sing wis dikèkké lantaran Yunus anaké Amitai sangka Gat-Hèfèr. Awit GUSTI wis weruh bangeté sangsarané wong Israèl kuwi: wong sing duwur lan sing endèk pangkaté wis pada entèk, lan ora ana sing mitulungi Israèl. Nanging GUSTI ora ngomong yèn bakal ngilangi jenengé Israèl sangka sak ngisoré langit, mulané terus ngekèki pitulungan lan lantaran Yérobéam, anaké Yoas. Sak luwihé sejarahé Yérobéam lan sakkèhé sing ditandangi lan kekendelané, enggoné perang, uga enggoné mbalèkké Damaskus lan Hamat-Yéhuda marang ing negarané Israèl, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Yérobéam terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré, para ratu ing Israèl. Sakaria, anaké, terus dadi ratu, nggentèni piyambaké. Ing taun sing kaping pitu jamané Yérobéam, ratu ing Israèl, Asarya, anaké Amasia, ratu ing Yéhuda, dadi ratu. Waktu dadi ratu kuwi umuré nembelas taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé sèket loro taun. Asmané ibuné Yékolya sangka Yérusalèm. Ratu nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, netepi apa sing ditindakké karo Amasia, bapaké. Nanging senajan mengkono, puntuk-puntuk pangurbanan ora didohké. Rayat ijik pada nggawé sajèn lan ngobong kurban ing puntuk-puntuk kono. Mulané GUSTI terus ngukum ratu, nganti dadi lara lépra nganti tekan ing matiné, lan manggon ing omah didèwèkké. Nanging Yotam, anaké, mréntah kratoné lan nindakké pemrintahan kanggo rayat ing negara kono. Sak luwihé sejarahé Asarya lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi wis ketulis kabèh ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Asarya terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan terus dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved, nanging Yotam, anaké, terus dadi ratu, nggentèni piyambaké. Ing taun sing kaping telung puluh wolu jamané Asarya, ratu ing Yéhuda, Sakaria, anaké Yérobéam, dadi ratu ing Israèl ing Samaria. Enggoné dadi ratu suwéné nem sasi. Ratu nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI kaya sing ditandangi karo para leluhuré, ora ngedohi dosa-dosané Yérobéam anaké Nébat, sing njalari wong Israèl uga terus nglakoni dosa. Salum anaké Yabèsy terus nganakké komplotan nglawan piyambaké, ratu dipatèni ing kuta Yilbiam, lan Salum terus dadi ratu nggentèni dèkné. Sak luwihé sejarahé Sakaria, kuwi wis ketulis kabèh ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Mengkéné tembungé GUSTI sing dikèkké marang Yéhu: “Anak-anakmu bakal nglungguhi damparé Israèl nganti turun sing kaping papat!” Lan ya terus kelakon mengkono. Ratu Salum anaké Yabèsy kuwi enggoné dadi ratu ing taun sing kaping telung puluh sanga jamané Uzia, ratu ing Yéhuda; nanging enggoné dadi ratu ing Samaria suwéné sesasi. Sakwisé mengkono Mahanahém anaké Gadi sangka kuta Tirsa, ngluruk perang nganti tekan ing Samaria. Mahanahém matèni Salum anaké Yabèsy ing Samaria terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Sak luwihé sejarahé Salum lan enggoné nganakké komplotan, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Ing waktu kuwi wiwit sangka kuta Tirsa, Mahanahém ngentèkké Tifsak lan sakkèhé wong ing kono uga panggonané pisan, awit wong ora pada gelem mbukakké lawangé kuta. Mulané kuta kuwi terus dientèkké, lan sakkèhé wong wadon sing meteng pada dibedèli. Ing taun sing kaping telung puluh sanga jamané Asarya, ratu ing Yéhuda, Mahanahém anaké Gadi ngadek dadi ratu ing Israèl. Enggoné dadi ratu lawasé sepuluh taun ing Samaria. Piyambaké nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI. Ing sakjeké uripé ora ngedohi dosa-dosané Yérobéam anaké Nébat, sing njalari wong Israèl ya terus nglakoni dosa uga. Pul, ratu ing Asyur, teka lan nyerang negara kono; Mahanahém terus ngekèki slaka 1000 talénta marang Pul, supaya gelem ngréwangi nguwatké kratoné ing tangané. Ratu enggoné ngetokké duwit iki karo dimomotké marang Israèl lan marang sakkèhé wong sing sugih, supaya dipasrahké marang ratu ing Asyur: Saben wong siji dijukuk slaka sèket sèkel. Ratu ing Asyur terus mulih, ora tetep ing negara kono. Sak luwihé sejarahé Mahanahém lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi wis ketulis kabèh ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Mahanahém terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré, nanging Pekahya, anaké, terus dadi ratu, nggentèni piyambaké. Ing taun sing kaping sèket jamané Asarya, ratu ing Yéhuda, Pekahya, anaké Mahanahém, dadi ratu ing Israèl ing Samaria, nanging enggoné dadi ratu suwéné rong taun. Piyambaké nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, ora nyingkiri dosa-dosané Yérobéam anaké Nébat, sing njalari wong Israèl ya terus nindakké dosa uga. Sakwijiné penggedéné, Ya kuwi Pekah anaké Remalya, nganakké komplotan nglawan piyambaké, ratu dipatèni ing Samaria ing kraton. Nanging sing ngguyupi ya kuwi Argob lan Arye lan wong sèket tunggalé turunané Giléad. Pekahya dipatèni lan sakwisé mengkono Pekah terus ngadek dadi ratu nggentèni piyambaké. Sak luwihé sejarahé Pekahya lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Ing taun sing kaping sèket loroné jamané Asarya, ratu ing Yéhuda, Pekah anaké Remalya dadi ratu ing Israèl ing Samaria. Enggoné dadi ratu lawasé rong puluh taun. Piyambaké nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, ora nyingkiri dosa-dosané Yérobéam anaké Nébat, sing njalari wong Israèl ya terus nindakké dosa uga. Ing jamané Pekah, ratu ing Israèl, Tiglat Piléser, ratu ing Asyur teka lan terus ngrebut Iyon, Abel-Bèt-Maakha, Yanoah, Kèdès lan Hasor, Giléad lan Galiléa, tanah Naftali kabèh, lan rayaté terus diboyong kabèh menyang Asyur, dadi wong buwangan. Hoséa anaké Ela nganakké komplotan nglawan Pekah anaké Remalya, ratu dipatèni lan sakwisé mengkono Hoséa terus dadi ratu nggentèni piyambaké, ya kuwi ing taun sing kaping rong puluh jamané Yotam anaké Uzia. Sak luwihé sejarahé Pekah lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Israèl. Ing taun sing kaping pindoné jamané Pekah anaké Remalya, ratu ing Israèl, Yotam, anaké Uzia, ratu ing Yéhuda, dadi ratu. Waktu dadi ratu kuwi umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé nembelas taun. Ibuné asmané Yerusa, anaké wadon Sadok. Piyambaké nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, persis apa sing ditindakké karo Uzia, bapaké. Nanging senajan mengkono, puntuk-puntuk pangurbanan ora didohké. Rayat ijik pada nggawé sajèn lan ngobong kurban ing puntuk-puntuk kono. Ratu nggawé Gapura Luhur ing griyané GUSTI. Sak luwihé sejarahé Yotam, apa sing ditindakké, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Wiwit jaman semono GUSTI ndadèkké Resin ratu ing Aram lan Pekah anaké Remalya pada merangi Yéhuda. Yotam terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur sandingé para leluhuré ing kutané Daved, leluhuré. Nanging Akas, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Ing taun sing kaping pitulas jamané Pekah anaké Remalya, Akas anaké Yotam, ratu ing Yéhuda, dadi ratu. Waktu dadi ratu kuwi Akas umuré rong puluh taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé nembelas taun. Piyambaké ora nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé, kaya Daved, leluhuré, nanging uripé niru sing ditandangi para ratu ing Israèl, piyambaké malah masrahaké anaké didadèkké kurban ing geni, kaya penggawé ala sing ditindakké karo para bangsa sing wis disingkirké karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. Piyambaké pada nggawé sajèn lan ngobong kurban ing puntuk-puntuk pangurbanan lan ing panggonan sing duwur lan ing sak ngisoré saben wit-witan sing ngrembuyung. Ing waktu semono Resin, ratu ing Aram, lan Pekah anaké Remalya, ratu ing Israèl, pada ngluruk perang merangi Yérusalèm, terus ngepung Akas, nanging ora bisa menangké piyambaké. Ing waktu kuwi Resin, ratu ing Aram, mbalèkké Elat marang Edom, wong-wong Yéhuda terus pada ditundungi sangka Elat. Wong Edom terus pada menyang Elat lan pada manggon ing kono nganti sepréné. Akas terus ngirimké kongkonan marang ing ngarepé Tiglatpileser, ratu ing Asyur, dikongkon ngomongké tembung mengkéné: “Kula kuwi abdimu lan anakmu, mulané supaya gelem teka ngluwari kula sangka tangané ratu Aram lan sangka tangané ratu ing Israèl, sing pada merangi kula.” Akas terus njukuki slaka lan emas ing griyané GUSTI lan ing gedong simpenané kraton lan dipasrahké marang ratu ing Asyur kanggo pisungsung. Ratu ing Asyur ya gelem ngrungokké penjaluké lan terus ngluruk nglawan Damaskus; Damaskus direbut, para rayaté pada diboyong menyang Kir, dadi tawanan, nanging Resin dipatèni. Sakwisé mengkono Akas lunga nemoni Tiglatpileser, ratu Asyur, ing Damaskus. Bareng Akas ngerti mesbèh ing Damaskus, terus ngirimi kabar marang imam Uria ukuran lan gambaré mesbèh mau, persis miturut penggawéné. Imam Uria ya nggawé mesbèh sing mengkono kuwi, persis katerangan sing dikirim Akas sangka Damaskus. Kaya mengkono imam Uria enggoné nggawé waktu ngarepké tekané Akas sangka Damaskus. Bareng ratu wis mulih sangka Damaskus, terus weruh mesbèh mau. Ratu terus nyedekki mesbèh kuwi, terus munggah, ngobong kurban obongan lan kurban panganan, ngesokké kurbané ombèn-ombèn ing mesbèh kono, lan nyiramké getih kurban keslametan ing mesbèh kuwi. Nanging ratu terus ngongkon supaya mesbèh tembaga ing ngarepé GUSTI disingkirké sangka ngarepé griyané GUSTI, sangka antarané mesbèh anyar lan griyané mau, supaya didèkèkké ing sak loré mesbèh anyar. Akas terus ngongkon marang imam Uria: “Kurbané obongan ésuk lan kurbané panganan soré obongen ing mesbèh gedé kuwi, uga kurban obongan lan kurbané panganan ratu, lan kurbané obongan, kurbané panganan lan kurbané ombèn-ombèn rayat sak negara kabèh; apa menèh kabèh getih kurban obongan lan kabèh getih kurban sing dibelèh kuwi sokna ing kono. Nanging mesbèh tembaga kuwi urusanku.” Imam Uria ya terus nindakké apa préntahé Akas. Sakwisé mengkono Akas terus ngongkon nètèli plangané tutupé kréta sing nyangga lan nyingkirké jambangané omah sutyi sangka sak nduwuré, uga kuwali-kuwaliné didunaké sangka gambaran sapi tembaga sing nyangga, terus ditumpangké ing watu plestèran. Sak terusé, kanggo ratu ing Asyur, pendapa tutupan kanggo ing dina sabat, sing wis diedekaké ing griyané GUSTI lan uga lawang mlebu kanggo ratu ing sisih njaba, kuwi pada disingkréhké. Sak luwihé sejarahé Akas lan apa sing ditindakké, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Akas terus dililani ngasuh nunggal para leluhuré lan dikubur sandingé para leluhuré ing kutané Daved, nanging Hiskia, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Ing taun sing kaping rolas jamané Akas, ratu ing Yéhuda, Hoséa anaké Ela, dadi ratu ing Israèl ing Samaria, nanging enggoné dadi ratu suwéné sangang taun. Piyambaké nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI, nanging ora kaya ratu-ratu Israèl sing ndisiki piyambaké. Salmanéser, ratu ing Asyur, ngluruk perang piyambaké, Hoséa teluk marang Salmanéser lan masrahaké pajek. Nanging ratu ing Asyur terus ngonangi enggoné Hoséa nganakké komplotan, awit Hoséa wis ngirimké kongkonan marang So, ratu ing Egipte lan ora ngekèki pajek menèh marang ratu ing Asyur, kaya adaté saben taun. Mulané ratu Asyur terus ngongkon nyekel Hoséa, terus dibanda lan dilebokké ing pakunjara. Sakwisé mengkono ratu ing Asyur terus lunga ndlajahi negara kono kabèh, Samaria diperangi lan dikepung nganti telung taun lawasé. Ing taun sing kaping sanga jamané Hoséa, ratu ing Asyur ngrebut Samaria. Wong Israèl pada diboyong menyang Asyur, ing pembuwangan, pada dipréntahké manggon ing Halah, ing pinggir kali Habor, ya kuwi kaliné negara Gosan, lan ing kuta-kutané wong Madai. Kelakoné kuwi mau awit wong Israèl wis pada nggawé dosa marang GUSTI, Gusti Allahé, sing wis nuntun sangka negara Egipte, ditulungi sangka pangwasané Parao, ratu ing Egipte, lan awit sangka enggoné wis pada nyembah marang allah liyané, awit mlakuné miturut adat tata-tyarané para bangsa sing wis pada disingkirké karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl, lan awit sangka enggoné pada manut karo pernatané para ratu ing Israèl. Sak terusé wong Israèl wis pada nglakoni bab-bab sing ora pantes kanggo GUSTI, Gusti Allahé. Pada ngedekké puntuk-puntuk pangurbanan ana ngendi waé panggonané, ing sak tyedaké panggung penjagan lan ing kuta sing dipageri watu; pada ngedekké tugu-tugu brahala lan tyagak-tyagak brahala ing saben puntuk sing duwur lan ing sak ngisoré wit-witan sing ngrembuyung, ing kono ing kabèh puntuk kuwi pada ngobong kurban kaya bangsa-bangsa sing wis pada diukum kebuwang karo GUSTI sangka ngarepé. Pada nglakoni penggawé ala, terus njalari nesuné atiné GUSTI; pada nyembah brahala, senajan GUSTI wis ngomong: “Kowé aja pada nglakoni mengkono!” GUSTI wis ngélingké wong Israèl lan wong Yéhuda lantaran kabèh nabi lan sakkèhé wong tukang ndelok: “Kowé pada balia sangka dalan-dalanmu sing ala kuwi lan tetep pada nindakké préntah lan pernatan-Ku, tyotyok karo kabèh pernatan sing wis Tak wènèhké marang para leluhurmu sing wis Tak wènèhké lantaran para abdi-Ku, para nabi.” Nanging pada ora gelem ngrungokké, malah terus pada ngakokké gitoké kaya para leluhuré sing pada ora pertyaya marang GUSTI, Gusti Allahé. Pada nampik pernatané lan perjanjiané, sing wis dianakké karo para leluhuré, uga ora nggubris marang pepélingé Gusti sing wis ngélingké marang préntah-préntahé, pada nyembah retya sing tanpa guna, dadiné pada niru para bangsa ing sak ubengé, senajan GUSTI wis ngomong: Aja pada nandangi kaya bangsa-bangsa kuwi. Kabèh wis pada ninggal sakkèhé préntahé GUSTI, Gusti Allahé lan wis pada nggawé pedèt tyitakan; uga wis pada nggawé retya Asyèra, pada sujut nyembah marang sakkèhé lintang-lintang ing langit lan nindakké pangabekti marang Baal. Terus pada masrahaké anak-anaké kanggo kurban ing geni lan pada nindakké santèt-santètan, lan pétungan dina uga pada ndadèkké asoré awaké karo nglakoni apa sing ala ing ngarepé GUSTI, terus ndadèkké nesuné atiné GUSTI. Mulané GUSTI nesu banget marang Israèl, didohké sangka ngarepé; ora ana sing kèri kejaba mung taleré Yéhuda. Uga Yéhuda ora nggondèli marang pituturé GUSTI, Gusti Allahé, nanging pada mlaku miturut ing pernatan gawéané Israèl, dadiné GUSTI terus nampik marang sakkèhé turunané Israèl: pada ditindes lan dipasrahké marang ing tangané para tukang rampok, pada dibuwang karo GUSTI sangka ngarepé nganti entèk. - Waktu Panjenengané medot Israèl sangka brayaté Daved, Israèl terus ngangkat Yérobéam anaké Nébat didadèkké ratu, nanging Yérobéam dadi jalarané wong Israèl pada ninggal GUSTI, terus pada nglakoni penggawé dosa sing gedé. Kaya mengkono enggoné wong Israèl urip nuruti karo sakkèhé dosa sing ditindakké Yérobéam, ora pada didohi, nganti GUSTI ngedohi wong Israèl kuwi sangka ngarepé, kaya sing wis diomongké lantaran kabèh abdiné, para nabi. Wong Israèl diboyong sangka tanahé menyang negara Asyur, dilungakké menyang pembuwangan. Mengkono kuwi nganti sepréné. Ratu ing Asyur ngongkon mboyongi wong sangka Babèl, Kuta, Awa, Hamat lan Sefarwaim, pada dipanggonaké ing kuta-kuta ing Samaria dadi gantiné wong Israèl; wong-wong kuwi ya terus pada ngenggoni Samaria lan manggon ing kuta-kutané. Waktu ijik waé manggon ing kono, wong-wong mau pada ora ngabekti marang GUSTI, mulané GUSTI terus nekakké singa ing sak tengahé wong-wong kuwi; ana wong sakwetara sing pada dipatèni karo singa-singa mau. Terus ana wong sing ngomong marang ratu ing Asyur: “Bangsa-bangsa sing sampéyan mboyongi dadi tawanan lan dikongkon manggon ing kuta-kutané ing Samaria kuwi ora pada ngerti marang tatanané pangabekti marang Gusti Allahé negara ing kono, mulané Gusti Allah iki terus ngetyulké singa ing sak tengahé, lan wong-wong iki banjur pada dipatèni karo singa-singa kuwi, awit ora pada ngerti marang tatanané pangabekti marang Gusti Allahé negara ing kono.” Ratu ing Asyur terus ngekèki ngongkon mengkéné: “Salah sijiné imam tunggalé sing wis pada kok ukum lan kok lungakké menyang pembuwangan kuwi kongkonen mbrana, bèn manggon ing kana lan mulangi marang wong-wong kuwi bab tatanané pangabekti marang Gusti Allahé negara kono!” Salah sakwijiné imam sing wis diboyong sangka Samaria ning pembuwangan terus budal lan manggon ing Bétel lan terus mulangi marang wong-wong bab tyarané ngabekti marang GUSTI. Nanging saben bangsa kuwi wis nggawé allahé déwé, sing dipapanaké ing omah-omah pepundèné ing puntuk-puntuk pangurbanan sing digawé karo para wong Samaria; saben bangsa nandangi mengkono ing kuta sing dienggoni: wong Babèl nggawé retya Sukot-benot, wong Kuta nggawé retya Nergal, wong Hamat nggawé retya Asima, lan wong Awa nggawé retya Nibas lan Tartak. Wong Sefarwaim pada ngobong anak-anaké kanggo kurban marang Adramelekh lan Anamalèk, allah-allahé ing Sefarwaim. Kejaba kuwi wong-wong mau pada ngabekti marang GUSTI lan ngangkat imam kanggo puntuk-puntuk pangurbanan sangka golongané déwé; ya wong iki sing pada nindakké pangabekti kanggo dèwèké kabèh ing omah-omah pepundèné ing puntuk-puntuk pangurbanan kono. Dadiné pada ngabekti marang GUSTI, nanging ya ngabekti marang allahé déwé, tyotyok karo adat tata-tyarané bangsa asal-usulé, waktu pada diboyong dadi tawanan. Nganti sepréné wong-wong mau pada nindakké adat tata-tyarané sing mbiyèn. Wong-wong kuwi ora pada ngabekti marang GUSTI lan ora nglakoni sing tyotyok karo pernatan, angger-angger, pepakon lan préntah-préntah pawèhé GUSTI marang para turunané Yakub, sing wis dikèki asma Israèl. GUSTI wis nganakké perjanjian karo para turunané Yakub kuwi lan wis pada dikèki préntah: “Kowé aja pada ngabekti marang allah liyané, kowé aja pada sujut nyembah marang kuwi, kowé aja pada ngabekti marang kuwi lan aja pada masrahké kurban marang kuwi. Nanging GUSTI sing wis nuntun kowé kabèh sangka negara Egipte karo kekuwatan sing gedé, karo ngatungké tangané, kuwi sing kudu kok bektèni, kuwi sing kudu kok sujuti lan kok sembah lan sing kudu kok kèki kurban, lan pernatan-pernatan,, angger-angger lan préntah-préntahé sing wis ditulis kanggo kowé kabèh, kuwi pada kok gatèkna lan tansah pada kok lakonana karo setia, uga aja pada ngabekti marang allah liyané. Kowé aja pada lali marang perjanjian sing wis Tak anakaké karo kowé kabèh lan kowé aja pada ngabekti marang allah liyané, kejaba marang GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi sing kudu kok bektèni. Yèn mengkono Panjenengané bakal ngluwari kowé sangka tangané kabèh mungsuhmu.” Nanging ora pada gelem ngrungokké, malah pada nglakoni adat tata-tyarané sing mbiyèn. Dadiné bangsa-bangsa kuwi pada ngabekti marang GUSTI, nanging ya pada nyembah marang retya-retyané; ya anak-anaké, ya putu-putuné lan buyut-buyuté, kabèh pada nglakoni apa sing ditindakké karo para leluhuré, nganti tekan ing dina iki. Ing taun sing kaping telu jamané Hoséa, anaké Ela, ratu ing Israèl, Hiskia, anaké Akas, ratu ing Yéhuda, dadi ratu. Waktu dadi ratu kuwi umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé sangalikur taun. Ibuné asma Abi, anaké wadon Sakaria. Piyambaké nindakké apa sing bener ing ngarepé GUSTI, persis kaya sing ditandangi karo Daved, leluhuré. Ya piyambaké kuwi sing nyingkirké puntuk-puntuk pangurbanan lan sing nggempuri tugu-tugu brahala, sing ngetoki tyagak-tyagak brahala lan sing ngremuk ula tembaga gawèané Moses, awit nganti tekan ing dina kuwi wong Israèl pantyèn ijik pada ngobong kurban kanggo ula kuwi; ula kuwi jenengé diarani Nehustan. Piyambaké mau pertyaya marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl, lan ing antarané kabèh para ratu ing Yéhuda, sakwisé utawa sak durungé piyambaké, ora ana sing kaya piyambaké. Piyambaké rumaket marang GUSTI, ora nyimpang enggoné ngetutké Panjenengané lan tansah netepi pepakoné GUSTI sing wis dikèkké marang Moses. Mulané GUSTI nunggal marang piyambaké. Menyanga ngendi waé mlakuné, mesti olèh nggawé. Ratu nglawan marang ratu ing Asyur lan ora teluk marang ratu Asyur menèh. Ya Hiskia kuwi sing ngalahké wong Filistèn nganti tekan ing Gaza lan ngentèkké panggonané, ya panggung-panggung penjagan lan ya kuta-kutané pager watu. Waktu ing taun sing kaping papat jamané Hiskia - kuwi taun sing kaping pitu jamané Hoséa, anaké Ela, ratu ing Israèl - Salmanéser, ratu ing Asyur, nyerang Samaria, terus dikepung. Sakwisé telung taun luwih kena direbut, ya kuwi ing taun sing kaping enem jamané Hiskia - kuwi taun sing kaping sanga jamané Hoséa, ratu ing Israèl - Samaria bisa direbut. Ratu ing Asyur terus mboyongi wong Israèl dilungakké ing pembuwangan, menyang Asyur, pada dipanggonaké ing Halah, ing pinggir kali Habor, ya kuwi kaliné negara Gosan, lan ing kuta-kutané wong Madai, awit ora pada gelem ngrungokké marang swarané GUSTI, Gusti Allahé, lan pada nerak marang perjanjiané, ya kuwi kabèh sing wis dipréntahké karo Moses, abdiné GUSTI; ora pada ngrungokké lan ora pada gelem nglakoni. Ing taun sing kaping patbelas jamané Hiskia, Sanherib, ratu ing Asyur, nyerang kuta bèntèngé negara Yéhuda lan terus direbut. Hiskia, ratu ing Yéhuda, kirim kongkonan marang ing ngarepé ratu ing Asyur ing Lakis, dikongkon ngomongké tembungé: “Kula wis nindakké kesalahan, supaya gelem mundur sangka negara kula, apa sing ditanggungké karo ratu marang kula, bakal kula saguhi.” Ratu ing Asyur terus ngekèki tanggungan marang Hiskia, ratu ing Yéhuda, masrahaké 300 talénta slaka lan telung puluh talénta emas. Hiskia terus masrahaké slaka ing griyané GUSTI lan ing gedong simpenané kraton. Waktu semono Hiskia terus ngongkon nglèntèki emas ing lawang-lawang lan ing kembangan lawangé griyané GUSTI, sing dilapis karo Hiskia, ratu ing Yéhuda. Kuwi kabèh dipasrahké marang ratu ing Asyur. Sakwisé mengkono ratu ing Asyur kongkonan penggedéné suradadu perang, penggedéné kraton lan penggedé tukang ombèn sangka Lakis, nemoni marang Hiskia ing Yérusalèm, karo ditutké suradadu gedé. Kuwi terus pada lunga menyang Yérusalèm. Bareng wis teka ing kono, terus pada mandek ing panggonan ing sak tyedaké ilèn-ilèné blumbang nduwur, ing dalan gedé sing nuju menyang panggonan tukang ngumbah-umbah. Bareng pada mbengok marang, Elyakim, anaké Hilkia, penggedéné kraton, lan Sebna, juru tulis negara lan Yoah, anaké Asaf, penggedéné nata bandané negara, pada metu. Penggedé tukang ombèn terus ngomong marang wong telu mau: “Pada sampéyan omongké marang Hiskia: Mengkéné tembungé ratu Gedé, ratu ing Asyur: Kowé kuwi nggondèli pengandel sing kaya apa, ta? Apa kowé ngira, yèn kekuwatané perang kuwi bisa kok wujudké mung karo lambé tok. Saiki sapa sing kok endelké, nanging kowé nglawan marang aku? Kowé pertyaya teken pring sing tugel mlengkung, ya kuwi Egipte, sing bakal njojoh nganti tembus tangané wong sing njagakké kuwi. Kaya mengkono kuwi Parao ratu ing Egipte, kanggo kabèh wong sing pada pertyaya dèwèké. Nanging yèn kowé pada ngomong marang aku: Kula pada ngendelké GUSTI, Gusti Allah kula, apa kuwi duduk puntuk-puntuké pangurbanan lan mesbèh-mesbèhé wis disingkréhké Hiskia karo tembungé marang Yéhuda lan Yérusalèm: Ing ngarepé mesbèh ing Yérusalèm iki enggonmu kudu pada sujut nyembah. Mulané saiki hayuk sampéyan adu karo gusti kula, ratu ing Asyur: Kula bakal ngekèki jaran 2000, yèn sampéyan saguh nyawiské wong-wong sing bakal numpaki. Kepriyé enggèn sampéyan bakal bisa ngalahké suradaduné bendara kula senajan wong siji sing tyilik déwé waé? Nanging sampéyan ngendelké Egipte ing bab kréta lan suradadu sing numpak jaran! uga saiki, enggonku maju perang nglawan panggonan iki arep Tak entèkké, apa kuwi duduk karepé GUSTI? GUSTI wis ngomong marang kula: Negara kuwi serangen lan entèkna!” Elyakim anaké Hilkia, Sebna lan Yoah terus pada ngomong marang penggedé tukang ombèn mau: “Sampéyan kula njaluk ngomong nganggo basa Aram marang para abdimu iki, awit kula pada bisa ngerti; nanging aja ngomong nganggo basa Yéhuda, mengko dirungokké karo rayat ing nduwur témbok.” Nanging semauré penggedé tukang ombèn: “Apa anggèné bendara kula ngutus kula mung supaya mung rembukan karo bendara sampéyan lan karo sampéyan waé? Apa ora ya karo wong-wong sing pada nglésot ing nduwur témbok uga, sing pada mangan tainé lan ngombé uyuhé bareng karo sampéyan kabèh kuwi, ta?” Sakwisé mengkono penggedé tukang ombèn kuwi terus ngadek lan mbengok karo swara banter nganggo basa Yéhuda, tembungé: “Pada rungokna tembungé ratu Gedé, ratu ing Asyur! Mengkéné tembungé ratu: Kowé aja pada kena diapusi Hiskia, sebab piyambaké ora bisa ngluwari kowé sangka tanganku. Kowé aja pada gelem diajak Hiskia pertyaya marang GUSTI karo tembungé: GUSTI mesti bakal ngluwari kita, lan kuta iki ora bakal dipasrahké marang ing tangané ratu ing Asyur. Aja pada ngrungokké omongané Hiskia, awit mengkéné tembungé ratu ing Asyur: Kowé nganakna perjanjian karo aku bab enggonmu masrahaké samubarang kabèh marang aku, terus pada metua tekaa marang ing ngarepku; saben wong terus bakal mangan sangka wité angguré déwé lan sangka wité anjiré déwé lan bakal ngombé sangka sumuré déwé, nganti tekaku perlu mboyongi kowé kabèh menyang negara sing kaya negaramu iki, sakwijiné negara sing sugih gandum lan anggur, sakwijiné negara sing sugih roti lan kebon anggur, sakwijiné negara sing sugih wit saitun, sugih lenga lan sugih madu; karo mengkono kowé bakal pada urip lan ora bakal pada mati. Mung waé aja pada ngrungokké tembungé Hiskia, awit piyambaké ngapusi kowé karo tembungé: GUSTI bakal ngluwari kita! Apa tau kelakon allah-allahé para bangsa pada bisa ngluwari bangsa-bangsa mau sangka tangané ratu Asyur? Endi para allahé negara Hamat lan Arpad? Endi para allahé negara Sefarwaim, Hena lan Iwa? Apa kuwi wis pada ngluwari Samaria sangka tanganku? Ing antarané para allahé negara-negara kuwi apa ana sing wis ngluwari negarané sangka tanganku, kok GUSTI saguh arep ngluwari Yérusalèm sangka tanganku?” Nanging rayat mau pada meneng waé, ora nyauri senajan mung sak ketyap waé, awit ratu wis ngekèki tembung paweling: “Kowé aja pada nyauri marang dèwèké!” Elyakim anaké Hilkia, penggedéné kraton, lan Sebna, juru tulis negara lan Yoah anaké Asaf, penggedéné sing nata bandané negara, terus pada nemoni marang ing ngarepé Hiskia, karo sandangané sing wis disuwèk-suwèk, lan terus pada ngabari bab tembung-tembungé penggedé tukang ombèn mau. Bareng Hiskia krungu sing mengkono kuwi, terus nyuwèk-nyuwèk sandangané lan nganggokké salin kasusahan lan terus mlebu ing griyané GUSTI. Elyakim, penggedéné kraton, Sebna, juru tulis negara lan para pinituwané imam uga terus diutus nemoni ing ngarepé Yésaya anaké Amos, karo nganggokké salin kasusahan, lan tembungé: “Mengkéné tembungé Hiskia: Dina iki dina kangèlan, dina ukuman lan dinané kewirangan; awit wis teka ing waktuné lairé jabang bayi, nanging ora ana kekuwatan kanggo nglairké. Menawa GUSTI, Gusti Allah sampéyan, wis krungu kabèh tembungé penggedéné tukang ombèn, kongkonané ratu Asyur, bendarané, sing kongkonan ngèlèk-èlèkké Gusti Allah sing urip, terus GUSTI bakal ngekèki ukuman awit sangka tetembungan sing wis dirungokké. Mulané sampéyan supaya ngunggahké pandonga kanggo turahané sing ijik ana iki!” Bareng para pegawéné Hiskia wis ing ngarepé Yésaya, pada diomongi mengkéné: “Sampéyan pada ngomonga marang bendara sampéyan: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé aja wedi marang tetembungan sing kowé krungu sing wis diomong karo para abdiné ratu ing Asyur sing ngèlèk-èlèk marang Aku kuwi. Aku bakal ngutus roh sing manggon marang dèwèké, nganti terus krungu sakwijiné kabar lan terus mulih menyang negarané. Wong kuwi bakal Tak dadèkké mati karo pedang ing negarané déwé.” Bareng penggedé tukang ombèn mau bali, ratu ing Asyur pinuju perang nglawan Libna; awit wis krungu, yèn ratu wis lunga sangka Lakis. Nalika kuwi krungu kabar bab ratu Tirhaka, ratu ing Etiopia, mengkéné: “Sak tenané piyambaké wis metu perang nglawan Panjenengan,” mulané terus ngirimké kongkonan menèh sing pada diomongi, ngomongi marang Hiskia: “Kowé pada ngomonga marang Hiskia ratu ing Yéhuda: kowé aja nganti kena diapusi karo Allahmu, sing janji: Yèn yérusalèm ora bakal dipasrahké marang ing tangané ratu Asyur. Kowé wis krungu bab sing ditindakké karo para ratu ing Asyur marang sakkèhé negara, ya kuwi yèn kuwi pada dientèkké. Apa ya kowé bakal dietyulké? Apa para allahé bangsa-bangsa, sing wis pada dientèkké karo para leluhurku bisa ngluwari bangsa-bangsa mau, ya kuwi Gosan, Haran, Resef lan turunané Eden ing Talasar? Ing ngendi ta ratuné negara Hamat lan Arpad, ratuné kuta Sefarwaim, ratuné negara Hena lan Iwa?” Hiskia nampani layang kuwi sangka tangané para kongkonan, layang terus diwatya. Ratu terus lunga mlebu ing griyané GUSTI lan mbèbèr layang mau ing ngarepé GUSTI. Hiskia terus ndedonga ing ngarepé GUSTI, tembungé: “Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sing njagong ing sak nduwuré kerubim! Mung Panjenengan piyambak sing dadi Gusti Allahé kabèh kraton ing bumi. Panjenengan sing nggawé langit karo bumi. Panjenengan supaya gelem ngiréngké kuping Panjenengan, GUSTI, lan supaya gelem ngrungokké; Panjenengan supaya gelem weruh karo mripat Panjenengan, GUSTI lan supaya gelem weruh. Panjenengan supaya gelem ngrungokké tembung-tembungé Sanherib sing wis dikirimké kanggo ngèlèk-èlèkké Gusti Allah sing urip. Duh GUSTI, para ratu ing Asyur pantyèn wis ngentèkké bangsa-bangsa lan kabèh negara-negarané lan ngobong para allahé, awit kuwi duduk Gusti Allah, nanging mung gawéan tangan manungsa, mung kayu lan watu, mila bisa dirusak karo wong. Mulané saiki, duh GUSTI, Gusti Allah kita, Panjenengan supaya gelem ngutyuli kita sangka tangané, supaya kraton ing bumi pada weruh, yèn mung Panjenengan piyambak kuwi sing dadi Gusti Allah, duh GUSTI.” Yésaya anaké Amos terus kongkonan wong nemoni ing ngarepé Hiskia, dikongkon ngomong: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Apa sing wis kok omongaké ing pandongamu marang Aku ing bab Sanherib, ratu Asyur, kuwi wis Tak runggokké. Iki tembungé sing wis dikèki karo GUSTI kanggo piyambaké: Prawan, ya kuwi wong wadon ing Sion, wis ngrèmèhké kowé, wis moyoki kowé; lan wong wadon ing Yérusalèm wis gèdèk-gèdèk ing mburimu. Sapa ta sing kok sepatani lan kok èlèk-èlèk kuwi? Tumuju marang sapa ta kowé ngumbar swaramu sing banter kuwi, lan menteleng karo gemunggung kuwi? Tumuju marang sing Mahakwasa Gusti Allahé Israèl! Lantaran para kongkonanmu kowé wis nyepèlèkké GUSTI lan kowé wis ngomong: Karo krétaku sing okèh tyatyahé aku munggah ing panggonan sing duwur ing pegunungan, menyang panggonan sing adoh déwé ing gunung Libanon; aku wis ngembrukké wité tyemara sing duwur-duwur tur gedé-gedé, wité beros sing pilihan; aku wis mlebu ing panggonan panginepan sing pojok déwé, ing alasé sing wit-witané ketel. Aku kuwi wis ngeduk banyu lan wis ngombé banyu duwèké liyané, lan Aku wis ngesatké karo tlapakané sikilku sakkèhé kali ing negara Egipte. Kowé apa ora wis krungu, yèn Aku wis netepaké dina sangka kadohan lan wis ngrantyam bab kuwi waktu ing jaman mbiyèn? Saiki kuwi Tak wujudké, ya kuwi yèn kowé nggawé sepi mamringé kuta-kuta pager watu kok dadèkké tumpukan watu. Wong sing pada manggon ing kono sing tanpa kekuwatan dadi kagèt lan kisinan; pada dadi kaya tetukulan ing ara-ara lan kaya suket sing ijuh, kaya suket ing sak nduwuré payon utawa kaya gandum sing alum sak durungé tuwa. Aku ngerti, yèn kowé tangi utawa lungguh yèn kowé metu utawa mlebu, utawa yèn kowé ngamuk marang Aku. Awit kowé wis ngamuk marang Aku, lan tembung-tembungmu sing gemunggung wis teka ing kuping-Ku, mulané Aku bakal masang keluh-Ku ing irungmu lan tali-Ku ing lambému, lan Aku bakal nguléhké kowé metu ing dalan, tekamu. Lan iki sing bakal dadi tanda kanggo kowé, hé Hiskia: Ing taun iki wong bakal mangan apa sing tukul déwé, nanging ing taun sing kaping pindo pametuné tanduranmu sing wiwitan, nanging ing taun sing kaping telu kowé bakal nyebar, panèn, nggawé kebon anggur lan mangan wohé, lan para wong sing utyul ing antarané turunané Yéhuda, ya kuwi para wong sing ijik ana, kuwi bakal metu oyoté menèh mengisor lan ngetokké woh menduwur. Awit sangka Yérusalèm bakal metuné para wong sing ijik ana lan sangka gunung Sion wong-wong sing utyul. Panasé ati-Né GUSTI sing ngwasani langit lan bumi sing bakal nindakké bab iki. Mulané mengkéné tembungé GUSTI kanggo ratu ing Asyur: “Dèwèké ora bakal mlebu ing kuta kéné lan ora bakal ngetyulké panahé mréné; uga ora bakal nekani karo nggawa tamèng lan ora bakal nggawé tanggul kanggo ngepung. Bakal mulih metu ing dalan tekané, nanging ora bakal mlebu ing kuta kéné, - mengkéné tembungé GUSTI. - Lan Aku bakal mageri kuta iki supaya slamet, kuwi awit sangka Aku lan awit sangka Daved, abdi-Ku.” Ing mbengi kuwi Mulékaté GUSTI teka, terus ngentèkké wong ing tarupé Asyur 85.000. Esuk mruput kabèh sing kétok kuwi layoné wong mati! Awit sangka kuwi Sanherib, ratu ing Asyur terus mulih lan mandek ing Ninewé. Ing sakwijiné dina waktu ratu ijik sujut nyembah ing omah brahalané Nisrok, allahé, terus dipatèni karo Adramelekh lan Sareser, anak-anaké, lan wong loro mau terus pada mblayu menyang negara Ararat, nanging Esarhadon, uga anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Ing waktu semono Hiskia ngalami lara nganti arep mati. Yésaya anaké Amos terus nemoni lan ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé ngekèkana paweling sing pungkasan marang brayatmu, awit kowé bakal mati, ora bakal waras menèh.” Hiskia terus ngénggokké praupané menyang témbok lan ndedonga marang GUSTI: “Duh GUSTI, Panjenengan supaya éling, yèn kula wis urip ing ngarepé Panjenengan karo setia lan sak tulusé atiku kenèng apa kula wis nandangi apa sing apik ing mripat Panjenengan.” Hiskia terus nangis banget. Nanging Yésaya durung nganti metu sangka plataran tengah, dadakan dikèki tembung karo GUSTI mengkéné: “Kowé balia lan ngomonga marang Hiskia, ratuné umat-Ku: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Daved, para leluhurmu: Pandongamu wis Tak runggokké lan eluhmu wis Tak sawang. Aku bakal ngekèki waras marang kowé; ing dina sing kaping telu kowé bakal mlebu ing griyané GUSTI. Umurmu bakal Tak tambahi limalas taun lan kowé lan kuta iki bakal Tak luwari sangka tangané ratu ing Asyur. Kuta iki bakal Tak pageri, awit sangka Aku lan awit sangka Daved, abdi-Ku.” Sakwisé mengkono Yésaya ngomong: “Pada njupuka kuku anjir siji!” Bareng wis dipasrahké terus dipopokaké ing uduné, terus waras. Sak durungé kuwi Hiskia wis ngetokké tembung marang Yésaya: “Apa tanda-tandané, yèn GUSTI bakal ngekèki waras marang kula lan yèn ing dina sing kaping telu kula bakal mlebu ing griyané GUSTI?” Semauré Yésaya: “Kuwi sing bakal dadi tanda-tandané kanggo sampéyan sangka GUSTI, yèn sampéyan bakal nandangi apa sing wis dijanjèkké: Ayang-ayang kuwi bakal maju sepuluh tlapak apa bakal mundur sepuluh tlapak?” Hiskia ngomong: “Kanggo ayang-ayang kuwi gampang maju sepuluh tlapak! Nanging sak baliké, ayang-ayang ya bèn mundur sepuluh tlapak.” Yésaya terus nyebut marang GUSTI lan GUSTI terus ndadèkké ayang-ayang ing ngisoré srengéngé gawéané Akas kuwi terus bali mundur menèh sepuluh tlapak. Ing waktu semono Merodak-Baladan anaké Baladan, ratu ing negara Babèl, kongkonan wong ngirimké layang lan pisungsung marang Hiskia, awit krungu, yèn ing mbiyèn Hiskia lara. Hiskia seneng ing atiné awit sangka tamu para kongkonan kuwi, terus pada diduduhi kabèh isiné gedong simpenané banda, emas lan slaka lan lenga sing apik, gedong pirantiné perang lan kabèh ing simpenané. Ora ana barang sing ora diduduhké karo Hiskia marang para kongkonan mau, ing palèsé lan ing negarané pangwasané. Bareng wis mengkono Yésaya nemoni ing ngarepé Hiskia lan takon: “Apa sing wis diomongké karo wong-wong kuwi? Lan sangka ngendi asal-usulé wong-wong kuwi?” Semauré Hiskia: “Wong-wong kuwi tekané sangka negara sing adoh, sangka negara Babèl!” Yésaya takon menèh: “Apa waé sing wis didelok ing kraton sampéyan?” Hiskia nyauri, tembungé: “Kabèh ing kraton kula wis pada didelok. Ora ana barang sing ora kula duduhké marang wong-wong kuwi, ing simpenan kula.” Yésaya terus ngomong marang Hiskia: “Kula njaluk ngrungokké tembungé GUSTI! Bakal tekan ing waktuné, kabèh ing kratoné sampéyan lan sing disimpen karo para leluhurmu nganti sepréné iki bakal diusung menyang Babèl. Ora ana barang sing bakal dikarèkaké. Mengkéné tembungé GUSTI. - Lan turunmu, sing bakal metu sangka kowé, bakal ana sing dijikuk didadèkké penggedé ing omahé ratu ing Babèl.” Hiskia nyauri marang Yésaya, tembungé: “Nyata apik tembungé GUSTI sing sampéyan omongaké kuwi!” Nanging pikirané atiné mengkéné: “Angger aku sakjeké uripku ngrasakaké rukunan lan katentreman!” Sak luwihé sejarahé Hiskia, kabèh kekendelané lan enggoné nggawé blumbang lan ilèn-ilèn banyu lan enggoné ngilèkké banyu ing sak njeruhné kuta, kabèh kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Hiskia terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré. Nanging Manasé, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Manasé waktu dadi ratu kuwi umuré rolas taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé sèket lima taun. Ibuné asmané Hepsibah. Manasé nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, pada karo penggawé ala sing ditindakké karo para bangsa sing wis dilungakké karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. Puntuk-puntuk pangurbanan sing wis dientèkké karo Hiskia, bapaké, pada didekké menèh; piyambaké nggawé mesbèh mesbèhé kanggo Baal, nggawé retya Asyèra kaya Akab, ratu Israèl lan sujut nyembah marang kabèh suradadu langit lan ngabekti marang kuwi. Piyambaké ngedekké mesbèh mesbèhé ing griyané GUSTI, senajan kanggo omahé Gusti kuwi GUSTI wis ngomong: “Aku bakal ndèkèkké asma-Ku ing Yérusalèm!” Sak terusé ratu uga ngedekké mesbèh loro kanggo suradadu langit ing lataré Omahé GUSTI. Malah piyambaké masrahaké anaké didadèkké kurban ing geni, nandangi ngèlmu ramalan lan pétungan dina, uga seneng nyeluk para préwangan lan para tukang tenung. Akèh sing ditandangi sing ala ing ngarepé GUSTI, terus ndadèkké nesuné ati-Né. Piyambaké ndèkèkké retya Asyèra sing digawé ing sak njeruhné griyané Gusti, senajan kanggo griyané Gusti iki GUSTI wis ngomong marang Daved lan marang Salomo, anaké: “Ing griyané Gusti iki, lan ing Yérusalèm, sing wis Tak pilih sangka antarané taleré Israèl, enggon-Ku bakal ndèkèkké asma-Ku tekan sak lawas-lawasé! Aku ora bakal nglilani menèh bangsa Israèl digawa metu sangka tanah sing wis Tak wènèhké marang para leluhuré, angger pada tetep nglakoni apa sing wis Tak omongké marang dèwèké lantaran abdi-Ku Moses.” Nanging ora pada gelem ngrungokké, pada disasarké karo Manasé, terus pada nglakoni sing ala, ngungkuli para bangsa sing wis pada dientèkké karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. GUSTI terus ngomong lantaran para abdiné, ya kuwi para nabi: “Awit Manasé, ratu Yéhuda, wis nglakoni sing ala banget iki, nglakoni ala ngungkuli kabèh penggawéné wong Amori, sing ana sak durungé, lan karo nyembah brahala njalari wong Yéhuda uga terus nandangi dosa, mulané mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Aku bakal nekakké tyilaka ing Yérusalèm lan ing Yéhuda, terus saben wong sing krungu nganti gembrebek kupingé loro pisan. Lan Aku bakal nggèrèt tali kanggo ngukur Yérusalèm pada kaya Samaria lan tali lod pada kaya brayaté Akab; lan Aku bakal ngresiki kaya tyarané wong ngresiki kendi, yèn wis diresiki terus diwalik dikurepké. Turahé panduman duwèk-Ku bakal Tak buwang, Tak pasrahké marang ing tangané para mungsuhé, terus dadi rebutan lan dadi wong boyongané kabèh mungsuhé, awit wis pada nglakoni apa sing ala ing mripat-Ku lan awit sangka kuwi pada nggawé nesuné ati-Ku, wiwit nalika para leluhuré pada metu sangka negara Egipte nganti tekan ing dina iki.” Sak terusé Manasé ngutahké getihé wong sing ora salah nganti bolak-balik, nganti ngebaki Yérusalèm wiwit pojok tekan pojok, kuwi durung kepitung dosa-dosané sing njalari wong Yéhuda terus nglakoni dosa uga, ya kuwi nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI. Sak luwihé sejarahé Manasé, kabèh sing ditandangi lan dosa-dosané sing ditandangi, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Manasé terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan terus dikubur ing petamanan palèsé, ing taman Uza. Nanging Amon, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Waktu Amon dadi ratu kuwi umuré rolikur taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné rong taun. Ibuné asma Mesulemet, anaké wadon Harus, sangka Yotba. Amon nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI pada kaya sing ditindakké karo Manasé, bapaké. Uripé kaya bapaké mbiyèn, karo ngabekti marang para brahala sing disembah-sembah karo bapaké, lan sujut nyembah marang kuwi. Piyambaké ninggalké GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré lan uripé ora miturut karepé GUSTI. Para pegawéné Amon terus pada nganakké komplotan nglawan piyambaké, ratu dipatèni ing palèsé. Nanging sing pada komplotan nglawan marang Amon mau terus pada dipatèni karo rayat ing negara kono. Rayat ing negara kono mau terus pada ngangkat Yosia anaké dadi ratu,, nggentèni piyambaké. Sak luwihé sejarahé Amon, apa sing ditindakké, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Ratu terus dikubur ing kuburané ing petamanan Uza. Nanging Yosia, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Yosia waktu dadi ratu kuwi umuré wolung taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé telung puluh siji taun. Ibuné asma Yedita, anaké wadon Adaya, sangka Boskat. Piyambaké nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI lan uripé kaya Daved, leluhuré, lan ora nyimpang nengen utawa ngiwa. Ing taun sing kaping wolulas jamané Yosia, ratu kongkonan Safan, anaké Asalya, anaké Mesulam, juru tulis, menyang griyané GUSTI, tembungé: “Kowé tekaa ing ngarepé imam gedé Hilkia, njaluka lapurané kabèh duwit sing wis digawa ing griyané GUSTI, sing wis diklumpukké sangka rayat karo para sing jaga lawang; kuwi bèn diwènèhké marang tangané para sing dipasrahké ngrumati griyané GUSTI, kuwi terus pada edumana duwit mau marang para tukang ing griyané GUSTI, supaya dienggo ndandani karusakan griyané Gusti kuwi, ya kuwi marang para tukang kayu, para tukang bangunan, lan marang para tukang watu, uga kanggo tuku kayu lan watu tatahan, kanggo ndandani griyané Gusti mau. Nanging ora usah nganakké itung-itungan karo wong-wong mau kanggo duwit sing wis dipasrahké marang ing tangané wong-wong kuwi, awit kuwi pada nyambut nggawé karo temen.” Imam gedé Hilkia terus ngomong marang Safan, juru tulisé mau: “Kula nemokké kitab Torèt kuwi ing griyané GUSTI!” Imam gedé Hilkia terus ngekèkké kitab kuwi marang Safan, terus diwatya. Sakwisé kuwi Safan, juru tulis mau, terus nemoni ratu, ngomongké kabar bab kuwi, semauré: “Para abdi kuwi wis pada nampani kabèh duwit ing griyané Gusti, terus wis dipasrahké marang tangané para wong sing kuwajipané ngrumati griyané GUSTI kuwi.” Safan, juru tulis kuwi, uga ngomong marang ratu: “Imam Hilkia ngekèki kitab iki marang kula.” Safan terus matya kitab kuwi ing ngarepé ratu. Bareng ratu wis ngrungokké tembungé ing Kitab Torèt kuwi, terus nyuwèk-nyuwèk sandangané. Ratu terus ngekèki préntah marang imam Hilkia, marang Ahikam, anaké Safan, marang Akbor, anaké Mika, marang Safan, juru tulis mau, lan marang Asaya, abdiné ratu, tembungé: “Kowé pada lungaa, aku, rayat lan wong Yéhuda kabèh pada jalukna pituduhé GUSTI bab tembungé ing kitab sing ketemu iki, awit nesuné GUSTI marang kita panas mulat-mulat medèni, awit para mbah kita pada ora ngrungokké marang tembungé ing kitab iki, ora pada nandangi persis apa sing ketulis ing kitab iki.” Imam Hilkia, Ahikam, Akbor, Safan lan Asaya terus pada lunga nemoni nabi wadon, ya kuwi Hulda, bojoné Salum anaké Tikwa anaké Harhas, abdi sing tukang ngurusi salin. Nabi kuwi manggon ing Yérusalèm, ing désa anyar. Para kongkonan pada ngomongké perluné diutus. Hulda nyauri: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Ngomonga marang sing ngutus kowé kabèh nemoni ing ngarep-Ku! Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal nekakké tyilaka marang panggonan iki lan marang wong sing pada manggon ing kéné, ya kuwi kabèh tembungé ing kitab sing wis diwatya karo ratuné Yéhuda, awit pada ninggal Aku, lan pada masrahaké kurban sing diobong marang allah liyané, sing sengajané nggawé nesuné ati-Ku, karo kabèh gawèané tangané. Awit sangka kuwi nesu-Ku panas mulat-mulat marang panggonan iki lan ora bakal sirep-sirep. Nanging marang ratu ing Yéhuda sing ngutus marang kowé kabèh supaya njaluk sing diduduhké GUSTI kuwi, kowé ngomonga mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kanggo tembungé sing wis kowé krungu kuwi, awit kowé wis nelangsa lan wis ngasorké awakmu ing ngarepé GUSTI waktu kowé krungu bab ukuman sing Tak omongaké kanggo panggonan iki lan sing pada manggon ing kéné, ya kuwi yèn bakal pada dadi sing medèni lan dadi ukuman, lan awit kowé nyuwèk-nyuwèk sandanganmu lan nangis ing ngarep-Ku lan Aku ya wis ngrungokké kuwi, - mengkéné tembungé GUSTI, - mulané kowé bakal Tak dadèkné siji karo para leluhurmu lan kowé bakal dikubur ing kuburanmu karo tentrem, uga mripatmu ora bakal weruh kabèh kasangsarané sing bakal Tak tekakké ing panggonan iki.” Para kongkonan mau ya terus pada ngomongké balesané tembung kuwi marang ratu. Sakwisé mengkono ratu terus nglumpukké kabèh pemimpiné Yéhuda lan Yérusalèm. Ratu terus lunga menyang griyané GUSTI ditutké karo sakkèhé wong Yéhuda lan kabèh rayat Yérusalèm, para imam, para nabi lan sakkèhé rayat, wiwit sing tyilik nganti sing gedé. Piyambaké terus matyakké kabèh tembungé kitab perjanjian sing ketemu ing griyané GUSTI mau. Sakwisé mengkono ratu terus ngadek ing sak tyedaké tyagak lan nganakké perjanjian ing ngarepé GUSTI, bakal mbangun turut marang GUSTI lan netepi préntahé, pernatan-pernatan lan katetepan-Né karo sak kabèhé ati lan sak kabèhé nyawa lan bakal netepi tembungé perjanjian sing ketulis ing kitab kuwi. Nanging rayat kabèh pada mèlu nyaguhi perjanjian kuwi. Ratu terus ngongkon marang imam gedé Hilkia, para imam nomer loro lan para sing pada jaga lawang, supaya pada nyingkirké sangka griyané GUSTI kabèh piranti sing digawé kanggo Baal lan Asyèra lan sing kanggo nyembah suradadu langit, kuwi kabèh terus pada diobong ing sak njabané kuta Yérusalèm ing ara-ara ing pinggir kali Kidron, nanging awuné digawa menyang Bétel. Para imamé retya mantya sing diangkat karo para ratu ing Yéhuda, sing gawéané ngobong kurban ing puntuk-puntuk pangurbanan ing kuta-kuta ing negarané Yéhuda lan ing sak ubengé Yérusalèm, kuwi pada dilèrèni, semono uga sing pada ngobong kurban kanggo Baal, kanggo retyané srengéngé, kanggo retyané mbulan, kanggo lintang-lintangé lan kanggo kabèh suradadu langit. Tugu-tugu brahala pada dietokké sangka griyané GUSTI, sangka kuta Yérusalèm, digawa ing kali Kidron pada diobong ing kono lan diejur-ejur nganti lembut dadi awu lan terus dibuwang ing kuburané rayat. Kamar lonté lanang kanggo ngabekti ing griyané GUSTI pada dirubuhké, ya kuwi panggonané para wong wadon pada nenun sarung kanggo Asyèra. Ratu nyeluk kabèh imam sangka kuta-kuta ing panggonan Yéhuda, pada dikongkon najisaké puntuk-puntuk pangurbanan, panggonané para imam pada ngobong kurban, wiwit ing Géba nganti tekan ing Bèrsyéba. Puntuk-puntuk pangurbanan ing gapura ing sak tyedaké mlebuné ing gapurané Yosua, penggedéné kuta kono, ing sisih kiwa yèn wong mlebu ing gapurané kuta kuwi, kuwi uga pada dirubuhké. Nanging para imam ing puntuk-puntuk pangurbanan kuwi ora dililani munggah ing mesbèhé GUSTI ing Yérusalèm, wong-wong kuwi mung dililani mangan roti tanpa ragi ing sak tengahé sedulur-seduluré. Ratu uga najisaké Tofet ing panggonan Ben-Hinom, supaya aja nganti ana menèh wong sing masrahaké anak-anaké didadèkké kurban ing geni kanggo allah Molok. Ratu ya ngongkon nyingkirké jaran-jarané sing disèlèhké karo para ratu ing Yéhuda kanggo nyembah allah srengéngé ing lawang griyané GUSTI, tyedak ing kamaré Natan-melek, pegawéné kraton, sing manggon ing gedong ing sandingé omahé Gusti. Kréta-kréta kanggo allah srengéngé uga diobong karo geni. Mesbèh mesbèhé ing payoné panggung, panggonan yèn ratu Akas ngisis, sing digawé karo para ratu ing Yéhuda lan mesbèh mesbèhé sing digawé karo Manasé ing lataré griyané GUSTI, kuwi pada dibubrahi karo ratu, diejur-ejur dadi awu ing kono, awuné terus dibuwang ing kali Kidron. Puntuk-puntuk pangurbanan ing wétané Yérusalèm, ing sak kidulé puntuk Karusakan, sing didekké karo Salomo, ratu ing Israèl, kanggo Astorèt, retyané sing njijiki, sesembahané wong Sidon, kanggo Kamos, retyané sing njijiki, sesembahané wong Moab, lan kanggo Molok, retyané sing njijiki, sesembahané wong Amon, kuwi ya dinajiské karo ratu. Tugu-tugu brahala pada diremuki lan tyagak-tyagak brahala pada dirubuhké lan panggonané ing kono terus diuruki karo balungé manungsa. Mesbèh ing Bétel, puntuk pangurbanan sing digawé Yérobéam, anaké Nébat, sing njalari wong Israèl pada nglakoni dosa, mesbèh lan puntuk pangurbanan kuwi uga dirubuhké, watu-watuné dipetyahi, diejur-ejur dadi awu, lan tyagaké brahala diobong. Lan kadung Yosia ménguh lan ngerti kuburan-kuburan ing kono, terus ngongkon njupuki balung-balung ing kuburan-kuburan kuwi lan dikongkon ngobong ing mesbèh lan terus dinajiské, netepi tembungé GUSTI sing wis diomongké abdiné Gusti Allah, sing ngomongké tembungé mau. Ratu ngarani: “Apa tengeré tanda keramat ing kana kaé?” Wong-wong ing kuta kono pada ngomong: “Kuwi kuburané abdiné Gusti Allah sing teka sangka Yéhuda lan sing wis ngomongké kabèh perkara sing wis sampéyan tandangi kanggo mesbèh ing Bétel kuwi!” Tembungé ratu: “Kuwi aja kok apak-apakké, aja nganti ana wong sing nggepok-nyénggol marang balung-balungé!” Dadiné wong-wong ora pada ngejarké marang balung-balungé lan uga balung-balungé nabi sing tekané sangka Samaria kono. Yosia uga nyingkirké kabèh omah ing puntuk-puntuk pangurbanan ing kuta-kuta Samaria, sing digawé karo para ratu Israèl lan sing nggawé nesuné atiné GUSTI. Nanging enggoné nandangi ing kono kuwi pada kaya ing Bétel. Ratu ngongkon mbelèhi kabèh imamé puntuk-puntuk pangurbanan ing kono ing mesbèh-mesbèhé lan ngongkon ngobong balung-balung wong ing kono. Sakwisé kuwi ratu terus mulih menyang Yérusalèm. Ratu terus ngekèki tembung marang wong sak bangsa kabèh mengkéné: “Kowé pada ngriyayakna Paskah kanggo GUSTI, Gusti Allahmu, kaya sing ketulis ing kitab perjanjian iki!” Awit wiwit jamané para rèkter sing mréntah ing Israèl lan jamané para ratu ing Israèl lan para ratu ing Yéhuda Paskah ora tau diriyayakaké kaya mengkono. Nanging waktu ing taun sing kaping wolulas jamané Yosia Paskah iki diriyayakaké kanggo GUSTI ing Yérusalèm. Para tukang nyeluk roh préwangan lan para tukang santèt, uga terafim, brahala-brahala lan sakkèhé retyané sing njijiki sing ditemokké ing negara Yudéa lan ing Yérusalèm, pada dientèkké karo Yosia, supaya bisa netepi tembungé Toret sing ketulis ing kitab sing wis ditemokaké karo imam gedé Hilkia ing griyané GUSTI. Sak durungé piyambaké ora ana ratu sing kaya piyambaké, sing enggoné mratobat marang GUSTI karo sak kabèhé atiné, karo sak kabèhé nyawané lan karo sak kekuwatané kabèh, miturut sak kabèhé Torèté Moses, lan sakwisé piyambaké ora ana ratu menèh sing kaya piyambaké. Nanging GUSTI ora ngalih sangka nesuné sing mulat-mulat marang Yéhuda, awit sangka nesuné atiné, sing tukul awit sangka sing ditandangi karo ratu Manasé. GUSTI terus ngomong: “Uga wong Yéhuda bakal Tak dohké sangka ngarep-Ku kaya enggon-Ku wis nyingkirké wong Israèl, lan Aku bakal ngguwak kuta sing wis Tak pilih iki, ya kuwi Yérusalèm, uga omah iki, senajan Aku wis ngomong kanggo kuwi mengkéné: asma-Ku bakal manggon ing kono!” Sak luwihé sejarahé Yosia lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi wis ketulis kabèh ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Ing jamané Yosia kuwi Parao Neko, ratu ing Egipte, maju perang nglawan ratu Asyur ing pinggir kali Efrat; Yosia metuki piyambaké, nanging bareng diweruh karo Parao, terus dipatèni karo Parao ing Megido. Layoné terus ditumpakké kréta karo para pegawéné, digawa sangka Megido menyang Yérusalèm, terus dikubur ing kuburané piyambak. Rayat ing negara kono terus metuk Yoakas, anaké, sing terus dijebatani lan diangkat dadi ratu, nggentèni bapaké. Yoakas waktu dadi ratu kuwi umuré telulikur taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné telung sasi. Ibuné asmané Hamutal, wong wadon anaké Yérémia, sangka Libna. Ratu nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI persis kaya para leluhuré. Piyambaké diukum karo Parao Neko ing Ribla, ing negara Hamat, supaya ora enggoné dadi ratu ing Yérusalèm, karo menèh negara kuwi kuwajipané karo Parao mbayar denda tyatyahé 100 talénta slaka lan sepuluh talénta emas. Parao Neko terus ngangkat ratu Elyakim, anaké Yosia, lan nggantèni asmané dadi Yoyakim. Nanging Yoakas digawa menyang Egipte lan kadung wis teka ing kana, Yoakas terus mati. Yoyakim ngekèki emas lan slaka mau marang Parao, nanging supaya bisa ngekèki duwit semono okèhé kuwi, ratu narik pajek sangka negara, kuwi miturut préntahé Parao. Sing dijikuk emas lan slaka kuwi sangka rayat negara, saben wong miturut okèhé pajek sing ditetepaké sing bakal dipasrahké marang Parao Neko. Yoyakim umuré selawé taun waktu dadi ratu, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé sewelas taun. Ibuné asma Sebuda, wong wadon anaké Pedaya, sangka Ruma. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, pada kaya sing ditindakké karo para leluhuré. Waktu jamané Yoyakim kuwi, Nebukadnésar, ratu ing Babèl ngluruk perang. Yoyakim dikalahké lan terus dadi abdiné lawasé telung taun, nanging ing sak terusé Yoyakim mbrotak nglawan marang Nebukadnésar. GUSTI terus nekakké grombolan-grombolan sangka negara Kasdim, sangka Aram, sangka Moab lan grombolan-grombolan turunané Amon, sing pada nglawan Yoyakim. GUSTI sing ngutus kuwi kabèh supaya nglawan lan ngentèkké Yéhuda, netepi tembungé GUSTI sing wis diomongké lantaran para abdiné, ya kuwi para nabi. Iki tembungé marang Yéhuda nyata tenan tyotyok karo tembungé GUSTI enggoné bakal nyingkirké wong-wong mau kabèh sangka ngarepé awit sangka dosa-dosané Manasé, wis pantes karo kabèh penggawéné, lan awit sangka getih sing ora salah sing wis dikutahké, awit ratu wis nggawé Yérusalèm kebak getihé wong sing ora salah, lan kuwi GUSTI ora gelem ngapura. Sak luwihé sejarahé Yoyakim lan sakkèhé sing ditandangi, kuwi kabèh wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Yéhuda. Yoyakim terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré, nanging Yoyakin anaké terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Nanging ratu ing Egipte ora metu ngluruk perang sangka negarané menèh, awit ratu ing Babèl wis ngrebut sakkèhé negarané sing klebu pangwasané ratu ing Egipte, wiwit sangka kali Egipte nganti tekan ing kali Efrat. Yoyakin waktu dadi ratu kuwi umuré wolulas taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné telung sasi. Ibuné asma Nehusta, wong wadon anaké Elnatan, sangka Yérusalèm. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI pada kaya sing ditindakké karo bapaké. Ing waktu kuwi para abdiné Nebukadnésar, ratu ing Babèl, nyerang Yérusalèm lan kuta kuwi terus dikepung. Nebukadnésar, ratu Babèl, uga teka lan nyerang kuta kuwi, waktu para wong-wongé ijik pada ngepung. Yoyakin, ratu ing Yéhuda, terus metu nemoni ratu Babèl, piyambaké, ibuné, para pegawéné, para penggedéné lan para abdiné ing kratoné. Ratu terus ketyekel karo ratu Babèl, ing taun sing kaping wolu ing jaman pepréntahané. Nebukadnésar terus njukuki sakkèhé barang simpenané ing griyané GUSTI lan barang-barang simpenané ing kraton; emasé sakkèhé prabot sing digawé karo Salomo, ratu Israèl, ing griyané GUSTI, pada diklèntèki kabèh, netepi apa sing wis diomongké karo GUSTI. Sak terusé wong sing manggon ing Yérusalèm pada diboyong kabèh diparakké ing pembuwangan, kabèh sakkèhé penggedéné lan suradadu sing gagah rosa-rosa; tyatyahé tawanan ana 10.000, mengkono uga sakkèhé tukang lan pandé wesi; ora ana sing dikarèkaké, kejaba mung para wong sing golongané rayat tyilik. Yoyakin diboyong ing pembuwangan menyang Babèl, uga ibuné, para bojoné ratu, para abdi ing kratoné lan para penggedéné ing negara kono, kuwi pada diboyong dadi wong buwangan sangka Yérusalèm menyang Babèl. Sakkèhé wong sing gagah rosa-rosa, tyatyahé 7000, para tukang lan pandé wesi, tyatyahé 1000, sakkèhé wong penggedéné suradadu sing kendel perang, kuwi kabèh pada diboyong karo ratu Babèl, dibuwang ing Babèl. Ratu Babèl terus ngangkat ratu Matanya, pamané Yoyakin, nggentèni piyambaké, lan nggantèni asmané Matanya dadi Sedèkia. Sedèkia waktu dadi ratu kuwi umuré selikur taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm lawasé sewelas taun. Ibuné asmané Hamutal, wong wadon anaké Yérémia, sangka Libna. Ratu nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI, persis kaya sing ditandangi karo Yoyakim. Awit sangka nesuné GUSTI, bab kuwi mau ditibakké marang Yérusalèm lan Yéhuda, ya kuwi bab enggoné pada disingkirké karo GUSTI sangka ngarepé. Sedèkia mbruntak marang ratu Babèl. Mulané waktu ing taun sing kaping sanga jaman pepréntahané, ing sasi sing kaping sepuluh, tanggal kaping sepuluh sasi kuwi, Nebukadnésar, ratu ing Babèl, teka ditutké suradaduné kabèh lan terus nyerang Yérusalèm. Ratu terus manggon lan ngongkon ngepung kuta kuwi lan ngedekké témbok kanggo ngepung ing sak ubengé. Kaya mengkono enggoné kuta mau dikepung nganti ing taun sing kaping sewelas jamané Sedèkia. Ing waktu tanggal kaping sanga sasi sing kaping papat, bareng pailan wis ngamuk ngidap-idapi ing kuta kono lan rayat ing kono wis kentèkan pangan, témboké kuta dibobol lan kabèh suradadu ing wayah tengah wengi pada mlayu liwat ing gapura ing antarané témbok loro ing sak tyedaké taman kraton, senajan wong Babèl pada ngepung ing sak ubengé kuta mau. Wong-wong mau pada mlayu menyang Araba-Yordan. Nanging suradadu ing Kasdim pada ngoyak ratu, lan ketyekel ing lemah rata ing Yériko, sakkèhé suradaduné wis pada bubar ninggal piyambaké. Ratu bareng wis ketyekel terus dipasrahké marang ing ngarepé ratu Babèl ing Ribla, terus dikèki ukuman marang piyambaké. Para anaké Sedèkia pada dibelèhi ing ngarepé. Sakwisé mengkono Sedèkia digawé lamur mripaté, terus dibanda karo ranté tembaga lan diukum menyang Babèl. Ing sasi sing kaping lima ing tanggal kaping pitu sasi kuwi - kuwi taun sing kaping sangalas jamané Nebukadnésar, ratu Babèl - Nébusaradan, penggedéné suradadu, sing njaga ratu ing Babèl, teka ing Yérusalèm, terus ngobong griyané GUSTI, kraton lan kabèh omah ing Yérusalèm; omahé para penggedéné pada diobong karo geni. Témbok ing sak ubengé kuta Yérusalèm dirubuhké karo suradadu Babèl sing ana, bebarengan karo penggedéné suradadu sing njaga ratu mau. Turahané rayat sing ijik ing kuta kono lan para wong sing mbalik ngréwangi ratu ing Babèl lan turahané rayat pada diboyong ing pembuwangan karo Nébusaradan, penggedéné suradadu sing njaga ratu mau. Mung ana wong sing mlarat siji-loro sing dikarèkaké ing negara kono karo penggedéné suradadu sing njaga ratu kuwi, bèn pada dadi tukang kebon anggur lan dadi wong tani. Uga tyagak-tyagak tembaga ing griyané GUSTI lan kréta sing nyangga lan segara tembaga ing griyané GUSTI pada dipetyahi karo wong Babèl, nanging tembaga digawa menyang Babèl. Kwali-kwali, sodok-sodokan, lading-lading lan piring-piring lan kabèh piranti tembaga sing kanggo nindakké pernatan pangabekti, pada dijupuki, uga dupa-dupa lan bokor-bokor emas utawa slaka kanggo nyirami,, kuwi pada digawa karo penggedéné suradadu sing njaga ratu mau. Nanging sangka loro-loroné, segara siji lan kréta-krétaan sing digawé karo Salomo kanggo ing griyané GUSTI, sakkèhé barang-barang kuwi tembaga nganti ora kena ditimbang. Sangka sing siji duwuré wolulas éluh, ing duwuré ana gerbél tembaga; duwuré gerbél kuwi telung éluh lan nam-namané lan gambaran woh mulwa ing sak nduwuré gerbél mubeng, kuwi kabèh uga tembaga. Lan kaya mengkono uga sangka sijiné uga nam-namané. Penggedéné suradadu sing njaga ratu mau terus nyekel Seruya, imam gedé, lan Sépanya, imam nomer loro lan para sing jaga lawang telu. Penggedé kraton kuta kono sing diangkat dadi penggedéné suradadu, abdiné ratu piyambak ing kuta kono tyatyahé lima, juru tulisé penggedéné suradadu sing nglumpukké rayat didadèkké prajurit lan wong sangka sak tengahé rayat ing negara kono tyatyah suwidak, kuwi pada dityekel kabèh. Wong-wong mau pada dityekeli karo Nébusaradan, penggedéné suradadu sing njaga ratu, terus pada digawa ing ngarepé ratu Babèl, ing Ribla. Ratu Babèl terus ngongkon matèni wong-wong mau ing Ribla, ing tanah Hamat. Ya mengkono kuwi enggoné wong Yéhuda pada diboyong sangka negarané dilungakké ing pembuwangan. Nebukadnésar, ratu Babèl terus ngangkat Gedalya anaké Ahikam anaké Safan dadi penggedéné sing ngwasani rayat sing ijik kèri ing negara Yéhuda, sing dikarèkaké karo ratu. Bareng para penggedéné suradadu pada krungu, yèn ratu Babèl wis ngangkat Gedalya, terus pada nemoni Gedalya, ing Mispa, ya kuwi Ismaél, anaké Netanya, Yohanan, anaké Kareah, Seruya, anaké Tankumet, sangka Netofa, lan Yaasanya, anaké penggedé ing Maaka, ditutké karo sak balané. Gedalya terus sumpah marang para penggedéné lan marang para suradaduné: “Kowé aja pada wedi marang para penggedé ing Babèl; pada tetepa manggon ing negara kéné lan nyembaha marang ratu ing Babèl, supaya bakal pada slamet.” Nanging ing sasi sing kaping pitu Ismaél anaké Netanya anaké Elisama, sing ijik turunané ratu, karo ditutké wong sepuluh, lunga nemoni Gedalya, terus dipatèni, mengkono uga para wong Yéhuda lan para wong Kasdim sing pada mèlu piyambaké ing Mispa. Sakwisé mengkono rayat kabèh, wiwit sing tyilik nganti sing gedé, uga para penggedéné suradadu pada budal mblayu menyang Egipte, awit pada wedi marang wong Kasdim. Ing taun sing kaping telung puluh pitu sakwisé Yoyakin, ratu ing Yéhuda dibuwang, ing sasi sing kaping rolas, ing tanggal kaping pitulikur ing sasi kuwi, Ewil-merodak, ratu ing Babèl, waktu ing taun jamané ratu, ngekèki kawelasan marang Yoyakin, ratu Yéhuda, ya kuwi terus dietokké sangka pakunjara. Ewil-merodak ngomong marang piyambaké karo grapyak, lan ngekèki pangkat marang piyambaké, ngungkuli para ratu sing bebarengan karo piyambaké ing Babèl. Piyambaké dililani ngutyuli sandangané pakunjara lan mangan ing ngarepé ratu ing sakjeké uripé. Nanging pangané ajek lumintu dikèki karo ratu, sak pira butuhé ing saben dinané, ing sakjeké uripé. Adam, Sèt, Enos, Kénan, Mahalalèl, Yarèd, Hénokh, Métusalah, Lamèk, Noah, Sèm, Ham lan Yafèt. Turunané Yafèt ya kuwi Gomèr, Magog, Madai, Yawan, Tubal, Mèsèk lan Tiras. Turunané Gomèr ya kuwi Askenas, Dipat lan Togarma. Turunané Yawan ya kuwi Elisa, Tarsis, wong Kitim lan wong Rodanim. Turunané Ham ya kuwi Kus, Misraim, Libia lan Kanaan. Turunané Kus ya kuwi Séba, Hawila, Sabta, Rama lan Sabteka; turunané Rama ya kuwi Syéba lan Dédan. Kus nduwé anak Nimrod; wong iki sing miwiti kwasa ing bumi. Misraim nduwé anak wong Ludim, wong Ananim, wong Lehabim, wong Naftuhim, wong Patrusim, wong Kasluhim - wong iki sing pada nurunké wong Filistèn - lan wong Kaftorim. Kanaan nduwé anak Sidon, anaké sing mbarep lan Hèt, lan wong Yébusi, wong Amori, wong Girgasi, wong Hèwi, wong Arki, wong Sini, wong Arwadi, wong Semari lan wong Hamati. Turunané Sèm ya kuwi Elam, Asyur, Arpaksad, Lidiya, Aram, Us, Hul, Geter, lan Mèsèk. Arpaksad nduwé anak Sela, lan Sela nduwé anak Eber. Eber nduwé anak lanang loro, sing siji asmané Pèlèg, awit waktu jaman uripé, bumi dipratung. Nanging adiké asmané Yoktan. Yoktan nduwé anak Almodad, Selep, Hasamawet, Yerak, Hadoram, Uzal, Dikla, Ebal, Abimaèl, Syéba, Ofir, Hawila lan Yobab; kuwi kabèh anaké Yoktan. Sèm, Arpaksad, Sela, Eber, Pèlèg, Réhu, Séruk, Nahor, Térah, Abram, ya kuwi Abraham. Para anaké Abraham ya kuwi Isak, lan Ismaél. Iki para turunané: Anaké mbarep Ismaél ya kuwi Nébayot, terus Kedar, Adbeel, Mibsam, Misyma, Duma, Masa, Hadad, Tema, Yetur, Nafisi lan Kedma; kuwi para anaké Ismaél. Turunané Ketura, bojoné wayuh Abraham: Ketura kuwi nduwé anak Simri, Yoksan, Medan, Midian, Isybak lan Suah. Para anaké Yoksan ya kuwi Syéba lan Dédan. Para anaké Midian ya kuwi: éfa, Efer, Hanok, Abida lan Elda. Kuwi kabèh turunané Ketura. Abraham nduwé anak Isak. Isak nduwé anak Esau lan Israèl. Para anaké Esau ya kuwi Elifas, Rehuèl, Yeusy, Yaélam lan Korah. Para anaké Elifas ya kuwi Téman, Omar, Sefi, Gaetam, Kénas, Timna lan Amalèk. Para anaké Rehuèl ya kuwi Nahat, Serah, Syama lan Misa. Para anaké Seir ya kuwi Lotan, Syobal, Sibéon, Ana, Disyon, Eser lan Disyan. Para anaké Lotan ya kuwi Hori lan Homan; Lotan nduwé adiké wadon, asma Timna. Para anaké Syobal ya kuwi Alyan, Manahat, Ebal, Syepi lan Oman; para anaké Sibéon ya kuwi Aya lan Ana, sing nurunké Disyon; para anaké Disyon ya kuwi Hamran, Esyban, Yitran lan Keran. Para anaké Eser ya kuwi Bilhan, Sawaan lan Yaakan. Para anaké Disyan ya kuwi Us lan Aran. Iki para ratu sing pada nggawa pemrintahan ing negara Edom, sak durungé Israèl dipréntah karo ratu: Béla, anaké Béor lan kutané jenengé Dinhaba. Bareng ratu Béla ninggal ndonya, Yobab, anaké Serah sangka Bosra, dadi ratu nggentèni piyambaké. Sakwisé Yobab, Husam, sangka negarané wong Téman, dadi ratu nggentèni piyambaké. Sakwisé Husam ninggal ndonya, Hadad, anaké Bedad dadi ratu nggentèni piyambaké; ya dèkné kuwi sing ngalahké wong Midian ing bawah Moab, lan kutané jenengé Awit. Bareng Hadad ninggal ndonya, Samla, sangka Masréka dadi ratu nggentèni piyambaké. Sakwisé Samla ninggal ndonya, Saul sangka Réhobot-kali, dadi ratu nggentèni piyambaké. Sakwisé Saul, Baal-Hanan, anaké Akbor dadi ratu nggentèni piyambaké. Bareng Baal-Hanan ninggal ndonya Hadad dadi ratu nggentèni piyambaké, nanging kutané jenengé Pahi, bojoné asma Méhétabéèl anaké wadon matréd, anaké wadon Mesahab. Sakwisé Hadad ninggal ndonya, sing dadi penggedé-penggedéné golongan ing Edom ya kuwi: Timna, Alya, Yetet, Oholibama, Ela, Pinom, Kénas, Téman, Mibsar, Makdièl lan Iram. Ya kuwi sing pada dadi penggedé-penggedéné golongan ing Edom. Iki para anaké Israèl: Rubèn, Siméon, Lèwi, Yéhuda, Isakar, Sébulon, Dan, Yosèf, Bényamin, Naftali, Gad lan Asyèra. Para anaké Yéhuda ya kuwi Er, Onan lan Sela, dadiné telu, kuwi lair sangka anaké wadon Syua, wong Kanaan. Nanging Er, anaké Yéhuda sing mbarep, kuwi ora apik ing ngarepé GUSTI, mulané terus dipatèni karo GUSTI Tamar, mantuné Yéhuda, nduwé anak Pèrès lan Sérak. Dadiné anaké Yéhuda kuwi kabèh ana lima. Para anaké Pèrès ya kuwi Hèsron lan Hamul. Para anaké Sérah ya kuwi Simri, Etan, Héman, Kalkol lan Dara, kabèh lima. Turunané Karmi ya kuwi Akar, sing nggawé tyilakané wong Israèl, awit ora netepi marang préntah ing bab barang-barang sing didèwèkké kanggo Gusti. Turunané Etan ya kuwi Asarya. Para anaké Hèsron ya kuwi Yerakméél, Ram lan Kelubai. Ram nduwé anak Aminadab, lan Aminadab nduwé anak Nahason, penggedéné turunané Yéhuda. Nahason nduwé anak Salma lan Salma nduwé anak Boas. Boas nduwé anak Obèd lan Obèd nduwé anak Isai. Isai nduwé anak Eliab, kuwi mbarepé, terus Aminadab, sing nomer loro, Siméa, sing nomer telu, Nétanéèl, sing nomer papat, Radai sing nomer lima. Osem, sing nomer nem, terus Daved, anak sing nomer pitu. Nanging para seduluré wadon ya kuwi Seruya lan Abigail. Para anaké Seruya ya kuwi Abisai, Yoab lan Asaèl, dadiné telu. Abigail nduwé anak Amasa, nanging bapaké Amasa kuwi Yètèr, wong Ismaél. Kalèb anaké Hèsron nduwé anak Yeriot, turunané karo Asuba, bojoné; nanging para anaké wadon ya kuwi Yesyer, Sobab lan Ardon. Kadung Asuba wis ninggal ndonya, kalèb rabi karo Efrat terus nduwé anak Hur. Hur nduwé anak Uri, lan Uri nduwé anak Bésaleèl. Sakwisé mengkono Hèsron rabi karo anaké wadon Makir, bapaké Giléad. Nalika rabi karo wong wadon kuwi, dèkné wis umuré suwidak taun. Kuwi terus nduwé anak Segub. Segub nduwé anak Yair, sing nduwèni désa telulikur ing negara Giléad. Nanging Hawot-Yair terus direbut karo Gesur lan Aram, semono uga Kenat lan désa-désané sing klebu ing pangwasané, ana désa suwidak. Kuwi kabèh para turunané Makir, bapaké Giléad. Sakwisé Hèsron ninggal ndonya, Kalèb terus rabi Karo Efrata - bojoné Hèsron - Efrata kuwi terus nduwé anak Asyur, bapaké Tékoa. Para anaké Yerakméél, anaké mbarep Hèsron, ya kuwi Ram, wong iki sing mbarep, terus Buna, Oren, Osem lan Ahia. Nanging Yerakméél nduwé bojo liyané sing asmané Atara, kuwi nduwé anak Oman. Para anaké Ram, anaké mbarep Yerakméél, ya kuwi Maas, Yamin lan Eker. Para anaké Oman ya kuwi Samai lan Yada, lan Samai nduwé anak Nadab lan Abisur. Bojoné Abisur asmané Abigail, sing nduwé anak Akban lan Molid. Para anaké Nadab ya kuwi Saled lan Apaim; Saled ninggal ndonya ora nduwé anak. Apaim nduwé anak Yesei, lan Yesei nduwé anak Sesan, lan Sesan nduwé anak Aklai. Yada, adiké Samai nduwé anak Yètèr lan Yonatan. Yètèr ninggal ndonya ora nduwé anak. Para anaké Yonatan ya kuwi Pelet lan Sasa. Kuwi para turunané Yerakméél. Anaké Sesan ora ana sing lanang, kabèh wadon, nanging Sesan nduwé abdi lanang, wong Egipte, jenengé Yarha. Sesan terus ngekèkké anaké marang Yarha, abdiné mau, dadi bojoné, kuwi terus nduwé anak Atai. Atai nduwé anak Natan, lan Natan nduwé anak Sabad. Sabad nduwé anak Eplal lan Eplal nduwé anak Obèd. Obèd nduwé anak Yéhu, lan Yéhu nduwé anak Asarya Asarya nduwé anak Heles, lan Heles nduwé anak Elasa. Elasa nduwé anak Sismai, lan Sismai nduwé anak Salum. Salum nduwé anak Yekamya lan Yekamya nduwé anak Elisama. Para turunané Kalèb, adiké Yerakméél, ya kuwi Mesa, mbarepé, bapaké Sif, lan para anaké Maresa, bapaké Hébron. Para anaké Hébron ya kuwi Korah, Tapuah, Rekem, lan Sema. Sema nduwé anak Raham, bapaké Yorkeam, lan Rekem nduwé anak Samai. Anaké Samai ya kuwi Maon, lan Maon kuwi nduwé anak Bèt-Sur. Efa, bojoné wayuh Kalèb, nduwé anak Haran, Mosa lan Gases; Haran nduwé anak Gases. Para anaké Yohdai ya kuwi Regem, Yotam, Gesan, Pelet, Efa lan Saaf. Maaka, bojoné wayuh Kalèb, nduwé anak Seber lan Tirhana. Maaka uga nduwé anak Saaf, bapaké Madmana lan Sewa, bapaké Makbena lan bapaké Gibéa. Anaké Kalèb sing wadon asmané Aksa. Kuwi kabèh turunané Kalèb. Para anaké Hur, anak mbarepé Efrata, ya kuwi Sobal, bapaké Kiryat-Yearim, Salma, bapaké Bètléhèm lan Haref, bapaké Bèt-Gader. Turunané Sobal, bapaké Kiryat-Yearim, ya kuwi Haroé lan separoné wong Menukot. Nanging sing ijik turunané Kiryat-Yearim ya kuwi wong Yetri, wong Puti, wong Sumati lan wong Misrai lan iya sangka kuwi asal-usulé wong Sora lan wong Esytaol. Turunané Salma ya kuwi Bètléhèm, wong Nepota, Atarot-Bet-Yoab lan separoné wong Manakti ya kuwi wong Sori. Lan turunané kuwi para wong pinter nulis sing pada manggon ing Yabes, ya kuwi wong Tirati, wong Simati lan wong Sukhati. Kuwi kabèh wong Kèni turunané Hamat, leluhuré turunané Rekab. Iki para anaké Daved sing lair ing Hébron: sing mbarep ya kuwi Amnon, ibuné asmané Ahinoam, sangka Yisreèl; sing nomer loro ya kuwi Danièl, ibuné asmané Abigail, sangka Karmèl; anak sing nomer telu Absalom, ibuné asmané Maaka, wong wadon anaké Talmai, ratu ing Gesur; anak sing nomer papat Adonia, ibuné asmané Hagit; anak nomer lima Sefatya, ibuné asmané Abital; anak sing nomer nem Yitream, turunané karo bojoné, sing asmané Egla. Anak enem iki lairé ing kuta Hébron, panggonan waktu piyambaké dadi ratu lawasé pitung taun nem sasi; nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné telung puluh telu taun. Iki para anaké sing lair ing Yérusalèm: Siméa, Sobab, Natan lan Salomo, anak papat kuwi lair sangka Wong wadon Batsyua anaké Amièl, terus Yibkar, Elisama, Elifèlèt, Nogah, Nefek, Yafia, Elisama, Elyada lan Elifèlèt, kabèhé sanga. Kuwi kabèh turunané Daved, kuwi durung kepitung para anak sing sangka bojoné wayuh. Anaké wadon Tamar kuwi seduluré wadon. Salomo nduwé anak Réhabéam, wong iki nduwé anak Abia; wong iki nduwé anak Asa; wong iki nduwé anak Yosafat; wong iki nduwé anak Yoram; wong iki nduwé anak Ahazia; wong iki nduwé anak Yoas; wong iki nduwé anak Amasia; wong iki nduwé anak Asarya; wong iki nduwé anak Yotam; wong iki nduwé anak Akas; wong iki nduwé anak Hiskia; wong iki nduwé anak Manasé; wong iki nduwé anak Amon; wong iki nduwé anak Yosia. Para anaké Yosia kuwi sing mbarep asmané Yohanan, anak sing nomer loro ya kuwi Yoyakim, anak sing nomer telu Sedèkia, lan anak sing nomer papat Salum. Anaké Yoyakim ya kuwi Yékonya, lan wong iki nduwé anak Sedèkia. Para anaké Yékonya, sing diukum kuwi, ya kuwi Séaltièl, terus Malkiram, Pedaya, Syenasar, Yekamnya, Hosama lan Nedabya. Para anaké Pedaya asma Sérubabèl lan Simèi, lan anaké Sérubabèl ya kuwi Mesulam lan Hananya; nanging Selomit kuwi seduluré wadon. Terus Hasuba, Ohèl, Bérékya, Hasaja lan Yusab-Hesed, kabèhé lima. Para anaké Hanaya ya kuwi Pélatya lan Yésaya; wong iki nduwé anak Répaya; wong iki nduwé anak Aman; wong iki nduwé anak Obaja; lan wong iki nduwé anak Sekanya. Para anaké Sekanya ya kuwi Semaya, lan para anaké Semaya ya kuwi Hatus, Yigeal, Bariah, Néaria lan Safat, kabèhé enem. Para anaké Néaria ya kuwi Elyoenai, Hiskia lan Asrikam, kabèhé telu. Para anaké Elyoenai ya kuwi Hodaya, Elyasib, Pelaya, Akub, Yohanan, Delaya lan Anani, kabèhé pitu. Para anaké Yéhuda ya kuwi Pèrès, Hèsron, Karmi, Hur, lan Syobal. Syobal nduwé anak Reaya, lan nduwé anak Yahat, lan Yahat nduwé anak Ahumai lan Lahad. Kuwi turunané wong Sora. Iki para anaké Etam: Yisreèl, Isma lan Idbas; seduluré wadon asmané Haselelponi; terus Pnuèl, bapaké Gedor, lan Eser, bapaké Husa. Kuwi kabèh para turunané Hur, anak mbarepé Efrata, bapaké Bètléhèm. Asyur, bapaké Tékoa, bojoné loro, ya kuwi Hela lan Naara. Naara nduwé anak Ahusam, Hèfèr, Temeni lan wong Ahastari. Kuwi para anaké Naara. Para anaké Hela ya kuwi Seret, Yesohar lan Etnan. Kos nduwé anak Anub, Hasobeba, lan turunané Aharhel anaké Harum. Yabes kuwi sing mulya déwé ing antarané para seduluré; mulané ibuné ngekèki asma Yabes, awit tembungé: “Enggonku nglairké dèwèké kuwi karo ngrasakaké lara.” Yabes kuwi nyebut marang Gusti Allahé Israèl, tembungé: “Panjenengan muga gelem ngekèki berkah marang kula nganti lubèr lan supaya gelem njembarké panggonan pangwasa kula, uga supaya tangan Panjenengan nuntun kula lan gelem ngedohké kula sangka kasangsaran, terus kula ora katekan ing lelara!” Lan Gusti Allah gelem nuruti penjaluké kuwi. Kelub, seduluré Suha, nduwé anak Mokir, bapaké Eston; lan Eston nduwé anak Bèt-Rafa, Paséah lan Tehina, bapaké Ir-Nahas. Kuwi wong Reka. Para anaké Kénas ya kuwi Otnièl lan Seruya; lan para anaké Otnièl ya kuwi Hatat lan Meonotai; nanging Meonotai nduwé anak Ofra. Seruya nduwé anak Yoab, bapaké para wong sing manggon ing legokan tukang, awit kabèh pada dadi tukang. Para anaké Kalèb anaké Yéfuné ya kuwi Iru. Ela lan Naam; lan turunané Ela ya kuwi Kénas. Para anaké Yehaleleel ya kuwi Sif, Sifa, Tireya lan Asareel. Para anaké Ezra ya kuwi Yètèr, Mered, Efer, lan Yalon. Kuwi para anak sing lair sangka Bitya, anaké wadon Parao sing dikèkké marang Mered dadi bojoné. Wong wadon kuwi nduwé anak Miryam, Samai, lan Yisbah, bapaké Etemoa. Nanging bojoné Mered sing sangka negara Yéhuda, kuwi nduwé anak Yered, bapaké Gedor lan Hèbèr, bapaké Sokho, lan Yekutiel, bapaké Sanoah. Para anaké bojoné Hodia, seduluré wadon Naham, ya kuwi Abi-Kéhila, wong Gami, lan Etemoa, wong Maaka. Para anaké Simon, ya kuwi: Amnon, Awan, Benhanan lan Tilon. Para anaké Yisei ya kuwi Sohet lan Ben-Sohet. Para turunané Sela, anaké Yéhuda, ya kuwi Er, bapaké Leka, lan Lada bapaké Maresa, lan para turunané sing penggawéané nenun bakal mori lenan alus ing Bèt-Asybéa, terus Yokim lan para wong Koseba, lan Yoas lan Saraf sing ngwasani Moab lan ing sak terusé terus bali mulih menyang ing Bètléhèm; tyerita-tyerita iki wis mbiyèn. Kuwi kabèh pada dadi tukang kendi sing manggon ing Netaim lan Gedera; wong-wong mau pada manggon ing kono lan pada nindakké penggawéan kanggo ratu. Para anaké Siméon ya kuwi Nemuèl, Yamin, Yarib, Serah lan Saul; wong iki nduwé anak Salum; wong iki nduwé anak Mibsam; wong iki nduwé anak Misma. Turunané Misma ya kuwi Hamuel, iki anaké; wong iki nduwé anak Sakur; wong iki nduwé anak Simèi. Simèi kuwi anaké lanang ana nembelas, lan sing wadon enem; nanging para seduluré pada ora nduwé anak okèh; turunané iki kabèh tambahé ora okèh kaya turunané Yéhuda. Kuwi pada manggon ing Bèrsyéba, Molada, Hasar-Sual, Bilha, Ezem, Tolad, Bétuèl, Horma, Siklag, Bèt-Markabot, Hazar-Susim, Bèt-Biri lan ing Saaraim. Kuwi kuta-kutané nganti tekan Daved dadi ratu. Nanging désa-désané ya kuwi; Etam, Ain, Rimon, Tokem lan Asan, kabèhé ana désa lima; uga kabèh désané ing sak ubengé pedésan-pedésan kuwi nganti tekan ing Baal. Ya kuwi panggonané sing dadi panggonané lan kuwi pada nduwé turunané déwé-déwé. Sak terusé Mesobab, Yamlek, Yosa anaké Amasia, Yoèl, Yéhu anaké Yosibya Seruya anaké Asiel, Elyoenai, Yaakoba, Yesihaya, Asaya, Adiel, Yesimiel, Benaya, Sina anaké Sipei, anaké Alon, anaké Yedaya, anaké Simri, anaké Semaya - tunggalané wong-wong iki sing diarani asma-asmané mau pada dadi penggedéné turunané déwé-déwé. Para brayaté pada dadi mundak tambah-tambah. Mulané terus pada ngalih nyedaki Gedor, nganti tekan ing wétané legokan, golèk pangonan kanggo wedus-wedusé. Pada bisa olèh pangonan sing lemu lan apik; negara kuwi jembar lan tentrem lan kuwat; wong sing pada manggon ing kono sing luwih ndisik kuwi turunané Ham. Para wong sing jenengé ketulis iki enggoné mrana waktu jamané Hiskia ratu ing Yéhuda, lan pada ngentèkké tarup-tarupé wong Ham lan wong Meunim sing ketemu ing kono lan terus pada dientèkké; kaya mengkono nganti tekan ing dina iki. Sakwisé mengkono terus pada ngenggoni panggonané wong-wong mau, jalaran ing kono ana panggonan kanggo wedus-wedusé. Sak bagéan, tunggalané turunané Siméon, tyatyahé wong 500 pada ngalih menyang ing pegunungan Seir. Sing dadi penggedéné ya kuwi Pélatya, Néaria, Répaya lan Yizhar, para anaké Yisei. Turahé wong Amalèk sing pada bisa utyul, dientèkké, terus pada manggon ing kono nganti ing dina iki. Para anaké Rubèn, anak mbarepé Israèl. Ya piyambaké kuwi anak mbarep, nanging awit nglanggar kesutyiané peturonané bapaké, mulané wewenangé anak mbarepé terus dikèkké marang tyedak turunané Yosèf, uga anaké Israèl senajan ora ketulis ing turunané dadi anak mbarep. Yéhuda kuwi pantyèn ngungkuli para seduluré, malah ana tyedak turunané sing dadi ratu, nanging wewenangé anak mbarep dikèkké marang Yosèf. Para anaké Rubèn, anak mbarepé Israèl, ya kuwi Hénokh, Palu, Hèsron lan Karmi. Turunané Yoèl ya kuwi Semaya, anaké; wong iki nduwé anak Gok; wong iki nduwé anak Simèi; wong iki nduwé anak Mika; wong iki nduwé anak Reaya; wong iki nduwé anak Baal; wong iki nduwé anak Beera sing terus diboyong menyang pembuwangan karo Tiglatpileser, ratu ing Asyur; kuwi sing dadi penggedéné wong Rubèn. Para seduluré miturut turunané déwé-déwé, kaya sing ketulis, ya kuwi Yeiel, kuwi penggedéné, terus Sakaria, lan Béla anaké Asas, anaké Sema, anaké Yoèl; kuwi sing manggon ing Aroèr lan sing pangwasané nganti tekan ing Nébo lan Baal-Méon. Lan ing sisih wétan panggonané nganti tekan ing pinggiré ara-ara samun, wiwit sangka kali Efrat, awit kéwan-kéwané wis tambah okèh ing negara Giléad. Waktu jamané Saul pada perang nglawan wong Hagri, kadung wong-wong iki wis pada tiba ing tangané, terus pada ngenggoni tarup-tarupé wong-wong kuwi ing panggonan wétané Giléad kabèh. Turunané Gad kuwi pada manggon sandingé turunané Rubèn ing negara Basan nganti tekan ing Salka. Yoèl sing dadi mandor lan Safan sing nomer loro; uga Yaenai lan Safat pada manggon ing Basan. Para seduluré miturut brayaté ya kuwi Mikaèl, Mesulam, Syéba, Yorai, Yakan, Siya lan Eber, kabèhé ana pitu. Kuwi para anaké Abihail, anaké Huri, anaké Yaroah, anaké Giléad, anaké Mikaèl, anaké Yesisai, anaké Yahdo, anaké Bus. Ahi, anaké Abdièl, anaké Guni kuwi salah sijiné penggedéné brayaté. Kuwi pada manggon ing Giléad ing negara Basan lan kabèh kuta pangwasané lan sakkèhé tanah pangonan ing Saron nganti tekan ing pojok-pojokané. Wong-wong mau pada dityateti kabèh ing jamané Yotam, ratu ing Yéhuda lan ing jamané Yérobéam, ratu ing Israèl. Tunggalé turunané Rubèn, wong Gad lan separoné taleré Manasé ana 44.760 wong sing wis bisa perang, sing prigel nganggo tamèng lan pedang lan mentèng gendéwa uga sing pinter perang. Kuwi pada perang nglawan wong Hagri, Yetur, Nafisi lan Nodab. Pada olèh bantuan enggoné nglawan wong-wong mau, terus wong Hagri kabèh sing pada mèlu pada masrahké déwé ing tangané, awit ing sak njeruhné perang kuwi pada njaluk tulung marang Gusti Allah. Penjaluké terus dituruti, awit pada pertyaya marang Panjenengané. Kéwan-kéwané wong-wong mau pada direbut: untané 50.000, wedusé 250.000 lan kimaré 2000, uga manungsa 100.000 wong. Akèh wong sing ninggal ndonya awit dipatèni, awit peperangan kuwi sangka Gusti Allah. Panggonané wong-wong mau terus pada direbut nganti ing jaman pembuwangan. Separoné taleré Manasé manggon ing negara kono wiwit sangka tanah Basan nganti ing Baal-Hèrmon, Senir lan gunung Hèrmon. Tyatyahé terus dadi okèh. Iki para penggedéné brayat-brayat mau: Efer, Yisei, Eliel, Asriel, Yérémia, Hodaya lan Yahdiel, para wong suradadu sing gagah lan kuwat, para wong sing kesuwur, para penggedéné brayat-brayaté. Nanging bareng wong-wong mau pada ora setia marang Gusti Allahé para leluhuré lan laku bédang karo tyara ngetutké sakkèhé allahé bangsa-bangsa ing negara sing wis dientèkké karo Gusti Allah ing ngarepé, Gusti Allahé Israèl terus nggugah atiné Pul, ya kuwi Tiglatpileser, ratu ing Asyur, nganti ratu iki terus mboyongi wong-wong mau, dilungakké menyang ing pembuwangan, ya kuwi para wong Rubèn, wong Gad lan separo taleré Manasé. Kuwi pada diboyong menyang ing Halal, Habor, Hara lan ing kali ing negara Gosan. Mulané wong-wong mau pada ing kana nganti ing dina iki. Para anaké Lèwi ya kuwi Gèrson, Kéhat lan Mérari. Kéhat nduwé anak Amram, Yizhar, Hébron lan Yizhar. Para anaké Amram ya kuwi Harun, Moses lan Miryam. Para anaké Harun ya kuwi Nadab, Abihu, Eléazar lan Itamar. Eléazar nduwé anak Pinéhas; Pinéhas nduwé anak Abisua, Abisua nduwé anak Buki; Buki nduwé anak Uzi; Uzi nduwé anak Serahya; Serahya nduwé anak Merayot; Merayot nduwé anak Amarya; Amarya nduwé anak Ahitub; Ahitub nduwé anak Sadok; Sadok nduwé anak Ahimaas; Ahimaas nduwé anak Asarya; Asarya nduwé anak Yohanan; Yohanan nduwé anak Asarya; kuwi sing dadi imam ing griya sutyi, sing digawé karo Salomo ing Yérusalèm. Asarya nduwé anak Amarya; Amarya nduwé anak Ahitub; Ahitub nduwé anak Sadok; Sadok nduwé anak Salum; Salum nduwé anak Hilkia; Hilkia nduwé anak Asarya; Asarya nduwé anak Seruya; Seruya nduwé anak Yosadak; Yosadak iki katut diboyong waktu GUSTI nglilani wong Yéhuda lan Yérusalèm pada digawa menyang ing pembuwangan karo Nebukadnésar. Para anaké Lèwi ya kuwi Gèrson, Kéhat, lan Mérari. Iki asmané para anaké Gèrson: Libni lan Simèi. Para anaké Kéhat ya kuwi Amram, Yizhar, Hébron lan Usièl. Para anaké Mérari ya kuwi Mahli lan Musi. Iki turunané taleré Lèwi ing sak njeruhné brayat-brayaté: sing sangka Gèrson ya kuwi Libni, anaké; nanging wong iki nduwé anak Yahat; wong iki nduwé anak Sima; wong iki nduwé anak Yoah; wong iki nduwé anak Ido; wong iki nduwé anak Serah; wong iki nduwé anak Yéatrai. Para anaké Kéhat ya kuwi: Aminadab; wong iki nduwé anak Korah; wong iki nduwé anak Asir; wong iki nduwé anak Elkana; wong iki nduwé anak Ebyasaaf; wong iki nduwé anak Asir; wong iki nduwé anak Tahat; wong iki nduwé anak Uriel; wong iki nduwé anak Uzia; wong iki nduwé anak Saul. Elkana nduwé anak Amisai lan Ahimot, wong iki nduwé anak Elkana; wong iki nduwé anak Sofai; wong iki nduwé anak Nahat; wong iki nduwé anak Eliab; wong iki nduwé anak Yéroham; wong iki nduwé anak Elkana. Para anaké Samuèl ya kuwi Yoèl, wong iki mbarepé, nanging sing nomer loro ya kuwi Abia. Para turunané Mérari ya kuwi Mahli: wong iki nduwé anak Libni; Libni nduwé anak Simèi; wong iki nduwé anak Uza; wong iki nduwé anak Siméa; wong iki nduwé anak Hagia; wong iki nduwé anak Asaya. Iki para wong sing dikèki kuwajipan karo Daved nuntun nyanyi ing griyané GUSTI sakwisé peti olèh panggonan kanggo mandek. Enggoné ngladèni dadi penyanyi ing ngarepé griya sutyi, ya kuwi Tarup Kumpulan, nganti Salomo nggawé griyané GUSTI ing Yérusalèm. Enggoné nglakoni kuwajipané kuwi miturut pernatané. Iki wong-wong sing pada dikèki kuwajipan mau uga para anak-anaké: sangka turunané Kéhat ya kuwi Héman. Kuwi penyanyi, anaké Yoèl, anaké Samuèl anaké Elkana, anaké Yéroham, anaké Eliel, anaké Toah anaké Suf anaké Elkana anaké Mahat anaké Amisai anaké Elkana, anaké Yoèl, anaké Asarya, anaké Sépanya anaké Tahat, anaké Asir, anaké Ebyasaaf, anaké Korah anaké Yizhar, anaké Kéhat, anaké Lèwi, anaké Israèl. Lan ing sandingé tengen Asaf, seduluré tunggal taleré, ya kuwi Asaf, anaké Bérékya, anaké Siméa anaké Mikaèl, anaké Baaséya, anaké Malkia anaké Etani, anaké Serah, anaké Adaya anaké Etan, anaké Sima, anaké Simèi anaké Yahat, anaké Gèrson, anaké Lèwi. Sing ing sisih kiwa tunggalé turunané Mérari, para sedulur tunggal taleré, ya kuwi Etan, anaké Kisi, anaké Abdi, anaké Maluk anaké Hasabia, anaké Amasia, anaké Hilkia anaké Amsi, anaké Turunané, anaké Semer anaké Mahli, anaké Musi, anaké Mérari, anaké Lèwi. Para seduluré tunggal taleré, wong-wong Lèwi liyané, pada dipasrahi sakkèhé penggawéan ing Tarup Sutyi, griyané Gusti Allah. Nanging Harun lan para anaké kuwajipané ngobong kurban ing mesbèh kurban obongan lan ing mesbèh kanggo ngobong dupa, lan nindakké kabèh penggawéan ing omah Mahasutyi lan nganakké upatyara-rukunan kanggo wong Israèl, netepi apa sing dipréntahké karo Moses, abdiné Gusti Allah kuwi. Iki para anaké Harun: Eléazar, anaké; wong iki nduwé anak Pinéhas; wong iki nduwé anak Abisua; wong iki nduwé anak Buki; wong iki nduwé anak Uzi; wong iki nduwé anak Serahya; wong iki nduwé anak Merayot; wong iki nduwé anak Amarya; wong iki nduwé anak Ahitub; wong iki nduwé anak Sadok; wong iki nduwé anak Ahimaas. Iki panggonané miturut panggonané tarup-tarupé ing wates-wates panggonané: Tyedak turunané Harun, sing klebu turunané wong Kéhat, kuwi ketiban lotré sing wiwitan kuwi pada diwènèhi Hébron ing negara Yéhuda uga panggonan-panggonan ing sak ubengé, nanging tegalé kuta kono désa-désané wis dipasrahké marang Kalèb anaké Yéfuné. Tyedak turunané Harun pada diwènèhi kuta pangungsèn Hébron, lan Libna uga pangonan-pangonané, lan Yatir, terus Estemoa uga panggonan-pangonané; Hilen uga panggonan-pangonané, Debir uga panggonan-pangonané, Asan uga panggonan-pangonané lan Bèt-Sémes uga panggonan-pangonané; lan sangka taleré Bényamin: Géba uga panggonan-pangonané, Alemet uga panggonan-pangonané lan Anatot uga panggonan-pangonané. Kuta-kutané kabèh ana telulas sing didum-dum ing antarané para turunané. Nanging luwihané turunané Kéhat mau, sakwisé dilotré, nampa kuta sepuluh sangka turunané taleré kuwi, ya kuwi sangka taleré Manasé, sing separo kuwi. Turunané Gèrson miturut turun-turunané diwènèhi kuta telulas sangka taleré Isakar, taleré Asyèra, taleré Naftali lan sangka taleré Manasé ing Basan. Turunané Mérari miturut turun-turunané sakwisé dilotré diwènèhi kuta rolas sangka taleré Rubèn, sangka taleré Gad lan sangka taleré Sébulon. Dadiné wong Israèl ngekèki marang wong Lèwi kuta-kuta mau uga panggonan-pangonané. Wong-wong kuwi uga ngekèki karo dilotré kuta-kuta sing diomongké jeneng-jenengé mau, sangka taleré turunané Yéhuda, sangka taleré turunané Siméon lan sangka taleré turunané Bényamin. Turun-turunané liyané sangka turunané Kéhat, nampa kuta-kuta sangka taleré Efraim, kanggo panggonané, ya kuwi diwènèhi kuta pangungsèn Sikem uga panggonan-pangonané ing pegunungan Efraim, terus Geser lan panggonan-pangonané, Yokmeam uga panggonan-pangonané, Ayalon uga panggonan-pangonané lan Gat-Rimon uga panggonan-pangonané. Lan sangka taleré Manasé sing separoné mau: Anèr uga panggonan-pangonané, lan Biléam uga panggonan-pangonané. Dadi kuta-kuta mau diwènèhké marang turun-turunané sak luwihé sangka turunané Kéhat. Para turunané Gèrson nampa sangka separoné taleré Manasé: Golan ing Basan uga panggonan-pangonané terus Astarot uga panggonan-pangonané; sangka taleré Isakar: Kèdès uga panggonan-pangonané: Daberat uga panggonan-pangonané, Ramot uga panggonan-pangonané lan Anem uga panggonan-pangonané; sangka taleré Asyèra: Masal uga panggonan-pangonané, Abdon uga panggonan-pangonané, Hukok uga panggonan-pangonané lan Réhob uga panggonan-pangonané; sangka taleré Naftali: Kèdès ing Galiléa uga panggonan-pangonané, Hamon uga panggonan-pangonané lan Kiryataim uga panggonan-pangonané. Turunané Mérari sak luwihé nampa sangka taleré Sébulon: uga panggonan-pangonané lan Tabor uga panggonan-pangonané; lan ing sabrangé laut Yordan ing sak tyedaké Yériko, ing sisih wétané laut Yordan, sing diwènèhké sangka taleré Rubèn: Bèzèr ing ara-ara samun uga panggonan-pangonané, Yahas uga panggonan-pangonané, Kedémot uga panggonan-pangonané lan Mefaat uga panggonan-pangonané; lan sangka taleré Gad: Ramot ing Giléad uga panggonan-pangonané, Mahanaim uga panggonan-pangonané, Hèsbon uga panggonan-pangonané lan Yaéser uga panggonan-pangonané. Para anaké Isakar ya kuwi Tola lan Puah, Yasub lan Siméon, kabèhé papat. Tola nduwé anak Uzi, Répaya, Yèrièl, Yakmai, Yibsam lan Samuèl, iki pada dadi para penggedéné turunané Tola, kabèh pada wong suradadu sing gagah rosa-rosa; miturut itungan jamané Daved gunggungé turunané ana 22.600 wong. Turunané Uzi ya kuwi Yizrahya, anaké Yizrahya ya kuwi Mikaèl, Obaja, Yoèl lan Yisia, kabèhé lima, kabèh pada dadi penggedéné. Sak ngisoré miturut itungan turunané lan miturut brayaté, ana golongan-golongané suradadu sing tyatyahé 36.000, awit bojoné lan anak-anaké okèh. Para seduluré tunggal taler tunggalé turunané Isakar, kuwi pada dadi penggedéné suradadu sing gagah lan rosa-rosa, kabèh ana 87.000 wong, sing pada ketulis ing kitab turunané. Para anaké Bényamin ya kuwi Béla, Beker lan Yediael, kabèhé telu. Para anaké Béla ya kuwi Esbon, Uzi, Yizhar, Yerimot lan Iri, kabèhé lima, pada dadi penggedéné kulawargané, pada dadi penggedéné suradadu sing gagah lan rosa-rosa; sing pada ketulis ing kitab turunané ana 22.034 wong. Para anaké Beker ya kuwi Semira, Yoas, Elièser, Elyoenai, Omri, Yérémot, Abia, Anatot lan Alemet, kuwi kabèh para anaké Beker. Sing pada ketulis ing kitab turunané, miturut turunané, penggedé-penggedéné brayaté, pada dadi penggedéné suradadu sing gagah lan rosa-rosa, ana 20.200 wong. Para turunané Yediael ya kuwi Bilhan lan turunané Bilhan ya kuwi Yeusy, Bényamin, Ehud, Kenaana, Zetan, Tarsis lan Ahisahar. Kuwi kabèh turunané Yediael, pada dadi penggedéné brayaté, pada dadi penggedéné suradadu sing gagah lan rosa-rosa; wong sing sembada ing perang ana 17.200 wong. Nanging lan Hupim kuwi turunané Ir; Husim kuwi turunané Aher. Para anaké Naftali ya kuwi Yahasiel, Guni, Yézèr lan Salum; kuwi turunané ibu Bilha. Turunané Manasé ya kuwi Asrièl, sing lair sangka bojoné wayuh wong wadon sangka Aram; iki nduwé anak Makir, bapaké Giléad. Makir njupuk bojoné kanggo Hupim lan Supim; asmané seduluré wadon kuwi Maaka. Anaké sing nomer loro ya kuwi Selafead. Selafead kuwi mung nduwé anak wadon. Nanging Maaka, bojoné Makir nduwé anak lanang, sing dikèki asma Peresy; seduluré lanang ya kuwi Seres, sing nurunké Ulam lan Rekem. Turunané Ulam ya kuwi Bedan. Kuwi turunané Giléad anaké Makir, anaké Manasé. Seduluré wadon, ibu Moleket, nduwé anak Isyhod, Abièser lan Makli. Para anaké Semida ya kuwi Akyan, Sekem, Liki lan Aniam. Turunané Efraim ya kuwi Sutélah, wong iki nurunké Bered, wong iki nurunké Tahat, wong iki nurunké Elada, wong iki nurunké Tahat, wong iki nurunké Sabad, wong iki nurunké Sutélah, terus Eser lan Elad. Kuwi pada dipatèni karo wong-wong ing Gad, sing lair ing negara kono, awit pada ngrampas kéwan-kéwané wong-wong mau. Efraim, bapaké, kasusahan nganti pirang-pirang dina, nganti para seduluré pada teka nglipur. Sakwisé mengkono dèkné terus nuroni bojoné, terus bojoné mbobot lan nduwé anak lanang, dikèki asma Beria, awit brayaté wis katekan karo tyilaka. Anaké wadon asma Seera; kuwi sing ngedekké Bèt-Horon-legokan lan Bèt-Horon-Puntuk lan Usen-Seera. Anaké lanang Beria ya kuwi Refah, terus Resef; wong iki nurunké Telah, wong iki nurunké Tahan, wong iki nurunké Ladan, wong iki nurunké Amihud, wong iki nurunké Elisama, wong iki nurunké Nun, wong iki nurunké Yosua. Tanah duwèké lan sing dipanggoni ya kuwi Bétel uga sak tanah pangwasané kabèh, Naaran ing sisih wétan, lan Geser uga sak tanah pangwasané kabèh ing sisih kulon, terus Sikem uga sak tanah pangwasané kabèh lan Aya uga sak tanah pangwasané kabèh, lan sing watesé karo turunané Manasé: Bèt-Séan uga sak tanah pangwasané kabèh, Megido uga sak tanah pangwasané kabèh, Dor uga sak tanah pangwasané kabèh. Para tyedak turunané Yosèf, anaké Israèl pada manggon ing panggonan bawah kono. Para anaké Asyèra ya kuwi Yimna, Yiswa lan Beria; seduluré wadon asma Sérah. Para anaké Beria ya kuwi Hèbèr lan Malkièl; iki nurunké Birsait. Eber nurunké Yaflèt, Somer lan Hotam lan Sua, seduluré wadon. Para turunané Yaflèt ya kuwi Pasak, Bimbad lan Asywat. Kuwi para turunané Yaflèt. Para anaké Semer ya kuwi Ahi, Roga, Yekuba lan Aram. Para anaké Helem, seduluré lanang ya kuwi Sofah, Yimna, Seles lan Amal. Para anaké Sofah ya kuwi Suah, Harmefer, Syual, Beri lan Yimra, Bèzèr, Hod, Sama, Silsa, Yitran lan Beera. Para anaké Yètèr ya kuwi Yéfuné, Pispa lan Ara. Para anaké Ula ya kuwi Arah, Hanièl lan Risya. Kuwi kabèh tyedak turunané Asyèra, para penggedéné brayaté, kuwi pada dadi penggedéné suradadu gagah lan rosa-rosa sing pilihan, para pemimpin gedé. Gunggungé sing ketulis ing tyedak turunané dadi suradadu-perang ana 26.000 wong. Bényamin nduwé anak Béla, kuwi mbarepé, Asybèl sing nomer loro, Akra sing nomer telu, Noha sing nomer papat, lan Rafa sing nomer lima. Béla nduwé anak Adar, Géra, Abihud, Abisua, Naaman, Ahoah, Géra, Sefufan lan Huram. Iki para turunané Ehud - kuwi pada dadi penggedé-penggedéné kulawargané rayaté Géba sing diboyong menyang ing pembuwangan, ing Manahat: Naaman, Ahia lan Géra pada mboyongi wong-wong mau menyang ing pembuwangan; kuwi nurunké Uza lan Akihud. Ing bawah Moab, Saharaim sakwisé nundungi ibu Husim lan ibu Baara, para bojoné, terus nduwé anak. Enggoné nduwé anak karo bojoné, sing jenengé Hodes, nanging anak-anaké mau ya kuwi Yobab, Sibya, Mesa, Malkam, Yéus, Sokya lan Mirma, kuwi para anaké, pada dadi penggedéné kulawargané; sak durungé kuwi karo ibu Husim wis nduwé anak, ya kuwi Ahitub lan Elpaal. Para anaké Elpaal ya kuwi Eber, Misam lan Samed; iki sing ngedekké kuta Ono lan kuta Kismis uga sak tanah pangwasané. Beria lan Sema kuwi pada dadi para penggedéné kulawargané rayaté Ayalon; rayaté ing Gat wis pada ditundungi. Ahio, Sasak, Yérémot, Sebaja, Arad, Eder, Mikaèl, Yispa lan Yoha kuwi para anaké Beria. Sebaja, Mesulam, Hoski, Hèbèr, Yismerai, Yislim lan Yobab kuwi para anaké Elpaal. Yakim, Sikhri, Sabdi, Elyoenai, Siletai, Eliel, Adaya, Beraya lan Simrat kuwi para anaké Simèi. Yispan, Eber, Eliel, Abdon, Sikhri, Hanan, Hananya, Elam, Antotia, Yifdeya lan Pnuèl kuwi para anaké Sasak. Samserai, Seharya, Atalya, Yaaresya, Elia lan Sikhri kuwi para anaké Yéroham. Kuwi pada dadi para penggedéné kulawargané, para penggedéné miturut turunané; kuwi pada manggon ing Yérusalèm. Nanging sing manggon ing Gibéon bapaké Gibéon, ya kuwi Yeiel, lan bojoné asmané ibu Maaka. Anaké mbarep Abdon, terus Sur, Kis, Baal, Nadab, Gedor, Ahio, Seker lan Miklot sing nurunké Siméa. Kuwi ya pada lunga lan manggon tyedak karo para seduluré ing Yérusalèm nunggal karo para seduluré liyané. Nèr nurunké Kis; Kis nurunké Saul; Saul nduwé anak Yonatan, Malkisua, Abinadab lan Esybaal. Yonatan nduwé anak Meribaal lan Meribaal nurunké Mika. Mika nurunké Pitom, Melek, Tarea lan Akas. Akas nurunké Yehoada; Yehoada nurunké Alemet, Asmawèt lan Simri; Simri nurunké Mosa; Mosa nurunké Bina; Bina nurunké Rafa; Rafa nurunké Elasa lan iki nurunké Asel. Asel nduwé anak enem, iki asma-asmané: Asrikam, Bokru, Ismaél, Searya, Obaja lan Hanan. Kuwi kabèh anaké Asel. Para anaké Esek, seduluré, ya kuwi Ulam, kuwi mbarepé, terus Yeusy, kuwi sing nomer loro, lan Elifèlèt, sing nomer telu. Para anaké Ulam kuwi wong sing kendel-kendel, wong penggedéné suradadu sing gagah lan rosa-rosa, tukang manah; anak putuné okèh: 150. Kuwi kabèh klebu tyedak turunané Bényamin. Wong Israèl wis pada ketulis kabèh ing kitab keturunan; pada ketulis ing bukuné para ratu ing Israèl, nanging wong Yéhuda wis pada diboyong menyang ing pembuwangan ing Babèl awit sangka enggoné ora setia. Nanging para wong sing wiwitan pada manggon menèh ing tanah-tanah pandumané, ing kuta-kutané, ya kuwi para wong Israèl rayat, para imam, para wong Lèwi lan para abdi ing Griyané Gusti Allah. Sing manggon ing Yérusalèm para wong tunggalé turunané Yéhuda, turunané Bényamin, turunané Efraim lan Manasé: Utai anaké Amihud anaké Omri anaké Imri anaké Bani, sangka turunané Pèrès anaké Yéhuda. Lan sangka tunggalé wong Syéla ya kuwi Asaya, sing mbarep karo, sak anak-anaké. Sangka turunané Sérah ya kuwi Yeuel karo sanak seduluré, 690 wong. Sangka turunané Bényamin ya kuwi Salu anaké Mesulam, anaké Hodaya anaké Hasenua, Yibnéa anaké Yéroham, Ela anaké Uzi, anaké Mikri lan Mesulam, anaké Sefatya, anaké Rehuèl, anaké Yibnéa karo sanak seduluré miturut turunané, wong 956 wong. Kabèh kuwi pada dadi penggedéné kulawargané. Sangka tunggalané para imam ya kuwi Yedaya, Yoyarib, Yakin Asarya anaké Hilkia anaké Mesulam anaké Sadok anaké Merayot anaké Ahitub, pengarepé griyané Gusti Allah, terus Adaya anaké Yéroham anaké Pashur anaké Malkia lan Masai anaké Adiel anaké Yahsera anaké Mesulam anaké Meselemit anaké Imèr, uga sanak seduluré, kabèh penggedéné brayaté, 1.760 wong, para wong sing prigel nindakké tata pangabekti ing Omahé Gusti. Sangka tunggalé para wong Lèwi ya kuwi Semaya anaké Hasub anaké Asrikam anaké Hasabia, sangka turunané Mérari; terus Bakbakar, Heresy, Galal lan Matanya anaké Mika anaké Sikhri anaké Asaf, lan Obaja anaké Semaya anaké Galal anaké Yedutun lan Bérékya anaké Asa anaké Elkana, sing pada manggon ing désa-désané wong Nepota. Para wong sing pada njaga gapura ya kuwi Salum, Akub, Talmon lan Ahiman karo sanak seduluré; Salum sing dadi penggedéné. Tekan sepréné kuwi pada ing gapurané ratu ing sisih wétan. Kuwi pada dadi penjagané gapurané tarupé turunané Lèwi. Salum anaké Koré anaké Ebyasaaf anaké Korah lan para seduluré tunggal kulawargané, ya kuwi para wong Korah, kuwi pada kuwajipané dadi penjagané lawangé tarup kaya para leluhuré sing pada nduwèni kuwajipané ing tarupé GUSTI dadi penjagané lawang mlebu. Sak durungé sing dadi penggedéné wong-wong mau Pinéhas anaké Eliazar. GUSTI supaya gelem nuntun marang piyambaké. Sakaria anaké Meselemya sing dadi penjagané lawang Tarup Kumpulan. Kabèh sing dipilih dadi penjagané lawang ana 212 wong. Kuwi wis pada ketulis ing kitab keturunan ing désa-désané. Wong-wong mau pada ditetepaké pangkaté kuwi karo Daved lan Samuèl, wong tukang ndelok. Wong-wong mau lan anak-anaké pada nduwé kuwajipané njaga ing gapurané Omahé GUSTI, ya kuwi Omah Tarup kuwi. Para sing njaga gapura kuwi pada dipapanaké madep menyang, ngétan, ngulon, ngalor lan ngidul. Nanging para seduluré sing pada manggon ing désa-désané, sak waktu-waktu ditemtokké kuwajipané mlebu nyambut nggawé, suwéné pitung dina bebarengan karo piyambaké kabèh, nanging penggedéné njaga gapura sing papat mau pangkaté tetep. Kuwi pada wong Lèwi, sing njaga marang kamar-kamar lan barang-barang griyané Gusti Allah. Wong kuwi pada nginep ing sak kiwa-tengené omahé Gusti Allah mau, awit pada tanggung jawap ing bab penjagan lan kuwajipané mbukakké lawang saben ésuk. Wong-wong mau sak bagéan kuwajipané ngurus pirantiné pangabekti: ngitung mlebu-metuné barang-barang mau. Sak bagéan gawéané ngurus piranti-piranti, ya kuwi kabèh prabot sutyi lan ngurus glepung sing apik déwé, anggur, lenga, menyan lan bumbu-bumbu. Ana imam sing kuwajipané nyawiské tyampuran wangi-wangian. Matitya, salah sakwijiné wong Lèwi, anaké mbarep Salum, wong Korah, dikèki kuwajipané tetep dadi tukang roti. Turunané Kéhat ya kuwi sangka golongané sanak seduluré, ana sak bagéan sing kuwajipané ngurus roti kurban sing dityawiské ing saben dina sabat. Para penyanyi, kuwi pada dadi para penggedéné brayaté wong Lèwi, sing pada manggon ing kamar-kamar, kuwi ora kena ing penggawéan liyané, awit awan wengi pada tansah nindakké penggawéané. Kuwi para penggedéné brayaté wong Lèwi, pada dadi penggedéné miturut turunané; kuwi pada manggon ing Yérusalèm. Sing manggon ing Gibéon kuwi bapaké Gibéon, ya kuwi Yeiel, lan bojoné, ya kuwi Maaka. Anaké mbarep asma Abdon, terus Sur, Kis, Baal, Nèr, Nadab, Gedor, Ahio, Sakaria lan Miklot. Miklot nurunké Simeam. Kuwi pada lunga manggon tyedak karo para seduluré ing Yérusalèm nunggal karo para seduluré liyané. Nèr nurunké Kis; Kis nurunké Saul; Saul nduwé anak Yonatan, Malkisua, Abinadab lan Esybaal. Yonatan nduwé anak Meribaal, lan Meribaal nurunké Mika. Mika nurunké Pitom, Melek, Takréa lan Akas. Akas nurunké Yaera, Yaera nurunké Alemet, Asmawèt lan Simri; Simri nurunké Mosa. Mosa nurunké Bina lan wong iki nurunké Répaya; wong iki nurunké Elasa, lan wong iki nurunké Asel. Asel duwé anak enem, iki jeneng-jenengé: Asrikam, Bokru, Ismaél, Searya, Obaja lan Hanan. Kuwi para anaké Asel. Wong Filistèn perang nglawan wong Israèl. Wong Israèl pada mblayu sangka ngarepé wong Filistèn lan okèh sing ninggal ndonya ing pegunungan Gilboa. Saul lan para anaké pada diuyak karo wong Filistèn; Yonatan, Abinadab lan Malkisua, para anaké Saul, pada dipatèni. Peperangan kuwi kanggo Saul saya abot. Bareng suradadu tukang manah nemoni piyambaké, piyambaké terus ketaton. Saul terus ngomong marang sing nggawa gamané: “Pedangmu jupuken, aku suduken, supaya wong-wong sing ora sunat kaé ora mréné lan nganggo dolanan aku.” Nanging sing nggawa gaman nulak, awit ora tegel, Saul terus njupuk pedangé, terus dikurepi. Bareng sing nggawa gamané weruh, yèn Saul wis ninggal ndonya, ya terus mèlu mengkurepi pedangé, terus ninggal ndonya. Dadiné Saul, anaké telu lan brayaté kabèh pada nemoni pati. Bareng sakkèhé wong Israèl ing legokan pada weruh, yèn suradaduné wis pada mblayu lan Saul uga para anaké wis ninggal ndonya, wong-wong mau pada ninggalké kuta-kutané lan pada mlayu uga; wong Filistèn terus pada teka lan manggon ing kono. Esuké bareng wong Filistèn pada teka ngrampasi barangé wong-wong sing ninggal ndonya, pada weruh layoné Saul lan para anaké ngglémpang ing pegunungan Gilboa. Terus pada dirampasi barangé, sirahé Saul uga piranti perang dijukuk, digawa mubeng-mubeng ing negarané wong Filistèn kanggo ngekèki kabar marang brahala-brahalané lan marang rayat. Piranti perang Saul terus disèlèhké ing omahé allahé, nanging sirahé dipaku ing omahé Dagon. Bareng wong Yabèsy-Giléad kabèh pada krungu apa sing ditindakké karo wong Filistèn marang Saul, kabèh wong sing gagah rosa-rosa pada tata-tataa lan terus budal njupuk layoné Saul lan layoné para anaké, digawa menyang Yabèsy, balung-balungé pada dikubur ing sak ngisoré wit-witan gedé ing Yabèsy. Sakwisé mengkono terus pada pasa pitung dina. Kaya mengkono matiné Saul, jalaran sangka enggoné ora setia marang GUSTI, ora gondèlan marang tembungé GUSTI lan awit sangka enggoné wis njupuk pinuntun marang roh préwangan, lan ora njaluk pituduhé GUSTI. Mulané terus dipatèni karo GUSTI lan jagongané ratu dikèkké marang Daved anaké Isai. Kabèh wong Israèl terus pada nemoni Daved ing Hébron lan ngomong: “Ngertènana, kita kuwi pada tunggal getih tunggal daging karo sampéyan. Waktu Saul enggoné dadi ratu, wis suwé enggèn sampéyan mimpin sak obahé wong Israèl. Lan GUSTI, Gusti Allah sampéyan, wis ngomong marang sampéyan: Sampéyan sing kudu ngengon umat-Ku Israèl, lan ya sampéyan kuwi sing dadi ratuné umat-Ku Israèl.” Kabèh para pinituwané Israèl terus pada nemoni marang ratu ing Hébron, Daved terus nganakké perjanjian karo wong-wong mau ing Hébron ing ngarepé GUSTI, Daved terus dijebatani dadi ratu ing Israèl, kaya sing wis diomongké karo GUSTI marang Samuèl. Daved terus lunga menyang Yérusalèm, ditutké karo wong Israèl kabèh; ya kuwi kuta Yébus lan sing pada manggon ing negara kono kuwi wong Yébus. Kuwi pada ngomong marang Daved: “Sampéyan ora bakal bisa mlebu mréné.” Nanging Daved terus ngrebut pager watu ing Sion, ya kuwi kutané Daved. Ratu wis ngomong: “Sapa sing ndisik déwé ngalahké wong Yébus, kuwi bakal dadi penggedéné lan pemimpiné.” Sing maju ndisik déwé kuwi Yoab anaké Seruya, mulané terus diangkat dadi penggedéné. Daved terus manggon ing pager watu kono, mulané kuwi terus dikèki jeneng: Kutané Daved. Ratu terus nguwati kuta mau ing sak ubengé, wiwit sangka Milo, malah ing sak ubengé kabèh, nanging sak luwihé kuta kuwi dibangun menèh karo Yoab. Mundak suwé pangwasané Daved mundak gedé, awit GUSTI, Gustiné sing ngwasani langit nuntun marang piyambaké. Iki para penggedéné suradadu sing ngetutké Daved, sing pada ngekèki bantuan okèh marang piyambaké, bebarengan karo wong Israèl kabèh, ing bab enggoné nggayuh dadi ratu, kaya sing diomongké karo GUSTI kanggo Israèl. Iki daftaré para penggedéné suradadu sing ngetutké Daved: Yasobam anaké Hakmoni, komendané penggedéné suradadu telung puluh, kuwi karo tumbaké bisa ngentèkké mungsuh 300 wong ing sak njeruhné perang sepisan. Terus Eléazar anaké Dodo wong Ahohi; iki klebu penggedé sing telu tyatyahé. Waktu wong Filistèn pada ngepung maju ing Pas-Damim, Eléazar nalika mèlu Daved ing kono; ing kono ana kebon, sing kebak tanduran jewawut; bareng suradaduné mlayu sangka ngarepé wong Filistèn, penggedé telu mau ngadek ing tengahé kebon kono lan pada bisa ngwasani tanah kuwi, malah terus bisa ngalahké wong Filistèn. Kaya mengkono enggoné GUSTI ngekèki kemenangan sing gedé. Ing sakwijiné dina tunggalé penggedéné telung puluh mau ana telu sing munggah ing gunung watu nemoni marang ing ngarepé Daved ing sak tyedaké guwa Adulam; waktu kuwi suradaduné wong Filistèn manggon ing panggonan Réfaim. Daved ing waktu semono nalika ing pager watu gunung, nanging suradadu Filistèn ing waktu kuwi ngenggoni Bètléhèm. Daved terus nduwé kepénginan, tembungé: “Ah, mbok ya ana wong sing ngekèki ngombé aku banyu sangka sumur ing Bètléhèm ing sak tyedaké gapura.” Wong telu mau terus nrobos ing tarupé wong Filistèn, terus nimba banyu ing sumur Bètléhèm ing sak tyedaké gapura, terus diangkat lan digawa marang ing ngarepé Daved. Nanging Daved ora gelem ngombé, banyuné dipasrahké marang GUSTI kanggo kurban ombènan, tembungé: “supaya diadohké sangka kula, nandangi sing mengkéné iki, duh Gusti. Apa pantes kula ngombé getih sing dibayarké wong-wong kuwi? Awit anggèné pada nggawa banyu kuwi karo nanggungké nyawané.” Dèkné ora gelem ngombé. Kuwi sing ditindakké karo penggedé telu mau. Abisai, adiké Yoab, kuwi sing dadi penggedéné wong telung puluh kuwi. Lan ya piyambaké kuwi sing karo tumbaké bisa matèni mungsuh 300 wong; mulané terus dadi kesuwur ing antarané wong telung puluh mau. Ing antarané wong telung puluh kuwi, piyambaké sing kajèn déwé, pantyèn wongé ya sing dadi pemimpiné, nanging meksa ora bisa madani penggedé telu mau. Terus Benaya anaké Yoyada, turunané wong gagah lan rosa, sing gedé lelabuhané, sing asal-usulé sangka Kabseel. Kuwi bisa matèni penggedéné Moab loro. Dèkné ya tau mlebu ing gampèng lan matèni singa ing waktu dina tekané salju. Kejaba kuwi ya tau matèni wong Egipte, sing duwuré limang éluh, nanging wong Egipte kuwi nyekel tumbak sing kaya gilingané tenunan, nanging wong mau terus diparani karo nggawa teken, tumbaké direbut sangka tangané wong Egipte mau, terus dipatèni karo tumbaké déwé. Kuwi sing ditindakké karo Benaya anaké Yoyada. Mulané dadi kesuwur ing antarané penggedé telung puluh mau. Pantyèn ing antarané wong telung puluh mau, piyambaké sing kajèn déwé, nanging ya ora bisa madani penggedé telu sing disebut ing ngarep. Benaya kuwi diangkat karo Daved dadi penggedéné suradadu pengawalé ratu. Sak terusé para suradadu sing gagah lan rosa-rosa liyané ya kuwi Asaèl, seduluré Yoab, terus Elhanam anaké Dodo sangka Bètléhèm: Samot, wong Harod; Heles, wong Peloni; Ira anaké Ikesy, wong Tékoa; Abièser, wong Anatot; Sibkai, wong Husa; Ilai, wong Ahohi; Maharai, wong Netofa; Hèlèd anaké Baaha, wong Netofa; Itai anaké Ribai, sangka Gibéa, wong Bényamin; Benaya, wong Piraton; Hurai sangka legokan Gaas; Abièl, wong Bèt-Araba; Asmawèt, wong Bahurim; Elyakbah, wong Saalbon; Hasyem, wong Gison; Yonatan anaké Sagé, wong Harari; Abiam anaké Sakar, wong Harari; Elifal anaké Ur; Hèfèr, wong Mekerati; Ahia, wong Peloni; Hesro, wong Karmèl; Naarai anaké Esbai; Yoèl, seduluré Natan; Mibhar anaké Hagri; Sèlek, wong Amon; Maharai, wong Beerot, sing nggawa gamané Yoab, anaké Seruya; Ira, wong Yetri; Gareb, wong Yetri; Uria, wong Hèt; Sabad anaké Ahlai; Adina anaké Sina, wong Rubèn, komendané para wong Rubèn, bebarengan wong telung puluh; Hanan anaké Maaka; Yosafat, wong Mitni; Uzia, wong Asytarot; Syama lan Yeiel, para anaké Hotam wong Aroèr; Yediael anaké Simri, lan Yoha, seduluré, wong Tisi; Eliel, wong Mahawim; Yeribai lan Yosawya, para anaké Elnaam; Yitma, wong Moab; Eliel, Obèd lan Yaasiel, wong Mesobaya. Iki para wong sing pada nemoni Daved ing Siklag, sak suwéné piyambaké mblayu awit sangka Saul anaké Kis. Kuwi uga pada ijik para penggedéné suradadu sing ngréwangi piyambaké ing peperangan. Kuwi pada nganggo gaman panah, sing bisa ngantemké watu lan ngetyulké panah sangka gendéwané nganggo tangan tengen utawa tangan kiwa. Wong-wong kuwi pada sedulur tunggal taler karo Saul, kegolong karo wong Bényamin: Akieser komendané, lan Yoas, para anaké Semi wong Gibéa; lan Pelet, para anaké Asmawèt, Beraka lan Yéhu, wong Anatot; Yismaya, wong Gibéon, sakwijiné pahlawan ing antarané wong telung puluh, penggedé wong telung puluh; Yirmiya, Yehasiel, Yohanan lan Yosabad, wong Gedera; Elusai, Yerimot, Bealya, Semarya lan Sefatya, wong Harufi; Elkana, Yisia, Asariel, Yoeser lan Yasobam, para wong Korah; Yoela lan Sebaja, para anaké Yéroham, sangka Gedor. Tunggalé wong Gad uga ana sing misah lan nemoni Daved ing pager watu ing ara-ara samun, ya kuwi para penggedéné suradadu sing gagah lan rosa-rosa, wong sing sembada perang, sing pinter nganggokké tamèng lan tumbak lan rupané kaya singa lan tyepet kaya kidang ing pegunungan. Eser, pemimpiné, Obaja, wong sing nomer loro; Eliab, wong sing kaping telu; Mismana, wong sing nomer papat; Yirmiya, wong sing kaping lima; Atai, wong sing nomer enem; Eliel, wong kaping pitu; Yohanan, wong sing kaping wolu; Elsabad, wong sing nomer sanga. Yirmiya, wong sing nomer sepuluh; Makabani, wong sing nomer sewelas. Kuwi pada tunggalé turunané Gad, pada dadi penggedéné suradadu; wong siji sing tyilik déwé kuwat nglawan wong 100, nanging sing gedé déwé kuwat nandingi wong 1000. Ya wong-wong kuwi sing nyabrang ing laut Yordan ing sasi kaping pisan, senajan kali kuwi lubèr lan ya wong-wong kuwi sing nglungakké sakkèhé wong sing pada manggon ing sisih wétan lan sisih kulon. Turunané Bényamin lan turunané Yéhuda ana sak bagéan sing nemoni Daved ing pager watu mau, Daved terus metu metuk para wong mau. Tembungé marang wong-wong mau mengkéné: “Yèn enggonmu pada marani aku iki karo karep sing apik, arep ngréwangi aku, aku bakal gelem bareng karo kowé kabèh, nanging yèn karepmu arep pada ngekèkké aku marang mungsuhku karo tyara-tyara ngapusi, nanging aku ora nandangi ala, supaya Gusti Allahé para mbah kita weruh bab kuwi lan ngekèki ukuman marang kowé kabèh.” Ing kono rohé Gusti terus ngwasani Amisai, komendané wong telung puluh mau, nganti semauré: Kula kuwi pada kanggo sampéyan, duh Daved, lan pada mèlu sampéyan, duh anaké Isai! Katentreman, katentreman anaa ing sampéyan lan tentrem rahayu anaa ing sing ngréwangi sampéyan, awit sing mitulungi sampéyan kuwi Gusti Allah sampéyan! Wong-wong mau terus pada didadèkké penggedéné suradadu karo Daved. Sangka tunggalé Manasé uga ana sing pada mbalik ngréwangi Daved, waktu piyambaké bebarengan karo wong Filistèn merangi Saul. Sakjané piyambaké kuwi ora sida mitulungi wong Filistèn, awit para ratu ing kuta-kutané wong Filistèn kuwi sakwisé mutusi, terus ngongkon lunga piyambaké, awit rembuké mengkéné: “Bisa uga mengko mbalik marang Saul, bendarané, karo ngekèkké sirah kita.” Waktu lunga menyang ing Siklag taleré Manasé ana sak bagéan sing mbalik marang piyambaké, ya kuwi: Adnah, Yosabad, Yediael, Mikaèl, Yosabad, Elihu lan Siletai, para komendané suradadu 1000 sangka taleré Manasé. Kuwi pada ngréwangi Daved nglawan grombolan, awit kabèh pada suradadu lan gagah rosa-rosa lan dadi penggedéné suradadu. Ing saben dina wong teka pada nemoni Daved ngréwangi piyambaké, terus dadi suradadu gedé, kaya suradadu-suradaduné Gusti Allah. Iki tyatyahé suradadu sing nganggo gamané perang sing pada nemoni Daved ing Hébron, perlu masrahaké pangkat ratu Saul marang Daved, tyotyok karo tembungé GUSTI. Turunané Yéhuda sing nganggo tamèng lan tumbak 6800, sing siap perang. Sangka turunané Siméon para penggedéné suradadu sing gagah rosa-rosa sembada perang ana 7100. Sangka turunané Lèwi ana 4600, ditambahké Yoyada, penggedéné turunané Harun lan bebarengan karo piyambaké ana 3700, sak terusé Sadok, sakwijiné penggedéné suradadu nom sing gagah lan rosa, karo pemimpin ing kulawargané rolikur. Sangka turunané Bényamin, para seduluré Saul tunggal taleré, ana 3000, nganti tekan dèk semono wong-wong mau ijik okèh sing tetep sujut marang brayaté Saul. Sangka turunané Efraim 20.800, para suradadu sing gagah lan rosa-rosa wong sing kesuwur ing antarané para brayaté. Sangka separo taleré Manasé ana 18.000 sing dituding karo diarani jenengé, supaya budal lan ngangkat Daved dadi ratu. Sangka turunané Isakar para wong sing nduwé kaweruh bab waktu-waktu sing tyotyok, terus pada weruh apa sing apik ditindakké karo wong Israèl: 200, pada dadi penggedéné karo sakkèhé seduluré tunggal taleré sing dadi pepréntahané. Sangka Sébulon wong sing pada sembada perang sing bisa ngempakké gaman werna-werna: 50.000 wong sing ngekèki bantuan ora karo ngepang atiné. Sangka Naftali wong 1000 wong, pada dadi pemimpin bebarengan karo wong 37.000 wong sing nggawa tamèng lan tumbak. Sangka Dan para wong sing siap perang: 28.600 wong. Sangka Asyèra para wong sing sembada lan pinter ing perang: 40.000 wong. Sangka sabrangé laut Yordan, ya kuwi sangka taleré Rubèn, Gad lan separo taleré Manasé liyané, para wong sing nganggo gamané perang werna-werna: 120.000 wong. Kabèh mau, suradadu, wong sing pada dadi sak barisan sing siap perang; kaya mengkono enggoné pada nemoni menyang Hébron arep ngangkat Daved dadi ratu ing sak kabèhé Israèl kabèh karo sak tulusé ati; sakkèhé wong Israèl liyané pantyèn ya wis pada bebarengan arep ngangkat Daved dadi ratu. Enggoné ing kana, bebarengan karo Daved, suwéné telung dina, pada mèlu mangan lan ngombé, awit para seduluré sing nganakké suguhan. Uga para wong sing manggon ing sak tyedaké, malah sangka turunané Isakar, Sébulon lan Naftali, pada masrahaké pangan karo ditumpakké kimar, unta, jaran lan sapi, ya kuwi olah-olahan glepung, kuku woh anjir lan kuku kismis, anggur lan lenga, sapi lan wedus, nganti okèh banget, awit ing Israèl ana kabungahan. Daved rembukan karo para pemimpiné suradadu 1000 lan suradadu 100 lan karo kabèh pengarep. Tembungé Daved marang pasamuan Israèl kabèh mengkéné: “Yèn kowé pada nganggep apik lan yèn dililani karo GUSTI, Gusti Allah kita, hayuk pada nyebar kongkonan marang para sedulur kita sing ijik pada manggon ing sak tanah pangwasané Israèl kabèh, lan kejaba kuwi marang para imam lan para wong Lèwi ing kuta-kuta, sing diubengi karo tanah pangonané, supaya wong-wong kuwi pada nglumpuk mréné. Lan menèh hayuk pada ngelih petiné Gusti Allah kita mréné, awit jamané Saul kita ora pada mikir bab kuwi.” Ing kono kabèh ing kumpulan pada ngomong, yèn bakal pada nindakké bab kuwi, awit usul kuwi dianggep apik karo wong sak bangsa kabèh. Daved terus nyeluk sakkèhé wong Israèl wiwit ing kali Sikor ing negara Egipte nganti tekan ing sak tyedaké dalan menyang ing kuta Hamat, pada dikongkon mboyong petiné Gusti Allah sangka Kiryat-Yearim. Daved terus lunga menyang ing Baala, ing Kiryat-Yearim, sing klebu panggonan Yéhuda, ditutké karo wong Israèl kabèh, arep mboyong petiné Gusti Allah ing kana, sing diarani nganggo asmané GUSTI sing njagong ing sak nduwuré kerubim. Petiné Gusti Allah ditumpakké ing kréta sing anyar sangka omahé Abinadab, nanging sing nglakokké kréta mau Uza lan Ahio. Daved lan wong Israèl kabèh pada jogètan ing ngarepé Gusti Allah karo ngetokké kekuwatan, diiringi karo kidungan, siter, harep terbangan, ketyer lan trompèt. Bareng tekan ing penggilingané gandum Kidon, Uza terus ngelungké tangané nyekel peti mau, awit sapi-sapiné pada kejrungup. Ing kono GUSTI terus nesu banget marang Uza, Uza dipatèni, awit tangané digrayahké marang peti mau; dèwèké ninggal ndonya ing ngarepé Gusti Allah. Daved nesu, awit GUSTI ngukum Uza karo tyara sing medèni kuwi; mulané panggonan kono terus diarani Peres-Uza nganti sepréné. Waktu kuwi Daved terus dadi wedi marang Gusti Allah, terus ngomong: “Kepriyé enggonku bisa mboyong petiné Gusti Allah kuwi menyang ing panggonanku.” Awit sangka kuwi Daved ora gelem mindah peti mau menyang ing panggonan omahé, ing kutané Daved, nanging Daved terus ménggok, peti digawa menyang ing omahé Obèd-Edom, wong Gat. Petiné Gusti Allah mau enggoné manggon ing sak tengahé brayaté Obèd-Edom suwéné telung sasi lan GUSTI mberkahi brayaté Obèd-Edom lan sakkèhé barang duwèké. Hiram, ratu ing negara Tirus, ngirimké kongkonan marang Daved karo nggawa kayu Tyemara, tukang-tukang watu lan tukang-tukang kayu arep nggawé kraton kanggo ratu. Ing kono Daved ngerti, yèn GUSTI wis netepké enggoné dadi ratu ing Israèl, awit drajaté pepréntahané diluhurké awit sangka Israèl umaté. Daved njupuk bojo-bojo menèh ing Yérusalèm, lan terus nduwé anak menèh lanang lan wadon. Iki asmané para anak sing lair ing Yérusalèm: Syamua, Sobab, Natan, Salomo, Yibkar, Elisua, Elpelet, Nogah, Nefek, Yafia, Elisama, Beelyada lan Elifèlèt. Bareng wong Filistèn krungu, yèn Daved wis dijebatani dadi ratu ing sak kabèhé Israèl, wong Filistèn kabèh terus tandang arep nyekel Daved. Nanging Daved krungu bab kuwi, terus lunga ngadepi wong Filistèn. Waktu wong Filistèn pada teka lan nyerang legokan Réfaim, Daved ngomong marang Gusti Allah: “Apa kula olèh tandang nglawan wong Filistèn kuwi lan apa Panjenengan bakal masrahaké wong-wong kuwi marang tangan kula?” Semauré GUSTI: “Lungaa, Aku bakal ngekèkké wong-wong kuwi ing tanganmu.” Daved terus budal menyang ing Baal-Perasim; wong Filistèn pada kalah ing kono. Daved ngomong: “Gusti Allah wis nrobos mungsuhku lantaran aku kaya nrobosé banyu.” Mulané panggonan kono terus diarani Baal-Perasim. Wong Filistèn pada ninggal allah-allahé ing kono, lan awit sangka préntahé Daved kuwi pada diobong nganti tyutes karo wong Israèl. Waktu wong Filistèn pada nyerang legokan kuwi menèh, Daved ngomong marang Gusti Allah, lan Gusti Allah terus nyauri, tembungé: “Kowé aja nyerang sangka mburiné, nanging kowé ngubengana wong-wong kuwi, supaya kena kok perangi sangka wit-witan murbei. Yèn kowé krungu swara kaya ana sing mlaku ing putyuké wit-witan murbei mau, kowé terus metua majua perang, awit Gusti Allah wis metu perang ing ngarepmu lan bakal ngalahké suradaduné wong Filistèn.” Daved terus nandangi préntahé Gusti Allah marang piyambaké, suradadu Filistèn kalah, wiwit sangka Gibéon nganti tekan ing Geser. Asmané Daved terus kesuwur ing kabèh negara, lan GUSTI nekakké rasa wedi marang piyambaké ing atiné sakkèhé bangsa. Daved nggawé gedong-gedong kanggo dèkné déwé ing kutané Daved; sakwisé mengkono terus tata-tata kanggo panggonan kanggo petiné Gusti Allah lan digawèkké tarup. Waktu kuwi Daved ngomong: “Aja ana wong sing ngusung petiné Gusti Allah, kejaba wong Lèwi, awit wong-wong iki sing dipilih karo GUSTI supaya ngusung petiné Gusti lan sing njaga nganti ing sak lawas-lawasé.” Sakwisé mengkono Daved terus nyeluk wong Israèl kabèh menyang ing Yérusalèm, dikongkon mboyong petiné GUSTI menyang ing panggonan sing wis dityawiské. Daved nglumpukké turunané Harun lan wong Lèwi: Sangka turunané Kéhat: Uriel, sakwijiné penggedéné, lan para seduluré sak brayaté: wong 120; sangka turunané Mérari: Asaya, sakwijiné penggedéné, lan para seduluré sak brayaté: wong 220; sangka turunané Gérsom: Yoèl, sakwijiné penggedéné, lan para seduluré sak brayaté: wong 130; sangka turunané Elisafan: Semaya, sakwijiné penggedéné, lan para seduluré sak brayaté: wong 200; sangka turunané Hébron: Eliel, sakwijiné penggedéné, lan para seduluré sak brayaté: wong wolung puluh; sangka turunané Yizhar: Aminadab, sakwijiné penggedéné, lan para seduluré sak brayaté: wong 112. Daved terus nyeluk imam Sadok lan imam Abyatar, lan para wong Lèwi, ya kuwi Uriel, Asaya, Yoèl, Semaya, Eliel lan Aminadab; kuwi pada diomongi mengkéné: “Hé!, sampéyan para penggedéné brayaté wong Lèwi, sampéyan pada sutyèkké uripmu, ya sampéyan kabèh uga para sedulurmu sak brayaté, terus pada mboyonga petiné GUSTI, Gusti Allahé Israèl, menyang panggonan sing wis Tak tyawiské. Awit ing waktu sepisanan sampéyan pada ora ana, GUSTI, Gusti Allah kita, terus nibakké bebendu ing tengah kita, awit kita ora njaluk pituduh kaya sak mestiné.” Mulané para imam lan para wong Lèwi terus pada nyutyèkké uripé, awit arep mboyong petiné GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Sakwisé mengkono turunané Lèwi terus ngusung petiné Gusti Allah nganggo pikulan ditumpangké ing pundaké, netepi préntahé Moses lan tyotyok karo tembungé GUSTI. Daved ngongkon marang para penggedéné wong Lèwi, supaya para seduluré sak brayaté pada dikongkon ngadek, ya kuwi para tukang ngidung karo nggawa pirantiné musik, kayata harep, siter lan ketyer, lan supaya pada ngunèkké nyanyian-nyanyian kebungahan sing banter. Para wong Lèwi terus ngongkon ngadek marang Héman anaké Yoèl, lan marang para seduluré sak brayaté: Asaf anaké Bérékya; sangka turunané Mérari, para seduluré sak brayaté; Etan anaké Kusaya; lan bebarengan karo dèwèké kabèh para seduluré nomer loro: Sakaria, Yaaziel, Semiramot, Yehièl, Uni, Eliab, Benaya, Maaséya, Matitya, Elifelé, Miknéya, lan Obèd-Edom lan Yeiel, para tukang njaga gapura. Para tukang ngidung ya kuwi Héman, Asaf lan Etan dikongkon ngunèkké nyanyian nganggo ketyer. Sakaria, Asiel, Semiramot, Yehièl, Uni, Eliab, Maaséya, Benaya dikongkon ngunèkké terbangan karo swara duwur, nanging Matitya, Elifelé, Miknéya, Obèd-Edom, Yeiel lan Asasya dikongkon ngunèkké siter sing wolung tataran swara luwih endèk kanggo ngiringi kidungan. Kenanya penggedéné wong Lèwi, kuwajipané usung-usung. Kuwi dadi penggedéné ngangkati barang, awit ngerti bab kuwi. Bérékya lan Elkana kuwi dadi tukang njaga lawangé peti; lan Sebanya, Yosafat, Nétanéèl, Amisai, Sakaria, Benaya lan Elièser, kabèh dadi imam, kuwi sing ngunèkké trompèt ing ngarepé petiné Gusti Allah, nanging Obèd-Edom lan Yehia kuwi dadi tukang jaga lawangé peti mau. Daved, para pinituwané Israèl lan para penggedéné suradadu 1000 terus pada budal arep mboyong petiné perjanjiané GUSTI mau sangka omahé Obèd-Edom karo bungah. Lan awit Gusti Allah ngekèki pitulungan marang para wong Lèwi sing pada mboyong petiné perjanjiané GUSTI kuwi, mulané terus pada masrahaké sapi lanang pitu lan wedus lanang pitu. Daved nganggo jubah mori lenan alus, lan uga para wong Lèwi sing mboyong peti mau, lan para tukang kidung, lan Kenanya sing penggedéné ngangkati barang lan para juru ngidung. Daved uga nganggo kotang Efod mori lenan. Wong Israèl kabèh pada nggotong peti perjanjiané GUSTI mau karo diiringi surak lan uniné trompèt, nafiri lan ketyer, karo ngunèkké terbangan lan siter. Bareng petiné perjanjiané GUSTI tekan ing kutané Daved, Mikal, wong wadon anaké Saul, nginguk ing tyendéla, terus weruh Daved jingklak-jingklak lan jogètan. Mulané sak njeruhné ati ngrèmèhké Daved. Petiné Gusti Allah terus digawa mlebu, didèkèkké ing sak tengahé tarup, sing wis dityawiské karo Daved; sakwisé mengkono terus pada masrahaké kurban obongan lan kurban keslametan ing ngarepé Gusti Allah. Bareng Daved wis rampung enggoné pasrah kurban obongan lan kurban keslametan, terus mberkahi bangsa kuwi ing asmané GUSTI. Terus saben wong Israèl, lanang utawa wadon, dikèki roti siji, daging sak iris lan kuku kismis sak emplèk. Daved uga ngangkat wong Lèwi sak perluné didadèkké tukang ngladèni ing ngarepé petiné GUSTI, supaya ngluhurké GUSTI, Gusti Allahé Israèl lan nggawé kidung maturkesuwun lan pamuji kanggo Panjenengané. Sing dadi pemimpiné ya kuwi Asaf, nanging sing dadi wong sing kaping pindo Sakaria; terus Yeiel, Semiramot, Yehièl, Matitya, Eliab, Benaya, Obèd-Edom lan Yeiel sing kuwajipané ngunèkké terbangan lan siter, nanging Asaf kuwajipané ngunèkké ketyer, nanging imam Benaya lan imam Yahasiel kuwajipané tansah ngunèkké trompèt ing ngarepé peti perjanjiané Gusti Allah mau. Sakwisé mengkono ing dina kuwi uga, Daved ngekèki préntah sing sepisanan marang Asaf lan para seduluré sak brayaté, supaya pada nyanyèkké kidung maturkesuwun kanggo GUSTI: Pada pasraha maturkesuwun marang GUSTI, pada nyebuta Asmané, penggawéané pada kenalké ing antarané para bangsa! Pada memujia kidungan kanggo Panjenengané, pada ngidunga kidung kanggo Panjenengané, pada rembukana bab kabèh penggawéané sing nggumunaké! Gunggungen Asmané sing sutyi, bèn bungah-bungah wong sing pada nggolèki GUSTI! Pada nggolèkana GUSTI lan kekuwatané, pada tansah nggolèkana praupan-Né! Pada élinga marang penggawéan-penggawéan nggumunaké sing ditindakké, mujijat-mujijat sing nggumunaké lan putusan-putusan sing diomongké, hé anak-putuné Israèl, abdiné, hé anak-anaké Yakub, para pilihané! Panjenengané kuwi GUSTI, Gusti Allah kita, pengadilané kuwi rata ing sak lumahé bumi. Panjenengané éling marang perjanjian-Né ing sak lawas-lawasé, marang tembung sing dipréntahké marang 1000 turunan, marang perjanjian sing digawé karo Abraham, lan sumpah marang Isak, sing digawé kanggo Yakub dadi katetepan, kanggo Israèl dadi perjanjian sing langgeng, tembungé: “Tanah Kanaan bakal Tak wènèhké marang kowé, kanggo tanah panduman sing ditemtokké kanggo kowé!” Waktu tyatyahé durung sak piraa, mung setitik ing kana dadi wong mantya, lan nglembara sangka panggonané bangsa sing siji menyang ing panggonané bangsa sijiné, lan sangka kraton sing siji menyang ing negarané taleré bangsa sijiné, Panjenengané ora nglilani sapa waé nglarani marang wong-wong mau; para ratu pada diukum awit sangka dèwèké kabèh: “Aja pada nggepok marang para sing Tak jebatani, lan aja nindakké sing ala marang para nabi-Ku!” Memujia kidungan kanggo GUSTI, hé sak lumahé bumi, wartakna keslametan sangka Gusti ing sedina-dina. Tyritakna kamulyané ing antarané para bangsa lan penggawéané sing nggumunaké ing antarané kabèh taleré bangsa. Awit GUSTI kuwi gedé lan banget pinujiné, lan luwih medèni tenimbangané sak okèhé allah. Awit sak okèhé allahé para bangsa kuwi brahala, nanging GUSTI sing nggawé langit. Kaluhuran lan kamulyan ing ngarepé, kekuwatan lan kebungahan ing omahé. Marang GUSTI, hé para taleré bangsa, mung marang GUSTI waé enggonmu pada masrahaké kamulyan lan kekuwatan. Pada wènèhna kamulyané asmané marang GUSTI, nggawaa pisungsung lan mlebua nemoni menyang ing ngarepé. Pada sujuta lan nyembaha marang GUSTI karo nganggokké dandanan kesutyian. Gemetera ing ngarepé, hé sak lumahé bumi; ndonya kuwi nyatané jejek, ora gonjing. Langit bèn bungah-bungah lan bumi surak-surak, wong bèn ngomong ing antarané para bangsa: “GUSTI kuwi ratu!” Bèn ombaké segara sak isiné, bèn bungah-bungah lan kabèh ing kono, wit-witan ing alas terus pada surak-surak ing ngarepé GUSTI, awit Panjenengané teka arep ngadili bumi. Pada pasraha maturkesuwun marang GUSTI, awit Panjenengané kuwi apik! katrésnan-Né kuwi nyata langgeng ing selawasé. Lan pada ngomonga: “Kita supaya pada Panjenengan tulungi, duh GUSTI Allah, Juruslamet kita, lan gelem nglumpukké kita apa uga gelem ngutyuli sangka antarané para bangsa, supaya kita terus pada ngunggahké maturkesuwun marang asma Panjenengan sing sutyi, lan supaya gedé ati kita ing njeruhné nggunggung-nggunggung marang Panjenengan.” Pinujia GUSTI, Gusti Allahé Israèl, wiwit sangka kelanggengan tekan ing kelanggengan. Wong sak umat kabèh terus pada ngomong: “Amin! Pada ngluhurna GUSTI!” Daved terus ninggalké Asaf lan para seduluré sak brayaté ing kono, ya kuwi ing ngarepé peti perjanjiané GUSTI, supaya tetep ngladèni ing ngarepé peti kuwi ing bab apa sing pantes ditindakké saben dina; uga Obèd-Edom lan para seduluré tunggal kulawargané, sing tyatyahé suwidak wolu; Obèd-Edom anaké Yedutun lan Hosa kuwi sing pada njaga gapura. Nanging imam Sadok lan para seduluré tunggal kulawargané, para imam, kuwi ditinggal ing ngarepé Tarupé Sutyi GUSTI ing puntuk pangurbanan ing Gibéon, supaya ésuk lan soré ajek masrahaké kurban obongan marang GUSTI ing mesbèh kurban obongan lan supaya nindakké sakkèhé sing ketulis ing angger-anggeré GUSTI, sing dipréntahké marang wong Israèl. Nanging sing dadi kantyané kuwi Héman lan Yedutun lan sak luwihé wong-wong sing pada dipilih sing disebut jenengé supaya pada ngidungké: “Pamuji sukur kanggo GUSTI, awit katrésnan-Né kuwi langgeng ing selawasé.” Héman lan Yedutun mau pada dipasrahi trompèt lan ketyer kanggo para sing kuwajipané ngunèkké, lan uga piranti-piranti musik, sing kanggo ngiringi kidungan kanggo Gusti Allah. Nanging para anaké Yedutun kuwi pada nunggu gapura. Sakwisé mengkono wong sak bangsa kabèh terus pada mulih menyang ing omahé déwé-déwé, lan Daved ya mulih arep mbagèkké keslametan marang brayaté. Bareng Daved wis tetep enggoné manggon ing kratoné, ratu ngetokké tembung marang Natan: “Lah kula kuwi ngenggoni kraton kayu tyemara, nanging peti perjanjiané GUSTI kok ing ngisoré tarup.” Semauré Natan marang Daved: “sampéyan kula suwun nindakké apa ing njeruhné ati sampéyan, awit Gusti Allah nunggal karo sampéyan.” Nanging ing mbengi kuwi uga Gusti Allah ngekèki tembungé marang Natan mengkéné: “Lungaa, kowé ngomonga marang abdi-Ku Daved: Mengkéné tembungé GUSTI: Duduk kowé sing bakal ngedekké omah kanggo Aku, sing bakal Tak panggoni. Aku ora tau manggon ing omah wiwit Aku nuntun metu wong Israèl nganti sepréné, nanging Aku nglembara ing tarup-tarup, lan ing panggonan menyang panggonan. Selawasé Aku nglembara karo wong Israèl kabèh, apa Aku tau ngomong marang salah sakwijiné rèkteré Israèl, sing Tak omongi ngengon umat-Ku, mengkéné: Kenèng apa kowé ora nggawé Aku omah kayu tyemara? Awit sangka kuwi kowé ngomonga mengkéné marang abdi-Ku Daved: Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Aku sing nyeluk kowé sangka ara-ara, waktu nggiring wedus, supaya dadia ratuné umat-Ku Israèl. Aku wis nunggal karo kowé ing sakkèhé panggonan sing kok liwati lan wis ngentèkké sakkèhé mungsuhmu sangka ngarepmu. Aku bakal nggawé jenengmu kaya jenengé para wong gedé ing bumi. Aku bakal nentokké panggonan kanggo umat-Ku Israèl, bakal Tak tandur, supaya bisa manggon ing panggonané déwé lan ora dikagèt-kagèti lan ditindes karo para wong dursila kaya dèk mbiyèn, wiwit Aku ngangkat para rèkter kanggo umat-Ku Israèl. Aku bakal menangké kabèh mungsuhmu. Aku uga ngekèki weruh marang kowé: GUSTI bakal mbangun sakwijiné keturunan kanggo kowé. Yèn umurmu wis genep lan terus budal menyang ing panggonané leluhurmu, Aku bakal ngangkat turunanmu ing sakwisé kowé, ya kuwi salah sakwijiné anakmu, kuwi kratoné bakal Tak santosaké. Kuwi sing bakal nggawé omah-Ku lan Aku bakal nguwatké damparé kanggo ing selawas-lawasé. Aku bakal dadi Bapaké, lan dèwèké bakal dadi anak-Ku. Uga katrésnan-Ku bakal ora Tak dohké sangka dèwèké, ora kaya enggon-Ku wis nyingkirké kuwi sangka wong sing wis ndisiki kowé. Sak terusé Aku bakal nguwatké dèwèké ing omah-Ku lan ing kraton-Ku kanggo ing sak lawas-lawasé, lan damparé bakal kuwat ing sak lawas-lawasé.” Natan enggoné ngomong marang Daved netepi tembungé kuwi lan ya netepi wahyu kuwi. Daved terus mlebu lan terus ngadep ing ngarepé GUSTI karo ngomong: “Sapa ta kula kuwi, duh GUSTI, Gusti Allah lan sapa brayat kula kuwi, nanging Panjenengan nganti gelem ndadèkké kula kaya mengkéné iki? Lan bab iki ijik kurang ing mripat Panjenengan; duh Gusti Allah; awit sangka kuwi Panjenengan wis ngomong uga kanggo brayaté abdi-Mu iki ing waktu sing ijik suwé lan wis ngekèki ngerti marang kula bab urut-urutané wong sing bakal ana, duh GUSTI, Gusti Allah. Apa malih sing bisa ditambahké karo Daved marang Panjenengan gegandèngan karo enggèn Panjenengan ngekèki kaluhuran marang abdi-Mu iki? Apa duduk Panjenengan sing ngerti kahanané abdi-Mu iki? Duh GUSTI, awit sangka abdi-Mu iki lan miturut pikiran Panjenengan enggèn Panjenengan wis nindakké penggawéané sing gedé kuwi kabèh karo ngekèki ngerti bab kabèh perkara sing gedé kuwi. Duh GUSTI, ora ana sing madani Panjenengan, lan ora ana Gusti Allah liyané kejaba Panjenengan, miturut kabèh sing pada kula rungokké. Apa ana bangsa ing ngendi ing bumi sing kaya umat Panjenengan Israèl, sing Gusti Allahé tandang ngluwari umat mau terus didadèkké umaté Gusti, supaya Asma Panjenengan dadi kesuwur awit sangka penggawéan-penggawéan Panjenengan sing gedé lan medèni, lan awit sangka enggèn Panjenengan nglungakké para bangsa sangka ngarepé umat Panjenengan, sing wis Panjenengan tulungi sangka negara Egipte? Umat Panjenengan Israèl wis Panjenengan dadèkké umat Panjenengan ing sak lawas-lawasé, lan uga Panjenengan, duh GUSTI, dadi Gusti Allahé. Nanging saiki, duh GUSTI, janji sing Panjenengan omongaké kanggo abdi-Mu lan kanggo brayaté kuwi, muga Panjenengan lestarèkké lan muga Panjenengan tindakké kaya sing Panjenengan janjèkké kuwi. Supaya asma Panjenengan bakal dadi kuwat lan gedé ing sak lawasé, terus wong bakal ngomong: GUSTI, Gustiné sing ngwasani langit, Gusti Allahé Israèl kuwi, Gusti Allahé kanggo wong Israèl; brayaté abdi-Mu terus bakal tetep urip kuwat ing ngarepé Panjenengan. Awit Panjenengan, duh Gusti Allah kula, wis ngomong marang abdi-Mu iki, yèn Panjenengan bakal mbangun turunané. Ya iki sebabé, abdi-Mu iki terus wani ngunggahké pandonga iki ing ngarepé Panjenengan. Awit sangka kuwi, duh GUSTI, Panjenengan kuwi Gusti Allah, sing wis ngekèki janji bab perkara sing apik iki marang abdi-Mu. Panjenengan saiki muga gelem ngekèki berkah marang brayat kula kuwi, supaya tetep urip ing ngarepé Panjenengan ing sak lawasé. Awit apa sing Panjenengan berkahi, duh GUSTI, bakal diberkahi ing sak lawasé.” Sakwisé mengkono Daved terus nelukké wong Filistèn, nganti pada dikalahké; terus ngrebut Gat lan pangwasané kabèh sangka tangané wong Filistèn. Daved terus nggempur wong Moab, nganti wong Moab pada teluk lan pada pasrah mbayar pajek. Sak terusé Daved ngalahké Hadadèzèr, ratu ing Soba, ing sak tyedaké Hamat, waktu pinuju lunga arep nguwatké pangwasané ing kali Efrat. Daved ngrebut krétané 1000, suradaduné jaran 7000 lan suradadu ing daratan 20.000, Daved terus ngongkon ngetoki kabèh ototé sikilé jaran kréta, sing dikarèkaké mung jaran kréta 100. Wong Aram ing Damaskus terus pada teka ngréwangi Hadadèzèr, ratu ing Soba, nanging wong Aram mau dientèkké karo Daved 22.000 wong. Sakwisé kuwi Daved ngekèki suradadu sing manggon ing panggonané wong Aram ing Damaskus, lan wong Aram pada dadi baturé Daved, sing kudu mbayar pajek. GUSTI ngekèki kemenangan marang Daved, menyanga ngendi waé enggoné maju perang. Daved terus ngongkon ngusungi tamèng-tamèng emas sing dienggo karo para abdiné Hadadèzèr, digawa menyang ing Yérusalèm. Lan sangka Tibkat lan sangka Kun, ya kuwi kuta-kutané Hadadèzèr, Daved njukuki tembaga okèh banget, kuwi ing mbésuk dikanggokké karo Salomo nggawé “segaran” tembaga tyagak-tyagak lan prabot tembaga. Bareng Toi, ratu ing Hamat, krungu, yèn Daved wis ngalahké sakkèhé suradaduné Hadadèzèr, ratu ing Soba, terus kongkonan Hadoram, anaké, nemoni Daved, dikongkon mbagèkké salam lan mbagèkké keslametané, awit Daved wis menang ing perang nglawan Hadadèzèr, awit Hadadèzèr kerep merangi Toi. Lan Hadoram mau ya nggawa barang emas, slaka lan tembaga werna-werna. Barang-barang kuwi uga didèwèkké karo Daved, mung kanggo GUSTI, kaya slaka lan emas sing diangkati sangka sakkèhé bangsa, ya kuwi sangka wong Edom, wong Moab wong turunané Amon, wong Filistèn lan sangka wong Amalèk. Abisai, anaké Seruya, ngentèkké wong Edom 18.000 ing legokan Asin, terus ndèkèk suradadu sing manggon ing Edom kono, terus wong Edom kabèh pada dadi baturé Daved. GUSTI ngekèki kemenangan marang Daved menyanga ngendi waé enggoné ngluruk perang. Kaya mengkono enggoné Daved dadi ratu ing sak tanah pangwasané Israèl kabèh lan enggoné jejekké keadilan lan sing bener kanggo wong sak bangsa kabèh. Yoab, anaké Seruya, dadi penggedéné suradadu; Yosafat anaké Ahilud dadi sing nata bandané, Sadok anaké Ahitub lan Akimèlèk anaké Abyatar pada dadi imam, Sausa dadi juru tulis; Benaya anaké Yoyada dadi penggedéné wong Krèti lan wong Plèti, nanging para anaké Daved kuwi dikèki pangkat sing duwur déwé, sing pada ngréwangi ratu. Sakwisé kuwi Nahas, ratuné turunané Amon, ninggal ndonya, anaké terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Daved terus ngomong: “Aku bakal ngétokké enggonku kekantyan karo Hanun anaké Nahas, awit bapaké kekantyan karo aku.” Mulané Daved terus ngirimké kongkonan dikongkon masrahaké bélasungkawa marang piyambaké, awit sangka matiné bapaké. Nanging bareng para abdiné Daved tekan ing negara Amon lan nemoni Hanun ngomongké bélasungkawa marang piyambaké, para penggedéné turunané Amon pada ngomong marang Hanun: “Apa miturut panemumu Daved bakal ngekèki panghurmatan marang bapakmu, anggèné ngirimké para kongkonan nemoni sampéyan perlu ngomongké bélasungkawa kuwi? Apa ora karo karep bakal mriksa, ngindik lan terus bakal ngentèkké negara iki, anggèné para pegawéné pada nemoni ing ngarepé sampéyan iki?” Hanun terus ngongkon nyekel para abdiné Daved mau, terus dityukur lan sandangané ing tengah diketok nganti tekan ing pupuné, sakwisé mengkono terus dityulké. Waktu pada mulih, ana sing ngomong marang Daved bab para kongkonan mau, ratu terus kongkonan abdi nemoni, awit wong-wong mau banget enggoné pada digawé kisinan. Tembungé ratu: “Kowé pada manggona ing Yériko nganti jénggotmu tukul, terus pada balia.” Bareng turunané Amon pada weruh, yèn pada dadi jalarané disengiti karo Daved, Hanun lan turunané Amon terus kirim talénta slaka 1000 kanggo nyéwa kréta lan suradadu marang Aram-Mésopotamia, Aram-Maaka lan marang Aram-Soba. Sing diséwa kréta 32.000 lan ratu ing negara Maaka suradadu-suradaduné, sing terus pada budal lan manggon ing sak tyedaké Médeba. Uga turunané Amon pada nglumpuk sangka kuta-kutané lan bakal perang. Bareng Daved krungu bab kuwi, terus ngongkon marang Yoab supaya maju perang karo nggawa kabèh suradadu lan para penggedéné suradadu. Turunané Amon terus pada maju, enggoné nata barisan ing ngarepé gapurané kuta, nanging para ratu sing pada teka, pada manggon ing ara-ara. Bareng Yoab ngerti, yèn bakal katekan sangka ngarep lan sangka mburiné, terus milih sak bagéan wong pilihan Israèl, terus nata suradaduné adep-adepan karo wong Aram. Turahé suradadu dipasrahké marang pimpinané Abisai, adiké lan terus nata suradaduné adep-adepan karo wong Amon. Yoab terus ngomong: “Yèn wong Aram kuwi kekuwatané ngungkuli aku, kowé nulungi aku, nanging yèn turunané Amon kekuwatané ngungkuli kowé, kowé bakal tak tulungi. Sing tatak atimu lan hayuk pada kendel, iki kanggo bangsa kita lan kanggo kuta-kutané Gusti Allah kita. GUSTI supaya gelem nindakké apa sing apik ing ngarepé.” Yoab suradadu-suradaduné terus nyerang wong Aram, nganti wong kuwi pada mlayu ing ngarepé. Bareng turunané Amon weruh, yèn wong Aram wis pada mlayu, ya terus pada mlayu uga ing ngarepé Abisai, adiké Yoab, lan pada mlebu ing kuta. Sakwisé kuwi Yoab terus mulih menyang ing Yérusalèm. Bareng wong Aram weruh, yèn wis pada dikalahké karo wong Israèl, terus pada ngirimké kongkonan lan njaluk supaya wong Aram ing sabrangé kali Efrat pada maju perang dipimpin karo Sofak, komendané suradaduné Hadadèzèr. Bareng bab kuwi dingertèni karo Daved, wong Israèl kabèh terus pada diklumpukké, terus budal menyang ing sabrangé laut Yordan lan bareng wis tekan ing panggonané mungsuh, terus nata suradaduné nglawan mungsuh mau. Bareng Daved nata suradaduné adep-adepan karo wong Aram, wong Aram terus pada nyerang piyambaké, nanging wong Aram kuwi pada mlayu sangka ngarepé wong Israèl, lan sangka wong Aram mau sing dientèkké karo Daved jaran kréta ana 7000 lan suradadu ing daratan 40.000 wong, uga Sofak, penggedéné suradadu nganti tekan ing pati. Bareng wong sing pada teluk marang Hadadèzèr, weruh yèn wis dikalahké karo wong Israèl, terus pada rukunan karo Daved lan teluk marang piyambaké; sakwisé kuwi wong Aram ora gelem ngekèki pitulungan menèh marang turunané Amon. Ing waktu gantiné taun, ing wantyiné para ratu lumrahé pada maju perang, Yoab nglurukké suradaduné, terus ngentèkké negarané turunané Amon; sakwisé kuwi terus ngepung kuta Raba, nanging Daved déwé kèri ing Yérusalèm. Yoab nggepuk Raba nganti kalah, lan terus digempur. Makutané ratuné terus dijikuk karo Daved, kuwi boboté sak talénta emas, lan karo watu-watu siji sing larang regané; makuta kuwi terus dikanggokké karo Daved. Sak terusé okèh banget sing direbut sing diusungi sangka kuta kono. Sing manggon ing kuta kuwi pada diboyong lan dikèki penggawéan peksa karo nggunakké graji, bur wesi lan kampak. Sing mengkono kuwi uga ditindakké marang sakkèhé kutané turunané Amon. Sakwisé kuwi Daved terus mulih ditutké karo suradadu-suradaduné kabèh menyang ing Yérusalèm. Sakwisé mengkono tukul peperangan nglawan wong Filistèn ing Geser; ing waktu kuwi Sibkai, wong Husa, matèni Sipai, tunggalé wong turunané wong gedé duwur ngidap-idapi, kuwi pada dikalahké. Terus ana peperangan menèh nglawan wong Filistèn; waktu kuwi Elhanam anaké Yair matèni Lakmi, seduluré Goliat, wong Gat, lan gagangé tumbaké gedéné sak gilingané tukang tenun. Terus ana peperangan menèh ing Gat; ing kono ana wong sing gedé duwur, tangan lan sikilé drijiné enem, tyatyahé patlikur; iki uga ijik turunané wong gedé-duwur ngidap-idapi. Wong mau ngèlèk-èlèk marang wong Israèl, terus dipatèni karo Yonatan anaké Siméa, kakangé Daved. Wong kuwi pada ijik turunané wong gedé duwur ngidap-idapi ing Gat, lan pada ninggal ndonya karo tangané Daved lan karo tangané para abdiné. Sétan ngadek nglawan wong Israèl lan mbujuk marang Daved supaya ngitung wong Israèl. Daved terus ngomong marang Yoab lan marang para penggedéné rayat: “Kowé pada lungaa, itungen wong Israèl wiwit ing Bèrsyéba nganti tekan ing Dan lan olèh-olèhé pasrahna marang aku, supaya aku mangertèni tyatyahé.” Semauré Yoab: “Supaya GUSTI nambahi kaping 100 karo sing ana kuwi. Duh bendara kula ratu, apa kabèh kuwi duduk abdi sampéyan? Apa sebabé nganti bendara kula kok nduwé karep mengkéné? Apa jalaran nganti wong Israèl kudu nanggung kesalahan awit sangka perkara iki?” Senajan mengkono préntahé ratu ya kepeksa ditindakké karo Yoab; mulané Yoab terus lunga ndlajahi pangwasané Israèl kabèh, terus bali menyang ing Yérusalèm. Yoab terus masrahaké olèh-olèhé tyatyahé rayat. Ing antarané wong Israèl kabèh ana 1.100.000 wong sing bisa nyekel pedang, lan wong Yéhuda ana 470.000 wong sing bisa nyekel pedang. Nanging wong Lèwi lan Bényamin ora dilebokké ing tyatyah jiwa, awit préntahé ratu kuwi dianggep ala karo Yoab. Nanging perkara iki ala ing ngarepé Gusti Allah, mulané wong Israèl terus diajar karo Gusti Allah. Daved terus ngomong marang Gusti Allah: “Kula dosa banget; jalaran kula nandangi mengkéné iki; mulané saiki Panjenengan supaya gelem ngedohké kesalahané abdi-Mu, awit penggawé kula kuwi bodo banget.” Nanging GUSTI terus ngomong marang Gad, wong tukang ndelok Daved: “Kowé lungaa, ngomonga marang Daved: Mengkéné tembungé GUSTI: Aku ngajokké telung perkara ing ngarepmu; kowé miliha salah siji, kuwi bakal Tak tibakké marang kowé.” Gad terus nemoni Daved lan terus ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Sampéyan miliha: telung taun pailan utawa telung sasi suwéné mblayu sangka ngarepé mungsuhmu, tur kowé kesusul karo pedangé mungsuhmu, apa ing sak njeruhné telung dina pedangé GUSTI, ya kuwi lara pès, ing negara kéné lan mulékaté GUSTI nganakké kematian ing sak kabèhé negarané wong Israèl kabèh. Mulané saiki sampéyan kula njaluk mikir, semaur apa sing kudu kula omongké marang sing ngutus kula.” Daved terus ngomong marang Gad: “Atiku susah banget, mbok dililani kula tiba ing tangané GUSTI, awit gedé banget kawelasané; nanging aja nganti kula tiba ing tangané manungsa.” Ing kono GUSTI terus nekakké lara pès ing antarané wong Israèl, wong Israèl sing ninggal ndonya 70.000 wong. Gusti Allah uga ngutus mulékat menyang ing Yérusalèm supaya nganakké kematian, nanging bareng arep nandangi, GUSTI weruh bab kuwi nganti terus melas nanging arep nekakké kasangsarané kuwi, terus ngomong marang mulékaté pati mau: “Wis tyukup! Saiki tanganmu undurna!” Ing waktu kuwi mulékaté GUSTI ijik ngadek ing sak tyedaké penggilingané gandum Oman, wong Yébus. Bareng Daved ndangak, ngerti mulékaté GUSTI ngadek ing antarané bumi lan langit, tangané nyekel pedang tanpa rangka, sing diatyungké ing duwuré Yérusalèm, Daved lan para pinituwa, karo nganggokké salin kasusahan, terus pada sujut. Daved ngomong marang Gusti Allah: “Apa ora kula iki sing ngongkon ngitung rayat, lan kula piyambak sing dosa lan sing nindakké ala, nanging wedus-wedusé kuwi pada nandangi apa? Duh GUSTI, Gusti Allah kula, tangan Panjenengan muga ditibakké kula lan kulawargané kula, nanging aja nganti ditibakké marang umat Panjenengan.” Sakwisé mengkono mulékaté GUSTI terus kongkonan Gad ngomong marang Daved, yèn Daved dikongkon lunga lan nggawé mesbèh kanggo GUSTI ing panggonan penggilingané gandum Oman, wong Yébus. Daved terus lunga miturut tembungé Gad sing diomong kanggo asmané GUSTI. Oman ijik nutu gandum, bareng ménguh weruh mulékaté mau; anaké papat, sing mèlu piyambaké, pada ndelik. Bareng Daved teka ing panggonané Oman, Oman ndangak lan bareng weruh Daved, terus metu sangka panggonan penggilingané gandum lan terus sujut ing ngarepé Daved, praupan tekan ing lemah. Daved ngomong marang Oman: “Panggonan penutoné gandum iki pasrahna marang aku, arep tak deki mesbèh kanggo GUSTI. Apiké pasrahna marang aku karo rega sak mestiné, supaya bebendu iki lèrèn enggoné nyerang rayat.” Semauré Oman marang Daved: “Mangga sampéyan jikuk, bendara kula ratu supaya gelem nindakké apa sing dianggep apik. Kula masrahaké sapi kuwi kanggo kurban obongan, lan kayu penutoné gandum kuwi kanggo kayu obongan, déné gandum kuwi kanggo kurban panganan, kabèh kuwi kula pasrahaké.” Nanging Daved ngomong marang Oman: “Ora mengkono, kuwi arep tak jikuk karo rega sak mestiné, awit aku ora gelem jikuk duwèkmu kanggo GUSTI lan ora gelem pasrah kurban obongan, sing ora karo mbayar apa-apa.” Daved terus ngekèki marang Oman emas boboté 600 sèkel, kanggo mbayar panggonan kuwi. Daved terus nggawé mesbèh kanggo GUSTI ing kono, terus pasrah kurban obongan lan kurban keslametan lan nyebut marang GUSTI. GUSTI ya terus nyauri marang piyambaké karo geni sing mudun sangka langit marang ing nduwuré mesbèh kurban obongan mau. GUSTI terus ngongkon marang mulékat mau supaya nglebokké pedangé menyang rangkané. Ing waktu kuwi uga Daved masrahaké kurban obongan ing kono, bareng ngerti, yèn GUSTI wis nyauri marang piyambaké ing panggonan penggilingané gandum Oman wong Yébus mau. Tarup sutyi sing digawé karo Moses ing ara-ara samun lan mesbèh kurban obongan ing waktu kuwi ing puntuk pangurbanan ing Gibéon. Nanging Daved ora wani lunga mbrana, nemoni ing ngarepé Gusti Allah njaluk pituduhé awit wedi marang pedangé mulékaté GUSTI mau. Daved terus ngomong: “Ing kéné iki griyané GUSTI, Gusti Allah kita, lan ing kéné iki mesbèhé wong Israèl kanggo pasrah kurban obongan.” Daved ngongkon nglumpukké para wong mantya ing negarané wong Israèl lan terus ngangkat tukang-tukang sing natani watu kanggo ngedekké omahé Gusti Allah. Uga Daved nyawiské wesi okèh banget kanggo nggawé paku sing kanggo gapura lan bakalé angkur, uga tembaga okèh banget sing nganti ora kena ditimbang boboté, lan kayu tyemara sing tyatyahé ora kena diitung, awit wong Sidon lan wong Tirus pada nggawa kayu tyemara okèh banget kanggo Daved. Awit Daved mikir: “Salomo, anakku, ijik enom lan pengalamané kurang, nanging omah sing bakal digawé kanggo GUSTI kuwi gedéné kudu ngluwihi, terus kondang lan kesuwur ing kabèh negara, mulané aku apik tata-tata.” Daved terus tata-tata okèh banget sak durungé ninggal ndonya. Sakwisé kuwi anaké Salomo terus dityeluk lan dikèki paweling supaya nggawé omah kanggo GUSTI, Gusti Allah Israèl, mengkéné tembungé marang Salomo: “Hé anakku, aku déwé nduwé karep arep nggawé omah kanggo GUSTI, Gusti Allahku, nanging terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: Kowé wis ngutahké getih okèh banget lan wis nglakoni perang gedé. Mulané kowé aja ngedekké omah kanggo asma-Ku, awit wis okèh getih sing kowé kutahké ing lemah ing ngarep-Ku. Kowé bakal nduwé anak lanang, sing bakal dadi wong sing dikèki katentreman. Kuwi bakal Tak wènèhi katentreman, utyul sangka sakkèhé mungsuhé ing sak ubengé. Bakalé jenengé Salomo; katentreman lan kuwat bakal Tak wènèhké marang Israèl ing selawasé jamané. Kuwi sing bakal nggawé omah kanggo asma-Ku lan ya dèwèké kuwi sing bakal dadi anak-Ku, lan Aku bakal dadi Bapaké; damparé kratoné ing Israèl bakal Tak kuwatké nganti ing sak lawas-lawasé. Mulané saiki, hé anakku, GUSTI supaya ngantyani marang kowé, terus kowé kelakon bisa ngedekké griyané GUSTI, Gusti Allahmu, kaya sing wis diomongké kanggo kowé. Mung waé, GUSTI ngekèki kowé kaweruh lan pangertèn lan gelem ngangkat kowé dadi sing nyekel pemrintahan ing Israèl, supaya kowé netepana angger-anggeré GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé bakal bisa nggayuh apa sing kok karepaké, yèn kowé karo setia nindakké katetepan-katetepan lan pernatan-pernatan sing dipréntahké karo GUSTI marang Moses kanggo wong Israèl. Atimu sing kuwat lan sing tatak, aja wedi lan aja tyilik ati. Senajan ing sak njeruhné kasusahan, aku wis nyawiské kanggo griyané GUSTI kuwi emas 100.000 talénta lan slaka 1.000.000 talénta lan tembaga lan wesi okèh banget, nganti boboté ora kena ditimbang; aku uga wis nyawiské kayu lan watu. Nanging apiké kowé tambahana menèh. Lan menèh kowé nduwé tukang okèh banget, tukang natahi watu, tukang watu, tukang kayu lan para wong sing pinter ing bab penggawéan werna-werna, ing babakan emas, slaka, tembaga lan wesi sing tyatyahé ora kena diitung, miwitana tandang! GUSTI supaya nuntun marang sliramu!” Daved terus ngekèki préntah marang sakkèhé penggedéné Israèl supaya pada ngréwangi Salomo, anaké, tembungé: “Apa ora GUSTI, Gusti Allahmu, sing nunggal karo sampéyan kabèh lan sing wis ngekèki keslametan marang sampéyan ing ngendi-endi. Panjenengané wis ngekèkké para wong sing manggon ing negara kéné ing tanganku, terus negara iki teluk ing ngarepé GUSTI lan marang umaté. Mulané saiki, atimu lan nyawamu ngupayaa supaya pada nggolèki GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé pada miwitana enggonmu nggawé griya sutyiné GUSTI, Gusti Allah, supaya peti perjanjiané GUSTI lan prabot sutyi duwèké Gusti Allah kena digawa mlebu ing griya sing didekké kanggo asmané GUSTI.” Bareng Daved wis dadi tuwa lan wis okèh banget umuré, terus ngangkat Salomo dadi ratu ing Israèl. Para penggedéné Israèl lan uga para imam lan para wong Lèwi pada diklumpukké. Para wong Lèwi sing umur telung puluh taun munggah pada diitung, siji-siji, tyatyahé ana 30.000 wong. “Wong iki sing 24.000 wong pada ngawat-awatana penggawéan ing griyané GUSTI; sing 6000 wong dadia sing tukang nata-nata lan rèkter; sing 4000 wong dadia njaga gapura; lan sing 4000 wong gawéané memuji marang GUSTI karo nggunakké piranti-piranti musik sing wis tak gawé kanggo memuji kidungan,” mengkono tembungé Daved. Wong mau uga pada dipisah-pisah karo Daved dadi golongan-golongan miturut para anaké Lèwi, ya kuwi Gèrson, Kéhat lan Mérari. Golongané wong Gèrson ya kuwi Ladan lan Simèi. Para anaké Ladan ya kuwi Yehièl, sakwijiné pemimpin lan Zetam lan Yoèl, kabèhé wong telu. Para anaké Simèi ya kuwi Selomit, Hasiel, lan Haran, kabèhé wong telu; wong iki sing pada dadi leluhuré kulawargané Ladan. Para anaké Simèi ya kuwi Yahat, Sina, Yeusy lan Beria; kuwi para anaké Simèi, gunggungé papat. Yahat kuwi sing dadi penggedé, nanging Sina kuwi wong sing nomer loro, nanging Yeusy lan Beria anaké ora okèh, mulané mung dadi sak brayaté lan pangkaté mung siji. Para anaké Kéhat ya kuwi Amram, Yizhar, Hébron lan Yizhar, kabèhé papat. Para anaké Amram ya kuwi Harun lan Moses; Harun dipasrahi ngurus apa sing Mahasutyi, ya piyambaké uga para turunané, nganti ing sak lawas-lawasé, ya kuwi ngobong kurban ing ngarepé GUSTI, ngladèni marang Panjenengané lan ngedum berkah kanggo asmané, nganti ing sak lawas-lawasé. Para anaké Moses, abdiné Gusti Allah, dilebokké taleré Lèwi. Para anaké Moses ya kuwi Gèrson lan Elièser. Gèrson nurunké Sebuel, sakwijiné pemimpin. Elièser nurunké Rehabya, sakwijiné pemimpin; Elièser ora nduwé anak liyané, nanging anaké Rehabya kuwi okèhé ngidap-idapi. Yizhar nurunké Selomit, sakwijiné pemimpin. Anaké Hébron ya kuwi Yeria, sakwijiné pemimpin Amarya, anak sing nomer loro, Yahasiel, anak sing nomer telu lan Yekameam, anak sing nomer papat. Para anaké Yizhar ya kuwi Mika, sakwijiné pemimpin lan Yisia, anak sing nomer loro. Para anaké Mérari ya kuwi Mahli lan Musi. Para anaké Mahli ya kuwi Eléazar lan Kis. Bareng Eléazar ninggal ndonya, ora ninggal anak lanang, nanging mung anak wadon; iki terus pada pèk bojo karo para anaké Kis, seduluré ponakan. Para anaké Musi ya kuwi Mahli, Eder lan Yérémot, kabèhé telu. Ya kuwi turunané Lèwi miturut brayaté, para leluhuré brayaté, waktu pada didaftar siji-siji tyotyok karo étungané jenengé, urutané, sing umur rong puluh taun munggah, kuwi sing kuwajipané nindakké penggawéan ing bab ngladèni pangabekti ing griyané GUSTI. Awit Daved wis ngomong: “GUSTI, Gusti Allahé Israèl, wis mberkahi keslametan marang umaté, lan Panjenengané manggon ing Yérusalèm ing sak lawas-lawasé. Dadiné wong Lèwi wis ora usah ngusung griya sutyi menèh lan kabèh piranti sing kanggo nindakké pangabekti ing kono.” Miturut préntahé Daved sing kèri, kabèh sing didaftar kuwi para turunané Lèwi sing umur rong puluh taun munggah. “Nanging kuwajipané ya kuwi ngréwangi para turunané Harun nindakké peladènan pangabekti ing griyané GUSTI, njaga marang plataran, kamar-kamar lan ing bab njaga resiké sakkèhé barang sing sutyi uga nindakké penggawéan sing gegandèngan karo peladènan pangabekti ing griyané Gusti Allah. Uga kuwajipané nyawiské roti kurban lan glepung sing apik déwé kanggo kurban panganan, roti tipis tanpa ragi, apa sing dipanggang ing piranti panggangan, apa sing diublek lan sakkèhé takeran lan ukuran. Sak terusé ya kuwajipané memujèkké kidung maturkesuwun lan pamuji kanggo GUSTI ing saben ésuk, lan uga ing saben soré uga ing waktu masrahaké sakkèhé kurban obongan marang GUSTI, ing dina sabat, ing sasi anyar lan ing dina gedé, miturut tyatyahé sing tyotyok karo pernatan sing kudu ditindakké kanggo wong-wong mau, kanggo kuwajipané sing tetep ing ngarepé GUSTI. Wong-wong mau uga kuwajipané njaga ing Tarup Sutyi lan panggonan sutyi lan ngréwangi para tyedak turunané Harun, ya kuwi para seduluré, ing bab enggoné nindakké pernatan pangabekti ing griyané GUSTI.” Iki golongan-golongané tyedak turunané imam Harun. Para anaké imam Harun ya kuwi Nadab, Abihu, Eléazar lan Itamar. Nanging imam Nadab lan imam Abihu enggoné ninggal ndonya luwih ndisik tenimbangané bapaké lan ora ninggal anak lanang, mulané sing kanggonan pangkat imam ya kuwi Eléazar lan Itamar. Daved diréwangi karo imam Sadok sangka turunané Eléazar lan imam Akimèlèk sangka turunané Itamar, nggolong-nggolongké para wong kuwi miturut kuwajipané ing sak njeruhné nindakké pernatan pangabekti. Terus pada weruh yèn, ing antarané turunané imam Eléazar penggedéné golongan luwih okèh tenimbangané ing antarané turunané imam Itamar, mulané dipisah mengkéné: kanggo turunané Eléazar pemimpiné brayaté ana nembelas, nanging kanggo turunané Itamar wolu. Sak terusé enggoné ngedum kuwi karo nguntyalké lotré tanpa mbédak-mbédakké, awit turunané imam Eléazar lan turunané imam Itamar ana sing dadi “para penggedé sutyi” lan “para pengarepé Gusti Allah,” kuwi ya turunané Eléazar lan ya turunané Itamar. Nanging Semaya anaké Nétanéèl, juru tulisé, sakwijiné wong Lèwi, kuwi nulisi jeneng-jenengé ing ngarepé ratu, para penggedéné imam Sadok, imam Akimèlèk, anaké Abyatar lan ing ngarepé para pemimpiné brayaté imam-imam lan wong Lèwi. Saben-saben sangka turunané Eléazar dijukuk kulawargané siji, mengkono uga sangka turunané Itamar ya kulawargané siji. Lotréan sing wiwitan tiba marang imam Yoyarib; sing kaping pindo marang imam Yedaya; sing kaping telu marang imam Harim; sing kaping papat marang imam Seorim; sing kaping lima marang imam Malkia; sing kaping nem marang imam Miyamin; sing kaping pitu marang imam Hakos; sing kaping wolu marang imam Abia; sing kaping sanga marang imam Yésua; sing kaping sepuluh marang imam Sekanya; sing kaping sewelas marang imam Elyasib; sing kaping rolas marang imam Yakim; Sing kaping telulas marang imam Hupa; sing kaping patbelas marang imam Yesebeab; sing kaping limalas marang imam Bilga; sing kaping nembelas marang imam Imèr; sing kaping pitulas marang imam Hesir; sing kaping wolulas marang imam Hapises; sing kaping songolas marang imam Pétahya; sing kaping rongpuluh marang imam Yéhèskièl; sing kaping selikur marang imam Yakin; sing kaping rolikur marang imam Gamul; sing kaping telulikur marang Delaya; sing kaping patlikur marang imam Maasia. Kuwi sangka wong-wong mau ing sak njeruhné pada nindakké pernatan pangabekti, sakwisé mlebu ing griyané GUSTI, miturut ing pernatan sing dikèkké marang dèwèké kabèh lantaran imam Harun, leluhuré, tyotyok karo apa sing dipréntahké karo GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Golongan sing ijik kèri sangka turunané Lèwi, sangka para tyedak turunané Amram ya kuwi Subaèl, sangka turunané Subaèl, Yehdeya; sangka turunané Rehabya ya kuwi Yisia, sakwijiné pemimpin; sangka turunané Yizhar ya kuwi Selomot; sangka turunané Selomot ya kuwi Yahat. Para anaké Hébron ya kuwi Yeria, sakwijiné pemimpin Amarya, anaké sing nomer loro, Yahasiel, sing nomer telu, lan Yekaméan, sing nomer papat. Anaké Yizhar ya kuwi Mika; sangka para turunané Mika ya kuwi Samir. Seduluré Mika ya kuwi Yisia; sangka para anaké Yisia ya kuwi Sakaria. Turunané Mérari ya kuwi Mahli lan Musi, uga para anaké Yaazia, anaké. Turunané Mérari sangka Yaazia, anaké, ya kuwi Syoham, Sakur lan Hibri. Sangka Mahli ya kuwi Eléazar; kuwi ora nduwé anak. Sangka Kis ya kuwi Yerakméél. Para anaké Musi ya kuwi Mahli, Eder lan Yerimot. Kuwi turunané Lèwi miturut brayaté. Kuwi ya pada nguntyalké lotré pada kaya para seduluré tunggal taleré, tyedak turunané Harun, ing ngarepé Daved, imam Sadok, imam Akimèlèk lan ing ngarepé para pemimpiné kulawargané, para imam lan wong Lèwi. Ing bab iki pemimpiné kulawargané kuwi pada karo seduluré sing tyilik déwé. Sak terusé kanggo pangabekti Daved lan para penggedéné suradadu pada ngangkat para anaké Asaf, para anaké Héman lan para anaké Yedutun. Kuwi pada nggelar kaweruh karo diiringi siter, harep lan ketyer. Daftaré para wong sing pada nindakké penggawéan ing sak njeruhné pangabekti kuwi mengkéné: sangka anaké Asaf ya kuwi Sakur, Yosèf, Netanya lan Arasela, para anaké Asaf kuwi dipimpin karo Asaf, sing nggelar kaweruh karo sing diduduhké ratu. Sangka Yedutun ya kuwi anak-anaké Yedutun: Gedalya, Seri, Yésaya, Simèi, Hasabia lan Matitya, kabèhé ana enem, kuwi ketuntun karo bapaké, Yedutun, sing nggelar kaweruh diiringi karo siter waktu memuji kidung maturkesuwun lan pamujiné kanggo GUSTI. Sangka Héman ya kuwi anak-anaké Héman: Bukia, Matanya, Yizhar, Sebuel, Yerimot, Hananya, Hanani, Eliata, Gidalti, Romamti-Eser, Yosbékasa, Maloti, Hotir lan Mahaziot. Kuwi kabèh anaké Héman, juru ndeloké ratu, miturut janjiné Gusti Allah kanggo ngluhurké sunguné kekuwatané; awit Gusti Allah wis ngekèki anak marang Héman, lanang patbelas lan wadon telu. Kabèh kuwi pada dipimpin karo bapaké yèn pinuju mujèkaké kidungan ing griyané GUSTI diiringi karo siter, harep lan ketyer kanggo pangabekti ing omahé Gusti Allah karo sing diduduhké ratu. Kaya mengkono kuwi turunané Asaf, Yedutun lan Héman. Tyatyahé karo para seduluré sing wis dilatih ngidung kanggo GUSTI, kabèh kuwi pada pinter musik, kuwi ana 288 wong. Tuwa enom, guru lan murid, pada nguntyalké lotré kanggo kerjanané. Lotréan sing wiwitan tiba marang Yosèf wong Asaf; sing kaping pindo tiba marang Gedalya karo seduluré lan anak-anaké, kabèhé wong rolas; Lotréan sing kaping telu tiba marang Sakur, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping papat tiba marang Yisri, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping lima tiba marang Netanya, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping nem tiba marang Bukia, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping pitu tiba marang Yasarela anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping wolu tiba marang Yésaya, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping sanga tiba marang Matanya, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping sepuluh tiba marang Simèi, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping sewelas tiba marang Asareel, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping rolas tiba marang Hasabia, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping telulas tiba marang Subaèl, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping patbelas tiba marang Matitya, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping limalas tiba marang Yérémot, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping nembelas tiba marang Hananya, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping pitulas tiba marang Yosbékasa, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping wolulas tiba marang Hanani, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping songolas tiba marang Maloti, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping rongpuluh tiba marang Eliata, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping selikur tiba marang Hotir, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping rolikur tiba marang Gidalti, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping telulikur tiba marang Mahaziot, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas; sing kaping patlikur tiba marang Romamti-Eser, anak-anaké lan seduluré, kabèhé wong rolas. Nanging kanggo golongané para wong njaga lawang: sangka turunané Korah ya kuwi Meselemya anaké Koré sangka turunané Ebyasaaf. Meselemya nduwé anak, ya kuwi Sakaria, kuwi sing mbarep, Yediael, anak sing nomer loro, Sebaja, anak sing nomer telu, Yatniel, anak sing nomer papat, Elam, sing nomer lima, Yohanan, sing nomer enem, Elyoenai, sing nomer pitu. Obèd-Edom nduwé anak, ya kuwi Semaya, sing mbarep, Yosabad, sing nomer loro, Yoah, sing nomer telu, Sakar sing nomer papat, Nétanéèl, sing nomer lima, Amièl, sing nomer enem, Isakar, sing nomer pitu lan Peuletai, sing nomer wolu, awit diberkahi karo Gusti Allah. Semaya, anaké Obèd-Edom mau, nduwé anak, sing pada dadi pemimpiné brayaté, awit pada wong penggedéné suradadu sing gagah lan rosa-rosa. Nanging anak-anaké Semaya kuwi ya kuwi Otni, Répaèl, Obèd lan Elsabad lan para seduluré, ya kuwi Elihu lan Semakya, kabèh pada gagah lan rosa-rosa. Kuwi kabèh pada turunané Obèd-Edom, ya wong-wong kuwi déwé, para anaké lan para seduluré, kabèh wong gagah lan rosa-rosa, sembada kanggo penggawéané, tyatyahé suwidak loro sangka Obèd-Edom. Nanging Meselemya nduwé anak wolulas, klebu seduluré, kuwi wong gagah lan rosa-rosa. Hosa sangka turunané Mérari uga nduwé anak, ya kuwi Simri, kuwi dadi pemimpin awit senajan duduk anak mbarep, nanging didadèkké pemimpin karo bapaké, terus Hilkia, anak sing nomer loro. Tebalya, sing nomer telu lan Sakaria, sing nomer papat. Anak lan seduluré Hosa kuwi ana telulas. Golongan-golongané sing pada njaga lawang, sing pisah-pisah miturut pemimpiné brayaté kuwi kuwajipané ngladèni ing griyané GUSTI, pada kaya seduluré tunggal taleré. Kanggo saben gapura enggoné njaga karo nguntyalké lotré, miturut brayat-brayaté, kanggo kulawargané sing gedé lan ya kanggo sing tyilik. Lotréan kanggo lawang wétan tiba marang Selemya; sak terusé pada nguntyalké lotré kanggo Sakaria, anaké sakwijiné juru rembuk sing pinter, tibané lotréan kanggo lawang lor. Kanggo Obèd-Edom lawang kidul lan kanggo anak-anaké gedong simpenan. Kanggo Supim lan Hosa lawang kulon karo gapura Saleket ing dalan gedé unggah-unggahan. Wong njaga sing siji dipapanaké sanding sijiné. Ing sisih wétan saben dinané ana wong enem, ing sisih lor wong papat ing sisih kidul wong papat saben dinané, nanging ing gedong simpenan wongé mesti loro; ing Gedong sing mbukak sisih kulon: wong papat ing dalan gedé lan wong loro ing gedong tambahan. Kuwi golongan-golongané para njaga lawang sangka turunané Korah lan sangka turunané Mérari. Para wong Lèwi, para seduluré tunggal taleré, sing njaga kanggo barang-barang ing griyané Gusti Allah lan sing njaga barang-barang sutyi: turunané Ladan, ya kuwi turunané Gèrson sing diturunké karo Ladan, kuwi brayaté dipimpin karo turunané Yehièl. Turunané Yehièl, ya kuwi Zetam lan Yoèl seduluré, kuwi njaga marang barang-barang ing griyané GUSTI. Sangka turunané Amram, turunané Yizhar, turunané Hébron lan turunané Yizhar ya kuwi Sebuel anaké Gérsom anaké Moses sing dadi penggedéné nata barang-barang. Sanak seduluré Sebuel sing diturunké karo Elièser ya kuwi Rehabya anaké Elièser, lan Yésaya anaké Rehabya, lan Yoram anaké Yésaya, lan Sikhri anaké Yoram, lan Selomit anaké Sikhri. Selomit kuwi karo sanak seduluré pada njaga kanggo barang-barang sutyi sing wis disutyèkké karo Daved, para penggedéné kulawargané, para penggedéné suradadu 1000, suradadu 100 lan para penggedéné suradadu. Kuwi wis pada nyutyèkké barang-barang sing direbut sangka perang kanggo nggawé apiké griyané GUSTI. Uga samubarang kabèh sing wis disutyèkké karo Samuèl, wong tukang ndelok, karo Saul anaké Kis, karo Abnèr anaké Nèr, karo Yoab anaké Seruya, malah kabèh barang sing wis disutyèkké kuwi pada dirumati karo Selomit lan sanak seduluré. Sangka turunané Yizhar ya kuwi Kenanya lan anak-anaké; kuwi pada dipasrahi kuwajipan ing njaba kanggo Israèl, ya kuwi dadi tukang nentokké lan dadi rèkter. Sangka turunané Hébron ya kuwi Hasabia lan sanak seduluré, kuwi pada wong gagah rosa-rosa, tyatyahé 1700 wong; kuwi dipasrahi urusan pemrintahan Israèl ing kuloné laut Yordan ing bab kabèh perkara sing gegandèngan marang GUSTI lan sakkèhé penggawéan sing kanggo ratu. Sangka turunané Hébron ya kuwi Yeria, kuwi sing dadi komendané. Kanggo wong Hébron iki, turunané lan brayaté, ing taun sing kaping patang puluhé jamané pepréntahané Daved, dipriksa lan tunggalé ketemu ana sing gagah rosa-rosa, ya kuwi ing Yaezer-Giléad. Sanak seduluré Yeria, para wong sing gagah rosa-rosa lan sing pada dadi pemimpiné kulawargané, ana 2700 wong. Kuwi pada diangkat karo Daved dadi penggedéné turunané Rubèn, turunané Gad lan separoné taleré Manasé, ing bab kabèh perkara sing gegandèngan marang Gusti Allah lan sing gegandèngan marang ratu. Dadiné wong Israèl, iki para leluhuré kulawargané, para penggedéné suradadu 1000 lan suradadu 100, lan para pegawéné sing ngladèni marang ratu ing bab sakkèhé perkara sing gegandèngan karo para wong sing nandangi ing penggawéan lan sing lèrèn ing saben sasi-sasiné, ing njeruhné setaun. Saben sak golongan ana wong 27.000 wong. Sing dadi para penggedéné golongan kaping pisan kanggo ing sasi kaping pisan ya kuwi Yasobam anaké Sabdièl lan golongané kuwi ana 27.000 wong. Yosabam kuwi turunané Pèrès lan dadi komendané kabèh penggedéné ing sasi kaping pisan. Sing dadi para penggedéné golongan ing sasi kaping pindo ya kuwi Dodai, wong Ahohi, nanging sing mimpin golongané wongé ana 24.000 wong kuwi, ya kuwi Miklot. Penggedéné sing kaping telu ing sasi sing kaping telu kuwi Benaya, anaké imam gedé Yoyada, golongané kuwi ana 24.000 wong. Benaya iki klebu penggedé telung puluh kuwi, lan dadi komendané wong telung puluh kuwi nanging sing mimpin golongané ya kuwi Amisabad, anaké. Sing kaping papat kanggo ing sasi sing kaping papat ya kuwi Asaèl, seduluré Yoab, ing sak terusé kuwi digentèni Sebaja, anaké, nanging golongané mau ana 24.000 wong. Sing kaping lima kanggo ing sasi kaping lima ya kuwi Samhut anaké Yirah, kuwi sakwijiné penggedéné, nanging golongané ana 24.000 wong. Sing kaping enem kanggo ing sasi kaping enem ya kuwi Ira anaké Ikesy sangka Tékoa, nanging golongané ana 24.000 wong. Sing kaping pitu kanggo ing sasi kaping pitu ya kuwi Heles wong Peloni, sangka turunané Efraim, golongané ana 24.000 wong. Sing kaping wolu kanggo ing sasi kaping wolu ya kuwi Sibekai, wong Husa, turunané Serah, golongané ana 24.000 wong. Sing kaping sanga kanggo sasi kaping sanga ya kuwi Abièser, wong Anatot, tunggalé turunané Bényamin, golongané ana 24.000 wong. Sing kaping sepuluh kanggo sasi kaping sepuluh ya kuwi Maharai, wong Nepota, kuwi turunané Serah, golongané ana 24.000 wong. Sing kaping sewelas kanggo ing sasi nomer sewelas ya kuwi Benaya, wong Piraton, tunggalé turunané Efraim, golongané ana 24.000 wong. Sing kaping rolas kanggo ing sasi rolas ya kuwi Hèldai, wong Netofa, turunané Otnièl, golongané ana 24.000 wong. Sing dadi penggedéné taler-taleré Israèl ya kuwi: turunané Rubèn dipimpin karo Elièser anaké Sikhri; turunané Siméon pimpinané Sefatya anaké Maaka; kanggo taleré Lèwi Hasabia anaké Kemuèl; kanggo tyedak turunané imam Harun ya kuwi imam Sadok; kanggo taleré Yéhuda ya kuwi Elihu, salah sijiné seduluré Daved; taleré Isakar dipimpin karo Omri anaké Mikaèl; kanggo taleré Sébulon ya kuwi Yismaya anaké Obaja; kanggo taleré Naftali ya kuwi Yerimot anaké Asriel; kanggo turunané Efraim ya kuwi Hoséa anaké Asasya; kanggo separoné taleré Manasé ya kuwi Yoèl anaké Pedaya; kanggo separo taleré Manasé ing Giléad ya kuwi Yido anaké Sakaria; kanggo taleré Bényamin ya kuwi Yaasiel anaké Abnèr; kanggo taleré Dan ya kuwi Asareel anaké Yéroham. Kuwi para penggedéné taler-taleré Israèl. Daved ora ngitung tyatyahé wong sing umuré rong puluh taun mengisor, awit GUSTI wis janji, wong Israèl bakal didadèkké pada tyatyahé karo lintang-lintang ing langit. Yoab, anaké Seruya, pantyèn wis wiwit ngitung nanging ora dirampungké, awit sangka kuwi wong Israèl terus katekan ing memala; mulané tyatyahé ora dingertèni ing kitab sejarahé Daved. Sing ngrumati kanggo keperluané ratu ya kuwi Asmawèt anaké Adiel, nanging sing ngrumati kanggo kebutuhan ing sak njabané kuta, ing kuta-kuta, ing désa-désané lan ing sak njeruhné lumbung-lumbung ya kuwi Yonatan anaké Uzia. Sing mimpin para tani sing kuwajipan ngolah lemah ya kuwi Esri anaké Kelub. Sing dadi pemimpiné ing kebon-kebon anggur ya kuwi Simèi, wong Rama. Sing mimpin pametuné kebon anggur kanggo kebutuhan anggur ya kuwi Sabdi, wong Sipmi. Sing dadi pemimpiné kebon wit saitun lan wit sikma ing Tanah legokan ya kuwi Baal-Hanan, wong Gederi; sing mimpin kebutuhan lenga saitun, Yoas. Sing dadi pemimpiné tukang angon sapi sing pada diengon ing tanah Saron ya kuwi Sitrai, wong Saron, nanging sing mimpin tukang angon sapi ing legokan ya kuwi Safat anaké Adlai. Sing dadi pemimpiné tukang ngrumat unta ya kuwi Obil, wong Ismaél; sing mimpin kimar wadon ya kuwi Yekdeya, wong Meranot. Sing mimpin tukang ngrumat wedus ya kuwi Yasis, wong Hagri. Kuwi kabèh para abdi sing njaga marang banda duwèké Daved. Yonatan, seduluré bapaké Daved, kuwi dadi juru rembukan, kuwi pinter lan juru kitab. Yehièl, anaké Hakmoni kuwi sing dadi tukang momong para anaké ratu. Akitopèl kuwi juru rembuké ratu; Husai, wong Arki, kuwi kantyané ratu. Ing sak terusé Akitopèl digentèni Yoyada anaké Benaya lan Abyatar. Lan sing dadi penggedéné suradadu ratu Yoab. Daved nglumpukké kabèh penggedéné Israèl, ya kuwi para penggedéné taleré, para penggedéné golongan sing ngladèni, para penggedéné suradadu 1000 lan penggedéné suradadu 100, lan sing pada mimpin ngurusi banda lan kéwan-kéwané lan para anaké; uga para pegawéné kraton lan para suradadu lan sakkèhé penggedé sing gagah lan rosa-rosa. Daved terus ngadek lan ngomong: “Pada rungokna, hé! para sedulurku lan bangsaku! Aku nduwé karep arep nggawé omah kanggo lèrèn petiné perjanjiané GUSTI lan kanggo antyik-antyiké sikilé Gusti Allah kita; aku uga wis tata-tata kanggo keperluané kuwi. Nanging Gusti Allah wis ngomong marang aku: Kowé ora bakal nggawé omah kanggo asma-Ku, awit kowé kuwi suradadu lan wis ngutahké getih. Nanging GUSTI, Gusti Allahé Israèl, wis milih aku sangka antarané sakkèhé kulawargaku didadèkké ratu ing Israèl kanggo sak lawas-lawasé; awit Panjenengané wis milih Yéhuda dadi pemimpin, lan kulawargaku sangka antarané turunané Yéhuda, lan sangka antarané para anaké bapakku, Panjenengané ngangkat aku dadi ratu ing sak kabèhé Israèl. Sak terusé sangka antarané anak-anakku kabèh, awit GUSTI wis ngekèki berkah anak okèh marang aku, Panjenengané wis milih anakku Salomo supaya nglungguhi dampar pepréntahané GUSTI ing Israèl. Panjenengané wis ngomong marang aku: Salomo, anakmu, kuwi sing bakal nggawé omah-Ku lan platarané, awit kuwi wis Tak pilih, Tak dadèkké anak-Ku lan Aku bakal dadi bapaké. Uga Aku bakal nguwatké kratoné nganti ing sak lawas-lawasé, angger dèwèké tansah nindakké kabèh tembung lan pernatan-Ku kaya saiki iki. Mulané saiki, ing ngarepé mripaté wong Israèl kabèh, ya pasamuané GUSTI iki, lan karo dirungokké Gusti Allah kita, aku ngomongi kowé kabèh: Kowé pada netepana lan ngupayaa marang sakkèhé préntahé GUSTI, Gusti Allahmu, supaya kowé pada tetep ngenggoni negara sing apik iki lan ninggalaké marang anak-putumu ing sakwisé kowé nganti ing sak lawas-lawasé. Nanging kowé, anakku Salomo, kowé dikenal karo Gusti Allahé bapakmu lan ngabektia marang Panjenengané karo tulus éklas lan sak kabèhé ati, awit GUSTI kuwi niti priksa sak kabèhé ati lan weruh kabèh kekarepan lan kepénginan-kepénginan. Yèn kowé ngupaya marang Panjenengané, Panjenengané seneng yèn kowé teka, nanging yèn kowé ninggal Panjenengané, kowé bakal dibuwang ing selawasé. Saiki, awit GUSTI wis milih kowé dikarepké nggawé omah kanggo griya sutyi. Sing kendel atimu lan kuwi lakonana.” Ratu terus masrahaké marang Salomo, anaké, rantyamané bangunané pendapané griya sutyi uga gedong-gedongé, gedong simpenan, kamar-kamar nduwur lan kamar-kamar ing njeruh lan kamar kanggo tutup-pengluwaran. Sak terusé uga rantyamané samubarang sing wis dipikir bab lataré griyané GUSTI lan kamar-kamar ing sak ubengé, bab piranti-pirantiné omahé Gusti Allah lan simpenané barang-barang sutyi; bab golongan-golongané para imam lan para wong Lèwi lan bab kabèh piwulang sing tumuju marang pangabekti ing griyané GUSTI uga kabèh barang sing kanggo pangabekti ing griyané GUSTI. Ratu uga ngekèkké emas sak boboté sing dibutuhaké kanggo nggawé sakkèhé barang ing saben pangabekti; lan ya ngekèkké slaka sak boboté sing dibutuhaké kanggo nggawé sakkèhé barang ing saben pangabekti, ya kuwi emas kanggo dimar emas, boboté sak pira sing dibutuhaké kanggo nggawé siji-sijiné dimar lan dimaré, lan slaka kanggo nggawé dimar slaka, boboté sak pira sing dibutuhaké kanggo saben dimar lan dimaré, tyotyok karo kebutuhané saben dimar ing sak njeruhné pangabekti. Sakwisé mengkono uga ngekèki emas kanggo nggawé méja roti kurban kanggo siji-sijiné méja, lan slaka kanggo nggawé méja slaka; sak terusé uga emas murni kanggo nggawé porok; lan bokor kanggo nyirami lan kendi, uga kanggo nggawé tuwung emas, boboté sak pira sing dibutuhaké kanggo nggawé siji-sijiné tuwung, uga slaka kanggo nggawé tuwung slaka, boboté sak pira sing dibutuhaké kanggo nggawé siji-sijiné tuwung; uga emas sing wis didèwèkké kanggo nggawé mesbèh kanggo ngobong dupa, boboté sak pira dibutuhaké, lan emas kanggo nggawé kréta-krétaan kanggo numpangké kerup loro-loroné, sing megarké swiwiné kanggo ngayomi peti perjanjiané GUSTI. Tembungé Daved: “Kuwi kabèh ketemu ing tulisan, sing dikèkké karo GUSTI marang aku, sing isi pinuntun bab sakkèhé penggawéan sing kudu digawé yèn nindakké rantyamané kuwi.” Daved terus ngomong marang Salomo, anaké: “Sing kendel lan sing tatak atimu, lan nandangana kuwi; kowé aja sumelang lan aja nglokro, awit GUSTI, Gusti Allah, Gusti Allahku, nunggal karo kowé. Panjenengané ora bakal négakké lan ninggalké kowé nganti sak rampungé sakkèhé penggawéan kanggo pangabekti ing griyané Gusti Allah. Lah golongané para imam lan para wong Lèwi wis tata-tataa kanggo kabèh pangabekti ing griyané Gusti Allah, lan wis ana wong sak wetara sing karo sak legané ati arep ngréwangi kowé, sing pinter ing bab nindakké saben penggawéan. Mengkono uga para pemimpin lan rayat iki kabèh ya pada gelem tandang marang apa sing kowé préntahké.” Daved ngomong marang wong sak pasamuan kabèh: “Salomo, sing dipilih déwé karo Gusti Allah, kuwi ijik nom lan kurang pengalaman, nanging penggawéan iki gedé, awit omah iki ora kanggo manungsa, nanging kanggo GUSTI Allah. Sak bisa-bisaku aku wis tata-tata kanggo omahé Gusti Allahku, ya kuwi emas kanggo nggawé barang-barang emas, slaka kanggo nggawé barang-barang slaka, tembaga kanggo nggawé barang-barang tembaga, wesi kanggo nggawé barang-barang wesi lan kayu kanggo nggawé barang-barang kayu, watu-watu onyx lan watu-watu sing kanggo kembangan, watu-watu ireng lan watu-watu sing mantya werna, lan werna-werna watu-watu sing larang uga marmer putih okèh banget. Lan menèh awit sangka trésnaku marang omahé Allahku, kanggo tambahé sakkèhé barang sing wis Tak tyawiské kanggo griya sutyi, iki aku ya masrahaké marang omahé Allahku lan slaka duwèkku déwé emas 3000 talénta, ya kuwi emas weton sangka negara Ofir, lan slaka tulèn 7000 talénta kanggo nglapisi témboké gedong-gedong, ya kuwi emasé kanggo barang-barang emas, lan slaka kanggo barang-barang slaka lan kanggo sembarang sing digawé karo para tukang. Mulané sapa ing dina iki karo éklas masrahaké pisungsung marang GUSTI?” Ing kono para penggedéné kulawargané lan para penggedéné taleré Israèl lan para penggedéné suradadu 1000 lan suradadu 100 uga para pemimpiné penggawéan kanggo ratu terus pada masrahaké kesaguhané karo sak legané ati. Pada masrahaké kanggo pangabekti ing griyané Gusti Allah emas 5000 talénta lan 10.000 dirham, slaka 10.000 talénta lan tembaga 18.000 talénta lan wesi 100.000 talénta. Sing nduwé watu-watu sing larang pada masrahaké kuwi marang Yehièl, turunané Gèrson, kanggo barang butuhané griyané GUSTI. Wong sak bangsa pada bungah awit sangka enggoné pada urun karo sak legané ati mau, awit karo sak kabèhé ati enggoné pada masrahaké pisungsung kebungahan marang GUSTI; Daved uga seneng banget ing ati. Daved terus memuji marang GUSTI ing ngarepé wong sak pasamuan kuwi kabèh. Tembungé Daved: “Pinujia Panjenengan duh GUSTI, Gusti Allahé para leluhur kula Israèl, sangka kelanggengan teka kelanggengan. Duh GUSTI, Panjenengan sing nduwé kaluhuran lan kekuwatan, kamulyan, kemenangan lan kahurmatan, malah samubarang ing swarga lan ing bumi! Duh GUSTI, Panjenengan sing nduwé kraton lan Panjenengan sing dadi Pangwasa sing luhur déwé ngliwati ing samubarang kabèh. Awit kasugihan lan kamulyan kuwi tekané sangka Panjenengan lan Panjenengan sing ngwasani samubarang; kekuwatan lan kemenangan kuwi ing tangan Panjenengan; Panjenengan sing nggawa pangwasa nggedèkké lan nguwatké samubarang kabèh. Saiki, duh Gusti Allah kita, kita pada masrahaké tembung maturkesuwun marang Panjenengan lan pada ngluhurké asma Panjenengan sing gedé kuwi. Awit sapa ta kula kuwi lan apa ta bangsa kula kuwi, nanging kita pada bisa masrahaké pisungsung kebungahan kaya saiki kuwi? Awit sangka Panjenengan tekané samubarang kabèh lan ya sangka tangan Panjenengan déwé tekané pisungsung sing pada kita pasrahaken marang Panjenengan kuwi. Awit kita wong mantya ing ngarepé Panjenengan lan kabèh wong mantya kabèh kaya para leluhuré kita; dina kita ing bumi kuwi kaya ayang-ayang lan pada ora nduwé pengarep-arep. Duh GUSTI, Gusti Allah kita, barang-barang sing okèhé nganti sakméné, sing pada kita tyawiské kuwi bakal kanggo nggawé griya Panjenengan, kanggo asma Panjenengan sing sutyi, kuwi kabèh tekané sangka tangan Panjenengan déwé lan kabèh kuwi duwèké Panjenengan. Kula ngerti, duh Gusti Allah kula, yèn Panjenengan kuwi njajal atiku lan seneng marang atiku sing éklas, mulané kula ya ngunggahké kuwi kabèh karo kebungahan lan karo sak legané atiku; nanging saiki, umat Panjenengan ing kéné kula ndelok pada masrahaké pisungsung kebungahan karo senengé ati. Duh GUSTI, Gusti Allahé Abraham, Isak lan Israèl, para leluhur kita, Panjenengan supaya gelem nglestarèkké atiné umat Panjenengan sing kaya mengkéné kuwi lan atiné muga tansah Panjenengan adepaké marang Panjenengan. Sak terusé Panjenengan supaya ngekèki ati sing tulus marang Salomo, anak kula, supaya bisa tansah gondèlan marang sak kabèhé préntah Panjenengan lan pepélingé Panjenengan lan pernatan Panjenengan, luwih-luwih supaya bisa nandangi kuwi kabèh lan bisa nggawé omah, sing wis kula tyawiské kabèh kuwi.” Sakwisé mengkono Daved terus ngomong marang wong sak pasamuan kabèh kuwi: “Pada memujia marang GUSTI, Gusti Allahmu!” Wong sak pasamuan kabèh terus pada memuji marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré, terus pada nyembah sujut marang GUSTI lan marang ratu. Esuké pada pasrah kurban sing dibelèh lan kurban obongan marang GUSTI, ya kuwi sapi 1000, wedus lanang 1000, tyempé 1000, karo kurban-kurban ombèn-ombèn lan kurban sing dibelèh okèh banget kanggo Israèl kabèh. Ing dina kuwi terus pada mangan lan ngombé ing ngarepé GUSTI karo kabungahan gedé; sakwisé kuwi terus pada mindoni enggoné ngangkat Salomo dadi ratu, anaké Daved, lan jebatani dèkné enggoné dadi ratu kanggo GUSTI lan uga jebatani Sadok dadi imam. Salomo terus njagong nggentèni Daved, bapaké, ing dampar kraton sing ditetepaké karo GUSTI, lestari enggoné dadi ratu, lan saben wong Israèl manut marang tembungé. Sakkèhé penggedéné lan para suradadu lan uga para anaké Daved pada ngakoni pangwasané Salomo. GUSTI ndadèkké Salomo luhur luwih banget ing ngarepé wong Israèl kabèh lan ngekèki dèkné kamulyané kraton kaya sing durung tau dialami karo sakkèhé ratu ing Israèl sing dadi ratu sak durungé dèkné. Kaya mengkono enggoné Daved anaké Isai wis dadi ratu ing sak kabèhé negara Israèl. Enggoné ngratoni wong Israèl suwéné patang puluh taun; ing Hébron pitung taun lan ing Yérusalèm enggoné dadi telung puluh telu taun. Ratu terus ninggal ndonya, ya kuwi bareng wis putih rambuté, wis tuwa ing umuré, uripé kebak kasugihan lan kamulyan; Salomo anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Kanggo sejarahé Daved wiwitan nganti pungkasan, kuwi ketulis ing sejarahé Samuèl, wong tukang ndelok, lan ing sejarahé Natan lan ing sejarahé Gad, wong tukang ndelok, ya bab uripé kabèh waktu dadi ratu lan kekendelané, kahanané jaman sing dialami piyambaké lan sing dialami Israèl lan kabèh kraton ing negara-negara liyané. Salomo, anaké Daved, enggoné dadi ratu wis kuwat; GUSTI, Gusti Allahé, nunggal karo piyambaké lan ndadèkké pangwasané ngidap-idapi. Salomo ngekèki préntah marang wong Israèl kabèh, marang para penggedéné suradadu 1000 lan suradadu 100, marang para rèkter lan marang sakkèhé penggedéné ing sak kabèhé negara Israèl, ya kuwi para pemimpiné kulawargané. Salomo terus lunga menyang puntuk pangurbanan ing Gibéon ditutké karo wong sak pasamuan mau kabèh, awit ing kono panggonané tarup Kumpulané Gusti Allah sing digawé Moses, abdiné GUSTI, ing ara-ara samun. Nanging Daved wis mboyong petiné Gusti Allah sangka Kiryat-Yearim menyang panggonan sing wis dityawiské, awit piyambaké wis nggawé tarup ing Yérusalèm. Nanging mesbèh tembaga gawéané Bésaleèl, anaké Uri, anaké Hur ijik ing kono, nang ngarepé Tarup Maha sutyiné Gusti Allah. Ing kono kuwi sing diparani Salomo karo pasamuan mau perlu njaluk pinuntun marang GUSTI. Nang kono Salomo masrahaké kurban ing ngarepé GUSTI ing mesbèh tembaga nang ngarepé Tarup Kumpulan. Ratu ing kono, masrahaké kurban obongan 1000. Kadung mbenginé dina kuwi uga Gusti Allah ngétok marang Salomo lan ngomong marang piyambaké: “Kowé njaluka apa waé bakal Tak wènèhké marang kowé?” Semauré Salomo marang Gusti Allah: “Panjenengan wis ngétokké kawelasan Panjenengan sing gedé marang bapak kula Daved, lan wis ngangkat kula dadi ratu, nggentèni bapak kula kuwi. Mulané saiki, duh GUSTI, Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngétokké kuwaté janji Panjenengan marang bapak kula Daved, awit kula wis Panjenengan dadèkké ratuné bangsa, sing okèhé kaya lebuné lemah. Panjenengan saiki supaya gelem ngekèki kawityaksanan lan kapinteran, supaya kula bisa mlebu metu dadi penggedéné bangsa kuwi, awit sapa sing bisa ngadili bangsa sing gedé kuwi?” Tembungé Gusti Allah marang Salomo: “Awit kuwi sing kok karepaké, lan kowé ora njaluk kasugihan, banda, kamulyan utawa patiné wong sing sengit marang kowé, lan uga ora njaluk umur dawa, nanging sak baliké kowé njaluk kawityaksanan lan kapinteran supaya bisa ngadili umat-Ku, sing wis Tak pertyayakké marang kowé dadi ratuné, mulané kawityaksanan lan kapinteran kuwi Tak kèkké marang kowé; kejaba sangka kuwi kowé Tak wènèhi kasugihan, banda lan kamulyan, sing durung tau dadi duwèké para ratu sak durungé kowé lan ora bakal ana ratu sakwisé kowé sing nduwèni kuwi.” Salomo terus lunga sangka puntuk pangurbanan ing Gibéon, sangka ngarepé Tarup Kumpulan, mulih menyang Yérusalèm lan terus mréntah dadi ratu ing Israèl. Salomo terus nglumpukké kréta lan suradadu jaran, nganti nduwé kréta 1400 lan suradadu jaran 12.000 wong, kabèh pada dipanggonaké ing kuta-kuta panggonan kréta lan tyedak karo ratu ing Yérusalèm. Ratu ndadèkké okèhé emas lan slaka ing Yérusalèm nganti pada karo watu, lan okèhé wit kayu tyemara pada karo wit sikma ing Tanah Pegunungan. Jaran sing kanggo Salomo kuwi ditekakké sangka negara Egipte lan sangka tanah Kéwé; para pedagangé ratu enggoné kulak kuwi sangka Kéwé karo rega pasar. Kréta siji sing ditekakké sangka negara Egipte kuwi regané nganti 600 sèkel slaka, lan jaran siji nganti 150 sèkel; lan kaya mengkono uga enggoné pada ngedol kuwi marang kabèh ratuné bangsa Hèt lan marang para ratu ing negara Aram. Salomo ngongkon nggawé griya kanggo asmané GUSTI lan kraton kanggo piyambaké déwé. Salomo terus nglumpukké batur 70.000 wong, tukang natah ing pegunungan 80.000 wong lan mandoré sing ngawat-awati 3600 wong. Salomo terus kongkonan wong nemoni Huram, ratu ing negara Tirus, dikongkon masrahaké tembungé mengkéné: “Sampéyan supaya gelem nindakké marang kula, kaya sing sampéyan tindakké marang bapak kula Daved, waktu sampéyan ngirimi kayu tyemara marang bapakku, kanggo nggawé kraton sing bakal dienggoni. Ngertènana, kula bakal nggawé omah kanggo asmané GUSTI, Gusti Allah kula, dadia panggonan sutyi, supaya ing ngarepé diobong dupa wangi-wangian, lan dipasrahké roti ajek lan kurban obongan ésuk soré, ing dina-dina sabat lan ing sasi-sasi anyar, uga ing riyaya-riyaya sing ditetepaké karo GUSTI, Gusti Allah kula, awit kabèh iki dadi kuwajipané wong Israèl ing sak lawasé. Malah omah sing bakal kula nggawé kuwi kudu gedé, awit Gusti Allah kula kuwi liwat luhur tenimbangané kabèh allah. Nanging sapa sing saguh nggawé omahé Panjenengané, awit senajan langit malah langit ing sak nduwuré kabèh langit ya ora bisa ngemot Panjenengané? Nanging kula kuwi sapa ta, nanging kula kok bakal nggawé salah sijiné omah kanggo Panjenengané, apa ora mung panggonan kanggo ngobong kurban ing ngarepé? Mulané saiki, sampéyan supaya gelem ngirimké salah sijiné wong sing pinter ing bab penggawéan sangka emas, slaka, tembaga, wesi, kain wungu nom, bakal abang, bakal wungu tuwa, lan sing uga bisa nggawé ukir-ukiran, supaya ngréwangi para wong pinter ing panggonan kula, ing Yéhuda lan ing Yérusalèm sing wis pada dipilih bapak kula Daved. Kejaba kuwi uga gelem ngekèki kayu tyemara, kayu beros lan kayu tyendana sangka gunung Libanon, awit kula ngerti, yèn wong-wong sampéyan pada pinter negor wit ing Libanon. Nanging para wong kula bakal ngréwangi para wong-wong sampéyan supaya kula dityepaki kayu sing okèh, awit omah sing bakal kula nggawé kuwi kudu gedé lan ngidap-idapi. Malah para wong sing pada negori wit kuwi bakal kula tyukupi gandum 20.000 kor, seir 20.000 kor, anggur 20.000 bat, lan lenga 20.000 bat, kanggo pangané wong-wong iki.” Huram, ratu negara Tirus, terus kirim layang semaur marang Salomo, sing isiné mengkéné: “Awit GUSTI trésna marang umaté, mulané sampéyan terus didadèkké ratuné.” Huram terus nerusaké tembungé: “Pinujia GUSTI, Gusti Allahé wong Israèl, sing nggawé langit lan bumi, awit Panjenengané wis ngekèki marang Daved salah sijiné anak sing wityaksana, kebak ing akal pikiran lan pangertèn, sing bakal nggawé omah kanggo GUSTI lan kraton kanggo piyambaké déwé. Awit sangka kuwi kula ngirimké salah sijiné tukang sing pinter, sing kebak ing pangertèn, ya kuwi Huram-Abi, anaké wong wadon sangka turunané Dan, nanging bapaké wong Tirus. Wong kuwi pinter nggarap emas, slaka, tembaga, wesi, watu, kayu, kain wungu nom, bakal wungu tuwa, mori lenan alus lan bakal abang, lan uga pinter nggawé sak wernané ukir-ukiran kabèh sak wernané rantyamané dipasrahké marang dèwèké karo dibantu para wong pinteré sampéyan lan karo para wong pinteré bapak sampéyan Daved. Saiki sampéyan kula njaluk ngirimké marang para abdi sampéyan gandum lan jewawut, lenga lan anggur, sing wis sampéyan omongaké kuwi. Kula terus pada bakal negori kayu sangka gunung Libanon, sak pira sing sampéyan butuhaké lan bakal kula kirimaké marang sampéyan karo digandèng-gandèng liwat ing segara nganti teka ing Yafo, sampéyan terus bisa nggawa menyang ing Yérusalèm.” Salomo terus ngitung sakkèhé wong mantya sing lanang ing negara Israèl pada kaya sing wis tau ditindakké karo Daved, bapaké. Ing kono ketemu ana wong 153.600. Lan sangka antarané kuwi, 70.000 wong didadèkké batur, 80.000 wong tukang natah ing pegunungan, lan 3600 wong didadèkké mandoré sing mimpin kanggo sing pada nyambutgawé kuwi. Salomo terus miwiti nggawé griyané GUSTI ing Yérusalèm ing gunung Moria, panggonan waktu GUSTI ngétok marang Daved, bapaké, ing panggonan sing wis ditetepaké karo Daved, ya kuwi ing panggonan penggilingané gandum Oman, wong Yébus. Ratu enggoné wiwit nggawé omah kuwi ing sak njeruhné sasi sing kaping pindo, ing taun sing kaping papat pepréntahané. Nanging dasaré ukuran sing dienggo Salomo enggoné nggawé griyané Gusti Allah kuwi mengkéné: dawané suwidak éluh, miturut ukuran éluh sing lawas, nanging ambané rong puluh éluh. Balé ing ngarepé omah gedé kuwi dawané rong puluh éluh, miturut ambané griya mau, lan duwuré 120 éluh. Balé kuwi ing sisih njeruhné dilapis karo emas murni. Griyané gedé digedèki kayu beros. Kayu kuwi terus dilapis karo emas murni, terus dipasangi ukiran wit kurma, ing duwuré didèkèki gambaran ranté. Kuwi ya dilapis karo watu-watu sing larang-larang kanggo rerékan, nanging emasé emas Parwaim. Kaya mengkono omah gedé mau; blandar-pengereté, dempel-dempelé, gedèk-gedèkké lan lawang-lawangé pada dilapis emas, nanging ing gedèké didèkèki kerup ukir-ukiran. Sakwisé mengkono ratu terus nggawé kamar omah Mahasutyi; dawané rong puluh éluh, miturut ambané omah mau, lan ambané uga rong puluh éluh. Kuwi terus dilapis emas murni, sing boboté 600 talénta; boboté paku-pakuné sèket sèkel emas. Kamar-kamar nduwur ya dilapis karo emas. Terus nggawé kerup tatahan loro kanggo ing omah Mahasutyi, kuwi ya dilapis karo emas. Swiwiné kerup-kerup kuwi gunggungé dawané kabèh rong puluh éluh; swiwi ing sisihé kerup sing sijiné dawané limang éluh lan kuwi notok ing témboké kamar, nanging swiwi ing sisih sijiné dawané uga limang éluh, kuwi adu-arep karo swiwiné kerup sijiné. Dadiné swiwiné kerup loro-loroné kuwi megaré dawané rong puluh éluh; kerup-kerup kuwi loro-loroné ngadek madep marang omah gedé. Ratu terus nggawé geber, sing digawé bakal mori wungu tuwa, bakal mori wungu nom, bakal mori abang lan mori lenan alus nganggo digambari kerup. Ing ngarepé omah didèkèki tugu loro sing duwuré telung puluh lima éluh, nganggo gerbél ing nduwuré, sing duwuré limang éluh. Terus nggawé rerékan ranté sing dikalungké ing nduwuré tugu-tugu mau, lan terus nggawé rerékan woh mulwa 100 iji, dipasang ing rerékan ranté mau. Tugu-tuguné diedekaké ing ngarepé Griya Sutyi, sing siji ing sisih tengen lan sijiné ing sisih kiwa; tugu sing tengen dijenengké Yakin, nanging tugu kiwa dijenengké Boas. Ratu terus nggawé mesbèh tembaga sing dawané rong puluh éluh, ambané rong puluh éluh, lan duwuré sepuluh éluh. Sakwisé kuwi terus nggawé segara-segaraan tyitakan jembaré sangka pinggir tekan pinggir sepuluh éluh, modèlé bunder mubeng, njeruhné limang éluh, mubengé yèn diukur nganggo tali ana telung puluh éluh. Ing pinggiré sisih ngisor ana gambaré sapi-sapi ing sak ubengé nganti kemput, saben sak éluh sepuluh, nganti sak kemputé segara-segaraan kuwi; sapiné jèjèr loro, dityitak dadi siji karo wadahé. Segara-segaraan mau temumpang ing sapi rolas, telu madep ngalor, telu madep ngulon, telu madep ngidul lan telu madep ngétan; segara-segaraan kuwi temumpang ing duwuré, nanging buntuté ing njeruh. Segara-segaraan mau kandelé sak èpèk-èpèk, nanging lambéné digawé kaya lambéné tuwung, kaya kembang bakung sing mekar. Segara-segaraan kuwi bisa isi banyu 3000 bat. Lan menèh terus nggawé jambangan sepuluh, sing lima dipernahaké ing sisih tengen lan sing lima ing sisih kiwa, kuwi kanggo ngumbahi; apa sing kanggo kurban obongan kuwi dikumbah ing kono, nanging segara-segaraan mau kanggo para imam digawé nyutyèkké. Ratu terus nggawé dimar emas sepuluh miturut rantyamané, kuwi disèlèhké ing panggonan sutyi, lima ing sisih tengen lan lima ing sisih kiwa. Sak terusé nggawé méja sepuluh sing didèkèkké ing panggonan sutyi, lima ing sisih tengen lan lima ing sisih kiwa; terus uga nggawé bokor emas 100 kanggo nyirami. Terus uga nggawé lataré para imam lan plataran amba, uga lawang-lawangé plataran kuwi; lawang-lawang mau dilapis tembaga. Segara-segaraané didèkèkké ing sisih tengen ing kidul wétan. Huram ya nggawé kwali, susuk lan bokor-bokor kanggo nyirami. Mengkono Huram enggoné ngrampungké penggawéan sing kudu ditindakké awit sangka préntahé Salomo kanggo griyané Gusti Allah, ya kuwi: tugu loro karo gerbél blendukan loro sing temumpang ing duwuré tugu mau, nam-naman loro sing ngrudungi gerbél blendukan loro kuwi; uga gambaran mulwa 400 kanggo nam-naman loro mau, mulwa rong larik kanggo siji-sijiné nam-naman sing digawé ngrudungi gerbél blendukan loro ing nduwuré tugu mau. Uga wis nggawé kréta-krétaan sing nyangga lan jambangan-jambangan sing temumpang ing nduwuré kréta-krétaan kuwi. Segara-segaraan sing siji lan sapi rolas ing ngisoré. Kwali-kwali, susuk-susuk, porok-porok lan sakkèhé piranti liyané sing digawé karo Huram-Abi awit sangka préntahé Salomo kanggo griyané GUSTI kuwi bakalé tembaga dimelingké. Ratu enggoné ngongkon nyitaki kuwi ing legokan Yordan nganggo lempung, ing antarané Sukot lan Sereda. Salomo enggoné nggawé piranti-piranti kuwi tyatyahé okèh banget, nganti boboté tembaga ora kena diitung. Salomo uga nggawé sakkèhé piranti sing kanggo ing griyané Gusti Allah, ya kuwi mesbèh lan méja-méja kanggo ndèkèk roti kurban, lan menèh dimar-dimar emas murni uga dimar-dimaré, sing bakal pada disumeti ing ngarepé kamar mburi miturut pernatan; tiruan kembang, dimar-dimaré lan japit kabèh emas, sing digawé sangka emas murni; lading-ladingé, bokor-bokoré kanggo nyirami, piring-piringé lan dupa-dupané sing digawé emas murni; uga lawangé sing nuju ing omah kuwi lan lawang-lawang ing sisih njeruh sing nuju ing omah Mahasutyi, lan lawang-lawang sing nuju ing omah gedé ing griya sutyi, kuwi kabèh sing digawé sangka emas murni. Kadung wis rampung sakkèhé penggawéan sing ditindakké karo Salomo kanggo omahé GUSTI kuwi. Sakwisé mengkono Salomo terus nglebokké barang-barangé sutyiné Daved, bapaké lan ngekèkké slaka, emas lan barang-barang mau ing gedong simpenan ing griyané Gusti Allah. Ing waktu kuwi Salomo ngongkon para pemimpiné Israèl lan sakkèhé penggedéné taler, para penggedéné brayaté wong Israèl, supaya pada nglumpuk ing Yérusalèm, perlu mboyong peti perjanjiané GUSTI sangka kutané Daved, ya kuwi Sion. Ing dina riyaya ing sasi sing kaping pitu sakkèhé wong Israèl pada nglumpuk ing ngarepé ratu. Bareng sakkèhé pemimpiné wong Israèl wis pada nemoni, para wong Lèwi terus pada ngangkat peti mau. Sing diusungi peti mau, Tarup Kumpulan lan sakkèhé barang sutyi ing tarup; kabèh kuwi diusung karo para imam lan para wong Lèwi. Nanging Salomo lan sakkèhé umat Israèl sing pada nglumpuk ing ngarepé, pada ing ngarepé peti lan pada masrahaké kurban wedus lan sapi sing tyatyahé ora kena diitung saking okèhé. Sakwisé mengkono para imam pada ndèkèkké peti perjanjiané GUSTI mau ing panggonané, ing kamar mburi ing omah, ing omah Mahasutyi, ing sak ngisoré swiwiné kerup; dadiné kerup-kerup mau megarké swiwiné ing sak nduwuré panggonané peti, terus peti lan pikulané pada kepayungan karo kerup. Pikulané kuwi dawané putyuké kétok sangka omah sutyi, ing ngarepé kamar mburi, nanging ora kétok sangka njaba; ya ing kono kuwi panggonané nganti tekan ing dina iki. Ing sak njeruhné peti kono ora ana apa-apané kejaba mung lèmpèngan watu loro sing dilebokké ing kono karo Moses ing gunung Horeb, waktu GUSTI nggawé perjanjian karo wong Israèl, ing waktu pada mlaku sakwisé metu sangka negara Egipte. Para imam terus pada metu sangka griya sutyi. Para imam sing waktu kuwi ana, kabèh wis pada nyutyèkké uripé, ora ketyentyang karo giliran golongané déwé-déwé. Para tukang ngidung wong Lèwi ya pada ing kono kabèh ya kuwi Asaf, Héman, Yedutun uga anak-anaké lan seduluré. Kuwi pada ngadek ing wétané mesbèh, pada nganggo mori lenan alus lan nggawa ketyer, harep lan siter, nunggal karo imam 120 wong sing gawéané ngunèkké trompèt. Para tukang ngunèkké trompèt lan para tukang ngidung mau terus pada bebarengan ngidungké pamuji lan memuji kidung maturkesuwun ngadep marang GUSTI. Pada mbengokké swarané diiringi karo swarané trompèt, ketyer lan unèn-unèn liyané karo memuji marang GUSTI, tembungé: “Panjenengané kuwi betyik! Kabetyikan-Né kuwi langgeng tekan selawasé.” Ing waktu kuwi griya mau, ya kuwi griyané GUSTI, kebak karo mendung, nganti para imam ora betah enggoné pada ngadek nindakké pangabekti awit sangka mendung kuwi, awit kamulyané GUSTI ngebeki griyané Gusti Allah. Ing waktu kuwi Salomo terus ngomong: “GUSTI wis ngomong yèn gelem manggon ing panggonan sing peteng. Saiki kula wis nggawé griya kanggo Panjenengan, sing kenèng Panjenengan enggoni ing sak lawas-lawasé.” Ratu terus minger lan mberkahi pasamuané Israèl kabèh lan pasamuané Israèl kabèh pada ngadek. Tembungé ratu: “Pinujia GUSTI, Gusti Allahé wong Israèl, sing wis nindakké karo tangané apa sing diomongké karo tutuké marang Daved, bapakku, mengkéné: Wiwit waktu Aku nuntun umat-Ku metu sangka negara Egipte, ora ana kuta sing Tak pilih ing antarané sakkèhé taleré Israèl, kanggo ngedekké omah, sing dadi panggonan omahé asma-Ku, lan ora ana wong sing Tak pilih perlu Tak dadèkké ratuné umat-Ku Israèl. Nanging pungkasané Aku milih Yérusalèm kanggo panggoné griya asma-Ku lan milih Daved supaya ngwasani umat-Ku Israèl. Waktu Daved, bapakku, nduwé karep arep nggawé griya kanggo asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl, terus diomongi karo GUSTI: Kowé nduwé karep arep ngedekké griya kanggo asma-Ku, karepmu kuwi pantyèn betyik; mung waé duduk kowé sing bakal nggawé griya kuwi, nanging anakmu déwé sing mbésuk bakal lair, kuwi sing bakal ngedekké griya kuwi kanggo asma-Ku. Dadiné GUSTI wis netepi janji sing wis diomong; aku wis ngadek nggentèni Daved, bapakku, lan wis njagong ing damparé kraton Israèl, kaya sing wis diomongké karo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, lan wis mernahké peti ing kono, sing isiné perjanjian sing wis digawé karo GUSTI karo wong Israèl.” Sakwisé mengkono ratu terus ngadek ing ngarepé mesbèhé GUSTI, ing ngarepé pasamuané Israèl kabèh, terus megarké tangané awit Salomo wis nggawé panggung tembaga sing dawané limang éluh ambané limang éluh lan duwuré telung éluh, sing didekké ing plataran; dèkné ngadek ing kono terus sujut ing ngarepé pasamuan Israèl kabèh lan megarké tangané marang langit, karo ngomong: “Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl! Ing swarga lan ing bumi ora ana Gusti Allah sing kaya Panjenengan; Panjenengan sing nglestarèkké perjanjian lan kawelasan marang para abdi Panjenengan sing urip ing ngarepé Panjenengan karo sak kabèhé atiné; Panjenengan sing tansah nyekel janji Panjenengan marang Daved, bapak kula, lan sing wis nindakké karo tangan Panjenengan apa sing Panjenengan omongaké karo tembung Panjenengan, kaya sing kelakon ing dina iki. Mulané saiki, duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, Panjenengan supaya gelem nglestarèkké janji Panjenengan marang Daved, bapak kula, ya kuwi tembungé Panjenengan: Turunanmu bakal ora ana pedoté ing ngarep-Ku lan bakal tetep lungguh ing damparé kraton Israèl, angger anak-anakmu pada tansah mlaku miturut ing angger-angger-Ku kaya enggonmu mlaku ing ngarep-Ku. Mulané saiki, duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, muga kedadian tembungé Panjenengan sing wis Panjenengan kèkké marang abdi Panjenengan Daved. Nanging apa ya tenan, yèn Gusti Allah gelem manggon nunggal karo manungsa ing bumi? Lah langit, malah senajan sak nduwuré langit pisan ya ora bisa ngemot Panjenengan, apa malih omah sing kula dekké iki. Mulané Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga lan penjaluké abdi Panjenengan iki, duh GUSTI, Gusti Allah kula, Panjenengan supaya gelem ngrungokké sambat lan pandonga, sing ditujokké ing ngarepé Panjenengan karo abdi Panjenengan iki. Mripat Panjenengan supaya tansah weruh griya kuwi, awan lan wengi, tansah weruh panggonan sing Panjenengan omongaké, yèn bakal dadi griya asma Panjenengan. Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga, sing ditujokké karo abdi Panjenengan ing panggonan kuwi, lan supaya gelem ngrungokké penjaluké abdi Panjenengan lan umat Panjenengan Israèl sing ditujokké ing panggonan kuwi; supaya ya gelem ngrungokké sangka panggonan griya Panjenengan, sangka swarga; Yèn Panjenengan ngrungokké, supaya Panjenengan ya gelem ngekèki ngapura. Yèn ana wong sing kesalahan marang kantyané, nanging terus diwajipké supaya nyepatani awaké déwé, lan terus sumpah ing ngarepé mesbèh Panjenengan ing griya kuwi, Panjenengan supaya gelem ngrungokké sangka swarga lan gelem nindakké ngadili para abdi Panjenengan, ya kuwi ngekèki piwales marang penggawéané wong sing kesalahan karo tyara nanggungké kesalahané mau marang wong kuwi déwé, nanging mbenerké wong sing bener karo tyara nindakké marang wong kuwi, sing tyotyok karo penggawéané sing bener mau. Yèn umat Panjenengan dikalahké karo mungsuh-mungsuhé awit dosa marang Panjenengan, nanging ing entèk-entèkké terus mratobat lan ngakoni asma Panjenengan, lan ndedonga lan nyenyuwun ing ngarepé Panjenengan ing griya iki, Panjenengan supaya gelem ngrungokké sangka swarga lan gelem ngapura dosané umat Panjenengan Israèl lan supaya gelem mbalèkké ing negara sing wis Panjenengan kèkké marang umat Panjenengan kuwi lan marang para leluhur. Yèn langit ketutup nganti ora ana udan, awit wong-wong pada nggawé dosa marang Panjenengan, nanging terus pada ndedonga ing panggonan iki lan ngakoni marang asma Panjenengan lan ninggalké dosané, awit wis pada Panjenengan tindes, Panjenengan supaya gelem ngrungokké sangka swarga lan gelem ngapura dosané para abdi Panjenengan iki, ya umat Panjenengan Israèl kuwi, awit ya Panjenengan sing nduduhké marang wong-wong kuwi dalan sing apik, sing kudu diliwati, uga supaya Panjenengan gelem ngekèki udan marang lemah Panjenengan sing wis Panjenengan kèkké marang umat Panjenengan dadi tanah panduman kuwi. Yèn ing negara iki ana pailan, yèn ana lara pès, ama, ama lodoh, ama walang srakah, yèn pada digawé susah karo mungsuh ing salah sijiné kutané, yèn ana bebendu utawa lelara apa waé, terus ana wong utawa umat Panjenengan Israèl kabèh ngunggahké pandonga lan penjaluk ing griya iki karo ngumbulké tangané, awit siji-sijiné weruh marang bebenduné lan kasangsarané piyambak, Panjenengan supaya gelem ngrungokké sangka swarga, panggonan omah Panjenengan sing tetep, uga Panjenengan supaya gelem ngekèki ngapura lan gelem ngekèki mbales marang saben wong miturut ing sak kabèhé penggawéané, awit Panjenengan weruh atiné, awit mung Panjenengan sing weruh atiné para anak-anaké manungsa, supaya wong-wong iki pada wedi marang Panjenengan lan terus pada mlaku ing sak kabèhé dalan pinuntun Panjenengan ing sak lawasé urip ing negara sing wis Panjenengan kèkké marang para mbah kula. Uga yèn ana wong mantya, sing ora kepitung umat Panjenengan Israèl, sing teka sangka negara adoh awit sangka asma Panjenengan sing luhur, tangan Panjenengan sing rosa lan lengen Panjenengan sing diatyungké, nanging wong iki banjur ndedonga ing griya Panjenengan, Panjenengan supaya ya gelem ngrungokké sangka swarga, sangka panggonan griya Panjenengan sing tetep, uga supaya gelem nandangi sing tyotyok karo sak kabèhé sambaté wong mantya iki marang Panjenengan, supaya kabèh bangsa ing bumi pada ngerti marang asma Panjenengan, terus pada wedi marang Panjenengan kaya umat Panjenengan Israèl, lan pada ngerti, yèn asma Panjenengan wis disebut ing griya sing wis kula dekké iki. Yèn umat Panjenengan ngluruk perang nglawan mungsuh-mungsuhé, menyanga ngendi waé enggèn Panjenengan ngongkon mlaku, lan yèn pada ndedonga marang Panjenengan karo madep marang kuta sing wis Panjenengan pilih kuwi, lan marang griya sing wis kula dekké kanggo asma Panjenengan iki, supaya Panjenengan gelem ngrungokké pandonga lan penjaluké sangka swarga, uga Panjenengan supaya gelem ngekèki keadilan marang wong-wong mau. Yèn pada nggawé dosa marang Panjenengan, awit ora ana manungsa sing ora nduwé dosa lan Panjenengan terus nesu marang wong-wong kuwi, pada Panjenengan pasrahké marang mungsuh, banjur diukum lan diboyong nang negara sing adoh utawa sing tyedak, Yèn menawa ing negara pemboyongan terus pada krasa ing njeruhné batin terus pada tyerita: kula wis pada nggawé dosa, pada kesalahan lan nandangi ala, yèn banjur pada mratobat marang Panjenengan karo sak kabèhé ati lan karo sak kabèhé nyawané ing negarané wong sing pada nyekel lan mboyong, lan pada ndedonga marang Panjenengan karo madep marang negarané sing wis Panjenengan kèkké marang para leluhur, marang kuta sing wis Panjenengan pilih lan marang omah, sing wis kula dekké kanggo asma Panjenengan iki, Panjenengan supaya gelem ngrungokké sangka swarga, sangka panggonané griya Panjenengan sing tetep marang pandonga lan kabèh penjaluké lan Panjenengan supaya gelem ngekèki keadilan marang wong-wong iki lan gelem ngekèki ngapura marang umat Panjenengan sing wis nggawé dosa marang Panjenengan kuwi. Awit sangka kuwi, duh Gusti Allah kula, mripat Panjenengan supaya weruh lan kuping Panjenengan supaya ngrungokna marang pandonga sing ditujokké ing panggonan iki. Malah saiki, duh GUSTI, Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngadek lan lungaa menyang panggonan kanggo mandeké Panjenengan, Panjenengan karo petiné karosan Panjenengan. Supaya para imam Panjenengan, duh GUSTI, Gusti Allah, pada disandangi karo katentreman, lan para wong sing Panjenengan trésnani pada bungah-bungah awit sangka kabetyikan Panjenengan. Duh GUSTI, Gusti Allah, Panjenengan supaya aja nganti nampik marang sing wis Panjenengan jebatani, Panjenengan supaya gelem éling marang kabèh kawelasan Panjenengan marang Daved, abdi Panjenengan.” Kadung Salomo wis mungkasi pandongané, terus ana geni sing mudun sangka langit sing mangan kurban obongan lan kurban-kurban sing dibelèh nganti entèk, lan omah mau terus kebak karo kamulyané GUSTI. Para imam pada ora bisa mlebu ing griyané GUSTI, awit kamulyané GUSTI ngebeki griyané GUSTI kono. Waktu wong Israèl kabèh pada weruh geni sing mudun lan kamulyané GUSTI sing nutupi omahé Gusti mau, terus pada nyembah ing jogan, praupané tekan ing lemah, terus pada sujut nyembah lan pada mujèké kidung pamuji kanggo GUSTI: “Awit Panjenengané kuwi betyik! Katrésnané kuwi nyata langgeng selawasé.” Salomo lan sak bangsa kabèh terus pada masrahaké kurban sing dibelèh ing ngarepé GUSTI. Kanggo kurban sing dibelèh Salomo masrahaké sapi 22.000 lan wedus 120.000. Kaya mengkono enggoné ratu lan wong sak bangsa kabèh pada ngresmèkké griyané Gusti Allah. Para imam wis pada mapan ing panggonané. Mengkono uga para wong Lèwi ya wis pada tata-tata piranti-piranti musik kanggo ngluhurké GUSTI, ya kuwi piranti-piranti musik sing digawé karo Daved kanggo ngiringi kidung maturkesuwun ngadep marang GUSTI: “Katrésnané kuwi nyata langgeng ing selawasé!” ya kuwi yèn Daved ngongkon supaya pada ngidungké pamuji. Yèn nalika mengkono kuwi para imam pada ngadek ngadep menyang wong-wong mau karo ngunèkké trompèt, nanging wong Israèl pada ngadek kabèh. Salomo terus nyutyèkké tengah-tengahé plataran ing ngarepé griyané GUSTI, awit sakkèhé kurban obongan lan gajihé kurban keslametan pada ditata ing kono, awit mesbèhé tembaga sing digawé karo Salomo ora kamot yèn kanggo kurban obongan lan kurban panganan lan sak okèhé gajihé kurban mau. Ing waktu kuwi uga Salomo nganakké riyaya ngedekké tarup suwéné pitung dina uga wong sak bangsa kabèh, sakwijiné pasamuan sing luwih gedé, wiwit dalan sing mlebu menyang kuta Hamat nganti tekan ing kali Egipte. Ing dina sing kaping wolu pada nganakké kumpulan gedé, awit mentas pada ngriyayakké peresmiané mesbèh suwéné pitung dina lan riyaya ngedekké tarup suwéné pitung dina. Ing dina sing kaping telulikur, sasi sing kaping pitu wong kabèh pada dililani mundur mulih menyang ing tarupé karo bungah lan seneng awit sangka katrésnan sing wis dikèkké karo GUSTI marang Daved, marang Salomo, lan marang wong Israèl, umaté. Kaya mengkono enggoné Salomo ngrampungké griyané GUSTI lan kratoné ratu lan enggoné wis bisa nindakké samubarang kabèh sing tukul ing sak njeruhné atiné ing bab enggoné gelem nggawé griyané GUSTI lan kratoné. Sakwisé mengkono GUSTI ing wayah mbengi ngétok marang Salomo lan ngomong mengkéné: “Pandongamu wis Tak runggokké lan panggonan iki wis Tak pilih kanggo Aku kanggo omah pangurbanan. Yèn Aku nutup langit, terus ora ana udan, lan yèn Aku ngongkon marang walang-walang supaya pada mangan pametuné bumi nganti tyutes lan yèn Aku nekakké lelara pès ing sak tengahé umat-Ku, nanging umat-Ku sing nyebut Asma-Ku, terus ngasorké awaké, ndedonga lan nggolèki marang praupan-Ku lan terus mratobat ngendek mlakuné sing ala, Aku bakal ngrungokké sangka swarga lan ngapura marang dosané, uga negarané bakal Tak balèkké. Saiki mripat-Ku weruh lan ing kuping-Ku ngrungokké pandonga sangka panggonan kéné. Griya iki saiki wis Tak pilih lan Tak sutyèkké, supaya asma-Ku tetep ing kono nganti tekan selawasé; mripat-Ku lan ati-Ku tansah bakal ing kono. Nanging kowé, yèn mlakumu ing ngarep-Ku kaya Daved, bapakmu lan nindakké apa sing tyotyok karo sakkèhé préntah-Ku marang kowé, lan yèn kowé tetep miturut marang sakkèhé katetepan lan pernatan-Ku, Aku bakal nguwatké damparé kratonmu tyotyok karo perjanjian sing wis Tak anakaké karo Daved, bapakmu, uniné: Turunanmu, sing nyekel pemrintahan ing Israèl, bakal ora ana pedoté. Nanging yèn kowé pada nyingkur lan ninggal sakkèhé katetepan lan tembung-Ku sing wis Tak wènèhké marang kowé lan terus lunga ngabekti marang allah liyané lan sujut lan nyembah marang kuwi, kowé bakal Tak jabut sangka lemah-Ku sing wis Tak wènèhké marang kowé, lan griya sing wis Tak sutyèkké kanggo asma-Ku iki bakal Tak buwang sangka ngarep-Ku lan bakal Tak dadèkké tembungan lan guyonan ing antarané kabèh bangsa, uga saben wong sing liwat griya sing banget enggoné diluhurké iki, bakal nggumun lan ngomong: Apa ta sebabé GUSTI nganti nindakké sing mengkéné iki marang negara kéné lan marang griya iki? Terus bakal ana sing omong: Awit wong-wong pada ninggal GUSTI, Gusti Allahé para leluhur, sing wis nuntun metu sangka negara Egipte lan pada rumaket marang allah liyané lan sujut lan nyembah marang kuwi lan ngabekti marang kuwi. Ya kuwi sebabé enggoné Panjenengané terus nekakké sak okèhé tyilaka iki marang wong-wong mau.” Kadung wis rong puluh taun, sak rampungé enggoné nggawé griyané GUSTI lan palèsé déwé, Salomo terus nguwati kuta-kuta sing dipasrahké karo Huram marang piyambaké lan ngongkon marang wong Israèl supaya pada manggon ing kono. Salomo terus ngluruk menyang ing Hamat-Soba, terus dikalahké. Sakwisé mengkono ratu nguwati Tadmor ing ara-ara samun lan sakkèhé kuta simpenan, sing didekké ing Hamat. Uga Bèt-Horon puntuk lan Bèt-Horon legokan dikuwati didadèkké kuta pager watu sing diubengi karo témbok, karo gapura lan slorok kantyingé lawang, lan uga Baalat lan ing ngendi waé kuta simpenan duwèké Salomo, sak okèhé kuta panggonané suradadu kréta lan kuta-kuta panggonané suradadu jaran lan apa waé sing dikarepké karo Salomo supaya didekké ing Yérusalèm, ing gunung Libanon, utawa ing sak okèhé negara sing dikwasani. Ing ngendi waé turahé tunggalé wong Hèt, wong Amori, wong Pèris, wong Hèwi lan wong Yébus, sing ora tunggalané Israèl, ya kuwi turunané para bangsa sing ijik pada manggon ing negara kono, sing ora dientèkké karo wong Israèl kuwi pada diklumpukké karo Salomo, didadèkké wong kerja peksa; kaya mengkono kuwi nganti saiki. Nanging wong Israèl ora ana sing dikèki penggawéané batur, kuwi pada dadi suradadu, dadi penggedéné suradadu jaran lan dadi komendané suradadu kréta lan suradadu jaran. Iki para penggedé sing nduwur déwé, abdiné Salomo: 250 wong tyatyahé sing pada mréntah rayat. Salomo terus ngelih, anaké wadon Parao, sangka kutané Daved menyang ing omahé sing digawé, awit tembungé: “Bojoku aja nganti ana sing manggon ing palèsé Daved, ratuné Israèl, awit ing panggonan sing wis dileboni karo petiné GUSTI kuwi sutyi.” Salomo terus masrahaké kurban-kurban obongan marang GUSTI ing mesbèhé GUSTI sing wis diedekaké ing ngarepé sebrangé Griya Sutyi, tyotyok karo apa sing miturut préntahé Moses ditetepaké dadi kurban saben dina, kurban ing dina sabat, ing sasi anyar, lan setaun kaping telu ing dina riyaya, ya kuwi: ing dina Riyaya Roti tanpa ragi, ing dina Riyaya Pungkasané pitung minggu lan ing dina Riyaya Tarup Godong, lan miturut pernatané Daved, bapaké, golongan-golongané para imam pada dikèki kuwajipané déwé-déwé, nanging para wong Lèwi pada dikèki kuwajipané ngidungké pamuji lan ngladèni marang para imam, kuwi saben dina miturut sing ditetepaké ing dina kuwi, lan uga para tukang njaga gapura kanggo golongan-golongané kanggo saben gapura. Awit mengkono préntahé Daved, abdiné Gusti Allah. Wong-wong pada ora nyimpang sangka préntahé ratu ing bab para imam lan para wong Lèwi lan ing bab apa waé, uga ing bab barang-barang. Ing kono penggawéané Salomo wis rampung, wiwit dina pemasangané dasaré griyané GUSTI nganti ing dina rampungé griya kuwi. Kaya mengkono terus wis rampung Griya-Sutyi GUSTI. Salomo terus lunga menyang ing Esion-Geber lan menyang ing Elot, ing pinggir segara, ing negara Edom. Huram kongkonan para abdiné ngirimi prau-prau marang piyambaké lan abdi-abdiné sing ngerti bab segara. Kuwi pada bebarengan karo para abdiné Salomo menyang negara Ofir; ing kono pada njupuk emas 450 talénta, sing terus dipasrahké marang Salomo. Bareng ratu Syéba krungu kabar bab Salomo, dèkné terus lunga menyang Yérusalèm, ditutké karo abdiné okèh banget karo nggawa unta sing momot wangi-wangian, emas okèh lan watu-watu sing larang-larang, karepé arep nguji Salomo karo bedèkan. Bareng wis teka ing ngarepé Salomo, terus ngetokké apa sak isiné atiné marang piyambaké. Nanging Salomo ya terus semaur kanggo sak kabèhé pitakonan ratu wadon mau, kanggo Salomo ora ana barang sing ora dingertèni, ora ana sing ora kena diudari ing ngarepé ratu wadon mau. Bareng ratu wadon ing negara Syéba weruh kawityaksanané Salomo lan omah sing digawé, panganan sing diladèké ing méjané, tyarané lungguh para pegawéné, tyarané para peladèné enggoné pada ngladèni lan enggoné nganggo sandangané, para tukang ombèn lan sandangané, uga kurban obongan sing saben-saben dipasrahké ing griyané GUSTI, ratu wadon banget enggoné nggumun. Piyambaké terus ngomong marang Salomo: “Pantyèn bener kabar sing kula rungokké ing negara kula bab sampéyan lan bab kawityaksanan sampéyan, nanging kula ora pertyaya marang tembungé wong-wong, nganti kula nekani lan weruh déwé; kawityaksanan sampéyan sing gedé kuwi sing dityeritakké marang kula separoné waé durung ana; kahanané sampéyan ngliwati kabar sing kula rungokké. Rahayu para wong sampéyan, lan rahayu para penggedé sampéyan sing tansah ngladèni sampéyan lan krungu kawityaksanan sampéyan! Pinujia GUSTI, Gusti Allah sampéyan, sing seneng marang sampéyan, nganti sampéyan terus dijagongké ing damparé, didadèkké ratu kanggo GUSTI, Gusti Allah sampéyan! Awit Gusti Allah sampéyan trésna marang wong Israèl, mila dilestarèkké ing sak lawasé, nanging sampéyan didadèkké ratuné supaya nindakké keadilan lan kabeneran.” Ratu terus dikèki emas 120 talénta lan wangi-wangian okèh banget lan watu-watu sing larang-larang; ora tau ana wangi-wangian sing akèhé kaya sing dipasrahké karo ratu negara Syéba marang Salomo mau. Lan menèh para abdiné Huram lan para abdiné Salomo, sing nggawa emas sangka Ofir, kuwi pada nggawa kayu tyendana lan watu-watu sing larang-larang. Ratu nganggokké kayu tyendana kuwi kanggo nggawé undak-undakan ing griyané GUSTI lan kanggo omahé ratu, lan uga kanggo nggawé siter lan harep kanggo para tukang ngidung, sing kaya mengkono kuwi mbiyèn durung tau ing negara Yéhuda. Ratu wadon negara Syéba terus dikèki kabèh apa sing dikarepké lan sing dijaluk, ngungkuli sing dipasrahké marang Salomo. Ratu wadon terus mulih menyang negarané ditutké karo para pegawéné. Nanging boboté emas sing digawa marang Salomo ing sak njeruhné setaun kuwi 666 talénta kuwi durung kepitung sing diladèkké karo para pedagang lan para wong dagang; uga sak okèhé ratu Arab lan para gubernur pada masrahaké emas lan slaka marang Salomo. Salomo nggawé tamèng emas gemblèngan gedé 200 iji, saben tamèng gedé siji sing digawé emas gemblèngan 600 sèkel; uga nggawé tamèng emas gemblèngan tyilik 300 iji, saben tamèng tyilik siji sing digawé emas 300 sèkel; kabèh kuwi mau terus disimpen karo Salomo ing gedong Alas Libanon. Ratu ya nggawé dampar gedé sing digawé gading, nganggo dilapis emas murni. Dampar kuwi susun enem, nanging antyik-antyiké emas, sing digandèngké karo dampar mau, lan panggonan jagongané kuwi ing sisih loro-loroné ana lengenané. Ing sandingé lengenan ana retya singané ngadek loro lan ing sak nduwuré susun enem kuwi ana singané rolas sing pada ngadek adep-adepan; kaya mengkono kuwi durung tau ing saben kraton. Sak okèhé piranti kanggo ngombéné Salomo sing digawé sangka emas lan sak okèhé barang ing Alas Libanon kuwi sing digawé emas murni; ing waktu jamané Salomo slaka kuwi dianggep ora ana ajiné. Salomo nduwé prau kapal, sing pada lelungan menyang Tarsis bebarengan karo para abdiné Huram; telung taun sepisan kapal-kapal Tarsis mau pada teka nggawa emas, slaka lan gading; uga ketèk lan manuk merak. Kasugihané lan kawityaksanané Salomo kuwi ngungkuli kabèh ratu ing sak lumahé bumi. Sak okèhé ratu ing bumi pada ngupaya bisané nemoni Salomo supaya bisa weruh kawityaksanan, sing dikèkké karo Gusti Allah ing sak njeruhné atiné. Siji-sijiné pada nemoni lan masrahaké pisungsungé, ya kuwi barang-barang dandanan emas lan slaka, sandangané, gaman, wangi-wangian, jaran lan bihal. Mengkono kuwi saben taun. Salomo nduwé kandang 4000 kanggo jaran-jaran lan kréta-krétané, lan suradadu jaran 12.000 wong, sing pada dipanggonaké ing kuta-kuta panggonan kréta lan tyedak karo ratu ing Yérusalèm. Lan menèh Salomo mau ngwasani kabèh ratu wiwit ing kali Efrat nganti tekan ing negarané wong Filistèn lan ing tapel watesé negara Egipte. Tyatyahé slaka ing Yérusalèm sing digawé karo Salomo nganti kaya watu lan tyatyahé wit kayu tyemara pada kaya wit sikma sing tukul ing bawah Pegunungan. Jaran sing kanggo Salomo kuwi weton Egipte lan sangka sak okèhé negara mantya. Sak luwihé sejarahé Salomo wiwit-wiwitan nganti tekan ing pungkasané, apa kabèh kuwi ora ketulis ing sejarahé Natan lan ing pamedaré kaweruh Ahia, wong Silo lan ing wahyu-wahyuné Ido, wong sing tukang ndelok, bab Yérobéam, anaké Nébat? Salomo enggoné mréntah ing Yérusalèm ngratoni pangwasané Israèl kabèh kuwi suwéné patang puluh taun. Salomo terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing kutané Daved, bapaké. Réhabéam, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Réhabéam terus lunga menyang ing Sikem, awit wong Israèl kabèh wis pada nglumpuk ing Sikem arep ngangkat ratu piyambaké. Bareng Yérobéam, anaké Nébat krungu kuwi, piyambaké ing Egipte, awit mlayu nylametké mrana sangka ngarepé Salomo, terus bali sangka negara Egipte. Wong-wong terus pada kongkonan ngundang, Yérobéam terus nemoni marang Réhabéam bebarengan karo wong Israèl kabèh lan terus pada ngomong: “Bapakmu wis nggawé aboté tanggungané kita kabèh, mulané saiki sampéyan supaya gelem ngèntèngké penggawéan sing abot sing ditanggungké karo bapakmu lan tanggungan sing abot sing dikèkké marang kita kabèh, supaya kita pada dadia abdi sampéyan.” Nanging semauré ratu mengkéné: “Pada tekaa ing ngarepku menèh mbésuk embèn.” Wong-wong terus pada mundur. Sakwisé mengkono Réhabéam terus nggolèk pituduh marang para pinituwa sing selawasé uripé Salomo pada ngamping-ngampingi Salomo, bapaké, tembungé: “Kepriyé apiké enggonku nyauri marang wong-wong kuwi?” Tembungé marang piyambaké: “Yèn sampéyan apik marang rayat kuwi, gelem nggawé senengé atiné lan gelem ngekèki tembungé sing betyik, wong-wong iki mesti terus pada dadi abdi sampéyan sak lawasé.” Nanging ratu ora setuju karo pituduhé para pinituwa mau lan terus nggolèk rembukané marang para nom-noman sak barakané sing pada ngamping-ngampingi piyambaké, mengkéné tembungé: “Kepriyé panemumu, kepriyé enggon kita nyauri marang rayat sing ngomong marang aku: Sampéyan supaya gelem ngèntèngké tanggungan sing dikèki marang kita karo bapakku.” Para nom-noman sing sak barakané karo piyambaké mau terus pada ngomong: “Wong-wong sing pada ngomong marang sampéyan: Bapakmu wis ngabotaké tanggungan kita, nanging sampéyan supaya gelem ngèntèngké, kuwi kudu disauri mengkéné: Jentikku luwih gedé tenimbangané bangkèkané bapakku. Mulané saiki, yèn bapakku wis ngekèki marang kowé kabèh tanggungan sing abot, nanging aku bakal nambahi tanggunganmu; bapakku wis ngajar kowé karo sabuk, nanging aku bakal ngajar kowé karo petyut sing karo eri wesi.” Bareng ing telung dinané Yérobéam lan rayat kabèh pada nemoni marang Réhabéam, kaya sing wis dipréntahké karo ratu: “Pada tekaa ing ngarepku menèh mbésuk embèn.” Réhabéam enggoné nyauri karo tembung abot; piyambaké nglalèkké marang rembukané para pinituwa; wong-wong pada diomongi miturut rembukané para nom-noman: “Bapakku wis ndadèkké aboté tanggunganmu kabèh, nanging kuwi bakal tak tambahi; kowé pada diajar karo bapakku karo sabuk, nanging aku bakal ngajar kowé kabèh karo petyut sing karo eri wesi.” Dadiné ratu ora gelem nuruti penjaluké rayat, awit lelakon iki wis miturut pestiné Gusti Allah, supaya GUSTI netepi tembungé lantaran Ahia, wong Silo, marang Yérobéam, anaké Nébat. Bareng wong Israèl kabèh weruh, yèn ratu ora gelem nuruti penjaluké, rayat terus ngomong marang ratu: “Kita olèh panduman apa sangka Daved? Kita ora olèh warisan sangka anaké Isai! Pada balia menyang tarupmu déwé-déwé hé, wong Israèl! Saiki urusen déwé omahmu, hé Daved!” Wong Israèl kabèh terus pada lunga mulih menyang tarupé, terus Réhabéam mung ngratoni wong Israèl sing pada manggon ing kuta-kutané Yéhuda. Sakwisé mengkono Réhabéam kongkonan Hadoram pemimpiné para wong nyangga kerja peksa nanging kuwi terus dibandemi watu karo wong Israèl nganti mati, malah Réhabéam mèh-mèh waé ora bisa numpak ing krétané waktu nylametaké menyang Yérusalèm. Kaya mengkono enggoné wong Israèl pada nglawan marang brayaté Daved nganti tekan ing dina iki. Sak tekané ing Yérusalèm Réhabéam terus nglumpukké turunané Yéhuda lan Bényamin, 180.000, wong nom-noman sing wis bisa perang, karepé arep merangi wong Israèl, supaya kraton kuwi bali menèh marang piyambaké. Nanging terus ana tembungé GUSTI marang Semaya, abdiné Gusti Allah mengkéné: “Kowé ngomonga marang Réhabéam, anaké Salomo, ratu ing Yéhuda lan marang wong Israèl ing Yéhuda kabèh lan ing Bényamin, mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé aja pada ngluruk perang nglawan para sedulurmu. Kowé pada muliha menyang omahmu déwé-déwé, awit Aku sing nggawé lelakon iki.” Wong kabèh pada nggatèkké préntahé GUSTI lan terus pada mulih ora ngluruk perang marang Yérobéam. Réhabéam manggon ing Yérusalèm lan nguwati kuta-kuta pager watu ing Yéhuda. Sing dikuwati Bètléhèm, Etam, Tékoa, Bèt-Sur, Sokho, Adulam, Gat, Mares, Sif, Adoraim, Lakis, Azéka, Sora, Ayalon lan Hébron, sing manggon ing Yéhuda lan ing Bényamin, pada didadèkké kuta-bèntèng. Kuta-kuta pager watu kuwi pada dikuwati lan didèkèki penggedéné suradadu lan tandon pangan, lenga lan anggur; saben kuta uga dityawisi tamèng lan tumbak. Kuta-kuta mau pada dikuwati banget. Kaya mengkono dadiné Yéhuda lan Bényamin kuwi dikwasani karo piyambaké. Para imam lan para wong Lèwi ing negarané Israèl kabèh pada teka sangka panggonané lan terus mèlu marang piyambaké. Para wong Lèwi enggoné pada ninggal panggonané lan barang duwèké lan terus pada menyang Yéhuda lan Yérusalèm kuwi, awit Yérobéam lan para anaké pada ora nglilani wong-wong mau pada dadi imamé GUSTI, awit terus ngangkat imam-imam déwé kanggo puntuk-puntuk pangurbanan, kanggo para jim lan kanggo retya-retya pedèt sing wis digawé. Sangka tunggalé taleré Israèl kabèh ya ana wong sing pada menyang Yérusalèm pada nyusul marang para wong Lèwi mau, ya kuwi wong sing wis karo karep atiné nggolèki GUSTI, Gusti Allahé Israèl; lan tekané kuwi arep pasrah kurban marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Mengkono dadiné wong mau pada nguwatké kraton Yéhuda lan nguwatké pepréntahané Réhabéam, anaké Salomo, telung taun, awit ing sak njeruhné telung taun kuwi wong-wong pada mlaku ing dalané Daved lan Salomo. Réhabéam terus njupuk bojoné Mahalat, wong wadon anaké Yerimot anaké Daved, patutan karo Abihail, wong wadon anaké Eliab, anaké Isai, kuwi nglairké anak-anaké lanang: Yeusy, Semarya lan Saham. Sakwisé Mahalat, ratu terus omah-omah Maaka, wong wadon anaké Absalom; kuwi duwé anak: Abia, Atai, Sina lan Selomit. Réhabéam enggoné trésna marang Maaka, wong wadon anaké Absalom, ngungkuli katrésnané marang sak okèhé bojoné lan bojoné wayuh, bojoné ratu kuwi wolulas nanging bojoné wayuh suwidak; kuwi pada duwé anak, sing lanang wolulikur, sing wadon suwidak. Abia, anaké Maaka, dipatyak karo Réhabéam dadi penggedéné, ya kuwi sing mimpin para seduluré, awit karepé bakal diangkat dadi ratu. Awit sangka kuwi ratu terus nandangi karo kawityaksanan, para anaké liyané kabèh pada nyebar ing sak tanah pangwasané Yéhuda lan Bényamin kabèh, ing ngendiwaé kuta sing dipageri watu. Kuwi pada dikèki mangan nganti lubèr-lubèr lan pada dijikukaké bojo okèh. Bareng kratoné wis kuwat lan pangwasané wis dadi kuwat, Réhabéam uga Israèl kabèh pada nyingkur marang angger-anggeré GUSTI. Ing taun sing kaping lima jamané Réhabéam, Sisak, ratu ing Egipte, nyerang Yérusalèm, awit kabèh wis pada ora setia marang GUSTI, karo kréta 1200 lan suradadu jaran 60.000, nanging rayat sing mèlu sangka Egipte tyatyahé ora kena diitung okèhé, ya kuwi wong Libia, wong Suki lan wong Etiopia. Kuta-kuta pager watu ing Yéhuda pada direbut karo Sisak, malah nganti wis tyedak karo Yérusalèm. Ing kono Semaya terus nemoni Réhabéam lan para penggedéné Yéhuda, sing pada nglumpuk ing Yérusalèm, awit sangka serangané Sisak, terus ngomong mengkéné: “Tembungé GUSTI mengkéné: Kowé wis pada ninggal Aku, mulané Aku ya ninggalké kowé kabèh ing pangwasané Sisak.” Para penggedéné Israèl lan ratu terus pada nelangsa lan ngomong: “GUSTI kuwi sing bener!” Bareng GUSTI weruh, yèn wong-wong pada nelangsa, terus ana tembungé GUSTI marang Semaya, isiné mengkéné: “Wong-wong kuwi wis pada ngasorké awaké, mulané ora bakal Tak entèkké, bakal gelis Tak luwari lan mulat-mulat nesu-Ku ora bakal disokké marang Yérusalèm lantaran Sisak. Nanging bakal pada dadi baturé, supaya pada bisa mbédakké ngabekti marang Aku karo sujut marang kraton-kraton ing ndonya.” Sisak, ratu Egipte, terus ngluruk lan nyerang Yérusalèm. Piranti-piranti ing griyané GUSTI lan banda ing kraton pada dirampasi; kabèh pada dirampas. Sisak uga njukuki tamèng-tamèng emas sing digawé karo Salomo. Kanggo gantiné Réhabéam nggawé tamèng-tamèng tembaga, sing dipasrahké marang para komendané suradadu sing njaga lawangé kratoné ratu. Saben ratu mlebu ing griyané GUSTI, para suradadu mau pada teka sing nggawa tamèng-tamèng kuwi, lan uga wong-wong kuwi sing mbalèkké menyang kamar penjagan. Awit ratu ngasorké uripé, nesuné GUSTI terus lilih, mulané ora dientèkké babar pisan. Lan menèh ing Yéhuda ya ijik ana bab sing apik. Réhabéam kuwi ngétokké kuwaté enggoné dadi ratu ing Yérusalèm. Réhabéam umuré patang puluh taun waktu dadi ratu, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné pitulas taun, ing kuta sing dipilih karo GUSTI sangka antarané sak okèhé taleré Israèl, kanggo panggonané asmané. Ibuné asmané Naama, wong wadon bangsa Amon. Réhabéam kuwi nandangi sing ala, awit ora mantep enggoné nggolèki GUSTI. Sejarahé Réhabéam kuwi wiwit-wiwitan nganti pungkasané, kabèh wis ketulis ing sejarahé Semaya lan Ido, wong tukang ndelok, sing uga ngemot didaftar kitab turunané. Ing antarané Réhabéam lan Yérobéam kuwi tansah ana perang. Réhabéam terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing kutané Daved. Nanging Abia, anaké terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Ing taun sing kaping wolulas jamané Yérobéam, Abia dadi ratu ing Yéhuda. Enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné telung taun. Ibuné asmané Mikaya, wong wadon, anaké Uriel sangka Gibéa. Abia lan Yérobéam kuwi pada peperangan. Abia miwiti perang ditutké suradadu-suradadu penggedéné gagah lan rosa, tyatyahé 40.000 wong pilihan, nanging Yérobéam enggoné nata suradaduné kanggo nglawan Abia, karo suradadu pilihan, para penggedéné suradadu sing gagah rosa-rosa, tyatyahé 800.000 wong. Abia terus ngadek ing sak nduwuré gunung Semaraim, sing kegolong karo pegunungan Efraim lan ngomong: “Pada rungokna pituturku, hé Yérobéam lan sak okèhé wong Israèl! Apa kowé ora pada weruh, yèn kraton Israèl kuwi wis dikèkké karo GUSTI, Gusti Allahé Israèl marang Daved lan para tyedak turunané kanggo selawas-lawasé karo perjanjian nganggo uyah? Nanging Yérobéam, anaké Nébat, abdiné Salomo, anaké Daved, kuwi terus ngadek mbruntak marang bendarané. Para wong sing tanpa pikiran lan para durjana pada dadi siji karo dèwèké; wong-wong kuwi kekuwatané ngungkuli Réhabéam, anaké Salomo, sing ijik enom lan sing atiné durung kuwat lan ora bisa ngadepi wong-wong mau. Kowé kabèh mesti pada ngira, yèn bisa ngadepi kratoné GUSTI, sing dityekel karo para tyedak turunané Daved, awit tyatyahmu okèh banget lan kowé pada nduwé pedèt emas gawéané Yérobéam sing didadèkké allahmu. Kowé wis pada nyingkirké para imamé GUSTI, para tyedak turunané imam Harun, uga para wong Lèwi, terus ngangkat imam-imam miturut tyarané bangsa-bangsa negara-negara liyané, terus saben wong sing teka, supaya diangkat, karo nggawa pedèt lanang siji lan wedus lanang pitu, kuwi terus didadèkké imam kanggo sing duduk Gusti Allah. Nanging kita iki, GUSTI sing dadi Gusti Allahku lan kuwi ora pada tak singkur. Lan para tyedak turunané imam Harun sing ngladèni GUSTI kanggo imam lan para wong Lèwi pada nindakké kuwajipané, ya kuwi saben ésuk lan soré pada ngobong kurban obongan lan dupa wangi kanggo GUSTI, lan roti kurban ing méja sing sutyi lan nata dimar emas sak dimar-dimaré, sing disumet saben soré, awit kita sing tansah nindakké kuwajipanku sing tumuju marang GUSTI, Gusti Allahku, nanging kowé kabèh kuwi sing pada ninggal Panjenengané. Aku pada ketuntun karo Gusti Allah, nanging para imamé pada tata-tata arep ngunèkké tenger kanggo perang nglawan kowé kabèh karo trompèt. Hé wong Israèl, kowé aja pada perang nglawan GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu kabèh, awit kowé ora bakal pada olèh gawé!” Nanging Yérobéam terus ngirimké suradadu kanggo mapak perang, sing dikongkon mlaku mubeng nganti tekan ing sak mburiné suradadu Yéhuda, dadiné suradadu sing baku ing ngarepé Yéhuda lan suradadu kanggo mapak perang ing mburiné. Bareng Yéhuda nolèh, pada katekan perang sangka ngarep lan sangka mburiné. Mulané terus pada sambat marang GUSTI, nanging para imam pada ngunèkké trompèt lan para suradadu Yéhuda pada surak. Waktu wong Yéhuda pada surak, Gusti Allah ngalahké Yérobéam uga wong Israèl kabèh ing ngarepé Abia lan ing ngarepé Yéhuda. Wong Israèl pada mblayu ing ngarepé Yéhuda lan dipasrahké karo Gusti Allah ing tangané Yéhuda, dadiné pada banget enggoné dikalahké karo Abia lan sak balané; wong Israèl sing mati 500.000, wong pilihan, kaya mengkono enggoné wong Israèl pada dikalahké waktu semono, nanging wong Yéhuda dadi mundak kuwat, awit pada pertyaya GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Yérobéam diuber karo Abia lan kutané direbut sak untara ya kuwi Bétel lan sak tanah pangwasané, Yèsana lan sak tanah pangwasané lan Efron lan sak tanah pangwasané. Ing waktu jamané Abia, Yérobéam ora tau olèh kekuwatan menèh lan terus digebuk karo GUSTI dadi lan matiné. Nanging Abia dadi mundak gedé pangwasané. Njupuk bojo patbelas lan nduwé anak lanang rolikur lan anak wadon nembelas. Sak luwihé sejarahé Abia, apa sing ditindakké lan diomongké, kuwi ketulis ing kitab sejarahé Ido. Sakwisé mengkono Abia terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan terus dikubur ing kutané Daved. Asa, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Ing waktu jaman pepréntahané negara tentrem suwéné sepuluh taun. Nanging Asa kuwi nindakké apa sing betyik lan bener ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé. Mesbèh-mesbèhé kanggo brahala lan puntuk-puntuk pangurbanan pada disingkréhké, tugu-tugu brahala pada digempuri lan tyagak-tyagak brahala pada dientèkké. Wong Yéhuda pada dipréntahké supaya nggolèki GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré lan supaya pada nglakonana pernatan lan pepakon. Puntuk-puntuk pangurbanan lan dupa-dupa ing sak okèhé kuta ing Yéhuda pada disingkréhké, lan kratoné ya ngalami tentrem ing sak njeruhné dipréntah karo piyambaké. Awit kahanané negara tentrem lan ora katekan karo perang ing taun-taun kuwi, piyambaké bisa mbangun kuta-kuta pager watu ing Yéhuda. GUSTI ngekèki katentreman marang piyambaké. Tembungé ratu marang wong Yéhuda mengkéné: “Hayuk, kuta-kuta iki pada dikuwati, pada dipageri témbok lan didèkèki menara-menara, gapura lan slorok-sloroké. Negara iki ijik ing tangan kita, awit kita pada nggolèki GUSTI, Gusti Allah kita lan Panjenengané nggolèki kita lan ngekèki marang kita katentreman ing kabèh panggonan.” Terus pada tandang mbangun lan bisa nandangi karo apik. Para suradaduné Asa sing sangka Yéhuda tyatyahé 300.000 wong, suradadu sing nganggo tamèng gedé lan tumbak, nanging sing sangka Bényamin tyatyahé 280.000 wong, suradadu sing nganggo tamèng tyilik, kuwi suradadu tukang manah. Kabèh kuwi suradadu sing gagah lan rosa-rosa. Sérah, wong Etiopia, ngluruk perang nglawan wong Yéhuda karo nggawa suradadu tyatyahé 1.000.000 wong lan kréta 300. Mlakuné wis tekan Maresa. Asa terus metu metuki. Suradaduné ditata ing legokan Sefata, ing sak tyedaké Maresa. Asa terus nyebut marang GUSTI, Gusti Allahé, tembungé: “Duh GUSTI, kejaba Panjenengan ora ana liyané malih sing bisa mitulungi sing ringkih nglawan sing kuwat. Panjenengan supaya gelem mitulungi kita, duh GUSTI, Gusti Allah kita, awit kita pada njagakké marang Panjenengan lan enggèn kita pada maju nglawan suradadu sing gedé kuwi nganggo asma Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan kuwi Gusti Allah kita. Panjenengan aja nganti nglilani manungsa nduwé kekuwatan kanggo nglawan Panjenengan!” GUSTI terus ngalahké para wong Etiopia kuwi ing ngarepé Asa lan ing ngarepé Yéhuda. Wong Etiopia pada mblayu, terus diuyak karo Asa lan suradadu-suradaduné nganti tekan ing Gérar. Wong Etiopia okèh sing mati, ora ana sing tetep urip, awit pada entèk ing ngarepé GUSTI lan ing ngarepé suradaduné. Sak okèhé kuta ing sak ubengé Gérar pada direbut, awit sing manggon pada katekan rasa wedi awit GUSTI. Kabèh kuta mau pada direbuti bandané, awit okèh banget barang-rebutané. Uga tarup-tarupé wong sing pada ngingu kéwan-kéwan uga direbut lan okèh wedus lan unta sing pada digawani dadi banda sing direbut. Terus pada bali menyang Yérusalèm. Asarya, anaké Odèd kedunan Rohé Gusti Allah, terus teka ing ngarepé Asa lan ngomong marang piyambaké: “Rungokké marang kula, duh Asa lan Yéhuda lan Bényamin kabèh! GUSTI bakal nuntun marang sampéyan kabèh angger sampéyan pada mèlu marang Panjenengané. Yèn sampéyan pada nggolèki Panjenengané, Panjenengané seneng, ing waktu Panjenengan gelem ditekani. Nanging yèn sampéyan pada ninggal marang Panjenengané, sampéyan uga bakal ditinggal karo Panjenengané. Wis suwé banget Israèl anggèné tanpa Gusti Allah sing bener, tanpa piwulang sangka imam lan tanpa pernatan. Nanging ing njeruhné kangèlan pada mratobat marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Pada nggolèki Panjenengané, Panjenengané ya seneng ditekani. Waktu kuwi ora ana wong sing bisa lelungan lan mulih karo slamet, awit kabèh wong sing manggon ing panggonan kono pada ngalami kahanané karépotan gedé, bangsa pada ngrusak bangsa, kuta pada ngrusak kuta, awit pada dibingungké karo Gusti Allah karo kangèlan werna-werna. Nanging sampéyan kabèh kuwi, pada sing kuwat ing ati, aja nganti pada kendo, awit sampéyan pada dityepaki upahé!” Bareng Asa krungu tembungé Asarya, anaké Odèd mau, ratu terus nguwatké atiné lan terus nyingkirké retya-retyané sing njijiki sangka sak kabèhé tanah Yéhuda lan Bényamin lan sangka kuta-kuta sing direbut ing pegunungan Efraim. Mesbèhé GUSTI ing ngarepé sebrangé griya sutyiné GUSTI dianyarké. Wong sak tanah pangwasané Yéhuda lan Bényamin lan wong Efraim, Manasé lan Siméon sing teka ing sak tengahé pada diklumpukké kabèh, awit wong Israèl waktu weruh, yèn GUSTI, Gusti Allahé, nunggal karo ratu, okèh sing pada mbalik nekani marang piyambaké. Kuwi pada nglumpuk ing Yérusalèm ing sasi sing kaping telu ing taun sing kaping lima pepréntahané Asa. Ing dina kuwi wong-wong pada masrahaké marang GUSTI sapi 700 lan wedus 7.000 sangka sing direbut sing digawa mulih. Pada nganakké perjanjian arep nggolèki GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré karo sak kabèhé ati lan sak kabèhé nyawané. Saben wong, botyah utawa wong déwasa, lanang utawa wadon, sing ora nggolèki marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kudu diukum pati. Pada sumpah bakal setia marang GUSTI karo swara banter, karo surak-surak lan karo ngunèkké nafiri lan trompèt. Wong Yéhuda pada bungah kabèh awit sangka anané sumpah kuwi, awit enggoné pada sumpah bakal setia karo sak kabèhé ati lan arep nggolèki GUSTI karo kekarepan sing sak kabèhé ati, Gusti seneng ditekani wong-wong mau lan terus ngekèki katentreman sing rata ing kabèh panggonané. Malah Asa uga nglèrèni Maaka, embahé wadon, sangka pangkaté dadi ibuné-ratu, awit nggawé retya Asyèra sing ala, retya sing ala kuwi dibrukké, dideplok nganti lembut lan terus diobong ing legokan Kidron. Senajan puntuk-puntuk pangurbanan ora disingkréhké sangka Israèl, nanging atiné Asa ing sakjeké uripé mantep karo sak kabèhé ati. Piyambaké nglebokké pisungsung-pisungsungé sutyi bapaké lan pisungsung-pisungsungé sutyi piyambak ing griyané Gusti Allah, ya kuwi emas, slaka lan barang-barang liyané. Nganti tekan ing taun sing kaping telung puluh lima pepréntahané Asa ora ana perang. Ing taun sing kaping telung puluh enem pepréntahané Asa, Basa, ratu ing Israèl ngluruk perang nglawan Yéhuda. Kuta Rama dikuwati kanggo ngendek mlebu-metuné wong ing pangwasané Asa, ratu ing Yéhuda. Asa terus ngetokké emas lan slaka sangka simpenané griyané GUSTI lan sangka simpenané kraton, dikirimké marang Bènhadad, ratu ing Aram, sing manggon ing Damaskus karo tembung: “Kula karo sampéyan apa ora nganakké perjanjian, uga bapak kula karo bapak sampéyan. Kula ngirimké emas karo slaka marang sampéyan. Lan kula njaluk sampéyan mbatalké perjanjian sampéyan karo Basa, ratu ing Israèl, supaya mundur sangka negara kula.” Bènhadad gelem nuruti penjaluké Asa terus ngongkon para penggedéné suradadu supaya pada nyerang kuta-kuta Israèl. Kuwi terus pada ngalahké Iyon, Dan, Abel-Main lan sak okèhé panggonan simpenan ing kuta-kuta ing Naftali. Kadung Basa krungu bab kuwi, terus mandek enggoné nguwati kuta Rama, medot penggawéané. Asa terus nglumpukké wong Yéhuda kabèh dikongkon ngangkati watu lan kayu sing dienggo karo Basa kanggo nguwati kuta Rama. Kuwi pada dienggo Asa kanggo nguwati Géba lan Mispa. Ing waktu kuwi Hanani, wong tukang ndelok, nemoni marang Asa, ratu ing Yéhuda, lan ngomong: “awit sampéyan njagakké marang ratu ing Aram, ora marang GUSTI, Gusti Allahmu, mulané suradadu Aram utyul sangka tanganmu. Suradaduné wong Etiopia lan Libia apa ora okèh, krétané lan suradadu sing numpak jaran apa ora okèh banget? Nanging pada dipasrahké karo GUSTI ing tanganmu, awit sampéyan njagakké marang Panjenengané. Awit mripaté GUSTI kuwi ndlajahi ing sak lumahé bumi perlu bakal nglubèrké pangwasané marang para wong sing karo sak kabèhé ati madep marang Panjenengané. Gegandèngan karo bab kuwi sampéyan wis nandangi sing tanpa pikiran, mulané wiwit saiki sampéyan bakal tansah ngalami peperangan.” Asa terus lara ing ati, awit sangka tembungé wong tukang ndelok mau, wong kuwi terus dilebokké pakunjara, awit ratu banget nesuné marang wong mau jalaran sangka enggoné ngomong mengkono. Ing waktu semono Asa uga nglarani wong tunggalané rayat. Nanging sejarahé Asa kawit wiwitan nganti tekan pungkasan kuwi ketulis ing kitab bab para ratu ing Yéhuda lan ing Israèl. Ing taun sing kaping telung puluh sanga pepréntahané, Asa ngalami lara sikilé sing terus mundak banget larané. Nanging sak njeruhné lara kuwi ora nggolèki pitulungan marang GUSTI, nanging pitulungan marang para dukun. Asa terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré. Matiné ing taun sing kaping patang puluh sijiné pepréntahané lan terus dikubur ing kuburan sing wis digawé kanggo piyambaké ing kutané Daved. Wong-wong enggoné pada ngubur ing kuburan sing dikebaki wangi-wangian lan werna-werna tyampuran sing dityampuri miturut tyarané nyampur tyampuran, terus ngurupké geni sing gedé banget kanggo panghurmatané. Yosafat, anaké, dadi ratu nggentèni piyambaké. Awit dadi pemimpiné Israèl, piyambaké terus ngupaya supaya kuwat; saben kuta sing dipageri watu ing Yéhuda didèkèki suradadu lan ing tanah Yéhuda lan ing kuta-kuta ing Efraim sing wis direbut karo Asa, bapaké, didèkèki suradadu sing ngwasani. Nanging GUSTI nunggal karo Yosafat, awit uripé mlaku ing dalané Daved, leluhuré lan ora nggolèki Baal, nanging nggolèki Gusti Allahé leluhuré mau lan nandangi pepakoné uga ora nindakké kaya Israèl. Awit sangka kuwi kraton sing dikwasani dikuwatké karo GUSTI. Wong sak Yéhuda kabèh pada masrahaké pisungsung marang Yosafat, terus piyambaké dadi sugih lan diluhurké banget. Karo sak kabèhé ati ratu enggoné mlaku ing dalan pituduhé GUSTI. Piyambaké uga nyingkirké sak okèhé puntuk pangurbanan lan tugu brahala sangka negara Yéhuda. Ing taun sing kaping telu pemrintahané, ratu kongkonan para penggedéné, ya kuwi Bènhail, Obaja, Sakaria, Natanaèl lan Mikaya, pada dikongkon mulangi ing kuta-kuta ing negara Yéhuda. Mlakuné dibarengi karo wong Lèwi, ya kuwi Semaya, Netanya, Sebaja, Asaèl, Semiramot, Yonatan, Adnia, Tobia lan Tob-Adonia lan imam Elisama lan imam Yoram. Kuwi pada mulangi ing tanah Yéhuda karo nggawa kitab Torèté GUSTI, pada ngubengi ing sak okèhé kuta ing negara Yéhuda karo mulangi rayat. Sak okèhé kraton ing negara-negara sak ubengé Yéhuda pada katekan rasa wedi sing sangka GUSTI, terus pada ora wani perang nglawan Yosafat. Ing antarané wong Filistèn ana sing masrahaké pisungsung marang Yosafat lan slaka kanggo mbayar pajek. Uga wong Arab pada masrahké wedus, wedus gèmbèl lanang 7.700 lan wedus lanang 7.700. Yosafat mundak suwé mundak kuwat, dadi kuwat ngidap-idapi. Ing Yéhuda piyambaké nggawé bèntèng-bèntèng watu lan kuta-kuta simpenan. Ratu nduwé barang simpenan okèh ing kuta-kuta ing tanah Yéhuda. Para suradadu pada ing Yérusalèm, kabèh kuwi suradadu sing gagah rosa-rosa. Iki golongané miturut brayaté; para penggedéné sangka Yéhuda: komendané perang Adna, sing mréntah 300.000 suradadu sing gagah rosa-rosa. Terus komendané perang Yohanan sing mréntah wong 280.000 suradadu; terus komendan perang Amasia, anaké Sikhri, sing karo sak kabèhé ati masrahaké piyambaké marang GUSTI, kuwi mréntah para suradadu 200.000 sing gagah rosa-rosa. Sing sangka Bényamin ya kuwi komendané perang Elyada, sakwijiné penggedé sing gagah rosa-rosa, kuwi mréntah wong 200.000 suradadu, sing nganggo panah lan tamèng. Terus komendané perang Yosabad, sing mréntah wong 180.000 suradadu, sing nganggo gamané perang. Kuwi sing pada nyangga penjawap kanggo ratu, dadi sak liyané sing pada dipapanaké karo ratu ing kuta-kuta pager watu ing sak ubengé negara Yéhuda. Bareng Yosafat sugih lan kanggonan kaluhuran sing ngluwihi, terus bésanan karo Akab. Let pirang taun piyambaké lunga nemoni Akab menyang Samaria. Akab terus ngongkon mbelèh wedus lan sapi okèh kanggo piyambaké lan para balané lan ngajak piyambaké ngluruk menyang ing Ramot-Giléad. Akab, ratu Israèl, ngomong marang Yosafat, ratu Yéhuda: “Apa sampéyan gelem bareng karo kula menyang Ramot-Giléad?” Semauré: “Kita kuwi pada, kula karo sampéyan, rayat sampéyan karo rayat kula, bakal perang bareng karo sampéyan!” Nanging Yosafat terus ngomong marang ratu Israèl: “Apiké takon disik kaya kepriyé préntahé GUSTI.” Ratu Israèl terus nglumpukké para nabi, tyatyahé 400, kuwi terus ditakoni karo Akab: “Apa aku dililani ngluruk perang nglawan Ramot-Giléad, apa apiké diwurungké?” Kabèh pada ngomong: “Majua ngluruk! Gusti Allah bakal ngekèkké kuwi marang ratu.” Nanging Yosafat terus takon: “Apa ing kéné ora ana nabiné GUSTI menèh, supaya dadi lantaran kita njaluk pinuntun?” Semauré ratuné Israèl marang Yosafat: “Ijik ana siji, sing bisa dadi lantaran njaluk pinuntun marang GUSTI. Nanging kula sengit marang piyambaké, awit ora tau ngomongké sing apik kanggo kula, kejaba mung tyilaka. Wong kuwi jenengé Mika, anaké Yimla.” Tembungé Yosafat: “Ratu aja ngomong mengkono, ta.” Ratu Israèl terus nyeluk sakwijiné penggedé kraton, tembungé: “Mika, anaké Yimla kuwi gelis paranana!” Nanging ratu Israèl lan Yosafat, ratu Yéhuda, pada njagong ing damparé déwé-déwé karo nganggo klambiné kraton, ing panggonan penutoné gandum ing ngarepé gapura ing Samaria, diubengi karo para nabi sing pada nubuat. Sedèkia, anaké Kenaana nggawé rerékan sungu wesi lan terus ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Karo sungu iki sampéyan bakal nyundang Aram nganti sampéyan entèkké babar pisan.” Sak okèhé nabi kuwi ya pada nubuat mengkono, semauré: “Sampéyan majua ngluruk menyang Ramot-Giléad, sampéyan bakal olèh gawé; GUSTI bakal ngekèkké kuta kuwi marang ratu.” Kongkonan sing dikongkon nyeluk Mika mau ngomong marang piyambaké: “Ngertènana, para nabi wis pada bebarengan nglairké nubuaté sing apik kanggo ratu, mulané sampéyan supaya ya gelem ngomong kaya salah-sijiné nabi kuwi lan nubuat sing apik.” Nanging Mika nyauri, tembungé: “Kanggo GUSTI sing urip, apa sing bakal diomong karo Gusti Allahku, kuwi sing bakal tak utyapké.” Bareng wis nemoni ratu, ratu takon marang piyambaké: “Mika, apa aku pada dililani ngluruk perang nglawan Ramot-Giléad, apa kuwi kudu tak wurungké?” Semauré: “Majua ngluruk, sampéyan bakal olèh gawé, awit pada bakal dipasrahké ing tangan sampéyan!” Nanging Akab terus ngomong marang piyambaké: “Nganti kaping pira aku ngongkon sumpah marang kowé, supaya kowé mung ngomongké marang aku sing sak beneré waé?” Semauré Mika: “Kula wis weruh suradadu Israèl pada pating slebar kabèh ing gunung-gunung kaya wedus sing ora ana pangoné, mulané GUSTI ngomong: Wong kuwi ora pada nduwé bendara. Awit sangka kuwi bèn pada mulih menyang omahé déwé-déwé karo slamet.” Ratu Israèl terus ngomong marang Yosafat: “Kula apa ora wis ngomong marang sampéyan: Ora tau wong kuwi nubuat sing apik kanggo kula, kejaba mung bab tyilaka tok?” Semauré Mika: “Mulané sampéyan supaya gelem ngrungokké tembungé GUSTI. Kula weruh GUSTI njagong ing damparé lan suradadu ing swarga pada ngadek kabèh ing sak kiwa-tengené. GUSTI ngomong: Sapa sing ngojok-ojoki Akab, ratu ing Israèl, supaya ngluruk perang lan terus mati ing Ramot-Giléad? Sing siji ngomong ngéné, sijiné ngomong ngono. Terus ana salah sijiné roh sing maju lan terus ngadek ing ngarepé GUSTI lan ngomong: Kula sing bakal ngojok-ojoki. GUSTI takon: Karo apa? Semauré: Kula bakal lunga lan dadi roh ngapus ing tutuké kabèh nabiné. Tembungé GUSTI: Kowé ngojok-ngojokana dèwèké, kowé bakal olèh nggawé. Kowé lungaa lan nglakonana mengkono! Nanging saiki, GUSTI wis ndèkèkké roh ngapus ing tutuké para nabi sampéyan, awit GUSTI wis mutusi bakal nibakké tyilaka marang sampéyan.” Ing kono Sedèkia anaké Kenaana terus maju lan napuk Mika karo ngomong mengkéné: “Kepriyé bisané kedadian, Rohé GUSTI kok ngalih sangka aku lan terus ngomongi kowé?” Nanging Mika nyauri, tembungé: “kowé bakal weruh bab kuwi yèn kowé mlayu ndelik sangka kamar sing siji menyang ing kamar sijiné.” Ratu ing Israèl terus ngomong: “Tyekelen Mika iki, gawanen bali menyang Amon, penggedéné kuta lan marang Yoas, anaké ratu, lan omongna: Mengkéné préntahé ratu: Wong iki lebokna ing pakunjara lan wènèhana mangan roti lan ngombé banyu sing setitik, nganti aku mulih karo slamet.” Nanging Mika ngomong: “Yèn tenan, sampéyan mulih karo slamet, GUSTI mesti ora ngomongké tembungé lantaran kula!” Terus nyauri menèh: “Pada rungokna, hé bangsa-bangsa kabèh!” Sakwisé mengkono ratu Israèl lan Yosafat ratu Yéhuda terus lunga ngluruk menyang Ramot-Giléad. Ratu Israèl ngomong marang Yosafat: “Kula bakal nylamur mlaku lan mlebu menyang panggonan peperangan, nanging sampéyan kula njaluk nganggo klambiné kraton.” Ratu ing Israèl terus nylamur mlaku lan terus pada mlebu ing panggonan peperangan. Nanging ratu ing negara Aram wis ngekèki préntah marang para penggedéné suradadu kréta, mengkéné: “Kowé aja pada merangi saben wong, nanging mung nglawan perang ratuné bangsa Israèl waé.” Bareng para penggedéné suradadu kréta weruh Yosafat, terus gelis pada ngomong: “Kuwi ratu Israèl!” Yosafat terus dikepung arep dilawan, nanging Yosafat terus mbengok lan GUSTI terus ngekèki pitulungan marang piyambaké. Gusti Allah ngundurké para penggedéné mau sangka piyambaké. Bareng kuwi pada weruh, yèn duduk ratu Israèl, terus pada mundur sangka ngarepé. Nanging terus ana sakwijiné wong sing mentèng gendéwa lan ngetyulké panahé tanpa tujuan lan ngenèngi ratu Israèl ngenèngi ing sambungané sandangané tembaga. Ratu terus ngomong marang kusiré krétané: “Krétané ingeren, aku gawanen metu sangka peperangan, awit aku wis ketaton.” Nanging kedadiané perang ing dina kuwi mundak medèni lan ratu Israèl tetep ngadek ing kréta tumpakané adep-adepan karo wong Aram nganti soré. Bareng srengéngé mingslep, ratu Akab mati. Yosafat ratu ing Yéhuda mulih menyang kratoné ing Yérusalèm karo slamet. Waktu kuwi Yéhu, anaké Hanani, wong tukang ndelok, lunga nemoni Yosafat lan ngomong marang piyambaké: “Apa bener sampéyan mitulungi wong ala lan kekantyan karo wong sing pada sengit marang GUSTI? Awit sangka perkara kuwi GUSTI nesu marang sampéyan. Nanging ijik ana bab sing apik sing ditemokké ing sampéyan, awit sampéyan nyingkirké tugu-tugu brahala sangka negara iki lan nggolèki Gusti Allah karo temen-temen.” Yosafat manggon ing Yérusalèm. Piyambaké lunga ngubengi panggonan pangwasané, wiwit sangka Bèrsyéba nganti tekan ing pegunungan Efraim karo ngongkon supaya rayat pada mratobat marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Ratu uga ngangkat rèkter ing sak kabèhé negara, ya kuwi ing sak okèhé kuta sing dipageri watu ing Yéhuda, ing saben kuta. Para rèkter kuwi pada dikèki paweling mengkéné: “Apa sing kok tandangi kuwi deloken sing apik, awit enggonmu pada nindakké pengadilan kuwi ora kanggo manungsa, nanging kanggo GUSTI, sing tyedak karo sampéyan, yèn sampéyan pada nindakké pengadilan. Mulané sampéyan supaya pada dikebaki karo rasa wedi marang GUSTI. Sampéyan pada tumindaka sing ngati-ati, awit penggawé ora adil, pilih-sih utawa nampani beselan kuwi ora ana kanggo GUSTI, Gusti Allah kita.” Ing Yérusalèm Yosafat uga ngangkat wong Lèwi, para imam lan para pemimpiné keluwargané Israèl pada dikongkon ngekèki putusan ing bab angger-anggeré GUSTI lan ing bab sing pada padu. Wong-wong kuwi pada manggon ing Yérusalèm lan pada dipréntahké mengkéné: “Sampéyan kudu pada nandangi karo wedi lan trésna marang GUSTI, karo setia lan sak tulusé ati, sak mestiné mengkéné: Ing saben perkara sing diajokké marang kowé karo para sedulurmu sing pada manggon ing kuta, ya kuwi perkara ngutahké getih, utawa bab angger-angger, katetepan lan pernatan, wong-wong kuwi pada sampéyan élingna, supaya aja nganti kesalahan marang GUSTI, terus sampéyan lan para sedulurmu pada katekan karo bebenduné. Pada tumindaka mengkono, sampéyan ora bakal pada kesalahan. Imam gedé Amarya kuwi sing tak angkat dadi pemimpiné kanggo ing sak okèhé perkara sing gegandèngan karo GUSTI lan Sebaja, anaké Ismaél, pengarepé turunané Yéhuda, kanggo sak okèhé perkara kraton, nanging wong Lèwi bakal pada ngréwangi sampéyan dadi tukang nata. Pada tumindaka karo teges! Supaya GUSTI nunggal karo wong sing temen.” Sakwisé kuwi turunané Moab lan turunané Amon ngluruk perang nglawan Yosafat, bebarengan karo suradadu bangsa Meunim sak grombolan. Terus ana wong sing ngomongi marang Yosafat: “Ana suradadu gedé sing teka sangka sabrangé segara Asin, sangka Edom, sing ngluruk bendara kula. Saiki ing Haséson-Tamar,” ya kuwi En-Gedi. Yosafat dadi wedi lan terus mutusi arep nggolèki GUSTI lan préntah pasa ing sak tanah Yéhuda kabèh. Wong Yéhuda terus pada nglumpuk njaluk pitulungan GUSTI, pada teka sangka sak kabèhé kuta ing Yéhuda arep nggolèki GUSTI. Yosafat terus ngadek ing sak tengahé pasamuané wong Yéhuda lan Yérusalèm ing griyané GUSTI, ing ngarepé plataran sing anyar lan ngomong: “Duh GUSTI, Gusti Allahé para leluhur kita, Panjenengan kuwi Gusti Allah ing swarga lan Panjenengan sing ngwasani kabèh kratoné bangsa? Panjenengan sing nduwèni pangwasa lan kekuwatan, ora ana wong sing kuwat nglawan Panjenengan. Panjenengan kuwi Gusti Allah kita sing nundungi para wong sing pada manggon ing negara kéné sangka ngarepé umat Panjenengan Israèl lan terus ngekèkké negara iki marang turunané Abraham kantya Panjenengan, kanggo sak lawas-lawasé? Terus pada ngenggoni negara iki lan nggawé panggonan sutyi Panjenengan kanggo asma Panjenengan, uga omongé: Yèn kita pada katekan tyilaka, ya kuwi pedang, bebendu, lelara pès utawa pailan, kita pada bakal ngadek ing ngarepé griya iki, ing ngarepé Panjenengan, awit asma Panjenengan manggon ing griya iki lan ing njeruhné kangèlan kita pada bakal sambat marang Panjenengan, nganti Panjenengan gelem ngrungokké lan terus ngluwari kita. Nanging saiki, turunané Amon lan turunané Moab lan para wong sangka pegunungan Seir! Waktu wong Israèl teka sangka negara Egipte, Panjenengan ora nglilani pada mlebu ing negarané. Awit sangka kuwi terus diadohi lan ora dientèkké. Kanggo mbales wong-wong kuwi pada teka lan arep ngusir kita kabèh sangka negara panduman sing wis Panjenengan wariské marang kita kabèh. Duh, Gusti Allah kita, apa Panjenengan ora bakal ngekèki ukuman marang wong-wong kuwi? Awit kita pada ora nduwé kekuwatan kanggo ngadepi suradaduné sing gedé, sing bakal nyerang kita kabèh kuwi. Kula pada ora ngerti, apa sing kudu pada kula lakoni, nanging mripat kita mandeng marang Panjenengan.” Ing waktu kuwi wong Yéhuda kabèh pada ngadek ing ngarepé GUSTI, uga brayaté karo anak bojoné kabèh. Ing kono Yahasiel, anaké Sakaria, anaké Benaya, anaké Matanya, wong Lèwi sangka turunané Asaf, terus kedunan karo Rohé GUSTI ing sak tengahé pasamuan lan mbengok: “Pada rungokna, duh para sedulur ing Yéhuda kabèh lan para sing manggon ing Yérusalèm lan ratu Yosafat; mengkéné tembungé GUSTI marang sampéyan kabèh: Kowé aja pada wedi lan aja pada wedi marang suradadu sing gedé iki, awit duduk sampéyan, nanging Gusti Allah sing bakal perang. Sésuk kowé pada meduna, metuki marang wong-wong kuwi. Wong kuwi bakal pada munggah menyang unggah-unggahan ing Sis lan kowé bakal pada ketemu karo wong-wong kuwi ing pungkasané legokan ing ngarepé ara-ara samun Yeruèl. Ing sak njeruhné peperangan iki kowé ora usah pada perang. Hé Yéhuda lan Yérusalèm, pada ngadeka waé ing panggonanmu lan pada delengen kepriyé enggoné GUSTI ngekèki kemenangan marang kowé. Sésuk kowé pada metuki wong-wong kuwi, GUSTI bakal nunggal karo kowé kabèh.” Yosafat terus nyembah, sujut tekan ing lemah. Wong Yéhuda kabèh lan para wong sing manggon ing Yérusalèm uga pada sujut ing ngarepé GUSTI lan pada nyembah marang Panjenengané. Wong Lèwi sangka turunané Kéhat lan turunané Korah terus pada ngadek lan mujèké kidung pamuji kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl karo swara sing banter banget. Esuké mruput wis pada mlebu menyang ing ara-ara samun ing Tékoa. Waktu arep pada budal, Yosafat ngadek lan ngomong: “Pada rungokna, hé Yéhuda lan wong Yérusalèm! Kowé pada pertyayaa marang GUSTI, Gusti Allahmu lan sampéyan bakal pada tetep kuwat! Pada pertyayaa marang para nabiné lan sampéyan bakal pada olèh nggawé!” Kadung wis njupuk rembukan karo rayat, ratu terus ngangkat wong sing bakal pada nggawé kidungan kanggo GUSTI lan memuji marang GUSTI karo nganggo sandangan sutyi sing semlorot, waktu pada mlaku ing ngarepé wong sing pada nganggo gaman, karo ngomong: “Pada memujia kidung maturkesuwun kanggo GUSTI awit katrésnan-Né kuwi langgeng sak lawasé!” Bareng pada mulai surak-surak lan mujèké kidung pamuji, GUSTI terus nggawé tyegatan kanggo turunané Amon lan turunané Moab lan para wong sing sangka pegunungan Seir, sing pada arep nyerang Yéhuda, terus pada dikalahké. Turunané Amon lan turunané Moab terus nyerang wong sing pada manggon ing pegunungan Seir, arep ditumpes lan dientèkké. Sakwisé ngentèkké wong Seir, terus pada patèn-patènan déwé. Kadung wong Yéhuda teka ing panggonan pegunungan ing ara-ara samun, terus pada nyawang ing panggonané suradadu, kétok wis pada dadi mayit kabèh pating glétak ing bumi, ora ana sing bisa utyul. Yosafat lan suradadu-suradaduné terus medun lan njukuki sembarangé barang-barangé. Pada olèh kéwan-kéwan, banda, sandangan lan barang-barang sing aji. Sing dirampasi kuwi tyatyahé ngungkuli sing bisa digawa. Telung dina suwéné enggoné pada njukuki sembarangé barang-barang mau, awit sangka okèhé. Ing dina sing kaping papat pada nglumpuk ing Legokan Pamuji. Ing kono pada ngluhurké GUSTI, mulané panggonan kuwi diarani Legokan Pamuji nganti tekan saiki. Sakwisé mengkono wong Yéhuda lan wong Yérusalèm terus pada bali kabèh ngetutké Yosafat, pada bali menyang Yérusalèm karo bungah, awit GUSTI ngekèki kemenangan, awit mungsuhé wis kalah. Enggoné mlebu ing Yérusalèm karo harep, siter lan trompèt terus tekan ing griyané GUSTI. Sak kabèhé kraton ing negara-negara liyané pada katekan karo rasa wedi, waktu krungu bab enggoné GUSTI perang nglawan para mungsuhé Israèl. Nanging kratoné Yosafat ngalami tentrem, jalaran Gusti Allahé ngekèki katentreman rata ing kabèh panggonané. Yosafat dadi ratu ing Yéhuda. Waktu dadi ratu umuré telung puluh lima taun, nanging enggoné nggawa pemrintahan ing Yérusalèm suwéné selawé taun. Ibuné asma Asuba, wong wadon, anaké Silki. Uripé manut mlakuné Asa, bapaké, ora nyimpang sangka kuwi lan nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI. Mung waé puntuk-puntuk pangurbanan ora disingkréhké. Bangsa kuwi durung mantep atiné marang Gusti Allahé para leluhuré. Sak luwihé sejarahé Yosafat, kawit wiwitan nganti tekan ing pungkasan, kabèh kuwi ketulis ing sejarahé Yéhu, anaké Hanani, sing ketulis ing kitab bab para ratu ing Israèl. Sakwisé mengkono Yosafat, ratu ing Yéhuda, nganakké rembukané karo Ahazia, ratu ing Israèl, sing mlakuné ala. Enggoné nganakké rembukané karo Ahazia kuwi karepé arep nggawé prau-prau sing kena dienggo lelungan menyang Tarsis. Penggawéné kapal-kapal kuwi ing Esion-Geber. Nanging Elièser, anaké Dodawa sangka Maresa terus nubuat marang Yosafat, semauré: “Awit sampéyan nganakké rembukané karo Ahazia, mulané GUSTI bakal ngrusak penggawéané sampéyan.” Kapal-kapal mau terus pada remuk lan ora bisa lelungan menyang Tarsis. Yosafat dililani lan nunggal karo para leluhuré, terus dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved. Nanging Yoram, anaké terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Nanging para seduluré, para anaké Yosafat, ya kuwi: Asarya, Yehièl, Sakaria, Asariahu, Mikaèl lan Sefatya. Kuwi kabèh anaké Yosafat, ratu ing Yéhuda. Kabèh pada nampa pawèh okèh sangka bapaké, rupa emas, slaka lan barang-barang sing ana ajiné, uga kuta-kuta pager watu ing Yéhuda. Mung waé jagongané ratu dikèkké marang Yoram, awit kuwi anak mbarep. Bareng Yoram dadi ratu ing kratoné bapaké lan rumangsa kuwat, terus matèni para seduluré kabèh karo pedang, uga para penggedéné Israèl. Yoram umuré telung puluh loro taun waktu dadi ratu kuwi lan enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné wolung taun. Uripé manut mlakuné para ratu ing Israèl kaya mlakuné brayaté Akab, awit bojoné kuwi anaké Akab. Sing ditandangi kuwi apa sing ala ing ngarepé GUSTI. Nanging senajan mengkono GUSTI ora gelem ngentèkké tyedak turunané Daved awit sangka anané perjanjian sing dianakké karo Daved, tyotyok karo enggoné janji, yèn Panjenengané bakal ngekèki turunan marang Daved lan marang anak-anaké nganti tekan sak lawas-lawasé. Ing waktu jamané Yoram, Edom nglawan marang pangwasané Yéhuda, terus ngangkat ratu déwé. Yoram uga para penggedéné suradaduné lan sak okèhé krétané pada maju perang; ing wayah mbengi ratu tangi lan karo ditutké para penggedéné suradadu kréta piyambaké terus nrobos suradaduné wong Edom sing ngepung. Kaya mengkono Edom enggoné nglawan marang pangwasané Yéhuda lan terus merdéka nganti sepréné. Ing waktu semono Libna uga nglawan marang pangwasané Yéhuda. Kedadian mengkono awit ratu ninggalké GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Lan menèh piyambaké nggawé puntuk-puntuk pangurbanan ing gunung-gunung ing negara Yéhuda. Wong sing pada manggon ing Yérusalèm pada dibujuk supaya laku bédang lan wong Yéhuda pada disasarké. Terus ana layang sing dikabarké marang piyambaké sangka Elia mengkéné isiné: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Daved, leluhurmu: Awit sampéyan ora mlaku ing dalané Yosafat, bapakmu lan Asa, ratu ing Yéhuda, nanging manut mlakuné para ratu ing Israèl lan mbujuk Yéhuda lan para wong Yérusalèm supaya laku bédang, pada kaya sing ditindakké karo brayaté Akab, mengkono uga sakrèhné sampéyan wis matèni para sedulurmu, sak kabèhé turunané bapakmu sing luwih betyik tenimbangané karo sampéyan, mulané GUSTI bakal nekakké bebendu gedé marang rayatmu, anak-anakmu, para bojomu, uga marang sak kabèhé barang duwèkmu. Nanging sampéyan déwé bakal ngalami lara sing medèni, sakwijiné lara usus, terus yèn wis mangan usus sampéyan bakal metu awit sangka lara kuwi.” GUSTI terus nangèkké atiné wong Filistèn lan wong Arab sing manggon tyedak karo wong Etiopia supaya pada nglawan Yoram. Kuwi terus pada ngluruk nglawan Yéhuda, pada mlebu mrana lan ngusungi sak kabèhé barang duwèkmu sing ketemu ing palèsé ratu, minangka barang sing direbut, uga para anak lan para bojoné, kabèh ora ana anak siji waé kèri kejaba Yoas, anaké sing ragil. Sakwisé kuwi kabèh kelakon, GUSTI terus nibakké bebendu marang ratu rupa lara usus, sing ora bisa waras. Let sak untara waktu, kira-kira sakwisé rong taun, ususé pada metu awit sangka nesuné mau, terus mati karo ngalami rekasa sing medèni. Rayaté ora ngurupké geni kanggo piyambaké kaya sing ditindakké kanggo para leluhuré. Waktu dadi ratu piyambaké umuré telung puluh loro taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné wolung taun. Matiné ora ana sing nangisi. Enggoné ngubur ing kutané Daved, nanging ora ing kuburané para ratu. Para wong Yérusalèm terus ngangkat ratu Ahazia, anaké sing ragil nggentèni piyambaké, awit para anaké sing luwih tuwa umuré wis pada dipatèni kabèh karo grombolan sing nekani tarupé bebarengan karo para wong Arab. Mengkono dadiné Ahazia, anaké Yoram, ratu ing Yéhuda, terus dadi ratu. Waktu dadi ratu Ahazia umuré patang puluh loro taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné setaun. Ibuné asma Atalya, putuné Omri. Ratu uripé ya miturut mlakuné tyedak turunané Akab, awit ibuné ngekèki pitutur supaya nandangi sing ala. Ratu nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI pada kaya brayaté Akab, awit sakwisé ninggalé bapaké, wong kuwi terus pada dadi juru rembuké sing nggawé tyilakané. Awit sangka rembuké wong-wong mau uga piyambaké terus lunga bebarengan karo Yoram, anaké Akab, ratu ing Israèl, arep nglawan perang karo Hasaèl, ratu Aram, menyang ing Ramot-Giléad, nanging Yoram terus ketaton karo wong Aram, ratu terus mulih menyang Yisreèl arep golèk tamba awit sangka enggoné ketaton ing Rama waktu perang nglawan Hasaèl, ratu Aram mau. Nanging Ahazia, anaké Yoram, ratuné Yéhuda, terus lunga nemoni Yoram, anaké Akab, menyang Yisreèl, awit piyambaké ngalami lara. Gusti Allah wis netepaké, yèn Ahazia bakal mati ing waktu nuwèni Yoram; bareng Ahazia teka, terus bebarengan karo Yoram nemoni Yéhu, putuné Nimsi, sing wis dijebatani karo GUSTI, supaya piyambaké kuwi sing ngentèkké tyedak turunané Akab. Waktu Yéhu nindakké ukuman marang tyedak turunané Akab, ketemu karo para penggedéné Yéhuda lan para anaké sedulur-seduluré Ahazia, sing pada ngladèni Ahazia; kuwi ya pada dipatèni. Sakwisé mengkono terus nggolèki Ahazia. Ahazia ketyekel waktu ndelik ing Samaria, terus digawa ing ngarepé Yéhu, terus dipatèni, nanging ya terus dikubur, awit tembungé wong: “Piyambaké kuwi putuné Yosafat, sing nggolèki marang GUSTI karo sak kabèhé atiné.” Nanging brayaté Ahazia kuwi ora ana sing bisa mréntah menèh. Atalya, ibuné Ahazia, bareng ngerti, yèn anaké wis mati, terus tandang ngentèkké sak kabèhé tyedak turunané ratu, Yéhuda. Nanging wong wadon Yosabat, anaké wadon ratu, njupuk Yoas, anaké Ahazia, dityolong sangka sak tengahé para anaké ratu sing bakal dipatèni mau, terus dilebokké ing lumbung ambèn karo sing momong. Kaya mengkono Yosabat, wong wadon anaké Yoram, bojoné imam Yoyada, - piyambaké kuwi seduluré wadon Ahazia - enggoné ndelikké Yoas sangka ngarepé Atalya, terus ora nganti dipatèni karo Atalya; nem taun enggoné Yoas manggon karo ndelik ing griyané Gusti Allah nunggal karo para seduluré mau, ing nalikané Atalya mréntah ing negara kuwi. Nanging ing taun sing kaping pituné imam Yoyada ngantepké tékaté nganakké rembukané karo para penggedéné suradadu 100, ya kuwi: Asarya, anaké Yéroham, Ismaél, anaké Yohanan, Asarya, anaké Obèd, Maaséya, anaké Adaya lan Elisafat, anaké Sikhri. Kuwi pada ngubengi tanah Yéhuda lan nglumpukké para wong Lèwi ing sak kabèhé kuta ing Yéhuda lan para penggedéné brayaté wong Israèl, kuwi pada teka ing Yérusalèm kabèh. Wong sak pasamuan kuwi kabèh terus pada nggawé perjanjian karo ratu ing griyané Gusti Allah. Imam Yoyada ngomong marang wong-wong mau: “Delengen, iki anaké ratu! Bèn piyambaké nggowa pemrintahan, kaya sing wis diomongké karo GUSTI kanggo para tyedak turunané Daved. Iki sing kudu pada kok tindakké: Sak panunggalmu, ya kuwi sing wis rampung enggoné nglakoni kuwajipané ing dina sabat, imam utawa wong Lèwi, kuwi sing sak pratelon pada dadi tukang jaga gapura, sak pratelon menèh pada mapana ing kraton lan sing sak pratelon ing Gapura Dasar, nanging rayat kabèh pada anaa ing lataré griyané GUSTI. Sapa waé ora kena mlebu ing griyané GUSTI, kejaba para imam lan para wong Lèwi sing ijik nindakké kuwajipané. Kuwi kena mlebu, awit kuwi pada sutyi, nanging rayat kabèh kudu pada netepi pernatané GUSTI. Para wong Lèwi pada anaa ing sak ubengé ratu, déwé-déwé nganggo gaman lan sapa waé sing mlebu ing griya kuwi patènana lan yèn ratu liwat utawa mlebu, kuwi barengana.” Para wong Lèwi lan wong Yéhuda kabèh pada nglakoni apa dipréntahké imam Yoyada kabèh; déwé-déwé nggawa wong-wongé sing wis rampung enggoné nindakké kuwajipané ing dina sabat bebarengan karo para wong sing mlebu perlu nindakké kuwajipané ing dina kuwi, awit golongan-golongané kuwi ora ana sing diliburké karo imam Yoyada. Imam Yoyada terus ngekèki tumbak marang para penggedéné suradadu 100 mau lan tamèng tyilik lan tamèng gedé, duwèké Daved, ing griyané Gusti Allah. Piyambaké mapanké rayat kabèh karo pada nganggo gaman tumbak wiwit ing sisih tengené omah nganti tekan ing sisih kiwané omah karo ngubengi mesbèh lan omah mau perlu ngayomi ratu. Sakwisé mengkono imam Yoyada lan para anaké terus ngongkon metu anaké ratu, sing terus dienggoni makuta lan dikèki angger-anggeré Gusti Allah, terus pada ngangkat piyambaké dadi ratu lan jebatani piyambaké lan terus pada alok: “Slamet kanggo ratu!” Kadung Atalya krungu bengak-bengoké rayat sing pada mblayu-mblayu marani lan ngluhurké ratu, piyambaké terus lunga nemoni rayat kuwi menyang ing griyané GUSTI. Terus ngerti ratu ngadek ing sak tyedaké tyagaké ing dalan mlebu lan para penggedéné lan para sing nggawa trompèt ing sak tyedaké ratu, nanging rayat ing negara kabèh pada bungah-bungah karo ngunèkké trompèt lan para tukang ngidung pada nuntun mujèké kidungan pamuji karo nyekel piranti-pirantiné musik. Atalya terus nyuwèk-nyuwèk sandangané karo alok: “ngiyanati, ngiyanati!” Nanging imam Yoyada terus ngongkon para penggedéné suradadu 100 supaya pada metu, ya kuwi para wong sing dadi penggedéné suradadu lan pada diomongi: “Wong kuwi gawanen metu sangka sak tengahé barisan! Sapa sing mbélani patènana karo pedang!” Awit wis ana préntahé imam mau: “Aja kok patèni ing griyané GUSTI!” Wong wadon kuwi terus dityekel lan bareng mlakuné tekan mlebu ing kraton, ing gapura jaran, terus dipatèni ing kono. Imam Yoyada terus nggawé perjanjian ing antarané piyambaké karo rayat kabèh karo ratu, yèn kabèh pada dadi umaté GUSTI. Sakwisé mengkono rayat kabèh terus mlebu ing omah pepundèné Baal, kuwi terus dirubuhké; mesbèh-mesbèhé lan retya-retyané pada diremuki; Matan, imamé Baal, dipatèni ing ngarepé mesbèh-mesbèhé mau. Imam Yoyada terus masrahaké kuwajipané njaga griyané GUSTI marang para imam lan para wong Lèwi, sing wis dikumpul-kumpulké karo Daved kanggo penggawéan griyané GUSTI, ya kuwi pasrah kurban obongan marang GUSTI, kaya sing ketulis ing Torèté Moses, karo bungah-bungah lan karo kidungan miturut sing diduduhké Daved. Imam Yoyada uga nentokké para sing dikongkon jaga lawangé gapura-gapura ing griyané GUSTI, supaya aja nganti ana wong sing mlebu, wong sing ngalami reget uripé. Sakwisé kuwi para penggedéné rayat lan rayat ing negara kabèh pada diajak ngetutké ratu medun sangka griyané GUSTI: terus pada mlebu ing kraton ngliwati gapura Luhur, terus nglungguhké ratu ing damparé kraton. Rayat sak negara kabèh pada bungah-bungah lan kahanané negara terus tentrem, sakwisé Atalya dipatèni karo pedang. Yoas umuré pitung taun waktu dadi ratu lan enggoné nggowa pemrintahan ing Yérusalèm suwéné patang puluh taun. Ibuné asma Sibya, sangka Bèrsyéba. Yoas nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI sakjeké uripé imam Yoyada. Imam Yoyada njukukké bojo loro kanggo ratu lan terus pada duwé anak lanang lan wadon. Yoas terus nduwé karep arep ndandani griyané GUSTI. Para imam lan para wong Lèwi pada diklumpukké lan diomongi mengkéné: “Kowé pada mubenga ing kuta-kuta Yéhuda lan nglumpukna duwit sangka wong Israèl kabèh kanggo ndandani griyané Gusti Allahmu saben taun. Kuwi gelis tandangana!” Nanging para wong Lèwi ora gelis-gelis nglakoni préntah kuwi. Ratu terus nyeluk imam gedé Yoyada lan takon marang piyambaké: “Apa sebabé, sampéyan kok ora njupuk marang para wong Lèwi supaya pada nglumpukké pajek ing Yéhuda lan ing Yérusalèm, sing ditetepaké karo Moses, abdiné Gusti Allah, marang pasamuan Israèl kanggo Tarup panggoné angger-anggeré Gusti Allah? Awit para anak-anaké Atalya, wong wadon ala kuwi, pada ngrusak griyané Gusti Allah, malah barang-barang sutyi ing griyané GUSTI dikanggokké kanggo para Baal.” Sakwisé mengkono ratu terus ngongkon nggawé peti sing didèkèk ing ngarepé gapurané griyané GUSTI lan terus ngongkon ngomongké ing Yéhuda lan ing Yérusalèm, yèn wong kudu mbayar pajek kanggo GUSTI, sing ditetepaké karo Moses, abdiné Gusti Allah, kanggo wong Israèl ing ara-ara samun. Kabèh penggedéné lan rayat kabèh pada bungah; pada teka karo nggawa pajekké, dilebokké ing peti mau nganti kebak. Saben-saben peti digawa mlebu perlu didelok karo para wong Lèwi atas asmané ratu lan yèn wis kétok isi duwit okèh, juru tulisé ratu lan para sing dikèki kwasa karo imam gedé pada teka ngetokké isiné peti mau, terus dibalèkaké ing panggonané menèh. Kaya mengkono kuwi saben-saben ditindakké lan okèh duwit sing diklumpukké. Ratu lan imam gedé Yoyada masrahaké duwit mau marang sing nggedèni penggawéané griyané GUSTI. Iki terus pada ngekèkké duwit kuwi marang para tukang natah lan para tukang kayu kanggo upah enggoné ndandani griyané GUSTI; uga marang para tukang wesi lan tembaga sing pada ndandani griyané GUSTI. Sakwisé mengkono tukang-tukang mau pada wiwit nyambut nggawé; tumindaké penggawéan kabèh dikerjani karo wong-wong kuwi. Griyané Gusti Allah dibangun menèh miturut kahanané wiwitan lan dikuwatké. Bareng wis rampung, turahané duwit dipasrahké marang ratu lan imam gedé Yoyada. Duwit kuwi dienggo nggawé piranti-pirantiné griyané GUSTI, ya kuwi: piranti-piranti kanggo nganakké pangabekti, piranti-piranti kanggo pasrah kurban obongan, uga piring-piring lan piranti-piranti emas lan slaka. Sakjeké uripé imam gedé Yoyada kurban obongan ajek dipasrahké ing griyané GUSTI. Imam gedé Yoyada wis tuwa lan wis okèh banget umuré, terus ninggal ndonya; umuré 130 taun. Terus dikubur ing kutané ratu Daved sandingé para ratu, awit sangka penggawéané sing betyik ing negara Israèl sing tumuju marang Gusti Allah lan omahé. Sakwisé imam gedé Yoyada, para penggedéné ing Yéhuda pada nemoni lan sendeku ing ngarepé ratu. Wiwit waktu kuwi ratu ngrungokké tembungé wong-wong kuwi, dadiné terus pada ninggal griyané GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré lan terus pada nyembah marang tugu-tugu brahala lan retya-retyané brahala. Awit sangka kesalahané kuwi Yéhuda lan Yérusalèm ketiban bebendu. Nanging GUSTI kongkonan para nabi marang wong-wong mau, supaya pada mratobat marang Panjenengané. Para nabi mau banget-banget enggoné ngélingké, nanging ora pada gelem ngrungokké. Rohé Gusti Allah terus ngwasani imam Sakaria, anaké imam gedé Yoyada; kuwi ngadek ing ngarepé rayat lan ngomong: “Mengkéné tembungé Gusti Allah: Kenèng apa kowé pada nerak marang pepakoné GUSTI, nganti kowé pada ora kanggonan kabekjan? Awit kowé pada ninggal GUSTI, mulané Panjenengané ya ninggalké kowé.” Nanging terus pada komplotan nglawan marang Sakaria lan awit sangka préntahé ratu terus pada mbandemi watu piyambaké ing platarané griyané GUSTI. Yoas ora éling marang kasetiané imam gedé Yoyada, bapaké imam Sakaria, marang piyambaké. Ratu matèni anaké imam gedé Yoyada, ing waktu ninggal ndonya ngomong: “GUSTI supaya weruh lan ngekèki balesan!” Waktu gantiné taun suradadu Aram ngluruk Yoas lan mlebu ing Yéhuda lan Yérusalèm, sak okèhé penggedéné bangsa pada dipatèni nganti entèk lan sak okèhé barang sing direbut dikirimké marang ratu ing Damaskus. Senajan suradadu Aram kuwi mung setitik, nanging GUSTI ngekèkké suradadu sing gedé banget kuwi marang wong-wong mau, awit wong Yéhuda wis pada ninggal GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Kaya mengkono dadiné wong Aram pada nibakké ukuman marang Yoas. Waktu suradadu Aram lunga sangka ngarepé - nanging waktu ditinggal kuwi ratu ngalami tatu banget - para pegawéné pada komplotan nglawan piyambaké awit sangka getihé anaké imam gedé Yoyada mau, ratu terus dipatèni ing peturonané. Ratu ninggal lan dikubur ing kutané Daved, nanging ora ing kuburané para ratu. Sing pada komplotan kuwi ya kuwi: Sabad, anaké Siméat, wong wadon Amon lan Yosabad, anaké Simit, wong wadon Moab. Kanggo para anaké lan tembungé Gusti Allah sing okèh kanggo piyambaké lan bab enggoné ndandani griyané Gusti Allah, kabèh kuwi ketulis ing bab kitab para ratu. Amasia, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Amasia waktu dadi ratu umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné sangalikur taun. Ibuné asma Yoadan, sangka Yérusalèm. Amasia nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, mung waé ora karo sak kabèhé ati. Bareng pangwasané kraton wis kuwat ing tangané, para penggedé sing matèni ratu, bapaké, pada dipatèni. Nanging anak-anaké ora diukum pati, awit ratu nindakké apa sing ketulis ing sak njeruhné Torèt, ya kuwi kitab Moses, sing uga isi préntahé GUSTI: “Aja ana bapak sing mati awit sangka anaké, lan uga aja ana anak sing mati awit sangka bapaké, nanging saben wong matiné kudu awit dosané déwé.” Amasia terus nglumpukké wong Yéhuda, ya kuwi wong Yéhuda lan Bényamin kabèh, pada dipréntahké ngadek miturut para brayaté, dipimpin karo penggedéné suradadu 1000 lan para penggedéné suradadu 100. Bareng diitung karo ratu wong sing umur rong puluh taun munggah, ketemuné ana nom-noman 300.000 sing wis bisa perang karo nganggo tumbak lan tamèng. Kejaba sangka kuwi piyambaké nyéwa sangka Israèl wong penggedéné suradadu sing gagah rosa-rosa tyatyahé 100.000 wong, rega sewané 100 talénta slaka. Nanging terus ana abdiné Gusti Allah sing nemoni nang ngarepé lan ngomong: “Duh, ratu, aja nganti nglilani suradadu Israèl nunggal karo bendara kula, awit GUSTI ora nunggal karo Israèl, ya kuwi kabèh turunané Efraim kuwi. Nanging yèn kuwi meksa didadèkké siji, senajan kaya ngendi waé tumindaké sampéyan lan kekuwatan sampéyan ing njeruhné peperangan, Gusti Allah bakal nibakké sampéyan ing ngarepé mungsuh, awit Gusti Allah kuwi nduwé pangwasa mitulungi lan nibakké!” Amasia terus ngomong marang abdiné Gusti Allah mau: “Terus kepriyé duwit 100 talénta sing wis tak wènèhké marang suradadu Israèl kuwi?” Semauré abdiné Gusti Allah: “GUSTI bisa ngekèki marang sampéyan liwat sangka kuwi!” Amasia terus misah suradadu sing sangka Efraim lan nunggal karo piyambaké mau, pada dikongkon bali menyang panggonané. Wong-wong kuwi terus nesu banget marang Yéhuda. Enggoné pada mulih karo nesu banget. Amasia ngétokké kekendelané, marang rayaté mimpin ngluruk menyang legokan Asin lan ngalahké tunggalé wong turunané Seir 10.000. Kejaba kuwi ana wong 10.000 sing dityekel uripan karo turunané Yéhuda terus digawa menyang putyuké sakwijiné gunung watu, terus dijongkroké mengisor sangka putyuké gunung watu kuwi, terus pada ajur mumur kabèh. Nanging para wong sangka suradadu sing dipréntahké mulih karo Amasia, sing ora dililani mèlu perang piyambaké, kuwi pada nyerang kuta-kuta ing Yéhuda sangka Samaria nganti tekan ing Bèt-Horon lan matèni wong sing manggon ing kono 3000 lan ngrampas banda sing direbut okèh. Bareng Amasia mulih sangka enggoné ngalahké wong Edom mau, para allahé turunané Seir sing digawa mulih, terus didekké didadèkké allahé; ratu terus sujut lan nyembah marang allah-allahé kuwi lan disajèni kurban. Ing kono GUSTI nesu marang Amasia, terus kongkonan nabi nemoni ing ngarepé, terus ngomong: “Apa sebabé sampéyan nggolèki allahé bangsa sing ora bisa ngluwari bangsané déwé sangka tangan sampéyan?” Waktu nabi mau ijik ngomong, Amasia ngomong: “Apa kowé tak dadèkké tukang rembuké ratu? Menenga! Apa kowé njaluk mati?” Nabi mau terus mandek, nanging sakwisé ngomong: “Kula kuwi ngerti yèn Gusti Allah wis mutusi bakal ngentèkké sampéyan, awit sampéyan wis nandangi mengkéné lan ora gelem ngrungokké marang rembuk kula.” Sakwisé mengkono Amasia, ratu ing Yéhuda, nganakké rembukan lan terus kongkonan wong ing ngarepé Yoas, anaké Yoakas, anaké Yéhu, ratu ing Israèl, dikongkon ngabaraké tembungé mengkéné: “Hayuk kita pada ngedu kekuwatan!” Nanging Yoas, ratu ing Israèl, terus kongkonan nemoni Amasia, ratu ing Yéhuda, dikongkon ngekèkké semaur mengkéné: “Wit eri ing gunung Libanon kuwi kirim paweling marang wit tyemara ing gunung Libanon mengkéné: Anak sampéyan wadon sampéyan, kèkké marang anak kula lanang, dadia bojoné. Nanging kéwan-kéwan ing alasan ing gunung Libanon kuwi liwat ing kono terus ngidak wit eri iki. Sampéyan mikir, sampéyan wis ngalahké Edom, mulané ati sampéyan terus ngunggul-unggulké déwé lan bakal nggolèki gunggungan. Saiki, kula njaluk ing omah waé. Apa ta perluné sampéyan nantang marang tyilaka, terus sampéyan tiba uga Yéhuda pisan?” Nanging Amasia ora gelem ngrungokké, awit bab kuwi wis ditetepaké karo Gusti Allah, wong-wong mau bakal dipasrahké ing tangané Yoas, awit wis pada nggolèki marang allahé wong Edom. Mulané Yoas, ratu ing Israèl, terus maju ngedu kekuwatan, piyambaké lan Amasia, ratu ing Yéhuda, ing Bèt-Sémes ing panggonan Yéhuda. Yéhuda dikalahké Israèl, nganti pada mlayu menyang tarupé déwé-déwé. Amasia, ratu ing Yéhuda, anaké Yoas, anaké Yoakas terus dityekel karo Yoas, ratu ing Israèl, ing Bèt-Sémes, terus digawa karo Yoas menyang Yérusalèm. Yoas terus ngongkon mbubrah témbok Yérusalèm wiwit gapura Efraim nganti tekan gapura Pojok, dawané 400 éluh. Sakwisé mengkono ratu terus njukuki sak okèhé emas lan slaka lan sak okèhé prabot sing ketemu ing griyané Gusti Allah lan sing dijaga karo brayaté Obèd-Edom, uga banda ing kratoné ratu lan para wong sing kanggo tanggungan, terus mulih menyang Samaria. Amasia, anaké Yoas, ratu ing Yéhuda, ijik urip limalas taun sakwisé Yoas, anaké Yoakas, ratu ing Israèl mati. Sak luwihé sejarahé Amasia, kawit wiwitan nganti pungkasan, kuwi kabèh ketulis ing kitab bab para ratu ing Yéhuda lan ing Israèl. Wiwit waktu Amasia ngedohi GUSTI, wong pada komplotan nglawan piyambaké ing Yérusalèm, mulané ratu terus nylametké menyang Lakis. Nanging wong-wong mau terus pada kongkonan wong ngoyak piyambaké menyang Lakis lan terus dipatèni ing kono. Ratu terus ditumpakké jaran lan terus dikubur ing sandingé para leluhuré ing kutané Daved. Wong Yéhuda sak bangsa kabèh terus pada njukuk Uzia, sing ijik umuré nembelas taun, diangkat dadi ratu nggentèni bapaké, Amasia. Piyambaké nguwati kuta Elot dibalèkaké marang Yéhuda, ya kuwi sakwisé ratu dililani lan nunggal karo para leluhuré. Uzia waktu dadi ratu umuré nembelas taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné sèket loro taun. Ibuné asma Yékolya, sangka Yérusalèm. Ratu nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, tyotyok kaya sing ditandangi Amasia, bapaké. Piyambaké nggolèki marang Gusti Allah sakjeké imam gedé Sakaria, sing mulangi marang piyambaké supaya wedi trésna marang Gusti Allah. Lan selawasé ratu nggolèki marang GUSTI, Gusti Allah ndadèkké sak kabèhé upayané olèh nggawé. Ratu ngluruk perang nglawan wong Filistèn lan nggempur témbok Gat, Yabné lan Asdod, terus ngedekké kuta-kuta ing sak ubengé Asdod lan ing panggonané wong Filistèn liyané. Enggoné merangi wong Filistèn, wong Arab sing manggon ing Gur-Baal lan wong Meunim, ratu dikèki pitulungan karo Gusti Allah. Wong Amon pada pasrah pajek marang Uzia. Asmané kesuwur nganti tekan ing Egipte, awit sangka kekuwatané sing gedé. Uzia nggawé panggung ing Yérusalèm ing sak nduwuré Gapura Pojok, ing sak nduwuré Gapura Legokan lan ing saben pojokané, kuwi pada dikuwati. Piyambaké uga nggawé panggung ing ara-ara samun lan ngongkon ngeduk sumur okèh, awit kéwan-kéwané okèh ing tanah daratan lan ing tanah Rata ing nduwur. Ratu uga nduwé wong-wong tani lan tukang jaga kebon anggur ing pegunungan lan ing tanah sing subur, awit piyambaké seneng nandur. Kejaba kuwi Uzia nduwé suradadu sing wis bisa perang, yèn maju perang didadèkké golongan-golongané miturut tyatyahé wong sing dityateti karo abdi juru tulisé Yeiel lan juru nata Maaséya, sing dipimpin karo Hananya, salah sijiné komendané perang ratu. Para pemimpiné kulawargané, para suradadu sing gagah rosa-rosa, kuwi gunggungé kabèh ana 2.600 wong. Kuwi pada penggedéné suradadu, sing tyatyahé ana 307.500 wong, kuwi pada penggedéné suradadu perang lan siap ngréwangi ratu ngadepi mungsuh. Uzia ngekèki marang suradaduné mau kabèh tamèng, tumbak, topi, tembaga, gendéwané lan watu kanggo mbandil. Ing Yérusalèm ratu uga nggawé pirantiné perang, sing kena kanggo ngetyulké panah lan watu gedé. Kuwi gawéané tukang sing pinter. Piranti kuwi disèlèhké ing sak nduwuré panggung lan ing pojok-pojok. Asmané ratu dadi kesuwur nganti tekan negara-negara sing adoh, awit piyambaké dikèki pitulungan karo ngéram-érami, terus dadi kuwat. Bareng ratu wis kuwat, terus gemunggung lan nindakké bab sing nggawé rusak. Piyambaké ora setia menèh marang GUSTI, Gusti Allahé, lan wani mlebu ing Griya Sutyi ngobong dupa ing mesbèh pedupan. Nanging imam gedé Asarya ngetutké ing mburiné, ditutké imamé GUSTI wolung puluh, para wong sing tatak. Terus pada ngadek ing ngarepé Uzia lan ngomong: “Duh, Uzia, sampéyan ora nduwé wewenang ngobong dupa kanggo GUSTI, mung para imam turunané bapak Harun sing wis disutyèkké, sing pantes ngobong dupa! Sampéyan kula njaluk metu sangka panggonan sutyi kuwi. Sampéyan wis ora setia malih. Sampéyan ora bakal olèh kaluhuran sangka GUSTI Allah awit sangka perkara kuwi.” Nanging Uzia karo nggawa bokor pedupan ing tangané, terus dadi nesu. Bareng nesuné ijik muntap-muntap, praupané terus kena lara lépra ing ngarepé para imam ing griyané GUSTI kono, ing sak tyedaké mesbèh pedupan. Imam gedé Asarya lan sak kabèhé imam liyané pada mandeng marang piyambaké, ratu lara lépra ing praupané. Ratu terus gelis-gelis dikongkon metu sangka kono. Ratu déwé ya terus gelis-gelis metu, awit wis ditibani bebendu karo GUSTI. Uzia enggoné ngalami lara lépra nganti tekan ing dina patiné, sangka sing lara lépra, terus manggon ing omahé déwé, awit disingkirké sangka omahé GUSTI. Nanging Yotam, anaké, sing mréntah kraton lan nindakké pemrintahan kanggo rayat ing negara kono. Sak luwihé sejarahé Uzia, kawit wiwitan nganti pungkasan, kuwi ketulis karo nabi Yésaya, anaké Amos. Uzia terus dililani lan nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing sandingé para leluhuré ing kebon sak tyedaké kuburané para ratu, awit piyambaké lara lépra. Mengkono semauré wong. Nanging Yotam, anaké terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Yotam waktu dadi ratu umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné nembelas taun. Ibuné asma Yerusa, wong wadon anaké Sadok. Ratu nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI, persis kaya sing ditandangi karo Uzia, bapaké, mung waé piyambaké ora mlebu ing griyané GUSTI. Nanging rayat ijik terus waé enggoné nindakké bab sing nggawé rusak. Ratu nggawé Gapura Duwur ing griyané GUSTI lan nganakké pembangunan okèh ing témbok Ofèl. Piyambaké uga nggawé kuta-kuta ing pegunungan ing Yéhuda lan bèntèng-bèntèng watu lan panggung-panggung ing alas-alas. Ratu perang nglawan ratuné turunané Amon, terus dikalahké nganti ing taun kuwi uga turunané Amon ngekèki marang piyambaké duwit 100 talénta slaka, gandum 10.000 kor lan jewawut 10.000 kor. Uga ing taun sing kaping pindo lan sing kaping telu turunané Amon pasrah pajek semono marang piyambaké. Yotam dadi kuwat, awit uripé madep marang GUSTI, Gusti Allahé. Sak luwihé sejarahé Yotam, sak okèhé perangé lan mlakuné, kuwi kabèh ketulis ing kitab bab para ratu ing Israèl lan Yéhuda. Waktu dadi ratu piyambaké umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné nembelas taun. Yotam terus dililani lan nunggal karo para leluhuré lan terus dikubur ing kutané Daved. Nanging Akas, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Akas waktu dadi ratu umuré rong puluh taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné nembelas taun. Piyambaké ora nandangi apa sing bener ing ngarepé GUSTI kaya Daved, bapaké leluhuré, nanging uripé manut mlakuné para ratu ing Israèl, malah nggawé retya-retyané tyitakan kanggo para Baal. Ratu uga ngobong kurban ing legokan Ben-Hinom lan ngobong para anaké kanggo kurban, tyotyok karo penggawéné ala para bangsa sing wis ditundung karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. Piyambaké ngobong kurban ing puntuk-puntuk pangurbanan lan ing panggonané sing duwur lan ing sak ngisoré saben wit-witan sing nggrumbul. Awit sangka kuwi GUSTI, Gusti Allahé, terus ngekèkké piyambaké ing tangané ratuné wong Aram. Piyambaké dikalahké lan okèh para wong sing diukum lan pada digawa menyang Damaskus. Sakwisé kuwi ratu terus dipasrahké ing tangané ratu ing Israèl lan ngalami kalah sing gedé. Awit ing sedina, Pekah, anaké Remalya ing Yéhuda nggawé patiné wong 120.000 wong, kabèh para wong sing penggedéné suradadu, awit wis pada ninggal GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Lan Sikhri, sakwijiné penggedé sangka Efraim, matèni Maaséya, anaké ratu, Asrikam, penggedéné kraton lan Elkana, penggedé sing nomer loro sak ngisoré ratu. Tunggalé seduluré sing diketyèk karo wong Israèl, 200.000 wong, ya kuwi wong wadon lan botyah lanang lan wadon. Wong-wong kuwi uga pada ngrampasi bandané sing okèh tyatyahé, pada digawa menyang Samaria. Nanging ing kono ana sakwijiné nabiné GUSTI, sing asmané Odèd. Nabi kuwi lunga metuki suradadu sing bali menyang Samaria lan ngomong marang wong-wong mau mengkéné: “awit sangka nesuné marang Yéhuda, GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu, ngekèkké wong-wong kuwi ing tanganmu lan kowé pada nggawé patiné ing sak tengahé karo nesu sing nganti sundul langit. Nanging saiki kowé pada nduwé karep menangké Yéhuda lan Yérusalèm arep pada kok dadèkké batur tukon lanang lan wadon. Apa kowé déwé ora nduwé kesalahan sing gedé ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu? Saiki rungokna pituturku iki: Tunggalé para sedulurmu sing pada kok ketyèk kuwi balèkna, awit nesuné GUSTI marang kowé mulat-mulat.” Terus ana penggedéné turunané Efraim ya kuwi Asarya, anaké Yohanan, Bérékya, anaké Mesilémot, Yekiskia, anaké Salum lan Amasa, anaké Hadlai, sing pada ngadek ing ngarepé wong sing pada mulih sangka peperangan lan mbengok mengkéné: “Para tawanan kuwi aja pada kok gawa mréné, awit kekarepanmu kuwi ndadèkké kita pada kesalahan marang GUSTI lan nambahi dosa lan kesalahané kita! Kesalahan kita kuwi wis gedé lan bebenduné sing mulat-mulat wis ditibakké marang Israèl.” Kadung mengkono para wong sing nganggo gaman terus pada ninggalké para tawanan lan barang-barang sing pada dirampas ing ngarepé para penggedéné lan wong sak pasamuan kabèh. Wong-wong sing dityeluk karo disebut jenengé, kuwi terus pada budal metuk para wong tawanan mau. Sak okèhé wong sing wuda pada diwènèhi sandangan jupukké sangka sing direbut. Wong-wong kuwi pada diwènèhi sandangan, kasut, mangan lan ngombé. Pada dilengani lan sak kabèhé wong sing wis kesel banget nganti ora bisa mlaku pada ditunggangké ing kimar, digawa menyang Yériko, menyang kuta wit Kurma, tyedak karo para seduluré. Sakwisé mengkono wong Israèl mau pada mulih menyang Samaria. Ing waktu kuwi Akas kongkonan marang ratu ing negara Asyur njaluk bantuan. Awit wong Edom uga wis pada teka lan ngalahké Yéhuda lan mboyongi wong tawanan. Para wong Filistèn ya wis pada nyerang kuta-kuta ing negara Pegunungan ing negara Negeb Yéhuda, wis pada ngrebut kuta Bèt-Sémes, Ayalon, Gedérot, Sokho uga sak tanah pangwasané, Timna sak tanah pangwasané lan Gomso sak tanah pangwasané, terus pada manggon ing kuta-kuta kono. Kaya mengkono enggoné GUSTI ngasorké Yéhuda, awit Akas, ratu Israèl kuwi, dijarké waé karo tumindak mblarah sing kelakon ing Yéhuda awit wis ora setia marang GUSTI. Tiglatpileser, ratu ing negara Asyur, terus teka, mung waé ora gelem ngréwangi marang piyambaké, nanging malah arep ngrusuhi marang piyambaké. Senajan Akas ngrebuti barang-barang ing griyané GUSTI, ing kraton lan ing omahé para penggedéné lan masrahaké kuwi kabèh marang ratuné Asyur, nanging kuwi ora njalari untungé. Ing sak njeruhné kahanan kepèpèt kuwi Akas malah mundak banget enggoné ora setia marang GUSTI. Ratu pada nggawé sajèn kurban marang para allahé wong Damaskus sing wis ngalahké piyambaké. Ratu mikir mengkéné: “Sing mitulungi para ratuné wong Aram kuwi allah-allahé; mulané aku arep pada nggawé sajèn kurban marang kuwi, supaya aku uga dipitulungi.” Nanging ya allah-allahé kuwi sing njalari patiné uga wong Israèl kabèh. Akas nglumpukké piranti-piranti ing griyané Gusti Allah, pada dirusaki. Lawangé griyané GUSTI ditutup lan terus nggawé mesbèh-mesbèhé kanggo piyambaké déwé ing sak kabèhé pojok-pojoké Yérusalèm. Saben kuta ing Yéhuda dideki puntuk-puntuk pangurbanan kanggo panggoné ngobong kurban marang allah liyané. Kaya mengkono enggoné ratu nggawé nesuné atiné GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Sak luwihé sejarahé lan sak okèhé mlakuné, wiwit-wiwitan nganti tekan pungkasan, kuwi kabèh ketulis ing kitab bab para ratu ing Yéhuda lan Israèl. Akas terus dililani lan nunggal karo leluhuré lan dikubur ing kuta, ing Yérusalèm, nanging ora dikubur ing kuburané para ratu Israèl. Hiskia, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Hiskia waktu dadi ratu umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné sangalikur taun. Ibuné, asma Abia, wong wadon, anaké Sakaria. Piyambaké nandangi sing bener ing ngarepé GUSTI, nandangi apa sing ditandangi karo Daved, embahé. Ing taun sing kaping pisan pemrintahané, ing sasi kaping pisan, ratu ngongkon mbukakké lawang-lawangé griyané GUSTI lan didandani. Terus nyeluk para imam lan para wong Lèwi, pada dipréntah nglumpuk ing plataran wétan. Ratu ngomong: “Pada rungokna, hé para wong Lèwi! Saiki sampéyan pada sutyèkna uripmu, mengkono uga griyané GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu ya sutyèkna! Awit para leluhur kita wis pada ora setia, pada nglakoni apa sing ala ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah kita, pada nyingkur marang Panjenengané, pada ngénggokké praupané sangka omahé GUSTI lan ninggal kuwi. Malah pada nutup lawang-lawangé balé-baléné griyané GUSTI lan matèni kabèh dimar. Ora pada ngobong dupa lan ora masrahaké kurban obongan marang Gusti Allahé wong Israèl ing griya sutyi, terus Yéhuda lan Yérusalèm pada ketiban karo bebenduné GUSTI, pada didadèkké ala, medèni lan dadi guyonan, kaya sing pada kok deleng karo mripatmu déwé iki. Ya, awit sangka kuwi para leluhur kita terus pada mati karo pedang lan anak kita lanang, wadon uga bojo kita pada dadi tawanan. Saiki aku nduwé karep arep nganakké perjanjian karo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, supaya bebenduné sing mulat-mulat kuwi adoh sangka kita. Hé, anak-anakku, kowé saiki aja pada keblinger, awit kowé wis pada dipilih karo GUSTI dikongkon ing ngarepé ngladèni Panjenengané, nindakké pangabekti lan ngobong kurban kanggo Panjenengané.” Para wong Lèwi terus pada tandang, ya kuwi sangka turunané Kéhat: Mahat, anaké Amisai lan Yoèl, anaké Asaria, sangka turunané Mérari: Kis, anaké Abdi lan Asaria, anaké Yehaleleel, sangka wong Gèrson: Yoah, anaké Sima lan Eden, anaké Yoah, sangka turunané Elisafan: Simri lan Yeiel, sangka turunané Asaf: Sakaria lan Matanya, sangka turunané Héman: Yehièl lan Simèi lan sangka turunané Yedutun: Semaya lan Yizhar. Kuwi pada nglumpukké para seduluré lan pada nyutyèkké uripé. Sakwisé mengkono terus pada mara miturut préntahé ratu, tyotyok karo tembungé GUSTI, terus pada nyutyèkké griyané GUSTI. Sakwisé kuwi para imam terus pada mlebu ing griyané GUSTI perlu nyutyèkké kuwi. Kabèh sing reget, sing ketemu ing griyané GUSTI, digawa menyang lataré griyané GUSTI; kuwi pada ditampani karo para wong Lèwi lan digawa metu, menyang legokan Kidron. Enggoné wiwit nyutyèkké kuwi ing tanggal sepisan, sasi kaping pisan. Ing dina sing kaping wolu, sasi kuwi, wis pada tekan ing sebrangé griyané GUSTI lan enggoné nyutyèkké griyané GUSTI kuwi suwéné wolung dina. Rampungé ing dina sing kaping nembelas sasi kaping pisan. Sakwisé kuwi terus pada mlebu nemoni marang Hiskia lan ngomong: “Kula wis pada nyutyèkké griyané GUSTI kabèh, uga mesbèh kurban obongan sak pirantiné kabèh. Malah kabèh piranti, sing kebuwang karo Akas, waktu piyambaké ninggal Gusti ing waktu pepréntahané, wis pada kula tyawiské lan wis pada kula sutyèkké. Saiki kabèh ing ngarepé mesbèhé GUSTI.” Esuk mruput Hiskia nglumpukké para penggedéné kuta lan terus lunga menyang griyané GUSTI. Kabèh pada nggawa sapi lanang pitu, wedus gèmbèl lanang pitu, wedus gèmbèl nom pitu lan wedus lanang pitu kanggo kurban ngluwari dosa kanggo brayaté ratu, kanggo panggonan sutyi lan kanggo Yéhuda. Ratu terus ngongkon marang para tyedak turunané Harun, ya kuwi para imam, supaya masrahaké kurban mau ing mesbèhé GUSTI. Terus pada mbelèh sapi-sapi mau, para imam nampani getihé, disiramké ing mesbèh. Sakwisé mengkono terus mbelèh wedus-wedusé gèmbèl lanang lan getihé disiramké ing mesbèh. Terus mbelèh wedus-wedusé gèmbèl nom lan getihé ya disiramké ing mesbèh. Sak terusé wedus-wedusé lanang, sing bakal kanggo kurban ngluwari dosa mau pada digawa menyang ngarepé ratu lan ing ngarepé pasamuan. Terus pada numpangké tangané ing wedus-wedusé kuwi. Para imam terus mbelèh lan masrahaké getihé ing mesbèh, kanggo kurban ngluwari dosa, supaya olèh tebusan kanggo wong Israèl kabèh. Awit ratu wis ngekèki préntah supaya pasrah kurban obongan lan kurban ngluwari dosa kanggo wong Israèl kabèh. Ratu mapanké para wong Lèwi ing griyané GUSTI karo nggawa ketyer, harep lan siter, netepi préntahé Daved lan nabi Gad, wong tukang ndelok abdiné ratu, lan nabi Natan, awit kuwi préntahé GUSTI lantaran para nabiné. Para wong Lèwi terus pada ngadek karo nyekel piranti-piranti musik, sing digawé karo Daved, mengkono uga para imam, sing pada nyekel trompèt. Hiskia terus ngongkon pasrah kurban obongan ing mesbèh. Waktu kurban obongan wiwit dipasrahké, kidungan kanggo GUSTI ya terus dipujèkaké, ya kuwi swarané trompèt, lan piranti-piranti musik sing digawé karo Daved, ratu ing Israèl. Waktu kidungan dipujèkaké lan trompèt diunèkké, wong sak pasamuan kabèh pada sujut lan nyembah. Kuwi kabèh ditandangi nganti sak entèkké kurban obongan. Sak rampungé pasrah kurban obongan, ratu lan sak kabèhé wong sing pada ing kono mèlu ratu, pada nyembah sujut. Hiskia lan para penggedéné pada ngongkon marang para wong Lèwi supaya pada nggawé kidung pamuji kanggo GUSTI nganggo tembung-tembungé Daved lan Asaf, wong tukang ndelok. Wong mau terus nggawé kidung pamuji karo bungah lan terus nyembah sujut. Sakwisé mengkono Hiskia ngomong: “Saiki kowé wis pada masrahaké awakmu marang GUSTI. Pada majua lan nggawaa kurban-kurban sing dibelèh lan kurban-kurban pamuji maturkesuwun ing griyané GUSTI!” Wong sak pasamuan terus pada nggawa kurban-kurban sing dibelèh lan kurban-kurban pamuji; saben wong karo atiné sing lega-lila uga nggawa kurban-kurban obongan. Tyatyahé kurban obongan sing digawa karo wong sak pasamuan ya kuwi: sapi pitung puluh, wedus gèmbèl lanang 100, lan wedus nom 200. Kuwi kabèh kanggo kurban obongan kanggo GUSTI. Nanging pisungsung-pisungsung sutyi rupa: sapi 600 lan wedus 3.000. Nanging tyatyahé imam ketitiken, mulané ora kuwat ngelèti sak okèhé kurban obongan. Awit sangka kuwi para seduluré, para wong Lèwi, ngréwangi nganti sak rampungé penggawéan lan nganti para imam wis pada nyutyèkké awaké. Awit para wong Lèwi kuwi enggoné nyutyèkké awaké luwih temen tenimbangané para imam. Lan menèh kurbané obongan kuwi okèh, mengkono uga gajihé kurban keslametan lan kurban ombènan kanggo mbarengi kurban obongan mau. Kaya mengkono pangabekti ing griyané GUSTI enggoné ditata menèh. Hiskia lan rayat kabèh pada seneng-seneng awit sangka apa sing wis ditetepaké karo Gusti Allah kanggo bangsa kuwi, awit bab kuwi kelakoné ora kenyana-nyana. Sakwisé mengkono Hiskia terus kongkonan marang wong Israèl lan wong Yéhuda kabèh, malah ya nggawé layang marang Efraim lan Manasé, supaya pada teka ngriyayakké Paskah kanggo GUSTI, Gusti Allahé wong Israèl, ing griyané GUSTI ing Yérusalèm. Ratu lan para penggedéné lan wong sak pasamuan ing Yérusalèm kabèh pada ngrantyam bakal ngriyayakké Paskah ing sasi kaping pindo, awit ora pada bisa ngriyayakké ing waktu sak mestiné, jalaran para imam sing nyutyèkké awaké tyatyahé durung nyukupi lan rayat durung nglumpuk ing Yérusalèm. Ratu gelem nampani rantyamané kuwi, mengkono uga wong sak pasamuan kabèh. Terus pada mutusi ngabaraké ing sak tanah Israèl kabèh, wiwit Bèrsyéba nganti tekan ing Dan supaya pada teka ing Yérusalèm perlu ngriyayakké Paskah kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, awit durung pada ngriyayakké karo tyara sing bebarengan kaya sing wis ketulis. Para kongkonan terus pada budal gelis-gelis menyang ing sak kabèhé tanah Israèl lan Yéhuda karo nggawa layang sangka ratu lan para penggedéné lan pada ngomongké miturut préntahé ratu mengkéné: “Hé, wong Israèl, pada balia marang GUSTI, Gusti Allahé Abraham, Isak lan Israèl, Panjenengané mesti ya terus bakal mulih marang sak panunggalmu sing ijik kèri, ya kuwi sing pada bisa utyul sangka tangané para ratu ing Asyur. Aja pada nandangi kaya para leluhurmu lan para sedulurmu sing pada ora setia menèh marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré, nganti terus ngalami rusak sing medèni kaya sing wis pada kok deleng déwé kuwi. Saiki aja pada ngakokké jitokmu, kaya para leluhurmu. Pasrahna awakmu marang GUSTI lan pada menyanga ing panggonan sutyiné sing wis disutyèkké kanggo sak lawas-lawasé lan pada ngabektia marang GUSTI, Gusti Allahmu, supaya bebenduné sing mulat-mulat minggir sangka kowé kabèh. Awit yèn kowé pada bali marang GUSTI, para sedulurmu lan anak-anakmu bakal olèh kawelasan sangka wong-wong sing pada nawan kowé, terus pada bali menyang negara kéné. Awit GUSTI, Gusti Allahmu, kuwi maha trésna lan welas: Panjenengané ora bakal ngénggokké praupan-Né sangka kowé, yèn kowé pada bali marang Panjenengané.” Waktu para utusan kuwi pada ngubengi ing kuta-kuta, ngliwati tanah Efraim lan Manasé nganti tekan ing Sébulon, pada diguyu lan dipoyoki. Nanging tunggalé wong Asyèr, Manasé lan Sébulon ana sing ngasorké awaké lan pada teka ing Yérusalèm. Ing Yéhuda nyatané yèn tangané Gusti Allah ngantepké atiné wong-wong enggoné pada nglakoni préntahé ratu lan para penggedéné, tyotyok karo tembungé GUSTI. Wong okèh sing nglumpuk ing Yérusalèm, nganti dadi pasamuan sing gedé banget, pada ngriyayakké dina gedé mangan roti tanpa ragi ing sasi sing kaping pindo. Terus pada tandang nyingkirké mesbèh-mesbèhé ing Yérusalèm; uga sak okèhé mesbèh kurban pedupan disingkréhké lan dibuwang menyang legokan Kidron. Sakwisé kuwi terus pada mbelèh wedus gèmbèl Paskah ing tanggal patbelas sasi kaping pindo. Para imam lan para wong Lèwi pada rumangsa isin, terus pada nyutyèkké awaké lan nggawa kurban obongan menyang griyané GUSTI. Pada ngadek ing panggonané miturut pernatan sing nandangi kanggo wong-wong kuwi déwé-déwé, tyotyok karo Torèté Moses, abdi Gusti Allah; para imam pada nyiramké getih sing digawa karo para wong Lèwi. Awit ing sak tengahé pasamuan okèh sing ora nyutyèkké awaké, terus dadi kuwajipané wong Lèwi mbelèh wedus-wedusé gèmbèl Paskah kanggo saben wong sing ora nyutyèkké awaké kanggo GUSTI, awit ora pada sutyi. Awit rayat - sing okèh sangka Efraim, Manasé, Isakar lan Sébulon - okèh banget sing ora nyutyèkké awaké. Nanging pada mangan Paskah, senajan ora tyotyok karo apa sing ketulis. Nanging Hiskia ndongakké wong-wong mau, semauré: “GUSTI, sing kebak katrésnan, supaya gelem ngekèki ngapura marang kabèh wong sing karo tenan anggèné nduwé kekarepan nggolèki Gusti Allah, ya kuwi GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré, senajan kesutyiané ora pantes karo panggonan sutyi.” GUSTI ngrungokké marang Hiskia lan bangsa kuwi dililani tetep slamet. Pitung dina suwéné wong Israèl ing Yérusalèm enggoné pada ngriyayakké dina gedé mangan roti tanpa ragi karo kabungahan sing gedé, nanging para wong Lèwi lan para imam saben dina pada nggawé kidung pamuji kanggo GUSTI karo ngetokké kekuwatan. Hiskia ngekèki pengalem marang sak okèhé wong Lèwi sing enggoné ngladèni GUSTI karo kepinterané. Kaya mengkono enggoné wong-wong pada mangan panganan riyaya ing sak njeruhné pitung dina, karo pasrah kurban keslametan lan masrahaké maturkesuwun marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Sakwisé kuwi wong sak pasamuan kabèh pada bebarengan neruské riyayané pitung dina engkas. Terus pada pésta pitung dina engkas karo seneng. Awit Hiskia, ratu ing Yéhuda, ngekèki sumbangan marang pasamuan rupa sapi lanang 1.000 lan wedus 7.000. Para penggedéné uga pada nyumbang marang pasamuan sapi lanang 1.000 lan wedus 10.000. Lan para imam wis okèh banget sing pada nyutyèkké awaké. Wong sak pasamuan ing Yéhuda pada bungah-bungah, uga para imam lan para wong Lèwi, lan wong sak pasamuan kabèh sing pada teka sangka tanah Israèl lan para wong mantya, sing teka sangka tanah Israèl lan sing manggon ing Yéhuda. Kabungahan ing Yérusalèm gedé banget, awit wiwit jamané Salomo, anaké Daved, ing Yérusalèm ora tau ana lelakon sing kaya mengkono kuwi. Sakwisé mengkono para imam Lèwi pada ngadek lan mberkahi rayat. Swarané dirungokké karo GUSTI lan pandongané tekan ing griyané sing sutyi, ing swarga. Bareng samubarang kabèh wis rampung, wong Israèl ing kono kabèh pada ngubengi kuta-kuta ing tanah Yéhuda, terus pada ngrusak sak okèhé tugu brahala, ngentèkké sak okèhé tyagaké brahala lan ngembrukké sak okèhé puntuk pangurbanan lan mesbèh ing sak tanah Yéhuda lan Bényamin kabèh, uga ing Efraim lan Manasé, nganti entèk kabèh. Sakwisé mengkono wong Israèl kabèh terus pada mulih menyang kuta-kutané, menyang ing duwèké déwé-déwé. Hiskia terus ngedum para imam lan para wong Lèwi, didadèkké golongan-golongané miturut kuwajipané déwé-déwé kanggo imam lan kanggo wong Lèwi, ing bab pasrah kurban obongan lan kurban keslametan, bab ngutyap maturkesuwun lan ing bab ngidungké pamuji lan ing bab ngladèni ing gapura-gapura ing panggonan tarupé GUSTI. Ratu ngekèki sumbangan sangka barang duwèké kanggo kurban obongan, ya kuwi: kurban obongan ing waktu ésuk lan ing wantyi soré, kurban obongan ing dina sabat lan ing sasi-sasi anyar lan ing dina gedé; kuwi kabèh ketulis ing Torèté GUSTI. Sak terusé piyambaké ngekèki préntah marang rayat, ya kuwi wong sing pada manggon ing Yérusalèm, supaya masrahaké sumbangan sing dadi pandumané para imam lan para wong Lèwi, supaya bisa ngesokké kekuwatané kanggo nindakké Torèté GUSTI. Bareng pepakon mau wis kasebar, wong Israèl terus gelis-gelis masrahaké pametuné sing wiwitan kanggo gandum, anggur, lenga, madu lan werna-werna pametuné bumi nganti okèh. Kejaba kuwi uga masrahaké pisungsung prasepuluhan samubarang kabèh nganti okèh. Wong Israèl lan wong Yéhuda sing pada manggon ing kuta-kuta ing tanah Yéhuda uga masrahaké pisungsung prasepuluhan, rupa sapi lan wedus lan pisungsung prasepuluhan sing rupa pisungsung sutyi sing wis disutyèkké kanggo GUSTI, Gusti Allahé. Kabèh kuwi disèlèhké nganti tumpuk-tumpuk. Enggoné miwiti nata tumpukan kuwi ing sasi kaping telu, nanging rampungé ing sasi kaping pitu. Hiskia lan para penggedéné terus pada teka weruh tumpukan kuwi lan pada memuji marang GUSTI lan umaté, ya kuwi wong Israèl. Hiskia takon marang para imam lan para wong Lèwi bab tumpukan kuwi, nanging imam gedé Asarya, tyedak turunané Sadok, nyauri mengkéné: “Wiwit waktu pisungsung spésial kuwi dipasrahké marang griyané GUSTI, kula wis pada mangan nganti warek banget, nanging ijik turah okèh banget, awit GUSTI wis ngekèki berkah marang umaté Gusti, nganti terus ana turahan sing sakméné okèhé kuwi.” Hiskia terus ngongkon nyawiské kamar-kamar ing griyané GUSTI lan kuwi ya terus dityawiské. Nanging wong-wong pada setia enggoné masrahaké mrana sak okèhé pisungsung spésial, pisungsung prasepuluhan lan pisungsung-pisungsung sutyi. Konanya, sakwijiné wong Lèwi, sing njaga kuwi kabèh lan Simèi, seduluré, kuwi sak ngisoré, nanging Yehièl, Asarya, Nahat, Asahel, Yerimot, Yosabad, Eliel, Yismakya, Makat lan Benaya, kuwi pada dadi sing tukang mriksa, sak ngisoré Konanya lan Simèi, seduluré mau, tyotyok karo pituduhé Hiskia lan imam gedé Asarya, penggedéné griyané GUSTI. Sak terusé Koré, anaké Yimna, sakwijiné wong Lèwi, dadi tukang njaga gapura wétan, mriksa pisungsung-pisungsung kebungahan kanggo Gusti Allah lan ngedum-edum pisungsung spésial sing kanggo GUSTI lan pisungsung-pisungsung Mahasutyi. Ing kuta-kutané para imam dibantu karo setia karo Eden, Minyamin, Yésua, Semaya, Amarya lan Sekanya ing bab ngedum-edum mau marang para sedulur miturut golongané, marang para wong déwasa lan botyah-botyah, kejaba marang saben wong sing mlebu ing griyané GUSTI, miturut dina sing ditetepaké, miturut kuwajipané sing dipasrahké lan miturut golongané, ya kuwi para wong lanang sing ketulis ing daftar, sing umuré telung taun munggah. Para imam pada dityateti ing daftar miturut brayaté, nanging para wong Lèwi sing umuré rong puluh taun munggah dityateti miturut kuwajipané lan golongané. Para imam ketyatetan uga sak brayaté kabèh, ya kuwi: bojo, anak lanang lan wadon, dadi sak golongané kabèh, awit karo temen enggoné pada nyutyèkké awaké kanggo pisungsung sing sutyi. Kanggo tyedak turunané Harun, ya kuwi para imam, sing pada manggon ing panggonan-panggonan ing sak ubengé kuta-kutané, ing saben kuta ana wong-wong sing karo diomongké jenengé, dipilih ngedum-edum marang saben wong lanang golongané brayat imam lan marang saben wong Lèwi sing klebu ing daftar. Kaya mengkono sing ditindakké karo Hiskia ing sak tanah Yéhuda kabèh. Piyambaké nandangi apa sing apik, sing jujur lan apa sing bener ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé. Saben arep miwiti penggawéané sing ngladèni marang griyané Gusti Allah lan sing tumuju marang tumindaké Toret lan pepakoné Gusti Allah, piyambaké nggolèki marang Gusti Allahé. Samubarang kabèh ditandangi karo sak kabèhé ati, mulané sak okèhé budidayané olèh nggawé. Sakwisé lelakon sing ngomongké kasetiané Hiskia, Terus Sanherib, ratu negara Asyur, teka lan nyerang Yéhuda. Kuta-kuta pager watu pada dikepung lan arep direbut. Bareng Hiskia weruh yèn Sanherib teka arep merangi Yérusalèm, ratu terus rembukan karo para penggedéné lan para penggedéné suradadu lan arep nutup sak kabèhé sumber ing sak njabané kuta, kabèh pada setuju arep ngréwangi. Terus ana wong okèh, sing pada nglumpuk lan nutupi kabèh sumber lan kali sing mili sangka sak tengahé negara. Tembungé mengkéné: “Apa perlune para ratu Asyur sak tekané terus pada olèh banyu okèh?” Karo ngetokké kekuwatan Hiskia mbangun menèh kabèh témbok sing wis ambruk lan nggawé menara ing sak nduwuré. Uga témbok liyané ing sak njabané témbok mau. Ratu terus uga nguwati Milo ing kutané Daved lan terus nggawé tumbak lan tamèng okèh banget. Terus ngangkat penggedéné perang sing mimpin rayat, pada dikongkon nglumpuk ing ngarepé ing alun-aluné gapurané kuta lan pada ditentremké atiné karo tembungé sing mengkéné: “Pada sing kendel lan tatak ing ati! Aja pada wedi lan kagèt marang ratu Asyur lan suradadu-suradaduné sing ngetutké, awit sing ngréwangi kita kuwi tyatyahé ngungkuli sing mèlu dèwèké. Sing mèlu dèwèké kuwi tangan manungsa, nanging sing ngréwangi kita kuwi GUSTI, Gusti Allah kita, Panjenengané ngréwangi kita lan sing mimpin perang kita.” Awit sangka tembungé Hiskia, ratu ing Yéhuda sing mengkono kuwi rayat terus mantep menèh atiné. Sakwisé kuwi Sanherib, ratu Asyur, sing ijik ngepung Lakis karo suradaduné kabèh, terus ngutus penggedé menyang Yérusalèm, marang Hiskia, ratu ing Yéhuda lan marang sak kabèhé wong Yéhuda ing Yérusalèm: “Mengkéné tembungé Sanherib, ratu Asyur: Apa sing pada kok arep-arep, nanging kowé pada tetep ing Yérusalèm sing dikepung iki? Hiskia kuwi apa ora ngapusi kowé kabèh, supaya pada mati keluwèn lan ngelak, nanging omongané: GUSTI, Gusti Allah kita, bakal ngluwari kita sangka tangané ratu Asyur? Hiskia kuwi ta sing nyingkirké sak kabèhé puntuk pangurbanan lan mesbèhé GUSTI kuwi lan sing ngomong marang Yéhuda lan Yérusalèm: Kowé mung kudu sujut lan nyembah ing ngarepé mesbèh siji lan ngobong kurban ing kono? Apa kowé ora pada weruh, apa sing tak tindakké marang kabèh bangsa ing negara-negara liyané? Apa para allahé bangsa-bangsa ing negara kuwi wis tau bisa nylametaké negarané sangka tanganku? Tunggalé sak kabèhé allahé bangsa-bangsa sing wis dientèkké karo para leluhurku kuwi, sapa sing bisa ngluwari bangsané sangka tanganku? Apa ya Gusti Allahmu bisa ngluwari kowé kabèh sangka tanganku? Mulané saiki, aja nganti Hiskia ngapusi lan mbujuk kowé karo tyara mengkéné iki! Kowé aja pada ngandel marang dèwèké, awit ora ana allahé bangsa utawa kraton ngendi waé sing bisa nylametaké bangsané sangka tanganku lan sangka tangané para leluhurku, apa menèh Gusti Allahmu kuwi, mosok bisa ngluwari kowé kabèh sangka tanganku!” Lan ijik okèh menèh sing diutyapké para pegawéné Sanherib mau, sing nglawan GUSTI Allah lan Hiskia abdiné. Sanherib uga nggawé layang sing kebak nyatyat lan ngèlèk-èlèk marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sing isiné mengkéné: “Kaya para allahé bangsa-bangsa sak okèhé negara liyané ora bisa ngluwari bangsané sangka tanganku, mengkono uga Gusti Allahé Hiskia ya ora bakal bisa nylametaké bangsané sangka tanganku.” Lan menèh para penggedé mau pada mbengok karo swara banter ing basa Yéhuda marang rayat Yérusalèm ing sak nduwuré témbok, kanggo medèni lan nggawé kagèté, supaya bisa ngrebut kuta kuwi. Enggoné pada ngomongké bab Gusti Allahé Yérusalèm kuwi pada kaya kanggo para allahé bangsa-bangsa liyané, gawéané tangané manungsa. Awit sangka kuwi Hiskia lan Nabi Yésaya, anaké Amos terus ndedonga lan sambat marang swarga. GUSTI terus ngutus mulékat sing ngentèkké kabèh suradadu sing gagah lan rosa-rosa, para pengarep lan penggedéné suradadu ing tarupé ratu Asyur, terus pada bali menyang negarané karo ngalami kewirangan. Ratu Asyur dipatèni karo pedang karo para anaké déwé waktu mlebu ing omah allahé. Kaya mengkono enggoné GUSTI ngluwari Hiskia lan para wong sing manggon ing Yérusalèm sangka tangané Sanherib, ratu Asyur lan sangka tangané sak kabèhé mungsuhé. Lan Panjenengané mberkahi katentreman marang wong kabèh ing ngendi-endi. Akèh wong sing pada nggawa pisungsung menyang Yérusalèm kanggo GUSTI lan barang-barang sing aji kanggo Hiskia, ratu ing Yéhuda mau. Wiwit waktu semono piyambaké diluhurké karo sak okèhé bangsa. Ing dina kuwi Hiskia terus lara, nganti arep mati. Ratu terus ndedonga marang GUSTI lan Panjenengané terus ngomong marang piyambaké lan ngekèki sakwijiné tanda sing nggumunaké. Nanging Hiskia ora ngétokké matur kesuwuné kanggo kabetyikan sing dikèkké marang piyambaké, awit ratu dadi sombong, terus piyambaké lan Yéhuda lan Yérusalèm terus katekan ing memala. Nanging ratu terus ngrumangsani sangka gemunggungé mau lan terus ngasorké piyambaké, ya piyambaké ya para wong sing manggon ing Yérusalèm, terus nesuné GUSTI ora ditibakké ing jamané Hiskia. Hiskia dikèki kasugihan lan kamulyan sing gedé banget. Ratu terus nggawé gedong-gedong kanggo nyimpen barang-barang emas, slaka lan watu-watu sing larang-larang, wangi-wangian, tamèng-tamèng lan werna-werna barang sing apik-apik, uga gedong-gedong kanggo nyimpen pametuné gandum, anggur lan lenga lan kandang-kandang kanggo kéwan sing gedé-gedé lan kandang-kandang kanggo kumpulané wedus. Ratu nggawé kuta-kuta lan terus nduwé wedus lan sapi okèh, awit Gusti Allah ngekèki banda okèh banget marang piyambaké. Hiskia uga wis ngongkon mbendung ilèn-ilèn Gihon ing sisih nduwur lan diilèkké mengulon, menyang kutané Daved. Sak okèhé upayané Hiskia olèh nggawé. Kadung para kongkonané ratu-ratu ing Babèl pada nemoni ing ngarepé perlu takon bab tanda sing nggumunaké sing wis kelakon ing negara; ing waktu kuwi Gusti Allah ninggalké piyambaké kanggo njajal, supaya kétok apa ing sak njeruhné atiné. Sak luwihé sejarahé Hiskia lan penggawéané sing nyatakké kasetiané, kuwi kabèh ketulis ing Wahyuné Nabi Yésaya anaké Amos, ing layang bab para ratu ing Yéhuda lan ing Israèl. Hiskia terus dililani lan nunggal karo para leluhuré, lan dikubur ing unggah-unggahan sing nuju ing kuburané para anaké Daved. Waktu matiné wong sak tanah Yéhuda kabèh lan para sing manggon ing Yérusalèm pada ngekèki hurmaté marang piyambaké. Manasé, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Manasé waktu dadi ratu umuré rolas taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné sèket lima taun. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI tyotyok karo penggawéné ala para bangsa sing wis ditundungi karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. Piyambaké ngedekké puntuk-puntuk pangurbanan menèh sing wis pada dibubrahi karo Hiskia, bapaké; Ratu nggawé mesbèh-mesbèhé kanggo para Baal, nggawé retya-retyané Asyèra lan sujut lan nyembah marang lintang-lintang ing langit kabèh lan ngabekti marang kuwi. Piyambaké ya ngedekké mesbèh-mesbèhé ing griyané GUSTI, senajan kanggo griya kuwi, GUSTI wis ngomong: “Asma-Ku bakal manggon ing Yérusalèm sak lawas-lawasé!” Lan uga nggawé mesbèh-mesbèhé kanggo lintang-lintang suradaduné langit, ing plataran loro griyané GUSTI. Malah para anaké pada dipasrahké kanggo kurban ing geni ing legokan Ben-Hinom; piyambaké olèh ngèlmu ngramal, ngèlmu mbedèk lan ngèlmu sihir, sesrawungan karo para préwangan lan para tukang ngundang rohé nubuat. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI okèh banget, nganti nggawé nesuné ati-Né. Piyambaké uga mernahké retya brahala gawèané ing griyané Gusti Allah, senajan Gusti Allah wis ngomong marang Daved lan marang Salomo, anaké: “Ing omah iki lan ing Yérusalèm, sing wis Tak pilih sangka tangané taleré Israèl, Aku bakal ndèkèkké asma-Ku sak lawas-lawasé! Aku ora bakal ndadèkké sikilé wong Israèl nganti adoh menèh sangka tanah sing wis Tak tetepké marang para leluhurmu, enggoné pada tetep nindakké sak kabèhé pepakon-Ku lantaran Moses, ya kuwi sak okèhé angger-angger, katetepan lan pernatan.” Nanging Manasé nasarké Yéhuda lan para sing manggon ing Yérusalèm, nganti pada nindakké apa sing ala ngungkuli para bangsa sing wis dientèkké karo GUSTI sangka ngarepé wong Israèl. GUSTI terus ngomong marang Manasé lan rayaté, nanging pada ora nggubris marang tembungé kuwi. Awit sangka kuwi GUSTI terus nekakké para penggedéné suradaduné ratu Asyur, sing nyekel Manasé nganggo gantol, terus dibanda nganggo ranté tembaga lan terus digawa menyang Babèl. Ing sak njeruhné kahanan kepèpèt kuwi, ratu ngupaya nglilihké atiné GUSTI, Gusti Allahé; piyambaké ngasorké dèkné déwé tenan ing ngarepé Gusti Allahé para leluhuré, lan ndedonga marang Panjenengané. GUSTI terus nuruti pandongané lan nuruti penjaluké. Gusti Allah mbalèkké piyambaké menyang Yérusalèm lan diangkat dadi ratu menèh. Manasé terus ngakoni, yèn GUSTI kuwi Gusti Allah. Ratu terus ngedekké témbok njaba ing kutané Daved, ing kuloné Gihon, ing legokan, nganti tekan ing sak tyedaké gapura Iwak, ngubengi ing Ofèl. Témbok kuwi digawé duwur banget. Ratu uga ndèkèkké penggedé-penggedéné perang ing saben kuta sing dipageri watu ing negara Yéhuda. Allah-allahé mantya lan brahala pada disingkirké sangka griyané GUSTI, uga sak okèhé mesbèh sing didekké ing gunungé griyané GUSTI lan ing Yérusalèm, kuwi pada dibuwangi menyang sak njabané kuta. Mesbèhé GUSTI didekké menèh lan terus kanggo pasrah kurban keslametan lan kurban pamuji maturkesuwun lan menèh ratu terus préntah marang Yéhuda, supaya ngabekti marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Nanging senajan mengkono, rayat ijik pasrah kurban ing puntuk-puntuk pangurbanan, nanging mung marang GUSTI, Gusti Allahé. Sak luwihé sejarahé Manasé, pandongané marang Gusti Allahé lan tembung-tembungé para wong tukang ndelok sing pada ngomong marang ratu atas asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kabèh kuwi kabèh ing sejarahé para ratu ing Israèl. Pandongané lan ketrimané pandongané, sak okèhé dosané lan enggoné ora setia, kabèh panggonan sing diedeki puntuk-puntuk pangurbanan, tugu-tugu brahala lan retya-retyané tatahan, sak durungé piyambaké ngasorké uripé, kabèh kuwi pada ketulis ing sejarahé para wong tukang ndelok. Sakwisé mengkono Manasé terus dililani ngasuh nunggal karo para leluhuré lan dikubur ing kratoné. Nanging Amon, anaké, terus dadi ratu, nggentèni piyambaké. Amon waktu dadi ratu umuré rolikur taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné rong taun. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, kaya sing ditindakké karo Manasé, bapaké. Amon pada nggawé sajèn kurban marang sak okèhé retya tatahan, sing digawé karo Manasé, bapaké lan ngabekti marang kuwi. Nanging piyambaké ora ngasorké uripé ngarepé GUSTI, kaya Manasé, bapaké, malah saya mundak okèh kesalahané. Para pegawéné terus pada komplotan nglawan marang piyambaké; Ratu dipatèni ing kratoné. Nanging sing pada komplotan nglawan Amon mau terus dipatèni karo rayat ing negara kono lan sakwisé mengkono rayat mau terus ngangkat ratu Yosia, anaké, nggentèni piyambaké. Yosia waktu dadi ratu umuré wolung taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné telung puluh siji taun. Ratu nindakké apa sing bener ing ngarepé GUSTI lan uripé kaya Daved, leluhuré lan ora nyimpang nengen utawa ngiwa. Ing taun sing kaping wolu pepréntahané, waktu piyambaké ijik enom, piyambaké nggolèki marang Gusti Allahé Daved, leluhuré lan ing taun sing kaping rolas ratu wiwit ngresiki najisé Yéhuda lan Yérusalèm ya kuwi nyingkirké puntuk-puntuk pangurbanan, tugu-tugu brahala, retya-retyané tatahan lan retya-retyané tyitakan. Mesbèh-mesbèhé para Baal pada dibubrahi ing ngarepé; dupa-dupa ing duwuré pada dijur-ejur; tugu-tugu brahala pada diremuki lan dideploki, uga retya-retyané tatahan lan retya-retyané tyitakan, terus disawur-sawurké ing kuburané wong sing pada nggawé sajèn kurban marang brahala-brahala kuwi. Balung-balungé para imam pada diobongi ing mesbèh-mesbèhé. Kaya mengkono enggoné ratu ngresiki najisé Yéhuda lan Yérusalèm. Uga ing kuta-kutané Manasé, Efraim lan Siméon, nganti tekan ing kuta-kutané Naftali, ing kana-kéné wis pada ambruk, ratu ngongkon mbubrahi sak kabèhé mesbèh lan tugu brahala, ngremuki lan ndeploki sak kabèhé retya tatahan lan ndeploki sak kabèhé pedupan ing sak ubengé negara Israèl. Sakwisé mengkono ratu terus mulih menyang ing Yérusalèm. Ing taun sing kaping wolulas pepréntahané, sak rampungé enggoné nyutyèkké negara lan griyané GUSTI, ratu terus ngongkon marang Safan anaké Asalya lan Maaséya, pangwasa kuta lan Yoah, anaké Yoakas, tukang nata bandané negara, supaya pada mbangun griyané GUSTI, Gusti Allahé. Kuwi terus pada nemoni ing ngarepé imam gedé Hilkia perlu masrahaké duwit sing wis dilebokké menyang griyané Gusti Allah lan sing wis diklumpukké karo para wong Lèwi, ya kuwi para penjaga-gapura, sangka para wong Manasé lan Efraim lan sak kabèhé wong Israèl sing ijik manggon ing kono lan uga sangka wong Yéhuda lan Bényamin, uga sangka para wong sing manggon ing Yérusalèm. Duwit mau terus dipasrahké marang para wong sing pada diangkat dadi tukang njaga griyané GUSTI; wong kuwi terus nggunakké duwit kanggo ndandani griyané GUSTI. Duwité dibayaraké marang para tukang kayu lan para tukang bangunan, pada dienggo tuku watu tatahan lan kayu kanggo blandar lan kanggo ragangané gedong-gedong, sing wis rusak lan ora kepikir karo para ratu ing Yéhuda. Wong-wong mau enggoné pada nindakké penggawéané karo temen. Nanging wong-wong sing pada didadèkké pemimpiné ya kuwi: Yahat lan Obaja, wong Lèwi sangka turunané Mérari; sak terusé sing penggedéné sak kabèhé kuwi Sakaria lan Mesulam sangka turunané Kéhat. Sak okèhé wong Lèwi sing pinter ngunèkké piranti-piranti musik pada dadi komendané batur lan nuntun ing sak njeruhné nindakké penggawéan apa waé. Ing antarané para wong Lèwi kuwi ana sing dadi tukang nulis, lurah lan penjaga gapura. Waktu pada ngetokké duwit sing wis dilebokké menyang griyané GUSTI, imam gedé Hilkia nemokké kitab Torèté GUSTI, sing wis dikèkké lantaran Moses. Imam gedé Hilkia terus ngomong marang Safan, juru tulis negara: “Kula waktu iki nemokké kitab Toret ing griyané GUSTI!” Imam gedé Hilkia terus masrahaké kitab kuwi marang Safan, nanging Safan terus nggawa kitab mau ing ngarepé ratu lan uga ngomong mengkéné: “Kabèh préntahé ratu marang para abdi, wis ditindakké. Duwit ing griyané GUSTI wis dijukuk lan terus dipasrahké marang para lurah lan para tukang.” Safan, juru tulis negara kuwi uga ngomong marang ratu: “Imam gedé Hilkia waktu mau masrahaké kitab marang kula.” Safan terus matyakké sak bagéan ing ngarepé ratu. Bareng ratu krungu pitutur-pituturé Toret mau, terus nyuwèk-nyuwèk sandangané. Sakwisé mengkono terus ngekèki préntah marang imam gedé Hilkia, marang Ahikam, anaké Safan, marang Abdon, anaké Mika, marang Safan, juru tulis negara mau lan marang Asaya, penggedé abdiné ratu, tembungé: “Pada budala, aku pada jalukna pituduh marang GUSTI, kanggo para sing ijik kèri ing Yéhuda, bab pitutur-pituturé kitab sing ketemu iki, awit nesuné GUSTI medèni banget sing disokké marang kita, awit para leluhur kita pada ora netepi tembungé GUSTI karo nindakké sing tyotyok kaya sing ketulis ing kitab iki!” Imam gedé Hilkia terus lunga bebarengan karo para penggedé sing pada mikul préntahé ratu, terus pada lunga menyang nabi Hulda, nabi wadon, bojoné juru ngrumat sandangan, ya kuwi Salum, anaké Tokat, anaké Hasra. Nabi wadon kuwi manggon ing Yérusalèm, ing désa anyar. Para penggedé mau terus pada ngomongké perlune enggoné diutus. Nabi wadon kuwi terus ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kowé pada ngomonga marang sing ngutus kowé nemoni ing ngarep-Ku mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal nekakké tyilaka marang panggonan kéné lan marang sing pada ngenggoni, ya kuwi sak kabèhé bebendu sing ketulis ing kitab sing wis diwatyakké ing ngarepé ratu ing Yéhuda, awit pada ninggal marang Aku lan pada nggawé sajèn kurban marang allah liyané; sengajané arep nggawé nesuné ati-Ku karo sak kabèhé gawèané tangané. Mulané nesu-Ku sing mulat-mulat bakal disokké ing panggonan kéné lan kuwi ora bakal sirep-sirep. Nanging marang ratu Yéhuda sing wis ngutus kowé kabèh njaluk pituduhé GUSTI, kowé pada ngomonga mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kanggo tembung sing kowé wis krungu kuwi, awit kowé wis ngétokké nelangsamu lan ngasorké awakmu ing ngarepé Gusti Allah waktu kowé krungu tembungé kanggo panggonan iki lan kanggo para sing pada ngenggoni, awit kowé ngasorké awakmu ing ngarep-Ku lan nyuwèk-nyuwèk sandanganmu lan nangis ing ngarep-Ku, Aku ya wis ngrungokké kuwi, - mengkéné tembungé GUSTI - mulané kowé bakal Tak dadèkké siji karo para leluhurmu lan kowé bakal dikubur ing kuburanmu karo tentrem lan mripatmu bakal ora weruh marang sak kabèhé tyilaka sing bakal Tak tekakké marang panggonan iki lan marang sing pada manggon ing kéné.” Para kongkonan terus pada ngomongké tembungé mau marang ratu. Sakwisé kuwi ratu ngongkon nglumpukké sak kabèhé pinituwa ing Yéhuda lan ing Yérusalèm. Ratu terus lunga menyang griyané GUSTI, ditutké karo wong Yéhuda lan sing manggon ing Yérusalèm kabèh, para imam, para wong Lèwi, lan wong sak bangsa kabèh, sing gedé lan sing ijik tyilik. Ratu terus matyakké wong mau kabèh sak kabèhé pitutur-pitutur ing kitab perjanjian sing ketemu ing griyané GUSTI. Sakwisé mengkono ratu terus ngadek ing panggonané lan nggawé perjanjian ing ngarepé GUSTI, yèn bakal mbangun turut marang GUSTI, netepi pepakoné, pernatané lan katetepané karo sak kabèhé atiné lan karo sak kabèhé nyawané lan bakal nindakké pitutur-pituturé perjanjian sing ketulis ing kitab mau. Sak kabèhé wong ing Yérusalèm lan ing Bényamin pada dikongkon mèlu mlebu ing perjanjian kuwi. Nanging para wong Yérusalèm ya pada nandangi miturut perjanjiané Gusti Allah, ya kuwi Gusti Allahé para leluhuré. Yosia nyingkirké sak kabèhé retyané sing njijiki ing panggonané wong Israèl kabèh lan ngongkon marang sak kabèhé wong ing tanah Israèl supaya pada ngabekti marang GUSTI, Gusti Allahé. Ing sakjeké uripé Yosia, wong-wong ora pada nyimpang sangka enggoné mbangun turut marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré. Yosia ngriyayakké Paskah kanggo GUSTI ing Yérusalèm. Wedusé gèmbèl Paskah dibelèh ing tanggal patbelas ing sasi kaping pisan. Ratu nentokké kuwajipané para imam lan nguwatké atiné kanggo enggoné pada nindakké penggawéané ing griyané GUSTI. Ratu ngomong marang para wong Lèwi, sing pada ngekèki piwulang marang wong Israèl lan para wong sing disutyèkké kanggo GUSTI: “Peti sutyi kuwi sèlèhna ing griya sing digawé karo Salomo, anaké Daved, ratuné Israèl. Ora usah kok usung menèh. Saiki kowé pada ngladènana marang GUSTI, Gusti Allahmu lan Israèl, umaté! Pada tata-tataa miturut kulawargamu kaya sing wis ditulis karo Daved, ratuné Israèl lan Salomo, anaké. Kowé pada ngadeka ing lataré griya sutyi miturut golongané brayaté para sedulurmu liyané, ya kuwi golongané wong lumrah, saben golongané brayaté wong Lèwi kanggo para sedulurmu kuwi sak golongan. Terus pada mbelèha wedusé gèmbèl Paskah; sampéyan pada nyutyèkké awakmu lan pada nganakna tyetyawisan kanggo para sedulurmu, miturut apa sing diomongké karo GUSTI lantaran Moses.” Yosia nyumbang marang golongané wong lumrah rupa wedus 30.000, ya kuwi wedus gèmbèl lan wedus sing ijik nom, kabèh kanggo kurban Paskah kanggo sak kabèhé wong ing kono. Kejaba kuwi ratu uga nyumbang sapi 3.000. Kabèh kuwi sangka barang duwèké ratu. Para penggedéné suradadu ya pada ngekèki sumbangan karo kebungahan marang rayat, para imam lan para wong Lèwi. Sakwisé mengkono imam gedé Hilkia, Sakaria lan Yehièl, para penggedéné griyané Gusti Allah, pada ngekèki marang para imam wedus 2.600 kanggo kurban Paskah lan kejaba kuwi uga sapi 300. Konanya lan seduluré loro, Semaya lan Nétanéèl lan Hasabia, Yeiel lan Yosabad, para penggedéné wong Lèwi, nyumbang marang para wong Lèwi wedus 5.000 kanggo kurban Paskah lan kejaba kuwi sapi 500. Bareng upatyarané pangabekti wis dityawiské, para imam terus pada ngadek ing ngarepé lan uga para wong Lèwi miturut golongané miturut préntahé ratu. Wedus gèmbèl Paskah terus dibelèh lan para imam nyiramké getihé ing tangané para wong Lèwi lan para wong Lèwi pada ngelèti wedus mau. Nanging kurbané obongan didèwèkké, bakal dipasrahké marang golongané wong lumrah miturut golongané brayaté; kuwi dipasrahké marang GUSTI kaya sing wis ketulis ing kitab Moses. Mengkono uga sapi-sapiné. Sakwisé mengkono wong-wong terus pada manggang wedusé gèmbèl Paskah ing geni, tyotyok karo pernatané, nanging pisungsung-pisungsung sutyi pada diolah ing kwali, ing kendil utawa ing wajan; kuwi terus gelis-gelis diedum marang golongané wong lumrah kabèh. Sakwisé kuwi terus pada ngolahké awaké déwé lan para imam, awit para imam, ya kuwi para tyedak turunané Harun, pada répot pasrah kurban obongan lan sak kabèhé gajihé nganti mbengi. Mulané para wong Lèwi pada ngolahké awaké déwé lan para imam, ya kuwi para tyedak turunané Harun. Para tukang ngidung, ya kuwi turunané Asaf, pada ing panggonané déwé, tyotyok préntahé Daved, Asaf, Héman lan Yedutun, wong tukang ndelok abdiné ratu mau; uga para penjaga-gapura pada ing saben gapura. Kuwi ora usah pada ninggal kuwajipané, awit para seduluré, ya kuwi para wong Lèwi, sing nyawiské. Kaya mengkono enggoné pada nyawiské upatyara pangabekti marang GUSTI ing dina kuwi, kanggo ngriyayakké Paskah lan masrahaké kurban obongan ing mesbèhé GUSTI, tyotyok karo préntahé Yosia. Ing waktu kuwi wong Israèl sing pada ing kono, ngriyayakké Paskah lan dina mangan Roti tanpa ragi, suwéné pitung dina. Paskah sing kaya mengkono kuwi ora tau diriyayakaké menèh ing Israèl wiwit jamané nabi Samuèl. Ing antarané para ratuné wong Israèl ora ana siji waé sing tau ngriyayakké Paskah kaya sing diriyayakaké karo Yosia karo para imam lan para wong Lèwi lan karo sak kabèhé wong Yéhuda lan Israèl sing pada bisa nekani lan karo para wong sing pada manggon ing Yérusalèm. Paskah mau diriyayakaké ing taun sing kaping wolulas pepréntahané Yosia. Sak terusé lelakon kuwi mau kabèh, waktu ratu wis rampung enggoné ndandani griyané GUSTI, Neko, ratuné negara Egipte, ngluruk perang menyang kuta Karkemis ing pinggir kali Efrat. Yosia teka ngadepi. Neko ngirimké kongkonan marang Yosia, dikongkon ngabaraké tembungé sing mengkéné: “Sampéyan nduwé urusan apa karo kula, ratu ing Yéhuda? Waktu iki kula ora ngluruk sampéyan, nanging nglawan marang ratu sing ijik kula merangi. Gusti Allah ngongkon marang kula supaya gelis-gelis tandang. Mulané kula njaluk ngendek karep sampéyan nglawan marang Gusti Allah sing nunggal karo kula, supaya sampéyan aja nganti dientèkké karo Panjenengané!” Nanging Yosia ora gelem lunga sangka ngarepé Neko, malah nylamur mlaku arep nglawan perang marang piyambaké, dadiné ora gelem nggatèkké marang tembungé Neko, sing dadi pepélingé Gusti Allah; Yosia terus nglawan perang ing legokan Megido. Para suradadu tukang manah pada ngetyulké panahé marang Yosia, ratu terus préntah marang para balané: “Aku singkirna sangka kéné, awit aku ketaton banget!” Para balané pada mindah piyambaké sangka kréta tumpakané menyang kréta liyané lan terus digawa mulih menyang ing Yérusalèm. Ratu terus ninggal ndonya lan dikubur ing kuburané para leluhuré. Wong sak tanah Yéhuda lan ing Yérusalèm kabèh pada nindakké petangisan, tumuju marang Yosia. Yérémia nggawé kidung pesambat bab Yosia. Lan nganti sepréné sak kabèhé tukang ngidung lanang lan wadon pada ngidungké kidung-kidung pesambat bab Yosia lan kuwi didadèkké sakwijiné pakulinan ing negara Israèl. Kuwi kabèh pada ketulis ing Kidung Pesambat. Sak luwihé sejarahé Yosia lan penggawéané sing sutyi sing tyotyok karo sing ketulis ing Torèté GUSTI, ya kuwi sejarahé kawit wiwitan nganti tekan ing pungkasan, kuwi kabèh pada ketulis ing kitab bab para ratu ing Israèl lan ing Yéhuda. Rayat ing negara terus ngomongi Yoakas, anaké Yosia lan diangkat dadi ratu ing Yérusalèm nggentèni bapaké. Waktu dadi ratu Yoakas umuré telulikur taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné telung sasi. Ratu terus didunké sangka enggoné dadi ratu ing Yérusalèm karo ratu ing Egipte lan negara kuwi didenda 100 talénta slaka lan sak talénta emas. Ratu ing Egipte terus ngangkat ratu Elyakim, seduluré Yoakas, ngratoni Yéhuda lan Yérusalèm lan nggantèni asmané dadi Yoyakim. Nanging Yoakas, seduluré mau, ditawan karo Neko, digawa menyang Egipte. Yoyakim waktu dadi ratu mau umuré selawé taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné sewelas taun. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé. Nebukadnésar, ratu ing negara Babèl, ngluruk perang piyambaké; Yoyakim terus dibanda nganggo ranté tembaga lan digawa menyang Babèl. Piranti ing griyané GUSTI ana uga sing digawa karo Nebukadnésar menyang Babèl lan disèlèhké ing kratoné ing Babèl. Sak luwihé sejarahé Yoyakim, sak kabèhé sing njijiki sing ditindakké lan kesalahan sing ketemu ing piyambaké, kuwi kabèh pada ketulis ing kitab bab para ratu ing Israèl lan ing Yéhuda. Yoyakin, anaké, terus dadi ratu nggentèni piyambaké. Yoyakin waktu dadi ratu kuwi umuré wolulas taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm, suwéné telung sasi sepuluh dina. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI. Waktu gantiné taun Nebukadnésar kongkonan mboyong piyambaké uga piranti-piranti sing apik-apik ing griyané GUSTI, menyang Babèl lan Sedèkia seduluré bapaké Yoyakin, terus diangkat dadi ratu ing Yéhuda lan Yérusalèm. Sedèkia waktu dadi ratu kuwi umuré selikur taun, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné sewelas taun. Ratu nandangi apa sing ala ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé lan ora ngasorké uripé ing ngarepé nabi Yérémia, sing nemoni karo nggawa préntahé GUSTI. Lan menèh piyambaké nglawan marang Nebukadnésar, sing wis ngongkon marang piyambaké supaya sumpah kanggo Gusti Allah. Sedèkia ngakokké gitoké lan ngatoské atiné lan ora mratobat marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Uga sak kabèhé penggedéné ing antarané para imam lan rayat pada bola-bali enggoné ora setia karo tyara nindakké sak okèhé sing njijiki kaya bangsa-bangsa liyané. Griya sing disutyèkké karo GUSTI ing Yérusalèm digawé reget. Senajan mengkono GUSTI, Gusti Allahé para leluhuré, bola-bali enggoné ngélingké lantaran para kongkonané, awit sangka trésnané marang umaté lan panggonan griyané. Nanging wong-wong pada moyoki para kongkonané Gusti Allah mau, ngrèmèhké tembungé Gusti Allah lan pada nggawé gegujon marang para nabiné. Mulané GUSTI terus nesu marang umaté, nganti ora bisa lilih menèh. GUSTI terus nekakké ratuné wong Kasdim, terus nglawan marang wong-wong mau. Ratu ngongkon matèni para nom-noman lanang karo pedang ing griya sutyiné lan ora ngétokké rasa emané marang nom-noman lanang utawa prawan, wong tuwa utawa wong uwanen - kabèh pada dipasrahké karo GUSTI ing tangané. Sak kabèhé piranti griyané Gusti Allah, sing gedé lan sing tyilik uga banda ing griyané GUSTI, bandané ratu lan bandané para penggedéné, kabèh diusungi menyang Babèl. Griyané Gusti Allah diobong, témboké Yérusalèm dirubuhké lan sak kabèhé gapura ing kuta pada diobongi karo geni, terus pada entèk sak kabèhé prabot sing apik-apik. Wong sing ijik ana sing ora katekan ing pedang, pada diboyong menyang Babèl, pada didadèkké baturé ratu lan batur para anaké, nganti tekan kraton Pèrsia sing nyekel pangwasa. Karo mengkono tembungé GUSTI sing diomongké lantaran Yérémia wis kelakon, nganti negara kuwi wis pulih sangka kahanan enggoné nglalèkké taun-taun sabaté, awit negara mau bongkor selawasé sabat nganti wis genep pitung puluh taun. Ing taun sing wiwitané jamané Korèsy, ratu ing negara Pèrsia, GUSTI ngrogoh atiné Korèsy, ratu ing Pèrsia mau - supaya kelakona tembungé sing diomongké lantaran Yérémia - terus ngetokké préntah ing sak ubengé kratoné Korèsy, karo tyara tembung lan ketulis ngabaraké sing mengkéné: “Mengkéné préntahé Korèsy, ratu ing Pèrsia: Sak kabèhé kraton ing bumi wis dikèkké marang aku, karo GUSTI, Gusti Allahé sak ubengé langit. Panjenengané ngongkon marang aku supaya nggawé griya kanggo Piyambaké ing Yérusalèm, ing Yéhuda. Sak panunggalmu sing ijik umaté, GUSTI, Gusti Allahé, supaya nunggal karo wong kuwi - wong-wong kuwi tak lilani mulih!” Waktu taun kaping pisan jamané Korèsy, ratu ing negara Pèrsia, supaya kelakon tembungé sing diomongké karo Yérémia, GUSTI ngrogoh atiné Korèsy, ratu ing Pèrsia mau, sak nalika piyambaké terus préntah ing sak kabèhé kratoné Korèsy karo tembung lan uga ketulis: “Mengkéné préntahé Korèsy, ratu ing Pèrsia: GUSTI, Gusti Allahé sak ubengé langit wis ngekèkké kabèh kraton ing bumi marang aku; Panjenengané wis ngongkon marang aku nggawé griya kanggo Panjenengané ing Yérusalèm ing negara Yéhuda. Sapa wong sak panunggalmu sing ijik umaté, kuwi didadèkké siji karo Gusti Allahé! Kuwi budala mulih menyang Yérusalèm ing negara Yéhuda lan nggawéa griyané GUSTI, Gusti Allahé Israèl, ya kuwi Gusti Allah sing manggon ing Yérusalèm. Nanging sapa-sapa sing ijik kèri, ing ngendi-endi waé enggoné neneka, kuwi réwangana karo wong sing manggon tunggal sak panggonan karo slaka lan emas lan dandanan uga kéwan, karo menèh sing rupa pisungsung kebungahan kanggo griyané Gusti Allah sing manggon ing Yérusalèm.” Ing kono para penggedéné taler Yéhuda lan Bényamin lan para imam lan para wong Lèwi, ya kuwi saben wong sing kerogoh atiné karo Gusti Allah, supaya budal, terus pada budal, arep mbangun griyané GUSTI sing manggon ing Yérusalèm. Nanging kabèh tangga-teparoné pada ngréwangi piranti slaka lan emas lan banda lan kéwan, uga werna-werna, kejaba kuwi apa sing dipasrahké karo kebungahan. Korèsy uga ngongkon ngetokké pirantiné omahé GUSTI sing wis dirayah karo Nebukadnésar sangka Yérusalèm lan disèlèhké ing omah allahé. Korèsy ratu ing Pèrsia mau enggoné ngetokké kuwi dipimpin karo Mitredat, juru bandané gedong kraton, sing ngitungi kuwi kabèh ing ngarepé Sèsbasar, penggedéné bangsa Yéhuda. Iki daftaré: bokor emas telung puluh, bokor slaka 1000, péso sangalikur, tuwung emas telung puluh, tuwung slaka 410, piranti liyané 1000. Kabèh piranti emas lan slaka kuwi gunggungé 5.400. Kuwi kabèh digawa Sèsbasar, waktu para wong buwangan pada dituntun mulih sangka negara Babèl menyang Yérusalèm. Iki daftaré bab wong propinsi Yéhuda sing pada budal mulih sangka pembuwangan, ya kuwi para tawanan sing mbiyèn pada diboyong menyang negara Babèl karo Nebukadnésar, ratu ing Babèl, sing pada bali mulih menyang ing Yérusalèm lan Yéhuda menyang ing kutané déwé-déwé. Tekané pada dituntun karo Sérubabèl, Yésua, Néhémia, Seruya, Reelaya, Mordekhai, Bilsan, Mispar, Bigwai, Rehum lan Baana. Iki daftaré wong-wong bangsa Israèl: Turunané Paros - 2.172 turunané Sefatya: 372 wong; turunané Arak: 775 wong; turunané pahat-Moab, ya kuwi anak-anaké Yésua lan Yoab: 8.212 wong; turunané Elam: 1.254 wong; turunané Satu: 945 wong; turunané Sakai: 760 wong; turunané Bani: 642 wong; turunané Babai: 623 wong; turunané Asgad: 1.223 wong; turunané Adonikam: 666 wong; turunané Bigwai: 2056 wong; turunané Adin: 454 wong; turunané Ater, ya kuwi turunané Hiskia: sangang puluh wolu wong; turunané Bésai: 323 wong; turunané Yora: 112 wong; turunané Hasum: 223 wong; turunané Gibar: sangang puluh lima wong; sangka Bètléhèm: 123 wong; para wong Netofa: sèket enem wong; sangka Anatot: 128 wong; sangka Asmawèt: patang puluh loro wong; sangka Kiryat-Arim, Kéfira lan Beerot: 743 wong; sangka Rama lan Gaba: 621 wong; sangka Mikmas: 122 wong; sangka Bétel lan Ai: 223 wong; sangka Nébo: sèket loro wong; turunané Magbis: 156 wong; turunané Elam, ya kuwi Elam liyané: 1.254 wong; turunané Harim: 320 wong; para wong sangka Kismis, ing Hadid lan ing Ono: 725 wong; sangka Yériko: 345 wong; turunané Senaa: 3.630 wong. Iki daftaré para imam: turunané Yedaya, ya kuwi brayaté Yésua: 973 wong; turunané Imèr: 1.052 wong; turunané Pashur: 1.247 wong; turunané Harim: 1.017 wong. Iki para wong Lèwi: turunané Yésua lan Kadmièl, ya kuwi tyedak turuné Hodaya: pitung puluh papat wong. Iki para penyanyi: turunané Asaf: 128 wong. Iki turunané para penjaga-gapura: turunané Salum, turunané Ater, turunané Talmon, turunané Akub, turunané Hatita, turunané Sobai, kuwi kabèh gunggungé 139 wong. Iki para abdi ing griyané Gusti Allah: turunané Siha, turunané Hasufa, turunané Tabaot; turunané Keros, turunané Siaha, turunané Padon; turunané Lebana, turunané Hagaba, turunané Akub, turunané Hagab, turunané Samlai, turunané Hanan; turunané Gidel, turunané Gahar, turunané Reaya; turunané Resin, turunané Nekoda, turunané Gasam; turunané Uza, turunané Paséah, turunané Bésai; turunané Asna, turunané Meunim, turunané Nefusim; turunané Bakbuk, turunané Hakufa, turunané Harhur; turunané Baslut, turunané Mehida, turunané Harsa; turunané Barkos, turunané Siséra, turunané Temah; turunané Nesiah, turunané Hatifa. Iki turunané para abdiné Salomo: turunané Sotai, turunané Soferet, turunané Peruda; turunané Yaala, turunané Darkon, turunané Gidel; turunané Sefatya, turunané Hatil, turunané Pokeret-Hasebahim, turunané Ami. Sak kabèhé para abdi ing griyané Gusti Allah lan turunané para abdiné Salomo kuwi gunggungé ana 392 wong. Iki wong-wong sing pada bali sangka Tèl-Melah, Tèl-Harsa, Kerup, Adan lan Imèr, nanging pada ora bisa nyatakké brayaté lan turun-turuné, apa ya ijik kegolong bangsa Israèl apa duduk: turunané Delaya, turunané Tobia, turunané Nekoda, kabèhé wong 652; lan sangka antarané para imam: turunané Habaya, turunané Hakos, turunané Barsilai. Barsilai kuwi ngepèk bojo sangka Barsilai, wong Giléad, lan wiwit waktu semono diarani miturut jenengé brayaté kuwi. Kuwi pada ditliti apa jenengé pada disebut ing turun-turuné, nanging ora ketemu, nganti pada dianggep ora sutyi, lan ora dililani nglungguhi dadi imam. Lan kanggo wong-wong mau dipréntahké karo penggedéné distrik, yèn ora dililani mangan kurban sing Mahasutyi, nganti ana imam sing ngadek sing nggawa Urim lan Tumim. Sak golongané wong kabèh kuwi mau gunggungé ana 42.360 wong; kuwi kejaba baturé lanang lan wadon sing tyatyahé wong 7.377. Ing antarané ana penyanyi lanang lan wadon 200 wong. Jarané ana 736, kimar katyer 245; untané 435, kimaré 6.720. Para pemimpiné brayaté, waktu nemoni menyang ing omahé GUSTI ing Yérusalèm, ana sing masrahaké pisungsung kebungahan kanggo pembangunané griyané Gusti Allah ing panggonané sing lawas. Pada masrahaké pisungsung karo sak anané kanggo kas penggawéan rupa emas 61.000 dirham, slaka 5000 mina, uga klambi rangkepan sandangané para imam 100 iji. Nanging para imam lan para wong Lèwi lan uga sak bagéan rayat, para penyanyi lan para penjaga-gapura lan para abdi griyané Gusti Allah pada manggon ing kuta-kutané, mengkono uga wong Israèl liyané kabèh ya pada manggon ing kutané déwé-déwé. Bareng tekan sasi kaping pitu, sakwisé wong Israèl pada manggon ing kuta-kutané, terus rayat kabèh pada bebarengan nglumpuk ing Yérusalèm. Imam Yésua, anaké imam Yosadak karo seduluré para imam, karo Sérubabèl anaké Séaltièl karo para seduluré terus pada tandang mbangun mesbèh, kanggo Gusti Allahé Israèl, kanggo masrahaké kurban obongan, miturut karo sing wis ketulis ing Torèté Moses, abdiné Gusti Allah. Mesbèhé didekké ing panggonané sing lawas, senajan pada wedi marang bangsa sing manggon ing kono, terus pada masrahaké kurban obongan marang GUSTI ing mesbèh kuwi, kurban obongan ing wayah ésuk lan soré. Uga pada netepi Riyaya Tarup Godong miturut karo sing wis ketulis, lan ing sedina-dina masrahaké kurban obongan, miturut tyatyah sing wis ditemtokké ya kuwi saben dina, kaya sing wis ketata, kanggo ing dina kuwi. Lan wiwit ing dina kuwi dianakké kurban obongan sing tetep, uga kanggo ing sasi anyar lan saben dina riyaya sing sutyi kanggo GUSTI, uga saben-saben ana wong sing masrahaké kurban kebungahan dipasrahké marang GUSTI. Enggoné pada miwiti masrahaké kurban obongan marang GUSTI kuwi ing sasi kaping pitu mau tanggal sepisan, senajan griyané sutyi GUSTI durung diwiwiti dibangun. Terus pada ngekèki duwit marang para tukang watu lan tukang kayu, lan ngekèki pangan lan ombèn-ombèn lan lenga marang wong Sidon lan Tirus, supaya pada nggawa kayu tyemara sangka pegunungan Libanon nganti tekan segara ing sak tyedaké Yafo, miturut sing dililani karo Korèsy ratu ing Pèrsia. Bareng nyandak taun sing kaping pindo sakwisé pada teka ing griyané Gusti Allah ing Yérusalèm ing sasi kaping pindo, Sérubabèl, anaké Séatièl lan imam Yésua, anaké imam Yosadak karo para seduluré liyané, ya kuwi para imam lan para wong Lèwi, uga sak kabèhé wong sing pada bali sangka tawanan menyang Yérusalèm, pada wiwit tandang gawé, lan pada ngangkat para wong Lèwi sing umuré rong puluh taun munggah supaya pada mandori penggawéan mbangun omahé GUSTI. Imam Yésua karo para anaké lan para seduluré lan Kadmièl karo para anaké para wong Yéhuda pada bebarengan mandori wong sing pada nandangi penggawéan kanggo omahé Gusti Allah. Mengkono uga turunané Hanadad karo para anaké lan seduluré, para wong Lèwi. Nanging waktu para tukang pada masang dasaré omahé GUSTI, para imam terus pada mapan karo nganggo sandangan miturut pangkaté karo nggawa trompèt, lan para wong Lèwi, turunané Asaf, karo nggawa ketyer, kanggo ngluhurké GUSTI miturut pernatané Daved, ratu ing Israèl. Karo saut-sautan enggoné pada ngidungké pamuji lan tembung sukur kanggo GUSTI: “Awit Gusti kuwi betyik! katrésnan-Né kuwi langgeng kanggo Israèl!” Lan wong sak umat kabèh pada surak-surak banter karo memuji marang GUSTI, awit omahé GUSTI wis diwiwiti dibangun. Nanging tunggalé para imam lan para wong Lèwi lan para penggedéné kulawargané sing wis tuwa, lan ijik menangi griyané Gusti sing ndisik, okèh sing pada nangis keranta-ranta, waktu weruh wong pada masang dasaré griya kuwi, nanging wong okèh pada surak-surak banter awit sangka bungahé. Wong-wong nganti ora pada bisa mbédakké swarané wong surak-surak awit sangka bungah karo swarané tangisané rayat, awit wong okèh pada surak-surak banter, swarané nganti krungu sangka kadohan. Bareng mungsuhé wong Yéhuda lan Bényamin pada krungu, yèn wong sing mulih sangka pembuwangan kuwi pada mbangun griya sutyi kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, terus pada nemoni Sérubabèl lan para penggedéné kulawargané, lan pada ngomong: “Kita supaya dililani mèlu mbangun karo sampéyan kabèh, awit kita ya pada ngabekti marang Gusti Allah sampéyan pada kaya sampéyan, lan ya tansah pada kita pasrahi kurban wiwit jamané Esarhadon, ratu ing Asyur, sing ngongkon mindah kita mréné.” Nanging Sérubabèl lan imam Yésua lan para penggedéné brayaté Israèl liyané kuwi pada ngomong marang wong-wong mau: “Awit iki urusan kita piyambak, bab mbangun griya kanggo Gusti Allah kita kuwi, mila kita piyambak sing bakal pada mbangun kanggo GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kaya sing wis dipréntahké marang kita karo Korèsy, ratu ing negara Pèrsia.” Ing kono bangsa sing manggon ing kono terus pada nggawé kendoné karepé para wong Yéhuda lan pada njalari wedi mbangun. Malah waktu jamané Korèsy, ratu ing negara Pèrsia, nganti tekan ing jamané Darius, ratu ing negara Pèrsia, wong-wong mau pada mbeseli para tukang ngrembuk perkara supaya nglawan para wong Yéhuda supaya ngendek rantyamané. Waktu jamané Ahaswéros ing wiwitané enggoné dadi ratu, wong mau pada masrahaké layang gugatan kanggo para wong sing wis pada manggon ing Yéhuda lan ing Yérusalèm. Lan waktu jamané Artahsasta, Bislam, Mitredat lan Tabeel karo para kantyané liyané terus pada nulis layang ngadep marang Artahsasta, ratu ing Pèrsia. Layangé mau ketulis karo basa Aram karo dipertal: “Bupati Rehum karo Simsai, juru tulis, wis pada nggawé layang bab Yérusalèm, ngadep marang Artahsasta, sing isiné mengkéné: Bupati Rehum karo Simsai, juru tulis, lan para kantyané, para rèkter lan para penggedé sak ngisoré, wong Pèrsia, wong sangka Erèk, wong sangka Babèl, lan wong sangka Susan, ya kuwi wong Elam lan bangsa-bangsa liyané, sing dielih karo piyambaké Asnapar sing gedé lan Mahaluhur, lan dikongkon manggon ing kuta Samaria lan ing panggonané liyané kuloné kali Efrat.” Iki turunané layang sing dikabarké marang piyambaké: “Ngadep ing ngarepé Artahsasta, sangka para abdi sampéyan, para wong ing negarané sak kuloné kali Efrat. Supaya dingertèni karo ratu, yèn wong Ju sing pada budal sangka ngarepé sampéyan menyang panggonan kita, kuwi wis pada teka ing Yérusalèm. Wong-wong iki saiki ijik mbangun kuta wongé pada ala lan dursila kuwi, pada ndandani témboké lan nguwatké dasaré. Kedadian kuwi supaya dingertèni karo ratu, yèn, menawa kuta kuwi wis dibangun malih lan témboké wis rampung, wongé ora bakal mbayar pajek lan bulubekti utawa pajek malih, nganti nggawé ruginé para ratu. Malah saiki awit kita wis pada nduwé kekantyan karo ratu, lan ora bisa weruh, ratu olèh tyiri, mulané kita pada kongkonan ngomongi marang ratu, supaya dianakké lan dipréksa ing layang bukuné para leluhuré. Sampéyan terus bakal olèh ing layang bukuné kono lan bakal weruh yèn kuta kuwi pantyèn wis dadi kuta duraka, sing tansah njalari sangsarané para ratu lan ing distrik-distrik, apa malih wong-wongé wis wiwit jaman mbiyèn tansah nganakké mbruntak, nganti kuta kuwi dadi rusak. Kita pada ngekèki weruh marang ratu, yèn nganti klakon kuta kuwi dibangun malih lan témboké wis rampung, sampéyan ora bakal nduwé jajahan malih ing kuloné kali Efrat.” Ratu terus nyauri mengkéné: “Tekaa marang bupati Rehum lan Simsai juru-tulis lan para kantya-kantyané liyané sing pada manggon ing Samaria lan panggonan liyané ing sabrangé kali Efrat. Kirim slamet! Saiki layang sing kok pasrahké marang aku kuwi wis diwatyakké ing ngarepku karo jamblang: lan aku ya wis ngekèki préntah ditliti, kedadian lan pamriksa mau ya kuwi yèn negara kuwi pantyèn wiwit ing mbiyèn mula mbangkang marang para ratu, lan wong sak isiné negara kuwi tansah nandangi ala lan nglawan. Uga ing Yérusalèm kono dèk mbiyèn tau ana ratu-ratuné sing kwasa, sing pada ngwasani panggonané sabrangé kali Efrat, lan piyambaké kuwi sing pada mbayari bulubekti, pajek lan tol. Kanggo kuwi pada préntahna wong mau supaya pada mandek, aja nganti kuta kuwi dibangun menèh, sak durungé aku ngekèki préntah. Lan pada gatèkna tenan, supaya kowé aja nganti keslimur ing bab iki. Apa ta paédahé, yèn sing ndadèkké kalahé para ratu kuwi mundak tambah okèh?” Malah bareng turunané layangé Artahsasta diwatyakké marang Rehum, lan Simsai, juru-tulisé lan para kantya-kantyané, wong kuwi terus pada budal menyang Yérusalèm, nemoni para wong Ju lan pada dipeksa karo abot supaya pada lèrèn enggoné nyambutgawé. Ing waktu semono penggawéan pembangunané griyané Gusti Allah ing Yérusalèm mandek lan tetep mandek nganti tekan jamané Darius, ratu ing negara Pèrsia ing taun kaping pindo. Nalika semono ana nabi loro, ya kuwi nabi Hagai lan Sakaria, anaké Ido, nggelarké tembung atas asmané Gusti Allahé Israèl, marang wong-wong sing manggon ing Yéhuda lan ing Yérusalèm. Ing waktu semono Sérubabèl, anaké Séaltièl lan imam Yésua, anaké Yosadak mbangun griyané Gusti Allah ing Yérusalèm. Wong mau pada diamping-ampingi lan dibantu karo para nabiné Gusti Allah. Nanging ing waktu semono Tatnai, bupati ing sabrangé kuloné kali Efrat, nekani bebarengan karo Syetar-Bosnai lan kantya-kantyané, lan mengkéné tembungé marang para wong mau: “Sapa sing ngekèki préntah marang kowé mbangun omah iki lan ngrampungké témbok iki?” Terus pada ditakoni uga: “Sapa jenengé wong sing pada ngedekké bangunan iki?” Nanging mripaté Gusti Allah tansah weruh para pinituwané wong Ju, terus ora dipeksa lèrèn karo wong-wong kuwi, nganti perkara iki diomongké marang Darius, lan wis ana jawaban kanggo perkara iki. Ing ngisor iki turunané layang sing dikabarké marang Darius sangka Tatnai, bupati ing kuloné kali Efrat karo Syetar-Bosnai lan kantya-kantyané, para penggedé bawah kuloné kali Efrat. Wong-wong mau pada ngekèki laporan ketulis mengkéné: “Ngadep ing ngarepé ratu Darius, tentrem rahayu! Supaya dingertèni karo ratu, yèn kita wis pada teka ing negara Yéhuda, ing griyané Gusti Allah sing Mahaluhur. Omah kuwi ijik dibangun nganggo watu sing gedé-gedé lan témboké dilapis karo kayu lan anggèné nindakké penggawéan kuwi karo tenan, lan kerjanané ditandangi lantyar. Para pinituwa ing kono terus pada kita takoni lan mengkéné tembung kita: Sapa sing mréntahi kowé mbangun omah iki lan ngrampungké témbok iki? Apa malih uga pada kita takoni jeneng-jenengé, supaya kenènga kita pasrahké ing ngarepé ratu, karo nyateti jenengé sing pada dadi pinituwané. Wong iki terus pada nyauri marang kita, tembungé mengkéné: Kita kuwi para abdiné Gusti Allahé langit lan bumi, nanging kita mbangun malih omah sing wis diedekaké pirang-pirang taun sak durungé kuwi, diedekaké lan dirampungké karo salah sijiné ratuné Israèl sing gedé. Nanging awit para leluhur kita pada nangèkké nesuné Gusti Allahé langit, mulané terus dipasrahké marang Nebukadnésar, ratu ing Babèl, bangsa Kasdim, sing ngentèkké omah iki lan wongé pada diboyongi marang negara Babèl didadèkké tawanan. Nanging ing taun kaping pisan jamané Korèsy, ratu ing Babèl, Korèsy terus mréntahké supaya mbangun griyané Gusti Allah kuwi. Malah kabèh pirantiné griyané Gusti Allah sing rupa emas lan slaka, sing sak durungé dijukuki Nebukadnésar sangka griya sutyi ing Yérusalèm terus dilebokké ing griya sutyi ing Babèl, kuwi uga pada dijikuk Korèsy sangka griya sutyi ing Babèl lan dipasrahké marang wong sing jenengé Sèsbasar sing wis diangkat dadi bupati. Kuwi dipréntah mengkéné: Piranti iki pada jukukana terus budala lan dèkèkna ing griya sutyi ing Yérusalèm, uga griyané Gusti Allah kuwi dipréntahké supaya dibangun menèh ing panggonané sing lawas. Bupati Sèsbasar kuwi mau terus teka lan masang dasaré griyané Gusti Allah ing Yérusalèm, lan wiwit waktu kuwi nganti tekan saiki anggèné dibangun, mung waé durung rampung. Mulané yèn ana kepénginan karepé ratu, supaya anaa préntah ditliti ing gedong banda duwèké ratu ing Babèl kono, apa tenan ana préntahé Korèsy, supaya mbangun griyané Gusti Allah ing Yérusalèm iki. Sak terusé putusané ratu kanggo perkara kuwi tenan terus dikèkké marang kita.” Sakwisé mengkono Darius terus ngongkon mriksa ing gedong simpenan banda ing Babèl, panggonan simpenané tyatetan-tyatetan. Banjur ing Ahmeta, pager watu ing propinsi Média, ketemu ana gulungan sing isiné mengkéné: “Ing taun kaping pisan jamané Korèsy, Korèsy mréntahké préntah mengkéné: Bab griyané Gusti Allah ing Yérusalèm. Omah kuwi bangunen menèh kanggo panggonané wong masrahaké kurban sing dibelèh lan kurban bakaran, duwuré gedong suwidak éluh lan ambané suwidak éluh. Lan kudu dipasangi watu gedé-gedé telung larik lan kayu selarik. Nanging ragaté kuwi dijukuk sangka gedong simpenané bandané kraton. Uga piranti emas lan slaka sing sangka griyané Gusti Allah, sing pada dijaluk karo Nebukadnésar sangka omahé Gusti ing Yérusalèm lan terus digawa menyang Babèl, kuwi pada balèkna, supaya pada balia menèh menyang ing panggonané sing lawas, pada kok sèlèhna ing omahé Gusti Allah.” “Kanggo kuwi kowé Tatnai, bupati ing bawah sabrangé kali Efrat, lan Syetar-Bosnai, uga kantya-kantyamu, para penggedé bawah sabrangé kali Efrat, pada ngedohana sangka kana. Pegawéan mbangun griyané Gusti Allah kuwi jarké waé; gubernur wong Ju lan para pinituwané wong Ju bèn pada mbangun griyané Gusti Allah kuwi ing panggonané sing lawas. Uga préntahku kanggo sing perlu kok tindakké marang pinituwané wong Ju kanggo pembangunané griyané Gusti Allah kuwi mengkéné: Sangka pametuné kraton, sangka pajek ing bawah sabrangé kali Efrat kuwi urusen karo tliti lan aja diulur-ulur wènèhna marang wong-wong kuwi. Lan apa sing dibutuhaké, kayata sapi lanang nom, wedus gèmbèl lanang, tyempé kanggo kurban obongan ngadep marang Gusti Allahé swarga, mengkono uga gandum, uyah, anggur lan lenga, miturut pituduhé para imam ing Yérusalèm, kabèh kuwi kudu diwènèhké saben dina, aja nganti lali, supaya pada bisa masrahaké kurban sing nggawé senengé atiné Gusti Allahé swarga lan ndedonga kanggo ratu uga para anaké. Sak terusé aku ngumumaké préntah: Sapa sing nerak putusan iki, tyagaké omahé dijebol siji digawé nyunduki wong kuwi ing putyuké, uga omahé didadèkké ambruk awit sangka sing mengkono kuwi. Nanging Gusti Allah sing wis ngarepké asmané manggon ing kono kuwi, supaya ngembrukné saben ratu lan saben bangsa sing ngelungké tangané arep nerak putusan iki, lan ngrusak griyané Gusti Allah ing Yérusalèm kuwi. Aku Darius, sing ngumumaké préntah iki. Kudu digatèkké tenan.” Tatnai, bupati ing sabrangé kulon kali Efrat, Syetar-Bosnai lan sak kantyané terus ya pada nglakoni karo ati-ati miturut préntahé Darius. Para pinituwané wong Ju pada nerusaké enggoné mbangun karo lantyar, disurung karo nubuaté Hagai lan Sakaria anaké Ido; kuwi ya nganti rampung miturut préntahé Gusti Allahé Israèl lan préntahé Korèsy lan Darius, uga Artahsasta, ratu ing negara Pèrsia. Rampungé omah kuwi waktu tanggal kaping telu sasi Adar, ya kuwi ing taun sing kaping enem jaman pepréntahané Darius. Wong Israèl, para imam lan para wong Lèwi lan wong liyané sing pada bali sangka pembuwangan, terus pada ngramèkaké enggoné ngresmèkké griyané Gusti Allah kuwi karo bungah-bungah. Enggoné ngresmèkké griyané Gusti Allah mau nganggo masrahaké kurban rupa sapi lanang 100, wedus gèmbèl lanang 200 lan tyempé wedus gèmbèl 400, lan kanggo kurban ngluwari dosa kanggo wong sak bangsa Israèl kabèh rupa wedus lanang rolas, miturut tyatyahé taler Israèl. Kejaba kuwi uga mernahké para imam ing golongané déwé-déwé lan para wong Lèwi ing panggonané déwé-déwé, gegandèngan karo enggoné pada nglakoni pangabekti marang Gusti Allah sing manggon ing Yérusalèm, tyotyok sing ketulis ing kitabé Moses. Lan ing tanggal patbelas sasi kaping pisan wong sing pada bali sangka pemboyongan pada ngriyayakké Paskah. Awit para imam lan para wong Lèwi kuwi pada nyutyèkké uripé bebarengan, mulané kabèh pada dadi sutyi. Terus pada mbelèh tyempéné Paskah kanggo kabèh wong sing pada bali sangka pembuwangan lan kanggo sedulur-seduluré, ya kuwi para imam, lan kanggo awaké déwé. Nanging sing pada mangan ya kuwi wong Israèl sing pada mulih sangka pembuwangan lan uga saben wong sing misahké uripé sangka sing najis; para bangsa sing manggon ing kono lan terus dadi siji karo wong Israèl terus ngabekti marang GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Wong mau uga pada ngramèkaké Riyaya Roti tanpa ragi, suwéné pitung dina karo bungah-bungah, awit GUSTI wis nggawé bungahé; Panjenengané wis mbukakké atiné ratu ing negara Asyur marang wong-wong mau, nganti ratu terus ngekèki bantuan ing bab enggoné nggarap griyané Gusti Allah, ya kuwi Gusti Allahé Israèl. Sakwisé lelakon mau, nalika jamané Artahsasta dadi ratu ing negara Pèrsia, Ezra kuwi anaké Seraya; anaké Asarya, anaké Hilkia, anaké Salum, anaké Sadok, Sadok anaké Ahitub, anaké Amarya, anaké Asarya, anaké Merayot, anaké Serahya, anaké Uzi, anaké Buki, anaké Abisua, anaké Pinéhas, anaké Eléazar, anaké Harun, ya kuwi imam gedé Harun. Ezra kuwi budal sangka Babèl. Piyambaké kuwi Jurukitab, ngwasani Torèté Moses, pawèhé GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Lan ratu ngekèki apa sing dijaluk, awit tangané GUSTI, Gusti Allahé, ngayomi piyambaké. Sak terusé ya ana wong Israèl sak golongan sing budal bali menyang Yérusalèm lan uga para imam lan para wong Lèwi, lan para penyanyi, para penjaga gapura lan para abdi ing griyané Gusti Allah; kelakoné kuwi ing waktu taun sing kaping pituné jamané Artahsasta. Tekané Ezra ing Yérusalèm kuwi ing sasi kaping lima, ya kuwi ing taun kaping papaté jamané Artahsasta. Bener ing sasi kaping pisan tanggal sepisan enggoné budal sangka Babèl, nanging tekané ing Yérusalèm ing sasi kaping lima tanggal sepisan, awit diayomi karo tangané Gusti Allah sing Mahakwasa. Awit wis kuwat tékaté Ezra enggoné arep mriksa lan nindakké Torèté GUSTI, uga mulangi bab pernatan lan katetepan ing Israèl. Iki turunané layang pawèhé Artahsasta marang Ezra, imam lan juru kitab, wong pinter ing bab isiné sak kabèhé pepakon lan pernatané GUSTI marang Israèl: “Aku Artahsasta, ratuné para ratu, tekaa marang Ezra, imam lan juru Torèté Gusti Allahé swarga, lan sak terusé. Saiki, aku wis préntah ngongkon yèn saben wong kratonku sing ijik kegolong wong Israèl lumrah utawa para imamé lan para wong Lèwi, yèn nduwé karep arep bali menyang Yérusalèm, kuwi dililani budal mbarengi mlakumu. Awit kowé kuwi diutus karo ratu lan para juru rembuk pitu, supaya mriksa tanah Yéhuda lan Yérusalèm pepakoné angger-anggeré Gusti Allahmu sing dadi gondèlanmu, lan nggawaa slaka lan emas sing dadi pisungsungé kebungahan sangka ratu lan para jururembuké ngadep marang Gusti Allahé Israèl sing manggon ing Yérusalèm, uga sak kabèhé slaka lan emas sing bakal kok tampani sangka sak kabèhé propinsi Babèl, lan pisungsung kebungahan kurbané rayat lan para imam sing kanggo omahé Gusti Allahé ing Yérusalèm. Mulané duwité kok kanggokna tuku karo sing temen sapi-sapi lanang, wedus-wedusé gèmbèl lanang lan tyempé-tyempé wedus gèmbèl karo kurban panganan lan kurban ombèn-ombèn, terus pada kok pasrahna ing mesbèh omahé Gusti Allahmu ing Yérusalèm. Nanging kanggo turahé emas lan slaka mau, kowé lan para sedulurmu dililani nggunakké kuwi kanggo apa waé sing pada kok anggep apik kanggo pangabekti ing omahé Gusti Allahmu. Kuwi pasrahna marang Gusti Allahmu. Mung piranti-piranti waé sing dipasrahké marang kowé kanggo pangabekti ing ngarepé Gusti Allahmu ing Yérusalèm. Nanging liyané sak pira sing ijik dibutuhaké kanggo omahé Gusti Allahmu, kanggo ragaté dadi tanggunganmu, kuwi kena kok bayar sangka gedong simpenané bandané kraton. Sakwisé kuwi, aku, Artahsasta wis préntah ngongkon marang kabèh tukang gedong ing panggonané sabrangé kali Efrat mengkéné: Apa penjaluké imam Ezra, juru Torèté Gusti Allahé swarga, kudu ditindakké karo ati-ati, kena nggunakké slaka nganti tyatyahé 100 talénta, gandum nganti 100 kor, anggur nganti 100 bat, lenga uga 100 bat, lan uyah tanpa wates. Samubarang kabèh sing dilandesi préntahé Gusti Allahé swarga, kuwi digatèkké karo temen-temen kanggo griyané Gusti Allahé swarga, supaya aja nganti pepréntahané ratu lan para anaké ketiban bebendu. Karo menèh kowé pada tak wènèhi weruh, ora sak mestiné yèn kabèh para imam lan wong Lèwi, para penyanyi, para penjaga gapura lan para abdi ing griyané Gusti Allah, pada kudu mbayar pajek, bulubekti utawa kurban. Mulané kowé, hé Ezra, miturut ing kawityaksanané Gusti Allahmu, sing kok enggo patokan, kowé ngangkata penggedé-penggedé lan rèkter-rèkter, supaya pada ngadili rayat kabèh sing manggon ing sabrangé kali Efrat, ya kuwi wong-wong sing pada weruh marang angger-anggeré Gusti Allahmu, nanging sapa sing durung weruh kuwi pada wulangana. Saben wong sing ora nggatèkké angger-anggeré Gusti Allahmu lan angger-anggeré ratu kèkana paukuman sing sak mestiné, dadia diukum pati, dibuwang, didenda utawa dilebokné paukuman.” Pinujia GUSTI, Gusti Allahé para mbah kita, sing karo mengkono wis gelem ngrogoh atiné ratu, terus piyambaké nggawé apiké griyané GUSTI ing Yérusalèm, lan ndadèkké aku ditrésnani karo ratu lan para juru rembuké lan kabèh penggedéné ratu sing kwasa. Iki daftaré para penggedéné kulawargané lan tyedak turunané sing pada bebarengan budal karo aku sangka negara Babèl, waktu jaman pepréntahané Artahsasta. Turunané Pinéhas: Gérsom; sangka turunané Itamar: Danièl; sangka turunané Daved: Hatus; anaké Sekanya; sangka turunané Paros: Sakaria, lan kantyané wong lanang sing pada ketulis ing kitab turunané wong 150; sangka turunané pahat-Moab: Elyoenai anaké Serahya, lan kantyané wong lanang 200; sangka turunané Satu: Sekanya, anaké Yahasiel, lan kantyané wong lanang 300; sangka turunané Adin: Ebed, anaké Yonatan lan kantyané wong lanang sèket; sangka turunané Elam: Yésaya, anaké Atalya, lan kantyané wong lanang pitung puluh; sangka turunané Sefatya: Sebaja, anaké Mikaèl lan kantyané wong lanang wolung puluh; sangka turunané Yoab: Obaja, anaké Yehièl lan kantyané wong lanang 218; sangka turunané Bani: Selomit, anaké Yosifya lan kantyané wong lanang 160; sangka turunané Babai: Sakaria, anaké Babai lan kantyané wong lanang wolulikur; lan sangka turunané Asgad: Yohanan, anaké Hakatan lan kantyané wong lanang 110 sepuluh; sangka turunané Adonikam, sing lairé kèri ya kuwi sing jenengé: Elifèlèt, Yehièl, lan Semaya, karo kantyané wong lanang suwidak; uga sangka turunané Bigwai, Utai lan Sabud, karo kantyané wong lanang pitung puluh. Wong mau pada tak klumpukké ing pinggiré kali sing mili tekan ing Ahawa, aku terus pada manggon ing kono telung dina. Bareng dipréksa, ketemu ana wong Israèl lumrah lan imam-imam, nanging ora ana wong-wongé turunané Lèwi. Mulané aku terus kongkonan Elièser, Arièl, Semaya, Elnatan, Yarib, Elnatan, Natan, Sakaria, lan Mesulam, kabèh kuwi penggedéné, uga Yoyarib lan Elnatan, kuwi guru-guru, kuwi pada tak weling supaya nemoni Ido, penggedéné bawah ing kuta Kasifya. Tutuké pada tak isèni tembung tumuju marang Ido lan para seduluré, para abdi ing griyané Gusti Allah ing kuta Kasifya kono supaya nggolèki wong sing pada nglakoni penggawéan ing griyané Gusti Allah kita. Awit tangané Gusti Allah sing kebak kabetyikan ngayomi kita, terus pada dikirimi wong sing pinter-pinter sangka turunané Mahli, anaké Lèwi, anaké Israèl, ya kuwi Sèrèbya lan anak-anaké lan sedulur-seduluré, kabèhé wong wolulas, uga Hasabia lan Yésaya sangka turunané Mérari, karo para seduluré lan anak-anaké, kabèhé wong rong puluh; lan menèh tunggalé para abdi ing griyané Gusti Allah, sing wis pada dikèkké karo Daved lan para penggedéné sing pada ditetepaké ngladèni marang wong-wong Lèwi, tyatyahé 220 wong, kabèh pada ketulis jenengé. Aku terus mréntahké pasa ing pinggiré kali Ahawa kono, bèn aku pada ngasorké urip ing ngarepé Gusti Allah kita lan njaluk keslametané mlakuku marang Panjenengané kanggo kita kabèh, anak-anakku uga kanggo sembarang duwèkku kabèh. Awit aku isin yèn njaluk suradadu lan suradadu jaran marang ratu sing njaga marang kita kabèh lan sing ngadepi mungsuh ing dalan, mulané mengkono awit aku wis pada ngomong marang ratu: “Tangan-Né Gusti Allah kula kuwi ngayomi marang kabèh wong sing nggolèki Panjenengané, kanggo keslametané, nanging kabèh wong sing nyingkur Panjenengané kuwi pada ditibani karo pangwasa lan bebenduné.” Dadiné aku terus pada pasa lan pada masrahaké bab kuwi marang Gusti Allah lan Gusti Allah uga nuruti penjalukku. Aku terus milih pengarepé imam rolas, ya kuwi: Sèrèbya lan Hasabia karo para seduluré wong sepuluh. Aku terus nimbangké slaka lan emas uga piranti-piranti, ya kuwi pisungsung-pisungsung kanggo omahé Gusti Allah kita, ya kuwi pisungsungé ratu, para jururembuké lan para penggedéné uga sak kabèhé para wong Israèl ing kana. Aku uga nimbang terus lan tak pasrahké ing tangané: slaka 650 talénta, lan piranti slaka aji 100 talénta, emas 100 talénta, tuwung emas rong puluh sing aji 1000 dirham, uga piranti tembaga murni sing meling lan apik kaya emas rong iji. Lan aku terus ngomong marang wong-wong mau: “Kowé kuwi pada wong sutyi pasraha marang GUSTI lan piranti-piranti iki uga pada dadi sutyi, lan slaka lan emas iki dadi pisungsung kebungahan ngadep marang GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu; kuwi rumaten lan jaganen, nganti tekan waktuné ditimbang, ing ngarepé para pengarepé imam lan para wong Lèwi lan para penggedéné brayaté wong Israèl ing Yérusalèm, ing gedong-gedong omahé GUSTI.” Para imam lan para wong Lèwi kuwi terus pada nampani slaka lan emas lan piranti-piranti sing wis ditimbang kuwi, bakal digawa menyang ing Yérusalèm, menyang ing omahé Gusti Allah kita. Sakwisé mengkono aku terus pada budal sangka pinggiré kali Ahawa menyang Yérusalèm, ya kuwi waktu sasi kaping pisan tanggal kaping rolas, nuju Yérusalèm, lan tangané Gusti Allah kita ngayomi marang kita, lan ngedohké kita sangka tangané mungsuhé lan bégalan. Terus mlakuku wis tekan ing Yérusalèm, aku terus lèrèn telung dina. Ing dina kaping papat slaka lan emas lan piranti-piranti mau terus pada ditimbangi ing griyané Gusti Allah kita diseksèni karo imam Merémot anaké Uria, karo diamping-ampingi imam Eléazar anaké Pinéhas lan dibantu karo wong Lèwi, ya kuwi Yosabad anaké Yésua lan Noaja, anaké Binui. Kabèh mau pada diitung lan ditimbang menèh lan gunggungé boboté dityateti. Ing waktu kuwi uga wong sing wis pada bali sangka tawanan, ya kuwi sing wis pada bali sangka pembuwangan mau terus pada masrahaké kurban obongan marang Gusti Allahé Israèl rupa sapi lanang rolas kanggo wong Israèl sak bangsa kabèh, wedus gèmbèl lanang sangang puluh enem, tyempé wedus gèmbèl pitung puluh pitu, lan wedus lanang rolas kanggo kurban ngluwari dosa, kabèh pada kanggo kurban obongan dipasrahké marang GUSTI. Uga pada masrahaké layang préntahé ratu marang para wakilé ratu lan para bupati ing bawah sabrangé kulon kali Efrat, lan para penggedé mau pada ngekèki sumbangan marang bangsa kita lan marang omahé Gusti Allah. Sakwisé lelakon kuwi mau kabèh, para penggedéné terus pada nekani aku lan ngomong: “Umat Israèl lan para imam lan para wong Lèwi kuwi pada ora ngedohi para wong ing tanah kéné lan mlakuné ala, ya kuwi wong Kanaan, wong Hèt, wong Fèris, wong Yébus, wong Amon, wong Moab, wong Egipte lan wong Amori. Awit ngepèk anak-anaké wadon kanggo awaké déwé utawa kanggo anak-anaké lanang, nganti wiji sing sutyi tyampuran karo para wong ing negara kéné, malah sing pada miwiti nandangi penggawé sing ora setia kuwi para penggedéné lan para sing nyekel pangwasa.” Bareng aku krungu perkara sing mengkono kuwi, aku terus nyuwèk sandanganku lan jubahku lan njabuti rambutku lan jénggotku terus ndéprok delek-delek. Kabèh wong sing gemeter sangka wediné marang tembungé Gusti Allahé Israèl, awit sangka paneraké wong pembuwangan sing ora setia kuwi terus pada nglumpuk ing ngarepku, nanging aku ijik tetep ndéprok waé karo delek-delek, nganti tekan wayah kurban soré. Bareng wayah kurban soré kuwi aku terus ngadek sangka enggonku nyèksa awakku, lan sendeku karo ijik nganggo sandanganku sing suwèk lan megarké tanganku marang GUSTI, Gusti Allahku, lan omonganku: “Duh Gusti Allah kula, kula ngalami kisinan lan nampa tyatyat, nganti ora wani ndangak marang Panjenengan, duh Gusti Allah kula, awit dosa kula numpuk-numpuk ngungkuli sirah kula lan kesalahan kula nganti sundul langit. Wiwit waktu jamané para mbah kita nganti teka ing dina iki kesalahan kita gedé, lan jalaran sangka dosa kita, kita kabèh, para ratu kita lan para imam kita pada dipasrahké marang para ratu ing negara mantya, marang pangwasané pedang, marang pembuwangan lan pada dirampasi lan pada disepèlèkké ing ngarepé wong okèh, kaya sing klakon ing dina iki. Lan saiki, ijik waé kita pada ngrasaké kawelasané pawèhé GUSTI, Gusti Allah kita, sing ninggali kita wong sing pada utyul, lan ngekèki panggonan ing panggonan sing sutyi, terus mripat kita pada didadèkké padang karo Gusti Allah, lan kita pada dikèki lega setitik ing njeruhné kita didadèkké batur. Awit senajan kita pada dibédakké, nanging sak njeruhné didadèkké batur kuwi, Gusti Allah kita ora nganti négakké kita, malah olèh kawelasan katrésnan kanggo kita ing ngarepé para ratu ing Pèrsia nganti pada dikèki kelunggaran, bisa mbangun griyané Gusti Allah kita lan ngedekké malih sing ambruk, lan malih dikèki témbok dipayungi ing negara Yéhuda lan ing Yérusalèm. Nanging saiki, duh Gusti Allah kita, sakwisé kuwi kabèh kita bakal ngomong apa? Awit kita wis ninggalaké pepakoné Panjenengan, sing wis Panjenengan préntahaké lantaran para abdi Panjenengan, para nabi kuwi, karo tembungé: Negara sing kok parani lan bakal kok duwèni kuwi negara sing reget, awit sangka najisé sing manggon ing negara kuwi, ya awit sangka enggoné pada nandangi rusuh ala karo sing njijiki ing sak kabèhé negara wiwit ing pojok tekan ing pojok liyané. Kanggo kuwi kowé aja nganti ngekèkké anak-anakmu wadon marang anaké lanang bangsa-bangsa kuwi lan aja ngepèk anak-anaké wadon kanggo anakmu lanang. Kowé aja mbudidaya ngekèki kabekjan lan katentreman kanggo wong-wong kuwi nganti ing sak lawas-lawasé, supaya kowé pada dadi rosa lan pada mangan pametuné negara sing apik, uga pada mariské tanah kuwi marang anak-anakmu nganti ing sak lawas-lawasé. Sakwisé kita ngrasaké samubarang kuwi kabèh awit sangka ala kita, lan awit sangka kesalahan kita sing gedé, duh Gusti Allah kita, nanging Panjenengan ora ngekèki paukuman sing timbang karo dosa kita, malah kita ijik Panjenengan kèki turahané sing utyul semono okèhé kuwi, mung saiki kita kok terus pada ninggalaké malih marang pepakoné Panjenengan karo bésanan karo para bangsa sing ala kuwi? Yèn mengkéné mesti kita pada bakal Panjenengan bebendu nganti entèk tyutes, nganti wis ora ana kèriné siji waé sing urip utawa utyul? Duh GUSTI, Gusti Allahé Israèl, Panjenengan kuwi Mahaadil, awit kita pada ijik dililani tetep urip kaya déné wong sing utyul, kaya sing klakon ing dina iki. Saiki kita pada nemoni ing ngarepé Panjenengan, karo nggawa kesalahan kita. Nanging sakjané ing njeruhné kahanané sing mengkéné iki, ora ana wong sing bisa tetep urip ing ngarepé Panjenengan.” Waktu Ezra ndedonga lan ngakoni kesalahan karo nangis lan sendeku ing ngarepé griyané Gusti Allah, ana golongané wong Israèl sing luwih okèh tyatyahé sing pada nglumpuk ing ngarepé, wong lanang lan wong wadon, uga botyah-botyah lan pada nangis banter. Terus Sekanya anaké Yehièl, tunggalé turunané Elam, ngomong marang imam Ezra: “Kula wis pada nandangi penggawé sing ora setia marang Gusti Allah kula, awit kula pada bebojoan karo wong wadon bangsa ing tanah kéné. Nanging saiki ya ijik ana pengarep-arep kanggo Israèl. Awit kuwi hayuk saiki pada nganakké perjanjian karo Gusti Allah kita, yèn bakal nglungakké wong wadon kuwi kabèh uga anak-anaké sing dilairké, miturut pinuntun sampéyan lan para wong sing gemeter wedi marang pepakoné Allah kita, lan terus pada tumindaka miturut ing angger-anggeré Torèt. Hayuk kula njaluk ngadek, awit perkara kuwi dadi kuwajipan sampéyan. Kula pada bakal ngréwangi sampéyan. Supaya gelem nguwatké ati sampéyan lan terus gelem nandangi!” Ezra terus ngadek lan njupuk sumpahé para pengarepé imam, para wong Lèwi, lan wong Israèl sak bangsa kabèh, yèn bakal pada nglakoni miturut ing tembung kuwi mau; terus ya pada sumpah. Sakwisé kuwi imam Ezra ngadek mundur sangka ngarepé omahé Gusti Allah, terus mlebu ing kamaré Yohanan anaké Elyasib, lan turu ing kono, ora mangan roti lan ora ngombé banyu, awit ijik susah jalaran sangka penggawéné para wong buwangan sing ora setia mau. Ing kono terus ana pekabaran sing dikabarké ing tanah Yéhuda lan Yérusalèm, marang sak kabèhé wong sing mentas sangka pembuwangan, supaya pada nglumpuk ing Yérusalèm. Sapa sing ora mara sak njeruhné telung dina, miturut putusané para penggedéné lan para pinituwa, sembarang duwèké bakal dijupuki lan awaké déwé dipisahké sangka tunggalané para wong sing bali sangka pembuwangan. Para wong lanang ing tanah Yéhuda lan Bényamin terus pada nglumpuk kabèh ing Yérusalèm sak suwéné telung dina, ya kuwi nalika ing sasi sanga tanggal kaping rong puluh. Rayat kabèh pada lungguh ing platarané omahé Gusti Allah, pada ndredek awit sangka perkara mau lan awit sangka udan deres. Ezra terus ngadek lan ngomong marang wong kabèh kuwi: “Kowé wis pada nglakoni penggawé sing ora setia, awit pada omah-omah karo wong wadon bangsa liyané, lan awit sangka kuwi kowé pada nambahi kesalahané wong Israèl. Nanging saiki pada nelangsaa ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahé para leluhurmu lan pada nglakonana sing dadi senengé karepé, pada pisaha karo wong-wong ing tanah iki lan karo wong wadon bangsa liyané kuwi.” Wong sak pasamuan kabèh terus pada nyauri karo swara sing banter: “Wis dadi kuwajipan kula pada nandangi kaya sing sampéyan omongaké kuwi. Nanging wong-wong kuwi okèh banget tyatyahé tur saiki ijik waktuné udan, nganti wong pada ora betah ngadek ing njaba. Apa menèh penggawéan kuwi ora bisa rampung njeruhné sedina rong dina, awit bab kuwi kula wis pada nandangi panerak okèh. Ya bèn para penggedé kita waé sing pada makili sak pasamuan kabèh, nanging kabèh wong ing kuta-kutané sing ngrabi wong duduk sak bangsa ya bèn pada ngadep ing waktu-waktu sing wis ditemtokké, dituntun karo para pinituwané kuta lan para rèkter, nganti mulat-mulat nesuné Gusti Allah, awit sangka perkara kuwi, diadohké sangka kita.” Mung Yonatan, anaké Asaèl, Yahseya anaké Tikwa, sing pada ngadek mbantah rembukan sing mengkono kuwi, dibantu karo Mesulam lan Sabetai, wong Lèwi. Nanging para wong sing bali sangka pembuwangan kuwi pada nglakoni mengkono. Ezra terus milih wong, ya kuwi para pengarepé kulawargané, siji-sijiné kanggo brayaté, kabèh pada diarani jenengé. Kuwi waktu sasi sepuluh tanggal sepisan terus pada ngumpul nitipriksa perkara kuwi. Lan enggoné pada ngrampungké panemuné marang kabèh wong sing wis pada ngepèk bojo wong liyané bangsa kuwi waktu sasi kaping pisan tanggal kaping pisan. Tunggalé turunané para imam sing ketemu ngrabi wong wadon bangsa liyané kuwi tunggalé turunané Yésua anaké Yosadak lan para seduluré: Maaséya, Elièser, Yarib lan Gedalya. Karo nyekel tangan wong-wong mau pada janji arep nglungakké bojoné. Pada masrahaké wedus gèmbèl lanang siji sangka kumpulané kéwan-kéwan kanggo kurban tebusané dosa awit sangka kesalahané. Sangka turunané Imèr: Hanani lan Sebaja; sangka turunané Harim: Maaséya, Elia, Semaya, Yehièl lan Uzia; sangka turunané Pashur: Elyoenai, Maaséya, Ismaél, Natanaèl, Yosabad lan Elasa. Sangka wong turunané Lèwi: Yosabad, Simèi, Kelaya (ya kuwi Kelita), Pétahya, Yéhuda lan Elièser. Sangka para penyanyi: Elyasib. Sangka golongané para penjaga-gapura: Salum, Telem lan Uri. Sangka para wong Israèl liyané: sangka turunané Paros: Ramya, Yesia, Malkia, Miyamin, Eléazar, Malkia lan Benaya. Sangka turunané Elam: Matanya, Sakaria, Yehièl, Abdi, Yérémot lan Elia. Sangka turunané Satu: Elyoenai, Eyasib, Matanya, Yérémot, Sabad lan Asisa. Sangka turunané Babai: Yohanan, Hananya, Sabai lan Altai. Sangka turunané: Mesulam, Maluk, Adaya, Yasub, Seal lan Yérémot. Sangka turunané pahat-Moab: Adna lan Kelal, Benaya, Maaséya, Matania, Bésaleèl, Binui lan Manasé. Sangka turunané Harim: Elièser, Yisia, Malkia, Semaya, Siméon, Bényamin, Maluk lan Semarya. Sangka turunané Hasum: Matnai, Matata, Sabad, Elifèlèt, Yeremai, Manasé lan Simèi. Sangka turunané Bani: Maadai, Amram, Uel, Benaya, Bedeya, Kelulu, Wanya, Merémot, Elyasib, Matanya, Matnai lan Yaasai. Sangka turunané Binui: Simèi, Selemya, Natan, Adaya, Maknadbai, Sasai, Sarai, Asareel, Selemya, Semarya, Salum, Amarya lan Yosèf. Sangka turunané Nébo: Yeiel, Matitya, Sabad, Sebina, Yadai, Yoèl lan Benaya. Kuwi kabèh wis pada kawin karo wong wadon liyané bangsa; bojoné kuwi pada ditundung lan anak-anaké. Sejarahé Néhémia, anaké Hakalya. Waktu nuju sasi Kislèw, ing taun sing kaping rong puluh, waktu aku ing kraton Susan, Hanani salah-sijiné sedulurku terus teka karo wong liyané sangka tanah Yéhuda, terus pada tak takoni bab kahanané wong Ju, ya kuwi sing ora pada katut diukum, sing bisa utyul sangka mungsuh lan kahanané Yérusalèm. Tembungé marang aku: “Wong-wong sing ijik manggon ing kono lan ora katut diukum kuwi pada banget ngrekasa uripé lan dadi tyatyatan. Témboké Yérusalèm wis kerusak lan gapurané wis pada diobong.” Bareng aku krungu kabar mengkono kuwi, aku terus lungguh lan nangis lan susah atiku nganti pirang-pirang dina, uga aku pasa lan ndedonga ana ngarepé Gusti Allahé sing ngwasani langit. Tembungku: “Duh GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit, Panjenengan kuwi Gusti Allah sing Mahaluhur lan medèni, sing nyekel perjanjiané lan katrésnané kanggo wong-wong sing pada nrésnani Panjenengané lan netepi pepakoné, supaya kuping Panjenengan mbukak lan mripat Panjenengan supaya weruh, supaya ngrungokké pandongané abdi Panjenengan, sing kula omongké ing ngarepé Panjenengan awan lan wengi kanggo para abdi Panjenengan, wong Israèl, karo ngakoni dosa, sing wis pada kula lakoni marang Panjenengan. Uga kula uga brayaté kula ya wis pada nggawé dosa. Kula pada wis kesalahan banget marang Panjenengan lan pada ora netepi pepakon, pernatan lan tatanan sing wis Panjenengan préntahaké marang abdi Panjenengan Moses. Panjenengan supaya éling marang pitutur-pitutur Panjenengan sing wis Panjenengan préntahaké marang abdi Panjenengan Moses mau, ya kuwi: Yèn kowé pada laku nyasar, kowé bakal pada Tak buyaraké ing antarané para bangsa. Nanging yèn pada mratobat marang Aku lan netepi lan nglakoni pepakon-Ku, senajan wong sak panunggalmu kuwi pada anaa ing pojokané langit, mesti pada Tak balèkké sangka kono lan Tak gawa menyang ing panggonan sing wis Tak pilih kanggo panggonané asma-Ku. Wong-wong kuwi apa ora para abdi Panjenengan, ya umat Panjenengan sing wis Panjenengan luwari karo kwasané Panjenengan sing gedé lan tangan Panjenengan sing rosa. Duh Gusti Allah, kuping Panjenengan supaya ngrungokké marang pandonga abdi Panjenengan lan pandongané para abdi Panjenengan sing karo sak kabèhé atiku ngabekti marang asma Panjenengan, lan abdi Panjenengan supaya olèh gawé ing dina iki lan olèha kawelasan sangka wong iki.” Ing waktu semono aku dadi juru ngombéné ratu. Ing sasi Nisan, ing taun sing kaping rong puluhé pepréntahané Artahsasta, waktu aku nindakké kuwajipanku nyawiské anggur, aku njupuk anggur sing arep diladèké marang ratu. Awit aku kétok sedih, sing pantyèn durung tau kelakon ing ngarepé ratu. Ratu terus takon marang aku: “Kenèng apa kowé kok kétok sedih, senajan kowé ora lara. Kowé mesti ngalami kasusahan.” Dadiné banget enggonku terus wedi. Tembungku marang ratu: “Ratu supaya slamet kanggo ing sak lawasé! Kepriyé enggèn kula ora sedih, yèn kuta, kuburané para mbah kula kuwi dadi gempuran lan gapurané pada diobong?” Tembungé ratu marang aku: “Yèn mengkono apa sing dadi penjalukmu?” Ing kono aku ndedonga marang Gusti Allah sing ngwasani langit, lan terus ngomong marang ratu: “Yèn ndadèkké senengé karepé ratu, duh ratu, lan yèn abdi olèh kawelasan ing ngarepé ratu, supaya gelem ngutus kula marang tanah Yéhuda, marang kuta kuburané para mbah kula, supaya dililani kula mbangun malih.” Ing kono tembungé ratu marang aku, waktu kuwi bojoné ratu njagong ing sandingé ratu: “Enggonmu lelungan kuwi bakal sepira suwéné lan mbésuk apa bakal bali?” Lan ratu terus gelem ngutus aku, sakwisé aku ngomong bab waktuné marang piyambaké. Aku terus ngomong menèh marang ratu: “Yèn ratu mikir apik, kula supaya sampéyan kèki layang-layang marang para bupati ing sabrangé kali Efrat, supaya pada nglilani mlakuné kula nganti teka ing negara Yéhuda.” Lan uga layang marang Asaf, sing njaga alas duwèké ratu, supaya ngekèki kayu marang kula kanggo balok-baloké gapura-gapurané pageré griya sutyi, kanggo témboké kuta lan kanggo omah sing bakal kula panggoni. Ratu terus ya nuruti penjalukku, awit tangané Allahku sing kebak kamurahan ngayomi aku. Mengkono aku dadiné nemoni para bupati ing sabrangé kali Efrat lan layangé ratu tak pasrahké. Nanging budalku kuwi, awit sangka préntahé ratu, nganggo diteraké karo para penggedéné perang, karo suradadu sing numpak jaran. Bareng Sanbalat, wong Horon lan Tobia, wong Amon, sing dadi abdi, pada krungu bab kuwi, nganti banget anyelé atiné, awit ana wong teka sing arep nggawé kabetyikané wong Israèl. Aku wis tekan ing Yérusalèm. Sakwisé telung dina ing kono, ing wayah mbengi aku tangi karo wong siji-loro sing mèlu aku. Ora ana sing tak omongi, apa sing dikarepké ing atiku karo Gusti Allahku kanggo sing bakal tak tindakké ing Yérusalèm, senajan kéwan ya ora ana sing mèlu aku kejaba mung kéwan sing tak tunggangi waé. Aku terus metu ing wayah mbengi, ngliwati gapura Legokan, nuju ing sumber Ula lan ing gapura Pawuhan, lan mriksa témboké Yérusalèm sing pada mobrak-mabrik lan gapurané sing pada diobong nganti entèk. Aku terus neruské mlakuku menyang ing gapura Sumber lan blumbang ratu. Awit kéwan sing tak tunggangi ora bisa liwat ing kono, aku terus mlaku munggah metu ing kali asat ing wayah mbengi karo mriksa témboké karo tliti. Aku terus bali lan mlebu metu ing gapura Legokan. Mengkono dadiné aku terus mulih. Nanging para penggedéné ora weruh aku mentas menyang ngendi lan apa sing wis tak tindakké, awit nganti tekan sepréné aku durung omong apa-apa marang wong Ju, dadia marang para imam utawa marang para penggedéné; dadia marang para sing nggawa pangwasa utawa wong liyané sing dikèki penggawéan. Ing kono wong-wong kuwi terus pada tak omongi: “Sampéyan pada weruh ing kangèlan sing kita ngalami iki, ya kuwi yèn Yérusalèm dadi gempuran lan gapurané diobong. Mulané hayuk pada mbangun témboké Yérusalèm, supaya kita aja nganti terus-terus dadi geguyonan menèh.” Waktu pada tak omongi kaya apa enggonku wis diayomi karo Gusti Allahku sing kebak kamurahan, lan apa sing dadi tembungé ratu marang aku, ing kono semauré: “Ya hayuk pada tandang mbangun!” Lan karo ngetokké kekuwatan enggoné pada nglakoni penggawéan sing betyik kuwi. Nanging bareng Sanbalat wong Horon lan Tobia, wong Amon, sing dadi abdi lan Sanbalat, wong Arab, pada krungu kabaré kuwi, terus pada moyoki lan ngrèmèhké, semauré: “Apa ta sing pada sampéyan tandangi kuwi? Apa sampéyan pada nglawan marang ratu?” Aku nyauri marang wong-wong kuwi, omongku: “Gusti Allahé sing ngwasani langit, ya Panjenengané kuwi sing ndadèkké kula pada bisa ngrampungké penggawéan kula, kula para abdiné wis pada siap mbangun. Nanging sampéyan pada ora nduwé panduman utawa wewenangé lan ora bakal diélingi ing Yérusalèm!” Imam gedé Elyasib terus tandang ing nggawé karo sedulur-seduluré para imam, pada mbangun gapura Wedus Gèmbèl, disutyèkké lan dikèki lawang-lawangé; enggoné nyutyèkké nganti tekan ing menara Méa lan menara Hananéèl. Ing sandingé kuwi sing pada mbangun wong Yériko, lan ing sandingé menèh sing mbangun Sakur, anaké Imri. Gapura Iwak dibangun karo turunané Senaa, dipasang balok-balok, lawang-lawang, kantyingan lan slorok kantyingé lawang. Ing sandingé kuwi sing mbangun Merémot, anaké Uria, anaké Hakos, lan ing sandingé kuwi sing mbangun Mesulam, anaké Bérékya, anaké Mesésabeèl, nanging ing sandingé kuwi sing mbangun Sadok, anaké Baana, lan ing sandingé menèh sing mbangun wong-wong ing Tékoa. Nanging para pengarepé pada ora gelem ngekèki bahuné kanggo penggawéané bendarané. Gapura Sing lawas kuwi dibangun karo Yoyada, anaké Paséah lan Mesulam, anaké Besoja, dipasang balok-balok, lawang-lawang, kantyingan lan slorok kantyingé lawang. Ing sandingé kuwi sing pada mbangun Melatya wong Gibéon lan Yadon wong Méronot, karo wong Gibéon lan ing Mispa, ing panggonané bupati ing sabrangé kali Efrat. Ing sandingé kuwi sing mbangun Yizhar, anaké Harhaya, sakwijiné tukang emas. Ing sandingé menèh sing mbangun Hananya, tukang njebati, enggoné mbangun Yérusalèm kuwi nganti tekan ing témbok Amba. Ing sandingé menèh sing mbangun Réfaya, anaké Hur, sing nggawa pangwasa separoné pangwasané Yérusalèm. Ing sandingé menèh sing mbangun Yédaya, anaké Harunaf ing ngarepé omahé déwé. Lan ing sandingé menèh sing mbangun Hatus, anaké Hasabnéya. Sak panduman menèh dibangun karo Malkia, anaké Harim lan Hasub, anaké pahat-Moab uga menara Prapèn. Ing sandingé kuwi sing mbangun Salum, anaké Halohèsy, sing nggawa pangwasa ing separoné pangwasané Yérusalèm, uga anak-anaké wadon. Gapura Legokan dibangun karo Hanun lan wong Sanoah. Enggoné pada mbangun nganggo dipasang lawang-lawang karo kantyingan lan slorok kantyingé lawang, karo menèh pada ndandani témbok 1000 éluh nganti tekan ing gapura Pawuhan. Gapura Pawuhan kuwi didandani karo Malkia, anaké Rekab, sing nggawa pangwasa ing bawah Bèt-Kerem. Enggoné mbangun nganggo dipasang lawang-lawang, kantyingan lan slorok kantyingé lawang. Gapura Sumber kuwi dibangun karo Salum, anaké Kolkossé, sing nggawa pangwasa ing bawah Mispa. Enggoné mbangun nganggo dipayoni lan dipasang lawang-lawang, kantyingan lan slorok kantyingé lawang. Kejaba kuwi uga ndandani témboké blumbang tadah banyu ilèn-ilèn, sing tekan ing sak tyedaké taman kraton, nganti tekan ing undak-undakan sing medun sangka kutané Daved. Kejaba kuwi sing mbangun Néhémia, anaké Asbuk, sing nggawa pangwasa ing separoné bawah Bèt-Sur, nganti tekan ing kuburané Daved lan tekan ing blumbang gawéan, lan ing omahé para penggedéné suradadu. Kejaba kuwi sing pada mbangun wong Lèwi, ya kuwi Rehum, anaké Bani lan ing sandingé kuwi sing mbangun Hasabia, sing nggawa pangwasa separoné bawah Kéhila, kanggo pangwasané déwé. Kejaba kuwi sing mbangun para seduluré, ya kuwi Benui, anaké Henabad, sing nggawa pangwasa ing bawah separoné Kéhila. Ing sandingé kuwi sing mbangun sak panduman menèh Eser, anaké Yésua, sing nggawa pangwasa ing Mispa, ing ngarepé unggah-unggahan menyang ing gedong piranti perang, ing sak tyedaké Pojok. Kejaba kuwi sing mbangun sak panduman menèh Baruk, anaké Sabai, wiwit ing Pojok tekan ing lawangé omahé imam gedé Elyasib. Kejaba kuwi sing mbangun sak panduman menèh Merémot, anaké Uria, anaké Hakos, wiwit ing lawangé omahé imam gedé Elyasib tekan ing pojokané omahé. Kejaba para imam, wong-wong sing mbangun sangka legokan Yordan. Sakwisé kuwi wong sing pada mbangun Bényamin lan Hasub ing ngarepé omahé. Sakwisé kuwi sing mbangun Asarya, anaké Maaséya, anaké Ananya sandingé omahé. Sakwisé kuwi sing mbangun sak panduman menèh Binui, anaké Hanadad sangka omahé Asarya mau tekan Pojok kéné lan Pojok liyané. Palal, anaké Uzai kuwi mbangun ing ngarepé Pojok lan ing ngarepé menara sing duwur lan metongol sangka kratoné ratu, tyedak ing platarané penjagan. Ing sandingé sing mbangun Pedaya, anaké Paros nganti tekan ing ngarepé gapura Banyu, ing sisih wétan, lan ing ngarepé menara sing metongol. Nanging para abdi ing griya sutyi pada manggon ing Ofèl. Kejaba Pedaya sing pada mbangun sak panduman menèh wong Tékoa, wiwit ing ngarepé menara gedé sing metongol mau nganti tekan ing témboké Ofèl. Wiwit ing gapura Jaran sing pada mbangun kuwi para imam, siji-sijiné ing ngarepé omahé déwé. Sakwisé kuwi sing mbangun Sadok, anaké Imèr, ing ngarepé omahé. Ing sandingé sing nandangi ing nggawé Semaya, anaké Sekanya, sing dadi penjaga-gapura wétan. Ing sandingé sing mbangun sak panduman menèh Hananya, anaké Selèmya lan Hanun, anaké Salaf sing kaping enem. Ing sandingé sing mbangun Mesulam, anaké Bérékya ing ngarepé kamaré. Ing sandingé kuwi sing mbangun Malkia, sakwijiné tukang emas, nganti tekan ing omahé para abdi ing griyané Gusti Allah lan para tukang dagang, ing ngarepé gapura Tyatyah jiwa lan tekan ing kamar panggungan ing pojokan. Terus ing antarané gedong panggungan ing pojok mau lan gapura Wedus Gèmbèl kuwi sing mbangun para tukang emas lan para pedagang. Bareng Sanbalat olèh kabar, yèn aku pada mbangun témbok, terus muntab nesuné lan banget lara atiné uga nyepèlèkké marang wong Ju, lan ngomong ing ngarepé para seduluré lan balané ing Samaria: “Wong Ju sing apes kuwi pada nggarap apa ta? Apa pada nguwatké samubarang apa ta? Apa pada arep masrahaké pisungsung? Apa sedina bakal bisa rampung? Apa watuné bakal pada kena diuripké menèh sangka tumpukan sing ambruk, sing wis pada entèk kobong kuwi?” Tobia, wong Amon ing sandingé terus ngomong: “Senajan wis dibangun menèh, yèn ana asu alasan tyilik mlumpat lan nyénggol, mesti ngembrukké témbok watu kuwi.” Duh Gusti Allah kita, supaya ngrungokna kaya apa anggèné pada ngrèmèhké kita. Pemoyoké supaya Panjenengan tempuhké marang sirahé piyambak lan wongé pada Panjenengan dadèkké rebutan ing tanah pembuwangan. Kesalahané supaya aja Panjenengan tutupi, lan dosané supaya aja nganti Panjenengan lebur ing ngarepé Panjenengan, awit pada nggawé nesuné atiné Panjenengan, karo tindak-tanduké kanggo para wong sing pada mbangun. Nanging kita pada nerusaké enggon kita pada mbangun témboké diedekké nganti kemput, duwuré wis olèh separo, awit wong okèh pada mempeng banget enggoné nyambutgawé. Bareng Sanbalat lan Tobia lan wong Arab, wong Amon lan wong Asdod pada olèh kabar yèn pembangunané témboké Yérusalèm kuwi ditandangi lantyar lan sing bolong-bolong wiwit rapet, nganti pada muntab nesuné. Kabèh terus bebarengan bakal nyerang perang marang Yérusalèm lan nggawé rusuh ing kono. Nanging kita terus pada ndedonga marang Gusti Allah, awan wengi pada ndèkèkké tukang njaga, kanggo ngadepi wong-wong kuwi, awit sangka tumindaké sing mengkono kuwi. Semauré wong Ju: “Kekuwatané para wong sing mikul wis arep entèk, lan jugrukané ijik okèh banget. Kita pada ora kuwat neruské enggon kita pada mbangun témbok iki.” Nanging para mungsuhku pada mikir: “Wong kana ora bakal pada ngerti lan ora bakal pada weruh apa-apa, nganti kita pada teka ing tengahé lan pada matèni wong-wong kuwi, lan ngendek penggawéané.” Bareng wong-wong Ju sing pada manggon ing sak tyedaké wis nganti dibalèni kaping sepuluh enggoné ngomongi marang kita: “Wong-wong kuwi bakal pada nyerang kita sangka kabèh panggonan ing panggonanmu”, aku terus ndèkèkké rayat miturut turunané brayaté karo nggawa pedang, tumbak lan panah ing legokan ing sak mburiné témbok ing panggonané sing kebukak. Sakwisé kabèh nitipriksa, aku terus ngadek ngomongi marang para pemimpin lan para penggedéné lan wong okèh liyané: “Aja pada wedi marang wong-wong kuwi, pada élinga marang Gusti Allah sing Mahaluhur lan medèni lan pada nandangana perang nglabuhi sedulur-sedulur sampéyan, para anak sampéyan lanang wadon, bojo sampéyan lan omah sampéyan.” Bareng mungsuh kita pada krungu, yèn rantyamané kuwi wis diweruh, lan wis diendek karo Gusti Allah kita terus pada mbalèni ngerjani témbok menèh, siji-sijiné menyang panggonané déwé-déwé. Wiwit ing dina kuwi sak terusé balaku sak bagéan pada nglakoni penggawéan, lan sak bagéan pada nganggo tumbak, tamèng lan panah, lan nganggo klambi tembaga, nanging para penggedéné ing mburiné golongané wong Yéhuda, sing pada nggarap témbok. Wong sing mikul lan usung-usung enggoné pada nandangi penggawéan, tangané sing siji nyambutgawé, nanging sijiné nyekel gaman. Saben wong sing mbangun kuwi siji-sijiné karo nyengkelit pedang ing wetengé lan sing ngunèkké trompèt ngadek ing sandingku. Nanging welingku marang para pemimpin lan para penggedéné lan wong okèh liyané: “Penggawéan kuwi gedé lan amba, nanging kita pada pating plentyar ing témbok, sing siji adoh karo salah-sijiné. Yèn krungu swarané trompèt, banjur pada nglumpuka nemoni kita. Gusti Allah kita sing bakal mimpin perang kita!” Kaya mengkono enggon kita pada nglakoni penggawéan, nanging separoné wong pada nyekel tumbak wiwit waktuné arep njedulé srengéngé wétan nganti tekan metuné lintang-lintang. Ing waktu kuwi aku uga préntah marang rayat: “Wong kabèh pada nginepa ing Yérusalèm kéné, karo balané, supaya ing wayah mbengi pada nganakké penjagan kanggo kita, lan ing wayah awan pada nyambutgawé.” Mengkono kahananku déwé, sedulur-sedulurku, uga balaku lan wong jaga sing pada mèlu aku, kita kabèh ora kober salin sandangan. Siji-sijiné nyekel gaman ing tangané tengen. Terus ana sambaté rayat sing banget uga wong wadon marang para seduluré, wong Ju. Ana sing ngomong karo swara banter: “Anak kita lanang lan wadon okèh, kita pada butuh gandum, supaya pada bisa mangan lan urip.” Lan ana menèh sing ngomong: “Kita pada kepeksa nggatèkké lemah lan kebon anggur lan omah kita, supaya bisaa pada olèh gandum ing waktu patyeklik iki.” Ana uga sing ngomong: “Kita wis pada nyilih duwit kanggo mbayar pajek sing ditetepaké karo ratu kanggo lemah lan kebon anggur kita. Senajan kita kuwi tunggal kulit daging karo para sedulur sak bangsa, lan anak-anak kita pada karo anak-anaké, nanging kita kepeksa meneng waé para anak kita lanang lan wadon pada dadi batur, malah anak kita wadon ana sing kepeksa dadi duwèké wong. Kita pada ora bisa nandangi apa-apa, awit lemah lan kebon anggur kita wis tiba ing tangané wong liya.” Bareng aku krungu sambaté wong-wong mau lan kabar sing mengkono kuwi, aku terus nesu banget. Sakwisé tak timbang-timbang sak njeruhné atiku, aku terus nggugat marang para pemimpin lan para penggedéné sing nyekel pangwasa. Tembungku marang wong-wong kuwi: “Sampéyan kok pada jikuk bati ngliwati sangka sak mestiné marang sedulur-sedulur sampéyan!” Aku terus nganakké kumpulan gedé sing tak tujokké marang wong-wong kuwi. Tembungku marang wong-wong mau: “Kita sak bisa-bisané tansah mbudidaya nebusi para sedulur kita wong Ju sing wis pada didol marang bangsa liya. Nanging saiki sampéyan kok malah pada ngedoli sedulur-sedulur sampéyan, sing kita kudu tuku malih!” Ing kono wong-wong mau pada meneng waé, awit ora bisa nyauri apa-apa. Aku nyambungi menèh: “Perkara sing pada sampéyan tandangi kuwi ora pantes! Sampéyan apa ora pada kuwajipané nandangi karo wedi-asih marang Gusti Allah kita, supaya aja nganti dadi tyatyatan kanggo bangsa-bangsa liya, mungsuh kita? Uga kula lan para sedulur kula lan wong sak ngisor kula pada nyilihké duwit lan gandum marang rayat kuwi. Silihané kuwi apik kita lilakké waé. Hayuk ing dina iki uga sampéyan balèkké tegalané, keboné anggur karo keboné saitun apa uga omahé marang sing nduwé, uga silihané kuwi lilakna waé, ya kuwi duwit lan gandum, anggur karo lengané sing wis sampéyan silihké marang piyambaké.” Ing kono semauré wong-wong mau: “Ya bakal kita balèkké, lan wongé ora bakal kita tagih apa-apa. Apa tembungé sampéyan kuwi bakal kita lakoni.” Aku terus nekakké para imam lan wong mau pada tak kongkon ngutyapké sumpah, yèn bakal nglakoni janjiné kuwi. Uga aku ya ngebutké lempitané jubahku karo tembung: “Kayaa mengkéné enggoné Gusti Allah bakal ngipatké saben wong sing ora netepi karo janjiné kuwi, dikipatké sangka omahé lan sangka wohé kangèlané. Mengkono enggoné dikipatké lan dadi kopong.” Wong sak pasamuan kabèh terus pada ngomong: “Amin,” terus pada memuji marang GUSTI. Rayat terus pada netepi janjiné mau. Malah uga wiwit aku diangkat dadi bupati ing tanah Yéhuda, ya kuwi wiwit ing taun sing kaping rong puluh nganti tekan ing taun sing kaping telung puluh loro ing pepréntahané Artahsasta, dadi rolas taun suwéné, aku karo para sedulurku pada ora tau njupuk panduman, sing dadi wewenangé bupati. Nanging para bupati sak durungé aku kuwi pada ngebot-eboti sanggané rayat. Para bupati kuwi pada njukuki kanggo roti lan anggur sedinané patang puluh sèkel slaka; malah para sak ngisoré pada meres rayat. Nanging aku ora nandangi mengkono, awit wedi marang Gusti Allah. Lan menèh aku ya miwiti nglakoni penggawéan mbangun témbok iki, senajan aku pada ora olèh kebon. Lan kabèh wong sak ngisorku pada klumpukké mrana kanggo nandangi penggawéan kuwi. Wong Ju lan para penggedéné, tyatyahé wong 150, sing mangan bebarengan mangan ing méjaku, kuwi kejaba wong sing pada nekani kita sangka antarané bangsa-bangsa ing sak kiwa-tengen kita. Kanggo sing dityawiské ing sedina-dinané sing dadi tanggunganku ya kuwi: sapi siji lan wedus pilihan enem karo pitik-pitik; kejaba kuwi saben sepuluh dina anggur werna-werna nganti turah-turah. Nanging aku ora njaluk panduman wewenangé bupati, awit penggawéan sing disangga rayat wis abot. Duh Gusti Allah kula, supaya kula ngrasaké katentreman, Panjenengan supaya gelem éling kabèh penggawé kula kanggo bangsa iki! Bareng Sanbalat lan Tobia lan Gèsyem, wong Arab, uga mungsuh kita liyané pada krungu, yèn wis rampung enggonku mbangun témbok lan wis ora ana sing bolong menèh, senajan ing waktu semono gapurané durung dipasang lawang-lawang, ing kono Sanbalat lan Gèsyem mau terus kongkonan ngajak marang aku: “Hayuk pada ketemu ing kuta Kefirim ing legokan Ono!” Nanging wong-wong kuwi sakjané arep nggawé tyilakaku. Aku terus kongkonan mbalèkké tembung marang wong-wong mau: “Kula ijik nandangi penggawéan sing gedé, kula ora bisa teka! Apa perluné ngendek penggawéan iki, lan kula ninggal nemoni sampéyan?” Nganti dibalèni kaping papat enggoné kongkonan marani aku karo tyara mengkono kuwi lan enggonku nyauri tyarané uga kaya mengkono. Ing kono Sanbalat terus kongkonan marang aku kaping lima, tyarané ya kaya mengkono menèh, sing dikongkon sak ngisoré, nggawa layang sing ora tutupan. Nanging layang kuwi isiné mengkéné: “Ing antarané para bangsa ana kabar kusak-kusuk, lan Gèsyem ya mbenerké, ya kuwi yèn sampéyan karo wong Ju pada arep mbruntak, mulané pada mbangun témbok. Apa menèh miturut kabar kuwi sampéyan ngupaya bakal ngadek dadi ratuné. Malah sampéyan wis ngangkat para nabi supaya pada ngabaraké bab sampéyan ing Yérusalèm, mengkéné: Ana ratu sing ngadek ing Yérusalèm. Kabar sing kaya mengkéné kuwi bakal dirungokké karo ratu. Mulané, hayuk, pada ketemu rembukan!” Nanging aku terus kongkonan nyauri: “Samubarang sing sampéyan omongaké kuwi kabèh ora tau ana. Kuwi mung tembung goroh.” Awit wong kuwi kabèh mung pada medèni aku, gagasané: “Wong kuwi bakal pada nglalèkké penggawéané, nganti mesti ora bakal bisa rampung.” Nanging aku malah mbudidaya sak kuwat-kuwaté. Waktu aku mara menyang omahé Semaya, anaké Delaya, anaké Méhétabéèl, awit dèwèké alangan nekani aku, omongané: “Hayuk pada mlebu ing griyané Gusti Allah, ing njeruhné griya sutyi lan pada ngantying lawangé, awit ana wong sing pada teka bakal matèni sampéyan, malah ing wantyi wengi kuwi anggèné pada bakal matèni sampéyan.” Nanging semaurku: “Wong kaya aku iki apa ya arep mblayu? Endi ana wong sing kaya aku bisa mlebu ing griya sutyi terus ijik tetep urip? Aku ora budal!” Awit aku ngerti, yèn wong kuwi ora diutus karo Gusti Allah. Dèwèké enggoné nggelarké nubuat kanggo aku kuwi awit dibeseli karo Tobia lan Sanbalat. Kanggo perkara iki enggoné dèwèké dibeseli, supaya aku wedia lan nglakonana kaya mengkono kuwi, nganti aku tiba ing dosa. Karo tyara mengkono anaa sing kanggo dadakan ngèlèk-èlèk jenengku, nganti terus bisa nyalahké aku. Duh Gusti Allah kula, Panjenengan supaya éling karo penggawéané Tobia karo Sanbalat. Mengkéné uga marang tumindakké nabi wadon Noaja lan para nabi liyané, sing pada arep ngedèn-ngedèni kula. Témboké wis rampung, ya kuwi waktu sasi Elul, tanggal kaping selawé, dadi ing sak njeruhné sèket loro dina. Bareng kabèh mungsuhku pada krungu kabaré, kabèh bangsa ing sak ubengku pada wedi, awit pada kisinan lan ngerti, yèn penggawéan kuwi ditindakké karo pitulungané Gusti Allah. Waktu semono para penggedéné Yéhuda pada ngirimké layang okèh marang Tobia lan ya pada nampa balesané, awit okèh wong Yéhuda sing pada ketalènan sumpah karo Tobia, awit dèwèké kuwi pernah mantuné Sekanya, anaké Arah, lan anaké Tobia sing diarani Yohanan, kuwi ngrabi anaké Mesulam, anaké Bérékya. Kejaba kuwi wong-wong mau ya pada nyritakké kabetyikan Tobia ing ngarepku, lan kabèh tembungku diomongké marang dèwèké. Tobia uga ngirimké layang marang aku digawé medèn-medèni aku. Bareng témboké wis rampung, aku terus masang lawang-lawangé. Sakwisé kuwi terus ngangkat penjaga-gapura, penyanyi lan para wong Lèwi. Kuwajipané ngawat-awati Yérusalèm tak pasrahké marang sedulurku Hanani lan Hananya, penggedéné pager watu, awit Hananya kuwi wong sing kena dipertyaya lan wedi marang Gusti Allah ngungkuli wong-wong liyané. Aku terus omong marang wong-wong kuwi: “Gapura-gapura Yérusalèm aja nganti dibukak sak durungé srengéngé panas tenan, lan lawang-lawangé kudu ditutup lan pada dikantyingi sak untara wong ijik pada nyambutgawé ing panggonané. Uga pada ndèkèka wong jaga tunggalé wong Yérusalèm, siji-sijiné anaa ing panggonan penjagan lan ing ngarepé omahé.” Nanging kuta kuwi gedé lan jembar, nanging wong sing manggon ing kono mung setitik, lan omah-omah durung nganti pada dibangun. Gusti Allahku terus nggawé atiku supaya aku nglumpukké para pemimpin lan para penggedéné sing pada nyekel pangwasa lan rayat, supaya pada dityateti ing kitab turunané. Aku terus nemu layang tyedak turuné wong sing wis luwih ndisik enggoné mulih. Ing sak njeruhné tyatetan kuwi ketemu kaya ing ngisor iki: Iki wong-wong propinsi Yéhuda sing pada budal mulih sangka pembuwangan, ya kuwi para tawanan sing mbiyèn pada diboyong karo Nebukadnésar ratu ing negara Babèl, terus pada bali mulih menyang ing Yérusalèm lan ing Yéhuda, saben wong menyang ing kutané déwé-déwé. Tekané kuwi pada dituntun karo Sérubabèl, Yésua, Néhémia, Asarya, Raamya, Nahamani, Mordekai, Bilsan, Misperet, Bigwai, Nehum lan Baana. Iki daftaré bab wong-wong bangsa Israèl: turunané Paros: 2.172 wong; turunané Sefatya: 372 wong; turunané Arak: 652 wong; turunané pahat-Moab ya kuwi turunané Yésua lan Yoab: 2.818 wong; turunané Elam: 1.254 wong; turunané Satu: 845 wong; turunané Sakai: 760 wong; turunané Binui: 648 wong; turunané Babai: 628 wong; turunané Asgad: 2.323 wong; turunané Adonikam: 667 wong; turunané Bigwai: 2.067 wong; turunané Adin: 655 wong; turunané Atèr, ya kuwi turunané Hiskia: sangang puluh wolu wong; turunané Hasum: 328 wong; turunané Bésai: 324 wong; turunané Harif: 112 wong; turunané Gibéon: sangang puluh lima; wong Bètléhèm lan Netofa: 188 wong; wong Anatot: 128 wong; wong Bèt-Asmawèt: patang puluh loro; wong Kiryat-Yearim, Kéfira lan Beérot: 743 wong; wong Rama lan Gaba: 621 wong; wong Mikmas: 122 wong; wong Bétel lan Ai: 123 wong; wong Nébo liyané: sèket loro wong; turunané Elam ya kuwi Elam liyané: 1.254 wong; turunané Harim: 320 wong; wong Yériko: 345 wong; wong Kismis, Hadid lan Ono: 721 wong; turunané Sénaa 3.930 wong. Iki para imam: turunané Yédaya, ya kuwi kulawargané Yésua: 973 wong; turunané Imèr: 1.052 wong; turunané Pashur: 1.247 wong; turunané Harim: 1.017 wong. Iki para wong Lèwi: turunané Yésua lan Kadmièl, lan turunané Hodéwa: pitung puluh papat wong. Iki para penyanyi: turunané Asaf: 148 wong. Iki para tukang njaga gapura: turunané Salum, turunané Ater, turunané Talmon, turunané Akub, turunané Hatita, turunané Sobai: 138 wong. Iki para abdi ing griyané Gusti Allah: turunané Siha, turunané Hasufa, turunané Tabaot, turunané Keros, turunané Sia, turunané Padon; turunané Lebana, turunané Hagaba, turunané Salmai; turunané Hanan, turunané Gidèl, turunané Gahar; turunané Réaya, turunané Résin, turunané Nekoda; turunané Gasam, turunané Uza, turunané Paséah; turunané Bésai, turunané Méunim, turunané Néfusim; turunané Bakbuk, turunané Hakufa, turunané Harhur; turunané Baslit, turunané Mehida, turunané Harsa; turunané Barkos, turunané Siséra, turunané Temah; turunané Nésiah, turunané Hatifa. Iki para turunané abdiné Salomo: turunané Sotai, turunané Soferet, turunané Perida; turunané Yaala, turunané Darkon, turunané Gidèl; turunané Sefatya, turunané Hatil, turunané Pokeret-Hasebahim, turunané Amon. Sak kabèhé abdi ing griyané Gusti Allah lan turunané para abdiné Salomo kuwi gunggungé 392 wong. Iki wong sing pada budal mulih sangka Tèl-Melah, Tèl-Harsa, Kerup, Adon lan ing Imèr, nanging pada ora bisa nerangaké brayaté lan asal-usulé, apa ya klebu bangsa Israèl: turunané Délaya, turunané Tobia, turunané Nékoda, kabèhé 642 wong; lan sangka tunggalé para imam: turunané Habaya, turunané Hakos, turunané Barsilai. Barsilai kuwi sing ngrabi tunggalé anaké Barsilai, wong Giléad, terus diarani jenengé brayaté kuwi. Kuwi pada mriksa, apa jenengé pada disebut ing kitab turunané, nanging ora ketemu, mulané terus dianggep ora sutyi lan ora kena dadi imam. Lan kanggo wong-wong kuwi ditetepaké karo penggedéné distrik, yèn ora kena mangan kurban sing Mahasutyi, nganti ana imam sing nindakké karo nggawa Urim lan Tumim. Sak golongané wong kabèh kuwi mau gunggungé ana 42.360 wong; kuwi kejaba abdiné lanang lan wadon, sing tyatyahé ana 7337 wong. Ing antarané ana tukang nyanyi lanang lan wadon 245 wong. Untané 435, kimaré 6720. Tunggalé para penggedéné kulawargané kuwi pada nguruni kanggo ragaté penggawéan, nanging penggedéné kuta enggoné mbayar kanggo kebutuhan ragat rupa emas 1000 dirham, bokor kanggo nyirami sèket iji lan klambi rangkepan sandangané imam 530 iji. Sumbangané para penggedéné kulawargané kanggo kebutuhan ragat rupa emas 20.000 dirham, slaka 2.200 mina. Nanging sing disumbangké karo wong liyané rupa emas 20.000 dirham, slaka 2000 mina, lan klambi rangkepan sandangané imam suwidak pitu. Para imam lan wong-wong Lèwi, para tukang nunggu lawang lan para penyanyi, uga para rayat, batur tukon ing griya sutyi lan kabèh wong Israèl sing manggon ing kuta-kutané. Waktu wis tekan sasi kaping pitu, bareng wong Israèl wis pada manggon ing kutané déwé-déwé, terus wong sak bangsa kabèh pada setuju nglumpuk ing plataran ngarepé gapura Banyu. Penjaluké marang imam Ezra juru kitab, supaya njupuk kitab Torèté Moses, ya kuwi kitab pernatan sing wis dipréntahké GUSTI marang Israèl. Ing tanggal sepisan sasi kaping pitu imam Ezra terus nggawa kitab Torèt mau menyang ing ngarepé pasamuan, ya kuwi kumpulané wong lanang wadon lan sak kabèhé wong sing bisa ngrungokké lan ngertèni. Imam Ezra terus matya pérangan-pérangan sangka kitab kuwi ing ngarepé gapura Banyu, wiwit wayah ésuk tekan wayah tengah awan, ing ngarepé wong lanang lan wadon lan sing bisa ngrungokké lan ngertèni. Wong kabèh pada nggatèkké marang pamatyané kitab Torèt kuwi. Imam Ezra, juru kitab kuwi, ngadek ing panggung kayu, sing digawé pantyèn kanggo keperluané kuwi. Sing ngadek ing sisih tengené: Matitya, Sema, Anaya, Uria, Hilkia, lan Maaséya, nanging ing sisih kiwané: Pedaya, Misaèl, Malkia, Hasum, Hasbadana, Sakaria lan Mesulam. Imam Ezra terus mbukak kitab mau, dideleng karo wong sak umat kabèh, awit enggoné ngadek ngungkuli wong kabèh. Bareng karo pambukané kitab mau wong sak pasamuan pada ngadek kabèh. Imam Ezra terus memuji marang GUSTI, Gusti Allah sing Mahaluhur, lan wong kabèh pada semaur: “Amin! Amin!” Karo ngunggahké tangan. Terus pada nyembah, sujut nyembah marang GUSTI, praupané tekan ing lemah. Uga Yésua, Turunané, Sèrèbya, Yamin, Akub, Sabetai, Hodia, Maaséya, Kelita, Asarya, Yosabad, Hanan, Pelaya, para wong Lèwi, pada mulangké Torèt kuwi marang wong-wong mau, waktu pada ngadek ing panggonané déwé-déwé. Pérangan-pérangané kitab kuwi, ya kuwi Torèté Gusti Allah, diwatyakké karo tyeta lan didunungaké, terus wong-wong pada ngerti isiné. Néhémia ya kuwi penggedéné distrik, karo imam Ezra, juru kitab lan para wong Lèwi sing mulangi marang wong-wong mau, terus pada ngomong marang wong sak bangsa kabèh: “Dina iki sutyi kanggo GUSTI, Gusti Allahmu. Kowé aja pada kasusahan, lan aja nangis.” Awit wong kabèh pada nangis, waktu krungu isiné Torèt. Terus pada dipréntahké mengkéné: “Wis muliha, mangana énak, ngombéa sing legi lan ngekèkana berkat marang para wong sing ora nduwé apa-apa, awit dina iki sutyi kanggo Gusti kita! Aja pada kasusahan, awit kabungahan pawèhé GUSTI kuwi sing dadi pengayomanmu.” Mengkono uga para wong Lèwi pada ngeréh-ngeréh marang wong sak bangsa kabèh supaya meneng, tembungé: “Diayemké awit dina iki dina sutyi. Aja pada kasusahan!” Wong kabèh terus pada mulih, lan pada mangan lan ngombé, uga pada ngedum pangan lan pada pésta-pésta, awit wis pada ngerti tembungé sing didunungaké mau. Ing dina kaping pindo para penggedéné brayaté sak bangsa kabèh uga para imam lan para wong Lèwi pada nglumpuk ing ngarepé imam Ezra, juru kitab, perlu ngrasak-ngrasakké isiné Torèt. Ing kono ketemu ana tulisan sing kamot ing pernatan sing dikèkké karo Gusti Allah lantaran Moses, yèn ing dina riyaya sasi kaping pitu Israèl pada dikarepké mondok ing tarup, lan dikongkon ngabaraké pepakon marang kabèh kuta-kuta lan ing Yérusalèm, sing isiné mengkéné: “Pada menyanga ing pegunungan, ngepèka godong saitun, godong wit lenga, godong wit murad, godong wit kurma lan godong wit sing ngrembuyung, digawé gubuk tarup, netepi apa sing ketulis.” Wong-wong terus pada lunga nggolèk godong-godong mau, lan pada nggawé tarup, ing nduwur payoné omahé déwé-déwé, ing pekarangané omahé, uga ing lataré omahé Gusti Allah, ing lapangan ngarepé gapura Banyu, lan ing lapangan ing ngarepé gapura Efraim. Wong sak pasamuan kabèh, ya kuwi wong sing pada mulih sangka pembuwangan, pada nggawé tarup, lan manggon ing kono. Pantyèn wong Israèl ora tau nglakoni sing mengkono kuwi, wiwit jamané Yosua, anaké Nun nganti tekan ing waktu mau. Terus pada nganakké pésta gedèn-gedèn. Ing sak dina-dina pada diwatyakké kitab Torèté Gusti Allah, wiwit dina kaping pisan nganti dina pungkasan. Anggoné ngriyayakké sak njeruhné pitung dina, lan ing dina kaping wolu pada nganakké pésta gedé, tyotyok karo pernatané. Ing tanggal patlikur sasi kuwi uga, wong Israèl pada nglumpuk lan pasa karo nganggo sandangan kasusahan lan sirahé diwur-wuri lemah. Turunané wong Israèl pada misah sangka sak rupané wong liyané bangsa, terus pada ngadek karo ngakoni dosané lan kesalahané para mbah-mbahé. Waktu pada ngadek kuwi, terus diwatyakké pérangan-pérangané kitab Torèté GUSTI, Gusti Allahé, seprapat dina suwéné, lan seprapat dina menèh pada ngakoni dosané, lan sendeku sujut nyembah marang GUSTI, Gusti Allahé, Yésua, Turunané, Kadmièl, Sebanya, Buni, Sèrèbya, Turunané lan Kenani, pada ngadek ing undak-undakané wong Lèwi, lan pada sambat marang GUSTI, Gusti Allahé, karo swara banter. Yésua, Kadmièl, Turunané, Hasabnéya, Sèrèbya, Hodia, Sebanya, lan Pétahya, - kuwi wong Lèwi kabèh - terus pada ngomong mengkéné: “Pada ngadeka pasraha pamuji marang GUSTI, Gusti Allahmu, langgeng ing selawasé! Duh Gusti Allah, pinujia asma Panjenengan sing mulya, sing diluhurké ngungkuli sak kabèhé pamuji lan hurmat!” “Mung Panjenengan sing dadi GUSTI! Panjenengan sing wis ngwasani langit, malah langité kabèh langit sak suradadu-suradaduné, lan bumi karo kabèh sing manggon ing sak lumahé, apa segara sak isiné kabèh. Kuwi kabèh Panjenengan sing nguripi, lan suradaduné langit pada sujut nyembah marang Panjenengan. Panjenengan kuwi GUSTI, Gusti Allah sing wis milih Abram, Panjenengan etokké sangka Ur-Kasdim, lan Panjenengan kèki jeneng Abraham. Panjenengan ngertèni, yèn atiné setia sak kabèhé ati ing ngarepé Panjenengan, lan Panjenengan nggawé perjanjian karo piyambaké, yèn bakal Panjenengan ngekèki tanahé wong Kanaan, wong Hèt, wong Amori, wong Pèris, wong Yébus, lan wong Girgasi, dikèkké marang turunané. Lan Panjenengan ya netepi tembungé Panjenengan, awit Panjenengan kuwi maha bener. Panjenengan weruh kasangsarané para mbah kula ing negara Egipte, lan ngrungokké sambaté ing pinggiré segara Abang. Panjenengan nindakké tanda karo mujijat ing ngarepé Parao lan sak balané kabèh, lan rayat ing negarané, awit Panjenengan ngerti, anggèné dadi wong gemunggung ing ngarepé para mbah mau. Awit sangka kuwi Panjenengan ndadèkké kesuwuré asma Panjenengan; bab kuwi uga nyata ing dina iki. Ing ngarepé para leluhur mau, Panjenengan mbukak segara, nganti pada bisa nyabrang, metu ing gasikan ing tengah-tengahé segara mau. Nanging sing pada ngoyak Panjenengan dityemplungké ing panggonané kaya watu ing banyu sing ngidap-idapi. Ing wantyi awan para leluhur mau pada Panjenengan nuntun karo tugu mega, ing wantyi wengi karo tugu geni, digawé madangi dalan sing diliwati. Panjenengan medun menyang gunung Sinai lan gelaraké tembung marang para leluhur sangka langit; Panjenengan ngekèki pernatan-pernatan sing adil, pernatan sing bener lan katetepan-katetepan lan préntah-préntahé sing apik. Panjenengan uga ngekèki ngerti bab sabat Panjenengan sing sutyi, apa malih Panjenengan ngekèki préntah-préntah, katetepan-katetepan lan angger-angger Panjenengan lantaran abdi Panjenengan Moses. Kanggo ngilangi luwéné Panjenengan ngekèki roti sangka langit lan kanggo ngilangi ngelaké Panjenengan ngekèki banyu metu sangka gunung watu. Uga Panjenengan préntah ngleboni lan ngenggoni negara sing wis Panjenengan janjèkké karo sumpah bakal Panjenengan kèkké marang para mbah kula. Nanging wong-wong iki, ya kuwi para mbah kula, pada nandangi gemunggung lan pada ngakokké gitoké lan ora manut marang pepakon-pepakoné Panjenengan. Nanging pada nulak ngrungokké lan ora éling marang mujijat sing Panjenengan tandangi ing sak tengahé; pada ngakokké gitoké, malah pada nékat bakal mbalèni dadi batur ing negara Egipte. Nanging Panjenengan, Gusti Allah sing sugih pangapura, katrésnan lan kebak welas, sabar lan gedé kasetiané. Panjenengan ora gelem négakké para mbah kula mau. Malah senajan pada nggawé pedèt tyitakan lan pada ngomong: ‘Iki Gusti Allahmu sing wis nuntun mlakumu metu sangka negara Egipte!’ lan pada nindakké sing njijiki banget, nanging ora Panjenengan tégaké ing ara-ara samun, awit sangka katrésnan Panjenengan sing gedé. Tugu mendung ora mandek-mandek nuntun mlakuné ing wantyi awan, mengkono uga tugu geni tansah madangi ing wantyi wengi ing dalan sing diliwati. Rohé Panjenengan sing welas asih ya Panjenengan kèkké, supaya mulangi. Apa malih ora tau Panjenengan ngendek roti manna pawèh Panjenengan marang tutuké, lan kanggo ngilangi ngelaké Panjenengan ngekèki banyu. Patang puluh taun suwéné enggèn Panjenengan ngekèki urip ing ara-ara samun. Pada ora tau kekurangan, sandangané ora dadi lawas, lan sikilé ora pada abuh. Kejaba kuwi uga Panjenengan kèki kraton lan bangsa okèh tenan, terus panggonané iki Panjenengan kèkké dadi tanah wates, awit tanahé pada dienggoni: ya kuwi tanahé Sihon, ratu ing Hèsbon, lan tanahé Og, ratu ing Basan. Turunané Panjenengan dadèkké pirang-pirang, tyatyahé kaya lintang-lintang ing langit, lan Panjenengan nuntun menyang negara, sing Panjenengan préntahaké marang para leluhuré, supaya dileboni lan dikwasani. Turunané iki terus pada mlebu ing negara iki lan dikwasani lan wong sing ngenggoni, ya kuwi wong-wong Kanaan pada Panjenengan telukké ing ngarepé, pada dikèkké marang tangané, uga para ratuné lan kabèh bangsa negara kono, supaya dadèkné karo sak karepé. Kuta-kutané sing kuwat karo tanah-tanah sing subur kabèh direbut; omah-omah sing kebak isi barang dandanan apik, panggonan-panggonan banyu tatahan, kebon anggur lan kebon saitun, lan wowohan, sing tyatyahé liwat karo okèh pada dirampasi. Pada mangan nganti warek lan dadi lemu lan ngrasaké urip kepénak, awit kawelasan Panjenengan sing gedé. Nanging pada wangkot lan nglawan marang Panjenengan. Pernatan Panjenengan disingkur lan para nabi Panjenengan, sing ngélingké supaya mulih mratobat marang Panjenengan, pada dipatèni. Pada nindakké sing njijiki sing gedé. Panjenengan banjur ngekèkké wong-wong iki ing tangané mungsuh-mungsuhé, nganti pada ngalami kangèlan. Lah njeruhné ngalami kangèlan kuwi terus pada sambat marang Panjenengan, banjur Panjenengan rungokké sangka langit lan awit sangka katrésnané Panjenengan sing gedé, Panjenengan ngekèki wong-wong lan ngluwari sangka tangané mungsuhé. Nanging yèn wis olèh katentreman, terus pada nandangi dosa menèh ing ngarepé Panjenengan. Terus Panjenengan pasrahaké marang mungsuh-mungsuhé, lan dijajah. Yèn pada sambat malih marang Panjenengan, Panjenengan ya ngrungokké menèh sangka langit, pada Panjenengan etokké bola-bali, awit sangka gedéné kawelasané Panjenengan. Panjenengan ngélingké supaya pada mbalik marang angger-angger Panjenengan. Nanging pada ngétokké gemunggungé, ora manut marang pepakoné Panjenengan, pada nerak pernatan-pernatan Panjenengan, sakjané ya pitutur kuwi sing dadi jalarané wong olèh urip yèn pada nandangi. Nanging pada masang pundaké kanggo nglawan, pada ngakokké gitoké lan ora gelem ngrungokké. Nanging Panjenengan gelem tetep nandangi sabar nganti pirang-pirang taun suwéné. Karo Rohé Panjenengan, Panjenengan ngélingké lantaran para nabi, nanging pada ora nggatèkké, nganti Panjenengan pasrahaké ing tangané bangsa-bangsa ing sak kabèhé negara. Nanging awit sangka gedéné kawelasané Panjenengan ya ora Panjenengan entèkké tyutes, lan ora Panjenengan tégakaké, awit Panjenengan kuwi Gusti Allah, sing maha asih lan kebak katrésnan. Saiki, duh Gusti Allah sing Mahaluhur, kuwat lan medèni, sing nyekel perjanjiané lan katrésnané, aja nganti Panjenengan nganggep rèmèh kabèh kasusahan sing wis pada kita sandang, ya ratu-ratu kita, penuntun-penuntun kita, imam-imam kita, nabi-nabi kita, lan para leluhur kita, malah ya umat Panjenengan kabèh, wiwit jamané para ratu ing Asyur tekan saiki. Nanging Panjenengan sing bener kanggo kabèh samubarang sing nibani kita kuwi, awit Panjenengan tumindak setia, lan kita sing pada nandangi duraka. Uga para ratu kita, para penggedé kita lan para imam kita, uga para leluhur kita pada ninggalaké angger-angger Panjenengan. Pada ora manut marang préntah lan pepélingé Panjenengan sing Panjenengan kèkké. Ing njeruhné dadi ratu pada ora ngabekti marang Panjenengan, senajan Panjenengan wis ngekèki kahurmatan okèh lan nyawiské tanah sing jembar lan subur. Lan pada ora gelem mratobat lan ninggalké penggawéané sing ala. Ing waktu saiki kita pada dadi batur, nanging ing njeruhné tanah sing Panjenengan kèkké marang para leluhur kita, supaya pada ngrasakké woh lan kasugihané, nanging kita kuwi pada dadi batur. Tanah iki okèh pametuné kanggo ratu-ratu sing Panjenengan tetepké ngwasani kita, awit sangka dosa kita. Para ratu kuwi pada ngwasani kita lan kéwan-kéwan kita karo sak wenang-wenang, sak nalika kita pada ngalami kangèlan gedé.” Karo iki mau kabèh, aku terus pada nganakké perjanjian sing kentyeng, sing pada tak tulis, lan dityap karo para penggedéku, para wong Lèwi lan para imamku. Sing pada ngetyapi layang perjanjian mau ya kuwi: Néhémia anaké Hakalya, penggedéné kuta lan Sedèkia, Seraya, Asarya, Yérémia, Pashur, Amarya, Malkia, Hatus, Sebanya, Maluk, Harim, Merémot, Obaja, Danièl, Gineton, Baruk, Mesulam, Abia, Miyamin, Maasia, Bigai lan Semaya. Kuwi para imam. Nanging sangka para wong Lèwi: Yésua anaké Asania, Benui, tunggalé turunané Hanadad, Kadmièl. Lan para seduluré, ya kuwi: Sebanya, Hodia, Kelita, Pelaya, Hanan, Mika, Réhob, Hasabia, Sakur, Sèrèbya, Sebanya, Hodia, Turunané lan Benimu. Lan sangka para penggedéné bangsa ya kuwi: Paros, pahat-Moab, Elam, Satu, Turunané, Buni, Asgad, Babai, Adonia, Bigwai, Adin, Atèr, Hiskia, Asur, Hodia, Hasum, Bésai, Harif, Anatot, Nébai, Magpias, Mesulam, Hésir, Mesésabeèl, Sadok, Yadua, Pélatya, Hanan, Anaya, Hoséa, Hananya, Hasub, Halohèsy, Pilha, Sobèk, Rehum, Hasabna, Maaséya, Ahia, Hanan, Anan, Maluk, Harim lan Baana. Lan wong liyané ya kuwi: para imam, para wong Lèwi, para njaga gapura lan para penyanyi, para abdi ing griyané Gusti Allah lan kabèh wong sing wis pada misah sangka para bangsa sing manggon ing kono, terus madep marang angger-anggeré Gusti Allah, mengkono uga bojoné lan anak-anaké lanang wadon lan uga sak kabèhé wong sing wis pada diwasa nganti bisa ngerti. Kuwi pada ngumpul karo sedulur-seduluré, ya kuwi para penggedéné. Pada janji karo sumpah yèn bakal miturut marang angger-anggeré Gusti Allah sing dikèkké lantaran Moses, abdiné Gusti Allah kuwi, lan bakal netepi lan nggatèkké kabèh pepakoné GUSTI, ya kuwi Gusti kita, lan sak kabèhé pernatan lan katetepané. Uga kita ora bakal pada ngomah-omahké anak-anak kita wadon olèh wong bangsa sing manggon ing kono, lan ya ora ngepèk anak-anaké wadon dadi bojoné anak-anak kita lanang. Lan yèn wong bangsa ing negara kono pada nawakaké dagangan utawa gandum werna-werna ing dina sabat, mesti pada ora kita tuku, dadia ing dina sabat utawa ing dina sutyi liyané. Lan menèh pada ngejarké mengkono waé pametuné bumi ing taun kaping pitu lan ora bakal nagih utang. Sak terusé aku pada majipké awakku déwé kabèh, mbayar sak pratelon sèkel saben taun, kanggo pangabekti ing omahé Gusti Allahku, kanggo ragaté roti kurban, kurban panganan ajek, lan kurban obongan ajek, uga kanggo ing dina-dina sabat lan saben pendaké tanggal sepisan, uga ragaté kabèh riyaya sing ditemtokké, kanggo pisungsung sutyi, lan kurban tebusané dosa, kanggo nganakké rukunan kanggo wong Israèl lan kanggo sak rupané penggawéan ing omahé Gusti Allahku. Lan karo nguntyalké lotré, kita ya kuwi para imam, para wong Lèwi lan wong lumrah, pada netepaké sakwijiné tyara nyawiské kayu obong. Kayu kuwi kudu digawa menyang ing griyané Gusti Allah, giliran, karo golongané brayatku kabèh, ing waktu-waktu sing wis ditemtokké ing saben taun, supaya ing mesbèhé GUSTI, Gusti Allahku, ana geni sing murup, netepi apa sing ketulis ing kitab Torèt. Lan menèh aku ya bakal pada masrahaké wiwitan pametuné bumiku, lan wiwitané kabèh wohé wowohan sing mbarep menyang ing griyané GUSTI ing saben taun. Mengkono uga anakku lanang mbarep lan anak-anaké kéwan-kéwanku lanang mbarep bakal pada dipasrahké marang griyané Gusti Allahku, ya kuwi marang para imam, sing nganakké pangabekti ing griyané Gusti Allahku, kaya sing ketulis ing kitab Torèt. Uga pedèt-pedètku lan tyempé-tyempéku sing mbarep. Lan wiwitané glepungku, jewawut lan kabèh pisungsungku sing spésial, wohé sak rupané wowohan, anggur lan lenga bakal tak gawa menyang ing ngarepé para imam, ing kamar-kamaré griyané Gusti Allahku, lan pisungsung sak prasepuluhan kabèh pametuné bumiku marang para wong Lèwi, awit ya para wong Lèwi kuwi sing narik pisungsung prasepuluhan ing kabèh kuta-kuta tanduranku. Lan yèn para turunané Lèwi pada njaluk pisungsung prasepuluhan mau, pada dibarengi imam, tyedak turuné imam Harun. Sak terusé para wong Lèwi kuwi bakal nggawa sak prasepuluhané pisungsung prasepuluhan mau menyang griyané Gusti Allahku, menyang ing kamar-kamaré gedong penyimpenan. Awit wong Israèl lan wong Lèwi kudu nggawa pisungsung spésial sing rupa gandum, anggur lan lenga menyang ing kamar-kamar mau. Ing kono ana piranti-piranti panggonan griya sutyi, uga panggonané para imam sing nganakké pangabekti, uga para tukang njaga gapura lan penyanyi. Aku ora bakal pada ngejarké griyané Gusti Allahku. Para penggedéné bangsa pada manggon ing Yérusalèm, nanging liyané pada ngumbulké lotré, digawé netepaké wong siji saben sepuluhé sing olèh manggon ing kuta sutyi Yérusalèm, terus sing sanga manggon ing kuta-kuta liyané. Wong-wong pada ngelem-elem, saben wong sing karo éklas manggon ing Yérusalèm. Iki bab para penggedéné propinsi Yéhuda sing manggon ing Yérusalèm, nanging ing kuta-kuta ing tanah Yéhuda wong Israèl pada manggon ing tanah duwèké déwé-déwé ing kutané déwé-déwé: ya kuwi wong lumrah, para imam, para wong Lèwi, para abdi ing griyané Gusti Allah lan turunané para abdiné Salomo. Turunané Yéhuda lan turunané Bényamin sing pada manggon ing Yérusalèm ya kuwi: sangka turunané Yéhuda: Ataya anaké Uzia, anaké Sakaria, anaké Amarya anaké Sefatya anaké Mahalalèl, anaké Pèrès, lan Maaséya anaké Baruk anaké Kolkossé anaké Hasaya anaké Adaya anaké Yoyarib anaké Sakaria, turunané wong Syéla. Sak kabèhé turunané Pèrès sing manggon ing Yérusalèm, gunggungé ana 468 wong, kabèh wong gagah lan rosa-rosa. Lan iki turunané Bényamin: Salu anaké Mesulam anaké Yoèd anaké Pedaya anaké Kolaya anaké Maaséya anaké Itiel anaké Yésaya. Terus Gabai, Salai: gunggungé 928 wong. Yoèl anaké Sikhri sing dadi penggedéné, Yéhuda anaké Hasenua dadi wakilé sing ngwasani kuta. Sangka para imam: Yedaya anaké Yoyarib, Yakin, Seruya anaké Hilkia anaké Mesulam anaké Sadok anaké Merayot anaké Ahitub, pemimpiné Omah Sutyi, lan para seduluré sing ngladèni ing omah kono: 822 wong. Uga Adaya anaké Yéroham anaké Pelalya anaké Amsi anaké Sakaria anaké Pashur anaké Malkia, lan para seduluré, penggedéné kulawargané: 242 wong. Lan Amisai anaké Asareel anaké Akasai anaké Mesilémot anaké Imèr, lan para seduluré, para suradadu sing gagah rosa-rosa, 128 wong, sing dadi penggedéné Sabdièl anaké Gedolim. Sangka para wong Lèwi: Semaya anaké Hasub anaké Asrikam anaké Hasabia anaké Buni. Mengkono uga Sabetai lan Yosabad penggedéné para wong Lèwi, sing nitipriksa penggawéan ing sak njabané griyané Gusti Allah. Terus Matanya anaké Mika anaké Sabdi anaké Asap, penggedéné sing pinter nggawé kidung maturkesuwun ing pandonga, lan Bakbukya, wong sing nomer loro sangka antarané para seduluré, lan Abda anaké Samua anaké Galal anaké Yedutun. Sak kabèhé wong Lèwi ing kuta sutyi ana 284 wong. Para jaga gapura: Akub lan Talmon karo para seduluré, sing pada njaga ing gapura: 172 wong. Sak luwihé para wong Israèl sing lumrah lan para imam lan para wong Lèwi pada manggon ing sak kabèhé kuta ing negara Yéhuda ing negara pandumané déwé-déwé. Nanging para abdi ing omahé Gusti Allah pada manggon ing Ofèl. Siha lan Gispa sing mimpin para abdi ing griyané Gusti Allah kuwi. Sing mimpin para wong Lèwi ing Yérusalèm: Uzi anaké Turunané anaké Hasabia anaké Matanya anaké Mika sangka turunané Asap, ya kuwi para penyanyi sing ngidung sak njeruhné pangabekti ing griyané Gusti Allah. Awit kanggo wong-wong kuwi ana préntahé ratu sing netepké pernatan kanggo para penyanyi miturut kebutuhané ing saben dina. Pétahya, anaké Mesésabeèl sangka turunané Sérah, anaké Yéhuda, dibantukaké marang ratu kanggo samubarang sing gegandèngan karo bangsa kuwi. Kanggo panggonan ing bawah kebonan turunané Yéhuda ana sak bagéan sing manggon ing Kiryat-Arba lan sak tanah pangwasané, ing Dibon lan sak tanah pangwasané lan ing Yekabsèèl lan désa-désané. Ing Yésua, ing Molada lan ing Bèt-Pèlèt, ing Hasar-Sual, ing Bèrsyéba sak tanah pangwasané, ing Siklag, ing Mékona sak tanah pangwasané, ing En-Rimon, Sora, Yarmut, Sanoah, Adulam lan désa-désané, ing Lakis sak tegalané ing Azéka lan sak tanah pangwasané. Mengkono enggoné pada manggon wiwit sangka Bèrsyéba nganti tekan ing legokan Hinom. Lan turunané Bényamin manggon wiwit ing Géba, ing Mikmas, ing Aya, ing Bétel lan sak tanah pangwasané, ing Anatot, Nob lan Ananya, ing Hasor, Rama lan Gitaim, ing Hadid, Séboim lan Nebalat, ing Kismis lan ing Ono, ing legokan Tukang. Sak bagéan golongané wong Lèwi sangka Yéhuda pada ngumpul karo wong Bényamin. Iki bab para imam lan para wong Lèwi, sing bali mulih bareng karo Sérubabèl anaké Sérubabèl lan Yésua: Seruya, Yérémia, Ezra, Amarya, Maluk, Hatus Sekanya, Rehum, Merémot, Ido, Genetoi, Abia, Miyamin, Maaja, Bilga, Semaya, Yoyarib, Yédaya, Salu, Amok, Hilkia, lan Yédaya, kuwi para pengarepé imam karo para seduluré, waktu jamané Yésua. Kanggo para wong Lèwi ya kuwi: Yésua, Binui, Kadmièl, Sèrèbya, Yéhuda lan Matanya. Matanya iki lan para seduluré pada nuntun yèn ngidungké kidung maturkesuwun, nanging Bakbukya lan Uni lan para seduluré pada ngadek ing ngarepé kumpulan-kumpulan miturut kerjanané. Yésua nurunké Yoyakim, Yoyakim nurunké Elyasib, Elyasib nurunké Yoyada, lan Yoyada nurunké Yonatan, nanging Yonatan nurunké Yadua. Waktu jamané Yoyakim mau sing dadi imam para penggedéné kulawargané ya kuwi: Eraya sangka brayaté Seruya, Hananya sangka brayaté Yérémia, Mesulam sangka brayaté Ezra, Yohanan sangka brayaté Amarya, Yonatan sangka brayaté Melikhu, Yosèf sangka brayaté Sebanya, Adna sangka brayaté Harim, Hèlkai sangka brayaté Merayot, Sakaria sangka brayaté Ido, Mesulam sangka brayaté Gineton, Sikhri sangka brayaté Abia sangka brayaté Minyamin; Piltai sangka brayaté Moaja, Samua sangka brayaté Bilga, Yonatan sangka brayaté Semaya, Matnai sangka brayaté Yoyarib, Uzi sangka brayaté Yédaya, Kalai sangka brayaté Salai, Hèbèr sangka brayaté Amok, Hasabia sangka brayaté Hilkia lan Nétanéèl sangka brayaté Yédaya. Kanggo para wong Lèwi kuwi para penggedéné brayaté pada ketulis waktu jamané Elyasib, Yoyada, Yohanan lan Yadua, nanging para imam ketulis nganti waktu jamané Darius, ratu ing Pèrsia. Para penggedéné brayaté turunané Lèwi pada ketulis ing kitab sejarah nganti jamané Yohanan anaké Elyasib. Para penggedéné brayaté turunané Lèwi ya kuwi: Hasabia, Sèrèbya, Yésua anaké Kadmièl lan para seduluré sing pada ngadek ing ngarepé, waktu pada ngidungké pamuji lan maturkesuwun, netepi préntahé ratu Daved, abdiné Gusti Allah, bales-balesan karo kumpulan liyané. Matanya, Bakbukya, Obaja, Mesulam, Talmon lan Akub, kuwi pada dadi tukang jaga gapura, sing dipasrahi njaga ing gudang-gudang piranti ing gapura. Wong-wong kuwi uripé waktu jamané Yoyakim, anaké Yésua, anaké Yosadak lan ing jamané bupati Néhémia lan imam Ezra, juru kitab. Waktu témboké kuta Yérusalèm disutyèkké, para wong Lèwi pada dityeluk sangka sak kabèhé panggonané, dikongkon nglumpuk ing Yérusalèm, supaya pada nyutyèkké témbok mau karo seneng, karo ngutyap sukur lan mujèké kidung, kabungahan diiringi swarané ketyer, harep lan siter. Para penyanyi terus pada nglumpuk sangka panggonané ing sak kiwa-tengené Yérusalèm lan sangka désa-désané wong Netofa, sangka Bèt-Gilgal, sangka ara-ara ing Géba lan Asmawèt, awit para penyanyi mau pada ngedekké désa-désané ing sak ubengé Yérusalèm. Para imam lan para wong Lèwi sakwisé nyutyèkké awak, terus uga nyutyèkké wong sak umat kabèh lan uga gapurané lan témboké. Aku terus ngongkon para penggedéné wong Yéhuda munggah ing nduwur témbok lan terus dadi tukang ngidung rong golongan gedé. Sing siji mlaku ing nduwur témbok nengen menyang ing gapura Pawuhan. Ing mburiné Hosaya karo sak kumpulan sangka para penggedéné wong Yéhuda, uga Asarya, Ezra, Mesulam, Yéhuda, Bényamin, Semaya lan Yérémia, lan para imam sing pada nggawa trompèt ya kuwi: Sakaria anaké Yonatan anaké Semaya anaké Matanya anaké Mika anaké Sakur anaké Asap, lan para seduluré, ya kuwi: Semaya, Asareel, Milalai, Gilalai, Maai, Nétanéèl, Yéhuda lan Hanani karo unèn-unèné Daved, abdiné Allah, nanging Ezra, juru kitab, mlaku ing ngarepé. Bareng tekan ing gapura Sumber, terus pada munggah ing undak-undakané kutané Daved, ing unggah-unggahané témbok sing ngliwati kratoné Daved, tekan gapura Banyu sisih wétan. Golongan penyanyi sijiné mlaku ngiwa lan aku ngetutké karo sak bagéan rayat ngliwati témbok lan menara Prapèn tekan ing témbok Amba. Aku terus pada ngliwati gapura Efraim, gapura Suwé, gapura Iwak, menara Hananéèl lan menara Méa nganti tekan gapura Wedus Gèmbèl. Terus pada mandek ana gapura Penjagan. Sakwisé kuwi golongan penyanyi loro mau terus pada ngadek ing griyané Gusti Allah. Mengkono uga aku lan sak bagéan para penggedéné, lan para imam, ya kuwi: Elyakim, Maaséya, Minyamin, Mika, Elyoénai, Sakaria, Hananya karo nyekel trompèt, lan Maaséya, Semaya, Eléazar, Uzi, Yohanan, Malkia, Elam lan Eser. Para penyanyi terus nggawé kidung ketuntun karo Yizrahya. Ing dina kuwi wong pada masrahaké kurban sing dibelèh okèh banget. Pada bungah-bungah awit dikèki kabungahan sing luwih gedé karo Gusti Allah. Uga para wong wadon lan botyah-botyah ya pada bungah-bungah, nganti keraméan Yérusalèm kuwi krungu nganti adoh. Ing waktu kuwi ana wong sing dipasrahi mimpin kamar-kamar penyimpenan, kamar-kamar pisungsung spésial, panènan wiwitan lan pisungsung prosepuluhan, supaya sumbangan sing miturut pernatan dadi pandumané para imam lan para wong Lèwi lan sing tyotyok karo kahanané tegalé saben kuta, diklumpukké ing kamar-kamar kono. Turunané Yéhuda pada bungah-bungah awit para imam lan para wong Lèwi pada nindakké penggawéané. Awit wong-wong kuwi sing pada nindakké kuwajipané ngladèni Gusti Allah lan pada nyutyèkké kuwajipané, mengkono uga para penyanyi lan tukang njaga gapura, tyotyok karo pernatané Daved lan Salomo, anaké. Awit wis wiwit jaman mbiyèn, waktu jamané Daved lan Asaf, ana juru penyanyi, ana kidung pamuji lan kidung maturkesuwun sing kanggo Gusti Allah. Waktu jamané Sérubabèl lan Néhémia sak kabèhé wong Israèl pada masrahaké sumbangan kanggo para penyanyi lan para tukang njaga gapura kanggo kebutuhané ing saben dinané lan masrahaké pisungsung sutyi marang para wong Lèwi. Lan para wong Lèwi pada masrahaké pisungsung sutyi marang para anak-anaké imam Harun. Ing waktu kuwi bagéan-bagéané kitab Moses diwatyakké lan dirungokké karo rayat. Ing kitab kono ketemu ana tulisan sing ngomongké, yèn wong Amon lan wong Moab kuwi selawasé ora kena mlebu ing pasamuané Gusti Allah. Awit pada ora gelem mapak wong Israèl karo suguhan roti lan banyu, nanging malah ngupahi Biléam supaya nglawan lan nyepatani wong Israèl. Nanging bebenduné kuwi diwalik karo Gusti Allah dadi berkah. Bareng wong-wong pada krungu pamatyané Torèt kuwi, kabèh pranakané terus pada dipisahké sangka wong Israèl. Nanging sak durungé kuwi imam Elyasib sing dipasrahi mimpin kamar-kamar omahé Allahku, lan sing srawungané raket karo Tobia, nyepakké Tobia mau kamar sing gedé. Mbiyèn kamar kuwi kanggo nyimpen panganan, menyan lan piranti-piranti, uga pisungsung prasepuluhan kanggo gandum lan anggur lan lenga sing dadi wewenangé para wong Lèwi, para penyanyi, para tukang njaga gapura, lan pisungsung spésial sing kanggo para imam. Sak suwéné kuwi mau kabèh kelakon, aku ora ning Yérusalèm, awit ing taun sing kaping telung puluh loroné pepréntahané Artahsasta, ratu ing Babèl, aku bali ngadep ing ngarepé ratu. Nanging sak suwéné waktu kuwi aku njaluk pamit menèh marang piyambaké. Sak tekané aku ing Yérusalèm, aku terus weruh penggawéné Elyasib enggoné ménakké Tobia, ya kuwi enggoné nyepakké kamar ing lataré omahé Gusti Allah. Kuwi ndadèkké pegelé atiku, mulané kabèh barang duwèké Tobia tak buwangi metu sangka kamar mau. Aku mréntahké supaya kamar kuwi disutyèkké, terus pirantiné griyané Gusti Allah lan kurban panganan lan menyan pada tak lebokké mbrono menèh. Kejaba kuwi aku uga weruh, yèn para wong Lèwi pada ora diwènèhi tandon pangan, sak nalika para wong Lèwi mau uga para penyanyi sing pada nduwèni kuwajipané déwé-déwé kuwi wis pada utyul lunga menyang ing keboné déwé-déwé. Para sing nyekel pangwasa terus pada tak welèhké karo tak omongi mengkéné: “Kenèng apa griyané Gusti Allah kok tégakké waé?” Para wong Lèwi terus tak klumpukké lan tak balèkké menèh menyang ing panggonané déwé-déwé. Sak kabèhé wong Yéhuda terus pada mbayar menèh pisungsung prasepuluhan kanggo gandum lan anggur lan lenga, digawa menyang ing kamar simpenan. Aku terus ngangkat pemimpiné kamar simpenan, ya kuwi imam Selèmya lan Sadok, juru Torèt lan Pedaya, wong Lèwi, nanging Hanan, anaké Sakur, anaké Matanya, tak bantukaké mbrono, awit wong-wong kuwi pada dianggep setia. Kabèh pada dipasrahi nentokké kuwajipané bab enggoné ngedumi marang para seduluré. Duh Gusti Allah kula, Panjenengan supaya éling marang kula awit sangka perkara kuwi, lan supaya aja nganti ngilangi sing apik sing wis kula lakoni kanggo omahé Gusti Allah kula lan kabèh peladènan ing kono! Ing waktu kuwi aku weruh ing tanah Yéhuda ana wong sing pada ngiles-ngiles tanduran anggur ing dina sabat, uga wong sing pada nggawa numpuk-numpuk panènan gandum, dimomotké ing kimar, uga anggur, woh anggur lan woh anjir lan momotan rupa-rupa sing digawa mlebu ing kuta Yérusalèm ing dina sabat. Wong mau waktu ijik adol barang pangan, pada tak élingké. Uga wong Tirus sing manggon ing kono, pada nggawa iwak lan dagangan werna-werna didol ing dina sabat marang wong Yéhuda, tur ing Yérusalèm. Para penggedéné wong Yéhuda terus pada tak welèhké lan tak omongi: “Tyara apa sing pada kok lakoni iki, nanging pada nerak kesutyiané dina sabat. Para leluhurmu apa ora ya pada nandangi mengkono, nganti Gusti Allah kita nekakké tyilaka marang kita lan marang negara kéné. Apa karepmu arep pada ndadèkké bangeté nesuné marang Israèl, karo tyara nerak kesutyiané dina sabat?” Mulané yèn sak durungé dina sabat ing gapura-gapura Yérusalèm wis kétok remeng-remeng, aku ngongkon nutup gapura-gapura lan tak préntahaké supaya aja dibukak sak durungé kliwat dina sabat. Uga menèh aku ndèkèkké wongku siji-loro ing gapura-gapura, supaya aja ana momotan mlebu ing dina sabat. Nanging para bakul lan sing pada adol barang werna-werna pisan pindo pada nginep ing sak njabané témboké Yérusalèm. Kuwi terus tak welèhké lan tak omongi: “Kenèng apa kowé pada nginep ing ngarepé témbok. Yèn kowé nandangi mengkono menèh mesti kowé pada tak tyekel.” Wiwit waktu kuwi pada ora teka menèh ing dina sabat. Aku uga terus mréntahké marang para wong Lèwi supaya nyutyèkké uripé lan njaga gapura supaya sutyiné dina sabat. Duh Gusti Allah kula, Panjenengan supaya gelem éling marang kula awit sangka perkara kuwi lan supaya gelem ngekèki kawelasan marang kula, miturut kawelasan Panjenengan sing gedé! Ing waktu kuwi aku uga nemoni wong Ju siji-loro sing wis ngepèk bojo wong wadon Asdod, wong wadon Amon lan wong wadon Moab. Sak golongané anak-anaké guneman nganggo basa Asdod utawa basané bangsa liyané kuwi, lan ora ngerti basa Ju. Wong kuwi pada tak welèhké lan tak ipat-ipati lan ana siji-loro sing pada tak sabeti lan tak jambaki rambuté lan pada tak kongkon sumpah kanggo Gusti Allah mengkéné: “Kudu aja ngomah-omahké anakmu wadon olèh anaké lanang bangsa kuwi, lan kudu aja ngepèk anaké wadon bangsa kuwi lan ngolèhké anak-anakmu lanang utawa kanggo kowé déwé! Salomo, ratu ing Israèl, apa ora uga tiba ing dosa awit sangka anané lelakon sing kaya mengkono kuwi? Senajan ing antarané para bangsa pirang-pirang ora ana sing nduwé ratu sing kaya piyambaké, sing ditrésnani karo Gusti Allahé, uga wis diangkat dadi ratuné wong Israèl kabèh karo Gusti Allah, senajan mengkono ya tiba ing dosa awit katut marang bojoné sing sangka bangsa liyané kuwi. Karo perkara kuwi apa wong nganti kudu pada krungu enggonmu nglakoni ala gedé kuwi ya kuwi enggonmu pada ora setia marang Gusti Allah kita jalaran ngepèk bojo wong wadon mantya?” Anaké imam gedé Yoyada anaké Elyasib ana siji sing wis dadi mantuné Sanbalat, wong Horoni, mulané tak tundung sangka ngarepku. Duh Gusti Allah kula Panjenengan supaya éling wong kuwi anggèné pada ngèlèkké jagongané imam, lan uga perjanjian bab para imam lan para turunané Lèwi. Kaya mengkono enggonku ngresiki wong-wong sangka samubarang sing sangka bangsa liyané, uga para imam lan para wong Lèwi pada tak tetepké kuwajipané lan penggawéané déwé-déwé. Apa menèh aku uga netepké tyara ngladèni kayu ing waktu-waktu sing wis ditemtokké lan ngladèni pametuné bumi sing wiwitan. Duh Gusti Allah kula, supaya gelem éling marang kula, kanggo katentreman kula! Waktu jamané Ahaswéros - ya kuwi Ahaswéros sing ngratoni panggonané 127 propinsi, wiwit sangka India tekan ing Etiopia - ing jaman semono waktu Ahaswéros njagong ing damparé kratoné ing bèntèng kratoné Susan, waktu taun sing kaping teluné pepréntahané, ratu nganakké pésta karo nyeluk kabèh para penggedéné lan pegawéné kabèh; suradadu ing negara Pèrsia lan Média, para penggedé propinsi pada pepak ing ngarepé. Ing kono ratu mamèrké kasugihané kratoné sing mulya, apiké kaluhurané sing semlorot, pirang-pirang dina suwéné, nganti 180 dina. Bareng wis genep dina-dinané mau ratu terus nganakké pésta menèh kanggo kabèh para pegawéné ing bèntèng kraton Susan, para penggedé uga para wong tyilik, suwéné pitung dina, ing lataré taman kraton. Lataré kraton dipatyaki karo mori lenan, mori alus lan kain wungu tuwa, sing ditalèni karo mori lenan alus lan kain wungu nom, dityantolné ing gelangan slaka ing tyagak-tyagak marmer putih, lan sofa-sofa emas lan slaka didèkèkké ing jogan marmer, marmer putih, giwang lan marmer werna-werna. Ombèné diladèkaké ing tuwung emas sing werna-werna, lan angguré anggur ngombéné ratu, nganti turah-turah, sing pantes kanggo ratu. Nanging tyarané ngombé kuwi: ora dipeksa, awit préntahé ratu marang para penggedéné abdi ing kraton supaya saben wong nindakké miturut sak karepé déwé-déwé. Ratu wadon Wasti uga nganakké pésta kanggo wong wadon kabèh ing kratoné Ahaswéros. Waktu dina sing kaping pituné waktu ratu seneng ing atiné awit sangka mendem anggur, ratu terus ngongkon marang penggedé kraton pitu ing ngarepé, asmané: Mehuman, Bista, Karbona, Bagita, Abagta, Setar lan Karkas, pada dikongkon nyeluk ratu wadon Wasti mau supaya teka ing ngarepé ratu karo nganggo makutané kraton, supaya mamèrké ayuné rupané marang para rayaté lan para penggedéné, awit ratu wadon kuwi ayu banget rupané. Nanging ratu wadon nulak ngadep ora manut undangané ratu sing diomongké karo wong kraton mau, nganti ratu nesu banget nganti abang banget praupané. Ratu terus takon marang para wityaksana, sing ngerti adat tata-tyarané ing jaman semono, awit pantyèn kaya mengkono kuwi lumrahé, sembarang perkara sing gegandèngan karo ratu kuwi dirembuk karo kabèh para juru pernatan lan pengadilan; nanging sing tyedak déwé karo ratu, ya kuwi: Karsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena lan Memukan, wong pitu, penggedéné negara Pèrsia lan Média, sing dililani weruh praupané ratu lan sing dikèki lungguhan sing duwur ing sak njeruhné kraton, pitakoné ratu: “Pepakon apa sing wajip ditandangi, kanggo ratu wadon Wasti ora nggatèkké marang préntahé Ahaswéros, sing diomongké karo para wong kraton.” Memukan terus ngomong ing ngarepé ratu lan para penggedéné: “Ratu wadon Wasti anggèné nduwé kesalahan kuwi ora mung marang ratu waé, nanging uga marang kabèh para penggedé lan marang kabèh para bangsa, ing panggonané pangwasané ratu Ahaswéros kabèh. Awit tindak-tanduké ratu wadon kuwi bakal kasebar nular marang kabèh wong wadon, sak nalika pada ora manut marang bojo lanangé, yèn krungu mengkéné: Ratu Ahaswéros préntah supaya ratu wadon Wasti ngadep ing ngarepé, nanging ratu wadon Wasti ora gelem nekani. Ing dina kuwi bojoné para penggedé ing Pèrsia karo ing Média sing pada krungu bab tindak-tanduké ratu wadon Wasti kuwi mau, mesti pada rembukan bab kuwi karo bojoné, sak nalika bakal nindakké rasa ngrèmèhké lan dinesoni bojoné lanangé nganti ora ana rampungé. Yèn ndadèkké senengé atiné ratu, supaya ngetokké pepakon ing kraton, ana angger-anggeré bangsa Pèrsia lan Média sing ora kena dijabut, ya kuwi yèn ratu Wasti ora olèh menèh nemoni ratu Ahaswéros, lan lungguhané dadi ratu wadon dikèkké marang wong wadon liyané, sing luwih apik. Yèn putusané ratu sing mengkéné kuwi wis dirungokké ing sak njeruhné kratoné - tenan gedé banget kraton kuwi - mesti kabèh para wong wadon pada bakal ngajèni bojoné lanangé, wiwit sing gedé nganti tekan sing tyilik.” Tembung sing mengkono kuwi dianggep apik karo ratu lan karo para penggedéné, dadiné ratu terus nandangi tyotyok karo tembungé Memukan mau. Ratu terus ngekèki pepréntahan dikirimké marang kabèh panggonané pangwasané ratu, saben panggonané nganggo tulisané déwé, lan saben bangsa nganggo basané déwé, isiné: “Saben wong lanang kudu dadi pemimpiné brayaté déwé, lan ngomong miturut basané bangsané.” Sakwisé lelakon kuwi mau, bareng nesuné Ahaswéros wis sirep, piyambaké kèlingan marang Wasti, lan apa sing wis ditindakké lan bab tibané putusan kanggo piyambaké. Ing kono para abdi sing ngladèni ing ngarepé, pada nduwé tembung mengkéné: “Supaya nggolèk anak-anak wadon, prawan sing ayu rupané kanggo ratu, Ratu supaya gelem ngangkat wong ing sak kabèhé pangwasané kratoné ratu, supaya pada nglumpukké prawan wadon sing ayu-ayu, digawa menyang bèntèng kraton Susan, omah kanggo botyah wadon, diawasi karo pemimpiné, wong kraton Hegai, sing njaga botyah-botyah wadon; para prawan iki pada dikèki lenga wangi-wangian énak. Lan ngendi sing dadi senengé ratu kuwi diangkat dadi ratu wadon, nggentèni lungguhané ratu wadon Wasti.” Rembukan sing kaya mengkono kuwi ditampa karo ratu, terus ditindakké mengkono uga. Ing waktu semono ing bèntèng kraton Susan ana sakwijiné wong Ju, jenengé Mordekhai, anaké Yair, anaké Simèi, anaké Kis, wong Bényamin, tunggalé para wong buwangan, sing diboyong sangka Yérusalèm bareng karo Yékonya, ratuné Yéhuda, waktu piyambaké diboyong menyang ing pembuwangan karo Nebukadnésar, ratu ing Babèl. Mordekhai mau nduwé momongan wadon, jenengé Hadasa, ya kuwi Ester, anaké seduluré bapaké, awit wis ora nduwé bapak ibu; botyah kuwi pawakané apik lan ayu rupané. Waktu bapak ibuné ninggal ndonya, terus dipupu karo Mordekhai kuwi. Bareng préntah angger-anggeré ratu wis kasebar lan wis okèh botyah wadon pada diklumpukké ing bèntèng kraton Susan, dijaga karo Hegai, Ester mau uga mèlu dijikuk menyang ing kraton, dipertyayakké marang Hegai, pemimpiné botyah-botyah wadon. Botyah wadon kuwi apik banget kanggo ing pameruhé lan ngetokké katrésnan, nganti terus gelis-gelis diwènèhi lenga wangi sing énak, lan botyah wadon pilihan pitu sangka kraton kanggo ngrumati, lan terus dieléh menyang panggonan sing apik déwé ing omah kanggo botyah wadon dibarengi botyah-botyah wadon sing ngrumati mau. Ester ora ngomongké bangsané apa lan asal-usulé, awit dipenging karo Mordekhai. Mordekhai saben dina klinteran ing ngarepé platarané omah kanggo botyah wadon perlu weruh kahanané Ester lan apa sing bakal ditindakké marang dèwèké. Saben-saben para prawan mau giliran mlebu nemoni ing ngarepé Ahaswéros, lan sak durungé dirumat ndisik miturut tatanan kanggo para wong wadon, suwéné rolas sasi; nanging sak suwéné kuwi pada nggunakké wangi-wangian: nem sasi nganggo lenga mur, lan nem sasi nganggo lenga kasai lan wangi-wangian liyané sing kanggo para wong wadon. Sakwisé mengkono prawan mau terus mlebu nemoni ing ngarepé ratu, uga diwènèhi apa penjaluké, sing terus digawa mlebu sangka omah kanggo botyah wadon menyang ing kraton. Mlebuné ing wayah soré, nanging enggoné mulih ing wayah ésuk, nanging sing kaping pisan kuwi menyang ing omah kanggo botyah wadon sing kaping pindo, sing dijaga karo Saasgas, abdi kraton sing njaga omah botyah wadon para bojoné wayuh. Dèwèké ora teka menèh ing ngarepé ratu, kejaba yèn dikarepké karo ratu, lan dityeluk karo diarani jenengé. Waktu Ester - anaké Abihail pamané Mordekhai, sing mupu Ester kuwi - sak durungé giliran nemoni ing ngarepé ratu, Ester mau ora njaluk apa-apa, kejaba mung sing dikongkon Hegai, abdi kraton penggedé omah kanggo botyah wadon. Ester ndadèkké senengé atiné angger wong sing nyawang. Mengkono Ester enggoné digawa ing ngarepé Ahaswéros, ing kraton, nalika sasi sepuluh - ya kuwi sasi Tebet - ing taun sing kaping pituné jamané ratu. Nanging Ester kuwi ditrésnani karo ratu, ngungkuli liya-liyané wong wadon kabèh lan olèh welas lan katrésnan ing ngarepé ngungkuli sak rupané prawan liyané, terus dienggokké makutané kraton, dijunjung dadi ratu wadon nggentèni Wasti. Terus ratu nganakké pésta kanggo kabèh penggedéné lan para pegawéné, ya kuwi péstané ratu wadon Ester, uga ratu mbébaské pajek kanggo distrik-distrik, lan ngekèki berkah kaya sak lumrahé ratu. Sak suwéné para prawan diklumpukké sing kaping pindo, Mordekhai lungguh ing gapurané kraton. Nanging ratu wadon Ester ora ngomongké asal-usulé lan bangsané, netepi pawelingé Mordekhai, awit Ester kuwi tansah nindakké apa diomongké Mordekhai kaya waktu ijik dirumati. Ing waktu Mordekhai pinuju lungguh ing gapurané kraton, ana abdi kraton loro tunggalé para tukang jaga, sing jenengé Bigtan lan Tèrèsy sing pada nduwèni karep ala, ngarah arep matèni ratu Ahaswéros, awit lara atiné. Bareng Mordekhai weruh perkara kuwi, terus dilaporké marang Ester, lan piyambaké terus ngomongi marang ratu karo nyebut jenengé Mordekhai. Perkara mau waktu dipriksa, ketemu nyata mengkono. Abdi loro mau pada disunduki duwur ing tyagak. Sak terusé lelakon kuwi ketulis ing kitab sejarah ing ngarepé ratu. Sakwisé lelakon perkara mau, Ahaswéros ngangkat Haman anaké Hamadata, turunané Agag, diunggahké pangkaté lan lungguhané ditetepaké, ngungkuli kabèh para penggedéné ing ngarepé ratu. Lan kabèh para abdiné ratu ing gapurané kraton pada nyembah lan sujut ing ngarepé Haman mau, awit pantyèn mengkono kuwi préntahé ratu, nanging Mordekhai ora nyembah lan sujut. Para abdiné ratu ing gapurané kraton, terus pada ngomong marang Mordekhai: “Kenèng apa sampéyan kok nerak préntahé ratu?” Awit Mordekhai bola-bali diomongi mengkono saben dina, meksa ora ngrèwès, mulané wong kabèh mau terus pada ngomong marang Haman, arep weruh apa penggawéné mengkono kuwi bisa terus, awit Mordekhai mau wis ngomong, yèn dèwèké kuwi wong Ju. Bareng Haman ngerti yèn Mordekhai ora nyembah lan sujut marang piyambaké, terus banget sing muring-muring. Nanging Haman nganggep ora ana ajiné yèn namung Mordekhai sing diarah patiné, awit wis diomongi, Mordekhai kuwi bangsa apa. Dadi karepé arep matèni kabèh wong Ju, sing tunggal bangsa karo Mordekhai, ing sak kabèhé kratoné Ahaswéros. Ing sasi kaping pisan, ya kuwi ing sasi Nisan, ing taun sing kaping rolas jamané Ahaswéros, wong terus mbuwang pur - ya kuwi lotré - ing ngarepé Haman, arep milih dina karo sasi sing tyotyok kanggo niat alané: ya kuwi sasi rolas, sasi Adar. Haman terus ngomong marang Ahaswéros: “Ana sakwijiné bangsa sing pating slebar lan kepentyil ing sak tengahé para bangsa ing sak kabèhé kratoné ratu, lan sing adat tata-tyarané béda karo adat tata-tyarané kabèh bangsa liyané. Pernatané ratu uga ora ditindakké, mila ora apik kanggo ratu, yèn ngejarké wong-wong iki anggèné nandangi mengkéné karo sak gelemé. Perkara kuwi yèn ana senengé karepé ratu, supaya anaa layang préntahé ratu, sing isiné, supaya bangsa iki dientèkké; kula bakal nimbang slaka 10.000 talénta lan masrahaké marang para wong sing nandangi penggawéan iki, supaya dilebokké ing gedong simpenané bandané ratu.” Ratu terus nglolos tyap ségel sangka drijiné, dikèkké marang Haman anaké Hamadata, wong Agag, mungsuhé bangsa Ju. Ratu terus ngongkon marang Haman: “Slaka kuwi tak pasrahaké marang kowé, lan bangsa kuwi uga tak wènèhké marang kowé, tandangi apa sing kok anggep apik.” Para abdi kraton juru tulisé pada dityeluk, - kuwi nalika sasi kaping pisan tanggal kaping telulas, - terus pada nulis kaya sing dipréntahké Haman, ditulis layang, préntah marang para wakilé ratu, lan saben bupati sing ngwasani panggonan, uga saben penggedéné bangsa, ya kuwi marang saben panggonan nganggo tulisané lan marang saben bangsa miturut basané, tulisané atas asmané Ahaswéros lan dityap karo tyapé ratu. Layangé pada dikirimké lantaran kongkonan-kongkonan gesit nyebar marang kabèh panggonané kraton, kuwi pada dikongkon numpes lan matèni kanggo ngentèkké kabèh wong Ju wiwit sing enom tekan sing tuwa, uga botyah-botyah lan wong wadon, dirampungké ing sak njeruhné sedina: ya kuwi ing tanggal kaping telulas sasi sing kaping rolas - ya kuwi sasi Adar - lan supaya banda kasugihané rayahen. Turunané layang kuwi diomongké ing kabèh panggonan lan terus diumumké marang sak rupané para bangsa, supaya pada tata-tataa ing dina sing wis ditemtokké mau. Kongkonan-kongkonan gesit kuwi terus pada budal, karo gelis-gelis, atas préntahé ratu; nanging metuné préntah mau sangka bèntèng kraton Susan. Waktu semono ratu lungguhan, diubengi karo Haman lan ngombé-ngombé, nanging wong sak kutané Susan kuwi pada gègèr. Bareng Mordekhai weruh lelakon kuwi, terus nyuwèk sandangané, lan nganggo salin kasusahan lan awu, terus metu mlaku ing sak tengahé kuta, karo sambat melas karo swara banter. Mengkono kuwi nganti tekan ing ngarepé gapurané kraton, awit ora ana wong sing olèh mlebu ing gapura karo nganggo salin kasusahan. Ing saben panggonan sing wis nampa préntah angger-anggeré ratu, wong-wongé Ju pada susah banget terus pada pasa lan nangis karo sambat, okèh sing pada turu lèmèk salin kasusahan lan awu. Para peladèné Ester lan para abdi liyané terus pada ngabari, nganti ratu wadon banget susahé ing ati, terus ngirimi sandangan marang Mordekhai supaya dienggo, lan ngutyuli salin kasusahané, nanging ora ditampani. Ester terus nyeluk Hatak, penggedé abdiné ratu, sing dipasrahi ngladèni ratu wadon, diweling supaya nggolèk katerangan marang Mordekhai, apa karepé lan apa sebabé mengkono. Hatak terus metu nemoni Mordekhai ing alun-aluné kuta ngarepé gapurané ratu, terus dityritani karo Mordekhai apa sing dialami kabèh, lan kanggo janjiné Haman nimbang slaka, bakal dilebokké ing gedong bandané ratu, minangka rega kanggo ngentèkké bangsa Ju. Uga digawani turunané layang pepakon sing wis ditokké ing Susan, bab ngentèkké bangsa Ju mau, supaya diomongké lan didunungké marang ratu wadon Ester. Uga menèh piyambaké dikongkon nemoni marang ratu njaluk katrésnan lan mbélani bangsané. Hatak terus mlebu lan masrahaké bab pawelingé Mordekhai marang ratu wadon Ester. Nanging Ester terus ngongkon marang Hatak, supaya ngomong marang Mordekhai: “Kabèh para abdiné ratu, uga wong ing kabèh panggonan pangwasané ratu wis pada ngerti, yèn kanggo sapa waé, lanang-wadon, sing ngadep marang ratu nganti teka ing plataran njeruh, ora karo dityeluk, mung ana pepakon siji sing bakal kelakon: ya kuwi paukuman mati. Mung yèn ratu gelem ngelungké tekené kraton emas marang wong kuwi, wong kuwi tetep urip. Lan sak njeruhné telung puluh dina kuwi, kula ora dityeluk teka ing ngarepé ratu.” Bareng pawelingé ratu wadon Ester diomongké marang Mordekhai, Mordekhai terus ngongkon ngomong marang ratu wadon Ester mengkéné: “Sampéyan aja nduwé pikiran, yèn bakal utyul déwé sangka antarané wong Ju, dumèh sampéyan ing kraton. Senajan ing waktu kuwi sampéyan mung meneng waé, mesti bakal ana keslametan lan pitulungan sangka wong liyané kanggo wong Ju, nanging sampéyan sak brayat bakal pada entèk. Sapa sing ngerti, menawa ya tumuju marang ing waktu sing kaya saiki kuwi enggèn sampéyan olèh jagongané ratu wadon.” Ing kono ratu wadon Ester ngongkon ngomongi balesané tembung marang Mordekhai mengkéné: “Hayuk sampéyan nglumpukké kabèh wong Ju ing Susan; supaya pada pasa kanggo kula, aja mangan lan ngombé awan wengi, nganti telung dina suwéné! Kula karo para abdi kula uga bakal pasa; nanging sakwisé pasa, senajan kula nerak angger-anggeré ratu, kula bakal nemoni ing ngarepé ratu; yèn kula kepeksa mati, ya bèn kula mati.” Mordekhai terus lunga lan nglakoni apa welingé ratu wadon Ester mau. Bareng wis tekan telung dinané ratu wadon Ester terus nganggo klambiné kraton, terus ngadek ing plataran njeruh madep menyang kraton, ratu mbeneri njagong ing damparé kraton ing palèsé. Bareng ratu weruh ratu wadon ngadek ing plataran, ratu wadon Ester mau olèh kawelasané ratu, nganti diitungaké tekené kraton emas sing digawa, ratu wadon Ester terus nyedaki ndemèk putyuké teken kuwi. Ratu terus ngomong: “Hé ratu wadon Ester, apa karepmu, lan apa penjalukmu? Mesti bakal tak turuti, senajan nganti separoné kraton.” Semauré ratu wadon Ester: “Yèn ana senengé ratu, ratu supaya teka ing pésta sing bakal kula anakaké kanggo sampéyan ing dina kuwi, karo malih Haman supaya dililani mèlu.” Préntahé ratu: “Haman omongana supaya gelis-gelis teka, supaya nuruti penjaluké ratu wadon Ester.” Ratu terus teka ing péstané ratu wadon Ester ditutké karo Haman. Sak tengah-tengahé ombèn-ombèn anggur ratu terus takon marang ratu wadon Ester: “Penjalukmu apa, mesti kowé dikèki. Karepmu apa mesti keturutan, senajan nganti separoné kraton.” Ratu wadon Ester terus ngomong: “Pengarep-arep lan penjaluk kula, ya kuwi: yèn kula olèh kawelasané ratu, lan yèn dililani ratu ngekèki kula sing dadi pengarep-arep kula, lan nindakké sing dadi penjaluk kula, supaya ratu gelem teka ing pésta sing bakal kula anakaké malih, lan Haman supaya dililani mèlu, sésuk ésuk kula bakal ngomongké tembung kula.” Ing dina kuwi Haman mulih karo bungah lan seneng atiné. Nanging bareng Haman mau weruh Mordekhai ing gapurané kraton, ora ngadek lan ora obah ngurmati ing ngarepé Haman, atiné Haman panas banget marang Mordekhai. Nanging Haman ngempet nesuné mau, lan sakwisé mulih ing omahé, terus kongkonan nglumpukké para kantya lan Seresy bojoné. Haman nyritakké bab gedéné kasugihané lan kabèh anaké lanang, uga sak kabèhé kaluhurané, sing dikèkké karo ratu, lan enggoné diangkat ngungkuli para penggedéné lan para abdiné ratu kabèh. Haman terus ngomong menèh: “Apa menèh ratu wadon Ester enggoné ngomongi ratu marang pésta sing dianakké, ora karo nyeluk wong liyané siji-sijia kejaba mung aku déwé lan aku dityeluk menèh sésuk, mèlu bareng karo ratu. Senajan mengkono kuwi kabèh ora maédahi kanggo aku, sak suwéné aku ijik weruh wong Ju Mordekhai sing lungguh ing gapurané kraton.” Seresy bojoné, uga para kantyané kabèh pada bebarengan ngomong: “Apiké ngangkana wong nggawé tyagak kanggo nyunduki, sing duwuré sèket éluh, lan sésuk ésuk sampéyan ngomong marang ratu, supaya Mordekhai disunduki ing tyagak kuwi. Sakwisé kuwi, disenengké ing ati enggèn sampéyan mèlu ratu menyang pésta.” Perkara kuwi dipikir apik karo Haman, terus ngongkon nggawé tyagak kanggo nyunduki. Ing mbengi kuwi uga ratu ora bisa turu. Ratu terus ngongkon njupuk kitab tyatetané sejarah, terus diwatyakké ing ngarepé ratu. Ing kono ketemu ana tyatetané bab Mordekhai sing nglaporké perkara abdiné ratu loro, tukang njaga lawang, sing jenengé Bigtan lan Tèrèsy, pada ngarah arep matèni Ahaswéros, ratu terus takon: “Mordekhai kuwi wis dikèki kehormatan lan kaluhuran apa sangka perkara kuwi mau?” Semauré para abdiné ratu: “Piyambaké durung dikèki apa-apa.” Pitakoné ratu: “Sapa ing plataran kono kuwi?” Ing waktu kuwi Haman ijik waé teka ing lataré kraton ing njaba arep ngabari marang ratu bab Mordekhai, sing arep digantung ing tyagak sing wis dityawiské kanggo dèwèké. Abdiné ratu terus pada ngomong: “Haman ing plataran.” Préntahé ratu: “Kongkonen mlebu!” Bareng Haman wis mlebu, terus ditakoni karo ratu: “Wong sing dadi senengé ratu kudu dikèki kehormatan, kuwi dikapakké?” Ing kono mikiré Haman: “Sapa menèh sing dadi senengé ratu sing kudu dikèki kehormatan ngungkuli aku iki?” Mulané Haman terus ngomong marang ratu: “Tegesé wong sing dikarepké karo ratu olèh kehormatan,” kuwi dienggokké sandangané kraton sing adaté dienggo ratu déwé karo jaran tumpakané sing adaté ditumpaki ratu déwé lan sirahé dipasangi makuta kraton. Lan sandangané lan jaran kuwi mau dipasrahké marang sakwijiné penggedé abdiné ratu, tunggalé para wong luhur, terus sandangané iki dienggokké marang wong sing dikarepké ratu supaya olèh panghurmatan mau, terus ditumpakké jaran lan dikarak karo numpak jaran mau, ngliwati lapangan ing kuta lan wong sing pada ing ngarepé, pada ngomonga mengkéné: “Kaya mengkéné iki ganjarané wong sing dadi senengé ratu olèh panghurmatan!” Ing kono préntahé ratu marang Haman: “Gelis jupuken sandangané lan jaran sing kok omongké kuwi, kuwi terus pasangen marang wong Ju sing jenengé Mordekhai, sing lungguh ing gapurané kraton; kudu aja ana sing dikurangi tembungmu siji-sijia sing kok omongké kuwi.” Haman terus jikuk sandangané lan tumpakané mau, sandangané dienggokké Mordekhai lan ditunggangké jarané, lan diarak metu ing alun-aluné kuta, karo ana sing mbengok ing ngarepé: “Kaya mengkéné iki ganjarané wong sing diajèni karo ratu olèh panghurmatané.” Sakwisé mengkono Mordekhai terus bali menèh menyang ing gapurané kraton, nanging Haman gupuh-gupuh mulih karo kasusahan lan karo ngudungi sirahé. Haman terus tyerita marang Seresy bojoné lan marang para kantyané apa sing entas kelakon. Para kantyané sing pinter wityaksana lan bojoné Seresy, pada ngomong mengkéné: “Yèn Mordekhai kuwi tunggalé bangsa Ju, nanging sampéyan wis tiba ing ngarepé, mesti sampéyan ora kuwat nglawan dèwèké, malah bakal tiba babar pisan ing ngarepé.” Waktu ijik pada rembukan mengkono, abdiné ratu teka, Haman dityeluk supaya gelis nemoni menyang pésta sing dianakké ratu wadon Ester. Ratu ditutké Haman, bakal ditampa karo ratu wadon Ester. Ing dina sing kaping pindo kuwi, waktu pada ngombé anggur, ratu terus takon marang ratu wadon Ester: “Hé! Ratu Ester, apa sing dadi penjalukmu? Mesti bakal tak kèki. Karepmu apa, mesti keturutan, senajan nganti separoné kraton.” Ratu wadon Ester terus nyauri, semauré: “Duh, ratu! Yèn kula olèh kawelasan ing ngarepé ratu, penjaluk kula, supaya kula dikèki urip, mengkono uga bangsa kula, ya mung iki penjaluké kula. Awit kula wis pada didol, ya kula, uga bangsa kula, bakal dientèkké, dipatèni lan dientèkké. Yèn kula mung pada didol lan didadèkké batur lanang karo wadon, kula mesti meneng waé, nanging penggawé ala kuwi ora ana tandingé ing antarané bebaya sing nyerang ratu.” Ing kono pitakoné Ahaswéros marang ratu wadon Ester: “Kuwi sapa? Ing ngendi wong, sing nduwé karep mengkono ing sak njeruhné atiné?” Tembung semauré ratu wadon Ester: “Wong sing nglarani lan sing dadi mungsuh iki ya kuwi Haman, wong dursila kuwi.” Ing kono Haman gemeter wedi ing ngarepé ratu lan ratu wadon. Ratu terus ngadek sangka enggoné ngombé anggur karo nesu banget, lungga menyang petamanan kraton, nanging Haman ijik kèri sambat marang ratu wadon Ester njaluk urip, awit ngerti, yèn ratu wis netepaké patiné. Waktu ratu teka mbalik sangka petamanan kraton, mlebu ing gedong panggonané ombèn-ombèn, Haman mau ketemu nglumpruk sendeku ing sofa-sofa peturonané ratu wadon Ester. Tembungé ratu: “Apa arep meksa marang ratu wadon ana sak njeruhné kratonku déwé?” Bareng tembungé kuwi metu sangka tutuké ratu, para abdi terus ngrukupi praupané Haman. Sakwijiné wong kraton, sing ijik ing ngarepé ratu, sing jenengé Karbona terus ngomong: “Ing tyedaké omahé Haman ana tyagak kanggo nyunduki sing duwuré sèket éluh, sing digawé karo Haman kanggo Mordekhai, wong sing nylametaké ratu karo anggèné ngunggahké laporan kuwi.” Préntahé ratu: “Gantungen ing tyagak kanggo nyunduki kuwi!” Haman digantung ing tyagak kanggo nyunduki sing didekké kanggo Mordekhai. Nesuné ratu nganti lilih. Ing dina kuwi Ahaswéros ngekèkké barang duwèké Haman, mungsuhé bangsa Ju marang ratu wadon Ester uga Mordekhai ditekakké menyang ngarepé ratu, awit ratu wadon Ester wis ngekèki weruh yèn, Mordekhai kuwi pamané piyambaké. Ratu terus nglolos ali-ali ségel sing wis dijikuk sangka Haman, dikèkké marang Mordekhai lan Mordekhai dipasrahi karo ratu wadon Ester ngwasani barang duwèké Haman mau. Ratu wadon Ester terus nduwèni penjaluk menèh ing ngarepé ratu, karo nyembah ing sikilé, lan nangis lan sambat supaya gelem murungké penggawé alané Haman turunané Agag, lan rantyamané sing wis digawé kanggo bangsa Ju. Ratu terus ngetungké tekené kraton emas marang ratu wadon Ester, terus ratu wadon ngadek ing ngarepé ratu, lan ngomong: “Yèn ratu nglilani lan kula olèh kawelasan ing ngarepé ratu, apa malih yèn miturut pikirané ratu tembung kula kuwi apik, tur kula nggawé senengé atiné ratu, supaya digawèkké layang préntah kanggo mbatalké layang-layang gawéané Haman anaké Hamadata, turunané Agag, sing isiné ngongkon supaya matèni kabèh wong Ju ing kabèh bawah pangwasané ratu. Awit kepriyé enggèn kula bakal tegel weruh tyilakané sing bakal nekani bangsa kula? Kepriyé enggèn kula bakal tegel weruh entèkké sanak sedulur kula?” Ahaswéros terus ngomong marang ratu wadon Ester lan Mordekhai, préntahé: “omahé Haman wis tak wènèhké marang Ester, lan Haman déwé wis disunduki duwur ing tyagak, awit ngarah patiné bangsa Ju. Kanggo kuwi kowé pada nulisa bab kanggo wong Ju, kaya sing kok anggep apik atas asmané ratu lan dityap nganggo tyapé ratu, lan kuwi ora kena diilangi babar pisan.” Ing waktu kuwi uga para abdiné ratu juru tulisé terus pada dityeluk, nalika sasi kaping telu - ya kuwi sasi Siwan - tanggal kaping telulikur, pada nulis kaya sing dipréntahké Mordekhai, digawé pepakon marang wong Ju, para wakilé ratu, para bupati lan marang para penggedéné distrik, wiwit ing negara India nganti tekan ing negara Etiopia, 127 propinsi, saben propinsi nganggo tulisané déwé-déwé, lan saben bangsa nganggo basané déwé-déwé, mengkono uga wong Ju nganggo tulisan lan basané déwé. Tulisané atas asmané Ahaswéros, lan dityap nganggo tyapé ratu, terus layangé dikirimké lantaran para kongkonan gesit sing pada numpak jaran kraton sing tyepet, sing tekané sangka panggonan sing dienggo ngingu jaran. Isiné: Wong Ju ing siji-sijiné kuta pada dikèki kwasa karo ratu nglumpuk njaga uripé, numpes matèni lan ngentèkké kabèh suradadu, uga botyah-botyah lan wong wadon, sangka bangsa lan distrik sing arep nyerang, uga dililani njukuki barang duwèké, tunggal dina ing kabèh propinsi pangwasané ratu Ahaswéros, tanggal kaping telulas, sasi sing kaping rolas, ya kuwi sasi Adar. Turunané layang kuwi kudu dikabarké ing saben propinsi, lan terus kudu diomongké marang sak rupané para bangsa, nanging wong Ju pada tata-tata ing dina mau, bisa nindakké mbales marang mungsuhé. Awit sangka préntahé ratu mau, para kongkonan-kongkonan gesit pada gelis-gelis lan karo kesusu budal numpak jaran kraton sing banter playuné; pepakon kuwi ditokké sangka bèntèng kraton Susan. Mordekhai mulih sangka ngarepé ratu karo nganggo penganggo kraton wungu tuwa karo mori alus, lan jamang emas gedé, jubahé mori lenan alus lan kain wungu nom. Wong sak kabèhé kuta Susan pada surak-surak lan pada bungah. Wong Ju pada lega atiné lan ngrasakaké kabungahan, kesenengan lan kehormatan. Mengkono uga saben wong kuta lan distrik, ngendi waé sing katekan préntah pepakoné ratu mau, wong Ju pada bungah-bungah lan pada seneng, pada nganakké pésta lan riyaya; uga tunggalé bangsa ing negara kono okèh sing pada mèlu wong Ju, awit pada wedi marang wong Ju. Waktu sasi sing kaping rolas - ya kuwi sasi Adar - tanggal kaping telulas, ing waktu préntah angger-anggeré ratu ditindakké, ing dina sing diarep-arep karo mungsuhé wong Ju enggoné arep meksa wong Ju, pungkasané kelakoné malah sak baliké: wong Ju sing pada ngalahké mungsuhé. Wong Ju terus pada nglumpuk ing kuta-kutané ing sak kabèhé pangwasané Ahaswéros, arep nyerang marang para wong sing pada ngarah patiné lan ora ana siji-sijia sing kuwat ngadepi serangané wong Ju, awit sak kabèhé bangsa mau pada kanggonan rasa wedi marang wong Ju. Lan kabèh penggedéné propinsi lan para wakilé pemrintahan lan para bupati uga para sing nglakoni kerjanané ratu, kuwi malah pada ngréwangi wong Ju, awit kanggonan rasa wedi marang Mordekhai. Awit Mordekhai kuwi gedé pangwasané ing kraton, lan kesuwur rata ing kabèh panggonan, awit Mordekhai mundak pangwasané. Wong Ju pada ngalahké kabèh mungsuhé: pada dilawan karo pedang, pada dipatèni lan dientèkké, mungsuhé pada digawé karo sakarep-karepé. Ing bèntèng kraton Susan waé wong Ju matèni lan numpes wong 500. Uga Parsandata, Dalfon, Aspata, Porata, Adalya lan Aridata, Parmasta, Arisai, Aridai, lan Waisata dipatèni. Uga para anak-anaké lanang Haman, anaké Hamadata, mungsuhé wong Ju sing tyatyahé sepuluh kuwi pada dipatèni, nanging ora njukuki barang duwèké. Ing dina kuwi ratu nampa kabar tyatyahé sing dipatèni ing bèntèng kraton Susan. Ratu terus ngomong marang ratu wadon Ester: “Ing bèntèng Susan waé wong Ju wis pada matèni lan numpes 500 wong, lan menèh anaké Haman sepuluh. Ing distrik-distrik kraton liyané, embuh apa sing ditindakké. Lan saiki apa penjalukmu menèh? Mesti bakal dituruti.” Semauré ratu wadon Ester: “Yèn ndadèkké senengé ratu, supaya ing dina sésuk ésuk wong Ju ing Susan supaya dililani nandangi malih kaya isiné pepakon ing dina iki, apa malih anak-anaké Haman sepuluh supaya pada digantung ing tyagak-tyagak gantungan.” Ratu ngekèki préntah nindakké kaya mengkono; pepakon kuwi dietokké ing Susan lan anaké Haman sepuluh pada digantung ing tyagak-tyagak gantungan. Wong Ju ing Susan terus pada nglumpuk menèh ing tanggal patbelas sasi Adar kuwi lan matèni wong 300 wong ing Susan, nanging ora njukuki barang duwèké. Sak kabèhé wong Ju liyané ing bawah pangwasané ratu, kuwi pada nglumpuk njaga uripé lan pada slamet ora diganggu karo mungsuhé; para mungsuhé sing pada dipatèni ana 75.000 wong, nanging ora njukuki barang duwèké. Kelakoné perkara kuwi waktu tanggal kaping telulas ing sasi Adar. Ing tanggal kaping patbelas terus pada lèrèn, lan kuwi didadèkké dina riyaya lan kebungahan. Nanging wong Ju ing Susan pada nglumpuk ing tanggal kaping telulas lan kaping patbelas ing sasi kuwi. Lèrèné tanggal kaping limalas lan dina kuwi didadèkké dina riyaya lan pada bungah. Mulané kanggo wong Ju ing désa, lan sing pada manggon ora nganggo témbok, tanggal kaping patbelas ing sasi Adar kuwi didadèkké dina riyaya lan kesenengan lan dina kebungahan lan dina kirim-kiriman pawèh. Mordekhai terus nulis kedadiané lelakon kuwi lan dikirimké karo layang marang kabèh wong Ju ing bawah pangwasané Ahaswéros, dadia sing adoh dadia sing tyedak, pada kudu mèngeti tanggal kaping patbelas lan kaping limalas ing sasi Adar pendaké taun. Awit ing dina kuwi wong Ju pada luwar sangka tangané mungsuhé, lan ya ing sasi kuwi enggoné kasusahan malih dadi kabungahan, lan dina tangisan dadi dina seneng; dina kuwi didadèkké dina riyaya lan kesenengan lan dadi dina kirim-kiriman pangan lan dina pawèh marang wong mlarat. Wong Ju ya pada nampani dadi pernatan apa sing wis wiwitan lan netepi apa isiné layangé Mordekhai. Pantyèn Haman, anaké Hamadata, turunané Agag, mungsuhé kabèh wong Ju, ngarah arep matèni bangsa Ju, terus ngumbulké pur: - ya kuwi lotré - karepé arep matèni lan numpes wong Ju, nanging sakwisé perkara kuwi mau dipasrahké marang ratu, piyambaké terus ngekèki préntah kabèh ing layang, karepé sing ala marang bangsa Ju kuwi mbalik marang sirahé Haman déwé. Haman sak anak-anaké terus pada digantung ing tyagak gantungan. Mulané dina kuwi disebut Purim, dijukuk sangka tembung pur kuwi mau. Awit sangka kuwi uga, ya kuwi wong Ju pada ngrasakaké isiné layang mau lan wis weruh lan ngalami déwé, wong Ju pada nampani kuwi dadi kuwajipané lan katetepan kanggo awaké déwé lan sak turun-turunané, uga kabèh wong sing bakal pada dadi siji karo wong Ju, yèn mesti bakal pada digenepi dina loro mau, ora nganti kelalèn ora ngriyayakké dina loro kuwi saben taun, miturut apa sing ketulis kanggo bab kuwi ing dina sing ditemtokké, lan dina kuwi bakal dityateti lan diriyayakaké karo saben turunané lan kulawargané ing saben distrik lan kuta, nganti dina Purim kuwi ora bakal ilang sangka sak tengahé wong Ju nganti turun-temurun kuwi bakal tansah diéling-éling ora mandek-mandek. Sakwisé mengkono ratu wadon Ester, anaké Abihail lan Mordekhai, wong Ju, loro-loroné pada bebarengan nulis kaping pindoné, digawé nguwatké pernatan bab Riyaya Purim kuwi. Terus pada kirim layang marang kabèh wong Ju ing bawah 127 propinsi, panggonané kratoné Ahaswéros, karo tetembungan; keslametan pandonga lan kemantepan, supaya pada ngriyayakké dina Purim kuwi ing waktu sing wis ditemtokké, miturut préntahé Mordekhai, penggedéné wong Ju mau lan ratu wadon Ester, lan miturut janjiné nggatèkké kanggo ing awaké déwé lan sak turun-turunané, bab perkara pasa lan petangisan. Mengkono angger-anggeré ratu wadon Ester sing netepké pernatan Purim kuwi, lan terus ketulis ing kitab. Sakwisé mengkono Ahaswéros netepké pernatan pajek ing negara lan ing pinggirané segara uga. Kanggo kabèh pelabuhané sing gedé lan kekendelané, uga nyeritakné bab kaluhuran sing dikèkké karo ratu marang Mordekhai, kabèh kuwi wis ketulis ing kitab sejarahé para ratu ing Média lan Pèrsia? Awit Mordekhai kuwi dadi penggedé sing nomer loro ing ngisoré Ahaswéros, lan piyambaké dihurmati karo wong Ju lan ditrésnani karo para seduluré, awit enggoné ngupaya kanggo kabekjané bangsané lan awit sing diomongké kuwi tumuju marang ing keslametané bangsané. Ing negara Us ana sakwijiné wong jenengé Ayub; Ayub kuwi jujur lan bener lan ngabekti marang Gusti Allah lan ngedohi sing ala. Anaké lanang pitu, sing wadon telu; bandané sing rupa wedus 7000, unta 3000, sapi 500 rakit, kimar wédok 500; baturé okèh banget, mulané kasugihané ngungkuli wong sak tanah wétan kabèh. Anaké sing lanang kuwi saben-saben pada nganakké pésta giliran ing omahé déwé-déwé, nanging seduluré wadon telu pada diundang diajak mangan lan ngombé bebarengan. Nanging saben dinané pésta wis rampung, Ayub terus nglumpukké anak-anaké perlu pada disutyèkké; ésuké, ijik mruput, Ayub wis tangi, terus masrahaké kurban obongan, tyatyahé miturut sak pira okèhé anaké kuwi, awit tembungé mengkéné: “Menawa anakku pada nggawé dosa lan nyepatani Gusti Allah ing sak njeruhné atiné.” Kaya mengkono kuwi ajek ditindakké karo Ayub. Ing sakwijiné dina dongé para anaké Gusti Allah pada ngadep ing ngarepé GUSTI; terus sétan ya ngadep bebarengan. Ing kono GUSTI ngomong marang sétan: “Kowé sangka ngendi?” Semauré sétan marang GUSTI: “Sangka mubeng ndlajahi bumi.” GUSTI terus takon marang sétan: “Apa kowé nggatèkké abdi-Ku Ayub? Awit ing sak lumahé bumi ora ana wong sing madani bab enggoné jujur lan bener lan ngabekti marang Gusti Allah, uga enggoné ngedohi sing ala.” Semauré sétan marang GUSTI: “Apa tanpa upah Ayub anggèné ngabekti tetep wedi marang Gusti Allah? Piyambaké lan omah uga kabèh bandané, apa ora Panjenengan pageri kemput? Apa sing ditindakké wis Panjenengan berkahi lan bandané mundak okèh ing negara kono. Nanging yèn Panjenengan ngelungké tangan nyerang marang kabèh barang duwèké, mesti bakal nyepatani Panjenengan ing ngarepé Panjenengan.” Préntahé GUSTI marang sétan: “apa sak duwèké wis ing tanganmu, mung waé aja nggepok marang awaké!” Sétan terus lunga sangka ngarepé GUSTI. Ing sakwijiné dina, waktu anaké Ayub lanang lan wadon pada mangan lan ngombé anggur ing omahé sing mbarep, terus ana kongkonan sing teka ing ngarepé Ayub lan nggawa kabar mengkéné: “Waktu sapi ijik digawé ngluku lan kimar wédok pada nyenggut suket ing sak kiwa-tengené, terus ana wong Syéba teka pada nyerang, sapi karo kimar pada direbut lan para pangoné pada dipatèni karo landepé pedang, mung kula déwé sing bisa utyul ngomongi marang sampéyan.” Nalika wong kuwi ijik ngomong, ana wong teka menèh lan ngomong: “Geniné Gusti Allah tiba sangka langit terus nyamber marang wedus gèmbèl uga para pangoné, kabèh entèk pada dipangan karo geni, mung kula déwé sing bisa utyul, ngomongi marang sampéyan.” Nalika wong kuwi ijik ngomong, ana wong teka menèh lan ngomong: “Wong Kasdim pada teka, ana telung grombolan, terus nyerang marang untané lan pada direbut, lan para pangoné dipatèni karo landepé pedang, mung kula déwé sing bisa utyul, ngomongi marang sampéyan.” Nalika wong kuwi ijik ngomong, ana wong teka menèh lan ngomong: “Anak sampéyan lanang wadon ijik pada mangan lan ngombé ing omahé seduluré mbarep, dadakan ana angin lésus teka sangka ara-ara samun terus nyerang omah mau ing pojok-pojoké papat; omahé ambruk ngembruki para wong enom mau, nganti pada mati kabèh, mung kula déwé sing bisa utyul ngomongi marang sampéyan.” Ing kono Ayub terus nyuwèk-nyuwèk jubahé, nyukur rambuté lan sendeku sujut ing bumi, semauré: “Wuda enggonku metu sangka wetengé emakku, ya wuda enggonku bali mbrana. GUSTI sing ngekèki, GUSTI sing njupuk; pinujia asmané GUSTI!” Sak njeruhné lelakon kuwi, Ayub ora nganti nggawé dosa lan ora pisan-pisan nyalahké marang Gusti Allah. Ing sakwijiné dina, para anaké Gusti Allah pada teka nang ngarepé GUSTI, sétan terus ya teka uga ing sak tengahé para anak mau. Pitakoné GUSTI marang sétan: “Kowé sangka ngendi?” Semauré sétan marang GUSTI: “Ijik tas sangka mubeng ndlajahi bumi.” Tembungé GUSTI marang sétan: “Kowé apa ya nggatèkké marang abdi-Ku Ayub? Awit ing sak lumahé bumi ora ana wong sing madani bab enggoné jujur lan bener lan ngabekti marang Gusti Allah, uga enggoné ngedohi sing ala lan tetep enggoné nurut ing katemenané, senajan kowé wis ngojok-ojoki Aku supaya Ayub bakal tak entèkké tanpa sebab.” Sétan terus nyauri GUSTI: “Kulit gantiné kulit; wong mesti gelem masrahké apa sing dadi duwèké kanggo gantiné nyawané. Nanging yèn Panjenengan ngagakké tangan lan nggepok balung lan dagingé, mesti bakal nyepatani Panjenengan ing ngarepé Panjenengan.” Préntahé GUSTI marang sétan: “Ayub kuwi wis ing tanganmu, nanging émanen nyawané!” Sak lungané sétan sangka ngarepé GUSTI, Ayub terus diebyuki karo lara borok wiwit tlapakané sikil nganti tekan embun-embunané. Ayub terus njupuk beling digawé ngeroki awaké lan nglésot ing pawuhan. Ing kono tembungé bojoné: “Apa sampéyan ijik ngantepi ing kejujuranmu? Mbok disepatani waé Gusti Allahmu, terus matia!” Nanging semauré Ayub: “Tembungmu kuwi kaya wong gemblung, sembarang pawèhé Gusti Allah sing apik pada tak tampani, sing ala apa ora kudu tak tampani uga?” Sak njeruhné kuwi kabèh Ayub ora nganti nggawé dosa karo lambéné. Kantyané Ayub telu bareng krungu bab sak kabèhé tyilaka sing nekani dèwèkné, terus pada teka sangka panggonané déwé-déwé, ya kuwi: Elifas wong Téman, Bildad wong Suah lan Sofar wong Naama; kuwi wis pada setuju arep ngéndangi Ayub perlu ngomongké bélasungkawa lan nglipur. Kedadiané, waktu weruh sangka kadohan, pada pangling marang Ayub, lan banter enggoné pada nangis; uga pada nyuwèk-nyuwèk jubahé lan nyawurké lebu menduwur ing sirahé. Terus pada lungguh nglésot ing lemah ing ngarepé Ayub, suwéné pitung dina pitung mbengi, ora ana sing ngomong sak ketyap waé, awit pada weruh sangsarané Ayub sing luwih abot banget kuwi. Sakwisé mengkono Ayub terus ngomong, nyepatani dina kalairané; tembungé mengkéné: “Tumpesa dina kalairanku, mengkono uga wengi sing muni: Wis dadi anak lanang ing wetengku. Dina kuwi dadia peteng, aja dipikir karo Gusti Allah ing nduwur, aja keslorotan pepadang. Supaya dikebaki karo pepeteng lan ditutup petengé pati, kebuntel karo mendung, dikagètké karo grahanané srengéngé. Wengi kuwi - ketutup karo peteng ndedet; aja nganti bungah-bungah, ing dina sak njeruhné setaun, aja diitung tyampur karo tyatyahé sasi-sasi. Lan wengi kuwi tetepa ora ana sing nglairké, lan aja dirungokké swarané kabungahan. Disumpetana karo para wong sing nyepatani dina, karo wong sing pinter nangèkké nesuné Léwiatan. Lintang-lintang ésuk pada tetep peteng; tanpa gawé enggoné ngentèni tekané pepadang, aja nganti weruh kétoké ésuk wétan, awit ora nutupi lawangé wetengé ibuku, lan ora ngaling-alingi kasusahan ing ngarepé mripatku. Kenèng apa aku ora mati waktu lair, lan ora pedot nyawaku waktu metu sangka wetengé? Kenèng apa ana dengkul sing mangku awakku; lan ana susu sing nusoni aku? Yèn ora mengkono, aku apa ora bisa lèyèh-lèyèh karo tentrem; bisa turu lan ngasuh tyampur karo ratu lan para imam ing ndonya, sing wis pada mbangun gempuran kanggo piyambaké, lan tyampur karo para penggedéné sing nduwé emas, lan omahé dikebaki slaka, utawa kenèng apa aku ora kaya bayi kluron sing didelikké, kaya bayi sing ora nganti weruh pepadang? Ing kono para wong dursila mandek enggoné nggawé ala, lan para wong sing kentèkan tenaga pada lèrèn. Ing kono para wong tawanan pada olèh katentreman, wis ora krungu swarané sing ngwasani. Wong tyilik lan wong gedé dianggep pada ing kono, lan batur wis luwar sangka bendarané. Kenèng apa wong ringkih dikèki pepadang, lan sing kasusahan dikèki urip? Sing banget kepéngin mati, nanging ora mati-mati, sing enggoné nggolèki ngungkuli wong sing ngeduk banda sing kependem; yèn nemoni kuburané, bungahé luwih banget nganti surak-surak; wong lanang sing dalané kaling-kalingan, ditutupi karo Gusti Allah. Awit nggresulaku wis kaya dadi rejekiku, lan sambatku kutah kaya waé banyu. Dasar apa sing tak sumelangké, terus nekani aku uga, lan apa sing tak wedèni, ya terus nyerang aku. Aku ora bisa ayem lan ora olèh lèrèn utawa tentrem, mung kangèlan sing nekani aku.” Ing kono Elifas wong Téman nyauri, tembungé: “Yèn ana wong njajal guneman karo kowé, apa ndadèkké gelané atimu? Nanging sapa sing bisa ngempet tembungé? Lan wis okèh wong sing pada kok wulangi, tangan sing lemes wis kok kuwatké, wong sing tiba wis kok tangèkké karo tembungmu, dengkul sing gloyoran wis kok kuwatké, nanging bareng kowé déwé wiwit kedemok, kowé terus ngenes, bareng katekan kangèlan, atimu semplak. Apa ora pangabektimu marang Gusti Allah sing dadi pengandelmu, lan katemenané mlakumu sing dadi pengarep-arepmu? Rasakna ta: Ngendi ana wong resik sing nemu karusakan, utawa wong temen sing ditumpes? Sak weruhku wong sing mluku tyilaka lan nyebar kangèlan, ya kuwi uga sing diunduh. Pada entèk karo napasé Gusti Allah, lebur karo banteré nesuné. Singané nggeruh, singané nggereng, untuné singa nom pada rompal. Singa tuwa mati awit kekurangan mangsa, lan anaké singa wédok pada buyar. Aku wis dibisiki pitutur, tembung sing dibisikké ya wis ditampa karo kupingku, sak njeruhné ngrasak-ngrasakké impèn-impèn ing wayah mbengi, ing waktuné wong ngalami turu kepati, aku katekan wedi lan ndredek, sing njalari balung-balungku gemeter. Terus ana rohé liwat ing ngarepku, nganti wuluné awakku mengkorok kabèh. Waktu mandek ing ngarepku, aku ora bisa nitèni rupané. Ana sing kétok ing pandelengku, aku terus krungu swara mbisiki mengkéné: Apa manungsa bisa bener ing ngarepé Gusti Allah, apa manungsa bisa tanpa salah ing ngarepé Sing nggawé? Sak tenané Gusti Allah ora pertyaya marang para abdiné, lan para mulékaté ya ditemokké enggoné kesasar, apa menèh para sing manggon ing omah lempung, sing dibangun sangka lebu, sing pada diidak-idak nganti mati kaya rayap. Wiwit ésuk nganti soré pada diidek-idek, lan tanpa krasa pada entèk selawasé. Apa taliné tarupé ora dipedot? Pada mati nanging tanpa kawityaksanan. Kowé mbengoka, apa ana wong sing semaur? Tunggalé para wong sutyi sapa sing kena kok jaluki tulung? Awit sejatiné wong bodo kuwi dipatèni karo nesuné déwé, lan wong sing tanpa pikir kuwi dipatèni karo mèriné atiné déwé. Aku déwé wis tau weruh wong bodo sing metu oyoté, nanging gelis-gelis tak ipat-ipati omahé. Anaké pada ora ketulungan, pada diidak-idak ing gapura kutané, ora ana sing mitulungi. Unduh-unduhané dipangan nganti entèk karo wong kaliren, malah direbut sangka sak tengahé eri, lan wong sing ngelak pada mélék marang bandané. Awit tyilaka kuwi tekané ora sangka lebu, lan ora sangka bumi tukulé kasusahan; nanging manungsa kuwi enggoné lair wis nggawa kasusahan, kaya pletiké geni sing mumbul. Nanging yèn aku mesti nggolèki Gusti Allah, lan nggawa perkaraku marang Gusti, sing nindakké penggawéan-penggawéan sing gedé, sing ora kena disangka-sangka, lan mujijat tanpa itungan; sing ngekèki udan marang bumi lan banyu marang kebonan. Wong asor diunggahké marang kaluhuran, lan wong kasusahan dikèki pitulungan sing kuwat. Rantyamané wong lityik diwurungké, terus upayané tangané ora olèh gawé. Para wong pinter dityekel sak njeruhné kelityikané déwé, lan kekarepané wong méntyla-méntylé ora bakal katekan. Ing wayah awan pada ketutupan pepeteng, lan yèn tengah awan gagap-gagap kaya ing wayah mbengi. Nanging wong ringkih kuwi pada diluwari sangka tutuké sing medèni, lan sangka tangané wong sing kuwat. Awit sangka mengkono wong tyilik nduwé pengarep-arep, lan tutuké wong duraka kebungkem. Sejatiné rahayu wong sing diukum karo Gusti Allah; mulané aja nampik piwulangé sing Mahakwasa. Awit Gusti Allah sing natoni, nanging sing mblebet uga; ya nggebuki, nanging tangan-Né maraské. Sak njeruhné kangèlan nem werna kowé mesti ditulungi, bareng tekané sing kaping pitu ora nganti kedemok karo tyilaka. Sak njeruhné pailan kowé diluwari sangka pati, lan sak njeruhné perang sangka pangwasané pedang. Kowé mesti kaling-kalingan supaya ora kena karo petyuté ilat, lan kowé ora usah wedi marang tekané karusakan. Karusakan lan pailan bakal kok èsemi, lan kéwan alasan ora bakal kok wedèni. Awit kowé mesti bakal nganakké perjanjian karo watu-watu ing ara-ara, lan kéwan-kéwan ing ara-ara bakal pada rukun karo kowé. Kowé mesti bakal ngalami tentrem ing tarupmu lan yèn kowé mriksa panggonan pangonmu, mesti ora ana sing kurang. Karo menèh bakal ngalami turunanmu dadi okèh lan wijimu kaya suket ing bumi. Enggonmu medun ing kuburan kowé wis tuwa banget lan urip kepénak, kaya tumpukan jagung sing disimpen awit wis wantyiné. Tenan ta kuwi kabèh wis pada tak titèni, pantyèn mengkono kahanané; bab kuwi rasakna lan titènana!” Ing kono Ayub terus nyauri: “Aduh supaya kangèlanku ditimbang karo titis, lan kasangsaranku disèlèhké ing timbangan! Aboté mesti ngungkuli wedi ing segara; mulané metuné omongku grusah-grusuh. Awit jemparingé sing Mahakwasa pada mantyep ing awakku, ratyuné nesep ing nyawaku; aku krasa sing medèni sangka Gusti Allah. Kimar alasan apa ya nggereng-nggereng ing suketan ijuh, sapi apa ya mbengak-mbengok ing ngarepé pakané? Barang sing tyemplang rasané apa dipangan tanpa uyah, utawa putihé endok apa ana rasané? Ndemok waé aku ora sudi, kanggo aku kuwi pangan sing ngunek-uneki. Ah, supaya penjalukku keturutan, Gusti Allah supaya gelem ngekèki sing dadi pengarep-arepku! Gusti Allah supaya gelem ngremuk aku, ngagakké tangané lan ngendek uripku! Kuwi sing ijik dadi panglipuran kanggo aku, malah aku bakal jingklak-jingklak awit sangka bungahku. Ing sak njeruhné aku ngalami sangsara sing tanpa kawelasan kuwi, awit aku ora tau nyedekki tembungé sing Mahasutyi. Sak pira ta kekuwatané, kok aku bisa tahan, lan apa ta pungkasané awakku, kok aku ijik kudu sabar? Apa kekuwatané kuwi kaya watu? Apa dagingku kaya prunggu? Apa wis ora ana pitulungan babar pisan kanggo aku, lan keslametan wis adoh sangka aku? Wong sing ora welas marang sak pepadané, kuwi nglalèkké ngabekti marang sing Mahakwasa. Sedulurku pada ora kena dipertyaya kaya kali, kaya banyu sing metu sangka dasaré kali, sing butek awit banyuné kentel, salju ing njeruhné dadi èntyèr, ing waktu panas pada mudun, yèn kena ing kekuwatané panas terus asat ing panggonané; iliné ménggak-ménggok, tekan ing ara-ara samun terus mati. Pedagang sangka Tema pada ngingak-nginguk, para pedagang ing Syéba pada ngarep-arep, nanging pada ketyelik awit sangka pengarep-arepé, sak tekané ing kana bakal kapusan. Ya kaya mengkono kuwi kowé kabèh saiki kanggo aku, waktu kowé pada weruh kahanan sing medèni, terus pada kagèt. Apa aku tau omong: Nggawaa olèh-olèh, lan: Aku wènèhana duwit beselan sangka bandamu, utawa: Aku slametna sangka tangané sing nglarani, lan: Aku tebusen sangka tangané wong sing nindes? Aku wulangna, nganti aku bakal meneng; aku ngerti sing dadi kesalahanku. Kepriyé gedéné kwasané pitutur sing jujur! Nanging apa tegesé pamelèhmu kuwi? Apa karepmu kuwi nyalahké tembung? Apa tembungé wong sing entèk pengarep-arepé kuwi dianggep angin? Malah kowé pada mbuwang lotré kanggo botyah lola, nanging kantyamu kok dadèkké barang dagangan. Nanging saiki aku sawangen; aku apa ora bakal ngapusi kowé. Pada mbalika ta, aja nganti ana sing ora jujur sing ditandangi; ya pada mbalika, aku iki tenan-tenan bener. Ing ilatku apa ana durakané? Tyetaku apa ora bisa mbédak-mbédakké kasangsarané?” “Manungsa kuwi ing bumi apa ora kudu kerja abot, étungané umuré kaya dinané wong buruh? Kaya upamané batur sing kepéngin panggonan sing iyup, utawa kaya buruh ngentèn-entèni upahé, ya mengkono enggonku nduwé pirang-pirang sasi kebak tyilaka, lan pirang-pirang mbengi kebak kasusahan. Yèn aku mapan turu tembungku: Mbésuk apa aku bakal bisa tangi? Nanging benginé mulur dawa, nggawé kesel enggonku ngolang-ngaling nganti tekan wayah uput-uput. Awakku ketutupan sèt lan lebu, kulitku pating prentul, terus metyah metu nanahé. Dina-dinaku banteré ngungkuli tropongé tenunan, ilangé tanpa ninggal pengarep-arep. Panjenengan supaya gelem éling, yèn urip kula kuwi mung abab waé, lan mripat kula ora bakal weruh sing apik menèh. Wong sing weruh kula saiki, mbésuk wis ora bakal weruh menèh. Panjenengan weruh kula, nanging kula wis ora ana. Kaya mendung sing lebur terus entèk, ya mengkéné wong sing medun menyang ndonyané wong mati ora bakal mentas menèh. Ora mulih-mulih ing omahé malih, ora bakal dikenal karo panggonan ing panggonané malih. Mulané kula ora bakal ngendek tutuk kula, kula bakal ngomong ing sak njeruhné kangèlané nyawa kula, lan bakal sambat sak njeruhné paité ing ati kula. Apa kula kuwi segara utawa monster segara, nanging Panjenengan nganti nganakké njaga kanggo kula? Yèn kula mikir: Peturonku bakal ngekèki panglipuran marang aku, lan ambènku bakal ngèntèngké sambatku, kula terus Panjenengan kagètké karo impèn lan Panjenengan nggawé wedi karo werna-werna ing njeruhné turu, sak nalika kula luwih seneng ditekek, terus mati tenimbang ngrasaké kasusahan kula. Kula wis jelèh, kula ora saguh urip ing sak lawasé. Kula supaya Panjenengan etyulké, awit urip kula kuwi mung kaya abab waé. Manungsa kuwi apa ta, nanging nganti Panjenengan anggep gedé, lan Panjenengan gatèkké, Panjenengan éndangi saben ésuk, lan saben-saben Panjenengan nyoba? Mbésuk apa enggèn Panjenengan ora bakal nggatèkké kula menèh, lan ngetyulké kula, terus kula bisa ngulu idu kula? Yèn kula nggawé dosa, apa sing kula tindakké marang Panjenengan, duh Gusti Allah, sing njaga manungsa? Kepriyé kula Panjenengan dadèkké tujuané panah-Mu, nganti abot enggèn kula nggawa awak kula déwé? Lan apa sebabé Panjenengan ora gelem ngapura kesalahan kula, lan ora gelem ngilangi duraka kula? Awit mengko kula bakal turu ing lemah, lan Panjenengan terus bakal nggolèki kula, nanging kula wis ora ana menèh.” Terus Bildad wong Suah nyauri, tembungé: “Nganti pira suwéné enggonmu nduwé tembung mengkono kuwi, lan tembungé tutukmu kaya angin gedé kuwi? Apa ya Gusti Allah mbéngkongké keadilan? Apa ya sing Mahakwasa mbéngkongké sing bener? Yèn anak-anakmu pada nggawé dosa marang Panjenengané, mesti wis dipasrahké marang pangwasané paneraké déwé. Nanging yèn enggonmu nggolèki Gusti Allah, lan njaluk kawelasan marang sing Mahakwasa, angger kowé resik lan temen, Panjenengané mesti terus tangi lan mitulungi kowé, lan ndandani omah sing dadi wewenangmu. Terus kahananmu sing mbiyèn bakal kétok asor, nanging kahananmu sing bakal klakon bakal dadi mulya banget. Takona ta bab wong-wong jaman mbiyèn, lan gatèkna apa sing wis dititipriksa karo para leluhuré. Awit kita iki botyah dèk wingi soré, pada ora weruh apa-apa, awit umur kita ing ndonya iki kaya ayang-ayang. Para leluhur kita apa ora kudu mulangi lan ngomong marang kowé, lan ngetokké tetembungan sing metu sangka atiné. Bangsané suket glagah apa bisa tukul duwur, yèn ora ing rawa, utawa glagah apa bisa tukul subur yèn tanpa banyu? Senajan ijik arepé tukul, sak durungé waktuné wis dibatyok, apa ora mesti terus gelis alum, tenimbang karo suket liyané. Ora béda karo lelakoné sak kabèhé wong sing ora éling marang Gusti Allah; kuwi entèk pengarep-arepé; pengarep-arepé kaya jaring kemlandingan, lan pengandelé kaya jaring kalamangga, omahé dienggo sèndènan, nanging ora bisa terus ngadek, digondèli, nanging ora kuwat. Dèwèké kaya tetukulan sing ijik seger ing padangé srengéngé, ngglolor rata ing petamanan. Oyot-oyoté nggubet-nggubet ing tumpukan watu, lan nlesep-nlesep ing sela-selané watu-watu kuwi. Yèn dijebol sangka panggonané, terus ora diakoni karo panggonan mau, semauré: Aku durung tau weruh kowé. Ya mengkono kuwi kabungahané uripé, lan terus ana tetukulan liyané sing tukul sangka lemah. Ngertia, Gusti Allah ora bakal nampik wong sing temen, lan ora nuntun tangané wong sing nggawé ala. Panjenengané ijik nggawé tutukmu ngguyu, lan nggawé lambému surak-surak. Mungsuhmu bakal ngalami kisinan, lan tarupé wong ala bakal entèk.” Ing kono Ayub nyauri: “Sejatiné aku wis weruh, yèn kuwi pantyèn mengkono, kepriyé manungsa enggoné bisa ketemu bener ing ngarepé Gusti Allah? Yèn Gusti Allah gelem nggawé perkara, ing 1000 perkara, sak perkara waé mesti ora ana wong bisa mbantah balesané tembungé. Sapa ta, senajan wityaksana atiné lan gedé kekuwatané, sing bisa nglawan marang Panjenengané lan tetep slamet? Ya Panjenengané sing ngelih gunung ora ana wong sing weruh, lan diwolak-walik ing sak njeruhné bebenduné; nggèsèr bumi sangka panggonané, terus tyagak-tyagaké pada gonjing, srengéngé dipréntah, nganti ora njedul; lintang-lintang dikurung karo diségel; Gusti Allah déwé sing mbèbèr langit, sing nglangkahi ombaké segara, sing nggawé lintang-lintangé Prau, lintang-lintangé Wluku lan lintang-lintangé Wuluh, uga lintang-lintang ing kidul; sing nindakké penggawéané sing gedé, ora kena dijajaki; lan mujijaté tanpa kena diitung. Yèn Panjenengané liwat ing sandingku, aku ora weruh, lan yèn mlaku aku ora weruh. Yèn Panjenengané ngrebut apa-apa, sing ngalang-alangi sapa? Sapa sing ngalang-alangi: Apa sing Panjenengan tandangi iki? Gusti Allah ora ngendek bebenduné, para abdiné Rahab pada mbungkuk ing ngarepé. Uga aku, kepriyé bisané nesoni Panjenengané, utawa menèh tembung kanggo nglawan marang Panjenengané? Senajan aku bener, ya mosok bisa mbantah Panjenengané, malah aku kudu njaluk kawelasan marang sing ndakwa aku. Yèn aku nyebut-nyebut, nanging Panjenengané nyauri, aku mesti ya ora ngandel, yèn Panjenengané gelem ngrungokké swaraku; Panjenengané sing nyerang aku karo lésus, lan sing ngakèhké tatuku tanpa sebab, sing ora nglilani aku ambekan, nanging malah mareki aku karo pait-getir. Yèn bab karosan, Panjenengané kuwi sing nduwé. Yèn bab keadilan, sapa sing bisa nggugat Panjenengané? Senajan aku bener, tutukku déwé sing bakal nyalahké aku; senajan aku ora salah, Panjenengané sing bakal nyalahké aku. Aku ora salah! Aku ora perduli awakku, aku ora ngitung uripku. Kabèh kuwi pada waé, mulané tembungku: Wong salah lan wong ora salah loro-loroné pada ditumpes. Yèn petyuté dadakan matèni, Piyambaké terus ngolok-olok putusané wong sing ora salah. Bumi wis dipasrahké marang wong duraka, rèkteré ndonya ditutupi mripaté; yèn duduk Gusti Allah sing nindakké kuwi, lah sapa ta? Playuné dina-dinané umurku banteré ngungkuli kongkonan sing playuné gelis, wis pada asat tanpa weruh kabekjan, kaya mlakuné kapal glagah, kaya maburé manuk garuda sing nyamber memangsané. Yèn kula nduwé tembung mengkéné: Tak lalèkké sambatku, tak buwangé enggonku mbesengut, terus dadi bungah menèh, kula wedi marang kasusahanku kabèh, awit kula ngerti, yèn Panjenengan ora bakal nganggep kula tanpa kesalahan. Kula mesti ditetepaké wong duraka, apa gunané kula nganti kangèlan tanpa pungkasan? Senajan kula adusa banyu salju, lan wisuha nganggo sabun, Panjenengan mesti mblesekké kula ing endutan, terus sandangan kula pada nganggep jijik marang kula. Awit Panjenengané kuwi duduk manungsa kaya aku, sing kena tak kèki jawaban: Hayuk pada bareng nemoni ing ngarepé pengadilan. Ora ana juru misah, sing numpangké tangan marang kita loro-loroné! Terus Panjenengané nyingkirké gepuké sangka awakku, lan aku terus ora wedi ing ngarepé. Yèn kelakon mengkono, aku ya bakal ngomong ora karo wedi marang Panjenengané, awit aku pantyèn ora ngrumangsani kesalahanku.” “Nyawaku wis jelèh urip, aku arep ngumbar sambatku, aku arep ngomong sak njeruhné kasusahané nyawaku sing pait. Aku arep ngomong marang Gusti Allah: Panjenengan supaya aja nganti nyalahké kula; kula supaya Panjenengan nduduhké, apa sebabé Panjenengan nglawan marang kula. Untungé apa ta kanggo Panjenengan, yèn nindes wong kuwi, yèn Panjenengan ngguwak penggawéané tangan Panjenengan lan Panjenengan ngekèki bantuan marang rantyamané wong duraka? Apa Panjenengan nduwé mripat daging? Enggèn Panjenengan ndelok samubarang apa ya kaya tyarané manungsa enggoné ndelok? Umuré Panjenengan apa mèmper kaya umuré manungsa, itungan taun Panjenengan apa ya kaya umuré wong lanang, nanging Panjenengan kok gelem nggolèki kesalahan kula, lan métani dosa kula, sakjané Panjenengan ngerti, yèn kula duduk wong duraka, lan yèn ora ana wong sing bisa utyul sangka tangan Panjenengan? Tangan Panjenengan sing nganakké lan nggawé kula, nanging Panjenengan kok terus ora gelem weruh kula lan bakal ngentèkké kula? Panjenengan supaya gelem éling, yèn Panjenengan sing nggawé kula sangka lempung, kok bakal Panjenengan dadèkké lebu menèh! Apa duduk Panjenengan sing ngutyurké kula kaya mèlek, kok terus bakal Panjenengan kentelaké dadi kèju? Panjenengan templèki kulit karo daging, Panjenengan enami balung lan otot. Panjenengan ngekèki urip lan kawelasan; nyawa kula Panjenengan jaga lantaran pangrumat Panjenengan. Nanging kahanané sing mengkéné kuwi kok Panjenengan delikké ing njeruhné ati; kula ngerti, yèn kuwi pantyèn wis dadi karep Panjenengan. Yèn kula nggawé dosa, Panjenengan mesti bakal weruh, lan kula ora bakal Panjenengan bébaské tanpa kesalahan. Yèn kula duraka, tyilaka kula; yèn kula bener ya ora bisa ndangak, awit enggèn kula warek kewirangan, lan weruh kasangsarané kula. Yèn kula ndangak, Panjenengan mesti terus ngoyak kula kaya singa lan ngétokké pangwasané Panjenengan sing nggumunaké kuwi marang kula menèh. Panjenengan bakal ngajokké seksi-seksi anyar sing nglawan kula, - Panjenengan nggedèkké bebendu Panjenengan marang kula - Panjenengan bakal ngajokké suradadu-suradadu anyar, malah nyerang marang kula. Apa sebabé Panjenengan ngetokké kula sangka wetengé ibuku? Luwih apik yèn kula mati, sak durungé kula diweruh karo wong, kaya-kaya kula ora tau ana, sangka wetengé ibu terus waé digawa menyang kuburan. Apa dina-dina umur kula ora mung setitik? Panjenengan supaya gelem ngendek kula, supaya kula bisa bungah sak untara, sak durungé kula lunga lan ora mulih menèh menyang negara sing peteng ndedet, marang negara sing peteng ndedet, panggonan sing peteng banget lan ora nggenah, sing sloroté pepadangé pada karo pepeteng.” Sofar wong Naama terus nyauri tembungé: “Wong kakèhan rembukan kuwi apa ora kudu disemauri? Apa wong sing kakèhan omong kuwi kudu dianggep bener? Apa wong kudu meneng waé krungu otyèhanmu kuwi? Lan yèn kowé ngèlèk-èlèk kuwi apa ora ana sing melèhké? Kowé ngomong: Piwulang kula kuwi murni, lan kula resik ing mripat Panjenengan. Nanging supaya Gusti Allah déwé gelem mréntahké tembungé, lan mbukak ilaté kanggo kowé, lan ngekèki weruh marang kowé bab wewadiné kawityaksanan, awit kuwi isiné anèh. Kowé terus bakal weruh, yèn Gusti Allah ora ngitung kesalahanmu sak bagéan. Apa kowé bisa njajaki kahanané Gusti Allah, apa bisa weruh wates-watesé pangwasané sing Mahakwasa? Iki duwuré pada karo langit; - kowé bisa nindakké apa? Jeruné ngungkuli panggonané wong mati: - kowé ngerti apa? Dawané ngungkuli ukurané bumi, jembaré ngungkuli segara. Yèn Panjenengané liwat, terus nyekel lan ngadili, sapa sing bisa ngalang-alangi? Awit Panjenengané weruh tukang ngapus lan ngerti sing ala tanpa ngewaské. Yèn wong bodo bisa ngerti, anaké kimar alas ya bisa lair dadi manungsa. Yèn atimu kok tyepakké, terus megarké tanganmu marang Panjenengané, lan ala ing tanganmu kuwi kok edohké, lan kowé ora nglilani duraka manggon ing tarupmu, kowé mesti terus bisa ndangak karo tanpa tyiri, nganti kuwat lan ora bakal wedi, kowé malah terus lali marang kasusahanmu, kuwi mung kok ilingi kaya banyu sing wis kepungkur miliné. Uripmu padangé bakal ngungkuli wayah tengah awan, pepeteng bakal dadi padang kaya ésuk. Kowé bakal rumangsa tentrem, awit ana pengarep-arep; sakwisé mriksa ngiwa nengen terus bakal turu kepénak; enggonmu nglèyèh turu ora bakal ana sing ngrusuhi, lan okèh wong sing pada njaluk dimelasi karo kowé. Nanging mripaté wong duraka mesti bakal dadi lamur, mulané pada ora bisa mlayu nylametké menèh; sing dadi pengarep-arepé mung pegaté nyawané.” Ayub terus nyauri, tembungé: “Lah ya kowé kuwi sing jenengé manungsa, yèn kowé pada mati, kawityaksanan ya mati bebarengan karo kowé. Aku ya nduwé pikiran kaya kowé, aku ora kalah karo kowé; sapa sing durung tau weruh sing kaya mengkono kuwi? Aku iki dadi guyonan sak pepadaku, aku sing menawa sambat marang Gusti Allah terus dituruti, wong sing apik lan bener dadi guyonan. Sangka panemuné wong sing tentrem uripé, wong sing sangsara kuwi pantesé dityatyat, kuwi kaya gebuk kanggo wong sing sikilé kejengklok. Tarupé wong sing tukang ngrusak pada tentrem lan wong sing nangèkké nesuné Gusti Allah pada ngalami katentreman, mengkono uga para wong sing arep nggegem Gusti Allah ing tangané. Nanging takon ta marang kéwan, kuwi mesti pada didunungké marang kowé, lan takon ta marang manuk ing awang-awang, mesti kowé diduduhké, utawa ngomonga marang bumi, kuwi mesti bakal ngekèki piwulang marang kowé, uga iwak ing segara bakal nyritakné marang kowé. Tunggalé kuwi kabèh sapa sing ora weruh, yèn tangané Gusti Allah sing nindakké kuwi; yèn nyawané kabèh sing urip lan napasé saben manungsa kuwi manggon ing tangan-Né? Kuping apa ora nguji tembung-tembung, kaya tyetak enggoné ngrasakaké pangan? Apa duduk para wong tuwa sing pada kanggonan kawityaksanan, lan wong sing wis okèh umuré kuwi sing nduwé pangertèn? Nanging Gusti Allah kuwi sing nduwé kawityaksanan lan pangwasa. Ya Panjenengané kuwi sing dadi sumberé timbangan pikiran lan kapinteran. Yèn Panjenengané mbungkar, ora ana sing bisa mbangun menèh. Yèn Panjenengané nyekel wong, ora ana sing bisa ngluwari. Yèn Panjenengané mbendung banyu, terus asat kabèh. Yèn Panjenengané nglilani mili menèh, terus ngelepi bumi. Panjenengané nggawa pangwasa lan kemenangan ya sing ngwasani wong sing kesasar lan wong sing nasarké. Panjenengané sing nggiring lan ngudani para mentri, lan sing nggawé bodoné para rèkter. Panjenengané sing ngutyuli tali banda sing dipasang karo para ratu, sing terus pada ditalèni bangkèkané karo tali peniset. Panjenengané sing nggiring lan ngglédahi para imam, lan nggolingké wong sing kuwat. Panjenengané sing mbungkem tyangkemé para wong sing dipertyaya, lan para wong tuwa pada diilangi nalaré. Panjenengané sing nekakké wirang para wong luhur lan sing ngutyuli sabuké para wong sing kuwat. Panjenengané sing mbukak wewadiné pepeteng lan nekakké peteng ndedet ing pepadang. Panjenengané sing ndadèkké tangkar-tumangkaré lan tumpesé para bangsa, lan sing nggawé tambah-tambahé bangsa terus diboyong. Panjenengané sing nggawé para penggedéné ndonya pada ilang akalé lan kesasar ing ara-ara samun sing ora ana dalané, pada gagap-gagap ing pepeteng sing ora ana pepadangé; uga pada digawé gloyoran kaya wong mendem.” “Lah kuwi kabèh wis tak deleng karo mripatku, tak rungokké karo kupingku lan tak mengertèni. Apa sing pada kok ngerti, aku ya ngerti, aku ora kalah karo kowé. Nanging aku arep ngomong marang sing Mahakwasa, aku kepéngin mbélani perkaraku ing ngarepé Gusti Allah. Nanging kowé kabèh kuwi wong sing pada nutupi gorohmu, lan pada dadi dukun sing palsu. Yèn kowé pada meneng babar pisan, kuwi malah dadi kawityaksananmu. Rungokna ta semaurku lan gatèkna jawabané lambéku! Apa kowé gelem goroh kanggo Gusti Allah, apa kowé gelem ngapusi kanggo Panjenengané? Apa kowé gelem mbélani Gusti Allah lan bantahan kanggo mbélani Panjenengané? Apa apik, yèn Panjenengané sing mriksa marang kowé? Apa kowé bisa ngapusi Panjenengané kaya ngapusi wong? Kowé bakal pada diukum abot yèn kowé mbélani karo meneng-meneng. Apa kamulyané Gusti Allah kuwi ora bakal ngagètké kowé, lan apa kowé ora bakal ketiban rasa wedi? Pepéling-pepélingmu kuwi wulang bebasan lebu lan tamèngmu kuwi tamèng lempung. Pada menenga! Aku arep ngomong, senajan apa waé sing bakal ditibakké marang aku, tak sanggané! Dagingku arep tak jupuk karo untuku, lan nyawaku arep tak sangga karo tanganku. Delengen, Panjenengané arep matèni aku, aku wis ora nduwé pengarep-arep, nanging aku arep mbélani ing bab mlakuku ing ngarepan-Né. Panjenengané bakal dadi keslametanku, nanging wong lamis ora kena ngadep ing ngarepé. Rungokna sing tenanan tembung-tembungku, lan gatèkna tegesé! Ngertia, aku wis nyawiské perkaraku, aku yakin, yèn aku bener. Sapa sing kuwat padu karo aku, ya wis, aku tak meneng waé terus tak mati. Mung rong perkara supaya aja Panjenengan nindakké marang aku, dadi aku ora bakal ndelik sangka ngarepé Panjenengan, ya kuwi: Tangan-Né supaya disingkirké sing adoh sangka kula, lan uga rasa gemeter marang Panjenengan aja ditibakké marang kula, terus Panjenengan supaya nyeluk kula, kula ya bakal nyauri; utawa kula sing ngomong lan Panjenengan sing nyauri. Sak pira ta gedéné kesalahan lan dosa kula? Kula supaya Panjenengan nduduhké marang panerak lan dosa kula. Apa sebabé Panjenengan nganti ndelikké praupan Panjenengan lan kula Panjenengan anggep mungsuh? Godong kabur kanginan kok Panjenengan nggawé gemeter; damèn garing kok Panjenengan uber-uber! Awit kula Panjenengan tibani sing pait getir, kesalahan waktu nom-noman kula kuwi Panjenengan tibakké marang kula, taleré kula Panjenengan ranté, lan sak mlaku kula Panjenengan ulat-uletké, tlapakané kula Panjenengan pasangi palangan, nanging kuwi kanggo wong sing wis ringkih kaya kayu gapuk, kaya mori sing dipangan karo rayap.” “Manungsa sing lair sangka wong wadon, tyendek umuré, warek karo kasusahan, mekar kaya kembang terus alum, ilangé kaya ayang-ayang, ora bisa lestari. Apa ya Panjenengan bakal gelem weruh wong sing kaya mengkéné kuwi lan bakal Panjenengan gèrèt menyang pengadilan Panjenengan? Apa tau ana wong resik tukulé sangka wong reget? Siji waé mesti ora ana! Kanggo kuwi umuré manungsa wis dipestèkké watesé, lan tyatyahé sasiné wis Panjenengan temokké, apa menèh wates-watesé wis Panjenengan tetepké, terus ora bisa kelangkahan, mila Panjenengan supaya gelem ménguh, supaya dèwèké bisa lèrèn, terus bisa ngrasaké énaké dina kaya wong buruh. Awit kanggo wit-witan ijik ana pengarep-arep; yèn ditegor, metu trubusan malih, banjur urip ing sak terusé. Senajan oyoté dadi tuwa ing njeruhné lemah, lan tunggaké nganti mati manggon ing lebu, nanging angger mambu banyu, mesti semi lan metu pangé sing dadi tanduran anyar. Nanging yèn wong nemoni pati wis ora nduwé daya kekuwatan menèh; manungsa yèn wis mati, wong iki terus ing ngendi? Kaya banyuné tlaga sing nguwab lan kali sing asat lan mati, mengkono uga manungsa ya ambruk lan ora tangi menèh, nganti tekan ilangé langit pada ora tangi utawa digugah anggèné turu. Nanging beja kula yèn Panjenengan gelem ndelikké kula ing panggonané wong mati; yèn Panjenengan gelem ngaling-alingi kula nganti mandeké bebendu Panjenengan lan yèn Panjenengan gelem netepaké waktu terus Panjenengan éling marang kula! Manungsa yèn wis mati, apa bisa urip menèh? Yèn mengkéné kula nduwé pengarep-arep sak suwéné kula ngalami kangèlan, nganti tekan giliran kula. Panjenengan terus bakal nyeluk kula, lan kula bakal nyauri; Panjenengan bakal kangen marang penggawéané tangan Panjenengan. Panjenengan terus ora bakal nggatèkké dosa kula, senajan Panjenengan ngitung jangkah kula, panerak kula terus pada dilebokké ing kantong sing diségel, lan Panjenengan bakal nutupi rapet kesalahan kula. Nanging kaya gunung sing ambruk terus ajur, lan watu sing ngalih panggonan, lan kaya banyu sing nggripiské watu, lan banteré iliné ngéntérké lebuné lemah, ya kaya mengkono enggèn Panjenengan nglebur pengarep-arepé manungsa. Manungsa Panjenengan kwasani sak lawasé terus lunga piyambaké, Panjenengan owahi praupané terus Panjenengan tundung; ora weruh enggoné anak-anaké pada olèh kamulyan, utawa pada tiba ing ala ya ora dimangertèni. Mung awaké sing njalari dèwèké ngalami perih, lan awit sangka dèwèké déwé, nyawané ngalami sedih.” Elifas wong Téman terus nyauri, omongé: “Wong sing wityaksana apa nyauri karo kaweruh sing tanpa isi, lan ngisèni pikirané karo angin? Apa ya enggoné ngélingké kuwi karo tetembungan sing tanpa guna, lan karo tembungé sing ora maédahi? Uga kowé ngilangi rasa wedi marang Gusti Allah, lan ngurangi rasa ora ngajèni marang Gusti Allah. Kesalahanmu sing mulangi tutukmu lan basané wong lityik sing kok pilih, tutukmu déwé sing nyalahké kowé, duduk aku; lambému déwé sing melèhké kowé. Apa lairmu dadi manungsa sing wiwitan? Enggonmu digawé apa sak durungé ana gunung? Apa kowé krungu pestiné Gusti Allah, lan apa kowé ngrebut kawityaksanan kanggo awakmu déwé? Kowé weruh apa, sing ora tak weruh, kowé ngerti apa, sing ora tyeta kanggo aku? Sak panunggalmu ana sing wis uwanen lan sing wis tuwa banget, ngungkuli bapakmu. Apa panglipurané Gusti Allah kuwi sepélé kanggo kowé, lan pitutur sing alus sing ditibakké marang kowé kuwi apa kok rèmèhké? Kenèng apa kowé kok blingeraké karo rasané atimu, lan mripatmu kok tyerengké, terus atimu dadi nglawan marang Gusti Allah. Lan tutukmu ngetokké tetembungan sing kaya mengkono? Manungsa kuwi mosok sutyi, lan mosok bener sing lair sangka wong wadon kuwi! Lah para abdi-Né sing sutyi pada ora dipertyaya, lan langit didelok ora ketemu resiké, malah menèh wong sing reget lan watekké dursila sing nyruput duraka kaya banyu. Kowé tak omongi, rungokna! Apa sing wis tak deleng bakal tak tyritakké, ya kuwi sing diomongké karo para wityaksana sing enggoné weruh sangka para leluhuré ora nganggo digawé delikan, waktu negara mung dikèkké marang wong-wong mau, lan ora ana wong mantya sing mlebu ing kono. Wong ala ngalami wedi sakjeké urip, wong sing duraka ya mengkono uga ing sak njeruhné taun-taun sing dityawiské. Swara-swara sing medèni mlebu ing kupingé, ing waktu tentrem dèwèké katekan juru pengrusak. Wis ora nduwé pengarep-arep yèn bisa metu sangka pepeteng, wis pestiné dadi pangané pedang; nglembara golèk pangan, embuh menyang ngendi. Dèwèké weruh, yèn bakal ngalami dina pepeteng. Atiné digawé wedi karo kasangsarané lan kangèlan, sing ngebyuki kaya ratu sing wis arep perang, awit ngelungké tangané arep nglawan marang Gusti Allah, lan nglawan marang sing Mahakwasa, karo sombong enggoné gelis-gelis metuki Panjenengané, karo nggawa tamèng-tamèngé sing dilapis-lapis kandel. Praupané wis diblonyohi karo gajihé, lan bangkèkané dipasangi sabuk gajihé sing dilapis-lapis; terus ngenggoni kuta-kuta sing wis gempuran, lan omah-omah sing ora kena dienggoni karo wong, sing wis ditentokké dadi jugrukan. Dèwèkné ora bakal dadi sugih lan bandané ora langgeng, lan barang-barangé ora tambah ing bumi, bakal ora bisa utyul sangka pepeteng, tukul-tukulané bakal garing kena panasé geni, lan dèwèké bakal dientèkké karo napasé tutuké GUSTI. Wong mau aja ngandel marang bab sing tanpa isi, awit bakal kapusan, awit olèh-olèhé ya tanpa guna. Sak durungé wantyiné terus wis mati, lan pangé ora bakal bisa seger. Kaya wit anggur sing gogrok wohé, lan kaya wit saitun sing gogrok kembangé. Awit golongané wong ala ora bakal ngetokké woh, lan tarup-tarupé wong sing nampani beselan bakal dipangan karo geni. Kuwi pada meteng kasusahan lan nglairké sing ala, lan atiné meteng goroh.” Ayub terus nyauri, semauré: “Wis kerep banget aku krungu sing kaya mengkono kuwi, kowé kabèh kuwi juru panglipuran sing apes! Apa durung entèk tembungmu sing tanpa isi kuwi? Apa ta sing meksa kowé supaya nglawan? Aku ya bisa ngomong kaya kowé, yèn kowé kuwi dadi kaya aku; aku bisa ngratyik tetembungan sing apik kanggo kowé lan gèdèk-gèdèk ngrasakaké kowé. Aku bisa nguwatké atimu karo tutuk lan lambéku ora tak endek enggoné ngutyapké balesan. Nanging yèn aku ngomong, enggonku ngalami sangsara ora bakal dadi èntèng lan yèn aku meneng apa ya ana sudané? Nanging saiki Panjenengané ndadèkké aku tanpa kekuwatan lan ngrusak sak isiné omahku, aku dityekel; iki sing dadi seksi; enggonku kuru iki kaya-kaya terus ngadek nggugat marang aku. Nesuné Gusti Allah nyerang lan nglawan marang aku, nggeget waja tumuju marang aku, aku dipandeng karo mungsuhku karo mripat mentyereng. Wong pada tyrèwèt tyangkemé kanggo aku, aku ditapuk karo sing ngisinké, pada nggrombol arep ngroyok aku. Gusti Allah masrahké aku marang wong dursila, lan masrahaké aku marang tangané wong duraka. Aku urip tentrem, nanging aku terus disengsarakké, gitokku dityekel terus aku dibanting, terus ditangèkké didadèkké sasaran-Né. Aku diudani karo panah, ginjelku pada dityublesi tanpa kawelasan, rempelaku dikutahké ing bumi. Aku dijuwing-juwing, aku dilawan kaya déné suradadu ing perang. Aku wis ndondomi salin kasusahan kanggo nutupi kulitku lan sunguku tak uruki lebu. Praupanku kétok abang awit sangka nangis lan mripatku ketutupan karo peteng ndedet, senajan tanganku ora kanggonan tumindak dursila lan pandongaku resik. Hé! bumi, getihku aja kok tutupi, lan jeritanku aja nganti olèh panggonan lèrèn! Ngertia, saiki uga Seksiku ing swarga, sing nyeksèni aku ing nduwur. Senajan aku dipoyoki karo kantya-kantyaku nanging karo nangis mripatku melèk marang Gusti Allah, supaya Panjenengané gelem ngrampungké perkara ing antarané manungsa lan Gusti Allah lan manungsa lan sak pepadané. Awit gunggungé taun mung kèri setitik lan aku bakal metu ing dalan sing ora bakal tak balèni menèh. Semangatku wis semplak, umurku wis tekan pungkasané, lan aku wis dityepaki kuburan. Tenan aku iki dadi guyonan, mripatku kepeksa weruh tangan-tangané. Supaya Panjenengan gelem dadi jaminan kula ing ngarepé Panjenengan piyambak. Yèn ora mengkono sapa menèh sing bisa nyetujoni kanggo kula? Awit atiné wis pada Panjenengan dadèkké buntet. Mila Panjenengan ora ngekèki kemenangan. Sapa sing ndakwa kantya-kantyané supaya olèh untungé, mripaté anak-anaké bakal dadi lamur. Aku wis didadèkké tembungan ing sak tengahé para bangsa, lan dadi wong sing diidoni rainé. Mripatku dadi lamur awit sangka susah, kabèh pérangané awakku dadi kaya ayang-ayang. Para wong sing jujur pada nggumun awit sangka sing mengkono kuwi, lan wong sing ora salah dadi nesu marang wong duraka. Senajan mengkono wong bener tetep mlaku ing dalané, lan wong sing resik tangané mundak kuwat. Nanging kowé kabèh, kana pada balia! Aku ora bakal nemoni wong wityaksana ing tengahmu. Umurku wis kliwat, wis gagal rantyamanku, sing dadi kepinginanku. Mbengi bakal pada didadèkké awan: padang bakal gelis njedul sangka peteng, mengkono omongané. Yèn aku ngarepké ndonyané wong mati dadi omahku, nyawiské peturonku ing pepeteng, lan ngomong marang lawang kuburan: Kowé kuwi bapaku, lan marang sèt: Ibuku lan sedulurku wadon, terus apa pengarep-arepku? Sapa sing weruh yèn aku nduwé pengarep-arep? Kuwi bakal pada mudun menyang dasaré ndonyané wong mati, yèn aku pada bebarengan mudun menyang sak njeruhné lemah.” Ing kono Bildad, wong Suah terus nyauri, tembungé: “Nganti pira suwéné enggonmu ndawaké tembung; pikiranmu kanggokna ta, aku terus arep pada ngekèki pitutur. Kenèng apa aku kok pada dianggep kéwan? Kenèng apa aku pada kok anggep bodo? Kowé sing nyuwèk-nyuwèk awakmu déwé ing sak njeruhné nesumu, apa awit sangka kowé bumi bakal dadi suwung lan gunung watu mingset sangka panggonané? Senajan mengkono pepadangé wong ala bakal dipatèni, lan urupé geniné ora semlorot. Pepadang ing sak njeruhné tarupé dadi peteng, lan dimaré ing nduwuré mati. Jangkahé sing kuwat dialang-alangi, lan pamikiré déwé njalari tibané, awit sikilé déwé ndadèkké mlebu ing jaring, lan mlakuné liwat ing tutupé juglangan pasangan. Tungkaké kena ing jiret, lan mlakuné terus mandek awit mlebu ing jiret. Jalaran dipasangi tali sing kependem ing lemah, dalan sing diliwati dipasangi jiret. Ing sak paran-parané tansah katekan kagèt lan diuyak karo rasa wedi, tansah dadi kepénginané kasangsaran, lan karusakan ngentèn-entèni wantyi tibané. Kulité awaké dipangan karo lara, malah sak kujur awaké pada dipangan karo lelara sing nekaké pati. Dèwèké disèrèt sangka tarupé, - nanging kuwi panggonan sing nentremaké - terus digawa menyang ratuné rasa wedi. Ing tarupé mung kèri apa sing ora ana gegandengané karo dèwèké; panggonané kesawuran lirang. Oyoté ing ngisor pada garing, lan pangé ing nduwur pada alum. Pengéling-éling kanggo dèwèké entèk sangka bumi, ing dalan-dalan jenengé wis ora disebut. Dèwèké ditundung sangka pepadang menyang pepeteng, lan ditundung sangka ndonya, ora bakal nduwé anak utawa putu ing sak tengahé bangsané, lan wong siji waé ora ana sing tetep urip ing panggonané. Wong-wong kulon bakal nggumun ing bab patiné, lan wong-wong wétan bakal pada wedi. Ya kaya mengkono kuwi kedadian panggonané wong sing mlakuné nyasar, lan ya kaya mengkono kuwi kedadiané panggonané wong sing ora nganggep marang Gusti Allah.” Ing kono Ayub terus nyauri, tembungé: “Nganti pira suwéné enggonmu pada nglarakké atiku lan ngremuk aku karo tetembungan? Saiki wis kaping sepuluh enggonmu ngrèmèhké aku, kok ora isin nglarani aku. Yèn aku iki pantyèn kesasar, apa ora aku déwé sing nanggung enggonku kesasar kuwi. Yèn kowé tenan-tenan arep ngegung-ngegungké uripmu ing ngarepku, lan tyatyatku kok gawé bukti kanggo aku, pada ngertia, yèn Gusti Allah wis nandangi ora adil marang aku, lan aku dikrukup karo jaringé. Lah aku mbengok: ‘Penindesan!’ nanging ora ana sing nyauri. Aku sambat njaluk tulung, nanging ora ana pengadilan. Dalanku dialang-alangi karo témbok, terus aku ora bisa liwat, lan dalan-dalanku didadèkké peteng. Kaluhuranku karo Panjenengané wis didèdèli, lan makutaku wis dirampas sangka sirahku. Aku dibongkar babar pisan terus aku entèk, lan pengarep-arepku dijebol kaya wit-witan. Bebenduné marang aku mulat-mulat, aku dianggep mungsuhé. Suradaduné maju bebarengan, ngalang-alangi dalan nglawan marang aku, terus ngepung tarupku. Sedulurku pada didohké sangka aku, lan kantya-kantyaku pada pangling babar pisan marang aku. Sanak sedulurku pada ngedoh lan kantyaku pada lali marang aku. Wong-wong sing tunggal sak omah karo aku lan para batur wadon pada ngarani aku wong liyané, lan nganggep aku wong mantya. Baturku tak undang, ora semaur, ndadak kudu tak bujuk karo tembung alus. Bojoku ora betah mambu ababku, lan ambuku bosok kanggo para sedulurku tunggal bapak ibu. Uga botyah-botyah pada ngrèmèhké aku; yèn aku arep ngadek terus diisin-isin. Kabèh kantyaku sing apik pada mukok weruh aku, lan sing tak trésnani pada ninggal aku. Kulit lan dagingku pada kelèt karo balungku mung kèri gusiku sing ijik. Melasa marang aku, melasa marang aku, hé, kantya-kantyaku, awit aku digepok karo tangané Gusti Allah. Kenèng apa kowé pada ngoyak-oyak aku, kaya Gusti Allah lan kok ora warek enggonmu mangan dagingku? Aduh, supaya tembung-tembungku ditulis dityateti ing kitab, ditatah karo wesi kanggo ngukir lan timbel ing gunung watu kanggo ing sak lawas-lawasé. Nanging aku weruh: Penebusku kuwi urip, lan ing pungkasané Panjenengané bakal tangi ing lebuné bumi. Uga sakwisé kulité awakku rusak banget, nanging sangka dagingku aku bakal weruh Gusti Allah, sing bakal tak deleng déwé kuwi bakal mbélani aku; mripatku déwé sing weruh, duduk wong liyané; telengé atiku banget enggoné kangen. Yèn kowé pada ngomong: ‘Aku bakal pada nuntut marang dèwèké,’ lan bakal weruh sebabé perkarané, pada wedia marang pedang, awit nesu kuwi nekaké ukuman pedang, supaya kowé pada ngertia yèn tenan ana pengadilan.” Sofar wong Naama terus nyauri, tembungé: “Mulané aku kepeksa nyauri, lan atiku wis ora sabar menèh. Aku mentas krungu tuduhan sing mirang-mirangké aku, nanging sing nyauri aku kuwi kepinteran tanpa pangertèn. Apa kowé durung weruh kuwi kabèh wiwit jaman mbiyèn mula, wiwit waktu manungsa dipapanaké ing bumi, yèn senengé wong ala kuwi ora awèt, lan kesenengané wong sing nyingkur Gusti Allah kuwi mung sedilut? Senajan enggoné ngegul-ngegulké kaluhurané nganti sundul langit, lan sirahé nganti sundul mendung, nanging bakal lebur ing selawasé kaya tainé déwé; wong sing tau weruh dèwèké pada takon: Ana ngendi wong kuwi? Bakal entèk kaya impèn tanpa tilas, ilang kaya wong weruh ing wayah mbengi, ora kétok menèh ing mripaté sing weruh, lan panggonané ora bakal weruh menèh. Anak-anaké kepeksa golèk kawelasan marang wong mlarat, lan tangané déwé kudu ngelungké barang duwèké. Senajan balung-balungé kebak kekuwatané wong enom, nanging kuwi ya bakal mèlu semèlèh ing lebu. Senajan rasané sing ala kuwi legi ing tyangkemé, lan didelikké ing ngisoré ilaté, diiwit-iwit ora dilepèh-lepèh, malah diemut waé nèmplèk ing tyetaké, nanging pangané kuwi terus malih ing sak njeruhné ususé, dadi ratyuné ula upas ing wetengé. Banda diuntal nanging terus diutahké menèh, Gusti Allah sing ngetokké sangka wetengé. Ratyuné ula upas bakal disesep, mulané ya bakal dipatèni karo ilaté ula. Wis ora dililani olèh kesenengan sangka kali-kali lan sangka kali-kali sing mili madu lan mèlek. Kudu mbalèkké apa-apa sing wis kena digayuh mulané ora nganti ngrasakaké olèh-olèhé kuwi; ora bisa ngrasaké untungé enggoné dedagangan. Mulané mengkono awit wis nggawé sangsarané wong mlarat, terus ditinggal glanggang; ngrampas omah sing terus ora dibangun. Atiné tenan-tenan ora tau tentrem, dèwèké ora bakal bisa utyul karo nggawa banda-bandané. Ora ana barang sing bisa utyul sangka ngamuké, mulané kabekjané ora bisa tetep. Senajan sugih nganti lubèr-lubèr nanging atiné kebak rasa wedi; kasangsarané sing ditibakké medèni banget. Kanggo ngisèni wetengé Gusti Allah nibakké bebenduné sing mulat-mulat sing diudanké kanggo pangané. Senajan bisa ngéndani gaman wesi, nanging terus kena ditembus karo panah tembaga. Panah mau didudut lan metu sangka gegeré lintyipé panah kétok meling metu sangka rempelané. Wong mau terus wedi banget. Pepeteng wis tata-tataa kanggo dèwèkné, sing terus dipangan karo geni, geni sing ora didamoni sing terus nglebur apa sing ijik kèri ing tarupé. Kesalahané dibèbèr karo langit, lan bumi terus gembrégah nglawan marang dèwèké. Olèh-olèhé upayané ing omahé pada diboyong nganti entèk kabèh ing dina bebenduné Gusti Allah. Ya kuwi ganjarané Gusti Allah marang wong duraka, panduman sing dijanjèkké karo Gusti Allah marang wong mau.” Nanging Ayub nyauri, tembungé: “Rungokna sing tenan ta tembungku, kuwi kanggo panglipurmu. Aku sabarana, aku tak ngomong, sakwisé kuwi kowé pada kena nyepèlèkké. Apa marang manungsa enggonku sambat lan kepriyé enggonku ora pegel atiku? Aku gatèkna, nganti kowé bakal pada nggumun lan nutup tutukmu karo tangan. Yèn tak pikir, aku dadi wedi lan awakku terus gemeter. Kenèng apa wong duraka kok tetep urip, dadi tuwa, malah tukul-tukul kekuwatané? Tansah dirubung karo anak putuné, turunané pada ing ngarepé mripaté. Omahé pada tentrem, ora ana rasa wedi ora ketiban karo pentungé Gusti Allah. Sapiné lanang pada majangi lan mesti dadi, sapiné wédok pada manak ora tau kluron. Anak-anaké lanang pada diumbar kaya kumpulan wedus; anak-anaké pada jingklak-jingklak, Pada nembang digameli terbangan lan siter, lan pada bungah-bungah miturut swarané sulingan. Sakjeké urip pada ngrasakaké urip kepénak lan karo tentrem enggoné mudun ing jagaté wong mati. Nanging tembungé marang Gusti Allah: Minggira sangka aku! Aku pada ora seneng weruh dalan-dalan-Mu. Sing Mahakwasa kuwi sapa ta, nanging aku kok pada kudu ngabekti marang Panjenengané, lan apa gunané, yèn aku pada ndedonga marang Panjenengané? Pantyèn, kabekjané kuwi ora manggon ing tangané. Rantyamané wong duraka kuwi adoh sangka karo aku. Dimaré wong duraka kuwi kerep dipatèni; pada katekan sangsara, lan pada didumi kasusahan karo Gusti Allah sak njeruhné bendu-Né. Pada kaya damèn ing ngarepé angin, kaya kulit gabah kabur karo angin. Tyilakané disimpen karo Gusti Allah kanggo anak-anaké. Apiké wong kuwi déwé sing diukum karo Gusti Allah, supaya rumangsa, apiké mripaté déwé supaya weruh karusakané, lan dèkné déwé ngombé bebenduné sing Mahakwasa! Awit dèwèké ijik perduli apa marang brayaté sakwisé mati, yèn wis entèk gunggungé sasiné? Mosok Gusti Allah dikèki piwulang karo manungsa, Panjenengané sing ngadili wong-wong mau sangka nduwur! Ana wong sing matiné ijik kanggonan kekuwatan pepak, karo tentrem lan kuwat, bangkèkané lemu karo gajihé, lan sungsum balung-balungé ijik seger. Ana menèh sing matiné karo lara atiné, lan ora tau ngrasakké sing énak. Nanging kabèh pada semèlèh ing sak njeruhné lemah, lan pada dirubung karo sèt. Lah aku wis weruh, sing dadi pikiranmu, lan akal sing ala sing kok rantyam kanggo aku. Tembungmu: Ngendi omahé sing nyekel pangwasa, endi tarup sing dienggoni karo wong-wong duraka? Apa kowé pada durung tau takon marang wong-wong sing mlaku ing dalan? Apa kowé bisa mbantah marang pituduh-pituduhé, ya kuwi yèn wong ala diéman ing waktu dina tyilaka, lan diluwari ing dina bebenduné Gusti Allah? Sapa sing bakal terus nggugat bab kelakuané lan ngganjar marang penggawéné? Dèwèké digawa menyang kuburan, lan kuburané dirumati karo wong. Kepénak enggoné ketutupan karo prongkolan-prongkolan lemah ing legokan; saben wong ngetutké dèwèké, lan sing wis ndisiki tanpa itungan. Banget kotongé panglipurmu marang aku kuwi! Kabèh semauranmu kuwi mung ngapusi waé.” Elifas, wong Téman terus nyauri, tembungé: “Manungsa kuwi apa maédahi kanggo Gusti Allah? Ora, wong sing nduwèni kepinteran kuwi mung migunani kanggo awaké déwé. Yèn kowé bener apa ana paédahé kanggo sing Mahakwasa, utawa yèn uripmu kuwi apik, apa Panjenengané olèh untungé? Apa awit sangka pangabektimu enggonmu kesiksa lan dilungakké pengadilan karo Panjenengané? Apa ora awit sangka gedéné penggawé alamu lan tanpa itungan kesalahanmu? Awit karo sak wenang-wenang enggonmu nampani gadèn sangka sedulur-sedulurmu, lan ngrampas sandangané para wong mlarat. Wong sing ngelak ora kok wènèhi ngombé, wong sing kaliren ora kok wènèhi mangan, nanging wong sing kuwat kuwi sing nduwèni bumi, lan wong sing luhur-luhur kuwi sing ngenggoni. Randa-randa pada kok tundungi nglentung lan tangané botyah-botyah lola pada kok remuk. Mulané kowé dikala-kala ing kiwa-tengenmu, lan dadakan kena karo rasa wedi. Padangmu dadi peteng terus kowé ora bisa weruh, lan terus keleb ing banjir. Gusti Allah apa ora njagong ing langit sing duwur? Delengen ta lintang-lintang sing duwur déwé, ora ana sing ngungkuli duwuré! Nanging tembungmu: Gusti Allah ngerti apa? Apa Panjenengané bisa ngadili sangka sak nduwuré mendung-mendung sing peteng? Panjenengané ketutupan karo mendung nganti ora bisa weruh; Panjenengané mlaku-mlaku ing sak dawané langit. Apa kowé arep tetep mlaku ing dalan sing lawas, sing dilakoni karo para wong ala, sing wis pada disendal sak durungé waktuné, sing lemahé katut kebanjiran, sing pada nduwé tembung marang Gusti Allah: Minggira sangka aku, Sing Mahakwasa bisa ngapakké aku? Senajan mengkono ya Panjenengané kuwi sing ngebaki omahé karo samubarang sing apik - nanging rantyamané wong duraka kuwi adoh sangka aku. Para wong bener pada weruh lan pada bungah; lan wong sing tanpa kesalahan pada moyoki, tembungé: Tenan, mungsuhku wis entèk, lan apa sing kok tinggal wis entèk dipangan karo geni. Rukuna marang Gusti Allah supaya kowé tentrem; karo mengkono kowé bakal olèh kabekjan. Tampanana piwulangé tutuké, lan tembungé simpenen ing sak njeruhné atimu. Yèn kowé mratobat marang sing Mahakwasa lan ngasorké urip; yèn kowé ngedohké sing ala sangka tarupmu, mbuwang wiji emas ing lebu emas Ofir ing sak tengahé watu-watu ing kali, lan yèn sing Mahakwasa kuwi dadi tumpukanmu emas lan slakamu sing apik, ing kono kowé mesti ngrasakaké kesenengan awit sing Mahakwasa lan bakal ndangak marang Gusti Allah. Yèn kowé ndedonga marang Panjenengané, mesti dituruti, lan kowé bakal mbayar tembung-janjimu. Yèn kowé mutusi arep nindakké sakwijiné bab, mesti bakal kelakon kekarepanmu lan dalan-dalanmu bakal keslorotan karo padangé pepadang. Awit Gusti Allah kuwi ngasorké wong sing sombong nanging ngganjar keslametan marang wong sing ndingklukké sirahé. Wong sing ora kesalahan bakal dipitulungi, mengkono uga enggonmu olèh pitulungan kuwi awit sangka resiké tanganmu.” Nanging Ayub nyauri, tembungé: “Saiki sambatku dadi pambruntakan, tangané menet aku, terus aku sambat. Ah, supaya aku bisa weruh kepriyé enggonku ketemu karo Panjenengané, lan dililani nemoni ing omahé. Aku terus bakal njlèntrèhké perkaraku ing ngarepé, lan tutukku bakal tak kebaki tembung jawaban. Aku mesti bakal weruh tembung-balesan sing dikèkké marang aku, lan aku bakal ngerti, apa sing diomongké marang aku. Apa Panjenengané sing Mahakwasa kuwi gelem nganakké perkara karo aku? Ora, Panjenengané mesti bakal weruh aku. Wong sing jujur kuwi sing bakal nglawan padu ing ngarepé, lan aku mesti bakal utyul sak lawas-lawasé sangka rèkterku. Yèn aku mlaku mengétan, Panjenengané ora ing kana, utawa mengulon, aku ora nemoni Panjenengané. Tak golèki ngalor, Panjenengané ora kétok; gentèn ngidul, aku ora weruh Panjenengané. Dasaré Panjenengané weruh mlakuné uripku; yèn aku diuji, kaya emas enggonku metu. Sikilku tetep ngetutké mlakuné, aku mlaku ing dalané lan ora bakal nyimpang. Préntah sing lair sangka ilaté ora tak terak; préntahé tutuké tak simpen ing sak njeruhné atiku. Nanging Panjenengané ora tau malih - Sapa sing bisa ngalang-alangi Panjenengané? Apa sing dikarepké, ya terus ditindakké. Awit Panjenengané bakal ngrampungké apa sing wis ditetepaké kanggo aku, lan ijik okèh bab liyané sing kaya mengkono sing dikarepké. Mulané atiku gemeter ing ngarepé, yèn kuwi kabèh tak pikir, aku terus wedi banget marang Panjenengané. Gusti Allah wis nggawé aku semplak sing Mahakwasa wis nggawé atiku gemeter, awit aku entèk ora awit sangka pepeteng, lan uga ora awit sangka praupanku ketutupan karo peteng ndedet.” “Kenèng apa waktuné pengadilan ora ditemtokké karo sing Mahakwasa? Kenèng apa wong sing ngabekti ora weruh dinané pengadilan? Ana wong sing pada ngowahi watesé lemah, sing ngrampas kumpulan kéwan terus diengon déwé. Kimaré botyah lola dilungakké lan sapiné wédok duwèké randa digadé. Wong mlarat pada singkang-singkang, wong kasusahan ing sak njeruhné negara kepeksa pada ndelik kabèh. Lah kaya kimar alasan ing ara-ara samun enggoné pada metu arep nyambutgawé golèk pangan ing tanah bera kanggo anak-anaké. Ing kebon pada njupuki pangé kéwan, lan ing kebon angguré, anggur wong ala pada woh turahé. Pada nginep karo wuda, awit ora nduwé sandangan, lan ora nduwé kemul ing waktu adem; pada klebes awit sangka deresé udan ing pegunungan, lan awit ora ana panggonan kanggo ngiyup, terus kepeksa ndepipis ing watu. Ana sing ngrebut botyah lola sangka susuné ibuné, lan nggadé bayiné wong mlarat. Pada kluyuran karo wuda, tanpa sandangan, lan pada mikul gandèng-gandèngan gandum karo kaliren. Pada nggawé lenga ing antarané kebon rong gutek pada ngiles-ngiles tanduran anggur karo ngelak. Pada krungu sambaté wong-wong sing wis arep mati sangka kuta, lan jeritané wong-wong sing ngalami tatu, nanging Gusti Allah ora ngrungokké pandongané. Ana menèh golongan sing nyatru marang pepadang sing ora weruh marang dalané Gusti Allah lan ora tetep mlaku ing sak uruté dalan pituduhé. Sak durungé wayah ésuk mruput tumindak ala tandang matèni wong kasusahan lan wong mlarat, nanging yèn mbengi tumindaké kaya maling. Wong sing laku bédang ngentèni wayah soré, awit: Aku aja nganti diweruh karo wong; terus praupané dikudungi. Yèn peteng pada mbobol omah, yèn awan pada ndelik, ora gelem weruh pepadang, awit kanggo wong-wong kuwi peteng kuwi ésuk, lan wis pada kulina marang peteng ndedet sing medèni. Pada kèli ing nduwuré banyu, bagéané ing bumi kena ing ipat-ipat; pada ora ing kebon angguré menèh. Banyuné salju dientèkké karo ketiga ngerak lan panasé srengéngé, kaya mengkono uga tumindaké ndonyané wong mati marang wong sing nglakoni dosa, wis ora diéling karo wetengé ibuné, dikrikitti karo sèt ora ana sing ngélingi, dadiné duraka kuwi tugel kaya wit-witan. Wong sing ngrayah duwèké wong gabuk sing ora nduwé anak, lan ora nggawé apik marang randa, malah wong-wong rosa-rosa pada disèrèt karo kekuwatané; kuwi tangi menèh, nanging uripé ora ana sing dijagakké. Gusti Allah ngekèki katentreman sing dadi gondèlané, lan weruh sak mlakuné. Mung sedilut enggoné pada tekan nganti duwur nanging terus wis ora ana. Pada diasorké terus dadi alum kaya samubarang kabèh, terus tugel kaya putyuké damèn. Yèn ora mengkono anané, sapa sing wani nesoni aku lan ngilangké omonganku?” Bildad, wong Suah nyauri tembungé: “Pangwasa lan kahanan sing medèni kuwi ing Panjenengané, sing nggawé kerukunan ing nduwur. Suradaduné apa ana sing bisa ngitung? Lan sapa sing ora keslorotan karo pepadangé? Manungsa kepriyé enggoné bisa bener ing ngarepé Gusti Allah? Lan sing lair sangka wong wadon kepriyé enggoné sutyi? Lah ta, senajan mbulan ora padang, lan lintang-lintang uga ora resik ing ngarepé. Apa menèh manungsa sing kaya waé sèt, anaké manungsa sing kaya waé uler!” Ayub nyauri, tembungé: “Apik banget enggonmu mitulungi marang wong apes, lan enggonmu ngréwangi wong sing tangané tanpa kekuwatan. Apik banget tembungmu marang wong sing ora kanggonan kawityaksanan lan kaweruh sing kok wulangké nganti mbludak! Enggonmu ngutyapké tembung-tembung kuwi karo dasar panemuné sapa, lan pikirané sapa sing kok omongaké kuwi? Para sing wis mati pada gemeter mengkono uga banyu uga sak isiné. Ndonyané wong mati wéla-wéla ing ngarepé Gusti Allah, lan panggoné pati ya ora ana tutupé. Gusti Allah mentèng langit lor mayungi awang-awang, lan nggantung bumi tanpa tyantèlan. Banyu dibuntel karo mendungé, senajan mengkono mendungé ora suwèk. Damparé ketutupan dadi ora kena disawang awit kaling-kalingan karo mendungé. Nduwuré banyu wis diwatesi karo garis nganti tekan antarané pepadang lan pepeteng. Tyagak-tyagaké langit pada gonjang-ganjing kagèt awit sangka bebenduné. Segara disirepaké karo pangwasané, lan karo kawityaksanané enggoné ngalahké marang Rahab. Karo napasé langit didadèkké terang, lan ula sing tyepet ditembus karo tangané. Lah kuwi kabèh mau ijik mung pojok-pojokané dalané, tenan ta lirihé swara-Né sing kita krungu sangka Panjenengané! Sapa sing bisa ngerti marang gumlegeré swarané tumindaké pangwasané?” Ayub neruské rembukané, tembungé: “Kanggo Gusti Allah sing ora ngekèki keadilan marang aku lan kanggo sing Mahakwasa sing nindakké pait-getir marang nyawaku, selawasé ambekanku durung suda, lan napasé sangka Gusti Allah ijik ing irungku, lambéku tenan ora bakal ngutyapké sing goroh lan ilatku ora bakal nglairké sing ala. Aku babar pisan ora mbenerké kowé! Nganti aku mati aku tetep ngwasani, yèn aku ora salah. Kebeneranku tak gondèli kentyeng lan ora bakal tak etyulké; atiku ora bisa nyalahké dinané uripku siji-sijia. Mungsuhku bèn ngrasakaké kaya wong duraka, lan wong sing nglawan marang aku kaya wong lityik. Awit apa ta pengarep-arepé wong duraka, yèn Gusti Allah ngomong lan njupuk uripé? Apa Gusti Allah bakal ngrungokké jeritané, yèn katekan kangèlan? Apa bisa seneng-seneng awit sangka sing Mahakwasa lan tansah nyebut marang Gusti Allah? Aku arep ngekèki weruh marang kowé bab tangané Gusti Allah, apa sing dikarepké karo sing Mahakwasa ora bakal didelikké. Sak beneré kowé kabèh wis pada weruh déwé; kenèng apa kowé pada mikir sing ora-ora? Ya iki pandumané wong duraka sing ditemtokké karo Gusti Allah, lan ganjarané wong dursila pawèhé sing Mahakwasa: yèn anaké dadi okèh pada dadi pangané pedang lan anak putuné bakal kekurangan pangan. Nanging sing ijik urip bakal medun ing kuburan awit sangka memala, ora ditangisi karo randané. Yèn numpuk banda tyatyahé nganti kaya lebu, lan numpuk sandangan nganti kaya lempung, senajan dèwèké sing numpuk, nanging sing nganggo wong sing bener, lan wong sing ora salah sing bakal ngedum-edum duwité kuwi. Enggoné ngedekké omah kaya jaringé kalamangga, kaya gepuk gawéané tukang jaga. Enggoné nglèyèh kaya wong sugih, nanging kuwi ora bakal kelakon menèh, bareng melèké mripaté, samubarang kabèh wis ora ana. Wong mau kena karo rasa wedi kaya tekané banjir, ing wayah mbengi digawa kabur karo lésus, direbut karo angin wétan nganti entèk, kebuwang sangka panggonané. Dibandemi karo Gusti Allah tanpa welas, karo gugup enggoné ngéndani tangané. Dikeploki karo wong okèh lan disingsoti sangka panggonané.” “Pantyèn ana panggonan nambang slaka lan panggonan nglémbang emas. Wesi diduduk sangka lemah lan tembaga metu sangka watu sing lebur geni. Pepeteng dirampungi karo wong, nganti tekan panggonané sing jeruh-jeruh enggoné nliti watu-watu ing pepeteng lan ing peteng ndedet. Wong sing pada ngeduk tambang kuwi adoh sangka panggonané wong okèh, pada dilalèkké karo wong sing pada mlaku ing nduwur pada nggandul géyang-géyong tanpa antyik-antyik adoh karo wong okèh. Bumi sing ngetokké pangan, ngisoré diwolak-walik kaya déné geni. Watuné kanggonan watu sapir sing isi emas murni. Dalané mbrana ora diweruh karo manuk galak siji-sijia lan ora diweruh karo matané manuk bido, ora diambah karo kéwan galak, lan ya ora ana singa sing liwat ing kono. Watu atos uga ditandangi karo tangané manungsa, gunung-gunung pada dibungkari tekan dasaré. Gunung watu pada dikeduki digawé trowongan, mripaté weruh samubarang sing apik. Rembesé kali-kali pada dibunteti lan apa sing disimpen dietokké ing pepadang. Nanging kawityaksanan kuwi ketemuné ing ngendi, lan ing ngendi panggonané kadunungan? Manungsa ora weruh marang ajiné, lan kuwi ya ora ketemu ing buminé wong urip. Tembungé telengé segara: Aku ora kanggonan. Tembungé segara: Aku ora kanggonan. Ora kena diijoli karo emas murni, utawa diregani karo slaka. Ora kena diregani nganggo emas Ofir utawa nganggo watu onyx sing larang lan sapir sing apik, ora kena ditandingké karo emas utawa katya, utawa diijoli rerékan emas murni. Giwang utawa kristal kuwi sepélé yèn ditimbang karo kuwi. Nduwèni kawityaksanan kuwi luwih apik tenimbangané mutiara. Watu topas sangka negara Etiopia ya ora bisa nandingi; ya ora kena diajèni nganggo emas murni. Kawityaksanan kuwi sangka ngendi asal-usulé, lan kepinteran kuwi ana ngendi panggonané? Kuwi ketutup kanggo mripaté wong urip, malah uga ketutup kanggo manuk ing awang-awang. Kasusahan lan pati ngomong: Kupingku mung krungu kabaré waé. Gusti Allah sing ngerti dalan sing tekan nang kawityaksanan lan weruh panggonané. Awit ngarepé rata tekan pungkasané bumi, lan ngerti apa ing sak ngisoré langit kabèh. Waktu Panjenengané netepké kekuwatané angin, lan netepaké okèhé banyu, waktu nggawé katetepan kanggo udan lan dalané klélapé gluduk, waktu kuwi Panjenengané weruh kawityaksanan sing terus dikabarké, ditetepaké, malah ya dipriksa; nanging marang manungsa tembungé: Lah rasa wedi marang Gusti kuwi kawityaksanan lan nyingkiri sing ala kuwi kepinteran.” Ayub terus neruské rembukané, tembungé: “Ah, mbok ya aku kaya sasi-sasi sing kepungkur, kaya ing dina waktu Gusti Allah njaga marang aku, waktu dian-Né madangi sirahku, lan karo sloroté padangé enggonku mlaku ing pepeteng; kaya waktu mempeng-mempengé umurku, waktu tarupku kayoman karo gegayutanku marang Gusti Allah, waktu sing Mahakwasa ijik nunggal karo aku, lan aku dirubung karo anak-anakku, waktu tlapaké sikilku adus mèlek, lan gunung watu pada metu kaliné lenga ing sak tyedakku. Yèn aku metu ing gapurané kuta, lan nata jagonganku ing tengahé lapangan, para nom-noman bareng weruh tekaku terus pada mundur, nanging para wong sing wis uwanen pada ngadek mapan; para penggedéné pada lèrèn enggoné guneman pada nutupi tutuké; meneng swarané para penggedé, ilaté kelèt ing tyetaké. Yèn kuping krungu bab aku, aku terus diarani rahayu, lan saben mripat sing weruh, aku mesti dilem. Awit wong sing sangsara sing njaluk tulung ya terus tak pitulungi, semono uga botyah lola lan wong sing ora nduwé pitulungan. Wong sing arep nemu tyilaka ngutyapké berkah marang aku, lan aku nggawé bungahé atiné randa. Kabeneran sing dadi sandanganku lan aku nganggo keadilan kaya jubah lan serban. Aku dadi mripat kanggo wong lamur, lan dadi sikil kanggo wong lumpuh. Aku dadi bapak kanggo wong mlarat, lan perkarané wong sing duduk kantya-kantyaku tak préksa. Wong dursila tak remuk untuné, lan memangsané tak rebut sangka tyangkemé. Pikiranku mengkéné: Aku bakal entèk bareng karo susuhku, lan urip dawa sing kepénak. Oyotku tekan banyu, lan pangé pada diinepi ebun. Aku tansah kanggonan kamulyan sing seger, lan gandéwaku pulih nom ing tanganku. Wong pada ngrungokké sak pituturku karo nganti-anti, pada nampani pituduhku karo meneng. Sak rampungé pituturku, ora ana wong sing ngomong menèh, lan tembung-tembungku pada tumètès marang wong-wong mau. Aku diarep-arep kaya ngentèni tibané udan, lan pada ngangapké tutuké kaya nadahi udan kiriman. Pada tak sumèhi yèn pada semplak, lan pada ora bisa nyuremaké padangé praupanku. Aku sing netepaké dalané lan dadi pemimpiné. Aku lungguh kaya ratu ing sak tengahé rayat, kaya wong sing nglipur marang sing pada ngalami susah.” “Nanging saiki aku diguyu karo wong, sing umuré luwih nom tenimbang aku, sing bapaké pada tak sawang ora pantes senajan mung dipapanaké bebarengan karo asu sing njaga wedus-wedus gèmbèlku. Lan menèh kekuwatané tangané kuwi apa gunané kanggo aku, awit wis kentèkan kekuwatan; pada gering karo kekurangan lan kaliren, pada ngrikiti lemah sing bera, grumbul ing ara-ara samun lan tanah sing mati; pada mitili godongan asin ing grumbulan lan oyoté tukulan ara-ara samun dadi pangané, pada ditundung sangka kumpulan lan dielok-elokké kaya maling, pada kepeksa manggon ing jurang-jurang sing medèni, ing luweng-luwangé bumi lan ing sela-selané gunung; pada nggereng-nggereng ing sak tengahé grumbulan, pating klèsot ing sak ngisoré alas grumbul; kabèh wong gemblung sing tanpa aji, sing wis digurak sangka negara. Nanging aku saiki dadi uran-uran semonan lan guyonan kanggo wong-wong kuwi. Aku dianggep njijiki, pada ngedohi aku lan ora bisa ngendek enggoné ngidoni praupanku, awit taliné tarupku wis diutyuli karo Gusti Allah lan aku diasorké uga wong-wong pada tumindak tanpa rikuh-rikuh marang aku. Ing sak tengahku teka grombolan, sing terus njégal sikilku, lan masangi aku dalané karusakan; dalanku dibungkar-bungkar lan ngarah tibaku, ora ana sing ngalang-alangi tumindaké. Enggoné nyerang kaya ngliwati bolongané témbok sing amba; tekané grombolan giliran ing tengahé jugrukan. Aku dibyuki karo rasa wedi, kamulyanku kabur entèk kaya katut angin lan kabekjanku ilang kaya mendung. Awit sangka kuwi nyawaku lebur ing njeruhku; aku ketutup karo dina kasangsarané. Ing wayah mbengi balung-balungku kaya dikrokoti, lan rasa lara kaya dityotyoki tanpa lèrèn. Sandanganku suwèk awit karo tumindak abot sing ora bisa dilawan, mulané pating klèwèr ing awakku kaya klambi. Aku dijongkroké karo Gusti Allah menyang jeblokan lan rupaku wis kaya lebu lan awu. Kula sambat njaluk tulung marang Panjenengan, nanging Panjenengan ora nyauri, kula ngadek ngentèn-entèni, nanging Panjenengan ora perduli marang kula. Panjenengan ganti dadi kereng marang kula, Panjenengan mungsuhi kula karo kekuwatané tangan Panjenengan Panjenengan tumpangké kula ing angin lan terus kabur, banjur Panjenengan lebur ing njeruhné lésus. Ya kula ngerti, Panjenengan parakaké kula menyang pati, menyang panggonan kumpulané kabèh sing urip. Lah apa ya wong ora bakal ngelungké tangané marang sing ambruk, yèn ing sak njeruhné tyilakané ora ana sing nulungi? Aku apa ora ya nangis awit sangka anané wong sing kangèlan? Atiku apa ora susah awit sangka weruh wong mlarat? Aku ngentèn-entèni marang sing betyik, nanging ala sing teka; aku ngarep-arep pepadang, nanging pepeteng sing teka. Batinku molak-malik tanpa lèrèn, aku katekan karo dina kasangsaran. Aku kluyuran karo sedih, ora bisa kelipur; aku ngadek ing sak tengahé wong-wong sing pada nglumpuk karo sambat njaluk tulung. Aku wis dadi seduluré asu alasan lan kantyané manuk unta. Kulitku dadi ireng lan nglongkop-nglongkop sangka awakku, balung-balungku dadi garing awit sangka lara panas. Siterku ngunèkké nyanyian tangisan, lan uniné sulingku kaya swarané wong nangis.” “Aku wis nggawé perjanjian karo mripatku, mulané waktu aku nganti mandeng marang prawan! Awit apa ta sing dadi berkah sing ditemtokké karo Gusti Allah sangka nduwur, lan apa ta sing dadi panduman sing ditetepaké karo sing Mahakwasa sangka nduwur? Apa duduk tyilaka kanggo wong sing salah, lan tyilaka kanggo wong sing nindakké sing ala? Apa duduk Gusti Allah sing weruh dalanku, lan sing ngitung kabèh jangkahku? Yèn aku tau sesrawungan karo tembung goroh utawa sikilku gelis-gelis marani sing ala, supaya aku ditimbang karo timbangan sing tliti, ing kono Gusti Allah bakal ngerti, yèn aku ora nduwé kesalahan. Yèn mlakuku nyimpang sangka dalan, lan atiku nuruti mandengé mripatku, lan tanganku ketèmplèkan karo reget, apa sing tak sebar bèn dipangan wong liyané, lan apa sing tukul kanggo aku bèn dijeboli. Yèn atiku kepéntyut marang wong wadon, lan aku ngadang ing lawangé sak pepadaku, bojoku bèn nggilingké wong liyané, lan bèn diajak turu wong liyané. Awit kuwi tumindak sing rusuh, malah kuwi sing ala sing pantes diukum karo rèkter. Kuwi sejatiné geni sing ngobong nganti entèk, lan nggosongké kabèh pametuku. Yèn aku tau ora mikir marang wewenangé peladènku lanang utawa wadon, waktu perkaran karo aku, apa daya-kekuwatanku, yèn Gusti Allah terus ngadek, yèn Panjenengané nganakké pamriksaan, aku nduwèni semaur kepriyé? Apa duduk Panjenengané sing nggawé aku ing wetengé ibuku lan sing uga nggawé wong mau? Apa ora mung Siji ta sing nganakké kita ing wetengé? Ya kuwi Gusti Allah sing pada. Yèn aku tau nampik kepénginané para wong tyilik, njalari mripaté randa dadi bengep utawa panganku tak pangan déwé, nanging anak lola ora mèlu mangan - malah kaya bapak enggonku nggedèkké botyah mau, lan enggonku nuntun wiwit ing wetengé ibuné - yèn aku weruh wong mati awit tanpa sandangan, utawa wong mlarat sing ora nduwé kemul, lan bangkèkané ora njalukké berkah aku lan awaké ora diangetké nganggo wuluné wedusku; yèn aku tau ngatyungké tanganku nglawan marang botyah lola, awit aku weruh wong sing ngréwangi aku ing lawangé gapura, bèn balung pundaku pisah sangka bauku, lan lengenku bèn tugel sangka ros-rosané. Awit tyilaka sing sangka Gusti Allah ndadèkké wediku, lan aku tanpa kekuwatan ing ngarepé kaluhuran-Né. Yèn sing tak pertyaya kuwi emas lan aku ngomong marang emas: kowé sing dadi pengandel-andelku yèn aku bungah awit sangka gedéné kasugihanku lan awit tanganku ngekèki banda nganti okèh banget, yèn aku tau nyawang srengéngé waktu semlorot, lan mbulan enggoné mlaku karo apiké, terus meneng-meneng atiku ketalènan, lan terus ngekèki ambungan tangan, kuwi uga dadi duraka sing pantes diukum karo rèkter, awit aku nyélaki Gusti Allah ing nduwur. Yèn aku tau bungah awit mungsuhku tyilaka, lan surak-surak, yèn dèwèké katekan ing kasangsaran, aku ora bakal nglilani tutukku nggawé dosa, mujèkké matiné karo sumpah. Yèn wong-wong ing tarupku ora ngomong: Sapa sing ora warek awit sangka lawuhé? Malah senajan wong mantya ora tau ana sing nginep ing njaba, lawangku pada dibukak kanggo wong lelungan! Yèn aku nutupi panerakku kaya Adam, karo ndelikké kesalahanku ing sak njeruhné atiku, awit aku pekéwuh marang masarakat lan wedi yèn dityatyat sanak-sedulur, terus aku meneng waé lan ora metu sangka lawang! Ah, mbok ana sing ngrungokké aku ya! - ya iki tanda-tanganku! sing Mahakwasa supaya gelem nyauri aku! - Lan mbok ya ana layang ndakwa sing ketulis karo mungsuhku! Tenan, layang kuwi bakal tak panggul lan tak enggo kaya makuta. Kabèh jangkahku bakal tak omongaké marang Panjenengané, aku bakal ngadep ing ngarepé kaya ratu. Yèn kebonku sambat awit sangka aku, lan lukuné pada nangis, yèn aku mangan pametuné nganti entèk tanpa bayaran lan nggawé susahé para sing nduwé, sing tukul supaya duduk gandum nanging eri, lan duduk jewawut nanging alang-alang.” Tekan semono tembungé Ayub. Ing kono wong telu mau terus ngendek enggoné nyauri Ayub, awit Ayub ngarani awaké déwé bener; nganti Elihu anaké Barakeel, wong Bus, sangka turunané Ram, nesu. Enggoné nesu marang Ayub kuwi awit nganggep awaké déwé luwih bener tenimbang Gusti Allah. Kantyané telu uga dinesoni, awit senajan wis ora bisa nyauri Ayub, nanging tetep nyalahké Ayub. Nanging Elihu ngentèni enggoné arep rembukan karo Ayub; awit kantya telu mau luwih tuwa tenimbangané dèwèké. Nanging bareng weruh yèn tutuké wong telu kuwi wis ora nyauri menèh, terus tukul nesuné. Mengkéné tembungé Elihu, anaké Barakeel, wong Bus mau: “Aku ijik nom, nanging kowé wis pada uwanen, mulané aku pekéwuh lan wedi ngomongké panemuku marang kowé. Pangrasaku mengkéné: Wong sing wis pada tuwa kuwi apiké pada ngekèki pitutur, lan sing wis okèh tyatyahé tauné kuwi pada ngomongké bab kawityaksanan. Nanging roh ing manungsa lan napasé sing Mahakwasa, kuwi sing ngekèki pangertèn. Duduk wong sing wis okèh umuré sing kanggonan kawityaksanan, duduk wong sing wis tuwa sing ngerti marang keadilan. Mulané rembukanku: Rungokna gunemanku, aku uga arep ngomongké panemuku. Ngertia, aku wis ngentèn-entèni marang tembungmu, aku wis nggatèkké pikiranmu, nganti kowé pada bisa nemu tembung-tembung sing tyotyok. Karo tliti enggonku ngrungokké tembungmu, nanging sejatiné ora ana sing nyatakké salahé Ayub, kowé kabèh ora ana sing nglawan katerangané-katerangané. Saiki kowé aja pada ngomong mengkéné: Aku wis pada nemu kawityaksanan; mung Gusti Allah sing kwasa ngalahké Ayub duduk manungsa. Tembungé ora tumuju marang aku, lan aku ora bakal nyauri karo nggunakké bantahanmu. Wong mau pada delek-delek ora bisa nyauri menèh, ora bisa ngomong sak tembung-tembunga. Apa aku ijik kudu ngentèn-entèni, awit wong-wong kuwi wis ora nduwé tembung, awit wis mandek ora bisa nyauri menèh? Aku uga arep nyauri ing giliranku, aku ya arep ngomongké panemuku. Awit aku kebak tetembungan, semangat ing aku ndesek marang aku. Sak temené batinku kuwi kaya anggur sing ora ana dalané hawa, kaya kantong anyar sing arep bedah. Aku kudu ngomong supaya lega, aku kudu mbukak lambéku lan ngekèki bantahan. Aku ora bakal mèlu-mèlu lan ora bakal ngelem sapa-sapa, awit aku ora ngerti bab ngelem-elem; yèn tumindak mengkono, sing nggawé nyawaku mesti gelis-gelis njabut nyawaku.” “Nanging saiki, hé Ayub, rungokna tembungku, lan rungokké marang tembung-tembungku. Ngertia, aku wis mbukak tutukku, ilatku ngomong ing sak ngisoré tyetaku. Atiku ngomongké tembung karo jujur, lan lambéku ngomongké karo tyeta apa sing diweruh. Aku digawé karo Rohé Gusti Allah, lan napasé sing Mahakwasa njalari aku urip. Yèn kowé bisa, aku semaurana, mapana adep-adepan karo aku. Sak temené kanggo Gusti Allah aku karo kowé kuwi pada waé, aku ya dibangun sangka lempung. Mulané kowé aja wedi ing ngarepku, ora abot enggonku bakal menet marang kowé. Nanging kowé wis ngomong ing sak tyedaké kupingku, lan aku wis krungu enggonmu ngomong mengkéné: Aku iki resik aku sepi karo panerak, aku sutyi tanpa kesalahan. Nanging Panjenengané olèh alasan kanggo nglawan marang aku, aku dianggep mungsuhé. Sikilku dibelok, sak mlakuku tansah didelok. Semaurku marang kowé: Ing bab kuwi kowé ora bener, awit Gusti Allah kuwi ngungkuli manungsa. Kenèng apa kowé kok nesoni Panjenengané, awit ora nyauri marang kabèh tembungmu? Awit Gusti Allah enggoné ngekèki tembungé karo tyara siji loro, nanging wong ora nggatèkké. Sak njeruhné impèn, sak njeruhné wahyu ing wayah mbengi, yèn wong turu kepati, yèn lèyèh-lèyèh ing peturon; ing kono Panjenengané mbukak kupingé manungsa lan nggatèkké wong-wong mau karo melèh-melèhké, kanggo pepalang pertingkahé lan kanggo ngilangi gemunggungé, nganti nyawané disingkirké sangka kubur lan uripé sangka lintyipé tumbak. Wong kelakon disenèni karo ngalami lara ing peturonmu, ing sak njeruhné balung-balungé tansah ana rasa lara sing tanpa mandek. Nganti wetengé jelèh roti, ilang kekarepané mangan sing énak-énak. Dagingé susut nganti ora kétok, balung-balungé sing mbiyèn ora kétok, terus pada pating pedégol. Nyawané wis nyedaki kubur, lan uripé nyedaki pati. Yèn ana mulékat ing sandingé, sing dadi penengahé, siji ing antarané 1000, sing dikongkon ngomongké kebenerané manungsa, ing kono Gusti Allah bakal ngekèki kawelasan tembungé: Etyulna wong kuwi, supaya aja nganti medun ing kubur, Aku wis olèh tebusan. Wong mau terus disegerké awaké kaya wong nom, dadi kaya waktu ijik nom. Yèn ndedonga marang Gusti Allah, Panjenengané ya gelem ngrungokké, nganti weruh praupané karo bungah-bungah, lan Gusti Allah terus mbalèkké kebenerané marang manungsa. Wong mau terus bakal tyrita marang wong-wong liyané kaya kidung mengkéné: Aku wis nglakoni dosa lan sing jejek wis tak béngkongaké, nanging aku ora kewales. Gusti Allah wis mitulungi nyawaku nganti ora tiba ing kubur, lan uripku bakal weruh pepadang. Kabèh iki tenan-tenan penggawéané Gusti Allah sing kaping pindo, kaping telu ditibakké marang manungsa, karepé mbalèkké nyawané sangka kubur terus keslorotan ing padangé urip. Hé Ayub, gatèkna, rungokna aku, menenga, aku sing guneman. Yèn ana sing bakal kok omongké, semaurana aku: ngomonga, awit aku kepéngin bisa mbenerké kowé. Yèn ora, rembukanku rungokna; kowé menenga, aku arep ngekèki weruh kawityaksanan marang kowé.” Elihu terus ngomong: “Hé para wong wityaksana pituturku pada rungokna. Hé wong sing kanggonan kepinteran, pada kèkana kuping marang aku, awit kuping kuwi nguji tetembungan, kaya tyetak ngrasakaké pangan. Apiké kita netepaké déwé apa sing adil, netepké bebarengan apa sing betyik. Awit Ayub ngomong: Aku bener, nanging Gusti Allah njupuk wewenangku; senajan aku bener ya dianggep goroh, senajan tanpa kesalahan, tatuku ora bisa waras. Ngendi ana wong kaya Ayub, sing enggoné seneng ngèlèk-èlèk marang Gusti Allah kaya wong ngelak sing terus ngombé banyu, sing komplotan karo para wong ala lan sesrawungan karo wong duraka? Awit ana tembungé: Ora maédahi apa-apa kanggo manungsa, yèn ndadèkké kesenengané Gusti Allah. Mulané hé para wong sing kanggonan kepinteran, pada rungokna pituturku: adoha sangka Gusti Allah nindakké sing ala, utawa yèn sing Mahakwasa nandangi lityik, nanging manungsa mesti nampa balesan kanggo penggawéné, lan nggawé supaya saben wong nemoni sing timbang karo tumindaké. Sejatiné Gusti Allah kuwi ora nandangi salah, sing Mahakwasa ora mbéngkongké keadilan. Sapa sing masrahké bumi marang Panjenengané? Sapa sing nggawé ndonya iki kabèh? Yèn mikir marang manungsa, lan terus njupuk roh lan napasé mulih sing wis dikèkké, wis mesti kabèh sing urip bebarengan pada pedot nyawané, lan manungsa bali dadi lebu. Mulané yèn kowé nduwé pangertèn, tembungku iki rungokna, pasangen kupingmu marang tembungku. Wong sing sengit marang keadilan apa bisa nyekel pangwasa, lan apa kowé gelem nyalahké Panjenengané sing Adil lan sing Mahakuwat; sing ngomong marang ratu: Hé, wong dursila, lan marang para luhur: Hé, wong duraka; Panjenengané sing ora nuruti karepé para penggedé, lan ora mbédakké wong luhur karo wong tyilik, awit kuwi kabèh penggawéané tangané? Ing sak kedèpé mripat kuwi pada mati, ing wayah tengah wengi wong pada digawé gègèr lan terus entèk; wong sing kuwat pada dientèkké ora karo tangané wong. Awit mripaté ndeleng mlakuné manungsa, uga weruh jangkahé sikilé kabèh. Ora ana pepeteng utawa peteng ndedet, sing dadi delikané wong ala. Awit Panjenengané ora netepaké waktuné wong enggoné bakal nemoni ing ngarepé Gusti Allah supaya diadili, wong rosa-rosa pada diremuki tanpa dipréksa, lan wong liyané pada diangkat kanggo gantiné. Dadi nyata yèn Gusti Allah kuwi ngerti sembarang tindak-tanduké, lan ing wayah mbengi pada digulingké nganti pada lebur, pada digebuki awit sangka dosané ing ngarepé wong okèh, awit pada ninggal Panjenengané lan ora ana sing perduli marang karepé, njalari jeritané wong mlarat tekan ngarepé, lan Panjenengané kuwi gelem ngrungokké jeritané wong sangsara. Yèn Panjenengané mandek, sapa sing bakal nibakké ukuman? Yèn ndelikké praupané, sapa sing bakal weruh Panjenengané, senajan bangsa utawa saben wong? Kuwi supaya wong ala aja dadi ratu, sing mesti terus dadi jireté wong okèh. Nanging yèn ana tunggalé sing ngomong marang Gusti Allah: Kula wis nyombongaké awak kula, nanging sak terusé ora bakal nandangi ala malih. Kula supaya dikèki piwulang bab sing kula durung ngerti; yèn kula wis nandangi lityik, kula ora bakal nandangi mengkono menèh. Miturut pangrasamu apa Gusti Allah kudu nibakké balesan? Awit kowé sing wis nulak. Dadiné ya kowé sing kudu mutusi, duduk aku; omongna apa sing kok ngertèni! Wong sing pada kanggonan kepinteran lan wong sing wityaksana sing ngrungokké gunemanku kuwi bakal ngomong marang aku: Ayub iki enggoné ngomong tanpa kaweruh lan tembung-tembungé ora isi pangertèn. Ah, Ayub kuwi supaya bisa tutuk enggoné dityoba, awit enggoné nyauri kaya wong dursila, lan nambahi dosané karo panerak, ing tengahku kabèh ngepelaké tangané lan okèh ngomongé marang Gusti Allah.” Elihu terus neruské tembungé: “Apa iki sing kok anggep adil lan enggonmu ngomong: kebeneranku ing ngarepé Gusti Allah, uga pitakonmu sing mengkéné: Kuwi maédahi apa marang aku? Apa keluwihanku yèn ditimbang karo enggonku nglakoni dosa? Aku sing bakal nyauri kowé lan para kantyamu pisan: Maraa lan ndangaka ndelok ing langit, delengen mendung-mendung sing ngungkuli kowé kuwi! Yèn kowé nglakoni dosa, kowé arep nandangi apa ing ngarepé? Yèn panerakmu okèh, kowé nglakoni apa ing ngarepé? Yèn kowé nandangi bener, kowé ngekèki Panjenengané apa, utawa Panjenengané nampa apa sangka kowé? Mung wong sing kaya kowé kuwi sing ruginé awit sangka dosamu lan mung anaké manungsa sing olèh untungé awit sangka kebeneranmu. Wong ngaduh-aduh kuwi awit sangka kokèhan penindes, sambat-sambat awit sangka penindesé para wong sing kwasa; nanging wong ora takon: Ing ngendi Gusti Allah sing nggawé aku, lan sing ngekèki kidung pamuji ing wayah mbengi; sing ngekèki kita kepinteran ngungkuli kéwan ing bumi, lan kawityaksanan ngungkuli manuk ing awang-awang? Ing kono wong pada sambat, nanging Panjenengané ora nyauri, awit sangka gemunggungé para wong ala. Tenan sambat sing tanpa isi kuwi ora digatèkké karo Gusti Allah lan ora diperduli karo sing Mahakwasa. Saya menèh yèn kowé ngomong, yèn kowé ora weruh Panjenengané, yèn perkaramu wis dipasrahké ing ngarepé, lan kowé kudu ngentèni putusané! Nanging saiki: awit nesuné ora nibakké ukuman lan Panjenengané ora patia perduli marang panerak, Ayub terus ngomong sing tanpa guna, lan tyrèwèt, sing tanpa teges.” Elihu ngomong menèh, tembungé: “Sing sabar sedilut engkas, kowé arep tak wulangi, awit ijik ana sing arep tak omongaké atas asmané Gusti Allah. Aku arep ngetokké kaweruhku sing muluk-muluk lan mbenerké sing nggawé aku; awit tenan ora goroh omongku, sing adep-adepan karo kowé iki wong sing sampurna kaweruhé. Ngertia, Gusti Allah kuwi Mahakuwat, nanging ora ana barang sing dirèmèhké, kekuwatan-Né kuwi ing bab kekuwatané kepinteran. Wong ala ora pada dilestarèkké urip, nanging wong sing sangsara pada dikèki keadilan. Panjenengané ora ménga-ménguh enggoné nyawang marang wong bener, nanging kuwi sak lawas-lawasé pada dikèki panggonan sandingé para ratu ing dampar, terus pada gedé kaluhurané. Yèn pada dibanda karo ranté ketalèn karo kasangsaran, Gusti Allah terus ngélingké marang penggawéné lan paneraké, ya kuwi enggoné gemunggung. Terus kupingé dibukak supaya bisa nampani piwulang, lan ngongkon supaya pada ninggal sing ala. Yèn pada ngrungokké karo sujut, uripé bakal ngalami kabekjan selawasé, lan urip pénak nganti tekan pungkasané tauné. Senajan mengkono yèn pada ora ngrungokké mesti bakal pada mati kena tumbak lan entèk ing sak njeruhné kabodoané. Para wong sing atiné ala kuwi pada nyimpen bebendu; lan ora gelem sambat yèn dibanda karo Panjenengané; nyawané entèk sak njeruhné ijik nom, uripé tyuntel durung wantyiné. Wong sangsara diluwari karo sangsara, kupingé dibukak karo penindes. Kowé uga dibujuk bisané metu sangka kangèlan menyang panggonan sing jembar sing sepi ing penindes, marang méja sing kahanané tentrem lan sing kebak pangan karo gajih. Nanging kowé wis sak mestiné nampa kabèh ukumané wong duraka, kowé dityengkerem karo ukuman lan keadilan; panasé ati aja nganti mbujuk kowé supaya nyepèlèkké, lan gedéné tebusan aja nganti nasarké kowé. Apa kasugihanmu bisa nylametaké kowé sangka kangèlan, utawa kabèh kekuwatan enggonmu rekasa? Aja kangen marang mbengi wantyiné para bangsa pada lunga sangka panggonané. Kowé sing ngati-ati aja nganti madep marang sing ala awit ya kuwi sing njalari kowé dijajal karo sangsara. Sejatiné Gusti Allah kuwi luhur pangwasané, endi ana guru sing madani Panjenengané? Sapa sing netepaké dalané, lan sapa sing wani ngomong: Panjenengan wis nandangi ora adil? Elinga yèn kowé kudu ngluhurké penggawéané, sing tansah dikidungké karo manungsa. Kabèh wong pada weruh, enggoné mandeng sangka kadohan. Tenan Gusti Allah kuwi gedé, ora kena digayuh karo kaweruh kita, tyatyahé tauné ora bisa dimengerti. Tètès-tètèsé banyu digèrèt munggah, lan mantyur dadi udan tyampur pedut, disokké karo mendung ing awang-awang disiramké marang wong okèh. Apa ana wong sing ngerti dadiné mendung lan swara ombaké ing omahé? Lah Piyambaké nggelarké pepadangé ing sak ubengé lan ngemuli dasaré segara. Awit kuwi enggoné ngadili para bangsa lan enggoné ngekèki pangan nganti lubèr. Tangané loro-loroné kebuntel karo klélap sing dikongkon nyamber sing kudu diserang. Suraké perang ngabarké tekané ya kuwi yèn banget-banget enggoné merangi sing duraka karo bebendu.” “Nyata kuwi ndadèkké gemeteré atiku nganti njingkat sangka panggonané. Rungokna, rungokna gembluduké swarané, gluduk sing metu sangka tutuké. Sing diutyuli ing sak uruté jembaré langit lan uga klélapé menyang pojok-pojokané bumi. Sakwisé mengkono Panjenengané ditutké karo swara gemrubuk, gembluduk swarané kaluhurané. Yèn swara kuwi dirungokké Panjenengané ora ngéman bledèké. Gusti Allah ngetokké swara gemleger sing ngidap-idapi. Panjenengané nindakké penggawéané gedé sing ora kena digayuh karo kaweruh kita, awit salju diomongi: Tibaa ing bumi! Lan marang udan deres lan udan sing gembrojok préntahé: Deresa! Saben wong tangané ketalènan lan dikèki ségel, supaya kabèh wong weruh penggawéané. Kéwan alasan pada mlebu ing panggonan pandelikané lan mapan ing guwa-guwané. Lésus njedul sangka gedongé, lan hawa adem sangka lor. Napasé Gusti Allah njalari kedadiané ès, lan nduwuré banyu dadi kentel. Mendung dimomoti banyu, lan mendung nylorotké klélapé, klélapé terus nyamber-nyamber menyang ngendi-endi miturut karo préntahé, ing bumi nindakké kabèh sing dipréntahké; Gusti Allah nggawé supaya bisa nggayuh tujuané kanggo ngukum isiné buminé apa kanggo njembarké katrésnan-Né. Kuwi kabèh rungokna, hé! Ayub, menenga lan gatèkna marang mujijat-mujijat Gusti Allah. Apa kowé weruh kepriyé enggoné Gusti Allah ngekèki tugas marang kuwi kabèh lan enggoné nylorotké padangé sangka mendung? Apa kowé ngerti bab mlakuné mendung, lan bab mujijat-mujijat sing maha weruh, kowé, sing krasa marang angeté sandangan, yèn bumi meneng awit kena panasé angin sangka kidul. Apa kowé bisa nata mendung dadi sak dawané langit kaya Panjenengané, nganti padet kaya pangilon tyitakan? Kita diomongi, kepriyé kita kudu pada ngomong apa marang Panjenengané, awit kita ora bisa ngomong apa-apa, jalaran kepetengan. Apa ana sing bakal ngekèki ngerti, yèn aku arep nduwé tembung? Apa wong tau omong, yèn kepéngin dientèkké. Saiki pepadang ora kétok, awit kepetengan karo mendung, nanging mengko kena karo angin, terus resik padang. Sangka sisih lor ana pepadang sing kaya emas, Gusti Allah dikwasani karo kamulyan sing medèni. Sing Mahakwasa, sing pada ora tak mengertèni, kuwi gedé pangwasané lan keadilané; senajan sugih kabeneran, senajan mengkono ora nindes, mulané diwedèni karo wong, lan saben wong sing rumangsa wityaksana, kuwi ora diperduli.” GUSTI terus nyauri marang Ayub sangka sak njeruhné lésus, tembungé: “Sapa ta sing nggawé petengé putusan karo tembung sing tanpa pamikir? Maraa kaya wong lanang! Kowé Tak tyeluk, Aku omongana. Kowé ana ngendi, waktu Aku nelesi bumi. Ngomonga yèn kowé ngerti! Sapa sing netepaké ukurané kowé apa ora weruh? Lan sapa sing mentèng tali ukurané? Tyagak-tyagaké mantyep ing ngendi lan sapa sing masang watu pojokan, ing waktu lintang-lintang ésuk pada seneng-seneng bebarengan lan para anaké Gusti Allah pada surak-surak? Sapa sing mbendung segara karo lawang waktu ijik kemrasak metu sangka wetengé, waktu Aku nggawé mendung kanggo sandangané lan pepeteng kanggo buntelé; waktu Aku netepaké watesé, lan masang slorok kantyingé lan lawang; waktu Aku ngomong: Tekan ing kéné waé, aja kliwat, ing kéné ombakmu sing gemunggung bakal pada diendek! Ing sak njeruhné uripmu apa kowé tau ngundang marang tekané ésuk lan mernahké ésuk wétan, supaya pada nyekel pojokané bumi lan ngebutké wong duraka? Bumi mau terus salin rupa dadi lempung sing dityap, samubarang kabèh rupa kaya klambiné. Para wong duraka pada kélangan pepadangé, tangan sing diatyungké ditugel. Apa kowé wis bisa mudun nganti tekan sumberé segara lan wis ndlajahi dasaré segara? Apa gapurané pati wis pada kétok marang kowé lan apa kowé wis weruh lawangé teleng palimengan? Apa kowé ngerti jembaré bumi? Tyeritakna, yèn kowé wis weruh kuwi kabèh! Ing ngendi dalan sing tekan panggonané pepadang, lan ing ngendi pernahé pepeteng, supaya kowé terus bisa mernahké ing pangwasané déwé-déwé lan weruh dalan-dalan sing tekan panggonané? Mesti kowé wis weruh, awit waktu semono kowé wis lair, lan wis okèh tyatyahé dinamu! Apa kowé wis mlebu ing gedong simpenané salju, lan apa wis weruh simpenané udan krikil, sing Aku nyimpen kanggo dina kangèlan, kanggo waktu gelut lan perang? Ing ngendi dalané menyang panggonan sumberé pepadang, lan panggonan pentyaré angin ing sak lumahé bumi? Sapa sing nggawé ilèn-ilèné udan deres lan dalan kanggo klélapé gluduk, supaya tanah sing ora dienggoni karo wong lan ara-ara sing suwung pada kudanan; lan supaya ara-ara samun lan tanah sing ludes pada kewareken uga suket-suket pada tukul seger? Apa udan kuwi ana bapaké? Lan sapa sing nganakké nètèsé ebun? Es kuwi metu sangka wetengé sapa, lan ebun sing kentel ing langit kuwi sapa sing nglairké? Banyu kentel nganti kaya watu, lan nduwuré segara dadi atos. Apa kowé bisa mbundeli taliné lintang Wuluh, lan ngutyuli bandané lintang Wluku? Apa kowé bisa ngetokké lintang Bima sutyi ing waktuné, lan nuntun mlakuné lintang Kapal lan anak-anaké? Apa kowé weruh pernatané langit lan netepké enggoné mréntah ing bumi? Apa kowé bisa mbengokké swaramu nganti tekan mendung, nganti kowé terus kebanjiran? Apa kowé bisa ngetyulké klélap, nganti pada samber-samberan karo ngomong marang kowé: kita nang kéné? Sapa sing ngekèki weruh manuk ibis yèn kali Nil bakal banjir, utawa sapa sing ngekèki ngerti marang jago yèn udan arep teka? Sapa bisa ngitung mendung karo kawityaksanan, lan sapa sing bisa nyuntak gentongé langit, waktu lebu kentel dadi logam lan prongkolan lemah pada kelèt dadi siji? Apa kowé bisa nggolèkké memangsané singa wédok, lan bisa maremké marang singa nom, yèn pada mendek-mendek ing guwané yèn pada ndingkik ing grumbulan? Sapa sing nyawiské pangané gagak, yèn anaké pada sambat marang Gusti Allah, pada mbengok-mbengok awit ora ana pangan? Kowé apa weruh wantyiné wedus gunung nduwé anak, utawa apa namatké menjangan wédok enggoné mbayi? Apa kowé bisa ngitung pirang sasi enggoné meteng lan apa bisa weruh ing waktuné manak? Enggoné nglairké anaké, karo njengking lan terus ngetokké isiné wetengé. Anaké pada dadi rosa lan gedé ing ara-ara, pada lunga lan ora bali marang emaké. Sapa sing ngumbar kimar alasan, utawa sapa sing ngutyuli dadungé kimar ing ara-ara? Ara-ara sing Tak wènèhké dadi panggonané lan tanah asin dadi panggonané. Raméné kuta dipoyoki, ora krungu swarané sing nggiring; terus golèk pangonan ing gunung-gunung, lan nggolèki samubarang sing ijuh. Apa sapi alasan gelem teluk marang kowé utawa gelem turu ing sak tyedaké ambènmu yèn mbengi? Apa kowé bisa meksa sapi alasan manut pasangané ngluku karo keluhan, utawa nggaru bumi ing legokan ngetutké mlakumu? Apa kowé pertyaya, awit gedé kekuwatané? Utawa terus kowé dipasrahi penggawéanmu sing abot? Apa kowé netepaké, yèn bakal nguléhké pametuné lemahmu, lan nglumpukké ing panggonan pametuné gandummu? Manuk unta ngeblak-ngeblak karo bungah nanging apa sewiwi lan wuluné kuwi ndadèkké manuk ooievaar? Awit endoké ditinggal nang lemah, lan ditokké lan dienggremi ing wedi, nanging lali, yèn endok mau bisa kepidak sikil, lan diiles-iles karo kéwan alasan. Ngrumati marang anak-anaké abot kaya duduk anaké déwé; senajan rekasané tanpa guna, ora perduli, awit ora dikèki kawityaksanan karo Gusti Allah lan ora dipandumi pangertèn. Yèn ngeblak-ngeblak karo gemunggung, terus nggeguyu jaran lan sing numpaki. Apa kowé sing ngekèki karosan marang jaran? Apa kowé sing nyandangi jenggèr ing gitoké? Apa kowé sing nggawé bisa mlumpat kaya walang? Yèn nggeber medèni tenan. Enggoné takur-takur ing lemah karo seneng, enggoné maju metuk gaman karo kekuwatan. Sembarang sing medèni diguyu lan ora tau wedi uga ora gelem mundur yèn adep-adepan karo pedang. Wadah panah kemrintying ing sak nduwuré, tumbak lan tuwok pating tylèrèt. Karo kendel lan galak lemah dikemah-kemah, lan banget notolé yèn krungu uniné trompèt; ngerik-ngerik yèn trompèt diunèkké; lan sangka kadohan wis bisa ngambus anané perang, banteré swarané para penggedéné lan suraké suradadu. Apa kepinteranmu sing mulangi maburé manuk alap-alap karo megarké swiwiné nuju ngidul? Apa awit sangka préntahmu manuk beri kuwi enggoné terus mumbul lan nusuh ing panggonan sing duwur? Enggoné manggon lan nusuh ing gunung watu, ing putyuké gunung watu lan ing gunung sing angèl diunggahi. Ing kono enggoné ingak-inguk memangsané, matané ngawas-awasi sangka kadohan; anaké pada nyosropi getih lan ing ngendi ana batang, manuk beri mesti ing kono.” GUSTI terus nyauri, tembungé marang Ayub: “Tukang ndakwa apa ijik arep nggawé perkara marang sing Mahakwasa? sing nyalahké Gusti Allah kuwi supaya nyauri!” Ing kono semauré Ayub marang GUSTI: “Tenan, kula kuwi asor banget, kula bakal nyauri apa marang Panjenengan? Tutuk kula kula tutupi karo tangan. Sepisan kula wis nduwé tembung, nanging bakal ora kula takokké menèh; malah kaping pindo, nanging ora bakal kula terusaké.” GUSTI terus ngomong menèh marang Ayub sangka sak tengahé lésus, mengkéné: “Maraa dadia kaya wong lanang; Kowé bakal Tak tyeluk, Aku disauri. Apa kowé arep ngilangi pengadilan-Ku nyalahké Aku supaya bisa mbenerké awakmu déwé? Apa tanganmu kaya tangané Gusti Allah, lan apa kowé bisa ngetokké swara gembluduk kaya Panjenengané? Yèn mengkono awakmu wènèhana rerékan kamulyan lan kaluhuran, kowé nganggoa kahurmatan lan wibawa! Esokna nesumu sing mulat-mulat; awasana saben wong sing gemunggung lan asorna, awasana saben wong sing sombong-sombong kuwi lan dingklukna. Lan wong duraka pada kok lebur ing panggonané! Pendemen bebarengan ing njeruhné lebu, ukumen ing panggonan sing ndelik, nganti Aku bakal ngelem-elem marang kowé, awit tanganmu tengen ngekèki kemenangan marang kowé.” “Kowé nyawanga jaran Nil, sing wis Tak gawé uga kaya kowé. Kuwi mangan suket kaya sapi. Kowé nyawanga kekuwatané sing manggon ing lempèngé kekuwatané ing ototé wetengé! Enggoné ngentyengké buntuté kaya wit tyemara, otot-ototé pupuné talèn-talènan, Balung-balungé kaya pipa tembaga, ragangané kaya balok wesi. Kuwi sing ndisik déwé digawé karo Gusti Allah, makluk sing dikèki gaman pedang; gunung-gunung pada ngetokké sing kanggo pakané; kéwan alasan pada seneng-seneng ing kono. Jaran Nil mau enggoné njerum ing sak ngisoré wit traté, kaling-kalingan karo glagah lan rawa. Tetukulan traté pada ngayomi karo ayang-ayangé, lan diubengi karo wit truntum. Senajan iliné banyu banter banget, kéwan mau ora gemeter; senajan laut Yordan lubèr nyerang marang tyangkemé, atiné ya énak-énak waé. Apa wong bisa nyekel sangka ngarep lan bisa ngeluhi irungé?” “Apa kowé bisa nggèrèt bajul nganggo pantying, utawa njiret ilaté nganggo tali? Apa kowé bisa masang tali penjalin ing irungé, utawa nyubleské gantolan ing rahangé. Apa kira-kira kéwan mau bisa njaluk kawelasan marang kowé, utawa bisa ngomong alus marang kowé? Apa kira-kira bisa nggawé perjanjian karo kowé, nganti terus kowé ndadèkké batur ing selawasé? Apa kowé bisa dolanan karo kéwan mau kaya karo manuk, lan apa bisa kok dadèkké dolanané anak-anakmu wadon? Apa kira-kira kena didadèkké dagangané para tukang nggolèk iwak, utawa diedum-edum ing antarané para wong dagang? Apa kulité kena kok jojohi karo tumbak, utawa endasé karo tlempak? Tanganmu kok tumpangna ing endasé! Elinga marang enggoné tarung! Kowé ora bakal nindakké mengkono menèh! Pengarep-arepmu kuwi tenan tanpa isi. Ijik weruh kéwan kuwi waé, wong wis ambruk. Senajana anaa wong sing sembranané nganti wani nangèkké nesuné bajul kuwi, lan sapa sing kuwat maju nglawan marang Aku? Sapa sing ngadepi Aku, sing Tak gawé tetep slamet? Samubarang sing ana sak ngisoré langit kuwi wis dadi duwèk-Ku kabèh. Aku ora bakal meneng waé kanggo balung-balungé bajul kuwi, bab kekuwatané lan apiké pawakané. Sapa sing bisa mbukak jubahé? Sapa sing bisa nyuduk nganti tembus sisiké sing rangkep kuwi? Sapa sing bisa mbukakké nutupé tyangkemé? Ing sak ubengé untuné kahanané medèni. Gegeré rupa tamèng-tamèng sing kuwat, sing kelèt rapet kaya ségel. Siji lan sijiné gandèng rapet nganti ora bisa klebon angin; sing siji kelèt karo sijiné tyatok-tyatokan ora kena pisah. Yèn wahing metu sloroté, matané kaya njedulé ésuk wétan. Tyangkemé metu ontyoré, lan nyemburké geni sing pating pletik. Irungé metu kemebulé kaya sangka kwali sing umup isiné kemebul. Ambekané ngobong areng, tyangkemé metu geniné. Gitoké kanggonan kekuwatan, rasa wedi jingklak-jingklak ing ngarepé. Gèmbèl-gèmbèlé dagingé pada kelèt, kelèt ing awaké ora glémbyar-glémbyor. Atiné atos kaya watu, atosé kaya watu landesané gilingan. Yèn ngadek, kabèh wong sing kwasa pada gemeter dadi bingung jalaran wedi. Yèn dipedang ora masah, mengkono uga ditumbak, ditowok utawa dipanah. Wesi dirasa kaya damèn, tembaga kaya kayu gapuk. Panah ora bisa nglungakké, bandem watu kaya malih dadi damèn. Gepuk dianggep merang lan swarané tumbak diguyu. Ing ngisoré ana sing kaya beling lintyip-lintyip, yèn mengkurep ing endutan kaya piranti kanggo ngluku. Panggonané didadèkké molak-malik kaya godongan ing kendil, segara didadèkké piranti ngolah tyampuran bumbon. Tilas mlakuné semlorot, terus segara kok kira uwané wong. Ing sak lumahé bumi ora ana sing madani, kuwi makluk sing ora kanggonan wedi. Kabèh sing luhur pada wedi karo kéwan kuwi, kuwi dadi ratuné kabèh kéwan galak.” Ing kono Ayub terus nyauri marang GUSTI, tembungé: “Kula saiki ngerti, yèn Panjenengan kwasa nindakké samubarang, lan ora ana karep Panjenengan sing bisa ngendek. Panjenengan takon mengkéné: Sapa sing nutupi putusan tanpa kaweruh? Wis tyeta yèn enggèn kula tyerita kuwi tanpa pangertèn. Sing ora digayuh karo pikiran kula kuwi kula tyritakké. Panjenengan préntah: Rungokna, Aku bakal ngekèki tembung; Kowé arep Tak tyeluk, kowé nyauri! Enggèn kula krungu bab Panjenengan kuwi mung sangka omongé wong, nanging saiki kula weruh Panjenengan karo mripat kula déwé. Mulané tembung-tembung kula kula tyabut, lan karo nelangsa kula sendeku ing lebu lan awu.” Sakwisé GUSTI mungkasi tembungé ing nduwur mau marang Ayub, terus ngomong marang Elifas, wong Téman, mengkéné: “Nesu-Ku mulat-mulat marang kowé lan marang kantyamu loro-loroné, awit keteranganmu kanggo Aku ora bener kaya abdi-Ku Ayub. Mulané saiki kowé pada njupuka sapi lanang nom pitu lan wedus gèmbèl lanang ya pitu, terus maranana abdi-Ku Ayub, pada nganakna kurban obongan, lan Ayub abdi-Ku njalukké pandonga kanggo kowé, awit mung pandongané sing bakal Tak tampa, supaya kowé ora pada Tak pilara, awit keteranganmu kanggo Aku ora bener kaya abdi-Ku Ayub.” Elifas wong Téman, Bildad wong Suah, lan Sofar wong Naama terus pada nindakké kaya préntahé GUSTI mau lan GUSTI gelem ngrungokké pandongané Ayub. GUSTI terus ngluwari Ayub sangka sangsarané, sakwisé ndongakké kantyané mau lan dikèki tikelé sing wis dadi duwèké mbiyèn. Waktu kuwi Ayub kedayohan karo sak kabèhé seduluré lanang wadon uga kenalané kabèh, pada mangan bebarengan mangan karo Ayub ing omahé karo ngomongké béla sungkawa lan ngekèki panglipuran ing bab enggoné mentas dikèki kasangsarané karo GUSTI, uga siji-sijiné pada ngekèki duwit sak kesitah karo ali-ali emas siji. Ayub diberkahi karo GUSTI nganti ngungkuli dèk mbiyèn; duwèké sing rupa wedus lan wedus gèmbèl 14.000, untané 6000, sapiné 1000 rakit lan sing rupa kimar wédok 1000. Anaké sing lanang pitu lan sing wadon telu. Anaké wadon mau sing mbarep dijenengaké Yemima, sing kaping pindo Kesia lan sing kaping telu Keren-Hapuk. Ing sak negara ora ana wong wadon sing ayuné kaya anak-anaké Ayub, kabèh pada dipandumi warisan karo bapaké pada kaya seduluré lanang. Sakwisé kelakon sing disebut ing nduwur iki, Ayub dikèki umur menèh 140 taun lan menangi anak-putuné nganti patang turunan. Patiné Ayub wis tuwa banget, wis warek enggoné ngrasakaké uripé. Rahayu wong sing mlakuné ora manut angen-angené wong duraka, lan ora ngambah dalané wong dosa lan ora tyampur lungguh ing jagongané wong memoyok, nanging sing kesenengané marang angger-anggeré GUSTI, lan digilut-gilut awan wengi. Wong kuwi kaya wit sing ditandur ing sak pinggiré kali, sing ngetokké woh ing wantyiné, lan ora alum godongé, apa waé sing ditandangi mesti olèh gawé. Ora mengkono kanggo wong duraka, nanging kaya kulit gabah sing kabur kanginan. Mulané wong duraka ora betah ing ngarepé pengadilan, mengkono wong dosa ing kumpulané wong bener; awit GUSTI ngerti mlakuné wong bener, nanging mlakuné wong duraka kuwi nuju menyang karusakan. Kenèng apa para bangsa pada tandang rusuh? Lan para taleré bangsa pada ngréka-ngréka sing tanpa guna? Para ratu ing bumi pada tata-tata arep perang lan para penggedéné bebarengan arep nglawan GUSTI lan Juru Jebat: “Hayuk pada medot dadungé lan mbuwang tali-taliné.” Panjenengané Gusti sing njagong ing swarga kuwi ngguyu, Gusti moyoki wong-wong mau. Terus Gusti mréntahké nesu-Né marang wong-wong kabèh, lan dikagètké karo panasé nesu-Né: “Aku sing wis ngedekké ratu-ratu-Ku ing Sion, gunung-Ku sing sutyi.” Aku arep nyritakké putusané GUSTI; tembungé marang aku: “Kowé kuwi anak-Ku! Aku sing nganakké kowé ing dina iki. Kowé nyuwuna marang Aku, mesti kowé Tak wènèhi para bangsa dadi pandumanmu, lan pungkasané bumi dadi duwèk-Mu. Kowé bakal ngejur karo gepuk wesi, bakal kok remuk kaya tyuwilané kendi.” Mulané, hé para ratu, pada tumindaka sing wityaksana; para rèkter ing bumi, pada gelema diélingké! Pada ngabektia marang GUSTI karo sing ngajèni; lan karo rasa bungah lan gemeter. Ambungen anak lanangé, supaya Panjenengané aja dadi nesu lan kowé dientèkké ing ndalan, awit bebenduné gampang banget enggoné murup. Rahayu kabèh wong sing ngungsi marang Panjenengané! Masmuré Daved, nalika mlayu sangka ngarepé anaké Absalom. Duh GUSTI, okèh tenan satru kula, okèh wong sing nglawan kula; okèh wong sing ngomongké bab kula mengkéné: Kuwi mesti ora olèh pitulungan sangka Gusti Allah. Nanging Panjenengan, duh GUSTI, sing dadi tamèngé kula, sing ngaling-alingi kula, Panjenengan sing dadi kaluhuran kula, ya sing ndangakké sirah kula. Karo swara banter enggonku nyebut marang GUSTI, terus dikèki jawaban sangka gunungé sing sutyi. Aku lèyèh-lèyèh terus turu; aku tangi, awit dikuwatké GUSTI. Aku ora wedi marang èwon-èwonan, sing arep ngepung aku. Duh GUSTI, ngadeka mitulungi kula, duh Gusti Allah kula, awit Panjenengan sing wis nggempur rahang kabèh mungsuh kula, lan wong duraka pada Panjenengan rompalké untuné. Keslametan kuwi tekané mung sangka GUSTI, berkah Panjenengan didunké sing lubèr marang umat-Mu. Kanggo juru penyanyi, karo musik swarané senar. Masmuré Daved. Yèn kula sambat, supaya gelem nyauri, duh Gusti Allah sing mbenerké kula. Ing njeruhné kangèlan Panjenengan sing ngekèki katentreman marang kula, supaya ngekèki kawelasan marang kula lan ngrungokké pandonga kula! Hé para wong lanang, nganti sepira suwéné kaluhuranku diwirangké, nganti sepira suwéné enggonmu pada nyenengi marang sing tanpa guna, lan enggonmu nguber marang sing goroh? Pada ngertia yèn GUSTI wis milih sing dadi katrésnan-Né; GUSTI ngrungokké yèn aku ndedonga marang Panjenengané. Gregetana nanging aja nganti nggawé dosa, mikira sak njeruhné atimu ing peturonmu, nanging tetepa meneng. Pada masrahna kurban sing bener, lan pertyayaa marang GUSTI. Okèh wong sing pada ngomongké mengkéné: “Sapa sing bakal ngekèki weruh sing betyik marang kita?” Duh GUSTI, Panjenengan, supaya nylorotké padangé praupan Panjenengan marang kita. Panjenengan wis ngekèki kabungahan okèh marang kula, ngungkuli wong-wong kuwi, waktuné panèn jagung lan anggur okèh. Karo ayem-tentrem kula bakal lèyèh-lèyèh terus gelis turu, awit duh GUSTI, mung Panjenengan sing ndadèkké kula manggon karo tentrem. Kanggo juru penyanyi. Karo swarané sulingan. Masmuré Daved. Duh GUSTI, Panjenengan, supaya ngrungokké tembung kula lan ngrungokké sambat kula. Duh Ratu kula lan Gusti Allah kula, Panjenengan, supaya ngrungokké enggèn kula njerit nyuwun pitulungan, awit marang Panjenengan enggèn kula ndedonga. Duh GUSTI ing wantyi ésuk Panjenengan ngrungokké swara kula, ing wantyi ésuk kula nyuguhké pandongaku ing ngarepé Panjenengan, lan kula ngentèn-entèni. Awit Panjenengan kuwi Gusti Allah sing ora seneng marang duraka, wong ala ora bakal manggon ing ngarepé Panjenengan. Wong gemunggung ora bakal tahan ing ngarepé Panjenengan, Panjenengan sengit marang kabèh wong sing nindakké ala. Panjenengan numpes kabèh wong goroh, GUSTI sengit weruh wong sing ngutahké getih lan mlaku goroh. Nanging kula, Panjenengan nglilani kula, mlebu ing griya Panjenengan, awit sangka gedéné kawelasan-Mu. Panjenengan nglilani kula, sujut madep ing griya Panjenengan sing sutyi, karo ngajèni marang Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan, supaya nuntun kula ing keadilan-Mu, awit sangka satru kula; Panjenengan, supaya nggawèké dalan Panjenengan kanggo kula. Awit tembungé wong-wong kuwi ora ana sing jujur, atiné kebak ala, bolongan guluné kaya kubur menga, ilaté ngutyapké sing lamis. Duh Gusti Allah, wong kuwi ya bèn pada nyangga kesalahané, ya bèn pada tiba awit sangka réka-rékané déwé, pada kebuwak awit sangka okèhé panerak, awit pada nglawan marang Panjenengan. Nanging kabèh wong sing ndelik ing Panjenengan, bakal pada bungah-bungah, pada surak-surak ing sak lawasé awit pada Panjenengan ayomi; lan wong sing trésna marang asmané Panjenengan bakal pada surak-surak awit Panjenengan. Awit Panjenengan sing mberkahi wong bener, duh GUSTI, lan Panjenengan pageri karo kawelasan-Mu, kaya tamèng. Kanggo juru penyanyi karo musik swarané senar. Miturut sing kaping wolu. Masmuré Daved. Duh GUSTI, kula supaya mboten Panjenengan ukum karo nesuné Panjenengan, supaya mboten Panjenengan siksa karo panasé nesuné Panjenengan. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan welasi, awit kula gloyoran. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan waraské, awit balung kula pada gemeter, lan nyawa kula banget kagèt. Nanging Panjenengan, duh GUSTI, ijik sak pira suwéné? Duh GUSTI, Panjenengan, supaya mbalik marang kula, lan nylametaké nyawa kula, supaya gelem ngluwari kula, awit sangka kawelasan Panjenengan. Awit ing ndonyané wong mati ora ana wong sing ngéling-éling marang Panjenengan, ing panggonané wong mati, sapa sing bakal memuji marang Panjenengan? Kula wis semplak awit sangka nggresah kula, ing saben wengi ambèn kula kebanjiran karo luh kula, bantal kula katelesan karo luh kula. Mripat kula nganti mbendol awit sangka kasusahan, lan mblereng jalaran kabèh mungsuh kula. Hé! wong sing pada nggawé ala, nyingkira sangka ngarepku, awit GUSTI wis krungu tangisku. GUSTI wis krungu penjalukku, GUSTI nampani pandongaku. Kabèh mungsuhku pada kewirangan lan kagèt banget, lan mundur sakwat lan sak kedèpan kisinan kabèh. Kidung sambaté Daved, sing dikidungké ngadep marang GUSTI, awit sangka tembungé Kus, wong Bényamin. Duh GUSTI, Gusti Allah kula, kula nggolèk pengayoman ing Panjenengan. Kula luwarana sangka kabèh wong sing nguyak-uyak kula, awit Panjenengan nulungi kula. Yèn ora, mesti ditubruk kaya singa, lan nyèrèt kula lan ora ana sing ngutyuli. Duh GUSTI, Gusti Allah kula, yèn kula nandangi siji waé sing ora bener, yèn tangan kula nindakké sing ora éklas, yèn kula mbales ala marang sing betyik, utawa ngrampok satru kula tanpa sebab, yèn mengkono, bèn kula diuber karo mungsuh nganti ketyekel, terus urip kula diidak-idak ing lemah, lan kaluhuran kula dipendema ing lebu. Duh GUSTI, ngadeka, ing njeruhné nesu-Mu, Duh Gusti, tangia nglawan nesuné mungsuhku, Duh Gusti, tangia mitulungi kula, Panjenengan, sing mréntahké pengadilan. Kumpulké para penggedéné bangsa pada ngubengi Panjenengan, Panjenengan terus gelem njagong ing dampar-Mu sak nduwuré dèkné. GUSTI ngadili para bangsa. Duh GUSTI, supaya Panjenengan mutusi kanggo beneré kula, awit kula bener lan resik. Pungkasana alané wong ala, nanging dikuwatké wong bener. Panjenengan sing njajal ati lan batiné manungsa, duh Gusti Allah, sing adil. Gusti Allah kuwi tamèngku, sing mitulungi wong sing jujur ing atiné. Gusti Allah kuwi Rèkter sing adil, lan Gusti Allah ngétokké nesu-Né saben dina marang ala. Yèn wong ora mratobat, Gusti Allah bakal ngasah pedangé, mentèng gendéwané lan panahé ditujukké. Gaman ngidap-idapi dityawiské kanggo wong kuwi, panahé diurupké. Wong kuwi meteng sing ala lan meteng tyilaka terus nglairké goroh; terus nggawé juglangan, diduduk, nanging ketyemplung ing juglangan gawéané déwé. Sing ala sing ditindakké mau mbalik nampek batuké déwé, lan panganiayané medun nibani endasé déwé. Aku arep maturkesuwun marang GUSTI awit sangka keadilané, lan ngidungké masmur kanggo asmané GUSTI, sing Mahaluhur. Kanggo pemimpiné penyanyi. Miturut nyanyian: Gitit. Masmuré Daved. Duh GUSTI, Gusti kula, tenan kamulyané asma-Mu ing sak lumahé bumi, kamulyan-Mu sing ngungkuli langit dikidungké. Karo tutuké bayi-bayi lan manungsa. Panjenengan wis ndasari kekuwatan awit sangka mungsuh Panjenengan, supaya mbungkem mungsuh lan wong sing watekké seneng mbales ala. Yèn kula weruh langit penggawéané tangan Panjenengan, apa déné mbulan lan lintang-lintang sing wis Panjenengan tata, manungsa kuwi apa ta, nanging Panjenengan élingi? Apa ta anak-anaké manungsa kuwi, nanging Panjenengan pikir? Nanging Panjenengan ndadèkké mèh waé kaya Gusti, lan Panjenengan makutani karo kaluhuran lan kamulyan. Panjenengan tetepké ngwasani sing digawé tangan Panjenengan, samubarang kabèh Panjenengan kèkké ing ngisoré tlapakané: kabèh wedus lan sapi, uga kéwan-kéwan ing ara-ara, manuk ing awang-awang lan iwak ing segara, lan samubarang sing liwat ing dalané segara. Duh GUSTI, Gusti kula, tenan kamulyané asma Panjenengan ing sak lumahé bumi. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Mut-Labèn. Masmuré Daved. Kula arep maturkesuwun marang GUSTI karo sak kabèhé atiku, kula arep tyerita kabèh mujijat Panjenengan. Kula bakal bungah-bungah lan sukak-sukak awit sangka Panjenengan, Asma Panjenengan kula puji karo masmur, duh Gusti, Mahaluhur, awit mungsuh kula pada mundur, ambruk terus entèk ing ngarepé Panjenengan. Awit Panjenengan sing mbélani perkara kula lan wewenangé kula, nganti kula olèh kabeneran, Panjenengan njagong ing dampar dadi Rèkter sing adil. Para bangsa pada Panjenengan ukum, para wong duraka Panjenengan tumpes; jenengé Panjenengan entèkké langgeng ing sak lawasé. Mungsuh wis pada entèk tyutes, dadi gempuran gunduk-gundukan ing sak lawasé, kutané wis pada Panjenengan gempuri, wis ora diélingi menèh babar pisan. Nanging GUSTI wis njagong ing dampar selawasé, damparé sing diedekaké kuwi kanggo nindakké pengadilan. Ya Panjenengané kuwi sing ngukumi ndonya karo adil, lan ngadili para bangsa karo titis. Ya mengkono kuwi enggoné GUSTI dadi pangungsèn kanggo wong sing ditindes, dadi pangungsèn ing waktu kangèlan. Wong sing kenal karo asma Panjenengan, kuwi pada pertyaya marang Panjenengan, awit Panjenengan, ora tau négakké wong sing nggolèki Panjenengan, duh GUSTI. Pada ngidunga masmur kanggo GUSTI, sing manggon ing Sion. Pada tyritakna penggawéané ing tengahé para bangsa. Nanging Panjenengané sing mbales marang wong sing ngutahké getih, éling marang wong sing ditindes, ora lali marang sambaté. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan welasi, supaya ndelok kangèlan kula awit sangka penggawéané para wong sing sengit marang kula; Panjenengan sing ngetokké kula sangka gapurané pati. Supaya kula bisa tyerita kabèh penggawéané Panjenengan, sing wajip dipuji kuwi, lan ing gapurané putri Sion, kula surak-surak, awit keslametan pawèh Panjenengan. Bangsa-bangsa wis pada ketyemplung ing juglangan gawéané déwé, sikilé pada kenèk jiret, pasangané déwé. GUSTI wis nglairké dèkné, Panjenengané nindakké pengadilan; wong duraka kejiret karo pasangané déwé. Higayon. Para wong duraka bakal pada bali menyang panggonané wong mati, malah uga kabèh bangsa sing pada lali marang Gusti Allah. Awit wong mlarat kuwi ora dilalèkké ing sak terusé, wong sing kasusahan ora kélangan pengarep-arep selawasé. Duh GUSTI, supaya gelem tangi, manungsa aja nganti olèh nyombongaké dèwèké, para bangsa pada kudu ditibani pengadilan ing ngarepé Panjenengan. Duh Gusti, supaya kabèh Panjenengan gawé gemeter, supaya para bangsa pada ngakoni, yèn dèwèké mung manungsa waé. Duh GUSTI, kenèng apa Panjenengan ngadek ing kadohan, lan ndelik ing waktu kangèlan? Awit gemunggungé wong duraka tenan-tenan anggèné nguber para wong sing ditindes. Supaya wong duraka kuwi kejiret karo kekarepané ala sing dirantyam. Awit wong duraka kuwi ngegul-ngegulké kepénginan atiné, lan wong murka kuwi ngutyapké bendu lan ngèlèk-èlèkké GUSTI. Wong duraka omongan karo nyengirké irungé: “Gusti Allah apa ora bakal nuntut!” kabèh gagasané muni: “Ora ana Gusti Allah.” Sak mlaku-mlakuné tansah olèh-gawé, pengadilan Panjenengan keduwuren kanggo dèwèké; kabèh sing nglawan dirèmèhké. Atiné ngomong mengkéné: “Aku ora bakal gogrok, aku ora bakal kena tyilaka nganti turun-temurun.” Tutuké kebak sepata-sepata lan goroh lan nindes, ilaté isi ala lan nyiksa. Wong iki ngindik-indik ing gubuk-gubuk, ing pandelikan matèni wong sing ora kesalahan, mripaté ngindik wong sing apes. Ing pandelikan molèt-molèt, kaya singa ing grumbulan; ngindik-indik arep nubruk wong sing kasusahan, digèrèt karo jaringé. Bungkuk, ndekem, para wong ringkih terus pada tiba ing tyengkeremané kukuné sing kuwat. Wong iki ngomong ing njeruhné atiné: “Gusti Allah lali, praupan-Né ditutupi, mesti bakal ora weruh ing sak terusé.” Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngadek. Duh Gusti Allah supaya gelem ngelungké tangan Panjenengan, aja nganti lali marang wong sing kasusahan. Kenèng apa wong duraka ora ngajèni Gusti Allah, karo ngomong ing njeruhné atiné: “Gusti Allah ora nuntut.” Panjenengan pantyèn ngerti, awit Panjenengan weruh kasusahan lan larané ati, Panjenengan njukuk ing tangan Panjenengan piyambak, wong apes njagakké Panjenengan, Panjenengan kuwi sing mitulungi botyah lola. Tangané wong duraka lan wong ala supaya Panjenengan tugel, dosané supaya Panjenengan tuntut, nganti Panjenengan ora nemokké menèh. GUSTI dadi Ratu sak terusé lan selawasé. Bangsa-bangsa pada entèk sangka tanah duwèké. Duh GUSTI, kepénginané para wong sing ditindes wis Panjenengan rungokké. Atiné Panjenengan kuwatké, kuping Panjenengan ngrungokké, perlu ngekèki kabeneran marang botyah lola lan wong sing ditindes, supaya aja nganti ana manungsa ing bumi menèh sing nggawé wedi. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Aku ndelik marang GUSTI, kepriyé kowé pada wani omong marang aku: “Mabura menyang gunung kaya manuk!” Awit delengen, wong duraka pada mentèng gendéwa, panahé dipasang ing taliné gendéwa, arep dityulké marang wong sing jujur atiné ing panggonan sing peteng. Yèn dasaré pada dibubrahi, wong bener kuwi bisa nindakké apa? GUSTI ing kratoné sing sutyi; GUSTI damparé ing swarga; mripaté ngewasi, kedèpé mripaté mriksa anak-anaké manungsa. GUSTI njajal wong bener lan wong duraka, lan geting marang wong duraka, sing seneng nandangi panganiaya. Wong duraka pada diudani areng mengangah lan lirang; angin sing nggosongké ngebaki tuwungé. Awit GUSTI kuwi adil; seneng marang keadilan: wong sing jujur atiné bakal nyawang praupan-Né. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Sing kaping wolu. Masmuré Daved. Duh GUSTI supaya gelem ngekèki pitulungan, awit wis ora ana wong bener, wong setia wis entèk sangka antarané anak-anaké manungsa. Rembukané pada apus-apusan, omongané nganggo lambé lamis, nganggo ati rangkep. Supaya Gusti numpes kabèh lambé lamis lan ilat sing umuk-umukan, ya kuwi sing pada ngomong mengkéné: “Karo ilat kita, kita pada menang! Lambé kita sing ngréwangi kita! Sapa sing mréntah kita?” Jalaran wong sing ringkih pada ditindes, lan awit sangka sambaté para wong mlarat Aku saiki tangi, mengkono tembungé GUSTI, lan mitulungi wong sing banget enggoné ngarep-arep marang pitulungan. Tembungé GUSTI kuwi pitutur-pitutur sing murni, kaya slaka sing diobong, diresiki dibalèni kaping pitu ing pawon obongan lemah. Duh GUSTI, Panjenengan bakal netepi, kula tansah bakal Panjenengan ayomi, Panjenengan owalké sangka golongan turunan kuwi. Para wong duraka pada mblayu mbrana-mbréné, Ing waktu pikiran ala njedul ing sak tengahé anak-anaké manungsa. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Duh GUSTI, nganti pira suwéné menèh enggèn Panjenengan ora éling kula? Nganti pira suwéné menèh enggèn Panjenengan nutupi praupan Panjenengan marang kula? Nganti mbésuk kapan enggèn kula kudu ngrasaké kuwatér, lan anggèné ati kula sedih ing saben dina? Nganti mbésuk kapan satru kula anggèné ngungkuli kula? Duh GUSTI, Gusti Allah kula, Panjenengan supaya gelem weruh, gelem nyauri kula; mripat kula dipadangi supaya kula aja nganti turu terus mati; lan supaya satru kula aja nganti omongan mengkéné: “Wis tak asoraké,” apa menèh mungsuh kula aja nganti surak-surak, yèn kula gloyoran. Nanging kula pertyaya marang kawelasan Panjenengan, ati kula bungah-bungah awit sangka pitulungan Panjenengan. Aku arep ngidung kanggo GUSTI, awit wis ngekèki sing apik marang aku. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Wong gemblung ngomong ing sak njeruhné atiné: “Ora ana Gusti Allah.” Apa sing dilakoni kuwi reget lan ala, ora ana sing nglakoni kabetyikan. Sangka swarga GUSTI ndeleng mengisor marang para anak-anaké manungsa, gelem weruh apa ana sing kanggonan akal pikiran lan nggolèki Gusti Allah. Wis pada nyimpang kabèh, kabèh wis bejat ora ana sing nggawé betyik, siji waé ora ana. Apa ora rumangsa kabèh wong sing pada nglakoni sing ala, sing pada mangan umat-Ku nganti entèk kaya mangan roti waé, lan sing ora nyebut marang GUSTI? Ing kana pada katekan rasa wedi banget, awit Gusti Allah ing sak tengahé golongané wong bener. Kowé pada bisa ngelok-elokké kekarepané wong sing ditindes, nanging GUSTI ngadek dadi pengayomané. Supaya keslametané Israèl teka sangka Sion! Yèn GUSTI mulihké kahanané umaté, Yakub bakal surak-surak, Israèl bakal seneng-seneng. Masmuré Daved. Duh GUSTI, sapa sing dililani mondok ing tarup Panjenengan? Sapa sing dililani manggon ing gunung Panjenengan sing sutyi? Ya kuwi wong sing mlakuné tanpa tyiri lan nindakké apa sing adil, uga ngutyapké sing bener karo sak kabèhé atiné, sing ora nyebar pitenah karo ilaté, lan ora nindakké sing ala marang kantyané, lan ora nyepèlèkké marang sak pepadané; sing nganggep asor marang sing ditulak Gusti, nanging ngajèni wong sing pada wedi lan trésna marang GUSTI; sing ngantepi sumpahé, senajan rugi; sing ora nganakké duwité lan ora nampani beselan nglawan wong sing ora salah. Sapa sing tumindaké mengkono mesti ora gloyoran ing sak lawas-lawasé. Miktam. Masmuré Daved. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem njaga kula, awit kula ndelik marang Panjenengan. Tembungku marang GUSTI mengkéné: “Panjenengan kuwi Gusti kula, kanggo kula ora ana sing apik kejaba Panjenengan.” Para sutyi ing tanah kéné, kuwi wong mulya sing tansah dadi kebungahan kula. Wong sing nyembah allah liyané kuwi kasusahané mundak gedé; kurbané ngesokné getih, kula ora mèlu masrahaké; jenengé uga ora kula omongké ing lambé kula. Duh GUSTI, Panjenengan sing dadi panduman warisan lan tuwung kula. Panjenengan piyambak sing ndadèkké panduman sing dilotré marang kula bisa lestari. Tibané tali kanggo ngukur sing kanggo kula ing panggonan sing nyenengké; lemah panduman kula nyenengké ati kula. Aku ngelem-elem marang GUSTI, sing ngekèki pinuntun marang aku; malah ing wayah mbengi pikirané atiku mulangi aku. Aku tansah madep marang GUSTI, yèn Panjenengané ngadek ing tengenku, aku mesti ora nganti gloyoran. Mulané atiku bungah-bungah lan nyawaku surak-surak, malah dagingku bakal manggon karo tentrem. Awit Panjenengan ora masrahaké kula ing panggonané wong mati; Panjenengan ora nglilani yèn katrésnan Panjenengan nganti weruh kuburan. Panjenengan sing nduduhké dalané urip marang kula; kebungahan ditemokké lubèr ing ngarepé Panjenengan; ing tangan Panjenengan sing tengen ana sing énak sing langgeng. Pandongané Daved. Duh GUSTI, supaya gelem ngrungokké marang perkara sing bener, supaya gelem nggatèkké marang sambat kula; lan supaya gelem ngrungokké marang pandonga kula, sangka lambé sing ora goroh. Supaya kula olèh keadilan sangka Panjenengan: mripat Panjenengan supaya weruh apa sing bener. Yèn Panjenengan nguji marang ati kula, tlitinen kula ing wantyi wengi, lan nitipriksa kula Panjenengan ora bakal nemokké sing ala, ing tutuk kula ora ana panerak. Tegesé penggawéané wong, miturut pitutur-pitutur sing Panjenengan omongaké, kula ora mèlu-mèlu karo tandangé wong sing pada nglakoni duraka; mlaku kula tetep mèlu mlakuné Panjenengan lan sikil kula ora gloyoran. Kula nyebut marang Panjenengan, awit Panjenengan nyauri kula, duh Gusti Allah; supaya Panjenengan gelem mbukakké kuping Panjenengan marang kula supaya gelem ngrungokké tembung kula. Supaya Panjenengan gelem ngétokké kawelasan Panjenengan sing nggumunaké, Panjenengan sing ngluwari wong sing pada ndelik ing pangayomané tangan Panjenengan sing tengen awit sangka anané para wong sing pada mbruntak. Supaya kula dirumati Panjenengan kaya irengé mripat, lan Panjenengan delikké ing swiwi Panjenengan: awit ana wong duraka sing pada ngupaya marang karusakan kula, ya satru bebuyutan sing pada ngepung kula. Wong iki pada ora ngétokké kawelasan, pada ngumbar gemunggungé; wong pada mèlu ing jangkah-jangkah kula, saiki pada ngrubung kula, mripaté ngupaya arep nglelepké kula ing bumi. Rupané kaya singa sing bakal ndekep, kaya singa nom sing ndekem ing delikané. Duh GUSTI supaya gelem ngadek, gelem metuki wong-wong iki lan Panjenengan ambruké, Panjenengan supaya gelem ngluwari kula sangka wong duraka karo pedang Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngluwari kula karo tangan-Mu, sangka wong-wong kadonyan kuwi sing pandumané ing urip saiki, wetengé warekana karo simpenan Panjenengan, terus anaké pada warek, lan turahané ditinggalké marang bayi-bayiné. Nanging kula, bakal nyawang praupan Panjenengan ing njeruhné kabeneran; lan ing tanginé kula, kula bakal warek karo praupan Panjenengan. Kanggo juru penyanyi. Masmur abdiné GUSTI, ya kuwi Daved sing masrahaké tembung kidung iki marang GUSTI, waktu wis ditulungi karo GUSTI sangka tyengkeremané kabèh mungsuhé lan sangka tangané Saul. Semauré mengkéné: “Kula trésna marang Panjenengan, duh GUSTI sing dadi karosan kula!” Duh GUSTI, gunung watu kula, bèntèng kula lan sing ngluwari kula, Gusti Allah kula sing dadi gunung watuku pangungsèn kula, tamèngé kula, sunguné keslametan kula, kuta bèntèng kula! Pinujia GUSTI: mengkono tembungku karo banter; nganti aku diowalaké sangka mungsuhku. Aku ketalènan karo taliné pati, lan kena karo banjiré karusakan. Aku digubet karo jireté ndonyané wong mati, jireté pati ngadang-adangi aku. Sak njeruhné kangèlanku aku nyebut marang GUSTI; lan sambat marang Gusti Allahku njaluk tulung. Panjenengané terus ngrungokké swaraku sangka kratoné, lan sambatku njaluk tulung tekan ing kupingé. Ing kono bumi terus horek gonjang-ganjing, lan dasar-dasaré gunung pada horek lan gemeter, awit sangka mulat-mulaté bebenduné. Kebul kemebul sangka irungé, sangka tutuké metu geni sing ngobong, karo mawa murup metu sangka Panjenengané. Langit ditiungké terus medun, mendung peteng ing sak ngisoré sikilé. Panjenengané numpak kerup, terus mabur lan ngléyang ing swiwiné angin. Pepeteng ing sak ubengé didadèkké delikané, sing dadi tarupé: ya kuwi udan sing peteng lan mendung sing kandel. Awit sangka padang sing semlorot ing ngarepé mendungé pada ilang bareng karo udan ès lan mawa murup. GUSTI terus gembluduk ing langit, sing Mahaluhur mbengokké swarané. Jemparing-jemparingé dilepaské nganti mungsuhé pada buyar, nlorongké bledèk, mungsuhé pada bingung. Dasar-dasaré segara terus pada kétok, lan dasaré ndonya pada kétok awit sangka bebendu Panjenengan, duh GUSTI, lan awit sangka banteré abab sangka irung Panjenengan. Panjenengané terus ngelungké tangané sangka nduwur, aku terus dityekel, lan dietokké sangka banjir gedé. Aku utyul sangka mungsuhku sing rosa lan sangka wong-wong sing pada sengit marang aku, awit kuwi kekuwatané ngungkuli aku. Kuwi wis pada nyegat aku ing waktu aku ijik tyilaka, nanging GUSTI dadi sèndènanku; Panjenengané nuntun aku metu menyang panggonan sing jembar, aku diluwari awit seneng marang aku. GUSTI mbales aku miturut karo kebeneranku, mbales aku miturut resiké tanganku, awit aku ngantepi enggonku mlaku ing dalané GUSTI, lan aku ora nandangi duraka marang Gusti Allahku. Awit aku nggatèkké kabèh angger-anggeré lan pernatané ora tak lalèkké, sak tindak-tandukku tanpa tyiri ing ngarepé, lan aku tansah ngedohi kesalahan. Mulané aku diwales GUSTI miturut kebeneranku, ya miturut resiké tanganku ing ngarepé mripaté. Kanggo wong sing setia Panjenengan uga nandangi setia, kanggo wong sing tanpa tyiri Panjenengan uga nandangi tanpa tyiri. Kanggo wong sing sutyi, Panjenengan ya nandangi sutyi, nanging kanggo wong sing béngkong Panjenengan ya nandangi mbulat-mbulet. Awit bangsa sing ditindes Panjenengan slametké, nanging mripat sing nyawang karo sombong Panjenengan asoraké. Awit Panjenengan sing nggawé murupé dimar kula; GUSTI, Gusti Allah kula sing madangi pepeteng kula. Awit karo Panjenengan kula wani ngadepi grombolan, karo Gusti Allah kula, kula wani nglumpati témbok. Nanging Gusti Allah kuwi dalané sampurna; janjiné GUSTI kuwi murni; Gusti Allah dadi tamèngé kanggo kabèh wong sing ndelik marang Panjenengané. Awit sapa ta sing dadi Gusti Allah kejaba mung GUSTI, lan sapa sing dadi gunung watuku kejaba Gusti Allah kita? Gusti Allah, ya Panjenengané kuwi sing nyabuki aku karo karosan, sing ngratakké dalanku; sing ndadèkké sikilku kaya sikilé menjangan lan ngedekké aku ing pegunungan; sing mulangi perang tanganku, nganti lengenku bisa mentèng gendéwa tembaga. Panjenengan ngekèki tamèngé keslametan marang kula, tangan tengen Panjenengan nyangga kula, kawelasané Panjenengan nggawé luhuré kula. Panjenengan ngekèki panggonan sing jembar marang jangkah kula, nganti polok kula ora nganti kesléo. Mungsuh kula pada kula oyak, nganti ketyekel, lan kula ora pisan-pisan mbalik sak durungé entèk kabèh; ya kabèh pada kula gebuki nganti ora bisa tangi menèh, pada ambruk ing ngisoré tlapakané kula. Kula wis Panjenengan sabuki karo karosan kanggo perang; sing pada nglawan kula kuwi wis Panjenengan telukké ing ngisoré pangwasa kula. Mungsuh kula wis Panjenengan gawé pada mlayu sangka ngarep kula, lan para wong sing pada sengit marang kula pada kula tumpes. Kabèh pada sambat njaluk tulung, nanging ora ana sing mitulungi kabèh pada sambat marang GUSTI, nanging ora disauri. Kabèh pada kula ejur-ejur nganti lembut kaya lebu sing kabur karo angin, kula buwang kaya blétokan ing dalan. Panjenengan wis ngutyuli kula sangka bantahané rayat; kula Panjenengan angkat dadi penggedéné para bangsa; bangsa sing ora kenal karo kula kuwi pada ngabdi marang kula; kupingé ijik krungu kula waé, terus pada mbangun miturut marang kula; wong mantya pada sujut lan ngrapèk-ngrapèk marang kula. Wong-wong mantya pada nglumpuk tanpa putyèt, lan pada metu ninggalké bèntèng-bèntèngé karo gemeter. GUSTI urip! Pinujia Gunung watuku, diluhurna Gusti Allah, Juruslametku. Gusti Allah sing mbales aku, lan wis menangké para bangsa sak ngisoré pangwasaku, sing wis ngluwari aku sangka mungsuhku. Panjenengan malah wis ngluhurké kula ngungkuli para wong sing nglawan kula; kula Panjenengan tulungi sangka wong sing duraka. Mulané duh GUSTI, kula bakal ngidungké maturkesuwun ing antarané para bangsa, asma Panjenengan bakal kula luhurké karo kidung masmur. Panjenengané mbales keslametan sing gedé marang ratu sing diangkat, lan ngekèki kawelasan marang sing dijebatani, ya kuwi marang Daved lan turunané nganti selawasé. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Langit nyritakké kamulyané Gusti Allah, lan langit ngomongké gawéané tangan-Né; awan nerusaké kabar kuwi ganti-gumanti, lan wayah mbengi nggelarké kaweruh ganti-gumanti. Ora ana kabar lan ora ana tembung, ora krungu swarané, nanging tembungé ngenggoni sak lumahé bumi, mentyar tekan ing pungkasané ndonya. Gusti wis mernahké tarupé srengéngé ing langit, sing njedulé kaya pengantèn lanang sing ijik metu sangka kamaré, njingkrak kaya suradadu sing arep mlaku ing dalané. Waktuné sangka pinggiré langit lan mubengé tekan ing sisih liyané, ora ana barang sing ora kena ing panasé. Angger-anggeré GUSTI kuwi sampurna, nyegeraké nyawa; pernatané GUSTI kuwi setia tuhu, ngekèki kawityaksanan marang wong sing ora nduwé pengalaman. Tembungé GUSTI kuwi titis, mbungahké ati; préntahé GUSTI kuwi murni, nggawé semloroté mripat. Wedi marang GUSTI kuwi sutyi, lestari ing selawasé; angger-anggeré GUSTI kuwi bener, kabèh adil, apiké ngungkuli emas, malah ngungkuli emas murni okèh; leginé ngungkuli madu, malah ngungkuli rembesé madu sangka talané tawon. Lan menèh abdi Panjenengan diélingké karo kuwi mau kabèh, lan wong sing netepi nampa berkah gedé. Sapa sing bisa ndelok sing nasarké? Panjenengan supaya gelem ngluwari kula sangka sing ora kula ngertèni. Abdi Panjenengan supaya Panjenengan ayomi, uga awit sangka anané wong sing pada ndugal; kuwi aja nganti pada ngwasani kula! Kula terus tetep tanpa tyiri lan resik sangka panerak sing gedé. Supaya Panjenengan seneng marang tembung lan angen-angen kula, lan gagasané ati kula, duh GUSTI, gunung watu kula lan penebus kula. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. GUSTI supaya gelem nyauri marang sampéyan ing waktu kangèlan; asmané Gusti Allahé Yakub supaya dadia bèntèng sampéyan. GUSTI supaya ngirimké pitulungan sangka griya sutyi marang sampéyan, lan nguwatké sampéyan sangka Sion. Gusti Allah supaya gelem éling kabèh pisungsung kurban sampéyan, lan gelem nampani kurban obongan sampéyan. Supaya sampéyan dikèki apa sing dikarepké, lan supaya bisaa kedadian apa sing sampéyan rantyam. Kita pada bakal surak-surak awit sangka kemenangan sampéyan, lan masang gendéra awit sangka asmané Gusti Allah kita, GUSTI supaya nuruti kabèh sak penjaluk sampéyan. Saiki aku weruh yèn GUSTI ngekèki kemenangan marang sing dijebatani, lan nyauri sangka swarga sing sutyi karo kemenangan sing gedé karo tangan-Né tengen. Wong kuwi pada nggunggung krétané lan wong kaé nggunggung jarané, nanging kita pada nggunggung asmané GUSTI, Gusti Allah kita. Wong kuwi pada ambruk, pada tiba, nanging kita ijik ngadek jejek. Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngekèki kemenangan marang ratu! Supaya gelem nyauri yèn kita nyeluk! Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Duh GUSTI, ratu seneng-seneng awit sangka pangwasa Panjenengan, banget bungahé awit sangka kemenangan pawèh Panjenengan! Apa sing dipingini pikirané wis Panjenengan kèki, lan penjaluk sing metu sangka lambéné ora Panjenengan tampik. Nanging wis Panjenengan petuk karo berkah sing lubèr; lan Panjenengan ndèkèki makuta emas murni ing sirahé. Piyambaké njaluk urip marang Panjenengan; terus Panjenengan kèki, uga wis Panjenengan kèki umur dawa ing sak terusé lan sak lawasé. Kaluhurané ngluwihi sembarang awit sangka kemenangan pawèh Panjenengan, apa waé Panjenengan kèki kemenangan karo kamulyan. Piyambaké Panjenengan dadèkké berkah ing sak lawasé; Panjenengan kebaki karo kebungahan ing ngarepé Panjenengan. Awit ratu pertyaya marang GUSTI, lan awit sangka katrésnané sing Mahaluhur piyambaké ora gloyoran. Asta Panjenengan bakal nyekel kabèh mungsuh Panjenengan, sing sengit marang Panjenengan pada bakal ketyekel karo tangan Panjenengan sing tengen pada bakal Panjenengan dadèkké kaya angklo murup, yèn Panjenengan ngétok, duh GUSTI. Bebenduné GUSTI bakal nguntal wong mau kabèh, lan pada bakal dipangan karo geni. Turunané bakal Panjenengan entèkké sangka bumi, lan tyedak turunané sangka antarané para anak-anaké manungsa. Yèn bakal nggawé tyilaka sampéyan, lan ngrantyam ala, pada tanpa kekuwatan. Malah bakal Panjenengan nggawé pada mblayu kabèh, taliné gendéwa Panjenengan, Panjenengan tujokké marang praupané. Duh GUSTI, supaya gelem ngadek karo pangwasa Panjenengan! Kita terus pada ngidung lan memuji masmur tumuju marang kekuwatan Panjenengan. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Menjangan wédok ing wayah ésuk. Masmuré Daved. Duh Gusti Allah kula, Gusti Allah kula, kenèng apa Panjenengan tégakaken kula? Kula mbengok banter, nanging Panjenengan tetep adoh lan ora mitulungi kula. Duh Gusti Allah kula, ing wantyi awan kula sambat, nanging Panjenengan ora nyauri, ing wantyi wengi mengkono uga, nanging kula ya ora tentrem. Nanging Panjenengan kuwi sing Mahasutyi sing njagong ing damparé kidung pamujiné Israèl. Para leluhur kita pada pertyaya marang Panjenengan; pada pertyaya marang Panjenengan, banjur Panjenengan tulungi; Panjenengan sing dityeluk, terus Panjenengan gatèkké; pada pertyaya marang Panjenengan lan pada ora kewirangan. Nanging kula kuwi tyatying, duduk manungsa, dadi tyatyatané wong, dadi geguyoné wong okèh. Wong sing nyawang kula pada moyoki kabèh, karo ngèntyepi lan gèdèk-gèdèk, tembungé mengkéné: “Wong suméndé marang GUSTI, bèn dientaské karo Panjenengané, bèn Panjenengané sing ngluwari! Wong kuwi apa ora dadi senengé atiné ta?” Ya, tenan Panjenengan sing nglairké kula sangka wetengé ibu; Panjenengan sing ndadèkké kula tentrem ing dadané ibu kula. Wiwit lair mila kula dipasrahké marang Panjenengan, wiwit waktu kula ing wetengé ibu kula, Panjenengan dadi Gusti Allah kula. Supaya Panjenengan aja nganti ngedohi kula, awit kasusahan wis tyedak, nanging ora ana sing mitulungi. Sapi-sapi lanang okèh sing pada ngrubung kula; kula dikepung karo sapi-sapi lanang sangka Basan; anggèné pada ngangapké tutuké marang kula kaya waé singa sing nubruk lan nggeruh. Kula diesoké kaya banyu, kabèh balung kula pada pisah sangka ros-rosané; ati kula kaya lilin, lèlèh ing batin kula; kekuwatan kula garing kaya beling, ilat kula kelèt ing tyetak kula, lan Panjenengan sing nyèlèhké kula ing lebu kaya wong mati. Awit kula dirubung karo asu, grombolané wong duraka ngepung kula, pada nyuduki tangan lan sikil kula. Balung-balung kula bisa kula itung kabèh; wong-wong pada weruh, pada nyawang kula. Sandangan kula pada diedum, lan jubah kula dilotré karo dadu. Nanging Panjenengan, duh GUSTI, supaya Panjenengan aja ngadoh sangka kula; duh karosan kula, supaya gelis mitulungi kula! Kula supaya Panjenengan owalké sangka pedang, lan nyawa kula sangka tyengkeremané asu. Supaya ngluwari kula sangka bolongané singa, lan sangka sunguné sapi alasan. Panjenengan wis nyauri kula! Kula bakal ngabaraké asma Panjenengan marang para sedulur kula, Panjenengan bakal kula puji ing kumpulané pasamuan: Hé para wong sing ngabekti marang GUSTI, pada masrahna pamuji marang Panjenengané, hé kabèh turunané Yakub, pada luhurna Panjenengané; hé kabèh turunané Israèl, pada nduwéa rasa wedi lan trésna marang Panjenengané. Awit Panjenengané ora nyawang asor lan ora jijik marang wong sing ditindes, lan ora ngaling-alingi praupan-Né, lan ngrungokké nalikané wong mau sambat njaluk tulung marang Panjenengané. Awit sangka Panjenengan kula memuji-muji ing pasamuan sing gedé; janji kula bakal kula bayar ing ngarepé para wong sing pada ngajèni Panjenengan. Wong andap asor bakal pada mangan nganti warek, wong sing nggolèki GUSTI bakal ngelem-elem Panjenengané; atimu bèn urip ing selawasé! Pojok-pojokané bumi bakal éling marang kuwi lan terus mratobat marang GUSTI; Para bangsa turun-temurun bakal pada sujut nyembah ing ngarepé Panjenengan. Awit GUSTI sing nduwé kraton, Panjenengané sing ngwasani bangsa-bangsa. Wong gemedé ing bumi bakal pada sujut nyembah kabèh marang Panjenengané, para wong sing mudun menyang lebu lan ora bisa nyambung uripé bakal pada nyembah ing ngarepé. Para turun-turunané pada ngabekti marang Panjenengané, lan ngabarké bab GUSTI marang para turunané. Kuwi kabèh bakal pada ngabarké keadilané marang bangsa sing mengko bakal lair, awit kuwi wis ditindakké karo Panjenengané. Masmuré Daved. GUSTI kuwi pangonku, aku ora kekurangan apa-apa. Panjenengan nuntun kula ing panggonan suket sing ijuh, Panjenengan nggiring kula menyang banyu sing anteng; nyawaku diayemké, lan dituntun ing dalané sing bener awit sangka asma-Né. Malah senajan mlaku ing jurang petengé pati, aku ora wedi marang tyilaka, awit Panjenengan sing nuntun kula; teken Panjenengan lan gada Panjenengan kuwi dadi panglipur kula. Panjenengan nyepakké suguhan kanggo kula, ing ngarepé satru kula; sirah kula Panjenengan jebati karo lenga, tuwung kula kebak mentyep-mentyep. Awit mung kabekjan lan katrésnan sing bakal ngetutké kula, sak lawasé urip kula, lan kula bakal manggon ing griyané GUSTI sak lawasé. Masmuré Daved. Bumi uga sak isiné kabèh duwèké GUSTI, mengkono uga ndonya lan sing pada ngenggoni. Awit Panjenengané sing nggawé karo didasari segara ditetepaké temumpang ing kali-kali. “Sapa sing dililani munggah ing gunungé GUSTI? Sapa sing dililani ngadek ing panggonané sing sutyi?” “Wong sing resik tangané lan sutyi atiné, sing ora masrahaké uripé marang sing ala, lan ora nglairké sumpah goroh. Kuwi bakal dikèki berkah karo GUSTI, lan keadilan karo Gusti Allah sing njalari keslametané. Kuwi bangsané wong sing pada takon bab Panjenengané, sing pada nggolèki praupan Panjenengan, duh Gusti Allahé Yakub.” Hé gapura, pada duwurna putyukmu. Hé lawang langgeng, pada dibukaka, supaya Ratuné kamulyan mlebu! “Ratuné kamulyan kuwi sapa?” “Kuwi GUSTI sing kwasa lan Mahakuwat, GUSTI Mahakwasa ing perang!” Hé gapura, pada duwurna putyukmu, hé lawang kawak pada dibukaka, supaya Ratuné kamulyan mlebu! “Ratuné kamulyan kuwi sapa?” “Kuwi GUSTI, Gustiné sing ngwasani langit, Kuwi Ratuné kamulyan.” Masmuré Daved. Duh GUSTI, nyawa kula, kula angkat ing ngarep Panjenengan. Duh Gusti Allah kula, kula pertyaya marang Panjenengan, supaya kula aja nganti ngalami kisinan; mungsuh kula aja nganti pada bungah-bungah awit sangka kula. Tenan, wong sing njagakké marang Panjenengan kuwi, mesti ora kewirangan; nanging wong sing nandangi goroh tanpa sebab kuwi olèh kisinan. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan kèki weruh bab dalan Panjenengan, lan gelem nduduhké dalan Panjenengan. Mlaku kula supaya Panjenengan tuntun ing kabeneran Panjenengan, lan Panjenengan supaya wulangi kula, awit Panjenengan kuwi Gusti Allah sing ngekèki keslametan marang kula; Panjenengan sing kula entèn-entèni sedina muput. Duh GUSTI, Panjenengan supaya éling marang kawelasané lan katrésnan Panjenengan, awit kuwi kabèh wis ana wiwit ing jaman mbiyèn mula. Panjenengan supaya aja éling marang dosa kula waktu ijik nom lan marang duraka kula, nanging supaya Panjenengan gelem éling marang kula miturut kawelasan Panjenengan, awit mung sangka kawelasané Panjenengan, duh GUSTI. GUSTI kuwi betyik lan adil, mulané wong sing kesasar pada diduduhi dalan. Wong sing andap asor atiné pada dituntun mlakuné ing kabeneran, wong sing andap asor atiné pada diduduhi dalané. Kabèh dalané GUSTI kuwi katrésnan, kasetian lan kabeneran kanggo wong sing pada netepi perjanjian lan pepélingé. Awit sangka asma Panjenengan, duh GUSTI, supaya gelem ngapura kesalahan kula, awit kesalahan kula gedé. Sapa sing wedi marang GUSTI? Kuwi mesti diduduhi dalan sing kudu dipilih. Wong kuwi déwé bakal tetep ing kabekjan, lan turunané bakal olèh warisan ing bumi. GUSTI sesrawungan tyedak karo wong sing pada wedi marang Panjenengané, lan kuwi pada dikèki weruh bab perjanjiané. Mripatku tansah nyawang marang GUSTI, awit Panjenengané bakal nylametaké sikilku sangka jiret. Panjenengan supaya gelem weruh lan melasi kula, awit kula kepentyil lan kasusahan. Panjenengan supaya gelem nglunggarké ati kula sing kangèlan iki, supaya gelem ngluwari kula sangka kangèlan kula! Panjenengan supaya gelem weruh kasangsarané lan kangèlan kula, lan kabèh dosa kula supaya dingapura. Panjenengan supaya gelem weruh mungsuh kula, nanging okèh banget, lan gedéné sengité banget marang kula. Nyawa kula supaya Panjenengan rumat lan supaya gelem ngluwari kula, aja nganti kula olèh kewirangan, awit kula ndelik marang Panjenengan. Kula supaya dituntun ing ketulusan lan kejujuran, awit Panjenengan sing kula entèn-entèni. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngluwari Israèl sangka kabèh kerépotané. Masmuré Daved. Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngekèki keadilan marang kula, awit mlaku kula karo mlaku resik, kula pertyaya marang GUSTI ora mangga-mara. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem njajal lan neter kula; batin kula lan ati kula supaya Panjenengan glédah. Awit katrésnan lan kasetian Panjenengan sing kula pandeng, lan mlaku kula ing kabenerané Panjenengan. Kula ora lungguh dadi siji karo tukang ngapus lan ora sesrawungan karo wong lamis; kula sengit marang kumpulané wong ala, lan uga ora lungguh nunggal karo wong duraka. Kula ngisuhi tangan kula tanda yèn ora kesalahan, lan kula terus ngubengi mesbèh Panjenengan, duh GUSTI, karo memuji kidung maturkesuwun karo swara banter, lan ngabaraké kabèh mujijat Panjenengan. Duh GUSTI, kula trésna marang panggonan griya Panjenengan lan marang panggonan kamulyan Panjenengan. Panjenengan supaya aja njebol nyawa kula bareng karo wong dosa, apa uga urip kula aja nganti bareng karo wong sing ngutahké getih, sing tangané nggegem penggawé ala, tangané tengen kebak beselan. Nanging urip kula karo ati resik; kula supaya diluwari lan supaya Panjenengan welasi. Sikilku mlaku ing tanah daratan; aku bakal ngelem-elem GUSTI ing pasamuan. Masmuré Daved. GUSTI sing dadi pepadangku lan keslametanku, sapa sing tak wedèni? GUSTI sing dadi bèntèngé uripku, sapa sing ndadèkké aku gemeter? Waktu para wong duraka pada nyerang marang aku arep mangan dagingku, ya kuwi kabèh satruku lan mungsuhku terus pada kejengklok lan tiba. Senajan okèh suradadu sing pada ngedekké tarup ngepung aku, atiku ora wedi, senajan teka peperangan, atiku tetep pertyaya. Sak perkara sing tak jaluk marang GUSTI, ya kuwi sing tak pingini supaya bisa manggon ing griyané GUSTI ing selawasé uripku, nyawang kabetyikané GUSTI lan ngrasakaké énaké ing griya sutyi-Né. Awit Gusti ngayomi aku ing tarupé, yèn ana bebaya; ngaling-alingi aku ing panggonan sing ndelik ing sak njeruhné tarupé. Panjenengané mernahké aku ing sak nduwuré watu. Saiki sirahku jejek, ngungkuli mungsuh sing ngepung aku; ing tarupé aku bakal masrahaké kurban maturkesuwun karo surak-surak; aku arep ngidung lan nggawé masmur kanggo GUSTI. Duh GUSTI, supaya gelem ngrungokké sambat kula sing kula omongké, supaya Panjenengan gelem melasi kula lan kula supaya disauri! Ati kula mèlu marang tembungé Panjenengan: “Kowé nggolèkana praupan-Ku.” Praupan Panjenengan ya terus kula golèki, duh GUSTI. Panjenengan supaya aja nutupi praupan Panjenengan marang kula, Panjenengan aja nampik abdi Panjenengan karo bebendu; Panjenengan kuwi pitulungan kula, kula supaya aja Panjenengan tampik lan Panjenengan tinggal, duh Gusti Allah, Juruslamet kula! Senajan bapak ibu kula ninggalké kula, nanging GUSTI sing mupu kula. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan kèki pinuntun bab dalan Panjenengan, lan mlaku kula dituntun ing dalan sing rata awit sangka anané mungsuh kula. Kula aja Panjenengan pasrahaké marang hawa nesuné satru kula, awit wis ana seksi-seksi goroh sing pada nglawan kula, karo wong-wong sing kanggonan ambekan bakal nindakké duraka. Tenan aku ngandel yèn bakal weruh kabetyikané GUSTI ing buminé wong urip! Pada ngarep-arepa marang GUSTI! Pada kuwata lan sing tatak atimu! Pada ngarep-arepa marang GUSTI! Masmuré Daved. Duh GUSTI gunung watuku, kula sambat marang Panjenengan, supaya aja ngenengké kula, awit yèn Panjenengan ngenengké kula, kula terus kaya wong sing medun menyang kuburan. Panjenengan supaya gelem ngrungokké swarané penjaluk kula, yèn kula sambat marang Panjenengan njaluk tulung, lan ngangkat tangan kula nuju marang panggonan Panjenengan sing Mahasutyi. Kula aja nganti Panjenengan sèrèt bareng karo wong duraka, utawa sing nandangi ala, sing grapyak apik marang sak pepadané, nanging atiné kebak ala. Kuwi supaya pada Panjenengan wales pada karo penggawéané, lan miturut tumindakké sing ala; supaya Panjenengan bales tyotyok karo penggawéané tangané lan tibanana balesan apa sing ditindakké kuwi. Awit pada ora nggatèkké marang penggawéané GUSTI, lan apa sing ditindakké karo tangané, mulané bakal pada ditibakké lan ora ditangèkké menèh. Pinujia GUSTI, awit wis ngrungokké swarané sambatku. GUSTI kuwi kekuwatanku lan tamèngku, atiku pertyaya marang Panjenengané. Aku wis ditulungi, mulané atiku bungah-bungah, lan aku mujèkaké maturkesuwun marang Panjenengané karo kidungan. GUSTI kuwi dadi kekuwatané umaté, Panjenengané dadi bèntèng keslametan kanggo wong sing dijebatani! Panjenengan supaya gelem ngluwari umat Panjenengan, lan gelem mberkahi duwèké Panjenengan déwé, supaya Panjenengan engon lan Panjenengan panggul ing sak lawas-lawasé. Masmuré Daved. Hé para sing manggon ing swarga, ya mung GUSTI sing nduwé kamulyan lan kekuwatan! Wènèhna marang GUSTI kaluhurané Asmané, pada sujuta marang GUSTI karo patyakan kesutyian! Swarané GUSTI ing sak nduwuré banyu, Gusti Allah sing mulya gembluduk, GUSTI ing sak nduwuré banyu gedé. Swarané GUSTI kebak kekuwatan, swarané GUSTI kebak kamulyan. Swarané GUSTI nugelké wit tyemara, malah wit tyemara ing Libanon pada dirubuhké karo GUSTI. Panjenengané ndadèkké gunung Libanon mlumpat-mlumpat kaya pedèt, lan gunung Siryon kaya pedèté sapi alasan. Swarané GUSTI nyemburké geni mulat-mulat. Swarané GUSTI nggorekké ara-ara samun, GUSTI nggorekké ara-ara samun Kadès. Swarané GUSTI njalari menjangan meteng pada manak, malah njalari alas-alas pada gundul, lan ing omahé pada mbengok: “Diluhurna!” GUSTI njagong ing sak nduwuré banjir, GUSTI dadi Ratu ing sak lawas-lawasé. GUSTI supaya gelem ngekèki kekuwatan marang umaté, GUSTI supaya gelem mberkahi umaté karo tentrem rahayu. Masmur. Kidung kanggo nyutyèkké Griya Sutyi. Masmuré Daved. Duh GUSTI, Panjenengan bakal kula luhurké, awit Panjenengan wis ngentasaké kula, lan ora nglilani yèn mungsuh kula pada bungah awit sangka kula. Duh GUSTI, Gusti Allah kula, kula sambat njaluk tulung marang Panjenengan, terus Panjenengan waraské. Duh GUSTI, Panjenengan wis ngentasaké nyawa kula sangka panggonané wong mati, Panjenengan nguripké kula ing antarané wong-wong sing wis mlebu ing kubur. Pada ngidunga masmur kanggo GUSTI, hé para wong sing ditrésnani, lan pada masrahna maturkesuwun marang asmané sing sutyi! Awit bebenduné mung sedilut, nanging kawelasané tetep ing selawasé urip; ing wayah mbengi ana tangisan, ing wayah ngarepké ésuk krungu surak-surak. Ing njeruhné kebungahan kula, tembungé ati kula: “Aku ora bakal gloyoran selawasé!” Duh GUSTI, awit sangka enggèn Panjenengan seneng, kula wis Panjenengan panggonaké ing sak nduwuré gunung sing kuwat; nanging bareng Panjenengan nutupi praupan Panjenengan, kula kagèt. Kula ngomong banter marang Panjenengan, duh GUSTI, lan kula ndedonga marang Gusti: “Apa gunané yèn getih kula kutah, yèn kula medun ing kubur? Apa lebu bisa masrahké maturkesuwun marang Panjenengan lan ngabaraké kasetian Panjenengan? Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngrungokké lan melasi kula, duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngadek dadi juru penulung kula!” Kula sing sambat Panjenengan malihké dadi wong sing jejogètan, salin kasusahan kula Panjenengan bukak, kula terus Panjenengan sabuki karo kebungahan, supaya nyawa kula ngidungké masmur kanggo Panjenengan lan aja nganti meneng waé. Duh GUSTI, Gusti Allah kula, kula bakal ngidungké maturkesuwun marang Panjenengan ing sak lawasé. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Duh GUSTI, kula ndelik marang Panjenengan, kula supaya aja nganti ngalami kewirangan. Supaya Panjenengan ngentasaké kula awit keadilan Panjenengan, Panjenengan supaya ngrungokna marang kula, gelem gelis nyauri! Panjenengan supaya gelem dadi gunung watu panggonan pengayoman kula, bèntèng kekuwatan sing mitulungi kula! Awit Panjenengan kuwi gunung watu lan bèntèng kula, kula bakal Panjenengan gandèng lan Panjenengan tuntun awit sangka asma Panjenengan. Panjenengan bakal ngluwari kula sangka jiret, sing dipasang karo wong kanggo kula, awit Panjenengan sing dadi pangungsèn kula. Nyawa kula, kula pasrahké ing tangan Panjenengan; duh GUSTI, Gusti Allah sing setia tuhu, Panjenengan sing ngluwari kula. Panjenengan sengit marang wong sing nyembah marang brahala sing tanpa guna, nanging kula pertyaya marang GUSTI. Kula bakal surak-surak kebungahan awit kawelasan Panjenengan, awit Panjenengan weruh kangèlan kula lan ndelok karepotané nyawa kula, lan Panjenengan ora masrahaké kula ing tangané mungsuh, nanging Panjenengan kuwatké mlakuné sikil kula ing lemah sing jembar. Duh GUSTI, supaya kula Panjenengan welasi, awit kula rumangsa susah; mripat, nyawa lan awak kula nglemprek awit susah. Awit urip kula dipangan karo kasusahan lan tauné umur kula pada entèk karo sambat nggresah; kekuwatan kula suda awit sangka kasangsarané kula, lan balung kula pada gapuk. Kula dadi omongané mungsuh kula, lan njalari wediné para tangga teparo kula, apa uga nggawé kagèté para kantya kula; wong sing pada ngerti kula ing dalan, terus pada mblayu. Kula wis ilang sangka pengéling-éling kaya wong mati, kahanané kula kaya barang sing wis petyah. Awit kula krungu wong okèh pada bisik-bisikan, - kula dikepung karo rasa wedi - pada komplotan bakal nglawan marang kula, arep njabut nyawa kula. Nanging kula pertyaya marang Panjenengan, duh GUSTI, kula ngomong: “Panjenengan kuwi Gusti Allah kula!” Urip kula kuwi ing tangan Panjenengan, Panjenengan supaya gelem ngutyuli kula sangka tangané para satru kula lan wong sing pada ngoyak-oyak kula! Praupan Panjenengan supaya madangi abdi Panjenengan, slametké kula awit sangka kawelasan Panjenengan! Duh GUSTI, kula supaya aja nganti Panjenengan tégakké ing sak njeruhné ngalami kewirangan, awit kula nyebut marang Panjenengan; wong duraka kuwi ya bèn pada ngalami kewirangan meduna menyang panggonané wong mati karo meneng. Kabèh lambé goroh ya bèn dadi bisu, sing ngèlèk-èlèk marang wong jujur karo kemetak lan nyepatani! Tenan lubèr kabetyikan Panjenengan sing dityawiské marang wong sing ngajèni Panjenengan, sing wis Panjenengan tindakké marang wong sing pada ndelik marang Panjenengan, ing ngarepé manungsa! Kuwi pada Panjenengan delikké ing pangayomané praupan Panjenengan, awit sangka anané komplotané wong; pada Panjenengan ayomi ing tarupé supaya utyul sangka tuduhané ilat okèh. Pinujia GUSTI, awit katrésnané diduduhké marang aku karo tyara sing nggumunaké waktu aku katekan ing kangèlan! Awit sangka bingung kula, kula ngira: “Kula wis kebuwang sangka mripat Panjenengan.” Nanging waktu kula sambat marang Panjenengan, Panjenengan terus nuruti marang sambat kula. Hé sak kabèhé para katrésnané Gusti, pada trésnaa marang GUSTI! GUSTI njaga para wong sing setia, nanging sing gemunggung diwales tenan. Kabèh wong sing ngarep-arep marang GUSTI, pada sing kuwat lan sing kendel atimu! Masmuré Daved. Kidung piwulang. Rahayu wong sing dingapura paneraké, sing dosané ditutupi! Rahayu wong sing dosané ora diitung karo GUSTI, lan sing atiné ora kanggonan goroh! Sak suwéné kula meneng, balung kula pada dadi gapuk ing njeruhné sambat kula sedina muput; awit awan wengi tangan-Mu abot menet marang kula sungsum kula nganti garing, kaya garingé waktu panas. Dosa kula, kula omongaké marang Panjenengan, kesalahan kula ora kula tutup-tutupi; tembung kula: “Tak akoni panerakku ing ngarepé GUSTI,” Panjenengan banjur ngapura kesalahan kula awit sangka dosa kula. Mulané kabèh wong bener pada ndedonga marang Panjenengan, pumpung ijik bisa ditemoni; senajan anaa banjir gedé, ora kebanjiran. Panjenengan sing dadi pandelikan kula, Panjenengan ngedohké kula sangka kangèlan, Panjenengan ngemuli kula, nganti kula luwar lan surak-surak. Aku arep mulangi marang kowé, Tak duduhké dalan sing kudu diliwati; Aku arep ngomongi kowé, mripat-Ku tumuju marang kowé. Aja kaya jaran utawa bihal sing ora nduwé pikiran, perlu dienggoni keluh lan tali, yèn ora, ora bakal nyedaki kowé. Wong duraka ngalami perih okèh, nanging sing pertyaya marang GUSTI kuwi mesti diubengi karo kawelasan. Hé para wong bener, pada bungaha lan surak-suraka ing GUSTI. Hé para wong sing tulus ati, pada surak-suraka! Hé para wong bener, pada surak-suraka ing GUSTI! Awit wis sak mestiné, yèn wong tulus atiné pada memuji. Pada pasraha maturkesuwun marang GUSTI karo siter, kidungna masmur karo harep senar sepuluh. Kidungna kidungan anyar; sing titis tabuhanmu karo swara sing ramé! Sebab tembungé GUSTI kuwi nyata, samubarang kabèh ditindakké karo setia tuhu. Panjenengané seneng marang sing bener lan adil; bumi kebak karo katrésnané GUSTI. Kabèh langit pada digawé karo pitutur-pituturé GUSTI, kabèh lintangé karo napasé tutuké GUSTI. Banyuné segara diklumpukké kaya bendungan, segara gedé dilebokké ing wadah. Sak lumahé bumi bèn pada wedi marang GUSTI, wong sak isiné ndonya bèn pada gemeter ing ngarepé! Awit Panjenengané ngetokké tembung, kabèh terus dadi; Panjenengané préntah, kabèh terus ana. GUSTI nggagalké rantyamané para bangsa; murungké rantyamané para taleré bangsa; nanging karepé GUSTI kuwi tetep selawasé, lan rantyamané ati-Né kuwi turun-temurun. Rahayu bangsa sing nganggep GUSTI dadi Gusti Allahé, lan taleré bangsa sing dipilih kuwi dadi duwèké! GUSTI nyawang sangka swarga, lan weruh kabèh anaké manungsa; sangka omahé weruh kabèh isiné bumi. Kabèh pada dibangun atiné, lan digatèkké apa sak penggawéané. Keslametané ratu kuwi ora jalaran sangka gedéné pangwasané; suradaduné kuwi ora bakal ditulungi awit sangka gedéné kekuwatané. Jaran kuwi muspra yèn marakké menang, lan kekuwatané sing ngidap-idapi ora njalari bisa utyul. Lan mripaté GUSTI weruh wong sing pada wedi marang Panjenengané, lan ngentèn-entèni marang katrésnané, supaya nyawané utyul sangka pati, lan pada diuripi ing waktu patyeklik. Nyawa kita ngentèn-entèni marang GUSTI. Panjenengané kuwi pitulungan lan tamèng kita. Tenan ati kita bungah awit sangka Panjenengané, awit kita pertyaya marang asmané sing sutyi. Duh GUSTI, kawelasan Panjenengan mbarengi kita, kaya pengarep-arep kita marang Panjenengan. Masmuré Daved, waktu étok-étok dadi wong sing owah pikirané ing ngarepé Abimèlèk, nganti ditundung, terus lunga. GUSTI arep tak puji selawasé; pamuji marang Panjenengané tetep ing tutukku. Awit sangka GUSTI nyawaku rumangsa mulya; wong sing andap asor atiné bèn pada krungu lan pada bungah. Hayuk pada ngluhurké GUSTI bareng karo aku, hayuk pada bebarengan ngluhurké asmané! Aku wis nggolèki GUSTI, terus disauri, lan diluwari sangka sembarang sing ndadèkké wediku. Pada mandenga marang GUSTI, praupanmu mesti bakal pada bungah-bungah, lan mesti ora bakal pada kewirangan. Wong sing ditindes pada sambat, terus digatèkké karo GUSTI; lan diluwari sangka sak kabèhé kasangsarané. Mulékaté GUSTI ngamping-ngampingi wong sing ngajèni marang Panjenengané, lan pada ditulungi. Maraa pada ngrasakna lan nyawanga sepira gedéné kabetyikané GUSTI kuwi! Rahayu wong sing ngungsi marang Panjenengané! Hé para duwèké Gusti sing sutyi, pada wedi lan ngajèni marang GUSTI, wong sing wedi lan ngajèni marang GUSTI pada ora kekurangan apa-apa. Singa enom pada ngalami ringkih lan kaliren, nanging wong sing nggolèki GUSTI pada ora kekurangan sembarang sing betyik. Hé para botyah, pada rungokna pituturku, kowé pada tak wulangi wedia lan ngajèni marang GUSTI. Sapa sing seneng urip, sing kepéngin umur dawa supaya bisa ngrasakaké sing betyik? Ilatmu pekaken aja nganti nggelarké tembung ala lan lambému aja ngutyapké sing goroh; ngedohana sing ala, nglakonana sing betyik, ngupayaa marang rukunan lan uberen nganti ketyekel! Mripaté GUSTI weruh wong bener, lan kupingé ngrungokké sambaté; praupané GUSTI nglawan para wong sing nggawé ala, supaya pengéling-éling kanggo wong-wong mau dientèkké sangka bumi. Yèn para wong bener sambat marang GUSTI, terus digatèkké, lan pada diluwari sangka kabèh kasangsarané. GUSTI ing sak tyedaké para wong sing remuk atiné, lan para wong sing semplak pikirané pada dipitulungi. Wong bener kuwi okèh sangsarané, nanging diluwari karo GUSTI sangka sak kabèhé kuwi kabèh, Panjenengané njaga balung-balungé, nganti ora ana sing tugel siji-sijia. Wong duraka bakal dipatèni karo kasangsarané, lan sapa sing sengit marang wong bener, mesti olèh ukuman. GUSTI ngluwari nyawané para abdiné, lan kabèh wong sing pertyaya marang Panjenengané ora bakal diukum. Masmuré Daved. Duh GUSTI, Panjenengan supaya nglawan wong sing pada bebantahan karo kula, supaya merangi wong sing pada merangi kula. Panjenengan supaya gelem nggawa tamèng lan gantol, Panjenengan supaya gelem ngadek mitulungi kula. Panjenengan supaya gelem ngetokké tumbak karo pedang kanggo nglawan para wong sing pada ngoyak kula; lan Panjenengan supaya gelem ngomongké marang nyawa kula: “Aku sing mitulungi kowé.” Wong sing pada arep njabut nyawa kula supaya pada kisinan lan kewirangan, lan sing ngupaya marang sangsara kula supaya pada mundur lan kisinan. Pada kaya kulit gabah kabur kanginan, yèn pada diuber karo Mulékaté GUSTI. Dalané dadia peteng lan lunyu, lan pada diuyaka karo Mulékaté GUSTI. Tanpa jalaran anggèné masang kala-jiret marang kula, tanpa jalaran anggèné ngeduk juglangan kanggo kula. Wong kuwi tekanana karo tyilaka sing ora kenyana-nyana, lan kejireta karo jiret sing dipasang déwé, ya bèn tiba nganti entèk! Nanging kula bakal surak-surak awit sangka GUSTI, lan bakal seneng-seneng awit sangka pawèhé pitulungan-Né. Balungku kabèh bakal ngomong mengkéné: “Duh GUSTI, sapa sing kaya Panjenengan, sing ngluwari wong kasusahan sangka tangané wong sing liwat kuwat tenimbang dèwèké, lan sing ngluwari wong sangsara lan mlarat sangka tangané sing ngrampok?” Seksi sing seneng marang duraka pada njedul, pada nuntut ing bab sing ora kula ngertèni. Kabetyikan kula diwales ala, nganti nyawa kula dadi semplak. Nanging kanggo kula, waktu wong kuwi pada lara, kula nganggo salin kasusahan, kula nyèksa awak kula karo pasa, lan pandonga kula tukul malih ing ati kula, kaya-kaya kantya kula utawa sedulur kula sing lara, kaya mengkéné tumindak kula; kula tansah ngalami susah kaya wong sing dipatèni ibuné, mlaku kula tansah ndingkluk karo nganggo salin kasusahan. Nanging bareng kula kesandung lan tiba, terus pada bungah lan nglumpuk, pada nggrombol nglawan kula; wong sing ora kenal karo kula, pada nyatyat kula tanpa mandek-mandek; anggèné ngétyé kula kaya tyarané wong dursila, karo nggeget-nggeget untuné marang kula. Duh Gusti, nganti kapan enggèn Panjenengan mung ngewaské waé? Nyawa kula supaya Panjenengan tulungi sangka pangrusaké wong-wong kuwi, lan sangka singa-singa enom! Kula terus bakal ngidungké maturkesuwun marang Panjenengan ing pasamuan gedé, Panjenengan bakal kula luhurké ing sak tengahé rayat okèh. Wong sing pada nyatru marang kula tanpa sebab, kuwi aja nganti pada bungah-bungah ing bab kula, wong-wong sing pada sengit marang kula tanpa sebab, aja nganti ngedap-ngedèpké mripat. Sing dirembuk duduk rukunan, malah pada ngrantyam penggawé ngrusak kanggo nglawan wong ing negara sing uripé pada rukun. Apa malih pada bengak-bengok tembungé marang kula; tembungé: “Sukur, sukur, mripatku wis weruh!” Duh GUSTI, Panjenengan sing wis weruh, supaya Panjenengan aja meneng waé, duh Gusti, supaya aja nganti ngedohi kula! Panjenengan supaya gelem tangi lan gelem ngadek mbélani wewenangé kula, duh Gusti Allah kula lan Gusti kula, Panjenengan supaya gelem mbélani perkara kula. Duh GUSTI, Gusti Allah kula, Panjenengan supaya gelem ngadili kula sing sak mestiné karo keadilan Panjenengan, supaya wong kuwi aja nganti pada bungah-bungah karo bab kula! Aja nganti pada ngomong mengkéné: “kaya mengkono kuwi sing pada kita karepaké.” Utawa ngomongé: “Saiki dèwèké wis kita untal!” Pada ngalami kisinan lan isin bebarengan, wong sing pada bungah-bungah awit sangka sangsara kula, wong sing pada nyombongi kula, pada ngalami kisinan. Wong sing pada kepéngin ngerti kula dibenerké, kuwi ya bèn pada surak-surak lan bungah-bungah! lan tansah pada ngomong mengkéné: “GUSTI kuwi gedé, sing ngarepké keslametané abdi-Né!” Malah ilat kula bakal tyerita keadilan Panjenengan, lan memuji Panjenengan sedina muput. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved, abdiné GUSTI. Dosa kuwi muni marang wong duraka ing sak njeruhné atiné; ing batiné ora ana rasa wedi lan ngajèni marang Gusti Allah, awit wong mau mbujuk marang awaké déwé, nganti wong ora ngrumangsani kesalahané lan ora sengit marang kuwi. Tembung sing kewetu sangka tutuké kuwi isi sing ala lan sing goroh, wis mandek enggoné nandangi wityaksana lan nglakoni kabetyikan. Ing peturoné ngrantyam-ngrantyam sing ala, sing dilakoni dalan sing ora apik, lan ora ngedohi sing ala. Duh GUSTI, kawelasan Panjenengan kuwi sundul langit, lan kasetian Panjenengan teka ing mendung. Keadilan Panjenengan kuwi kaya gunung-gunungé Gusti Allah, putusan Panjenengan kaya segara gedé sing medèni. Duh GUSTI, Panjenengan sing mitulungi manungsa lan kéwan. Ora ana sing ngungkuli ajiné katrésnan Panjenengan, duh Gusti Allah! Para anak-anaké manungsa pada ngungsi ing ngisoré sewiwi Panjenengan. Pada warek karo gajih sangka griya Panjenengan, lan Panjenengan ngekèki ngombé sangka kali kesenengan Panjenengan. Awit sumberé urip kuwi ing Panjenengan; enggèn kula weruh pepadang mung ing pepadang Panjenengan. Kawelasan Panjenengan supaya kalubèrké marang wong sing pada kenal marang Panjenengan, lan keadilan Panjenengan marang wong sing jujur atiné. Kula supaya aja nganti diidek-idek karo sikilé wong gemunggung, utawa ditundung karo tangané wong duraka. Lah kuwi para wong sing nandangi ala pada tiba; pada kebanting nganti ora bisa tangi menèh. Masmuré Daved. Aja nesu awit sangka wong sing nglakoni ala, aja mèri marang wong sing ala; awit kuwi bakal gelis pada alum kaya suket, utawa alum kaya tetukulan sing ijuh. Pertyayaa marang GUSTI lan nandangana kabetyikan, tetepa manggon ing negara lan tumindaka sing setia, lan bungaha awit sangka GUSTI, dadiné kowé mesti dikèki apa kepénginan atimu. Uripmu dipasrahké marang GUSTI lan pertyayaa marang Panjenengané, Panjenengané sing bakal tandang. Panjenengané bakal njedulké kebeneranmu kaya pepadang, lan wewenangmu kaya padangé rina. Kowé menenga ing ngarepé GUSTI lan ngarep-arepa marang GUSTI, aja nesu awit wong sing kepénak uripé, lan awit sangka wong sing nglakoni ala. Buwangen nesumu lan tinggalen panasé atimu kuwi, aja nesu, kuwi mung nekaké penggawé ala. Awit wong mlaku ala mesti bakal dientèkké, nanging wong sing ngentèn-entèni GUSTI kuwi bakal pada olèh warisan bumi. Awit waktuné mung kari setitik, wong duraka terus bakal entèk; lan tilas panggonané waé yèn kok gatèkké ya wis ora ana menèh. Nanging wong sing andap asor kuwi bakal pada olèh warisan bumi, lan bakal bungah-bungah awit ngrasakaké katentreman sing gedé. Wong duraka ngrantyam pitenah nglawan wong bener, lan nggeget-nggeget untuné ing ngarepé. Nanging diguyu karo Gusti, awit Gusti ngerti, yèn dinané wong kuwi wis tyedak. Wong duraka pada ngelungké pedangé lan mentèng gandéwané arep matèni para wong sing sangsara lan mlarat, lan sing jujur mlakuné. Nanging pedangé bakal mbalik lan nyuduk awaké déwé, gandéwané pada tugel. Setitika waé barang duwèké wong bener kuwi luwih apik tenimbang karo lubèr-lubèré bandané wong duraka. Awit tangané wong duraka bakal pada ditugel, nanging wong bener kuwi dikuwatké karo GUSTI. GUSTI ndelok dinané wong sutyi, warisané bakal tetep ing selawasé; ing dina kangèlan ora bakal kewirangan, lan ing waktu patyeklik ya bakal kewareken. Nanging wong duraka mesti bakal pada entèk lan mungsuhé GUSTI bakal pada entèk kaya apiké suket ing pangonan; pada entèk, pada entèk kaya kebul. Wong duraka utang, nanging ora nyaur, nanging wong bener kuwi kebak welas lan seneng pawèh. Wong sing kaberkahan karo Gusti kuwi pada olèh warisan bumi, nanging sing kena karo bendu kuwi pada dientèkké. Jangkahé wong dikuwatké karo GUSTI, angger mlakuné wong mau dadi senengé Gusti; yèn tiba ora nganti ngglétak, awit GUSTI nyekel tangané. Wiwit aku ijik nom nganti saiki wis tuwa, aku durung tau weruh wong bener ditégakké, utawa anak putuné pada njaluk-njaluk pangan; saben dina nindakké kawelasan lan ngutangi, lan anak putuné pada dadi berkah. Ngedohana marang sing ala lan nglakonana kabetyikan, mesti panggonanmu tetep ing sak lawas-lawasé; awit GUSTI nrésnani keadilan, lan ora bakal négakké marang para sing ditrésnani. Malah pada dirumati selawasé, nanging para turunané wong duraka pada dientèkké. Para wong bener pada olèh warisan bumi lan tansah manggon ing kono. Tutuké wong bener kuwi nggelarké kawityaksanan, lan ilaté ngutyapké keadilan. Angger-anggeré Gusti Allahé ing batiné, mlakuné ora gloyoran. Wong duraka ndingkik wong bener ngarah patiné; nanging ora dipasrahké karo GUSTI ing tangané, Panjenengané ora bakal meneng waé yèn dèwèké diadili dianggep duraka. Pada ngarep-arepa marang GUSTI lan mlakua ing dalané, mesti kowé terus diangkat supaya olèh warisan bumi, lan kowé bakal pada weruh para wong duraka ditumpes. Aku weruh sakwijiné wong duraka sing gemunggung; sing mekar kaya wit tyemara ing Libanon. Waktu aku liwat, kok wis ora ana; tak golèki nanging ora ketemu. Pada titènana kanggo wong bener lan delengen wong sing temen, awit wong sing seneng rukun kuwi kahanané bakal nyenengké ing mbésuk mburiné; nanging wong mursal pada ditumpes bebarengan, lan para wong duraka pengarep-arepé mbésuk bakal dientèkké. Para wong bener kuwi dipitulungi karo GUSTI; Panjenengané sing dadi pengayomané ing waktu kangèlan; bakal pada ditulungi karo GUSTI lan diluwari, pada diluwari sangka tangané para wong duraka lan awit pada nylametké marang Panjenengané. Masmuré Daved waktu masrahaké kurban pengéling-éling. Duh GUSTI, kula supaya aja nganti diukum sak njeruhné bebendu Panjenengan, lan kula aja nganti dibanda ing njeruhné panasé-nesuné Panjenengan; awit kula katekan panah Panjenengan, tangan Panjenengan wis nibani kula. Daging kula ora ana sing waras awit sangka bebendu Panjenengan, balung kula ora ana sing slamet awit sangka dosa kula; awit kesalahan kula wis nibani marang sirah kula kabèh kuwi kaya momotan sing liwat aboté lan kabotan kanggo kula. Korèng kula mambu ora énak, ngemu nanah awit sangka bodo kula. Kula nganti mbungkuk, nganti ndingkluk banget; sedina muput enggèn kula mlaku karo nganggo salin kasusahan. Bangkèkan kula kebak tatu, lan daging kula ora ana sing utuh; kula nglumpruk, kentèkan kekuwatan, kula sambat awit ati kula tratapan. Duh Gusti, Panjenengan weruh kabèh kepénginan kula, lan ora tak delikké sambat kula. Ati kula tratapan, kekuwatan kula entèk, lan mripat kula ilang semloroté. Kantya lan kenalan kula pada sumingkir, awit sangka lara kula, lan sanak sedulur kula pada ngedohi. Wong sing ngarah nyawa kula pada masang kala-jiret, sing ngarepké tyilaka kula pada ngrantyam bakal ngrusak kula, lan saben dina ngrantyam ngapus. Nanging kula kaya wong budek, ora krungu, lan kaya wong bisu, sing ora mbukak tutuké. Malah kaya wong sing ora krungu, lan tutuké ora bisa mbantahi. Nanging Panjenengan sing kula arep-arep, duh GUSTI; Panjenengan sing bakal nyauri, duh Gusti Allah kula. Gagasan kula mengkéné: “Anggeré wong kuwi aja nganti bungah-bungah awit sangka kula, aja nganti gemunggung yèn sikil kula gloyoran!” Awit kula bakal tiba jalaran kesandung, lan kula tansah diganggu karo lara. Nanging kula ngakoni kesalahan kula, kula melung-melung awit sangka dosa kula. Mungsuh kula okèh banget, lan okèh wong sing sengit marang kula tanpa sebab; wongé mbales ala marang kula gantiné sing apik, pada mungsuhi kula, awit kula nguber marang sing betyik. Duh, Gusti Allah kula, GUSTI, supaya aja négakké kula, aja ngedohi kula. Supaya gelis mitulungi kula, duh Gusti, Juruslamet kula! Kanggo juru penyanyi, kanggo Yedutun. Masmuré Daved. Gagasané mengkéné: “Aku tak ngati-ati, supaya aku aja nganti nglakoni dosa karo ilatku, tutukku tak jaga karo tak brangus, sak njeruhné wong duraka ijik ing ngarepku.” Aku mbisu, aku meneng, aku mbisu, aku adoh karo bab sing betyik, nanging sangsaraku mundak abot banget. Atiku panas ing njeruhku, murup kaya geni waktu aku sambat; aku ngomong karo ilatku: “Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngekèki ngerti bab pati kula, uga bab watesé umur kula, supaya kula ngerti yèn kula kuwi ora langgeng! Lah suwéné umur kula kuwi wis Panjenengan temokké mung sak untara; lan urip kula kuwi kaya barang sing kosong ing ngarepé Panjenengan, pantyèn saben wong kuwi mung salah sijiné bab sing tanpa guna. Manungsa kuwi mung kaya ayang-ayang sing liwat, mung usrek waé bab barang sing tanpa guna, numpuk-numpuk nanging ora ngerti sapa sing bakal njukuki mengko. Dadi saiki sing kula arep-arep kuwi apa, duh Gusti? Mung Panjenengan waé sing kula arep-arep. Panjenengan supaya gelem ngluwari kula sangka kabèh kesalahan, kula aja nganti dadi tyatyatané wong gemblung. Kula mingkem, ora mbukak tutuk kula, awit Panjenengan déwé sing nandangi. Panjenengan supaya gelem nyingkirké panyiksa Panjenengan sangka kula, kula remuk-rempu awit sangka gepukané Panjenengan. Panjenengan ngajar wong nganggo ukuman, jalaran kesalahan; kamulyané Panjenengan lebur kaya rayap, pantyèn saben wong kuwi mung bab sing tanpa guna. Duh GUSTI supaya gelem ngrungokké pandonga kula, lan ngrungokna sambat kula, nètèsé eluh kula aja Panjenengan ejarké waé, awit kula kuwi mondok ing ngarepé Panjenengan, wong mantya kaya para leluhur kula. Panjenengan supaya ngunduri kula, supaya kula bisa seneng, sak durungé kula lunga lan ora ana menèh.” Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Aku ngentèn-entèni banget marang GUSTI, terus ya diéndangi lan sambatku digatèkké. Gusti ngentaské aku sangka luwangé tyilaka, lan sangka lenduté rawa, sikilku terus didekké ing watu, jangkahku dikuwatké. Gusti ngekèki kidung anyar ing tutukku, kidung pamuji marang Gusti Allah kita, okèh wong sing pada weruh, sak nalika wedi, lan terus pertyaya marang GUSTI. Rahayu wong, sing pada pertyaya marang GUSTI, sing ora nolèh marang wong sing pada gemunggung, lan marang wong sing wis nyimpang marang goroh. Duh, Gusti Allah kula, GUSTI wis okèh sing Panjenengan tandangi, penggawéané Panjenengan sing nggumunaké lan karep Panjenengan kanggo kita, ora ana sing bisa dijèjèrké marang Panjenengan. Mujijaté Panjenengan bakal kula tyritakké lan kula omongké, nanging yèn diitung kokèhan banget tyatyahé. Panjenengan ora seneng marang kurban sing dibelèh lan kurban panganan. Panjenengan wis mbukak kuping kula, Panjenengan ora njupuk kurban obongan lan kurban ngluwari dosa. Kula terus ngomong: “Lah kuwi kula teka; ing gulungané kitab wis ana tulisan sing gegandèngan karo kula; duh Gusti Allah kula, kula seneng nandangi karep Panjenengan; lan pernatan Panjenengan ing batin kula.” Kula ngabaraké kabeneran ing pasamuan wong okèh; malah kula ora ngendek lambé kula, duh GUSTI, Panjenengan sing uga ngerti. Keadilan ora kula delikké ing ati kula, kasetian Panjenengan lan keslametan sing sangka Panjenengan kula rembuk, katrésnan lan kabeneran Panjenengan ora kula delikké ing pasamuané wong okèh. Duh GUSTI, Panjenengan supaya aja nganti ngendek kawelasan Panjenengan sangka kula, kula supaya tansah dijaga karo katrésnan lan kabeneran Panjenengan! Awit bebaya ngepung kula nganti ora kenèng diitung okèhé. Kula wis ketututan karo duraka kula, nganti kula ora tahan weruh; tyatyahé ngliwati tyatyahé rambuté sirah kula, nganti ati kula pasrah. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngluwari kula; duh GUSTI, supaya gelis gelem ngekèki pitulungan marang kula! Kabèh wong sing ngupaya marang nyawa kula, supaya pada ngalami wirang lan isin; sing ngupaya tyilaka kula, supaya pada mundur lan ngalami kisinan! Wong sing ngomongké: “Sukur, sukur!” marang kula, kuwi supaya dibungkem tutuké awit kisinan. Wong sing nggolèki Panjenengan, supaya pada bungah-bungah lan sukak-sukak awit sangka Panjenengan; sing seneng marang keslametan sing sangka Panjenengan, tetepana ngomong mengkéné: “GUSTI, diluhurna!” Kula kuwi sangsara lan mlarat, nanging Gusti mikir marang kula, Panjenengan sing mitulungi lan ngluwari kula, duh Gusti Allah kula, supaya aja nganti mbulet-mbulet! Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Rahayu wong sing nggatèkké marang wong sing ringkih! Wong kuwi bakal ditulungi GUSTI ing waktu ngalami sangsara. GUSTI bakal ngayomi lan ngrumati nyawané, nganti diarani wong beja ing bumi; Panjenengan ora bakal nglilani dèwèké dienggo dolanan karo mungsuhé! Yèn ngalami lara, diréwangi karo GUSTI ing peturoné, Panjenengan maraské larané babar pisan. Kanggo aku, omonganku mengkéné: “Duh GUSTI kula supaya Panjenengan welasi, kula supaya Panjenengan waraské, awit enggèn kula nggawé dosa kuwi marang Panjenengan.” Mungsuhku pada nyatur aku ala: “Mbésuk kapan matiné wong kuwi, lan entèkké jenengé?” Wong sing tilik aku, rembukané goroh: atiné kebak sing ala, bareng metu kuwi diomong-omongké. Kabèh wong sing sengit marang aku pada bisik-bisikan bab aku, pada ngrantyam sing ala marang aku: “Wong kuwi wis ngalami lara sing ndrawasi, enggoné ngglétak ora bakal bisa tangi menèh.” Uga kantyaku sing tak pertyaya, sing mangan bebarengan karo aku, kuwi uga ngetungké tungkaké marang aku. Nanging Panjenengan duh GUSTI, supaya gelem melasi kula lan jejekké kula, kula terus bakal mbales marang wong-wong kuwi. Awit sangka mengkéné kula ngerti, yèn Panjenengan seneng marang kula, kuwi menawa ora dadi dalané satru kula terus surak-surak. Nanging kula, Panjenengan bopong kula, awit sangka temen kula, lan Panjenengan jejekké ing ngarepé Panjenengan ing sak lawas-lawasé. Pinujia GUSTI, Gusti Allahé Israèl, wiwit ing kelanggengan tekan ing kelanggengan! Amin, Amin. Kanggo juru penyanyi. Kidung piwulang masmur turunané Korah. Kaya ngelaké kidang marang banyuné kali, ya mengkéné kangen nyawa kula marang Panjenengan, duh Gusti Allah. Nyawaku ngelak marang Gusti Allah, marang Gusti Allah sing urip, mbésuk kapan enggonku dililani nemoni weruh Gusti Allah? Luhku sing dadi panganku awan lan wengi awit sedina muput aku diomongké karo wong mengkéné: “Gusti Allahmu ing ngendi?” Iki bakal tak éling-éling, sak njeruhné nyawaku sedih lan lemes: awit wong okèh banget kepriyé bisané maju ndisiki wong-wong kuwi menyang griyané Gusti Allah karo surak-surak lan mujèké kidung maturkesuwun, ing keraméané wong-wong sing pada nganakké riyaya. Duh nyawaku, kenèng apa kok ndingkluk, lan ngolang-ngaling ing njeruhku? Ngarep-arepa marang Gusti Allah, awit Panjenengané bakal tak puji, Panjenengané sing dadi Pitulunganku lan Gusti Allahku! Nyawa kula ndingkluk ing njeruh kula, mila kula terus kèlingan marang Panjenengan, sangka lemahé laut Yordan lan ing pegunungan Hèrmon, sangka gunung Misar. Segara gedé tyeluk-tyelukan sak njeruhné ombaké segara gedé, bareng karo swarané grojokané Panjenengan; kula kegulung karo kabèh swarané lan ombak Panjenengan. Ing wayah awan GUSTI mréntahké kawelasan, lan ing wayah mbengi aku mujèké kidungan, pandonga marang Gusti Allahé uripku. Tembungku marang Gusti Allah gunung watuku mengkéné: “Kenèng apa déné Panjenengan ora éling kula? Kenèng apa déné kula kudu urip karo nganggo salin kasusahan awit sangka panindesé satru?” Wong sing nyatyat kula kuwi, kaya nyubles-nyubles balung kula, sedina muput tansah ngomongké bab kula mengkéné: “Gusti Allahmu ing ngendi?” Duh nyawaku, kenèng apa kok ndingkluk? Kenèng apa kok ngolang-ngaling ing njeruhku? Ngarep-arepa marang Gusti Allah! Awit Panjenengané tak puji menèh, Panjenengané sing dadi Pitulunganku lan Gusti Allahku! Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya ngekèki adil marang kula, gelem mbélani perkara kula, sing tumuju marang bangsa sing ora sutyi! Supaya gelem ngutyuli kula sangka wong sing seneng goroh lan nggawé kaningaya! Awit Panjenengan kuwi Gusti Allah sing dadi pangungsèn kula. Kenèng apa déné kula kok Panjenengan buwang? Kenèng apa déné kula kudu urip karo nganggo salin kasusahan, awit sangka panindesé satru? Panjenengan supaya ngekèki pepadang lan kasetian Panjenengan, bisaa nuntun kula marang gunung Panjenengan sing sutyi, lan marang omah Panjenengan. Supaya kula bisaa mlebu menyang mesbèh Panjenengan, nemoni marang Gusti Allah sing ngekèki seneng bungah marang kula, lan memuji bareng swarané siter, duh Gusti Allah, Gusti Allah kula! Hé! Nyawaku, kenèng apa kowé kok ndingkluk? Kenèng apa kok ngolang-ngaling ing njeruhku? Ngarep-arepa marang Gusti Allah, awit Panjenengané tak puji menèh, Panjenengané sing dadi Pitulunganku lan Gusti Allahku! Kanggo juru penyanyi. Sangka turunané Korah. Kidung piwulang. Duh Gusti Allah, kula wis krungu déwé, sangka para mbah kula sing pada nyritani kula, bab penggawéané sing wis Panjenengan tandangi waktu jamané, ya waktu jaman mbiyèn. Bangsa liya wis pada Panjenengan tundung déwé karo tangan Panjenengan, nanging para mbah pada Panjenengan tandur, taler-taleré bangsa pada Panjenengan nggawé sangsara, nanging para mbah pada Panjenengan dadèkké tangkar tumangkar. Awit ora karo pedang anggèné pada ngenggoni negara, duduk tangané sing ndadèkké menang, nanging tangan tengen Panjenengan, bau Panjenengan lan padangé praupan Panjenengan, awit pada nggawé seneng Panjenengan. Ya, Panjenengan déwé kuwi sing ngadek dadi Ratu lan Gusti Allah kula, sing mréntahké kemenangan Yakub. Karo pitulungan Panjenengan kita bisa ngembrukné mungsuh, lan awit sangka asma Panjenengan kita bisa ngiles-ngiles para wong sing nglawan kita. Awit duduk panah kula sing kula endelké, duduk pedang kula sing ndadèkké menang, nanging Panjenengan sing ngekèki kemenangan marang kita yèn kita nglawan mungsuh, lan Panjenengan sing ngekèkké wong-wong sing pada nyengiti kita. Awit sangka Gusti Allah kita sedina muput pada mujèkaké kidung pamuji, lan asma Panjenengan pada kita puji ing sak lawasé. Nanging saiki kita pada Panjenengan kipatké lan Panjenengan meneng waé, kita pada kewirangan. Panjenengan ora metu nuntun mlakuné suradadu kita. Panjenengan nggawé mundur kita sangka ngarepé mungsuh kita lan wong sing pada nyengiti kita pada ngrampok kita. Panjenengan pasrahaké kita kaya wedus sing dibelèh, lan kita pada Panjenengan sebar ing antarané para bangsa. Umat Panjenengan, Panjenengan edol karo murah-murahan lan ora njupuk bati sangka dodolan kuwi. Panjenengan dadèkké kita tyatyatan karo tangga-teparo kita, digawé gegojèkan lan diwirang-wirangké karo wong-wong ing sak kiwa-tengené kita. Panjenengan dadèkké kita tembungan antarané para bangsa, lan jalarané para taleré bangsa pada gèdèk-gèdèk. Sedina muput reget kula ing ngarep kula, lan praupan kula ketutupan karo kewirangan, awit sangka tembung-tembungé wong sing nyatyat lan ora ngajèni, ing ngarepé mungsuh lan wong sing seneng mbales ala. Kabèh iki wis tyeblok ing awak kita, nanging kita ora lali marang Panjenengan, ya ora goroh marang perjanjian Panjenengan. Ati kita pada ora mbangkang, lan mlaku kita pada ora nyimpang sangka dalan Panjenengan, senajan Panjenengan wis ngremuk kita ing kumpulané asu alasan, lan Panjenengan nutupi kita karo pepeteng. Yèn kita pada lali marang asmané Gusti Allah kita, lan megarké tangan kita marang allah liyané, apa Gusti Allah ora bakal weruh sing kaya mengkéné kuwi? Awit Gusti weruh kahanané ati? Tenan, awit sangka Panjenengan, kita pada ing njeruhné bebaya pati saben dina, lan dipadakké karo wedus belèhan. Duh Gusti, supaya Panjenengan gelem tangi, kenèng apa Panjenengan turu? Supaya Panjenengan gelem tangi, aja nganti tansah ngipatké kita. Uga Panjenengan nutupi praupan Panjenengan, lan ora éling marang enggèn kita pada ditindes lan disia-sia? Nanging nyawa kita kependem ing lebu, awak kita kelèt ing lemah. Supaya Panjenengan gelem ngadek mitulungi kita kabèh, lan gelem ngluwari kita awit sangka kawelasan Panjenengan. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Kembang bakung. Sangka turunané Korah. Kidung piwulang: kidung katrésnan. Atiku nerusaké tembung sing ngresepké, aku arep masrahaké nyanyianku marang ratu; ilatku kuwi dadi pateloté juru tulis sing pinter. Sampéyan kuwi sing ngganteng déwé ing antarané kabèh para anaké manungsa, ilat sampéyan kesokan kawelasan, mulané sampéyan wis diberkahi karo Gusti Allah sak lawas-lawasé. Sengkelit pedang sampéyan, sampéyan pahlawan, ing njeruhné kaluhuran lan kamulyan sampéyan! Ing njeruhné kamulyan sampéyan kuwi majua kanggo kabeneran, kanggo kamanungsan lan keadilan! Asta sampéyan tengen supaya ngekèki piwulang marang sampéyan bab penggawéan sing ngidap-idapi! Panah sampéyan pada landep-landep nyubles atiné para mungsuh-mungsuhé ratu, para bangsa pada sendeku ing ngisoré sampéyan. Dampar kuwi duwèké Gusti Allah, kanggo sak terusé lan sak lawasé, tekené kraton sampéyan kuwi tekené kabeneran. Sampéyan seneng marang keadilan lan geting marang duraka; mila Gusti Allah, Gusti Allah Panjenengan wis nglengani sampéyan karo lenga kanggo tanda kebungahan ngliwati para kantya golongan sampéyan. Klambiné sampéyan kabèh mambu blendok mur, kayu garu lan tyendana, sangka kraton gading swarané siter nggawé senengé atiné sampéyan; para anaké wadon ratu pada olèh katrésnan sampéyan, ratu wadon njagong ing tengen sampéyan, nganggo klambiné emas sangka Ofir. Duh anaké wadon, delengen, lan supaya gelem mbukakké kupingmu, nglalèkké bangsamu lan kabèh isiné omahé bapakmu! Ratu supaya seneng awit sangka ayuné uripé sampéyan, awit kuwi bendaramu! nyembaha ing ngarepé. Anaké wadon Tirus nemoni nggawa pisungsung; para wong sugih ing antarané rayat pada nemoni bakal nggolèk lem-leman sampéyan. Anaké wadon ratu kuwi dadi ayuné ing njeruh, saliné disulami bolah emas. Enggoné diadepké ing ngarepé ratu nganggo klambiné bakal mori werna-werna, ditutké karo para prawan kantyané, ya kuwi para sing pada dityeluk kanggo Piyambaké. Kuwi pada diadepké karo sukak-sukak lan surak-surak, pada mlebu ing kratoné ratu. Para anak sampéyan apiké pada nggentèni para leluhur sampéyan, lan pada sampéyan tetepké dadi penggedé ing sak lumahé bumi. Kula pada bakal ngluhurké asma sampéyan nganti turun-temurun, mila kabèh bangsa pada bakal memuji marang sampéyan ing sak terusé lan ing sak lawasé. Kanggo juru penyanyi. Sangka turunané Korah. Kidungé: Wong wadon nom. Kidungan. Gusti Allah kuwi dadi panggonan pengayoman lan karosan kita, nyata banget enggoné mitulungi sak njeruhné kangèlan. Mulané kita ora bakal giris, senajan bumi nganti ngalih panggonané, lan gunung-gunung pada gonjing ing telengé segara; senajan ombaké lan banyuné muntuk, lan senajan gunung pada horek awit sangka molak-maliké ombak. Ana kali sing iliné mbungahké kutané Gusti Allah, omahé sing Mahaluhur. Gusti Allah ing kono, mulané ora bakal gonjang-ganjing, lan bakal dipitulungi karo Gusti Allah ing wayah ésuk. Para bangsa pada gègèr, kabèh kraton pada gonjing, Panjenengané ngetokké swarané, bumi nganti ajur mumur. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi nunggal karo kita, Gusti Allahé Yakub kuwi dadi bèntèng kita. Pada lungaa, sawangen penggawéané GUSTI, sing nganakké pangrusakan ing bumi, sing ngendek peperangan nganti tekan pungkasané bumi, sing nugel gendéwa lan ngentulké tumbak, sing ngobongi kréta perang karo geni. “Menenga lan ngertia, yèn Aku iki Gusti Allah! Aku diluhurké ing tengahé para bangsa, diluhurké ing bumi!” GUSTI sing ngwasani langit lan bumi nunggal karo kita, Gusti Allahé Yakub kuwi bèntèng kita. Kanggo juru penyanyi. Sangka turunané Korah. Masmur. Hé para bangsa kabèh, pada keplok-keploka, pada nemonana Gusti Allah karo surak-surak! Awit GUSTI sing Mahaluhur kuwi medèni, lan dadi Ratu gedé ing sak lumahé bumi. Para bangsa pada dikalahké marang kita, lan para taleré bangsa pada dikalahké ing tlapakan kita. Kita pada dipilihké tanah panduman kita, sing digunggungké karo Yakub, katrésnan-Né. Gusti Allah wis munggah diiringi karo surak ramé, ya GUSTI kuwi munggah karo diiringi swarané trompèt. Gusti Allah pada pujèkna kidungan masmur, pada pujèkna kidungan masmur. Pada ngidunga masmur kanggo Ratu kita, pada ngidunga masmur! Awit Gusti Allah kuwi Ratu ing sak lumahé bumi, pada ngidunga masmur, kidung piwulang! Gusti Allah kuwi ngratoni para bangsa, lan njagong ing damparé sing sutyi. Para penggedéné bangsa-bangsa pada ngumpul, sing pada dadi umaté Gusti Allahé Abraham. Awit bumi kuwi duwèké Gusti Allah, Panjenengané kuwi banget enggoné diluhurké. Kidungan. Masmur turunané Korah. GUSTI kuwi Mahaluhur lan banget pinujiné ing kutané Gusti Allah kita! Gunungé sing sutyi, sing duwur tur apik, kuwi kanggo kabungahané sak jagat; gunung Sion kuwi pernahé adoh ing sisih lor, kutané Ratu gedé. Ing kraton-kraton Gusti Allah nduduhké yèn Panjenengané kuwi dadi bèntèng. Awit kuwi delengen, para ratu pada ngumpul, lan pada bebarengan maju nyerang; bareng pada weruh kuta kuwi pada delek-delek; kagèt, terus pada mblayu bingung. Dadakan pada ndredek ing kono, pada lara kaya wong wadon sing arep mbayi nduwé anak. Panjenengan ngremuki kapal-kapalé Tarsis, karo lésus sangka wétan. Kaya kita krungu, ya kaya mengkono pandelengé kita, ing kutané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, ing kutané Gusti Allah kita; Gusti Allah sing nguwatké kuwi langgeng selawasé. Duh Gusti Allah, ing griya Panjenengan, kita pada ngéling-élingké kawelasan Panjenengan. Duh Gusti Allah, kaya asma Panjenengan, mengkono uga kesuwur Panjenengan, nganti tekan pungkasané bumi, tangan tengen Panjenengan kebak keadilan. Gunung Sion ya bèn bungah-bungah; para anak wadoné Yéhuda ya bèn surak-surak awit sangka paukuman Panjenengan! Pada mlakua ngubengi Sion, pada ngubengana sak kemputé, itungen menara-menarané, tamatna témboké, dlajahana kraton-kratoné, supaya kowé pada bisa nyritakké marang anak-putu. Sejatiné iki Gusti Allah, ya Panjenengané kuwi Gusti Allah kita ing sak terusé lan selawasé! Ya Panjenengané kuwi sing nuntun kita. Kanggo juru penyanyi. Sangka turunané Korah. Masmur. Hé kabèh para bangsa, pada rungokna, hé kabèh wong ndonya, pada ngrungokna; para wong tyilik lan wong gedé, para wong sugih lan wong mlarat sak kabèhé! Tutukku bakal nglairké kawityaksanan, sing dipikir-pikir karo atiku kuwi pangertèn. Aku bakal ngrungokké marang bebasan, lan bakal ngomongké paribasan karo ngunèkké siter! Kenèng apa kok aku nganti wedi marang dinané kangèlan, waktu aku dikepung karo penggawé alané wong sing pada ngoyak-oyak aku, wong-wong sing pada ngendel-ngendelké banda-bandané, lan umuk awit sangka okèhé bandané? Ora ana wong siji-sijia waé sing bisa ngluwari sedulur liyané, utawa ngomongi tebusan marang Gusti Allah kanggo gantiné nyawané. Awit kelarangen regané kanggo ngluwari nyawané, lan selawasé ora bakal tyukup, supaya tetep urip ing sak terusé, lan ora weruh bolongané kuburan. Sejatiné, bakal weruh: para wong sing wityaksana pada mati, para wong bodo lan tanpa pikiran pada mati bareng, lan bandané ditinggalké marang wong liyané. Kuburané kuwi dadi omahé selawasé, dienggoni nganti turun-temurun, tegalan-tegalan dianggep dadi duwèké. Nanging wong kuwi gedéa kaluhurané, ya ora tetep uripé, mung pada kaya kéwan sing dipatèni. Kaya mengkono kuwi kahanané wong sing pertyaya marang awaké déwé, lan patiné wong sing seneng marang tembungé déwé. Kaya wedus enggoné pada mlebu ing ndonyané wong mati, pati sing dadi pangoné; pada terus mudun ing kuburan, awaké ajur mumur, ndonyané wong mati sing dadi panggonané. Nanging nyawaku bakal diluwari karo Gusti Allah, sangka tyengkeremané ndonyané wong mati, awit Panjenengané bakal njupuk aku. Aja sumelang, yèn ana wong mundak sugih, lan mundak tambah kamulyané ing omahé, awit waktu matiné kabèh kuwi ora bakal digawa, kamulyané ora bakal ngetutké dèwèké. Senajan sak njeruhné uripé ngarani awaké déwé kuwi beja, lan dielem karo wong awit enggoné mbetyiki awaké déwé, nanging bakal pada marani para leluhuré, sing ora bakal weruh pepadang sak terusé. Manungsa sing kanggonan kamulyan okèh, yèn ora nduwé kaweruh, kuwi kena dipadakaké kéwan sing dibelèh. Masmur Asaf. Sing Mahakwasa, ya kuwi GUSTI, ngomong lan nyeluk bumi, sangka njedulé srengéngé tekan peneré mingslepé. Sangka Sion, putyuké kabetyikan, Gusti Allah ngétok nganggo kamulyan. Gusti Allah kita bakal teka lan ora meneng waé, ing ngarepé ana geni sing ngobong, ing sak ubengé karo lésus sing medèni. Panjenengané mbengok marang langit ing nduwur, lan marang bumi perlu ngadili marang umaté: “Para duwèk-Ku pada klumpukna ing ngarep-Ku, sing pada nggawé perjanjian karo Aku karo pasrah kurban sing dibelèh!” Terus langit ngomongké keadilané, awit Gusti Allah déwé kuwi sing dadi Rèkter. “Hé umat-Ku, pada rungokna, Aku gelem ngomong, hé Israèl, Aku mréntahké paseksi marang kowé, Aku iki Gusti Allah, Gusti Allahmu! Aku ora melèhké kowé awit sangka kurbanmu, awit kurbanmu obongan apa ora tansah ing ngarep-Ku? Aku ora susah njupuk sapi sangka omahmu utawa wedus lanang sangka kandangmu, awit sak rupané kéwan ing alas kuwi duwèk-Ku, semono uga kéwan-kéwan éwon-éwon ing gunung. Kabèh manuk ing awang-awang Aku kenal, lan apa sing urip ing ara-ara kuwi ing pangwasa-Ku. Yèn Aku ngelih, ora usah ngomong marang kowé, awit ndonya sak isiné kabèh kuwi duwèk-Ku. Apa Aku mangan dagingé sapi lanang, utawa ngombé getihé wedus lanang? Masrahna maturkesuwun kanggo kurban marang Gusti Allah, lan bayaren janjimu marang sing Mahaluhur! Ing dina kangèlan kowé pada nyeluka marang Aku, terus Aku bakal mitulungi kowé lan kowé bakal ngluhurké Aku.” Nanging marang wong duraka Gusti Allah ngomong mengkéné: “Kowé kok kemendel mriksa pernatan-Ku, lan tutukmu kok ngrasani perjanjian-Ku, nanging kowé geting marang pamelèh, lan nyingkur marang tembung-Ku. Yèn kowé weruh maling, kowé terus dadi kantyané, lan kowé selawasé karo wong laku bédang. Tutukmu aja ngomong ala, lan ilatmu kelèt karo goroh. Kowé lungguhan nyatur alané sedulurmu, lan anaké ibumu kok pitenah. Ya kuwi sing kok lakoni; nanging Aku meneng waé; pikirmu Aku iki pada karo kowé; kowé mesti Tak welèhké lan bab iki bakal Tak atung-atungké ing ngarepmu. Hé kowé sing pada nyingkur marang Gusti Allah, pada gatèkna; supaya aja nganti Tak sempal-sempal, lan ora ana sing ngluwari. Sapa sing masrahaké pamuji kanggo kurban, kuwi ngluhurké Aku; sapa sing jujur mlakuné, keslametan pawèhé Gusti Allah bakal Tak duduhké.” Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved, waktu Natan nemoni, sakwisé Daved laku bédang karo Bètsyéba. Duh Gusti Allah, kula supaya Panjenengan melasi awit sangka kawelasan-Mu, supaya gelem nglebur dosa kula awit sangka gedéné kawelasan-Mu. Supaya kula, Panjenengan resiki sangka sak okèhé kesalahanku kabèh, lan dosa kula supaya Panjenengan resiki. Awit kula ngrumangsani panerak kula, lan dosa kula tansah ing ngarep kula. Kula nggawé dosa marang Panjenengan, ya mung marang Panjenengan piyambak, lan nandangi sing Panjenengan sawang ala. Supaya kétok yèn putusan Panjenengan kuwi adil, lan tyara enggèn Panjenengan ngadili kuwi resik. Pantyèn tenan, enggèn kula dilairké kuwi ngalami duraka, lan ibu kula meteng kula ing njeruhné dosa. Pantyèn tenan, Panjenengan kuwi seneng marang kabeneran, sing jeru ing njeruhné ati, lan ing njeruhné nyawaku, Panjenengan ngekèki kawityaksanan marang kula. Dosa kula supaya Panjenengan ilangi karo hisop, nganti kula dadi resik, kula, Panjenengan adusi nganti dadi putih, ngungkuli salju! Kula bèn krungu kebungahan lan kesenengan, lan balung sing wis Panjenengan remuk, bisaa surak-surak malih! Panjenengan supaya gelem ngaling-alingi praupan Panjenengan, aja nganti weruh dosa kula, lan kesalahan kula supaya Panjenengan lebur kabèh. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem nggawé resiké ati kula, lan batin kula supaya Panjenengan anyaraké karo roh sing kuwat. Kula supaya aja nganti Panjenengan buwang sangka ngarepé Panjenengan, lan Roh Panjenengan sing sutyi aja nganti dijikuk sangka kula. Panjenengan supaya gelem nggugah kebungahan kula menèh, awit sangka keslametan sing sangka Panjenengan, lan kula Panjenengan tyukupi karo roh sing éklas! Banjur kula bakal mulangké dalan Panjenengan marang para wong sing mlakuné nyasar, supaya wong dosa pada mratobat marang Panjenengan. Duh Gusti Allah, Gusti Allahé keslametan kula, Panjenengan supaya gelem ngutyuli kula sangka enggèn kula utang getih, nganti ilat kula bakal surak-surak ngabaraké keadilan Panjenengan. Duh, Gusti supaya gelem mbukak lambé kula, supaya tutuk kula ngabaraké kidung pamuji marang Panjenengan! Awit Panjenengan ora ngarepké njupuk kurban sing dibelèh, kurban obongan Panjenengan ya ora gelem. Kurban sing dibelèh sing ditampa karo Gusti Allah, kuwi nyawa sing remuk; ati sing semplak lan remuk, kuwi Panjenengan ora anggep asor, duh Gusti Allah! Panjenengan supaya gelem nindakké sing betyik marang Sion miturut éklasé ati-Mu, lan gelem mbangun témboké Yérusalèm! Panjenengan banjur bakal gelem nampani kurban sing bener, kurban obongan lan kurban sak kabèhé, sapi lanang terus bakal dikurbanaké ing mesbèh-Mu. Kanggo juru penyanyi. Kidung piwulangé Daved, nalika Doèg, wong Edom teka ngomongi Saul, yèn komendan perang Daved wis teka ing omahé imam Akimèlèk. Hé pahlawan, kenèng apa kowé kok gemunggung ing bab sing ala, ing ngarepé wong sing sedina-dina ditrésnani karo Gusti Allah? Kowé ngrantyam-ngrantyam tyilaka, ilatmu kuwi kaya péso tyukur sing wis diungkal, hé wong goroh! Kowé kuwi seneng marang sing ala ngungkuli kabetyikan, lan marang tembung goroh ngungkuli sing bener. Sing kok senengi kuwi kabèh tetembungan sing ngrusak, hé ilat sing goroh! Nanging kowé kuwi ing sak temené bakal dibrukké karo Gusti Allah sak terusé bakal direbut lan digawa sangka tarup bakal dibetot sangka negarané wong urip. Para wong bener bakal pada weruh lan dadi pada wedi, lan bakal pada nggeguyu, tembungé: “Lah kaé delengen, wong kuwi ora nganggep Gusti Allah dadi pangungsèné, nanging pertyaya marang kasugihané sing lubèr, lan ndelik marang penggawéné enggoné ngrusak!” Nanging aku iki bakal ing griyané Gusti Allah; kaya wit saitun sing ngrembuyung seger ijuh royo-royo; katrésnané Gusti Allah sing dijagakké selawasé. Kula bakal ngunggahké maturkesuwun ing ngarepé Panjenengan tekan sak lawasé, awit sangka pangayoman Panjenengan; awit asma Panjenengan kuwi apik, mila bakal kula kabaraké ing ngarepé para katrésnané Panjenengan! Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Mahalat. Kidung piwulangé Daved. Wong bodo ngomong ing sak njeruhné atiné: “Ora ana Gusti Allah!” Ora jujuré sing pada dilakoni kuwi bosok lan ala banget, ora ana sing nglakoni kabetyikan. Gusti Allah weruh mengisor sangka swarga marang para anak-anaké manungsa, gelem weruh apa ana sing nduwé pikiran, lan sing nggolèki Gusti Allah. Kabèh wis pada nyimpang, kabèh wis pada bubrah; ora ana sing nggawé betyik, siji waé ora ana. Para wong sing nglakoni ala kuwi apa ora ngrumangsani, yèn pada mangan umat-Ku nganti entèk kaya mangan roti, lan ora nyebut marang asmané Gusti Allah? Ing kono pada katekan karo rasa wedi, senajan ora ana sing ndadèkké wedi; awit Gusti Allah nyebar balung-balungé wong sing pada ngepung kowé, wong kuwi bakal pada diisénaké, awit wis pada ditampik karo Gusti Allah. Supaya keslametané Israèl teka sangka kuta Sion! Yèn Gusti Allah maraské kahanané umaté menèh, Yakub bakal surak-surak, Israèl bakal bungah-bungah. Kanggo juru penyanyi. Ya kuwi karo swarané siter. Kidung piwulangé Daved, waktu wong Sif pada teka ing ngarepé Saul lan ngomong: “Daved ndelik ing panggonan kula.” Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem mitulungi kula awit sangka asma Panjenengan, kula supaya Panjenengan kèki keadilan awit sangka kekuwatan Panjenengan. Duh Gusti Allah, Panjenengan gelem ngrungokké pandonga kula, lan supaya gelem ngrungokké omongé tutuk kula. Awit ana wong nyawang karo sombong sing pada nglawan kula; wong sing gemunggung pada arep njabut nyawa kula; wong-wong iki pada ora ngrèwès marang Gusti Allah. Sak temené Gusti Allah kuwi sing mitulungi aku; Gusti kuwi sing ngemong uripku. Penggawé alané mbalika marang satru-satruku, supaya pada Panjenengan tumpes awit sangka kasetian Panjenengan. Kula bakal ngekèki kurban karo sak kabèhé ati, duh GUSTI, kula bakal memuji asma Panjenengan, awit asma Panjenengan kuwi apik. Awit Panjenengan ngluwari kula sangka kabèh kangèlan, lan mripat kula nyawang mungsuh kula. Kanggo juru penyanyi. Diiringi swarané siter. Kidung piwulangé Daved. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga kula, Panjenengan aja nganti ndelik sangka penjaluk kula! Panjenengan supaya gelem ngrungokké lan gelem nyauri, kula nglembara karo nangis awit sangka semplak. Awit sangka bengokané mungsuh, lan panindesé wong duraka; awit pada nekakké tyilaka, lan karo nggeget-nggeget anggèné nglawan kula. Ati kula ngolang-ngaling, lan wediné pati ngebruki kula. Kula katekan rasa wedi lan rasa gemeter, kula dikwasani karo rasa wedi. Kula pikir mengkéné: “Oh, yèn aku dikèki swiwi kaya manuk dara, terus mabur golèk panggonan sing tentrem, malah terus mlayu nganti adoh, lan nginep ing ara-ara samun. Aku bakal gelis-gelis golèk panggonan pangungsèn, ngéndani angin gedé lan lésus.” Duh Gusti, supaya Panjenengan gelem nggawé bingungé wong-wong kuwi lan késruhké rembukané, awit kula weruh penggawé ala lan bantahan ing kuta! Awan wengi pada ngubengi kuta kuwi ing sak nduwuré témboké, lan ing njeruh ana tyilaka lan kasangsaran; lan kahanané sing ngrusak ditemokké ing pangwasané, penindes lan para wong goroh njedul tanpa mandek ing lemah rata. Yèn mungsuh kula sing ngèlèk-èlèkké kula, kula ijik bisa sabar. Yèn sing sengit marang kula sing nyombongaké urip ing ngarep kula, kula ijik bisa ndelik. Nanging kowé kuwi wong sing tyedak karo aku, kantyaku lan wong sing tak pertyaya. Aku pada sesrawungan karo betyik, lan pada bebarengan munggah menyang griyané Gusti Allah ing sak tengahé keraméan. Wong kuwi supaya pada ketyekel karo pati, pada muduna menyang ndonyané wong mati urip-uripan! Awit omahé malah batiné kanggonan sing ala. Nanging aku nyebut marang Gusti Allah, lan GUSTI terus bakal ngluwari aku. Ing wayah soré, ésuk lan awan aku sambat lan nangis; Gusti terus ngrungokké swaraku. Gusti Allah ngluwari aku karo tentrem sangka serangané mungsuhku, awit pada gembruduk nglawan aku. Gusti Allah sing njagong ing damparé wiwit mbiyèn mula, bakal krungu lan ngasorké wong-wong kuwi. Awit pada ajek waé, lan pada ora wedi marang Gusti Allah. Wong kuwi ngagakké tangané marang para wong sing urip rukun bebarengan karo dèwèké, awit nerak perjanjiané. Lunyuné tyangkemé ngungkuli mertégo, nanging karepé arep nyerang; tembungé alusé ngungkuli lenga, nanging sak kabèhé mau pedang sing landep. Sumelangmu pasrahna marang GUSTI, mesti kowé dirumati! Gusti ora nglilani, yèn wong bener gloyoran ing selawasé. Nanging Panjenengan, duh Gusti Allah, bakal nyemplungké wong-wong kuwi ing sumur sing jeru; wong sing ngutahké getih lan mlaku goroh, umuré ora bakal teka separo nanging kula pertyaya marang Panjenengan. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Manuk dara ing wit terbantin sing adoh. Miktam masmur Daved, waktu Panjenengané dityekel bangsa Filistèn ing kuta Gat. Duh Gusti Allah, kula supaya Panjenengan welasi, awit wong-wong pada ngidak-idak kula, lan kula diperangi lan dipèpètné sedina muput. Mungsuh-mungsuh kula pada ngidak-idak kula sedina muput, malah okèh wong sing nglawan kula karo gemunggung. Yèn kula wedi, kula pertyaya marang Panjenengan; Gusti Allah, sing pituturé tak puji-puji, ya Gusti Allah kuwi sing tak endelaké, mulané aku ora wedi. Manungsa bisa nandangi apa marang aku? Saben dina pada ngruwetké perkara kula, pada tansah nduwé kekarepan bakal nindakké ala marang kula, pada bakal nyerang, ngintyeng lan ngewaské mlaku kula, kaya wong sing pada arep njabut nyawa kula. Wong iki apa bisa utyul, sangka dosané iki? Duh Gusti Allah, ambruké para bangsa karo bebendu Panjenengan. Kasangsarané kula Panjenengan sing ngitung-itung, luh kula Panjenengan wadahi ing kendi Panjenengan; kabèh apa ora wis pada Panjenengan tyateti ing kitab Panjenengan? Mungsuhku terus pada mundur waktu aku sambat, aku yakin yèn Gusti Allah nunggal karo aku. Gusti Allah, sing pitutur-pituturé tak puji, GUSTI, sing pitutur-pituturé tak puji. Gusti Allah, sing tak pertyaya, mulané aku ora wedi. Manungsa bisa nandangi apa marang aku? Duh Gusti Allah, janji kula bakal kula tetepi ing ngarepé Panjenengan, kula bakal masrahké kurban maturkesuwun marang Panjenengan. Awit Panjenengan wis ngluwari nyawa kula sangka pati, malah njaga sikil kula, terus ora kesandung; mila kula bisa mlaku ing ngarepé Gusti Allah, ing pepadangé urip. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Aja ngrusak. Miktam, masmuré Daved, waktu mblayu sangka ngarepé Saul menyang guwa. Kula supaya Panjenengan welasi, duh Gusti Allah, kula supaya Panjenengan welasi, awit mung Panjenengan sing dadi pangayomané nyawa kula; kula ndelik ing ngisoré swiwi Panjenengan, nganti bebaya kuwi wis lunga. Aku sambat marang Gusti Allah sing Mahaluhur, Gusti Allah ngrampungké perkaraku. Gusti Allah supaya gelem kongkonan sangka swarga ngluwari aku, lan ngisin-isinké wong sing ngidak-idak aku. Gusti Allah supaya gelem ngirimké kawelasan lan kebenerané. Aku ngglétak ing tengah-tengahé singa-singa, sing seneng nubruk anak-anaké manungsa, sing untuné kaya tumbak lan panah, lan sing ilaté kaya pedang landepé. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem nduduhké kaluhuran Panjenengan, nganti teka ing sak nduwuré langit, lan kamulyan Panjenengan supaya ngliwati sak lumahé bumi. Mlakuku pada dipasangi kala-jiret, nyawaku didingklukké, pada ngeduk juglangan ing ngarepku, nanging terus pada ketyemplung déwé ing kono. Ati kula wis tata-tata, duh Gusti Allah, ati kula wis tata-tata, kula bakal ngidung, kula bakal ngidung masmur. Hé nyawaku, tangia, tangia, hé harep lan siter, aku arep nggugah ésuk wétan! Panjenengan bakal kula puji ing sak tengahé para bangsa, duh Gusti, Panjenengan bakal kula kidungké masmur ing sak tengahé para taleré bangsa. Awit kawelasan Panjenengan luhuré sundul langit, lan kebeneran Panjenengan sundul mendung. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngétokké kaluhuran Panjenengan nganti teka ing sak nduwuré langit, lan kamulyan Panjenengan supaya ngliwati sak lumahé bumi. Kanggo juru penyanyi. Pamujiné kaya kidung: Aja ngrusak. Miktam, masmuré Daved. Hé para sing nyekel pangwasa, apa putusanmu kuwi adil tenan? Enggonmu ngadili para anak-anaké manungsa kuwi apa jujur? Malah tyotyok karo karepmu kowé nglakoni sing ala, tanganmu nindakké pilara ing bumi. Wong duraka pada murtad wiwit lairé, para tukang ngapus kuwi pada nyasar wiwit ing wetengé ibuné. Ratyuné kaya ratyuné ula, pada kaya ula upas sing budek, sing nutupi kupingé, sing ora ngrungokké marang swarané para tukang njapani, utawa swarané tukang matya mantra sing pinter. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem nggrompali untuné tutuké, lan gelem mrotoli siungé singa enom. Pada tumpesa kaya banyu sing mili terus entèk, ya bèn pada alum kaya suket ing dalan. Ya bèn pada entèk kaya bekètyot sing dadi ilu, pada kaya bayiné wong wadon sing lair kluron sing ora weruh srengéngé. Sak durungé wajan-wajanmu kena geniné eri, kabèh sing ijik seger uga sing wis alum pada kobong karo Gusti. Wong bener bakal pada bungah-bungah awit weruh balesan, lan bakal ngisuhi sikilé karo getihé wong duraka. Lan wong bakal pada ngomong: “Wong bener kuwi nyata nampa upahé, sak temené mung Gusti Allah sing ngekèki keadilan ing bumi.” Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Aja ngrusak. Miktam, masmuré Daved, waktu Saul kongkonan ndingkik lan matèni ing omahé. Duh Gusti Allah kula, kula supaya Panjenengan owalké sangka mungsuh kula, Panjenengan supaya gelem mbèntèngi kula marang sing pada nglawan kula. Kula supaya diowalaké sangka wong sing pada nggawé ala, slametna sangka wong sing pada seneng ngutahké getih. Awit wong kuwi tenan pada nyegat arep njabut nyawa kula, wong rosa-rosa pada nyerang kula, nanging kula ora nindakké sing kliru, kula ora dosa, duh GUSTI, kula ora nduwé kesalahan, kok pada mlayu lan arep ngenèng aku. Panjenengan supaya gelem nekani kula lan gelem weruh! Duh GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit lan bumi, Panjenengan kuwi Gusti Allahé Israèl. Panjenengan supaya gelem tangi ngekèki paukuman marang para bangsa; para wong sing pada nandangi ala lan nindakké ngiyanati kuwi aja nganti Panjenengan welasi! Saben mbengi pada mbalik menèh, pada njegok kaya asu lan ngubengi kuta. Tenan, pada nyemoni karo tutuké; ngolok-olok manggon ing lambéné, awit - sapa sing ngrungokké? Nanging wong kuwi pada Panjenengan guyu, duh GUSTI, kabèh bangsa pada Panjenengan poyoki. Duh kekuwatan kula, Panjenengan sing kula gondèli, awit Gusti Allah dadi kuta bèntèng kula. Gusti Allahku bakal metuk aku karo katrésnan-Né; Gusti Allah bakal ndadèkké aku bisa nyepèlèkké para mungsuhku. Supaya aja nganti pada Panjenengan patèni, supaya bangsa kula ora lali, supaya Panjenengan nggawé pada kelunta-lunta karo pangwasa Panjenengan, supaya pada Panjenengan ambruké, duh Gusti, tamèng kula. Tembungé lambéné kuwi dosané tutuké, pada kejireta awit sangka sombongé. Awit ipat-ipat lan goroh sing dityritakké. Supaya pada dientèkké karo bebendu, dientèkké nganti pada entèk-resik, supaya pada ngerti, yèn Gusti Allah sing ngwasani tyedak turunané Yakub, nganti teka ing pungkasané bumi. Saben wantyi mbengi pada teka menèh, njegok kaya asu lan ngubengi kuta. Pada nglembara nggolèki pangan, yèn ora warek, terus pada nggereng. Nanging kula bakal ngidungké kekuwatan Panjenengan, ing wantyi ésuk kula bakal surak-surak awit sangka kawelasan Panjenengan; awit Panjenengan kuwi wis dadi kuta bèntèng kula, panggonan pangungsèn kula ing njeruhné kangèlan kula. Duh karosan kula, Panjenengan bakal kula kidungaké karo kidung masmur; awit Gusti Allah kuwi dadi kuta bèntèng kula, Gusti Allah kula sing kebak katrésnan. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Kembang bakung paseksi. Miktam, masmuré Daved kanggo piwulang, waktu perang karo suradadu Aram-Mésopotamia lan wong Aram-Soba lan sakwisé Yoab bali sangka merangi suradadu Edom ing legokan Asin ngalahké mungsuh tyatyahé 12.000 wong. Duh Gusti Allah, kita aja pada Panjenengan tampik, bèntèng kita aja Panjenengan bedah; Panjenengan nesu; Panjenengan supaya gelem ndandani kita! Bumi wis Panjenengan gonjang-gonjingké lan Panjenengan petyah; sing petyah supaya Panjenengan pulihké menèh, awit bumi wis gonjing. Umat Panjenengan aja Panjenengan gawé rekasa banget, kita wis pada Panjenengan ombèni anggur sing mendemi. Panjenengan wis ngekèki gendéra marang wong-wong sing ngabekti marang Panjenengan, kanggo tanda mayungi supaya ngéndani panah. Supaya para sing Panjenengan kok trésnani bisa utyul, Panjenengan supaya gelem ngekèki keslametan karo tangan tengen Panjenengan lan kula supaya pada disauri! Gusti Allah wis ngomong ing panggonan sutyi-Né: “Aku gelem sukak-sukak, negara Sikem bakal Tak edum, lan legokan Sukot bakal Tak ukur. Giléad kuwi duwèk-Ku, Manasé kuwi duwèk-Ku, Efraim kuwi kudungé sirah-Ku, Yéhuda kuwi tekené kraton-Ku; Moab kuwi panggonan kanggo wisuh-Ku, Edom Tak untyalké karo kasut-Ku, awit sangka Filistèn Aku surak-surak.” Sapa sing bakal nuntun aku mlebu ing kuta sing kuwat? Sapa sing nuntun aku menyang negara Edom? Apa duduk Panjenengan duh Gusti Allah, sing wis nampik kita, lan ora maju, duh Gusti Allah, bareng karo suradadu kita? Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngekèki pitulungan marang kita kabèh nglawan mungsuh, awit pitulungané manungsa kuwi tanpa guna. Yèn dituntun karo Allah kita bakal nindakké kekuwatan, awit Gusti déwé bakal ngiles-ngiles kabèh mungsuh kita. Kanggo juru penyanyi. Ya kuwi swarané siter. Masmuré Daved. Duh Gusti Allah, supaya gelem ngrungokké sambat kula, pandonga kula supaya dirungokké! Sangka pungkasané bumi kula nyebut asma Panjenengan, awit ati kula lemes nglokro, Panjenengan supaya gelem nuntun kula munggah ing gunung watu sing keduwuren kanggo kula. Panjenengan kuwi tenan dadi panggonan pengayoman kula, menara sing kuwat ing ngarepé mungsuh. Kula supaya Panjenengan lilani manggon ing tarup Panjenengan sak lawas-lawasé, lan ndelik ing ngisoré swiwi Panjenengan! Duh Gusti Allah, Panjenengan tenan wis ngrungokké janji kula, wis nuruti penjaluké para wong sing ngabekti marang Panjenengan. Panjenengan supaya gelem nambahi umuré ratu, taun-taun uripé bisaa nganti turun-temurun. Supaya anggèné dadi ratu ing ngarepé Gusti Allah bisa lestari ing sak lawas-lawasé, kawelasan lan kasetian Panjenengan dipréntahké njaga piyambaké. Kula bakal ngidungké asma Panjenengan karo masmur ing sak lawasé, lan ngluwari janji kula ing saben dinané. Kanggo juru penyanyi. Miturut: Yedutun. Masmuré Daved. Mung yèn tyedak karo Gusti Allah aku krasa ayem, keslametanku kuwi sangka Panjenengané. Mung Panjenengané sing dadi gunung watuku lan keslametanku, kuta bèntèngku, aku ora bakal gloyoran. Sak pira suwéné enggonmu arep ngroyok sakwijiné wong, arep kok remuki, hé kowé kabèh, kaya témbok sing doyong utawa témbok sing arep ambruk? Sengajané mung arep njongkroké wong mau sangka pangkaté sing duwur, wongé pada seneng goroh, tutuké pada ngutyapké berkah, nanging batiné pada nyepatani. Katentremanku mung ing Gusti Allah, awit sing tak arep-arep kuwi tekané sangka Panjenengané. Mung Panjenengané sing dadi gunung watuku lan keslametanku, kuta bèntèngku, aku ora bakal gloyoran. Ing Gusti Allah dunungé keslametan lan kamulyanku; gunung watuku lan kekuwatanku lan pangayomanku kuwi Gusti Allah. Hé umat, tansah pada pertyayaa marang Panjenengané, sembarang ing sak njeruhné atimu sokna ing ngarepé, Gusti Allah kuwi pengayoman kita. Sak temené wong asor kuwi mung angin, para wong sing mulya kuwi mung goroh; yèn ditimbang ing timbangan njomplang menduwur, awit luwih èntèng tenimbang angin. Aja ngandel marang penindesan, aja nduwèni pengarep-arep sing tanpa isi marang barang rayahan; yèn mundak bandamu, atimu aja rumaket mrana. Gusti Allah ngomong sepisan, rong perkara sing tak rungokké, yèn pangwasa kuwi tekané sangka Gusti Allah. Kawelasan kuwi uga sangka Panjenengan; awit Panjenengan ngekèki balesan marang saben wong miturut penggawéané. Masmuré Daved, waktu ing ara-ara samun Yéhuda. Duh Gusti Allah, Panjenengan kuwi Gusti Allah kula, kula nggolèki Panjenengan, nyawa kula ngelak marang Panjenengan; daging kula kangen marang Panjenengan; kaya lemah sing garing lan gundul, kesatan banyu. Kaya mengkono enggèn kula ndangak marang Panjenengan ing panggonan sutyi, karo nyawang marang karosan lan kamulyan Panjenengan. Awit kawelasan Panjenengan luwih apik tenimbangané urip; lambé kula bakal memuji asma Panjenengan. Ya mengkono kuwi enggèn kula bakal ngluhurké Panjenengan sak lawasé kula urip, ngumbulké tangan kula awit sangka asma Panjenengan. Nyawa kula kaya warek karo gajih lan sungsum, karo lambé sing surak-surak tutuk kula masrahké pamuji. Yèn kula ing ambèn kèlingan marang Panjenengan, sewengi muput enggèn kula nggagas marang Panjenengan, sakjané Panjenengan wis dadi pitulungan kula, lan kula bisa surak-surak ing ngisoré swiwi Panjenengan. Nyawa kula rumaket marang Panjenengan, lan tangan tengen Panjenengan nyekel kula. Nanging wong sing pada arep njabut nyawa kula, pada tiba ing telengé bumi; pada bakal dipasrahké ing pangwasané pedang lan bakal dadi pangané asu alasan. Nanging ratu bakal sukak-sukak, awit sangka Gusti Allah; sapa waé wong sing sumpah ing asmané Gusti Allah, bakal nggunggung asmané Gusti, awit kabèh wong goroh pada kebungkem tutuké. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngrungokké swarané sambat kula, nyawa kula supaya Panjenengan rumat yèn ana satru sing medèni. Panjenengan supaya ngaling-alingi kula yèn ana wong ala sing pada komplotan, lan rerusuh sing dianakké karo para wong sing nandangi duraka, sing nglandepké ilaté kaya pedang, lan sing ngetyulaké tembung sengak kaya panah, sing dityulké marang wong bener sangka delikan, dadakan panahé ditantyepké tanpa wedi-wedi. Pada nékat nindakké duraka, pada rembukan masang jiret ing delikan, lan ngomong: “Sapa sing weruh?” Pada ngréka-ngréka tumindak ora jujur: “Aku wis pada siap, rantyamané wis mateng.” Tenan jeruné batin lan atiné wong kuwi! Nanging Gusti Allah ngetyulké panah marang wong-wong kuwi; dadakan pada ketaton. Pada ditibakké karo Gusti Allah awit sangka ilaté déwé; kabèh wong sing nyawang pada gèdèk-gèdèk. Wong kabèh pada wedi lan terus nyritakké penggawéané Gusti Allah, karo ngakoni penggawéané. Wong bener bakal pada bungah, awit pangrumaté GUSTI, lan wong sing ndelik marang Panjenengané; kabèh wong sing jujur bakal pada memuji-mujia. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Kidungan. Duh Gusti Allah, pamuji iki kanggo Panjenengan ing Sion, lan kanggo wong ngluwari janji ing ngarepé Panjenengan. Panjenengan sing ngrungokké pandonga. Kabèh sing urip teka ing ngarepé Panjenengan awit kesalahan. Yèn kesalahan kula ngliwati kekuwatan kula, Panjenengan sing nglebur. Rahayu wong sing Panjenengan pilih lan Panjenengan tyeluk nyedek, supaya manggon ing plataran Panjenengan! Kula pada warek karo kamulyané griya Panjenengan, ya griya sutyi Panjenengan. Duh Gusti Allah Juruslamet kula, Panjenengan sing dadi pengandel-andelé sak lumahé bumi, uga puluh-puluh sing adoh-adoh; karo penggawé sing ngidap-idapi banget lan karo keadilan enggèn Panjenengan nyauri kula. Panjenengan sing jejekké kabèh gunung nganggo kekuwatan Panjenengan, Panjenengan sing sabukan kekuwatan; Panjenengan sing nyirep ombaké segara, lan jembleguré ombak, uga gègèré para bangsa! Awit sangka kuwi wong-wong sing manggon ing pojok-pojokané bumi pada wedi marang tanda-tanda mujijat Panjenengan; panggonan njedulé ésuk lan mbengi, Panjenengan gawé surak-surak. Panjenengan ngéndangi bumi lan Panjenengan kèki kalubèran, kali-kaliné Gusti Allah pèrès banyuné, gandumé Panjenengan tyawiské, ya mengkono kuwi enggèn Panjenengan nyawiské sak kabèh-kabèhé: Kalèn-kalèné gulutan Panjenengan elepi banyu, prongkolané Panjenengan telesi, Panjenengan dadèkké lèr-lèran karo deresé udan, tukulané Panjenengan berkahi. Tauné Panjenengan makutani karo kawelasan Panjenengan, tipaké Panjenengan ngetokké gajihé. Lemah ing ara-ara samun tètès-tètès banyuné, gunung-gunung pada bungah-bungah, pangonan-pangonan pada kebak wedus gèmbèl, legokan-legokan pada kemulan gandum, kabèh pada surak-surak lan pada ngidung-ngidung. Kanggo juru penyanyi. Kidung masmur. Hé sak lumahé bumi, surak-suraka kanggo Gusti Allah! Kamulyané asmané pada kidungna, Panjenengané luhurna karo pamuji! Ngomonga marang Gusti Allah: “Tenan anggèné ngidap-idapi kabèh penggawéané Panjenengan kuwi; awit sangka gedéné pangwasané Panjenengan, mungsuh Panjenengan nganti pada teluk, njaluk dimelasi marang Panjenengan. Sak jagat kabèh sujut nyembah marang Panjenengan, lan pada ngidungké masmur ngadep ing ngarepé Panjenengan, lan ngidungké masmur asma Panjenengan.” Pada majua, delengen penggawéané Gusti Allah; ngidap-idapi sing ditindakké marang manungsa. Segara diwalik dadi daratan, wong pada mlaku ing daratan nyabrang kali. Awit sangka kuwi kita pada bungah awit sangka Panjenengané, sing mréntah karo kuwat selawasé, sing ngawasi para bangsa karo mripaté. Wong sing pada nglawan ora bisa gemunggung. Para bangsa, pada pasrahna pamuji marang Gusti Allah kita lan pada pasraha pamuji marang Panjenengané! Panjenengané sing nguripi nyawa kita lan ora nglilani yèn sikil kita pada gloyoran. Awit Panjenengan wis ndadar kita, duh Gusti Allah, Panjenengan ndadar kita kaya murnèkké slaka. Panjenengan wis nggawa kita mlebu ing jaring; lan geger kita Panjenengan tumpangi momotan. Panjenengan ngejarké waé wong-wong sing pada ngidak-idak sirah kita, kita wis mlebu ing geni lan ing banyu; nanging saiki Panjenengan wis tokké kita sak nalika terus luwar. Kula bakal teka mlebu ing griya Panjenengan masrahké kurban obongan, lan ngluwari janji kula ngadep marang Panjenengan, ya kuwi janji sing metu sangka lambé kula, lan diomongké tutuk kula, waktu kula ngalami susah. Kurban-kurban obongan rupa kéwan lemu sing bakal kula pasrahké marang Panjenengan, karo kemebulé kurban wedus-wedusé lanang; kula bakal masrahaké sapi uga wedus lanang. Hé kowé kabèh sing pada ngabekti marang Gusti Allah pada rungokna, aku arep nyritakké apa sing ditindakké Gusti marang aku. Aku wis sambat marang Panjenengané karo tutukku, saiki aku ngidungké pamuji karo ilatku. Yèn ing atiku ana angen-angené sing ala, Gusti mesti ora gelem ngrungokké. Nanging nyatané Gusti Allah wis ngrungokké, lan wis nggatèkké pandongaku sing tak utyapké. Pinujia Gusti Allah, sing ora nampik pandongaku lan ora mandek katrésnané marang aku. Kanggo juru penyanyi. Ya kuwi swarané siter. Masmur. Kidungan. Gusti Allah supaya ngekèki kawelasan lan berkah marang kita, Panjenengané supaya gelem madangi kita karo praupané, supaya dalan Panjenengan diduduhké ing bumi, lan keslametan pawèh Panjenengan ing sak tengahé bangsa kabèh. Duh Gusti Allah, para bangsa supaya pada ngutyapké sukur marang Panjenengan; para bangsa supaya pada ngutyap sukur marang Panjenengan kabèh. Para taleré bangsa supaya pada bungah-bungah lan surak-suraka, awit Panjenengan ngwasani para bangsa karo adil, lan para taleré bangsa ing sak lumahé bumi pada Panjenengan tuntun. Duh Gusti Allah, para bangsa supaya pada memujia marang Panjenengan, Panjenengan pinujia karo kabèh bangsa. Bumi wis ngekèkké pametuné, Gusti Allah, Gusti Allah kita mberkahi kita. Gusti Allah mberkahi kita; sak lumahé bumi supaya ngabektia marang Panjenengané. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Kidungan. Gusti Allah ngadek, mungsuhé pada buyar, wong sing pada sengit marang Panjenengané mblayu sangka ngarepé. Pada kaya kebul kabur entèk, kaya lilin terus ing ngarepé geni, mengkono entèkké wong duraka ing ngarepé Gusti Allah. Nanging para wong bener pada bungah-bungah, pada bungah-bungah ing ngarepé Gusti Allah, pada seneng lan bungah-bungah. Pada ngidunga kanggo Gusti Allah, asmané luhurna karo masmur, nggawéa dalan kanggo Panjenengané, sing nganggo tumpakané sing ngliwati mendung! Asmané ya kuwi GUSTI, bungah-bungaha ing ngarepé! Bapaké para botyah lola lan pengayomané para randa, kuwi Gusti Allah ing kratoné sing sutyi; wong sing ditinggal sanak sedulur pada dikèki panggonan, wong tawanan pada diluwari, nganti pada rumangsa beja, nanging wong mbruntak pada manggon ing lemah gundul. Duh Gusti Allah, waktu Panjenengan maju perang ing ngarepé umat Panjenengan, waktu Panjenengan lunga mlaku ing ara-ara samun, bumi gonjang-ganjing, malah langit ngedunké udan ing ngarepé Gusti Allah; gunung Sinai hoyak ing ngarepé Gusti Allah, Gusti Allahé Israèl. Duh Gusti Allah, Panjenengan ngesokké udan karo murah; lemah duwèk Panjenengan sing garing Panjenengan pulihké, nganti kumpulané kéwan-kéwan Panjenengan terus pada olèh panggonan ing kono; duh Gusti Allah, awit sangka kawelasan Panjenengan, Panjenengan nyukupi kebutuhané wong sing ditindes. Gusti ngekèki tembungé; wong sing pada nggawa kabar apik kuwi dadi suradadu sing gedé. Para ratuné suradadu kabèh pada keplayu, para wong wadon sing nunggu omah pada ngedum-edum rayahané. Kowé apa pada gelem lèyèh-lèyèh ing antarané kandang-kandang? Swiwiné manuk dara pada dilapis slaka, lan wuluné dilapis karo emas sing semlorot. Waktu sing Mahakwasa mbuyarké para ratu ing kono, gunung Salmon terus kudanan karo salju. Gunung Basan kuwi gunung duwèké Gusti Allah, gunung Basan kuwi gunung sing putyuké okèh! Hé gunung-gunung sing putyuké okèh, kenèng apa kowé pada serik mléroki gunung sing dikarepké karo Gusti Allah dadi griyané? GUSTI bakal manggon ing kono selawasé. Krétané Gusti Allah kuwi puluhan èwu, malah éwon-éwon tyatyahé, Gusti wis mlaku sangka gunung Sinai mlebu ing panggonan sutyi. Panjenengan wis munggah menyang griya Panjenengan, ngrampasi para wong tawanan; Panjenengan nampani pisungsung sangka para manungsa, malah uga sangka para wong sing pada nglawan supaya pada manggon ing kono, duh GUSTI, Gusti Allah. Pinujia Gusti! Sedina-dina Panjenengané nanggung urip kita. Gusti Allah kuwi keslametan kita. Gusti Allah kuwi kanggo kita Gusti Allah sing ngekèki keslametan, Gusti Allah, Gustiku kuwi ngluwari kita sangka pati. Gusti Allah ngremuk sirahé mungsuhé, sirahé wong sing okèh rambuté, sing mblarah ing sak njeruhné kesalahané. Préntahé Gusti mengkéné: “Bakal Tak balèkké sangka Basan, bakal Tak gawa bali sangka segara sing jeru, supaya kowé ngisuhi sikilmu karo getih, lan ilaté asu-asumu uga pada olèh panduman sangka mungsuhmu.” Duh Gusti Allah, wong pada weruh mlaku Panjenengan nganggo arak-arakan, arak-arakané Gusti Allah kita, Ratu kita ing panggonan sutyi. Wong sing menyanyi mlaku ing ngarep, ing mburiné para sing pada ngunèkné siter, ing tengah para prawan sing pada nabuhi ketyer. “Pada ngluhurna Gusti Allah bales-balesan, ya kuwi GUSTI, hé kowé sing asal-usulé pada sangka turuné Israèl!” Kaé Bényamin, sing ragil, sing mlaku ing ngarep déwé, para penggedéné Yéhuda pada gembruduk, para penggedéné Sébulon, para penggedéné Naftali. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem nglumpukké kekuwatan Panjenengan, duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngétokké pangwasa Panjenengan, Panjenengan sing wis nyambutgawé kanggo kita. Para ratu pada masrahké pisungsung marang Panjenengan, awit sangka griya Panjenengan ing Yérusalèm. Panjenengan supaya gelem nyenèni kewan ing glagahan, golongané sapi lanang lan pedèt, lan wong sing pada seneng marang slaka, supaya Panjenengan iles-iles, sing pada seneng perang, supaya Panjenengan buyaraké! Wong pada nggawa barang tembaga sangka Egipte, wong Etiopia gelis-gelis pada megarké tangané ing ngarepé Gusti Allah. Hé kabèh kraton ing sak lumahé bumi, pada ngidunga kanggo Gusti Allah, pada ngidunga masmur kanggo Gusti; kanggo Panjenengané sing numpak kréta ing langit kawit mbiyèn mula. Pada gatèkna, Panjenengané ngetokké swarané, swarané sing ngidap-idapi! Pada ngakonana pangwasané Gusti Allah; kaluhurané ngayomi Israèl, pangwasané ing mendung-mendung. Gusti Allah kuwi ngidap-idapi ing griyané sing sutyi, Gusti Allahé Israèl, Panjenengané ndadèkké pangwasa lan kekuwatan marang umaté. Pinujia Gusti Allah! Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Kembang bakung. Sangka Daved. Duh Gusti Allah, kula supaya Panjenengan tulungi, awit banyuné wis munggah tekan gulu kula. Kula kelep ing rawa sing jeru, ora ana panggonan kanggo pantyatan; kula wis kelep ing banyu sing jeru, ombak gedé ngéntérké kula. Kula semplak awit sangka enggèn kula sambat, telak kula garing; mripat kula pedes awit sangka enggèn kula ngentèn-entèni marang Gusti Allah kula. Wong sing nyengiti kula tanpa sebab kliwat okèh tenimbang rambut kula, okèh banget tyatyahé wong sing ngupaya bakal ngrusak kula, sing nyatur kula tanpa sebab; kula dipeksa ngijoli barang sing ora kula rayah. Duh Gusti Allah, Panjenengan ngerti tegesé kabodoané kula, kesalahan-kesalahan kula ora ketutup kanggo Panjenengan. Duh GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit lan bumi, para wong sing njagakké marang Panjenengan, supaya aja nganti ngalami kisinan awit sangka kula. Duh Gusti Allahé Israèl, wong sing nggolèki Panjenengan, aja nganti dadi tyatyatan awit sangka kula. Awit sangka Panjenengan, kula nampani disepèlèkké, praupan kula kebak tyatyat. Kula diemohi sedulur-sedulur kula, anak-anaké emak kula pada nganggep kula wong liya, awit enggèn kula nyenengi griya Panjenengan kuwi nggosongké kula, lan tembung-tembung nyatyat marang Panjenengan wis natoni kula. Kula nangis ing waktu kula pasa, nanging kuwi dadi tyatyat kanggo kula; kula nganggo salin kasusahan, terus dadi omongané. Kula tansah dadi omongané wong-wong sing pada lungguh ing lawangé gapura, kula dinyanyèkké karo wong sing pada seneng ngombé ombèn sing nggawé mendem. Nanging kula, kula ndedonga marang Panjenengan, duh GUSTI, ing waktu Panjenengan seneng ing ati, duh Gusti Allah; kanggo kawelasan Panjenengan sing gedé, Panjenengan supaya gelem nyauri kula, karo pitulungan Panjenengan sing setia! Kula supaya Panjenengan etokké sangka endutan, aja nganti kelep, kula supaya dislametké sangka wong-wong sing pada sengit marang kula, lan sangka banyu sing jeru. Ombaké banyu aja nganti ngéntérké kula, aja nganti kula entèk ing teleng, lan sumur aja nganti nutupi kula. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem nyauri kula, awit kawelasan Panjenengan kuwi gedé, Panjenengan supaya gelem weruh kula sak pantesé karo kawelasan Panjenengan sing gedé. Aja nganti ndelikké praupan Panjenengan sangka abdi Panjenengan, awit kula kangèlan; supaya gelis gelem nyauri marang kula! Supaya gelem nekani kula lan nebus kula. Kula supaya Panjenengan tulungi awit sangka satru-satru kula. Panjenengan ndelok tyatyat kula, kewirangan kula lan reget kula. Panjenengan weruh mungsuh kula. Ati kula remuk awit sangka tembung nyawiahé, sempal pengarep-arep kula; kula ngarep-arep kawelasan, nanging tanpa guna, lan ngarep-arep panglipuran, nanging ora nemokké. Malah kula dikon mangan ratyun, lan waktu kula ngelak, dikèki tyukak. Kembulané wong-wong kuwi dadia jiret ing ngarepé, lan slametané dadia jiret. Mripaté pada dadia peteng, nganti ora bisa weruh; lan bangkèkané dadia lemes! Panjenengan supaya gelem ngebyuki wong-wong kuwi karo bebendu, lan ketiban karo mulat-mulat nesu Panjenengan. Tarupé dadia suwung, tarup-tarupé aja nganti ana sing ngenggoni. Awit pada nyia-nyia wong sing Panjenengan gebuki, pada nambahi larané wong sing pada Panjenengan tatoni. Dosané wong-wong kuwi supaya Panjenengan tambahi, aja nganti pada olèh kabeneran ing ngarepé Panjenengan! Supaya dityorèt sangka bukuné urip, aja nganti ketyatet nunggal karo wong sing sampurna! Nanging kula kuwi ditindes lan disengsarakké, duh Gusti Allah, keslametan pawèh Panjenengan supaya ngayomi kula! Asmané Gusti Allah bakal tak puji karo kidungan, lan Panjenengané tak luhurké karo kidung maturkesuwun. Ing ngarepé Gusti Allah kuwi luwih betyik tenimbang sapi lanang, ngungkuli sapi lanang sing wis ana sunguné lan tratyaké petyah. Delengen, hé wong sing andap asor lan pada bungah-bungaha, hé wong sing pada nggolèki Gusti Allah, bèn atimu seneng menèh! Awit GUSTI ngrungokké wong sing mlarat, lan ora nyepèlèkké umaté sing dadi ukuman. Panjenengané supaya diluhurna karo langit lan bumi, lan segara uga sing gembrégah ing njeruhné. Awit Gusti Allah bakal mitulungi Sion, lan mbangun kuta-kuta ing Yéhuda, supaya dienggoni para umaté lan dadia duwèké. Para anak putuné abdiné bakal pada nampa warisan kuwi, lan wong sing trésna marang asmané bakal pada manggon ing kono. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved, waktu masrahaké kurban pengéling-éling. Duh Gusti Allah, supaya gelis gelem ngluwari kula, duh GUSTI, supaya gelem mitulungi kula! Wong sing ngupaya njabut nyawa kula, supaya pada kisinan lan klintyutan; sing ngupaya nggawé tyilaka kula, supaya pada mundur lan ngalami kisinan; ya bèn mundur awit isin, sing pada ngomong: “Sukur, sukur!” Wong sing pada nggolèki Panjenengan, pada bungah-bungaha lan bungah-bungah kabèh; sing nrésnani keslametan pawèh Panjenengan, tansaha ngomong mengkéné: “Gusti Allah kuwi gedé!” Kula kuwi sangsara lan mlarat, duh Gusti Allah, supaya gelem gelis teka! Panjenengan kuwi sing mitulungi lan ngluwari kula; duh GUSTI, supaya aja nganti ngrendetké teka Panjenengan! Duh GUSTI, kula ndelik ing Panjenengan, kula aja nganti kewirangan babar pisan. Panjenengan supaya gelem ngluwari kula lan mitulungi kula, awit sangka keadilan Panjenengan, Panjenengan supaya gelem mbukakké kuping Panjenengan kanggé kula! Panjenengan supaya gelem dadi gunung watu kanggo kula, dadi panggonan pangungsèn kula lan bèntèng sing nylametaké kula, awit mung Panjenengan kuwi sing dadi gunung watu lan bèntèng kula. Duh Gusti Allah kula, Panjenengan supaya gelem ngluwari kula sangka tangané wong duraka, lan tyengkeremané para wong sing dursila lan sak wenang-wenang. Awit Gusti GUSTI mung Panjenengan kuwi sing dadi pengarep-arep kula, pengandel kula wiwit tyilik mila marang Panjenengan. Kula suméndé marang Panjenengan wiwit ing bobotan, Panjenengan sing ngetokké kula sangka wetengé ibu kula; Panjenengan sing tansah kula puji. Kula dadi tanda sing nggumunaké kanggo wong okèh, awit Panjenengan kuwi pangungsèn kula sing kuwat. Tutuk kula kebak pamuji marang Panjenengan, saben dina Panjenengan kula luhurké. Yèn kula wis tuwa, supaya aja nganti Panjenengan tampik, aja nganti ninggalké kula yèn kekuwatan kula wis entèk. Awit kula dirasani karo para satru kula, wong sing pada arep njabut nyawa kula pada komplotan, tembungé: “Wong kaé wis ditégakké karo Gusti Allah, pada oyaken, nganti ketyekel, awit ora ana sing mitulungi!” Duh Gusti Allah, Panjenengan aja nganti adoh sangka kula, duh Gusti Allah kula, Panjenengan supaya gelis-gelis gelem mitulungi kula! Wong sing pada nyatru nyawa kula supaya pada kewirangan lan pada entèkna; sing ngupaya tyilaka kula supaya dikrubuti karo reget lan kewirangan! Nanging kula bakal ngantepi ing pengarep-arep, lan mundak-mundak enggèn kula ngluhurké Panjenengan; tutuk kula bakal tyerita keadilan Panjenengan, lan keslametan pawèh Panjenengan ing saben dina, awit kula ora bisa ngitung okèhé. Kula bakal teka karo kekuwatané Gusti Allah, lan mung bakal ngabaraké keadilan Panjenengan. Duh Gusti Allah, Panjenengan wis mulangi kula wiwit tyilik, lan nganti tekan saiki kula tansah nggelarké penggawéané Panjenengan sing ngidap-idapi; duh Gusti Allah, nganti kula tuwa lan uwanen, kula supaya aja nganti Panjenengan tinggal, supaya kula bisa nyritakké pangwasa Panjenengan marang turunan sing bakal katekan, lan kekuwatan Panjenengan kanggo kabèh wong sing bakal teka. Keadilan Panjenengan kuwi sundul langit, duh Gusti Allah, Panjenengan sing wis nindakké perkara-perkara sing gedé, duh Gusti Allah, sapa sing kaya Panjenengan? Panjenengan sing ndadèkké kula katekan kangèlan lan kasangsarané okèh, ya bakal nguripké kula menèh, lan ngetokké kula sangka telengé bumi. Panjenengan bakal nambahi kaluhuran kula, lan ngekèki panglipuran menèh. Kula ya bakal masrahaké kidungan maturkesuwun marang Panjenengan karo swarané harep, awit sangka kasetian Panjenengan, duh Gusti Allah kula. Panjenengan bakal kula kidungké masmur karo swarané siter, duh sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl. Lambé kula surak-surak ngidung masmur kanggo Panjenengan, uga nyawa kula sing wis Panjenengan tulungi. Ilat kula uga bakal ngabaraké keadilan Panjenengan ing saben dina, awit wong sing ngupaya tyilaka kula, pada bakal kewirangan lan klintyutan. Sangka Salomo. Duh Gusti Allah, supaya Panjenengan ngekèki pernatan Panjenengan marang ratu, lan keadilan Panjenengan marang anaké ratu! Bisaa Panjenengané ngwasani para umat Panjenengan karo adil, lan para sing ditindes, karo pernatan! Gunung-gunung pada ngetokké katentreman marang bangsa, lan puntuk-puntuk ngolèhna kabeneran! Panjenengané supaya gelem ngekèki keadilan marang para wong sing ditindes, karo bangsa kuwi, para wong mlarat pada tulungana, nanging sing nindes supaya pada diremukna! Supaya umuré didawakké sak lawasé ana srengéngé, nganti turun-temurun, sak lawasé ana mbulan! Panjenengané supaya kaya udan sing tiba ing ara-ara sesuketan, lan kaya deresé udan sing nyiramké bumi! Ing jamané keadilan supaya bisa mekar, lan tentrem rahayu bisaa lubèr, nganti mbulan wis ora ana menèh. Panjenengané supaya nggawa pangwasa wiwit sangka segara tekané segara, lan sangka kali Efrat nganti tekané ing pungkasané bumi. Para sing manggon ing ara-ara samun pada sujuta ing ngarepé, lan para mungsuh-mungsuhé pada ndilata lebu; para ratu ing Tarsis karo ing puluh-puluh pada masrahna pisungsung, para ratu ing Syéba lan ing Séba pada nggawaa pajek! Kabèh para ratu supaya pada sujut lan nyembah marang Panjenengané, lan kabèh bangsa pada dadia abdiné! Awit Panjenengané bakal ngluwari para wong mlarat sing pada sambat njaluk tulung, wong sing ditindes, lan wong sing ora ana sing mitulungi; Panjenengané bakal ngéman marang wong sing ringkih lan wong mlarat, bakal ngentasaké nyawané wong mlarat. Panjenengané bakal nebus nyawané sangka penindes lan penggawé ala, getihé dianggep larang ing ngarepé. Supaya slamet kanggo ratu! Supaya pasrahana pisungsung emas teka negara Syéba! Supaya tansah didongakké, lan ing saben dina supaya dikèkana berkah! Negara supaya kalubèrana tanduran gandum, sing kétok ngombak-ombak ing putyuké pegunungan; woh-wohé ya bèn mekar kaya ing Libanon, gagang-gagangé pada mekar kaya suket ing bumi. Asmané lestaria sak lawasé, sak lawasé ana srengéngé asmané supaya mundak kesuwur. Kabèh bangsa supaya pada berkah-berkahan karo asmané, lan nyebut piyambaké rahayu. Pinujia GUSTI, Gusti Allahé Israèl, Panjenengané sing nindakké mujijat Panjenengané! Lan pinujia asmané sing mulya sak lawas-lawasé, sak lumahé bumi kebaka karo kaluhurané. Amin, Amin. Tekan seméné pandongané Daved, anaké Isai. Masmuré Asaf. Sak temené Gusti Allah kuwi apik marang para wong sing tulus atiné, lan sing resik atiné. Nanging aku, kurang setitik waé sikilku keplèsèt, aku mèh waé keplèsèt. Awit mèri atiku karo para wong sing gemunggung, yèn aku weruh kabekjané wong duraka. Awit kuwi ora pada ngalami lara, awaké waras lan lemu; ora pada ngrasakaké kasusahané manungsa, lan ora pada kena ing bebendu kaya wong liyané. Mulané pada kalungan kesombongan, lan sandangané rupa penggawé ala. Awit sangka lemuné, kesalahané kétok wéla-wéla, atiné mbludak karo pendakwa. Pada nyemoni lan ngomong karo tyara sing ala, bab penggawé ala pada dirembuk karo gemunggung. Pada mangapké tutuké nglawan langit, lan ilaté ngumukké awaké déwé ing bumi. Awit sangka kuwi wong pada bali marani dèwèké kabèh, kétoké kaya banyu sing mubal-mubal. Lan semauré: “Kepriyé Gusti Allah enggoné ngerti bab kuwi, apa sing Mahaluhur kuwi nduwèni kaweruh?” Lah kaya mengkono kuwi kahanané para wong duraka: pada golèk mundaké bandané lan seneng-seneng selawasé! Apa ora tanpa guna enggonku njaga resiké atiku, lan enggonku ngisuhi tangan, kanggo tanda tanpa salah. Nanging sedina muput enggonku kena karo bebendu, lan saben ésuk ora sepi karo paukuman. Yèn aku omongan: “Aku arep ngomong mengkono,” dadi aku sakjané goroh marang turunané para anaké Gusti. Nanging bareng aku nduwé karep arep weruh, bab kuwi kétok angèl ing mripatku, nganti aku mlebu menyang panggonan sutyiné Gusti Allah, terus nggatèkké pungkasané para wong mau. Wong kuwi pada Panjenengan papanaké ing panggonan sing lunyu, terus Panjenengan tibakké nganti remuk. Tenan nyata entèkké mung sak kedèpé mripat waé, pada entèk, resik awit sangka sing ngidap-idapi. Pada kaya impèné wong tangi turu, duh Gusti, waktu tangi, rupané Panjenengan sawang asor. Waktu atiku banget susah, lan ginjelku rasané kaya disuwèk-suwèk, kula rumangsa bodo kula ora ngerti, kaya kéwan-kéwan ing ngarepé Panjenengan. Nanging kula tetep urip tyedak karo Panjenengan; Panjenengan nuntun tangan tengen kula. Awit sangka pitutur Panjenengan, Panjenengan nuntun kula, lan ing pungkasané Panjenengan ngangkat kula ing kamulyan. Ing swarga kula nduwèni sapa menèh kejaba Gusti? Ing bumi kula ora mélik apa-apa kejaba mung Gusti. Senajan daging lan atiku entèk, resik, sak lawasé tetep Gusti Allah sing dadi gunung watuku lan panduman kula. Awit sejatiné sapa sing adoh karo Gusti, kuwi pada bakal tiba ing karusakan; kabèh wong sing mlaku bédang karo ninggalké Gusti wong kuwi mesti Gusti entèkké. Nanging kula, kula seneng tyedak karo Gusti Allah; Gusti Allah sing kula anggep dadi pengayoman kula, supaya kula bisa tyerita kabèh penggawéané. Kidung piwulang masmuré Asaf. Duh Gusti Allah, kenèng apa sebabé Panjenengan ngguwak kita sak lawasé? Kenèng apa sebabé bebendu Panjenengan sing mulat-mulat nekani wedus ingon-ingonané Gusti? Panjenengan supaya gelem éling umat Panjenengan sing wis Panjenengan jikuk wiwit waktu mbiyèn, sing Panjenengan tebus dadi bangsa duwèké Panjenengan piyambak, lan supaya gelem éling marang gunung Sion kraton Panjenengan! Panjenengan supaya gelem teka ing panggonan sing sak terusé rusak; sak kabèhé wis dientèkké karo mungsuh ing griya sutyi. Satru Panjenengan pada njenggong ing griya pamuji Panjenengan, lan wis ngedekké gendérané digawé tenger. Kétoké kaya wong sing ngangkat kampak nganti duwur, diempakké marang kayu sing ketel, lan saiki ukir-ukirané pada ditibani karo kampak lan bérang kabèh; griya Panjenengan sing sutyi diobong, lan panggonan griyané asma Panjenengan dinajiské nganti tekan ing lemah; pikirané atiné mengkéné: “Apiké pada tak entèkké kabèh waé!” Terus griya pamuji ing sak kabèhé negara diobong kabèh. Tanda kita ora ana sing kétok, nabi ya wis ora ana menèh, lan sedulur kita ora ana sing ngerti bakal nganti sak pira suwéné menèh. Duh Gusti Allah, bakal nganti sak pira suwéné anggèné satru kuwi nyepatani, lan mungsuh anggèné ngèlèk-èlèkké asma Panjenengan tanpa mandek kuwi? Kenèng apa Panjenengan nggèrèt mbalik tangan Panjenengan, lan numpangké tangan Panjenengan sing tengen ing dada? Nanging Panjenengan, duh Gusti Allah, dadi Ratu kula wiwit jaman mbiyèn mula, sing ngekèki keslametan ing bumi. Ya Panjenengan kuwi sing mbukak segara karo kekuwatan Panjenengan, sing ngremuki endasé ula naga ing sak nduwuré banyu. Panjenengan sing ngremuki endasé para Léwiatan, Panjenengan pakakké marang kéwan galak ing ara-ara samun. Panjenengan sing metyah sumber lan kali; Panjenengan sing ngesatké kali-kali sing ajek mili. Awan kuwi duwèké Panjenengan, wengi kuwi uga duwèké Panjenengan, Panjenengan sing mernahké pepadang lan srengéngé. Panjenengan sing netepké watesé bumi kabèh, waktu ketiga karo waktu rendeng Panjenengan sing nganakké. Panjenengan supaya gelem éling kuwi: mungsuh nyepèlèkké, duh GUSTI, bangsa sing keblinger kuwi ngèlèk-èlèkké asma Panjenengan. Nyawané manuk dara Panjenengan aja nganti Panjenengan pakakké marang kéwan galak; Panjenengan supaya aja nganti terus-terus lali marang nyawané para wong duwèké Panjenengan, sing ditindes! Panjenengan supaya éling marang perjanjian Panjenengan, awit panggonané sing peteng ing bumi kuwi kebak susuh penggawé ala. Wong sing disiya-siya aja nganti mulih karo kisinan. Wong sing kasangsaran lan wong sing mlarat supaya pada ngelem-elem asma Panjenengan. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngadek lan nindakké pengadilan Panjenengan! Supaya gelem éling marang wong sing nyepèlèkké para wong sing keblinger marang Panjenengan sedina muput kuwi. Panjenengan supaya aja nganti lali marang swarané satru Panjenengan, lan mbengok-mbengoké wong sing pada nglawan marang Panjenengan, Tanpa mandek, malah mundak banter mbengoké kuwi. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Aja ngrusak. Masmuré Asaf. Kidungan. Kita pada ngidungké maturkesuwun marang Panjenengan, duh Gusti Allah, kita pada ngidungké maturkesuwun, wong-wong sing nyebut asma Panjenengan pada tyerita mujijat penggawéané Panjenengan. “Yèn Aku netepaké waktuné, Aku déwé sing bakal ngadili karo sing bener. Bumi lan kabèh wong sak isiné pada lebur; Aku, ya Aku déwé sing njejekké tyagak-tyagaké.” Aku ngomong marang para wong gemunggung: “Kowé aja pada gemunggung.” Lan marang para wong duraka: “Kowé aja pada masang sungu! Aja pada masang sungumu nganti duwur, lan aja ngomong karo sombong!” Awit kamulyan kuwi tekané ora sangka wétan utawa sangka kulon, lan ya ora sangka ara-ara samun, nanging Gusti Allah kuwi sing dadi Rèkter: nglorot wong sing siji lan ngangkat sijiné. Tangané GUSTI nyekel tuwung isi anggur sing muntuk, kebak tyampuran bumbu; Panjenengané terus ngiling sangka kono; lah ampasé bakal disruput lan diombé karo kabèh wong duraka ing bumi. Nanging aku bakal surak-surak ing sak lawas-lawasé, Gusti Allahé Yakub bakal tak puji karo masmur. Kabèh sunguné para wong duraka bakal diremuk, nanging sunguné wong bener kuwi bakal pada diduwurké. Kanggo juru penyanyi. Ya kuwi karo swarané siter. Masmuré Asaf. Kidungan. Gusti Allah kuwi kesuwur ing Yéhuda, asmané kesuwur ing Israèl! Tarupé wis ing Salèm, lan griyané ing Sion! Ing kono Gusti wis nugeli panah sing nggilap, tamèng lan pedang lan gaman-gamané perang. Gemerlapé padang Panjenengan kuwi kwasané ngungkuli pegunungan sing ana wiwit jaman mbiyèn. Para wong kendel wis pada direbut, pada ngantuk angles, para suradadu kabèh wis pada kaya kélangan kekuwatané. Duh Gusti Allahé Yakub, awit sangka bebendu Panjenengan, jaran lan sing numpaki pada keturon. Panjenengan kuwi ngidap-idapi! Sapa sing tahan ing ngarepé Panjenengan yèn Panjenengan nesu? Panjenengan nibakké putusané pengadilan sangka langit; bumi wedi lan kamitenggengen, waktu Gusti Allah ngadek nggawa pengadilan, lan ngluwari kabèh wong sing ditindes ing bumi. Tenan para wong brangasan terus bakal pada memuji marang asma Panjenengan, turahané wong brangasan pada Panjenengan talèni. Pada ngutyapna janji terus pada bayaren ngadep marang GUSTI Allahmu! Kabèh wong ing ngarepé Gusti, bèn pada masrahaké pisungsung marang Panjenengané sing diwedèni. Panjenengané sing nglemeské semangaté para pemimpin, Panjenengané sing ngidap-idapi kanggo para ratu ing bumi. Kanggo juru penyanyi. Miturut: Yedutun. Masmuré Asaf. Aku nyebut marang Gusti Allah karo swara banter, karo swara banter marang Gusti Allah, supaya ngrungokké aku. Ing dina kangèlan aku nggolèki Gusti; ing wayah mbengi tanganku tak angkat, lan ora dadi kesel, nyawaku olèh panglipur. Yèn aku ngangen-angen marang Gusti Allah, terus aku ngaduh-aduh, yèn tak rasak-rasaké, nyawaku mundak dadi lemes. Panjenengan nggawé mripat kula tansah kelop-kelop; kula semplak, nganti ora bisa omongan. Kula mikir-mikir marang lelakonan waktu jaman mbiyèn; kula kèlingan taun-taun sing wis kepungkur. Ing wantyi wengi kula mikir-mikir njeruhné ati, kula nggagas-nggagas lan nyawa kula nggolèk-nggolèk: “Gusti apa ya nampik sak lawasé, lan apa ora bakal ngekèki kawelasan menèh? Katrésnan-Né apa wis entèk sak terusé, perjanjiané apa wis tekan ing pungkasané nganti turun-temurun? Gusti Allah apa wis lali marang sing ditrésnani, kawelasan apa ditugel awit sangka bebenduné?” Ing kono tembungku: “Iki sing nyuduk atiku, nanging tangané tengen sing Mahaluhur wis owah!” Aku bakal ngéling-éling pengawèan-penggawèané GUSTI, ya, kula bakal éling marang mujijat Panjenengan waktu jaman mbiyèn. Kula bakal nyebut kabèh penggawéané Panjenengan, lan bakal ngélingi marang sak kabèhé penggawéan Panjenengan. Duh Gusti Allah, awit Panjenengan kuwi sutyi! Gusti Allah sing ngendi sing gedé kaya Gusti Allah kita? Panjenengan kuwi Gusti Allah sing nindakké mujijat; Panjenengan wis ngétokké pangwasa Panjenengan ing kumpulané para bangsa. Umat Panjenengan, tyedak turunané Yakub lan Yosèf, wis Panjenengan tebus karo tangan Panjenengan. Duh Gusti Allah, banyu-banyu wis pada weruh Panjenengan, banyu-banyu wis pada weruh Panjenengan lan pada gemeter, malah segara gedé ya ndredek. Mendung nggrojokké banyu, ombaké swarané mendung werna-werna, malah panah Panjenengan pada pating tylorot. Swarané gluduk Panjenengan gembleger, klélap-klélap pada madangi ndonya, bumi gemeter lan gonjang-ganjing. Awit Panjenengan ngliwati segara, lan dalan Panjenengan ngliwati banyu sing amba, nanging tlapak tilas Panjenengan ora kétok. Panjenengan wis nuntun umat Panjenengan kaya nggiring wedus gèmbèl lan wedus, lantaran Moses lan imam Harun. Kidung piwulang Asaf. Duh bangsaku, piwulangku pada rungokna, tembungé tutukku pada rungokna. Aku arep mbukak tutukku nggelarké bebasan, aku arep ngutyapké bedèkan jaman mbiyèn, Apa sing wis pada kita krungu lan kita weruh, lan sing dityeritakké karo para leluhur kita marang kita, ora bakal didelikké kanggo anak putuné; nanging kita bakal nyritakké marang turunan sing mbésuk pepujian marang GUSTI lan kekuwatané, lan mujijat-mujijat sing wis ditindakké. Gusti wis mréntahké pepélingé marang turunané Yakub, lan angger-anggeré Torèt marang bangsa Israèl. Para leluhur kita pada dikongkon ngenalké kuwi marang para anak putuné, supaya diduduhké karo para turunané sak terusé, supaya anak-putuné sing arep teka sing bakal pada lair, pada ngadek lan nyritakké marang anak-anaké. Supaya pada pertyayaa marang Gusti Allah, lan aja lali marang sak kabèhé penggawéané, nanging pada netepana préntah-préntahé. Uga aja pada kaya para leluhuré, sing pada wangkot lan nglawan, turunan sing ora mantep atiné lan sing nyawané ora setia marang Gusti Allah. Turunané Efraim, suradadu tukang manah sing nganggo gaman genep, pada mundur waktu dinané perang. Pada ora nggondèli perjanjiané Gusti Allah lan pada emoh mlaku miturut Torèté. Pada lali marang penggawéané lan mujijat sing ditindakké, sing wis diduduhké marang dèwèké kabèh. Gusti Allah wis nindakké mujijat-mujijat ing ngarepé para leluhuré, ing negara Egipte, ing ara-ara Soan; segara dibukak, para leluhur kita pada disabrangké; banyuné didekké kaya bendungan, ing wayah awan mlakuné para umat dituntun karo mendung, ing wayah mbengi karo pepadangé geni. Gunung watu ing ara-ara samun dibengkah, para leluhur mau terus pada dikèki banyu okèh kaya sangka segara gedé; sangka watu Gusti Allah didadèkké kali, grojokané banyuné kaya kali. Nanging para leluhur mau mblarah enggoné nggawé dosa marang Panjenengané, ya kuwi enggoné nglawan marang sing Mahaluhur ing ara-ara samun. Malah pada njajal Gusti Allah ing sak njeruhné atiné ya kuwi enggoné njaluk pangan kanggo nguja kekarepané. Pada rerasan bab Gusti Allah mengkéné: “Apa Gusti Allah ya kwasa nyediani pangan ing ara-ara samun? Pantyèn panjenengané nggepuk watu terus metu banyuné lan terus ana kali-kali sing mili; nanging apa ya kwasa ngekèki roti, utawa nyepakké daging kanggo umaté?” Kuwi dirungokké karo GUSTI, njalari nesuné, sak nalika ana geni sing murup nyerang turunané Yakub lan bebenduné nyerang bangsa Israèl, awit pada ora pertyaya marang Gusti Allah, lan ora pada pertyaya marang pitulungané. Gusti Allah terus ngongkon mendung-mendung ing nduwur, lan mbukak lawang-lawangé langit, umaté diudani manna kanggo pangané, lan pada dikèki gandum sangka langit; saben wong wis mangan roti mulékat; pada dikirimi sangu pangan nganti turah-turah. Gusti nekakké angin wétan ing awang-awang lan nggiring angin kidul karo kekuwatané; umaté terus diudani daging tyatyahé kaya awu, lan diudani manuk sing karo swiwi tyatyahé kaya wediné segara; pada ditibakké ing sak tengahé tarup-tarupé, ing sak ubengé panggonané mau. Terus pada mangan nganti warek banget; Panjenengané ngekèki apa sing pada dikarepké. Waktu ijik pada rumangsa durung warek, lan pangané ijik ing tutuké; Gusti Allah terus nesu marang wong-wong kuwi, gémbong-gémbongé pada dipatèni, lan para nom-nomané Israèl pada dientèkké. Senajan mengkono, para leluhur mau ya ijik waé enggoné pada nglakoni dosa, lan ora pertyaya marang kabèh penggawéané Gusti Allah sing ngidap-idapi. Mulané dina-dinané digawé entèk tanpa guna, lan taun-tauné pada entèk nang sak njeruhné rasa wedi. Bareng pada dipatèni terus pada nakokké marang Panjenengané, pada mratobat lan pada nggolèki Gusti Allah; pada kèlingan, yèn Gusti Allah kuwi gunung watuné, lan Gusti Allah sing Mahaluhur kuwi dadi Juru Penebusé. Nanging pada ngapusi Panjenengané karo tutuké lan nggorohi Panjenengané karo ilaté. Atiné ora mantep marang Panjenengané, lan ora setia marang perjanjiané. Mung waé Panjenengané kuwi maha welas, gelem ngapura kesalahané lan ora matèni umaté; malah kerep ngendek bebenduné, lan ora nggugah kabèh nesu-Né. Panjenengané gelem éling yèn wong kuwi kabèh daging, angin sing nyebul, sing ora bakal bali. Kaping pira waé para leluhur mau enggoné pada nglawan marang Panjenengané ing ara-ara samun, lan enggoné pada nggawé sedihé atiné ing ara-ara samun! Bola-bali enggoné pada njajal marang Gusti Allah, lan enggoné pada nggawé nesuné atiné Gusti Allah Israèl sing Mahasutyi. Pada ora éling marang pangwasané, lan marang dina waktu pada diluwari sangka tangané mungsuh, waktu Panjenengané nganakké tanda-tanda ing negara Egipte, lan mujijat-mujijat ing ara-ara Soan. Kali-kaliné lan ilèn-ilèné pada dipréntah dadi getih, sak nalika banyuné ora kena diombé; nekakké laler sing mangan wong-wong mau, lan kodok-kodok sing ngentèkké wong-wong mau. Tandur tukulané wong Egipte dipakakké marang ama uler, lan wohé rekasané marang walang. Wité anggur pada dientèkké karo udan watu, lan wité ajir karo ebun kentel. Pepantané kéwan-kéwan pada dipasrahké marang udan ès, lan kéwan-kéwané disamber karo bledèk. Pada ditibani mulat-mulat bebenduné, panasé-nesuné lan kangèlan, uga mulékat sak grombol sing nggawa tyilaka; Panjenengané ngumbar mulat-mulat bebenduné, nyawané pada ora diluwari sangka pati, nyawané pada dipasrahké marang lara pès; kabèh anak mbarepé wong Egipte pada dipatèni, wohé kekuwatané sing wiwitan ing tarup-tarupé Ham; para umat duwèké terus pada dipréntahké budal kaya wedus gèmbèl, pada dituntun kaya kumpulan wedus-wedus ing ara-ara samun; pada dituntun karo tentrem, nganti ora pada wedi, awit mungsuhé wis pada ketutup ing segara; pada dituntun menyang tanah sutyi duwèké Gusti Allah, ya kuwi ing pegunungan iki, sing digawé karo tangan-Né sing tengen; para bangsa pada ditundung sangka ngarepé umat, tanah panduman kuwi diedum-edum nganggo tali ukuran, lan kabèh taler Israèl pada dipréntahké ngenggoni tarup-tarupé. Nanging bangsa Israèl pada njajal lan nglawan Gusti Allah sing Mahaluhur, lan ora pada netepi marang pepéling-pepélingé Gusti; pada murtad lan ora setia kaya para leluhuré; pada nyimpang kaya gendéwa sing goroh; pada nggawé nesuné atiné Gusti Allah karo puntuk-puntuk panggonané pangurbanané, lan ndadèkké panasé ati-Né awit sangka retya-retyané. Bareng Gusti Allah krungu, nganti Panjenengané terus nesu banget, Israèl ditampik babar pisan; mulané ninggalké griyané ing Silo, tarup sing wis dipanggoni ing antarané manungsa; kekuwatané terus dipasrahké dadi bandangan, kamulyané dipasrahké ing tangané mungsuh; Panjenengané nglilani waé umaté dipangan karo pedang, lan bendu-Né marang umaté Piyambak. Para wong nom-nomané pada dipangan karo geni, lan para prawané pada ora dilem menèh karo kidungan kekawinan; para imam pada mati karo pedang, lan randané ora pada bisa nangisi. Ing kono Gusti terus tangi, kaya wong sing keturon, kaya suradadu sing wis éling sangka enggoné mendem anggur; mungsuh-mungsuhé pada digepuk nganti pada mundur, pada digawé ngalami kisinan selawasé. Panjenengané nampik tarupé Yosèf, taler Efraim ora dipilih, nanging sing dipilih taleré Yéhuda, gunung Sion sing ditrésnani; griya sutyiné terus dibangun nganti sundul langit, kaya bumi sing dilandesi kanggo selawasé; Panjenengané milih Daved, abdiné, dijikuk sangka sak tengahé kandang-kandang wedus; dijikuk sangka panggonané wedus-wedusé sing pada nusoni, dipasrahi ngengon turunané Yakub, umaté, ya bangsa Israèl umaté Piyambak. Terus ya pada diengon karo sak tulusé ati, lan pada ketuntun karo kepinterané tangané. Masmuré Asaf. Duh Gusti Allah, bangsa liya wis pada mlebu menyang tanah duwèké Panjenengan, pada najisaké griya Panjenengan sing sutyi, Yérusalèm didadèkké ambruk. Layoné para abdi Panjenengan dipakakké marang manuk-manuk ing awang-awang, dagingé para katrésnan Panjenengan dipakakké marang kéwan galak ing ara-ara. Getihé umat Panjenengan dikutahké kaya banyu, ing sak ubengé Yérusalèm lan ora ana sing ngubur. Kita pada dadi tyatyatané para tangga-teparo kita, lan dadi guyonan lan olok-olokané wong sing manggon ing sak ubengé kita. Duh GUSTI, nganti sak pira suwéné enggèn Panjenengan tansah ngekèki bebendu Panjenengan, lan panasé ati Panjenengan anggèné mulat-mulat kaya geni? Bebendu Panjenengan supaya esokna marang para bangsa sing ora pada kenal karo Panjenengan, ya marang kabèh kraton sing ora nyebut asma Panjenengan; awit wis pada mangan Yakub nganti entèk, omahé dirusak. Panjenengan supaya aja nganti nibakké kesalahané para leluhur kita marang kita; kita supaya gelis ditibani karo kawelasan Panjenengan, awit kita wis pada ringkih banget. Duh Gusti Allah, sing nylametké kita, kita supaya pada Panjenengan kèki pitulungan awit sangka kaluhurané asma Panjenengan. Kita supaya pada diluwari lan dingapura dosa kita awit sangka asma Panjenengan. Kenèng apa nanging bangsa liya nganti pada ngomong mengkéné: “Ing ngendi Gusti Allahé wong kuwi?” Balesané getihé para abdi Panjenengan sing wis dikutahké, supaya dingertèni karo bangsa-bangsa liya ing ngarep kita. Sambaté para wong sing dikunjara supaya bisaa tekan ing ngarepé Panjenengan; wong sing pada ditetepaké diukum mati, supaya Panjenengan lilani urip tyotyok karo tangan Panjenengan sing gedé. Lan para tangga kita supaya pada ditibani balesan tikel pitu, awit anggèné pada nyepèlèkké marang Panjenengan, duh Gusti. Kita kuwi, umat Panjenengan, ya kumpulan wedus ingon-ingonané Panjenengan, bakal terus pada masrahké maturkesuwun marang Panjenengan ing sak lawasé, lan kidung pujian marang Panjenengan bakal pada kita kabaraké nganti turun-temurun. Kanggo juru penyanyi, pamujiné kaya kidung: Kembang Bakung. Paseksiné Asaf. Masmur. Duh Juru Pangoné bangsa Israèl, supaya gelem ngrungokké. Panjenengan sing nggiring turunané Yosèf kaya kumpulan wedus gèmbèl, Panjenengan sing numpak kerup-kerup, supaya gelem ngétok karo semlorot Panjenengan, ing ngarepé Efraim karo Bényamin lan Manasé. Panjenengan supaya gelem ngétokké kekuwatan Panjenengan lan supaya gelem teka ngluwari kita. Duh Gusti Allah, kita supaya pada Panjenengan pulihké, supaya gelem nylorotké praupan Panjenengan, nganti kita pada bakal olèh slamet. Duh GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, ijik pira suwéné enggèn Panjenengan bendu senajan umat Panjenengan ndedonga? Umat Panjenengan pada Panjenengan pangani roti tètèsané luh, Panjenengan kèki ngombé luh nganti okèh banget, kita pada Panjenengan dadèkké tyatyatané para tangga-teparo, lan pada dadi geguyoné karo mungsuh-mungsuh kita. Duh Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, kita supaya pada Panjenengan pulihké, supaya gelem nylorotké praupan Panjenengan, nganti kita pada olèh slamet. Panjenengan wis njupuk wit anggur sangka negara Egipte, para bangsa pada Panjenengan tundungi, wit anggur iki terus Panjenengan tandur. Panjenengan wis nyepakké panggonan, wit anggur iki terus ngoyot jeru banget lan ngebaki negara; gunung-gunung pada kayoman karo ayang-ayangé, lan wit-witan tyemara duwèké Gusti Allah pada kayoman karo pangé; pangé sing tyilik-tyilik pada ngglolor nganti tekan segara, lan putyuk-putyuké nganti tekan kali Efrat. Apa sebabé Panjenengan ngembrukké pageré, nganti dipetiki karo wong sing pada liwat? Digrogoti karo babi alasan, lan dipangan karo kéwan-kéwan ing ara-ara. Duh Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, Panjenengan supaya gelem mbalik, weruh sangka langit lan Panjenengan supaya gelem nggatèkké wit anggur kuwi, wit sing ditandur karo tangan Panjenengan sing tengen. Wité wis pada diobong lan ditegori, wong-wong iki ya bèn pada entèk kabèh karo bebendu Panjenengan. Panjenengan supaya gelem njaga marang para wong ing sisih tengen Panjenengan, anaké manungsa sing wis Panjenengan kuwatké kanggo Panjenengan piyambak. Kita pada ora bakal nyimpang sangka Panjenengan, kita supaya Panjenengan uripi, terus pada bakal nyebut ngluhurké asma Panjenengan. Duh GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, kita supaya pada Panjenengan pulihké, supaya gelem nylorotké praupan Panjenengan, nganti kita pada bakal olèh slamet. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Gitit. Masmuré Asaf. Pada surak-suraka kanggo Gusti Allah, sing dadi kekuwatan kita, pada surak-suraka kanggo Gusti Allahé Yakub. Pada ngidunga karo terbangan lan siter, sing harmoni bareng swarané harep. Ngunèkna trompèt ing tanggal sepisan, ing tanggal mbulan bunder ing dina riyaya kita. Awit bab kuwi dadi pernatan kanggo bangsa Israèl, lan dadi pernatan sangka Gusti Allahé Yakub. Sing mantyep dadi pepakon marang Yosèf, waktu Gusti Allah metu ngluruk negara Egipte. Aku krungu bangsa sing aku durung tau weruh. “Pundaké wis Tak luwari sangka enggoné mikul, lan tangané sangka kranjangé pikulan; sak njeruhné kangèlan kowé pada sambat, Aku terus ngetokké kowé, Aku nuruti penjalukmu sangka mburiné gluduk, Aku wis njajal kowé ing sak tyedaké banyu Mériba. Hé para umat-Ku pada rungokna, Aku arep ngekèki pepélingé marang kowé; hé Israèl, yèn kowé gelem ngrungokké marang tembung-Ku. Ing tengahmu aja ana allah liyané, kowé aja sujut marang allah mantya. Ya Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing ngluwari kowé sangka negara Egipte, tutukmu angapna sing amba, terus bakal Tak kebaki. Nanging umat-Ku ora ngrungokké marang swara-Ku, lan Israèl ora seneng marang Aku. Mulané terus Tak atoské atiné sing wangkot kuwi, bèn pada nglakoni sak karepé déwé. Ah, yèn umat-Ku ngrungokké marang tembung-Ku, yèn Israèl mlaku ing dalan sing Tak duduhké. Sak nalika kuwi uga mungsuhé mesti Tak telukké, lan mungsuhé pada ngrasakaké antepé tangan-Ku. Para wong sing sengit marang GUSTI, bakal nyembah ndilat sikilé, lan iki wis dadi nasipé sak lawas-lawasé. Nanging umat-Ku bakal Tak wènèhi mangan gandum sing apik déwé malah bakal pada Tak wareki karo madu sangka watu.” Masmuré Asaf. Gusti Allah ngadek ing rembukané para gusti allahé swarga, ing sak tengahé para allah Panjenengané nindakké pengadilan: “Nganti sak pira suwéné enggonmu pada ngadili karo sing ala, lan ngréwangi wong duraka? Wong sing mlarat lan botyah lola pada wènèhana adil, wong kasangsaran lan kekurangan pada bélanana wewenangé. Wong sing sangsara lan sing mlarat pada pitulungana, slametna sangka tangané wong duraka.” Kuwi wong sing pada ora weruh lan ora ngerti apa-apa, pada mlaku ing pepeteng; kabèh dasaré bumi pada gonjang-ganjing. Aku wis ngomong mengkéné: “Kowé kabèh kuwi allah, lan pada dadi anaké sing Mahaluhur. Nanging kowé bakal pada mati kaya manungsa, lan bakal mati kaya salah sakwijiné penggedéné.” “Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem ngadek ngadili bumi, awit kabèh bangsa kuwi duwèké Panjenengan.” Masmuré Asaf: sakwijiné kidungan. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya aja meneng, aja mung mangku tangan, duh Gusti Allah! Awit mungsuh Panjenengan pada gembruduk, wong sing pada sengit marang Panjenengan pada kemetak, pada ngrantyam tyara-tyara ala nglawan Panjenengan, lan pada bebarengan bakal nglawan para sing Panjenengan ayomi. Omongané mengkéné: “Hayuk kita pada ngentèkké bangsa kuwi supaya jenengé Israèl ora katyeluk menèh!” Tenan, wis pada bebarengan ngrantyam, pada nggawé perjanjian nglawan Panjenengan: Sing pada manggon ing tarupé bangsa Edom lan Ismaél, bangsa Moab karo Hagar, Gebal lan Amon lan Amalèk, Filistèn bareng karo wong ing Tirus, uga Asyur pada dadi siji karo wong-wong iki, pada dadi tangan-sikilé taleré Lot. Kabèh kuwi pada dadèkna kaya bangsa Midian, kaya Siséra lan Yabin ing tyedaké kali Kisyon, sing wis pada dientèkké ing Endor, pada dadi rabuké lemah. Para penggedéné pada dadèkna kaya Orèb karo Seèb, lan kabèh penggedéné kaya Sébah lan Salmuna, sing pada omongan: “Hayuk pada ngenggoni panggonané omahé Gusti Allah.” Duh Gusti Allah kula, wong kuwi pada dadèkna kaya dedak sing mabul-mabul, kaya kulit gabah sing kabur karo angin. Kaya geni sing ngobong alas, lan kaya urupé geni sing nggosongké gunung-gunung, pada diuyaka karo lésusé Panjenengan, lan dadèkna kagèt karo lésus Panjenengan. Rainé pada kebuntela karo kisinan, supaya pada nggolèki asma Panjenengan, duh GUSTI. Ya bèn pada ngalami kisinan lan kagèt tekan sak lawasé, pada kisinan lan terus pada entèk, supaya pada weruh, yèn mung Panjenengan sing asma GUSTI, sing Mahaluhur lan ngwasani ing sak lumahé bumi. Kanggo juru penyanyi. Miturut nyanyian: Gitit. Masmuré turunané Korah. Tenan anggèné nyenengké griya Panjenengan, duh GUSTI sing ngwasani langit lan bumi! Nyawa kula remuk awit kangen marang platarané GUSTI, ati karo raga kula pada bungah-bungah tumuju marang Gusti Allah sing urip. Uga manuk tyilik wis olèh omah, lan manuk sriti olèh susuh, kanggo nyèlèhké anaké, ing mesbèh Panjenengan, duh GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi, Ratu kula lan Gusti Allah kula. Rahayu wong sing pada manggon ing griya Panjenengan, lan tansah ngluhurké asma Panjenengan. Rahayu wong sing kekuwatané ing Panjenengan, sing nduwé karep bakal jiyarah. Yèn mlaku ing legokan sing garing, kuwi didadèkké panggonan sing ana sumberé; tur dilubèri karo berkahé udan kaping pisan. Mlakuné mundak suwé mundak kuwat, bakal teka ing ngarepé Gusti Allah ing Sion. Duh GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi, Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga kula, supaya gelem ngrungokké kula, duh Gusti Allahé Yakub. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya gelem weruh tamèngé kita, supaya gelem nyawang marang praupané sing Panjenengan jebati! Ing plataran Panjenengan sedina kuwi apiké ngliwati 1000 dina ing liya panggonan; kula arep ngadek ing lawangé griyané Gusti Allah kula, kuwi luwih apik tenimbang manggon ing tarupé wong duraka. Awit Gusti Allah, GUSTI dadi srengéngéné lan tamèngé; Panjenengané ngekèki kawelasan lan kamulyan; Gusti ora ngendek samubarang sing betyik marang wong sing mlakuné tanpa tyiri. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, rahayu wong sing pertyaya marang Panjenengan. Kanggo juru penyanyi. Masmuré turunané Korah. Duh GUSTI, Panjenengan wis ngétokké senengé ati Panjenengan marang tanah Panjenengan, kahanané turunané Yakub wis Panjenengan pulihké. Panjenengan wis ngapura kesalahané umat Panjenengan, kabèh dosané wis Panjenengan tutupi. Kabèh nesu Panjenengan wis Panjenengan sirep, bebendu Panjenengan sing mulat-mulat wis Panjenengan leremké. Duh Gusti Allah, Juruslamet kita, kita supaya pada Panjenengan pulihké, Panjenengan supaya gelem ngilangi nesuné ati Panjenengan kanggo kita. Kita apa pada bakal Panjenengan nesoni ing sak lawasé, lan enggèn Panjenengan nesu apa bakal Panjenengan terusaké nganti turun-temurun? Apa Panjenengan ora gelem nguripké menèh kita, supaya umat Panjenengan bisa bungah-bungah awit sangka Panjenengan? Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngétokké kawelasan Panjenengan marang kita, lan gelem ngekèki katentreman Panjenengan marang kita. Aku arep ngrungokké apa sing dadi tembungé Gusti Allah, GUSTI. Apa ora tentrem rahayu sing bakal dipréntahké marang umaté lan marang para katrésnan-Né, supaya aja nganti bali marang gemunggungé menèh? Tenan, katentreman sing sangka Gusti kuwi tyumawis kanggo wong sing wedi lan ngajèni marang Panjenengané, terus negara kita kanggonan kamulyan. Kawelasan lan kasetian bakal pada tempuk keadilan lan katentreman bakal pada ambung-ambungan. Kasetian bakal tukul sangka bumi, lan keadilan bakal ngawat-awati sangka langit. Tur GUSTI bakal ngekèki samubarang sing betyik, lan negara kita bakal ngekèkké pametuné. Keadilané bakal mlaku ing ngarepé, lan tipak-tilasé sikilé didadèkké dalan. Pandongané Daved. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngrungokké lan gelem nyauri, awit kula ngalami sangsara lan kasusahan. Nyawa kula supaya Panjenengan rumat, awit Panjenengan trésna marang kula, Panjenengan supaya gelem ngluwari abdi Panjenengan sing pertyaya marang Panjenengan kuwi. Duh Gusti, Panjenengan kuwi Gusti Allah kula, kula supaya Panjenengan welasi, awit sedina muput enggèn kula sambat marang Panjenengan. Panjenengan supaya gelem mbungahké nyawané abdi Panjenengan awit, duh Gusti, nyawa kula teka marang Panjenengan. Awit Panjenengan kuwi apik, duh Gusti, lan seneng ngapura, apa menèh kawelasan Panjenengan kuwi lubèr kanggo wong sing sambat marang Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga kula, lan gelem nggatèkké swarané penjaluk kula. Ing dina kangèlan kula, kula sambat marang Panjenengan, awit Panjenengan gelem nyauri marang kula. Duh Gusti Allah, ing antarané para allah ora ana sing madani Panjenengan, lan ora ana sing madani penggawéané Panjenengan. Duh Gusti, kabèh bangsa, sing Panjenengan dadèkké, pada bakal teka sujut nyembah ing ngarepé Panjenengan, lan bakal ngluhurké asma Panjenengan. Awit Panjenengan kuwi gedé lan nindakké mujijat-mujijat; ya mung Panjenengan déwé kuwi sing dadi Gusti Allah. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan duduhké dalan Panjenengan, supaya mlaku kula manuta, ing kabeneran Panjenengan; ati kula supaya Panjenengan mantepké supaya wedi-asih marang asma Panjenengan. Duh Gusti, Gusti Allah kula, kula bakal masrahké maturkesuwun karo sak kabèhé ati marang Panjenengan lan ngluhurké asma Panjenengan tekan sak lawas-lawasé; awit gedé kawelasan Panjenengan marang kula, lan nyawa kula wis Panjenengan tulungi sangka ndonyané wong mati sing jeru déwé. Duh Gusti Allah, wong sing sombong pada ngadek nyerang kula, lan grombolané wong gemunggung pada arep njabut nyawa kula, lan ora perduli marang Panjenengan. Nanging Panjenengan kuwi, duh Gusti, Gusti Allah sing kebak welas asih lan trésna, gedé kesabarané Panjenengan lan lubèr kawelasan lan kasetian Panjenengan. Kula supaya Panjenengan delok lan dikèki kawelasan, abdi Panjenengan supaya Panjenengan kèki karosan Panjenengan, anak lanangé Panjenengan supaya diluwarana. Kula supaya Panjenengan kèki tanda sing apik, supaya para satru kula pada ngerti karo kisinan, yèn Panjenengan duh GUSTI, wis ngekèki pitulungan lan panglipuran marang kula. Masmur turunané Korah: kidungan. Ing gunung-gunung sing sutyi ana kuta sing dibangun karo Gusti. Lawang-lawangé gapurané Sion luwih ditrésnani karo GUSTI, tenimbang karo kabèh panggonané taler Yakub. Hé kutané Gusti Allah, kowé kesuwura kanggo perkara-perkara sing mulya. Rahab lan Babèl Tak golongké para wong sing kenal marang Aku, uga negara Filistèn, Tirus lan Etiopia: “Iki pada dilairké ing kono.” Nanging bab Sion dikabarké: “Wong kuwi siji-sijiné lairé pada ing kono,” lan Panjenengané, sing Mahaluhur, sing jejekké. Wong kuwi mau kabèh pada diitung karo GUSTI, yèn nyateti para bangsa: “Iki lairé ing kono.” Lan wong pada ngidung lan jogètan karo seneng-seneng: “Kabèh sumberku ing sak njeruhné negaramu.” Kidungan. Masmur turunané Korah. Kanggo juru penyanyi, miturut nyanyian: Mahalat Leanot. Kidung piwulangé Héman, wong Esrahi. Duh GUSTI, Gusti Allah sing ngluwari kula ing wantyi awan kula sambat, ing wantyi wengi kula teka ing ngarepé Panjenengan. Pandonga kula supaya tekan ing ngarepé Panjenengan, Panjenengan supaya gelem ngrungokké sambat kula. Awit nyawa kula warek karo kasusahan, lan urip kula wis tyedak karo ndonyané wong mati. Kula wis dianggep para wong sing medun ing kubur, lan kaya wong sing tanpa kekuwatan. Kula kudu tyampur karo para wong mati, kaya wong sing pada mati awit dipatèni, gemlétak ing kubur, sing ora Panjenengan élingi menèh, awit wis pada pedot sangka pangwasané Panjenengan. Kula wis Panjenengan sèlèhké ing juglangan kuburan sing ngisor déwé ing njeruhné pepeteng, ing panggonan sing jeru. Kula dipenet karo panasé bebendu Panjenengan, wis dibyuki karo ombak Panjenengan kabèh. Kantyaku kabèh wis pada Panjenengan adohaké sangka kula, kula wis Panjenengan gawé reget kanggo wong-wong iki, kula dikurung ora bisa metu. Mripat kula nggerong awit ngalami kasangsaran. Duh GUSTI, kula wis sambat marang Panjenengan sedina muput lan wis ngatungké tangan kula marang Panjenengan. Panjenengan apa bakal nindakké mujijat kanggo wong sing pada mati, rohé apa bakal tangi lan ngidungké maturkesuwun marang Panjenengan? Kawelasan Panjenengan apa bisa dityeritakké ing kubur, lan kasetian Panjenengan ing pangrusakan? Mujijat-mujijat Panjenengan apa bisa diduduhké ing panggonané wong mati, lan keadilan Panjenengan ing negarané kabèh pada lali? Nanging, duh GUSTI, kula kuwi sambat marang Panjenengan, ing wantyi ésuk Panjenengan kula papak karo pandonga kula. Duh GUSTI, kenèng apa nanging kula Panjenengan buwang, lan praupan Panjenengan, Panjenengan éngokké sangka kula? Wiwit tyilik mila kula ditindes lan diantyam karo pati, kula wis nyangga sing medèni sangka Panjenengan, kula rumangsa tanpa pengarep-arep. Kula katekan karo panasé bebendu Panjenengan, lan kebungkem karo sing medèni sangka Panjenengan. Kuwi ing sedina muput nutupi kula kaya banyu, nganti kemput enggèn kula dikepung. Sedulur lan kantya Panjenengan adohké sangka kula, mung pepeteng sing dadi kantya kula. Kidung piwulang, masmuré Etan, wong Esrahi. Katrésnané GUSTI bakal kula kidungké selawasé, kasetian Panjenengan bakal kula kabaraké karo tutuk kula turun-temurun. Awit kawelasan Panjenengan dibangun tekan sak lawas-lawasé; kasetian Panjenengan jejek kaya langit. Panjenengan wis ngomong: “Aku wis nggawé perjanjian karo pilihan-Ku, Aku wis sumpah marang Daved, abdi-Ku. Wijimu Tak tetepké tekan sak lawas-lawasé, lan damparmu Tak bangun nganti turun-temurun.” Awit sangka kuwi langit ngutyap sukur awit sangka mujijat Panjenengan, duh GUSTI, malah ya jalaran sangka kasetian Panjenengan ing sak tengahé pasamuané para sutyi. Awit ing mendung-mendung kuwi sapa sing madani GUSTI, lan ing antarané para sing manggon ing swarga sapa sing madani GUSTI? Gusti Allah diwedèni karo golongané para sutyi, lan banget diwedèni ngungkuli kabèh sing pada manggon ing sak kiwa-tengené. Duh GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, sapa sing kaya Panjenengan? Panjenengan kuwi kuwat, duh GUSTI lan kasetian Panjenengan ing sak ubengé Panjenengan. Gemunggungé segara kuwi Panjenengan sing mréntah, yèn aluné gedé Panjenengan sing ngendekké. Rahab wis Panjenengan remuk kaya wong sing mati, mungsuh Panjenengan wis Panjenengan buyaraké karo tangan Panjenengan sing rosa. Langit kuwi duwèké Panjenengan, bumi kuwi uga duwèké Panjenengan, ndonya sak isiné kabèh kuwi Panjenengan sing ndasari. Lor lan kidul kuwi Panjenengan sing nggawé, gunung Tabor lan Hèrmon pada bungah-bungah surak-surak awit sangka asma Panjenengan. Panjenengan sing nduwé lengen kuwat tangan Panjenengan kuwi rosa lan luhur tangan Panjenengan tengen. Kabeneran karo keadilan dadi dasaré dampar Panjenengan, kawelasan lan kasetian pada mlaku ing ngarepé Panjenengan. Rahayu bangsa sing bisa surak-surak, duh GUSTI, uripé keslorotan karo praupan Panjenengan, pada surak-surak sedina muput awit sangka asma Panjenengan, lan pada rumangsa luhur awit keadilan Panjenengan. Awit Panjenengan sing dadi kamulyané kekuwatané, sungu kula diunggulké awit sangka senengé ati Panjenengan. Awit tamèngé kita kuwi duwèké GUSTI, lan ratu kula kuwi duwèké Gusti Allahé Israèl, sing Sutyi. Wis tau ana tembungé Panjenengan karo wahyu marang para wong sing Panjenengan trésnani, isiné: “Aku wis ngekèki makuta marang sakwijiné pahlawan, sakwijiné wong pilihan wis Tak junjung sangka antarané bangsa kuwi. Aku wis nemu Daved, abdi-Ku, sing wis Tak jebatani karo lenga-Ku sing sutyi. Kuwi bakal tetep Tak rumati karo tangan-Ku, lan Tak santosaké karo lengen-Ku. Kuwi ora bakal dilawan karo mungsuh, uga ditelukaké karo wong lityik. Mungsuhé bakal pada Tak remuk ing ngarepé, lan sing pada nyengiti bakal Tak entèkké Kuwi bakal dituntun karo kasetian lan katrésnan-Ku, lan sunguné bakal diunggulké karo asma-Ku, Aku bakal ndadèkké tangané ngwasani segara, lan tangané tengen ngwasani kali-kali. Nyebuté marang Aku bakal mengkéné: ‘Panjenengan kuwi Bapak kula, Gusti Allah kula lan gunung watu keslametan kula.’ Lan ya bakal Tak junjung dadi anak mbarep, lan sing luhur déwé ing antarané para ratu ing sak lumahé bumi. Kasetian-Ku marang dèwèké bakal Tak lestarèkké tekan selawasé, lan perjanjian-Ku bakal tetep kanggo dèwèké. Anak putuné Tak lestarèkké terusan tekan selawasé, uga damparé ing sak umuré langit. Yèn anak putuné pada nglalèkké angger-angger-Ku, lan mlakuné ora miturut karo pernatan-Ku, lan pada nerak marang katetepan-Ku, lan ora netepi pepakon-Ku, paneraké mesti pada Tak wales karo gepuk, lan kesalahané karo gebuk. Nanging kasetian-Ku bakal ora Tak adohaké sangka Daved, lan Aku ora bakal nyélaki kasetian-Ku. Aku ora bakal nerak marang perjanjianku, lan apa sing kebukak sangka ilat-Ku ora bakal Tak owahi. Sepisan Aku wis sumpah kanggo kesutyian-Ku, mesti Aku ora bakal goroh marang Daved. Turun-turunané bakal tetep sak lawas-lawasé, lan damparé kaya srengéngé ing ngarep-Ku, kaya mbulan ing sak lawas-lawasé kanggo seksi sing setia tuhu ing mendung.” Nanging Panjenengan piyambak nampik lan mbuwang, lan nibakké bebendu Panjenengan marang sing Panjenengan jebatani, perjanjian Panjenengan karo abdi Panjenengan batalké, makutané Panjenengan regeti kaya lebu, témboké Panjenengan ambruké, bèntèng-bèntèngé Panjenengan dadèkké ambruk. Kabèh wong sing liwat ing dalan pada ngrayahi, lan dadi tyatyatan kanggo tangga teparo. Tangan tengené para mungsuhé pada Panjenengan duwuraké, kabèh mungsuh-mungsuhé wis pada Panjenengan nggawé bungah-bungah. Landepé pedangé Panjenengan digawé mbalik, Panjenengan ora nggawé supaya bisa kuwat ing peperangan. Padangé Panjenengan dibleretké, lan damparé Panjenengan diambrukké ing lemah. Dina enomé wis Panjenengan tyendekké; dèwèké Panjenengan krukupi karo kewirangan. Duh GUSTI, nganti pira suwéné enggèn Panjenengan tansah ing pandelikan, lan anggèné bebendu Panjenengan mulat-mulat kaya geni kuwi? Panjenengan supaya gelem éling apa tegesé urip kuwi sak pira ta suwéné, apa tanpa nggawé enggèn Panjenengan sing nggawé kabèh anaké manungsa kuwi? Wong urip ing ngendi sing ora bakal ngalami mati, sing bisa ngutyuli nyawané sangka kwasané ndonyané wong mati? Duh Gusti, endi kawelasan Panjenengan sing wiwitan, sing Panjenengan janjèkké marang Daved nganggo sumpah karo kasetian Panjenengan kuwi? Duh Gusti, Panjenengan supaya gelem éling yèn abdi Panjenengan disepatani, lan kula nyangga ing njeruhné ati, ngalami dienyèk-enyèk karo para bangsa. Sing diomongké para mungsuh Panjenengan, duh GUSTI, sing diomongké kanggo nyepèlèkké tindak-tanduké wong sing Panjenengan jebatani. Pinujia GUSTI sak lawasé. Amin. Amin! Pandongané Moses, abdiné Gusti Allah. Duh Gusti, Panjenengan kuwi dadi pangungsèn kita turun-temurun. Sak durungé gunung-gunung dilairké, lan sak durungé Panjenengan nggawé bumi lan ndonya, wiwit kelanggengan tekan kelanggengan Panjenengan kuwi Gusti Allah. Panjenengan mbalèkké manungsa dadi lebu, lan préntah: “Hé para anak-anaké manungsa, pada balia!” Awit 1000 taun kuwi ing mripat Panjenengan, pada kaya dina wingi sing kepungkur, ya pada kaya gilirané jaga ing wantyi wengi. Manungsa Panjenengan kéntéraké; pada kaya ngimpi, kaya tukulé suket. Ing wantyi ésuk kembang lan seger tukulé, soréné wis semplak terus alum. Tenan, kita pada entèk awit sangka bebendu Panjenengan, lan ketiban rasa wedi awit sangka panasé-nesuné Panjenengan. Kesalahané kita Panjenengan bèbèr ing ngarepé Panjenengan, lan ala kita sing didelikké ing pepadangé sloroté praupan Panjenengan. Tenan dina kita pada liwat awit sangka bendu Panjenengan, taun-taun kita, kita entèkké kaya waé sambat. Suwéné urip kita kuwi pitung puluh taun, nanging yèn kita pada kuwat, wolung puluh taun, lan sing digedèk-gedèké kuwi anggèné ngalami rekasa lan sangsara, awit mlakuné gelis banget lan kita pada kabur entèk. Sapa sing ngerti kekuwatané bebendu Panjenengan, lan wedi marang enggèn Panjenengan nesu? Wulangana kita supaya ngitung dina kita sing sak mestiné, supaya bisaa olèh ati sing wityaksana. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem mbalik! Nganti kapan? Supaya gelem melasi para abdi Panjenengan. Supaya ing wantyi ésuk kita pada Panjenengan wareki karo kawelasan Panjenengan nganti kita terus pada surak-surak lan bungah-bungah sak lawasé kita urip. Kita supaya pada Panjenengan kèki kebungahan sing sak pantesé karo suwéné dina-dina enggèn Panjenengan ngekèki kangèlan, lan sak pantesé karo suwéné taun-taun enggèn kita ngrasaké tyilaka. Penggawéané Panjenengan supaya bisaa kétok marang para abdi Panjenengan, lan kamulyan Panjenengan marang anak-anaké. Kabetyikané Gusti Allah kita, supaya ngayomi kita, lan Panjenengan supaya gelem nguwatké penggawéané tangan kita, ya penggawéané tangan kita, kuwi supaya dikuwatké. Wong sing manggon ing pangayomané sing Mahaluhur lan nginep ing pengayomané sing Mahakwasa, kuwi bakal nyebut GUSTI mengkéné: “Pangungsèn lan bèntèng kula, Gusti Allah kula sing kula endelaké.” Tenan Panjenengané kuwi sing bakal nylametaké kowé sangka jireté tukang njala, lan sangka lara pès sing mbebayani. Kowé bakal dikemuli karo sewiwi-Né, bakal dislametké ing sak ngisoré sewiwi-Né, kasetian-Né kuwi kanggo tamèng lan pager témbok. Kowé ora usah wedi marang bebaya ing wayah mbengi, marang panah sing nylorot ing wayah awan, marang lara pès sing mlaku ing pepeteng, lan marang lara pès sing ngamuk ing wayah soré. Senajan ing sandingmu ana wong sing ambruk 1000, lan 10.000 ing tengenmu, nanging kowé déwé ora bakal dikenèng; kuwi mung kok sawang karo mripatmu, lan weruh balesané marang para wong duraka. Awit GUSTI kuwi dadi pangayomanmu, sing Mahaluhur kuwi wis kok dadèkké pangayomanmu, Kowé ora bakal katekan tyilaka, lan ora ana bebendu sing nyedaki tarupmu; awit Gusti bakal mréntah para mulékaté kanggo kowé, supaya njaga kowé ing kabèh dalanmu. Kowé bakal ditadahi karo tangané, supaya kowé aja nganti kesandung karo watu. Singa lan ula upas bakal pada kok langkahi, singa nom lan ula naga bakal kok idak-idak. “Tenan, atiné rumaket marang Aku, mulané bakal Tak luwari, bakal Tak pageri kuwat awit kenal marang asma-Ku. Yèn sambat marang Aku, bakal Tak rungokké, ing sak njeruhné kangèlan bakal Tak tuntun, bakal Tak etokké lan Tak luhurké, bakal Tak wareki karo umur dawa, lan keslametan-Ku bakal Tak duduhké marang dèwèké.” Masmur, kidungan ing dina sabat. Maturkesuwun marang GUSTI karo kidungan kuwi apik, mengkono uga nyanyèkké kidung masmur marang asma Gusti, duh Gusti Allah sing Mahaluhur, kula nyeritakké kabetyikané Gusti ing wantyi ésuk lan kasetiané Gusti ing wantyi wengi, karo ngunèkné unèn-unèn sepuluh tali karo terbangan, bareng karo swarané siter. Nanging Panjenengan, duh GUSTI, wis mbungahké kula karo penggawéané Panjenengan, kula bakal surak-surak awit sangka penggawéané tangan Panjenengan. Duh GUSTI, tenan gedé penggawéané Panjenengan, lan banget jeru rantyamané Panjenengan kuwi. Wong bodo ora bakal weruh, lan wong goblok uga ora bakal ngerti bab kuwi. Yèn wong duraka anggèné urip pada kaya tetukulan, lan wong sing nandangi ala pada tukul subur kuwi supaya pada dientèkké ing sak lawas-lawasé. Nanging, duh GUSTI, Panjenengan ing nduwur tekan sak lawasé. Awit tenan mungsuh Panjenengan, duh GUSTI, ya tenan mungsuh Panjenengan bakal entèk, kabèh wong sing nandangi ala bakal dibuyaraké. Nanging sungu kula Panjenengan unggahké kaya sunguné sapi alasan, kula diesoki karo lenga murni sing anyar; mripatku nyawang satruku, kupingku krungu bab wong ala sing pada ngadek nglawan aku. Wong bener bakal tukul kaya wit kurma, lan tukul subur kaya wit tyemara sangka Libanon; para wong sing ditandur ing griyané GUSTI, bakal pada tukul ing lataré Gusti Allah kita, senajan wis tuwa ijik pada metu wohé, pada dadi lemu lan seger, supaya bisa nyritakké yèn GUSTI kuwi bener, gunung watuku sing adoh sangka laku goroh. GUSTI kuwi dadi Ratu, klambiné kamulyan, GUSTI klambènan lan sabukan kekuwatan. Tenan bumi wis jejek ora gonjang-ganjing. Dampar Panjenengan jejek wiwit waktu mbiyèn, wiwit ing kelanggengan Panjenengan wis ana. Duh GUSTI, kali-kali pada kemrasak, lan pada ngumbulké swarané, lan pada ngumbulké jembleguré. GUSTI ngidap-idapi banget ing nduwur, ngungkuli swarané banyu gedé, ngungkuli jembleguré ombak ing segara. Pernatan Panjenengan banget kentyengé, griya Panjenengan wis sak pantesé yèn sutyi, duh GUSTI, kanggo sak lawasé. Duh Gusti Allah sing nibakké balesan, duh GUSTI, duh Gusti Allah sing nibakké balesan, Panjenengan supaya gelem ngadek! Duh Rèkteré jagat, supaya gelem ngadek, supaya gelem nibakké balesan marang sak rupané penggawéané wong sombong! Nganti sak pira suwéné menèh para wong duraka, duh GUSTI, nganti sak pira suwéné menèh wong duraka pada seneng-seneng? Wong-wong iki pada muntahké tembung-tembung sing kurang ajar, lan sak okèhé wong sing nandangi ala pada gemunggung. Duh GUSTI, wong iki pada ngiles-ngiles umat Panjenengan, lan para duwèké Panjenengan piyambak pada ditindes; pada mbelèhi randa lan wong mantya, lan matèni botyah lola; lan pada ngomong mengkéné: “GUSTI ora weruh, lan Gusti Allahé Yakub ora nggatèkké.” Hé! para wong sing bodo tunggalé rayat, pada gatèkna! Hé! para wong goblok, piyé enggonmu pada bisa mikir? Gusti Allah sing masang kuping apa ora krungu? Sing nggawé mripat apa ora weruh? Sing ngekèki piwulang marang para bangsa, apa ora nibakké paukuman? Panjenengané sing mulangké kaweruh marang manungsa? GUSTI ngerti kabèh rantyamané manungsa, kuwi kabèh sejatiné tanpa guna. Duh GUSTI, rahayu wong sing Panjenengan ajar, sing Panjenengan wulangi sangka angger-angger Panjenengan, supaya kenènga digawé nentremaké atiné ing njeruhné ngalami kangèlan, nganti tekan waktuné wong duraka diduduké juglangan. Nanging GUSTI ora négakké umaté, lan ora bakal ninggalké marang umat duwèké. Awit putusané hukum bakal bali marang keadilan, lan diturut karo kabèh wong sing tulus atiné. Sapa sing ngréwangi aku nglawan marang para wong ala, sapa sing ngréwangi aku nglawan marang para wong sing nglakoni sing ala? Yèn duduk GUSTI sing mitulungi aku, mèh waé aku manggon ing jagat suwung. Waktu kula mikir: “Sikilku déglok,” terus dikuwatké karo kawelasané Panjenengan. Yèn ing batin kula saya mundak okèh sing kula pikir; panglipuran Panjenengan sing ngayemké ati kula. Panjenengan apa bakal nunggal karo damparé ala, sing ngrantyam tyilaka karo katetepan? Pada bebarengan nglawan nyawané wong bener, lan getihé wong sing ora salah diarani duraka. Nanging GUSTI kuwi bèntèngku sing kuwat, lan Gusti Allahku kuwi gunung watuku pangungsènku. Gusti Allah sing mbales penggawé alané wong-wong mau, lan jalaran sangka penggawé alané bakal pada dientèkké. GUSTI, Gusti Allah kita, bakal ngentèkké wong-wong kuwi. Hayuk pada surak-surak ing ngarepé GUSTI, surak-surak kanggo Gunung watu keslametan kita. Hayuk pada madep ing ngarepé karo kidung maturkesuwun, surak-surak karo kidung masmur ing ngarepé. Awit GUSTI kuwi Gusti Allah sing gedé, lan Ratu gedé sing ngungkuli kabèh allah. Telengé bumi ing tangan-Né, putyuké gunung-gunung kuwi uga duwèké. Segara uga duwèké, Panjenengané sing nggawé, lan tangan-Né sing nggawé daratan. Mlebua, hayuk pada ndingkluk sujut, pada nyembah ing ngarepé GUSTI, sing nggawé kita, awit Panjenengané kuwi Gusti Allah kita, kita kuwi umat ngon-ngonan-Né, pepantan wedus gèmbèl rumatan-Né. Ing dina iki kowé mbok ya pada ngrungokké swara-Né! Kowé aja ngatoské atimu kaya waktu nang Mériba, kaya ing wantyi ing Masa nang ara-ara samun, waktu leluhurmu pada njajal Aku, pada njajal Aku, senajan wis pada weruh penggawéan-Ku. Patang puluh taun suwéné enggon-Ku pegel ing ati bab kuwi. Tembung-Ku: “Kuwi bangsa sing kesasar atiné, pada ora weruh dalan sing Tak duduhké.” Mulané Aku wis sumpah sak njeruhné nesu-Ku: “Wong-wong kuwi mesti ora bakal mlebu ing panggonan-Ku.” Pada ngluhurna GUSTI karo kidung anyar, hé wong sak lumahé bumi, pada ngidunga kanggo GUSTI! Pada ngidunga kanggo GUSTI, luhurna asmané, pawèhé keslametan kuwi wartakna ing saben dina. Pada tyritakna kamulyan-Né ing antarané para bangsa, lan mujijat ing antarané kabèh taleré bangsa. Awit GUSTI kuwi Mahaluhur lan banget pinujiné, lan ngidap-idapi ngungkuli kabèh para allah. Awit kabèh allahé para bangsa kuwi tanpa guna, nanging GUSTI kuwi sing nggawé langit, kahurmatan lan kamulyan ing ngarepé Gusti, karosan lan kehormatan ing panggonan griya sutyi-Né. Hé kabèh para taleré bangsa, ngakoni marang GUSTI, ya mung marang GUSTI kamulyan lan karosan kuwi! GUSTI pasrahana kamulyané asma-Né, nggawaa pisungsung lan ngadepa ing plataran-Né. Pada sujuta marang GUSTI karo nganggo kesutyian, hé sak ratané bumi kabèh, gemetera ing ngarepé Gusti. Pada wartakna ing antarané para bangsa: “GUSTI kuwi Ratu! Tenan ndonya kuwi jejek kuwat, ora goyang, Panjenengané bakal ngadili para bangsa karo sing bener.” Langit bèn bungah-bungah lan bumi surak-surak, lan segara uga sak isiné bèn pada gemrubuk! Ara-ara uga sak isiné bèn pada bungah; ing kono kabèh wit-witan ing alas pada surak-surak, ing ngarepé GUSTI, awit Panjenengané teka, awit teka-Né bakal ngadili ndonya, ndonya bakal diadili karo adil, lan para bangsa karo kasetian-Né. GUSTI kuwi Ratu, sak lumahé bumi bèn surak-surak, puluh-puluh bèn okèh sing pada bungah! Panjenengané kubengan karo mendung lan pepeteng, keadilan lan pernatan sing dadi dasaré dampar-Ré. Geni mlaku ing ngarepé, lan nggosongké mungsuhé ing sak kiwa-tengené. Kilaté pada madangi ndonya, bumi weruh lan nganti gemeter. Gunung-gunung terus ndlèdèk kaya lilin ing ngarepé GUSTI, ing ngarepé Gustiné sak lumahé bumi. Langit ngabarké keadilan-Né, lan kabèh bangsa pada nyawang kaluhuran-Né. Sak rupané wong sing ngabekti marang retya bakal pada ngalami kisinan, wong sing pada gemunggung awit sangka brahala-brahala; kabèh allah pada sujut nyembah marang Panjenengané. Sion krungu kabar iki, nganti bungah, lan para anaké wadon Yéhuda pada surak-surak, awit sangka paukuman Panjenengan, duh GUSTI. Awit Panjenengan kuwi, duh GUSTI, sing Mahaluhur, sing ngwasani sak lumahé bumi, Panjenengan diluhurké banget ngliwati kabèh allah. Hé wong sing pada trésna marang GUSTI pada sengita marang sing ala! Panjenengané sing njaga nyawané para wong sing ditrésnani, bakal ngluwari wong-wong kuwi sangka tangané para wong duraka. Pepadang wis semlorot kanggo para wong bener, lan kabungahan kanggo para wong sing jujur atiné. Hé para wong bener, pada bungah-bungaha awit sangka GUSTI, lan memujia kidung kesuwun kanggo asma-Né sing sutyi. Masmur. GUSTI nyanyèkké kidung anyar, awit Panjenengané wis nindakké mujijat; kamenangan wis ditindakké karo Panjenengané karo tangan-Né sing tengen lan lengen-Né sing sutyi. GUSTI wis nawaké keslametan sangka Panjenengané, lan wis nglairké keadilané ing ngarepé mripaté para bangsa. Gusti wis éling karo katrésnané lan kasetiané marang brayaté Israèl, kabèh pojokané bumi wis pada weruh keslametan sangka Gusti Allah kita. Hé bumi kabèh, pada surak-suraka ing ngarepé GUSTI, pada bungah-bungaha, surak-suraka lan ngidunga masmur! Pada ngidunga masmur kanggo GUSTI karo siter, karo siter lan nyanyian karo swara banter, karo swarané nafiri lan trompèt sing banter, pada surak-suraka ing ngarepé Ratu, ya kuwi GUSTI! Segara sak isiné bèn pada gemrubuk, mengkono uga, ndonya uga sing pada ngenggoni. Kali-kali bèn pada keplok-keplok, lan gunung-gunung bèn pada surak-surak bebarengan ing ngarepé GUSTI, awit Panjenengané teka ngadili bumi, ndonya bakal diadili karo sak beneré, lan para bangsa karo kabeneran. GUSTI kuwi Ratu, para bangsa terus pada gemeter, Panjenengané njagong ing kerup, bumi terus gonjang-ganjing! GUSTI kuwi Mahaluhur ing Sion, luhuré ngungkuli kabèh bangsa. Ya bèn pada ngidungké maturkesuwun marang asma Panjenengan sing gedé lan ngidap-idapi kuwi. Panjenengané kuwi sutyi! Ratu sing kuwat, sing seneng marang angger-angger, Panjenengan sing njejekké kabeneran, angger-angger lan keadilan ing antarané turunané Yakub, Panjenengan sing nindakké. Diluhurna GUSTI, Gusti Allah kita, lan pada sujuta nyembaha ing ngarepé antyik-antyiké sikilé Gusti, Panjenengané kuwi sutyi! Moses lan imam Harun kuwi tunggalé para imamé, lan Samuèl kuwi tunggalé sing pada nyebut asmané, kuwi pada nyebut asmané GUSTI, terus disauri. Pada diomongi sangka tugu mega, kabèh wis pada netepi pepélingé lan pernatan sing dikèkké. Duh GUSTI, Gusti Allah kita, Panjenengan wis nyauri marang wong iki kabèh. Panjenengan kuwi Gusti Allah, sing seneng ngapura marang para wong kuwi, nanging uga ngekèki balesan marang penggawéané. Pada ngluhurna GUSTI, Gusti Allah kita, lan pada sujuta nyembaha ing ngarepé gunungé sing sutyi, awit GUSTI, Gusti Allah kita kuwi sutyi. Masmur kanggo kurban maturkesuwun. Hé bumi kabèh, pada surak-suraka ing ngarepé GUSTI. Pada ngabektia marang GUSTI karo kebungahan, pada tekaa ing ngarepé karo surak-surak! Pada ngertia yèn GUSTI kuwi Gusti Allah, Panjenengané kuwi sing nggawé kita lan kita dadi duwèké, umaté lan kumpulan wedus gèmbèl sing diengon Panjenengané. Pada mlebua liwat gapurané karo memuji asmané, mlebua ing platarané karo kidung pamuji, masrahna maturkesuwun lan ngluhurna asmané. Awit GUSTI kuwi betyik, kasetian-Né kuwi kanggo selawasé, lan kasetian-Né tetep turun-temurun. Masmuré Daved. Kula bakal ngidungké kasetian lan angger-angger, kula bakal ngidungké masmur kanggo Panjenengan, duh GUSTI. Kula bakal nggatèkké urip sing tanpa tyiri: Mbésuk apa Panjenengan bakal nekani kula? Kula bakal urip karo ati sing resik ing omah kula. Kula ora bakal mikir marang perkara sing ala, penggawéané wong murtad kuwi kula sengiti, perkara kuwi ora bakal kelèt marang kula. Ati sing goroh bakal adoh sangka kula, kula ora bakal gelem kenal karo sing ala. Wong sing rerasanan ngèlèk-èlèkké marang sak pepadané, kuwi bakal kula entèkké, wong sing gemunggung lan ngegul-ngegulké atiné, kuwi kula ora seneng. Mripat kula mandeng marang wong sing pada setia ing negara, supaya pada manggon nunggal karo kula. Wong sing tanpa tyiri mlakuné, kuwi bakal ngladèni kula. Wong sing mlaku lityik ora bakal manggon ing omah kula, sapa sing goroh ora bakal tetep ing ngarep kula. Saben ésuk kula bakal numpes kabèh wong duraka, ing negara; kabèh wong sing mlaku ala, bakal kula entèkké sangka kutané GUSTI. Pandongané wong sangsara waktu semplak lan terus ngesokké sambaté nang ngarepé GUSTI. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga kula, enggèn kula sambat njaluk pitulungan supaya bisaa teka ing ngarepé Panjenengan. Supaya aja ndelikké praupan Panjenengan kanggo kula ing dina kangèlan kula. Supaya gelem mbukakké kuping Panjenengan marang kula; yèn kula sambat supaya gelis disauri! Awit dina-dina kula entèk kaya kebul, balung kula pada murup kaya geni. Ati kula kegepuk lan alum kaya suket, nganti terus lali mangan roti kula. Awit sangka sambat kula sing banter kula nganti kari belung karo kulit. Kula wis kaya manuk blekok ing ara-ara samun, lan manuk beluk ing jugrukan. Kula ora bisa turu lan wis dadi kaya manuk kepentyil ing payon. Sedina muput kula dièlèk-èlèk karo para satru kula, wong sing pada nggawé dolanan kula sumpah karo nyebut jeneng kula. Awit kula mangan awu kaya roti, lan ombèn-ombèn kula, kula tyampuri luh. Kedadian ngono kuwi awit sangka nesu lan bebendu Panjenengan, kula Panjenengan junjung terus Panjenengan untyalké. Dina-dina kula kaya ayang-ayang mundak dawa, lan kula déwé alum kaya suket. Nanging, duh GUSTI, Panjenengan sing njagong ing sak lawasé, lan asma Panjenengan tetep turun-temurun. Panjenengan déwé bakal ngadek ngekèki kawelasan marang Sion, awit wis teka waktuné dikèki kawelasan, wis teka ing wantyiné. Awit para abdi Panjenengan pada seneng marang watu-watuné, lan pada krasa melas marang remukané. Para bangsa terus pada trésna marang asmané GUSTI, lan kabèh para ratu ing sak lumahé bumi marang kaluhuran-Né, yèn GUSTI wis mbangun Sion lan wis ngétok karo nganggo kamulyan-Né lan wis ngrungokké marang pandongané para wong sing ngalami mlarat, lan ora ngrèmèhké marang pandongané. Bab iki bèn ditulis kanggo para turunan sing mbésuk, nganti bangsa sing bakal dititahaké pada ngluhurké GUSTI, awit Gusti wis weruh sangka panggonané sutyi sing luhur, lan GUSTI wis weruh sangka swarga nang bumi, perlu ngrungokké sambaté wong paukuman, lan ngluwari para wong sing wis dityawiské kanggo pati, supaya asmané GUSTI dikabarké ing Sion, lan Panjenengané pinujiné ing Yérusalèm, yèn para bangsa lan kabèh kraton nglumpuk, pada ngabekti marang GUSTI. Panjenengané wis nugel kekuwatanku ing dalan, lan umurku dityendekké. Omonganku mengkéné: “Duh Gusti Allah kula, Panjenengan supaya aja njupuk kula ing separoné umur kula! Taun-taun Panjenengan kuwi tetep urip turun-temurun!” Waktu mbiyèn Panjenengan wis nelesi bumi, lan langit kuwi gawéané tangan Panjenengan. Kuwi kabèh bakal lebur, nanging Panjenengan déwé sing tetep urip, lan liyané pada lungset kaya salin kasusahan, bakal Panjenengan malihké kaya jubah, terus pada malih rupa, nanging Panjenengan déwé ora malih, lan taun-taun Panjenengan ora bakal ana watesé. Anaké para abdi Panjenengan pada bakal manggon karo tentrem, lan turunané pada tetep urip ing ngarepé Panjenengan. Masmuré Daved. Duh nyawaku, memujia marang GUSTI! Hé! isiné batinku kabèh, memujia marang asmané sing sutyi! Duh nyawaku, memujia marang GUSTI, lan aja lali marang kabèh kabetyikané! Panjenengané sing ngapura sak kabèhé kesalahanmu, lan maraské sak kabèhé lelaramu. Sing ngentasaké uripmu sangka kubur, lan makutani kowé karo katrésnan lan kawelasan, sing mareki kekarepanmu karo apa sing apik, nganti kowé dienomké menèh kaya manuk garuda. GUSTI ngekèki adil lan sing bener marang kabèh wong sing dianiaya. Gusti wis nduduhké dalan-dalané marang Moses, lan penggawéan-penggawéan-Né marang wong Israèl. GUSTI kuwi welas lan trésna, gedé sabaré lan lubèr katrésnan-Né; ora tansah nesoni, enggoné nesu ora selawasé. Sing ditindakké marang kita ora tanding karo dosa kita, enggon-Né ngekèki balesan marang kita ora sak boboté karo kesalahan kita, nanging sak pira duwuré langit ngungkuli bumi, ya semono gedéné katrésnan-Né kanggo para wong sing ngabekti marang Panjenengané; sak pira adohé wétan sangka kulon, ya semono enggoné ngedohké panerak kita sangka kita. Kaya bapak enggoné nduwé kawelasan marang anak-anaké, ya kaya mengkono GUSTI enggoné ngekèki kawelasan marang para wong sing ngajèni Panjenengané. Awit Panjenengané ngerti kita kuwi sangka apa, lan éling yèn kita iki lebu. Nanging manungsa kuwi dina-dinané kaya suket, kaya kembang ing ara-ara, kaya mengkono enggoné ngembang; yèn keterak angin, terus wis ora ana, tilas panggonané wis ora kenal marang dèwèké menèh. Nanging katrésnané GUSTI, kuwi wiwit ing kelanggengan, nganti tekan ing kelanggengan, kanggo para wong sing ngabekti marang Panjenengané, uga keadilané kanggo para anak putuné, kanggo para wong sing pada nyekel perjanjian-Né lan sing éling nindakké, angger-anggeré Gusti. GUSTI wis nguwatké dampar-Ré ing swarga, lan kraton-Né ngwasani samubarang kabèh. Hé para mulékaté, para suradadu sing gagah sing nglakoni apa préntahé Gusti, karo ngrungokké swarané tembungé, pada memujia marang GUSTI. Hé kabèh suradadu-Né lan abdi-Né sing nglakoni kekarepan-Né, pada memujia marang GUSTI. Hé kabèh sing digawé, ing sak tanah pangwasan-Né, pada memujia marang GUSTI! Hé nyawaku, memujia marang GUSTI. Hé! nyawaku pasraha pamuji marang GUSTI! Duh GUSTI, Gusti Allah kula, Panjenengan kuwi luwih gedé, Panjenengan nganggo klambiné kraton gemebyar. Panjenengan sing nganggokké pepadang dadi kemul, mbèbèr langit kaya tarup. Panjenengan nggawé kamar-kamar nduwur ing banyu, sing ndadèkké mendung dadi tumpakané Panjenengan, sing mlaku ing nduwuré swiwiné angin, Panjenengan ndadèkké angin dadi kongkonan, lan geni murup dadi para peladèn Panjenengan. Sing ndasari bumi ing antyik-antyiké, terus ora gonjang-ganjing selawas-lawasé. Panjenengan tutupi karo segara gedé, banyuné munggah ngungkuli gunung-gunung. Banyu iki mblayu wedi marang getakan-Mu, mblayu bingung awit sangka swara gluduk-Mu, munggah ing gunung, medun ing juglangan, marang panggonan sing wis Panjenengan tetepké kanggo banyu mau. Watesé Panjenengan tetepké, ora bakal dilangkahi, ora bakal mbalik ngelepi bumi. Panjenengan sing ngilèkké banyu nang legokan-legokan, mili ing sela-selané gunung-gunung, ngombèni kabèh kéwan-kéwan ing ara-ara, ngilangi ngelaké kimar alasan, ing tyedaké dipanggoni karo manuk-manuk ing awang-awang, sing pada ngotyèh ing antarané godong-godongan. Panjenengan sing ngekèki ngombé marang gunung-gunung sangka kamar nduwur-Mu, bumi warek awit sangka wohé penggawéan-Mu. Panjenengan sing nukulaké suket kanggo kéwan-kéwan, lan tetukulan, supaya digunakké karo manungsa, nganti ngetokké pangan sangka njeruhné lemah, uga anggur sing mbungahké atiné manungsa, sing nggawé praupané manungsa sumringah awit sangka lenga, lan roti sing nyegeraké atiné manungsa. Wit-witané GUSTI pada warek, wit tyemara ing Libanon tanduran-Né, panggonan susuhé manuk-manuk, manuk sing ngenggoni wit beros; gunung-gunung sing duwur dadi panggonané wedus alasan, lan puntuk-puntuk dadi panggonan delikané kantyil. Panjenengan sing ndadèkké mbulan dadi tanggalan; srengéngé sing ngerti waktu anggèné mingslep. Yèn Panjenengan nekakké pepeteng, terus dadi wengi, ing waktu kuwi kabèh kéwan-kéwan ing alasan pada kluyuran. Singa nom pada nggeruh-nggeruh butuh memangsa, lan ngarep-arep pangané sangka Gusti Allah. Ing wantyi njedulé srengéngé pada ngumpul, lan ngglétak ing guwa pandelikané. Nanging manungsa terus budal menyang penggawéané, lan menyang penggawéané nganti ing wantyi mbengi. Tenan okèh banget sing digawé karo Panjenengan kuwi, duh GUSTI, kabèh iki Panjenengan dadèkké karo kawityaksanan; sak kabèhé bumi kebak karo penggawé Panjenengan. Lah kuwi segara, gedé lan jembar panggonané, ing kono kemruwet kéwan-kéwan gedé tyilik, tanpa kena diitung okèhé. Ing kono kapal-kapal pada lelungan, lan Léwiatan, sing Panjenengan dadèkké, Panjenengan nggawé dedolanan. Kabèh pada ngarep-arep marang Panjenengan, supaya dikèki pangan ing wantyiné. Yèn Panjenengan kèkké, terus ditampa, yèn Panjenengan megarké tangan Panjenengan, kabèh pada warek karo sing betyik. Yèn Panjenengan ndelikké praupan Panjenengan, kabèh pada gragapan; yèn Panjenengan njupuk nyawané, terus pada mati, lan mulih dadi lebu menèh. Yèn Panjenengan ngekèkké Roh Panjenengan, terus pada dadi, lan lumahé bumi Panjenengan dadèkké anyar. Kaluhurané GUSTI langgeng ing selawasé, GUSTI bungah-bungah awit sangka penggawéan-Né. Panjenengané sing ngewaské bumi ndadèkké gemeteré, gunung-gunung dikongkon, terus ngetokké kebul. Sak jeku urip aku arep ngidung kanggo GUSTI, selawasé aku ana, aku arep ngidung masmur, marang Gusti Allah. Supaya enggonku nggagas-nggagas ing ngarepé iki dirungokké karo Panjenengané! Aku bakal tansah bungah-bungah awit sangka GUSTI. Para wong dosa ing bumi bèn entèk, lan para wong duraka bèn ora ana menèh! Hé! nyawaku, ngluhurna asmané GUSTI! Haléluya. Pada ngluhurké GUSTI, pada sebuten asmané, penggawéan-Né pada kenalké ing antarané para bangsa! Pada ngidunga kanggo Panjenengané, kidungna karo masmur; sak kabèhé penggawéan-Né sing nggumunaké pada tyeritakna! Pada gunggung-gunggungen asma-Né sing sutyi, atiné para wong sing pada nggolèki GUSTI bèn pada bungah. Pada nggolèkana GUSTI lan kekuwatan-Né, pada tansah nggolèkana praupan-Né! Pada ngélingana marang mujijat sing wis pada ditindak-Ké, tanda-tanda mujijat lan keadilan sing diutyap-Ké, hé para anak-putuné Abraham, abdiné, hé para anaké Yakub, pilihan-Né! Ya Panjenengané kuwi GUSTI, Gusti Allah kita, keadilan-Né rata ing sak lumahé bumi. Panjenengané éling karo perjanjiané nganti tekan sak lawas-lawasé, ya kuwi pitutur-pitutur sing wis didawuh-Ké marang 1000 turunan, sing wis ditalèni karo Abraham, lan sumpah marang Isak; sing ditetepaké dadi pernatan kanggo Yakub, dadi perjanjian langgeng kanggo bangsa Israèl, mengkéné tembungé Gusti: “Kowé bakal Tak wènèhi negara Kanaan, dadi negara panduman sing ditemtokké kanggo kowé.” Waktu tyatyahé durung sak piraa, mung setitik, dadi wong mantya ing kono. Lan pada nglembara sangka panggonané bangsa sing siji, menyang panggonané bangsa liyané, sangka kraton sing siji menyang panggonané taleré bangsa liyané; Panjenengané ora nglilani yèn nganti pada dianiaya karo sapa-sapa, para ratu pada diukum awit sangka dèwèké kabèh; tembungé: “Para sing Tak jebatani aja nganti kowé ngganggu-gawé, lan aja nindakké sing ala marang para nabi-Ku!” Waktu Panjenengané nekakké pailan ing negara kono, lan sak kabèhé tandon pangan dientèkké, terus ana wong sing diutus ndisiki dèwèké kabèh: Yosèf sing didol dadi batur tukon. Sikilé diketyèk, guluné diranté karo wesi, nganti tekan ing waktuné tembungé Gusti kelakon, lan putusané GUSTI mbenerké dèwèké. Ratu terus ngongkon ngluwari, pangwasa para bangsa pada ngluwari dèwèké. Terus didadèkké pemimpiné omahé, lan ngwasani apa sak duwèké kabèh, dililani ngwasani para penggedéné abdiné sak karepé piyambaké, lan mulangi kawityaksanan marang para pinituwané. Mengkono Israèl terus teka ing negara Egipte, lan Yakub dadi wong mantya ing tanahé Ham. Gusti Allah terus ndadèkké umaté tangkar-tumangkar, didadèkké kuwat ngungkuli para mungsuhé; atiné mungsuhé mau diwalik nganti pada sengit marang umaté Gusti Allah, lan abdi-Né pada ditindes. Gusti Allah terus ngutus Moses, abdi-Né, lan imam Harun pilihan-Né. Loro-loroné nganakké tanda-tanda-Ku ing tengahé, lan mujijat ing tanah Ham. Gusti nekakké peteng ndedet, nganti awan dadi peteng, nanging pada mbangkang marang tembungé; banyuné didadèk-Ké malih dadi getih, lan iwak-iwaké pada dipatèni. Kodok-kodok pada uyel-uyelan ing negarané, malah nganti tekan ing kamar-kamaré ratuné. Gusti Allah ngetokké tembung, terus katekan laler, lan lemut-lemut ing sak tanahé kabèh; Panjenengané nibakké udan ès dadi gantiné udan ing kono, lan geni sing mulat-mulat ing negarané; wit anggur lan anjir pada dirubuhké, lan kabèh wit-witan ing panggonané disempali. Gusti Allah ngetokké tembung, terus ana walang, lan kuwi walang lumpatan sing tanpa itungan okèhé, terus mangan sak kabèhé tetukulan ing negarané, lan mangan pametuné lemahé. Gusti matèni sak kabèhé anak mbarep ing negarané, wohé kekuwatané sing wiwitan. Umaté terus dituntun metu karo nggawa slaka lan emas, lan tunggalé kabèh taleré ora ana sing kejengklok siji-sijia. Waktu metuné wong Egipte pada bungah-bungah, awit wong Egipte pada katekan wedi marang dèwèké kabèh. Gusti Allah nggelarké mendung digawé mayungi umaté, lan geni sing madangi ing wayah mbengi. Para leluhuré pada ndedonga, Gusti Allah terus nekakké manuk gemak, lan mareki umaté karo roti sangka langit. Gusti mbengkahké watu, terus ana banyu mantyur, sing mili kaya kali ing lemah garing. Kuwi awit Panjenengané éling marang tembungé sing sutyi, marang Abraham abdi-Né. Gusti Allah nuntun umaté metu karo bungah-bungah, lan pilihan-Né karo surak-surak. Pada dikèki negarané para bangsa, nganti pada nampa olèh-olèhé rekasané para bangsa, supaya pada tetep nindakké pernatané Gusti Allah, lan nggatèkké marang sak kabèhé piwulangé. Haléluya! Haléluya! Pada ngluhurna GUSTI, awit Panjenengané kuwi betyik! katrésnan-Né kuwi langgeng sak lawasé. Sapa sing bisa nyritakké penggawéané GUSTI sing ngidap-idapi, lan ngabarké kabèh pujian marang Panjenengané? Rahayu wong sing netepi angger-angger, sing nindakké keadilan tekan selawas-lawasé. Duh GUSTI, supaya Panjenengan élingi kula, awit sangka kawelasan-Mu marang umat Panjenengan, Panjenengan supaya nggatèkké kula, awit keslametan sangka Panjenengan, supaya kula bisaa weruh kabekjané para pilihan Panjenengan, supaya kula mèlu bungah ing njeruhné kebungahané umat Panjenengan, lan supaya bisa ngétokké panggunggung bareng karo umat duwèké Panjenengan piyambak. Kita karo para leluhur kita, wis pada nandangi dosa, kita wis pada kesalahan lan nandangi duraka. Para leluhur kita waktu ing negara Egipte, pada ora ngerti marang mujijaté Panjenengan, pada ora éling marang gedéné kawelasan Panjenengan, malah pada nglawan marang sing Mahaluhur, ing pinggiré segara Abang. Nanging pada ditulungi slamet karo Gusti Allah awit sangka asma-Né, supaya pada ngerti marang kekuwatan-Né. Segara Abang dinesoni nganti dadi asat, para leluhur kita terus pada dilakokké ing segara gedé, kaya liwat ing ara-ara samun. Kaya mengkono enggoné pada diluwari sangka tangané wong sing sengit, lan pada diluwari sangka tangané mungsuhé. Mungsuhé pada ketutupan karo banyu, ora ana sing kèri siji-sijia. Waktu kuwi para leluhur Panjenengan terus pada ngandel marang pitutur-Mu, lan ngidungké pamuji marang Panjenengané. Nanging terus gelis lali marang penggawéan-Né, lan ora ngentèni marang pituduhé; pada ngumbar kekarepané ing segara wedi, lan njajal marang Gusti Allah ing ara-ara samun. Pada diuja kekarepané, nanging awaké uga terus diganjar lelara nglayung. Sakwisé mengkono pada mèri marang Moses ing tarupé, lan marang imam Harun, abdiné GUSTI sing sutyi. Bumi terus bengkah nguntal Datan, lan nutupi grombolané Abiram. Ana geni sing mulat-mulat ing tengahé grombolan mau, lan urupé nggosongké para wong sing duraka kuwi. Ing gunung Horeb pada nggawé retya pedèt, lan sujut marang retya tyitakan; pada ngijoli kamulyan-Né karo ujut sapi lanang sing mangan suket. Pada lali marang Gusti Allah Juruslameté, sing wis nindakké perkara-perkara sing gedé ing negara Egipte; penggawéan-penggawéan sing nggumunaké ing tanahé Ham, penggawéan-penggawéan sing ngidap-idapi ing pinggiré segara Abang. Mulané Gusti ngomong bakal matèni para leluhur kita, yèn ora Moses pilihan-Né, nengahi ing ngarepé Gusti, nyirep nesu-Né nganti Panjenengané ora sida ngentèkké para leluhur kita. Para leluhur kita pada ngemohi negara sing apik kuwi, pada ora ngandel marang pangandika-Né, malah pada pating kedumel ing tarupé, lan ora ngrungokké marang swarané GUSTI. Mulané Gusti terus ngatyungké tangan-Né marang para leluhur kita, arep pada dipatèni ing ara-ara samun, lan turunané bakal pada dibuyaraké ing antarané para bangsa, lan disebar ing negara-negara. Uga pada rumaket marang Baal péor, lan mangan kurban-kurban sing dibelèh kanggo wong mati. Dadi pada nggawé nesuné atiné Gusti awit sangka penggawéné, mulané pada katekan bebendu. Pinéhas terus tandang nindakké pengadilan, nganti bebenduné terus sirep. Bab kuwi kepitung dadi penggawé betyik turun-temurun ing sak lawas-lawasé. Ing sak tyedaké banyu ing Mériba, para leluhur kita pada nggawé nesuné Gusti, Moses terus katekan karo kangèlan, awit sangka para leluhur kita, awit para leluhur kita pada njalari nesuné Moses, nganti Piyambaké ketrutyut enggoné ngomong. Para bangsa pada ora dientèkké, kaya sing wis dipréntahké karo GUSTI marang para leluhuré, nanging pada dadi siji karo para bangsa mau, lan niru pertingkahé, brahalané pada disembah, nganti dadi jiret kanggo para leluhuré. Pada ngurbanké anak-anaké lanang, lan anak-anaké wadon marang para roh-roh ala, dadi pada ngutahké getihé wong sing ora salah, ya kuwi getihé anaké lanang lan wadon, sing pada dibelèh dadi sajèn marang brahalané wong Kanaan, nganti negara kono terus reget awit sangka enggoné utang getih mau. Pada najisaké awaké déwé karo pertingkahé kuwi, lan pada laku bédang ing sak njeruhné penggawéné. Mulané nesuné GUSTI mulat-mulat marang umaté, lan serik marang bangsa duwèké piyambak kuwi, terus pada dipasrahké ing tangané bangsa liyané, terus ditelukaké karo wong sing pada nyengiti. Pada ditindes-tindes karo mungsuhé, terus teluk marang pangwasané. Wis bola-bali enggoné pada dipitulungi karo Gusti Allah, nanging pada nglawan waé karo rantyaman-rantyaman-Né, pada kedelep ing sak njeruhné kesalahané. Nanging Gusti Allah weruh kangèlané, waktu krungu sambaté. Panjenengané éling marang perjanjiané awit sangka para leluhur kita, nganti getun awit sangka gedéné katrésnan-Né. Pada dililani olèh kawelasan sangka kabèh wong sing pada nyekel. Duh GUSTI, Gusti Allah kita, kita supaya Panjenengan slametké, kita pada klumpukna sangka antarané para bangsa, supaya kita kabèh pada ngluhurké marang asma Panjenengan sing sutyi, lan pada gedé ing ati karo pamuji marang Panjenengan. Pinujia GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sangka kelanggengan tekan ing kelanggengan lan umaté kabèh pada ngutyapké: “Amin”. Haléluya! Pada pasraha maturkesuwun marang GUSTI, awit Panjenengané kuwi apik! Awit katrésnan-Né kuwi langgeng ing selawasé. Mengkono tembungé para wong sing pada ditebus karo GUSTI, sing ditebus sangka pangwasané sing nggawé susah, sing diklumpukké sangka negara-negara, sangka negara wétan lan kulon, sangka lor lan sangka kidul. Ana wong sing pada nglembara ing ara-ara samun, ora nemu dalan sing tekan ing kuta sing dienggoni karo wong. Pada kaliren lan ngelak, nyawané kesel banget. Sak njeruhné kangèlané terus pada sambat marang GUSTI, terus pada diluwari sangka sangsarané, diduduhi dalan sing bener, nganti terus tekan kuta sing dienggoni karo wong. Wongé bèn pada maturkesuwun marang GUSTI, awit sangka katrésnan-Né, awit sangka mujijaté Gusti marang para anak-anaké manungsa, awit Gusti gelem mareki nyawané wong sing ngelak, lan nyawa sing kaliren diwarekaké karo kabetyikan. Ana wong sing lungguh ing pepeteng sing peteng ndedet, dikurung karo sangsara lan wesi. Awit pada nglawan marang pepakoné Gusti Allah, lan ngrèmèhké pituduhé sing Mahaluhur, mulané ditelukaké atiné karo kasusahan, pada kejlungup, ora ana sing nulungi. Ing sak njeruhné kangèlané kuwi, bareng pada sambat marang GUSTI, terus pada diluwari sangka kasangsarané, diluwari sangka pepeteng sing peteng ndedet, lan ranténé pada dipedoti. Wong kuwi bèn pada ngluhurké marang GUSTI awit sangka katrésnan-Né, lan mujijaté Gusti marang para anak-anaké manungsa; awit Gusti wis gelem ngrusak lawang-lawang slaka, lan nugeli slorok-sloroké wesi. Ana wong sing pada ngalami lara awit sangka penggawéné dosa, lan disiksa awit sangka kesalahané. Wis pada jelèh marang sak rupané pangan, lan wis pada tekan ing gapurané pati. Ing sak njeruhné kasusahané terus pada sambat marang GUSTI, terus pada diluwari sangka kasusahané. Gusti ngekèki tembung lan terus pada diwaraské, pada utyul sangka luwangé kubur. Wong kuwi mau bèn pada maturkesuwun marang GUSTI, awit sangka katrésnan-Né, lan awit sangka mujijaté Gusti marang para anak-anaké manungsa, lan bèn pada masrahaké kurban maturkesuwun lan nyritakké penggawéané Gusti Allah karo surak-surak. Ana wong sing nyabrangi segara karo kapal, sing nindakké dagang ing segara sing jembar, pada weruh penggawéané GUSTI lan mujijaté ing telengé segara. Gusti ngomong lan nekakké lésus, sing ngumbulké ombak-ombaké, wongé pada mumbul tekan langit lan pada medun ing segara gedé, nyawané remuk awit sangka tyilaka kuwi, pada mumet lan senpoyongan kaya wong mendem, lan entèk akalé. Ing sak njeruhné kangèlané kuwi terus pada sambat marang GUSTI, terus pada diluwari sangka kangèlané; lesusé disirep lan ombaké segara pada anteng. Wong-wong mau pada bungah, awit kahanané kabèh wis tentrem, lan terus dituntun menyang kuta sing disenengi. Wong kuwi bèn pada masrahaké maturkesuwun marang GUSTI, awit sangka katrésnan-Né, awit sangka mujijaté Gusti marang para anak-anaké manungsa. Wong mau bèn pada ngluhurké Gusti ing pasamuané umat kuwi, lan memuji marang Panjenengané ing kumpulané para pinituwa. Kali-kali didadèkké ara-ara samun, lan sumberé banyu didadèkké lemah bongkor, negara subur didadèkké lemah asin, sing mengkono kuwi awit sangka penggawé alané wong sing pada ngenggoni, ara-ara samun didadèkké blumbang, lan lemah bongkor didadèkké sumber banyu, wong sing kaliren terus pada didèkèkké ing kono, terus pada mbangun kuta sing dienggoni, terus pada nyebar ing kebon lan nggawé kebon anggur, sing ngetokké woh-wohan kanggo pametuné. Nanging wong kuwi banget diberkahi karo Gusti, nganti terus banget enggoné tambah-tambah, lan kéwan-kéwané pada didadèkké manak-manak. Nanging terus suda-suda lan ngrekasa, awit sangka pangwasané sangsara lan kasusahan. Gusti terus ngesokké kewirangan marang para penggedéné, pada didadèkké nglembara ing ara-ara samun, sing ora ana dalané. Nanging wong mlarat pada dislametké supaya ora ditindes, lan anak putuné pada ditangkar tumangkarké kaya kumpulan wedus kaé. Para wong bener pada weruh terus pada bungah, nanging kabèh sing ala pada mingkem. Sapa wong sing wityaksana? Kuwi betyik gondèlana marang perkara kuwi kabèh, lan gatèkna marang katrésnané GUSTI. Kidung. Masmuré Daved. Ati kula wis mantep, duh Gusti Allah, kula bakal ngidung, kula bakal ngidungké masmur. Tangia, hé! nyawaku. Hé harep lan siter pada tangia! ésuk wétan arep tak gugah. Kula arep ngluhurké Panjenengan ing sak tengahé para bangsa, duh GUSTI lan arep ngidungké masmur kanggo Panjenengan ing kumpulané para taleré bangsa; awit kawelasan Panjenengan kuwi gedéné ngungkuli langit, lan kasetian Panjenengan nganti sundul mendung. Duh Gusti Allah, Panjenengan supaya ngluhurké Panjenengan piyambak nganti ngungkuli langit, lan kamulyan Panjenengan supaya ngungkuli bumi kabèh. Supaya para katrésnan-Mu pada bisa utyul; supaya Panjenengan ngekèki keslametan karo tangan tengen-Mu, lan nyauri marang kula. Gusti Allah wis ngetokké tembung ing griya sutyiné: “Aku arep surak-surak; negara Sikem bakal Tak dum-dum, legokan Sukot arep Tak ukur, Giléad kuwi duwèk-Ku, Manasé kuwi duwèk-Ku, Efraim kuwi kudungé sirah-Ku, Yéhuda kuwi tekené kraton-Ku, Moab kuwi panggonan kanggo wisuh-Ku, Edom Tak untyali kasut-Ku, lan awit sangka tanah Filistèn Aku surak-surak.” Sapa sing bakal nuntun aku mlebu ing kuta sing kuwat? Sapa sing nuntun aku menyang tanah Edom? Duh Gusti Allah, apa duduk Panjenengan piyambak sing wis nampik kita, lan ora metu bareng karo bala kita, duh Gusti Allah? Panjenengan supaya ngekèki pitulungan nglawan mungsuh, awit pitulungané manungsa kuwi tanpa guna. Awit sangka Gusti Allah, kita bakal pada nindakké penggawéan-penggawéan sing gagah lan gedé, lan Gusti Allah piyambak bakal ngiles-ngiles para mungsuh kita. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Duh Gusti Allah pujian kula, Panjenengan supaya aja meneng, awit tutuké wong duraka karo tutuké wong goroh mangap marang kula, lan kula diunèn-unèni karo ilat goroh, kula diserang karo tembung-tembung sesengitan, lan merangi tanpa sebab. Kanggo balesané katrésnan kula pada musuhi kula, nanging pada kula ndongakké, kabetyikan kula diwales ala, lan katrésnan kula kewales sengit. “Angkaten wong duraka sing ngadili dèwèké lan tukang nuntut ing sisih tengené. Yèn diadili bèn metu dadi wong salah, lan pandongané dadi dosa; umuré bèn kélong, pangkaté dijukuk karo wong liya; anaké pada dadia lola, lan bojoné dadia randa. Anak-anaké ya bèn nglembara ora karuan lan ngemis, lan ditundung sangka jugrukané omahé. Sing nagih njikuki sembarang duwèké, lan wong liya pada ngrebuta olèh-olèhé ngrekasané; aja nganti tetep urip olèh katrésnan kawelasané wong, lan aja nganti ana sing melasi marang anaké sing wis dadi lola; turun-temuruné pada entèka, lan jenengé dientèkké ing turun tyandaké, alané para leluhuré diéling-éling ing ngarepé GUSTI, lan dosané ibuné aja nganti dilebur, ya bèn tansah dipikir karo GUSTI, supaya pengéling-éling kanggo wong kuwi dientèkké sangka bumi, awit ora éling nindakké katrésnan, nanging ngoyak-oyak wong sing kasusahan lan mlarat lan sing semplak atiné nganti pada nemoni pati. Awit seneng ngutyapké sepata-sepata, mila pada kenaa karo sepata-sepatané déwé; awit ora seneng marang berkah, mila supaya berkah ya ngedohi sangka dèwèké. Bebendu dienggo kaya klambiné, mila ngresep ing awaké kaya banyu, lan kaya lenga ing balungé, ya dadia kaya sandangan sing dienggo, lan sabuk sing tansah dienggo. Kabèh kuwi dadia upahé, ganjarané GUSTI marang wong sing pada ndakwa kula, lan sing pada ngèlèk-èlèkké kula.” Nanging Panjenengan, duh GUSTI, Gusti kula, Panjenengan supaya tumindak kanggo kula awit sangka asma Panjenengan, kula supaya Panjenengan tulungi awit sangka kawelasan Panjenengan sing betyik kuwi. Kula ngalami sangsara lan kekurangan lan ati kula dijojoh-jojoh ing batin kula, kula ngilang kaya ayang-ayang sing mundak dawa, kula dikebutké kaya walang. Dengkul kula lemes awit enggèn kula pasa, lan awak kula dadi kuru, kentèkan gajihé. Kula wis dadi tyatyatané wong-wong kuwi, saben weruh kula pada gèdèk-gèdèk. Duh GUSTI, Gusti Allah kula, kula supaya Panjenengan tulungi, kula supaya Panjenengan tulungi, tyotyok karo kawelasan Panjenengan, supaya pada weruh, yèn kuwi tangan Panjenengan, mung Panjenengan, duh GUSTI, sing nindakké kuwi. Ya bèn pada nyepatani, Panjenengan bakal mberkahi, ya bèn mungsuh-mungsuh pada ngalami kisinan, nanging abdi Panjenengan olèha kebungahan. Wong sing pada nglawan kula supaya pada klambènan kisinan, pada dikebaki karo kewirangan kaya nganggo jubah. Banget enggonku arep maturkesuwun marang GUSTI karo tutukku, lan Panjenengané arep tak luhurké ing sak tengahé wong okèh, awit Gusti ngadek ing sak tengené wong ringkih, arep ngluwari sangka para wong sing ngukum. Masmuré Daved. Tembungé GUSTI marang bendara kula mengkéné: “Kowé njagonga ing tengen-Ku, nganti tekan mungsuhmu wis pada Tak dadèkaké antyik-antyiké tlapakanmu.” GUSTI bakal ngatyungké tekené pangwasa-Né sangka Sion; Panjenengan nggawa pangwasa ing kumpulané mungsuh-mungsuhmu. Ing dina nglumpukké suradadu Lan umat Panjenengan karo sak kabèhé ati bakal maju dipatyaki karo kesutyian; sangka wetengé ésuk wétan Panjenengan metu kaya ebun. GUSTI wis sumpah, lan bakal ora gela: “Kowé kuwi dadi imam tekan sak lawas-lawasé miturut pernatané Mèlkisèdèk.” Gusti ing tengen Panjenengan, ngremuk para ratu-ratu ing dinané nesu-Né; Gusti ngadili ing antarané para bangsa nganti layon-layoné pada pating glémpang. Panjenengané ngejur wong-wong sing dadi penggedé ing negara sing amba. Ing pinggir dalan Piyambaké ngombé ing kali, nganti ndangakké sirahé. Haléluya! GUSTI arep tak puji karo sak kabèhé atiku, ing kumpulané para wong bener lan ing pasamuan. Penggawéané GUSTI kuwi gedé, apik ditliti karo kabèh wong sing nyenengi. Penggawéané kuwi gedé lan mulya, lan keadilané tetep ing sak lawas-lawasé. Mujijaté Gusti wis didadèkké pengéling-éling; GUSTI kuwi gedé katrésnané lan welasan. Para wong sing ngabekti marang Panjenengané kuwi pada dikèki pangan, perjanjiané diélingi ing selawasé. Kekuwatan lan penggawéan-Né wis dikabarké marang umaté, pada dikèki tanah pandumané para bangsa. Penggawéané tangan-Né kuwi bener lan keadilan, kabèh préntahé Gusti kuwi pada kena dipertyaya, kuwat sak terusé lan ing sak lawas-lawasé, ditindakké karo bener lan jujur. Umaté Gusti dikèki keslametan, Gusti Allah mréntah supaya perjanjiané kuwi kanggo ing sak lawas-lawasé, asmané kuwi sutyi lan ngidap-idapi. Ngabekti marang GUSTI kuwi wiwitané kawityaksanan, sak rupané wong sing nglakoni kuwi pada nduwé pikiran padang. Pamuji marang Gusti Allah kuwi langgeng tekan selawasé. Haléluya! Rahayu wong sing ngajèni GUSTI, sing banget nyenengi marang kabèh pepakon-Né, anak putuné bakal kuwat ing bumi, turunané wong bener bakal diberkahi, omahé kanggonan banda lan kasugihan, lan kabetyikané tetep ing sak lawas-lawasé. Ing sak njeruhné pepeteng wong sing bener mletèkké pepadang, trésna welasan lan adil. Beja wong sing kanggonan welas lan nyilihké, sing ngrampungké urusané karo sak mestiné, awit ora bakal gonjing tekan selawasé, wong sing bener kuwi bakal diélingi selawasé, ora wedi marang kabar sing ala, atiné tatak, pertyaya banget marang GUSTI, atiné kuwat, ora kanggonan wedi, nganti nganggep rèmèh marang para mungsuhé. Lubèr pawèhé, marang wong mlarat, kesutyiané tetep ing sak lawas-lawasé, sunguné bakal mundak duwur ing sak njeruhné kamulyan. Wong duraka pada weruh, terus lara atiné, nggeget untuné terus lemes; kepénginané wong duraka kuwi tumuju ing karusakan. Haléluya! Hé para abdiné GUSTI, pada memujia, pada memujia marang asmané GUSTI. Asmané GUSTI kasuwurna, saiki lan selawasé. Asmané GUSTI pinujia sangka panggonan njedulé srengéngé nganti tekan ing panggonan mingslepé; GUSTI kuwi luhur ngungkuli sak kabèhé para bangsa, kamulyané ngungkuli langit. Sapa sing kaya GUSTI, Gusti Allah kita, sing manggon ing nduwur, sing ngasorké Panjenengané piyambak, kanggo nyawang langit lan bumi? Wong asor dijunjung sangka lebu lan wong mlarat dientaské sangka blétokan, dilungguhké tyampur karo para penggedé, tyampur karo para penggedéné bangsané. Wong sing gabuk dilungguhké ing omah, dadi ibuné botyah-botyah, mulané kebak kabungahan. Haléluya! Waktu Israèl budal sangka negara Egipte, waktu turunané Yakub metu sangka tengahé bangsa sing béda tembungé, terus Yéhuda dadi panggonan griya sutyi-Né, Israèl dadi panggonané pangwasa-Né. Segara weruh terus mlayu, laut Yordan bali menduwur, gunung-gunung pada mentyolot-mentyolot kaya wedus lanang, puntuk-puntuk pada jingklak-jingklak kaya tyempé. Hé segara, kenèng apa kowé kok mlayu? Hé laut Yordan, kowé bali menduwur, hé gunung-gunung, kowé pada pentyolotan kaya wedus lanang? Hé puntuk-puntuk, kowé pada jingklak-jingklak kaya tyempé? Gemetera hé bumi, ing ngarepé Gusti, ing ngarepé Gusti Allahé Yakub, sing ngowahi watu dadi blumbang, lan watu sing atos dadi sumber. Duh GUSTI, aja marang kita, aja marang kita, mung marang asma Panjenengan dikèki kamulyan, awit sangka kawelasan-Mu, awit sangka kasetian-Mu. Kenèng apa para bangsa nganti pada bakal ngomong: “Gusti Allahé wong-wong kuwi ing ngendi?” Gusti Allah kita ing swarga; nindakké kekarepan-Né. Brahalané para bangsa slaka lan emas, garapané tangané manungsa; pada nduwé tutuk, nanging ora bisa ngomong; pada nduwé mripat, nanging ora bisa weruh; pada nduwé kuping, nanging ora bisa ngrungokké; pada nduwé irung, nanging ora bisa ngambu; tangané ana, nanging ora bisa nggrayahi; sikilé ana, nanging ora bisa mlaku, ora bisa nyuwara sangka njeruh guluné; para wong sing nggawé kuwi pada dadia sak pepadané mengkono uga sak rupané wong sing pertyaya marang kuwi. Hé Israèl, pertyayaa marang GUSTI, Panjenengané sing mitulungi lan dadi tamèngé. Hé turunané imam Harun! Pertyayaa marang GUSTI, Panjenengané sing mitulungi lan dadi tamèngé. Hé para wong sing ngabekti marang GUSTI, pada pertyayaa marang GUSTI, Panjenengané sing mitulungi lan dadi tamèngé. GUSTI wis éling marang kita bakal ngekèki berkah, bakal mberkahi turunané Israèl, bakal mberkahi turunané imam Harun, bakal mberkahi para wong sing ngabekti marang GUSTI, dadia sing tyilik dadia sing gedé. GUSTI supaya ndadèkké kowé pada tangkar tumangkar, ya kowé lan anak-putumu. Kowé pada bakal diberkahi karo GUSTI, sing nggawé langit lan bumi. Langit kuwi langit duwèké GUSTI, nanging bumi wis dikèkké Gusti marang para anak-anaké manungsa. Duduk wong mati sing bakal pada ngluhurké GUSTI, lan duduk kabèh wong sing wis medun ing jagat suwung, nanging kita, kita bakal pada memuji marang GUSTI, wiwit saiki nganti tekan sak lawas-lawasé. Haléluya! Aku trésna marang GUSTI awit ngrungokké swaraku lan penjalukku, kupingé Gusti ngrungokké aku, mulané sakjeku urip aku bakal nyebut marang Panjenengané. Aku digubet karo taliné pati, lan dilawan karo rasa wedi marang ndonyané wong mati, lan ngrasakaké kangèlan lan kasusahan. Nanging aku nyebut asmané GUSTI: “Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngluwari kula.” GUSTI kuwi maha trésna lan adil, Gusti Allah kita kuwi gedé kawelasan-Né. GUSTI kuwi njaga marang wong prasaja; aku wis lemes, nanging terus dipitulungi karo Panjenengané. Duh nyawaku, dadia ayem menèh, awit GUSTI wis ngapiki marang kowé. Ya, Panjenengan wis ngluwari kula sangka pati, lan mripat kula sangka luh, lan taler kula sangka sandungan. Aku dililani mlaku ing ngarepé GUSTI, ing negarané wong urip. Aku pertyaya, senajan nduwé tembung: “Banget temen enggonku ditindes.” Ing sak njeruhné kebingunganku aku ngomong: “Manungsa kuwi pada goroh kabèh.” Apa sing tak nggawé balesan marang GUSTI, kanggo sak kabèhé katrésnan-Né marang aku? Aku arep ngangkat tuwungé keslametan lan arep nyebut asmané GUSTI, arep ngluwari janjiku marang GUSTI ing ngarepé umat Panjenengan kabèh. Patiné para katrésnan-Né kuwi larang regané ing ngarepé GUSTI. Duh GUSTI, kula kuwi abdi Panjenengan, ya tenan abdi Panjenengan, anaké abdi wadon Panjenengan; Panjenengan sing wis ngutyuli tali-banda kula. Kula bakal pasrah kurban maturkesuwun marang Panjenengan. Lan bakal nyebut asmané GUSTI. Tak bayar janjiku marang GUSTI ing ngarepé umat Panjenengan kabèh, ing platarané griyané GUSTI, ing sak tengahmu, hé Yérusalèm! Haléluya! Hé kabèh bangsa, pada ngluhurna GUSTI, pada luhurna Panjenengané, hé kabèh taleré bangsa! Awit katrésnan-Né kuwi ngidap-idapi kanggo kita, lan kasetiané GUSTI kuwi langgeng tekan sak lawas-lawasé. Haléluya! Pada ngluhurna GUSTI, awit Panjenengané kuwi betyik! Awit katrésnan-Né kuwi langgeng ing sak lawas-lawasé. Israèl ngomonga: “Katrésnan-Né kuwi langgeng selawasé!” Turunané imam Harun ngomonga: “Katrésnan-Né kuwi langgeng selawasé!” Para wong sing ngabekti marang GUSTI pada ngomonga: “Katrésnan-Né kuwi langgeng selawasé!” Sak njeruhné kangèlan aku nyebut marang GUSTI. GUSTI terus nuruti penjalukku, aku dikèki lega; GUSTI nunggal karo aku, aku bakal ora wedi. Manungsa bisa nandangi apa marang aku? GUSTI nunggal karo aku lan mitulungi aku, aku bakal nganggep sepélé wong sing pada sengit marang aku. Luwih betyik ngungsi marang GUSTI tenimbang ngendelké manungsa; luwih betyik ngungsi marang GUSTI tenimbang ngendelké para penggedé. Aku dikepung sak kabèhé bangsa ing asmané GUSTI, kabèh pada tak getyek. Aku dikepung, kemput enggoné ngepung aku, ing asmané GUSTI, tak getyek. Kabèh pada ngepung aku kaya tawon, pada mulat-mulat kaya geniné eri, ing asmané GUSTI, pada tak getyek banjur mundur. Aku dijongkroké sak rosané nganti tiba, nanging GUSTI mitulungi aku. GUSTI kuwi dadi kekuwatanku lan masmurku,, Panjenengané wis dadi keslametanku. Ing tarupé para wong bener ana swara surak-surak lan kemenangan: “Tangané tengen GUSTI nindakké kekuwatan, Tangané tengen GUSTI bisa ngangkat; Tangané tengen GUSTI nindakké kekuwatan!” Aku ora bakal mati, nanging urip lan aku bakal nyritakké penggawéané GUSTI. GUSTI banget enggoné ngrangkèt marang aku, nanging aku ora dipasrahké marang pati. Aku dibukakké gapurané kabeneran, aku arep mlebu, arep ngluhurké GUSTI. Iki gapurané GUSTI sing bakal dileboni karo para wong bener. Kula maturkesuwun marang Panjenengan, awit Panjenengan wis nuruti penjaluk kula lan Panjenengan wis dadi keslametan kula. Watu sing ditampik karo para tukang nggawé omah kuwi wis dadi watu sing pojoké pondasi; kedadian kuwi sangka GUSTI, lan nggumunaké ing pandelengé kita. Iki dina sing digawé karo GUSTI, hayuk pada bungah-bungah lan seneng-seneng. Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngekèki kemenangan. Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngekèki kabekjan. Kaberkahan sing teka atas asmané GUSTI. Kita pada mberkahi kowé kabèh sangka griyané GUSTI. GUSTI kuwi Gusti Allah, Panjenengané ngekèki pepadang marang kita, kurbané riyaya tyentyangen karo tali ing sungu-sunguné mesbèh. Panjenengan kuwi Gusti Allah kita, kula arep memuji Panjenengan, duh Gusti Allah kula, Panjenengan bakal kula luhurké. Pada memujia marang GUSTI, awit Panjenengané kuwi apik! Awit katrésnan-Né kuwi kanggo selawasé. Rahayu wong sing uripé apik mlakuné, sing uripé nurut angger-anggeré GUSTI. Rahayu wong sing pada nyekel pepéling-pepélingé Gusti lan nggolèki Panjenengané karo sak kabèhé ati, sing uga ora nglakoni duraka, nanging uripé nurut dalan sing diduduhké. Panjenengan déwé wis nggelarké pepakon Panjenengan, supaya dityekel karo temen. Supaya urip kula tetep miturut pernatan Panjenengan. Yèn mengkono kula ora bakal kewirangan, yèn kula ngewaské kabèh pepakoné Panjenengan. Kula bakal ngutyap maturkesuwun marang Panjenengan karo sak kabèhé ati, yèn nyinaoni marang katetepan Panjenengan sing adil. Pernatan Panjenengan bakal kula gondèli, aja nganti Panjenengan tinggal kula babar pisan. Karo tyara kepriyé wong nom-noman tetep resik mlakuné? Yèn njaga uripé karo tembung-Mu. Kula golèki Panjenengan karo sak kabèhé atiku, aja nganti Panjenengan ngejarké kula nyimpang sangka pepakon-Mu. Janji Panjenengan kula simpen ing njeruhné ati, supaya kula aja nganti nggawé dosa marang Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan sing kula puji, kula supaya Panjenengan wulangi pernatan Panjenengan; karo lambé kula, kula nyritakké kabèh katetepan sing Panjenengan préntahaké. Kula bungah ing bab pinuntun pepéling Panjenengan, kaya ing bab sak okèhé banda. Pepakoné Panjenengan bakal kula resep-resepi, lan ngawas-awasi marang dalan pinuntun Panjenengan. Kula bakal seneng ing pernatan Panjenengan, lan ora bakal lali marang tembungé Panjenengan. Panjenengan supaya gelem mbales sing apik marang abdi-Mu supaya kula urip, lan kula bakal nyekel tembungé Panjenengan. Mripat kula supaya Panjenengan melèké, supaya kula bisa nyawang mujijat angger-angger Panjenengan. Kula wong mantya ing bumi, pepakon Panjenengan supaya aja Panjenengan delikké kanggo kula. Ati kula remuk awit sangka enggèn kula tansah kangen marang pernatan-pernatan-Mu. Panjenengan nundung para wong mursal; supaya kenènga bebendu wong sing nyimpang sangka pepakoné Panjenengan. Wong tukang nyatyat lan tukang ngenyèk supaya Panjenengan singkirké sangka kula, awit kula netepi pepéling-pepéling Panjenengan. Senajan para penggedé pada lungguhan komplotan nglawan kula, nanging abdi-Mu iki ngrasak-ngrasakké pernatan Panjenengan. Dawuh pepélingé Panjenengan kuwi malah dadi kesenengan kula lan dadi juru rembuk kula. Nyawa kula kelèt marang lebu, Panjenengan supaya nguripké kula miturut karo tembungé Panjenengan. Urip kula wis kula tyritakké, lan Panjenengan terus nyauri. Panjenengan supaya mulangi bab pernatan Panjenengan marang kula. Kula supaya mangertèni marang pinuntun pepakoné Panjenengan, supaya kula ngrasaké mujijat Panjenengan. Nyawa kula nangis awit sedih, Panjenengan supaya nguwatké miturut tembungé Panjenengan; kula supaya Panjenengan adohké sangka dalan sing nyasar, lan dikèki angger-angger Panjenengan. Dalané kabeneran sing wis kula pilih, lan katetepan Panjenengan kula dèkèk ing ngarep kula; préntah pepélingé Panjenengan kula gondèli; duh GUSTI, kula supaya aja Panjenengan wirangké. Kula bakal manut miturut pinuntun pepakoné Panjenengan, awit Panjenengan wis ngekèki jembaré ati kula. Duh GUSTI, Panjenengan supaya nduduhké pinuntun bab pernatan Panjenengan marang kula, bakal kula turut tekan sak lawas-lawasé. Kula supaya Panjenengan kèki ngerti, nganti kula terus bakal netepi pernatan Panjenengan, bakal kula tindakké karo sak kabèhé ati. Kula supaya lakokké ing dalané pepakoné Panjenengan, awit kuwi sing kula senengi. Ati kula supaya Panjenengan adepaké marang tembung pepélingé Panjenengan, aja marang mung nguber bati. Mripat kula supaya Panjenengan énggoké sangka barang sing tanpa guna; kula Panjenengan uripké ing dalan pinuntun Panjenengan! Abdi Panjenengan supaya dikuwatké karo perjanjiané Panjenengan, sing dikèkké marang wong sing ngabekti marang Panjenengan. Tyiri kula sing kula kuwatérké, supaya Panjenengan singkirké sangka kula, awit angger-angger Panjenengan kuwi apik; tenan sing kula kangeni kuwi pepakon Panjenengan; kula Panjenengan uripké karo keadilan Panjenengan. Duh GUSTI, supaya kula ditibani kawelasan Panjenengan, keslametan pawèh Panjenengan kuwi tyotyok karo janji Panjenengan; supaya kula bisaa nyauri marang wong sing nyalahké kula, awit kula pertyaya marang tembungé Panjenengan. Tembung kabeneran kuwi supaya aja nganti dijikuk sangka tutuk kula, awit kula ngarep-arep marang pernatan Panjenengan. Kula tansah bakal nyekel pernatan Panjenengan ing sak terusé lan ing sak lawasé. Kula bakal urip ing katentreman, awit pepakoné Panjenengan sing kula golèki. Kula bakal ngutyapké tembung pepélingé Panjenengan ing ngarepé para ratu, lan kula ora bakal kewirangan. Kula bakal nyenengi pepakon Panjenengan sing kula trésnani kuwi. Tangan kula, kula unggahké marang pepakoné Panjenengan sing kula trésnani; kula bakal ngrasak-ngrasakké pernatan-pernatan Panjenengan. Panjenengan supaya éling marang tembung sing Panjenengan omongké marang abdi Panjenengan, awit Panjenengan wis ngekèki pengarep-arep marang kula. Kuwi sing dadi panglipuran kula ing njeruhné kasangsaran kula, namung perjanjian-Mu sing nguripké kula. Wong sing kurang ajar pada moyoki marang kula, nanging kula ora bakal nyimpang sangka angger-angger Panjenengan. Duh GUSTI, angger-angger Panjenengan wiwit mbiyèn tansah kula élingi, mulané kula olèh panglipuran. Kula nesu marang para wong duraka sing pada ninggalké angger-angger Panjenengan. Pernatan Panjenengan kuwi kanggo kula kaya kidung masmur, ing omah, sing kula panggoni dadi wong mantya. Duh GUSTI, ing wantyi wengi kula éling marang asma Panjenengan, kula bakal netepi angger-angger Panjenengan. Kuwi berkah-Mu marang kula, ya kuwi yèn kula manut pepakoné Panjenengan. GUSTI kuwi sing dadi panduman kula, kula wis janji kula bakal nyekel tembung-tembung-Mu. Sak kabèhé ati enggèn kula njaluk kawelasan Panjenengan, supaya Panjenengan ngekèki kawelasan marang kula tyotyok karo janji Panjenengan. Mlaku kula tansah kula rasakné, lan sikil kula, kula tujokké marang tembung pepélingé Panjenengan. Kula gelis-gelis lan ora bakal ngrendetké enggèn kula nyekel pepakon Panjenengan. Jireté wong duraka pada nalèni kula, nanging kula ora lali marang angger-angger Panjenengan. Ing wantyi tengah wengi kula nglilir memuji marang Panjenengan awit sangka pernatan-pernatan Panjenengan sing adil. Kula dadi siji karo kabèh wong sing ngabekti marang Panjenengan, lan karo para wong sing pada nyekel préntah-préntah Panjenengan. Duh GUSTI, bumi kuwi kebak karo kawelasan Panjenengan, kula supaya Panjenengan wulangi bab pernatan-Mu. Duh GUSTI, Panjenengan wis nindakké kabetyikan marang abdi-Mu, miturut tembung-Mu. Kula supaya Panjenengan wulangi bab kawityaksanan lan kaweruh sing apik, awit kula pertyaya marang pepakon-Mu. Sak durungé kula ngalami sangsara, mlaku kula nyimpang, nanging saiki kula gondèlan marang janji-Mu; Panjenengan kuwi apik lan nindakké sing betyik, kula supaya Panjenengan wulangi bab pernatan-Mu. Wong kurang ajar pada nindakké ala marang kula karo goroh, nanging kula bakal nyekel préntah-Mu karo sak kabèhé ati. Atiné para wong kuwi pada peteng kaya gajih, nanging kula, angger-angger-Mu kuwi dadi kebungahan kula, enggèn kula ditindes kuwi maédahi kanggo kula, ya kuwi ndadèkké kula terus nyinaoni pernatan-Mu. Torèt sing Panjenengan kèkké kuwi apik kanggo kula ngungkuli emas utawa slaka blébékan. Tangan Panjenengan sing nggawé lan nganakké kula, kula supaya Panjenengan kèki pangertèn, supaya kula bisa nyinau pepakon-Mu. Para wong sing ngabekti marang Panjenengan, pada nyawang kula karo bungah, awit kula ngarep-arep marang tembung-Mu. Duh GUSTI, kula ngerti yèn pernatan-pernatan Panjenengan kuwi adil, lan enggèn Panjenengan ndadèkké sangsara marang kula kuwi awit sangka kasetian-Mu. Supaya kawelasan Panjenengan kuwi dadia panglipuran kula, kaya janji-MU marang abdi-Mu. Kawelasané Panjenengan supaya teka marang kula supaya kula urip, awit angger-angger-Mu kuwi kesenengan kula. Para wong kurang ajar pada kewirangan, nanging kula disiya-siya tanpa sebab; nanging pepakon-Mu bakal kula rasak-rasaké. Para wong sing ngabekti marang Panjenengan, lan ngerti marang tembung pepéling-pepéling-Mu, kuwi pada ngguyupi marang kula; ati kula supaya bisaa lestari mantep marang pernatan-Mu, supaya kula aja nganti ngalami kisinan. Nyawa kula kangen marang keslametan pawèh Panjenengan, tembungé Panjenengan sing kula arep-arep; mripat kula bengep awit sangka anggèné ngarep-arep marang perjanjian-Mu; kula ngomong: “Kapan Panjenengan bakal nglipur kula?” Awit kula wis kaya kantong digarang ing kebul, nanging kula ya ora lali marang pernatan-Mu. Kari pira dina-dinané abdi-Mu iki? Apa mbésuk Gusti ngadili wong sing pada ngoyak kula? Wong kurang ajar sing ora nuruti angger-angger-Mu, kuwi pada ngeduk juglangan kanggo kula. Kabèh pepakon-Mu kuwi kenèng dipertyaya; kula diuyak-uyak tanpa sebab, kula supaya Panjenengan tulungi. Kula mèh-mèh waé dientèkké sangka bumi, nanging kula ya ora ninggalké tembung-Mu. Kula supaya Panjenengan uripké awit sangka kawelasan-Mu, supaya kula manut marang tembung pepéling-pepéling-Mu. Duh GUSTI, tembungé Panjenengan tekan sak lawas-lawasé tetep kuwat ing swarga. Kasetian Panjenengan kuwi turun-temurun, Panjenengan ngedekké bumi, nganti tetep ana. Kabèh ana nganti saiki kuwi miturut pernatan-Mu, awit sak kabèh-kabèhé kuwi pada ngladèni Panjenengan. Yèn angger-angger-Mu ora dadi kesenengan kula, kula mesti wis suwé mati ing kasangsaran kula. Kula ora bakal lali marang préntah-Mu tekan sak lawas-lawasé, awit kuwi dalané enggèn Panjenengan nguripké marang kula. Kula kuwi duwèk-Mu, kula supaya Panjenengan tulungi, awit kula kuwi nggolèki préntah-préntah-Mu. Wong duraka pada ndingkik kula, bakal ngentèkké kula, nanging kula bakal nggatèkké pepéling-pepéling-Mu. Kula weruh wates-watesé kasampurnan, nanging préntah Panjenengan kuwi jembar banget. Kula kuwi trésna banget marang angger-angger-Mu, sedina muput kula resep-resepi. Pepakon-Mu kuwi ngekèki kawityaksanan marang kula, ngungkuli satru kula, awit ing sak lawasé ana ing kula. Akal pikiran kula kuwi ngliwati para guru kula, awit tembung pepéling-pepéling-Mu kula resep-resepi. Kula luwih ngerti tenimbang wong-wong sing wis tuwa, awit kula nyekel préntah-préntah-Mu. Sikil kula, kula endek sangka kabèh dalané ala, supaya manut tembung-Mu. Kula ora nyimpang sangka pernatan-pernatan-Mu awit Panjenengan sing mulangi kula. Janji Panjenengan kuwi legi banget ing tyetak kula, ngungkuli leginé madu ing tutuk kula. Tembung-Mu ngolèhké kapinteran marang kula, mila kula sengit marang kabèh dalané goroh. Pitutur-Mu kuwi dimar ing ngarepé sikil kula lan pepadang kanggo dalan kula. Kula wis sumpah lan kula bakal netepi, bakal nuruti pernatan-pernatan-Mu sing adil. Duh GUSTI, banget enggèn kula ditindes, supaya Panjenengan nguripké tyotyok karo tembung-Mu. Duh GUSTI, kurban kebungahan rupa kidung pamuji kuwi, supaya bisaa nyenengké Panjenengan lan kula wulangana bab pernatan Panjenengan. Kula tansah nanggungké nyawa kula, nanging kula ora lali marang angger-angger-Mu. Wong duraka pada masang jiret kanggo kula, nanging kula ora nyimpang sangka préntah-préntah-Mu. Tembung pepéling-Mu kuwi dadi panduman kula sak lawas-lawasé, awit kuwi dadi kebungahané ati kula. Ati kula, kula adepaké supaya nandangi pernatan-Mu, ing sak lawasé nganti tekan ing pungkasan. Kula sengit marang wong sing mangga-mara, nanging sing kula trésnani kuwi angger-angger-Mu. Panjenengan kuwi pangungsèn lan tamèng kula, tembung-Mu sing kula entèn-entèni. Hé para wong duraka pada minggira sangka aku, supaya aku nyekel pepakoné Gusti Allahku. Kula supaya Panjenengan kuwatké tyotyok karo perjanjian-Mu supaya kula urip, lan aja nganti kisinan awit pengarep-arep kula. Kula supaya Panjenengan tulungi supaya slamet, kula tansah bakal bungah-bungah awit sangka pernatan-Mu. Kabèh wong sing nyimpang sangka pernatan-Mu kuwi pada Panjenengan tampik, awit tandang-gawéné tanpa guna. Kabèh wong duraka pada Panjenengan untyalké kaya reget, mila kula seneng marang pernatan-pernatan-Mu. Awak kula gemeter awit wedi marang Panjenengan, lan kula wedi marang pengadilan-Mu. Kabeneran lan keadilan sing wis kula lakoni, kula aja dipasrahké marang wong sing nglarani marang kula. Panjenengan supaya nanggung abdi-Mu ing bab kabetyikan, wong kurang ajar aja nganti pada nindes kula; mripat kula kangen marang keslametan pawèh-Mu lan perjanjian-Mu sing adil. Abdi-Mu supaya kerumat sing tyotyok karo kawelasan-Mu, lan Panjenengan wulangi bab pernatan-Mu. Kula kuwi abdi-Mu, supaya Panjenengan kèki pangertèn, supaya kula weruh tembung pepéling-pepéling-Mu. Saiki wis waktuné kanggo GUSTI nandangi penggawé; wong-wong wis pada mbubrah angger-angger-Mu. Mila kula seneng marang pepakon-Mu, ngliwati emas, senajan sing murni pisan. Kuwi sebabé kula urip karo jujur, tyotyok karo kabèh tembung-Mu, kabèh dalan goroh kula sengiti. Tembung pepéling-pepéling-Mu kuwi nggumunaké, mila nyawa kula nggatèkké kuwi, kebukaké tembung-Mu kuwi madangi, ngekèki pangertèn marang para wong sing bodo; tutuk kula, kula bukak amba lan mangap-mangap, awit ngelak marang pepakon-pepakon-Mu. Panjenengan supaya weruh kula lan gelem ngekèki kawelasan, miturut sak pantesé kanggo wong sing pada trésna marang asma-Mu. Jangkah kula jejekké miturut janji-Mu, lan kabèh ala aja nganti ngwasani kula. Kula supaya Panjenengan owalké sangka panganiayané wong, supaya kula nyekel préntah-préntah-Mu. Padangé praupan Panjenengan supaya njloroti abdi-Mu, lan wulangi kula bab pernatan-pernatan-Mu. Luh kula trotyosan kaya iliné banyu, awit wong pada ora nyekel angger-angger-Mu. Duh GUSTI, Panjenengan kuwi adil, lan pernatan Panjenengan kuwi bener; pepéling-pepéling-Mu wis Panjenengan préntahaké karo adil lan kasetian gedé. Kula diobong karo urupé katrésnan kula, awit satru kula pada nglalèkké kabèh tembung-Mu. Perjanjian-Mu kuwi murni banget, abdi-Mu seneng banget. Kula kuwi wong tyilik lan ala, nanging ora lali marang tembung-Mu. Keadilan-Mu kuwi adil tekan sak lawasé, lan angger-angger-Mu kuwi bener. Kula ketiban karo kangèlan lan kasusahan, nanging pepakon-Mu pada dadi kebungahan kula. Pepéling-pepéling-Mu kuwi adil tekan sak lawasé, kula dikèki ngerti supaya kula urip. Kula sambat karo sak kabèhé ati; duh GUSTI, supaya Panjenengan nyauri! pernatan-Mu bakal kula gondèli. Kula sambat marang Panjenengan; supaya ngluwari kula! Kula bakal nyekel pepéling-pepéling-Mu. Esuk mruput kula tangi lan sambat njaluk tulung, tembung-Mu sing kula arep-arep. Tangi kula ndisiki waktuné jaga mbengi perlu nggilut-nggilut piwulang-Mu. Duh GUSTI, ngrungokké sambat kula, awit sangka kawelasan-Mu; kula supaya Panjenengan uripké miturut pernatan-Mu. Wong sing ngoyak-oyak kula wis tyedak arep nindakké ala, wong-wong iki pada ngedohi angger-angger-Mu. Nanging duh GUSTI, Panjenengan tyedak, lan kabèh pepakon-Mu kuwi bener. Wis wiwit mbiyèn kula ngerti sangka pepéling-pepéling-Mu, yèn kuwi wis Panjenengan tetepké kanggo sak lawasé. Panjenengan weruh kasangsaran kula lan Panjenengan luwari, awit kula ora lali marang angger-angger-Mu. Panjenengan supaya gelem ngurus perkara kula, supaya Panjenengan luwari, apa malih kula supaya Panjenengan uripké miturut perjanjian-Mu. Keslametan kuwi adoh sangka para wong duraka, awit pada ora nggolèki pernatan-Mu. Duh GUSTI, kawelasan-Mu kuwi lubèr, Panjenengan nguripké kula tyotyok karo angger-angger-Mu. Okèh wong sing ngoyak lan sing nglawan kula, nanging kula ora nyimpang sangka pepéling-pepéling-Mu. Enggèn kula ndelok wong sing mlaku goroh nganti jelèh, awit kok pada ora nggatèkké janji-Mu. Lah kula seneng banget marang préntah-préntah-Mu! Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan uripké awit sangka kawelasan-Mu. Dasaré tembung-Mu kuwi kabeneran lan kabèh angger-anggeré keadilan-Mu kuwi kanggo sak lawasé. Kula dioyak-oyak tanpa sebab karo para penggedé, nanging ati kula mung wedi marang tembung-Mu. Kula bungah karo bab janji-Mu, kaya waé wong sing olèh rayahan okèh. Kula geting lan rumangsa mukok marang wong tukang ngapus, nanging seneng marang angger-angger-Mu. Kula memuji-Mu kaping pitu sedina, awit sangka keadilané pernatan-pernatan-Mu. Wong sing pada seneng marang angger-angger-Mu kuwi kanggonan katentreman sing gedé, lan ora ana sandungané. Duh GUSTI, keslametan pawèh-Mu sing kula arep-arep, lan kula nandangi pepakon-Mu. Kula nggatèkké marang tembung pepéling-pepéling-Mu, banget enggèn kula seneng, préntah lan pepéling-pepéling-Mu pada kula gondèli, awit sak mlaku-mlaku kula ing ngarep-Mu. Duh GUSTI, supaya sambat kula tekan ing ngarep-Mu, kula supaya dikèki pangertèn sing tyotyok karo tembung-Mu. Sambat kula supaya ketampa ing ngarep-Mu, kula supaya diluwari miturut janji-Mu. Lambé kula ya bèn ngetokké pamuji, awit Panjenengan mulangi pernatan-Mu marang kula. Ilat kula ya bèn ngidungké janji-Mu, awit kabèh pepakon-Mu kuwi bener. Tangan-Mu supaya dadia pitulungan kula, awit préntah-Mu sing kula pilih. Duh GUSTI, keslametan pawèh-Mu kula arep-arep, lan angger-angger-Mu dadi kebungahan kula. Nyawa kula supaya bisaa urip, memuji marang Panjenengan, lan pernatan-pernatan-Mu supaya dadia pitulungan kula. Kula kuwi kesasar kaya wedus gèmbèl sing kesasar, abdi-Mu supaya Panjenengan golèki, awit kula ora lali marang pepakon-Mu. Kidung jiyarah. Sak njeruhné kangèlan aku sambat marang GUSTI, terus dituruti: “Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngutyuli kula sangka lambé sing goroh, sangka ilat sing ngapus.” Apa sing bakal dikèkké marang kowé, lan kowé dikèki tambahan apa, hé ilat sing ngapus? Panahé pahlawan sing landep, lan geniné kayu arar. Tyilaka aku awit kudu manggon kaya wong mantya, kaya wong mantya ing negara Mèsèk, awit kudu manggon ing antarané tarupé bangsa Kedar! Wis tyukup suwé panggonanku tyampur karo wong sing pada sengit marang rukunan. Aku iki seneng rukun, nanging saben ana tembungku, wong kono terus pada ngajak perang. Kidung jiyarah. Mripatku nyawang marang gunung-gunung; pitulunganku kuwi tekané sangka ngendi? Pitulunganku kuwi tekané sangka GUSTI, sing nggawé langit lan bumi. Gusti ora bakal nglilani yèn sikilmu gloyoran, sing njaga kowé ora bakal ngantuk. Sejatiné sing njaga Israèl ora ngantuk lan ora turu. GUSTI kuwi sing njaga kowé, GUSTI kuwi pengayomanmu ing sisih tangan tengenmu. Srengéngé ora bakal nglarani kowé ing wayah awan, utawa mbulan ing wayah mbengi. Kowé bakal dijaga karo GUSTI, marang kabèh sing nggawé tyilaka; nyawamu dijaga. GUSTI bakal njaga mlebu lan metumu, wiwit saiki tekan selawasé. Kidung jiyarah masmuré Daved. Aku bungah waktu ana wong sing ngomong marang aku mengkéné: “Hayuk pada menyang griyané GUSTI.” Saiki sikil kita pada njangkah ing gapuramu, hé Yérusalèm. Hé Yérusalèm, sing wis diedekaké dadi kuta sing disambung rapet, sing ditekani karo para taler, ya kuwi para taler duwèké GUSTI, perlu pada maturkesuwun marang asmané GUSTI, tyotyok karo pernatané Israèl. Awit ing kono pernahé dampar-damparé pengadilan, damparé turunané Daved. Yérusalèm pada dongakna tentrem rahayu: “Kabèh wong sing trésna marang kowé bakal olèh kekuwatan. Tentrem rahayu anaa sak njeruhné témbokmu, lan kekuwatan anaa ing kratonmu.” Awit sangka para sedulurku lan para kantyaku, aku tak ngomongké: “Tentrem rahayu anaa ing kowé.” Awit sangka griyané GUSTI, Gusti Allah kita, aku bakal pada nggolèki apa sing betyik kanggo kowé. Kidung jiyarah. Mripat kula nyawang marang Panjenengan sing njagong ing swarga. Ya kaya mripaté abdi lanang anggèné nyawang marang tangané bendarané, utawa kaya mripaté abdi wadon anggèné nyawang marang tangané bendarané wadon, ya mengkono mripat kita, anggèné pada nyawang marang GUSTI, Gusti Allah kita, nganti olèh kawelasan. Kita supaya pada Panjenengan welasi, duh GUSTI, supaya Panjenengan welasi, awit wis warek enggèn kita pada disepèlèkké; nyawa kita wis kliwat nganti warek marang poyokané para wong sing rumangsa tentrem, lan marang wong gemunggung anggèné pada ngrèmèhké. Kidung jiyarah masmuré Daved. Yèn duduk GUSTI déwé sing mbélani kita, - kaya mengkono tembungé Israèl, - yèn duduk GUSTI déwé sing mbélani kita, waktu wong pada ngadek nglawan kita, kita mesti wis pada diuntal urip-uripan, waktu wong kuwi mulat-mulat nesuné marang kita; kita terus kéntér ing banyu, kita wis pada kelep ing kali; iliné banyu sing lubèr sing molak-malik kuwi wis nutupi kita. Pinujia GUSTI sing ora ngelungké kita dadi pangané untuné wong-wong mau! Nyawa kita pada bisa utyul kaya manuk, sing utyul sangka jireté wong mikat, rantas jireté, kita terus utyul. Pitulungan kita kuwi ing asmané GUSTI, sing nggawé langit lan bumi. Kidung jiyarah. Wong sing pada pertyaya marang GUSTI, kuwi pada kaya gunung Sion sing ora hoyak sak lawasé. Yérusalèm diubengi karo gunung, kaya mengkono GUSTI enggoné ngamping-ngampingi umaté, wiwit saiki nganti tekan selawasé. Tekené kratoné wong duraka ora bakal tetep ing bumi sing wis dilotré kanggo para wong bener, supaya wong bener aja nganti pada ngranggèhké tangané marang sing ala. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem nindakké sing apik marang para wong apik lan marang para wong sing atiné jujur. Nanging wong-wong sing nyimpang ing dalan sing ménggak-ménggok, supaya pada ditundung karo GUSTI bareng karo wong-wong sing pada nindakké ala. Tentrem rahayu kanggo Israèl! Kidung jiyarah. Ing waktuné GUSTI mulihké kahanané Sion, kita kaya wong ngimpi. Ing waktu kuwi tutuk kita pada kebak ngguyu, lan ilat kita kebak surak-surak. Ing waktu kuwi ing antarané para bangsa ana tembung: “GUSTI wis nindakké perkara sing gedé marang para wong iki!” GUSTI wis nindakké perkara sing gedé marang kita, mulané kita pada bungah. Duh GUSTI, Panjenengan supaya mulihké kahanané kita, kaya pulihé kali asat ing negara Negeb! Wong sing pada nyebar wiji karo mbrèbès mili, bakal panèn karo surak-surak. Wong sing mlaku maju karo nangis nyambi nyebar wiji, mulihé mesti karo surak-surak karo ngusung panènané. Kidung jiyarah masmuré Salomo. Yèn duduk GUSTI sing nggawé omah, tanpa nggawé wong sing mbangun; yèn duduk GUSTI sing njaga kuta, tanpa nggawé wong sing njaga enggoné melèk. Tanpa guna enggonmu tangi ésuk mruput, lan lungguhan nganti mbengi, lan mangan roti sing enggoné olèh karo rekasa, awit kuwi dikèkké karo Gusti marang sing ditrésnani waktu turu. Lah anak-anak lanang kuwi panduman pawèhé GUSTI, wohé meteng kuwi sakwijiné upah. Kaya panah ing tangané pahlawan, kaya mengkono kanggo anak-anak waktu enomé. Beja wong sing wadahé panah dikebaki karo kuwi kabèh. Wong kuwi ora bakal ngalami kisinan yèn rembukan karo mungsuh ing gapura. Kidung jiyarah. Rahayu saben wong sing ngabekti marang GUSTI, lan sing mlaku ing dalan sing diduduhké. Yèn kowé mangan wohé kangèlané tanganmu, rahayu kowé lan betyik kahananmu! Bojomu wadon bakal dadi kaya wit anggur sing subur ing njeruhné omahmu; lan anak-anakmu kaya trubusané wit saitun sing ngubengi méjamu. Lah kaya mengkono enggoné bakal diberkahi wong lanang sing ngabekti marang GUSTI. GUSTI supaya mberkahi kowé sangka Sion, lan kowé supaya menangi kabekjané Yérusalèm sakjekké uripmu, lan supaya menangi buyut-buyutmu! Tentrem rahayu anaa ing Israèl! Kidung jiyarah. Banget enggonku wis diangèlké karo wong, wiwit aku ijik nom, —bèn Israèl ngomong mengkono— banget enggonku wis diangèlké karo wong, wiwit aku ijik nom, nanging pada ora bisa ngalahké aku. Wong ngluku, ngluku ing gegerku, landepé luku didawakké. GUSTI kuwi adil lan sing medoti taliné wong duraka. Sak kabèhé wong sing sengit marang Sion bakal pada kewirangan lan bakal mundur. Pada kaya suket ing payon, sing alum sak durungé dijebol, sing ora digegem karo tangané wong ngarit, utawa ditalèni karo sing mbongkoki, terus wong sing pada liwat ora ngomong: “Berkahé GUSTI anaa ing kowé kabèh! Kita pada mberkahi kowé kabèh karo asmané GUSTI!” Kidung jiyarah. Duh GUSTI, sangka jurang sing jeru kula sambat marang Gusti. Duh Gusti, Panjenengan supaya ngrungokké swara kula, Panjenengan supaya ngrungokna marang swarané sambat kula. Duh GUSTI, yèn Panjenengan ngéling-éling marang dosané wong, duh Gusti, sapa sing bisa lestari? Nanging ing Panjenengan ana pangapura, supaya wong pada wedi-asih marang Panjenengan. Aku ngentèn-entèni marang GUSTI, nyawaku ngarep-arep, lan aku ngarep-arep marang pitutur-Mu. Nyawaku enggoné ngentèn-entèni marang Gusti ngungkuli pengarep-arepé wong njaga mbengi ngentèni wayah ésuk, ya wong njaga sing ngarep-arep wayah ésuk. Ngarep-arepa marang GUSTI, hé Israèl! awit GUSTI nduwé kawelasan, lan kerep banget ngekèki keslametan. Panjenengané sing bakal ngluwari Israèl sangka kabèh kesalahané. Kidung jiyarah, masmuré Daved. Duh GUSTI, kula ora gemunggung lan ora nyawang karo gemunggung; kula ora nguber marang bab sing muluk-muluk, utawa bab sing anèh kanggo kula. Tenan, kula wis nentremaké lan ngleremké nyawa kula; kaya botyah disapih sing turu tyedak ibuné, kaya botyah sing disapih nyawa kula ing njeruh kula. Hé Israèl, ngarep-arepa marang GUSTI, wiwit saiki nganti tekan sak lawas-lawasé! Kidung jiyarah. Duh GUSTI, Panjenengan supaya éling marang Daved lan kabèh kasusahané; anggèné sumpah marang GUSTI, lan ngetokké janji marang Gusti Allahé Yakub, sing Mahakwasa: “Tenan kula ora bakal mlebu ing tarup kula, lan ora munggah menyang ambèn kula, ya ora nglilani mripat kula turu utawa ngliyepké mripat kula, nganti kula olèh panggonan kanggo GUSTI, panggonan kanggo sing Mahakwasa, Gusti Allahé Yakub.” Kita pantyèn wis pada krungu bab kuwi ing Efrata, wis olèh ing ara-ara Yaar. “Hayuk pada mlebu menyang griyané Gusti Allah, pada sujut nyembah ing ngarepé antyik-antyiké damparé.” Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngadek lan lungaa menyang panggonan-Mu, Panjenengan karo peti perjanjian kekuwatan-Mu. Para imam Panjenengan supaya nganggo sandangan kabeneran, lan para katrésnan Panjenengan pada surak-suraka! Awit sangka Daved, abdi-Mu, supaya Panjenengan aja nampik wong sing dijebati Panjenengan. GUSTI wis ngomong marang Daved karo sumpah, sing mesti ora bakal disélaki: “Sakwijiné turunanmu bakal Tak jagongké ing damparmu; angger turunanmu tetep enggoné nggatèkké perjanjian-Ku, lan kabèh pernatan-pernatan sing Tak wulangké marang dèwèké, anak putuné turunanmu ing sak lawas-lawasé bakal pada lungguh ing damparmu.” Awit kuta Sion sing wis dipilih karo GUSTI, dikarepké dadi griyané. “Iki panggonan-Ku selawasé, ing kéné enggon-Ku bakal manggon, awit kuwi sing Tak karepké. Panguripané bakal Tak berkahi nganti lubèr, lan wong mlarat bakal Tak wareki karo roti. Para imamé bakal Tak sandangi keslametan, lan para wong sing bener bakal pada surak-surak awit sangka bungahé. Ing kono Aku bakal ngetokké sungu kanggo Daved, lan sing Tak jebatani bakal Tak tyepaki dimar. Mungsuhé bakal pada Tak enggoni sandangan sing kebak kewirangan, nanging Daved kuwi bakal nganggo makuta sing semlorot.” Kidung jiyarah masmuré Daved. Tenan betyik lan apiké, yèn para sedulur sing manggon bareng pada rukun. Kuwi kaya lenga jebatan apik ing sirah sing ndlèwèr marang jénggoté, sing ndlèwèr marang jénggoté imam Harun lan marang guluné jubahé. Kaya ebun gunung Hèrmon sing medun ing gunung-gunungé Sion. Awit ya ing kono GUSTI enggoné mréntahké berkah lan urip nganti tekan selawasé. Kidung jiyarah. Hayuk pada memuji marang GUSTI. Hé sak kabèhé para abdiné GUSTI, sing pada teka ngladèni ing griyané GUSTI, ing wayah mbengi. Tanganmu pada unggahna madep panggonan sutyi, lan pada memujia marang GUSTI. GUSTI sing nggawé langit lan bumi, supaya mberkahi kowé sangka Sion. Haléluya! Pada ngluhurna asmané GUSTI, pada luhurna, hé para abdiné GUSTI. Hé para wong sing pada teka ngladèni ing griyané GUSTI, ing platarané griyané Gusti Allah kita! Pada memujia marang GUSTI, awit GUSTI kuwi betyik, asmané pada luhurna karo masmur, awit kuwi apik! Awit GUSTI wis milih Yakub dadi duwèké, Israèl dadi katrésnan-Né. Tenan aku weruh, yèn GUSTI kuwi Mahaluhur, lan Gusti kita sing ngungkuli kabèh allah. GUSTI nindakké apa sing dadi karepé, ing swarga lan ing bumi, ing segara lan ing sak ubengé segara gedé. Gusti ndadèkké mendung mumbul sangka pungkasané bumi, nggawé bledèk sing mbarengi udan, angin dietokké sangka gedongé. Panjenengané sing matèni para anak mbarep ing negara Egipte, manungsa lan kéwan, uga nekakké tanda lan mujijat ing sak tengahmu, hé negara Egipte, nglawan marang Parao lan kabèh abdiné. Panjenengané sing merangi bangsa okèh, lan matèni ratu-ratu sing kuwat. Sihon, ratuné bangsa Amori, Og, ratu negara Basan, lan sak kabèhé kraton negara Kanaan, lan tanahé dikèkké dadi tanah panduman, tanah panduman marang Israèl, umaté. Duh GUSTI, asma Panjenengan kuwi langgeng sak lawasé. Duh GUSTI, Panjenengan diéling-éling turun-temurun. Awit GUSTI kuwi bakal ngekèki keadilan marang umaté, lan bakal melasi marang para abdi-Né. Brahalané para bangsa kuwi slaka utawa emas, gawéané tangané manungsa, pada nduwé tyangkem nanging ora bisa ngomong, pada nduwé mripat, nanging ora bisa weruh, kupingé ana, nanging ora bisa ngrungokké, uga tyangkemé ya ora ana ambekané. Ya kaya mengkono kahanané para wong sing nggawé, lan kabèh wong sing pertyaya kuwi. Hé turunané Israèl, pada memujia marang GUSTI, hé para turunané imam Harun, pada pasraha pamuji marang GUSTI. Hé turunané Lèwi, pada memujia marang GUSTI, hé, para wong sing ngabekti marang GUSTI, pada memujia marang GUSTI. GUSTI pasrahana pamuji sangka kuta Sion, Panjenengané sing manggon ing Yérusalèm. Haléluya! Pada memujia marang GUSTI, awit Panjenengané kuwi betyik! awit langgeng katrésnan-Né. Pada memujia marang Gusti Allahé para allah, awit langgeng katrésnan-Né. Pada memujia marang Gustiné para gusti, awit langgeng katrésnan-Né. Marang Panjenengané piyambak sing nindakké mujijat gedé, awit langgeng katrésnan-Né. Marang Panjenengané sing nggawé langit karo kawityaksanan, awit langgeng katrésnan-Né. Marang Panjenengané sing njèrèng bumi dasaré banyu, awit langgeng katrésnan-Né. Marang Panjenengané sing nggawé barang-barang gedé sing madangi langit, awit langgeng katrésnan-Né. Srengéngé sing ngwasani awan, awit langgeng katrésnan-Né. Lan mbulan lan lintang-lintang sing ngwasani ing wayah mbengi, awit langgeng katrésnan-Né. Sing matèni para mbarepé wong Egipte, awit langgeng katrésnan-Né. Lan nuntun Israèl metu sangka sak tengahé, awit langgeng katrésnan-Né. Karo tangan-Né sing rosa lan karo ngatungké lengen-Né, awit langgeng katrésnan-Né. Segara Abang dibukak dadi loro, awit langgeng katrésnan-Né. Lan nyabrangké Israèl metu sangka tengahé, awit langgeng katrésnan-Né. Parao sak balané diklelepké ing segara Abang, awit langgeng katrésnan-Né. Gusti Allah sing nuntun mlakuné umaté metu segara wedi, awit langgeng katrésnan-Né. Sing ngalahké perangé ratu gedé-gedé, awit langgeng katrésnan-Né. Para ratu sing kwasa pada dipatèni, awit langgeng katrésnan-Né. Sihon, ratuné bangsa Amori, awit langgeng katrésnan-Né. Lan Og, ratu Basan, awit langgeng katrésnan-Né. Negarané terus dikèkké dadi pandumané, awit langgeng katrésnan-Né. Dadi pandumané Israèl, abdi-Né, awit langgeng katrésnan-Né. Gusti Allah sing éling kita sak njeruhné kita asor, awit langgeng katrésnan-Né. Pada diluwari sangka tangané mungsuh kita, awit langgeng katrésnan-Né. Uga ngekèki pangan marang kabèh sing urip, awit langgeng katrésnan-Né. Pada memujia marang Gusti Allahé swarga, awit langgeng katrésnan-Né. Ing pinggir kali Babèl kita pada ndéprok karo nangis, yèn kita kèlingan kuta Sion. Siter kita pada kita tyantolké ing wit gandurasa ing kono. Awit ing kono wong-wong sing pada nyekel kita, njaluk supaya kita pada nggawé kidungan, lan wong sing nyiksa kita kuwi pada njaluk kidung kabungahan: “Kita pada dikidungké, kidungé sangka Sion.” Kepriyé bisané pada nggawé kidungé GUSTI ing negara mantya? Yèn aku lali marang kowé, hé Yérusalèm, garinga tanganku tengen! Ilatku kelèta ing tyetak, yèn aku ora tetep éling marang kowé, lan yèn Yérusalèm ora ndadèkké makutané kebungahanku? Duh GUSTI, Panjenengan supaya éling turunané Edom, ing dina kasusahané Yérusalèm ngomong: “Gempuren, gempuren tekan dasaré pisan!” Hé anak wadoné Babèl, sing seneng nglarani, rahayu wong sing nindakké balesan marang kowé, kanggo penggawé sing kok tindakké marang kita! Rahayu wong sing pada nyekeli anak-anakmu, terus pada dibantingi ing watu. Masmuré Daved. Panjenengan bakal kula puji karo sak kabèhé ati, ing ngarepé para allah kula bakal ngidung masmur kanggo Panjenengan. Kula bakal sujut madep griya-Mu sing sutyi, lan memuji marang asma-Mu, awit sangka kawelasan lan kasetian-Mu, awit asma-Mu lan perjanjian-Mu, Panjenengan gawé ngluwihi samubarang. Bareng kula sambat, Panjenengan terus nuruti kula, Panjenengan nambahi kekuwatan ing ati kula. Duh GUSTI, kabèh ratu ing bumi bakal pada ngluhurké Panjenengan, awit pada ngrungokké janji sangka tembung Panjenengan; pada bakal ngidungké dalan-dalané GUSTI, awit gedé kamulyané GUSTI. GUSTI kuwi luhur, nanging weruh marang wong asor, lan sing gemunggung pada didelok sangka kadohan. Yèn kula ing njeruhné kangèlan, Panjenengan sing nguripké kula, Panjenengan ngelungké tangan-Mu marang nesuné para mungsuh kula, lan kula ditulungi karo tangan-Mu tengen. GUSTI bakal ngrampungké samubarang kanggo kula! Duh GUSTI, kawelasan-Mu kuwi langgeng tekan sak lawasé. Panjenengan supaya aja nganti ninggalké penggawéané tangan-Mu. Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Duh GUSTI, Panjenengan sing njajaki lan weruh kula. Kula lungguh utawa ngadek Panjenengan weruh, Panjenengan ngerti obahé ati kula sangka kadohan. Panjenengan weruh yèn kula mlaku utawa ngasuh, lan sak mlaku kula Panjenengan ngertèni. Awit sak durungé ilat kula ngetokké tetembungan, sakjané Panjenengan wis weruh kuwi kabèh, duh GUSTI. Panjenengan ngurung kula sangka mburi lan sangka ngarep, lan tangan-Mu tansah Panjenengan tumpangké ing kula. Kaweruh sing mengkéné kuwi kliwat karo nggumunaké kanggo kula, duwuré nganti ora kenèng kula gayuh. Menyang ngendi enggèn kula lunga ngedohi Roh-Mu, menyang ngendi enggèn kula mlayu ngedohi ngarep-Mu? Yèn kula munggah menyang langit, Panjenengan ing kana, yèn kula nggelar ambèn kula ing ndonyané wong mati, Panjenengan ya ing kono. Yèn kula mabur nganggo swiwiné ésuké wétan, lan manggona ing pojokané segara, uga ing kono kula ketuntun karo tangan-Mu, lan digawa karo tangan-Mu tengen. Yèn kula ngomonga: “Awakku dikebaki karo pepeteng lan pepadang ing sak ubengku dadia mbengi,” pepeteng iki ora nggawé peteng ing mripat-Mu, wengi ya dadi padang kaya awan, pepeteng pada kaya pepadang. Awit Panjenengan piyambak sing nggawé ginjel kula, Panjenengan sing nenun kula ing wetengé ibu kula. Kula matur kesuwun marang Panjenengan awit nggumunké lan ngidap-idapi kedadian kula, penggawéan-Mu kuwi nggumunaké, nyawa kula banget anggèné ngrumangsani bab kuwi. Balung-balung kula ora ana sing ketutupan ing ngarep-Mu, waktu kula digawé ing pandelikan, lan digawé ing telengé bumi. Mripat Panjenengan weruh kula, waktu kula ijik ing weteng, kabèh kuwi wis pada ditulis ing kitab-Mu, dina-dina sing bakal dianakké, waktu siji waé durung ana. Duh Gusti Allah, tenan angèlé pikiran-Mu kuwi, tenan okèh banget gunggungé! Yèn bakal kula itung gunggungé ngliwati tyatyahé wedi; yèn kula mandek, jebul kula ijik ing ngarep-Mu. Duh Gusti Allah, wong duraka supaya Panjenengan entèkké, wong sing seneng ngutahké getih, supaya pada minggira sangka kula, sing pada ora ngajèni Panjenengan, lan sing tanpa nggawé anggèné pada nglawan marang Panjenengan. Duh GUSTI, wong sing pada sengit marang Panjenengan, apa ora kula sengiti, lan apa kula ora jelèh marang wong sing pada nglawan marang Panjenengan? Pantyèn pada kula sengiti wong-wong kuwi, pada dadi satru kula. Duh Gusti Allah, kula supaya Panjenengan jaga lan ati kula supaya Panjenengan ngertèni, kula supaya Panjenengan dadar lan Panjenengan supaya weruh angen-angené kula. Panjenengan supaya mriksa, apa mlaku kula nyimpang, lan gelem nuntun kula ing dalan sing langgeng! Kanggo juru penyanyi. Masmuré Daved. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan owalké sangka wong ala, lan Panjenengan jaga aja nganti tiba ing tangané wong sing seneng nglarani, sing pada ngrantyam-ngrantyam ala ing njeruhné ati, lan saben dina nggosok-nggosok supaya perang! Pada nglandepké ilaté kaya ula, ratyuné ula upas ing lambéné. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan jaga aja nganti tiba ing tangané wong duraka, lan ing tangané wong sing ala lan pada ngupaya nibakké kula. Wong kurang ajar karo meneng-meneng pada masangi jiret kula, lan masang tali-tali didadèkké jaring, pada masang kala ing sak uruté dalan. Tembungku marang GUSTI: “Panjenengan kuwi Gusti Allah kula, duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngrungokké marang sambat kula.” Duh GUSTI, Gusti kula, kekuwatané keslametan kula, Panjenengan sing ngayomi sirah kula yèn perang. Duh GUSTI, supaya aja nganti nuruti karepé wong duraka, aja nuruti rantyamané sing goroh. Wong sing ngepung kula pada ndangak, sepata-sepatané nibani wong-wong kuwi déwé. Bèn, Gusti nibani udan karo mawa geni! dityemplungké ing jurang, terus ora bisa mentas menèh. Tukang nyebar goroh ora bakal tetep urip ing bumi, wong sing nindakké duraka bakal diuber karo tyilaka. Kula ngerti, yèn GUSTI bakal ngadili perkarané wong sing ditindes, lan bakal mbélani perkarané wong ringkih. Tenan para wong bener bakal pada memuji marang asma-Mu, lan para wong jujur pada bakal manggon ing ngarep-Mu. Masmuré Daved. Duh GUSTI, kula sambat marang Panjenengan, kula supaya Panjenengan tekani, supaya ngrungokké swara kula yèn kula sambat marang Panjenengan. Pandonga kula supaya dadia kaya kurban dupa wangi kanggo Panjenengan, lan tangan kula sing kula unggahké dadia kaya pisungsung kurban ing wantyi soré. Duh GUSTI, Panjenengan supaya ngawat-awati tutuk kula, lawangé lambé kula supaya Panjenengan jaga. Ati kula supaya aja Panjenengan tujokké marang ala, supaya aja nganti nindakké penggawé sing duraka, bareng karo wong sing nandangi ala, lan kula aja nganti ngrasaké pangané sing énak-énak. Yèn wong bener nggepuk kula, kuwi katrésnan; lan yèn ngukum aku, dadi balsem ing sirah kula. Tenan kula tansah ndedonga nglawan penggawéané wong ala. Yèn wong-wong iki dipasrahké marang para rèkter, mesti bakal krungu, yèn tembung kula kuwi betyik. Kaya watu sing disigar lan diremuk ing lemah, mengkono uga balung-balungé pada pating slebar ing bolongané ndonyané wong mati. Awit GUSTI, Gusti Allah kula, mripat kula nyawang marang Panjenengan, kula ndelik marang Panjenengan, Panjenengan aja nganti mbanting kula. Panjenengan supaya gelem ngayomi kula aja nganti kenèng karo jiret, sing dipasang kanggo kula, karo jireté wong sing nindakké ala. Wong duraka pada bakal tiba bareng karo jaringé déwé, nanging kula bisa ngontyati. Kidung piwulang masmuré Daved, waktu ing guwa; sakwijiné pandonga. Aku nyebut marang GUSTI karo swara banter, karo swara banter enggonku ndedonga marang GUSTI. Tangisanku tak esokké ing ngarepé Gusti, kangèlanku tak pasrahké marang Panjenengané. Yèn ati kula semplak, Panjenengan weruh mlaku kula. Ing dalan sing kula liwati, wong kuwi pada masang jiret karo ndelik kanggo kula. Kula nyawang nengen lan ngawas-awasi, ora ana wong siji waé sing perduli marang kula; panggonan pangayoman kula wis ilang, ora ana wong siji waé sing nggolèki kula. Duh GUSTI, kula sambat marang Panjenengan, tembung kula: “Panjenengan kuwi panggonan pangayoman kula, ya panduman kula ing negarané wong urip!” Panjenengan supaya gelem ngrungokké sambat kula, awit kula wis ringkih banget, Panjenengan supaya gelem ngutyuli kula sangka wong sing pada ngoyak-oyak kula, awit kekuwatané ngliwati kula. Kula supaya Panjenengan tulungi sangka ukuman supaya bisaa ngelem-elem asma-Mu. Para wong bener pada bakal ngubengi kula, yèn Panjenengan nindakké katrésnan marang kula. Masmuré Daved. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem ngrungokké pandonga kula, sambat kula supaya Panjenengan rungokké! Supaya gelem nuruti penjaluk kula ing njeruhné kasetian lan keadilan-Mu! Panjenengan supaya aja nganti perkaran karo abdi-Mu iki, awit ing antarané wong urip ora ana sing ditemokké bener ing ngarep-Mu. Awit satru wis ngoyak-oyak kula lan ngeplèkké nyawa kula ing lemah, nglebokké kula ing pepeteng kaya wong sing wis mati suwé. Nyawa kula semplak, lemes ing batin kula, ati kula delek-delek ing awak kula. Kula kèlingan marang dina-dina ing jaman mbiyèn, kula ngrasak-ngrasakké marang kabèh penggawéan-Mu, kula mikir-mikir marang penggawéané tangan-Mu. Kula megarké tangan kula marang Panjenengan, nyawa kula ngelak marang Panjenengan kaya lemah sing garing. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelis nyauri marang kula, semangat kula wis entèk! Panjenengan supaya aja ndelikké praupan-Mu sangka kula, nganti kula kaya wong-wong sing pada medun menyang kubur. Kula ing wantyi ésuk supaya krungu kawelasan-Mu, awit kula pertyaya marang Panjenengan! Kula supaya Panjenengan duduhké dalan sing kudu kula liwati, awit nyawa kula, kula angkat marang Panjenengan. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan owalké sangka satru-satru kula, kula ngayom marang Panjenengan. Kula supaya Panjenengan wulangi nandangi karep-Mu, awit Panjenengan kuwi Gusti Allah kula! Rohé Panjenengan sing apik supaya nuntun mlaku kula ing lemah sing rata. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan uripké awit sangka asma-Mu, nyawa kula supaya Panjenengan entaské sangka kangèlan awit keadilan-Mu. Satru kula supaya pada Panjenengan tumpes awit kawelasan-Mu, lan kabèh wong sing ngangèlké kula supaya Panjenengan entèkké, awit kula kuwi abdi-Mu. Masmuré Daved. Pinujia GUSTI gunung watuku, sing mulangi perang tanganku, mulangi tarung drijiku, sing dadi pangayomanku lan bèntèngku, kutaku sing kuwat lan sing ngluwari aku tamèngku lan panggonan pangayomanku, sing menangké bangsa-bangsa marang pangwasaku! Duh GUSTI, manungsa kuwi apa ta, nanging kok Panjenengan gatèkké, uga anak-anaké manungsa, nanging kok Panjenengan pikirké? Manungsa kuwi pada kaya angin, dina-dinané kaya ayang-ayang sing mlaku. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem mlengkungké langit Panjenengan, lan terus gelem medun. Panjenengan supaya gelem ndemèk gunung-gunung supaya pada ngetokké kebul. Panjenengan supaya gelem nyabetké kilat lan pada dibuyarké. Panjenengan supaya gelem ngetyulké panah Panjenengan, sak nalika pada bingung. Panjenengan supaya gelem ngelungké tangan-Mu sangka nduwur, Supaya kula diowalaké lan slametna sangka banjir tangané para wong mantya, sing tutuké ngutyapké goroh, lan sing tangané tengen kuwi tangan tengené goroh. Duh Gusti Allah, kula bakal memuji marang Panjenengan karo kidungan anyar, kula bakal ngidung masmur kanggo Panjenengan nganggo harep kawat sepuluh. Panjenengan sing ngekèki kemenangan marang para ratu, lan ngluwari Daved, abdi-Mu. Panjenengan supaya gelem ngluwari kula sangka pedangé tyilaka, diowalké sangka tangané para wong mantya, sing tutuké pada ngutyapké goroh, lan tangané tengen kuwi tangan tengené goroh. Supaya anak-anak kula lanang pada dadia tanduran, sing tukul dadi gedé ing waktu enomé, lan anak-anak kula wadon pada dadia tyagak-tyagak pojoké, sing ditatahi kanggo penggawéan kraton. Gudang-gudang simpenan kula supaya pada kebaka, ngetokké barang werna-werna, wedus kula pada tambah-tambaha dadi éwon-éwon, puluhan éwon-éwon ing pangonan kula! Sapi-sapi kula pada bisaa okèh momotané, lan aja nganti ana sing ora dadi lan kluron, uga ora ana jeritan ing ara-ara kula! Rahayu bangsa sing kahanané kaya mengkono! Rahayu bangsa sing Gusti Allahé GUSTI! Pamuji masmuré Daved. Duh Gusti Allah kula, duh Ratu, Panjenengan bakal kula luhurké, lan bakal tansah memuji asma-Mu tekan sak lawasé. Saben dina kula bakal memuji marang Panjenengan, lan asma-Mu bakal tansah kula luhurké tekan sak lawasé. GUSTI kuwi gedé lan banget pinujiné kaluhurané kuwi ora bisa dijajaki. Saben turunan bakal ngelem-elem penggawéan-Mu, lan pada bakal nyeritakké kekuwatan-Mu. Padangé kamulyan-Mu sing gedé lan penggawéan-Mu sing nggumunké bakal kula kidungé. Wong okèh pada bakal ngabaraké kekuwatané penggawéan-Mu sing medèni, lan kaluhuran-Mu bakal kula tyritakké. Pengéling-éling kanggo kabetyikan-Mu sing gedé bakal dikabarké karo wong-wong iki, lan bakal pada surak-surak awit sangka keadilan-Mu. GUSTI kuwi kebak trésna lan welas, sabar banget lan gedé banget kasetian-Né. Kabetyikané GUSTI kuwi marang wong kabèh lan kawelasan-Né nglubèri kabèh karo sing digawé Panjenengané. Duh, GUSTI, kabèh sing Panjenengan dadèkké kuwi bakal maturkesuwun marang Panjenengan, lan para katrésnan Panjenengan bakal pada memuji marang Panjenengan, pada bakal ngluhurké kamulyané kraton Panjenengan, lan bakal ngrembuk kekuwatan Panjenengan, supaya para anak-anaké manungsa pada krungu kabar bab kekuwatan-Mu, karo kamulyané semloroté kraton-Mu. Kraton-Mu kuwi kraton sing langgeng, lan pemrintahan-Mu kuwi tetep marang kabèh anak-putuné. GUSTI kuwi setia karo tembung-tembungé lan kebak kawelasan kanggo kabèh penggawéan-Né. GUSTI kuwi dadi sing nyangga kanggo kabèh wong sing tiba lan sing jejekké kabèh wong sing ndingkluk. Kabèh mripat pada ngarep-arep marang Panjenengan, lan ya pada Panjenengan kèki pangan ing waktuné. Panjenengan sing megarké tangan-Mu, lan nglilani mareki kabèh sing urip. GUSTI kuwi adil ing sak tumindaké, lan kebak kawelasan ing sak penggawéan-Né. GUSTI tyedak karo saben wong sing nyebut marang asma-Né, lan karo wong sing sambat marang Panjenengané karo setia. Para wong sing ngabekti marang Gusti Allah pada dituruti kekarepané, digatèkké sambaté terus pada diluwari. GUSTI njaga marang sak kabèhé wong, sing trésna marang Panjenengané, nanging kabèh wong duraka bakal pada dientèkké. Tutukku masrahaké pamuji marang GUSTI, lan kabèh makluk ya bèn pada tansah ngluhurké asma-Né sing sutyi tekan selawasé. Haléluya! Duh nyawaku, memujia marang GUSTI! Aku bakal ngluhurké GUSTI sakjeku urip, Gusti Allahku bakal tak puji karo masmur sak suwéné aku ijik urip. Aja pertyaya marang para penggedé, lan marang anak-anaké manungsa sing ora bisa ngekèki keslametan. Yèn nyawané pedot, terus bali menyang lemah; ing dina kuwi uga kekarepané entèk. Rahayu wong sing nduwèni Gusti Allahé Yakub dadi pinulungé, sing pengarep-arepé marang GUSTI, Gusti Allahé, Panjenengané sing nggawé langit lan bumi, segara lan sak isiné kabèh, sing tetep setia tekan selawasé, sing jejekké keadilan kanggo wong sing pada ditindes, sing ngekèki pangan marang wong sing pada kaliren, GUSTI ngluwari wong sing pada diukum. GUSTI melèké mripaté para wong lamur, GUSTI jejekké para wong sing ndingkluk, GUSTI trésna marang para wong adil. GUSTI njaga marang wong mantya, botyah lola lan randa pada dikuwatké menèh, nanging dalané wong duraka diénggoké. GUSTI kuwi dadi Ratu sak selawasé, Gusti Allahmu, hé Sion, turun-temurun. Haléluya! Haléluya! Tenan betyik ngidungké masmur kanggo Gusti Allah kita kuwi, malah kuwi nyenengké lan pantes ngidungké pamuji kuwi. GUSTI mbangun Yérusalèm, lan nglumpukké para wong Israèl sing pating plentyar. Panjenengané mulihké wong sing semplak atiné, pada diblebeti tatuné. Gusti netepaké tyatyahé lintang-lintang, pada disebut jenengé déwé-déwé. Gusti Allah kita kuwi gedé lan gedé kekuwatané, kawityaksanané ora ana watesé. GUSTI nguwatké menèh para wong sing ditindes, nanging para wong duraka pada diasorké nganti tekan lemah. Pada memujia kidung maturkesuwun marang GUSTI, pada ngidunga masmur ngadep marang Gusti Allah kita karo swarané siter! Panjenengané sing nutupi langit karo mendung sing nyepakké udan marang bumi, sing nggawé gunung-gunung pada nukulké suket. Panjenengané sing ngekèki pangané marang kéwan-kéwan, marang anak-anaké gagak sing pada tyeluk-tyeluk. Gusti ora seneng marang kekuwatané jaran, lan marang sikilé wong lanang. GUSTI seneng marang wong sing ngabekti marang Panjenengané, lan para wong sing ngarep-arep marang katrésnan-Né. Hé Yérusalèm, luhurna GUSTI, hé Sion memujia marang Gusti Allahmu, awit Gusti nguwati sloroké gapuramu, lan mberkahi anak-anakmu ing pangwasamu. Panjenengané sing nentremaké sak tanahé pangwasamu, mareki kowé karo gandum sing apik déwé. Panjenengané ngekèkké préntahé marang bumi, Tembungé terus ditindakké. Gusti ngekèki salju kaya wulu wedus gèmbèl, nyawurké ebun kentel kaya awu. Gusti nguntyalké banyu kentel kaya petyahan, sapa bisa tahan ngadek ngadepi ademé? Panjenengané ngomong, kabèh terus èntyèr menèh, Panjenengané nekakké angin, banyuné terus mili. Pitutur-pituturé dikèkké marang Yakub, uga pernatan-Né lan angger-anggeré marang Israèl. Panjenengané ora nindakké mengkono karo kabèh bangsa, lan para bangsa kuwi pada ora weruh marang angger-anggeré. Haléluya. Haléluya! Pada memujia marang GUSTI ing swarga! Pada memujia marang Panjenengané ing nduwur! Hé kabèh mulékaté Gusti, pada memujia marang Panjenengané! Hé suradadu-Né, pada memujia marang Panjenengané! Hé srengéngé lan mbulan, pada memujia marang Panjenengané! Hé kabèh lintang-lintangé sing gemebyar, pada memujia marang Panjenengané! Hé langit sing ngungkuli sak kabèhé langit, pada memujia marang Panjenengané! hé, banyu ing sak nduwuré langit! Sak kabèhé kuwi pada memujia marang asmané GUSTI, awit Gusti ngekèki préntah, samubarang kabèh terus pada dadi. Gusti ngadekké sak kabèhé kuwi kanggo sak terusé lan tekan selawasé, lan netepké pernatan sing ora kena diterak. Pada memujia marang GUSTI ing bumi, hé ula-ula naga lan sak kabèhé segara gedé; hé geni lan udan ès, salju lan pedut, angin lésus sing nindakké tembungé; hé gunung-gunung lan kabèh puntuk-puntuk, sak kabèhé wit woh-wohan lan kabèh wit tyemara; hé para kéwan alasan lan kabèh kéwan, kéwan sing nggremet lan manuk-manuk sing karo swiwi. Hé para ratu ing bumi lan kabèh bangsa, para penggedéné lan sak kabèhé pemrintahan ing ndonya, hé para jaka lan para prawan, para wong tuwa lan wong enom! Kabèh kuwi bèn pada memuji marang asmané GUSTI, awit mung asmané sing luhur, kamulyané ngungkuli bumi lan langit. Sunguné umaté wis diluhurké, dadi kidung pamuji kanggo kabèh wong sing ditrésnani, kanggo wong Israèl, umat sing rumaket marang Panjenengané. Haléluya! Haléluya! Pada memujia kidungan anyar kanggo GUSTI! Panjenengané kidungna pamuji ing pasamuané para wong bener. Bangsa Israèl bèn bungah-bungah awit sangka Gusti Allah, sing nggawé, para anaké Sion bèn pada surak-surak awit sangka Ratuné. Kuwi bèn pada memuji asmané karo jejogètan, lan bèn pada ngidungké masmur kanggo Panjenengané karo swarané terbangan lan siter, awit GUSTI seneng marang umaté, para wong andap asor bakal dimakutani karo keslametan. Para wong bener bèn pada bungah sak njeruhné kamulyan, pada surak-surak ing peturoné. Kidung panggunggung marang Gusti Allah bèn ing gorokané, lan tangané bèn pada nganggo pedang sing landepé kiwa-tengen, digawé nindakké balesan marang para bangsa, lan kanggo nyiksa marang para taleré bangsa, kanggo mbanda para ratuné karo ranté, lan para penggedéné karo banda wesi, kanggo mulangi paukuman marang wong-wong kuwi kaya sing wis ketulis. Kuwi kamulyané kabèh para sing ditrésnani. Haléluya! Haléluya! Pada memujia marang Gusti Allah ing griya sutyi-Né! Pada memujia marang Panjenengané ing langit sing kuwat! Pada memujia marang Panjenengané awit sangka kabèh kekuwatan-Né, pada memujia marang Panjenengané awit sangka kaluhuran-Né sing ngidap-idapi! Pada memujia marang Panjenengané karo swarané trompèt. Pada memujia marang Panjenengané karo harep lan siter! Pada memujia marang Panjenengané karo terbangan lan jejogètan, pada memujia marang Panjenengané karo swarané siter lan sulingan! Pada memujia marang Panjenengané karo ketyer sing kemrintying, pada memujia marang Panjenengané karo ketyer sing gembrenjèng! Kabèh sing ambekan pada memujia marang GUSTI! Haléluya! Wulang bebasané ratu Salomo, anaké ratu Daved, ratuné Israèl, kanggo ngekèki kawityaksanan lan piwulang, supaya ngerti marang tembung-tembung sing ana tegesé, kanggo nampani piwulang sing ndadèkké pinter, bener, adil lan jujur, kanggo ngekèki kepinteran marang wong sing ora nduwé pengalaman, kaweruh lan kawityaksanan marang wong enom. Wong sing wityaksana, betyik rungokna, supaya tambah kaweruh, lan wong sing nduwé pangertèn supaya olèh perkara-perkara sing kena kanggo tetimbangan, kanggo mengertèni isiné wulang bebasan lan plambang, uga tetembungan lan bedèkané sangka para wong wityaksana. Wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi wiwitané kawityaksanan, nanging wong bodo pada ngrèmèhké kawityaksanan lan piwulang. Hé anakku, rungokna marang gulawentahé bapakmu, lan aja ninggal piwulangé ibumu; awit ontyèn-ontyèn kembang sing apik kuwi kanggo sirahmu, lan kalung kanggo gulumu. Hé anakku, yèn kowé dibujuk karo wong dosa, kowé aja nuruti; yèn wongé pada nduwé tembung: “Mèlua kita, hayuk pada ngutahké getih, ngindik marang wong sing ora salah, karo tanpa sebab; hayuk kuwi pada diuntal uripan, kaya ndonyané wong mati, diuntal pisan kaya wong mati sing diuntal kuburan; nganti kita pada olèh barang rupa-rupa sing okèh ajiné, pada bisa ngebaki omah kita karo barang rampasan, bagéanmu ditambahké marang kita, kantong siji kanggo kita kabèh.” Hé anakku, uripmu aja niru mlakuné wong-wong mau, sikilmu adohna sangka dalané; awit sikilé wong kuwi gelis nuju memala, lan gelis yèn arep ngutahké getih. Awit tanpa guna masang jaring ing ngarepé manuk; nanging wong ala mau pada ngadang marang getihé déwé lan nyilakani nyawané déwé. Kaya mengkono mlakuné saben wong murka nggolèk rejeki nganggo tyara peteng, bakal ngrebut nyawané wong kuwi déwé. Kawityaksanan mbengok banter ing dalan-dalan, lan nyuwara ing lapangan, enggoné mbengok ing enggokan dalan-dalan sing ramé, ing ngarepé gapurané kuta enggoné ngetokké tembung-tembungé. “Hé wong sing ora nduwé pengalaman, nganti pira suwéné, enggonmu ijik nyenengi kahananmu kuwi, tukang moyok enggoné seneng memoyok lan wong bodo enggoné sengit marang kaweruh? Pada madepa marang pamelèhku lan aku arep ngesokké rohku lan ngekèki weruh bab tembungku marang kowé. Awit kowé nulak waktu tak undang, lan ora ana wong sing ngrèwès waktu aku ngelungké tanganku, malah kowé pada nyepèlèkké pituturku lan ora gelem nampani pepélingku, mulané aku ya bakal nggeguyu tyilakamu, lan nyokoraké yèn kowé katekan sing nggegirisi, yèn kowé katekan sing nggegirisi kaya lésus, lan katekan ing bilai kaya lésus, lan katekan kangèlan lan kasusahan. Ing kono bakal pada sambat marang aku, nanging ora bakal tak sauri, senajan temen-temen enggoné pada nggolèki aku, nanging ora bisa ketemu. Awit pada sengit marang kaweruh lan ora milih wedi lan ngajèni marang GUSTI, pada emoh nampani pituturku, lan pada nampik marang sak kabèhé pamelèhku, mulané bakal pada mangan paité wohé penggawéané, lan pada warek karo rantyamané déwé. Awit wong sing tanpa pengalaman kuwi bakal dipatèni awit wangkoté; lan wong bodo bakal dientèkké karo sembranané. Nanging sapa sing nggugu marang aku, kuwi bakal manggon aman, dipageri sangka tyilaka sing nggegirisi.” Hé anakku, yèn kowé nampani tembung-tembungku, lan nyimpen préntah-préntahku ing atimu, nganti kupingmu nggatèkké marang kawityaksanan, lan atimu kok adepaké marang kapinteran, lan yèn kowé njaluk tulung marang pangertèn, lan nujukké swaramu marang kapinteran, yèn kuwi kok upaya kaya nggolèk slaka, lan kok uber kaya nguber banda kependem, kowé terus bakal nemu pangertèn bab wedi lan ngajèni marang GUSTI lan olèh kaweruh bab Gusti Allah. Awit GUSTI sing ngekèki kawityaksanan, sangka tutuké Gusti metu kaweruh lan kapinteran. Panjenengané nyepakké pitulungan marang wong sing jujur, Panjenengané kuwi dadi tamèngé para wong sing mlakuné tanpa tyiri Panjenengané njaga mlakuné keadilan, lan njaga mlakuné para duwèk-E ya kuwi wong sing pada setia. Mengkono dadiné kowé bakal ngerti bab kabeneran, keadilan, lan kejujuran, malah sak wernané dalan sing betyik. Awit kawityaksanan bakal mlebu ing atimu lan kaweruh kuwi bakal maremké nyawamu; kaweruh bakal njaga kowé, lan pangertèn bakal ngrumati kowé, supaya kowé didohké sangka dalan sing ala, sangka wong sing ngomong goroh; sangka wong sing pada ninggal dalan sing lurus lan mlaku ing dalan sing peteng; sing seneng nindakké memala, lan surak-surak awit sangka durakané; sing ménggak-ménggok mlakuné lan sing keblinger tumindaké; uga menèh supaya kowé utyul sangka wong wadon lonté, sing lunyu tembung-tembungé, sing ninggal bojoné sing pisanan, lan lali marang perjanjiané Gusti Allah; sakjané omahé ilang ambles ing njeruhné pati, lan dalané nuju ing panggoné roh-roh peteng. Sapa sing marani wong kuwi, ora bisa bali, lan ora bisa tekan ing dalané urip. Mulané mlakua ing dalané wong sing betyik, nirua mlakuné wong bener. Awit wong jujur sing bakal pada ngenggoni negara, lan para wong sing tanpa tyiri bakal pada tetep manggon ing kono, nanging para wong ala bakal pada dientèkké sangka negara kuwi, lan wong sing laku goroh bakal pada dibuwang sangka kono. Hé anakku, aja lali marang piwulangku, lan atimu ngrumatana kabèh pituturku, awit umur dawa lan urip nganti tuwa, uga katentreman bakal ditambahké marang kowé. Katrésnan lan kasetian supaya aja nganti ninggal kowé, kuwi kalungna ing gulumu, tyateten ing atimu; nganti kowé olèh kawelasan lan dadi kajèn ing ngarepé Gusti Allah lan ing ngarepé manungsa. Pertyayaa marang GUSTI karo sak kabèhé atimu, lan aja njagakké marang pangertènmu déwé. Ing sak mlakumu ngakonana Panjenengané, mesti Panjenengané bakal ngluruské dalanmu. Aja rumangsa pinter déwé, wedia lan ngajènana marang GUSTI lan ngedohana sing ala, kuwi sing bakal maraské awakmu, lan nyegeraké balung-balungmu. GUSTI luhurna karo bandamu lan karo panènanmu pametuné pisanan; bakal lumbungmu dikebaki nganti lubèr, lan peresanmu lubèr angguré. Hé anakku, aja nampik marang piwulangé GUSTI, lan aja jelèh marang pepéling-pepélingé, awit GUSTI kuwi mulangi wong sing ditrésnani, ya kaya bapak mulangi marang anak sing ditrésnani. Rahayu wong sing nampa kawityaksanan, wong sing olèh kapinteran, awit olèh-olèhé kawityaksanan kuwi ngungkuli olèh-olèhé slaka, lan pametuné ngungkuli emas. Ajiné ngungkuli diaman, apa waé sing kok karepaké ora bisa madani. Tangané tengen nggegem umur dawa, sing tangané kiwa nyekel kasugihan lan kehormatan. Dalané kuwi kebak kabekjan, lan sak kabèhé dalané anané mung tentrem. Kuwi dadi wit panguripan kanggo wong sing pada nyekel lan sing pada gondèlan kuwi diarani beja. Karo kawityaksanan GUSTI enggoné nelesi bumi, lan enggoné netepké langit karo pangertèn, awit sangka pangertèné Gusti Allah, banyuné segara dipentyarké, lan mendung nètèské ebun. Hé anakku, panimbang lan kawityaksanan aja nganti adoh sangka ngarepmu, kuwi simpenen, kuwi bakal dadi uripé nyawamu, lan kanggo kalung ing gulumu. Mlakumu ing dalanmu bakal slamet, lan sikilmu ora bakal kesandung. Yèn kowé ngglétak, bakal ora kagèt, nanging bisa lèyèh-lèyèh lan turu kepénak. Aja wedi marang sing nggegirisi sing tekané dadakan, utawa marang karusakané wong duraka, yèn nekani. Awit GUSTI sing bakal dadi pengandelmu, lan sing bakal njaga sikilmu supaya aja nganti kejiret. Aja nggondèli kabetyikan marang wong sing pantes nampani, sakjané kowé bisa nandangi kuwi. Kowé aja ngomong marang pepadamu: “Lungaa, lan balia, sésuk bakal tak kèki,” sakjané waktu kuwi kowé nduwé apa sing dijaluk. Aja ngrantyam nggawé memala marang pepadamu, awit enggoné manggon bareng karo kowé lan pertyaya marang kowé. Aja padu karo wong tanpa sebab; yèn wongé ora nindakké sing ala marang kowé. Aja mèri marang wong sing duraka, lan aja milih dalané, senajan mung siji waé sing kok pilih; awit wong sing mlaku nyasar kuwi ala kanggo GUSTI, nanging karo wong sing temen sesrawungané raket. Omahé wong duraka kuwi kanggonan bebenduné GUSTI, nanging panggonané wong bener diberkahi. Para wong memoyok, kuwi dipoyoki karo Panjenengané, nanging para wong sing andap asor kuwi ditrésnani. Wong wityaksana bakal olèh warisan kehormatan, nanging wong bodo bakal nampa pemoyok. Hé anak-anak, pada rungokna piwulangé bapak, lan titènana supaya kowé bisa olèh pangertèn, awit piwulang betyik sing tak wènèhaké marang kowé, aja pada ninggal marang pituduhku. Awit waktu aku ijik botyah tunggal sak omah karo bapaku, aku ringkih lan dadi anak siji-sijiné ibuku; aku diwulangi bapaku, tembungé mengkéné: “Atimu bèn nggondèli tembung-tembungku; pituturku tyekelen, mesti kowé bakal urip; mbudidayaa supaya olèh kawityaksanan, ngupayaa supaya olèh pangertèn, aja lali lan aja nyimpang sangka tembung-tembung sing metu sangka tutukku. Aja nyingkur marang kawityaksanan, mesti kowé bakal dirumati, kuwi ditrésnani, mesti kowé bakal dijagani. Wiwitané kawityaksanan kuwi: ngupayaa supaya olèh kawityaksanan, lan karo sembarang sing kok upaya, ngupayaa pangertèn. Kuwi ajènana, nganti kowé bakal diluhurké, yèn kuwi kok rangkul, kowé bakal didadèkké kajèn lan luhur. Sirahmu bakal dipasang ontyèn-ontyèn kembang sing apik, lan kowé bakal diwènèhi makuta sing gedé.” Hé anakku, rungokna lan tampanana pituturku, mesti bakal dawa umurmu. Kowé tak wulangi bab dalané kawityaksanan, tak tuntun mlakumu ing dalan sing lurus. Yèn kowé mlaku, jangkahmu bakal ora dialang-alangi, yèn mlayu, ora bakal kesandung. Manuta, marang piwulang, aja kok tyulké, kuwi jaganen, awit ya kuwi uripmu. Aja mlaku ing dalané wong duraka, lan aja njangkah ing dalané wong ala. Dalan kuwi didohi, aja metu ing kono, nyimpanga lan mlakua terus, awit wong kuwi pada ora bisa turu, yèn durung nindakké ala, lan wongé ora ngantuk, yèn durung nggawé kesandungé wong; awit pada mangan roti pametuné duraka, lan ngombé anggur pametuné penggawé ala. Nanging dalané wong bener kuwi kaya pepadang ing wayah ésuk, sing mundak-mundak padangé nganti tekan ing wayah tengah awan. Dalané wong duraka kuwi kaya pepeteng, pada ora weruh apa sing ndadèkké kesandung. Hé anakku, gatèkna omongku, kupingmu rungokna marang apa sing tak omongaké: kabèh kuwi aja nganti adoh sangka ngarepmu, simpenen ing sak njeruhné telengé atimu; awit kuwi dadi panguripané wong sing nemu, lan dadi kewarasané awaké sak kujur. Atimu jaganen karo ati-ati, awit kuwi sumberé panguripan. Tutuk sing goroh singkirna sangka awakmu, lan lambé sing keblinger buwangen sing adoh. Mripatmu bèn terus mandeng mengarep, lan pandelengé mripatmu tansah ditujokké menyang ngarep. Mlakua ing dalan sing rata, lan sak kabèhé mlakumu sing ajek. Aja ménggok ngiwa utawa nengen, sikilmu adohna sangka sing ala. Hé anakku, gatèkna marang kawityaksananku, kupingmu rungokna marang kapinteran sing tak wulangké, supaya kowé gondèlan kawityaksanan, lan lambému ngrumati kapinteran. Awit lambéné wong wadon lonté nètèské madu, lan tyetaké lunyu ngungkuli lenga; nanging pungkasané pait kaya peru, lan landepé kaya pedang sing mempan kiwa-tengen, jangkahé sikilé medun menyang pati, jangkahé menyang ndonyané wong mati. Mlakuné ora metu ing dalané urip, mlakuné nyasar ora dingertèni. Awit sangka kuwi, hé anak-anak, pada rungokna tembung-tembungku, aja nyimpang sangka pituturé tutukku. Mlakumu ngedohana wong wadon mau, lan aja nyedaki lawangé omahé, supaya enomé uripmu aja kok pasrahaké marang wong liyané, lan umurmu marang wong sing nduwé welas asih; supaya wong liya aja nganti mareki awaké karo kasugihanmu, lan upahé kangèlanmu aja nganti tiba marang wong sing ora kok kenal, lan ing pungkasané kowé bakal sambat-sambat, yèn daging lan awakmu pada rusak kabèh; lan tembungmu: “Kenèng apa aku kok geting marang piwulang, lan atiku kok nampik pamelèh, kenèng apa, aku ora ngrungokké tembungé para guruku, lan ora ngrungokké marang tembungé sing pada mulangi aku? Mèh waé aku kejlungup ing werna-werna tyilaka ing sak tengahé pasamuan lan kumpulan.” Kowé ngombéa banyu sangka sumurmu déwé, ngombéa sangka sumurmu sing lubèr. Apa pantes yèn sumbermu lubèr kaya kalèn-kalèn ing alun-alun. Kuwi mung dadia duwèkmu déwé, aja nganti ana wong sing mèlu nduwèni. Sumbermu supaya diberkahi, bungaha karo bojomu sing pisanan. Menjangan sing apik, kidang sing ayu supaya susuné kuwi tansah maremké kowé, supaya katrésnané kuwi nggandrungké kowé. Hé anakku, kenèng apa kowé nganti kepéntyut marang wong wadon lonté, lan ngrangkul dadané wong wadon liya? Awit GUSTI ora ketutupan marang sak kabèhé tumindaké wong, lan weruh kabèh penggawéné manungsa. Wong duraka ketyekel karo sak njeruhné penggawé alané, lan kejiret karo taliné dosané déwé. Wong kuwi mati, awit ora olèh piwulang, lan kesasar awit sangka bangeté bodoné. Hé anakku, yèn kowé nanggung marang pepadamu, lan nggawé perjanjian karo wong liyané; yèn kowé kejiret karo tembungmu déwé, kena jiret karo tembungé tutukmu déwé, terus, tumindaka mengkéné, hé anakku lan luwarana awakmu, awit kowé wis tiba ing genggemané pepadamu, lungaa, jèngkènga, lan njaluka kawelasan tenanan marang pepadamu kuwi, mripatmu aja nganti ngliyep, lan tlapukanmu aja olèh ngantuk, awakmu luwarana kaya menjangan sangka tangané wong mbebedak, kaya manuk sangka tangané sing mikat. Hé wong males, maranana semut, mlakuné titènana lan dadia wityaksana. Senajan semut kuwi ora ana sing mimpin, ora ana sing nata lan ora ana sing nggedèni, ya pada nglumpukké rejekiné ing waktu panas, lan nyimpen pangan ing waktu panèn. Hé wong males, nganti pira suwéné enggonmu lèyèh-lèyèh, mbésuk kapan enggonmu tangi turu? “Turu sedilut engkas, ngantuk sedilut engkas, nekuk tangan arep nglèyèh sedilut engkas.” Kowé terus bakal katekan kemlaratan kaya wong sing nyerang, lan kekurangan kaya wong sing nganggo gaman. Tanpa guna lan ala wong sing urip karo tutuk sing goroh, sing mripaté kedèp-kedèp, sing muter-muter sikilé lan nduding-nduding karo drijiné, sing atiné ngréka-ngréka sing ala, sing tansah ngrantyam-ngrantyam sing ala, lan sing njalari tukar padu; mulané terus dadakan katekan karo tyilaka, sedilut waé rusak lan ora bisa dipulihké menèh. Nem perkara iki sing disengiti karo GUSTI, malah pitung perkara sing dadi rereget kanggo ati-Né; ya kuwi mripat gemunggung, ilat goroh, tangan sing ngutahké getihé wong sing ora salah; ati sing ngrantyam-ngrantyam sing ala, sikil sing gelis-gelis marani sing ala, seksi palsu, sing ngutyapké tembung goroh, lan sing njalari tyonkrèhé sedulur. Hé anakku, préntahé bapakmu gatèkna, lan aja ninggal piwulangé ibumu. Kuwi kabèh tansah talènana ing atimu, lan kalungna ing gulumu. Yèn kowé mlaku, kowé bakal dipimpin, lan yèn kowé turu, dijaga, yèn kowé tangi, bakal diajak guneman. Nanging pepakon kuwi dimar, lan piwulang kuwi pepadang, lan pamelèh sing isi piwulang kuwi dalané urip. Bakal ngayomi kowé sangka wong wadon lonté, lan ilaté wong wadon liyané sing lunyu. Aja kayuyun karo ayuné ing sak njeruhné atimu, aja nganti gandrung awit idepé. Awit kanggoné wong wadon lonté, sing penting kuwi enggoné bisa olèh rejekiné, nanging bojo wadon liyané nguber nyawa sing gedé regané. Apa bisa wong nggémbol geni ing klambiné lan ora kobong sandangané? Utawa apa iya wong mlaku ing sak nduwuré mawa geni, kok ora kobong sikilé? Mengkono uga wong sing nyedaki bojoné pepadané; ora ana wong siji-sijia sing nggepok wong wadon kuwi, kok utyul sangka paukuman. Maling apa ora bakal dirèmèhké, yèn enggoné maling kuwi mung awit arep nuruti kepénginané, awit sangka kaliren? Lan yèn ketyekel, kudu ngijoli tikel pitu, apa sak isiné omahé dipasrahké. Sapa sing mlaku bédang kuwi tanpa pikiran, sing nindakké mengkono kuwi ngrusak dèkné déwé. Siksa lan kisinan dadi upahé, kewirangané ora bisa ilang. Awit jalusu kuwi panasé atiné wong lanang, yèn mbales tanpa nduwé rasa welas. Wong kuwi ora gelem nampani tebusan apa waé, senajan pira waé pawèhmu, tetep ora bakal ditampani. Hé anakku, gatèkna pituturku, lan préntahku simpenen ing atimu. Préntahku gugunen, mesti kowé bakal urip, lan piwulangku simpenen kaya irengé mripatmu. Talènana kabèh kuwi ing drijimu, lan tulisana ing papané atimu. Kawityaksanan kuwi omongana: “Kowé kuwi sedulurku,” lan pangertèn kuwi anggepen sedulurmu, supaya kowé diayomi sangka wong wadon lonté, lan wong wadon liya, sing alus bujukané. Awit waktu aku nalika ngungak sangka jendélané omahku, ngintyeng sangka rujiné omahku, aku weruh ing antarané wong sing ora nduwé pengalaman, aku weruh ing antarané para nom-noman ana sakwijiné jaka sing tanpa pikiran, mbeneri nyabrang ing sak tyedaké pojok dalan, njangkah marani omahé wong wadon sing kaya mengkono mau, waktuné repet-repet soré, mbengi sing peteng. Lah, terus ana wong wadon metuk, sing nganggo sandangan wong wadon lonté, sing lityik atiné; grapyak lan tyriwis wong wadon kuwi, sikilé ora bisa meneng ing omahé: sedilut ing dalan, sedilut engkas ing lapangan, ngadang ing saben enggok-enggokan. Wong nom mau terus dityekel lan diambungi, karo praupan tanpa rikuh lan pekéwuh, ngomong mengkéné: “Kula kudu pasrah kurban keslametan, ing dina iki kula mbayar janjiku. Mila kula metu metuk sampéyan, pantyèn bakal nggolèki sampéyan, lan saiki kula bisa ditemokké sampéyan. Ambèn kula wis kula gelari kasur, kain mori lenan werna-werna gawéan Egipte. Ambèn kula wis kula sebari: mur, gaharu karo kayu legi. Hayuk pada ngumbar katrésnan nganti ésuk, pada sukak-sukak nganakké katrésnan. Awit bojo kula ora ing omah, mbeneri mlaku adoh, nggawa duwit sak kantong, mulihé ijik mbésuk ngarepké mbulané bunder.” Wong nom mau dibujuk karo tembungé alus, digoda karo werna-werna godané lambéné. Dadakan wong nom mau terus ngetutké wong wadon kuwi kaya sapi dituntun menyang pejagalan, lan kaya wong bodo sing dibanda arep diukum; nganti ana panah sing nunjem ing atiné, ya kaya manuk sing marani jiret karo gelis-gelis, ora ngerti yèn uripé diantyam ing bebaya. Mulané, hé anak-anak, pada rungokna pituturku, rungokna tembung-tembungé tutukku. Atimu aja nganti kegèrèt marang dalané wong wadon kuwi, aja nasarké awakmu déwé ing dalan-dalané. Awit wis okèh wong sing mati karo wong wadon kuwi, lan okèh banget tyatyahé wong sing dipatèni. Omahé kuwi dalan sing nuju menyang ndonyané wong mati, sing medun menyang ing kamar-kamaré pati. Kawityaksanan apa ora mbengok-mbengok, lan kapinteran apa ora ngetokké swarané? Ing panggonan sing duwur ing pinggir dalan, ing simpangané dalan-dalan, ing kono enggoné ngadek, ing sandingé gapura ngarepé kuta, ing dalan mlebu enggoné mbengok karo swara banter, tembungé: “Hé para wong lanang, kowé sing Tak pituturi, marang para anaké manungsa, swara-Ku Tak tujokké. Hé wong ora nduwé pengalaman, pada nggolèkana kapinteran, hé para wong ndablek, pada ngertènana kuwi ing sak njeruhné atimu. Pada rungokna, awit Aku bakal ngomongké perkara sing jeru, lan arep mbukak ilat-Ku lan ngomongké perkara sing bener. Awit ilat-Ku ngomongké sing bener, lan duraka kuwi sing njijiki kanggo ilat-Ku. Apa sing metu sangka tutuk-Ku kuwi adil, ora pisan-pisan ana sing mlintat-mlintut utawa goroh. Kabèh kuwi tyeta kanggo wong sing pinter, lan bener kanggo sing nduwé kaweruh. Piwulang-Ku kuwi tampanana ngungkuli slaka, lan kapinteran ngungkuli emas murni. Awit kawityaksanan kuwi ajiné ngungkuli diaman, lan apa waé sing dikepéngini wong, ora ana sing madani.” Aku, Wityaksana, nunggal bebarengan karo kapinteran, lan aku nemokké kaweruh lan kawityaksanan. Wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi sengit marang sing ala, Aku sengit marang kesombongan, gemunggung lan pratingkah sing ala, uga tutuk sing kebak goroh. Pitutur lan panimbang kuwi duwèk-Ku, Aku sing nduwé pangertèn lan Aku sing nduwé kekuwatan. Para ratu enggoné mréntah awit sangka Aku, mengkono uga para penggedéné enggoné nindakké pengadilan. Para penggedéné enggoné kanggonan pangwasa kuwi awit sangka Aku, mengkono uga para luhur lan sak kabèhé rèkter sak jagat. Aku trésna marang wong sing trésna marang Aku lan wong sing tlatèn enggoné nggolèki Aku, mesti bakal ketemu. Kasugihan lan kaluhuran kuwi pangwasa-Ku, uga banda sing tetep lan keadilan. Woh-Ku kuwi ngungkuli emas, malah ngungkuli emas tulèn, pametu-Ku kuwi ngungkuli slaka pilihan. Aku mlaku ing dalané kabeneran, ing tengah-tengahé dalan keadilan, supaya wong sing trésna marang Aku pada Tak wènèhi warisan banda, lan panggonan simpenané bakal Tak kebaki. Aku wis digawé karo GUSTI dadi wiwitan penggawéané, kanggo penggawéané sing wiwitan ing jaman mbiyèn. Aku wis dianakké waktu jaman mbiyèn, ya ing wiwitan mula, sak durungé bumi ana. Aku wis lair sak durungé banyu segara gedé ana, sak durungé ana sumber-sumberé sing lubèr banyuné. Sak durungé gunung-gunung mantyep lan sak durungé ana puntuk-puntuk Aku wis lair. Ya sak durungé Panjenengané nggawé daratan lan ara-ara, malah durung ana bleduk sing wiwitan. Waktu Panjenengané ngrantyam anané langit, Aku ing kono, ya ing waktuné nggaris sikilé langit ing lumahé segara gedé, ya ing waktuné netepké mendung-mendung ing nduwur, lan waktuné sumberé segara gedé wiwit pada mbludak karo banter, waktu Panjenengané netepaké watesé segara, supaya banyu aja nganti nerak préntahé, lan ing waktuné masang dasaré bumi. Aku dadi anak katrésnan-Né sing mbarengi Panjenengané, sedina-dina Aku nggawé senengé atiné, tansah dolanan ing ngarepé. Aku dolanan ing bumi duwèké, lan para anaké manungsa pada dadi kesenengan-Ku. Mulané, hé anak-anak, pada rungokna tembung-Ku, awit rahayu wong sing pada njaga marang dalan-dalan-Ku. Ngrungokna piwulang, mesti kowé dadi wityaksana, aja kok lalèkké. Rahayu wong sing ngrungokké préntah-Ku, sing sedina-dina pasrah ing lawang-Ku, lan njaga ing kusèné gapura-Ku. Awit sapa sing nemu Aku, kuwi nemu urip, lan mesti olèh kawelasané GUSTI. Nanging sapa sing ora nemu Aku, kuwi ngrugèkké awaké déwé, sak kabèhé wong sing sengit marang Aku, kuwi nrésnani pati. Kawityaksanan wis nggawé omahé, lan wis ngedekké tyagaké pitu, wis mbelèh kéwan-kéwan belèhan, wis nyampur angguré, lan wis nyawiské suguhané. Para abdiné wadon wis pada dipréntahké mbengok-mbengok ing panggonan sing duwur ing kuta, bengokané: “Sapa sing ora nduwé pengalaman, pada mrénéa,” lan para wong sing tyupet pikirané, dipréntahké mengkéné: “Hayuk pada mangana roti pawèh-Ku, lan ngombéa anggur sing wis Tak tyampur; ninggala kebodoan, supaya pada urip, lan nuruta dalané pangertèn.” Sapa sing mulangi wong sing seneng memoyok, kuwi nekakké pemoyok marang awaké déwé, lan sapa sing melèhké wong duraka, olèh tyatyat. Aja melèhké wong sing seneng memoyok, supaya kowé ora disengiti, wong wityaksana kuwi welèhna, kowé bakal ditrésnani. Wong wityaksana pituturana, nganti kawityaksanané mundak, wong bener wulangna, nganti bakal mundak kaweruhé. Wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi wiwitan kawityaksanan, lan kenal marang sing Mahasutyi kuwi pangertèn. Awit sangka Aku umurmu ditambahké, lan taun-tauné uripmu ditambahi. Yèn kowé wityaksana, kawityaksananmu kuwi kanggo kowé déwé, lan yèn kowé seneng memoyok, kuwi kowé déwé sing bakal nanggung. Wong wadon bodo kuwi tyriwis, banget enggoné ora nduwé pengalaman lan ora nduwé isin. Lungguh ing ngarepé lawangé omahé, ing kursi ing panggonané sing duwur ing kuta, lan wong sing pada mlaku liwat ing dalan, sing jujur mlakuné pada diundang, omongé: “Sapa sing ora nduwé pengalaman, kuwi pada mrénéa,” lan wong sing tyupet pikirané kuwi diomongi: “Banyu tyolongan kuwi legi, lan roti sing dipangan karo ndelik-ndelik kuwi énak.” Nanging wong sing tyupet ing pikiran mau ora weruh yèn ing kono panggonané roh-roh peteng lan wong-wong sing diampérké wong wadon mau ing ndonyané wong mati. Wulang bebasané Salomo, Anak sing wityaksana ndadèkké bungahé bapaké, nanging anak sing goblok kuwi nggawé kasusahané ibuné. Banda, olèh-olèhé tumindak duraka kuwi ora maédahi, nanging kabeneran kuwi nylametaké wong sangka pati. GUSTI ora négakké wong bener ngalami kaliren, nanging kepénginané wong duraka ditampik. Tangan sing males ndadèkké mlarat, nanging tangané wong sregep kuwi ndadèkké sugih. Sapa sing nglumpukké ing waktu panas, kuwi pinter, nanging sing turu waé ing waktu panèn, kuwi nggawé isin. Berkah kuwi manggon ing sirahé wong bener, nanging tutuké wong duraka kuwi ndelikké penggawé ala. Pengéling-éling marang wong bener kuwi ngekèki berkah, nanging jenengé wong duraka dadi bosok. Sapa sing wityaksana ing ati, kuwi nggatèkké marang pepakon, nanging sing bodo ing tetembungan, kuwi bakal tiba. Sapa sing resik kelakuané kuwi tentrem mlakuné, nanging sing nandangi mlintat-mlintut, bakal konangan. Sapa sing kedèp-kedèp mripaté, kuwi nukulaké kasusahan, nanging sing bodo ing tetembungan, kuwi bakal tiba. Tutuké wong bener kuwi sumberé urip, nanging tutuké wong duraka, kuwi ndelikké penggawé ala. Sengit ndadèkké tukaran, katrésnan nutupi sak kabèhé panerak. Lambéné wong pinter kuwi ana kawityaksanané, nanging gegeré wong tanpa pikiran kuwi dityepaki pentung. Wong wityaksana kuwi nglumpukké kaweruh, nanging tutuké wong bodo kuwi karusakan sing ngantyam. Bandané wong sugih kuwi kanggo kutané sing kuwat, nanging sing njalari karusakané wong mlarat kuwi kemlaratan. Upahé penggawéné wong bener kuwi nuntun marang urip, olèh-olèhé wong duraka kuwi nuntun marang dosa. Sapa sing nampani piwulang nuju marang dalané urip, nanging sing nglalèkké marang pamelèh kuwi kesasar. Sapa sing ndelikké sengité kuwi goroh lambéné, lan wong sing tukang ngèlèk-èlèk kuwi wong bodo. Sing okèh gunemané kuwi mesti ana paneraké, nanging sing ngendek lambéné kuwi kanggonan kepinteran. Ilaté wong bener kuwi kaya slaka pilihan, nanging pikirané wong duraka kuwi setitik ajiné. Lambéné wong bener kuwi dadi pangoné wong okèh, nanging wong bodo mati, awit tyupet pikirané. Berkahé GUSTI kuwi sing nyugihké, ora awit ditambahi karo rekasané déwé. Sing dadi kabungahané wong bodo kuwi yèn nglakoni penggawé ala, nanging wong pinter kuwi senengé yèn olèh kawityaksanan. Wong duraka katekan apa sing disumelangké, nanging wong bener bakal dikèki apa sing dikarepké. Yèn katekan karo lésus, wong duraka entèk, nanging wong bener kuwi dasaré langgeng. Kaya tyukak kanggo untu lan kebul kanggo mripat, ya mengkono kuwi wong males kanggo sing ngongkon. Wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi ndawaké umur, nanging taun-tauné wong duraka kuwi dityendekké. Pengarep-arepé wong bener kuwi dadi kabungahan, nanging pengarep-arepé wong duraka dadi tanpa guna. Dalané GUSTI kuwi pengayoman kanggo wong sing jujur, nanging kanggo wong sing nglakoni ala dadi karusakan. Wong bener ora bakal diontang-antingké selawasé, nanging wong duraka ora bakal manggon ing negara. Tutuké wong bener ngetokké kawityaksanan, nanging ilat rangkep kuwi diketok. Lambéné wong bener weruh samubarang sing betyik, nanging tutuké wong duraka mung nglairké sing ala. Timbangan sing goroh kuwi disengiti karo GUSTI, nanging watu timbangan sing tyotyok ndadèkké senengé Gusti. Yèn kesombongan teka, pemoyok uga nututi, nanging kawityaksanan manggon ing wong sing andap asor. Wong sing jujur kuwi ketuntun karo katemenané, nanging wong goroh kuwi dirusak karo ora bèrèsé. Yèn bebendu teka, kasugihan ora migunani, nanging kabeneran ngluwari sangka pati. Dalané wong bener dirata karo kebenerané, nanging wong duraka tiba awit sangka dosané. Wong sing jujur ditulungi karo kebenerané, nanging wong goroh kuwi kejiret karo hawa srakahé. Pengarep-arepé wong duraka gagal waktu dina patiné, nanging pengarep-arepé wong ala bakal tanpa guna. Wong bener dietokké sangka kangèlan, terus wong duraka sing nggentèni. Wong duraka ngrusak sak pepadané karo tutuké, nanging wong bener ditulungi karo kaweruhé. Kabekjané wong bener, ndadèkké kabungahané wong sak kuta, lan yèn wong duraka entèk, wong pada ramé surak-surak. Berkahé wong jujur ndadèkké mekaré kuta, nanging tutuké wong duraka njalari ambruké. Sapa sing ngrèmèhké sak pepadané kuwi tanpa pikiran, nanging wong sing pinter kuwi meneng waé. Sapa sing nyatyat, kuwi mbukak perkara, nanging wong setia nutupi perkara. Yèn tanpa penggedéné, bangsa ambruk, nanging yèn tukang rembuké okèh terus ana katentreman. Sapa sing nanggung wong liyané sing durung dikenal, kuwi bakal sangsara banget, nanging wong sing ora njukuk tanggung jawap, kuwi slamet. Wong wadon sing apik atiné bakal kajèn, mengkono wong sugih olèh kasugihan. Wong sing welas ati mbetyiki awaké déwé, nanging sing kereng kuwi nyiksa awaké déwé. Wong duraka olèh gawé sing tanpa guna, nanging sapa sing nyebar kabeneran olèh berkah sing tetep. Sapa sing nggondèli kabeneran sing sejati kuwi nuju marang urip, nanging sapa nguber sing ala kuwi marani pati. Wong sing atiné lityik, kuwi ala ing ngarepé GUSTI, nanging para wong sing tanpa tyiri, ndadèkké senengé Gusti. Tenan, wong ala mesti nampa ukuman, nanging turunané wong bener bakal ditulungi. Kaya anting-anting emas ing tyongoré babi, ya kaya mengkono kuwi wong wadon ayu sing ora wityaksana. Pengarep-arepé wong bener nekakké kabekjan, nanging pengarep-arepé wong duraka nekakké bebendu. Ana sing ngawut-awut bandané, nanging mundak sugih, lan ana sing medit banget, senajan mengkono tansah kekurangan. Sapa sing kerep ngedum berkah, bakal nampani kalubèran, sapa sing ngekèki ngombé, bakal diwènèhi ngombé. Sapa sing ndelikké gandum, mesti dionèk-onèké karo wong nanging wong sing ngedol gandum, sirahé bakal katekan berkah. Sapa sing nggolèki kabetyikan, kuwi ngupaya supaya disenengi karo wong, nanging sing ngarah marang sing ala, bakal katekan karo memala. Sapa sing ngendelké marang kasugihané bakal ambruk, nanging wong bener bakal semi kaya godong nom. Sapa sing ngésruhké brayaté, bakal olèh angin, wong bodo bakal dadi baturé wong wityaksana. Upahé wong bener kuwi wit panguripan, lan sapa sing wityaksana kuwi bisa narik atiné wong. Yèn wong bener olèh balesan ing ndonya, luwih menèh wong duraka lan wong dosa! Sapa sing seneng diélingké kuwi seneng marang kaweruh, nanging sapa sing nampik pamelèh kuwi bodo. Wong betyik ndadèkké senengé GUSTI, nanging tukang ngapusi kuwi mesti diukum. Manungsa ora bisa dadi kuwat karo durakané, nanging oyoté wong bener ora owah gingsir. Wong wadon sing pinter kuwi kanggo makutané sing lanang, nanging sing nggawé wirang bojoné kuwi kaya waé lara sing ngroposké balungé. Rantyamané wong bener kuwi adil, nanging rantyamané wong duraka kuwi goroh. Tembungé wong duraka kuwi nantang getih, nanging tembungé wong temen kuwi mitulungi. Para wong duraka pada ditibakké nganti entèk, nanging omahé wong bener kuwi tetep ngadek. Saben wong kuwi enggoné dipuji miturut tindak-tanduké, nanging wong goroh kuwi dirèmèhké. Luwih apik dadi wong tyilik, nanging nduwé batur, tenimbang wong sing ngunggul-unggulké déwé, nanging kekurangan pangan. Wong bener mikir marang kebutuhané kéwané, nanging wong duraka kuwi kereng. Wong sing nggarap lemahé bakal warek rejekiné, nanging sing nguber barang tanpa guna kuwi tanpa pikiran. Wong duraka kepéngin nduwèni jalané wong ala, nanging oyoté wong bener nekakké pengasilan. Wong ala kejiret karo kesalahané lambéné, nanging wong bener bisa utyul sangka kangèlan. Saben wong kewareken kabetyikan awit sangka wohé tembungé, lan wong nampa walesan sangka penggawéné tangané. Wong bodo ngarani mlakuné déwé wis betyik, nanging sapa sing nampani pituduh kuwi wityaksana. Bodo, wong sing ngomongké larané atiné sak nalika kuwi uga, nanging wong sing ora perduli marang pemoyok kuwi wityaksana. Wong sing nglairké kabeneran kuwi ngomongké apa sing adil, nanging seksi goroh nekakké sing ala. Ana wong sing lantyang tembungé kuwi kaya waé sudukané pedang, nanging ilaté wong wityaksana nekakké kewarasan. Lambé sing ngomongké katemenan kuwi tetep selawasé, nanging ilat goroh mung kanggo sak kedèpé mripat. Wong sing ngrantyam ala kuwi atiné meteng kadurakan, nanging wong sing ngomongi bab katentreman kuwi nemu kabungahan. Wong bener ora bakal katekan tyilaka apa waé, nanging wong duraka kuwi tansah sangsara. Lambé sing goroh kuwi sing njijiki kanggo GUSTI, nanging wong sing setia kuwi ndadèkké senengé Gusti. Wong sing wityaksana kuwi ndelikké kaweruhé, nanging atiné wong bodo mamèrké kabodoané. Tangané wong sregep kuwi nyekel pangwasa, nanging sing males kena penggawéan peksa. Sumelangé ati ndadèkké bungkuké wong, nanging tembung sing apik kuwi ndadèkké senengé atiné. Wong bener kuwi nemu panggonané, nanging dalané wong duraka nasarké. Wong males ora bakal nyekel sing diuber, nanging wong sregep bakal olèh barang sing ana ajiné. Urip kuwi ketemu ing dalané kabeneran, nanging dalané wong murtad nuju ing pati. Anak sing wityaksana ngrungokké marang piwulangé bapaké nanging wong seneng memoyok ora ngrèwès marang pamelèh. Wong bener mesti mangan sing betyik sangka tembungé, nanging karepé wong goroh kuwi rupa penggawé ala. Wong sing njaga tutuké, kuwi njaga nyawané, sapa sing tyrèwèt, kuwi bakal katekan ing karusakan. Atiné wong males kuwi kebak kepénginan, nanging tanpa guna, nanging atiné wong sregep kuwi dikèki kalubèran. Wong sing bener kuwi sengit marang goroh, nanging wong duraka kuwi nggawé wirang lan nggawé alané awaké déwé. Wong sing mlakuné sutyi kuwi dijaga karo kebenerané, nanging sing nggawé dosa digawé sangsara karo durakané. Ana wong sing sumugih, nanging ora nduwé apa-apa, ana uga sing étok-étok mlarat, nanging bandané okèh. Kasugihan kuwi kanggo nebus nyawané wong, nanging wong mlarat ora bakal krungu antyaman. Pepadangé wong bener kuwi semlorot gemebyar, nanging dimaré wong duraka bakal mati. Kesombongan kuwi mung ndadèkké tukaran, nanging wong sing ngrungokké pitutur kanggonan kawityaksanan. Banda sing gampang olèhé, mesti bakal suda, nanging wong sing tlatèn nglumpukké sangka setitik, bakal dadi sugih. Pengarep-arep sing durung klakon, nggawé sedihé ati, nanging kepénginan sing keturutan kuwi wité panguripan. Sapa sing ngrèmèhké tembungé, kuwi bakal nanggung resikoné, nanging sapa sing miturut marang préntah, kuwi bakal nampa balesan. Piwulangé wong wityaksana kuwi sumberé urip, ndadèkké wong ora kena karo jiret-jireté pati. Pikiran sing apik ngekèki kawelasan, nanging dalané wong goroh kuwi ndadèkké tyilakané wong kuwi. Wong sing ati-ati nandangi karo kapinteran, nanging wong bodo ngetokké bodoné. Kongkonan sing duraka kuwi njalari tyilaka, nanging kongkonan sing setia nekakké kuwarasan. Kemlaratan lan pemoyok kuwi bakal nekani marang wong sing nglalèkké marang piwulang, nanging sapa sing nampani pamelèh kuwi kajèn. Kepénginan sing keturutan kuwi nyenengké ati, nanging wong bodo ora gelem ninggal sing ala. Sapa sing sesrawungan karo wong wityaksana, dadi wityaksana, nanging sapa sing kekantyan karo wong bodo kuwi nemu sangsara. Wong dosa diuber karo tyilaka, nanging wong bener kuwi diwales kabekjan karo Panjenengané. Wong betyik ninggali warisan marang anak putuné, nanging barang duwèké wong dosa kuwi disimpen kanggo wong bener. Tegalé wong mlarat ngetokké pangan okèh, nanging ana sing ilang awit ora ana keadilan. Sapa sing ora nggunakké gitik, kuwi sengit marang anaké, nanging sing trésna marang anaké kuwi ngekèki piwulang ing wantyiné. Wong bener mangan nganti warek, nanging wetengé wong duraka ngrasakaké kekurangan. Wong wadon sing wityaksana kuwi mbangun omahé, nanging sing bodo ngembrukké omahé karo tangané déwé. Sapa sing mlaku jujur kuwi wedi lan ngajèni marang GUSTI, nanging sing mlakuné kesasar kuwi ngrèmèhké Panjenengané. Ing sak njeruhné tutuké wong bodo ana penjalin kanggo gegeré, nanging wong wityaksana kuwi dijaga karo lambéné. Yèn ora ana sapi, uga ora ana gandum, nanging karo kekuwatané sapi pametuné okèh. Seksi sing setia kuwi ora goroh, nanging sing ngutyapké goroh kuwi seksi goroh. Wong seneng memoyok golèk kawityaksanan ora olèh, nanging wong sing pinter ing pikiran, gampang olèh kaweruh. Ngedohana wong gemblung, awit lambéné ora bakal ngetokké kapinteran. Sing dadi kawityaksanané wong pinter kuwi enggoné ngerti marang dalané déwé, nanging wong bodo kuwi diapusi karo bodoné. Wong bodo moyoki marang kurban penebusé, nanging wong jujur pada wales-walesan karo kabetyikan. Ati kuwi ngrasakaké kasusahané déwé, nanging wong liyané ora bisa mèlu ngrasakaké kabungahané. Omahé wong duraka bakal entèk, nanging tarupé wong jujur bakal mekar. Ana dalan sing dikira kentyeng karo wong, nanging pungkasané nuju menyang pati. Ing sak njeruhné ngguyu ati uga bisa ngrasakaké sedih, lan pungkasané kabungahan kuwi bisa kasusahan. Wong sing atiné murtad, kewareken karo mlakuné déwé, nanging wong betyik karo sembarang sing diduwèni. Wong sing ora nduwé pengalaman ngandel sembarang tembung, nanging wong sing wityaksana kuwi nggatèkké mlakuné. Wong wityaksana kuwi ngati-ati lan nyingkiri sing ala, nanging wong bodo nguja karepé lan rumangsa tentrem. Sapa sing gampang nesu, kuwi nandangi tanpa pikiran, nanging wong wityaksana kuwi sabar. Wong sing tanpa pengalaman upahé kebodoan, nanging wong wityaksana kuwi nganggo makuta kaweruh. Wong ala pada ndingkluk ing ngarepé wong betyik, lan wong duraka ing ngarepé gapurané wong bener. Wong mlarat kuwi disengiti karo kantyané, nanging wong sugih okèh kantyané. Sapa sing ngrèmèhké sak pepadané kuwi nggawé dosa, nanging rahayu wong sing melasi marang wong sing kasangsaran. Apa wong sing ngrantyam-ngrantyam sing ala kuwi duduk wong nyasar? Nanging sing ngrantyam kabetyikan kuwi nampani kawelasan lan kasetian. Angger kangèlan mesti ana upahé, nanging tembung sing kotong kuwi mung nuntun marang kekurangan tok. Sing dadi makutané wong wityaksana kuwi kapinteran, nanging wong bodo kuwi mamèrké bodoné. Seksi sing setia mitulungi uripé, nanging sing ngutyapké goroh kuwi wong goroh. Ing sak njeruhné wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi ketemu katentreman sing gedé, malah Gusti ya dadi pengayoman kanggo para anaké. Wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi sumberé urip, nganti wong ora kena karo jireté pati. Kamulyané ratu kuwi awit sangka okèhé rayaté, nanging tanpa rayat pemrintahan rusak. Wong sing sabar kuwi gedé pangertèné, nanging wong sing gampang nesu kuwi nggedèkké kebodoan. Ati sing tentrem kuwi nyegerké awak, nanging watek mèri kuwi ngroposké balung. Sapa sing nindes wong apes, kuwi ngrèmèhké marang Sing Nggawé, nanging sapa sing welas marang wong mlarat, kuwi ngurmati Panjenengané. Wong duraka bakal dirubuhké awit sangka penggawé alané, nanging wong bener olèh pangungsèn awit sangka tulusé atiné. Kawityaksanan manggon ing atiné wong sing karo pikiran, nanging kuwi ora ketemu ing atiné wong bodo. Kabeneran kuwi ngunggahké drajaté bangsa, nanging dosa kuwi dadi tyatyaté bangsa. Abdi sing karo pikiran ndadèkké senengé ratu, nanging sing mirang-mirangké kuwi bakal nampani nesuné. Semauran sing alus ngleremké nesu, nanging tembung sengak nukulké nesu. Ilaté wong wityaksana ngetokké kapinteran, nanging tutuké wong bodo nglubèrké kebodoan. Mripaté GUSTI kuwi nyawang ing sak enggon-enggon, weruh wong ala lan wong betyik. Ilat sing alus kuwi wité panguripan, nanging ilat goroh nggawé tatuné ati. Wong bodo nampik piwulangé bapaké, nanging sing gelem nampani pamelèh kuwi wityaksana. Ing omahé wong bener ana banda okèh, nanging upahé wong duraka kuwi nekakké karusakan. Lambéné wong wityaksana nyebar kaweruh, nanging atiné wong bodo kuwi ora jujur. Kurbané wong duraka kuwi reget ing ngarepé GUSTI, nanging pandongané wong temen ndadèkké senengé Gusti. Dalané wong duraka kuwi reget ing ngarepé GUSTI, nanging wong sing nggolèki kabeneran kuwi ditrésnani. Piwulang sing atos, kanggo wong sing nyimpang sangka dalan sing bener, nanging sing sengit marang pamelèh bakal mati. Ndonyané wong mati lan karusakan kuwi ora ketutupan ing mripaté GUSTI, luwih-luwih atiné para anaké manungsa. Wong seneng memoyok emoh diwelèhké, ya ora gelem marani wong wityaksana. Ati seneng nyumringahké praupan, nanging ati sing sedih ngendokké semangat. Atiné wong pinter nggolèki kaweruh, nanging tutuké wong bodo ramé karo kabodoané. Wong sing ngalami kasusahan kuwi dinané ala kabèh, nanging atiné wong seneng kuwi kaya waé ajek pésta. Luwih apik barang setitik sing dibarengi wedi lan ngajèni marang GUSTI, tenimbangané karo kasugihan okèh sing dibarengi sumelang. Luwih betyik janganan sepiring karo katrésnan, tenimbangané sapi lemu karo sesengitan. Wong brangasan ndadèkké tukaran, nanging wong sabar ngendek wong sing padu. Dalané wong males kuwi kaya pager eri, nanging dalané wong jujur kuwi rata. Anak sing wityaksana ndadèkké bungahé bapaké, nanging wong sing bodo ngrèmèhké ibuné. Kebodoan kuwi dadi kesenengané wong sing tanpa pikiran, nanging wong pinter mlaku ing dalan sing bener. Rantyamané bakal ora kelakon, yèn tanpa tetimbangan, nanging bakal kaleksanan yèn dibarengi juru rembuk okèh. Wong bakal bungah sangka semauran sing metu, lan tenan betyiké tembung sing titis ing waktu sing tyotyok. Dalané uripé wong nduwé pikiran kuwi nuju menduwur, supaya bisa ngedohi ndonyané wong mati ing ngisor. Omahé wong gemunggung bakal diembrukké karo GUSTI, nanging watesé lemahé randa kuwi ditetepaké. Rantyamané wong ala kuwi sing njijiki kanggo GUSTI, nanging tetembungan sing alus kuwi dianggep sutyi. Sapa sing murka marang pengasilané peteng kuwi mbingungké brayaté déwé, nanging sing sengit marang besel kuwi bakal urip. Atiné wong bener nimbang-nimbang semauré, nanging tutuké wong duraka mbludak sing ala. GUSTI kuwi adoh sangka wong duraka, nanging pandongané wong bener digatèkké. Semloroté mripat mbungahké ati, lan kabar sing betyik nyegeraké balung. Wong sing ngrungokké pamelèh sing ndadèkké urip, kuwi bakal manggon ing tengahé para wong wityaksana. Sapa sing nglalèkké piwulang kuwi mbuwang awaké déwé, nanging sing ngrungokké pamelèh kuwi olèh kapinteran. Wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi piwulang sing nuntun marang kawityaksanan, lan andap asor kuwi wiwitané kajèn. Manungsa bisa nimbang-nimbang ing sak njeruhné ati, nanging jawabané ilat kuwi asal-usulé sangka GUSTI. Wong pada ngarani resik marang dalané, miturut panemuné déwé-déwé, nanging GUSTI sing njajal ati. Kabèh penggawému dipasrahké marang GUSTI, mesti sak kabèhé rantyamanmu bakal kelakon. GUSTI enggoné nggawé samubarang kuwi karo tujuané déwé-déwé, malah wong duraka kuwi ditemtokké kanggo dinané tyilaka. Sapa sing sombong kuwi njijiki kanggo GUSTI, tenan, wong kuwi ora bakal mlèsèt sangka paukuman. Katrésnan lan kasetian kuwi njalari dosa dingapura, wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi dalané wong ngedohi sing ala. Yèn ana wong sing mlakuné ndadèkké senengé GUSTI, kuwi uga satruné ya dirukunké karo wong mau. Luwih betyik pametuné setitik karo sing bener, tenimbangané pametuné okèh tanpa keadilan. Atiné manungsa mikir-mikirké dalané, nanging GUSTI sing nentokké mlakuné. Putusan sangka Gusti Allah, kuwi ing lambéné ratu, yèn enggoné ngadili tutuké ora nandangi kliru. Timbangan lan ukuran sing sejati kuwi duwèké GUSTI, lan sak kabèhé bandul-timbangan ing kantong kuwi gawèan-Né. Njijiki kanggo ratu yèn nindakké duraka, nanging sing nguwatké damparé kuwi kabeneran. Lambé sing nglairké kabeneran kuwi ndadèkké senengé ratu, lan Panjenengané nrésnani wong sing tembung-tembungé jujur. Nesuné ratu kuwi kongkonané pati, nanging wong wityaksana ngademaké. Praupané ratu sing semlorot kuwi njalari urip, lan kabetyikan kaya mendungé udan ing waktu ketiga. Olèh kawityaksanan kuwi nyatané ngungkuli olèh emas, lan olèh pangertèn ngungkuli olèh slaka. Ngedohi sing ala kuwi dalané wong jujur, sapa sing njaga marang mlakuné kuwi njaga nyawané. Kementus kuwi ndisiki karusakan, lan gemunggung kuwi ndisiki ambruk. Betyik ngasorké urip nunggal karo para wong andap asor, tenimbangané karo ngedum rayahané ing tengahé wong gemunggung. Sapa sing nggatèkké tembungé bakal nemu sing betyik, lan rahayu wong sing pertyaya marang GUSTI. Wong wityaksana kuwi diarani nduwé pangertèn, lan tembung alus kuwi luwih bisa ngeyakinké. Kapinteran kuwi sumberé urip kanggo sing nduwèni, wong bodo disiksa karo bodoné. Atiné wong wityaksana minterké tutuké, lan ndadèkké lambéné luwih bisa ngeyakinké. Tetembungan sing sedep kuwi kaya madu, rasané legi kanggo ati lan dadi ngleremké balung. Ana dalan sing dikira bener karo wong, nanging pungkasané nuju ing pati. Rasa ngelih kuwi ndadèkké wong nyambutgawé, awit tutuké sing meksa wong kuwi. Wong sing tanpa guna nduduk juglangan sing ala, lan ing lambéné kaya ana geni sing nggosongké. Wong sing ora jujur ndadèkké tukaran, lan wong sing seneng ngarani ala kuwi misahké kantya jajiné. Wong sing seneng nyiksa nasarké sak pepadané, lan nuntun ing dalan sing ora bener. Sapa sing nutup mripaté kuwi ngrantyam tindak duraka, sing ngingkemké lambéné kuwi wis nglakoni sing ala. Rambut uwanen kuwi makuta sing apik, sing ketemu ing dalané kabeneran. Wong sing sabar kuwi ngungkuli pahlawan, wong sing bisa ngwasani awaké, kuwi ngungkuli wong sing bisa ngrebut negara. Lotré dibuwang ing pangkon, nanging kabèh putusané kuwi sangka GUSTI. Pilih roti garing sak iris karo tentrem, tenimbangané mangan daging sak omah karo engkèl-engkèlan. Abdi sing karo pikiran kuwi bisa ngwasani marang anak sing mirang-mirangké, malah mèlu olèh warisan bebarengan karo para seduluré botyah kuwi. Pawon obongan kuwi kanggo nglebur slaka lan prapèn kanggo nglebur emas, nanging GUSTI sing njajal ati. Wong sing nindakké sing ala nggatèkké lambé duraka, lan wong goroh ngrungokké kupingé marang ilat sing nggawé tyilaka. Sapa sing ora ngajèni marang wong mlarat kuwi ngèlèk-èlèk marang Sing Nggawé, lan sing bungah awit ana tyilaka kuwi mesti bakal nampani paukuman. Makutané para wong tuwa kuwi anak putuné, lan sing kanggo kehormatané anak-anak kuwi para leluhuré. Wong bodo kuwi ora pantes ngetokké tembung-tembung sing apik, malah menèh wong luhur ngutyapké tembung goroh. Duwit besel kuwi kanggo sing ngekèki kaya diaman sing apik, karo besel nyangka, menyanga ngendi waé parané, tansah olèh untungé. Wong sing nutupi kesalahan kuwi nggolèki kawelasan, nanging sapa sing ngudal-ngudal perkara kuwi misahaké kekantyan. Disenèni sepisan kanggo wong sing nduwé pikiran, mlebuné luwih jeru tenimbangané disabeti dibalèni kaping 100, kanggo wong goblok. Wong duraka kuwi mung tansah golèk sing ala, nanging kongkonan sing tanpa melas bakal nekani wong mau. Luwih betyik ketemu bruwang wédok sing kélangan anaké, tenimbangané karo kepetuk wong goblok awit bodoné. Sapa sing mbales ala marang kabetyikan, sing ala ora bakal adoh sangka omahé. Miwiti tukaran kuwi kaya mbedah bendungan, mulané mundura sak durungé wiwit tukaran. Mbenerké wong duraka lan nyalahké wong bener, kuwi loro-loroné disengiti karo GUSTI. Apa gunané wong goblok nggegem duwit kanggo tuku kawityaksanan, awit wong kuwi tanpa pikiran? Kantya kuwi ing saben waktu ajek waé katrésnané, lan dadi sedulur ing sak njeruhné kasusahan. Wong sing tanpa pikiran ya kuwi wong sing nganakké persetujuan, sing saguh nanggung sak pepadané. Wong sing seneng tukaran ya seneng marang panerak, lan sapa sing ngapikké lawangé kuwi nggolèki karusakan. Wong sing atiné goroh ora bakal nemu kabekjan, sing muter-muter ilaté bakal tiba ing tyilaka. Sapa sing nduwé anak goblok, kuwi kasusahan, lan bapaké wong bodo sepi ing kabungahan. Ati sing bungah kuwi kanggo obat sing mujarap, nanging ilangé semangat kuwi ngroposké balung. Wong duraka nampani besel sangka kantong, kanggo ndoyongké keadilan. Panemuné wong sing nduwé pangertèn kuwi tumuju marang kawityaksanan, nanging mripaté wong bodo kluyuran tekan ing pungkasané bumi. Anak sing bodo kuwi nggawé larané atiné bapaké, lan kasusahané ibuné. Ndenda wong bener kuwi tumindak sing salah, lan nyabeti wong luhur kuwi uga ora pantes. Wong pinter kuwi bisa ngempet tembungé, lan wong sing nduwé kapinteran kuwi anteng ing pikiran. Uga wong bodo yèn anteng ya bakal dikira wityaksana, lan yèn mingkemké lambéné ya dikira nduwé kapinteran. Wong sing ndéwé, kuwi nggolèki kepénginané, saben panimbang njalari nesuné. Wong bodo kuwi ora seneng marang pangertèn, mung seneng ngelèr-ngelèr isiné atiné. Yèn duraka kuwi teka, teka uga ngrèmèhké, lan tyiri kuwi dibarengi pemoyok. Tembungé tutuké wong kuwi kaya banyu sing jeru, nanging sumber kawityaksanan, kuwi kaya kali sing mili. Ora betyik ngetutké wong duraka, karo nampik wong bener ing pengadilan. Lambéné wong bodo njalari tukaran, lan tutuké bengak-bengok njaluk disabeti. Wong bodo nemoni karusakan awit sangka tutuké, lan lambéné dadi jiret kanggo nyawané. Tembungé wong seneng ngarani ala kuwi kaya panganan sing énak-énak, sing mlebu ing sak njeruhné ati. Wong sing males sak njeruhné nindakké penggawéané, kuwi wis dadi seduluré juru pengrusak. Asmané GUSTI kuwi menara sing kuwat, wong bener pada ngungsi mrana nganti slamet. Kanggo wong sugih kuta sing kuwat kuwi banda duwèké, dirasa kaya témbok sing duwur. Sombong ndisiki karusakan, nanging andap asor kuwi dalané kajèn. Yèn wong nyauri sak durungé ngrungokké, kuwi bodo lan tyiri. Kentyengé ati ndadèkké kuwat ngalami sangsara, nanging sapa sing bisa mulihké semplaké ati? Atiné wong pinter ngekèki kapinteran, lan kupingé wong wityaksana nggolèki kapinteran. Berkah njembarké dalané wong, lan ngeterké ing ngarepé wong luhur. Sing guneman ndisik ing sak njeruhné para padu, kaya-kaya kuwi sing bener, nanging bareng ana wong liyané sing teka, perkarané terus dipréksa. Tibané lotré mungkasi padu, lan ngrampungké perkara ing antarané wong-wong sing nduwèni pangwasa. Sedulur sing dilarakké atiné, luwih angèl dityedaki tenimbang karo nyedaki kuta sing kuwat, lan tukaran kuwi kaya sloroké gapurané bèntèng. Wetengé wong kuwi karo pametuné tutuké, lan karo pametuné lambéné. Pati lan urip pada dipréntah ing ilat, sapa sing seneng, kuwi mesti mangan wohé. Sapa sing olèh jodo kuwi nemu bab sing betyik, lan olèh kawelasané GUSTI. Wong mlarat memelas omongé, nanging wong sugih kasar semauré. Ana kantya sing ndadèkké sangsara, nanging uga ana kantya sing rumaketé ngungkuli sedulur. Luwih apik wong mlarat sing kelakuané resik, tenimbangané karo wong goroh lambéné lan bodo. Tanpa kaweruh kesregepan uga ora maédahi, lan sing kesusu kuwi bakal kliru jangkahé. Kabodoané wong nasarké mlakuné, terus bingung atiné marang GUSTI. Kasugihan ngekèki kantya okèh, nanging wong mlarat, ditinggal kantyané. Seksi goroh mesti bakal nampani paukuman, lan wong sing ngutyapké goroh ora bakal utyul sangka paukuman. Akèh sing ngupaya ngrogoh atiné wong sing penting, lan saben wong kepéngin dadi kantyané wong sing seneng pawèh. Wong mlarat kuwi disengiti karo seduluré kabèh, apa menèh kantyané, mesti pada ngedohi, diuyak karo dityeluki, nanging wongé wis pada ora kétok. Sapa sing kanggonan kepinteran, kuwi nrésnani awaké déwé, sing nggunakké kaweruh, bakal nemu beja. Seksi goroh mesti bakal nampani paukuman, lan sing ngutyapké goroh bakal entèk. Wong bodo ora pantes olèh urip kepénak, apa menèh batur ora pantes mréntah para penggedéné. Kapinteran njalari wong sabar banget, lan dipuji awit ngapura wong sing salah. Nesuné ratu kuwi kaya nggeruhné singa enom, nanging kabetyikan kuwi kaya ebun sing tiba ing suketan. Anak sing bodo kuwi dadi tyilakané bapaké, paduné wong wadon kuwi kaya trotyohé payon sing tanpa mandek. Omah lan banda kuwi warisan sangka leluhuré, nanging bojo wadon sing pinter kuwi pawèhé GUSTI. Males kuwi ndadèkké turu kepati, nanging wong wegahan bakal ngalami ngelih. Wong sing netepi pepakon, kuwi njaga nyawané, nanging sing ngrèmèhké tembungé Gusti, bakal mati. Sapa sing melasi marang wong sing ringkih, kuwi ngutangi marang GUSTI, Panjenengané sing bakal mbales penggawéné kuwi. Anakmu rangkèten sak suwéné ijik ana pengarep-arep, nanging aja nganti ndadèkké patiné. Wong sing gelis banget nesuné, bakal kena denda, awit yèn kowé njajal arep nulungi, malah tambah nesuné. Ngrungokna pitutur lan nampanana piwulang, supaya kowé mbésuk bisa dadi wityaksana. Atiné wong ngrantyam-ngrantyam perkara okèh, nanging putusané GUSTI kuwi sing bakal kelakon. Watek sing dikepéngini kanggo wong kuwi kasetian, luwih betyik wong mlarat tenimbangané karo wong sing ngapusi. Wedi lan ngajèni marang GUSTI ngekèki urip, wong terus bakal turu karo seneng ora bakal katekan karo tyilaka. Wong males nyelupké tangané ing mangkok, nanging ora mbalèkké ing tutuké. Yèn wong seneng memoyok kok sabet, banjur wong sing tanpa pengalaman bakal dadi wityaksana, yèn wong karo pikiran kok welèhké, bakal ngrumangsani. Anak sing nglarani bapaké utawa nundung ibuné, kuwi ngèlèkké lan mirang-mirangké awaké déwé. Hé anakku, aja ngrungokké piwulang menèh, yèn kowé ya nyimpangi pitutur sing ngekèki kaweruh. Seksi sing ora ana gunané kuwi ngrèmèhké angger-angger, lan tutuké wong duraka nguntal goroh. Wong memoyok dityepaki paukuman, lan gegeré wong bodo dityepaki gepuk. Ombèn anggur kuwi ndadèkké tukang memoyok, ombèn keras kuwi ndadèkké nggawé ramé, sapa sing mabuk awit sangka kuwi, dadi ora wityaksana. Nesuné ratu kuwi kaya nggeruhné singa nom, sapa sing nangèkké nesuné kuwi mbebayani kanggo dèwèké déwé. Sapa sing ngedohi tukaran kuwi pantes dihurmati, nanging saben wong bodo nguja nesuné. Ing waktu bediding wong males ora gelem ngluku, yèn ing waktu panèn tanpa nggawé enggoné golèk pametuné lemah. Rantyamané ing atiné manungsa kuwi kaya banyu sing jeru, nanging wong sing pinter bisa ngangsu. Akèh wong sing ngarani awaké déwé betyik, nanging wong sing setia kuwi sapa sing nemu? Wong bener sing mlakuné jujur, kuwi turunané pada rahayu. Ratu sing njagong ing kursi pengadilan, karo mripaté bisa weruh sak kabèhé sing ala. Sapa sing bisa ngomong: “Aku wis ngresiki atiku, wis lebur kabèh dosaku?” Bandul timbangan rong werna, lan takeran rong werna, loro-loroné kuwi ala kanggo GUSTI. Senajan ijik botyah ya bisa dititèni ketitik sangka penggawéné, apa resik lan apa jujur kelakuané. Kuping sing krungu lan mripat sing weruh, kuwi loro-loroné GUSTI sing nggawé. Aja seneng turu, supaya aja dadi mlarat, mripatmu elèkna mesti warek enggonmu mangan. “Ora betyik, ora betyik,” semauré sing tuku, nanging ijik waé lunga, terus ngelem-elem awaké déwé. Senajan emas lan diaman okèh, nanging sing okèh banget regané kuwi lambé sing kanggonan kaweruh. Jupuken sandangané, awit wong kuwi nanggung wong liyané, lan wong kuwi ukumen kanggo tanggungan gantiné wong liyané mau. Roti olèhé ngapusi rasané énak, nanging tutuké terus kebak krikil. Rantyamané bisané kelakon awit sangka panimbang, mulané enggonmu perang nganggoa tyara. Sapa sing seneng nyatyat kuwi ora bisa nyimpen wewadi, mulané kowé aja sesrawungan karo wong sing tutuké botyor. Sapa sing nyepatani bapaké utawa ibuné, kuwi dimaré bakal mati ing waktu peteng. Banda sing enggoné olèh karo gelis ing wiwitané, pungkasané ora diberkahi. Aja nduwé tembung: “Aku arep mbales sing ala,” ngarep-arepa marang GUSTI, kuwi sing bakal ngluwari kowé. Bandul timbangan rong werna kuwi ala kanggo GUSTI, lan timbangan sing goroh kuwi ora betyik. Jangkahé wong kuwi ditemtokké karo GUSTI, nanging kepriyé manungsa enggoné ngerti marang dalané uripé? Yèn wong tanpa pikiran ngomong: “Sutyi,” lan ijik nimbang-nimbang sakwisé nduwèni janji, kuwi jiret kanggo awaké déwé. Para wong duraka dititèni karo ratu sing wityaksana, lan pada digiles bola-bali. Rohé manungsa kuwi dimar pawèhé GUSTI, sing mriksa kabèh isiné atiné. Sing ngayomi ratu kuwi katrésnan lan kasetian, lan karo katrésnan enggoné nguwatké damparé. Rerégané wong nom-noman kuwi kekuwatané, lan sing dadi apiké wong tuwa kuwi uwané. Bilur-bilur sing ana getihé kuwi ngresiki sing ala, lan gebukan kuwi ngresiki telengé ati. Atiné ratu kuwi kaya ilèn-ilèn banyu ing tangané GUSTI, diilèkké miturut karo kekarepan-Né piyambak. Saben wong ngarani dalané déwé kuwi sing bener, nanging GUSTI sing nguji ati. Nindakké kabeneran lan keadilan kuwi nggawé senengé atiné GUSTI ngungkuli kurban. Mripat sing sombong lan ati sing gemunggung, sing dadi dimaré wong duraka, kuwi dosa. Rantyamané wong sregep kuwi nekakké kalubèran, nanging saben wong sing gugupan kuwi mung bakal ngalami kekurangan. Olèh kasugihan karo ilat goroh kuwi barang sing tanpa guna, sing nggawa wong menyang pati. Wong duraka pada disèrèt karo panganiayané déwé, awit pada nulak nindakké keadilan. Dalané tukang ngapus kuwi ménggak-ménggok, nanging wong jujur kuwi jejek mlakuné. Luwih betyik manggon ing pojoké payon, tenimbangané manggon sak omah karo wong wadon sing seneng padu. Atiné wong duraka kuwi kepéngin marang sing ala, lan ora nduwèni kawelasan marang sak pepadané. Yèn wong seneng memoyok diukum, wong sing ora nduwé pengalaman dadi wityaksana, lan yèn wong wityaksana diwulangi, bakal olèh kaweruh. Sing Mahaadil ndelok omahé wong duraka, lan njongkroké wong duraka menyang tyilaka. Sapa sing nutupi kupingé marang sambaté wong mlarat, yèn sambat-sambat déwé, ora bakal dituruti. Pawèh karo meneng-meneng ngleremké nesu, lan pisungsung sing karo meneng-meneng nyirep nesu sing nggegirisi. Nindakké keadilan kuwi dadi kesenengané wong bener, nanging nggawé wediné wong sing nandangi ala. Wong sing nyimpang sangka dalané kepinteran, kuwi bakal lèrèn ing panggonan nglumpukké para rohé wong mati. Wong sing seneng sukak-sukak bakal ngalami kekurangan, lan sing kesenengané anggur lan lenga ora bakal bisa sugih. Wong duraka kuwi kanggo tebusané wong bener, sing goroh kanggo gantiné sing jujur. Luwih betyik manggon ing ara-ara samun, tenimbang manggon karo wong wadon sing seneng padu lan seneng nesu. Omahé wong wityaksana kanggonan banda lan lenga, nanging wong sing bodo ngentèk-entèkké kuwi. Wong sing ngupaya marang kabeneran lan katrésnan, bakal nemu urip, kabeneran lan kehormatan. Wong wityaksana bisa ngunggahi kutané para pahlawan, lan ngembrukké témbok sing dadi pengandelé. Sapa sing njaga tutuké lan ilaté, dadi njaga awaké, utyul sangka kangèlan. Wong sing ndugal lan gemunggung kuwi disebut wong seneng memoyok, pertingkahé kemetak banget. Wong males dipatèni karo kepénginané déwé, awit tangané males nyambut nggawé. Kepénginan nduwèni kuwi sedina-dina tansah mélik, nanging wong bener kuwi pawèh tanpa wates. Kurbané wong duraka kuwi reget, luwih menèh yèn enggoné masrahaké karo karep ala. Seksi goroh bakal entèk, nanging wong sing ngrungokké bakal ajek ngomong. Wong duraka ora nduwé isin, nanging wong jujur nata dalané. Ora ana kawityaksanan lan pangertèn, lan ora ana timbangan sing bisa madani GUSTI. Jaran dirakit kanggo ing waktu perang, nanging kemenangan kuwi ing tangané GUSTI. Jeneng apik kuwi luwih betyik tenimbangané karo kasugihan gedé, luwih betyik nampani katrésnan tenimbang olèh slaka lan emas. Wong sugih lan wong mlarat pada ketemu, loro-loroné GUSTI sing nggawé. Wong wityaksana yèn weruh anané tyilaka, terus ndelik, nanging wong ora nduwé pengalaman terus waé mlakuné, nganti ngalami kasangsarané. Andap-asor lan ngabekti marang GUSTI kuwi diberkahi, kasugihan, kaluhuran lan urip. Eri lan jiret ing dalané wong sing atiné lityik, sapa sing kepéngin njaga awaké, kuwi ngedohi wong mau. Wong enom kuwi wulangana miturut dalan sing tyotyok kanggo dèwèké, yèn wis tuwa ora bakal nyimpang sangka dalan kuwi. Wong sugih ngwasani wong mlarat, lan sapa sing utang, dadi baturé sing motangaké. Wong sing nyebar ala bakal panèn tyilaka, nganti tekené nesuné bakal lebur. Wong betyik ati kuwi bakal kaberkahan, awit wong mlarat pada dipandumi rejekiné. Wong memoyok kuwi tundungen, mesti tukaran terus ilang, lan sing pada padu lan nyalahké pada lèrèn. Sapa sing seneng marang resiké ati, lan alus tetembungané, kuwi dadi kantyané ratu. Mripaté GUSTI njaga marang kaweruh, nanging tembungé wong goroh diwurungké. Tembungé wong males: “Ing njaba ana singa, aku arep dipatèni ing tengah dalan.” Tembungé wong wadon lonté kuwi juglangan sing jeru, sapa sing kena bebenduné GUSTI kuwi bakal ketyemplung ing kono. Kebodoan kuwi nèmplèk ing atiné wong enom, nanging tekené piwulang sing bakal ngilangké kuwi. Sapa sing nindes marang wong ringkih murih olèh untungé kanggo awaké déwé, utawa sing pawèh marang wong sugih, kuwi ndadèkké kalahé déwé. Pasangen kupingmu, rungokna tembungé para wong wityaksana, lan gatèkna sak kabèhé kaweruhku. Awit yèn kuwi kok rumati ing sak njeruhné ati bakal nggawé senengmu, yèn kabèh kuwi tyumawis ing lambému. Supaya kowé nduwéa pengandel marang GUSTI, saiki pitutur mau tak wulangké marang kowé, ya marang kowé déwé. Aku mbiyèn apa ora wis nulis marang kowé, tak wulangi pitutur lan kaweruh, kanggo mulangi marang kowé apa sing bener lan nyata, supaya kowé bisa nyauri karo titis marang sing ngongkon kowé. Aja ngrampasi wong mlarat, awit kuwi wis mlarat, lan aja nindes wong sing susah ing gapura. Awit GUSTI mbélani perkarané, lan sapa sing ngrampas marang wong mau, kuwi bakal direbut nyawané. Aja kekantyan karo wong lengus, lan aja sesrawungan karo wong brangasan, supaya kowé aja nganti kulina marang pertingkahé, lan dadi jiret kanggo awakmu déwé. Kowé aja nganti mèlu wong nganakké rembukané, lan sing arep nanggung utang. Yèn kowé déwé ora nduwé sing digawé nyaur, kenèng apa nganti ambèn sing kok turoni dijukuk wong? Aja ngelih patoké wates lemah sing lawas, sing wis ditetepaké karo para leluhurmu. Apa kowé wis tau weruh wong sing sregep lan prigel ing gawé? Wong sing mengkono kuwi bakal ngadek ing ngarepé ratu, ora ngadek marang wong sing asor. Yèn kowé mèlu mangan karo penggedé, gatèkna tenan apa ing ngarepmu. Yèn kowé pantyèn wong murka, tèmplèkna péso ing gulumu. Aja mélék marang pangané sing énak-énak, awit kuwi pangan kanggo mblénjani. Aja ngaya karepmu supaya bisa dadi sugih, tinggalen karepmu sing mengkono kuwi; awit yèn kok gatèkké, kuwi terus entèk, awit kuwi dadakan nganggo swiwi kaya manuk garuda sing terus mabur menyang langit. Aja mangan pangané wong tyetil, lan aja péngin marang pangané sing énak-énak, awit kaya wong sing ngitung-itung ing sak njeruhné atiné, ya kaya mengkono kuwi wong mau. Semauré marang kowé: “Mangana lan ngombéa!” Nanging atiné ora seneng marang kowé. Sak emplokan olèhmu mangan bakal kok utahké, lan kabèh tembungmu sing alus kuwi kok buwang tanpa guna. Aja guneman ing ngarepé wong bodo, awit kuwi bakal ngrèmèhké omonganmu sing titis. Aja ngelih patok watesé lemah sing lawas, lan aja mlebu ing tegalé botyah lola. Awit sing nebus kuwi kuwat, Gusti Allah sing mbélani perkarané nglawan marang kowé. Gatèkna marang piwulangan, lan kupingmu rungokna marang tembung-tembung sing isi kaweruh. Aja nglalèkké piwulang marang anak, kuwi yèn kok sabet nganggo penjalin ora ndadèkké patiné. Kowé nyabet nganggo penjalin, nanging kowé ngentasaké nyawané sangka ndonyané wong mati. Hé anakku, yèn atimu wityaksana, kuwi ya ndadèkké bungahé atiku. Nyawaku bungah-bungah, yèn lambému ngutyapké sing jujur. Atimu aja mèri marang para wong dosa, nanging tansah mantepa enggonmu ngabekti marang GUSTI. Sak temené pengarep-arep kuwi pantyèn ana, lan pengarep-arepmu ora bakal ilang. Hé anakku, rungokna, lan dadia wityaksana, atimu tujokna ing dalan sing bener. Aja sesrawungan karo wong sing kesenengané ngombé anggur, lan sing kesenengané marang daging; awit wong kesenengané ngombé lan seneng mangan kuwi bakal nemoni mlarat, lan ngantuk terus njalari urip ketula-tula. Rungokna tembungé bapakmu sing nganakké kowé, lan aja nyepèlèkké ibumu yèn wis tuwa. Tukua kabeneran lan aja kok edol menèh, mengkono uga kawityaksanan, piwulang lan kapinteran. Bapakné wong sing bener kuwi bakal bungah-bungah, lan sapa sing nglairké wong wityaksana kuwi bakal bungah-bungah. Bèn bapak lan ibumu pada bungah, lan sing nglairké kowé bèn surak-surak. Hé anakku, atimu kèkna marang aku, lan mripatmu bèn seneng marang dalan-dalanku. Awit wong wadon lonté kuwi juglangan sing jeru, lan wong wadon mantya kuwi sumur sing tyiut. Malah kaya rampok enggoné nyegat, lan ngakèhké wong sing goroh ing antarané para manungsa. Sapa sing ngaduh-aduh? Sapa sing sambat-sambat? Sapa sing padu? Sapa sing nggresah-nggresah? Sapa sing tatu tanpa sebab? Sapa sing mripaté abang? Ya kuwi para sing melèk nganti tengah wengi karo ngombé anggur, sing pada teka perlu ngityipi anggur sing dityampuri. Aja mandeng marang anggur, sing abang mingini banget rupané, lan nyenengké ing tuwung, lan angler énaké yèn diombé, nanging pungkasané nyokot kaya ula, lan nyemburké ratyun kaya ula upas. Mripatmu terus bakal weruh bab sing anèh, lan atimu ngetokké tembung-tembung sing ora karuan. Kowé terus kaya wong ing sak tengahé ombaké segara, utawa kaya wong ing putyuké tyagaké kapal. Kowé bakal ngomong mengkéné: “Aku digebuki karo wong, nanging aku ora krasa lara, lan dipentungi, ya ora krasa! Kapan aku éling? Aku arep golèk anggur menèh.” Aja mèri marang wong ala, lan aja sesrawungan karo wong kuwi; awit atiné tansah ngréka-ngréka arep nglarani, lan lambéné ngomongké bab kasangsarané. Karo kawityaksanan omah kuwi diedekaké, lan dikuwatké karo kapinteran; lan karo kapinteran kamar-kamaré pada diisèni, banda werna-werna sing larang regané lan sing nyenengké. Wong wityaksana kuwi kuwat, wong sing nduwé kaweruh ya luwih kuwat. Awit mung karo rantyaman enggonmu bisa ngluruk perang, lan kemenangan kuwi gumantung okèhé wong sing dadi juru rembuk. Kawityaksanan kuwi keduwuren kanggo wong bodo, mulané ing gapura ora mbukak tutuké. Sapa sing tansah ngrantyam sing ala, bakal diarani tukang ngapusi. Mikir kebodoan kuwi ndadèkké dosa, lan wong seneng memoyok kuwi ala kanggo manungsa. Yèn ing dina kangèlan atimu semplak, kuwi nyatakké kurangé kekuwatanmu. Wong sing diglandang arep dipatèni kuwi slametna, lan sing gloyoran marani panggonan penyembelèhan, kuwi slametna. Yèn kowé omong: “Perkara kuwi aku ora ngerti tenan!” Gusti Allah sing nguji ati apa ora ngerti ing sejatiné? Apa Panjenengané sing njaga nyawamu kuwi ora ngerti, lan mbales marang manungsa miturut penggawéné? Hé anakku, mangana madu, awit kuwi betyik, lan rembesé madu kuwi legi rasané ing tyetakmu. Ngertènana, kaya mengkono rasané kawityaksanan kanggo nyawamu, yèn kok temu sing kok arep-arep ing dina mburiné, lan pengarep-arepmu ora bakal ilang. Aja ngintyeng panggonané wong bener kaya mlakuné wong duraka, aja ngrusak omahé. Awit wong bener kuwi tiba dibalèni kaping pitu, mesti ngadek menèh, nanging wong duraka bakal ambruk ing sak njeruhné tyilaka. Yèn mungsuhmu tiba, aja bungah, lan yèn dèkné kejlungup aja bungah-bungah atimu, supaya GUSTI ora weruh lan nganggep ala, terus nyingkirké bebenduné sangka wong mau. Aja nesoni marang wong sing nindakké sing ala, aja mèri marang wong duraka. Awit ora ana pengarep-arep kanggo wong ala, dimaré wong duraka kuwi bakal mati. Hé anakku, wedia lan trésnaa marang GUSTI lan marang ratu, aja mbruntak marang loro-loroné. Awit dadakan waé pada nekakké kasangsarané, lan sapa ngerti leburé, sing ditekakké karo loro-loroné? Iki ya wulang bebasan panemuné para wityaksana, nyawang wong ing pengadilan kuwi ora apik. Sapa sing ngomong marang wong duraka: “Kowé ora salah,” kuwi bakal disepatani karo para bangsa, lan disepatani karo para taleré bangsa. Nanging sing ngekèki pepéling bakal nemu kabekjan, lan bakal olèh berkah. Sapa sing nyauri karo titis, kuwi nyutyup lambé. Penggawéanmu ing njaba rampungna, lan tyawisna kebonanmu, sakwisé kuwi terus ngedekna omahmu. Aja dadi seksi kanggo pepadamu tanpa sebab, lan ngapusi karo lambému. Aja nduwé tembung: “Kaya sing dadi penggawéné wong kuwi marang aku, ya kaya mengkono bakal tak tindakké marang wong mau. Aku mbales marang wong miturut penggawéné.” Aku ngliwati tegalané wong males, lan ing kebon angguré wong sing tanpa pikiran. Lah kabèh kuwi kebak ketukulan eri, lemahé ketukulan karo eri, lan témboké wis ambruk. Aku weruh terus njupuk piwulangé, aku weruh terus olèh wulangan. “Turu sedilut engkas, ngantuk sedilut engkas, nekuk tangan sedilut engkas arep neruské lèyèh-lèyèh,” terus katekan mlarat, kaya wong sing nyerang, katekan kekurangan, kaya wong sing nganggo gaman. Iki uga wulang bebasan panemuné Salomo sing diklumpukké karo para abdiné Hiskia, ratu ing Yéhuda. Kaluhurané Gusti Allah kuwi kaya perkara sing kesimpen, nanging kaluhurané para ratu kuwi mriksa perkara. Sak pira duwuré langit lan jeroné bumi, kaya mengkono atiné para ratu kuwi enggoné ora kena dijajaki. Regeté slaka singkirna, mesti tukang emas bisa olèh barang sing digawé piranti sing apik. Wong duraka singkirna sangka ngarepé ratu, nganti damparé dikuwatké karo kabeneran. Aja pamèr ing ngarepé ratu, utawa ngadek ing panggonané para penggedé. Awit luwih betyik kowé dipréntah mengkéné: “Réné majua ing nduwur kéné!” Tenimbangané karo dikongkon mundur, karo sing luhur. Apa mripatmu weruh, aja kesusu enggonmu nggawé perkara ing pengadilan, awit ing pungkasané apa sing kena kok tindakké, yèn lawanmu wis ndadèkké wirangmu? Bélanana perkaramu karo sak pepadamu, nanging aja mbukak wewadiné liyané; supaya kowé aja nganti dirèmèhké karo sing pada krungu, nganti kewiranganmu ora bakal bisa ilang. Tetembungan sing diutyapké tyotyok karo waktuné, kuwi upamané kaya apel emas ing piring slaka. Pawelèhé wong wityaksana kuwi kanggo kuping sing ngrungokké, kaya ali-ali emas utawa dandanan emas murni. Kaya anyepé salju ing waktu panèn, kaya mengkono kongkonan sing temen lan setia kanggo sing ngongkon, awit nyegerké atiné bendarané. Mendung lan angin sing tanpa udan, kaya mengkono kuwi wong sing ngumukké berkah sing ora tau diwènèhké. Para pangwasa bisa diyakinké karo kesabaran, ilat sing alus ngremukké balung. Yèn kowé olèh madu, mangana sak tyukupé, aja nganti kewareken, nganti terus kok utahké. Aja kekerepen medayoh ing omahé pepadamu, supaya wong kuwi aja nganti jelèh, terus sengit marang kowé. Wong ngetokké paseksi goroh kanggo sak pepadané, kuwi upamané kaya gepuk utawa pedang lan panah sing landep. Pengandel marang wong sing goroh ing waktu susahé, kuwi upamané kaya untu sing gapuk utawa kaya sikil sing kesléo. Wong sing ngidungké kidungan kanggo ati sing sedih, kuwi upamané kaya wong sing nyopot klambi ing waktu bediding, utawa sing ngesokké tyukak ing tatu. Yèn mungsuhmu kaliren, wènèhana mangan roti, yèn ngelak, wènèhana ngombé banyu: awit kowé bakal numpangi mawa geni ing sirahé, lan GUSTI bakal mbales marang kowé. Angin sangka lor nggawa udan, guneman bisik-bisik, praupan mrengut. Luwih betyik manggon ing pojok payon, tenimbangané manggon sak omah karo wong wadon sing seneng tukaran. Kabar betyik sangka negara adoh kuwi, kaya banyu adem kanggo nyawa sing ngelak. Wong bener sing wedi ing ngarepé wong duraka, kuwi kaya sumber butek utawa sumber sing reget. Ora apik mangan madu okèh kuwi; mulané aja kokèhan enggonmu ngetokké tembung pengalem. Wong sing ora bisa ngendalèni awaké, kuwi kaya kuta sing ambruk témboké. Kaya tibané salju ing waktu panas lan tibané udan ing waktu panèn, kaya mengkono wong bodo ora pantes dihurmati. Kaya manuk emprit mabur bablas, utawa kaya manuk sriti mabur, ya mengkono sepata-sepata sing tanpa guna ora bakal mempan. Petyut kuwi kanggo jaran, kendali kanggo kimar, lan gebuk kanggo gegeré wong bodo. Enggonmu nyauri marang wong bodo aja miturut kabodoané, supaya kowé déwé aja dadi pada karo wong kuwi. Enggonmu nyauri marang wong bodo kudu kaya kabodoané, supaya wong kuwi aja rumangsa pinter. Sapa sing kongkonan wong bodo, kuwi ngetok sikilé déwé lan ngombé tyilaka. Wulang bebasan ing tutuké wong bodo, kuwi kaya sèngklèhé sikilé wong lumpuh. Kaya watu sing ketalènan bandil, ya kaya mengkono wong sing ngurmati wong bodo. Wulang bebasan ing tutuké wong bodo, kuwi kaya waé eri sing mantyep ing tangané wong mendem. Sapa sing mburuhké marang wong bodo lan wong sing mbeneri liwat, kuwi kaya wong manah sing natoni saben wong. Kaya asu sing mbalèni utah-utahané, kaya mengkono wong bodo enggoné mbolan-mbalèni kabodoané. Yèn kowé weruh wong sing rumangsa pinter, pengarep-arepé wong bodo luwih okèh tenimbangané wong kuwi mau. Semauré wong males: “Ing dalan ana singa, ana singa ing dalan!” Kaya tutupé lawang mingar-minger karo èngsèlé, kaya mengkono wong males ing peturoné. Wong males nyelupké tangané ing mangkok, awit sangka keselé ora bisa mbalèkké ing tutuké. Wong males rumangsa pinter, ngungkuli wong pitu sing titis semauré. Sapa sing nyampuri perkara paduné wong liyané, kuwi kaya wong sing nyandak kupingé asu sing ijik liwat. Kaya wong edan sing ngetyulké panah geni, panah lan pati, ya kaya mengkono wong sing ora jujur marang sak pepadané, lan ngomong: “Aku mung gegujon waé.” Yèn kayuné entèk, geni mati, yèn si tukang seneng ngarani ala ora ana, tukaran sirep. Kaya areng kanggo mawa geni lan kayu kanggo geni, mengkono uga kanggoné wong seneng padu, mung ndadèkké nemené tukaran. Tembungé si tukang seneng ngarani ala kuwi kaya panganan sing énak-énak, sing terus mlebu ing telengé ati. Lambé alus karo ati sing ala, kuwi kaya petyahan kwali sing dilapisi slaka. Wong sengit kuwi étok-étok karo lambéné, nanging batiné meteng goroh. Aja ngandel senajan tembungé alus, awit penggawéan duraka pitung werna ing atiné. Rasa sengit kuwi senajan ditutupi karo ngapus, durakané bakal kebukak ing pasamuan. Sapa sing ngeduk juglangan bakal ketyemplung déwé, lan sing ngglundungké watu, watuné bakal bali nibani awaké déwé. Ilat goroh sengit marang wong sing wis dadi kurbané, lan tutuk lunyu nggawé karusakan. Aja ngelem-elem awakmu déwé awit dinané sésuk, awit kowé ora weruh apa sing bakal kelakon ing dina kuwi. Bèn wong liyané sing ngelem kowé, aja tutukmu déwé, utawa sing duduk kenalanmu, aja lambému déwé. Watu pantyèn antep, wedi ya ana boboté, nanging sing luwih abot tenimbangané kuwi, ya kuwi ngalami lara ati awit sangka wong bodo. Panasé ati kuwi tegelan, lan nesu kuwi ngamuk, nanging sapa sing kuwat nyangga bab mèri? Betyik blaka sing nganti terang, tenimbangané katrésnan sing kependem. Kantya kuwi enggoné ngampleng karo tujuan sing betyik, nanging ambungané wong sengit kuwi nganti kliwat wates. Wong sing warek kuwi ngidak-idak madu, nanging kanggo wong ngelih, sembarang sing pait rasané legi. Wong sing nglembara ninggal omahé, kuwi kaya manuk sing mabur ninggal susuhé. Lenga lan ambuné wangi kuwi nyemringahké ati, nanging kasusahan kuwi nyuwing-nyuwing nyawa. Aja ninggal kantyamu lan kantyané bapakmu, lan ing dina kangèlanmu aja marani omahé sedulurmu, betyik nekani tangga sing tyedak tenimbang sedulur sing adoh. Hé anakku, sing pinter, nggawéa bungahé atiku, supaya aku bisa nyauri marang wong sing nyepèlèkké aku. Yèn wong sing ati-ati weruh tyilaka, terus ndelik, nanging sing ora nduwé pengalaman terus waé, nganti tiba ing tyilaka. Sandangané wong sing nanggung wong liyané kuwi jupuken, lan ukumen, kanggo tanggungané wong liyané mau. Sapa ing wayah ésuk mruput mbagèkké keslametan marang sak pepadané karo swara banter, kuwi dianggep ipat-ipat. Bojo wadon sing seneng tukaran kuwi pada karo: trotyohé payon sing ora mandek-mandek ing waktu udan. Sapa sing bisa ngendek kaya waé ngendek angin, lan tangané tengen nggegem lenga. Wesi nglandepké wesi, wong nglandepké sak pepadané. Sapa sing ngrumati wit anjir kuwi bakal mangan wohé, lan sapa sing njaga marang bendarané kuwi bakal dihurmati. Kaya banyu dadi pangiloné praupan, mengkono uga atiné manungsa ya dadi pangiloné manungsa kuwi. Ndonyané wong mati lan karusakan kuwi ora warek-warek, mengkono uga mripaté manungsa ya ora marem-marem. Pawon obongan kuwi kanggo nglebur slaka lan prapèn kanggo nglebur emas, mengkono uga wong kuwi diregani miturut pengalem sing ditujokké marang dèwèké. Wong bodo kuwi senajan kok deplok karo alu ing lesung, tyampur karo gandum, kabodoané ora bakal entèk. Kahanané wedus lan wedus gèmbèlmu dititènana lan kéwan kumpulan duwèkmu kuwi gatèkna. Awit banda kuwi ora langgeng. Apa makuta kuwi bisa tetep turun-temurun? Yèn suket ilang lan trubusané metu, lan suket ing gunung diklumpukké, tyempéné wedus gèmbèl terus pada ngekèki sandangan kowé, lan wedus lanang kanggo tuku lemah, uga menèh mèleké wedus tyukup kanggo panganmu lan brayatmu, lan kanggo panguripané réwang-réwangmu wadon. Wong duraka mblayu senajan ora ana sing ngoyak-oyak, nanging wong bener rumangsa tentrem kaya singa nom. Awit sangka pambruntakan ing sakwijiné negara, okèh sing nyekel pangwasa, senajan mengkono sangka anané wong sing nduwé pikiran lan kanggonan kaweruh, angger-angger tetep ana. Wong mlarat sing nindes wong mlarat, kuwi kaya udan deres, nanging ora ngekèki rejeki. Para wong sing nyepèlèkké angger-angger, kuwi pada ngelem marang wong duraka, nanging sing netepi angger-angger pada nglawan marang wong sing mengkono kuwi. Wong ala ora ngerti adil, nanging wong sing nggolèki GUSTI kuwi ngerti samubarang. Betyik wong mlarat sing watekké resik, tenimbangané wong lityik, senajan sugih. Sapa sing netepi angger-angger kuwi anak sing pinter, nanging sing sesrawungan karo wong sing murka kuwi nggawé isiné bapaké. Sapa sing nambahi bandané karo ngeruk bati lan dianakké sak okèhé, kuwi nglumpukké banda kanggo wong-wong sing melasi marang wong mlarat. Sapa sing ngénggokké kupingé emoh ngrungokké angger-angger, pandongané njijiki kanggo Gusti. Sapa sing nasarké wong jujur ing dalan sing ala, kuwi bakal dityemplungké ing juglangané déwé, nanging wong sing resik atiné bakal olèh warisan kabekjan. Wong sugih rumangsa pinter, nanging wong mlarat sing nduwé kaweruh ngerti sapa wong sugih mau. Yèn wong bener menang, okèh sing ngelem-elem, nanging yèn wong duraka olèh pangwasa, okèh wong sing pada ndelik. Sapa sing ndelikké dosané ora bakal beja, nanging sing ngakoni lan ninggalké kuwi olèh kawelasané Gusti. Rahayu wong sing tansah wedi lan ngajèni marang GUSTI, nanging wong sing wangkot bakal tiba ing tyilaka. Kaya singa sing nggeruh utawa bruwang sing nubruk, ya kaya mengkono kuwi wong duraka sing ngwasani rayat sing ringkih. Pemimpin sing tyupet pikirané kuwi abot penindesé, nanging sing sengit marang bati sing ora sah kuwi dawa umuré. Wong sing nanggung getihé wong liyané, kuwi bakal terus digawa mlayu tekan ing juglangan kubur. Aja kok éman! Sapa sing mlakuné tanpa tyiri, kuwi bakal ditulungi, nanging sing plintat-plintut bakal tiba ing juglangan. Wong sing ngolah lemahé bakal warek rejekiné, nanging sing ngoyak sembarang sing tanpa guna kuwi bakal warek karo kemlaratan. Wong kena dipertyaya kuwi kalubèran berkah, nanging wong sing kepéngin gelis sugih, ora bakal utyul sangka paukuman. Nyawang lan mbédakké wong kuwi ora betyik, nanging ana wong sing nindakké panerak mung supaya olèh roti sak iris. Wong sing tyetil péngin gelis sugih, lan ora weruh yèn bakal ngalami kekurangan. Sapa sing melèhké marang wong, kuwi pungkasané luwih disenengi, tenimbangané sing nduwé ilat mung kanggo nggunggung. Sapa sing ngrampas duwèké bapak utawa ibuné, lan nduwé pangira, yèn kuwi duduk panerak, wong kuwi déwé dadi kantyané tukang ngrusak. Wong murka kuwi njalari tukaran, nanging sapa sing pertyaya marang GUSTI kuwi nampani kalubèran. Sapa sing ngendelké atiné déwé kuwi wong bodo, nanging wong sing mlakuné karo kawityaksanan bakal slamet. Sapa sing pawèh marang wong mlarat ora bakal kekurangan, nanging sing nutupké mripaté bakal kena bebendu. Yèn wong duraka olèh pangwasa, wong okèh pada ndelik, nanging yèn wong duraka entèk, para wong bener mundak okèh. Wong sing ngakokké gitoké, senajan wis diwelèhké, kuwi bakal diremuk dadakan lan ora bisa dipulihké menèh. Yèn tyatyahé wong bener mundak okèh, rayat bungah, nanging yèn wong duraka nyekel pangwasa, rayat sambat. Wong sing trésna marang kawityaksanan, kuwi ndadèkké bungahé bapaké, nanging sing sesrawungan karo wong wadon lonté kuwi ngèbrèh-èbrèh bandané. Karo keadilan ratu enggoné nguwatké negarané, nanging sing kakèhan enggoné narik pajek ndadèkké ambruké. Sapa sing seneng ndilat-ndilat marang pepadané, kuwi masang jiret ing ngarepé sikilé déwé. Wong sing ala kejiret karo paneraké déwé, nanging wong bener kuwi bakal bungah-bungah lan seneng-seneng. Wong bener ngakoni wewenangé wong mlarat, nanging wong duraka pada ora ngerti. Wong sing seneng memoyok mbingungké kuta, nanging wong wityaksana pada nentremaké nesu. Wong wityaksana yèn perkaran karo wong bodo, wong bodo mau ngamuk lan ngguyu, nganti ramé. Wong sing ngelak marang kutahé getih, pada sengit marang wong sutyi, nanging wong jujur pada nggolèki keslametané. Wong bodo nguja sak kabèhé nesuné, nanging pungkasané wong wityaksana sing nentremaké. Yèn wong sing mréntah ngrungokké tembung ngapus, para pegawéné pada dadi wong duraka. Wong mlarat lan wong sing nindes pada petukan, wong loro kuwi pada dipadangké mripaté karo GUSTI. Ratu sing ngadili wong mlarat karo adil, kuwi damparé tetep kuwat ing sak lawas-lawasé. Gebuk lan pamelèh ngekèki kawityaksanan, nanging anak sing dijarké waé kuwi nggawé wirangé ibuné. Yèn tyatyahé wong duraka mundak, panerak ya mundak okèh, nanging para wong bener bakal pada weruh ambruké wong duraka kuwi. Anakmu wulangana, nganti bakal ndadèkké ayemé atimu, malah ngekèki kabungahan marang nyawamu. Yèn ora ana kaweruh, rayat dadi urakan, rahayu wong sing netepi angger-angger. Réwang ora bisa diélingké mung karo tembung tok, awit senajan ngerti, nanging ora nindakké. Kowé weruh wong sing gampang ngetokké tetembungan; wong bodo pengarep-arepé luwih okèh tenimbang wong kuwi. Sapa sing nguja réwangé wiwit nom, pungkasané malah ndadèkké réwang mau ndablek. Wong sing gampang nesu nukulké tukaran, lan wong brangasan okèh paneraké. Watek sombong njalari asoré awak, nanging sing andap asor kuwi olèh lem-leman. Sapa sing nampani panduman sangka maling, kuwi sengit marang awaké. Wis krungu tibané bebendu, nanging ora ngomong. Wedi marang wong, kuwi nekaké jiret, nanging sapa sing pertyaya marang GUSTI kuwi diayomi. Akèh wong golèk kawelasan marang sing nyekel pangwasa, nanging keadilan kuwi sangka GUSTI. Wong bodo kuwi njijiki kanggo wong bener, lan sing jujur mlakuné kuwi reget kanggo wong duraka. Tembungé Agur, anaké Yaké, sangka Masa. Semauré wong mengkéné: “Duh Gusti Allah, kula wis kesel banget, duh Gusti Allah kula wis kesel banget, nganti kentèkan kekuwatan.” Awit aku iki bodo ngungkuli wong liyané, aku ora kanggonan pikiran kaya sak lumrahé manungsa. Aku uga ora nyinau bab kawityaksanan, nganti ora bisa kenal marang sing Mahasutyi. Sapa ta sing wis munggah nang swarga terus medun? Sapa ta sing wis nglumpukké angin ing tangané? Sapa ta sing wis mbuntel banyu nganggo sandangan? Sapa ta sing netepaké sak kabèhé pojokané bumi? Kuwi jenengé sapa lan sapa jenengé anaké? Panjenengan mesti weruh! Kabèh pituturé Gusti Allah kuwi murni, Gusti Allah kuwi dadi tamèngé sak kabèhé wong sing ngayom marang Panjenengané. Aja nambahi tembungé, supaya kowé ora diwelèhké lan dianggep goroh. Rong perkara sing kula jaluk marang Panjenengan, supaya aja Panjenengan tampik, turutana sak durungé kula mati, ya kuwi: Sing ala lan ngapus supaya Panjenengan adohaké sangka kula, apa menèh aja Panjenengan kèki mlarat utawa kasugihan, mung dikèkana rejekiné sing dadi panduman kula. Supaya yèn kula warek, aja nganti sélak marang Panjenengan karo omongan: GUSTI kuwi sapa? Utawa yèn kekurangan aja nganti terus nyolong, terus ngregeti marang asmané Gusti Allah kula. Aja madulaké batur marang bendarané, supaya batur mau aja ngipat-ipati kowé, lan kowé terus kudu nanggung kesalahané kuwi. Ana turunan sing nyepatani bapaké, lan ora mberkahi marang ibuné. Ana turunan sing nganggep marang awaké déwé resik, nanging durung dikumbah regetané déwé. Ana turunan sing watekké sombong, lan mblalak mripaté; ana turunan sing untuné rupa pedang, lan gusiné rupa péso, kanggo mangan para wong sing ditindes nganti entèk sangka buminé, para wong mlarat ing antarané manungsa. Lintah kuwi nduwé anak wadon loro, loro-loroné pada ngomong: “Kanggo aku!” lan “Kanggo aku!” Ana telung perkara sing ora bisa warek, malah patang perkara sing ora tau muni: “Wis tyukup!” Ndonyané wong mati lan weteng sing gabuk, lan bumi sing ora bisa warek banyu, lan geni sing ora tau ngomong: “Wis tyukup!” Mripat sing ora ngajèni marang bapak, lan emoh manut marang ibu, kuwi bakal ditotol karo manuk gagak ing pinggir kali lan dipangan karo anaké manuk garuda. Ana telung perkara sing tak nggumuni, malah patang perkara sing ora tak ngertèni; ya kuwi: dalané manuk garuda ing awang-awang, dalané ula ing watu, dalané kapal ing tengahé segara, lan dalané wong lanang karo prawan. Dalané wong wadon bédang kuwi mengkéné: lekasé mangan, terus ngusapi tutuké, terus ngomong: Aku ora nglakoni ala. Ana telung perkara sing ndadèkké bumi horek, malah patang perkara sing ndadèkké ora betah: batur yèn dadi ratu, wong bodo yèn kewareken, wong wadon sing ora disenengi yèn olèh bojo, abdi wadon sing ngrebut lungguhané bendarané wadon. Ing bumi ana kéwan papat sing tyilik déwé, nanging sing tyepet banget: semut kuwi golongan sing ora rosa, nanging sak suwéné waktu panas pada nyimpen pangan, kantyil kuwi golongan sing ringkih, nanging enggoné nggawé omah ing sak njeruhné watu, walang kuwi ora nduwé ratu, nanging pada maju karo ketata, tyityak kuwi kena dityekel karo tangan, nanging ing kratoné para ratu ya ana. Ana kéwan telu sing gagah jangkahé, malah papat sing jangkahé bregas, ya kuwi: singa sing rosa-rosa déwé ing antarané kéwan, lan ora mundur ngadepi apa waé. Pitik jago sing sombong, utawa wedus lanang, lan ratu sing mlaku ing ngarepé rayaté. Yèn kowé ngumukké awakmu déwé, karo tyara tanpa pikiran, sing kok karepké, tanganmu tutupna ing tutukmu. Awit susu kuwi yèn dipenyèt-penyèt metu mertégané, yèn irung dipijet-pijet metu getihé, yèn nesu dipijet ndadèkké gelut. Iki tembungé ratu Lemuèl, ratu ing Masa, sing diwulangké karo ibuné marang piyambaké. Hé anakku, anak sing tak lairké, anaké perjanjianku, apa sing bakal tak omongké marang kowé? Kekuwatanmu aja kok wènèhaké marang wong wadon, mengkono uga mlakumu, marang para wong wadon sing ndadèkké rusaké para ratu. Hé Lemuèl, ora pantes kanggoné para ratu, ora apik para ratu yèn ngombé anggur, utawa para penggedéné yèn njupuk ombèn sing nggawé mendem. Awit sangka enggoné ngombé mau, terus nglalèkké apa sing wis ditetepaké, lan ngénggak-ngénggoké wewenangé wong-wong sing ditindes. Ombèn sing nggawé mendem kuwi wènèhna marang wong sing arep ngrusak uripé, lan angguré marang wong sing susah atiné; kuwi bèn pada ngombé supaya lali marang mlaraté, lan ora kèlingan marang kasusahané menèh. Tutukmu bukaken kanggo wong bisu, lan kanggo wewenangé wong sing nelangsa. Tutukmu bukaken lan nggawéa putusan sing adil. Wong sing ditindes lan sing mlarat pada wènèhana wewenangé. Bojo wadon sing wityaksana sapa sing bisa nemu? Nanging ajiné ngungkuli diaman. Atiné sing lanang pertyaya marang wong wadon kuwi, sing lanang ora tau kekurangan untungé. Tansah nggawé betyik marang sing lanang, ora tau nindakké ala, ing sakjeké uripé. Ngupaya wulu lan damèn, lan seneng nggarap penggawéan karo tangané. Kaya prau-prauné pedagang, nekakké rejekiné sangka panggonan sing adoh. Enggoné tangi ijik peteng, terus nyawiské pangan kanggo wong sak omah lan ngedum gawéan marang sak kabèhé réwangé wadon. Bisa tuku kebon, sing dikarepké, upahé tangané kanggo ragat nanduri kebon anggur. Bangkèkané disabuki karosan, lengené dikuwatké. Dèwèké weruh, yèn pametuné nguntungké, yèn mbengi dimaré ora mati. Tangané ditumpangké ing jantra, drijiné nyekel tenunané. Tangané dilungakké marang wong sing ditindes, ngelungké tangané marang wong mlarat. Ora sumelang kanggo wong sak omah ing waktu tibané salju, awit wong sak omah pada nganggo sandangan rangkep. Nggawé kasur kanggo awaké déwé, penganggoné rupa mori lenan alus lan kain wungu. Sing lanang kesuwur ing gapurané kuta, yèn lungguhan karo para tuwa-tuwané negara. Sing wadon nggawé sandangan mori lenan, terus didol, lan masrahaké sabuk marang para wong dagang. Sandangané kekuwatan lan kaluhuran, kanggo dina mburiné mung ngguyu waé. Enggoné mbukak tutuké karo kawityaksanan, lan ilaté kanggonan piwulang sing alus. Tansah mandori sak obahé brayaté, lan ora tau mangan rejekiné wohé penggawé males. Anak-anaké pada tangi lan ngarani ibuné rahayu, uga bojoné ya ngelem-elem marang sing wadon, tembungé: Akèh wong wadon sing luhur, nanging kowé ngungkuli kuwi kabèh. Werna apik kuwi goroh lan ayuné rupa kuwi tanpa guna, nanging wong wadon sing wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi dipuji. Kuwi wènèhana panduman sangka wohé tangané penggawéné kuwi bèn ngelem-elem dèwèké ing gapura! Iki tembungé Juru Kotbah, anaké Daved, ratu ing Yérusalèm. Tanpa guna, tembungé Juru Kotbah, tanpa guna, sembarang kabèh kuwi tanpa guna. Apa gunané manungsa, banget-banget nglakoni kangèlan ing sak ngisoré srengéngé. Turunan sing siji lunga, turunan sijiné teka, nanging bumi iki tetep ana. Srengéngé njedul, srengéngé mingslep, terus gelis-gelis marani panggonan mletèkké menèh. Angin nyebul ngidul, terus mbalik ngalor, terus-terusan enggoné mubeng, lan sak njeruhné mubang-mubengé, angin mau terus bali. Kabèh kali pada mili nang segara, nanging segara ora dadi kebak, menyang endi miliné kali kuwi, ya menyang kono miliné kali. Kabèh kuwi nggawé jelèh, nganti ora bisa dityritakké karo manungsa; mripat ora warek enggoné ndeleng, kuping ora warek enggoné ngrungokké. Apa sing tau ana, bakal ana menèh, lan apa sing tau digawé, bakal digawé menèh; ora ana barang sing anyar, ing sak ngisoré srengéngé. Apa ana barang sing bisa diomongké: “Delengen, iki anyar?” Sakjané kuwi dèk mbiyèn wis ana, wis suwé banget sak durungé kita ana. Génerasi sing kepungkur wis dilalèkké, uga génerasi sing bakal kelakon, ya bakal dilalèkké. Aku, Juru Kotbah, ratuné Israèl ing Yérusalèm. Aku karo sak kabèhé atiku kanggo nitipriksa lan nliti karo kawityaksanan marang samubarang kabèh sing kelakon ing sak ngisoré srengéngé. Kuwi penggawéan sing angèl sing dikèkké karo Gusti Allah marang para anak-anaké manungsa, supaya bisa nggawé keselé awaké déwé. Aku wis weruh kabèh penggawé sing digawé karo wong ing sak ngisoré srengéngé, nanging kabèh kuwi tanpa guna lan njaring angin. Apa sing béngkong ora bisa dilentyengké, lan sing ora ana kuwi ora bisa diitung. Aku ngomong ing sak njeruhné ati mengkéné: “Aku wis, nggedèkké lan nambahi kawityaksanan ngungkuli kabèh wong sing nyekel pemrintahan ing Yérusalèm sak durungé aku, lan atiku wis kanggonan kawityaksanan lan kaweruh okèh.” Aku wis karo karep sak kabèhé atiku weruh tegesé kawityaksanan lan kaweruh, bodo lan goblok, lan aku mangertèni yèn iki uga ngupaya njaring angin, awit kawityaksanan okèh kuwi ndadèkké susahé ati, lan sapa sing ngakèhké kaweruh kuwi ngakèhké kasusahan. Sak njeruhné ati aku ngomong mengkéné: Tyoba, aku tak njajal kabungahanku lan ngrasakaké kesenengan, nanging kuwi uga tanpa guna. Bab ngguyu kuwi aku ngomong: Kuwi bodo! Lan bab kabungahan: Gunané apa? Aku mriksa awakku déwé karo tyara nyegeraké awakku karo anggur - sak njeruhné kuwi akal pikiranku tetep mimpin karo kawityaksanan - lan nganti olèh kebodoan, nganti aku weruh apa sing apik déwé kanggo para anak-anaké manungsa ing sak ngisoré langit selawasé uripé sing mung sedilut kuwi. Aku nglakoni penggawéan-penggawéan sing gedé: aku nggawé palès pirang-pirang, nanduri kebon anggur okèh, aku nganakké kebon lan tanduran okèh, terus tak tanduri werna-werna wit woh-wohan, aku nggawé blumbang pirang-pirang kanggo mbanyoni wit-witan sing ijik nom sangka kono. Aku tuku batur lanang lan wadon okèh, lan ana batur sing lair ing omahku; aku uga nduwé sapi okèh lan wedus ngungkuli wong kabèh sing tau urip ing Yérusalèm sak durungé aku. Aku uga nglumpukké slaka lan emas, banda sing tekané sangka para ratu lan negara-negara. Aku nggolèki penyanyi lanang lan wadon okèh, lan aku nduwé wayuh okèh, iku sing nyenengké para anak-anaké manungsa. Karo tyara mengkono aku terus kadunungan kaluhuran, malah nganti ngungkuli sapa waé sing tau urip ing Yérusalèm sak durungé aku; ing sak njeruhné mengkono kuwi kawityaksananku tetep dumunung ing aku. Aku ora ngalang-alangi mripatku kanggo kabèh sing dikarepné, lan aku ora ngendek atiku ing bab apa waé sing disenengi, awit atiku bungah sangka kabèh kangèlanku, lan ya kuwi wohé sakkèhé kangèlanku. Waktu aku mriksa kabèh penggawéan sing wis ditindakké karo tanganku lan kabèh upaya sing wis tak tindakké kanggo ngrampungké penggawéan mau karo ngrekasa banget, jebul kabèh kuwi tanpa guna lan ngupaya njaring angin; pantyèn ing sak ngisoré srengéngé kuwi ora ana sing maédahi. Aku terus mbalik nliti kawityaksanan, sing bodo lan sing gemblung, awit apa ta sing bisa digawé karo wong kanggo nggentèni dadi ratu? Mung apa sing wis ditindakké karo wong kuwi. Lan aku weruh yèn kawityaksanan kuwi ngungkuli kebodoan, kaya pepadang enggoné ngungkuli pepeteng. Mripaté wong sing kanggonan kawityaksanan kuwi manggon ing sirahé, nanging wong bodo kuwi mlaku ing pepeteng, nanging aku uga weruh, yèn loro-loroné ngalami nasip sing pada. Aku terus ngomong ing sak njeruhné ati mengkéné: “Apa sing nibani marang wong bodo, kuwi ya bakal nibani marang aku. Apa gunané aku iki kanggonan kawityaksanan sing pinunjul kuwi?” Aku terus ngomong ing sak njeruhné atiku, yèn iki uga tanpa guna. Awit ora ana pengéling-éling sing langgeng kanggo wong wityaksana utawa wong bodo, awit ing dina-dina sing bakal kelakon kabèh kuwi wis suwé enggoné dilalèkké, lan ah, wong wityaksana ya mati kaya uga wong bodo! Awit sangka kuwi aku sengit karo urip, jalaran apa sing ditandangi ing sak ngisoré srengéngé kuwi tak anggep nyusahké, awit samubarang kabèh kuwi tanpa guna lan ngupaya njaring angin. Aku sengit marang apa sing tak lakoni karo ngrekasa ing sak ngisoré srengéngé iki, awit kuwi bakal tak tinggalké marang wong sing teka sakwisé aku. Lan sapa weruh, apa wong kuwi wityaksana apa bodo? Senajan mengkono wong kuwi bakal ngwasani apa sing wis ditindakké karo rekasa lan kawityaksanan ing sak ngisoré srengéngé. Kuwi uga tanpa guna. Awit sangka kuwi aku terus wiwit mangga-mara ing bab sing tak tindakké karo asil lan kangèlan ing sak ngisoré srengéngé iki. Jalaran yèn ana wong sing nindakké samubarang karo ngrekasa lan nggunakké kawityaksanan, kaweruh lan kapinteran, ya kudu ninggalaké olèh-olèhé kuwi marang wong sing ora rekasa kanggo kuwi. Iki uga tanpa guna lan memala gedé. Apa ta gunané nindakké samubarang karo ngrekasa ing sak ngisoré srengéngé lan sing njedul sangka kepénginan atiné kuwi? Uripé kebak ing kasusahan lan penggawéané kebak bab-bab sing nggawé susahé atiné, malah ing wayah mbengi atiné ora tentrem. Kuwi uga tanpa guna. Ora ana sing luwih apik kanggo manungsa kejaba mangan lan ngombé lan seneng-seneng ing sak njeruhné kangèlané. Aku ngrumangsani, yèn iki uga sangka tangané Gusti Allah. Awit sapa ta sing bisa mangan lan ngrasakaké sing énak ing sak njabané Gusti? Awit marang wong sing ditrésnani dikèki kawityaksanan, kaweruh lan kesenengan kuwi wong sing dadi senengé ati-Né, nanging wong dosa kuwi dikèki kuwajipan nglumpukké lan numpuk barang-barang, sing mbésuk kudu dikèkké marang wong sing dadi katrésnané Gusti Allah. Iki uga tanpa guna lan ngupaya njaring angin. Samubarang kabèh kuwi ana waktuné, apa waé ing sak ngisoré langit ana waktuné. Ana waktuné nglairké, ana waktuné mati, ana waktuné nandur, ana waktuné mbedoli sing ditandur. Ana waktuné matèni, ana waktuné maraské; ana waktuné mbubrah, ana waktuné mbangun. Ana waktuné nangis, ana waktuné ngguyu; ana waktuné sambat, ana waktuné jejogètan. Ana waktuné mbuwang watu, ana waktuné nglumpukké watu; ana waktuné ngrangkul, ana waktuné menggak ngrangkul. Ana waktuné nggolèki, ana waktuné kélangan; ana waktuné nyimpen, ana waktuné mbuwang. Ana waktuné nyuwèk, ana waktuné ndondomi; ana waktuné meneng, ana waktuné ngomong. Ana waktuné nrésnani, ana waktuné nyengiti; ana waktuné perang, ana waktuné rukun. Apa ta upahé wong sing nindakké penggawéan sing ditandangi karo kangèlan? Aku wis weruh penggawéan sing dikèkké karo Gusti Allah marang para anak-anaké manungsa, supaya pada nggawé keselé awaké. Gusti Allah nggawé samubarang kabèh apik ing waktu-Né, malah atiné pada dikèki kelanggengan, nanging manungsa ora bisa weruh penggawéané Gusti Allah sangka wiwitan nganti pungkasan. Aku weruh yèn kanggo para manungsa kuwi ora ana sing luwih apik kejaba seneng-seneng lan ngrasakaké kesenengan ing sak njeruhné uripé. Saben wong bisa mangan, ngombé lan ngrasakaké kesenengan ing sak njeruhné kangèlané kabèh, kuwi uga pawèhé Gusti Allah. Aku weruh yèn samubarang kabèh sing ditindakké karo Gusti Allah kuwi bakal tetep ing selawasé; kuwi ora bisa ditambahi utawa dilongi; Gusti Allah nandangi mengkono, supaya manungsa ngajèni marang Gusti. Sing saiki ana, kuwi mbiyèn wis ana, lan sing bakal ana, kuwi wis suwé ana; lan Gusti Allah mbalèkké apa sing wis kepungkur. Sak terusé aku weruh panggonan pengadilan ing sak ngisoré srengéngé: ing kono ketemu bab sing ora adil; lan panggonan pengadilan, ing kono uga ketemu bab-bab sing ora adil. Aku ngomong ing sak njeruhné atiku: “Gusti Allah bakal ngadili wong sing bener lan sing ora adil, awit kanggo kabèh penggawéan, kuwi ana waktuné déwé-déwé.” Aku mbatin ing sak njeruhné atiku mengkéné: “Sakjané manungsa kuwi bakal diuji karo Gusti Allah lan bakal dikèki weruh, yèn dèwèké kabèh kuwi mung kaya kéwan.” Awit wis pestiné kanggo manungsa kuwi pada karo kéwan, pestiné pada waé; sing siji mati, sijiné ya mengkono. Loro-loroné pada-pada ambekan, lan manungsa kuwi ora ngungkuli kéwan, awit samubarang kabèh kuwi tanpa guna. Loro-loroné marani panggonan sing pada; loro-loroné dadiné sangka lebu lan loro-loroné bali menyang ing lebu. Sapa sing ngerti, yèn ambekané manungsa kuwi munggah menduwur, lan ambekané kéwan medun mengisor, menyang ing bumi? Aku weruh yèn ora ana sing luwih apik ngungkuli kesenengan sak njeruhné penggawéané, awit kuwi kabekjané. Awit sapa ta sing bakal nduduhké apa sing bakal kelakon sakwisé dèwèké? Aku weruh menèh kabèh penindesan sing kelakon ing sak ngisoré srengéngé, lan eluhé para wong sing ditindes lan ora ana sing nglipur, awit sing nindes kuwi pada nduwé pangwasa, lan ora ana sing nglipur. Awit sangka kuwi wong mati sing wis suwé enggoné ninggal ndonya tak anggep pada luwih beja tenimbang karo wong sing pada urip, sing saiki ijik pada urip. Nanging sing luwih beja tenimbangané karo sakaro-karoné kuwi - miturut penganggepku - ya kuwi wong sing durung ana, sing durung weruh penggawé ala, sing kelakon ing sak ngisoré srengéngé. Lan aku weruh, yèn kabèh kangèlan lan kabèh kapinteran ing bab nindakké penggawéan kuwi ya kuwi mèri marang wong liyané. Kuwi uga bab sing tanpa guna lan ngupaya njaring angin. Wong sing bodo sedakep lan bakal mati kaliren. Katentreman sakgegem kuwi luwih apik tenimbangané karo kangèlan rong gegem lan ngupaya njaring angin. Aku weruh menèh bab sing tanpa guna ing sak ngisoré srengéngé: ana wong sing mung ijèn, ora nduwé anak lanang utawa sedulur lanang, lan ora lèrèn-lèrèn enggoné nglakoni kangèlan, mripaté ya ora bisa warek weruh kasugihan; kanggo sapa enggonku nglakoni kangèlan lan nampik kesenengan? Kuwi uga bab sing tanpa guna lan sing ndadèkké susah. Wong loro luwih apik tenimbangané wong ijèn, awit kuwi pada nampa upahé sing apik kanggo kangèlané. Awit yèn pada tiba, sing siji terus nangèkké sijiné, nanging tyilaka wong sing ijèn yèn tiba, awit ora ana wong liyané sing nangèkké. Uga yèn wong loro pada turu, terus pada dadi anget, nanging yèn ijèn kepriyé bisané dadi anget? Lan yèn wong ijèn bisa dikalahké, wong loro bakal bisa ngadepi. Tali tikel telu ora gampang dipedot. Wong enom sing mlarat nanging kanggonan kawityaksanan kuwi luwih apik tenimbang karo ratu tuwa sing bodo, sing ora gelem diélingké. Awit wong enom mau metu sangka paukuman terus dadi ratu, senajan dilairké ing sak njeruhné kemlaratan nalika sing tuwa mau mréntah dadi ratu. Aku weruh kabèh wong ing sak ngisoré srengéngé iki pada ngetutké wong enom sing bakal nggentèni ratu mau. Tanpa entèk-entèk wong sing pada dipimpin, nanging wong sing sakwisé kuwi pada teka, ora pada seneng marang dèkné. Awit sangka kuwi, iki uga tanpa guna lan ngupaya njaring angin. Sing ati-ati sikilmu, yèn kowé mlebu ing omahé Gusti; ngrungokké kuwi luwih apik tenimbangané karo masrahaké kurban sing ditindakké karo para wong bodo, awit kuwi ora ngerti, yèn pada nglakoni memala. Aja kesusu, karo tutukmu lan atimu aja gelis-gelis ngetokké tembung ing ngarepé Gusti Allah, awit Gusti Allah kuwi ing swarga, lan kowé ing bumi, mulané tembungmu setitik waé. Awit kaya ngimpi kuwi jalaran sangka akèhé penggawéan, mengkono uga rembukané wong bodo kuwi ya awit sangka akèhé tembung-tembungé. Yèn kowé nduwé janji ing ngarepé Gusti Allah, aja kok undur-undur enggonmu netepi, awit Gusti ora seneng wong sing bodo. Tetepana janjimu. Luwih apik kowé ora nduwé janji tenimbang nduwé janji nanging ora kok tetepi. Aja nganti kowé ketuntun karo tutukmu marang ing dosa, lan aja ngomong ing ngarepé kongkonané Gusti Allah yèn kowé kliru. Kenèng apa ta tembung-tembungmu kok nganti ndadèkké nesuné Gusti Allah lan terus ngrusak penggawéané tanganmu? Awit kaya impèn kuwi okèh, mengkono uga tetembungan sing tanpa guna kuwi uga okèh. Nanging wedia marang Gusti Allah. Yèn kowé weruh ing sakwijiné negara wong mlarat ditindes lan pernatan uga keadilan diterak, kowé aja nggumun, awit sing pangkaté duwur sing siji mandori sijiné, mengkono uga sing luwih duwur pangkaté pada mandori wong-wong mau. Ing sak njeruhné kahanan mengkono kuwi, untung negara sing ratuné nduwé tanggungjawab kanggo asilé panèn. Sapa sing nrésnani duwit ora bakal warek duwit lan sapa sing trésna marang kasugihan ora bakal marem marang pametuné. Iki ya tanpa guna. Yèn barang duwèké tambah, wong sing ngentèkké uga tambah. Terus apa untungé sing nduwé kejaba mung ndeleng? Wong sing nyambutgawé kuwi turuné kepénak, senajan mangané setitik utawa okèh; nanging wareké wong sugih ndadèkké ora bisa turu. Aku weruh kahanan sing nyedihké banget ing sak ngisoré srengéngé: kasugihan sing disimpen karo sing nduwé njalari memalané déwé. Lan kasugihan kuwi entèk awit sangka memala, terus ora nduwé apa-apa kanggo anaké. Kaya enggoné metu sangka wetengé ibuné, mengkono uga enggoné bakal lunga, ya wuda kaya nalikané teka lan ora olèh apa-apa sangka kangèlané sing bisa digawa. Iki uga kahanan sing nyedihké. Kaya enggoné teka, mengkono uga enggoné bakal lunga. Terus apa untungé wong sing wis ngaya-ngaya njaring angin kuwi? Malah selawasé uripé ing njeruh pepeteng lan sedih; okèh kasusahané, kasangsarané lan sing ndadèkké anyel. Delengen sing tak anggep apik lan pas kuwi: mangan ngombé lan seneng-seneng ing sak njeruhné penggawéané sing ditandangi karo ngrekasa ing sak ngisoré srengéngé ing selawasé uripé sing tyendek, sing dikèkké karo Gusti Allah, awit ya kuwi sing dadi pandumané. Saben wong sing dikèki kasugihan, banda lan pangwasa karo Gusti Allah sing bisa dirasakké sing dadi pandumané, terus bisa seneng-seneng ing sak njeruhné kangèlané, kuwi uga pawèhé Gusti Allah. Wong mau arang-arang éling marang urip sing tyendek, awit Gusti Allah nglilani terus ngrasakaké kabungahané atiné. Ana memala sing tak deleng ing sak ngisoré srengéngé, sing banget menet marang manungsa: wong sing dikèki karo Gusti Allah kasugihan, banda lan kamulyan, terus ora kekurangan apa-apa kanggo sing dadi kepénginané, nanging wong kuwi ora dikèki karo Gusti Allah kwasa ngrasakaké kuwi kabèh, nanging wong liyané sing ngrasakaké! Iki kahanan sing tanpa guna lan kasangsarané sing pait. Yèn ana wong sing anaké 100 lan umuré nganti dawa banget, nanging ora marem marang kesenengan, malah terus ora olèh panguburan, aku ngomong: anak kluron kuwi luwih apik tenimbang karo wong mau. Awit anak kluron kuwi tekané tanpa guna lan ing pepeteng lan jenengé ketutupan ing pepeteng, tur ora weruh srengéngé lan ora ngerti apa-apa. Kuwi luwih tentrem tenimbangané karo wong mau. Senajan uripé 1000 taun kaping pindo, nanging ora ngrasakaké kesenengan, apa ora kabèh loroné kuwi entèk-entèkané nang panggonan siji? Kabèh kangèlané manungsa kuwi kanggo wetengé, nanging kepénginané ora ana uwis-uwisé. Awit apa ta keluwihané wong wityaksana yèn ditimbang karo wong bodo? Apa ta keluwihané wong mlarat sing bisa sesrawungan marang sak pada-pada? Luwih apik mung weruh waé tenimbang karo ngumbar kepénginan. Kuwi uga tanpa guna lan ngupaya njaring angin. Apa waé sing ana, kuwi wis suwé enggoné dityeluk jenengé lan wis pada weruh yèn manungsa kuwi sapa, ya kuwi ora bisa nganakké perkara karo sing luwih kuwat ngungkuli dèwèké. Awit mundak okèh tetembungané, ya mundak okèh sing tanpa guna. Apa gunané kanggo manungsa? Awit sapa sing weruh apa sing apik kanggo manungsa ing selawasé uripé sing ora suwé, sing tanpa guna, sing dilakoni kaya ayang-ayang? Sapa sing bisa ngomongké marang manungsa, apa sing bakal kelakon ing sak ngisoré srengéngé sakwisé dèkné? Jeneng sing apik kuwi luwih betyik tenimbang karo lenga wangi sing larang, lan dinané ninggal ndonya kuwi luwih apik tenimbangané karo dina lairé. Luwih apik mlebu ing omah sing kasusahan tenimbangané mlebu ing omah sing pésta, awit ing omah sing kasusahan kuwi pungkasané saben manungsa: wong urip apiké ngélingi bab iki. Sedih kuwi luwih apik tenimbang karo ngguyu, awit praupan sing sedih kuwi nggawé legané atiné. Wong wityaksana kuwi seneng ing omah sing ijik kasusahan, nanging wong bodo seneng ing omah sukak-sukak. Ngrungokké senènané wong wityaksana kuwi luwih apik tenimbangané ngrungokké nyanyiané wong bodo. Awit kaya swarané eri sing kobong kemritik ing sak ngisoré kendil, ya mengkono kuwi guyuné wong bodo. Iki uga tanpa guna. Tenan, nindakké meres kuwi njalari wong wityaksana dadi bodo, duwit beselan kuwi ngrusaké ati. Pungkasané perkara kuwi luwih apik tenimbang karo wiwitané. Kesabaran sing gedé kuwi luwih apik tenimbang gemunggung. Aja gelis-gelis nesu ing sak njeruhné ati, awit nesu kuwi kelèt ing atiné wong bodo. Aja ngomong: Kenèng apa jaman mbiyèn kuwi kok luwih apik tenimbangané karo jaman saiki? Awit pitakonmu kuwi ora karo kawityaksanan. Kawityaksanan kuwi karo warisan pada betyiké, kuwi sakwijiné untungé kanggo para wong sing weruh srengéngé. Awit dipayungi kawityaksanan kuwi kaya dipayungi duwit. Lan beja wong sing weruh, yèn kawityaksanan kuwi njaga marang uripé para wong sing nduwèni. Sawangen marang penggawéané Gusti Allah! Sapa sing bisa ngluruské apa sing wis dibéngkongké karo Gusti Allah? Yèn nalika kepénak bebungaha, yèn dina tyilaka kuwi élinga uga dianakké karo Gusti Allah kaya dinané kabekjan, supaya manungsa ora bisa weruh apa sing bakal kelakon. Ing sak njeruhné uripku sing tanpa guna iki aku weruh perkara werna-werna, kayata: ana wong bener sing mati ing sak njeruhné kabetyikané, ana wong ala sing uripé dawa ing sak njeruhné penggawé alané. Aja banget-banget enggonmu bener, aja banget-banget enggonmu tumindak wityaksana; kenèng apa kowé arep ngrusak awakmu déwé? Aja banget-banget enggonmu nglakoni ala, aja bodo, kenèng apa kowé kepéngin mati sak durungé waktumu? Apiké sing siji gondèlana, sijiné aja kok tyulké, awit wong sing wedi marang Gusti Allah kuwi bakal luput sangka loro-loroné. Kawityaksanan kuwi ngekèki kekuwatan marang sing nduwèni, ngungkuli wong sepuluh sing pada nyekel pangwasané ing sak njeruhné kuta. Sejatiné ing bumi iki ora ana wong sing bener: sing nglakoni penggawé apik lan sing ora tau nglakoni dosa. Uga aja nggatèkké kabèh tembung sing diomong karo wong, supaya kowé ora krungu peladènmu nyepatani kowé. Awit atimu weruh, yèn kowé uga wis kerep nyepatani wong liyané. Kabèh iki wis tak tyoba supaya olèh kawityaksanan. Aku ngomong: Aku kepéngin olèh kawityaksanan, nanging kawityaksanan kuwi adoh sangka aku. Apa sing ana kuwi adoh lan jeru, jeru banget, sapa sing bisa dunung sak kabèhé? Sing tak upaya kuwi bisané ngerti, mriksa lan nggolèki kawityaksanan lan pokoké pamikir, lan uga bisané weruh, wong sing ala kuwi goblok lan wong sing bodo kuwi tanpa pikiran. Lan aku nemokké bab sing paité ngungkuli pati: wong wadon sing dadi jaring, sing atiné dadi jiret lan tangané dadi tali banda. Wong sing nrésnani Gusti Allah bakal utyul sangka sing mengkono kuwi, nanging wong dosa bakal dityekel. Wis iki sing tak temokké, mengkono tembungé Juru Kotbah, nunggalké sing siji lan sijiné supaya olèh pokoké perkara, sing ijik tak golèki tetep ora ketemu: ing antarané wong lanang 1000 aku nemu wong siji, nanging ing antarané wong-wong kuwi aku ora nemu wong wadon siji. Delengen, mung iki sing tak temokké: Ya kuwi yèn Gusti Allah wis nggawé manungsa sing jujur, nanging wong terus pada nggolèki akal liya-liyané. Sapa ta sing kaya wong wityaksana? Lan sapa sing weruh marang tegesé saben perkara? Kawityaksanané manungsa ndadèkké semloroté praupané, supaya nggawé malihé petengé rainé. Aku ngomong: Manuta préntahé ratu kanggo sumpahmu marang Gusti Allah. Aja kesusu mundur sangka ngarepé ratu; aja nggondèli marang perkara sing ala, awit dèkné nindakké apa sing dikarepké. Awit tembungé ratu kuwi kwasa; sapa ta sing bakal ngomong ing ngarepé: Sampéyan nandangi apa? Sapa sing mbangun turut marang préntah, ora bakal ngalami perkara sing nggawé tyilaka, lan atiné wong wityaksana weruh waktuné lan piyé nindakké, awit samubarang kabèh kuwi ana waktuné pengadilan, lan alané manungsa kuwi nindes marang dèwèké. Tenan, manungsa kuwi ora weruh apa sing bakal kelakon, awit sapa ta sing weruh kepriyé bakal kelakoné? Ora ana wong sing bisa ngendek angin, lan ora ana wong sing bisa ngendek dinané pati. Perang kuwi ora ana lèrèné, lan ala kuwi ora bakal ngetyulké sing nglakoni. Kuwi kabèh aku wis weruh, lan aku nggatèkké kabèh penggawé sing kelakon ing sak ngisoré srengéngé, waktu wong sing siji ngwasani sijiné ndadèkké memala. Aku uga weruh wong ala sing mati pada dikubur, nanging wong mati sing mlakuné bener pada kepeksa ninggal panggonan sing sutyi lan ing kuta kono wis ora ana wong sing kèlingan. Iki uga tanpa guna. Awit paukuman kanggo penggawé ala ora arep gelis ditindakké, awit kuwi atiné manungsa terus kebak karep nandangi ala. Senajan wong dosa lan sing nglakoni ala kaping 100 dawa umuré, nanging aku weruh, yèn wong sing wedi Gusti Allah kuwi bakal olèh keslametan, awit pada ngajèni Panjengan-Né. Nanging wong ala ora bakal olèh keslametan lan kaya ayang-ayang, ora bakal dawa umuré, awit ora ngajèni marang Gusti Allah. Ana sakwijiné perkara sing tanpa guna sing kelakon ing bumi: ana wong bener sing pada nampa upahé sing pantes kanggo wong ala, lan ana wong ala sing pada nampa berkah sing pantes kanggo wong bener. Aku omong: Iki ya tanpa guna! Awit sangka kuwi aku memuji marang kabungahan, awit ora ana kabekjan liyané kanggo manungsa ing sak ngisoré srengéngé iki kejaba mangan lan ngombé lan seneng-seneng. Kuwi sing dadi kantyané ing sak njeruhné kangèlané ing selawasé uripé, sing dikèkké karo Gusti Allah ing sak ngisoré srengéngé iki. Waktu aku ngupaya bisané weruh kawityaksanan lan weruh répoté manungsa ing bumi enggoné nindakké penggawéan awan-wengi tanpa ngantuk. Kanggo aku banjur tyeta, yèn manungsa ora bisa dunung sakkèhé penggawéané Gusti Allah, sing ditandangi ing sak ngisoré srengéngé. Senajan kepriyé waé manungsa enggoné nggolèki karo kangèlan, senajan mengkono ora bakal bisa dunung. Senajan wong wityaksana ngomong, yèn bisa dunung, nanging sakjané ora bisa nemokké. Kabèh kuwi sakjané wis tak gatèkké ing sak njeruhné atiku, wis tak préksa, ya kuwi yèn para wong bener lan para wong wityaksana lan kabèh sak penggawéané, apa katrésnan apa sesengitan, ana ing tangané Gusti Allah; manungsa ora weruh samubarang sing bakal kelakon. Samubarang kabèh kuwi pada waé kanggo wong kabèh; nasipé wong kuwi pada: wong bener apa wong dosa, wong apik apa wong ala, wong sing resik apa wong sing reget, wong sing pasrah kurban apa sing ora pasrah kurban. Wong apik pada kaya wong dosa, kayadéné wong sing sumpah pada kaya wong sing wedi sumpah. Ya iki sing kebangeten kanggo samubarang kabèh sing kelakon ing sak ngisoré srengéngé; kabèh wong nasipé pada. Atiné para anak-anaké manungsa kuwi kebak sing ala lan selawasé uripé atiné kanggonan bodo lan pungkasané pada mati. Nanging sapa wong sing ijik urip, kuwi nduwé pengarep-arep, awit asu sing urip kuwi luwih apik tenimbang karo singa sing mati. Awit wong-wong sing urip kuwi ngerti yèn bakal pada mati, nanging wong mati ora ngerti apa-apa, ora bakal nampa upahé menèh, malah wong pada lali babar pisan marang dèwèké. Katrésnané utawa sengité lan mèriné wis ilang suwé lan ing selawasé wis ora nduwé bagéan menèh kanggo samubarang kabèh sing kelakon ing sak ngisoré srengéngé. Hayuk, panganen rotimu karo bungah, lan ombènen anggurmu karo senengé atimu, awit Gusti Allah wis suwé seneng marang penggawému. Sandanganmu bèn tetep putih lan sirahmu aja nganti ora kok lengani. Rasakké énaké urip karo bojomu sing kok trésnani ing selawasé uripmu sing tanpa guna kuwi, sing dikèkké karo Gusti Allah marang kowé ing sak ngisoré srengéngé, awit ya kuwi sing dadi bagéané ing sak njeruhné urip lan penggawéan sing kok tindakké karo ngrekasa ing sak ngisoré srengéngé. Samubarang kabèh sing ketemu karo tanganmu supaya ditandangi, kuwi tandangana karo sak kuwaté tenagamu, awit ing ndonyané wong mati sing bakal kok parani ora ana penggawéan, timbangan, kaweruh lan kawityaksanan. Aku weruh menèh ing sak ngisoré srengéngé, yèn ing balapan kuwi sing njalari menang duduk banteré mlayu, lan kemenangan peperangan kuwi ora kanggo wong sing kuwat, uga roti kuwi ora kanggo wong sing wityaksana, kasugihan ora kanggo wong sing pinter, lan kahurmatan ora kanggo wong sing paling pinter, awit wong mau kabèh pada gumantung waktu lan pantyèn nasipé mengkono. Awit manungsa ora weruh marang waktuné; kaya iwak sing kenèng jaring sing mbebayani, lan kaya manuk sing kena jiret, ya mengkono kuwi para manungsa enggoné pada kena jireté waktu sing mbebayani, ya kuwi yèn pada kena memala karo dadakan. Bab iki miturut panemuku ya kawityaksanan ing sak ngisoré srengéngé lan kuwi kanggo aku kétok gedé: Ana sakwijiné kuta tyilik, rayaté mung setitik; terus ana ratu gedé sing nyerang lan ngepung lan ngedekké témbok-témbok kanggo ngepung. Ing kono ana wong mlarat sing wityaksana, sing bisa ngluwari kuta karo kawityaksanané, nanging ora ana wong sing éling marang wong mlarat mau. Mulané aku ngomong: Kawityaksanan kuwi luwih apik tenimbangané karo kekuwatan, nanging kawityaksanané wong mlarat disepèlèkké lan tembungé ora dirungokké karo wong. Tembungé wong wityaksana sing dirungokké karo anteng, kuwi luwih apik tenimbangané karo mbengok-mbengoké wong sing kwasa ing sak tengahé para wong bodo. Kawityaksanan kuwi luwih apik tenimbangané gaman-gamané perang, nanging wong siji sing kliru bisa nggawé bubrahé perkara okèh sing apik. Laler sing mati njalari mambu batyin lenga gawéané wongé sing tukang nggawé lenga; mengkono uga kebodoan setitik waé kuwi bisa ngrusak kawityaksanan lan kahurmatan. Atiné wong wityaksana kuwi lempeng, nanging atiné wong bodo kuwi béngkong. Uga yèn mlaku ing dalané wong bodo kuwi pikirané ya ketul, lantaran omongané wongé, kétok yèn dèwèké kuwi bodo. Yèn ratu nesu marang kowé, aja ninggal panggonanmu, awit kesabaran kuwi bisa ngendek kesalahan-kesalahan sing gedé. Aku weruh sakwijiné memala ing sak ngisoré srengéngé, ya kuwi kesalahan sing tekané sangka wong sing nyekel pangwasané: Akèh panggonan sing duwur, sing dilungguhi karo wong bodo, lan panggonan sing endèk dilungguhi karo wong sugih. Aku weruh batur numpak jaran, lan para penggedéné pada mlaku sikil kaya batur. Sapa sing nggawé juglangan bakal nyemplung mrana, lan sapa sing njebol témbok bakal dityokot karo ula. Sapa sing metyah watu bakal kelaran; sapa sing nyigari kayu bakal kena ing bebaya. Yèn kampaké ketul lan ora diungkal, wong terus kudu ngetokké kekuwatan sing luwih gedé, nanging sing perlu supaya bisa olèh-gawé, kuwi kawityaksanan. Yèn ula enggoné nyokot sak durungé ditelukké, karo tukangé bakal ora olèh nggawé. Tetembungan sing metu sangka tutuké wong wityaksana kuwi sedep, nanging lambéné wong bodo kuwi nguntal wong kuwi déwé. Tembungé wiwitan sing metu sangka tutuké kuwi goblok, lan pungkasané gunemané kuwi kebodoan sing nyilakani. Wong bodo kuwi okèh rembukané, senajan wong ora weruh apa sing bakal kelakon, lan sapa ta sing bakal weruh apa sing bakal kelakon ing sakwisé dèkné? Rekasané wong bodo kuwi nggawé keselé wong kuwi déwé, awit ora weruh dalan menyang kuta. Tyilaka kowé hé negara, yèn ratumu botyah tyilik lan para penggedéné ésuk-ésuk wis pésta! Rahayu kowé hé negara, yèn ratumu tekané sangka golongan penggedé, lan para penggedéné pada mangan yèn wis waktuné kanggo kekuwatané lan ora kanggo mendem. Awit sangka malesé, payoné amblek, lan awit sangka nglemer omahé botyor. Supaya bisa ngguyu, wong nganakké pésta, anggur nggawé senengé urip lan duwit njalari kabèh kuwi mau bisa keturutan. Senajan mung dibatin waé aja nganti kowé nyepatani ratu lan ing kamar turu kowé aja nyepatani wong sugih, awit manuk ing awang-awang uga bisa ngabaraké tembungmu, lan kabèh sing karo swiwi bisa ngabaraké apa sing kok omongaké. Rotimu buwangen ing banyu, ora suwé menèh bakal ketemu. Wènèhna sing dadi pandumanmu marang wong pitu, malah marang wong wolu, awit kowé ora weruh, kasangsarané apa sing bakal kelakon ing bumi. Yèn mendung peteng bakal udan, udané terus disiramké ing bumi; Yèn wit ambruk ngidul utawa ngalor, wit kuwi terus tetep ngglémpang ing panggonané ambruké. Sapa sing tansah nggatèkké angin ora bakal nyebar, lan sapa sing tansah mandeng marang mendung ora bakal ngunduh. Kaya enggonmu ora weruh marang mlakuné angin, lan balung-balung ing wetengé wong wadon meteng, semono uga kowé ora weruh marang penggawéané Gusti Allah, sing nindakké samubarang. Wijimu sebaren ing waktu ésuk, lan tanganmu aja kok lèrènké ing waktu soré, awit kowé ora weruh, apa sing iki utawa sing kuwi sing bakal olèh gawé, apa loro-loroné kuwi pada apiké. Pepadang kuwi nyenengké, lan yèn bisa nyawang srengéngé nyenengké. Mulané yèn ana wong sing dawa umuré, bèn seneng-seneng ing kahanané, nanging wong mau élinga marang dina-dina sing peteng, awit kuwi okèh tyatyahé. Samubarang kabèh sing teka, kuwi tanpa guna. Bungah-bungaha, hé wong enom, ing sak njeruhné enggonmu ijik enom, atimu bèn seneng ing waktu kowé ijik enom. Turutana kepénginané atimu lan apa sing dadi kesenengané mripatmu. Nanging ngertia, awit sangka kuwi, kowé bakal digèrèt Gusti Allah nang pengadilan! Mulané sedih buwangen sangka atimu lan adohna kelara-lara sangka awakmu, awit enom lan nom-nomané urip kuwi, tanpa guna. Elinga marang sing nggawé kowé ing sak njeruhné ijik enom, sak durungé nemoni dina sing ala, lan taun-taun sing kok omongké mengkéné: Ing waktu kuwi aku ora nduwé kesenengan; Sak durungé srengéngé lan pepadang, mbulan lan lintang dadi peteng, lan sakwisé udan, mendungé bali menèh. Ing waktu sing njaga omah pada gemeter, lan wong-wong sing rosa pada mbungkuk, lan para wong wadon sing nggiling pada lèrèn, awit tyatyahé suda, lan sing pada weruh sangka tyendéla, pada dadi mblereng. Uga lawang-lawang ing pinggir dalan pada mineb, swarané gilingan dadi lirih, swarané dadi kaya ngotyèhé manuk, lan kabèh swarané dadi lirih. Wong-wong uga pada wedi marang unggah-unggahan, ing ndalan ana sing medèni, wit amandel ngembang, walangé mlakuné ngrekasa karo nyèrèt awaké, lan kepénginané seneng-seneng ora ana menèh, awit manungsa lunga nang omahé sing langgeng, uga para tukang nangis, pada kluyuran ing ndalan. Sak durungé ranté slaka dipedot, lan dimar emas dipetyah, sak durungé kendiné diremuk ing tyedaké sumber, lan kèrèkané timba dirusak ing nduwuré sumur, uga lebu dadi lemah kaya ing wiwitan, lan rohé bali ing ngarepé Gusti Allah sing ngekèki. Banget enggoné tanpa guna, mengkono tembungé Juru Kotbah, banget enggoné tanpa guna, kabèh kuwi tanpa guna. Juru Kotbah kuwi kejaba nduwé kawityaksanan, ya ngekèki piwulang bab kaweruh marang umat. Dèkné nimbang, nguji lan nggawé wulang bebasan okèh. Juru Kotbah ngupaya bisané olèh tetembungan sing nyenengké lan nulis tetembungan bab sing bener lan sing jujur. Tembung-tembungé wong wityaksana kuwi kaya kawat eri lan kumpulané tulisané kaya paku-paku sing mantyep, sing diwènèhké karo sakwijiné pangon. Lan menèh, anakku, sing ati-ati! Nggawé kitab okèh kuwi ora ana entèkké lan sinau okèh kuwi marakké awaké kesel banget. Kanggo pungkasané sing tak krungu ya kuwi: Wedia marang Gusti Allah lan tetepana pepakon-pepakoné, awit iki kuwajipané saben wong. Awit Gusti Allah bakal ngadili samubarang sing didelikké, sing apik lan sing ala. Kidung Agungé Salomo. Aku supaya diambungi karo lambéné! Awit katrésnanmu kuwi énaké ngliwati anggur, lengamu wangi ambuné, asmamu kaya waé lenga larang sing disuntak, mulané para prawan enom pada trésna marang sampéyan. Kula supaya sampéyan gèrèt ing mburi sampéyan, hayuk pada gelis-gelis lunga! Ratu wis nggawa aku ing njeruhné kamaré. Kita pada bakal surak-surak lan pada bungah awit sangka sampéyan, kita pada bakal ngelem-elem katrésnan sampéyan ngungkuli anggur! Wis sak mestiné para prawan enom trésna marang sampéyan! Duh para putri ing Yérusalèm, pantyèn kulitku ireng lan ayu, kaya tarupé bangsa Kedar, kaya slambu-slambuné ning kratoné Salomo. Aja kok gatèkké enggonku ireng, awit panasé srengéngé nggosongké aku. Anak-anaké ibuku pada muring-muring marang aku, aku didadèkké penjaga kebon anggur, kebon anggurku déwé ora tak opèni. Duh jantungé atiku, kula supaya kok tyritani, ing ngendi enggèn sampéyan angon wedus, ing ngendi enggèn sampéyan ngendekké kumpulan wedus sampéyan ing wantyi soré? Awit kenèng apa yèn kula dadi kaya wong nglembara tyedak kumpulané wedus kantya-kantya sampéyan? Duh wong wadon sing ayu déwé ing sak tengahé para wong wadon, yèn kowé durung weruh, ngetutna tipak-tipaké wedus lan angona wedus-wedus berokmu ing sak tyedaké tarup-tarupé para pangon. Duh katrésnanku, kowé tak umpamakké jarané wédok kréta tumpakané Parao. Pipimu kétok apik ing tengahé rerégan, mengkono uga gulumu sing nganggo kalung okèh. Kowé arep tak gawèkké rerégan-rerégan emas karo benik-benik slaka. Sak suwéné ratu njagong mangan, narwastuku mambu wangi. Katrésnanku kuwi kanggo aku kaya mur sak buntel, keselip ing antarané susuku. Katrésnanku kuwi kanggo aku kaya kembang patyar sak dompol, ing kebon anggur ing En-Gedi. Delengen katrésnanku, kowé kuwi ayu, tenan ayu kowé kuwi, mripatmu kaya manuk dara. Duh katrésnanku, sampéyan kuwi ngganteng, tenan narik ati, suket ijo bakal dadi ambèn kita. Balok-baloké omah kita kayu tyemara, blandaré kayu eru. Kula kuwi kembang lèli sangka Saron, kembang bakung ing legokan. Katrésnanku kuwi ing sak tengahé para prawan enom dadi kembang bakung ing sak tengahé suketan. Katrésnanku kuwi ing sak tengahé para nom-noman kaya wit apel ing sak tengahé wit-witan ing alas. Aku kepéngin lungguh ing grumbulé, wohé legi rasané ing tyetaku. Dèkne nuntun aku mlebu ing omah pésta lan gendéra ing nduwurku kuwi trésna. Mbok aku dikuwatké karo panganan kismis, disegerké karo woh apel. Awit aku ngalami lara trésna. Tangané kiwa ing ngisoré sirahku, tangané tengen ngrangkul aku. Hé, para wong wadon ing Yérusalèm, kowé pada tak sepatani, kanggo kidang-kidang utawa menjangan wédok ing ara-ara; kowé aja nggugah lan ngobahké katrésnan, sak durungé dikarepké! Rungokna! Katrésnanku! Sawangen tekané, mlumpat-mlumpat ing gunung-gunung, mentyolot-mentyolot ing puntuk-puntuk! Katrésnanku kuwi kaya kidang, utawa anak menjangan. Delengen, piyambaké ngadek ing sak mburiné témbok kita, karo ngungak-ungak liwat jendéla-jendéla lan ngintyeng ing ruji-ruji. Katrésnanku wiwit ngomong marang aku: “Tangia, katrésnanku, mrénéa, tyah ayuku! Awit delengen, waktu adem wis kliwat, udané wis terang lan wis kepungkur. Ing kebon wis kétok kembang-kembang, wis waktuné metik; manggungé manuk wis krungu ing tanah kita. Wit anjir wiwit woh, lan kembangé wit anggur mambu wangi. Tangia, katrésnanku, mrénéa, tyah ayuku! Manukku dara ing bolongan-bolongané watu, ing pandelikan pèrèng-pèrèngé gunung, pamèrké praupanmu, tokna swaramu; awit apik swaramu, lan ayu rupamu!” Aku pada tyekelna asu alasan kuwi, asu alasan sing tyilik, sing ngrusak kebon anggur, kebon anggurku sing lekas kembang! Katrésnanku kuwi duwèkku lan aku iki duwèké sing ngengon wedus ing sak tengahé kembang bakung. Sak durungé angin soré nyebul lan ayang-ayang ilang duh katrésnanku, Sampéyan supaya gelem mulih, lan gelem nandangi kaya kidang utawa kaya anak menjangan ing gunung-gunung tanduran wangi-wangian! Nuju ing wayah mbengi aku nggolèki jantung atiku ing peturonku. Tak golèki, nanging ora ketemu. Aku arep tangi lan mubeng-mubeng ing kuta ing dalan-dalan lan ing lapangan Sampéyan tak golèki, jantung atiku. Tak golèki, nanging ora ketemu. Aku kepetuk para penjaga ngubengi kuta. “Apa sampéyan weruh jantungé ati kula?” Ijik waé aku pada pisahan karo para wong ronda mau, aku ketemu karo jantungé atiku; terus tak tyandak lan ora tak tyulké, nganti tak gawa ing omahé ibuku, ing kamaré sing nglairké aku. Hé, para wong wadon ing Yérusalèm, kowé pada tak sepatani; kanggo kidang-kidang lan menjangan-menjangan ing ara-ara: Kowé aja pada nggugah lan ngobahké katrésnan sak durungé dikarepké. Lah apa ta kuwi sing kemebul sangka ara-ara samun kaya kemebulé kebul, gandané kaya wanginé mur lan menyan lan uwur wangi werna-werna sangka wong dagang? Lah kuwi joli tumpakané Salomo, diubengi karo suradadu suwidak, sangka tunggalé para suradadu ing Israèl. Kabèh pada nggawa pedang, pinter ing perang, kabèh pada nyengkelit pedang, awit bebaya wayah mbengi. Salomo wis nggawé tandu sangka kayu Libanon. Tyagak-tyagaké sing digawé sangka slaka, sèndènané emas, jagongané rupané wungu larang, ing njeruhné digambari karo tanda katrésnan karo para wong wadon ing Yérusalèm. Para wong wadon ing Sion, pada metua, lan nyawanga marang Salomo, nganggo makuta, sing dienggoké karo ibuné waktu dina kawinané, ing dina kesenengané atiné. Duh, katrésnanku, kowé kuwi ayu, tenan ayu rupamu kuwi! Mripatmu kétok kaya manuk dara, ing sak ngisoré kudungmu. Rambutmu kaya kumpulan wedus berok sing kétok ngombak-ombak medun sangka pegunungan Giléad. Untumu kaya kumpulan wedus gèmbèl sing entas dityukur, lan metu sangka guyangan, kabèh manak kembar lan ora ana sing ora nduwé anak. Lambému kaya bolah abang, tutukmu apik. Pilinganmu kétok kaya woh mulwa disigar ing sak ngisoré kudungmu. Gulumu kaya menarané Daved, sing dipatyaki karo kalung okèh, tamèng 1000 dityantolné ing kono lan kabèh tamèngé kuwi duwèké para suradadu. Susumu kaya anak menjangan loro utawa anak kidang kembar sing ijik mangan suket ing sak tengahé kembang bakung. Sak durungé angin soré nyebul lan ayang-ayang ngilang, aku kepéngin munggah menyang gunung mur lan pegunungan menyan. Kowé kuwi ayu banget, duh katrésnanku, awakmu ora kanggonan tyiri. Maraa medun mréné sangka gunung Libanon, duh pengantèn wadonku, muduna mréné sangka gunung Libanon; muduna sangka putyuké gunung Amana, sangka putyuké gunung Senir lan gunung Hèrmon, sangka guwa-guwané singa, lan pegunungan ing panggonané matyan tutul! Kowé nggawé dek-dekané atiku, adik, pengantèn wadonku, karo sak kedèpé mripatmu kowé nggawé dek-dekané atiku lan karo kalung ing gulumu. Pantyèn nyata énaké trésnamu, duh adik, pengantèn wadonku. Trésnamu kuwi énaké ngungkuli anggur, lan wanginé lengamu ngungkuli kabèh wangi-wangian. Madu murni tumètès sangka lambému, pengantèn wadonku, madu lan mèlek ing sak ngisoré ilatmu, lan ambuné sandanganmu kuwi kaya ambuné gunung Libanon. Adik, pengantèn wadonku, kowé kuwi kebon sing ditutup, kebon sing ditutup lan sumberé banyu sing diségel. Trubusan-trubusanmu kuwi kebon wit mulwa, sing énak wohé, kembang patyar lan narwastu, narwastu lan sapran, tebu lan legi janganan, lan werna-werna wit menyan, mur lan gaharu, uga sak rupané wangi-wangian pilihan. Duh, sampéyan sumberé banyu ing kebon, sumberé banyu urip, sing mili sangka gunung Libanon! Hé angin lor, hé angin kidul, tangia lan mrénéa, nyebula ing kebonku supaya ambuné wangi-wangian ngganda! Supaya katrésnanku teka ing kebon angguré lan mangan woh-wohan sing énak. Adik, pengantèn wadonku, aku teka ing kebonku, nglumpukké mur lan wangianku, tak pangan talané lan maduku, tak ombé anggur lan mèlekku. Para kantya, mangana lan ngombéa, ngombéa nganti mendem trésna! Aku turu, nanging atiku melèk. Rungokna, katrésnanku totok-totok. “Dibukakké lawangé, adik, katrésnanku, manuk daraku, idam-idamanku, awit sirahku klebes ebun, lan rambutku kebak tètèsé ebun mbengi!” “Kula wis nyopot klambiku, apa kula bakal dandan menèh? Kula wis ngresiki sikil kula, apa bakal kula nggawé reget menèh?” Katrésnanku terus nglebokké tangané sangka bolongané lawang, atiku banjur dek-dekkan. Aku mentyolot mbukakké lawangé katrésnanku, tanganku nètèské mur, drijiku nètèské mur èntyèr, ing tyekelané kantyingan lawang. Katrésnanku tak bukaké lawang, nanging katrésnanku wis lunga, ngilang. Aku kaya semaput dongé dèkné ngilang. Piyambaké tak golèki, nanging ora ketemu, tak tyeluki, nanging ora semaur. Wong jaga ing kuta dongé kepetuk aku, aku dipentungi, ditatoni, sléndangku direbut karo wong sing jaga témbok. Hé, para wong wadon ing Yérusalèm, kowé pada tak sumpahi: yèn kowé kepetuk katrésnanku, apa sing arep kok omongké marang Piyambaké? Omongana, yèn aku ngalami lara trésna! - Hé wong ayu ing sak tengahé para wong wadon, apa bédané katrésnanmu karo katrésnan liyané, nanging aku nganti kok sumpahi mengkéné? - Katrésnanku kuwi putih resik lan sumringah, kétok déwé ing antarané puluhan éwu wong lanang. Sirahé kaya emas, emas murni, rambuté ngandan-andan, ireng banget. Mripaté kaya manuk dara ing pinggir kali, adus karo mèlek lan njagong ing blumbang sing kebak. Pipiné kaya tanduran wangi-wangian, sing gandané wangi. Ilaté kaya bakung, sing nètèské mur èntyèr. Tangané gilingan emas, ditèmplèki karo watu-watu Tarsis, dadané kaya tamèng gading, ditèmplèki watu sapir. Sikilé kuwi kaya tyagak marmer putih, temumpang ing dasar emas murni. Dèkné kaya gunung Libanon, dipilih kaya wit-witan. Tutuké mung legi, sak obah osiké ngresepké. Kaya mengkono kuwi katrésnanku, ya kaya mengkono kantyaku, hé para wong wadon ing Yérusalèm! Menyang ngendi lungané katrésnanmu, hé, wong ayu ing sak tengahé para wong wadon? Menyang ngendi nujuné mlakuné katrésnanmu, kita pada arep ngréwangi nggolèki. - Katrésnanku lunga menyang kebon, ing bèdèng-bèdèngan wangi-wangian, angon ing kebonan lan metiki kembang bakung. Aku iki duwèké katrésnanku, lan katrésnanku kuwi duwèkku, sing angon ing sak tengahé kembang bakung. Kowé kuwi ayu, duh katrésnanku, kaya kuta Tirsa, ayumu kaya kuta Yérusalèm, ngidap-idapi kaya suradadu karo gendérané. Mripatmu aja ngewaské marang aku, awit aku dadi bingung sangka kuwi. Rambutmu dadi kaya kumpulan wedus, sing mudun ngombak-ombak sangka gunung Giléad. Untumu kaya waé kumpulan wedus gèmbèl putih, sing njedul sangka guyangan, kabèh pada manak kembar, ora ana sing ora nduwé anak. Pilinganmu kaya woh mulwa disigar, ing ngisoré kudungmu. Senajan ratu wadon ana suwidak, bojoné wayuh wolung puluh, lan para prawan tanpa itungan tyatyahé. Nanging mung dèwèké sing dadi manuk daraku, idam-idamanku, anaké ibuné sing ora ana tunggalé, sing ditrésnani karo sing nglairké, para wong wadon pada weruh lan ngarani beja, para ratu wadon lan para bojoné wayuh pada ngelem-elem. “Sapa kaé sing njedul kaya waé ésuké wétan, ayu kaya sasi mbulan bunder, semlorot kaya srengéngé, ngidap-idapi kaya suradadu karo gendérané?” Aku medun menyang kebon kenari-noto, weruh kuntyup-kuntyup ing legokan, niliki apa wité anggur wis kuntyup lan wit-wité mulwa apa wis kembang. Aku ora éling aku déwé, kangenku njagongké aku, ing krétané wong luhur. Duh prawan Sulam, balia, balia, balia, balia, supaya aku bisa nyawang kowé. Kenèng apa kowé seneng nyawang prawan Sulam kuwi kaya ndeleng jogètan ing antarané rong kumpulan tarup? Duh anaké ratu wadon sing mulya, tenan apiké sikilmu karo nganggo sandal kuwi, lekukané bangkèkanmu kaya rerékan, gawèané tangané seniman. Pusermu kaya bunderé bokor, bèn aja kurang anggur tyampuran. Wetengmu kaya jagung ditumpuk, diubengi karo kembang bakung. Susumu kaya anak menjangan loro, utawa anak kidang kembar. Gulumu kaya menara gading, mripatmu kaya telaga ing Hèsbon, tyedak gapura Batrabim; irungmu kaya menara ing Libanon, sing madep marang kuta Damaskus. Sirahmu kaya gunung Karmèl, rambuté sirahmu wungu semu abang; sakwijiné ratu ketyantol ing klabangané. Kowé kuwi ayu lan apik banget rupamu, sing enak déwé sing diidam-idami wong. Awakmu kaya wit kurma, lan susumu dadi dompolané. Omongku: “Aku kepéngin mènèk ing wit kurma kuwi, lan nyekel dompol-dompolané. Susumu kaya dompolan anggur, lan napasé irungmu kaya ambuné woh apel. Tyetakmu alus kaya anggur!” Anggur kuwi mili nang untu lan lambé tanpa lèrèn. Aku iki duwèké katrésnanku, kebimbangé tumuju marang aku. Duh katrésnanku, hayuk pada mlaku-mlaku menyang ara-ara, turu ing sak tengahé kembang patyar! Hayuk, pada lunga menyang kebonan anggur ing wantyi ésuk mruput, lan weruh apa wité anggur wis metu kuntyupé, apa kembangé wis mekar, wit-witané mulwa apa wis kembang! Ing kono kula bakal ngesokké katrésnan kula marang sampéyan! Ambuné woh dudaim mambu, tyedaké lawangé kita ana woh-wohan rupa sing énak, sing wis suwé lan sing ijik waé dipetik. Kuwi wis kula simpen kanggo sampéyan, duh katrésnanku! Oh, yèn sampéyan kuwi sedulur kula lanang, sing nyusu ing susuné ibu kula, mesti bakal kula ambung, yèn ketemu ing njaba, awit ora ana wong sing bakal ngrèmèhké kula! Sampéyan bakal kula tuntun lan kula terké marang omahé ibu kula, supaya sampéyan mulangi marang kula. Sampéyan bakal kula kèki anggur sing apik yèn diombé, banyuné woh-wohé mulwa kula. Tangané sing kiwa nyangga sirahku, tangané tengen ngrangkul aku. Hé para putri ing Yérusalèm, kowé pada tak sumpahi, kena apa kowé pada nggugah lan ngobahké katrésnan sak durungé mateng? Sapa kaé sing njedul sangka ara-ara samun, sing lèndèh-lèndèh karo katrésnané? Ing sak ngisoré wit apel katrésnanmu tak gugah, ing kono enggoné ibumu meteng kowé, ing kono enggoné ibumu meteng lan nglairké kowé. Kula supaya sampéyan prenahké ing ati sampéyan, kaya ali-ali karo ségel ing ati lan kaya ali-ali karo ségel ing tangan sampéyan, awit katrésnan kuwi kuwat kaya pati, trésna kuwi mempengé kaya waé ndonyané pati, mulat-mulaté kaya urupé geni, sangka mulat-mulat geniné GUSTI! Banyu gedé ora bisa nyirep trésna, kali-kali ora bisa ngéntérké. Yèn ana wong sing ngekèkké kabèh bandané ing omahé digawé nebus katrésnan, mesti mung bakal disepèlèkké. Kita pada nduwé adik wadon, sing durung kétok susuné. Apa sing wajip kita tindakké kanggo adik kita wadon, yèn tekan dinané dilamar? Sak upama témbok, bakal kita ngekèki payon slaka ing nduwuré, sak upama lawang, bakal kita ngekèki palang kayu tyemara. - Aku iki témbok, lan susuku kaya menara. Ing mripaté waktu kuwi aku kaya kuta sing ngekèki kabekjan. Salomo nduwé kebon anggur ing Baal-Hamon. Kebon anggur kuwi dipasrahké marang wong sing pada njaga, kanggo olèh-olèhé siji-sijiné masrahaké duwit slaka 1000. Kebon anggur kula, duwèk kula déwé, ing ngarepku, kanggo sampéyan duwit 1000 kuwi, duh Salomo, lan sing 200 kanggo wong-wong sing njaga woh-wohé. - Hé! sing manggon ing taman, kantya-kantyaku pada nggatèkké swaramu, aku ya bèn krungu! - Duh katrésnanku, Sampéyan supaya gelis gelem mlaku kaya kidang, utawa kaya anak kidang ing gunung-gunung tanduran wangi-wangian. Weweruh sing Yésaya weruh, anaké Amos bab Yéhuda lan Yérusalèm waktu jamané Uzia, Yotam, Akas lan Hiskia, para ratu ing Yéhuda. Rungokna, hé langit, lan gatèkna, hé bumi, awit GUSTI ngetokké tembung: “Aku wis nggedèkké anak-anak lan kuwi wis Tak gulawentah nanging pada mbruntak marang Aku. Sapi kenal marang sing nduwé nanging Israèl ora; kimar weruh marang wadah pakané sing dityepakké karo bendarané, nanging umat-Ku ora ngerti.” Tyilaka bangsa sing dosa, golongan sing kabotan duraka turunané wong ala, botyah-botyah sing nandangi ora betyik! Kuwi pada ninggal GUSTI, pada ngèlèk-èlèk marang sing Maha Sutyi, Gusti Allahé Israèl, lan nyingkur Panjenengané. Kowé kepéngin disabeti ing ngendi menèh, kowé sing pada nambahi bruntakmu? Sirahé wis lara kabèh, lan atiné wis dadi lemes kabèh. Wiwit ing tlapakané tekan ing sirah ora ana sing waras, abuh lan babak-belur lan tatu anyar, ora dipijeti lan ora diblebeti, lan ora dilengani. Negaramu dadi sepi mamring, kuta-kutamu pada kobong nganti entèk; pametuné bumimu dipangan karo bangsa liyané ing ngarepmu. Sepi mamring negara kuwi kaya diwolak-walik karo bangsa liyané. Putri Sion kèri ijèn, kaya gubuk ing kebon anggur kaya tyakruk ing kebon timun lan kaya kuta sing dikepung. Yèn GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ora ngèrèkké setitik kanggo kita wong sing pada utyul, kita wis pada kaya Sodom lan pada kaya Gomora. Rungokna tembungé GUSTI, hé para penggedéné Sodom! Gatèkna piwulangé Gusti Allah kita, hé rayat Gomora! “Kanggo apa kurbanmu sing okèh kuwi?” Mengkono tembungé GUSTI: “Aku wis jelèh marang kurban obongan sing rupa wedus gèmbèl lanang lan marang gajihé pedèt lemu; getihé sapi lanang lan wedus gèmbèl lan wedus lanang ora Tak senengi. Yèn kowé pada nemoni ing ngarep-Ku sapa sing njaluk marang kowé, kowé pada ngidak-idak platarané Griya sutyi-Ku? Kowé aja pada masrahaké menèh pisungsungmu sing lamis awit ambuné nggawé ora seneng-Ku. Yèn kowé pada ngramèkaké sasi anyar lan sabat utawa nganakké kumpulan-kumpulan, Aku ora tahan ngewaské, awit perayakanmu kuwi kebak sing ala. Perayakan-perayakanmu sasi anyar lan kumpulan-kumpulanmu sing ajek kuwi Aku sengit ngewaské; kabèh kuwi dadi momotan kanggo Aku, Aku wis kesel enggon-Ku nyangga. Yèn kowé pada megarké tanganmu perlu ndedonga, Aku bakal nutupi mripat-Ku, malah senajan kowé ndedonga bola-bali Aku ora bakal ngrungokké awit tanganmu kebak getih. Pada wisuha, resikana awakmu, adohna penggawému sing ala sangka ngarepé mripat-Ku. Mandeka enggonmu nggawé sing ala, pada blajara nggawé betyik ngupayaa marang keadilan, kwasanana wong sing seneng nggawé kereng; mbélanana wewenangé para botyah lola, réwangana perkarané para randa! Hayuk, kita pada nganakké perkaran! tembungé GUSTI: Senajan dosamu abang kaya bolah abang, bakal dadi putih kaya salju; senajan rupané abang kaya sumba bakal pada dadi putih kaya wulu wedus gèmbèl. Yèn kowé pada mbangun turut lan gelem ngrungokké, kowé bakal pada mangan pametuné negara kuwi sing betyik. Nanging yèn kowé pada nglawan lan mbruntak kowé bakal pada dipangan karo pedang.” Tenan iki tembungé GUSTI. Kepriyé iki, nanging kuta sing mbiyèn setia saiki dadi wong wadon lonté! Mbiyèn kebak keadilan lan tansah kanggonan kabeneran, nanging saiki kebak wong nggawé pepatèn. Sak mlakamu wis ora tulèn kaya slaka menèh, lan anggurmu wis ketyampuran banyu. Para penggedému kuwi pada wong mbruntak, lan pada komplotan karo maling. Kabèh pada seneng nampa beselan lan nguber beselan. Ora pada mbélani wewenangé para botyah lola lan perkarané para randa ora ngladèni marang wong-wong mau. Mulané mengkéné tembungé Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing Mahakwasa, Pangayomané Israèl: “Lah, Aku bakal nindakké pewales-Ku marang para wong sing nglawan marang Aku lan nindakké balesan marang para mungsuh-Ku. Aku bakal nglawan marang kowé. Aku bakal murnèkké kowe kaya slaka, lan bakal nyingkirké kabèh regetanmu. Aku bakal mbalèkké para rèktermu kaya mbiyèn lan para juru pituduhmu kaya ing wiwitan. Sakwisé mengkono kowé bakal disebut kuta keadilan, kuta sing setia.” Kowé bakal Tak luwari karo pengadilan lan para wong sing mratobat bakal Tak luwari karo tyara sing bener. Nanging para wong sing mbruntak lan para wong sing nglakoni dosa bakal dientèkké bebarengan lan para wong sing ninggal GUSTI bakal pada dientèkké. Tenan, kowé bakal pada kewirangan awit sangka wit-witan terbantin sing pada kok senengi, lan kowé bakal pada kewirangan awit sangka taman-tamané retya sing pada kok pilih. Awit kowé bakal pada kaya wit terbantin sing alum godongé, lan kaya kebon sing kekurangan banyu. Wong sing rosa terus dadi kaya kapuk lan penggawéné dadi kaya geni sak pelik; loro-loroné bakal pada kobong bareng lan ora ana wong sing bisa nyirep. Tembungé Gusti sing dikèkké marang Yésaya, anaké Amos bab Yéhuda lan Yérusalèm. Ing pungkasané jaman bakal kelakon: gunung panggonan griyané GUSTI bakal ngadek jejek ing sak nduwuré gunung-gunung lan duwuré ing sak nduwuré puntuk-puntuk; kabèh bangsa bakal gembruduk mbrana lan para taleré bangsa okèh sing bakal pada budal karo ngomong mengkéné: “Hayuk, kita pada munggah ing gunungé GUSTI, menyang griyané Gusti Allahé Yakub, supaya Panjenengané ngekèki piwulang marang kita bab dalan-dalan-Né lan supaya kita pada mlaku ing kono; awit sangka Sion bakal dikèkké piwulang lan tembungé GUSTI sangka Yérusalèm.” Panjenengané bakal dadi rèkter ing antarané para bangsa lan bakal ngadili taleré bangsa okèh; kuwi terus bakal pada nggemblèng pedang-pedangé didadèkké gaman kanggo ngluku lan tumbak-tumbaké didadèkké arit. Bangsa sing siji ora bakal ngangkat pedangé menèh nglawan bangsa sijiné lan ora bakal mulangi perang menèh. Hé golongan tyedak turunané Yakub hayuk kita pada mlaku ing pepadangé GUSTI! Tenan Panjenengan wis ngguwak umat Panjenengan ya kuwi golongan turunané Yakub awit ing endi-endi pada nindakké tenungan kaya sing ditandangi ing negara wétan lan sihir kaya wong Filistèn, lan kakèhan wong bangsa mantya ing sak tengahé. Negarané kebak emas lan slaka lan banda-bandané tanpa kena diitung; negarané kebak kapal lan krétané tanpa kena diitung. Negarané kebak brahala; wong-wong iki pada sujut nyembah marang penggawéané tangané déwé lan marang sing digarap karo tangané. Kaya mengkéné anggèné manungsa ditelukké lan anggèné wong dikalahké - wong-wong iki supaya aja dingapura! Mlebua ing sela-selané gunung watu lan ndelika ing rong sak njeruhné lemah supaya utyul sangka nesuné GUSTI lan awit sangka padangé semloroté kamulyan-Né! Manungsa sing gemunggung bakal dikalahké lan wong sing sombong bakal didingklukké, mung GUSTI sing Mahaluhur ing dina kuwi. Awit GUSTI sing ngwasani langit lan bumi netepaké dinané enggoné bakal ngukum sak kabèhé wong sing gemunggung lan sombong lan ngukum marang kabèh wong sing ngunggul-unggulké déwé, perlu diasorké; ngukum kabèh wit tyemara ing Libanon sing tukul menduwur lan tetep munggah, lan ngukum kabèh wit terbantin ing Basan; lan ngukum gunung sing duwur-duwur lan kabèh puntuk sing munggah; ngukum sak kabèhé menara sing duwur-duwur lan sak kabèhé bèntèng sing dikuwati; ngukum sak kabèhé kapal ing Tarsis lan sak kabèhé kapal sing apik déwé. Manungsa sing gemunggung bakal pada didingklukké lan wong sing sombong bakal pada diasorké; Mung GUSTI sing Mahaluhur ing dina kuwi. Nanging brahala-brahala bakal entèk babar pisan. Ing kono wong bakal mlebu ing guwa-guwa ing gunung watu lan ing rong-rong ing sak njeruhné lemah, awit sangka wediné marang GUSTI lan awit sangka padang semloroté kamulyan-Né, ing waktu Panjenengané nandangi nggawé gemeteré bumi. Ing dina kuwi brahala-brahala slaka lan brahala-brahala emas gawèané manungsa sing disembah bakal dibuwang kanggo tikus lan lawa, lan wong mau bakal mlebu ing growongan-growongané gunung watu lan ing sela-selané puntuk-puntuk watu awit sangka wediné marang GUSTI lan awit sangka padangé semloroté kamulyan-Né; ing waktu Panjenengané ngadek nggawé gemeteré bumi. Aja pada ngendelké marang manungsa, awit wong kuwi ora luwih mung sebulan napas lan wong kuwi terus kudu dianggep kaya apa? Lah, Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, tenan bakal ngedohké sangka Yérusalèm lan Yéhuda marang saben wong sing pada diendel-endelké, sak kabèhé tandon pangan lan banyu: Pahlawan lan suradadu, rèkter lan nabi, tukang tenung lan pinituwa, wong sing luhur lan penggedéné, juru pituduh lan wong pinter tukang sihir, lan tukang jopa-japu. Aku bakal ngangkat para nom-noman Tak dadèkké pemimpiné, lan botyah-botyah sing bakal pada ngwasani. Bangsa kuwi terus bakal desek-desekan wong pada lawan-lawanan, sing siji nglawan marang sijiné; wong nom bakal nggetak-nggetak marang wong tuwa, wong asor marang wong sing kajèn lan luhur. Nganti yèn ana wong sing nyekel seduluré ing omahé bapaké karo ngomong: “Sampéyan ijik nduwé jubah, mila gelema dadi penggedéné kita kabèh lan jugrukan kuwi terus kwasanana,” ing waktu kuwi seduluré terus bakal nyauri: “Aku emoh dadi dokter; ing omahku ora ana roti lan ora ana jubah; aja ngangkat aku dadi penggedéné bangsa.” Yérusalèm tenan wis ambruk lan Yéhuda wis ambruk, awit tembung-tembungé lan penggawéné nglawan marang GUSTI lan pada njajal mripaté Gusti sing mulya. Sloroté praupané ngomongké penggawé alané lan kaya wong Sodom, blak-blakan nduduhké dosané, ora didelikké menèh. Tyilaka wong-wong kuwi! Awit pada nggawé tyilakané awaké déwé. Omongna yèn wong bener kuwi rahayu! Awit bakal mangan wohé penggawéné. Tyilaka wong duraka kuwi! Bakal katekan tyilaka, awit bakal diwales miturut penggawéné déwé. Nanging umat-Ku, sing nyekel pangwasané botyah-botyah, lan bakal dipréntah karo para wong wadon. Hé umat-Ku, para pemimpinmu kuwi pada nasarké kowé, lan dalan sing pada kok liwati kuwi dibingungké! GUSTI bakal njagong nggawa pengadilan lan ngadek perlu ngadili para bangsa. GUSTI nindakké dadi Rèkter kanggo para pinituwa lan para pemimpiné umaté Piyambaké: “Kowé sing pada ngrusak kebon anggur kuwi, barang rayahané sangka wong sing ditindes ing omahmu tumpuk-tumpuk. Kenèng apa kowé pada nyiksa umat-Ku lan nglarani para wong sing ditindes?” Mengkono tembungé Gusti Allah, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. GUSTI ngetokké tembung: Awit wong wadon ing Sion wis pada gemunggung lan pada mlaku karo langak-langak guluné lan karo ngedèp-ngedèpké mripat, lan mlakuné digawé-gawé karo gelangé sikil sing kemrintying, mulané Gusti Allah bakal ndadèkké sirahé putri Sion pada kebak borok lan GUSTI bakal nyukur rambuté ing sisihé batuké. Ing waktu kuwi Gusti Allah bakal nyingkirké kabèh barang rerégané: gelang sikil, jamang lan mbulan-mbulanan, rerékan kuping, gelang tangan lan kudungé, kudung sirah, gelang ranté sikil, tyenting, wadah wewangèn lan jimat-jimat; ali-ali ségel lan anting-anting irung; sandangan pésta, jubah, sléndang lan tas; pengilon, kotang mori lenan, serban lan klambi njaba. Ing kono lenga wangi-wangian apik bakal diganti sing bosok, sabuk bakal diganti tali, rambut klabangan diganti gundul, sandangan pésta diganti salin kasusahan rupa ayu diganti tyap obongan èlèk. Wong-wongmu bakal pada mati karo pedang, lan para pahlawanmu awit perang. Gapura-gapurané Sion bakal sambat-sambat lan kasusahan, lan kuta kuwi bakal kaya wong wadon wuda sing nglésot ing lemah. Ing waktu kuwi ana wong wadon pitu sing pada nggondèli wong lanang siji, lan ngomong: “Kita pada bakal mangan pangan lan nganggo sandangan kita déwé; nanging kita mung nganggokké jeneng sampéyan; supaya sampéyan gelem ngilangi kewirangan kita!” Ing waktu kuwi trubusan sing ditukulké karo GUSTI bakal dadi apik lan kamulyan, lan pametuné bumi dadi kahurmatan lan kamulyan kanggo para wong Israèl sing pada bisa utyul. Wong turahé ing Sion lan sing ijik ing Yérusalèm bakal disebut sutyi ya kuwi saben wong Yérusalèm sing ketulis bakal olèh urip, yèn Gusti Allah wis ngresiki regetané para putri Sion lan ngilangi blentong-blentongé Yérusalèm sangka sak tengahé karo rohé sing ngadili lan sing ngobong. Ing kono GUSTI terus bakal nganakké mendung ing wayah awan lan mendung karo semloroté geni sing murup mulat-mulat ing wayah mbengi ing sak nduwuré panggonané gunung Sion kabèh lan ing sak nduwuré saben kumpulan sing dianakké ing kono, awit ing sak nduwuré kuwi kabèh bakal ana kamulyané Gusti dadi payung. Kanggo tarupé panggoné pangungsèn ing wayah awan supaya ora kena slomoté panas lan dadi panggonan pangungsèn lan kanggo ndelik ing waktu lésus lan udan. Aku arep nggawé kidung bab katrésnanku, kidungé katrésnanku bab keboné anggur: Katrésnanku kuwi nduwé kebon anggur ing pèrèng-pèrèngé pegunungan sing subur. Kuwi dipatyuli lan watu-watuné dibuwangi, terus ditanduri wit anggur pilihan; uga didekké panggungan penjagan ing tengahé kebon mau. Panjenengané terus nggawé jagongan peresané anggur; lan ngarep-arep supaya kebon kuwi ngetokké woh anggur sing betyik, nanging jebul ngetokké woh anggur sing ketyut. Mulané saiki, hé rayaté Yérusalèm, lan para wong Yéhuda, pada ngadilana perkaran-Ku karo kebon-Ku anggur kuwi. Apa menèh ta sing kudu ditindakké kanggo kebon-Ku anggur kuwi, sing durung Tak lakoni? Aku ngarep-arep supaya ngetokké woh anggur sing betyik, nyatané mung ngetokké woh anggur sing ketyut? Awit sangka kuwi Aku bakal ngekèki weruh marang kowé, apa sing bakal Tak tibakké ing kebon-Ku anggur kuwi: Aku bakal negori pageré eri, terus kebon kuwi entèk dipangan, lan témboké bakal Tak embrukké terus kebon kuwi diidak-idak. Bakal Tak gawé supaya tukul karo rerungkutan, ora dipaprasi lan ora dibabati, terus tukul eri lan suket; Aku bakal préntah marang mendung, supaya aja ngedunké udan ing kebon kuwi. Awit keboné anggur GUSTI, Gusti sing ngwasani langit lan bumi kuwi turunané Israèl, lan para wong Yéhuda kuwi tanduran sing disenengi Gusti; sing diarep-arep keadilan, nanging sing ana mung nindakké penggawé duraka, sing dientèn-entèni kabeneran nanging sing ana mung brangasan. Tyilaka wong sing nyrobot omah siji lan sijiné lan sing ngrebut kebon siji lan sijiné, nganti ora ana panggonan menèh kanggo wong liyané lan mung kowé déwé sing manggon ing negara kono! Kupingku krungu tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Lah, bakal okèh omah sing dadi sepi mamring; omah sing gedé-gedé lan sing apik-apik bakal ora ana sing ngenggoni. Awit kebon anggur sing ambané telung hèktar, pametuné anggur mung sak bat; lan wiji sak homèr pametuné gandum mung sak éfa.” Tyilaka para wong sing tangi ésuk lan terus golèk ombèn sing marakké mendem, lan jagongan nganti ing wayah mbengi, karo ngangetké awaké karo anggur! Kitar lan harep, terbangan lan sulingan, uga anggur ketemu ing jagongané wong-wong mau, nanging ora pada nggatèkké marang apa sing ditindakké GUSTI, lan ora nliti marang penggawéané Gusti. Mulané umat-Ku bakal digawa ing pembuwangan awit ora ngerti apa-apa; wong sing mulya bakal pada mati kaliren, lan wong okèh bakal pada ngelak. Awit sangka kuwi ndonyané wong mati bakal mangapké gorokané amba banget lan bakal mangapké tyangkemé tanpa wates, terus sak kabèhé kamulyan lan keraméané Yérusalèm, sak kabèhé swara ora nggenah lan para wong sing sukak-sukak ing kuta kono bakal pada entèk ambles. Manungsa terus bakal didingklukké, lan wong bakal diasorké, para wong gemunggung uga diasorké. Nanging GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal ngétokké kaluhuran-Né ing sak njeruhné keadilan-Né, lan Gusti Allah sing Mahasutyi bakal ngétokké kesutyiané ing sak njeruhné kebeneran-Né. Wedus gèmbèl bakal pada nyenggut suket ing kono kaya ing pangonané déwé lan tyempé bakal pada golèk pangan ing jugrukané gedong-gedongé wong sugih. Tyilaka para wong sing mantying kesalahan karo taliné tindak duraka lan dosa kaya nganggo tali-taliné grobak, sing ngomong: “Gusti Allah bèn gelis-gelis lan gelis-gelis nindakké penggawéané, supaya kita pada weruh; lan putusané sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, bèn teka nyedak, supaya kita pada weruh.” Tyilaka para wong sing ngarani barang ala kuwi betyik lan kabetyikan kuwi ala, sing ngowahi pepeteng dadi pepadang lan pepadang dadi pepeteng, sing ngowahi pait dadi legi, lan legi dadi pait. Tyilaka para wong sing nganggep awaké déwé wityaksana, lan nganggep awaké déwé pinter! Tyilaka para wong sing dadi jago ngombé ombèn sing nggawé mendem sing dadi pemenang ing bab nyampur ombèn sing nggawé mendem; sing mbenerké wong duraka awit dibeseli lan sing nyélaki wewenangé wong bener. Awit kuwi kaya ilat geni sing ngobong damèn, lan kaya suket garing sing entèk karo geni, kaya mengkono oyot-oyoté bakal dadi bosok, lan kuntyupé bakal mawut kaya awu, awit wong-wong mau wis pada nampik piwulangé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi lan nyepèlèkké marang tembungé sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl. Mulané benduné GUSTI terus nyerang marang umaté, diatyungké tangan-Né lan terus digebuk; gunung-gunung bakal geter, layon-layoné wong-wong mau bakal kaya reget ing tengah dalan. Nanging senajan kuwi kabèh wis kelakon, nesu-Né durung mandek lan tangan-Né ijik diatyungké. Panjenengané bakal nglèbèt-nglèbètké gendéra marang bangsa sing adoh, lan bakal singsot nyeluk wong-wong kuwi sangka tapel watesé bumi; kuwi tenan wis bakal teka gelis-gelis! Tunggalé ora ana sing kesel lan ora ana sing kesandung, ora pada ngantuk utawa keturon, ora ana sing utyul sabuké, ora ana sing pedot taliné sepatuné; panahé pada dilandepké lan sak kabèhé gendéwané pada dipentèng; tratyaké jarané atosé kaya watu geni lan glindingané krétané kaya lésus. Nggeroné kaya singa wédok, pada nggeruh kaya singa nom; pada nggereng-nggereng terus ndekep pangané, terus digondol mblayu lan ora ana sing nylametaké. Ing dina kuwi wong-wong mau bakal pada ditekani karo swara kaya gumlegeré segara. Yèn wong nyawang ing bumi, lah ing kono ana pepeteng sing ngrupeki, lan pepadang dadi peteng awit sangka mendung! Ing sak njeruhné taun matiné Uzia aku weruh Gusti njagong ing dampar sing duwur lan metongol munggah lan pojokané jubahé ngebeki Griya Sutyi. Para Serafim pada ngadek ngubengi Panjenengané, siji-sijiné pada nduwé suwiwi enem; suwiwiné loro kanggo nutupi praupané, loro kanggo nutupi sikilé lan loro kanggo mabur. Kuwi pada mbengok saur-sauran, tembungé: “Sutyi, sutyi, sutyi GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sak lumahé bumi kebak karo kamulyan-Né!” Dasaré kusèné lawang pada gonjang-ganjing awit sangka swara bengokan kuwi, lan griya mau terus kebak karo kebul. Aku terus ngomong: “Tyilaka aku! Aku mati! Awit aku iki wong sing nduwé lambé reget, lan manggon ing sak tengahé bangsa sing reget lambéné, nanging mripatku wis weruh sang Ratu, ya kuwi GUSTI sing ngwasani langit lan bumi.” Nanging para Serafim mau ana siji sing terus mabur marani aku; tangané nyekel mawa geni, sing dijukuk nganggo japitan sangka sak nduwuré mesbèh. Mawa geni kuwi disénggolké ing tutukku karo ngomong mengkéné: “Delengen, iki wis nggepok lambému, dadiné kesalahanmu wis diresiki lan dosamu wis dingapura.” Aku terus krungu swarané Gusti Allah sing ngomong: “Sapa sing bakal Tak utus, lan sapa sing gelem budal dadi kongkonan-Ku?” Aku terus ngomong: “Iki kula, supaya Panjenengan gelem ngutus kula!” Sakwisé mengkono Panjenengané ngomong: “Kowé lungaa lan bangsa iki warahana mengkéné: Rungokna sing tenan, nanging ora ngerti! Delengen sing tenan, nanging ora weruh! Atiné bangsa iki gawénen atos lan kupingé kok dadèkna budek lan mripaté gawénen merem kelèt, supaya aja pada bisa weruh karo mripaté lan krungu karo kupingé lan mangertèni karo atiné, terus mratobat lan dadi waras.” Aku terus takon: “Nganti pira suwéné kuwi, duh Gusti Allah?” Semauré: “Nganti kuta-kuta wis sepi mamring, ora ana sing ngenggoni menèh, lan ing omah-omah wis ora ana manungsané menèh lan tanahé dadi sepi lan mamring. GUSTI bakal nyingkirké manungsa nganti adoh banget, nganti arep dadi suwung babar pisan negara kuwi. Lan yèn ing kono ijik ana turahé sak prasepuluh, kuwi kudu kena tyilaka sepisan engkas nanging kahanané bakal kaya wit terbantin lan wit élon sing tunggaké ijik sakwisé ditegor. Lan tunggak kuwi bakal ngetokké trubusan sing sutyi!” Ing waktu jamané Akas, anaké Yotam, anaké Uzia, ratu ing negara Yéhuda, Resin, ratu ing negara Aram, karo Pekah anaké Remalya, ratu ing Israèl, pada ngluruk perang menyang Yérusalèm, nglawan kuta kuwi, nanging ora pada bisa ngalahké. Terus ana sing ngabari marang sing tyedak turunané Daved mengkéné: “Aram wis masang tarup ing panggonan Efraim,” ing kono atiné Akas lan atiné para abdiné pada gemeter kaya hoyak-hayikké wit-witan ing alas sing keterak angin. GUSTI terus ngetokké tembung marang Yésaya: “Kowé lungaa nemoni Akas, kowé lan Syear-Yasyub, anakmu lanang, menyang pungkasané ilèn-ilèné blumbang nduwur, menyang dalan gedé ing ara-ara Tukang Penatu, lan ngomonga mengkéné: Atimu sing tatak lan sing tentrem, aja wedi lan atimu aja nganti gemeter awit sangka tugelané kayu gosong loro sing kemebul kuwi, kuwi mulat-mulat nesuné Resin lan Aram lan anaké Remalya. Awit Aram lan Efraim karo anaké Remalya wis pada ngrantyam bakal nindakké ala marang sampéyan, karo tembungé: Hayuk pada nyerang Yéhuda lan pada diwedèn-wedèni lan dikalahké, anaké Tabeel terus diangkat dadi ratu ing sak tengahé, mulané tembungé GUSTI mengkéné: Kuwi ora bakal kelakon, lan ora bakal kedadian, awit Damaskus kuwi kutané Aram, lan Resin kuwi penggedéné Damaskus. Ing sak njeruhné suwidak lima taun Efraim bakal petyah ora dadi bangsa menèh. Lan Samaria kuwi kutané Efraim, lan anaké Remalya kuwi penggedéné Samaria. Yèn kowé pada ora pertyaya, kowé ora bakal dadi kuwat.” GUSTI nerusaké tembungé marang Akas, mengkéné: “Kowé njaluka sakwijiné tanda marang GUSTI, Gusti Allahmu, senajan kuwi sangka ndonyané wong mati ing ngisor déwé utawa sangka panggonan sing duwur déwé, ing ngaluhur.” Nanging semauré Akas: “Kula ora gelem njaluk, kula ora gelem njajal GUSTI.” Yésaya terus ngomong: “Duh turunané Daved, supaya pada gelem ngrungokké! Apa durung tyukup sampéyan pada nggawé keselé wong, nganti sampéyan uga nggawé keselé Gusti Allah kita? Awit sangka kuwi Gusti déwé sing bakal ngekèki tanda marang sampéyan: Sang prawan bakal meteng lan bakal nglairké anak lanang lan bakal dijenengké Imanuèl. Panjenengané bakal mangan kèju mèlek lan madu nganti bisa nampik sing ala lan milih sing apik, awit sak durungé anak iki bisa nampik sing ala lan milih sing apik, negara sing ratuné loro sampéyan wedèni kuwi bakal ditinggal suwung. GUSTI bakal nekaké marang sampéyan, marang rayatmu lan marang brayatmu, dina-dina sing durung tau ana wiwit waktu Efraim ngedohi Yéhuda - ya kuwi ratu Asyur.” Ing dina kuwi bakal klakon: GUSTI singsot nyeluk laler ing putyuké kali Nil, lan nyeluk tawon ing tanah Asyur. Kuwi kabèh bakal teka lan méntylok ing jurang-jurang sing jeru lan ing bolongan-bolongané gunung-gunung watu, ing kabèh pager eri lan ing kabèh pangonan. Ing dina kuwi Gusti bakal nyukur sirah lan rambuté pupuné karo péso tyukur sing disiléh sangka sabrangé kali Efrat, ya kuwi ratuné Asyur; malah péso iki ya bakal nyukur jénggoté pisan nganti resik. Ing dina kuwi saben wong bakal ngingu sapi wédok sing enom lan wedus gèmbèl loro, lan awit sangka okèhé metuné mèlek, wong-wong terus bakal mangan kèju; kèju karo madu bakal dipangan karo saben wong sing ijik ing njeruhné negara. Ing dina kuwi saben panggonan sing lumrahé tukulé wit anggur 1000 lan sing regané 1000 sèkel slaka, bakal dadi panggonané eri lan suket. Wong sing lunga mbrana kepeksa nggawa panah lan gendéwané, awit mung eri lan suket tok rupané negara iki kabèh. Mengkéné menèh sampéyan ora bakal wani teka ing kabèh pèrèng-pèrèngané gunung sing lumrahé dipatyuli, awit wedi marang eri lan suket; mung sapi karo wedus sing teka ing kono. GUSTI ngomong marang aku: “Kowé njupuka watu tulis gedé, terus kowé nulisa nganggo tulisan lumrah: ngrampok gelis, ngrampas tyepet.” Aku terus nyeluk seksi loro sing kena dipertyaya, ya kuwi imam Uri lan Sakaria, anaké Yeberekya. Sakwisé mengkono aku terus nyedaki bojoku; dèwèké terus meteng lan nglairké anak lanang. GUSTI terus ngomong marang aku: “Iki jenengna: Maher-Syalal Has-Bas, awit sak durungé botyah kuwi bisa nyeluk: Bapak! Ibu! kasugihané Damaskus lan barang-rebutané Samaria bakal diusungi menyang ngarepé ratuné Asyur.” GUSTI neruské tembungé menèh marang aku mengkéné: “Awit bangsa iki wis nampik banyu Syiloah sing alon iliné, lan wedi banget marang Resin lan anaké Remalya, mulané Gusti Allah ndadèkké banyuné kali Efrat sing banter lan gedé, mbanjiri wong-wong mau, ya kuwi ratu ing Asyur lan sak kabèhé kamulyané; banyu iki bakal lubèr ing sak uruté ilèn-ilèné kabèh lan bakal mili nglubèri pinggiré, lan nrobos mlebu ing Yéhuda, dadi kaya banjir sing gedé nganti sak gulu; uga jembaré swiwiné bakal nutupi negaramu kabèh, duh Imanuèl!” Nglumpuka, hé para bangsa lan pada wedia, pada gatèkna, hé sak kabèhé negarané bumi sing adoh-adoh, pada sabukana lan pada wedia! pada sabukana lan pada wedia! Pada nggawéa rantyaman, nanging kuwi uga bakal gagal; nggawéa putusan, nanging uga bakal ora kelakon, awit Gusti Allah nunggal karo kita. Awit mengkéné tembungé GUSTI sing ngélingké marang aku, waktu aku dityekel karo tangané sing rosa, supaya aja mèlu-mèlu pertingkahé bangsa iki: “Kowé aja ngarani komplotan marang samubarang kabèh sing diarani komplotan karo bangsa iki lan apa sing diwedèni, aja pada kok wedèni lan aja pada gemeter ndeleng kuwi. Nanging GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, kuwi sing kudu kok akoni dadi sing Sutyi; ya Panjenengané kuwi sing kudu kok wedèni lan ing ngarepé kuwi kowé gemetera. Panjenengané bakal dadi panggonan sutyi, nanging uga dadi watu sénggolan lan watu sandungan kanggo kraton Israèl loro-loroné, lan dadi jiret lan kala kanggo wong Yérusalèm. Uga tunggalé okèh sing bakal pada kesandung, tiba lan tatu nemen, ketyekel lan diukum.” Aku dikongkon nyimpen paseksèn iki lan ngetyapi piwulang iki ing sak tengahé murid-muridku. Lan aku arep ngentèn-entèni GUSTI sing ndelikké praupan-Né marang turunané Yakub; aku arep ngarep-arep Panjenengané. Lah, aku lan anak-anak sing wis dikèkké karo GUSTI marang aku, kuwi pada dadi tanda ing sak tengahé wong Israèl, sing sangka GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing manggon ing gunung Sion. Lan yèn ana wong sing ngomong marang kowé: “Njaluka pituduh marang roh pepeteng lan roh-rohé para tukang jopa-japu sing bisik-bisikan lan klomat-klamet,” kuwi saurana: “Sakwijiné bangsa kuwi pantesé apa ora kudu njaluk tulung marang allahé? Utawa kudu njaluk tulung marang para wong mati kanggo wong urip?” “Nggolèkana piwulang lan paseksi!” Sapa sing ora ngomong mengkono kuwi ora kepletèkan ésuk wétan. Wong kuwi bakal pada nglembara ing negara kono, mlarat lan kaliren, lan yèn pada kaliren, terus pada nesu lan bakal pada nyepatani ratuné lan Gusti Allahé; bakal pada ndangak ing langit lan bakal weruh ing bumi, lah sing ana mung kangèlan lan pepeteng, sing nyepit mung kahanan peteng, lan wongé bakal pada dibuwang ing pepeteng sing ndedet kuwi. Nanging bangsa sing mlaku ing pepeteng kuwi ora bakal katekan kahanan peteng ndedet ing selawasé. Yèn mbiyèn Gusti ngasorké tanah Sébulon lan tanah Naftali, mbésuk Panjenengané bakal mbalèkké dalan menyang segara, panggonan ing sabrangé laut Yordan, panggonané bangsa-bangsa liyané. Bangsa sing mlaku ing pepeteng wis weruh pepadang gedé; wong sing pada manggon ing negara sing peteng ndedet wis pada kepletèkan pepadang. Panjenengan wis nukulaké surak-surak, lan kebungahan sing gedé. Wong-wong pada bungah-bungah ing ngarepé Panjenengan, kaya bungahé wong ing waktu panèn, kaya surak-suraké wong waktu ngedum rayahan. Awit pasangan sing numpang gulu lan rakit ing pundaké lan pentungé wong sing nindes wis Panjenengan tugel kaya kalahé Midian. Awit saben sepatuné prajurit sing grudak-gruduk lan saben jubah sing dlèwèran getih bakal dadi pangané geni. Awit ana Bayi sing wis lair kanggo kita, ana Putra sing wis dikèkké marang kita, lambangé pemrintahan ing pundaké, lan asmané disebut: Juru Pituduh sing nggumunaké, Gusti Allah sing Mahakuwat, Bapak sing Langgeng, Ratuné Katentreman. Gedé pangwasané, lan tentrem rahayu bakal ora ana entèkké ing damparé Daved lan ing kratoné, awit kuwi didasari lan dikuwatké karo keadilan lan kabeneran wiwit saiki nganti ing sak lawas-lawasé. Jalusuné atiné GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, bakal nindakké iki. Gusti Allah wis ngekèki tembungé marang Yakub, lan tembungé kuwi nibani marang Israèl. Sak bangsa kabèh bèn weruh, ya kuwi Efraim lan sing manggon ing Samaria, sing ngomong karo sombong lan gemedé: “Pageré bata ambruk, kita arep ngedekké pager watu tatahan; wit ajir pada ditegori, bakal kita ganti karo wit tyemara.” GUSTI terus nglurukké para mungsuhé Resin, lan mboyongi para mungsuhé: Wong Aram sangka wétan lan wong Filistèn sangka kulon, kuwi pada nguntal Israèl karo tyangkemé sing amba. Senajan iki mau kelakon kabèh, nesu-Né durung mandek, lan tangan-Né ijik dietungké. Senajan mengkono bangsa kuwi ora bali marang Panjenengané sing ngrangkèt, lan ora nggolèki GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mulané GUSTI terus ngetok endasé lan buntuté Israèl, wité lan pangé bareng sedina. Para pinituwa lan para wong sing kajèn lan mulya kuwi endasé, lan nabi sing goroh kuwi buntuté. Awit wong-wong sing pada nuntun bangsa iki kuwi tukang nasarké, lan wong-wong sing dituntun kuwi dadi ketriwal. Awit sangka kuwi GUSTI ora seneng bab para nom-nomané, lan ora welas marang anak-anaké lola lan marang para randané, awit wong kuwi kabèh pada murtad lan nindakké penggawé ala, lan saben tutuk semauré gemblung. Senajan iki kabèh kelakon, nesu-Né durung mandek, lan tangan-Né ijik dietungaké. Awit duraka kuwi murup kaya geni sing mangan eri lan suket nganti entèk, terus ngobong kekayon ing alas, nganti kemebulé pada mumbul. Awit sangka nesuné GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, negara kuwi kobong, lan bangsa kuwi dadi pangané geni; ora ana wong siji-sijia sing melasi seduluré. Pada ngemplok nengen, nanging ijik ngelih, pada ngemplok ngiwa, nanging durung warek, saben wong mangan dagingé kantyané: Manasé mangan Efraim lan Efraim mangan Manasé, lan bebarengan pada nglawan Yéhuda. Senajan iki kabèh kelakon, nesuné durung mandek, lan tangan-Né ijik dietungké. Tyilaka para wong sing nggawé katetepan-katetepan sing ora adil, lan para wong sing nggawé putusan-putusan sing seneng nindes. Kanggo ngalang-alangi wong mlarat enggoné nggolèki keadilan lan kanggo ngrebut wewenangé para wong sangsara ing sak tengahé umat-Ku, supaya pada bisa ngrampas para randa, lan bisa ngrebuti duwèké botyah lola! Apa sing bakal pada kok lakoni ing dina paukuman, lan ing waktu tekané kasangsaran sing adoh sangkané? Kowé bakal pada mlayu njaluk tulung marang sapa, lan kesugihanmu bakal kok tinggal nang ngendi? Kowé ora bisa nandangi apa-apa kejaba mung mlungker ing sak tengahé wong-wong sing dikepung, lan mati ing sak tengahé para wong sing dipatèni! Senajan iki kelakon kabèh, nesuné Gusti durung mandek, lan tangané ijik dietungké. Tyilaka Asyur, sing dadi gepuké nesu-Ku lan sing dadi sabeté bebendu-Ku! Kuwi bakal Tak utus nglawan bangsa sing murtad, lan bakal Tak omongi nglawan umat sing dituju karo nesu-Ku, supaya ngrampas lan njukuki sembarangé, lan supaya ngidak-idak bangsa mau kaya blétokan ing sak uruté dalan. Nanging dèwèké déwé karepé ora mengkono lan ora mengkono rantyamané atiné, nanging niyaté atiné arep matèni lan ngentèkké bangsa pirang-pirang. Awit pangutyapé: “Para penggedéné suradaduku apa ora ratu-ratu kabèh? Kahanané Kalno apa ora pada kaya Karkemis, utawa Hamat apa ora pada kaya Arpad, lan Samaria apa ora pada kaya Damaskus? Kaya tanganku wis ngrebut kraton-kratoné para brahala, nanging retya-retyané ngungkuli ing Yérusalèm lan ing Samaria, apa aku ora bakal nandangi mengkono kanggo Yérusalèm lan retya-retyané brahalané, kaya sing wis tak tindakké kanggo Samaria lan brahala-brahalané?” Nanging yèn Gusti Allah wis ngrampungké kabèh penggawéané ing gunung Sion lan ing Yérusalèm, Panjenengané bakal ngukum pertingkahé ratu Asyur sing gemunggung lan watekké sing angkuh sombong. Awit wis ngomong: “Aku nandangi kaya mengkono kuwi karo kekuwatané tanganku lan karo kawityaksananku, awit aku nduwé akal pikiran. Aku wis ngilangi wates-watesé ing antarané para bangsa, lan wis ngrampas simpenan-simpenané; karo kekuwatan enggonku wis nglorot para wong sing lungguh ing dampar. Kaya susuhé manuk, ya mengkono kuwi enggonku wis ngrebut kasugihané para bangsa, lan kaya wong sing ngrukup endok-endokké sing ditinggal karo sing ngendok, kaya mengkono enggonku ngrebut sak lumahé bumi, lan siji waé ora ana sing ngobahké swiwiné, lan sing mangapké tyutyuké utawa sing tyuwat-tyuwit.” Apa ana kampak sing ngétokké gemunggungé marang wong sing nganggokké, utawa graji sing nyombongké déwé ing ngarepé sing nganggokké? Lah kok kaya gepuk sing ngobahké wong sing nganggokké, lan kaya teken sing ngangkat wong sing duduk kayu! Awit sangka kuwi Gusti Allah, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, bakal nggawé wong-wongé sing lemu dadi pada kuru garing, lan kabèh kasugihané bakal diobong nganti entèk, karo geni sing mulat-mulat. Pepadangé Israèl terus bakal dadi geni, lan sing Mahasutyi bakal mulat-mulat sing bakal ngobong lan mangan eri lan suketé nganti entèk ing sak njeruhné sedina uga. Apiké alas ing Asyur lan kebon wowohané bakal dipangan nganti entèk, wiwit wité nganti pangé, terus bakal dadi kaya wong lara sing gloyoran nganti mati; sak luwihé wit-witan ing alasé tyatyahé bakal kena diitung, nganti botyah waé bisa nyateti. Nanging ing waktu kuwi turahé wong Israèl lan wong sing bisa utyul ing antarané tyedak turunané Yakub, ora bakal njagakké menèh marang sing ngalahké, nanging bakal njagakké marang GUSTI, sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, lan tetep setia. Ana turahé sing bali; turahé Yakub bakal mratobat ing ngarepé Gusti Allah sing Mahakuwat. Awit senajan bangsamu, hé Israèl, tyatyahé kaya wediné segara, nanging mung turahé sing bakal bali. GUSTI wis netepaké tekané karusakan, lan sangka kono bakal tukul keadilan sing nganti lubèr-lubèr. Tenan, karusakan sing wis mesti bakal ditibakké ing sak lumahé bumi karo Gusti Allah, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mulané mengkéné tembungé Gusti Allah, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Hé umat-Ku sing manggon ing Sion, aja wedi marang Asyur, yèn kuwi ngampleng kowé karo gepuk lan mentung kowé karo pentungé, kaya sing ditindakké Egipte mbiyèn. Awit sedilut waé nesu-Ku marang kowé bakal sirep nanging bebendu-Ku marang Asyur bakal njalari entèkké. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal ngrangkèt bangsa kuwi karo petyut, kaya enggoné ngrangkèt Midian ing gunung watu Orèb lan ngubengké tekené ing sak nduwuré segara Abang lan ngatyungké kaya waktu ing Egipte mbiyèn. Ing waktu kuwi momotan sing ditumpangké ing pundakmu karo bangsa Asyur, bakal dibuwang lan pasangan sing dipasang ing gulumu bakal diremuk.” Wong Asyur ngluruk perang teka sangka Rimon. Wis nyerang Ayat; lan wis ngliwati Migron, gamané lan gawané disimpen ing Mikmas. Wis pada liwat ing jurang sabrangan, karo mbengok: “Géba kuwi panggonan panginepan kita!” Sing manggon ing Rama pada gemeter, sing manggon ing Gibéa-Saul pada mblayu. Njerit-njerita, hé putri Galim! Gatèkna, hé Laisa! Semaurana, hé Anatot! Sing manggon ing Madmena mlayu adoh, wong Gebim lunga ngungsi. Dina iki uga Asyur bakal lèrèn ing Nob, ngatyung-ngatyungké tangané marang gunung Sion, puntuké pegunungan Yérusalèm. Lah, Gusti Allah, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, bakal ngetoki kabèh pangé wit karo kekuwatan sing medèni; sing tukulé duwur-duwur bakal ditegor, lan sing tukulé menduwur bakal pada dityendèké. Kayu-kayuné alas bakal dibabati karo kampak, lan Libanon uga wit-witané sing ngidap-idapi bakal ambruk karo sing Kwasa. Ana trubusan sing bakal tukul sangka tunggaké Isai, lan ana semi sing tukul sangka oyoté sing bakal ngetokké woh. Kuwi bakal kedunan Rohé GUSTI, rohé kawityaksanan lan pangertèn, rohé pitutur lan kekuwatan, rohé kaweruh lan wedi lan ngajèni marang GUSTI; malah wedi lan ngajèni marang GUSTI kuwi sing dadi kesenengané. Panjenengané ora bakal ngadili mung waton katon waé utawa nibakké putusané miturut omongé wong. Nanging bakal ngadili para wong mlarat karo keadilan, lan bakal nibakké putusan kanggo para wong sing ditindes ing negara kono karo kejujuran; enggoné ngrangkèt bumi karo tembungé kaya karo teken, lan karo napasé tutuké enggoné bakal ngentèkké wong duraka. Panjenengané ora bakal nyimpang sangka kabeneran lan kasetian, kaya sabuk sing tetep nalèni bangkèkan. Asu alasan bakal manggon bebarengan karo wedus gèmbèl lan matyan tutul bakal njerum ing sandingé wedus. Pedèt lan anak singa bakal nyenggut suket bebarengan, lan bakal digiring karo botyah tyilik. Sapi lan bruwang bakal nyenggut suket bebarengan lan anak-anaké bakal tunggal pangonan, lan singa bakal mangan damèn kaya sapi. Botyah sing ijik nyusu bakal dolanan ing sak tyedaké rongé ula upas, lan botyah disapih bakal ngrogoh-ngrogoh ing rongé ula mandi. Ora ana sing bakal nglakoni ala utawa nandangi ora betyik ing sak kabèhé gunung-Ku sing sutyi, awit sak kabèhé bumi kebak ing kaweruh bab GUSTI, kaya banyuné segara sing nutupi dasaré. Ing waktu kuwi trubusan ing oyoté Isai bakal ngadek dadi gendéra kanggo para bangsa; sing bakal digolèki karo para taleré bangsa lan omahé bakal dadi mulya. Ing waktu kuwi Gusti Allah bakal ngangkat tangan-Né menèh perlu nebus turahané umaté Gusti sing ijik ing Asyur lan ing Egipte, ing Patros, ing Etiopia lan ing Elam, ing Sinear, ing Hamat lan ing puluh-puluh ing segara. Panjenengané bakal ngedekké gendéra kanggo bangsa-bangsa, bakal nglumpukké para wong Israèl sing dibuwang, lan bakal nglumpukké para wong Yéhuda sing kasebar ing pojok papat. Mèriné Efraim bakal ilang, lan sing ngrusuhi Yéhuda bakal entèk. Efraim ora bakal mèri menèh marang Yéhuda, lan Yéhuda ora bakal ngrusuhi Efraim menèh. Nanging bakal pada mabur mengulon, menyang pèrèng-pèrèngané gunung Filistèn, bakal njukuki sembarangé turunané wétan bebarengan; bakal pada ngrampas Edom lan Moab, lan wong Amon bakal pada teluk. GUSTI bakal ngesat lengkukan segara Egipte karo napasé sing nggosongké, lan ngangkat tangan-Né marang kali Efrat, lan terus digebuk nganti petyah dadi kali pitu, njalari wong terus bisa liwat ora teles sikilé. Terus bakal ana dalan gedé kanggo turahé umaté Gusti sing ijik ing Asyur, kaya sing mbiyèn wis ana kanggo Israèl, waktu pada metu sangka negara Egipte. Ing waktu kuwi kowé bakal ngomong: “Kula bakal ngidungké maturkesuwun marang Panjenengan, duh GUSTI, awit senajan Panjenengan wis nesu marang kula, nanging bebendu Panjenengan wis mandek lan Panjenengan terus nglipur kita. Gusti Allah kuwi tenan dadi keslametanku; aku pertyaya ora karo gemeter, awit GUSTI kuwi kekuwatané lan masmurku, Panjenengané wis dadi keslametanku.” Ing kono kowé bakal pada ngangsu karo bungah ing sumberé keslametan. Ing waktu kuwi kowé bakal pada ngomong: “Pasraha maturkesuwun marang GUSTI, pada nyebuta marang asma-Né, penggawéané pada ngertènana ing antarané para bangsa, kenalké, yèn asmané kuwi luhur! Pada ngidunga masmur kanggo GUSTI, awit penggawéané kuwi mulya; bab iki apik diandarké ing sak lumahé bumi! Pada bungah-bungaha lan surak-suraka, hé wong sing pada manggon ing Sion, awit sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, kuwi gedé ing sak tengahmu!” Utyapané Gusti kanggo Babèl, sing Yésaya, anaké Amos, weruh. Masanga gendéra ing gunung sing gundul, mbengok-mbengoka marang para wong kuwi karo swara banter; ngawé-ngawéa supaya kuwi pada mlebu ing gapura-gapurané para wong luhur! Aku iki wis mréntah marang para wong sing Tak sutyèkké, wis nyeluk para wong-Ku sing rosa-rosa supaya nindakké paukumané bebendu-Ku, marang para wong-Ku, sing pada sukak-sukak lan gemunggung. Ana swara ramé ing gunung-gunung, kaya swarané kumpulané wong sing okèh tyatyahé! Swara gembruduké kraton-kraton, lan bangsa-bangsa sing pada nglumpuk! GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ijik mriksa para suradadu perang. Kuwi pada teka sangka negara sing adoh, malah sangka pojokané langit, ya kuwi GUSTI sing nibakké kabèh nesu-Né arep pada ngrusak sak kabèhé bumi. Pada ngaduh-aduha, awit dinané GUSTI wis tyedak, tekané kuwi kaya pengrusak sangka sing Mahakwasa. Awit sangka kuwi kabèh tangan bakal dadi lemes, lan atiné saben manungsa bakal ajur, lan wong-wong bakal pada kagèt. Lara mules lan lara nglairké bakal nibani marang wong-wong mau, pada ngolang-ngaling kaya wong wadon mbayi. Bakal pada pandeng-pandengan karo delek-delek, praupané pada kaya wong sing lara kademen. Dinané GUSTI teka tanpa welas, karo bebendu lan nesu sing mulat-mulat, arep nggawé sepi mamringé bumi arep ngentèkké wong-wong ing kono sing pada nggawé dosa. Awit lintang-lintang lan golongané ing langit bakal ora pada nylorotké padangé; srengéngé bakal dadi peteng waktu njedul, lan mbulan ora bakal nylorotké padangé. Aku bakal mbales penggawé alané ndonya, lan kesalahané wong duraka; gemunggungé wong-wong sing kemendel bakal Tak rampungi, lan kemlèlèté para wong seneng nindes bakal Tak tugeli. Aku bakal nggawé arangé wong ngungkuli emas tuwa, lan arangé manungsa ngungkuli emas Ofir. Mulané Aku bakal nggawé gemeteré langit, lan bumi bakal gonjing ngalih sangka panggonané, ya kuwi ing waktu bebenduné GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, lan ing dina nesu-Né sing mulat-mulat. Kaya kidang sing diuyak-uyak lan kaya wedus sing ora diengon, kaya mengkono wong-wong bakal pada nolèh marang bangsané déwé-déwé, lan pada mlayu marang negarané déwé-déwé. Saben wong ketyekel bakal disuduk, lan saben wong sing ketyekel bakal ambruk mati karo pedang. Bayi-bayiné bakal pada diremuk ing ngarepé, omah-omahé bakal pada dirampok lan bojo-bojoné bakal pada dityampuri turu. Lah Aku nglurukké wong Madai nglawan marang wong-wong mau, wong-wong sing ora pada perduli marang slaka lan ora seneng marang emas. Panah-panahé bakal nyubles para wong nom; wong-wong mau pada ora bakal welas marang wohé weteng, lan ora pada welas marang botyah-botyah. Lan Babèl, sing dadi apiké para kraton, regané wong Kasdim sing gedé, bakal pada kaya Sodom lan Gomora ya kuwi yèn pada diobrak-abrik karo Gusti Allah: ing sak terusé bakal ora ana wong, lan ora ana sing ngenggoni nganti turun-temurun; wong Arab ora bakal ngedekké tarup ing kono, lan para pangon ora bakal nglilani kéwané pada njerum ing kono, nanging sing bakal njerum ing kono ya kuwi kéwan galak ing ara-ara samun, lan omah-omahé bakal kebak manuk beluk, manuk-manuk unta sing bakal pada manggon ing kono, lan wedus-wedus berok pada jingklak-jingklak; asu alas bakal pada njegok ing kraton-kratoné, lan asu galak ing kraton-kratoné kesenengan. Waktuné bakal gelis teka, lan dina-dinané ora bakal diulur-ulur. Awit GUSTI bakal ngekèki kawelasan marang Yakub lan bakal milih Israèl menèh lan bakal nglilani pada manggon ing negarané, terus bangsa mantya bakal pada tyampur lan dadi siji karo tyedak turunané Yakub. Bangsa-bangsa mantya bakal pada ngeterké Israèl mulih menyang panggonané, turunané Israèl terus bakal nduwèni bangsa-bangsa kuwi didadèkké batur lanang lan batur wadon ing negarané GUSTI. Kaya mengkono dadiné bakal pada nyekel wong-wong sing mbiyèn pada nyekel lan bakal ngwasani sing mbiyèn pada nindes. Ing dinané GUSTI mungkasi kasangsaranmu lan kabingunganmu lan enggonmu pada nindakké penggawéan karo peksa sing abot sing kudu pada kok tindakké, ing kono kowé bakal ngomongké pemoyok kanggo ratu ing Babèl lan ngomong: “Wah, wis tekan ing pungkasané wong sing nindes, wis tekan ing pungkasané wong sing seneng nindes kuwi! GUSTI wis nugel teken para wong duraka, lan gadané para wong sing ngwasani, sing nggebuki para bangsa karo nesu, tanpa mandek; sing ngidak-idak para bangsa karo bendu tanpa lèrèn. Sak lumahé bumi wis ayem lan tentrem; wong-wong pada bungah-bungah lan surak-surak. Uga wit beros lan wit tyemara ing Libanon pada bungah awit kowé wis ambruk, semauré: ‘Wiwit waktuné kowé ambruk gemblundung; ora ana wong menèh sing munggah negor kita kabèh!’ Ndonyané wong mati ing ngisor karo gemeter enggoné mapak tekamu; roh-roh peteng pada digugah awit sangka kowé, ya kuwi sak kabèhé tilas penggedéné ing bumi; sak kabèhé tilas ratuné para bangsa pada ditangèkké sangka damparé. Kuwi kabèh wiwit pada aruh-aruh lan ngomong marang kowé: ‘Kowé ya wis dadi apes kaya kita kabèh, wis dadi pada kaya kita kabèh! Kaluhuranmu wis didunké ing ndonyané wong mati karo swarané siter-sitermu; kowé turu lèmèk uler, lan kemulmu sèt.’” “Oh, kowé wis tiba sangka langit, hé lintang panjer-esuk, anaké ésuké wétan, kowé wis dipetyah lan tiba ing bumi, hé, kowé sing ngalahké para bangsa! Kowé sing mbiyèn mbatin: Aku arep munggah menyang langit, aku arep ngedekké damparku ing sak nduwuré lintang-lintangé Gusti Allah, lan aku arep lungguh ing gunungé pasamuan, ing sisih lor adoh. Aku arep mumbul nganti ngungkuli mendung, arep madani sing Mahaluhur! Nanging sak baliké, kowé didunké ing panggonan sing jeru déwé ing juglangan kuburan. Wong-wong sing weruh kowé bakal pada nggatèkké lan mandeng kowé karo ngomong: Apa iki sing wis nggawé gemeteré bumi, lan sing nggontyangké kraton-kraton, sing wis ndadèkké ndonya kaya ara-ara samun, lan sing nglebur kuta-kutané, sing ora nguléhké para wong tawanan? Sak kabèhé tilas ratuné para bangsa pada dikubur karo mulya, ing tangané déwé-déwé. Nanging kowé iki wis dibuwang, adoh sangka kuburanmu, kaya trubusan sing nggilani, sing ketutupan layoné para sing disuduk karo pedang lan ambruk tiba ing watu-watuné juglangan kuburan, kaya batang sing dipidek-pidek. Kowé ora bakal ing kuburan bebarengan karo para ratu, awit kowé wis ngrusak negaramu lan matèni rayatmu. Anak putuné wong sing nindakké sing ala ora bakal katyeluk ing sak lawas-lawasé. Ngedekna panggonan penyembelèhan kanggo anak-anaké, awit sangka kesalahané leluhuré, supaya aja pada gembrégah lan ngwasani bumi lan ngebaki ndonya karo kuta-kuta.” “Aku bakal ngadek nglawan wong-wong kuwi,” mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, “Aku bakal ngentèkké jenengé Babèl lan turahé, anak putuné lan buyuté,” mengkono tembungé GUSTI. “Aku bakal ndadèkké Babèl dadi duwèké landak lan dadi rawa lan kuta kuwi bakal Tak saponi karo sapu,” mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi wis sumpah, tembungé: “Tenan, kaya sing Tak karepaké, ya mengkono bakal kelakoné, lan kaya sing Tak rantyam, ya mengkono bakal kedadian: Aku bakal ngentèkké wong Asyur ing negara-Ku pada Tak idak-idak ing gunung-Ku; pasangan sing dipasang ing umat-Ku karo wong-wong mau bakal dibuwang mengkono uga momotan sing ditumpangké ing pundaké.” Ya kuwi rantyamané sing wis digawé kanggo sak lumahé bumi, lan ya kuwi tangan sing diangkat marang sak kabèhé bangsa. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi wis ngrantyam, sapa sing bisa murungké? Tangané wis diangkat, sapa sing bisa ngundurké? Ing taun matiné Akas ana utyapané Gusti sing mengkéné iki: Aja bungah-bungah, hé negara Filistèn kabèh, awit senajan pentungé wong sing nggebuk kowé wis tugel, nanging ula kuwi bakal nurunké ula upas, lan anaké bakal dadi ula kobra sing bisa mabur. Tunggalé umat-Ku sing asor déwé bakal olèh pangan lan para wong mlarat bakal manggon karo tentrem, nanging turunanmu bakal Tak patèni karo pailan, lan turah-turahanmu bakal Tak tumpes. Ngaduh-ngaduha, hé gapura! Njerit-njerita, hé kuta! Gemetera, hé negara Filistèn sak kabèhé! Awit ing sisih lor wis ana kemebulé perang sing kemebul, lan prajurité mungsuh maju, ora ana sing mundur. Lan kepriyé semauré marang para kongkonané bangsa kuwi? “GUSTI sing masang dasaré Sion, lan para wong sing ngalami sangsara tunggalané umaté Gusti bakal pada olèh pengayoman ing kono.” Utyapané Gusti bab Moab. Lah sak njeruhné sewengi Ar-Moab wis dirusak, dientèkké; lah sak njeruhné sewengi Kir-Moab wis dirusak, dientèkké! Wong-wongé lunga nang omahé dewa lan wong Dibon munggah ing puntuk-puntuk pangurbanané perlu nangis; Moab, ngaduh-aduh awit sangka Nébo lan awit sangka Médeba. Kabèh wong pada nggunduli sirahé ing kono lan nyukur jénggoté kanggo tanda kasusahan. Wong pada nganggo salin kasusahan ing ndalan, ing payon lan ing alun-alun wong kabèh pada ngaduh-aduh, tiba nangis. Hèsbon lan Eléalé pada nangis nggeruh-nggeruh, swarané nganti krungu tekan Yahas. Awit sangka kuwi para suradadu Moab sing nganggo gaman pada mbengok, nyawané gemeter. Aku mbengok awit Moab; wong sing ngungsi wis pada tekan Soar, ing Eglat-Selisia. Lah wong pada ngunggahi unggah-unggahan Luhit karo nangis; lan ing dalan sing menyang Horonaim wong pada njerit awit kena karusakan. Lah kali ing Nimrin dadi sat, dadi ara-ara samun suketé wis garing, suket nom wis entèk, tetukulan wis ora ana sing ijuh. Awit sangka kuwi kabèh banda sing ditumpuk lan samubarang kabèh sing disimpen pada digawani menyang sabrangé kali Haarabim. Lah jeritané mau, bakal krungu tekan sak tanah pangwasané Moab kabèh, tangisé krungu nganti tekan Eglaim, malah nganti tekan Beer-Elim. Awit banyu ing Dimon wis kebak getih, nanging sing nibani marang Dimon kuwi bakal Tak tambahi menèh, ya kuwi singa bakal ndekep para wong sing bisa utyul sangka Moab lan sing ijik ing negara kono. Penggedé pangwasané negara, pada ngirimna tyempé kanggo upeti sangka kuta Sela ngliwati ara-ara samun menyang gunung Sion. Kaya manuk sing mabur lunga, lan isiné susuh digusah, kaya mengkono anaké wadon Moab ing sabrangané kali Arnon. “Ngekèkana pitutur, bélani wewenangé, dadia pangayomé sing iyup ing wayah awan; wong-wong sing dibuwang pada delikna, aja mblénjani wong sing pada mblayu! Para wong sing dibuwang sangka Moab bèn pada mondok ing panggonanmu, dadia panggonan pandelikané wong-wong kuwi kanggo sing arep ngentèkké! Yèn tumindak peksa wis ora ana, pengrusak wis ora ana lan wong seneng nindes wis entèk sangka negarané, terus ana dampar sing bakal diedekaké awit sangka kawelasan lan kuwi bakal tansah njagongi ing tarupé Daved karo sakwijiné rèkter sing njejekké keadilan, lan sing gelis-gelis nindakké kabeneran.” Aku wis pada krungu bab gemunggungé Moab, pantyèn sombong banget kuwi, bab kemlèlèté, gemunggungé lan gemregeté, lan enggoné ngotyèh sing ora bener. Mulané ya bèn wong Moab ngaduh-aduh kanggo Moab, sing siji awit sangka sijiné, bèn kabèh pada ngaduh-aduh. Awit kèlingan marang kuku kismis sangka Kir-Hareset ya bèn pada sambat lan remuk pisan! Awit ing kebon-kebon ing Hèsbon lan wit anggur ing Sibma wis pada gloyoran; para sing nyekel pangwasa kanggo bangsa-bangsa wis pada mbabati wit-wité anggur sing betyik déwé, sing mbiyèn ngrambat tekan Yaéser lan mrambat tekan ara-ara samun; pangé pating ngglolor tekan sabrangé segara. Mulané aku mèlu nangis kaya Yaéser awit sangka wit anggur ing Sibma mau; kowé arep tak telesi karo eluhku, hé Hèsbon lan Eléalé, awit ing waktu ketiga tyotyok ing waktu panèn mungsuhmu nyerang karo bengokan perang. Wis entèk kabungahan lan surak-surak sangka kebon wowohan; wis ilang sangka kebon-kebon anggur swara bungah-bungah lan surak-surak; wis ora ana sing ngidak-idak ing panggonan peresané, Aku wis ngendek bungah-bungahé. Awit sangka kuwi kaya uniné siter, ya kaya mengkono jeritané atiku weruh kahanané Moab, lan batinku rontok weruh kahanané Kir-Heres. Mulané senajan Moab ngabekti lan nglabuhi karo ngrekasa banget ing puntuk pangurbanan lan mlebu ing omah sutyiné perlu ndedonga, ora bakal olèh apa-apa. Ya kuwi tembung sing diomongké karo GUSTI bab Moab ing waktu kepungkur. Mulané saiki GUSTI ngomong mengkéné: “Ing sak njeruhné telung taun, miturut waktu nyambutgawéné para suradadu sing diupahi, kamulyané Moab karo keraméané sing gedé, bakal dadi tyatyatan lan wong sing kèri bakal setitik banget lan ora kwasa.” Utyapané Gusti kanggo Damaskus. Tenan Damaskus ora bakal tetep dadi kuta, mengko bakal dadi tumpukan jugrukan; kuta-kutané bakal disuwungké selawasé lan bakal dadi panggonan kanggo pangonané kéwan-kéwan, sing njerum lan ora diganggu karo sapa-sapa. Efraim bakal kélangan bèntèng-bèntèngé, lan pangwasané kraton bakal entèk sangka Damaskus, uga turahé Aram bakal entèk kabèh pada kaya kamulyané wong Israèl, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Ing waktu kuwi kamulyané Yakub bakal suda, lan kemakmurané bakal susut; kahanané kaya gandum sing digegem arep dipanèn lan tangané metiki gagangé, utawa kaya gagangé sing dipetik karo wong ing legokané Réfaim. Kuwi bakal ana turahané kanggo asakan kaya waktu wong nggerok woh saitun, ana siji loro sing kèri ing putyuké, lan ana siji-loro ing pangé, mengkono tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl. Ing waktu kuwi manungsa bakal mandeng marang Panjenengané sing nggawé, lan mripaté bakal nyawang marang Sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl; ora bakal mandeng marang mesbèh-mesbèh gawéané tangané déwé, lan ora bakal nyawang marang garapané tangané, ya kuwi tugu-tugu brahala lan dupa-dupa. Ing waktu kuwi kuta-kutamu bakal disuwungké kaya kuta-kutané wong Hèwi lan wong Amori sing pada ditinggal awit sangka wong Israèl, terus dadi sepi mamring. Awit kowé wis lali marang Gusti Allah sing wis ngekèki keslametan marang kowé, lan ora éling marang gunung watu kekuwatanmu. Mulané senajan kowé nggawé taman sing apik sing kok tanduri tyangkokan sangka negara mantya, senajan waktu kowé nandur kowé ndadèkké suburé tukulé, lan ing waktu ésuk enggonmu nandur tyangkokan ndadèkké kembangé, nanging panènané bakal gelis entèk ing dinané kasangsaran lan sangsara sing ngidap-idapi. Tyilaka! Raméné bangsa-bangsa okèh, sing pada ramé kaya ombaké segara sing gemleger! Raméné taler-taleré bangsa, sing pada ramé kaya gembruduké banyu sing ngidap-idapi. Para taleré bangsa pada ramé kaya gembruduké banyu gedé; nanging GUSTI nggetak karo nesu, sakwat terus pada mlayu adoh, karo kesusu kaya kulit gabah ing penuton sing kabur karo angin, lan kaya dedak disebul karo lésus. Bareng ngarepké soré, lah ana rasa wedi! Sak durungé ésuk, wis ora ana kabèh! Ya kuwi pandumané wong-wong sing pada ngrampoki kita, lan ya kuwi sing ditemtokké kanggo para wong sing ngrampasi kita. Tyilaka! Negara kemrisiké swiwi ing sabrangé kali-kali negara Etiopia, sing ngirimké para kongkonan ngliwati segara karo prau-prau pandan ngliwati nduwuré banyu! Lungaa, hé para kongkonan sing tyepet, nemoni bangsa sing duwur dedekké lan sing klimis kulitané, marang golongan sing diwedèni ing ngendi-endi ya kuwi bangsa sing ulet lan seneng nindes, sing negarané keterjang karo kali-kali! Hé kabèh wong sing manggon ing ndonya, hé para wong sing manggon ing bumi! Yèn gendéra didekké ing gunung-gunung, pada delengen; yèn trompèt diunèkké, pada rungokna! Awit mengkéné tembungé GUSTI marang aku: “Aku bakal weruh sangka panggonan-Ku karo ora obah, kaya hawa panas sing umup ing waktu panas panasé, kaya pedut ing panasé waktu panèn.” Awit sak durungé usum wowohan, yèn waktuné kembang wis mandek, lan dompolané pentil wis dadi woh anggur sing arep mateng, Gusti bakal ngetoki pangé karo arit, lan pangé ketokan disingkirké. Kuwi kabèh bakal ditinggal tumpukan kanggo manuk galak ing pegunungan, lan kanggo kéwan-kéwan ing alas. Ing waktu panas manuk-manuk galak bakal pada manggon ing kono lan sak kabèhé kéwan ing alas ing waktu bediding. Ing waktu kuwi uga pisungsung bakal dipasrahké marang GUSTI sing ngwasani langit lan bumi karo bangsa sing duwur dedekké lan klimis kulitané lan karo bangsa ing ngendi-endi diwedèni, ya kuwi bangsa sing kekuwatané ulet lan seneng nindes, sing negarané keterjang karo kali-kali, menyang panggonané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, ya kuwi gunung Sion. Utyapané Gusti kanggo Egipte. Lah, GUSTI numpak mendung sing gelis lan lunga menyang negara Egipte; para brahala ing Egipte pada gemeter ing ngarepé, lan atiné wong Egipte remuk ing awaké. Aku bakal nggawé wong Egipte nglawan pada wong Egipte, supaya pada perang, saben wong nglawan seduluré lan saben wong nglawan kantyané, kuta nglawan kuta, kraton nglawan kraton; semangaté wong Egipte terus ilang, rantyamané bakal Tak kesruhké; terus bakal pada njaluk tulung marang para brahala lan marang tukang jopa-japu, marang roh pepeteng lan marang rohé tukang ngramal. Aku bakal ngekèkké wong Egipte ing tangané bendara sing seneng nindes, lan ratu sing kereng bakal ngadili bangsa kuwi; mengkono tembungé Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Banyuné laut Nil bakal entèk, lan segara kuwi bakal dadi asat garing, terus kalèn-kalèné bakal mambu bosok, lan anak-anaké laut Nil bakal dadi tyetèk lan asat, glagah lan suket bakal pada mati lan ambruk. Suket ing pinggiré laut Nil lan apa sing disebar ing legokan-legokan laut mau bakal dadi garing, kesebul karo angin lan wis ora ana menèh. Para tukang nggolèk iwak bakal pada sambat lan susah, ya kuwi sak kabèhé wong sing pada mantying ing laut Nil; sak kabèhé wong sing njala ing kono bakal pada ngenes. Wong-wong sing nggawé mori lenan bakal pada kewirangan, uga para wong nenun mori putih bakal putyet. Wong sing pada nenun bakal remuk atiné, sak kabèhé buruh bakal sedih atiné. Para penggedéné ing Soan kuwi pada bodo-bodo, para tukang rembuké Parao sing wityaksana déwé pada ngekèki tembung sing bodo. Kepriyé kowé pada bisa ngomong marang Parao: “Kula kuwi anaké para wong wityaksana, turunané para ratu ing jaman mbiyèn?” Endi wong-wongmu sing wityaksana? Kuwi bèn pada ngomong marang kowé lan ngekèki weruh apa sing wis diputus karo GUSTI sing ngwasani langit lan bumi kanggo Egipte. Para penggedéné ing Soan tumindaké bodo, para penggedéné ing Mèmfis wis pada kapusan; para pengarepé taler-taleré wis pada mbingungké Egipte. GUSTI wis ngesokké ing tengahé sakwijiné roh sing mbingungké, lan kuwi pada nggawé bingungé Egipte ing bab upayané kabèh, nganti kaya wong mendem, tiba ing muntahé déwé. Lan ora ana sing olèh-gawé sak tindakké Egipte sing digawé karo penggedéné lan sing ngetutké, karo pengarep lan wong lumrah. Ing waktu kuwi para wong Egipte bakal pada kaya wong wadon; bakal pada gemeter lan kagèt awit sangka tangané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing diagakaké marang wong-wong mau. Negara Yéhuda terus bakal nekaké rasa wedi ing sak tengahé wong Egipte lan sapa waé sing éling marang wong-wong mau bakal kagèt awit krungu bab putusané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing wis diputuské kanggo wong-wong kuwi. Ing waktu kuwi ing negara Egipte bakal ana kuta lima sing ngomong nganggo basa Kanaan lan sing sumpah kanggo GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Ana salah siji sing bakal disebut kuta srengéngé. Ing waktu kuwi ing sak tengahé negara Egipte bakal ana mesbèh kanggo GUSTI lan tugu pengéling-éling kanggo GUSTI ing tapel watesé. Kuwi bakal dadi tanda paseksi kanggo GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ing negara Egipte: yèn pada sambat marang GUSTI awit sangka sing pada nindes, Panjenengané terus bakal ngekèki sakwijiné juruslamet marang wong-wong mau, sing bakal tandang lan ngluwari. GUSTI bakal ngétokké Panjenengané marang wong Egipte lan wong Egipte ing waktu kuwi bakal kenal marang GUSTI; bakal pada ngabekti karo ngekèki kurban sing dibelèh lan kurban panganan, lan bakal nggawé janji marang GUSTI lan janji kuwi bakal dibayar. Wong Egipte bakal dirangket karo GUSTI, bakal dirangket, terus diwaraské; terus bakal pada mratobat marang GUSTI lan Panjenengané bakal nuruti pandongané lan maraské wong-wong mau. Ing waktu kuwi bakal ana dalan gedé sangka Egipte menyang Asyur, terus wong Asyur bisa mlebu ing Egipte lan wong Egipte bisa mlebu ing Asyur, lan wong Egipte bakal ngabekti bebarengan karo Asyur. Ing waktu kuwi Israèl bakal dadi sing kaping telu sakwisé Egipte lan Asyur, sakwijiné berkah ing bumi, sing diberkahi karo GUSTI sing ngwasani langit lan bumi karo tembungé: “Kaberkahan kanggo Egipte, umat-Ku lan Asyur, penggawéané tangan-Ku lan Israèl warisan-Ku.” Ing taun waktu penggedéné para suradadu sing diutus karo Sargon, ratu ing Asyur, ngluruk perang lan ngrebut Asdod, ing waktu kuwi GUSTI ngekèki tembungé lantaran Yésaya, anaké Amos. Mengkéné tembungé: “Kowé mlakua, nganggo sandangan salin kasusahan ing bangkèkanmu kuwi aja kok engguh mengkono uga sepatuné sikilmu.” Kuwi ya terus ditindakké, mlaku karo wuda lan tanpa sepatu. GUSTI ngetokké tembung: “Kaya enggoné abdi-Ku Yésaya mlaku karo wuda lan tanpa sepatu telung taun suwéné kanggo tanda lan ditujokké kanggo Egipte lan Etiopia, mengkono uga ratu Asyur bakal nggiring wong Egipte dadi tawanan, lan wong Etiopia kaya wong buwangan, tuwa lan nom, karo wuda lan tanpa sepatu lan kétok bokongé, dadi kewirangané negara Egipte. Wong-wong terus bakal pada kagèt lan kisinan awit sangka Etiopia, sing dadi pokoké pengarep-arepé, lan awit sangka Egipte sing dadi gunggungané. Lan wong pinggirané segara iki bakal ngomong ing waktu kuwi: Lah, mengkéné kedadiané para wong sing pada dadi pengarep-arep kita, sing kita mblayu menyang kana kita jaluki pitulungan supaya diluwari sangka ratu ing Asyur. Kepriyé bisané kita utyul?” Tembungé Gusti kanggo ara-ara samun ing pinggir segara. Kaya lésus enggoné gembrubuk ngliwati negara Negeb, kaya mengkono tekané tyilaka sangka ara-ara samun, sangka negara sing medèni. Ana wahyu sing kereng sing wis dikabarké marang aku: “Si rampok ngrampok, tukang ngrusak, ngrusak! Majua, hé Elam, kepungen, hé Madai! Kabèh nggresah sing digawé wis Tak sirep.” Mulané wetengku lara banget, aku lara mules kaya mulesé wong wadon sing arep mbayi; aku mbungkuk-mbungkuk, ora krungu menèh, aku kagèt, ora weruh menèh. Atiku ngolang-ngaling, aku dikwasani karo rasa tratapan, wayah mbengi sing tansah tak angen-angen kuwi saiki nggawé gemeterku. Wong pada ramé nata suguhan, nata jagongan, panganan, ombènan. Dadakan krungu: “Hé para penggedéné! Tata-tataa perang, lenganana tamèngé!” Awit mengkéné tembungé Gusti marang aku: “Kowé lungaa, masanga wong jaga, apa sing dideleng kudu diomongké. Yèn weruh suradadu numpak jaran, loro-loro, suradadu numpak kimar, suradadu numpak unta, kuwi kudu digatèkké tenan, karo ati-ati banget.” Nanging penjaga kuwi kudu mbengok: “Ing panggung jagan, duh bendara kula, kula tansah ngadek sedina muput, lan ing panggonan jagan kula dipanjer ing saben wengi.” Lah kuwi wis ana suradadu sak kumpulan sing teka, suradadu sing numpak jaran! Wong mau terus mbengok menèh: “Wis ambruk, Babèl wis ambruk, lan kabèh retyané brahala wis diremuk lan pating slebar ing lemah.” Hé bangsaku sing wis diidak-idak lan diidak-idak apa sing aku krungu sangka GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl, wis tak kabarké marang kowé. Utyapané Gusti kanggo Duma. Ana wong sing mbengok marang aku sangka Seir: “Hé wong jaga, apa benginé ijik suwé? Hé wong jaga, apa benginé ijik suwé?” Wong jaga kuwi nyauri: “Bakal ésuk, nanging uga bakal mbengi. Yèn kowé pada arep takon, tekaa lan pada takona sepisan menèh!” Utyapané Gusti kanggo negara Arab. Kowé bakal pada nginep ing alas ing negara Arab, hé para pedagang wong Dédan! Hé wong sing manggon ing negara Tema, pada metua, wong sing ngelak wènèhana banyu, wong sing mblayu petuken karo roti. Awit wong kuwi pada mlayu nyingkiri pedang, ya pedang sing landep, gendéwané sing dipentèng, lan peperangan sing medèni. Awit mengkéné tembungé Gusti marang aku: “Sak njeruhné setaun menèh, miturut waktu nyambutgawéné suradadu sing diupahi, kabèh kamulyané Kedar bakal entèk. Lan suradaduné tukang manah bangsa Kedar sing gagah rosa-rosa bakal mung kèri setitik tyatyahé, awit GUSTI, Gusti Allahé Israèl wis ngomong mengkono.” Utyapané Gusti kanggo legokan wahyu. Ana apa ta, nganti sak kabèhé wongmu pada munggah ing payon-payoné omah, hé kuta sing surak-surak ramé lan kebungahan gedé, hé negara sing bungah-bungah? Wongmu sing pada mati kuwi ora awit mati karo pedang, lan ora mati ing peperangan. Penggedému pada mlayu kabèh, pada diukum ora karo dipanah; wong-wong sing rosa-rosa pada diukum, senajan wis pada mlayu adoh banget. Mulané aku ngomong: “Aku aja kok tolèh, jarké waé enggonku nangis kepati; aja meksa aku supaya aku dilipur ing bab patiné anak-anaké bangsaku.” Awit Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, wis netepké dinané: Panjenengané bakal nggègèraké, ngidak-idak lan mbingungké wong, témbok ing legokané wahyu bakal diambrukké lan jeritan njaluk tulung krungu tekan putyuké gunung! Elam wis nggéndong wadahé panah, Aram teka nggawa suradadu kréta lan jaran, lan Kir ngutyuli buntelé tamèng. Legokan-legokan sing apik déwé bakal kebak kréta, lan para suradadu jaran maju ing ngarepé gapura, lan Yéhuda kélangan pengayoman. Ing waktu kuwi kowé nyawang marang piranti perang ing Gedong Alas; kowé pada weruh, yèn témboké kutané Daved wis bengkah-bengkah okèh lan kowé pada nadahi banyu ing blumbang ngisor; kowé pada ngitung omah-omah ing Yérusalèm, lan omah-omah terus pada kok bubrahi kanggo nguwatké témbok; kowé nggawé panggonan tandon banyu ing antarané témbok loro mau kanggo ngadahi banyu ing blumbang sing lawas; nanging kowé ora pada ndangak marang Panjenengané sing nggawé kuwi, lan ora ndeleng marang Panjenengané sing wis nggawé kuwi wiwit mbiyèn. Ing waktu kuwi Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, ngongkon wong supaya nangis lan sambat karo gundul lan nganggo salin kasusahan; nanging, ing sak tengahé ketemu kabungahan lan sukak-sukak, njagal sapi lan mbelèh wedus, mangan iwak lan ngombé anggur, karo mbengok: “Hayuk pada mangan lan ngombé, awit sésuk kita pada mati!” Nanging GUSTI sing ngwasani langit lan bumi terus ngekèki wahyu marang aku lan ngomong mengkéné: “Kesalahanmu iki tenan ora bakal dingapura, nganti kowé pada mati,” mengkono tembungé Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mengkéné tembungé Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Kana kowé nemoni penggedéné kraton iki, Sebna sing ngurus kraton lan ngomonga: Kowé nduwé kaperluan apa, lan nduwé gegandèngan karo sapa ing kéné, nanging kowé kok ngeduk kuburan kanggo kowé ing kéné, hé sing ngeduk kuburané ing panggonan sing duwur, sing natah panggonané ing gunung watu? Lah GUSTI bakal nguntyalké kowé nganti adoh banget, hé, wong lanang kuwat! Kowé bakal ketyekel nganti kentyeng, lan bakal digulung kentyeng dadi gulungan lan diglundungké kaya bal, menyang negara sing amba; ing kono kowé bakal mati lan ing kono panggonané kréta-kréta kamulyanmu, hé kowé sing nggawé wirangé brayaté bendaramu! Aku bakal nguntyalké kowé sangka pangkatmu, lan kowé bakal didunké sangka pangkatmu. Ing waktu kuwi Aku bakal nyeluk abdi-Ku, Elyakim, anaké Hilkia: Kuwi bakal Tak enggoni jubahmu lan sabukmu bakal Tak ubetké ing wetengé, lan pangwasamu bakal Tak wènèhké ing tangané; dèwèké terus bakal dadi bapak kanggo wong Yérusalèm lan kanggo turunané Yéhuda. Kuntyi kratoné Daved bakal Tak sèlèhké ing pundaké; yèn wong kuwi mbukakké, ora ana sing bisa nutup; yèn nutup, ora ana sing bisa mbukakké. Aku bakal ngekèki lungguhan sing kuwat marang dèwèké, kaya tyantèlan sing dipasang kuwat ing témbok; mulané terus dadi lungguhan sing mulya kanggo brayaté. Sak terusé bakal mikul sak kabèhé tanggung jawap kanggo brayaté, semi lan trubusan uga sak kabèhé piranti sing tyilik, wiwit sangka bokor nganti kwali pisan. Ing waktu kuwi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, tyantèlan sing dipasang kuwat ing panggonan sing kuwat kuwi bakal ora kuwat menèh, sakwat terus tugel lan tiba, lan sak kabèhé tanggungané kuwi bakal lebur, awit GUSTI wis ngomong mengkono.” Utyapané Gusti kanggo Tirus. Ngaduh-ngaduha, hé kapal Tarsis, awit Tirus wis rusak, omahmu utawa babakan kapalmu wis ora ana! Waktu ijik pada ing negarané wong Siprus bab kuwi wis dikrungu. Pada delek-deleka, hé sing pada manggon ing pinggirané segara, hé pedagang Sidon, kongkonanmu pada nyabrang ing segara, lan nyabrang ing segara gedé; barang-barang sing dilebokké marang Sidon ya kuwi gandum sangka Sihor, lan pametuné bawah Nil, terus kuta kuwi dadi pasar kanggo para bangsa. Ngalamana kisinan, hé Sidon, awit segara, bèntèngé segara, muni mengkéné: “Aku ora tau lara lan ora tau mbayi, aku ora tau ngrumati jaka lan ora tau ngrumati prawan-prawan.” Yèn kabar bab Tirus kuwi tekan Egipte, wong-wong bakal pada gemeter krungu bab kuwi. Pada mblayua menyang Tarsis, pada sambata, hé sing pada manggon ing negara pinggirané segara! Iki apa kutamu sing bungah-bungah, sing asal-usulé sangka jaman mbiyèn? Wong wis pada lunga menyang panggonan sing adoh lan dadi wong mantya ing kana. Sapa sing mutusi mengkéné iki kanggo Tirus, kuta sing tau ngekèki makuta, sing pedagang-pedagangé para penggedéné lan wong-wongé sing dagang para wong mulya ing bumi? GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, wis nggawé putusan mengkono kanggo ngentèkké kesombongan, kanggo ngasorké sak kabèhé sing apik lan sak kabèhé wong mulya ing bumi. Garapen kebonmu kaya ing pinggir kali Nil, hé wong Tarsis, ing panggonan kanggo ndandani kapal wis ora ana! GUSTI wis ngatungké tangan-Né marang segara lan nggawé kraton-kraton pada gemeter; Panjenengané wis mréntah supaya bèntèngé Kanaan pada dientèkké. Lan wis ngomong: “Kowé ora bakal bungah-bungah menèh, hé prawan sing wis dirusak, hé anak wadoné Sidon! Ngadeka, mblayua marang wong Siprus! Ing kono uga bakal ora ana panggonan sing nyenengké kanggo kowé.” Delengen negarané wong Kasdim! Ya bangsa kuwi sing nindakké mengkono, duduk wong Asyur. Kuwi sing pada ngekèkké Tirus marang kéwan-kéwan ing ara-ara samun; kuwi wis pada ngedekké menara-menara kanggo ngepung lan wis ngentèkké gapura-gapurané kuta kuwi lan ndadèkké gempuran kuta kuwi. Sambata, hé kapal-kapal Tarsis, awit bèntèngmu wis dirusak. Ing waktu kuwi Tirus bakal ora diéling pitung puluh taun suwéné, pada karo umuré ratu. Sakwisé pitung puluh taun, Tirus bakal ngalami apa sing ditibakké marang wong wadon lonté sing kamot ing kidungan iki: “Nggawaa siter, ngubengana kuta, hé wong lonté sing wis dilalèkké! Unèkna sing apik, ngidunga sing werna-werna, supaya kowé diéling karo wong.” Lan sakwisé kliwat pitung puluh taun, GUSTI bakal mikir marang Tirus, terus nampa upahé sing njijiki menèh, lan terus bakal nandangi ala menèh karo kabèh kraton ing sak lumahé bumi. Batiné lan upahé sing njijiki bakal sutyi kanggo GUSTI, ora bakal diendek utawa disimpen, nanging batiné kuwi bakal kanggo nganakké pangan sing tyukup lan sandangan sing apik kanggo para wong sing pada manggon ing ngarepé GUSTI. Lah bumi bakal didadèkké suwung karo GUSTI lan bakal dilebur, lemahé bakal kuwalik, lan sing manggon bakal pada dibuyarké. Nasipé imam bakal kaya rayat, nasipé bendara lanang bakal kaya batur lanang, nasipé bendarané wadon bakal kaya batur wadon, nasipé wong sing adol bakal kaya sing tuku, nasipé wong sing nyilihké bakal kaya sing nyilih, nasipé wong ngutangi bakal kaya sing utang. Bumi bakal didadèkké ludes babar pisan, lan bakal dirampas entèk-entèkan, awit GUSTI sing ngomong mengkono. Bumi kétok susah alum, malah ndonya terus gloyoran alum, para penggedéné ndonya pada garing kekuwatané. Bumi dadi reget awit sangka sing ngenggoni, awit pada nglanggar angger-angger, ngowahi katetepan lan nyélaki perjanjian sing langgeng. Mulané bumi bakal dipangan karo bebendu, lan sing ngenggoni bakal olèh paukuman; awit sangka kuwi sing ngenggoni bumi bakal entèk, lan manungsa bakal kèri setitik. Anggur ora nggawé seneng menèh, wité anggur keranta-ranta, lan wong sing bungah atiné bakal sambat. Swarané terbangan sing nyenengké wis lèrèn, raméné wong sing bungah-bungah wis sirep, lan swarané siter sing nyenengké wis lèrèn. Wong sing ngombé anggur ora karo kidungan menèh, ombèn keras dadi pait kanggo wong sing ngombé. Kuta sing késruh kahanané wis lebur, saben omah wis tutupan ora kena dileboni. Wong pada njerit ing dalan awit ora ana anggur, kabèh kesenengan wis entèk, senengé bumi wis ilang. Sing ketemu ing kuta mung karusakan, gapurané wis digempur lan ambruk. Awit iki bakal kelakon ing bumi, ing sak tengahé para bangsa, ya kuwi kaya ing waktu wong nggerok woh saitun, kaya ing waktu ngasak ing sak rampungé panèn anggur. Wong-wong pada surak-surak banter, awit sangka kaluhurané GUSTI, pada mbengok banter sangka sisih kulon: “Mulané GUSTI dimulyakké ing negara-negara wétanan, asmané GUSTI, Gusti Allahé Israèl, ing tanah-tanah ing pinggir segara!” Sangka pojokané bumi aku pada krungu kidungan: “Kamulyan kanggo Sing Mahaadil!” Nanging aku ngomong: “Aku kuru keranta-ranta, kuru keranta-ranta aku. Tyilaka aku! Awit para rampok pada ngrampok, malah tanpa lèrèn enggoné ngrampok!” Hé para sing manggon ing bumi, kowé bakal pada katekan karo rasa wedi, bakal pada ketyemplung ing luweng lan kena karo kala jiret. Ing kono sapa sing mlayu awit sangka swara sing ngagètké kuwi bakal ketyemplung ing luweng, lan sing munggah sangka luweng bakal kena karo kala jiret. Awit tyendéla-tyendélané langit bakal pada dibukak lan dasar-dasaré bumi bakal pada gonjing. Bumi remuk bubuk, bumi gempur ajur bumi gonjang-ganjing. Bumi gloyoran kaya wong mendem lan gonjing kaya gubuk disebul karo angin; dosané mbruntaké nibani nemen, mulané terus ambruk lan ora bakal ngadek menèh. Ing waktu kuwi GUSTI terus bakal ngukum suradadu-suradaduné langit ing langit lan para ratuné bumi ing bumi. Kuwi bakal pada diklumpukké bebarengan, kaya paukuman sing dilebokké ing luweng; bakal pada dilebokké ing paukuman lan bakal pada diukum ing waktu sing suwé. Mbulan bunder bakal rumangsa isin, lan srengéngé sing panasé ngidap-idapi bakal ngalami kisinan, awit GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal dadi Ratu ing gunung Sion lan ing Yérusalèm, lan bakal ngétokké kamulyan-Né ing ngarepé para pemimpiné umaté. Duh GUSTI, Panjenengan sing dadi Gusti Allah kula; kula bakal ngluhurké Panjenengan, bakal ngidungké kidung maturkesuwun kanggo asma Panjenengan; awit karo setia lan kekuwatan enggèn Panjenengan, nindakké rantyaman sing nggumunaké sing wis ana wiwit mbiyèn. Awit kuta kuwi wis Panjenengan dadèkké tumpukan watu, lan bèntèngé kuwi dadi ambruk; gapurané bangsa mantya wis duduk kuta menèh, lan ora bakal dibangun menèh sak lawasé. Mila salah sijiné bangsa sing kuwat bakal ngluhurké Panjenengan; kutané para bangsa sing rosa-rosa bakal wedi-asih marang Panjenengan. Awit Panjenengan dadi panggonan pangungsèné para wong sing mlarat, dadi panggonan pangungsèné wong mlarat ing njeruhné kasusahané, dadi pengayoman kanggo anané lésus, dadi pangayomé yèn nalika panas tenan, awit nesuné para wong sing rosa-rosa lan gemunggung kuwi kaya lésus ing waktu adem, kaya panas banter ing panggonan garing. Raméné para wong mantya Panjenengan endek; kaya panas tenan sing dientèkké karo iyupé mendung, ya mengkono kidungané para wong sing rosa-rosa gemunggung disirep. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ing gunung Sion kéné bakal nganakké pésta kanggo kabèh bangsa rupa olah-olahan sing énak, pésta sing rupa anggur lawas, olah-olahan sing énak lan karo sungsum, anggur lawas sing disaring endek-endeké. Lan ing gunung kéné Gusti bakal nyuwèk-nyuwèk sandangan salin kasusahan sing dienggoké marang kabèh taleré bangsa lan kemul sing dikemulké marang kabèh para bangsa. Panjenengané bakal ngilangi pati ing sak terusé; Gusti Allah, GUSTI bakal ngusapi eluh sangka kabèh praupan; lan kewirangané umaté bakal didohké sangka sak lumahé bumi, awit GUSTI wis ngomong mengkono. Ing waktu kuwi bakal ana wong sing ngomong: “Iki tenan Gusti Allah kita, sing kita entèn-entèni, supaya kita dikèki slamet. Ya iki GUSTI sing kita entèn-entèni; hayuk kita pada surak-surak lan sukak-sukak awit sangka keslametan sing dikèkké!” Awit tangané GUSTI bakal ngayomi gunung iki, nanging Moab bakal diidak-idak ing panggonané déwé, kaya damèn sing diidak-idak ing juglangan reget. Yèn Moab megarké tangané ing njeruhné kaya tyarané wong nglangi sing megarké tangané supaya bisa nglangi, GUSTI terus bakal ngasorké kemlèlèté uga sak kabèhé budidayané. Kekuwatané témbokmu sing duwur bakal dirubuhké lan diambrukké, lan diglimpangké ing lemah lan lebu. Ing waktu kuwi kidungan iki bakal dipujèkké ing negara Yéhuda: “Kita kanggonan kuta sing kuwat, kanggo nylametaké kita GUSTI wis masang témbok lan bèntèng. Gapurané pada bukaken, supaya mlebua bangsa sing bener lan sing tetep setia! Sing atiné kuwat Panjenengan kèki tentrem rahayu, awit pertyaya marang Panjenengan. Pada pertyayaa marang GUSTI selawasé, awit GUSTI, GUSTI kuwi gunung watu sing langgeng. Awit Panjenengané sing wis ngasorké sing pada manggon ing panggonan sing duwur; kuta bèntèng wis diendèkké, diendèkké nganti tekan lemah terus diglimpangké ing lebu. Terus bakal diidak-idak karo sikilé para wong sangsara lan tlapakané sikilé para wong sing ringkih.” Dalané wong bener kuwi lurus, awit Panjenengan sing miwiti ngluruské dalané. Duh GUSTI, kita uga pada ngentèn-entèni waktuné enggèn Panjenengan nindakké pengadilan; kepénginan kita nyebut asma Panjenengan lan ngéling-éling Panjenengan. Karo sak kabèhé nyawa enggèn kula kangen marang Panjenengan ing wantyi wengi, uga karo sak kabèhé ati enggèn kula nggolèki Panjenengan ing wantyi ésuk; awit yèn Panjenengan teka ngadili bumi, sing manggon ing ndonya pada bakal sinau kabeneran. Yèn wong duraka dikèki kawelasan, ora bakal blajar apa sing bener; dèwèké bakal nindakké sing ala ing negara sing nggunakké angger-angger, lan ora bakal weruh kamulyané GUSTI. Duh GUSTI, tangan-Mu diunggahné, nanging pada ora ngerti. Ya bèn pada ngerti mèri-Mu awit sangka umat-Mu lan ya bèn pada ngalami kisinan! Ya bèn pada dipangan nganti entèk karo geni sing ngentèkké mungsuh-Mu! Duh GUSTI, kita pada Panjenengan tyawisi tentrem rahayu, awit samubarang sing kita lakoni, kabèh pada Panjenengan tandangi kanggo kita. Duh GUSTI, Gusti Allah kita, bendara-bendara liyané tau ngwasani kita, nanging mung asma Panjenengan sing kita kabaraké. Wong-wong sing wis pada mati, ora pada bakal urip menèh, wis pada dadi roh, ora bakal tangi menèh; sakjané wis pada Panjenengan ukum lan Panjenengan entèkké, uga kabèh pengéling-éling marang wong-wong iki wis Panjenengan ilangi. Duh GUSTI, bangsa kuwi wis Panjenengan nggawé okèh banget, umaté kamulyan Panjenengan wis Panjenengan nggawé mundak okèh; negarané wis Panjenengan jembarké banget. Duh GUSTI, ing njeruhné kangèlan pada nggolèki Panjenengan; waktu bebendu Panjenengan nibani marang wong-wong iki, terus pada sambat ing njeruhné pandonga. Kaya wong wadon sing meteng sing wis tekan waktuné mbayi, terus ngolang-ngaling lara, ngaduh-aduh awit lara-mbayi, ya mengkéné kuwi kahanané kita ing ngarepé Panjenengan, duh GUSTI. Kita pada meteng, terus ngolang-aling lara, nanging kaya-kaya kula pada nglairké angin, kula pada ora bisa nganakké keslametan ing bumi, lan sing manggon ing ndonya ora lair. Para wong Panjenengan sing mati pada bakal urip menèh, layoné pada bakal tangi menèh. Hé wong-wong sing wis pada dikubur ing lemah, tangia lan surak-suraka! Awit ebuné kuwi, ebuné pepadang, lan bumi bakal nglairké roh-roh kuwi menèh. Hé bangsaku, mlebua ing kamarmu, sakwisé mlebu lawangé kantyingen ndelika sedilut tekan sak rampungé bebendu. Awit tenan, GUSTI bakal metu sangka omahé arep nibakké paukuman marang para sing manggon ing bumi awit sangka kesalahané, lan bumi ora bakal ndelikké menèh getih sing dikutahké ing kono, ora nutupi menèh wong-wong sing pada mati dipatèni ing kono. Ing waktu kuwi GUSTI bakal nibakké paukuman karo pedangé sing atos, gedé lan kuwat marang Léwiatan, ula sing mlayu, marang Léwiatan, ula sing ngleker, lan bakal matèni monster ula ing segara. Ing waktu kuwi bakal diomongké: “Ngidunga bab kebon anggur sing apik! Aku, GUSTI sing njaga; Aku sing tansah nyirami. Supaya aja ana wong sing ngrusuhi, awan wengi Tak jaga; Aku wis ora nesu. Yèn Aku weruh eri lan suket, kuwi bakal Tak perangi lan bakal Tak obong bareng, kejaba yèn terus pada nggolèki pengayoman nang enggon-Ku lan ngupaya rukun karo Aku, ya ngupaya rukun karo Aku!” Ing dina sing bakal kelakon, Yakub bakal metu oyoté, Israèl bakal tukul lan metu trubusané lan bakal ngebaki bumi kabèh karo pametuné. Apa GUSTI enggoné ngentèkké umaté kaya enggoné ngentèkké wong sing ngentèkké umat mau? Utawa apa enggoné matèni umaté kaya enggoné matèni wong sing matèni umaté mau? Panjenengan wis nglawan wong-wong iki, pada Panjenengan lungakké lan Panjenengan tundung. Wis pada disingkirké karo angin sing banter waktu angin wétan. Mengkéné iki enggoné kesalahané Yakub diilangi, lan iki wohé yèn dosané wis didohké: terus nggawé sak kabèhé watuné mesbèh kaya watu kapur sing dipetyah-petyah, terus ora ana menèh tugu brahala lan pedupan sing ijik ngadek. Awit kuta rosa kuwi panggonané mentyil, sakwijiné panggonan sing disuwungké lan ditinggal kaya ara-ara samun; pedèt bakal nyenggut suket lan njerum ing kono lan ngentèkké pangé wit-witan. Yèn pangé sing tyilik-tyilik wis garing, bakal pada disempali; terus diobong karo para wong wadon sing pada teka. Awit iki sijiné bangsa sing tanpa pikiran, ya kuwi sing njalari ora dikèki katrésnan karo sing nggawé lan ora ditrésnani karo sing mbangun. Ing waktu kuwi GUSTI bakal nindakké pemilihan wiwit ing kali Efrat nganti tekan kali Egipte, lan kowé kabèh bakal pada diklumpukké siji-sijiné, hé wong Israèl! Ing waktu kuwi trompèt sing gedé bakal diunèkké, lan sing ilang ing negara Asyur bakal pada teka, mengkono uga sing dibuwang menyang negara Egipte pada sujut nyembah marang GUSTI ing gunung sing sutyi, ing Yérusalèm. Tyilaka para penggedé sing gemunggung, para tukang mendem ing Efraim, sing umuk kanggo kutané: - ya kuwi kuta ing nduwur, ing legokan sing subur, sing kebak wong karo seneng ngombé anggur, sing wis pada mumet! Nanging kuta, makuta sirahé sing apik kuwi kembang sing wis alum. Mung Gusti Allah sing nduwèni sakwijiné wong rosa lan kuwat, wong sing kaya lésus tyampuran udan krikil, ya kuwi lésus sing ngrusak wong sing kaya lésus tyampuran udan sing ngidap-idapi lan melèké; wong-wong mau bakal dikeplèkké ing bumi karo rosa. Makutané kamulyané para wong Efraim sing seneng mendem kuwi bakal diidak-idak, kaya kembang sing wis wiwit alum, ing makuta sirahé sing apik-apik kuwi - ya kuwi kuta ing nduwur gunung, ing legokan sing subur - kuwi kahanané bakal kaya woh anjir sing mateng sak durungé waktu ketiga: ijik waé wong weruh terus dipetik lan diemplok. Ing waktu kuwi GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, bakal ngadek dadi makutané sing apik, lan makuta kembang sing apik kanggo turahané umaté, bakal ngadek dadi rohé keadilan kanggo wong sing lungguh nindakké pengadilan, lan dadi rohé kekuwatan kanggo wong sing ngundurké perang nganti tekan gapura. Nanging senajan wong-wong ing kéné ya pada mumet awit sangka anggur lan ngelu awit sangka ombèn keras Imam utawa nabi mumet awit sangka ombèn keras, bingung awit sangka anggur; pada mumet awit sangka ombèn keras, mumet waktu weruh wahyu, senpoyongan waktu ngekèki putusan. Lah méjané kabèh kebak utah-utahan lan reget, terus ora ana sing resik menèh. Wong terus ngomong: “Sapa sing arep diwulangi bab kaweruhé lan sapa sing bakal diwènèhi ngerti bab wahyu-wahyuné? Kaya botyah tas disapih sing ijik dibetot sangka mèlek! Awit kudu iki kudu kuwi, kudu mengkéné kudu mengkono, tambah iki, tambah kuwi!” Lah lantaran para wong sing omongé anèh lan lantaran para wong sing nggunakké basa mantya Panjenengané bakal ngekèki tembungé marang bangsa iki, Panjenengané sing wis omongi mengkéné: “Ya iki panggonan lèrèn, kowé ngekèkana panggonan kanggo ngasuh marang wong sing kesel banget; kuwi panggonan kanggo ngasuh!” Nanging pada ora gelem ngrungokké. Mulané bakal pada ngrungokké tembungé GUSTI mengkéné: “Kudu iki, kudu kuwi, kudu mengkéné, kudu mengkono, tambah iki, tambah kuwi!” supaya sak njeruhné mlaku terus pada tiba mlumah, terus tatu, ketyekel lan diukum. Mulané rungokna tembungé GUSTI, hé para wong sing pada seneng nyatyat, hé para wong sing mréntah rayat ing Yérusalèm iki! Awit kowé wis pada ngomong: “Kita wis pada nganakké perjanjian karo pati, lan karo ndonyané pati kita wis pada nganakké pasetujuan; senajan petyut tyetar-tyetèr banter, ora bakal ngenèngi kita; awit si goroh wis pada dadi pangayoman kita, lan kita pada ndelik ing ngapus,” mulané mengkéné tembungé GUSTI: “Aku mernahké ing Sion sakwijiné watu, watu sing wis ketitik betyik kanggo dasaré, watu pojokan sing larang, dasaré sing kuwat: sapa sing pertyaya, ora bakal dek-dekkan! Lan keadilan bakal Tak dadèkké tali ukuran, lan kabeneran Tak dadèkké tali sipat; udan watu bakal ngentèkké pengayoman goroh, lan banyu gedé bakal ngéntérké pandelikan.” Perjanjianmu karo pati bakal diilangi, lan pasetujuanmu karo ndonyané wong mati ora bakal terus; yèn petyut tyetar-tyetèr banter, kowé bakal pada remuk diidak-idak. Kaping pira waé enggonmu teka, kowé bakal pada kesèrèt, awit kuwi bakal teka saben ésuk, ing wantyi awan lan ing wantyi mbengi; lan ngerti marang tembungé sing kok rungokké kuwi kowé mung nduwé rasa wedi tok. Awit peturonmu bakal kurang dawa yèn kanggo turu slonjor lan kemulé bakal kurang amba kanggo ngemuli awak. Awit GUSTI bakal ngadek kaya ing gunung Perasim, lan bakal mbendu kaya ing legokan sak tyedaké Gibéon, lan bakal nindakké penggawéan-Né - anèh penggawéan-Né kuwi; lan bakal nindakké penggawéan-Né - ngidap-idapi penggawéan-Né kuwi! Mulané kowé aja pada nyatyat, supaya taliné bandamu aja mundak kentyeng, awit aku krungu bab karusakan sing wis ditentokké sing tekané sangka Gusti Allah, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal nibani sak kabèhé negara kuwi. Rungokna lan rungokna swaraku; gatèkna lan rungokna tembungku! Apa saben dina wong kuwi enggoné ngluku, matyuli lan nggaru lemahé sing bakal disebari wiji? Apa ora sakwisé lemahé dirata, enggoné ngratakké jinten ireng lan nyebar jinten putih, nguluri gandum lan gandum tyilik lan wiji liyané ing pinggiré? Bab adat kulinané wis dikèki piwulang, lan pituduh karo Gusti Allahé. Awit jinten ireng ora dirontoké nganggo piranti kanggo ngrontok, lan glindingané grobak ora kanggo nggiles jinten putih, nanging jinten ireng dirontoké karo tyara digepuki karo tyutik, lan jinten putih karo gebuk. Apa wong enggoné ngiles gandumé digebuki nganti ajur? Mesti ora, ora terus waé digebuki nganti ajur! Lan senajan wongé nglakokké grobak lan jarané ing nduwuré gandum mau, wongé ngerti enggoné ngiles ora bakal nganti ajur. Lan iki tekané uga sangka GUSTI sing ngwasani langit lan bumi; putusané kuwi nggumunaké lan gedé kawityaksanané. Tyilaka Arièl, Arièl, kuta panggonan tarup-tarupé Daved! Taun nggantèni taun riyaya bèn terus-terusan dianakké. Aku bakal nggawé susahé Arièl, terus wong pada sambat lan ngaduh-aduh, lan kuta kuwi bakal kaya pawon kanggo Aku. Aku bakal masang tarup ing kabèh kéblat ngepung kowé, lan nggawé panggung-panggung penjagan kanggo mèpètké kowé, uga bakal ngedekké pager-pager kanggo ngepung kowé. Ing kono kowé bakal ngasorké awakmu lan kowé terus nyuwara sangka sak njeruhné bumi, tembung-tembungmu krungu lamat-lamat sangka sak njeruhné lebu; swaramu uniné bakal kaya swarané roh préwangan sangka sak njeruhné lemah, lan tembung-tembungmu bakal krungu kaya bisik-bisikan sangka sak njeruhné lebu. Nanging sak kabèhé suradadu mungsuhmu bakal entèk ilang kaya awu sing lembut, lan sak kabèhé wong sing rosa-rosa gemunggung bakal dadi kaya kulit gabah sing mawut kabur. Awit dadakan sak kedèpé mripat, kowé bakal weruh tekané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ing njeruhné gluduk, lindu lan swara sing ngidap-idapi, ing njeruhné lésus lan prahara lan ing njeruhné geni sing ngobong nganti resik. Kabèh suradaduné para bangsa sing perang nglawan Arièl, lan sak kabèhé wong sing merangi kuta kuwi uga bèntèngé lan para wong sing ngrusuhi bakal kaya impèn lan kaya wahyu ing wantyi mbengi; kaya wong ngelih sing ngimpi ijik mangan, bareng tangi wetengé ijik kosong, utawa kaya wong ngelak sing ngimpi ijik ngombé, bareng tangi nyatané ijik kesel, gorokané ijik ngelak, kaya mengkono bakal kedadiané sak kabèhé suradadu para bangsa sing perang nglawan gunung Sion. Pada mlongo karo kebak nggumunaké, mripatmu bèn merem lan lamur! Pada mendema, nanging ora awit sangka anggur, pada mumeta, nanging ora awit sangka ombèn keras! Awit GUSTI wis ndadèkké kowé pada turu kepati; mripatmu - ya kuwi para nabi - wis meremaké lan praupanmu - ya kuwi para wong tukang ndelok - wis dikudungi. Kanggo kowé kabèh wahyu kuwi mau kaya isiné kitab sing diségel, yèn kuwi diwènèhké marang wong sing bisa matya karo diomongi: “Kuwi watyanen,” wong mau bakal nyauri: “Aku ora bisa matya, awit kitab kuwi diségel,” lan yèn kitab kuwi diwènèhké marang wong sing ora bisa matya karo diomongi: “Iki watyanen,” wong kuwi bakal nyauri: “Aku ora bisa matya.” Lan Gusti Allah wis ngomong mengkéné: “Awit bangsa iki teka mung karo tutuké lan ngluhurké Aku mung karo lambéné, nanging atiné ngedohi Aku, lan enggoné ngabekti marang Aku kuwi mung awit sangka préntahé manungsa sing diapalaké, mulané Aku bakal nindakké mujijat marang bangsa iki, mujijat sing ngidap-idapi; kawityaksanané para wong sing wityaksana bakal ilang, lan kepinterané para wong sing pinter bakal ndelik.” Tyilaka wong sing ndelikké rantyamané ing ngarepé GUSTI, sing penggawé-penggawéné dilakoni ing pepeteng karo ngomong: “Sapa sing weruh kita lan sapa sing nitèni kita?” Kepriyé ta, kowé kok pada molak-maliké samubarang kabèh? Apa lempung iki kena dianggep pada karo tukang kendi, terus sing digawé bisa ngomong bab sing nggawé: “Duduk wong kuwi sing nggawé aku,” lan apa sing dibangun bisa ngomongké bab sing mbangun: “Wong kuwi ora ngerti apa-apa?” Apa ora mung kurang sedilut, enggoné Libanon bakal malih dadi kebon wowohan, lan kebon wowohan bakal dianggep alas? Ing waktu kuwi para wong budek bakal pada krungu tetembungan sangka sakwijiné kitab, awit sangka wis luwar sangka klimengan lan pepeteng mripaté para wong lamur bakal weruh. Para wong sing ngalami sangsara ing njeruhné GUSTI bakal mundak banget enggoné seneng-seneng, lan para wong mlarat ing sak tengahé para manungsa bakal surak-surak awit sangka sing Mahasutyi, sangka Israèl! Awit wong sing kuwat lan gemunggung bakal ora ana lan tukang nindes bakal entèk, lan sak kabèhé wong sing nduwé kekarepan ala bakal dientèkké, ya kuwi para wong sing angger waé ngarani wong liyané nindakké dosa ing sakwijiné perkara, sing masang kala jiret marang wong sing ngélingké ing gapura, lan sing ndesek wong bener karo sing ora-ora. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé turunané Yakub, ya kuwi sing wis ngluwari Abraham: “Wiwit saiki Yakub ora bakal kewirangan menèh lan praupané ora bakal putyet menèh. Awit waktu wong-wong mau, ya kuwi turunané Yakub, pada ndeleng apa sing ditindakké karo tangan-Ku ing sak tengahé, terus bakal pada nyutyèkké asma-Ku; bakal pada nyutyèkké sing Sutyi, Gusti Allahé Yakub lan bakal pada gemeter ing ngarepé Gusti Allahé Israèl; para wong sing pikirané kesasar, bakal pada olèh pangertèn, lan para wong sing grundelan bakal pada nampa piwulang.” Tyilaka anak-anak sing nglawan, - mengkono tembungé GUSTI, - sing pada nindakké rantyamané sing ora sangka Aku, sing mlebu ing persetujuan, sing ora sangka karepé Roh-Ku, terus dosané mundak tukul-tukul, sing budal menyang negara Egipte, ora karo njaluk putusan-Ku, sengaja ndelik marang Parao lan nylametké marang ing pangayomané Egipte. Nanging pengayomané Parao bakal nggawé wirangmu kabèh, lan ngungsi ing pangayomané Egipte bakal ndadèkké isinmu kabèh. Awit senajan para penggedéné Yérusalèm wis pada ing Soan, lan para kongkonané wis pada tekan Hanes, kuwi kabèh bakal kewirangan awit bangsa kuwi ora bisa ménakké, lan ora bisa ngekèki pitulungan lan ora maédahi; nanging mung nggawé kisinan, malah terus dadi sing njijiki. Utyapané Gusti bab kéwan-kéwan ing negara Negeb. Ngliwati negara sing kebak kangèlan lan sangsara, panggoné singa wédok lan singa lanang sing pada nggeruh panggoné ula upas lan ula kobra sing tyepet, wong-wong mau enggoné pada nggawani banda-bandané dimomotké ing gegeré kimar, lan barang duwèké ing punuké unta, arep diwènèhké marang bangsa sing ora bisa ngekèki gawé, ya kuwi Egipte sing ngekèki pitulungan sing ora migunani lan tanpa guna; mulané kuwi Tak jenengké: “Rahab, monster segara sing ora ana gunané.” Mulané saiki, kowé lungaa, bab kuwi tatahen ing lèmpèngan watu ing ngarepé mripaté, lan tyatetana ing kitab, supaya dadi paseksi kanggo mbésuk, nganti tekan selawas-lawasé. Awit kuwi sakwijiné bangsa sing nglawan, anak sing pada seneng goroh anak sing pada wegah ngrungokké marang piwulangé GUSTI, sing pada ngomong marang para wong tukang ndelok: “Aja ndelok,” lan marang para nabi: “Aja nggelarké wahyu sing nyata, nanging omongna marang kita bab sing nyenengké, gelarna nubuat otak-atikan, pada minggira sangka dalan metua ing dalan liyané, aku aja pada kok ganggu karo sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl.” Mulané mengkéné tembungé sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl: “Awit kowé pada nampik tembungé iki, lan masrahaké awakmu marang para wong sing meres lan mlaku ngiwa lan njagakké marang wong-wong kuwi, mulané dosa iki kanggo kowé kabèh bakal kaya gempalan témbok sing arep tiba, sing mongol metu ing témbok sing duwur, sing bakal ambruk karo dadakan ing sak kedèpé mripat, bakal remuk kaya kendi, sing kebanting tanpa diéman, nganti ing antarané remukané ora ana petyahané siji waé sing kena dienggo golèk geni ing bediang utawa kanggo nyiduk banyu ing èmbèr.” Awit mengkéné tembungé Allah, sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl: “Karo mratobat lan meneng kowé bakal pada dikèki slamet; kekuwatanmu kuwi manggon karo anteng lan pertyaya.” Nanging kowé pada ora gelem, kowé ngomong: “Ora, aku arep pada numpak jaran sing tak playokké banter,” mulané kowé bakal pada mlayu lan entèk. Kowé uga pada ngomong: “Aku arep pada numpak jaran sing tyepet,” mulané sing ngoyak kowé bakal ngungkuli tyepeté. Ana wong 1000 sing bakal mlayu awit weruh getakané wong siji, kowé kabèh bakal mlayu awit sangka getakané wong lima, nganti kowé sing pada ditinggal kaya tyagak tenger ing putyuké gunung lan kaya gendéra ing nduwur puntukan. Awit sangka kuwi GUSTI ngentèn-entèni marang waktuné enggoné bakal ngétokké katrésnan-Né marang kowé kabèh; mulané terus ngadek arep nindakké kawelasan marang kowé kabèh. Awit GUSTI kuwi Gusti Allah sing adil; rahayu sak kabèhé wong sing ngentèn-entèni marang Panjenengané! Hé bangsa ing Sion sing manggon ing Yérusalèm, kowé ora bakal terus nangis. Gusti Allah mesti bakal ngekèki kawelasan marang kowé, yèn kowé sambat; ing waktu krungu jeritanmu, Panjenengané bakal nyauri. Lan senajan Gusti Allah ngekèki roti lan banyu ing tengah kangèlan, nanging Gurumu ora bakal ndelik menèh, nanging mripatmu bakal tansah weruh Panjenengané, lan kupingmu bakal krungu sangka mburimu tembung mengkéné: “Iki dalané, mlakua ing kéné,” embuh kowé mlaku nengen apa ngiwa. Kowé bakal nganggep reget marang retya-retyamu sing dilapis karo slaka utawa sing dilapis emas; kuwi bakal kok buwang kaya moriné wong wadon éntuk karo kok sepatani: “Lungaa sangka aku!” Gusti terus bakal ngekèki udan marang wiji sing ijik waé kok sebar ing kebonmu lan kowé bakal mangan roti sing énak lan okèh banget sangka pametuné negara iki. Ing waktu kuwi kéwan-kéwanmu bakal nyenggut suket ing ara-ara sing jembar; sapi-sapi lan kimar sing kanggo nggarap lemah bakal mangan pangané tyampuran sing énak, sing wis ditapèni lan diayak. Saben gunung sing duwur lan saben puntuk sing metongol bakal ana kali-kaliné sing mili, ya kuwi ing dina patèn-patènan sing gedé, yèn menara-menara pada ambruk. Pepadangé mbulan bunder terus bakal kaya pepadangé srengéngé sing semlorot tenan lan pepadangé srengéngé sing tenan kuwi terus bakal tikel kaping pitu, ya kuwi kaya padangé pitung dina, yèn GUSTI mblebet tatuné umaté lan maraské tilasé sing digebuki. GUSTI teka ngétok sangka omahé sing adoh - bebendu-Né mulat-mulat, tekané ing sak njeruhné mendung peteng sing gulung-gemulung, ilaté kebak nesu-Né, lan ilaté kaya geni sing ngobong nganti resik; metuné napasé kaya kali sing ngéntérké, banyuné nganti sak gulu - Tekané arep ngayaki bangsa-bangsa karo enaman kawat karusakan lan arep masang kendali sing nasarké ing tutuké para taleré bangsa. Kowé bakal pada nggawé kidungan kaya ing waktu mbengi waktu wong nyutyèkké uripé ngarepké riyaya, lan kowé bakal pada seneng-seneng kaya yèn wong mlaku digameli karo sulingan arep munggah ing gunungé GUSTI, ing Watu gunungé Israèl. Lan GUSTI bakal ngetokké swara-Né sing mulya, bakal ngétokké tangan-Né sing nyerang karo bebendu sing ngidap-idapi lan karo geni sing ngobong nganti resik, lan karo udan deres, lésus lan udan krikil. Awit Asyur bakal kagèt krungu swarané GUSTI, ya kuwi waktu pada digebuk karo gepuk. Awit saben gebukan karo teken sing kanggo ngrangkèt sing digepukké karo Gusti Allah marang wong-wong mau, bakal digiring karo swarané terbangan lan siter, lan Panjenengané bakal merangi Asyur, karo tangan-Né sing diatyungké ing peperangan. Awit panggoné kanggo ngobong wis ditata wiwit mbiyèn - kuwi apa ora kanggo ratu - dasaré digawé jeru lan amba, patokané kebak geni lan kayu; napasé GUSTI nggosongké kaya kali lirang. Tyilaka para wong sing lunga menyang negara Egipte njaluk tulung, sing ngendelké marang jaran, sing pertyaya marang krétané sing okèh banget, lan marang suradadu numpak jaran sing tyatyahé okèh banget, nanging ora ndangak marang sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, lan ora nggolèki GUSTI. Nanging Panjenengané sing wityaksana kuwi bakal nekakké tyilaka, lan ora nggèrèt menèh tembungé; Panjenengané bakal tandang nglawan marang wong duraka, lan nglawan marang para suradadu bantuané para wong sing seneng nindes. Awit wong Egipte kuwi manungsa, duduk Gusti Allah, lan jaran-jaran kuwi titah urip sing ringkih, duduk roh sing kanggonan pangwasa. Yèn GUSTI ngatungké tangan-Né, sing ngréwangi terus keplèsèt lan sing diréwangi terus tiba, lan kabèh terus pada mati bebarengan. Awit mengkéné tembungé GUSTI marang aku: “Kaya singa utawa singa nom sing nggereng-nggereng ngwasani memangsané, lan ora wedi krungu gembar-gemboré pangon sak golongan sing diklumpukké arep nglawan, lan ora mundur karo raméné, ya mengkono bakal meduné GUSTI sing ngwasani langit lan bumi lan terus perang nyekel gunung Sion lan puntuk-puntuké. Kaya manuk sing mabur ngeblak-ngeblak, ngayomi susuhé, ya mengkono enggoné GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal ngayomi Yérusalèm, mageri lan ngekèki keslametan, njaga lan ngedohké tyilaka.” Hé wong Israèl, pada mratobata marang Panjenengané, sing wis kok tinggal nganti adoh! Lah ing dina kuwi saben wong sak panunggalmu bakal mbuwangi brahala-brahalané slaka lan brahala-brahalané emas sing digawé karo tanganmu déwé karo kebak dosa. Asyur bakal ambruk karo pedang, nanging duduk pedangé wong, lan bakal dipangan karo pedang nganti resik, nanging duduk pedangé manungsa, lan bakal mblayu nyingkiri pedang, lan wong nom-noman bakal pada dadi batur wajip. Sing ngayomi bakal entèk awit sangka wedi, lan penggedéné perang bakal kagèt terus mblayu ninggal gendérané, mengkono tembungé GUSTI sing nduwé geni ing Sion lan angklo ing Yérusalèm. Lah bakal ana ratu sing mréntah karo adil, uga para penggedéné bakal mimpin karo jujur, lan saben wongé bakal kaya panggonan pangungsèn yèn ana angin lan panggonan pengayoman yèn ana lésus, kaya ilèn-ilèn banyu ing panggonan sing garing, kaya iyupé watu sing gedé ing negara sing ngentak-entak. Mripaté wong sing pada weruh bakal ora dimeremaké menèh, lan kupingé wong sing pada krungu bakal nggatèkké. Atiné wong sing kurang pikiran bakal bisa nimbang, lan ilaté wong sing gagap bakal bisa ngomong tyeta. Wong bodo ora bakal diarani menèh wong sing mikir luhur, lan wong ngapus ora bakal diarani wong luhur. Awit wong bodo bakal ngomongké bodoné, lan atiné ngrantyam perkara sing ala, ya kuwi nduwé niat murtad lan ngomongké bab sing nasarké kanggo GUSTI, ora perduli marang wetengé wong kaliren lan marang wong sing ngelak butuh ngombé. Wong ngapus kuwi akal-akalé ala, sing dirantyam penggawé sing ala kanggo nggawé tyilakané wong sangsara karo tembung-tembungé sing goroh, senajan wong mlarat kuwi mbélani wewenangé. Nanging wong sing luhur pikirané kuwi ngrantyam bab sing luhur, lan tansah nandangi mengkono. Hé para wong wadon sing pada urip karo tentrem, pada tangia, rungokna swaraku, hé para botyah wadon sing pada urip karo ayem, pada gatèkna tembungku! Ing sak njeruhné setaun luwih kowé bakal pada gemeter, hé para wong sing pada urip karo tentrem, awit panèné woh anggur wis entèk rusak, lan panèn wowohan liyané uga ora ana. Pada gemetera, hé para wong wadon sing pada urip karo ayem, pada gemetera, hé para wong wadon sing pada urip karo tentrem, sèlèhna lan utyulana sandanganmu, pada nganggoa salin kasusahan ing wetengmu! Pada tangisana kebonmu sing apik, lan witmu anggur sing tansah gembel wohé, pada tangisana negarané bangsaku sing ketukulan grumbul eri lan suket, malah uga sak kabèhé omahmu, panggonan sing kanggo bungah-bungah ing kuta sing kebak kesenengan. Awit gapuramu wis disuwungké lan raméné kutamu wis malih dadi sepi. Pegunungan lan panggungé wis dadi tanah rata ing sak lawas-lawasé, dadi panggoné kabungahan kimar alas lan pangonané kumpulan kéwan. Nganti kita pada diesoki karo Roh sangka nduwur; ara-ara samun terus dadi kebon wowohan, lan kebon wowohan kuwi bakal dianggep alas. Ing ara-ara samun bakal tansah ana keadilan lan ing kebon wowohan bakal tetep ana kabeneran. Ing ngendi ana kabeneran ing kono bakal ana tentrem rahayu, nanging woh-wohé kabeneran kuwi keayeman lan katentreman kanggo ing sak lawas-lawasé. Bangsaku bakal manggon ing panggonan kerukunan, ing panggonan sing tentrem ing panggonan lèrèn sing aman. Alas bakal rusak babar pisan awit udan ès lan kuta bakal diasorké banget. Rahayu kowé sing pada bisa nyebar ing kabèh panggonan sing ana banyu, sing bisa ngetyulké sapiné lan kimaré menyang ngendi-endi! Tyilaka kowé, hé tukang ngrusak sing ora dirusak déwé, lan kowé, hé tukang ngrampok sing ora dirampok déwé! Yèn wis rampung enggonmu ngrusak, kowé déwé bakal dirusak; yèn wis rampung enggonmu ngrampok, kowé déwé bakal dirampok. Duh GUSTI, kita supaya Panjenengan welasi, Panjenengan sing kita entèn-entèni! Panjenengan supaya gelem ngayomi kita ing saben ésuk karo tangan Panjenengan, lan kita pada dikèki keslametan ing njeruhné kangèlan! Waktu krungu gembruduké swara waktu Panjenengan ngadek, para bangsa pada mblayu lan para taleré bangsa pada buyar. Wong terus pada nglumpukké sing direbut kaya walang sing nggragas sing mangan pakané; pada ngebyuki kaya tekané walang grombolan. GUSTI kuwi Mahaluhur, awit manggon ing nduwur; Sion digawé kebak keadilan lan kabeneran. Jaman tentrem bakal nekani kowé; kasugihan sing ndadèkké slamet kuwi kawityaksanan lan kaweruh; wedi lan ngajèni marang GUSTI, kuwi sing dadi bandané Sion. Delengen, wong-wong Arièl pada sambat ing dalan, para kongkonan kanggo nggolèki rukunan pada nangis kepati. Dalan-dalan dadi sepi lan wong ora ana siji waé sing mlaku ing dalan. Perjanjian wis disélaki, para seksi wis pada ditampik, lan manungsa ora digubris. Negara susah lan nggresah; Libanon kisinan lan ambruk mati; Saron wis kaya ara-ara, Basan lan Karmèl pada brindil. Saiki Aku bakal ngadek - mengkono tembungé GUSTI, - saiki Aku bakal gembrégah ngadek, saiki Aku bakal ngadek jejek! Kowé pada meteng suket garing, lan bakal manak damèn; ambekan nesumu kaya geni sing mangan kowé déwé. Para bangsa bakal pada diobong dadi kapur lan bakal diobong karo geni kaya rerungkutan eri sing dibabati. Hé para wong sing adoh, pada rungokna kabar bab apa sing wis Tak tindakké, hé para wong sing tyedak, pada ngertènana kekuwatan-Ku! Para wong dosa ing Sion pada kagèt, para wong murtad pada dikwasani karo rasa gemeter. Kuwi pada ngomong: “Sapa ta sing bisa betah manggon ing geni sing ngentèk-entèkké iki? Sapa sing betah manggon ing pawon geni sing langgeng iki?” Wong sing urip ing sak njeruhné kabeneran, sing tembung-tembungé jujur, sing nampik pengasilané, sangka wohé peresan, sing ngipatké tangané supaya aja nampani beselan, sing nutupi kupingé supaya aja krungu rantyamané bab ngutahké getih, sing meremké mripaté, supaya aja weruh sing ala, kuwi kaya wong sing manggon karo tentrem ing panggonané sing duwur, bèntèngé kuwi pager watu ing gunung watu; roti dityawisi, banyu ngombé dityepakké. Kowé bakal ndeleng ratu ing sak njeruhné kamulyané, bakal weruh negara sing amba banget. Ing sak njeruhné atimu kowé bakal mikir marang rasa wedi sing uwis-uwis: “Apa wis ora ana tukang pétung, apa wis ora ana tukang timbang, lan apa wis ora ana wong sing ngitung menara?” Kowé ora bakal weruh menèh bangsa sing ora tata kuwi, bangsa sing tembungé ora tyeta, dadi ora dunung, sing tetembungané gagap, dadi ora ana wong sing bisa ngerti. Pada delengen Sion, kutané riyaya kita! Mripatmu bakal ndeleng Yérusalèm, panggonan sing tentrem, tarup sing ora dielih-elih, sing patoké ora bakal dijebol ing selawasé, lan sing dadungé ora bakal pedot. Ing kono kita bakal weruh sak pira gedéné kamulyané GUSTI kita: kaya panggonan sing kebak kali lan ilèn-ilèn sing amba; kuwi ora bakal diliwati prau, lan kapal gedé ora bakal nyabrang ing kono. Awit GUSTI kuwi Rèkter kita, GUSTI kuwi sing ngekèki angger-angger marang kita; GUSTI kuwi sing ngadek dadi Ratu kita, Panjenengané bakal ngluwari kita. Dadung-dadungmu wis pada kendo, ora kena kanggo nalèni tyagaké layar nganti kentyeng ing panggonané, ora kena kanggo mentèng layar. Ing waktu kuwi wong bakal ngedum-edum sing direbut sing okèh banget, lan wong lumpuh bakal pada ngrayah sing direbut. Ora ana wong siji-sijia sing bakal ngomong ing kono: “Aku lara,” lan sak kabèhé wong sing manggon ing kono bakal dikèki ngapura kanggo kesalahané. Hé para bangsa, pada nyedaka, rungokna, lan pada gatèkna, hé para taleré bangsa! Bumi uga sak isiné kabèh apiké pada krungu, uga jagat lan kabèh sing tukul sangka kono. Awit GUSTI nesu marang kabèh bangsa, lan panas ing ati awit sangka suradaduné; kuwi wis pada disisihké bakal dientèkké lan dipasrahké supaya pada dibelèh. Wong sing mati dipatèni bakal dibuwang, lan batangé bakal pada mambu bosok; gunung-gunung bakal pada kebanjiran getihé. Sak kabèhé lintang ing langit bakal entèk, lan langit bakal digulung kaya kitab gulungan, kabèh lintangé bakal mati kaya godong sing pada gogrok sangka wit anggur, lan kaya gogroké godong anjir. Awit pedang-Ku ing langit wis ngamuk, delengen, kuwi wis mudun ngadili Edom, bangsa sing wis Tak dèwèké supaya dientèkké. GUSTI nduwé pedang sing dlèwèran getih lan gupak gajihé okèh banget, ya kuwi getihé tyempé-tyempé lan wedus-wedusé lanang lan gajihé ginjelé wedus-wedusé gèmbèl lanang. Awit GUSTI nganakké kurban sing dibelèh ing Bosra lan pembelèhan gedé ing negara Edom. Sapi-sapi alasan bakal pada ambruk mati bebarengan karo sapi-sapi enom karo sapi-sapi lanang sing rosa-rosa, negarané bakal rata kilènan karo getih, lan lemahé kebak gajih. Awit GUSTI nekakké dina tibané balesan lan taun enggoné nibakké paukuman awit sangka perkarané Sion. Kali-kaliné Edom bakal malih dadi kali geni, lan lemahé dadi lirang; negarané bakal dadi geni sing murup mulat-mulat. Awan wengi ora bakal mati-mati, kemebulé kemebul sak lawas-lawasé. Negara kuwi bakal dadi ambruk turun-temurun, lan sak terusé ora bakal ana wong sing liwat ing kono. Mentok lan landak sing bakal manggon ing kono. Manuk beluk lan gagak bakal manggon ing kono. GUSTI bakal ndadèkké ora nggenah negara kuwi lan didadèkké suwung netepi rantyaman-Né. Ora ana wong bakal manggon ing kono, lan para penggedéné bakal ora ana menèh; wis ora ana menèh sing bakal diangkat dadi ratu ing kono, lan sak kabèhé ratu wis pada entèk. Eri grumbul bakal tukul ing gapura-gapurané, lan suket lan eri ing bèntèng-bèntèngé, terus dadi panggonané asu alasan, lan dadi panggonané manuk unta. Kéwan ara-ara samun bakal pada petukan karo asu alas, lan Léwiatan bakal sliweran karo kantyané ing kono; memedi bakal ing kono lan bakal olèh panggonan. Ula wit-witan pada nusuh lan ngendok ing kono lan anggrem nganti endoké pada nètès; manuk beri pada grombolan ing kono, pada jejodoan. Golèkana ing kitabé GUSTI lan diwatya; kabèh sing urip kuwi mau kabèh siji waé ora ana sing kèri, ora ana sing kélangan kantyané; awit mengkono préntahé sing metu sangka tutuké Gusti, lan Rohé Gusti déwé sing nglumpukké kuwi kabèh. Panjenengané déwé wis ngguwak lotré lan ngedum negara kuwi marang para sing urip karo tali ukuran; kabèh sing urip mau bakal manggon ing kono nganti sak lawas-lawasé lan ing kono turun-temurun. Ara-ara samun lan lemah garing bakal pada bungah, ara-ara samun bakal surak-surak lan ngetokké kembang; bakal metu kembangé okèh banget kaya kembang bakung, bakal surak-surak, bakal surak-surak lan bungah-bungah. Bakal dikèki kamulyané Libanon kaluhurané Karmèl lan Saron; bakal pada weruh kamulyané GUSTI, kaluhurané Gusti Allah kita. Tangan sing lemes lempé-lempé pada kuwatna lan dengkul sing téklok pada kuwatna. Ngomonga marang para wong sing wedi atiné: “Sing pada tatak, aja pada wedi! Gusti Allahmu bakal teka arep ngekèki balesan lan ganjarané Gusti Allah. Panjenengané piyambak sing teka arep nylametaké kowé kabèh.” Ing waktu kuwi mripaté para wong lamur bakal pada dimelèké, lan kupingé para wong budek bakal pada dibukak. Ing waktu kuwi wong lumpuh bakal mlumpat-mlumpat kaya menjangan, lan tutuké wong bisu bakal surak-surak; awit ara-ara samun bakal ngetokké sumber, lan ara-ara samun bakal ana kaliné; tanah wedi sing anget bakal dadi blumbang, lan tanah sing ngerak bakal dadi sumber; panggonan asu alasan bakal ketukulan tebu lan pandan. Ing kono bakal ana dalané, sing bakal diarani Dalan Sutyi; wong sing reget ora bakal liwat ing kono lan para wong bodo ora bakal pada kluyuran mrana. Ing kono bakal ora ana singané, kéwan galak ora bakal saba mrana lan ora bakal ketemu ing kono; mung para wong sing wis pada dislametké sing bakal pada mlaku ing kono, lan para wong sing wis dibébaské karo GUSTI sing bakal pada mulih lan mlebu ing Sion karo surak-surak, kebak karo kabungahan sing langgeng; bakal pada kebak kesenengan pantyèn pada bungah, kasusahan lan sambat bakal pada ngadoh. Ing taun sing kaping patbelas ing jamané Hiskia, Sanherib, ratu ing negara Asyur teka lan nyerang kuta-kutané bèntèng negara Yéhuda, terus pada direbut. Ratu ing Asyur mau terus ngutus penggedé tukang ombèn sangka Lakis menyang Yérusalèm nemoni Hiskia dibarengi suradadu okèh. Wongé kuwi terus mandek ing sak tyedaké ilèn-ilèné blumbang nduwur ing dalan gedé ing ara-ara Tukang Penatu. Ing kono Elyakim, penggedéné kraton, Sebna, juru tulis negara lan Yoah, anaké Asaf, sing nata bandané negara, pada metu nemoni juru ombèn. Penggedéné juru ombèn terus ngomong: “Sampéyan pada kula njaluk ngomong marang Hiskia: Mengkéné tembungé ratu gedé, ratu ing Asyur: Pertyaya apa ta sing kok gondèli iki? Pangiramu mung tembung lambé waé wis bisa dadi rantyamané lan kekuwatané perang! Saiki, kowé nglawan marang aku kuwi, sapa sing kok jagak-jagakké? Sing kok jagak-jagakké kuwi sejatiné teken pring sing wis tugel ndingkluk, ya kuwi Egipte sing bakal nyubles lan mbolong tangané wong sing tekenan kuwi. Kaya mengkono kuwi kahanané Parao, ratu ing Egipte, kanggo kabèh wong sing ngendelké dèwèké. Lan yèn kowé ngomong marang aku: Sing pada kula endelaké kuwi GUSTI, Gusti Allah kula, apa Panjenengané kuwi duduk sing puntuk-puntuké pangurbanan lan mesbèh-mesbèhé sing wis disingkréhké karo Hiskia karo ngomong marang Yéhuda lan Yérusalèm: Kowé kabèh kudu sujut lan nyembah ing ngarepé mesbèh iki! Mulané saiki hayuk pada adu karo ratu kula, ratu ing Asyur: Kula bakal ngekèki sampéyan jaran 2000, yèn sampéyan saguh ngekèki wong-wong sing numpaki. Kepriyé enggèn sampéyan bisa ngalahké penggedéné ratu kula, sing endèk déwé? Nanging sampéyan ngendelké Egipte ing bab kréta lan prajurité! Saiki, apa enggèn kula maju nglawan negara iki lan enggèn kula bakal ngentèkké negara iki, kuwi apa ora awit sangka karepé GUSTI? GUSTI wis ngomong marang kula: Budala, serangen negara kuwi lan entèkna!” Elyakim, Sebna lan Yoah terus nyauri marang penggedéné juru ombèn kuwi mengkéné: “Hayuk kita njaluk ngomong nganggo basa Aram marang abdimu iki, awit kita pada ngerti; nanging aja ngomong marang kita nganggo basa Yéhuda, mengko dirungokké karo rayat ing sak nduwuré témbok.” Nanging penggedéné juru ombèn ngomong: “Apa ratu kula anggèné ngutus kula ngabaraké tembungé iki mung marang ratu sampéyan lan marang sampéyan waé? Apa ora ya marang para wong sing pada lungguh ing nduwur témbok uga, sing pada mangan tainé lan ngombé uyuhé déwé bareng karo sampéyan kabèh kuwi?” Sakwisé mengkono penggedéné juru ombèn mau terus ngadek lan mbengok karo swara banter nganggo basa Yéhuda, tembungé: “Pada rungokna tembungé: Pada rungokna tembungé ratu sing gedé, ratu ing negara Asyur! Mengkéné tembungé ratu: Kowé pada kena diapusi karo Hiskia, awit kuwi ora bisa ngluwari kowé kabèh. Aja pada gelem diajak Hiskia pertyaya GUSTI karo tembungé: GUSTI mesti bakal ngluwari kita: kuta iki ora bakal dipasrahké ing tangané ratu ing Asyur. Aja pada ngrungokké tembungé Hiskia, awit mengkéné tembungé ratuné Asyur: Pada nganakna perjanjian karo aku kanggo tanda teluk lan pada metua tekaa ing ngarepku, terus saben wong sak panunggalmu bakal mangan wohé wité anggur lan wohé wité anjir déwé lan ngombé banyuné sumuré déwé, nganti tekaku mboyongi kowé kabèh menyang negara sing kaya negaramu, negara sing murah gandum lan anggur, negara sing sugih roti lan kebon anggur. Kowé aja pada nganti kena diapusi karo Hiskia karo tembungé: GUSTI bakal ngluwari kita! Apa tau kelakon para allahé bangsa-bangsa pada ngluwari negarané déwé-déwé sangka tangané ratuné Asyur? Endi allah-allahé negara Hamat lan Arpad? Endi para allahé negara Sefarwaim? Apa wis pada nylametaké Samaria sangka tanganku? Tunggalé para allahé negara-negara iki sapa sing wis ngluwari negarané sangka tanganku, lah kok GUSTI saguh ngluwari Yérusalèm sangka tanganku?” Nanging kabèh pada meneng waé, ora nyauri senajan mung sak ketyap waé, awit préntahé ratu: “Kowé aja pada nyauri marang dèwèké!” Elyakim, anaké Hilkia, penggedéné kraton lan Sebna, juru tulis negara lan Yoah, anaké Asaf, sing tukang nata bandané negara terus pada mundur karo nganggo sandangané sing suwèk lan pada nemoni Hiskia, terus ngekèki ngerti bab apa sing diomongké karo penggedéné juru ombèn. Bareng Hiskia krungu sing mengkono kuwi, sak nalika kuwi uga terus nyuwèk-nyuwèk sandangané lan terus nganggo salin kasusahan lan terus mlebu ing griyané GUSTI. Elyakim, penggedéné kraton, Sebna juru tulis negara lan para pinituwané imam uga terus diutus nemoni Yésaya, anaké Amos, karo nganggo salin kasusahan. Kuwi pada ngomong: “Mengkéné tembungé Hiskia: Dina kuwi dina kangèlan, dina paukuman lan kewirangan; awit wis teka waktuné bakal nglairké bayi, nanging ora ana kekuwatan kanggo nglairké. Menawa GUSTI, Gusti Allah sampéyan, wis krungu tembungé, wis krungu tembungé penggedéné juru ombèn sing diutus karo ratu Asyur, ratuné, supaya ngèlèk-èlèkké Gusti Allah sing urip, terus GUSTI, Gusti Allah sampéyan, terus bakal ngekèki paukuman, awit sangka tembung-tembungé sing wis dirungokké kuwi. Mulané sampéyan kula njaluk ndedonga kanggo turahan sing ijik kèri iki!” Waktu para penggedé abdiné Hiskia wis nemoni Yésaya, terus pada diomongi karo Yésaya mengkéné: “Pada omongna marang ratu sampéyan: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé aja wedi marang tetembungan sing kok krungu sing diutyapké karo para abdiné ratu Asyur kanggo ngèlèk-èlèk marang Aku. Lah Aku bakal ngutus roh supaya ngleboni dèwèké, sing njalari terus mulih menyang negarané awit krungu sakwijiné kabar; Aku bakal nggawé supaya ratu kuwi ambruk mati karo pedang ing negarané déwé.” Bareng penggedéné juru ombèn mau bali, dèkné ketemu ratuné Asyur ijik perang nglawan Libna; awit wis krungu, yèn ratu wis lunga sangka Lakis. Waktu semono ratu krungu kabar bab Tirhaka, ratu negara Etiopia, mengkéné: “Piyambaké wis budal bakal perang nglawan sampéyan,” terus ngirimké utusan-utusan ing ngarepé Hiskia, karo diweling mengkéné: “Kowé pada ngomonga marang Hiskia, ratu ing Yéhuda mengkéné: Sampéyan aja nganti kenèng diapusi karo Gusti Allah sampéyan sing sampéyan pertyaya lan sing ngekèki janji: Yérusalèm ora bakal dipasrahké ing tangané ratu Asyur. Lah, sampéyan wis krungu bab apa sing ditindakké karo para ratu ing Asyur marang negara-negara kabèh, ya kuwi wis pada dientèkké; apa ya sampéyan bakal ditulungi? Apa para allahé para bangsa sing wis dientèkké karo para leluhur kula, bisa ngluwari bangsa-bangsa mau, ya kuwi Gosan, Haran, Resef lan para turunané Eden ing Talasar? Ing ngendi ta ratu ing negara Hamat lan Arpad, ratu ing kuta Sefarwaim, ratu ing negara Hena lan Iwa?” Hiskia nampa layang sangka tangané para kongkonan, terus diwatya; sakwisé matya terus mlebu ing griyané GUSTI lan mbèbèr layangé ing ngarepé GUSTI. Hiskia terus ndedonga marang GUSTI, tembungé: “Duh GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl sing njagong ing sak nduwuré kerubim! Mung Panjenengan Piyambak sing dadi Gusti Allahé kabèh kraton ing bumi; Panjenengan sing nggawé langit lan bumi. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem mbukakké kuping Panjenengan lan gelem ngrungokké; duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem mbukak mripat Panjenengan lan gelem weruh; Panjenengan supaya gelem ngrungokké kabèh tetembungané Sanherib, sing dikirim kanggo ngèlèk-èlèkké Gusti Allah sing urip. Duh GUSTI, para ratuné negara Asyur pantyèn wis ngentèkké kabèh bangsa lan sak negarané, lan allahé pada dityemplungké ing geni, awit kuwi duduk Gusti Allah, nanging mung digawé karo tangané manungsa, kayu lan watu, mila bisa dirusak karo wong. Awit GUSTI, Gusti Allah kita, saiki supaya Panjenengan gelem ngutyuli kita sangka tangané, supaya kabèh kraton ing bumi pada ngerti, yèn mung Panjenengan Piyambak kuwi sing dadi GUSTI.” Yésaya, anaké Amos terus kongkonan wong nemoni marang Hiskia, dikongkon ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Bab apa sing wis kok pasrahké marang Aku ing pandonga kanggo Sanherib, ratuné Asyur, mengkéné tembungé sing wis diomongké karo GUSTI kanggo ratu kuwi: Prawan, putri Sion, wis ngrèmèhké kowé, wis moyoki kowé; lan putri Yérusalèm wis gèdèk-gèdèk ing mburimu. Sapa sing kok tyatyat lan kok èlèk-èlèk kuwi? Sapa sing kok sumbari lan sing kok sawang karo gemunggung kuwi? Sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl! Kowé wis nyatyat GUSTI lantaran para abdimu, lan kowé wis ngomong: Aku wis munggah ing panggonané sing duwur ing pegunungan karo krétaku sing okèh tyatyahé, menyang panggonan sing adoh déwé ing gunung Libanon; aku wis negori wit-wité tyemara sing gedé duwur, wit-wité beros sing pilihan; aku wis mlebu ing panggonan sing duwur ing pojok déwé, menyang alasé wit-witan sing ketel. Aku iki wis ngeduk lan wis ngombé banyu; aku wis ngesatké kabèh kali ing negara Egipte karo tlapakané sikilku! Apa kowé durung krungu, yèn wis suwé banget enggon-Ku netepké kuwi mau kabèh lan wis wiwit jaman mbiyèn enggon-Ku ngrantyam? Saiki kuwi Tak wujudké, ya kuwi enggonmu nggawé sepi mamringé kuta-kuta bèntèng kok dadèkké tumpukan watu, nanging wong-wong sing pada manggon ing kono sing tanpa kekuwatan terus pada kagèt lan kisinan; pada dadi kaya tetukulan ing ara-ara lan kaya suket sing ijuh, kaya suket ing payon, sing gosong sak durungé tuwa. Aku ngerti, yèn kowé tangi utawa lungguh, yèn metu utawa mlebu, utawa yèn kowé ngamuk marang Aku. Awit kowé wis ngamuk marang Aku, lan tembung-tembungmu sing gemunggung wis tekan kuping-Ku, mulané Aku bakal masang keluh-Ku ing irungmu lan tali-Ku ing lambému, lan Aku bakal nguléhké kowé liwat ing dalan, sing kok liwati waktu teka. Nanging iki sing bakal dadi tanda kanggo kowé, hé Hiskia: Ing sak njeruhné taun iki wong bakal mangan apa sing tukul déwé lan ing taun sing kaping pindo apa sing tukul sangka tanduranmu sing wiwitan, nanging ing sak njeruhné taun sing kaping telu kowé bakal nyebar, terus panèn nggawé kebon anggur lan mangan wohé. Tunggalé turunané Yéhuda sing pada bisa utyul, ya kuwi para wong sing ijik kèri, bakal ngoyot menèh mengisor lan menduwur ngetokké woh. Awit sangka Yérusalèm bakal metuné wong-wong sing kèri lan sangka gunung Sion wong-wong sing bisa utyul; panas atiné GUSTI sing ngwasani langit lan bumi sing bakal nandangi mengkono. Mulané mengkéné tembungé GUSTI kanggo ratu ing Asyur: Wong kuwi bakal ora mlebu ing kuta kéné lan ora bakal ngetyulké panahé mréné; uga ora bakal nekani karo tamèng lan uga ora bakal ngunduk-ngunduk lemah kanggo tanggul kanggo ngepung. Dèwèké bakal mulih liwat dalan, sing diliwati waktu teka, nanging ora bakal mlebu ing kuta kéné. Mengkono tembungé GUSTI. Lan Aku bakal mageri kuta iki supaya slamet, kuwi awit sangka Aku lan awit sangka Daved, abdi-Ku.” Salah siji mulékaté GUSTI terus metu lan matèni wong ing tarup-tarupé Asyur 185.000 wong. Esuké mruput kuwi kabèh wis pada dadi layon. Awit sangka kuwi Sanherib, ratu ing Asyur, terus budal mulih lan manggon ing kuta Ninewé. Ing sakwijiné dina waktu piyambaké ijik sujut sembayang ing omah Nisrok, allahé, terus dipatèni karo pedang karo para anaké, ya kuwi Adramelekh lan Sareser, terus pada ngungsi menyang negara Ararat, Esarhadon, anaké sing terus nggantèni dadi ratu. Ing waktu semono Hiskia ngalami lara nganti arep mati. Yésaya, anaké Amos terus nemoni lan ngomong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé ngekèkana paweling-paweling sing pungkasan marang brayatmu, awit kowé bakal mati, ora bakal waras menèh.” Hiskia terus ngénggokké praupané menyang témbok lan ndedonga marang GUSTI, tembungé: “Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem éling enggèn kula wis urip ing ngarepé Panjenengan karo setia lan sak kabèhé ati lan enggèn kula wis nindakké apa sing apik ing mripat Panjenengan.” Sakwisé mengkono Hiskia terus nangis karo melas. GUSTI terus ngetokké tembung marang Yésaya: “Kowé lungaa lan ngomonga marang Hiskia: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Daved, para leluhurmu: Pandongamu wis Tak runggokké lan eluhmu wis Tak sawang. Aku bakal nambahi umurmu limalas taun lan Aku bakal ngluwari kowé lan kuta iki sangka tangané ratu ing Asyur lan bakal mageri kuta iki. Iki sing bakal dadi tanda sangka GUSTI kanggo kowé, ya kuwi yèn GUSTI bakal nindakké apa sing wis dijanjèkké. Lah ayang-ayangé piranti pituduh srengéngé gawéané Akas bakal Tak undurké sepuluh tlapak sangka sing wis diliwati.” Ing kono piranti mau ya terus nduduhké munduré srengéngé sepuluh tlapak sangka sing wis digawé. Pandongané Hiskia, ratu ing Yéhuda, sakwisé lara lan wis waras, ditulis mengkéné: “Aku iki wis mikir: Umurku ijik separo aku kok kepeksa kudu lunga; ing sak luwihé umurku kuwi aku dityeluk menyang gapurané ndonyané wong mati. Aku ngomong: aku ora bakal weruh GUSTI menèh ing negarané wong urip; aku ora bakal weruh wong siji-sijia menèh ing sak tengahé para sing manggon ing ndonya. Omah sing tak enggoni dibubrah lan mbukak kaya tarupé pangon; kaya tukang tenun sing nggulung tenunané enggonku mungkasi uripku; Panjenengan ngetok nyawaku sangka bolahé urip. Awan nganti wengi Panjenengan péngin ngentèkké uripku. Aku sambat njaluk tulung nganti ésuk; kaya singa, ya mengkono kuwi enggoné Gusti ngremuk kabèh balungku; awan nganti wengi Panjenengan péngin ngentèkké uripku. Kaya manuk sriti, sing mijah, ya mengkono kuwi enggonku tyat-tyit, swaraku ketekur-ketekur kaya swarané manuk dara. Mripatku kaya-kaya nganti entèk awit sangka enggonku ndangak menduwur, duh Gusti, kula disengsarakké; Panjenengan supaya gelem dadi tanggungan kanggo kula! Apa ta sing bakal tak pasrahké lan tak utyapké ing ngarepé Gusti; apa ora Panjenengané ta sing nandangi mengkono? Aku babar pisan ora bisa turu awit sangka paité kasusahanku kuwi. Duh Gusti, ya awit sangka mengkéné kuwi ati kula ngentèn-entèni marang Panjenengan; Panjenengan supaya gelem nentremaké roh kula, gelem maraské kula, gelem mulihké kula! Kasusahan sing pait kuwi tenan dadi keslametan kula; Panjenengan sing njaga nyawa kula supaya ora ketyemplung ing luwangé karusakan. Awit Panjenengan wis ngguwak kabèh dosa kula nganti adoh sangka ngarepé Panjenengan. Awit ndonyané wong mati ora bisa maturkesuwun marang Panjenengan, lan pati ora bisa ngelem-elem Panjenengan; wong sing pada mudun ing juglangan kuburan ora ngentèn-entèni marang kasetian Panjenengan. Nanging mung wong sing urip, kuwi sing maturkesuwun marang Panjenengan, kaya kula ing dina iki; bapak bakal seneng ngerti bab kasetian Panjenengan marang anak-anaké. GUSTI wis teka ngekèki keslametan marang aku! Aku arep pada ngunèkké harep, ing selawasé urip ing griyané GUSTI.” Yésaya terus ngomong: “Bèn dijikukké kuku woh anjir terus dipopoké ing korèngé, supaya waras!” Sak durungé kuwi Hiskia wis ngomong: “Apa tanda-tandané, yèn kula bakal mlebu ing griyané GUSTI?” Ing waktu kuwi Merodak-Baladan, anaké Baladan, ratu ing negara Babèl, kongkonan wong ngirimké layang lan pisungsung marang Hiskia, awit wis krungu yèn Hiskia sing mbiyèn lara, wis waras. Ratu seneng ing ati bab tekané para kongkonan mau, terus pada diduduhi gedong bandané ratu, wangi-wangian lan lengané sing apik, gedong gamané perang kabèh lan samubarang kabèh ing simpenané. Ora ana barang ing kratoné lan ing sak kabèhé pangwasané sing ora diduduhké karo Hiskia marang para kongkonan mau. Yésaya terus nemoni Hiskia lan takon: “Wong-wong kuwi pada ngomong apa waé lan tekané sangka ngendi?” Semauré Hiskia: “Sangka negara sing adoh, sangka Babèl!” Terus takon menèh: “Apa sing wis didelok ing kratonmu?” Hiskia nyauri, tembungé: “Kabèh ing kraton kula, wis pada didelok. Ora ana barang sing ora kula duduhké ing simpenan kula.” Yésaya terus ngomong marang Hiskia: “Sampéyan kula njaluk ngrungokké tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi! Bakal tekan waktuné, samubarang kabèh ing kratoné sampéyan lan sing disimpen karo leluhurmu nganti sepréné iki, bakal pada diusungi menyang Babèl. Ora ana barang sing ditinggal. Mengkono tembungé GUSTI. Lan turunanmu sing bakal lair sangka kowé bakal ana sing dijukuk karo wong didadèkké penggedé ing kratoné ratu ing Babèl.” Hiskia ngetokké tembung marang Yésaya: “Tenan apik tembungé GUSTI sing sampéyan gelaraké kuwi!” Nanging sing dipikir: “Angger sakjeké uripku aman lan tentrem!” Umat-Ku lipuren, ya lipuren, mengkono tembungé Gusti Allahmu, atiné Yérusalèm ayemna lan mbengok-mbengoka banter yèn kasusahané wis rampung, yèn kesalahané wis dingapura, awit wis dikèki paukuman karo tangané GUSTI tikel kaping loro awit sangka kabèh dosané. Ana swara sing mbengok: “Tyawiské dalan kanggo GUSTI ing ara-ara samun, lurusna dalan gedé kanggo Gusti Allah kita ing ara-ara samun! Saben ledokan urukana, lan saben gunung lan puntuk ratakna; lemah sing ana puntuk-puntuké didadèkké lemah rata, lan lemah sing legok geneng didadèkké daratan sing rata; ing kono kamulyané GUSTI bakal dinyatakké lan umat manungsa kabèh bakal pada weruh kuwi bebarengan; GUSTI piyambak nyata-nyata wis ngomong mengkono!” Ana swara sing ngomong: “Kowé mbengok-mbengoka banter!” Aku nyauri: “Apa sing kudu kula bengokké nganti banter?” “Umat manungsa kabèh kuwi kaya suket lan kabèh apiké kaya kembang ing ara-ara. Suket dadi garing, kembang dadi alum, yèn GUSTI nyebul karo napasé. Bangsa kuwi sejatiné kaya suket. Suket dadi garing, kembang dadi alum, nanging tembungé Gusti Allah kita tetep tekan sak lawas-lawasé.” Hé Sion, sing nggawa kabar betyik, munggaha menyang gunung sing duwur! Hé Yérusalèm, sing nggawa kabar betyik, bengokna swaramu sing banter, ya bengokna swaramu, aja wedi! Wartakna marang kuta-kuta ing Yéhuda: “Delengen, kuwi Gusti Allahmu!” Delengen, kuwi Gusti GUSTI. Enggoné teka karo kekuwatan lan nggawa pangwasa. Lah kabèh sing dadi upahé rekasané pada nunggal karo Panjenengané; kabèh sing wis dadi duwèké pada mlaku ing ngarepé. Kaya pangon Panjenengané enggoné ngengon wedusé, lan kuwi pada diklumpukké karo tangan-Né; tyempéné pada dipangku, baboné pada ketuntun karo ati-ati. Sapa sing naker banyu segara nganggo èpèk-èpèké lan ngukur langit nganggo kilanané, naker lebuné bumi nganggo takeran, nimbang gunung-gunung nganggo timbangan, utawa puntuk-puntuk nganggo timbangan? Sapa sing bisa nata Rohé GUSTI utawa ngekèki pinuntun marang Panjenengané kaya juru pituduh? Gusti njupuk pituduh marang sapa supaya nduwé pangertèn, lan sapa sing ngekèki piwulang marang Gusti ing bab nindakké pengadilan, utawa sapa sing ngekèki piwulang bab kaweruh marang Panjenengané lan ngekèki pituduh supaya Panjenengané nandangi karo pangertèn? Para bangsa kuwi sejatiné kaya banyu setètès ing timba lan dianggep kaya awu siji ing timbangan. Puluh-puluh kuwi sejatiné boboté mung kaya awu alus. Libanon kuwi ora tyukup yèn dadi kayu kanggo masak lan kabèh kéwané ora tyukup yèn kanggo kurban obongan. Kabèh bangsa kuwi kaya waé ora ing ngarepan-Né pada dianggep kopong lan tanpa guna. Dadiné Gusti Allah kuwi arep kok padakké karo sapa, lan apa sing kok anggep pada karo Panjenengané? Apa retya? Kuwi dityitak karo tukang wesi, lan dilapis emas karo tukang emas, sing uga nggawakké ranté-ranté slaka. Wong sing ngedekké retya kayu, kuwi milih kayu sing ora gelis gapuk, golèk tukang sing pinter kanggo ngedekké retya supaya ora bakal gelis hoyak. Kowé apa pada ora weruh? Kowé apa pada ora krungu? Apa wiwit ing wiwitan ora dikabarké marang kowé kabèh? Apa kowé ora ngerti wiwit waktu bumi dibangun? Panjenengané sing njagong ing dampar ing sak nduwuré bunderané bumi sing rayaté kaya walang; ya Panjenengané kuwi sing mbèbèr langit kaya mori lan masang kuwi kaya tarup sing dienggoni! Ya Panjenengané kuwi sing ndadèkké para penggedéné pada entèk lan sing ndadèkké para rèkter ing ndonya tanpa guna! Ijik waé pada ditandur, ijik waé pada disebar, ijik waé tyangkokané pada metu oyoté ing lemah, wis pada didamoni karo Panjenengané, terus pada garing, lan kabur karo lésus kaya merang. Aku iki arep kok padakké karo sapa sing kaya-kaya dadi sak pepadan-Ku? Mengkono tembungé sing Mahasutyi. Mripatmu nyawanga menyang langit lan delengen: sapa sing nggawé kabèh lintang-lintangé kuwi lan mréntah metu kabèh suradaduné karo nyeluk jenengé kuwi kabèh? Siji waé ora ana sing ora teka, awit Panjenengané kuwi Mahakwasa lan Mahakuwat. Kenèng apa kowé ngomong mengkono, hé Yakub, lan ngomong mengkéné, hé Israèl: “Uripku iki didelikké karo GUSTI, lan wewenangku ora digatèkké karo Gusti Allahku?” Apa kowé ora weruh, lan kowé apa ora krungu? GUSTI kuwi Gusti Allah sing langgeng sing nggawé bumi wiwit pojok tekan pojok; Panjenengané ora kesel lan ora lemes, kawityaksanan-Né ora kena dijajaki. Panjenengané ngekèki kekuwatan marang sing kesel lan ngekèki tambahé karosan marang sing tanpa kekuwatan. Para nom-noman pada dadi kesel lan lemes lan para botyah enom pada kesandung tiba, nanging wong sing pada ngentèn-entèni marang GUSTI dikèki kekuwatan anyar: pada mabur mumbul kaya manuk garuda karo kekuwatané swiwiné; pada mlayu lan ora nganti lemes, pada mlaku nanging ora kesel. Hé puluh-puluh, pada menenga lan rungokna marang Aku; para bangsa pada olèha kekuwatan anyar! Bèn pada nyedaki lan terus ngomong: Hayuk pada maju bebarengan lan nganakké perkara! Sapa sing ngobahké wong sangka wétan, sing ngobahké wong sing saben nandangi mesti menang, sing menangké para bangsa ing ngarepé lan nglorot para ratu? Pedangé njalari para ratu dadi kaya lebu lan panahé ndadèkké kaya merang sing didamoni. Terus nguber para ratu mau lan liwat dalan sing durung tau diambah, nanging slamet. Sapa sing nglakoni lan nindakké kuwi kabèh? Panjenengané, sing wiwit mbiyèn nyeluk para turunané manungsa, Aku, GUSTI, sing ndisik déwé, lan kanggo para wong sing kèri déwé, Aku tetep Panjenengané kuwi uga. Puluh-puluh pada weruh lan terus wedi, pojok-pojokané bumi pada gemeter; pada teka lan mundak tyedak. Pada tulung-tinulung lan ngomong marang kantyané: “Atimu sing tatak!” Pandé wesi nguwatké atiné tukang emas, sing nipiské logam karo palu wesi nguwatké atiné sing nggemblèng ing landesan; terus ngomong marang tukang patri: “Kuwi betyik,” lan garapané terus dikuwatké karo paku, supaya ora gonjang-ganjing. Nanging kowé, hé Israèl, abdi-Ku, hé Yakub, sing wis Tak pilih, turunané Abraham, kantya-Ku; kowé sing wis Tak jikuk sangka pojok-pojokané bumi lan sing wis Tak tyeluk sangka pojok-pojoké, Aku ngomong marang kowé: “Kowé kuwi abdi-Ku, kowé wis Tak pilih lan ora Tak tampik”; kowé aja wedi, awit Aku nuntun kowé, kowé aja melung-melung, awit Aku iki Gusti Allahmu. Aku bakal nguwatké, malah bakal mitulungi kowé; Aku bakal nuntun kowé karo tangan-Ku tengen sing njalari menang. Lah, sak kabèhé wong sing nesu marang kowé bakal kewirangan lan ngalami sing njijiki; para wong sing nesoni kowé bakal pada kaya waé ora ana lan bakal pada nemu karusakan; kowé bakal nggolèki wong-wong sing pada nglawan marang kowé, nanging ora bakal ketemu; para wong sing merangi kowé bakal kaya ora ana lan tanpa guna. Awit Aku iki, GUSTI, Gusti Allahmu, nyekel tanganmu tengen, lan ngomong marang kowé: “Kowé aja wedi, ya Aku iki sing mitulungi kowé.” Kowé aja wedi, hé tyatying Yakub, hé uler Israèl! Ya, Aku iki sing mitulungi kowé, mengkono tembungé GUSTI, lan sing nebus kowé kuwi sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl. Lah kowé Tak dadèkké piranti kanggo ngrontok sing landep lan anyar, sing ana untuné rong larik; kowé bakal ngrontoki gunung-gunung lan kuwi bakal pada kok remuk, lan puntuk-puntuk ya bakal kok dadèkké kaya kulit gabah, bakal pada kok tapèni lan terus pada kabur karo angin, lan bakal mawut karo lésus. Nanging kowé iki bakal surak-surak awit sangka GUSTI lan nggunggung-nggunggung awit sangka sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl. Para wong sing sangsara lan sing mlarat ijik pada golèk banyu, nanging ora olèh, ilaté pada garing awit ngelak; nanging Aku GUSTI, bakal nuruti kebutuhané wong-wongé, lan awit ngadek dadi Gusti Allahé Israèl Aku ora bakal négakké wong-wong mau. Aku bakal ndadèkké puntuk-puntuk sing gundul, pada ana kaliné lan tanah rata terus ana sumber-sumberé; Aku bakal ndadèkké ara-ara samun dadi telaga lan lemah garing terus metu banyuné. Aku bakal nandur wit tyemara ing ara-ara samun, wit sirah, wit murad lan wit saitun alas; Aku bakal nggawé tukulé wit beros ing ara-ara samun lan wit berangan lan wit tyemara ing sandingé, supaya kabèh wong pada weruh lan ngrumangsani, nggatèkké lan ngerti, yèn tangané GUSTI sing nggawé iki kabèh lan sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl sing nitahké. Pada ngajokna perkaranmu, mengkono tembungé GUSTI, omongna pasal-pasalmu, mengkono tembungé Ratuné Yakub. Bèn pada maju lan ngabarké marang kita apa sing bakal kelakon! Ramalan sing mbiyèn kuwi dunungna apa tegesé, supaya aku pada mikir-mikir, utawa bab sing bakal kelakon, kuwi aku pada omongana, supaya aku pada weruh kwasané! Omongna bab-bab sing bakal kelakon sakwisé kuwi, supaya aku pada weruh, yèn kowé kabèh iki nyata allah; pada tumindaka waé, betyik apa ala, supaya aku weruh bebarengan karo nggumun! Kowé kabèh kuwi sejatiné kaya ora ana penggawé-penggawému kuwi tanpa isi; wong sing milih kowé kuwi njijiki. Aku wis ngobahké wong sangka lor lan kuwi wis teka, Aku wis nyeluk wong kuwi sangka sisih njedulé srengéngé karo nyebut jenengé. Kaya tukang kendi ngiles-ngiles lempung, kaya mengkono enggoné wong kuwi bakal ngidak-idak para sing nyekel pangwasa kaya endut. Sapa sing ngekèki weruh bab kuwi wiwit ing wiwitan, dadakan aku terus pada weruh, lan wiwit mbiyèn, dadakan aku terus pada ngomongké: “Apa bener wong kuwi?” Sejatiné ora ana sing ngekèki weruh, ora ana wong sing ngabari ora ana wong sing krungu tembung sak ketyap waé sangka kowé. Aku sing disik déwé ngekèki weruh marang Sion, lan Aku terus ngirimké wong menyang Yérusalèm sing nggawa kabar betyik. Yèn Aku ndelok mubeng, ora ana wong siji-sijia, lan tunggalé wong kabèh kuwi ora ana sing bisa ngekèki pituduh, utawa sing bisa nyauri yèn Aku takon marang wong-wong kuwi. Wong kuwi tenan-tenan kaya pada ora ana, penggawé-pengawéné tanpa isi, retya-retyané tyitakan kuwi angin lan tanpa guna. Delengen kuwi abdi-Ku sing Tak tuntun, pilihan-Ku sing ndadèkké senengan-Ku. Sing wis Tak wènèhi Roh-Ku, supaya terus nggelarké kabeneran marang para bangsa. Kuwi ora bakal mbengok-mbengok utawa mbanterké swarané lan ora bakal ngumbar swara ing dalan-dalan. Pring sing semplak mlengkung ora bakal diketok, lan utyeng-utyeng sing melik-melik ora bakal dipatèni, nanging piyambaké bakal nggelarké kabeneran karo setia. Piyambaké déwé ora bakal semplak lan ora bakal tugel ndingkluk, nganti wis rampung enggoné jejekké kabeneran ing bumi; kabèh puluh-puluh ngarep-arep marang piwulangé. Mengkéné tembungé Gusti Allah, GUSTI, sing nggawé lan njèrèng langit, sing mbèbèr bumi uga kabèh sing tukul ing kono, sing ngekèki ambekan marang umat manungsa sing manggon ing kono lan sing ngekèki nyawa marang sing pada urip ing kono: “Aku iki, GUSTI, wis nyeluk kowé supaya nggelarké keslametan, wis nyekel tanganmu; Aku wis ndadèkké kowé lan ngekèkké kowé dadi perjanjian kanggo umat manungsa, dadi pepadang kanggo para bangsa, supaya melèké mripat sing lamur, ngetokké wong ukuman sangka paukuman lan para wong sing manggon ing pepeteng sangka paukuman. Aku iki GUSTI, ya kuwi asma-Ku; Aku ora bakal ngekèkké kamulyan-Ku marang wong liyané utawa kaluhuran-Ku marang retya. Sing mbiyèn dinubuatké saiki wis pada kelakon, bab sing anyar bakal Tak kétokké. Sak durungé bab kuwi kelakon, Tak kabarké marang kowé.” Pada ngidungna kidungan anyar marang GUSTI lan ngluhurna Panjenengané sangka pojokané bumi! Segara bèn gembleger ombaké uga isiné kabèh, lan puluh-puluh uga sing ngenggoni kabèh. Ara-ara samun bèn nyuwara banter uga kuta-kutané lan désa-désané sing dienggoni Kedar! Sing ngenggoni gunung watu bèn pada surak-surak, bèn pada mbengok-mbengok sangka putyuké gunung-gunung! Bèn pada ngekèki kehormatan marang GUSTI, lan pada wartakna bab enggoné ngluhurké Panjenengané ing puluh-puluh. GUSTI maju perang kaya Pahlawan, kaya suradadu enggoné nggugah semangaté perang; Panjenengané surak-surak, malah mbengok-mbengok, marang para mungsuhé, Panjenengané nduduhké kekendelan-Né. Aku mandek wiwit ing mbiyèn mula, Aku mingkem lan ngempet, saiki Aku njerit kaya wong wadon sing mbayi, Aku menggah-menggah lan menggèh-menggèh. Aku bakal ndadèkké gundulé gunung-gunung lan puntuk-puntuk, lan nggawé alumé sak kabèhé tetukulan; Aku bakal ndadèkké kali-kali pada dadi lemah garing lan nggawé asat garingé telaga-telaga. Aku bakal nuntun para wong lamur ing dalan sing durung tau pada diambah, lan kuwi pada Tak lakokké ing dalan-dalan sing durung weruh. Pepeteng ing ngarepé bakal Tak dadèkké padang, lan tanah sing legok geneng bakal Tak dadèkké tanah rata. Ya kuwi bab sing bakal Tak tibakké marang wong-wong kuwi, lan sing mesti bakal Tak tindakké. Wong sing pada pertyaya marang retya tatahan bakal pada mundur lan kewirangan, ya kuwi para wong sing ngomong marang retya tyitakan: “Panjenengan kuwi allah kita!” Pada rungokna, hé para wong budek pada mandenga lan delengen, hé para wong lamur! Sapa sing lamur yèn duduk tunggalé abdi-Ku, lan sing budek kaya kongkonan-Ku? Sapa sing lamur kaya kongkonan-Ku lan sing budek kaya abdiné GUSTI? Kowé weruh perkara okèh, nanging ora nggatèkké, kowé masang kuping, nanging ora krungu. GUSTI nduwé karep nylametaké gelem ngekèkké piwulangé sing gedé lan mulya; nanging wong kuwi bangsa sing dirayah lan dirampok, kabèh pada dityekel ing guwa-guwa lan didelikké ing omah-omah paukuman; wis pada dadi rebutan lan ora ana sing ngluwari, dadi rampasan lan ora ana sing ngomong: “Balèkna!” Sapa sak panunggalanmu sing gelem ngrungokké marang perkara iki, sing gelem nggatèkké lan ngrungokké kanggo sak terusé? Sapa sing ngekèkké Yakub supaya dirampas, lan Israèl marang sing pada ngrayah? Apa kuwi duduk GUSTI? Awit kita wis dosa marang Panjenengané, lan nulak mlaku ing dalan sing diduduhké, lan ora gelem ngrungokké marang piwulangé. Mulané Panjenengané terus nibani panasé bebendu-Né lan peperangan sing ngidap-idapi sing nggosongké sangka sak ubengé, senajan mengkono kuwi ora dimangertèni, lan sing ngobong dèwèké, nanging kuwi ora digatèkké. Nanging saiki mengkéné tembungé GUSTI sing nitahké kowé, hé Yakub, sing mbangun kowé, hé Israèl: “Kowé aja wedi, awit Aku wis nebus kowé, Aku wis nyeluk kowé karo nyebut jenengmu, kowé iki duwèk-Ku. Yèn kowé nyabrang ing banyu, Aku bakal nuntun kowé, utawa ngliwati kali-kali, kowé ora bakal kèli; yèn kowé mlaku liwat ing geni, kowé ora bakal gosong, lan urupé geni ora bakal ngobong kowé. Awit Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, Sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, Juruslametmu. Egipte Tak kanggokké nebus kowé, lan Etiopia lan Syéba Tak wènèhké kanggo gantimu. Awit kowé kuwi aji ing mripat-Ku lan mulya lan Aku trésna marang kowé, mulané Aku ngekèkké manungsa kanggo gantimu, lan bangsa-bangsa kanggo gantiné nyawamu. Kowé aja wedi, awit Aku sing nuntun kowé, Aku bakal nekakké anak-putumu sangka wétan, lan Aku bakal nglumpukké kowé sangka kulon. Aku bakal ngomong marang lor: ‘Wènèhna!’ lan marang kidul: ‘Aja mbok gondèli!’ Para anak-Ku lanang pada gawanen sangka adoh, lan para anak-Ku wadon sangka pojok-pojokané bumi, ya kuwi kabèh wong sing jenengé nganggo asma-Ku, sing Tak gawé kanggo kamulyan-Ku, sing Tak bangun lan sing uga Tak dadèkké!” Bèn wong nggawa bangsa sing lamur senajan ana mripaté, sing budek senajan nduwé kuping! Bèn pada nglumpuk bebarengan kabèh bangsa kuwi, lan bèn pada nglumpuk kabèh taleré bangsa kuwi! Tunggalé kuwi sapa sing bisa ngekèki kabar bab iki, sing bisa ngomongké marang kita bab sing kelakon dèk mbiyèn? Bèn pada nggawa seksi-seksiné, supaya nyata yèn ora salah; wong bèn krungu lan terus ngomong: “Bener mengkono!” “Kowé iki pada dadi seksi-Ku,” mengkono tembungé GUSTI, “lan abdi-Ku sing wis Tak pilih, supaya kowé pada weruh lan pertyaya marang Aku lan ngerti, yèn Aku iki tetep Panjenengané. Sak durungé Aku ora ana Gusti Allah sing ana, lan sakwisé Aku bakal ora ana liyané menèh. Aku, ya Aku iki GUSTI lan ora ana Juruslamet kejaba Aku. Aku iki sing ngekèki weruh, sing ngekèki keslametan lan kabar, lan duduk allah mantya ing tengahmu. Kowé kuwi pada dadi seksi-Ku,” mengkono tembungé GUSTI, “lan Aku iki Gusti Allah. Uga sak terusé Aku iki tetep Panjenengané, lan ora ana sing bisa luwar sangka tangan-Ku; Aku sing nindakké, sapa sing bisa ngendek?” Mengkéné tembungé GUSTI, Juru Penebusmu, sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl: “Awit sangka kowé Aku gelem kongkonan wong menyang Babèl lan gelem nyingkirké slorok-sloroké lawangé paukuman kabèh, lan Aku ngusir wong Kasdim mblayu karo sambat nang kapalé, sing diunggul-unggulké. Aku iki GUSTI, sing Mahasutyi, sing nitahké Israèl, Ratumu.” Mengkéné tembungé GUSTI, sing nggawé dalan ngliwati segara lan ngliwati banyu sing ngidap-idapi, sing wis préntah marang kréta lan jaran supaya pada mèlu perang, uga para suradadu lan wong rosa-rosa kuwi pada gemlétak, ora bisa tangi, wis pada mati, wis mati kaya utyeng-utyeng. Mengkéné tembungé: “Aja pada ngéling-éling bab sing wis kepungkur, lan aja mikir marang bab sing wis kelakon dèk jaman mbiyèn! Lah Aku gelem nggawé sing anyar, sing saiki wis tukul, apa kowé durung weruh? Malah Aku bakal nggawé dalan ing ara-ara samun lan kali-kali ing ara-ara. Kéwan ing alas bakal ngluhurké Aku, asu alasan lan manuk unta, awit Aku wis nggawé banyu sing muntyrat-muntyrat ing ara-ara samun lan kali sing pada mili ing ara-ara, kanggo ngombèni umat pilihan-Ku; umat sing wis Tak gawé kanggo Aku kuwi bakal ngabarké kaluhuran-Ku.” “Tenan, kowé ora nyebut marang Aku, hé Yakub, lan kowé ora perduli marang Aku, hé Israèl. Kowé ora ngekèki kurban obongan wedus gèmbèl marang Aku, lan ora ngluhurké Aku karo kurban sing dibelèh. Aku ora ngebot-eboti kowé karo njupuk kurban panganan, lan nyusahké kowé karo njupuk menyan. Kowé ora njukukké Aku tebu wangi karo duwit, utawa nggawé warek-Ku karo gajihé kurban sing dibelèh. Nanging kowé ngebot-eboti Aku karo dosamu, kowé nggawé susah-Ku karo kesalahanmu. Aku, ya Aku kuwi Panjenengané sing ngilangi dosané mbruntakmu awit sangka Aku déwé, lan Aku ora ngéling-éling marang dosamu. Kowé ngélingana Aku, hayuk kita pada nganakké perkara, ajokna samubarang kabèh supaya nyata enggonmu bener! Para leluhurmu sing wiwitan wis dosa, lan juru rembukmu wis nglawan marang Aku. Dadiné Aku kepeksa najisaké para pemimpiné panggonan omah sutyi, lan kepeksa ngekèkké Yakub supaya dientèkké lan Israèl supaya dadi tyatyatan.” “Nanging saiki rungokna, hé Yakub, abdi-Ku, lan hé Israèl, sing wis Tak pilih! Mengkéné tembungé GUSTI sing nggawé kowé, sing nganakké kowé wiwit ing weteng lan sing mitulungi kowé: Kowé aja wedi, hé abdi-Ku Yakub, lan hé Yesyurun, sing wis Tak pilih! Awit Aku bakal ngesokké banyu ing lemah sing ngelak, lan udan deres ing panggonan sing garing. Aku bakal ngesokké Roh-Ku ing sirahé turunanmu, lan berkah-Ku marang anak-putumu. Kuwi bakal pada tukul kaya suket ing sak tengahé banyu, kaya wit ing pinggir kali. Sing siji bakal ngomong: Aku iki duwèké GUSTI, sijiné bakal nyebut awaké déwé karo jenengé Yakub, lan sijiné menèh bakal nulis ing tangané: Duwèké GUSTI, lan bakal nyebut awaké déwé nganggo jenengé Israèl.” Mengkéné tembungé GUSTI, Ratu lan Juru Penebusé Israèl, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku iki sing wiwitan lan ya Aku iki sing pungkasan, ora ana Gusti Allah liyané kejaba Aku. Sapa sing kaya Aku? Kuwi bèn mbengok mengkono, bèn ngomongké lan nyeritakké bab kuwi ing ngarep-Ku! Sapa sing wiwitan ing jaman mbiyèn ngomongké bab sing bakal kelakon? Apa sing bakal kedadian bèn pada dikabarké marang Aku! Kowé aja gemeter lan aja wedi, awit bab kuwi pantyèn wiwit mbiyèn wis Tak wartakké lan Tak kétokké marang kowé. Kowé kabèh kuwi sing pada dadi seksi-seksi-Ku! Apa ana Gusti Allah liyané kejaba Aku? Ora ana Gunung Watu liyané, Aku ora weruh liyané!” Wong sing nggawé retya kuwi kabèh tanpa guna lan barang-barang sing disenengi kuwi ora ana paédahé. Sing nyembah retya kuwi pada ora weruh lan ora ngerti apa-apa, mulané bakal pada kisinan. Sapa ta sing mbangun allah lan nyitak retya sing tanpa guna kuwi? Kabèhé sing ngetutké bakal pada kewirangan, lan tukang-tukangé kuwi manungsa lumrah. Kuwi bèn pada nglumpuk kabèh lan pada bèn gembrégah ngadek! Mesti bakal pada gemeter lan pada kisinan bebarengan. Tukang wesi enggoné nggawé kuwi nganggo dilebokké ing geni lan digemblèng karo palu; enggoné nindakké kuwi karo nggunakké kabèh kekuwatané tangané. Malah karo ngempet ngelih nganti entèk kekuwatané lan ora ngombé banyu nganti kesel lemes. Tukang kayu mentèng tali ukuran lan nggawé gambar retya nganggo kapur abang; enggoné nindakké nganggo tatah lan digarisi nganggo jangka, terus digawé wong lanang, manungsa sing ngganteng lan disèlèhké ing omah pamujan. Bisa uga tukang mau negor wit sanobar utawa milih wit tyemara apa wit élon, sing ditokké tukulé nganti dadi gedé ing sak tengahé wit-witan ing alas, utawa nandur wit sanobar liyané, sing awit sangka kudanan terus dadi gedé. Lan kayuné didadèkké kayu obongan karo manungsa, kanggo bediangan lan menèh kanggo gegenèn digawé mbakar roti. Nanging uga sak bagéan kanggo nggawé allah, sing disembah-sembah; digawé retya, sing terus disujuti. Ana menèh sing diobong digawé manggang daging. Daging panggangan mau dipangan nganti warek; terus bediangan karo ngomong: “awakku wis anget, aku wis ngrasakaké panasé geni.” Lan turahané kayu mau terus digawé allah, dadi retya sesembahané, kuwi disujuti, disembah-sembah karo ndedonga: “Supaya gelem mitulungi kula, awit sampéyan kuwi allah kula.” Wong sing kaya mengkono kuwi ora weruh apa-apa lan ora ngerti apa-apa, awit mripaté kelèt merem, terus ora bisa ndeleng; lan atiné uga buntet, mulané ora bisa ngerti. Ora ana sing nimbang-nimbang, ora ana kaweruhé utawa pangertèné tyukup nganti bisa omong: “Ana sing wis tak obong ing geni lan arengé wis tak engguh mbakar roti, tak engguh manggang daging terus tak pangan. Apa ya turahané terus tak engguh nggawé allah sing njijiki?” Wong sing tansah ramé bab awu, kuwi disasarké karo atiné sing kapusan; ora bisa nggawé keslametané nyawané utawa omong: “Apa duduk bab sing goroh sing dadi gondèlanku iki?” Ngélingana bab iki kabèh, hé Yakub, awit kowé kuwi abdi-Ku, hé Israèl. Aku sing wis nggawé kowé, kowé kuwi abdi-Ku; hé Israèl, kowé ora Tak lalèkké. Aku wis ngilangi sak kabèhé dosané mbruntakmu kaya pedut sing kabur karo angin, lan sak kabèhé dosamu kaya mendung sing kanginan. Kowé balia marang Aku, awit kowé wis Tak tebus! Surak-suraka, hé langit, awit GUSTI wis tandang, bungah-bungaha, hé telengé bumi! Pada senenga karo surak-surak, hé gunung-gunung, hé alas uga sak kabèhé wit-witané ing kono! Awit GUSTI wis nebus Yakub, lan Panjenengané wis ngétokké kamulyané ing njeruhné Israèl. Mengkéné tembungé GUSTI, Juru Penebusmu, sing nggawé kowé wiwit sangka weteng: “Aku iki GUSTI, sing nggawé samubarang kabèh, sing njèrèng langit dèwèkan, sing nggelar bumi - sapa sing ngréwangi Aku? - Aku iki sing mbatalké tanda-tandané juru ramalan goroh lan sing nganggo dolanan para tukang tenung; sing nggawé munduré para wong wityaksana, lan nggantèni kaweruhé dadi sing bodo; Aku sing nguwatké tembung-tembungé abdi-Ku lan nindakké putusan-putusan sing dikabarké karo kongkonan-Ku; sing ngomong bab Yérusalèm: Apik dienggoni, lan kanggo kuta-kuta ing Yéhuda: Apik dibangun, Aku gelem ngedekké menèh jugrukané! Aku sing ngomong marang telengé segara: Dadia asat, Aku gelem ngesatké kali-kalimu! Aku sing ngomong bab Korèsy: Kuwi abdi pangon-Ku kabèh sing Tak karepké bakal digawé kuwi bakal ngomong bab Yérusalèm: Kuwi apik dibangun! lan bab griya sutyi: Dasaré apik dipasang!” Mengkéné tembungé GUSTI: “Iki tembung-Ku marang wong sing Tak jebatani, marang Korèsy sing Tak tuntun tangané tengen, Tak engguh menangké bangsa-bangsa ing ngarepé lan mblèjèti para ratu, Tak kanggokké mbukakké lawang-lawang ing ngarepé lan supaya gapura-gapura aja terus mineb. Aku déwé bakal mlaku ing ngarepmu lan bakal ngrata gunung-gunung, bakal ngrusak lawang-lawang tembaga lan bakal nugeli slorok-slorok wesi. Aku bakal ngekèki kowé banda sing kependem lan banda sing didelikké, supaya kowé weruh, yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahé Israèl, sing nyeluk kowé karo nyebut jenengmu. Awit sangka abdi-Ku Yakub lan Israèl, pilihan-Ku, Aku terus nyeluk kowé karo nyebut jenengmu, ngekèki jeneng marang kowé, senajan kowé ora kenal marang Aku. Ya Aku iki GUSTI ora ana liyané; kejaba Aku ora ana Gusti Allah menèh. Aku wis ngekèki gamané perang marang kowé, senajan kowé ora kenal marang Aku, supaya wiwit ing panggonan njedulé srengéngé nganti tekan panggonan mingslepé, wong weruh, yèn ing sak njabané Aku ora ana liyané menèh. Aku iki GUSTI pantyèn ora ana liyané, sing ndadèkké padang lan nggawé peteng, sing nggawé beja lan tyilaka; Aku GUSTI sing nindakké iki kabèh. Hé langit, nètèsna keadilan sangka nduwur, lan bèn disokké karo mendung! Bumi bèn mbukakké awaké lan ngetokké trubusané keslametan, uga bèn ngetokké keadilan! Ya Aku iki GUSTI sing nitahké iki kabèh.” Tyilaka wong sing padu karo Sing Nggawé; ora liya kuwi mung beling petyahan kendil! Apa lempung bakal muni marang tukang kendi: “Apa sing kok gawé?” utawa marang apa sing wis digawé: “Kowé kuwi ora nduwé tangan!” Tyilaka wong sing ngomong marang bapaké: “Apa sing kok anakaké?” Lan marang ibuné: “Apa sing kok lairké?” Mengkéné tembungé GUSTI, sing Mahasutyi, Gusti Allah sing nggawé Israèl: “Apa kowé sing takon marang Aku bab anak-anak-Ku, utawa sing préntah marang Aku bab apa sing digawé karo tangan-Ku? Ya Aku iki sing nggawé bumi lan sing nggawé manungsa ing kono; ya tangan-Ku iki sing nggelarké langit, lan ya Aku sing ngwasani kabèh suradadu-suradadu. Ya Aku iki sing ngobahké Korèsy karo karep-Ku arep ngekèki keslametan, lan Aku bakal ngrata dalané kabèh; ya dèwèké kuwi sing bakal mbangun kuta-Ku, lan sing bakal ngluwari para wong-Ku sing pada ing pembuwangan, tanpa bayaran lan tanpa besel,” mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mengkéné tembungé GUSTI: “Pametuné negara Egipte lan kabèh untungé Etiopia lan para wong Syéba, para wong sing pawakané duwur, bakal pada ngalih nang negaramu lan dadi duwèkmu, kuwi bakal pada mlaku ing mburimu karo diranté; bakal pada sujut marang kowé lan bakal njaluk dimelasi marang kowé karo tembungé: Mung ing tengah-tengahmu Gusti Allah kuwi, liyané ora ana; kejaba Panjenengané ora ana Gusti Allah liyané! Tenan, Panjenengan kuwi Gusti Allah sing ora kétok, Gusti Allahé Israèl, Juruslamet. Nanging para tukang brahala kudu mundur karo kisinan, kabèh bakal kewirangan lan pantyèn tyatyat karo kisinan. Nanging Israèl dikèki keslametan karo GUSTI keslametan sing langgeng; kowé ora bakal pada kewirangan lan ora bakal tyatyat kisinan nganti selawasé lan sak terusé.” Awit mengkéné tembungé GUSTI, sing nggawé langit, - ya Panjenengané kuwi Gusti Allah - sing mbangun bumi lan sing nggawé lan sing nguwatké kuwi, - uga enggoné nggawé kuwi ora terus disuwungké, nanging kuwi digawé supaya dienggoni — “Ya Aku iki GUSTI lan ora ana liyané. Ora tau Aku ngomong karo ndelik utawa ing panggonan bumi sing peteng. Ora tau Aku ngongkon marang turunané Yakub supaya nggolèki Aku karo tanpa olèh gawé! Aku, GUSTI, yèn ngomong mesti bener, lan tansah ngabarké apa sing tenan.” “Kowé pada nglumpuka lan pada mrénéa, pada majua bebarengan, hé kowé kabèh sing pada utyul sangka antarané para bangsa! Kuwi pada ora nduwé kaweruh wong sing pada ngarak retyané kayu lan sing pada ndedonga marang allah sing ora bisa ngekèki keslametan. Kowé pada ndunungna lan omongna panemumu, bèn pada rerembukan bebarengan: Sapa sing ngekèki kabar bab iki wiwit jaman mbiyèn, lan sing ngomongké wiwit mbiyèn? Apa Aku duduk, GUSTI? Ora ana liyané, ora ana Gusti Allah liyané kejaba Aku! Gusti Allah sing adil lan sing dadi Juruslamet, ora ana liyané kejaba Aku! Pada tekaa ing ngarep-Ku supaya kowé pada dikèki slamet, hé pojok-pojokané bumi! Awit ya Aku iki Gusti Allah lan ora ana liyané. Kanggo Aku déwé Aku wis sumpah, sangka tutuk-Ku wis metu kabeneran, tembung sing ora bakal dijabut; lan kabèh wong bakal pada sujut nyembah ing ngarep-Ku lan pada sumpah yèn bakal setia marang Aku, karo nggunakké kabèh basa, karo ngomong: Keadilan lan kekuwatan kuwi mung ketemu ing GUSTI. Sak kabèhé wong sing wis nesu marang Panjenengané bakal pada teka ing ngarepé lan bakal ngalami kisinan, nanging turunané Israèl kabèh bakal nyata yèn bener lan bakal rumangsa beja ing ngarepé GUSTI.” Retya Bèl wis dikalahké, retya Nébo wis diasorké, retya-retyané wis pada dimomotké ing nduwuré kéwan; dimomotké ing nduwuré kéwan-kéwan sing mbiyèn pada kok arak-arak, saiki wis pada ditumpakké dadi momotané kéwan sing kesel, sing ora bisa nylametaké momotané kuwi. Retya-retya kuwi diasorké lan dikalahké bebarengan lan terus pada diangkut dadi tawanan. “Pada rungokna Aku, hé para turunané Yakub, hé sak kabèhé turunané Israèl sing ijik kèri, hé para wong sing Tak géndong wiwit ing weteng, hé para wong sing Tak géndong wiwit lair. Nganti kowé tuwa Aku iki tetep Panjenengané lan nganti rambutmu putih Aku nggéndong kowé. Aku wis nandangi mengkono lan gelem terus nanggung kowé; Aku gelem mikul lan nylametaké kowé. Kowé bakal pada madakké lan mbandingké Aku karo sapa lan kowé njèjèrké Aku karo sapa, nganti terus pada? Wong ngetokké emas sangka kantongé lan nimbang slaka karo timbangan, terus ngupahi wong dikongkon nggawakké allah nganggo bakal mau, terus disembah-sembah lan uga disujuti! Kuwi terus ditumpangké ing pundak, dipikul lan dipernahaké ing panggonané; allahé kuwi terus ngadek ing kono ora bisa ngalih sangka panggonané. Senajan dibengok-bengoki karo wong, ora nyauri lan ora bisa ngluwari wong sangka kasusahané. Kuwi pada élingna lan pada rumangsaa kisinan, pada timbang-timbangen ing sak njeruhné ati, hé para wong sing pada nglawan! Kowé pada ngélingana lelakon-lelakon mbiyèn sing kedadian dèk jaman mbiyèn, yèn Aku iki Gusti Allah lan ora ana liyané, Aku iki Gusti Allah lan ora ana sing kaya Aku, sing ngekèki weruh wiwit ing wiwitan perkara sing mbésuk bakal kelakon lan wiwit ing jaman mbiyèn apa sing durung kelakon, sing ngomong: putusan-Ku bakal nandangi, lan sak kabèhé karep-Ku bakal kelakon, sing nyeluk manuk galak sangka wétan, lan wong sing nindakké putusan-Ku sing asal-usulé sangka negara sing adoh. Aku wis ngomong mengkono lan kuwi bakal Tak tindakké, Aku wis ngrantyam mengkono lan kuwi bakal Tak wujudké. Pada rungokna Aku, hé para wong gemunggung, para wong sing adoh sangka kabeneran: Keslametan sing sangka Aku wis tyedak, awit Aku sing nyedekké lan keslametan sing Tak wènèhké ora bakal diendek-endek menèh; Aku bakal ngekèki keslametan ing Sion lan kamulyan-Ku marang Israèl.” Meduna lan lungguha ing lebu, hé prawan, wadon ing Babèl! Lungguha ing lemah tanpa dampar, hé anak wadon Kasdim! Awit kowé ora bakal diarani menèh ayu lan nggemeské. Kowé njupuka watu gilingan lan nggilinga glepung, bukaken kudungmu; silakna sarungmu, bukaken pupumu, nyabranga ing kali! Bèn wewadimu kétok kebukak lan bèn sing njijiki kétok! Aku bakal nibakké balesan lan ora bakal ngéman wong siji-sijia, mengkono tembungé Juru Penebus kita, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi asmané, Sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl. Lungguha karo meneng lan mlebua ing pepeteng, hé anak wadon Kasdim! Awit kowé ora bakal diomongké menèh dadi ratu ing sak nduwuré para kraton. Aku mbiyèn nesu marang umat-Ku, ngregetké panduman duwèk-Ku, lan Tak pasrahaké ing tanganmu; kowé ora welas marang wong-wong kuwi, malah banget-banget enggonmu ngemoti pasangan sing abot marang wong sing wis tuwa. Mbiyèn kowé ngomong: “Tetep ing sak lawas-lawasé enggonku ngadek dadi ratu!” Nanging kowé ora éling lan ora mikir marang pungkasané kuwi kabèh. Mulané iki rungokna, hé wong sing urip seneng-seneng, sing mung jagongan karo ayem, sing ngomong sak njeruhné atimu mengkéné: “Ora ana liyané ing sandingku! Aku ora bakal dadi randa, lan ora bakal entèk turunanku!” Rong perkara iki bakal nekani kowé, ing sak kedèpé mripat, ing sak njeruhné sedina uga. Kowé bakal dadi randa lan turunanmu bakal entèk babar pisan kuwi bakal nibani kowé, senajan okèh bojo wayuhmu lan tijap banget ngilmu mantramu. Mbiyèn kowé rumangsa slamet ing sak njeruhné penggawé alamu; kowé ngomong: “Ora ana sing weruh aku!” kawityaksananmu lan kaweruhmu kuwi sing nasarké kowé, terus kowé ngomong ing sak njeruhné atimu: “Kejaba aku ora ana liyané!” Nanging kowé bakal kena tyilaka, kowé ora bisa nindakké japa-mantramu marang kedadian kuwi; kowé bakal ngalami sangsara, kowé ora bakal bisa nulak kuwi karo pasrah kurban; kowé bakal katekan karusakan dadakan waé, sing ora kok kira babar pisan. Kowé panggaha waé karo ngantepi kabèh japa-mantramu lan bojo wayuhmu sing okèh kuwi, sing kok endelaké wiwit tyilikmu; mbok menawa kowé saguh nekakké bantuan, mbok menawa kowé bisa ngétokké rasa wedi. Kowé wis kesel awit sangka okèhé pituduh! Bèn pada maju lan ngluwari kowé wong-wong sing pada nliti kabèh pojoké langit, sing pada mriksa lintang-lintang lan sing saben tanggal nom ngekèki kabar bab apa sing bakal kelakon kanggo kowé! Tenan, wong-wong kuwi kaya damèn sing diobong karo geni; pada ora bisa ngluwari nyawané sangka pangwasané geni; geni kuwi duduk mawa geni kanggo manaské awak, duduk geni kanggo bediangan! Ya kuwi paédahé kanggo kowé para tukang japa-mantramu kuwi, sing wis ngrépoti wiwit tyilikmu; pada senpoyongan menyang kabèh kéblat, ora ana sing bisa ngluwari kowé. Rungokna tembungé iki, hé para turunané Yakub, sing ngarani awakmu déwé nganggo jeneng Israèl lan sing pada dadi turunané Yéhuda, sing sumpah nganggo asmané GUSTI lan ngakoni Gusti Allahé Israèl - nanging ora karo tenan lan sak kabèhé ati - malah sing pada nyebut awakmu déwé miturut kuta sutyi lan njagakké marang Gusti Allahé Israèl, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi asmané; tembungé Gusti mengkéné: “Lelakon-lelakon mbiyèn sing wis kepungkur wis Tak wartakké wiwit jaman mbiyèn, kuwi wis Tak omongké lan wis Tak didunungké. Sakwisé mengkono kuwi terus dadakan Tak tindakké uga lan kuwi kabèh wis pada kelakon. Awit sangka kuwi Aku weruh, yèn kowé kuwi wangkot, wangkot lan nggugu karepmu déwé, mulané Aku ngabarké bab kuwi wiwit mbiyèn mula; sak durungé kuwi kelakon, wis Tak omongaké marang kowé, supaya kowé aja ngomong: Brahalaku sing nindakké kuwi, retyaku tatahan lan retyaku tyitakan sing mréntahké kuwi. Kowé wis krungu bab kuwi kabèh lan saiki kowé ndelenga; apa kowé ora pada gelem ngakoni déwé? Aku ngekèki kabar bab perkara-perkara sing anyar wiwit saiki, lan bab sing disimpen sing kowé durung weruh. Ijik saiki bab kuwi enggoné dianakké ora dèk mbiyèn; sak durungé kowé ora krungu bab kuwi, karo perkara kuwi supaya kowé aja ngomong: Aku pantyèn wis weruh kok! Kowé ora krungu utawa weruh, uga kupingmu ora dibukak wiwit mbiyèn; nanging Aku wis weruh, yèn kowé mblénjani ora setia lan ala banget, lan wong ngarani kowé: wong sing mbruntak wiwit ing sak njeruhné weteng. Awit sangka asma-Ku Aku ngempet nesu-Ku lan awit sangka kaluhuran-Ku, Aku ngekèki katrésnan marang kowé, terus kowé ora Tak entèkké Lah kowé wis Tak dadèkké murni, nanging ora kaya slaka, nanging kowé wis Tak uji ing pawoné kasangsaran. Enggon-Ku bakal nindakké kuwi awit sangka Aku, ya awit sangka Aku déwé, awit asma-Ku arep diregetké! Aku ora bakal ngekèkké kamulyan-Ku marang liyané!” “Rungokna Aku, hé Yakub, lan kowé Israèl sing Tak tyeluk! Aku iki tetep ora molah-malih, Aku iki sing wiwitan, lan uga Aku sing pungkasan! tangan-Ku sing uga nelesi bumi, lan tangan-Ku tengen sing njèrèng langit. Waktu Aku nyebut jenengé, terus pada tukul njedul kabèh. Kowé pada nglumpuka kabèh lan rungokna! Sapa tunggalé sing ngomongké iki kabèh? Wong sing ditrésnani karo GUSTI bakal nindakké karepé Gusti kanggo Babèl lan ngétokké kekuwatané tangané Gusti marang wong Kasdim. Aku, ya Aku sing ngomong mengkono lan sing nyeluk uga, Aku sing nekakké wong kuwi lan kabèh tumindaké bakal keturutan. Pada nyedaka ing ngarep-Ku, iki rungokna: Wiwit mbiyèn Aku ora tau ngomong karo meneng-meneng lan sak njeruhné bab kuwi kelakon, Aku ing kono.” Lan saiki Gusti Allah ngutus aku karo Rohé. Mengkéné tembungé GUSTI, Juru Penebusmu, Sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl: “Ya Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing mulangi marang kowé bab apa sing maédahi, sing nuntun kowé ing dalan sing kudu mbok liwati. Yèn kowé nggatèkké marang pitutur-pitutur-Ku, tentrem rahayumu bakal kaya kali sing ora tau asat, lan kabekjanmu bakal terus lubèr kaya ombaké segara sing ora tau lèrèn. Turunanmu bakal kaya wedi lan anak-putumu tyatyahé kaya wedi ing pinggir segara; jenengé ora bakal dientèkké utawa disingkirké sangka ngarep-Ku.” Pada metua sangka Babèl, pada mlayua sangka Kasdim! Bab iki wartakna lan kabarna karo swarané surak-surak! Kuwi kabarké nganti tekan pojokané bumi! Kabaraké: “GUSTI wis nebus Yakub abdiné!” Wong kuwi pada ora ngelak, waktu ketuntun karo Panjenengané ngliwati ara-ara samun; Panjenengané ngetokké banyu sangka gunung watu. Gunungé watu dibengkah terus metu banyuné. “Para wong duraka pada ora kanggonan tentrem rahayu!” mengkono tembungé GUSTI. Pada rungokna marang Aku, hé puluh-puluh pada gatèkna, hé para bangsa sing adoh! Aku wis dityeluk karo GUSTI wiwit ijik ing weteng, jenengku wis diomongké wiwit ijik ing wetengé ibuku. Tutukku digawé kaya pedang sing landep lan aku diayomi ing ngisoré tangan-Né. Aku didadèkké panah sing lintyip lan didelikké ing wadahé panah. Aku diomongi mengkéné: “Kowé kuwi abdi-Ku, Israèl, lan ing kowé enggon-Ku bakal nglairké kamulyan-Ku.” Nanging tembungku: “Enggèn kula kangèlan kuwi tanpa nggawé, lan tanpa ana entèkké lan tanpa guna enggènku ngesokké kekuwatan kula; nanging wewenangé kula kuwi dijamin karo GUSTI lan upahé kula kuwi ing Gusti Allahku.” Lah saiki tembungé GUSTI, sing nganakké aku didadèkké abdiné wiwit ing weteng, supaya mbalèkké Yakub marang Panjenengané, lan nglumpukké Israèl ing ngarepé - mulané aku diluhurké ing ngarepé GUSTI, lan Gusti Allahku dadi kekuwatanku. Mengkéné tembungé GUSTI: “Ora tyukup enggonmu mung dadi abdi-Ku yèn mung Tak karepaké nangèkké para taleré Yakub lan mbalèkké para wong Israèl sing ijik pada dijaga. Kowé Tak dadèkké pepadang kanggo para bangsa supaya keslametan sing sangka Aku kuwi tekan pungkasané bumi.” Mengkéné tembungé GUSTI, Juru Penebusé Israèl, Gusti Allahé sing Mahasutyi, marang sing dirèmèhké karo wong, sing dianggep njijiki karo para bangsa, baturé para pangwasa: “Para ratu bakal weruh penggawéan-Ku lan terus pada ngadek masrahaké hurmat, lan para penggedéné bakal pada sujut nyembah, awit sangka GUSTI sing setia awit sangka sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, sing wis milih kowé.” Tembungé GUSTI mengkéné: “Ing waktu Aku seneng, Aku bakal nyauri kowé, lan ing dinané Aku ngekèki keslametan, Aku bakal mitulungi kowé; kowé wis Tak pilih lan Tak dadèkké perjanjian kanggo umat manungsa, Tak karepaké mbangun bumi menèh lan ngedum tanah panduman sing wis sepi mamring. Tak omongké wartakna marang para wong sing diukum: Metua! marang para wong ing pepeteng: Ngétoka! Ing sak dalan-dalan pada nduwé pangan lan senajan ing kabèh puntuk sing gundul ya pada dityawisi suket. Mulané ora pada ngelih utawa ngelak; ora bakal pada katekan angin panas lan panasé srengéngé sing panas, awit pada ketuntun karo Sing ngekèki kawelasan pada digiring menyang sumber-sumberé banyu. Kabèh gunung bakal Tak dadèkké dalan lan kabèh dalan-Ku bakal Tak rata. Lan ana wong sing pada teka sangka adoh, sangka lor lan sangka kulon, lan ana sing sangka tanah Sinim.” Surak-suraka, hé langit, surak-suraka, hé bumi, lan pada bungah-bungaha karo surak-surak, hé gunung-gunung! Awit GUSTI nglipur umaté lan trésna marang para wong sing dadi duwèké sing pada ditindes. Sion ngomong: “GUSTI wis ninggalké aku lan GUSTI wis lali marang aku.” Apa wong wadon bisa lali marang bayiné, nganti ora trésna marang anaké sangka wetengé? Senajan kuwi lali marang anaké, nanging Aku ora bakal lali marang kowé. Lah kowé wis Tak gambar ing èpèk-èpèké tangan-Ku, témbok-témbokmu kuwi tansah ing mripat-Ku. Para anakmu bakal gelis teka marang kowé, nanging sing pada mbubrah lan ngrusak kowé bakal pada lunga. Kowé ndangaka lan delengen ing sak ubengmu, wong kuwi pada nglumpuk lan marani kowé. Kanggo Aku sing urip, mengkono tembungé GUSTI, lah kuwi bakal pada kok engguh dadi rerékan, bakal kok ubetké, kaya tyarané matyakké pengantèn wadon. Awit panggonan-panggonanmu sing suwung lan sepi mamring lan negaramu sing dibubrah, saiki wis ketyiuten kanggo sing pada ngenggoni sing semono okèhé kuwi lan para wong sing arep ngentèkké kowé bakal pada ngedoh. Malah anak-anakmu sing kok kira ilang bakal pada ngomong marang kowé: “Panggonan kuwi ketyiuten kanggo kita, mulané minggira, supaya kita pada bisa manggon ing kono!” Ing kono kowé bakal ngomong ing sak njeruhné atimu: “Sapa ta sing nglairké kuwi kabèh kanggo aku? Aku iki ora nduwé anak lan gabuk, lan terus digawa menyang pembuwangan lan disingkréhké? Nanging anak-anak iki sapa sing nggedèkké? Aku iki apa ora wis nyata ditinggal ijèn, nanging anak-anak iki kabèh, sangka ngendi tekané?” Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: “Lah Aku bakal ngetungké tangan-Ku kanggo tanda kanggo para bangsa lan manjer gendéra-gendéra-Ku kanggo para taleré bangsa, kuwi bakal pada nggéndong anak-anakmu lanang lan anak-anakmu wadon bakal pada dipanggul. Para ratu bakal pada dadi pamongmu lan para ratu wadon sing nyusoni. Kuwi bakal pada nyembah kowé nganti sendeku tekan lemah lan pada ndilati lebuné sikilmu. Ing kono kowé bakal kenal, yèn Aku iki GUSTI, lan yèn para wong sing pada ngarep-arep marang Aku kuwi ora bakal pada kewirangan.” Apa wong bisa ngrebut barang rayahan sangka tangané pahlawan utawa wong tawanan apa bisa luwar sangka tangané wong rosa? Nanging mengkéné tembungé GUSTI: “Tawanané pahlawan ya bisa direbut, lan barang-barangé wong rosa-rosa bisa utyul, awit Aku déwé sing bakal nglawan wong sing nglawan kowé lan Aku déwé sing bakal ngluwari anak-anakmu. Aku bakal meksa para wong sing nindes kowé supaya pada mangan dagingé déwé, lan wong kuwi bakal pada mendem waktu pada ngombé getihé déwé, kaya mendemé wong ngombé anggur anyar, kuwi supaya umat manungsa kabèh pada weruh, yèn Aku, GUSTI, kuwi Juruslametmu, lan Juru Penebusmu, sing Mahakwasa, Gusti Allahé Yakub.” Mengkéné tembungé GUSTI: “Endi ta layangé pegatané emakmu tanda-tandané yèn wis Tak tundung? Utawa ana wong sing pada ngutangi Aku apa Aku wis tau ngedol kowé? Apa ora awit sangka kesalahanmu déwé kowé wis pada didol lan awit sangka panerakmu déwé emakmu diusir. Kenèng apa waktu Aku teka kok ora ana wong, lan waktu Aku nyeluk kok ora ana sing semaur? Apa menawa tangan-Ku tyupet ora bisa ngluwari, utawa apa Aku ora nduwé kekuwatan kanggo ngluwari? Awit Aku nesu, Aku ngesatké segara, kali-kali Tak dadèkké ara-ara samun; iwak-iwaké pada mambu bosok awit ora ana banyu lan terus pada mati kesatan. Langit Tak sandangi penganggo ireng lan Tak kemuli salin kasusahan.” Gusti GUSTI wis mulangi guneman marang Aku kaya murid, supaya Aku bisa nguwatké wong sing lemes-lemes karo tembung. Saben ésuk kupingku dilandepi ngrungokké kaya murid. Gusti GUSTI wis mbukakké kupingku lan Aku ora mbangkang, ora ménguh menyang mburi. Aku masrahaké gegerku marang wong-wong sing pada nggebuki Aku, lan pipiku marang wong sing pada njabuti jénggotku Aku ora nutupi praupanku waktu Aku diisin-isin lan diidoni. Nanging Gusti GUSTI terus mitulungi Aku; mulané Aku ora kewirangan. Mulané Aku nguwatké atiku kaya kekuwatané gunung watu awit Aku ngerti, yèn ora bakal kewirangan. Panjenengané sing mbenerké Aku wis tyedak. Sapa sing wani padudon karo Aku? Hayuk pada maju bebarengan! Sapa sing perkaran karo Aku? Kuwi bèn marani Aku! Gusti GUSTI tenan-tenan mitulungi Aku; sapa sing wani ngarani Aku salah? Lah kuwi kabèh bakal pada dadi èlèk kaya sandangan sing wis lungset; bakal pada dipangan karo rayap. Sapa sak panunggalmu sing wedi lan trésna marang GUSTI lan ngrungokké swarané abdiné? Yèn manggon ing pepeteng lan ora keslorotan ing semlorot, bèn pertyaya marang asmané GUSTI lan njagakké marang Gusti Allahé! Lah kowé kabèh sing pada ngurupké geni lan sing pada masang panah murup, pada mlebu ing urupé genimu, lan ing sak tengahé panah-panahé murup sing wis pada kok pasang! Bab kuwi bakal ditibakké marang kowé sangka tangan-Ku; kowé bakal pada lèlèh ing panggonan siksa. Pada rungokna Aku, hé kowé sing pada nggayuh marang kabeneran, hé kowé sing pada nggolèki GUSTI! Pada delengen gunung watu, sangkamu ditatah, lan juglangan watu sangkamu diduduk. Delengen Abraham, bapaké leluhurmu, lan Sara sing nglairké kowé kabèh; waktu Abraham ijèn, Tak tyeluk, terus Tak berkahi lan Tak dadèkké okèh. Awit GUSTI nglipur Sion, nglipur kabèh jugrukané; ara-ara samun didadèkké kaya taman Eden lan ara-arané samun didadèkké kaya petamanané GUSTI. Ing kono ketemu kabungahan lan pada bungah, kidung maturkesuwun lan swarané kidungan. Pada gatèkna swara-Ku, hé para bangsa, lan kupingmu rungokna marang Aku, hé para taleré bangsa! Awit bakal ana piwulang sing metu sangka Aku lan angger-angger-Ku bakal dadi pepadang kanggo para bangsa. Ing sak njeruhné sak kedèpé mripat keslametan sangka Aku bakal tyedak, keslametan pawèh-Ku bakal teka, lan Aku bakal ngwasani para bangsa karo tangan-Ku sing kwasa; puluh-puluh bakal ngentèn-entèni Aku, pada ngarep-arep marang penggawéané tangan-Ku. Mripatmu nyawanga ing langit lan mandenga marang bumi sing ana ngisor; awit langit entèk kaya kebul, bumi dadi ala kaya sandangan sing wis lawas lan sing manggon bakal pada mati kaya lemut; nanging keslametan pawèh-Ku bakal tetep sak lawas-lawasé, lan keslametan sing sangka Aku ora bakal ana pungkasané. Pada rungokna Aku, hé kowé sing pada weruh marang kabeneran, hé bangsa sing nyimpen piwulang-Ku ing sak njeruhné atimu! Aja pada wedi yèn pada dityatyat karo manungsa lan aja pada kagèt yèn disia-sia. Awit kuwi bakal pada dipangan karo rayap kaya enggoné mangan sandangan lan bakal pada dipangan karo uler kaya enggoné waktu bakal mori wulu wedus gèmbèl, nanging keslametan sing sangka Aku bakal tetep sak lawas-lawasé lan keslametan pawèh-Ku bakal tetep turun-temurun. Hayuk tangi, hayuk tangi! kanggokna kekuwatan, hé tangané GUSTI! Supaya gelem tangi kaya ing jaman mbiyèn, ing jamané para leluhur kita waktu ndisik! Apa duduk Panjenengan sing ngremuk Rahab, sing nyruduk monster laut nganti mati? Apa duduk Panjenengan sing ngesatké segara, banyuné segara gedé sing ngidap-idapi? Segara sing jeru didadèkké dalan, supaya para wong sing ditulungi pada bisa nyabrang? Para wong sing pada ditulungi karo GUSTI pada bakal bisa mulih lan mlebu ing Sion karo surak-surak, karo kebungahan-kebungahan sing langgeng; kebak kebungahan lan surak-surak, adoh sangka kasusahan lan panggresah. Aku, ya Aku sing nglipur kowé kabèh. Sapa ta kowé kuwi, nanging kok wedi marang manungsa sing pantyèn bakal mati, marang anak-anaké manungsa sing dibuwang kaya suket, nganti kowé lali marang GUSTI sing nggawé kowé, sing njèrèng langit lan nelesi bumi, kok nganti kowé sedina-dina tansah gemeter wedi marang bangeté nesuné wong sing nglarani kuwi, sing siap arep ngentèkké? Endi ta mulat-mulat nesuné wong sing nglarani kuwi? Wong sing dibelok lan dibanda bakal gelis ditulungi; ora bakal mati lan mudun ing juglangan kuburan, lan ora bakal kekurangan pangan. Awit Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, sing ngombyakké segara, terus gemleger ramé swarané ombaké. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, asmané. Aku ngekèkké tembung-Ku ing tutukmu lan ndelikké kowé ing ngisoré tangan-Ku, supaya Aku mbèbèr langit menèh lan masang dasaré bumi, lan ngomong marang Sion: Kowé kuwi umat-Ku! Tangia, tangia, ngadeka, hé Yérusalèm, hé kowé sing wis ngombé sangka tangané GUSTI isiné tuwung mulat-mulaté bebendu-Né, kowé sing wis ngombé nganti entèk isiné tyingkir sing mendemi! Kabèh anak sing dilairké ora ana sing nuntun dèwèké lan kabèh anak-anaké sing digedèkké ora ana sing nuntun tangané. Rong perkara iki wis nibani marang kowé - sapa sing mbéla kasusahan marang kowé? Karusakan lan jugrukan, kaliren lan pedang - sapa sing bakal nglipur kowé? Anak-anakmu wis pada pating gluntung tanpa kekuwatan ing sakkèhé pojokané dalan kaya sapi alasan sing mlebu jaring; pada katekan karo panasé bebenduné GUSTI lan nesuné Gusti Allahmu. Awit sangka kuwi rungokna iki, hé kowé sing ditindes, hé kowé sing mendem, nanging ora awit sangka anggur! Mengkéné tembungé Gusti GUSTI, Gusti Allahmu sing mbélani perkarané umaté: “Aku njupuk sangka tanganmu tuwung uga isiné sing mendemi, lan isiné tyingkir panasé bebendu-Ku ora bakal kok ombé menèh, nanging kuwi bakal Tak wènèhaké marang wong sing nindes kowé, wong sing mbiyèn ngomong marang kowé: Mengkurepa, supaya aku pada bisa liwat karo ngidak-idak awakmu! Kowé terus mengkurep rata karo lemah lan dadi dalan kanggo wong sing liwat ing duwuré.” Tangia, tangia! Enggonen kekuwatanmu kaya sandangan, hé Sion! Enggonen sandanganmu sing apik, hé Yérusalèm, kuta sing sutyi! Awit ora ana wong sing ora sunat utawa reget, sing bakal mlebu menèh ing njeruhmu. Ketapna lebuné sikilmu, tangia, hé Yérusalèm sing diukum! Utyulana tali-tali ing gulumu, hé putri Sion sing diukum! Awit mengkéné tembungé GUSTI: Kowé pada didol tanpa bayaran, mulané bakal ditebus tanpa bayaran uga. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Mbiyèn umat-Ku budal menyang negara Egipte lan dadi wong mantya manggon ing kono, terus dianiaya karo Asyur tanpa sebab. Nanging saiki apa menèh urusan-Ku ing kéné? Mengkono tembungé GUSTI. Umat-Ku terus diukum mengkono waé. Para sing ngwasani pada sombong, mengkono tembungé GUSTI, lan asma-Ku sedina-dina tansah dièlèk-èlèkké. Awit sangka kuwi umat-Ku bakal kenal marang asma-Ku lan ing waktu kuwi terus bakal pada ngerti, yèn Aku iki Panjenengané sing ngomong, ya iki Aku! Tenan apik kétoké sangka gunung-gunung tekané sing nggawa kabar, sing ngabarké kabar katentreman sing nggelarké kabar sing betyik, sing nggawa kabar keslametan lan sing ngomong marang Sion: “Gusti Allahmu kuwi ratu!” Rungokna swarané wong sing pada ngawat-awati kowé: pada surak-suraka bebarengan. Awit pada weruh déwé yèn GUSTI mulih menyang Sion. Pada bungah-bungaha, pada surak-suraka bebarengan, hé gapurané Yérusalèm! Awit GUSTI wis nglipur umaté, wis nebus Yérusalèm. GUSTI wis ngétokké tangané sing sutyi ing ngarepé mripaté kabèh bangsa; pojok-pojokané bumi kabèh terus weruh keslametan sing tekané sangka Gusti Allah kita. Ngedohana, ngedohana! Metua sangka kono! Kowé kedemok sing reget! Pada metua sangka sak tengahé, pada sutyèkna uripmu, hé para wong sing pada ngusungi piranti sutyiné GUSTI! Lah enggonmu pada metu bakal ora karo kesusu lan ora bakal kaya wong mblayu, awit GUSTI bakal mlaku ing ngarepmu, lan Gusti Allahé Israèl bakal dadi penutupé barisanmu. Lah abdi-Ku bakal olèh nggawé, bakal diluhurké lan dimulyakaké. Kaya enggoné wong okèh bakal pada delek-delek weruh Panjenengané awit sangka bangeté rusaké praupané, nganti ora kaya manungsa menèh, lan kétok ora kaya anak-anaké manungsa menèh, - mengkono enggoné Panjenengané nggawé nggumuné bangsa okèh, para ratu bakal pada mingkem weruh Panjenengané; awit apa sing durung dikabarké, bakal dikétokké, lan apa sing durung dikrungu, bakal dingertèni. Sapa sing ngandel marang kabar sing kita krungu, lan marang sapa tangané GUSTI sing kwasa kuwi dinyatakké? Panjenengané kuwi tukul kaya trubusan ing ngarepé Gusti, lan kaya oyot sing tukul sangka lemah garing. Ora ngganteng rupané lan ora nduwé sing apik sing njalari kita terus pada nyawang, lan ora nduwé rupa, sing ménginaké kita. Panjenengané dianggep asor lan disingkiri karo wong, sakwijiné wong lanang sing uripé kebak kasangsarané lan kulina ngalami lara; banget enggoné dirèmèhké, nganti wong pada nutupi praupané ing ngarepé lan senajan kanggo kita Panjenengané kuwi ya ora klebu itungan. Nanging sejatiné lara kita sing ditanggung lan kasangsarané kita sing dipikul, senajan mengkono kita pada ngira Panjenengané kuwi kena bebendu, digebuk lan ditindes karo Gusti Allah. Nanging Panjenengané kuwi disuduk awit sangka kita pada mbruntak, Panjenengané diremuk awit sangka ala kita; ganjaran paukuman sing nekakké keslametan kanggo kita kuwi ditibakké ing Panjenengané, lan awit sangka bilur-biluré kita terus pada dadi waras. Kita pada nglembara kaya wedus gèmbèl, déwé-déwé sing kita mlaku, nanging GUSTI numpukké kabèh ala kita marang Panjenengané. Panjenengané dianiaya, nanging meneng waé sak njeruhné ditindes kuwi lan ora mbukak tutuké kaya tyempé sing ketuntun menyang pembelèhan; kaya wedus gèmbèl sing ora nyuwara ing ngarepé para wong sing pada ngguntingi wuluné, kaya mengkono enggoné ora mbukak tutuké. Sakwisé dityekel lan diukum Panjenengané terus dijikuk, lan sapa sing mikir marang nasipé? Panjenengané tenan wis pedot sangka negarané para wong urip, lan awit sangka dosa-dosa umat-Ku Panjenengané kena ing bebendu. Kuburané dipapanaké ing sak tengahé para wong duraka, lan enggoné mati ing sak tengahé para wong sugih, senajan Panjenengané ora nindakké pilara lan tutuké ora kanggonan goroh. Nanging GUSTI gelem ngremuk lan nggawé kelara-lara Panjenengané. Yèn Panjenengané wis masrahaké piyambaké kanggo kurban tebusané dosa, bakal weruh tyedak turunané, umuré bakal dawa, lan karepé GUSTI bakal kelakon karo Piyambaké. Sakwisé nyawané ngalami kasusahan Panjenengané bakal weruh pepadang nganti warek; lan abdi-Ku kuwi, wong bener, bakal mbenerké wong okèh karo kawityaksanané, lan mikul penggawé alané wong-wong mau. Awit sangka kuwi bakal Tak wènèhi panduman wong-wong sing luhur kanggo bandangan, lan bakal nampa wong-wong sing kuwat kanggo barang rayahan, ya kuwi pametuné enggoné wis masrahaké nyawané marang pati lan awit sangka enggoné klebu wong mbruntak, senajan Panjenengané nanggung dosané wong okèh lan ndongakké para wong sing nglawan. Surak-suraka, hé wong gabuk sing ora tau nglairké jabang bayi! Senenga karo bungah-bungah lan surak-suraka, hé kowé sing ora tau mbayi! Awit sing ditinggal karo sing lanang kuwi bakal nduwé anak tyatyahé ngungkuli anaké wong sing pada bebojoan, mengkono tembungé GUSTI. Ambakna panggonané tarup-tarupmu, jèrèngen tarupé panggonanmu, kowé aja ngéman panggonan; tali-taliné tarup-tarupmu dawakna lan patok-patokmu pasangen sing kuwat! Awit kowé bakal tangkar tumangkar ngiwa nengen, turunanmu bakal pada nduwèni panggoné para bangsa, lan bakal pada ngenggoni kuta-kuta sing sepi. Kowé aja wedi, awit ora bakal kewirangan, lan aja rumangsa isin, awit kowé ora bakal ngalami kisinan. Awit kowé bakal lali marang kewirangané nom-nomanmu, lan ora bakal éling menèh marang alamu enggonmu dadi randa. Awit sing dadi bojomu kuwi Panjenengané sing nggawé kowé, sing asmané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi; sing dadi Penebusmu ya kuwi sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, sing disebut Gusti Allahé sak lumahé bumi. Awit kaya wong wadon sing ditinggal lan sing susah atiné enggonmu dityeluk menèh karo GUSTI; bojoné sing pisanan ora bakal ditampik? Mengkono tembungé Gusti Allahmu. Mung sedilut enggon-KU ninggalké kowé, nanging awit sangka kawelasan-Ku sing gedé kowé Tak jikuk menèh. Ing sak njeruhné nesu-Ku sing banget Aku wis ngaling-alingi praupan-Ku marang kowé sedilut, nanging awit sangka kasetian-Ku sing langgeng Aku wis ngétokké kawelasan-Ku marang kowé, mengkono tembungé GUSTI, Juru Penebusmu. Kahanan kuwi kanggo Aku kaya ing jamané Noah: kaya enggon-Ku wis sumpah marang dèwèké yèn banyu ora bakal nutupi bumi menèh, mengkono uga Aku ya wis sumpah yèn Aku ora bakal nesu menèh marang kowé lan ora bakal ngantyam kowé menèh. Senajan gunung-gunung pada ngalih lan puntuk-puntuk pada gonjing, nanging kasetian-Ku ora bakal ngalih sangka kowé lan perjanjian-rukunan pawèh-Ku ora bakal owah gingsir, mengkono tembungé GUSTI, Pengayomanmu. Hé wong sing ditindes, sing katekan karo lésus, sing ora olèh panglipuran! Aku bakal masang pondasimu karo watu ireng lan dasar-dasarmu karo watu-watu inten. Enggon-Ku nggawé nduwuré témbok-témbokmu karo watu-watu mulwa, gapura-gapuramu karo watu-watu manikem abang lan kabèh témbok-témbok wates karo watu apik. Anakmu kabèh bakal pada dadi muridé GUSTI, lan bakal kanggonan katentreman gedé; kowé bakal dijejekké karo kabeneran. Kowé bakal didohké sangka penggawé ala, mulané kowé ora usah wedi menèh, lan kowé bakal adoh sangka rasa wedi, awit kuwi ora bakal nekani kowé. Yèn ana wong sing nyerang kowé, kuwi ora sangka Aku; sapa waé sing nyerang kowé, kuwi bakal ambruk awit nglawan kowé. Lah Aku sing nggawé pandé wesi sing ngubupi geni lan ngrampungké gaman miturut kepinterané, nanging uga Aku sing nggawé tukang numpes sing Tak kanggokké matèni. Saben gaman sing digemblèng arep kanggo nglawan kowé ora bakal bisa mempan, lan saben wong sing nindakké ndakwa marang kowé ing pengadilan bakal kok buktèkké yèn salah. Ya iki sing bakal dadi pandumané para abdiné GUSTI lan kabeneran pawèh-Ku, mengkono tembungé GUSTI. Hé sak kabèhé wong sing ngelak, pada mrénéa lan ngombéa banyu, uga kowé sing ora nduwé duwit, mrénéa! Nampanana pangan tanpa bayar lan mangana, uga anggur lan mèlek tanpa bayar! Kenèng apa kowé pada ngetokké duwit ora kanggo tuku roti, lan upahé rekasamu ora kanggo tuku barang sing mareki? Pada rungokna marang Aku, nganti kowé bakal pada mangan pangan sing betyik lan kowé bakal pada ngrasakaké énaké tyetyawisan sing énak déwé. Pada ngrungokna kupingmu lan tekaa ing ngarep-Ku; pada rungokna, nganti kowé bakal pada urip! Aku arep nganakké perjanjian sing langgeng karo kowé kabèh, miturut kawelasan sing kuwat sing Tak janjèkké marang Daved. Lah dèwèké wis Tak tetepké dadi seksi kanggo para bangsa, dadi ratu lan nyekel pemrintahan kanggo para taleré bangsa; lah kowé bakal ngundang bangsa sing kowé durung kenal, lan bangsa sing durung kenal karo kowé bakal mblayu marani kowé, awit sangka GUSTI, Gusti Allahmu, lan awit sangka sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl, sing ngekèki kamulyan marang kowé. Pada nggolèkana GUSTI pumpung ijik gelem ditekani; pada sambata marang Panjenengané pumpung ijik tyedak! Wong duraka bèn ninggal dalané, lan wong ala bèn ninggal rantyamané; bèn mratobat marang GUSTI, mesti bakal dikèki kawelasan, lan marang Gusti Allah kita, awit Panjenengané bakal nerusaké pangapuran-Né Awit rantyaman-Ku kuwi duduk rantyamanmu, lan dalanmu kuwi duduk dalan-Ku, mengkono tembungé GUSTI. Awit sak pira duwuré langit sangka bumi, ya semono duwuré dalan-Ku sangka dalanmu lan rantyaman-Ku karo rantyamanmu. Awit kaya udan lan salju enggoné mudun sangka langit lan ora bali mrana, nanging terus mbanyoni bumi, nggawé suburé lan njalari tukulé tetukulan, ngekèki wiji marang sing nyebar lan roti marang wong sing gelem mangan, ya mengkono tembung-Ku sing metu sangka tutuk-Ku: ora bakal bali marang Aku karo nglentung, nanging kuwi bakal nindakké apa sing Tak karepaké, lan bakal olèh gawé kanggo apa waé sing Tak omongké. Lah kowé bakal pada budal karo bungah lan bakal diteraké karo tentrem; gunung-gunung lan puntuk-puntuk bakal pada seneng lan surak-surak ing ngarepmu, lan kabèh wit-witan ing ara-ara bakal keplok-keplok. Kanggo gantiné grumbul eri bakal tukul wit beros, lan kanggo gantiné ketyubung bakal tukul wit murad; kuwi bakal kelakon awit sing njalari kaluhurané GUSTI, kanggo tanda langgeng sing ora bakal entèk. Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé pada netepana angger-angger lan jejekna keadilan, awit sedilut engkas keslametan sing sangka Aku bakal teka, lan keadilan-Ku bakal diomongké. Rahayu wong sing nglakoni, lan anak-anaké manungsa sing nggondèli kuwi, sing netepi dina sabat lan ora ngregeti, lan sing ngendek awaké nindakké sing ala. Wong bangsa liyané sing rumaket marang GUSTI kuwi ngomong: “GUSTI mesti bakal misah aku sangka umaté,” lan wong dibiri ngomong: “Aku iki sak temené wit sing garing.” Awit mengkéné tembungé GUSTI: “Para wong dibiri sing pada netepi dina sabat-Ku lan sing pada milih apa sing Tak karepaké lan sing gondèlan marang perjanjian-Ku, kuwi ing griya-Ku lan ing panggonané témbok-témbok-Ku bakal Tak kèki tanda pengéling-éling lan jenengé - kuwi luwih betyik tenimbang karo anak lanang utawa wadon, - sakwijiné jenengé sing langgeng sing ora bakal entèk bakal Tak wènèhaké marang wong-wong kuwi. Nanging para bangsa liyané sing rumaket marang GUSTI perlu ngladèni Panjenengané, lan nrésnani asmané GUSTI lan ngabdi marang Panjenengané, kabèh sing netepi dina sabat lan ora ngregetké, lan sing gondèlan marang perjanjian-Ku, kuwi bakal Tak gawa menyang gunung sing sutyi lan bakal Tak wènèhi kabungahan ing omah sutyi-Ku. Aku bakal seneng marang kurbané obongan lan sing dibelèh sing dipasrahké ing mesbèh-Ku, awit griya-Ku bakal disebut griya pamujan kanggo sak kabèhé bangsa. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI sing nglumpukké para wong Israèl sing dibuwang: Aku bakal nglumpukké wong menèh Tak tambahké marang para wong sing wis pada barengan.” Hé sak kabèhé kéwan ing ara-ara, hé sak kabèhé kéwan ing alas, pada mrénéa lan pada mangana! Awit para sing ngawat-awati umat-Ku kuwi wong lamur, kabèh pada ora ngerti apa-apa; kabèh kuwi asu bisu, sing ora bisa njenggong; pada klémprakan karo nglamun lan mung pada seneng turu waé; asu-asu sing srakah, sing ora tau krasa warek. Nanging ya wong-wong kuwi sing pada dadi pangon, sing pada ora bisa nitèni! Pada mlaku ing dalané déwé-déwé kabèh, siji-sijiné pada nguber untungé, ora ana sing ora mengkono. “Mrénéa,” mengkono omongé, “aku arep njupuk anggur, hayuk pada ngombé ombèn keras sing okèh; sésuk bakal pada karo dina iki, malah luwih ngidap-idapi!” Wong bener mati, lan ora ana wong siji-sijia sing ngrèwès; wong bener pada dijabut nyawané, lan ora ana wong siji-sijia sing perduli; tenan, awit sangka okèhé sing ala, nyawané wong bener dijabut, nanging terus mlebu ing panggoné katentreman; wong sing urip karo ati sing lurus bakal olèh kuburan ing peturoné. Nanging kowé kabèh kuwi pada nyedaka mréné, hé para anaké wong wadon tukang tenung, hé turunané wong sing laku bédang lan wong wadon lonté! Kowé pada nganggo gegojèkan sapa, sapa sing pada kok tylatoni karo tetembungan sing ora-ora lan sing kok karang-karang kuwi? Apa kowé kabèh kuwi duduk anak-anaké wong mbruntak, turunané wong goroh? Hé para wong sing pada diobong karo hawa srakahé ing sak tyedaké wit-witan sing grumbul, ing sak ngisoré saben wit sing grumbul, hé para wong sing mbelèh botyah ing legokan-legokan, ing sela-selané puntuk watu. Kowé mung kanggonan watu-watu sing klimis sing sangka kali, lan ya mung kuwi sing ditemtokké kanggo kowé; kuwi uga pada kok wènèhi kurban ombèn-ombèn, lan kok ladèni kurban panganan. Apa Aku bakal nyabari sing mengkono kuwi? Kowé mernahké peturonmu ing gunung sing duwur lan metongol lan kowé uga terus munggah ing gunung kono perlu masrahaké kurban sing dibelèh. Kowé ndèkèk lambangé brahalamu ing kusèné lawang mlebu ing omahmu, malah kowé wis ninggal Aku lan nyopot sandangan babar pisan, kowé wis ngunggahi lan ngambakké peturonmu; kowé wis nganakké perjanjian karo wong sing kok karepaké kok ejak sak peturon lan kowé nyawang palanangané. Kowé marani Molok karo nggawa lenga lan wewangèn okèh; para kongkonanmu pada kok kongkon nganti adoh, nganti tekan ngisoré ndonyané wong mati. Awit sangka enggonmu mlaku adoh kuwi kowé terus wis kesel lan lemes, nanging kowé ora ngomong: “Pasrah!” Kowé olèh kekuwatan menèh, mulané kowé ora dadi kesel. Sapa ta sing ndadèkké kowé ndredek lan wedi, nanging kowé nganti goroh lan ora éling marang Aku utawa terus ora perduli marang Aku? Apa ora awit sangka enggon-Ku meneng waé lan nutup mripat-Ku, kowé terus ora wedi marang Aku! Aku arep ngomongké kabetyikanmu lan kabèh penggawému, nanging kuwi kabèh kanggo kowé ora ana gunané: yèn kowé sambat, para brahalamu bèn ngluwari kowé! Kuwi bakal pada kabur karo angin, lan pada dientèkké karo sebulané abab. Nanging wong sing ndelik marang Aku bakal nampa warisan bumi lan bakal nduwèni gunung-Ku sing sutyi. Ana sing ngomong: “Bukaken, bukaken, tyawiské dalan, singkirna watu sandungan ing dalané umat-Ku!” Awit mengkéné tembungé sing Mahaluhur lan sing Mahamulya, sing njagong ing dampar selawasé lan asmané sing Mahasutyi: “Aku njagong ing panggonan sing duwur lan sutyi nanging uga nunggal karo wong sing remuk lan andap asor, perlu nguwatké atiné para wong sing andap asor lan nguripké atiné para wong sing remuk. Awit Aku ora bakal padudon sak selawasé, lan ora bakal terus nesu, supaya semangaté wong aja lemes nglokro ing ngarep-Ku, nanging ya Aku sing nggawé napasé urip. Aku nesu awit sangka dosané srakahé, terus Tak rangkèt, Aku ndelikké praupan-Ku lan nesu, nanging dèwèké terus murtad, mlaku ing dalan sing dadi pilihané atiné. Aku wis weruh sak kabèhé dalané kuwi, senajan mengkono bakal Tak waraské lan bakal Tak tuntun lan bakal Tak pulihké atiné karo panglipuran; uga ing lambéné wong-wongé sing pada kasusahan Aku bakal nggawé pepujian. Tentrem, tentrem rahayu marang wong sing adoh lan sing tyedak - mengkono tembungé GUSTI - lan sing bakal Tak waraské! Nanging para wong duraka kuwi kaya segara sing ngombak-ombak awit ora bisa tetep tentrem, lan iliné ngumbulké reget lan endut. “Wong duraka kuwi ora kanggonan katentreman,” mengkono tembungé Gusti Allahku. Mbengok-mbengoka sing banter, aja ngempet swara! Banterna swaramu kaya trompèt, kabarna marang umat-Ku paneraké lan marang para turunané Yakub dosané! Pantyèn saben dina pada nggolèki Aku lan seneng weruh kabèh dalan-Ku. Kaya bangsa sing nglakoni sing bener lan sing ora ninggal angger-anggeré Gusti Allahé pada ngomong takon marang Aku bab angger-angger sing bener, pada seneng nyedek ing ngarepé Gusti Allah, lan ngekèki pitakon: “Apa sebabé kula pada pasa Panjenengan kok uga ora nggatèkké? Apa sebabé kula pada ngasorké awak Panjenengan kok ora gelem ngertèni?” Ing waktu kowé pasa nyatané kowé ijik tetep ngurus urusanmu, lan kowé pada nglarani kabèh buruhmu. Sejatiné enggonmu pada pasa kuwi karo padu lan tukaran lan karo ngantemi tanpa melas. Yèn enggonmu pasa kaya saiki iki swaramu bakal ora dirungokké sangka nduwur. Lah apa pasa sing kaya mengkéné iki sing Tak karepaké, lan nganakké dina kanggo ngasorké awak, yèn kowé ndingkluk kaya glagah lan njèrèng salin kasusahan lan awu kowé engguh lèmèk turu? Apa kuwi sing kok arani pasa, nganakké dina sing dadi senengé GUSTI? Duduk! Pasa sing Tak karepaké kuwi, ya kuwi yèn kowé ngutyuli tali-taliné tukang nyia-nyia lan ngudari tali-taliné pasangan, yèn kowé ngluwari wong sing dianiaya lan nugeli kabèh pasangan, yèn kowé nyuwil-nyuwil rotimu kanggo wong kaliren lan ngajak menyang omahmu wong sing ora nduwé omah, lan yèn kowé weruh wong sing wuda, terus kok wènèhi sandangan lan ora ndelik sangka sedulurmu déwé! Yèn mengkono pepadangmu bakal njedul kaya ésuk wétan lan tatumu bakal gelis waras; kabeneran bakal dadi barisan ing ngarepmu lan kamulyané GUSTI dadi barisan ing mburimu. Ing kono yèn kowé ngomong, GUSTI bakal nyauri yèn kowé sambat njaluk tulung, Panjenengané bakal ngomong: Aku ing kéné! Yèn kowé ora masang pasangan menèh marang sak pepadamu lan ora nuding-nuding marang wong karo driji lan ngarani ora-ora, yèn kowé ngekèki wong kaliren apa sing kowé déwé arep lan nggawé senengé atiné wong sing ditindes, pepadangmu bakal semlorot ing pepeteng lan pepetengmu bakal kaya wayah tengah awan. GUSTI bakal tansah nuntun kowé lan bakal nggawé maremé atimu ing tanah sing garing lan bakal nganyaraké kekuwatanmu; kowé bakal kaya taman sing disirami karo betyik lan kaya sumber sing ora tau nggawé gela. Kowé bakal mbangun gempuran sing wis maabad-abad, lan bakal ndandani dasaré sing wis dipasang pirang-pirang turunan. Kowé bakal disebut “sing ndandani témbok sing jebol”, “sing ndandani dalan supaya panggonan kono kena dienggoni”. Yèn kowé ora sembrana marang pernatané sabat lan ora nindakké penggawéanmu ing dina-Ku sing sutyi; yèn kowé ngarani dina sabat “dina sing énak”, lan dinané GUSTI sing sutyi “dina sing mulya”; yèn kowé ngajèni dina kuwi karo ora nindakké kabèh penggawéanmu lan ora ngurus urusanmu utawa ora omong-omong sing tanpa guna, kowé bakal seneng-seneng awit sangka GUSTI, lan Aku bakal nggawé kowé bisa ngliwati puntuk-puntuk ing bumi karo tumpakan kemenangan; kowé bakal Tak wènèhi pangan sangka warisané leluhurmu Yakub, awit mengkono tembungé tutuké GUSTI. Tangané GUSTI kuwi tenan ora tyupet kanggo ngekèki keslametan, lan pangrunguné ora kurang landep kanggo ngrungokké; nanging sing ngalang-alangi ing antarané kowé lan Gusti Allahmu kuwi kabèh penggawé alamu, lan sing njalari Panjenengané ndelik sangka ngarepmu, terus ora krungu, kuwi kabèh dosamu. Awit tanganmu kuwi reget awit dlèwèran getih lan drijimu sangka sing ala; tutukmu ngutyapké goroh, ilatmu ngomongké sing ora jujur. Ora ana sing nggugat karo alasan sing bener, lan ora ana sing ngadili karo alasan sing kuwat; sing diendelaké barang sing tanpa guna lan goroh sing diutyapké, lan meteng memala nanging sing dilairké tumindak seneng nyiksa. Wong pada nètèské endok ula upas, lan nenun jaring kalamangga; sapa sing mangan endok mau mesti bakal mati, lan yèn endok mau dipijet nganti petyah, terus metu ulané upas. Jaring sing ditenun mau ora kena dienggo sandangan, lan gawèané ora kena dienggo kemul; penggawéné kuwi penggawé sing seneng nyiksa, lan sing ditindakké karo tangané kuwi mung rupa pilara. Gelis-gelis enggoné nglakoni sing ala, lan gelis-gelis arep ngilèkké getihé wong sing ora salah; rantyamané kuwi rantyaman seneng nyiksa, lan menyang ngendi waé parané mesti ninggal karusakan lan gempuran. Pada ora weruh marang dalané rukunan, lan ing sak njeruhné tindak-tanduké ora ana keadilan; pada milih dalan-dalan sing ménggok, lan saben wong sing mlaku ing kono ora kenal marang katentreman. Awit sangka kuwi keadilan tetep adoh sangka kita lan kabeneran ora nekani kita, kita pada ngarep-arep pepadang, nanging sing ana mung pepeteng, pada ngarep-arep semloroté padang, nanging kita pada mlaku ing pepeteng. Kita pada gagap-gagap ing témbok kaya wong lamur, lan grayah-grayah kaya ora nduwé mripat; kita pada kesandung ing wayah tengah awan, kaya ing wayah repet-repet pada lungguh ing panggonan peteng kaya wong mati. Kita kabèh pada nggereng-nggereng kaya bruwang, swara kita derak-deruk kaya manuk dara; kita ngarep-arep marang keadilan, nanging ora ana, ngentèn-entèni marang keslametan, nanging kuwi tetep adoh sangka kita. Dosa kita kuwi tenan okèh ing ngarepé Panjenengan lan dosa kita kuwi dadi seksi sing nglawan marang kita; kita tenan pada ngrumangsani enggèn kita pada mbruntak lan pada weruh ala kita; kita wis mbruntak lan nyélaki marang GUSTI, lan mundur ninggalké Gusti Allah kita, kita pada ngrantyam bakal memeres lan nyimpang, pada meteng goroh ing njeruhné ati lan nglairké goroh iki karo tetembungan. Angger-angger wis kedesek memburi lan keadilan adoh dunungé, awit kabeneran kesandung ing panggonan umum lan kejujuran ditampik karo wong. Mulané kabeneran wis ilang, lan sapa ngedohi sing ala, dadi kurbané wong ngrampas. Nanging GUSTI weruh sing mengkono kuwi, lan ndadèkké ala banget ing ngarepé nanging ora ana angger-angger Panjenengané ngerti yèn ora ana wong siji-sijia sing njedul lan Gusti nggumun, awit ora ana sing ngréwangi. Mulané tangané piyambak sing mitulungi, lan keadilané sing ngréwangi Panjenengané. Terus nganggo keadilan didadèkké topi tembaga lan topongé keslametan ing sirahé; nganggo klambiné kawelasan lan jubahé ati panas. Tyotyok karo penggawé-penggawéné wong, mengkéné enggoné ngekèki balesan: bebendu sing mulat-mulat marang para sing nglawan, paukuman marang para mungsuhé; malah uga puluh-puluh sing adoh uga ketiban paukuman. Ing kono wong terus bakal wedi marang asmané GUSTI ing panggonan mingslepé srengéngé lan marang kamulyané ing panggonan njedulé srengéngé, awit Panjenengané bakal teka kaya iliné banyu sangka panggonan sing tyiut, sing disurung karo napasé GUSTI. Lan bakal teka ngadek dadi Tebusané Sion lan kanggo para wongé Yakub sing pada mratobat nyingkiri mbruntaké, mengkono tembungé GUSTI. Nanging Aku, iki perjanjian-Ku marang wong-wong mau, tembungé GUSTI: Roh-Ku sing manggon ing kowé lan tembung-Ku sing Tak wènèhaké ing tutukmu ora bakal sumingkir sangka tutukmu sangka tutuké turunanmu lan sangka tutuké turunané turunanmu, wiwit saiki nganti tekan sak lawas-lawasé, mengkono tembungé GUSTI. Ngadeka dadia pepadang, awit pepadangmu teka, lan kamulyané GUSTI madangi kowé. Awit pepeteng nutupi bumi, lan peteng ndedet nutupi bangsa-bangsa; nanging pepadangé GUSTI madangi kowé, lan kamulyané kétok mayungi kowé. Para bangsa pada gembruduk marani pepadangmu, lan para ratu pada nekani semloroté padang sing madangi kowé. Ndangaka lan delengen sak ubengmu, wong kabèh pada nglumpuk marani kowé; anak-anakmu lanang pada teka sangka adoh, nanging anak-anakmu wadon pada digéndong. Ing waktu kuwi kowé bakal nggumun weruh kuwi lan bungah banget kowé bakal nggumun lan bakal gedé atimu, awit lubèr kasugihan ing sabrangé segara bakal ngalih marang kowé, lan kasugihané para bangsa bakal nekani kowé. Unta sing okèh tyatyahé bakal ngebaki negaramu, unta-unta nom sangka Midian lan Efa. Kuwi bakal pada teka sangka Syéba, karo momot emas lan menyan, lan ngabarké penggawéané GUSTI sing kesuwur. Kabèh wedus ing Kedar bakal nglumpuk ing ngarepmu, wedus lanang sangka Nébayot bakal tyumawis kanggo pangabektimu; kabèh kuwi bakal dipasrahké ing mesbèh-Ku kanggo kurban sing ndadèkké seneng-Ku, lan Aku bakal nggawé semloroté griya-Ku sing gedé. Sapa sing pada teka ngléyang-ngléyang kaya mendung iki lan kaya manuk dara sing marani lawangé paguponé iki? Tenan Aku sing dientèn-entèni karo puluh-puluh sing adoh; kapal-kapal ing Tarsis pada mlaku ing ngarep, pada nggawa anak-anakmu lanang sangka adoh, lan momot slaka lan emas, kanggo asmané GUSTI, Gusti Allahmu lan sing Mahasutyi Israèl, awit Panjenengané ngekèki kaluhuran marang kowé. Para wong mantya bakal pada mbangun témbokmu, lan para ratuné bakal ngladèni kowé; awit sak njeruhné bebendu-Ku kowé wis Tak rangkèt mung waé Aku wis dililani ngekèki kawelasan marang kowé. Gapura-gapuramu bakal tansah menga awan lan wengi ora bakal ditutup, supaya wong bisa ndadèkké kasugihané para bangsa marang kowé, bebarengan karo para ratuné sing pada digiring dadi tawanan. Bangsa lan kraton sing ora gelem mara marang kowé mesti bakal entèk; bangsa-bangsa kuwi bakal dirusak, dientèkké. Kamulyané gunung Libanon ya kuwi wit beros, wit berangan lan wit tyemara, bakal uga digawa pisan menyang ngarepmu, kanggo ndandani panggonané sing sutyi, awit Aku arep nggawé mulyané panggonan sing diidak karo sikilku. Anak-anaké para wong sing nindes kowé bakal pada marani kowé karo ndingkluk, lan sak kabèhé wong sing pada ngèlèk-èlèk kowé bakal sujut nyembah marang tlapakané sikilmu; lan bakal nyebut kowé, “kutané GUSTI”, “Sion, duwèké sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl”. Kanggo gantiné kahananmu mbiyèn, waktu kowé ditinggal, disengiti lan ora ditekani karo wong siji-sijia, saiki kowé bakal Tak dadèkké kaluhuran sing langgeng, dadi kabungahan turun-temurun. Kowé bakal nyesep mèleké para bangsa lan bakal ngombé mèleké kraton-kraton; ing kono kowé terus bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI, Juruslametmu, lan Penebusmu, sing Mahasutyi, Gusti Allahé Yakub. Kanggo gantiné tembaga Aku bakal ngekèki emas, wesi Tak ganti slaka, kayu Tak ganti tembaga, lan watu Tak ganti wesi; Aku bakal ngekèki katentreman lan keadilan sing bakal ngayomi lan nata uripmu. Ing negaramu ora bakal ana menèh kabar bab nandangi karo pilara, bab karusakan utawa gempuran ing panggonanmu; kowé bakal ngarani témbokmu “Rahayu” lan gapura-gapuramu “Pamuji”. Srengéngé ora bakal dadi sing ngekèki pepadang menèh ing wayah awan kanggo kowé lan padangé mbulan ora bakal ngekèki pepadang menèh ing wayah mbengi, nanging GUSTI bakal dadi pepadang langgeng kanggo kowé, lan Gusti Allahmu bakal dadi kaluhuranmu. Kowé bakal kanggonan srengéngé sing ora tau mingslep lan mbulan sing ora mingslep, awit GUSTI bakal dadi pepadang sing langgeng kanggo kowé, lan dina-dinané enggonmu ngalami susah bakal dirampungi. Kabèh rayat sing ngenggoni para wong bener, enggoné pada nduwèni negara kuwi ing sak lawas-lawasé; pada kaya tyangkokan sing Tak tandur déwé kanggo ngétokké kaluhuran-Ku. Sing tyilik déwé bakal dadi golongan sing gedé, lan sing ringkih déwé bakal dadi bangsa sing kuwat; Aku, GUSTI, bakal gelis nindakké kuwi ing waktu sing wis Tak tentokké. Rohé Gusti Allah ana ing Aku, awit GUSTI wis njebati Aku; Aku diutus ngabarké kabar kabungahan marang para wong sing ngalami sangsara, lan ngrumati wong-wong sing pada remuk atiné, mbébaské para tawanan, lan nylametaké sangka paukuman marang wong sing pada diukum, ngabaraké taun kawelasané GUSTI lan dina tibané balesané Gusti Allah kita, nglipur kabèh wong sing ngalami susah, ngganjar marang wong-wong mau rerékan sirah kanggo gantiné awu, lenga pésta kanggo gantiné salin kasusahan, kidung pamuji kanggo gantiné kasukman sing nglokro, supaya wong-wong mau pada diarani “wit terbantin ing bab kabeneran”, “tandurané GUSTI” kanggo ngétokké kaluhurané. Wong-wong mau bakal pada mbangun gempuran sing wis maabad-abad anané, lan ngedekké menèh panggonan sing wis dadi sepi wiwit mbiyèn; bakal pada mbangun kuta-kuta sing wis dadi gempuran, panggonan sing wis turun-temurun sepi. Para wong mantya bakal pada ngréwangi kowé kabèh dadi pangoné wedus-wedusmu, lan wong-wong bangsa liyané bakal pada dadi para tani lan tukang kebon ing kebon anggurmu. Nanging kowé bakal pada diarani imamé GUSTI lan bakal disebut abdi Gusti Allah kita. Kowé bakal pada ngrasakaké énaké kasugihané para bangsa lan bakal pada rumangsa unggul awit sangka okèhé kasugihané wong-wong mau. Kanggo gantiné enggonmu pada kewirangan tikel kaping pindo, lan kanggo gantiné enggonmu dityatyat lan diidoni, kowé bakal pada nampa warisan tikel loro ing negaramu lan bakal ngrasakaké kabungahan sing langgeng. Awit Aku, GUSTI, seneng marang keadilan lan sengit marang tumindak ngrayah lan sing ala; Aku bakal ngekèki upahé marang kowé sing tyotyok, lan bakal nganakké perjanjian sing langgeng karo kowé kabèh. Turunanmu bakal kesuwur ing sak tengahé para bangsa, semono uga anak-putumu ing antarané para taleré bangsa, terus kabèh wong sing weruh bakal pada ngakoni, yèn kuwi turunan sing pada diberkahi karo GUSTI. Aku bungah ing njeruhné GUSTI, nyawaku surak-surak ing njeruhné Gusti Allahku, awit Aku nganggo klambiné keslametan lan dienggoni jubahé kabeneran, kaya pengantèn lanang sing nganggo rerékan sirah lan kaya pengantèn wadon sing nganggo patyakané. Awit kaya bumi enggoné ngetokké tetukulan, lan kaya kebon sing nukulaké wiji sing disebar, ya mengkono kuwi enggoné Gusti Allah bakal ngetokké kabeneran lan pamuji ing ngarepé kabèh bangsa. Awit sangka Sion aku ora bisa meneng, lan awit sangka Yérusalèm aku ora bakal lèrèn, nganti tekan kebenerané semlorot kaya semloroté padang lan keslametané murup kaya ontyor. Para bangsa terus bakal pada weruh kebeneranmu, lan kabèh ratu bakal pada weruh kamulyanmu, lan wong bakal ngarani kowé nganggo jeneng anyar sing bakal ditemtokké karo GUSTI piyambak. Kowé bakal dadi makutané kamulyan ing tangané GUSTI, lan makutané kraton ing tangané Gusti Allahmu. Kowé ora bakal dijenengké menèh “sing ditinggal karo bojo”, lan negaramu ora bakal disebut menèh “sing sepi”, nanging kowé bakal diarani “sing ndadèkké kesenengan-Ku” lan negaramu “sing nduwé bojo”, awit kowé wis ndadèkké kesenengané GUSTI, lan negaramu bakal nduwé bojo. Awit kaya jaka nduwé bojo prawan, mengkono uga Panjenengané sing mbangun kowé bakal dadi jodomu, lan kaya bungahé atiné pengantèn lanang weruh pengantèn wadon, mengkono uga Gusti Allahmu bakal seneng ing ati awit sangka kowé. Ing duwuré témbok-témbokmu, hé Yérusalèm, wis Tak pasangi wong jaga. Ing sedina-dina lan ing sewengi-wenginé, kuwi pada ora tau meneng. Hé kowé sing kudu ngélingké GUSTI marang Sion, kowé aja pada mung meneng waé lan aja kok jarké waé Panjenengané meneng, nganti Yérusalèm dikuwatké karo Panjenengané lan didadèkké kesuwur ing bumi. GUSTI wis sumpah kanggo tangan-Né sing tengen, kanggo tangan-Né sing kuwat: “Aku ora bakal ngekèkké gandumu menèh marang mungsuhmu kanggo pangané, lan wong-wong bangsa liyané ora bakal ngombé anggurmu sing wis kok masak karo rekasa; nanging wong sing panèn uga bakal mangan lan bakal memuji marang GUSTI, lan wong sing nglumpukké uga bakal ngombé ing platarané sutyi-Ku.” Mlakua, mlakua metu ing gapura, tyawiské dalan kanggo umat, bukaken, bukaken dalané gedé, singkirna watu-watuné, masanga gendéra kanggo para bangsa! Awit iki sing wis diumumké karo GUSTI nganti tekan pojokané bumi! Kabarna marang putri-putri Sion: keslametanmu teka; kabèh sing dadi upahé rekasané pada bareng karo Panjenengané, lan sing wis dadi duwèké kuwi pada mlaku ing ngarepé. Kuwi bakal pada diarani karo wong “bangsa sing sutyi”, “para tebusané GUSTI”, nanging kowé bakal disebut “sing digolèki”, “kuta sing ora ditinggal”. “Sapa ta sing teka sangka Edom, sing teka sangka Bosra karo nganggo klambiné abang kuwi, sing kétok semlorot awit sangka sandangané sing kaya mengkono kuwi, sing mlaku nganggo kekuwatan sing gedé kuwi?” “Ya Aku iki, sing janji bakal ngekèki pengadilan, lan sing nduwé kwasa ngekèki keslametan!” “Apa sebabé, nanging sandangané Panjenengan abangé kaya mengkéné, lan nganggo klambiné kok nganti kaya klambiné wong sing meres anggur?” “Aku mung dèwèkan waé enggon-Ku meres, lan tunggalé umat-Ku ora ana sing mèlu Aku! Aku wis ngumpulké para bangsa ing sak njeruhné bebendu-Ku, wis pada Tak idak-idak ing sak njeruhné mulat-mulat nesu-Ku, getihé muntyrat-muntyrat ing klambi-Ku, lan sandangan-Ku kabèh wis gluprut getih. Awit dinané balesan wis Tak rantyam lan wis tekan taun enggon-Ku mulihké. Aku weruh ngiwa-nengen: ora ana sing nulungi; Aku nggumun: kok ora ana sing ngréwangi. Tangan-Ku sing terus mitulungi Aku, lan mulat-mulat bebendu-Ku, kuwi sing ngréwangi Aku. Ing sak njeruhné nesu-Ku kuwi bangsa-bangsa pada Tak idak-idak, pada Tak remuk ing sak njeruhné mulat-mulaté bebendu-Ku, getihé Tak gawé blabaran ing lemah.” Kula bakal nyatakké kasetiané GUSTI, penggawéané GUSTI sing kesuwur, tyotyok karo kabèh sing ditindakké karo GUSTI marang kita, lan kawelasan-Né sing gedé marang bangsa Israèl sing ditindakké tyotyok karo kawelasan lan tyotyok karo kasetian-Né sing gedé. Panjenengané apa ora wis ngomong: “Kuwi tenan umat-Ku, anak-anaké sing ora bakal nandangi lityik,” mila Panjenengané dadi Juruslameté ing njeruhné kasusahané kabèh. Duduk kongkonan utawa utusan, nanging mulékaté Gusti Allah déwé sing ngluwari; Panjenengané sing nebus awit sangka trésna lan welasé. Ing jaman mbiyèn pada dijunjung lan digéndong. Nanging terus pada mbruntak lan nggawé susahé Rohé sing sutyi; mila Panjenengané terus ganti dadi mungsuhé, lan Panjenengané nglawan perang marang umaté. Banjur pada kèlingan marang jaman mbiyèn, jamané Moses, abdiné kuwi: Ing ngendi ta Panjenengané sing ngentasaké sangka segara bareng karo pangoné wedus-wedusé? Ing ngendi ta Panjenengané sing ngesokké Rohé sing sutyi ing atiné; sing karo tangan-Né sing luhur nuntun Moses ing tengené; sing metyah banyu ing ngarepé umaté Gusti supaya langgeng asmané; sing nuntun umaté ngliwati segara gedé kaya jaran ngliwati ara-ara samun? Wong-wong iki ora tau kesandung, kaya kéwan-kéwan sing mudun ing legokan. Rohé GUSTI nuntun ing panggonan kanggo lèrèn. Ya kaya ngono kuwi enggèn Panjenengan nuntun umat Panjenengan supaya asma Panjenengan diluhurké. Panjenengan supaya gelem weruh sangka swarga lan gelem weruh sangka griya Panjenengan sing sutyi lan gedé! Ing ngendi ta panasé ati Panjenengan lan kekuwatan Panjenengan, ati Panjenengan sing trenyuh lan kawelasan Panjenengan? Panjenengan supaya aja nganti ngendek ati Panjenengan piyambak! Panjenengan kuwi apa ora Bapak kita? Abraham tenan ora ngerti apa-apa ing bab kita, lan Israèl ora kenal karo kita. Duh GUSTI, Panjenengan piyambak kuwi Bapak kita; asma Panjenengan kuwi “Penebus kita” wiwit ing jaman mbiyèn. Duh GUSTI, apa sebabé Panjenengan ngejarké waé enggèn kita pada kesasar nyimpang sangka dalan Panjenengan, lan apa sebabé Panjenengan mangkotké ati kita, terus ora pada wedi marang Panjenengan? Panjenengan supaya gelem mulih awit sangka para abdi Panjenengan, awit sangka taler-taleré bangsa duwèké Panjenengan! Apa sebabé wong-wong dosa pada ngrèmèhké griya Panjenengan sing sutyi, mungsuh kita pada ngidak-idak griya sutyi Panjenengan? Kahanané kita kuwi kaya-kaya wiwit jaman mbiyèn durung naté ing ngisoré pemrintahan Panjenengan, kaya-kaya asma Panjenengan durung naté disebutké kanggo kita. Supaya Panjenengan nyuwèk langit lan gelem medun, terus gunung-gunung pada gonjing ing ngarepé Panjenengan - kaya geni sing ngobong kayu rentyekan lan kaya geni sing ngumupké banyu - supaya asma Panjenengan dingertèni karo para mungsuh Panjenengan, terus bangsa-bangsa pada gemeter ing ngarepé Panjenengan, awit Panjenengan nindakké perkara sing medèni sing ora pada kula arep-arep, ing wiwit jaman mbiyèn durung naté dirungokké karo wong! Ora ana kuping sing krungu, lan ora ana mripat sing weruh Gusti Allah sing nindakké apa-apa kanggo wong sing ngentèn-entèni marang Panjenengané mung Panjenengan sing nandangi mengkéné. Panjenengan metuki para wong sing pada nandangi apa sing bener lan pada éling marang dalan sing Panjenengan duduhké! Panjenengan sakjané nesu banget, jalaran kita pada nandangi dosa; wiwit mbiyèn kita pada mbruntak marang Panjenengan. Awit sangka mengkéné kita kaya wong sing reget lan kabèh kesutyian kita kaya mori sing reget; kita pada dadi alum kaya godong lan pada entèk awit sangka ala kita kaya godong sing dientèkké karo angin. Ora ana sing nyebut asma Panjenengan utawa sing terus ngadek nggondèli Panjenengan; awit Panjenengan ngaling-alingi praupan Panjenengan kanggo kita, lan ngekèkké kita marang pangwasané dosa kita. Nanging saiki, duh GUSTI, Panjenengan kuwi Bapak kita! Kita kabèh lempung nanging Panjenengan sing nganakké kita, lan kita kabèh kuwi gawéané tangan Panjenengan. Duh GUSTI, supaya aja nganti tenan-tenan enggèn Panjenengan nesu lan supaya aja nganti diteruské enggèn Panjenengan ngéling-éling marang dosa! Supaya Panjenengan gelem mangertèni, yèn kita kuwi umat Panjenengan. Kuta-kuta Panjenengan sing sutyi wis pada dadi ara-ara samun, Sion wis dadi ara-ara samun, Yérusalèm sepi mamring. Panggonan pepundèné kita sing sutyi lan gedé, sing kanggo memuji marang Panjenengan karo para leluhur kita, wis dadi memangsané geni, duwèk kita sing apik déwé wis dadi gempuran. Yèn weruh kuwi kabèh, duh GUSTI, apa ya Panjenengan bakal ngempet, apa Panjenengan mung bakal meneng waé lan nggawé sangsara kita sing wis kliwat banget? Wis dadi senengé ati-Ku ngekèki pituduh marang wong sing ora nakokké marang Aku; wis dadi senengé ati-Ku, Aku ditemu karo wong sing ora nggolèki Aku. Aku wis ngomong: “Iki Aku, iki Aku!” marang bangsa sing ora nyebut asma-Ku. Sedina muput enggon-Ku wis megarké tangan-Ku marang taleré bangsa sing mbruntak, sing mlaku ing dalan sing ora betyik lan sing manut rantyamané déwé; taleré bangsa sing nggawé nesuné ati-Ku tansah ing ngarepé mripat-Ku, karo pasrah kurban ing plataran-platarané retya lan ngobong kurban ing nduwur bata; sing lungguh ing kuburan-kuburan lan nginep ing guwa-guwa; sing mangan daging babi lan kwaliné isi duduh daging reget; sing ngomong: “Ngedohana, aja ndemèk aku, kowé mengko dadi sutyi awit sangka aku!” Kabèh iki kaya kebul sing mlebu ing irung-Ku, kaya geni sing murup sedina muput. Ing ngarep-Ku wis ana tulisan mengkéné: Aku ora bakal meneng waé, Aku malah bakal nibakké balesan, balesan marang para wong kuwi, awit sangka kesalahané wong-wong kuwi déwé, lan kesalahané para leluhuré, kabèh kuwi bareng, mengkono tembungé GUSTI. Awit wis pada ngobong kurban ing gunung-gunung lan nyatyat Aku ing puntuk-puntuk. Aku pantyèn bakal naker ing jubahé upahé penggawé-pengawéné sing mbiyèn! Mengkéné tembungé GUSTI: “Kaya tembungé wong yèn ing dompolan anggur ijik ana banyuné: kuwi aja dirusak, awit ing njeruhné ijik ana berkahé! mengkono uga Aku bakal tandang awit sangka para abdi-Ku, ya kuwi wong-wong kuwi ora kabèh Tak entèkké. Aku bakal nukulké turunan sangka Yakub, lan wong sangka Yéhuda sing bakal marisi gunung-gunung-Ku; wong-wong pilihan-Ku sing bakal nampa kuwi lan para abdi-Ku sing bakal manggon ing kono. Saron bakal dadi pangonané wedus lan legokan Akor dadi panggonané sapi, kanggo umat-Ku sing nggolèki Aku. Nanging kowé sing wis pada ninggal GUSTI, sing wis pada lali marang gunung sing sutyi, sing pada nata sajèn kanggo retya Gad, lan sing pada nyuguhké anggur sing dityampuri bumbu marang retya Meni: Aku bakal netepaké kowé kanggo pedang, lan kowé bakal pada jèngkèng arep dibelèh! Awit waktu Aku nyeluk, kowé ora nyauri, waktu Aku ngomong, kowé ora pada ngrungokké, nanging kowé nglakoni sing ala ing mripat-Ku lan luwih seneng marang apa sing ora ndadèkké senengé ati-Ku.” Mulané mengkéné tembungé Gusti GUSTI: “para abdi-Ku bakal mangan, nanging kowé bakal pada kaliren; para abdi-Ku bakal pada ngombé, nanging kowé bakal pada ngelak; para abdi-Ku bakal pada bungah-bungah, nanging kowé bakal pada ngalami kisinan; para abdi-Ku bakal surak-surak awit sangka senengé atiné, nanging kowé bakal pada sambat-sambat awit sangka kasusahan, lan kowé bakal pada nangis awit semplak semangatmu. Para wong pilihan-Ku kudu kok tinggali jenengmu kanggo sumpah bebendu iki: Gusti GUSTI bakal matèni kowé kaya wong-wong iki! Nanging para abdi-Ku bakal disebut nganggo jeneng liya. Terus wong sing arep olèh berkah ing negara, bakal njaluk berkah kanggo Gusti Allah sing setia, lan wong sing arep sumpah ing negara bakal sumpah kanggo Gusti Allah sing setia awit kangèlan-kangèlan sing mbiyèn kuwi wis pada ora diéling, lan wis ketutupan sangka mripat-Ku.” “Awit Aku nggawé langit sing anyar lan bumi sing anyar; bab sing mbiyèn ora bakal diéling menèh, lan ora bakal tukul menèh ing sak njeruhné ati. Nanging pada bungah-bungaha lan surak-suraka awit sangka apa sing Tak gawé, awit Aku nggawé Yérusalèm karo kebak kabungahan lan para sing manggon ing kono karo kebak kesenengan. Aku bakal surak-surak awit sangka Yérusalèm, lan seneng awit sangka umat-Ku; ing kono bakal ora krungu menèh swarané tangis lan swarané sambat. Ing kono ora bakal ana bayi menèh sing umuré mung sedina utawa wong tuwa sing ora tekan umuré, awit wong sing matiné umur 100 taun kuwi bakal dianggep ijik nom, lan sapa sing umuré ora nganti 100 taun bakal dianggep kena bebendu. Bakal pada ngedekké omah lan ya terus dienggoni; bakal pada nandur anggur ing kebon lan ya terus pada mangan wohé. Ora bakal pada ngedekké apa-apa, sing terus dienggoni wong liyané, lan ora bakal pada nandur, sing wohé terus dipangan wong liyané; awit umuré umat-Ku kuwi bakal pada karo umuré wit-witan, lan para pilihan-Ku bakal pada ngrasakké énaké penggawéané tangané. Enggoné pada nglakoni rekasa ora bakal tanpa guna lan ora bakal nglairké anak sing terus mati dadakan, awit turunané wong sing diberkahi karo GUSTI, lan anak putuné pada manggon selawasé ing kono. Lan bakal kelakon sak durungé pada sambat, Aku wis nyauri, waktu ijik pada ngomong, Aku wis ngrungokké. Asu alasan lan tyempé bakal nyenggut suket bebarengan, singa bakal mangan damèn kaya sapi lan ula uripé bakal sangka lebu. Ora ana sing nglakoni sing ala utawa nandangi ora betyik ing sak ratané gunung sing sutyi,” mengkono tembungé GUSTI. Mengkéné tembungé GUSTI: Langit kuwi dampar-Ku lan bumi kuwi antyik-antyiké sikil-Ku; kowé arep pada ngedekké griya apa kanggo Aku, lan panggonan apa sing bakal dadi panggonan-Ku? Apa duduk tangan-Ku sing nggawé kuwi kabèh, terus kabèh iki terus ana? Mengkono tembungé GUSTI. Nanging sing Tak sawang kuwi wong-wong iki: wong sing ditindes lan sing lemes semangaté lan sing gemeter awit sangka tembung-Ku. Wong mbelèh sapi lanang, nanging uga matèni manungsa, wong ngurbanké wedus gèmbèl, nanging ya nugel guluné asu, wong pasrah kurban panganan, nanging ya masrahaké getih babi, wong masrahaké menyan, nanging uga nyembah marang brahala. Mulané: Kaya enggoné pada luwih seneng marang dalané déwé, lan nyawané seneng marang retyané sing njijiki, mengkono uga Aku ya luwih seneng nandangi sak wenang-wenang marang para wong kuwi lan nekakké marang wong-wong mau apa sing ndadèkké wediné; awit yèn Aku nyeluk, ora ana sing nyauri, yèn Aku ngomong, ora pada ngrungokké, nanging pada nglakoni sing ala ing mripat-Ku lan luwih seneng marang apa sing ora sing Tak karepké. Rungokna tembungé GUSTI, kowé sing pada gemeter awit sangka tembungé! Para sedulurmu, sing pada sengit marang kowé, sing pada ngetying kowé, awit kowé pada ngajèni asma-Ku, kuwi wis pada ngomong: “GUSTI bèn ngétokké kamulyané, supaya kita pada weruh kabungahanmu!” Nanging wong kuwi déwé sing pada kewirangan. Rungokna, ana swara ramé sangka kuta, rungokna, tekané sangka Griya Sutyi! Rungokna, GUSTI nibakké balesan marang para satru-Né! Sak durungé nglarani wis nglairké anak, sak durungé krasa, wis nglairké anak lanang. Sapa sing wis tau krungu bab sing kaya mengkono kuwi, sapa sing wis tau ngertèni sing mengkono kuwi? Apa bisa sakwijiné negara dilairké ing sak njeruhné sedina, lan sakwijiné bangsa dilairké sepisan? Nanging ijik waé nglarani, Sion wis nglairké anak-anaké. Aku sing mbukak wetengé wong, apa ora terus nggawé supaya nglairké bayi? Mengkono tembungé GUSTI. Utawa apa ya Aku sing nggawé supaya nglairké bayi, terus nutupi wetengé menèh?, mengkono tembungé Gusti Allahmu. Pada bungah-bungaha bebarengan karo Yérusalèm lan surak-suraka awit sangka Yérusalèm, hé sak kabèhé wong sing pada trésna karo kuta iki! Pada surak-suraka bebarengan sak kuwatmu, hé sak kabèhé wong sing pada kasusahan awit sangka kuta kuwi!, supaya kowé pada nyusu nganti warek kanggo mèlek sing nyegeraké kowé kabèh, supaya kowé pada nyesep lan ngrasakaké énaké mèleké sing kebak. Awit mengkéné tembungé GUSTI: Aku ngilèkké menyang kuta kuwi keslametan kaya kali, lan kasugihané para bangsa kaya kali sing lubèr; kowé bakal pada nyusu, bakal digéndong, bakal dikudang ing pangkoné. Kaya wong sing dilipur karo ibuné, ya kaya mengkono enggon-Ku bakal nglipur kowé kabèh; kowé bakal pada dilipur ing Yérusalèm. Yèn kowé pada weruh sing mengkono kuwi, atimu bakal bungah, lan kowé bakal pada kaya suket nom sing seger tukulé; tangané GUSTI terus bakal kétok marang para abdi-Né, lan bebenduné marang para satru-Né. Awit GUSTI bakal teka karo geni, lan kréta-krétané bakal kaya lésus, perlu nibakké bebendu-Né sing mulat-mulat lan kabèh nesu-Né sing murup mulat-mulat. Awit GUSTI bakal ngukum kabèh sing urip karo geni lan karo pedangé, lan wong-wong sing pada dipatèni karo Gusti kuwi bakal okèh tyatyahé. Wong-wong sing pada nyutyèkké uripé lan ngresiki awak awit arep mlebu ing plataran-platarané retya, karo ngetutké wong ing sak tengahé, sing mangan daging babi lan kéwan-kéwan sing reget lan tikus, kuwi bakal pada entèk kabèh babar pisan, mengkono tembungé GUSTI. Aku weruh kabèh penggawéné lan rantyamané lan Aku teka perlu nglumpukké kabèh bangsa sangka kabèh basa, lan kuwi bakal pada teka lan weruh kamulyan-Ku. Aku bakal ngekèki tanda ing sak tengahé lan tunggalané kuwi bakal sing Tak utus, ya kuwi para wong sing bisa utyul, marani bangsa-bangsa, ya kuwi menyang Tarsis, Pul lan Lidiya, menyang Mèsèk lan ing Ros, menyang Tubal lan Yawan lan menyang ing puluh-puluh sing adoh sing durung tau krungu kabar bab Aku lan durung tau weruh kamulyan-Ku, supaya pada ngabarké kamulyan-Ku ing sak tengahé para bangsa. Kuwi bakal pada nuntun kabèh sedulurmu sangka antarané bangsa kabèh dipasrahké kanggo kurban marang GUSTI karo ditumpakké karo jaran, kréta lan tandu, bihal lan unta sing gelis mlakuné, digawa munggah menyang gunung-Ku sing sutyi, menyang Yérusalèm, mengkono tembungé GUSTI, pada kaya wong Israèl sing nggawa kurban ing wadah sing sutyi menyang griyané GUSTI. Tunggalané kuwi ana sing bakal Tak jikuk Tak dadèkké imam lan wong Lèwi, mengkono tembungé GUSTI. Awit pada kaya langit sing anyar lan bumi sing anyar sing bakal Tak gawé kuwi, tetep manggon ing ngarep-Ku, mengkono tembungé GUSTI, mengkono uga turunanmu lan jenengmu bakal tetep. Sasi ganti sasi, lan sabat ganti sabat, umat manungsa kabèh bakal pada teka sujut nyembah ing ngarep-Ku, mengkono tembungé GUSTI. Kuwi bakal pada metu lan pada ndeleng layoné wong-wong sing wis pada mbruntak marang Aku. Sèt-sèté ora bakal pada mati, lan geni ora bakal sirep, kabèh kuwi bakal dadi nyata sing nggilani kanggo kabèh sing urip. Iki tembungé Yérémia, anaké Hilkia, tyedak turunané para imam ing Anatot ing tanah Bényamin. Waktu jamané Yosia, anaké Amon, ratu Yéhuda, taun sing kaping telulas enggoné dadi ratu, ana tembungé GUSTI, sing dipréntahké marang Yérémia. Tembung kuwi teka ing waktu jamané Yoyakim, anaké Yosia ratu Yéhuda, nganti tekan pungkasané taun sing kaping sewelas jamané Sedèkia, anaké Yosia ratu Yéhuda, nganti tekan para wong sing manggon ing Yérusalèm pada diboyong nang pembuwangan, ing sasi kaping lima. Tembungé GUSTI dipréntahké marang aku, mengkéné: “Sak durungé Aku nggawé kowé ing wetengé ibumu, Aku wis kenal kowé, lan sak durungé kowé metu sangka weteng, Aku wis nyutyèkké kowé; Aku wis netepké kowé dadi nabiné kabèh bangsa.” Nanging semaurku: “Duh GUSTI! Sakjané kula kuwi ora pinter omongan, awit kula ijik enom.” Nanging GUSTI ngomong marang aku: “Kowé aja ngomong: Kula kuwi ijik enom, nanging menyang enggoné sapa waé kowé Tak utus, kowé kudu budal, lan apa waé sing Tak omongké marang kowé, kudu kok tekakké. Kowé aja wedi marang wong-wong kuwi, awit Aku ngantyani kowé supaya ngluwari kowé, mengkono tembungé GUSTI.” GUSTI terus ngelungké tangan-Né lan ndemèk tutukku; GUSTI ngomong marang aku: “Aku ngekèkké tembung-Ku ing tutukmu. Ngertia, ing dina iki Aku njunjung kowé ing sak nduwuré bangsa-bangsa lan kraton-kraton, supaya mbedoli lan ngembrukké, ngrusak lan nggempuri, uga mbangun lan nandur.” Sakwisé kuwi ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé Yérémia, apa sing kok deleng?” Tembungku: “Kula weruh wit ketèpèng.” Tembungé GUSTI marang aku: “Bener pandelengmu, awit Aku wis arep nindakké préntah tembung-Ku.” Ngongkon tembungé GUSTI sing kaping pindo marang aku: “Apa sing kowé kok deleng?” Semaurku: “Kula weruh kendil sing umup, tekané sangka sisih elor.” GUSTI terus ngomong marang aku: “Sangka sisih lor bakal ana tyilaka sing ngamuk nyerang kabèh wong sing manggon ing negara kéné. Awit Aku nyeluk kabèh turunané kraton ing sisih lor, mengkono tembungé GUSTI, lan wong-wong kuwi bakal pada ngedekké damparé kratoné déwé-déwé ing ngarepé gapurané Yérusalèm, ing sak tyedaké témbok ing sak ubengé lan ing sak tyedaké kabèh kutané Yéhuda. Aku bakal terus nibakké paukuman-Ku marang wong-wong kuwi, awit sangka kabèh penggawé alané, awit wis pada nyingkur Aku, karo ngekèki kurban marang allah liyané, lan sujut nyembah marang gawéané tangané déwé. Nanging kowé iki, apiké tata-tataa, ngadeka lan omongna marang wong-wong kuwi, kabèh sing Tak omongké marang kowé. Aja wedi ing ngarepé wong-wong kuwi, supaya Aku aja ndadèkké wedimu ing ngarepé wong-wong kuwi. Kanggo Aku, ing dina iki kowé Tak dadèkké bèntèng sing kuwat, sangka guru wesi lan témbok tembaga, nglawan sak ratané negara iki, nglawan para ratu ing Yéhuda lan para penggedéné, para imamé lan rayaté negara iki. Wong-wong kuwi bakal pada merangi kowé, nanging kowé ora bakal kalah, awit Aku nuntun kowé, supaya ngluwari kowé, mengkono préntah tembungé GUSTI.” Tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Budala ngomongi wong sak isiné Yérusalèm: Mengkéné tembungé GUSTI: Aku kèlingan marang katrésnanmu ing waktu nom-nomanmu, marang katrésnanmu waktu kowé dadi mantèn, enggonmu ngetutké Aku ing ara-ara samun, ing negara sing ora ana tetukulané. Ing waktu semono Israèl dadi sutyi kanggo GUSTI, kanggo woh wiwitan sangka panènané. Sak kabèhé wong sing mangan mesti kesalahan, kena karo tyilaka, mengkono tembungé GUSTI. Hé tyedak turunané Yakub, rungokna tembungé GUSTI, hé sak kabèhé brayaté tyedak turunané Israèl. Mengkéné tembungé GUSTI: Para leluhurmu nindakké ora bèrès apa awit sangka Aku nanging pada ngedohi Aku, lan terus ngetutké déwa sing tanpa guna nganti pada ora olèh apa-apa? Lan kok pada ora takon menèh: Ing ngendi GUSTI, sing nuntun kita metu sangka negara Egipte; sing nuntun kita ing ara-ara samun, ing negara sing bongkor lan legak-legok, ing tanah sing garing lan peteng, ing tanah sing ora dilakoni wong lan ora dipanggoni karo manungsa? Kowé wis Tak tuntun menyang negara sing subur, supaya ngrasaké wohé lan sak pametuné kabèh sing betyik sangka kono. Nanging bareng kowé wis mlebu ing tanah-Ku, kuwi kowé najisaké, tanah duwèk-Ku kowé ndadèkké rereget. Para imam ora takon menèh: GUSTI ing ngendi? Para wong sing nyekel angger-angger wis ora kenal marang Aku menèh, lan para pangon pada nyingkur Aku. Para nabi pada nubuat kanggo Baal, pada ngetutké mburi marang sing tanpa guna. Mulané Aku bakal nganakké perkaran menèh karo kowé kabèh, lan karo anak putumu Aku bakal nganakké perkaran, mengkono tembungé GUSTI. Nyabranga waé menyang tanah pinggiré segarané wong Kitim lan sawangen; ngongkona wong menyang Kedar lan gatèkna tenan! Titènana apa ana sing kelakon kaya mengkéné iki! Apa ana bangsa sing ngijoli allahé, senajan kuwi sak temené duduk allah? Nanging umat-Ku pada ngijoli Kaluhurané karo sing ora ana gunané. Hé langit, pada nggumuna awit sangka sing kaya mengkono kuwi, ndredeka lan gemetera sing luwih banget, mengkono tembungé GUSTI. Awit umat-Ku nglakoni dosa kaping pindo: pada nyingkur Aku, sing dadi sumberé urip, arep ngeduk blumbang kanggo awaké déwé, ya kuwi blumbang sing botyor, sing ora bisa ngadahi banyu. Israèl kuwi batur tukon, apa anak-anaké batur? Kenèng apa kok dadi rampasan? Singa nom pada nggeruh marang bangsa kuwi, karo swara banter, negarané didadèkké bongkor, kuta-kutané diobongi, ora dienggoni menèh. Uga para wong Mèmfis lan Tapanhes pada nggunduli batuké sirahmu. Apa ora kowé déwé sing njalari kowé katekan sing kaya mengkono kuwi, awit kowé nyingkur GUSTI, Gusti Allahmu, waktu Panjenengané nuntun kowé ing ndalan? Lah saiki, apa olèh-olèhmu enggonmu lunga menyang ing Egipte, apa arep ngombé banyuné kali Nil? Lan apa batinmu enggonmu lunga menyang ing Asyur, apa arep ngombé banyuné kali Efrat? Penggawé alamu bakal ngrangkèt kowé, lan awit nyingkur Aku, kuwi bakal nyèksa kowé! Ngertia lan delengen, sak pira ala lan perihé kowé nyingkur GUSTI, Gusti Allahmu kuwi; lan ora gemeter wedi marang Aku, mengkono tembungé Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Awit wiwit mbiyèn enggonmu nugeli pasanganmu lan medoti taliné sing nalèni kowé, lan omong: Aku emoh dadi batur menèh. Malah ing saben puntuk-puntuk sing metongol, lan ing sak ngisoré wit sing ngrembuyung, kowé turu lan laku bédang. Nanging kowé Tak tukulké dadi wit anggur pilihan, lan dadi wiji sing murni. Kenèng apa ta, nanging kowé kok malih dadi wit sing mambu penguk, dadi wit anggur alasan! Malah, senajan kowé adusa karo banyu awu lan nganggo sabun okèh, nanging blentongé kesalahanmu ora ilang ing mripat-Ku, mengkono tembungé Gusti Allah. Kepriyé kowé kok wani ngomong: Aku ora tau najisaké awakku, aku ora tau ngetutké mburi para Baal? Delengen tindak-tandukmu ing legokan, ngertènana apa sing wis kok lakoni; hé, unta wadon sing èntèng sikilé lan mbloya-mblayu mbrana-mbréné, sing mbedal mblayu menyang ara-ara samun, awit kepéngin ngisis! Sapa sing bisa ngendek enggoné gandrung? Kabèh sing nggolèki dèwèké, ora perlu rekasa, bakal pada ketemu ing waktu kawinan. Jaganen, supaya sikilmu ora nganggo sepatu, lan gorokanmu ngelak! Nanging kowé ngomong: Tanpa guna! Tanpa guna! Awit kula seneng marang wong-wong mantya, mila kula bakal ngetutké nang mburiné wong-wong kuwi. Kaya wirangé maling sing konangan, mengkono enggoné turunané Israèl kewirangan, ya kuwi para ratuné, penggedéné, para imamé lan nabiné, sing ngomong marang kayu sak tengkel: Sampéyan kuwi bapak kula! lan marang watu: Sampéyan kuwi sing nglairké kula! Tenan, pada nyingkur marang Aku lan ora ngadepké praupané marang Aku, nanging bareng katekan bebaya, terus ngomong: Panjenengan supaya gelem mitulungi kula! Ana ngendi para allahmu, sing kok nggawé kanggo awakmu déwé kuwi? Bèn pada tangi, yèn bisa mitulungi kowé, ing waktu kowé nemu tyilaka. Hé Yéhuda, awit kaya okèhé kuta-kutamu, ya semono kuwi uga okèhé allahmu! Apa perlune kowé arep bantahan karo Aku? Kowé kabèh wis pada mblénjani Aku, mengkono tembungé GUSTI. Tanpa guna enggon-Ku nggebuki anak-anakmu, piwulang ora dianggep pedangmu déwé wis mangan para nabimu nganti entèk, kaya singa nom sing nubruk nyempali pangané. Kowé kuwi tyedak turunané sapa? Gatèkna tembungé GUSTI! Apa Aku wis dadi ara-ara samun kanggo Israèl utawa negara sing peteng ndedet? Kenèng apa umat-Ku kok ngomong: Kula wis merdéka, kula pada ora gelem nemoni menèh ing ngarepé Panjenengan? Prawan apa bisa lali marang barang rerégané, utawa pengantèn wadon lali marang patyakan mantèné? Nanging umat-Ku lali marang Aku wiwit ing waktu sing ora kena diitung suwéné. Apik temen enggonmu nata dalanmu kanggo nggolèki katrésnan! Mulané kowé wis kulina nglakoni sing ala. Nganti getihé para wong mlarat sing ora salah ketemu ing jubahmu; ora waktu pada mbobol arep maling enggoné pada kok konangi! Senajan kabèh kuwi mengkono, nanging kowé ngomong: Aku ora nggawé dosa! Pantyèn bebenduné wis sumingkir sangka aku! Aku arep nggawa kowé menyang pengadilan, awit kowé ngomong: Aku ora nggawé dosa! Entèng temen penganggepmu ing bab ngowahi tindak-tandukmu kuwi! Kowé bakal kisinan uga awit sangka Egipte, kaya kowé ngalami kisinan awit sangka Asyur. Sangka kana uga kowé bakal metu karo ngangkat tanganmu, awit GUSTI wis nampik para sing kowé endelaké, lan kowé ora bakal olèh nggawé karo para wong kuwi.” Tembungé Gusti: “Yèn ana wong megat bojoné, wong wadon mau terus lunga ninggal dèwèké lan dadi bojoné wong liyané, apa ya bojoné sing ndisik mau mbalèni wong wadon kuwi? Negara kuwi apa ora wis tetep reget? Kowé wis laku bédang karo bédangan okèh lan arep mulih menyang Aku? Mengkono tembungé GUSTI. Ndangaka marang puntuk-puntuk sing gundul lan sawangen! Ing ngendi kowé ora tau diajak sak peturon? Ing pinggir dalan-dalan kowé lungguh ngadang laku bédang, kaya wong Arab ing ara-ara samun Kowé wis najisaké negara karo enggonmu laku bédang lan karo penggawé alamu. Mulané deresé udan diendek lan udan kiriman ora tiba. Nanging batukmu kuwi batuké wong wadon lonté, kowé ora nduwé isin. Ijik waé kowé nyebut Aku: Bapak kula! Panjenengan kuwi kantya kula wiwit tyilik mila! Panjenengané ora bakal nesu selawasé utawa ngintyim-intyim aku ing selawasé? Mengkono tembungmu, nanging ing sak bisa-bisané kowé nindakké sing ala.” GUSTI ngomong marang aku, waktu jamané Yosia: “Apa kowé wis weruh apa sing dilakoni Israèl, wong wadon murtad kuwi, sing munggah menyang saben gunung sing duwur lan menyang sak ngisoré saben wit sing grumbul, terus laku bédang ing kono? Aku mikir: Sakwisé nglakoni kuwi mau kabèh, bakal mulih menyang Aku, nanging ora bali. Yéhuda weruh perkara kuwi, seduluré wadon sing ora setia. Weruh, yèn awit sangka enggoné laku bédang Aku wis misah Israèl, sing murtad kuwi lan Tak wènèhi layang pegatan; senajan mengkono Yéhuda, seduluré wadon sing ora setia kuwi, ora wedi, nanging malah uga terus laku bédang. Enggoné laku bédang sing awit sangka sembranané kuwi njalari negara dadi reget, malah terus nglonté karo nyembah watu lan kayu. Uga karo tumindaké kabèh sing mengkono kuwi Yéhuda, seduluré wadon sing ora setia kuwi, ora mbalèni Aku karo sak kabèhé atiné, nanging mung lamis, mengkono tembungé GUSTI.” Lan GUSTI ngomong marang aku: “Israèl, wong wadon murtad kuwi sak temené luwih jujur tenimbangané Yéhuda, wong wadon sing ora setia kuwi. Kowé lungaa ngalor lan mbengok-mbengoka banter mengkéné: Hé Israèl, wong wadon sing murtad, muliha! mengkono tembungé GUSTI. Praupan-Ku ora bakal mangkel marang kowé, awit Aku iki kebak welas asih mengkono tembungé GUSTI, ora bakal mbendoni selawasé. Mung waé kowé ngakonana dosamu, yèn kowé wis goroh marang GUSTI, Gusti Allahmu, lan wis ngesokké katrésnanmu marang para wong mantya ing sak ngisoré saben wit sing nggrumbul, lan ora ngrungokké swara-Ku!, mengkono tembungé GUSTI.” Hé botyah-botyah sing pada murtad, muliha, mengkono tembungé GUSTI, awit Aku kuwi Gustimu! Aku bakal njupuk kowé sangka saben kuta wong siji, sangka saben brayaté wong loro lan bakal nuntun kowé menyang Sion. Aku bakal milih pangon-pangon sing tyotyok karo ati-Ku sing bakal ngengon kowé kabèh karo kaweruh lan pangertèn. Yèn ing waktu kuwi kowé tangkar tumangkar dadi okèh lan pada nduwé turunan ing negara kéné, mengkono tembungé GUSTI, peti perjanjiané GUSTI ora bakal diomongké menèh. Perkara kuwi ora bakal tukul ing sak njeruhné ati menèh lan wis ora bakal diéling-éling karo wong menèh; wong wis ora nggolèki lan nggawé menèh. Ing waktu kuwi Yérusalèm bakal disebut damparé GUSTI, lan kabèh bangsa bakal pada nglumpuk ing kono, kanggo asmané GUSTI, ing Yérusalèm lan bakal pada ora nandangi miturut atiné sing ala. Ing waktu kuwi tyedak turunané Yéhuda bakal marani turunané Israèl lan bakal pada teka bebarengan sangka negara lor menyang ing negara sing wis Tak wènèhaké marang para leluhurmu kanggo tanah pandumané. Mbiyèn Aku nduwé pikiran: “Sak temené Aku arep mernahké kowé ing tengah-tengahé para anak-Ku lan ngekèki kowé tanah sing apik, tanah panduman sing apik déwé sangka para bangsa. Pikiran-Ku: kowé bakal nyebut Aku: Bapak kula, lan ora bakal ninggal marang Aku. Nanging sejatiné kowé pada ora setia marang Aku kaya wong wadon sing ora setia marang bojoné lanang, mengkono uga kowé pada ora setia marang Aku, hé turunané Israèl, mengkono tembungé GUSTI. Rungokna! Ing puntuk-puntuk sing gundul krungu tangis sambaté anak-anaké Israèl, awit pada milih dalan sing nyasar, lan wis pada lali marang GUSTI, Gusti Allahé. Hé botyah-botyah sing murtad, pada balia, Aku bakal maraské sangka murtadmu.” “Lah iki kula, kula pada teka ing ngarepé Panjenengan, awit Panjenengan kuwi GUSTI, Gusti Allah kula. Sejatiné puntuk-puntuk pangurbanan kuwi mung apus-apus, ya kuwi keraméan ing puntuk-puntuk kuwi! Sejatiné, mung GUSTI, Gusti Allah kita, sing nggawa keslametané Israèl. Nanging brahala sing mirang-mirangké kuwi nguntal kabèh rekasané para mbah kita wiwit nom-noman kita; wedusé lan wedus gèmbèlé, lan sapi-sapiné, para anak-anaké lanang lan wadon. Mulané bèn aku pada ungkap-ungkep karo rasa kisinan, lan sing njijiki bèn nutupi kita, awit aku wis pada nggawé dosa marang GUSTI, Gusti Allah kita, ya kuwi kita lan para mbah kita wiwit nom-noman kita tekan sepréné, lan kita ora ngrungokké tembungé GUSTI, Gusti Allah kita.” Tembungé GUSTI: “Hé Israèl! Yèn kowé gelem bali, kowé balia marang Aku, lan yèn kowé gelem ngedohké para déwamu sing najisaké, kowé ora usah ngadoh sangka ngarep-Ku. Lan yèn kowé ngomongké sumpah karo kasetian, keadilan lan kabeneran: Kanggo GUSTI sing urip, para bangsa bakal pada berkah-berkahan ing Panjenengané lan bakal pada gedé atiné awit sangka Panjenengané.” Awit GUSTI ngomong marang wong Yéhuda lan wong sing manggon ing Yérusalèm mengkéné: “Kowé mbukaki lemah anyar kanggo kowé lan aja nyebar ing tengahé suketan. Pada sunata kanggo GUSTI, lan ikuté atimu buwangen, hé wong Yéhuda lan wong sing manggon ing Yérusalèm, supaya bebendu-Ku aja mulat-mulat kaya geni, lan murup mulat-mulat, lan ora ana wong sing nyirep, awit sangka penggawéan-penggawéanmu sing ala!” Kabarna ing tanah Yéhuda, lan kabarna ing kuta Yérusalèm: Ngunèkna trompèt ing njeruh negara, mbengok-mbengoka sing banter: “Pada ngumpula, hayuk pada ngungsi menyang ing kuta-kuta sing kuwat!” Gendérané angkaten nuju marang kuta Sion, ngungsia gelis, aja mung pada meneng waé! Awit Aku nekakké tyilaka sangka lor lan karusakan sing gedé. Singa wis njedul sangka grumbulan. Sing ngrusak para umat wis budal, wis metu sangka panggonané, arep nggawé rusaké negaramu; kuta-kutamu bakal pada didadèkké jugrukan, ora ana sing ngenggoni. Mulané nganggoa sandangan salin kasusahan, nangisa lan sambata, awit bebenduné GUSTI sing mulat-mulat ora bakal mandek sangka kita. Tembungé GUSTI mengkéné: “Ing waktu kuwi para ratu lan para penggedéné bakal kélangan daya kekuwatan, para imam bakal pada gemeter lan para nabi pada nggumun, lan pada ngomong: Duh GUSTI, tenan, Panjenengan wis nggawé ketyeliké bangsa kuwi, lan para sing manggon ing Yérusalèm karo tembungé Panjenengan sing mengkéné: Kowé pada olèha tentrem rahayu, nanging jebulé pedang sing ngantyam nyawa kita!” Ing waktu kuwi bakal diomongké marang bangsa iki lan wong sing manggon ing Yérusalèm: “Angin panas sangka puntuk-puntuk gundul ing ara-ara samun nyebul marang anaké wadon umat-Ku, duduk angin sing napéni lan ngresiki, nanging angin sing banter sing tekané awit sangka tembung-Ku. Saiki Aku déwé bakal nibakké paukuman marang wong-wong kuwi.” Delengen enggoné munggah kaya mlakuné mendung, krétané perang banteré kaya lésus, jarané tyepeté ngungkuli manuk garuda. Oh tyilaka aku, awit aku pada dientèkké! Hé Yérusalèm, atimu resikana sangka penggawé ala, supaya kowé olèh keslametan! Ijik pira suwéné rantyamanmu sing ala enggoné manggon ing atimu? Rungokna! Wong surak sangka Dan, ngabarké tyilaka sangka pegunungan Efraim. Para bangsa pada élingna: Kuwi teka tenan! Kabarna ing Yérusalèm: “Wong sing ngepung teka sangka negara adoh, pada mbengokké swarané marang kuta-kutané Yéhuda. Tyarané kaya wong sing nunggu kebon, ngubengi sangka kéblat papat; awit Yéhuda wis nglawan marang Aku, mengkono tembungé GUSTI. Tindak-tandukmu lan penggawému sing njalari kuwi kabèh nyerang marang kowé. Kuwi nasipmu sing ala, sak pira paité, nganti njojoh atimu.” Oh, dadaku, dadaku! Aku lara kaya diremet-remet! Oh, pageré jantungku! Jantungku dek-dekkan, aku ora bisa lerem, awit aku krungu swarané trompèt, gembruduké perang. Gempuran-gempuran dikabarké, sak kabèhé negara dirusak, tarupku dirusak dadakan semono uga tarupku mung sak kedèpé mripat. Ijik pira suwéné menèh aku weruh gendéra kuwi, lan krungu swarané trompèt kuwi? “Umat-Ku kuwi tenan-tenan bodo, pada ora kenal marang Aku. Botyah-botyah sing goblok, lan ora ngerti apa-apa, pinteré yèn nindakké sing ala, nanging penggawé betyik ora pada ngerti.” Aku weruh bumi, wis ora nggenah lan suwung, lan aku ndangak ndelokké langit, padangé wis entèk. Aku weruh gunung-gunung, pada gonjang-ganjing, lan kabèh puntuk-puntuk pada horek. Aku ndeleng, jebul wis ora ana manungsa, lan kabèh manuk ing awang-awang pada mabur ngilang. Aku weruh tanah sing mbiyèn subur jebul wis dadi ara-ara samun, lan kabèh kutané wis pada ambruk ing ngarepé GUSTI, awit sangka bebenduné sing mulat-mulat! Awit mengkéné tembungé GUSTI: “Sak kabèhé negara iki bakal dadi sepi mamring, nanging Aku ora bakal ngentèkké kuwi babar pisan. Awit sangka bab iki bumi bakal ngalami susah, lan langit ing nduwur bakal dadi peteng awit Aku wis ngomong lan wis ngrantyam bab kuwi, Aku ora bakal gela lan ora bakal murungké kuwi.” Awit sangka gembruduké suradadu jaran lan suradadu sing tukang manah, wong sak negara bakal pada ngungsi kabèh. Pada mlebu ing grumbulan lan munggah ing puntuk-puntuk watu; saben kuta wis pada suwung, lan ora ana wong siji-sijia sing manggon ing kono. Lan kowé sing pada dientèkké apa sing arep kok lakoni, kenèng apa kowé pada nganggo mori abang, lan paèsan emas, uga mripatmu tyelakan? Tanpa guna enggonmu matyaki uripmu, laku bédangmu pada nampik kowé, malah pada ngarah nyawamu. Awit aku krungu swara kaya sambaté wong wadon mbayi, swarané sesek kaya swarané ibu sing nglairké anaké pisanan, swarané anak wadon ing Sion sing krenggosan, sing megarké tangané: “Oh, tyilaka aku, awit aku entèk ing ngarepé wong sing pada tukang matèni!” Dalan-dalan ing Yérusalèm pada liwatana, tamatna lan titènana tenan! Periksanen ing ara-arané, apa ana wong siji-sijia, apa ana sing nindakké keadilan lan sing nggolèki kabeneran. Aku bakal ngekèki ngapura marang kuta kuwi. Senajan pada ngomong: “Kanggo GUSTI sing urip,” nanging sumpahé kuwi palsu. Duh GUSTI, apa mripat Panjenengan ora tumuju marang kabeneran? Panjenengan wis nggebuki wong-wong kuwi, nanging ora krasa lara. Panjenengan wis ngremuk wong-wong kuwi, nanging pada ora gelem nampani piwulang. Atiné pada diatosaké ngungkuli watu, lan pada ora gelem mratobat. Aku terus nggagas: “Kuwi kabèh mung wong tyilik, kuwi wong-wong bodo, awit pada ora ngerti marang dalané GUSTI, angger-anggeré Gusti Allahé. Apiké aku marani para wong gedé, lan rembukan karo wong-wong kuwi, awit wong kuwi sing pada ngerti marang dalané GUSTI, angger-anggeré Gusti Allahé.” Nanging kabèh wis pada nugeli pasangan lan medoti tali-taliné sing kanggo nalèni. Mulané bakal pada dipatèni karo singa sing metu sangka alas, lan disempal-sempal karo asu alasan ing ara-ara sing garing. Matyan tutul bakal ngintyeng ing pinggir kuta-kutané, angger wong sing metu, bakal ditubruk. Awit paneraké okèh banget lan nyasaré gedé banget. Kepriyé yèn mengkono, apa Aku bisa ngapura kowé kuwi? Anak-anakmu wis pada nyingkur Aku, lan pada sumpah kanggo sing duduk allah. Sakwisé Tak wareki terus pada laku bédang, lan pada gandrung menyang lonté-lonté. Wong-wong kuwi jaran lanang sing lemu lan kuwat, pada mbekèr lan mélék marang bojoné liyané. Wong-wong kuwi apa ora Tak ukum, awit sangka kuwi kabèh? Mengkono tembungé GUSTI. Apa Aku ora mbales marang bangsa sing kaya mengkono kuwi? Mènèka ing kebon angguré, rusaken, nanging aja dientèkké babar pisan. Gagang-gagangé wit anggur buwangana awit kuwi kabèh duduk duwèké GUSTI! Awit tyedak turunané Israèl lan Yéhuda mengkono tembungé GUSTI, wis mblénjani Aku tenan. Wong kuwi pada nyedekki GUSTI, lan ngomong: “Panjenengané ora nindakké apa-apa! Aku pada ora nemoni tyilaka, aku ora bakal ngalami pedang lan pailan. Para nabi kuwi bakal dadi angin, pada ora kanggonan tembungé GUSTI.” Mulané tembungé GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: “Awit pada ngomong mengkono, mulané bakal kelakon mengkéné kanggo wong iki: Aku bakal ndadèkké tembung-Ku dadi geni ing tutukmu, lan bangsa iki dadi kayu obong, nanging geni bakal ngobong dèwèké nganti entèk. Hé tyedak turunané Israèl, Aku bakal nekakké bangsa sangka negara adoh, sing merangi marang kowé, mengkono tembungé GUSTI, bangsa sing kliwat kuwaté, sing wis ana wiwit mbiyèn, lan ora weruh basané lan ora dunung sing diomongké. Wadahé panah kaya kubur sing menga, kabèh para pahlawan. Bakal pada ngentèkké panènan lan panganmu, bakal mangan anakmu lanang lan wadon nganti entèk, bakal ngentèkké wedus-wedusmu lan sapi-sapimu, bakal pada ngentèkké wit anggurmu lan wit anjirmu, lan ngentèkké karo pedang, kuta-kutamu sing kuwat, sing kok endelaké.” “Nanging ing waktu kuwi uga, mengkono tembungé GUSTI, Aku ora bakal nggawé entèkmu babar pisan. Lan yèn kowé mbésuk takon-takon: Apa ta perlune GUSTI, Gusti Allah kita nindakké perkara kuwi mau marang kita? Kowé semaura mengkéné: Kaya enggonmu wis nyingkur marang Aku lan dadi baturé marang allah liyané ing negaramu, kowé ya bakal dadi baturé bangsa liyané ing negara sing duduk negaramu.” Iki kok omongaké marang para turunané Yakub lan kuwi kabarna ing negara Yéhuda, pada omongana mengkéné: “Iki rungokna, hé bangsa sing goblok lan sing tanpa pikiran, sing nduwé mripat nanging ora weruh, lan nduwé kuping, nanging ora krungu! Kowé kok dadi ora wedi marang Aku, mengkono tembungé GUSTI, lan ora gemeter ing ngarep-Ku? Apa ora Aku sing ndadèkké pinggirané segara wedi kanggo watesé segara, sing dadi wates tetep, sing ora kena dilangkahi? Senajan segarané molak-malik ya ora kuwat ngliwati, senajan alun-aluné gulung-gulungan, ya ora bakal ngliwati watesé. Nanging bangsa iki atiné tansah nglawan lan mbruntak, wis pada nyimpang lan ngilang. Ing sak njeruhné atiné ora pada ngomong: Apiké kita pada wedi marang GUSTI, Gusti Allah kita, sing ngekèki udan ing wantyiné, udan ing wiwitan lan pungkasané waktu, lan netepké waktu panèn sing mesti kanggo kita. Dosamu sing ngalang-alangi kuwi kabèh, lan dosamu sing ngendek sing betyik kanggo kowé. Sak temené, umat-Ku ana sing duraka lan masang jaringé, kaya tukang mikat manuk sing masang kala jireté, enggoné pada nyekeli manungsa. Kaya kurungan sing kebak manuk, kaya mengkono omahé kebak isi duraka, kuwi sing njalari wongé dadi gedé lan sugih, pada lemu gimbluk-gimbluk. Kejaba kuwi uga ngejarké tumindaké kabèh sing ala, ora perduli marang angger-angger, ora menangké perkarané botyah lola, lan ora mbélani wewenangé wong mlarat. Apa Aku ora bakal ngukum marang wong sing pada nandangi mengkono? Mengkono tembungé GUSTI. Apa Aku ora mbales ukuman marang bangsa sing kaya mengkono kuwi?” Ing negara iki ketemu bab sing ngidap-idapi lan ngeres-ngeresi ati: Para nabi ngomongké nubuat palsu, para imam mulangi sak karep-karepé, lan umat-Ku bakal seneng sing kaya mengkono kuwi! Nanging apa sing bakal kok lakoni yèn wis tekan ing pungkasané? Hé para wong Bényamin pada mlayua ngungsi, sangka sak tengahé kuta Yérusalèm! Ngunèkna trompèt ing Tékoa, ngumbulna kebul kanggo tanda ing Bèt-Kerem! Awit tyilaka wis ngintyer sangka lor, ya kuwi karusakan gedé. Apa putri Sion pada karo pangonan ara-ara sing banget disenengi? Sak nalika para pangon pada nekani karo kumpulané kéwan-kéwan? Pada masang tarup-tarupé ing sak ubengé. Siji-sijiné pada mangan apa sing ketemu nganti resik. “Pada tata-tataa perang nglawan dèwèké; hayuk pada nyerang ing wayah tengah awan!” “Tyilaka kita, awit srengéngé wis ngléwang, ayang-ayangé ing wayah soré wis dadi dawa!” “Hayuk, pada maju perang ing wayah mbengi, lan ngrusak kraton-kratoné!” Awit tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: “Wit-witané pada tegorana lan urukana lemah, dadia tanggul kanggo nglawan Yérusalèm! Awit kuwi kuta sing kudu diukum! Mung penggawé ala sing ketemu ing kono! Kaya sumber sing nerusaké banyuné, ya mengkono Yérusalèm enggoné ngetokké dosané. Duraka lan penggawé ala tansah krungu ing kono, tatu lan gebukan tansah sing Tak sawang. Hé Yérusalèm, kowé nampanana piwulang, supaya Aku ora ninggalké kowé, lan ora ndadèkké kowé sepi mamring, dadi negara sing suwung!” Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Turahé wong Israèl asakana nganti njlimet, kaya asakané wit anggur. Balia dadi kaya tukang ngunduh anggur, karo tanganmu sing metiki woh anggur ing gagang-gagangé!” Marang sapa enggonku kudu omong lan ngomongké paseksi supaya wong terus pada nggatèkké? Kupingé wong-wong mau nyata ora disunati; wong-wong kuwi ora bisa ngrungokké! tembungé GUSTI dadi tyatyatan, ora disenengi. Nanging aku kebak bebenduné GUSTI, nganti kesel enggonku nyangga, kudu ngesokké kuwi marang bayi ing ndalan, lan marang kumpulané para wong nom-noman. Senajan lanang senajan wadon mesti pada dityekel, ya sing tuwa, ya sing wis okèh umuré. Omah-omahé bakal dadi duwèké wong liyané, uga tegalan-tegalané lan bojo-bojoné. Tangan-Ku bakal Tak atyungaké, nglawan wong sing manggon ing negara kéné, mengkono tembungé GUSTI. Wiwit sangka sing tyilik nganti tekan sing gedé, tunggalé wong-wong kuwi, kabèh pada ngupaya olèh bati, senajan nabi senajan imam kabèh pada ngapusi. Pada nambani tatuné umat-Ku, kuwi dianggep èntèng, omongé: Tentrem rahayu! Tentrem rahayu! Nanging ora ana tentrem rahayu. Pantyèn kudu pada rumangsa kisinan, awit pada nindakké sing njijiki, nanging babar pisan ora rumangsa isin lan pada ora weruh sing njijiki. Mulané bakal pada ambruk ing sak tengahé wong sing pada ambruk; bakal pada kesandung lan tiba ing waktu Aku ngadili wong-wong kuwi, mengkono tembungé GUSTI. Tembungé GUSTI mengkéné: “Kowé pada ngentènana ing ndalan lan ngewasna takokna dalan-dalan sing lawas-lawas, endi sing betyik, liwatana, kaya mengkono nyawamu bakal olèh katentreman.” Nanging wong kuwi pada ngomong: Aku pada emoh liwat kono! Aku uga wis ngangkat wong sing pada jaga, tembung-Ku: “Pada rungokna uniné trompèt!” Nanging pada nyauri: Aku pada emoh ngrungokké! Mulané pada rungokna, hé para bangsa, lan ngertènana, hé pasamuan, wong iki bakal pada nemoni apa? Hé bumi, rungokna! Aku bakal nekakké tyilaka marang bangsa iki, kanggo wohé rantyamané wong-wong kuwi, awit pada ora ngrungokké marang tembung-Ku lan nampik piwulang-Ku. Apa paédahé kanggo Aku kowé nggawa dupa sangka Syéba lan tebu sing betyik sangka negara sing adoh? Aku ora seneng marang kurbanmu obongan, lan kurbanmu sing dibelèh ora ndadèkké senengé ati-Ku. Mulané mengkéné tembungé GUSTI: “Aku bakal ndèkèk watu sandungan ing ngarepé bangsa iki, supaya wong kuwi pada tiba kesandung karo watu kuwi, para bapak lan anak-anak, tangga-teparo lan para kantyané kabèh bakal pada nemoni pati.” Tembungé GUSTI mengkéné: “ana sakwijiné bangsa sing bakal teka sangka negara lor, ana sakwijiné taleré bangsa sing gedé sing bakal teka sangka pojokané bumi. Pada nganggo gaman panah lan tumbak, wongé duraka ora nduwé rasa welas. Swarané jemlegur kaya segara, pada numpak jaran, jaga-jaga kaya wong maju perang, pada nyerang marang kowé, hé putri Sion!” Aku wis pada krungu kabaré, tanganku wis pada lemes, aku pada katekan karo sesek, aku pada ngrasakaké lara kaya wong wadon mbayi. “Aja pada metu menyang ing ara-ara, lan aja mlaku ing dalan, awit pedangé mungsuh ngamuk, rasa wedi teka sangka kéblat papat!” Hé anaké wadon bangsaku, pada nganggoa sandangan salin kasusahan lan gulung-gulunga ing lebu! Ngalami sedih kaya nangisi anak sing ora ana tunggalé, nangisa karo susah sedih. Awit sing nggawé pati bakal teka dadakan waé lan nyerang marang kowé. Aku wis ngangkat kowé sangka antarané para umat-Ku dadi tukang nguji, kowé kudu ngerti tyarané mriksa, lan kudu nguji tindak-tanduké. Wong-wong kuwi kabèh pada seneng nandangi duraka, mloka-mlaku mbrana-mbréné seneng pitenah; kabèh pada laku ala! Ubupan wis ngembus-ngembus nanging sing metu sangka geni mung timbel, tembaga lan wesi. Ora ana gunané murnèkké terus-terusan, nanging para wong duraka ora bisa dipisah. Wong kuwi diarani slaka buwangan, awit GUSTI wis nampik wong kuwi! Tembungé GUSTI marang Yérémia mengkéné: “Kowé ngadeka ing gapurané griyané GUSTI, ing kono kowé mbengoka banter, omongna tembung iki: Pada rungokna tembungé GUSTI, hé para wong Yéhuda kabèh sing mlebu ngliwati sak kabèhé gapura iki arep nyembah sujut marang GUSTI! Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Kowé nggawéa betyik tindak-tandukmu lan penggawému, Aku terus bakal gelem manggon ing kéné nunggal karo kowé. Aja pertyaya marang tembung goroh, sing mengkéné: Iki griyané GUSTI, griyané GUSTI, griyané GUSTI, kejaba yèn kowé pada temen-temen ngapikké tindak-tandukmu lan penggawému lan temen-temen nindakké keadilan ing sak tengahmu déwé-déwé, ora nindes wong mantya, botyah lola lan randa, ora ngutahké getihé wong sing ora salah ing panggonan kéné lan ora ngetutké allah liyané sing ndadèkké kasangsaranmu déwé. Aku terus bakal manggon ing kéné nunggal karo kowé, ing tanah sing wis Tak wènèhaké marang leluhurmu, wiwit jaman mbiyèn nganti sak lawas-lawasé. Nanging kowé manut marang tembung goroh, sing ora migunani. Lah kok kowé ijik nyolong, matèni, laku bédang lan ngetokké sumpah palsu, ngabekti nyembah marang Baal lan ngetutké allah liyané sing kowé ora kenal; nanging kowé terus teka ing ngarep-Ku, ing griya sing disebut nganggo asma-Ku, karo ngomong: Kita pada slamet, supaya bisa nindakké penggawé sing ala iki! Griya sing disebut nganggo asma-Ku iki apa mbok anggep pondoké bégal? Lah Aku déwé wis weruh kuwi kabèh, mengkono tembungé GUSTI. Nanging apiké kowé menyanga ing panggonan-Ku ing Silo ndisik, sing mbiyèn dadi panggonané asma-Ku, pada titènana apa sing wis Tak tibakké awit sangka dosané umat-Ku Israèl! Lah awit kowé saiki wis nindakké kabèh penggawé kuwi uga, mengkono tembungé GUSTI, kowé emoh ngrungokké, senajan wis Tak omongi bola-bali, nanging kowé ora semaur, senajan Aku wis mbengok-mbengok marang kowé, mulané griya, sing disebut nganggo asma-Ku lan pada kok endelaké kuwi, lan panggonan sing Tak wènèhaké marang kowé lan leluhurmu kuwi, bakal Tak tibani kaya sing wis Tak tibakké marang Silo; Aku bakal ngguwak kowé sangka ngarep-Ku, kaya kabèh para sedulurmu ya kuwi kabèh turunané Efraim sing wis Tak buwang.” “Nanging kowé aja ndongakké bangsa iki; kowé aja masrahaké pesambat lan penjaluk uga kowé aja ndesek marang Aku kanggo wong-wong kuwi, awit Aku ora bakal ngrungokké kowé. Kowé apa ora weruh apa sing dadi penggawéné ing kuta-kutané Yéhuda lan ing dalan-dalané Yérusalèm? Botyah-botyah pada golèk kayu, bapaké pada ngurupké geni lan sing wadon pada ngulet jladrèn kanggo masak panganan, kanggo sajèn bakal dipasrahké marang ratuné langit, lan wong pada masrahké sajèn ombèn-ombèn marang allah liyané, karo karep nggawé nesuné ati-Ku. Apa ati-Ku sing digawé lara, mengkono tembungé GUSTI, apa duduk atiné déwé sing digawé lara nganti terus pada kisinan? Mulané mengkéné tembungé Gusti Allah: bebendu-Ku lan nesu-Ku bakal disokké ing panggonan kéné, marang manungsa, kéwan lan wit-witan ing ara-ara lan marang pametuné bumi: mulat-mulaté bebendu mau bakal ora sirep-sirep.” Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: “Kurbanmu obongan tambahana kurbanmu sing dibelèh lan panganen dagingé! Tenan, ing waktu Aku nuntun leluhurmu metu sangka negara Egipte, Aku ora ngomong lan mréntahké apa-apa bab kurban obongan lan kurban sing dibelèh. Mung perkara iki sing Tak omongké: Kowé pada rungokna tembung-Ku, nganti Aku bakal dadi Gusti Allahmu lan kowé dadi umat-Ku, uga kowé tansah mlakua ing dalan sing Tak duduhké marang kowé, supaya kowé pada nemu beja. Nanging ora pada ngrungokké lan nggatèkké, malah pada nuruti kekarepané lan tékaté sing ala, uga pada mung ndelok mburi lan ora sing nang ngarep. Wiwit waktu leluhurmu metu sangka negara Egipte tekan sepréné, saben dina ora mandek-mandek Aku ngutus para abdi-Ku, para nabi, marani dèwèké, nanging pada ora gelem ngrungokké tembung-Ku lan ora nggatèkké, malah pada ngakokké gitoké; tumindaké ala banget tenimbang para leluhuré. Senajan kowé ngomongké kabèh perkara iki marang wong-wong kuwi, nanging pada ora ngrungokké lan senajan kowé mbengok nanging ora pada nyauri. Mulané pada tuturana mengkéné: Iki bangsa sing ora gelem ngrungokké swarané GUSTI, Gusti Allahé lan ora gelem nampani piwulang! Kejujurané wis entèk, wis utyul sangka tutuké.” Rambuté sirahmu tyukuren lan buwangen! Nganakna petangisan ing gunung-gunung sing gundul, awit GUSTI wis nampik lan ngguwak bangsa sing kenèng bebenduné! Awit wong Yéhuda wis pada nglakoni apa sing ala ing ngarep-Ku, mengkono tembungé GUSTI, lan wis pada ndèkèkké déwa-déwané sing najisaké omah, ing nduwuré asma-Ku ndadèkké regeté. Wong kuwi wis pada ngedekké puntuk pangurbanan sing diarani Tofet ing legokan Ben-Hinom kanggo ngobong anak-anaké lanang lan wadon, perkara sing ora tau Tak préntahaké lan ora tau tukul ing ati-Ku. Préntah tembungé GUSTI: Mulané bakal teka waktuné, panggonan iki wis ora diarani “Tofet” lan “legokan Ben-Hinom” menèh, nanging “legokan Penyembelèhan”; wong bakal pada ngubur layoné ing Tofet, awit wis kentèkan kuburan, malah layoné bangsa iki bakal pada dadi pakané manuk ing awang-awang lan kéwan galak ing bumi, ora ana sing ngganggu. Ing kuta-kuta ing Yéhuda lan ing dalan-dalan ing Yérusalèm swarané kabungahan lan kesenengan, swarané pengantèn lanang lan wadon bakal Tak endek, awit kuta kuwi bakal dadi panggonan sing sepi suwung. Ing waktu kuwi mengkono tembungé GUSTI balungé para ratu ing Yéhuda, para penggedéné, para imam lan para nabi, uga balungé para wong sak isiné Yérusalèm bakal pada ditokké sangka kuburané, dilèr ing sak ngisoré srengéngé, mbulan lan suradaduné langit, sing mbiyèné ditrésnani, dièloni, dinut, digolèki lan disujuti. Kabèh kuwi ora bakal diklumpukké lan dikubur, kuwi bakal digawé rabuk ing kebon. Nanging sak kabèhé turahé wong sing ala kuwi bakal luwih seneng mati tenimbang urip ing saben panggonan, sing Tak kanggokké mbuyarké wong-wong kuwi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Kowé ngomonga marang para wong kuwi: “Mengkéné tembungé GUSTI: Wong sing tiba kuwi apa ora tangi menèh? Wong sing nyingkur kuwi apa ora bali menèh? Kenèng apa bangsa iki nyingkur, nyingkur terus? Pada nékat laku goroh, nulak mratobat. Aku wis nggatèkké lan ngrungokké, omongané ora jujur! Ora ana sing nggetuni penggawé alané karo ngomong: Apa ta sing wis tak lakoni iki! karo mbedal mlayu pada bablas miturut parané déwé-déwé kaya jaran sing nrejang ing peperangan. Uga manuk tyangak ing awang-awang, ngerti waktuné, manuk drekuku, sriti lan blekok pada kèlingan waktuné bali, nanging umat-Ku ora weruh angger-anggeré GUSTI. Nanging kowé wani ngomong: Aku iki wityaksana lan nduwèni Torèté GUSTI? Lah, poteloté tukang nulis sing goroh, wis ngowahi dadi goroh. Para wong wityaksana bakal pada kewirangan, kagèt lan kesasar. Lah wis pada nampik tembungé GUSTI, apa ijik pada kanggonan kawityaksanan? Mulané bojoné bakal pada Tak pasrahaké marang wong liyané, lan tegalan-tegalané marang para penjajah. Wiwit sing tyilik tekané sing gedé, kabèh pada nggolèki untungé, dadia nabi, dadia imam, kabèh pada laku goroh. Wong kuwi pada nambani tatuné anaké wadon umat-Ku, sing dianggep gampang waé, omongé: Tentrem rahayu! Tentrem rahayu! Nanging ora ana tentrem rahayu. Pantyèn kudu rumangsa kisinan, awit pada nglakoni sing njijiki, nanging pada ora rumangsa kisinan babar pisan lan ora ngrumangsani tyatyaté. Mulané bakal pada tiba ing sak tengahé wong sing pada ambruk, bakal pada kejengklok, ing waktu pada nampa paukuman, mengkono tembungé GUSTI. Tembungé GUSTI mengkéné: Aku arep njupuk pametuné, nanging wité anggur ora ana wohé, wité anjir ora ana wohé, lan godongé wis pada alum, mulané Aku bakal netepké, para wong sing bakal pada ngidak-idak wong-wong kuwi.” Kenèng apa kita kok mung pada lungguhan waé? Hayuk pada ngumpul lan ngungsi menyang kuta sing kuwat lan lebur ing kono! Awit GUSTI, Gusti Allah kita, nglebur kita, ngekèki ombèn-ombèn ratyun marang kita, awit kita wis nggawé dosa ing ngarepé. Kita ngarep-arep katentreman, nanging ora katekan siji-sijia sing betyik, ngarep-arep waras, nanging sing ana mung rasa wedi. “Mbekèré jarané mungsuh krungu sangka Dan, sak ubengé negara pada gemeter karo bengèhé jarané lanang. Tekané ngentèkké negara sak isiné, kuta uga wong sak isiné pada dipangan. Delengen, Aku ngetyulké ula upas ing sak tengahmu sing ora bisa dijapani, lan bakal nyokot kowé, mengkono tembungé GUSTI.” Ora bisa waras kasusahan sing nibani aku, atiku lara banget. Rungokna, bengokané anaké wadon bangsaku njaluk tulung sangka negara adoh: “GUSTI apa ora ing Sion? Apa ing kono ora ana Ratuné?” Kenèng apa pada nukulké larané ati-Ku karo retya-retyané lan déwa-déwa sangka negara liyané sing ora ana gunané? Waktuné panèn wis kliwat, waktu ketiga wis kepungkur, nanging kita meksa durung diluwari! Atiku remuk, awit tatuné anaké wadon bangsaku, aku ngalami susah, aku katekan karo rasa wedi. Apa ing Giléad ora ana balsem? Apa ing kono ora ana dukun? Kenèng apa tatuné anak wadoné bangsaku durung waras? Yèn sirahku kebak banyu, lan mripatku dadi sumberé luh, mesti awan wengi enggonku nangisi patiné para botyah wadoné bangsaku. Yèn aku nduwé tarup ing ara-ara samun, kanggo wong sing nglembara, aku mesti bakal lunga adoh ninggal bangsaku! Awit kabèh wong mlaku bédang, golongané wong sing ora setia. Kuwi pada mentèng ilaté kaya gendéwa sing ala lan duduk kabeneran, ngwasani negara. Tenan, kebatyut-batyut enggoné pada nglakoni sing ala, nanging pada ora kenal marang GUSTI. Apiké saben wong jaga-jaga marang kantyané, lan aja ngandel marang saben sedulur, awit kabèh sedulur dadi tukang ngapus lan saben kantya mlaku mbrana-mbréné gawéané seneng ngarani ala. Sing siji ngapusi sijiné, lan ora ana wong siji-sijia sing tembungé bener, pada ngulinakké ilaté ngomong goroh, pada nindakké kesalahan lan emoh mratobat. Penggawé ala numpuk-numpuk, para wong goroh numpuk-numpuk! Pada ora gelem kenal marang GUSTI. Mulané mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku gelem nglebur lan nguji bangsa iki, awit apa menèh ta sing bisa Tak tindakké kanggo anaké wadon umat-Ku? Ilaté kuwi panah sing matèni, tembung sing kewetu sangka tutuké kuwi ngapus, semauré marang kantyané: tentrem, nanging ing sak njeruhné batiné isi ngintyim-intyim. Apa Aku ora bakal nibakké paukuman marang wong-wong kuwi, awit sangka iki kabèh? Apa Aku ora bakal mbales ukuman marang bangsa sing kaya mengkéné iki? Mengkono tembungé GUSTI. Nangisa lan sambata awit sangka gunung-gunung, lan nangisa awit sangka suketan ing ara-ara samun, awit wis suwung kabèh, nganti ora ana sing ngambah, lan ora krungu menèh swarané kéwan-kéwan, senajana manuk ing awang-awang, senajana kéwan galak wis pada mlayu kabèh, wis ora ana. Aku bakal nggawé Yérusalèm dadi ambruk panggonan delikané asu alasan. Aku bakal nggawé kuta-kuta Yéhuda dadi sepi mamring, ora ana sing manggon menèh.” Endi wong sing wityaksana, sing nganti bisa ngerti bab iki, wong sing nampani tembungé sangka tutuké GUSTI, supaya bisa ngomongké kuwi? Apa sebabé negara iki rusak, suwung kaya ara-ara samun, nganti ora ana wong sing ngambah? Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit wong kuwi wis pada nglalèkké angger-angger-Ku, sing wis Tak wènèhaké lan ora ngrungokké marang swara-Ku lan ora nuruti marang kuwi, nanging pada nuruti apa sak karepé atiné, uga miturut marang para Baal kaya sing diwulangké para leluhuré, mulané tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl mengkéné: Aku bakal makani kayu pait marang bangsa iki lan Tak ombèni ratyun. Aku bakal nyebar wong iki ing tengahé para umat sing durung tau kenal wong-wong kuwi lan para leluhuré lan Aku bakal ngetyulké pedang sing ngoyak wong-wong kuwi, nganti arep pada Tak entèkké.” Pada gatèkna! Ngundanga para tukang tangis wadon, supaya pada mréné, lan kongkonen, supaya para wong wadon sing wityaksana, pada mréné! Bèn pada gelis teka lan pada nangisi kita, supaya mripat kita ngetokké luh, lan mripat kita kebek banyu! Awit ing Sion krungu tangis: Oh pada mati aku! Aku pada banget diwirangké! Awit aku kudu pada ninggal negara iki, nanging omah-omahku pada dirubuhké. Hé para wong wadon, rungokna tembungé GUSTI, pada ngrungokna préntahé Gusti; anak-anakmu wadon pada wulangna tangisan lan saben wong wadon mulangana kidung sambat marang kantyané: “Oh, pati wis nlusup ing jendéla-jendéla kita, kraton kita wis pada dileboni, botyah-botyah ing dalan-dalan pada dientèkké, semono uga para nom-noman ing lapangan. Layoné wong-wong pada klèlèran kaya rabuk ing kebon, kaya bentèlan gandum ing sak mburiné wong sing pada panèn, lan ora ana sing nglumpukké.” Tembungé GUSTI mengkéné: “Wong sing wityaksana aja ngendel-ngendelké kawityaksanané, wong rosa aja mamèrké kekuwatané, wong sugih aja ngegung-ngegungké kasugihané; nanging sapa sing arep nyombongké, sombonga sing mengkéné: yèn dèwèké ngerti lan manut marang Aku, yèn Aku iki GUSTI, sing nduduhké katrésnan, keadilan lan kabeneran ing bumi; tenan, kuwi sing ndadèkké senengé ati-Ku,” mengkono tembungé GUSTI. Préntah tembungé GUSTI mengkéné: “bakal tekan ing waktuné enggon-Ku ngekèki paukuman marang wong sing wis sunat, nanging ijik ikuten: wong Egipte, wong Yéhuda, wong Edom, turunané Amon, wong Moab lan kabèh wong sing rambuté dityukur ing iringan mubeng lan wong sing manggon ing ara-ara samun, awit kabèh bangsa ora pada sunat lan tyedak turunané Israèl ya ora disunati atiné.” Hé para turunané Israèl! Pada rungokna tembungé GUSTI, sing dipréntahké marang kowé: Mengkéné tembungé GUSTI: “Kowé aja mada rupa karo tindak-tanduké para bangsa, aja kagèt karo tanda-tanda ing langit, senajan para bangsa pada wedi awit sangka kuwi. Sing pada diajèni para bangsa kuwi tanpa guna. Brahala kuwi apa ora kayu sing ditegor karo wong ing alas, sing ditandangi karo tatah karo tangané tukang kayu? Sing dipatyaki karo emas lan slaka, lan dikuwatké karo paku lan amer, supaya aja moyak-mayik. Brahala kuwi kaya wong-wongan ing kebon timun, ora bisa guneman, kudu diangkat karo wong, awit ora bisa mlaku. Aja kok wedèni, awit brahala kuwi ora bisa nandangi ala lan nggawé betyik ya ora bisa.” Ora ana sing madani Panjenengan, duh GUSTI! Panjenengan kuwi gedé lan asma Panjenengan gedé awit Panjenengan kuwi Mahakuwat. Duh Ratuné para bangsa, sapa sing ora wedi marang Panjenengan? Tenan, wis sak mestiné wong wedi marang Panjenengan, awit ing antarané para wityaksana tunggalé para bangsa, lan ing antarané para ratuné, ora ana sing madani Panjenengan! Brahala kuwi kabèh bodo lan gemblung, piwulangé déwa kuwi tanpa guna, awit kuwi mung kayu waé. Slaka blébékan digawa sangka Tarsis lan emas sangka Ufas; brahala kuwi gawéané tukang lan gawéané tangané tukang emas. Sandangané mori wungu tuwa lan wungu nom, kabèh gawéané para tukang sing pinter. Nanging GUSTI kuwi Gusti Allah sing sejati, Panjenengané kuwi Gusti Allah sing urip, lan Ratu sing langgeng. Kabèh nesu-Né nggojingké bumi lan para bangsa ora bisa tetep urip karo bebendu-Né. Kowé mréntaha marang para wong kuwi mengkéné: “Para allah sing ora nggawé langit lan bumi kuwi bakal entèk sangka bumi lan sangka sak ngisoré langit iki.” GUSTI sing nggawé bumi karo kekuwatan-Né, sing jejekké bumi karo kawityaksanan-Né lan mbèbèr langit karo akal pikiran-Né. Yèn Panjenengané ngetokké swara-Né, swarané banyu ing langit gembleger, Panjenengané ngumbulké mendung-mendung sangka pojokané bumi, nggawé klélap bareng udan lan ngetokké angin sangka simpenan-Né. Saben manungsa kuwi nyatané bodo ora ngerti apa-apa lan saben tukang emas pada kisinan awit sangka retya garapané. Awit retya tyor-tyorané kuwi ngapusi, ora nduwé nyawa. Sak kabèhé kuwi tanpa guna, garapan sing dadi wohé pemoyok, lan sing bakal lebur ing waktu disiksa. Panjenengané sing dadi pandumané Yakub ora kaya mengkono kahanané, awit Panjenengané sing nganakké samubarang kabèh, lan Israèl kuwi umat duwèké. Asmané ya kuwi GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi. Hé para wong ing pangepungan, barang-barangmu pada gawanen sangka negara kéné. Awit mengkéné tembungé GUSTI: “sepisan iki Aku bakal mbuwang wong isiné kuta iki, lan bakal Tak susahké, supaya pada krasa.” Oh tyilaka aku, awit sangka laraku, tatuku ora bisa waras! Aku nggagas: “Ah iki kasusahan sing kudu tak alami!” Tarupku wis rusak lan taliné wis pedot kabèh. Anak-anakku wis pada ninggal aku, wis ora ana menèh, wis ora ana sing ngedekké tarupku lan sing mentèng tarupku. Tenan, para pangon wis pada tanpa pikiran, pada ora takon marang pituduhé GUSTI. Mulané pada ora nemu beja, lan kabèh kéwan wedus pada pating plentyar. Ana kabar sing aku krungu, uniné: Ana ombyak gedé sing bakal teka sangka negara lor, sing bakal nggawé kuta-kuta ing Yéhuda pada dadi sepi mamring, dadi pandelikané asu alasan. Duh GUSTI, kula ngerti, yèn manungsa kuwi ora nduwé pangwasa netepké dalané déwé, lan wong sing mlaku ora nduwé pangwasa netepké jangkahé. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan siksa, nanging sak pantesé, aja karo bebendu Panjenengan, supaya kula aja nganti Panjenengan entèkké! Bebendu Panjenengan supaya Panjenengan esokna marang para bangsa sing ora kenal karo Panjenengan lan marang para taler-taler sing pada ora nyebut asma Panjenengan, awit wis pada mangan Yakub nganti entèk lan panggonané didadèkké ambruk. Tembungé sing dipréntahké GUSTI marang Yérémia mengkéné: “Rungokna isiné perjanjian iki lan kuwi préntahna marang wong Yéhuda lan sak isiné kuta Yérusalèm! Préntahna marang wong kuwi: Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kenaa bebendu wong sing ora ngrungokké marang isiné perjanjiané iki, sing wis Tak omongké marang leluhurmu, waktu Tak luwari sangka negara Egipte, sangka pawon nglebur wesi, karo tembungé mengkéné: Rungokna tembung-Ku lan lakonana kabèh sing Tak omongké marang kowé, nganti kowé bakal dadi umat-Ku lan Aku dadi Gusti Allahmu, supaya Aku bisa netepi sumpah, sing Tak omongké marang para leluhurmu, yèn bakal Tak wènèhi tanah sing lubèr mèlek lan madu, kaya sing kelakon ing waktu iki.” Terus tembung semaurku: “Supaya kelakona mengkono, duh GUSTI!” Tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Kabarna sak kabèhé tembungé iki ing kuta-kutané Yéhuda lan ing dalan-dalané Yérusalèm, mengkéné: Rungokna isiné perjanjian iki lan lakonana! Awit Aku wis wanti-wanti ngomongi marang para leluhurmu, waktu pada Tak luwari sangka negara Egipte, tekan sepréné Aku tansah ngélingké: Rungokna tembung-Ku! Nanging pada emoh ngrungokké lan nggatèkké, nanging déwé-déwé malah pada nékat nuruti atiné sing ala; Aku wis nekakké kabèh isiné perjanjiané iki, sing wis Tak omongké supaya digatèkké, nanging pada ora nggatèkké.” Tembungé GUSTI marang aku: “Tunggalé wong Yéhuda lan wong isiné kuta Yérusalèm ketemu pada komplotan nglakoni ala. Wong kuwi wis pada mbalèni penggawé alané para leluhuré, sing wis pada nulak ngrungokké tembung-Ku. Pada ngetutké mburi allah liyané lan dibektèni. Para turunané Israèl lan Yéhuda wis pada nyélaki perjanjian-Ku, sing Tak gawé karo para leluhuré. Mulané mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal nibakké tyilaka marang bangsa iki, sing ora bisa diontyati lan yèn sambat marang Aku ora bakal Tak rungokké. Lan senajan kuta-kutané Yéhuda lan wong Yérusalèm pada sambat marang allahé sing disembah karo kurban obongan, nanging allah kuwi babar pisan ora bisa mitulungi, waktu pada kena tyilaka. Awit sak pira tyatyahé kuta-kutamu, ya semono tyatyahé allahmu, hé Yéhuda, lan sak pira tyatyahé dalan ing Yérusalèm, ya semono tyatyahé mesbèh gawéanmu kanggo allah sing ala kuwi, para mesbèh sing kanggo ngabekti marang Baal. Nanging kowé, kowé aja ndongakké bangsa kuwi, awit Aku ora bakal ngrungokké, yèn ana sambaté marang Aku awit sangka sangsarané kuwi. Apa urusané katrésnan-Ku ing omah-Ku, dèwèké apa ora wis nindakké rantyaman-rantyamané sing ala ta? Janji-janjimu lan daging sutyi apa bisa nyingkirké tyilaka sangka kowé, nganti kowé bisa bungah-bungah? Kowé tau disebut karo GUSTI, wit saitun sing ngrembuyung, apik disawang mripat. Nanging karo swara sing medèni Panjenengané nyumet geni ing godong-godongé, nganti pangé pada kobong. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing nggawé kowé tukul, wis netepké tyilaka kanggo kowé, jalaran sangka duraka sing digawé karo tyedak turunané Israèl lan Yéhuda nggawé nesuné ati-Ku karo enggoné ngabekti marang Baal.” GUSTI wis ngekèki weruh marang aku, nganti aku ngerti; ing waktu kuwi Panjenengan, duh GUSTI, terus nduduhké penggawéané wong kuwi marang kula. Nanging kula mbiyèn kaya tyempé sing nurut sing digiring bakal dibelèh, kula ora ngerti, yèn pada komplotan ngarah nyawa kula, omongané: “Hayuk kita pada ngrusak wit iki lan woh-wohé pisan! Hayuk iki dientèkké sangka tanahé wong urip, nganti jenengé ora katyeluk menèh.” Nanging, duh GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing dadi rèkter sing adil, sing njajal batin lan ati, kula supaya weruh balesan Panjenengan marang wong-wong kuwi, awit kula wis masrahké perkara kula ing ngarepé Panjenengan. Mulané mengkéné tembungé GUSTI kanggo wong-wong ing Anatot, sing ngarah nyawaku, karo omongé: “Aja nubuat kanggo asmané GUSTI, supaya kowé aja nganti mati karo tanganku!” Mulané mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku bakal ngukum wong-wong kuwi: para nom-nomané bakal pada mati karo pedang, anak-anaké lanang lan wadon bakal pada mati kaliren. Ora ana sing tetep urip, awit Aku bakal nekakké tyilaka marang para wong lanang Anatot, ing taun tibané paukumané.” Duh GUSTI, Panjenengan pantyèn bener, yèn kula bantah-bantahan karo Panjenengan! Mung kula bakal ngomong marang Panjenengan bab keadilan. Kenèng apa uripé wong duraka kok beja, lan kabèh wong sing ora setia pada olèh kekuwatan? Panjenengan tukulké nganti pada ngoyot, uripé ngrembaka lan ngetokké woh uga. Asma Panjenengan diomongké ing lambéné, nanging batiné adoh sangka Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan kenal lan weruh kula, lan Panjenengan njajal kepriyé ati kula marang Panjenengan. Wong kuwi supaya Panjenengan gèrèt metu kaya wedus-wedus belèhan, lan supaya Panjenengan dèwèkké kanggo ing dina sembelèhan. Nganti pira suwéné menèh negara kuwi dadi garing, lan suket ing ara-ara kabèh pada alum? Awit sangka dosané sing pada manggon ing kono kéwan galak lan manuk-manuk pada entèk resik, awit pada ngira: “Panjenengané ora bakal weruh tindak-tanduk kita!” “Yèn kowé wis mlayu mbarengi wong mlaku ing daratan, sing ndadèkké keselmu, kepriyé bisamu balapan karo jaran? Yèn ing tanah sing tentrem, kowé ora rumangsa ayem, kepriyé bakalé tumindakmu ing grumbulan ing pinggir laut Yordan? Awit sedulur-sedulurmu lan kulawargamu kuwi wis pada mblénjani kowé: kuwi uga bebarengan ing mburimu. Aja pada kok pertyaya, senajan tembungé alus marang kowé. Aku wis ninggalké omah-Ku, negara duwèk-Ku wis Tak buwang, jantungé ati-Ku wis Tak pasrahaké marang mungsuhé. Negara duwèk-Ku wis dadi kaya singa ing alas kanggo Aku. Dèwèké nggeruh nglawan Aku, mulané Tak sengiti. Negara duwèk-Ku wis dadi kaya manuk blentong kanggo Aku; manuk galak pada ngrubung. Hayuk, kabèh kéwan ing ara-ara pada klumpukna, giringen mréné bèn ngentèkké kuwi! Akèh pangon sing wis pada ngrusak kebon anggur-Ku, ngidak-idak lemah sing Tak senengi didadèkké ara-ara sing sepi nyenyet. Pantyèn mengkono, negarané wis didadèkké sepi nyenyet, sepi nyenyet nyedihké ing ngarep-Ku. Sak ubengé negara kuwi sepi mamring, nanging ora ana wong sing nggatèkké. Para pengrusak wis pada teka ngliwati puntuk gundul ing ara-ara samun, awit pedangé GUSTI ngamuk mangan, sangka pojokané negara sing siji tekan ing pojok liyané ora ana katentreman kanggo sembarang sing urip. Wong wis pada nyebar gandum, nanging grumbulan eri sing dipanèn, enggoné nggarap nggawé karo rekasa, mung waé ora ana upahé, pada ngalami kisinan awit sangka olèh-olèhé penggawéané, wohé bebenduné GUSTI sing mulat-mulat.” Mengkéné tembungé GUSTI: “Kanggo para tangga-Ku sing dursila, sing wis ngrusuhi negara, sing wis Tak wènèhaké dadi tanah panduman marang umat-Ku Israèl, dèwèké bakal pada Tak jabut sangka negarané lan turunané Yéhuda bakal Tak jabut sangka antarané wong-wong mau. Nanging sakwisé Tak jabut, bakal Tak trésnani menèh, Aku bakal mbalèkké siji-sijiné menyang ing tanah pandumané lan negarané déwé-déwé. Nanging yèn pada sinau tyarané uripé umat-Ku lan terus ngutyapké sumpah atas asma-Ku: Kanggo asmané GUSTI sing urip, kaya waktu pada mulangi umat-Ku sumpah kanggo Baal, bangsa kuwi bakal Tak bangun ing antarané umat-Ku. Nanging yèn pada nulak ngrungokké, Aku mesti bakal njabut lan matèni bangsa sing kaya mengkono kuwi. Mengkono tembungé GUSTI.” Mengkéné tembungé GUSTI marang aku: “Lungaa tuku sabuk mori lenan lan ubetna ing bangkèkanmu, nanging aja kok tyelup ing banyu!” Aku terus tuku sabuk kaya préntahé GUSTI lan tak ubetké ing wetengku. Sakwisé mengkono GUSTI mréntah menèh: “Sabuk enggonmu tuku lan sing kok enggo kuwi utyulana! Menyanga ing kali Efrat sabuk kuwi delikna ing bolongané watu.” Aku terus lunga lan ndelikké sabuké kaya préntahé GUSTI marang aku. Sakwisé rodok suwé GUSTI ngomong marang aku: “Gelis lungaa menyang kali Efrat, sabuk sing Tak kongkon ndelikké kaé jupuken!” Aku terus budal menyang kali Efrat, terus ngeduk lan njupuk sabuk kuwi sangka panggonané enggonku ndelikké, nanging jebul kuwi wis metel, ora ana gunané kanggo apa-apa. Ing kono tembungé GUSTI marang aku: “Mengkéné enggon-Ku bakal ngentèkké sombongé Yéhuda lan Yérusalèm. Bangsa sing ala iki, sing nulak ngrungokké tembung-Ku, sing mung nuruti karepé atiné, ngetutké mburi allah liyané lan ngabekti lan sujut marang kuwi, bangsa kuwi bakal kaya sabuk sing wis ora ana gunané kanggo apa-apa iki. Awit kaya sabuk sing rumaket ing wetengé wong, ya kaya mengkono mbiyèn enggon-Ku ngraketké turunané Yéhuda lan Israèl kabèh marang Aku, supaya bangsa iki dadia umat-Ku sing kesuwur, dipuji lan mulya kanggo Aku. Nanging pada nulak ngrungokké tembung-Ku.” Mengkono tembungé GUSTI. “Tembungé iki préntahna marang wong-wong kuwi: Tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl mengkéné: Saben botol kudu dikebaki anggur! Lan yèn wong kuwi pada nyauri: Kula apa ora wis pada ngerti, yèn saben botol kudu dikebaki anggur? Ing kono kowé omongana menèh: Mengkéné tembungé GUSTI: kabèh wong ing negara iki uga para ratu sing lungguh ing damparé Daved, para imam lan para nabi, uga sak kabèhé wong kuta Yérusalèm bakal Tak mabukké, lan bakal Tak bantingi nganti remuk; para bapak karo anak-anaké, mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal ngentèkké wong-wong kuwi, ora Tak welasi, ora Tak éman lan ora Tak ngapura.” Maraa rungokna, pasangen kupingmu, aja gemunggung, awit GUSTI wis ngomong. GUSTI, Gusti Allahmu kuwi luhurna, sak durungé Panjenengané ndadèkké dina dadi peteng, sak durungé sikilmu kesandung ing gunung-gunung, ing wantyi soré, ing sak njeruhné kowé ngarep-arep padang, nanging Panjenengané ndadèkké padang dadi peteng banget, dadi peteng ndedet. Yèn kowé pada nulak ngrungokké, aku bakal nangis ing pandelikan awit sangka gemunggungmu, luhku bakal kembeng-kembeng, malah nganti trotyosan, jalaran kumpulané wedusé GUSTI digiring dadi boyongan. Kowé ngomonga marang ratu lan ratu wadon mengkéné: “Kula njaluk njagong ing panggonan sing ngisor déwé, awit makutané kaluhuran sampéyan wis tiba sangka sirah sampéyan!” Kuta-kutané ing negara Negeb wis ditutupi gapurané, lan ora ana wong siji waé sing mbukakké. Yéhuda wis kebuwang kabèh ditawan menyang pembuwangan kabèh. Hé Yérusalèm, delengen lan sawangen ana wong sing pada teka sangka lor! Ing ngendi kumpulan kéwan sing diwènèhké marang kowé, lan wedus-wedusé sing dadi kaluhuranmu? Kepriyé omongmu, yèn wong-wong sing kok anggep dadi demenanmu, dijunjung dadi penggedému? Apa kowé ora keterjang lara kaya sambaté wong wadon sing ijik mbayi? Lan yèn ana pitakonan sing tukul ing atimu: “Kenèng apa aku katekan sing kaya mengkéné iki kabèh?” Awit sangka gedéné dosamu, mulané pojokané tapihmu dibiyak lan kowé dirujak! Wong Etiopia apa bisa salin werna. Utawa matyan tutul apa bisa ngowahi tutulé? Hé wong sing wis kulina nggawé dosa, apa kowé bisa nindakké betyik? Aku bakal ngabul-abul kowé kaya kulit gabah, sing kabur karo angin ing ara-ara samun Ya kuwi sing dadi nasipmu, pandumanmu, sing wis Tak timbang kanggo kowé, mengkono tembungé GUSTI, awit kowé lali marang Aku lan manut marang goroh. Nanging Aku uga bakal nyilakakké pojokané tapihmu nganti tekan raimu, nganti kétok kewiranganmu. Enggonmu laku bédang lan paringkikmu, nglontému sing rusuh ing gunung-gunung lan ing ara-ara, Aku wis weruh pratingkahmu sing ala kuwi. Hé Yérusalèm, tyilaka kowé kuwi, nganti pira suwéné menèh enggonmu dadi sutyi? Tembungé GUSTI marang Yérémia bab waktu ngerak. Yéhuda kasusahan, gapurané pada ambruk, lan kétok memelas njepaplang ing lemah; sambaté Yérusalèm munggah menduwur. Para penggedéné pada kongkonan wong-wong golèk banyu, pada tekan ing sumur-sumur, nanging ora olèh banyu, terus pada bali karo kendi-kendi sing ijik kosong. Pada isin, praupané mbrabak, nganti sirahé dikudungi. Penggawéan ing kebon wis mandek, awit ora ana udan ing negara, terus wong tani pada gela lan sirahé dikudungi. Malah ana menjangan ing ara-ara sing ninggal lunga anaké sing ijik entas lair, awit ora ana suket nom. Kimar alasan pada ngadek ing puntuk-puntuk gundul, mangap-mangap kaya asu alasan, matané nglokro, awit ora ana suket. “Duh GUSTI, senajan duraka kita pada nuntut kita, supaya Panjenengan gelem ngekèki bantuan marang kita, awit sangka asma Panjenengan! Awit okèh kesalahan kita, kita pada nggawé dosa ing ngarepé Panjenengan. Duh Pengandel-andelé Israèl, Juru pitulungan ing waktu kangèlan! Kenèng apa nanging Panjenengan kaya wong mantya ing negara kéné? Kaya wong nglembara sing mung mampir arep nginep waé? Kenèng apa Panjenengan kaya wong bingung, kaya pahlawan sing ora saguh mitulungi? Nanging Panjenengan apa ora ing tengah-tengah kita, duh GUSTI, lan asma Panjenengan disebut ing nduwur kita. Kita supaya aja nganti Panjenengan tégakké!” Mengkéné tembungé GUSTI kanggo bangsa iki: “Wong kuwi pada seneng nglembara lan ora ngendek sikilé. Mulané ora ndadèkké senengé GUSTI, nanging saiki Panjenengané gelem éling durakané lan arep ngukum dosané.” GUSTI ngomong marang aku: “Kowé aja ndedonga kanggo apiké bangsa iki! Senajan pada pasa Aku ora bakal ngrungokké; senajan pada masrahaké kurban obongan lan kurban panganan, Aku ora bakal seneng marang bangsa iki, nanging Aku bakal matèni bangsa iki karo pedang, pailan lan lara pès.” Aku terus ngomong: “Duh GUSTI, Gustiku! Para nabi apa ora wis nyritani marang wong-wong kuwi: Kowé ora bakal pada ngalami perang lan ora bakal katekan karo pailan, nanging kowé bakal Tak wènèhi tentrem rahayu, sing kuwat ana ing kéné!” GUSTI sing semaur marang aku: “Para nabi kuwi pada ngomongké goroh atas asma-Ku! Aku ora ngutus lan ngekèki préntah lan ora ngekèki tembung marang para wong kuwi. Wong kuwi pada nglairké wahyu goroh, nubuaté sing kosong lan akal kepinterané atiné déwé. Mulané tembungé GUSTI kanggo para nabi sing pada ngomongké kanggo asma-Ku, nanging Aku ora ngutus wong-wong kuwi lan sing omong: Ing kéné ora bakal katekan perang lan pailan: Para nabi kuwi déwé sing bakal entèk karo perang lan pailan! Lan bangsa sing pada dinubuwati kuwi bakal pada mati glangsaran ing dalan-dalané Yérusalèm awit sangka perang lan pailan lan ora ana wong sing bakal mendem wong-wong kuwi: ya wong-wong kuwi déwé, bojoné lan anak-anaké lanang lan wadon. Kaya mengkono enggon-Ku bakal ngutahké penggawé alané marang wong-wong kuwi.” Omongna tembung iki marang wong-wong kuwi: “Luhku trotyosan awan wengi tanpa mandek, awit prawan, anaké wadon bangsaku, ketaton banget, tatuné ora bisa ditambani babar pisan. Yèn aku metu menyang ing ara-ara ing kana ana wong sing pada mati, awit dipatèni karo pedang! Yèn aku mlebu ing kuta ing kana ana wong sing pada lara kaliren! Uga nabi lan imam pada nglembara ing negara sing ora dikenal.” Yéhuda apa Panjenengan tampik babar pisan? Ati Panjenengan apa jelèh marang Sion? Kenèng apa nanging kula pada Panjenengan digebuki nganti ora bisa waras babar pisan? Kula pada ngarep-arep tentrem rahayu, nanging ora ana apa-apa sing apik, ngentèn-entèni kewarasan, nanging sing ana mung rasa wedi. Duh GUSTI, kula pada ngrumangsani tindak dursila kula lan durakané para mbah kula; tenan, kula nggawé dosa marang Panjenengan. Panjenengan supaya aja nampik kita, awit sangka asma Panjenengan, aja nganti nyepèlèkké kaluhurané dampar Panjenengan. Supaya éling marang perjanjiané Panjenengan karo kita, aja Panjenengan batalké! Sangka tunggalé para déwané para bangsa, sing tanpa guna kuwi, apa ana sing bisa nibakké udan? Apa langit déwé bisa ngekèki udan deres? Apa ora mung Panjenengan déwé, duh GUSTI, Gusti Allah kita, Pengandel kita sing nindakké perkara kuwi kabèh? GUSTI ngomong marang aku: “Senajan Moses lan Samuèl ngadek ing ngarep-Ku, ati-Ku ora bakal bali menèh marang bangsa kuwi. Tundungen sangka ngarep-Ku bèn lunga! Lan yèn pada takon marang kowé: Kula pada dikongkon lunga menyang ngendi, semaurana mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: Sing marang pati, menyanga pati! Sing marang pedang, menyanga pedang! Sing marang pailan, menyanga pailan! Sing menyang tawanan, menyanga tawanan! Aku bakal nekakké paukuman patang werna, mengkono tembungé GUSTI: pedang sing matèni, asu-asu sing nggèrèt-nggèrèt, manuk-manuk ing awang-awang lan kéwan-kéwan ing bumi, sing pada mangan lan ngrusak. Karo tyara mengkono wong kuwi bakal pada Tak gawé sangsara kanggo kabèh kraton ing ndonya, jalaran sangka penggawéné Manasé anaké Hiskia, ratu Yéhuda, ing Yérusalèm.” “Hé Yérusalèm, sapa sing bakal nduwé welas marang kowé, lan sapa sing bakal nglipur kasusahan marang kowé? Sapa sing bakal ngampiri nakokké kanggo keslametanmu? Kowé déwé wis nampik Aku, mengkono tembungé GUSTI, lan wis lunga nyingkur Aku. Mulané Aku ngatungké tangan-Ku lan matèni kowé; Aku wis kesel enggon-Ku ngrasaké getun. Aku napéni wong-wong kuwi karo tampah ing kuta-kutané negara. Aku wis ndadèkké umat-Ku pada kélangan anak lan pada bakal tak entèkké, awit ora pada mratobat sangka pertingkahé. Randa-randané wis Tak dadèkké okèh ngungkuli tyatyahé wediné segara. Aku nekakké tukang pengrusak kanggo para ibu lan nom-nomané ing wayah awan. Karo dadakan Tak tibani rasa wedi lan horek. Wong wadon sing wis manak kaping pitu kétok gloyoran, napasé sesek, kanggo dèwèké srengéngé wis mingslep senajan ing wayah awan, lan ngalami kisinan. Turahé bakal Tak pasrahké marang pedang ing ngarepé mungsuhé. Mengkono tembungé GUSTI.” Tyilaka kula kuwi, duh ibu, nanging sampéyan nglairké kula, wong sing dadi sakwijiné bantah-bantahan lan grejekan kanggo wong sak negara. Kula duduk wong sing nyilihké utawa wong sing nyilih marang sapa waé, nanging kabèh pada nyepatani kula. Tenan, duh GUSTI, kula wis ngladèni Panjenengan karo temen banget, lan wis mbélani mungsuh ing ngarepé Panjenengan ing waktu ngalami tyilaka lan kangèlan! Apa wong bisa nugel wesi, wesi sangka lor lan tembaga? “Kasugihan lan banda bakal Tak pasrahké dadi rayahan, kanggo berkah kanggo kabèh dosamu ing sak kabèhé panggonanmu. Kowé bakal Tak dadèkké abdiné mungsuhmu, ing negara sing ora kok ngertèni, awit bebendu-Ku wis ngetokké geni, sing mulat-mulat ngenèngi kowé.” Duh GUSTI, Panjenengan wis weruh bab kuwi, supaya éling lan mikir marang kula; Panjenengan supaya gelem mbales kula kanggo wong sing pada ngoyak kula. Aja nganti Panjenengan ngejarké kula dijukuk, awit gedéné kesabaran Panjenengan, supaya Panjenengan ngertèni, yèn enggèn kula dadi geguyoné kuwi awit sangka Panjenengan. Yèn kula ditemokké karo pitutur-pitutur tembungé Panjenengan, terus kula rasakné énaké; tembungé Panjenengan kuwi dadi kebungahan kula lan nyenengké ati kula, awit asma Panjenengan disebut kanggo kula, duh GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi. Kula ora naté jejagongan mèlu seneng-seneng karo para wong sing pada gegojèkan, awit kula kepenet karo tangan Panjenengan, kula terus lungguh dèwèkan awit Panjenengan wis ngebaki nesu ati kula. Kenèng apa kangèlan kula ora entèk-entèk lan tatu kula abot banget, nganti angèl dijamoni? Tenan Panjenengan kuwi dadi kali sing asat, banyuné ora kenèng dijagakké. Mulané semauré GUSTI mengkéné: “Yèn kowé gelem mratobat, Aku bakal mbalèkké kowé ngadep ing ngarep-Ku menèh, lan yèn kowé ngutyapké apa sing aji lan ora asor, kowé bakal dadi tutuk-Ku. Senajan wong kuwi pada bali marani kowé, nanging kowé ora perlu bali marang wong kuwi. Aku bakal ndadèkké kowé dadi témbok tembaga sing kuwat kanggo bangsa iki; wong kuwi bakal pada merangi kowé, nanging ora bisa menang, awit Aku nuntun kowé, kowé Tak slametké lan Tak luwari. Mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal ngluwari kowé sangka tangané wong duraka, lan ngrebut kowé sangka tyengkeremané para wong sing duraka.” Tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Kowé aja ngepèk bojo lan aja nduwé anak lanang utawa wadon ing panggonan kéné. Awit, mengkono tembungé GUSTI kanggo anak lanang lan wadon sing lair ing panggonan kéné lan kanggo ibu-ibuné sing nglairké botyah-botyah kuwi lan bapak-bapaké sing nganakké botyah-botyah kuwi ing negara kéné: Wong kuwi bakal pada ninggal ndonya, awit lara-lara sing ndadèkké mati, ora bakal pada dilayad lan ora bakal dikubur, bakal pada dadi rabuk ing kebon, bakal pada entèk karo pedang lan pailan, layoné bakal pada dadi pangané manuk-manuk ing awang-awang lan kéwan galak ing bumi.” Nanging, mengkéné tembungé GUSTI: Aja mlebu ing omahé wong sing kasusahan lan aja urun tangis lan bélasungkawa, awit Aku wis njupuk tentrem keslametané bangsa iki, sing wis Tak wènèhaké, mengkono tembungé GUSTI lan uga katrésnan lan kawelasan-Ku. Para wong gedé lan wong tyilik ing negara kéné bakal pada ninggal ndonya; ora dikubur, ora ana sing nglayat utawa sing mbesèti kulité lan sing nggunduli sirahé, awit sangka sing mati mau, uga ora ana sing nyuwil-nyuwil roti kepatèn digawé nglipur wong sing kepatèn. Malah ora ana sing ngekèkké tuwung panglipuran marang dèwèké, awit kepatèné bapak utawa ibuné. Aja mlebu ing omahé wong pésta-pésta njagong, mèlu mangan lan ngombé karo wong kuwi. Awit GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl, ngomong mengkéné: “Ing panggonan kéné, ing ngarepé mripatmu lan ing jamanmu, Aku bakal ngendek swarané wong bungah-bungah lan sukak-sukak, uga swarané pengantèn lanang lan wadon. Yèn kowé mréntahké iki mau kabèh marang bangsa iki lan terus pada takon marang kowé mengkéné: Apa sebabé déné GUSTI kok mrénta haké tyilaka sing gedé kuwi kanggo kita? Apa kesalahan kita lan dosa apa sing kita lakoni ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah kita? Ing kono pada kok omongana mengkéné: Awit para leluhurmu wis pada nyingkur Aku lan wis pada ngetutké mburi allah liyané karo ngabekti lan sujut nyembah marang kuwi, wis pada nyingkur marang Aku lan ora netepi angger-angger-Ku, mengkono tembungé GUSTI. Lan kowé déwé wis pada nglakoni sing ala ngungkuli leluhurmu! kowé wis nuruti tékaté atimu sing ala lan ora ngrungokké tembung-Ku. Mulané Aku bakal mbuwang kowé sangka negara iki menyang ing negara sing durung tau weruh lan leluhurmu ya durung weruh. Ing kana kowé bakal ngabekti marang allah liyané awan wengi, awit Aku ora bakal ngekèki kawelasan marang kowé menèh. Mulané bakal tekan ing waktuné wis ora ana tembung mengkéné menèh: Kanggo GUSTI sing urip, sing ngetokké wong Israèl sangka negara Egipte, mengkono tembungé GUSTI, nanging sakjané: Kanggo GUSTI sing urip, sing nuntun bangsa Israèl metu sangka negara lor lan sangka kabèh negara, ing ngendi tibané enggoné GUSTI mbuyarké, awit bakal Tak balèkké menyang negara, sing Tak wènèhaké marang para leluhuré. Aku bakal nyeluk tukang nggolèk iwak okèh, mengkono tembungé GUSTI, sing bakal nyekeli wong kuwi. Sakwisé kuwi Aku mréntah tukang nguber okèh sing nyekel wong kuwi sangka saben gunung lan saben puntuk lan sangka bolongan-bolongané watu. Awit Aku wis weruh pertingkahé kabèh; kuwi kabèh Aku ora ketutupan lan dosané ora ketutupan ing mripat-Ku. Mulané kesalahan lan dosané bakal Tak ukum tikel loro, awit pada ngregeti negara-Ku karo batang-batangé para déwa, sing ngregeti lan ngebaki tanah-Ku karo pokalé sing reget.” Duh GUSTI, Panjenengan kuwi kekuwatan lan bèntèng kula, pangungsèn kula ing dina kangèlan! Para bangsa sangka pojokané bumi pada bakal nemoni ing ngarepé Panjenengan lan ngomong mengkéné: “Tenan, para mbah kula kuwi mung nduwèni déwané para goroh, déwa sing tanpa guna, siji waé ora ana sing migunani. Apa manungsa bisa nggawé allah kanggo awaké déwé? Sing kaya mengkono kuwi duduk allah!” “Mulané ngertènana, Aku bakal ngekèki weruh marang para wong kuwi, sepisan iki Aku bakal ngekèki weruh bab pangwasané lan kekuwatan-Ku marang para wong kuwi, supaya pada ngertia, yèn asma-Ku GUSTI.” “Dosané Yéhuda kuwi wis ketulis karo pèn wesi, sing lintyipé inten, diukir ing atiné lan ing sungu-sunguné mesbèhé kanggo ngélingké marang para wong kuwi! Mesbèh-mesbèhé lan sak okèhé brahalané pantyèn ing sandingé wit sing grumbul, ing puntuk sing duwur, ya kuwi ing pegunungan ing ara-ara. Kasugihan lan kabèh bandamu bakal Tak wènèhaké dadi rayahan kanggo balesan awit dosamu ing sak kabèhé panggonanmu. Kowé bakal kélangan tanah pandumanmu sing wis Tak wènèhaké marang kowé lan Aku bakal ndadèkké kowé dadi baturé mungsuhmu ing negara sing kowé durung weruh, awit ing sak njeruhné bebendu-Ku geni wis murup sing bakal mulat-mulat selawasé.” Mengkéné tembungé GUSTI: “Kenaa bebendu wong sing ngendelké marang manungsa lan kekuwatané déwé, lan sing atiné ngadoh sangka GUSTI! Dèwèké bakal kaya rerungkutan brindil ing ara-ara samun, ora bakal ngrasakaké tekané kahanan sing betyik; bakal manggon ing tanah garing ing ara-ara samun, ing tanah asin sing suwung. Kaberkahan wong sing pertyaya marang GUSTI, lan pengarep-arepé marang GUSTI! Dèwèké bakal kaya wit sing ditandur ing pinggir banyu, sing oyot-oyoté mrambat ing pinggir kali, lan sing ora ngalami tekané panas semlenget, godongé ajek ijuh, ora wedi ing waktu ngerak lan tanpa mandek ngetokké woh. Ati kuwi lityik banget, luwih lityik tenimbang apa waé, atiné wis kaya watu: sapa sing bisa weruh kahanané? Aku, GUSTI, sing mriksa ati, sing njajal batiné manungsa, lan terus mbales marang saben wong, sing tyotyok karo pertingkahé lan wohé penggawéné.” Kaya pitik alasan sing ngengremi duduk endoké, mengkono kahanané wong sing ngeruk banda, karo tyara sing ora halal; waktu tengahé umuré, bakal ilang sak kabèhé, nganti ing pungkasané umuré kesuwur dadi wong gemblung. Damparé kamulyan, sing luhur wiwit mbiyèn-mbiyèn, Panggonan Sutyi kita! Duh GUSTI, Pengarep-arepé Israèl, kabèh wong sing nyingkur Panjenengan mesti kewirangan. Para wong sing pada nyimpang sangka Panjenengan, bakal dientèkké sangka negara, awit pada ninggalké sumberé banyu urip, ya kuwi GUSTI. Duh GUSTI, kula supaya Panjenengan waraské, nganti kula bakal waras; kula supaya Panjenengan slametké, nganti kula bakal slamet, awit Panjenengan kuwi pujian kula! Wong kuwi pada omongan marang kula: “Ing ngendi tembungé GUSTI kuwi? Ya bèn saiki teka!” Nanging kula ora naté nantang marang Panjenengan supaya nekakké tyilaka, kula ora ngarep-arep tekané dina kangèlan; ya Panjenengan sing weruh apa sing metu sangka lambé kula, kabèh dibèbèr ing ngarepé Panjenengan. Panjenengan aja nganti dadi sing nggegirisi kanggo kula, Panjenengan kuwi dadi pangungsèn kula ing dina tyilaka. Para wong sing pada ngoyak kula, ya bèn ngalami kisinan, nanging kula aja nganti kewirangan; ya bèn pada wedi, nanging kula aja nganti wedi. Dinané tyilaka nekanana marang para wong kuwi, lan pada Panjenengan entèkké nganti tikel. Mengkéné tembungé GUSTI marang aku: “Kowé lungaa lan ngadeka ing gapura Anak Rayat, sing diliwati mlebu metu karo ratu-ratu ing Yéhuda, uga ing kabèh gapura ing Yérusalèm. Wong-wong kuwi pada omongana mengkéné: Duh para ratu Yéhuda, kabèh wong Yéhuda lan kabèh wong Yérusalèm sing mlebu metu liwat ing gapura iki! Pada rungokna tembungé GUSTI! Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé pada ngati-atia kanggo nyawamu! Aja mikul ing dina sabat lan nggawa barang ngliwati gapura-gapurané Yérusalèm! Aja nggawa barang metu sangka omahmu ing dina sabat lan aja nglakoni penggawéan apa waé, nanging dina sabat kuwi kowé sutyèkna kaya sing wis Tak omongké marang leluhurmu. Nanging para leluhurmu pada ora ngrungokké, lan ora nggatèkké, nanging pada nékat mbeguguk, nganti ora ngrungokké lan ora gelem nampani pepéling. Yèn kowé ngrungokké tembung-Ku karo temen, mengkéné tembungé GUSTI lan ora nggawa mlebu samubarang liwat gapuran-gapurané kuta iki ing dina sabat, nanging nyutyèkké dina sabat lan ora nglakoni penggawéan ing dina kuwi, gapura-gapura kuwi bakal diliwati para ratu lan para penggedéné, sing bakal lungguh ing damparé Daved, pada numpak kréta lan jaran: para ratu kuwi, para penggedéné, para wong Yéhuda lan wong isiné kuta Yérusalèm. Lan kuta iki bakal dienggoni karo wong selawasé. Para wong sangka kuta-kutané Yéhuda lan sangka panggonan ing sak ubengé Yérusalèm, sangka negarané Bényamin lan sangka Bawah Puntuk, sangka pegunungan lan sangka negara Negeb, karo nggawa kurban obongan, kurban sing dibelèh, kurban panganan lan menyan, masrahaké kurban pamuji menyang ing omahé GUSTI. Nanging yèn kowé pada ora ngrungokké tembung-Ku lan ora nyutyèkké dina sabat lan mikul samubarang mlebu ngliwati gapurané Yérusalèm ing dina sabat, ing gapura-gapura kono Aku bakal ngurupké geni, sing bakal ngobong gapura-gapurané Yérusalèm nganti tyutes lan sing ora bakal disirep.” Tembungé GUSTI marang Yérémia mengkéné: “Gelis lungaa menyang omahé tukang kendi! Ing kana kowé bakal Tak wulangi tembung-Ku marang kowé.” Aku terus budal menyang omahé tukang kendi lan ketepakan dèwèké pinuju nggawé kendi karo pirantiné. Yèn kendi sing sangka lempung ing tangané kuwi rusak, kendi mau terus mbangun kendi kuwi menèh didadèkké kendi liyané, sing dianggep betyik miturut panemuné. Terus tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé turunané Israèl! Apa Aku ora bisa nandangi marang kowé kaya kendi kuwi, mengkono tembungé GUSTI. Kaya lempung ing tangané tukang kendi kuwi, mengkono uga kowé ing tangan-Ku, hé turunané Israèl! Ana waktuné tembung-Ku kanggo ing sakwijiné bangsa utawa kraton, yèn Aku gelem mbedoli, mbubrah lan ngentèkké kuwi. Nanging yèn bangsa, sing wis Tak omongké kaya mengkono mau mratobat sangka penggawéné ala, Aku terus dadi gela, yèn Aku bakal nibakké tyilaka sing wis Tak rantyam kanggo bangsa kuwi. Ana waktuné Aku ngomong bab sakwijiné bangsa utawa negara, yèn Aku gelem mbangun lan nandur kuwi. Nanging yèn bangsa kuwi nglakoni apa sing ala ing ngarep-Ku lan ora ngrungokké marang tembung-Ku, Aku dadiné gela nanging Aku bakal nekakké untungé sing Tak janjèkké marang bangsa kuwi. Mulané kowé ngomonga marang bangsa Yéhuda lan wong isiné kuta Yérusalèm: Mengkéné tembungé GUSTI: Aku iki ijik nyepakké tyilaka kanggo kowé lan mikir rantyaman nglawan marang kowé. Apiké kowé pada mratobat kabèh, ninggala pratingkahmu sing ala lan betyika mlakumu lan penggawému! Nanging omongé wong-wong kuwi: Ora ana gunané! Awit aku arep pada nandangi miturut rantyamanku déwé lan arep nuruti karepé atiku déwé-déwé sing ala.” Awit sangka kuwi tembungé GUSTI mengkéné: “Tyoba takokna ing antarané para bangsa: sapa sing tau krungu perkara sing kaya mengkéné iki? Prawan ing Israèl wis nglakoni perkara-perkara sing ala banget! Apa bisa kelakon salju putih arep ngalih sangka gunung watu Siryon? Mokal yèn banyu ing gunung bakal asat, banyu sing seger lan mili! Nanging umat-Ku wis lali marang Aku, pada ngobong kurban kanggo para déwa sing tanpa guna, pada tiba kesandung ing dalané déwé-déwé, ya kuwi dalan-dalané ing jaman mbiyèn, lan ménggok ing dalan simpangan, ya kuwi dalan sing ora dirata. Pada nggawé negarané dadi ala lan dadi tyatyatan selawasé. Saben wong sing liwat pada mukok lan gèdèk-gèdèk Aku bakal mbuyarké bangsa iki ing ngarepé mungsuhé kaya angin sangka wétan. Mburi-Ku lan duduk praupan-Ku sing Tak kétoké marang wong-wong kuwi ing dina tibané tyilakané.” Omongé para wong kuwi: “Hayuk pada nganakké komplotan nglawan Yérémia, awit imam kuwi ora bakal kentèkan piwulang, wong wityaksana ora bakal kentèkan pitutur lan nabi ora bakal kentèkan tembungé. Hayuk kita ngantem dèwèké karo basané déwé lan ora nggatèkké marang saben tembungé!” Duh GUSTI, supaya gelem nggatèkké kula lan ngrungokna sambat kula!! Sing betyik apa bakal kewales ala? Nanging pada ngeduk juglangan kanggo kula! Panjenengan supaya éling, yèn kula teka ing ngarepé Panjenengan, lan njaluk apa sing apik kanggo para wong kuwi, supaya diowalaké sangka bebendu Panjenengan. Mila anak-anaké supaya pada Panjenengan pasrahké marang patyeklik, lan para wong kuwi supaya Panjenengan pasrahaké marang landepé pedang! Sing wédok ya bèn pada kélangan anak lan bojo! Sing lanang ya bèn pada mati karo memala lan para nom-noman pada mati karo pedang ing peperangan. Ya bèn krungu jeritan sangka omahé ing waktu Panjenengan dadakan nekakké grombolan rampok, awit pada ngeduk juglangan kanggo nyekel kula, lan wis masang jiret kanggo sikil kula. Malah Panjenengan, duh GUSTI, Panjenengan ngertèni, kabèh rantyamané anggèné bakal matèni kula. Aja Panjenengan ngapura kesalahané, lan aja Panjenengan birat dosané sangka ngarepé Panjenengan: Nanging supaya pada kesandunga ing ngarepé Panjenengan supaya Panjenengan gelem nindakké ing dina bebendu-Mu marang wong-wong kuwi! Tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Kowé lungaa tuku kendil lempung, terus ngejaka para pinituwané umat lan para imam sing tuwa déwé, terus lungaa menyang ing legokan Ben-Hinom, ing ngarepé gapura Beling! Ing kana kowé ngabarna tembung-tembung sing bakal Tak omongké marang kowé! Omongna mengkéné: Duh, para ratu ing Yéhuda lan para wong ing Yérusalèm! Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Aku bakal nekakké tyilaka ing panggonan kéné, nganti wong sing krungu bakal gembrebek kupingé! Awit para wong kuwi wis nyingkur Aku, ngekèki panggonan marang allah mantya lan wis ngobong dupa kanggo allah liyané, sing ora weruh déwé, uga para leluhuré lan para ratu ing Yéhuda. Panggonan iki kebak getihé wong sing ora nduwé kesalahan. Para wong kuwi wis pada ngedekké puntuk-puntuk pangurbanan kanggo Baal, kanggo ngobong anak-anaké kanggo kurban obongan marang Baal, sakwijiné perkara sing ora tau Tak préntahké utawa Tak omongké uga sing ora tau teka ing ati-Ku. Mulané bakal teka waktuné mengkéné tembungé GUSTI, panggonan iki ora diarani Tofet utawa legokan Ben-Hinom menèh, nanging legokan Penyembelèhan. Aku bakal murungké rantyamané Yéhuda lan Yérusalèm ing panggonan iki lan Aku bakal nggawé ambruké wong-wong kuwi karo pedang ing ngarepé mungsuhé lan para wong sing pada ngarah nyawané. Aku bakal ngejarké waé layoné dipangan karo manuk-manuk ing awang-awang lan kéwan galak ing bumi. Aku bakal nggawé kuta iki dadi reget lan tyatyatan. Saben wong sing liwat ing kéné bakal pada nggumun lan ngeses awit sangka sak kabèhé bebenduné. Aku bakal nggawé para wong kuwi pada mangan dagingé anak-anaké lanang lan wadon lan saben wong mangan dagingé kantyané ing sak njeruhné ngalami kasusahan lan kangèlan, jalaran sangka mungsuh-mungsuhé lan para wong sing pada ngarah nyawané.” Kowé terus ngeprukna kendi kuwi ing ngarepé para wong sing pada mèlu kowé. Wong kuwi terus pada kok omongana mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku bakal ngepruk bangsa lan kuta iki kaya keprukané tukang kendi marang kendiné, nganti ora bisa didandani menèh. Tofet bakal dadi kuburan, awit wis ora ana panggonan liyané menèh kanggo ngubur. Kaya mengkono kuwi sing bakal Tak tibakké marang panggonan lan isiné kuta iki. Mengkéné tembungé GUSTI, Aku bakal ndadèkké kuta iki kaya Tofet. Omah-omah ing Yérusalèm lan omah-omahé para ratu ing Yéhuda kuwi bakal Tak dadèkké reget kaya Tofet, ya kuwi sak kabèhé omah sing putyuké kanggo ngobong kurban marang sak kabèhé suradaduné langit lan kanggo ngesokké sajèn ombèn-ombèn marang para allah liyané.” Sak mulihé Yérémia sangka Tofet enggoné diutus karo GUSTI, supaya nubuat, Yérémia terus ngadek ing lataré griyané GUSTI lan ngomong marang wong okèh mengkéné: “Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Aku bakal nekakké ing kuta kéné lan kuta-kuta ing sak kiwa-tengené karo kabèh tyilaka sing wis Tak omongaké, yèn bakal nyerang wong-wong iki, awit pada nékat mbangkang lan ora ngrungokké marang tembung-Ku.” Pashur anaké Imèr, imam ing waktu kuwi dadi penggedéné griyané GUSTI, krungu Yérémia nubuat mengkono. Yérémia terus dityekel lan dibelok ing gapura Bényamin, ing nduwuré griyané GUSTI. Nanging ésuké bareng Yérémia diluwari sangka belokané, terus ngomong marang imam Pashur mengkéné: “GUSTI bakal nyebut kowé duduk Pashur, nanging Rasa wedi sangka ngendi-endi. Awit mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal ndadèkké kowé dadi rasa wedi kanggo kowé déwé lan kantya-kantyamu kabèh; kantya-kantyamu bakal pada mati ambruk karo pedangé mungsuh ing ngarepmu déwé. Uga Yéhuda kabèh bakal Tak pasrahké ing tangané ratu Babèl, terus pada diboyong menyang pembuwangan ing negara Babèl lan dipatèni karo pedang. Uga kasugihané kuta iki, olèh-olèhé rekasané kabèh, samubarang sing ana ajiné lan banda-bandané para ratu ing Yéhuda bakal Tak pasrahké ing tangané mungsuhé, sing njukuki sembarangé, nglumpukké lan mbandang kuwi kabèh menyang Babèl. Nanging kanggo kowé déwé, hé Pashur uga sak isiné omahmu, kowé bakal diangkat dadi tawanan, kowé bakal teka ing Babèl lan bakal mati ing kana lan bakal dikubur ing kana; ya kowé lan kantyamu kabèh sing pada kok wedari ramalan sing goroh.” Duh GUSTI, Panjenengan sing ngerih-ngerih kula lan kula wis gelem manut; Panjenengan kuwi rosa banget kanggo kula, Panjenengan banjur nelukké kula. Kula dadi gegojèkan sedina muput, kabèh pada moyoki kula. Awit saben kula omongan, kepeksa mbengok, kudu mbengok-mbengok: “Duraka! Aniaya!” Awit tembungé GUSTI dadi tyatyatan lan pemoyok kanggo kula, sedina muput. Nanging yèn kula ngomong: “Aku emoh ngélingi Panjenengané lan wegah ngutyapké tembungé menèh atas Asmané!”, ing njeruhné ati kula kaya ana geni murup mulat-mulat sing dikurungi ing balung kula, kula nganti kesel enggèn kula mbetah-mbetahké, nanging ora kuwat. Kula wis krungu rasanané wong okèh: “Rasa wedi teka sangka ngendi-endi! Gugaten dèwèké! Aku pada arep nggugat dèwèké!” Kantya-kantya apik kula déwé pada ngintyeng apa kula kesandung terus tiba: “Menawa dèwèké kena diglembuk, nganti bisa kita kalahké, lan kita bisa nindakké balesan marang dèwèké!” Nanging GUSTI nunggal karo kula kaya pahlawan sing rosa, mulané sing ngoyak kula bakal kesandung lan tiba, lan ora bisa nindakké apa-apa. Pada bakal ngalami kisinan banget, awit pada ora olèh nggawé; kuwi bakal dadi kewirangan, sing sak lawasé ora bisa dilangkahi! Duh, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sing njajal wong sing bener, lan weruh batin lan ati, lilanana kula weruh balesan Panjenengan marang para wong kuwi, awit perkara kuwi wis kula pasrahké marang Panjenengan. Ngidunga kanggo GUSTI, masrahna pamuji marang GUSTI! Awit Panjenengané wis ngluwari nyawané wong mlarat sangka tangané wong sing nindakké ala. Kenaa bebendu dina kelairanku! Bèn aja diberkahi dina waktu ibuku nglairké aku! Kenaa bebendu wong sing nggawa kabar marang bapaku, mengkéné: “Sampéyan dikèki anak lanang!”, sing njalari Panjenengané seneng banget. Dina kuwi dadia kaya kuta-kuta, sing wis diwalik karo GUSTI tanpa kawelasané! Supaya krungu sambat ing wayah ésuk, lan swara ramé ing wayah tengah awan! Awit dina kuwi ora matèni aku, waktu aku ing bobotan, nganti ibuku dadi kuburanku lan mbobot ing selawasé! Kenèng apa aku kok lair sangka bobotan, nyawang kasusahan lan kasangsaran, nganti dina-dinané uripku liwat karo kisinan? Tembungé sing dipréntahké GUSTI marang Yérémia, waktu Sedèkia ngutus imam Pashur anaké Malkia lan imam Sépanya anaké Maaséya, karo diweling mengkéné: “Sampéyan supaya gelem takon marang GUSTI, awit Nebukadnésar, ratu ing Babèl merangi kita! Menawa GUSTI gelem nindakké mujijat kanggo kula kaya sing wis kedadian, nganti Nebukadnésar iki mundur ninggalké kula.” Tembungé Yérémia marang para kongkonan mau: “Ngomonga marang Sedèkia mengkéné: Tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl mengkéné: Aku bakal malik gamané perang sing kok tyekel kuwi lan kok enggo ngadepi perangé ratu ing Babèl lan para wong Kasdim, sing ngepung ing sak njabané témbok: Aku bakal nglumpukké gamané kuwi ing njeruh kuta iki. Aku déwé bakal perang nglawan marang kowé karo ngatungké tangan lan bau sing rosa, karo nesu lan panasé bebendu lan panasé-nesu sing gedé. Aku bakal nibakké bebendu marang kuta iki, ya manungsa ya kéwan, bakal pada mati karo lelara pès sing ngidap-idapi. Sakwisé kuwi mengkéné tembungé GUSTI, Sedèkia, ratuné Yéhuda, para pegawéné lan para wong ing kuta, sing ijik urip, ora kena ing lara pès, pedang lan patyeklik, kuwi kabèh bakal Tak pasrahké marang tangané Nebukadnésar, ratuné Babèl, ya kuwi mungsuhé, sing ngarah nyawané, terus pada dipatèni karo landepé pedang tanpa diéman, tanpa kawelasan lan ngapura. Nanging para rayat ing kéné pada diomongi mengkéné: Tembungé GUSTI mengkéné: Aku nduduhké dalané urip lan pati. Sapa sing tetep manggon ing kuta kéné, bakal mati karo pedang, patyeklik lan lelara pès, nanging sapa sing metu sangka kéné lan teluk marang Kasdim, sing ngepung kowé, kuwi bakal urip; nyawané bakal kanggo rayahané kanggo para wong kuwi. Awit Aku wis nglawan kuta iki karo nekakké tyilaka lan ora ndadèkké kabekjané; mengkono tembungé GUSTI. Kuta iki bakal Tak pasrahké nang tangané ratu ing Babèl, sing bakal ngobong kuta iki nganti entèk.” Marang brayaté ratu ing Yéhuda. Pada ngrungokna tembungé GUSTI: Hé para tyedak turunané Daved, mengkéné tembungé GUSTI: Saben ésuk nindakna putusan sing adil, lan sing direbut wewenangé utyulana sangka tangané sing nyia-nyia, supaya mulat-mulaté bebendu-Ku nyamber kaya geni, lan mulat-mulat, ora ana sing nyirep, awit sangka penggawéan-penggawéanmu sing ala! Aku bakal dadi mungsuhmu, hé kuta ing legokan, gunung watu ing negara daratan, mengkéné tembungé GUSTI: Hé kowé sing ngomong: “Sapa sing wani ngeduni aku lan sapa sing bisa mlebu ing pandelikanku? Aku bakal nibakké balesan marang kowé, sing pantes karo wohé penggawému, mengkéné tembungé GUSTI, Aku bakal ngurupké geni ing alasé, sing bakal ngobong samubarang nang sak kiwa-tengené nganti entèk.” Mengkéné tembungé GUSTI: “Kowé lungaa menyang kratoné ratu ing Yéhuda lan omongna tembung iki ing kono! Préntahna mengkéné: Hé ratu Yéhuda sing lungguh nang damparé Daved, kowé, para pegawému lan abdimu sing mlebu liwat nang gapura-gapura kéné! Mengkéné tembungé GUSTI: Tumindaka sing adil lan bener; wong sing dirampas wewenangé utyulana sangka tangané sing nyia-nyia; kowé aja nindakké penggawé ala marang wong mantya, botyah lola lan randa, uga aja ngutahké getihé wong sing resik ing kéné! Awit yèn kowé pada bisa nindakké kuwi kabèh karo temen-temen, bakal kelakon para ratu, sing bakal lungguh nang damparé Daved, pada numpak kréta lan diarak mlebu ing gapura-gapurané kraton: para ratu kuwi, para pegawéné lan abdiné. Nanging yèn kowé ora ngrungokké tembungé iki, Aku wis sumpah kanggo Aku déwé, mengkéné tembungé GUSTI, kraton iki bakal dadi ambruk. Awit mengkéné tembungé GUSTI kanggo brayaté ratu ing Yéhuda: Kowé Tak anggep kaya Giléad, lan kaya putyuké gunung Libanon! Nanging Aku mesti bakal ndadèkké kowé dadi ara-ara samun, dadi kuta sing suwung. Aku bakal netepké tukang pengrusak kanggo kowé, sing pada nggawa gamané déwé-déwé: Wong kuwi bakal pada negori wit tyemara sing dadi pilihanmu sing terus dityemplungké ing geni. Yèn okèh wong sing liwat ing kuta kéné, kuwi bakal pada rembukan: Kenèng apa GUSTI nindakké sing kaya mengkéné marang kuta sing gedé iki? Wong bakal nyauri: Awit wis pada lali marang perjanjiané GUSTI, Gusti Allahé, lan wis sujut nyembah marang allah liyané lan ngabekti marang kuwi.” Kowé aja nangisi wong mati, lan aja béla sungkawa awit sangka wong kuwi. Luwih betyik kowé nangisana sing wis lunga, awit kuwi ora bakal bali menèh, lan ora bakal weruh negara kelairané menèh. Awit mengkéné tembungé GUSTI kanggo Salum anaké Yosia, ratu ing Yéhuda, sing wis dadi ratu, nggentèni Yosia, bapaké lan sing wis ninggalké negara iki: “Dèwèké ora bakal bali mréné menèh; nanging bakal mati nang negara pembuwangan lan ora bakal weruh negara iki menèh.” Tyilaka wong sing mbangun kratoné karo sing ora adil, lan pendapané gedé karo penggawé peksa, lan sing ngerjakké sak pepadané nanging ora mbayar lan ora ngekèki upahé, sing ngomong: “Aku arep ngedekké kraton, sing gedé amba lan pendapané sing jembar!” Témboké kraton terus dipasangi jendéla-jendéla digawé sangka kayu tyemara, lan dityèt abang. Apa penganggepmu kowé kuwi ratu, yèn pada rebutan menang bab nggunakké kayu tyemara? Bapakmu apa ora uga mangan lan ngombé, lan olèh sing énak? Nanging wongé nindakké keadilan lan kabeneran, lan mutusi perkarané wong sangsara lan wong mlarat karo adil. Apa ora kuwi diarani nganggep marang Aku? Mengkono tembungé GUSTI. Nanging mripat lan atimu mung ngarah marang untungé, ngutahké getihé wong sing ora salah, lan nindakké meresi lan penggawé ala. Mulané mengkéné tembungé GUSTI kanggo Yoyakim anaké Yosia, ratu ing Yéhuda: “Wong ora bakal nangisi dèwèké: Oh kepriyé kakangku! Oh kepriyé mbakyuku! Wong ora bakal nangisi dèwèké: Oh kepriyé bendara! Oh kepriyé sampéyan! Enggoné dikubur tyarané bakal kaya mendem kimar, disèrèt lan dibuwang ing sak njabané gapurané Yérusalèm.” Kowé munggaha ing gunung Libanon lan mbengok-mbengoka banter! Bengokna swaramu ing pegunungan Basan! Mbengok-mbengoka banter sangka pegunungan Abarim, awit sak kabèhé sing pada kok trésnani wis pada entèk! Aku wis ngomong marang kowé waktu kowé kuwat, nanging kowé nyauri: “Aku emoh ngrungokké!” Kaya mengkono tindak-tandukmu wiwit waktu nom-nomanmu, awit kowé emoh ngrungokké tembung-Ku! Sak kabèhé wong sing ngengon kowé bakal kabur karo lésus, lan para sing kok trésnani bakal diangkat dadi wong tawanan. Ing kono kowé bakal ngalami kisinan lan reget awit sangka kabèh penggawé alamu. Hé kowé sing manggon ing gunung Libanon, lan nusuh ing wit-witan tyemara! Tenan kowé bakal sambat, yèn kowé ngalami lara, ngalami lara sing rasané kaya wong wadon sing arep mbayi. Mengkéné tembungé GUSTI: “Kanggo Aku sing urip, malah senajan Konyahu anaké Yoyakim, ratu ing Yéhuda kuwi dadi tyap ségel ing tangan-Ku tengen, nanging kowé bakal Tak tyopot! Aku bakal masrahaké kowé nang tangané para wong sing pada ngarah nyawamu, marang tangané wong sing kok wedèni, marang tangané Nebukadnésar, ratu ing negara Babèl lan marang tangané wong Kasdim. Aku bakal ngguwak kowé lan ibumu sing nglairké kowé menyang negara liyané sing duduk negara kelairanmu; kowé bakal mati ing kana. Nanging wong kuwi ora bakal pada mulih menyang negara sing diangen-angen supaya bisa bali mbrana!” Konyahu kuwi apa ora barang sing ora kajèn sing bakal diremuk karo wong, utawa kendi sing ora disenengi karo wong? Kenèng apa dèwèké kok dibanting lan dibuwang, menyang negara, sing ora dikenal? Hé negara, negara, negara! Rungokna tembungé GUSTI. Mengkéné tembungé GUSTI: “Wong kuwi tyateten ora nduwé anak, wong lanang sing ora tau olèh beja ing sak njeruhné uripé, awit turunané ora ana siji-sijia sing bisa nglungguhi damparé Daved lan nyekel pemrintahan ing Yéhuda menèh!” “Tyilaka para pangon sing ngejarké waé wedus-wedus engon-engonan-Ku pada ilang lan buyar!” mengkono tembungé GUSTI. Mulané tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl marang para pangon sing ngengon bangsaku, mengkéné: “Kowé wis ngejarké waé wedus-wedus-Ku buyar lan pating slebar, ora kok rumati. Mulané ngertia, Aku bakal mbales marang kabèh penggawému sing ala, mengkono tembungé GUSTI. Lan Aku déwé bakal nglumpukké turahé wedus-wedus-Ku sangka negara enggon-Ku mbuyarké lan bakal nggiring bali menyang pangonané menèh; kuwi terus bakal tangkar-tumangkar lan tambah okèh. Aku bakal milih pangon-pangon sing bakal ngengon wedus-wedus kuwi, nganti ora pada wedi menèh, ora kagèt lan ora ana siji-sijia sing kesasar. Mengkono tembungé GUSTI. Tembungé GUSTI mengkéné: bakal tekan ing waktuné, Aku bakal nukulaké Trubusané Daved sing adil. Kuwi bakal dadi ratu sing wityaksana lan nandangi adil lan bener ing negara. Ing jaman ngedekké ratu kuwi Yéhuda bakal diluwari lan Israèl bakal tentrem uripé; nanging jenengé sing diwènèhké karo wong marang dèwèké: GUSTI keadilan kita. Mulané, mengkéné tembungé GUSTI, bakal tekan ing waktuné wong ora ngomong mengkéné menèh: Kanggo GUSTI sing urip, sing ngetokké Israèl sangka negara Egipte! nanging mengkéné: Kanggo GUSTI sing urip sing nuntun lan nggawa mulih tyedak turunané Israèl metu sangka negara lor lan sangka kabèh negara, enggoné Panjenengané mbuyarké wong-wong kuwi lan kuwi terus bakal pada manggon ing negarané déwé.” Bab para nabi. Atiku remuk sak njeruhné dadaku. Kabèh balungku gogrok. Kahananku kaya wong mendem, kaya wong lanang sing kokèhan enggoné ngombé anggur, awit sangka GUSTI lan tembungé sing sutyi. Negara wis kebak karo wong laku bédang; tenan awit sangka bebendu iki negara iki dadi garing, lan suket-suket ing ara-ara pada alum; apa sing diuber wong mung sing ala, lan kekuwatané mung enggoné pada ora adil. “Tenan, ya nabi, ya imam pada dursila; ing omah-Ku Aku uga nemoni penggawé alané. Mengkono tembungé GUSTI. Mulané dalan sing dilakoni para wong kuwi bakal kaya dalan sing lunyu; ing petengan bakal pada kesandung lan tiba ing kono, awit Aku bakal nekakké tyilaka kanggo para wong kuwi ing sak njeruhné taun waktu pada diukum. Mengkono tembungé GUSTI. Ing golongané para nabi ing Samaria, Aku weruh ana sing ora apik, pada nubuat kanggo Baal lan pada nasarké umat-Ku Israèl. Nanging golongané para nabi ing Yérusalèm Aku weruh penggawéné sing rusuh, pada laku bédang lan nandangi ora jujur, pada ngatoské atiné wong sing nindakké sing ala, nganti ora ana wong sing mratobat sangka durakané. Kabèh wis pada dadi kaya Sodom kanggo Aku, lan para sing manggon ing kono kaya Gomora.” Awit sangka kuwi tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, kanggo para nabi kuwi mengkéné: “Aku bakal ngekèki pangan kayu pait lan ombèn-ombèn ratyun marang wong-wong kuwi, awit sangka para nabi ing Yérusalèm kuwi, tindak dursila wis dijembarké ing sak kabèhé negara.” Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aja ngrungokké tembungé para nabi sing nubuat marang kowé! Wong-wong kuwi mung ngekèki pengarep-arep kosong marang kowé, lan mung medaraké wahyu akal-akalané déwé, tekané ora sangka tutuké GUSTI. Wong kuwi pada omong marang wong sing pada ora ngajèni pituturé GUSTI: Kowé bakal pada slamet! lan marang saben wong mbeguguk nuruti karepé atiné, omongané mengkéné: Kowé ora bakal nemu tyilaka!” Awit sapa ta sing nyeksèni rembukané GUSTI, nganti bisa nggatèkké lan krungu tembungé? Sapa nggatèkké lan ngrungokké kuwi? Maraa delengen, angin lésusé GUSTI, ya kuwi panasé bebendu-Né, wis metu nyamber-nyamber, angin lésus lan tiba nyerang sirahé para wong duraka. Bebenduné GUSTI ora bakal mandek, nganti Panjenengané wis nindakké lan mujutké apa sing wis dirantyam ing ati-Né; ing dina pungkasan kowé bakal ngerti perkara kuwi tenan! “Aku ora ngutus para nabi kuwi, nanging pada mempeng, Aku ora ngekèki tembungé marang para wong kuwi, nanging pada nubuat. Sak umpama pada nunggoni enggon-Ku rembukan, mesti pada ngomongké tembung-Ku marang para umat-Ku, lan pada ngajak bali umat-Ku sangka tindak-tanduké sing ala lan penggawéné sing dursila. Aku apa ora duduk Gusti Allah sing mung ing tyedakan, nanging ing kadohan uga. Mengkono tembungé GUSTI. Yèn ana wong sing ndelik ing pandelikan, apa Aku ora weruh? Mengkono tembungé GUSTI. Apa duduk Aku sing ngebeki langit lan bumi? Mengkono tembungé GUSTI. Aku wis krungu apa sing diomongké para nabi, sing nubuat goroh kanggo asma-Ku, karo ngandarké: Aku wis ngimpi, aku wis olèh impèn! Nganti sak pira suwéné bab kuwi ing batiné para nabi, sing ngapus lan nggelarké sangka otak-atiké déwé, sing ngrantyam supaya umat-Ku pada lali marang Aku karo impèn-impèn, sing diomongké nabi siji marang sijiné, pada kaya para leluhurmu, sing lali marang asma-Ku awit sangka Baal? Sing olèh impèn, bèn ngomongké impèné lan sing nampa tembung-Ku ya bèn tembung-Ku ing sak beneré! Apa gegandèngané damèn karo gandum? Mengkono tembungé GUSTI. Tembung-Ku apa ora kaya geni, mengkono tembungé GUSTI lan kaya amer sing ngremuk gunung watu? Mulané, Aku bakal nglawan para nabi sing pada nyolong tembung-Ku sangka kantyané. Mengkono tembungé GUSTI. Sak temené Aku bakal nglawan para nabi sing ngempakké ilaté karo sak wenang-wenang kanggo ngomongké tembungé Gusti Allah. Mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal nglawan para nabi, sing nggelarké impèné sing goroh, mengkono tembungé GUSTI; lan sing pada ngomongké kuwi lan nasarké umat-Ku karo enggoné goroh lan umuk. Aku iki ora tau ngutus lan ngongkon marang para wong kuwi. Wong-wong kuwi ora ana gunané babar pisan kanggo bangsa iki. Mengkono tembungé GUSTI. Yèn bangsa iki, ya nabi, ya imam, takon marang kowé: Tembungé apa sing dimomotké karo GUSTI? Terus semaurana mengkéné: Ya kowé kuwi momotané! Mulané kowé bakal Tak buwang sangka negara-Ku, mengkono tembungé GUSTI. Nanging nabi utawa imam utawa rayat sing ijik ngomongké bab momotané GUSTI, Aku bakal nibakké balesan marang wong kuwi uga brayaté. Sing kudu kok omongaké, siji-sijiné marang kantyané utawa seduluré: Apa semauré GUSTI? Utawa: Apa tembungé GUSTI? Nanging bab ‘momotané GUSTI’, aja kok omongké menèh, awit sing dadi momotané saben wong ya kuwi tembungé déwé, awit kowé wis pada ngowahi tembungé Gusti Allah sing urip, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allah kita. Kowé ngomonga marang para nabi mengkéné: Kepriyé semauré GUSTI marang kowé utawa: Apa tembungé GUSTI? Iki tembungé GUSTI: Nanging kowé ijik tetep ngutyapké bab ‘momotané GUSTI’, sakjané Aku wis ngendek perkara kuwi marang kowé. Mulané, Aku bakal nyekel lan mbuwang kowé sangka ngarep-Ku, kowé lan kuta-kutamu sing wis Tak wènèhaké marang kowé lan leluhurmu kuwi. Aku bakal ngekèki tyatyatan lan kewirangan sing langgeng marang kowé sing ora bakal dilalèkké.” Delengen, GUSTI nduduhké kranjang loro isi woh anjir, ing ngarepé griyané GUSTI. Kelakoné perkara kuwi sakwisé Nebukadnésar, ratu ing Babèl mbandang Yékonya anaké Yoyakim, ratu ing Yéhuda uga para penggedéné Yéhuda, para tukang lan pandé wesi sangka Yérusalèm, digawa menyang pembuwangan ing negara Babèl. Kranjang sing siji isi woh anjir sing apik banget, kaya woh anjir sing mateng wiwitan; kranjang sijiné isi woh anjir sing èlèk banget, nganti ora kena dipangan awit sangka èlèké. Aku terus diomongi karo GUSTI: “Hé Yérémia, apa sing kok deleng?” Semaurku: “Kula weruh woh anjir! Sing apik banget lan woh anjir sing èlèk sing ora kenèng dipangan awit saking èlèké.” Ing kono tembungé GUSTI marang aku: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kaya woh anjir sing apik kuwi ya kaya mengkono enggon-Ku bakal mikir marang wong Yéhuda sing Tak gawa sangka panggonan iki menyang negara pembuwangan, negarané para wong Kasdim kanggo kabetyikané. Aku bakal weruh marang para wong kuwi kanggo kabetyikané lan Tak balèkké menyang negara kéné menèh: bakal Tak bangun, ora Tak bubrah; Tak tandur, ora Tak jeboli. Bakal Tak wènèhi ati sing kenal marang Aku, ya kuwi yèn Aku kuwi GUSTI. Wong kuwi bakal pada dadi umat-Ku lan Aku dadi Gusti Allahé, awit bakal pada mratobat marang Aku karo sak kabèhé atiné. Nanging kaya woh anjir sing èlèk sing awit sangka èlèké nganti ora kena dipangan, kuwi tembungé GUSTI mengkéné: Ya kaya mengkono enggon-Ku bakal nandangi kanggo Sedèkia, ratu ing Yéhuda, uga para penggedéné lan turahé wong Yérusalèm, sing ijik ing negara kéné uga para wong sing manggon ing negara Egipte. Aku bakal nggawé para wong kuwi dadi reget kanggo kabèh kraton ing bumi, dadi tyatyatan lan tembungan, dadi guyonan lan bebendu ing kabèh panggonan, enggon-Ku mbuyarké. Lan Aku bakal nekakké perang, pailan lan lelara pès marang wong-wong kuwi, nganti pada dientèkké babar pisan sangka negara pawèh-Ku marang wong-wong kuwi lan marang para leluhuré.” Tembungé sing dipréntahké marang Yérémia bab wong Yéhuda, jamané Yoyakim anaké Yosia, ratu ing Yéhuda wis nyandak patang tauné, ya kuwi waktu ing taun wiwitan jamané Nebukadnésar, ratuné Babèl. Tembungé mau diomongké Yérémia marang sak kabèhé wong Yéhuda lan sak kabèhé wong kuta Yérusalèm, mengkéné: “Wiwit nalika jamané Yosia anaké Amon, ratu ing Yéhuda wis nyandak telulas tauné tekan ing dina iki, dadi wis olèh telulikur taun enggonku nampa tembungé GUSTI kuwi lan ora mandek-mandek enggonku ngomongi marang kowé, nanging kowé ora gelem ngrungokké. Mengkono menèh GUSTI tansah ngutus para abdiné, ya kuwi para nabi, nanging kowé pada ora manut lan ora nggatèkké. Tembungé para nabi mau mengkéné: Pada mratobata sangka pratingkah lan pokal gawému, sing ala; kowé bakal pada tetep manggon ing negara sing dikèkké karo GUSTI marang kowé lan para leluhurmu ing sak lawas-lawasé. Aja nyembah marang allah liyané, aja kok bektèni lan kok sujuti. Kowé aja nggawé nesuné ati-Ku karo penggawéané tanganmu, supaya Aku nekakké tyilaka marang kowé. Nanging kowé pada ora manut marang tembung-Ku. Mengkono tembungé GUSTI, nganti nggawé nesuné ati-Ku karo penggawéané tanganmu, njalari kasangsaranmu déwé. Mulané mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Awit kowé ora ngrungokké tembung-Ku, Aku bakal nyeluk sak kabèhé para umat sangka negara lor, mengkono tembungé GUSTI lan mréntah marang Nebukadnésar, ratu ing Babèl, abdi-Ku kuwi; Aku bakal nekakké para wong kuwi ngluruk negara kéné, wong-wongé sing pada manggon lan bangsa-bangsa ing sak ubengé, sing pada bakal Tak entèkké, Tak dadèkké sing nggegirisi, dadi tujuané tyatyatan lan dadi ludesan selawasé. Aku bakal nyingkirké swarané kesenengan lan kabungahan, swarané pengantèn lanang lan wadon, swarané gilingan lan pepadangé dimar. Sak kabèhé negara iki bakal dadi ambruk lan bera lan bangsa iki bakal dadi batur marang ratu ing Babèl pitung puluh taun suwéné. Terus sakwisé genep pitung puluh taun, Aku bakal mbales ratu ing Babèl lan bangsa kuwi, uga negarané para wong Kasdim, karo Tak dadèkké panggonané sing bongkor tekan selawasé, awit sangka kesalahané. Mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal nibakké marang negara iki, kabèh sing wis Tak omongké kanggo negara iki, ya kuwi: kabèh sing ketulis ing kitab iki, kaya sing wis dinubuatké karo Yérémia kanggo bangsa iki kabèh. Awit wong kuwi uga bakal pada dadi abdiné bangsa okèh lan para ratu sing gedé lan Aku bakal mulangi para wong kuwi sing tyotyok karo pertingkahé lan penggawéné.” Tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl marang aku mengkéné: “Tampanana tuwung sing isi anggur panasé bebendu-Ku iki sangka tangan-Ku, terus ombèkna marang sak kabèhé para bangsa sing dadi tujuané enggon-Ku ngutus kowé, supaya kuwi pada ngombéa, nganti senpoyongan lan bingung awit sangka pedang, sing bakal Tak tekakké ing sak tengahé. Aku terus nampani tuwung kuwi sangka tangané GUSTI lan ngombèkké marang para bangsa sing dadi tujuané enggonku diutus karo GUSTI, ya kuwi marang kuta Yérusalèm lan kuta-kutané Yéhuda, uga para ratu lan penggedéné, supaya iki kabèh dadia ambruk, pada garing lan dadi tujuané tyatyatan lan bebendu, kaya sing kelakon ing dina iki; marang Parao, ratu ing negara Egipte uga para pegawéné, para penggedéné lan sak kabèhé bangsané. Mengkono uga marang bangsa tyampurané bangsa werna-werna, para ratu ing negara Us; para ratu ing negara Filistèn, ya kuwi ing Askélon, Gaza, Ekron lan para wong turahé ing Asdod; ing Edom, Moab lan turunané Amon; marang sak kabèhé ratu ing Tirus lan Sidon lan para ratu ing negara pinggirané segara ing sabrangé segara, marang Dédan, Tema, Bus lan sak kabèhé wong sing rambuté dityukur pinggiré mubeng, marang sak kabèhé ratu ing negara Arab, sing manggon ing ara-ara samun; marang sak kabèhé para ratu ing Simri, ing Elam lan ing Madai; marang sak kabèhé ratu sangka negara lor, sing tyedak lan sing adoh, siji-siji, uga marang sak kabèhé kraton ndonya ing sak lumahé bumi, uga ratu ing Sesak bakal ngombé sakwisé wong-wong mau. Para wong mau terus pada omongana mengkéné: Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl mengkéné: Kowé pada ngombéa nganti mendem lan muntah-muntah. Pada ambruka, aja nganti tangi menèh! Awit sangka pedang sing bakal Tak tekakké ing tengahmu! Nanging yèn pada ora gelem nampani tuwung kuwi sangka tanganmu supaya diombé, terus kowé omongana mengkéné: Pituturé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Kowé kudu ngombé! Awit kuta sing nyebut asma-Ku kuwi, bakal wiwit Tak tibani bebendu; apa kowé bisa utyul sangka paukuman? Kowé pada ora bakal bisa utyul sangka paukuman, awit Aku wis ngatyungké pedang marang kabèh wong sak lumahé bumi. Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Kabèh tembungé kuwi gelarna marang para wong kuwi lan diomongi mengkéné: GUSTI bakal nggetak sangka nduwur lan mbengokké swara-Né sangka griya-Né sing sutyi; Panjenengané bakal ngumbar swara-Né marang pangonan-Né, bakal mbengok kaya bengokané para tukang ngiles anggur, sing tumuju marang wong sak isiné bumi. Gembruduké perang bakal tekan ing pojokané bumi, awit GUSTI nduwé perkara karo para bangsa; Panjenengané gelem nggawé perkara karo kabèh para sing urip; wong duraka bakal pada dipasrahké marang pedang. Mengkono tembungé GUSTI. Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: bebendu bakal nular-nular sangka bangsa siji marang bangsa sijiné, lésus gedé bakal ngamuk sangka pojokané bumi. Ing dina kuwi terus bakal okèh wong mati glimpangan, sing dipatèni karo GUSTI, sangka pojokané bumi tekan pojokané bumi. Bakal pada ora ditangisi, ora diklumpukké lan dipendem, bakal pada dadi rabuk ing kebon. Hé para pangon, pada sambata lan njerit-njerita! Hé para pemimpiné wedus kumpulan, pada gulung-gulunga ing lebu! Awit wis tekan ing wantyiné enggonmu bakal pada dibelèh lan kowé bakal pada tiba kaya wedus lanang pilihan. Kanggo para pangon bakal ora ana keslametan menèh, lan kanggo penuntuné kumpulané wedus-wedusé wis ora ana dalan bisané utyul. Rungokna! Para pangon pada sambat-sambat, para pemimpiné kumpulané wedus-wedusé pada ngaduh-aduh! Awit GUSTI wis ngrusak pangonané. Pangonané sing tentrem dadi sepi mamring, awit sangka mulat-mulaté bebenduné GUSTI. Panjenengané wis ninggalké kaya singa sing ninggal grumbul delikané, awit negarané wis dadi bera, jalaran sangka pedang sing medèni lan bebenduné GUSTI sing mulat-mulat.” Waktu wiwit jamané Yoyakim anaké Yosia, ratu ing Yéhuda, ana tembungé GUSTI, mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: “Kowé ngadeka ing lataré griyané GUSTI, ing kono para wong sak kabèhé kuta Yéhuda, sing arep munggah sembayang ing griyané GUSTI, pada omongana kabèh tembung-Ku marang kowé, kanggo wong kuwi. Aja kok kurangi sak tembung waé! Menawa pada gelem ngrungokké lan saben wong pada gelem ninggal penggawéné sing ala. Terus Aku getun ing bab kasangsarané, sing Tak rantyam kanggo wong-wong mau awit sangka kabèh penggawéné sing ala. Dadiné pada omongana mengkéné: Tembungé GUSTI mengkéné: Yèn kowé pada ora ngrungokké marang Aku lan ora miturut marang angger-angger-Ku, sing wis Tak omongké ing ngarepmu lan ora gelem ngrungokké tembungé para abdi-Ku, para nabi, sing tansah Tak utus marani kowé, nanging kowé nulak ngrungokké, nganti Aku bakal ndadèkké omah iki kaya Silo, lan kuta iki dadi bebendu kanggo kabèh bangsa ing sak lumahé bumi.” Para imam, para nabi lan sak kabèhé rayat pada krungu enggoné Yérémia nggelarké tembungé kuwi ing griyané GUSTI. Sakwisé Yérémia rampung enggoné nggelarké kabèh sing dipréntahké karo GUSTI supaya dipréntahké marang rayat kabèh kuwi, para imam, para nabi lan rayat kabèh terus pada nyekel Yérémia, karo tembungé: “Kowé kudu mati! Kenèng apa kowé ngomongké kanggo asmané GUSTI, karo omongmu: Griya iki bakal pada kaya Silo lan kuta iki bakal dadi ambruk, nganti ora ana sing manggon ing kono menèh?” Rayat kabèh terus pada nglumpuk ngrubung Yérémia ing griyané GUSTI. Bareng para penggedéné Yéhuda pada krungu perkara kuwi, terus pada budal sangka kraton menyang ing griyané GUSTI lan njagong ing gapura anyar nang griyané GUSTI. Para imam lan para nabi terus pada ngomong marang para penggedéné lan rayat kabèh, tembungé: “Wong kuwi kudu ditibani paukuman pati, awit nubuat bab kuta kéné kaya sing pada sampéyan rungokké déwé.” Nanging Yérémia terus ngomong marang para penggedéné lan rayat kabèh: “GUSTI sing ngutus kula dikongkon nubuat bab griya iki lan kuta kuwi, supaya nekaké kabèh tembungé sing pada sampéyan rungokké kuwi. Mulané pada kula njaluk ngowahi tindak-tandukmu lan penggawé sampéyan lan pada ngrungokna tembungé GUSTI, Gusti Allah sampéyan, nganti GUSTI terus gela ing bab tyilaka sing dirantyam kanggo sampéyan. Nanging kula, kula kuwi ing tangan sampéyan, ya kono, kula arep diapakké, kaya apa sing sampéyan anggep apik lan bener. Mung waé supaya sampéyan ngertèni tenan, yèn sampéyan matèni kula kuwi, ngupaya sampéyan ngutahké getihé wong sing resik, kuwi nibani marang sampéyan lan marang kuta iki uga sing manggon ing kuta iki, awit GUSTI wis ngutus kula kanggo sampéyan nekaké kabèh tembungé kuwi.” Para penggedéné lan rayat kabèh terus ngomong marang para imam lan para nabi: “Wong kuwi ora sak mestiné ditibani paukuman pati, awit dèwèké ngomongké marang kita atas asmané GUSTI, Gusti Allah kita.” Para pinituwané negara pantyèn ana sing pada maju lan ngomongi marang rayat sing nglumpuk kuwi, tembungé: “Waktu jamané Hiskia, ratu ing Yéhuda ana wong, jenengé Mika, wong Moreset, sing wis ngomongké lan tyerita marang bangsa Yéhuda kabèh, tembungé: Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Sion bakal diwluku kaya kebon, lan Yérusalèm bakal dadi ambruk, lan gunungé griya sutyi bakal dadi gunung sing ana alasé. Apa Hiskia, ratu ing Yéhuda lan kabèh wong Yéhuda terus matèni dèwèké? Dèwèké apa ora ngabekti marang GUSTI, terus banjur njaluk kawelasan GUSTI, supaya GUSTI getun ing bab tyilaka sing diintyimaké marang para leluhur kita? Saiki kita, apa kita bakal nekakké tyilaka sing gedé banget kuwi marang awak kita piyambak?” Ing waktu semono uga ana sakwijiné wong menèh sing ngomongké atas asmané GUSTI, ya kuwi Uria anaké Semaya, sangka Kiryat-Yearim. Panjenengané ngomongké bab kuta lan negara iki, pada kaya sing diomong Yérémia. Waktu Yoyakim, para pahlawan lan para penggedéné krungu tembungé nabi kuwi, ratu terus ngupaya matèni Panjenengané. Bareng Uria krungu perkara kuwi, atiné giris, terus ngungsi menyang ing negara Egipte. Ngertènana Yoyakim kongkonan Elnatan anaké Akbor dibarengi wong liyané menyang negara Egipte. Uria digawa sangka negara Egipte lan dipasrahké marang Yoyakim. Terus ngongkon matèni Uria karo pedang lan layoné dibuwang ing kuburané rayat lumrah. Nanging Yérémia dislametké karo Ahikam anaké Safan, nganti ora dipasrahké ing tangané rayat lan ora dipatèni. Ing wiwitané jamané Sedèkia, anaké Yosia, ratu ing Yéhuda, ana tembungé GUSTI marang Yérémia. Tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Kowé nggawéa tali kanggo nalèni lan pasangan, pada tumpangna ing gulumu. Terus ngirimké paweling marang ratu ing Edom, ratu ing Moab, ratuné turunané Amon, ratu ing Tirus lan ratu ing Sidon, lantaran para kongkonan sing wis pada nemoni Sedèkia, ratu ing Yéhuda ing Yérusalèm. Préntahna marang para kongkonan mau supaya pada ngomong marang para bendarané: Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Mengkéné sing kudu kok omongké marang ndaramu: Aku iki sing nggawé bumi, manungsa lan kéwan sing pada ing bumi, karo kekuwatanku sing gedé lan tangan-Ku sing Tak bukaké lan Aku ngekèkké kuwi kabèh marang wong, sing Tak anggep sembada ing ngarep-Ku. Lan saiki, Aku ngekèkké negara iki kabèh ing tangané abdi-Ku Nebukadnésar, ratuné Babèl, uga kéwan ing ara-ara uga wis Tak wènèhaké nang tangané supaya pada sujut marang dèkné. Kabèh bangsa bakal pada teluk marang dèwèké lan anak putuné, nganti tekan ing waktuné uga kanggo negarané déwé, terus okèh bangsa lan ratu gedé sing bakal pada nelukké déwé. Nanging bangsa lan kraton sing ora gelem teluk marang Nebukadnésar, ratuné Babèl lan nulak mikul pasangané ing guluné, kuwi bakal Tak ukum karo pedang, pailan lan lara pès, mengkéné tembungé GUSTI, nganti pada Tak pasrahké babar pisan ing tangané. Nanging kanggo kowé kabèh, kowé aja pada nggugu marang para nabimu, tukang tenungmu, tukang mbedèk impènmu, tukang ramalmu, lan tukang sulapmu, sing omong marang kowé: Kowé aja pada gelem teluk marang ratuné Babèl! Awit wong kuwi pada ngomongké goroh marang kowé, karepé ngedohké kowé sangka negaramu, nganti kowé pada Tak buyaraké lan nemu karusakan. Nanging bangsa sing gelem dipasangi pasangané Nebukadnésar ing guluné lan sing teluk marang dèwèké, kuwi bakal Tak jarké waé ing tanahé, mengkéné Tembungé GUSTI lan bakal ngolah tanahé lan manggon ing kono.” Aku wis ngomong marang Sedèkia, ratu ing Yéhuda, uga kaya mengkono, omonganku: “Sampéyan supaya gelem mikul pasangané ratu Babèl, sampéyan supaya gelem teluk marang piyambaké lan rayaté, nganti sampéyan mesti tetep urip. Kenèng apa sampéyan lan rayat sampéyan kudu nemoni pati karo pedang, pailan lan lelara pès, kaya sing diomongké bangsa sing ora gelem teluk marang ratu ing Babèl kuwi? Sampéyan wis ngrungokké tembungé para nabi sing ngomong marang sampéyan: Sampéyan aja nganti gelem teluk marang ratu Babèl! Awit nubuaté goroh ing ngarepé sampéyan. Awit Aku ora ngutus para wong kuwi, mengkéné tembungé GUSTI, nanging pada ngomongké goroh atas asma-Ku, nganti kowé pada Tak buyaraké lan nemu karusakan bareng karo para nabi sing pada ngomongké marang kowé kuwi.” Marang para imam lan rayat kabèh aku uga omong, tembungku: “Tembungé GUSTI mengkéné: Aja pada nggugu marang para nabimu, sing ngomongké marang kowé piranti-pirantiné griyané GUSTI ora let suwé bakal dibalèkaké sangka negara Babèl. Awit para wong kuwi pada ngomongké goroh marang kowé. Kowé aja pada nggugu marang para wong kuwi, pada teluka marang ratu ing Babèl, kowé bakal pada tetep urip. Kenèng apa kuta iki kudu dadi ambruk? Yèn wong-wong kuwi pantyèn nabi lan pada nduwé tembungé GUSTI, mesti pada njaluk karo ndesek marang GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, supaya piranti-piranti sing ijik kèri ing griyané GUSTI lan sing ning kratoné ratu ing Yéhuda lan sing nang Yérusalèm, aja nganti diangkati menyang Babèl. Awit mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, bab tyagak-tyagak, wadah segara-segaraan lan tyongkok, turahé piranti-piranti ing kuta kéné, sing ora dijupuki karo Nebukadnésar, ratu ing Babèl, waktu Panjenengané mboyong Yékonya anaké Yoyakim, ratuné Yéhuda uga para penggedéné negara Yéhuda lan kuta Yérusalèm, sangka Yérusalèm menyang Babèl, tenan, mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl, bab piranti-piranti sing ijik kèri ing griyané GUSTI, ing kratoné ratu ing Yéhuda lan ing Yérusalèm: Kuwi kabèh bakal diusungi menyang Babèl lan bakal disimpen ing kana nganti tekan ing wantyiné Aku mikir marang kuwi menèh, mengkono tembungé GUSTI lan nggawa bali menèh menyang panggonan iki.” Ing sak njeruhné taun kuwi uga, waktu wiwit jamané Sedèkia, ratu ing Yéhuda, nuju ing sasi kaping lima, ing taun sing kaping papat, Hananya anaké Asur, sing asal-usulé sangka Gibéon kuwi ngomong marang aku ing griyané GUSTI, ing ngarepé para imam lan rayat kabèh: “Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Aku wis nugel pasangané ratu ing Babèl kuwi. Ing sak njeruhné rong taun iki Aku bakal nguléhké kabèh pirantiné griyané GUSTI, sing dijukuk karo Nebukadnésar, ratuné Babèl, sangka panggonané lan diusungi menyang Babèl. Uga Yékonya anaké Yoyakim, ratu ing Yéhuda lan sak kabèhé wong buwangan sangka Yéhuda sing digawa menyang Babèl, bakal Tak balèkké menyang panggonané iki, mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal nugel pasangané ratu ing Babèl kuwi!” Yérémia terus ngetokké tembung marang Hananya ing ngarepé para imam lan rayat kabèh, sing pada ngadek ing griyané GUSTI. Tembungé Yérémia: “Amin! Supaya GUSTI nandangi mengkono! Supaya GUSTI netepi kaya isiné sing kok nubuwatké kuwi kanggo baliné piranti-piranti griyané GUSTI lan sak kabèhé wong buwangan kuwi sangka negara Babèl. Mung waé, kowé pada rungokna omongku sing bakal tak gelarké ing ngarepmu lan ing ngarepé rayat iki kabèh: Para nabi sing ana sak durungé aku lan kowé, wiwit mbiyèn mula wis pada nglairké nubuat marang negara okèh lan kraton gedé-gedé bab perang, tyilaka lan lelara pès. Nanging kanggo sakwijiné nabi sing nubuat bab tentrem rahayu, yèn ramalan kuwi kedadian, ijik diakoni, yèn nabi kuwi diutus karo GUSTI tenan.” Hananya terus njupuk pasangan kuwi sangka guluné Yérémia, terus diputung. Hananya ngomong ing ngarepé rayat kabèh: “Mengkéné tembungé GUSTI: Ya kaya mengkono enggon-Ku bakal nugel pasangané Nebukadnésar, ratu Babèl, Tak buwang sangka guluné para bangsa sak njeruhné rong taun iki!” Nanging Yérémia terus lunga sangka kono. Sakwisé Hananya nugel pasangan sangka guluné Yérémia, ana tembungé GUSTI marang Yérémia mengkéné: “Kowé budala nemoni Hananya lan omongana: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé wis nugel pasangan kayu, nanging Aku bakal nggawé pasangan wesi kanggo gantiné. Awit mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Pasangan wesi bakal Tak pasang ing guluné kabèh bangsa kuwi, nganti bangsa kuwi mau pada teluk marang Nebukadnésar, ratu ing Babèl; tenan, para ratu kuwi mesti bakal teluk! Uga kéwan galak kéwan ing ara-ara wis pada Tak wènèhaké.” Yérémia terus ngetokké tembung marang Hananya: “Hé Hananya, maraa rungokna! Kowé ora diutus karo GUSTI, malah kowé ndadèkké bangsa iki ngandel marang perkara ngapus, mulané tembungé GUSTI mengkéné: Tenan, Aku bakal ngentèkké kowé sangka bumi; sak njeruhné taun iki uga kowé bakal mati, awit kowé wis ngajak murtad sangka ngarepé GUSTI.” Hananya mati ing taun kuwi uga, ing waktu sasi kaping pitu. Iki uniné layang sing dikirimké karo Yérémia sangka Yérusalèm marang para wong tuwa sing pada dibuwang, marang para imam, para nabi lan kabèh wong sing dibuwang karo Nebukadnésar sangka Yérusalèm menyang Babèl. Kuwi kelakoné sakwisé Yékonya lan ratu wadon, ditutké para abdi kraton, para penggedéné Yéhuda lan Yérusalèm, uga para tukang lan pandé wesi metu sangka Yérusalèm. Layang iki dikirimké lantaran Elasa anaké Safan lan Gemarya anaké Hilkia, sing diutus karo Sedèkia, ratu ing Yéhuda, menyang Babèl, menyang ngarepé Nebukadnésar, ratu ing Babèl. Isiné: “Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl, marang wong buwangan kabèh, sing diboyong menyang pembuwangan sangka Yérusalèm menyang Babèl. Kowé pada ngedekna omah lan enggonana, kowé nggawéa kebonan, sing kena kok pangan pametuné. Pada omah-omaha supaya nduwéa anak lanang lan wadon; anakmu lanang pada rabèkna, anakmu wadon, omah-omaha, supaya pada nduwé anak lanang lan wadon, supaya kowé ing kana tangkar-tumangkara lan aja nganti suda! Pada ngupayaa marang keslametané kuta, ing ngendi parané enggon-Ku ngguwak kowé lan ndongakna kuta-kuta kuwi marang GUSTI, awit katentremané kuta kuwi uga dadi katentremanmu déwé. Tenan, mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Kowé aja gelem diapusi karo para nabimu, ing tengahmu, uga karo para tukang tenungmu lan aja nggugu marang impèn, sing diimpèkké! Awit para wong kuwi pada ngomongké goroh marang kowé atas asma-Ku. Aku ora ngutus para wong kuwi. Mengkono tembungé GUSTI. Awit mengkéné tembungé GUSTI: Yèn wis genep pitung puluh taun kanggo Babèl, Aku bakal nggatèkké marang kowé. Aku bakal netepi perjanjian-Ku marang kowé, nguléhké kowé marang panggonan kéné. Awit Aku iki ngerti rantyaman-Ku kanggo kowé, ya kuwi: rantyamané tentrem rahayu lan duduk rantyamané tyilaka, ya kuwi supaya kowé kebak pengarep-arep sing betyik kanggo ing mbésuké, mengkono tembungé GUSTI. Yèn kowé sambat lan teka karo penjaluk marang Aku, Aku ya bakal nuruti penjalukmu kuwi. Yèn kowé nggolèki Aku, bakal ketemu karo Aku; yèn kowé nakokké marang Aku karo sak kabèhé atimu, Aku bakal nglilani kowé ketemu karo Aku, mengkono tembungé GUSTI lan Aku bakal mulihké kahananmu lan nglumpukké kowé sangka antarané para bangsa lan sangka saben panggonan enggon-Ku mbuyarké kowé, mengkono tembungé GUSTI lan Aku bakal nguléhké kowé menyang panggonan, sangka nggon-Ku ngguwak kowé. Pantyèn kowé ngomong: GUSTI wis ngangkat para nabi kanggo kita kabèh ing Babèl. Mengkéné tembungé GUSTI bab ratu sing njagong ing damparé Daved lan kabèh rayat sing manggon ing kuta iki, ya kuwi para sedulurmu sing ora katut digawa metu menyang pembuwangan. Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Aku bakal ngirimké pedang, pailan lan lelara pès ing tengahé lan Aku bakal ndadèkké wong kuwi kaya woh anjir sing bosok, awit sangka èlèké nganti ora kena dipangan. Aku bakal ngoyak wong-wong kuwi karo pedang, pailan lan lelara pès lan Tak dadèkké gojèkan kanggo kabèh kraton ing bumi, dadi ipat-ipat, disuraki, poyokan lan dienyèk ing antarané para bangsa sing dadi parané enggon-Ku mbuyarké wong-wong kuwi, kanggo paukuman kanggo enggoné pada ora ngrungokké marang tembung-Ku, mengkono tembungé GUSTI, sing wis Tak wènèhaké marang para wong kuwi tanpa mandek lantaran para abdi-Ku, ya kuwi para nabi, nanging kowé ora pada ngrungokké, mengkono tembungé GUSTI. Nanging pada rungokna tembungé GUSTI, hé! kowé kabèh wong buwangan, sing wis Tak kirim sangka Yérusalèm menyang negara Babèl! Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl, kanggo Akab, anaké Kolaya lan Sedèkia, anaké Maaséya, wong sing pada ngomongké goroh marang kowé atas asma-Ku: Aku bakal ngekèkké wong-wong kuwi nang tangané Nebukadnésar, ratu ing Babèl, bakal pada dipatèni ing ngarepmu déwé, nganti kuwi bakal didadèkké bebendu karo sak kabèhé wong buwangan sangka Yéhuda sing pada ing Babèl, mengkéné tembungé: Bèn GUSTI nindakké marang kowé kaya Sedèkia lan Akab sing pada dipanggang ing geni karo ratu ing Babèl, awit sangka enggoné nglakoni duraka ing Israèl, laku bédang karo bojo wadon sak pepadané lan ngutyapké ngapus karo nyebut asma-Ku, nanging kuwi ora Tak omongké marang wong-wong kuwi. Aku déwé weruh lan nyeksèni déwé perkara kuwi. Mengkono tembungé GUSTI.” Marang Semaya, wong Nekelam kuwi, kowé ngomonga mengkéné: “Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Awit kowé wis kirim layang atas jenengmu déwé, marang kabèh wong ing Yérusalèm, ya kuwi marang imam Sépanya anaké Maaséya lan para imam kabèh, isiné: GUSTI wis ngangkat kowé dadi imam nggentèni imam Yoyada, supaya kowé dadi tukang ngawat-awati ing griyané GUSTI, supaya mbanda saben wong owah sing ngaku nabi lan ngalungi ranté wesi wong kuwi ing guluné. Mulané, kenèng apa kowé saiki kok ora nglawan Yérémia wong Anatot kuwi, sing ngaku nabi ing tengahmu? Wong kuwi apa ora kirim paweling marang kita ing Babèl, uniné: Enggonmu ing pembuwangan kuwi ijik suwé. Ngedekna omah, sing kok enggoni, nggawéa kebon, sing kena kok pangan pametuné!” Layang iki diwatyakké imam Sépanya, marang Yérémia. Terus ana tembungé GUSTI marang Yérémia mengkéné: “Ngirima paweling marang kabèh wong buwangan kuwi: Mengkéné tembungé GUSTI kanggo Semaya wong Nekelam kuwi: Awit Semaya wis ngomongké marang kowé, senajan ora Tak utus lan ndadèkké kowé pada pertyaya marang ngapus, mulané tembungé GUSTI mengkéné: Aku bakal nibakké paukuman marang Semaya, wong Nekelam kuwi lan sak turun-turunané; brayaté siji waé ora ana sing bakal manggon ing tengahé bangsa iki lan weruh kabetyikan, sing bakal Tak tibakké marang umat-Ku, awit wong kuwi ngajak murtad sangka ngarepé GUSTI. Mengkono tembungé GUSTI.” Tembungé GUSTI marang Yérémia: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Sak kabèhé tembungé sing Tak omongké marang kowé kuwi tulisen ing kitab. Awit, bakal tekan ing waktuné, mengkono tembungé GUSTI, Aku bakal mulihké kahanané umat-Ku Israèl lan Yéhuda, tembungé GUSTI lan Aku bakal mbalèkké para wong kuwi menyang negara sing wis Tak wènèhaké marang para leluhuré lan bakal nduwèni kuwi.” Iki tembungé sing dipréntahké karo GUSTI bab Israèl lan Yéhuda: “Aku wis krungu, jeritan awit sangka wedi, rasa wedi lan ora ana katentreman, mengkono tembungé GUSTI. Tyoba takona lan deloken, apa ana wong lanang sing nglairké anak? Kenèng apa sing Tak sawang saben wong lanang numpangké tangané ing wetengé kaya tyarané wong wadon, sing mbayi? Kenèng apa praupané pada kétok putyet? Oh, tenan ta enggoné wedi dina kuwi, ora ana tandingé; kuwi dina kasusahan kanggo Yakub, nanging bakal diluwari. Ing dina kuwi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Aku bakal nugel pasangané sangka guluné wong-wong kuwi lan medoti tali-taliné sing nyingseti lan wong kuwi bakal ora pada dadi batur menèh marang wong mantya. Wong kuwi bakal pada ngabdi marang GUSTI, Gusti Allahé lan marang Daved, ratuné sing bakal Tak dekké. Hé abdi-Ku Yakub, kowé aja wedi, mengkono tembungé GUSTI, hé Israèl, kowé aja giris! Awit, Aku ngluwari kowé sangka panggonan adoh, lan turunanmu sangka negarané pembuwangan. Yakub bakal mulih lan uripé bakal seneng lan tentrem, ora ana sing ngagèt-ngagèti. Awit Aku nunggal karo kowé, mengkono tembungé GUSTI, perlu mitulungi kowé. Kabèh bangsa sing Tak pasrahi kowé ing sak tengahé, kuwi bakal Tak entèkké, nanging kowé ora bakal Tak tumpes tyutes. Aku bakal nggebuki kowé miturut karo angger-angger, nanging Aku babar pisan ora nganggep kowé tanpa kesalahan. Tenan, mengkéné tembungé GUSTI: Laramu wis banget, tatumu ora bisa ditambani! Ora ana sing mbélani wewenangmu, ora ana tambané udunmu, kowé ora bakal bisa waras! Sak kabèhé wong sing seneng marang kowé, wis pada lali marang kowé, wis ora ana sing nakokké kowé menèh. Aku wis nggebuki kowé kaya tyarané satru karo gebukan sing sak kerengé. Awit kesalahanmu okèh, lan okèh tyatyahé dosamu. Kenèng apa kowé sambat-sambat awit sangka laramu, sangka perihmu sing banget? Awit kesalahanmu okèh, lan okèh banget tyatyahé dosamu, mulané Aku nindakké kuwi kabèh kanggo kowé. Nanging kabèh sing nguntal kowé, bakal entèk déwé, lan kabèh mungsuhmu bakal pada mlebu ing tawanan; wong sing njukuki kowé, bakal pada dadi rayahan, lan kabèh wong sing ngrampasi kowé bakal pada Tak dadèkké sing direbut. Awit Aku bakal maraské kowé, Aku bakal ngobati korèng-korèngmu, mengkono tembungé GUSTI, awit wong kuwi pada ngarani kowé wong buwangan, ya kuwi turahé sing ora ana sing nakokké babar pisan. Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal mulihké kahanané tarup-tarupé Yakub, lan melasi panggonané; kuta kuwi bakal dibangun menèh ing sak nduwuré jugrukané, lan kratoné bakal ngadek ing panggonané sing lawas. Kidung maturkesuwun bakal krungu ing sak tengahé, uga swarané wong pada bungah, Aku bakal ndadèkké tangkar tumangkar, lan ora bakal suda menèh. Aku bakal ndadèkké wong kuwi pada diluhurké lan ora disepèlèkké menèh! Anak-anaké bakal dadi pada kaya mbiyèn, lan pasamuané bakal tetep urip ing ngarep-Ku. Aku bakal ngukum kabèh wong sing pada meres. Wong sing mréntah bakal njedul sangka antarané wong-wong kuwi déwé lan wong sing mréntah bakal tukul sangka tengahé; Aku bakal nggawé bisa teka wong kuwi, lan tyedak karo Aku. Awit sapa sing wani ngetohké nyawané supaya tyedak karo Aku? Mengkono tembungé GUSTI. Nanging kowé bakal dadi umat-Ku lan Aku dadi Gusti Allahmu.” Delengen! Angin lesusé GUSTI, ya kuwi panasé bebenduné, wis metu nyamber-nyamber, angin lésus lan nyerang sirahé para wong duraka. Bebenduné GUSTI sing mulat-mulat kuwi ora bakal sirep, nganti apa sing wis dirantyam ing atiné wis kaleksanan lan diwujutké; ing pungkasané jaman, kowé bakal ngerti bab kuwi. “Tembungé GUSTI mengkéné: Ing waktu kuwi Aku bakal dadi Gusti Allahé kabèh brayaté turunané Israèl lan Israèl kabèh bakal dadi umat-Ku. Mengkéné tembungé GUSTI: Turahané bangsa sing utyul sangka pedang olèh kawelasan ing ara-ara samun! Israèl lunga nggolèki katentremané déwé! GUSTI ngétok marang kowé sangka kadohan, tembungé: Aku trésna kowé karo katrésnan sing langgeng, mulané Aku nerusaké kasetian-Ku marang kowé. Aku bakal mbangun kowé menèh, nganti kowé dibangun, hé anak wadon Israèl! Kowé bakal ndandani awakmu menèh karo terbangan, lan metu karo jejogètan kebungahan. Kowé bakal nggawé kebon anggur menèh ing pegunungan Samaria; nanging para wong sing pada nggawé kuwi bakal ngunduh pametuné uga. Bakal tekan ing wantyiné para wong sing jaga bakal pada mbengok-mbengok ing pegunungan Efraim: Hayuk, pada munggah menyang Sion teka ing ngarepé GUSTI, Gusti Allah kita! Awit mengkéné tembungé GUSTI: Pada surak-suraka kanggo Yakub karo kebungahan, bungah-bungaha ing bab penggedéné para bangsa! Wartakna, memujia lan omongna: GUSTI wis mitulungi umaté, ya kuwi turahé Israèl! Tenan, Aku bakal nuntun para wong kuwi sangka negara lor, lan bakal nglumpukké wong-wong kuwi sangka pojokané bumi, tunggalé ana sing lamur lan lumpuh, ana wong wadon sing ijik meteng bareng karo kumpulané wong sing nglairké anak; baliné mréné dadi pasamuan sing gedé. Tekané wong-wong kuwi karo nangis, Aku bakal nuntun wong-wong kuwi karo ngekèki panglipuran; Aku bakal nuntun mlakuné menyang kali-kali, liwat ing dalan sing rata, nang kono ora bakal pada kesandung; awit Aku wis dadi bapaké Israèl, nanging Efraim kuwi anak-Ku sing mbarep. Hé para bangsa, pada rungokna tembungé GUSTI, kuwi wartakna ing tanah-tanah pinggiré segara sing adoh, omongna: Panjenengané sing wis mbuyarké Israèl gelem nglumpukké menèh lan njaga kaya pangon marang kumpulané wedusé. Awit GUSTI wis ngluwari Yakub, wis nebus sangka tangané wong sing luwih rosa. Mulané bakal pada teka karo surak-surak ing pegunungan Sion, lan praupané abang sumringah, awit sangka kawelasané GUSTI, sing rupa gandum, anggur lan lenga, uga tyempé-tyempé lan sapi-sapi; uripé bakal kaya taman sing kesiram banyu, lan ora bakal kétok gloyoran menèh. Ing waktu kuwi prawan-prawan pada seneng-seneng jejogètan kebungahan wong enom lan wong tuwa bakal pada bungah-bungah. Aku bakal nggantèni kasangsarané dadi kabungahan, nglipur lan mbungahké wong-wong kuwi sakwisé pada ngalami kasusahan. Aku bakal mareki nyawané para imam karo kalubèran, umat-Ku bakal Tak wareki karo kawelasan-Ku. Mengkono tembungé GUSTI. Mengkéné tembungé GUSTI: Rungokna! Ing Rama krungu swarané tangis, tangis sing ngereské ati. Rahèl nangisi anak-anaké, nulak dilipur jalaran sangka anak-anaké, awit wis pada ora ana menèh. Mengkéné tembungé GUSTI: Empeten enggonmu nangis, lan empeten dlèwèrané luh sangka mripatmu, awit kanggo kangèlanmu ana ganjarané, mengkono tembungé GUSTI, anak-anakmu bakal mulih sangka negarané mungsuh. Ijik ana pengarep arep kanggo kowé mbésuk, anak-anakmu bakal mulih menyang panggonané déwé, mengkono tembungé GUSTI. Aku wis krungu tenan tangisané Efraim: Panjenengan wis ngrangkèt kula, lan kula wis nampani rangkètan kuwi, kaya pedèt sing ora dilatih. Kula supaya Panjenengan balèkké, supaya kula mratobat, awit Panjenengan kuwi GUSTI, Gusti Allah kita. Tenan, bareng kula mratobat, kula getun, bareng kula ngerti tegesé awak kula déwé, kula tyeblèk-tyeblèk pupuné kula, kanggo tanda susah, kula rumangsa isin lan kisinan, awit kula ngalami sing njijiki ing waktu nom-noman kula. Apa Efraim kuwi duduk anak-Ku sing ditrésnani utawa botyah klangenan-Ku? Awit yèn Tak welèhké, Aku tansah kèlingan marang dèwèké, awit sangka kuwi ati-Ku trenyuh, ora bisa ora, Aku mesti bakal ngekèki kawelasan. Mengkono tembungé GUSTI. Kowé ngedekna tugu-tugu ing daratan kanggo kowé, lan masanga tanda-tanda dalan, delengen dalan gedé sing tenan, ya kuwi dalan sing wis kok liwati! Balia, hé para prawan Israèl, balia menyang kuta-kutamu kéné! Hé botyah wadon sing wangkot, ijik pira suwéné enggonmu mangu-mangu? Awit GUSTI nggawé sing anyar ing bumi: wong wadon ngrangkul wong lanang.” Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl, mengkéné: “Yèn Aku wis mulihké kahanané para wong kuwi, wong bakal ngutyapké tetembungan iki menèh ing negara Yéhuda lan ing kuta-kutané: GUSTI mberkahi kowé panggonané kabeneran, gunung sing sutyi! Yéhuda uga sak kabèhé kuta-kutané bakal tetep ing pernahé, uga para wong tani, para sing nglembara karo kumpulané kéwan-kéwan. Awit Aku bakal nggawé segeré wong sing kesel lan wong sing ngenes bakal Tak wareki.” Mulané aku tangi lan weruh; enggonku turu kepénak. “Bakal tekan wantyiné, mengkono tembungé GUSTI, Aku bakal nglubèri turunané Israèl lan Yéhuda karo wiji manungsa lan kéwan. Kaya ing mbiyèn Aku tyepak-tyepak arep mbedoli lan ngembrukké para wong kuwi, supaya bubrah, ngrusak lan tyilaka, kaya mengkono uga Aku gelem mbangun lan nandur. Mengkono tembungé GUSTI. Ing waktu kuwi bakal ora ana wong sing ngomong menèh: Para bapak pada mangan woh anggur mentahan, anak-anaké pada linu untuné, nanging: Saben wong bakal mati awit sangka dosané déwé; saben wong sing mangan woh anggur mentahan, untuné dadi linu. Mengkéné tembungé GUSTI: bakal tekan ing wantyiné, Aku bakal nggawé perjanjian anyar karo wong Israèl lan Yéhuda, ora kaya perjanjian sing Tak gawé karo leluhuré, waktu Aku nuntun tangané, ing waktu ngetokké para wong kuwi sangka negara Egipte; perjanjian kuwi wis disélaki; senajan Aku dadi Gusti, sing ngwasani wong-wong kuwi, mengkono tembungé GUSTI. Nanging perjanjian sing bakal Tak gawé karo wong Israèl, sakwisé waktu kuwi, mengkono tembungé GUSTI kuwi mengkéné: angger-angger-Ku bakal Tak wènèhaké ing batiné lan Tak tulis ing atiné; Aku terus bakal ngadek dadi Gusti Allahé lan wong-wong kuwi bakal pada dadi umat-Ku. Uga ora perlu wong ngekèki piwulang menèh marang sak pepadané, utawa seduluré mengkéné: Kowé manuta marang GUSTI! Awit wong kuwi kabèh, gedé tyilik, bakal pada kenal marang Aku, mengkono tembungé GUSTI, awit kesalahané bakal Tak ngapura lan dosané wis ora Tak éling menèh.” Mengkéné tembungé GUSTI, sing ngekèki srengéngé digawé madangi awan sing netepké mbulan lan lintang-lintang kanggo madangi mbengi, lan nglebur segara, nganti ombaké molak-malik, asmané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Kaya sing ditentokké kuwi enggoné ora bakal owah gingsir sangka ngarep-Ku, mengkono tembungé GUSTI, ya kaya mengkono uga turunané Israèl ora bakal pedot-pedot enggoné dadi bangsa ing ngarep-Ku ing sak uruté jaman. Mengkéné tembungé GUSTI: Kaya langit ora kena diukur, lan dasar-dasaré bumi ngisor ora bisa dipriksa, mengkono uga Aku ora bakal nampik kabèh tyedak turunané Israèl, awit kabèh penggawéné. Mengkono tembungé GUSTI. Bakal tekan ing wantyiné, mengkono tembungé GUSTI, kuta kuwi bakal dibangun menèh ngadep marang GUSTI, wiwit sangka menara Hananéèl tekan ing gapura Pojok, lan diukur diteruské tekan ing puntuk Gareb, terus ménggok nang Goa, lan sak ratané legokan kuwi uga mayit-mayit lan awuné kurbané, uga kabèh lemah ing sak pinggiré kali Kidron nganti tekan ing pojoké gapura Jaran, mengétan, kuwi bakal dadi sutyi kanggo GUSTI. Wong ora bakal mbubrah utawa ngembrukké menèh ing selawasé.” Tembungé GUSTI marang Yérémia ing taun sing kaping sepuluhé jamané Sedèkia, ratu ing Yéhuda, kuwi taun sing kaping wolulas jamané Nebukadnésar. Ing waktu kuwi suradaduné ratu Babèl ngepung kuta Yérusalèm, nanging nabi Yérémia diukum ing lataré penjagan ing kratoné ratu ing Yéhuda. Yérémia enggoné diukum ing kono karo Sedèkia, ratu Yéhuda kuwi, awit didakwa mengkéné: “Kenèng apa kowé nubuwatké: Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal ngekèkké kuta iki marang tangané ratu ing Babèl, supaya dikwasani; Sedèkia, ratu ing Yéhuda, bakal ora bisa utyul sangka tangané wong Kasdim nanging mesti bakal dipasrahké marang ratu ing Babèl, nganti dèwèké bakal omongan adu-arep lan pandeng-pandengan karo dèwèké. Sedèkia bakal diboyong menyang Babèl lan bakal manggon ing kana, nganti Aku nggatèkké marang dèwèké, mengkono tembungé GUSTI. Yèn kowé perang nglawan wong Kasdim kuwi, kowé ora bakal beja!” Tembungé Yérémia: “Aku wis dikongkon karo GUSTI, mengkéné: Hanamèl, anaké Salum, pamanmu, bakal nemoni kowé karo usul: Kebonan kula ing Anatot, sampéyan tuku, awit sampéyan sing nduwé hak nebus lan nuku. Sakwisé mengkono tyotyok karo tembungé GUSTI, Hanamèl, sanak sedulurku, terus nemoni aku ing lataré penjagan lan ngusulké marang aku: Kebonan kula ing Anatot, ing panggonané Bényamin, sampéyan tuku, awit sampéyan sing nduwé hak nduwèni lan hak nebus; sampéyan tuku kuwi! Aku terus ngerti, yèn perkara kuwi sangka GUSTI. Dadiné aku nuku lemah, ing Anatot kuwi sangka tangané Hanamèl, anaké pamanku lan nimbang duwité pitulas sèkel slaka. Aku nulis layang tanda adol-tuku, terus dityap lan diseksèni, duwité terus tak timbang ing timbangan. Aku terus njupuk layang tanda adol-tuku, ya sing dityap, ya salinané sing bukakan. Aku terus masrahaké layang tanda mau marang Baruk, anaké Neria, anaké Makseya, ing ngarepé Hanamèl, anaké pamanku kuwi, ana ngarepé para seksi sing pada mèlu nanda-tangani layang tanda lan ana ngarepé kabèh wong Yéhuda ing lataré penjagan kono. Ing ngarepé para wong kuwi aku meling marang Baruk, omongku: Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Layang-layang iki jupuken ya sing nganggo tyap, ya salinané sing bukaan, kabèh dèlèhna ing wadah kendi supaya awèt. Awit mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Wong bakal tuku omah, kebon lan kebon anggur menèh ing negara kéné. Layang tanda kuwi sakwisé tak pasrahké marang Baruk, anaké Neria, aku terus ndedonga, tembungku: Duh, Gusti GUSTI! Tenan Panjenengan kuwi sing nggawé langit lan bumi, karo karosan Panjenengan sing gedé lan tangan Panjenengan sing diegaraké. Ora ana barang sing mokal kanggo Panjenengan! Panjenengan sing ngétokké kawelasan Panjenengan marang wong éwon-éwon, sing mbales dosané bapak marang anak-anaké ing sakwisé. Duh Gusti Allah sing gedé lan kwasa, asma Panjenengan kuwi sing disebut GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Gedé rantyaman Panjenengan lan gedé penggawéané Panjenengan; mripat Panjenengan weruh kabèh tindak-tanduké anaké manungsa lan ngekèki berkah marang saben wong timbang karo tindak-tanduk lan wohé penggawéané. Panjenengan kuwi sing ngétokké tanda lan mujijat ing negara Egipte, nganti teka ing dina kuwi marang Israèl lan marang umat manungsa, nganti asma Panjenengan kesuwur, kaya sing ngétok ing dina iki. Panjenengan wis ngetokké umat Panjenengan Israèl sangka negara Egipte karo tanda lan mujijat, karo tangan sing rosa lan diatyungké lan karo rasa wedi sing ngidap-idapi. Uga Panjenengan wis ngekèki tanah kuwi kaya sing Panjenengan janjèkké karo sumpah, marang para leluhuré, yèn bakal Panjenengan kèkké, negara sing lubèr mèlek lan madu. Pada mlebu ing negara kuwi, sing terus dienggoni, nanging pada ora manut marang préntah Panjenengan, ora miturut marang Torèt Panjenengan; pada ora nandangi kabèh sing Panjenengan préntahaké, supaya dilakoni. Mulané Panjenengan nibakké kabèh tyilaka kuwi. Lah, témbok-témbok sing bakal digawé ngepung lan ngrebut kuta kuwi wis tyedak; karo pedang, pailan lan lelara pès; kuta kuwi wis dipasrahké marang wong Kasdim sing pada nyerang. Sing Panjenengan omongaké kuwi wis kaleksanan; Panjenengan déwé wis weruh. Nanging Panjenengan, duh Gusti GUSTI, wis ngomong marang kula: Kebon kuwi tukunen karo slaka lan seksèkna. Nanging kuta kuwi wis dipasrahké nang tangané wong Kasdim.” Tembungé GUSTI marang Yérémia mengkéné: “Sejatiné, Aku iki GUSTI, Gusti Allahé kabèh sing urip; apa ana barang sing mokal kanggo Aku?” Mulané mengkéné tembungé GUSTI: Lah, Aku ngekèkké kuta iki nang tangané wong Kasdim lan marang Nebukadnésar, ratu ing Babèl lan dèwèké bakal ngrebut kuta iki. Kuta iki bakal diobong lan didadèkké areng karo wong Kasdim sing merangi, uga omah-omah sing payoné kanggo panggonan ngabekti nyembah marang brahala Baal lan kanggo nggawé sajèn ombèn-ombèn marang allah liyané, kanggo nukulaké nesuné ati-Ku. Awit wong Israèl lan wong Yéhuda mung tansah nglakoni sing ala ing ngarep-Ku wiwit nom-noman, tenan, wong Israèl mung tansah ngetokké nesuné ati-Ku karo penggawéné tangané, mengkono tembungé GUSTI. Lan kuta iki wiwit jamané nganti sepréné tansah ndadèkké nesu lan mulat-mulat bebendu-Ku, mulané mesti Tak tundung sangka ngarep-Ku, awit sangka kabèh sing ala sing digawé karo wong Israèl lan Yéhuda, sing nukulaké nesuné ati-Ku lan karo para wong kuwi déwé, para ratuné, para penggedéné, para imamé, para nabiné, wong Yéhuda lan wong sing manggon ing kuta Yérusalèm. Wong kuwi pada nyingkur Aku lan ora madep marang Aku lan senajan enggon-Ku mulangi tanpa mandek, ora gelem ngrungokké lan ora nampani piwulang-Ku. Déwa-déwané sing ndadèkké reget dipapanaké ing omah-Ku, ing nduwuré asma-Ku disebut, kanggo najisaké kuwi. Pada ngedekké puntuk-puntuk pangurbanan kanggo nyembah marang Baal ing Legokan Ben-Hinom, karo ngobong anak-anaké lanang lan wadon kanggo kurban marang Molok, didadèkké kurban ing geni, senajan Aku ora tau mréntahké lan babar pisan ora tau tukul ing ati-Ku, ya kuwi bab nindakké sing njijiki iki, nganti Yéhuda tiba ing dosa. Mulané mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kanggo kuta iki sing kok arani: wis dipasrahké nang tangané ratu ing negara Babèl, awit sangka pedang, pailan lan lara pès: Sejatiné, Aku nglumpukké para wong kuwi sangka kabèh negara, panggonan enggon-Ku mbuyarké awit sangka nesu-Ku, mulat-mulat bebendu-Ku lan gedéné nesu-Ku lan Aku bakal nguléhké para wong kuwi mréné lan Tak gawé tentrem panggonané. Para wong kuwi pada dadi umat-Ku lan Aku ngadek dadi Gusti Allahé. Karo menèh Aku bakal ngekèki pada tunggal pikiran lan tunggal tindak-tanduk, nganti pada nyembah Aku ing sak uruté jaman kanggo apiké sak turun-turunané mbésuk. Aku bakal nggawé perjanjiané langgeng karo umat-Ku kuwi, yèn Aku ora bakal ninggalké, nanging bakal nggawé betyik. Aku bakal ngekèki ati sing wedi lan ngajèni marang Aku, supaya aja ngedohi Aku. Aku bakal seneng nggawé betyik marang wong-wong kuwi, awit sangka wong-wong kuwi, lan Tak gawé tukul ing negara kéné karo kasetian, karo sak kabèhé ati-Ku lan sak kabèhé nyawa-Ku. Awit mengkéné tembungé GUSTI: “Kaya enggon-Ku nekakké kabèh kasangsaran sing ngidap-idapi marang bangsa iki, ya kaya mengkono uga enggon-Ku nekakké kabekjan, sing wis Tak janjèkké. Wong bakal tuku lemah menèh ing negara kéné, sing kok arani: Kuwi panggonan bongkor sing ora dipanggoni manungsa lan kéwan, kuwi wis dipasrahké ing tangané wong Kasdim! Wong bakal tuku kebon karo slaka, nulis layang bab adol-tinuku sing dityap lan diseksèni ing panggonané Bényamin, ing sak ubengé Yérusalèm, ing kuta-kutané Yéhuda, ing kuta-kuta Pegunungan lan ing kuta-kuta ing negara Negeb. Awit Aku bakal mulihké kahanané para wong kuwi. Mengkono tembungé GUSTI.” Tembungé GUSTI marang Yérémia sing kaping pindoné, waktu ijik diukum ing lataré penjagan, mengkéné: “Mengkéné tembungé GUSTI, sing nggawé bumi karo mbangun lan jejekké, GUSTI kuwi asmané: Sambata marang Aku, Aku mesti bakal nyauri marang kowé lan Aku bakal ngekèki weruh marang kowé, perkara-perkara sing gedé lan sing ketutup, ya kuwi bab sing kowé durung weruh. Awit, mengkono tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl, kanggo omah-omah ing kuta iki lan gedong-gedongé kratoné ratu ing Yéhuda sing dibubrah kanggo ngadepi témbok-témboké kepungané mungsuh lan pedang: Wong bakal maju perang nglawan wong Kasdim lan kuta iki bakal kebak layoné manungsa sing wis Tak patèni awit sangka nesu-Ku lan mulat-mulat bebendu-Ku, awit Aku wis ndelikké praupan-Ku sangka kuta iki, awit sangka kabèh penggawé alané. Hé, Aku bakal nukulaké kewarasan lan keséhatan lan Aku bakal maraské wong kuwi lan ngekèki keslametan lan katentreman nganti lubèr-lubèr. Aku bakal mulihké kahanané Yéhuda lan Israèl lan bakal Tak bangun menèh kaya mbiyèn. Aku bakal nyutyèkké para wong kuwi sangka sak kabèhé kesalahané sing digawé, enggoné nindakké dosa ing ngarep-Ku lan Aku bakal ngapura kabèh kesalahan sing digawé enggoné nindakké dosa lan enggoné nglawan marang Aku. Lan kuta iki bakal dadi pokoké kabungahan, kesuwur lan dadi elem-eleman lan diajèni kanggo Aku, ing ngarepé sak kabèhé bangsa ing bumi; sing wis pada krungu bab kabèh katrésnan sing Tak sokké kanggo bangsa iki; para bangsa bakal pada kagèt lan gemeter, awit sangka kabèh katrésnan lan katentreman sing Tak sokké marang bangsa kuwi. Mengkéné tembungé GUSTI: Ing panggonan kéné, sing kok arani wis dadi ambruk, ora dipanggoni manungsa lan kéwan, ing kuta-kutané Yéhuda lan ing dalan-dalané Yérusalèm, sing sepi mamring kuwi, lan ora ana wong sing ngenggoni lan ora ana kéwan-kéwan, bakal krungu menèh swarané kabungahan lan pada bungah, swarané pengantèn lanang lan wadon, swarané wong sing pada ngutyapké: Masrahna pamuji maturkesuwun marang GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi, awit GUSTI kuwi kebak katrésnan, katrésnan-Né kuwi langgeng tekan selawasé!, karo masrahaké kurban maturkesuwun ing griyané GUSTI. Awit Aku bakal mulihké kahanané negara iki kaya ing mbiyèn. Mengkono tembungé GUSTI. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, mengkéné: Ing panggonané kéné, sing wis dadi jugrukan, ora dipanggoni manungsa lan kéwan lan kabèh kutané, bakal ana pangonan menèh kanggo para pangon, sing nglumpukké wedus-wedusé a ing kono. Ing kuta-kuta Pegunungan, ing kuta-kuta Panggonané Pegunungan, ing kuta-kuta tanah Negeb, ing panggonané Bényamin, ing sak ubengé Yérusalèm lan ing kuta-kutané Yéhuda, wedus-wedusé bakal liwat menèh ing sak ngisoré tangané sing ngitung. Mengkono tembungé GUSTI.” “Tembungé GUSTI mengkéné: Sak temené, bakal tekan waktuné enggon-Ku bakal netepi perjanjian, sing Tak wènèhaké marang turunané Israèl lan Yéhuda. Ing waktu kuwi Aku bakal ngetokké Trubusané keadilan kanggo Daved, sing bakal nindakké keadilan lan kabeneran ing negara. Ing waktu kuwi Yéhuda bakal diluwari lan Yérusalèm uripé bakal tentrem. Lan karo jeneng iki, dèkné bakal disebut: GUSTI kuwi keadilan kita. Awit tembungé GUSTI mengkéné: Tyedak turunané Daved bakal ora pedot-pedot nglungguhi damparé kratoné bangsa Israèl! Lan tyedak turunané para imam bangsa Lèwi uga ora mandek-mandek masrahaké kurban obongan lan kurban panganan, uga kurban sing dibelèh ing sak uruté jaman, ing ngarep-Ku.” Tembungé GUSTI marang Yérémia, mengkéné: “Tembungé GUSTI mengkéné: Yèn kowé bisa mbubrah perjanjian-Ku karo awan lan wengi, nganti awan lan wengi ora netepi ing waktuné, ing kono perjanjian-Ku marang abdi-Ku Daved uga bisa dibubrah, nganti ora nduwé turunan menèh sing nglungguhi damparé kratoné, mengkono uga perjanjian-Ku karo bangsa Lèwi, ya kuwi para imam sing dadi peladèn-Ku. Kaya suradadu ing langit sing tanpa itungan tyatyahé lan kaya wediné segara sing ora kena ditaker, ya kaya mengkono uga enggon-Ku nangkar-nangkaraké tyedak turunané Daved lan para wong Lèwi, sing ngladèni Aku.” Tembungé GUSTI marang Yérémia, mengkéné: “Apa sing diutyapké para wong kuwi ora kok gatèkké: Turunan rong brayat, sing dipilih karo GUSTI kuwi wis ditampik karo Panjenengané? Karo tyara mengkono wong kuwi pada ngrèmèhké umat-Ku, awit kuwi ora dianggep dadi bangsa menèh. Tembungé GUSTI mengkéné: Yèn Aku ora netepi perjanjian-Ku karo awan lan wengi, uga tatanané langit lan bumi, ing kono Aku mesti uga bakal nampik tyedak turunané Yakub lan abdi-Ku Daved, nganti mandek enggon-Ku ngangkat sangka tyedak turunané, ngwasani marang tyedak turunané Abraham, Isak lan Yakub. Awit Aku bakal mulihké kahanané para wong kuwi lan kuwi bakal pada Tak welasi.” Tembungé GUSTI marang Yérémia, waktu Nebukadnésar, ratu ing Babèl lan kabèh suradaduné, kabèh kraton ing bumi, sing dikwasani lan kabèh bangsa maju perang nglawan Yérusalèm lan kabèh kuta-kuta pangwasané: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Kowé lungaa, omongana Sedèkia, ratu ing Yéhuda, tembung iki: Mengkéné tembungé GUSTI: Sak temené, Aku bakal ngekèkké kuta iki nang tangané ratuné Babèl, supaya diobong. Lan kowé déwé ora bakal bisa utyul sangka tangané, kowé mesti bakal ketyekel lan dipasrahké ing tangané; kowé bakal mandeng adu-arep karo ratuné Babèl lan omongan karo dèwèké lan kowé bakal diukum ing Babèl. Nanging senajan mengkono, rungokna tembungé GUSTI, duh Sedèkia, ratuné Yéhuda, awit mengkéné tembungé sampéyan: Kowé ora bakal mati karo pedang! Kowé bakal mati karo tentrem. Kowé ijik bakal dihurmati karo obong-obongan kaya para leluhurmu, para ratu ing jaman mbiyèn, sak durungé kowé; mengkono uga kowé ijik ditangisi karo tembung pesambat: Duh, bendara! Tenan Aku sing ngomongké tembung iki. Mengkéné tembungé GUSTI.” Yérémia terus ngomongké tembungé kuwi marang Sedèkia, ratuné Yéhuda, ing Yérusalèm, waktu suradaduné ratu ing Babèl nyerang perang nglawan Yérusalèm lan turahé kuta-kutané Yéhuda, ya kuwi Lakis lan Aseka, awit tunggalé kuta-kutané Yéhuda mung kèri kuwi sing ijik ana témboké. Tembungé GUSTI marang Yérémia, sakwisé Sedèkia nggawé perjanjian karo rayat ing Yérusalèm kabèh supaya préntah kamardikan, supaya saben wong ngluwari baturé bangsa Ibrani, ya lanang ya wadon, supaya dadi wong merdéka, nganti ora ana wong siji-sijia sing nduwé batur wong Yéhuda, seduluré. Kabèh penggedéné lan rayat kabèh sing pada mèlu ing perjanjian kuwi pada ngrujuki yèn saben wong bakal ngluwari baturé lanang lan wadon, supaya pada dadi wong merdéka, nganti ora ana wong siji-sijia sing nduwé batur sangka tunggalané wong kuwi. Wong-wong pada ngrujuki lan pada merdékakké para baturé. Nanging sakwisé kuwi pada malih gagasané, terus njupuk batur sing wis pada dimerdikakké, pada dipeksa kerja menèh, lanang lan wadon. Terus ana tembungé GUSTI marang Yérémia, mengkéné: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Aku déwé wis nggawé perjanjian karo para leluhurmu, ing waktu pada Tak etoké sangka negara Egipte, sangka negara penggawéan peksa, isiné: Ing sakwisé pitung taun kowé déwé-déwé kudu merdékakké seduluré bangsa Ibrani sing wis pada ngedol awaké marang kowé; dèwèké bakal pada kerja nem taun suwéné, terus kudu kok luwari, terus dadi wong merdéka. Nanging para leluhurmu ora pada nggatèkké lan ngrungokké marang tembung-Ku. Ing dina iki kowé wis pada mratobat lan nglakoni apa sing bener ing ngarep-Ku, awit saben wong wis pada nyetujoni kamardikan marang seduluré lan kowé wis janji ing ngarep-Ku ing omah, ing sak nduwuré disebut asma-Ku. Nanging kowé terus pada malih gagasanmu lan ngregeti asma-Ku: kowé kabèh pada njukuk bali baturé lanang lan wadon, sing wis kok merdékakké miturut kepénginané lan meksa para wong kuwi dadi baturmu menèh. Mulané tembungé GUSTI mengkéné: Kowé ora pada nggatèkké tembung-Ku, supaya saben wong nyetujoni ngluwari marang sak panunggalané lan seduluré, mulané, Aku nyetujoni pembébasan kanggo kowé, mengkono tembungé GUSTI, kanggo dipsrahké marang pedang, lara pès lan pailan. Kowé bakal Tak dadèkké sing njalari girisé kabèh kraton ing bumi. Lan Aku bakal ngekèkké para wong sing nerak perjanjianku lan ora netepi isiné perjanjian, sing digawé ing ngarep-Ku karo nyigari pedèt dadi loro, terus mlaku ing antarané sigarané, para penggedéné Yéhuda, para penggedéné Yérusalèm, penggedé kraton, para imam lan rayat kabèh sing wis mlaku ing antarané sigarané pedèt kuwi, wong kuwi bakal pada Tak pasrahké marang tangané mungsuhé lan para wong sing ngarah nyawané, banjur layoné terus bakal dadi pakané manuk ing awang-awang lan kéwan ing bumi. Uga Sedèkia, ratuné Yéhuda uga para penggedéné bakal Tak pasrahké marang tangané mungsuh lan marang wong sing ngarah nyawané lan marang tangané suradaduné ratu ing Babèl, ing waktu iki pada budal ninggal kowé. Tembungé GUSTI mengkéné: Sak temené, Aku wis ngekèki préntah lan mbalèkké para suradadu kuwi menyang kuta kéné, terus nyerang perang, ngrebut lan ngobong kuta iki. Kuta-kutané Yéhuda bakal Tak gawé ludes, nganti ora ana wong sing ngenggoni.” Tembungé GUSTI marang Yérémia ing jamané Yoyakim anaké Yosia, ratu ing Yéhuda, mengkéné: “Lungaa marani wong turunané Rekab, rembukana karo para wong kuwi lan tuntunen menyang omahé GUSTI ing sakwijiné kamar, terus ombènana anggur!” Aku terus marani Yaasanya, anaké Yérémia, anaké Habazinya, uga para seduluré lan para anaké kabèh: kabèh turunané Rekab. Aku nuntun wong-wong kuwi menyang griyané GUSTI, menyang kamaré para anaké Hanan, anaké Yigdalyahu, abdiné Gusti Allah; ya kuwi kamar ing sandingé kamaré para penggedéné ing sak nduwuré kamaré Maaséya anaké Salum, penjaga-gapura. Ing ngarepé para brayaté Rekab aku nyèlèhké tuwung-tuwung kebak anggur lan tyingkir-tyingkir, aku terus ngomong marang wong-wong mau: “Kowé pada ngombéa anggur!” Nanging pada nyauri: “Kita pada ora ngombé anggur, awit simbah Yonadab, anaké Rekab, para mbah kita, wis meling marang kita mengkéné: Kowé lan karo anakmu kabèh aja pada ngombé anggur ing sak lawas-lawasé, aja nggawé omah, aja nyebar wiji, aja nggawé lan nduwèni kebon anggur, nanging pada manggona ing tarup-tarup selawasé urip, supaya kowé dawa umurmu ing negara, sing kok enggoni dadi wong mantya! Kita pada manut pawelingé simbah Yonadab, anaké Rekab, para mbah kita, ing bab samubarang sing dadi pawelingé marang kita, supaya kita pada ora ngombé anggur sak lawasé urip, ya kuwi kita déwé, bojo kita, anak-anak kita lanang wadon, supaya kita ora nggawé omah sing kita panggoni, ora nduwé kebon anggur, utawa kebonan lan wiji, nanging tetep pada manggon ing tarup waé lan setia manut kaya sing dadi pawelingé simbah Yonadab, para mbah kita. Nanging waktu Nebukadnésar, ratu ing Babèl ngluruk negara iki, kita terus pada omongan: Hayuk pada ngungsi menyang Yérusalèm awit sangka tekané suradadu Kasdim lan Aram kuwi! Mengkéné jalarané kita terus pada manggon ing Yérusalèm.” Ing waktu kuwi GUSTI ngekèki tembung marang Yérémia: “Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl mengkéné: Lungaa lan ngomonga marang wong Yéhuda lan wong isiné kuta Yérusalèm: Apa kowé ora nampa piwulang ya kuwi ngrungokké tembung-Ku? Pantyèn, pawelingé Yonadab, anaké Rekab kuwi ijik digatèkké, ya kuwi enggoné dèwèké meling marang tyedak turunané, supaya aja ngombé anggur lan tekan sepréné wong kuwi pada ora ngombé anggur, awit pada nggatèkké marang pawelingé leluhuré. Aku déwé tansah ngomongi kowé, nanging kowé pada ora ngrungokké marang Aku. Aku wis ngutus sak kabèhé abdi-Ku marani kowé, ya kuwi para nabi, tanpa mandek enggoné ngomongi: Pada mratobat sangka tindak-tandukmu sing ala, penggawému owahana supaya betyik, aja ngetutké allah liyané lan aja sujut nyembah marang kuwi, supaya kowé bakal tetep manggon ing negara sing Tak wènèhaké marang kowé lan leluhurmu. Nanging kowé pada ora gelem nggatèkké lan ngrugokké marang Aku. Turunané Yonadab, anaké Rekab pada setia nggatèkké pawelingé para leluhuré, nanging bangsa iki wegah ngrungokké marang Aku. Mulané tembungé GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Aku bakal nibakké marang Yéhuda lan kabèh wong nang kuta Yérusalèm sak kabèhé kasangsaran, sing wis Tak kanggokké ngantyam wong-wong kuwi; awit Aku wis ngekèki tembung marang para wong kuwi, nanging pada ora ngrungokké lan Aku wis nyeluk wong-wong kuwi, nanging pada ora nyauri.” Nanging Yérémia ngomong marang turunané Rekab: “Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Awit kowé pada nggatèkké marang pawelingé Yonadab, leluhurmu, ngugemi marang kabèh pawelingé lan tetep pada nglakoni kaya pawelingé marang kowé, mulané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl ngomong mengkéné: Turunané Yonadab anaké Rekab bakal ora pedot-pedot ngladèni Aku tekan sak lawas-lawasé.” Waktu ing taun kaping papat pepréntahané Yoyakim anaké Yosia, GUSTI ngekèki tembungé marang Yérémia mengkéné: “Njupuka layang gulungan lan tulisen ing kono kabèh tembung sing Tak omongké marang kowé kanggo Israèl, Yéhuda lan kabèh bangsa, wiwit waktu Aku nggelar tembung marang kowé, ya kuwi wiwit jamané Yosia, nganti sepréné. Yèn turunané Yéhuda krungu bab sak okèhé tyilaka, sing Tak rantyam bakal Tak tibakké marang wong-wong kuwi, menawa déwé-déwé bakal mratobat sangka pertingkahé sing ala, nganti Aku ngapura kesalahan lan dosané.” Dadiné Yérémia terus ngundang Baruk anaké Neria, Baruk terus nulisi ing layang gulungan sangka tutuké Yérémia kabèh tembung, sing dipréntahké karo GUSTI. Ing sakwijiné dina Yérémia ngongkon marang Baruk mengkéné: “Aku iki ijik kena alangan ora bisa munggah menyang griyané GUSTI. Dadiné ing dina pasa kowé waé sing matyakké tembungé GUSTI sangka gulungan sing kok tulis sangka tutukku kuwi marang wong okèh ing griyané GUSTI; kuwi watyakna uga marang sak kabèhé wong Yéhuda sing teka sangka kuta-kutané. Menawa sambaté tekan ing ngarepé GUSTI, terus saben wong pada mratobat sangka pertingkahé sing ala kuwi, awit gedé bebenduné lan mulat-mulat nesu sing dienggo ngantyam karo GUSTI marang bangsa iki.” Baruk anaké Neria nindakké tyotyok kaya sing dipréntahké Yérémia, ya kuwi matyakké tembungé GUSTI sangka kitab kuwi ing griyané GUSTI. Nanging waktu ing taun sing kaping lima pepréntahané Yoyakim anaké Yosia, ratu ing Yéhuda, ing sasi kaping sanga, dikabarké pasa ing ngarepé GUSTI kanggo kabèh wong Yérusalèm lan rayat kabèh sing teka ing Yérusalèm sangka kuta-kuta Yéhuda. Baruk terus matyakké tembungé Yérémia sangka kitab kuwi marang rayat kabèh ing griyané GUSTI, ing kamaré Gemarya, anaké sèkretarisé Safan, ing plataran nduwuré, ing ngarepé gapurané griyané GUSTI sing anyar. Bareng Mikaya, anaké Gemarya, anaké Safan krungu kabèh tembungé sangka kitab mau, terus medun menyang kratoné ratu menyang ing kamaré sèkretarisé. Ing kono kétok kabèh penggedéné pada njagong ya kuwi: juru tulis Elisama, Delaya, anaké Semaya, Elnatan, anaké Akbor, Gemarya, anaké Safan, Sedèkia, anaké Hananya lan kabèh penggedéné liyané. Mikaya terus ngomongi marang para penggedéné mau kabèh tembungé sing dirungokké, waktu Baruk matyakké kitab kuwi marang wong okèh. Para penggedéné mau terus ngongkon marang Yéhudi, anaké Netanya, anaké Selemya, anaké Kusi supaya ngomong marang Baruk: “Gulungan sing mentas kok watyakké marang wong okèh kuwi gawanen lan mrénéa!” Baruk terus mara karo nggawa gulungan mau. Préntahé para penggedéné: “Lungguha lan kuwi watyakna marang kita!” Bareng para penggedéné krungu tembungé kuwi kabèh, banget kagèté lan terus pada rerasanan: “Kita kudu gelis-gelis masrahké kabèh tembungé kuwi marang ratu!” Terus pada takon marang Baruk, tembungé: “Ngomonga marang kita, kepriyé tyarané enggonmu nulis kabèh tembungé iki!” Semauré Baruk marang wong-wong kuwi: “Kabèh tembungé kuwi kula nampa sangka tutuké Yérémia, terus kula tulisi nganggo mangsi ing kitab.” Para penggedéné terus ngomong marang Baruk: “Lungaa lan ndelika bareng karo Yérémia! Aja nganti ana wong sing ngerti panggonanmu!” Para penggedéné mau terus pada nemoni ratuné ing plataran, sakwisé gulungan mau disinggahké ing kamaré juru tulis Elisama. Terus masrahaké tembungé kuwi kabèh marang ratuné. Ratu terus ngongkon marang Yéhudi njupuk layang gulungan mau sangka kamaré juru tulis Elisama. Yéhudi terus matyakké kitab kuwi marang ratuné lan kabèh penggedéné ngadek ing sandingé ratuné. Waktu kuwi nalika sasi kaping sanga lan ratu ijik njagong ing balé ing waktu adem; rodok adoh nang ngarepé ratuné ana geni prapèn murup. Saben-saben Yéhudi rampung sing matya olèh telu utawa patang katya, ratu ngetok-ngetoki layang kuwi karo pésoné sèkretarisé, terus kebuwang ing prapèn, nganti layang gulungan kuwi entèk diobong ing prapèn mau. Ratu uga para pegawéné sing pada krungu tembungé kuwi ora ana sing kagèt utawa nyuwèk-nyuwèk sandangané. Senajan Elnatan, Delaya lan Gemarya wis pada ngomongi supaya aja ngobong layang gulungan kuwi, nanging ratuné ora rungokké marang tembungé. Ratu malah ngongkon marang Yerakméél, Seruya, anaké Asriel lan Selemya, anaké Abdèèl supaya nyekel juru tulis Baruk lan Yérémia, nanging GUSTI ndelikké wong loro kuwi. Sakwisé ratu ngobong gulungan sing ngemot tembung sing ditulis karo Baruk sangka tutuké Yérémia, GUSTI ngekèki tembungé marang Yérémia mengkéné: “Njupuka gulungan liyané tulisana kabèh tembung, ing gulungan sing ndisik lan sing wis diobong karo Yoyakim, ratu ing Yéhuda kaé. Kanggo Yoyakim, ratu ing Yéhuda kuwi kowé omongana mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé wis ngobong gulungan kuwi lan ngomong: Kenèng apa kowé nulis ing kono, yèn ratu ing Babèl mesti bakal teka ngentèkké negara kéné lan ngentèkké manungsa lan kéwan ing kono? Awit sangka kuwi mengkéné tembungé Yoyakim ratu ing Yéhuda: Dèwèké ora bakal nduwé turunan sing nglungguhi damparé Daved lan layoné bakal keguwak, nganti kepanasan ing wayah awan lan kademen ing wayah mbengi. Aku bakal ngukum dèwèké, tyedak turunané lan para abdiné awit sangka kesalahané; Aku bakal nekakké marang wong-wong kuwi, marang sak kabèhé wong sing manggon ing Yérusalèm lan marang wong Yéhuda kabèh tyilaka sing wis Tak kanggokké ngantyam wong kuwi kabèh, nanging tembung-Ku ora dirungokké.” Yérémia terus njupuk gulungan liyané lan dikèkké marang juru tulisé Baruk, anaké Neria, sing nulisi sembarang sing ditampa sangka tutuké Yérémia kabèh tembungé sing ketulis ing layang sing wis diobong karo Yoyakim, ratu ing Yéhuda kuwi. Apa menèh ijik ditambahi tembungé okèh tunggalé kuwi. Sedèkia, anaké Yosia dadi ratu nggentèni Konyahu, anaké Yoyakim; Nebukadnésar, ratu ing Babèl wis ngangkat piyambaké dadi ratu ing negara Yéhuda. Nanging piyambaké sak pegawéné uga rayaté ing negara kono pada ora nggugu marang tembungé GUSTI, sing dipréntahké lantaran Yérémia. Nuju ing sakwijiné dina Sedèkia kongkonan Yukal, anaké Selemya lan imam Sépanya, anaké Maaséya menyang ngarepé Yérémia, dikongkon ngabaraké tembungé: “Kula pada sampéyan ndongakké marang GUSTI, Gusti Allah kita!” Nanging ing waktu semono Yérémia ijik bisa mlebu-metu ing sak tengahé rayat; Yérémia durung dityemplungké ing paukuman. Nanging suradaduné Parao wis budal sangka Egipte; bareng para wong Kasdim sing ngepung Yérusalèm krungu, terus pada ninggal kuta kuwi. Terus ana tembungé GUSTI marang Yérémia, mengkéné: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl: Ngomonga marang ratu ing Yéhuda sing ngutus kowé, supaya njaluk pinuntun marang Aku: Delengen para suradadu sing wis budal sangka Egipte arep ngréwangi kowé, bakal bali menyang Egipte negarané. Nanging wong Kasdim bakal bali nyerang perang nglawan kuta iki, dibedah lan diobong. Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé aja ngapusi awakmu déwé, karo ngomong: Para wong Kasdim wis lunga kabèh sak selawasé! Nanging ora pada lunga selawasé! Lan yèn kowé nggempur lan bisa ngalahké sak kabèhé suradadu Kasdim, sing merangi kowé kuwi nganti mung ana turahé sing ketaton banget, ing tarup-tarupé déwé-déwé bakal pada ngadek lan ngobong kuta iki.” Waktu para suradadu ing Kasdim wis ninggal kuta Yérusalèm jalaran wedi karo suradaduné Parao, Yérémia terus lunga sangka Yérusalèm menyang panggonané Bényamin perlu ngurus pandumané warisan ing antarané sanak seduluré. Waktu mlebu ing gapurané panggonané Bényamin, ing kono ana sakwijiné juru jaga sing diarani Yeria, anaké Selemya, anaké Hananya; kuwi terus nyekel Yérémia, karo ngomong banter: “Kowé arep mbalik ngetutké wong Kasdim!” Lan senajan Yérémia nyauri: “Oh goroh kuwi, aku ora mbalik mèlu wong Kasdim!”, nanging ora digubris karo Yeria, kuwi terus nyekel Yérémia lan diadepaké marang para penggedéné. Para penggedéné mau pada nesu banget marang Yérémia, njotosi Yérémia lan terus dilebokké ing omah paukuman, ing omahé juru tulis Yonatan; omah kuwi wis didadèkké pakunjaran. Kaya mengkono lelakoné Yérémia sing terus dityemplungké ing sumur tandon banyu ing njeruh lemah. Lan Yérémia suwé enggoné ing kono. Ing sakwijiné dina Sedèkia kongkonan wong njupuk Yérémia. Terus karo meneng-meneng ratu takon marang Yérémia: “Apa ana tembungé GUSTI?” Semauré Yérémia: “Ana! Sampéyan bakal dipasrahké ing tangané ratuné Babèl.” Yérémia terus ngomong marang Sedèkia: “Apa dosa kula sing kula tindakké marang sampéyan, nanging kula nganti sampéyan lebokké ing paukuman? Ing ngendi para nabi sampéyan sing wis ngomongké, yèn ratu ing Babèl ora bakal nyerang perang nglawan sampéyan lan negara iki? Saiki, duh bendara kula ratu, sampéyan supaya gelem ngrungokké. Penjaluk kula supaya ketampa ing ngarepé sampéyan. Kula supaya aja sampéyan balèkké ing omahé juru tulis Yonatan; kula mesti dipatèni ing kana.” Sedèkia terus mréntah, supaya Yérémia diukum ing plataran penjagan lan saben dina supaya dikèki roti sak iris sangka dalan tukang roti, nganti sak entèkké roti ing kuta kono. Mengkono dadiné Yérémia tetep ing plataran penjagan. Nanging Sefatya, anaké Matan, Gedalya, anaké Pashur, Yukal, anaké Selemya lan Pashur, anaké Malkia pada krungu tembung sing tanpa pedot diutyapké karo Yérémia marang kabèh wong: “Mengkéné tembungé GUSTI: Sapa sing manggon ing kuta kéné bakal mati karo pedang, kaliren utawa lelara pès; nanging sapa sing metu sangka kéné ketemu suradadu Kasdim, kuwi bakal tetep urip, nyawané bakal dadi rayahané lan dèwèké tetep urip. Mengkéné tembungé GUSTI: Kuta iki bakal dipasrahké ing tangané suradaduné ratu Babèl, bakal dibedah.” Para penggedéné mau terus pada ngomong marang ratu: “Apiké wong kuwi dipatèni! Awit karo ngomong mengkéné kuwi dèwèké nglemeské semangaté para prajurit, sing ijik manggon ing kuta kéné, uga semangaté rayat kabèh. Tenan, wong kuwi ora ngupaya marang keslametané bangsa, nanging nyilakakké.” Sedèkia ngomong: “Apik, wong kuwi ing tanganmu! Awit ratu ora bisa nindakké apa-apa, kanggo ora nuruti kowé!” Wong-wong kuwi terus pada nyekel Yérémia lan dityemplungké sumur duwèké Malkia ing plataran penjagan; enggoné nyemplungké Yérémia karo tali. Sumuré kuwi asat, mung ana enduté, dadiné Yérémia terus kelep ing endutan kono. Nanging waktu krungu karo Ebed-Mèlèk, wong Etiopia kuwi, dèwèké kuwi sakwijiné abdi omah kanggo botyah wadon, sing manggon ing kraton, yèn Yérémia dityemplungké sumur, waktu semono ratu nalika njagong ing gapura Bényamin, Ebed-Mèlèk terus metu sangka kraton lan ngomong marang ratu: “Duh bendara kula ratu, penggawéané wong-wong kuwi ala kanggo Yérémia, ya kuwi anggèné nyemplungké dèwèké ing sumur, dèwèké mesti mati kaliren ing kono! Awit ing kuta rotiné wis entèk.” Ratu terus mréntah marang Ebed-Mèlèk, wong Etiopia kuwi, tembungé: “Ngejaka wong telu, Yérémia etokna, sak durungé mati!” Ebed-Mèlèk terus ngajak wong telu mlebu ing kraton ing gudang sandangan, panggonan simpenan barang-barang; ing kono njupuk sandangan gombal-gombal sing amoh-amoh, terus ngeduni tali marang Yérémia, ing njeruh sumur kuwi. Ebed-Mèlèk, wong Etiopia terus mbengok marang Yérémia: “Sandangan gombal-gombal sing amoh-amoh kuwi sampéyan ndèkèkké ing ngisoré tyangklakan sampéyan, kanggo ganjelé tali!” Yérémia terus nandangi mengkono. Wong-wong mau terus narik taliné lan ngetokké Yérémia sangka sumuré. Mengkono dadiné Yérémia manggon tetep ing lataré penjagan. Sedèkia mréntah wong nggawa Yérémia ing ngarepé nang gapura kaping telu ing griyané GUSTI. Tembungé ratu marang Yérémia: “Kula bakal takon salah sijiné perkara marang sampéyan, aja nganti nutupi siji waé marang kula!” Semauré Yérémia marang Sedèkia: “Yèn kula ngomongké marang sampéyan, sampéyan apa ora bakal matèni kula, ta? Lan yèn kula ngekèki rembuk sampéyan mesti ora mbok tampa!” Sedèkia terus sumpah meneng-meneng marang Yérémia, tembungé: “Kanggo asmané GUSTI sing urip, sing ngekèki nyawa kuwi marang kita kabèh, sampéyan ora bakal kula patèni lan ora bakal kula pasrahké marang para wong sing pada ngarah marang nyawa sampéyan kuwi!” Sakwisé mengkono Yérémia terus ngomong marang Sedèkia: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Yèn kowé metu lan masrahaké uripmu marang para penggedéné ratu ing Babèl, nyawamu bakal diayomi lan kuta iki ora bakal diobong; kowé uga sak kulawargamu bakal tetep urip. Nanging yèn kowé ora masrahaké uripmu marang para penggedéné ratu ing Babèl, kuta iki bakal dipasrahké nang tangané wong Kasdim, terus bakal diobong; kowé déwé bakal ora bisa utyul sangka tangané.” Sedèkia terus ngetokké tembung marang Yérémia: “Kula wedi marang para wong Yéhuda sing wis pada mbalik mèlu wong Kasdim kuwi, mesti kula bakal dienggo gegojèkan.” Semauré Yérémia: “Perkara kuwi ora bakal klakon! Kula njaluk ngrungokké tembungé GUSTI tegesé perkara sing wis kula omongké marang sampéyan; kahanané sampéyan bakal apik lan awak sampéyan bakal kerumatan. Nanging yèn sampéyan ora gelem masrahaké sampéyan, tembungé GUSTI mengkéné, sing dipréntahké marang kula. Kabèh para wong wadon sing ijik kèri ing kratoné ratu ing Yéhuda bakal dituntun metu nang ngarepé para penggedéné ratu ing Babèl, karo mbengok: Kowé dibujuk lan dikalahké karo para kantya-kantyamu. Nanging ijik waé sikilmu keblesek ing endut, wong kuwi wis pada bali mulih. Kabèh bojoné lan para anaké ratuné pada dituntun metu menyang ngarepé wong Kasdim. Lan sampéyan déwé ora bakal bisa utyul sangka tangané, nanging sampéyan bakal ketyekel karo ratu ing Babèl. Lan kuta kuwi bakal diobong.” Ing kono tembungé Sedèkia marang Yérémia: “Aja nganti ana wong sing ngerti rembukan iki, supaya sampéyan ora mati. Yèn para penggedé ngerti, yèn kula rembukan karo sampéyan, mesti pada nemoni sampéyan lan pada ngomong: tyritakké, apa sing sampéyan omongké marang ratu, lan apa sing diomongké ratu marang sampéyan, aja nganti sampéyan tutupi, ndadèkké sampéyan bakal dipatèni! Ing kono sampéyan semaurana mengkéné: Aku masrahaké penjaluk ing ngarepé ratu, kanggo aku aja dibalèkaké marang omahé Yonatan lan terus mati ing kana.” Para penggedéné pantyèn terus pada marani lan takon marang Yérémia, nanging pada disauri persis kaya pawelingé ratu. Yérémia dijarké waé, awit ora ana rembukan sing kebrojol marang sapa-sapa. Mengkono dadiné Yérémia tetep ing plataran penjagan, nganti dinané Yérusalèm direbut. Waktu Yérusalèm direbut, sak njeruhné taun sing kaping sanga pepréntahané Sedèkia, ratu ing Yéhuda, ing sasi sepuluh, Nebukadnésar, ratuné Babèl, ditutké suradaduné, ngepung kuta Yérusalèm; ing sak njeruhné taun sing kaping sewelas pepréntahané Sedèkia, ing sasi papat, waktu tanggal sanga sasi kuwi, témboké kuta kuwi direbut para penggedéné ratu Babèl kuwi, terus ngenggoni gapura tengah, ya kuwi: Nergal-Saréser, penggedéné sangka Sin-Magir, komendané perang lan Nebusasban, penggedéné kraton lan para pahlawan liyané, abdiné ratu Babèl. Bareng Sedèkia, ratuné Yéhuda, ngerti kuwi kabèh terus mblayu, ditutké para suradaduné, enggoné ninggalké kuta kuwi ing wayah mbengi, metu dalan ing petamanan ratu, ngliwati gapura ing antarané témbok loro, terus mlaku nuju ing Araba-Yordan. Nanging diuber karo para suradadu Kasdim lan Sedèkia dityandak ing legokan Yériko; piyambaké dityekel terus dituntun menyang Ribla, ing negara Hamat, nang ngarepé Nebukadnésar, ratuné Babèl, sing netepké paukumané. Ratu Babèl terus ngongkon mbelèh para anaké Sedèkia nang ngarepé ing Ribla; kabèh penggedéné Yéhuda pada dibelèh uga karo ratu Babèl. Terus mripaté Sedèkia dityuplak, terus diketyèk karo ranté tembaga, diukum menyang negara Babèl. Para suradadu Kasdim pada ngobongi kraton lan omah-omahé rayat, terus ngambrukké témboké Yérusalèm. Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal, terus nyekel para turahané rayat sing ijik ing kuta kuwi lan wong-wong pada mbalik mèlu ngetutké mungsuh uga turahané para pegawé tyilik, pada dibuwang menyang Babèl. Nanging sak bagéan rayat, ya kuwi para wong mlarat sing ora nduwé apa-apa, ditinggal ing negara Yéhuda karo Nébusaradan, penggedéné prajurit pengawal. Ing waktu semono wong-wong pada dikèki kebon anggur lan kebon dadi duwèké. Kanggo Yérémia, Nebukadnésar, ratuné Babèl, wis mréntah marang Nébusaradan penggedéné suradadu pengawal, mengkéné: “Wong kuwi boyongen lan mbok opènana, aja kok apak-apakké, nanging turutana apa sing dadi penjaluké marang kowé!” Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal lan Nebusasban, penggedéné kraton lan komendané perang Nergal-Saréser lan kabèh pahlawané ratu Babèl, pada kongkonan wong, pada dipréntahké nuntun Yérémia sangka plataran penjagan, terus dipasrahké marang Gedalya, anaké Ahikam, anaké Safan supaya diluwari, bèn mulih menyang omahé. Mengkono dadiné Yérémia tetep manggon ing sak tengahé rayat. Waktu Yérémia ijik diukum ing plataran penjagan nampa pitutur sangka GUSTI, mengkéné: “Maranana Ebed-Mèlèk, wong Etiopia kuwi lan omongana: Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Tenan, tembung-Ku kanggo kuta iki bakal Tak leksanani kanggo tyilakané lan ora kanggo kabetyikané lan kuwi kabèh bakal kelakon ing ngarepmu ing waktu kuwi uga. Ing waktu kuwi uga, mengkono tembungé GUSTI, Aku bakal ngluwari kowé lan ora Tak pasrahké nang tangané wong sing kok wedèni, nanging Aku mesti bakal ngluwari kowé; kowé ora bakal mati karo pedang, nyawamu bakal kok rebut kaya rayahan, awit kowé pertyaya marang Aku. Mengkono tembungé GUSTI.” Tembungé GUSTI marang Yérémia, sakwisé diluwari sangka Rama karo Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal, sing wis ngongkon ngutyuli ranté sing kanggo ngetyèk tangané ing sak tengahé para wong buwangan sangka Yérusalèm lan Yéhuda, sing arep diboyong menyang pembuwangan ing negara Babèl. Penggedéné suradadu pengawal kuwi wis nyeluk Yérémia terus ngomong: “GUSTI, Gusti Allah sampéyan wis ngantyam bakal nekakké tyilaka kanggo panggonan iki, lan saiki wis kedadian. GUSTI wis nindakké, apa sing dipréntahké ing sak durungé, awit sampéyan kabèh pada nandangi dosa ing ngarepé lan ora ngrungokké marang tembungé, nganti kedadian perkara kuwi kanggo sampéyan. Nanging ing dina kuwi kula wis ngutyuli ranté ing tangan sampéyan. Yèn sampéyan gelem mèlu kula nang negara Babèl, hayuk kula bakal njaga sampéyan. Nanging yèn sampéyan ora kudu mèlu kula menyang Babèl, sampéyan ora perlu budal! Hayuk sampéyan ndelok sak jembaré negara iki kebukak ing ngarep sampéyan; sampéyan kenèng lunga menyang ngendi waé sing sampéyan anggep apik lan bener. Sampéyan kenèng mulih menyang panggonané Gedalya, anaké Ahikam, anaké Safan, sing wis ditetepaké karo ratu Babèl ngwasani kuta-kutané Yéhuda lan sampéyan bisa manggon nunggal karo dèwèké ing sak tengahé rayat, utawa menyanga ngendi waé sing sampéyan anggep apik, sampéyan kenèng mrana!” Penggedéné suradadu pengawal mau terus ngekèki sangu pangan lan berkah, terus dililani lunga. Yérémia dadiné terus lunga menyang ing omahé Gedalya, anaké Ahikam ing Mispa lan manggon karo piyambaké ing sak tengahé rayat, sing ijik kèri ing negara kono. Waktu sak kabèhé komendané suradadu sing ijik ing njaba kuta lan para suradaduné pada krungu, yèn ratu ing Babèl wis netepké Gedalya, anaké Ahikam, anaké Safan dadi wong sing ngwasani negara kono lan wis dipasrahi pangwasa kanggo wong lanang, wong wadon lan botyah-botyah, ya kuwi golongané wong mlarat, sing ora pada katut dibuwang menyang negara Babèl, terus pada nemoni Gedalya mau ing Mispa, ya kuwi: Ismaél, anaké Netanya, Yohanan, anaké Kareah, Seruya, anaké Tankumet, para anaké Efai wong Netofa lan Yézanya, anaké wong ing Maaka, ditutké suradaduné. Gedalya, anaké Ahikam, anaké Safan terus sumpah: “Aja pada sumelang dadi batur marang wong Kasdim. Kula njaluk pada manggon ing negara kéné lan kula njaluk dadi baturé marang ratu Babèl, kahanané sampéyan mesti bakal dadi apik. Nanging kula piyambak, kula manggon ing Mispa lan dadi wakil ing ngarepé wong Kasdim, sing pada bakal nekani kita; nanging sampéyan kabèh kuwi pada kula njaluk nglumpukké pametuné anggur, wowohan lan lenga, terus disimpen kanggo kebutuhan lan pada manggon ing kuta-kutané, sing sampéyan karepaké.” Waktu sak kabèhé wong Yéhuda, ing Moab, ing antarané turunané Amon ing Edom lan ing negara-negara liyané pada krungu kabar, yèn ratu ing Babèl wis ngejarké waé turahé rayat manggon ing Yéhuda lan ngangkat Gedalya, anaké Ahikam, anaké Safan ngwasani wong-wong mau, kabèh wong Yéhuda sing pating plentyar ing ngendi-endi, terus pada bali menyang negara Yéhuda lan nemoni Gedalya ing Mispa; kuwi pada ngunduhi anggur lan woh-wohan okèh banget. Kadung ing sakwijiné dina Yohanan, anaké Kareah lan kabèh komendané perang sing ijik ing njabané kuta pada nemoni Gedalya ing Mispa lan pada ngomong marang piyambaké: “Apa sampéyan weruh, yèn ratu Baalis, ratuné bangsa Amon, wis kongkonan Ismaél, anaké Netanya, matèni sampéyan?” Nanging Gedalya, anaké Ahikam ora pertyaya marang para penggedéné kuwi. Yohanan, anaké Kareah terus ngomong meneng-meneng marang Gedalya ing Mispa: “Lilanana kula lunga matèni Ismaél, anaké Netanya kuwi, sing ora nganti konangan sapa waé. Kenèng apa ta nanging sampéyan nganti dipatèni, nganti wong Yéhuda sing wis pada nglumpuk mèlu sampéyan kuwi terus pating plentyar menèh lan turahané Yéhuda pada olèh mati?” Nanging Gedalya, anaké Ahikam nyauri Yohanan, anaké Kareah: “Aja nandangi mengkéné, awit apa sing sampéyan omongaké bab Ismaél kuwi goroh.” Waktu sasi kaping pitu Ismaél anaké Netanya anaké Elisama, piyambaké kuwi tyedak turunané ratu lan dadi penggedé suradaduné ratu, karo wong sepuluh nemoni Gedalya, anaké Ahikam ing Mispa. Ing waktu semono pada mangan roti bebarengan ing Mispa. Ismaél, anaké Netanya karo kantyané sepuluh mèlu mau terus pada matèni Gedalya, anaké Ahikam, anaké Safan karo pedang; kaya mengkono enggoné Ismaél matèni Gedalya, sakwisé ditetepaké karo ratuné Babèl ngwasani negara kuwi. Kabèh wong Yéhuda sing pada ngantyani Gedalya ing Mispa lan para wong Kasdim, ya kuwi para suradadu sing ketemu ing kono, uga dipatèni karo Ismaél. Esuké sakwisé matèni Gedalya, waktu kuwi durung ana sing weruh, ana wong sangka Sikem, Silo lan Samaria, tyatyahé wolung puluh, sing pada nyukur jénggoté, sandangané suwèk-suwèk lan awaké pating glarèt; wong kuwi pada nggawa kurban panganan lan menyan arep dipasrahké ing griyané GUSTI. Ismaél, anaké Netanya terus metu sangka Mispa metuki para wong mau karo nangis. Bareng ketemu karo wong kuwi tembungé marang wong-wong kuwi: “Tekaa marang ngarepé Gedalya, anaké Ahikam!” Nanging bareng wong-wong mau pada tekan ing tengah kuta, pada dibelèhi karo Ismaèl, anaké Netanya dibantu karo wong ngetutké; layon-layoné diuntyalké menyang sumur. Nanging tunggalé sepuluh sing ngomong marang Ismaèl: “Kula aja sampéyan patèni, awit kula ijik nduwé tandon sing kula delikké ing njaba kuta ya kuwi: gandum, jagung, lenga lan madu!” Dadiné pada diéman, ora dipatèni bareng karo kantya-kantyané. Nanging sumur panggonané Ismaèl nguntyalké layon-layoné para wong sing pada dipatèni mau, sumur gedé sing digawé karo Asa kanggo ngadepi Basa, ratuné Israèl; sumur kuwi diisèni layon-layoné wong sing pada dipatèni Ismaèl, anaké Netanya. Ismaél terus nyekel kabèh turahané rayat ing Mispa: para anaké wadon ratu lan kabèh wong sing ijik kèri ing Mispa sing didadèkké pepréntahané Gedalya, anaké Ahikam karo Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal; Ismaél, anaké Netanya nyekel para wong kuwi lan terus lunga adoh menyang panggonané turunané Amon. Nanging Yohanan, anaké Kareah uga para penggedéné suradadu sing pada krungu bab pokal gawéané Ismaél, anaké Netanya mau, terus pada nglumpukké balané kabèh budal maju perang nglawan Ismaél, anaké Netanya. Ketututan ing telaga Gibéon. Bareng kabèh rayat sing pada mèlu Ismaél weruh Yohanan anaké Kareah uga sak kabèhé para suradadu, pada seneng atiné. Kabèh wong sing diukum karo Ismaél sangka Mispa, kuwi pada mbalik mèlu Yohanan, anaké Kareah. Nanging Ismaél, anaké Netanya karo wong wolu bisa utyul sangka tangané Yohanan lan nylametké menyang panggonané Amon. Yohanan, anaké Kareah lan sak kabèhé penggedéné suradadu sing pada mèlu, nglumpukké sak kabèhé turahané rayat sing ditawan dadi tawanan karo Ismaél, anaké Netanya sangka Mispa, sakwisé matèni Gedalya, anaké Ahikam, ya kuwi para wong lanang, para suradadu, para wong wadon, botyah-botyah lan para penggedé kraton sing digawa bali sangka Gibéon; terus pada neruské mlakuné lan lèrèn ing pondokan duwèké Kimham ing sak tyedaké Bètléhèm, sengajané arep terus menyang negara Egipte, kanggo nyingkiri suradadu Kasdim sing diwedèni, awit Ismaél wis matèni Gedalya, anaké Ahikam, sing wis diangkat karo ratuné Babèl dadi sing ngwasani negara kuwi. Kabèh penggedéné suradadu, klebu Yohanan, anaké Kareah lan Asarya, anaké Hosaya, uga rayat kabèh, wiwit sing tyilik tekan sing gedé terus pada nemoni lan ngomong marang Yérémia: “Kita pada masrahké penjaluk ing ngarepé sampéyan. Sampéyan supaya gelem ndongakké kita marang GUSTI, Gusti Allah sampéyan, kanggo sing ijik kèri kuwi kabèh; awit wong sing tyatyahé okèh mung kèri kita sing mung setitik kuwi sing ijik kèri kaya sing sampéyan weruh déwé iki. Supaya GUSTI, Gusti Allah sampéyan, nduduhké marang kita, dalan ngendi sing kudu kita liwati lan apa sing kudu kita lakoni.” Semauré Yérémia marang para wong kuwi: “Penjalukmu wis tak rungokké!, aku arep ndedonga marang GUSTI, Gusti Allahmu, kaya penjalukmu kuwi lan kabèh tembungé, sing dikèkké kanggo semaur, bakal tak omongaké marang kowé kabèh; sak tembung waé ora ana sing bakal tak elongi!” Semauré wong-wong mau marang Yérémia: “Supaya GUSTI dadia seksi sing setia lan kenèng dipertyaya sing tumuju marang kita, yèn kita ora manut marang kabèh tembungé GUSTI, Gusti Allah sampéyan, sing sampéyan préntahaké marang kita. Apik apa ala, kita bakal ngrungokké pitutur-pituturé GUSTI, Gusti Allah kita, sing sampéyan tekani awit sangka penjaluk kita marang sampéyan, supaya kita olèh slamet, awit kita pada manut marang pitutur-pituturé GUSTI, Gusti Allah kita.” Bareng wis sepuluh dina Yérémia nampa tembung sangka GUSTI. Yérémia terus nyeluk Yohanan anaké Kareah lan sak kabèhé penggedéné suradadu, sing pada mèlu lan rayat kabèh sing tyilik tekan sing gedé. Yérémia terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Mengkéné tembungé GUSTI, sing tak tekani awit sangka penjalukmu, perlu masrahaké penjaluk ing ngarepé Panjenengané. Yèn kowé tetep manggon ing negara kéné, Aku bakal mbangun lan ora bakal mbubrah kowé. Aku bakal ndadèkké tukulmu lan ora bakal mbedoli kowé, awit Aku gela enggon-Ku nekakké tyilaka marang kowé. Aja pada wedi marang ratuné Babèl, sing pada kok wedèni. Aja wedi marang dèwèké, mengkono tembungé GUSTI, awit Aku sing ngantyani kowé, nylametaké kowé lan ngluwari kowé sangka tangané. Aku bakal ndadèkké kowé olèh kawelasan, nganti dèwèké mesakké marang kowé lan pertyaya waé kowé manggon ing negaramu. Nanging yèn kowé nulak ngrungokké pitutur-pituturé GUSTI, Gusti Allahmu lan ngomong: Aku emoh manggon ing negara kéné, awit gagasanmu: Ora! Aku arep budal menyang negara Egipte, ing kana aku ora bakal ngalami peperangan, ora bakal krungu trompèt lan ora ngrasakaké ngelih lan aku bakal pada manggon ing kana!, hé turahané Yéhuda, saiki rungokna tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Yèn kowé karep arep menyang negara Egipte, terus kowé sida budal, lan manggon ing kana dadi wong mantya, pedang sing mbok wedèni kuwi bakal nututi kowé menyang negara Egipte lan ora mandek-mandek kowé bakal diuber-uber karo ngelih, sing kok samari kuwi, nganti kowé mati ing kana. Kabèh wong sing arep menyang negara Egipte arep manggon ing kana dadi wong mantya, bakal mati karo pedang, kaliren lan lara pès; siji waé ora ana sing bisa luwar utawa utyul sangka tyilaka, sing Tak tekakké marang wong kuwi. Tenan, mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Kaya grojokané nesu-Ku lan mulat-mulat bebendu-Ku kanggo wong sing manggon ing Yérusalèm, mengkono uga grojokané nesu-Ku kanggo kowé, yèn kowé lunga menyang Egipte. Kowé bakal dadi bebendu, rasa wedi, sepata lan dienyèk. Kowé ora bakal weruh panggonan iki menèh. GUSTI wis ngomong marang kowé, hé turahané Yéhuda: kowé aja menyang Egipte! Pikiren tenan, aku wis ngomongi marang kowé ing dina iki! Kowé wis nglabuhi mripaté awakmu déwé lan ndadèkké nyawamu kena bebaya, waktu kowé ngongkon aku nemoni ing ngarepé GUSTI, Gusti Allahmu karo paweling: Kula sampéyan ndongakké marang GUSTI, lan terus sampéyan omongaké marang kula tembung-tembungé GUSTI, Gusti Allah kita, supaya pada kula tindakké! Nanging senajan aku wis ngekèki weruh marang kowé ing dina iki, nanging kowé ora ngrungokké pitutur-pituturé GUSTI, Gusti Allahmu, ya kuwi ora miturut marang kabèh tembungé sing tak terusaké marang kowé. Mulané, pikiren sing tenan, yèn kowé kabèh bakal pada mati karo pedang, kaliren lan lara pès ing panggonan sing kok impi-impi arep kok enggoni dadi wong mantya.” Bareng Yérémia wis rampung enggoné ngabaraké marang rayat kabèh tembungé GUSTI, Gusti Allahé, awit sangka préntahé GUSTI, Gusti Allahé, diomongké marang para wong kuwi, ya kuwi: kabèh tembungé sing disebut ing nduwur, Asarya, anaké Hosaya lan Yohanan, anaké Kareah lan kabèh wong sing pada gemunggung kuwi pada terus ngomong marang Yérémia: “Tembungé sampéyan kuwi goroh! GUSTI, Gusti Allah kita ora ngutus sampéyan supaya ngomong: Kowé aja lunga menyang negara Egipte, supaya manggon dadi wong mantya ing kana, nanging Baruk, anaké Neria sing ngojok-ojoki sampéyan supaya ngomong mengkéné marang kula, karo karep bakal masrahaké kula ing tangané wong Kasdim sing terus bakal matèni kula, uga masrahaké kula dadi wong tawanan marang Babèl.” Yohanan, anaké Kareah lan kabèh penggedéné suradadu lan rayat kabèh pada nulak ngrungokké pitutur-pituturé GUSTI, supaya tetepa manggon ing negara Yéhuda. Yohanan, anaké Kareah lan sak kabèhé penggedéné suradadu terus nglumpukké turahané kabèh wong Yéhuda, ya kuwi kabèh wong sing wis mulih sangka antarané para bangsa, panggonané enggoné pada pating slebar, sing terus arep manggon ing negara Yéhuda, para wong lanang, para wong wadon, botyah-botyah para anaké wadon ratu lan saben wong sing pada ditinggal karo Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal, kanggo Gedalya, anaké Ahikam, anaké Safan; mengkono uga Yérémia lan Baruk, anaké Neria. Terus pada budal menyang negara Egipte, awit pada ora gelem ngrungokké marang pitutur-pituturé GUSTI. Mlakuné wis tekan ing Tapanhes. Ana tembungé GUSTI marang Yérémia ing Tapanhes mengkéné: “Njupuka watu sing gedé-gedé lan pendemen ing lemah lempung sak tyedaké gapura kratoné Parao ing Tapanhes, ing ngarepé para wong Yéhuda kuwi, terus pada omongana: Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Aku ngutus wong supaya nyeluk Nebukadnésar, ratu ing Babèl abdi-Ku kuwi, supaya ngedekké damparé ing sak nduwuré watu-watu sing Tak omongké supaya dipendem kuwi lan nggelarké kamulyané ing kono. Lan yèn kuwi teka, bakal nggempur negara Egipte: Sing marani pati, maranana pati! Sing menyang ing tawanan, menyanga ing tawanan! Sing marani pedang, maranana pedang! Dèwèké bakal ngurupké geni ing omah para allah ing Egipte lan bakal ngobong utawa ngangkati kuwi dadi tawanan. Lan bakal ngresiki tuma-tuma ing negara Egipte kaya para pangon enggoné métani sandangané, terus bakal lunga sangka kono tanpa alangan. Dèwèké bakal ngrusak tugu-tuguné brahala Betsyémes ing Egipte lan bakal ngobongi omah para allahé Egipte kuwi.” Tembungé GUSTI marang Yérémia kanggo kabèh wong Yéhuda sing manggon ing negara Egipte, ing Migdol, ing Tapanhes, ing Mèmfis lan ing negara Patros: “Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Kowé wis pada ngalami kabèh tyilaka sing wis Tak tibakké marang Yérusalèm lan kabèh kutané Yéhuda. Kuwi kabèh saiki wis dadi ambruk lan wis ora ana wong siji-sijia sing manggon ing kono. Kuwi jalarané awit sangka ala sing wis digawé, sing nukulké nesuné ati-Ku, ya kuwi enggoné pada nggawé sajèn kurban lan ngabekti marang allah liyané, sing ora dikenal déwé, kowé déwé utawa leluhurmu. Aku ora mandek-mandek wis ngutus para abdi-Ku, para nabi, karo paweling: aja nindakké sing njijiki sing Tak sengiti kuwi! Nanging ora pada ngrungokké lan ora nggatèkké lan ora terus ninggal penggawé alané lan pada nggawé sajèn kurban menèh marang allah liyané. Mulané mulat-mulaté bebendu lan nesu-Ku wis disokké lan ngobong kuta-kutané Yéhuda lan dalan-dalané Yérusalèm, nganti dadi ambruk lan bongkar kaya kahanané ing waktu iki.” Saiki, mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: “Kenèng apa kowé nekakké tyilaka gedé marang awakmu déwé? Kowé arep matèni para wong lanang, wong wadon, botyah-botyah lan bayiné wong Yéhuda, nganti ora ana sing kèri apa-apa. Kenèng apa kowé nukulké nesuné ati-Ku karo penggawéané tanganmu, ya kuwi pada nggawé sajèn kurban marang allah liyané ing negara Egipte, sing kok parani awit manggon ing kono dadi wong mantya? Kena apa kowé arep dadi bebendu lan dienyèk ing sak tengahé sak kabèhé bangsa ing bumi? Kowé apa wis ora kèlingan marang penggawé alané para leluhurmu, para ratu ing Yéhuda, para penggedéné uga penggawé alamu déwé lan para bojomu sing ditindakké ing negara Yéhuda lan ing dalan-dalané Yérusalèm? Wong kuwi pada ora remuk atiné nganti tekan sepréné, pada ora wedi lan ora netepi Torèt lan pernatan-Ku sing wis Tak wènèhaké marang kowé lan para leluhurmu. Mulané mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Aku bakal ngadepké praupan-Ku marang kowé kanggo kasangsaranmu, ya kuwi Aku bakal matèni sak kabèhé wong Yéhuda. Aku bakal ngelungké turahané wong Yéhuda, sing arep lunga menyang negara Egipte, perlu manggon ing kana dadi wong mantya; wong kuwi bakal pada mati kabèh ing negara Egipte; bakal pada ambruk mati karo pedang lan bakal mati karo kaliren, wiwit sing tyilik tekan sing gedé; wong kuwi bakal pada mati karo pedang lan kaliren uga bakal dadi bebendu, rasa wedi, sepata lan dienyèk. Aku bakal ngekèki paukuman marang wong sing manggon ing negara Egipte kuwi, kaya enggon-Ku ngukum Yérusalèm, ya kuwi karo pedang, kaliren lan lara pès, nganti sangka turahé Yéhuda, sing wis menyang negara Egipte arep manggon ing kono dadi wong mantya, ora ana siji-sijia sing bisa utyul lan luwar bisa bali mulih menyang negara Yéhuda, sing banget dikangeni lan arep manggon ing kono menèh; tenan wong kuwi ora bakal pada bisa bali mulih, kejaba wong siji-loro sing pada ngungsi.” Terus sak kabèhé wong lanang sing pada ngerti yèn bojoné pada nggawé sajèn kurban marang allah liyané lan sak kabèhé wong wadon sing pada ing kana, wong okèh banget, ya kuwi rayat sing manggon ing negara Egipte lan ing Patros, pada nyauri, tembungé: “Tegesé apa sing sampéyan omongaké atas asmané Gusti Allah kuwi, kula ora bakal ngrungokké marang sampéyan, nanging kula pada bakal nerusaké nindakké apa sing wis kula omongaké, ya kuwi pada nggawé sajèn kurban marang ratu wadon ing langit lan masrahké kurban ombèn-ombèn marang dèkné, kaya sing wis pada kula lakoni, kula déwé lan para mbah kula, uga para ratu lan penggedé kula ing kuta-kutané Yéhuda lan ing dalan-dalané Yérusalèm. Waktu kuwi kula pada nduwé pangan tyukup, kula pada rumangsa beja lan ora ngalami kangèlan. Nanging wiwit kula pada mandek enggèn kula pada nggawé sajèn kurban lan masrahké kurban ombèn-ombèn marang ratu wadon ing langit, kula pada kekurangan samubarang lan pada dientèkké karo pedang lan kaliren.” Para wong wadon mau pada numpangi: “Yèn kula pada nggawé sajèn kurban lan masrahké kurban ombèn-ombèn marang ratu wadon ing langit kuwi, apa ora karo diduduhké karo bojo lanang kula, uga enggèn kula pada nggawé pangan pisungsung mada-rupa retyané lan masrahké kurban ombèn-ombèn marang dèkné kuwi?” Sakwisé kuwi Yérémia terus ngomong marang rayaté kabèh, marang para wong lanang, para wong wadon lan sak kabèhé wong sing pada nyauri dèkné: “Malah ya kurban sing kok obong déwé ing kuta-kutané Yéhuda lan ing dalan-dalané Yérusalèm lan diobong karo para leluhurmu, para ratumu, para penggedému lan rayat ing negara, apa duduk kuwi sing diélingi lan dipikir karo GUSTI? GUSTI wis ora tahan menèh weruh tingkah-lakumu sing ala lan sing njijiki sing pada kok lakoni, mulané negaramu wis dadi ambruk, rasa wedi lan bebendu lan ora ana sing ngenggoni kaya sing wis kelakon saiki. Kowé wis pada nggawé sajèn kurban lan wis pada nglakoni dosa ing ngarepé GUSTI, pada ora ngrungokké tembungé GUSTI lan ora miturut marang Torèté, pernatané lan tatanané, ya kuwi jalarané kowé terus pada katekan tyilaka kaya sing wis kelakon saiki.” Yérémia terus ngomong marang rayat kabèh uga sak kabèhé wong wadon kuwi: “Pada rungokna tembungé GUSTI, hé para wong Yéhuda, ing negara Egipte. Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Kowé, para wong lanang lan bojomu! Kowé wis pada nindakké apa sing dadi tembungmu, ya kuwi: aku bakal pada netepi tenan, janji sing wis tak gawé, arep pada nggawé sajèn kurban lan masrahaké kurban ombèn-ombèn marang ratu wadon ing langit. Ya betyik! Wujudna lan luwarana janjimu tenan! Hé wong Yéhuda sing manggon ing negara Egipte, pada rungokna tembungé GUSTI. Aku wis sumpah, kanggo asma-Ku sing gedé, - tembungé GUSTI - yèn asma-Ku ora bakal disebut karo saben wong Yéhuda ing sak kabèhé negara Egipte, karo ngutyapké: Kanggo Gusti Allah sing urip! Lan Aku njaga kanggo tyilakané lan ora kanggo bejané; saben wong Yéhuda ing negara Egipte, bakal mati karo pedang lan kaliren, nganti entèk. Mung ana siji-loro sing bisa utyul sangka pedang - tyatyahé mung setitik - sing bakal bali mulih sangka Egipte menyang negara Yéhuda. Nanging kabèh turahé wong Yéhuda sing wis menyang negara Egipte arep manggon ing kono dadi wong mantya bakal weruh tembungé sapa sing kelakon: tembung-Ku apa omongané wong-wong kuwi. Mengkéné tembungé GUSTI: Iki sing kanggo tenger, yèn Aku bakal nibakké paukuman marang kowé ing panggonan kéné, supaya kowé ngertia yèn Aku bakal nindakké apa sing Tak omongaké supaya kasangsaranmu. Mengkéné tembungé GUSTI: Lah, Aku bakal ngekèkké Parao Hofra, ratu ing Egipte ing tangané mungsuhé lan ing pangwasané para wong sing ngarah nyawané, kaya enggon-Ku ngekèkké Sedèkia, ratuné Yéhuda, ing tangané Nebukadnésar, ratu ing Babèl, mungsuhé sing ngarah nyawané.” Tembungé sing diomongké Yérémia marang Baruk anaké Neria, waktu Baruk ing taun kaping papaté jamané Yoyakim, anaké Yosia, ratu ing Yéhuda, wis nulisi kabèh tembungé ing kitab, ditampa sangka tutuké Yérémia: “Mengkéné tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl kanggo kowé, hé Baruk! Awit kowé wis ngomong: Oh tyilaka aku, nanging GUSTI wis nambahi kasusahan marang sangsaraku! Aku nglokro awit sangka enggonku sambat-sambat lan aku ora olèh katentreman. Mengkéné tembungé GUSTI: apa sing Tak gawé, bakal Tak bubrah lan apa sing Tak tandur bakal Tak jeboli, malah senajan nganti sak ubengé negara! Kowé aja ngarah marang perkara sing muluk-muluk kanggo kowé déwé! aja kok gayuh! Awit, Aku nekakké tyilaka kanggo kabèh sing urip, - mengkono tembungé GUSTI—, nanging kowé kuwi bakal Tak wènèhi nyawamu kaya rayahan ing ngendi-endi panggonan sing bakal mbok parani.” Tembungé GUSTI marang Yérémia kanggo para bangsa. Kanggo Egipte. Kanggo para suradaduné Parao Neko, ratu ing Egipte, sing ngedekké tarup ing pinggir kali Efrat, ing sak tyedaké Karkemis lan sing dikalahké karo Nebukadnésar, ratu ing Babèl, waktu ing taun sing kaping papat pepréntahané Yoyakim, anaké Yosia, ratu ing Yéhuda: “Tyepakna tamèng gedé lan tamèng tyilik lan majua perang! Hé para suradadu numpak jaran, jaranmu tlapakana lan tunggangana! Nataa ing panggonanmu karo nganggo topi waja, landepana tumbakmu, nganggoa klambi wesi! Kenèng apa sing Tak sawang pada wedi lan pada mundur? Penggedéné pada kalah, mblayu nasar-nasar, tanpa nolah-nolèh, rasa wedi sangka kéblat papat!, - mengkono tembungé GUSTI—. Wong sing èntèng sikilé ora bisa mlayu, pahlawan ora bisa utyul, ing sisih lor ing pinggir kali Efrat pada kejengklok lan ambruk. Sapa ta sing mbludak kaya kali Nil lan sing banyuné molak-malik kaya kali? Ya kuwi Egipte sing mbludak kaya kali Nil, lan banyuné molak-malik kaya kali. Sumbara: Aku arep nglubèri lan nutupi bumi ngentèkké kuta sak isiné. Hé jaran, pada majua! Hé kréta perang, pada mbalapa! Hé para pahlawan majua perang! Hé kowé wong Etiopia lan wong Libia sing nggawa tamèng lan wong Lidiya sing mentèng gendéwa! Iki dinané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, dina tibané balesan marang para mungsuhé. Pedang bakal mangan nganti warek, lan nyedot getihé nganti marem. Awit GUSTI sing ngwasani langit lan bumi nganakké kurban sing dibelèh ing negara lor ing sak tyedaké kali Efrat. Hé prawan wadon Egipte!, menyanga ing Giléad njupuk balsem! Ora ana gunané enggonmu nggolèk tamba okèh, kowé ora bakal bisa waras! Para bangsa wis pada krungu kanggo tyirimu, bumi wis kebak sambatmu, awit para pahlawan pada tunjang-tunjangan, loro-loroné bareng ambruk.” Tembungé GUSTI marang Yérémia, bab tekané Nebukadnésar, ratu Babèl, arep menangké negara Egipte: “Kabarna ing Egipte, lan omongna ing Migdol! Omongna ing Mèmfis lan ing Tapanhes! Tuturana: Njukuka panggonanmu lan tata-tataa, awit ing sak kiwa-tengenmu wis resik, dipangan karo pedang! Kenèng apa Apis mblayu sapimu lanang apa ora kuwat ngadepi? Tenan, GUSTI wis menangké dèwèké! Sangka tengahmu okèh sing kejengklok lan ambruk, sing siji omong marang sijiné: Hayuk pada mulih menyang bangsa kita, negara kelairan kita, perlu ngéndani pedang sing ngamuk iki! Nyebuta jenengé Parao, ratu ing Egipte: Tukang ramé sing ora nggunakké waktu sing betyik. Kanggo Aku sing urip, mengkono tembungé Ratu sing asmané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, tekané bakal kaya waé gunung Tabor sing metongol duwur ing antarané gunung-gunung liyané, kaya gunung Karmèl ing pinggir segara. Hé anak wadon Egipte sing wis suwé manggonmu nyepakna samubarang sing kanggo mlakumu menyang ing pembuwangan. Awit Mèmfis bakal dadi sepi mamring, didadèkké ambruk sing ora dienggoni menèh. Egipte kuwi pedèt sing bregas, nanging ana laler siji sing nekani sangka lor. Uga suradadu bayaran ing kono, kuwi kaya pedèt-pedèt sing lemu, pada minger lan mlayu bebarengan, pada ora bisa ngadepi, awit dinané tyilaka nyerang marang wong-wong kuwi, ya kuwi waktu tibané paukumané. Swarané kaya ula sing ngeses, yèn pada maju karo suradadu; pada nyerang marang dèwèké karo nggawa kampak kaya para blandong. Wong kuwi pada negori alasé, - mengkono tembungé GUSTI, - senajan ora kena dileboni: awit luwih okèh tenimbang walang, tanpa itungan tyatyahé. Anak wadon Egipte dadi kewirangan dipasrahké marang ing tangané bangsa sangka elor.” Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: “Aku nekakké paukuman marang retya Amon sangka Tebe, marang Parao uga negara Egipte, para déwané lan para ratuné, ya kuwi marang Parao uga para wong sing pertyaya marang dèwèké. Aku bakal ngekèkké wong-wong kuwi ing tangané wong sing ngarah marang nyawané, ya kuwi ing tangané Nebukadnésar, ratu Babèl lan para pegawéné. Nanging sakwisé kuwi, negara kuwi bakal dienggoni kaya dèk jaman mbiyèn, - mengkono tembungé GUSTI—. Nanging kowé, hé abdi-Ku Yakub, aja wedi, hé Israèl, aja wedi! Awit, Aku mitulungi kowé sangka panggonan sing adoh, lan turunanmu sangka negara pembuwangané. Yakub bakal bali mulih lan urip ayem lan tentrem, tanpa ana sing nggawé wedi. Nanging kowé, hé abdi-Ku Yakub, aja wedi, - mengkono tembungé GUSTI—, awit Aku nuntun kowé, kabèh bangsa ing negara, panggonan enggon-Ku mbuyarké kowé, kuwi bakal Tak entèkké, nanging kowé kuwi ora bakal Tak entèkké, Aku bakal nyabeti kowé miturut angger-angger, nanging Aku babar pisan ora nganggep kowé tanpa kesalahan.” Tembungé GUSTI marang Yérémia kanggo bangsa Filistèn, sak durungé Parao menangké Gaza. “Mengkéné tembungé GUSTI: banyu sing mbludak ngamuk sangka lor dadi kali sing banjir ngelepi negara sak isiné, kuta uga sing manggon. Manungsa bakal pada sambat, lan wong sing manggon ing kuta bakal pada nangis, krungu bengokané sikilé jaran-jaran kréta, lan gemblèdèké glindingané. Para bapak pada ora nolèh mburi, ngélingi marang anak-anaké menèh awit tangané wis lemes, jalaran wis tekan ing dinané kanggo ngentèkké sak kabèhé wong Filistèn lan enggoné ngentèkké saben bantuan sing ijik ana kanggo Tirus lan Sidon. GUSTI bakal matèni wong Filistèn, ya kuwi turahané wong sing teka sangka puluh Kaftor. Gaza wis dadi gundul, Askélon wis meneng tyep. Hé Asdod, turahé wong Enak, ijik sak pira suwéné enggonmu mbesèti awakmu? Oh pedangé GUSTI, ijik sak pira suwéné enggonmu terus lèrèn? Mlebua ing rangkamu menèh, menenga lan lèrèna! Nanging kepriyé bisané lèrèn? Apa ora GUSTI sing ngongkon? Menyang ing Askélon lan ing pinggirané segara, ya mrana kuwi enggoné Panjenengané mréntah!” Kanggo Moab. Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: “Tyilaka Nébo, awit kuta kuwi wis dirusak! Kiryataim wis kewirangan lan wis direbut! Kuta sing dipageri watu kuwi kewirangan lan wedi! Kamulyané Moab wis entèk! Ing Hèsbon wong ngrantyam tyilaka kanggo kuta kuwi: Hayuk pada dientèkké bangsa kuwi! Hé Madmen, uga kowé bakal dibingkem, kowé bakal diuyak-uyak karo pedang. Rungokna! Sambat sangka Horonaim: Karusakan! Gempuran gedé! Moab wis digempuri nganti lebur, sambaté wong krungu nganti tekan Soar. Lah, wong pada munggah ing unggah-unggahan Luhit karo nangis. Lah, ing dalan medun menyang Horonaim, krungu sambat awit kena sangsara. Mblayua, slametna nyawamu; dadia kaya rerungkutan alas ing ara-ara samun! Lah, awit kowé pertyaya bèntèngmu, lan kesugihanmu, kowé uga bakal direbut. Kamos bakal menyang pembuwangan, bareng karo para imam lan penggedéné. Tukang pengrusak bakal nekani saben kuta, ora ana kuta sing bisa utyul! Legokan bakal dirusak, negara daratan entèk babar pisan, kaya sing dadi tembungé GUSTI. Moab wènèhana swiwi, supaya bisa lunga mabur; kuta-kutané bakal dadi sepi mamring, ora ana wong sing manggon ing kono menèh. Kenaa ing bebendu wong sing nindakké kerjanané GUSTI karo sembrana, lan kenaa ing bebendu wong sing menggak pedangé enggoné ngutahké getih! Moab uripé tentrem wiwit nom-nomané, uripé ayem kaya anggur ing nduwuré endek-endekané, ora sangka wadah sing siji marang sijiné, ora tau klebu ing pembuwangan, mulané rasané ora malih lan ambuné ora owah. Mulané, bakal tekan ing wantyiné, - mengkono tembungé GUSTI, - Aku bakal ngutus para tukang sing bakal ngiling nyuntaki wadah-wadahé lan ngremuk gutyi-gutyiné. Nanging Moab bakal kewirangan awit sangka déwa Kamos, pada kaya turunané Israèl enggoné kewirangan awit sangka Bétel, sing dadi pengandelé. Kepriyé nanging kowé wani ngomong: Kita iki pahlawan, wong sing gagah rosa-rosa kanggo perang? Tukang pengrusak wis nyerang negara Moab uga kuta-kutané, para nom-noman pilihan wis pada menyang pembelèhan, mengkono tembungé Ratu, sing asmané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Patiné Moab wis arep teka, kasangsarané gelis bakal nekani. Hé wong ing sak ubengé, pada nangisana, hé wong sing pada weruh jenengé! Omongna: tengeré pangwasané, tekené kamulyan wis putung! Hé anak wadon Dibon sing wis suwé manggon ing kono, meduna sangka kaluhuranmu lan lungguha ing tlétongan! Awit tukang pengrusak Moab wis maju nyerang kowé, lan ngentèkké panggonan-panggonanmu sing ana témboké. Hé para wong Aroèr, ngentènana ing pinggir dalan lan ngungaka! Takona marang sing pada mblayu lan bisa utyul, takona, apa sing wis kelakon! Moab wis kewirangan, awit wedi. Nangisa lan sambata, kabarna ing kali Arnon: Tenan, negara Moab wis rusak! Negara daratan rata sing duwur wis pada ditibani paukuman, uga kuta-kutané: Holon, Yahas, Mefaat, Dibon, Nébo, Bèt-Diblataim, Kiryataim, Bèt-Gamul, Bèt-Méon, Kériot, Bosra lan kabèh kuta-kuta ing negara Moab sing adoh lan sing tyedak. Sungu kekuwatané Moab wis tugel, lan bau pangwasané wis semplak! Mengkono tembungé GUSTI. Gawénen mendem,, awit nyombongké awaké déwé ing ngarepé GUSTI. Moab bakal glimpangan ing utah-utahané lan dèwèké déwé uga bakal dadi guyonané wong. Apa mbiyèn duduk Israèl sing dadi guyonan? Apa dèwèké ing sak tengahé para maling, nganti kowé gèdèk-gèdèk, saben kowé ngomongké dèwèké? Hé wong Moab, tinggalen kuta-kutamu lan manggona ing gunung watu! Dadia kaya manuk dara sing nusuh ing bolongané guwa. Aku wis pada krungu bab gemunggungé Moab, - banget enggoné gemunggung, - bab angkuhé, gemunggungé lan kemlèlèté, lan gemedéné atiné! Aku wis weruh kementusé, - mengkono tembungé GUSTI, - ora bener tembungé, ora apik pertingkahé. Mulané aku arep nangisi Moab, arep sambat awit sangka Moab kabèh lan ngaduh-aduh awit sangka wong Kir-Heres! Aku bakal nangisi kowé, ngungkuli enggonku nangisi Yaéser hé wit anggur Sibma! Gagang-gagangé mrambat tekan ing segara, nggedabyah tekan ing Yaéser. Si tukang ngrusak wis ambruk nibani panènanmu waktu ketiga lan olèh-olèhé anggurmu. Seneng-seneng lan bungah-bungah wis entèk, sangka kebon woh-wohan lan sangka negara Moab. Aku wis ngedohké anggur sangka tanduran, tukang ngiles wis ora ana sing ngiles, suraké kabungahan wis ora krungu menèh. Hèsbon lan Eléalé gembar-gembor, wong pada ngumbar swarané nganti tekan Yahas, sangka Soar tekan Horonaim lan Eglat-Selisia, awit banyuné kali Nimrin uga wis asat. Tembungé GUSTI: Aku bakal mbubarké wong Moab enggoné ngekèki kurban obongan ing puntuk pangurbanan lan ngabekti marang allahé. Awit sangka kuwi kaya Aku trenyuh krungu swarané sulingan, mengkono uga ati-Ku trenyuh weruh kahanané Moab lan kahanané para wong Kir-Heres; kabèh bandané sing ditumpuk-tumpuk apa ora wis ilang kabèh? Lah, saben sirah lan saben jénggoté dityukur, kabèh tangan ana blarètané lan pada nganggo sandangan kasusahan ing wetengé. Ing payon-payoné omah ing Moab lan ing lemah-lemahé sing rata mung ana kasusahan tok; —lah, Aku wis ngantem Moab kaya wadah beling, nganti ora ana wong sing seneng marang kuwi, - mengkono tembungé GUSTI. Tenan kagèté Moab! Tenan wirangé Moab, nganti ndelikké praupané! Moab wis dadi guyonan lan rasa wedi kanggo wong sak ubengé kabèh. Awit - mengkéné tembungé GUSTI: - Lah, tekané ngléyang kaya manuk garuda, lan megarké swiwiné ing sak nduwuré tanah Moab. Kuta-kuta pada dibedah, bèntèng-bèntèng watu digempuri, atiné para penggedéné Moab ing waktu semono kaya atiné wong wadon sing arep mbayi. Moab bakal mandek enggoné dadi bangsa, awit nyombongké urip ing ngarepé GUSTI. Hé wong isiné negara Moab, rasa wedi, juglangan lan jiret dadi pandumanmu; - mengkono tembungé GUSTI. - Sing mblayu awit sangka rasa wedi bakal kejegur ing juglangan, sing krèngkèlan sangka juglangan kena karo jiret. Lah, Aku nekakké iki kabèh marang Moab, ing taun tibané paukumané, - mengkono tembungé GUSTI. - Ing pangayomané Hèsbon, para wong sing mblayu pada mandek, entèk kekuwatané, nanging terus ana geni sing metu sangka Hèsbon, urupé geni sangka kratoné Sihon, sing mangan pilingané wong Moab lan sirahé para wong sing nggawé ramé. Tyilaka kowé, hé Moab!, kowé bakal entèk, hé bangsa sing nyembah marang déwa Kamos. Awit anak-anakmu lanang wis pada dityolong dadi bandangan lan anak-anakmu wadon dadi tawanan. Nanging mbésuk Aku bakal mulihké kahanané Moab. Mengkono tembungé GUSTI.” Tekan seméné tembungé bab paukuman kanggo Moab. Kanggo turunané Amon. Mengkéné tembungé GUSTI: “Apa ora ana turunané Israèl, apa ora ana tyedak turunané? Kena apa déwa Molok nduwèni Gad, lan bangsané ngenggoni kuta-kutané? Mulané, bakal tekan ing wantyiné - mengkono tembungé GUSTI, - Aku bakal nggawé anané surak raméné peperangan, nglawan Raba kutané turunané Amon. Kuta kuwi bakal dadi puntuk sing garing, lan kuta-kuta pangwasané bakal pada diobongi, nanging Israèl bakal ngebeki wong-wong sing mbiyèn nduwèni kuwi - mengkono tembungé GUSTI. - Hé Hèsbon, nangisa, awit pengrusak wis maju nyerang, hé para anak wadon ing Raba, nganggoa sandangan kasusahan, nelangsaa, ngubengana kuta karo tatuné blèrèkan, awit Molok bakal diukum menyang ing pembuwangan bareng karo para imam lan para penggedéné. Hé anak wadon sing gemunggung, kowé kok ngegung-ngegungké legok-legokanmu lan pertyaya bandamu lan ngomong: Sapa sing wani teka nyerang aku? Lah, Aku nekakké rasa wedi marang kowé, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, sangka kabèh panggonan ing sak kiwa-tengenmu nganti kowé pada pating jlerit mlayu miturut parané déwé-déwé, lan ora ana sing nglumpukké para wong sing pating plentyar kuwi. Nanging sakwisé mengkono Aku bakal mulihké kahanané turunané Amon kuwi. Mengkono tembungé GUSTI.” Kanggo Edom. Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Apa wis ora ana kawityaksanan ing Téman? Apiké para wong pinter karo pikiran apa wis ilang? Kawityaksanané apa wis ilang? Hé wong kuta Dédan, mblayua gelis, ndelika ing guwa-guwa! Awit Aku bakal nekakké tyilaka marang Esau ing waktu Aku ngukum dèwèké. Yèn tukang ngunduhi anggur nekani kowé, bakal ora ngèrèkké turahané unduh-unduhané? Yèn ana maling ing wayah mbengi nekani kowé, apa ora bakal ngrusak sak senengé? Nanging Aku wis ngrampasi barangé Esau, blak-blakan nduduhké panggonané pandelikané nganti ora bisa ndelik menèh. Turunané wis entèk, nanging seduluré uga tangga-tangga bangsané wis ora ana menèh. Tinggalen anak-anakmu sing lola, bakal Tak uripi, bèn randa-randamu pertyaya marang Aku!” Awit mengkéné tembungé GUSTI: “Senajan para wong sing ora pantes ngombé isiné tuwung kuwi, kepeksa wis ngombé, apa ya kowé bakal luwar sangka paukuman? Kowé ora bakal luwar sangka paukuman, nanging mesti ngombé! Awit Aku wis sumpah, kanggo Aku déwé, - mengkono tembungé GUSTI—, Bosra bakal dadi garing, tyiri, ambruk lan bebendu lan sak kabèhé kutané bakal dadi ambruk sing langgeng!” Aku wis krungu kabar sangka GUSTI, sakwijiné kongkonan wis dikongkon menyang ing sak tengahé para bangsa: “Pada ngumpula, majua, serangen, tata-tataa maju perang! Awit, Aku wis ndadèkké kowé asor ing antarané para bangsa, dirèmèhké ing antarané manungsa. Tumindakmu sing medèni lan kemlèlèté atimu, ngapusi kowé déwé, ya kowé ing guwa-guwa watu, lan ing nduwur gunung! Senajan kowé nggawé susuhmu ing panggonan sing duwur, kaya manuk garuda, Aku bakal ngedunké kowé sangka kono, - mengkono tembungé GUSTI—. Edom bakal dadi garing; saben wong sing ngliwati panggonan kono kagèt rodok nggumun lan ngeses awit kabèh bebenduné! Kaya waktu Sodom lan Gomora lan kuta-kuta ing sak ubengé diobrak-abrik - tembungé GUSTI - ora ana wong siji-sijia sing manggon lan ora bakal ana manungsa siji waé sing manggon ing kono. Lah, kaya singa sing njedul sangka alas grumbulané laut Yordan, marani suketan ing panggonané kumpulan wedus, mengkono uga Aku bakal ndadèkké wong kuwi dadakan pada mlayu sangka negara kono lan ngangkat ing kono sapa sing Tak pilih. Awit sapa sing kaya Aku? Sapa sing wani ndakwa Aku? Pangon sing endi sing wani adu-arep karo Aku? Mulané rungokna pernatané GUSTI kanggo Edom lan rantyamané Gusti kanggo wong Téman. Yèn sing tyilik déwé sangka antarané kumpulan wedus bakal disèrèt. Yèn panggonan suketan déwé bakal krasa kagèt semu nggumun awit sangka kahanané kuwi. Bumi bakal horek awit sangka swarané tibané; jeritané krungu nganti tekan ing segara Abang. Terus mumbul mabur kaya manuk garuda, ngléyang lan megarké swiwiné ing duwuré Bosra. Atiné para penggedéné Edom ing dina kuwi bakal kaya atiné wong wadon sing arep mbayi.” Kanggo Damaskus. “Hamat lan Arpad pada kisinan, awit pada krungu kabar sing ala; atiné dek-dekkan awit semplak, ora bisa tentrem. Damaskus wis ora nduwé daya kekuwatan, ménguh arep mlayu, ngalami rasa wedi, kangèlan lan krasa lara kaya wong wadon sing arep mbayi, kaya wong wadon sing arep nglairké. Lah, kuta sing dadi elem-eleman lan seneng kuwi wis ditinggal prung. Mulané para nom-nomané bakal pada ambruk ing alun-aluné lan kabèh suradaduné bakal pada ora tyemruwit ing dina kuwi. - Mengkono tembungé GUSTI. - Aku bakal ngurupké geni ing témboké kuta Damaskus lan ngobong kratoné Bènhadad.” Kanggo Kedar lan kraton-kratoné Hasor, sing digetyek diasorké karo Nebukadnésar, ratu ing Babèl. Mengkéné tembungé GUSTI: “Tata-tataa, majua perang nglawan Kedar, para wong sisih wétan entèkna! Tarup-tarup lan kumpulané wedusé rayahen nganti resik, uga tarup-tarupé lan kabèh pirantiné. Unta-untané rebutana kabèh, lan pada rusaken: Ombyak sangka kéblat papat! Mblayua, mblayua gelis, ndelika ing guwa-guwa, hé wong kuta Hasor! - mengkono tembungé GUSTI. - Awit Nebukadnésar, ratu ing Babèl wis nggawé putusan kanggo kowé kabèh lan wis nggawé rantyamané kanggo kowé. Tata-tataa, majua perang nglawan bangsa sing kuwat uripé, sing manggon karo ayem-tentrem, - mengkono tembungé GUSTI, - uga sing ora nduwé gapura utawa slorok kantyingé lawang lan mentyil panggonané. Unta-untané bakal dadi rebutan lan kéwan-kéwané sing okèh tyatyahé kuwi dadi rayahan. Aku bakal mbuyarké nang kéblat papat kabèh wong sing nyukur putyuké rambuté mubeng lan Aku bakal nekakké tyilaka kanggo para wong kuwi, —mengkono tembungé GUSTI.— Hasor bakal dadi pandelikané asu alasan, dadi panggonan ngentak-entak ing sak lawas-lawasé. Ora ana wong siji-sijia sing bakal manggon ing kono lan ora ana manungsa siji waé sing bakal manggon ing kono menèh.” Tembungé GUSTI marang Yérémia kanggo Elam, ing waktu wiwit jamané Sedèkia, ratu ing Yéhuda: Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku nugel gandéwané Elam, ya kuwi dasaré kekuwatané. Aku nekakké marang Elam angin papat sangka kéblat papat lan bakal mbuyarké wong-wong kuwi nang kéblat papat, nganti ora ana bangsa siji-sijia sing ora katekan wong Elam sing pating plentyar mau. Aku ndadèkké kagèté Elam ing ngarepé mungsuhé lan ing ngarepé para wong sing ngarah nyawané, Aku bakal nekakké tyilaka marang Elam, ya kuwi nesu-Ku sing mulat-mulat, - mengkono tembungé GUSTI. - Aku bakal ngutus pedang nguber wong-wong mau nganti Tak entèkké kabèh. Aku bakal ngedekké dampar-Ku ing Elam, lan Aku bakal ngentèkké para ratu lan para penggedéné ing kono - mengkono tembungé GUSTI. - Nanging mbésuk Aku bakal mulihké kahanané Elam. Mengkono tembungé GUSTI.” Tembungé GUSTI lantaran Yérémia kanggo Babèl lan negarané para wong Kasdim: “Kabarna ing antarané para bangsa lan kabarna, ngedekna gendéra lan kabarna, aja didelikké, omongna: Babèl wis bedah, Déwa Bèl ngalami kisinan, Déwa Merodak wis ngalami wedi. Brahalané pada kisinan, para déwané sing ala pada katekan karo rasa wedi. Ana sakwijiné bangsa sing nyerang Babèl sangka lor, njalari negarané dadi garing, ora ana sing ngenggoni menèh, manungsa uga kéwan kabèh pada mblayu entèk. Mengkéné tembungé GUSTI: Ing waktu lan ing wantyi kuwi wong Israèl bakal teka bebarengan karo wong Yéhuda; wong kuwi bakal pada mlaku karo nangis nggolèki GUSTI, Gusti Allahé; wong kuwi pada takon dalan menyang Sion, parané mrana: Hayuk kita pada nunggal karo GUSTI, nunggal ing perjanjian sing langgeng, sing ora bisa dilalèkké. Mbiyèn umat-Ku kaya wedus-wedusé sing kesasar, pada kesasar dijarké waé karo para pangoné!, diuja awit ing gunung-gunung, pada mlaku sangka gunung menyang ing puntuk, nganti lali marang kandangé. Pada dipangan karo wong sing pada nemoni nganti entèk; lan para mungsuhé pada ngomong: Aku pada ora salah! Awit kuwi wis pada nglakoni dosa marang GUSTI panggoné kabeneran, GUSTI, sing dadi pengarep-arepé para leluhuré! Pada mlayu sangka bawah Babèl, sangka negarané wong Kasdim! Metua! Dadia kaya wedus-wedusé lanang, sing nggedèni kumpulané wedus! Awit, Aku ngobahké lan nangèkké bangsa golongan gedé sangka negara lor, supaya nglawan Babèl. Wong-wong kuwi pada masang barisan kanggo nglawan mungsuhé, sangka kono enggoné ngrebut kuta. Panah-panahé kaya pahlawan sing beja, sing ora tau bali nglentung. Negarané bangsa Kasdim bakal dadi rebutan, sak kabèhé wong sing njukuki sembarangé bakal pada lega atiné. - Mengkono tembungé GUSTI—. Hé wong sing pada njukuki banda-Ku, senajan kowé pada seneng-seneng lan sukak-sukak, lan mentyolot-mentyolot kaya pedèt ing pangonan, lan mbekèr-mbekèr kaya jaran lanang, nanging ibumu ngalami kisinan banget lan wong wadon sing nglairké kowé klintyutan! Lah, dèwèké dadi sing mburi déwé, ing antarané para bangsa, dadi ara-ara samun, dadi alas lan suketan garing! Awit sangka bebenduné GUSTI, negara kuwi ora bakal dipanggoni manungsa menèh, dadi negara garing babar pisan. Saben wong ngliwati Babèl bakal kagèt lan nggumun, lan ngeses awit bebendu sing dialami. Hé para suradadu sing nggawa gendéwa masanga barisan kanggo nyerang Babèl sangka kéblat papat. Utyulna panahmu aja nganggo ngéman panah, awit kuwi nglakoni dosa marang GUSTI. Pada serangen karo surak-surak sangka kéblat papat! Wongé wis pasrah bongkokan, tyagak-tyagaké wis ambruk, pager-pageré wis ambruk! Lah, kuwi kawelasané GUSTI. Tibakna balesanmu. Tindakna kaya sing ditindakké! Entèkna juru nyebar sangka Babèl, lan wong ngenèni waktu panèn! Kanggo nyingkiri pedang sing medèni kuwi, saben wong bakal mulih menyang bangsané, lan mlayu menyang negarané. Israèl kuwi kaya wedus sing dibuyaraké, diuyak karo singa okèh. Wiwitané dipangan karo ratu ing Asyur, pungkasané saiki balungé dikletak-kletak karo Nebukadnésar, ratuné Babèl. Mulané mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Aku ngukum ratu Babèl lan negarané kaya enggon-Ku ngukum ratu ing Asyur. Nanging Aku bakal nguléhké Israèl menyang pangonané, supaya mangan suket ing gunung Karmèl lan ing Basan lan ing pegunungan Efraim lan Giléad. Ing waktu lan ing wantyi kuwi wong bakal nggolèki kesalahané Israèl, nanging ora bisa nemokké lan uga dosané Yéhuda nanging ya ora ketemu, awit Aku bakal ngekèki ngapura marang turahé sing Tak lilani tetep urip. Mengkono tembungé GUSTI. Pada ngluruka menyang Merataim, majua serangen wong Pekod! Patènana lan entèkna bangsa kuwi, - mengkono tembungé GUSTI—. Kudu ditandangi tyotyok kaya sing Tak omongké! Ombaké swarané perang ing negara kono, sing nekakké karusakan okèh! Gepuk sing kanggo sak kabèhé bumi kok terus remuk, ajur mumur mengkono! Babèl kok terus dadi sangsara medèni mengkono ing antarané para bangsa! Hé Babèl, Aku masang jiret kanggo kowé, nganti kowé kejiret, ora kok kira. Kowé konangan lan pantyèn ketyekel awit kowé wis nantang GUSTI. GUSTI wis mbukak gedong simpenané lan ngetokké gamané bebenduné, awit ana penggawéané kanggo Gusti Allah. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, ing negarané wong Kasdim. Hayuk pada nekani sangka kéblat papat, lumbung-lumbungé bukaken, isiné tumpuken, undung-undungen lan rusaken lan aja nganti ana kèri setitik-titika! Kabèh sapiné patènana, bèn mati kabèh dibelèh! Tyilaka wong-wong kuwi, awit wis tekan ing waktuné, ya kuwi waktu enggoné pada nampa paukuman. Pada rungokna! Para wong sing mblayu lan sing bisa utyul sangka negara Babèl, pada teka lan ngabari ana Sion, bab kawelasané GUSTI, Gusti Allah kita; balesan awit sangka griyané sing sutyi. Klumpukna kabèh suradadu sing nggawa gendéwa, kabèh suradadu panahan, supaya nglawan Babèl! Ngedekna tarup-tarup kanggo ngepung, supaya aja ana sing bisa utyul! Walesen sak pantesé karo penggawéné, tindakna marang wong-wong kuwi sing persis karo sing dilakoni déwé. Awit nandangi kurang ajar ing ngarepé GUSTI, sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl. Mulané para nom-nomané pada ambruk ing alun-aluné lan kabèh suradaduné pada bakal ditumpes ing kono, ing dina kuwi. - Mengkono tembungé GUSTI. Hé kowé sing kurang ajar, Aku bakal nglawan kowé, mengkono tembungé Gusti, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, awit wis tekan ing waktumu Aku ngukum kowé. Si kurang ajar bakal kesandung lan tiba lan ora ana sing nangèkké menèh. Aku bakal nyumet geni ing kuta-kutané sing bakal ngobong apa waé ing sak ubengé. Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Wong Israèl lan Yéhuda pada bareng ditindes. Kabèh wong sing nyekel wong-wong kuwi, tetep enggoné ngendek, ora gelem ngluwari tawanané. Nanging Jurupenebusé kuwi kuwat, asmané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mesti Panjenengané mbélani perkarané umaté, supaya pada olèh katentreman ing bumi, nanging nekakké rasa wedi marang para wong sing manggon ing Babèl. Pedang bakal nyerang bangsa Kasdim, natoni wong Babèl, ngenèngi para penggedéné lan para wong wityaksana, - mengkono tembungé GUSTI. - Pedang nyerang marang tukang ngramal, nganti konangan yèn bodo! Pedang ngenèngi para penggedéné, nganti pada wedi. Pedang ngenèngi jaran lan krétané perang, nyerang kabèh suradadu werna-werna ing tengahé, nganti pada dadi kaya wong wadon! Pedang ngenèngi banda-bandané, nganti dirayah karo wong! Pedang ngenèngi kabèh banyuné, nganti dadi asat! Awit negara kuwi kebak retya, wong-wong mau pada édan awit sangka brahalané! Mulané kéwan galak kéwan ara-ara samun lan asu alasan bakal pada manggon ing kono lan uga manuk unta bakal nusuh ing kono. Negara kuwi ora bakal dienggoni menèh karo wong sak terusé lan ora bakal dipanggoni menèh karo turun-turunané. Pada kaya waktu Gusti Allah molak-malik negara Sodom lan Gomora lan kuta-kuta ing sak tyedaké, mengkono uga ora bakal ana wong sing manggon ing kono menèh lan ora ana manungsa siji-sijia sing manggon ing kono menèh. Mengkono tembungé GUSTI. Lah, ana sakwijiné bangsa sing teka sangka lor, bangsa sing gedé, lan okèh para ratu sing maju perang sangka pojokané bumi. Pada nggawa gaman panah lan tumbak; pada mentala, ora kanggonan kawelasan. Swarané ombaké kaya banyuné segara, pada numpak jaran, nggawa gaman kaya arep ngluruk perang, nyerang marang kowé, hé, anak wadon ing Babèl! Ratu ing Babèl wis krungu kabar bab kuwi, nganti tangané krasa lemes tanpa kekuwatan, krasa sesek, ngrasakaké lara kaya wong wadon sing arep mbayi. Lah, kaya singa sing njedul metu sangka grumbulan alas ing laut Yordan, sing nekani ara-ara pangonan kumpulané wedus, ya mengkono enggon-Ku ndadèkké wong-wong pada mlayu dadakan sangka negara kono lan Aku terus netepké wong liyané sing Tak pilih. Awit sapa sing kaya Aku? Sapa sing wani ndakwa marang Aku? Apa ana pangon sing tahan ing ngarep-Ku? Mulané pada rungokna putusan sing wis Tak tetepké kanggo Babèl lan rantyaman-rantyaman sing wis digawé kanggo negarané wong Kasdim: Ya kuwi sing ringkih déwé ing antarané kumpulané wedus bakal disèrèt. Uga ara-ara pangonané déwé krasa kagèt lan kewedèn kanggo para wong kuwi. Bumi bakal horek awit krungu kabar: Babèl wis bedah, tangisané bakal krungu ing antarané para bangsa!” Mengkéné tembungé GUSTI: “Lah, Aku ngobahké semangat pengrusak kanggo Babèl lan wong negara Kasdim. Aku bakal ngutus tukang napéni sing bakal napéni lan nyaponi negarané nganti resik, awit enggoné ngepung ing dinané kangèlan sangka kéblat papat. Suradadu pemanah mentènga gandéwané intyeren marang sing ngintyeng, lan wong sing nganggo klambi tembaga! Aja ngéman marang para nom-nomané, kabèh suradaduné patènana! Para wong sing pada dipatèni bakal ambruk ing negarané bangsa Kasdim lan wong sing tatu nemen ing dalan-dalané. Israèl lan Yéhuda ora ditinggal dadi randa karo Gusti Allahé, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, awit negarané wong Kasdim kuwi wis kebak kesalahan ing ngarepé sing Mahasutyi, Gusti Allahé Israèl. Mblayua sangka tengahé negara Babèl, saben wong golèka keslametané nyawané, supaya kowé aja pada katut dientèkké awit sangka kesalahané! Awit iki dinané balesané GUSTI; Panjenengané ngganjar marang para wong Babèl. Mbiyèn Babèl kuwi kaya tuwung emas ing tangané GUSTI, sing mendemké wong sak lumahé bumi. Para bangsa pada ngombé angguré, ya kuwi jalarané pada dadi édan. Dadakan Babèl ambruk lan remuk; tangisana Babèl kuwi! Jupukna lenga balsem kanggo nambani tatuné, menawa bisa waras! Mbiyèn aku arep pada nambani Babèl, nanging ora bisa waras. Tinggalen waé, hayuk pada mulih menyang tanahku déwé-déwé! Tenan paukumané wis sundul langit, nganti tekan karo mendung! GUSTI wis ndadèkké nyata kabèh kabeneran kita; hayuk pada nyritakké penggawéané GUSTI, Gusti Allah kita ing Sion! Panahé pada lintyipana, tamèng-tamèng pada tyepakna! GUSTI wis nggugah semangaté para ratu ing Média, awit rantyamané nglawan Babèl kuwi ya kuwi kanggo entèkké, kuwi balesané GUSTI, kanggo mbaleské griyané sing sutyi. Atyungna gendéra-gendérané marang témboké Babèl, penjagané kuwatna! Para wong jaga pada prenahna, nganakna tyegatan! Awit GUSTI wis ngrantyam lan uga bakal nindakké apa sing wis kanggo ngantyam wong sing manggon ing Babèl. Hé kowé sing pada manggon ing pinggiré kali lan sugih banda, iki wis tekan ing pungkasané umurmu, wis tekan ing watesé uripmu! GUSTI sing ngwasani langit lan bumi wis sumpah kanggo Panjenengané piyambak: Senajan kowé kebak manungsa nganti kaya walang, nanging wong bakal pada mbengok marang kowé bengokané perang. GUSTI sing nggawé bumi karo pangwasan-Né, sing nelesi ndonya karo kawityaksanan-Né, lan sing mbèbèr langit karo pamikiran-Né. Yèn Panjenengané ngetokké swarané, gembrujuk swarané banyu ing langit, Panjenengané nyinggahké pedut lan mendung sangka pojokané bumi, lan nggawé klélap bareng lan udan lan ngetokké angin sangka susuhé. Saben wong kuwi sak temené bodo, ora nduwé kaweruh, lan saben tukang emas bakal ngalami kisinan awit retya ukir-ukiran garapané. Awit retya tyor-tyorané kuwi goroh, ora kanggonan nyawa. Sak kabèhé kuwi tanpa guna, gawèané mung dadi guyonan lan bakal dilebur ing waktu tibané paukuman. Ora mengkono kanggo Panjenengané sing dadi pandumané Yakub, awit Panjenengané sing nggawé samubarang kabèh, lan Israèl dadi taler duwèké, asmané disebut GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Kowé kuwi mbiyèn dadi gepuk kanggo Aku, gamané perang: Karo kowé Aku ngremuk para bangsa, karo kowé Aku ngentèkké kraton-kraton. Karo kowé Aku ngremuk jaran uga sing numpaki, karo kowé Aku ngejur kréta perang uga sing numpak. Karo kowé Aku ngremuk wong lanang lan wong wadon, karo kowé Aku ngejur wong tuwa lan wong enom, karo kowé Aku ngejur jaka lan prawan, karo kowé Aku ngremuk para pangon lan kumpulané wedusé, karo kowé Aku ngremuk para tani lan sapi sing kanggo ngluku, karo kowé Aku ngejur para bupati lan para penggedéné! Uga Aku bakal ngekèki balesan marang Babèl lan kabèh wong Kasdim awit sangka kabèh penggawé alané, sing ditindakké marang Sion, kaya sing kok weruh déwé. Mengkono tembungé GUSTI. Hé gunung pengrusak, lah, Aku dadi mungsuhmu, - mengkono tembungé GUSTI, - sing nglebur sak lumahé bumi! Aku bakal ngatyungké tangan-Ku marang kowé, nggolingké kowé sangka puntuk-puntuk lan ndadèkké kowé dadi gunung geni sing wis mati. Wong ora bakal njupuk watu sangka kowé kanggo watu pojokan utawa dasar, nanging kowé bakal dadi panggonan sing garing selawasé. Mengkono tembungé GUSTI. Ngedekna gendéra ing bumi, ngunèkna trompèt ing tengahé para umat, para bangsa pada budalana perang nglawan Babèl suradaduné kraton-kraton klumpukna - Ararat, Mini lan Askenas - ngangkata komendané perang nglawan Babèl, ngajokna jaran-jarané sing tyatyahé kaya walang! Tyepakna para bangsa kanggo perang, para ratu ing Média, karo para bupati lan para penggedéné, lan kabèh negara sing sak ngisoré pangwasané. Bumi gonjang-ganjing lan horek, awit rantyamané GUSTI kanggo Babèl arep ditindakké, ya kuwi supaya negara Babèl dadi negara sing bongkor, lan ora ana sing ngenggoni. Para penggedéné Babèl wis pada lèrèn enggoné perang, pada tenguk-tenguk ing bèntèng-bèntèng watu, gagahé wis ilang, wis dadi kaya wong wadon. Omah-omahé wis diobong, sloroké gapurané tugel! Kongkonan sing tyepet mlayu susul-susulan. Para tukang nggawa kabar pada susul-susulan, pada ngekèki kabar marang ratu ing Babèl, yèn kutané wis pada direbut sangka kéblat papat, sabrangé wis pada direbut, bèntèng-bèntèng watu sing kanggo ngadepi wis diobongi, para suradadu wis pada wedi. Sebab mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl: Anak wadon ing Babèl kuwi kaya tanduran, ing waktuné wong ngiles-ngiles. Sedéla engkas bakal wis waktu panèn. Aku dipangan, dijuwing-juwing karo Nebukadnésar, ratu ing Babèl, disèlèhké kaya mangkok kosong. Panjenengané nguntal aku kaya naga, sing wetengé kebak pangananku sing énak-énak, aku dibuwang. Babèl ketibana karo pamulasara lan aniaya sing pantyèn nibani marang aku: kaya mengkono kuduné omongé wong Sion, getihku bèn nibani wong Kasdim, kaya mengkono kuduné tembungé Yérusalèm. Mulané mengkéné tembungé GUSTI: Lah, Aku bakal ngajokké perkaranmu lan mbales kowé: Aku bakal ngesatké segarané lan matèni sumberé banyu. Babèl bakal dadi tumpukan gempuran, pandelikané asu alasan, panggonan sing ndadèkké wedi lan ngeses-ngeses lan dadi dienyèk, ora ana sing ngenggoni. Pada bebarengan nggeruh kaya singa nom, lan nggereng kaya anak singa. Yèn wis pada krasa sumuk, Aku bakal nyepakké pésta, bakal Tak mabukké supaya mumet, lan terus ambruk ing sak lawas-lawasé, lan ora bakal bisa tangi menèh. Mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal ngembrukké wong-wong kuwi, terus dibelèh kaya tyempé, lan kaya wedus gèmbèl lan wedus lanang. Kepriyé nanging kuta Sesak, sing dadi pengalemané ndonya bisa direbut lan dikwasani! Kepriyé nanging Babèl terus dadi dalané trenyuh tyampur nggumun ing antarané para bangsa! Segara wis munggah ngelepi negara Babèl, ombaké ngebyuki. Kuta-kutané wis dadi negara ludes, tanah mati lan ara-ara samun, sing ora dipanggoni manungsa lan ora diambah karo wong siji-sijia. Aku bakal ngukum Déwa Bèl ing Babèl, lan muntahké apa sing wis diuntal. Bangsa-bangsa ora bakal mili menèh, awit témboké Babèl uga wis ambruk. Hé umat-Ku, metua sangka antarané! Saben wong nylametna nyawané sangka bebenduné GUSTI sing mulat-mulat! Atimu aja gemeter lan wedi awit sangka kabar sing dikrungu ing negara: yèn ing taun iki sing kasebar kabar iki lan ing taun ngarep kabar kuwi, yèn penindesan mundak ndadra ing negara lan yèn pangwasa sing kereng nglawan pada kereng. Mulané, bakal tekan wantyiné, Aku nglebur retya-retyané ing Babèl; sak ratané negarané bakal ngalami kisinan lan kabèh wong sing dipatèni pada ambruk ing sak tengahé. Nanging langit lan bumi lan sak kabèhé sing pada ing kono bakal ramé nyuraki Babèl, yèn para tukang pengrusak teka sangka lor. Mengkono tembungé GUSTI. Babèl bakal ambruk awit wong sing pada mati ing antarané Israèl pada kaya wong sak kabèhé ndonya sing mati karo Babèl. Kowé, wong sing pada utyul sangka pedang, pada lungaa, aja mandek-mandek! Elinga marang GUSTI ing negara sing adoh lan Yérusalèm tukula menèh ing atimu! Kula pada isin, awit kula krungu kabar bab disepèlèkké lan tembung nyawiahé sing ngenggoni bumi, nanging wong mantya pada mlebu ing panggonané sutyi ing griyané GUSTI. Mulané mengkéné tembungé GUSTI: bakal tekan wantyiné Aku bakal nglebur retya-retyané lan ing sak ubengé negarané wong bakal pada nangis awit tatu disuduk. Senajan Babèl mumbula tekan langit lan nggawé bèntèng-bèntèng watu ing panggonan sing duwur, nganti ora kena diparani, atas tembung-Ku kuwi bakal ditekani para tukang pengrusak, mengkono tembungé GUSTI. Maraa rungokna! Sambaté sangka Babèl lan karusakan sing banget sangka negarané bangsa Kasdim! Awit GUSTI ngrusak negara Babèl lan nglèrènké swarané sing banter. Senajan ombaké kaya banyu gedé lan swarané mundak ramé, senajan mengkono para tukang pengrusak bakal nekani negara Babèl, para penggedéné bakal pada dityekeli lan gandéwané bakal pada remuk, awit GUSTI kuwi Gusti Allah sing ngekèki balesan; Panjenengané mesti bakal nindakké balesan. Aku bakal mendemké para pengarepé, para wong sing wityaksana, para gubernur, para penggedéné lan para pahlawané, nganti pada ambruk keturon ing sak lawas-lawasé, ora bakal tangi menèh. Mengkono tembungé Ratu, sing asmané: GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Témboké Babèl sing kandel bakal digempuri nganti rata karo lemah, gapura-gapurané sing duwur bakal diobong, terus kangèlané para bangsa pada tanpa guna lan rekasané para taleré bangsa mung pada dadi pangané geni waé.” Pawelingé Yérémia marang Seruya, anaké Neria, anaké Makseya, waktu Seruya mèlu mlakuné Sedèkia, ratu ing Yéhuda, menyang ing Babèl, waktu ing taun sing kaping papat jamané. - Seruya kuwi ing waktu kuwi dadi penggedéné ubarampèné kraton. - Yérémia wis nulisi ing kitab kabèh tyilaka, sing bakal nekani Babèl ya kuwi kabèh tembungé sing ketulis ing kono kanggo Babèl. - Tembungé Yérémia marang Seruya: “Yèn kowé tekan ing Babèl, mbudidayaa, supaya kowé bisa matyakké kabèh tembungé iki lan ngomonga: Duh GUSTI, Panjenengan wis ngomong kanggo kuta kuwi, yèn bakal Panjenengan entèkké sak isiné kabèh, nganti ora ana sing ngenggoni, ya manungsa ya kéwan lan kuta kuwi bakal dadi negara sing mati ing sak lawas-lawasé! Yèn enggonmu matyakké layang iki wis rampung, terus bandulana watu lan dityemplungna ing kali Efrat karo ngomonga: Kaya mengkéné bakal amblesé kuta Babèl lan ora bakal njedul menèh, awit sangka kabèh tyilaka sing Tak tibakké marang kuta kuwi.” Tekan seméné tembungé Yérémia. Sedèkia umuré selikur taun waktu dadi ratu, nanging enggoné dadi ratu ing Yérusalèm suwéné sewelas taun. Ibuné asmané Hamutal, anaké wadon Yérémia sangka Libna. Piyambaké nindakké apa sing ala ing ngarepé GUSTI persis karo apa sing ditindakké Yoyakim. Awit sangka bebenduné GUSTI kelakoné perkara iki kanggo Yérusalèm lan Yéhuda, ya kuwi, enggoné terus pada kebuwang karo GUSTI sangka ngarepé Gusti. Sedèkia mbruntak nglawan ratu ing Babèl. Mulané waktu ing taun sing kaping sanga jamané, ing sasi sing kaping sepuluh tanggal kaping sepuluh Nebukadnésar ratu ing Babèl karo suradaduné nyerang Yérusalèm. Terus pada masang tarup ngepung Yérusalèm lan ngedekké témbok kanggo ngepung ing sak ubengé. Kaya mengkono enggoné kuta kuwi dikepung nganti tekan ing taun sing kaping sewelas jamané Sedèkia. Ing tanggal sanga sasi papat, waktu pailan ing kuta kono wis nemen lan wis ora ana sing dipangan karo rayat, témboké kuta terus dibedah. Bareng ratu ngerti perkara kuwi terus mblayu lan sak balané ninggalké kuta kono ing wayah mbengi, lunga metu ing gapura ing sela-selané témbok loro, tyedak ing taman ratu, senajan suradadu Kasdim ngepung Yérusalèm mubeng. Enggoné pada mlayu nuju legokan Araba-Yordan. Nanging suradadu Kasdim nguber ratu lan Sedèkia ketyekel ing legokan Yériko; para suradaduné wis pada pating slebar ninggal piyambaké. Ratu dibanda lan dituntun digawa menyang ratu Babèl ing Ribla ing negara Hamat; Ratu terus netepké paukumané. Ratu ing Babèl ngongkon mbelèh anak-anaké Sedèkia ing ngarepé, mengkono uga kabèh para penggedéné Yéhuda ya pada dibelèhi ing Ribla. Sedèkia terus dityungkil mripaté lan digawa karo ranté tembaga, digawa menyang Babèl, ketutupan ing paukuman, nganti tekan ing matiné. Waktu sasi kaping lima tanggal kaping sepuluh - kuwi taun sing kaping sangalas jamané Nebukadnésar, ratu Babèl - Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal, sing ngladèni ratu ing Babèl, teka ing Yérusalèm. Griyané GUSTI, kratoné ratu lan sak kabèhé omah ing Yérusalèm, sak kabèhé omahé para penggedéné pada diobongi. Témbok sak ubengé kuta Yérusalèm diembrukké karo suradadu Kasdim sing pada mèlu penggedéné suradadu pengawal mau. Sak golongané wong sing ringkih déwé lan turahé wong sing ijik manggon ing kono lan para wong sing malik mripat mbalik mèlu ratu ing Babèl, uga turahé para tukang pada diboyong menyang pembuwangan karo Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal kuwi. Mung tunggalé para wong mlarat ing negara kono, ana siji-loro sing ditinggal karo Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal mau, supaya dadi tukang kebon anggur lan tukang tani. Tyagak-tyagaké tembaga ing griyané GUSTI kréta penyangga lan segara-segaraan tembaga ing griyané GUSTI pada dirusak karo suradadu Kasdim lan kabèh tembaga diusungi menyang negara Babèl. Kwali-kwali, sodok-sodokan, lading-lading, bokor-bokor kanggo nyirami lan piring-piring uga kabèh piranti tembaga sing kanggo nindakké pangabekti, dijupuki kabèh. Uga jambangan-jambangan, dupa-dupa, bokor-bokor kanggo nyirami, kwali-kwali, dimar-dimar, piring-piring lan tuwung-tuwung, emas lan slaka, dijukuk karo penggedéné suradadu pengawal mau. Nanging tyagak loro, segara-segaraan siji lan sapi tembaga rolas ing sak ngisoré kréta penyangga, sing digawé karo Salomo, kanggo griyané GUSTI, kuwi nganti ora kena timbang boboté tembaga kabèh piranti kuwi. Nanging tyagak-tyagak kuwi, sangka siji duwuré wolulas éluh lan diblebeti bolah sing dawané rolas éluh, kandelé patang driji lan ing njeruhné growong. Ing sak nduwuré ana kribelé tembaga, sing siji kuwi duwuré limang éluh, lan diubengi enam-enaman lan woh-wohan mulwa, kabèh tembaga. Lan sing kaping loro uga kaya mengkono. Kanggo wohé mulwa ana sangang puluh nem woh mulwa sing rupa gambar mrentol metu, tyatyahé woh-wohan mulwa kuwi kabèh ana 100 ngubengi enam-enaman kuwi. Penggedéné suradadu pengawal kuwi terus nyekel imam Seruya, pengarepé pinituwané para imam lan imam Sépanya wakilé lan penjaga gapura telu. Sangka kuta kono sing dityekel sakwijiné penggedé kraton sing diangkat dadi penggedéné para suradadu lan abdiné ratu pitu ing kuta kono lan juru tulisé pahlawan sing nglumpukké rayat dadi suradadu, uga wong suwidak sangka antarané rayat ing sak njeruhné kuta kono. Nébusaradan penggedéné suradadu pengawal mau ngongkon nyekel para wong kuwi terus diadepaké marang ratu Babèl, ing Ribla. Ratu Babèl terus ngongkon matèni para wong kuwi ing Ribla ing negara Hamat. Mengkono enggoné wong Yéhuda pada diboyong menyang pembuwangan sangka negarané. Iki tyatyahé rayat sing diboyong menyang pembuwangan karo Nébusaradan: waktu ing taun kaping pitu, 3.023 jiwa sangka Yéhuda; waktu taun sing kaping wolulas jamané Nebukadnésar, 832 jiwa sangka Yérusalèm; waktu ing taun sing kaping telu likur jamané Nebukadnésar, sing diboyong menyang pembuwangan karo Nébusaradan, penggedéné suradadu pengawal mau 745 jiwa sangka Yéhuda; gunggungé kabèh ana 4.600 jiwa. Terus waktu ing taun sing kaping telung puluh pitu sakwisé Yoyakin, ratu ing Yéhuda, kebuwang, waktu sasi rolas tanggal selawé ing sasi kuwi, Ewil-Merodak, ratu Babèl, ing taun jamané, ngétokké kawelasan marang Yoyakin, ratu ing Yéhuda, terus ngluwari piyambaké sangka paukuman. Ewil-Merodak tumindaké grapyak marang Yoyakim lan ngekèki pangkat sing luwih duwur tenimbang karo ratu-ratu liyané sing bebarengan karo piyambaké ing Babèl. Yoyakin dililani ngganti sandangané paukuman lan ing selawasé uripé dililani ajek mangan roti ing ngarepé ratu ing Babèl. Lan kanggo uripé ing saben dinané dikèki karo ratu Babèl, ing sakjeké uripé nganti tekan ing matiné. Oh kepriyé, kuta kuwi kok sepi banget, dèk mbiyèn reja banget! Wis dadi kaya randa sing mbiyèn gedé ing sak tengahé para bangsa. Sing mbiyèn dadi anaké wadoné ratu kuta-kuta, saiki dadi jajahan. Ing wayah mbengi nangis kelara-lara, pipiné adus luh; ing antarané para sing nrésnani, ora ana siji waé sing ngekèki panglipuran. Kantyané kabèh wis pada mblénjani, wis malih dadi mungsuhé. Yéhuda wis ditinggal karo sing pada ngenggoni, awit sangka sangsara lan sangka aboté enggoné didadèkké batur; saiki manggon ing antarané para bangsa, nanging ora bisa olèh katentreman; sapa waé sing nyerang bisa ngenggoni ing waktu kuwi dèkné nemoni kangèlan. Dalan-dalan sing nuju ing Sion kebak kasusahan, awit ora ana sing pada nekani riyaya gapurané sepi nyenyet kabèh, para imamé pada nggresah, para prawané pada sedih, nanging Sion déwé semplak atiné. Para mungsuhé pada ngwasani, lan mungsuhé pada seneng-seneng. Nyatané Sion diganjar kasusahan karo GUSTI, awit okèh paneraké; anak-anaké pada mlaku ing ngarepé mungsuhé kaya tawanan. Anak wadon ing Sion wis kélangan kamulyané kabèh, para pemimpiné pada kaya menjangan sing ora nemu panggonan kanggo nyenggut suket; kentèkan tenaga enggoné mlaku, ing ngarepé sing ngoyak-oyak. Ing dinané kasangsaran lan kasusahan Yérusalèm kèlingan marang kabèh banda sing dadi duwèké dèk mbiyèn; waktu wongé dikalahké karo mungsuh, lan ora ana sing mitulungi, para mungsuhé pada nyawang lan pada ngguyu, awit sangka karusakané. Yérusalèm banget enggoné nggawé dosa, terus kahanané reget; kabèh sing mbiyèn pada ngajèni, saiki pada ngrèmèhké, awit weruh enggoné wuda; Yérusalèm déwé sambat karo nyingkur. Najisé kelèt ing pojokané jubahé, wis ora mikir bab bakal pungkasané, enggoné tiba jeru banget, ora ana wong sing nglipur. “Duh GUSTI, supaya gelem weruh kasangsarané kula, awit mungsuh nyombongaké dèkné déwé.” Si satru gembrégah tangané marang banda-bandané Yérusalèm kabèh, malah Yérusalèm weruh para bangsa mantya enggoné pada mlebu ing panggonan griya sutyi, Panjenengan, duh GUSTI, ora nglilani wong-wong kuwi, mlebu ing pasamuan Panjenengan. Wong sak isiné Yérusalèm kabèh pada sambat, pada golèk roti; banda-bandané diijoli pangan, kanggo nyambung uripé. “Duh GUSTI, supaya gelem nggatèkké, sangka okèhé kasangsaran kula. Hé! kowé sing pada liwat, apa kowé ora pada perduli? Sawangen lan tamatna, apa ana kasusahan kaya sing ditindakké karo GUSTI marang aku, supaya aku ngalami sedih banget, waktu bebendu-Né mulat-mulat? Panjenengané ngirimké geni sangka nduwur, sing ngobong ing balung-balungku; Panjenengané masang jaring ing ngarepé sikilku, aku didesek mundur, lan aku digawé nggumun, lan kelaran nganti sedina muput. Kabèh panerakku kuwi pasangan sing abot, sakwijiné talèn-talènan, gawéané tangané Gusti, sing ditumpangké ing guluku, terus njalari entèkké kekuwatanku. Gusti wis ngekèkké aku ing tangané para wong sing aku ora bisa nandingi. Gusti wis ngguwak sak kabèhé para penggedéku ing panggonanku. Gusti wis netepké waktu kanggo ngentèkké para wong nom-nomanku. Gusti wis ngidak-idak, Yérusalèm, anaké wadon Yéhuda, prawané, kaya tyarané ngiles-ngiles meres anggur. Awit sangka kuwi aku nangis, mripatku ngetokké luh trotyosan, awit juru panglipuran sing bisa ngleremké atiku wis adoh; anak-anakku pada bingung, awit si satru ngalahké kita.” Sion megarké tangané, nanging ora ana wong sing nglipur; GUSTI wis nglumpukké tangan-tangané, supaya pada nglawan marang Yakub. Yérusalèm wis dadi reget, ing sak tengahé mungsuh-mungsuh mau. “GUSTI kuwi sing bener, awit aku wis nglawan marang pangandika-Né; hé! sak kabèhé bangsa, pada rungokna lan sawangen sangsaraku, para wong nom-nomanku lanang lan wadon wis pada lunga dadi tawanan. Aku ngundang para sing tak trésnani, nanging kuwi pada ngapusi aku, para imamku lan para tuwa-tuwaku, wis pada ninggal ndonya kabèh ing kuta, waktu pada golèk pangan kanggo nyambung uripé. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem weruh, enggèn kula wedi banget, lan anggèné nyawa kula ngolang-ngaling kuwi, ati kula molak-malik ing njeruh kula, awit nemen tenan enggèn kula mbruntak, ing njaba anak-anak kula dientèkké karo pedang, ing njeruhné omah kena lelara pès. Panjenengan supaya gelem ngrungokké, kepriyé enggèn kula sambat, nanging ora ana sing nglipur kula, mungsuh-mungsuh kula pada krungu bab kasangsarané kula, terus pada bungah, awit Panjenengan sing nekakké kuwi! Dina sing wis Panjenengan kabaraké kuwi supaya katekan, lan mungsuh-mungsuh iki supaya pada dadia kaya kula! Alané wongé kabèh supaya tekan ing ngarepé Panjenengan, lan wong-wong mau terus pada Panjenengan tumpangi apa sing wis Panjenengan tindakké marang kula, awit sangka okèhé duraka kula; awit okèh panggresah kula, lan ati kula ngalami lara.” Oh kepriyé, Sion, Gusti banget temen enggoné ngemuli karo mendung ing sak njeruhné bebendu-Né, kamulyané Israèl wis dibuwang Panjenengané sangka langit menyang bumi. Antyik-antyiké sikilé ora diélingi waktu Panjenengané nesu. Gusti ngentèkké sak kabèhé tegalé Yakub, ora nganggo dikèki kawelasan. Panjenengané ing sak njeruhné nesu-Né nggempuri sak kabèhé bèntèngé putriné Yéhuda. Kraton uga para penggedéné pada kebanting ing bumi lan digawé sak wiyah-wiyah. Awit sangka mulat-mulat bebendu-Né, sak kabèhé sunguné Israèl pada ditugeli, waktu mungsuh wis tyedak Gusti nggèrèt tangan-Né tengen, Panjenengané ngobong Yakub kaya geni sing mulat-mulat sing mangan ing sak ubengé. Gusti mentèng gandéwané kaya mungsuh, lan ngetungké tangan-Né tengen kaya satru, matèni sak kabèhé sing nyenengké pandelengé, ing tarupé putriné Sion, bebenduné disokké kaya geni. Gusti wis malih dadi kaya mungsuh, Israèl dilebur, kabèh ing kratoné diremuk, bèntèng-bèntèngé pada didadèkké gempuran, kasusahan lan sambaté anak wadon Yéhuda didadèkké okèh. Tarupé déwé dirusak kaya kebon, panggonan kumpulané dibubrah. Ing Sion GUSTI wis nggawé laliné wong marang riyaya lan sabat, ratu lan imam wis pada ditampik, awit sangka nesu-Né. Gusti ngguwak mesbèhé déwé, panggonan sutyi-Né ditinggal, témboké kratoné pada dipasrahké ing tangané mungsuhé; mungsuhé pada ngumbar swara ing griyané GUSTI, kaya keraméan dina riyaya. GUSTI wis nggawé putusan ndadèkké gempuran témboké putriné Sion, kabèh wis diukur karo tali ukuran, tangané ora mingset sangka enggoné bakal ngrusak, témbok ing njaba lan ing njeruh pada didadèkké ngaduh-aduh lan ngenes kabèh. Gapurané pada ambles ing bumi, GUSTI ngrusak lan nugel-nugel sloroké; ratuné lan penggedéné pada manggon ing antarané bangsa mantya. Ora ana pituduh sangka GUSTI uga para nabiné pada ora nampa wahyu sangka Panjenengané. Para tuwa-tuwané putriné Sion, pada nglésot ing lemah, pada ngewur-ewuri awu ing sirahé lan nganggo salin kasusahan. Para prawan ing Yérusalèm, pada ndingkluk tekan ing bumi. Mripatku nganti nggerong karo luh, remuk ajur atiku, atiku ajur mumur, awit entèkké anaké wadon bangsaku, nanging botyah tyilik lan bayi pada semaput ing alun-aluné kuta. Pada takon marang ibuné: “Endi rotiné lan angguré?”, waktu pada semaput ing alun-aluné kuta kaya wong sing mati ing peperangan, lan pada pegat nyawa ing pangkoné ibuné. Hé, Yérusalèm, aku bisa ngomongké apa marang kowé, lan kowé kena tak umpamakké apa? Hé, anak wadon ing Sion, kowé kena tak umpamakké apa, kanggo nglipur kowé, awit gempuranmu ambané kaya segara, sapa sing bisa maraské kowé? Para nabimu pada nyritakké marang kowé weweruh sing goroh lan kosong. Pada ora ngomongké kesalahanmu supaya kowé terus waras menèh. Utyapan-utyapané sing goroh lan nasarké sing diomongké marang kowé. Sak kabèhé wong sing liwat, pada keplok-keplok awit weruh kowé, pada ngeses-ngeses lan gèdèk-gèdèk, kanggo putri ing Yérusalèm, tembungé: “Apa iki kuta sing diarani luwih apik, dadi kesenengané wong sak lumahé bumi kabèh?” Sak kabèhé mungsuhmu pada ngunèk-unèkké kowé, pada ngeses-ngeses lan nggeget untuné, tembungé: “Kuwi wis pada tak entèkké!” “Pantyèn, ya iki dina sing tak arep-arep, wis tak alami lan wis weruh!” GUSTI wis nindakké apa sing dirantyam, wis netepi apa sing dadi pangandika-Né, sing dikabarké wiwit dèk jaman mbiyèn, wis nggempur tanpa diéman, mungsuh didadèkké seneng ing atasé kowé, sunguné satru-satrumu wis diduwurké. Sambat-sambata marang Gusti karo banter, hé, anak wadon ing Sion, awan wengi luhmu milia kaya kali, awakmu aja kok lèrènké, mripatmu aja nganti lèrèn! Tangia, ngaduh-ngaduha ing wayah mbengi, ing wiwitan gilirané jaga mbengi; isiné atimu esokna kaya banyu, ing ngarepé Gusti, tanganmu megarna marang Panjenengané, supaya uripé anak-anakmu, sing semaput awit sangka ngelihé, ing pojoké dalan-dalan. Duh GUSTI, Panjenengan supaya gelem nyawang lan mriksa, sapa sing Panjenengan tumpangi mengkéné kuwi, apa wong wadon kudu mangan wohé wetengé déwé, ya bayi-bayi sing ijik ing géndongan; apa imam lan nabi kudu dipatèni ing griya sutyiné Gusti? Nom-noman lan wong tuwa, pada glimpangan ing dalan, prawan-prawan lan jaka-jaka kula, pada mati karo pedang, pada Panjenengan patèni waktu Panjenengan ukum, Panjenengan belèh tanpa welas. Kaya-kaya ing dina riyaya Panjenengan nyeluk kabèh sing kula pada wedèni sangka kiwa-tengen. Waktu GUSTI ngukum, ora ana wong siji waé sing bisa utyul utawa slamet. Anak-anak sing kula nglairké lan kula gulawentah, pada dipatèni karo mungsuh kula. Aku iki wong lanang sing ngalami sangsara awit sangka gepuké nesuné Gusti. Panjenengané nundung lan nggawa aku ing pepeteng sing ora ana padangé. Aku ditibani karo tangan-Né bola-bali, nganti sedina muput. Daging lan kulitku digawé susut, balungku pada ditugeli. Gusti ngedekké témbok ngungkuli aku, ngubengi aku karo kasangsaran lan kasusahan. Aku dipapanaké ing panggonan sing peteng, kaya wong sing wis mati suwé. Aku dipèpèt, dalanku metu ditutup kabèh lan ditalèni nganggo ranté sing abot. Senajan aku sambat-sambat lan mbengok-mbengok njaluk tulung, pandongaku ora digatèkké. Dalan-dalanku pada dialang-alangi nganggo watu tatahan, didadèkké ora kena dilakoni. Panjenengané kaya waé bruwang sing nyegat aku, lan kaya waé singa ing pandelikan. Dalan-dalanku diénggoké, aku disempal-sempal lan ndadèkké aku bingung. Gandéwané wis dipentèng lan aku sing dadi tujuané panahé. Panahé ing wadahé panah pada dipanahké kabèh, pada mantyep ing atiku. Aku dadi guyonané bangsaku kabèh, digawé nyanyian ngétyé nganti sedina muput. Aku diwareki karo sing pait lan diombèni kayu pait. Untuku diremuk lan aku dikèki mangan krikil, lan aku dibleseké ing lebu. Nyawa kula Panjenengan pisahké sangka katentreman, kula lali marang kabekjan. Ing kono pikiranku: Keluhuranku wis entèk, lan pengarep-arepku marang GUSTI wis ilang. “Panjenengan supaya éling kasangsaran lan enggèn kula kelunta-lunta, uga anané kayu pait lan ratyun.” Nyawa kula tansah kèlingan marang perkara kuwi, lan nglemprek ing njeruh kula. Nanging iki sing tak rasakké, lan sing njalari aku nduwé pengarep-arep: Kawelasané GUSTI kuwi tanpa mandek, lan pangayoman-Né ora ana entèkké. Tansah terusan, ganti-gumanti saben ésuk. Tenan gedé kasetian Panjenengan kuwi! Pikirané atiku: “GUSTI kuwi dadi pandumanku, mulané tak arep-arep.” Gusti kuwi apik kanggo wong sing pada ngentèn-entèni, kanggo nyawa sing nggolèki Panjenengané. Betyik yèn wong ngentèn-entèni marang pitulungané GUSTI karo sabar. Betyik yèn wong lanang mikul pasangan waktu enomé. Hayuk lungguha dèwèkan lan menenga, yèn ijik dimomoti karo GUSTI. Ambruka lan tèmplèkna praupané ing lebu, menawa ijik ana pengarep-arep. Pipiné dipasrahké marang sing napuk, nganti warek enggoné dipoyoki. Awit GUSTI enggoné nulak ora selawasé. Awit senajan Panjenengan ngekèki kasusahan, ya terus ngekèki pangayoman, tyotyok karo kawelasan-Né. Awit ora karo lila ati-Né ngekèki kasusahan lan kasangsaran marang para anaké manungsa. Yèn ana wong sing ngidak-idak sak kabèhé wong tawanan ing sak lumahé bumi, yèn wewenangé wong diénggoké ing ngarepé sing Mahaluhur, yèn wong nindakké sing ora adil kanggo perkarané, kuwi apa ora dingertèni karo Gusti? Sapa ta sing ngomong lan samubarang kabèh terus ana? Apa duduk Gusti sing mréntahké? Sing ala lan sing betyik kuwi metuné apa ora sangka tutuké sing Mahaluhur? Kenèng apa wong urip pada nggresah? Saben wong nggresaha awit sangka dosané! Maraa, hayuk pada nliti lan mriksa urip kita, lan pada bali nemoni marang GUSTI. Maraa, hayuk pada ngunggahké ati lan tangan kita marang Gusti Allah ing swarga lan ngomong: Kita wis nerak lan nglawan, nanging Panjenengan ora ngekèki ngapura. Panjenengan nutupi piyambak karo bebendu, lan ngoyak kita, Panjenengan patèni tanpa kawelasan. Panjenengan nutupi piyambak karo mendung, terus pandonga kita ora bisa nembus. Kita pada Panjenengan dadèkké reget lan ala ing sak tengahé para bangsa. Kabèh mungsuh kita, pada ngunèk-unèkké kita. Kita katekan rasa wedi lan jiret, karusakan lan gempuran. Luh kula mili kaya kali awit sangka rusaké anaké wadon bangsa kula. Luh kula tansah trotyosan, tanpa ana mandeké; nganti GUSTI weruh sangka nduwur lan weruh sangka swarga. Mripat kula nganti krasa perih awit sangka kahanané para anak wadon ing kuta kula. Kula diuber-uber kaya manuk karo wong sing pada mungsuhi kula tanpa sebab. Kula dityemplungké nang luweng urip-uripan, lan dibandemi watu. Banyu mbanjiri sirah kula, kula ngira: “Mati aku saiki.” “Duh GUSTI, kula nyebut asma Panjenengan sangka dasaré luweng sing jeru. Panjenengan ngrungokké swara kula. Panjenengan aja nganti nutupi kuping Panjenengan kanggo aduh-aduh lan sambat kula. Waktu kula sambat marang Panjenengan, Panjenengan tyedak lan ngomong: Aja wedi.” “Duh GUSTI, Panjenengan wis mbélani perkara kula, lan wis ngluwari urip kula. Duh GUSTI, Panjenengan wis weruh enggèn kula ditibani sing ora adil; Panjenengan supaya gelem ngekèki keadilan! Panjenengan wis weruh nesuné wong-wong kuwi lan kabèh rantyamané marang kula.” “Duh GUSTI, Panjenengan wis ngrungokké sepata-sepatané, uga rantyamané marang kula; uga omongané wong-wong sing pada nglawan marang kula, lan menèh angen-angené ala kanggo kula sedina muput! Supaya Panjenengan ndelok ngadek-lungguhé, kula didadèkké nyanyian guyonané.” “Duh GUSTI, Panjenengan bakal nindakké balesan marang wong-wong kuwi, miturut karo penggawéané. Panjenengan bakal mangkotké atiné, supaya pada ditibani bebendu Panjenengan. Duh GUSTI, Panjenengan bakal ngoyak wong-wong kuwi karo bebendu, lan pada bakal Panjenengan entèkké sangka sak ngisoré langit!” Oh kepriyé, emas kuwi kok buret temen, emas murni kok malih; watu-watu sutyi kuwi pada dibuwang ing pojoké saben dalan. Para anaké Sion sing aji, pada karo kaya emas tuwa, oh, kok dipadakaké karo kendi-kendi lemah gawéané tangané tukang kendi. Senajan asu alasan ya ngekèkké susuné nusoni anaké, nanging anaké wadon bangsaku wis dadi mentala, kaya manuk unta ing segara wedi. Ilaté botyah bayi sing nyusu kelèt ing tyetaké karo ngelak; botyah-botyah pada njaluk roti, nanging ora ana sing ngekèki. Wong sing kulina mangan sembarang sing énak, pada kaliren ing sak uruté dalan, sing kulina lungguh ing bantal bolah abang, pada nglémprak ing pawuhan lan nggolèk mangan. Dosané anaké wadon bangsaku ngungkuli dosané Sodom, sing diwalik sak njeruhné kedèpané mripat, tanpa dijotos karo tangan. Para pemimpiné resiké ngungkuli salju, lan luwih putih tenimbangané mèlek, abangé awaké ngungkuli inten, praupané kaya watu diaman; nanging saiki rupané ireng ngungkuli angus, ing dalan-dalan pada pangling, kulité kelèt karo balung-balungé, garing kaya kayu. Luwih beja sing mati karo pedang, tenimbangané sing mati kaliren, sing ngenes lan mati awit tegalé ora ana pametuné. Tangané wong wadon sing alus-alus wis pada ngolah anak-anaké, kanggo pangané waktu anaké wadon bangsaku rusak. GUSTI wis ngebyuké sak kabèhé nesu-Né, ngesokké bebenduné sing mulat-mulat, lan wis nyumet geni ing Sion sing mangan dasar-dasaré. Para ratu sak jagat lan sak rupané wong isiné ndonya pada ora pertyaya yèn mungsuh lan satru bisa mlebu ing gapurané Yérusalèm. Kuwi kelakon mengkono awit sangka dosané para nabiné lan penggawé alané para imamé, sing pada ngutahké getihé wong sing ora salah, ing sak tengahé. Pada nunak-nunuk kaya wong lamur ing dalan-dalan, reget karo getih, nganti wong ora bisa nggepok marang sandangané. Pada dielokké: “Sumingkir, reget. Sumingkir, sumingkir, aja nggepok!”, terus pada lunga lan nglembara; para bangsa terus pada ngomong: “Kuwi pada ora kena manggon ing kéné menèh!” GUSTI déwé mbuyarké wong-wong mau, bakal ora nyawang menèh. Para imam pada ora diajèni uga para wong tuwa ya ora diwelasi. Mripat kita tansah ngarep-arep pitulungan, nanging tanpa guna; sangka menara penjagan kita ngarep-arep marang bangsa sing ora bisa mitulungi. Wong-wong mau pada ngindik mlaku kita, nganti kita pada ora bisa metu ing alun-alun kita; wis tyedak pati kita, wis genep urip kita, kita wis pada tekan ing pungkasané urip. Sing pada ngoyak-oyak kita banteré ngungkuli manuk garuda ing awang-awang, kita pada diuber ing gunung-gunung, lan diindik ing ara-ara samun. Wong sing dijebati karo GUSTI, napasé urip kita dityemplungké ing juglangan wong-wong mau, wong sing tak kira: “Ing pangayomané kita bakal pada urip ing tengahé para bangsa.” Hé!, anaké wadon ing Edom, sing manggon ing negara Us, bungaha lan surak-suraka, mangkoké ombèn uga bakal tekan kowé, kowé bakal mendem nganti wuda. Hé, anaké wadon ing Sion, kesalahanmu wis ilang; GUSTI ora bakal nglilani kowé dibuwang menèh, nanging kesalahanmu, hé anaké wadon ing Edom, bakal diwales lan dosa-dosamu bakal digelar. Duh GUSTI, Panjenengan supaya éling apa sing wis pada kita alami, supaya Panjenengan gelem weruh lan mangertèni marang kahanané kita sing asor iki. Negara panduman kita wis tiba marang bangsa liya, omah-omah kita marang wong mantya. Kita pada dadi botyah lola, ora nduwé bapak, ibu kita pada kaya randa. Enggèn kita ngombé banyu karo tuku, lan enggèn kita nganggo kayu karo mbayar. Kita pada diuber-uber ing tyedakan, pada kesel nanging ora olèh ngasuh. Kita wis pada ngatungké tangan marang wong Egipte, lan marang wong Asyur, supaya bisaa mangan warek. Para leluhur kita sing pada nggawé dosa wis ora ana, kita sing nyangga dosané. Réwang tukon pada mréntah kita, ora ana sing ngluwari kita sangka tangané. Enggèn kita golèk pangan karo antyaman, awit sangka anané mungsuh ing ara-ara samun. Kulit kita murup kaya prapèn, awit panasé nemen sing kaliren. Para wong wadon ing Sion pada dirujak, mengkéné uga prawan-prawan ing kuta-kutané Yéhuda. Para penggedéné pada digantung karo tangané mungsuh, para pinituwa ora diajèni. Wong nom-noman pada dikongkon mikul gilingan, anak-anak lanang pada ambruk awit kabotan anggèné mikul kayu. Para tuwa pada ora kumpulan menèh ing gapurané kuta, para nom-noman mandek anggèné main harep Kebungahané ati kita wis ilang, jogètan kita pada malih dadi kasusahan. Makuta wis tiba sangka sirah kita, oh memelas; awit kita wis pada nggawé dosa! Ya awit sangka mengkono kuwi ati kita lara, ya awit sangka mengkono kuwi mripat kita terus dadi blawur. Awit sangka gunung Sion sing wis ludes, asu-asu alasan pada pating kluyur ing kono. Duh GUSTI, Panjenengan kuwi langgeng, dampar Panjenengan ora owah gingsir nganti turun-temurun. Kenèng apa kok Panjenengan nganti ora éling marang kita kabèh ing sak lawasé, kenèng apa kok kita Panjenengan tégakaké nganti suwé? Duh GUSTI, kita supaya pada Panjenengan balèkké marang Panjenengan, sak nalika pada bakal mratobat, kahanané kita supaya Panjenengan pulihké menèh kaya waktu mbiyèn. Utawa apa Panjenengan bakal nampik marang kita? Apa Panjenengan nesu banget marang kita? Ing taun sing kaping telung puluh, tanggal kaping lima sasi papat, waktu aku ing pinggir kali Kebar bebarengan karo para wong buwangan, terus langit mbiyak lan aku weruh wahyu sangka Gusti Allah. Ing tanggal kaping lima sasi kuwi, ya kuwi ing taun kaping lima sakwisé Yoyakin dibuwang, ana tembungé GUSTI tumuju marang imam Yéhèskièl, anaké Busi, ing negarané wong Kasdim ing pinggir kali Kebar lan ing kono tangané GUSTI numpangi Yéhèskièl. Aku terus weruh, ana lésus sangka lor, sing nggawa mendung peteng lan geni mulat-mulat; mendung mau diubengi karo pepadang sing semlorot; ing njeruhné pernahé ing tengahé geni kuwi ana sing kaya slaka semlorot. Ing tengah-tengahé kono uga ana sing rupané kaya makluk papat sing urip lan kuwi kétoké mengkéné: rupané kaya manungsa, nanging siji-sijiné praupané papat lan ana swiwiné papat. Sikilé lurus-lurus lan tlapakané sikil kaya tratyak pedèt, semlorot kaya slaka sing entas digosok. Ing sak ngisoré swiwi ana tangané manungsa peneré ing sisih papat pisan. Nanging praupan lan swiwiné mau mengkéné: swiwiné pada tempuk; yèn mlaku ora nganggo mingar minger, nanging lurus mengarep. Praupané kétoké mengkéné: Praupané papat sing ngarep praupan manungsa, sing sisih tengen praupan singa, sing sisih kiwa praupan sapi, ing mburiné praupan manuk garuda. Swiwiné pada diegaraké menduwur lan adu-arep loro-loro, nanging swiwi liyané nutupi awaké. Kabèh mlakuné lurus mengarep, menyang ngendi kekarepané roh, ya mrana parané; enggoné mlaku ora nganggo mingar minger. Ing sak tengahé makluk-makluk mau ana sing kétok kaya karo geni mengangah, kaya ontyor sing obah mrana-mréné ing antarané makluk-makluk sing urip kuwi; geni mau semlorot lan metu klélapé sing pada sesamberan. Makluk-makluk sing urip kuwi pada mabur mrana-mréné kaya klélap. Aku weruh, ing bumi ana glindingan ngadek sandingé makluk-makluk papat mau ing iringané ana glindingané siji, rupané semlorot kaya watu-watu lazurit, papaté kembar lan kétoké ing tengahé glindingan kaya ana glindingané. Yèn pada mlaku, bisa nuju menyang kéblat papat, ora nganggo mingar minger. Glindingan-glindingan mau ana lés-pinggiré lan aku weruh pinggiran papat kuwi pada kebak mripat mubeng. Yèn makluk sing urip kuwi pada mlaku, glindingané uga mlaku ing sandingé; lan yèn makluk sing urip kuwi pada diumbulké sangka bumi, glindingané ya pada katut diumbulké. Menyang ngendi kekarepané roh, ya mrana parané para makluk mau lan glindingan-glindingan pada diangkat bebarengan karo makluk-makluk kuwi, awit rohé makluk-makluk sing urip kuwi manggon ing glindingané. Yèn makluk sing urip kuwi pada mlaku, glindingané uga pada mlaku, yèn makluk mau pada mandek, glindingané ya pada mandek lan yèn makluk mau pada diumbulké sangka bumi, glindingané ya pada katut diangkat bebarengan karo makluk-makluk kuwi, awit rohé para makluk kuwi manggon ing glindingané. Ing sak nduwuré sirahé makluk-makluk sing urip kuwi ana rupané sing mèmper langit, sing kétok kaya kristal ès sing medèni, digelar ing sak nduwuré sirahé. Lan ing sak ngisoré langit kuwi swiwiné dibèbèr jejek, sing siji tempuk karo sijiné, kabèh pada nduwé swiwi loro sing nutupi awaké. Yèn pada mlaku, aku krungu swara kebutané swiwiné kemrasak, kaya swarané grojokan, kaya swarané sing Mahakwasa, gembruduk kaya swarané suradadu okèh; yèn pada mandek, swiwiné diingkupaké. Aku terus krungu swara sangka sak nduwuré langit sing mayungi sirahé; yèn makluk mau pada mandek, swiwiné diingkupaké. Ing sak nduwuré langit sing mayungi para makluk mau ana rerupan sing kétok kaya dampar, kaya karo watu-watu diaman; lan ing sak nduwuré sing rupané kaya dampar kuwi ana sing kétoké kaya manungsa. Wiwit sing kaya bangkèkan kuwi nganti tekan nduwur, aku weruh sing semlorot kaya slaka lan kaya geni ing sak ubengé ketutupan; lan sangka sing kaya bangkèkan tekan ngisor aku weruh sing kaya geni sing diubengi karo pepadang. Kaya kluwung sing waktu udan kétok ing mendung, ya kaya mengkono kuwi kétoké pepadang sing ngubengi. Kaya mengkono kétoké gambaré kamulyané GUSTI. Bareng aku weruh kuwi aku terus nyembah sujut lan krungu swarané Panjenengané sing nggelar tembungé. Tembungé marang aku mengkéné: “Hé, Anaké manungsa, kowé tangia lan ngadeka, terus kowé Tak omongi.” Bareng aku wis diomongi mengkono, aku terus kanggonan roh sing ngedekké aku lan aku krungu sing ngomongi aku. Tembungé marang aku mengkéné: “Hé, Anaké manungsa, kowé Tak utus nemoni wong Israèl, bangsa sing seneng nglawan, sing wis nglawan marang Aku. Bangsa iki uga para leluhuré wis pada nggawé duraka marang Aku nganti tekan dina iki uga. Nanging turunané pada mbangkang lan wangkot atiné; kowé Tak utus nemoni bangsa kuwi, pada omongana: ‘Mengkéné tembungé GUSTI.’ Lan wong-wong kuwi pada ngrungokké apa ora - awit wong-wong kuwi senengé mbruntak - nanging bakal pada weruh, yèn ing sak tengahé bangsa kuwi ana nabiné. Lan kowé, anaké manungsa, aja wedi marang wong-wong kuwi lan marang tembung-tembungé, senajan kowé dikepung ing grumbul lan eri, lan manggonmu ing tengahé kalajengking. Aja wedi marang tembung-tembungé lan aja ndredek ing ngarepé, awit wong-wong kuwi seneng mbruntak. Pada kok omongana kabèh tembung-Ku, senajan dirungokké utawa ora, awit pada seneng mbruntak. Nanging kowé, anaké manungsa, kabèh tembung-Ku marang kowé rungokna lan kowé aja nglawan kaya wong sing seneng mbruntak kuwi. Kowé mangapa, panganen apa sing Tak wènèhaké marang kowé.” Aku nyawang, ana tangan sing dielungké marang aku lan tangané nyekel layang gulungan, terus dibèbèr ing ngarepku. Ing kono kétok njabané lan njeruhné ketulis kidung tangisan, nggresah lan pesambat. Aku terus diomongi: “Hé, Anaké manungsa, panganen apa sing kok temu iki; gulungan kitab iki panganen terus lungaa, turunané Israèl omongana.” Aku terus mangap lan dikèki gulungan mau dikongkon mangan. Préntahé marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, gulungan sing Tak wènèhaké marang kowé iki panganen, wetengmu isènana kuwi.” Kuwi terus tak pangan, ing tutukku rasané legi kaya madu. Tembungé marang aku: “Hé, anaké manungsa, lungaa, turunané Israèl temonana lan diomongké tembung-Ku. Nanging enggonmu diutus kuwi ora dikon marani bangsa sing basané ora dunung lan ulet ilaté, nanging marani bangsa Israèl; duduk bangsa okèh sing basané nylenèh lan sing ulet ilaté, sing tembung-tembungé kowé ora ngerti. Yèn kowé Tak utus nemoni bangsa sing mengkono, kuwi bakal ngrungokké kowé. Nanging turunané Israèl ora gelem ngrungokké kowé, awit ora gelem ngrungokké Aku, awit kabèh turunané Israèl kuwi batuké atos lan atiné wangkot. Praupanmu Tak dadèkké atos kaya praupané wong-wong kuwi lan semangatmu Tak dadèkké kuwat nglawan wangkoté atiné. Atimu Tak kuwatké kaya inten, sing atosé ngungkuli watu; kowé aja wedi marang wong-wong kuwi lan aja gemeter weruh praupané, awit kuwi wong sing watekké mbruntak.” Sak terusé tembungé marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, gatèkna lan ngrungokna kupingmu marang kabèh tembung-Ku. Lungaa nemoni para wong buwangan, para kantya sing tunggal bangsa karo kowé, rembukana lan ngomonga marang wong-wong kuwi mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI; pada gelem ngrungokké apa ora.” Aku terus diangkat karo Roh, lan aku krungu swara gemrubuk banter ing mburiku, ing waktu kamulyané GUSTI mumbul sangka panggonané, ya kuwi swarané swiwiné para makluk sing urip sing pada gèsèk-gèsèkan lan kejaba kuwi swarané glindingan-glindingan sing gembleger, swara gemrubuk sing banter. Roh mau ngangkat aku; aku terus lunga karo ati panas lan kasusahan banget, awit pangwasané GUSTI banget-banget enggoné meksa marang aku. Aku terus marani para wong buwangan sing pada manggon ing pinggir kali Kebar ing Tèl-Abib lan nganti pitung dina enggonku ing kono karo delak-delek. Sakwisé pitung dina ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé wis Tak tetepké dadi penjagané turunané Israèl. Yèn kowé krungu tembung-Ku, wong-wong kuwi pada kok élingna awit sangka asma-Ku. Yèn Aku ngomong marang wong duraka: Kowé mesti bakal diukum pati! - nanging kowé ora ngomongi wong kuwi lan ora ngomong apa-apa marang wong duraka kuwi kanggo ngomongi supaya ninggalké mlakuné sing ala, supaya bisané tetep urip - wong kuwi bakal mati awit sangka dosané, nanging getihé bakal Tak tibakké marang kowé. Nanging yèn kowé ngomongi wong duraka, nanging wongé ora gelem mandek sangka penggawé alané lan mlakuné sing duraka, kuwi bakal mati awit sangka dosané, nanging kowé wis ngluwari nyawamu. Yèn ana wong sing bener ninggalké sing bener lan nglakoni sing ala lan Aku terus nyèlèhké watu sandungan ing ngarepé, wong kuwi bakal mati. Awit kowé ora ngomongi wongé, wong kuwi bakal mati awit sangka dosané, nanging penggawéné betyik sing wis digawé ora bakal diitung, nanging getihé bakal Tak tibakké marang kowé. Nanging yèn kowé ngomongi marang wong bener kuwi supaya aja nglakoni dosa lan ya ora nganti nggawé dosa, kuwi bakal tetep urip, awit gelem nampani paweling, nanging kowé wis nylametaké nyawamu.” Bareng ing kono pangwasané GUSTI nutupi aku lan aku terus dikongkon mengkéné: “Kowé ngadeka lan lungaa menyang legokan, ing kono kowé bakal Tak omongi.” Aku terus ngadek lan budal menyang ing legokan, ing kono kamulyané GUSTI kétok kaya kamulyan sing wis tak deleng ing pinggir kali Kebar; aku terus sujut. Nanging aku terus kanggonan karo roh; aku didekké. Panjenengané terus ngomong marang aku mengkéné: “Kowé muliha, mlebua ing omahmu lan kantyingen lawangé. Kowé, hé anaké manungsa, bakal ditalèni karo tali lan bakal dibanda, terus kowé ora bisa nekani ing sak tengahé wong-wong mau, uga ilatmu bakal Tak dadèkké kelèt karo tyetakmu, terus kowé dadi bisu lan ora bakal bisa melèhké wong-wong kuwi, awit wong kuwi watekké mbruntak. Nanging yèn Aku omongan karo kowé, tutukmu bakal Tak bukak lan kowé bakal ngomongi wong-wong mau mengkéné: Mengkéné iki tembungé GUSTI. Sapa sing gelem ngrungokké, bèn ngrungokké; lan sapa sing emoh ngrungokké, bèn ora ngrungokké, awit wong-wong kuwi watekké mbruntak.” “Hé, anaké manungsa, kowé njupuka bata, sèlèhna ing ngarepmu, lan nggambara kuta ing nduwuré, ya kuwi Yérusalèm. Kuta kuwi gambaren ijik dikepung: dèlèhna bèntèng kanggo ngepung, nggawéa unduk-undukan lemah sing dadi tanggulé kanggo ngepung, dèkèkna tarup panginepané suradadu lan ing sak ubengé kuta kuwi tatanen piranti kangggo ndobrak. Terus kowé njupuka wesi waja blébékan, kuwi dekna ing tengahmu lan kuta mau kanggo pager wesi, sakwisé mengkono adepna praupanmu marang kuta kuwi, dadiné kuta kuwi dikepung lan kowé sing ngepung. Iki dadi tanda kanggo turunané Israèl. Terus ngglétaka miring ngiwa, kowé nanggunga paukumané Israèl, pirang ndina enggonmu ngglétak mengkono kuwi, ya semono suwéné enggonmu nyangga paukumané. Mengkono enggon-Ku netepké kanggo kowé: Pirang taun enggoné turunané Israèl diukum, ya kuwi tyatyahé dina enggonmu nanggung paukumané, ya kuwi 390 dina. Yèn kuwi wis kok tandangi, terus ngglétaka miring menèh, nanging miring nengen lan kowé nyanggaa paukumané Yéhuda suwéné patang puluh dina; Aku netepké kanggo kowé sedina kanggo setaun. Kowé mandenga marang Yérusalèm sing dikepung kuwi lan gegemen tanganmu lan medara wahyu nglawan kuta kuwi. Kowé bakal Tak talèni, terus enggonmu ngglétak ora bisa alihan nganti kowé wis nggenepi dinané pangepunganmu kuwi. Sak terusé kowé njupuka gandum jewawut, kedelé, katyang, gandum lan beras, kuwi dadèkna siji ing wadah, terus olahen dadèkna roti. Kuwi kanggo panganmu sak suwéné kowé ngglétak miring kuwi, ya kuwi 390 dina. Lan panganmu kuwi tyatyahé bakal ditemtokké nganggo ditimbang: sedinané rong puluh sèkel; kuwi panganen ing waktu-waktu sing wis ditemtokké. Banyu sing arep mbok ombé uga bakal ditemtokké: sak pronem hin; kuwi ombènen ing waktu-waktu sing wis ditemtokké. Roti kuwi panganen kaya roti jewawut bunder lan kudu kok bakar karo geniné tainé manungsa ing ngarepé wong-wong mau.” GUSTI terus ngomong menèh: “Wong Israèl bakal Tak buwang menyang ing sak tengahé bangsa-bangsa lan karo mengkono bakal mangan rotiné ing kana karo reget.” Aku terus ngomong: “Duh GUSTI, Gustiku. Tenan kula durung tau ngregeti lan wiwit enom nganti teka saiki durung tau mangan batang utawa turahané memangsané kéwan galak, apa menèh tutuk kula durung tau klebon daging bosok.” Aku terus diomongi mengkéné: “Lah yèn mengkono, kowé Tak lilani nganggo tlétongé sapi kanggo gantiné tainé manungsa lan rotimu dibakar ing kono.” Sakwisé mengkono aku terus diomongi mengkéné: “Hé, anaké manungsa, Aku bakal ngentèkké simpenané pangan ing Yérusalèm - lan wong-wong mau karo kasusahan enggoné mangan roti sing boboté wis ditemtokké; mengkono uga enggoné bakal ngombé banyu sing wis ditemtokké takerané, ya karo susah banget - kuwi supaya pada kekurangan pangan lan ngombé, terus pada ngenes lan pada gering ing sak njeruhné paukumané. Hé, anaké manungsa, kowé njupuka pedang sing landep, enggonen kaya pésoné tukang tyukur; rambuté sirahmu lan jénggotmu tyukuren; terus njupuka timbangan, rambutmu edum-edumen. Sak prateloné kudu kok obong karo geni ing sak tengahé kuta kuwi, yèn wis pungkasané waktu pengepungané; sak prateloné jupuken lan babaten karo pedang ing sak ubengé lan sak prateloné kok awut-awuta ing angin, nanging Aku bakal ngetokké pedang digawé ngoyak. Kowé njupuka rambut kuwi setitik bundelana ing pojokané jubahmu. Terus kowé njupuka menèh lan tyemplungna ing geni, bèn kobong; kuwi bakal metu geniné sing mangan turunané Israèl kabèh. Kowé terus ngomonga mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: Ya iki Yérusalèm! Iki Tak papanaké ing sak tengahé bangsa-bangsa lan diubengi karo negara-negarané. Kuwi wis mbruntak marang pernatan-pernatan-Ku, ngungkuli alané para bangsa lan marang katetepan-Ku ngungkuli negara-negara ing sak ubengé, awit pada nampik pernatan-Ku lan kelakuané ora tyotyok karo katetepan-Ku. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé GUSTI: Awit alamu ngungkuli para bangsa ing sak ubengmu lan kelakuanmu ora tyotyok karo katetepan-Ku lan ora nindakké pernatan-pernatan-Ku, malah kowé netepi pernatan-pernatané bangsa-bangsa sak ubengmu, mulané mengkéné tembungé GUSTI: Lah, Aku, ya Aku piyambak sing bakal nglawan kowé lan Aku bakal nibakké paukuman marang kowé ing ngarepé para bangsa. Awit sangka penggawému sing reget kuwi, Aku bakal nindakké marang kowé apa sing durung tau Tak tindakké lan sing ora bakal Tak tindakké menèh. Mulané bakal kelakon bapak pada mangan anaké déwé ing tengahmu, lan uga anak pada mangan bapaké déwé, lan Aku bakal nindakké paukuman marang kowé ing sak tengahmu, lan kabèh turahanmu bakal Tak sebar-sebarké ing kabèh kéblat. Awit sangka kuwi kanggo Aku sing urip, mengkono tembungé GUSTI, awit sangka enggonmu najisaké griya sutyi-Ku karo kabèh déwamu sing ala lan karo kabèh dosamu, Aku piyambak bakal ngembrukké kowé; Aku ora bakal ngéman lan ora bakal ngekèki kawelasan. Sak panunggalmu sak prateloné bakal mati karo lara pès lan mati kaliren ing tengahmu; sak prateloné bakal mati karo pedang ing sak ubengmu; lan sak prateloné bakal Tak sebar-sebarké ing kabèh kéblat lan bakal Tak uber karo pedang tanpa rangka. Kaya mengkono enggon-Ku bakal ngétokké bebendu-Ku marang wong-wong lan panasé ati-Ku terus lilih lan Aku wis rumangsa marem. Ing kono wong-wong kuwi bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI sing ngetokké tembung kuwi ing sak njeruhné jalusu-Ku, waktu Aku ngesokké bebendu-Ku. Kowé bakal Tak ambruké lan tyatyatan ing sak tengahé para bangsa ing sak ubengmu ing ngarepé kabèh wong sing pada liwat. Kowé bakal dadi tyatyatan lan dienyèk, kanggo pepélingé lan dadi bab sing ngéram-érami kanggo para bangsa ing sak ubengmu. Ya kuwi yèn Aku nibakké paukuman marang kowé ing sak njeruhné bendu lan nesu lan ing sak njeruhné rangkètan-Ku sing medèni. Aku, GUSTI sing ngetokké tembung. Ing waktu Aku nekakké patyeklik sing medèni, sing ndrawasi lan sing Tak tekakké kanggo matèni kowé kabèh, waktu Aku nambahi patyeklik kanggo kowé kabèh lan ngentèkké tyadangané pangan. Aku bakal nekakké patyeklik marang kowé kabèh lan kéwan-kéwan galak ing sak tengahmu, sing bakal ngentèkké anak-anakmu; lelara pès bakal nekani kowé lan bakal ana getih sing mili ing tengahmu lan Aku bakal nekakké pedang marang kowé, Aku, GUSTI sing ngetokké tembung kuwi kabèh.” Sakwisé kuwi ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, ngadepa marang gunung-gunungé Israèl lan ngomongké nubuat nglawan gunung-gunung kuwi! Ngomonga: Hé gunung-gunungé Israèl, rungokna tembungé Gusti, GUSTI! Mengkéné tembungé GUSTI marang gunung-gunung lan puntuk-puntuk, marang jurang-jurang lan legokan-legokan: Aku bakal nekakké pedang marang kowé lan Aku bakal ngrusak puntuk-puntuk panggonanmu masrahké kurban. Mesbèh-mesbèhmu bakal dadi sepi mamring lan padupan-padupanmu bakal dirusak; lan Aku bakal ngembrukké para wongmu sing pada dipatèni ing ngarepé brahala-brahalamu. Layon-layoné wong Israèl bakal Tak untyalké ing ngarepé para brahalané lan balung-balungmu menyang sak ubengé mesbèh-mesbèhmu. Ing ngendi waé manggonmu, kuta-kutamu bakal ambruk lan puntuk-puntuk panggonanmu masrahké kurban bakal sepi mamring, supaya mesbèh-mesbèhmu diremuk lan ditinggal sepi mamring, brahala-brahalamu diejur-ejur lan dientèkké, padupan-padupanmu dilebur lan gawèané tanganmu pada dientèkké. Wong-wongmu sing dipatèni pada pating glémpang ing tengahmu lan kowé bakal weruh yèn Aku iki GUSTI. Nanging sak bagéan, ya kuwi sing utyul sangka pedang, kuwi bakal Tak lestarèkké urip ing sak tengahé para bangsa, yèn kowé pada disebar-sebar menyang negara-negara kuwi. Ing tengahé para bangsa, para wong sing utyul sangka tengahmu sing pada diukum mau, bakal pada éling marang Aku, ya kuwi waktu Aku wis ngremuk atiné sing laku bédang, sing wis ngedohi Aku lan sing mripaté wis ngalih tujuané, sing tansah laku bédang manut marang para brahalané; kuwi déwé bakal ngrumangsani regeté awaké, weruh sing ala sing ditindakké lan muntah weruh kabèh penggawéné sing ala. Terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI lan ora ngomong kosong, yèn Aku ngomong bakal nekakké tyilaka marang wong-wong mau.” Mengkéné tembungé GUSTI: “Keploka lan nggedruka sikilmu ing lemah lan mbengoka: Awas! Awit sangka kabèh penggawéné turunané Israèl sing njijiki lan ala, wong-wong kuwi bakal pada ambruk mati karo pedang, kaliren lan karo lelara pès. Sing adoh bakal mati kena lara pès, sing tyedak bakal ambruk karo pedang, nanging sing utyul lan ditulungi bakal mati kaliren. Mengkono bebendu-Ku bakal Tak tyulké marang wong-wong kuwi. Lan kowé bakal weruh, yèn Aku kuwi GUSTI, ya kuwi waktu wong-wongé sing dipatèni pada pating glémpang ing tengahé para brahalané ing sak ubengé mesbèh-mesbèhé, ing saben puntuk sing duwur lan ing saben putyuké gunung, ing sak ngisoré saben wit sing ngrembuyung, ing saben wit terbantin sing ngrempayak, panggonané sing kanggo nganakké kurban sing apik marang kabèh brahalané. Aku bakal ngatungké tangan-Ku, bakal nglawan wong-wong kuwi lan tanahé, ing ngendi waé panggonané, bakal Tak entèkké lan Tak dadèkké sepi mamring wiwit ing ara-ara samun nganti tekan Dibla, terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Sakwisé mengkono ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, Anaké manungsa, kowé ngomonga: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI marang tanah Israèl: Wis tekan pungkasané! Negara ing kéblat papat wis tekan pungkasané! Saiki wis tekan pungkasanmu lan Aku bakal ngesokké bebendu-Ku marang kowé, lan kowé bakal Tak adili tyotyok karo penggawému lan Aku bakal mbales marang kabèh awit tumindakmu sing ala. Aku ora bakal rumangsa éman kanggo kowé lan ora bakal nindakké kawelasan, nanging Aku bakal mbales marang kowé tyotyok karo tumindakmu, lan penggawému sing ala, kuwi bakal nibani marang kowé lan kowé bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Mengkéné tembungé GUSTI: “Lah, tyilaka kesusul karo tyilaka, kuwi bakal nekani! Wis tekan pungkasanmu, kaya-kaya njedul nglawan marang kowé, delengen tekané! Kasangsarané nekani kowé, hé para sing manggon ing negara! Wis tekan waktuné, wis tekan dinané! Dinané gègèran, duduk swarané surak-surak ing gunung-gunung. Saiki Aku gelis-gelis bakal ngesokké nesu-Ku marang kowé lan ngétokké bebendu-Ku marang kowé, Aku bakal ngadili kowé tyotyok karo tumindakmu lan mbales kabèh penggawému sing ala. Aku ora bakal rumangsa éman lan ora bakal nindakké kawelasan; kowé bakal Tak wales tyotyok karo penggawému lan tumindakmu sing ala bakal nibani marang kowé. Kowé terus bakal weruh, yèn Aku, GUSTI sing ngentèkké. Tenan wis tekan dinané: tyilaka bakal nibani, panganiaya wis semi, sombongé wis kembang, penggawé ala wis tukul dadi gitiké wong duraka; wong-wongé ora ana sing kèri, apa-apané, ya kalubèrané, ya kamulyané, entèk sak kaluhurané pisan. Wis tekan waktuné, wis arep tekan dinané. Sing tuku aja bungah, sing adol aja susah, awit bebendu sing murup nibani marang sak golongané kabèh sing ramé kuwi. Awit sing adol ora bakal mbalèni dodolané, senajan menawa ijik urip, awit bebendu sing murup nibani marang sak golongané kabèh sing ramé kuwi lan ora kena diendek lan ora ana wong sing bisa ngwasani nyawané awit sangka kesalahané. Ngunèkna trompèt lan samubarang kabèh pada tyawisna! Nanging ora ana wong siji-sijia sing maju perang, awit bebendu-Ku sing mulat-mulat nibani marang kabèh keraméané. Ing njaba kuta pedang, ing njeruh kuta lara pès lan kaliren! Sapa ing njaba kuta bakal mati karo pedang lan sapa ing njeruh kuta bakal entèk sangka kaliren utawa karo lara pès. Lan senajan menawa tunggalé ana sing bisa utyul, kuwi bakal pada manggon ing gunung-gunung kaya manuk-manuk ing jurang-jurang, kabèh pada sambat-sambat awit sangka penggawé alané déwé. Kabèh tangan pada lemes lan kabèh wong pada kepuyuh-puyuh awit sangka wediné. Kabèh bakal pada nganggo salin kasusahan, bakal pada dikwasani karo rasa kagèt, bakal pada dikwasani karo kisinan lan sirahé pada gundul kabèh. Slaka dibuwangi ing dalan lan emasé bakal dianggep reget. Emasé lan slaka ora bisa ngluwari wong-wong mau ing dina bebenduné GUSTI. Bakal pada ora bisa mareki lan ora bisa ngisèni wetengé. Awit kuwi dadi sandungan sing njalari tibané ing kesalahan. Wong-wong mau pada ndandani awaké karo emasé lan slaka lan apiké barang patyakané iki dadi jalarané gemunggung. Emas lan slaka dienggo nggawé retya-retyané sing ala lan retya-retyané sing najisaké. Awit sangka kuwi emasé lan slaka bakal Tak dadèkké najisé kanggo wong-wong kuwi. Kuwi bakal Tak pasrahké dadi rebutané para wong mantya lan dadi rayahan marang wong duraka ing bumi iki lan bakal dinajiské. Aku bakal mléngos ora nyawang wong-wong kuwi lan para wong sing seneng nyiksa bakal najisaké panggonan-Ku sing aji, bakal dileboni lan dinajiské, lan dientèkké. Tyepakna ranté! Awit negara kuwi kebak karo utang getih, lan kuta kuwi kebak penggawé ala. Bangsa-bangsa sing seneng nyiksa bakal Tak jarké waé enggoné pada teka, kuwi bakal pada ngenggoni omahé; Aku bakal mungkasi gemunggungé, sing tukulé awit sangka kekuwatané kuwi, lan panggonané omah sutyiné bakal dinajiské. Pada katekan karo rasa wedi; terus pada nggolèki slamet, nanging ora bisa olèh. Kasangsarané bakal gilir-gumanti tekané, kabar-kabar bakal kasebar susul-susulan. Pada kepéngin olèh wahyu sangka nabi, piwulangé imam ilang, uga tembungé para pinituwa. Ratu bakal ngalami kasusahan lan penggedéné bakal dikwasani karo rasa geter lan tangané sak kabèhé wong sing manggon ing negara bakal lemes awit sangka wedi. Aku bakal nindakké marang wong-wong kuwi sing tyotyok karo penggawéné lan Aku bakal ngadili tyotyok karo tyara enggoné pada ngadili. Ing kono wong-wong kuwi bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Ing taun sing kaping enem, tanggal lima sasi enem, waktu aku ijik lungguh ing omahku, adep-adepan karo para pemimpiné Yéhuda, aku terus dikwasani karo pangwasané GUSTI. Aku terus nampa wahyu: ana sing kétok rupané kaya sakwijiné wong lanang, wiwit bangkèkan tekan ngisor rupané kaya geni, sangka bangkèkané menduwur kétok semlorot, meling kaya tembaga. Kuwi terus ngelungké sing kaya tangan, rambutku dityekel. Aku terus dijunjung karo Roh kuwi ing antarané langit lan bumi ing sak njeruhné kaweruhé Gusti Allah aku digawa menyang Yérusalèm, sak tyedaké gapurané plataran ing njeruh sing madep ngalor, sing ana retyané brahala, sing nukulké jalusu. Ing kono kétok kamulyané Gusti Allahé Israèl, kaya wahyu sing tak deleng ing legokan. Aku terus diomongi mengkéné: “Hé, anaké manungsa, ngewasna ngalor?” Aku terus ngewaské ngalor ing sak loré gapurané mesbèh, sak tyedaké dalan mlebu, ana retya sing nukulké jalusu mau. Aku terus diomongi mengkéné: “Hé, anaké manungsa, apa kowé ndeleng apa sing pada ditindakké, ya kuwi penggawéan-penggawéan sing ala banget, sing digawé karo turunané Israèl ing kéné, terus Aku kepeksa ngedohi panggonan omah sutyi-Ku? Kowé ijik bakal weruh penggawé sing ala sing ngungkuli kuwi.” Aku terus digawa menyang lawangé plataran; aku weruh ing témboké ana bolongané. Tembungé marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, bolongan ing témbok kuwi ambakna!” Bareng bolongan kuwi wis tak ambakké, ing kono ana lawangé. Aku terus diomongi: “Kowé mlebua lan delengen penggawéan-penggawéan sing njijiki lan sing ala, sing pada ditindakké ing kéné!” Aku terus mlebu lan weruh ana gambaré sak kabèhé kéwan nggremet lan kéwan-kéwan liyané sing ngregeti lan kabèh brahalané turunané Israèl sing ukiran ing témbok ing sak ubengé. Ing ngarepé kétok ana pemimpiné turunané Israèl pitung puluh sing pada ngadek, Yaasanya, anaké Safan ing sak tengahé wong-wong mau, kabèh pada nyekel bokor pedupan; kemebulé dupa sing apik kemebul. Aku terus diomongi mengkéné: “Hé, anaké manungsa, apa kowé wis weruh apa sing ditindakké karo para pemimpiné turunané Israèl ing pepeteng ing sak njeruhné kamaré déwé-déwé sing ana gambaré ukir-ukiran? Awit pada ngomong mengkéné: GUSTI ora weruh kita; GUSTI wis ninggalké negara kéné.” Tembungé menèh mengkéné: “Kowé bakal weruh penggawé ala sing ngungkuli gedéné menèh, sing pada digawé.” Aku terus digawa menyang sak tyedaké lawang gapurané griyané GUSTI ing sisih lor, ing kono ana wong wadon sing pada nangisi déwa Tamus. Aku terus diomongi mengkéné: “Hé, anaké manungsa, apa kowé wis weruh sing pada ditindakké? Kowé ijik bakal weruh penggawéan-penggawéan sing njijiki banget ngungkuli iki.” Sakwisé mengkono aku terus digawa menyang platarané njeruh griyané GUSTI; ing sak tyedaké dalan mlebu ing omahé GUSTI, ing antarané griyané sutyi lan mesbèh ana wong lanang kira-kira selawé sing pada ninggal griyané GUSTI, lan pada madep mengétan karo sujut marang srengéngé ing sisih wétan. Aku terus diomongi: “Apa kowé wis weruh kuwi, hé, anaké manungsa? Apa iki perkara ora kajèn, penggawéan-penggawéan ala sing digawé karo turunané Yéhuda ing kéné iki? Nanging negara iki malah terus dikebaki karo penggawé ala lan awit sangka mengkono terus waé enggoné nggawé nesuné ati-Ku. Mulané bakal Tak wales karo bebendu-Ku. Aku ora bakal rumangsa éman lan ora bakal nindakké kawelasan lan senajan pada sambat marang Aku karo banter, ora bakal Tak rungokké.” Aku terus krungu Panjenengané ngomong karo swara banter mengkéné: “Pada majua mréné, hé para sing kuwajipan nibakké paukuman marang kuta iki! Siji-sijiné nggawaa piranti kanggo ngentèkké.” Lah, ana wong lanang enem sing teka sangka lawang gapura ing nduwur, sing madep ngalor, siji-sijiné nggawa gaman kanggo ngremuk. Tunggalé ana siji sing nganggo mori, sing wetengé ana pirantiné kanggo nulis. Wong mau pada mlebu lan ngadek sandingé mesbèh tembaga. Ing waktu kuwi kamulyané Gusti Allahé Israèl wis mumbul sangka kerup panggonané wiwitan, munggah ing ngarepé lawangé griya sutyi. Terus nyeluk wong sing nganggo mori lan nggawa piranti nulis ing wetengé lan diomongi mengkéné: “Kowé mlakua sangka sak tengahé kuta, ya kuwi Yérusalèm lan nulisa tanda ing batuké wong-wong sing pada sambat awit sangka kabèh penggawé ala sing ditindakké ing kono.” Nanging sak krunguku wong liyané pada diomongi mengkéné: “Wong kuwi tutna, kuta kuwi dlajahana lan kowé mentungana nganti mati! Kowé aja krasa éman lan aja diwelasi. Para wong tuwa, wong nom lanang wadon, botyah-botyah lan wong wadon, kuwi pada patènana lan entèkna! Nanging kabèh wong sing karo tanda aksara kuwi aja kok apak-apakké! Lan wiwitané sangka panggonan griya sutyi-Ku!” Terus pada miwiti sangka para pinituwa ing ngarepé griya sutyi. Sakwisé mengkono pada diomongi mengkéné: “Griya sutyi kuwi najisna, plataran-platarané kebakana wong-wong sing wis dipatèni. Wis pada lungaa!” Terus pada budal, wong-wong ing sak njeruhné kuta pada dipentungi nganti mati. Nalika pada matèni wong-wong kuwi - ing waktu kuwi aku kèri ing mburiné - aku terus sujut lan ngomong karo banter mengkéné: “Duh GUSTI, apa karep Panjenengan bakal ngentèkké kabèh turahané Israèl ing njeruhné Panjenengan ngesokké bebendu marang Yérusalèm kuwi?” Semauré marang aku: “Kesalahané turunané Israèl lan Yéhuda kuwi okèh banget, nganti negara iki kebak utang getih lan kuta iki kebak kahanan sing ora adil; awit pada ngomong mengkéné: GUSTI wis ninggalké negara iki; GUSTI ora weruh iki. Mulané Aku uga ora bakal krasa éman lan ora bakal diwelasi; kelakuané bakal Tak tampekké marang sirahé wong kuwi kabèh.” Ing kono wong sing nganggo mori lan nggawa piranti nulis ing wetengé kuwi terus lapor, semauré: “Kula wis nandangi apa sing Panjenengan préntahaké marang kula.” Aku terus weruh ing sak nduwuré pentèngan langit sing mayungi sirahé para kerup ing nduwuré ana sing kaya dampar, kétok kaya watu-watu diaman. Sing nganggo mori mau terus diomongi mengkéné: “Kowé mlebua ing sak ngisoré kerup sangka antarané glindingan-glindingan, njukuka karo tanganmu mawa murup sangka sak tengahé kerup kuwi lan sawurna ing sak nduwuré kuta kuwi.” Aku terus weruh wong mau mlebu. Kerup mau pada ngadek ing sak kidulé griya sutyi, waktu wong mau mlebu ing sak tengahé glindingan-glindingan lan plataran ing njeruh ketutupan karo mendung. Ing waktu kuwi kamulyané GUSTI munggah sangka sak nduwuré kerup lan ngalih ing undak-undakané lawangé griya sutyi lan griya sutyi kuwi kebak karo mendung lan platarané kebak semloroté kamulyané GUSTI. Swarané swiwiné kerup kuwi dikrungu nganti tekan plataran ing njaba kaya swarané Gusti Allah sing Mahakwasa yèn ngomong. Wong sing nganggo mori mau dikongkon mengkéné: “Kowé njupuka geni sangka sak tengahé glindingan-glindingan, ing sak tengahé kerup iki!” Sing nganggo mori terus budal lan ngadek ing sandingé salah sijiné glindingan kuwi. Terus kerup sing siji ngelungké tangané sangka sak tengahé para kerup marang geni ing sak tengahé, dijukuk setitik didèkèkké ing tangané sing nganggo mori. Wong iki nampani terus lunga. Kerup-kerup kuwi kétok nduwèni kaya tangané manungsa ing sak ngisoré swiwiné. Aku weruh sandingé kerup-kerup kuwi ana glindingan papat, saben kerup ing sandingé ana glindingané siji, lan glindingan-glindingan kuwi kétok gemebyar kaya watu-watu pirus. Kétoké papat kabèh kuwi pada, kaya glindingan sing siji manggon ing sak tengahé glindingan sijiné. Yèn ngglinding bisa nuju ing patang panggonan, ora nganggo mingar minger mlakuné, awit menyang ngendi parané glindingan sing ngarep, glindingan liyané pada ngetutké, tanpa mingar minger mlakuné. Awaké kerup sekujur, gegeré, tangané, swiwiné lan glindingané papat pisan kebak mripat mubeng. Sak krunguku glindingan-glindingan kuwi jenengé ‘glindingan mubeng’. Siji-sijiné kanggonan praupan papat: kaping pisan praupan kerup, kaping pindo praupan manungsa, kaping telu praupan singa lan kaping papaté praupan garuda. Kerup mau terus pada mumbul. Kuwi makluk sing urip sing dèk mbiyèn tak deleng ing pinggir kali Kebar. Yèn kerup kuwi mlaku, glindingan-glindingan ya ngglinding ing sandingé, yèn kerup kuwi megarké swiwiné arep mabur sangka lemah, glindingan-glindingan mau ya ora obah sangka sandingé. Yèn kerup mau pada lèrèn, glindingan-glindingan ya lèrèn; yèn kerup kuwi pada mumbul, glindingané ya mèlu mumbul, awit rohé makluk sing pada urip kuwi manggon ing glindingan-glindingan kono. Kamulyané GUSTI terus lunga sangka ngarepé lawangé griya sutyi lan ngalih ing sak nduwuré kerup. Kerup-kerup kuwi pada megarké swiwiné lan waktu lungané aku weruh, kuwi pada mumbul sangka lemah bebarengan karo glindingan-glindingan. Terus pada lèrèn ing sak tyedaké lawangé gapurané griya sutyiné GUSTI ing sisih wétan lan kamulyané Gusti Allahé Israèl ing sak nduwuré. Ya kuwi makluk-makluk urip sing dèk mbiyèn tak deleng ing sak ngisoré Gusti Allahé Israèl ing pinggir kali Kebar. Lan aku ngerti, yèn kuwi kerup. Siji-sijiné ana praupané papat lan ing sak ngisoré swiwiné ana sing modèlé kaya tangané manungsa. Kétoké praupané tyotyok karo sing tak deleng ing pinggir kali Kebar. Kabèh mlakuné pada terus kentyeng manut sing ngarep. Aku terus dijunjung karo Roh digawa nang lawangé gapura sebelah wétané griyané GUSTI, ya kuwi lawang sing madep mengétan. Lah, ing gapura kono ana wong selawé lan ing sak tengahé wong-wong kuwi aku weruh Yaasanya, anaké Asur lan Pélatya anaké Benaya, kuwi kabèh pada dadi penggedéné bangsa. Aku terus diomongi mengkéné: “Hé, anaké manungsa, ya kuwi wong-wong sing ngrantyam-ngrantyam ala lan nyebar pitutur ala ing kuta kéné, sing pada ngomong: Waktuné mbangun omah ijik suwé, kuta iki kendilé lan kita pada dadi dagingé. Mulané kowé medara wahyu, nglawan wong-wong kuwi, medara wahyu, hé anaké manungsa!” Aku terus dikwasani karo Rohé GUSTI lan Gusti ngomong marang aku mengkéné: “Kabarké: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé pada ngomong mengkéné, hé turunané Israèl, Aku ngerti apa sing tukul ing sak njeruhné atimu. Wong sing pada kok patèni kuwi tyatyahé mundak okèh lan dalan-dalan pada kok kebaki layoné. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé Gusti Allah, GUSTI: Wong sing pada kok patèni kuwi dagingé, nanging kuta iki kendilé, nanging kowé bakal Tak giring metu sangka kono. Kowé pada wedi marang pedang, nanging Aku bakal nekakké pedang nyerang kowé, mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal nggiring kowé metu sangka kono, Tak pasrahaké marang wong mantya lan kowé bakal pada Tak tibani paukuman. Kowé bakal pada ambruk karo pedang, lan ing negara Israèl enggon-Ku ngukum kowé lan kowé bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI. Kuta iki ora bakal dadi kendil kanggo kowé utawa kaya kowé dadi daging ing kono. Ing negara Israèl enggon-Ku bakal ngukum kowé. Lan kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI; awit kelakuanmu kuwi ora tyotyok karo pernatan-pernatan-Ku lan kowé ora nglakoni tembung-Ku, malah kowé nindakké pernatané bangsa-bangsa ing sak ubengmu.” Waktu aku ijik nubuat kuwi, Pélatya, anaké Benaya mati. Aku terus sujut lan ngomong karo swara banter mengkéné: “Duh GUSTI, Gusti Allah apa Panjenengan bakal matèni turahané Israèl?” Sakwisé mengkono ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, para sing manggon ing Yérusalèm pada omong bab kabèh sedulurmu, sanak sedulurmu, lan turunané Israèl kabèh, mengkéné: Wong-wong kuwi wis pada adoh karo GUSTI, negara iki wis dikèkké marang kita dadi duwèké kita. Mulané kowé ngomonga: Mengkéné tembungé GUSTI: Senajan wong-wong kuwi wis Tak gawa adoh menyang ing sak tengahé bangsa-bangsa lan Tak sebar-sebar ing negara-negara, lan Aku mung dadi griya sutyi sing sepélé kanggo wong-wong kuwi ing negara-negara kono, senajan mengkono, kowé ngomonga: Mengkéné tembungé GUSTI: Kowé bakal pada Tak tyeluk nglumpuk sangka panggonané para bangsa lan Tak klumpukké sangka negara-negara, panggonanmu nyebar, lan kowé bakal Tak wènèhi negara Israèl. Nanging sakwisé pada ing kana, bakal pada nyingkirké kabèh déwané sing ala lan kabèh penggawéné sing asor ing kana. Bakal pada Tak wènèhi ati sing séjé lan roh sing anyar ing batiné; atiné sing kaya watu bakal Tak buwang lan bakal Tak wènèhi ati sing manut, supaya mlakuné miturut kabèh pernatan-pernatan-Ku lan katetepan-Ku karo setia; ing kono terus pada dadi umat-Ku lan Aku dadi Gusti Allahé. Nanging wong-wong sing atiné kelèt marang para déwané sing ala lan penggawéné sing ora pantes, kuwi kelakuané bakal Tak tampekké nang sirahé déwé. Mengkono tembungé GUSTI.” Kerup-kerup mau terus pada megarké swiwiné lan glindingané ya pada mèlu obah, karo dikèki kamulyané Gusti Allahé Israèl, nanging kamulyané GUSTI mumbul sangka sak tengahé kuta lan ngalih menyang sak nduwuré gunung ing wétané kuta. Aku terus dijunjung karo Roh lan ing sak njeruhné wahyu sangka Rohé Gusti Allah aku digawa menyang negara Kasdim, ing panggonané para boyongan. Sakwisé mengkono wahyu sing tak deleng kuwi terus ilang, lan aku terus ngabarké marang para wong buwangan samubarang kabèh sing wis diduduhké karo GUSTI marang aku. Terus tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé kuwi manggon ing sak tengahé golongan sing mbruntak sing nduwèni mripat kanggo ndeleng, nanging ora weruh lan nduwèni kuping kanggo ngrungokké, nanging ora krungu, awit wong kuwi golongan sing mbruntak. Mulané kowé, anaké manungsa, nyawisna barang-barang keperluané wong buwangan lan ing wantyi awan kowé mlakua kaya wong buwangan ing ngarepé wong-wong mau; lungaa sangka panggonanmu saiki menyang panggonan liyané kaya wong buwangan ing ngarepé. Menawa terus pada ngakoni yèn pada wangkot. Barang-barangmu pada gawanen metu kaya barangé wong buwangan ing wantyi awan, ing ngarepé wong-wong mau; lan ing wantyi mbengi kowé déwé metua ing ngarepé mripaté wong-wong mau, kaya wong sing kudu metu lan budal menyang panggonan pembuwangan. Kowé nggawéa bolongan ing témbok ing ngarepé mripaté wong-wong mau lan metua mbrobos kono. Barang-barangmu panggulen ing ngarepé lan gawanen metu ing wantyi mbengi sing peteng; kowé nutupana praupanmu, nganti kowé ora weruh lemah; awit kowé Tak dadèkké gambarané turunané Israèl.” Aku terus nindakké apa préntahé Gusti marang aku: ing wantyi awan aku nggawa barang-barang kaya barangé wong buwangan lan ing wantyi mbengi aku nggawé bolongan ing témbok karo tanganku; ing wantyi mbengi sing peteng ing ngarepé mripaté wong-wong aku metu karo manggul barang-barangku. Esuké ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, apa turunané Israèl sing wangkot kuwi ora takon marang kowé: Sampéyan kuwi nindakké apa? Kuwi semaurana: Gusti GUSTI ngomong mengkéné: Utyapané Gusti iki tumuju marang ratu ing Yérusalèm lan kabèh turunané Israèl ing kana. Kowé ngomonga: Aku iki dadi gambaran kanggo kowé kabèh. Apa sing tak tindakké iki bakal ditibakké marang wong-wong kuwi: bakal dadi wong buwangan dibuwang ing pembuwangan. Lan ratuné bakal manggul barang-barangé ing wantyi mbengi sing peteng lan bakal lunga metu. Wong bakal mbobol témbok kanggo dalan metuné. Panjenengané bakal nutupi praupané supaya ora weruh lemah. Aku bakal masang jaring-Ku kanggo nyekel dèwèké. Wong kuwi bakal kena ing jaring-Ku lan terus bakal Tak gawa menyang Babèl, negarané wong Kasdim, nanging negara kuwi ora bakal dideleng, terus bakal mati ing kana. Lan sak kabèhé wong sing pada ing sak tyedaké, para abdiné lan suradaduné, bakal Tak buyaraké ing kabèh kéblat lan Aku bakal ing mburiné karo ngelungké pedang. Ing kono bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi yèn wis pada Tak buyaraké ing antarané para bangsa lan Tak sebar-sebar menyang kabèh negara. Nanging ana tunggalé sing bakal Tak turahké setitik, sing utyul sangka pedang, sing ora mati kaliren lan ora katekan lara pès, supaya pada nyritakké sak kabèhé penggawéné wong-wong mau sing ala ing sak tengahé para bangsa, sing pada ditekani, terus pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé mangana panganmu karo gemeter lan ngombéa karo ngowèl lan karo ati sing sumelang lan ngomonga marang para sing pada manggon ing negara iki mengkéné: Mengkéné tembungé Gusti, GUSTI bab para wong Yérusalèm ing negara Israèl: Kuwi bakal pada mangan pangané karo ati sumelang lan ngombé banyu karo ati sing susah banget, supaya negarané dadi sepi mamring, awit isiné wis entèk, awit sangka panganiayané para wong sing pada manggon ing kono kabèh. Kuta-kuta sing ijik dienggoni karo wong bakal pada dadi gempuran lan negara kono bakal dadi sepi mamring; ing kono kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, bebasan apa sing ketemu ing sak tengahmu ing negara Israèl, sing isiné mengkéné: Waktuné wis suwé, nanging ora ana wahyu siji waé sing kelakon? Mulané ngomonga marang wong-wong mau: Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal ngilangi bebasan iki, terus bakal ora ana wong sing ngutyapké kuwi menèh ing negara Israèl; malah pada kok omongna mengkéné: Waktuné wis tyedak lan saben wahyu bakal kelakon. Awit ora bakal ana menèh wahyu apus-apusan utawa ramalan ing sak tengahé turunané Israèl. Awit Aku, GUSTI bakal ngomong lan apa sing Tak omongaké bakal kelakon lan tembungé kuwi ora bakal tak undur-undurké menèh awit sak njeruhné kowé ijik pada urip, hé golongan turunan sing wangkot, Aku bakal ngomongké tembungé sing bakal Tak tetepi. Mengkono tembungé GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, turunané Israèl pada ngomong: Wahyu sing dideleng kuwi ijik suwé banget bakalé kelakon, nubuat sing diutyapké kuwi ijik adoh banget.” Mulané kowé ngomonga marang wong-wong mau: Tembungé GUSTI mengkéné: Ora ana tembung-Ku siji waé sing bakal Tak undur-undurké. Apa sing Tak omongaké bakal kelakon. Mengkono tembungé GUSTI. Sakwisé mengkono terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé nubuata nglawan nabiné Israèl, nubuat lan ngomonga marang wong-wong sing nubuat sak senengé déwé waé kuwi mengkéné: Rungokna tembungé GUSTI! Mengkéné tembungé GUSTI: Tyilaka para nabi sing gemblung sing nuruti bisikané atiné déwé kuwi lan sing ora weruh wahyu. Kaya asu alasan ing sak tengahé gempuran; ya kaya mengkono kuwi para nabimu, hé Israèl. Kowé ora pada ngadek ing bolongan-bolongané témbok lan ora ngedekké témbok ing sak ubengé omahé Israèl, supaya pada bisa tetep urip ing peperangan ing dinané GUSTI. Wahyuné wong-wong kuwi ngapusi lan nubuaté kuwi goroh. Pada ngomong: Mengkéné tembungé GUSTI. Nanging pada ora diutus karo GUSTI, senajan mengkono pada ngarep-arep kelakoné tembungé mau. Sing pada kok deleng kuwi apa ora wahyu apus-apusan lan ramalan sing goroh, sing pada kok omongaké kuwi, yèn kowé ngomong: Mengkéné tembungé GUSTI, nanging Aku ora ngomong? Mulané mengkéné tembungé GUSTI: Awit kowé ngomongké tembung goroh lan seneng nyawang perkara-perkara palsu, awit sangka kuwi Aku bakal dadi mungsuhmu, mengkono pituturé Gusti Allah. Aku bakal ngatungké tangan-Ku nglawan para nabi sing ndeleng perkara sing ora nyata lan sing ngutyapké ramalan-ramalan sing goroh, wong-wong kuwi ora klebu ing golongané umat-Ku lan ora bakal ketulis dadi turunané Israèl, lan ora bakal mlebu menèh ing negara Israèl lan kowé bakal weruh, yèn Aku iki Gusti Allah, GUSTI. Awit, iki sejatiné, wong-wong kuwi pada nasarké umat-Ku karo tembungé: Tentrem rahayu, nanging babar pisan ora tentrem rahayu - pada ngedekké témbok lan dilabur karo kapur - kowé ngomonga marang wong sing pada nglabur karo kapur mengkéné: Udan deres bakal nganakké banjir, bakal ana udan krikil lan angin lésus! Yèn témboké kuwi wis ambruk, apa wong ora bakal ngomong marang kowé: Endi saiki kapur sing kok témploké kaé? Mulané mengkéné tembungé GUSTI: Ing sak njeruhné bebendu-Ku Aku bakal nganakké lésus lan ing sak njeruhné nesu-Ku udan deres sing nukulké banjir, lan ing sak njeruhné bebendu-Ku udan krikil sing nggawé rusak. Sak terusé Aku bakal ngambrukké témbok sing kok labur karo kapur kuwi lan Tak ambruké ing lemah, nganti dasaré kétok; témboké kuta kuwi bakal ambrol lan kowé bakal pada mati ing njeruhné! Ing kono kowé bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI. Mengkono enggon-Ku bakal ngesokké bebendu-Ku marang témbok kuwi marang wong sing pada nglabur karo kapur lan Aku bakal ngomong marang kowé: Wis entèk témboké lan wis entèk wong sing pada nglabur, ya kuwi para nabiné Israèl sing ngomongké ramalan kanggo Yérusalèm lan weruh wahyu bab tentrem keslametané, nanging babar pisan ora ana tentrem rahayu; mengkono tembungé GUSTI.” “Kowé anaké manungsa, nemonana golongané wong wadon bangsamu sing tukang ngramal sak énaké atiné waé kuwi lan ngomongké ramalan nglawan wong-wong kuwi: Kowé ngomonga: Mengkéné tembungé GUSTI: Tyilaka para dukun wadon, sing nalèni kabèh ugel-ugelé karo tali jimat lan ngenggokké kudungé ing sirahé wong kabèh, tuwa utawa nom, kanggo njiret nyawané wong. Kowé apa arep njiret nyawané wong sing ijik umat-Ku lan ngetokké wong-wong liyané pada urip kanggo keperluanmu? Kowé kuwi nerak kesutyian-Ku ing sak tengahé umat-Ku mung supaya olèh jewawut sak gegem lan roti sak iris karo matèni wong-wong sing kuduné ora mati lan ngejarké wong-wong pada urip, sing kuduné ora pantes urip, awit sangka enggonmu ngapusi umat-Ku, sing gelem ngrungokké tembung goroh. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal nglawan tali jimatmu, sing kok enggo njiret nyawané wong, bakal Tak rebut sangka tanganmu lan wong-wong sing pada kok tyekel kuwi bakal Tak utyulké kaya manuk. Kudungmu bakal Tak suwèk-suwèk lan bakal nylametaké umat-Ku sangka tanganmu lan kuwi pada ora bakal dadi memangsamu menèh ing tanganmu. Kowé terus pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Awit kowé pada ngringkihké atiné wong bener karo goroh, senajan Aku ora nggawé kasusahané lan sak baliké kowé pada ngatoské atiné wong duraka, terus ora mratobat sangka klakuané sing duraka kuwi, lan kowé pada nglestarèkké wong kuwi urip. Mulané kowé ora bakal weruh menèh perkara-perkara sing ngapusi lan ngetokké ramalan-ramalan sing goroh; Aku bakal ngluwari umat-Ku sangka tanganmu lan kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Sakwisé mengkono tunggalané para pemimpiné Israèl sing pada nemoni aku terus lungguh ing ngarepku. Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, wong iki pada nyembah-nyembah brahalané ing sak njeruhné atiné lan ndèkèkké watu sandungan ing ngarepé sing njalari pada tiba ing kesalahan. Apa Aku gelem yèn wong kuwi pada njaluk pituduh marang Aku? Mulané pada tuturana lan omongana mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: Saben wong turunané Israèl sing nyembah-nyembah brahalané ing sak njeruhné atiné lan mernahké watu sandungan ing ngarepé sing nukulké duraka, nanging terus nemoni nabi - Aku, GUSTI déwé sing bakal nyauri awit sangka akèhé brahalané kuwi, supaya Aku bisa ngrogoh atiné turunané Israèl, sing wis pada ninggal Aku karo enggoné pada nyembah marang kabèh brahalané kuwi. Awit sangka kuwi kowé ngomonga marang turunané Israèl mengkéné: Mengkéné tembungé GUSTI: Pada mratobat lan pada ninggala brahala-brahalamu lan ninggala kabèh penggawému sing ala, awit sangka wong, turunané Israèl utawa wong mantya sing manggon ing sak tengahé Israèl, sing nyingkur marang Aku lan nyembah-nyembah para brahalané ing sak njeruhné atiné lan ndèkèkké watu sandungan ing ngarepé, sing ndadèkké tiba ing duraka, nanging terus nemoni nabi lan njaluk tulung supaya njalukké pituduh marang Aku, Aku GUSTI déwé sing bakal nyauri. Kuwi bakal Tak lawan déwé lan bakal Tak dadèkké tanda lan gambaran lan bakal Tak entèkké sangka sak tengahé umat-Ku. Ing kono kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Yèn nabi kuwi nganti kena kebujuk lan terus nglairké saben tembung, Aku, GUSTI mesti bakal mbujuk nabi kuwi, lan bakal ngatungké tangan-Ku nglawan marang wong kuwi, lan wong kuwi bakal Tak entèkké sangka sak tengahé umat-Ku Israèl. Wong kuwi bakal pada nanggung kesalahané déwé-déwé, ya sing njaluk pituduh lan nabi mau, supaya turunané Israèl aja pada kesasar menèh ora manut marang Aku lan aja najisaké awaké menèh karo kabèh paneraké. Karo tyara mengkono terus pada dadi umat-Ku lan Aku dadi Gusti Allahé. Mengkono tembungé GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, yèn ana sakwijiné negara sing dosa marang Aku karo tyara ora setia lan Aku terus ngatungké tangan-Ku perlu nglawan karo ngentèkké simpenané pangan lan nekakké pailan marang negara kuwi lan manungsa lan kéwan ing negara kono dientèkké, senajan ing kono ketemu wong telu iki, ya kuwi Noah, Danièl lan Ayub, wong iki bakal mung bisa nylametaké awaké déwé awit sangka kesutyiané. Mengkono tembungé GUSTI. Utawa yèn Aku ndadèkké kéwan galak pada saba ing negara kono, sing ngentèkké wong sing pada manggon ing kono, terus negara kuwi dadi sepi mamring lan ora ana wong sing wani mrana awit sangka kéwan-kéwan galak mau, senajan ing kono ketemu wong telu mau, kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé GUSTI - wong kuwi ora bakal pada bisa nylametaké anak-anak lanang utawa anak-anak wadon; mung wong kuwi déwé sing ditulungi, lan negara kuwi bakal dadi sepi mamring. Utawa yèn Aku nyekel pedang kanggo negara kuwi lan Tak omongi: Hé pedang, kowé ndlajahana negara kuwi, lan manungsa lan kéwan ing negara kono Tak entèkké, senajan ing negara kono ketemu wong telu mau, kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé GUSTI - wong kuwi ora bakal bisa pada nylametaké anaké lanang utawa anaké wadon, mung wong kuwi déwé sing bisa ditulungi. Utawa yèn Aku nekakké lelara pès ing negara kono lan Aku ngesokké bebendu-Ku marang negara kuwi karo ngutahké getih, terus ngentèkké manungsa lan kéwan ing negara kono, senajan Noah, Danièl lan Ayub ing kono, kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé GUSTI - wong kuwi ora bakal bisa pada nylametaké anaké lanang utawa wadon, nanging mung wong kuwi bakal pada bisa mitulungi nyawané déwé awit sangka kesutyiané. Awit mengkéné tembungé GUSTI: Malah ngungkuli kuwi, ya kuwi yèn Aku nekakké paukuman-Ku patang werna sing abot-abot kuwi bareng, pedang, pailan, kéwan galak lan lara pès ing Yérusalèm, sing ngentèkké manungsa lan kéwan ing kono! Nanging, ing kono bakal ana turahé, ya kuwi sing pada bisa utyul, anak lanang lan anak wadon; kuwi bakal pada metu nemoni kowé lan kowé bakal weruh tindak-tanduké, nganti kowé terus rumangsa olèh panglipur ing bab kasangsarané sing Tak tekakké ing Yérusalèm, ya bab kabèh sing Tak tekakké ing kono mau. Wong-wong kuwi bakal pada dadi panglipurmu, ya kuwi yèn kowé weruh marang tindak-tanduké lan kowé bakal pada ngerti, yèn enggon-Ku nindakké kuwi mau kabèh marang Yérusalèm kuwi ana sebabé. Mengkono tembungé GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, apa keluwihané kayu anggur yèn ditanding karo kabèh kayu sing tukul ana sak tengahé wit-witan ing alas? Apa wong njupuk kayuné anggur kanggo nggawé barang dandanan utawa kanggo nggawé tyantèlan kanggo nyantèlké werna-werna piranti? Ora, sejatiné kayu kuwi terus diuntyalké ing geni, bongkot lan putyuké entèk kobong lan sing tengah ijik murup, apa kuwi ijik migunani kanggo penggawéan? Ijik wutuh waé ora kanggo apa-apa, luwih menèh bareng wis dipangan karo geni lan kobong; apa ijik kena kanggo apa-apa? Mulané mengkéné tembungé GUSTI: Kaya déné kayu anggur ing antarané wit-witan ing alas, sing Tak untyalké ing geni supaya kobong, semono uga Yérusalèm ya bakal Tak tibani mengkono. Aku déwé sing bakal nglawan. Senajan pada bisa utyul sangka geni, nanging bakal dipangan karo geni. Kowé terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi waktu Aku ijik nglawan, lan negara kuwi bakal Tak dadèkké sepi mamring, awit pada ora setia. Mengkono tembungé GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, Yérusalèm ngertia marang penggawé-pengawéné sing ala. Lan ngomonga mengkéné: Mengkéné tembungé Gusti, GUSTI marang Yérusalèm: Asalmu lan kelairanmu kuwi sangka negara Kanaan; bapakmu kuwi wong Amori lan ibumu wong Hèti. Kelairanmu kuwi mengkéné: Waktu kowé dilairké, pusermu ora diketok lan kowé ora diadusi nganggo banyu supaya resik; kowé uga ora digosoki nganggo uyah utawa digedong. Ora ana siji-sijia sing krasa welas marang kowé terus nindakké kuwi mau marang kowé awit sangka enggoné nduwèni rasa welas; kowé malah terus dibuwang menyang ara-ara, awit waktu lairmu dianggep tanpa aji karo wong. Aku terus mlaku liwat lan weruh kowé krontyalan karo dlèwèran getih, lan sak njeruhné kowé dlèwèran getih kuwi Aku ngomong marang kowé: Kowé kudu urip lan dadi gedé kaya tukulan ing ara-ara! Kowé dadi gedé lan wis tyukup umurmu, malah terus wis déwasa; susumu mentek-mentek, rambutmu wis tukul, nanging kowé wuda blejed. Aku terus mlaku liwat lan Aku weruh kowé, kowé wis tekan waktuné brai. Aku terus njèrèng sandangan-Ku Tak kemulké marang kowé, wewadimu Tak tutupi. Aku nganakké perjanjian sumpah karo kowé - mengkono tembungé Gusti, GUSTI - mulané kowé wis dadi duwèk-Ku. Kowé Tak edusi nganggo banyu, Tak resiki getihmu lan Tak jebati karo lenga. Kowé Tak enggoni sandangan sing werna-werna, kowé Tak wènèhi sandal lulang iwak lan kudungé mori alus uga sléndang sutra. Sak terusé kowé Tak enggoni rerégan, patyakan tanganmu Tak enggoni gelang lan kalung ing gulumu. Irungmu Tak enggoni gelang lan anting-anting ing kupingmu lan makuta kamulyan ing sirahmu. Dadiné kowé nganggo rerégan emas lan slaka, sandanganmu mori alus lan sutra uga sandangan sing werna-werna; kowé dadi ayu gedé, terus pantes dadi ratu wadon. Awit sangka apiké rupamu, jenengmu kesuwur ing sak tengahé para bangsa, awit apikmu kuwi luwih karo sampurna, awit sangka semloroté rerégan patyakan-Ku sing Tak wènèhaké marang kowé. Mengkono tembungé Gusti, GUSTI.” “Nanging kowé ngendelké apiké rupamu lan terus dadi wong wadon lonté awit sangka kondangmu kuwi, lan enggonmu dadi wong wadon lonté kuwi kowé nawak-nawaké marang angger wong sing liwat. Sandanganmu kok enggo ndadèkké werna-werna puntuk-puntuk pangurbananmu lan kowé terus nandangi ala ing kono. Pratingkah mengkono kuwi durung tau kelakon lan ora bakal kelakon menèh. Rerégan patyakanmu sing digawé sangka emas-Ku lan slaka-Ku, sing Tak wènèhaké marang kowé uga kok jupuk lan kok enggo nggawé retya-retya lanang lan kowé terus nandangi ala karo retya-retya kuwi. Sandanganmu sing werna-werna kok enggo nutupi retya-retya mau lan lenga lan dupa duwèk-Ku kok sajènké. Uga panganan-Ku sing Tak wènèhaké marang kowé, ya kuwi glepung sing betyik déwé, lenga lan madu sing Tak wènèhaké kanggo panganmu, kuwi ya kok wènèhaké kanggo sajèn sing apik. Mengkono tembungé Gusti, GUSTI. Malah uga anak-anakmu lanang lan wadon sing kok lairké kanggo Aku, uga kok jupuk, kok dadèkké sajèn marang retya-retya mau kanggo pangané. Apa tumindakmu sing ala sing mengkono kuwi durung tyukup, nanging kowé uga terus mbelèh para anak-Ku, kok pasrahké marang retya-retya kuwi, kok dadèkké kurban karo diobong ing geni? Ing sak njeruhné kabèh penggawému sing asor lan ala kuwi kowé ora kèlingan menèh marang waktu nom-nomanmu, waktu kowé ijik wuda blejed lan krontyalan karo dlèwèran getihmu. Lan sakwisé sak okèhé dosamu kuwi - tyilaka, tyilaka kowé! Mengkono tembungé Gusti, GUSTI, - kowé nganakké panggonan sing duwur lan nggawé puntuk pangurbanan ing saben ara-ara. Kowé nggawé puntuk pangurbanan ing saben prapatan lan terus adol apiké rupamu dadi mlaku sing ala karo mlengkangké pupumu loro-loroné kanggo saben wong liwat; karo mengkono sing njijiki mundak tukul-tukul. Kowé nandangi bédang karo wong Egipte, tanggamu sing kesenengané trésna kuwi, terus nglontému mundak okèh menèh, njalari nesuné ati-Ku. Awit kowé wis Tak lawan lan wis Tak kurangi pandumanmu lan kowé Tak pasrahké marang tumindaké sak wenang-wenang marang wong sing pada sengit marang kowé, ya kuwi para anak wadon Filistèn, sing rumangsa isin weruh tumindakmu sing ala kuwi. Kowé uga nglonté karo wong Asyur, awit kowé durung krasa marem, malah senajan kowé wis nglonté karo wong-wong kuwi, nanging meksa durung krasa marem. Tumindakmu sing nglonté kuwi kok tambahi karo penggawému sing mengkono kuwi karo negara dagang Kasdim, nanging ya meksa durung marem. Kebangeten temen enggonmu ngumbar hawa-nepsumu kuwi - mengkono tembungé GUSTI - kabèh kuwi mau kok tandangi, ya kuwi penggawéné lonté kebatyut, sing nganakké puntuk ing saben prapatan lan nggawé puntuk-puntuk pangurbanan ing ara-ara. Nanging kowé kuwi béda karo wong wadon lonté sing lumrah, awit kowé nampik upah. Hé, wong wadon sing laku bédang, sing ngrangkul wong-wong liyané kanggo gantiné bojoné déwé. Kabèh wong wadon lonté pada gelem nampani upah, nanging kowé ora mengkono, kowé sing malah ngupahi para wong sing kok ejak laku bédang kanggo nalèni, supaya wong-wong ing sak kiwa tengenmu pada marani kowé lan terus mlaku bédang. Mulané enggonmu nindakké nglonté kuwi tyarané kwalék karo para wong wadon liyané; duduk wong sing ngoyak kowé, nanging kowé sing malah ngekèki upahé nglonté, nanging kowé ora dikèki apa-apa; dadi sak baliké karo kowé. Mulané, hé wong wadon lonté, rungokna tembungé GUSTI! Mengkéné tembungé Gusti, GUSTI: Awit kowé ngobral-ngobral nglontému lan kowé mbukak wewadimu ing sak njeruhné nglontému karo wong sing seneng karo kowé lan karo brahalamu uga awit sangka getihé anak-anakmu sing kok kurbanké marang kuwi, awit sangka kuwi Aku bakal nglumpukké kabèh wong sing pada kok senengi, ya kuwi sing pada nggèrèt atimu, para wong sing kok senengi lan sing kok sengiti; kuwi bakal pada Tak klumpukké sangka sak kiwa tengenmu kanggo nglawan kowé, lan Aku bakal mbukak wewadimu ing ngarepé wong-wong kuwi, supaya pada weruh wewadimu karo tyeta. Kowé bakal Tak adili kaya tyarané wong ngadili wong sing laku bédang lan sing ngutahké getih uga Aku bakal ngesokké marang kowé bebendu lan jalusu-Ku. Kowé bakal Tak pasrahké ing tangané wong-wong mau, panggonanmu sing duwur bakal Tak gempuri lan puntuk-puntukmu bakal Tak rusak; kowé bakal diwudani karo wong-wong kuwi, rerégan patyakanmu bakal dijupuki, kowé terus ditinggal wuda blejed. Wong-wong kuwi bakal ngundang wong sak grombolané sing dikongkon nglawan marang kowé; kuwi bakal mbandemi kowé nganggo watu lan nyuduk kowé karo pedangé. Omahmu bakal pada diobongi lan kowé bakal ditibani paukuman ing ngarepé wong wadon okèh. Karo tyara mengkono kuwi enggon-Ku ngendek enggonmu nandangi nglonté, lan upahé nglonté ora bakal kok wènèhaké menèh. Kaya mengkono enggon-Ku ngesokké nesu-Ku marang kowé, sakwat panasé ati-Ku terus sirep; Aku dadi tentrem lan wis ora lara ing ati menèh. Awit kowé ora éling marang waktu kowé ijik nom, nanging karo kuwi mau kabèh nggawé nesu-Ku nganti gemeter, Aku uga bakal nampekké penggawému kuwi marang sirahmu, - mengkono tembungé Gusti, GUSTI - penggawému sing ala iki apa kok imbuhi karo kabèh tumindakmu sing asor? Lah, saben wong pinter bebasan bakal nyemoni kowé mengkéné: ibuné mengkono, anaké ya mengkono! Kowé kuwi anaké emakmu, sing wis jelèh marang bojoné lan anak-anaké lanang, lan kowé kuwi adiké wadon yu-yumu, sing wis jelèh marang bojoné lan anak-anaké lanang. Emakmu kuwi Hèti lan bapakmu kuwi wong Amori. Yuné sing tuwa déwé kuwi Samaria, sing manggon ing sak elormu karo anak-anaké wadon, lan adikmu wadon kuwi Sodom sing manggon ing sak kidulmu karo anak-anaké wadon. Tumindakmu kuwi apa ora niru penggawéné wong-wong kuwi lan sing kok tandangi kuwi niru penggawé-pengawéné sing asor; malah ora let suwé penggawému ing sak jekmu urip terus ngungkuli alané wong-wong kuwi. Kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé Gusti, GUSTI - sedulurmu wadon Sodom lan anak-anaké wadon ora nindakké apa sing kok lakoni karo anak-anakmu wadon. Sak nalika ngertia kanggo kesalahané sedulurmu wadon Sodom kuwi mengkéné: gemunggung, bisa mangan nganti turah-turah lan seneng uripé uga para anak-anaké wadon, nanging ora nulungi marang para wong sangsara lan mlarat. Terus pada gemunggung lan pada nindakké sing njijiki ing ngarep-Ku; mulané bareng Aku weruh bab kuwi, terus pada Tak edohké. Nanging Samaria kuwi enggoné nglakoni dosa ora ana separomu, nanging kowé malah nandangi ala ngungkuli loro-loroné kuwi, terus awit sangka enggonmu nglakoni kabèh dosamu kuwi, kowé njalari para sedulurmu wadon kétok ora salah. Mulané, hé! kowé, kowé nyanggaa kewiranganmu déwé, sing njalari paukuman kanggo sedulur-sedulurmu wadon luwih èntèng tenimbang sing kanggo kowé; awit sangka dosamu ngungkuli ala-alané para sedulurmu, mulané kuwi pada luwih resik tenimbang kowé. Mulané isina lan nyanggaa kewiranganmu déwé, awit kowé njalari sedulur-sedulurmu wadon pada kétok ora salah.” “Nanging Aku bakal nggawé pulihé kahanané, Sodom lan anak-anaké wadon lan Samaria lan anak-anaké wadon, uga Aku uga bakal mulihké kahananmu ing sak tengahé wong-wong mau, supaya kowé nyanggaa kewiranganmu lan supaya kowé rumangsa isin awit sangka kabèh penggawému kuwi. Nanging kanggo para yu-yumu, Sodom lan anak-anaké wadon bakal pulih kahanané kaya mbiyèn; Samaria lan anak-anaké wadon uga bakal pulih kahanané kaya mbiyèn; lan kowé lan anak-anakmu wadon uga bakal dipulihké kahananmu kaya mbiyèn. Yu-yumu Sodom, yu-yumu sing enom déwé, waktu gemunggungmu apa ora dadi omonganmu, sak durungé penggawé alamu kebukak, ya kaya saiki, kowé uga dadi tyatyatan kanggo para anaké wadon Edom lan para wong sak kiwa-tengené lan kanggo anak-anak wadon Filistèn, sing pada ngrèmèhké kowé sangka sak kiwa tengenmu? Nglontému lan penggawému sing asor kuwi kudu kok tanggung. Mengkono tembungé GUSTI. Awit mengkéné tembungé Gusti, GUSTI: Aku bakal nindakké marang kowé kaya apa sing mbok lakoni, ya kuwi sumpah kok anggep èntèng karo tyara ngrusak perjanjian. Nanging Aku bakal éling perjanjian-Ku karo kowé waktu nom-nomanmu lan Aku bakal nganakké perjanjian sing langgeng karo kowé. Ing kono kowé terus éling marang kelakuanmu lan rumangsa isin, ing waktu Aku njupuk para yu-yumu, sing tuwa lan sing nom, terus Tak wènèhaké marang kowé dadi anakmu, nanging ora karo enggonmu netepi perjanjian. Aku bakal nglanggengké perjanjian-Ku karo kowé lan kowé bakal weruh yèn Aku iki GUSTI, lan awit sangka mengkono kuwi kowé bakal tansah éling marang dèk mbiyèn lan krasa isin, nganti tutukmu mingkem babar pisan awit sangka kewiranganmu, waktu Aku nganakké tebusan kanggo kabèh penggawému. Mengkono tembungé Gusti, GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, turunané Israèl wènèhana bedèkan lan semonan. Ngomonga ngéné: Mengkéné tembungé Gusti, GUSTI: Ana sakwijiné manuk garuda gedé sing swiwiné gedé dawa, wuluné ketel werna-werna, kuwi teka ing gunung Libanon lan notol putyuké wit tyemara. Putyuké sing duwur déwé ditugel terus digawa nang sakwijiné negara dagang, terus disèlèhké ing kutané wong dagang. Terus njupuk trubusan ing lemah kono terus ditandur ing kebon sing wis kari nanduri waé; trubusan mau dipernahaké ing sak tyedaké banyu sing mubal-mubal, tyarané kaya nandur wit gandurasa. Banjur terus tukul dadi wit anggur sing ketel, endèk pangé okèh pada temelung nuju marang manuk mau, nanging oyot-oyoté tetep ing sak ngisoré. Mengkono enggoné terus dadi wit anggur sing metu pangé lan trubusané mrambat-mrambat. Ing kono terus ana manuk garuda gedé liyané, sing swiwiné gedé, wuluné ketel. Lan wit anggur mau terus nujukké oyot-oyoté marang manuk kuwi lan pangé ditelungké mrana uga, supaya manuk kuwi ngilèni banyu luwih betyik tenimbangané karo ing panggonané wit mau sing ditandur. Nanging wit kuwi wis ditandur ing kebon sing betyik, tyedak karo banyu okèh sing lubèr supaya terus metu pangé lan wohé lan supaya dadi wit anggur sing betyik. Kowé ngomonga: Mengkéné tembungé Gusti, GUSTI: Sing mengkono kuwi apa bakal ngetokké asil? Apa oyot-oyoté ora bakal dibungkari karo wong lan wohé apa ora bakal diprotoli, terus godong-godongé sing nom pada dadi garing? Ora usah tangan sing rosa lan wong okèh sing mbedoli sak oyot-oyoté. Apa kuwi pantyèn ditandur, nanging apa bakal ana asilé? Apa kuwi ora bakal alum garing yèn katekan angin wétan? Mesti bakal alum lan garing ing panggonan tukulé kuwi.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Ngomonga marang golongan sing mbruntak kuwi mengkéné: Apa kowé ora weruh marang tegesé iki? Ngomonga: ratu Babèl bakal teka ing Yérusalèm lan nyekel ratuné lan para penggedéné terus pada diboyong menyang Babèl. Terus njupuk sakwijiné turunané ratu, diajak nganakké perjanjian karo sumpah. Wong-wong sing nyekel pangwasa ing negara kono ya pada dityekeli, supaya kraton kuwi dadi ringkih lan ora nglawan menèh, uga supaya netepi perjanjiané lan karo mengkono terus bisa tetep ngadek. Nanging wong kuwi meksa mbruntak marang ratu ing Babèl, ngutus kongkonan menyang Egipte, supaya dibantu numpak jaran lan suradadu okèh. Apa bakal kelakon karepé? Apa wong sing mengkono penggawéné kuwi bisa utyul? Apa wong sing mbubrah perjanjian kuwi bisa utyul? Kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé Gusti, GUSTI - wong kuwi mesti bakal mati ing negara Babèl, ing panggonané ratu sing ndadèkké ratu, awit nganggep èntèng marang sumpah marang ratu kuwi lan mbubrah perjanjiané karo ratu mau. Parao ora bakal ngekèki bantuan enggoné perang rupa suradadu okèh lan wong sak golongan gedé, waktu témbok lan bèntèng kanggo ngepung didekké kanggo ngentèkké wong okèh. Ya, wong mau pantyèn ngrèmèhké sumpah lan mbubrah perjanjian. Lah, nanging senajan enggoné saguh kuwi karo nyekel tangan, nanging kabèh mau pada diterak, mulané ora bisa utyul. Awit sangka kuwi tembungé Gusti, GUSTI mengkéné: Kanggo Aku sing urip, sumpahé marang Aku sing dianggep èntèng lan perjanjiané ing ngarep-Ku sing dibubrah, kuwi bakal Tak tampekké marang sirahé. Aku bakal masang jaring-Ku kanggo nyekel wong kuwi, mesti bakal kena Tak jiret, terus bakal Tak gawa menyang Babèl lan ing kana bakal Tak gawé perkara awit ngowahi kasetiané marang Aku. Nanging kabèh suradaduné pilihan bakal mati karo pedang, nanging sing bisa utyul bakal kasebar menyang kabèh kéblat. Ing kono kowé bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI, sing ngetokké tembung kuwi. Mengkéné tembungé GUSTI: Aku déwé bakal njupuk pangé sangka putyuké wit tyemara sing duwur bakal Tak tandur; putyuké sing nduwur déwé sing ijik nom bakal Tak tugel lan bakal Tak tandur déwé ing gunung sing metongol duwur; kuwi bakal Tak tandur ing gunungé Israèl sing duwur, supaya bisa ngepang lan woh lan dadi wit tyemara sing ngidap-idapi; kabèh manuk lan sing karo wulu lan swiwi pada manggon ing sak ngisoré, pada ndelik ing sak ngisoré pangé. Ing kono kabèh wit-witan ing ara-ara bakal pada weruh, yèn Aku, GUSTI, ngalahké wit sing duwur lan ngluhurké wit sing asor, ndadèkké alum lan garing wit sing seger lan ndadèkké trubusan menèh wit sing alum lan garing. Aku, GUSTI, sing ngomongké lan bakal nindakké kuwi.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Ana apa ta kowé kuwi, nanging pada ngutyapké tembung semonan iki ing negara Israèl: Para bapak pada mangan woh mentahan lan untuné anak-anaké pada dadi linu? Kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé GUSTI - kowé ora bakal ngutyapké tembung semonan iki menèh ing Israèl. Lah, ngertia kabèh nyawa kuwi Aku sing nduwèni! Apa nyawané bapak apa nyawané anak kuwi duwèk-Ku! Nanging wong sing nglakoni dosa, kuwi sing kudu mati. Yèn ana wong bener sing nindakké keadilan lan kabeneran, ora mangan daging kurban ing gunung utawa ora ndangak marang para brahalané Israèl, ora ngrusuhi bojoné sak pepadané lan ora nuroni wong wadon sing ijik éntuk, ora nindes wong liyané, mbalèkké gadèné wong, ora ngrampas apa-apa, ngekèki mangan wong ngelih, ngekèki sandangan marang wong wuda, ora nganakké duwit utawa njupuk anakané ngeboti wong, ngedohi laku sing ora jujur, nindakké tatanan sing bener ing antarané wong lan sak pepadané, mlakuné miturut katetepan-Ku lan tansah nglakoni pernatan-Ku karo setia - ya kuwi wong sing bener lan mesti bakal tetep urip. Mengkono tembungé Gusti, GUSTI. Nanging yèn wong mau nduwé anak sing dadi rampok lan sing seneng ngutahké getih utawa nglakoni salah sijiné penggawé sing kaya mengkono - senajan bapaké ora nglakoni bab kuwi babar pisan - uga mangan daging kurban ing gunung lan ngrusuhi bojo wadon liyané, nindes wong sangsara lan mlarat, ngrampas, ora mbalèkké gadèné wong, ndangak marang para brahala lan nglakoni sing njijiki, nganakké duwit lan njupuk anakané ngaboti wong, wong sing mengkono kuwi kudu mati; getihé nampek marang awaké déwé. Lan yèn wong mau nduwé anak lan anak iki weruh kabèh dosa sing dilakoni karo bapaké, nanging mangertèni bab kuwi, terus ora nandangi mengkono, ya kuwi: ora mangan daging kurban ing gunung, ora ndangak marang para brahalané turunané Israèl, ora ngrusuhi bojoné liyané, ora nindes wong liyané, ora njaluk tanggungan, ora ngrampas apa-apa, ngekèki mangan marang wong ngelih, ngekèki sandangan marang sing wuda, ngedohi sing ala, ora nganakké duwit lan ora njupuk anakané ngaboti wong, nindakké pernatan-Ku lan mlakuné miturut ing katetepan-Ku - wong mengkono kuwi ora bakal mati awit sangka kesalahané bapaké, mesti urip. Bapakné sing gawéané memeres, sing ngrampas lan sing nglakoni bab sing ora betyik ing sak tengahé bangsané, kuwi bakal mati awit sangka kesalahané. Senajan mengkono kowé pada ngomong: Kenèng apa anak kok ora mèlu nanggung kesalahané bapaké? - Awit anak kuwi nglakoni keadilan lan kabeneran; nindakké kabèh katetepan-Ku karo setia, mulané mesti urip. Wong sing nglakoni dosa, kuwi sing kudu mati. Anak ora bakal mèlu nanggung kesalahané bapaké lan bapak ora bakal mèlu nanggung kesalahané anaké. Wong bener bakal nampa berkahé keadilané lan wong duraka bakal nanggung dosané déwé. Nanging yèn wong duraka mratobat lan ngendek kabèh dosa sing digawé lan netepi kabèh katetepan-Ku lan nindakké keadilan lan kabeneran, kuwi mesti urip, ora bakal mati. Kabèh duraka sing digawé ora bakal diitung menèh kanggo dèwèké; wong kuwi bakal urip awit sangka kabeneran sing ditandangi. Apa Aku seneng awit sangka matiné wong duraka? Mengkono tembungé GUSTI. Apa ora awit sangka mratobaté supaya urip? Yèn wong bener ninggal kesutyiané lan terus nindakké sing ala kaya kabèh sing njijiki sing digawé karo wong duraka - apa wong kuwi bakal urip? Kabèh kesutyian sing ditindakké ora bakal diitung menèh. Wong kuwi kudu mati awit sangka enggoné ora setia lan awit sangka dosa sing ditindakké. Nanging kowé pada ngomong: Tumindaké GUSTI kuwi ora bener! Rungokna ndisik, hé turunané Israèl, tumindak-Ku apa tumindakmu sing ora bener? Yèn wong bener ninggal kesutyiané lan nindakké sing ala terus mati awit sangka nindakké ala. Nanging wong duraka yèn mratobat lan ninggal dosané sing digawé lan terus nindakké keadilan lan kabeneran, kuwi bakal mitulungi nyawané. Wong kuwi wis ngrumangsani terus nyingkiri kabèh duraka sing ditindakké; kuwi mesti urip, ora bakal mati. Senajan mengkono turunané Israèl ngomong: Tumindaké GUSTI kuwi ora bener! Hé, turunané Israèl, tumindak-Ku apa tumindakmu sing ora bener? Awit sangka kuwi, hé turunané Israèl, kowé bakal pada Tak adili miturut tumindakmu déwé-déwé. Mengkono tembungé Gusti, GUSTI. Pada mratobata lan pada ninggala sak kabèhé dosamu, supaya kuwi ora dadi sandunganmu sing njalari nibakké kowé ing kesalahan. Pada buwangen kabèh duraka sing pada kok tindakké marang Aku lan atimu lan rohmu pada kok anyarké! Kenèng apa kowé bakal pada mati, hé turunané Israèl? Awit Aku ora seneng, yèn wong kudu nanggung patiné. - Mengkono tembungé Gusti, GUSTI. - Mulané pada mratobat, supaya kowé urip!” Hayuk kowé mbengokna kidung pesambat kanggo para ratu ing Israèl, lan kabaraké mengkéné: “Wah, emakmu kuwi pantyèn singa wédok ing antarané singa-singa! Nglémprak ing sak tengahé singa-singa nom lan nusoni anak-anaké. Anaké ana siji sing dirumati nganti dadi singa nom, sing sinau ndekep malah terus mangan manungsa. Bangsa-bangsa pada alok: Ana singa ngamuk! Terus singa mau ketyekel ing juglangan pasangané, terus ditalèni lan digiring menyang Egipte. Bareng ibuné singa mau ngerti yèn ngupaya kekuwatané gagal lan wis ora nduwé pengarep-arep babar pisan terus njupuk anaké liyané lan dirumati dadi singa nom. Anaké iki sesrawungan karo singa okèh terus wis dadi singa nom lan sinau ndekep malah terus mangan manungsa. Bèntèngé pada dirusak, kutané pada diobrak-abrik; bumi uga sak isiné kabèh pada kagèt krungu swarané nggeroné. Para bangsa terus pada ngadek nglawan sangka panggonan pangwasané ing sak ubengé, pada masang jaring kanggo nyekel lan kejegur ing juglangan pasangan. Terus dilebokké ing kandangé karo ditalèni, lan digawa menyang ngarepé ratu ing Babèl; terus dilebokké ing paukuman, supaya swarané aja dikrungu menèh ing gunung-gunungé Israèl. Emakmu kuwi kaya wit anggur ing kebon anggur sing ditandur ing sak tyedaké banyu, terus woh lan ngepang awit sangka akèhé banyuné. Apa pangé sing tukul sing kuwat sing dadi tekené kraton; tukulé duwur ngungkuli kabèh pang liyané sing rapet, lan kétok wéla-wéla awit sangka duwuré lan awit ana pangé tyilik okèh. Nanging wit anggur kuwi terus kejebol awit sangka bebendu, lan dirubuhké ing bumi; angin sangka wétan nggawé alum lan garingé wohé pada gogrok. Pangé sing kuwat dadi garing lan terus dipangan karo geni nganti entèk. Lah saiki wit mau terus ditandur ing ara-ara samun, ing lemah sing garing lan kekurangan banyu banget. Terus geni sing metu sangka pangé sing ngobong pangé sing tyilik lan wohé nganti entèk, terus wis ora ana pangé sing kuwat, ora ana pangé sing kanggo teken kraton.” Ya iki kidung pesambat lan wis dadi kidung pesambat. Ing taun kaping pitu, tanggal kaping sepuluh sasi lima, ana pemimpiné Israèl sing teka terus lungguh ing ngarepku arep njaluk pituduhé GUSTI. Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, ngomonga marang para pemimpiné Israèl kuwi lan omongana ngéné: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Kowé pada teka arep njaluk pituduh marang Aku? Kanggo Aku sing urip, Aku ora gelem kowé pada njaluk pituduh marang Aku - mengkono tembungé Gusti GUSTI. - Apa kowé gelem ngadili wong-wong kuwi, hé anaké manungsa, apa kowé gelem ngadili wong-wong kuwi? Pada ngertia marang penggawéné leluhuré sing ala, lan ngomonga marang wong-wong kuwi: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing dina waktu Aku milih Israèl, Aku sumpah marang turunané Yakub lan ing negara Egipte pada Tak kétokké marang Aku. Aku sumpah ing ngarepé: Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu! Ing dina kuwi Aku sumpah ing ngarepé yèn bakal pada Tak gawa sangka negara Egipte menyang negara sing Tak pilih supaya dadia duwèké, negara sing mili mèlek lan madu, negara sing apik ing antarané kabèh negara. Uga pada Tak omongi mengkéné: Saben wong mbuwanga para déwané sing ndadèkké reget, sing tansah dideleng, lan kowé aja najisaké awakmu karo brahala-brahalané Egipte; Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu. Nanging terus pada mbruntak marang Aku lan ora gelem ngrungokké Aku; saben wong ora mbuwang retya-retyané sing ndadèkké reget, sing tansah dipandeng lan ora ninggal brahala-brahalané Egipte. Mulané sing Tak karepké bakal ngesokké bebendu-Ku marang wong-wong kuwi, Tak tibani nesu-Ku sak kuwaté ing sak tengahé negara Egipte. Nanging enggon-Ku nandangi mengkono kuwi awit sangka asma-Ku, supaya aja dinajiské ing ngarepé para bangsa, sing negarané pada dienggoni. Ing ngarepé bangsa-bangsa kuwi pada Tak kétokké marang Aku, bakal Tak tuntun metu sangka negara Egipte. Pada Tak tuntun metu sangka negara Egipte, Tak tuntun menyang ara-ara samun. Ing kana Tak wènèhi weruh bab katetepan-katetepan-Ku lan ngekèki ngerti bab pernatan-pernatan-Ku, lan wong sing nindakké kuwi bakal urip. Dina sabat-Ku uga Tak wènèhaké kanggo tanda ing antarané Aku lan dèwèké kabèh, supaya pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, sing nyutyèkké wong-wong mau. Nanging turunané Israèl ing ara-ara samun pada wangkot marang Aku; mlakuné pada ora miturut ing katetepan-Ku lan pada nampik marang pernatan-Ku, nanging wong sing nindakké bakal urip. Kesutyiané dina sabat-Ku uga banget enggoné diterak. Mulané sing Tak karepké bakal pada Tak kebaki bebendu-Ku ing ara-ara samun kuwi lan bakal dientèkké. Nanging enggon-Ku nandangi mengkono kuwi awit sangka asma-Ku, supaya aja dinajiské ing ngarepé para bangsa, sing weruh déwé, waktu pada Tak tuntun metu kuwi. Senajan mengkono ing ara-ara samun Aku sumpah ing ngarepé, yèn ora bakal Tak gawa mlebu ing negara sing wis Tak wènèhaké, sing mili mèlek lan madu, negara sing apik ing antarané kabèh negara, awit pada nampik marang pernatan-Ku lan ora mlaku miturut katetepan-Ku uga pada nerak kesutyiané dina sabat-Ku, awit atiné pada ngetutké para brahalané. Nanging Aku krasa melas weruh wong-wong mau, terus ora Tak entèkké lan ora bakal Tak entèkké nganti tyutes ing ara-ara samun. Tembung-Ku marang para anaké ing ara-ara samun mengkéné: Mlakumu aja pada miturut katetepan bapakmu lan aja pada nggondèli marang pernatané lan aja pada najisaké awakmu karo para brahalané. Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu. Pada mlakua miturut katetepan-Ku lan pada nandangana pernatan-Ku karo setia, dina sabat-Ku pada kok sutyèkna, supaya kuwi dadia tanda ing antarané Aku lan kowé kabèh, banjur wong bisa weruh, yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu. Nanging anaké pada mbruntak marang Aku, mlakuné ora miturut katetepan-Ku lan ora nindakké pernatan-Ku karo setia, nanging sapa sing nindakké kuwi, bakal urip. Uga pada nerak kesutyiané dina sabat-Ku. Mulané sing Tak karepké bakal Tak esoki bebendu-Ku, Tak tibani nesu-Ku sak kuwaté ing ara-ara samun. Nanging Aku terus ngendek tangan-Ku lan enggon-Ku nandangi kuwi awit sangka asma-Ku, supaya aja dinajiské ing ngarepé para bangsa sing weruh déwé, waktu pada Tak tuntun metu. Senajan mengkono Aku sumpah ing ara-ara samun, yèn bakal pada Tak buyaraké ing antarané para bangsa lan Tak buyaraké ing sak kabèhé negara, awit pada ora nindakké pernatan-Ku lan nampik marang katetepan-Ku lan nerak kesutyiané dina sabat-Ku lan mripaté tansah pada ndangak marang para brahalané bapak-bapaké. Aku uga terus ngekèki katetepan sing ora betyik lan pernatan sing njalari ora pada bisa urip. Pada Tak jarké dadi reget karo enggoné pada nggawé sajèn, enggoné pada ngurbanké karo diobong ing geni kabèh sing lair ndisik déwé sangka wetengé, supaya pada kanggonan rasa wedi lan pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Awit sangka kuwi, hé anaké manungsa, kowé ngomonga marang turunané Israèl lan omong ngéné: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Uga ing bab iki para leluhurmu pada nyepèlèkké Aku, ya kuwi enggoné terus ora setia marang Aku. Awit sakwisé pada Tak gawa menyang negara sing Tak janjèkké karo sumpah bakal Tak wènèhaké marang wong-wong mau, terus pada ndangak marang saben puntuk sing duwur lan marang saben wit-witan sing pangé ngrembuyung lan pada nganakké kurban sing dibelèh lan nggawa sesajèn sing nggawé nesuné ati-Ku, uga pada nyawiské sajèn sing apik ing kana lan ngesokké kurban ombèn-ombèn. Terus pada Tak omongi: Sing pada kok unggahi kuwi puntuk apa? Mulané sepréné jenengé Puntuk. Awit sangka kuwi turunané Israèl kuwi omongana: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Apa kowé uga najisaké awakmu, niru mlakuné leluhurmu lan nandangi bédang karo tyara ngetutké para déwané sing ala kuwi? Ing sak njeruhné kowé pada nggawa sesajènmu, ya kuwi anak-anakmu sing kok kurbanké karo diobong ing geni kuwi kowé pada najisaké awakmu karo para brahalamu nganti ing dina iki; apa Aku ijik ngarepké kowé pada njaluk pituduh marang Aku, hé turunané Israèl? Kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé Gusti GUSTI - Aku ora ngekèki menèh kowé pada njaluk pituduh marang Aku. Lan apa sing tukul ing sak njeruhné atimu babar pisan ora bakal kelakon, ya kuwi sing pada kok omongaké: Aku pada kepéngin kaya bangsa-bangsa liyané, kaya kabèh golongan ing negara-negara liyané, supaya ya bisa nyembah marang wit-witan lan watu. Kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé Gusti GUSTI - Aku bakal ngwasani kowé kabèh karo tangan sing rosa lan lengen sing diatyungké lan karo bebendu sing disokké. Kowé bakal Tak tuntun metu sangka sak tengahé bangsa-bangsa lan Tak klumpukké sangka negara-negara, panggonanmu pada kasebar karo tangan sing rosa lan lengen sing diatyungké uga karo bebendu sing disokké, lan kowé bakal Tak tuntun menyang ara-ara samuné bangsa-bangsa; ing kana Aku bakal perkaran karo kowé saben waktu. Kaya enggon-Ku perkaran karo leluhurmu ing ara-ara samun nang negara Egipte, ya kaya mengkono enggon-Ku bakal perkaran karo kowé kabèh - mengkono tembungé Gusti GUSTI. - Kowé bakal pada Tak lakokké ing ngisoré teken pangon-Ku lan kowé bakal nuruti aturan perjanjian-Ku. Wong sing pada mbruntak lan nggawé duraka marang Aku bakal Tak pisah sangka tengahmu; kuwi bakal pada Tak etoké sangka negara panggonanmu dadi wong mantya, nanging bakal pada ora mlebu ing negara Israèl. Ing kono kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Hé, kowé para turunané Israèl, - mengkono tembungé Gusti GUSTI, - wong siji-sijiné bèn lunga sujut marang para brahalané. Nanging sakwisé kuwi kowé bakal pada ngrungokké marang Aku lan mandek enggonmu najisaké kesutyiané asma-Ku karo sajèn-sajènmu lan para brahalamu. Awit ing gunung sing sutyi, ing gunungé Israèl sing duwur, - mengkono tembungé Gusti GUSTI - ing kono, ya ing negara kono kuwi, turunané Israèl kabèh bakal pada ngabekti marang Aku. Ing kono Aku bakal seneng marang kowé lan ing kono Aku bakal njupuk kurbanmu lan pisungsungmu pilihan, kabèh sing pada kok sutyèkké. Kaya pedupan apik enggon-Ku seneng marang kowé waktu kowé pada Tak etoké sangka sak tengahé bangsa-bangsa lan Tak klumpukké sangka negara-negara panggonanmu pada kasebar lan Aku bakal nduduhké kesutyian-Ku marang kowé kabèh ing ngarepé para bangsa. Uga kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ing waktu Aku nuntun kowé mlebu menyang negara Israèl, negara sing wis Tak janjèkké bakal Tak wènèhaké marang para leluhurmu. Ing kono kowé bakal pada tansah kèlingan marang kabèh tumindakmu enggonmu pada najisaké awakmu, terus kowé bakal pada ngrumangsani regeté awakmu awit sangka enggonmu nglakoni kabèh sing ala. Nanging kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi yèn Aku, awit sangka asma-Ku, ora nindakké marang kowé sing sak pantesé karo tumindakmu sing ala lan reget, hé! turunané Israèl, mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, praupanmu adepna ngidul lan sambata sing okèh marang negara kidul lan medara wahyu marang alas ing negara sisih kidul, lan ngomonga marang alas ing sisih kidul: Tembungé GUSTI iki rungokna: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku bakal ngurupké geni marang kowé, sing bakal ngentèkké saben wit-witan sing urip ing kowé lan saben wit sing garing. Geni sing murup mulat-mulat kuwi ora bakal sirep-sirep lan kabèh praupan wiwit ing kidul nganti tekan ing lor bakal kobong karo geni kuwi. Lan saben wong bakal weruh, yèn Aku, GUSTI sing ngurupké geni kuwi lan iki bakal ora sirep-sirep.” Aku terus ngomong: “Duh Gusti GUSTI, wong-wong iki pada tyerita bab kula: Apa sing diomongké kuwi apa ora mung tembung semonan?” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé madepa menyang Yérusalèm lan welèhna karo tembung sing okèh marang panggonané sing sutyi lan medara wahyu sing nglawan negara Israèl. Negara Israèl omongana: Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal nglawan kowé lan bakal ngetokké pedang-Ku sangka rangkané terus ngentèkké wong sing bener lan sing duraka sangka tengahmu. Awit Aku arep ngentèkké wong sing bener lan sing duraka sangka tengahmu, mulané pedang-Ku bakal ditoké sangka rangkané terus nglawan kabèh manungsa wiwit sangka kidul nganti tekan lor. Ing kono wong kabèh bakal pada weruh, yèn Aku, GUSTI ngetokké pedang-Ku sangka rangkané lan ora bakal dilebokké menèh. Nanging kowé anaké manungsa, sambata! Kowé sambata ing ngarepé wong-wong mau kaya wong sing tugel bangkèkané lan ing sak njeruhné kasangsarané sing pait. Nanging yèn pada takon marang kowé: Kenèng apa kowé sambat? Semaurana: Awit ana kabar! Yèn kabar kuwi wis kasebar, saben wong atiné bakal remuk lan sak kabèhé tangan dadi lemes, sak kabèhé semangat ilang lan sak kabèhé wong pada wedi nganti kepuyuh-puyuh. Kuwi bakal teka lan mesti bakal kelakon. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé medara wahyu lan kabarna: Mengkéné tembungé GUSTI: Pedang! Pedang! Sing wis diasah lan uga wis digosok! Diasah kanggo ngutahké getih lan digosok supaya kelap-kelip kaya klélap. Apa kita bakal pada bungah-bungah? - Tekené anakku kuwi ngrèmèhké werna-werna kayu! Pedang kuwi dipasrahké supaya digosok lan kena dienggo; pedang kuwi diungkal lan digosok terus diwènèhké ing tangané tukang matèni. Njerit-njerita lan nangisa, hé anaké manungsa! Awit pedang kuwi kanggo nglawan umat-Ku lan nglawan kabèh penggedéné Israèl; wong-wong kuwi lan umat-Ku pada bareng dipangan karo pedang. Mulané kowé tyeblak-tyeblaka pupumu kanggo tanda kasusahan. Awit wis kelakon pantyoba lan ora ana siji waé sing bisa kuwat. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Nanging kowé anaké manungsa, medara wahyu lan keplok-keploka, pedang kuwi bèn dadi tikel loro, tikel telu. Kuwi pedang kanggo matèni, pedang kanggo matèni gedèn-gedènan, sing ngubengi ngentèkké wong-wong mau, supaya pada remuk atiné lan sing katekan karo pati tambah-tambah ing ngarepé saben gapurané. Aku sing ngongkon ngutahké getih karo pedang kuwi. Oh, pedangé kuwi digawé kaya klélap lan digebek kanggo ngutahké getih. Medanga nengen, ngiwa, menyanga ngendi waé madepmu. Lan Aku uga bakal keplok-keplok lan panasé ati-Ku terus lilih. Aku GUSTI sing ngetokké tembung kuwi.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, kowé anaké manungsa, nggambara dalan loro sing bakal diliwati karo pedangé ratu ing Babèl, loro-loroné kuwi sangka negara siji. Kowé masanga gambaré dalan ing wiwitané dalan sing nuju menyang saben kuta. Kowé nggambara dalan sing kanggo liwat pedang mau enggoné terus nglawan Raba, kuta kratoné turunané Amon lan nglawan Yéhuda, menyang bèntèng Yérusalèm. Awit ratu ing Babèl bakal ing simpangan kono, ya kuwi ing wiwitané dalan loro mau, arep nindakké santèt-santètan. Panahé dikotyok, terafim dijaluki pituduh lan atiné kéwan dipriksa. Tangané tengen terus olèh panah tenungan kanggo Yérusalèm: swarané wong sing matèni lan ngutyapké bengokan peperangan supaya krungu lan terus masang totok balok kanggo njebol gapura lan ngunduk-ngunduk lemah kanggo témbok pangepungan lan ngedekké bèntèng kanggo ngepung. Nanging kanggo wong-wong mau, kuwi diarani tenungan apus-apusan, senajan pada nglairké sumpah sing muluk-muluk, nanging wong kuwi éling marang kesalahané wong mau, mulané terus pada dityekel. Awit sangka kuwi - mengkono tembungé Gusti GUSTI: Awit enggonmu pada nglakoni kesalahanmu kuwi njalari terus kèlingan awit sangka kebukak panerakmu kuwi, terus dosamu sak njeruhné kabèh penggawému pada kétok, awit kowé terus pada dadi kèlingan menèh, mulané kowé bakal pada dityekel karo penindesan. Nanging kowé, hé ratu ing Israèl, wong duraka sing ala, sing wis tekan waktuné nampa pengadilan sing pungkasan, mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Serbanmu singkirna lan buwangen makutamu! Kahanan saiki iki ora ana sing tetep, sing endèk diduwurké, sing duwur kudu diendèkké. Ambrukan, ambrukan, bakal Tak dadèkké ambrukan! Iki uga bakal ora tetep mengkono, nganti sak tekané sing nduwé wewenangé marang kuwi, sing bakal Tak wènèhaké kuwi.” “Nanging kowé, hé anaké manungsa, medara wahyu lan omongna: Mengkéné tembungé Gusti kanggo, turunané Amon lan tyatyaten marang wong-wong kuwi: Pedang, pedangé wis landep kanggo ngutahké getih, wis digosok kanggo ngentèkké lan supaya nggilap kaya klélap - ing waktu kuwi wong weruh wahyu-wahyu sing goroh kanggo kowé lan nindakké tenungan apus-apusan marang kowé - supaya terus dijojohké ing guluné para wong sing duraka lan ala, sing wis tekan waktuné bakal nampa pengadilan sing pungkasan. Lebokna rangka kuwi menèh! Aku bakal ngukum kowé ing panggonanmu digawé lan ing negara asalmu. Aku bakal ngesokké bebendu-Ku marang kowé kabèh lan nyemburké geniné nesu-Ku lan kowé bakal Tak pasrahaké ing tangané para wong sing tanpa pikiran sing nukulaké karusakan. Kowé bakal dadi memangsané geni, getihmu bakal kutah ing sak tengahé negara kono lan kowé bakal ora diélingi menèh, awit Aku, GUSTI sing ngetokké tembung kuwi.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, kowé anaké manungsa, apa kowé gelem nibakké paukuman, nibakké paukuman marang kuta sing kebak getih kuwi? Omongana bab kabèh penggawéné sing ala, lan ngomonga: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Hé! kuta sing ngutahké getih ing tengahmu, terus tekan waktuné tibané paukumanmu lan sing nggawé brahala-brahala sing najisaké kowé. Awit sangka enggonmu ngutahké getih kuwi kowé nindakké kesalahan lan awit sangka enggonmu nggawé brahala-brahala kuwi kowé dadi reget; awit sangka mengkono kowé njalari tekané waktumu lan pungkasané taun-taunmu. Mulané kowé Tak dadèkké tyatyatané para bangsa lan guyonané sak kabèhé negara. Sing tyedak lan sing adoh sangka kowé bakal pada moyoki kowé, kanggo kesuwuré nglontému lan sing kebak sukak-sukak kuwi. Para penggedéné Israèl pada ngendelké kekuwatané enggoné ngutahké getih ing tengahmu. Awit kowé bapak lan ibu pada dadi tyatyatan lan ing tengahmu wong mantya dianiaya, awit kowé botyah lola lan randa pada ditindes. Samubarang sing sutyi kanggo Aku kok anggep duduk apa-apa lan dina sabat-Ku kok najisaké. Tukang pitenah pada ing tengahmu arep ngutahké getih, uga wong sing mangan daging kurban ing gunung-gunung; wong pada nglakoni sing njijiki ing tengahmu. Awit kowé wong nindakké mbukaki kewirangané bojoné bapaké lan nuroni wong wadon sing ijik éntuk sing nggawé reget. Sing siji nandangi ala karo bojoné sak pepadané, nanging sijiné nglakoni mengkono karo mantuné wadon, ana menèh sing nuroni seduluré wadon, anaké bapaké. Ing tengahmu ana wong sing nampani besel kanggo ngutahké getih; kowé nganakké duwit utawa njaluk anakan lan nggawé sangsarané sak pepadamu karo tyara nindes, nanging kowé ora éling marang Aku. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Aku keplok-keplok awit sangka batimu sing ala lan awit sangka getih sing dikutahké ing tengahmu. Apa atimu bakal tetep kuwat lan tanganmu rumangsa rosa yèn Aku tandang marang kowé? Aku GUSTI sing ngetokké tembung kuwi lan sing bakal nindakké kuwi uga. Kowé bakal Tak buyaraké ing antarané para bangsa lan Tak buyaraké ing negara-negara lan najismu bakal Tak endek sangka kowé. Sak terusé kowé bakal dinajiské ing ngarepé para bangsa awit sangka kesalahanmu déwé lan kowé bakal weruh yèn Aku iki GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kanggo Aku turunané Israèl kuwi wis dadi kaya regetané logam; wong kabèh kuwi kaya tembaga, tembaga putih, wesi lan tembaga ireng ing sak njeruhné pawon paleburan; kaya regetané slaka. Mulané mengkéné tembungé Gusti Allah, GUSTI: Awit kowé kabèh pada dadi logam, mulané kowé bakal pada Tak klumpukké ing sak tengahé Yérusalèm. Kaya wong sing nglumpukké slaka, tembaga, wesi, tembaga ireng lan tembaga putih ing pawoné paleburan lan ngubupi geni ing sak ngisoré kanggo nglebur kuwi, ya kaya mengkono enggon-Ku bakal nglumpukké kowé kabèh ing sak njeruhné bebendu-Ku lan nesu-Ku lan kowé bakal Tak dèkèk ing kono lan Tak lebur. Aku bakal nglumpukké kowé kabèh terus Tak sebul karo geniné nesu-Ku, terus kowé pada dilebur ing sak njeruhné pawon kuwi. Kaya slaka dilebur ing pawon paleburan, ya kaya mengkono enggonmu bakal pada dilebur ing kono. Kowé terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, sing ngesokké bebendu-Ku marang kowé.” Sakwisé mengkono terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngomonga mengkéné: Kowé kuwi lemah sing ora olèh udan, ora olèh banyu ing waktu bebendu, kanggo penggedéné ing sak tengahé pada kaya singa nggeruh, sing ndekep memangsané: manungsa diuntal, banda-bandané lan barang-barang sing ana ajiné direbut, tyatyahé randa ing sak tengahé digawé mundak okèh. Para imamé pada nerak angger-angger-Ku lan najisaké samubarang sing sutyi kanggo Aku; pada ora mbédakké apa sing sutyi lan sing ora sutyi, ora mulangi bab bédané apa sing reget lan sing ora reget; pada nutupké mripaté kanggo dina-dinané sabat-Ku. Karo mengkono Aku dinajiské ing sak tengah-tengahé. Para penggedéné ing sak tengah-tengahé kaya asu alasan sing ngelak getih pada ndekep memangsané; pada golèk untungé karo tyara sing ora halal, karo nggawé rusaké wong-wong. Sak terusé para nabiné pada nglabur wong-wong mau nganggo kapur, dibarengi weruh wahyu sing ngapusi lan nindakké tenungan sing goroh kanggo wong-wong mau; nabi kuwi pada ngomong: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI! - nanging GUSTI ora ngomongké tembung. Para wong sing manggon ing negara pada tumindak ala lan ngrampas, nindes wong sangsara lan mlarat lan meres wong mantya, dadi nglawan karo angger-angger. Aku nggolèki ing sak tengahé wong-wong mau, sakwijiné wong sing arep ngedekké témbok utawa sing ngwasani negara kuwi ing ngarep-Ku, supaya aja nganti Tak entèkké, nanging Aku ora olèh wong sing mengkono. Mulané Aku terus ngesokké bebendu-Ku marang wong-wong mau, Tak entèkké karo geniné nesu-Ku; kelakuané Tak tampekké marang sirahé. Mengkono tembungé Gusti, GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, ana wong wadon loro, sing tunggal ibu. Wong loro pada dadi wong wadon lonté ing negara Egipte; enggoné nandangi mengkono waktu ijik nom; ing kana susuné diemek-emek lan dadané sing ijik prawan diutyel-utyel. Sing tuwa jenengé Ohola nanging sing nom Oholiba. Loro-loroné kuwi duwèk-Ku lan pada nglairké anak lanang lan wadon. Kanggo jeneng-jeneng mau, Ohola kuwi Samaria, nanging Oholiba kuwi Yérusalèm. Tyritané Ohola kuwi laku bédang, nanging dadi duwèk-Ku. Banget enggoné gandrung marang para seneng-senengané, para wong Asyur, para pahlawan perang, sing nganggo mori wungu tuwa, para bupati lan para sing nyekel pangwasa, kabèh wong nom sing ngganteng, para suradadu numpak jaran. Ohola laku bédang karo wong-wong mau, kabèh kuwi wong Asyur pilihan; dèwèké najisaké awaké karo kabèh wong sing pada digandrungi lan karo para brahalané. Enggoné laku bédang wiwit sangka negara Egipte kuwi ora dilèrèn-lèrèni, awit wiwit nomé wis nandangi mengkono, dielus-elus dadané sing ijik prawan terus pada ngesokké nglonténé marang dèwèké. Mulané terus Tak pasrahké ing tangané para sing didemeni, ing tangané wong Asyur, sing digandrungi. Kuwi pada mbukaki kewirangané; anaké lanang lan wadon pada dityekel, nanging dèwèké déwé terus dipatèni karo pedang. Awit sangka kuwi jenengé tansah dadi tembungan ing antarané golongan wong wadon, awit wis ditibani paukuman. Senajan Oholiba, adiké, weruh bab kuwi, karep nglonténé tambah nemen lan enggoné laku nglonté ngungkuli yuné. Gandrung marang wong Asyur, marang para bupati lan para sing pada nyekel pangwasa, marang para pahlawan perang sing sandangané apik banget, marang suradadu numpak jaran, sing ijik nom kabèh lan ngganteng-ngganteng. Aku weruh enggoné najisaké awaké; loro-loroné kelakuané pada. Malah enggoné nglakoni sing njijiki tambah ndodro: dèwèké weruh gambar-gambaré ukiran wong lanang ing témbok, gambaré para wong Kasdim, sing diukir karo werna abang, bangkèkané sabukan, nganggo serban karo kuntyir, kabèh pahlawan-pahlawan kaya wong Babèl sangka Kasdim, tanah kelairané! Sakwisé weruh kuwi mau, terus gandrung marang wong-wong mau, terus kongkonan marani menyang negara Kasdim. Terus ana wong Babèl sing pada teka lan nuroni lan najisaké Oholiba karo nglonténé; bareng wis dadi reget terus sumingkir sangka wong-wong mau. Awit enggoné nglakoni nglonté kuwi blak-blakan lan mbukaki kewirangané, mulané Tak dohi awit sangka enggon-Ku jelèh, kaya enggon-Ku ngedohi seduluré wadon. Enggoné nglakoni nglonté mundak ndodro menèh malah karo kèlingan marang dèk nomé, waktu nandangi nglonté ing negara Egipte. Kantya-kantyané sing diajak mlaku nglonté kuwi digandrungi, sing kewirangané kaya kewirangané kimar lan nepsuné kaya planangané jaran. Kowé kepéngin marang pokal-gawému sing rusuh waktu nom-nomanmu, waktu wong Egipte pada nguyel-nguyel dadamu lan ngemek-ngemek susumu sing ijik prawan. Mulané, hé! Oholiba, mengkéné tembungé Gusti GUSTI: kowé kuwi pantyèn wis ngedohi para senenganmu, nanging kuwi bakal pada Tak omongi tandang nglawan marang kowé, kuwi bakal pada Tak tuntun nglawan sangka sak kiwa tengenmu: Wong Babèl lan kabèh wong Kasdim, wong Pekod, wong Soa lan wong Koa, lan kabèh wong Asyur pada bebarengan, para nom-noman sing ngganteng, para bupati lan para pahlawan perang, kabèh suradadu numpak jaran. Kuwi bakal pada teka nglawan kowé karo kréta lan glindingan okèh lan karo bangsa-bangsa sak grombolané; pada nata tamèng gedé lan tyilik lan karo topi ing sak kiwa-tengenmu, apa menèh bakal pada Tak pasrahi perkara iki lan kowé bakal diadili miturut angger-anggeré. Panasé ati-Ku bakal Tak tibakké marang kowé, nganti wong-wong kuwi pada nindakké marang kowé karo nesuné, irung lan kupingmu bakal diperungi lan turahanmu bakal mati karo pedang. Anak-anakmu lanang wadon bakal pada dityekeli, nanging turahé bakal diobong karo geni. Kowé bakal diblèjèti lan reréganmu dirampas. Aku bakal ngendek pokal-gawému sing reget lan tumindakmu sing ala wiwit sangka negara Egipte, terus kowé ora bakal nglirak-nglirik marang wong-wong kuwi menèh lan ora bakal ngéling-éling menèh marang wong Egipte. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku bakal ngekèkké kowé marang tangané wong sing kok sengiti, senajan kowé wis ngedohi wong-wong mau. Wong kuwi bakal geting marang kowé, kabèh olèh-olèhé rekasamu bakal dirampas lan kowé ditinggal wuda blejet, nganti kewiranganmu kétok. Tumindakmu sing reget lan pokal-gawému sing ala sing nekakké kuwi kabèh marang kowé, awit kowé nandangi nglonté karo ngendelké para bangsa lan najisaké awakmu karo para brahalané. Uripmu kuwi niru kelakuané sedulurmu tuwa, mulané kowé bakal Tak ombèni sangka tuwungé. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Kowé kudu ngombé sangka tuwungé, tuwung sing jeru lan sing amba tyangkemé, ya kuwi tuwung sing okèh isiné, kowé bakal dadi guyon lan diétyé. Kowé bakal kebak mendem lan kasusahan. Tuwungé rasa wedi karo kahanan sepi kuwi tuwungé Samaria sedulurmu. Kuwi kok ombé sak ampasé, nganti tekan remukané kok krikiti lan kok remes-remes susumu. Awit Aku sing ngetokké tembung kuwi; mengkono tembungé GUSTI. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé GUSTI: Awit kowé lali marang Aku lan nyingkur marang Aku, saiki kowé déwé sing nanggung pokal-gawému sing reget lan nglontému.” GUSTI terus ngomong marang aku: “Hé, anaké manungsa, apa kowé gelem ngadili Ohola lan Oholiba, lan ngomongi bab tumindaké sing ala? Awit wong kuwi pada mlaku bédang, tangané dlèwèran getih, pada mlaku bédang karo tyara nyembah marang para brahalané kanggo pangané. Kejaba sangka kuwi pada nduwé pokal gawé mengkéné marang Aku; pada najisaké griya sutyi-Ku ing dina kuwi lan pada nerak kesutyiané dina sabat-Ku. Sak terusé waktu pada mbelèh anak-anaké kanggo para brahalané kuwi, ing dina kuwi ya nekani griya sutyi-Ku lan nerak kesutyiané. Tenan iki sing ditindakké ing griya-Ku. Tambah menèh pada nyeluk wong-wong sangka panggonan sing adoh karo ngutus kongkonan ngundang wong-wong mau lan kuwi, ya terus pada teka. Awit sangka tekané mau kowé terus adus nganti resik, alismu kok klimisi lan kowé terus nganggo paèsan. Kowé lungguh ing peturon sing kabèh apik, ing ngarepé ana méjané sing wis ditatani panganan; peturon iki kok dèlèhi dupa lan lenga duwèk-Ku. Terus krungu swarané wong sing pada ramé-ramé, pada seneng-seneng karo dèwèké lan karo para wong tunggalé wong okèh, ditambahi para wong mendem sangka ara-ara samun. Kuwi pada nganggo gelang ing tangané lan makutané sing apik ing sirahé. Aku terus mikir: Apa kembang sing wis alum iki ijik mlaku bédang? Wong pada nglonté karo dèwèké, ya karo dèwèké. Wong-wong mau enggoné mara kaya tyarané wong nekani wong wadon lonté. Kaya mengkono enggoné pada nekani Ohola lan Oholiba perlu nindakké bebédangan. Nanging para wong bener lan sutyi bakal ngadili wong-wong mau kaya wong sing ngadili para wong sing mlaku bédang lan sing ngutahké getih, awit wong-wong kuwi pada mlaku bédang lan tangané dlèwèran getih.” Awit tembungé Gusti GUSTI mengkéné: “Bèn ana wong sak golongan sing nglawan marang wong-wong mau, bèn pada disiya-siya lan dirampasi. Bakal pada dibandemi watu karo wong sak golongan mau lan dipatèni karo pedangé lan omahé pada diobong nganti entèk. Aku bakal ngendek tumindak nglonté ing negara kono lan para wong wadon bakal nggatèkké pepélingé kuwi lan ora bakal nindakké bebédangan menèh kaya sing pada kok lakoni. Mlakumu sing nglonté kuwi bakal ditampekké marang kowé lan kowé kudu pada nanggung dosamu, awit kowé pada nyembah para brahala. Ing kono kowé bakal weruh, yèn Aku iki Gusti GUSTI.” Ing taun sing kaping sanga, tanggal kaping sepuluh, sasi sepuluh, tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, tyatetana tanggalé dina iki, ya tanggalé dina iki. Ing dina iki ratu ing Babèl wiwit nyerang Yérusalèm. Golongan turunan sing wangkot iki kowé omongana karo semonan mengkéné: Tembungé Gusti GUSTI mengkéné: Wajané tumpangna ing geni, tumpangna! Isènana banyu. Tyemplungana tengkelan daging, kabèh tengkelan sing apik, pupuné lan gegeré; kebakana balung-balung pilihan. Njupuka wedus gèmbèl lan wedus sing pilihan, lan ing sak ngisoré tumpukana kayu, olah-olahan kuwi bèn umup balung-balung supaya uga dadi empuk ing njeruhné. Awit sangka kuwi tembungé Gusti GUSTI mengkéné: Tyilaka kuta sing kebak utang getih, wajan sing tèyèngen ing njeruhné lan sing regetané ora ilang! Tengkelan-tengkelan mau entasen siji-siji ora usah milih-milih. Awit getih sing diilèkké ijik ing tengahé; enggoné ngutahké ing gunung watu sing gundul. Ora disokké ing lemah, bèn kurukan karo lebu. Mulané awit sangka tukulé bebendu lan tukulé rasa karep nibakké balesan, Aku bakal ngutahké getihé déwé ing gunung watu sing gundul supaya aja nganti ketutupan. Mulané tembungé Gusti GUSTI mengkéné: ‘Tyilaka kuta sing kebak utang getih! Pawoné bakal Tak gedèkké. Kayuné tumpukana sing okèh, urupna geniné, dagingé bèn mateng tenan, duduhé buwangen, bèn balung-balungé pada kobong. Wajan sing kosong kuwi terus tumpangna ing geni mawa, supaya panas lan slakané mengangah, terus regetané ing njeruh entèk lan tèyèngé ilang. Nanging rekasa-Ku kuwi tanpa guna, awit tèyèngé sing kandel kuwi ora gelem ilang, senajan ing sak njeruhné geni. Awit kowé najisaké awakmu karo nglontému lan Aku gelem ngresiki kowé, nanging kowé ora dadi resik, mulané kowé ora bakal diresiki menèh, nganti Aku wis ngesokké nesu-Ku marang kowé. Aku GUSTI, sing ngetokké tembung iki. Iki mesti bakal kelakon lan Aku sing bakal nindakké. Aku ora bakal mundur lan ora bakal krasa mesakké lan ora bakal gela. Kowé bakal Tak adili miturut penggawému, mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Sakwisé mengkono terus tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, Aku bakal njupuk sangka kowé bojomu sing banget kok trésnani kara dadakan, nanging kowé aja ngaduh-aduh utawa nangis lan aja ngetokké eluh. Enggonmu nggresah aja nganti nyuwara, aja nganakké petangisan kepatèn; ubetna serbanmu lan nganggoa sepatumu, aja nutupi praupanmu lan aja mangan roti sing digawa karo wong sing pada layat.” Esuké aku rembukan karo bangsa kuwi, mbenginé bojoku ninggal ndonya. Esuké ing dina sak terusé aku nglakoni apa sing dipréntahké marang aku. Bangsa kuwi terus ngomong marang aku: “Apa sampéyan ora gelem ngekèki ngerti marang kita, apa tegesé kuwi kanggo kita, kok sampéyan nandangi mengkéné?” Terus pada tak sauri mengkéné: “GUSTI wis ngekèki tembung marang aku: Ngomonga marang turunané Israèl: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Sak temen-temené Aku bakal najisaké panggonan griya sutyi-Ku, sing dadi kaluhurané pangwasamu, kesenengané mripatmu lan nyawamu; lan anak-anakmu lanang lan wadon sing pada kok tinggal kuwi bakal pada mati karo pedang. Ing kono kowé bakal pada nglakoni apa sing tak tindakké: Praupanmu bakal ora pada kok tutupi lan kowé ora bakal pada mangan roti kepatèn. Sirahmu bakal pada kok enggoni serban lan sikilmu bakal kok enggoni sepatu; lan kowé ora bakal pada ngaduh-aduh utawa nangis. Nanging kowé bakal pada lebur ing sak njeruhné paukumanmu lan kowé bakal pada gentènan ngaduh-ngaduh. Kaya mengkono Yéhèskièl bakal dadi gambaran kanggo kowé kabèh. Kowé bakal pada nglakoni tyotyok karo sing ditindakké. Yèn kuwi wis kelakon, kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki Gusti GUSTI. Nanging kowé, hé, anaké manungsa, apa ora mengkéné sing bakal kelakon kuwi? Ing dina enggon-Ku njupuk bèntèngé, griya sing apik, sing nyenengké atiné, kabungahané mripaté lan sing dipundi-pundi karo nyawané, anak-anaké lanang lan wadon, ing dina kuwi uga bakal ana wong sing utyul, sing teka nggawa kabar marang kowé. Ing dina kuwi tutukmu bakal mbukak lan kowé bakal ngomong karo wong sing utyul mau lan terus ora tetep bisu. Mengkono enggonmu dadi plambang kanggo para wong mau lan kuwi terus pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Aku dikèki tembung karo GUSTI mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngadeka madep nuju marang turunané Amon lan medara wahyu nglawan bangsa kuwi! Ngomonga marang turunané Amon: Rungokna tembungé Gusti Allah, GUSTI: Mengkéné tembungé Gusti Allah GUSTI: Awit kowé ngomong karo banter: Sukur! Kanggo panggonan griya sutyi-Ku, waktu kesutyiané dilangkahi lan kanggo negara Israèl, waktu didadèkké sepi mamring, lan kanggo turunané Yéhuda, nalika kudu lunga menyang pembuwangan, mulané Aku masrahaké kowé marang wong sangka sisih wétan supaya dadi duwèké; kuwi bakal pada ngedekké tarupé ing panggonanmu lan mbangun kanggo panggonané; bakal mangan wowohan lan ngombé mèleké kéwan-kéwanmu. Raba bakal Tak dadèkké pangonan unta lan kuta-kutané turunané Amon Tak dadèkké panggonané wedus lan kowé bakal weruh yèn Aku iki GUSTI. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Awit kowé keplok-keplok lan gedruk-gedruk lan bungah ing sak njeruhné atimu awit sangka sangsarané negara Israèl, awit sangka kuwi, Aku bakal ngagakké tangan-Ku nglawan kowé lan kowé bakal Tak pasrahaké dadi sing direbut marang taler-taleré bangsa lan Tak entèkké sangka sak tengahé para bangsa lan Tak tundung sangka antarané negara-negara; kowé bakal Tak entèkké. Ing kono kowé bakal weruh yèn Aku iki GUSTI.” Tembungé Gusti GUSTI mengkéné: “Awit Moab ngomong: turunané Yéhuda kuwi pada karo kabèh bangsa liyané, awit sangka kuwi, negarané pegunungan Moab bakal Tak ejarké nganti kuta-kutané bakal ambruk, ya kuta-kutané, ora ana sing ora, ya kuwi sing dadi makuta negara kuwi: Bèt-Yésimot, Baal-Méon lan Kiryataim. Kuwi bakal Tak pasrahaké marang wong sangka sisih wétan dadi duwèké bebarengan karo turunané Amon, supaya turunané Amon ora diéling-éling menèh ing antarané para bangsa. Aku bakal nibakké paukuman marang Moab, nganti bakal pada weruh yèn Aku iki GUSTI.” Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: “Awit Edom wis nindakké balesan ala marang turunané Yéhuda lan nandangi salah sing banget, ya kuwi enggoné nindakké balesan marang turunané Yéhuda kuwi. Mulané mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku bakal ngatyungké tangan-Ku nglawan Edom, manungsané lan kéwan-kéwan bakal Tak entèkké sangka kono lan Edom bakal Tak dadèkké jugrukan; wiwit sangka Téman nganti tekan Dédan wong bakal pada mati karo pedang. Aku bakal nindakké pewales-Ku marang Edom karo nganggo tangané umat-Ku Israèl. Kuwi bakal nindakké marang Edom, tyotyok karo nesu-Ku lan bebendu-Ku, lan Edom bakal ngrasakaké pewales-Ku. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Tembungé Gusti GUSTI mengkéné: “Awit wong Filistèn wis nindakké balesan ala lan bungah awit sangka sangsarané Israèl lan nindakké balesan karo tyara matèni awit sangka anané rasa memungsuhan turun-temurun, mulané mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku bakal ngatyungké tangan-Ku nglawan wong Filistèn lan bakal ngentèkké wong Kréta lan ngentèkké bangsa liyané ing pinggir segara. Aku bakal nindakké balesan sing medèni marang bangsa-bangsa kuwi lan Tak tibani paukuman awit sangka nesu-Ku, terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ing waktu Aku nindakké pewales-Ku marang wong-wong mau.” Ing taun sing kaping sewelas, tanggal sepisan ing sasi kuwi, ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, awit Tirus ngomong bab Yérusalèm mengkéné: Sukur! Wis rusak gapurané bangsa-bangsa kuwi; mengoné madep mréné, terus aku bakal dadi kebak, nanging kowé kuwi wis dadi jugrukan. Mulané mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku dadi mungsuhmu, hé Tirus. Aku bakal nyeluk bangsa okèh, supaya pada nglawan kowé, nganti kaya segara sing ngetokké ombak. Kuwi bakal ngentèkké témbok-témboké Tirus lan ngembrukké panggung-panggungé, lebuné lemahé bakal Tak buwangi nganti resik lan Tirus bakal Tak dadèkké gunung watu sing gundul. Kuwi bakal dadi panggonan kanggo mépé jala ing tengah segara, awit Aku sing ngetokké tembung kuwi, mengkono tembungé Gusti GUSTI, kuwi bakal dadi rampasané para bangsa. Anak-anaké wadon ing daratan bakal dipatèni karo pedang, terus pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku nyeluk ratu Nebukadnésar sangka lor, ratu ing Babèl, ratuné sak kabèhé ratu, supaya nglawan Tirus karo nggawa jaran, kréta, suradadu numpak jaran lan suradadu sak grombolan gedé. Anak-anakmu wadon ing daratan bakal dipatèni karo pedang; Nebukadnésar bakal nggawé témbok kanggo ngepung lan nganakké piranti kanggo njebol lan masang tamèng nglawan kowé. Piranti kanggo njebol bakal ditatapké marang témbok-témbokmu, lan panggung-panggungmu bakal dirubuhké karo linggisé. Sangka akèhé jaran nganti kowé bakal dikwasani karo bleduk; awit sangka gembrejeké mlakuné suradadu numpak jaran lan kemreseké swarané glindingané krétané témbok-témbokmu bakal keder, yèn dèwèké mlebu ing gapuramu kaya wong sing mlebu ing kuta sing wis bedah awit sangka wis dijebol. Dalan-dalanmu kabèh bakal diidak-idak karo sikilé jaran; rayatmu bakal dipatèni karo pedang lan tugu-tugu sing dadi ndel-ndelanmu bakal dirubuhké menyang lemah. Kesugihanmu bakal dirampas, barang-barang dagangmu bakal dirampas; témbok-témbokmu bakal dirubuhké lan omah-omahmu sing apik bakal dirubuhké; watumu, kayumu lan lemahmu bakal dityemplungké ing banyu. Raméné nyanyianmu bakal Tak rampungi lan swarané harep bakal ora dikrungu menèh. Kowé bakal Tak dadèkké gunung watu sing gundul, terus kowé bakal dadi panggonan kanggo mépé jala, lan kowé ora bakal dibangun menèh, awit Aku, GUSTI sing ngomong mengkono. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI marang Tirus: Apa bawah pinggiré segara ora bakal gemeter krungu gembrubuké ambrukmu, yèn wong-wong sing ketaton pada pating jlerit, awit sangka akèhé wong sing dipatèni ing tengahmu? Kabèh ratu ing pinggir segara bakal nyèlèhké kraton lan nyingkirké jubah-jubahé kratoné lan nyèlèhké sandangané sing werna-werna; bakal dikwasani karo rasa gemeter lan bakal pada nglésot ing lemah; bakal tansah gemeter lan kagèt weruh kowé. Sak terusé bakal pada nggawé kidung pesambat kanggo kowé lan bakal ngomong marang kowé: Hé, kuta sing dipuji, kepriyé kowé kuwi, nanging nganti ilang sangka segara, kuta sing kwasa ing segara, kowé karo para rayatmu, sing nukulaké rasa wedi marang para rayat ing daratan? Saiki, bawah pinggiré segara gemeter ing waktu ambrukmu, bawah pinggiré segara ing pinggir segara pada horek krungu bab pungkasanmu. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing waktu Aku ndadèkké kowé dadi kuta jugrukan, dadi kaya kuta sing ora ana rayaté menèh, yèn Aku ndadèkké banyuné segara ngelepi kowé lan banyuné banjir nutupi kowé, Aku bakal ngedunké kowé, supaya kowé bebarengan karo para wong sing mudun menyang juglangan kuburan, menyang panggonané bangsa dèk jaman mbiyèn, lan Aku bakal ndèkèkké kowé ing bumi sing ngisor déwé kaya jugrukan ing jaman mbiyèn, bebarengan karo para wong sing mudun menyang ing juglangan kuburan, supaya kowé aja dienggoni karo wong menèh, lan aja njedul menèh ing negarané wong urip. Pungkasané uripmu Tak tentokké bakal medèni lan kowé ora bakal ketemu menèh ing sak lawas-lawasé. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, kowé anaké manungsa, ngutyapna pesambat kanggo Tirus, lan ngomonga marang Tirus, sing manggon ing dalan sing tekan segara lan sing mlaku dagang karo para bangsa ing puluh-puluh ing pinggiré segara sing okèh: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Hé Tirus, kowé ngomong: aku iki kapal sing apik. Negaramu ing tengah segara; Tukang bangunanmu nggawé apikmu karo sampurna. Awakmu sekujur sing digawé kayu beros sangka Senir, tukang-tukang njupuk kayu tyemara sangka gunung Libanon digawé tyagaké layarmu. Wit gedé sangka Basan kanggo nggawé dayunganmu; gladakmu sing digawé gading mlengkung karo kayu tyemara sangka pinggiré segara Kitim. Layarmu sing digawé mori lenan alus sing werna-werna rupané sangka negara Egipte; kuwi dadi tetengeranmu. Lan tarupmu sing digawé kain wungu tuwa lan kain wungu nom sangka pinggiré segara Elisa. Wong Sidon lan wong Arwad sing dadi tukang dayungmu; tukang-tukangmu, hé Tirus, para wong wijaksana, kuwi pada dadi pelautmu. Para pinituwa lan tukang-tukang sangka Gebal pada mèlu kowé arep ndandani karusakanmu. Kabèh kapal laut uga para pegawéné pada nekani kowé arep ngijolké barang dagangané. Wong Parsia, Lidiya lan Libia, sing pada dadi suradadumu ing antarané suradadumu. Tamèng lan topi dityantolké ing kowé; kuwi kabèh nambahi kamulyanmu. Wong Arwad uga para suradaduné pada mènèk ing témbok-témbokmu mubeng lan wong Gamad pada mènèk ing panggung-panggungmu; pada nyantèlké tamèng-tamèngé ing témbok-témbokmu mubeng, kuwi pada njalari sampurnané apikmu. Tarsis dedagangan karo kowé awit sangka akèhé lan werna-wernané barang dagangan; pada ngijolké slaka, wesi, tembaga putih lan tembaga ireng karo barang-barangmu. Yawan, Tubal lan Mèsèk pada dedagangan karo kowé; kuwi pada ngijolké batur tukon, barang sangka tembaga karo barang dagangmu. Wong-wong ing Bèt-Togarma ngijolké jaran kréta, jaran tunggangan lan jaran bihal karo barang-barangmu. Wong Rodos dedagangan karo kowé; bawah pinggiré segara okèh sing dadi panggonan pasaranmu; kuwi pada nggawa gading lan kayu ireng kanggo urup-urupan. Edom dedagangan karo kowé, awit sangka akèhé pametumu; kuwi pada ngijolké watu-watu abang, kain wungu nom, sandangan werna-werna, kain mori lenan alus, inten lan watu-watu mulwa, diijolaké karo barang-barangmu. Yéhuda lan negara Israèl dedagangan karo kowé; kuwi pada ngijolké gandum sangka Minit, blendok mur, madu, lenga lan balsem diijolaké karo barang dagangmu. Damaskus dedagangan karo kowé awit sangka akèhé pametumu, awit sangka akèhé barangmu sing werna-werna. Anggur sangka Helbon, wulu wedus sangka Sakar, lan anggur diijolaké barang-barangmu; wesi sing wis digemblèng sangka Uzal, kayu teja lan tebu ketemu ing antarané barang dagangmu. Dédan dedagangan karo kowé ing bab lulang kanggo lapaké jaran. Arab lan kabèh penggedéné Kedar dedagangan karo kowé ing bab tyempé, wedus gèmbèl lanang lan wedus lanang; ya kuwi sing kanggo dedagangan karo kowé. Para pedagang ing Syéba lan ing Rama pada dedagangan karo kowé; kuwi pada ngijolké sak kabèhé bumbu-bumbu sing apik déwé, sak kabèhé watu-watu sing larang-larang lan emas, diijolaké karo barang-barangmu. Haran, Kané, Eden, Asyur lan Kilmat dedagangan karo kowé. Kuwi pada dedagangan ing pasar-pasarmu ing bab jubah sing luwih apik, kain wungu tuwa, sandangan sing werna-werna, kasur sing werna-werna lan tali plintiran sing kuwat. Kapal-kapal Tarsis pada nggawa barang dagangan iki kanggo kowé. Kowé kebak momotan sing abot ing tengah segara. Kowé digawa karo para tukang dayungmu menyang segara sing jembar banget. Nanging ing tengah segara kuwi kowé kena karo lésus sangka wétan. Banda duwèkmu, barangmu, dagangmu, pegawéné jaranmu lan pelautmu para tukangmu lan para langgananmu uga kabèh suradadumu sing bareng kowé, malah kabèh sing pada numpak, pada kelep ing segara ing waktu kowé ambles. Krungu jeritané para pelautmu kuwi tanah daratan gemeter. Wong kabèh pada ninggal kapal-kapalé, kabèh sing pada ndayung. Kabèh penggedé kapal lan para pegawéné pada mlayu menyang daratan. Pesambat banter, jeritan ngaru-ara krungu ing kowé; pada ngewur-ewuri awu nang sirahé, gulung-gulung ing lebu. Pada gundul, awit sangka kowé lan pada nganggo salin kasusahan; pada nangis, atiné ora karu-karuan awit sangka kowé pesambat sing banget. Sak njeruhné ngaduh-aduh awit sangka kowé pada nangis karo sambat-sambat: Sapa sing kaya Tirus sing wis dientèkké ing tengahé segara kuwi. Sak tekané barangmu sangka segara kowé nggawé wareké bangsa okèh, karo banda duwèkmu lan dagangmu sing okèh, kowé nyugihké para ratu ing ndonya. Saiki kowé dirusak lan dientèkké sangka segara lan kelep menyang dasaré segara; dagangmu lan kabèh wongmu sing pada numpak kelep bareng karo kowé. Wong pinggiré segara kagèt kabèh weruh kowé; para ratuné pada gemeter, praupané mrengut. Bangsa-bangsa sing pada dedagangan, ngeses-ngeses ing bab kowé, pungkasané uripmu nggegirisi lan kowé entèk ing sak lawas-lawasé.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, ratu ing Tirus omongana: Tembungé GUSTI mengkéné: Awit kowé dadi gemunggung lan ngomong: Aku iki Gusti Allah! Aku lungguh ing damparé Gusti Allah, ing tengahé segara. Nanging kowé kuwi manungsa, duduk Gusti Allah, senajan atimu rumangsa pada karo Gusti Allah. Kawityaksananmu pantyèn ngungkuli kawityaksanané Danièl; ora ana barang sing didelikké sing kowé ora weruh. Awit sangka wityaksanamu lan pangertènmu kowé olèh kasugihan. Emas lan slaka kok klumpukké ing gedong simpenané bandamu. Awit sangka bangeté pintermu dedagangan kesugihanmu dadi okèh lan kuwi njalari kowé terus gemunggung. Mulané tembungé GUSTI mengkéné: Awit atimu rumangsa pada karo Gusti Allah, mulané, Aku nyeluk wong mantya supaya nglawan marang kowé, ya kuwi bangsa sing kereng déwé, sing bakal njabut pedangé, terus merangi kawityaksananmu sing dipuji kuwi lan kamulyanmu bakal dinajiské. Kowé sing dipatèni ing tengahé segara bakal diedunaké ing juglangan kuburan. Apa kowé ijik bakal ngomong ing ngarepé sing matèni kowé, ing tangané sing nyuduk kowé: Aku iki Gusti Allah? Nanging kowé kuwi manungsa, duduk Gusti Allah. Kowé bakal mati karo wong mantya kaya wong sing ora sunat. Awit Aku sing ngetokké tembung kuwi, mengkéné tembungé Gusti GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngomongna pesambat kanggo ratu Tirus lan tuturana mengkéné: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Kowé kuwi gambaré kasampurnan, kebak kawityaksanan lan apiké sing apik. Kowé kuwi ing taman Eden, ya kuwi petamanan Gusti Allah sing kebak sak rupané watu-watu sing okèh ajiné: yaspis abang, topas lan yaspis ijuh, watu-watu turkoois, onyx lan neprit, lazurit, watu-watu abang lan malakit. Tatahan sing digawé sangka emas lan kuwi dityawiské ing dina kowé digawé. Kowé Tak papanké tyedak kerup sing njaga kowé kuwi ing gunungé Gusti Allah sing sutyi lan mlaku-mlaku ing sak tengahé watu-watu sing semlorot. Tindak-tandukmu tanpa tyiri wiwit ing dina kowé digawé nganti kowé ketemu nglakoni duraka. Awit daganganmu gedé kowé terus dadi wong duraka lan nggawé dosa. Mulané kowé terus Tak buwang sangka gunungé Gusti Allah, lan kerup sing njaga terus ngentèkké kowé sangka sak tengahé watu-watu sing semlorot. Kowé gemunggung awit sangka apiké rupamu, kawityaksananmu kok entèkké kanggo kamulyanmu. Mulané kowé Tak buwang ing bumi, Tak pasrahaké marang para ratu dadi tontonan ing ngarepé. Awit sangka akèhé kesalahanmu lan ora jujurmu ing sak njeruhné mlaku dagang kowé nerak kesutyianmu. Awit sangka kuwi Aku bakal ngurupké geni sangka tengahmu, sing bakal ngobong kowé nganti entèk. Kowé Tak etokké, dadi awu ing bumi ing ngarepé kabèh sing weruh kowé. Kabèh wong antarané para bangsa sing kenal marang kowé pada kagèt weruh kahananmu. Pungkasané uripmu nukulaké rasa wedi lan kowé entèk ing sak lawas-lawasé.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngadeka madep nuju marang Sidon lan medara wahyu nglawan marang negara kuwi lan omongana: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku dadi mungsuhmu, hé, Sidon lan Aku ngétokké kamulyan-Ku ing tengah-tengahmu. Uga wong-wong bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI, yèn Aku nibakké paukuman marang Sidon lan nduduhké kesutyian-Ku marang dèwèké. Aku bakal nekakké lara pès ing Sidon lan getih bakal kutah ing dalan-dalané lan wong-wong bakal ambruk mati ing sak tengahé, awit pedang sing teka sangka sak ubengé nglawan marang dèwèké. Nganti wong-wong bakal weruh yèn Aku iki GUSTI. Uga turunané Israèl ora bakal pada dirèmèhké menèh karo wong sangka sak kiwa-tengené kabèh, sing dadi eri sing nyubles utawa sunduk sing nglarani. Ing kono wong-wong bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing waktu Aku nglumpukké turunané Israèl sangka sak tengahé taler-taleré bangsa, sing pada diparani waktu dibuyaraké lan Tak duduhké kesutyian-Ku ing ngarepé para bangsa, terus bakal pada manggon ing negarané sing wis Tak wènèhaké marang abdi-Ku Yakub. Enggoné manggon ing kono bakal karo tentrem; bakal pada mbangun omah lan nggawé kebon anggur. Malah pada manggon karo ayem tentrem ing waktu Aku nibakké paukuman marang kabèh tanggané sing pada ngrèmèhké. Ing kono terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahé.” Ing taun sing kaping sepuluh, tanggal rolas sasi kaping sepuluh ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngadeka madepa nuju marang Parao, ratu Egipte lan nubuat nglawan ratu kuwi lan sak ubengé negara Egipte. Kowé nggelara tembung lan ngomongna: Tembungé Gusti GUSTI mengkéné: Aku dadi mungsuhmu, hé, Parao, ratu Egipte, bajul gedé sing ndlosor ing sak tengahé anak-anaké kalimu, ya kuwi kali Nil lan sing ngomong: Kali Nil kuwi duwèk-Ku, aku sing nggawé. Rahangmu bakal Tak pasangi gantol, iwak-iwak ing tyawangané kalimu Nil bakal Tak tèmplèké ing sisikmu. Kowé uga iwak sing pada kelèt ing sisikmu bakal Tak sendal metu sangka sak tengahé tyawangané kalimu lan kowé bakal Tak untyalké ing ara-ara samun, kowé uga kabèh iwak ing tyawangané kalimu. Kowé bakal tiba ing ara-ara lan ora bakal diklumpukké utawa dikubur. Kowé bakal Tak pakakké kéwan alasan lan manuk ing awang-awang. Ing kono kabèh rayaté Egipte bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI. Awit kowé kuwi upamané teken pring kanggo turunané Israèl: ing waktu pada nyekel kowé karo tangan, kowé terus putung lan natoni pundaké wong mau kabèh; lan waktu pada sèndèn marang kowé, kowé terus putung lan wong-wong mau terus pada gloyoran kabèh. Mulané mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku bakal nekakké pedang sing nglawan marang kowé lan sing ngentèkké manungsa lan kéwan, terus negara Egipte dadi sepi mamring lan dadi jugrukan. Ing kono terus pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Awit kowé ngomong: Kali Nil kuwi aku sing nduwé, aku sing nggawé, mulané Aku dadi mungsuhmu lan mungsuhé tyawangané kalimu lan negara Egipte bakal Tak dadèkké jugrukan lan sepi mamring wiwit sangka Migdol nganti tekan Siené, malah nganti tekan tapel watesé negara Etiopia. Ora ana wong siji-sijia sing bakal liwat ing kono, malah kéwan siji waé ya ora, lan negara kuwi bakal ora dienggoni suwéné patang puluh taun. Negara Egipte bakal Tak dadèkké sepi mamring ing sak tengahé negara-negara sing wis dientèkké lan kuta-kutané bakal sepi mamring ing sak tengahé kuta-kuta sing wis digempur suwéné patang puluh taun. Wong Egipte bakal Tak buyaraké ing antarané para bangsa lan Tak buyaraké, marang kabèh negara. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing pungkasané patang puluh taun mau para wong Egipte sing kasebar ing sak tengahé para bangsa kuwi bakal Tak klumpukké. Lan kahanané negara Egipte bakal Tak balèkké lan wong-wong mau bakal Tak balèkké marang negara Patros, ya kuwi negara asal-usulé; ing kana bakal dadi kraton sing ringkih. Dadi kraton sing ringkih déwé ing antarané kraton-kraton liyané lan ora bakal bisa ngunggulké awaké menèh ngungkuli bangsa-bangsa liyané. Bakal Tak dadèkké ringkih banget, terus ora bakal bisa mréntah bangsa-bangsa menèh. Lan ora bakal dadi pengandelé turunané Israèl menèh, sing ngomongi marang kesalahané Israèl, yèn Israèl marani lan njaluk tulung mrana. Ing kono Egipte bakal weruh, yèn Aku iki Gusti GUSTI.” Terus ing taun sing kaping pitulikur, tanggal siji sasi siji, ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, Nebukadnésar, ratu Babèl, ngongkon marang suradaduné supaya pada mempeng enggoné nglawan Tirus; kabèh sirah wis gundul lan sak kabèhé pundak wis pada mlèntyèt, nanging ratu kuwi lan suradaduné ora olèh pengasilané sangka Tirus ing bab enggoné mbudidaya nglawan Tirus mau. Mulané mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku ngekèkké negara Egipte marang Nebukadnésar, ratu Babèl lan kuwi bakal mbandang kasugihané; lan bakal ngrampas lan ngrampok lan iki kanggo upahé suradaduné. Nebukadnésar bakal Tak wènèhi negara Egipte kanggo berkah kanggo apa sing wis digawé, awit wis nandangi penggawéan kanggo Aku. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Ing dina kuwi Aku bakal nukulaké sungu kanggo turunané Israèl lan ndadèkké kowé terus bisa ngomong menèh ing sak tengahé wong-wong mau. Ing kono terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé nubuata lan ngomonga: GUSTI ngomong mengkéné: Pada nangisa lan sambat: Oh, dina kuwi! Dina kuwi wis tyedak, dinané GUSTI wis tyedak, dina mendung sing peteng; kuwi dinané para bangsa. Pedang nekani Egipte lan Etiopia bakal gemeter ing waktu wong-wong pada ambruk dipatèni ing Egipte lan kasugihané digawa mblayu lan dasaré-tembok pada dibongkar. Wong Etiopia, Libia, Lidiya, wong sak kabèhé negara Arab, wong Kub lan para wong sangka negara sing komplotan karo bangsa-bangsa kuwi bakal pada ambruk mati karo pedang bebarengan. Mengkéné tembungé GUSTI: Para wong sing pada ngréwangi Egipte bakal ambruk mati, lan kemlèlèté Egipte sing awit sangka kekuwatané bakal entèk. Wiwit sangka Migdol nganti tekan Siené wong-wong bakal mati karo pedang. Mengkono tembungé GUSTI. Egipte bakal dientèkké ing sak tengahé negara sing wis pada sepi mamring lan kuta-kutané bakal ijik kegolong kuta sing wis pada rusak. Ing kono wong-wong bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi ing waktu Aku nganakké geni ing Egipte terus kabèh wong sing ngréwangi pada entèk. Ing dina kuwi para kongkonan-Ku bakal pada budal sing gelis-gelis perlu terus nggawé kagèté Etiopia sing ijik seneng-seneng, sak nalika bakal pada gemeter ing dina tibané paukuman kanggo Egipte; awit kuwi tenan-tenan bakal kelakon. Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal ngilangi kasugihané Egipte lantaran Nebukadnésar, ratu Babèl. Dèkné karo suradaduné; ya kuwi umat sing tegelan déwé ing antarané para bangsa, bakal ngentèkké negara kuwi lan bakal ngelungké pedang nglawan Egipte lan bakal pada ngebaki negara kuwi karo wong sing pada dipatèni. Aku bakal ngesatké tyawangané kali Nil lan bakal masrahaké negara kuwi ing tangané wong ala, uga bakal ngentèkké negara kuwi uga sak isiné lantaran bangsa liyané. Aku, GUSTI, sing ngetokké tembung bab kuwi. Mengkéné tembungé GUSTI: Aku bakal ngrusak para brahalané lan ngilangi retyané Mèmfis; ing negara Egipte bakal ora ana penggedéné menèh lan Aku bakal nukulké rasa wedi ing kana. Aku bakal ngentèkké Patros lan nganakké geni ing Soan lan nibakké paukuman marang Tebe. Aku bakal ngesokké bebendu-Ku marang Sin, bèntèngé Egipte lan ngentèkké kasugihané Tebe. Aku bakal nganakké geni ing Egipte, Sin bakal gemeter uga Tebe bakal direbut lan témbok-témboké bakal dibongkar. Para nom-noman On lan Pi-Beset bakal pada ambruk karo pedang lan para wong wadon bakal diboyong. Ing Tapanhes bakal ana mendung ireng ing wantyi awan, ya kuwi ing waktu Aku nugel pangwasané Egipte ing kana lan enggoné gemunggung, awit sangka kekuwatané, bakal entèk. Kuta kuwi bakal ketutupan karo mendung, nanging anak-anaké wadon bakal diboyong. Sak terusé Aku bakal nibakké paukuman marang Egipte, nganti wong-wong bakal weruh yèn Aku iki GUSTI.” Ing taun sing kaping sewelas, tanggal pitu sasi kaping pisan, ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, tangan kekuwatané Parao, ratu ing Egipte, wis Tak tugel lan tangané kuwi ora dibuntel supaya pulih menèh, ora ana sing mblebet supaya dadi kuwat menèh lan bisa ngatungké pedang. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé GUSTI: Aku dadi mungsuhé Parao, ratu ing Egipte lan Aku bakal nugel tangané, sing ijik kuwat lan sing wis tugel, uga bakal nibakké pedang ing tangané. Wong Egipte bakal Tak buyaraké ing antarané para bangsa lan Tak buyaraké menyang kabèh negara. Aku bakal nguwatké tangané ratu ing Babèl lan bakal ngekèkké pedang-Ku ing tangané, nanging tangané Parao bakal Tak tugel lan dèwèké bakal ngaduh-aduh kaya wong sing tatu banget ing ngarepé. Aku mesti bakal nguwatké tangané ratu Babèl, nanging tangané Parao bakal lemes. Ing kono terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi dongé Aku ngekèkké pedang-Ku ing tangané ratu ing Babèl, sing terus diatyungké marang negara Egipte. Aku bakal mbuyarké wong Egipte ing antarané para bangsa lan nyebar wong-wong mau menyang sak kabèhé negara. Ing kono terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Ing taun sing kaping sewelas, tanggal siji sasi telu, ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngomonga marang Parao, ratuné Egipte lan marang rayaté mengkéné: Ing sak njeruhné kamulyanmu sapa sing bisa madani kowé? Lah, kowé Tak padakké karo wit tyemara ing Libanon, sing pangé ngremboyong apik-apik lan godongé ngrembuyung; wité duwur banget putyuké nganti sundul langit. Kali-kali sing ndadèkké gedé, segara gedé ndadèkké duwur, kuwi sing njalari kali-kali pada mili ngubengi panggonané kuwi lan kalèn-kalèn pada mili menyang kabèh wit-witan ing ara-ara. Awit sangka kuwi duwuré ngungkuli kabèh wit-witan ing ara-ara; pangé sing tyilik-tyilik mundak okèh, pangé sing gedé pada dadi dawa awit kalubèran karo banyu okèh. Sing pada nusuh ing pangé sing tyilik-tyilik kabèh manuk ing awang-awang, nanging ing sak ngisoré kabèh pang gedé kabèh kéwan alas sing pada manak, lan kabèh bangsa sing gedé pada ngiyup ing sak ngisoré. Wit mau apik awit sangka gedéné lan awit pangé sing gedé pada dawa-dawa; jalaran oyoté pada ndlosor nganti tekan banyu sing gedé. Wit tyemara ing petamanan Gusti Allah ora bakal pada bisa nandingi, semono uga wit beros ora bakal pada bisa madani pangé sing tyilik, lan wit armon ora ana sing kena dipandingké karo pangé sing gedé. Kabèh wit-witan ing petamanan Gusti Allah ora ana sing bisa dipandingké ing bab apiké. Aku sing nggawé banget apiké uga pangé sing gedé-gedé sing nggrumbul. Kabèh wit-witan ing taman Eden ing petamanan Gusti Allah pada mèri. Awit sangka kuwi Gusti GUSTI ngomong mengkéné: Awit wit kuwi duwur, putyuké nganti sundul langit lan awit sangka duwuré kuwi terus dadi gemunggung, mulané wis Tak pasrahké ing tangané wong sing kwasa ing antarané para bangsa, supaya arep diapakké karo sing sak mestiné awit penggawé alané; Dèkné wis Tak tundung. Wong-wong mantya, ya kuwi umat sing tegelan déwé ing antarané para bangsa, bakal negor wit kuwi lan terus dijarké waé; pangé sing gedé-gedé pada tiba ing gunung-gunung lan ing jurang-jurang lan pangé sing tyilik-tyilik pada sempal tiba ing dasaré kaliné negara kuwi lan kabèh bangsa ing bumi pada lunga mlayu sangka pangayomané, wit kuwi terus dijarké waé. Kabèh manuk ing awang-awang pada méntylok ing wit sing wis ngglémpang kuwi lan kabèh kéwan ing alas pada manggon ing antarané pangé sing gedé. Kabèh iki kelakoné supaya kabèh wit-witan ing pinggir banyu aja pada ngegul-ngegulké urip lan putyuké aja nganti disundulké langit lan supaya wit-witan sing gedé, ya kuwi kabèh sing nyesep banyu okèh, aja pada neruské enggoné gemunggung; awit kabèh wis pada dipasrahké marang pati, ing telengé bumi ing sak tengahé anak-anaké manungsa sing wis pada mudun ing juglangan kuburan. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing dina meduné ing ndonyané wong mati, segara gedé Tak omongi béla sungkawa. Kali-kaliné pada Tak endek iliné, terus banyuné sing gedé terus dibendung. Lan awit sangka dèwèké gunung Libanon Tak dadèkké nganggo salin kasusahan lan sak kabèhé wit-witan ing alas Tak dadèkké alum lemes. Para bangsa sing krungu gembrubuké ambruké, pada Tak gawé gemeter, ya kuwi ing waktu Aku nglebokké dèwèké ing ndonyané wong mati lan terus nunggal karo kabèh sing wis pada mudun ing juglangan kuburan. Nanging kabèh wit-witan ing taman Eden, ing telengé bumi bakal rumangsa olèh panglipur, ya kuwi wit-witan sing dipilih lan sing apik déwé ing Libanon, sing nyesep banyu okèh. Kuwi uga pada mèlu medun bebarengan ing ndonyané wong mati, ya kuwi para wong mati sing kena pedang, lan kabèh sing pada manggon ing pangayomané ing sak tengahé bangsa-bangsa sing uga wis mati. Mulané kowé kuwi kena ditandingké karo sapa karo tunggalé wit-witan ing taman Eden ing bab kamulyan lan kaluhuran? Kowé bakal didunaké menyang telengé bumi bebarengan karo wit-witan ing taman Eden lan bakal gemlétak ing sak tengahé para wong sing ora sunat, bebarengan karo para wong sing mati kena pedang. Ya kuwi Parao uga rayaté. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Ing taun sing kaping rolas, tanggal sepisan sasi rolas ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngutyapna pesambat kanggo Parao, ratu Egipte lan tuturana mengkéné: Kowé kuwi madakké awakmu kaya singa nom ing antarané para bangsa. Nanging kowé kuwi kaya bajul ing segara; kali-kalimu pada kok gawé muntuk, kowé mbutekké banyuné karo sikil lan jempalikan ing lendut. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku masang jaring-Ku kanggo nyekel kowé, karo kumpulané bangsa okèh, lan kowé Tak lebokké ing jaring-Ku. Kowé Tak banting ing bumi, Tak untyalké ing ara-ara; kabèh manuk ing awang-awang Tak kongkon méntylok ing kowé kéwan-kéwan ing sak lumahé bumi Tak wareki karo dagingmu. Dagingmu Tak jarké waé pada pating ketyètyèr ing pegunungan, jurang-jurang pada Tak kebaki batang-batangmu. Bumi Tak ombèni getihmu sing mili, uga gunung-gunung, lan dasar-dasaré kali bakal kebak getihmu. Yèn Aku ngentèkké kowé, langit bakal Tak tutupi lan lintangé pada Tak petengi. Srengéngé Tak tutupi mendung nanging mbulan ora bakal nylorotké sloroté. Kabèh sing semlorot ing langit bakal Tak dadèkké peteng awit sangka kowé. Pepeteng Tak tekakké marang kowé. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI. Aku bakal nggawé bingungé atiné bangsa okèh, yèn kowé pada Tak dadèkké tawanan ing sak tengahé para bangsa, ing negara-negara, sing kowé durung tau weruh. Aku bakal nggawé kagèté bangsa okèh, yèn pada weruh marang kowé, para ratuné bakal pada gemeter weruh kowé ya kuwi yèn Aku ngobat-ngabétké pedang-Ku ing ngarepé. Bakal pada gemeter tanpa mandek, awit sangka ngélingi marang uripé, ing dina entèkmu mau. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Pedangé ratu ing Babèl bakal nekani kowé. Aku bakal nggawé golonganmu pada ambruk kena karo pedangé para pahlawan, sing seneng déwé ing antarané para bangsa. Kemlèlèté Egipte bakal dilebur lan sak golongané kabèh bakal dientèkké. Sak kabèhé kéwan-kéwan bakal Tak entèkké sangka pinggir kali-kali gedé; sikilé manungsa bakal ora mbutekké menèh lan ora ana kéwan sing ngubek-ngubek ing njeruhné. Banyuné terus bakal Tak beningké, kali-kaliné bakal Tak gawé mili kaya lenga. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI. Yèn Egipte Tak dadèkké sepi mamring kabèh isiné negara uga entèk, lan kabèh rayaté wis Tak patèni, ing kono wong-wong bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Ya iki pesambat sing kuduné dikidungké; para wong wadoné bangsa-bangsa bakal ngidungké kuwi; bakal pada ngidungké ditujokké marang Egipte lan rayaté kabèh sing okèh kuwi. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI.” Ing taun sing kaping rolas, tanggal limalas sasi kaping pisan ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé ngaduh-ngaduha bab rayat Egipte, bebarengan karo para wong wadoné bangsa-bangsa sing ngidap-idapi, golongané wong Egipte kuwi pada dityemplungna ing bumi sing ngisor déwé, tyampur karo para wong sing wis medun ing juglangan kuburan. Apikmu kuwi ngungkuli sapa? Kowé muduna lan pada lumahna tyampur karo para wong sing ora sunat! Kuwi bakal pada ambruk ing sak tengahé para wong sing mati karo pedang lan kabèh rayaté sing okèh kuwi bakal pada tiba mlumah bebarengan karo dèwèké. Para wong sing nyekel pangwasa lan gagah rosa-rosa uga para réwangé bakal ngomongké dèwèké ing sak tengahé ndonyané wong mati: Wong-wong kuwi wis pada medun, pada tiba mlumah lan tyampur karo wong sing pada ora sunat, sing pada mati karo pedang. Asyur ing kana uga kabèh komplotané, diubengi karo kuburan-kuburané; kuwi kabèh pada mati karo pedang. Kuburané didèkèkké ing pérangané juglangan sing jeru lan golongané ing sak ubengé kuburané; kabèh pada mati, ambruk dipedang. Ya kuwi sing nukulaké rasa wedi ing ndonyané wong urip. Elam ing kono lan rayaté kabèh sing okèh kuwi ing sak ubengé kuburané; kuwi kabèh pada mati karo pedang, ya kuwi sing pada medun marang bumi sing ngisor déwé ora karo disunati, sing wis pada nukulké rasa wedi ing ndonyané wong urip lan kuwi pada nanggung kewirangané, tyampur karo wong-wong sing pada medun ing juglangan kuburan. Ing sak tengahé para wong sing mati, awit dipatèni kuwi, dityawisi peturon uga kabèh rayaté sing okèh kuwi ing sak ubengé kuburané. Kuwi kabèh wong sing pada ora sunat, sing pada mati karo pedang, awit wis pada nukulké rasa wedi ing ndonyané wong urip lan pada nanggung kewirangané, tyampur karo wong sing pada medun ing juglangan kuburan; pada dipapanaké ing sak tengahé wong-wong sing mati awit dipatèni. Mèsèk lan Tubal pada ing kono uga kabèh rayaté sing okèh kuwi, sing pada ngubengi kuburané; kuwi kabèh wong sing pada ora sunat, sing mati karo pedang, awit wis pada nukulké rasa wedi ing ndonyané wong urip. Pada ora dikubur tyampur karo para pahlawan sing pada mati ing jaman mbiyèn, sing pada medun nang ndonyané wong mati bebarengan karo sak kabèhé gamané perang, sing pedangé terus disèlèhké ing sak ngisoré sirahé lan tamèngé ditumpangké ing balung-balungé; awit wis pada nukulké rasa wedi ing ndonyané wong urip. Kowé bakal gemblundung ing sak tengahé para wong sing ora sunat, tyampur karo para wong sing pada mati karo pedang. Edom ing kono, para ratuné lan kabèh penggedéné, sing pada dipapanaké ing sak tyedaké para wong sing mati karo pedang, senajan pada rosa-rosa; pada diglétakké sandingé wong-wong sing ora sunat lan wong-wong sing pada medun nang juglangan kuburan. Para penggedéné sangka lor pada ing kono, kabèh kuwi lan sak kabèhé wong Sidon, sing karo kisinan pada medun lan tyampur karo para wong sing pada mati awit dipatèni, senajan wis pada njalari kagèté wong-wong mau karo kekuwatané; kuwi pada diglétakké ora karo disunati ing sak tyedaké wong-wong sing mati karo pedang lan pada nanggung kewirangané bebarengan karo wong-wong sing mudun nang juglangan kuburan. Parao bakal weruh wong kuwi kabèh lan bakal rumangsa olèh panglipur ing bab kahanané golongané kabèh. Parao uga suradaduné mati karo pedang. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Awit Parao wis nukulké rasa wedi ing ndonyané wong urip, mulané diglétakké ing sak tengahé wong-wong sing ora pada sunat, tyampur karo wong sing pada mati karo pedang, Parao uga sak golongané. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, ngomonga marang kantya-kantyamu tunggal bangsa lan ngomonga mengkéné: Yèn Aku nekakké pedang ing sakwijiné negara lan wong-wong ing kono wis milih wong siji sangka tunggalané didadèkké tukang njaga lan tukang njaga iki weruh ana pedang sing nekani negarané, terus ngunèkké trompèt kanggo ngomongi marang bangsané, yèn ana wong sing pantyèn krungu swarané trompèt kuwi, nanging emoh diélingké, tekané pedang mau, dèwèké mesti dientèkké lan getihé kutah awit salahé déwé. Dèkné krungu swarané trompèt, nanging emoh diélingké, getihé kutah awit salahé déwé. Yèn gelem diélingké, nyawané slamet. Nanging yèn tukang njaga mau weruh tekané pedang, nanging ora terus ngunèkké trompèt, dadiné bangsané ora diélingké, sak tekané pedang mau, terus ana wong tunggalané dientèkké, senajan wong iki mati awit sangka kesalahané, nanging Aku bakal njaluk tanggung jawap bab nyawané wong kuwi marang sing njaga mau. Nanging kowé, hé, anaké manungsa, kowé Tak dadèkké penjagané para turunané Israèl. Yèn kowé krungu tembung-Ku, wong-wong kuwi pada élingna atas asma-Ku. Yèn Aku ngomong marang wong duraka: Hé, wong duraka, kowé mesti mati - kowé ora ngomong apa-apa kanggo ngomongi wong duraka kuwi supaya mratobat, - wong kuwi mati awit sangka kesalahané, nanging Aku njaluk tanggung jawap bab nyawané marang kowé. Nanging yèn kowé ngomongi wong duraka kuwi supaya mratobat, nanging emoh mratobat, wong kuwi bakal mati awit sangka dosané, nanging nyawamu slamet. Sak terusé kowé, hé anaké manungsa kowé ngomonga marang para turunané Israèl: Kowé pada ngomong mengkéné: Panerak lan dosa kita wis nibani marang kita, terus kita pada mati; kepriyé enggon kita pada bisa tetep urip? Kowé ngomonga marang wong-wong kuwi: Kanggo Aku sing urip, mengkono tembungé Gusti GUSTI, Aku ora ngarepké patiné wong duraka, nanging Aku ngarepké mratobaté wong duraka supaya urip. Pada mratobata, pada minggira sangka mlakumu sing ala kuwi! Kenèng apa kowé bakal pada mati, hé para turunané Israèl? Nanging kowé, hé anaké manungsa, kowé ngomonga marang para kantyamu tunggal bangsa mengkéné: Kesutyiané wong bener kuwi ora njalari keslametan, yèn wong kuwi nglakoni panerak; lan penggawé alané wong ala ora njalari enggoné kesandung, yèn wong kuwi nyingkiri penggawé alané; lan wong bener ora bisa urip awit sangka kesutyiané, yèn nglakoni dosa. Yèn Aku ngomong marang wong bener: kowé mesti urip! - nanging wong kuwi pertyaya kesutyiané, lan terus nglakoni sing ala, kabèh penggawéné betyik ora bakal diitung, lan wong mau mesti mati awit sangka penggawé alané sing ditindakké kuwi. Yèn Aku ngomong marang wong duraka: Kowé mesti mati! - nanging wong mau terus nyingkiri penggawé alané lan nandangi sing adil lan bener, mbalèkké gadèné wong, ngijoli barang rayahané, mlakuné miturut pernatan-pernatan sing njalari urip, terus ora nglakoni sing ala menèh, wong kuwi mesti urip, ora bakal mati. Kabèh dosa sing digawé ora bakal diitung menèh; dèwèké wis nglakoni keadilan lan kabeneran, mulané mesti bakal urip. Nanging para kantyamu tunggal bangsa pada ngomong: Tumindaké GUSTI kuwi ora bener! Nanging sak temené tumindaké wong-wong kuwi sing ora bener. Yèn wong bener ninggal kesutyiané lan nglakoni sing ala, kuwi mesti bakal mati awit sangka penggawé alané kuwi. Sak baliké yèn wong duraka ninggal dosané lan terus nindakké keadilan lan kabeneran, mesti bakal urip awit sangka tumindaké mau. Senajan mengkono kowé pada ngomong: Tumindaké GUSTI kuwi ora bener! Aku sing ngadili kowé kabèh, miturut kelakuanmu déwé-déwé, hé para turunané Israèl.” Ing taun kaping sewelas, tanggal lima sasi sepuluh, sakwisé kita pada dibuwang, aku katekan sakwijiné wong sing utyul sangka Yérusalèm, terus ngomong mengkéné: “Kuta kuwi wis teluk!” Pangwasané GUSTI, waktu mbengi sak durungé dina tekané wong sing utyul mau, wis ngwasani aku lan ésuké wantyi tekané wong sing utyul mau, Gusti mbukak tutukku. Tutukku wis mbukak terus aku wis ora bisu menèh. Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, wong-wong sing manggon ing jugrukan, ya kuwi ing negara Israèl, pada ngomong: Waktu Abraham dikèki negara iki dadi duwèké, piyambaké kuwi mung dèwèkan waé; nanging kita iki gunggungé okèh, mulané negara iki mesti dikèkké marang kita dadi negara panduman. Mulané kowé ngomonga marang wong-wong kuwi: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Kowé pada mangan daging sak getihé, kowé uga tansah pada ndangak marang para brahalamu lan kowé pada ngutahké getih - apa kowé bakal pada tetep nduwèni negara iki? Kowé pada ngendelké pedangmu, kowé pada nglakoni sing njijiki, kabèh pada ngrusuhi bojoné sak pepadané - apa kowé bakal pada tetep nduwèni negara iki? Ngomonga marang wong-wong kuwi mengkéné: Gusti GUSTI ngomong: Kanggo Aku sing urip, wong sing pada manggon nang jugrukan bakal ambruk mati karo pedang lan wong-wong ing ara-ara bakal Tak pakakké marang kéwan alasan, nanging sing manggon ing bèntèng-bèntèng watu lan ing guwa-guwa bakal mati kena karo lara pès. Negara iki bakal Tak entèkké lan Tak dadèkké sepi mamring, lan kemlèlèté, sing ditukulké awit sangka kuwatké bakal mandek; gunung-gunungé Israèl bakal dadi sepi mamring, terus ora ana wong sing wani liwat ing kono. Ing kono wong-wong mau bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi waktu Aku ngentèkké negara iki lan Tak dadèkké sepi mamring, awit sangka kabèh penggawéné sing ala, sing pada ditindakké. Nanging kowé anaké manungsa, kowé dirasani karo kantya-kantyamu tunggal sak bangsa ing sak tyedaké témbok-témbok lan lawangé omah-omah, mengkéné enggoné pada rembukan: Hayuk pada mrana lan ngrungokké apa sing diomongké karo GUSTI! Wong-wong mau terus pada marani kowé kaya rayat sing nglumpuk lan pada lungguh ing ngarepmu, kétok kaya umat-Ku lan pada krungu apa sing kok omongaké, nanging pada ora nglakoni mengkono; tutuké kebak tetembungan sing isi katrésnan, nanging atiné nguber sing ala. Kowé kuwi nyata kaya wong sing nglagokké kidung katrésnan karo swara apik kanggo wong-wong kuwi, lan sing pinter main musik; pada krungu apa sing kok omongaké, nanging babar pisan ora pada nandangi mengkono. Yèn bab kuwi wis nekani - lan kuwi tenan-tenan bakal nekani! - wong-wong mau bakal pada weruh, yèn ana nabi ing sak tengahé.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé medara wahyu nglawan para pangoné Israèl, medara wahyu lan ngomonga marang wong-wong kuwi, marang pangon-pangon kuwi: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Tyilaka para pangoné Israèl, sing ngengon awaké déwé! Kuduné apa ora wedus-wedus gèmbèl sing diengon karo para pangon kuwi? Kowé pada ngombé mèleké, wuluné kok gawé sandangan, sing lemu mbok belèh, nanging kowé ora ngengon wedus-wedus gèmbèl kuwi. Sing ringkih ora kok kuwatké, sing lara ora kok tambani, sing tatu ora kok blebet, sing kesasar ora kok gawa bali, sing ilang ora kok golèki, nanging sing kuwat kok idak-idak karo sak wenang-wenang. Awit sangka mengkono terus pada buyar, awit ora ana pangoné, nganti terus pada dadi pangané sak kabèhé kéwan alas. Wedus-wedus gèmbèl-Ku pada buyar lan pada kesasar ing kabèh gunung lan ing kabèh puntuk sing duwur-duwur, malah ing sak ubengé negara kono wedus gèmbèl-Ku enggoné pada buyar, ora ana wong siji-sijia sing perduli utawa nggolèki. Awit sangka kuwi, hé para pangon, pada rungokna tembungé GUSTI: Kanggo Aku sing urip, - mengkono tembungé Gusti GUSTI - jalaran wedus-wedus gèmbèl-Ku nyata dadi pangané sak kabèhé kéwan alas, awit ora ana pangoné, jalaran para pangon-Ku ora pada perduli marang wedus-wedus gèmbèl-Ku, nanging mung pada ngengon awaké déwé waé, nanging wedus-wedus gèmbèl-Ku ora pada diengon, jalaran sangka kuwi hé, para pangon, rungokna tembungé GUSTI: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku déwé sing bakal dadi mungsuhé para pangon kuwi lan Aku bakal njaluk baliné para wedus gèmbèl-Ku lan bakal Tak jaluki tanggung jawapé enggoné dadi pangoné wedus gèmbèl-Ku. Pangon-pangon kuwi ora bakal pada tetep bisa ngengon awaké déwé; Aku bakal nylametaké wedus-wedus gèmbèl-Ku sangka tutuké, terus ora dadi pakané menèh. Awit mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku déwé bakal nggatèkké marang wedus-wedus gèmbèl-Ku lan bakal Tak golèki. Kaya pangon sing nggolèki wedusé sing pisah karo kumpulané wedus mengkono enggon-Ku bakal nggolèki wedus-wedus gèmbèl-Ku lan bakal Tak luwari sangka kabèh panggonan enggoné pada dipasrahké waktu dinané mendung lan peteng. Bakal pada Tak tuntun metu sangka sak tengahé para bangsa lan Tak klumpukké sangka negara-negara lan Tak tuntun ing negarané; Aku bakal ngengon wedus-wedus gèmbèl-Ku kuwi ing gunung-gunungé Israèl, ing bawah-bawah kaliné lan ing panggonané wong kono kabèh. Bakal pada Tak engon ing ara-ara sing betyik; panggonan pangonané ing gunung-gunungé Israèl sing duwur; ing panggonan pangonan sing betyik kuwi enggoné bakal pada njerum lan sing dadi pakané suket sing seger ing gunung-gunungé Israèl. Aku déwé sing bakal ngengon wedus-wedus gèmbèl-Ku lan pada Tak jarké njerum. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Sing ilang bakal Tak golèki, sing ilang bakal Tak gawa bali, sing tatu bakal Tak blebet, sing lara bakal Tak kuwatké, uga sing lemu lan sing rosa bakal Tak ayomi. Bakal pada Tak engon sing sak mestiné. Sak terusé, hé, kowé wedus-wedus gèmbèl-Ku, - mengkéné tembungé Gusti GUSTI - Aku bakal dadi rèkter kanggo wedus-wedus gèmbèl kuwi lan kanggo wedus gèmbèl lanang lan wedus lanang. Apa durung tyukup kanggo kowé, kowé pada ngentèkké suket ing ara-ara sing betyik déwé kuwi? Apa kowé ijik arep ngidak-idak ara-ara liyané karo sikilmu? Apa durung tyukup kowé ngombé banyu sing bening kuwi? Apa kowé ijik arep mbutekké turahé nganggo sikilmu? Apa wedus-wedus gèmbèl-Ku kuduné nyenggut suket-suket sing wis kok idak-idak lan ngombé banyu sing wis kok butèkaké karo sikilmu? Awit sangka kuwi - mengkéné tembungé Gusti GUSTI - Aku déwé bakal dadi rèkter ing antarané wedus-wedus gèmbèl sing lemu lan sing kuru; awit kabèh sing ringkih pada kok sodok karo bangkèkanmu lan bahumu lan mbok sundang karo sungumu, nganti pada kok sruduk metu sangka kandangé. Mulané Aku bakal nulungi wedus-wedus gèmbèl-Ku, supaya aja nganti dadi memangsané menèh lan Aku bakal dadi rèkter ing antarané wedus-wedus gèmbèl. Aku bakal ngangkat sakwijiné pangon kanggo wedus-wedus gèmbèl kuwi, sing bakal ngengon, ya kuwi abdi-Ku Daved; kuwi sing bakal ngengon lan dadi pangoné. Nanging Aku, GUSTI bakal dadi Gusti Allahé lan abdi-Ku Daved bakal dadi ratu ing sak tengahé. Aku, GUSTI, sing ngomong mengkono. Aku bakal nganakké perjanjian rukunan karo wedus-wedus gèmbèl-Ku lan Aku bakal nyingkirké sak kabèhé kéwan galak sangka negara kono, terus wedus-wedus gèmbèl-Ku bisa manggon ing ara-ara samun karo ayem tentrem lan bisa turu ing alas. Aku bakal ndadèkké wedus-wedus gèmbèl kuwi lan kabèh ing sak ubengé gunung dadi berkah; Aku bakal ngekèki udan ing pandumané ing waktuné; kuwi udan sing nggawa berkah. Wit-witan ing ara-ara bakal pada ngetokké wohé lan lemah kuwi bakal ngekèkké pametuné. Wedus-wedus-Ku bakal urip karo ayem tentrem ing negarané. Bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi yèn Aku wis nugel kayuné pasangané lan ngluwari wedus-wedus gèmbèl kuwi sangka tangané wong sing ndadèkké batur. Ing kono wis pada ora dadi rayahané para bangsa menèh lan kéwan alasan ora bakal nubruk lan pada bisa manggon ayem tentrem lan ora bakal digawé kagèt karo apa waé. Aku bakal nganakké taman sing seger lan mbungahké, ing negara kono ora bakal ana wong sing mati jalaran ngelih, lan ora ana menèh sing ngalami kewirangan sangka para bangsa liya. Ing wantyi kuwi bakal pada weruh, yèn Aku, GUSTI, Gusti Allahé, nunggal karo dèwèké kabèh; turunané Israèl kuwi umat-Ku. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Kowé kabèh pada dadi wedus gèmbèl-Ku, sing pada Tak senengi lan Aku iki Gusti Allahmu. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Terus aku diomongi karo GUSTI mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé madepa marang pegunungan Seir, medara wahyu nglawan kuwi lan ngomonga mengkéné: Gusti GUSTI ngomong mengkéné: Aku bakal dadi mungsuhmu, hé pegunungan Seir lan Aku bakal ngatyungké tangan-Ku nglawan marang kowé lan bakal Tak entèkké lan Tak dadèkké sepi mamring. Aku bakal ndadèkké kuta-kutamu dadi jugrukan lan kowé bakal dadi sepi mamring lan kowé bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI. Awit atimu kanggonan rasa memungsuhan turun-temurun lan kowé ngekèkké wong Israèl dadi memangsané pedang ing dinané kasangsarané lan waktu tibané pengadilané sing pungkasan, mulané, kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé Gusti GUSTI - kowé bakal Tak dadèkké getih lan bakal diuyak karo getih; awit kowé kesalahan ngilèkké getih, mulané getih bakal ngoyak kowé. Aku bakal ngentèkké pegunungan Seir lan Tak dadèkké sepi mamring lan Aku bakal ngentèkké sapa sing lunga-teka ing kono. Pegunungané uga bakal Tak kebaki karo wong-wong sing mati awit dipatèni. Wong-wong sing mati kena pedang bakal pada ambruk ing puntuk-puntukmu, ing legokan-legokanmu lan ing dasar-dasaré kalimu. Kowé bakal Tak dadèkké sepi mamring ing sak lawas-lawasé lan kuta-kutamu ora bakal dienggoni menèh. Ing kono kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Awit kowé ngomong: Bangsa loro lan negara loro kuwi bakal dadi duwèkku lan kita sing bakal nduwèni - nanging sejatiné GUSTI ing kono - mulané, kanggo Aku sing urip - mengkono tembungé Gusti GUSTI - Aku bakal nindakké marang kowé kaya sing wis kok tindakké marang turunané Israèl ing sak njeruhné nesumu lan mèrimu, awit sangka sengitmu marang wong-wong mau; lan Aku bakal nekani kowé yèn Aku ngadili kowé. Ing kono kowé bakal weruh, yèn Aku iki, GUSTI, krungu kabèh ala-alamu sing kok omongaké marang gunung-gunungé Israèl ya kuwi mengkéné: Gunung-gunung kuwi wis dadi sepi mamring lan dipasrahké marang kita dadi pangan kita. Karo mengkono kuwi kowé nyombongké awakmu déwé ing ngarep-Ku karo tembungmu lan okèh banget tembungmu marang Aku. Kuwi Tak runggokké. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Sak lumahé bumi bakal pada bungah ing waktu kowé Tak dadèkké sepi mamring. Kaya enggonmu bungah-bungah ing bab pandumané turunané Israèl, sing wis dadi sepi mamring, ya kaya mengkono kuwi sing bakal Tak tibakké marang kowé. Kowé bakal dadi sepi mamring, hé, pegunungan Seir lan kowé, Edom sak duwèkmu kabèh. Ing kono wong-wong bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI.” “Hé, kowé, anaké manungsa, kowé medara wahyu bab gunung-gunungé Israèl lan ngomonga: Hé gunung-gunungé Israèl, rungokna tembungé GUSTI! Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Awit mungsuh kuwi ngomong marang bab kowé kabèh: puntuk-puntuk wiwit mbiyèn wis dadi duwèkku kabèh. Mulané kowé medara wahyu lan ngomonga: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Pantyèn nyata mengkono, awit mungsuh ing sak ubengmu ndadèkké kowé kabèh sepi mamring lan ngarah supaya kowé kabèh pada dadi duwèké turahé para bangsa lan awit kowé tansah pada dityatur karo wong lan okèh dityatyat wong marang kowé. Awit sangka kuwi, hé, gunung-gunungé Israèl, rungokna tembungé Gusti GUSTI marang gunung-gunung lan puntuk-puntuk, marang dasar-dasaré kali lan jurang-jurang, marang jugrukan sing sepi mamring lan marang kuta sing wis disuwungké, sing wis dadi rayahan lan tyatyatan kanggo turahané para bangsa ing sak ubengé. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku mesti bakal ngomong ing sak njeruhné panasé ati-Ku sing banget nglawan turahané para bangsa lan nglawan sak ubengé Edom, sing netepaké tanah-Ku dadi duwèké karo rasa bungah banget lan rasa ngrèmèhké sing nemen, terus tanah-Ku kuwi dadi duwèké lan kena dirayah nganti entèk. Mulané kowé nggelara nubuat bab negara Israèl lan ngomonga marang gunung-gunung lan puntuk-puntuk, marang dasar-dasaré kali lan jurang-jurang: Tembungé Gusti GUSTI mengkéné: Aku ngomong ing sak njeruhné nesu lan panasé ati-Ku, awit kowé wis ngalami kewirangan sing tukul sangka bangsa-bangsa. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku sumpah, yèn para bangsa ing sak ubengmu déwé kuwi mesti bakal ngalami kewirangané. Nanging kowé, gunung-gunungé Israèl, bakal metu trubusanmu menèh lan bakal ngetokké woh kanggo umat-Ku Israèl, awit bakal gelis pada bali. Ati-Ku bakal pulih betyik menèh lan Aku bakal mikir marang kowé kabèh lan kowé bakal pada digarap lan disebari. Kowé bakal Tak isèni manungsa okèh, ya kuwi sak golongané turunané Israèl kabèh; kuta-kuta bakal dienggoni menèh lan jugrukan bakal dibangun menèh. Kowé bakal Tak isèni manungsa lan kéwan okèh, kuwi bakal pada tambah okèh lan pada nduwé turunan lan Aku bakal ndadèkké kowé pada dienggoni menèh kaya ing wiwitan lan bakal nindakké kabetyikan marang kowé ngungkuli sing uwis-uwis, nganti kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Aku bakal nggawé manungsa pada teka-lunga ing kowé, ya kuwi umat-Ku Israèl; kuwi bakal pada ngenggoni kowé lan kowé bakal dadi tanah pandumané lan kowé ora bakal ngentèkké wong-wong kuwi menèh. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Awit wong enggoné ngrasani kowé: Kowé kuwi mangan manungsa lan ngentèkké bangsamu - mulané kowé ora bakal mangan manungsa menèh lan ora bakal ngentèkké bangsamu menèh. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Aku bakal nggawé, supaya wong ora ngomongké bab kewirangan sing tukul sangka bangsa-bangsa kanggo kowé lan kowé ora bakal ngrasakaké tyatyatané bangsa-bangsa menèh uga kowé ora bakal ngentèkké bangsamu menèh. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Sakwisé mengkono terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, waktu turunané Israèl pada manggon ing negarané, pada najisaké negara kuwi karo solah tingkahé; kelakuané ing ngarep-Ku kaya regeté wong wadon sing ijik éntuk. Mulané Aku terus ngesokké nesu-Ku awit sangka getih sing kutahké ing negara kono lan awit sangka enggoné najisaké negara kuwi karo brahala-brahalané. Terus pada Tak buyaraké ing antarané para bangsa, terus pada kasebar ing kabèh negara. Pada Tak adili sing tyotyok karo penggawéné. Ing ngendi waé ing sak tengahé bangsa-bangsa kuwi, pada najisaké asma-Ku sing sutyi, awit pada diomongké: Jaréné pada dadi umaté GUSTI, kok pada dietokké sangka negarané! Aku rumangsa lara ing ati, nanging asma-Ku sing sutyi dinajiské karo turunané Israèl ing sak tengahé para bangsa, sing pada ditekani. Mulané turunané Israèl kuwi pada omongana: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ora awit sangka kowé enggon-Ku nandangi kuwi, hé, turunané Israèl, nanging awit sangka asma-Ku sing sutyi sing kok najisaké ing sak tengahé para bangsa sing pada kok tekani. Aku bakal nyutyèkké asma-Ku sing luhur sing wis kok najisaké ing sak tengahé para bangsa, sing kok najisaké ing sak tengahé wong-wong kuwi. Terus para bangsa bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI - mengkono tembungé Gusti GUSTI - ya kuwi yèn Aku ngétokké kesutyian-Ku marang kowé ing ngarepé para bangsa. Aku bakal metuk kowé kabèh sangka antarané para bangsa lan nglumpukké kowé sangka kabèh negara; kowé bakal pada Tak tuntun bali menyang negaramu. Kowé bakal pada Tak esoki banyu bening, sing bakal ngresiki kowé; Aku bakal ngresiki sak kabèhé najismu lan kabèh brahalamu. Aku bakal ngekèki ati sing anyar marang kowé lan roh sing anyar ing sak njeruhné batinmu lan Aku bakal ngedohké sangka kowé atimu sing wangkot lan kowé Tak wènèhi ati sing mbangun turut. Roh-Ku bakal Tak wènèhaké supaya manggon ing batinmu lan Aku bakal ndadèkké kowé pada urip miturut kabèh katetepan-Ku lan tansah nggondèli lan nindakké pernatan-pernatan-Ku. Sak terusé kowé bakal pada manggon ing negara sing wis Tak wènèhaké marang leluhurmu lan kowé bakal dadi umat-Ku lan Aku bakal dadi Gusti Allahmu. Aku bakal ngluwari kowé sangka kabèh dosané najismu lan Aku bakal nukulaké jagung lan sing terus Tak dadèkké okèh uga Aku ora bakal nekakké pailan menèh marang kowé. Aku uga ngakèhké wohé wit-witanmu lan pametuné kebonmu, supaya aja nganti ngalami kewirangan menèh ing sak tengahé bangsa-bangsa awit sangka kaliren. Sak terusé kowé bakal tansah pada kèlingan marang kelakuanmu sing ala lan tumindakmu sing ora betyik lan kowé bakal pada rumangsa jelèh weruh awakmu déwé awit sangka kabèh kesalahanmu lan penggawému sing ala. Ora awit kowé enggon-Ku nindakké kuwi - mengkono tembungé Gusti GUSTI - kuwi supaya kowé mangertèni. Kowé pada rumangsa isin lan bèn kowé kisinan awit sangka kelakuanmu, hé, turunané Israèl. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing dina enggon-Ku ngresiki kabèh kesalahanmu, Aku bakal ndadèkké kuta-kuta pada dienggoni menèh lan jugrukan bakal dibangun menèh. Negara sing wis suwé bera, bakal dikerjani menèh, supaya aja tetep bera ing ngarepé kabèh wong sing liwat kono. Nanging sak baliké wong-wong bakal ngomong: Negara sing wis suwé bera iki saiki dadi kaya taman Eden lan kuta-kuta sing wis rusak sepi mamring lan wis dadi jugrukan, saiki dienggoni lan dadi bèntèng, lan turahé bangsa-bangsa ing sak ubengmu bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, sing mbangun menèh sing wis rusak lan ditanduri menèh sangka sing wis bera. Aku, GUSTI, sing ngomong lan bakal klakon mengkono. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing bab iki Aku njaluk, supaya turunané Israèl pada njaluk marang Aku, apa sing dikarepké supaya Tak tindakké, ya kuwi ndadèkké turunané Israèl dadi okèh nganti kaya kumpulan wedus gèmbèl. Nganti kaya wedus-wedus kurban sutyi lan kaya wedus-wedus ing Yérusalèm ing dina gedé, ya kaya mengkono kuwi dadiné kuta-kuta sing mbiyèn wis rusak, terus kebak wong nganti kaya segarané manungsa. Awit sangka kuwi wong-wong terus pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Aku terus dikwasani karo pangwasané GUSTI lan Panjenengané terus nuntun aku metu lantaran Rohé lan mapanké aku ing sak tengahé legokan sing kebak balung. Panjenengané nuntun aku mubeng-mubeng weruh balung-balung mau, pantyèn okèh banget, pada pating slebar ing legokan kono: pada garing ring. Panjenengané terus ngomong marang aku: “Hé, anaké manungsa, balung-balung iki apa bisa diuripké menèh?” Aku ngomong: “Duh GUSTI, Panjenengan sing weruh!” Terus aku diomongi: “Kowé medara wahyu kanggo balung-balung iki lan omongana mengkéné: Hé balung-balung sing garing, rungokna tembungé GUSTI! Mengkéné tembungé Gusti GUSTI marang balung-balung iki: Aku nekani kowé karo rohé kauripan, supaya kowé urip menèh. Aku bakal ngekèki otot marang kowé lan nukulaké daging ing kowé, Aku bakal nutupi kowé karo kulit lan ngekèki rohé kauripan marang kowé, supaya kowé pada urip menèh. Kowé terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI.” Aku terus nubuat kaya sing dipréntahké marang aku; lan bareng aku wis nubuat, sakwat terus krungu swara, swara kuwi pating kropyak lan balung-balung mau pada ngumpul. Aku nyawang kuwi, aku terus weruh otot-otot lan daging sing tukul ing balung-balung mau, sakwisé mengkono terus ketutupan karo kulit, nanging durung pada ambekan. Aku terus diomongi mengkéné: “Kowé medara wahyu marang rohé kauripan kuwi, medara wahyu, hé, anaké manungsa, lan ngomonga marang rohé kauripan mengkéné: Hé rohé kauripan, mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Kowé tekaa sangka kéblat papat, wong-wong sing dipatèni iki pada kok sebulana, supaya pada urip menèh!” Aku terus medar wahyu kaya sing dipréntahké marang aku. Rohé kauripan terus mlebu ing wong-wong mau, nganti terus pada urip menèh lan pada ngadek. Dadi suradadu sing okèh banget. Aku terus diomongi mengkéné: “Hé, anaké manungsa, balung-balung iki kabèh turunané Israèl. Wong-wong kuwi apa ora pada omong déwé: Balung-balung kita wis pada dadi garing, kita wis ora nduwé pengarep-arep, kita wis pada entèk. Awit sangka kuwi kowé medara wahyu lan ngomonga marang wong-wong kuwi: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku mbukak kubur-kuburmu lan nangèkké kowé kabèh sangka kono, hé, umat-Ku lan Aku bakal nuntun kowé menyang negara Israèl. Lan kowé bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, ya kuwi waktu Aku mbukaki kubur-kuburmu lan nangèkké kowé kabèh sangka kono, hé, umat-Ku. Aku bakal ngekèkké Roh-Ku ing kowé, terus kowé pada urip menèh lan Aku bakal mapanké kowé ing negaramu. Ing kono kowé bakal pada weruh, yèn Aku, GUSTI, sing ngetokké tembung kuwi lan nindakké kuwi. Mengkono tembungé GUSTI.” Sakwisé mengkono terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, kowé anaké manungsa, kowé njupuka sepotong kayu, ing nduwur tulisana: Kanggo Yéhuda lan para wong Israèl sing nunggal karo dèwèké. Terus njupuka kayu liyané, ing nduwur tulisana: Kanggo Yosèf - kayuné Efraim - lan kabèh turunané Israèl sing selawasé karo dèwèké. Kayu loro kuwi terus didadèkké siji, nganti loro-loroné kuwi dadi siji ing tanganmu. Ing kono yèn kantya-kantyamu tunggal bangsa pada takon karo kowé: Apa kowé ora gelem nerangaké marang kita, apa tegesé iki, kuwi pada omongana: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku njupuk kayuné Yosèf - ing tangané Efraim - karo taler-taleré Israèl sing pada selawasé karo dèwèké lan Tak gandèng karo kayuné Yéhuda, Tak dadèkké kayu siji ing tangan-Ku. Sak njeruhné kowé nyekel kayu-kayu sing kok tulisi ing ngarepé wong-wong kuwi mau, kuwi pada omongana: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku nyeluk para wong Israèl sangka sak tengahé bangsa-bangsa, sing pada ditekani, Tak klumpukké sangka ngendi-endi lan bakal Tak tuntun menyang negarané. Bakal Tak dadèkké bangsa siji ing negarané, ing gunung-gunungé Israèl lan ratu siji sing bakal mréntah wong kuwi kabèh; terus ora dadi bangsa loro menèh lan ora dipratung dadi rong kraton menèh. Ora najisaké awaké menèh karo para brahalané lan retya-retyané sing ndadèkké reget lan karo sak kabèhé paneraké. Nanging bakal pada Tak luwari sangka kabèh paneraké sing njalari dosané, uga bakal pada Tak resiki terus bakal pada dadi umat-Ku lan Aku bakal dadi Gusti Allahé. Abdi-Ku Daved sing bakal dadi ratuné lan wong-wong mau kabèh bakal mung nduwé pangon siji lan mlakuné bakal manut miturut pernatan-pernatan-Ku lan bakal pada nglakoni katetepan-Ku karo setia. Bakal pada manggon ing negara sing Tak wènèhaké marang abdi-Ku Yakub, sing dienggoni karo para leluhuré, ya wong-wong mau, ya anak-anaké uga para putuné lan buyuté, kabèh bakal pada manggon ing kono tekan sak lawas-lawasé lan abdi-Ku Daved bakal dadi ratuné sak lawas-lawasé. Aku bakal nganakké perjanjian rukunan karo wong-wong mau kabèh lan kuwi bakal dadi perjanjian sing langgeng. Aku bakal mberkahi wong-wong kuwi, bakal Tak gawé tangkar tumangkar lan Tak wènèhi panggonan sutyi-Ku ing tengah-tengahé sak lawas-lawasé. Aku bakal manggon ing kono. Aku bakal dadi Gusti Allahé lan dèwèké kabèh bakal dadi umat-Ku. Ing kono para bangsa bakal pada weruh, yèn Aku, GUSTI sing nyutyèkké Israèl, awit panggonan sutyi-Ku ing sak tengahé sak lawas-lawasé.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Hé, anaké manungsa, kowé madepa nuju marang Gok ing negara Magog, ya kuwi ratu ing negara Mèsèk lan Tubal lan medara wahyu nglawan dèwèké, kowé ngomonga: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku bakal dadi mungsuhmu, hé, Gok ratu ing negara Mèsèk lan Tubal. Kowé bakal Tak gèrèt karo gantol ing uwangmu lan Tak gawa metu bebarengan karo suradadumu, ya kuwi suradadu jaran, kabèh pada nganggo klambi pepak, kumpulan gedé sing nggawa tamèng gedé lan tyilik lan nggawa pedang. Wong Pèrsia, Etiopia lan Libia pada mbarengi mlakuné, kabèh pada nyekel tamèng lan nganggo topi; wong Gomèr uga suradaduné kabèh, Bèt-Togarma sangka pojok lor uga suradaduné kabèh, okèh bangsa sing ngetutké kowé. Kowé tyetyepaka lan tata-tataa karo kabèh golongan sing pada ngetutké kowé lan kowé dadia pengayomané. Sakwisé sak untara suwé kowé bakal nampa préntah; ing dina sing pungkasan kowé bakal teka menyang sakwijiné negara sing wis dibangun menèh sakwisé rusak awit sangka perang lan kowé terus marani sakwijiné bangsa sing diklumpukké sangka sak tengahé para bangsa ing gunung-gunungé Israèl sing wis suwé dadi jugrukan. Bangsa iki wis ditokké sangka sak tengahé para bangsa lan kabèh terus wis pada manggon karo ayem tentrem. Kowé terus njedul kaya angin lésus lan tekamu kuwi kaya mendung sing nutupi sak lumahé bumi, kowé teka karo suradadumu kabèh lan okèh bangsa sing ngréwangi kowé. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ing dina kuwi kowé kanggonan karep ing sak njeruhné atimu, kowé nggawé rantyaman ala. Kowé ngomong: Aku arep budal nyerang negara sing kuta-kutané tanpa témbok lan bakal arep nekani wong-wong sing uripé ayem lan manggon karo tentrem; panggonan panggonané tanpa témbok utawa palang lan tanpa gapura. Kowé arep ngrampas lan ngrayah lan ngatungké tanganmu marang jugrukan-jugrukan sing wis dienggoni menèh lan nyerang umat-Ku sing diklumpukké sangka sak tengahé bangsa-bangsa. Wong-wong kuwi wis pada nduwé kéwan-kéwan lan banda lan pada manggon ing puseré bumi. Negara Syéba lan Dédan, para wong sing tuku barang-barangé, para pedagangé lan para penggedéné negara Tarsis bakal pada ngomong marang kowé mengkéné: Tekamu kuwi apa ngrampas lan nglumpukké komplotan arep ngrampas, arep mbandang slaka lan emas, arep ngrampok kéwan-kéwan lan banda lan arep njukuki sembarangé sing okèh banget? Awit sangka kuwi, hé, anaké manungsa, kowé medara wahyu lan ngomonga marang Gok: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Waktu umat-Ku Israèl ijik manggon karo ayem tentrem, ing waktu kuwi enggonmu bakal nandangi lan terus teka sangka panggonanmu sangka lor sing adoh banget, kowé karo bangsa okèh sing ngréwangi kowé, kabèh pada numpak jaran, kumpulan sing gedé lan suradadu sing kuwat. Kowé budal nglawan umat-Ku Israèl kaya mendung sing nutupi sak lumahé bumi. Ing dina sing pungkasan kuwi bakal kelakon lan Aku bakal nuntun kowé nglawan marang tanah-Ku, supaya para bangsa pada kenal marang Aku, ya kuwi yèn Aku ngétokké kesutyian-Ku marang kowé ing ngarepé, hé!, Gok. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Ya kowé kuwi sing wis Tak omongaké ing waktu-waktu sing wis kepungkur lantaran para abdi-Ku, ya kuwi para nabiné Israèl, ing waktu kuwi nganti mataun-taun pada nubuat, yèn kowé bakal Tak lurukké nglawan marang umat-Ku. Ing waktu kuwi, ya kuwi waktu Aku nuntun Gok nglawan marang negara Israèl - mengkéné tembungé Gusti GUSTI - bakal tukul nesu-Ku ing sak njeruhné irung-Ku metu kebul, ing sak njeruhné panasé ati-Ku lan ing sak njeruhné mulat-mulat bebendu-Ku, Aku bakal ngomong: Ing dina kuwi mesti bakal ana lindu sing medèni ing negara Israèl. Iwak-iwak ing segara, manuk-manuk ing awang-awang, kéwan-kéwan ing alas, kabèh kéwan sing nggremet lan kabèh manungsa ing bumi bakal pada gemeter weruh praupan-Ku. Gunung-gunung bakal pada jugruk, pèrèngané gunung bakal pada tiba lan saben témbok bakal ambruk. Aku bakal nganakké samubarang sing nggawé kagèté Gok - mengkéné tembungé Gusti GUSTI - terus pedang sing siji bakal mangan sijiné. Aku bakal ngekèki paukuman marang Gok lara pès lan kutahé getih; Aku bakal nganakké udan deres, udan krikil, udan geni lan udan lirang sing nibani marang dèwèké marang suradaduné lan marang bangsa okèh sing pada ngréwangi dèwèké. Aku bakal ngétokké kamulyan-Ku lan kesutyian-Ku lan bakal ngétokké sapa ta Aku ing ngarepé bangsa okèh, nganti wong-wong bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Nanging kowé, hé anaké manungsa, kowé medara wahyu nglawan Gok lan ngomonga: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Aku bakal dadi mungsuhmu, hé, Gok ratu ing negara Mèsèk lan Tubal, lan Aku bakal nggèrèt lan nuntun kowé lan Aku bakal nekakké kowé sangka pojok lor lan nggawa kowé menyang gunung-gunungé Israèl. Aku bakal ngantem tanganmu sing kiwa, nganti gendéwamu mrutyut lan panahmu pada utyul sangka tanganmu sing tengen. Kowé bakal ambruk ing gunung-gunungé Israèl bebarengan karo suradadumu kabèh lan bangsa-bangsa sing pada ngréwangi kowé, lan kowé bakal Tak pakakké marang werna-werna manuk-manuk galak lan marang kéwan-kéwan galak, dadia pangané. Kowé bakal ambruk ing ara-ara, Aku sing ngetokké tembung bab iki, mengkéné tembungé Gusti GUSTI. Aku bakal nekaké geni sing nyerang marang Magog lan marang wong-wong sing pada manggon ing bawah pinggiré segara karo tentrem lan ayem. Ing kono terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI. Aku bakal nduduhké asma-Ku sing sutyi ing sak tengahé umat-Ku Israèl lan Aku ora bakal nglilani menèh asma-Ku sing sutyi dinajiské, terus para bangsa bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, sing Mahasutyi ing Israèl. Lah kuwi mesti bakal teka lan bakal kelakon, ya kuwi dina sing wis Tak omongaké kuwi. Nanging sing manggon ing kuta-kutané Israèl bakal pada metu terus ngurupké geni lan ngobong kabèh gamané Gok, ya kuwi tamèng tyilik lan gedé, gendéwa lan panah, pentung lan tumbak, lan enggoné ngobong kuwi suwéné pitung taun. Wong-wong mau ora bakal njupuk kayu sangka alas ara-ara utawa nyigari kayu obong ing alas, awit enggoné pada ngurupké geni kuwi nganggo gamané. Sak terusé bakal pada ngrampas sing mbiyèn ngrampas wong-wong mau lan njukuki sembarangé sing mbiyèn ngrebuti wong-wong mau. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI. Ing dina kuwi Aku bakal ngekèki panggonan marang Gok sing bakal kanggo ngubur dèwèké ing Israèl, ya kuwi legokan Sabrangan ing sisih wétané segara lan kuburan kuwi bakal ngalang-alangi wong-wong sing pada nyabrang. Gok lan sak kabèhé golongané bakal dikubur ing kono lan panggonan kuwi bakal disebut legokan golongané Gok. Para turunané Israèl enggoné ngubur wong-wong mau suwéné pitung sasi, karepé kanggo ngresiki negara kono. Sak kabèhé rayaté negara pada mèlu ngubur lan bab kuwi ndadèkké kondangé ing dina enggon-Ku ngétokké kamulyan-Ku. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI. Ana wong sing pilihan kudu ngubengi ing sak tanahé kabèh perlu nguburi wong-wong sing ijik glimpangan ing lemah supaya negara kono dadi resik. Sakwisé pitung sasi negarané bakal dipriksa. Yèn sak njeruhné mubeng-mubeng kuwi ana sing weruh balung manungsa, ing sandingé terus didèkèki watu kanggo tenger nganti sak tekané tukang-tukang kubur, sing terus ngubur balung ing legokan golongané Gok. Uga ana kuta sing diarani Hamona. Kaya mengkono enggoné pada ngresiki negara kono. Nanging kowé, anaké manungsa, mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Kowé ngomonga marang werna-werna manuk lan kabèh kéwan galak: Pada nglumpuka lan mrénéa, pada nglumpuka mréné sangka ngendi-endi, ing pésta kurban sing Tak anakaké kanggo kowé kabèh, ya kuwi pésta kurban sing gedé ing gunung-gunungé Israèl; kowé bakal pada mangan daging lan ngombé getih. Dagingé para pahlawan sing bakal kok pangan lan getihé para penggedéné ndonya sing bakal kok ombé; kuwi kabèh kaya wedus gèmbèl lanang, tyempé wedus gèmbèl, wedus lanang lan sapi lanang, kéwan-kéwan lemu sangka Basan. Kowé bakal pada mangan gajihé nganti warek lan ngombé getih nganti kowé pada mendem ing pésta kurban sing Tak anakké kanggo kowé kuwi. Kowé bakal pada dadi warek enggonmu mangan ing pésta-Ku: jaran uga sing numpaki, pahlawan lan kabèh suradadu. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Aku bakal ngétokké pangwasa-Ku ing antarané para bangsa lan kuwi kabèh bakal pada weruh paukuman sing bakal Tak tibakké lan weruh tangan-Ku sing bakal Tak tibakké marang bangsa-bangsa mau. Ing kono para turunané Israèl bakal weruh, yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahé, ya kuwi wiwit ing dina kuwi lan sak terusé. Lan para bangsa bakal pada weruh, yèn turunané Israèl enggoné dibuwang kuwi awit sangka kesalahané lan jalaran sangka enggoné terus ora setia marang Aku, mulané Aku nutupi praupan-Ku yèn karo turunané Israèl kuwi, lan Aku terus ngekèkké wong-wong kuwi ing tangané para mungsuhé, kabèh terus pada mati karo pedang. Tyotyok karo najisé lan dosané enggon-Ku mulangi wong-wong kuwi, lan Aku nutupi praupan-Ku yèn karo turunané Israèl kuwi. Jalaran sangka kuwi mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Tekan saiki, Aku bakal mulihké kahanané Yakub lan bakal nindakké kawelasan marang turunané Israèl lan awit sangka panasé ati-Ku, Aku bakal nyekel asma-Ku sing sutyi. Wong-wong kuwi bakal lali marang kewirangané lan sak kabèhé tumindaké sing ora setia, sing digawé marang Aku yèn wis bali manggon ing negarané karo tentrem lan ora ana sing njalari wediné, lan sakwisé Tak jikuk sangka sak tengahé para bangsa lan Tak klumpukké sangka negarané mungsuh-mungsuhé lan Aku ngétokké kesutyian-Ku marang dèwèké kabèh ing ngarepé para bangsa sing okèh. Ing kono terus bakal pada weruh, yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahé, sing nggawa menyang negara pembuwangan ing sak tengahé para bangsa lan sing nglumpukké menèh ing negarané lan sing ora nglilani siji waé kèri ing kana. Aku ora nutupi praupan-Ku menèh kanggo wong-wong kuwi, yèn Aku ngesokké Roh-Ku marang turunané Israèl. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Ing taun sing kaping selawé sakwisé kita pada dibuwang ya kuwi ing wiwitan taun, ing tanggal sepuluh sasi kuwi, ing taun sing kaping patbelas sakwisé kuta kuwi dikalahké, ing dina kuwi uga pangwasané GUSTI ngwasani aku, aku digawa menyang negara Israèl ing sak njeruhné wahyuné Gusti Allah lan aku dipapanaké ing gunung sing duwur banget. Ing nduwur kono ing ngarepku ana rupa-rupané kaya kuta. Aku terus digawa mrana. Terus ana sakwijiné wong lanang sing kétok kaya tembaga, tangané nyekel tali lenan lan teken; wong lanang kuwi ngadek ing gapura. Wongé terus ngomong marang aku: “Hé, anaké manungsa, delengen karo tliti, rungokna lan gatèkna sing tenan samubarang kabèh sing bakal tak duduhké marang kowé; awit ya kuwi perluné enggonmu digawa mréné, ya kuwi supaya aku nduduhké kuwi kabèh marang kowé. Kabèh sing kok deleng iki tyeritakna marang turunané Israèl.” Lan ing sak njabané griya ana témboké mubeng ngubengi griya kuwi. Tangané wong lanang mau nyekel teken ukuran, sing dawané nem éluh ing kéné pada karo éluh lumrah luwih sak èpèk-èpèk tangan. Wong lanang mau terus ngukur témboké, kandelé sak teken lan duwuré sak teken. Bareng teka ing gapura sing madep mengétan, terus munggah ing undak-undakané lan ngukur ngarepé gapura ketemu ambané sak teken. Terus ngukur kamar penjagan, dawané sak teken, ambané sak teken, nanging leté kamar penjagan siji lan sijiné ana limang éluh. Ngarepé lawangé gapura ing sisih njeruh, sing tyedak karo kamaré gapura kuwi sak teken. Terus ngukur kamaré gapura: wolung éluh, lan kabèh témboké rong éluh; kamar kuwi ing sisih njeruh. Ing sak kiwa-tengené gapura sisih wétan mau ana kamaré penjagan telu-telu sing ukurané pada, nanging tyagaké témbok ing sisih loro-loroné ukurané ya pada. Terus ngukur bolongané gapura: ambané sisih njeruh sepuluh éluh lan ambané sisih njaba telulas éluh. Pérangané ngarep kamar-kamar penjagan mau sisih kiwa tengen ana témboké let-leté, ambané sak éluh. Nanging ukurané kamar penjagan kuwi malang-mujuré enem éluh. Terus ngukur gapura, wiwit payon kamar penjagan sing siji tekan payon mburi kamar penjagan sijiné, ngliwati lawangé let-leté loro-loroné: ambané selawé éluh. Kamaré gapura uga diukur: rong puluh éluh; ing sak ubengé kamar kuwi ana platarané. Wiwit ngarep gapura njaba nganti tekan kamar sisih njeruh: sèket éluh. Ing sak ubengé gapura kuwi ing pérangan njeruh ana tyendéla-tyendélané karo kayu ditumpuk, ya kuwi ing kamar-kamar penjagan lan ing témbok-témboké, mengkono uga ing kamaré gapura. Tyagak-tyagaké témbok karo gambar wit kurma ukir-ukiran. Aku terus digawa ing plataran njaba lan ing sak ubengé plataran kono ana kamar-kamaré, gunggungé telung puluh. Lan kamar-kamar kuwi ing sak nduwuré jogan watu. Jogan watu kuwi ing sak kiwa-tengené gapura, tyotyok karo dawané gapura. Kuwi jogan watu ing ngisor. Ambané plataran mau terus diukur wiwit sangka sisih njeruhné gapura ngisor nganti tekan sisih njabané gapura njeruh: 100 éluh. Piyambaké terus mlaku ing ngarepku ngalor lan ing kono ana gapura sing madep ngalor, ing plataran njaba. Amba-dawané terus diukur. Kamaré penjagan telu sisih kéné lan telu sisih kana, tyagak-tyagaké témbok lan kamaré gapura ukurané pada karo gapura kaping pisan: dawané sèket éluh lan ambané selawé éluh. Tyendéla-tyendélané, kamaré gapura lan gambar-gambaré wit kurma ukurané uga pada karo gapura sing madep mengétan. Wong bisané munggah mrana ngliwati undak-undakan pitu, nanging kamaré gapura ing sisih njeruh. Ing plataran njeruh ana gapurané sing adep-adepan karo gapura lor, kaya gapura wétan; piyambaké terus ngukur wiwit gapura sing siji tekan gapura ngarepé: 100 éluh. Sakwisé mengkono aku terus digawa ngidul, ing kono ana gapura sing madep ngidul; kamar-kamaré penjagan, tyagak-tyagaké témboké lan kamar-kamaré gapurané terus diukur, ukurané pada waé karo liyané. Ing sak ubengé gapura kono lan ing kamaré gapurané ana tyendéla-tyendélané, sing pada karo liyané; gapura kuwi dawané sèket éluh lan ambané selawé éluh. Undak-undakané mrana ana pitu, nanging kamaré gapura ing sisih njeruh. Gapura kuwi ing tyagak-tyagaké témboké, uga ana gambaré wit kurma ukir-ukiran, ing sisih kéné sak uwit ing sisih kana sak uwit. Ing pérangané plataran njeruh sisih kidul uga ana gapurané. Piyambaké terus ngukur wiwit gapura sing siji tekan gapura ngarepé ing sisih kidul: 100 éluh. Aku terus digawa menyang plataran njeruh ngliwati gapura kidul lan piyambaké terus ngukur gapura kuwi, ukurané pada waé karo liyané. Kamar-kamaré penjagan, tyagak-tyagaké témboké lan kamaré gapura ukurané pada waé karo liyané. Ing sak ubengé gapura mau lan ing kamaré gapurané ana tyendéla-tyendélané; dawané gapura kuwi sèket éluh nanging ambané selawé éluh. - Ing sak ubengé ana kamar-kamaré, dawané selawé éluh lan ambané limang éluh. - Kamaré ing plataran njaba lan ing tyagak-tyagaké témboké ana gambaré wit kurma ukir-ukiran, nanging undak-undakané munggah ana wolu. Aku terus digawa menyang plataran njeruh sisih wétan lan piyambaké terus ngukur gapura ing kono, kedadian ukurané pada waé karo liyané. Kamar-kamaré penjagan, tyagak-tyagaké témbok lan kamaré gapura ukurané pada waé karo liyané. Ing sak ubengé gapura lan kamaré ana jendélané; gapura kuwi dawané sèket éluh lan ambané selawé éluh. Kamaré ing plataran njaba lan ing tyagak-tyagaké témboké ana gambaré wit kurma ukir-ukiran, manggon ing sisih kéné lan ing sisih kanané, nanging undak-undakané munggah ana wolu. Aku terus digawa menyang gapura lor, gapura iki terus diukur, kedadian pada waé karo liyané. Kamar-kamaré penjagan, tyagak-tyagaké témboké lan kamaré ukurané pada waé karo liyané lan ing sak ubengé ana tyendéla-tyendélané; gapura kuwi dawané sèket éluh, ambané selawé éluh. Kamaré ing plataran njaba lan ing tyagak-tyagaké témboké ana gambaré wit kurma ukir-ukiran, ing sisih kéné lan ing sisih kana, nanging undak-undakané munggah ana wolu. Ing kono uga ana kamaré siji, sing lawangé ing kamar, kuwi panggonan kanggo ngumbah kurban obongan. Ing sak njeruhné kamar kono ing sisih kéné ana méjané loro, kuwi kanggo mbelèh kurban obongan, kurban ngluwari dosa lan kurban denda. Ing sisih kiwané kamar sisih njaba ana méjané loro, lan ing sisih tengené kamar kuwi uga ana méjané loro. Dadi ing gapura kono ing sisih kiwa lan ing sisih tengené ana méjané papat-papat, kabèhé ana wolu; kuwi kanggo mbelèh kurban. Uga ana méjané papat menèh kanggo kurban obongan, sing digawé sangka watu tatahan. Dawané siji setengah éluh, ambané siji setengah éluh lan duwuré sak éluh. Kuwi kanggo ndèkèk piranti mbelèh kurban obongan lan kurban sing dibelèh. Ing sak ubengé kamar kono ana tyantèlan-tyantèlané sing dawané sak èpèk-èpèk tangan; lan méja-méja kuwi kanggo nyèlèhké daging kurban. Aku terus digawa menyang plataran njeruh, ing kono ana kamaré loro, sing siji ing sandingé gapura lor, madep ngidul, sijiné sandingé gapura kidul, madep ngalor. Aku terus diomongi mengkéné: “Kamar sing madep ngidul iki panggonané para imam sing nindakké kuwajipané ing griya sutyi, lan kamar sing madep ngalor kuwi panggonané para imam sing nindakké kuwajipané ing mesbèh. Kuwi kabèh turunané Sadok lan ya mung golongan iki sangka tunggalé turunané Lèwi sing dililani tyedak karo GUSTI perlu nganakké pangabekti.” Plataran njeruh terus diukur: kuwi pesagi, dawané 100 éluh, ambané uga 100 éluh; mesbèhé ing ngarepé griya sutyi. Aku terus digawa menyang kamaré griya sutyi, lan piyambaké terus ngukur tyagak-tyagaké témboké: kandelé ing sisih kéné limang éluh ing sisih kana uga limang éluh, ambané lawangé patbelas éluh, nanging témboké ing sandingé telung éluh. Griya sutyi kuwi dawané rong puluh éluh, ambané rolas éluh. Wong sing munggah mrana ngliwati undak-undakan sepuluh lan sak tyedaké tyagaké témbok loro-loroné ana tyagaké menèh loro, ing sisih kéné siji ing sisih kana uga siji. Aku terus digawa ing sak njeruhné kamar gedé ing griya sutyi kono lan Panjenengané ngukur tyagaké témboké: kandelé ing sisih kéné enem éluh, ing sisih kana uga enem éluh. Ambané lawangé sepuluh éluh lan ambané témbok sandingé ing sisih kéné limang éluh, ing sisih kana uga limang éluh. Dawané kamar gedé ya diukur; patang puluh éluh, nanging ambané rong puluh éluh. Panjenengané terus mlebu ing kamar njeruh. Tyagaké témboké terus diukur: kandelé rong éluh, nanging ambané lawangé déwé: enem éluh, lan témbok ing sandingé ing sisih kéné pitung éluh, ing sisih kana pitung éluh. Terus ngukur kamar njeruh mau, dawané rong puluh éluh, ambané rong puluh éluh pada karo ambané kamar gedé. Aku terus diomongi mengkéné: “Iki panggonan Mahasutyi.” Panjenengané terus ngukur témbok ing griya sutyi kuwi: kandelé enem éluh lan ambané kamar tambahan sing ketemu ing sak ubengé griya sutyi mau, patang éluh. Kamar-kamar tambahan iki susun telu lan saben larik kamaré telung puluh. Ing sak ubengé griya sutyi témboké ana balok-baloké sing diedeki kamar-kamar tambahan mau, supaya pada dadi kuwat, awit kamar-kamar mau ora digandèngké karo témboké griya sutyi. Sak terusé kamar-kamar tambahan mau wiwit ing larikan ngisor nganti larikan sing kaping telu, mundak gedé mundak gedé, tyotyok karo balok-baloké sing munggah ya mundak amba ing larikan ing nduwur ngliwati larikan tengah. Ing sak weruhku dasaré griya sutyi luwih duwur tenimbangané ing sak ubengé. Dasaré kamar-kamar tambahan kuwi ukurané sak teken tyotyok, dadi duwuré enem éluh. Kamar tambahan kuwi témboké sing njaba kandelé limang éluh, pérangané dasaré griya sutyi sing ora ana apa-apané kuwi ambané limang éluh. Ing antarané dasaré gedong-gedong lan kamar-kamar leté rong puluh éluh, kuwi ing sak ubengé griya sutyi kabèh. Lan lawang-lawang ing kamar tambahan, sing metuné tekan pérangan sing ora kanggo apa-apa, siji ing sisih kidul. Nanging ambané panggonan sing ora kanggo apa-apa kuwi limang éluh mubeng. Gedong ing plataran tutupan ing sisih kulon ambané pitung puluh éluh, nanging témboké mubeng kandelé limang éluh lan dawané sangang puluh éluh. Piyambaké terus ngukur griya sutyi mau: dawané 100 éluh, nanging plataran tutupan karo gedongé lan témboké uga 100 éluh; mengkono uga ambané sisih ngarep griya sutyi karo plataran tutupan ing sisih wétan ya 100 éluh. Sakwisé mengkono Piyambaké terus ngukur dawané gedong ing plataran tutupan ing sisih kulon karo èmpèr-èmpèré ing sisih kiwa-tengené, kuwi ana 100 éluh. Kamar-kamar gedé, kamar njeruh lan pendapané ketutupan karo kayu lan ing sak ubengé kamar telu kuwi ana tyendéla-tyendélané sing karo geber, èmpèré uga ana. Ing ngarepé undak-undakané griya sutyi kuwi kabèh ketutupan kayu wiwit ing jogané nganti tekan tyendéla-tyendélané. - Tyendéla-tyendélané kuwi pada ketutupan - Malah nganti tekan sak nduwuré lawang lan kamar njeruh lan uga ing njaba. Témboké pérangan njeruh lan pérangan njaba kabèh digambari karo gambar-gambaré kerup lan wit kurma ukir-ukiran, ing antarané kerup loro wité kurma sak uwit, lan kerup kuwi praupané loro, sing siji rupa praupan manungsa, sijiné praupané singa sing madep marang wit kurma; kaya mengkono kuwi enggoné griya sutyi mau digawé. Wiwit ing jogané nganti tekan sak nduwuré lawang témboké digambari karo kerup lan wit kurma ukir-ukiran. Tyagak-tyagaké lawangé kamar-kamar gedé pesagi. Lan ing ngarepé panggonan Sutyi kétok ana rupané sing kaya mesbèh kayu, duwuré telung éluh, dawané rong éluh; pojok-pojoké lan dasaré lan gedèk-gedèkké sing digawé kayu. Piyambaké terus ngomong marang aku: “Iki méja ing ngarepé GUSTI.” Kamar-kamar gedé kuwi lawangé loro lan panggonan Mahasutyi lawangé uga loro: Ing lawang-lawang kono ana lawang-lawangé loro sing bisa mubeng; loro ing lawang sing siji lan loro ing lawang sijiné. Lawang-lawang iki, ya kuwi lawang-lawangé kamar-kamar gedé, digambari karo kerup lan wit kurma ukir-ukiran kaya témbok-témboké. Ing ngarepé griya sutyi mau, ya kuwi ing njaba ana undak-undakané kayu. Ing témbok sisih kiwa-tengené pendapa ana tyendéla-tyendélané sing karo geber lan wit kurma ukir-ukiran. Aku terus digawa menyang plataran njaba ing sisih lor menyang kamar-kamar sing ngadep plataran tutupan lan adep-adepan karo gedong ing pojok kulon. Dawané gedong kamar-kamar kuwi ing sisih lor 100 éluh nanging ambané sèket éluh. Adep-adepan karo sing rong puluh éluh sangka plataran njeruh lan adep-adepan karo jogan watu ing plataran njaba ana èmpèré adep-adepan susun telu. Ing ngarepé kamar-kamar ana dalan sing mlebu ing gedong, ambané sepuluh éluh lan dawané 100 éluh, nanging lawang-lawangé mlebu ing sisih lor. Kamar-kamar ing nduwur kuwi luwih tyilik tinimbang sing ana ngisor lan ing tengahé gedong mau, awit èmpèr-èmpèré kuwi panggonané luwih amba tenimbangané kamar-kamar kuwi. Awit kamar-kamar kuwi susun telu lan ora nganggo tyagak kaya ing plataran njaba, mulané kamar-kamar nduwur luwih tyilik tenimbangané kamar-kamar ngisor utawa kamar tengah. Ing njaba ana témboké sing pada karo larikané kamar-kamar, panggonané ing sak tyedaké plataran njaba ing ngarepé kamar-kamar; dawané sèket éluh. Nanging dawané larikan kamar-kamar ing pinggir plataran njaba kuwi ya sèket éluh, nanging larikan kamar-kamar sing madep menyang griya sutyi kuwi 100 éluh. Kamar-kamar iki ing ngisor ana lawangé mlebu sangka wétan, ya kuwi yèn wong sangka plataran njaba kepéngin mlebu, nanging panggonané lawang kuwi ing wiwitané témbok njaba. Ing sisih kidul ing ngarepé plataran tutupan lan ing ngarepé gedong ing pojok kulon uga ana kamar-kamaré lan ing ngarepé ana lurungé. Kamar-kamar iki rupané pada karo ing sisih lor, ya dawané lan ambané, ya lawang-lawangé metu, lan rupané pada. Lawang-lawangé mlebu kaya ing sisih lor ya pada karo lawang-lawang mlebu ing kamar-kamar ing sisih kidul. Ing wiwitané dalan ing sisihé témbok uga ana lawangé, ya kuwi lawang sing kanggo wong sing kepéngin mlebu ing kamar sangka wétan. Aku terus diomongi mengkéné: “Kamar-kamar ing sisih lor lan kidul sing ngadep plataran tutupan, kuwi kamar-kamar sutyi, panggonané para imam sing ngadep ing ngarepé GUSTI pada mangan pisungsung sing Mahasutyi. Ing kono kuwi enggoné pada ndèkèk pisungsung sing Mahasutyi, kurban panganan, kurban ngluwari dosa lan kurban denda, awit panggonan kuwi sutyi. Yèn para imam mlebu ing panggonan sutyi, ora bakal metu menyang plataran njaba, sak durungé nyopot sandangan ing kono ya kuwi sandangané sing dienggo waktu nganakké pangabekti, awit sandangan mau sutyi. Mulané kudu nganggo sandangan liyané, sakwisé mengkono terus kena menyang panggonané umaté.” Sakwisé rampung enggoné ngukur gedong-gedong ing njeruh kabèh, aku terus digawa menyang gapura sing madep mengétan, terus piyambaké ngukur panggonané griya sutyi mau. Sisih wétan diukur nganggo teken ukuran: 500 éluh miturut teken ukuran kuwi. Piyambaké terus ngalih lan ngukur sisih lor: 500 éluh miturut teken ukuran. Terus ngalih menèh lan ngukur sisih kidul: 500 éluh miturut teken ukuran. Terus ngalih mengulon terus ngukur: 500 éluh miturut teken ukuran. Sisihé papat pisan diukur. Ing sak ubengé panggonan kuwi ana témboké: dawané 500 éluh lan ambané 500 éluh. Kuwi kanggo misahaké sing sutyi karo sing ora sutyi. Aku terus digawa menyang gapura, ya kuwi gapura sing madep mengétan. Kamulyané Gusti Allahé Israèl teka sangka wétan terus krungu swara kaya swarané grojokan lan bumi kétok semlorot awit sangka kamulyan-Né. Sing tak deleng waktu Gusti teka perlu ngentèkké kuta kuwi lan kaya sing tak deleng ing pinggir kali Kebar, mulané aku terus sujut. Waktu kamulyané GUSTI mlebu ing griya sutyi, ngliwati gapura sing madep mengétan. Roh mau terus njunjung aku lan nggawa aku menyang plataran njeruh, griya sutyi kuwi kebak karo kamulyané GUSTI. Aku terus krungu Piyambaké ngomongi aku sangka sak njeruhné griya sutyi —wong lanang sing ngukur griya sutyi mau ngadek nang sandingku— mengkéné tembungé Gusti marang aku: “Hé, anaké manungsa, kuwi dampar-Ku lan panggoné tlapakan-Ku; Aku bakal manggon ing kéné ing sak tengahé wong Israèl, tekan sak lawas-lawasé lan turunané Israèl ora bakal najisaké asma-Ku menèh sing sutyi, ya wong-wong kuwi kabèh, ya para ratuné, karo enggoné mlaku bédang utawa karo layoné para ratuné sing wis pada mati; uga ora karo mernahké tlundakané lawangé tyedak ing ngarep lawang-Ku utawa ngedekké tyagak-tyagaké lawangé tyedak karo tyagak-tyagaké lawang-Ku, nganti mung témbok sing misahaké Aku lan wong-wong mau. Enggoné najisaké asma-Ku sing sutyi karo pertingkahé sing ala, mulané awit sangka nesu-Ku terus bakal Tak entèkké. Saiki bakal pada ngedohké enggoné ora setia lan layoné para ratuné sangka ngarep-Ku lan Aku bakal manggon ing sak tengahé tekan sak lawas-lawasé. Nanging kowé, hé, anaké manungsa, kowé ndunungna marang turunané Israèl bab griya sutyi iki, supaya pada kisinan weruh kesalahan-kesalahané; uga bab rupané lan tata-tyarané griya sutyi kuwi. Nanging yèn pada rumangsa kisinan weruh samubarang kabèh sing ditindakké, griya sutyi kuwi gambaren, pérang-pérangané, lawang-lawangé metu lan lawang-lawangé mlebu lan wujud-wujudé kabèh; pada ngertia marang kabèh pernatané lan angger-anggeré lan kuwi tulisen ing ngarepé, supaya terus pada nglakoni kabèh angger-anggeré lan pernatané karo setia. Iki katetepané kanggo griya sutyi kuwi: panggonan ing putyuké gunung kuwi kabèh Mahasutyi. Ya iki sing ditentokké kanggo griya sutyi kuwi.” Iki ukuran-ukurané mesbèh nganggo ukuran éluh, ya kuwi éluh sing dawané pada karo éluh lumrah ditambahi sak èpèk-èpèk tangan: kalèné njeruhné sak éluh, ambané sak éluh lan ing sak ubengé kalèn, pinggirané duwuré sak èpèk-èpèk tangan. Iki duwuré mesbèh kuwi: sangka dasaré ing lemah nganti tekan pinggiran ngisor ana rong éluh lan ambané pinggiran mau sak éluh. Sangka pinggiran ngisor nganti tekan pinggiran nduwur ana patang éluh nanging lés-pinggiré ambané uga sak éluh. Prapèn mau duwuré patang éluh lan ana sunguné papat. Prapèné dawané rolas éluh lan ambané rolas éluh, dadiné pesagi. Lés-pinggiré prapèn kuwi dawané patbelas éluh lan ambané patbelas éluh, dadi uga pesagi. Ing sak ubengé mesbèh mau ana kalèné, sing ambané sak éluh lan ing sak ubengé kalèn kuwi ana pinggirané, sing ambané setengah éluh. Undak-undakané mesbèh ing sisih wétan. Aku terus diomongi: “Hé, anaké manungsa, mengkéné tembungé Gusti GUSTI: pernatan kanggo mesbèh kuwi mengkéné: Yèn wis rampung penggawéné lan bakal diwiwiti masrahaké kurban obongan ing kono lan bakal nyiramké getih, para imam turunané Lèwi turunané Sadok wènèhana sapi lanang siji sing ijik nom kanggo kurban ngluwari dosa, awit ya wong-wong kuwi sing Tak lilani ngadep ing ngarep-Ku perlu masrahaké pangabekti. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Lan kowé njupuka getih kuwi setitik terus lèlètna ing sunguné mesbèh papat pisan lan ing pojoké papat mubengé lan ing pinggiré mubeng; kaya mengkono enggonmu nyutyèkké mesbèh mau lan enggonmu nganakké rukunan kanggo kuwi. Kowé terus njupuka sapi lanang kanggo kurban ngluwari dosa mau, kuwi kudu diobong ing panggonan sing wis ditemtokké ing panggonané griya sutyi, ing sak njabané panggonan sutyi. Ing dina sing kaping pindo kowé masrahna wedus lanang sing tanpa tyiri kanggo kurban ngluwari dosa lan mesbèhé sutyèkna kaya waktu disutyèkké karo sapi lanang. Sakwisé kowé ngrampungké upatyara nyutyèkké kuwi, kowé masrahna sapi lanang nom sing tanpa tyiri siji lan wedus gèmbèl lanang siji tunggalé wedus-wedus gèmbèl sing tanpa tyiri. Kuwi gawanen ing ngarepé GUSTI lan imam-imam terus pada nyawur-nyawurna uyah kéwan-kéwan kuwi terus pasrahna kanggo kurban obongan marang GUSTI. Ing sak njeruhné pitung dina ing saben dinané kowé ngolaha wedus siji kanggo kurban ngluwari dosa; kowé uga ngolaha sapi lanang nom siji lan wedus gèmbèl lanang siji tunggalé wedus-wedus sing tanpa tyiri. Pitung dina suwéné enggoné kudu nebus lan nyutyèkké mesbèh kuwi; mengkono kuwi tyarané enggoné ngresmèkké mesbèh. Sakwisé mungkasi pitung dina, ing dina kaping wolu lan sak terusé imam-imam pada masrahna kurban-kurbanmu obongan lan kurban-kurban keslametanmu ing mesbèh kono; ing kono Aku bakal seneng marang kowé kabèh. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” Sakwisé mengkono piyambaké nggawa mulih aku menyang gapurané njaba griya sutyi, sing madep mengétan; gapura iki minep. GUSTI terus ngomong marang aku: “Gapura iki kudu terus minep, ora kena menga lan aja nganti ana wong sing mlebu mréné, awit GUSTI, Gusti Allahé Israèl, wis mlebu metu ing kéné; mulané gapura iki kudu terus minep. Mung ratu awit dadi ratu, dililani njagong ing kono lan mangan ing ngarepé GUSTI. Ratu kuwi bakal mlebu metu ing kamaré gapura lan enggoné mlebu-metu ya liwat ing kono.” Aku terus digawa ngliwati gapura lor menyang ngarepé griya sutyi; aku weruh griya sutyi kebak karo kamulyané GUSTI; aku terus sujut nyembah. GUSTI ngomong marang aku: “Hé, anaké manungsa, delengen sing tenan, delengen karo tliti lan rungokna karo tenan samubarang kabèh sing bakal Tak omongaké marang kowé bab pernatan-pernatané griyané sutyi GUSTI lan kabèh angger-anggeré lan gatèkna tenan sapa sing dililani olèh mlebu lan sapa sing kudu ditampik sangka panggonan sutyi kuwi. Kowé ngomonga marang golongan pambruntak, ya kuwi turunané Israèl: Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Hé, turunané Israèl, penggawému sing ala kuwi wis tyukup, ya kuwi enggonmu nglilani wong-wong mantya, wong-wong sing ora sunat atiné lan awaké, mlebu ing griya sutyi-Ku lan awit mengkono pada najisaké griya sutyi kuwi waktu kowé pada masrahaké panganan-Ku, ya kuwi gajihé lan getih. Awit sangka penggawému sing mengkono kuwi kowé pada ngrusak perjanjian-Ku ngungkuli kabèh tumindakmu sing ala sing uwis-uwis. Kowé ora pada njaga marang barang-barang-Ku sing sutyi lan kowé pada ngangkat wong-wong mau, kowé ndadèkké sing nindakké kuwajipanmu marang Aku ing griya sutyi-Ku. Awit sangka kuwi mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Wong-wong mantya sing atiné lan awaké ora disunat, siji waé ora ana sing dililani mlebu ing griya sutyi-Ku, ya kuwi saben wong mantya ing sak tengahé wong Israèl. Nanging wong-wong Lèwi sing ngedohi Aku waktu Israèl nandangi mblarah ninggalké Aku, manut brahala-brahalané, kuwi sing pada nanggung paukumané. Ing griya sutyi-Ku ya para wong Lèwi kuwi sing nduwèni kuwajipan jaga ing gapura-gapurané griya sutyi; ya wong-wong kuwi sing kuwajipan mbelèh kurban obongan lan kurban sing dibelèh kanggo bangsa kuwi lan nindakké kuwajipan kanggo bangsa kuwi kanggo enggoné ngladèni marang bangsa kuwi. Awit para wong Lèwi kuwi wis ngladèni marang bangsa kuwi, ing ngarepé para brahalané lan kanggo turunané Israèl terus wis dadi sandungan, sing njalari tibané kesalahan, ya awit sangka kuwi Aku sumpah kanggo wong-wong kuwi - mengkono tembungé Gusti GUSTI - wong-wong kuwi bakal nanggung paukumané déwé. Ora bakal pada ngadep ing ngarep-Ku perlu nindakké penggawéané imam ing ngarep-Ku utawa ya ora bakal nyedaki kabèh barang-Ku sing sutyi lan pisungsung-pisungsung sing Mahasutyi; bakal pada nanggung kewirangané awit sangka pratingkah-pratingkahé sing ala. Mulané wong-wong kuwi mung bakal Tak tetepké dadi sing pada nyambut nggawé ing griya sutyi lan ngladèni ing bab samubarang kabèh sing gegandèngan karo kuwi lan nindakké samubarang kabèh sing perlu ing kono. Nanging para imam, wong Lèwi turunané Sadok, sing nindakké kuwajipan-kuwajipan ing panggonan sutyi-Ku, waktu wong Israèl pada mblarah ninggalké Aku, ya para wong kuwi sing bakal ngadep ing ngarep-Ku perlu masrahaké marang Aku gajihé lan getih. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Wong-wong kuwi sing bakal ngadep ing ngarep-Ku perlu nindakké pangabekti lan sing bakal nindakké kuwajipané kanggo Aku. Yèn para imam arep mlebu ngliwati gapura-gapura plataran njeruh, kudu nganggo sandangan mori lenan, ora kena nganggo sandangan wulu wedus yèn nalika nindakké kuwajipané ing gapura-gapura ing plataran njeruh utawa nalika nindakké ngabekti ing griya sutyi. Kudu nganggo serban mori lenan lan tylona mori lenan lan aja nganti nganggo sabuk sing ndadèkké kringeten. Yèn metu menyang plataran njaba nemoni umat duwèké GUSTI, kudu nyopot sandangané sing dienggo waktu nindakké pangabekti, kuwi kudu disimpen ing kamar-kamar sutyi, terus nganggo sandangan liyané, supaya umat kuwi aja dadi sutyi awit kedemok karo sandangan mau. Ora kena gundul nanging ya ora kena rambut dawa, kudu diingu tyendek! Para imam ora kena ngombé anggur, yèn arep mlebu ing plataran njeruh. Randa utawa wong wadon sing wis dipegat karo sing lanang ora kena dipèk bojo, nanging mung prawan turunané Israèl utawa randané imam, kuwi kena dipèk bojo. Para imam kuwi kudu mulangi marang umat-Ku bab béda-bédané sing sutyi lan sing ora sutyi lan nerangaké béda-bédané sing reget lan sing ora reget. Yèn ana perkara kudu nandangi dadi rèkter lan enggoné ngadili kudu miturut pernatan-pernatan-Ku. Ing dina-dina gedé duwèk-Ku para imam kudu nindakké angger-angger-Ku lan katetepan-katetepan-Ku lan dina sabat-Ku kudu disutyèkké. Para imam ora kena weruh layon awit jalaran sangka mengkono wong-wong mau terus dadi reget. Kena najisaké awaké mung kanggo layoné bapaké, ibuné, anaké lanang utawa wadon, kakangé utawa adiké lanang, yuné utawa adiké wadon sing durung omah-omah. Sakwisé nyutyèkké awaké terus ngitunga pitung dina engkas, nanging ing dina mlebuné menyang griya sutyi menèh, menyang plataran njeruh perlu nindakké ngabekti ing griya sutyi, kudu masrahaké kurban ngluwari dosané. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Para imam ora olèh tanah panduman, awit Aku sing dadi pandumané lan aja diwènèhi tanah ing Israèl, awit Aku sing dadi pandumané. Kurban, kurban ngluwari dosa lan kurban denda kuwi sing kena mangan mung para imam, mengkono uga kabèh sing didèwèkké ing negara Israèl, kuwi dadi pandumané. Sak terusé apa sing betyik déwé sangka mbarepé apa waé lan sak kabèhé kurban betyik apa waé, sak kabèhé kurbanmu sing didèwèkké kuwi dadi pandumané para imam; uga glepungmu gandum sing apik déwé kuwi kudu kok wènèhaké marang imam, supaya anakmu olèha berkah. Kabèh manuk utawa kéwan sing wis mati, utawa turahané kéwan galak kuwi ora kena dipangan karo para imam.” “Yèn kowé pada ngedum negara kuwi dadi tanah pandumanmu karo tyara dilotré, kowé ndèwèkna sak bagéan lemah kuwi dadi pisungsung sing sutyi kanggo GUSTI, dawané 25.000 éluh lan ambané 20.000 éluh. Tanah ing njeruhné wates iki kabèh kuwi sutyi. Tanah kuwi ana sing disediakké kanggo panggonan sutyi, rupané pesagi papat, dawané lan ambané 500 éluh lan ing sak ubengé ana lapangan sing ambané sèket éluh. Ing tanah sing wis diukur mau kowé ngukura sak bagéan sing dawané 25.000 éluh lan ambané 10.000 éluh: ya ing kono kuwi panggonané panggonan sutyi lan pérangan iki Mahasutyi. Iki pérangan sing sutyi kanggo negara kuwi lan dadi panggoné para imam sing nindakké ngabekti ing panggonan sutyi, sing pada ngadep ngladèni marang GUSTI. Kuwi panggonan omahé para imam lan dadi bawah sutyi kanggo ing panggonan sutyi. Sing dawané 25.000 éluh lan ambané 10.000 éluh kuwi dadi duwèké wong-wong Lèwi sing kuwajipané ngladèni ing griya sutyi; kuwi kuta-kutané, panggonané. Sing dadi duwèké kuta Yérusalèm temokna: ambané 5000 éluh, dawané 25.000 éluh lan adu watesé karo pisungsung kanggo Aku. Kuwi kanggo turunané Israèl kabèh. Nanging bagéan ratu kuwi kudu manggon ing kuloné lan wétané pisungsung sing sutyi lan duwèké kuta kuwi kudu adu watesé karo pérangan loro mau. Sisihé kulon kudu nganti tekan wates kulon lan sisihé wétan kudu tekan wates wétan. Dadi dawané kudu pada karo dawané bagéané taler Israèl siji, ya kuwi wiwit wates kulon nganti tekan wates wétan ing negara kuwi. Kuwi sing dadi bagéané ing negara Israèl. Lan para ratu Israèl ora bakal nindes umat-Ku menèh lan bakal pada masrahaké negara kuwi marang turunané Israèl miturut taler-taleré.” Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: “Kuwi wis tyukup, hé, para ratu Israèl, kowé ngedohana nandangi nindes lan aniaya lan nandangana keadilan lan kabeneran; mandeka enggonmu nindakké penindesan, ya kuwi enggonmu nundungi umat-Ku sangka negara, sing dadi duwèké; mengkono tembungé Gusti GUSTI. Wis sak pantesé yèn kowé nggunakké timbangan sing bener, éfa sing bener lan bat sing bener. Wis sak pantesé yèn éfa lan bat kuwi takerané pada, dadi sak bat isiné sak prasepuluh omèr lan sak éfa uga sak prasepuluh omèr. Dadi takeran-takeran kuwi manut omèr. Kanggo kowé kabèh wis sak pantesé yèn sak syikal kuwi pada karo rong puluh géra, limang syikal ya limang syikal lan sepuluh syikal ya sepuluh syikal, lan sèket syikal kuwi ana sak mina. Iki pisungsung sing kudu pada kok pasrahké: sak para enem éfa sangka gandum sak homèr lan sak para enem éfa sangka jewawut sak homèr. Nanging katetepan kanggo lenga mengkéné: sak prasepuluh bat sangka sak kor; sak kor kuwi pada karo sepuluh bat. Saben tyempé wedus gèmbèl 200 duwèké brayat siji dijukuk siji. Kuwi kabèh kanggo kurban panganan lan kurban obongan lan kurban keslametan kanggo nganakké rukunan kanggo wong-wong mau. Mengkono tembungé Gusti GUSTI. Kabèh rayaté negara kudu masrahaké pisungsung marang ratuné Israèl. Nanging ratu sing tanggung jawap kanggo kurban obongan, kurban panganan, kurban ombèn-ombèn yèn nalika dina gedé, sasi anyar, dina sabat lan saben turunané Israèl nganakké riyaya. Ratu sing kudu nyawiské kurban ngluwari dosa, kurban panganan, kurban obongan lan kurban keslametan kanggo nganakké rukunan kanggo turunané Israèl.” Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: “Ing sasi kaping pisan, tanggal siji sasi kuwi kowé njupuka sapi lanang nom siji sing tanpa tyiri, panggonan sutyi kuwi terus sutyèkna. Imam njupuka getih kurban ngluwari dosa setitik lan lèlètna ing tyagak-tyagaké griya sutyi lan ing pojoké papat lés-pinggiré mesbèh lan ing tyagak-tyagaké gapura plataran njeruh. Mengkono uga ing tanggal sepisan sasi kaping pitu kowé ya tumindaka mengkono kanggo para wong sing nglakoni dosa ora karo disengaja lan ora weruh. Ing sasi kaping pisan, tanggal patbelas sasi kuwi kowé pada nganakna riyaya Paskah lan ing sak njeruhné pitung dina kowé pada mangana roti tanpa ragi. Ing dina kuwi ratu nyawisna sapi lanang kanggo kurban ngluwari dosa tumuju marang awaké déwé lan wong sak negara kabèh. Ing sak njeruhné pitung dina ing dina gedé kuwi, ratu nyawisna kurban obongan kanggo GUSTI: saben dina sapi lanang pitu lan wedus gèmbèl lanang pitu sing tanpa tyiri lan kanggo kurban ngluwari dosa saben dina wedus lanang siji. Kanggo kurban panganan ratu nyawisna glepung sak éfa karo sapi siji lan glepung sak éfa karo wedus gèmbèl lanang siji lan lenga sak hin kanggo sak éfa. Ing sasi kaping pitu, tanggal limalas sasi kuwi, ya kuwi ing dina gedé, ratu ya nganakna tyetyawisan kaya mengkéné iki suwéné pitung dina: kurban ngluwari dosa, kurban obongan, kurban panganan lan lenga.” Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: Gapura plataran njeruh sing madep mengétan kudu minep ing sak njeruhné nem dina, dina nyambut nggawé, nanging ing dina sabat supaya dibukak; ing dina sasi anyar uga kudu dibukak. Ratu kuwi enggoné bakal mlebu sangka njaba ngliwati kamaré gapura terus ngadek ing sak tyedaké tyagaké gapura kuwi. Ing waktu kuwi para imam pada ngolah kurban obongan lan kurban keslametané ratu mau, nanging ratu kuwi terus sujut nyembah ing ngarepé gapura kuwi, terus metu menèh. Nanging gapura kuwi nganti soré ora kena ditutup. Wong-wong ing negara ya kudu mèlu sujut nyembah ing ngarepé GUSTI ing gapura kono, ing dina sabat lan ing dina sasi anyar. Kurban obongan sing kudu dipasrahké karo ratu marang GUSTI ing dina sabat kuwi, wedus gèmbèl enem lan wedus gèmbèl lanang siji sing tanpa tyiri. Kurban panganan sing rupa wedus gèmbèl lanang kuwi kudu diolah karo glepung sak éfa, nanging kurban panganan sing rupa wedus-wedus gèmbèl liyané, kuwi gumantung karo kekuwatané lan lenga sak hin kanggo sak éfa. Ing sasi anyar kudu masrahaké sapi lanang nom siji sing tanpa tyiri, lan wedus gèmbèl enem lan wedus gèmbèl lanang siji sing tanpa tyiri. Kanggo kurban panganan, ratu kudu nyawiské glepung sak éfa karo sapi siji lan glepung sak éfa karo wedus gèmbèl lanang siji, nanging kurban panganan sing rupa wedus-wedus gèmbèl liyané gumantung kekuwatané, lan lenga sak hin kanggo sak éfa. Yèn ratu arep mlebu kuwi enggoné mlebu kudu ngliwati kamaré gapura lan metuné uga sangka kono. Nanging yèn para wong negara, ing dina riyaya mau pada nglumpuk ing ngarepé GUSTI, sing mlebu ngliwati gapura lor arep mèlu sujut nyembah, metuné liwat gapura kidul, nanging sing mlebuné ngliwati gapura kidul, metuné liwat gapura lor. Aja ana wong sing metuné liwat gapura sing mau diliwati waktu mlebuné, dadi saben wong metuné liwat ing gapura ing ngarepé. Nanging ratu kuwi mlebu metuné bareng karo wong-wong mau. Ing dina gedé lan ing dina riyaya-riyaya sing tetep, kudu ana kurban panganan; ya kuwi glepung sak éfa diolah karo sapi lanang siji lan glepung sak éfa diolah karo wedus gèmbèl lanang siji, nanging kurban panganan sing rupa wedus-wedus gèmbèl liyané kuwi gumantung kekuwatané, lan lenga sak hin kanggo sak éfa. Yèn ratu nyawiské kurban obongan kebungahan utawa kurban keslametan kebungahan kanggo GUSTI, kuwi dibukakké gapura ing sisih wétan lan ratu mau terus bakal masrahaké kurbané obongan lan kurbané keslametan kuwi kaya sing ditindakké ing dina sabat. Sakwisé mengkono terus metu lan gapurané terus kudu ditutup. Saben dina dèwèké kudu nyawiské wedus gèmbèl sing umur setaun sing tanpa tyiri kanggo kurban obongan kanggo GUSTI; kuwi kudu ditindakké saben ésuk. Kejaba kuwi saben ésuk kudu masrahaké kurban panganan glepung sak pranem éfa karo lenga sak pratelon hin kanggo nyampuri glepung sing betyik déwé mau; kuwi kurban panganan kanggo GUSTI, lan katetepan iki kanggo selawasé! Dadi saben ésuk wong-wong kudu masrahaké wedus gèmbèl lan kurban panganan lan lenga kanggo kurban obongan sing tetep. Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: “Yèn ratu ngekèki sak bagéan tanah pandumané marang salah sijiné anaké, kuwi terus dadi duwèké lan dadi tanah pandumané. Yèn ngekèki sak bagéan tanah pandumané marang salah sijiné abdiné, kuwi terus dadi duwèké nganti tekan taun keslametan, terus bali marang ratu kuwi menèh; mung para anak ratu sing kena nduwèni dadi warisané. Ratu aja nganti nglanggar tanah pandumané rayat, terus pada kedesek sangka negarané kuwi; mung duwèké déwé sing kena mariské marang anak-anaké, supaya umat-Ku aja nganti ana sing kedesek sangka tanah pandumané.” Aku terus digawa menyang kamar-kamaré ing sak loré panggonan sutyi, ngliwati lawang ing sandingé gapura, ing kono ing pérangan kulon déwé ana sakwijiné panggonan. Aku diomongi mengkéné: “Kéné iki panggonané para imam pada ngolah kurban denda lan kurban ngluwari dosa lan ngobong kurban panganan, lan kuwi ora kena digawa nang plataran njaba, supaya aja nganti nyutyèkké umaté.” Sakwisé mengkono aku terus dituntun nang plataran njaba lan aku dililani nang pojoké papat plataran kuwi, ing saben pojok ana platarané menèh. Ing pojoké papat plataran kuwi ana platarané tyilik, dawané patang puluh éluh lan ambané telung puluh éluh, kaping papaté kuwi ukurané pada. Platarané tyilik papat kuwi diubengi karo témbok lan ing panggonané ngisor témbok-témbok kuwi ana panggonané sing kanggo olah-olah. Piyambaké ngomong marang aku: “Iki pawon kanggo masak; para wong sing pada nduwèni kuwajipané ing griya sutyi enggoné ngolah kurban sing dibelèh kanggo rayat ing kéné.” Aku terus digawa bali nang lawangé griya sutyi, ing kono ana banyu sing mili metu sangka sak ngisoré tlundakané lawangé griya sutyi kuwi, lan iliné mengétan, awit griya sutyi kuwi uga madep mengétan; nanging iliné banyu mau sangka sak ngisoré pérangané griya sutyi ing sisih tengen, ing sak kidulé mesbèh. Aku terus dituntun metu ngliwati gapura lor lan aku digawa mubeng-mubeng sangka njaba nang gapura njaba sing madep mengétan, lan banyuné kuwi metu sangka sisih kidul. Wong lanang mau terus lunga mengétan karo nggawa tali ukuran; piyambaké ngukur 1000 éluh lan terus ngongkon marang aku supaya nyemplung ing banyu kono, njeruhné banyu sak polok. Piyambaké ngukur 1000 éluh menèh lan ngongkon marang aku supaya nyemplung menèh, saiki jeruné wis sak dengkul; piyambaké terus ngukur 1000 éluh menèh lan ngongkon marang aku supaya nyemplung menèh, saiki jeruné wis sak bangkèkan. Panjenengané ngukur sepisan menèh 1000 éluh, saiki banyu kuwi wis dadi kali, aku ora bisa mlaku menèh ing kono, awit banyuné wis mundak duwur, terus wong bisa nglangi. Kali sing wis ora kena disabrangi menèh. Aku terus diomongi: “Hé, anaké manungsa, apa kuwi wis kok deleng?” Aku terus digawa bali metu ing uruté pinggir kali. Sak jeruné mlaku bali kuwi, ing pinggiré kali kiwa tengen ana wit-witané okèh. Piyambaké ngomong marang aku: “Kali iki mili nang panggonan wétan, lan medun menyang Araba-Yordan, lan mbludak menyang segara Asin; banyuné sing asin banget kuwi terus dadi tawa, terus menyang ngendi waé iliné kali kuwi, kabèh makluk sing urip sing kemroyok ing kono bakal urip. Iwaké bakal dadi okèh, awit menyang ngendi waé parané banyu kuwi, ing kono banyuné segara terus dadi tawa, lan menyang ngendi waé iliné kali kuwi, samubarang kabèh ing kono bakal urip. Mulané ing sak uruté pinggir kali mau wiwit ing En-Gedi nganti tekan En-Eglaim kebak wong sing pada golèk iwak; bawah kono terus dadi panggonan mépé jala lan ing kali kono ana iwaké werna-werna, kaya iwak-iwak ing segara gedé, okèh banget. Nanging kalèn-kalèné lan rawa-rawané ora dadi tawa, kuwi dadi panggonan njupuk uyah. Ing pinggiré kali kiwa tengen ana wité wowohan werna-werna, sing godongé ora alum lan wohé ora entèk-entèk; saben sasi woh menèh, awit wit-witan kuwi olèh banyu sangka panggonan sing sutyi kuwi. Wohé bakal dadi pangan, nanging godongé kanggo tamba.” Mengkéné tembungé Gusti GUSTI: “Iki wates-watesé negara sing kudu kok edum-edum dadi tanah pandumanmu ing antarané taleré Israèl rolas, Yosèf nampa rong bagéan. Tanah kuwi kudu kok edum rata, ya kuwi tanah sing karo sumpah Tak janjèkké Tak wènèhaké marang leluhurmu, mulané tanah kuwi dadi tanah pandumanmu. Iki watesé tanah kuwi, ing sisih lor: sangka segara gedé terus, ngliwati Hètlon tekan dalan sing mlebu ing Hamat terus, ngliwati Sédad, Berota, Sibraim, sing manggon ing antarané kuta Damaskus lan panggonané kuta Hamat, terus tekan Hasar-Enan ing panggonané kuta Hauran. Dadi tapel watesé kuwi wiwit ing segara nganti tekan Hasar-Enan, nganti panggonané kuta Damaskus kuwi uga panggonané kuta Hamat ing sak loré. Kuwi ing sisih lor. Ing sisih wétan: wiwit sangka Hasar-Enan ing antarané Hauran lan Damaskus, laut Yordan dadi tapel watesé ing antarané Giléad lan tanah Israèl, terus nuju ing segara Wétan nganti tekan Tamar. Kuwi ing sisih wétan. Ing sisih kidul: tapel watesé wiwit sangka Tamar terus, ngliwati sumber Mériba ing sak tyedaké Kadèsy, terus nganti tekan kali Egipte, terus nganti tekan segara Gedé. Ya kuwi tapel watesé ing sisih kidul, watesé karo Negeb. Ing sisih kulon: segara Gedé dadi tapel watesé nganti tekan panggonan mlebuné dalan menyang Hamat. Kuwi ing sisih kulon.” “Tanah iki sing kudu kok edum ing tengahmu kabèh miturut taler-taleré Israèl. Kuwi kudu kok edum dadi tanah panduman ing tengahmu kabèh lan ing antarané para wong mantya sing pada manggon ing tengahmu, sing pada anak-anak ing sak tengahmu lan kuwi kudu kok rumati pada kaya wong Israèl asli; kuwi ya kudu olèh bagéan tanah panduman ing sak tengahé taler-taleré Israèl. Dadi yèn ing sak tengahé sakwijiné taleré ana wong mantya, kuwi kudu kok wènèhi tanah panduman. Mengkono tembungé Gusti Allah, GUSTI. Iki jenengé taler-taleré mau: Sing sangka lor déwé: wiwit ing segara, terus, ngliwati Hètlon, tekan panggonan mlebuné dalan menyang Hamat, Hasar-Enan, mulané panggonané kuta Damaskus, sing tyedak karo Hamat, ing sisih loré; wiwit tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon, kuwi bagéané Dan. Adu wates karo panggonané Dan, sangka tapel watesé wétan nganti tapel watesé kulon, kuwi bagéané Asyèra. Adu wates karo panggonané Asyèra, sangka tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon, kuwi bagéané Naftali. Adu wates karo panggonané Naftali, sangka tapel watesé wétan nganti tapel watesé kulon, kuwi bagéané Manasé. Adu wates karo panggonané Manasé, sangka tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon, kuwi panggonané Efraim. Adu wates karo panggonané Efraim, sangka tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon, kuwi bagéané Rubèn. Adu wates karo panggonané Rubèn, wiwit sangka tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon, kuwi bagéané Yéhuda. Adu wates karo panggonané Yéhuda, wiwit sangka tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon, ing kono ana pisungsung, sing kudu kok dèwèkké, ya kuwi sing ambané 25.000 éluh, lan dawané pada karo dawané sak bagéan, ya kuwi wiwit sangka tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon, lan ing sak tengahé kono kanggo panggonan sutyi. Pérangan pisungsung sing kudu kok dèwèkké kanggo GUSTI kuwi dawané 25.000 éluh lan ambané 20.000 éluh. Pisungsung sing sutyi kuwi kanggo para imam: ing sisih lor lan kidul dawané 25.000 éluh, nanging ambané ing sisih wétan lan kulon 10.000 éluh. Panggonan sutyi kanggo GUSTI manggon ing tengahé. Ya iki bagéan imam-imam sing wis disutyèkké, ya kuwi para turunané Sadok, sing nglakoni kuwajipané kanggo Aku lan sing ora mèlu nandangi nyasar ing sak jeruné durakané wong Israèl, ya kuwi para wong Lèwi. Iki panggonané tanah sing wis didèwèkké, sing disediakké kanggo wong-wong mau, sing adu wates karo bagéané para wong Lèwi. Iki bab sing Mahasutyi. Bagéané para wong Lèwi jèjèr karo panggonané para imam, dawané 25.000 éluh lan ambané 10.000 éluh. Dadi gunggungé: dawané 25.000 éluh, ambané 20.000 éluh. Kuwi setitik waé ora kena didol utawa diijoli, lan panggonan kuwi panggonané sing betyik déwé ora kena dikèkké marang wong liyané, awit kuwi sutyi kanggo GUSTI. Turahané ambané, ya kuwi ijik 5000 éluh, sing adu wates karo sing 25.000 éluh, kuwi ora sutyi, kuwi kanggo keperluané kuta, dienggoni lan kanggo kebon. Nanging ukurané mengkéné: sisih lor lan kidul 4500 éluh, sisih wétan lan kulon uga 4500 éluh. Ing sak ubengé kuta kuwi ana ara-arané, sisih lor lan kidul 250 éluh, lan sisih wétan lan kulon uga 250 éluh. Turahané dawané, sing jèjèr karo pisungsung sing sutyi kuwi, sisih wétan 10.000 éluh, sisih kulon 10.000 éluh, nanging pametuné dadi pangané para sing nyambutgawé ing kuta kono. Wong-wong iki, sing asal-usulé sangka taler-taleré Israèl kabèh, kuwi sing bakal nggarap lemah mau. Pisungsung kuwi jembaré kabèh ana 25.000 éluh kaping 25.000 éluh. Kuwi ndèwèkna sing kanggo pisungsung sing sutyi uga panggonané kuta kuwi rupa pesagi. Sak luwihé mau kuwi duwèké ratu, ya kuwi ing wétané lan ing kuloné pisungsung sing sutyi lan panggonané kuta kuwi, uga adu wates karo sing 25.000 éluh kuwi, mengétan nganti tekan tapel watesé wétan lan mengulon nganti tekan tapel watesé kulon lan jèjèr karo panggonané taler-taleré liyané, kuwi kanggo ratu. Pisungsung sing sutyi lan griya sutyi manggon ing tengahé panggonan kono. Kejaba duwèké para wong Lèwi lan duwèké kuta kuwi - sing manggon ing tengahé panggonané ratu mau - sing diapit karo panggonané Yéhuda lan Bényamin, kuwi kanggo ratu. Nanging kanggo taler-taleré liyané: wiwit ing tapel watesé wétan tekan tapel watesé kulon kuwi kanggo Bényamin. Adu wates karo panggonané Bényamin, wiwit ing tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon kuwi kanggo Siméon. Adu wates karo panggonané Siméon wiwit ing tapel watesé wétan nganti tekan tapel watesé kulon kuwi kanggo Isakar. Adu wates karo panggonané Isakar, wiwit ing tapel watesé wétan tekan tapel watesé kulon, kuwi kanggo Sébulon. Adu wates karo panggonané Sébulon, wiwit ing tapel watesé wétan tekan tapel watesé kulon, kuwi kanggo Gad. Tapel watesé panggonané Gad kuwi ing sisih kidul wiwit sangka Tamar nganti tekan kali Egipte, terus tekan segara Gedé. Ya iki negara sing kudu kok edum-edum dadi tanah panduman ing antarané taler-taleré Israèl lan kuwi bagéan-bagéané. Mengkono tembungé Gusti GUSTI.” “Iki lawang-lawangé metu kuta kuwi: ing sisih lor, ukurané 4500 éluh, ana gapurané telu, gapura Rubèn, gapura Yéhuda lan gapura Lèwi - awit gapura-gapura kuta kuwi dijenengaké miturut jeneng-jenengé taler-taleré Israèl—. Ing sisih wétan ukurané 4500 éluh, ana gapurané telu, kuwi gapura Yosèf, gapura Bényamin lan gapura Dan. Ing sisih kidul, ukurané 4500 éluh, uga ana gapurané telu, kuwi gapura Siméon, gapura Isakar lan gapura Sébulon. Ing sisih kulon sing ukurané 4500 éluh, uga ana gapurané telu, kuwi gapura Gad, gapura Asyèra lan gapura Naftali. Dadi mubengé kuta kuwi ana 18.000 éluh. Wiwit waktu kuwi jenengé kuta kuwi: GUSTI ing kono.” Ing taun sing kaping telu pepréntahané Yoyakim, ratuné Yéhuda, Nebukadnésar, ratu ing negara Babèl, teka ing kuta Yérusalèm lan ngepung kuta kuwi. Yoyakim, ratu ing Yéhuda terus dipasrahké karo GUSTI ing tangané uga sak bagéan piranti griyané Gusti Allah. Kabèh kuwi digawa menyang negara Sinear, menyang omahé déwané. Ratu terus ngongkon Aspénas, para penggedéné pegawéné kraton, supaya nggawa wong Israèl, sing ijik turunané ratu lan tyedak turunané wong gedé, ya kuwi para nom-noman sing tanpa tyiri, sing ngganteng rupané, sing kanggonan kawityaksanan werna-werna, sing sugih kapinteran lan sing kanggonan pangertèn bab kaweruh, uga sing pada wis bisa ngabdi ing kratoné ratu, terus pada wulangana nulis lan basané wong Kasdim. Sak terusé ratu netepké kebutuhan pangané saben dinané wong-wong mau dijukukké sangka pangané ratu lan sangka anggur, sing adaté diombé, kaya mengkono wong-wong mau enggoné pada dirumati sak njeruhné telung taun, lan sakwisé kuwi kudu nyambutgawé kanggo ratu. Tunggalé wong mau ana sing klebu wong Yéhuda, ya kuwi Danièl, Hananya, Misaèl lan Asarya. Penggedéné pegawéné kraton mau ngekèki jenengé liyané. Danièl diwènèhi jeneng Bèlsasar, Hananya Sadrak, Misaèl Mésak lan Asarya Abèdnégo. Nanging Danièl mutusi ora bakal najisaké awaké karo pangané ratu lan anggur sing adaté diombé karo ratu, mulané njaluk marang para penggedéné pegawéné kraton, supaya ora usah najisaké awaké. Gusti Allah terus ngekèki kawelasan ing ngarepé penggedéné pegawéné kraton kuwi; nanging penggedéné pegawéné kraton kuwi terus ngomong marang Danièl: “Aku wedi, yèn ratu, sing wis netepaké pangan lan ngombému, mikir, yèn kowé kétok kurang seger yèn ditanding karo para nom-noman liyané, terus awit sangka kowé, aku dianggep salah karo ratu.” Danièl terus ngomong marang peladèn sing wis diangkat karo penggedéné pegawéné kraton sing dipasrahi Danièl, Hananya, Misaèl lan Asarya: “Sampéyan njajal kita sepuluh dina suwéné, kita pada dikèki pangan janganan lan ngombé banyu waé; sakwisé kuwi kita njaluk sampéyan mbandingké kahanané kita karo para nom-noman sing pada mangan pangané ratu, yèn wis terus pada dadèkna kaya sing sampéyan karepaké.” Penjaluké dituruti, terus pada dityoba suwéné sepuluh dina. Bareng wis kliwat sepuluh dina, kahanané nyata luwih betyik lan luwih lemu yèn dibanding karo wong nom-noman sing wis pada mangan pangané ratu. Sak terusé peladèn ngrumati saben-saben njupuk pangané lan ombèn-ombèn sing mesti pada diombé wong-wong, terus pada diwènèhi janganan. Nom-noman papat pada dikèki karo Gusti Allah kaweruh lan kapinteran bab tulisan lan kawityaksanan werna-werna, nanging Danièl uga kanggonan pangertèn bab wahyu lan impèn rupa-rupa. Bareng waktu sing ditetepaké karo ratu wis kliwat, ya kuwi enggoné wong-wong mau kudu terus diteraké, terus pada diajak karo para penggedéné pegawéné kraton nemoni marang ratu Nebukadnésar. Terus pada diajak omongan karo ratu lan tunggalé wong-wong mau ora ana sing madani Danièl, Hananya, Misaèl lan Asarya; kabèh pada kerja marang ratuné. Saben bab sing mbutuhké kawityaksanan lan pangertèn, sing ditakokké karo ratu marang wong-wong, panemuné wong-wong tikel sepuluh enggoné ngungkuli kepinterané para wong pinter lan para tukang ngramal ing sak ubengé kraton. Danièl enggoné ing kono nganti ing taun kaping pisan pepréntahané Korèsy. Ing taun sing kaping pindo pepréntahané Nebukadnésar, Nebukadnésar ngimpi; awit sangka kuwi atiné terus ora tentrem lan ora bisa turu. Ratu terus kongkonan nyeluk para wong pinter, para tukang ngramal, tukang sulap lan para wong Kasdim, dikongkon nerangaké impèn mau marang ratu; terus pada nemoni lan ngadek ing ngarepé ratu. Ratu ngomong marang wong-wong: “Aku ngimpi, lan awit sangka impèn kuwi atiku ora tentrem awit kepéngin weruh impèn kuwi.” Para wong Kasdim terus pada ngomong marang ratu (ing basa Aram): “Duh Ratu! Supaya langgeng keslametané ratu! Supaya gelem ngekèki ngerti bab impèn kuwi marang para abdimu iki, mengko kula bakal nduduhké tegesé.” Nanging semauré ratu marang wong Kasdim: “Aku wis nggawé putusan, ya kuwi yèn kowé ora pada ngekèki weruh marang aku bab impèn kuwi lan tegesé, kowé mesti bakal pada ditengkel-tengkel lan omahmu bakal pada dirubuhké didadèkké tumpukan regetan, nanging yèn kowé pada bisa ngekèki weruh bab impèné lan tegesé, kowé bakal pada nampa berkah, pawèh lan kehormatan sing gedé sangka aku. Mulané pada ngekèkana weruh marang aku bab impèn kuwi lan tegesé!” Wong-wong pada ngomong menèh: “Hayuk ratu kula, kula njaluk omongaké impèn kuwi marang para abdimu iki, mengko kula pada bakal ngunggahké tegesé.” Ratu nyauri, tembungé: “Aku ngerti ing sak temené, yèn kowé pada ngupaya ngolor-olor waktu, awit kowé pada weruh, yèn aku wis nggawé putusan, ya kuwi yèn kowé ora pada ngekèki weruh marang aku bab impèn kuwi, kowé bakal pada kenèng paukuman sing pada; lan aku ngerti, yèn kowé wis pada bebarengan bakal ngomong marang aku bab sing ora nyata lan goroh, nganti kahanan malih. Awit sangka kuwi omongna impèn kuwi marang aku, supaya aku ngerti, yèn kowé pada bisa ngomongké tegesé uga marang aku.” Tembung semauré para wong Kasdim mau marang ratu: “Ora ana wong siji waé ing sak lumahé bumi sing bisa ngekèki weruh bab penjaluké ratu! Lan ora tau ana ratu, sing senajan kepriyé waé gedéné lan gedé pangwasané njaluk sing mengkéné kuwi marang salah sijiné wong pinter, tukang ngramal utawa salah sijiné wong Kasdim. Penjaluké ratu kuwi liwat abot lan ora ana wong siji waé sing bisa ngekèki weruh bab kuwi marang ratu, kejaba para déwa sing ora manggon ing kumpulané manungsa.” Awit sangka kuwi ratu terus nesu banget lan bendu lan ngongkon ngentèkké kabèh wong wityaksana ing Babèl. Waktu préntah supaya para wong wityaksana pada dipatèni diumumké, Danièl uga kantya-kantyané uga diantyam bakal dipatèni. Danièl terus ngomong karo kepinterané pikiran lan kawityaksanan marang Ariok, penggedéné suradadu sing ngawal ratu, sing wis budal arep matèni para wong wityaksana ing Babèl, tembungé marang Ariok, penggedéné abdiné ratu mengkéné: “Apa sebabé, ratu ngabaraké préntah sing sak mono aboté kuwi?” Ariok terus nerangaké bab kuwi marang Danièl. Danièl terus nemoni ratuné lan njaluk, supaya dikèki waktu kanggo ngekèki weruh bab tegesé marang ratu. Sakwisé kuwi Danièl terus mulih ngekèki weruh bab lelakoné marang Hananya, Misaèl lan Asarya, kantya-kantyané, supaya terus pada njaluk kawelasan Gusti Allahé sak kabèhé langit ing bab sing ora dingertèni, terus Danièl sak kantyané ora bakal dientèkké bebarengan karo para wityaksana liyané ing Babèl. Banjur bab sing ora dingertèni terus kebukak marang Danièl ing sak njeruhné wahyu ing wayah mbengi. Danièl terus ngluhurké Gusti Allahé sak kabèhé langit. Mengkéné semauré Danièl: “Pinujia asmané Gusti Allah wiwit sangka kelanggengan tekan ing kelanggengan, awit kawityaksanan lan kekuwatan kuwi ing Panjenengané, sing ngrubah mangsa lan waktu, sing metyat para ratu lan ngangkat para ratu, sing ngekèki kawityaksanan marang para wong wityaksana lan kaweruh marang para wong sing kanggonan pangertèn; ya Panjenengané kuwi sing mbukak bab sing ora bisa dikira-kira lan sing didelikké; Panjenengané weruh apa ing pepeteng, uga pepadang ing Panjenengané. Duh, Gusti Allahé para leluhur kula, Panjenengan kula puji lan kula luhurké, awit Panjenengan gelem mulangi marang kula kawityaksanan lan kekuwatan lan saiki wis ngekèki ngerti marang kita bab perkarané ratu.” Awit sangka kuwi Danièl terus nemoni Ariok, sing wis dikèki préntah karo ratu supaya ngentèkké para wong wityaksana ing Babèl; terus budal lan ngomong mengkéné: “Para wong wityaksana ing Babèl kuwi aja nganti sampéyan entèkké! Sampéyan kula njaluk ngeterké kula ing ngarepé ratu, mengko kula bakal ngomongké tegesé ngimpiné marang ratu!” Danièl terus gelis-gelis diadepké karo Ariok ing ngarepé ratu lan terus ngomong marang ratu mengkéné: “Abdimu wis olèh salah sijiné wong tunggalé wong boyongan sangka negara Yéhuda, sing bisa ngekèki weruh marang ratu bab tegesé ngimpiné.” Danièl sing jenengé Bèlsasar terus ditakoni karo ratu: “Apa tenan nyata kowé bisa ngomongké marang aku impènku sing wis aku weruh uga tegesé pisan?” Danièl nyauri, mengkéné semauré marang ratu: “Kedadian, sing ditakokké karo ratu kula, kuwi ora bisa didunungaké marang ratu karo wong wityaksana, tukang ngramal, wong pinter utawa tukang tenung. Mung ing swarga ana Gusti Allah sing bisa mbukak wewadi-wewadi; Panjenengané wis ngekèki ngerti marang ratu kula Nebukadnésar bab apa sing bakal kedadian ing dina-dina sing bakal teka. Malah impèn lan wahyu-wahyu sing diweruh karo ratu ing ambèn kuwi mengkéné: Nalika ing ambèn sampéyan turu, duh ratu, sampéyan ketukulan ati bab apa ing mbésuk bakal kedadian; lan Panjenengané sing mbukak kedadian-kedadian, wis ngekèki weruh marang ratu bab apa sing bakal kedadian. Malah kula wis dikèki ngerti bab wewadi kuwi, ora awit sangka kawityaksanan ing kula kuwi ngliwati kawityaksanané kabèh wong sing urip, nanging kuwi supaya tegesé dingertèni marang ratu kula, nanging supaya ratu ngerti apa sing dipikir karo ratu déwé. Duh ratu, ratu kula ngerti salah sijiné wahyu, ya kuwi salah sijiné retya sing gedé banget! Retya kuwi duwur, semlorot ngidap-idapi, ngadek ing ngarepé ratu kula lan kétok medèni. Malah retya kuwi, sirahé emas murni, dada karo tangané slaka, weteng lan bangkèkané tembaga, pupuné wesi, sikilé sak bagéan wesi lan sak bagéan lempung. Sak njeruhné ratu weruh, tanpa penggawéané tangan manungsa, ana watu sing utyul nyerang retya iki nuju ing sikilé wesi lan lempung nganti remuk. Pada sakwat sing wesi, lempung, tembaga, slaka lan emas pada remuk, lan kabèh dadi kaya kulit gabah ing penggilingan ing waktu panas, terus kabur karo angin, terus tilas-tilasé ora ana sing ditemokké. Nanging watu sing nyerang retya iki dadi gunung gedé sing ngebaki sak lumahé bumi kabèh. Kuwi ngimpiné ratu, saiki tegesé bakal pada kula omongké marang ratu: Duh ratu kula, ratuné kabèh ratu, sing wis dikèki karo Gusti Allahé sak ubengé langit, kraton, pangwasa, kekuwatan lan kamulyan lan sing tangané wis dipasrahi karo Panjenengané, anak-anaké manungsa ing endi-endi panggonan, kéwan-kéwan ing ara-ara lan manuk-manuk ing awang-awang lan sing dipilih dadi sing ngwasani kuwi mau kabèh, ya ratu kuwi sing dadi sesirahé emas mau. Nanging sakwisé ratu, bakal tukul kraton liya, sing kalah gedé tenimbang kratoné ratu kula; terus tukul kraton menèh, ya kuwi sing nomer telu, sing tembaga, sing ngwasani sak ubengé ndonya kabèh. Sakwisé kuwi bakal ana kraton sing nomer papat, sing atosé kaya wesi; persis kaya wesi sing ngremuk, kraton kuwi bakal ngremuk lan nglebur sak kabèhé. Uga sing dingertèni karo ratu, sikil lan driji-drijiné sak bagéan sing digawé lempungé tukang kendi lan sak bagéan wesi, kuwi tegesé, yèn kraton mau; pantyèn kraton iki ya atos kaya wesi, tyotyok karo sing diweruh karo ratu, wesi iki tyampuran karo lempung. Nanging kaya driji-drijiné sikil mau sak bagéan wesi lan sak bagéan menèh lempung, mengkéné uga kraton mau sak bagéan kuwat, lan sak bagéan ringkih. Malah ratu ngerti wesi tyampuran karo lempung, kuwi tegesé: pada bakal bebarengan karo bebojoan, nanging ora bakal bisa dadi siji tenan, kaya wesi anggèné ora bisa tyampuran karo lempung. Nanging ing jamané para ratu, Gusti Allahé sak ubengé langit bakal ngedekké salah sijiné kraton sing ora bakal rusak ing sak lawasé lan pangwasané ora bakal ngalih marang bangsa liya: kraton kuwi bakal ngalahké kabèh kraton lan pada dientèkké, nanging kraton kuwi déwé bakal ngadek ing sak lawas-lawasé, kaya sing diweruh karo ratu, ora awit sangka penggawéané tangané manungsa, ana watu sing mentyelat sangka gunung terus ngremuk wesi, tembaga, lempung, slaka lan emas mau. Gusti Allah sing Mahaluhur wis ngekèki ngerti marang ratu bab apa sing mbésuk bakal kedadian; impèn kuwi bener lan tegesé kenèng dipertyaya.” Nebukadnésar terus sujut lan nyembah marang Danièl; uga ngekèki préntah supaya dikèki kurban lan ambu-ambuan marang Danièl. Ratu ngomong marang Danièl: “Tenan Gusti Allahmu kuwi Gusti Allah sing ngungkuli kabèh allah lan nduwé pangwasa kanggo kabèh ratu lan mbukak wewadi-wewadi, awit kowé wis bisa mbukak perkara kuwi.” Danièl terus dikèki kaluhuran karo ratu: dikèki pawèh sing gedé lan diangkat dadi sing nggawa pangwasa ing sak ubengé panggonan Babèl lan dadi penggedéné kabèh wong wityaksana ing Babèl. Awit sangka penjaluké Danièl, ratu masrahaké pemrintahan ing panggonan Babèl marang Sadrak, Mésak lan Abèdnégo, nanging Danièl déwé mèlu ing kratoné ratu. Nebukadnésar nggawé retya emas sing duwuré suwidak éluh lan ambané nem éluh, sing didekké ing legokan Dura ing panggonan Babèl. Nebukadnésar terus nyeluk nglumpukké para wakil ratu, para sing nggawa pangwasa, para bupati, para juru rembuké negara, para juru gedong, para rèkter, para wong pinter hukum lan sak kabèhé penggedéné tanah, dikongkon nekani enggoné ngresmèkké retya sing wis didekké karo ratu kuwi. Para wakil ratu, para sing nggawa pangwasa, para bupati, para juru rembuk negara, para tukang gedong, para rèkter, para pinter hukum lan kabèh penggedéné distrik pada nglumpuk perlu nekani enggoné ngresmèkké retya sing wis diedekaké karo Nebukadnésar. Terus ana abdi kongkonan sing mbengok-mbengok karo swara banter: “Mengkéné sing dipréntahké marang kowé kabèh, hé! para bangsa, taleré bangsa lan sing basané apa waé: yèn kowé pada krungu swarané trompèt, sulingan, siter, rebab, gambus lan unèn-unèn liyané, kowé terus pada nyembaha marang retya sing wis diedekaké karo Nebukadnésar kuwi. Sapa sing ora sujut nyembah, sak nalika kuwi uga bakal dityemplungké ing pawon sing murup.” Mulané bareng kabèh bangsa pada krungu uniné trompèt, sulingan, siter, rebab, gambus lan unèn-unèn werna-werna, wong-wong sangka kabèh bangsa, taleré bangsa lan basa, terus pada sujut lan nyembah marang retya emas sing wis diedekaké karo Nebukadnésar kuwi. Ing waktu kuwi uga ana wong Kasdim sing pada nyalahké wong Ju. Kuwi pada ngomong marang Nebukadnésar: “Duh ratu, supaya langgeng keslametané ratu kula! Ratu wis ngabaraké préntah, yèn saben wong sing krungu muniné trompèt, sulingan, siter, rebab, gambus lan unèn-unèn werna-werna, kudu sujut nyembah marang retya emas kuwi, lan sapa sing ora sujut nyembah, bakal dityemplungké ing pawon sing murup. Ana wong Ju, sing wis dipasrahi pemrintahan ing panggonan Babèl karo ratu kula, ya kuwi Sadrak, Mésak lan Abèdnégo, wong kuwi ora pada perduli marang préntahé ratu, duh ratu: pada ora nyembah marang retyané ratu lan pada ora nyembah marang retya emas, sing wis diedekaké karo ratu.” Ing kono Nebukadnésar terus nesu lan préntah, supaya Sadrak, Mésak lan Abèdnégo diteraké. Bareng pada teka ing ngarepé ratu, Nebukadnésar ngomong: “Apa bener, hé Sadrak, Mésak lan Abèdnégo, yèn kowé ora pada nyembah marang retyaku lan ora nyembah marang retya emas sing aku ngedekké kuwi? Saiki, yèn kowé pada saguh, yèn kowé pada krungu uniné trompèt, sulingan, siter, rebab, gambus, lan unèn-unèn werna-werna, kowé pada sujuta marang retya sing aku nggawé kuwi! Nanging yèn kowé ora pada nyembah, pada sak nalika kowé bakal dityemplungké ing pawon sing murup. Yèn mengkono déwa ngendi sing bisa ngluwari kowé sangka tanganku?” Sadrak, Mésak lan Abèdnégo terus ngomong marang Nebukadnésar: “Ora ana gunané abdimu pada semaur ing bab kuwi marang ratu. Mbok menawa Gusti Allah kita, sing kita puji saguh ngluwari kita, kita ya pada bakal ditulungi karo Panjenengané sangka pawon murup kuwi lan sangka tangané ratu; nanging yèn ora, ratu supaya gelem mangertèni, yèn kita pada ora bakal nyembah marang retyané ratu lan ora bakal nyembah marang retya emas sing diedekaké karo ratu kuwi.” Ing kono Nebukadnésar luwih banget nesuné lan malih praupané kanggo Sadrak, Mésak lan Abèdnégo; terus ngongkon, supaya panasé pawon ditikelaké kaping pitu tenimbang karo sing lumrah, lan ngongkon marang wong sing rosa sangka antarané suradadu supaya Sadrak, Mésak lan Abèdnégo dibanda lan dityemplungké ing pawon sing murup kuwi. Wong telu terus dibanda, karo jubahé, tylanané, topiné lan sandangané liyané, terus dityemplungké ing pawon sing murup. Awit sangka banteré préntah ratu, pawon mau dipanaské luwih banget, nganti wong-wong sing pada ngangkat ngunggahké Sadrak, Mésak lan Abèdnégo kuwi pada kobong lan pada mati. Nanging wong telu ya kuwi Sadrak, Mésak lan Abèdnégo, pada tiba ing sak njeruhné pawon murup mau karo tali-banda. Sakwisé mengkono Nebukadnésar kagèt lan sak nalika terus ngadek lan ngomong marang para mentriné: “Sing kita tyemplungké ing geni karo tali-banda apa ora telu, ta?” Semauré para penggedé mau marang ratu: “Ya bener, duh ratu!” Tembungé: “Nanging aku weruh wong papat sing mlaku karo kepénak ing sak tengahé geni; ora pada ketaton, nanging sing kaping papaté kuwi rupané kaya anaké déwa!” Nebukadnésar terus nyedekki lawangé pawon sing murup kuwi lan ngomong, tembungé: “Sadrak, Mésak lan Abèdnégo, para abdiné Gusti Allah sing Mahaluhur, metua lan mrénéa!” Sadrak, Mésak lan Abèdnégo terus metu sangka geni. Para wakil ratu, para sing nggawa pangwasa, para bupati lan para mentriné pada nglumpuk lan pada weruh, yèn wong-wong kuwi pada ora mempan karo geni kuwi lan rambut ing sirahé ora gosong, sandangané jubah ora apa-apa, malah mambu geni waé ora. Nebukadnésar ngomong: “Pinujia Gusti Allahé Sadrak, Mésak lan Abèdnégo! Panjenengané wis ngutus mulékaté lan ngluwari wong-wong, sing pada pertyaya marang Panjenengané lan nerak tembungé ratu lan sing masrahaké awaké, awit pada ora gelem memuja lan nyembah saben allah kejaba Gusti Allahé. Mulané Aku ngabaraké préntah: saben wong tunggalé bangsa, taleré bangsa utawa sing basané apa waé, sing ngomongké ngèlèk-èlèk marang Gusti Allahé Sadrak, Mésak lan Abèdnégo, kuwi bakal ditengkel-tengkel lan omahé bakal dirubuhké didadèkké pawuhan, awit ora ana allah liyané sing bisa ngluwari mengkono kuwi.” Ratu terus ngekèki pangkat sing duwur marang Sadrak, Mésak lan Abèdnégo ing panggonan Babèl. Sangka Nebukadnésar marang wong-wong sangka kabèh bangsa lan basa, sing manggon ing sak lumahé bumi kabèh: “Supaya tentrem rahayumu saya tambah-tambah! Aku gelem nyeritakké tanda-tanda lan mujijat-mujijat sing wis ditindakké marang aku karo Gusti Allah sing Mahaluhur. Tenan gedéné mujijat-mujijat lan tenan enggoné ngidap-idapi mujijat-mujijaté! Kratoné kuwi kraton sing langgeng lan pepréntahané kuwi turun-temurun! Aku, Nebukadnésar, manggon ing panggonanku karo tentrem lan urip karo seneng-seneng ing kratonku; terus aku éntuk impèn sing ngagètké aku lan gambarané impènku ing peturonanku lan wahyu sing aku weruh ora nentremaké aku. Aku terus préntah ngongkon, supaya sak kabèhé wong wityaksana ing negara Babèl pada dityeluk nemoni marang aku, supaya pada ngekèki weruh marang aku bab tegesé impèn mau. Sakwisé mengkono para wong pinter, para tukang ngramal, para wong Kasdim lan para juru tenung pada nemoni ngadep lan aku terus nyeritakké impèn mau marang wong-wong kuwi, nanging pada ora bisa ngekèki kadunungan bab tegesé marang aku. Terus Danièl teka ing ngarepku, ya kuwi Danièl sing diarani Bèlsasar miturut asmané déwaku lan sing kebak karo rohé para déwa sing sutyi. Kuwi terus aku nyritakké bab impèn mau: Hé Bèlsasar, para penggedéné para wong pinter! Aku ngerti, yèn kowé kebak karo rohé para déwa sing sutyi lan ora ana perkara sing angèl kanggo kowé! Mulané wahyu impèn sing aku nampa iki omongna tegesé. Wahyu sing aku nampa ing peturonanku kuwi mengkéné: ing tengah-tengahé bumi ana sakwijiné wit sing duwur banget; wit kuwi dadi gedé lan kuwat, duwuré nganti sundul langit lan nganti kena dideleng sangka pojok-pojokané sak lumahé bumi kabèh. Godong-godongé apik, wohé gembel, pametuné dadi pangané sak rupané sing urip; kéwan-kéwan ing ara-ara pada ngiyup ing sak ngisoré lan manuk ing awang-awang pada nusuh ing pangé, uga kabèh makluk pada olèh pangan sangka kono. Sakwisé mengkono wahyu sing aku nampa ing peturonanku kuwi kétok ana wong jaga, wong sutyi, sing mudun sangka langit; kuwi mbengok banter banget, mengkéné tembungé: Wit kuwi tegoren lan pangé ketokana, godongé pritilana lan wohé sebar-sebarna; kéwan-kéwan bèn pada buyar sangka ngisoré, uga manuk-manuk sangka pangé! Nanging tunggaké tinggalen, mantyep ing bumi, talènana nganggo ranté wesi lan tembaga ing suketan sing seger ing ara-ara, bèn ketelesan karo ebuné langit lan bebarengan karo kéwan-kéwan olèh panduman suket ing bumi! Atiné manungsané bèn malih lan diwènèhi atiné kéwan. Enggoné mengkono kuwi suwéné nganti pitung mangsa. Tembungé iki miturut putusané sing pada njaga lan bab iki miturut tembungé para sutyi, supaya para wong sing urip ngertia, yèn sing Mahaluhur kuwi ngwasani kratoné manungsa lan ngekèkké kraton kuwi marang sapa sing dikarepké, malah senajan wong sing asor déwé bisa dikèki lungguhan kuwi karo Panjenengané. Ya kuwi impèn sing wis aku tampa, aku, Nebukadnésar; saiki kowé, Bèlsasar, dunungna tegesé marang aku, awit kabèh wong wityaksana ing kratonku pada ora bisa ndunungné tegesé marang aku; nanging kowé sing bisa, awit kowé kuwi kebak karo rohé para déwa sing sutyi!” Danièl sing jenengé Bèlsasar terus delek-delek nganti rodok suwé, kagèt karo mikiré. Ratu ngomong: “Bèlsasar, ngimpi lan tegesé aja nganti ngagètké kowé!” Semauré Bèlsasar: “Duh ratu kula, ngimpi kuwi supaya kanggo marang mungsuh-mungsuhé ratu lan tegesé marang mungsuhé ratu kula! Wit sing diweruh karo ratu kuwi, sing dadi gedé lan kuwat, sing duwuré nganti sundul langit lan kétok ing sak lumahé bumi, sing godongé apik-apik lan woh-wohé gembel lan kanggonan pangan kanggo kabèh sing urip, sing ngisoré kanggo mandeké kéwan-kéwan ing ara-ara lan pangé kanggo nusuh manuk-manuk ing awang-awang kuwi ratu, duh ratu, bendaraku sing wis dadi gedé lan kuwat, sing kamulyané okèh banget nganti sundul langit, sing pangwasané nganti teka ing pojokané bumi! Malah sing diweruh karo ratu, ya kuwi salah sijiné sing njaga, wong sing sutyi, sing mudun sangka langit karo mbengok: Wit iki tegoren lan patènana, nanging tunggaké bèn kèri mantyep ing lemah, ketalènan karo ranté wesi lan tembaga ing suketan sing seger ing ara-ara lan bèn ketelesan karo ebuné langit lan olèh panduman bebarengan karo kéwan-kéwan ing ara-ara, enggoné mengkono kuwi nganti pitung mangsa suwéné, kuwi tegesé mengkéné, duh ratu, lan kuwi putusané sing Mahaluhur kanggo bendara kula ratu: ratu bakal ditundung sangka antarané manungsa lan ratu bakal manggon ing sak tengahé kéwan-kéwan ing ara-ara; ratu bakal dikèki mangan suket, kaya sapi lan ratu bakal ketelesan karo ebuné langit; lan ratu ngalami mengkéné kuwi nganti pitung mangsa, nganti ratu ngakoni, yèn sing Mahaluhur kuwi ngwasani kratoné manungsa lan bisa ngekèkké kraton iki marang sapa sing dikarepké. Sing diomongké bab ngejarké tunggaké wit mau, kuwi tegesé: ratu bakal nyekel kraton kuwi menèh, sakwisé ratu ngakoni, yèn sing nduwé pangwasa kuwi Swarga. Awit sangka kuwi, duh ratu, supaya tembung piyé apiké kula kuwi ndadèkké ing senengé pikirané bendara kula: bendara kula supaya gelem ngilangi dosa karo tyara nindakké keadilan lan ngilangi kesalahan karo tyara ngekèki kawelasan marang wong sing ditindes; menawa keslametané bendara kula bakal dilestarèkké!” Kabèh mau ya kelakon ditibakké marang Nebukadnésar; awit sakwisé rolas sasi, waktu piyambaké nalika mlaku-mlaku ing nduwur lotèngé kraton ing Babèl, ratu terus ngetokké tembungé mengkéné: “Apa iki duduk Babèl sing gedé, sing wis aku mbangun dadi kuta kraton karo kekuwatané pangwasaku lan kanggo kaluhurané kamulyanku?” Durung entèk tembungé ratu, terus krungu swara sangka langit: “Hé! Nebukadnésar, kowé dikèki ngerti, yèn kraton wis ngalih sangka kowé; kowé bakal ditundung sangka antarané manungsa lan bakal manggon ing sak tengahé kéwan-kéwan ing ara-ara; kowé bakal dikèki pangan suket kaya sapi lan kuwi bakal kedadian marang kowé suwéné pitung mangsa, nganti kowé ngakoni, yèn sing Mahaluhur kuwi ngwasani kratoné manungsa lan bisa ngekèkké kraton kuwi marang sapa sing dikarepké!” Terus sak nalika tembungé kuwi kelakon kanggo Nebukadnésar, piyambaké ditundung sangka antarané manungsa lan mangan suket kaya sapi lan dèkné ketètèsan karo ebuné langit, rambuté dadi dawa kaya wuluné manuk garuda lan kukuné kaya kukuné manuk. Nanging bareng waktu sing ditemtokké wis kliwat, aku, Nebukadnésar ndangak nyawang ing langit lan pikirané bali menèh marang aku. Aku terus memuji marang sing Mahaluhur lan ngluhurké lan mulyakké Sing Urip langgeng, awit pangwasané kuwi pangwasa sing langgeng lan kratoné kuwi turun-temurun. Kabèh sing manggon ing bumi kuwi dianggep rèmèh; suradadu-suradaduné langit lan sing manggon ing bumi pada digawé miturut karo kekarepan-Né; lan ora ana wong siji-sijia sing bisa ngendek tangané karo ngomong marang Panjenengané: “Apa sing Panjenengan tandangi?” Waktu pikiranku bali marang aku, kaluhuran lan kamulyanku uga bali marang aku, ndadèkké luhuré kratonku. Para mentriku lan abdiku, para penggedéné pada metuk marang aku; aku dibalèké ing kratonku, malah aku terus nampa kaluhuran sing ngungkuli sing wis kepungkur. Saiki aku, Nebukadnésar, memuji, ngluhurké lan mulyakké Ratu ing swarga, sing kabèh penggawéané bener lan pangwasané kabèh pada adil lan kwasa ngasorké wong-wong sing gemunggung. Bèlsasar nganakké pésta gedé kanggo para penggedéné, abdiné, tyatyahé wong 1000; lan ing ngarepé wong 1000 kuwi piyambaké ngombé anggur. Waktu ijik ngrasakaké rasané anggur kuwi Bèlsasar ngongkon nggawa piranti-piranti emas lan slaka sing wis dijikuk karo Nebukadnésar, bapaké, sangka Griya Sutyi ing Yérusalèm, kanggo ngombé karo ratu lan para penggedéné, abdiné, para bojoné lan bojoné wayuh. Piranti emas lan slaka, sing dijikuk sangka Griya Sutyi, griya-Né Gusti Allah ing Yérusalèm kuwi terus pada dipasrahké lan kanggo ngombé karo ratu, karo para penggedéné, abdiné lan para bojoné ratu sing lan wayuhé; enggoné ngombé anggur kuwi karo memuji marang déwa-déwa emas lan slaka, tembaga lan wesi uga kayu lan watu. Pada sak nalika kétok ana driji-drijiné tangan manungsa sing nulis ing témboké kratoné ratu adu-arep karo dimar lan ratu weruh tlapak tangan sing ijik nulis kuwi. Ratu terus putyet lan kagèt awit sangka sing rasa; balung-balungé terus dadi lemes lan ndredek-ngèwèl dengkulé. Ratu terus préntah karo banter, supaya para tukang ngramal, para wong Kasdim lan para pinter tenung pada ditekakké, ratu ngomong marang para wong wityaksana ing Babèl kuwi: “Saben wong sing bisa matya tulisan iki lan bisa ngekèki tegesé marang aku, kuwi bakal dienggoni mori wungu lan dikalungi ranté emas uga bakal nduwèni pangwasa, dadi wong kaping telu ing kratonku.” Nanging kabèh wong wityaksana, abdiné ratu sing wis pada teka kuwi, pada ora bisa matya tulisan mau lan ora bisa ndunungné tegesé marang ratu. Bareng mengkono atiné ratu Bèlsasar kagèt banget lan terus dadi putyet; para penggedéné, abdiné ya pada kagèt. Awit sangka tembungé ratu lan para penggedéné, abdiné mau, ratu wadon terus mlebu ing gedong panggoné pésta. Ratu wadon terus ngomong: “Duh ratu, supaya langgeng keslametané! Pikiran-pikirané ratu aja nganti ndadèkké kagèt lan aja dadi putyet; awit ing kratoné ratu ana wong sing kebak karo rohé para déwa sing sutyi! Waktu jamané bapakmu wong kuwi kanggonan pepadang, kepinteran lan kawityaksanan sing kaya kawityaksanané para déwa. Kuwi wis diangkat karo Nebukadnésar, bapakmu, dadi pemimpiné para wong pinter, para tukang ngramal, para wong Kasdim lan para juru tenung, awit wong kuwi kanggonan roh sing gedé lan kaweruh lan kepinteran, terus bisa nerangaké impèn, mbukak bab sing ora dingertèni lan bisa ngudari sing ruwet, ya kuwi Danièl sing dikèki jenengé Bèlsasar karo ratu. Mulané Danièl kuwi tyeluken saiki, mengko mesti bakal ngomongké tegesé!” Danièl terus diadepké ing ngarepé ratu. Danièl ditakoni karo ratu: “Apa kowé kuwi Danièl, salah sijiné wong boyongan sangka negara Yéhuda, sing diboyong karo, bapakku? Aku wis krungu bab kowé, yèn kowé kuwi kebak karo rohé para déwa sing sutyi lan yèn kowé kuwi kanggonan pepadang, kepinteran lan kawityaksanan sing ngluwihi. Para wong wityaksana, para tukang ngramal wis pada diadepké menyang ngarepku, supaya pada matyaa tulisan iki lan ndunungné tegesé tembung kuwi. Nanging kanggo kowé aku wis krungu, yèn kowé bisa ndunungné tegesé lan bisa ngudari sing ruwet. Awit sangka kuwi, yèn kowé bisa matya tulisan kuwi lan bisa ndunungné tegesé marang aku, kowé bakal dienggoni mori wungu lan gulumu bakal dikalungi ranté emas lan ing kraton kéné kowé bakal nduwèni pangwasa, dadi wong sing kaping telu.” Danièl terus ngomong marang ratu: “Ganjarané ratu kuwi supaya disimpen waé, pawèhé ratu kuwi dikèkké marang wong liya waé! Senajan mengkéné kula bakal matya tulisan kuwi kanggo ratu lan ndunungké tegesé marang ratu. Duh ratu, Gusti Allah sing Mahaluhur, wis ngekèkké pangwasa dadi ratu, kahurmatan, kamulyan lan kaluhuran marang Nebukadnésar, bapakmu. Lan awit sangka kahurmatan sing wis dikèkké marang piyambaké kuwi, mila para wong sangka kabèh bangsa, taleré-bangsa lan basa pada wedi lan gemeter ing ngarepé; piyambaké matèni sapa sing dikarepké, ngekèki kaluhuran marang sing dikarepké lan nglorot sapa sing dikarepké. Nanging bareng pikirané gemunggung lan wangkot, terus tandangé liwat karo sombong, Panjenengané terus didunké sangka damparé kratoné lan kamulyané dijikuk sangka piyambaké. Piyambaké ditundung sangka antarané manungsa lan pikirané dadi pada karo pikirané kéwan, lan manggon ing sak tengahé kimar alasan; piyambaké dikèki mangan suket kaya sapi lan dèkné déwé ketelesan karo ebuné langit nganti piyambaké ngakoni, yèn Gusti Allah sing Mahaluhur kuwi ngwasani kratoné manungsa lan bisa ngangkat sapa sing dikarepké ing jagongan kuwi. Nanging ratu, Bèlsasar, anaké, ora ngasorké urip, senajan ratu kula weruh kuwi kabèh. Ratu nyombongaké déwé ing ngarepé sing Kwasa ing swarga: Pirantiné Griya Sutyi digawa menyang ngarepé ratu, ratu karo para penggedé abdimu, para bojomu lan wayuhmu terus pada ngombé nganggo piranti kuwi; ratu memuji marang déwa-déwa slaka lan emas, tembaga, wesi, kayu lan watu, sing ora bisa weruh, krungu utawa ngerti lan ratu ora ngluhurké Gusti Allah, sing ngekèki napasé ratu lan netepaké dalan-dalanmu. Awit sangka kuwi Panjenengané terus ngutus tlapak tangan kuwi dikongkon nulis tulisan kuwi. Malah uniné tulisan sing ditulis kuwi mengkéné: Méné, méné, tekel ufarsin. Lan tegesé tembung-tembung kuwi mengkéné: Méné: waktu pepréntahané ratu wis diitung karo Gusti Allah lan wis dipungkasi. Tekel: ratu ditimbang nganggo timbangan lan ditemokké kèntèngen; Pèrès: kraton ratu dipetyah lan dikèkké marang bangsa Média lan Pèrsia.” Terus dipréntahké ratu Bèlsasar, Danièl dienggoni sandangané wungu lan guluné dikanggokké kalung ranté emas uga terus diumumké, yèn Danièl bakal dadi sing nggawa pangwasa sing kaping telu ing kraton. Ing mbengi kuwi uga Bèlsasar, ratuné wong Kasdim kuwi dipateni. Sak terusé Darius, getih Média, waktu umuré suwidak loro taun, nampani pemrintahan kraton. Darius terus netepaké wakil ratu 120, sing bakal dipapanaké ing sak ubengé kraton; kuwi dipimpin karo penggedé telu, Danièl kepitung telu kuwi. Para wakil ratu mau kudu pada masrahaké tanggung jawap marang wong telu kuwi, supaya ratu aja nganti kekurangan. Awit Danièl ngungkuli para penggedé lan para wakil ratu, awit kanggonan roh sing ngluwihi, ratu nduwé karep arep netepaké dadi penggedéné negarané kraton kabèh. Bareng mengkono para penggedé lan para wakil ratu pada nggolèki jalaran bisané nggugat Danièl ing bab pemrintahan, nanging ora pada bisa nemu jalaran apa waé utawa sakwijiné kesalahan, awit sangka enggoné setia lan ora tau sembrana utawa nandangi salah. Wong-wong terus pada rembukan: “Kita ora bakal bisa olèh jalaran kanggo nuntut Danièl kuwi, kejaba ing bab anggèné ngabekti marang Gusti Allahé!” Para penggedé lan para wakil ratu terus pada gembruduk nemoni ing ngarepé ratu lan ngomong mengkéné: “Duh ratu Darius, supaya langgeng keslametané ratu. Kabèh penggedé ing kraton kuwi, para sing nyekel pangwasa lan para wakil ratu, para mentri lan bupati wis pada bebarengan, supaya anaa putusan sing dikabarké lan anaa putusan larangan, supaya sapa sing sak njeruhné telung puluh dina nduwé penjaluk marang salah sijiné déwa utawa manungsa, ora marang sampéyan ratu, kuwi bakal dityemplungké ing guwané singa. Awit sangka kuwi, duh ratu, supaya gelem ngabaraké larangan kuwi lan gelem nggawé layang préntah sing ora bisa diowahi miturut pepakoné bangsa Média lan Pèrsia, sing ora bisa dijabut menèh.” Awit sangka kuwi Darius terus nggawé layang préntah larangan kuwi. Bareng Danièl krungu, yèn préntah kuwi wis digawé, terus mulih menyang omahé. Ing panggungé omahé ana jendélané menga madep ing kéblaté kuta Yérusalèm; sedina kaping telu enggoné sujut nyembah, ndedonga lan memuji marang Gusti Allahé, kaya adat sing ditindakké. Para wong mau terus pada gelis-gelis mlebu nganti Danièl ditemokké ijik ndedonga lan nyuwun marang Gusti Allahé. Sakwisé mengkono para wong mau terus nemoni ratuné lan takon bab larangané ratu: “Ratu, apa ora ngabaraké larangan, ing njeruhné telung puluh dina kuwi saben wong sing ndedonga marang salah sijiné déwa utawa manungsa, ora namung marang ratu, duh ratu, bakal dityemplungké ing guwané singa?” Semauré ratu: “Perkara kuwi wis ditemtokké miturut angger-anggeré bangsa Média lan Pèrsia, sing ora kena diowahi.” Para wong mau terus ngomong marang ratu: “Danièl, salah sijiné wong boyongan sangka Yéhuda, kuwi ora nggubris marang ratu, duh ratu lan ora perduli marang larangan sing dikabarké karo ratu, awit ndedonga sedina kaping telu.” Bareng ratu krungu bab kuwi, banget susahé lan terus ngupaya supaya bisa ngluwari Danièl, malah nganti srengéngé mingslep ijik ngupaya bisané ngekèki pitulungan. Para wong mau terus pada gembruduk nemoni marang ratuné lan ngomong: “Duh ratu, supaya ngertènana, yèn miturut angger-anggeré bangsa Média lan Pèrsia ora ana larangan utawa putusan sing dikabarké karo ratu, sing kenèng diowahi!” Bareng mengkono ratu terus ngekèki préntah nyekel Danièl lan terus dityemplungké ing guwané singa. Ratu ngomong marang Danièl: “Gusti Allahmu sing kok sembah karo mantep kuwi supaya gelem ngluwari kowé!” Terus ana watu sing digawa mrana kanggo nutupi bolongané guwa, terus diségel karo ratu karo ali-ali kraton kanggo ngetyap lan karo tyap ali-aliné para penggedéné, abdiné, supaya bab Danièl kuwi ora ana owah-owahan apa-apa. Ratu terus mulih menyang kraton lan sewengi kuwi piyambaké pasa lan ora ngadepi panglipuran uga ora bisa turu. Bareng tangi ésuk wayah mletèkké srengéngé wétan ratu tangi lan terus gelis-gelis teka ing guwané singa; bareng ana tyedaké luweng, terus mbengok marang Danièl karo swara kasusahan, mengkéné tembungé marang Danièl: “Danièl, abdiné Gusti Allah sing urip, Gusti Allahmu sing kok sembah karo temen, apa Panjenengané bisa ngluwari kowé sangka singa-singa kuwi?” Semauré Danièl marang ratu: “Duh ratu, langgeng keslametané ratu! Gusti Allah kula wis ngutus mulékaté mbungkem tyangkemé singa-singa kuwi, terus ora bisa mangan kula, awit kula pantyèn ora kanggonan kesalahan ing ngarepé; nanging uga marang sampéyan kula ora nindakké ala.” Ing kono ratu terus banget bungahé lan ngekèki préntah, supaya Danièl diunggahké sangka guwa. Danièl terus diunggahké sangka guwa lan ditemokké ora ana tatuné apa-apa, awit sangka enggoné pertyaya marang Gusti Allahé. Ratu terus ngongkon nyekel para sing pada nggugat Danièl lan pada dityemplungké ing guwané singa uga para anak lan bojoné pisan. Durung nganti tekan ing dasaré guwa wis pada didekep karo singa, malah balung-balungé pada diremuk. Sakwisé mengkono ratu Darius terus kirim layang marang wong-wong sangka kabèh bangsa, taleré bangsa lan basa, sing manggon ing sak lumahé bumi kabèh, uniné: “Tentrem rahayumu supaya mundak tambah-tambah! Bareng layang iki aku ngekèki préntah, wong-wong ing sak ubengé kraton sing tak kwasani, kudu wedi karo gemeter marang Gusti Allahé Danièl, awit Panjenengané kuwi Gusti Allah sing urip langgeng ing selawasé; pepréntahané ora bakal entèk lan pangwasané ora bakal ana entèkké. Panjenengané ngekèki keslametan lan pitulungan, lan nganakké tanda-tanda lan mujijat-mujijat ing langit uga ing bumi; Panjenengané wis nylametaké Danièl sangka tyangkemé singa.” Nanging Danièl mau nduwé jagongan duwur ing jaman pepréntahané Darius lan ing jaman pepréntahané Korèsy, turunané Pèrsia. Ing taun sing kaping pisan pepréntahané Bèlsasar, ratu ing Babèl, Danièl weruh ing sak njeruhné impèn wahyu ing peturonané. Impèn kuwi terus ketulis, nanging isiné impèné kuwi mengkéné: Tembungé Danièl mengkéné: “Ing waktu mbengi aku nampa wahyu, angin papat ing langit kétok ngombyakké segara gedé, terus ana kéwan gedé papat njedul sangka sak njeruhné segara, sing siji béda karo sijiné. Sing kaping pisan rupané kaya singa lan nganggo swiwiné manuk garuda. Kuwi terus waé tak sawang nganti swiwiné dijabut; kéwan mau terus dijunjung sangka lemah lan diedekaké kaya manungsa lan terus klebonan karo atiné manungsa. Terus kétok ana kéwan liyané, sing kaping pindo rupané kaya bruwang; kuwi njejekké awaké ing sisih, tyangkemé ijik nyokot balung iga telu; kéwan kuwi nyuwara mengkéné: Hayuk mangana daging sing okèh! Sakwisé mengkono aku weruh kéwan liyané, rupané kaya matyan tutul; gegeré ana swiwiné manuk papat lan menèh kéwan kuwi endasé papat lan dikèki pangwasa. Sakwisé kuwi ing sak njeruhné wahyu ing mbengi kuwi aku weruh kéwan sing papat, sing tenan medèni lan rosa banget. Untuné wesi gedé-gedé; kéwan kuwi mangan lan ngremuk, turahé diidak-idak karo sikilé; kéwan kuwi béda karo kéwan-kéwan sing ndisik mau, uga kanggonan sungu sepuluh. Sak njeruhné aku nggatèkké sungu-sunguné kuwi, ing tengahé ana sungu tyilik sing tukul, njalari sungu sing ndisik mau tyopot telu; sungu tyilik kuwi kétok ana matané kaya matané manungsa lan ana tutuké sing ngomong gemunggung. Terus waé aku enggonku weruh nganti ana dampar-dampar sing ditata, terus ana sing njagong Sing Tuwa Umuré; sandangané putih kaya salju lan rambuté resik kaya wulu wedus; damparé ya urupé geni, karo glindingan geni sing mulat-mulat; ana kali geni sing metu lan mili sangka ngarepé; Panjenengané diladèni karo éwon-éwon lan puluhan éwon-éwon kaping puluhan éwon-éwon. Juru hukum Pengadilan terus miwiwiti lan kitab-kitabé pada dibukak. Aku terus waé enggonku ngawasi, sangka tembung-tembung sing gemunggung sing diutyapké karo sungu mau. Terus waé aku enggonku ngawasi nganti kéwan kuwi dipatèni, awaké dilebur lan dipasrahké marang geni sing ngobong. Pangwasané kéwan-kéwan liyané ya dityabut lan swiwiné uripé ditemtokké nganti tekan waktu lan wantyiné. Ing sak njeruhné wahyu ing mbengi kuwi aku terus waé enggonku weruh; terus ana sing teka numpak mendung sangka langit, kaya Putrané Manungsa, sing terus nemoni nang ngarepé Sing Tuwa Umuré mau lan ya terus dituntun nemoni Panjenengané. Terus dikèki pangwasa lan kaluhuran lan pangwasané kraton; wong-wong sangka kabèh bangsa, taleré bangsa lan basa terus pada ngabdi marang Panjenengané. Pangwasané kuwi pangwasa sing langgeng, sing ora bakal entèk lan kratoné kuwi kraton sing ora bakal rusak.” Aku, Danièl, trenyuh lan wahyu-wahyu sing tak deleng, kuwi ngagètké aku. Aku terus nyedaki sakwijiné wong, tunggalé sing pada ngadek ing kana lan aku njaluk ngerti bab kuwi mau kabèh. Aku terus diomongi lan dikèki weruh bab tegesé. Kéwan gedé papat kuwi kraton papat sing bakal tukul ing bumi. Sakwisé kuwi para wong sutyi duwèké sing Mahaluhur bakal pada nampani pemrintahan, lan bakal nyekel pemrintahan kuwi ing sak lawas-lawasé, malah langgeng tekan selawasé. Aku terus kepéngin olèh katerangan bab kéwan sing papat, sing béda karo kéwan liyané kabèh, sing medèni banget, sing untuné wesi lan kukuné tembaga, sing mangan lan ngremuk lan sing ngidak-idak turahé karo sikilé; lan bab sungu sepuluh ing endasé lan sungu liyané, ya kuwi sungu sing ènèng matané lan sing ènèng tyangkemé sing ngomong gemunggung, sing terus tukul njalari protolé sungu telu, uga sing rupané luwih gedé tenimbang sungu-sungu liyané. Aku terus weruh sungu mau perang karo para wong sutyi, sing pada dikalahké, nganti Sing Tuwa Umuré mau teka lan ngekèkké keadilan marang para wong sutyi duwèké sing Mahaluhur lan wis tekan ing wantyiné para wong sutyi mau pada nyekel pemrintahan. Mengkéné tembungé: “Kéwan sing papat kuwi kraton sing papat sing bakal ing bumi, sing bakalé béda karo kabèh kraton lan bakal nguntal sak lumahé bumi kabèh, sing terus diidak-idak lan diremuk. Sungu sepuluh kuwi ratu sepuluh sing tukul sangka kraton kuwi. Sakwisé kuwi terus bakal ana ratu sing tukul, sing béda karo para ratu sing ndisik lan sing bakal ngasorké ratu telu. Kuwi bakal ngutyapké tetembungan sing nglawan marang sing Mahaluhur lan bakal nglarani para wong sutyi duwèké sing Mahaluhur lan ngupaya ngowahi waktu lan angger-angger lan sak kabèhé wong mau bakal dipasrahké ing tangané ratu suwéné sak mangsa lan rong mangsa lan setengah mangsa. Juru hukum Pengadilan terus bakal ngumpul, ratu mau pangwasané bakal dityabut lan terus dilebur nganti entèk. Sakwisé mengkono pemrintahan, pangwasa lan kamulyané kraton-kraton ing sak ngisoré sak ubengé langit bakal dikèkké marang para wong sutyi, umat duwèké sing Mahaluhur; pemrintahané iki pemrintahan sing langgeng lan kabèh pangwasa bakal ngabdi lan mbangun miturut marang para sutyi mau. Tekan seméné kabaré kuwi. Nanging aku, Danièl, kagèt banget karo pikiran-pikiranku, nganti aku dadi putyet lan bab kuwi tak simpen ing sak njeruhné atiku.” Ing taun kaping telu pepréntahané Bèlsasar, aku, Danièl, nampa wahyu sakwisé wahyu sing tak deleng ndisik. Ing sak njeruhné wahyu kuwi aku weruh - aku nang bèntèng Susan ing panggonané negara Elam waktu weruh kuwi - aku weruh ing sak njeruhné wahyu kuwi, aku ijik ing pinggir kali Ulai. Aku ndangak terus weruh wedus gèmbèl lanang ngadek ing ngarepé kali kuwi; sunguné loro dawa-dawa, nanging sing siji luwih dawa tenimbangané sijiné, nanging sing dawa kuwi tukulé kèri. Aku weruh wedus gèmbèl lanang kuwi nyundang mengulon, ngalor lan ngidul lan ora ana kéwan siji-sijia sing bisa tahan ing ngarepé lan ora ana sing bisa nylametaké sangka pangwasané; wedus mau nandangi sak karep-karepé lan dadi gemedé. Nanging sak njeruhné aku nyawang kuwi mau, terus ana wedus lanang teka sangka kulon, sing ndlajahi sak lumahé bumi tanpa ngambah lemah; lan wedus lanang kuwi ana sunguné sing anèh siji pernahé ing selané matané. Wedus iki terus marani wedus gèmbèl lanang sing sunguné loro, sing tak deleng ngadek ing ngarepé kali, terus dilawan sak rosané. Aku weruh enggoné nyedaki wedus gèmbèl lanang kuwi; awit sangka nesuné wedus gèmbèl lanang terus disundang, sunguné loro pisan tugel; wedusé gèmbèl lanang kuwi ora nduwé kekuwatan kanggo ngadepi, malah terus dibanting ing bumi, diidak-idak lan ora ana sing nylametaké wedus gèmbèl lanang kuwi sangka pangwasané. Wedus lanang kuwi banget enggoné gemunggung, nanging waktu gedé-gedéné pangwasané, sunguné sing gedé kuwi sempal, tilas panggonané tukul sungu sing anèh papat, madep marang kéblat papat ing langit. Sunguné mau ana siji sing tukul sungu tyilik, sing terus dadi gedé banget, tukulé ngidul, mengétan lan ngadep menyang Negara Apik, gedéné nganti tekan ing panggonané suradadu-suradaduné langit lan suradadu-suradaduné langit kuwi, ya kuwi lintang-lintang, ana sing ditibakké ing bumi lan terus diidak-idak. Malah ing ngarepé ratuné suradadu, ya ngétokké gemunggungé, kurban sing dipasrahké marang Panjenengané saben dina, kuwi direbut lan panggonan sing sutyi dirubuhké. Terus nganakké tata tyara ngabekti sing duraka kanggo nggantèni kurban saben dinané; kabeneran kebanting ing bumi lan apa waé sing ditindakké, kabèh kelakon. Aku terus krungu wong sutyi ngomong lan ènèng wong sutyi liyané sing takon marang sing ngomong mau mengkéné: “Nganti pira suwéné tumindaké wahyu iki, ya kuwi kurban saben dinané lan duraka sing ngrusak, panggonan sutyi sing dipasrahké lan suradadu sing diidak-idak?” Terus dikèki semaur mengkéné: “Nganti 2.300 soré lan èsuk, sakwisé kuwi panggonan sutyi mau bakal dipulihké menèh ing kahanané sak beneré.” Sak njeruhné aku, Danièl, weruh wahyu kuwi lan ngupaya bisané ngerti, terus ana sing ngadek ing ngarepku, sing kétok kaya wong lanang; lan aku krungu swarané manungsa sangka sak tengahé kali Ulai sing préntah mengkéné: “Hé, Gabrièl! Wong kuwi dunungna tegesé wahyu kuwi!” Kuwi terus nyedaki aku: bareng wis tyedak, aku kagèt lan tiba mengkurep. Aku terus diomongi: “Ngertia, hé anaké manungsa, wahyu kuwi tumuju marang jaman pungkasan!” Waktu piyambaké ijik ngomong marang aku mengkono kuwi, aku terus semaput lan tiba mengkurep ing lemah; nanging aku terus didemèk lan didekké menèh. Sakwisé mengkono aku diomongi: “Kowé tak kandani apa sing bakal kelakon ing pungkasané bebendu, awit bab iki tumuju marang pungkasané jaman. Wedus gèmbèl lanang sing kok deleng, sing sunguné loro kuwi para ratuné bangsa Média lan Pèrsia. Nanging wedus lanang sing wuluné diwut-diwut kuwi ratu ing negara Yunani lan sunguné gedé sing manggon ing antarané matané loro mau kuwi ratu sing wiwitan. Sak terusé tugelé sungu mau sing tilasé ketukulan sungu papat, kuwi tegesé: bakal ana kraton papat sing njedul sangka bangsa kuwi, nanging pangwasané ora pada karo sing ndisik. Ing pungkasané kraton-kraton kuwi, yèn para wong duraka wis kebak penggawé alané, bakal ana ratu sing ngadek sing rupané kereng lan sing pinter nandangi goroh. Kekuwatané bakal ngidap-idapi, nanging ya ora kaya sing ndisik, kuwi bakal nekakké karusakan sing medèni lan apa sing ditindakké bakal kelakon olèh-gawé. Para wong sing duwèni pangwasa bakal dientèkké, semono uga bangsané wong sutyi. Awit sangka pinteré sing ngakali, enggoné ngapusi bakal olèh gawé. Sak terusé bakal dadi gemunggung lan ora kenyana-nyana okèh wong sing dadakan dientèkké; uga bakal nglawan ratuné para ratu. Nanging tanpa ditandangi karo tangané manungsa, bakal dilebur. Nanging wahyu bab peteng lan ésuk, sing diomongké, kuwi nyata. Nanging kowé, wahyu kuwi simpenen, awit bab iki tumuju marang sing kelakoné ijik suwé banget.” Aku, Danièl, kesel banget nganti terus lara pirang-pirang ndina; sakwisé mengkono aku terus tangi lan nindakké kerjanané ratu menèh. Nanging wahyu mau ndadèkké horekké atiku sing banget, nanging ora ana sing ngerti. Ing taun sing kaping pisan pepréntahané Darius, anaké Ahaswéros turunané Média, sing wis dadi ratu ing kratoné bangsa Kasdim, ing taun kaping pisan enggoné dadi ratu kuwi, aku, Danièl, mriksa ing kumpulan Kitab, tyatyahé taun, sing miturut tembungé GUSTI marang Yérémia bakal kelakon kanggo tumpukan gempurané kuta Yérusalèm ya kuwi pitung puluh taun. Aku terus ndangak marang Gusti Allah perlu ndedonga lan nyenyuwun karo pasa lan nganggo salin kasusahan lan awu. Aku ndedonga marang GUSTI, Gusti Allahku karo ngakoni dosaku mengkéné: “Duh GUSTI sing Mahaluhur lan sing medèni, sing netepi perjanjian lan kawelasané marang para wong sing pada trésna marang Panjenengan lan netepi pepakoné Panjenengan. Kita wis pada nandangi dosa lan kesalahan, kita wis pada nandangi duraka lan wis pada mbruntak, kita wis pada nyimpang sangka pepakoné lan pernatan Panjenengan; kita pada ora mbangun miturut marang para abdi Panjenengan, para nabi sing wis pada ngétokké tembungé atas asma Panjenengan marang para ratu kita, para penggedé kita, para leluhur kita lan marang sak bangsa ing negara kabèh. Duh Gusti, Panjenengan kuwi sing bener, nanging kita wis sak mestiné yèn pada kisinan kaya ing dina saiki, kita para wong Yéhuda, para sing manggon ing kuta Yérusalèm lan wong Israèl kabèh, sing tyedak lan sing adoh, ing kabèh negara, sing Panjenengan kanggo ngguwak wong-wong iki, awit sangka anggèné ora setia marang Panjenengan. Duh GUSTI, kita, para ratu kita, para penggedé kita lan para leluhur kita wis sak mestiné yèn kisinan, awit kita wis pada nandangi dosa marang Panjenengan. Gusti, Gusti Allah kita, nduwé kawelasan lan ngapura, senajan kita wis pada mbruntak marang Panjenengané, lan pada ora ngrungokké swarané GUSTI, Gusti Allah kita, sing préntah marang kita supaya urip miturut pepakoné sing wis dikèki marang kita lantaran para nabi, abdi-Né. Kabèh wong Israèl wis pada nerak pepakoné Panjenengan lan pada nyimpang, awit ora ngrungokké swara Panjenengan! Awit sangka kuwi kita wis pada ketiban karo bebendu lan sumpah, sing ditulis ing Kitab Torèté Moses, abdiné Gusti Allah kuwi, awit kita wis nandangi dosa marang Panjenengané. Uga Panjenengané wis netepi tembungé, sing dikèkké kanggo kita lan kanggo para sing pada wis mréntah kita, ya kuwi yèn Panjenengané bakal nibakké tyilaka sing gedé marang kita, sing durung tau kedadian ing sak ngisoré langit kabèh, kaya sing wis kedadian ing Yérusalèm. Kaya sing ketulis ing Torèté Moses; tyilaka kuwi kabèh wis nibani marang kita, nanging kita ora pada njaluk kawelasan marang GUSTI, Gusti Allah kita, karo tyara ninggalké kabèh kesalahan kita lan nggatèkké marang kabeneran sangka Panjenengan. Awit sangka kuwi GUSTI ngedunké tyilaka, terus ditibakké marang kita; awit GUSTI, Gusti Allah kita kuwi adil ing kabèh penggawéané sing ditindakké, nanging kita pada ora ngrungokké swarané Gusti. Mulané, duh Gusti, Gusti Allah kita, sing wis nuntun umat Panjenengan metu sangka negara Egipte karo tangan sing kuwat lan nggawé luhuré asma Panjenengan, kaya ing dina kuwi, kita wis pada nggawé dosa, kita wis pada nandangi duraka. Duh Gusti, supaya nindakké kawelasan Panjenengan, supaya nesu lan bebendu Panjenengan sumingkir sangka Yérusalèm, kuta Panjenengan, gunung Panjenengan sing sutyi; awit sangka dosa kita lan awit sangka kesalahané para leluhur kita, Yérusalèm lan umat Panjenengan wis dadi tyiri kanggo kabèh wong ing sak kiwa-tengené kula. Mulané, duh Gusti Allah kita, supaya gelem ngrungokké pandonga lan penjaluké abdi Panjenengan iki lan supaya gelem madangi griya sutyi Panjenengan sing wis rusak kuwi karo praupan Panjenengan, awit sangka Panjenengan piyambak. Duh, Gusti Allah kula, supaya gelem mbukakké kuping lan ngrungokké, supaya mripat Panjenengan gelem nggatèkké lan gelem weruh, karusakan kita lan kuta sing disebut nganggo asma Panjenengan; malah enggèn kita pada ngunggahké pandonga kita ing ngarepé Panjenengan kuwi ora karo kabetyikan kita, nanging landesan katrésnan Panjenengan sing lubèr. Duh Gusti kula, supaya gelem ngrungokké! Duh Gusti, supaya gelem ngekèki ngapura! Duh GUSTI, supaya gelem ngrungokké lan terus gelem nandangi, aja nganti direndetké, awit sangka Panjenengan piyambak, duh Gusti Allah kula, awit kuta Panjenengan lan umat Panjenengan disebut nganggo asma Panjenengan!” Sak njeruhné aku ngomong lan ndedonga lan ngakoni dosaku uga dosané bangsaku, bangsa Israèl lan masrahaké penjalukku ing ngarepé Gusti Allahku, marang gunung sutyi GUSTI, Gustiku, sak njeruhné ngomong ing pandonga kuwi, Gabrièl gelis-gelis mabur nemoni aku, ya kuwi Panjenengané, sing wis tak deleng ing sak njeruhné wahyu sing ndisik waktu masrahaké kurban soré. Aku dikèki piwulang lan diomongi mengkéné: “Danièl, tekaku saiki iki perlu ngekèki kaweruh marang kowé supaya ngerti. Waktu kowé wiwit masrahaké penjaluk, ana tembungé sing diomong, aku terus teka perlu ngekèki weruh marang kowé bab kuwi, awit kowé kuwi banget ditrésnani. Mulané tembungé kuwi gatèkna lan wahyu kuwi titènana! Pitung puluh kaping pitung waktu, kuwi wis ditetepaké kanggo bangsamu lan kanggo kutamu sing sutyi, kanggo ngentèkké duraka, kanggo ngendek dosa, ukuman kanggo ngilangi kesalahan, kanggo nekakké keadilan sing langgeng, kanggo nggenepké wahyu lan nabi lan kanggo njebati panggonan sutyi sing Mahasutyi. Weruh lan ngertia yèn Yérusalèm bakal dipulihké lan dibangun menèh. Wiwit diomongké tembungé mau, nganti tekané sing dijebatani, ya kuwi sakwijiné ratu. Nanging ana ndisik pitu kaping pitung mangsa lan suwéné enggoné kuta kuwi bakal dibangun menèh suwidak loro kaping pitung mangsa, karo lapangan lan kalèn, nanging ing sak njeruhné waktu sing angèl. Sakwisé suwidak loro kaping pitung mangsa kuwi, sing wis dijebatani mau bakal disingkirké, nanging ora ana kesalahané apa-apa. Kuta lan griya sutyi bakal dientèkké karo balané sijiné ratu sing bakal teka, nanging ratu mau bakal mati kebanjiran; lan menèh nganti tekan ing pungkasané jaman bakal ana peperangan lan karusakan, tyotyok karo apa sing wis ditetepaké. Ratu kuwi bakal nggawé aboté perjanjian kuwi kanggo wong okèh suwéné pitung mangsa. Ing tengah-tengahé pitung mangsa kuwi ratu bakal ngendek kurban sing dibelèh lan kurban panganan; tukang pengrusak kuwi terus bakal teka karo swiwiné sing njijiki. Iki bakal kedadian nganti karusakan sing wis ditetepaké nibani marang sing ngrusak mau.” Ing taun sing kaping telu pepréntahané Korèsy, ratu ing Pèrsia, ana tembungé sing digelar marang Danièl sing asma Bèlsasar; tembungé kuwi tenan lan ngomongké bab kangèlan sing gedé. Panjenengané ngerti marang tembungé mau lan nggatèkké marang wahyu kuwi. Ing waktu kuwi aku, Danièl nglakoni kasusahan telung minggu: ora mangan panganan sing énak, tutukku ora klebon daging lan anggur lan aku ora nganggo lenga jebat nganti sak suwéné telung minggu mau. Ing dina sing kaping patlikur ing sasi kaping pisan, waktu aku ing pinggir kali gedé, ya kuwi kali Tigris, aku ndangak weruh ana wong lanang nganggo sandangané mori lenan lan sabuké emas sangka Ufas. Dèkné kaya watu-watu lazurit lan praupané kaya padangé klélap; mripaté kaya ontyor murup; tangané lan sikilé meling kaya tembaga lan swarané tembungé kaya gemremengé wong okèh. Mung aku déwé, Danièl, sing weruh wahyu kuwi, wong liyané sing pada bebarengan karo aku, pada ora weruh; mung waé kuwi pada katekan karo rasa wedi banget, terus pada mlayu ndelik; dadiné aku mung kèri ijèn. Waktu aku weruh wahyu sing gedé mau, aku terus kélangan kekuwatanku kabèh; aku dadi putyet banget lan lemes. Aku terus krungu swarané tembungé, terus aku tiba mengkurep ora éling. Nanging terus ènèng tangan sing ndemèk aku, aku ditangèkké, nganti aku krèngkangan karo dengkul lan tanganku. Aku diomongi mengkéné: “Danièl, kowé kuwi wong sing ditrésnani, gatèkna apa sing aku ngomong marang kowé iki, ngadeka, awit aku iki diutus marani kowé.” Bareng aku diomongi mengkono kuwi, aku terus ngadek karo gemeter. Aku terus diomongi mengkéné: “Aja wedi, Danièl, awit wiwit dina kaping pisan enggonmu nduwèni karep kepéngin olèh kaweruh lan enggonmu ngasorké awakmu ing ngarepé Gusti Allahmu, penjalukmu wis ketampa, nanging enggonku teka iki ya awit sangka penjalukmu kuwi. Penggedéné kraton Pèrsia kuwi nglawan marang aku suwéné selikur dina; nanging Mikaèl, sakwijiné penggedéné sing gedé déwé, kuwi teka ngréwangi aku, terus tak tinggal ing kana waktu ijik adu-arep karo para ratuné wong Pèrsia. Aku terus mréné perlu ngekèki weruh marang kowé bab apa sing bakal kelakon kanggo bangsamu mbésuk ing dina pungkasan, awit wahyu iki ya tumuju marang jaman sing bakal kelakon.” Waktu iki diomong marang aku, aku ndingkluk karo ora bisa ngomong. Nanging terus ana sing ndemèk lambéku, sing kétoké kaya manungsa; aku terus mbukak tutukku lan wiwit ngomong marang sing ngadek ing ngarepku kuwi: “Duh bendara, awit sangka wahyu kuwi kula terus krasa lara lan ora kanggonan kekuwatan menèh. Nanging kepriyé kula, abdi kok bisa ngomong rembukan karo bendara kula, nanging kula wis ora nduwé kekuwatan menèh lan wis ora ana ambekané?” Panjenengané sing kétoké kaya manungsa kuwi terus ndemèk aku menèh lan ngekèki kekuwatan marang aku lan ngomong: “Hé! wong sing ditrésnani, aja wedi, tentrem rahayu anaa ing kowé, sing kuwat, sing kuwat!” Sak njeruhné aku diomongi mengkono kuwi, aku krasa dadi kuwat menèh lan ngomong: “Kula njaluk ngomong, duh bendara kula, awit kula wis dikèki kekuwatan.” Terus tembungé mengkéné: “Apa kowé ngerti sebabé enggonku nekani kowé? Sedéla menèh aku arep bali arep perang nglawan penggedéné wong Pèrsia lan sakwisé rampung karo dèwèké kuwi, penggedéné negara Yunani bakal teka. Nanging kowé bakal tak omongi apa sing ketulis ing kitab Kabeneran. Ora ana sing bakal ngréwangi aku karo ati sing kuwat nglawan wong-wong mau, kejaba penggedému Mikaèl. Kaya dèk mbiyèn aku uga ngamping-ngampingi, nguwatké lan ngréwangi piyambaké, ya kuwi ing taun kaping pisan pepréntahané Darius, wong Média kuwi.” “Awit sangka kuwi kowé bakal tak omongi kabenaran. Bakal ana ratu telu menèh sing ngadek ing negara Pèrsia, terus sing kaping papaté kuwi bakal olèh kasugihan sing gedé ngungkuli liyané mau lan yèn wis dadi kuwat awit sangka kasugihané, terus bakal ngupaya karo ngetokké kekuwatan nglawan kratoné Yunani. Sakwisé kuwi bakal ana ratu sing gagah lan rosa, sing mréntah karo pangwasa sing gedé lan nandangi sak karepé déwé. Nanging ijik waé ngadek, kratoné bakal petyah lan dipisah-pisah miturut kéblat papat ing langit, nanging ora tiba ing turunané lan ora kanggonan pangwasa kaya dèwèké; awit kratoné bakal ambruk lan terus dadi duwèké wong liyané, duduk wong-wong iki. Ratu ing negara kidul bakal dadi kuwat, nanging salah sijiné penggedéné suradadu pangwasané bakal ngungkuli dèwèké lan bakal nyekel pemrintahan, malah pangwasané terus dadi gedé. Sakwisé taun kuwi loro-loroné terus pada komplotan: anak-anaké wadon ratu negara Kidul bakal nekani ratu negara lor lan pada nganakké perjanjian, nanging anaké wadon mau ora bakal tetep kanggonan pangwasa sing gedé, uga turunané ora bisa tetep: anaké wadon mau bakal dipasrahké uga para sing ngetutké, anak sing dilairké lan wong sing ngrabi. Nanging ing waktu kuwi bakal ana trubusan sing tukul tunggal sak oyot karo anaké wadon mau lan bakal ngadek nggentèni wong mau, kuwi terus bakal ngluruk ratu ing negara lor lan mlebu ing bèntèngé lan nandangi sak wenang-wenang marang wong-wong ing kono lan bakal kwasa. Malah para déwané lan retya-retyané tyitakan uga banda-bandané slaka lan emas bakal pada diusungi dadi sing direbut menyang Egipte, terus lèrèn sak untara taun ora perang karo ratu ing negara lor. Sakwisé mengkono ratu iki bakal nyerang kraton ratu ing negara Kidul, nanging ya terus bali menyang ing negarané déwé. Anak-anaké terus bakal tata-tataa arep perang lan nglumpukké suradadu okèh; terus ana tunggalé siji sing bakal nyerang nglawan dèwèké, samubarang kabèh ketutupan lan kelepan kaya katekan banjir; lan bareng nyerang sing kaping pindo bakal nganti tekan ing bèntèngé mungsuhé. Ratu ing negara kidul kuwi terus nesu lan maju perang nglawan ratu ing negara lor, sing wis nglumpukké suradadu sing okèh lan suradadu sing okèh iki bakal dipasrahké ing tangané mungsuhé. Bareng suradadu sing okèh kuwi wis dikalahké, atiné nganti dadi gemunggung; nanging senajan wis ngentèkké wong pirang-pirang puluh èwu, pangwasané ora tetep. Ratu ing negara Lor terus bakal nglumpukké suradadu okèh sing kaping pindoné, luwih okèh tenimbang sing kaping pisan lan sakwisé sak untara taun bakal ngluruk perang mungsuhé karo suradadu gedé lan piranti perang sing okèh. Ing waktu kuwi bakal okèh wong sing terus ngadek nglawan ratu ing negara kidul; uga tunggalé bangsamu sing seneng nyiksa bakal ngadek nglawan, nganti wahyu mau bakal kelakon, nanging wong-wong bakal pada kejengklok. Ratu ing negara lor terus bakal teka lan ngedekké galengan-galengan kanggo ngepung lan ngrebut kuta bèntèng. Suradadu ing negara kidul bakal ora bisa nandingi, senajan para suradaduné pilihan ya ora bisa ngadepi; ora ana kekuwatan sing bisa nglawan. Ratuné sing terus nyerang bakal nandangi sak wenang-wenang lan ora ana wong siji-sijia sing bisa nandingi; kuwi bakal ngenggoni negara Apik, lan bakal dikwasani sak kabèhé pisan. Sakwisé mengkono bakal terus ngupaya bisané ngwasani kratoné wong liyané kuwi kabèh lan bakal nganakké perjanjian karo dèwèké, anaké wadon diwènèhké kanggo ngrusak kraton kuwi, nanging sengajané ora bisa olèh-gawé lan ora bakal njalari untungé. Sakwisé mengkono terus ngluruk tanah-tanah pinggiré segara lan okèh sing bakal direbut; nanging bakal ana sakwijiné penggedéné suradadu sing ngendek enggoné nggawé kisinan kuwi, malah bakal gentèn nggawé wirangé ratu mau. Terus bakal ngluruk kuta-kuta bèntèng ing negarané déwé, nanging bakal kesandung lan tiba, terus wis ora ketemu menèh. Nanging sing bakal nggentèni kuwi wong sing kongkonan juru pajek ing bawah panggonané kraton sing apik déwé, nanging let sak untara dina ratu mau bakal dientèkké ora awit sangka bebendu utawa perang. Terus digentèni karo wong sing asor, sing ora kanggonan kaluhurané ratu; nanging ora kenyana-nyana wong kuwi dadakan teka lan ngrebut kraton mau karo tyara lityik. Suradadu sing teka lan mbanjiri bakal dikéntéraké lan dientèkké ing ngarepé, malah uga ratu komplotané. Wiwit enggoné nggawé perjanjian karo dèwèké, bakal dadi wong lityik lan bakal maju lan dadi mundak gedé pangwasané, senajan suradaduné setitik. Ora kenyana-nyana terus mlebu ing panggonan pangwasané ing negara kuwi sing subur déwé lan nindakké sing durung tau digawé karo para bapaké lan leluhuré, ya kuwi ngawut-awut rayahan lan sing direbut lan banda ing sak tengahé rayaté; uga bakal tumuju ing panggonan sing ana bèntèngé, nanging kuwi mung sak untara waktu. Pangwasané lan kekendelané bakal dienggo nglawan ratuné negara kidul karo nggunakké suradadu okèh; lan senajan ratu ing negara kidul kuwi bakal tata-tata perang karo suradaduné sing okèh banget lan sing gedé, nanging ora bisa ngadepi, awit ana rantyaman sing ditujokké marang dèwèké, lan wong-wong sing pada mangan tunggal sak méja bakal ndadèkké patiné: suradaduné bakal kéntér lan okèh wong sing mati dipatèni. Ratu loro-loroné pada nduwé kekarepan sing ala; waktu pada lungguh bebarengan ngadep méja, pada goroh-gorohan; nanging bab kuwi bakal tanpa nggawé, awit durung tekan wantyiné pungkasané jaman sing ditemtokké. Ratu ing negara Lor kuwi terus bakal bali menyang negarané karo nggawa banda okèh lan atiné ngrantyam arep nglawan perjanjian sutyi, lan kuwi ya terus ditindakké, terus mulih menyang negarané. Ing waktu sing wis ditemtokké terus bakal ngluruk negara kidul menèh, nanging sing kaping pindo iki ora bakal pada karo sing kaping pisan, awit bakal dilawan karo kapal-kapalé wong Kitim, terus ilang kekendelané. Terus mulih karo ati sing ngantyam-antyam marang perjanjian sutyi lan bakal nandangi mengkono uga. Sakwisé bali, bakal nggatèkké marang wong-wong sing pada ninggal perjanjian sutyi. Suradaduné bakal njedul lan bakal nggawé najisé panggonan sutyi, ya kuwi bèntèngé, ngguwak kurban saben dinané lan nganakké sing ora pantes lan sing ngrusak. Lan wong-wong sing nandangi duraka marang perjanjian bakal dibujuk-bujuk didadèkké murtad karo tembung-tembung sing lunyu; nanging umat sing manut marang Gusti Allahé bakal tetep kuwat lan tetep mlakuné. Lan wong-wong tunggalé umat kuwi sing wityaksana bakal ndunungké marang wong okèh, nanging ing sak untara waktu suwéné bakal pada ambruk karo pedang lan geni, jalaran diukum lan dirampas. Bareng pada ambruk, terus olèh pitulungan setitik lan okèh wong sing bakal pada ngguyupi karo sing lamis. Para wong wityaksana bakal ana sak untara sing ambruk, kanggo nyoba, disaring lan kanggo ngresiki wong-wong mau, nganti tekan ing pungkasané jaman; awit pungkasané jaman kuwi durung tekan ing wantyiné sing wis ditetepaké. Ratu kuwi bakal nandangi sak wenang-wenang, bakal ngluhurké lan nyombongké uripé ing ngarepé saben allah. Uga ing ngarepé Gusti Allah sing ngungkuli sak kabèhé allah, bakal ngutyapké tembung-tembung sing ora pantes blas lan bakal beja nganti tekan ing entèkké bebendu; awit apa sing wis ditetepaké kuwi bakal kelakon. Uga para allahé para leluhuré ora diperduli; sing dipuji-puji karo para wong wadon uga saben allah ora dirèwès, awit dèkné sing diluhurké ngungkuli kuwi kabèh. Nanging kanggo gantiné kuwi kabèh, bakal ngabekti marang déwané bèntèng-bèntèng, déwa sing ora dikenal karo para leluhuré, kuwi bakal disembah-sembah karo nggawa emas lan slaka lan watu-watu lan barang-barang sing okèh ajiné. Lan bakal nyerang bèntèng-bèntèng sing kuwat karo pitulungané déwa mantya kuwi. Sapa sing ngakoni déwa iki, bakal dilubèri kaluhuran, bakal didadèkké wong sing ngwasani wong okèh lan bakal diwènèhi berkah tanah. Nanging ing pungkasané jaman bakal diperangi karo ratuné negara kidul; nanging ratu negara lor bakal ngebyuki karo kréta lan suradadu jaran lan kapal okèh; bakal mlebu ing negara-negara kaya banjir sing mbanjiri lan ngelepi kuwi kabèh. Semono uga negara Apik ya bakal dileboni lan bakal okèh wong sing ambruk; nanging sing utyul sangka tangané: tanah Edom, tanah Moab lan panggonané turunané Amon sing pilihan. Terus bakal ngatungké tangané marang negara-negara, senajan negara Egipte ora bakal bisa utyul. Banda emas lan slaka lan kabèh barangé negara Egipte sing aji bakal dikebeki lan wong-wong Libia lan ing Etiopia bakal diukum. Nanging bakal kagèt karo kabar sangka wétan lan sangka lor, terus ngluruk karo nesu banget arep ngentèkké lan ngentèkké wong okèh. Terus ngedekké tarup-tarup kamulyan ing antarané segara lan gunung Apik sing sutyi, nanging sakwisé mengkono terus bakal ninggal ndonya, ora ana wong siji-sijia sing mitulungi.” “Ing waktu kuwi uga Mikaèl, pemimpin gedé kuwi, bakal teka ngamping-ngampingi turunané bangsamu. Bakal ana waktu kangèlan sing gedé, sing durung tau kelakon wiwit anané bangsa-bangsa nganti tekan ing waktu kuwi. Nanging waktu kuwi bangsamu bakal bisa utyul, ya sapa sing jenengé ketulis ing Kitab kuwi. Lan wong-wong sing wis pada turu ing lebuné bumi, okèh sing pada tangi, ana sing terus dikèki urip langgeng, ana sing ngrasakaké sing njijiki lan rasa wedi sing langgeng. Wong-wong wityaksana bakal pada semlorot kaya padangé langit lan sing wis nuntun wong okèh marang kabeneran bakal kaya lintang-lintangé ing sak lawas-lawasé. Nanging kowé, Danièl, kabèh tembungé kuwi simpenen lan Kitab kuwi ségelen nganti tekan ing pungkasané jaman; okèh wong sing bakal mriksa, uga kaweruh bakal saya tambah.” Sakwisé mengkono aku, Danièl, weruh ana wong lanang loro liyané ngadek, sing siji ing pinggir kali ing sisih kéné, sijiné ing pinggir kali ing sisih kana. Sing siji takon marang sing nganggo sandangané mori lenan, ing sak nduwuré banyuné kali mau: “Apa perkara-perkara sing nggumun-nggumunaké kuwi bakal rampung?” Aku terus krungu wong lanang sing nganggo sandangané mori lenan ing sak nduwuré banyuné kali kuwi enggoné sumpah kanggo Panjenengané sing urip langgeng, karo ngangkat tangané sing tengen lan sing kiwa ing langit: “Kuwi suwéné sak mangsa, rong mangsa lan setengah mangsa; lan yèn wis entèk pangwasané juru pengrusaké bangsa sing sutyi kuwi, bab kuwi kabèh bakal rampung!” Nanging aku, pantyèn krungu tembungé kuwi, nanging ora ngerti, mulané aku terus takon: “Duh Bendara kula, apa pungkasané kuwi kabèh?” Nanging Panjenengané nyauri, tembungé: “Wis ta, Danièl, lungaa awit tembungé iki bakal tetep ora dingertèni lan ségelen nganti pungkasané jaman. Akèh wong sing bakal disutyèkké lan diresiki lan diuji, nanging para wong duraka bakal nandangi duraka; wong duraka kuwi ora ana siji-sijia sing bakal mangerti, nanging para wong wityaksana bakal ngerti. Wiwit diendeké kurban saben dinané lan jamané déwa-déwané sing njijiki sing ngrusak kuwi ana 1.290 dina. Rahayu wong sing tetep ngentèn-entèni tekan 1.335 dina. Nanging kowé, tetep nganti tekan ing pungkasané jaman, kowé bakal ngasuh lan tangi nampani pandumanmu mbésuk ing pungkasané jaman.” Iki tembungé GUSTI sing dipréntahké marang Hoséa, anaké Beeri, waktu jamané Uzia, Yotam, Akas lan Hiskia, para ratu ing Yéhuda, lan waktu jamané Yérobéam, anaké Yoas, ratu ing Israèl. Iki wiwitané tembungé GUSTI lantaran Hoséa; préntahé GUSTI marang Hoséa: “Kowé lungaa, rabia karo sakwijiné wong wadon nakal lan nggawéa anak-anak sangka turunané wong wadon nakal kuwi, awit negara iki banget enggoné laku bédang lan nyingkur marang GUSTI.” Hoséa terus lunga ngepèk bojo Gomèr, anaké Dilblaim; wong wadon mau terus meteng lan nduwé anak lanang karo Hoséa. Sakwisé mengkono GUSTI ngetokké tembung marang Hoséa: “Anaké jenengna Yisreèl, awit sedilut engkas Aku bakal ngukum Yéhu lan keturunané, awit utang getih Yisreèl lan Aku bakal mungkasi kraton Israèl. Ing waktu kuwi gamané perang Israèl bakal Tak putung ing legokan Yisreèl.” Wong wadon mau terus meteng menèh lan terus nduwé anak wadon; GUSTI terus ngetokké tembung marang Hoséa: “Anaké jenengna Lo-Rukama, awit turunané Israèl bakal ora Tak welasi menèh lan babar pisan ora bakal Tak ngapura. Nanging turunané Yéhuda sing bakal Tak welasi lan Tak tulungi kanggo GUSTI, Gusti Allahé. Enggon-Ku mitulungi kuwi ora karo panah utawa pedang, ora karo gamané perang utawa karo jaran uga suradadu jaran.” Lo-Rukama mau bareng wis disapih, wong wadon mau terus meteng menèh lan nduwé anak lanang. Gusti Allah terus ngomong: “Kuwi jenengna: Lo-Ami, awit kowé kabèh kuwi duduk umat-Ku, lan Aku duduk Gusti Allahmu.” Nanging mbésuk tyatyahé turunané Israèl kuwi bakal kaya wedi ing segara, sing ora kena ditaker utawa diitung, kanggo gantiné wong sing pada dikongkon: “Kowé kuwi duduk umat-Ku”, bakal diomongké marang wong-wong mau: “Para anaké Gusti Allah sing urip.” Uga turunané Yéhuda lan turunané Israèl bakal pada nglumpuk dadi siji sak golongan lan bakal ngangkat wong siji didadèkké pemimpiné, terus bakal ngenggoni negara iki, awit dinané Yisreèl kuwi bakal nggumunaké kahanané. Para sedulurmu lanang pada omongana: “Ami!” lan marang sedulurmu wadon: “Rukama!” “Ibumu ngaduha, ya ngaduha, awit kuwi duduk bojo-Ku, lan Aku iki duduk bojoné; kongkonen mbuwang nglonténé sangka praupané, lan enggoné laku bédang sangka selané susuné, supaya aja nganti Tak dèdèli sandangané nganti wuda, Tak dadèkké pada kaya ing waktu lairé, Tak gawé kaya ara-ara samun, Tak dadèkké kaya negara mati, terus Tak tégakké nganti mati ngelak. Uga anak-anaké pada ora Tak welasi, awit kuwi pada anak-anak lonté. Awit ibuné dadi lonté; sing metengké wis nindakké sing njijiki, awit tembungé: Aku arep ngetutké para katrésnanku, sing ngekèki roti lan banyu ngombéku kain wol lan sutraku, lenga lan ombèn-ombènku. Mulané dalané bakal Tak pasangi eri, lan wong kuwi bakal Tak pageri témbok mubeng, terus ora bisa nemu dalan-dalané. Terus arep ngoyak-oyak para bédangané, nanging ora bakal ketyandak, lan arep nggolèki para bédangané kuwi, nanging ora ketemu. Nganti terus ngomong: Tak bali mulih menyang bojoku sing pisanan, awit kahananku waktu semono luwih kepénak tenimbangané karo saiki. Nanging dèwèké kuwi ora ngrumangsani yèn Aku sing ngekèki jagung, anggur lan lenga, lan sing ngekèkké slakané sing okèh lan emas sing dienggo nggawé retya Baal. Mulané Aku bakal njupuk baliné jagung-Ku ing waktuné, lan anggur-Ku ing saben waktuné, uga ngrampas wol lan sutra-Ku sing kanggo nutupi kewirangané. Lan saiki bakal Tak bukak kewirangané, ing ngarepé para bédangané, lan ora ana wong sing bakal ngluwari dèwèké sangka tangan-Ku. Sak kabèhé kabungahané bakal Tak rampungi riyayané, lan sasiné anyar uga dina sabaté lan sak kabèhé dinané gedé. Aku bakal ngentèkké wité anggur lan wité anjir, sing wis pada diutyapké: Iki kabèh pawèhé marang aku, sing diwènèhké marang aku karo para katrésnanku. Kuwi bakal Tak dadèkké alas, lan kéwan ing ara-ara bakal mangani kuwi nganti entèk. Mengkono dèwèké bakal Tak ukum awit sangka dina-dina waktu masrahaké kurban marang para Baal, lan nganggo anting-antingé lan kalungé, lan terus ngetutké para bédangané nanging lali marang Aku,” mengkono tembungé GUSTI. “Awit bab kuwi, dèwèké bakal Tak réh-réh, lan Tak ejak menyang ing ara-ara samun, lan Tak omongi sing nggawé legané atiné. Aku bakal ngekèkké kebon angguré ing kana, uga Tak wènèhi legokan Akor kanggo gapurané pengarep-arep. Ing kono dèwèké bakal ngidung-ngidung kaya waktu ijik nom, kaya waktu budal metu sangka negara Egipte. Ing dina kuwi - mengkono tembungé GUSTI—, Aku bakal kok tyeluk: Bojo kula, lan Aku ora kok tyeluk menèh: Baal kula! Uga menèh jenengé sak kabèhé Baal bakal Tak resiki sangka tutukmu, terus ora disebut-sebut menèh kaya ing dina-dina ijik nom. Lan ing dina kuwi kowé bakal Tak gawèkké perjanjian karo kéwan-kéwan ing ara-ara lan manuk-manuk ing awang-awang, uga karo sak kabèhé kéwan sing nggremet ing bumi. Gendéwa, pedang lan pirantiné perang bakal pada Tak entèkké sangka bumi, lan kowé bakal Tak gawé bisa nglèyèh turu karo tentrem. Kowé bakal Tak jikuk bojo kanggo ing sak lawas-lawasé, lan enggon-Ku njupuk bojo kowé kuwi karo keadilan lan sing bener, lan karo kawelasan lan katrésnan. Kowé bakal Tak jikuk bojo karo setia, terus kowé bakal kenal marang GUSTI. Ing waktu kuwi - mengkono tembungé GUSTI - Aku bakal ngrungokké marang langit, lan langit bakal nyuburké bumi. Bumi bakal ngrungokké marang jagung, anggur lan lenga, lan kuwi bakal pada ngrungokké marang Yisreèl. Terus kuwi bakal Tak buyaraké ing bumi lan dadi duwèk-Ku, lan Aku bakal ngekèki kawelasan marang Lo-Rukama, lan Aku bakal ngomong marang Lo-Ami, kuwi: Kowé kuwi umat-Ku! Nanging kowé bakal ngomong: Duh Gusti Allah kula!” GUSTI ngomong marang aku: “Kowé lungaa menèh lan nrésnanana sakwijiné wong wadon, sing seneng dadi lonté lan laku bédang, kaya GUSTI uga trésna marang para wong Israèl, senajan Israèl pada nyingkur marani allah liyané lan kesenengané emplèk-emplèk kismis.” Wong wadon kuwi terus tak tuku, regané limalas sèkel slaka lan jewawut 150 kilogram. Kuwi terus tak omongi mengkéné: “Kowé kudu manggon selawasé karo aku nganti suwé lan aja laku bédang lan aja dadi duwèké karo wong lanang liyané; aku ya ora bakal tyampur turu karo kowé.” Awit wong Israèl nganti suwé pada manggon tanpa ratu, tanpa pemimpin, tanpa kurban sing dibelèh, tanpa ngedekké tugu brahala, tanpa saliné imam lan tanpa brahala omah. Sakwisé mengkono wong Israèl bakal pada mratobat lan nggolèki marang GUSTI, Gusti Allahé lan marang Daved, ratuné. Bakal pada nemoni karo gemeter marang GUSTI lan marang kabetyikané, mbésuk ing dina pungkasan. Hé wong Israèl, pada rungokna tembungé GUSTI, awit GUSTI nduwé perkara karo wong isiné negara kéné, awit ora ana kasetian lan ora ana katrésnan marang Gusti Allah, lan ora ana sing kenal marang Gusti Allah ing negara kéné. Sing ana mung sepata-sepata, goroh, matèni lan nyolong, laku bédang, lan ngutahké getih tanpa mandek. Mulané negara iki bakal kasusahan, lan sing manggon bakal pada kétok gloyoran; uga kéwan-kéwan ing ara-ara lan manuk ing awang-awang, uga iwak-iwak ing segara bakal pada entèk. Mung waé aja ana wong sing nuntut, lan aja ana wong sing nyalahké, awit kowé sing Tak tuntut, hé imam! Bab kuwi kowé bakal keplèsèt tiba ing wayah awan, uga nabi bakal keplèsèt tiba bareng karo kowé ing wayah mbengi; lan Israèl, ibumu bakal Tak entèkké! Umat-Ku entèk awit ora kenal marang Gusti Allah, awit kowé sing emoh kenal, mulané kowé Tak tampik dadi imam-Ku, lan awit kowé kuwi ninggal piwulangé Gusti Allahmu, mulané Aku uga bakal nyingkur marang anak-anakmu. Saya mundak okèh tyatyahé para imam, dosané marang Aku ya mundak tambah, kaluhurané bakal Tak ganti sing njijiki. Pada olèh pangan awit sangka dosané umat-Ku, lan ngarep-arep supaya umat-Ku nindakké kesalahan. Mulané kaya nasipé rayat, ya kaya mengkono kuwi nasipé imam: bakal Tak ukum kelakuané lan Tak wales sing dadi penggawéné. Bakal pada mangan, nanging ora bisa warek, pada laku bédang, nanging ora tangkar-tumangkar, awit wis pada ninggal marang GUSTI lan nggondèli sundel. Pikirané didadèkké buntet, karo anggur anyar lan anggur lawas. Umat-Ku takon marang wité; lan tekené sing ngekèki weruh, awit pada disasarké karo bédang, lan pada laku bédang lan terus ninggal marang Gusti Allahé. Pada pasrah kurban ing putyuké gunung-gunung, lan ngobong kurban ing puntuk-puntuk, ing grumbulé wit gedé, wit ringin lan wit terbantin, awit kuwi grumbulé kétok apik. Ya kuwi sing njalari anakmu wadon pada laku bédang, lan mantumu wadon pada dadi wong wadon nakal. Aku ora bakal ngukum anak-anakmu wadon senajan pada laku bédang, utawa mantu-mantumu wadon, senajan dadi wong wadon nakal awit kowé déwé wong lanang pada manggon karo para wong wadon lonté, lan pada nggawé sajèn bebarengan karo sundel-sundel agama, mulané umat sing ora nduwé pangertèn kuwi bakal nemoni karusakan. Hé, Israèl, yèn kowé laku bédang, Yéhuda aja nganti mèlu nggawé kesalahan, aja lunga menyang Gilgal, lan aja munggah menyang Bèt-Awèn, omah ala lan aja sumpah: “Nganggo jenengé GUSTI sing urip!” Nanging Israèl kuwi wis dadi wangkot, kaya sapi sing mbèlot, mulané apa ya GUSTI bakal ngengon kaya wedus gèmbèl ing pangonan sing jembar? Efraim wis nunggal karo brahala-brahala, ujonen waé! Rembukané para wong mendem! Wis pada masrahaké awaké marang wong wadon nakal, pada luwih trésna marang sing njijiki tenimbangané marang kamulyan. Pada ketutupan ing swiwiné angin, lan bakal pada ngalami kewirangan awit sangka kurban-kurbané. Hé, para imam, pada rungokna, hé, umat Israèl, pada gatèkna, hé, para brayaté ratu, pasangen kupingmu, awit paukuman kuwi tumuju marang kowé, awit kowé wis dadi kala-jiret kanggo Mispa, lan dadi jaring sing dijèrèng ing gunung Tabor, lan kaya juglangan sing diduduk ing legokané Sitim, mulané kuwi bakal Tak rangkèt kabèh. Aku kuwi kenal marang Efraim, lan ora ketutupan kanggo kahanané Israèl, awit kowé wis laku bédang, hé Efraim; lan Israèl wis najisaké awaké déwé. Pratingkah-pratingkahé ora ngekèki, wong-wong mau pada mratobat marang Gusti Allahé, awit laku bédang, lan ora pada kenal marang GUSTI. Gemunggungé Israèl dadi seksi kanggo awaké déwé, Efraim bakal keplèsèt tiba awit sangka salahé déwé, lan Yéhuda uga mèlu keplèsèt. Pada arep nggolèki GUSTI karo nggawa kurban wedus gèmbèl lan sapi, nanging ora bakal ketemu, GUSTI wis ngedohi wong-wong kuwi. Awit wis pada goroh marang GUSTI, awit wis pada nglairké anak-anak sing ora sah, saiki sasi sing anyar bakal ngentèkké wong-wong mau uga tegalé. Gusti Allah ngomong: Ngunèkna trompèt ing Gibéa, ngunèkna nafiri ing Rama, surak-suraka ing Bétel, hé, Bényamin, kowé diuber. Efraim bakal dadi bongkor ing dinané ukuman; Aku mréntahké sing wis ditemtokké kanggo taler turunané Israèl. Para penggedéné Yéhuda kuwi pada kaya wong sing ngelih wates; bakal pada Tak kebaki bebendu-Ku kaya banyu. Efraim wis ditindes, diremuk karo ukuman, awit kentyeng enggoné manut sing tanpa guna. Mulané Aku bakal kaya rayap kanggo Efraim, lan kaya bubuk kanggo turunané Yéhuda. Waktu Efraim weruh larané, lan Yéhuda weruh uduné, Efraim terus lunga menyang Asyur lan kongkonan wong marang ratu “Gedé”. Nanging kuwi ora bisa maraské kowé kabèh, lan ora bisa ngilangi udunmu. Awit Aku iki kaya singa kanggo Efraim, lan kaya singa nom kanggo turunané Yéhuda. Aku, ya Aku déwé bakal nyempal-nyempal, terus lunga, bakal Tak gawa mlayu lan ora ana sing ngluwari. Aku bakal mulih menyang ing omah-Ku, nganti wong-wong kuwi pada ngaku salah lan nggolèki praupan-Ku. Ing sak njeruhné kasusahané pada kangen marang Aku: “Hayuk pada bali mratobat marang GUSTI! Awit Panjenengané sing nyempal-nyempal, lan sing bakal maraské kita; Panjenengané sing nggebuki kita, lan ya sing bakal mblebet kita uga. Sakwisé rong dina kita bakal diuripké menèh, ing dina kaping telu ditangèkké, dadi kita bakal urip ing ngarepé. Mulané hayuk pada kenalan lan mbudidaya karo temen-temen supaya manut karo GUSTI, Panjenengané mesti bakal liwat kaya njedulé ésuk wétan; kita bakal diparani tyarané kaya udan, kaya udan ing pungkasané mangsa sing nelesi bumi.” Hé, Efraim, apa sing bakal Tak tibakké marang kowé? Hé Yéhuda, kowé bakal Tak kapakké? Katrésnanmu kaya pedut ésuk, kaya ebun sing ésuk mruput ilang. Mulané wis pada Tak remuk lantaran para nabi lan Tak patèni karo tembungé tutuk-Ku lan paukuman-Ku sing bener semlorot kaya pepadang. Awit sing Tak senengi kuwi katrésnan duduk kurban sing dibelèh, lan aluwung milih manut marang Gusti Allah tenimbangané karo kurban obongan. Nanging wong-wong kuwi wis nerak perjanjian kaya Adam, ing kono enggoné goroh marang Aku. Giléad kuwi kutané para tumindak ala, kebak tilas-tilas getih. Kumpulané para imam kuwi kaya grombolan bégal sing ngadang memangsané, pada matèni ing dalan sing nuju ing Sikem, sejatiné, tumindak sing ala sing dilakoni. Ing antarané turunané Israèl Aku ngerti pokal-gawé sing medèni; ing kono Efraim pada laku bédang lan Israèl wis najisaké awaké déwé. Hé Yéhuda, uga kowé wis ditetepaké waktu panèn, paukumanmu: Yèn kahanané umat-Ku wis Tak balèkké. Yèn Aku maraské Israèl, terus kétok dosané Efraim, lan penggawé alané Samaria; nanging wis pada tumindak ngapusi, maling mlebu karo ngrusak omah, grombolan ing njaba pada mbégal. Pada ora mikir yèn Aku éling marang kabèh penggawé alané. Saiki uga wis pada dikepung karo pokalé, kabèh kuwi ing ngarep-Ku. Penggawé alané kuwi ndadèkké senengé ratuné, lan pangertiné sing goroh ndadèkké bungahé para penggedéné. Kabèh pada laku bédang, kaya pawon sing murup terus, waktu tukangé roti lèrèn nggedèkké geni, lan waktu ngulet jladrèné nganti mumpluk karo ragi. Ing dina riyaya ratu kita, pada nggawé larané para penggedéné karo mendem anggur; uga ratu kuwi komplotan karo wong sing seneng memoyok. Wong-wong kuwi batiné kaya pawon murup, atiné murup mulat-mulat; sewengi muput nesuné mandek, bareng ésuk murup menèh kaya geni sing nylalat-nylalat. Wong-wong kuwi pada panas kabèh kaya pawon murup, sing ngentèkké para penggedéné. Sak kabèhé ratuné wis pada mati, wong-wong kuwi ora ana siji-sijia sing sambat marang Aku. Efraim dadi siji karo bangsa-bangsa, kedadiané Efraim kaya roti bunder sing ora diwalik. Kekuwatané wis dientèkké karo wong liyané, nanging awaké déwé ora ngerti; uwané ya wis okèh, nanging ya ora ngerti. Gemunggungé Israèl dadi paseksi kanggo awaké déwé, nanging pada ora mratobat marang GUSTI, Gusti Allahé, lan ing sak njeruhné sak kabèhé kahanan sing mengkono kuwi mau ya ora terus nggolèki Panjenengané. Efraim wis kaya manuk dara sing bodo, tanpa pangertèn, ya kuwi enggoné njaluk tulung marang Egipte, lan enggoné marani Asyur. Yèn budal mbrana, Aku bakal masang jaring-Ku ing nduwuré, bakal Tak gèrèt medun kaya manuk ing awang-awang, bakal Tak gebuki awit sangka ala-alané. Tyilaka wong-wong kuwi, awit wis pada minggat ninggalké Aku, pada nemoni karusakan, awit wis pada mbruntak marang Aku! Arep pada Tak tulungi, nanging pada ngomong goroh marang Aku. Sambaté marang Aku kuwi ora metu sangka karepé atiné, nanging pada nangis ing peturoné. Pada natoni awaké supaya olèha jagung lan anggur, lan pada nglawan marang Aku. Senajan wis pada Tak latih lan Tak kuwatké tangané, senajan mengkono pada ngrantyam arep nindakké sing ala marang Aku. Pada mbalik marani Baal, lan pada kaya gendéwa sing goroh, para penggedéné bakal pada mati karo pedang, awit sangka tembungé sing kasar. Ya kuwi sing bakal dadi jalarané enggoné bakal pada dipoyoki ing negara Egipte. Ngunèkna trompèt! Ana sing nyerang bangsané GUSTI kaya manuk garuda; mulané mengkono awit wong-wong kuwi wis pada mbubrah perjanjian-Ku, lan mbangkang marang angger-angger-Ku. Pada sambat marang Aku: “Duh Gusti Allah kula, kita, bangsa Israèl kenal karo Panjenengan!” Israèl wis mbuwang sing betyik, mulané bèn diuber karo mungsuh! Wis pada ngedekké ratu, nanging ora karo setuju-Ku. Pada ngedekké penggedéné, nanging Aku ora dikèki ngerti. Emas lan slaka dienggo nggawé brahala-brahala kanggo awaké déwé, mulané pada dientèkké. Hé Samaria, pedètmu Tak tampik, bebendu-Ku mulat-mulat marang wong-wong kuwi! Nganti pira suwéné enggoné ora bisa pada nyutyèkké awaké wong-wong Israèl kuwi? Iku tukang sing nggawé, lan duduk Gusti Allah! Lah pedèt Samaria kuwi bakal ajur dadi sak walang-walang. Awit pada nyebar angin, mulané bakal panèn lésus; jagungé ora bisa tuwa, ora metu glepungé; nanging yèn ana sing bisa metu, kuwi mesti dientèkké karo bangsa liyané. Israèl wis diuntal; saiki pada ing antarané bangsa-bangsa kaya barang tampikan. Wis pada lunga menyang Asyur kaya waé kimar alas sing ndéwé. Efraim mbayar bédangané kanggo katrésnan. Senajan nemokké bédangané ing antarané bangsa-bangsa, Aku bakal ngukum wong-wong kuwi, nganti sedilut engkas bakal pada lèrèn enggoné ditindes ratu lan para penggedéné Asyur. Lah Efraim wis ngakèhké mesbèh, mesbèh-mesbèhé kuwi njalari terus pada nindakké dosa. Senajan Tak tulisi piwulang-Ku pirang-pirang, nanging kuwi pada dianggep perkara sing kanggo wong mantya. Pada seneng pasrah kurban sing dibelèh, pada pasrah daging lan pada mangan kuwi; nanging kuwi ora ndadèkké senengé GUSTI. Saiki paneraké bakal diélingi, lan dosané bakal diukum. Wong-wong mau kudu pada bali menyang Egipte! Israèl wis nglalèkké Sing nggawé, lan wis ngedekké kraton-kraton; Yéhuda wis ngakèhké kuta-kuta sing kuwat, nanging Aku bakal nibakké geni ing kuta-kutané, sing mangan kraton nganti ludes. Hé Israèl, aja bungah-bungah! Aja surak-surak kaya bangsa-bangsa liyané! Awit kowé wis laku bédang, lan ninggal Gusti Allahmu, upahé laku bédang sing kok senengi, ing sak kabèhé panggonan penggilingané jagung. Panggonan penutoné jagung lan tanduran anggur ora bakal ngekèki pangan marang wong-wong kuwi; lan anggur bakal ndadèkké gelané. Bakal pada ora tetep manggon ing tanahé GUSTI, nanging Efraim kudu bali menyang Egipte, lan ing tanah Asyur bakal pada mangan sing haram. Bakal ora masrahaké kurban ombènan anggur marang GUSTI, lan kurbané sing dibelèh ora bakal nggawé senengé Panjenengané; rotiné kaya rotiné wong sing kasusahan, sing mangan bakal pada dadi reget kabèh, awit rotiné kuwi mung kanggo awaké déwé, ora olèh digawa mlebu ing griyané GUSTI. Kowé bakal nglakoni apa ing dina gedé, lan ing dina riyayané GUSTI? Awit senajan pada utyul sangka karusakan, bakal diklumpukké ing negara Egipte lan Mèmfis bakal ngubur wong-wong mau; barang-barangé sing rupa slaka sing okèh ajiné bakal ketutupan suket, lan tarupé pada ketukulan eri. Wis tekan ing dinané paukuman, wis tekan ing dinané mbalesé, Israèl bakal ngalami. “Nabi kuwi wong bodo, wong sing kebak ing roh, kuwi edan!”, awit sangka gedéné kesalahanmu lan awit sangka bangeté enggonmu memungsuhan. Gusti Allah ngongkon nabiné kanggo njaga umaté Efraim, lan ing sak uruté dalané dipasangi jiret, tekan ing griyané Gusti Allahé ana memungsuhan. Ala banget pokalé wong-wong kuwi kaya sing kelakon ing Gibéa. Gusti bakal éling marang dosané lan dosané wong-wong kuwi bakal diukum. Enggon-Ku mbiyèn nemoni Israèl kaya woh anggur ing ara-ara samun; enggon-Ku weruh para leluhurmu, kaya pametuné wiwitan woh anjir. Nanging kuwi terus pada marani Baal-Péor lan ngabekti marang retyané sing njijiki, terus pada dadi ala pada karo barang sing didemeni. Kaluhurané Efraim mabur kaya manuk, ora ana sing nglairké, ora ana sing meteng lan ora ana kesuburan! Senajan pada ngrumati anak-anaké nganti gedé, mesti Tak dadèkké ora nduwé anak, terus ora ana manungsa menèh. Lah, tyilaka uga wong-wong kuwi yèn wis pada Tak tinggalké! Sing Tak sawang Efraim kaya wit palem enom sing ditandur ing lemah sing subur; Efraim kepeksa ngekèkké anak-anaké marang tukang numpes. Duh GUSTI, bangsa kuwi supaya dikèki, - bakal Panjenengan kèki apa? - Dikèki weteng sing gabuk, lan susu sing kopèk. Sak kabèhé penggawé alané kelakon ing Gilgal; lan ing kana enggon-Ku nduwé sengit marang wong-wong kuwi. Awit sangka alané penggawé-pengawéné bakal pada Tak tundung sangka omah-Ku. Aku ora bakal trésna menèh marang wong-wong kuwi; para penggedéné kuwi pambruntak kabèh. Efraim wis digebuk, oyoté wis dadi garing, bakal pada ora ngetokké woh; malah senajan pada nglairké anak pisan, wohé wetengé sing diajèni kuwi bakal Tak patèni. Bakal pada ditundung karo Gusti Allahku, awit ora pada ngrungokké marang Panjenengané, mulané bakal pada nglembara ing antarané para bangsa. Israèl kuwi wit anggur sing betyik tukulé, sing ngetokké woh, mundak okèh pametuné, mundak okèh enggoné nggawé mesbèh lan mundak apik lemahé, mundak apik enggoné nggawé tugu-tugu brahala. Atiné lamis, saiki kudu pada nanggung wohé kesalahané, Gusti bakal ngremuk mesbèh-mesbèhé, lan mbubrah tugu-tuguné brahala. Lah saiki pada ngomong: “Kita pada ora nduwé ratu, awit kita pada ora tau ngajèni marang GUSTI, nanging ratu kuwi bisa nindakké apa ta kanggo kita?” Pada umuk-umukan, pada nglairké sumpah palsu, pada nggawé perjanjian ala, sak nalika ngadili kliru tukul kaya wit upas ing singkalané kebon. Para wong sak isiné Samaria pada gemeter, ing atasé pedèté emas ing Bétel. Lah rayaté bakal sedih awit sangka kuwi, lan para imamé pada sambat, awit wis ilang kamulyané. Pedèté bakal diboyong menyang Asyur, kanggo pisungsung marang ratu “Gedé”. Efraim bakal kewirangan, ya, Israèl bakal kisinan awit sangka rantyamané. Samaria bakal dientèkké, ratuné kaya pang sing kemampul ing banyu. Panggonan pangurbanan duwur dirusak, ya kuwi dosané Israèl, bakal pada dientèkké. Mesbèh-mesbèhé bakal pada ketukulan eri lan rerungkutan. Lan wong bakal pada nylatoni gunung-gunung: “Aku pada urukana!”, lan marang puntuk-puntuk: “Aku diembrukna!” Hé Israèl, wiwit jamané Gibéa kowé wis nggawé dosa; ing kana pada ngadek nglawan. Ing Gibéa apa ora bakal ketututan karo perang sing nglawan marang para wong lityik? Aku teka perlu nggebuki wong-wong kuwi, bangsa-bangsa bakal pada nglumpuk nglawan marang wong-wong kuwi, yèn pada kesiksa awit sangka kesalahané rong perkara. Efraim kuwi mbiyèn pedèt sing wis dilatih lan seneng nutu, lan Aku seneng marang gitoké sing apik, Efraim kuwi Tak rakitké, Yéhuda kudu ngluku, Yakub kudu nggaru lemah kanggo awaké déwé. Kowé pada nyebara sing tyotyok karo keadilan, ngunduha karo katrésnan! Mbukaki negara anyar, awit wis wantyiné nggolèki marang GUSTI, nganti Panjenengané teka lan ngekèki keadilan sing lubèr marang kowé. Kowé wis pada ngluku duraka, sing ala sing kok unduh, lan kowé wis pada mangan wohé ngapus, awit kowé wis pada ngendelké krétamu, uga okèhé penggedéné suradadumu. Bakal njedul gembruduké perang ing antarané bangsamu, lan sak kabèhé bèntèngmu bakal digempur, kaya Salman enggoné ngentèkké Bèt-Arbel ing waktuné gègèré perang, ibu uga anak-anaké pada diremuk. Kuwi sing dilakoni Bétel kanggo kowé, hé turunané Israèl, awit sangka bangeté durakamu. Ing wayah ésuk wétan ratuné Israèl bakal dientèkké babar pisan. Waktu Israèl ijik botyah, Tak trésnani lan sangka Egipte anak lanang-Ku kuwi Tak tyeluk. Mundak kerep enggon-Ku nyeluk, mundak banget enggoné ninggal Aku, pada nggawé sajèn kurban marang para Baal, lan ngobong kurban kanggo retya-retyané. Nanging Aku sing nétah marang Efraim, Aku sing mbopong, senajan mengkono pada ora gelem ngrumangsani, yèn Aku sing maraské. Tak géndong karo taliné kasetian-Ku, ya karo taliné katrésnan. Kanggo bangsa kuwi Aku kaya wong sing ngangkat pasangan supaya bisa mangan, Aku uga ngekèki pangan. Wong-wong kuwi kudu pada bali menyang negara Egipte, lan Asyur sing bakal dadi ratuné, awit pada ora gelem mratobat. Pedang bakal ngamuk ing kuta-kutané, bakal ngrusak slorok-sloroké lawangé, lan mangan wong-wong kuwi ing bèntèng-bèntèngé. Umat-Ku betah ninggalké Aku, pada njaluk tulung marang sing nduwur, nanging ora bakal diluhurké. Hé Efraim, mosok Aku ngejarké marang kowé, ngekèkké kowé, hé Israèl! Mosok Aku ngejarké kowé kaya Adma, ndadèkké kowé kaya Séboim! Ati-Ku dadi pulih, kawelasan-Ku digugah tenanan. Aku ora bakal nindakké nesu-Ku sing mulat-mulat, Efraim ora bakal tak entèkké menèh, awit Aku iki Gusti Allah lan duduk manungsa, sing Mahasutyi ing tengahmu, lan Aku teka ora kanggo ngentèkké. Wong-wong kuwi bakal pada miturut marang GUSTI, Gusti bakal nggeruh kaya singa. Tenan, Panjenengané bakal nggeruh, para anak terus bakal pada nemoni, sangka sisih kulon karo gemeter, kaya manuk sing teka sangka negara Egipte karo gemeter, lan kaya manuk dara sangka negara Asyur, lan bakal pada Tak pasang ing omahé déwé-déwé, - mengkono tembungé GUSTI. Aku wis dikepung Efraim karo goroh, lan ngapus karo turunané Israèl, nanging Yéhuda ngilang sangka tyedaké Gusti Allah, sangka sak tyedaké sing Mahasutyi sing setia. Efraim kuwi njaga angin, lan nguber angin wétan sedina muput, ngakèhké tumindak goroh lan penggawé ala, pada nggawé perjanjian karo Asyur, lan nggawa lenga menyang negara Egipte. GUSTI bantahan karo Yéhuda, lan bakal ngukum Yakub miturut pertingkahé, lan bakal mbales sing pantes karo tindak-tanduké. Ing wetengé Yakub ngapusi seduluré, lan bareng wis rosa gelut karo Gusti Allah. Dèwèké gelut karo mulékat lan menang, karo nangis njaluk kawelasan marang Panjenengané. Ing Bétel ketemu karo Panjenengané, lan ing kono Panjenengané ngomongi mengkéné: Ya iki GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit lan bumi, asmané GUSTI. “Kowé kuwi kudu mratobat marang Gusti Allahmu, netepana katrésnan lan angger-angger, lan tansah ngarep-arepa marang Gusti Allahmu.” Pada kaya pedagang Kanaan, sing nyekel timbangan sing goroh, lan sing seneng memeres. Efraim ngomong: “Aku apa ora wis dadi sugih, wis olèh banda. Nanging sak kabèhé wohé kangèlanku ora ngetokké kesalahan sing tegesé dosaku.” Nanging Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu wiwit waktu kowé ing negara Egipte. Aku ijik gelem manggonké kowé ing tarup-tarup menèh kaya mbiyèn, kaya dina riyaya ing ara-ara samun. Aku ngomongi para nabi, lan wis ngekèki wahyu bola-bali uga ngekèki semonan lantaran para nabi mau. Yèn ing Giléad ana tindak dursila, wong-wong kuwi wis pada dadi tanpa guna; ing Gilgal pada pasrah kurban sapi-sapi lanang, mulané mesbèh-mesbèhé uga pada dadi kaya tumpukan watu ing singkalan-singkalané kebon. Yakub mblayu menyang ing tanah Aram, Israèl kerja supaya olèh bojo, malah nganti dadi pangon supaya olèh bojo kuwi. Lantaran nabi, GUSTI nuntun Israèl metu sangka negara Egipte, malah terus dirumati karo nabi. Efraim wis nggawé nesuné atiné Gusti sing banget, nganti Gustiné bakal neruské enggoné ketèmplèkan utang getih, lan bakal ngekèki balesan kanggo tyiriné. Yèn Efraim ngomong, wong-wong pada gemeter; diajèni banget ing sak tengahé Israèl, nanging terus kesalahan awit nyembah Baal, sak nalika mati. Tekan saiki pada terus waé enggoné nggawé dosa, lan nggawé retya tyitakan slaka, ya nggawé brahala-brahala miturut kepinterané; kabèh kuwi gawéané para tukang. Wong-wong pada diomongi: Pada pasraha kurban! Manungsa bèn ngambungi marang pedèt-pedèt! Mulané bakal pada kaya pedut ing wayah ésuk utawa kaya ebun sing ésuk mruput terus ilang, lan kaya kulit gabah sing kabur angin sangka penutoné gandum. Ya kaya kebul sing metu sangka tyendéla. Nanging Aku iki GUSTI Allahmu, wiwit waktu kowé ing negara Egipte; kowé ora kenal allah liyané, kejaba Aku, ya ora ana Juruslamet menèh liyané Aku. Aku sing ngrumati kowé ing ara-ara samun, tanah sing banget panasé. Bareng wis pada mangan suket, terus bisa warek, bareng wis warek, terus gemunggung, sak nalika pada lali marang Aku. Mulané Aku dadi kaya singa kanggo wong-wong kuwi, lan kaya matyan tutul, Aku ngintyeng ing pinggir dalan. Aku nekani wong-wong kuwi kaya bruwang wédok sing kélangan anak, Tak suwèk-suwèk dadané. Tak pangan ing kono, kaya singa, terus bakal diowol-owol karo kéwan galak ing ara-ara. Hé Israèl, Aku bakal ngentèkké kowé, sapa sing bisa mitulungi kowé? Ratumu ana ngendi ta, sing terus mitulungi kowé ning kuta-kutamu, lan para pengarepmu sing terus ngekèki keadilan marang kowé, hé, kowé sing ngomong: “Kula njaluk dikèki ratu karo penggedé-penggedé!” Kowé Tak wènèhi ratu sak njeruhné bebendu-Ku, lan sing Tak jikuk sak njeruhné nesu-Ku. Alané Efraim dibuntel, supaya dosané disimpen. Nglarani arep nduwé anak kuwi, nanging dèwèké kuwi anak sing tanpa pikiran, awit enggoné obah ora netepi waktuné, bareng wis tekan ing wantyiné, emoh metu sangka wetengé ibuné. Apa Aku bakal ngluwari wong-wong kuwi sangka pangwasané ndonyané wong mati, utawa Tak tebus sangka pati? Hé! pati, ing ngendi lelara pèsmu, hé ndonyané wong mati, ing ngendi kekuwatanmu ngrusak? Ing mripat-Ku ora ana kawelasan. Senajan dèwèké tukul subur ing sak tengahé seduluré, senajan mengkono bakal keterjang angin sangka wétan, ya anginé GUSTI, sing nyebul sangka ara-ara samun, lan blumbang-blumbangé bakal diasatké, lan sumber-sumberé dipatèni, banda duwèké dirampas, ya kuwi sak kabèhé barang sing apik. Samaria kudu nampa ukuman, awit nglawan marang Gusti Allahé. Bakal pada mati karo pedang, bayi-bayiné bakal pada diremuk, wong wadon sing meteng bakal pada dibedèl. Hé Israèl, pada mratobata marang GUSTI, Gusti Allahmu, nanging enggonmu keplèsèt kuwi awit sangka kesalahanmu. Pada ngomonga tembung getunmu, lan mratobat marang GUSTI, ngomonga marang Panjenengané: “Panjenengan supaya gelem ngapura kabèh kesalahan, sing apik supaya terus dikèkké, banjur kita pada bakal ngunggahké pengaku kita. Asyur ora bakal bisa mitulungi kita; kita ora bakal numpak jaran, lan kita ora bakal omongan malih: Duh, Gusti Allah kita! marang penggawéané tangan kita, awit Panjenengan trésna botyah lola.” Aku bakal mulihké wong-wong kuwi sangka ninggalké Aku, lan bakal trésna karo sak legané ati, awit nesu-Ku marang dèwèké wis mandek. Aku bakal dadi kaya ebun kanggo Israèl, dèwèké bakal metu kembangé kaya kembang bakung, lan oyoté tambah-tambah kaya wit Libanon. Pangé pada megar, lan apiké kaya wit saitun, lan ambuné wangi kaya wit Libanon. Wong-wong mau bakal pada bali lan manggon ing pangayoman-Ku, lan bakal pada tukul kaya tanduran gandum; lan bakal pada kembang kaya wit anggur, sing kesuwur kaya anggur ing Libanon. Efraim, brahala-brahala kuwi gegandèngan apa karo Aku? Aku sing semaur lan mikir marang kowé! Aku iki kaya wit beros sing kétok ijuh, sangka Aku enggonmu olèh woh. Sapa sing wityaksana, bèn ngerti marang perkara iki kabèh; sapa sing ngerti, bèn weruh kuwi; awit dalan-dalané GUSTI kuwi kentyeng, lan dilakoni karo para wong bener, nanging para wong sing nglawan pada keplèsèt tiba ing kono. Iki tembungé GUSTI sing dipréntahké marang Yoèl, anaké Petuèl. Hé, para pinituwa, pada rungokna, hé, para wong isiné negara, pada ngrungokna! Sakjekmu urip utawa ing jamané para leluhurmu apa tau ana lelakon sing kaya mengkéné iki? Anak-anakmu pada tyritanana lelakon kuwi, terus anak-anakmu gentèn kongkonen nyritakké marang anak-anaké, lan putumu ya nyritanana marang turunané. Turahé walang sing ngrikiti dipangan karo walang alihan, lan turahé walang alihan dipangan karo walang mlumpat, lan turahé walang mlumpat dipangan karo walang nggragas. Hé, para wong mendem, tangia lan nangisa! Hé, para wong sing kesenengané anggur, awit sangka anggur anyar, pada ngaduh-aduha, awit anggur kuwi wis direbut sangka tutukmu. Nanging ana bangsa sing ngluruk negaraku, bangsa sing kuwat lan tanpa itungan tyatyahé, untuné kaya untuné singa, lan siungé kaya siungé singa wédok. Witku anggur pada dirusak, lan witku anjir pada diketoki, diklèntèki lan dirubuhké, lan pangé pada dadi putih. Ngaduh-aduha kaya prawan sing nganggo salin kasusahan, awit sangka patyangané, katrésnané waktu ijik nom. Kurban panganan lan kurban ombènan wis ilang sangka griyané GUSTI; para abdiné GUSTI, ya kuwi para imam, pada susah. Kebon wis rusak, bumi ngenes, awit jagungé wis entèk angguré wis garing, lengané wis tipis. Para wong tani pada kisinan, para tukang kebon anggur pada ngaduh-aduh, awit sangka gandum lan jewawut, awit panènané kebon wis lebur kabèh. Wité anggur wis garing lan wité anjir wis alum, mengkono uga wité mulwa, wité kurma lan wité apel, sak rupané wit ing ara-ara wis pada garing. Tenan, kabungahan entèk ontyat sangka para anak-anaké manungsa. Hé, para imam, pada nganggoa salin kasusahan lan sambat-sambata, hé, para sing ngladèni mesbèh, pada ngaduh-aduha, hé, para peladèné Gusti Allahku, pada mlebua, pada nginepa karo nganggo salin kasusahan, nanging griyané Gusti Allahmu wis ilang kurban panganan lan kurban ombènan. Pada nganakna pasa sing sutyi, nganakna kumpulan gedé, nglumpukna para tuwa-tuwané, uga sak kabèhé wong isiné negara ing griyané GUSTI, Gusti Allahmu lan pada sambat-sambata marang GUSTI. Oh tyilaka dina kuwi, nanging nyata wis tyedak dinané GUSTI, tekané rupa karusakan sangka sing Mahakwasa. Ing ngarepé mripat kita, apa ora wis entèk sak kabèhé pangan, kabungahan lan surak-surak sangka griyané Gusti Allah kita? Winih-winih pada garing ing njeruh lemah, lumbung-lumbung wis pada resik gasik, gudang-gudang wis pada ambruk awit jagungé wis entèk. Kaya apa jeritané kéwan-kéwan, kumpulan sapi pada bingung, awit wis ora ana pangonan menèh, uga wedus-wedus gèmbèl pada kontrang-kantring. Duh GUSTI, mung Panjenengan sing kula sambati, awit pangonan ing ara-ara, wis dipangan karo geni nganti entèk. Urupé geni wis nggosongké kabèh wit-witan ing ara-ara. Uga kéwan-kéwan ing ara-ara uga pada sambat marang Panjenengan, awit kali-kali wis pada asat, lan pangonan ing ara-ara samun wis dipangan karo geni. Pada ngunèkna trompèt ing Sion, lan pada surak-suraka ing gunung sing sutyi! Sak kabèhé wong isiné negara pada gemetera, awit dinané GUSTI teka, wis tyedak; sakwijiné dina sing peteng ndedet lan mendung ireng, dina sing mendung lan peteng lelimengan; ana bangsa sing gedé lan kuwat ngrata gunung-gunung kaya ésuk wétan, sing kaya mengkono kuwi durung tau ana wiwit mbiyèn; lan sak terusé ya bakal ora ana, turun-temurun, ing mbésuk mburiné. Ing ngarepé ana geni sing ngobong nganti ludes, lan ing mburiné ana urupé geni sing nggosongké. Negara ing ngarepé kaya taman Eden, nanging ing mburiné ara-ara samun sing mati; lan ora ana sing bisa ngéndani bangsa mau. Rupané kaya jaran, lan playuné ya kaya jaran mblandang. Enggoné pada mentyolot-mentyolot ngliwati putyuké gunung-gunung kaya swarané kréta, lan kaya gembrodoké geni sing ngobong damèn; kaya bangsa sing kuwat, suradaduné jaga-jaga ing perang. Adu-arep karo kuwi, bangsa-bangsa pada gemeter, praupan kabèh pada dadi putyet. Playuné kaya pahlawan, kaya suradadu enggoné ngunggahi bèntèng, siji-sijiné pada mlaku terus ora nganggo nyimpang sangka dalané; ora pada suk-sukan, siji-sijiné mlaku ing dalané déwé, nerjang barisan karo nganggo gaman tumbak, enggoné maju dijaga aja nganti pedot. Terus nyerang menyang ing njeruh kuta, ngunggahi bèntèng, pada mènèk mlebu ing omah-omah, mlebuné metu ing tyendéla kaya maling. Bumi gemeter ing ngarepé, langit gonjang-ganjing, srengéngé lan mbulan pada dadi peteng, lan lintang-lintang ilang padangé. GUSTI terus ngetokké swarané, ing ngarepé suradaduné, nanging suradaduné kuwi luwih okèh, lan sing nindakké pitutur-pituturé kuwi kuwat awit ngidap-idapi dinané GUSTI kuwi lan medèni banget, sapa sing bisa ngadepi? Tembungé GUSTI mengkéné: “Nanging saiki uga, pada mertobata marang Aku karo sak kabèhé atimu, karo pasa lan nangis lan sambat-sambat.” Atimu suwèken, aja sandanganmu, lan mertobata marang GUSTI, Gusti Allahmu, nanging Panjenengané kuwi Maha trésna lan welas, gedé sabaré lan lubèr kawelasané, Panjenengané getun ing bab paukuman sing dirantyam. Sapa sing ngerti, menawa gelem mbalik lan getun, lan ninggali berkah, digawé kurban panganan lan kurban ombènan pasrah marang GUSTI, Gusti Allahmu. Pada ngunèkna trompèt ing Sion, nganakna pasa sing sutyi, nganakna kumpulan gedé. Bangsa iki klumpukna, pasamuané sutyèkna, nglumpukna para pinituwa, uga para botyah bayi sing ijik nyusu, pengantèn lanang supaya metu sangka kamaré, lan pengantèn wadon sangka kamar peturoné. Para imam, para abdiné GUSTI, pada nangisa ing antarané pendapa lan mesbèh, lan ngomonga: “Duh GUSTI, supaya gelem ngekèki kawelasan marang umat Panjenengan, bangsa duwèké Panjenengan piyambak aja nganti ditégakké dadi tyatyat, nganti dipoyoki karo para bangsa. Kenèng apa nganti ana tembungé wong ing antarané para bangsa: Gusti Allahé wong kuwi ing ngendi?” GUSTI mbélani negarané, lan welasi marang umaté. GUSTI terus nyauri, lan ngomong marang umaté: “Kowé bakal Tak kirimi jagung, anggur lan lenga, lan kowé bakal mangan nganti warek. Aku ora bakal ndadèkké kowé dadi tyatyatan menèh ing antarané bangsa-bangsa. Sing teka sangka lor bakal Tak adohaké sangka kowé, lan bakal Tak buwang menyang negara sing mati lan garing, putyuké barisané suradaduné Tak tyemplungké ing segara wétan, lan buntuté barisané suradaduné ing segara kulon, terus mumbul ambuné sing bosok lan ambuné sing banger, awit wis nglakoni perkara sing gedé. Hé tanah, aja wedi, surak-suraka lan bungah-bungaha, awit GUSTI uga wis nindakké perkara sing gedé! Hé, kéwan-kéwan ing ara-ara, aja pada wedi nanging pangonan ing ara-ara pada ijuh royo-royo, wit-witan pada metu wohé, wit anjir lan wit anggur pada ngekèkké kasugihané. Hé, turunané Sion, pada surak-suraka, lan pada bungah-bungaha awit sangka GUSTI, Gusti Allahmu, awit kowé wis dikèki, udan wiwitan karo adil, ya udan wiwitan lan udan pungkasan kaya mbiyèn. Penuton-penuton bakal pada kebak gandum lan peresané lubèr anggur lan lenga. Aku bakal ngekèki marang kowé pulihé taun-taun sing pametuné entèk dipangan karo walang alihan, walang sing mlumpat, walang sing nggragas lan walang sing ngrikiti, suradadu-suradadu-Ku sing gedé sing Tak utus ing tengahmu. Kowé bakal pada mangan okèh, nganti warek, lan kowé bakal memuji asmané GUSTI, Gusti Allahmu, sing wis nindakké mujijat marang kowé, uga umat-Ku ora bakal ngalami kisinan ing sak lawas-lawasé. Lan kowé bakal pada weruh yèn Aku iki ing tengahé Israèl, Yèn Aku iki GUSTI, Gusti Allahmu, ora ana menèh kejaba Aku, lan umat-Ku bakal ora ngalami kisinan menèh sak lawas-lawasé.” “Sakwisé mengkono bakal kelakon, Aku bakal ngesokké Roh-Ku marang manungsa kabèh, sak nalika anakmu lanang lan wadon bakal pada nggelar nubuat; para pinituwamu bakal pada olèh impèn, lan wong nom-nomanmu pada medar wahyu. Uga para abdimu lanang lan wadon, bakal pada Tak kebaki Roh-Ku ing dina kuwi. Mengkono menèh Aku bakal nganakké mujijat ing langit lan ing bumi: getih lan geni lan kemebulé kebul. Srengéngé bakal malih dadi peteng ndedet lan mbulan dadi getih sak durungé tekané dinané GUSTI sing gedé lan medèni kuwi. Lan sapa nyebut asmané GUSTI, kuwi bakal dislametké, awit ing gunung Sion lan ing Yérusalèm bakal ana keslametan, kaya sing wis ditembungaké karo GUSTI; lan saben wong sing dityeluk karo GUSTI, kuwi bakal dadi tunggalé sing dislametké.” “Nanging ing dina kuwi lan ing waktu kuwi, yèn Aku mulihké kahanané Yéhuda lan Yérusalèm, ing kono Aku bakal nglumpukké sak kabèhé bangsa, Tak tuntun medun menyang legokan Yosafat, terus Aku bakal ngadili para bangsa kuwi ing kana bab umat-Ku lan duwèk-Ku, Israèl, nanging wis pada dipentyarké ing sak tengahé para bangsa lan tanah duwèk-Ku diedum-edum. Enggoné ngrebut umat-Ku kuwi karo mbuwang lotré, botyah lanang didol karo wong wadon lonté, botyah wadon didol diijolké anggur, supaya bisa ngombé. Nanging kanggo kowé, hé Tirus lan Sidon lan sak tanah pangwasané Filistèn, ana gegandengané apa, karo Aku? Apa kowé arep mbales penggawéan-Ku? Yèn kowé nindakké apa waé marang Aku, karo dadakan enggon-Ku, bakal mbalèkké penggawému kuwi marang kowé déwé. Awit slaka lan emas duwèk-Ku wis pada kok jikuk, lan barang-barang-Ku sing ana ajiné pada kok lebokké ing panggonan pangabektimu, lan wong-wong Yéhuda lan wong-wong Yérusalèm wis pada kok edol marang wong Yunani, karepmu supaya pisah adoh karo tanahé. Lan wongé bakal pada Tak tangèkké sangka panggonan kowé ngedol mau, lan nampekké penggawému kuwi marang sirahmu déwé. Nanging anakmu lanang lan wadon bakal Tak edol marang turunané Yéhuda, lan terus ngedol marang para wong Syéba, marang bangsa sing adoh, awit GUSTI wis ngomong mengkono.” Perkara iki kabarna ing sak tengahé para bangsa: pada tata-tataa kanggo perang, para pahlawan pada budalna, sak kabèhé suradadu pada préntahana supaya mèlu perang sutyi. Gaman kanggo mlukumu gemblèngen dadi pedang, lan aritmu digawé tumbak; wong sing ringkih ngutyapké: “Aku iki suradadu!” Sak kabèhé para bangsa sangka ngendi-endi, pada ngadeka lan maraa, lan pada nglumpuka mbrana! Duh GUSTI, para suradaduné Panjenengan supaya digawa medun! Para umat pada budala lan nglurukka, menyang legokan Yosafat, nanging Aku bakal njagong ing kana, ngadili sak kabèhé para bangsa ing ngendi-endi. Aritmu pada empakna awit unduh-unduhané wis tuwa, pada rénéa, pada meresa, awit peresané wis kebak anggur, gentong-gentongé wis pada lubèr, awit okèh penggawé alané wong-wong kuwi. Akèh wong, okèh wong, ing legokan diputusi, awit wis tyedak dinané GUSTI, ing legokan diputusi! Srengéngé lan mbulan pada dadi peteng, lintang-lintang wis pada ilang padangé, GUSTI bakal nggeruh sangka Sion, ngetokké swarané sangka Yérusalèm, langit lan bumi gonjang-ganjing. Nanging GUSTI dadi pangungsèn kanggo umaté, lan dadi bèntèng kanggo wong Israèl. “Kowé terus bakal pada weruh yèn Aku, GUSTI, Gusti Allahmu, sing manggon ing Sion, gunung-Ku sing sutyi, lan Yérusalèm bakal dadi sutyi, lan ora diliwati menèh karo bangsa liyané. Ing waktu kuwi bakal kelakon gunung-gunung bakal pada nètèské anggur anyar, lan puntuk-puntuk pada mili mèlek, lan sak kabèhé kali ing negara Yéhuda pada mili banyu; uga bakal ana sumber metu sangka griyané GUSTI, lan bakal mbanyoni legokan Sitim. Negara Egipte bakal dadi sepi mamring, lan negara Edom dadi ara-ara samun, awit sangka penggawé ala sing ditindakké marang turunané Yéhuda, awit wis ngutahké getih resik ing negarané. Nanging Yéhuda tetep dienggoni selawasé, lan uga Yérusalèm nganti turun-temurun. Lan Aku bakal mbales marang getihé, sak pira sing durung Tak wales. GUSTI tetep manggon ing Sion.” Iki tembungé sing dibukakké marang Amos, tunggalé wong sing ngingu wedus sangka Tékoa, bab Israèl, waktu jamané Uzia, ratu ing Yéhuda lan ing jamané Yérobéam, anaké Yoas, ratu ing Israèl, rong taun sak durungé lindu. Tembungé mengkéné: “GUSTI nggeruh sangka Sion, lan ngetokké swarané sangka Yérusalèm, nganti panggonan-panggonan pada garing, lan putyuké gunung Karmèl dadi alum.” Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit sangka dosané Damaskus telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku: awit wis pada nindes Giléad, nganggo penutoné gandum wesi sing landep, Aku bakal kirim geni ing sak njeruhné kratoné Hasaèl, sing mangan bèntèngé Bènhadad nganti entèk; Aku bakal nugel sloroké gapurané Damaskus, lan matèni wong isiné Bikeat-Awen, uga sing nyekel tekené kraton ing Bèt-Eden; uga bangsa Aram bakal ditundung menyang Kir kaya wong buwangan,” mengkono tembungé GUSTI. Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit sangka dosané Gaza telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku, nanging wis mboyongi wong sak bangsa kabèh menyang pembuwangan, sing terus pada didol marang Edom, Aku bakal kirim geni ing témboké Gaza, nganti bèntèngé diobong entèk. Aku bakal matèni para sing manggon ing Asdod, lan sing nyekel tekené kraton ing Askélon, uga tangan-Ku bakal Tak atyungké nglawan Ekron, tekan turahané wong Filistèn bakal pada mati kabèh,” mengkono tembungé GUSTI. Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit sangka dosané Tirus telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku; awit wis ngekèkké wong sak bangsa kabèh marang Edom kanggo tawanan, lan ora éling marang perjanjian seduluran, Aku bakal kirim geni ing sak njeruhné témboké Tirus, nganti bèntèngé entèk dipangan.” Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit sangka dosané Edom telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku, awit wis ngoyak-oyak seduluré karo pedang, lan ora ngétokké kawelasané, malah nesuné murup terus, lan panasé atiné disimpen selawasé. Aku bakal ngirim geni ing Téman, nganti bèntèngé Bosra terus dipangan nganti entèk.” Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit sangka dosané turunané Amon telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku, awit wis mbedèli wetengé wong wadon sing meteng ing Giléad, karepé arep njembarké pangwasané déwé. Aku bakal nyumet geni ing sak njeruhné témboké Raba, sing mangan bèntèngé nganti entèk, ya kuwi ing suraké peperangan, kaya angin gedé ing dinané peperangan, nanging ratuné bakal dilungakké dadi wong buwangan; uga sak kabèhé para penggedéné,” mengkono tembungé GUSTI. Mengkéné tembungé GUSTI: “Awit sangka dosané Moab telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku, awit wis ngobongi balungé ratu Edom dadi kapur, Aku bakal kirim geni menyang ing Moab, sing mangan bèntèng Kériot nganti entèk; lan Moab bakal entèk ing sak tengahé rusuh, ya kuwi surak-surak waktuné trompèt diunèkké. Aku bakal ngentèkké sing nyekel pangwasa ing sak tengahé, lan sak kabèhé penggedéné Tak patèni kabèh bareng karo wong kuwi,” mengkono tembungé GUSTI. Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit sangka dosané Yéhuda telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku, awit wis pada nampik angger-anggeré GUSTI, lan ora netepi pernatané, nanging pada disasarké karo retya-retyané sing goroh, sing ditutké karo para leluhuré, Aku bakal ngirim geni menyang Yéhuda, sing mangan bèntèng Yérusalèm nganti entèk.” Tembungé GUSTI mengkéné: “Awit sangka dosané Israèl telung perkara, malah patang perkara, mulané Aku ora bakal murungké putusan-Ku, wis pada ngedol wong bener, awit duwit, lan wong mlarat diijoli sepatu sak pasang. Pada ngidak-idak sirahé wong mlarat ing lebu, lan nasarké dalané wong sangsara; anak lanang lan bapak pada nuroni wong wadon nom sing pada, terus ngregeti marang kesutyiané asma-Ku; sandangané wong mlarat sing digadèkké pada digawé lèmèk turon sandingé saben mesbèh, lan pada ngombé angguré wong sing pada didenda ing omahé gusti allahé. Sak temené Aku sing wis matèni bangsa Amori kanggo dèkné, bangsa Amori sing dedekké kaya wit sanobar lan sing kuwat kaya wit élon, pada Tak entèkké wohé ing nduwur lan oyoté ing ngisor. Nanging Aku sing nuntun mlakumu metu sangka negara Egipte, lan mlakumu Tak tuntun ing ara-ara samun suwéné patang puluh taun, supaya kowé bisa ngenggoni negarané wong Amori. Aku ngangkat tunggalé anak-anakmu dadi nabi, lan sak bagéané wong nom-nomanmu dadi nasir; apa ora nyata mengkono, hé Israèl?” Mengkono tembungé GUSTI. “Nanging para wong nasir pada kok kongkon ngombé anggur, lan para nabi pada kok tylatoni: Aja nubuat! Lah bumi sing kok entyiki bakal Tak horekké, kaya kemréyoké kréta sing kabotan momotan. Wong sing banter playuné ya meksa ora bisa mlayu menèh, lan wong rosa ora bisa nggunakké kekuwatané, lan wong suradadu ora bisa ngéndani. Wong sing tukang panah ora bisa tahan, wong sing tyepet tandangé ora bisa utyul, lan wong numpak jaran ya ora bisa ngluwari awaké déwé. Senajan wong klebu kendel ing antarané para suradadu, ya bakal mlayu wuda ing dina kuwi,” mengkono tembungé GUSTI. Hé wong Israèl, pada rungokna tembungé sing dipréntahké karo GUSTI kanggo kowé, ya kanggo bangsa sak kabèhé sing wis Tak etoké sangka negara Egipte, mengkéné tembungé: “Mung kowé sing Tak kenal, sangka sak kabèhé bangsa ing sak lumahé bumi, mulané kowé bakal Tak ukum awit sangka sak kabèhé kesalahanmu. Apa ana wong loro sing mlaku bebarengan, yèn durung sak rembukan? Apa ana singa sing nggeruh ing alas, yèn durung olèh memangsané? Singa nom apa nyuwara ing panggonané, yèn durung nubruk apa-apa? Apa ana manuk sing kejebak ing pasangan nang lemah, yèn ora dipasangi pakan? Pasangan apa jeprèt sangka lemah yèn durung olèh apa-apa? Apa ana trompèt diunèkké ing sakwijiné kuta, sing ora ndadèkké gemeteré wong-wong? Lan apa ana tyilaka sing nyerang sakwijiné kuta, yèn duduk GUSTI sing nindakké? Tenan, GUSTI, Gusti Allah ora nindakké apa-apa tanpa disik putusané diomongké marang para abdiné, nabiné. Singa wis nggeruh, sapa sing ora wedi? GUSTI, Gusti Allah wis ngomong, sapa sing ora nubuat?” Pada kabarna ing kraton ing Asyur, lan ing sak njeruhné kraton ing negara Egipte, lan ngomonga: “Pada nglumpuka ing gunung-gunung ing sak tyedaké Samaria, lan nyawanga gègèran gedé ing sak tengahé kuta kuwi lan penggawé ala ing kuta kono.” “Wong-wong kuwi pada ora weruh marang tumindak sing jujur,” mengkono tembungé GUSTI, “ya kuwi wong sing pada numpuk penindes lan penggawé ala ing kutané.” Kanggo kuwi tembungé GUSTI, Gusti Allah mengkéné: “Mungsuh bakal ngepung negaramu, lan bakal ngilangké kekuwatanmu, lan kratonmu bakal dirampas!” Tembungé GUSTI mengkéné: “Kaya pangon sing ngrebut sikil loro utawa kuping sak tyuwél sangka tyangkemé singa, kaya mengkono wong Israèl sing manggon ing Samaria enggoné bakal dietokké, mung sak bagéan, kaya sak bagéan sikilé ambèn sing kanggo lèyèh-lèyèh.” Tembungé GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi: “Pada rungokna, lan turunané Yakub pada élingna.” “Ing dina enggon-Ku ngukum Israèl, awit sangka penggawé-pengawéné sing ala, Aku ya bakal nibakké paukuman marang mesbèh-mesbèhé Bétel, nganti sunguné mesbèh kuwi pada ditugeli lan pada tiba ing lemah. Omah sing dienggoni ing waktu bediding bakal Tak gempuri bareng karo omah sing dienggoni ing waktu panas, omah-omah gading pada remuk, uga omah gedé pada entèk,” mengkono tembungé GUSTI. “Pada rungokna marang tembungé iki, hé, sapi-sapi ing Basan, sing manggon ing gunungé Samaria, sing nindes marang wong apes, lan ngidak-idak wong mlarat, sing ngomong marang para bojo lanangé: Gawanen mréné supaya aku pada ngombé. Gusti Allah wis sumpah kanggo kesutyiané: Lan bakal tekan ing wantyiné enggonmu pada diangkat karo gantol, lan turunanmu karo pantying iwak. Kowé bakal pada metu ngliwati jebolané bèntèng, siji-sijiné ngentyeng ing dalané déwé-déwé, lan kowé bakal disèrèt menyang Hèrmon,” mengkono tembungé GUSTI. “Pada menyanga ing Bétel lan nggawéa dosa, menyanga ing Gilgal, lan tambahana enggonmu nggawé dosa, ing wayah ésuk pada pasrahna kurbanmu sing dibelèh, lan ing dina kaping teluné pisungsungmu prasepuluhan. Uga ngobonga kurban pamuji karo roti sing karo ragi, lan nganakna kurban-kurban kebungahan; kabarna kuwi! Awit sing mengkono kuwi apa ora wis dadi kesenenganmu, ta, hé wong Israèl?”, mengkono tembungé GUSTI, Gusti. “Senajan Aku wis ngekèki marang kowé untu sing ora kenèngan pangan ing kuta-kutamu kabèh, lan kekurangan roti ing sak kabèhé panggonan ing panggonanmu, senajan mengkono kowé pada ora mratobat marang Aku,” mengkono tembungé GUSTI. “Lan Aku wis ngendek udan kanggo kowé, telung sasi sak durungé waktu panèn; lan ngekèki udan ing salah sijiné kuta, lan kuta sijiné ora Tak wènèhi udan, kebon sing siji kudanan, lan kebon sing ora kudanan dadi garing. Wong sak isiné kuta loro telu pada kangèlan lunga menyang sakwijiné kuta, arep ngombé banyu, nanging ora bisa marem, senajan mengkono kowé pada ora mratobat marang Aku,” mengkono tembungé GUSTI. “Aku wis ngukum kowé karo ama pernyakit jagung lan ama pernyakit gandum, taman lan kebonmu anggur wis Tak dadèkké alum, uga witmu anjir lan witmu saitun pada dipangan karo walang nganti entèk, senajan mengkono kowé pada ora mratobat marang Aku,” mengkono tembungé GUSTI. “Aku wis ngirimké lara pès ing tengahmu, kaya marang wong Egipte; nom-nomanmu pada Tak patèni karo pedang, waktu jaranmu pada dirayah. Tarupmu wis Tak gawé mambu banger, Tak tekakké ing irungmu, senajan mengkono kowé pada ora mratobat marang Aku,” mengkono tembungé GUSTI. “Kuta-kutamu wis pada Tak dadèkké molak-malik, kaya enggoné Aku, Gusti Allah, ngentèkké Sodom lan Gomora, nganti kowé kaya waé kaya turahané kayu gosong sing dislametké sangka geni, senajan mengkono kowé pada ora mratobat marang Aku,” mengkono tembungé GUSTI. “Kanggo kuwi, hé Israèl, kowé bakal pada Tak tibani sing kaya mengkono kuwi. Awit Aku bakal nindakké sing mengkono kuwi marang kowé, mulané, hé Israèl, kowé pada tata-tataa bakal ketemu karo Gusti Allahmu!” Sak temené Panjenengané sing nggawé gunung-gunung lan nggawé angin, lan ngekèki weruh marang manungsa apa sing dipikir, sing nggawé padang lan peteng, lan sing mlaku ing sak nduwuré puntuk-puntuk, kuwi GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi, asmané. Pada rungokna tembung sing tak utyapké kanggo kowé kabèh iki kanggo kidung pesambat, hé, turunané Israèl: “Putriné Israèl wis pada tiba, lan bakal ora ngadek menèh, ambruk ing lemahé, ora ana sing nangèkké.” Awit mengkéné tembungé Gusti Allah marang turunané Israèl: “Kuta sing ngluruk perang nggawa suradadu 1000, bakal kèri 100, lan sing ngluruk perang nggawa suradadu 100, bakal kèri sepuluh.” Awit mengkéné tembungé GUSTI marang turunané Israèl: “Kowé pada nggolèkana Aku, mesti bakal urip! Aja nggolèki marang Bétel, lan aja menyang Gilgal, lan ya aja mlaku menyang Bèrsyéba, awit Gilgal mesti bakal mlebu ing pembuwangan, lan Bétel bakal entèk.” Pada nggolèkana GUSTI, mesti bakal urip, supaya Panjenengané aja nganti nekani turunané Yosèf kaya geni, sing bakal mangan nganti entèk, Bétel ora ana sing nyirepké geni. Hé, para sing ngowahi keadilan dadi pait, lan sing mbanting kabenaran ing lemah! Panjenengané sing wis nggawé lintang-lintangé Wuluh lan lintang-lintangé Luku, sing ndadèkké pepeteng dadi ésuk mruput, lan sing ndadèkké awan dadi peteng kaya mbengi; Panjenengané sing nyeluk banyu segara, lan ngesokké kuwi marang ing nduwuré bumi, kuwi asmané disebut GUSTI. Panjenengané nibakké karusakan marang sing kuwat, nganti panggonan sing karo bèntèng ya kelakon dadi gempuran. Wong kuwi pada sengit marang sapa waé sing melèhké ing gapurané kuta, lan jelèh marang sing ngutyapké tembung-tembung karo éklas. Awit kowé pada ngidak-idak marang wong apes, lan jagungé kok pajeki, mulané senajan kowé wis pada nggawé omah watu tatahan, nanging kuwi bakal ora kowé sing ngenggoni; senajan kowé wis nggawé kebon anggur sing apik, nanging kowé ora bakal ngombé angguré. Awit Aku ngerti yèn okèh dosamu lan okèh tyatyahé dosamu, hé! kowé sing pada nggawé sumpekké atiné wong bener, lan sing pada nampani beselan, lan sing ngiwakké wong mlarat ing gapura. Mulané ing waktu kuwi, sapa sing nduwé pikiran bakal meneng waé, awit waktu kuwi waktu sing ala. Pada nggolèkana sing betyik aja sing ala, supaya kowé urip; uga GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi bakal nunggal karo kowé, kaya sing dadi tembungmu. Sing ala kuwi sengitana lan rumaketa marang kabetyikan, jejekna keadilan ing gapurané kuta, menawa GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi bakal gelem ngekèki kawelasan marang turahé turunané Yosèf. Lan GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit lan bumi, ya Gustiku, ngomong mengkéné: “Pesambat bakal dirungokké ing kabèh alon-alon; lan ing sak kabèhé sak uruté dalan wong bakal ngaduh-aduh: Oh, aku piyé, oh, aku piyé! Wong tani diundang supaya ngaduh-aduh, mengkono uga wong sing pinter nangis, supaya nganakké petangisan. Lan ing kebon-kebon anggur bakal ana pesambat, yèn Aku mlaku ing tengahmu,” mengkono tembungé GUSTI. Tyilaka wong sing pada ngarep-arep marang dinané GUSTI! Apa gunané dinané GUSTI kuwi kanggo kowé? Dina kuwi pepeteng, duduk pepadang! Upamané kaya wong sing mlayu sangka ngarepé singa, dadakan kepetuk karo bruwang, lan bareng tekan ing omahé, lan sèndèn ing témbok karo tangané ditèmplèkké, terus dityokot ula. Dinané GUSTI kuwi apa ora pepeteng, duduk pepadang, apa ora peteng ndedet tanpa semlorot? “Ing dina-dina riyayamu Tak sengiti, ya Tak rèmèhké. Aku ora seneng marang pasamuanmu gedé. Tenan, yèn kowé masrahaké marang Aku kurbanmu obongan, lan kurbanmu panganan, kuwi ora ndadèkké senengé ati-Ku, lan kurbanmu keslametan sing rupa pedèt lemu, kuwi ora Tak sawang. Nyanyianmu sing ramé kuwi adohna sangka ngarep-Ku, lan swarané siter Aku ora gelem ngrungokké. Nanging keadilan kuwi ngglundunga kaya banyu, lan sing bener kaya kali sing tansah mili.” “Hé, turunané Israèl. Ing ara-ara samun patang puluh taun suwéné kuwi apa kowé ngekèki kurban sing dibelèh lan kurban panganan marang Aku? Malah saiki kowé pada ngusung Sakut, retya ratumu lan Kéwan, retyamu lintang, retya-retyamu sing kowé nggawé. Mulané kowé bakal Tak buwang adoh ngliwati panggonané Damaskus,” mengkono tembungé GUSTI, sing asmané disebut Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi. “Tyilaka para wong sing rumangsa ayem ing Sion, lan sing rumangsa tentrem ing gunungé Samaria; ya para penggedéné bangsa sing nomer siji, sing diparani karo turunané Israèl. Pada menyanga ing Kalné lan deloken, sangka kono menyanga ing Hamat negara sing gedé kuwi, terus menyanga ing Gat, negarané wong Filistèn, apa kuwi pada ngungkuli apiké kraton-kraton iki, utawa panggonané apa luwih jembar tenimbangané panggonanmu? Hé, kowé sing pada nganggep adoh sangka dinané tyilaka, nanging nyedekké pemrintahan penggawé ala; sing turu ing peturonmu gading, lan nglèyèh turu ing ambèn, lan mangan tyempéné kumpulan wedus, uga pedèt sangka sak tengahé kumpulané kéwan lemu, sing pada nyanyi miturut uniné siter, lan nggawé piranti musik kaya Daved; sing ngombé anggur sangka bokor, lan nglengani awak karo lenga sing apik déwé, nanging ora perduli bab rusaké turunané Yosèf. Mulané saiki, wong-wong kuwi bakal pada budal menyang pembuwangan lan dadi putyuké barisané; Raméné péstamu lan sing pada lèyèh-lèyèh sirep.” Gusti, GUSTI, wis sumpah kanggo Panjenengané piyambak; — mengkono tembungé GUSTI, Gusti Allah sing ngwasani langit lan bumi — “Aku jelèh weruh sombongé Yakub, lan sengit marang kratoné; negara sak isiné bakal Tak pasrahké.” Ing kono yèn ing omah siji ijik ana wong sing kèri sepuluh, kuwi bakal pada mati kabèh. Lan yèn pamané sing ngobong layoné kuwi, sing teka arep ngangkat lan ngetokké layon sangka omah kuwi lan takon marang ing mburiné: “Apa ijik ana wong menèh kejaba kowé?” Nanging disemauri: “Ora ana, wis menenga! Awit ora apik nyebut asmané GUSTI.” Awit GUSTI wis mréntah, omah sing gedé bakal dirubuhké dadi ambruk, lan omah sing tyilik bakal dadi bobrok. Jaran apa pada mblayu ing gunung watu, lan sapi apa mluku ing kono? Lah kowé wis ngowahi keadilan dadi ratyun, lan sing bener dadi salah? Hé kowé, sing pada bungah-bungah awit sangka Lodebar, lan sing pada ngomong: “Apa duduk kita sing ngrebut Karnain karo karosan kita?” “Awit Aku bakal ngedekké sakwijiné bangsa, sing bakal nglawan marang kowé, hé turunané Israèl,” mengkono tembungé GUSTI, Gusti Allahé sing ngwasani langit lan bumi, “lan kowé bakal ditindes wiwit sangka dalan sing nuju ing Hamat nganti tekan ing kali ing Araba.” Iki wahyu sing dikèkké karo GUSTI, Gusti marang aku: Panjenengané nganakké grombolan walang, ing waktuné suket pungkasan wiwit tukul, ya kuwi suket pungkasan sakwisé dierit kanggo ratu. Waktu walang mau wiwit ngentèkké tetukulan ing bumi, terus tembungku: “Duh GUSTI, supaya Panjenengan gelem ngekèki ngapura! Kepriyé Yakub anggèné bisa tetep urip? Dèwèké apa ora tyilik, ta?” Ing kono GUSTI terus melas ing bab kuwi, tembungé: “Kuwi bakal ora kelakon.” GUSTI, Gusti terus ngekèki wahyu marang aku kaya mengkéné: GUSTI nyeluk geni kanggo paukuman, geni mau terus mangan segara gedé lan kebon nganti entèk. Aku terus ngomong: “Duh GUSTI, Gusti supaya Panjenengan gelem mandek! Kepriyé Yakub anggèné bisa tetep urip? Dèwèké kuwi apa ora tyilik, ta?” Ing kono GUSTI terus melas, tembungé: “Kuwi uga ora bakal kelakon.” Iki wahyu sing dikèkké marang aku: Gusti ngadek ing sak tyedaké témbok sing jejek lan nggawa tali timah gantung. Tembungé GUSTI marang aku: “Hé Amos, kowé weruh apa?” Tembungku: “Tali timah gantung!” Tembungé Gusti: “Umat-Ku Israèl bakal Tak pasangi tali timah gantung ing tengahé. Aku ora bakal ngekèki ngapura menèh. Puntuk-puntuk pangurbanané Isak bakal didadèkké ludes, lan panggonané sutyiné Israèl bakal dirusak, lan Aku bakal nglawan marang turunané Yérobéam karo pedang.” Waktu kuwi imam Amasia, imam ing Bétel kongkonan wong ngadep Yérobéam, ratu ing Israèl, dikongkon ngomong: “Amos wis nggawé komplotan bakal nglawan marang sampéyan ing kumpulané Israèl, negara kuwi ora bakal bisa tahan marang tembung-tembungé Amos kuwi. Awit tembungé Amos mengkéné: Yérobéam bakal mati karo pedang, lan Israèl mesti lunga sangka negarané, dadi wong buwangan.” Imam Amasia mau terus ngomong marang Amos: “Wong tukang ndelok, lungaa, mblayua menyang negara Yéhuda! Golèka pangan mbrana lan medara wahyu ing kana waé. Nanging ing Bétel kéné kowé aja nubuat menèh, awit kéné iki panggonan sutyiné ratu lan griya sutyiné negara.” Amos terus nyauri marang imam Amasia: “Aku iki duduk tunggalé para nabi lan ya ora klebu golongané nabi, penggawéanku sing baku ngingu wedus lan ngunduhi woh anjir. Nanging Gusti nyeluk aku sangka penggawéanku angon wedus lan diomongi mengkéné: Kowé lungaa, medara nubuat marang umat-Ku Israèl. Nanging saiki kowé rungokna tembungé GUSTI! Tembungmu: Kowé aja nggelar nubuat nglawan Israèl, lan aja ngutyapké tetembungan nglawan marang turunané Isak. Mulané GUSTI ngomong mengkéné: Bojomu bakal dadi wong wadon lonté ing kuta, lan anak-anakmu lanang lan wadon bakal pada mati karo pedang; lemahmu bakal diedum-edum karo tali ukuran, lan kowé déwé bakal mati ing negara sing najis, lan Israèl mesti bakal dilungakké sangka negarané lan dadi wong buwangan.” Terus GUSTI ngekèki weruh marang aku mengkéné: Lah, ana ténggok isi woh-wohan unduhan ing waktu ketiga. Panjenengané terus ngomong: “Hé Amos, kowé weruh apa?” Tembungku: “Ténggok isi woh-wohan unduhan ing waktu ketiga.” Ing kono tembungé GUSTI: “Wis tyedak pungkasané umat-Ku Israèl, Aku ora bakal ngekèki ngapura menèh. Ing dina kuwi kidungan ing omah sutyi bakal dadi pesambat,” mengkono tembungé GUSTI. “Ing ngendi-endi ana layon, sing dibuwang ing sak enggon-enggon. Dadi sepi!” Rungokna iki, hé, kowé sing pada nindes wong mlarat lan sing ngrusak wong mlarat ing negara kéné, lan mikir: “Mbésuk apa entèkké sasi anyar, supaya kita bisa adol jagung, lan mbésuk apa rampungé dina sabat, supaya kita bisa nawakaké gandum karo nyuda takeran éfa lan nggedèkké sèkel, ngapusi karo timbangan palsu, supaya kita bisa tuku wong mlarat karo duwit, lan wong mlarat karo sepatu sak pasang, lan adol gandum rosokan?” GUSTI sumpah kanggo kamulyan-Né, marang Yakub: “Sak temen-temené Aku ora bakal nglalèkké ing sak terusé marang sak kabèhé penggawéné! Apa bumi ora bakal gemeter awit sangka sing mengkono kuwi, nganti saben wong sing manggon ing kono ngrasakaké susah? Apa kuwi kabèh ora bakal munggah kaya kali Nil, lan gonjang-ganjing terus bungkuk menèh kaya kali ing negara Egipte?” “Ing dina kuwi bakal kelakon,” mengkono tembungé GUSTI Gusti: “Srengéngé bakal Tak dadèkké mingslep ing wayah awan, lan bumi Tak gawé peteng ing wayah awan. Uga keraméané kabungahanmu pada Tak ganti dadi kasusahan, lan nyanyianmu dadi kidung pesambat, lan sak kabèhé bangkèkan Tak sandangi salin kasusahan, uga sak kabèhé sirah Tak dadèkké gundul, kuwi kabèh Tak dadèkké kaya kepatèn awit kélangan anak sing ora ana tunggalé, lan pungkasané dadi dina sing pait-getir.” Tembungé GUSTI Gusti: “bakal tekan ing wantyiné,” mengkono tembungé GUSTI, Aku bakal nekakké pailan ing negara kéné, duduk pailan pangan utawa ngelak banyu, nanging ngelak marang tembungé GUSTI. Wong-wong bakal pada nglembara sangka segara sing siji menyang segara liyané, lan nglembara sangka lor menyang wétan, arep nggolèki tembungé GUSTI, nanging ora olèh. Ing dina kuwi prawan-prawan sing ayu lan jaka-jaka sing gagah pada ambruk awit ngelak; ya kuwi sing pada sumpah kanggo asmané allah, retya ing Samaria, lan sing ngomong: “Kanggo allahmu sing urip, hé Dan, lan sing sumpah kanggo dalan sutyi menyang Bèrsyéba, kuwi bakal pada ambruk lan ora bakal ngadek menèh.” Aku weruh Gusti ngadek ing sak tyedaké mesbèh lan ngomong: “Putyuké tyagak kuwi tutuken sing banter supaya undak-undakané horek, pada ngebruki marang sirahé wong okèh, lan turahé bakal pada Tak patèni karo pedang, bakal ora ana sing bisa mlayu siji-sijia, lan ya ora ana siji-sijia sing bisa utyul. Senajan pada nduduk bolongan tekan ndonyané wong mati, tanganku mesti njupuk wong-wong kuwi sangka kono; utawa yèn munggaha menyang langit, ya bakal Tak edunaké sangka kono. Senajan pada ndelik ing putyuké gunung Karmèl, mesti bakal Tak uber lan Tak jikuk sangka kono; utawa senajan arep nlyimurké mripat-Ku lan ndelik ing dasaré segara, Aku bakal ngongkon marang ula supaya nyokot wong-wong kuwi ing kono. Senajan pada mlaku ing ngarepé mungsuhé kanggo tawanan, Aku bakal kongkonan pedang supaya matèni wong-wong kuwi ing kono. Aku bakal nujokké mripat-Ku marang wong-wong kuwi supaya pada tyilaka, ora pada apik.” GUSTI, Gusti sing ngwasani langit lan bumi, sing ndemèk marang bumi, nganti gonjing, lan para wong sing ngenggoni pada ngalami susah, lan kabèh pada mumbul kaya kali Nil, terus bungkuk menèh kaya kali ing Egipte; sing nggawé gedong ing langit, lan nelesi plengkungané ing bumi, sing nyeluk banyu segara, terus diesokaké ing sak lumahé bumi, GUSTI kuwi asmané. “Hé wong Israèl. Kowé kuwi kanggo Aku apa ora pada waé kaya wong Etiopia?” Mengkono tembungé GUSTI. “Israèl apa ora wis Tak tuntun metu sangka negara Egipte, wong Filistèn sangka Kaftor, lan wong Aram sangka Kir? Mripaté Gusti Allah, GUSTI wis nliti kraton sing nindakké dosa kuwi. Kuwi bakal Tak entèkké nganti entèk sangka lumahé bumi; nanging turunané Yakub kuwi blas ora bakal tak entèkké nganti tyutes,” mengkono tembungé GUSTI. “Awit, Aku bakal ngekèki préntah, terus turunané Israèl kuwi Tak oyong-oyong ing antarané para umat, tyarané kaya wong sing ijik ngayaki, krikil tyilik siji waé ora ana sing tiba ing lemah. Bakal pada mati karo pedang sak kabèhé wong dosa tunggalé umat-Ku sing pada ngomong: Kita bakal ora ngalami utawa kedemok ing tyilaka.” “Ing dina kuwi Aku bakal ngedekké menèh gubuké Daved sing wis ambruk; lan petyah-petyahé témboké bakal Tak tambali, lan jugrukané bakal Tak edekké menèh; bakal Tak mbangun menèh kaya ing jaman mbiyèn; supaya wong-wong kuwi pada ngwasani marang turahé bangsa Edom, lan sak kabèhé bangsa sing Tak sebut duwèk-Ku,” mengkono tembungé GUSTI sing nindakké perkara iki. Tembungé GUSTI mengkéné: “bakal tekan ing wantyiné, wong ngluku bakal ing mburiné wong ani-ani, wong sing meres woh anggur lan sing nyebar wiji; gunung-gunung pada nètèské anggur anyar, lan puntuk-puntuk bakal kebanjiran. Umat-Ku Israèl bakal Tak balèkké menèh, terus pada mbangun menèh kuta-kutané sing wis gempuran lan terus dienggoni; bakal pada nanduri kebon angguré, lan bakal ngombé angguré, lan bakal pada nggawé kebon woh-wohan lan mangan wohé. Terus pada Tak tandur ing negarané déwé, lan mesti ora dijabut menèh sangka negara sing wis Tak wènèhké,” mengkono tembungé GUSTI, Gusti Allahmu. Wahyuné Obaja. Tembungé GUSTI marang Edom mengkéné: Kita wis pada krungu kabar sangka GUSTI. Ana sakwijiné kongkonan dikongkon ing sak tengahé para bangsa: “Tangia, hayuk pada tandang merangi Edom!” Kowé wis Tak dadèkké tyilik ing antarané para bangsa, banget enggonmu dirèmèhké. Kowé wis diapusi karo sombongé atimu, kowé sing manggon ing gunung-gunung watu sing manggon ing panggonan sing duwur, lan sing nduwé pikiran: “Sapa sing bisa ngedunké aku menyang bumi?” Senajan kowé mabur duwur kaya manuk garuda, malah senajan susuhmu ing antarané lintang-lintang, Aku ya bakal ngedunké kowé sangka kono, mengkono tembungé GUSTI. Yèn kowé katekan maling utawa rampok ing wayah mbengi, karo apa waé enggonmu dirusak, wongé enggoné nyolong mung sak tyukupé waé, ta? Yèn kowé katekan wong ngunduh anggur, mesti ana anggur sing kok tinggal? Kaya apa waé enggoné turunané Esau diglédah, kaya apa waé enggoné digolèki bandané sing disimpen! Sakkèhé kantya sing ngréwangi kowé pada ngusir kowé nganti tekan tapel wates; kowé dilarani, dikalahké karo para balamu. Sing njagong tunggal sak méja karo kowé, masang jiret kanggo kowé. Edom kuwi tanpa pikiran. Mengkono tembungé GUSTI: Ing waktu kuwi, Aku bakal matèni para wong wityaksana ing Edom, lan ngilangké pangertèn sangka pegunungané Esau. Hé Téman, uga para suradadumu bakal kami-tenggengen, supaya sakkèhé wong pegunungané Esau pada dientèkké kabèh. Awit sangka penggawé ala sing kok tindakké marang sedulurmu Yakub, kowé bakal katekan kisinan lan bakal dientèkké selawasé. Ing waktu kowé ngadek ing kadohan, nanging bangsa liya pada ngrampoki kasugihané Yérusalèm. Lan wong-wong mantya pada mlebu ing gapurané, lan pada mbuwang lotré kanggo Yérusalèm, ing kono kowé Edom, uga pada dadi sak pepadané wong-wong kuwi. Kowé aja bungah ing dina kasangsarané sedulurmu, lan aja bungah-bungah karo dina entèkké bangsa Yéhuda; lan aja umuk-umukan ing dina kasusahané. Aja mlebu ing gapurané umat-Ku ing dinané sing apes, malah aja nganggep èntèng marang tyilaka sing ditibakké, ing dinané sing apes; lan aja ngrampas barang duwèké ing dinané sing apes kuwi. Kowé aja nyegati ing dalan simpangan, karo karep matèni wong sing pada keplayu, lan aja ngekèkké sing pada bisa utyul ing dina kasusahané. Awit wis tyedak dinané GUSTI sing ditibakké marang sakkèhé bangsa, kowé bakal diwales pada kaya sing dadi penggawéanmu, penggawéanmu bakal bali nampek marang sirahmu déwé. Kaya tyarané enggonmu wis ngombé ing gunung-Ku sing sutyi, mengkono uga para umat ya bakal ngombé kabèh tanpa lèrèn, malah enggoné ngombé kétok ora mandek-mandek, lan bakal dadi kaya bangsa mau ora tau ana. Nanging ing gunung Sion bakal ana wong-wong sing bisa utyul, lan gunung Sion kuwi bakal dadi panggonan sing sutyi, lan turunané Yakub bakal pada nduwèni negara sing wis dadi duwèké. Turunané Yakub bakal dadi geni, turunané Yosèf urupé geni nanging turunané Esau tunggaké jagung; terus bakal diobong lan dipangan nganti entèk, lan turunané Esau ora ana wong siji-sijia sing bisa utyul, awit GUSTI sing ngomong mengkono. Wong-wong sing manggon ing negara Negeb bakal pada ngenggoni pegunungané Esau, lan sing manggon ing Bawah Ngisor bakal ngenggoni negarané wong Filistèn, lan bakal ngenggoni tanahé Efraim lan panggonané Samaria, uga taleré Bényamin bakal ngenggoni panggonané Giléad. Wong-wong Israèl sing digawa menyang pembuwangan, para suradadu, bakal ngenggoni negarané wong Kanaan nganti tekan Sarfat, lan wong-wong Yérusalèm sing digawa menyang pembuwangan ing Sefarad, bakal pada ngenggoni kuta-kuta ing negara Negeb. Lan bakal ana Juruslamet sing pada munggah ing gunung Sion, perlu ngukum pegunungané Esau; GUSTI sing terus bakal ngwasani kraton kuwi. Ana préntahé GUSTI marang Yunus anaké Amitai, mengkéné: “Kowé lungaa, paranana kuta gedé Ninewé lan ngomonga marang negara kuwi, awit dosané wis munggah tekan ing ngarep-Ku.” Nanging Yunus terus tata-tataa arep mlayu menyang Tarsis adoh sangka ngarepé GUSTI; terus lunga menyang ing Yafo; ing kono ana kapal, sing arep budal menyang Tarsis; sakwisé mbayar ragaté lunga, terus munggah ing kapal, bebarengan karo wong-wong sing menyang Tarsis, adoh sangka ngarepé GUSTI. Nanging GUSTI nekakké lésus ing segara, nganti ing segara kono terus ana prahara gedé, kapalé nganti mèh-mèh waé petyah. Para wong ing njeruh kapal pada katekan rasa wedi, kabèh pada sambat marang allahé déwé-déwé, lan momotan ing kapal pada dibuwangi ing segara supaya kapalé dadi èntèng. Nanging Yunus kuwi wis medun menyang ing kamaré kapal sing ngisor déwé lan terus turu, nganti turu kepati. Penggedéné kapal terus marani Yunus, tembungé: “Kepriyé sampéyan kuwi, kok bisa turu kepati mengkéné? Hayuk sampéyan tangi, terus nyebut marang Gusti Allah sampéyan, menawa Gusti Allah kuwi gelem éling marang kita, nganti ora nganti olèh tyilaka.” Para wong isiné kapal terus pada rerasanan mengkéné: “Hayuk pada mbuwang lotré, supaya kétok sapa sing njalari kita katekan ing tyilaka mengkéné iki.” Terus ya kelakon mbuwang lotré, lan Yunus sing kena. Ing kono semauré wong okèh marang Yunus: “Hayuk kita sampéyan kèki ngerti, sapa sing njalari kita pada katekan tyilaka mengkéné kuwi? Penggawéan sampéyan kuwi apa lan asal-usulé sampéyan sangka ngendi, ing ngendi negara sampéyan, lan bangsa apa sampéyan kuwi?” Semauré Yunus: “Kula wong Ibrani, kula ngabekti marang GUSTI, Gusti Allah sing nduwèni langit, sing wis nggawé segara lan daratan.” Wong kabèh dadiné pada wedi banget, lan terus ngomong marang Yunus: “Sampéyan kok nandangi mengkéné?” Enggoné ngomong mengkono kuwi awit wis ngerti, yèn Yunus kuwi mblayu ngedohi GUSTI; awit wis pada dityritani mengkono. Uga pitakoné marang Yunus: “Sampéyan kudu kita kapakké, supaya segara bisa lerem lan ora nyerang marang kita kabèh malih, awit segarané mundak gedé ombaké.” Semauré Yunus: “Kula sampéyan angkat, dityemplungké ing segara, banjur segara mesti terus lerem lan ora nyerang menèh marang sampéyan kabèh. Awit kula ngerti, enggèn sampéyan katekan karo lésus gedé kuwi, awit sangka kula.” Wong-wong terus pada ndayungi karo ngetokké kekuwatan, arep nuju menyang daratan menèh, nanging tanpa nggawé, awit segarané mundak medèni enggoné nyerang. Ing kono terus pada nyebut marang GUSTI, semauré: “Duh GUSTI, supaya kita aja nganti mati awit sangka nyawané wong kuwi, uga aja nganti Panjenengan nanggungké bab kuwi marang kita, getih sing ora salah, awit Panjenengan, duh GUSTI, wis nindakké apa sing Panjenengan karepaké.” Yunus terus diangkat, dityemplungké ing segara, segarané terus sirep ora ngamuk menèh. Awit sangka sing mengkono kuwi wong-wong mau dadi banget wediné marang GUSTI, lan pada masrahaké kurban sing dibelèh ngadep marang GUSTI, lan pada ngetokké janji. Awit sangka kekarepané GUSTI terus ana iwak gedé sing teka lan nguntal marang Yunus, lan Yunus ing sak njeruhné wetengé iwak mau suwéné telung dina telung mbengi. Ing sak njeruhné wetengé iwak kuwi, Yunus ndedonga marang GUSTI Allahé, tembungé: “Ing njeruhné kasusahan, kula sambat marang GUSTI terus ya disauri, ing ndonyané wong mati kula njaluk tulung, Panjenengan terus ngrungokké swara kula. Kula wis Panjenengan dityemplungké menyang panggonané wong mati, ya ing dasaré segara, kula terus dikepung karo ombaké banyu, kabèh alun lan ombak Panjenengan nutupi awak kula. Ing kono tembung kula: Kula wis dibuwang sangka ngarepé mripat Panjenengan, apa kula bakal bisa nyawang malih marang omah Panjenengan sing sutyi. Kula wis dikepung karo kabèh banyu sing ngantyam nyawa kula, kula ketutupan karo segara; sirah kula digubet-gubet karo lumuté segara ing dasaré gunung-gunung. Kula kelep nganti tekan ing dasaré bumi; lawangé kekantyingan karo sloroké bumi ing sak lawasé; ing waktu kuwi Panjenengan terus ngentasaké nyawa kula sangka luwengé pati, duh GUSTI, Gusti Allah kula. Waktu nyawa kula nglumpuk nglemprek ing batin kula, kula éling marang GUSTI, lan pandonga kula tekan marang ing ngarepé Panjenengan ing omah Panjenengan sing sutyi. Wong sing pada gondèlan marang brahala sing tanpa guna kuwi pada ninggalké Panjenengan sing nrésnani karo setia. Nanging kula bakal ngekèki kurban marang Panjenengan karo ngutyap sukur; apa sing dadi janji kula, bakal kula leksanani; keslametan kuwi mung sangka GUSTI!” GUSTI terus ngongkon marang iwak mau lan Yunus terus diutahké menyang daratan. Yunus terus diomongi karo GUSTI sing kaping pindoné: “Lungaa, menyanga ing Ninewé, kuta sing gedé kuwi lan ngomonga marang kuta kuwi, tembung sing bakal Tak wènèhké marang kowé.” Yunus terus tata-tataa lan terus budal menyang ing Ninewé, tyotyok karo tembungé Gusti Allah. Nanging Ninewé kuwi kuta sing gedéné ngidap-idapi, jembaré mlaku telung dina. Yunus terus mlebu ing kuta kono, adoh nganti mlaku sedina, terus mbengok: “Kurang patang puluh dina, Ninewé mesti bakal digempur.” Wong Ninewé kuwi pada ngandel marang Gusti Allah, mulané terus pada préntah pasa lan nganggo salin kasusahan, wiwit sing déwasa tekan botyah-botyah. Perkara kuwi bareng dikrungu karo Ratu ing Ninewé, Panjenengané terus medun sangka dampar, ngutyuli sandangané kraton, lan nganggokké salin kasusahan lan terus njagong nglésot ing awu. Atas sangka préntahé Ratu lan para penggedéné, terus diumumké lan dipréntahké ing Ninewé mengkéné: “Manungsa lan kéwan-kéwan, ya sapi lan wedus, aja ana sing mangan apa-apa, aja ana sing diengon, lan aja ana sing ngombé banyu. Manungsa lan kéwan-kéwan kudu pada nganggo salin kasusahan, lan terus pada sambat-sambata marang Gusti Allah, karo siji-sijiné pada mratobat, ninggala pokalé sing ala lan mbuwangi penggawé ala sing dilakoni. Sapa ngerti, mbok menawa Gusti Allah terus melas atiné lan getun lan gelem ngendek bebenduné sing mulat-mulat kuwi, terus kita ora sida dientèkké.” Bareng Gusti Allah weruh apa sing digawé wong-wong mau, ya kuwi enggoné pada mratobat ninggal mlakuné sing ala, Gusti Allah terus melas ing bab enggoné ngrantyam arep nibakké tyilaka marang wong-wong mau, terus kuwi diwurungké. Lelakon sing kaya mengkono kuwi ndadèkké pegelé atiné Yunus, terus tukul nesuné. Terus ndedonga marang GUSTI, semauré: “Duh GUSTI, apa ora wis tak omongaké sak durungé, waktu kula ijik ing negara kula? Ya kuwi sebabé, kula banjur mblayu menyang Tarsis; awit kula ngerti, yèn Panjenengan kuwi Gusti Allah sing maha trésna lan welasan, sing gedé kesabarané, sing lubèr kabetyikané lan nggetuni sing gegandengan karo tyilaka sing bakal ditibakké. Awit kuwi, duh GUSTI, supaya gelem njupuk nyawa kula, awit luwih apik kula mati tenimbangané urip.” Nanging tembungé GUSTI: “Enggonmu nesu kuwi apa wis sak beneré?” Yunus wis metu sangka kuta kono lan manggon ing wétané. Ing kono nggawé gubuk, lan ngiyup ing kono karo ngentèni kepriyé bakal kedadiané kuwi. GUSTI terus nukulaké wit, sing ngungkuli sirahé Yunus, terus bisa ngiyupi lan dadi panglipurané nesuné. Yunus seneng banget awit sangka anané wit mau. Nanging ésuké, waktu njedulé ésuké wétan Gusti Allah nekakké uler sing mangan wité jarak, nganti kuwi dadi alum. Bareng srengéngé wis kétok, Gusti Allah nekakké angin wétan sing panas banget, nganti sloroté srengéngé mau nggawé panasé sirahé Yunus; Yunus terus ambruk lan karep supaya mati, tembungé: “Luwih apik aku mati waé tenimbangané urip.” Ing kono tembungé Gusti Allah marang Yunus: “Enggonmu nesoni wit kuwi apa wis sak beneré?” Semauré Yunus: “Ya wis sak beneré waé enggèn kula nesu nganti tekan mati.” Tembungé GUSTI: “Kowé ngéman marang wit, sing duduk tanduranmu lan ya duduk kowé sing nukulaké kuwi, sing tukulé sak njeruhné sewengi lan alumé ya sak njeruhné sewengi. Apa ya Aku ora kudu ngéman marang Ninewé, kuta sing gedé kuwi, sing rayaté luwih sangka 120.000 wong, sing durung weruh bédané tangan tengen karo tangan kiwa, lan sing kéwan-kéwan luwih okèh kuwi?” Iki tembungé GUSTI sing dipréntahké marang Mika wong Moreset, waktu jamané Yotam, Akas lan Hiskia, para ratu ing Yéhuda, ya kuwi gegandèngan karo enggoné dikèki wahyu kanggo Samaria lan Yérusalèm. Hé, sak kabèhé para bangsa, pada rungokna! Hé, bumi uga isiné, pada nitènana, GUSTI bèn dadi seksi kanggo kowé kabèh, ya Gusti, sangka omahé sing sutyi. Nanging GUSTI metu sangka omahé, lan medun lan mlaku ing gunung-gunungé bumi. Gunung-gunung pada dadi èntyèr ing sak ngisoré sikilé lan legokan pada bengkah kaya lilin tyedak geni, kaya banyu nggrojok ing udun-udunan. Kuwi kabèh kelakon awit sangka paneraké Yakub, lan sangka dosané turunané Israèl. Apa ta paneraké Yakub kuwi? Kuwi apa ora Samaria? Dosané turunané Yéhuda kuwi apa ta? Kuwi apa ora Yérusalèm? Mulané Samaria bakal Tak dadèkké ambruk ing ara-ara, dadi kebon anggur, watu-watuné témbok kuta bakal Tak buwangi ing legokan lan dasar-dasaré bakal Tak bukak. Retya-retyané bakal pada diremuki lan sak kabèhé upahé laku bédang bakal pada diobong, lan sak kabèhé brahalané bakal Tak entèkké; awit kabèh mau diklumpukké karo upahé laku bédang, mulané bakal bali dadi upahé bédang menèh. Awit sangka perkara mengkono kuwi aku arep sambat lan ngaduh-aduh, arep mlaku tanpa sepatu lan wuda, tangisanku bakal kaya tangisé asu alas, lan sambatku kaya sambaté manuk unta. Awit tatuné Samaria ora bisa waras, wis mrèmèn nganti tekan ing Yéhuda, malah tekan ing gapurané bangsaku, ya ing Yérusalèm. Aja kok wartakké ing Gat, aja nangis babar pisan, kowé nglésota ing lebu ing Bèt-Le-Afra. Hé wong isiné Safir, gelis budala, karo wuda lan kewirangan. Wong isiné Saanan ora wani metu. Tangisé Bèt-Haésel ngalang-alangi enggonmu tetep ing kono. Wong isiné Marot karo mangga-mara ngarep-arep marang kabetyikan, awit ana tyilaka mudun sangka GUSTI tekan ing gapurané Yérusalèm. Hé wong isiné Lakis, krétamu rakitana jaran perang. Iki sing dadi wiwitané dosa kanggo putriné Sion awit kowé kanggonan dosané Israèl. Mulané apik kowé ngekèkana berkah pisahan marang Moreset-Gat, omah-omah ing Aksib bakal dadi sing ala kanggo para ratu ing Israèl. Hé wong isiné Maresa, Aku ijik bakal nekakké tukang nelukké marang kowé, kamulyané Israèl, para pemimpiné bakal minggat tekan ing Adulam. Tyukura lan gundulen, awit sangka anak-anakmu sing pada kok trésnani! Gundul kaya manuk gagak, awit anak-anakmu kuwi bakal pada dilungakké ing pembuwangan. Tyilaka wong sing pada ngrantyam-ngrantyam duraka, lan sing ngrantyam-ngrantyam sing ala ing peturoné; lan bareng ésuk ditindakké, awit perkara kuwi ing pangwasané; sing menawa mélék kebon, ya terus ngrebut, lan omah-omah, ya terus disrobot waé, sing nyiksa-nyiksa bendarané uga sak isiné omahé wong sak pandumané. Mulané GUSTI ngomong mengkéné: Lah Aku ngrantyam bakal nekakké tyilaka marang turunan iki, lan kowé pada ora bakal bisa nylametaké gulumu sangka kuwi, kowé pada ora bisa mlaku karo sombong menèh, awit waktu kuwi waktu sing nyilakani. Ing dina kuwi wong-wong bakal ngomongké unèn-unèn lan kidung pesambat kanggo kowé, lan bakal ngomong: “Kita wis dilebur babar pisan! Pandumané warisan bangsaku kuwi wis diukur nganggo tali, lan ora ana wong sing mbalèkké, tegalan-tegalan kita diedum-edumké marang wong sing pada nglawan kita.” Mulané bakal ora ana wong sing nguntyalké tali karo lotréan kanggo kowé ing pasamuané GUSTI. “Aja nubuat,” mengkono omongé, “wong ora ngomongké wahyu sing kaya mengkono kuwi! Kita ora bakal olèh tyatyat.” Hé, turunané Yakub, apa bab kuwi kena diomongké? Apa GUSTI kurang sabar? Apa kaya mengkono penggawéané? Tembung-Ku kuwi apa ora betyik kanggo wong sing laku bener? Saben waktu umat-Ku ngadek dadi mungsuhé wong rukun. Kowé pada ngrebut jubahé wong sing seneng rukun, wong-wong sing pada liwat karo tentrem, sing ora kepéngin perang. Para wong wadon tunggalé umat-Ku, kuwi pada kok tundung sangka omah sing disenengi, lan regané anak-anaké pawèh-Ku, pada kok jupuk kanggo selawasé. Ngadeka, budala, awit ing kéné iki duduk panggonan lèrèn kanggo kowé! Awit sangka najisé negara iki terus bakal pada katekan ing karusakan, malah karusakan sing ora kena dipulihké. Yèn ana wong sing pinter ngotak-atik lan ngapusi, ngomong: “Aku nubuat marang kowé bab anggur lan badèk,” kuwi sing disawang pantes dadi wong sing nubuat kanggo bangsa iki. Hé Yakub, Aku mesti bakal nglumpukké kowé kabèh, lan ya mesti bakal nglumpukké turahé Israèl; Tak balèkké dadi siji kaya wedus gèmbèl ing kandangé, kaya kumpulan ing sak tengahé pangonan, nganti kahanan terus dadi ramé karo okèhé wong. Tukang mbrobos bakal mlaku ing ngarepé; pada nrobos lan liwat ing gapura lan bakal metu sangka kono. Ratuné bakal lunga terus ing ngarepé, lan GUSTI déwé mlaku ing putyuké barisan! Pituturku mengkéné: Pada rungokna ta, hé, para penggedéné Yakub, lan para pemimpiné turunané Israèl. Apa ora wis sak beneré kowé weruh marang keadilan, hé, kowé sing pada sengit marang kabetyikan lan seneng marang sing ala? Wong kuwi pada ngelèti bangsaku lan mbesèti dagingé sangka balung-balungé; pada mangan dagingé bangsaku, pada ngelèti kulité sangka awaké, pada ngremuk balung-balungé lan nengkel-nengkel kaya daging ing wajan, lan kaya iris-irisan daging ing njeruh kuwali. Terus bakal pada sambat déwé marang GUSTI, nanging ora bakal dituruti. Panjenengané malah nutupi praupané kanggo wong-wong mau ing waktu kuwi, awit ala penggawé-penggawéné. Mengkéné tembungé GUSTI kanggo para nabi sing nyasarké bangsaku, sing pada ngomongké katentreman, yèn olèh sing kena dipangan, nanging marang wong sing ora ngekèki apa-apa ing tutuké, terus ngomongké perang. Mulané awan bakal dadi wengi tanpa wahyu kanggo kowé, lan dadi peteng tanpa tenungan. Para nabi mau bakal pada kislepan srengéngé, lan awan bakal dadi peteng ndedet kanggo wong-wong kuwi. Para wong tukang ndelok bakal pada kewirangan, lan para tukang tenung bakal pada kisinan, kabèh bakal pada nutupi praupané, awit Gusti Allah ora nyauri. Nanging aku iki kebak ing bab kekuwatan, Rohé GUSTI, lan keadilan lan kekuwatan, kanggo ngomongi marang Yakub bab paneraké lan marang Israèl bab dosané. Hé, para penggedéné turunané Yakub lan para pemimpiné turunané Israèl, pada rungokna! Hé, kowé sing pada serik marang keadilan lan sing mbéngkongké samubarang sing lempeng, hé, kowé sing pada nggawé Sion karo getih lan Yérusalèm karo tumindak ala! Para penggedéné enggoné ngadili awit sangka beselan, lan para imamé enggoné mulangi awit sangka bayaran para nabiné enggoné nenung awit sangka duwit, nanging pada njagakké marang GUSTI karo tembungé: “GUSTI apa ora ing sak tengahé kita! Kita ora bakal katekan tyilaka!” Awit kuwi sangka kowé Sion bakal diwluku kaya kebon lan Yérusalèm bakal dadi jugrukan, lan gunungé griya sutyi bakal dadi gunung sing ketutupan karo alas. Ing dina sing pungkasan bakal kelakon, gunungé griyané GUSTI bakal ngadek jejek ngungkuli gunung-gunung, lan duwuré ngungkuli puntuk-puntuk, para bangsa bakal pada gembruduk mbrana, lan okèh taleré bangsa sing pada budal karo ngomong: “Hayuk pada munggah menyang gunungé GUSTI, marang griyané Gusti Allahé Yakub, supaya pada dikèki pinuntun bab dalan-dalané, lan supaya kita pada mlaku ing dalan-dalané, awit sangka Sion bakal ana pituduh, lan sangka Yérusalèm bakal ana tembungé GUSTI.” Panjenengané bakal ngadek dadi Rèkter ing antarané para bangsa, lan bakal nibakké putusan kanggo para bangsa sing gedé, nganti tekan panggonan sing adoh. Para bangsa pada nggemblèng pedang-pedangé didadèkké gaman kanggo ngluku, lan tumbaké digawé arit; bakal ora ana menèh bangsa sing ngetungké pedang marang bangsa liyané, lan wis ora ana wong sing pada blajar perang. Nanging wong-wong mau siji-sijiné bakal lungguh ing sak ngisoré wité anggur déwé, lan ing sak ngisoré wité anjir déwé lan ora ana wong sing nggawé kagèté, awit tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi sing ngomong mengkono. Senajan sak kabèhé bangsa kuwi siji-sijiné pada mlaku karo nganggep allahé déwé-déwé, nanging kita bakal mlebu karo nganggep asmané GUSTI, Gusti Allah kita, nganti sak lawas-lawasé lan sak terusé. Tembungé GUSTI: Ing dina kuwi Aku bakal nglumpukké wong sing pada pintyang lan nglumpukké sing pating plentyar uga sing wis Tak tibani tyilaka. Sing pintyang bakal Tak dadèkké tyikal bakalé turunan lan sing ditundung dadi bangsa sing kuwat, uga GUSTI bakal ngadek dadi Ratuné ing gunung Sion, wiwit saiki nganti tekan sak lawas-lawasé. Nanging kowé, hé, menarané kumpulané Wedus, hé, pegunungan putri Sion, kowé bakal ketekanan lan mbalik menèh karo pemrintahan sing ndisik, ya kuwi kraton putri ing Yérusalèm. Lah saiki, kenèng apa ta kowé pada sambat nganti banter? Apa ora ana ratu ing tengahmu? Utawa tukang rembukmu apa wis pada entèk, kaya kowé nganti ngrasakaké lara kaya wong wadon ing waktu mbayi? Hé para putriné Sion, obaha lan ngaduh-aduha, kaya wong wadon sing mbayi! Awit saiki kowé kepeksa metu sangka kuta lan manggon ing ara-ara; kowé kepeksa mlaku tekan ing Babèl, ing kana enggonmu bakal ditulungi, ya ing kana GUSTI enggoné ngluwari kowé sangka tangané mungsuhmu. Saiki okèh bangsa sing pada dadi siji nglawan marang kowé, karo tembungé: “Bèn dèwèké dinajiské, mripat kita bèn bisa nyawang marang Sion nganti katek!” Nanging wong kuwi pada ora weruh sing dadi rantyamané GUSTI; pada ora ngerti sing dadi putusan-Né, yèn Panjenengané bakal nglumpukké para umat mau kaya bentèlan gandum sing digawa marang penutoné gandum. Hé, putriné Sion, tandanga lan nutua, awit sungumu bakal Tak dadèkké kaya wesi, lan kukumu Tak dadèkké kaya tembaga, terus kowé bakal ngremuk bangsa okèh, lan barang-rebutané bakal kok dèwèkké kanggo GUSTI, lan kasugihané kanggo Gusti sak lumahé bumi. Hé wong Yérusalèm, wong wadon sing perang, tata-tata, nyuwèka awakmu awit témbok diubengi mungsuh. Wong-wong kuwi pada nyerang pemimpiné Israèl diubengi karo wong-wong mau nganggo tekené. Nanging kowé, hé, Bètléhèm ing Efrata, senajan kowé klebu tyilik ing antarané turunané Yéhuda, sangka kowé bakal lair sing ngladèni marang Aku, ratu sing bakal ngwasani Israèl; sing wis ana wiwit ing jaman mbiyèn, wiwit ing jaman mbiyèn. Mulané bangsa kuwi mung arep dijarké waé nganti tekan waktuné, wong wadon sing pestiné nglairké anak wis kelakon nglairké, terus turahané para seduluré bakal pada bali ngantyani wong Israèl. Panjenengané bakal nandangi lan ngengon wong-wong mau karo nganggo pangwasané GUSTI, ya kaluhurané asmané GUSTI, Gusti Allahé; para wong bangsané bakal pada manggon karo tentrem, awit saiki Panjenengané kuwi dadi luhur nganti tekan pungkasané bumi; lan Panjenengané bakal dadi sing kanggonan katentreman. Yèn Asyur mlebu ing negara kita, lan mlaku ing negara kita, terus kita pada ngedekké pangon pitu sing nglawan, malah pemimpin manungsa wolu. Kuwi bakal pada nyukur negara Asyur karo pedang, lan negarané Nimrod karo pedang tanpa rangka, lan ratu bakal nylametaké kita sangka Asyur yèn dèwèké mlebu ing negara kita lan mlaku ing panggonané kita. Turahé Yakub bakal manggon ing antarané bangsa okèh, kaya ebun sangka GUSTI, kaya nètèsé udan ing tetukulan, sing ora njagakké marang wong, lan ora ngarep-arep marang anak-anaké manungsa. Uga turahé Yakub kuwi bakal ing antarané para taleré bangsa, lan ing tengahé para bangsa okèh, kaya singa ing antarané kéwan galak alasan, kaya singa nom ing tengahé kumpulan wedus gèmbèl; menyanga ngendi waé parané, mbanting lan nubruk, lan ora ana sing bisa nylametaké. Tanganmu bakal ngungkuli para lawanmu, lan sak kabèhé mungsuhmu bakal dientèkké. Tembungé GUSTI: Dina kuwi bakal kelakon, Aku bakal ngentèkké jaranmu sangka tengahmu, lan bakal ngrusak krétamu. Aku bakal ngentèkké kuta-kutané negaramu, lan bèntèngmu bakal pada Tak gempuri. Aku bakal ngentèkké pirantimu sulap, lan tukang tenung bakal ora ana menèh ing tengahmu. Mengkono menèh retya-retyamu, uga tugu-tugu brahalamu bakal Tak gempuri sangka tengahmu, nganti kowé bakal ora sujut menèh marang gawèané tanganmu. Uga tyagak-tyagaké brahala bakal Tak jeboli sangka tengahmu, lan brahalamu bakal Tak entèkké. Ngertia para bangsa sing ora nggatèkké tembung-Ku, bakal Tak wales karo bebendu lan nesu-Ku. Pada rungokna sing dadi tembungé GUSTI: Ngadeka, lapura nganti gunung-gunung pada krungu, lan puntuk-puntuk bèn krungu swarané! Hé gunung-gunung, rungokna gugatané GUSTI, lan pada rungokna, hé, dasar-dasaré bumi! Awit GUSTI nuntut umaté, lan perkaran karo Israèl. “Hé, umat-Ku, apa sing wis Tak tibakké marang kowé? Enggon-Ku nggawé keselmu karo apa? Maraa, semaur marang Aku! Awit kowé apa ora wis Tak etoké sangka negara Egipte, Tak luwari sangka penggawéan peksa lan Aku apa ora wis ngutus Moses lan Harun, lan Miryam dadi pengarepmu? Hé umat-Ku, pada élinga apa sing dirantyam karo Balak, ratu ing Moab, lan kepriyé sing dadi semauré Biléam anaké Béor, lan apa sing kelakon wiwit sangka Sitim nganti tekan ing Gilgal, supaya kowé ngakonana penggawéan-penggawéané GUSTI sing adil.” “Karo kurban apa enggonku lunga nemoni GUSTI, lan enggonku sujut marang Gusti Allah sing Mahaluhur? Enggonku nemoni ing ngarepé apa kudu karo ngekèki kurban obongan, karo pedèt sing umur setaun? Apa wedus gèmbèl lanang éwon-éwon lan karo lenga sing okèh ndadèkké senengé GUSTI? Apa anakku mbarep sing arep diladèké awit sangka panerakku, lan wohé wetengku awit sangka dosaku déwé?” “Hé manungsa, kowé wis dikèki weruh apa sing betyik, lan apa sing dadi penjaluké GUSTI marang kowé: kejaba mung nandangi adil, lan trésna marang laku setia, uga andap asor ing ngarepé Gusti Allahmu!” Rungokna, GUSTI mbengok marang kuta: - ngajèni marang asmané GUSTI kuwi kawityaksanan - “Pada rungokna petyuté lan sing ngongkon. Aku mosok lali marang banda sing sangka tindak dursila ing omahé wong duraka, lan marang takeran éfa sing goroh lan sing kena ing ipat-ipat kuwi! Apa ya Aku meneng waé ora ngekèki paukuman marang wong sing nggawa timbangan palsu, utawa kantong isi watu timbangan sing goroh? Wong-wong sugih ing kuta kuwi pada kebak penggawé ala, wong sing manggon ing kono pada ngutyapké duraka, lan ilaté ing tutuké kuwi tukang ngapusi. Mulané kowé Tak gebuki, kowé Tak gawé rusak awit sangka dosamu. Kowé bakal mangan, nanging ora bisa dadi warek, lan wetengmu ajek ngamuk awit ngelih; kowé bakal nyingkirké apa-apa, nanging ora bisa nyimpen, lan sak pira sing kok simpen, kuwi bakal Tak pasrahké marang pedang. Kowé bakal nyebar wiji, nanging ora ngunduh, bakal meres woh saitun, nanging ora bisa nganggo lengané; lan ya ngumpulké woh anggur, nanging ora ngombé angguré. Awit pernatané Omri sing kok tetepi, lan pokalé brayaté Akab sing kok tiru, uga rantyamané sing kok tandangi: terus kowé Tak dadèkké rusak, lan para wongmu Tak dadèkké poyokan; karo mengkono kowé bakal nyangga tyatyatané para bangsa.” Oh tyilaka aku iki! Awit kahananku kaya ing waktu ngunduh woh-wohan ing waktu ketiga, utawa kaya yèn ngasak woh anggur, ora olèh woh anggur sing kena dipangan, utawa woh anjir sing tak senengi. Wong bener wis entèk sangka negara, lan ing antarané para manungsa wis ora ana sing jujur, kabèh pada ngintyer getih, kabèh pada gentèn ngarah nyekel karo jiret marang sak duluré. Tangané pada ngagak nindakké sing ala, penggedéné nuntut lan rèkter ngarah beselan; para penggedéné pada nggawé putusan sak karepé déwé, lan angger-angger pada diénggak-énggoké. Tunggalé sing betyik déwé ing antarané kuwi kaya grumbul eri, sing jujur déwé ing antarané kaya pager eri, dinané intyeranmu, dina tibané paukumanmu wis tyedak, saiki bakal wiwit ana rasa wedi ing antarané wong-wong kuwi. Aja ngandel marang kantya, aja pasrah marang kantya, jaganen lawangé tutukmu kanggo wong wadon sing lèyèh-lèyèh ing pangkonmu. Nanging anak lanang ngrèmèhké bapaké, anak wadon nglawan ibuné, mantu wadon nglawan maratuwané wadon, sing dadi mungsuh kuwi wong-wong sing tunggal sak omah. Nanging aku bakal ngarep-arep marang GUSTI, ngentèn-entèni marang Gusti Allah sing ngekèki keslametan marang aku, Gusti Allahku mesti bakal nuruti aku! Hé mungsuhku, aja bungah-bungah kanggo aku! Senajan aku tiba, mesti bakal ngadek menèh, dadia lungguh ing pepeteng pisan, GUSTI bakal dadi pepadangku. Aku bakal nyangga bebenduné GUSTI, awit aku wis nggawé dosa marang Panjenengané, nganti Panjenengané ngrampungké perkaraku, lan ngekèki adil marang aku, aku bakal ketuntun menyang pepadang, terus aku bakal ngrasakaké keadilané. Mungsuhku bakal weruh kuwi, terus bakal nutupi praupané karo ngalami kisinan, sing nduwé tembung marang aku: “Ing ngendi GUSTI, Gusti Allahmu?” Mripatku bakal nyawang enggoné wong kuwi diidak-idak kaya blétokan ing dalan. Bakal tekan ing wantyiné témbokmu bakal dibangun menèh, ing dina kuwi batesmu bakal dijembarké. Ing dina kuwi wong bakal ngadep marang kowé, wiwit wong sing sangka Asyur nganti tekan Egipte, lan wiwit sangka Egipte nganti tekan ing kali Efrat, sangka segara sing siji tekan segara sijiné, lan wiwit gunung sing siji tekan gunung sijiné. Nanging bumi bakal dadi ludes awit sangka sing ngenggoni, kuwi wohé penggawéné. Engonen umat Panjenengan karo teken Panjenengan, ya wedus gèmbèl duwèké Panjenengan piyambak, sing pada kepentyil manggon ing alasan, ing sak tengahé kebon wowohan, supaya pada mangan suket ing Basan lan ing Giléad, kaya waktu ing jaman mbiyèn. Kaya waktu …metu sangka Egipte, kita supaya pada dikèki weruh bab mujijat-mujijat! Para bangsa bakal pada nyawang, lan terus rumangsa isin, awit sangka sak kabèhé kekuwatané, tutuké bèn ditutupi tangan lan kupingé bèn dadi budek. Bèn pada ndilat lebu kaya ula, kaya kéwan sing nggremet ing bumi; bèn pada metu sangka bèntèngé karo wedi, lan pada nemoni ing ngarepé Gusti GUSTI, Gusti Allah kita, karo gemeter, karo wedi marang Panjenengan. Gusti Allah sing ngendi sing madani Panjenengan, sing ngapura dosa, lan sing ngapura paneraké turahané bangsa duwèké piyambak: sing ora bisa tahan marang bebenduné ing sak terusé, nanging sing seneng marang kawelasan? Panjenengané bakal ngekèki kawelasan menèh marang kita, lan nglebur kesalahan-kesalahan kita, lan ngguwak kabèh dosa kita, menyang ing telengé segara. Panjenengan supaya gelem ngétokké kasetian Panjenengan marang Yakub, lan kawelasané Panjenengan marang Abraham kaya sing wis Panjenengan janjèkké karo sumpah marang para leluhur kita wiwit ing jaman mbiyèn! Tembungé Gusti kanggo Ninewé. Kitab bab wahyu sing Nahum weruh, wong Elkos. GUSTI kuwi Gusti Allah sing jalusu lan mbales, GUSTI kuwi mbales lan nesuné sing mulat-mulat, GUSTI ngekèki balesan marang para mungsuhé, lan terus waé nesuné marang para mungsuhé. GUSTI kuwi gedé sabaré lan gedé pangwasané, nanging ora pisan-pisan wong sing salah utyul sangka paukumané. Panjenengané mlaku ing sak njeruhné lésus lan prahara, lan mendung kuwi lebuné sikilé. Segara dinesoni nganti dadi asat, lan sak kabèhé kali pada didadèkké garing, Basan lan Karmèl pada dadi gloyoran tetukulan ing Libanon pada alum. Gunung-gunung pada gemeter ing ngarepé, lan puntuk-puntuk pada lèlèh. Bumi dadi sepi mamring ing ngarepé uga ndonya lan sing pada ngenggoni kabèh. Sapa sing kuwat nadahi nesuné? Lan sapa sing bisa tetep ngadek jejek yèn mulat-mulat nesuné? Nesu-Né disokké kaya geni, lan gunung watu nganti pada ambruk. GUSTI kuwi kebak katrésnan, dadi panggonan pangungsèn ing dina kangèlan; Panjenengané mangertèni marang para wong sing ngungsi marang Panjenengané. Nanging karo banjir gedé Panjenengané ngentèkké panggonané mungsuh. Lan matèni nganti tyutes wong sing pada nglawan Panjenengané, digiring lan dilungké marang pepeteng. Apa karepmu nglawan marang GUSTI kuwi? Panjenengané bakal ngentèkké babar pisan; para mungsuhé ora bakal bisa ngadek menèh. Awit wong-wong kuwi bakal entèk kaya eri sing bulet-buletan, bakal dipangan nganti entèk kaya damèn sing garing. Sangka kowé apa ora njedul wong sing ngrantyam-ngrantyam sing ala nglawan marang GUSTI, lan sing ngekèki pitutur tindak dursila, ta? Mengkéné tembungé GUSTI: “Senajan wong-wong kuwi wutuh lan okèh banget tyatyahé, senajan mengkono bakal pada entèk dibabat lan mati. Senajan Aku wis ngasorké Yéhuda, nanging kowé ora bakal Tak asoraké menèh. Saiki Aku bakal nugel pasangané sing ngebot-eboti kowé, lan Aku bakal medoti tali-tali sing mbanda kowé.” Kanggo kowé ratuné Asyur, GUSTI ngomong mengkéné: “Ora ana turunan sing bakal nganggo jenengmu menèh; sak kabèhé retyamu ukiranmu lan tyitakan bakal pada Tak entèkké sangka panggonané allahmu. Aku bakal nyawiské kuburanmu, awit kowé kuwi asor.” Delengen! Ing gunung-gunung ana wong sing mlaku lan nggawa kabar, sing ngabarké kabar katentreman. Hé Yéhuda, dinamu gedé riyayakna, janjimu tetepana! Awit wong dursila ora bakal teka lan nyerang marang kowé menèh; awit wis dientèkké babar pisan! Lah, ana tukang pengrusak sing nekani kowé, nganakna penjagan ing bèntèng ngungaka ing dalan, bangkèkanmu sabukana sing kentyeng, nglumpukna sak kabèhé kekuwatan! GUSTI mulihké menèh kaluhurané Yakub, kaya kaluhurané Israèl, awit wis dirusak karo tukang pengrusak pangé wis pada disempalké. Tamèngé para pahlawané rupané abang, para suradaduné pada nganggo abang-abang, krétané nggilap murup kaya geni ontyor ing dina enggoné dirakit, jaran-jarané pada kétok njingrak-jingkrak. Krétané mbalap ing dalan, susul-susulan ing lapangan, kétoké kaya ontyor, playuné kaya klélap. Penggedéné suradadu dibudalké, sikilé mèh kejengklok waktu ijik maju. Mblayoni bèntèngé kuta karo kesusu, lan piranti kanggo njebol wis didekké. Gapura-gapurané kali-kali wis pada mbukak, lan kratoné terus gempur. Ninewé kaya ratu wadon, digawa metu lan diblèjèti, lan para baturé wadon pada nangis kaya ndengkuré manuk dara, karo ngantem-ngantem dada. Ninewé déwé kuwi kaya blumbang sing banyuné mili metu. Ana wong sing mbengok: “Mandeka, mandeka!” Nanging ora ana sing nolèh. Pada ngrebuta slaka, ngrebuta emas, awit tanpa itungan simpenané banda, piranti-piranti sing apik okèhé ora karuan. Wis ludes, pandes, nandes! Ati nglokro, dengkul oklak-aklik, wetengé gemeter kabèh, praupané wong kabèh pada putyet tanpa getih. Ing ngendi ta pandelikané singa lan guwané singa-singa nom, panggonané singa lan singa wédok klinteran, panggoné anak singa, sing ora diganggu-gawé karo wong? Singa kuwi lumrahé ndekep kanggo nyukupi pangané anak-anaké, lan nekek memangsané kanggo sing wadon, lan ngebaki guwané karo pangan lan pandelikané karo dekepané. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku bakal nglawan marang kowé, Ninewé, terus sak kabèhé krétamu bakal Tak obong nganti dadi kebul, lan singamu nom bakal pada dipangan karo pedang nganti entèk; lan memangsamu bakal Tak entèkké sangka bumi, swarané para kongkonanmu bakal ora krungu menèh.” Tyilaka kuta sing ngutahké getih kuwi! Samubarang kabèh mung goroh tok, lan kebak rebut-rebutan barang rayahan, lan ora lèrèn-lèrèn enggoné ndekep. Rungokna tyemetiné petyut lan gemblèdèké glindingan, rungokna playuné jaran sing pating ketoplak lan gembrejeké kréta-krétané! Suradaduné jaran nyerang pedangé tyemlèrèt lan tumbaké gemebyar! Akèh sing pada mati, layon tumpuk-undung, tanpa itungan tyatyahé layon, wong-wong nganti pada kesandung karo layon! Kuwi kabèh awit sangka akèhé laku bédang sing ditindakké karo wong wadon lonté, sing apik rupané lan pinter nyulap, sing mblingerké bangsa-bangsa karo enggoné laku bédang, lan taler-taleré karo pinter sulapané. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku bakal ngukum kowé, pojoké putyuk morimu bakal Tak bukaké nganti tekan ing praupanmu, lan bakal nduduhké wewadimu marang bangsa-bangsa, lan kewiranganmu marang kraton-kraton. Aku bakal ngebyuki regetan marang kowé, kowé bakal Tak anggep ora kajèn lan Tak dadèkké tontonan.” Terus sak kabèhé wong sing weruh kowé, bakal mlayu ninggal kowé, karo ngomong: “Ninewé wis rusak! Sapa sing mesakké marang dèwèké? Sangka ngendi enggonku olèh juru panglipur kanggo kowé?” Apa kowé ngungkuli karo Tebe, kutané retya Amon, sing sak tyedaké kali Nil sing diubengi karo banyu, sing bèntèngé segara, lan bèntèngé banyu? Etiopia kuwi dadi sumberé kekuwatané, uga Egipte, karo tanpa wates; wong Put lan para wong Libia pada dadi abdiné. Nanging kuwi déwé uga kepeksa dilungakké menyang ing pembuwangan, kepeksa pada mlebu ing tawanan. Bayi-bayiné pada dikeplèkké ing pojoké sak kabèhé sak uruté dalan, para wong sing kajèn pada dilotré, lan para penggedéné pada dibanda kabèh nganggo ranté. Kowé uga bakal mendem, lan bakal pada tanpa kekuwatan; kowé uga bakal nggolèki panggonan pangungsèn awit sangka anané mungsuh. Sak kabèhé bèntèngmu kuwi kaya wit anjir sing wohé mateng dadakan; yèn dierok, wohé nibani tutuké wong sing arep mangan. Lah, suradadu ing sak tengahmu kuwi wadon-wadon; mungsuhmu pada kebukaan gapurané negaramu, sloroké pada dipangan karo geni nganti entèk. Pada ngangsua banyu, kanggo tyepakan yèn dikepung, bèntèngmu pada kuwatana! Ngidaka blétokan, ngidaka lempung, njikuka tyitakan bata! Kowé bakal entèk dipangan karo geni ing kana, bakal dientèkké karo pedang, sing mangan kowé kaya walang gragas. Senajan tyatyahmu okèh kaya walang gragas, lan kaya walang gragas, senajan wongmu dagang kok dadèkké okèh ngungkuli lintang-lintang ing langit pisan, wong-wong kuwi bakal pada kaya walang sing megarké swiwiné terus mabur bablas. Senajan para pemimpinmu tyatyahé kaya walang lan para pegawému kaya walang grombolan sing pada méntylok ing témbok-témbok ing waktu adem, nanging bareng srengéngé njedul, terus pada ngilang, ora ngerti panggonané. Hé, ratu ing negara Asyur, tyilaka kowé! Para pangonmu wis pada turu kepati! Para pengarepmu pada keturon, rayatmu pada pating slebar ing gunung-gunung, lan ora ana sing nglumpukké. Tyirimu kuwi ora ana tambané, lan tatumu wis ora bisa waras, sak kabèhé wong sing krungu bab kahananmu, pada keplok-keplok awit sangka kowé kuwi, awit sapa waé sing ora katekan karo penggawé alamu terus-terusan? Tembungé Gusti sing didelok karo Habakuk. Duh GUSTI, ijik pira suwéné enggèn kula sambat-sambat, nanging Panjenengan ora ngrungokké; kula mbengok-mbengok marang Panjenengan: “Ana penggawé ala!”, nanging Panjenengan ora mitulungi? Kenèng apa Panjenengan nduduhké sing ala marang kula, terus kula weruh tumindak duraka? Pamulasara lan tumindak peksa ing ngarepé mripat kula; bantah-bantahan lan tukaran sing tambah gedé. Mulané angger-angger terus ilang kekuwatané, lan keadilan ora tau njedul, awit wong bener dikepung karo wong duraka, njalari dadiné keadilan kuwalik. Pada delengen lan gatèkna ing antarané para bangsa, nggumuna lan pada delek-deleka, nanging Aku nindakké sakwijiné penggawéané ing jamanmu sing menawa dikabarké marang kowé, kowé mesti ora ngandel. Nanging Aku sing nangèkké wong Kasdim, bangsa sing dursila lan tyepet serangané, sing ndlajahi garis-garisé lintang bumi, arep ngenggoni panggonan sing duduk duwèké. Bangsa kuwi tenan medèni, pengadilan lan kaluhurané kuwi asal-usulé sangka awaké déwé. Jarané tyepeté ngungkuli matyan tutul, lan bregasé ngungkuli asu alasan ing wayah mbengi; suradaduné jaran teka pada sliweran sangka panggonan adoh, nganti kaya mabur kaya manuk garuda sing nyamber memangsané. Bangsa kuwi kabèh pada ngluruk arep nindakké penggawé ala, kanggo putyuké barisané kaya angin sangka wétan, lan pada nglumpukké tawanan sing okèhé kaya wedi. Para ratu pada dipoyoki lan para penggedéné pada diguyu; saben bèntèng diguyu, diuruki lemah lan terus direbut. Terus pada mblayu banteré kaya angin, terus bablas; kaya mengkono enggoné pada nindakké penggawé sing salah karo ngendelké kekuwatané. Duh GUSTI, Panjenengan kuwi wis wiwit mbiyèn mila apa ora Gusti Allah kula, sing Mahasutyi? Kita ora bakal pada mati. Duh GUSTI, bangsa kuwi Panjenengan tetepké supaya nibakké paukuman. Duh, Gunung watu, bangsa kuwi wis Panjenengan temtokké supaya nyiksa. Mripat Panjenengan, nemen sutyiné kanggo weruh sing ala lan ora mentala weruh penggawé ala, kenèng apa nanging Panjenengan weruh marang wong sing pada mlaku goroh, lan terus meneng waé, yèn wong duraka nguntal marang sak pepadané sing luwéh bener tenimbang dèwèké? Apa Panjenengan nggawé manungsa kuwi kok kaya iwak ing segara, utawa kaya kéwan nggremet sing tanpa pemrintahan? Manungsa iki kabèh disendal karo pantying, dityekel karo jaringé, lan diklumpukké nganggo jalané, ndadèkké bungah lan seneng-senengané wong duraka mau. Mila jaringé disajèni kurban, lan jalané disajèni kurban obongan; awit piranti-piranti kuwi sing njalari olèh-olèhé okèh lan rejekiné turah-turah. Apa kuwi sing njalari terus tansah nyekel pedang lan terus matèni bangsa-bangsa tanpa welas? Tak ngadek ing panggonan kanggo ngintyeng lan mapan ing menara, aku arep niliki lan ngarep-arep marang apa sing bakal dadi wahyu-Né marang aku, lan kepriyé ngekèki semauré kanggo sambatku. Ing kono GUSTI terus nyauri marang aku mengkéné: “Wahyu kuwi tulisana, dityatetana sing tyeta ing panggonané, supaya kenaa diwatya karo wong sing liwat. Awit wahyu kuwi ijik ngentèni waktu sing ditemtokké, nanging gelis tumuju marang ing pungkasané lan ora bakal mblénjani yèn alon, entènana, awit kuwi mesti bakal teka, ora bakal diundur-undurké. Sak temené wong sing kementus, kuwi atiné ora jujur, nanging wong sing bener kuwi uripé awit sangka pertyayané. Wong sing gemunggung lan umuk, kuwi mesti ora bisa lestari; kuwi mangap tutuké kaya ndonyané wong mati, lan ora bisa warek kaya pati, nganti sak kabèhé taleré bangsa pada diklumpukké lan sak kabèhé bangsa pada digiring menyang ngarepé.” Kabèh mau apa ora bakal pada ngutyapké bebasan kanggo dèwèké, lan nyanyian sambat-sambat lan pada nyemoni mengkéné: Tyilaka wong sing ngrebut sing duduk duwèké, - nganti pira suwéné kuwi? - lan sing ngemoti barang gadèn pirang-pirang marang awaké déwé? Apa ora bakal karo dadakan enggoné ana wong-wong sing pada ngadek lan nyokot kowé, lan sing pada tangi lan ngagètké kowé, terus kowé dadi bandangané? Awit kowé wis ngrebuti taleré bangsa okèh, mulané turahé bangsa-bangsa kuwi bakal pada gentèn ngrebuti kowé, awit sangka getihé manungsa sing wis kutah kuwi lan awit sangka penggawé ala marang negara, kuta lan sak kabèhé wong sing manggon ing kono. Tyilaka wong sing ngarah bati sing ora bakal kanggo keperluané brayaté; lan mernahké susuhé ing panggonan sing duwur, supaya bisa utyul sangka tyengkeremané tyilaka. Kowé wis ngrantyam kewirangan kanggo brayatmu, ya kuwi waktu kowé nduwé karep arep matèni bangsa okèh; mengkono kowé wis kélangan nyawamu. Awit watu-watu pada sambat sangka témbok, lan balok nyauri sangka balungané omah. Tyilaka wong sing nggawé negara karo getih lan nelesi bèntèng karo tumindak sing ora adil. Lah apa ora sangka karepé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, enggoné para bangsa pada ora ngitung kesel nggolèki geni, lan para taleré bangsa enggoné banget-banget pada nggayuh sing tanpa guna? Awit bumi bakal kebak kaweruh bab kamulyané GUSTI, kaya segara enggoné ketutupan karo banyu. Tyilaka wong sing ngekèki ngombé marang sak pepadané karo nesu, lan digawé mendem, supaya weruh kewirangané. Kowé wis mareki awakmu karo sing njijiki kanggo ijolé kahurmatan. Mulané kowé ya ngombéa uga, lan mlakua karo gloyoran. Tuwung ing tangané GUSTI sing tengen bakal marani kowé, lan kaluhuranmu bakal ketutupan karo sing njijiki. Awit penggawé ala sing kanggo gunung Libanon, kuwi bakal mbuntel kowé, lan tumpesé kéwan-kéwan bakal ngagètké kowé, awit sangka getihé manungsa sing kutah kuwi lan awit penggawé ala marang negara, kuta lan para wong isiné kabèh. Apa gunané retya ukir-ukiran, apa kuwi ora diukir karo tukangé? Apa paédahé retya tyitakan, kuwi piwulang goroh, awit sing nggawé pertyaya karo sing digawé, nanging brahala-brahala sing digawé kuwi nyatané bisu? Tyilaka wong sing ngomong marang kayu: “Sampéyan supaya gelem tangi!” lan marang watu sing bisu: “Sampéyan supaya gelem tangi! Apa kuwi bisa mulangi?” Pantyèn retyané sing dilapis karo emas lan slaka, nanging ing njeruhné ora ana rohé babar pisan. Nanging GUSTI ing omahé sing sutyi. Hé, sak lumahé bumi, pada menenga ing ngarepé! Pandongané Habakuk, kidungé kaya kidung pesambat. Duh GUSTI, kabar bab Panjenengan wis kula rungokké, lan kula wedi marang penggawéané Panjenengan, duh GUSTI! Penggawéané Panjenengan supaya Panjenengan lestarèkké ing njeruhné mlakuné taun, ya sak njeruhné mlakuné taun supaya Panjenengan gelaraké, ing njeruhné bendu-Né supaya gelem éling karo kawelasané! Gusti Allah teka sangka negara Téman, lan sing Mahasutyi sangka pegunungan Paran. Kamulyan-Né nutupi sak ubengé langit, lan bumi kebak pamuji marang Panjenengané. Ana sing sorot dadi semlorot, saraté semlorot ing sisihé, kuwi sing nutupi kekuwatan-Né. Lara pès mlaku ing ngarepé, lan lara panas ngetutké mlakuné. Panjenengané ngadek, bumi digawé gonjing, mripaté weruh mubeng, para bangsa pada pating jengirat karo kagèt, gunung-gunung sing wis ana wiwit mbiyèn pada remuk, puntuk-puntuk sing wis mbiyèn-mbiyèn anané pada dadi endèk; kaya mengkono mlakuné GUSTI sak abat-abat. Aku weruh tarupé Kusan pada katekan ing kangèlan, tarup-tarupé negara Midian pada keder. Duh GUSTI, apa marang kali-kali, apa marang kali-kali tekané bebendu Panjenengan kuwi? Apa marang segara Panjenengan nesu, nanging Panjenengan nganti numpak jaran lan kréta kemenangan Panjenengan? Gendéwa Panjenengan wis Panjenengan pentang, wis Panjenengan pasangi panah. Bumi Panjenengan petyah dadi kali-kali; gunung-gunung weruh Panjenengan, terus pada gemeter, banjir liwat karo swara gembrojok, segara nyuwara, lan ngangkat tangané. Srengéngé, mbulan pada mandek ing panggonané, awit sangka semloroté jemparing-jemparing Panjenengan sing dityulké, lan awit sangka tyumloroté tumbak Panjenengan sing gemebyar. Karo nesu enggèn Panjenengan mlaku ndlajahi bumi, para bangsa pada Panjenengan gebuk ing njeruhné bendu. Panjenengan mlaku perlu mitulungi umat Panjenengan, ya mitulungi wong sing dijebati Panjenengan. Wuwungé omahé wong duraka Panjenengan remuk, dasarané Panjenengan brèngkal nganti watuné sing pungkasan. Panjenengané nyubles karo panahé déwé, penggedéné suradadu ing ngamuk, arep mbuyarké kula karo surak-surak kaya-kaya arep nguntal wong sing ditindes karo meneng-meneng. Karo jaran-Mu, Panjenengan mlaku ing segara, ya kumpulan banyu sing muntuk. Waktu kula krungu perkara kuwi, gemeter ati kula, lambé kula ndredek krungu muniné; balung kula kaya-kaya pada klebonan bubuk, lan kula gemeter ing panggonan sing kula idak; nanging kula bakal karo ayem ngentèni dina tekané kangèlan, sing nibani marang bangsa sing grombolan nyerang kula. Senajan wit anjir ora metu kembangé, lan wit anggur ora ana woh-wohé, wit saitun woh-wohé nggawé gela, senajan tegalan-tegalan ora ngetokké pangan, wedus pada metu sangka kandangé, lan ing kandangé ora ana sapiné, nanging kula bakal surak-surak ing njeruhné GUSTI, bungah-bungah ing Gusti Allah sing ngluwari kula. GUSTI, Gustiku kuwi dadi kekuwatanku: Panjenengané nggawé sikilku kaya sikilé menjangan, Panjenengané nglilani aku mlaku ing puntuk-puntukku. (Kanggo pemimpiné juru ngidung, ya kuwi karo swarané siter). Iki tembungé GUSTI sing dipréntahké marang Séfanya, anaké Kusi, anaké Gedalya, anaké Amarya, anaké Hiskia, waktu jamané Yosia, anaké Amon, ratu ing Yéhuda. “Aku bakal ngentèkké nganti resik samubarang kabèh sangka sak lumahé bumi, mengkono tembungé GUSTI. Manungsa lan kéwan bakal Tak entèkké, manuk ing awang-awang lan iwak ing segara semono uga. Kabèh wong duraka lan sing ndadèkké dadi duraka, bakal Tak embrukké lan matèni manungsa sangka sak lumahé bumi, mengkono tembungé GUSTI. Aku bakal ngatyungké tangan-Ku marang Yéhuda lan sak kabèhé wong isiné Yérusalèm. Turahé Baal bakal Tak entèkké sangka panggonan iki uga jenengé para imamé brahala lan para imam. Mengkono uga para wong sing nyembah ning nduwur payon marang suradaduné langit lan sing nyembah karo sumpah setia kanggo GUSTI nanging ya sumpah kanggo retya Molok. Uga menèh wong sing pada nyingkur marang GUSTI lan ora nggolèki GUSTI lan ora takon marang Panjenengané.” Pada menenga ing ngarepé Gusti, GUSTI, awit wis tyedak dinané GUSTI. GUSTI wis nyawiské pésta kurban, para sing dityeluk wis pada disutyèkké. “Ing dina pésta kurbané GUSTI kuwi, Aku bakal ngukum para pengarep, lan para anak-anaké ratu lan sak kabèhé wong sing nganggo sandangan mantya kanggo nyembah. Ing dina kuwi Aku bakal nibakké paukuman marang saben wong sing nglumpati undak-undakané lawang, kaya wong sing arep nyembah retya, sing ngebaki omahé bendarané karo penggawé ala lan para goroh. Ing dina kuwi, mengkono tembungé GUSTI, bakal krungu bengokané sambat wiwit sangka gapura Iwak lan aduh-aduh wiwit ing désa anyar, uga swara ambruké omah-omah ing puntuk-puntuk. Hé wong désa Lumpang, ning Yérusalèm pada sambata, awit kabèh pedagang wis pada entèk, bakal tyuntes sak kabèhé wong sing nimbangi slaka. Ing waktu kuwi Aku bakal ngglédahi Yérusalèm nganggo ontyor lan bakal ngukum marang wong sing wis pada kentel kaya anggur kentel temumpang ing endek-endeké, lan sing nduwé pikiran ing sak njeruhné atiné mengkéné: GUSTI ora nggawé betyik lan ora nggawé ala. Mulané sembarang duwèké dadi rayahané lan omahé bakal pada dadi sepi mamring. Yèn pada nggawé omah, ora bakal ngenggoni, lan yèn nggawé kebon anggur, ora bakal ngombé angguré.” Wis tyedak dinané GUSTI sing ngidap-idapi kuwi, wis tyedak lan gelis banget tekané. Rungokna, dinané GUSTI kuwi pait, uga para penggedéné suradadu uga bakal pada nangis. Nanging kuwi dinané bebendu, dina kasusahan lan kangèlan, dinané gempuran lan karusakan, dinané pepeteng, dinané mendung lan peteng ndedet, dina ngunèkké trompèt lan surak-suraké perang nglawan kuta-kuta sing kuwat bèntèngé lan menara pojok sing duwur-duwur. Para wong Tak tibani kangèlan, nganti enggoné mlaku kaya wong lamur, awit wis pada nggawé dosa marang GUSTI. Getihé bakal disokké kaya awu lan jeroané dibuwang kaya tlétong. Wong-wong kuwi ora kena ditulungi karo slaka utawa emas, ing dina bebenduné GUSTI; malah sak lumahé bumi bakal dipangan karo geni jalusuné Gusti, awit Panjenengané nibakké karusakan, malah karusakan sing medèni lan dadèkké tyuntes, kuwi dityawiské kanggo sak kabèhé wong sing pada manggon ing bumi. Hé, bangsa sing ora nduwé isin, pada mempenga lan nglumpuka, sak durungé putusan-Ku, ya kuwi dina sing kaya kulit gabah kabur-kanginan kanggo kowé; sak durungé katekan karo panas bebenduné GUSTI, sak durungé katekan karo dinané bebenduné GUSTI. Hé, sak kabèhé wong negara sing andap asor, sing netepi angger-anggeré GUSTI, pada nggolèkana Panjenengané, nggolèkana keadilan, ngupayaa andap asor, menawa kowé bakal pada diayomi ing dinané nesuné GUSTI. Nanging Gaza bakal ditinggal karo wong, lan Askélon dadi sepi; ing wayah tengahé awan para sing manggon ing Asdod bakal ditundung lan Ekron bakal dijebol. Tyilaka kowé para wong sing manggon ing Bawah pinggirané segara, kowé bangsa Krèti! Tembungé GUSTI marang kowé mengkéné: Hé Kanaan, negarané wong Filistèn! Aku bakal ngrusak kowé, nganti wong sing ngenggoni kowé ora ana menèh. Bawah pinggiré segara bakal dadi panggonané para pangon lan kanggo kandangé wedus lan wedus gèmbèl sing dipageri. Uga dadi pandumané turahané Yéhuda; ing kono enggoné angon lan ing wayah soré pada ngasuh ing omah-omahé Askélon; awit GUSTI, Gusti Allahé bakal nggatèkké turunané Yéhuda lan mulihké kahanané. “Aku wis krungu poyokané Moab, lan tembung ngèlèk-èlèk turunané Amon, enggoné nyepèlèkké marang umat-Ku, lan ngumukké awaké marang pangwasané umat-Ku kuwi. Mulané, kanggo Aku sing urip, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Gusti Allahé Israèl, Moab bakal dadi pada kaya Sodom lan turunané Amon kaya Gomora, ya kuwi dadi panggonan sing ketukulan eri lan kanggo ngeduk uyah, lan dadi sepi mamring sak lawas-lawasé. Turahé umat-Ku bakal njukuki sembarangé tanah-tanah kuwi lan turahé bangsa kuwi bakal ngenggoni tanah-tanah kuwi dadi pandumané.” Kuwi kanggo balesané sombongé, awit wis pada nyepèlèkké lan nyombongké uripé marang umaté GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. GUSTI bakal nindakké sing medèni, ya kuwi ngentèkké para allah ing sak lumahé bumi, nganti saben bangsa ing bawah pinggirané segara, bakal pada sujut marang Panjenengané, sangka panggonané déwé-déwé. Kowé uga, hé wong Etiopia, bakal pada mati karo pedang-Ku. Gusti bakal ngagakké tangané ngalor, bakal ngrusak Asyur, lan ndadèkké Ninewé sepi mamring, garing kaya ara-ara samun. Lan kumpulan kéwan-kéwan bakal manggon ing sak tengahé, ya kuwi werna-werna kéwan alasan; manuk darès lan manuk sing mangan batang pada nginep ing tyagaké lawang; bakal ngotyèh ora nggenah ing tyendéla lan ing ngarep lawang, pasangan blabak kayu tyemara wis dirusak. Kuwi kahanané kuta sing bungah-bungah, sing wong-wongé pada ayem panggonané, sing nduwé pikiran ing atiné mengkéné: “Mung aku sing ana, ora ana liyané!” Mulané ya terus wis dadi ludesan, kanggo panggonané kéwan-kéwan alasan. Saben wong liwat ing kono bakal pada ngeses lan ngipat-ipatké tangané. Tyilaka si tukang mbruntak lan sing nandangi sing njijiki, hé, kuta sing kebak panindesan, sing ora gelem ngrungokké tembungé sapa waé, lan ora perduli marang pawelèh, ora pertyaya marang GUSTI lan ora ngadep marang Gusti Allah. Para penggedé ing sak tengahé kuwi singa sing nggeruh; para rèkteré kuwi asu alasan ing wayah mbengi, sing ora ngèngèhké apa-apa tekan ésuké. Para nabiné pada umuk-umukan lan goroh, para imamé pada najisaké apa sing sutyi, nerak marang angger-anggeré Torèt. Nanging GUSTI kuwi adil ing sak tengahé, ora nyia-nyia, saben ésuk ngekèkké pernatané, ora tau telat ing wayah ésuk wétan. Nanging wong sing tukang nyia-nyia kuwi ora nduwé isin. “Aku wis ngentèkké para bangsa, menara-menara témbok wis pada gempuran; dalan-dalané wis Tak rusak, nganti ora ana wong sing liwat. Kuta-kutané wis dibungkar, nganti ora ana wong sing ngenggoni, suwung kabèh. Tak kira: Mesti saiki bakal wedi marang Aku, lan nggatèkké marang pawelèh-Ku lan sak kabèhé kuwajipané sangka Aku ora bakal dilalèkké. Nanging malah mundak nemen enggoné nerusaké kabèh pokalé sing ala. Mulané kowé pada ngentènana Aku, mengkono tembungé GUSTI, ing dina kuwi Aku gelem teka ngrampas. Awit putusan-Ku kuwi nglumpukké para bangsa lan nglumpukké kraton-kraton, sing terus Tak esoki nesu-Ku, ya kuwi bebendu-Ku kabèh sing mulat-mulat, awit sak lumahé bumi bakal dipangan karo geniné jalusu-Ku.” “Nanging sakwisé kuwi para bangsa bakal Tak wènèhi lambé liyané, ya kuwi lambé sing resik, supaya kabèh pada nyebut asmané GUSTI, lan pada ngabekti marang Panjenengané karo rukun. Sangka sabrangé kali-kali ing negara Etiopia, wong sing pada nyembah Aku, sing wis dibuyaraké, bakal pada nggawa pisungsung kanggo Aku. Ing dina kuwi kowé ora bakal ngalami kewirangan, awit sangka sak kabèhé pokal-gawému sing duraka marang Aku; awit ing dina kuwi Aku bakal nyingkirké sangka tengahmu wong-wongmu sing pada seneng umuk-umukan, lan kowé bakal ora ngluhurké uripmu déwé menèh ing gunung-Ku sing sutyi. Lan ing tengahmu Aku ninggalaké umat sing andap asor lan ringkih, lan sing bakal golèk pengayoman ing asmané GUSTI, ya kuwi turahé Israèl kuwi. Kuwi bakal ora pada nandangi sing ala lan ora ngutyapké goroh, lan ing tutuké ora ketemu ilat sing goroh; awit bakal pada kaya wedus gèmbèl sing nyenggut suket lan njerum, lan ora ana sing nggawé kagèté.” Hé putri Sion, pada surak-suraka! Hé Israèl, pada surak-suraka! Hé putri Yérusalèm, pada bungah-bungaha lan surak-suraka karo sak kabèhé ati. GUSTI wis nyingkirké paukuman marang kowé, wis ngentèkké mungsuhmu. Ratuné Israèl, ya kuwi GUSTI, kuwi ing tengahmu, kowé ora bakal wedi marang kasangsaran menèh. Ing dina kuwi bakal ana tembung-tembung sing tumuju marang Yérusalèm: “Hé Sion, aja wedi! Tanganmu aja nganti kendo. GUSTI, Gusti Allahmu ing tengahmu, bakal ngadek dadi Pahlawan sing ngekèki kemenangan; banget senengé ing ati-Né awit sangka kowé. Panjenengané nganyaraké kowé awit kawelasané, karo surak-surak enggoné pada bungah awit kowé, kaya ing dina kumpulan gedé.” “Aku bakal nyingkirké kasangsaran sangka kowé, terus kowé ora bakal ngalami disepèlèkké menèh, kaya sing wis tau dadi momotanmu. Lan ing waktu kuwi Aku bakal tandang marang wong kabèh sing wis nindes kowé; nanging nylametaké sing pada pintyang, lan nglumpukké sing pada pating slebar, lan sak pira sing kewirangan bakal Tak dadèkké lem-leman lan kesuwur ing sak lumahé bumi. Ing waktu kuwi kowé bakal Tak tuntun mulih, ya Tak klumpukké lan Tak dadèkké kesuwur lan lem-leman ing sak tengahé sak kabèhé bangsa ing sak lumahé bumi, lan kahananmu bakal Tak balèkké ing ngarepé wong-wong kuwi,” mengkono tembungé GUSTI. Ing taun sing kaping loro jamané Darius, ing sasi sing kaping nem tanggal sepisan, ana tembungé GUSTI lantaran Hagai, dipréntahké marang Sérubabèl anaké Séaltièl, bupati ing Yéhuda, lan marang imam gedé Yosua, anaké Yosadak, isiné ngéné: “Tembungé GUSTI, Gustiné sing ngwasani langit mengkéné: Bangsa kuwi pada ngomong: Saiki durung waktuné mbangun griyané GUSTI!” Terus ana tembungé GUSTI lantaran Hagai mengkéné: “Apa ya wis tekan wantyiné kowé pada manggon ing omahmu déwé sing dilapis apik, nanging Griya iki tetep dadi ambruk? Mulané, mengkéné tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Rasakna kahananmu! Kowé kuwi nyebar okèh, nanging setitik olèhé sing kok gawa mulih; kowé mangan, nanging ora nganti warek; enggonmu ngombé ora nganti marem; enggonmu nyandang, ora nganti anget awakmu; uga wong sing buruh, sakwisé nyambutgawé enggoné nyimpen upahé ing kantong sing bolong! Tembungé GUSTI, Gustiné sing ngwasani langit mengkéné: Rasakna kahananmu! Pada munggaha ing gunung, njupuka kayu, Griya iki bangunen, nganti bakal ndadèkké senengé ati-Ku, lan Aku bakal ngétokké kaluhuran-Ku ing kono, mengkono tembungé GUSTI. Kowé pada ngarep-arep okèh, nanging olèh-olèhé mung setitik lan bareng kowé nglebokké ing omahmu, terus Tak sebul, awit apa? Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Jalaran omah-Ku ijik tetep dadi ambruk, nanging kowé pada répot ngrumati omahmu déwé. Mulané langit mandek enggoné nurunké ebun lan bumi ya ngendek pametuné. Uga Aku nekakké wantyi ketiga nerak ing bumi, ing gunung-gunung, lan sing ditibakké marang jagung lan anggur, lan marang lenga lan marang pametuné bumi, marang manungsa lan kéwan uga marang sak kabèhé olèhé penggawéanmu.” Sérubabèl, anaké Séaltièl karo imam gedé Yosua, anaké Yosadak, lan sak turahé umat kabèh, terus pada nggatèkké préntahé GUSTI, Gusti Allahé lantaran Hagai, kaya enggoné dikongkon karo GUSTI, Gusti Allahé; bangsa mau terus wedi marang GUSTI. Ing kono Hagai, kongkonané GUSTI kuwi terus ngomongké tembungé miturut préntah pawelingé GUSTI marang bangsa mau, isiné: “Tembungé GUSTI: Aku ngantyani kowé!” Uga GUSTI nggugah semangaté Sérubabèl, anaké Séaltièl, bupati ing Yéhuda lan imam gedé Yosua, anaké Yosadak, lan semangaté sak turahé umat, terus kabèh pada teka lan tandang nggawé kanggo griyané GUSTI, Gustiné sing ngwasani langit, Gusti Allahé. Terus wong-wong mau wiwit kerja ing sasi enem, tanggal patlikur, taun kaping loro ing jamané ratu Darius. Ing sasi kaping pitu, tanggal selikur, ana tembungé GUSTI lantaran Hagai, mengkéné: “Kowé mréntaha marang Sérubabèl, anaké Séaltièl, bupati ing Yéhuda karo imam gedé Yosua, anaké Yosadak, lan marang para wong turahé umat, mengkéné: Sapa sak panunggalmu sing ijik menangi waktu griya iki kanggonan kamulyan? Lan kepriyé kétoké marang kowé saiki, ora ènèk ajiné ing mripatmu? Nanging saiki kowé sing kendel atimu, hé Sérubabèl! - mengkono tembungé GUSTI - hé, imam gedé Yosua, anaké Yosadak, sing kendel atimu! Hé sak kabèhé para wong isiné negara, pada kuwatké atimu! mengkono tembungé GUSTI; pada tandanga, awit Aku nuntun kowé, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Aku netepi perjanjian kaya sing wis Tak janjèkké marang kowé waktu kowé metu sangka negara Egipte lan Roh-Ku tetep ing tengahmu. Kowé aja wedi! Awit tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, mengkéné: Ora suwé menèh Aku bakal nggorekké langit lan bumi, segara lan daratan. Uga menèh sak kabèhé bangsa bakal pada Tak horekké, terus sak kabèhé banda-bandané bakal digawa mréné, lan griya kuwi bakal Tak kebaki karo kamulyan, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Sak rupané slaka kuwi duwèk-Ku, lan sak rupané emas kuwi ya duwèk-Ku. Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Nanging apiké kamulyané griya iki sing mbésuk bakal ngungkuli apiké sing ndisik, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, lan ing panggonan iki Aku bakal ngekèki katentreman. Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi.” Waktu tanggal kaping patlikur sasi sing kaping sanga, ing taun kaping loro jamané Darius, ana tembungé GUSTI lantaran Hagai, isiné: “Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Njaluka piwulang angger-angger marang para imam. Yèn ana wong sing nggawa daging sutyi ing pojoké jubahé, nanging pojoké jubah mau nggepok roti utawa olah-olahan, anggur utawa lenga lan saben apa sing kena dipangan, apa sing kedemok kuwi ya dadi sutyi?” Semauré para imam: “Ora.” Tembungé Hagai menèh: “Wong sing reget awit karo layon yèn kedemok kabèh kuwi mau, sing kedemok apa ya dadi reget?” Semauré para imam: “Ya dadi reget!” Ing kono tembungé Hagai: “Mengkono uga kanggo umat iki, lan kanggo bangsa iki ing ngarep-Ku, mengkono tembungé GUSTI, lan sak kabèhé penggawéané tangané, lan apa sing pada dipasrahké ing kana, kuwi reget.” “Mulané saiki, kowé pada gatèkna wiwit ing dina iki lan sak terusé! Sak durungé wong masang watu siji-sijiné kanggo mbangun Griyané Gusti, kepriyé kahananmu? Waktu ana wong niliki tumpukan gandum sing tyatyahé kuduné rongpuluh taker, nanging ketemu mung ana sepuluh; utawa waktu niliki tanduran anggur arep nyiduk sèket taker, nanging mung olèh rongpuluh. Aku wis nggepuk marang kowé karo ama gosong lan ama lodoh lan karo udan krikil sak kabèhé gawèané tanganmu, senajan mengkono kowé pada ora mratobat marang Aku. —Mengkono tembungé GUSTI. Pada gatèkna wiwit dina iki lan sak terusé, wiwit sasi kaping sanga tanggalé kaping patlikur; wiwit dinané griyané Gusti dipasangi pondasi. Pada gatèkna apa ing lumbungmu ijik ana wijiné? Uga wit anggur lan wit anjir, wit mulwa lan wit saitun, apa pada durung woh? Wiwit ing dina iki Aku bakal ngekèki berkah.” Mbeneri ing sasi kuwi tanggal kaping patlikur ana tembungé GUSTI marang Hagai sing kaping pindoné, isiné: “Kowé mréntaha marang Sérubabèl, bupati ing Yéhuda, mengkéné: Lah Aku bakal nggorekké langit lan bumi, lan bakal ngembrukké damparé para ratu lan ngentèkké pangwasané kratoné para bangsa, lan ngrusak sak kabèhé kréta uga sing pada numpaki; jaran lan sing numpaki bakal pada ambruk mati, awit sangka pedangé kantyané. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Ing dina kuwi, hé Sérubabèl, anaké Séaltièl abdi-Ku, mengkono tembungé GUSTI, kowé bakal Tak jukuk, Tak gawé kaya upamané ali-ali ségel; awit kowé sing Tak pilih. Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi.” Ing sasi sing kaping wolu ing taun sing kaping pindo jamané Darius, ana tembungé GUSTI marang Sakaria, anaké Bérékya, anaké Ido, mengkéné: “Banget nesuné GUSTI marang para leluhurmu.” Mulané kowé ngomonga marang wong-wong kuwi: Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Kowé pada mratobata marang Aku”, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Aku terus bakal mbalèni kowé”, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Kowé aja pada kaya para leluhurmu, sing wis pada dipituturi karo para nabi mbiyèn mengkéné: Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: “Kowé pada mundura sangka mlakumu sing ala lan pokal-gawému sing duraka! Nanging pada ora gelem ngrungokké lan pada ora perduli marang Aku,” mengkono tembungé GUSTI. Para leluhurmu kuwi pada ing ngendi? Lan para nabi kuwi apa pada urip selawasé? Nanging sak kabèhé tembung lan putusan-Ku sing wis Tak omongké marang abdi-Ku para nabi, kuwi apa ora wis tekan marang para leluhurmu? Wong-wong kuwi terus pada mratobat lan nduwé tembung mengkéné: “Kaya sing wis dadi karepé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi enggoné nindakké marang kita, miturut laku lan pokalé kita, ya kaya mengkono Panjenengané enggoné nindakké marang kita!” Ing taun sing kaping pindo jamané Darius, nalika sasi sing kaping sewelas, ya sasi Syébat, tanggal kaping patlikur, ana tembungé GUSTI marang Sakaria, anaké Bérékya, anaké Ido, mengkéné: “Dèk mau mbengi aku nampa wahyu: aku weruh ana wong lanang numpak jaran abang, ngadek ing antarané wit murad ing jurang; lan ing mburiné ana jaran-jarané sing wernané abang, abang nom lan putih. Aku terus ngomong: Duh, bendara, apa tegesé kabèh kuwi? Mulékat sing ngomongi aku terus semaur mengkéné: Aku bakal nduduhké apa tegesé kabèh kuwi mau. Wong lanang sing ngadek ing antarané wit murad kuwi terus wiwit guneman, omongé: Iki kabèh wong sing pada diutus karo GUSTI ndlajahi bumi. Wong-wong mau terus pada ngomong marang Mulékaté GUSTI sing ngadek ing antarané wit murad, mengkéné: Kita wis pada ndlajahi bumi, lah sak lumahé bumi. Bumi kétok ayem lan tentrem. Ing kono tembungé Mulékaté GUSTI: Duh, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, bakal nganti sak pira menèh suwéné enggèn Panjenengan ora welas marang Yérusalèm lan kuta-kutané Yéhuda sing wis Panjenengan bebendu suwéné pitung puluh taun kuwi? GUSTI terus semaur marang mulékat sing ngomong karo aku mau, karo tetembungan sing kepénak lan nglipur. Mulékat sing omongi karo aku terus ngongkon marang aku mengkéné: Iki kabarna: Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Wis banget enggon-Ku nrésnani marang Yérusalèm lan Sion, nanging banget enggon-Ku nesu marang para bangsa sing rumangsa tentrem kuwi lan bareng Aku nesu setitik waé, terus pada ngréwangi nggawé sing ala marang umat-Ku.” Mulané GUSTI ngomong mengkéné: “Aku mulih menèh nang Yérusalèm karo kawelasan. Griya-Ku bakal dibangun menèh ing kana”, mengkono préntahé GUSTI, sing ngwasani langit lan bumi, lan tali ukuran bakal dipentèng menèh ing sak nduwuré Yérusalèm. Kejaba sangka kuwi kowé nganakna iki: Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: “Kuta-kuta-Ku bakal pada pulih lubèr ing kabetyikan, lan GUSTI bakal ngekèki panglipuran marang Sion lan Yérusalèm bakal dipilih menèh.” Aku terus ndangak lan weruh, ana sungu papat, aku terus ngomong takon marang mulékat sing omongi marang aku, mengkéné: “Kuwi tegesé apa?” Semauré: “Sungu-sungu kuwi sing wis mbuyarké Yéhuda, Israèl, lan Yérusalèm.” GUSTI terus nduduhké marang aku pandé wesi papat. Aku terus takon: “Wong-wong kuwi tekané bakal nindakké apa?” Semauré mulékat marang aku mengkéné: “Kuwi uga sungu sing wis pada mbuyarké Yéhuda, nganti ora ana wong siji-sijia sing wani ndangak. Nanging tekané kuwi arep nggawé kagèté wong-wong kuwi, ya kuwi nyingkérké sunguné para bangsa sing wis pada masang sunguné marang negara Yéhuda arep dibuyaraké.” Aku terus ndangak lan weruh, ana wong lanang sing nyekel tali ukuran, Aku terus takon: “Panjenengan lunga menyang ngendi?” Semauré: “Arep ngukur Yérusalèm, kepéngin weruh pira ambané lan pira dawané.” Nanging mulékat sing omongan karo aku kuwi terus maju, terus ana mulékat liyané sing nyedaki, kuwi dipréntahké mengkéné: “Mblayua, wong nom ing kana kaé omongana: Yérusalèm bakal tetep kaya kuta sing kebukak tanpa bèntèng, awit sangka okèhé manungsa lan kéwan ing njeruhné. Lan Aku déwé, mengkono tembungé GUSTI, bakal dadi bèntèng geni ing sak ubengé, uga dadi kamulyan ing njeruhné.” Hayuk, hayuk ta! Pada mlayua sangka Negara lor, - mengkono tembungé GUSTI, - awit kowé pada Tak buyaraké ing kéblat papat, - mengkono tembungé GUSTI. - Hayuk, mblayua menyang Sion, hé, wong sing pada manggon ing Babèl! Awit tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, ing sak njeruhné kamulyané wis ngutus aku gegandèngan karo para bangsa sing wis ngrampasi kowé, - awit sapa sing nggepok kowé dadi pada nggepok irengé mripaté Panjenengané. - “Tenan Aku bakal ngobat-ngabétké tangan-Ku marang para wong kuwi, lan terus pada dadi bandangané para wong sing mbiyèn dikwasani.” Terus kowé bakal pada weruh yèn GUSTI sing ngwasani langit lan bumi kuwi sing ngutus aku. “Hé putriné Sion! Pada surak-suraka lan bungah-bungaha, awit Aku teka lan manggon ing tengahmu, mengkono tembungé GUSTI. Ing waktu kuwi okèh para umat sing bakal pada gembruduk mèlu sujut marang GUSTI lan manggon dadi umat-Ku, lan Aku bakal manggon ing tengahmu.” Mulané kowé pada ngerti yèn GUSTI sing ngutus aku. Ing kono Yéhuda bakal dijukuk karo GUSTI dadi duwèké ing negara sing sutyi, lan Yérusalèm bakal dipilih uga. Hé sak kabèhé sing urip! Pada menenga ing ngarepé GUSTI, awit wis gelem ngadek sangka omahé sing sutyi. Sakwisé mengkono aku terus diduduhi imam gedé Yosua ngadek ing ngarepé Mulékaté GUSTI, nanging sétan ngadek ing tengené, perlu ndakwa dèkné. Mulékaté GUSTI terus ngomong marang sétan mau: “Hé sétan! Kowé supaya ditundung karo GUSTI, ya ditundung karo GUSTI sing milih Yérusalèm. Wong iki apa ora tungkel sing wis dijukuk sangka geni?” Nanging Yosua waktu ngadek ing ngarepé Mulékat kuwi sandangané reget. Préntahé Mulékat marang sing pada ngladèni: “Utyulana sandangané sing reget kuwi.” Nanging marang Yosua tembungé: “kesalahanmu wis Tak dohké sangka kowé, lan kowé Tak enggoni sandangan pésta.” Terus ngongkon: “Sirahé enggoni serban sing resik!” Sirahé terus dienggoni serban resik lan dienggoni sandangané pésta lan Mulékaté GUSTI ngadek ing sak tyedaké. Mulékaté GUSTI terus ngomong marang Yosua: “GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ngomong mengkéné: Yèn kowé mlaku ing dalan sing Tak duduhké lan netepi kuwajipan sing Tak wènèhké marang kowé, kowé bakal ngwasani griya-Ku lan njaga plataran-Ku, uga kowé Tak lilani mlebu ing tengahé sing pada ngadek ngladèni ing kéné. Hé, imam gedé Yosua, kowé rungokna, kowé lan para kantyamu sing lungguh ing ngarepmu - kuwi apa ora pada dadi tanda sing nggumunaké, - Aku bakal nekakké abdi-Ku, ya kuwi sang Trubusan. Sak upama watu apik sing wis Tak pasrahaké marang Yosua kuwi, watu siji sing ana mripaté pitu, lan Aku bakal natahi ukir-ukirané, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Uga Aku bakal ngilangi kesalahané negara kuwi mung ing sak njeruhné sedina. Ing dina kuwi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, kowé pada gentènan ngundang lungguhan ing grumbulé wit anggur lan sak ngisoré wit anjir.” Mulékat sing ngomong karo aku mau, teka menèh, terus ngomong marang aku kaya nggugah wong ijik turu. Tembungé marang aku: “Kowé weruh apa?” Semaurku: “Kula weruh kandelar emas, wadahé lenga ing pérangan nduwur. Kandelar kuwi ana dimar pitu lan ing nduwuré ana sumbuné pitu; uga ana menèh wit saitun loro, siji ing tengené wadah lenga, sijiné ing kiwané.” Aku terus ngomong, takon marang mulékat sing omongan karo aku mengkéné: “Duh bendara, kuwi tegesé kepriyé?” Mulékat sing omongan karo aku kuwi terus takon: “Kowé apa ora ngerti tegesé kabèh kuwi?” Omonganku: “Ora ngerti, bendara!” Panjenengané terus ngomong: “Iki tembungé GUSTI marang Sérubabèl: ora karo gagahé lan ora karo kekuwatan, nanging awit karo Roh-Ku. Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Hé, gunung sing gedé, kowé kuwi sapa? Ing ngarepé Sérubabèl kowé bakal dadi tanah rata lan Sérubabèl bakal ngangkat watu sing pisanan lan wong pada surak-surak: Diberkahi! Diberkahi wongé!” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Tangané Sérubabèl wis ndasari griya iki, ya tangané kuwi uga sing bakal ngrampungké, nganti kowé bakal weruh, yèn GUSTI sing ngwasani langit lan bumi sing ngutus aku nemoni kowé. Awit sapa sing ngrèmèhké marang dina kelakoné perkara-perkara sing sepélé kuwi bakal pada bungah-bungah weruh watu pilihan ing tangané Sérubabèl. Sing pitu iki mripaté GUSTI sing ndlajahi sak lumahé bumi.” Aku terus ngomong takon mengkéné: “Tegesé wit saitun loro ing tengen lan ing kiwané kandelar kuwi, apa tegesé?” Aku terus ngomong menèh: “Tegesé pangé wit saitun loro sandingé sumbu emas loro sing ngilèkké dlèdèkan emas sangka nduwuré, kuwi apa tegesé?” Aku terus diomongi mengkéné: “Kowé apa ora weruh tegesé kuwi?” Semaurku: “Ora ngerti, bendara!” Panjenengané terus ngomong: “Iki wong loro sing dijebatani lan sing ngadek ing ngarepé Gusti sak lumahé bumi!” Aku nolèh terus ndangak, aku weruh ana gulungan kitab ngléyang. Aku terus diomongi mengkéné: “Kowé weruh apa?” Omonganku: “Kula weruh ana kitab gulungan ngléyang, dawané rong puluh éluh lan ambané sepuluh éluh.” Terus aku diomongi menèh, mengkéné: “Kuwi sumpah bebendu sing nyerang ing sak ratané negara kabèh; awit miturut isiné sumpah bebendu kuwi, saben maling ing kéné ijik bébas sangka paukuman, mengkono uga saben wong sing ngetokké sumpah palsu ya ijik bébas sangka paukuman. ‘Aku sing ngongkon bebendu kuwi’, mengkono tembungé GUSTI Gustiné sing ngwasani langit lan bumi, supaya kuwi mlebu ing omahé maling lan ing omahé wong sing ngetokké sumpah palsu nganggo asma-Ku, lan bakal nginep ing omahé kono lan bakal ndadèkké rusaké, dadia kayuné utawa watu-watuné.” Mulékat sing omongi karo aku mau teka menèh, lan ngongkon marang aku: “Kowé ngematna lan nitènana apa sing njedul ing kono?” Aku terus takon: “Apa kuwi?” Tembungé mulékat: “Sing kétok kuwi baril.” Terus ngomong menèh: “Kuwi penggawé alané wong-wong mau ing sak kabèhé negara!” Delengen, tutupé timah baril kuwi wis diangkat, lan ing njeruhné ana wong wadon sing lungguh. Tembungé mulékat mau: “Kuwi tindak dursila!” Wong wadon kuwi terus dijongkroké menèh ing barilé, lan tutupé timah kebanting ing nduwuré baril. Aku terus ndangak lan weruh, ana wong wadon loro sing swiwiné keterak karo angin; swiwiné mau kaya swiwiné manuk ooievaar. Barilé terus diangkat mumbul karo wong loro kuwi ing antarané bumi karo langit. Aku terus njaluk ngerti marang mulékat sing omongan karo aku, mengkéné: “Baril kuwi digawa menyang ngendi?” Semauré mulékat: “Menyang ing negara Sinear, wong wadon kuwi arep digawèkké omah ing kana; yèn wis dadi, wong wadon mau terus dipapanaké ing omah kono.” Aku terus ndangak menèh lan weruh: lah ana kréta papat metu sangka antarané gunung loro. Nanging gunung kuwi gunung tembaga. Kréta sing kaping pisan rakitané jaran abang, kréta sing kaping pindo jarané ireng. Sing kaping telu jarané putih lan sing papat jaran blorèng, plontèng-plontèng lan kuwat. Aku terus njaluk ngerti marang mulékat sing omong karo aku, omonganku: “Duh bendara, kuwi kabèh tegesé kepriyé?” Semauré mulékat: “Kabèh kuwi metu menyang ing kéblat papat, sakwisé pada ngadep ing ngarepé Gusti sak lumahé bumi.” Sing rakitané jaran ireng kuwi menyang ing negara lor; sing putih kuwi parané mengulon, nanging sing blorèng menyang negara kidul; lan sing abang kuwi metu, bingung arep lunga ndlajahi sak lumahé bumi. Terus pada dikongkon: “Lungaa, pada ndlajahana sak lumahé bumi!” Bumi terus didlajahi. Mulékaté terus mbengok marang aku: “Sawangen, sing mlakuné menyang negara lor kuwi arep nentremaké nesu-Ku ing negara lor kono.” Terus ana tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Ing dina iki uga kowé lungaa, menyang omahé Yosia, anaké Sépanya narikana pisungsungé Hèldai, Tobia lan Yedaya, wong sing wis pada bali sangka pembuwangan ing Babèl. Njukuka slaka lan emas, kuwi terus gawénen makuta lan kuwi tumpangna ing sirahé imam gedé Yosua, anaké Yosadak, karo omongana: GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ngomong mengkéné: iki wong lanang sing asmané Sang Trubusan. Iki bakal trubus sangka panggonané, lan bakal nggawé griyané GUSTI. Panjenengané sing bakal mbangun griyané GUSTI, lan sing bakal nampa kaluhuran lan njagong ing damparé karo dadi ratu. Ing tengené bakal ana sakwijiné imam, lan wong loro kuwi bakal pada rembukan bab nggawé katentreman. Nanging makuta kuwi bakal tetep disimpen ing griyané GUSTI, kanggo pengéling-éling marang Hèldai, Tobia, Yedaya lan marang Yosia, anaké Sépanya. Wong-wong sing adoh bakal pada teka mèlu mbangun griyané GUSTI, ing kono kowé bakal pada weruh yèn GUSTI sing ngwasani langit lan bumi sing ngutus aku nemoni kowé kabèh. Lan perkara iki bakal kelakon, yèn kowé pada ngrungokké swarané GUSTI, Gusti Allahmu karo tenan.” Ing taun sing kaping papat jamané Darius, nalika tanggal kaping papat sasi kaping sanga, ya kuwi sasi Kislèw, ana tembungé GUSTI marang Sakaria. Nanging wong sing manggon ing Bétel wis pada kongkonan Sareser lan Regem-Melek sak kantyané, supaya ngempukké ati-Né GUSTI, lan takon marang para imam ing griyané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi lan marang para nabi, mengkéné: “Apa kita kudu pada nangis lan pasa ing sasi kaping lima kaya sing wis kita lakoni taun-mataun suwéné kuwi?” Ing kono ana tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi marang aku, mengkéné: “Kowé takana marang rayat sak kabèhé lan marang para imam, mengkéné: Waktu kowé pada pasa karo ngaduh-aduh ing sasi kaping lima lan kaping pitu selawasé pitung puluh taun iki, apa enggonmu pasa kuwi kanggo Aku? Uga yèn kowé mangan utawa ngombé, apa ora ya mung mangan utawa ngombé kanggo awakmu déwé, ta? Iki apa ora tembungé sing wis dipréntahké karo GUSTI lantaran para nabi sing ndisik, waktu Yérusalèm uga kuta-kuta ing sak ubengé ijik dienggoni lan ijik kuwat, mengkono uga negara Negeb lan bawah Pegunungan ya ijik dienggoni.” GUSTI terus ngetokké tembung marang Sakaria, mengkéné: “Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Enggonmu nindakké pengadilan sing jejek, lan pada nindakké katrésnan lan kawelasan marang wong siji lan sijiné. Aja nindes randa lan botyah lola, uga wong mantya lan wong mlarat, mengkono uga ing sak njeruhné atimu aja ana sing ngrantyam sengaja nindakké sing ala marang wong siji lan sijiné.” Nanging pada ora gelem ngrungokké, malah ngakokké pundaké sengaja nglawan lan mbudekké kupingé supaya aja nganti krungu. Atiné pada diatosaké kaya inten, supaya aja nganti krungu marang piwulang lan tembungé sing dipréntahké karo GUSTI sing ngwasani langit lan bumi karo Rohé lantaran para nabiné sing ndisik. Awit kuwi pada katekan bebenduné sing ngidap-idapi sangka GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. “Kaya enggoné pada ora ngrungokké waktu dityeluk, ya kaya mengkono enggon-Ku ora ngrungokké waktu pada sambat-sambat, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mulané bakal pada Tak sebul kaya angin lésus, menyang antarané sak kabèhé para umat sing ora dikenal, lan sakwisé kuwi negarané dadi suwung, nganti ora disaba karo wong, mengkono negara sing apik kuwi pada didadèkké negara sing sepi mamring karo wong-wong mau.” Terus ana tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: “Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Banget enggon-Ku trésna marang Sion lan karo katrésnan sing gede Aku mbélani dèkné. Tembungé GUSTI: Aku bakal teka ing Sion menèh lan manggon ing tengahé Yérusalèm, lan Yérusalèm bakal disebut: Kuta setia lan gunungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal disebut: gunung Sutyi. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Ing alon-alon Yérusalèm bakal ana wong kaki-kaki lan nini-nini pada lungguh menèh karo pada nyekel teken, awit sangka okèhé umuré; lan alon-alon ing kuta kuwi bakal kebak botyah-botyah lanang lan wadon sing pada dolanan ing kono. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi: Yèn lelakon ing waktu kuwi diarani anèh karo turahé bangsa iki, apa Aku ya bakal nganggep anèh uga? Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: Umat-Ku Tak slametké sangka panggonan njedulé srengéngé nganti tekan ing panggonan mingslepé, lan bakal Tak balèkké mréné, supaya pada manggon ing tengahé Yérusalèm, uga bakal pada dadi umat-Ku, lan Aku dadi Gusti Allahé karo kasetian lan keadilan.” Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: “Pada kuwatna atimu, hé, para wong sing sak suwéné iki pada krungu tembungé sing diomongké karo para nabi kuwi, wiwit waktu masang dasaré griyané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, waktu griya sutyi diedekaké. Awit sak durungé kuwi wong pada ora olèh rejekiné, mengkono uga kéwan; lan wong sing mlebu metu ora aman awit sangka anané mungsuh, uga Aku ndadèkké wong kabèh pada memungsuhan. Nanging saiki, karep-Ku marang turahé bangsa iki ora kaya dèk mbiyèn, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Nanging Aku bakal nyebar katentreman. Ing kono wit anggur bakal ngetokké wohé, bumi bakal ngetokké pametuné lan langit bakal ngekèkké ebun. Kuwi kabèh bakal Tak wènèhké marang turahé bangsa iki dadia duwèké. Hé, turunané Yéhuda lan turunané Israèl, dèk mbiyèn kowé dadi ipat-ipat ing antarané para bangsa, nanging saiki Aku bakal ndadèkké katentreman marang kowé kabèh nganti pada dadi berkah. Aja pada wedi, kuwatké atimu!” Awit tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: “Yèn ing mbiyèn waktu para leluhurmu pada nangèkké nesu-Ku, Aku terus nduwé karep arep nekakké tyilaka marang kowé kabèh lan Aku ora gela, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, nanging saiki Aku gelem nggawé betyik menèh marang Yérusalèm lan marang turunané Yéhuda. Kowé aja pada wedi! Iki perkara-perkara sing kudu kok tandangi: Saben wong ngomonga sing bener marang sak pepadané, lan netepana pernatan ing sak beneré sing njalari tentrem ing gapura-gapuramu. Aja ngréka-ngréka marang tyilakané sak pepadamu, uga menèh aja seneng sumpah palsu, awit kabèh kuwi Tak sengiti.” Mengkono tembungé GUSTI. Ana menèh tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi marang aku, isiné: “GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ngomong mengkéné: Waktu pasa ing sasi kaping papat lan ing sasi kaping lima, ing sasi kaping pitu lan ing sasi kaping sepuluh, kuwi bakal dadi kabungahan lan seneng-seneng uga dadi riyaya sing nyenengké marang turunané Yéhuda; mulané kowé pada ngupayaa marang sing bener lan rukunan!” Tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi mengkéné: “Para bangsa lan wong isiné kuta-kuta pirang-pirang ijik bakal pada teka menèh, lan sing manggon ing kuta sing siji pada marani marang sing manggon ing kuta sijiné karo ngomong: Hayuk pada ngadep masrahaké puji sukur marang GUSTI, supaya gelem ngekèki kawelasan lan nggolèki marang GUSTI sing ngwasani langit lan bumi! Aku déwé ya bakal pada nemoni. Dadi bangsa pirang-pirang lan para taleré bangsa sing kuwat bakal pada teka ing Yérusalèm, nggolèki GUSTI sing ngwasani langit lan bumi lan pada njaluk kawelasané GUSTI.” GUSTI sing ngwasani langit lan bumi ngomong mengkéné: “Ing waktu kuwi ana wong sepuluh tunggalé para bangsa lan basa werna-werna, pada nggondèli pojoké jubahé wong Ju siji karo kentyeng lan ngomong: Kita pada bakal mèlu sampéyan kabèh, awit kita pada krungu, yèn Gusti Allah bareng karo kowé!” Utyapané Gusti Allah. Ana nubuaté GUSTI marang aku, kanggo negara Hadrak lan kuta Damaskus. Awit mripaté GUSTI ana ning kuta-kuta ing Aram lan sak kabèhé taleré Israèl, uga Hamat, sing adu wates karo Damaskus mau, lan Tirus karo Sidon, senajan kuwi pada wityaksana banget. Senajan Tirus kuwi nggawé témbok bèntèng lan numpuk slaka nganti kaya lebu, uga emas nganti kaya blétokan ing dalan. Nanging Tirus bakal didadèkké mlarat karo Gusti lan kekuwatané bakal dijeguraké ing segara lan kuta kuwi déwé bakal entèk dipangan karo geni. Askélon bakal weruh nganti wedi; uga Gaza, terus luwih banget gemeteré; Ekron ya semono uga, awit pengarep-arepé ora katekan. Ratuné Gaza bakal dientèkké, lan Askélon bakal dadi suwung. Asdod bakal dienggoni karo keturunan tyampuran, lan sing digolgolaké wong Filistèn bakal Tak entèkké. Aku bakal ngguwak getih ing tutuké lan panganan liyané sing njijiki, lan turahé bakal dadi duwèké Gusti Allah kita, lan bakal dianggep kaya sakwijiné turunané Yéhuda; lan wong Ekron dadi sak pepadané wong Yébus. Aku bakal lèrèn ing sak tyedaké negara-Ku, perlu njaga wong sing pada liwat mlebu metu ing kono. Bakal ora ana wong sing nindes menèh sing nekani, awit saiki Aku déwé sing ngewaské. Hé putri Sion, surak-suraka sing banter; hé putri Yérusalèm, surak-suraka! Ratumu nekani kowé; Panjenengané kuwi adil lan menang, andap asor atiné, numpak kimar, kimar lanang nom. Kuwi bakal matèni sak kabèhé kréta perangé Efraim lan sak kabèhé jarané Yérusalèm, uga gendéwané perang bakal dientèkké. Sak terusé ratu kuwi bakal ngabaraké bab katentreman marang para bangsa. Panggonan pangwasané kuwi jembar wiwit sangka segara tekan ing segara lan sangka kali Efrat tekan ing pojok-pojokané bumi. Kanggo kowé, awit sangka getih perjanjian-Ku karo kowé, Aku bakal ngetokké wongmu ing paukuman sangka juglangan sing ora ana banyuné. Hé para wong paukuman sing kebak karo pengarep-arep, pada muliha menyang ing sak njeruhné bèntèngmu! Ing dina iki uga kowé pada Tak wènèhi weruh: Kowé bakal Tak wènèhi ijolan tikel pindo. Awit Yéhuda Tak pentang kanggo gendéwané, lan Tak isèni Efraim kanggo panahé; uga, hé Sion, anak-anakmu bakal Tak obong supaya nglawan para anakmu, hé Yunani, lan kowé Tak dadèkké kaya pedangé pahlawan. GUSTI bakal ngétok marang umaté, panahé bakal dityulké kaya klélap. Lan Gusti Allah bakal terus ngunèkké trompèt lan lunga maju ing sak njeruhné lésus sing sangka kidul. GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal ngayomi umaté, nganti kuwi bakal ngentèkké lan ngidak-idak watu-watu bandil. Bakal pada ngombé getih mungsuhé kaya anggur, lan pada dadi kebak kaya bokor siraman, kaya pojok-pojoké mesbèh. Ing dina kuwi bakal pada dikèki keslametan karo GUSTI, Gusti Allahé, awit pada dadi kaya kumpulané umaté, lan bakal pada dadi kaya inten mripaté makuta sing pating glebyar, kaya mengkono kahanané ing tanahé. Tenan kahanané luwih gedé lan apik! Para nom-nomané pada subur tukulé awit sangka gandum lan prawané awit sangka anggur anyar. Pada njaluka udan marang GUSTI ing waktu udan sing pungkasan! GUSTI sing nggawé mendung sing nggawa udan, lan udan deres bakal dikèkké marang wong-wong lan tetukulan ing ara-ara marang saben wong. Awit apa sing diutyapké karo kuwi ala, lan para tukang tenung kuwi wahyuné goroh lan impèn-impèn sing diomongké kuwi kosong lan tanpa guna panglipuré. Mulané bangsa kuwi nglembara kaya kumpulan wedus gèmbèl lan ngalami sangsara awit ora ana pangoné. “Nesu-Ku bakal mulat-mulat kanggo para pangon. Kumpulan wedus bakal pada Tak tibani ukuman, awit GUSTI sing ngwasani langit lan bumi nggatèkké marang kumpulan wedus Duwèké, ya kuwi turunané Yéhuda, pada didadèkké kaya jaran tumpakan apik ing peperangan. Sangka turunané Yéhuda kuwi bakal njedul watu pojokan, sangka turunan kuwi bakal njedul patoké tarup, sangka turunan kuwi bakal njedul gendéwa perang, lan ya sangka turunan kuwi bakal njedul bebarengan kabèh wong sing nyekel pangwasa. Kuwi bakal pada kaya pahlawan, sing ngidak-idak mungsuh kaya blétokan ing dalan, bakal pada maju perang, awit dadi siji karo GUSTI lan para suradadu jaran bakal pada digawé kisinan. Turunané Yéhuda bakal Tak santosaké, lan turunané Yosèf Tak luwari; bakal pada Tak balèkké, awit pada Tak welasi; kahanané kaya-kaya ora tau Tak buyaraké, awit Aku iki GUSTI, Gusti Allahé lan bakal Tak rungokké sak panjaluké. Efraim bakal kaya pahlawan, atiné bakal seneng kaya kena kekuwatané anggur. Anak-anaké pada weruh kuwi, nganti pada bungah-bungah, lan atiné bungah-bungah awit sangka GUSTI. Aku bakal singsot nyeluk wong-wong kuwi, kuwi bakal pada Tak klumpukké, awit wis pada Tak luwari lan bakal pada tangkar tumangkarké kaya mbiyèn. Senajan wis pada Tak buyaraké ing antarané para bangsa, senajan mengkono ing tanah sing adoh kuwi bakal pada éling marang Aku; bakal pada urip bebarengan karo anak-anaké, lan pada bali mulih. Bakal Tak balèkké sangka negara Egipte lan Tak klumpukké sangka Asyur; bakal Tak gawa menyang negara Giléad lan ing Libanon, nganti ora tyukup panggonané. Bakal pada nyabrang ing segara Egipte, Gusti Allah bakal nyabet ombaké segara, terus sak kabèhé jeruné kali Nil pada dadi asat. Sing ngunggul-unggulké bangsa Asyur bakal diplorotaké lan tekené kraton Egipte bakal ilang. Wong-wong kuwi bakal Tak dadèkké rosa lan dadi maju ing asmané GUSTI.” Mengkono tembungé GUSTI. Hé Libanon, gapuramu pada bukaken, supaya witmu tyemara pada dipangan geni. Hé wit sanobar, pada nangis, awit wité tyemara wis pada ambruk, wit sing ngidap-idapi wis pada dirusak. Hé, wit élon ing Basan, pada ngaduh-aduha, awit alasé wis rata. Rungokna, para pangon pada sambata, awit sing dadi kesenengané wis dirusak. Rungokna, singa-singa pada nggeruh, awit apiké laut Yordan wis ilang. Tembungé GUSTI, Gusti Allahku mengkéné: “Kowé ngengona kumpulan wedus gèmbèl sing dibelèh kuwi. Wong sing tuku pada mbelèh lan ora rumangsa salah, nanging sing ngedol pada ngomong: Pinujia GUSTI! Aku wis dadi sugih! Nanging para pangoné déwé ora pada welas. Awit Aku ora bakal ngéman menèh marang para wong isiné bumi, mengkono tembungé GUSTI, nanging wong kuwi siji-sijiné Tak pasrahké ing tangané sak pada-pada lan ing tangané ratuné; iki bakal pada ngentèkké bumi lan wong siji-sijia ora ana sing Tak luwari sangka tengahé wong kuwi mau.” Kumpulan wedus gèmbèl sing dibelèh kuwi bakal Tak engon, kanggo para pedagang wedus lan aku njupuk teken loro: Sing siji Tak jenengké “Nyenengké”, sijiné: “Nyawiji”; aku terus ngengon wedus-wedusé kuwi. Sak njeruhné sesasi aku matèni pangoné telu. Awit atiku terus mangkel banget marang dèkné lan dèkné ya pada jelèh marang aku. Ing kono omongku: “Aku emoh, ngengon kowé menèh, sing arep mati, bèn mati, sing arep ilang, bèn ilang lan sing ijik kèri kuwi, bèn pada pangan-panganan dagingé.” Tekenku sing jenengé “Nyenengké” tak jupuk, tak tugel, kanggo mbatalké perjanjian sing tak anakaké karo sak kabèhé bangsa. Dadiné ing dina kuwi perjanjian wis batal, nganti wong sing pada dagang wedus sing ijik nggatèkké aku kuwi pada ngerti, yèn kuwi tembungé GUSTI. Aku terus ngomong marang wong-wong mau: “Yèn kuwi kok anggep betyik, aku wènèhana upahé lan yèn ora, ya wis.” Terus aku ditimbangké duwit telung puluh sèkel slaka kanggo upahku. Nanging GUSTI ngomong marang aku: “Kuwi dipasrahké marang tukang ngetyor logam!” Semono setitiké enggoné ngregani kanggo aku. Mulané duwit slaka telung puluh sèkel kuwi mau terus tak jupuk, terus tak pasrahké marang tukang ngetyor logam ing griyané GUSTI. Sakwisé mengkono tekenku sijiné ya kuwi sing jenengé “Nyawiji”, tak tugel kanggo medot sedulurané Yéhuda lan Israèl. Sakwisé mengkono tembungé GUSTI marang aku mengkéné: “Kowé sepisan engkas dadia kaya-kaya pangon sing goblok! Awit Aku bakal nangèkké pangon ing negara kéné, sing ora ngéman wedus gèmbèl sing ilang, ora nggolèki sing kesasar, ora nambani sing ketaton, ora ngrumati sing waras, malah sing lemu-lemu dipangan dagingé lan njabuti tratyaké. Tyilaka pangon sing ora ana gunané, sing ninggal wedus-wedusé! Tangan tengené dibabat lan mripaté tengen dityungkil karo pedang! Garinga banget lengené lan mripaté sing tengen dadia lamur banget!” Utyapané Gusti. Tembungé GUSTI sing dipréntahké kanggo Israèl: Tembungé GUSTI sing njèrèng langit lan sing nelesi bumi lan sing nggawé roh ing sak njeruhné manungsa: “Yérusalèm Tak dadèkké bokor ngombé sing mendemi kanggo sak kabèhé bangsa ing sak ubengé lan Yéhuda bakal ngrasakaké susah yèn Yérusalèm dikepung. Ing waktu kuwi Yérusalèm bakal Tak dadèkké watu sing diangkat kanggo sak kabèhé bangsa. Sapa waé sing ngangkat mesti banget enggoné ngalami tatu. Lan sak kabèhé bangsa ing bumi bakal pada nglumpuk nglawan marang Yérusalèm mau. Ing waktu kuwi, mengkono tembungé GUSTI Aku bakal nggawé bingungé sak kabèhé jaran lan sak kabèhé wong sing numpaki pada dadi édan, nanging kanggo para turunané Yéhuda, Aku bakal melèké mripat-Ku, nanging jarané bangsa liya bakal Tak dadèkké pityekké.” Sakwisé mengkono para turunané ing Yéhuda bakal pada ngomong mengkéné: Wong isiné Yérusalèm kuwi pada kanggonan kekuwatan awit sangka GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, kuwi Gusti Allahé. Ing waktu kuwi para turunané Yéhuda pada Tak dadèkké kaya anglo isi geni ing sak tengahé tumpukan kayu lan kayu ontyor sing murup ing sak tengahé bentèlan gandum; sak nalika geni loro-loroné kuwi nylomot ngiwa nengen marang sak kabèhé bangsa ing sak ubengé, nanging Yérusalèm tetep ing panggonané mbiyèn. Tarupé Yéhuda bakal pada dipitulungi ndisik karo GUSTI, supaya turunané Daved lan para wong isiné Yérusalèm aja banget-banget enggoné pada ngegul-ngegulké Yéhuda. Ing waktu kuwi GUSTI bakal ngayomi marang para isiné Yérusalèm, uga tunggalé sing kejengklok bakal dadi kaya Daved lan brayaté Daved bakal pada dadi kaya Gusti Allah, kaya Mulékaté GUSTI, sing dadi pengarepé. Uga ing dina kuwi Aku ngupaya matèni sak kabèhé bangsa sing maju perang marang Yérusalèm. “Aku bakal ngesokké rohé kawelasan lan rohé penjaluk marang brayaté Daved lan para wong isiné Yérusalèm, terus kuwi bakal pada mandeng marang sing wis ketumbak déwé lan bakal nangisi sing disuduk mau, tyarané kaya nangisi anak sing ora ana tunggalé lan nangis kelara-lara, tyarané kaya nangisi anak mbarep. Ing waktu kuwi petangisan ing Yérusalèm bakal kaya tangisé Hadad-Rimon ing legokan Megido. Wong sak negara bakal pada nganakké petangisan, saben sak brayat déwé, sak golongané turunané Daved déwé lan bojoné ya déwé; sak golongané turunané Natan déwé, lan bojoné ya déwé; turunané Lèwi déwé, lan bojoné ya déwé; turunané Simèi déwé, lan bojoné ya déwé; mengkono uga golongan liyané saben turunané déwé lan bojoné ya déwé.” “Ing waktu kuwi bakal ana sumber sing dikèkké marang turunané Daved lan para wong isiné Yérusalèm kanggo ngumbah dosa lan najisé. Ya ing waktu kuwi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, Aku ngentèkké jenengé sak kabèhé brahala sangka negara kuwi, nganti wong-wong pada ora éling marang kuwi menèh. Uga para wong sing ngaku-aku nabi lan rohé sing najis bakal Tak buwang sangka negara kono. Yèn ijik ana wong sing metu dadi nabi, bapak ibuné sing nganakké dèwèké bakal pada ngomong mengkéné: Kowé kuwi aja urip waé, awit apa sing kok omongké kanggo asmané GUSTI kuwi goroh! Bapaké lan ibuné sing wis nganakké wong kuwi bakal terus nyuduk anaké, waktu pinuju ngaku dadi nabi. Lan ing waktu kuwi para sing ngaku-aku nabi bakal pada kewirangan awit sangka nubuaté lan ora ana menèh sing nganggo jubah wulu digawé ngapusi, nanging siji-sijiné bakal pada ngomong mengkéné: Aku iki duduk nabi, nanging wong sing ngolah lemah, awit wiwit nom aku wis tuku lemah. Nanging yèn ana wong takon: Tilas tatu apa ing awakmu iki? Terus semauré: Enggonku ketaton iki ing omahé kantya-kantyaku!” “Hé pedang! Kowé mbabata abdi-Ku juru pangon, wong sing raket banget karo Aku!” Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Juru pangon kuwi patènana, sak nalika wedus gèmbèl terus pada buyar lan Aku bakal nganggo tangan-Ku, Aku nglawan marang para tyempé. Banjur ing sak ratané negara, mengkono tembungé GUSTI, wong sing rong pratelon bakal pada entèk mati, mung sak pratelon sing kèri urip ing kono. Sing sak pratelon kuwi terus Tak lebokké ing geni, Tak lebur tyarané kaya nglebur slaka, Tak besot tyarané kaya murnèkké emas; kuwi bakal pada nyebut asma-Ku lan bakal Tak wènèhi semaur. Aku bakal ngomong: “Kuwi umat-Ku” lan kuwi bakal pada ngomong: “GUSTI kuwi Gusti Allah kita.” Bakal teka dina sing ditetepaké karo GUSTI, terus barang duwèkmu sing dirampas bakal diedum-edum ing tengahmu. Aku bakal nglumpukké sak kabèhé bangsa, sing bakal pada ngluruk perang marang Yérusalèm, kuta kuwi terus bakal direbut, omah-omahé pada dirampas, wong wadon pada dirusuhi. Wong isiné negara separo digawa metu menyang pembuwangan, nanging turahé umat ora bakal dientèkké sangka kuta kono. GUSTI terus bakal maju perang nglawan bangsa-bangsa kuwi, kaya ing waktu dinané gègèré perang. Ing waktu kuwi sikilé ngidek ing gunung Saitun sisih ngarepé Yérusalèm nang sisih wétan. Gunung Saitun mau bakal disigar dadi loro, sangka wétan mengulon, terus nganakké legokan sing jembar banget; sigarané gunung mau sing siji minger ngalor, sijiné ngidul. Legokané gunung-gunung-Ku bakal ketutupan, awit legokané gunung kuwi bakal notok ing Asel; terus kowé bakal pada mlayu nylametké kaya waktu kowé mblayu awit sangka lindu ing jamané Uzia, ratu ing Yéhuda. GUSTI, Gusti Allahku terus bakal teka ditutké karo sak kabèhé para sutyi. Ing waktu kuwi ora ana pepadang mbengi, nanging ana pepadang lan ora dadi adem lan ora dadi ès. Dina kuwi sing dingertèni karo GUSTI, sing tanpa mbengi lan tanpa awan nanging mbengi uga dadi awan. Uga ing dina kuwi bakal ana banyu urip sing mili sangka Yérusalèm, sing separo mili menyang ing segara sisih wétan, separo mili menyang ing segara sisih kulon; bab kuwi bakal terus mengkono ing waktu panas lan ing waktu bediding. GUSTI terus bakal dadi ratu, ing sak lumahé bumi; ing waktu kuwi mung GUSTI sing dadi siji-sijiné lan mung asma-Né sing ana. Panggonané negara kono kabèh bakal malih dadi Araba-Yordan, sangka Géba tekan ing Rimon ing sak kidulé Yérusalèm. Nanging kuta kuwi bakal metongol duwur lan tetep manggon ing panggonané, wiwit sangka gapura Bényamin nganti tekan ing gapura sing lawas, ya kuwi gapura Pojok, lan sangka menara Hananéèl tekan ing peresané anggur kraton. Para wong bakal tetep manggon ing kono, awit karusakan wis bakal ora ana menèh lan Yérusalèm bakal tetep aman. Iki bebendu sing bakal ditibakké karo GUSTI marang sak kabèhé bangsa sing merangi Yérusalèm: dagingé wong-wong bakal dadi bosok ing waktu ijik ngadek lan mripaté bakal bosok ing growongané, mengkono uga ilaté bakal dadi bosok ing tutuké. Ing waktu kuwi bakal tukul gègèran gedé sing asal-usulé sangka GUSTI, nganti wong-wong pada tyekel-tyekelan lan lawan-lawanan ing antarané kantya pada kantya. Yéhuda uga bakal mèlu perang nglawan Yérusalèm, kasugihané sak kabèhé bangsa ing sak ubengé bakal diklumpukké, ya kuwi emas lan slaka lan sandangan sing tyatyahé ngluwihi okèhé. Bebendu kaya mengkono mau ya bakal nibani marang jaran, jaran bihal lan unta lan kimar, mengkono menèh sak rupané kéwan ing tarup-tarupé. Turahé sak kabèhé bangsa sing wis ngluruk perang Yérusalèm, kuwi saben taun bakal pada teka ngabekti marang Ratu, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi lan ngramèkaké Riyaya Tarup Godong. Nanging yèn tunggalé para bangsa ing sak jagat ora menyang Yérusalèm teka ngabekti marang Ratu, GUSTI sing ngwasani langit lan bumi, kuwi bakal ora dikèki udan. Mengkono menèh yèn golongané bangsa ing negara Egipte ora teka ngadep, bakal katekan bebendu sing ditibakké karo GUSTI marang sak kabèhé bangsa, sing ora teka ngramèkaké Riyaya Tarup Godong. Kaya mengkono sing bakal dadi paukumané wong Egipte lan paukumané sak kabèhé bangsa sing ora teka ngramèkaké Riyaya Tarup Godong. Ing waktu kuwi uga klintingan jaran bakal ana tulisané sing muni: “Sutyi kanggo GUSTI!” Lan sak kabèhé wajan ing griyané GUSTI dadi pada karo bokor-bokor kanggo nyirami ing ngarepé mesbèh. Uga sak kabèhé wajan ing Yérusalèm lan ing Yéhuda bakal pada dadi sutyi kanggo GUSTI sing ngwasani langit lan bumi; sak kabèhé wong sing pasrah kurban bakal njupuk wajan mau, kanggo nggodok. Ing waktu kuwi ing griyané GUSTI sing ngwasani langit lan bumi bakal wis ora ana menèh wong sing dedagangan. Utyapané GUSTI. Tembungé GUSTI marang Israèl lantaran Maliaki. “Aku trésna marang kowé,” mengkono tembungé GUSTI. Nanging kowé ngomong: ‘Enggèn Panjenengan trésna kula tyarané kepriyé?’ “Esau kuwi kakangé Yakub,” mengkono tembungé GUSTI, “senajan mengkono Yakub sing Tak trésnani, lan Esau Tak sengiti. Mulané pegunungané Esau Tak gawé sepi mamring, lan lemah pandumané Tak dadèkké panggonané asu alasan ing ara-ara samun.” Yèn Edom nduwé tembung: “Aku wis pada rusak, nanging jugrukané bakal pada tak bangun menèh.” Terus tembungé GUSTI sing ngwasani langit mengkéné: “Wong kuwi kena pada mbangun, nanging kuwi bakal Tak bubrah, lan panggonané bakal diarani: panggonan duraka, lan bangsa sing dibendu sak lawas-lawasé karo GUSTI.” Mripatmu bakal weruh, lan kowé déwé bakal pada ngomong mengkéné: “GUSTI kuwi Mahaluhur nganti tekan ing sak njabané panggonané Israèl.” “Anak lanang kuwi ngajèni bapaké, lan abdi kuwi ngajèni bendarané. Yèn Aku kuwi dadi Bapak, endi hurmatmu marang Aku? Lan yèn Aku iki dadi bendara, endi rasa wedimu marang Aku?” Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit marang kowé kabèh: “Hé, para imam sing ngrèmèhké asma-Ku? Nanging kowé pada ngomong: Karo tyara kepriyé enggèn kita ngrèmèhké asma Panjenengan?” Kowé pada masrahaké pangan sing reget ing mesbèh-Ku, nanging pada ngomong: “Karo tyara kepriyé enggèn kita najisaké?” Karo enggonmu ngira: “Méjané GUSTI kuwi kena disepèlèkké.” Yèn kowé pada ngurbanké kéwan sing pityek, apa kuwi ora ala? Utawa yèn kowé ngurbanké sing pintyang utawa sing lara-laranen, apa kuwi ora ala? Tyoba sing mengkono kuwi pasrahna marang lurahmu, apa kowé ndadèkké senengé dèkné, apa menèh terus nampani kuwi karo seneng? Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. Mulané saiki, tyoba pada ngupayaa nglilihké atiné Gusti Allah, supaya gelem ngekèki kawelasan marang kita! Awit tumindakmu sing kaya mengkono mau, Gusti Allah apa ya gelem nampani sak panunggalmu karo apik? Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. “Betyiké anaa salah sijiné sak panunggalmu sing gelem ngantying lawangé griya sutyi, supaya aja nganti kowé nyumet geni tanpa guna ing mesbèh-Ku. Kowé ora pada ndadèkké senengé ati-Ku”, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit, “lan pisungsung sing sangka tanganmu Aku ora gelem nampani. Awit sangka waktu njedulé srengéngé, tekan mingslepé, asma-Ku luhur ing antarané para bangsa, lan ing sak enggon-enggon asma-Ku dipasrahi dupa lan kurban panganan sing sutyi, awit luhur asma-Ku ing antarané para bangsa”, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. “Nanging kowé kuwi pada najisaké asma-Ku, awit kowé pada ngira: ‘Méjané Gusti kuwi kena dinajiské, lan panganan ing kono kena dirèmèhké.’ Kowé pada ngomong: ‘Delengen, sak pira rekasané!’ Lan kowé terus ndadèkké Aku susah”, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit lan bumi. “Lan kowé masrahaké kéwan rampasan, kéwan sing pintyang lan kéwan sing lara-laranen. Kuwi kok pasrahaké. Apa ya kuwi Aku nampani sangka tanganmu?” Mengkono tembungé GUSTI. “Kenaa bebendu wong sing nduwé kéwan lanang ing antarané kéwan-kéwané, sing wis dijanjèkké, senajan mengkono terus ngurbanké kéwan tyiri marang GUSTI. Awit Aku iki Ratu sing gedé,” mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. “Lan asma-Ku diajèni ing antarané para bangsa.” Nanging saiki, hé para imam, préntah iki dikèkké marang kowé: Yèn kowé pada ora ngrungokké, lan ora nggatèkké ing bab ngluhurké marang asma-Ku, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit, Aku bakal nibakké bebendu ing tengahmu, lan berkahmu pada Tak dadèkké bebendu; malah wis Tak dadèkké bebendu, awit kowé pada ora nggatèkké. Turunanmu bakal Tak ketok, lan raimu Tak raupi tlétongé kéwan kurban sing dibelèh, terus kowé pada digèrèt menyang ing tlétongan kono. Nganti kowé pada éling yèn Aku sing mréntahké pepakon kuwi marang kowé, supaya tetep perjanjian-Ku karo Lévi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. Miturut perjanjian-Ku karo Lévi lan turunané, Aku bakal ngekèki urip lan katentreman; kuwi sing Tak wènèhaké, supaya Lévi bakal ngajèni lan hurmati temenan marang Aku, awit sangka asma-Ku. Awit sangka lambéné metu piwulang sing bener lan ing tembungé ora ketemu sing ala. Sak mlakuné bareng Aku ing katentreman lan éklas, dèkné bakal marakké okèh wong sing balik sangka dosané. Awit sangka lambéné imam kuwi ana kaweruh lan wong-wong pada golèk piwulang sangka tyangkemé, awit imam kuwi kongkonané GUSTI sing ngwasani langit. Nanging kowé wis pada nyimpang sangka dalan, lan ndadèkké wong okèh pada keplèsèt awit sangka piwulangmu; kowé wis mbubrah perjanjian karo Lévi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. “Mulané Aku ya bakal ndadèkké kowé asor lan ala ing ngarepé umat iki, awit kowé ora mlaku ing dalan sing Tak duduhké, malah enggonmu mulangi karo pilih-sih.” Kita kabèh iki pada nduwèni Bapak siji, apa ora Gusti Allah siji sing nitahké kita kabèh? Kenèng apa ta kita kok laku goroh marang sedulur kita déwé, kuwi dadiné najisaké perjanjiané para leluhur kita? Yéhuda ora setia, lan penggawé ala ditindakké ing Israèl lan ing Yérusalèm, awit Yéhuda wis najisaké barang-barang sutyi ing griya sutyi sing ditrésnani GUSTI, lan wis dadi bojoné anaké wadon allah liyané. Muga-muga GUSTI ngentèkké brayat sing nglakoni mengkono kuwi kabèh sangka umaté Yakub, senajan pada ngekèki pisungsung marang GUSTI sing ngwasani langit. Kaping pindoné iki sing pada kok lakoni: mesbèhé GUSTI kok tutupi luh karo tangisan lan sambat, awit Panjenengané wis ora gelem nolèh menèh marang pisungsungmu, lan ora gelem nampani kuwi sangka tanganmu. Kowé terus pada takon: “Apa sebabé?” Awit GUSTI wis ngadek dadi seksi ing antarané kowé lan bojo wadon sing kok janjèni wantyi kowé ijik enom lan terus kok sélaki janjimu, sakjané kuwi ya kantyamu déwé. Apa ora Gusti Allah wis ndadèkké kowé loro dadi siji ing daging lan roh? Lan apa sing dikarepké dadi siji mau? Turunan sing sangka Gusti Allah! Mulané jaganen awakmu, aja pisan-pisan mblénjani marang bojomu sing kok janjèni wantyi kowé ijik enom! “Awit Aku sengit marang pegatan”, mengkono tembungé GUSTI, Gusti Allahé Israèl. “Uga kaya wong sing tumindaké ala ditutupi karo sandangané. Mulané sing ati-ati lan aja nindakké sing goroh marang bojo wadon,” mengkono préntahé GUSTI sing ngwasani langit. Kowé pada nggawé sedihé atiné GUSTI karo omonganmu, senajan mengkono kowé pada takon: “Enggèn kula ngeselké Panjenengan karo tyara kepriyé?” Karo tembungmu sing mengkéné: “Sapa sing nggawé ala kuwi apik ing ngarepé GUSTI; lan wong sing kaya mengkono kuwi sing ndadèkké senengé GUSTI; lah ing ngendi ta Gusti Allah sing ngekèki ukuman?” Nanging GUSTI, sing ngwasani langit, ngetokké tembung: “Aku ngongkon kongkonan-Ku, supaya mbukak dalan ing ngarep-Ku! Lan karo dadakan Gusti sing kok golèki kuwi bakal teka ing griya sutyiné Gusti! Mulékaté perjanjiané sing kok karepaké kuwi teka. Delengen, Gusti mesti bakal teka!” Sapa sing bisa kuwat tahan ing dina tekané lan sapa sing bisa tetep ngadek yèn Panjenengané ngétok? Awit Panjenengané kuwi kaya geni kanggo ngobong wesi-wesi lan kaya sabun kanggo mutihké. Bakal njagong kaya wong ngobong lan murnèkké slaka; turunané Lévi pada diresiki lan dimurnèkké kaya emas lan slaka, supaya pada dadi wong sing masrahaké kurban sing bener marang GUSTI. Sak nalika kurban-kurbané Yéhuda lan Yérusalèm bakal ndadèkké senengé atiné GUSTI, kaya ing waktu jaman mbiyèn lan kaya ing taun-taun sing wis kepungkur. Gusti sing ngwasani langit ngetokké tembung: “Aku bakal nyedekki kowé nggawa pengadilan, lan perlu dadi seksi marang para tukang nyantèt lan tukang nglonté, lan marang wong sing tukang sumpah palsu, lan sing ngelongi gajiané para pegawéné, lan sing nindes para randa lan botyah lola, uga sing ngusir wong mantya, awit ora ana wong sing ngajèni Aku.” Awit Aku iki GUSTI sing ora malih, mulané kowé, turunané Yakub, kowé ora entèk. Wiwit jamané para leluhurmu kowé wis pada nyimpang sangka pernatan-Ku lan kuwi ora kok tetepi. Pada balia marang Aku, dadi Aku ya bakal nyauri kowé, mengkono préntahé GUSTI sing ngwasani langit, nanging kowé pada ngomong: ‘Enggèn kula pada mbalik kepriyé tyarané?’ Apa manungsa olèh nyolongi duwèké Gusti Allah? Nanging kowé kok nyolongi duwèk-Ku, lan senajan mengkono kowé ngomong: ‘Kepriyé tyarané enggèn kula nyolongi duwèké Panjenengan?’ Karo prasepuluhan lan pisungsung spésial. Kowé dibendu, dibendu sepisan menèh, nanging kowé, ya kowé sak bangsa kabèh, ijik nyolongi duwèk-Ku. Kowé pada nggawaa pisungsung prasepuluhan kabèh menyang gedong penyimpenan, supaya ing griya sutyi-Ku anaa pangan, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit, lan terus Aku jajalen, apa kowé ora Tak bukaké tyendéla-tyendélané langit, lan ngesokké berkah marang kowé nganti lubèr. Lan walang sing mangan sembarang bakal Tak gusah, supaya aja nganti ngentèkké pametuné lemahmu, lan wohé wit anggur ing kebonmu ora bakal gogrok, lan sakkèhé bangsa terus bakal pada ngarani rahayu marang kowé, awit kowé bakal dadi negara kesenengan. Mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. GUSTI ngetokké tembung mengkéné: “Omonganmu lan tembung-tembungmu kanggo Aku, kuwi kurang ajar. Nanging kowé takon: ‘Kapan kula pada ngomong mengkono marang Panjenengan?’ Omonganmu mengkéné: ‘Ngabekti marang Gusti Allah kuwi ora ana gunané. Upahé apa ta enggonku netepi pepakoné, lan mlaku karo nganggo salin kasusahan ing ngarepé GUSTI sing ngwasani langit? Mulané kita ngarani wong sembrana rahayu lan sing nglakoni ala kuwi kok arani beja, lan senajan njajal marang Gusti Allah, ya pada ora diapak-apakké.” Terus para wong sing ngajèni marang GUSTI pada rerasan, lan GUSTI weruh lan ngrungokké. Lan ing ngarsa-Né uga ketulis ing kitab pengéling-éling, jenengé wong sing pada ngabekti marang GUSTI lan sing ngajèni asma-Né. Tembungé GUSTI sing ngwasani langit: “Wong sing kaya mengkono kuwi bakal pada dadi duwèk-Ku déwé sing Tak trésnani ing dina sing wis Tak tyawiské, lan bakal pada Tak éman kaya wong sing ngéman marang anaké sing mbangun-turut. Kowé terus bakal pada weruh menèh bédané wong sing bener karo wong ala, lan bédané wong sing ngabekti karo sing ora ngabekti marang Gusti Allah.” “Dina kuwi bakal teka, murup kaya pawon; sakkèhé wong sing sembrana lan sak rupané wong sing nglakoni ala bakal pada dadi kaya damèn, lan dina sing teka kuwi bakal ngobong wong-wong mau, nganti ora ninggalaké siji-sijia oyoté lan pangé,” mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. Nanging kowé sing pada ngajèni asma-Ku, kebeneran-Ku bakal njedul kaya srengéngé kanggo kowé kabèh, lan suwiwi pepadangé srengéngé nggawa kuwarasan. Kowé bakal pada metu karo jingklak-jingklak kaya pedèt-pedèt sing metu sangka kandangé. Lan para wong ala kuwi bakal kok idak-idak, awit bakal pada dadi awu ing sak ngisoré tlapakanmu, ing dina sing Tak tyawiské kuwi, mengkono tembungé GUSTI sing ngwasani langit. Pada élinga marang Torèt sing wis Tak omongké marang Moses, abdi-Ku, waktu ing gunung Horeb, supaya dikabarké marang Israèl kabèh, ya kuwi pernatan-pernatan lan pepakon-pepakon. Sak durungé teka dinané GUSTI sing gedé lan sing medèni kuwi, Aku bakal ngutus Elia marang kowé. Kuwi bakal mbalèkké atiné para bapak marang anak-anaké, lan atiné para anak marang para bapaké, supaya Aku aja nganti teka lan ngukum negarané nganti entèk tyutes. Iki kitab tyatetan turunané Yésus Kristus, tyedak turunané Daved, tyedak turunané Abraham. Abraham nduwé anak Isak, Isak nduwé anak Yakub, Yakub nduwé anak Yéhuda lan sedulur-seduluré, Yéhuda nduwé anak Pèrès lan Serah, patutan sangka Tamar; Pèrès nduwé anak Hézron, Hézron nduwé anak Ram; Ram nduwé anak Aminadab, Aminadab nduwé anak Nahason, Nahason nduwé anak Salmon; Salmon nduwé anak Boas patutan sangka Rahab; Boas nduwé anak Obèd patutan sangka Rut; Obèd nduwé anak Isai, Isai nduwé anak Daved, Daved nduwé anak Salomo, patutan sangka tilas bojoné Uria, Salomo nduwé anak Réhabéam, Réhabéam nduwé anak Abia, Abia nduwé anak Asa, Asa nduwé anak Yosafat, Yosafat nduwé anak Yoram, Yoram nduwé anak Uzia; Uzia nduwé anak Yotam, Yotam nduwé anak Akas, Akas nduwé anak Hiskia; Hiskia nduwé anak Manasé, Manasé nduwé anak Amon, Amon nduwé anak Yosia; Yosia nduwé anak Yékonya lan sedulur-duluré, waktu jaman pembuwangan menyang Babèl. Sakwisé, jaman pembuwangan menyang Babèl, Yékonya nduwé anak Séaltièl, Séaltièl nduwé anak Sérubabèl, Sérubabèl nduwé anak Abihud, Abihud nduwé anak Elyakim, Elyakim nduwé anak Asor; Asor nduwé anak Sadok, Sadok nduwé anak Akim, Akim nduwé anak Eliud; Eliud nduwé anak Elièsar, Elièsar nduwé anak Matan, Matan nduwé anak Yakub; Yakub nduwé anak Yosèf bojoné Maria, nglairké Yésus, sing disebut Kristus. Dadi kabèhé sangka Abraham tekan Daved kuwi ana patbelas turunan, sangka Daved tekan jaman pembuwangan menyang Babèl ana patbelas turunan lan sangka jaman pembuwangan menyang Babèl tekan Kristus patbelas turunan. Bab lairé Yésus Kristus kuwi kelakoné mengkéné: Waktu Maria ibuné ijik patyangan karo Yosèf, sak durungé tunggal sak peturon, ketemu wis meteng awit sangka Roh Sutyi. Sakrèhné Yosèf bojoné kuwi wong bener lan ora gelem mirangké Maria ing ngarepé wong okèh, mulané arep medot patyangané karo meneng-meneng. Nanging bareng ijik nduwé gagasan mengkono kuwi, terus ana mulékaté Gusti ngétoki sak njeruhné ngimpi, ngomong: “Hé, Yosèf, tyedak turunané Daved, aja wedi enggonmu ngepèk Maria dadi bojomu, awit Anak sing dibobot kuwi awit sangka Roh Sutyi, lan Maria bakal nglairké putra, kuwi jenengna Yésus; awit ya kuwi sing bakal ngluwari umaté sangka dosané.” Kuwi mau kabèh kelakon supaya kedadian apa sing diomongké karo Gusti lantaran nabi, mengkéné: “Ana prawan bakal meteng lan nglairké anak lanang, sing jenengé bakal disebut Imanuèl, tegesé: Gusti Allah nunggal karo kita.” Sak tanginé turu, Yosèf terus nuruti kaya sing diomongké karo mulékaté Gusti, lan nampani Maria dadi bojoné, nanging ora dityampuri turu, nganti tekané wis nglairké anak lanang, lan Yosèf terus jenengké bayiné Yésus. Waktu Yésus wis lair ing Bètlehèm, bawah Yudéa, ya kuwi waktu jamané ratu Hérodes, ana para wong pinter sangka wétan pada teka ing Yérusalèm lan takon-takon: “Ratuné wong Ju sing entas lair kuwi ing ngendi? Awit kita wis pada weruh lintangé ing wétan, anggèn kita mréné iki arep pada sujut ing ngarepé.” Bareng krungu sing mengkono kuwi, Hérodes banget kagèté, mengkono uga wong sak kuta Yérusalèm. Terus nyeluk kabèh para pengarepé imam lan para juru Torèté bangsa Ju, lan pada ditakoni ana ngendi Kristus bakal lair. Semauré sing pada ditakoni: “Ing Bètlehèm, panggonan Yudéa, awit sing wis ditulis karo nabi, mengkéné: Lan kowé, hé Bètlehèm ing bawah Yéhuda, kowé kuwi babar pisan ora sing tyilik déwé ing antarané para sing nggawa pemrintahan ing panggonan Yéhuda, awit sangka kowé bakal ana pemimpin lair, sing bakal ngengon umat-Ku Israèl.” Hérodes terus nyeluk para wong pinter mau karo meneng-meneng, pada ditakoni karo tliti bab waktu kétoké lintang; terus pada dipréntahké menyang Bètlehèm lan diweling: “Pada lungaa, tlitinen sing tenan bab Anak kuwi, yèn wis ketemu, gelis pada ngekèkana ngerti marang aku, supaya aku ya bisa mrana nyembah marang Panjenengané.” Para wong pinter sakwisé krungu tembungé ratu kuwi, terus pada budal. Lan waktu kuwi, lintang-lintangé sing wis dideleng ing wétan mau, nuntun mlakuné para wong pinter nganti tekan panggonan sing dituju, lan terus mandek ing sak nduwuré ing panggonan Anak kuwi. Bareng weruh lintangé, pada bungah banget. Terus pada mlebu ing omah lan weruh Anak kuwi karo Maria ibuné, terus pada sujut nyembah marang Panjenengané. Terus pada mbukaki petiné banda kesugihané. Pada masrahké pisungsung marang Panjenengané rupa emas, menyan lan blendok mur. Sak terusé, awit pada diélingké ing sak njeruhné impèn, supaya aja bali nemoni Hérodes, mulané mulihé menyang negarané pada metu dalan liyané. Sak mungkuré para wong pinter mau terus ana mulékaté Gusti, sing ngétoki marang Yosèf ing sak njeruhné impèn lan ngongkon: “Tangia, Anaké lan ibuné ngungsia menyang Egipte, lan manggona ing kana nganti Aku ngekèki tembungé marang kowé. Awit Hérodes bakal nggolèki Anak kuwi lan arep matèni Panjenengané.” Yosèf tangi lan ing mbengi kuwi uga njukuk Anak kuwi uga ibuné, terus ngungsi menyang Egipte, lan manggon ing kana nganti matiné Hérodes. Mengkono supaya digenepi apa sing didawuhké karo Gusti, lantaran nabi: “Sangka Egipte enggon-Ku nyeluk Putra-Ku.” Bareng Hérodes weruh yèn dèkné diapusi, banget nesuné, terus ngongkon matèni kabèh botyah lanang ing Bètlehèm lan sak kiwa-tengené, sing umur rong taun mengisor, miturut waktu sing diomongké karo tliti déné para wong pinter. Sing mengkono kuwi, digenepi sing didawuhké lantaran nabi Yérémia, “Ana swara dikrungu ing Rama, tangisané lan pesambat sing banget; Rahèl nangisi anak-anaké lan emoh dilipur, awit anak-anaké wis pada ora ana.” Bareng Hérodes wis mati, ana mulékaté Gusti sing ngétok marang Yosèf ing sak njeruhné impèn ing Egipte lan ngomong, “Tangia, Anak kuwi lan ibuné gawanen bali menyang Israèl, awit sing pada ngarah patiné Anak kuwi wis pada mati.” Yosèf terus tangi, njukuk Anak lan ibuné terus budal menyang Israèl. Nanging bareng krungu kabar, yèn Arkélaus nggentèni bapaké Hérodes dadi ratu ing Yudéa, dadi Yosèf wedi yèn mrana. Nanging sakwisé dikèki pinuntun karo Gusti sak njeruhné impèn, terus nuju menyang bawah Galiléa. Sak tekané ing kono, terus manggon ing kuta sing diarani Nasarèt. Sing mengkono kuwi supaya digenepi apa sing diomongké karo para nabi, yèn Yésus bakal disebut: Wong Nasarèt. Ing waktu semono Yohanes Pembaptis teka ing ara-ara samun bawah Yudéa, nggelarké piwulang, tembungé, “Pada mratobata, awit Kratoné swarga wis tyedak!” Sak temené ya Yohanes iki sing diomongké karo nabi Yésaya, mengkéné: “Ana swara sing mbengok-mbengok ing ara-ara samun: Pada tyawiské dalané Gusti, dalan-dalan kanggo Panjenengané pada lentyengna.” Yohanes kuwi penganggoné sing digawé sangka wulu unta lan sabukan lulang; lan pangané walang lan madu alas. Terus diparani karo wong-wong sangka Yérusalèm, sangka Yudéa kabèh lan sangka panggonan sak kiwa-tengené laut Yordan. Wong-wong mau terus pada dibaptisi karo Yohanes ing laut Yordan, karo ngakoni dosané. Nanging bareng Yohanes weruh para Farisi lan para Saduki pada teka njaluk dibaptis, terus pada diomongi, mengkéné: “Hé, tetesané ula upas, sapa sing ngomongi kowé nyingkiri bebendu sing bakal teka? Yèn mengkono pada kétoké penggawému sing sembada karo mertobatmu. Lan aja pada nduwé pikiran, mengkéné: Aku apa ora anak-anaké bapak Abraham. Nanging aku ngomong marang kowé, watu iki Gusti Allah kwasa ndadèkké watu-watu iki dadi anak-anak turunané Abraham. Kampak wis tyumawis ing poké wit-witan; saben wit sing ora ngetokké woh sing betyik, mesti ditegor lan diobong ing geni. Aku iki mbaptisi kowé kabèh nganggo banyu supaya dadi tanda mratobatmu, nanging sing bakal teka sakwisé aku, kuwi luwih kwasa tenimbang aku lan nyopot sepatuné waé aku ora pantes. Panjenengané bakal mbaptisi kowé karo Roh Sutyi lan geni. Panjenengané wis nggawa tampah; panutoné bakal diresiki nganti tyutes lan gandumé bakal diklumpukké ing lumbung, nanging merangé bakal diobong ing geni sing ora kena disirep.” Waktu kuwi Yésus sangka Galiléa teka ing laut Yordan nemoni Yohanes, karepé supaya dibaptis. Nanging Yohanes menggak, semauré: “Kula sing perlu Panjenengan baptis, lah kok Panjenengan nemoni kula.” Nanging Yésus nyauri, tembungé: “Wis ta, saiki bèn kedadian, awit ya mengkono kuwi Aku lan kowé pada nggenepi kabèh karepé Gusti Allah.” Yohanes terus meneng. Sakwisé dibaptis, Yésus terus mentas sangka banyu, lah ing kono langit terus mbiyak lan Panjenengané weruh Rohé Gusti Allah medun kaya manuk dara, mentylok ing Panjenengané. Terus ana swara sangka swarga, sing ngomong: “Iki Putra-Ku, sing Tak trésnani, sing ndadèkké senengé ati-Ku.” Sakwisé mengkono Yésus digawa karo Roh menyang ara-ara samun supaya digoda karo iblis. Sakwisé pasa patang puluh dina patang puluh mbengi, pungkasané krasa ngelih. Iblis nggoda terus teka ing ngarepé lan ngomong marang Panjenengané, mengkéné: “Yèn Panjenengan Putrané Gusti Allah, hayuk watu-watu iki Panjenengan préntahké supaya dadi roti.” Nanging Panjenengané nyauri: “Ana ketulis, mengkéné: Uripé manungsa kuwi ora mung sangka roti waé, nanging sangka kabèh pitutur-pitutur sing metu sangka tembungé Gusti Allah.” Iblis terus nggawa Panjenengané menyang kuta sutyi lan didekké ing nduwuré payoné griya sutyi, terus ngomong marang Panjenengané, mengkéné: “Yèn Sampéyan Putrané Gusti Allah, hayuk kula njaluk anjlok medun, awit ana tulisan mengkéné: Gusti bakal mréntah para mulékaté kanggo Panjenengan, lan Panjenengan bakal ditadahi karo tangané, supaya sikilmu aja nganti kesandung karo watu.” Tembungé Yésus: “Ana menèh ketulis mengkéné: Kowé aja njajal Gusti Allahmu.” Iblis terus nggawa Panjenengané menèh munggah ing gunung sing duwur banget lan dikèki weruh kabèh kraton ing ndonya uga kamulyané, terus ngomong mengkéné: “Kuwi kabèh kula pasrahké marang Panjenengan, anggeré Panjenengan gelem nyembah sujut marang kula.” Yésus terus ngomong: “Wis, lungaa, sétan!” Awit wis ketulis mengkéné: “Gusti Allahmu sing kudu kok sembah lan Panjenengané Piyambak sing kudu kok bektèni.” Iblis terus ninggalké Panjenengané; ing kono terus ana mulékat-mulékaté sing pada teka lan ngladèni Panjenengané. Nanging bareng Yésus krungu kabar, yèn Yohanes wis ketyekel, Panjenengané terus lunga sumingkir menyang Galiléa, ngalih sangka Nasarèt lan manggon ing Kapernaum, ing pinggir segara ing panggonan Sébulon lan Naftali, supaya digenepi apa sing didawuhké karo nabi Yésaya, mengkéné, “Tanah Sébulon lan tanah Naftali, dalan ing segara, ing sabrangé laut Yordan, Galiléa, panggonané bangsa-bangsa kafir. Bangsa sing manggon ing pepeteng, kuwi wis weruh Pepadang sing gedé, lan wong sing pada manggon ing negara sing dikwasani ing ayang-ayangé pati, kuwi wis kepletèkan Pepadang.” Wiwit waktu kuwi Yésus nggelarké piwulang, tembungé: “Pada mratobat, awit Kratoné swarga wis tyedak!” Waktu pinuju lunga ing sak pinggiré tlaga Galiléa, Panjenengané weruh wong loro ijik sedulur, ya kuwi Simon sing diarani Pétrus karo Andréas seduluré, ijik pada nguntyalké jala ing tlaga, awit pada dadi tukang nggolèk iwak. Panjenengané terus ngomong marang wong loro kuwi, tembungé: “Hayuk, pada mèlua Aku, kowé bakal pada tak dadèkké tukang nggolèk wong.” Sak nalika terus pada ninggal jalané, mèlu Panjenengané. Sak terusé waktu lunga sangka kono, Panjenengané weruh wong loro menèh, uga ijik pada sedulur, ya kuwi Yakobus, anaké Sebédéus karo Yohanes seduluré, ing prau ijik ngréwangi Sebédéus bapaké enggoné nyulami jalané. Panjenengané terus nyeluk wong loro kuwi. Sak nalika pada ninggalké prauné lan bapaké, terus pada mèlu Panjenengané. Yésus terus ndlajahi bawah Galiléa kabèh, mulangi ing sinaguk-sinaguk wong kono, lan nggelarké Injilé kraton, uga maraské sak rupané lelara lan sak rupané memala, sing ketemu ing sak tengahé bangsa kono. Kabar bab Panjenengané kuwi terus kasebar ing panggonan Siria kabèh; kabèh wong sing ngalami lara terus pada digawa menyang Panjenengané, rupa-rupa lelarané lan sangsarané, wong ketèmpèlan, wong ayanen lan wong lumpuh, lan Panjenengané terus maraské wong-wong kuwi. Wong golongan okèh pada gembruduk ngetutké Panjenengané, sangka Galiléa, Dékapolis, Yérusalèm, Yudéa lan sangka sabrangé laut Yordan. Bareng Yésus weruh wong okèh kuwi, terus munggah ing gunung lan sakwisé njagong, para muridé pada ngadep ing ngarepé. Panjenengané terus nggelar pitutur-pitutur, ngekèki piwulang, tembungé: “Rahayu wong sing mlarat ing roh, awit kuwi sing pada nduwèni Kratoné swarga. Rahayu wong sing kasusahan, awit wong kuwi sing bakal pada olèh panglipur. Rahayu wong sing andap asor, awit kuwi sing bakal pada nampa warisan bumi. Rahayu wong sing ngelih lan ngelak marang karepé Gusti Allah, awit wong kuwi sing bakal pada kewareken. Rahayu wong sing melas ati, awit kuwi bakal pada olèh kabetyikan. Rahayu wong sing sutyi atiné, awit kuwi bakal pada weruh Gusti Allah. Rahayu wong sing seneng nggawa tentrem, awit wong kuwi sing bakal pada disebut para anaké Gusti Allah. Rahayu wong sing dianiaya awit nindakké karepé Gusti Allah, awit wong kuwi sing pada nduwèni Kratoné swarga. Rahayu kowé, yèn kowé dirèmèhké lan dianiaya lan didakwa nindakké sak rupané sing ala sing ora nyata, awit sangka Aku. Pada bungaha lan seneng-senenga, awit gedé berkahmu ing swarga, awit ya kaya mengkono enggoné wong-wong pada nganiaya para nabi sak durungé kowé.” “Kowé kuwi uyahé bumi. Yèn uyah kuwi ilang asiné, arep diasinké nganggo apa? Wis ora ana gunané menèh kejaba mung dibuwang lan diidak-idak karo wong. Kowé kuwi pepadangé jagat. Kuta ing nduwuré gunung kuwi ora kaling-kalingan. Lan menèh wong nyumet dimar kuwi ora disèlèhké ing sak ngisoré gentong, nanging ditumpangké ing tyagak dimar, nganti madangi kabèh ing njeruh omah kuwi. Semono uga padangmu ya slorotna marang wong, nganti pada weruh marang penggawéanmu sing betyik, terus pada ngluhurké Bapakmu ing swarga.” “Kowé aja pada ngira, yèn Aku teka supaya mbatalké Torèt utawa kitabé para nabi. Teka-Ku iki ora supaya mbatalké, nanging nyampurnakké. Awit sak temené Aku ngomong marang kowé: Nganti sak durungé langit lan bumi iki entèk, dadia aksara sing tyilik déwé utawa tanda titik siji waé ora ana sing dibuwang sangka Torèt, sak durungé kuwi kabèh kelakon. Mulané sapa sing mbatalké salah siji sangka pepakoné angger-angger iki, senajan sing tyilik déwé, lan mulangké mengkono marang wong, kuwi bakal disebut sing tyilik déwé ing Kratoné swarga. Nanging sapa sing nindakké lan mulangké pepakoné Torèt kabèh, kuwi bakal disebut sing gedé ing Kratoné swarga. Mulané Aku ngomong marang kowé: Yèn enggonmu netepi karepé Gusti Allah ora ngungkuli para pemimpin agama lan para Farisi, kowé mesti ora bakal mlebu ing Kratoné swarga.” “Kowé wis pada krungu, yèn wis didawuhké marang para leluhur: Kowé aja matèni, sapa sing matèni kudu diukum. Nanging Aku ngomong marang kowé: Sapa sing nesu marang seduluré, kudu diukum; sapa sing ngelokké seduluré: Kapir, kudu diukum karo pengadilan agama, lan sapa sing ngelokké: Murtad, kudu dityemplungké ing neraka murup. Mulané yèn kowé waktu mlaku nggawa pisungsung menyang mesbèh, nanging terus kèlingan yèn sedulurmu ijik nduwé ganjelan ing atiné kanggo kowé, pisungsungmu tinggalen ing ngarepé mesbèh kono, terus maranana sedulurmu mau, rukuna ndisik, sakwisé kuwi terus balia, masrahna pisungsungmu. Terus gelis rukuna karo mungsuhmu waktu ijik mlaku bebarengan menyang pengadilan, supaya kowé aja nganti diukum karo rèkter mungsuhmu, rèkter terus masrahké kowé marang pembantuné, sak nalika kowé dilebokké ing pakunjara. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Kowé ora bakal metu sangka kono, sak durungé kowé mbales utangmu nganti rampung.” “Kowé wis pada krungu tembung mengkéné: Kowé aja mlaku bédang! Nanging Aku ngomong marang kowé: Sapa sing mandeng wong wadon karo ngarepké marang dèwèké, kuwi wis mlaku bédang sak njeruhné atiné. Mulané yèn mripatmu tengen dadi jalarané sing ala, tyukilen terus buwangen, awit luwih betyik kélangan salah siji pérangané sangka njeruhné awakmu tinimbang awakmu sekujur dityemplungké ing neraka. Lan menèh yèn tanganmu tengen dadi jalarané sing ala, ketoken terus buwangen, awit luwih betyik kélangan salah siji pérangané awakmu tenimbang awakmu sekujur ketyemplung ing neraka. Uga ana tembung mengkéné: Sapa sing misah bojoné, kudu ngekèki layang pegatan. Nanging Aku ngomong marang kowé: Sapa sing misah bojoné ora jalaran sangka mlaku bédang, kuwi ndadèkké bojoné mlaku bédang lan sapa sing ngepèk bojo wong wadon sing dipegat mau, dadi mlaku bédang.” “Kowé wis pada krungu, yèn para leluhur pada nampa tembung mengkéné: Aja ngomongké sumpah palsu, nanging tetepana sumpahmu ing ngarepé Gusti. Nanging Aku malah ngomong marang kowé: Aja sumpah babar pisan, dadia kanggo swarga, awit langit kuwi damparé Gusti Allah, dadia kanggo bumi, awit kuwi antyik-antyiké sikilé Gusti, dadia kanggo Yérusalèm, awit kuwi kutané Ratu gedé. Ya aja sumpah kanggo sirahmu, awit kowé ora bisa mutihké utawa ngirengké rambutmu sakeler waé. Yèn ya, ngomonga: Ya, yèn ora, ngomonga: Ora. Luwih sangka kuwi, asalé sangka sing dursila.” “Kowé wis pada krungu tembung mengkéné: Mripat ganti mripat, untuné ganti untu. Nanging Aku ngomong marang kowé: Kowé aja nglawan marang wong sing nggawé ala marang kowé, malah sapa sing napuk pipimu tengen, pipimu kiwa pasrahana pisan. Lan yèn ana wong sing arep perkaran karo kowé, arep ngepèk klambimu, jubahmu dipasrahké pisan. Uga yèn kowé dipeksa dikongkon ngantyani mlakuné wong sak mil, kantyanana nganti rong mil. Yèn ana wong njaluk marang kowé, wènèhana lan aja nulak wong sing arep utang marang kowé.” “Kowé ya wis pada krungu tembung: Kowé trésnaa marang sak pepadamu lan sengita marang mungsuhmu! Nanging aku malah ngomong marang kowé: Pada trésnaa marang mungsuhmu; wong sing nglarani kowé pada dongakna slamet, karo mengkono kowé pada dadi anaké Bapakmu ing swarga, sing mletèkké srengéngé marang wong ala lan wong betyik, lan ngedunké udan marang wong sing bener lan sing ora bener. Yèn kowé trésna marang wong sing nrésnani kowé, kuwi kowé olèh upahé apa? Para juru pajek apa ora ya nandangi mengkono, ta? Lan yèn kowé mbagèkké keslametan mung marang sedulur-sedulurmu waé, keluwihané apa? Wong kapir apa ora ya nandangi mengkono, ta? Mulané kowé pada sampurnaa, kaya Bapakmu ing swarga ya sampurna.” “Pada élingana, aja pada nglakoni kewajipan agamamu ing ngarepé wong, supaya kétok karo wong, awit yèn mengkono, kowé ora bakal nampani berkah apa-apa sangka Bapakmu ing swarga. Mulané yèn kowé pawèh, aja kok wara-warakké kaya adaté para wong lamis ing sinaguk-sinaguk lan ing dalan-dalan, pamrihé supaya dielem karo wong. Sak temené Aku ngomong marang kowé, kuwi wis pada nampa upahé. Nanging yèn kowé pawèh, tanganmu kiwa aja nganti weruh apa sing ditindakké tanganmu tengen. Dadi enggonmu pawèh kuwi aja nganti kétok; Bapakmu sing weruh tandangmu sing ora kétok kuwi, bakal ngekèki balesan marang kowé.” “Yèn kowé pada ndedonga, aja kaya para wong lamis, awit wong kuwi pada seneng ndedonga karo ngadek ing sinaguk lan ing pojok-pojoké dalan, pamrihé supaya kétok karo wong. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Wong kuwi wis pada nampa upahé. Nanging yèn kowé ndedonga, mlebua ing kamarmu, lawangé tutupen, terus ndedongaa marang Bapakmu sing ora kétok. Bapakmu sing weruh tandangmu sing ora kétok kuwi bakal ngekèki balesan marang kowé. Apa menèh, sak njeruhné ndedonga, aja nganggo tembung okèh-okèh kaya adaté wong kapir, awit kuwi pada nduwèni pangira, yèn awit sangka okèhé tembungé, pandongané bakal ketampa. Dadi aja tiru-tiru wong kuwi, awit Bapakmu weruh apa sing kok butuhaké, sak durungé kowé njaluk marang Panjenengané. Awit sangka kuwi ndedongaa mengkéné: Duh, Bapak kita ing swarga, Asma Panjenengan kasutyèkna. Kraton Panjenengan tekaa. Karep Panjenengan dadia ing bumi kaya ing swarga. Kita dikèki rejeki sak tyukupé ing dina iki. Lan ngapura kesalahan kita, kaya déné kita ngapura wong-wong sing salah marang kita. Lan kita aja nganti digawa marang panggoda, nanging luwarana sangka sing ala. [Panjenengan sing nduwé Kraton lan kwasa lan kamulyan ing sak lawas-lawasé. Amin.] Awit, yèn kowé pada ngapura kesalahané wong, Bapakmu ing swarga ya bakal ngapura kowé. Nanging yèn kowé ora ngapura wong, Bapakmu ya bakal ora ngapura kesalahanmu.” “Lan yèn kowé pada pasa, praupanmu aja kok gawé melas kaya para wong lamis, awit kuwi pada nyuremké praupané, supaya wong-wong pada weruh yèn ijik pasa. Sak temené Aku ngomong marang kowé: kuwi wis pada nampa upahé. Nanging kowé yèn pasa, sirahmu lenganana lan raupa, supaya enggonmu pasa aja ketara marang wong, mung dingertèni karo Bapakmu ing panggonan sing ora kétok. Bapakmu sing weruh sak njeruhné pandelikan kuwi bakal ngekèki balesan marang kowé.” “Aja pada nglumpukké banda ing ndonya; ing ndonya banda bakal dirusak karo rayap lan tèyèngen, uga dirampok lan dityolong karo maling. Nanging pada nglumpukna banda ing swarga, ing swarga banda ora dirusak dadia karo rayap utawa karo tèyèngen, lan ora dirampok lan dityolong karo maling. Awit ing ngendi dunungé bandamu, ya ing kono dunungé atimu. Dimaré awak kuwi mripat; yèn mripatmu padang, awakmu sekujur padang. Nanging yèn mripatmu peteng, awakmu dadi peteng kabèh. Dadi yèn dimar ing kowé dadi peteng, tenan petengé kuwi.” “Ora ana wong sing bisa dadi batur marang bendara loro, awit pungkasané bendarané sing siji bakal disengiti; sijiné ditrésnani, utawa bakal setia marang sing siji lan nyepèlèkké marang sijiné. Kowé ora bisa ngabekti marang Gusti Allah lan marang Mamon. Mulané Aku ngomong marang kowé: Aja pada sumelang ing bab uripmu, bab apa sing bakal kok pangan utawa kok ombé, lan bab awakmu, apa sing bakal kok enggo. Ajiné urip kuwi apa ora ngungkuli pangan, lan ajiné awak apa ora ngungkuli sandangan? Pada delengen manuk-manuk ing awang-awang, pada ora nyebar lan ora panèn, lan ora nglumpukké ing lumbung, nanging pada dikèki pangané karo Bapakmu ing swarga. Apa kowé ora ngluwihi banget tenimbang karo manuk-manuk kuwi? Sapa ta tunggalmu sing bisa nyambung umuré sak éluh waé awit sangka sumelang? Mengkono menèh kowé pada sumelang bab sandang penganggo? Pada nyawanga kembang bakung ing ara-ara enggoné tukul, ora nganggo nyambutgawé lan nenun mori. Nanging Aku ngomong marang kowé: Senajan Salomo sak njeruhné gedéné kaluhurané, penganggoné ora madani salah sijiné kembang kuwi. Mulané yèn suket ing ara-ara sing dina iki ijik ana, sésuk diobong, kuwi dipatyaki nganti kaya mengkono karo Gusti Allah, apa menèh kowé, hé! wong sing tyupet ing pengandel! Awit sangka kuwi aja pada sumelang karo ngomong: Apa sing pada tak pangan? Utawa: Apa sing pada tak ombé? Lan menèh: Apa sing pada tak sandang? Awit kuwi kabèh digolèki karo bangsa-bangsa kapir; kowé aja mengkono, awit Bapakmu ing swarga wis weruh, yèn kuwi mau kabèh dadi kebutuhanmu. Nanging Kratoné Gusti Allah lan apa sing dadi karepé, kuwi pada upayanen ndisik, banjur samubarang kuwi mau kabèh bakal ditambahké marang kowé. Mulané aja pada sumelang ing bab dina sésuk, awit dina sésuk kuwi nduwèni kasusahané déwé. Kasusahan sedina, wis tyukup kanggo sedina.” “Aja pada ngadili salahé wong, supaya kowé aja diadili. Awit pepakon sing kok enggo ngadili, ya kuwi sing bakal dienggo ngadili kowé. Lan takeran sing kok enggo naker, ya kuwi sing bakal dienggo naker kowé. Kepriyé kowé weruh kayu sak tyuwil ing mripaté sedulurmu, nanging kayu glondongan ing mripatmu déwé, kowé kok ora weruh? Kepriyé kowé kok bisa ngomong karo sedulurmu: Maraa, kayu sak tyuwil ing mripatmu kuwi tak ilangané, nanging mripatmu déwé ana glondongan kayu? Hé, wong lamis, ilangana ndisik kayu glondongan ing mripatmu, mengko kowé bakal karo jelas enggonmu ngilangi kayu sak tyuwil ing mripaté sedulurmu.” “Barang sing sutyi aja kok wènèhaké marang asu, lan mutiaramu aja kok untyalké marang babi, supaya ora diidak-idak lan terus minger nyrongot kowé.” “Pada njaluka, mesti bakal dikèki. Pada nggolèka, mesti bakal nemu. Pada totok-totoka, mesti bakal dibukakké. Awit saben wong sing njaluk bakal nampa, sing nggolèk bakal nemu lan sing totok-totok kuwi bakal dibukakké lawang. Apa ana tunggalmu sing dijaluki roti anaké, kok ngekèki watu, utawa yèn dijaluki iwak, kok ngekèki ula? Yèn kowé sing ala pada mengertèni bab pawèh sing betyik marang anak-anakmu, apa menèh Bapakmu ing swarga, mesti pawèh sing betyik marang wong sing pada ndedonga marang Panjenengané.” “Mulané sembarang penggawé sing kok karepké ing bab tumindaké wong marang kowé, kuwi ya tindakna uga marang wongé, awit ya mengkono kuwi piwulangé Torèt lan kitabé para nabi. Pada mlebua liwat ing lawang sing tyiut, awit amba lawangé lan jembar dalané sing tekan menyang karusakan, nanging okèh wong sing pada mlebu ing kono. Kosok baliné rupek lawangé lan tyiut dalané sing nuju menyang urip, nanging mung setitik wong sing nemu kuwi.” “Sing ati-ati marang para nabi palsu, sing pada nekani kowé nganggo nylamur kaya wedus gèmbèl, nanging sejatiné kuwi asu alasan sing galak. Bakalé kowé bisa nitik marang bab mau sangka wohé. Apa ana wong ngunduh anggur sangka tetukulan eri, utawa woh anjir sangka rerungkutan? Nanging wit sing betyik ngetokké woh betyik, wit sing gering wohé ya ora apik. Wit sing betyik ora bisa ngetokké woh sing ala, lan wit sing gering ora bisa ngetokké woh sing betyik. Sak rupané wit sing ora ngetokké woh sing betyik, mesti ditegor terus dityemplungké ing geni. Nanging wong-wong mau bakal kétok sangka wohé. Sing bakal mlebu ing Kratoné swarga kuwi duduk angger wong sing ngomong marang Aku: Gusti, Gusti, nanging mung wong sing nglakoni karepé Bapak-Ku ing swarga. Ing dina pungkasan bakal okèh wong sing pada ngomong marang Aku: Gusti, Gusti, apa ora kula wis nubuat atas asma Panjenengan, lan wis nundungi demit atas asma Panjenengan, apa menèh wis nganakké mujijat okèh atas asma Panjenengan? Ing waktu kuwi bakal pada Tak blakani mengkéné: Aku ora kenal karo kowé. Pada sumingkira sangka ngarep-Ku, hé, wong sing pada duraka.” “Mulané saben wong sing ngrungokké tembung-Ku kuwi mau lan terus dilakoni, kuwi kaya wong wityaksana, sing ngedekké omahé ing sak nduwuré watu. Bareng udan deres, terus banjir lan ana angin gedé, sing nyerang omah mau, nanging ora ambruk, awit dasaré watu atos. Nanging saben wong sing ngrungokké tembung-Ku kuwi mau nanging ora dilakoni, kuwi kaya wong sing bodo, sing ngedekké omahé ing sak nduwuré wedi. Bareng udan deres, terus banjir, lan ana angin gedé sing nyerang, omah mau terus ambruk lan banget rusaké.” Kadung Yésus wis mungkasi tembungé kuwi mau, wong kabèh pada nggumun banget marang piwulangé, jalaran enggoné mulangi nganggo pangwasa, ora kaya para juru Torèt. Sakwisé Yésus medun sangka gunung, wong pirang-pirang pada ngetutké Panjenengané. Lan ing kono ana wong lara lépra teka lan sujut marang Panjenengané, semauré: “Gusti, yèn Panjenengan gelem, ya mesti bisa mbirat reget kula.” Panjenengané terus ngelungké tangané, ndemèk wong mau lan ngomong: “Aku gelem, mbirat najismu.” Sakwat kuwi diresiki léprané sak nalika wongé dadi resik. Yésus terus ngomong marang wong mau, tembungé: “Kedadian iki aja kok omong-omongké marang sapa-sapa. Wis lungaa, awakmu duduhana marang imam lan pasraha kurban sing dipréntahké karo Moses, kanggo paseksi marang wong.” Waktu Yésus mlebu ing kuta Kapernaum, ana sakwijiné komendan Romawi teka marang Panjenengané lan nduwé penjaluk, tembungé, “Gusti, abdi kula lara lumpuh, nggluntung ing omah, nemen banget anggèné ngrasaké lara.” Panjenengané terus ngomong: “Aku Tak mrana, Tak waraské.” Nanging penggedéné suradadu mau, semauré: “Gusti, kula ora pantes nampani Panjenengan ing gubuk kula, betyiké Panjenengan gelem ngomong sak tembung waé, abdi kula mesti terus waras. Awit kula déwé iki wong sing dikwasani lan ya ngwasani suradadu. Yèn kula ngongkon marang salah siji suradadu: Lungaa! terus lunga; utawa marang liyané: Mrénéa! ya terus teka. Lan marang batur kula: Kuwi lakonana! ya terus dilakoni.” Bareng Yésus krungu sing mengkono kuwi, Panjenengané nggumun, terus ngomong marang sing pada mèlu: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: Pengandel sing seméné gedéné iki Aku durung tau tumun ing sak tengahé bangsa Israèl. Aku ngomong marang kowé: Bakal okèh wong sing teka sangka wétan lan ing kulon sing pada mèlu mangan bebarengan pésta karo Abraham, Isak lan Yakub ing Kratoné swarga, nanging para anaké Kraton bakal pada dibuwang menyang pepeteng ing njaba, ing kono bakal ana tangis lan keroté untu.” Yésus terus ngomong marang komendan mau: “Wis, muliha, dadia kaya sing dadi pengandelmu.” Sak nalika kuwi uga abdiné waras. Bareng Yésus teka ing omahé Pétrus, Panjenengané weruh ibu maratuwané Pétrus nggluntung ing peturoné, lara panas. Terus didemèk tangané, panasé terus ilang, terus ngladèni dayohé. Soréné okèh wong sing pada ketèmpèlan demit sing pada digawa menyang Yésus. Demité pada ditundungi karo tembungé lan sak rupané wong sing ngalami lara pada diwaraské. Bab iki kelakon supaya digenepi apa sing didawuhké karo nabi Yésaya: “Panjenengané wis mikul karingkihané kita lan nyangga lelara kita.” Bareng Yésus weruh wong pada ngrubung Panjenengané, terus ngongkon supaya pada nyabrang. Terus ana sakwijiné juru Torèt sing teka lan ngomong: “Guru, kula arep mèlu Panjenengan menyang ngendi waé mlaku Panjenengan.” Yésus ngomong: “Asu alasan pada nduwé rong, lan manuk ing awang-awang pada nduwé susuh, nanging Putrané Manungsa ora nduwé panggonan kanggo nyèlèhké sirahé.” Wong liyané, ya kuwi salah sijiné muridé, ngomong marang Panjenengané: “Gusti, kula supaya Panjenengan lilani lunga ndisik arep ngubur bapak kula.” Nanging Yésus ngomong: “Kowé mèlua Aku, wong mati bèn pada ngubur tunggalé wong mati.” Yésus terus munggah ing kapal, para muridé pada mèlu. Dadakan ana lésus ing segara kono, prauné nganti diantemi karo ombak, nanging Yésus turu. Para muridé terus pada teka nggugah, tembungé: “Duh, Gusti, njaluk tulung, kita pada tyilaka.” Panjenengané terus ngomong marang para muridé, tembungé: “Kenèng apa kowé pada wedi, hé, wong sing tyupet ing pengandel?” Panjenengané terus ngadek lan nggetak angin kuwi lan segara, terus sirep. Wong-wong pada nggumun, tembungé: “Iki wong apa ta, kok nganti angin lan segara kok ya pada manut karo tembungé!” Bareng Panjenengané wis tekan ing sabrang, ya kuwi ing bawahé wong Gadara terus ditekani wong loro sing pada ketèmpèlan demit, sangka kuburan lan banget mbebayani, nganti ora ana wong siji-sijia sing wani liwat ing dalan kono. Lan terus wong loro kuwi pada mbengok banter, tembungé: “Perkara apa ta Panjenengan karo kita, duh, Putrané Gusti Allah? Apa tekané Panjenengan arep nglarani kita sak durung waktuné?” Ora adoh sangka kono ana babi sak grombolan gedé, sing ijik diengon. Terus pada nduwé penjaluk marang Panjenengané, tembungé: “Mbok kita pada Panjenengan préntah lunga, supaya kita dipréntahké manggon ing babi sak grombolan kuwi.” Panjenengané terus ngomong: “Pada lungaa!” Terus pada metu lan manggon ing babi-babi mau. Babi sak grombolan kuwi kabèh terus pada mblayu gembruduk medun sangka èrèng-èrèngé jurang, njegur ing segara sak nalika pada mati kelep ing banyu. Sing pada ngengon babi mau pada mblayu lan bareng wis tekan kuta, pada nyritakké lelakon kuwi mau kabèh, uga bab wong-wong sing kanggonan demit mau. Lan ing kono wong sak kuta pada metu nemoni Yésus lan bareng wis pada weruh Panjenengané, pada njaluk karo ndesek, supaya Panjenengané gelem ninggalké panggonané. Yésus terus munggah ing kapal terus nyabrang lan teka ing kutané déwé. Terus ana wong lumpuh nggluntung ing peturon diusung menyang ngarepé. Bareng Yésus weruh pengandelé wong-wong kuwi, terus ngomong marang sing lumpuh: “Hé, anak-Ku, pertyayaa, dosamu wis dingapura.” Lan terus ana juru Torèt sing pada mikir: “Wong kuwi ora ngajèni marang Gusti Allah.” Nanging Yésus weruh sing dadi pikirané wong-wong mau, mulané terus ngomong: “Kenèng apa kowé pada nduwé pikiran sing ala ing atimu? Gampang endi omong: Dosa-dosamu wis dingapura, karo ngomong: Ngadeka lan mlakua? Nanging supaya kowé pada mengertèni, yèn Putrané Manungsa nduwé pangwasa ngapura dosa ing bumi iki,” terus ngomong marang sing lumpuh: “Ngadeka, peturonmu angkaten lan muliha!” Wongé ya terus ngadek lan mulih. Wong okèh bareng pada weruh bab kuwi, pada wedi lan terus pada ngluhurké Gusti Allah, sing wis ngekèki pangwasa nganti semono marang manungsa. Sakwisé Yésus lunga sangka kono, terus weruh wong sing jenengé Matius lungguh ing pabéan kuwi, terus diomongi: “Mèlua Aku!” Matius terus ngadek lan mèlu Panjenengané. Tyeritané waktu Yésus njagong mangan ing omahé Matius, ana juru pajek okèh lan wong-wong dosa sing pada teka mèlu mangan karo Yésus uga para muridé. Bareng para Farisi weruh sing mengkono kuwi, terus omong marang para muridé: “Kenèng apa gurumu kok mangan bebarengan karo juru pajek lan wong dosa?” Yésus krungu, terus ngomong: “Wong waras kuwi ora butuh dokter, sing butuh dokter kuwi wong sing lara. Wis, pada minggira, pada blajara ngerti tegesé tembung iki: Sing Tak karepaké kuwi duduk kurban, nanging kawelasan. Awit teka-Ku iki ora manggil wong bener, nanging wong dosa.” Tyeritané para muridé Yohanes pada nemoni Yésus, lan ngomong: “Kita karo wong Farisi pada netepi pasa, nanging para murid Panjenengan kok ora?” Yésus terus nyauri marang wong-wong kuwi: “Apa ya bisa para dayohé mantèn pada susah-susah sak suwéné pengantèné ijik ana? Nanging bakal ana waktuné, pengantèné kuwi dijukuk, ing kono bakal pada pasa. Lan uga ora ana wong nambal sandangan lawas nganggo suwèkan anyar, awit tambalané kuwi bakal nyuwèkké sandangan mau, sak nalika malah mundak amba bedahé. Mengkono uga anggur sing anyar kuwi ya ora diwadahi ing kantong kulit sing lawas, awit yèn mengkono kantong kulité mesti bedah, angguré terus kutah, kantong kulité rusak. Nanging anggur sing anyar kuwi diwadahi ing kantong kulit anyar, dadi loro-loroné tetep kanggo nggawé.” Sak njeruhné Yésus ngomong mengkono kuwi, terus ana pemimpiné sinaguk sing teka sujut lan ngomong: “Anak kula wadon ijik waé entas ninggal ndonya nanging supaya Panjenengan gelem teka lan numpangi tangan, mesti urip menèh.” Yésus terus ngadek lan tyedak bebarengan karo penggedé mau karo para muridé. Waktu kuwi ana wong wadon sing lara nggrajak getih wis rolas taun suwéné, sing nyedaki Panjenengané sangka mburiné lan ndemèk gombyoké jubahé. Awit nduwé pikiran mengkéné: “Angger aku bisa ndemèk jubahé, mesti waras.” Nanging Yésus terus minger, weruh wong wadon kuwi mau lan ngomong: “Sing tatak atimu, anakku, pertyayamu sing mitulungi kowé.” Wiwit ing waktu kuwi wong wadon mau dadi waras. Bareng Yésus teka ing omahé pemimpin mau, lan weruh tukang suling lan wong okèh sing pada ramé, terus ngomong: “Wis, pada minggira; botyahé ora mati, mung turu.” Nanging wong-wong pada nggeguyu Panjenengané. Sakwisé wong okèh kuwi pada sumingkir, Panjenengané terus mlebu lan nyekel tangané botyahé. Botyahé terus tangi. Kabar lelakon kuwi terus kasebar ing sak tanah kono kabèh. Waktu Yésus neruské mlakuné sangka kono, ana wong lamur loro pada nututi lan mbengok banter, tembungé: “Duh, turunané Daved, kita supaya Panjenengan welasi.” Bareng Panjenengané wis mlebu ing omah, wong lamur mau pada teka ing ngarepé, Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Apa kowé pada ngandel yèn Aku bisa nindakké mengkono?” Semauré: “Ya, Gusti.” Panjenengané terus ndemoki mripaté wong-wong mau lan ngomong: “Pada dadia kaya sing dadi pengandelmu.” Mripaté terus melèk. Yésus terus manti-manti marang wong-wong mau: “Aja nganti bab iki dingertèni karo wong.” Senajan mengkono sak mulihé terus pada ngabaraké Panjenengané ing panggonan kono kabèh. Sak mulihé wong-wong mau terus ana wong bisu ketèmpèlan digawa marang Yésus. Bareng demit wis ditundung, sing bisu mau bisa guneman. Wong-wong pada nggumun kabèh, tembungé: “Sing kaya mengkono kuwi durung tau kelakon ing Israèl.” Nanging omongé para Farisi: “Enggoné nundungi demit kuwi karo kwasané penggedéné para demit.” Yésus terus lunga ndlajahi kabèh kuta lan désa, mulangi ing sinaguk lan nggelarké Injilé kraton, uga maraské kabèh lara lan memala. Bareng Panjenengané weruh wong okèh kuwi, trenyuh banget atiné awit sangka welas; awit wong-wong mau pada kétok kesel lan ora kopèn kaya wedus gèmbèl sing ora ana pangoné. Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Panèné gedé, nanging sing derep mung setitik. Mulané pada njaluka marang Gusti sing nduwé panènan, supaya gelem ngekèki wong derep kanggo panènané kuwi.” Yésus terus nyeluk muridé rolas lan pada dikèki pangwasa nundungi roh ala lan maraské sak rupané lara lan sak rupané memala. Lan jenengé para rasul rolas mau ya kuwi: Sing wiwitan Simon sing diarani Pétrus lan Andréas seduluré, Yakobus, anaké Sebédéus lan Yohanes seduluré, Filipus lan Bartoloméus, Tomas lan Matius juru pajek, Yakobus, anaké Alféus lan Tadéus, Simon wong Sélot lan Yudas Iskariot, sing ngiyanati Panjenengané. Wong rolas mau pada diutus karo Yésus lan dikèki paweling mengkéné: “Kowé aja pada lunga menyang dalané wong kapir lan aja mlebu ing kutané wong Samaria, nanging luwih betyik pada maranana wedus-wedusé Israèl sing pada kesasar. Pada lungaa lan pada wulangana mengkéné: Kratoné swarga wis tyedak. Wong lara pada warasna, wong mati tangèkna, waraské wong lara lépra; demit-demit pada tundungana. Kowé wis pada nampani karo ora mbayar, mulané wenèhna karo ora mbayar uga. Aja pada nggawa emas utawa slaka lan tembaga ing sabukmu. Aja pada nggawa sangu kanggo ning dalan; aja nggawa kotang rangkep utawa sepatu. Awit wong nyambutgawé kuwi wis sak pantesé yèn nampa upahé. Yèn kowé mlebu ing kuta utawa ing désa, nggolèka wong sing pantes, terus manggona ing kono nganti sak lungamu. Yèn kowé mlebu ing omahé wongé, ulukna salammu. Yèn karo seneng nampani salammu, salammu dunké marang wong-wong kuwi, nanging yèn ora seneng, salammu kuwi bali marang kowé menèh. Lan yèn ana wong sing ora nampani kowé lan ora ngrungokké tembungmu, terus lungaa lan metua sangka omah utawa kuta kono, lan ketapna lebuné sikilmu. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Mbésuk ing dina pengadilan sing disangga karo Sodom lan Gomora bakal luwih èntèng tenimbang karo kuta kuwi.” “Lan kowé pada tak utus kaya wedus gèmbèl ing sak tengahé asu alasan, mulané sing ati-ati kaya ula lan jujur kaya manuk dara. Nanging sing ati-ati marang wong kabèh; awit ana sing bakal masrahké kowé marang pengadilan agama, sing terus nyabeti kowé ing sinaguk-sinaguk. Lan awit sangka Aku, kowé bakal pada dituntun menyang ngarepé para sing pada nyekel pangwasa lan para ratu, kanggo paseksi kanggo wong-wong mau lan kanggo para wong kapir. Lan yèn kowé pada kelakon dipasrahké, aja pada wedi ing bab kepriyé lan apa sing bakal kok omongké, awit sak nalika kuwi uga kowé bakal dikèki apa sing perlu kok omongké. Awit duduk kowé sing ngomong, nanging Rohé Bapakmu sing ngomong lantaran kowé. Sedulur bakal masrahké seduluré marang paukuman pati, semono uga bapak masrahké anaké, lan anak-anak bakal pada wani marang wong tuwané lan terus dipatèni. Lan kowé bakal disengiti karo wong kabèh awit sangka Aku; nanging sapa sing mantep tekan pungkasané, bakal slamet. Yèn kowé dianiaya ing sakwijiné kuta, pada mblayua menyang kuta liyané; awit sak temené Aku mituturi kowé: Sak durungé kowé ndlajahi kuta-kuta Israèl kabèh, Putrané Manungsa wis teka. Murid kuwi ora ngungkuli guruné, utawa batur ya ora ngungkuli bendarané. Kanggo murid wis tyukup, yèn nganti diarani pada kaya guruné, lan kanggo batur yèn diarani pada kaya bendarané. Yèn sing nduwé omah diarani Bèèlsébul, apa menèh sak omahé. Mulané wong kuwi aja pada kok wedèni, awit ora ana barang sing ketutupan, sing ora bakal kebukak lan ora ana barang sing delikké, sing bakal ora diweruh. Apa sing tak omongké ing petengan, kuwi omongna ing padangan; lan apa sing kok rungokké karo bisik-bisikan, kuwi pada kabarna sangka payon-payon. Aja wedi marang wong-wong sing bisa matèni raga, nanging ora bisa matèni nyawa, luwih betyik wedia marang Panjenengané, sing bisa ngrusak loro-loroné ing neraka, ya nyawamu ya ragamu. Manuk tyilik loro apa ora mung payu sak sèn? Nanging siji waé ora ana sing tiba ing lemah, yèn ora sangka karepé Bapakmu. Nanging kowé kuwi, malah uga rambutmu wis pada diitung kabèh. Mulané aja pada wedi, awit ajimu kuwi ngungkuli manuk tyilik pirang-pirang. Saben wong sing ngakoni Aku ing ngarepé manungsa, kuwi ya bakal tak akoni ing ngarepé Bapakku ing swarga. Nanging sapa sing nyélaki Aku ing ngarepé manungsa, kuwi ya bakal tak sélaki ing ngarepé Bapakku ing swarga.” “Kowé aja pada ngira, yèn teka-Ku nggawa rukunan ing bumi. Teka-Ku kuwi ora nggawa rukunan nanging pedang. Awit teka-Ku kuwi njalari wong pisahan karo bapaké, anak wadon karo ibuné; mantu wadon karo ibu maratuwané, lan uga menèh mungsuhé wong ya kuwi para sing ngantyani sak omah kabèh. Sapa sing nrésnani bapak utawa ibuné nganti ngungkuli Aku, kuwi ora pantes kanggo Aku, lan sapa sing nrésnani anaké lanang utawa wadon ngungkuli Aku, kuwi ora pantes kanggo Aku. Sapa sing ora manggul salipé lan ngetutké Aku, kuwi ora pantes kanggo Aku. Sapa sing ngéman nyawané, bakal kélangan nyawané, lan sapa sing kélangan nyawané awit sangka Aku, kuwi bakal olèh nyawané. Sapa sing nampani kowé, kuwi Aku sing ditampani. Lan sapa sing nampani Aku, kuwi nampani sing ngutus Aku. Sapa sing nampani nabi awit enggoné dadi nabi, bakal nampa upahé, lan sapa sing nampani wong bener, awit sangka enggoné bener, bakal nampa upahé wong bener. Uga sapa sing ngekèki banyu adem sak tyingkir waé marang salah sijiné wong tyilik iki, awit kuwi murid-Ku, Aku ngomong marang kowé sak temené: wong kuwi mesti bakal nampa upahé.” Sakwisé Yésus mungkasi pawelingé marang muridé rolas, Panjenengané terus lunga sangka kono, terus mulangi lan nggelarké Injil ing kuta-kutané. Ing pakunjara Yohanes krungu kabar bab penggawéané Kristus, terus ngutus muridé supaya takon marang Panjenengané, mengkéné: “Apa Panjenengan kuwi sing mesti teka, apa kita kudu pada ngentèni liyané?” Yésus nyauri, tembungé: “Wis, pada mbalika, kabarna marang Yohanes apa sing kok krungu lan kok deleng: wong pityek pada weruh, wong lumpuh pada mlaku, wong lara lépra pada diwaraské, wong budek pada krungu, wong mati pada ditangèkké lan wong mlarat pada dikabari kabar kabungahan. Rahayu wong sing ora rumangsa isin ngakoni Aku.” Sak mulihé para kongkonan mau, Yésus wiwit nggelar tembungé marang wong okèh kuwi bab Yohanes, mengkéné: “Kowé pada menyang ara-ara samun arep weruh apa? Arep weruh glagah sing diobat-abitaké karo angin? Utawa arep ngapa kowé mrana? Arep weruh wong sing nganggo sandangan sing alus? Wong sing nganggo alus kuwi panggonané ing kraton. Dadi arep apa kowé mrana? Arep weruh nabi? Ya, bener lan Aku ngomong marang kowé, malah sing ngungkuli nabi. Awit ya kuwi sing ketulis, mengkéné: Delengen, Aku ngutus kongkonan-Ku mlaku ndisiki Kowé, arep nyawiské dalanmu ing ngarepmu. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Ing antarané wong-wong sing lair sangka wong wadon, ora ana wong sing luwih gedé tenimbang Yohanes Pembaptis, senajan mengkono wong sing tyilik déwé ing Kratoné swarga, kuwi luwih gedé tenimbang Yohanes Pembaptis. Awit wiwit waktu Yohanes Pembaptis njangkah ing gawé nganti saiki, Kratoné swarga kuwi diénggokké lan para sing ngénggokké kuwi mbudidaya arep ngrebut pangwasa. Awit kabèh nabi lan kitab Torèt kuwi pada ngomongké nganti sak tekané Yohanes. Lan, yèn kowé pada gelem nganggep mengkono, ya wong mau kuwi Elia sing bakal teka. Sapa sing nduwé kuping, rungokna. Tak padakké apa wong golongan iki? Kaya botyah-botyah sing lungguhan ing pasar, nyeluk marang kantya-kantyané mengkéné: Kita wis pada nyuling kanggo kowé, nanging kowé ora pada njogèt. Kita wis pada ngidungké kidung pesambat, nanging kowé ora pada tangisan. Sakrèné Yohanes kuwi teka tanpa mangan tanpa ngombé, mulané wong-wong pada ngomong: Wong kuwi kesurupan demit. Tekané Putrané Manungsa nganggo mangan lan ngombé, lan wong-wong pada ngomong: Delengen kuwi, wong nggragas lan seneng ngombé anggur, kantya-kantyané para juru pajek lan wong dosa. Nanging kawityaksanané Gusti kuwi dibeneraké awit sangka tumindaké.” Panjenengané terus wiwit melèhké marang kuta-kuta awit pada ora mratobat, ing kono Panjenengané nindakké mujijat sing okèh déwé: “Tyilaka kowé Korasin, tyilaka kowé Bètsaida, awit yèn ing Tirus lan ing Sidon ya kelakon mujijat-mujijat kaya sing wis kelakon ing tengah-tengahmu, mesti wis mbiyèn-mbiyèn enggoné pada mratobat lan sedih banget. Nanging Aku ngomong marang kowé: Mbésuk ing dina pengadilan sing disangga karo Tirus lan Sidon bakal luwih èntèng tenimbang kowé. Uga kowé Kapernaum, apa kowé bakal kaluhurké nganti sundul langit? Ora, kowé bakal dityemplungké ing panggonané pepetengé pati. Awit yèn ing Sodom kelakon mujijat-mujijat sing kedadian kaya ing tengah-tengahmu, kuta kuwi mesti lestari tekan saiki. Nanging Aku ngomong marang kowé: Mbésuk ing dina pengadilan sing disangga karo negara Sodom bakal luwih èntèng tenimbang kowé.” Ing waktu kuwi Yésus ngomong: “Duh, Bapak, Gustiné swarga lan bumi, kula masrahké tembung maturkesuwun, bab kuwi kabèh Panjenengan nggawé ora ngerti kanggo wong wityaksana lan wong pinter, nanging Panjenengan duduhké marang wong tyilik. Ya, Bapak, pantyèn mengkéné karep Panjenengan.” “Samubarang kabèh wis dipasrahké marang Aku karo Bapak-Ku, lan ora ana wong sing mengertèni marang Putra, kejaba mung Bapak, lan ora ana wong sing mengertèni marang Bapak, kejaba mung Putra lan wong sing wis disenengi sangka karepé Putra. Hé, para wong sing kangèlan lan kabotan, pada mrénéa, Aku bakal nggawé ayemmu. Pasangan-Ku pada tampanana ing pundakmu lan pada blajara marang Aku, awit Aku iki alus lan andap asor, terus kowé bakal pada olèh ayemé nyawamu. Awit pasangan-Ku kuwi kepénak lan momotan-Ku kuwi èntèng.” Ing waktu kuwi, mbeneri dina sabat, Yésus lunga ngliwati kebon gandum. Para muridé pada ngelih, mulané terus pada metiki gandum mau lan dipangan. Para Farisi bareng weruh, pada ngomong marang Panjenengané: “Lah, murid Sampéyan pada nindakké perkara sing ora dililani ditindakké ing dina sabat.” Nanging Panjenengané ngomong marang wong-wong mau: “Apa kowé ora matya bab tumindaké Daved uga para sing mèlu waktu pada ngelih? Bab enggoné terus pada mlebu ing Griyané Gusti Allah lan enggoné pada mangan roti kurban, sing pantyèn ora kena dipangan karo Daved utawa karo sing mèlu, kejaba mung para imam? Mengkono uga apa kowé ora matya ing Torèt, yèn ing dina sabat para imam pada nerak pernatané sabat ing griya sutyi, lan ora pada kesalahan? Aku ngomong marang kowé: Ing kéné ana sing ngungkuli griya sutyi. Yèn kowé pantyèn mengertèni apa karepé tembungé iki: Sing Tak karepaké kuwi kawelasan, duduk kurban, mesti kowé ora ngukum wong sing ora kesalahan. Awit Putrané Manungsa kuwi ya Gustiné dina sabat.” Sakwisé lunga sangka kono, Yésus terus mlebu ing sinaguk wong-wong mau. Ing kono ana wong sing tangané mati sebelah. Wong-wong terus pada ngomong marang Panjenengané: “Ing dina sabat apa dililani maraské wong?” Karepé supaya bisa nggugat Panjenengané. Panjenengané terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Yèn tunggalmu nduwé wedus siji, nanging wedusé kuwi ketyemplung ing juglangan nalika dina sabat, apa ora terus dityekel lan dientaské? Okèh ta katyèké ajiné manungsa tenimbang karo wedus? Mulané dililani waé nindakké kabetyikan ing dina sabat.” Panjenengané terus préntah marang sing tangané mati sebelah mau: “Tanganmu atungna.” Wong mau terus ngatungké tangané, banjur dadi waras pulih kaya tangan sebelahé. Nanging para Farisi terus pada metu lan pada rerembukan bab enggoné bakal matèni Panjenengané. Bareng Yésus krungu bab kuwi, terus sumingkir sangka kono. Wong okèh sing pada mèlu, lan Panjenengané maraské wong-wong mau kabèh. Nanging karo tenanan pada ora olèh ngabaraké Panjenengané, supaya digenepi tembungé sing dilantaraké karo Yésaya, “Kuwi abdi-Ku, pilihan-Ku, duwèk-Ku, sing ndadèkké senengé ati-Ku, Aku bakal ngekèkké Roh-Ku marang Panjenengané, lan bakal nggelarké pengadilan marang kabèh bangsa. Panjenengané ora bakal nganakké padudon lan ora bakal mbengok-mbengok. Siji waé ora ana wong krungu swarané ing dalan-dalan. Glagah sing semplak ora bakal diketok lan utyeng-utyeng sing urupé melik-melik ora dipatèni, nganti Panjenengané wis ndadèkké menangé kabeneran. Uga bangsa-bangsa bakal pada ngarep-arep marang Panjenengané.” Sakwisé kuwi wong-wong mau terus nggawa wong sing ketèmpèlan, lan lamur lan bisu, menyang Panjenengané terus maraské wong kuwi, terus sing lamur lan bisu mau terus bisa guneman lan weruh. Wong-wong okèh kabèh pada nggumun lan pada ngomong: “Wong kuwi sakjané tyedak turunané Daved.” Nanging bareng para Farisi krungu bab kuwi, terus pada ngomong, mengkéné: “Wong kuwi enggoné nundungi demit nganggo kwasané Bèèlsébul, penggedéné para demit.” Sakrèné Yésus weruh pikirané wong-wong kuwi, Panjenengané terus ngomong marang wong-wong mau: “Saben kraton, sing ora dadi siji kuwi mesti ambruk lan saben kuta utawa brayat sing ora dadi siji kuwi ora bisa lestari. Yèn sétan nundungi sétan, kuwi dadi petyah karo awaké déwé; yèn mengkono kratoné bisané lestari kepriyé? Yèn Aku nundungi demit nganggo jenengé Bèèlsébul, lan nganggo jenengé sapa anak-anakmu olèhé nundungi? Mulané anak-anakmu kuwi sing bakal pada ngadili kowé. Nanging yèn enggonku nundungi demit kuwi karo kwasané Rohé Gusti Allah, sak temené Kratoné Gusti Allah wis ing kowé. Utawa kepriyé bisané wong mlebu ing omahé wong sing rosa lan ngrampasi barang duwèké, yèn wong sing rosa kuwi ora dibanda ndisik? Yèn wis dibanda, banjur bisa ngrampok omah mau. Sapa sing ora setuju marang Aku, kuwi nglawan marang Aku, lan sapa sing ora mèlu nglumpukké karo Aku, wong kuwi mbuyarké. Mulané Aku ngomong marang kowé: Kabèh dosa lan pengolok-olok wong bakal dingapura, nanging ngolok-olok marang Roh Sutyi kuwi bakal ora dingapura. Yèn ana wong nglawan Putrané Manungsa, kuwi bakal dingapura, nanging yèn nglawan Roh Sutyi, kuwi bakal ora dingapura, dadia jaman saiki, semono uga ing jaman mbésuk. Yèn wité betyik, wohé ya betyik; yèn wité ora betyik, wohé ya ora betyik. Awit ketitiké wit kuwi awit sangka wohé. Hé, tetesané ula upas, kepriyé enggonmu bisa ngomongké barang-barang sing betyik, lan wong kowé déwé ala? Awit apa sing kok omong ing tutuk kuwi sangka njeruhné ati. Wong betyik kuwi ngetokké barang-barang sing betyik sangka simpenané sing betyik lan wong ala ngetokké barang-barang sing ala sangka simpenané sing ala. Nanging Aku ngomong marang kowé: Saben tembung sing tanpa guna, sing diomong karo wong, wong kuwi mbésuk ing dina pengadilan kudu tanggung jawap. Awit enggonmu bakal dibeneraké kuwi karo tembungmu lan enggonmu bakal ditibani paukuman kuwi ya karo tembungmu.” Waktu semono ana juru Torèt lan para Farisi, sing pada ngomong: “Guru, kita pada kepéngin ngerti tanda sangka Panjenengan.” Nanging Panjenengané semaur: “Golongan sing ala lan ora setia iki njaluk tanda, nanging bakal ora dikèki, kejaba mung pratandané Yunus. Awit pada kaya Yunus enggoné ing wetengé iwak telung dina telung mbengi, mengkono uga Putrané Manungsa bakal ing njeruhné telengé bumi telung dina telung mbengi. Mbésuk ing pengadilan wong-wong Ninewé bakal tangi bareng karo golongan iki lan bakal ngadili golongan iki. Awit wong-wong Ninewé kuwi sakwisé ngrungokké piwulangé Yunus, terus pada mratobat, sak temené ing kéné iki ngungkuli Yunus. Mbésuk ing waktu pengadilan, ratu wadon sangka kidul bakal ditangèkké bareng karo golongan iki lan bakal ngadili golongan iki, awit tekané sangka pungkasané bumi, terus ngrungokké bab kawityaksanané Salomo, nanging ing kéné ana sing ngungkuli Salomo.” “Kanggo roh ala kuwi yèn wis metu sangka wong, terus nglembara nggolèka panggonan menyang panggonan sing bongkor lan suwung. Nanging ora olèh. Terus ngomong mengkéné: Aku tak bali menyang omah sing tak tinggal kaé. Terus bali, omahé ketemu suwung, wis resik disaponi lan ditata betyik. Roh ala mau terus lunga ngajak roh pitu liyané sing luwih ala tenimbang roh kuwi, terus pada mlebu lan manggon ing kono. Pungkasané wong mau alané ngungkuli sing mbiyèné. Mengkono uga bakal kedadian golongan sing ala iki.” Waktu Panjenengané ijik ngomong marang wong okèh kuwi, ibuné lan seduluré pada ing njaba, arep ketemu karo Panjenengané. Terus ana sing ngomong marang Panjenengané: “Kuwi ibuné lan seduluré Panjenengan pada ing njaba lan ngupaya kepéngin ketemu karo Panjenengan.” Nanging, Yésus nyauri marang sing ngomong, tembungé: “Sapa ta ibu-Ku lan sapa ta sedulur-sedulur-Ku?” Panjenengané terus ngelungké tangané marang para muridé lan ngomong: “Iki ibu-Ku lan sedulur-sedulur-Ku! Awit sapa sing nglakoni karepé Bapak-Ku ing swarga, ya kuwi sedulur-Ku lanang lan wadon lan ibu-Ku.” Ing dina kuwi Yésus metu sangka omah mau lan terus njagong ing pinggir tlaga. Terus ana wong okèh pada gembruduk teka lan ngrubung Panjenengané, mulané Panjenengané terus munggah ing prau lan njagong ing kono lan wong okèh mau pada ngadek ing pinggir tlaga. Panjenengané terus ngomong okèh-okèh marang wong-wong mau nganggo semonan, tembungé: “Ana tukang nyebar wiji metu arep nyebar wiji. Sak njeruhné nyebar kuwi wijiné ana sing tiba ing pinggir dalan, terus ana manuk sing pada teka, nyutyuki. Ana sing tiba ing watu atos, sing ora okèh lemahé. Wiji mau gelis tukul, awit lemahé tipis. Nanging bareng srengéngé wis mundak duwur, terus alum, pungkasané dadi garing, awit ora ana oyoté. Ana menèh sing tiba ing sak tengahé tetukulan eri. Bareng eri-eriné mundak gedé, wijiné ketyepit banget banjur ora ngetokké woh. Lan ana menèh sing tiba ing lemah apik; kuwi terus metu wohé, ana sing tikel 100, ana sing tikel suwidak lan ana sing tikel telung puluh. Sapa sing nduwé kuping rungokna.” Para muridé terus pada ngadep lan ngomong: “Apa sebabé, anggèn Panjenengan ngomong marang wong-wong kuwi kok nganggo semonan?” Semauré Yésus: “Kowé pada dikèki kawelasan diwènèhi pangertèn wewadiné Kratoné swarga, nanging wong-wong kuwi pada ora dikèki. Awit sapa sing nduwé, kuwi bakal dikèki, malah nganti lubèr, nanging sapa sing ora nduwé, apa waé sing dadi duwèké, bakal dijikuk. Ya kuwi sebabé enggon-Ku ngekèki tembungé marang wong-wong kuwi nganggo semonan, awit senajan mripaté pada weruh, nanging ora weruh, lan senajan pada ngrungokké, nanging pada ora krungu lan ora ngerti. Lan kanggo wong-wong kuwi digenepi nubuaté Yésaya, sing ngomongké: Kowé bakal krungu lan krungu, nanging ora mengertèni, kowé bakal weruh lan weruh, nanging ora weruh. Awit atiné bangsa iki ndablek lan kupingé budek lan mripaté dimeremaké, supaya aja pada weruh karo mripaté lan ora krungu karo kupingé lan atiné ora bisa mengertèni terus mratobat, terus Tak waraské. Nanging rahayu mripatmu, jalaran bisa weruh lan kupingmu, awit bisa krungu. Awit sak temené Aku ngomong marang kowé: Okèh para nabi lan wong bener sing pada kepéngin weruh apa sing pada kok deleng, nanging ora kelakon weruh, lan pada kepéngin krungu apa sing kok krungu, nanging ora kelakon krungu. Mulané rungokna tegesé semonan bab tukang nyebar kuwi. Yèn ana wong sing krungu tembungé bab Kratoné swarga, nanging ora mengertèni, terus si duraka teka ngrebut apa sing disebar ing atiné; ya kuwi wiji sing disebar ing pinggir dalan. Lan wiji sing disebar ing watu atos, ya kuwi wong sing ngrungokké tembung lan gelis-gelis nampani tembung mau karo bungah, nanging ora ana oyoté, dadi ora mantep atiné. Bareng katekan tukang nyia-nyia utawa panganiaya awit sangka tembungé kuwi, wong mau terus gelis murtad. Sak terusé sing nyebar ing sak tengahé eri, ya kuwi wong sing ngrungokké tembung, terus sumelangé ndonya lan kekuwatan panggodané kasugihan pada ngendih tembungé mau, terus ora metu wohé. Nanging sing nyebar ing lemah apik, ya kuwi wong sing ngrungokké tembungé lan mengertèni, mulané ya terus metu wohé, ana sing tikel 100, ana sing tikel suwidak, ana sing tikel telung puluh.” Panjenengané medaraké semonan liyané marang wong-wong mau, tembungé: “Kratoné swarga kuwi upamané kaya wong sing nyebar wiji betyik ing tegalané. Nanging waktu wong-wong pada turu kabèh, satruné teka nyebar wiji alang-alang ing tengahé gandum, terus lunga. Bareng gandumé tukul lan wiwit metu wohé, alang-alangé ya kétok. Batur-baturé sing nduwé kebon pada marani bendarané lan ngomong: Bendara, apa ana liyané wiji sing sampéyan sebar ing kebonan sampéyan? Sangka ngendi alang-alang kuwi? Semauré bendarané: Kuwi penggawéané satru. Batur-baturé ngomong menèh: Apa sampéyan ngarepké, supaya kita pada mbedoli alang-alang kuwi? Nanging semauré: Aja, awit enggonmu pada mbedoli alang-alang kuwi, bisa uga katut gandumé. Wis bèn ta pada tukul bebarengan nganti waktuné panèn. Ing waktu kuwi aku bakal ngomong marang sing pada derep: Klumpukna ndisik alang-alangé lan bentèlana, terus obongen, sakwisé kuwi gandumé klumpukna ing lumbungku.” Panjenengané medaraké semonan liyané menèh marang wong-wong mau, tembungé: “Kratoné swarga kuwi kaya wiji sawi sing dijukuk lan disebar karo wong ing tegalané. Wiji sawi kuwi pantyèn tyilik déwé, nanging yèn wis tukul, gedéné ngungkuli tanduran liya-liyané, malah terus dadi wit-witan, nganti manuk-manuk ing awang-awang pada méntylok mrana lan nusuh ing pangé.” Panjenengané medaraké semonan liyané menèh marang wong-wong mau, tembungé: “Kratoné swarga kuwi kaya ragi sing dijukuk karo wong wadon, disawurké ing glepung gandum telung takeran nganti mumbluk kabèh.” Perkara kuwi mau kabèh digelar karo Yésus marang wong okèh karo semonan lan ora ana sing diomongké sing ora nganggo semonan, supaya digenepi sing diomongké karo nabi, mengkéné: “Aku bakal mbukak tutuk-Ku lan ngomongké semonan. Aku bakal ngomongké perkara sing kesimpen wiwit jagat digawé.” Yésus terus ninggalké wong okèh mau lan terus mulih. Para muridé terus pada teka lan ngomong: “Semonan alang-alang ing kebonan kuwi supaya Panjenengan dunungké marang kita.” Yésus terus nyauri, tembungé: “Wong sing nyebar wiji betyik kuwi Putrané Manungsa. Kebon kuwi jagat. Wiji sing betyik kuwi para anak kraton, alang-alangé kuwi para anaké duraka. Satru sing nyebar wiji alang-alang kuwi iblis. Waktu panèn kuwi pungkasané jaman lan sing pada derep kuwi mulékat. Sing kaya alang-alang terus diklumpukké lan diobong ing geni, mengkono uga ing pungkasané jaman, Putrané Manungsa bakal ngutus para mulékaté dipréntah nglumpukké sangka Kratoné samubarang kabèh sing dadi sandungan lan kabèh wong sing nglakoni duraka, pada dityemplungké ing pawon murup; ing kono sing bakal ketemu tangisan lan keroté untu. Lan ing waktu kuwi para wong sampurna bakal pada semlorot kaya srengéngé ing Kratoné Bapaké. Wong sing nduwé kuping, rungokna!” “Kratoné swarga kuwi upamané kaya banda sing kependem ing kebon, sing ketemu karo wong terus dipendem menèh. Awit sangka bungahé, wong mau terus lunga ngedoli bandané kabèh lan nuku tegalan mau. Mengkono menèh Kratoné swarga kuwi kaya wong dagang sing golèk mutiara sing gedé ajiné. Bareng wis olèh mutiara sing gedé ajiné, terus lunga ngedoli bandané kabèh lan nuku mutiara kuwi mau.” “Lan uga menèh Kratoné swarga kuwi kaya jaring sing diuntyalké ing segara, terus nglumpukké iwak werna-werna. Bareng wis kebak terus digèrèt mentas menyang pinggir, wongé terus pada lungguh milihi iwak-iwak sing betyik lan diwadahi, iwak sing ora apik dibuwang. Ya kaya mengkono kahanané mbésuk ing pungkasané jaman. Mulékat-mulékaté bakal pada teka misahaké para wong sing ala sangka tengahé para wong bener, pada dityemplungké ing pawon murup; ing kono ketemu tangisan lan keroté untu. Kowé apa pada mengertèni kuwi mau kabèh?” Semauré para murid: “Ya, Gusti.” Yésus terus ngomong: “Mulané saben juru Torèt sing nampani piwulang bab Kratoné swarga kuwi kaya wong sing nduwé omah, sing ngetokké barang anyar lan barang lawas sangka simpenané.” Sakwisé rampung enggoné ngekèki pasemon-pasemon mau, Yésus terus lunga sangka kono. Sak tekané ing kuta asalé, wong-wong ing kono pada dikèki piwulang ing sinaguk. Wong-wong mau pada nggumun, tembungé: “Wong kuwi olèh kawityaksanan lan pangwasa nindakké mujijat sangka ngendi? Apa kuwi duduk putrané tukang kayu? Ibuné jenengé apa ora Maria, lan seduluré Yakobus, Yosèf, Simon lan Yudas? Lan sedulur-seduluré wadon apa ora pada ing kéné kabèh? Dadi olèhé kuwi kabèh sangka ngendi?” Wong-wong mau terus pada lara atiné marang Panjenengané. Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Sing jenengé nabi kuwi ing ngendi-endi diajèni, kejaba ing panggonan asalé lan ing omahé déwé.” Mulané Panjenengané ora nindakké mujijat okèh ing kono, jalaran sangka enggoné pada ora pertyaya kuwi. Waktu semono Hérodes, ratuné Galiléa, krungu kabar bab Yésus, terus ngomong marang para abdiné: “Kuwi Yohanes Pembaptis; wis tangi sangka antarané wong mati, mulané pangwasa sing nggumunaké kuwi ing Panjenengané kaya mengkono.” Awit Hérodes pantyèn mbiyèn wis ngongkon nyekel Yohanes, terus digawa lan dilebokké ing paukuman, gegandèngan karo lelakoné Hérodias, bojoné Filipus, seduluré. Jalaran Yohanes ngélingké Hérodes: “Ora kenèng sampéyan dadi bojoné Hérodias!” Senajan Hérodes nduwé karep matèni Yohanes, nanging wedi karo wong okèh, awit wong-wong kuwi pada nganggep nabi marang Yohanes. Sak njeruhné pinuju ulang tauné Hérodes, anaké wadon Hérodias, njogèt ing sak tengahé pésta, nyenengké atiné Hérodes, nganti Hérodes ngetokké sumpah bakal ngekèki apa waé, sing dijaluk. Awit sangka wis diajani karo ibuné, anak wadon mau terus ngomong: “Lilanana kula njaluk sirahé Yohanes Pembaptis saiki, ing piring.” Ratu dadiné krasa susah atiné, nanging awit wis sumpah lan awit sangka para dayohé, terus ngongkon ngekèkké, lan kongkonan ngetok guluné Yohanes ing pakunjaran lan sirahé digawa ing nampan dipasrahké marang anak wadon mau, terus dikèkké marang ibuné. Sakwisé kuwi para muridé Yohanes terus teka njukuk layoné, terus dikubur, banjur pada lunga ngabarké marang Yésus. Bareng Yésus krungu kabar kuwi, terus lunga adoh sangka kono, numpak prau, arep dèwèkan menyang panggonan sing sepi. Nanging bareng wong okèh pada krungu bab kuwi, terus pada nyusul, mlaku ing daratan sangka kuta-kutané. Waktu Panjenengané munggah ing daratan, lan weruh wong sing okèh banget, ati-Né trenyuh awit sangka welasé marang wong-wong mau. Panjenengané terus maraské sing pada lara. Soréné para muridé pada nemoni Yésus lan ngomong: “Panggonan iki sepi tur wantyiné wis soré. Mulané wong okèh kuwi Panjenengan dililani supaya pada lunga menyang désa-désa tuku pangan déwé-déwé.” Nanging Yésus ngomong marang para murid: “Ora usah pada lunga, kowé waé pada ngekèkana mangan.” Semauré para murid: “Ing kéné kita pada ora nduwé apa-apa, kejaba roti lima lan iwak loro.” Tembungé Yésus: “Gawanen mréné, wènèhna Aku.” Panjenengané terus mréntah marang wong okèh supaya pada lungguh ing suketan. Lan sakwisé nampani roti lima karo iwak loro mau, Yésus terus ndangak menyang langit ndedonga njaluk berkah, terus nyuwil-nyuwil roti lima karo iwak loro mau, dikèkké marang para muridé, lan para muridé terus pada ngedum marang wong okèh mau. Kabèh terus pada mangan nganti warek. Sakwisé mengkono wong-wong terus pada nglumpukké turahané nganti rolas ténggok kebak, sing mèlu mangan mau tyatyahé wong lanang kira-kira 5000 wong, wong wadon lan botyah-botyah ora kepitung. Sakwisé kuwi Yésus terus meksa para muridé, supaya pada numpak prau, ndisiki Panjenengané menyang sabrangé tlaga, nanging wong okèh pada dikongkon mulih. Bareng wong okèh wis pada dikongkon mulih, Yésus terus munggah ing gunung dèwèkan, arep ndedonga. Mbengi kuwi Panjenengané dèwèkan ing kono. Waktu kuwi prauné para murid wis adoh sangka pinggir lan ijik montang-manting katekan karo ombak, awit anginé nampek. Bareng wayah mbengi jam telu Yésus nyusul para muridé, Panjenengané mlaku ing nduwuré banyu. Waktu para murid weruh Panjenengané mlaku ing sak nduwuré banyu kuwi, pada kagèt lan mbengok: “Ana memedi!” terus pada njerit-njerit, awit sangka wediné. Nanging Yésus terus ngomong marang para murid, tembungé: “Pada sing tatak atimu! Iki Aku, aja wedi!” Pétrus terus ngomong marang Panjenengané karo mbengok: “Gusti, yèn tenan Panjenengan, kula kongkonen nemoni Panjenengan karo mlaku ing sak nduwuré banyu.” Panjenengané terus ngongkon: “Mrénéa!” Pétrus terus medun sangka prauné, mlaku ing banyu, marani Yésus. Nanging bareng kena angin gedé, terus wedi lan arep kelep, terus mbengok: “Gusti, njaluk tulung!” Yésus gelis-gelis ngelungké tangané, nyekel Pétrus lan ngomong: “Hé, wong sing tyupet ing pengandel, kenèng apa kowé mangga-mara?” Terus pada munggah ing prau, anginé terus mandek. Wong sak isiné kapal pada sujut ing ngarepé Yésus lan ngomong: “Panjenengan kuwi tenan Putrané Gusti Allah.” Sakwisé nyabrang, pada mentas ing Genesarèt. Bareng wong-wong ing panggonan kono wis pada ora pangling marang Yésus, terus pada ngekèki weruh marang wong sak bawah kono kabèh. Wong-wong terus pada nggawa sak kabèhé wong lara, digawa marang Yésus. Karo ngomong, lilanana mung ndemèk gombyoké jubahé waé, lan sak pira sing ndemèk jubahé, pada dadi waras. Sakwisé kuwi terus ana para Farisi lan juru Torèt sangka Yérusalèm pada teka marang Yésus lan ngomong: “Apa sebabé, murid Sampéyan kok pada nerak adat tata-tyarané para leluhur kita? Yèn arep mangan kok pada ora wisuh tangan ndisik?” Nanging Panjenengané nyauri marang wong-wong mau, tembungé: “Kenèng apa kowé kok uga pada nerak angger-anggeré Gusti Allah kanggo netepi adatmu déwé? Awit Gusti Allah ngomong: Kowé ngajènana bapak ibumu; lan menèh: Sapa sing nyepatani bapak utawa ibuné kudu mati. Sak njeruhné omongmu: sapa sing omong marang bapak utawa ibuné: Apa sing maédahi kanggo sampéyan sing mesti kula pasrahké, kuwi wis kanggo kurban pisungsung kanggo Gusti, wong kuwi terus wis ora kuwajipan ngajèni bapaké utawa ibuné menèh. Dadiné kowé wis ora ngajèni pepakoné Gusti Allah kanggo netepi adatmu déwé. Hé, wong lamis, bener temen tembungé nubuaté Yésaya kanggo kowé: Bangsa iki enggoné ngluhurké Aku karo lambéné, nanging atiné adoh karo Aku. Tanpa guna enggoné pada ngabekti marang Aku, nanging piwulang sing diwulangké kuwi aturané manungsa.” Yésus terus nyeluk wong okèh, lan diomongi ngéné: “Pada rungokna lan ngertènana: Sing ngregeti wong kuwi duduk sing mlebu ing tutuk, nanging sing metu sangka tutuk, kuwi sing ngregeti wong.” Ing waktu kuwi para muridé pada teka marang Yésus lan ngomong: “Apa Panjenengan weruh, yèn para Farisi bareng krungu tembungé kuwi mau terus pada lara atiné?” Panjenengané nyauri: “Saben tanduran sing duduk tandurané Bapak-Ku ing swarga kuwi bakal dijebol sak oyot-oyoté. Jarna waé wong-wong kuwi, kuwi wong lamur nuntun wong lamur. Yèn wong lamur nuntun wong lamur, loro-loroné mesti pada ketyemplung ing juglangan.” Pétrus terus ngomong marang Panjenengané: “Semonan kuwi supaya Panjenengan dunungké.” Panjenengané terus ngomong: “Dadi kowé ya pada durung mengertèni? Apa kowé pada ora mengertèni, yèn samubarang sing mlebu ing tutuk, kuwi parané menyang weteng terus dibuwang ing jumbleng? Nanging samubarang sing metu sangka tutuk kuwi asalé sangka ati lan ya kuwi sing ngregeti manungsa. Awit sangka ati kuwi kewetu pikiran sing ala, matèni, mlaku bédang, memédok, nyolong, sumpah palsu lan pitenah. Ya kuwi sing gawé regeté wong. Nanging mangan ora nganggo wisuh kuwi ora ngregeti wong.” Yésus terus lunga sangka kono mlaku menyang bawah Tirus lan Sidon. Terus ana wong Kanaan sangka jajahan kono sing teka karo mbengok: “Duh, Gusti, Putrané Daved, supaya melasi kula, anak kula wadon ketèmpèlan demit, melas banget.” Nanging Panjenengané ora nyauri babar pisan. Para muridé pada teka lan njaluk marang Panjenengané, supaya: “Wong kuwi dikongkon lunga, nanging dèkné kok mèlu kita karo mbengok-mbengok.” Panjenengané terus nyauri, tembungé: “Aku mung diutus marang wedus-wedus gèmbèl turunané Israèl sing pada ilang.” Nanging wong wadon mau terus teka lan sujut marang Panjenengané lan ngomong: “Duh, Gusti, njaluk tulung!” Nanging Panjenengané nyauri, tembungé: “Ora betyik, wong njupuk rotiné botyah-botyah terus diuntyalké marang asu.” Semauré wong wadon mau: “Bener Gusti, nanging asu apa ora ya pada mangan tyuwilan-tyuwilan sing tiba sangka méjané bendarané.” Ing kono Yésus terus nyauri, tembungé: “Hé, wong wadon, gedé pengandelmu, mulané dadia apa sing dadi karepmu.” Wiwit waktu kuwi uga, anaké wadon mau dadi waras. Yésus sakwisé lunga sangka panggonan kono, terus lunga menyang pinggir segara Galiléa lan munggah gunung, terus njagong ing kono. Terus ana wong okèh sing pada gembruduk teka marang Panjenengané nggawa wong lumpuh, wong pintyang, wong lamur, wong bisu lan wong liya-liyané okèh, pada digawa ing ngarepé Yésus, lan Panjenengané terus maraské wong mau kabèh. Terus wong okèh pada nggumun weruh wong bisu pada guneman, wong pintyang pada waras, wong lumpuh pada mlaku, wong lamur bisa weruh, lan kabèh terus pada ngluhurké Gusti Allahé Israèl. Sakwisé kuwi Yésus terus nyeluk para muridé, pada diomongi ngéné: “Atiku trenyuh banget sangka welasé marang wong okèh iki. Wis telung dina enggoné pada ngetutké Aku, nanging pada ora nduwé apa sing kena dipangan. Aku ora bakal ngongkon mulih wong-wong kuwi, karo pada kaliren, mengko pada ambruk ing dalan.” Para muridé terus pada ngomong marang Panjenengané: “Ing panggonan sing sepi iki sangka ngendi kita olèh roti sing okèh, nganti mareki wong okèh sing sak méné tyatyahé?” Tembungé Yésus marang para murid: “Kowé pada nduwé roti pira?” Semauré para murid: “Pitu lan ana iwak tyilik-tyilik.” Yésus terus ngongkon marang wong okèh kuwi, supaya pada lungguh ing lemah. Sakwisé mengkono Panjenengané terus njaluk roti pitu lan iwak-iwak mau, sakwisé ndonga matur kesuwun, terus pada dityuwil-tyuwil lan dikèkké marang para murid, lan para murid pada ngedum marang wong okèh. Wong kabèh terus pada mangan nganti warek. Sakwisé mengkono turahané diklumpukké, nganti dadi pitung kranjang kebak. Lan sing mangan wong 4000 tyatyahé, mung wong lanang waé, ora kepitung wong wadon lan botyah-botyah. Sakwisé ngongkon marang wong okèh, supaya pada mulih. Panjenengané terus numpak kapal lunga menyang bawah Magadan. Para Farisi lan Saduki pada teka arep njajal marang Yésus. Wong-wong kuwi pada njaluk marang Panjenengané, supaya ngekèki tanda sangka swarga. Panjenengané nyauri marang wong-wong kuwi, tembungé: “Ing wayah soré kowé ngomong, ‘Iki bakal terang, awit langité abang semilak’ lan ing wayah ésuk kowé omong, ‘Dina iki ora apik, awit langité abang surem.’ Kowé bisa mbédakké rupané langit, nanging tanda-tandané jaman ora ngerti. Golongan sing ala lan ora setia iki njaluk tanda, nanging bakal ora dikèki, kejaba mung tandané nabi Yunus.” Panjenengané terus lunga ninggalké wong-wong mau. Waktu para murid pada nyabrang tlaga, pada lali ora nggawa roti. Yésus ngomong marang para muridé: “Pada awas, pada sing ati-ati marang raginé para Farisi lan Saduki!” Para muridé pada rerembukan bab tembungé kuwi, tembungé: “Enggoné ngomong mengkono kuwi apa ora awit kita pada ora sangu roti.” Bareng Yésus weruh apa sing pada dirembuk kuwi, terus ngomong: “Kenèng apa kowé pada rerembukan bab ora ana roti, hé, wong sing tyupet ing pengandel? Apa kowé durung pada mengertèni? Apa pada ora kèlingan bab roti lima kanggo wong 5000 lan turahé pirang kranjang sing kok klumpukké? Mengkono uga bab roti pitu kanggo wong 4000 lan turahé pirang kranjang sing kok klumpukké? Kepriyé ta nanging kowé kok pada ora mengertèni, yèn sing Tak karepké kuwi duduk roti. Nanging pada sing ati-ati marang raginé para Farisi lan Saduki!” Ing kono para murid banjur pada mengertèni, yèn tembungé Gusti kuwi mau, ora supaya ati-ati marang raginé roti, nanging marang piwulangé para Farisi lan Saduki. Bareng Yésus teka ing panggonan Kaisaréa Filipi, terus takon marang para muridé: “Wong-wong ngarani, Putrané Manungsa kuwi sapa?” Semauré para murid: “Ana sing tyerita: Yohanes Pembaptis, ana uga sing nganggep: Elia; ana menèh sing nganggep: Yérémia utawa salah sijiné nabi.” Panjenengané terus takon: “Nanging kowé déwé pada ngarani Aku iki sapa?” Banjur Simon Pétrus nyauri: “Panjenengan kuwi Mésias, Putrané Gusti Allah sing urip!” Nyemauri tembungé Pétrus, Yésus terus ngomong: “Rahayu kowé! Simon, anaké Yunus, awit sing medaraké marang kowé kuwi duduk manungsa, nanging Bapak-Ku ing swarga. Lan Aku ngomongi marang kowé: Kowé kuwi Pétrus, lan ing sak nduwuré watu iki, Aku bakal mbangun pasamuan-Ku, lan kwasané ndonyané pati ora bakal ngalahké. Kowé bakal Tak pasrahi kuntyiné Kraton swarga. Apa sing kok talèni ing ndonya bakal ketalènan ing swarga, lan apa sing kok utyuli, bakal utyul ing swarga.” Panjenengané terus ngélingké para muridé, supaya ora ngomongké marang sapa waé, yèn Panjenengané kuwi Kristus. Wiwit waktu kuwi Yésus ndunungké marang para muridé, yèn Panjenengané kudu lunga menyang Yérusalèm lan bakal ngalami sangsara werna-werna awit sangka penggawéané para pinituwa, para pengarepé imam lan para juru Torèt lan terus dipatèni, lan ing telung dinané tangi menèh. Nanging Pétrus narik Panjenengané, karo ngomong: “Gusti, supaya Gusti Allah ngedohké bab kuwi! Aja pisan-pisan Gusti nganti katekan sing mengkéné kuwi.” Nanging Panjenengané terus ménguh lan ngomong marang Pétrus: “Hé, sétan, minggira. Kowé kuwi dadi sandungan-Ku, awit kowé ora mikir apa sing dipikir karo Gusti Allah, nanging mung mikir pikirané manungsa.” Yésus terus ngomong marang para muridé: “Yèn ana wong sing arep mèlu Aku, wong kuwi kudu nyingkur awaké déwé lan manggul salipé terus mèlua Aku. Awit sapa sing nylametké nyawané, kuwi bakal kélangan nyawané, nanging sing kélangan nyawané awit sangka Aku, kuwi bakal nemu nyawané. Apa gunané wong pada olèh ndonya iki kabèh, yèn kélangan nyawané? Lan apa sing bakal dikèkké kanggo ijolé nyawané? Awit Putrané Manungsa bakal teka nganggo kamulyan-Né Bapaké, diubengi karo para mulékaté; ing waktu kuwi Panjenengané bakal ngupahi marang saben wong miturut penggawéané. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Wong-wong sing pada ing kéné iki ana sing ora bakal pada mati, sak durungé weruh Putrané Manungsa teka karo kratoné.” Nem dina sakwisé kuwi Yésus ngajak Pétrus lan Yakobus lan Yohanes seduluré, munggah gunung sing duwur, dèwèkan. Panjenengané terus kétok malih semlorot ing ngarepé para murid mau, praupan-Né semlorot kaya srengéngé lan penganggoné putih semlorot. Terus para muridé pada weruh Moses lan Elia, pada omongan karo Panjenengané. Pétrus terus ngomong marang Yésus: “Gusti, tenan apik, yèn kita kabèh ing kéné. Yèn Gusti nglilani, aku arep nggawé tarup telu, siji kanggo Gusti, siji kanggo Moses lan salah sijiné menèh kanggo Elia.” Sak njeruhné ijik ngomong, dadakan ana méga padang sing ngayomi wong mau kabèh, terus ana swara metu sangka méga, tembungé: “Iki Putra-Ku, sing Tak trésnani, sing nggawé senengé ati-Ku. Rungokna!” Krungu sing mengkono kuwi para murid pada sujut ing bumi lan banget wediné. Yésus terus nyedek njawili para muridé lan ngomong: “Pada ngadeka, aja wedi.” Lan bareng pada melèk, mandeng menduwur, para murid pada ora weruh sapa-sapa, kejaba mung Panjenengané, Yésus déwé, ora ana wong liyané menèh. Waktu pada medun sangka gunung, Yésus ngekèki paweling marang para muridé mau, tembungé: “Apa sing kok weruh kuwi mau aja diomongké marang sapa waé, nganti Putrané Manungsa tangi menèh sangka antarané wong mati.” Para muridé terus pada takon: “Yèn mengkono, kenèng apa para juru Torèt pada tyerita, yèn Elia mesti kudu teka ndisik?” Panjenengané nyauri: “Pantyèn Elia bakal teka mulihké samubarang kabèh, nanging Aku ngomong marang kowé: Elia wis teka, mung waé wong-wong ora kenal marang wong kuwi, malah digawé sak wenang-wenang. Mengkono uga Putrané Manungsa ya bakal ngalami sangsara awit sangka penggawéané wong-wong mau.” Waktu kuwi para muridé pada mengertèni, yèn sing diomong kuwi Yohanes Pembaptis. Bareng wis pada bali tekan panggonané wong okèh, ana wong sing teka sujut marang Gusti Yésus, lan ngomong: “Gusti, anak kula supaya Panjenengan welasi. Dèwèké lara ayanen, lan sangsara banget. Terus tiba ing geni lan ya terus tiba ing banyu. Wis kula gawa marang para murid Panjenengan, nanging pada ora bisa maraské.” Yésus terus ngomong: “Hé, bangsa sing ora nduwé pengandel lan sing keblinger, nganti pira suwéné enggon-Ku ijik kudu bebarengan karo kowé kabèh? Nganti pira suwéné enggon-Ku ijik kudu sabar ing tengahmu? Botyahé gawanen mréné!” Yésus terus nggetak demité karo banter, terus metu sangka botyah kuwi lan wiwit waktu kuwi botyahé dadi waras. Para muridé terus pada teka nang ngarepé Yésus lan bareng wis karo Panjenengané dèwèkan, terus pada ngomong: “Apa sebabé kita pada ora bisa nundungi demit mau?” Panjenengané terus ngomong: “Jalaran kowé pada kurang pengandelmu. Awit sak temené Aku ngomong marang kowé: Yèn kowé nduwé pengandel sakwijiné sawi waé, kowé bisa ngongkon gunung: Minggira sangka kéné, mrana. Gunungé kuwi mesti ngalih, lan ora ana barang sing mokal kanggo kowé. [ Golongan demit iki ora bisa ditundung yèn ora karo ndedonga lan pasa.”] Waktu pada ngumpul ing Galiléa, Yésus ngomong marang para muridé: “Putrané Manungsa bakal dipasrahké marang tangané manungsa, lan bakal pada matèni Panjenengané lan ing telung dinané Panjenengané bakal tangi menèh.” Para murid terus pada susah banget. Bareng pada mlebu ing Kapernaum, para juru pajek Griya Sutyi pada marani Pétrus lan ngomong: “Guru, Sampéyan apa ora mbayar pajek Griya Sutyi rong drakma?” Semauré Pétrus: “Ya mbayar!” Waktu Pétrus mlebu ing omah, Yésus ndisiki karo takon: “Simon, panemumu kepriyé? Sapa sing dijikuk bayaran utawa pajek karo para ratu ing ndonya iki, para rayaté apa wong mantya?” Tembungé Pétrus: “Wong mantya!” Yésus ngomong marang Pétrus: “Dadiné rayaté ora. Nanging supaya kita aja dadi sandungan kanggo wong-wong kuwi, kowé mantyinga menyang segara. Iwak sing kena kok pantying ndisik déwé kuwi tyekelen, angapna tyankemé, kowé bakal nemu duwit patang drakma ing njeruhné. Jupuken bayarna marang wong-wong kuwi, kanggo Aku lan kowé.” Ing waktu kuwi para murid pada teka marang Yésus lan takon: “Sapa ta sing gedé déwé ing Kratoné swarga kuwi?” Yésus terus nyeluk botyah tyilik siji, diedekké ing tengahé para murid, lan ngomong: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: Yèn kowé ora mratobat lan dadi kaya botyah tyilik iki, kowé ora bakal mlebu ing Kratoné swarga. Dadi sapa sing ngasorké awaké lan dadi kaya botyah tyilik iki, ya kuwi sing gedé déwé ing Kratoné swarga. Uga sapa sing nampani botyah iki awit sangka jeneng-Ku, kuwi Aku sing ditampani. Nanging sapa sing dadi sandungan kanggo salah sijiné botyah tyilik iki, sing pertyaya marang Aku, kuwi luwih betyik dikalungi watu gilingan terus dityemplungké ing segara waé. Tyilaka jagat karo sak kabèhé sandungané. Sandungan kuwi pantyèn kudu ana, nanging tyilaka wong sing njalari tekané sandungan. Yèn tanganmu utawa sikilmu dadi sandungan kanggo kowé, ketoken lan buwangen, awit luwih betyik kanggo kowé, urip karo tangan buntung, tenimbang karo tanganmu lan sikilmu wutuh nanging dityemplungké ing geni langgeng. Lan yèn mripatmu dadi sandungan kanggo kowé, tyukilen lan buwangen sangka awakmu, awit luwih betyik kanggo kowé mlebu karo urip mripat siji tenimbang dityemplungké ing geni neraka karo genep mripatmu. Elinga, aja nganti ngrèmèhké salah sijiné botyah sangka antarané botyah-botyah tyilik iki. Awit Aku ngomong marang kowé: Mulékaté ing swarga tansah pada mandeng marang praupané Bapak-Ku ing swarga. [ Nanging tekané Putrané Manungsa kuwi perlu nylametké sing kesasar.”] “Panemumu kepriyé? Yèn ana wong nduwé wedus gèmbèl 100, terus ana siji sing kesasar, apa ora bakal ninggal sing sangang puluh sanga ing pegunungan terus lunga nggolèki wedus gèmbèl sing kesasar mau? Sak temené Aku ngomong marang kowé: Yèn bisa ketemu, kebungahané kanggo wedus gèmbèl sing siji iki ngungkuli tenimbang wedus sangang puluh sanga sing ora kesasar. Mengkono uga karepé Bapakmu ing swarga, yèn salah siji botyah sangka antarané botyah-botyah tyilik iki ilang.” “Yèn sedulurmu nggawé dosa, paranana lan élingna dèwèkan. Yèn nggugu marang omongmu, kuwi tegesé kowé wis ngentasaké sedulurmu. Nanging yèn ora nggugu, kowé ngejaka wong siji utawa loro engkas, supaya awit sangka katerangané seksi loro utawa telu, perkarané terus rampung. Nanging yèn ora gelem manut, pasrahna marang pasamuan. Lan yèn meksa ora manut karo pasamuan, anggepen wong kapir utawa juru pajek. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Samubarang sing kok talèni ing ndonya kuwi bakal ketalènan ing swarga lan apa sing kok utyuli ing ndonya kuwi bakal utyul ing swarga. Lan menèh Aku ngomong marang kowé: Yèn sak panunggalmu ing ndonya ana wong loro sing bebarengan njaluk apa waé, penjaluké kuwi bakal dituruti karo Bapak-Ku ing swarga. Awit ing ngendi ana wong loro utawa telu pada nglumpuk ing jeneng-Ku, ing kono Aku ing tengahé.” Sakwisé kuwi Pétrus terus teka lan ngomong marang Panjenengané: “Gusti, yèn sedulur kula nduwé kesalahan marang kula, nganti kaping pira anggèn kula kudu ngapura? Apa nganti kaping pitu?” Yésus nyauri: “Aku ngomong marang kowé: Aja mung kaping pitu, malah nganti kaping pitung puluh kaping pitu. Awit kuwi bab Kratoné swarga kena dipadakké kaya ratu sing gelem itung-itungan karo abdiné. Bareng wiwit itung-itungan, ana wong siji sing nduwé utang 10.000 talénta diadepaké. Awit wong kuwi ora bisa mbayar utangé, ratuné terus ngongkon, supaya wong kuwi uga anak bojoné lan sak kabèhé bandané pada didol kanggo mbayar utangé. Abdi mau terus sujut ing ngarepé ratu lan ngomong: Duh, ratu, supaya anaa kesabaran marang kula, kabèh utang kula arep kula bayar. Ratuné trenyuh ing ati awit sangka welasé marang abdi kuwi, mulané abdiné terus diluwari, utangé dilalèkké. Nanging sak mulihé abdi mau terus kepetuk karo kantyané abdi liyané sing utang marang abdi kuwi 100 dinar, terus dityekel lan ditekek guluné, tembungé: Utangmu sauren! Kantyané abdi mau terus sujut karo ngomong: Kula njaluk sabar ndisik, utang kula arep kula bayar. Nanging sing ngutangi ora ngrèwès, malah kantyané mau terus dilebokné ing pakunjaran nganti mbayar kabèh utangé. Bareng kantya-kantyané pada weruh apa sing kelakon, nganti pada sedih, terus pada teka marang ratuné, nglaporké kabèh apa sing wis kelakon. Ratuné terus ngongkon nyeluk wong mau lan terus diomongi: Hé, abdi sing ala, utangmu sing semono akèhé wis tak lilakké kabèh, awit kowé njaluk memelas marang Aku. Apa kowé ora wajip melasi marang kantyamu, kuwi kaya aku ya wis melasi marang kowé? Ratuné nesu banget. Abdi mau terus dipasrahké marang tukang nyiksa, nganti mbayar utangé kabèh. Semono uga Bapak-Ku ing swarga ya bakal nandangi mengkono kanggo kowé, yèn kowé siji lan sijiné ora gelem ngapura marang kesalahané sedulurmu karo sak kabèhé ati.” Bareng Yésus wis mungkasi tembungé kuwi mau, Panjenengané terus lunga sangka Galiléa menyang Yudéa ing sabrangé laut Yordan. Wong okèh pada gembruduk pada mèlu Panjenengané, Panjenengané terus maraské wong-wong kuwi ing kono. Para Farisi terus teka marang Yésus, arep njajal Panjenengané, tembungé: “Wong apa dililani megat bojoné awit sangka siji-loro sebab apa waé?” Panjenengané nyauri: “Apa kowé pada ora matya, yèn Gusti enggoné nyiptaké manungsa kawit wiwitan wis rupa lanang lan wadon? Lan tembungé: Mulané wong lanang kuwi kudu ninggal bapak ibuné lan terus dadi siji karo bojoné, nganti loro-loroné dadi daging siji. Mulané wis ora dadi loro, nanging daging siji. Awit sangka kuwi, apa sing wis didadèkké siji karo Gusti Allah, aja ana manungsa sing misahké.” Para Farisi mau terus ngomong marang Panjenengané: “Yèn mengkéné, kenèng apa Moses ngongkon supaya ngekèki layang pegatan yèn megat bojoné?” Panjenengané terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Awit sangka wangkoté atimu, Moses nglilani kowé megat bojomu, nanging wiwitan ora mengkono. Malah Aku ngomong marang kowé: Sapa sing megat bojoné, kejaba jalaran sangka mlaku bédang lan terus rabi karo liyané, kuwi dadi mlaku bédang.” Para murid terus pada ngomong marang Panjenengané: “Yèn kaya mengkéné kuwi kahanané wong sing bebojoan, luwih apik ora kawin.” Nanging Panjenengané ngomong marang para murid: “Ora kabèh wong nyandak marang tembung iki, mung sing wis pada dikèki bisa ngerti. Ana wong sing ora bisa omah-omah, awit wiwit lair sangka wetengé ibuné, kahanané wis kaya mengkono lan ana wong sing didadèkké mengkono karo wong liyané lan ana menèh sing nggawé awaké déwé mengkono sangka karepé déwé awit sangka Kratoné swarga. Sapa sing bisa ngerti, kuwi ngertènana.” Terus ana wong sing pada nggawa botyah tyilik-tyilik marang Yésus, supaya ditumpangi tangan lan didongakké; nanging terus pada disenèni karo para muridé. Nanging Yésus ngomong: “Wis bèn ta botyah-botyah kuwi, aja kok alang-alangi enggoné pada teka ing ngarep-Ku, awit Kratoné swarga kuwi duwèké wong-wong sing kaya mengkono kuwi.” Panjenengané terus numpangi tangan marang botyah-botyah mau, terus lunga sangka kono. Terus ana wong enom teka marang Yésus lan ngomong: “Gusti, kabetyikan kaya apa sing kudu kula lakoni, supaya kula ngalami urip langgeng?” Panjenengané ngomong marang wong kuwi: “Apa sebabé, kowé takon marang Aku bab apa sing betyik? Sing betyik kuwi mung Siji. Nanging yèn kowé kepéngin mlebu ing njeruhné urip, tetepana sak kabèhé pepakon.” Semauré wong mau: “Pepakon sing ngendi?” Yésus terus ngongkon: “Kowé aja matèni, kowé aja mlaku bédang, kowé aja nyolong, kowé aja ngutyapké paseksi goroh. Kowé ngajènana bapak ibumu lan kowé trésnaa marang sak pepadamu kaya marang awakmu déwé.” Semauré wong enom kuwi marang Panjenengané: “Kuwi kabèh wis kula tetepi, kula ijik kurang apa menèh?” Yésus ngomong marang wong kuwi: “Yèn kowé arep sampurna, lungaa, barang duwèkmu kabèh dolana, lan payuné kabèh wènèhna marang wong mlarat, terus kowé olèh banda ing swarga, terus mrénéa, mèlua Aku.” Bareng krungu tembungé sing mengkono kuwi, terus mundur karo sedih, awit wong enom mau nduwé banda okèh. Yésus terus ngomong marang para muridé: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, yèn wong sugih kuwi angèl banget bisané mlebu ing Kratoné swarga. Sepisan menèh Aku ngomong marang kowé, luwih gampang unta mlebu ing bolongané dom tenimbang wong sugih mlebu ing Kratoné Gusti Allah.” Para muridé bareng krungu sing kaya mengkono kuwi, pada ilang babar pisan semangaté lan pada mikir: “Yèn mengkono kuwi, sapa sing bisa dislametké?” Yésus terus mandeng marang para murid lan ngomong: “Kanggo manungsa bab kuwi mokal, nanging kanggo Gusti Allah samubarang kabèh bisa kelakon.” Pétrus terus ngomong, semauré: “Kita wis pada ninggalké samubarang terus mèlu Panjenengan; ing perkara kuwi kita pada arep olèh apa?” Yésus terus ngomong: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, mbésuk ing waktu pemulihan, yèn Putrané Manungsa njagong ing dampar kamulyan, kowé sing wis pada mèlu Aku, ya bakal lungguh ing dampar rolas lan ngadili taler Israèl rolas. Lan saben wong sing awit sangka jenengku wis ninggal omahé, seduluré lanang utawa wadon, bapak ibuné, anak-anaké uga keboné, kuwi bakal nampa tikel 100 lan bakal pada olèh warisan urip langgeng. Nanging okèh sing ndisik bakal dadi kèri lan para kèri bakal dadi ndisik.” “Lan bab Kratoné swarga kuwi kena dipadakké kaya bendara ing wayah ésuk mruput metu arep mburuhké penggawéan ing kebon angguré. Bareng wis setuju karo para buruh kuwi bab upah sedina sedinar, bendara kuwi terus ngongkon para buruh menyang kebon angguré. Kira-kira jam sanga bendara mau metu menèh, terus weruh wong-wong sing pada nganggur ing pasar. Terus omong marang wong-wong mau: Kowé ya pada menyanga ing kebon anggurku lan aku bakal ngekèki kowé upah sing pantes. Wong-wong mau uga terus pada budal. Kira-kira jam rolas lan jam telu awan metu menèh lan ya nindakké kaya sing ngarep mau. Lan jam lima soré ya metu menèh lan nemoni wong-wong liyané sing pada nganggur, terus ngomong marang wong-wong kuwi: Kenèng apa kowé pada nganggur ing kéné sedina muput tanpa gawéan? Semauré wong-wong marang bendara mau: Awit ora ana wong sing mburuhké penggawéan marang kita. Wong kuwi terus diomongi: Kowé ya pada menyanga ing kebon anggurku. Bareng wis surup sing nduwé kebon anggur ngomong karo mandoré: Buruh-buruh mau pada undangen, pada wènèhana upahé, wiwit sing mlebu kèri déwé nganti tekan sing mlebu ndisik déwé. Wong-wong sing kira-kira jam lima wiwit nyambutgawé pada teka lan diupahi sak dinar. Sakwisé kuwi sing mlebuné ésuk déwé pada mara, kuwi pada ngira bakal nampa upah luwih okèh, nanging kuwi ya nampa sak dinar wong siji. Waktu pada nampani upahé, pada mbruntak marang sing nduwé kebon anggur. Tembungé: Wong-wong kuwi mlebuné kèri déwé, dadi mung nyambutgawé sejam, nanging terus sampéyan nggawé pada karo kita sing nyambutgawé abot sedina muput lan pada kepanasan. Nanging sing nduwé kebon anggur nyauri marang wong mau: Aku ora salah karo kowé. Kowé karo aku apa ora wis pada setuju sak dinar sedina? Tampanana bagéanmu, terus lungaa. Iki wis dadi karepku ngekèki wong sing mlebu kèri déwé pada karo kowé. Apa aku ora pantes nindakké apa sing tak karepké nganggo duwèkku déwé? Utawa, apa kowé mèri, awit aku iki loma? Ya kaya mengkono kuwi, sing mburi bakal dadi nang ngarep lan sing nang ngarep bakal dadi nang mburi.” Waktu Yésus arep lunga menyang Yérusalèm, Panjenengané nyeluk murid rolas ndéwé lan ing dalan Panjenengané ngomong marang para muridé: “Lah, Aku lan kowé pada menyang Yérusalèm lan Putrané Manungsa bakal dipasrahké marang para pengarepé imam lan para juru Torèt; wong kuwi bakal nibakké paukuman pati marang Panjenengané, lan masrahké Panjenengané marang wong kapir, supaya dipoyoki lan dityekel terus dipentèng, lan ing telung dinané bakal tangi menèh.” Terus ibuné anak-anaké Sebédéus teka marang Yésus karo anak-anaké, lan karo sujut lan ngomongké penjaluk. Panjenengané terus ngomong marang wong wadon kuwi: “Apa sing kok karepaké?” Tembungé wong wadon kuwi: “Gusti supaya mréntahké supaya anak kula loro kuwi mbésuk pada lungguh sing siji ing tengen lan sijiné ing kiwa Panjenengan ing Kraton Panjenengan.” Nanging Yésus nyauri: “Kowé kuwi pada ora ngerti sing kok jaluk. Apa kowé bisa ngombé ing tuwung, sing kudu Tak ombé?” Loro-loroné pada ngomong marang Panjenengané: “Ya bisa.” Panjenengané ngekèki tembungé marang murid loro kuwi: “Tuwung-Ku pantyèn bakal kok ombé, nanging bab lungguh ing tengen-Ku utawa ing kiwa-Ku, kuwi Aku ora pantes nglilani. Kuwi bakal dikèkké marang wong-wong, sing wis dipilih karo Bapak-Ku.” Murid sing sepuluh, bareng krungu sing mengkono kuwi, pada nesu marang sedulur loro mau. Senajan mengkono Yésus terus nyeluk para murid lan ngomong: “Kowé pada ngerti, yèn para pangwasané bangsa-bangsa kuwi tumindaké kaya bendara marang rayaté, lan para penggedé pada nindakké pangwasa karo sak wenang-wenang marang sing ngisoré pangwasané. Nanging ing tengahmu aja kaya mengkono, nanging sapa sing péngin dadi gedé ing tengahmu, kuwi dadia peladènmu, lan sapa sing kepéngin dadi pengarep ing tengahmu, kuwi dadia abdimu. Kaya mengkono Putrané Manungsa tekané, ora supaya diladèni, nanging supaya ngladèni lan masrahké nyawané kanggo tebusan kanggo wong okèh.” Waktu pada metu sangka Yériko, wong sak golongan gedé pada mèlu Panjenengané. Ana wong lamur loro lungguh ing pinggir dalan krungu yèn Yésus liwat, terus pada nyuwara banter: “Gusti, supaya gelem melasi kita, duh Putrané Daved!” Wong okèh terus pada menging supaya pada meneng. Senajan mengkono malah mundak banter enggoné pada nyuwara tembungé: “Duh, Gusti, Putrané Daved, supaya melasi kita!” Yésus terus mandek enggoné mlaku lan nyeluk wong loro mau, lan ngomong: “Apa sing pada kok karepké supaya Tak tindakké marang kowé?” Wong loro mau semaur marang Panjenengané: “Duh Gusti, supaya mripat kita bisaa weruh.” Karo trenyuh ing ati awit sangka welasé, Panjenengané terus ndemèk mripaté wong loro mau, lan sak nalika pada bisa weruh, terus pada mèlu Panjenengané. Bareng Panjenengané wis tyedak Yérusalèm, wis tekan Bètfagé ing gunung Saitun, Yésus terus kongkonan muridé loro, tembungé marang para muridé mau: “Pada menyanga ing désa ngarepmu kuwi, ing kono kowé bakal nemoni kimar wédok dityentyang karo anaké ing sandingé, pada utyulana pada gawanen mréné. Nanging yèn ana wong aruh-aruh marang kowé, pada ngomonga: Gusti sing merlokké. Panjenengané bakal mbalèkké.” Bab kuwi supaya kelakon apa sing diomongké karo nabi, tembungé: “Ngomonga marang putriné Sion: Delengen, Ratumu nekani kowé, alus ing ati, lan karo numpak kimar wédok, lan anak kimar nom momotan.” Murid-murid mau terus budal lan nindakké kaya sing dipréntahké karo Yésus. Kimaré karo anaké digawa, terus tutupi sandangané. Panjenengané terus numpak. Wong okèh tyatyahé kuwi pada njèrèng sandangané ing dalan, ana menèh sing pada negori pangé wit-witan, pada disebar ing dalan. Lan wong okèh sing pada mlaku ing ngarepé Panjenengané lan sing mlaku ing mburiné pada mbengok tembungé: “Hosana kanggo Putrané Daved, kaberkahan sing teka atas asmané Gusti. Hosana ing ngaluhur.” Waktu Panjenengané mlebu ing Yérusalèm, wong sak kuta kabèh pada horek lan pada ngomong: “Sapa ta wong iki?” Wong okèh pada nyauri: “Kuwi nabi Yésus sangka Nasarèt ing Galiléa.” Yésus terus mlebu ing Griya Sutyi lan nundungi wong sing pada adol-tuku ing Griya Sutyi, méja-méjané wong tukang ngijoli duwit lan dingklik-dingkliké wong adol manuk dara pada digulingké, Panjenengané ngomong marang wong-wong kuwi: “Wis ketulis, griya-Ku bakal disebut griya kanggo ngabekti, nanging kok dadèkké guwané bégal.” Terus ana wong lamur lan wong pintyang pada teka marang Yésus ing Griya Sutyi lan Panjenengané terus maraské wong-wong kuwi. Nanging bareng para pengarepé imam lan para juru Torèt pada weruh mujijat-mujijat sing ditindakké, lan botyah-botyah sing pada mbengok ing Griya Sutyi: “Hosana kanggo Putrané Daved!”, atiné pada jèngkèl banget, terus ngomong marang Panjenengané: “Panjenengan apa krungu sing diomongké botyah-botyah kuwi?” Yésus ngomong marang wong-wong kuwi: “Ya, krungu; apa kowé durung tau matya: Panjenengan wis nyawiské pamuji lantaran tutuké botyah-botyah lan bayi-bayi?” Panjenengané terus ninggalké wong-wong mau, metu sangka kuta menyang Bétania lan nginep ing kono. Ing wayah tangi ésuk waktu mulih menyang kuta, Yésus krasa ngelih. Bareng weruh wit anjir ing pinggir dalan, Panjenengané terus marani, nanging ora olèh apa-apa ing wit kuwi, kejaba mung godong tok, terus ngomong: “Ora bakal metu wohmu menèh tekan sak lawas-lawasé!” Sak nalika wit anjir mau dadi garing. Weruh sing kaya mengkono kuwi para murid pada nggumun lan ngomong: “Kepriyé, nganti wit anjir kuwi terus sak nalika dadi garing?” Nanging Yésus nyauri lan ngomong marang para muridé: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, yèn kowé pertyaya lan ora mangga-mara, kowé bakal ora mung nindakké apa sing wis kelakon kanggo wit anjir kuwi, nanging malah yèn kowé guneman marang gunung iki, ‘Diangkata lan jegurna ing segara’, kuwi bakal kelakon. Lan apa waé sing kok jaluk ing pandonga karo pertyaya, kowé bakal dikèki.” Yésus mlebu ing Griya Sutyi, lan waktu Panjenengané ijik mulangi, para pengarepé imam lan pinituwané bangsa Ju pada teka marang Panjenengané, lan pada ngomong: “Atas pangwasa apa Panjenengan nindakké kabèh kuwi? Lan sapa sing ngekèki pangwasa kuwi marang Panjenengan?” Yésus nyauri: “Aku ya arep takon marang kowé lan yèn kowé wis nyauri Aku, Aku ya bakal omong marang kowé, Aku nandangi mengkono kuwi atas pangwasa sangka ngendi. Pembaptisané Yohanes kuwi sangka ngendi? Sangka swarga apa sangka manungsa?” Wong-wong mau terus pada nimbang-nimbang lan pada rembukan: “Yèn kita pada ngomong: sangka swarga. Wong kuwi bakal ngomong: yèn mengkono kenèng apa kowé ora pertyaya?” Nanging yèn kita ngomong: “Sangka manungsa, kita pada wedi karo wong okèh kuwi, awit wong kuwi kabèh pada nganggep Yohanes kuwi nabi.” Terus pada nyauri marang Yésus: “Kita pada ora ngerti.” Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Yèn mengkono Aku ya ora ngomong marang kowé atas pangwasa sangka ngendi kabèh kuwi tak tindakké.” “Nanging kepriyé panemumu? Ana wong nduwé anak lanang loro. Wong mau marani sing mbarep lan omong: Anakku, dina iki kowé nyambuta gawé ing kebon anggur. Anaké nyauri: Ya, pak. Nanging ora budal. Wong mau terus marani anaké lanang sing nomer loro lan diomongi mengkono uga, nanging anaké nyauri: Kula ora gelem. Sakwisé kuwi, getun terus budal. Anak loro mau endi sing nindakké karepé bapaké?” Semauré wong-wong mau: “Sing kèri.” Tembungé Yésus: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: para juru pajek lan para wong wadon lonté bakal ndisiki kowé mlebu ing Kratoné Gusti Allah. Awit Yohanes nekani kowé karo mlaku ing dalané Gusti Allah, nanging kowé pada ora pertyaya, nanging para juru pajek lan para wong wadon lonté pada pertyaya. Nanging kowé kabèh senajan pada weruh, ora getun lan terus pertyaya marang Panjenengané.” “Kowé pada rungokna semonan liyané. Ana sakwijiné bendara sing nanduri kebon angguré lan masang pager ngubengi kebon angguré kuwi lan ngeduk juglangan peresan anggur sak njeruhné kebon anggur kuwi, uga mbangun panggung penjagan, terus nyéwaké keboné marang wong-wong sing nggarap séwan, terus lelungan menyang negara liyané. Bareng waktuné ngunduh wis tyedak, bendara kuwi kongkonan réwang-réwangé menyang enggoné para sing nyéwa, njupuk pametuné sing dadi pandumané. Nanging para sing nyéwa kuwi pada nyekel réwang-réwangé bendara mau; nggebuki sing siji, marani sijiné lan mbandemi watu sijiné menèh. Bendara kuwi terus kongkonan menèh réwang-réwangé liyané, luwih okèh tenimbang sing ndisik, nanging para sing nyéwa kuwi nggawé para réwang mau pada kaya sing ndisik. Nganti terus kongkonan anaké, tembungé: Bakal pada wedi marang anakku. Nanging bareng wong-wong sing nyéwa weruh anaké mau, terus pada rerasan ngéné: Kuwi juru warisé, hayuk pada kita patèni lan kita pada nduwèni warisané. Anaké mau terus dityekel lan diuntyalké menyang sak njabané kebon anggur lan dipatèni. Mulané yèn sing nduwé kebon anggur mau wis teka, kuwi bakal nindakké apa marang sing pada nyéwa kuwi?” Sing pada ditakoni ngomong: “Bendara iki arep ngentèkké wong-wong duraka kuwi lan nyéwaké kebon angguré marang wong-wong liyané sing arep masrahaké pametuné ing waktuné.” Yésus ngomong marang wong-wong kuwi: “Apa kowé durung tau matya ing Kitab ngéné: Watu sing ditampik karo tukang-tukang gawé omah, kuwi wis dadi watu pojokan. Kedadian iki sangka Gusti, lan apik ing pandelengé kita. Mulané Aku ngomong marang kowé, yèn Kratoné Gusti Allah bakal dijikuk sangka kowé lan bakal dikèkké marang sakwijiné bangsa sing bakal ngetokké wohé. [ Lan sapa sing tiba ing watu kuwi, bakal ajur mumur lan sapa sing ditibani bakal remuk.]” Bareng para pengarepé imam lan para Farisi krungu pasemon-pasemon mau, pada rumangsa yèn Panjenengané kuwi ngomong bab awaké. Lan terus pada ngupaya nyekel Panjenengané, wong-wong kuwi pada wedi marang wong okèh, awit kuwi pada nganggep nabi marang Panjenengané. Yésus terus nggelar tembungé menèh marang wong-wong mau nganggo semonan, tembungé: “Kratoné swarga kenèng dipadakké kaya ratu sing nganakké riyaya ningkah kanggo anaké. Terus kongkonan abdi-abdiné nyeluk para sing diulemi, ing riyaya kuwi, nanging pada ora gelem nekani. Terus kongkonan menèh abdiné liyané, tembungé: Sing pada diulemi omongana ngéné: Aku wis nyawiské panganan pésta, sapiku lan kéwan-kéwanku sing lemu wis pada dibelèh lan samubarang wis tyumepak, pada tekaa ing pésta. Nanging kuwi pada ora ngrungokké lan lunga. Liyané menyang tegalané, liyané ngurusi dagangané, nanging liyané pada nyekel, nglarani lan matèni para abdiné ratu kuwi. Mulané ratu kuwi nesu, terus kongkonan suradaduné dikongkon matèni para sing matèni kuwi lan ngobongi kutané. Sakwisé kuwi terus ngomong marang para abdiné: Pésta mantèn wis tyumawis, nanging wong-wong sing diulemi pada ora pantes. Mulané pada menyanga simpangan-simpangan dalan lan saben wong sing kok temoni ing kono pada ulemana menyang pésta mantèn iki. Para abdi terus pada metu menyang dalan-dalan, pada nglumpukké kabèh wong sing ditemoni, senajan wong ala uga wong betyik, nganti panggonan pésta mantèn dikebaki wong sing pada lungguh mangan bebarengan. Waktu ratu mlebu gelem nemoni sing pada kembulan, Panjenengané weruh ing kono wong siji sing ora nganggo sandangan pésta. Panjenengané terus ngomong marang wong mau: Hé, kantya, kepriyé kowé mlebu ing kéné ora nganggo sandangan pésta? Wong mau meneng waé. Ratu kuwi terus ngomong marang para abdiné: Ketyèken tangané lan sikilé, terus untyalna menyang panggonan sing peteng déwé, ing kono sing bakal ana tangisan lan keroté untu. Awit okèh sing dityeluk, nanging mung setitik sing dipilih.” Para Farisi terus lunga, ngrantyam kepriyé tyarané njiret Panjenengané. Terus kongkonan murid-muridé teka marang Panjenengané bebarengan karo wong-wong Hérodéan, ngomong: “Guru, kita pada ngerti, yèn Panjenengan kuwi jujur lan mulangi bab dalané Gusti Allah karo jujur, nanging Panjenengan ora perduli marang sapa waé, awit Panjenengan ora nyawang wong. Perkara kuwi Panjenengan ngomong marang kita, kepriyé panemu Panjenengan, tegesé mbayar pajek marang kaisar, kuwi kenèng apa ora?” Nanging Yésus weruh alané kabèh wong-wong mau, terus ngomong: “Kenèng apa kowé pada njajal marang Aku, hé wong-wong lamis? Aku duduhna duwit sing kanggo pajek kuwi!” Wong-wong mau terus nduduhké duwit sedinar marang Panjenengané. Panjenengané terus ngomong: “Iki gambaré lan tulisané sapa?” Semauré: “Gambar lan tulisan kaisar.” Panjenengané terus ngomong: “Mulané pasrahna marang kaisar apa sing dadi duwèké kaisar lan marang Gusti Allah apa sing dadi duwèké Gusti Allah.” Bareng wong-wong mau krungu tembungé mengkono kuwi, pada nggumun terus ninggalké Panjenengané lan lunga bablas. Ing dina kuwi ana para Saduki sing pada nduwé panemu yèn ora ana tanginé wong mati, pada teka ing ngarepé Gusti Yésus lan pada takon. Tembungé: “Guru, Moses ngomong, yèn ana wong mati ora ninggal anak, seduluré wong iki kudu kawin karo tilasané dadi bojoné, supaya ngekèki turunan marang sedulur kuwi. Klakon ing sak tengahé kita ana sedulur lanang pitu; lan sing kaping pisan sakwisé kawin terus mati. Awit ora ninggalké anak, dadi ninggalké tilasané marang sedulur. Mengkéné uga sing kaping loro lan sing kaping telu, nganti tekan sing kaping pitu pisan. Sakwisé kabèh kuwi mau sing wadon ya terus mati. Sing kaya mengkono kuwi mbésuk ing dina tanginé wong mati, wong pitu mau endi sing dadi bojoné wong wadon kuwi? Kabèh wis naté urip bareng karo dèwèké.” Yésus nyauri, tembungé marang wong-wong kuwi: “Kowé kuwi pada kesasar, jalaran kowé pada ora ngerti bab Kitab lan bab kwasané Gusti Allah. Awit mbésuk ing jaman tanginé wong mati ora ana wong sing omah-omah utawa diomah-omahké, nanging pada kaya mulékat sing nang swarga. Uga bab tanginé wong mati apa kowé ora matya apa sing digelarké marang kowé karo Gusti Allah, waktu Panjenengané ngomong: Aku iki Gusti Allahé Abraham, Gusti Allahé Isak lan Gusti Allahé Yakub? Panjenengané kuwi duduk Gusti Allahé wong mati, nanging Gusti Allahé wong urip.” Wong okèh sing pada ngrungokké pada nggumun ing bab piwulangé. Para Farisi bareng krungu, yèn Yésus wis mbungkem tutuké para Saduki, terus pada nglumpuk. Terus salah siji sangka golongané wong-wong kuwi, ya kuwi juru Torèt, takon kanggo njajal marang Panjenengané: “Guru, angger-angger ing njeruhné Torèt kuwi sing gedé déwé sing endi?” Panjenengané ngomong marang wong kuwi: “Kowé trésnaa marang Gusti Allahmu karo sak kabèhé atimu lan sak kabèhé nyawamu, lan sak kabèhé pikiranmu. Ya kuwi angger-angger sing gedé lan luhur déwé. Lan angger-angger sing kaping pindo sing pada karo kuwi, ya kuwi: Kowé trésnaa marang pepadamu kaya marang awakmu déwé. Kabèh isiné Torèt lan kitabé para nabi kuwi gumantung ing angger-angger loro mau.” Waktu para Farisi ijik pada nglumpuk, Yésus takon marang wong-wong mau, tembungé: “Kepriyé panemumu bab Kristus? Kuwi tyedak turunané sapa?” Semauré sing pada ditakoni: “Turunané Daved.” Panjenengané terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Yèn mengkono, kepriyé Daved awit sangka ketuntun karo Roh kok nyebut Panjenengané? Ya kuwi waktu ngomong: Gusti wis ngetokké tembung marang Bendaraku: Kowé lungguh ing tengen-Ku, nganti sak kabèhé mungsuhmu wis Tak dèlèhaké ing sak ngisoré tlapakanmu. Dadi yèn Daved nyebut Panjenengané kuwi Bendara, kepriyé Panjenengané kuwi dadi tyedak turunané?” Ora ana siji waé sing bisa nyauri Panjenengané lan mengkono uga wiwit ing dina kuwi ora ana sing wani takon menèh marang Panjenengané. Yésus terus ngomong marang wong okèh lan marang para muridé, tembungé: “Para juru Torèt lan para Farisi kuwi pada nglungguhi lungguhané Moses. Mulané apa sing diomongké marang kowé kuwi pada lakonana kabèh lan pada tetepana, nanging aja pada niru tindak-tanduké, awit wong-wong kuwi pada mulangi, nanging ora pada nglakoni déwé. Mulané wongé, pada mbongkoki momotan-momotan sing abot lan rekasa, terus ditumpangké ing pundaké wong, nanging awaké déwé nyénggol waé ora gelem. Penggawéané kabèh kuwi pada ditindakké supaya disawang karo wong, awit pada ngambakké sabuk-sabuk sembayangé lan nggedèkké gombyok-gombyoké jubahé. Pada seneng lungguh ing panggonan sing kajèn ing pésta-pésta lan marang lungguhan sing nomer siji ing sinaguké, uga seneng nampani panghurmatan ing pasar-pasar lan diarani karo wong, rabbi. Nanging kowé aja diarani rabbi, awit mung siji Rabbimu lan kowé kabèh pada-pada sedulur. Apa menèh kowé aja nyebut sapa waé ing bumi iki ‘bapak’, awit mung siji Bapakmu, ya kuwi Panjenengané ing swarga. Kowé aja gelem diarani pemimpin, awit mung siji Pemimpinmu, ya kuwi Kristus. Sapa sing gedé déwé ing sak tengahmu kuwi dadia peladènmu. Lan sapa sing ngluhurké awaké déwé, bakal diasorké, nanging sing ngasorké awaké déwé bakal diluhurké.” “Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt lan para Farisi, wong-wong lamis, awit kowé nutup lawang-lawang Kratoné swarga kanggo wong, awit kowé déwé ora mlebu lan wong-wong sing arep mlebu kok alang-alangi. [ Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt lan para Farisi, wong-wong lamis, awit kowé pada ngemplok omahé randa-randa nganti entèk, ngapusi nganggo pandonga dawa-dawa, mulané kowé mesti bakal nampa paukuman sing luwih abot.] Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt lan para Farisi, wong-wong lamis, awit kowé pada mlaku ing segara lan ndlajahi daratan, supaya kowé pada olèh wong sing mlebu ing agamamu, lan yèn kelakon mengkono, wong kuwi kok tyalonké mlebu neraka, sing alané tikel loro tenimbang karo kowé. Tyilaka kowé, hé, para pemimpin sing lamur, sing ngomong: Sapa sing sumpah kanggo Griya Sutyi, sumpahé kuwi ora sah; nanging sapa sing sumpah kanggo emasé Griya Sutyi, sumpahé kuwi nalèni sing sumpah. Hé, kowé wong-wong bodo lan lamur, endi sing luwih gedé tegesé, emas apa Griya Sutyi sing nyutyèkké emasé? Apa menèh sapa sing sumpah kanggo mesbèh, sumpahé kuwi ora sah, nanging sapa sing sumpah kanggo pisungsung ing mesbèh, sumpahé kuwi nalèni sing sumpah. Hé, wong-wong lamur, endi sing luwih gedé tegesé, pisungsungé apa mesbèh sing nyutyèkké pisungsungé? Mulané sapa sing sumpah kanggo mesbèh, kuwi sumpahé kanggo mesbèh lan uga kanggo barang-barang sing temumpang ing kono. Lan sapa sing sumpah kanggo Griya Sutyi, kuwi ya sumpah kanggo Griya Sutyi lan uga kanggo Panjenengané sing manggon ing kono. Uga sapa sing sumpah kanggo swarga, kuwi ya sumpah kanggo damparé Gusti Allah lan ya kanggo Panjenengané sing njagong ing kono. Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt lan para Farisi, wong-wong lamis, awit uga godong telasih lan adas lan jinten kuwi kok bayar pra sepuluhé, nanging perkara-perkara sing luwih gedé boboté kanggo angger-angger, ya kuwi: keadilan, kawelasan lan kasetian kuwi kok lalèkké. Sing siji kudu ditindakké, sijiné aja dilalèkké. Hé, kowé, pemimpin-pemimpin sing lamur, lemut kok saring sangka ombèn-ombènmu, nanging unta kok èlèk. Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt lan para Farisi, wong-wong lamis, awit njabané tuwung lan kendi pada kok resiki, nanging ing njeruhné kebak isi rampasan lan murka sing gedé. Hé, wong Farisi sing lamur, resikana ndisik njeruhné tuwung kuwi, nganti njabané ya bakal dadi resik. Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt lan para Farisi, wong-wong lamis, awit kowé kuwi pada kaya kuburan, sing dilabur putih; njabané pantyèn kétok apik, nanging njeruhné kebak isi balungé wong mati lan rereget werna-werna. Semono uga kowé, njabamu kétok bener ana ngarepé wong, nanging ing batinmu kebak isi lelamis lan duraka. Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt lan para Farisi, wong-wong lamis, awit kowé, mbangun kuburané para nabi lan nggambari tugu-tuguné wong-wong sutyi ing kuburan. Lan ngomong: “Yèn kita pada urip ing jamané para leluhurku, mesti kita ora pada mèlu komplotan karo wong-wong kuwi ing bab ngutahké getihé para nabi.” Nanging awit sing mengkono kuwi, kowé pada dadi seksi kanggo awakmu déwé, yèn kowé kabèh kuwi pada turunané wong-wong sing matèni para nabi. Dadi kowé pada nggenepi lelakoné leluhurmu! Hé, ula, hé para tetesané ula upas, kepriyé enggonmu bisa utyul sangka ukumané neraka?” “Mulané, delengen, Aku ngutus nabi-nabi lan wong-wong wityaksana lan juru Torèt nekani kowé, nanging kowé bakal pada matèni separo lan nyalip wong sangka sing tak utus kuwi lan kanggo separo liyané sangka kuwi bakal pada kok larani ing sinagukmu lan kok oyak-oyak sangka kuta sing siji menyang kuta sijiné, supaya pada diwaleské marang kowé sak kabèhé getih resik sing wis dikutahké ing bumi, wiwit sangka getihé Abil sing bener kuwi, nganti tekan getihé Sakaria, anaké Bérékya, sing kok patèni ing antarané griya Sutyi lan mesbèh. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Kabèh kuwi bakal diwaleské marang golongan iki. Yérusalèm, Yérusalèm sing matèni para nabi lan mbandemi watu marang wong-wong sing diutus nemoni kowé, wis nganti kaping pira enggon-Ku kepéngin nglumpukké anak-anakmu, kaya babon enggoné nglumpukké anak-anaké ing sak ngisoré swiwiné, nanging kowé pada ora gelem. Titènana, omahmu iki bakal ditinggalké dadi suwung. Lan Aku ngomong marang kowé: Wiwit saiki kowé ora bakal pada weruh Aku menèh, nganti kowé pada omong: Kaberkahan Sing teka atas asmané Gusti.” Sakwisé kuwi Yésus metu sangka Griya Sutyi lan lunga sangka kono. Para muridé terus pada teka ngomongi Panjenengané pernatan bangunan Griya Sutyi. Panjenengané ngomong marang para murid: “Apa kowé pada weruh kuwi kabèh? Sak temené Aku ngomong marang kowé, ing kéné bakal ora ana watu siji waé sing tetep temumpang ing watu liyané, kabèh bakal diambrukké.” Waktu Panjenengané njagong ing gunung Saitun, para muridé pada nemoni ing ngarepé Panjenengané lan ngomong: “Gusti supaya ngomong marang kita, mbésuk apa kuwi kabèh arep kedadian, lan apa tanda-tandané tekané Panjenengan lan tanda-tandané pungkasané jaman?” Yésus semaur lan ngomong marang para murid: “Pada digatèkké, aja nganti ana wong sing nasarké kowé! Awit okèh wong sing bakal teka nganggo jeneng-Ku lan ngomong: Aku iki Kristus, lan bakal nasarké wong okèh. Kowé bakal krungu swarané perang utawa kabar-kabar bab perang. Nanging digatèkké, aja pada kagèt, awit iki kudu kelakon, nanging kuwi durung pungkasané. Awit bangsa bakal nyerang nglawan bangsa, kraton nglawan kraton. Bakal ana pailan lan lindu, ing ngendi-endi panggonan. Nanging kuwi kabèh mung wiwitané sangsara arep tekané jaman anyar. Ing waktu kuwi kowé bakal pada dipasrahké marang panganiaya lan kowé bakal dipatèni lan kowé bakal disengiti karo sak kabèhé bangsa awit sangka jeneng-Ku. Ing kono bakal okèh wong sing ninggal pengandelé lan pada masrahké liyané lan sengit-sengitan. Lan menèh bakal okèh nabi palsu sing njedul lan nasarké wong pirang-pirang. Apa menèh awit sangka mundak tukulé duraka, terus katrésnané wong okèh pada dadi luntur. Nanging sapa sing mantep tekan pungkasan, kuwi bakal dislametké. Lan Injilé Kraton iki bakal diwartakké ing sak lumahé jagat kanggo paseksi marang sak kabèhé bangsa. Sakwisé kuwi bakal tekané dina pungkasan.” “Lan yèn kowé pada weruh ‘penggawé alané tukang pengrusak’ ngadek ing panggonan sutyi, sing digelarké lantaran Danièl - sapa sing matya kudu nggatèkké - wong-wong ing Yudéa pada mblayua menyang pegunungan. Wong sing ijik ing payon aja medun njupuk barang-barang sangka omahé. Lan wong sing ijik ing kebon aja mulih njupuk sandangané. Tyilaka wong sing ijik meteng lan sing ijik nusoni ing waktu kuwi. Pada ndedongaa, supaya enggonmu pada ngungsi ora kelakon ing waktu bediding utawa ing dina sabat. Awit ing waktu kuwi bakal ana sangsara gedé; sing durung tau kelakon wiwit wiwitané jagat nganti saiki lan uga ora bakal kelakon menèh. Lan yèn dina-dinané sangsara kuwi ora dityepetké, sak rupané wong ora ana sing slamet; nanging awit wong-wong sing dipilih, dina-dina kuwi bakal dityepetké. Ing waktu kuwi, yèn ana wong sing ngomong marang kowé: Delengen, Mésias ing kéné, utawa Mésias ing kana, kowé aja pada ngandel. Awit mésias-mésias palsu lan nabi-nabi palsu bakal njedul lan pada nggawé tanda-tanda gedé lan mujijat-mujijat kanggo nasarké, yèn bisa ya kanggo para sing dipilih uga. Aku wis ngomongké kuwi marang kowé sak durungé kelakon. Mulané yèn ana wong ngomong marang kowé: Panjenengané ing ara-ara samun, kowé aja terus mrana; utawa: Panjenengané ing kamar ndelik, kowé aja pada ngandel. Awit kayadéné klélap njedul sangka wétan semlorot nganti tekan kulon, ya mengkono kuwi mbésuk bakal tekané Putrané Manungsa. Ing ngendi ana batang, ing kono manuk gagak bakal pada grombolan.” “Sakwisé kasangsaran ing waktu kuwi, terus sak nalika srengéngé bakal dadi peteng lan mbulan bakal ora semlorot padangé lan lintang-lintang bakal pada tyeblok sangka langit, uga tyagak-tyagaké langit bakal pada gonjang-ganjing. Ing waktu kuwi bakal kétok tandané Putrané Manungsa ing langit lan sak kabèhé bangsa ing sak lumahé bumi bakal pada ngaduh-aduh, terus pada ndeleng Putrané Manungsa teka numpak mégané langit, nganggo pangwasa lan kamulyan gedé. Panjenengané terus bakal ngutus para mulékaté karo swarané trompèt sing banter banget lan kuwi bakal pada nglumpukké wong-wong pilihané sangka kéblat papat, sangka pinggiré langit tekan pinggir sisihé. Pada blajara sangka wit anjir, sing ngéné: Yèn pangé memes lan wiwit semi, kowé pada ngerti, yèn wis mèh waktu panas. Semono uga, yèn kowé pada weruh lelakon kuwi mau kabèh, pada ngertènana, yèn wis tyedak, wis ing ngarep lawang. Sak temené Aku ngomong marang kowé, golongan iki ora bakal entèk, nganti kuwi mau kabèh kelakon. Langit lan bumi bakal entèk, nanging tembung-tembung-Ku ora bakal entèk babar pisan. Mung waé, kanggo dina lan wantyiné kuwi, ora ana wong siji-sijia sing mengertèni, dadia para mulékat ing swarga ora, mengkono uga Putra, ya ora, kejaba mung Bapak déwé.” “Awit kayadéné waktu jamané Noah, ya mengkono uga bakalé tekané Putrané Manungsa. Awit pada kaya ndèk jaman sak durungé banjir bandang, wong-wong pada mangan lan ngombé, omah-omah lan ngomah-omahké, nganti dina enggoné Noah mlebu ing kapal, lan pada ora nglegéwa nganti tekané banjir sing ngentèkké wong-wong mau kabèh, mengkono uga mbésuk ing dina tekané Putrané Manungsa. Ing waktu kuwi bakal ana wong loro ing kebon, sing siji bakal diangkat, sijiné bakal ditinggal. Bakal ana wong wadon loro sing pada nggiling nganggo watu gilingan, siji bakal diangkat sijiné ditinggal. Mulané pada jaga-jagaa, awit kowé ora ngerti ing dina apa Gustimu bakal teka. Nanging iki ngertènana: Yèn sing nduwé omah ing wayah mbengi ngerti wantyiné tekané maling, mesti terus jaga-jaga, ora bakal pada olèh omahé dibobol. Awit sangka kuwi, kowé uga pada jaga-jagaa, awit Putrané Manungsa kuwi teka ing wayah sing ora kok sangka.” “Sapa abdi sing setia lan wityaksana, sing dipilih karo bendarané mimpin para abdiné, dipasrahi nyepaki pangan marang para abdiné ing waktu sing ditemtokké? Rahayu abdi sing waktu bendarané teka, ketemu nindakké mengkono. Sak temené Aku ngomong marang kowé, bendara kuwi bakal netepaké abdi mau ngwasani sembarang duwèké kabèh. Nanging yèn abdi kuwi ala lan nggagas ing sak njeruhné atiné, ngéné: Bendaraku ora teka-teka, terus wiwit nyabeti kantya-kantyané pada-pada abdiné lan mangan ngombé bebarengan karo wong-wong sing seneng mendem, bendarané abdi kuwi mau terus teka ing dina sing ora disangka-sangka lan ing wantyi sing ora ngerti. Abdi mau bakal dipatèni lan diukum pada karo para wong lamis. Ing kono bakal ana tangis lan keroté untu.” “Ing waktu kuwi bab Kratoné swarga dipadakké kaya prawan sepuluh, sing njupuk ontyoré terus budal metuk pengantèn lanang. Lima sangka sing sepuluh kuwi bodo, nanging sing lima wityaksana. Sing bodo mau nggawa ontyoré ora nggawa sèrep lenga, nanging sing wityaksana, nggawa ontyor lan lenga ing adahé. Awit pengantèné suwé ora teka-teka, prawan-prawan mau pada ngantuk lan terus turu. Bareng wayah tengah wengi ana wong surak-surak: kuwi pengantèné! Pada petuken! Prawan-prawan mau pada tangi lan nata ontyor-ontyoré. Prawan-prawan sing bodo terus nembung marang sing wityaksana: Kita pada wènèhana lengamu setitik, awit ontyor kita pada arep mati. Nanging prawan-prawan sing wityaksana pada nyauri karo ngomong: Aja, mengko ora nyukupi kanggo kita lan kowé. Aluwung pada lungaa menyang enggoné sing adol lan tukua kanggo awakmu déwé. Waktu ijik pada lunga tuku lenga, pengantèn teka lan sing wis siap pada bareng pengantèn mlebu ing pésta, lawangé terus dikantying. Sakwisé mengkono prawan-prawan liyané ya teka lan ngomong: Bendara, bendara, kita dibukakké lawangé! Nanging pengantèné nyauri, tembungé: Sak temené Aku ngomong marang kowé: Aku ora kenal karo kowé. Mulané pada jaga-jagaa, awit kowé pada ora ngerti dinané lan wantyiné.” “Awit bab kuwi kayadéné wong sing arep lelungan menyang negara mantya, terus ngundangi abdi-abdiné lan masrahké bandané marang abdi-abdiné mau. Marang sing siji bendara kuwi ngekèki limang talénta, marang sijiné rong talénta lan marang sijiné menèh sak talénta, siji lan sijiné miturut kesaguhané déwé-déwé, lan bendara mau terus budal. Sing nampa limang talénta terus lunga, mlaku dagang nganggo duwité kuwi lan pada olèh bati limang talénta. Mengkono uga sing nampa rong talénta ya pada olèh bati rong talénta. Nanging sing nampa sak talénta kuwi lunga ngeduk lemah nggawé juglangan lan nyimpen duwité bendarané. Sakwisé suwé bendarané abdiné mau mulih, terus itung-itungan karo abdi-abdiné. Sing nampa limang talénta masrahaké batiné limang talénta, karo ngomong: Bendara, Panjenengan masrahké limang talénta marang kula; iki kula olèh bati limang talénta. Bendarané ngomong marang batur kuwi: Apik, hé abdi sing betyik lan temen; kowé wis temen kanggo perkara sing tyilik, kowé bakal tak pertyaya perkara sing gedé; maraa mlebua mèlu ngrasaké kebungahané bendaramu. Sing nampa rong talénta uga maju, karo ngomong: Bendara, Panjenengan masrahké rong talénta marang kula; kula olèh bati rong talénta. Bendarané omong marang batur kuwi: Apik, hé abdi sing betyik lan temen; kowé wis temen kanggo perkara sing tyilik, kowé bakal tak pertyaya perkara sing gedé; maraa mlebua mèlu ngrasaké kebungahané bendaramu. Sing nampa sak talénta uga terus maju karo ngomong: Bendara, kula ngerti, yèn panjenengan kuwi wong kereng sing manèni ing panggonan sing ora panjenengan sebari lan njukuki sangka panggonan sing ora panjenengan tanduri. Mila kula karo wedi, kula terus lunga nyimpen talénta panjenengan ing njeruhné lemah. Iki panjenengan tampani apa sing dadi duwèké panjenengan! Bendarané terus nyauri: Hé, abdi sing ala lan kesèt, kowé wis ngerti, yèn aku manèni ing panggonan sing ora tak sebari lan nglumpukké sangka panggonan sing ora tak tanduri. Yèn mengkono, kowé kuduné masrahké duwitku marang wong sing nglakokké duwit lan yèn aku teka aku nampani bali, kuwi uga sak anakané. Mulané taléntané kuwi jaluken, terus wènèhna marang sing nduwé sepuluh talénta kuwi. Awit sapa sing nduwé, bakal dikèki lan bakal nduwé nganti lubèr-lubèr. Nanging sangka wong sing ora nduwé, bakal dijukuk sembarang duwèké kabèh. Lan abdi sing tanpa guna kuwi untyalna menyang pepeteng sing peteng déwé. Ing kono bakal ana tangis lan keroté untu.” “Mbésuk yèn Putrané Manungsa teka nganggo kamulyan-Né lan sak kabèhé mulékat pada mèlu, Panjenengané terus njagong ing dampar kamulyan-Né. Sak kabèhé bangsa terus bakal tak klumpukké ing ngarepé lan Panjenengané bakal misah-misahké bangsa-bangsa kuwi siji lan sijiné, kayadéné pangon enggoné misah-misahké wedus gèmbèl karo wedus lan pangon kuwi mapanké wedus gèmbèl ing tengené, nanging wedus ing kiwané. Terus ratu bakal ngomong marang sing ana tengené: Hé, para sing kaberkahan karo Bapak-Ku, maraa, pada tampanana warisan Kraton, sing wis dityawiské marang kowé wiwit kedadiané jagat. Awit waktu Aku ngelih, kowé ngekèki mangan Aku; waktu Aku ngelak, kowé ngekèki ngombé Aku; waktu Aku dadi wong mantya, kowé ngekèki inepan Aku; waktu Aku wuda, kowé ngekèki salin Aku, waktu Aku lara, kowé niliki Aku; waktu Aku diukum, kowé niliki nemoni Aku. Ing kono para wong sing mlakuné bener kuwi bakal pada ngomong: Gusti, waktu kapan kita ngerti Panjenengan ngelih terus kita ngekèki mangan, utawa ngelak terus kita ngekèki ngombé? Kapan kita ngerti Panjenengan dadi wong mantya terus ngekèki inepan, utawa wuda terus kita ngekèki salin? Kapan kita ngerti Panjenengan lara utawa diukum, terus kita teka nemoni Panjenengan? Ratu nyauri, tembungé marang wong-wong kuwi: Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sak pira sing kok tindakké marang salah siji sangka sedulur-sedulurku sing tyilik déwé iki, kuwi kowé nindakké kanggo Aku. Sakwisé mengkono Panjenengané ya bakal ngomong marang ing kiwané: Hé wong sing pada kena karo bebendu, minggira sangka ngarep-Ku, menyang ing geni langgeng, sing wis dityawiské kanggo iblis lan para mulékaté. Awit waktu Aku ngelih, kowé ora ngekèki mangan Aku; waktu Aku ngelak, kowé ora ngekèki ngombé; waktu Aku dadi wong mantya, kowé ora nampani Aku ing brayatmu; waktu Aku wuda kowé ora ngekèki klambi Aku; waktu Aku lara lan ing paukuman, kowé ora niliki Aku. Ing kono wong-wong mau ya bakal pada nyauri karo ngomong: Gusti, waktu apa kita ngerti Panjenengan ngelih, utawa ngelak, utawa mantya, utawa wuda utawa lara, utawa diukum lan kita ora ngladèni Panjenengan? Panjenengané terus bakal nyauri wong-wong mau karo ngomong: Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé, sak pira sing ora kok tindakké marang sing tyilik déwé iki, kuwi ya ora kok tindakké kanggo Aku. Lan wong-wong kuwi bakal pada mlebu ing paukuman langgeng, nanging para wong sing mlakuné bener bakal mlebu ing urip langgeng.” Sakwisé Yésus mungkasi piwulangé kabèh kuwi mau, terus ngomong marang para muridé, “Kowé pada mengertèni, yèn rong dina menèh nyandak dinané riyaya Paskah lan Putrané Manungsa bakal dipasrahké supaya dipentèng.” Ing waktu semono para pengarepé imam lan para pemimpiné bangsa pada nglumpuk ing omahé imam gedé Kayafas, rembukan bab enggoné arep nyekel Yésus karo tyara dikenèng lan matèni Panjenengané. Nanging pada ngomong: “Aja pinuju ing riyaya supaya aja ndadèkké gègèr ing tengahé umat.” Waktu Yésus ing Bétania, ing omahé Simon sing lara lépra kuwi, ana wong wadon sing teka ing ngarepé Yésus, nggawa botol isi lenga jebat sing larang regané, terus diesoké ing sirahé Yésus, waktu ijik njagong mangan. Para murid bareng weruh pada muring-muring, tembungé: “Apa karepé nindakké boros kuwi? Awit lenga kuwi apa ora kena didol payu larang lan disumbangké marang wong-wong mlarat.” Nanging Yésus weruh, terus ngomong marang para murid: “Kenèng apa kowé pada ngganggu-gawé wong wadon iki? Awit penggawé betyik sing ditindakké marang Aku. Wong-wong mlarat kuwi selawasé ana karo kowé, nanging ora selawasé Aku ana karo kowé. Awit enggoné ngesokké lenga ing awakku kuwi, kanggo nyawiské enggon-Ku bakal dikubur. Sak temené Aku ngomong marang kowé, ing ngendi waé Injil iki diwartakké ing sak ubengé jagat, apa sing ditindakké kuwi bakal dityritakké uga kanggo pengéling-éling marang wong wadon kuwi.” Sakwisé kuwi salah sakwijiné murid rolas, sing jenengé Yudas Iskariot, marani para pengarepé imam lan ngomong: “Sampéyan arep ngekèki apa marang kula, supaya kula masrahaké wong kuwi marang sampéyan?” Para pengarepé imam terus ngelungké telung puluh sèkel slaka marang Yudas. Lan wiwit waktu kuwi Yudas golèk waktu sing tyotyok kanggo masrahké Yésus. Ing dina wiwitané Riyaya Roti tanpa ragi, para muridé pada teka ing ngarepé Yésus lan ngomong: “Gusti ngarepké ing ngendi anggèn kita nyawiské panggonan kanggo mangan Paskah?” Panjenengané ngomong: “Pada menyanga nang kuta, menyang enggoné si Anu lan ngomonga: Préntahé Guru: wantyi-Ku wis tyedak, Aku arep ngramèkaké Paskah karo para sedulur-Ku ing omahmu.” Para murid terus nindakké kaya sing dipréntahké karo Yésus lan nyawiské Paskah. Bareng wis soré, Panjenengané njagong mangan bebarengan karo para muridé rolas. Lan waktu pada mangan, Panjenengané ngomong: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, yèn salah siji sangka tengahmu bakal ngiyanati Aku.” Para murid pada sedih banget lan wiwit pada ngomong blaka siji genti-gentèn: “Duduk kula, ta, Gusti?” Semauré, Panjenengané ngomong: “Sing bebarengan karo Aku nyelupké tangan ing mangkok iki, ya kuwi sing bakal ngiyanati Aku. Putrané Manungsa pantyèn bakal lunga, kaya sing ketulis kanggo Panjenengané, nanging tyilaka wong sing awit sangka pokal-gawéné Putrané Manungsa dipasrahké. Sak umpama wong kuwi ora dilairké, kuwi luwih betyik.” Yudas sing bakal ngiyanati Panjenengané terus ngomong: “Duduk kula, ta, Guru?” Panjenengané ngomong marang Yudas: “Kowé wis ngomong déwé!” Waktu pada mangan, Yésus njupuk roti lan sakwisé ndedonga, terus nyuwil-nyuwil roti kuwi lan ngekèkké marang para murid lan ngomong: “Pada tampanana, panganen, iki badan-Ku.” Panjenengané terus njupuk tuwung lan sakwisé ndedonga terus ngekèkké marang para muridé, tembungé: “Pada ngombéa kabèh sangka tuwung iki. Awit iki getih-Ku, getihé perjanjian sing dikutahké kanggo wong okèh, kanggo pangapurané dosa. Nanging Aku ngomong marang kowé: Wiwit saiki Aku ora bakal ngombé menèh pametuné wit anggur iki, nganti tekan wantyiné Aku lan kowé pada ngombé sing anyar ing Kratoné Bapak-Ku.” Sakwisé pada nyanyi kidung pamuji, terus pada budal menyang gunung Saitun. Yésus terus ngomong marang para muridé: “Ing mbengi iki kowé kabèh bakal pada ninggalké Aku. Awit wis ketulis, ngéné: Aku bakal nggepuk juru pangoné lan wedus-wedusé ing kumpulané bakal dibuyaraké. Nanging sakwisé Aku tangi, Aku bakal ndisiki kowé kabèh menyang Galiléa.” Pétrus terus ngomong marang Panjenengané: “Senajan kabèh pada ninggalké marang Gusti, babar pisan kula ora arep ninggalké.” Tembungé Yésus marang Pétrus: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: Ing mbengi iki, sak durungé pitik jago kluruk, kowé bakal nyélaki Aku kaping telu.” Pétrus ngomong marang Panjenengané: “Senajan kula kudu mati bareng karo Gusti, kula ora arep nyélaki Gusti.” Para muridé kabèh ya pada ngomong kaya mengkono. Yésus terus lunga karo para muridé menyang ing panggonan sing diarani Gètsémani lan Panjenengané ngomong marang para murid: “Pada lungguh ing kéné, Aku lunga mrana perlu ndedonga.” Panjenengané ngajak Pétrus lan anaké Sebédéus loro, Panjenengané terus wiwit kasusahan ing ati lan ndredek. Panjenengané terus ngomong marang muridé telu mau: “Atiku sedih banget, nganti kaya arep pati. Pada tetepana ing kéné lan pada jaga-jagaa ngantyani Aku.” Panjenengané terus lunga maju setitik sendeku lan ndedonga, karo ngomong: “Duh, Bapak Kula, yèn dililani, supaya tuwung kuwi sumingkira sangka Kula, nanging aja awit sangka karep Kula sing dadi, nanging karepé Panjenengan sing kudu dadi.” Panjenengané terus nemoni murid mau lan pada ketemu turu. Panjenengané ngomong marang Pétrus: “Apa kowé pada ora kuwat melèk ngantyani Aku sak jam waé? Pada jaga-jagaa lan ndedongaa, supaya kowé aja kena ing panggoda. Roh kuwi pantyèn gelem nurut, nanging dagingé manungsa kuwi ringkih.” Sing kaping pindoné Panjenengané lunga menèh lan ndedonga: “Duh, Bapak Kula, yèn tuwung kuwi ora bisa sumingkir, kejaba Kula ombé, dadia karo sak karepé Panjenengan.” Lan waktu Panjenengané mbalik menèh, para murid pada turu, awit mripaté mbliyut abot. Panjenengané terus ninggalké para muridé menèh lunga ndedonga kaping teluné, pandongané pada kaya sing sak durungé. Sakwisé mengkono terus nemoni para muridé lan ngomong: “Apa kowé ijik pada turu lan ngasuh? Wis tekan wantyiné Putrané Manungsa dipasrahké marang tangané wong-wong dosa. Pada tangia, hayuk pada lunga, sing ngiyanati Aku wis tyedak.” Waktu Yésus ijik ngomong, Yudas, ya kuwi salah sijiné murid rolas, teka bebarengan karo wong golongan gedé kongkonané para pengarepé imam lan para pinituwané bangsa, karo nggawa pedang lan pentung. Nanging sing ngiyanati Panjenengané wis ngekèki tanda marang wong-wong mau karo ngomong: “Sing bakal tak ambung, ya kuwi wongé, tyekelen wong kuwi!” Lan Yudas terus teka ing ngarepé Yésus lan ngomong: “Mbagèkké keslametan, Rabbi,” lan ngambung Panjenengané. Yésus terus ngomong marang Yudas: “Hé, kantya, perlumu iki ta, kowé teka mréné?” Wong-wong mau terus pada maju lan nyekel Panjenengané. Salah siji sangka sing pada mèlu Yésus ngadek, tangané ngempakké pedangé lan nyabet abdiné imam gedé, merung kupingé. Yésus terus ngomong marang sing medang kuwi: “Pedangmu balèkna ing rangkané, awit kabèh wong sing nganggokké, bakal mati karo pedang. Utawa apa kok kira yèn Aku ora bisa njaluk marang Bapak-Ku lan Panjenengané sak nalika bakal ngirimké marang Aku mulékat luwih sangka rolas legion? Yèn mengkono, terus kepriyé enggoné katetepan tulisan-tulisan sing ndunungké yèn pantyèn kudu kelakon kaya mengkono kuwi?” Ing waktu kuwi Yésus ngomong marang wong okèh mau: “Kowé pada teka arep nyekel Aku, kok kaya ngadepi bégal karo nganggo pedang lan pentung? Nanging saben dina Aku lungguh lan mulangi ing Griya Sutyi lan kowé ora nyekel Aku. Nanging kabèh iki kelakon supaya katetepan tulisan-tulisané para nabi.” Para murid kabèh terus pada ninggal Panjenengané lan pada mlayu sumingkir. Para sing nyekel Yésus terus nuntun Panjenengané menyang omahé imam gedé Kayafas. Ing kono para juru Torèt lan para pinituwa wis pada nglumpuk. Pétrus ngetutké Panjenengané sangka kadohan nganti tekan plataran omahé imam gedé lan bareng wis mlebu terus lungguh ing antarané para abdi, arep weruh kepriyé kedadiané perkara. Para pengarepé imam, malah sak kabèhé pangwasa hukum Agama pada golèk seksi palsu sing nglawan Yésus, supaya bisa matèni Panjenengané, nanging pada ora bisa nemu, senajan okèh seksi palsu sing pada maju. Ana loro sing maju, lan ngomong: “Wong kuwi naté tyerita: Aku bisa mbubrah Griyané Gusti Allah lan bisa mbangun menèh sak njeruhné telung dina.” Imam gedé terus ngadek lan ngomong marang Panjenengané: “Apa kowé ora nyauri apa-apa marang pandakwané seksi-seksi iki?” Nanging Yésus meneng waé. Imam gedé terus ngomong marang Panjenengané: “Kanggo Gusti Allah sing maha urip, kowé ngomonga marang kita, apa kowé kuwi Kristus, Putrané Gusti Allah?” Yésus ngomong marang imam gedé: “Kowé wis nyebutké. Nanging Aku ngomong marang kowé kabèh: Wiwit saiki kowé pada weruh Putrané Manungsa njagong ing sak tengené Sing Mahakwasa lan teka numpak mégané langit.” Ing kono imam gedé terus nyuwèk penganggoné lan ngomong: “Wong iki ngutyapké ngèlèk-èlèkké Gusti Allah. Kenèng apa kita kok ijik mbutuhké seksi-seksi? Saiki sampéyan wis krungu enggoné ora ngajèni. Kepriyé panimbang sampéyan?” Wong-wong pada nyauri karo ngomong: “Wong kuwi kudu diukum mati.” Terus pada ngidoni rupané lan njotosi Panjenengané; nanging liyané napuki karo ngomong: “Hé, Kristus, tyoba omongna marang kita, sapa sing napuk kowé?” Waktu semono Pétrus lungguh ing njaba, ing plataran. Terus ana sakwijiné abdi wadon sing nekani lan ngomong: “Sampéyan ya mèlu karo Yésus, wong Galiléa kuwi?” Nanging Pétrus sélak ing ngarepé wong kabèh, tembungé: “Kula ora ngerti sampéyan kuwi omong apa.” Bareng dèwèké menyang lawang gapura, ana abdi liyané sing weruh, terus omong karo wong-wong ing kono: “Wong iki ya mèlu Yésus, wong Nasarèt kuwi.” Nanging Pétrus sélak menèh karo sumpah: “Kula ora kenal karo wong kuwi.” Ora let suwé wong-wong sing pada ngadek ing kono pada marani Pétrus lan ngomong: “Sak temen-temené kowé ya tunggalé wong kuwi, omonganmu tyeta ngétokké yèn kowé kuwi sapa.” Pétrus terus wiwit nyepatani awaké déwé lan sumpah: “Kula ora kenal karo wong kuwi.” Ing waktu kuwi uga terus ana pitik jago kluruk. Pétrus terus kèlingan tembungé Yésus marang dèwèké: “Sak durungé pitik jago kluruk, kowé wis nyélaki Aku kaping telu.” Mulané terus metu lan nangis kelara-lara. Bareng wis ésuk, pengarepé imam kabèh lan pemimpiné bangsa pada nglumpuk lan gawé putusan kanggo Yésus, arep matèni Panjenengané. Lan sakwisé mbanda Panjenengané, wong-wong kuwi terus nuntun Panjenengané lan masrahké marang Pilatus, gubernur ing panggonan kono. Waktu Yudas, murid sing ngiyanati kuwi weruh Panjenengané bakal dipatèni, banjur getun keduwung, terus mbalèkké duwit telung puluh sèkel slaka marang para pengarepé imam lan pinituwa, karo ngomong: “Kula nggawé dosa, karo ngekèkké getih resik.” Nanging wong-wong kuwi pada nyauri: “Apa urusané kuwi karo kita sak kantya? Mestiné kowé déwé sing ngrampungké perkara kuwi!” Lan karo nguntyalké duwité kuwi ana sak njeruhné Griya Sutyi, Yudas sumingkir sangka kono lan nggantung. Para pengarepé imam pada njupuki duwit mau lan pada omong: “Duwit iki ora kena dilebokké ing peti pisungsung, awit iki duwit getih.” Sakwisé pada rembukan terus kanggo tuku keboné tukang kendi nganggo duwit kuwi kanggo kuburané wong-wong mantya. Mulané lemah mau saiki dijenengké: Lemah Getih. Sing mengkono kuwi dadi wis katetepan tembungé lantaran Yérémia sing ngomong: “Pada nampani duwit telung puluh sèkel slaka, ya kuwi ajiné wong miturut pernatan rega ing tengahé turunané Israèl, lan duwit mau terus ditukokké keboné tukang kendi, kaya enggoné Gusti ngongkon marang aku.” Yésus terus diadepaké ing ngarepé gubernur lan gubernur terus takon Panjenengané karo ngomong: “Apa sampéyan ratuné wong Ju?” Yésus ngomong: “Sampéyan déwé nganggep mengkono.” Nanging kanggo gugatan marang Panjenengané karo para pengarepé imam lan para pinituwa, Panjenengané ora nyauri apa-apa. Pilatus terus ngomong marang Panjenengané: “Apa Panjenengan ora ngrungokké gugatané para seksi sing sak méné okèhé kuwi?” Panjenengané ora nyauri, nganti ndadèkké nggumuné Pilatus. Lan ing saben waktu riyaya kaya adaté gubernur nglilani ngetokké tawanan siji sing dikarepké wong okèh. Nanging ing waktu kuwi ana wong siji sing kesuwur alané, sing jenengé (Yésus) Barabas. Awit wong-wong wis pada nglumpuk, Pilatus ngomong marang wong-wong kuwi: “Sapa sing kok karepaké supaya tak etokké, (Yésus) Barabas, apa Yésus sing disebut Kristus?” Awit Pilatus wis weruh, yèn wong-wong kuwi pada masrahké Panjenengané awit sangka sengité atiné. Nalika Pilatus ijik njagong ing kursi pengadilan, bojoné kongkonan ngomong: “Aja nganti sampéyan mèlu-mèlu ing perkara wong bener kuwi, awit mau mbengi nggawé susah kula njeruhné ngimpi awit Panjenengané.” Nanging para pengarepé imam lan para pinituwa, pada ngojok-ojoki wong okèh supaya njaluk Barabas dietokké lan Yésus diukum pati. Gubernur terus nyauri lan ngomong marang wong okèh kuwi: “Sangka antarané wong loro kuwi sapa sing kok karepaké supaya tak etokké?” Wong okèh terus ngomong: “Barabas!” Pilatus takon menèh: “Yèn mengkono apa sing kudu tak tindakké kanggo Yésus sing disebut Kristus kuwi?” Kabèh pada ngomong: “Wong kuwi kudu dipentèng!” Nanging Pilatus ngomong: “Ala apa sing wis ditindakké wong iki?” Nanging wong okèh kuwi mundak banter mbengoké, tembungé: “Wong kuwi kudu dipentèng!” Bareng Pilatus weruh, yèn ngupayané bakal tanpa guna, nanging malah wiwit gègèran, Panjenengané terus njaluk banyu lan wisuh tangan ing ngarepé wong okèh kuwi karo ngomong: “Aku ora kesalahan kanggo getihé wong iki; pada rampungna déwé!” Lan wong kabèh pada nyauri karo ngomong: “Getihé tibaa ing kita lan anak-anak kita.” Pilatus terus ngetyulké Barabas nuruti karepé wong okèh kuwi lan sakwisé nindakké paukuman nggepuki marang Yésus, piyambaké terus masrahké Yésus supaya dipentèng. Para suradaduné gubernur terus nuntun Yésus mlebu ing gedong pengadilan lan nglumpukké suradadu kabèh ngepung Panjenengané. Lan sakwisé ngutyuli jubahé, para suradadu kuwi terus nganggokké jubah wungu marang Panjenengané, lan pada ngenam makuta eri dienggoké ing sirahé, uga ing tangané tengen dityekeli glagah. Terus pada sendeku ing ngarepé karo moyoki, tembungé: “Mbagèkké keslametan, duh Ratuné wong Ju!” Lan karo ngidoni Panjenengané, terus pada njupuk glagahé kuwi mau lan digebukké ing sirahé. Sakwisé pada moyoki Panjenengané, terus pada ngutyuli jubahé lan nganggokké penganggoné Panjenengané, terus ngarak Panjenengané metu arep dipentèng. Waktu pada mlaku metu menyang njabané kuta, kepetuk wong sangka Kiréne, sing jenengé Simon. Para suradadu meksa wong kuwi supaya manggul salipé Yésus. Mlakuné terus tekan panggonan sing diarani Golgota, tegesé panggonan tyumplung sirah. Pada ngekèki ngombé Panjenengané anggur sing dityampuri peru; lan bareng diityipi, Panjenengané ora gelem ngombé. Sakwisé pada nyalip Panjenengané, para suradadu terus pada ngedum-edum jubahé karo dilotré. Para suradadu terus pada lungguh, njaga Panjenengané. Lan pada masang ndakwa bab kesalahané Panjenengané karo tulisan ing sak nduwuré sirahé, uniné: “Iki Yésus, Ratuné wong Ju.” Nalika semono ana bégal loro dipentèng bareng karo Panjenengané, siji ing tengen, sijiné ing kiwa. Lan wong-wong sing pada liwat, pada ngèlèk-èlèk marang Yésus, karo gèdèk-gèdèk lan pada ngomong: “Hé, kowé, sing arep mbubrah Griya Sutyi lan mbangun sak njeruhné telung dina, slametna awakmu déwé: Nanging yèn kowé kuwi Putrané Gusti Allah, muduna sangka salip!” Mengkono uga para pengarepé imam pada moyoki bareng karo para juru Torèt lan para pinituwa, tembungé: “Wong kuwi wis nylametké wong liyané, nanging nylametké awaké déwé ora bisa! Yèn wong kuwi ratuné Israèl, saiki muduna sangka salip lan kita bakal pada pertyaya. Wong kuwi wis pertyaya marang Gusti Allah, saiki bèn Gusti Allah sing nylametké, yèn pantyèn Panjenengané nyenengké ing ati-Né, awit wong kuwi apa ora wis omong: Aku Putrané Gusti Allah.” Uga bégal-bégal sing bareng dipentèng ya ngèlèk-èlèk Panjenengané mengkono. Wiwit jam rolas nganti tekan jam telu ana pepeteng sing nutupi sak tanah kabèh. Kira-kira jam telu, Yésus mbengok banter: “Eli, Eli, lama sabaktani?” Tegesé: Duh, Gusti Allah Kula, Gusti Allah Kula, kenèng apa Panjenengan ninggalké Kula? Krungu sing mengkono kuwi wong sing pada ngadek ing kono pada ngomong: “Wong iki ngundang Elia.” Sak nalika ana wong siji sangka antarané wong-wong kuwi mblayu, njupuk kembang karang lan sakwisé dityelupké anggur ketyut, diubetké ing glagah terus dityetyepké Panjenengané supaya diombé. Nanging wong-wong liyané pada ngomong: “Wis ta enengna waé, kita arep weruh, apa Elia teka nylametké wong kuwi.” Yésus terus mbengok banter, terus masrahké nyawané. Ing kono geberé Griya Sutyi suwèk dadi loro wiwit sangka nduwuré nganti tekan ngisor, lan ana lindu, lan puntuk-puntuk pada ambruk, uga kubur-kubur pada menga, lan okèh para sutyi sing wis pada mati, pada ditangèkké. Bareng wis pada metu sangka kubur lan sakwisé tanginé Panjenengané, para sutyi sing ditangèkké kuwi pada mlebu ing kuta sutyi lan pada ngétok marang wong okèh. Penggedéné para suradadu lan para sing njaga Yésus bebarengan pada ngrasaké lindu lan weruh apa sing wis kelakon, pada banget wediné lan pada ngomong ngéné: “Tenan Panjenengané kuwi Putrané Gusti Allah.” Ing kono ana wong wadon okèh sing pada nyawang sangka kadohan, ya kuwi wong-wong wadon sing pada mèlu Yésus sangka Galiléa, ngladèni Panjenengané. Ing antarané ya kuwi: Maria Makdaléna, lan Maria ibuné Yakobus lan Yosèf, lan ibuné anak-anaké Sebédéus. Bareng soré ana wong sugih teka sangka Arimatèa, sing jenengé Yosèf, sing uga wis dadi muridé Yésus, wong kuwi teka ing ngarepé Pilatus njaluk layoné Yésus. Pilatus terus ngongkon ngekèkké marang wong mau. Bareng Yosèf wis njupuk layoné, terus mbuntel layon kuwi nganggo mori putih sing resik. Terus ndèkèkké layon kuwi ing kuburané sing anyar, sing ditatah ing watu, lan sakwisé ngglundungké watu gedé ing lawangé kuburan, terus mulih. Maria Makdaléna lan Maria sijiné pada ing kono pada lungguh ing ngarep kuburan. Esuké, ya kuwi sakwisé dina tyetyawisan, para pengarepé imam lan para Farisi pada nglumpuk ing ngarepé Pilatus lan pada ngomong: “Ndara, kita pada éling, yèn wong tukang nasarké kuwi nalika ijik urip, tyerita mengkéné: ‘Sakwisé telung dina Aku bakal tangi.’ Awit sangka kuwi, supaya sampéyan mréntahké, supaya kuburané dijaga nganti tekan telung dina. Yèn ora mengkéné, bisa uga para muridé terus teka nyolong Panjenengané, banjur tyerita marang wong okèh: Panjenengané wis tangi sangka antarané wong mati, terus tukang nasarké sing kèri arep liwat ala tenimbang sing ndisik.” Tembungé Pilatus marang wong-wong mau: “Kowé pada tak lilani nggawa suradadu, pada lungaa, pada jaganen kaya sing kok karepaké.” Sakwisé pada budal, wong-wong kuwi pada njaga kuburan lan dibantu karo para suradadu nyègel watuné lawangé kuburan. Bareng dina sabat wis kliwat, ing wantyi ésuk mruput, arep tekané dina kaping pisan ing minggu kuwi, Maria Makdaléna karo Maria sijiné pada lunga niliki kuburan. Terus ana lindu gedé, awit ana mulékaté Gusti medun sangka langit lan nyedek ngglundungké watuné lawangé kuburan, terus dijagongi. Rupané kétok kaya klélap, penganggoné putih kaya salju. Awit sangka wediné marang mulékat, sing pada njaga gemeter wedi banget nganti kaya wong mati. Nanging mulékat mau ngomong marang wong-wong wadon kuwi: “Kowé aja pada wedi, awit aku ngerti, kowé pada nggolèki Yésus sing dipentèng kuwi. Panjenengané ora ing kéné, awit wis tangi, kaya sing wis diomongké. Pada mrénéa, delengen panggonané Panjenengané diglétakké. Lan gelis pada lungaa lan omongna marang para muridé, yèn Panjenengané wis tangi sangka antarané wong mati lan ngertènana, Panjenengané ndisiki kowé lunga menyang Galiléa. Ing kana, kowé bakal pada weruh Panjenengané. Ngertènana, Aku wis ngomong marang kowé.” Wong-wong wadon kuwi terus gelis-gelis pada lunga sangka kuburan karo wedi lan karo kabungahan gedé, pada mlayu arep ngekèki kabar marang para muridé Yésus. Sak nalika Yésus metuki wong-wong wadon kuwi lan ngomong: “Pada rahayu!” Terus pada nyedaki Panjenengané lan nyandak sikilé lan nyembah Panjenengané. Yésus terus ngomong marang wong-wong wadon kuwi: “Aja pada wedi. Pada lungaa, ngekèki kabar marang sedulur-sedulurku supaya pada menyang Galiléa, ing kana bakal pada weruh Aku.” Nalika wong-wong wadon kuwi pada budal, wong sing pada njaga pada mlebu ing kuta, ngomongi kabar marang para pengarepé imam, bab kabèh sing kelakon. Lan sakwisé ngumpul karo para pinituwa lan nggawé putusan, terus pada ngekèki duwit okèh marang para suradadu, lan tembungé: “Kowé pada ngomonga ngéné, ‘Ing wantyi mbengi para muridé pada teka nyolong layoné, nalika kita pada turu.’ Nanging yèn perkara iki dikrungu karo gubernur, kita bakal pada ngomong panjenengané, supaya kowé ora nemu kangèlan.” Bareng wis pada nampani duwité, para suradadu terus pada nglakoni kaya enggoné pada dikongkon. Lan nyeritakné kuwi kasebar ing antarané wong Ju nganti saiki. Para murid sewelas terus pada budal menyang Galiléa, menyang gunung sing wis dipréntahké Yésus marang para murid mau. Bareng pada weruh Panjenengané terus pada sujut, nanging muridé pada mangga-mara. Yésus terus nyedaki para muridé lan ngomong: “Sak kabèhé pangwasa ing swarga lan ing bumi wis dikèkké marang Aku. Mulané pada lungaa, sak kabèhé bangsa pada dadèkna murid-Ku, lan baptisen ing asmané sang Bapak, sang Putra lan sang Roh Sutyi lan pada wulangana netepi sembarang sing wis tak wulangké marang kowé kabèh. Ngertia, Aku ngantyani kowé ing saben dina, nganti tekan pungkasané jaman.” Iki wiwitané Injilé Yésus Kristus, Putrané Gusti Allah. Kaya sing wis ketulis ing kitabé nabi Yésaya: “Deleng, Aku ngutus kongkonan-Ku ing ngarepmu, sing bakal nyawiské dalanmu; ana swarané wong sing banter ing ara-ara samun: Pada tyawiské dalané Gusti, lentyengna dalan-dalan-Né.” Mengkono Yohanes Pembaptis tekané ing ara-ara samun lan ngundangké baptisan mratobat kanggo pangapurané dosa. Wong sak isiné panggonan Yudéa kabèh lan sak kabèhé wong sing manggon ing Yérusalèm, pada nemoni Yohanes lan pada dibaptis ing laut Yordan karo pada ngakoni dosané. Yohanes nganggo jubah wulu unta lan ing wetengé nganggo sabuk lulang, uga pangané walang lan madu alas. Nanging Yohanes kuwi uga nggelarké kabar karo ngomong: “Ing sakwisé aku, Panjenengané sing luwih kwasa tenimbangané aku teka; ndingkluk ngutyuli taliné sepatuné waé aku ora pantes. Aku mbaptis kowé karo banyu, nanging Panjenengané kuwi bakal mbaptis kowé karo Roh Sutyi.” Nalika semono Yésus teka sangka Nasarèt ing panggonan Galiléa lan Panjenengané terus dibaptis karo Yohanes ing laut Yordan. Sak nalika Panjenengané mentas sangka banyu, Panjenengané weruh langit mbiyak lan Roh sing dadi manuk dara mentylok ing Panjenengané. Terus ana swara sangka swarga: “Kowé kuwi anak-Ku sing Tak trésnani, sing ndadèkké senengé ati-Ku.” Sak nalika, Roh terus nggiring Panjenengané menyang ara-ara samun. Sak njeruhné patang puluh dina, Panjenengané ing kono digoda karo sétan. Panjenengané manggon bareng karo kéwan alas, nanging mulékat-mulékaté pada ngladèni. Sakwisé Yohanes dityekel, Yésus teka ing Galiléa, nggelarké Injilé Gusti Allah, lan ngomong: “Wis tekan wantyiné, Kratoné Gusti Allah wis tyedak, pada mratobata lan pertyayaa marang Injilé!” Nalika pinuju lunga nurut pinggir tlaga Galiléa, Yésus weruh Simon karo Andréas seduluré Simon, ijik pada nibakké jala ing tlaga, awit wong kuwi tukang golèk iwak. Yésus terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Hayuk, pada mèlua Aku. Aku bakal ndadèkké kowé tukang golèk wong.” Sak nalika terus pada ninggal jalané, pada mèlu Panjenengané. Bareng neruské mlakuné, Panjenengané weruh Yakobus, anaké Sebédéus lan Yohanes seduluré, ijik pada ing kapal, ndandani jalané. Sak nalika Panjenengané terus nyeluk wong-wong kuwi terus pada ninggal Sebédéus, bapaké, ing kapal karo para buruhé lan pada mèlu Panjenengané. Yésus lan para muridé terus pada tekan ing Kapernaum. Sak nalika ing dina sabat, Panjenengané gelis-gelis mlebu ing sinaguk lan mulangi. Wong-wong pada nggumun banget marang piwulangé, awit Panjenengané kuwi ngekèki piwulang karo pangwasa lan ora kaya para juru Torèt. Sak nalika ing sinaguk kono, dadakan ana wong sing kesurupan roh ala lan mbengok-mbengok, “Apa perkara kita karo Panjenengan, duh Yésus sangka Nasarèt! Panjenengan teka kuwi apa arep matèni kita? Kula ngerti Panjenengan kuwi sapa: Ya Panjenengané sing sutyi, tekané sangka Gusti Allah.” Nanging Yésus terus nyenèni roh ala kuwi karo ngomong: “Menenga, metua sangka wong kuwi!” Roh ala kuwi ngontang-ngantingké wong mau lan njerit karo swara banter terus metu sangka wong mau. Wong kabèh pada nggumun, nganti pada takon-takonan, karo ngomong: “Apa ta iki? Piwulang anyar karo pangwasa. Uga ngekèki préntah marang roh-roh ala lan kuwi ya pada miturut marang Panjenengané.” Kabar bab Panjenengané sak nalika terus kasebar ing endi-endi rata sak bawah Galiléa kabèh. Saknalika metu sangka sinaguk, Yésus karo Yakobus lan Yohanes terus gelis-gelis lunga menyang omahé Simon lan Andréas. Ibu maratuwané Simon ngglétak ngalami lara panas. Sak nalika para murid mau terus pada ngomong marang Panjenengané bab sing lara kuwi. Panjenengané terus nyedaki ibu mau lan nangèkké karo nggèrèt tangané; lan panasé terus ilang, terus ngladèni tamu-tamuné. Bareng soré, nalika srengéngé wis mingslep, wong-wong pada nggawa sak kabèhé wong sing pada ngalami lara lan ketèmpèlan digawa marang Panjenengané. Wong sak kuta kabèh pada uyel-uyelan ngumpul ing ngarep lawang. Panjenengané terus maraské wong okèh sing pada ngalami lara werna-werna lan nundungi demit okèh; lan Panjenengané ora nglilani para demit pada omong, awit wis pada kenal marang Panjenengané. Esuk mruput, nalika ijik peteng, Panjenengané tangi terus metu, terus lunga menyang panggonan sing sepi lan ndedonga ing kono. Simon lan sak kantyané pada nyusul nggolèki Panjenengané. Bareng wis ketemu Panjenengané, terus pada ngomong: “Wong kabèh pada nggolèki Panjenengan.” Panjenengané nyauri marang Simon sak kantyané: “Hayuk pada menyang panggonan liyané, menyang kuta-kuta sak kiwa-tengené kéné supaya Aku ya nggelarké piwulang ing kono, awit ya kuwi perluné enggon-Ku teka ing ndonya.” Panjenengané terus nggelarké piwulang ing bawah Galiléa kabèh, ing sinaguké wong-wong ing kono lan nundungi demit-demit. Ana wong sing ngalami lara lépra nemoni Yésus njaluk pitulungan marang Panjenengané karo sujut, ngomong: “Yèn Panjenengan gelem, Panjenengan bisa ngresiki reget kula.” Karo trenyuh awit welasé, Panjenengané ngelungké tangané lan ndemèk wong mau lan ngomong: “Aku gelem, mbirat najismu!” Sak nalika léprané ilang, sak nalika wong kuwi resik najisé. Panjenengané terus ngongkon wong kuwi sumingkir sak nalika lan diwanti-wanti karo tembungé: “Kowé aja nganti omong apa waé marang sapa waé, nanging lungaa, duduhna awakmu déwé marang imam lan masrahna kurban kaya sing wis dipréntahké karo Moses kanggo kesutyiané awakmu, kanggo paseksi marang wong-wong.” Nanging sakwisé sangka kono, wong mau wiwit ngabar-ngabarké lan nyebar-nyebarké lelakon mau menyang ngendi-endi, terus Panjenengané ora bisa mlebu ing kuta karo terang-terangan, nanging manggon ing njaba, ing panggonan sing sepi lan wong sangka endi-endi pada terus marani teka ing ngarepé. Let pirang dina, sakwisé Panjenengané teka menèh nang Kapernaum, wong-wong wis pada krungu kabar yèn Panjenengané ing omah. Terus okèh wong sing pada teka nglumpuk nganti ora ana panggonan menèh, uga ing ngarep lawang waé ya ora ana enggon; lan Panjenengané terus nggelarké pitutur marang sing pada nglumpuk kuwi. Ana wong-wong teka karo nggawa wong lumpuh, digotong wong papat, ditekakké marang Panjenengané. Awit pada ora bisa nggawa tekan ngarepé Panjenengané awit wong okèh, wong-wong kuwi pada mbukak payon ing sak nduwuré Panjenengané; lan sakwisé mbukak payon, wong-wong kuwi terus ngedunké ambèn panggonané sing lumpuh kuwi ngglétak. Bareng Yésus weruh pengandelé wong-wong mau, terus ngomong marang sing lumpuh: “Anakku, dosa-dosamu wis dingapura!” Nanging ana juru Torèt sing pada lungguh ing kono, lan pada mikir, Kenèng apa wong kuwi kok ngomong mengkono? Wong kuwi ora ngajèni marang Gusti Allah. Sapa sing kwasa ngapura dosa kejaba mung Gusti Allah piyambak? Sak nalika Yésus ing atiné weruh yèn kaya mengkono kuwi enggoné pada mikir, Panjenengané terus ngomong marang para juru Torèt kuwi: “Kenèng apa kowé pada nduwé pikiran sing kaya mengkono ing sak njeruhné atimu? Endi sing luwih gampang, omong marang sing lumpuh kuwi: Dosamu wis dingapura, apa omong: Tangia, peturonmu angkaten lan mlakua? Nanging supaya kowé pada ngerti, yèn Putrané Manungsa kuwi nduwé pangwasa kanggo ngapura dosa ing bumi,” - Panjenengané terus ngomong marang sing lumpuh, - “Aku ngomong marang kowé, ngadeka, peturonmu angkaten lan muliha menyang omahmu!” Sing lumpuh kuwi terus ngadek, sak nalika ngangkat ambèné lan lunga liwat ing ngarepé wong-wong, nganti wong kabèh pada nggumun lan terus ngluhurké Gusti Allah, karo pada ngomong: “Sing kaya mengkono kuwi kita pada durung tau weruh.” Yésus terus lunga menèh menyang pinggir tlaga; lan wong okèh kuwi kabèh pada nemoni Panjenengané terus mulangi marang wong-wong kuwi. Bareng liwat ing kono, Panjenengané weruh Lèwi, anaké Alféus lungguh ing kantor pajek. Panjenengané terus ngomong marang Lèwi: “Mèlua Aku!” Lèwi terus ngadek lan mèlu Panjenengané. Wantyi Panjenengané mangan ing omahé Lèwi; okèh juru pajek lan wong dosa pada mangan bareng karo Yésus lan para muridé, awit pantyèn ana wong okèh sing pada mèlu Panjenengané. Para juru Torèt sangka golongan Farisi bareng weruh yèn Panjenengané mangan karo wong-wong dosa lan para juru pajek, terus pada ngomong marang para muridé: “Kenèng apa wong kuwi kok mangan tyampur karo para juru pajek lan wong-wong dosa?” Bareng Yésus krungu, Panjenengané terus ngomong marang para juru Torèt kuwi: “Wong-wong waras ora mbutuhké dokter, nanging wong-wong lara kuwi sing mbutuhké. Aku teka ora supaya nyeluk wong-wong sing bener, nanging wong-wong dosa.” Nalika para muridé Yohanes lan para Farisi pinuju pada pasa; pada nemoni lan ngomong marang Panjenengané: “Kenèng apa para muridé Yohanes lan murid-muridé para Farisi pada pasa, nanging murid-murid Sampéyan kok pada ora pasa?” Yésus ngomong marang wong-wong mau: “Ora bisa ta tamu-tamu sing ngramèkaké pengantèn pada pasa, nalika pengantèn lanang ijik lungguhan bareng karo para dayohé? Sak suwéné ijik nyanding pengantèn lanang, tamu-tamu ora kena pasa. Nanging bakal tekan ing wantyiné, nalika pengantèn kejukuk sangka antarané para dayohé lan ing waktu kuwi wong-wong kuwi bakal pada pasa. Ora ana wong nambalké suwèkan mori anyar sing durung mengkeret marang sandangan lawas; yèn mengkono tambalané kain anyar mau bakal nyuwèkké, sing anyar nyuwèk sing lawas lan suwèké dadi luwih amba. Lan ora ana wong ngisèkké anggur anyar ing kantong kulit lawas; awit yèn mengkono angguré bakal ngrusak kantongané, terus dadia angguré uga kantongané bakal dadi rusak lan tanpa guna; nanging anggur anyar kuduné diwadahi ing kantong kulit sing anyar.” Ing sakwijiné dina sabat, Yésus lunga liwat kebon gandum; lan para muridé pada metiki gandum. Wong-wong Farisi terus pada ngomong marang Panjenengané: “Panjenengan weruh, awit apa wong-wong kuwi pada nindakké penggawéan sing ora dililani ing dina sabat?” Panjenengané terus ngomong marang wong-wong Farisi kuwi: “Apa kowé pada ora tau matya apa sing ditindakké karo Daved lan para sing mèlu, nalika ngalami kekurangan lan kaliren, kepriyé enggoné pada mlebu ing griyané Gusti Allah, nalika jamané imam gedé Abyatar lan mangan roti - sing ora dililani dipangan kejaba mung karo para imam - lan ya malah ngekèkké roti kuwi marang para sing mèlu?” Uga Panjenengané ngomong marang wong-wong Farisi: “Dina sabat kuwi dianakké kanggo manungsa, ora manungsa kanggo dina sabat. Mulané, Putrané Manungsa kuwi malah ya Gustiné dina sabat.” Yésus terus mlebu menèh ing sinaguk. Ing kono ana wong sing tangané mati sebelah. Wong-wong pada nyawang Panjenengané apa ya arep maraské wong kuwi ing dina sabat, supaya bisa pada nggugat Panjenengané. Panjenengané terus ngomong marang wong sing tangané mati sebelah kuwi: “Maraa, ngadeka ing tengah kéné!” Panjenengané terus ngomong marang wong-wong sing pada nyawang kuwi: “Ing dina sabat kuwi wong dipréntahké nindakké kabetyikan apa nindakké sing ala, nylametké nyawa apa matèni?” Nanging wong-wong kuwi pada meneng waé. Panjenengané terus weruh wong-wong ing sak kiwa-tengené karo nesu lan karo mangkel ing ati awit wangkoté atiné. Panjenengané ngomong marang sing tangané mati sebelah kuwi: “Tanganmu atungna!” Wong kuwi terus ngetungké lan tangané wis dipulihké. Wong-wong Farisi kuwi, bareng wis pada metu, sak nalika pada komplotan karo para golongané Hérodes gawé rantyamané, kepriyé bisané matèni Panjenengané. Yésus lan para muridé terus sumingkir lunga menyang tlaga; lan kumpulané wong okèh tyatyahé sangka Galiléa pada mèlu, semono uga sangka Yudéa, sangka Yérusalèm, sangka Iduméa lan sabrangé laut Yordan, uga sangka bawah Tirus lan Sidon. Kumpulané wong sing okèh tyatyahé kuwi pada nemoni Panjenengané, awit wis pada krungu bab samubarang sing ditindakké karo Panjenengané. Panjenengané terus ngongkon marang para muridé supaya nyawiské kapal kanggo Panjenengané awit wong okèh, supaya wong okèh kuwi ora ngesuk-ngesuk Panjenengané. Awit Panjenengané wis maraské wong okèh, mulané sak kabèhé wong sing ngalami lara pada desek-desekan maju nyedaki, kanggo bisané ndemèk Panjenengané. Roh-roh ala kuwi saben-saben weruh Panjenengané, terus pada sujut ing ngarepé lan ngomong sing banter: “Sampéyan kuwi Putrané Gusti Allah!” Nanging karo diwanti-wanti Panjenengané menging roh-roh ala supaya ora pada ngomongké bab Panjenengané. Yésus terus munggah ing gunung lan nyeluk wong-wong sing dikarepké lan wong-wong kuwi pada teka marang Panjenengané. Panjenengané netepaké wong rolas, sing disebut rasul-rasul karo Panjenengané, supaya pada mèlu Panjenengané lan diutus nggelarké Injil, lan pada dikèki pangwasa nundungi demit. Panjenengané netepaké wong rolas kuwi, ya kuwi: Simon, sing dikèki jeneng Pétrus, lan Yakobus, anaké Sebédéus lan Yohanes seduluré Yakobus lan Panjenengané ngekèki jenengé marang loro-loroné Boanèrges, sing tegesé anaké gluduk, lan Andréas, Filipus, Bartoloméus, Matius, Tomas, Yakobus, anaké Alféus, Tadéus, Simon wong Sélot, uga Yudas Iskariot, sing ngiyanati Panjenengané. Yésus terus mlebu ing sakwijiné omah, wong okèh terus teka menèh, nganti pada ora kober mangan. Bareng para seduluré pada krungu, terus pada marani arep ngajak Panjenengané sumingkir, awit Panjenengané kuwi diarani édan. Nanging para juru Torèt sing teka sangka Yérusalèm pada ngomong: “Panjenengané kuwi kesurupan Bèèlsébul, lan enggoné nundungi demit karo pitulungané penggedéné para demit.” Panjenengané terus nyeluk lan ngomongi wong-wong mau karo umpama: “Kepriyé bisané sétan nundungi sétan? Yèn ana kraton nglawan awaké déwé, kraton kuwi ora bisa tetep ngadek, lan yèn ana brayat petyah nglawan awaké déwé, brayat kuwi ora bisa lestari. Mengkono uga yèn sétan mbruntak nglawan awaké déwé lan dipetyah-petyah, sétan ora bakal tetep ana, nanging wis tekan ing pungkasané. Nanging ora ana wong bisa mlebu ing omahé wong sing rosa lan njukuki sembarangé barang duwèké, yèn wong sing rosa kuwi ora dibanda ndisik. Sakwisé mengkono terus bisa ngrampasi banda ing omahé. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sak kabèhé dosa lan ngolok-olok sing diutyapké karo anak-anaké manungsa bakal dingapura. Nanging, sapa waé sing ora ngajèni marang Roh Sutyi, ora bakal pada olèh ngapura ing sak lawas-lawasé, nanging kesalahan awit nindakké dosa sing langgeng.” Panjenengané ngomong mengkono, jalaran wong-wong mau pada ngarani yèn Panjenengané kanggonan roh ala. Ibuné lan sedulur-duluré terus pada teka; ngadek ing njaba, pada kongkonan wong ngomongi Panjenengané. Wong okèh pada lungguh ngubengi Panjenengané lan pada ngomong: “Kuwi ibu lan sedulur Panjenengan pada ing njaba nggolèki Panjenengan.” Panjenengané terus nyauri marang wong-wong kuwi: “Sapa ibuku lan sedulur-sedulurku?” Karo nyawang wong-wong sing pada lungguh ngubengi Panjenengané, terus ngomong: “Ya iki ibuku lan sedulur-sedulurku! Awit sapa sing nindakké karepé Gusti Allah, ya kuwi sedulurku lanang lan sedulurku wadon uga ibuku.” Yésus wiwit mulangi menèh ing pinggir tlaga. Wong okèh pada nglumpuk ing ngarepé, nganti Panjenengané munggah ing kapal sing ijik entas teka, terus njagong ing kono; nanging wong okèh kabèh pada ing daratan sak pinggiré tlaga. Panjenengané terus mulangké perkara okèh marang wong-wong kuwi nganggo semonan. Ing piwulangé kuwi, Panjenengané ngomong marang wong-wong mau, “Pada rungokna! Ana wong metu arep nyebar wiji. Nalika nyebar, sebarané kuwi sak bagéan tiba ing pinggir dalan, lan manuk-manuk terus teka lan nutuli wiji-wiji kuwi nganti entèk. Liyané tiba ing lemah sing tyampuran watu, ing kono lemahé ora okèh; sak nalika wiji-wiji kuwi tukul, awit lemahé tipis. Bareng srengéngé mundak duwur, terus mati awit panas lan awit ora nduwé oyoté, nganti dadi garing. Ana menèh sing tiba ing eri-eri, lan eriné tukul dadi duwur lan sebarané ketyepit banget, sak nalika mati lan ora ngetokké woh. Nanging liyané tiba ing lemah sing apik lan terus ngetokké woh; awit tukul subur, sak nalika ngetokké woh; ana sing tikel telung puluh, ana sing tikel suwidak, ana sing tikel 100.” Panjenengané terus ngomong: “Sapa sing nduwé kuping kanggo ngrungokké, kuwi rungokna!” Nalika Panjenengané dèwèkan, para muridé rolas kuwi pada njaluk ngerti bab semonan mau. Panjenengané terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Kowé kabèh wis pada dikèki wewadiné Kratoné Gusti Allah, nanging kanggo wong-wong njaba samubarang didunungké nganggo semonan, supaya: Senajan pantyèn ndeleng, nanging pada ora weruh; senajan pantyèn ngrungokké, nanging pada ora ngerti, supaya karo mengkono kuwi ora pada mratobat lan dikèki ngapura.” Panjenengané terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Kowé apa pada ora ngerti semonan iki? Terus kepriyé enggonmu ngerti sak kabèhé semonan liyané? Wong sing nyebar kuwi nyebar tembungé Gusti. Nanging wong-wong ing pinggir dalan, panggonan disebari tembungé Gusti, ya kuwi wong-wong sing pada ngrungokké tembungé Gusti; sak nalika sétan teka ngentèkké tembungé Gusti sing ijik entas waé disebar. Mengkono uga, sing disebar ing lemah sing tyampuran watu-watu, ya kuwi wong-wong sing nalika krungu tembungé Gusti, terus sak nalika nampani tembungé Gusti kuwi karo bungah. Nanging tembungé kuwi ora ngoyot ing atiné; dadi nampané tembungé Gusti mau mung tahan sedilut waé; karo mengkono, bareng kelakon ana penggawé ala lan dikuya-kuya awit sangka tembungé Gusti kuwi, wong-wong mau sak nalika pada murtad. Nanging wong liya-liyané, ya kuwi sing disebar ing eri-eri, kuwi wong-wong sing pada ngrungokké tembungé Gusti, nanging sumelangé urip ing ndonya lan godané kasugihan lan kemilikan marang perkara-perkara liyané terus nlusup lan ngendih tembungé Gusti kuwi, nganti dadi ora ngetokké woh. Kanggo sing disebar ing lemah sing apik, ya kuwi wong-wong sing ngrungokké lan nampani tembungé, uga ngetokké woh, sing siji tikel telung puluh, lan sijiné tikel suwidak, lan sijiné menèh tikel 100.” Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Dimar kuwi ora didèkèkké ing sak ngisoré gentong utawa didèkèkké ing ngisor ambèn ta? Apa ora ditumpangké ing tyagak dimar? Awit ora ana barang sing ketutup kejaba supaya kebukak lan ora ana barang sing didelikké sing ora bakal dibukakké. Sapa sing nduwé kuping kanggo ngrungokké kuwi rungokna!” Panjenengané terus ngomong menèh: “Pada titènana, apa sing pada kok krungu. Ukuran sing kok enggo ngukur, bakal kanggo ngukur kowé; malah kanggo kowé ukurané bakal ditambahi. Awit sapa sing nduwé, bakal dikèki, lan sapa sing ora nduwé, uga apa sing dadi duwèké bakal dijikuk.” Yésus terus ngomong: “Bab Kratoné Gusti Allah kuwi kaya ngéné: Kenèng dipadakké kaya wong sing nyebar wiji ing lemah, ing wantyi mbengi wong mau turu lan ing wantyi awan tangi, nanging wiji kuwi tukul lan mundak gede lan wongé kuwi déwé ora ngerti kepriyé kedadiané. Bumi kuwi déwé ngetokké woh, wiwitan rupa gagang, terus pentilé, terus gandumé sing mentes ing gagangé. Yèn wohé wis tuwa, wong kuwi terus ngenèni, awit wis tekan wantyiné panèn.” Yésus terus ngomong: “Kratoné Gusti Allah kuwi kita umpamakké apa, utawa kita gambaraké nganggo semonan apa? Kraton kuwi kayadéné wiji sesawi sing nalika disebar ing lemah, kuwi wujudé tyilik déwé sangka sak kabèhé wiji ing bumi. Nanging bareng wis disebar, terus tukul lan dadi gedé déwé sangka sak kabèhé tanduran lan ngetokké pang sing gedé-gedé, nganti manuk-manuk ing awang-awang pada bisa nusuh ing pangayomané.” Nganggo semonan okèh sing kaya mengkono kuwi, Panjenengané nggelarké tembungé Gusti marang wong-wong kuwi, miturut karo sak dunungé pangertèné, lan Panjenengané ora ngomong tanpa semonan marang wong-wong kuwi, nanging marang para muridé déwé, Panjenengané nerangké samubarang karo tyara séjé déwé. Ing dina kuwi bareng wis surup, Yésus ngomong marang para muridé: “Hayuk pada budal nyabrang.” Lan ninggal wong okèh, para murid terus pada mèlu Panjenengané sing wis ing kapal bebarengan karo prau-prau liyané. Terus ana lésus sing gedé, lan ombaké ngebyuki prau, nganti prauné mèh kebak banyu. Nanging Yésus ing mburi turu nganggo bantal. Para murid terus nggugah Panjenengané lan ngomong: “Guru, apa Panjenengan ora perduli, yèn kita pada tyilaka?” Sakwisé tangi, Panjenengané terus nyenèni anginé karo banter lan ngomong marang tlaga: “Sirepa! Antenga!” Anginé terus sirep lan tlagané dadi anteng. Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Kenèng apa kowé pada wedi? Apa kowé pada ora pertyaya?” Para murid dadi wedi banget lan pada rembukan: “Sejatiné Panjenengané kuwi sapa ta, nganti angin lan tlaga waé pada mbangun turut marang tembungé?” Terus Yésus lan para muridé pada tekan sabrangé tlaga, ing bawahé wong Gerasa. Ijik waé Panjenengané medun sangka kapal, ana wong sing ketèmpèlan roh ala sangka kuburan, metuki. Wong mau manggon ing kuburan lan ora ana wong siji waé sing bisa mbanda wong mau, senajan nganggo ranté pisan, awit wong kuwi sikilé lan tangané wis kerep diranté, nanging ranténé dipedot, awit kuwi ora ana siji waé wong sing bisa nelukké. Awan wengi wong kuwi terus ing kuburan lan gunung-gunung karo bengak-bengok lan ngantemi awaké déwé nganggo watu. Bareng weruh Yésus sangka kadohan, wong mau terus mblayu lan nyembah Panjenengané, lan mbengok banter: “Apa urusan Panjenengan karo kula, duh, Yésus, Putrané Gusti Allah sing Mahaluhur? Kanggo asmané Gusti Allah, aja nganti nyèksa kula!” Wong mau ngomong mengkono, jalaran Panjenengané ngomong: “Metua sangka wong kuwi, hé, roh ala!” Panjenengané terus takon marang wong kuwi: “Sapa jenengmu?” Wong kuwi terus ngomong: “Jenengé kula Legion, awit kula kuwi okèh.” Wong kuwi karo ndesek njaluk supaya Panjenengané ora nundungi roh-roh ala kuwi sangka panggonan kono. Ing kono ana babi sak grombolan gedé ijik pada golèk pangan ing èrèng-èrèng gunung. Roh-roh ala kuwi terus pada njaluk marang Panjenengané karo ngomong: “Panjenengan mrèntaha supaya kita pada ngalih ing babi-babi kuwi, babi-babi kuwi kita arep leboni.” Yésus nglilani roh-roh ala kuwi; lan roh-roh ala mau terus pada metu terus mlebu ing babi-babi kuwi; grombolan babi mau terus gembruduk medun liwat èrèng-èrèng sing nuju njegur tlaga, tyatyahé 2000 babi, lan pada kelep ing kono. Para sing angon babi-babi mau terus pada mblayu ngekèki kabar marang wong-wong ing kuta lan ing kampung-kampung sak kiwa-tengené. Wong-wong terus pada metu arep weruh apa sing wis kelakon. Wong-wong mau pada nemoni Yésus lan pada weruh wong sing ketèmpèlan kwasa Legion kuwi lungguh ing kono, wis nganggo sandangan lan waras pikirané, terus wong-wong kuwi pada wedi. Wong-wong sing pada weruh lelakon mau terus pada nyritakké marang wong-wong sing pada teka kuwi, apa sing ditindakké marang wong sing ketèmpèlan demit lan bab babi-babi mau. Wong-wong terus pada njaluk, supaya Panjenengané lunga sangka bawah kono. Nalika Yésus munggah ing kapal, wong sing ketèmpèlan mau njaluk marang Panjenengané supaya dililani mèlu. Yésus ora nglilani, nanging ngomong marang wong kuwi: “Muliha menyang omahmu, menyang krabatmu lan omongna marang wong-wong mau sembarang sing ditindakké karo Gusti Allah marang kowé lan enggoné Panjenengané melasi kowé!” Wong kuwi terus lunga lan wiwit ngabaraké ing tanah Dékapolis samubarang sing wis ditindakké karo Yésus marang wong mau, nganti wong kabèh pada nggumun. Nalika Yésus nyabrang menèh karo numpak prau, wong okèh tyatyahé teka pada ngrubung Panjenengané. Nalika Panjenengané ing pinggir tlaga, terus ana wong sangka golongané para pengarepé sinaguk teka, sing jenengé Yairus. Bareng weruh Panjenengané, wong kuwi terus sujut ing ngarepé, lan karo njaluk marang Panjenengané lan ngomong: “Anak kula wadon lara mèh mati, supaya Gusti teka lan numpangi tangan marang anak kula kuwi, supaya waras lan tetep urip.” Yésus terus lunga bareng karo pengarepé sinaguk mau. Lan wong okèh pada mèlu Panjenengané. Ana wong wadon sing lara nggrajak getih wis rolas taun suwéné, sing banget enggoné ngalami sangsara, wis bola-bali ditambani dokter pirang-pirang, nganti ngentèkké barang duwèké kabèh, nanging kuwi ora mitulungi, nanging larané malah dadi luwih nemen. Awit wis krungu kabar bab Yésus, wong wadon kuwi terus teka bareng ing tengahé wong okèh, terus ndemèk jubahé Panjenengané sangka mburiné. Awit mikiré: “Yèn aku ndemèk, senajan ta mung jubahé Panjenengané, aku bakal diwaraské.” Sak nalika nggrajak-getihé terus dadi mampet, uga ya ngrasakaké yèn awaké wis waras. Sak nalika kuwi uga Yésus ngrasaké sangka Panjenengané piyambak ana kekuwatan sing metu, Panjenengané terus minger ing tengahé wong okèh lan ngomong: “Sapa sing ndemèk jubahku?” Para muridé terus pada ngomong marang Panjenengané: “Gusti weruh wong okèh pada ndesek-ndesek Gusti, nanging Gusti ngomong: Sapa sing ndemèk Aku?” Panjenengané terus ndelok mubeng, arep weruh wong sing nandangi mengkono. Nanging wong wadon mau awit weruh apa sing kelakon kanggo awaké, terus karo wedi lan gemeter teka lan sujut ing ngarepé Yésus, uga ngomongké kabèh karo sak temené marang Panjenengané. Panjenengané terus ngomong marang wong wadon kuwi: “Hé, anakku, pertyayamu wis mitulungi kowé. Muliha karo tentrem-rahayu, lan warasa sangka lelaramu.” Nalika Panjenengané ijik ngomong, wong sangka omahé Yairus mau teka lan ngomong: “Anak wadon sampéyan wis ninggal, apa gunané sampéyan ijik nyusahké Guru?” Nanging Yésus, karo ora nggatèkké marang tetembungan sing diutyapké kuwi, ngomong marang Yairus: “Aja wedi, pertyayaa waé!” Yésus ora nglilani ana wong sing mèlu Panjenengané kejaba Pétrus, Yakobus lan Yohanes, seduluré Yakobus. Bareng wis pada tekan omahé Yairus kuwi, Panjenengané weruh keraméan, wong-wong sing nangis lan sambat karo banter. Bareng wis mlebu, Panjenengané terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Kenèng apa kowé pada ramé lan nangis? Botyahé ora mati, nanging turu.” Wong-wong kuwi terus pada nggeguyu Panjenengané. Sakwisé mréntah metu wong-wong kuwi kabèh, Panjenengané terus ngajak bapak lan ibuné botyah mau lan sing pada mèlu Panjenengané, terus mlebu ing kamaré botyah mau. Karo nyekel tangané, Panjenengané ngomong marang botyah kuwi: “Talita kum,” sing tegesé: “Hé, botyah wadon, Aku ngongkon marang kowé, tangia!” Sak nalika botyah wadon kuwi tangi lan mlaku mrana-mréné; botyah kuwi umuré rolas taun. Wong kabèh terus pada nggumun. Panjenengané ngekèki wanti-wanti marang wong-wong kuwi, aja nganti ana wong sing ngerti bab mau lan mréntah supaya botyahé dikèki mangan. Yésus terus lunga sangka kono lan teka ing panggonan asalé, nanging para muridé pada mèlu Panjenengané. Ing dina sabat, Panjenengané wiwit mulangi ing sinaguk lan wong okèh sing pada ngrungokké nggumun banget, karo ngomong: “Wong kuwi enggoné olèh kuwi kabèh sangka ngendi? Lan kawityaksanan apa sing dikèkké marang wong kuwi? Lan kepriyé pangwasa sing nggumunaké kaya mengkono kuwi bisa ditindakké karo tangan-Né? Apa wong kuwi duduk tukang kayu, anaké Maria, seduluré Yakobus, Yosès, Yudas lan Simon? Lan apa seduluré wadon ora pada manggon kéné ing sak tengahé kita?” Wong-wong kuwi terus pada nampik Panjenengané. Yésus terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Nabi kuwi mesti kajèn ing ngendi-endi, kejaba ing panggonan asalé lan tengahé brayaté lan omahé déwé.” Ing kono Panjenengané ora bisa nindakké pangwasa sing nggumunaké liyané, kejaba mung maraské wong lara karo numpangi tangan. Panjenengané nggumun banget awit sangka enggoné wong-wong mau pada ora pertyaya. Yésus terus lunga ndlajahi désa-désa karo mulangi. Panjenengané nyeluk murid rolas kuwi lan wiwit ngutus para murid mau loro-loro. Panjenengané ngekèki pangwasa marang para murid kanggo ngusir roh-roh ala, uga mréntah para murid supaya ora sangu apa-apa kanggo ing dalan, kejaba mung teken; aja pada nggawa roti, aja nggawa kantong, duwit ing sabuk ya ora, nanging kena nganggo sepatu, lan aja pada nggawa sandangan rangkep. Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Ing endi waé, yèn kowé pada mlebu ing sakwijiné omah, kowé pada manggona ing kono nganti sak lungamu. Nanging yèn ana panggonan sing ora nampani kowé lan uga ora ngrungokké omongmu, kowé pada ninggala panggonan kono, ketapna lebu sing nang tlapakanmu kanggo paseksi marang wong-wong mau.” Para murid terus pada lunga ngabaraké supaya wong pada mratobat, lan pada nundungi demit okèh, uga njebati wong pirang-pirang nganggo lenga lan waras. Ratu Hérodes ya krungu bab Yésus, awit asmané wis kesuwur, lan wong pada ngomongké: “Yohanes Pembaptis wis tangi menèh sangka antarané wong mati, mulané pangwasa sing nggumunaké kuwi nyambutgawé ing Panjenengané.” Nanging wong-wong liyané pada ngomong: “Kuwi Elia!” Nanging wong-wong liyané pada ngomong: “Kuwi nabi kayadéné nabi-nabi ing jaman mbiyèn.” Nalika Hérodes krungu perkara kuwi, terus ngomong: “Duduk, kuwi Yohanes, sing wis tak ketok guluné, kuwi wis ditangèkké.” Awit Hérodes déwé wis ngongkon supaya nyekel Yohanes lan mbanda ing pakunjaran, awit gegandèngan karo Hérodes ngepèk Hérodias, bojoné Filipus seduluré Hérodes, dadi bojoné. Yohanes pantyèn naté ngélingké marang Hérodes: “Ora pantes sampéyan njukuk bojoné sedulur sampéyan!” Mulané Hérodias ngendem lara marang Yohanes lan ngupaya bisané matèni panjenengané, nanging ora bisa, awit Hérodes wedi marang Yohanes, awit weruh yèn Yohanes kuwi wong lanang bener lan sutyi, mulané Hérodes ngayomi Yohanes. Lan menèh, yèn krungu tembungé Yohanes, Hérodes ora tentrem atiné, nanging seneng ngrungokké. Terus ana wantyi sing apik kanggo Hérodias, nalika Hérodes ing dina ulang tauné nggawé pésta kanggo para penggedéné lan para wong pangkat lan para wong sing kajèn ing Galiléa. Nalika anaké wadon Hérodias mlebu lan terus njogèt, kuwi gawé senengé Hérodes lan para tamuné. Ratu Hérodes terus ngomong marang anaké wadon kuwi: “Kowé njaluka marang aku apa sing kok karepaké, mesti bakal tak kèkké!” Panjenengané terus sumpah marang anak wadon kuwi: “Apa waé sing kok jaluk marang aku bakal tak kèkké marang kowé, senajan nganti separoné kratonku pisan!” Anak wadon mau terus metu lan ngomong marang ibuné: “Apiké kula njaluk apa?” Nanging ibuné nyauri: “Sirahé Yohanes Pembaptis.” Anak wadon kuwi terus mlebu karo gelis-gelis teka ing ngarepé ratu lan njaluk karo ngomong: “Ing wantyi iki uga, kula kepéngin yèn sampéyan ngekèkké marang kula, sirahé Yohanes Pembaptis ing piring!” Ratu Hérodes dadi banget susahé ing ati, nanging awit sangka sumpahé lan karo para tamuné, Panjenengané ora gelem nulak penjaluké anak wadon kuwi. Panjenengané terus ngutus suradadu lan ngongkon supaya nggawa sirahé Yohanes. Suradadu kuwi terus budal, terus ngetok guluné Yohanes ing pakunjaran. Terus nggawa sirahé Yohanes ing nampan lan masrahké marang anak wadon kuwi, terus masrahaké marang ibuné. Bareng para muridé Yohanes krungu perkara kuwi, terus pada teka lan njukuk layoné, terus dikubur ing kuburan. Para rasul terus pada ngumpul ing ngarepé Yésus lan pada ngomongké marang Panjenengané apa sing wis pada ditindakké lan diwulangké. Panjenengané terus ngomong marang para rasul: “Hayuk pada menyang panggonan sing sepi lan pada ngasuh sedilut.” Awit wong okèh pada lunga-teka, nganti pada ora kober mangan. Terus pada budal numpak prau ndéwé menyang panggonan sing sepi. Nanging nalika pada budal, wong okèh pada weruh lan ya pada ngerti tujuané. Terus wong okèh sangka sak kabèhé kuta, karo mlaku ing daratan pada nyusul gelis-gelis mrana lan pada tekan panggonan kono, ndisiki para rasul lan Yésus. Nalika wis medun sangka prau, Yésus weruh wong sing okèh tyatyahé, terus tukul welasé marang wong okèh kuwi, awit pada kayadéné wedus gèmbèl sing ora nduwé pangon. Panjenengané terus wiwit mulangi wong okèh kuwi pirang-pirang perkara. Bareng wantyiné wis wiwit peteng, para muridé pada nemoni Yésus lan ngomong: “Panggonan iki sepi, nanging wantyiné wis wiwit peteng. Wong-wong kuwi mbok dikongkon pada lunga menyang kampung-kampung lan désa-désa ing sak ubengé panggonan iki, supaya pada tuku pangan déwé-déwé.” Nanging Panjenengané nyauri: “Kowé pada ngekèkana mangan!” Para murid terus pada ngomong marang Panjenengané: “Kita apa kudu pada lunga tuku roti karo rega 200 dinar, terus kita ngekèkké marang wong-wong kuwi supaya pada mangan?” Panjenengané terus ngomong: “Kowé pada nduwé roti pira? Pada delengen!” Bareng wis pada tyeta tyatyahé, terus pada ngomong: “Ana roti lima lan iwak loro.” Panjenengané terus ngongkon wong-wong mau, supaya kabèh pada lungguh sak grombol-sak grombol ing suketan sing ijuh. Wong-wong terus pada lungguh grombol-grombol ana sing 100 lan ana sing sèket. Sakwisé njikuk roti lima lan iwak loro kuwi, Panjenengané terus ndangak ing langit karo maturkesuwun, terus nyuwil-nyuwil rotiné lan ngekèkké marang para muridé supaya pada ngladèkké marang wong-wong mau, uga Panjenengané ngedum-edum iwak loro kuwi marang wong-wong mau kabèh. Wong kabèh mau terus pada mangan nganti warek. Lan para murid terus pada nglumpukké tyuwilan-tyuwilan turahé roti ana rolas ténggok lan uga turahané iwak. Lan wong lanang sing pada mèlu mangan roti kuwi tyatyahé 5000 wong. Yésus terus mréntah para muridé, munggah ing prau lan budal ndisiki nyabrang menyang Bètsaida; nanging wong okèh dipréntahké mulih. Sakwisé pisah sangka wong okèh, Panjenengané terus munggah ing gunung arep ndonga. Bareng wengi prauné wis ing tengahé tlaga, nanging Panjenengané dèwèkan ing daratan. Nanging bareng weruh para muridé rekasa enggoné ndayung, awit anginé nampek, udakara jam telu mbengi Panjenengané nyusul para muridé karo mlaku ing banyuné tlaga, gelem ngliwati para muridé. Bareng para muridé pada weruh Panjenengané mlaku ing banyuné tlaga, pada ngira yèn Panjenengané kuwi memedi, terus pada mbengok-mbengok, awit kabèh pada weruh Panjenengané, nganti pada wedi banget. Nanging Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Pada sing tatak atimu! Iki Aku, aja wedi!” Panjenengané terus munggah ing prau nemoni para muridé lan anginé terus sirep. Para muridé pada banget nggumuné, awit pada durung ngerti, senajan wis ngalami lelakon bab roti mau, jalaran sangka wangkoté atiné. Bareng wis pada nyabrang, Yésus lan para muridé pada medun sangka prau lan mlebu ing Genesarèt. Sakwisé pada mentas sangka prau, sak nalika wong-wong pada weruh Panjenengané. Mulané wong-wong kuwi terus pada mlaku gelis-gelis ndlajahi bawah kono kabèh lan wiwit pada nggotongi wong-wong lara sing ngglétak ing ambèné, menyang panggonan sing dikrungu ing endi Panjenengané ana. Ing ngendi waé Panjenengané teka, ing désa-désa, ing kuta-kuta, utawa ing kampung-kampung, wong-wong pada nyèlèhké sing lara kuwi ing pasar lan njaluk marang Panjenengané, supaya ndemèk senajan mung gombyoké jubahé waé. Nanging sak kabèhé wong sing pada ndemèk Panjenengané kuwi pada dadi waras. Nalika para Farisi lan wong sangka golongané juru Torèt teka sangka Yérusalèm, pada nglumpuk nemoni Yésus. Wong-wong mau pada weruh para muridé pada mangan nganggo tangan sing reget, ya kuwi ora wisuh ndisik. Awit para Farisi, kayadéné wong-wong Ju liyané, ora mangan yèn ora ngisuhi tangané ndisik, awit pada netepi pakulinan warisané para leluhuré; lan yèn mulih sangka pasar, ya pada ora mangan yèn ora nyutyèkké awak. Lan okèh menèh pakulinan liyané sing diwarisi supaya digenepi, kayata: bab ngumbah tuwung lan kendi lan piranti-piranti prunggu. Para Farisi lan para juru Torèt mau terus pada takon marang Panjenengané: “Kenèng apa murid-murid Panjenengan kok ora pada nindakké pakulinan warisané para leluhur, nanging pada mangan nganggo tangan reget?” Panjenengané ngomong marang wong-wong mau: “Tyotyok banget Yésaya enggoné ngomongké bab kowé, hé wong-wong lamis! Kaya sing wis ketulis: Bangsa iki ngurmati Aku karo lambé, nanging atiné adoh sangka Aku. Dadi, tanpa guna enggoné ngluhurké Aku, nanging sing diwulangké kuwi adaté manungsa. Karo ninggal pepakoné Gusti Allah, kowé pada netepi adaté manungsa.” Panjenengané nerusaké tembungé marang wong-wong mau: “Pinter tenan enggonmu nyisihké pepakoné Gusti Allah, supaya kowé pada nglestarèkké adaté leluhurmu. Awit Moses wis ngomong: Kowé ngajènana bapakmu lan ibumu! Lan uga: Sapa sing nyepatani bapaké utawa ibuné, kuwi kudu diukum pati. Nanging kowé pada mulangi: Yèn ana wong sing ngomong bapaké utawa ibuné: Kabèh bantuan sing mesti dadi wewenangé sampéyan sangka kula, wis kula dadèkké kurban, ya kuwi pisungsung dipasrahké marang Gusti Allah, dadiné, kowé ora ngéntukké wong kuwi nindakké apa-apa menèh kanggo bapaké utawa ibuné. Sing mengkono kuwi, karo nglestarèkké adaté leluhurmu kuwi, kowé pada nggawé tembungé Gusti Allah batal. Kejaba kuwi kowé ijik pada nindakké perkara rupa-rupa sing ya kaya mengkono kuwi.” Yésus terus nyeluk teka menèh wong okèh lan ngomong: “Kowé kabèh pada rungokna marang Aku lan pada nggatèkna. Ora ana barang sangka sak njabané wong sing mlebu ing njeruhné awaké, kuwi bisa gawé najisé wong mau, nanging apa-apa sing metu sangka wong, kuwi sing gawé najisé wong kuwi.” [ Sapa waé sing nduwé kuping kanggo ngrungokké, rungokna!] Bareng Panjenengané wis mlebu ing sakwijiné omah, sumingkir sangka wong okèh, para muridé terus takon marang Panjenengané bab semonan mau. Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Dadi, kowé apa ya pada ora nyandak? Apa kowé pada ora nggatèkké, yèn samubarang sing sangka njaba mlebu ing wong, kuwi ora bisa gawé najisé wong mau, awit kuwi ora mlebu ing atiné, nanging ing wetengé, uga terus metu dibuwang ing jumbleng?” Kaya mengkono enggoné Panjenengané ndunungké, yèn sak kabèhé pangan kuwi halal. Panjenengané ngomong menèh: “Apa sing metu sangka wong, ya kuwi sing gawé najisé wong mau, awit ya sangka njeruh kono, sangka atiné wong, kewetu gagasan-gagasan ala, mlaku bédang, nyolong, matèni, mlaku bédang, srakah, tingkah dursila, pokal gawé lityik, mlaku rusuh, mèri, ngolok-olok, umuk, tindak-tanduk tanpa pikiran. Sak kabèhé sing ala kuwi asalé sangka njeruh lan gawé najisé wong.” Yésus ngadek terus lunga sangka kono menyang panggonan Tirus. Bareng wis mlebu ing sakwijiné omah, Panjenengané karep aja ana wong siji waé sing ngerti; senajan mengkono tekané tetep ora bisa ditutup-tutupi. Malah nalika kuwi uga, ana wong wadon sing anaké wadon kesurupan roh ala; bareng krungu bab Panjenengané, terus gelis-gelis nemoni mengkurepi ing sikilé. Wong wadon kuwi wong Yunani, turunané Siro-Fénisia. Wong mau terus njaluk marang Yésus, supaya gelem nundungi demit metu sangka anaké wadon. Yésus terus ngomong marang wong wadon kuwi: “Botyah-botyah kuwi ndisik bèn pada warek, awit ora apik njupuk rotiné botyah-botyah mau terus diuntyalké marang asu.” Nanging wong wadon kuwi ngomong: “Bener, Gusti. Nanging asu ing ngisor méja kuwi apa ora ya pada mangan gogrokané rotiné botyah-botyah mau.” Yésus terus ngomong marang wong wadon kuwi: “Awit sangka tembungmu, kowé muliha, demité wis metu sangka anakmu wadon.” Nalika mulih tekan omahé, wong wadon kuwi nemoni anaké turu ing ambèn lan demité wis lunga. Sakwisé kuwi Yésus lunga sangka panggonan Tirus lan mlaku liwat Sidon menyang tlaga Galiléa, liwat negara Dékapolis. Wong-wong terus nggawa wong sing budek lan angèl guneman nemoni Yésus, njaluk supaya Panjenengané numpangi tangan marang wong kuwi. Sakwisé wong mau didèwèkké sangka wong okèh, dadi mung kèri karo Yésus, Panjenengané terus nglebokké driji-Né ing kupingé wong kuwi, sakwisé Panjenengané ngidu terus ndemèk ilaté wong mau. Sakwisé mengkono, karo ndangak menyang langit Panjenengané nyedot ambekan, terus ngomong marang wong mau: “Efata!” tegesé: Mengaa! Sak nalika kupingé pada mbukak, uga bundelané ilaté udar, terus bisa guneman karo tyeta. Panjenengané terus meling wong okèh, aja pada omong marang sapa waé. Nanging mundak nemen Panjenengané meling wong-wong okèh kuwi, mundak mempeng enggoné pada ngabar-ngabarké. Nanging wong okèh kabèh pada nggumun banget lan pada ngomong: “Panjenengané kuwi wis nggawé samubarang dadi betyik, wong-wong sing budek pada dadi bisa krungu, lan wong-wong sing bisu pada dadi bisa guneman.” Nalika kuwi, ana menèh wong sing okèh tyatyahé lan awit pada ora nduwé pangan, Panjenengané terus nyeluk para muridé lan ngomong, “Ati-Ku kok welas marang wong okèh iki, awit wis telung dina iki pada ngetutké Aku terus, nanging pada ora nduwé pangan. Yèn tak kongkon pada bali menyang omahé karo weteng ngelih, apa ora ya bakal pada ambruk ing dalan, awit antarané wong okèh iki ana sing adoh asalé.” Para muridé pada ngomong marang Panjenengané: “Ing panggonan sing sepi iki, sangka ngendi wong bisané olèh roti kanggo mareki wong-wong kuwi?” Panjenengané terus takon para muridé: “Kowé pada nduwé roti pira?” Para muridé terus pada ngomong: “Ana pitu.” Panjenengané terus mréntah wong okèh kuwi lungguh ing lemah. Sakwisé mengkono, Panjenengané terus njaluk roti pitu mau, lan sakwisé ndonga kesuwun, terus nyuwil-nyuwil roti kuwi lan ngekèkké marang para muridé supaya ngedum-ngedumké, terus pada ngedum roti kuwi karo rata marang wong okèh. Para muridé uga nduwé iwak tyilik-tyilik, lan sakwisé ndonga kesuwun, Panjenengané terus ngongkon supaya kuwi ya didum-dumké. Wong-wong terus pada mangan, nganti warek. Para muridé terus pada nglumpukké tyuwilan-tyuwilan turahé roti, dadi pitung ténggok. Lan wong okèh kuwi tyatyahé 4000 wong. Terus pada dipréntahké mulih. Panjenengané terus munggah ing prau bareng karo para muridé lan lunga menyang bawah Dalmanuta. Para wong Farisi terus pada nemoni, terus wiwit bantahan karo Yésus. Kanggo nguji, wong-wong mau njaluk tanda sangka swarga marang Panjenengané. Karo nggresula ati-Né, Panjenengané ngomong: “Kenèng apa wong-wong jaman iki pada njaluk tanda? Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé, wong-wong iki babar pisan ora bakal dikèki tanda.” Panjenengané terus ninggalké wong-wong kuwi lan munggah menèh ing prau lunga menyang sabrang. Para muridé lali ora nggawa roti, kejaba mung nduwé roti siji ing prau. Yésus terus ngélingké marang para muridé, tembungé: “Pada sing awas, lan sing ati-ati marang raginé wong Farisi lan raginé Hérodes.” Para muridé terus pada mikir enggoné pada ora nduwé roti. Bareng Yésus weruh, terus ngomong: “Kenèng apa kowé pada mikir bab enggonmu ora nduwé roti? Apa kowé pada durung dunung lan uga durung ngerti? Apa atimu wis dadi ketul? Kowé kuwi nduwé mripat apa pada ora weruh, lan kowé kuwi nduwé kuping apa pada ora krungu? Apa kowé pada ora kèlingan, nalika Aku nyuwil-nyuwil roti lima kanggo wong 5000 kowé pada nglumpukké tyuwilan-tyuwilan roti dadi pirang ténggok kebak?” Para muridé pada ngomong marang Panjenengané: “Rolas ténggok.” “Lan nalika roti pitu kanggo wong 4000, kowé pada nglumpukké tyuwilan-tyuwilan roti pirang ténggok kebak?” Para muridé terus ngomong marang Panjenengané: “Pitung ténggok.” Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Apa kowé ijik pada durung ngerti?” Yésus lan para muridé terus teka ing Bètsaida. Wong-wong terus nggawa wong lamur nemoni Yésus, lan pada njaluk supaya Panjenengané gelem ndemèk wong lamur mau. Panjenengané terus nyekel tangané sing lamur mau lan nuntun wong kuwi menyang sak njabané désa. Bareng wis ngidoni mripaté uga numpangi tangan wong kuwi, Panjenengané terus takon: “Apa kowé weruh apa-apa?” Bareng wong lamur mau wiwit bisa weruh terus ngomong: “Kula weruh wong-wong kaya wit-witan nanging kétoké pada mlaku.” Yésus terus numpangké tangan-Né menèh ing mripaté wong kuwi, lan wong mau bisa weruh tenan lan wis waras, sak nalika bisa weruh apa waé karo tyeta. Panjenengané terus mréntah wong mau mulih menyang omahé, karo diomongi: “Aja mampir ing désa kono!” Yésus uga para muridé terus lunga menyang désa-désa sak kiwa-tengené Kaisaréa Filipi. Ing dalan, Panjenengané takon marang para muridé: “Wong-wong pada ngarani Aku iki sapa?” Para muridé pada ngomong marang Panjenengané, tembungé: “Ana sing nganggep Yohanes Pembaptis, ana uga sing nganggep Elia, liyané menèh nganggep salah sijiné para nabi.” Panjenengané terus takon marang para muridé: “Nanging kowé pada ngarani Aku iki sapa?” Pétrus terus ngomong: “Panjenengan kuwi Mésias!” Panjenengané terus wanti-wanti enggoné meling para muridé supaya aja ngabaraké marang sapa waé bab Panjenengané. Yésus terus wiwit mulangi marang para muridé, yèn Putrané Manungsa kuwi kudu nandangi sangsara okèh, lan ditampik karo para pinituwa lan para pengarepé imam lan para juru Torèt, uga dipatèni lan sakwisé telung dina tangi menèh. Bab iki diomongké karo kebukak. Nanging Pétrus terus narik Panjenengané minggir lan ngélingké karo tenan. Nanging Panjenengané terus minger lan karo ngewaské para muridé, nyenèni Pétrus tembungé: “Minggira, hé sétan, awit kowé ora mikir apa sing dipikir karo Gusti Allah, nanging mung apa sing dipikir karo manungsa.” Yésus terus nyeluk wong okèh karo para muridé lan ngomong marang wong kuwi kabèh: “Saben wong sing arep mèlu Aku, kuwi kudu nyingkur awaké déwé, manggul salipé lan mèlua Aku. Awit sapa sing arep nylametké nyawané, kuwi bakal kélangan nyawané, nanging sapa sing kélangan nyawané awit Aku lan awit sangka Injil, kuwi bakal nylametké nyawané. Apa gunané wong pada olèh jagat iki kabèh, nanging kélangan nyawané? Awit apa ta sing kena dikèkké kanggo ngijoli nyawané? Awit sapa sing isin awit Aku lan awit sangka tembung-tembung-Ku ing ngarepé wong-wong sing ora setia lan dosa iki, Putrané Manungsa ya bakal isin awit sangka wong kuwi, yèn mbésuk Panjenengané teka nganggo kamulyan-Né Bapak, bareng karo para mulékat sutyi.” Panjenengané ngomong menèh marang wong-wong kuwi: “Aku ngomong marang kowé, sak temené wong ing kéné iki ana sing bakal ora mati, sak durungé pada weruh Kratoné Gusti Allah teka karo pangwasa.” Nem dina sakwisé kuwi, Yésus ngajak Pétrus, Yakobus lan Yohanes, supaya pada mèlu Panjenengané munggah gunung sing duwur ndéwé. Yésus terus ganti rupa ing ngarepé muridé telu mau. Penganggoné dadi putih nggilap; nggawé putih sing kaya mengkono kuwi, tukang ing ndonya iki ora ana sing bisa. Para muridé telu pada weruh Elia karo Moses ijik pada omong-omongan karo Yésus. Pétrus terus ngomong marang Yésus: “Rabbi, tenan apiké kita pada ing kéné. Lilanana kita pada nggawé tarup telu; kanggo Gusti, kanggo Moses lan kanggo Elia.” Enggoné ngomong mengkono kuwi, awit Pétrus ora ngerti kudu ngomong apa, awit para muridé kuwi pada dadi wedi banget. Terus ana mendung nutupi sing pada ana ing panggonan kono, lan ana swara metu sangka mendung kuwi: “Iki Putra-Ku sing Tak trésnani; pada gatèkna tembungé.” Dadakan, nalika muridé telu kuwi ndeleng sak ubengé, pada ora weruh wong liyané sing bareng karo para muridé mau, kejaba mung Yésus piyambak. Lan nalika pada medun sangka gunung, Panjenengané ngekèki paweling marang muridé telu kuwi, supaya ora nyritakké marang sapa waé apa sing wis pada dialami mau, sak durungé Putrané Manungsa tangi sangka antarané wong mati. Para muridé telu kuwi pada netepi tembungé karo pada rerasanan, apa tegesé “tangi sangka antarané wong mati”. Terus pada takon marang Panjenengané: “Kenèng apa para juru Torèt pada tyerita yèn Elia kudu teka ndisik?” Panjenengané terus ngomong: “Pantyèn mengkono, Elia teka ndisik perlu mulihké samubarang. Nanging kepriyé karo sing ketulis kanggo Putrané Manungsa yèn Panjenengané kuwi kudu ngalami sangsara okèh lan ora diajèni wong? Nanging Aku ngomong marang kowé: Elia uga wis teka, lan wong-wong ya nandangi sak wenang-wenang marang Elia kaya sing wis ketulis kanggo Panjenengané kuwi.” Nalika Yésus, Pétrus, Yakobus lan Yohanes teka ing panggonané murid-murid liyané, Panjenengané lan muridé telu mau weruh wong okèh pada ngrubung para muridé lan juru Torèt sing ijik pada bantahan. Bareng wong okèh weruh Panjenengané, pada nggumun banget, terus gelis-gelis pada metuki Panjenengané. Yésus terus takon marang para muridé: “Kowé kuwi pada bantahan perkara apa karo wong-wong kuwi?” Ana wong siji sangka antarané wong okèh kuwi, ngomong: “Guru, iki kula ngeterké anak kula, jalaran botyah iki ketèmpèlan roh sing nggawé bisu. Saben-saben roh kuwi nyerang botyah iki, terus mbanting ing lemah; tutuké terus muntuk, untuné kerot-kerot, awaké dadi kaku. Kula wis ngomong marang para muridé Panjenengan, supaya nundungi roh kuwi, nanging pada ora bisa.” Yésus terus ngomong: “Hé, kumpulané wong sing ora pertyaya, nganti kapan enggon-Ku bakal pada dadi siji karo kowé? Nganti kapan enggon-Ku kudu nyabari kowé? Botyahé gawanen mréné!” Wong-wong terus nggawa botyahé marang Panjenengané. Bareng roh kuwi weruh Yésus, sak nalika kuwi uga terus ngobat-ngabétké botyahé nganti tiba ing lemah, gulung-gulung karo muntuk tutuké. Panjenengané terus takon marang bapaké botyah mau: “Wis pira suwéné enggoné ngalami ngéné iki?” Semauré: “Wis wiwit tyilik mila. Lan roh kuwi terus nguntyalké botyah iki mau ing geni utawa ing banyu, karo karep arep matèni dèkné. Nanging yèn Panjenengan bisa nindakké apa-apa, supaya Panjenengan gelem mitulungi kita lan ngekèki kawelasan marang kita.” Yésus terus ngomong marang bapaké botyah kuwi: “Omongmu: Yèn Panjenengan bisa? Kanggo wong sing pertyaya samubarang bisa kelakon!” Sak nalika bapaké botyah kuwi terus ngomong karo banter: “Kula pertyaya. Supaya gelem ngekèki pitulungan marang kula sing kurang pertyaya iki!” Bareng Yésus weruh yèn wong okèh pada gembruduk, Panjenengané terus nyenèni roh ala kuwi, tembungé: “Hé, roh sing nggawé bisu lan budek, Aku ngongkon marang kowé: Metua sangka botyah iki lan aja ngleboni menèh!” Roh kuwi terus metu karo njerit-njerit lan ngobat-ngabétké botyahé, nanging botyahé dadi kaya mati, nganti wong okèh pada ngarani: “Botyahé wis mati.” Nanging Yésus terus nyekel tangané botyah mau lan ngedekké, botyahé terus ngadek. Bareng Yésus wis mlebu ing sakwijiné omah, para muridé pada takon marang Panjenengané nalika ora ana wong liyané: “Awit apa kita ora bisa nundung roh kuwi?” Panjenengané terus ngomong: “Golongan roh iki ora bisa ditundung kejaba mung karo pandonga.” Yésus lan para muridé terus pada budal sangka kono, ngliwati Galiléa; nanging Panjenengané péngin supaya ora ana wong sing ngerti; awit Panjenengané ijik mulangi para muridé. Panjenengané terus ngomong: “Putrané Manungsa bakal dipasrahké ing tangané manungsa lan kuwi bakal matèni Panjenengané, lan telung dina sakwisé dipatèni Panjenengané bakal tangi menèh.” Para muridé pada ora ngerti marang tembungé mau, nanging pada ora wani njaluk ngerti marang Panjenengané. Yésus lan para muridé terus tekan Kapernaum. Bareng wis ing omah, Panjenengané terus takon para muridé: “Apa sing pada kok rembuk ing dalan mau?” Nanging kabèh pada meneng waé, awit nalika ing dalan mau pada bantahan bab sapa sing gedé déwé ing antarané para muridé iki. Yésus terus njagong lan nyeluk muridé rolas kuwi lan ngomong: “Yèn wong kepéngin dadi sing ndisik déwé, kuwi dadia sing kèri déwé sangka antarané wong kabèh lan dadia peladèné wong kabèh.” Panjenengané njaluk botyah, mapanké ing tengahé para muridé, lan karo mbopong terus mangku botyah mau lan ngomong marang para muridé: “Sapa sing nampani botyah iki ing jeneng-Ku, kuwi Aku sing ditampani. Sapa sing nampani Aku, kuwi duduk Aku sing ditampani, nanging Panjenengané sing ngutus Aku.” Yohanes ngomong marang Yésus: “Guru, kita pada ngerti ana wong sing liya golongan kita, nundungi demit atas asmané Gusti; wong kuwi terus kita penging, awit duduk golongan kita.” Nanging Yésus terus ngomong: “Kuwi aja kok penging, awit ora ana wong sing nindakké mujijat atas jeneng-Ku, sak nalika kuwi uga ora ngajèni Aku. Sapa waé sing ora nglawan kita, kuwi ing pihak kita. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sapa waé sing ngekèki ngombé marang kowé banyu sak tyingkir, awit kowé kuwi mèlu Kristus, wong kuwi mesti ora bakal kélangan upahé.” “Sapa waé sing njalari siji sangka antarané botyah-botyah tyilik sing pertyaya marang Aku iki gawé dosa, wong kuwi luwih betyik yèn guluné dikalungi watu gilingan, terus dityemplungké ing segara. Yèn tanganmu njalari kowé nindakké dosa, kuwi ketoken; luwih betyik kowé mlebu ing urip karo buntung, tenimbang karo genep tanganmu nanging dibuwang ing neraka, ing geni sing ora kena disirep; [ ing panggonan sing sèté ora mati, lan geniné ora kena disirep.] Yèn sikilmu dadi sandungan kanggo kowé, ketoken, awit luwih betyik kowé mlebu ing urip karo buntung, tenimbang karo genep sikilmu, nanging dityemplungké ing neraka; [ ing panggonan kono sèté ora mati, lan geniné ora kena disirep.] Yèn mripatmu njalari kowé nggawé dosa, kuwi tyukilen; awit luwih betyik kowé mlebu ing Kratoné Gusti Allah karo pétyé, tenimbang karo genep mripatmu, nanging dityemplungké ing neraka, ing panggonan sing sèté ora mati lan geniné ora kena disirep. Awit saben wong bakal diuyahi karo geni. Uyah kuwi betyik; nanging yèn uyah dadi tawa, nganggo apa enggonmu bakal mulihké asiné? Kowé pada nduwéa uyah ing uripmu lan pada tansah rukuna siji lan sijiné.” Sangka kono, Yésus terus lunga menyang panggonan Yudéa lan menyang panggonan sabrangé laut Yordan, lan wong okèh terus gembruduk menyang ngarepé; lan kaya sing wis dadi kulinané, Panjenengané terus mulangi menèh marang wong okèh. Para Farisi terus pada nyedaki, lan njajal Panjenengané, wong-wong kuwi terus pada ngomong: “Apa wong lanang kenèng megat bojoné?” Nanging Panjenengané terus nyauri marang wong-wong mau: “Moses wis mréntah apa marang kowé?” Nanging wong-wong kuwi ngomong: “Moses nglilani wong lanang nggawé layang pegat kanggo megat bojoné.” Yésus terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Moses nulis ngongkon kuwi kanggo kowé awit sangka wangkoté atimu. Nanging sangka wiwitan, Gusti Allah nyiptaké manungsa lanang lan wadon. Mulané wong lanang kuwi bakal ninggal bapak lan ibuné, rumaket karo bojoné, lan wong loro kuwi terus dadi daging siji, wis ora loro menèh, nanging dadi daging siji. Awit kuwi, apa sing wis didadèkké siji karo Gusti Allah, aja dipisahké karo manungsa.” Sakwisé tekan omah, para muridé pada takon menèh marang Yésus bab kuwi mau. Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Sapa waé sing megat bojoné terus ngrabi wong wadon liyané, kuwi mlaku bédang kanggo bojoné. Lan yèn sing wadon mau megat bojoné, terus kawin karo wong lanang liyané, kuwi ya mlaku bédang.” Wong-wong terus pada nekaké botyah-botyah tyilik menyang ngarepé Yésus, pamrihé supaya Panjenengané mberkahi botyah-botyah kuwi; nanging para muridé nyenèni wong-wong kuwi. Bareng Yésus weruh, Panjenengané nesu, terus ngomong marang para muridé: “Wis bèn ta botyah-botyah kuwi pada nemoni Aku, kowé aja pada ngalang-alangi, awit ya wong sing kaya mengkono kuwi sing pada nduwèni Kratoné Gusti Allah. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sapa waé sing ora nampani Kratoné Gusti Allah kaya botyah tyilik, kuwi ora bakal mlebu ing kono.” Panjenengané terus ngrangkuli botyah-botyah kuwi uga pada diberkahi karo ditumpangi tangan. Nalika Yésus neruské mlakuné, ana wong sing mlayu nemoni ing ngarepé, terus sujut lan ngomong: “Duh, Guru sing betyik, apa sing kudu kula lakoni, supaya olèh urip langgeng?” Yésus terus ngomong marang wong kuwi: “Kenèng apa kowé ngarani Aku apik? Siji waé ora ana sing apik, kejaba mung Gusti Allah. Kowé mesti wis ngerti pepakon-pepakon iki: Kowé aja matèni, kowé aja mlaku bédang, kowé aja nyolong, kowé aja ngutyapké paseksi goroh, kowé aja ngapusi wong liyané; kowé ngajènana bapak lan ibumu!” Wong mau terus ngomong marang Panjenengané: “Guru, kula wis netepi kabèh kuwi wiwit kula ijik enom.” Sak njeruhné mandeng wong kuwi, Yésus nduwé rasa trésna marang wong mau, Panjenengané terus ngomong: “Mung kari sak perkara kekuranganmu: Lungaa, dolen kabèh apa sing kok duwèni, lan kuwi wènèhna marang wong-wong mlarat, kowé bakal nduwé banda ing swarga; terus balia mréné, lan mèlua Aku!” Bareng krungu tembungé sing mengkono kuwi, wong mau dadi peteng praupané, terus lunga karo sedih, awit wong kuwi bandané okèh. Karo nyawang para muridé ing sak ubengé, Yésus terus ngomong: “Tenan angèlé wong sing nduwé banda okèh enggoné bakal mlebu Kratoné Gusti Allah.” Para muridé pada kagèt awit sangka tembungé Yésus kuwi. Nanging Panjenengané neruské tembungé kuwi: “Hé, anak-anak-Ku, tenan angèlé mlebu Kratoné Gusti Allah. Luwih gampang unta mlebu ing bolongané dom, tenimbang wong sugih mlebu Kratoné Gusti Allah.” Para muridé mundak kagèt, terus pada rerasan: “Terus sapa sing bisa dislametké?” Yésus nyawang para muridé, lan ngomong: “Kanggo manungsa kuwi pantyèn mokal, nanging kanggo Gusti Allah ora, sebab kanggo Gusti Allah samubarang bisa kelakon.” Pétrus terus ngomong marang Panjenengané: “Kita wis pada ninggalké samubarang lan pada mèlu Gusti.” Yésus ngomong: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, wong sing awit sangka Aku lan awit sangka Injil, wis ninggal omahé, utawa seduluré lanang, apa seduluré wadon, utawa ibuné, bapaké, utawa anak-anaké, apa keboné, saiki uga bakal nampa upahé tikel 100: Omah, sedulur lanang, sedulur wadon, ibu uga anak-anak uga lemah, senajan karo panganiaya rupa-rupa, lan nampa urip langgeng ing jaman sing bakal kelakon. Nanging okèh wong sing ndisik bakal pada dadi kèri lan sing kèri bakal pada dadi sing ndisik.” Yésus lan para muridé ijik ing dalan, lunga menyang Yérusalèm; lan Yésus mlaku ing ngarep. Para muridé pada kagèt, nanging wong-wong sing ngetutké pada wedi. Yésus nyeluk teka menèh para muridé rolas, terus wiwit ngomongi apa sing bakal kelakon kanggo Panjenengané: “Kita pada lunga menyang Yérusalèm, lan Putrané Manungsa bakal dipasrahké marang para pengarepé imam lan para juru Torèt, lan kuwi bakal pada netepaké paukuman pati kanggo Panjenengané, lan bakal pada ngelungké Panjenengané marang bangsa kapir; Panjenengané bakal dipoyoki lan diidoni, uga digebuki lan dipatèni; nanging sakwisé telung dina Panjenengané bakal tangi.” Yakobus lan Yohanes, anak-anaké Sebédéus, terus pada nyedaki Yésus lan ngomong marang Panjenengané: “Guru, Panjenengan gelema nuruti apa waé sing pada kita jaluk!” Panjenengané terus ngomong marang wong loro kuwi: “Apa sing pada kok karepaké supaya Tak tindakké?” Wong loro mau terus pada ngomong marang Panjenengané: “Supaya nglilani kita, mbésuk ing kamulyan Panjenengan, sing siji lungguh ing sisih tengen lan sijiné ing sisih kiwa Panjenengan.” Nanging Yésus ngomong: “Kowé kuwi ora ngerti apa sing pada kok jaluk. Kowé apa bisa ngombé tuwung sangsarané sing Tak ombé, utawa dibaptis karo baptisan sing dibaptiské marang Aku?” Semauré wong loro mau marang Panjenengané: “Kita bisa.” Yésus terus ngomong: “Kowé pantyèn bakal pada ngombé tuwung sing Tak ombé lan dibaptis karo baptisan sing dibabtiské marang Aku; nanging bab lungguh ing sisih tengen-Ku utawa ing sisih kiwa-Ku kuwi duduk wewenang-Ku kanggo ngekèkké; nanging kuwi dikèkké marang para sing wis tyepakké.” Lan muridé sing sepuluh bareng krungu kuwi mau, terus pada nesu marang Yakobus lan Yohanes. Yésus terus nyeluk para muridé mau lan ngomong: “Kowé pada ngerti, yèn sing dianggep pamréntahé bangsa-bangsa, kuwi pada mréntah karo tangan wesi kanggo rayaté kuwi, lan para penggedéné tumindaké sak wenang-wenang. Nanging ing tengahmu aja kaya mengkono; sapa sing kepéngin dadi wong gedé, kuwi dadia peladènmu, sapa sing ngupaya dadi penggedé ing tengahmu, kuwi dadia abdiné wong kabèh. Awit Putrané Manungsa kuwi enggoné teka ora supaya diladèni, nanging supaya ngladèni, uga supaya masrahké nyawané kanggo nebus wong okèh.” Yésus lan para muridé terus pada tekan Yériko. Nalika Panjenengané lunga metu sangka Yériko, ditutké para muridé lan wong okèh; ana wong ngemis lamur, jenengé Bartiméus, anaké Timéus, ndéprok ing pinggir dalan. Bareng krungu, yèn kuwi Yésus sangka Nasarèt, terus wiwit nyuwara banter: “Duh, Yésus, Putrané Daved, supaya melasi kula!” Wong okèh terus pada menging, supaya meneng. Nanging malah mundak banter enggoné mbengok: “Duh, Putrané Daved, supaya melasi kula!” Yésus terus mandek, lan ngomong: “Undangen wong kuwi!” Wong-wong terus pada ngundang wong lamur kuwi lan diomongi: “Sing tatak atimu, ngadeka, Panjenengané nyeluk kowé.” Wong kuwi terus ngutyuli jubahé, terus ngadek lan gelis-gelis nemoni Yésus. Yésus takon marang wong kuwi, tembungé: “Karepmu, kowé njaluk dikapakaké?” Wong lamur mau terus ngomong: “Rabuni, kula njaluk bisaa weruh!” Yésus terus ngomong: “Lungaa, pengandelmu wis mitulungi kowé!” Sak nalika kuwi uga wong lamur mau bisa weruh, terus mèlu ngetutké Yésus. Bareng Yésus lan sing pada mèlu wis nyedekki Yérusalèm, ing sak tyedaké Bètfagé lan Bétania, sing dumunung ing gunung Saitun, Yésus ngutus muridé loro. Tembungé: “Pada menyanga désa ngarep kuwi. Sak tekané ing kono kowé bakal nemoni anaké kimar sing dityentyang, sing durung tau ditunggangi wong. Kuwi utyulana terus tuntunen mréné. Yèn ana wong aruh-aruh marang kowé: ‘Kenèng apa kowé pada nindakké kuwi? Kowé ngomonga: Gusti sing merlokké; Panjenengané bakal mbalèkké mréné.” Muridé loro kuwi terus pada lunga, terus nemokké anaké kimar dityentyang ing njaba lawang ing pinggir dalan; terus diutyuli. Ana wong sing ngadek ing kono ngaruh-aruhi muridé loro kuwi: “Apa sing pada kok tindakké; kenèng apa kowé pada ngutyuli anak kimar kuwi?” Muridé loro kuwi terus ngomong kaya sing wis diomongké karo Yésus; nganti wong-wong kuwi ngejarké muridé loro kuwi. Muridé loro mau terus nuntun anaké kimar, menyang ngarepé Yésus, lan nglambari anak kimar kuwi nganggo sandangané déwé; Panjenengané terus numpak. Okèh wong sing pada nggelarké sandangané ing dalan, nanging wong-wong liyané pada nggelarké pang sak godongé olèhé ngetoki sangka kebon. Nanging sing pada mlaku ing ngarep uga sing pada ngetutké, pada bungah-bungah: “Hosana! Pinujia Panjenengané sing teka ing asmané Gusti. Pinujia kraton sing teka, kratoné bapak kita Daved, Hosana ing ngaluhur!” Sak tekané ing Yérusalèm, Panjenengané terus mlebu ing Griya Sutyi. Ing kono Panjenengané nyawangi samubarang, awit wis surup, terus lunga menyang Bétania, ditutké muridé rolas. Esuké nalika Yésus lan para muridé rolas pada budal sangka Bétania, Yésus krasa ngelih. Sangka kadohan Panjenengané weruh wit anjir sing wis ana godongé. Panjenengané nyedekki, mbok menawa bisa olèh apa-apa ing wit kuwi. Nanging sak tekané ing kono, Panjenengané ora olèh apa-apa kejaba mung godong-godong, awit pantyèn durung waktuné anjir woh. Panjenengané ngomong marang wit anjir kuwi: “Aja nganti ana wong sing mangan wohmu menèh tekan sak lawas-lawasé!” Para muridé pada krungu tembungé kuwi. Terus Yésus lan para muridé pada teka ing Yérusalèm. Sakwisé Yésus mlebu ing Griya Sutyi, Panjenengané terus wiwit nundungi wong-wong sing pada adol-tuku ing lataré Griya Sutyi. Panjenengané ngglémpang-ngglémpangké méja-méjané tukang ngijoli duwit uga dingklik-dingkliké wong adol manuk dara, lan Panjenengané uga ora nglilani wong nggawa barang liwat lataré Griya Sutyi. Panjenengané terus ngekèki piwulang lan ngomong marang wong-wong kuwi: “Apa ora wis ketulis: griya-Ku bakal disebut griya kanggo ngabekti kanggo sak kabèhé bangsa? Nanging kowé wis pada ndadèkké guwané bégal!” Para pengarepé imam lan para juru Torèt pada krungu anané lelakon kuwi, terus pada golèk akal enggoné arep matèni Yésus; awit wong-wong kuwi pada wedi marang Panjenengané, awit wong okèh kabèh pada nggumun marang piwulangé. Bareng wis soré, Yésus lan para muridé terus metu sangka kuta. Ing wantyi ésuk mruput, Yésus lan para muridé nalika pada liwat ing panggonané wit anjir mau, weruh yèn wité anjir wis garing sak oyot-oyoté pisan. Pétrus terus kèlingan, terus ngomong marang Panjenengané: “Rabbi, ndelok, wit anjir sing Panjenengan sepatani kuwi wis garing.” Yésus nyauri marang para muridé: “Pada pertyayaa marang Gusti Allah! Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé: Sapa waé sing ngomong marang gunung iki: Diangkata lan diuntyalna ing segara, angger ora mangga-mara ing sak njeruhné atiné, nanging pertyaya yèn apa sing diutyapké kuwi mesti kelakon, kuwi mesti ya bakal kelakon. Mulané Aku ngomong marang kowé: Apa waé sing kok ndongakké lan kok jaluk, pada pertyayaa yèn kowé wis pada nampa, kuwi mesti ya bakal pada kelakon kanggo kowé. Yèn kowé pada ngadek ndedonga, yèn ana wong sing kesalahan marang kowé, ngapuranen ndisik, supaya Bapakmu ing swarga ya ngapura kesalahanmu. [ Nanging yèn kowé pada ora ngapura, Bapakmu ing swarga ya bakal ora ngapura kesalahanmu.”] Yésus lan para muridé terus teka ing Yérusalèm menèh. Nalika Panjenengané mlaku ing lataré Griya Sutyi, pengarepé imam, juru Torèt lan pinituwa-pinituwa pada nemoni Panjenengané, lan pada ngomong marang Panjenengané: “Nganggo pangwasa apa anggèn Panjenengan nindakké penggawéan-penggawéan kuwi? Lan sapa sing ngekèki pangwasa kanggo nindakké penggawéan-penggawéan mau?” Yésus ngomong marang wong-wong kuwi: “Aku arep takon sak perkara marang kowé kabèh. Kuwi semaurana ndisik, mengko Aku ya bakal ngomongké marang kowé, karo pangwasa apa enggonku nindakké penggawé-penggawé kuwi. Pembaptisané Yohanes kuwi sangka swarga apa sangka manungsa? Tyoba, pada semaurana.” Wong-wong mau terus pada rembukan déwé, karo ngomong: “Betyiké kita pada omong: Sangka swarga, mesti disemauri: Yèn mengkono, kenèng apa kowé pada ora pertyaya marang Yohanes? Nanging apa ya kita arep pada omong: Sangka manungsa!” Wong-wong kuwi pada wedi marang wong okèh, awit kabèh pada nganggep Yohanes kuwi nabi sejati. Dadiné terus pada nyauri marang Yésus, karo ngomong: “Kita pada ora ngerti.” Yésus terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Yèn mengkono, Aku ya ora bakal ngomong marang kowé, karo pangwasa apa enggon-Ku nindakké penggawé-penggawé kuwi.” Yésus terus wiwit ngomong marang wong-wong mau karo semonan: “Ana wong nggawé kebon anggur lan dipageri mubeng. Wong kuwi terus ngeduk juglangan kanggo meres angguré lan ngedekké panggung penjagan. Sakwisé mengkono kebon kuwi diséwaké marang wong-wong sing bakal pada nggarap, terus lelungan menyang panggonan sing adoh. Bareng wis tekan wantyiné, wong mau kongkonan abdi marani wong-wong sing pada nggarap, supaya nampani pametuné kebon mau. Nanging abdiné kuwi dityekel karo wong-wong mau lan digebuki terus dikongkon bali tanpa gawé. Wong sing nduwé kebon terus kongkonan abdi liyané. Abdiné kuwi uga dipentungi karo wong-wong mau nganti tatu sirahé lan diwirang-wirangké. Wong mau terus kongkonan abdi siji menèh, lan abdi iki malah dipatèni. Mengkono uga, ijik okèh menèh liyané, ana sing digebuki lan ana sing dipatèni. Ijik ana wong siji menèh, ya kuwi anaké sing ditrésnani. Terus wong sing nduwé kebon anggur kuwi kongkonan anaké mau, supaya marani wong-wong sing pada nggarap, mikiré: Anakku mestiné diwedèni. Nanging wong-wong kuwi pada rerasan: Lah, iki juru warisé. Hayuk pada dipatèni waé, supaya warisané dadi duwèk kita. Wong-wong mau terus nyekel lan matèni anaké sing nduwé kebon anggur kuwi lan terus pada mbuwang menyang sak njabané kebon anggur. Saiki apa sing bakal ditindakké karo sing nduwé kebon anggur kuwi? Wong mau bakal teka lan matèni wong-wong sing nggarap kebon angguré, terus masrahké kebon angguré mau marang wong-wong liyané. Kowé apa pada ora matya tulisan iki, Watu sing ditampik karo para tukang gawé omah, kuwi wis dadi watu pojoké. Kedadiané kuwi sangka Gusti, lan dadi perkara sing nggumunaké ing pandelengé kita.” Wong-wong mau terus pada ngupaya bisané nyekel Panjenengané, nanging pada wedi marang wong okèh, awit pada ngerti yèn sing diomongké nganggo semonan kuwi wong-wong mau; mulané terus pada lunga ninggal Panjenengané. Wong-wong mau terus kongkonan wong Farisi lan wong Hérodéan nemoni Yésus, sengajané arep njiret Panjenengané karo pitakonan. Kongkonan mau pada nemoni lan ngomong: “Guru, kita pada ngerti yèn Panjenengan kuwi jujur, lan ora wedi marang sapa waé, awit Panjenengan ora golèk elem-elemané wong, nanging karo bener mulangké bab dalané Gusti Allah. Kanggo iki, mbayar pajek marang kaisar kuwi kenèng apa ora? Kita pada kudu mbayar apa ora?” Nanging awit Yésus weruh marang lamisé wong-wong kuwi, terus ngomong marang kongkonan mau: “Kenèng apa kowé pada njajal marang Aku? Aku jupukna duwit dinar siji, tak delengé!” Wong-wong kuwi ya terus masrahké duwit dinar siji. Panjenengané terus takon marang wong-wong mau: “Iki gambaré sapa lan iki tulisané sapa?” Semauré: “Gambar lan tulisan kaisar.” Yésus terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Pasrahna marang kaisar apa sing wajip dipasrahké marang kaisar lan marang Gusti Allah apa sing wajip dipasrahké marang Gusti Allah.” Wong-wong mau pada banget nggumuné marang Panjenengané. Wong-wong Saduki sing nduwé panemuné yèn ora ana tanginé wong mati sangka antarané wong mati; terus teka nemoni Yésus lan pada takon: “Guru, Moses wis nulis préntahé marang kita, yèn ana wong sing nduwé sedulur lanang ninggal ndonya, ninggalké bojo wadon ora nduwé anak, wong kuwi kudu jikuk bojo wadon randané mau supaya nindakké turunan kanggo sedulur sing ninggal mau. Ana sedulur lanang pitu; sing nomer siji kawin, nanging ninggal ndonya ora ninggalké anak. Sing nomer loro terus njikuk bojo wadon kuwi, lan uga terus mati tanpa ninggalké anak; lan kuwi uga sing nomer telu. Mengkono sak terusé, pitu-pituné pada ora ninggalké anak, sakwisé kuwi, wong wadon mau ya terus mati. Ing dina tanginé wong mati, nalika wong-wong iki pada tangi, wong wadon kuwi arep dadi bojoné sapa? Awit pitu-pituné wis naté pada dadi bojoné.” Yésus ngomong marang wong-wong kuwi: “Apa duduk iki sing njalari kowé pada keblinger, awit enggonmu pada ora ngerti Kitab uga kwasané Gusti Allah? Awit yèn pada tangi sangka antarané wong mati, wong-wong kuwi pada ora kawin, nanging uripé pada kaya para mulékat ing swarga. Nanging perkara tanginé wong mati, apa kowé pada ora matya ing kitab Moses, bab grumbul eri, kepriyé Gusti Allah ngomong marang Moses: Aku iki Gusti Allahé Abraham, Gusti Allahé Isak lan Gusti Allahé Yakub? Panjenengané kuwi duduk Gusti Allahé wong mati, nanging Gusti Allahé wong urip. Banget enggonmu keblinger!” Ing antarané para juru Torèt, ana siji sing sakwisé krungu enggoné wong-wong Saduki lan Yésus pada bantahan, uga nyeksèni yèn Yésus nyauri marang wong-wong kuwi tyotyok banget, terus nemoni marang Panjenengané njaluk ngerti: “Sangka kabèh pepakoné Gusti Allah, pepakon ngendi sing gedé déwé?” Yésus nyauri: “Sing gedé déwé ya kuwi: Rungokna, hé Israèl, Gusti kuwi Gusti Allah kita, Gusti kuwi siji. Lan kowé, trésnaa marang Gusti Allahmu karo sak kabèhé atimu lan karo sak kabèhé nyawamu lan karo sak kabèhé pikiranmu, uga karo sak kabèhé kekuwatanmu. Nanging pepakon sing kaping pindo, ya kuwi: Kowé trésnaa marang pepadamu kaya marang awakmu déwé. Ora ana pepakon liyané sing ngungkuli pepakon loro mau.” Juru Torèt mau terus ngomong marang Panjenengané: “Bener, Guru, tembungé Panjenengan, yèn Gusti Allah kuwi siji, ora ana liyané kejaba Panjenengané, kuwi bener. Pantyèn, trésna marang Gusti Allah karo sak kabèhé ati, karo sak kabèhé pangertèn, lan karo sak kabèhé kekuwatan, uga nrésnani sak pada-pada kaya marang awakmu déwé, kuwi luwih apik tenimbang kabèh kurban obongan lan kurban liyané.” Yésus weruh, yèn wong kuwi enggoné nyauri tembungé karo wityaksana, mulané Panjenengané terus ngomong: “Kowé kuwi ora adoh sangka Kratoné Gusti Allah!” Terus ora ana wong sing wani njaluk ngerti apa-apa menèh marang Panjenengané. Nalika Yésus ngekèki piwulang ing Griya Sutyi, Yésus ngomong: “Kepriyé nganti para juru Torèt bisa ndunungké, yèn Kristus kuwi Putrané Daved? Daved déwé awit ketuntun karo Roh Sutyi ngomong ngéné: Gusti ngetokké tembung marang Bendaraku: Njagonga ing tengen-Ku, nganti Aku nyèlèhké mungsuh-mungsuhmu ing sak ngisoré tlapakanmu. Daved déwé nyebut Panjenengané kuwi Bendara, terus kepriyé enggoné Panjenengané kuwi dadi anaké?” Nanging wong okèh sing okèh tyatyahé kuwi pada ngrungokké Panjenengané karo seneng. Ing sak njeruhné piwulangé, Yésus ngomong: “Pada sing ngati-ati marang para juru Torèt, sing pada seneng mlaku mider-mider nganggo jubah dawa lan seneng nampani panghurmatan ing pasar-pasar, sing pada seneng njagong ing panggonan sing ngarep déwé ing sinaguk lan jagongan sing dihurmati ing pésta-pésta, sing pada ngrampas omah-omahé para randa, lan seneng ndedonga sing dawa-dawa kanggo ngapusi. Wong-wong kuwi mesti bakal pada olèh paukuman luwih abot.” Nalika Yésus njagong nang ngarepé peti pisungsung, Panjenengané terus nggatèkké wong okèh enggoné pada nglebokké duwit ing peti mau. Okèh wong sing sugih pada nyemplungké pisungsung gedé. Terus ana randa mlarat sing uga teka, nglebokké duwit tembaga rong keping, ajiné sak duwit, ya kuwi duwit rètyèh sing tyilik déwé. Yésus nyeluk para muridé, Panjenengané terus ngomong: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, yèn randa mlarat kuwi masrahké luwih okèh tenimbang karo wong-wong kabèh sing wis pada nglebokké duwit ing peti pisungsung. Awit wong-wong kuwi pada masrahké sangka kalubèrané, nanging randa kuwi masrahké sangka kekurangané, apa sing dadi duwèké kabèh, ya kuwi sing dadi pangané.” Nalika Yésus lunga sangka Griya Sutyi, ana muridé siji sing ngomong marang Panjenengané: “Guru, Panjenengan delok; kuwaté watu-watu lan apiké bangunan-bangunan kuwi!” Yésus terus nyauri, tembungé: “Kowé weruh bangunan-bangunan sing kuwat iki? Bakal ora ana watu sing temumpang ing watu liyané, kabèh bakal dirubuhké.” Nalika Yésus njagong ing pèrèngé gunung Saitun ngadepké Griya Sutyi, Pétrus, Yakobus, Yohanes lan Andréas pada ngomong dèwèkan marang Panjenengané: “Gusti supaya ngomong marang kita, mbésuk apa kuwi mau arep klakon, lan apa tanda-tandané yèn kabèh kuwi teka ing pungkasané?” Yésus terus wiwit ngomong marang muridé papat: “Kowé pada sing ati-ati supaya aja ana sing nasarké kowé! Bakal ana wong okèh sing pada teka nganggo asma-Ku, karo ngomong: Ya aku iki Panjenengané lan bakal nasarké wong pirang-pirang. Yèn kowé pada krungu swarané perang utawa kabar-kabar perang, aja geter atimu. Kuwi kabèh kudu kelakon, nanging kuwi durung tekan pungkasané. Awit bangsa siji bakal nyerang bangsa liyané, lan kraton siji marang kraton liyané. Ing endi-endi bakal ana lindu lan patyeklik. Kabèh kuwi dadi wiwitan kasangsaran, arep tekané jaman anyar. Nanging kowé, pada sing ngati-ati marang awakmu déwé! Kowé bakal pada dipasrahké marang pengadilan agama; kowé bakal pada digebuki ing sinaguk-sinaguk lan bakal pada diadepaké ing ngarepé para pangwasa lan para ratu awit sangka Aku, kanggo paseksi kanggo wong-wong kuwi. Nanging Injil kudu diwartakké ndisik marang sak kabèhé bangsa. Nanging yèn wong-wong kuwi pada nggiring kowé, arep masrahké kowé, kowé aja pada sumelang, bab apa sing kudu kok omongké, nanging pada omongna apa waé sing nalika kuwi dikèkké marang kowé, awit duduk kowé sing pada ngomong, nanging Roh Sutyi sing ngomong. Sedulur bakal masrahké seduluré supaya dipatèni, semono uga bapak masrahké anaké lan anak-anak bakal pada nglawan lan matèni wong tuwané. Kowé bakal pada disengiti karo wong kabèh awit sangka jeneng-Ku. Nanging sapa sing tahan nganti tekan ing pungkasan, kuwi bakal slamet.” “Yèn kowé pada weruh Pengrusak sing kereng, ngadek ing panggonan sing ora sak mestiné — sapa sing pada matya, kuwi gatèkna — para sing manggon ing Yudéa pada mblayua menyang pegunungan. Sing pinuju ing payon, aja medun njikuk barang sangka omahé, lan sing ijik ing kebon aja mulih njikuk sandangané. Nanging tyilaka banget para ibu sing ijik meteng lan sing pada nusoni ing waktu kuwi. Pada ndedongaa, supaya kuwi ora kelakon ing wantyi adem. Awit ing dina kuwi bakal ana panyiksa kaya sing durung tau kelakon, kawit wiwitan ndonya sing digawé karo Gusti Allah nganti saiki, lan ya ora bakal kelakon menèh. Lan yèn Gusti ora nyepetké wantyiné, ora ana wong siji waé sing bakal ditulungi; nanging awit sangka para wong pilihan, sing wis dipilih karo Panjenengané, wantyiné dityepetké. Nalika kuwi yèn ana wong sing ngomong marang kowé: Delengen, Mésias ing kéné, utawa: Delengen, Panjenengané ing kana, kowé aja pada ngandel. Awit bakal ana mésias-mésias palsu lan nabi-nabi palsu bakal pada njedul lan bakal pada nggawé tanda-tanda lan mujijat-mujijat, karepé, bisa kanggo nasarké para wong pilihan. Nanging kowé pada ati-ati! Aku wis ngomongké iki kabèh marang kowé sak durungé.” “Nanging ing dina kuwi, sakwisé panyiksa mau, srengéngé bakal dadi peteng lan mbulan ilang padangé lan lintang-lintang bakal pada rontok sangka langit, uga para pangwasa ing langit bakal pada gontyang. Nalika kuwi wong-wong bakal pada weruh Putrané Manungsa teka karo mendung nganggo sak kabèhé pangwasa lan kamulyan-Né. Uga Panjenengané terus bakal ngutus mulékat-mulékaté lan bakal nglumpukké para wong pilihan-Né sangka kéblat papat, sangka pungkasané bumi tekan pungkasané langit. Pada blajara sangka kahanané bab wit anjir: Yèn pangé wiwit lemes lan semi, kowé pada ngerti, yèn wis mèh waktu panas. Uga yèn kowé pada weruh perkara-perkara kuwi kelakon, kowé pada ngertia, yèn wis mèh tekan wantyiné, wis ing ngarep lawang. Sak temené Aku ngomong marang kowé yèn golongan iki ora bakal entèk sak durungé kuwi mau kabèh kelakon. Langit lan bumi bakal entèk, nanging tembung-tembung-Ku ora bakal entèk. Nanging kanggo dinané utawa wantyiné, kuwi ora ana wong siji waé sing weruh, mengkono uga para mulékat ing swarga, uga Putra ya ora, kejaba sang Bapak.” “Kowé pada jaga-jagaa, tansah pada jaga-jagaa! Awit kowé pada ora weruh kapan wantyiné. Kuwi kenèng dipadakké kaya wong sing lelungan, ninggal omahé lan dipasrahké marang para abdiné, pada dikèki penggawéan déwé-déwé; lan mréntahké marang sing jaga lawangé gapura supaya melèk. Mulané pada jaga-jagaa, awit kowé pada ora weruh, kapan sing nduwé omah kuwi arep teka, apa arep tekané wengi, apa tengah wengi, apa wantyi pitik jago kluruk, apa ésuk-ésuk, supaya yèn sing nduwé omah kuwi dadakan teka, ora nemoni kowé ijik pada turu. Lan sing tak omongké marang kowé, kuwi tak omongké marang wong kabèh: Pada jaga-jagaa!” Rong dina menèh ana riyaya Paskah lan Riyaya Roti tanpa ragi. Para pengarepé imam lan para juru Torèt pada ngrantyam kepriyé enggoné nyekel lan matèni Yésus karo réka-daya ala, awit pada rerasan: “Aja sak njeruhné riyaya, supaya ora nggawé ributé rayat.” Nalika Panjenengané ing Bétania, ing omahé Simon sing wis tau lara lépra, ijik njagong mangan, ana wong wadon teka nggawa botol marmer isi lenga narwastu tulèn, sing larang regané. Sakwisé metyah guluné botol kuwi, wong mau terus ngesokké lengané ing sirahé Gusti Yésus. Ana wong karo rasa ora trima pada rerasan: “Apa gunané mbuwang-mbuwang lenga jebat narwastu kuwi? Awit lenga kuwi apa ora kena didol luwih sangka 300 dinar lan kena dikèkké marang wong-wong mlarat.” Wong-wong kuwi terus nyenèni wong wadon mau. Nanging Yésus ngomong: “Enengna waé wong kuwi. Kenèng apa kowé pada nggawé répoté? Wong kuwi wis nindakké penggawé betyik marang Aku. Awit wong-wong mlarat tansah ing tengahmu, lan sak wantyi-wantyi kowé nduwé karep, kowé bisa nindakké penggawé betyik marang wong-wong mlarat; nanging Aku iki ora slawasé bebarengan karo kowé. Wong wadon kuwi wis nindakké apa sing bisa dilakoni. Lan wis nglengani awak-Ku kanggo tyetyawis panguburan-Ku. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Ing ngendi waé Injil diwartakké ing sak ubengé jagat, apa sing wis ditindakké karo wong wadon kuwi bakal dityeritakké kanggo pengéling-éling.” Yudas Iskariot, salah sijiné muridé rolas, terus ngadek marani para pengarepé imam, karo karep masrahké Panjenengané. Bareng krungu, wong-wong kuwi pada bungah lan janji bakal ngekèki duwit marang Yudas. Yudas terus nggolèk tyara enggoné arep masrahké Yésus ing waktu sing tyotyok. Ing dina wiwitan Riyaya Roti tanpa ragi, wantyiné mbelèh tyempé Paskah, para muridé pada ngomong marang Yésus: “Gusti ing ngendi ngarepké kita pada lunga tata-tata kanggo mangan Paskah Gusti?” Panjenengané terus ngutus muridé loro, lan ngomong marang kongkonan kuwi: “Pada menyanga ing kuta; ing kana ana wong sing nggawa kendi isi banyu bakal metuki kowé. Kowé pada ngetutna wong kuwi, lan ing omah sing dileboni, kowé ngomonga marang sing nduwé omah mau: Guru meling: Kamar endi sing bakal kanggo mangan Paskah karo para sedulur-Ku? Wong kuwi terus bakal nduduhké marang kowé kamar nduwur, sing jembar sing wis dityawiské. Ya ing kono kuwi kowé pada tyawiské pésta Paskah kanggo Aku lan kowé kabèh!” Muridé kuwi terus pada budal, lan bareng tekan kuta pada ngalami kabèh kaya sing diomongké karo Yésus mau; terus pada nyawiské Paskah. Bareng wis soré Panjenengané teka bareng karo muridé rolas. Nalika pada lungguh lan pada mangan, Yésus ngomong: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, ana siji sangka tunggalmu sing bakal ngiyanati Aku, ya sing ijik mangan karo Aku.” Para muridé terus wiwit pada sedih lan siji-sijiné pada ngomong marang Panjenengané: “Duduk kula ta, Gusti?” Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Wong kuwi ya salah siji sangka tunggalmu wong rolas, sing nyelupké roti ing mangkok bebarengan karo Aku. Awit Putrané Manungsa bakal lunga kaya sing wis ketulis kanggo Panjenengané, nanging tyilaka wong sing dadi jalarané Putrané Manungsa dikiyanati. Luwih betyik, yèn wong kuwi ora lair.” Nalika Yésus lan para muridé ijik pada mangan, Panjenengané njupuk roti, terus ndedonga sukur, lan nyuwil-nyuwil roti mau terus ngekèkké marang para muridé, karo ngomong: “Pada tampanana, iki badan-Ku.” Panjenengané terus njupuk tuwungé, masrahké ing pandonga lan ngekèkké tuwung kuwi marang para muridé. Kabèh terus pada ngombé sangka tuwung mau. Uga Panjenengané ngomong marang para muridé: “Iki getih-Ku, getihé perjanjian, sing dikutahké kanggo wong okèh. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Aku bakal ora ngombé menèh wohé wit anggur, nganti tekané dinané Aku bakal ngombé sing anyar ing Kratoné Gusti Allah.” Sakwisé pada nyanyi kidung pamuji, terus pada lunga menyang gunung Saitun. Yésus terus ngomong marang para muridé: “Kowé kabèh, bakal gonjing pertyayamu, awit wis ketulis: Aku bakal nggepuk juru pangoné, lan wedus-wedusé bakal pada buyar. Nanging yèn Aku wis ditangèkké, Aku bakal ndisiki kowé menyang Galiléa.” Pétrus terus ngomong marang Panjenengané: “Senajan kabèh pada gonjing pertyayané, kula ora.” Yésus terus ngomong marang Pétrus: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, ing dina iki, ing wantyi mbengi iki uga, sak durungé pitik jago kluruk kaping pindo, kowé wis nyélaki Aku kaping telu.” Nanging karo luwih nandes Pétrus ngomong: “Yèn kula kudu mati bareng-bareng karo Gusti, kula ora arep nyélaki Gusti.” Wong liya-liyané kabèh ya pada ngomong mengkono. Yésus lan para muridé terus teka ing panggonan sing jenengé Gètsémani. Yésus ngomong marang para muridé: “Pada lungguha ing kéné, sak suwéné Aku ndedonga.” Panjenengané ngejak Pétrus lan Yakobus lan Yohanes mèlu. Yésus wiwit krasa susah banget lan wedi ing ati. Panjenengané terus ngomong marang muridé telu kuwi: “Atiku sedih banget, nganti kaya arep mati. Kowé pada ing kéné lan pada melèka.” Sakwisé njangkah maju, Yésus terus sendeku ing bumi lan ndedonga, supaya yèn bisa wantyiné kuwi sumingkir sangka Panjenengané, lan ngomong: “Duh Abba, duh Bapak, kanggo Panjenengan samubarang bisa klakon; tuwung iki supaya Panjenengan singkirké sangka Kula, mung waé aja karep Kula, nanging karep Panjenengan.” Yésus terus mbalik lan nemoni muridé telu kuwi pada turu. Panjenengané terus ngomong marang Pétrus: “Simon, apa kowé turu? Apa kowé ora kuwat melèk sak jam waé? Pada jaga-jagaa lan ndedongaa, supaya kowé ora kena ing panggoda; roh kuwi pantyèn nurut niyaté, nanging dagingé manungsa, ringkih.” Panjenengané terus lunga menèh lan ndedonga nganggo tembung-tembung sing pada. Nalika teka menèh, Yésus nemoni muridé telu kuwi ijik pada turu, awit mripaté mbliyut, uga pada ora ngerti apa sing kudu diomongké marang Panjenengané. Panjenengané teka sing kaping teluné terus ngomong marang muridé telu kuwi: “Apa ijik pada turu lan ngasuh? Wis tyukup, wis tekan wantyiné, delengen, Putrané Manungsa dipasrahké marang tangané para wong dosa. Pada tangia, hayuk pada lunga. Sing ngiyanati Aku wis tyedak.” Nalika Yésus ijik ngomong, Yudas salah sijiné muridé rolas, dadakan teka bareng karo wong okèh sing pada nggawa pedang lan pentung atas préntahé para pengarepé imam, lan para juru Torèt lan para pinituwa. Wong sing ngiyanati Panjenengané wis ngekèki tanda marang wong-wong mau: “Wong sing bakal tak ambung, ya kuwi wongé, kuwi tyekelen, jaganen sing kuwat.” Sakwisé teka, Yudas gelis-gelis nyedekki Panjenengané, terus ngomong: “Rabbi,” lan ngambung Panjenengané. Wong-wong mau terus nyandak lan nyekel Panjenengané. Sangka antarané wong-wong ing kono kuwi ana sing ngetokké pedang, lan nyabetké pedangé marang abdiné imam gedé lan merung kupingé. Yésus terus ngomong marang wong-wong kuwi: “Kowé kok kaya ngadepi bégal, pada teka karo nggawa pedang lan pentung kanggo nyekel Aku? Saben dina Aku apa ora ya bareng karo kowé, mulangi ing Griya Sutyi; lan kowé ora pada nyekel Aku. Nanging supaya kelakon sing ketulis ing Kitab.” Para muridé terus ninggal Panjenengané, pada mblayu kabèh. Ana nom-noman pada mèlu Panjenengané, nutupi badané mung nganggo kemul mori. Wong-wong pada arep nyekel nom-noman kuwi, nanging nom-noman mau ninggal moriné, mblayu wuda. Yésus terus dituntun menyang omahé imam gedé. Para pengarepé imam, pinituwa lan juru Torèt pada nglumpuk ing kono. Nanging Pétrus pada mèlu Panjenengané sangka kadohan nganti tekan lataré imam gedé, terus lungguh ing tengahé para pengawal lan bediang. Para pengarepé imam uga juru Hukum Agama kabèh, pada nggolèk paseksi sing nglawan Yésus, supaya Panjenengané bisa ditibani paukuman pati, nanging ora pada olèh. Awit okèh wong sing ngekèki paseksi palsu nglawan Yésus, nanging paseksi-paseksi kuwi siji lan sijiné ora tyotyok. Terus ana wong sing ngomongké paseksi palsu, nglawan Panjenengané karo ndakwa, ngéné, “Kita wis pada krungu wong kuwi omongan mengkéné: Aku bakal ngembrukké Griya Sutyi sing digawé karo tangané manungsa iki lan sak njeruhné telung dina Aku bakal mbangun liyané, sing duduk gawéané tangané manungsa.” Bab iki, paseksiné wong-wong kuwi uga angèl karo liyané. Imam gedé terus ngadek ing sak tengahé kumpulan, terus takon marang Yésus: “Apa kowé ora nyauri babar pisan? Kepriyé kanggo paseksiné wong-wong sing ndakwa kowé kuwi?” Nanging Panjenengané meneng waé, ora nyauri apa-apa. Imam gedé takon Yésus menèh, tembungé: “Apa kowé kuwi Mésias, Putrané sing Dipuji?” Semauré Yésus: “Ya Aku iki Panjenengané, lan kowé bakal pada weruh Putrané Manungsa njagong ing sak tengené sing Mahakwasa lan teka ing mégané langit.” Imam gedé terus nyuwèk-nyuwèk jubahé lan ngomong: “Kanggo apa kita ijik mbutuhké seksi menèh? Sampéyan wis pada krungu nyenyamahé marang Gusti Allah. Kepriyé panemuné sampéyan?” Wong-wong kabèh bebarengan pada netepaké Yésus kudu diukum pati. Wong terus wiwit ngidoni Panjenengané, lan nutupi praupan-Né lan njotosi karo omong marang Panjenengané: “Hé, nabi, tyoba bedèken!” Uga para pengawal ya mèlu pada ngantemi Yésus. Nalika kuwi Pétrus ijik ing ngisor, ing plataran. Terus ana wong wadon, abdiné imam gedé, sing teka, lan bareng weruh Pétrus bediang, terus namatké praupané lan ngomong: “Sampéyan kuwi apa ora ya tansah bareng karo Yésus, wong Nasarèt kuwi.” Nanging Pétrus sélak, semauré: “Kula ora ngerti lan ya ora mudeng apa sing sampéyan karepké kuwi.” Pétrus terus ngalih menyang èmpèr ngarep. (Terus ana pitik jago kluruk.) Bareng wong wadon mau weruh Pétrus menèh, terus ya ngomong marang wong-wong ing kono: “Wong kuwi ya sangka golongané.” Nanging Pétrus sélak menèh. Ora let suwé wong-wong ing kono pada ngomong menèh marang Pétrus: “Sampéyan kuwi nggenah tunggalé, apa menèh sampéyan wong Galiléa!” Nanging Pétrus terus wiwit sumpah: “Kula ora kenal wong sing sampéyan omongké kuwi!” Sak nalika kuwi uga pitik jago kluruk kaping pindoné. Pétrus terus kèlingan marang tembungé Yésus: “Sak durungé pitik jago kluruk kaping pindo, kowé wis nyélaki Aku kaping telu.” Terus nangis ngguguk. Bareng wantyi ésuk-ésuk para pengarepé imam, karo para pinituwa lan para juru Torèt lan juru Hukum Agama liyané kabèh pada nglumpuk rembukan. Wong-wong kuwi terus mbanda lan nuntun Yésus lan masrahké marang Pilatus. Pilatus terus takon Panjenengané: “Apa Panjenengan ratuné wong Ju?” Yésus nyauri: “Sampéyan déwé sing ngomong mengkono.” Para pengarepé imam terus pada ngomongké ndakwa okèh-okèh kanggo Yésus. Pilatus takon menèh marang Panjenengané, tembungé: “Apa Panjenengan ora nyauri apa-apa? Kula njaluk mikir, okèh banget wong sing ndakwa marang Panjenengan.” Nanging Yésus tetep ora nyauri apa-apa, nganti Pilatus nggumun banget. Ing dina riyaya wis dadi pakulinan, Pilatus ngluwari wong tawanan siji, sing dikarepké karo wong okèh. Nalika kuwi ana wong, sing jenengé Barabas, sing diukum bareng karo para pambruntak sing pada nggawé pati. Wong okèh terus munggah lan wiwit pada njaluk karo tenan, supaya Pilatus nindakké kaya sing dadi adaté kanggo wong okèh. Nanging Pilatus nyemauri wong okèh karo ngomong: “Apa kowé pada kepéngin supaya aku ngluwari ratuné wong Ju iki?” Jalaran Pilatus ngerti, yèn para pengarepé imam pada ngelungké Panjenengané awit sangka sengité. Nanging para pengarepé imam pada ngojok-ojoki wong okèh supaya Pilatus ngluwari Barabas. Pilatus nyemauri menèh lan ngomong marang wong okèh: “Terus aku kudu nindakké apa marang wong sing pada kok tyeluk ratuné wong Ju iki?” Wong okèh terus pada mbengok menèh: “Kudu dipentèng waé!” Pilatus terus ngomong menèh marang wong-wong kuwi: “Terus dosané apa, ta?” Nanging wong okèh mundak banter mbengok: “Kudu dipentèng wong kuwi!” Awit Pilatus arep nggawé maremé atiné wong okèh, mulané ya ngluwari Barabas kanggo wong okèh mau; Yésus terus digebuki lan dipasrahké supaya dipentèng. Para suradadu terus nuntun Yésus menyang plataran panggonan omahé gubernuran; lan terus pada ngundang suradadu kabèh supaya nglumpuk. Wong-wong kuwi terus ngekèki klambi Panjenengané jubah wungu, lan sakwisé ngenam makuta eri, terus dienggoké ing sirahé. Sakwisé mengkono terus pada ngutyapké salam marang Yésus, tembungé: “Masrahké keslametané, ratuné wong Ju!” Terus pada mentungi sirahé nganggo glagah lan pada ngidoni terus pada sendeku nyembah Panjenengané. Sakwisé pada moyoki Panjenengané, para suradadu terus pada ngutyuli penganggoné jubah wungu mau lan nganggokké penganggoné piyambak. Terus Panjenengané digawa metu arep dipentèng. Nalika semono ana wong liwat sing jenengé Simon, wong Kiréne, bapaké Alèksander lan Rufus, sing ijik bali sangka njabané kuta. Wong kuwi dipeksa supaya manggul salipé Yésus. Para suradadu kuwi terus nuntun Panjenengané menyang panggonan sing diarani Golgota, sing tegesé: panggonan tyumplung sirah. Terus pada ngekèki Panjenengané anggur sing dityampuri mur, nanging Panjenengané ora gelem. Wong-wong kuwi terus pada nyalip Panjenengané lan ngedum-edum jubahé karo lotré kanggo nemtokké pandumané déwé-déwé. Wantyi jam sanga ésuk para suradadu pada nyalip Panjenengané. Ana tulisan sing mbuktèkké kesalahané Yésus, uniné: “Ratuné wong Ju.” Bareng karo Panjenengané, para suradadu ya nyalip bégal loro, sing siji ing sak tengené, sijiné ing kiwané. [ Karo mengkono, kedadian tenan apa sing ketulis ing Kitab sing uniné: “Panjenengané kepitung golongané para wong duraka.”] Wong-wong sing pada liwat ing kono, pada ngèlèk-èlèk Yésus, karo gèdèk-gèdèk pada ngomong: “Hé, kowé sing arep ngrubuhké Griya Sutyi lan arep mbangun menèh sak njeruhné telung dina, slametna awakmu déwé lan muduna sangka salip!” Mengkono uga para pengarepé imam karo para juru Torèt, ya pada moyoki karo rerasan: “Wong kuwi wis mitulungi wong liyané, nanging mitulungi Dèkné déwé ora bisa! Saiki Mésias, Ratuné Israèl kuwi bèn medun sangka salip, supaya kita pada weruh lan pertyaya.” Uga sing pada dipentèng bareng karo Yésus kuwi ya pada moyoki Panjenengané. Bareng wis jam rolas, ana pepeteng sing nutupi sak tanah kabèh nganti jam telu. Ing wantyi jam telu soré Yésus mbengok karo banter: “Eloi, Eloi, lama sabaktani?” Sing tegesé: “Gusti Allah kula, Gusti Allah kula, kenèng apa Panjenengan ninggalké kula?” Wong sing pada ngadek ing kono bareng krungu sing mengkono mau, pada ngomong: “Delengen, wong kuwi ngundang Elia.” Terus ana wong sing gelis-gelis teka, nyelupké kembang karang ing anggur ketyut, dityubleské ing glagah, terus ngekèki ngombé marang Yésus, lan ngomong: “Hayuk pada dientèni lan dideleng, apa Elia teka ngedunké wong kuwi.” Yésus terus mbengok banter lan ninggal. Nalika kuwi geberé Griya Sutyi suwèk dadi loro, sangka nduwuré tekan ngisor. Penggedéné suradadu sing ngadek adu-arep karo Yésus, bareng weruh kaya mengkono enggoné ninggal, terus ngomong: “Tenan, wong kuwi Putrané Gusti Allah.” Ana uga wong wadon sing pada nyawang sangka kadohan, ya kuwi Maria Makdaléna, Maria ibuné Yakobus-nom lan Yosès, lan Salomé. Wong-wong kuwi kabèh wis pada mèlu Yésus lan ngladèni Panjenengané nalika ing Galiléa. Ing kono ya ijik ana wong wadon liyané sing okèh tyatyahé pada teka ing Yérusalèm bebarengan karo Panjenengané. Bareng wantyiné wis soré, awit kuwi dina tyetyawisan, ya kuwi dina arep tekané sabat, mulané Yosèf, wong Arimatèa, juru Hukum Agama sing kajèn, sing ya ngentèn-entèni marang Kratoné Gusti Allah, nékat nemoni Pilatus lan njaluk layoné Yésus. Pilatus nggumun nalika krungu yèn Yésus wis ninggal. Terus nyeluk penggedéné suradadu lan takon, apa Panjenengané wis ninggal. Sakwisé krungu tembungé penggedéné para suradadu mau, Pilatus terus ngekèkké layoné marang Yosèf. Yosèf terus tuku mori alus, lan ngedunké layoné Yésus lan mbuntel layon mau nganggo mori kuwi. Sakwisé mengkono, terus ndèkèkké layoné ing kuburan tatahan ing watu. Terus ngglundungké watu nutup lawangé kuburan. Maria Makdaléna lan Maria ibuné Yosès pada namatké panggonan enggoné ndèkèkké layon mau. Bareng dina sabat wis kliwat, Maria Makdaléna lan Maria ibuné Yakobus uga Salomé pada tuku tyampuran wangi-wangi karo karep bali menèh menyang kuburan arep njebati Yésus. Wantyi ésuk mruput ing dina kaping pisan ing minggu kuwi, sakwisé srengéngé njedul, wong-wong wadon mau pada lunga menyang kuburan. Terus pada rerasan: “Sapa sing bakal ngglundungké watuné kanggo kita sangka lawangé kuburan?” Nanging bareng pada ndeleng sangka tyedakan, terus pada weruh yèn watuné lawangé kuburan wis ngglundung, sakjané watu mau gedé banget. Terus pada mlebu ing kuburan lan pada weruh wong lanang nom-noman njagong ing sisih tengen nganggo jubah putih, mulané pada kagèt. Nanging wong lanang nom-noman mau terus ngomong marang para wong wadon kuwi: “Aja pada wedi! Kowé pada nggolèki Yésus sangka Nasarèt, sing wis dipentèng kuwi. Panjenengané wis tangi. Ora ing kéné. Pada delengen! Iki panggonan sing kanggo ndèkèkké Panjenengané. Nanging saiki pada lungaa, ngomonga marang para muridé lan Pétrus: Panjenengané lunga ndisiki kowé kabèh menyang Galiléa; ing kana kowé bakal pada weruh Panjenengané, kaya sing wis diomongké marang kowé kabèh.” Wong-wong wadon mau terus pada mblayu metu sangka kuburan, awit pada wedi lan geter, uga ora ngomong apa-apa marang sapa waé, awit pada wedi. [Nanging wong-wong wadon kuwi karo gelis nerusaké sak kabèhé pawelingé mulékat mau marang Pétrus lan kantya-kantyané. Sakwisé kuwi Yésus piyambak lantaran para muridé ngabaraké sangka wétan nganti tekan kulon kabar sing sutyi lan sing ora bakal kena diilangaké, bab kabar keslametan sing langgeng.] Bareng Yésus wis tangi wantyi ijik ésuk mruput ing dina kaping pisan ing minggu kuwi, sing ndisik déwé Panjenengané ngétok marang Maria Makdaléna, sing sangka wong kuwi, Panjenengané wis nundungi demit pitu. Wong wadon mau terus lunga ngabaraké bab kuwi marang wong kabèh, sing mbiyèn pada mèlu Panjenengané lan wantyi kuwi ijik pada susah lan nangis. Nanging bareng pada krungu, yèn Yésus tangi lan wis dideleng karo Maria, wong-wong kuwi pada ora ngandel. Sakwisé kuwi, Panjenengané ngétok nganggo rupa sing béda marang wong loro sing mèlu Panjenengané, nalika wong loro kuwi pada mlaku menyang njabané kuta. Wong loro mau terus bali pada ngabaraké bab kuwi marang murid-murid liyané, nanging ya pada ora ngandel. Pungkasané, Panjenengané ngétok marang muridé sewelas, nalika ijik pada mangan, lan terus melèhké marang wong sewelas kuwi bab tyupeté pengandel lan wangkoté atiné, nanging pada ora ngandel marang wong-wong sing wis pada weruh Panjenengané sakwisé tangi. Panjenengané terus ngomong marang para muridé sewelas mau: “Pada lungaa menyang sak ubengé jagat, pada wartakna Injil marang sak kabèhé manungsa. Sapa sing pertyaya lan dibaptis, bakal dislametké, nanging sing ora pertyaya bakal diukum. Tanda-tanda iki bakal mbarengi para wong sing pertyaya: Wong-wong pertyaya kuwi bakal pada nundungi demit karo jeneng-Ku, bakal pada guneman nganggo basa-basa anyar. Bakal pada nyekel ula, lan senajan ngombé ratyun sing matèni, ora bakal tyilaka; bakal pada numpangi tangan marang para sing lara, lan kuwi bakal pada waras.” Sakwisé Gusti Yésus ngomong sing mengkono marang para muridé, Panjenengané terus munggah menyang swarga lan njagong ing sak tengené Gusti Allah. Nanging para muridé kuwi terus pada lunga mulangi ing endi-endi, lan Gusti mbarengi nyambutgawé, uga ngukuhké piwulangé karo tanda-tanda. Téofilus sing mulya kaya sing kita pada tampani sangka wong-wong sing mbiyèn pada weruh déwé lan pada dadi peladèné pangandika-Né. Awit sangka kuwi, sakwisé kula nliti kedadian iki kabèh, sangka wiwitané karo tenanan, putusané ati kula, kula nggawé kitab, sing isiné ketata lan terus kula pasrahké ing ngarepé sampéyan iki, supaya sampéyan bisa ngakoni, yèn kabèh sing wis diwulangké marang sampéyan kuwi bener tenan. Nalika jamané Hérodes, ratu Yudéa, ana imam, jenengé Sakaria, klebu golongané Abia. Bojoné uga turunané Harun, jenengé Elisabèt. Wong loro kuwi pada bener ing ngarepé Gusti Allah lan tansah nindakké pepakon lan pernatané Gusti, tanpa tyiri. Nanging ora nduwé anak, awit Elisabèt kuwi gabuk lan wong loro kuwi wis pada tuwa. Ing sakwijiné dina, pinuju gilirané golongané, Sakaria nindakké penggawéan ngimami ing ngarepé Gusti Allah. Awit nalika dilotré kaya adaté, kanggo nentokké imam sing nampani penggawéan, piyambaké sing dituding mlebu ing Griya Sutyi ngobong dupa ing kono. Ing wantyiné ngobong dupa, umat kabèh kumpul ing njaba pada sembayang. Imam Sakaria terus dikétoki mulékaté Gusti, dadi ing sak tengené mesbèh pedupan. Weruh lelakon kuwi, imam Sakaria kagèt lan dadi wedi. Nanging mulékat mau terus ngomong: “Aja wedi, Sakaria, awit pandongamu wis kabul lan Elisabèt, bojomu, bakal nglairké anakmu lanang, kuwi jenengna Yohanes. Botyah kuwi bakal ndadèkké bungah lan senengé atimu, malah okèh wong sing uga bakal bungah awit sangka lairé botyah mau. Awit botyah kuwi bakal gedé déwé ing ngarepé Gusti lan bakal ora ngombé anggur. Uga bakal njalari okèh wong Israèl pada mratobat marang Gusti, Gusti Allahé lan bakal mlaku dadi sing ndisiki mlakuné Gusti karo roh lan kwasané Elia, supaya bisa mbalèkké atiné para bapak marang para anaké lan nuntun wong mursal marang kesutyian. Dadiné nyawiské umat sing sembada kanggo Gusti!” Sakaria terus ngomong marang mulékat mau: “Kepriyé anggèn kula bisa ngerti, yèn bab kuwi tenan arep kedadian? Awit kula wis tuwa lan simah kula wis tuwa umuré.” Semauré mulékat: “Aku iki Gabrièl sing ngladèni Gusti Allah lan aku diutus ngomongi kowé lan nglantarké kabar kabungahan iki marang kowé. Sak temené, kowé bakal bisu lan ora bisa guneman nganti tekan wantyiné kelakoné kuwi kabèh, awit kowé ora ngandel marang tembungku sing mesti bakal kelakon ing wantyi sing wis ditentokké.” Nalika kuwi wong okèh pada ngentèni imam Sakaria. Wong-wong kuwi pada nggumun, nanging suwé temen enggoné ing Griya Sutyi. Bareng metu, piyambaké ora bisa ngomong apa-apa marang wong okèh kuwi lan wong okèh kuwi terus mengertèni, yèn Sakaria mentas nampa wahyu ing Griya Sutyi. Piyambaké terus ngekèki tanda marang wong okèh, lan tetep bisu. Bareng wantyiné penggawéan wis rampung, Sakaria terus mulih. Ora let suwé Elisabèt, bojoné terus meteng lan sak njeruhné limang sasi ora tau metu-metu, tembungé: “Ya iki penggawéané Gusti marang aku enggoné gelem ngluwari wirangku ing ngarepé wong okèh.” Bareng wis nyandak nem sasiné, Gusti Allah ngutus mulékat Gabrièl menyang Nasarèt, ing panggonan Galiléa, nemoni prawan sing patyangan karo wong sing diarani Yosèf, tyedak turunané Daved. Prawan mau jenengé Maria. Nalika mulékat mau mlebu ing omahé Maria, terus ngomong: “Salam, kowé sing ditrésnani, Gusti tansah nuntun marang kowé.” Krungu tembungé mengkono kuwi Maria kagèt lan takon ing sak njeruhné ati, apa tegesé kuwi. Mulékat terus ngomong: “Aja wedi, Maria, awit kowé olèh katrésnan ing ngarepé Gusti. Kowé bakal meteng lan bakal nglairké anak lanang. Kuwi jenengna Yésus. Botyah mau bakal gedé déwé lan disebut Putrané Gusti Allah sing Mahaluhur. Uga Gusti Allah bakal ngekèkké damparé Daved, leluhuré, marang Panjenengané. Panjenengané bakal ngadek dadi Ratuné para turunané Yakub nganti sak lawas-lawasé lan kratoné kuwi bakal ora ana pungkasané.” Maria terus ngomong marang mulékat mau: “Kuwi bisané kedadian kepriyé, jalaran kula durung kawin?” Semauré mulékat: “Roh Sutyi bakal teka ing kowé, lan kwasané sing Mahaluhur bakal ngayomi kowé; mulané bayi sing bakal lair kuwi bakal disebut sutyi, Putrané Gusti Allah. Elisabèt, sedulurmu, sing wis tuwa kuwi, ya ijik meteng anak lanang, nanging saiki wis nem sasi, sakjané wis diarani gabuk. Awit kanggo Gusti Allah ora ana barang sing mokal.” Maria terus ngomong: “Kula kuwi abdiné Gusti; kanggo kula dadia kaya sing Panjenengan omongaké.” Sakwisé mengkono mulékat mau terus lunga ninggalké Maria. Ora let suwé, Maria gelis-gelis lunga menyang pegunungan ing kuta Yéhuda. Bareng mlebu ing omahé Sakaria terus uluk salam marang Elisabèt. Kedadiané nalika Elisabèt krungu uluk salamé Maria, bayiné nggronjal-nggronjal lan Elisabèt terus kebak karo Roh Sutyi lan banter sing ngomong: “Kowé kaberkahan ing antarané wong wadon kabèh lan kaberkahan wetengmu. Sapa ta aku iki, nanging nganti kedayohan ibuné Gustiku? Awit sak temené, bareng aku krungu uluk salammu, bayi ing wetengku nggronjal-nggronjal, awit sangka senengé. Rahayu wong sing wis pertyaya, awit apa sing diomongké karo Gusti, mesti bakal kelakon.” Maria terus nggelar tembungé ngéné: “Nyawaku ngluhurké Gusti, lan aku bungah awit sangka Gusti Allah, Juruslametku. Awit Panjenengané wis nggatèkké andap asoré abdi-Né. Wiwit saiki sak kabèhé wong turun-tumurun bakal ngarani aku rahayu, jalaran sing Mahakwasa wis nindakké penggawéan-penggawéan sing gedé marang aku lan sutyi asma-Né. Kabetyikan-Né turun-temurun kanggo wong sing wedi marang Panjenengané. Panjenengané ngekèki pangwasané karo penggawéané tangan-Né lan mbuyarké wong sing gemunggung atiné. Panjenengané ngedunké wong-wong sing kwasa sangka jagongané lan ngluhurké wong-wong sing andap asor. Panjenengané nglubèrké samubarang sing betyik marang wong sing kaliren lan nundungi wong sing sugih karo tanpa olèh gawé. Panjenengané nulungi Israèl, abdiné, awit éling marang katrésnan-Né, kaya sing wis dijanjèkké marang leluhur kita, marang Abraham lan tyedak turunané, tekan sak lawas-lawasé.” Maria enggoné ing omahé Elisabèt mau telung sasi, terus mulih. Bareng Elisabèt enggoné meteng wis tekan wantyiné, terus nglairké bayi lanang. Nalika tangga-teparoné lan sanak seduluré krungu kabar yèn Gusti wis ngekèki kawelasan lan kabetyikan sing semono gedéné kuwi, pada mèlu bungah. Ing wolung dinané wong-wong mau pada teka perlu enggoné arep nyunati bayiné lan ngekèki jenengé Sakaria miturut jenengé bapaké. Nanging ibuné omong: “Aja, jenengé kudu Yohanes.” Tembungé wong okèh mau: “Sanak sedulurmu ora ana sing jenengé mengkono.” Terus pada takon marang bapaké karo tanda, bakal dijenengké sapa anaké kuwi. Sakaria njaluk lembaran sing biasané kanggo nulis lan terus nulis: “Jenengé Yohanes.” Wong kabèh dadi pada nggumun. Sak nalika kuwi uga tutuké kebukak lan ilaté utyul, sak nalika terus bisa omong lan ngluhurké Gusti Allah. Para tangga-teparoné pada katekan rasa wedi lan kabèh lelakon mau terus dadi rerasanan wong-wong ing panggonané pegunungan Yudéa kabèh. Wong kabèh sing krungu perkara kuwi, pada ngrasak-ngrasakké ing sak njeruhné ati, lan tembungé: “Bakal dadi apa botyah iki bakalé mbésuk?” Awit diayomi karo tangané Gusti. Sakaria, bapaké, awit sangka kebak karo Roh Sutyi, terus nubuat, tembungé, “Pinujia Gusti, Gusti Allahé Israèl, awit wis ngéndangi umaté lan ngekèki pangluwaran. Panjenengané nukulaké sunguné kanggo kita ing tyedak turunané Daved, abdiné, — Kaya sing wis diomongké wiwitan mbiyèn lantaran para nabiné sing sutyi — supaya kita luwar sangka mungsuh-mungsuh kita lan sangka tangané sak kabèhé wong sing pada sengit marang kita. Kanggo enggoné ngétokké kabetyikan-Né marang leluhur kita lan enggoné éling marang perjanjian-Né sing sutyi, ya kuwi sumpah sing diomongké marang Abraham, bapak leluhur kita, yèn Panjenengané ngekèki kahurmatan marang kita, supaya kita luwar sangka tangané mungsuh, bisa ngabekti marang Panjenengané tanpa rasa wedi, ing sak njeruhné kasutyian lan apa sing bener ing ngarepé, sakjeké urip kita. Nanging kowé, nggèr, anakku, bakal disebut nabiné Gusti Allah sing Mahaluhur. Awit kowé bakal mlaku ndisiki Gusti, perlu nyawiské dalan kanggo Panjenengané. Lan ngekèki pangertèn marang umaté bab dalané keslametan, didasari pangapurané dosa-dosané. Awit sangka kabetyikan sing kebek katrésnané Gusti Allah kita, Panjenengané bakal teka kanggo nylametké kita, kaya sengéngé-ésuk sangka ngaluhur. Panjengané madangi sak kabèhé wong sing manggon ing pepeteng lan ing ayang-ayangé pati, uga nujokké sikil kita marang dalan katentreman.” Lan botyah mau mundak gedé lan lantaran Roh mundak kuwat, terus manggon ing ara-ara samun nganti tekan dina enggoné kudu ngétok marang turunané Israèl. Nalika semono kaisar Agustus ngekèki préntah, nganakné tyatyah jiwa kanggo wong sak ubengé jagat. Iki tyatyah jiwa sing kaping pisan sing dianakké nalika Kirénius dadi gubernur ing Siria. Mulané wong-wong kabèh terus pada budal arep nyatetké jenengé, menyang kutané déwé-déwé. Mengkono uga Yosèf ya budal sangka Nasarèt, bawah Galiléa menyang Yudéa, kutané Daved, sing diarani Bètlehèm - awit asalé sangka brayat lan tyedak turunané Daved - supaya dityatet jenengé bareng karo Maria, patyangané, sing ijik meteng. Bareng wis tekan kono, Maria enggoné meteng wis tekan wantyiné nglairké, terus nglairké putrané, sing mbarep, terus digedong lan disèlèhké ing wadah pakané kéwan, awit pada ora olèh panggonan panginepan. Ing bawah kono ana para pangon sing pada nginep ing ara-ara njaga kumpulané kéwané ing wantyi mbengi. Dadakan ana mulékaté Gusti ngadek ing sak tyedaké lan pada keslorotan semloroté padang kamulyan-Né Gusti terus pada wedi banget. Mulékat mau terus ngomong marang wong-wong mau: “Aja pada wedi, kowé pada tak kabari kabungahan gedé, sing bakal dikèkké marang bangsa kabèh: Ing dina iki wis lair Juruslametmu, ya kuwi Kristus, Gusti, ing kutané Daved. Lan sing kanggo tengeré marang kowé, ngéné: Kowé bakal nemoni bayi digedong didèkèkké ing wadah pakané kéwan.” Dadakan ana suradadu swarga sing okèh banget tyatyahé, sing mbarengi mulékat mau lan pada memuji marang Gusti Allah, tembungé: “Kamulyan kanggo Gusti Allah sing ana Mahaluhur lan katentreman ing bumi, ing antarané manungsa sing dadi senengé ati-Né.” Sakwisé para mulékat menyang swarga, para pangon mau pada rerasanan ngéné: “Hayuk, pada menyang Bètlehèm, ndeleng apa sing wis kelakon ing kana, kaya sing wis diomongké karo Gusti marang kita.” Terus pada gelis-gelis budal, terus ketemu karo Maria lan Yosèf, uga bayi, sing didèkèkké ing wadah pakané kéwan. Bareng wis pada weruh, terus pada nyritakké apa sing wis diomongké bab bayi kuwi. Wong kabèh sing pada krungu tyritané para pangon mau pada nggumun. Nanging Maria nyimpen kuwi mau kabèh ing sak njeruhné atiné lan dirasak-rasakké. Para pangon terus pada bali karo memuji lan ngluhurké Gusti Allah, awit sembarang sing wis dirungokké lan dideleng kuwi, tyotyok karo sing wis diomongké marang wong-wong mau. Bareng wis genep wolung dinané, bayi mau kudu disunati lan dikèki asma Yésus, ya kuwi asma sing diomongké karo mulékat sak durungé dibobot karo ibuné. Nalika wis tekan dinané miturut angger-anggeré Moses, bayi mau terus digawa menyang Yérusalèm arep dipasrahké marang Gusti, kaya sing ketulis ing angger-anggeré Gusti: “Sak kabèhé anak lanang mbarep kudu disutyèkké kanggo Gusti”, lan pada pasrah kurban, miturut apa sing dipréntahké ing angger-anggeré Gusti, rupa manuk deruk sak jodo utawa anak dara loro. Ing Yérusalèm ana wong jenengé Siméon, wong bener lan ngabekti marang Gusti Allah, sing ngentèn-entèni marang panglipurané Israèl lan sing diayomi karo Roh Sutyi. Panjenengané wis dikèki wahyu karo Roh Sutyi, yèn bakal ora mati sak durungé weruh Mésias, ya kuwi Sing dijebatani karo Gusti. Awit sangka pituduhé Roh Sutyi, Siméon lunga menyang Griya Sutyi. Nalika Yésus, Botyah kuwi, digawa mlebu karo wong tuwané arep nindakké kaya sing wis ditentokké karo angger-anggeré Torèt kanggo Botyah mau, Siméon terus mbopong Botyahé karo memuji marang Gusti Allah, tembungé: “Duh, Gusti, supaya Panjenengan saiki nglilani kula lunga karo katentreman, miturut tembungé Panjenengan, jalaran mripat kula wis weruh keslametan sing lair sangka Panjenengan, sing wis Panjenengan tyawiské ing ngarepé bangsa kabèh, ya kuwi pepadang sing nggelarké karep Panjenengan kanggo bangsa kapir lan sing dadi kamulyané umat Panjenengan, Israèl.” Bapak lan ibuné pada nggumun banget marang kabèh sing diutyapké kanggo Panjenengané mau. Siméon terus mberkahi wong-wong mau lan ngomong marang Maria, ibuné: “Sakjané Botyah iki wis pinesti dadi dalané tiba lan tanginé wong okèh ing Israèl lan kanggo tanda sing arep njalari tukaran, supaya pikirané atiné wong okèh kebukak. Lan mbésuk ati sampéyan bakal kaya ketembus karo pedang.” Uga ing kono ya ana nabi wadon, jenengé Hana, anaké Fanuèl, sangka taler Asyèr. Piyambaké wis tuwa banget. Sakwisé kawin terus urip bebarengan karo bojoné pitung taun, lan tekan saiki randa, umuré wolung puluh papat taun. Piyambaké ora tau ninggalké Griya Sutyi, awan wengi enggoné ngabekti karo pasa lan ndedonga. Nalika kuwi piyambaké ya mrana lan nyanyi maturkesuwun marang Gusti Allah, lan ngomongi bab Botyah mau marang sak kabèhé wong sing pada ngarep-arep pangluwarané Yérusalèm. Sakwisé ngrampungké sing kudu dilakoni kabèh miturut angger-anggeré Gusti, terus pada mulih menyang kuta asalé, ya kuwi Nasarèt ing Galiléa. Botyah mau saya mundak gedé lan tambah kuwat, kebak karo kawityaksanan lan kanggonan katrésnan lan kawelasané Gusti Allah. Saben taun yèn riyaya Paskah, wong tuwané Yésus lunga menyang Yérusalèm. Nalika Yésus wis umuré rolas taun, pada lunga menyang Yérusalèm kaya adaté yèn pinuju dina gedé. Sak rampungé riyaya, nalika pada mulih, Yésus kèri ing Yérusalèm, wong tuwané ora weruh. Awit dikira yèn Anaké bareng karo wong-wong sing pada mulih tunggal dalan, mulané pada nerusaké mlakuné nganti sedina, terus pada nggolèki Panjenengané ing antarané para sanak-seduluré lan para kenalané. Bareng ora ditemokké, terus pada mbalik menèh menyang Yérusalèm karo nggolèki terus. Sakwisé telung dina ditemokké Panjenengané ing Griya Sutyi ijik njagong ing tengahé para guru agama, ngrungokké lan ngajokké pitakonan bab piwulangé. Sak kabèhé wong sing ngrungokké Panjenengané pada nggumun marang kapinteran lan semauré. Bareng wong tuwané weruh, pada nggumun. Ibuné terus ngomong marang Panjenengané: “Nggèr, kenèng apa tumindakmu marang kita kok mengkono. Bapakmu lan aku pada nggolèki sliramu karo kuwatér.” Tembungé marang bapak lan ibuné: “Kenèng apa sampéyan nggolèki kula? Sampéyan apa ora ngerti, yèn kula kudu ing panggonané Bapak kula?” Nanging bapak lan ibuné pada ora nyandak marang apa sing diomongké kuwi. Panjenengané terus mulih bebarengan karo bapak lan ibuné menyang Nasarèt; terus tetep diemong karo bapak lan ibuné. Nanging ibuné nyimpen perkara kuwi mau kabèh ing sak njeruhné atiné. Yésus saya mundak gedé, lan saya mundak kawityaksanané, uga mundak ditrésnani karo Gusti Allah lan manungsa. Sak njeruhné pemrintahané kaisar Tiberius wis nyandak limalas tauné, nalika Pontius Pilatus dadi gubernur ing Yudéa, lan Hérodes dadi ratuné bawah Galiléa, Filipus seduluré dadi ratuné bawah Ituréa lan Trakonitis lan Lisanias dadi ratuné bawah Abiléné, uga Hanas lan Kayafas dadi imam gedé, Gusti Allah ngekèki tembungé marang Yohanes, anaké imam Sakaria, ing ara-ara samun. Yohanes terus ndlajahi sak kabèhé panggonan laut Yordan lan ngabaraké baptisan mratobat kanggo pangapurané dosa, kaya sing ketulis ing kitab Yésaya, tembungé: “Ana swarané wong sing mbengok ing ara-ara samun. Pada tyawiské dalané Gusti, lentyengna dalan-dalan-Né kanggo Panjenengané! Saben jurang bakal diuruk, lan saben gunung lan puntukan bakal digawé rata; sing ménggak-ménggok bakal diluruské, sing mendukul-mendukul bakal diratakké, uga sak kabèhé wong bakal weruh keslametan sing sangka Gusti.” Yohanes terus ngomong marang wong okèh sing pada teka njaluk dibaptis: “Hé, turunané ula upas! Sapa sing ngongkon kowé nyingkiri bebendu sing bakal nibani? Mulané pada ngetokna wohé mratobat sing sembada. Lan aja pada nduwèni pikiran: Abraham kuwi bapak leluhur kita! Awit aku ngomong marang kowé: Gusti Allah kwasa nggawé turunané Abraham sangka watu-watu iki! Kampak wis tyumepak ing poké wit lan saben wit sing ora ngetokké woh sing betyik, bakal ditegor lan dityemplungké ing geni.” Wong okèh mau terus pada takon: “Yèn mengkéné, apa sing kudu pada kita tandangi?” Semauré: “Sapa sing nduwé klambi loro, supaya ngekèki wong sing ora nduwé lan sapa sing nduwé pangan, ya tumindaka mengkono.” Ana juru pajek sing uga teka arep njaluk dibaptis, kuwi pada njaluk ngerti: “Guru, kita kudu pada nandangi apa?” Semauré: “Aja pada nagih ngluwihi sing wis ditentokké kanggo kowé!” Para suradadu uga pada njaluk ngerti: “Yèn kita, apa sing kudu pada kita lakoni?” Semauré Yohanes: “Aja ngrampas lan aja meres, tyukupna karo gajianmu déwé.” Nanging awit wong okèh ijik pada ngentèn-entèni lan ngarep-arep Mésias, kabèh pada ngomong apa Yohanes kuwi Panjenengané, Yohanes terus semaur, tembungé: “Aku iki mbaptisi kowé nganggo banyu, nanging Panjenengané sing kwasané ngungkuli aku, bakal teka lan ngutyuli taliné sepatuné waé, aku ora pantes. Panjenengané bakal mbaptisi kowé nganggo Roh Sutyi lan geni. Panjenengané wis nggawa piranti kanggo ngresiki gandum lan panggonan penutoné; gandumé diklumpukké ing lumbungé, nanging merangé bakal diobong ing geni sing ora bisa disirep.” Karo ngekèki pitutur liyané sing okèh Yohanes nggelarké Injil marang wong okèh. Nanging bareng piyambaké melèhké Hérodes, ratuné bawah kono, bab lelakoné karo Hérodias, bojoné seduluré lan bab enggoné nindakké sak kabèhé sing ala liya-liyané, ratu kuwi mundak tambah durakané, karo enggoné ngukum Yohanes. Nalika wong okèh kuwi wis pada dibaptis lan nalika Yésus uga dibaptis lan ijik ndedonga, langit terus mbiyak, terus kedunan karo Roh Sutyi rupa manuk dara. Terus ana swara sing nyuwara sangka langit ngéné: “Kowé kuwi Putra-Ku sing Tak trésnani, sing ndadèkké senengé ati-Ku.” Nalika Yésus wiwit nyambutgawé, umuré kurang luwih telung puluh taun lan miturut pangirané wong-wong, Panjenengané kuwi anaké Yosèf, anaké Eli, anaké Matat, anaké Lèwi, anaké Malki, anaké Yanai, anaké Yosèf, anaké Matitya, anaké Amos, anaké Nahum, anaké Hèsli, anaké Nagai, anaké Maat, anaké Matitya, anaké Simèi, anaké Yosèk, anaké Yoda, anaké Yohanan, anaké Résa, anaké Sérubabèl, anaké Séaltièl, anaké Nèri, anaké Malki, anaké Adi, anaké Kosam, anaké Elmadam, anaké Er, anaké Yosua, anaké Elièsar, anaké Yorim, anaké Matat, tyedak turunané Lèwi, anaké Siméon, anaké Yéhuda, anaké Yosèf, anaké Yoram, anaké Elyakim, anaké Méléa, anaké Mina, anaké Matata, anaké Natan, anaké Daved, anaké Isai, anaké Obèd, anaké Boas, anaké Salma, anaké Nahason, anaké Aminadab, anaké Admin, anaké Arni, anaké Hèsron, anaké Pèrès, anaké Yéhuda, anaké Yakub, anaké Isak, anaké Abraham, anaké Térah, anaké Nahor, anaké Séruk, anaké Réhu, anaké Pèlèg, anaké Eber, anaké Sela, anaké Kénan, anaké Arpaksad, anaké Sèm, anaké Noah, anaké Lamèk, anaké Métusalah, anaké Hénokh, anaké Yarèd, anaké Mahalalèl, anaké Kénan, anaké Enos, anaké Sèt, anaké Adam, Putrané Gusti Allah. Yésus, sing kebak karo Roh Sutyi, mulih sangka laut Yordan, terus digawa karo Roh Sutyi menyang ara-ara samun. Ing kono suwéné patang puluh dina lan terus digoda karo iblis. Sak njeruhné waktu kuwi Panjenengané ora mangan apa-apa lan sakwisé kuwi krasa ngelih. Iblis terus ngomong marang Yésus: “Yèn Sampéyan Putrané Gusti Allah, kono watu kuwi dipréntahké dadi roti.” Semauré Yésus: “Ana ketulis ngéné: Uripé manungsa kuwi ora mung sangka roti waé.” Iblis terus nggawa Yésus munggah ing panggonan sing duwur lan ing sak kedèpé mripat terus ngétokké sak kabèhé kraton ing jagat marang Panjenengané. Iblis terus ngomong: “Panjenengan arep tak kèki pangwasa kuwi kabèh uga kamulyané, awit kuwi kabèh wis dipasrahké marang kula lan kula bisa ngekèkké marang sapa waé sing kula karepaké. Mulané yèn Panjenengan nyembah marang kula, kabèh kuwi arep dadi duwèkké Panjenengan.” Nanging Yésus semaur: “Ana ketulis: Gusti Allahmu, kuwi sing kudu kok sembah lan ya mung Panjenengané kuwi sing kudu kok bektèni!” Sakwisé kuwi iblis terus nggawa Yésus menyang Yérusalèm lan didekké ing payoné Griya Sutyi sing duwur déwé, terus ngomong: “Yèn Panjenengan Putrané Gusti Allah, kono anjlok sangka kéné, awit ana tulisan mengkéné: Kanggo Panjenengan, Panjenengané bakal ngongkon marang para mulékaté supaya njaga marang Kowé lan kuwi bakal pada nadahi Panjenengan ing tangané, supaya sikil-Mu aja nganti kesandung ing watu.” Yésus semaur: “Ana tembung ngéné: Kowé aja njajal marang Gusti, Gusti Allahmu!” Iblis sakwisé mungkasi sak kabèhé panggodané terus mundur sangka ngarepé, golèk waktu sing tyotyok. Yésus terus mulih menyang Galiléa karo pangwasané Roh. Lan kabar bab Panjenengané kuwi terus kasebar ing panggonan kono kabèh. Nalika semono Panjenengané mulangi ing sinaguk-sinaguk kono lan sak kabèhé wong pada ngelem-elem. Yésus terus teka ing Nasarèt, panggonané nalika dirumati lan kaya adaté bareng dina sabat terus teka ing sinaguk lan ngadek arep matya. Terus dikèki kitabé nabi Yésaya. Bareng mbukak, pérangan sing diwatya tembungé ngéné: “Rohé Gusti ana ing Aku, awit Panjenengané wis njebati Aku, dikongkon ngabaraké kabar betyik marang wong-wong mlarat; lan Panjenengané wis ngutus Aku supaya ngabaraké pengluwaran marang para tawanan, lan pulihé pandelengé para wong lamur, ngluwari wong-wong sing ditindes, nggelarké yèn taun-taun keslametané Gusti wis teka.” Sakwisé mengkono kitab terus ditutup dikèkké menèh marang abdiné terus njagong. Wong kabèh ing sinaguk pada mandeng marang Panjenengané. Yésus terus wiwit ngekèki piwulang, tembungé: “Ing dina iki, kowé pada ngrungokké, tembungé mau wis kelakon.” Wong kabèh kuwi pada mbenerké Panjenengané uga pada nggumun marang apiké tembung sing diomongké, terus pada takon ngéné: “Apa Kuwi duduk anaké Yosèf?” Yésus terus ngomong: “Kowé mesti bakal ngutyapké bebasan marang Aku ngéné: Hé, dokter, warasna awakmu déwé. Kabèh sing pada tak krungu bab sing wis kelakon ing Kapernaum, kuwi uga tindakna ing kéné, ing kuta asal-usulé kéné.” Lan tembungé menèh: “Aku ngomong marang kowé, sak temené ora ana nabi sing kajèn ing tanah asalé. Lan Aku ngomong marang kowé, lan pituturku iki nyata: Ndèk jamané Elia, nalika langit mineb suwéné telung taun nem sasi, sing njalari pailan sing medèni ing sak tanah kabèh. Senajan ing Israèl okèh randané, senajan mengkono Elia ora diutus menyang sakwijiné randa-randa mau, nanging menyang omahé randa ing Sarfat, bawah Sidon. Uga nalika jamané nabi Elisa ing Israèl okèh wong sing lara lépra, nanging siji waé ora ana sing birat najisé, kejaba Naaman, wong Siria.” Bareng krungu sing mengkono kuwi, wong kabèh ing sinaguk kono pada nesu banget. Terus pada ngadek, Yésus digawa metu menyang sak njabané kuta, terus digawa menyang jurang pèrèngé gunung, sing ana kutané kuwi, supaya Panjenengané dijongkroké sangka kono. Nanging Panjenengané terus lunga liwat ing tengahé wong-wong mau, lunga sangka kono. Yésus terus teka ing Kapernaum, ya kuwi kuta ing Galiléa, lan ing dina sabat mulangi ing kono. Wong-wong pada nggumun krungu piwulangé, awit tembungé karo pangwasa. Ing sinaguk kono ana wong sing ketèmpèlan roh demit, kuwi mbengok karo swara banter, “Duh, Yésus sangka Nasarèt, apa urusan Panjenengan karo kita? Apa teka Panjenengan arep ngentèkké kita? Kula ngerti, Panjenengan kuwi sapa, ya kuwi Sing Sutyi, kongkonané Gusti Allah.” Nanging terus dinesoni karo Yésus, tembungé: “Menenga! Metua sangka wong kuwi!” Wongé terus dibanting karo demité ning sak tengahé wong okèh; demité terus metu lan babar pisan ora njalari larané wong mau. Kabèh wong pada nggumun, terus pada rerasan: “Tembungé kok ngidap-idapi banget! Enggoné ngomongi karo wibawa lan pangwasa, sak nalika roh-roh najis pada metu.” Kabar bab Panjenengané kuwi terus kasebar tekan ngendi-endi ing panggonan kono. Sakwisé kuwi Yésus lunga sangka sinaguk kono lan lunga menyang omahé Simon. Nalika kuwi ibu maratuwané Simon ijik lara panas banget, terus dijaluké pitulungan marang Panjenengané. Yésus terus ngadek ing sandingé, nundungi panasé, sakwat panasé terus ilang. Wong wadon mau terus tangi lan ngladèni para tamuné. Bareng srengéngé wis mingslep, wong-wong pada nekaké sing pada ngalami lara werna-werna. Kuwi genti-gentèn pada ditumpangi tangané, nganti pada dadi waras. Demit-demit uga metu sangka wong okèh karo mbengok-mbengok: “Panjenengan kuwi Putrané Gusti Allah.” Awit pada mengertèni, yèn Panjenengané kuwi Mésias. Nanging terus dinesoni lan dipréntahké aja omong mengkono. Bareng wis ésuk Yésus metu lan terus lunga menyang panggonan sing sepi. Nanging wong okèh pada nggolèki lan ya ketemu. Kabèh pada mbudidaya nggondèli Yésus, supaya aja pada ditinggal. Nanging pada diomongi: “Injilé Kratoné Gusti Allah kuwi ya kudu Tak wartakké menyang kuta-kuta liyané, awit ya kuwi perluné enggon-Ku diutus.” Panjenengané terus mulangi ing sinaguk ing Yudéa. Ing sakwijiné dina Yésus nalika ngadek ing pinggir tlaga Genesarèt, wong okèh pada gembruduk arep ngrungokké tembungé Gusti Allah. Terus weruh prau loro ana ing pinggir tlaga. Tukang nggolèk iwaké wis pada medun sangka prau, ijik ngumbah jalané. Panjenengané terus munggah ing salah sijiné prau kuwi, ya kuwi prauné Simon, lan ngongkon, supaya prauné rodok didohké sangka daratan. Terus njagong lan mulangi marang wong okèh mau sangka kono. Bareng wis rampung, terus ngomong marang Simon: “Parakna ing banyu sing jeru, jalamu untyalna supaya pada olèh iwak.” Semauré Simon: “Guru, wis sewengi muput anggèn kita pada nyambut nggawé karo tenan, ora olèh apa-apa, nanging awit sangka préntah Panjenengan, kula ya arep nibakké jala.” Sakwisé ditibakké, pada olèh iwak okèh banget, nganti jalané arep bedah. Kantya-kantyané ing prau sijiné pada diawé-awé, dikongkon mara ngréwangi. Ya terus pada teka, prauné loro pisan dimomoti iwak, nganti mèh kedelep. Nalika Simon Pétrus weruh sing mengkono kuwi, terus nyembah Yésus lan ngomong: “Gusti, Gusti supaya gelem ninggalké kula, awit kula iki wong dosa.” Awit Simon lan wong-wong kabèh ing kono pada semlengeren, karo semono akèhé iwak sing kejala; semono uga Yakobus lan Yohanes, anak-anaké Sebédéus, sing pada dadi kantyané Simon. Yésus terus ngomong marang Simon: “Aja wedi, wiwit saiki kowé bakal njala wong.” Sakwisé minggirké prauné, terus pada ninggal samubarang kabèh lan pada mèlu Yésus. Nalika Yésus ing sakwijiné kuta, ana wong sing awaké sekujur kena lépra. Bareng weruh Yésus terus sujut ing bumi lan ngomong: “Gusti, yèn Gusti gelem, mesti bisa ngresiki najis kula.” Yésus terus ngelungké tangané, ndemèk wong mau karo ngomong: “Aku gelem, mbirat najismu!” Sak nalika kuwi uga larané lépra terus ilang. Wong mau terus dipréntah, supaya aja omong marang sapa waé lan diomongi: “Lungaa, awakmu duduhna marang imam lan masrahna kurbané kasutyianmu, kaya sing wis dipréntahké karo Moses, kanggo paseksi marang wong-wong kuwi.” Senajan mengkono kabar bab Yésus kuwi malah mundak kasebar nganti adoh, lan terus okèh wong sing pada gembruduk nemoni ing ngarepé arep ngrungokké tembungé lan supaya larané diwaraské. Nanging Yésus terus sumingkir menyang panggonané sing sepi, ndedonga. Ing sakwijiné dina nalika Yésus pinuju mulangi, ana wong Farisi lan juru Torèt sing pada lungguh ngrungokké. Kuwi pada teka sangka désa-désa ing Galiléa lan Yudéa lan sangka Yérusalèm. Kwasané Gusti ana ing Panjenengané, mulané bisa maraské wong lara. Terus ana wong sing teka ngusung wong lumpuh ing ambèné; kuwi pada mbudidaya bisané mlebu nekaké ing ngarepé Yésus. Awit ora bisa nggawa mlebu, awit sangka okèhé wong ing kono, terus pada munggah ing payon, terus mbukak payon kuwi lan wong sing lara didunké sak ambèné ing tengahé wong okèh, pas ing ngarepé Yésus. Yésus bareng weruh pengandelé wong-wong mau, terus ngomong: “Hé, sedulur, dosamu wis dingapura.” Nanging para juru Torèt lan para wong Farisi pada mikir ing sak njeruhné ati: “Sapa ta wong iki sing ora ngajèni marang Gusti Allah mengkono? Sapa sing bisa ngapura dosa kejaba Gusti Allah déwé?” Nanging Yésus weruh pikirané wong-wong mau, mulané terus ngomong: “Apa sing pada kok pikir ing sak njeruhné atimu? Gampang endi ngomong: Dosamu wis dingapura, karo ngomong: Ngadeka, mlakua! Nanging supaya kowé pada ngerti, yèn Putrané Manungsa kuwi kwasa ngapura dosa ing bumi,” terus ngomong marang sing lumpuh kuwi: “Tembungku marang kowé: Ngadeka, peturonmu angkaten lan muliha!” Sak nalika kuwi uga wong mau terus ngadek ing ngarepé wong okèh mau, ngangkat ambèné, terus mulih, wong kabèh pada nggumun lan pada ngluhurké Gusti Allah. Lan pada wedi banget tembungé: “Dina iki kita wis pada weruh perkara-perkara sing nggumunaké banget.” Sakwisé mengkono Yésus terus lunga. Terus weruh juru pajek lungguh ing kantoré, sing jenengé Lèwi. Kuwi diomongi ngéné: “Mèlua Aku!” Lèwi terus ngadek, samubarang kabèh ditinggal lan mèlu Yésus. Lèwi terus nganakké pésta gedé kanggo Panjenengané ing omahé lan okèh juru pajek lan wong-wong liyané sing pada mèlu mangan bebarengan. Para Farisi lan juru Torèt pada grundelan karo para muridé Yésus, tembungé: “Kenèng apa kowé pada mangan lan ngombé tyampur karo juru pajek lan wong dosa?” Yésus terus semaur tembungé: “Wong waras kuwi ora butuh dokter, mung sing lara. Tekaku iki ora ngundang wong bener, nanging wong dosa, supaya pada mratobat.” Wong-wong Farisi mau terus ngomong menèh marang Yésus: “Murid-muridé Yohanes terus pada pasa lan sembayang, mengkéné uga muridé para wong Farisi, nanging kenèng apa para murid Panjenengan kok pada mangan lan ngombé?” Semauré Yésus: “Apa bisa para kantyané pengantèn lanang dikongkon pasa, nalika pengantèné ijik ing kono? Nanging bakal ana wantyiné, pengantèné kejukuk sangka antarané, ing kono terus bakal pada pasa.” Lan menèh Panjenengané ya ngekèki semonan marang wong-wong mau: “Ora ana wong golèk tambalan karo nyuwèk klambi anyar kanggo nambal klambi lawas. Yèn mengkono, sing anyar kuwi uga bakal suwèk, tur kanggo sing lawas kuwi tambalan sing sangka suwèkané sing anyar mau ora bakal tyotyok. Mengkono uga ora ana wong sing ngadahi anggur anyar ing kantong kulit lawas, awit yèn mengkono, anggur anyar mau bakal mbedahké kantongé, angguré dadi kutah lan kantongé rusak. Nanging anggur anyar kuwi kudu diwadahi kantong kulit sing anyar uga. Lan ora ana wong sing wis ngombé anggur lawas terus kepéngin ngombé anggur anyar, awit terus bakal ngomong: Anggur sing lawas kuwi énak banget.” Ing sakwijiné dina sabat, nalika Yésus mlaku ngliwati kebon gandum, para muridé pada metiki gandum, terus diremet, isiné dipangan. Nanging ana wong Farisi sing pada ngelokké: “Kenèng apa kowé pada nindakké sing ora dililani ing dina sabat?” Yésus terus semaur, tembungé: “Apa kowé pada ora matya bab apa sing ditindakké Daved karo sing mèlu kabèh nalika krasa ngelih, terus mlebu ing griyané Gusti Allah, njupuk roti kurban, terus dipangan lan para sing mèlu ya terus pada diwènèhi, sakjané ora ana sing dililani mangan roti kuwi kejaba mung para imam.” Terus ngomong menèh: “Putrané Manungsa kuwi ya Gustiné dina sabat.” Nalika ing dina sabat liyané Yésus mlebu ing sinaguk terus mulangi. Ing kono ana wong sing tangané tengen mati. Para juru Torèt lan para wong Farisi pada ngawas-awasi Yésus, apa bakal maraské wong ing dina sabat, supaya bisa pada olèh jalaran enggoné nyalahké Panjenengané. Nanging Panjenengané weruh pikirané wong-wong mau, terus ngomong marang sing tangané tengen mati: “Ngadeka, mapana ing tengah kéné!” Wongé terus ngadek mapan. Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Aku takon marang kowé: Apa sing dililani ditindakké ing dina sabat, kabetyikan, apa sing ala, nylametké nyawa apa matèni?” Sakwisé ngomong mengkono terus nyawang wong-wong sak ubengé, terus ngomong marang sing mati tangané: “Tanganmu atungna!” Wong mau ya terus nindakké mengkono, sakwat tangané waras. Wong-wong mau terus pada nesu banget lan pada rembukan bab apa sing bakal ditindakké marang Yésus. Nalika semono Yésus munggah ing gunung perlu ndedonga; enggoné ndedonga marang Gusti Allah nganti sewengi muput. Bareng wis awan para muridé pada dityeluk, terus dipilih rolas, sing pada dikèki sebutan rasul, ya kuwi: Simon, sing uga dikèki jenengé Pétrus, lan Andréas seduluré Simon, Yakobus lan Yohanes, Filipus lan Bartoloméus, Matius lan Tomas, Yakobus, anaké Alféus, lan Simon sing diarani wong Sélot, Yudas, anaké Yakobus lan Yudas Iskariot sing bakal dadi sing ngiyanati. Sakwisé kuwi Yésus terus medun, ditutké karo para muridé, terus mandek ing sakwijiné panggonan sing rata. Ing kono ana wong okèh banget sing pada nglumpuk, ya kuwi para murid-muridé lan wong-wong liyané, sing teka sangka sak ubengé tanah Yudéa lan sangka Yérusalèm, lan sangka tanah pinggiran segara Tirus lan Sidon. Enggoné pada mrana kuwi arep ngrungokké tembungé lan supaya diwaraské larané, uga wong-wong sing ketèmpèlan roh najis ya pada diwaraské. Lan wong okèh kuwi mau kabèh pada mbudidaya bisané ndemèk Panjenengané, awit terus ana kekuwatan sing metu sangka Panjenengané, nganti kabèh pada diwaraské. Yésus terus weruh para muridé lan ngomong: “Rahayu kowé sing mlarat, awit ya kowé kuwi sing pada nduwèni Kratoné Gusti Allah. Rahayu kowé sing saiki pada kaliren, awit kowé bakal pada diwareki. Rahayu kowé sing saiki nangis, awit kowé bakal ngguyu. Rahayu kowé, yèn awit sangka Putrané Manungsa, kowé pada disengiti karo wong, disingkang-singkang lan dirèmèhké, uga jenengmu diemohi, dianggep ala. Ing waktu kuwi kowé pada bungah-bungaha lan seneng-senenga, awit sak temené bakal gedé berkahmu ing swarga; awit para nabi ya digawé mengkono karo para leluhuré wong-wong mau. Nanging tyilaka kowé, hé, para wong sugih, awit kowé wis pada nampani panglipuran sangka kasugihanmu. Tyilaka kowé, sing saiki warek, awit kowé bakal ngelih. Tyilaka kowé, sing saiki ngguyu, awit kowé bakal ngalami susah lan nangis. Tyilaka kowé, yèn wong kabèh pada ngelem-elem kowé, awit ya kaya mengkono kuwi penggawéané para leluhuré marang para nabi palsu.” “Nanging kowé sing pada ngrungokké marang Aku, pada Tak pituturi: Pada trésnaa marang mungsuhmu: wong sing sengit marang kowé, pada betyikana. Wong sing nyepatani kowé, pada jalukna berkah; wong sing nindakké sing ala marang kowé, pada dongakna betyik. Sapa waé sing napuk pipimu sebelah, sisihé pisan pasrahana lan sapa waé sing ngrebut jubahmu, bèn ngepèk klambimu pisan. Wong sing njaluk apa-apa marang kowé, wènèhana lan duwèkmu sing wis dijukuk karo wong, aja kok jaluk bali. Apa sing kok karepaké supaya wong nandangi marang kowé, kuwi ya tindakna marang wong. Lan yèn kowé trésna marang wong sing nrésnani kowé, kuwi apa upahmu? Awit wong-wong dosa ya pada nrésnani marang sing nrésnani dèkné. Awit yèn kowé pada nggawé betyik marang sing mbetyiki kowé, kuwi upahmu apa? Wong-wong dosa apa ora ya pada nandangi mengkono. Lan menèh yèn kowé ngutangi marang wong karo karep supaya pada olèh apa-apa sangka wong mau, kuwi apa upahmu? Wong-wong dosa apa ora ya pada ngutangi marang para wong dosa, supaya nampa menèh sing ajiné pada. Nanging kowé, pada trésnaa marang mungsuhmu lan pada betyikana lan silihana tanpa ngarep-arep piwalesé, nganti bakal gedé berkahmu, apa menèh kowé bakal pada dadi anaké Gusti Allah sing Mahaluhur, awit Panjenengané nindakké kabetyikan marang wong sing pada ora ngerti maturkesuwun lan marang para wong ala. Kowé kudu pada melas ati, kaya enggoné Bapakmu ya melas ati.” “Aja pada ngadili, supaya kowé ya ora bakal pada diadili. Lan aja pada nyalahké, supaya kowé ya ora pada disalahké. Pada ngapuraa, supaya kowé ya dingapura. Pada wewènèha, supaya kowé ya diwènèhi. Takeran sing betyik, sing ditetel-tetel, sing dihoyok lan sing lubèr, bakal diesokké ing pangkonmu, awit ukuran sing kok enggo ngukur, kuwi ya bakal kanggo ngukur kowé.” Yésus terus ngomong menèh marang wong-wong mau karo semonan ngéné: “Wong lamur apa bisa nuntun wong lamur? Apa loro-loroné ora bakal ketyemplung ing juglangan? Murid kuwi ora ngungkuli guruné, nanging sapa waé sing wis rampung sinauné, bakal pada karo guruné. Kenèng apa kowé weruh kayu sak tyuwil ing mripaté sedulurmu, nanging glondongan kayu ing mripatmu déwé, kowé ora weruh? Kepriyé kowé bisa ngomong marang sedulurmu: Sedulur, kayu sak tyuwil ing mripatmu kuwi tak ilangaké. Nanging glondongan kayu ing mripatmu, kowé ora weruh. Hé, wong lamis, glondongan kayu ing mripatmu kuwi ilangana ndisik, nganti kowé bakal bisa weruh karo tyeta lan bisa ngilangi kayu sak tyuwil ing mripaté sedulurmu!” “Ora ana wit sing betyik ngetokké woh sing ala, lan ya ora ana wit sing ala ngetokké woh sing betyik. Awit saben wit kuwi kétok sangka wohé. Awit ora ana woh anjir dipetik sangka grumbulané eri, lan ora ana woh anggur diunduh sangka grumbulan eri. Wong sing betyik kuwi ngetokké perkara sing betyik sangka simpenané atiné sing betyik, nanging wong sing ala kuwi ngetokké barang sing ala sangka simpenané atiné sing ala. Awit sing diutyapké karo tutuk, kuwi mbludak sangka sak njeruhné ati.” “Kenèng apa kowé kok nyebut Aku: Gusti, Gusti, nanging kowé pada ora nglakoni pituturku? Saben wong sing marani Aku lan ngrungokké pituturku lan nglakoni, kowé bakal tak omongi wong kuwi kena dipadakké sapa. Kuwi kaya wong sing ngedekké omah: Wong kuwi nggawé kedukan sing jeru lan dasaré dipasang ing watu karang. Bareng ana banjir lan banjir mau nerjang omah kuwi, omahé ora bakal hoyak awit kuwat banget. Nanging sapa sing ngrungokké pitutur-Ku nanging ora nglakoni, kuwi kaya wong sing ngedekké omah tanpa dasar. Bareng ana banjir sing nerjang, omah kuwi ambruk lan rusaké banget.” Bareng wis rampung enggoné ngomong marang wong okèh, Yésus terus lunga mlebu menyang Kapernaum. Ing kono ana penggedéné suradadu sing nduwé abdi, sing banget diajèni, kuwi lara banget lan wis mèh ninggal ndonya. Bareng penggedéné suradadu mau krungu bab Yésus, terus kongkonan pinituwané wong Ju, nemoni ing ngarepé, njaluk supaya Panjenengané gelem teka maraské abdi mau. Wong-wong mau ya terus nemoni Yésus lan njaluk tulung, tembungé: “Wong kuwi pantes ditulungi, awit trésna marang bangsa kita lan ya wong kuwi sing nggawékné sinaguk kita.” Yésus terus lunga bebarengan karo wong-wong mau. Bareng wis tyedak karo omahé penggedéné suradadu kuwi, penggedéné suradadu kuwi kongkonan para kantya ngomong marang Panjenengané: “Duh, Gusti, supaya aja dadi gawéné Panjenengan, awit kula ora pantes Panjenengan tekani; awit sangka kuwi kula ya rumangsa ora pantes nemoni Panjenengan. Nanging Panjenengan supaya gelem ngomong sak tembung waé, sak nalika abdi kula mesti waras. Awit kula déwé ya wong sing dipréntah lan ya ing ngisorku prajurit. Yèn kula ngongkon marang salah sijiné prajurit kuwi: Lungaa, dèwèké ya terus lunga. Apa menèh yèn kula kongkon teka salah sijiné: Mrénéa, ya terus teka; utawa marang abdi kula: Iki tindakna, ya terus ditindakké.” Bareng Yésus krungu tembungé sing mengkono kuwi, Panjenengané nggumun, terus minger nyawang wong okèh sing pada mèlu lan ngomong: “Aku ngomong marang kowé, pengandel sing sak méné gedéné iki Aku durung tau tumun, senajan ing antarané wong Israèl!” Bareng kongkonan mau wis pada bali lan wis tekan ing omah, abdiné wis waras. Sakwisé kuwi Yésus lunga menyang kuta sing diarani Nain. Para muridé pada mèlu lan ya ana wong okèh sing pada gembruduk mèlu uga. Bareng Panjenengané wis tyedak karo gapurané kuta, ana layon dipikul metu, kuwi botyah lanang, anak sing ora ana tunggalé, ibuné wis randa. Wong okèh sangka kuta pada ngiringké. Nalika Gusti weruh randa mau, trenyuh banget atiné awit sangka welasé, terus ngomong marang randa mau: “Aja nangis!” Yésus terus nyedaki lan bandosané dityekel. Sing pada mikul mandek. Panjenengané terus ngomong: “Nggèr, Aku ngongkon marang kowé: Tangia!” Sing mati terus njenggèlèk, lungguh lan wiwit guneman, terus dipasrahké marang ibuné. Wong kabèh pada wedi terus pada ngluhurké Gusti Allah, tembungé: “Ana nabi gedé sing teka ing tengah-tengah kita”, lan: “Gusti Allah wis ngéndangi lan nylametké umaté.” Kabar bab Yésus kuwi terus kasebar ing sak tanah Yudéa lan sak kiwa-tengené kabèh. Nalika Yohanes nampani kabar bab lelakon kuwi kabèh sangka para muridé, terus ngundang muridé loro, dikongkon ngomong marang Gusti: “Apa Panjenengan kuwi sing mesti teka, apa kita ijik kudu ngentèni liyané?” Bareng wis pada ing ngarepé Yésus, terus ngomong: “Kita pada diutus karo Yohanes Pembaptis, dikongkon ngomongké pitakon: Apa Panjenengan kuwi sing mesti teka, apa kita ijik kudu ngentèni liyané?” Nalika semono Yésus pinuju maraské wong okèh sing pada ngalami kabèh lara lan memala lan sing ketèmpèlan roh-roh ala, uga sak kabèhé wong lamur pada dikèki weruh. Yésus terus semaur, tembungé: “Pada mbalika, omongana marang Yohanes apa sing kok deleng lan kok krungu: Wong lamur pada weruh, wong lumpuh pada mlaku, wong lépra pada diresiki najisé, wong budek pada krungu, wong mati pada ditangèkké, lan wong mlarat pada dikabari kabar kabungahan. Lan rahayu wong sing ora nampik Aku.” Bareng utusané Yohanes wis pada mundur, Yésus terus wiwit nggelar tembungé marang wong okèh kuwi bab Yohanes, ngéné: “Apa perlumu lunga menyang ara-ara samun? Apa arep weruh glagah sing mobat-mabit awit kanginan? Utawa arep apa kowé mrana kuwi? Apa arep weruh wong sing nganggo swara alus? Wong sing nganggo apik lan sing uripé sugih kuwi panggonané ing kraton. Dadi apa perlumu mrana? Apa arep weruh nabi? Bener, lan Aku ngomong marang kowé, malah ngungkuli nabi. Awit ana tembungé, ngéné: Aku ngongkon marang kongkonan-Ku supaya ndisiki Kowé, lan nyawiské dalanmu ing ngarepmu. Aku ngomong marang kowé: Ing antarané wong sing dilairké karo wong wadon ora ana sing ngungkuli Yohanes, nanging sing tyilik déwé ing Kratoné Gusti Allah kuwi ngungkuli wong kuwi.” Wong okèh sing pada ngrungokké tembungé, klebu para juru pajek, kabèh pada ngakoni marang adilé Gusti Allah, awit wis pada dibaptis karo Yohanes. Nanging wong-wong Farisi lan para juru Torèt pada nampik marang karepé Gusti Allah kanggo awaké déwé, awit enggoné pada ora gelem dibaptis karo Yohanes. Yésus terus ngomong: “Wong-wong jaman iki bakal Tak umpamakké apa lan dipadakaké karo apa? Wong-wong kuwi kenèng dipadakké kaya botyah-botyah sing lungguh ing pasar lan sing pada alok saut-sautan: Kowé wis pada tak sulingi, kok ora njogèt. Aku wis pada ngidungké kidung pesambat, kowé kok ora nangis. Awit Yohanes Pembaptis kuwi teka tanpa mangan roti lan ngombé anggur, kowé terus omong: Kuwi wong kesurupan demit. Sakwisé kuwi Putrané Manungsa teka, Panjenengané mangan lan ngombé. Kowé terus ngomong: Delengen, Kuwi apa ora wong sing nggragas mangan lan tukang ngombé, kantyané para juru pajek lan wong dosa! Nanging kawityaksanané Gusti Allah kuwi dibeneraké karo sak kabèhé wong sing pada nampani.” Terus ana wong Farisi sing ngulemi Yésus mangan ing omahé. Yésus ya terus teka, terus njagong mangan. Ing kuta kono ana wong wadon sing wis kesuwur dosané. Nalika krungu, yèn Yésus ijik mangan ing omahé wong Farisi mau, terus mrana karo nggawa botol marmer isi lenga wangi, terus ngadek karo nangis ing mburiné Yésus, tyedak sikilé, nganti luhé trotyosan nelesi sikilé, diusapi nganggo rambuté lan terus diambungi lan dijebatani karo lengané wangi mau. Bareng para Farisi sing ngundang Yésus weruh sing kaya mengkono kuwi, terus nduwé pikiran ngéné: “Yèn Panjenengané kuwi nabi, mesti weruh, sapa lan wong apa sing nggepok Panjenengané kuwi; mesti weruh, yèn kuwi wong sing kesuwur dosané.” Yésus nyemauri karo ngomong: “Simon, ana perkara sing arep Tak pituturaké marang kowé.” Simon nyauri, tembungé: “Iya, kula lilani ngomong, Guru.” “Ana wong loro sing pada nduwé utang, sing siji 500 dinar, sijiné sèket dinar. Awit pada ora bisa mbales, sing ngutangi terus nglilakaké utangé wong loro mau. Wong loro kuwi endi sing luwih trésna marang sing ngutangi?” Semauré Simon: “Kula kira ya sing silihané kuwi okèh, terus dililakaké kuwi.” Tembungé Yésus: “Bener panemumu kuwi.” Terus ngomong marang Simon menèh karo nyawang wong wadon mau: “Kowé weruh wong wadon iki? Aku mau mlebu ing omahmu, kowé ora ngekèki banyu kanggo ngisuhi sikilku, nanging wong iki nelesi sikilku karo luhé, terus ngusapi karo rambuté. Kowé ora ngambungi Aku, nanging wiwit nalika Aku mlebu, wong wadon iki tansah ngambungi sikilku. Kowé ora nglengani sirahku, nanging wong wadon iki nglengani sikilku nganggo lenga wangi. Mulané Aku ngomong marang kowé: Dosané sing okèh kuwi wis dingapura, awit wis nindakké katrésnan okèh. Nanging sing dingapura setitik, ya nindakké katrésnan setitik.” Terus ngomong marang wong wadon mau: “Dosamu wis dingapura.” Wong sing pada lungguh mangan bebarengan karo Panjenengané, pada ngomong ngéné: “Sapa ta, Panjenengané kuwi, nanging kok nganti bisa ngapura dosa?” Nanging Yésus terus ngomong marang wong wadon mau: “Pengandelmu sing mitulungi kowé, muliha karo katentreman!” Ora let suwé sakwisé kuwi, Yésus terus lunga ndlajahi kuta-kuta lan désa-désa ngabaraké Injilé Kratoné Gusti Allah, ditutké karo muridé rolas, lan uga karo wong wadon sing wis pada diwaraské sangka enggoné ketèmpèlan demit utawa enggoné ngalami lara werna-werna, ya kuwi Maria sing diarani Makdaléna, sing wis dietokké sangka demit pitu, Yohana, bojoné Kusa, juru bandané Hérodes, Susana lan liyané menèh ijik okèh. Wong-wong wadon iki pada ngladèni rombongané Yésus karo sing mèlu karo bandané. Nalika wong okèh pada gembruduk teka, ya kuwi wong-wong sing pada mèlu Yésus sangka kuta siji menyang kuta liyané, Panjenengané terus ngomong karo semonan: “Ana tukang nyebar metu nyebar wijiné, sak pérangan tiba ing pinggir dalan, terus kepidak-pidak karo wong lan manuk-manuk ing awang-awang pada nyutyuki nganti entèk. Ana sing tiba ing watu-watu, lan bareng wis tukul terus garing, awit ora olèh banyu. Ana menèh sing tiba ing sak tengahé tetukulan eri, terus tukul bebarengan, banjur wijiné ketyepit banget, nganti ora ngetokké woh. Lan ana uga sing tiba ing lemah betyik, kuwi tukul lan metu wohé tikel 100.” Sakwisé ngomong mengkono Yésus terus mbengok ngéné: “Sapa sing nduwé kuping kanggo ngrungokké, rungokna!” Para muridé pada takon, apa tegesé semonan mau. Yésus terus nyauri, tembungé: “Kowé pada dikèki kawelasan dililani weruh wewadiné Kratoné Gusti Allah, nanging kanggo wong-wong liyané perkara kuwi diwulangké karo semonan, supaya senajan pada ndeleng, ora weruh lan senajan pada krungu, ora mengertèni. Nanging semonan mau tegesé ngéné: Wiji kuwi pituturé Gusti Allah. Sing tiba ing pinggir dalan kuwi wong sing wis pada krungu, terus diparani iblis, sing terus njupuk tembungé mau sangka sak njeruhné atiné, supaya aja pada pertyaya lan dislametké. Sing tiba ing watu-watu kuwi wong sing bareng krungu tembungé mau terus ditampani karo bungah, nanging kuwi ora ana oyoté, enggoné pertyaya mung sedilut lan bareng kena tyobané urip terus pada murtad. Sing tiba ing tetukulan eri kuwi wong sing pada ngrungokké tembungé, nanging saknjeruhné tukul kuwi terus ketindih rasa sumelang, kasugihan lan kesenengané urip, terus ora bisa ngetokké woh sing mateng. Lan sing tiba ing lemah betyik kuwi wong sing sakwisé pada ngrungokké tembungé, terus disimpen ing sak njeruhné ati sing betyik, lan mantep lan ngetokké woh.” “Ora ana wong nyumet dimar, sing terus ditutupi nganggo gentong utawa didèkèk ing ngisor ambèn, nanging mesti terus ditumpangké ing tyagaké, supaya kabèh wong sing mlebu ing omah pada bisa weruh padangé. Awit ora ana barang sing ditutup-tutupi, sing ora bakal kebukak, ora ana sing kesimpen, sing ora bakal kebukak lan dingertèni wong okèh. Awit sangka kuwi, kepriyé enggonmu ngrungokké, kuwi gatèkna. Awit sapa sing nduwé kuwi bakal dikèki, nanging sapa sing ora nduwé, uga apa sing dadi duwèké, kuwi uga bakal dijikuk.” Yésus terus diparani karo ibuné lan sedulur-duluré, nanging awit sangka akèhé wong, pada ora bisa nyedaki Panjenengané. Terus ana wong sing ngekèki ngerti, tembungé: “Ibu lan sedulur-sedulur Panjenengan ing njaba arep ketemu karo Panjenengan.” Nanging Panjenengané nyauri, tembungé: “Ibu-Ku lan sedulur-sedulur-Ku kuwi wong sing pada ngrungokké tembungé Gusti Allah lan terus dilakoni.” Ing sakwijiné dina Yésus numpak prau ditutké para muridé, terus pada diomongi ngéné: “Hayuk pada menyang sabrangé tlaga.” Terus pada budal. Nalika ijik pada lelungan kuwi, Yésus turu. Dadakan ana lésus ing tlaga kono, terus prauné klebon banyu lan pada katekan bebaya. Para muridé terus nemoni, nggugah Yésus, semauré: “Guru, Guru, kita pada tyilaka!” Panjenengané ya terus tangi, angin lan banyu sing ngamuk kuwi pada dinesoni, banjur lerem, kahanané tlaga dadi anteng. Panjenengané terus ngomong: “Pengandelmu kuwi ing ngendi?” Kabèh pada wedi lan nggumun lan pada rerasanan ngéné: “Sapa ta Panjenengané kuwi, nganti angin lan banyu pada manut karo tembungé?” Yésus lan para muridé terus medun sangka prau ing tanahé wong Gerasa, ing sabrangé Galiléa. Bareng Yésus wis munggah ing daratan, terus ana wong lanang sangka kuta kono sing nemoni Panjenengané, wong kuwi kesurupan demit-demit, lan wis suwé enggoné ora nganggo sandangan lan ora manggon ing omah, nanging ning kuburan waé. Nalika weruh Yésus terus mbengok lan sendeku ing ngarepé lan ngomong karo swara banter: “Apa urusan Panjenengan karo kula, duh Yésus, Putrané Gusti Allah sing Mahaluhur? Kula njaluk, supaya Panjenengané aja nganti nglarani kula.” Enggoné ngomong mengkono kuwi awit Yésus wis ngongkon supaya roh-roh ala kuwi pada metu sangka wong mau. Awit wong kuwi wis kerep disèrèt-sèrèt karo roh mau, mulané kanggo njagani, wong mau terus diranté lan diblenggu, nanging kabèh mau dipedot lan wongé terus digiring karo demit menyang panggonan sing sepi. Yésus terus takon: “Sapa jenengmu?” Semauré: “Legion.” Demit-demit kuwi terus njaluk marang Yésus, aja nganti dipréntahké mlebu ing jurangé pati. Ing kono ana babi sing okèh banget tyatyahé ijik pada golèk pangan ing pèrèng-pèrèngé gunung. Demit-demit mau terus njaluk, supaya dililani mlebu ing babi-babi kuwi. Penjaluké dililani. Demit-demit mau terus pada metu sangka wong kuwi lan mlebu ing babi-babi. Kumpulan babi kuwi terus gembruduk mblayu ing pinggiré jurang lan njegur ing tlaga lan mati. Bareng para pangon babi pada weruh lelakon mengkono kuwi, terus pada mblayu lan nyritakké bab kuwi ing kuta lan ing kampung-kampung ing sak kiwa-tengené. Wong-wong terus pada metu arep weruh apa sing entas kelakon. Terus pada nemoni Yésus lan pada weruh wong sing wis ditinggal karo demit-demit mau lungguh tyedak ing sikilé Yésus, wis nganggo salin lan wis waras. Terus pada wedi. Wong-wong sing wis pada weruh déwé kuwi pada nyritani sing ijik pada teka kuwi, kepriyé enggoné wong sing ketèmpèlan kuwi wis dislametké. Wong kabèh ing Gerasa pada njaluk marang Yésus, supaya gelem lunga sangka kono, awit pada wedi banget. Panjenengané terus munggah ing prau lan mulih nyabrang. Wong sing wis ditinggalké demit mau njaluk supaya dililani mèlu, nanging Yésus ngongkon lunga, tembungé: “Kowé muliha menyang omahmu lan tyritakna kabèh apa sing wis ditindakké karo Gusti Allah marang kowé.” Wong mau ya terus lunga lan ndlajahi sak kuta kabèh karo nyritakké apa sing wis ditindakké karo Yésus kanggo awaké. Bareng Yésus mulih, terus dipetuk karo wong okèh, awit kabèh pantyèn pada ngarep-arep tekané. Terus ana wong sing nemoni, sing jenengé Yairus, penggedéné sinaguk, terus ndingkluk sujut ing ngarepé Yésus, njaluk supaya Yésus gelem teka ing omahé, awit anaké wadon sing ora ana tunggalé, sing kira-kira umur rolas taun mèh mati. Yésus nalika lunga mrana, Panjenengané didesek-desek karo wong okèh. Nalika semono ana wong wadon sing lara nggrajak getih wis rolas taun suwéné, ora waras-waras, senajan wis ditambani sapa waé. Kuwi terus maju nyedaki Yésus sangka mburiné lan ndemèk gombyoké jubahé. Lan sak nalika mampet enggoné nggrajak getih. Yésus terus ngomong: “Sapa sing ndemèk Aku?” Awit ora ana sing ngaku, Pétrus terus ngomong: “Guru, wong okèh pada ngrubung lan pada ndesek Panjenengan mengkéné.” Nanging Yésus ngomong: “Ana wong sing ndemèk Aku, awit Aku krasa ana kekuwatan sing metu sangka Aku.” Bareng wong wadon kuwi mau weruh, yèn dingertèni, terus teka karo gemeter, sendeku ing ngarepé, uga terus ndunungké marang wong okèh, apa sebabé ndemèk Panjenengané lan enggoné sak nalika terus waras. Yésus terus ngomong marang wong mau: “Hé, anakku, pertyayamu sing wis mitulungi kowé, muliha karo slamet!” Nalika Yésus ijik omongan, ana krabaté penggedéné sinaguk kuwi sing teka lan ngomong: “Anakmu wis mati, aja ngrépoti Guru menèh.” Nanging Yésus krungu lan terus ngomong marang Yairus: “Aja wedi, pertyayaa waé, anakmu bakal slamet.” Sak tekané ing omahé Yairus, Yésus ora nglilani wong siji-sijia mèlu mlebu karo Panjenengané, kejaba Pétrus, Yohanes lan Yakobus lan bapaké lan ibuné botyahé. Wong kabèh pada nangisi botyahé karo ngaduh-aduh. Nanging Yésus ngomong: “Aja pada nangis, botyahé ora mati, mung turu.” Wong-wong kuwi pada nggeguyu Panjenengané, awit pada weruh, yèn botyahé wis mati. Yésus terus nyekel tangané botyah sing mati kuwi lan mbengok, tembungé: “Hé, anakku, tangia!” Nyawané botyah mau terus bali lan sak nalika kuwi uga botyahé tangi. Yésus terus ngongkon ngekèki mangan. Wong tuwané botyah mau pada nggumun, nanging pada ora dililani ngabar-ngabarké lelakon mau marang sapa waé. Yésus nyeluk muridé rolas, pada dikèki kwasa lan wibawa kanggo ngwasani demit-demit lan maraské lelara. Terus pada diutus ngabaraké Kratoné Gusti Allah lan maraské wong-wong lara, lan pada diomongi ngéné: “Aja pada nggawa apa-apa ing dalan, aja nggawa teken utawa kantong, roti utawa duwit, utawa klambi rangkep. Lan yèn kowé wis ditampani ing sakwijiné omah, kowé manggona ing kono lan nganti enggonmu nerusaké mlakumu sangka kono. Nanging yèn ana wong sing ora gelem nampani kowé, metua sangka kuta kono lan ketapna awu ing sikilmu, kuwi kanggo pepéling kanggo wong mau.” Para muridé terus pada budal ndlajahi désa-désa, ngabaraké Injil lan maraské wong lara ing sak kabèhé panggonan. Kedadiané Hérodes, ratuné bawah kono, krungu sak kabèhé lelakon mau, terus rumangsa wedi, awit ana wong sing ngomong, yèn Yohanes wis ditangèkké sangka antarané wong mati. Ana menèh sing ngomong, yèn Elia ngétok menèh lan uga ana sing ngomong, yèn salah sijiné nabi jaman mbiyèn wis tangi. Nanging Hérodes ngomong: “Yohanes wis tak ketok guluné. Sapa ta sejatiné wong iki, sing diwartakké nindakké perkara-perkara sing mengkono kuwi?” Terus ngupaya bisané ketemu karo Yésus. Bareng para rasul wis pada bali, pada ngomong marang Yésus bab apa sing wis pada ditindakké. Terus pada dipréntahké mèlu Panjenengané nyingkir menyang kuta sing diarani Bètsaida. Nanging wong okèh pada weruh lan terus pada nututi. Kabèh pada ditampani karo Yésus lan pada diomongi bab Kratoné Gusti Allah. Lan sing mbutuhké kewarasan pada diwaraské. Bareng wis tyedak wantyi mbengi para muridé rolas pada nemoni Panjenengané lan ngomong: “Wong okèh kuwi mbok pada dikongkon lunga menyang désa utawa kampung-kampung sak kiwa-tengené kéné, golèk panginepan lan pangan, awit ing kéné panggonan sing kepentyil.” Nanging terus pada diomongi: “Kowé sing kudu ngekèki mangan wong-wong kuwi!” Semauré: “Kita mung ana roti lima karo iwak loro, kejaba yèn kita pada lunga tuku pangan kanggo kabèh wong kuwi.” Awit ing kono kira-kira ana wong lanang 5000. Yésus terus ngongkon marang para muridé: “Pada kongkonen lungguh nggrombol, kira-kira sèket-sèket.” Para muridé pada nindakké kongkonan mau, kabèh wong dikongkon lungguh. Yésus terus njupuk roti lima lan iwak loro mau, terus ndangak nang langit, rotiné terus diberkahi lan dityuwil-tyuwil lan dikèkké marang para muridé supaya didumaké marang wong okèh. Kabèh pada mangan nganti warek. Turahané diklumpukké dadi rolas ténggok. Ing sakwijiné dina nalika Yésus pinuju ndedonga dèwèkan, para muridé pada nemoni ing ngarepé. Terus pada ditakoni: “Wong okèh kuwi pada ngarani Aku iki sapa?” Semauré: “Yohanes Pembaptis. Ana uga sing nganggep Elia, ana menèh sing nganggep salah sijiné nabi ing jaman mbiyèn sing wis tangi.” Yésus terus takon marang para muridé: “Lah yèn kowé, Aku iki kok arani sapa?” Semauré Pétrus: “Mésias sing sangka Gusti Allah.” Terus pada dipenging karo Yésus, supaya aja ngomongké bab kuwi marang sapa waé. Yésus ngomong menèh: “Putrané Manungsa kuwi pestiné ngalami sangsara okèh lan ditampik karo para pinituwa lan para pengarepé imam uga para juru Torèt, terus dipatèni lan ing telung dinané bakal tangi menèh.” Kabèh terus pada diomongi: “Saben wong sing kepéngin mèlu Aku, kuwi kudu nyingkur awaké déwé, saben dina manggul salipé lan ngetutké Aku. Awit sapa waé sing arep nylametké nyawané, kuwi bakal kélangan nyawané; nanging sapa waé sing kélangan nyawané awit sangka Aku, kuwi bakal nylametké nyawané. Apa gunané wong bisa duwèni ndonya iki kabèh, nanging njalari mati lan ruginé awaké déwé? Awit sapa waé sing isin awit sangka Aku lan pitutur-Ku, Putrané Manungsa ya bakal isin awit sangka wong kuwi, mbésuk yèn Panjenengané teka karo kamulyan-Né déwé lan kamulyan-Né Bapak lan para mulékat sing sutyi. Aku ngomong marang kowé: Sak temené ing antarané wong ing kéné iki, ana sing bakal ora ngrasakké pati, sak durungé pada weruh Kratoné Gusti Allah.” Kira-kira wolung dina sakwisé ngekèki piwulang mau kabèh, Yésus terus munggah ing gunung arep ndedonga; Pétrus, Yohanes lan Yakobus dikongkon mèlu. Nalika Panjenengané ndedonga, rupané terus malih, lan penganggoné dadi putih semlorot. Terus ana wong lanang loro pada omong-omongan karo Panjenengané, ya kuwi Moses lan Elia. Wong loro kuwi pada ngétok ing sak njeruhné kamulyan lan pada rembukan bab tujuané Panjenengané menyang ing Yérusalèm kanggo ngrampungké penggawéané. Nalika semono Pétrus sak kantyané pada keturon; bareng tangi pada weruh Yésus sak njeruhné kamulyan-Né lan wong lanang loro sing pada ngadek tyedak Panjenengané. Kedadiané, bareng wong lanang loro mau pada arep mundur sangka ngarepé Yésus, Pétrus ngomong marang Yésus: “Guru, tenan apik yèn kita pada ing panggonan kéné. Supaya saiki kita dililani pada nggawé tarup telu, siji kanggo Panjenengan, siji kanggo Moses, salah sijiné kanggo Elia.” Nanging Pétrus ora mengertèni apa sing diomongké kuwi. Sak nalika Pétrus ngomong mengkono kuwi terus ana mendung teka ngayomi. Bareng pada ketutupan mendung mau, wong-wong kuwi pada wedi. Sangka sak njeruhné mendung mau terus ana swara ngéné: “Iki Anak-Ku, pilihan-Ku, pada gatèkna tembungé!” Nalika krungu swara kuwi, Yésus kétok dèwèkan. Para muridé pada nyimpen lelakon kuwi lan nalika semono pada ora ngabaraké apa sing dideleng mau marang sapa waé. Esuké, bareng pada medun sangka gunung, ana wong okèh sing gembruduk nemoni Yésus. Ana siji sing mbengok, semauré: “Guru, kula njaluk, supaya Panjenengan gelem ndelok anak kula, jalaran botyah iki anak kula sing ora ana tunggalé. Saben-saben dèwèké katekan karo roh, terus dadakan njerit, banjur diontang-antingké nganti muntuk tutuké. Roh kuwi tanpa mandek enggoné nyèksa lan mèh ora gelem ngetyulaké dèwèké. Kula wis njaluk tulung marang para muridé Panjenengan, supaya nundungi roh kuwi, nanging pada ora bisa.” Yésus terus ngomong: “Hé, wong-wong sing ora pertyaya lan sing keblinger, nganti pira suwéné enggon-Ku kudu bebarengan karo kowé lan nyabari kowé? Anakmu gawanen mréné!” Lan nalika botyah mau marani Yésus, terus dibanting karo demit lan diontang-antingké. Nanging demit mau terus disenèni karo Yésus lan botyahé diwaraské lan dipasrahké marang bapaké. Wong kabèh pada nggumun, awit sangka weruh kwasané Gusti Allah sing semono gedéné kuwi. Nalika wong kabèh pada nggumun awit sangka penggawéané, Yésus terus ngomong marang para muridé: “Rungokna lan gatèkna kabèh omongku iki: Putrané Manungsa bakal dipasrahké marang tangané manungsa.” Nanging para muridé ora mengertèni marang tembungé kuwi, awit tegesé ijik durung kebukak kanggo wong kuwi kabèh, mulané ora bisa mudeng. Senajan mengkono pada ora wani takon Panjenengané bab tembungé mau. Para muridé pada padudon bab sapa sing gedé déwé sangka antarané para muridé mau. Nanging Yésus ora ketutupan kanggo pikirané wong-wong kuwi. Jalaran sangka kuwi terus njupuk botyah tyilik, diedekké ing sandingé, lan ngomong marang para muridé: “Sapa waé sing nampani botyah iki ing sak njeruhné Asma-Ku, tegesé Aku sing ditampani; lan sapa waé sing nampani Aku, kuwi nampani Panjenengané sing ngutus Aku. Awit sing tyilik déwé ing tengahmu kabèh, kuwi sing gedé déwé.” Yohanes terus ngomong: “Guru, kita pada ngerti wong nundungi demit atas asma Panjenengan, terus kita penging, awit duduk kumpulané kita.” Yésus terus ngomong: “Aja kok penggak, awit sapa waé sing ora nglawan marang kowé, kuwi ing golongan kita.” Bareng wis tyedak wantyiné karo enggoné bakal munggah menyang swarga, Yésus terus péngin arep lunga menyang Yérusalèm. Panjenengané terus ngutus wong, sing ndisiki Panjenengané. Wong-wong mau pada budal, terus pada mlebu ing salah sakwijiné désané wong Samaria, arep nyawiské samubarang kanggo Panjenengané. Nanging wong-wong Samaria pada ora gelem nampani tekané, awit karepé bakal lunga menyang Yérusalèm. Nalika muridé loro, ya kuwi Yakobus lan Yohanes, weruh sing mengkono kuwi, terus ngomong: “Gusti, apa Panjenengan ngarepké supaya kita pada nekakké geni sangka langit, matèni wong-wong kuwi?” Nanging Yésus terus nolèh nyenèni murid-murid mau. Terus pada ngalih menyang désa liyané. Nalika pada nerusaké mlakuné, ing tengah dalan kuwi ana wong sing ngomong marang Yésus: “Kula arep mèlu Panjenengan, menyanga ngendi waé lunga Panjenengan.” Semauré Yésus: “Asu alasan pada nduwé rong lan manuk pada nduwé susuh, nanging Putrané Manungsa ora nduwé panggonan kanggo nyèlèhké sirahé.” Terus ngomong marang wong liyané: “Mèlua Aku.” Tembungé wong mau: “Lilanana kula lunga ngubur bapak kula ndisik.” Nanging tembungé Yésus: “Wis bèn ta wong mati pada ngubur wong mati, nanging kowé kuwi lungaa, ngabarna Kratoné Gusti Allah ing ngendi-endi.” Lan ana liyané menèh sing ngomong: “Kula arep mèlu Panjenengan, Gusti, nanging lilanana kula pamitan ndisik marang brayat kula.” Nanging Yésus ngomong: “Saben wong sing wis nyekel luku, nanging terus nolèh ing mburiné, kuwi ora pantes kanggo Kratoné Gusti Allah.” Sakwisé kuwi Gusti netepaké wong pitung puluh menèh sangka para murid liyané pada diutus loro-loro ndisiki Panjenengané, menyang saben kuta lan panggonan sing bakal diparani. Kabèh pada diomongi: “Panèné pantyèn gedé, nanging sing derep mung setitik. Mulané pada njaluka marang Sing nduwé panèn, supaya gelem ngirimi wong-wong sing derep ing panènan. Pada lungaa, kowé pada Tak utus kayadéné tyempé menyang tengahé asu alasan. Aja pada nggawa dompèt utawa kantong lan sepatu lan sak suwéné ing dalan kuwi aja uluk salam karo sapa waé. Yèn kowé mlebu ing sakwijiné omah, pada ngomonga ngéné ndisik: Katentreman anaa ing omah kéné. Lan yèn ing kono ketemu wong sing pantes nampa katentreman, uluk salammu bakal tetep ing kono. Nanging yèn ora, uluk salammu bakal bali marang kowé. Kowé manggona ing kono, mangana lan ngombéa apa sing disuguhké marang kowé, awit wong nyambutgawé kuwi wis sak mestiné pada olèh upahé. Aja ngolah-ngalih panggonan enggonmu nginep. Lan yèn kowé mlebu ing sakwijiné kuta lan ditampani ing kono, mangana apa sing disuguhké marang kowé. Wong sing pada lara ing kono warasna, apa menèh wong-wong pada tuturana: Kratoné Gusti Allah wis nyedaki kowé. Nanging yèn kowé mlebu ing sakwijiné kuta, nanging kowé ora ditampani, lungaa menyang dalan-dalan gedé ing kuta kuwi lan ngomonga ngéné: Uga lebuné kutamu sing nèmpèl ing sikilé kita pada kita ketapké ing ngarepmu, nanging ngertia: Kratoné Gusti Allah wis tyedak. Aku ngomong marang kowé: Ing dina kuwi Sodom bakal luwih èntèng tanggungané tenimbang karo kuta kuwi.” “Tyilaka kowé Korasim! Tyilaka kowé Bètsaida! Awit sak umpama ing Tirus lan ing Sidon ana mujijat-mujijat kaya sing kelakon ing sak tengah-tengahmu, mesti wis mbiyèn-mbiyèn wong-wong ing kono enggoné mratobat karo nganggo salin kasusahan lan lungguh ing awu. Nanging mbésuk ing dinané pengadilan, tanggungané Tirus lan Sidon bakal luwih èntèng tenimbang karo tanggunganmu! Uga kowé Kapernaum, apa kowé bakal diluhurké nganti sundul langit? Ora, kowé bakal didunké nganti tekan ing panggonané wong mati. Sapa waé sing ngrungokké kowé, kuwi ngrungokké Aku lan sapa waé sing nampik marang kowé, kuwi nampik marang Aku. Nanging sing nampik marang Aku, kuwi nampik marang Panjenengané sing ngutus Aku.” Murid pitung puluh mau pada bali karo bungah lan pada ngomong: “Gusti, uga para demit pada teluk marang kita awit sangka asmané Panjenengan.” Yésus terus ngomong: “Aku weruh sétan tiba sangka langit kaya semloroté klélap. Kowé wis pada Tak kèki pangwasa ngidak ula lan kalajengking lan ngalahké kekuwatané mungsuh, terus ora ana sing mbebayani kanggo kowé. Nanging senajan mengkono, aja pada bungah awit sangka roh-roh kuwi pada teluk marang kowé, nanging pada bungaha awit jenengmu wis ketulis ing swarga.” Nalika kuwi Yésus bungah ing sak njeruhné Roh Sutyi terus ngomong: “Duh, Bapak, Gustiné langit lan bumi. Kula masrahaké tembung maturkesuwun, awit perkara kuwi kabèh Panjenengan nggawé ora ngerti kanggo para wong wityaksana lan pinter, nanging Panjenengan duduhké marang wong tyilik. Ya, Bapak, Kula maturkesuwun ing ngarepé Panjenengan, nanging kuwi sing dadi senengé ati Panjenengan. Samubarang kabèh wis dipasrahké marang Aku karo Bapak-Ku lan ora ana wong sing weruh Putra kuwi sapa, kejaba mung Bapak, mengkono uga Bapak kuwi sapa, kejaba mung Putra lan wong sing dinyatakké karo Putra.” Sakwisé mengkono Yésus terus minger nyawang para muridé lan karo diomongi: “Beja mripat sing weruh apa sing pada kok deleng. Awit Aku ngomong marang kowé: Okèh nabi lan ratu sing kepéngin weruh sing pada kok deleng, nanging ora kelakon lan kepéngin ngrungokké apa sing kok krungu, nanging ora bisa kelakon.” Ing sakwijiné dina ana juru Torèt ngadek arep njajal marang Yésus, tembungé: “Guru, apa sing kudu kula lakoni, supaya olèh urip langgeng?” Yésus semauré: “Sing ketulis ing Torèt kepriyé? Apa sing kok watya ing kono?” Semauré wong kuwi: “Kowé trésnaa marang Gusti, Gusti Allahmu, karo sak kabèhé atimu, karo sak kabèhé nyawamu lan karo sak kabèhé kekuwatanmu, uga karo sak kabèhé pikiranmu. Lan trésnaa marang sak pepadamu kaya marang awakmu déwé.” Tembungé Yésus marang wong mau: “Semauranmu kuwi bener; kuwi lakonana, nganti kowé bakal urip.” Nanging awit wong mau arep mbenerké awaké déwé, mulané terus ngomong marang Yésus: “Terus sing dadi pepada kula kuwi sapa?” Semauré Yésus: “Ana wong mlaku medun sangka Yérusalèm menyang Yériko; kuwi tiba ing tangané para bégal, terus ora mung diblèjèti waé, nanging dipilara nganti setengah mati, terus ditinggal. Ketepakan ana imam sing liwat ing kono. Lan weruh wong mau, nanging terus mlaku waé, metu ing sabrangé dalan. Mengkono uga wong Lèwi, sing ijik lelungan, sak tekané ing kono lan weruh wong mau, ya mung liwat waé, metu ing sabrangé dalan. Terus ana wong Samaria, sing ijik lelungan uga liwat ing kono. Bareng weruh wong mau, trenyuh atiné awit sangka welasé. Wong mau terus diparani, sakwisé disoki lenga lan anggur, tatu-tatuné terus diblebet, terus ditunggangké kimaré déwé, digawa menyang panginepan lan dirumat. Esuké sing nduwé panginepan diwènèhi duwit rong dinar lan diweling: ‘Wong kuwi rumaten, bab ragaté, luwihé sangka kuwi, kula sing arep ngijoli, mbésuk yèn kula mulih.’ Miturut panemumu, wong telu kuwi sing endi sing dadi pepadané wong sing dibégal mau?” Semauré: “Ya wong sing nindakké kawelasan marang dèwèké kuwi.” Tembungé Yésus: “Wis muliha, lan nglakonana mengkono uga!” Nalika mlakuné Yésus lan para muridé tekan ing sakwijiné désa. Ing kono Panjenengané ditampani karo wong wadon sing diarani Marta ing omahé. Wong kuwi nduwé sedulur wadon sing jenengé Maria, kuwi lungguh tyedak ing sikilé Gusti lan tansah ngrungokké tembungé, nanging Marta répot banget enggoné ngladèni, mulané terus teka lan ngomong: “Gusti, apa Panjenengan ora mikir, yèn sedulur kula téga marang kula ngladèni déwé? Mila supaya dikongkon ngréwangi kula.” Nanging Gusti nyauri, tembungé: “Marta, Marta, kowé kuwi nyumelangké lan nyusahké déwé karo perkara okèh, nanging sing perlu kuwi mung siji. Nanging Maria wis milih panduman sing betyik déwé, sing ora bakal dijukuk karo sapa waé.” Ing sakwijiné dina Yésus ndedonga ing sakwijiné panggonan; bareng wis rampung, ana muridé siji sing ngomong: “Gusti, kita supaya pada Panjenengan wulang ndedonga, pada kaya sing diwulangké karo Yohanes marang para muridé.” Yésus terus nyauri, tembungé: “Yèn kowé pada ndedonga, ngomonga ngéné: Duh Bapak, asma Panjenengan supaya disutyèkké. Kraton Panjenengan supaya teka. Kita supaya pada dikèki rejekiné kita sak tyukupé ing saben dina. Lan supaya gelem ngapura dosa kita, awit kita ya pada ngapura marang saben wong sing kesalahan marang kita. Apa menèh supaya kita aja nganti pada digawa marang panggoda.” Terus pada diomongi ngéné menèh: “Yèn tunggalmu ing wantyi tengah wengi menyang omahé kantyané lan omong: Sedulur, mbok aku kok utangi roti telung iji waé. Awit ana kantyaku sing lelungan mampir ing omahku, nanging aku ora nduwé apa-apa, sing kena tak suguhké. Apa ya ing sak njeruhné omah bakal nyauri: Aja nyusahké aku, ta, lawangé wis tak kantying, aku lan anak-anakku wis pada mapan turu, aku ora bisa tangi ngladèni kowé. Aku ngomong marang kowé: Senajan ora gelem tangi lan ngladèni, awit kuwi kantyané, nanging awit sangka enggoné ora nduwé isin kuwi, mesti ya bakal tangi, ngekèki apa sing dibutuhké. Mulané Aku ngomong marang kowé: Pada njaluka, nganti bakal dikèki; pada nggolèkana, nganti bakal pada olèh, pada totok-totoka, nganti bakal dibukakké. Awit saben wong sing ndedonga, bakal nampa lan sing golèk, bakal pada olèh, lan sing totok-totok, kuwi bakal dibukakké. Endi ana sing jenengé bapak, dijaluki iwak anaké, ngekèki ula, kanggo ijolé iwak? Utawa, yèn njaluk endok, apa ya terus diwènèhi kalajengking? Dadi, yèn kowé, senajan ala, pada mengertèni ing bab pawèh sing betyik marang anak-anakmu, apa menèh Bapakmu ing swarga mesti bakal ngekèki Roh Sutyi marang sing pada ndedonga.” Ing sakwijiné dina Yésus nundungi demit sing njalari bisu, sangka sakwijiné wong. Bareng demité wis metu, wongé bisa guneman. Wong okèh pada nggumun. Nanging ana liyané sing pada ngomong ngéné: “Enggoné nundungi demit kuwi nganggo kwasané Bèèlsébul penggedéné para demit.” Lan ana menèh sing njaluk tanda sangka swarga, kanggo njajal marang Yésus. Nanging Yésus ngerti marang pikirané wong-wong mau, mulané terus ngomong: “Saben kraton sing petyah, kuwi mesti rusak, lan saben brayat sing wargané pada petyah, mesti rusak. Yèn sétan kuwi uga petyah karo dèkné déwé, kepriyé bisané tetep ngadek kratoné? Dadi, yèn Aku nundungi demit kuwi nganggo kwasané Bèèlsébul, para muridmu enggoné nundungi nganggo kwasané sapa? Mulané ya kuwi sing bakal pada ngadili kowé. Nanging yèn Aku nundungi demit nganggo pangwasané Gusti Allah, sejatiné Kratoné Gusti Allah wis teka ing sak tengahmu. Yèn ana wong sing rosa lan gegamané pepak kanggo njaga omahé déwé, bandané bakal slamet. Nanging yèn katekan wong sing luwih rosa, sing kalah rosa mau terus dilawan lan dikalahké, sak kabèhé gegamané sing diendelaké bakal direbut, lan bandané bakal diedum-edum. Sapa sing ora ngrujuki Aku, kuwi nglawan marang Aku lan sapa sing ora nglumpukké bebarengan karo Aku, kuwi mbuyarké.” “Yèn roh ala kuwi wis metu sangka wong, terus nglembara menyang panggonané sing suwung kanggo manggon, nanging awit ora pada olèh, terus muni ngéné: tak balènané menèh ing omah sing wis tak tinggal. Terus bali, omahé ketemu wis disaponi resik lan ketata betyik. Terus metu, lunga ngajak roh ala liyané tyatyahé pitu sing luwih ala, lan terus pada mlebu lan manggon ing kono, terus wong mau alané ngungkuli tenimbang sak durungé.” Nalika Yésus ijik ngomong, ana wong wadon sing mbengok marang Panjenengané sangka tengahé wong okèh, semauré: “Rahayu ibuné sing wis nglairké lan sing nusoni Panjenengan.” Nanging Yésus terus ngomong: “Sing rahayu kuwi wong-wong sing pada ngrungokké lan nggatèkké tembungé Gusti Allah.” Bareng wong okèh pada ngrubung Panjenengané, Yésus terus ngomong: “Wong-wong ing jaman iki, kuwi ala, pada njaluk tanda, nanging ora bakal dikèki kejaba mung tandané Yunus. Awit kayadéné Yunus enggoné dadi tanda kanggo wong-wong ing kuta Ninewé, semono uga Putrané Manungsa ya bakal dadi tanda kanggo wong-wong ing jaman iki. Mbésuk ing dinané pengadilan, ratu sing sangka negara kidul kuwi bakal tangi bareng karo wong-wong jaman iki lan bakal ngadili wong-wong kuwi. Awit ratu iki teka sangka pungkasané bumi arep ngrungokké kawityaksanané Salomo, nanging sak temené ing kéné iki ngungkuli Salomo. Mbésuk ing dina pengadilan, wong-wong ing Ninewé bakal pada tangi bebarengan karo wong-wong jaman iki, lan bakal ngadili wong-wong iki. Awit wong-wong Ninewé kuwi bareng ngrungokké pituturé Yunus terus pada mratobat, nanging sak temené ing kéné iki ngungkuli Yunus.” “Ora ana wong nyumet dimar sing terus disèlèhké ing panggonan sing ndelik utawa ditutupi gentong, nanging ditumpangké ing tyagak dimar, supaya wong kabèh sing mlebu omah bisa weruh padangé. Mripatmu kuwi dadi dimaré awakmu. Yèn mripatmu betyik, awakmu sekujur dadi padang, nanging yèn mripatmu ala, awakmu dadi peteng. Mulané pada sing ati-ati, pepadang ing kowé kuwi aja nganti dadi peteng. Yèn awakmu sekujur padang lan ora ana pérangané sing peteng, mesti kabèh dadi padang, ya kaya yèn kowé kena ing slaraté dimar.” Bareng Yésus wis rampung enggoné mulangi, ana wong Farisi ngundang mangan ing omahé. Panjenengané ya terus mlebu lan njagong mangan. Wong Farisi mau bareng weruh Yésus kok ora wisuh ndisik sak durungé mangan, dadi nggumun. Nanging Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Kowé para Farisi, kowé pada ngresiki njabané tuwung lan kendi, nanging ing njeruhmu kebak rampasan lan sing ala. Hé, wong-wong bodo, Panjenengané sing nyiptaké sisih njabané kuwi apa ya ora nyiptaké njeruhné? Mung waé isiné kuwi kurbana, lah mengko sak kabèhé bakal dadi resik kanggo kowé. Nanging tyilaka kowé, hé, para Farisi, awit kowé pada mbayar prasepuluhan sangka godong selasih, inggu lan janganan, nanging kowé pada nglalèkké keadilan lan katrésnané Gusti Allah. Perkara-perkara kuwi kudu dilakoni, tanpa nglalèkké sing liyané. Tyilaka kowé, hé, para Farisi, awit ing sinaguk kowé pada seneng lungguh ing ngarep lan seneng nampa panghurmatan ing pasar. Tyilaka kowé, awit kowé kuwi kayadéné kuburan sing tanpa tenger; wong-wong sing mlaku ing sak nduwuré pada ora weruh.” Terus ana sakwijiné juru Torèt sing nyauri, tembungé: “Guru, yèn Panjenengan ngomong mengkéné kuwi, tegesé uga ngrèmèhké golongan kita.” Nanging Panjenengané terus nyauri, tembungé: “Kowé ya pada tyilaka, hé, para juru Torèt, awit kowé pada ngemoti wong karo momotan sing ora bisa diangkat, nanging kowé déwé ora nganti ndemèk momotan kuwi nganggo drijimu siji waé. Tyilaka kowé; awit kowé pada mbangun kuburané para nabi, nanging leluhurmu déwé sing matèni. Dadiné kowé pada ngaku, yèn kowé pada mbenerké pertingkahé leluhurmu, awit leluhurmu kuwi pada matèni para nabi mau, nanging kowé pada mbangun kuburané. Mulané kawityaksanané Gusti Allah ngomong: Aku bakal ngutus para nabi lan para rasul, marang wong-wong kuwi lan golongané kuwi ana separo sing bakal dipatèni lan sing dianiaya. Supaya kanggo wong-wong jaman iki diwaleské getihé sak kabèhé para nabi sing wis dikutahké, wiwit nalika bumi digawé, wiwit sangka getihé Habèl nganti getihé Sakaria, sing dipatèni ing antarané mesbèh lan Griya sutyiné Gusti Allah. Malah Aku ngomong marang kowé: Kabèh kuwi mau mesti bakal diwaleské marang wong-wong jaman iki. Tyilaka kowé, hé, para juru Torèt, awit kowé wis pada njupuk kuntyiné kaweruh; kowé déwé ora mlebu, nanging wong sing arep mlebu pada kok alang-alangi.” Bareng Yésus wis lunga sangka panggonan kono, para juru Torèt lan para wong Farisi pada ngintyim-intyim marang Panjenengané lan ngebyuki Panjenengané karo pitakonan werna-werna, uga pada mbudidaya gawé pasangan kanggo nyekel Panjenengané karo apa sing diomongké. Nalika semono wong éwon-éwon akèhé sing pada nglumpuk, nganti pada suk-sukan. Yésus terus ngekèki piwulang, ndisik marang para muridé, tembungé: “Pada awas marang raginé para Farisi, ya kuwi bab lamisé pikirané. Ora ana barang sing ketutupan sing ora bakal dibukak, lan ora ana barang sing didelikné sing ora bakal kétok. Mulané apa sing kok omongné ing petengan kuwi bakal dikrungu ing padangan lan apa sing kok omongné karo bisik-bisikan ing kamar, kuwi bakal diwartakké sangka payon. Aku ngomong marang kowé, hé, kantya-kantya-Ku, aja wedi marang wong-wong sing bisa matèni raga, nanging sakwisé mengkono ora bisa apa-apa menèh. Kowé bakal pada Tak duduhi, sapa sing kudu kok wedèni. Pada wedia marang Panjenengané, sing sakwisé matèni ya kwasa nyemplungké wong menyang neraka. Sak beneré Aku ngomong marang kowé: Ya Panjenengané kuwi sing kudu kok wedèni. Manuk emprit lima apa ora mung payu rong duwit? Senajan mengkono ora ana siji-sijia sing dilalèkké karo Gusti Allah, malah uga rambuté sirahmu kuwi wis diitung kabèh. Mulané aja pada wedi, awit ajimu ngungkuli manuk emprit pirang-pirang. Aku ngomong marang kowé: Saben wong sing ngakoni Aku ing ngarepé wong, kuwi ya bakal diakoni karo Putrané Manungsa ing ngarepé para mulékaté Gusti Allah. Nanging sapa sing nyélaki Aku ana ngarepé wong, ya bakal disélaki ing ngarepé para mulékaté Gusti Allah. Sapa sing ngutyapké tembung sing nglawan marang Putrané Manungsa, kuwi bakal dingapura, nanging sapa sing ora ngajèni marang Roh Sutyi, kuwi bakal ora dingapura. Yèn kowé pada dipasrahké marang para pemimpiné agama ing sinaguk, utawa marang para pemrintah lan para sing nggawa pangwasa, aja pada sumelang, kepriyé enggonmu bakal mbélani awakmu lan apa sing kudu kok omongké. Awit ing waktu kuwi uga Roh Sutyi bakal mulangi kowé apa sing kudu kok omongké.” Terus ana wong tunggalé wong okèh kuwi sing ngomong marang Yésus: “Guru, Panjenengan supaya gelem ngomongi sedulur kula, supaya ngedum warisan karo kula.” Nanging Yésus ngomong marang wong mau: “Sedulur, sapa sing ngangkat Aku dadi rèkter utawa dadi penengahé ing tengahmu?” Terus ngomong marang wong okèh: “Pada waspada lan ngati-ati kanggo sak kabèhé murka, awit senajan wong nduwé banda nganti okèh banget, uripé ora gumantung marang kesugihané kuwi.” Sakwisé mengkono terus pada diomongi nganggo semonan, ngéné: “Ana wong sugih, pametuné keboné okèh banget. Terus mikir: Kepriyé ya, rékané, aku ora nduwé panggonan kanggo nyimpen pametuku semono akèhé kuwi. Terus omong: ‘Enaké ngéné waé: lumbung-lumbungku tak bubrahané, terus gawé sing luwih gedé lan gandumku kabèh uga sak kabèhé barang duwèkku tak simpené ing kono. Sakwisé kuwi nyawaku terus tak omongané: Hé, nyawaku, kowé wis nduwé banda okèh banget, tyukup kanggo urip pirang-pirang taun, mulané ngasuha, mangana, ngombéa lan seneng-senenga.” Nanging tembungé Gusti Allah marang wong mau: ‘Hé, wong sing bodo, mbengi iki uga nyawamu bakal dijikuk sangka kowé. Lan apa sing wis kowé tyawiské kuwi, arep kanggo sapa?’ Ya kaya mengkono kuwi kedadiané wong sing nglumpukké banda kanggo awaké déwé, nanging ora nduwé kasugihan ing ngarepé Gusti Allah. Yésus terus ngomong marang para muridé: “Mulané Aku ngomong marang kowé: Aja pada sumelang ing bab uripmu, apa sing bakal kok pangan lan aja sumelang ing bab awakmu, apa sing bakal kok sandang. Awit urip kuwi ajiné ngungkuli pangan lan awak kuwi ngungkuli sandangan. Pada delengen, manuk gagak kuwi ora pada nyebar lan ora derep uga ora nduwé gudang utawa lumbung, nanging pada dikèki pangan karo Gusti Allah. Ajimu apa ora ngungkuli manuk-manuk kuwi! Sapa ta tunggalmu sing awit sangka sumelang bisa nambahi umuré sak éluh? Dadi yèn kowé ora bisa nindakké bab sing sepélé waé kuwi, kepriyé kok nyumelangké bab liya-liyané? Pada tamatna kembang bakung kaé, ora nggawé mori ora nenun, nanging Aku ngomong marang kowé: Salomo sak njeruhné gedéné kaluhurané, penganggoné ora ngungkuli apiké salah sijiné kembang kuwi. Dadi, yèn suket ing ara-ara, sing saiki ijik ana, sésuk dibuwang ing geni, kuwi dienggoni karo Gusti Allah nganti kaya mengkono, apa menèh kowé, hé, wong sing tyupet ing pengandel! Mulané aja pada nyusahké déwé karo apa sing bakal kok pangan lan kok ombé lan aja sumelang atimu. Awit kuwi kabèh sing digolèki karo wong sing ora kenal marang Gusti Allah. Bapakmu ngerti, yèn kuwi kabèh dadi kebutuhanmu. Nanging golèk ana Kratoné Gusti Allah, terus kabèh kuwi mau bakal ditambahké marang kowé. Aja pada wedi, hé kumpulan tyilik! Awit Bapakmu wis gelem ngekèkké kraton kuwi marang kowé. Barang duwèkmu dolana kabèh, terus sedekahna! Nggawéa kantong-kantong sing ora bisa lawas, nglumpukna banda ing swarga, sing ora bakal entèk, sing ora bakal ketekanan maling lan ora bakal dirusak karo rayap. Awit ing ngendi bandamu, ya ing kono atimu.” “Wetengmu tetep sabukana lan dimarmu tetepana murup. Lan kowé pada kayaa wong-wong sing ngentèn-entèni tekané bendarané sangka pésta mantèn, supaya yèn wis mulih lan totok-totok lawang, gelis bisa mbukakké lawang. Beja para abdi sing sak tekané bendarané ketemu ijik melèk. Aku ngomong marang kowé: Sak temené bendara mau bakal nganggo sabuké, para abdiné terus pada dipréntahké mangan bebarengan lan bendara mau sing bakal ngladèni. Yèn tekané ing tengah wengi utawa ing wantyi ésuk nanging para abdi mau ketemu mengkono, beja wong-wong kuwi. Nanging pada ngertènana: Yèn sing nduwé omah ngerti tekané maling jam pira, mesti ora bakal meneng waé omahé dirampok. Mulané kowé kabèh pada tansah jaga-jagaa, awit tekané Putrané Manungsa kuwi ing waktu sing ora kok pikir.” Pétrus terus ngomong: “Gusti, sing Panjenengan karepaké karo semonan kuwi apa kita sak kantya, apa ya marang wong kabèh?” Semauré Gusti: “Sapa ta sing dadi juru ngrumati omah sing setia lan pinter, sing bakal diangkat karo bendarané kanggo para abdi sing ngedum pangan marang para abdi kabèh ing wantyi sing wis ditemtokké? Beja abdi sing ketemu nindakké kuwajipané nalika bendarané teka. Aku ngomong marang kowé: Sak temené bendarané mau mesti bakal ngangkat wong kuwi dadi abdi sing ngepalani ngawasi sak kabèhé bandané. Nanging yèn abdi mau nduwé gagasan ngéné: Bendaraku kok ora teka-teka, terus wiwit mentungi para abdi lanang lan wadon lan mangan lan ngombé nganti mendem, yèn bendarané teka ing dina sing ora dipikir-pikir lan ing wantyi sing ora dingertèni, mesti wong mau bakal dipatèni lan dipadakké sing ora setia. Lan abdi sing ngerti marang karepé bendarané, nanging ora tata-tata utawa ora nindakké apa sing dikarepké karo bendarané, kuwi bakal digebuki bola-bali. Nanging sing ora ngerti marang karepé bendarané, nanging terus nindakké apa sing ijik kegolong kena ukuman gebuk, kuwi bakal nampa paukuman gebuk, nanging èntèng waé. Saben wong sing dikèki okèh, kuwi bakal dijukuk okèh lan sing dipertyaya okèh, bakal dijukuk luwih okèh menèh.” “Teka-Ku iki perlu nekakké geni ing bumi lan sing Tak karepaké, geni kuwi wis murup! Aku kudu dibaptis lan sak pira gedéné kasusahané ati-Ku, sak durungé kuwi kelakon! Apa kowé ngira, teka-Ku ing bumi iki nggawa katentreman? Ora, Aku ngomong marang kowé, duduk rukunan, nanging pisahan. Awit wiwit saiki wong lima sing tunggal sak omah bakal pisahan, sing telu nglawan sing loro, sing loro nglawan sing telu. Kabèh bakal pada pisahan, bapak karo anaké lanang, lan anak lanang karo bapaké, ibuné karo anaké wadon, lan anak wadon karo ibuné, ibu maratuwa karo mantuné wadon, lan mantuné wadon karo ibuné maratuwa.” Ana menèh tembungé Yésus marang wong okèh: “Yèn kowé pada weruh mendung peteng ing sisih kulon, kowé terus bisa omong: Arep udan lan terus ya kelakon mengkono. Lan yèn ana angin sangka kidul, kowé terus omong: Mengko bakal panas banget, lan kuwi ya terus kelakon mengkono. Hé, wong lamis, tandané bumi lan langit kowé pada bisa nitèni, kenèng apa kowé ora bisa nitik kahanané jaman iki? Lan menèh kenèng apa kowé pada ora netepaké déwé apa sing bener? Awit, yèn kowé karo mungsuhmu pada arep ngadep marang pemrintah, ing dalan ngupayaa rukun karo wong mau, supaya kowé aja nganti dipasrahké marang rèkter lan rèkter terus masrahké kowé marang pembantuné lan pembantuné kuwi terus nglebokké kowé ing pakunjara. Aku ngomong marang kowé: Kowé ora bakal metu sangka kono sak durungé kowé mbayar utangmu nganti rampung.” Nalika semono ana wong sing pada nemoni marang Yésus ngomongi bab wong-wong Galiléa sing pada dikutahké getihé karo Pilatus, getihé dadi tyampuran karo getih kurban sing dikurbanké karo wong-wong mau. Yésus nyauri: “Apa kowé ngira wong-wong Galiléa mau luwih gedé dosané tenimbang karo dosané wong-wong Galiléa liyané kabèh, nanging katekan lelakon sing kaya mengkono kuwi? ‘Ora’, tembung-Ku marang kowé. Nanging yèn kowé ora pada mratobat, kowé kabèh bakal pada mati karo tyara mengkono. Utawa menèh apa kowé ngira wong wolulas sing pada mati kebrukan menara ing Siloam kaé kesalahané ngungkuli wong Yérusalèm liyané kabèh? ‘Ora’, tembung-Ku marang kowé. Nanging yèn kowé kabèh pada ora mratobat, bakal mati karo tyara mengkono.” Yésus terus ngekèki semonan ngéné: “Ana wong sing nduwé wit anjir, sing ditandur ing kebon anggur, terus diparani digolèki wohé, nanging ora nemu. Terus omong marang sing nggarap kebon anggur kuwi: Delengen, iki wis telung taun enggonku teka nggolèki wohé, kok ora ana. Mulané tegoren waé wit iki! Kanggo apa urip ing lemah kéné tanpa guna! Semauré wong mau: Bendara, ya bèn urip setaun menèh, lemah sak ubengé arep kula patyuli lan wit kuwi arep kula rabuk. Mbok menawa taun ngarep bisa woh; yèn ora, ya terus ditegor waé.” Ing sakwijiné dina, pinuju dina sabat, Yésus mulangi ing sinaguk. Ing kono ana wong wadon sing ketèmpèlan roh wis wolulas taun, terus lara lan dadi bungkuk, ora bisa ngadek jejek. Bareng Yésus weruh wong mau, terus dityeluk lan diomongi ngéné: “Ibu, lelaramu wis waras.” Terus ditumpangi tangan lan sak nalika kuwi uga wong wadon mau bisa ngadek jejek menèh lan terus ngluhurké asmané Gusti Allah. Nanging pengarepé sinaguk kuwi nesu, jalaran Yésus maraské wong ing dina sabat, terus omong marang wong okèh: “Ana dina enem sing kanggo nyambutgawé. Mulané tekaa ing salah sijiné dina kuwi supaya diwaraské, aja ing dina sabat.” Nanging Gusti nyauri, tembungé: “Hé, wong-wong lamis, apa tunggalmu ing dina sabat ora ngutyuli sapiné utawa kimaré sangka kandangé terus digawa menyang panggonan ngombé? Wong wadon iki tyedak turunané Abraham nanging wis wolulas taun suwéné dibanda karo sétan, apa ora perlu diutyuli taliné ing dina sabat?” Nalika Panjenengané ngomong mengkono kuwi, kabèh sing nglawan pada kisinan, nanging wong okèh pada bungah awit sangka sak kabèhé penggawé betyik sing nggumunaké sing wis ditindakké karo Panjenengané. Yésus terus ngomong: “Kratoné Gusti Allah kuwi kenèng dipadakké apa lan kena Tak umpamakké apa? Kuwi kena dipadakké wiji sawi, sing dijukuk lan disebar karo wong ing kebon, terus tukul lan dadi wit, nganti manuk-manuk ing awang-awang pada nusuh ing pangé.” Lan tembungé menèh ngéné: “Kratoné Gusti Allah kuwi, kena Tak umpamakké apa? Kuwi kenèng dipadakké kayadéné ragi sing dijukuk karo wong wadon lan dityampurké ing glepung gandum telung takeran, nganti ketyampuran kabèh.” Yésus terus ndlajahi kuta-kuta lan désa-désa karo mulangi lan terus neruské mlakuné menyang Yérusalèm. Terus ana wong sing ngomong ngéné: “Gusti, wong sing dislametké kuwi apa mung setitik?” Semauré Yésus marang wong-wong ing kono: “Pada ngupayaa mlebu ing lawang sing tyiut! Awit Aku ngomong marang kowé: Okèh wong sing ngupaya mlebu, nanging ora bisa. Yèn sing nduwé omah wis ngadek lan ngantying lawangé lan kowé ngadek ing njaba lan wiwit totok-totok lawang karo ngomong: Bendara, kita dibukakké lawangé! Panjenengané bakal nyauri ngéné: Aku ora kenal, kowé kuwi sapa? Kowé bakal ngomong: Kita wis naté pada mangan lan ngombé ing ngarepé Panjenengan lan Panjenengan wis ngekèki piwulang ing dalan-dalan ing kuta kita. Nanging Panjenengané bakal ngomong marang kowé: Aku ora kenal, kowé kuwi wong ngendi, pada minggira sangka ngarep-Ku, hé wong sing pada gawé ala! Ing kono bakal ana tangisané lan keroté untu, nalika kowé pada weruh Abraham lan Isak lan Yakub uga sak kabèhé nabi pada ing Kratoné Gusti Allah, nanging kowé déwé pada dibuwang ing njaba lan bakal ana wong sing pada teka sangka wétan lan kulon lan sangka lor lan kidul, pada bakal mangan bebarengan pésta ing Kratoné Gusti Allah. Sak temené ana wong sing kèri déwé bakal dadi sing ndisik déwé lan ana wong sing ndisik déwé bakal dadi sing kèri déwé.” Nalika kuwi ana wong Farisi sing pada nemoni lan ngomong marang Yésus: “Panjenengan kula njaluk sumingkir sangka kéné, awit Hérodes ngupaya arep matèni Panjenengan.” Semauré Yésus: “Pada lungaa, ngomonga marang asu alasan kuwi: Aku nundungi demit lan maraské wong ing dina iki lan sésuk, nanging ing telung dinané Aku bakal wis rampung. Nanging ing dina iki, sésuk lan suk embèn, Aku kudu nerusaké mlakuku, awit ora sak mestiné sing jenengé nabi dipatèni ing sak njabané Yérusalèm. Yérusalèm, Yérusalèm, kowé sing matèni para nabi lan mbandemi watu marang wong-wong sing pada diutus nemoni kowé. Wis bolak-balik enggon-Ku arep nglumpukké anak-anakmu, pada kaya babon enggoné nglumpukké anak-anaké ing sak ngisoré swiwiné, nanging kowé ora gelem. Omahmu bakal dipasrahké suwung marang kowé. Nanging Aku ngomong marang kowé: Kowé bakal pada ora weruh Aku menèh nganti tekan ing wantyiné kowé pada omong ngéné: Kaberkahan sing teka atas asmané Gusti.” Ing sakwijiné dina sabat, Yésus teka ing omahé penggedéné wong Farisi, arep mangan ing kono. Wong kabèh ing kono pada nyawang Panjenengané karo tenan. Ing kono ana wong lara abuh ngadek ing ngarepé. Yésus terus ngomong marang para juru Torèt lan para Farisi ngéné: “Maraské wong ing dina sabat kuwi kena apa ora?” Kabèh pada meneng waé. Panjenengané terus nyekel tangané wong sing lara mau lan maraské lan ngongkon lunga. Sakwisé mengkono terus ngomong marang wong-wong mau: “Sapa tunggalmu, sing anaké utawa sapiné ketyemplung ing sumur, ora terus gelis-gelis nulungi dientaské, senajan ing dina sabat?” Wong-wong mau ora ana sing bisa nyauri. Bareng Yésus weruh tamu-tamu pada milih lungguhan ing ngarep déwé, terus pada diomongi semonan ngéné: “Yèn kowé diulemi njagong mantèn, kowé aja lungguh ing ngarep déwé, awit mengko sing nduwé gawé wis ngulemi wong sing luwih kajèn tenimbang karo kowé, supaya wong sing ngulemi kowé lan wong mau aja pada marani kowé lan omong marang kowé: Kula njaluk ngalih, jagongan kuwi kanggo sedulur kuwi. Kowé terus kepeksa ngalih lungguh ing mburiné déwé karo kisinan. Mulané, yèn kowé diulemi, lungguh ing mburi déwé. Mbok menawa mengko sing nduwé omah terus marani lan omong marang kowé: Sedulur, hayuk kula njaluk njagong ing ngarep. Sak nalika kowé kétok enggonmu kajèn ing ngarepé para dayoh liyané kabèh. Awit sapa sing ngluhurké awaké déwé, bakal diasorké lan sapa sing ngasorké awaké déwé bakal diluhurké.” Yésus uga terus ngomong marang wong sing ngundang Panjenengané: “Yèn kowé nganakké pésta ing wantyi awan utawa mbengi, kowé aja ngulemi kantya-kantyamu, utawa sedulur-sedulurmu, utawa sanak-kadangmu utawa tangga-teparomu sing sugih-sugih, awit kuwi bakal pada gentèn ngulemi kowé, dadi kowé wis pada olèh balesan. Nanging, yèn kowé nganakké pésta, ngulemana wong-wong sing mlarat, sing tyiri, sing lumpuh lan sing lamur. Yèn mengkono kowé bakal rahayu, awit wong kuwi kabèh ora pada nduwé sing dienggo mbales marang kowé. Nanging kowé bakal nampa balesan mbésuk ing dina tanginé para wong bener.” Krungu tembungé sing mengkono kuwi, ana dayohé sing ngomong marang Yésus: “Rahayu wong sing pada arep disuguhi mangan ing Kratoné Gusti Allah.” Nanging Yésus ngomong marang wong mau: “Ana wong nganakké pésta gedèn lan ngulemi wong okèh. Bareng wis tekan wantyiné pésta, baturé dikongkon ngomong marang wong sing pada diulemi: Hayuk pada gelem teka, awit kabèh wis tyumawis. Nanging kabèh, siji-siji pada njaluk ngapura. Wong sing kaping pisan ngomong ngéné: Kula mentas tuku kebonan, kula arep ndelok mrana, mila kula njaluk ngapura. Wong liyané ngomong ngéné: Kula mentas tuku sapi limang rakit, kula arep lunga njajal sapi-sapiné kuwi, mila njaluk ngapura. Wong liyané menèh ngomong: Kula entas waé kawin, mila ora bisa teka. Batur mau terus mulih ngomongké kuwi kabèh marang bendarané. Sing nduwé omah nesu banget lan omong marang baturé: Gelis menyanga ing dalan-dalan lan lurung-lurung kuta, wong mlarat, wong tyiri, wong lamur lan wong lumpuh pada tuntunen mréné. Baturé terus ngomong: Bendara, kabèh préntahé sampéyan wis kedadian, nanging panggonané ijik turah. Bendarané terus omong marang baturé: Menyanga ing dalan-dalan lan ing dalan-dalan tyilik, wong-wong ing kono pada peksanen mlebu mréné, awit omahku kudu kebak. Awit aku ngomong marang kowé: Wong sing pada diulemi ndisik mau siji waé ora ana sing bakal ngrasakaké suguhanku.” Nalika Yésus lunga ditutké wong okèh gembruduk, Panjenengané nolèh terus ngomong marang wong-wong mau: “Yèn ana wong sing teka marang Aku, nanging ora sengit marang bapaké, ibuné, bojoné, anak-anaké, seduluré lanang utawa wadon, malah uripé déwé pisan, kuwi ora bisa dadi murid-Ku. Sapa sing ora manggul salipé lan mèlu Aku, kuwi ora bisa dadi murid-Ku. Awit sapa ta tunggalmu sing yèn arep ngedekké menara, ora lungguh ndisik ngitung-itung, apa duwité tyukup kanggo ngragati nganti sak rampungé. Supaya yèn wis rampung dasaré, nanging ora bisa nerusaké, sak kabèhé wong sing weruh aja nganti pada ngétyé, ngéné: Wong kuwi wani wiwit ngedekké, nanging kok ora bisa ngrampungké! Utawa, ratu ngendi sing yèn arep perang nglawan ratu liyané, ora njagong ndisik perlu nimbang-nimbang, apa suradaduné 10.000 kuwi tyukup kanggo nglawan sing nekani karo nggawa suradadu 20.000? Yèn ora, mesti terus kongkonan, pumpung mungsuh kuwi ijik adoh, perlu nakokké sarat-saraté rukunan. Mengkono uga saben wong tunggalmu, sing ora bisa ninggal bandané kabèh, kuwi ora bisa dadi murid-Ku. Uyah kuwi pantyèn migunani, nanging yèn ilang asiné, apa sing kanggo mulihké rasa asiné? Wis ora ana gunané, kanggo lemah utawa kanggo rabuk, mung terus dibuwang waé. Sapa sing nduwé kuping kanggo ngrungokké, rungokna!” Para juru pajek lan wong dosa pada nemoni Yésus ngrungokké piwulangé. Para Farisi lan para juru Torèt pada grundelan, tembungé: “Wong kuwi kok nampani para wong dosa lan mangan bebarengan.” Panjenengané terus ngekèki semonan, ngéné, “Sapa tunggalmu, sing nduwé wedus gèmbèl 100, nanging ana siji sing ilang, apa ora terus nggolèki sing ilang kuwi nganti sak ketemuné, sing sangang puluh sanga ditinggal ing ara-ara? Lan yèn wis ketemu, terus dipanggul karo bungah, lan sak tekané ing omahé, terus ngundangi kantya-kantyané lan tangga-teparoné lan pada diomongi: Hayuk, pada bebarengan bungah-bungah karo aku, awit wedus gèmbèlku sing ilang wis ketemu. Aku ngomong marang kowé: Ya kaya mengkono kuwi ing swarga bakal ana kabungahan gedé awit ana wong dosa siji sing mratobat, kabungahané ngungkuli kanggo wong sangang puluh sanga sing ora usah mratobat.” “Semono uga, endi ana wong wadon sing nduwé duwit dirham sepuluh, nanging ilang siji, kok ora terus nyumet dimar lan nyaponi omahé, nggolèki njlimet nganti sak ketemuné? Lan yèn wis ketemu, terus ngundangi kantya-kantyané lan tangga-teparoné lan pada diomongi ngéné: Duwitku dirham sing ilang wis ketemu. Hayuk, pada bungah-bungah bebarengan karo aku. Aku ngomong marang kowé: Semono uga para mulékaté Gusti Allah bakal pada bungah-bungah, jalaran ana wong dosa siji sing mratobat.” Yésus ngomong menèh: “Ana wong nduwé anak lanang loro. Anak sing ragil ngomong marang bapaké: Bapak, lilanana kula njaluk sak pérangané barang bandané sing dadi panduman kula. Bapaké ya terus ngedum-edum bandané, dikèkké marang wong loro. Let pirang ndina sing ragil mau terus ngedoli pandumané kabèh, sakwisé mengkono terus lunga menyang negara sing adoh. Ing kana bandané dièbrèh-èbrèh dienggo nguja kekarepané nganti entèk kabèh. Ketepakan ing negara kono ana patyeklik sing ngidap-idapi, wong enom mau terus wiwit ngalami kekurangan. Terus kerja marang wong ing negara kono, terus dikongkon ngrumati babi-babiné ing tegalané. Terus kepéngin ngisèni wetengé karo ampas pangané babi kuwi, nanging ora ana wong sing gelem ngekèki. Terus ngrumangsani kahanané, banjur mikir ngéné: Buruhé bapaku pirang-pirang lan pada bisa mangan nganti turah-turah, nanging aku ing kéné bisa mati kaliren. Aku tak mulih menyang omahé bapakku lan ngomong: Bapak, kula wis nandangi dosa marang swarga lan marang bapak, kula wis ora pantes dijenengké anaké bapak menèh; lilanana kula dadèkna buruhé bapak waé. Terus ngadek lan mulih marani bapaké. Nalika ijik adoh, bapaké wis nyawang tekané, atiné trenyuh banget awit sangka welasé. Terus diplayoni, terus dirangkul lan diambungi. Anaké ngomong: Bapak, kula wis nandangi dosa marang swarga lan marang bapak. Kula wis ora pantes dijenengké anaké bapak menèh. Nanging bapaké préntah marang baturé: Gelis jupukna jubah sing apik déwé, terus enggokna, drijiné enggoni ali-ali lan sikilé enggoni sepatu. Terus njupuka pedèt sing lemu, belèhen. Hayuk pada mangan lan seneng-seneng. Awit anakku iki wis mati, urip menèh, wis ilang, ketemu. Terus pada wiwit sukak-sukak. Nalika kuwi anaké mbarep ijik ing kebon. Bareng mulih lan wis tyedak karo omahé, krungu swarané tabuhan lan wong pada nembang nganggo jogètan. Terus ngundang salah sijiné batur lan ditakoni, apa tegesé kuwi kabèh. Tembungé batur mau: Kuwi adikmu teka lan bapak wis ngongkon mbelèh pedèt sing lemu, awit ketemu menèh anaké nganti slamet. Anak mbarep mau terus nesu lan ora gelem mlebu ing omah. Bapaké terus metu lan ngerih-ngerih. Nanging disemauri ngéné: Wis mataun-taun anggèn kula ngladèni bapak lan ora naté nerak préntahé bapak, nanging bapak ora naté ngekèki tyempé siji waé, kanggo bungah-bungah karo kantya-kantya kula. Nanging bareng anaké bapak sing ngèbrèh-èbrèh bandané bapak, digawé nuruti karepé karo lonté-lonté, bapak terus mbelèh pedèt sing lemu kanggo dèwèké. Bapaké ngomong: Anakku, nggèr, kowé kuwi selawasé urip bareng karo aku lan apa sak duwèkku kuwi ya duwèkmu. Kita kabèh wis sak mestiné kudu pada bungah-bungah lan seneng-seneng, jalaran adikmu wis mati urip menèh, wis ilang ketemu.” Ana menèh tembungé Yésus marang para muridé: “Ana wong sugih nduwé juru nata banda, diwadulké yèn ngawut-awut bandané. Mulané terus diundang lan diomongi ngéné: Aku krungu apa bener tumindakmu sing kaya mengkono? Maraa, aku wènèhana laporan kanggo urusanmu, awit kowé wis ora kena nerusaké penggawéanmu. Juru nata banda mau terus mikir: Gèk aku arep nyambutgawé apa yèn aku nganti dipetyat. Matyul aku ora bisa, ngemis aku isin. Ya, aku ngerti apa sing bakal tak lakoni supaya yèn aku sida dipetyat sangka penggawéanku dadi juru nata banda, ana wong sing gelem nampani aku ing omahé. Wong sing pada utang marang bendarané pada diundangi siji-sijiné. Wong sing kaping pisan diomongi ngéné: Pira utangmu marang bendaraku? Semauré: Lenga 100 tong. Terus diomongi: Enya iki layang utangmu. Lungguha, nggawéa layang utang liyané, saiki uga, sing muni: Sèket tong. Wong sing kaping pindo ditakoni: Lah kowé utangmu pira? Semauré wong mau: Gandum 100 karung. Terus diomongi: Enya iki layang utangmu. Nggawéa layang utang liyané, tulisen: Wolung puluh. Bendarané terus ngelem marang juru nata banda sing ora jujur kuwi, awit sangka enggoné nduwé akal sing mengkono kuwi. Awit para anak-anak ndonya iki, akalé ngungkuli para anak-anak pepadang. Lan Aku ngomong marang kowé: Pada mbanguna kekantyan karo nggunakké Mamon sing ora jujur, supaya yèn Mamon mau wis ora bisa mitulungi kowé menèh, kowé terus ditampani ing tarup sing langgeng.” “Sapa sing temen kanggo perkara-perkara sing tyilik, ya temen ing perkara-perkara sing gedé. Lan sapa sing ora temen kanggo perkara-perkara sing tyilik, kuwi ya ora temen karo perkara-perkara sing gedé. Dadi, yèn kowé ora kena dipertyaya ing bab Mamon, sing ora jujur kuwi, sapa sing bakal masrahké banda sing sejati marang kowé? Lan yèn kowé ora bisa dipertyaya kanggo barangé wong liya, sapa sing bakal ngekèkké barangmu marang kowé? Ora ana batur sing bisa ngladèni bendara loro. Awit yèn mengkono, mesti bakal sengit marang sing siji lan trésna marang sijiné, utawa setia marang sing siji lan nyepèlèkké marang sijiné. Ora bisa kowé ngabdi marang Gusti Allah lan marang Mamon.” Tembungé mau kabèh ya dikrungu karo para Farisi, sing pada mata duwiten, terus pada ngrèmèhké Panjenengané. Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Kowé pada mbenerké awakmu déwé ing ngarepé wong, nanging Gusti Allah weruh isiné atimu. Awit apa sing dianggep ngluwihi lan disenengi karo manungsa, kuwi dianggep asor lan disengiti karo Gusti Allah. Angger-anggeré Torèt lan kitab-kitabé para nabi kuwi kanggoné mung nganti jamané Yohanes. Wiwit waktu kuwi Kratoné Gusti Allah dikabarké lan saben wong mbudidaya, kepéngin mlebu ing kono. Nanging luwih gampang ilangé langit lan bumi, tenimbang karo batalé tanda titik siji waé ing angger-anggeré Torèt. Saben wong sing megat bojoné, terus rabi liyané, kuwi mlaku bédang; lan sapa sing ngrabi wong wadon sing dipegat karo sing lanang mau, kuwi ya mlaku bédang.” “Ana wong sugih sing tansah nganggo jubah wungu lan kain sing alus, lan saben dina seneng-seneng sing gedèn. Lan ana wong ngemis sing jenengé Lasarus, awaké sekujur gudiken; ngglétak ing sak tyedaké lawangé omahé wong sugih mau, lan kepéngin banget olèh gogrokan sangka méjané wong sugih kuwi kanggo nambani luwéné. Nanging malah diparani asu-asu sing pada ndilati gudiké. Wong mlarat mau terus mati, terus digawa karo para mulékat menyang pangkonané Abraham. Wong sugih mau ya mati, terus dikubur. Lan nalika wong sugih mau sing ijik ngalami sangsara ing sak njeruhné ndonyané wong mati terus ndangak, terus weruh Abraham ing kadohan mangku Lasarus. Terus mbengok, tembungé: Duh, bapak Abraham, supaya gelem ngekèki kawelasan marang kula. Lasarus supaya dikongkon nyelupké putyuké drijiné ing banyu, kanggo nelesi ilat kula, awit kula ngalami sangsara banget ing urupé geni iki. Nanging Abraham nyauri, tembungé: Nggèr, élinga, yèn kowé wis nampa samubarang sing betyik sak suwéné uripmu, nanging Lasarus nampa samubarang sing ora betyik. Saiki wong kuwi nampa panglipuran, nanging kowé ngalami sangsara banget. Kejaba sangka kuwi ing antarané kowé lan aku karo Lasarus ana jurang sing ora kena diliwati, supaya wong kéné sing arep pada menyang panggonanmu utawa wong ing panggonanmu pada arep mréné, ora bisa. Tembungé wong mau: Yèn mengkono, penjaluk kula, duh bapak, Lasarus supaya dikongkon marang omahé bapak kula, awit sedulur kula ijik lima, supaya pada diélingké karo tenan, supaya ing mbésuké aja nganti pada mlebu ing panggonan kasangsaran iki. Nanging tembungé Abraham: Kuwi wis pada nduwèni paseksiné Moses lan para nabi liyané. Ya kuwi sing kudu pada digatèkké. Tembungé wong mau: Ora, bapak Abraham, durung tyukup. Nanging yèn ana wong mati sing nekani, mesti pada gelem mratobat. Tembungé Abraham: Yèn ora pada nggatèkké paseksiné Moses lan para nabi liyané, mesti ya ora kena diomongi, senajan sing ngomongi kuwi wong sing tangi sangka antarané wong mati.” Yésus ngomong marang para muridé: “Mokal nèk ora ana sing nasarké, nanging tyilaka sing njalari anané sing nasarké kuwi. Luwih betyik yèn wong kuwi dikalungi watu gilingan lan terus dityemplungké segara, tenimbang nasarké wong sing ijik ringkih pertyayané iki. Jaganen awakmu déwé! Yèn sedulurmu nduwé kesalahan welèhna; yèn getun, ngapuranen. Yèn enggoné kesalahan marang kowé nganti kaping pitu sedina lan kaping pitu uga enggoné marani kowé lan ngomong: Aku getun, ya kudu kok ngapura.” Para rasul terus ngomong marang Gusti: “Kita supaya pada dikèki tambahan pertyaya!” Semauré Gusti: “Yèn kowé nduwé pengandel senajan gedéné mung tyiliké sak wiji sawi waé lan yèn kowé terus ngomong marang wit anjir iki: Jebola, mantyepa ing segara; mesti bakal nuruti marang préntahmu kuwi.” “Sapa tunggalmu sing nduwé batur, sing ngluku utawa angon kéwan-kéwané, yen wis mulih sangka kebon apa terus diomongi: Hayuk, terus mangan! Apa ora malah kosok-baliné, diomongi ngéné: Aku tyawiské mangan. Nganggoa sabuk lan ngladènana aku nganti sak rampungé enggonku mangan lan ngombé. Lan sakwisé kuwi kowé terus kena mangan lan ngombé. Apa batur mau terus diwènèhi pamuji, awit sangka enggoné wis nglakoni apa sing dipréntahké? Mengkono uga kowé. Yèn kowé wis nglakoni kabèh sing dipréntahké marang kowé, kowé terus pada ngomonga: Kita mung abdi-abdi sing tanpa guna, awit mung pada nindakké apa sing dadi kuwajipan kita.” Nalika lunga menyang Yérusalèm, Yésus liwat ing sak uruté tapel watesé Samaria lan Galiléa. Bareng mlebu ing sakwijiné désa, ana wong lara lépra sepuluh nemoni marang Panjenengané, nanging mung ngadek rada adoh, lan pada mbengok banter ngomong: “Duh, Yésus, Guru, kita supaya pada Panjenengan welasi!” Panjenengané terus weruh wong-wong mau lan ngomong: “Kowé pada lungaa, awakmu priksakna marang para imam!” Kedadiané, sak nalika pada mlaku kuwi, pada resik pernyakité. Ana siji sing bareng weruh yèn wis waras, terus bali ngluhurké Gusti Allah karo swara banter. Terus nyembah ing sikilé Yésus, karo tembung maturkesuwun. Nanging kuwi wong Samaria. Yésus terus ngomong: “Apa mau, ora wong sepuluh sing resik pernyakité? Lah, sing sanga endi? Apa tunggalé kuwi ora ana sing bali ngluhurké Gusti Allah, kejaba mung wong mantya iki?” Terus ngomong marang wong mau: “Ngadeka, lungaa, pertyayamu sing wis mitulungi kowé.” Bareng wong Farisi pada takon bab mbésuk kapan bakal tekané Kratoné Gusti Allah, Yésus terus nyauri, tembungé: “Tekané Kratoné Gusti Allah kuwi tanpa tanda-tanda sing kétok, lan wong ya ora bisa omong: Lah ing kéné, utawa ing kana! Awit sak temené Kratoné Gusti Allah kuwi ing tengahmu.” Terus ngomong marang para muridé: “Bakal tekan ing wantyiné, kowé pada kepéngin weruh salah sijiné dinané Putrané Manungsa, nanging ora bakal bisa weruh. Lan wong bakal ngomongi kowé: Ing kana; ing kéné! Kowé aja mrana lan aja mèlu. Awit kaya klélap enggoné gemebyar sangka pinggiré langit ing sisih kéné tekan ing sisih kana, ya kaya mengkono uga Putrané Manungsa ing dina bakal teka-Né. Nanging Panjenengané kudu ngalami sangsara okèh ndisik lan ditampik karo wong-wong ing jaman iki. Lan kayadéné nalika jamané Noah, ya kaya mengkono kahanané mbésuk ing dina-dinané Putrané Manungsa. Wong-wong pada mangan lan ngombé, pada omah-omah lan diomah-omahké, nganti tekan ing dinané Noah mlebu ing prau; terus ana banjir gedé, sing matèni wong kabèh. Uga kaya sing kelakon nalika jamané Lot: wong-wong pada mangan lan ngombé, pada adol-tuku, pada nandur lan pada nggawé apa waé. Nanging ing dina lungané Lot sangka Sodom, terus ana udan geni lan udan lirang sangka langit, sing matèni wong kabèh. Ya kaya mengkono mbésuk kedadiané ing dina Putrané Manungsa. Sapa waé sing dina kuwi nalika ing payon, nanging barang-barangé ing njeruh omah, aja medun njupuki; mengkono uga sing ijik ing kebon, aja mulih. Elinga marang bojoné Lot! Sapa sing ngupaya njaga marang nyawané, bakal kélangan nyawané lan sapa sing kélangan nyawané, kuwi bakal nylametké nyawané. Aku ngomong marang kowé: Ing mbengi kuwi bakal ana wong loro sing tunggal sak peturon, sing siji bakal diangkat, sijiné bakal ditinggal. Ana wong wadon loro sing ijik pada nggiling gandum, sing siji bakal diangkat, sijiné bakal ditinggal.” [ Ana wong loro ing kebon, sing siji bakal diangkat, sijiné bakal ditinggal.] Para murid terus pada ngomong marang Yésus: “Ing ngendi, Gusti?” Semauré: “Ing ngendi ana batang, ya ing kono manuk-manuk gagak bakal pada nglumpuk.” Yésus ngekèki semonan marang para muridé, sing tegesé supaya tansah pada ndedonga, aja nganti jelèh. Tembungé: “Ing sakwijiné kuta ana rèkter sing ora wedi marang Gusti Allah lan ora ngajèni marang wong. Ing kuta kono ana randa sing terus-terus marani rèkter mau lan ngomong: Panjenengan supaya ngekèki keadilan marang kula anggèn kula nduwé perkara karo mungsuh kula. Rèkter mau sak untara suwé ora gelem nuruti karepé randa, nanging terus mikir ngéné: Senajan aku ora wedi marang Gusti Allah lan ora ngajèni marang wong siji-sijia, mung waé awit randa iki tansah gawé susahku, apiké tak kèki keadilan waé, supaya aja terus-terus teka lan pungkasané ngamuk aku.” Gusti terus ngomong: “Pada gatèkna apa sing ditindakké karo rèkter sing seneng sak wenang-wenang kuwi! Apa Gusti Allah ora bakal ngekèki keadilan marang para pilihané sing awan wengi pada sambat marang Panjenengané? Lan apa Panjenengané enggoné arep ngekèki pitulungan diolor-olor? Aku ngomong marang kowé: Panjenengané bakal gelis ngekèki keadilan. Nanging yèn Putrané Manungsa teka ing bumi, apa bakal ijik nemoni wong sing pertyaya?” Marang wong sing nganggep awaké déwé sampurna lan ngrèmèhké marang wong liyané, Panjenengané ngekèki semonan, ngéné: “Ana wong loro pada mlebu ing Griya Sutyi arep ndedonga; sing siji wong Farisi, sijiné juru pajek. Wong Farisi kuwi ngadek lan ndedonga sak njeruhné atiné ngéné: Duh, Gusti Allah, kula masrahaké tembung maturkesuwun ing ngarepé Panjenengan, nanging kula ora pada karo wong-wong liya, duduk rampok, duduk wong sing nandangi sak wenang-wenang, duduk wong sing mlaku bédang lan ora kaya juru pajek kuwi. Kula pasa kaping pindo seminggu. Sangka kabèh pametuné kula, kula pisungsungké sak prasepuluhé. Kosok baliné juru pajek kuwi mung ngadek rodok adoh, malah ndangak marang langit waé ora wani, nanging mung ngantemi dadané lan ngomong ngéné: Duh, Gusti Allah, kula wong dosa supaya Panjenengan welasi. Aku ngomong marang kowé: Wong iki mulih karo dianggep bener karo Gusti Allah, nanging sijiné mau ora. Awit sapa sing ngluhurké awaké déwé, bakal diasorké, nanging sing ngasorké awaké déwé, kuwi bakal diluhurké.” Terus ana wong sing pada teka nekaké anak-anaké sing ijik tyilik marang Yésus, supaya pada didemok karo tangan-Né. Weruh sing mengkono kuwi para muridé pada nesu marang wong-wong mau. Nanging terus pada dityeluk karo Yésus lan pada diomongi: “Wis bèn ta botyah-botyah pada teka marang Aku, aja kok penggak, awit wong-wong sing kaya mengkono kuwi sing pada nduwèni Kratoné Gusti Allah. Aku ngomong marang kowé: Sak temené sapa sing enggoné nampani Kratoné Gusti Allah ora kaya botyah tyilik, kuwi ora bakal mlebu ing kono.” Tyritané ana sakwijiné pemimpin takon marang Yésus ngéné: “Duh, Guru sing apik, apa sing kudu kula lakoni, supaya olèh urip langgeng?” Semauré Yésus: “Kenèng apa kowé ngarani Aku apik? Ora ana wong siji waé sing apik kejaba mung Gusti Allah déwé. Mestiné kowé wis weruh kabèh perintahé Gusti Allah: Kowé aja mlaku bédang, aja matèni, aja nyolong, aja ngutyapké paseksi goroh, ngajènana bapak ibumu.” Semauré wong mau: “Kuwi kabèh wis kula lakoni wiwit enom.” Krungu sing mengkono kuwi Yésus terus ngomong: “Ijik ana siji sing kudu kok lakoni: Kabèh bandamu edolen lan dum-dumna marang wong-wong mlarat, nganti kowé bakal nduwé banda ing swarga, terus mrénéa, mèlua Aku.” Bareng wong mau krungu tembungé kuwi, terus sedih, awit sugih banget. Terus didelok karo Yésus lan diomongi: “Pantyèn angèl banget kanggo wong sugih banda, bisané mlebu ing Kratoné Gusti Allah. Awit luwih gampang unta nlusup ing bolongané dom, tenimbang karo wong sugih mlebu ing Kratoné Gusti Allah.” Wong-wong sing pada krungu pada ngomong: “Yèn mengkono, sapa sing bisa pada olèh keslametan?” Tembungé Yésus: “Apa sing mokal kanggo manungsa, kuwi ora mokal kanggo Gusti Allah.” Pétrus ngomong: “Kita wis pada ninggalké kabèh duwèké kita terus mèlu Panjenengan.” Tembungé Yésus: “Aku ngomong marang kowé, sak temené saben wong sing awit sangka Kratoné Gusti Allah ninggal omahé, bojoné utawa seduluré, wong tuwané utawa anak-anaké, kuwi bakal nampa balesan tikel-tikel, ing jaman saiki uga lan ing jaman sing bakal kelakon bakal nampa urip langgeng.” Yésus terus nyeluk muridé rolas lan diomongi ngéné: “Saiki kita pada menyang Yérusalèm lan kabèh sing ketulis karo para nabi kanggo Putrané Manungsa, kuwi bakal kedadian tenan. Awit Panjenengané bakal dipasrahké marang wong-wong kapir, dipoyoki, disiya-siya lan diidoni, lan dipetyuti terus dipatèni lan ing telung dinané bakal tangi.” Nanging para muridé pada ora mengertèni babar pisan bab kuwi kabèh; pada ketutupan lan pada ora nyandak marang isiné tembungé mau. Bareng Panjenengané Yésus wis mèh tekan Yériko, ana wong lamur lungguh ing pinggir dalan, ngemis. Nalika krungu wong okèh pada liwat, wong mau takon: “Apa kuwi?” Ana wong sing nyauri: “Yésus sing sangka Nasarèt liwat.” Wong lamur kuwi terus nyuwara banter: “Duh, Yésus, Putrané Daved, kula supaya Panjenengan welasi!” Wong-wong sing pada mlaku ing ngarep pada ngélikké wong mau, dikongkon meneng. Nanging mbengoké malah mundak banter: “Duh, Putrané Daved, kula supaya Panjenengan welasi!” Yésus terus mandek lan ngongkon nekaké wong mau. Bareng wis ing ngarepé, Yésus takon: “Karepmu dikapakké?” Semauré: “Duh, Gusti, kula njaluk bisaa weruh.” Yésus terus ngomong marang wong kuwi: “Bisa weruh! Pengandelmu sing mitulungi kowé.” Sak nalika kuwi uga wong mau bisa weruh, terus pada mèlu mlakuné Yésus karo ngluhurké Gusti Allah. Kabèh wong sing pada weruh lelakon kuwi pada memuji marang Gusti Allah. Yésus terus mlebu ing Yériko lan lunga liwat kuta kono. Ing kono ana wong diarani Sakéus, juru pajek sing sugih. Wong mau ngupaya bisané weruh Yésus kuwi kaya apa, nanging ora bisa awit ketutupan wong okèh, jalaran sangka tyendèké dedekké. Mulané terus mlayu ndisiki wong okèh, terus mènèk wit anjir supaya bisa weruh Yésus, sing bakal liwat kono. Nalika mlakuné Yésus tekan panggonan kono, terus ndangak lan ngomong: “Sakéus, gelis muduna, awit dina iki Aku perlu lerem ing omahmu.” Sakéus gelis-gelis medun lan nampa Yésus karo bungah. Nanging wong kabèh sing weruh pada grundelan, tembungé: “Kok gelem lerem ing omahé wong dosa.” Nanging Sakéus terus ngadek lan ngomong marang Gusti: “Gusti, banda kula sing separo arep kula kèkké marang wong mlarat lan yèn ana wong sing kula peres, banda peresan mau arep kula balèkké tikel papat.” Tembungé Yésus: “Ing dina iki brayat kéné katekan keslametan, awit wong iki ya tyedak turunané Abraham. Awit Putrané Manungsa kuwi tekané perlu nggolèki lan nylametaké wong sing kesasar.” Yésus terus ngekèki semonan marang wong sing pada ngrungokké tembungé, awit Panjenengané wis tyedak kuta Yérusalèm lan mikiré wong-wong mau yèn Kratoné Gusti Allah bakal kebukak. Panjenengané terus ngomong: “Ana penggedé lunga menyang sakwijiné negara sing adoh, Panjenengané pilih didekké ratu ing kana, sakwisé kuwi terus mulih. Terus nyeluk abdiné sepuluh, pada dipasrahi duwit sepuluh mina, tembungé: Duwit iki enggonen dagang nganti tekan sak mulihku. Nanging Panjenengané kuwi disengiti karo wong-wong ing negarané, mulané terus pada ngutus kongkonan, pada dikongkon ngomong: Kita pada ora trima, yèn wong kuwi dadi ratu, ngwasani kita. Nalika Panjenengané mulih, sakwisé didekké ratu, terus mréntah nyeluk para abdiné, sing pada dipasrahi duwit, awit kepéngin weruh siji-sijiné enggoné nglakokké dagang. Wong sing kaping pisan teka lan ngomong: Gusti, duwit Panjenengan sak mina olèh bati sepuluh mina. Tembungé bendarané: Apik banget penggawéanmu, hé, abdi sing betyik. Awit kowé wis temen ing bab sing tyilik mulané kowé tak kèki kapertyayan ngwasani kuta sepuluh. Terus sing kaping pindo teka lan ngomong: Gusti, duwit Panjenengan sak mina olèh bati limang mina. Tembungé marang wong kuwi: Kowé ngwasani kuta lima. Abdi sing kaping telu teka lan ngomong: Gusti, kuwi duwit Panjenengan sak mina, kula simpen, kula buntel ing katyu. Awit kula wedi marang Panjenengan. Awit Panjenengan kuwi kereng, gelem njupuk sing duduk duwèkké Panjenengan, apa ngunduh sing duduk sebaran Panjenengan. Tembungé marang wong mau: Hé, abdi sing ala, kowé bakal tak adili miturut tembungmu déwé. Kowé wis ngerti, yèn aku iki wong sing kereng, sing njupuk sing duduk duwèkku lan ngunduh sing duduk sebaranku. Yèn mengkono, kenèng apa duwitku ora kok pasrahaké marang wong sing nglakokké duwit, supaya sak mulihku kenaa tak jikuk uga sak anakané. Terus ngomong marang wong-wong ing kono: Jupuken duwit sak mina kuwi, wènèhna marang sing nggawa sepuluh mina. Semauré wong-wong mau: Gusti, dèwèké wis nduwèni sepuluh mina. Ngekèki semauré: Aku ngomong marang kowé, saben wong sing nduwé, bakal dikèki, nanging sing ora nduwé, bakal dijukuk, malah ya sing dadi duwèké pisan. Nanging kabèh mungsuhku iki, sing pada ora seneng yèn aku dadi ratuné, kuwi pada gawanen mréné, pada patènana ing ngarepku.” Sakwisé ngomong mengkono, Yésus terus lunga ndisiki wong-wong mau, menyang Yérusalèm. Bareng wis tyedak désa Bètfagé lan Bétania sing ning gunung sing diarani gunung Saitun, Yésus terus ngutus muridé loro karo dikèki paweling ngéné: “Pada menyanga désa ing ngarep kaé. Sak tekamu ing kono, kowé bakal nemoni anak kimar dityentyang, sing durung tau ditunggangi karo wong. Kuwi utyulana lan gawanen mréné. Lan yèn ana wong sing takon marang kowé: Kenèng apa kok sampéyan utyuli, semaurana ngéné: Gusti sing ngarepké.” Sing diutus terus pada budal lan nemoni kaya sing diomong Yésus mau. Nalika ijik pada ngutyuli kimar mau, wong sing nduwé kimar pada ngaruh-aruhi: “Kenèng apa kimaré kok sampéyan utyuli?” Semauré sing diutus: “Gusti sing ngarepké.” Kimaré terus dituntun menyang ngarepé Yésus, terus tutupi jubahé, Yésus terus diréwangi enggoné numpak anak kimar kuwi. Sak suwéné mlaku, para wong pada njèrèng jubahé ing dalan sing diliwati. Bareng tyedak karo Yérusalèm, ing dalan sing medun sangka gunung Saitun, sak kabèhé wong sing pada mèlu Panjenengané pada wiwit bungah-bungah lan memuji marang Gusti Allah karo swara tyeta awit sangka anané mujijat-mujijat, sing wis pada dideleng. Ngéné tembungé: “Kaberkahan Ratu sing teka atas asmané Gusti, katentreman ing swarga lan kamulyan ing ngaluhur!” Ana wong Farisi sing bareng karo wong okèh, wong kuwi ngomong marang Yésus: “Guru, Panjenengan supaya gelem nyenèni para murid Panjenengan kuwi.” Ngekèki semauré: “Aku ngomong marang kowé: Yèn wong-wong kuwi pada meneng, watu-watu iki bakal pada nyuwara banter.” Bareng Panjenengané wis mundak tyedak lan weruh kuta kuwi terus nangis, Tembungé: “Oh, tenan betyiké yèn ing dina iki uga kowé weruh apa sing perlu kanggo tentrem rahayumu! Nanging saiki bab kuwi ketutup kanggo mripatmu. Awit bakal tekan wantyiné, mungsuhmu pada manggon ing sak kiwa-tengenmu lan ngepung lan ngapit kowé sangka ngendi-endi. Kowé bakal digempur nganti rata karo lemah, bareng karo anak-anakmu lan mungsuhmu ora bakal ngejarké watu siji waé sing temumpang ing watu liyané ing témbokmu, awit kowé ora weruh wantyiné enggoné Gusti Allah ngéndangi kowé.” Yésus terus mlebu ing Griya Sutyi, wong sing pada dodolan ing kono pada ditundungi kabèh, pada diomongi ngéné: “Ana tulisan: Griya-Ku kuwi kanggo ngabekti, kok didadèkké guwané bégal.” Saben dina Panjenengané mulangi ing Griya Sutyi. Para pengarepé imam lan para juru Torèt uga para penggedéné bangsa Israèl pada ngupaya ngentèkké Panjenengané, nanging pada ora ngerti tyarané kepriyé, awit wong kabèh pada tansah nyenengi marang Panjenengané lan pada kepéngin ngrungokké piwulangé. Ing sakwijiné dina nalika Yésus pinuju mulangi marang wong okèh ing Griya Sutyi lan ngabaraké Injil, para pengarepé imam, para juru Torèt lan para pinituwa pada nemoni ing ngarepé, lan ngomong marang Yésus: “Kita pada takon, anggèn Panjenengan nindakké samubarang kabèh kuwi karo pangwasa apa lan sapa sing ngekèki pangwasa kuwi marang Panjenengan?” Semauré Yésus: “Aku ya arep takon sak perkara marang kowé. Aku omongana: Pembaptisané Yohanes kuwi sangka swarga apa sangka manungsa?” Wong-wong mau terus pada rembukan, ujaré: “Yèn kita pada ngomong: Sangka swarga, wong kuwi mesti ngomong: Kenèng apa kowé pada ora pertyaya? Nanging yèn kita pada ngomong: Sangka manungsa, wong-wong mesti bakal pada mbandemi nganggo watu marang kita, awit pada yakin, yèn Yohanes kuwi nabi.” Terus pada ngomong, yèn pada ora mengertèni sangka ngendi baptisané kuwi. Yésus terus ngomong: “Yèn mengkono Aku ya ora gelem ngomong marang kowé, karo pangwasa sing endi enggon-Ku nglakoni samubarang kabèh kuwi.” Yésus terus ngekèki semonan ngéné marang wong okèh: “Ana wong gawé kebon anggur, terus diséwaké marang wong-wong tani, terus lelungan menyang panggonan sing adoh nganti suwé. Bareng wis tekan ing waktuné, terus kongkonan abdi siji nemoni wong-wong mau, pada dikongkon masrahké pandumané pametuné kebon. Nanging batur kuwi terus digebuki karo wong-wong tani mau lan dikongkon bali nglentung. Sakwisé mengkono wong kuwi kongkonan batur liyané, nanging kuwi ya digebuki lan diwirang-wirangké karo para wong tani mau lan dikongkon bali nglentung. Terus kongkonan menèh sing kaping teluné, nanging kuwi ya ditatoni karo wong-wong mau lan terus diuntyalké menyang sak njabané kebon. Sing nduwé kebon terus ngomong ngéné: Apa sing kudu tak tindakké? Tak kongkonan anakku sing tak trésnani, mesti bakal diwedèni. Nanging bareng wong-wong tani kuwi weruh anaké mau, terus pada rembukan: Kuwi ahli warisé, hayuk dipatèni waé, supaya warisané dadi duwèk kita. Anaké mau terus diuntyalké menyang sak njabané kebon anggur lan terus dipatèni. Saiki apa sing bakal digawé karo sing nduwé kebon anggur kuwi kanggo wong-wong mau? Sing nduwé kebon bakal teka lan ngentèkké wong-wong tani mau lan keboné anggur terus diséwaké marang wong-wong liyané.” Krungu sing mengkono kuwi wong-wong mau terus ngomong: “Aja pisan-pisan nganti kelakon mengkono!” Nanging Yésus terus weruh marang wong-wong kuwi lan ngomong: “Yèn mengkono apa tegesé ayat iki: Watu sing ditampik karo para tukang gawé omah, ya kuwi sing wis dadi watu pojoké. Sapa waé sing tiba ing watu kuwi, bakal ajur mumur lan sapa waé sing ketiban, bakal remuk.” Para juru Torèt lan para pengarepé imam terus pada ngupaya nyekel Panjenengané sak nalika kuwi uga, awit pada mengertèni, yèn wong-wong kuwi sing dikarepké ing semonan mau, nanging pada wedi marang wong okèh. Awit sangka kuwi para juru Torèt lan pengarepé imam-imam pada tansah nyawang marang Yésus. Terus ngutus tukang ngindik sing étok-étok dadi wong jujur, supaya pada njiret Panjenengané karo pitakonan, nganti bisa masrahké Panjenengané marang wewenangé lan kwasané gubernur. Wong-wong mau pada ngekèki pitakonan marang Panjenengané ngéné: “Guru, kita pada ngerti, yèn kabèh tembungé lan piwulang Panjenengan kuwi bener lan Panjenengan ora golèk lem-leman, nanging karo temen-temen mulangké dalané Gusti Allah. Kita pada wajip masrahké pajek marang kaisar apa ora?” Nanging Yésus ngerti marang lityiké wong-wong mau, mulané terus ngomong: “Aku duduhna duwit dinar. Iki gambaré sapa lan iki tulisané sapa?” Semauré sing ditakoni: “Gambar lan tulisan kaisar.” Yésus terus ngomong: “Yèn mengkono, kaisar pasrahana apa sing wajip kok pasrahké marang kaisar, lan marang Gusti Allah apa sing wajip kok pasrahké marang Gusti Allah.” Dadiné wong-wong ora bisa njiret awit tembungé ing ngarepé wong okèh. Wong-wong mau pada nggumun krungu ngekèki jawaban kuwi lan terus pada meneng. Terus ana wong Saduki, ya kuwi sing ora ngakoni anané tanginé wong mati, pada nemoni ing ngarepé Yésus lan takon marang Panjenengané: “Guru, Moses ngekèki préntah marang kita kabèh mengkéné: Yèn ana wong sing nduwé sedulur lanang ninggal ndonya, nanging bojoné ijik urip, nanging ora ninggal anak, seduluré mau wajip ngrabi bojoné kuwi, supaya bisa nukulaké turunan kanggo sing wis ninggal ndonya mau. Kedadian ana sedulur lanang pitu, sing nomer siji kawin, terus ninggal ndonya ora ninggal anak. Wong wadon iki terus dirabi karo sing nomer loro, terus karo sing nomer telu, lan mengkéné sak terusé, urutané dirabi karo sedulur pitu iki, nanging kabèh pada ninggal ndonya ora ninggal anak. Pungkasané wong wadon kuwi ya ninggal ndonya. Lah saiki kepriyé wong wadon kuwi, mbésuk ing dina tanginé wong mati, terus sapa sing dadi bojoné, awit pitu-pituné pada naté dadi bojoné?” Yésus terus nyauri, tembungé: “Wong-wong ing ndonya iki, pada omah-omah lan diomah-omahké, nanging wong-wong sing pada dianggep pantes nampa panduman ing ndonya liyané kuwi lan ing tanginé wong mati sangka antarané wong mati, kuwi bakal ora omah-omah lan ora diomah-omahké. Awit pada ora bisa mati menèh; kahanané kaya para mulékat lan pada dadi anaké Gusti Allah, awit wis pada ditangèkké. Lan kanggo tanginé wong mati kuwi, Moses ya wis ndunungké ana sak njeruhné tyritané bab grumbul eri, enggoné nyebut Gusti: Gusti Allahé Abraham, Gusti Allahé Isak lan Gusti Allahé Yakub. Panjenengané kuwi duduk Gusti Allahé wong mati, nanging Gusti Allahé wong urip, awit ing ngarepé kabèh kuwi wong urip.” Krungu tembungé sing mengkono kuwi terus ana juru Torèt ngomong: “Guru, semaur Panjenengan kuwi bener banget.” Awit wong-wong mau wis pada ora wani takon apa-apa menèh marang Yésus. Yésus terus takon marang wong-wong mau: “Kepriyé nanging wong kok bisa ngarani Mésias kuwi tyedak turunané Daved, nanging Daved déwé ing kitab Masmur ngomong ngéné: Tembungé Gusti marang Bendaraku: Kowé njagonga ing tengen-Ku, nganti tekan mungsuh-mungsuh-Mu pada Tak dadèkké antyik-antyiké tlapakan-Mu. Dadi Daved nyebut Panjenengané, Gusti, kepriyé uga dadi tyedak turunané?” Nalika wong kabèh pada ngrungokké, Yésus terus ngomong marang para muridé: “Pada sing ati-ati marang para juru Torèt, sing pada seneng lan mlaku nganggo jubah dawa lan seneng nampa panghurmatan ing pasar lan seneng lungguh ing ngarep déwé ing sinaguk lan ing panggonan sing kajèn ing pésta, sing pada mangan omahé randa-randa nganti entèk lan sing nasarké wong karo pandonga sing dawa-dawa. Wong kuwi mesti bakal nampa paukuman sing luwih abot.” Bareng Yésus ndangak, weruh wong-wong sugih pada nglebokké pisungsungé ing peti pisungsung. Terus ya weruh randa mlarat sing nglebokké pisungsung rong keping. Terus ngomong: “Aku ngomong marang kowé: Sak temené pawèhé randa mlarat kuwi luwih okèh tenimbang wong kabèh kuwi. Awit wong-wong kabèh kuwi pawèhé pisungsung sangka kesugihané, nanging randa iki pawèhé sangka kekurangané, malah masrahké sak kabèhé duwèké sing kanggo uripé.” Bareng ana wong sing pada rembukan bab Griya Sutyi lan pada ngelem awit digambari ing watu-watu sing apik lan barang pisungsung werna-werna, Yésus terus ngomong: “Apa sing pada kok deleng kuwi - bakal tekan wantyiné ora ana watu siji waé sing tetep temumpang ing watu liyané; kabèh bakal pada dirubuhké.” Wong-wong mau terus pada takon: “Guru, mbésuk apa bakal kedadian? Lan apa tandané yèn kuwi arep klakon?” Semauré: “Pada sing ati-ati, supaya kowé aja nganti disasarké. Awit bakal ana wong okèh sing pada teka nganggo jeneng-Ku lan omong: Ya aku iki Panjenengané lan iki wis tyedak wantyiné. Kowé aja mèlu-mèlu wong-wong kuwi. Lan yèn kowé krungu kabar bab peperangan lan pambruntakan, aja pada kagèt. Awit kuwi kabèh mesti kudu kelakon ndisik, nanging kuwi durung tegesé, yèn bakal gelis tekan ing pungkasané jaman.” Panjenengané terus ngomong marang wong-wong mau: “Bakal ana bangsa sing nglawan pada bangsa, kraton nglawan pada kraton, lan bakal ana lindu sing medèni lan ing kana-kéné bakal ana lara pès lan patyeklik, uga bakal kelakon perkara-perkara sing medèni lan tanda-tanda sing medèni sangka langit. Nanging sak durungé kuwi kabèh, kowé bakal pada dityekel lan dianiaya; kowé bakal dipasrahké menyang sinaguk lan ing paukuman-paukuman lan bakal pada dituntun nang ngarepé para ratu lan para pangwasa awit sangka jeneng-Ku. Kuwi bakal dadi jalarané kowé kabèh bakal pada ngetokké paseksi. Mulané sing pada mantep waé, aja ngrantyam-ngrantyam ndisik bab kepriyé enggonmu bakal nyauri. Awit Aku déwé sing bakal ngekèki marang kowé tembung-tembung lan kawityaksanan, terus kowé ora bisa dilawan utawa dibantah karo mungsuh-mungsuhmu. Apa menèh kowé bakal ya pada dipasrahké karo wong tuwamu, sedulur-sedulurmu, sanak kadangmu lan kantya-kantyamu lan ana tunggalmu sing bakal dipatèni, uga kowé bakal pada disengiti karo wong kabèh awit sangka jeneng-Ku. Nanging rambutmu sakeler waé ora bakal ilang. Yèn kowé pada tetep mantep, kowé bakal pada nampani uripmu.” “Yèn kowé weruh Yérusalèm dikepung karo suradadu, ngertènana, yèn ambruké wis tyedak. Nalika kuwi wong-wong ing Yudéa pada mblayua menyang pegunungan lan wong-wong ing njeruh kuta pada minggira lan wong-wong ing pedésan aja mlebu ing kuta menèh, awit, ya kuwi waktu tekané balesan, sing dadi genepé sembarang sing wis ketulis kabèh. Nanging mesakké banget para wong sing ijik meteng, utawa sing ijik nusoni bayi ing waktu kuwi! Awit bakal ana kasangsarané gedé ing sak ubengé negara, lan bangsa iki bakal nampa paukuman. Wong-wong mau bakal pada mati kena landepé pedang lan bakal pada direbut dadi tawanané bangsa-bangsa kabèh, lan Yérusalèm bakal diidak-idak karo bangsa kapir, nganti tekan sak rampungé jamané bangsa kapir.” “Uga bakal ana tanda ing srengéngé, ing mbulan lan ing lintang-lintang, lan ing bumi, para bangsa bakal pada wedi lan bingung awit sangka gemleger lan ombaké segara. Wong-wong bakal pada mati kewedèn karo giris awit kuwatér marang apa sing bakal nekani jagat; awit kabèh pangwasané langit bakal gonjing. Nalika kuwi wong bakal pada weruh Putrané Manungsa teka numpak mendung, nganggo pangwasa lan kamulyan gedé. Lan yèn kuwi kabèh wiwit kelakon, pada njenggèlèka lan ndangaka, awit wis tyedak enggonmu bakal ditulungi.” Yésus terus ngekèki semonan ngéné: “Pada nyawanga wit anjir lan wit apa waé. Yèn kowé pada weruh yèn wis pada semi, kowé pada mangertèni déwé, yèn wis arep tekané waktu panas. Mengkono uga yèn kowé pada weruh lelakon mau, pada ngertènana yèn Kratoné Gusti Allah wis tyedak. Aku ngomong marang kowé: Sak temené wong-wong jaman iki bakal ora entèk sak durungé kuwi mau kelakon kabèh. Langit lan bumi bakal pada entèk, nanging tembung-Ku ora bakal entèk babar pisan.” “Pada jaganen awakmu déwé, supaya atimu aja nganti mung mikir bab pésta gedèn lan mendem-mendeman, uga kasusahané urip, supaya kowé tansah jaga-jaga yèn dinané Gusti sing tekané dadakan kuwi aja nganti nyerang marang kowé kaya jiret. Awit dina kuwi bakal nibani sak kabèhé wong sing manggon ing bumi iki. Pada tansah jaga-jagaa lan ndedongaa, supaya kowé dikèki kekuwatan sing njalari pada ora bakal ngalami lelakon kuwi lan supaya kowé pada bisa kuwat enggonmu ngadep Putrané Manungsa.” Yèn wantyi awan Yésus mulangi ing Griya Sutyi, nanging yèn mbengi metu lan nginep ing gunung Saitun. Esuké, nalika ijik mruput wong okèh pada teka marang Panjenengané ing Griya Sutyi, ngrungokké tembungé. Nalika semono wis arep tekané Riyaya Roti tanpa ragi, sing diarani Paskah. Para pengarepé imam lan para juru Torèt pada golèk dalan, enggoné bisa matèni Yésus, awit pada wedi karo wong okèh. Yudas, sing dityeluk Iskariot, tunggalé muridé rolas terus ketèmpèlan karo sétan, terus lunga marani para pengarepé imam lan para pemimpiné Griya Sutyi, perlu rembukan bab enggoné bakal ngelungké Yésus. Wong-wong pada bungah lan setuju bakal pada ngekèki upah. Yudas nyaguhi lan wiwit nalika kuwi tansah golèk dalan bisané ngelungké Yésus, ora nganti weruh karo wong okèh. Bareng tekan dinané Riyaya Roti tanpa ragi, ya kuwi dina enggoné wong-wong pada mbelèh tyempé Paskah. Yésus terus ngutus Pétrus lan Yohanes, tembungé: “Kowé pada lungaa, tyawiské kebutuhan Paskah sing bakal pada kita pangan.” Semauré wong loro mau: “Ing ngendi Panjenengan gelem anggèn kita pada nyawiské?” Semauré Yésus: “Yèn kowé pada mlebu ing kuta, kowé bakal kepetuk wong sing nggawa kendi isi banyu, kuwi terus tutna tekan omah sing dileboni, lan ngomonga marang sing nduwé omah kuwi: Guru takon marang sampéyan: Endi kamaré, sing kena Tak enggo mangan Paskah bebarengan karo para murid-Ku? Wong kuwi terus bakal nduduhké marang kowé kamar gedé ing nduwur sing wis ditata. Kowé pada nganakna tyetyawisan ing kono.” Wong loro kuwi terus pada budal, nemoni ya tyotyok kaya sing diomongké karo Yésus. Terus pada nyawiské Paskah. Bareng wis tekan ing wantyiné, Yésus terus njagong mangan bebarengan karo para rasulé. Terus pada diomongi: “Aku wis kepéngin banget mangan Paskah iki bebarengan karo kowé kabèh, sak durungé Aku ngalami sangsara. Awit Aku ngomong marang kowé: Aku ora bakal mangan kuwi menèh, nganti kuwi wis kelakon ing Kratoné Gusti Allah.” Sakwisé mengkono Panjenengané terus njupuk tuwung, ndonga maturkesuwun terus ngomong: “Iki tampanana lan edumen sing rata, awit Aku ngomong marang kowé: wiwit saiki Aku ora bakal ngombé pametuné wit anggur menèh, nganti Kratoné Gusti Allah teka.” Terus njupuk roti, ndonga maturkesuwun, terus nyuwil-nyuwil roti mau dikèkké marang para muridé karo ngomong: “Iki badan-Ku sing dikèkké awit sangka kowé. Iki tindakna kanggo pengéling-éling marang Aku.” Mengkono uga tuwungé, sakwisé mangan, tembungé: “Tuwung iki perjanjian anyar sing ditetepké karo getih-Ku, sing dikutahké kanggo kowé! Nanging, delengen, tangané wong sing ngiyanati Aku, nunggal karo Aku ing méja kéné. Awit Putrané Manungsa pantyèn bakal lunga miturut ing pestiné, nanging tyilaka wong sing dadi jalarané enggoné dielungké.” Terus pada wiwit takon-takonan, kuwi sapa ta sing bakal nandangi mengkono. Para muridé ya pada padudon bab sapa sing bakal dianggep gedé déwé. Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Ratu-ratuné para bangsa kuwi mréntah marang rayaté lan sing pada ngwasani kuwi dijenengké sing ngekèki pengayoman. Nanging kowé kabèh kuwi ora mengkono, malah sing gedé déwé ing tengahmu kuwi dadia kaya sing enom déwé lan sing dadi pemimpin dadia sing ngladèni. Awit sapa ta sing luwih gedé: sing lungguh mangan, apa sing ngladèni? Apa ora sing lungguh mangan? Nanging Aku iki ing sak tengah-tengahmu dadi sing ngladèni. Kowé kabèh kuwi sing tansah dadi siji karo Aku sak njeruhné Aku kena panggoda. Lan Aku wis nyawiské Kraton kanggo kowé kabèh kayadéné Bapak-Ku enggoné wis nyawiské marang Aku, supaya kowé pada bisa mangan lan ngombé tunggal sak méja karo Aku ing Kraton-Ku. Apa menèh kowé bakal pada lungguh ing dampar lan ngadili taleré Israèl rolas.” “Simon, Simon, ngertia, sétan banget enggoné nginteri kowé, kaya gandum, nanging kowé wis Tak dongakké, supaya pertyayamu ora ilang. Lan kowé, yèn wis mratobat, sedulur-sedulurmu pada kok kuwatké.” Semauré Pétrus: “Gusti, kula gelem tandang mbélani Panjenengan, senajan nganti mlebu paukuman lan tekané mati pisan.” Nanging Yésus ngomong: “Aku ngomong marang kowé, Pétrus: ing dina iki bakal ora ana pitik jago kluruk, sak durungé kowé nyélaki Aku nganti kaping telu.” Yésus terus ngomong menèh: “Nalika kowé pada tak utus kaé, ora nggawa wadah duwit, kantongan utawa sepatu, apa kowé tau pada kekurangan apa-apa?” Tembungé para muridé: “Ora babar pisan.” Tembungé Yésus: “Nanging saiki, sapa sing nduwé wadah duwit, gawanen, mengkono uga sing nduwé kantongan; lan sing ora nduwé pedang, ngedola jubahé kanggo tuku. Awit Aku ngomong marang kowé, ayat ing Kitab iki ya kudu kedadian tenan kanggo Aku: Panjenengané bakal kepitung golongané para pambruntak. Awit apa sing ketulis kanggo Aku kuwi arep kelakon.” Semauré para muridé: “Gusti, kuwi ana pedang loro.” Semauré Yésus: “Wis tyukup.” Yésus terus metu lunga menyang gunung Saitun kaya adaté, uga ditutké karo para muridé. Sak tekané kono, para muridé pada diomongi: “Pada ndedongaa, supaya aja nganti kena panggoda.” Panjenengané terus misah adohé kira-kira sak anteman watu, terus sendeku ndedonga, tembungé: “Duh Bapak, yèn Panjenengan nglilani, supaya tuwung sangsara kuwi dijikuk sangka Kula. Nanging aja karep Kula, mung karep Panjenengan sing kedadian.” [ Terus dikétoki mulékat sangka langit sing nguwatké Panjenengané. Panjenengané wedi banget lan mundak mempeng enggoné ndedonga. Kringeté nganti kaya tètèsé getih sing pada tiba ing lemah.] Terus ngadek sangka enggoné ndedonga lan lunga nemoni para muridé, ketemu pada turu, awit sangka sedihé. Terus pada diomongi: “Kenèng apa kowé pada turu? Tangia lan ndedongaa, supaya aja pada kena panggoda.” Sak njeruhné ijik ngomong, ana wong sak grombolan teka, dituntun karo salah sijiné muridé rolas sing jenengé Yudas, kuwi terus nyedekki Yésus arep ngambung. Yésus terus ngomong marang wong kuwi: “Hé, Yudas, enggonmu ngelungké Putrané Manungsa apa karo ngambung?” Sing pada mèlu Yésus, bareng ngerti apa sing bakal kelakon terus pada ngomong: “Gusti, apa dililani kita nglawan karo pedang?” Ana salah sijiné terus medang abdiné imam gedé, kupingé tengen keperung. Nanging Yésus ngomong: “Wis, semono waé!” Kupingé terus didemok diwaraské. Yésus terus ngomong marang para pengarepé imam lan para penggedéné Griya Sutyi lan para pinituwa sing pada teka arep nyekel Panjenengané: “Apa Aku iki kok anggep bégal, enggonmu pada teka nganggo gaman pedang lan pentung? Saben dina Aku ing tengahmu, ing Griya Sutyi, kowé ora pada nyekel Aku. Nanging iki wantyimu lan ya iki kwasané pepeteng kuwi.” Yésus terus dityekel lan digawa lunga sangka panggonan kono, dituntun menyang omahé imam gedé. Lan Pétrus ngetutké sangka kadohan. Wong-wong pada bediyangan geni ing sak tengahé plataran lan terus pada lungguh bediang. Pétrus ya mèlu lungguh ing kono. Terus ana abdi wadon weruh Pétrus lungguh tyedak geni, terus ngematké, terus alok: “Wong iki ya golongan-Né.” Nanging Pétrus sélak, tembungé: “Ora, kula ora kenal karo wong kuwi!” Ora let suwé ana wong liyané sing weruh Pétrus lan terus alok: “Sampéyan kuwi ya tunggalé.” Nanging semauré Pétrus: “Duduk, kula duduk.” Lan kira-kira let sak jam ana wong liyané menèh sing alok karo yakin: “Tenan, wong iki ya tunggalé, awit iki ya wong Galiléa.” Nanging Pétrus nyauri, tembungé: “Duduk, kula ora ngerti apa sing sampéyan omongké kuwi.” Sak nalika Pétrus ngomong mengkono kuwi, ana pitik jago kluruk. Yésus terus minger weruh Pétrus. Pétrus terus kèlingan, yèn Gusti wis ngomong: “Sak durungé pitik jago kluruk ing dina iki, kowé wis nyélaki Aku kaping telu.” Pétrus terus metu lan nangis kelara-lara. Yésus dipoyoki karo wong-wong, sing pada ngukum Panjenengané lan digebuki. Praupan-Né ditutupi karo wong-wong lan dijaluki ngerti: “Tyoba, bedèken sapa sing nggebuki Panjenengan kuwi?” Kejaba kuwi ijik okèh menèh tembung-tembung èlèk marang Panjenengané. Bareng wis ésuk, para pemimpiné bangsa Ju, para pengarepé imam lan para juru Torèt pada nganakké kumpulan, Yésus terus dipasrahké marang Hukum Agama. Terus pada takon: “Yèn Panjenengan iki Mésias, ngomonga marang kita.” Semauré Yésus: “Senajan Aku ngomong marang kowé kabèh, kowé bakal pada ora ngandel; lan senajan Aku takon apa-apa, kowé kabèh bakal ora nyauri. Wiwit saiki Putrané Manungsa wis njagong ing sak tengené Gusti Allah sing Mahakwasa.” Wong-wong mau terus pada ngomong: “Yèn mengkono, Kowé kuwi Putrané Gusti Allah?” Semauré Yésus: “Kowé déwé sing pada ngomong, yèn Aku iki Putrané Gusti Allah.” Terus pada ngomong: “Apa perluné kita ijik pada golèk paseksi menèh. Kita wis pada krungu déwé sangka tembungé.” Ing kono warga kabèh terus pada ngadek, Yésus dipasrahké nang ngarepé Pilatus. Terus wiwit pada nggugat, tembungé: “Kita wis pada weruh, yèn wong kuwi nasarké bangsa kita, pada dipenging masrahké pajek marang kaisar lan ngakoni, yèn dèwèké kuwi Kristus, ya kuwi Ratu.” Pilatus terus takon marang Yésus: “Apa Panjenengan kuwi Ratuné wong Ju?” Semauré Yésus: “Sampéyan déwé wis ngomongké.” Pilatus terus ngomong marang para pengarepé imam lan marang wong okèh kuwi: “Kanggo aku wong iki ora ketemu kesalahané.” Nanging wong-wong mau mundak banget gugatané, tembungé: “Wong kuwi ngojok-ojoki rayat supaya mbruntak karo piwulangé ing sak Yudéa, diwiwiti sangka Galiléa, lan saiki wis tekan kéné.” Bareng krungu mengkono kuwi Pilatus terus takon, apa wong kuwi wong Galiléa. Bareng weruh yèn Yésus kuwi sangka panggonan sing klebu bawahé Hérodes, terus diadepaké marang Hérodes, sing wantyi kuwi pinuju ing Yérusalèm. Bareng Hérodes weruh Yésus, banget senengé, awit wis suwé enggoné kepéngin weruh, awit wis kerep krungu bab Panjenengané, uga ngarep-arep bisané weruh enggoné Yésus nggawé mujijat. Okèh sing ditakokaké marang Yésus, nanging Panjenengané ora nyauri babar pisan. Nalika semono para pengarepé imam lan para juru Torèt pada maju lan ngomongké dakwa-dakwa sing abot. Hérodes uga para suradaduné terus pada nggeguyu lan moyoki Panjenengané, terus ngenggoni jubah kamulyan lan terus mbalèkké marang Pilatus. Ing dina kuwi uga Hérodes karo Pilatus terus pada kekantyan, awit mauné pada satrunan. Pilatus terus nyeluk para pengarepé imam lan para pemimpin lan wong okèh, pada dikongkon nglumpuk, terus pada diomongi, ngéné: “Kowé pada masrahké wong iki marang aku kok dakwa nasarké rayat. Kowé pada weruh déwé, yèn wis tak priksa, nanging kanggo aku, bab sing kok dakwakké kabèh kanggo wong kuwi, ora ketemu. Hérodes uga ora nemokké kesalahané, awit wong kuwi terus dibalèké mréné. Sak temené apa sing ditindakké kuwi ora ana sing pantes ditibani paukuman pati. Mulané mung bakal tak kèki ukuman petyut, terus tak etokké.” [ Awit Pilatus ing dina riyaya kuwi wajip ngluwari wong siji kanggo wong-wong mau.] Nanging wong kabèh mau terus pada mbengok bebarengan: “Dipatèni wong kuwi! Barabas dietokké kanggo kita!” Barabas kuwi dilebokké ing pakunjaran awit gegandèngan karo pambruntakan ing sak njeruhné kuta lan nggawé pepatèn. Pilatus ngomong menèh marang wong-wong mau karo swara sing banter, karepé ngluwari Yésus. Nanging wong-wong pada nyauri karo swara banter uga mbengokké: “Kudu dipentèng, kudu dipentèng!” Tembungé Pilatus sing kaping teluné: “Sak beneré ala apa ta wong iki nglakoni? Aku ora bisa nemokké kesalahané sing kena karo paukuman pati. Dadi mung bakal tak kèki ukuman petyut terus tak etokké.” Nanging karo mbengok-mbengok wong-wong pada njaluk karo ndesek, supaya Panjenengané dipentèng lan pungkasané wong-wong mau menang karo bengok-bengoké kuwi. Pilatus terus mréntah diputusi, penjaluké wong-wong mau dituruti. Lan terus ngluwari wong sing dilebokké ing pakunjaran awit gegandèngan karo pambruntakan lan matèni wong, netepi penjaluké wong-wong mau, nanging Yésus terus dipasrahké marang wong-wong mau supaya ditandangi miturut sak karepé. Nalika pada nuntun Yésus kuwi, ana wong sing jenengé Simon, sangka Kiréne, sing ijik waé teka sangka njaba kuta, kuwi diendek terus dikongkon manggul salipé Yésus lan mlaku ing sak mburiné. Lan ana wong okèh sing pada mèlu Panjenengané; ing antarané okèh wong wadon sing pada nangisi Panjenengané. Yésus terus minger nyawang wong-wong wadon mau lan ngomong: “Hé para anak wadon Yérusalèm, aja pada nangisi Aku, awakmu déwé lan anak-anakmu waé sing pada kok tangisi! Awit ngertia, bakal ana wantyiné wong pada nduwé tembung ngéné: Rahayu wong wadon sing gabuk lan weteng sing ora tau nglairké anak lan susu sing ora tau nusoni. Wong-wong terus bakal pada ngomong marang gunung-gunung: Aku pada ambrukna! Lan marang puntuk-puntuk: Aku pada urukana! Awit yèn kaya ngéné iki penggawéané wong marang kayu sing urip, saya menèh sing garing bakal dikapakké?” Ana wong duraka loro sing uga pada dituntun bakal diukum mati bebarengan karo Panjenengané. Sak tekané ing panggonan sing diarani panggonan Tyumplung sirah, Yésus terus dipentèng ing kono, mengkono uga wong duraka loro mau, sing siji ing tengen, sijiné ing kiwané Yésus. [ Yésus terus ngomong: “Duh Bapak, wong-wong kuwi supaya Panjenengan ngapura, awit pada ora ngerti apa sing ditandangi.”] Penganggoné terus diedum-edum karo dilotré. Wong okèh pada ngadek ing kono lan nyawang sak kabèhé. Nanging para pemimpin pada ora ngajèni Panjenengané, tembungé: “Wong-wong liyané pada ditulungi, wis bèn ta saiki mitulungi awaké déwé, yèn pantyèn Mésias, Pilihané Gusti Allah!” Mengkono uga para suradadu ya pada moyoki Panjenengané lan pada ngekèki anggur ketyut, karo ngomong: “Yèn kowé ratuné wong Ju, tulungana awakmu déwé!” Ing sak nduwuré sirahé ana tulisan, sing uniné ngéné: “Iki ratuné wong Ju.” Wong duraka sing pada digantung mau ana siji sing ngèlèk-èlèk marang Yésus, tembungé: “Kowé kuwi apa ora Kristus? Gelis, tulungana awakmu déwé lan kita.” Nanging sing siji terus ngélingké, ujaré: “Apa kowé ora wedi marang Gusti Allah, jalaran kowé nampa paukuman sing pada? Aku lan kowé kuwi pantyèn wis pantes diukum, pada nampa balesan sing pantes karo penggawé kita, nanging Panjenengané iki ora nindakké kesalahan apa-apa.” Terus ngomong: “Duh Yésus, supaya Panjenengan gelem ngélingi marang kula, yèn Panjenengan teka dadi Ratu.” Semauré Yésus: “Aku ngomong marang kowé, sak temené ing dina iki uga kowé bakal bebarengan karo Aku ing Firdaus.” Bareng udakara jam rolas, terus ana pepeteng sing nutupi sak tanah kabèh, nganti jam telu, awit srengéngé ora semlorot. Geberé Griya Sutyi suwèk ing tengah dadi loro. Yésus terus ngomong karo swara banter: “Duh Bapak, Kula masrahaké nyawa Kula ing tangan Panjenengan.” Sakwisé ngomong mengkono terus masrahké nyawané. Nalika penggedéné para suradadu weruh lelakon kuwi, terus ngluhurké Gusti Allah, tembungé: “Nyata, yèn wong iki tanpa kesalahan.” Sak kabèhé wong sing pada grombolan ndeleng, bareng wis weruh apa sing kelakon mau, pada mulih karo ngantem-ngantem dada. Sak kabèhé wong sing wis kenal marang Yésus, klebu uga para wong wadon sing pada mèlu Panjenengané sangka Galiléa, pada ngadek ing kadohan, weruh lelakon kuwi kabèh. Ana wong sing jenengé Yosèf, juru Hukum Agama, wong sing betyik lan bener. Kuwi ora mèlu ngrujuki putusan lan tumindaké Hukum Agama, asalé sangka Arimatèa, sakwijiné kuta Ju, sing ngentèn-entèni marang Kratoné Gusti Allah. Kuwi teka ing ngarepé Pilatus, njaluk layoné Yésus. Sakwisé layon diedunké, terus dibunteli mori alus lan terus dikubur ing kubur sing ditatah karo puntuk watu, sing durung tau kanggo. Nalika semono pinuju dina tyetyawisan, arep tekané dina sabat. Wong-wong wadon sing wis pada mèlu Yésus sangka Galiléa, kuwi ya pada mèlu ngiringké lan nyawang kuburan mau lan tyarané enggoné ndèkèkké layoné. Sak mulihé terus pada nyawiské tyampuran wewangèn lan lenga jebat. Nanging ing dina sabat pada lèrèn, netepi angger-angger. Nanging bareng dina kaping pisan ing minggu kuwi, ing wantyi ésuk mruput, wong-wong wadon mau pada menyang kuburan, karo nggawa wangi-wangian sing wis dityawiské. Watuné lawangé kuburan ketemu wis diglimpangké sangka kuburané. Bareng pada mlebu, ora nemu layoné Yésus. Nalika ijik pada ngadek karo bingung atiné awit sangka kahanan sing mengkono kuwi, dadakan ana wong lanang loro pada ngadek ing tyedaké, penganggoné semlorot. Wong-wong mau pada wedi lan pada ndingkluk. Nanging wong lanang loro mau terus pada ngomong ngéné: “Kenèng apa, kowé pada nggolèki sing urip ing antarané wong mati? Panjenengané ora ing kéné, wis tangi. Elinga marang apa sing wis diomongké marang kowé kabèh, nalika ijik ing Galiléa, ya kuwi, yèn Putrané Manungsa pinesti dielungké marang tangané wong-wong dosa lan terus dipentèng lan tangi ing telung dinané.” Wong-wong wadon kuwi mau ya terus kèlingan marang tembungé Yésus. Lan sak baliné sangka kuburan, terus pada nyritakké kuwi kabèh marang muridé sewelas lan marang sedulur liyané kabèh. Nanging wong-wong wadon mau ya kuwi Maria sangka Magdala, lan Yohana lan Maria ibuné Yakobus lan wong-wong wadon liyané sing pada bebarengan uga nyritani marang para rasul. Nanging tembung-tembungé kuwi dianggep omong kosong, pada ora ngandel marang wong-wong wadon kuwi. Senajan mengkono Pétrus terus ngadek lan budal gelis-gelis menyang kuburan. Bareng nginguk ing njeruh, mung weruh moriné tok. Terus lunga lan mikir-mikir, apa kira-kira sing mentas kelakon kuwi. Ing dina kuwi uga ana wong loro, tunggalé para murid, arep pada menyang désa Emaus, adohé sangka Yérusalèm kira-kira rolas kilometer. Wong loro mau pada rerasan sembarang sing mentas kelakon. Nalika ijik pada rerasan lan rerembukan mau, Yésus déwé teka nyedekki lan terus mbarengi mlakuné. Nanging wong mau pandelengé pada ketutupan, mulané pada pangling karo Panjenengané. Yésus terus ngomong marang wong loro kuwi: “Apa sing pada kok rembuk sak njeruhné mlaku iki?” Terus pada mandek karo sedih. Sing siji sing jenengé Kléopas, nyauri: “Apa mung Panjenengan déwé wong mantya ing Yérusalèm, sing ora ngerti bab sing mentas klakon ing kono, ing njeruhné dina-dina iki?” Semauré: “Lelakon apa ta kuwi?” Semauré sing ditakoni: “Lelakoné Yésus wong Nasarèt, sing dadi nabi, sing nduwé pangwasa ing penggawé lan tembungé ana ngarepé Gusti Allah lan ing ngarepé bangsa kabèh. Nanging para imam lan para penggedé bangsa kita pada nibakké paukuman mati marang Panjenengané, terus dipentèng. Nanging kita waktu ndisik pada nduwé pengarep-arep, ya Panjenengané kuwi sing teka arep ngluwari bangsa Israèl. Nanging lelakonan iki kabèh saiki wis telung dinané. Nanging terus ana wong wadon sedulur kita sing pada nggawé kagèt kita. Awit wong-wong wadon iki ésuk mruput wis pada menyang kuburan, nanging layoné ora ana. Terus pada mulih, tyerita, yèn pada weruh mulékat, sing pada ngomong, yèn Panjenengané tangi sangka patiné. Banjur ana kantya kita sing pada menyang kuburan, ditemokké pantyèn bener kaya sing dityritakké para wong wadon mau, pada ora weruh Panjenengané.” Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Hé wong sing pada tyupet nalaré lan alon mikiré, nganti ora pertyaya marang samubarang kabèh, sing wis diomongké karo para nabi! Mésias apa ora pinesti nandangi kuwi mau kabèh, terus nampa kamulyan-Né?” Yésus terus njlèntrèhké sembarang sing wis ketulis ing Kitab, bab Panjenengané, wiwit kitab-kitabé Moses lan kitab-kitabé para nabi. Bareng wis tyedak désa sing diparani, Yésus kaya arep neruské mlakuné. Nanging diendek karo wong-wong mau, semauré: “Kita njaluk nginep ing omah kita, awit wis arep wengi, srengéngé wis mingslep.” Panjenengané ya terus mlebu karo wong-wong mau. Bareng njagong arep mangan bebarengan, terus njupuk roti, diberkahi terus dityuwil-tyuwil, dikèkké marang wong loro kuwi. Sak nalika, mripaté wong loro kuwi terus kebukak, nganti ora pangling karo Panjenengané, nanging Yésus terus ilang sangka pandelengé. Wong loro mau terus pada rerasanan ngéné: “Ati kita apa ora wis pada murup-murup, nalika Panjenengané ngomong marang kita ing dalan lan nalika Panjenengané nerangké Kitab mau?” Sak nalika kuwi uga, terus pada ngadek lan bali menyang Yérusalèm. Ing kono pada weruh muridé sewelas pada ngumpul bebarengan karo para sedulur-sedulur liyané, lan pada ngomong: “Gusti nyata yèn wis tangi lan wis ngétok marang Simon.” Wong loro mau ya terus nyritakké lelakoné sak njeruhné ing dalan, lan enggoné ora pangling menèh marang Yésus, bareng Panjenengané nyuwil-nyuwil roti. Nalika pada rembukan bab kuwi mau, Yésus dadakan ngadek ing tengahé lan ngomong: “Katentreman anaa ing kowé kabèh.” Kabèh pada kagèt tyampuran wedi, lan ngira weruh memedi. Nanging Panjenengané terus ngomong: “Kenèng apa kowé pada kagèt lan apa sebabé kowé pada ketukulan rasa mangga-mara ing sak njeruhné atimu? Delengen tangan-Ku lan sikil-Ku: Iki Aku déwé; grayahana Aku lan setitèkna, yèn memedi ora ana dagingé lan balungé, kaya sing pada kok deleng ing Aku iki.” Ngomong mengkono kuwi karo ngétokké tangan-Né lan sikilé. Bareng kabèh durung pada ngandel awit sangka bungahé lan ijik pada nggumun, Panjenengané terus ngomong: “Ing kéné apa ana sing kena dipangan?” Terus dikèki iwak gorèngan sak iris. Kuwi terus ditampani lan dipangan ing ngarepé wong-wong mau. Terus pada diomongi ngéné: “Iki pitutur-Ku sing tak omongké marang kowé kabèh, nalika Aku ijik ngantyani kowé, ya kuwi yèn kabèh sing wis ketulis kanggo Aku ing sak njeruhné kitab Torèté Moses lan kitabé para nabi lan kitab Masmur, kuwi kudu kelakon.” Panjenengané terus mbukak pikirané wong-wong mau supaya pada ngerti marang Kitab. Tembungé: “Ana tulisan ngéné: Mésias pinesti ngalami sangsara lan ing telung dinané tangi sangka antarané wong mati. Uga menèh: kabar bab mratobat lan pangapurané dosa kudu dikabarké marang sak kabèhé bangsa atas jenengé, wiwit sangka Yérusalèm. Nanging kowé sing pada dadi seksiné bab kuwi mau kabèh. Terus kowé bakal pada Tak kirimi apa sing wis dijanjèkké karo Bapak-Ku. Nanging kowé pada anaa ing kuta kéné ndisik, nganti kowé wis pada dikèki kwasa sangka ngaluhur.” Sakwisé mengkono para muridé terus dikongkon mèlu Yésus menyang njaba kuta, ing sak tyedaké Bétania. Ing kono Panjenengané terus ngangkat tangané, para muridé pada diberkahi, lan nalika mberkahi mau, Panjenengané terus ninggalké para muridé lan kantyané menyang swarga. Para muridé terus pada sujut nyembah marang Panjenengané, terus pada bali menyang Yérusalèm karo bungah banget, lan tansah pada ing Griya Sutyi lan ngluhurké Gusti Allah. Ing wiwitan mbiyèn Tembung kuwi wis ana, Tembung kuwi nunggal karo Gusti Allah lan Tembung kuwi Gusti Allah. Panjenengané kuwi ing wiwitan mbiyèn wis nunggal karo Gusti Allah. Samubarang kabèh digawé karo Panjenengané lan samubarang sing dadi ora ana siji-sijia sing ora digawé karo Panjenengané. Ing Panjenengané kuwi urip lan urip kuwi sing dadi pepadangé manungsa. Pepadang kuwi semlorot sak njeruhné pepeteng lan pepeteng ora ngwasani. Ana wong lanang teka diutus karo Gusti Allah, jenengé Yohanes. Tekané dadi seksi, kanggo nyeksèkké bab pepadang, supaya lantaran piyambaké, wong kabèh pada pertyaya. Piyambaké kuwi duduk pepadangé déwé, mung dipasrahi nyeksèkké bab pepadang. Pepadang sing sejati sing madangi saben wong, kuwi nekani jagat. Panjenengané wis ing jagat lan jagat kuwi digawé karo Panjenengané, nanging jagat kuwi ora kenal marang Panjenengané. Tekané nemoni duwèké, nanging para duwèké kuwi ora gelem nampani. Nanging sak kabèhé wong sing nampani Panjenengané kuwi dikèki wewenangé dadi para anak Gusti Allah, ya kuwi wong kabèh sing pada pertyaya marang jenengé, sing lairé ora sangka getih, ya ora sangka karepé daging utawa sangka karepé wong lanang, nanging sangka Gusti Allah. Sang Tembung wis dadi Manungsa lan manggon ing antarané kita lan kita wis pada nyawang kamulyan-Né, ya kuwi kamulyan sing dikèkké marang Panjenengané ya kuwi Putrané Bapak sing ora ana tunggalé, sing kebak karo kawelasan lan kabeneran. Yohanes nyeksèni bab Panjenengané lan mbengok banter, tembungé: “Ya Panjenengané kuwi sing tak karepké nalika aku ngomong ngéné: Panjenengané sing teka sakwisé aku wis ndisiki aku, awit anané sak durungé aku.” Awit sangka kasampurnané, kita kabèh wis nampa berkah kawelasan lan katrésnan sing tanpa mandek. Awit angger-angger kuwi enggoné dikèkké lantaran Moses, nanging kawelasan lan kabeneran kuwi tekané sangka Yésus Kristus. Ora ana wong siji-sijia sing wis tau weruh Gusti Allah. Nanging Putrané sing ora ana tunggalé ing pangkonané Bapak, kuwi sing nerangké kanyataané. Iki paseksiné Yohanes nalika wong Ju sangka Yérusalèm kongkonan para imam lan para wong Lèwi, supaya takon: “Sampéyan kuwi sapa?” Yohanes ngakoni karo bèrès: “Aku iki duduk Kristus.” Sing dikongkon terus pada takon: “Yèn mengkéné sampéyan kuwi sapa? Apa Elia?” Yohanes nyauri: “Duduk.” Ing kono sing dikongkon pada ngomong: “Sampéyan kuwi sapa, supaya kita pada bisa ndunungké marang sing ngongkon kita. Pengaku sampéyan kanggo sampéyan déwé kuwi sapa?” Tembungé Yohanes: “Aku iki swarané wong sing nyuwara banter ing ara-ara samun: Pada lentyengna dalan kanggo Gusti! Kaya sing wis diomong karo nabi Yésaya.” Ing antarané para sing dikongkon mau ana wong Farisi. Terus pada njaluk weruh menèh: “Kenèng apa sampéyan mbaptis, yèn sampéyan duduk Kristus, duduk Elia, duduk nabi?” Yohanes nyauri, tembungé: “Aku mbaptis nganggo banyu; nanging ing sak tengahmu Panjenengané wis ngadek, nanging kowé pada ora kenal, ya kuwi Panjenengané, sing tekané sakwisé aku. Senajan mung ngutyuli taliné sepatuné waé aku ora pantes.” Kanggo kedadiané kuwi mau ing Bétania, ing sabrangé laut Yordan, panggonané Yohanes mbaptis. Esuké Yohanes weruh Yésus nemoni; piyambaké terus ngomong: “Delengen kuwi Tyempéné Gusti Allah sing ngresiki dosané jagat. Ya Panjenengané kuwi sing Tak karepké nalika aku ngomong ngéné: Ana wong lanang teka sakwisé aku, sing wis ndisiki aku, awit anané sak durungé aku. Mauné aku déwé ya ora kenal marang Panjenengané, mulané aku teka lan mbaptis nganggo banyu supaya turunané Israèl kenal marang Panjenengané.” Lan menèh paseksiné Yohanes ngéné: “Aku wis weruh Roh medun sangka swarga kaya manuk dara, manggon ing Panjenengané. Mauné aku ya ora kenal marang Panjenengané, nanging sing ngutus aku mbaptis nganggo banyu, wis ngomong: Yèn kowé weruh Roh kuwi teka ing sakwijiné wong lan manggon ing Panjenengané, Panjenengané kuwi sing bakal mbaptis karo Roh Sutyi. Aku wis weruh lan nyeksèni yèn Panjenengané kuwi Putrané Gusti Allah.” Esuké Yohanes ngadek ing panggonan kono menèh, karo muridé loro. Nalika weruh Yésus liwat, Yohanes ngomong: “Lah kuwi Tyempéné Gusti Allah!” Muridé loro mau pada krungu enggoné Yohanes ngomong mengkono kuwi, terus pada mèlu Yésus. Nanging Yésus terus nolèh. Panjenengané weruh yèn murid mau pada mèlu, terus ngomong: “Kowé pada golèk apa?” Tembungé sing pada ditakoni: “Rabbi, panggonan Panjenengan ing ngendi?” (Rabbi tegesé: Guru.) Tembungé Yésus: “Hayuk, kowé bakal pada weruh!” Terus pada nemoni lan weruh panggonané lan ing dina kuwi terus pada manggon ing kono karo Panjenengané; wantyiné kuwi udakara jam papat. Murid loro sing wis krungu tembungé Yohanes terus pada mèlu Yésus mau, sing siji ya kuwi Andréas, seduluré Simon Pétrus. Ndisiké Andréas ketemu karo Simon, seduluré, terus diomongi: “Aku wis pada ketemu karo Mésias (tegesé: Kristus).” Simon mau terus diajak menyang ngarepé Yésus. Yésus terus weruh Simon lan ngomong: “Kowé kuwi Simon, anaké Yohanes. Kowé bakal dijenengké Kéfas tegesé: Pétrus.” Esuké menèh Yésus arep lunga menyang Galiléa. Panjenengané ditemokké karo Filipus, terus ngomong: “Mèlua Aku!” Filipus mau wong sangka Bètsaida, kutané Andréas lan Pétrus. Filipus ketemu Natanaèl, terus diomongi ngéné: “Aku wis pada ketemu karo sing diarani karo Moses ing sak njeruhné kitab Torèt lan karo para nabi, ya kuwi Yésus, anaké Yosèf, sangka Nasarèt.” Tembungé Natanaèl: “Apa ana barang sing betyik sangka Nasarèt?” Semauré Filipus: “Hayuk, delengen déwé!” Bareng Yésus weruh Natanaèl nemoni ing ngarepé, terus ngomong: “Lah, kuwi wong Israèl sejati, sing ora kanggonan goroh.” Natanaèl terus ngomong: “Panjenengan weruh kula sangka ngendi?” Yésus nyauri, tembungé: “Sak durungé Filipus ngajak kowé, Aku weruh kowé ing sak ngisoré wit anjir.” Natanaèl ngomong menèh: “Rabbi, Panjenengan kuwi Putrané Gusti Allah, Panjenengan kuwi Ratuné Israèl.” Yésus nyauri, tembungé: “Awit Aku ngomong marang kowé: Aku weruh kowé ing sak ngisoré wit anjir, kowé terus pertyaya? Kowé bakal weruh lelakon-lelakon sing luwih nggumunaké tenimbang karo kuwi.” Yésus terus ngomong, ngéné: “Sak temené Aku ngomong marang kowé, kowé bakal pada weruh langit menga lan para mulékaté Gusti Allah pada munggah-mudun marang Putrané Manungsa.” Ing dina kaping teluné ana pésta mantu ing Kana, bawah Galiléa lan ibuné Yésus ing kono. Yésus uga para muridé uga diulemi mrana. Bareng pada kekurangan anggur, ibuné Yésus terus ngomong marang Panjenengané: “Pada kentèkan anggur.” Tembungé Yésus: “Ibu, sampéyan ngarepké apa marang Kula? Durung teka wantyi Kula.” Nanging ibuné Yésus terus ngongkon marang para peladèn: “Apa sak omongé marang kowé pada lakonana.” Ing kono ana gentong watu wadah banyu enem, sing dityawiské kanggo wisuhan miturut adaté wong Ju, isiné saben gentong mau udakara 120 liter. Yésus terus ngongkon marang para peladèn mau: “Gentongé pada kebakana banyu!” Terus diisèni nganti kebak. Yésus terus ngomong: “Saiki tyiduken lan pasrahna marang pemimpiné pésta!” Terus pada masrahaké. Pemimpiné pésta kuwi bareng ngityipi banyu sing wis dadi anggur mau - lan ora mengertèni sangka ngendi tekané, awit sing mengertèni mung para peladèn sing pada nyiduki banyuné - terus ngomongi pengantèn lanang, lan ngomong: “Saben wong nyuguhi anggur kuwi sing apik ndisik lan sakwisé para dayohé ngombé okèh terus nyugguhké sing kurang apik. Nanging sampéyan kok nyimpen anggur sing apik nganti saiki.” Perkara kuwi mau ditindakké Yésus ing Kana panggonan Galiléa, dadi wiwitan mujijat-mujijat lan karo mengkono Panjenengané wis nggelarké kaluhurané. Para muridé terus pada pertyaya marang Panjenengané. Sakwisé mengkono Yésus terus lunga menyang Kapernaum, bebarengan karo ibuné lan para seduluré lan para muridé, lan ing kono mung pada mandek dina waé. Nalika arep tekané riyaya Paskahé wong Ju, Yésus lunga menyang Yérusalèm. Ing Griya Sutyi Yésus weruh wong-wong sing adol sapi, wedus gèmbèl, manuk dara, uga wong-wong tukang ngijoli duwit pada dasaran ing kono. Panjenengané njupuk tali kanggo petyut, terus nundungi wong-wong mau kabèh uga wedus gèmbèl lan sapiné, sangka Griya Sutyi. Duwité tukang ngijoli duwit pada digulingké, méjané pada digulingké. Bakul-bakul dara pada dikongkon ngéné: “Kabèh iki pada singkirna sangka kéné! Griyané Bapak-Ku aja kok enggo panggonan bakulan.” Para muridé terus pada kèlingan yèn ana tulisan ngéné: “Katrésnan marang Griya Panjenengan kuwi nganti ngobong ati Kula.” Wong-wong Ju terus pada ngomong marang Yésus: “Panjenengan bisa nggawé mujijat apa sing bisa Panjenengan kétokké marang kita, yèn Panjenengan pantes nindakké kaya mengkéné?” Yésus nyauri, tembungé: “Bubrahen Griya Sutyi iki, sak njeruhné telung dina bakal tak dekné menèh.” Semauré wong Ju: “Griya Sutyi kuwi dibangun ing njeruhné patang puluh enem taun, nanging Panjenengan kok arep ngadekké ing njeruhné telung dina?” Nanging sing diomongné Griya Sutyi kuwi Panjenengané piyambak. Sakwisé Yésus tangi sangka antarané wong mati, para muridé pada kèlingan, yèn Panjenengané wis tau ngomong mengkono mau, terus pada pertyaya marang Kitab lan marang tembungé sing diomongké karo Yésus. Nalika Yésus ing Yérusalèm sak njeruhné riyaya Paskah, wong okèh pada pertyaya marang Panjenengané, awit pada weruh mujijat-mujijat sing ditindakké. Nanging Yésus déwé ora nganggep marang pertyayané wong-wong mau, awit Panjenengané wis weruh wong-wong mau lan ora perlu ana wong sing ngekèki paseksi bab manungsa marang Panjenengané, jalaran Panjenengané wis weruh déwé apa ing atiné manungsa. Ana wong Farisi sing jenengé Nikodémus, pengarepé wong Ju, nemoni Yésus ing wantyi mbengi lan ngomong: “Rabbi, kula ngerti yèn teka Panjenengan dadi guru kuwi diutus karo Gusti Allah, awit ora ana wong sing bisa nindakké tanda kaya sing Panjenengan tandangi kuwi, yèn Gusti Allah ora nunggal.” Yésus nyauri, tembungé: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: yèn wong ora dilairké menèh, kuwi ora bisa weruh Kratoné Gusti Allah.” Semauré Nikodémus: “Kepriyé bisané wong dilairké, yèn wis tuwa? Apa bisa mlebu menèh nang wetengé ibuné, terus dilairké menèh?” Yésus nyauri, tembungé: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: yèn wong ora dilairké sangka banyu lan Roh, kuwi ora bisa mlebu ing Kratoné Gusti Allah. Apa sing lair sangka daging, kuwi sipaté daging lan apa sing lair sangka Roh, kuwi sipaté roh. Aja nggumun, nanging Aku ngomong marang kowé: Kowé kudu dilairké menèh. Angin kuwi tekané miturut sak karepé, lan kowé krungu uniné, nanging ora mengertèni tekané lan parané. Kaya mengkono kuwi kahanané saben wong sing dilairké sangka Roh!” Nikodémus ngomong, tembungé: “Perkara kuwi bisané kedadian kepriyé?” Yésus nyauri, tembungé: “Kowé kuwi guruné wong Israèl, kok ora mengertèni perkara kuwi? Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sing pada Kita rembuk kuwi, ya sing pada Kita mengertèni, lan sing pada Kita seksèkké ya sing pada Kita weruh, nanging kowé ora pada nampani paseksi Kita. Yèn nalika kowé Tak pituturi bab kadonyan pada ora ngandel, kepriyé bisamu pada ngandel yèn Tak tuturi bab swarga? Ora ana wong siji-sijia sing wis tekan menyang swarga, kejaba mung Panjenengané sing wis mudun sangka swarga, ya kuwi Putrané Manungsa. Kayadéné Moses enggoné manjer ula-ulaan ing ara-ara samun, ya mengkono uga Putrané Manungsa enggoné pestiné dipanjer, supaya saben wong sing pertyaya marang Panjenengané pada nduwèni urip langgeng. Awit Gusti Allah enggoné trésna marang jagat kuwi nganti masrahké Putrané sing ora ana tunggalé, supaya saben wong sing pertyaya marang Panjenengané aja nganti nemu karusakan, nanging nduwèni urip langgeng. Awit Gusti Allah enggoné ngutus Putrané nekani jagat kuwi ora supaya ngadili jagat, nanging supaya jagat ditulungi rahayu karo Panjenengané. Sapa sing pertyaya marang Panjenengané, kuwi ora bakal diukum; nanging sapa sing ora pertyaya, kuwi wis ditibani paukuman, awit ora pertyaya ing asmané Putrané Gusti Allah sing ora ana tunggalé. Lan paukuman kuwi ngéné: Pepadang kuwi wis tekan ing jagat, nanging manungsa pada luwih rumaket marang pepeteng, tenimbang karo pepadang, awit penggawé-penggawéné ala. Awit sapa waé sing nindakké sing ala mesti sengit marang pepadang lan nyingkur pepadang, supaya aja nganti kétok penggawéané sing ala kuwi. Nanging sapa sing nandangi bener kuwi marani pepadang, supaya ketara yèn penggawéané kuwi ditindakké ing njeruhné Gusti Allah.” Sakwisé mengkono Yésus lunga menyang Yudéa ditutké karo para muridé; terus mandek ing kono lan mbaptis. Yohanes uga enggoné mbaptis ing Enon, sak tyedaké Salim, awit ing kono okèh banyuné. Wong-wong terus pada teka mrana supaya dibaptis, awit nalika semono Yohanes durung dilebokké ing pakunjara. Nalika semono ana bantahan para muridé Yohanes karo wong Ju bab nyutyèkké urip. Para murid mau terus pada nemoni Yohanes lan ngomong: “Rabbi, wong sing bareng karo panjenengan ing sabrangé laut Yordan lan sing wis panjenengan kèki paseksi kuwi ya mbaptis lan wong okèh pada nemoni mrana.” Yohanes nyauri, tembungé: “Wong ora bisa nduwèni apa-apa yèn ora dikèki sangka swarga. Kowé déwé pada bisa gawé paseksi yèn aku wis ngomong: Aku iki duduk Kristus, nanging aku diutus mlaku ndisiki Panjenengané. Sing pada nduwèni pengantèn wadon kuwi pengantèn lanang; nanging kantyané pengantèn lanang sing ngadek ing sak tyedaké lan ngrungokké, kuwi bungah banget ngrungokké swarané pengantèn lanang kuwi. Ya kuwi kabungahanku lan saiki kabungahanku wis katekan. Panjenengané kuwi pestiné saya mundak, nanging aku iki saya suda. Sing tekané sangka nduwur kuwi ngungkuli sak kabèhé, sing tekané sangka bumi kuwi ya sangka bumi, lan rembuké ya kanggo perkara-perkara ing bumi. Sing tekané sangka swarga kuwi ngungkuli sak kabèhé. Panjenengané ngekèki paseksi bab apa sing wis didelok lan apa sing wis dirungokké, nanging ora ana wong siji-sijia sing nampani paseksiné. Sapa sing nampani paseksiné kuwi, ngakoni yèn Gusti Allah kuwi bener. Awit sing diutus karo Gusti Allah kuwi sing ngomongké tembungé Gusti Allah, awit Gusti Allah enggoné ngekèkké Rohé tanpa wates. Sang Bapak trésna marang Putra, lan wis masrahké samubarang kabèh marang Panjenengané. Sapa sing pertyaya marang Putra, kuwi pada nduwèni urip langgeng, nanging sapa sing ora manut marang Putra, kuwi bakal ora ngalami urip, nanging malah langgeng enggoné nampani bebenduné Gusti Allah.” Bareng Yésus weruh yèn wong Farisi wis pada krungu kabar yèn Panjenengané pada olèh murid lan enggoné mbaptis luwih okèh tenimbang Yohanes, - senajan duduk Yésus déwé sing mbaptis, nanging para muridé - Panjenengané terus ninggalké Yudéa, lunga mulih menyang Galiléa. Panjenengané kudu ngliwati Samaria. Terus teka ing sakwijiné kuta ing Samaria, sing diarani Sikar, tyedak karo lemah sing mbiyèn dikèkké karo Yakub marang Yosèf, anaké. Ing kono ana sumuré Yakub. Yésus krasa kesel sangka enggoné mlaku, terus njagong ing pinggir sumur kono. Nalika semono kira-kira jam rolas. Terus ana wong wadon Samaria teka arep ngangsu. Yésus ngomong marang wong mau: “Aku wènèhana ngombé!” Awit para muridé wis pada menyang kuta tuku pangan. Wong wadon Samaria mau terus ngomong: “Kepriyé Panjenengan, wong Ju kok njaluk ngombé marang kula wong Samaria?” [Awit wong Ju ora srawung karo wong Samaria.] Yésus nyauri, tembungé: “Yèn kowé mangertèni pawèhé Gusti Allah, lan sapa Panjenengané sing ngomong marang kowé: Aku wènèhana ngombé, mesti kowé sing njaluk marang Panjenengané, terus kowé dikèki banyu urip.” Semauré wong wadon mau: “Gusti, Panjenengan ora nduwé timba, nanging sumuré jeru, sangka ngendi anggèn Panjenengan olèh banyu urip kuwi? Apa Panjenengan ngluwihi leluhur kita Yakub sing ngekèkké sumur kuwi marang bangsa kita? Piyambaké uga ngombé sangka sumur kuwi, semono uga para anak uga kéwané.” Yésus nyauri, tembungé: “Sapa waé sing ngombé banyu iki bakal ngelak menèh, nanging sapa waé sing ngombé banyu pawèh-Ku, bakal ora ngelak tekan sak lawas-lawasé. Malah banyu pawèh-Ku mau ing njeruhné wong kuwi bakal dadi sumber, sing mantyur terus tekan urip langgeng.” Semauré wong wadon mau: “Gusti, kula kèki banyu kuwi, supaya aja nganti ngelak, lan ora susah ngangsu mréné menèh!” Tembungé Yésus: “Lungaa, undangen bojomu, terus balia mréné!” Semauré wong wadon mau: “Kula ora nduwé bojo.” Tembungé Yésus: “Bener omongmu, yèn kowé ora nduwé bojo. Awit enggonmu bebojoan wis dibalèni kaping lima, nanging sing saiki kuwi duduk bojomu. Pantyèn bener omongmu sing mengkono kuwi.” Semauré wong wadon mau: “Gusti, saiki kula wis tyeta, yèn Panjenengan kuwi nabi. Para leluhur kita enggoné sujut ana gunung kuwi, nanging Panjenengan ngomong, yèn Yérusalèm panggonané wong pada ngabekti.” Tembungé Yésus: “Ngandela marang Aku, hé, wong wadon, bakal tekan ing wantyiné kowé pada ngabekti marang Bapak, ora ing gunung iki, lan ya ora ing Yérusalèm. Kowé kuwi pada ngabekti marang sing ora pada kok kenal. Kita iki pada ngabekti marang sing pada kita kenal. Awit keslametan kuwi tekané sangka bangsa Ju. Nanging bakal ana wantyiné, malah saiki wis tekan wantyiné para wong ngabekti sing sejati kuwi enggoné pada ngabekti marang Bapak ing sak njeruhné Roh lan kabeneran, awit para wong sing kaya mengkono kuwi sing dikarepké karo Bapak. Gusti Allah kuwi Roh, lan sapa waé sing pada ngabekti marang Panjenengané, enggoné ngabekti kuwi kudu ing sak njeruhné roh lan kabeneran.” Tembungé wong wadon mau: “Kula ngerti yèn Mésias arep teka, sing uga disebut Kristus; kuwi tekané arep nduduhké samubarang marang kita.” Tembungé Yésus: “Ya Aku iki Panjenengané sing omongan karo kowé.” Nalika semono para muridé teka, lan pada nggumun awit Yésus omong-omongan karo wong wadon. Nanging ora ana siji sing ngomong: “Apa sing Panjenengan karepaké?” Utawa: “Wong kuwi Panjenengan omongi apa?” Wong wadon mau terus ninggal kendiné ing kono, terus lunga menyang kuta lan tyrita marang wong-wong ing kono: “Hayuk pada delengen, ing kana ana wong sing ngomongké marang aku sak kabèhé lelakon. Apa sajaké wong kuwi Kristus?” Wong-wong mau terus pada budal menyang sak njabané kuta nemoni marang Yésus. Nalika semono para muridé ngomong marang Panjenengané, tembungé: “Rabbi, hayuk Panjenengan mangan!” Nanging Panjenengané nyauri, tembungé: “Aku nduwé pangan sing ora pada kok mangertèni.” Para muridé terus pada rerasanan: “Apa ana wong sing wis ngekèki mangan marang Panjenengané?” Tembungé Yésus: “Sing dadi pangan-Ku ya kuwi enggon-Ku nglakoni karepé Panjenengané sing ngutus Aku lan ngrampungké penggawéan-Né. Apa ora ana omongmu ngéné: Kurang patang sasi terus panèn. Nanging Aku ngomong marang kowé: Pada delengen ing kiwa-tengenmu lan tamatna tegalan-tegalan, sing wis kétok kuning kuwi waktuné dienèni. Saiki uga sing pada derep wis nampa bawon, lan nglumpukké woh sing tumuju marang urip langgeng, terus sing nyebar lan sing derep loro-loroné pada bungah. Awit kanggo iki, bener bebasan sing ngéné: Sing siji nyebar, sijiné sing manèni. Kowé pada Tak utus manèni sing duduk garapanmu. Wong liyané sing pada nggarap, lan kowé sing pada ngunduhi pametuné garapané.” Sak kabèhé wong Samaria ing kuta kono kuwi pada pertyaya marang Panjenengané awit sangka paseksiné wong wadon mau: “Panjenengané wis mbedèk sak kabèhé lelakonku.” Wong-wong Samaria mau bareng wis nemoni Yésus, pada nduwé penjaluk, supaya gelem manggon ing omahé. Panjenengané ya terus manggon ing kono rong dina, lan mundak okèh menèh sing pada dadi pertyaya awit sangka tembungé, lan pada ngomong marang wong wadon mau: “Kita wis pada pertyaya ora awit sangka omongmu kuwi, awit kita déwé wis pada ngrungokké Panjenengané, lan kita wis pada mengertèni, yèn Panjenengané kuwi nyata Juruslameté jagat.” Sakwisé rong dina Yésus lunga sangka kono menyang Galiléa, awit Yésus déwé wis nyeksèni yèn nabi kuwi ora kajèn ing negarané déwé. Sak tekané ing Galiléa, wong-wong ing kono terus pada nampani Panjenengané, awit wis pada weruh sak kabèhé penggawéané ing Yérusalèm nalika riyaya awit wong-wong mau uga mèlu nekani riyaya kuwi. Yésus terus teka menèh ing Kana, bawah Galiléa, panggonan nalika Panjenengané nggawé banyu dadi anggur. Lan ing Kapernaum ana pegawéné kraton nduwé anak lanang sing ijik lara. Nalika pegawéné mau krungu kabar yèn Yésus sangka Yudéa teka ing Galiléa, terus nemoni Panjenengané lan njaluk supaya gelem teka maraské anaké, awit anaké kuwi wis mèh mati. Yésus ngomong marang pegawéné mau: “Yèn ora weruh tanda lan mujijat, kowé ora pertyaya.” Semauré pegawéné mau: “Gusti, supaya gelem teka sak durungé anak kula mati.” Tembungé Yésus: “Balia, anakmu urip.” Pegawéné mau pertyaya marang tembungé Yésus, terus bali. Nalika ijik ing dalan, pegawéné mau kepetuk abdi-abdiné sing pada nyusul ngabari, yèn anaké urip. Terus pada ditakoni, wantyi apa anaké wiwit waras. Semauré: “Waktu wingi awan jam siji, enggoné waras panasé.” Bapaké mau terus kèlingan yèn ing wantyi kuwi diomongi Yésus: “Anakmu urip.” Pegawéné kraton mau uga sak brayaté kabèh terus pada pertyaya. Kuwi tanda sing kaping pindo sing ditindakké karo Yésus, nalika mulih sangka Yudéa menyang Galiléa. Sakwisé kuwi, ana riyayané wong Ju, Yésus lunga menyang Yérusalèm. Ing Yérusalèm, sak tyedaké gapura Wedus, ana blumbang, ing tembung Ibrani diarani: Bètèsda, sing ana bangsalé lima. Ing kono okèh banget wong lara pating gluntung: wong lamur, wong pintyang, wong lumpuh. [Pada ngentèni kotyaké banyu. Awit yèn ana mulékaté Gusti medun ing blumbang kono banyuné kotyak; lan yèn banyu mau kotyak, sapa waé sing njegur ndisik déwé dadi waras, senajan apa waé larané.] Ing kono ana wong sing ngalami lara wis telung puluh wolu taun suwéné. Bareng Yésus weruh wong mau nggluntung ing kono lan Panjenengané weruh yèn wong mau wis suwé enggoné mengkono kuwi, terus diomongi: “Kowé apa kepéngin waras?” Semauré wong sing lara mau: “Bendara, ora ana wong sing nyemplungké kula nang blumbang yèn banyuné wiwit kotyak. Angger kula ijik marani, terus ana wong liya sing nyemplung ndisiki kula.” Yésus terus ngomong: “Tangia, peturonmu angkaten lan mlakua!” Sak nalika wong mau dadi waras, terus ngangkat ambèné lan terus mlaku. Nanging dina kuwi pinuju dina sabat. Awit sangka kuwi wong-wong Ju pada ngelokké wong sing mentas waé waras mau, tembungé: “Iki dina sabat, kowé ora kena ngangkat peturonmu!” Nanging semauré wong mau: “Wong sing maraské kula kuwi sing ngongkon kula: Peturonmu angkaten, mlakua!” Wong-wong mau terus pada takon: “Sapa wongé sing ngongkon kowé: Peturonmu angkaten, mlakua?” Nanging wong sing mentas waé waras ora mengertèni, kuwi sapa, awit Yésus wis ngilang ing tengahé wong okèh ing kono. Sakwisé mengkono Yésus nemoni wong mau ing Griya Sutyi, terus diomongi: “Kowé wis waras, aja gawé dosa menèh, supaya kowé aja nganti ngalami sing luwih èlèk.” Wongé terus lunga, nyritakké marang wong-wong Ju yèn sing maraské kuwi Yésus. Lan awit sangka kuwi, wong-wong Ju pada ngupaya arep nglarani Yésus, awit Panjenengané nindakké sing mengkono kuwi ing dina sabat. Nanging Yésus ngomong: “Bapak-Ku nyambutgawé nganti saiki, mulané Aku uga nindakké penggawéan-Ku.” Awit sangka kuwi wong Ju mundak nemen menèh enggoné ngarah matèni Panjenengané, awit ora mung nerak dina sabat waé, nanging uga awit nganggep yèn Gusti Allah kuwi Bapaké déwé, dadi Panjenengané dipadakké karo Gusti Allah. Yésus nyauri, tembungé: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: Putra ora bisa nindakké apa-apa sangka Dèkné déwé, yèn Panjenengané ora weruh sing ditindakké karo Bapak. Awit apa sing ditindakké karo Bapak, kuwi uga ditindakké karo Putra. Awit Bapak trésna marang Putra lan nduduhké sembarang sing ditindakké Piyambak marang Panjenengané, malah ya bakal nduduhké marang Panjenengané penggawé sing luwih gedé menèh tenimbang karo kuwi, nganti kowé pada nggumun. Awit pada kaya Bapak enggoné nangèkké lan nguripké wong sing pada mati, mengkono uga Putra ya nguripké saben wong sing dikarepké. Bapak ora ngadili sapa waé, nanging wis masrahké pengadilan kuwi marang Putra, supaya wong kabèh pada ngurmati marang Putra kayadéné enggoné ngurmati Bapak. Sapa sing ora ngurmati marang Putra, kuwi uga ora ngurmati marang Bapak sing ngutus Panjenengané. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Saben wong sing ngrungokké pitutur-Ku, lan pertyaya marang sing ngutus Aku, kuwi pada nduwèni urip langgeng, lan ora katut diukum, jalaran wis ngalih sangka pati marang urip. Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé, bakal tekan wantyiné, malah wis tekan, yèn wong mati pada krungu swarané Putrané Gusti Allah, lan sapa sing ngrungokké kuwi bakal urip. Awit pada kaya Bapak nduwé urip ing Panjenengané Piyambak, mengkono uga Putra ya wis diwènèhi nduwé urip ing Panjenengané Piyambak. Lan menèh wis dikèki pangwasa nggawa pengadilan, awit Panjenengané kuwi Putrané Manungsa. Kowé aja pada nggumun marang perkara kuwi, awit bakal tekan wantyiné yèn sak kabèhé wong ing kubur pada krungu swarané, sing kelakuané betyik bakal metu lan tangi nuju marang urip langgeng, nanging sing kelakuané ala bakal tangi nuju paukuman. Aku ora bisa nindakké apa-apa sangka awak-Ku déwé, enggon-Ku ngadili kuwi miturut karo apa sing Tak krungu, lan pengadilan-Ku kuwi adil, awit Aku ora nuruti karep-Ku déwé, nanging miturut karepé sing ngutus Aku. Yèn Aku nyeksèkké bab awak-Ku déwé, paseksi-Ku kuwi ora bener. Ana liyané sing nyeksèkké kanggo Aku lan Aku mengertèni yèn paseksi sing diomongaké bab Aku kuwi bener. Kowé wis pada kongkonan marang Yohanes, lan wong kuwi wis nyeksèni bab kabeneran. Nanging Aku ora mbutuhké paseksi sangka manungsa, nanging Aku ngomong mengkono kuwi supaya kowé pada dislametké. Yohanes kuwi minangka dimar sing murup lan sing madangi, nanging kowé kuwi mung sak untara waktu waé enggonmu ngrasakaké padangé. Nanging Aku iki nduwèni paseksi sing ngungkuli paseksiné Yohanes, ya kuwi sak kabèhé penggawéan sing dikèkké Bapak marang Aku, supaya Tak tindakké. Penggawéan kuwi ya sing Tak tindakké saiki, lan kuwi dadi paseksi enggoné Bapak ngutus Aku. Bapak sing ngutus Aku, Panjenengané sing nyeksèni Piyambak kanggo Aku. Kowé ora tau krungu swarané utawa weruh rupané, uga tembungé ora tetep manggon ing kowé, awit kowé pada ora pertyaya marang Panjenengané sing diutus. Kowé pada nliti Kitab, awit kowé nyangka sangka kuwi kowé pada nduwèni urip langgeng. Nanging senajan Kitab kuwi nyeksèni bab Aku, senajan mengkono kowé pada ora gelem marani Aku supaya pada nduwèni urip kuwi. Aku ora mbutuhké panghurmaté manungsa. Nanging kanggo kowé, Aku wis mengertèni, yèn ing atimu pada ora kanggo katrésnan marang Gusti Allah. Teka-Ku iki ing asmané Bapak-Ku, nanging kowé pada ora nampani Aku. Yèn ana wong liyané teka kanggo jenengé déwé kuwi bakal kok tampani. Kowé kuwi enggonmu bisa pada pertyaya kepriyé, nanging pertyayamu mung pada ngarah elem-elemané manungsa, nanging kehormatan sing sangka Gusti Allah kuwi ora pada kok upaya. Kowé aja pada nduwé pangira yèn Aku sing bakal nggugat kowé ing ngarepé Bapak; sing nggugat kowé, ya kuwi Moses sing dadi dunungé pengarep-arepmu. Awit yèn kowé pada pertyaya marang Moses, mestiné ya pertyaya marang Aku, awit piyambaké wis nulis bab Aku. Nanging yèn kowé pada ora pertyaya marang sing ditulis Moses, kepriyé enggonmu bakal pada pertyaya marang sing Tak omongké?” Sakwisé mengkono Yésus lunga menyang sabrangé tlaga Galiléa, ya kuwi tlaga Tibérias. Wong okèh pada gembruduk pada mèlu Panjenengané, awit pada weruh mujijat sing wis ditindakké kanggo wong-wong sing pada lara. Yésus terus munggah ing gunung, terus njagong ing kono karo para muridé. Nalika semono wis ngarepké Paskah, riyayané wong Ju. Bareng Yésus weruh sak kiwa-tengené lan weruh wong okèh pada gembruduk nemoni, terus ngomong marang Filipus: “Ing ngendi enggon kita pada arep tuku roti, supaya wong-wong kuwi bisa pada mangan?” Enggoné ngomong mengkono kuwi mung digawé njajal, awit wis weruh Piyambak apa sing bakal ditindakké. Semauré Filipus: “Roti karo 200 dinar ora bakal nyukupi kanggo wong semono okèhé kuwi, senajan mung pada didumi sak tyuwil.” Tunggalé muridé ya kuwi Andréas, seduluré Simon Pétrus, terus ngomong: “Kuwi ana botyah tyilik sing nggawa roti lima iji karo iwak loro, nanging kuwi apa gunané kanggo wong semono okèhé?” Yésus ngomong: “Wong-wong kuwi kongkonen pada lungguh!” Lan ing kono okèh suketé, wong-wong mau terus pada lungguh, sing lanang tyatyahé 5000 wong. Yésus terus njupuk roti mau, lan sakwisé ndonga maturkesuwun, terus diedum-edum marang sing pada lungguh ing kono, mengkono uga iwaké, olèhé arep pada mangan sak karepé. Sakwisé pada warek, Yésus terus ngongkon marang para muridé: “Tyuwilan turahané pada klumpukna, supaya aja ana sing kebuwang!” Terus ya diklumpukké, olèh rolas ténggok kebak isi tyuwilan roti lima mau, ya kuwi turahé sing wis pada dipangan karo wong-wong mau. Bareng wong-wong mau pada weruh mujijat sing ditindakké karo Yésus kuwi, terus pada ngomong: “Panjenengané kuwi nyata Nabi sing bakal teka ing jagat.” Awit Yésus weruh yèn kabèh wong-wong kuwi pada teka arep meksa Panjenengané didekké ratu, terus sumingkir munggah ing gunung menèh Piyambakan. Nalika ngarepké surup, para muridé pada medun menyang tlaga, terus pada numpak prau, arep nyabrang menyang Kapernaum. Bareng wis wengi, Yésus durung teka, nanging ombaké tlaga gedé, awit katekan karo angin banter. Bareng olèhé pada ndayung mau wis pada olèh lima utawa enem kilometer, pada weruh Yésus mlaku ing banyu nyedekki prauné, terus pada wedi. Nanging Panjenengané terus ngomong: “Iki Aku, aja pada wedi!” Para muridé terus ngomongi Panjenengané munggah ing prau lan sak nalika kuwi uga prauné tekan daratan sing dituju. Esuké wong okèh sing ijik pada ing sabrangé tlaga, pada weruh yèn ing kono ora ana prau menèh kejaba mung siji mau, nanging Yésus ora numpak bareng karo muridé, mung para muridé déwé sing budal. Nanging terus ana prau liyané teka sangka Tibérias ing sak tyedaké panggonan pada mangan roti, sakwisé Gusti ndonga maturkesuwun. Bareng pada weruh yèn Yésus ora ing kono uga para muridé, terus pada numpak prau, nyusul menyang Kapernaum, nggolèki Yésus. Bareng wong-wong mau ketemu Panjenengané ing sabrangé tlaga, terus pada ngomong: “Rabbi, wantyi kapan anggèn Panjenengan teka kéné?” Yésus nyauri tembungé: “Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé, kowé pada nggolèki Aku kuwi ora awit kowé pada weruh tanda, nanging awit wis pada mangan roti nganti warek. Pada nyambutgawéa aja kanggo pangan sing bisa rusak, nanging supaya pada olèh pangan sing bisa tahan tekan ing urip langgeng, sing bakal dikèkké marang kowé karo Putrané Manungsa; awit ya Panjenengané kuwi sing wis ditengeri nganggo ségel karo Gusti Allah, Bapak.” Wong-wong mau terus pada ngomong: “Kita kudu pada nandangi apa supaya nindakké penggawéan sing dikarepké karo Gusti Allah?” Yésus nyauri marang wong-wong mau: “Iki penggawéan sing dikarepké Gusti Allah, ya kuwi supaya kowé pada pertyaya marang sing diutus karo Gusti Allah.” Semauré wong-wong mau: “Tanda apa sing Panjenengan tindakké, supaya kita bisa pada weruh lan terus pertyaya marang Panjenengan? Panjenengan nandangi penggawé apa? Para leluhur kita pada mangan manna ing ara-ara samun, kaya sing wis ketulis: Pada dikèki roti sangka swarga.” Tembungé Yésus: “Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé: Duduk Moses sing ngekèki roti marang kowé sangka swarga kuwi, nanging Bapak-Ku sing ngekèki roti sejati sing sangka swarga marang kowé kabèh. Awit roti sing sangka Gusti Allah ya kuwi roti sing mudun sangka swarga lan sing nguripi jagat.” Semauré wong-wong mau: “Gusti, kita supaya Panjenengan kèki roti kuwi ing sak lawasé!” Tembungé Yésus: “Aku iki rotiné urip; sapa sing teka marang Aku, kuwi ora bakal ngelih menèh, lan sapa sing pertyaya marang Aku, kuwi ora bakal ngelak menèh. Nanging Aku wis ngomongi kowé: Senajan kowé wis pada weruh Aku, nanging pada ora pertyaya. Kabèh sing dikèkké Bapak marang Aku, kuwi bakal pada teka marang Aku. Lan sapa sing teka marang Aku ora bakal Tak tampik. Awit enggon-Ku mudun sangka swarga kuwi ora supaya nglakoni karep-Ku déwé, nanging karepé sing ngutus Aku. Nanging karepé Bapak sing ngutus Aku kuwi ngéné: Kabèh sing wis dikèkké marang Aku kuwi aja nganti ana sing ilang, nanging supaya Tak tangèkké mbésuk ing pungkasané jaman. Awit karepé Bapak-Ku kuwi, ya kuwi supaya saben wong sing weruh Putra lan pertyaya marang Panjenengané, kuwi nduwèni urip langgeng, lan supaya Aku nangèkké mbésuk ing pungkasané jaman.” Wong-wong Ju terus pada nggrundeli Panjenengané, awit ana tembungé, ngéné: “Aku iki roti sing mudun sangka swarga.” Pada grenengan, ngéné: “Apa kuwi duduk Yésus, anaké Yosèf? Kita apa ora pada kenal karo bapak lan ibuné? Kepriyé nanging nduwé tembung: Aku mudun sangka swarga?” Yésus terus nyauri, tembungé: “Aja pada grundelan. Ora ana wong sing bisa teka marang Aku, yèn ora digèrèt karo Bapak sing ngutus Aku, lan Aku bakal nangèkké wong kuwi mbésuk ing pungkasané jaman. Ing kitabé para nabi ana tulisan, ngéné: ‘Wong kabèh bakal diwulangi karo Gusti Allah.’ Saben wong sing wis ngrungokké lan nampani piwulang sangka Bapak, kuwi teka marang Aku. Sing mengkono kuwi ora tegesé ana wong sing wis weruh marang Bapak. Mung sing tekané sangka Gusti Allah, kuwi sing wis weruh Bapak. Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé: Sapa sing pertyaya, kuwi pada nduwèni urip langgeng. Aku iki rotiné urip. Leluhurmu pada mangan manna ing ara-ara samun lan wis pada mati. Aku iki roti sing mudun sangka swarga: Sapa sing mangan roti iki, kuwi ora bakal mati. Aku iki rotiné urip, sing wis mudun sangka swarga. Yèn wong mangan roti iki, bakal urip ing sak lawas-lawasé. Lan roti sing tak kèkké, ya kuwi daging-Ku, sing bakal tak kèkké kanggo uripé jagat.” Wong-wong Ju terus pada padudon, tembungé: “Wong kuwi kepriyé bisané kanggo ngekèkké dagingé supaya pada tak pangan?” Yésus terus ngomong marang wong-wong mau: “Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé. Yèn kowé ora mangan dagingé Putrané Manungsa lan ora ngombé getihé, kowé pada ora nduwèni urip. Sapa wong sing mangan daging-Ku lan ngombé getih-Ku, kuwi pada nduwèni urip langgeng, lan Aku sing bakal nangèkké mbésuk ing dina pungkasané jaman. Awit daging-Ku kuwi pangan sing sejati, lan getih-Ku kuwi ombèn sing sejati. Wong sing mangan daging-Ku lan ngombé getih-Ku, kuwi dadi tetep ing Aku, lan Aku ing wong kuwi. Pada kaya Bapak sing urip ngutus Aku lan Aku urip karo Bapak, mengkono uga sapa sing mangan Aku kuwi ya bakal urip awit Aku. Iki roti sing wis mudun sangka swarga. Duduk roti kaya sing dipangan karo para leluhurmu, lan terus wis pada mati. Sapa waé sing mangan roti iki bakal urip ing sak lawas-lawasé.” Kuwi mau kabèh diomongné Yésus ing Kapernaum nalika Panjenengané mulangi ing sinaguk. Bareng krungu sing mengkono mau okèh sing pada ngomong ngéné: “Tetembungan iki abot tenan, sing betah ngrungokké sapa?” Yésus weruh sak njeruhné ati yèn muridé pada grenengan ing bab kuwi mau, terus diomongi: “Apa tembung iki ndadèkké kowé ketyentok? Terus kepriyé yèn kowé pada weruh Putrané Manungsa menyang sangkané sing ndisik? Roh kuwi sing nguripké, daging ora ana paédahé. Tembung-tembung sing Tak wulangké marang kowé kuwi roh lan urip. Nanging ing tunggalmu ana sing ora pertyaya.” Yésus pantyèn weruh wiwit wiwitané, sapa wongé sing pada ora pertyaya, lan sapa sing bakal ngiyanati Panjenengané. Panjenengané terus ngomong: “Mulané kowé wis pada Tak omongi ngéné: Ora ana wong sing bisa teka marang Aku, kejaba yèn Bapak ngekèki kawelasan marang wong kuwi.” Wiwit nalika kuwi para muridé okèh sing pada mundur, ora pada mèlu Panjenengané menèh. Yésus ngomong marang muridé rolas: “Apa kowé ora pada arep lunga uga?” Semauré Simon Pétrus: “Gusti, kita parani sapa? Tembungé Panjenengan kuwi tembungé urip langgeng. Lan kita wis pertyaya lan ngerti, yèn Panjenengan kuwi Sing Sutyi sangka Gusti Allah.” Yésus nyauri: “Apa ora Aku déwé sing milih kowé wong rolas iki, nanging salah sijiné tunggalmu kuwi iblis.” Lan sing dikarepké kuwi Yudas, anaké Simon Iskariot, awit ya wong kuwi sing bakal ngiyanati Yésus, senajan ya tunggalé muridé rolas. Sakwisé mengkono Yésus mlaku ngubengi Galiléa. Awit Panjenengané ora gelem ngubengi ing Yudéa, awit wong Ju pada ngarah patiné. Nalika kuwi arep tekané riyayané wong Ju, ya kuwi riyaya ngadekké Tarup. Kanggo kuwi para seduluré Yésus pada ngomong marang Panjenengané: “Hayuk Panjenengan lunga menyang Yudéa, supaya para murid Panjenengan ya pada bisa weruh penggawéané sing Panjenengan tandangi. Awit ora ana wong sing nandangi karo meneng-meneng, yèn ngupaya diakoni wong okèh. Yèn Panjenengan nindakké penggawéané sing mengkéné kuwi, hayuk Panjenengan kétoké marang jagat.” Awit para seduluré déwé ya pada ora pertyaya marang Panjenengané. Yésus terus ngomong marang para seduluré mau: “Durung tekan wantyi-Ku, nanging kanggo kowé kabèh, tansah ana wantyiné. Jagat kuwi ora bisa sengit marang kowé, nanging sengit marang Aku, awit Aku nyeksèkké yèn penggawéané jagat kuwi ala. Kowé pada lungaa nekani riyaya kuwi. Aku durung budal mrana, awit durung tekan wantyi-Ku.” Sakwisé ngomong mengkono, Panjenengané terus kèri ing Galiléa. Nanging bareng para seduluré wis budal nekani riyaya mau, Panjenengané ya lunga mrana, nanging ora kebukak, dadi karo meneng-meneng. Nalika riyaya wong-wong Ju pada nggolèki Panjenengané, lan ngomong: “Wongé ing ngendi?” Sangka antarané wong okèh mau krungu rembukan bab Panjenengané. Ana sing ngomong ngéné: “Kuwi wong betyik.” Liyané menèh: “Ora, kuwi nasarké wong okèh.” Nanging ora ana wong siji-sijia sing wani rembukan kebukak bab Panjenengané, awit pada wedi marang wong Ju. Bareng wis nengah-nengahi riyaya, Yésus mlebu ing Griya Sutyi lan mulangi. Wong Ju pada nggumun, tembungé: “Wong kuwi olèhé kaweruh sing kaya mengkono kuwi sangka ngendi, senajan ora nganggo sinau!” Yésus nyauri: “Piwulang-Ku iki duduk piwulang-Ku déwé, nanging piwulangé sing ngutus Aku. Saben wong sing gelem nglakoni karepé, mesti bakal mengertèni piwulang-Ku iki, apa sangka Gusti Allah, apa sangka tembung-tembung-Ku déwé. Saben wong sing rembuké sangka karepé déwé kuwi ngarah kaluhurané déwé. Nanging wong sing nggolèki kaluhurané sing ngutus, kuwi sing temen, lan ora kanggonan goroh. Apa duduk Moses sing mréntah angger-anggeré Torèt marang kowé? Nanging tunggalmu ora ana siji-sijia sing netepi angger-anggeré Torèt mau. Awit apa kowé pada ngarah pati-Ku?” Semauré wong okèh: “Panjenengan kuwi ketèmpèlan demit. Sapa sing arep matèni Panjenengan?” Yésus nyauri marang wong-wong mau: “Mung ana penggawé siji sing Tak lakoni, nanging kowé kabèh pada nggumun. Dadiné, Moses mréntah pernatan sunat marang kowé - sak temené pernatan sunat kuwi ora sangka Moses, nanging sangka para leluhur kita - lan ing dina sabat kowé ya pada nyunati wong. Yèn wong disunati ing dina sabat, supaya angger-anggeré Moses aja nganti diterak, kenèng apa kowé pada panas atimu marang Aku, awit Aku maraské awak sekujur ing dina sabat? Enggonmu ngadili aja miturut apa sing kétok, nanging ngukuma karo adil.” Wong Yérusalèm pada ngomong: “Apa duduk wong kuwi sing diarah patiné? Delengen, Panjenengané ngomong karo sak kepénaké waé tembungé, lan wong-wong ora pada nesoni apa-apa. Apa para pemimpin kita ya wis weruh yèn Panjenengané kuwi Kristus? Nanging kanggo wong kuwi kita wis mengertèni tekané, nanging yèn Kristus kuwi teka, ora ana sing weruh tekané.” Nalika Yésus mulangi ing Griya Sutyi, Panjenengané ngomong ngéné: “Pantyèn kowé pada kenal marang Aku, lan ya pada weruh asal-usul-Ku sangka ngendi; nanging teka-Ku ora sangka karep-Ku déwé. Aku diutus karo Panjenengané sing maha bener, sing kowé pada ora kenal. Aku kenal Panjenengané, awit Aku teka sangka Panjenengané, lan ya Panjenengané kuwi sing ngutus Aku.” Wong-wong mau pada ngarah nyekel Panjenengané, nanging ora ana sing nganti nggepok Panjenengané, awit durung tekan wantyiné. Nanging ing antarané wong okèh kuwi, okèh sing pada pertyaya marang Panjenengané lan tembungé: “Yèn Kristus teka, apa ya bakal nindakké mujijat luwih okèh tenimbang karo sing ditindakké karo Panjenengané iki?” Para Farisi pada krungu yèn wong okèh pada grenengan kaya mengkono bab Panjenengané, mulané para pengarepé imam lan para Farisi terus pada kongkonan para tukang njaga Griya Sutyi dikongkon nyekel Panjenengané. Yésus terus ngomong: “Mung kari waktu setitik enggon-Ku ing tengahmu, terus Aku bakal lunga marang sing ngutus Aku. Kowé bakal pada nggolèki Aku, nanging ora bakal ketemu, awit kowé pada ora bisa teka ing ngendi Aku ana.” Wong-wong Ju terus pada rerasanan: “Panjenengané kuwi arep lunga menyang ngendi, nganti kita pada ora bisa ketemu Panjenengané? Apa arep marani wong sing pada nglembara ing antarané wong Yunani, arep mulangi wong Yunani? Apa tegesé tembung sing diutyapké: Kowé bakal pada nggolèki Aku, nanging ora bakal ketemu karo Aku, lan kowé ora bakal pada bisa teka ing ngendi Aku ana?” Bareng dina pungkasan, ya kuwi nalika gedé-gedéné riyaya mau, Yésus ngadek lan ngomong: “Sapa sing ngelak, kuwi teka marang Aku lan ngombéa! Sapa sing pertyaya marang Aku kuwi kaya tembungé kitab: ing atiné bakal mili ilèn-ilèn banyu urip!” Sing dikarepké kuwi mau ya kuwi Roh, sing bakal ditampa karo wong-wong sing pada pertyaya marang Panjenengané; awit nalika semono Roh durung teka, awit Yésus durung dimulyakaké. Ana wong ing antarané wong okèh kuwi sing pada krungu tembungé kuwi mau, terus pada ngomong: “Panjenengané kuwi tenan Nabi sing pada kita entèn-entèni.” Liyané pada ngomong: “Panjenengané kuwi Kristus.” Nanging sing liyané menèh ana sing ngomong: “Duduk, Kristus kuwi ora lair sangka Galiléa! Awit miturut tembungé Kitab, Kristus kuwi mesti lair sangka turunané Daved.” Sak nalika wong okèh pada tukaran bab Panjenengané. Ana tunggalé sing pada arep nyekel Panjenengané, nanging ora ana sing nganti wani nggepok Panjenengané. Wong jaga mau terus pada bali menyang ngarepé para pengarepé imam lan para Farisi lan diomongi: “Kena apa wongé kok ora kok gawa?” Semauré wong-wong kuwi: “Durung naté ana wong sing omongan kaya wong kuwi!” Semauré para Farisi marang para wong jaga mau: “Apa kowé ya wis pada disasarké? Apa ing antarané para pemimpin lan ing antarané para Farisi ana sing pada pertyaya marang wong kuwi? Nanging wong okèh kuwi pada ora dunung karo Torèt, pada kenaa karo bebendu.” Nikodémus, salah sijiné wong tunggalé, sing mbiyèn tau nemoni Panjenengané, ngomong: “Apa angger-anggeré Torèt kita ngukum wong, sak durungé wong kuwi dipriksa lan dititèni tumindakké?” Semauré wong-wong mau: “Apa Panjenengan ya wong Galiléa? Hayuk sampéyan mriksa Kitab, terus sampéyan bakal ngerti yèn ora ana nabi sing teka sangka Galiléa.” [Wong-wong kuwi mau terus pada mulih pisah-pisahan. Nanging Yésus lunga menyang gunung Saitun. Bareng wantyi ésuk Panjenengané teka menèh ing Griya Sutyi, lan wong kabèh pada nemoni Yésus; Panjenengané terus njagong mulangi wong-wong kuwi. Para juru Torèt lan para Farisi terus pada ngajokké marang Panjenengané wong wadon sing ketyekel nalika mlaku bédang. Wong-wong kuwi pada mapanké wong wadon mau ing tengah, terus pada ngomong marang Yésus: “Rabbi, wong wadon kuwi ketyekel nalika ijik mlaku bédang. Moses mréntahké marang kita ing angger-anggeré Torèt, supaya wong-wong wadon sing mengkéné kuwi dibandemi watu. Sing kuwi kepriyé panemuné Panjenengan?” Wong-wong mau pada ngomong mengkono kanggo njajal Panjenengané, supaya pada olèh jalaran kanggo nyalahké Panjenengané. Nanging Yésus ndingkluk terus nulis ing lemah karo drijiné. Bareng wong-wong mau ora uwis-uwis olèhé pada takon, Panjenengané terus ngadek lan ngomongi wong-wong mau: “Sapa ing tengahmu sing tanpa dosa, kuwi miwiti ndisik mbandemi wong wadon kuwi nganggo watu.” Panjenengané terus ndingkluk menèh lan nulis ing lemah. Nanging sakwisé wong-wong mau krungu tembungé kuwi, terus pada lunga mbaka siji, wiwit sangka sing tuwa déwé. Pungkasané kèri Yésus piyambak lan wong wadon sing ijik tetep ing kono. Yésus terus ngadek, lan ngomong marang wong wadon kuwi: “Hé, wong wadon, ana ngendi wong-wong mau? Apa ora ana sing ngukum kowé?” Semauré: “Ora ana, Gusti.” Yésus terus ngomong: “Aku uga ora ngukum kowé. Lungaa, lan wiwit saiki aja gawé dosa menèh!”] Yésus ngekèki tembung menèh marang wong okèh: “Aku iki pepadangé jagat; sapa sing ngetutké Aku, ora bakal mlaku ing pepeteng, nanging bakal pada nduwèni pepadangé urip.” Semauré para Farisi: “Panjenengan nyeksèkké uripé Panjenengan piyambak, paseksi kuwi ora bener.” Semauré Yésus marang wong-wong mau: “Senajan Aku nyeksèkké awak-Ku déwé, nanging paseksi-Ku kuwi nyata, awit Aku mengertèni asal-usul-Ku. Nanging kowé pada ora mengertèni asal-usul-Ku kuwi. Enggonmu pada ngadili kuwi nganggo ukurané manungsa, Aku ora ngadili wong siji-sijia, lan yèn Aku ngadili, enggon-Ku ngadili kuwi bener, awit Aku ora ijèn, nanging Aku bebarengan karo Panjenengané sing ngutus Aku. Ing sak njeruhné Torètmu wis ketulis, yèn paseksiné wong loro kuwi sah. Aku sing nyeksèni kanggo awak-Ku déwé, lan Bapak sing ngutus Aku, ya nyeksèni kanggo Aku.” Wong-wong mau pada ngomong: “Bapak Panjenengan ing ngendi?” Semauré Yésus: “Kowé pada ora kenal marang Aku lan Bapak-Ku. Yèn kowé kenal marang Aku, mesti ya kenal marang Bapak-Ku.” Tembungé mau diomongké Yésus, nalika Panjenengané ngekèki piwulang ing Griya Sutyi, sak tyedaké panggonan ngekèki pisungsung. Lan ora ana wong siji-sijia sing nyekel Panjenengané, awit durung tekan wantyiné. Yésus terus ngomong menèh marang wong okèh: “Aku iki bakal lunga, lan kowé bakal pada nggolèki Aku, nanging kowé bakal pada mati sak njeruhné dosamu. Aku lunga menyang panggonan sing kowé pada ora bisa mrana.” Tembungé wong-wong Ju: “Apa Panjenengané kuwi arep ngendat, kok nduwé tembung: Ing ngendi paran-Ku, kowé pada ora bisa mrana?” Tembungé Yésus: “Tekamu kuwi sangka ngisor, Aku iki sangka nduwur, tekamu sangka ndonya iki, nanging Aku ora sangka ndonya iki. Mulané Aku mau ngomong marang kowé, yèn kowé bakal pada mati sak njeruhné dosamu. Awit yèn kowé pada ora ngandel yèn Aku iki Panjenengané, kowé bakal pada mati sak njeruhné dosamu.” Tembungé wong-wong mau: “Panjenengan kuwi sapa?” Yésus nyauri: “Apa gunané rembukan menèh karo kowé kabèh? Kanggo kowé, okèh perkara sing kudu Tak wulangké lan Tak adili, nanging Panjenengané sing ngutus Aku kuwi bener, apa sing Tak krungu sangka Panjenengané, kuwi sing Tak wulangké marang jagat.” Wong-wong sing diomongi kuwi ora mengertèni yèn Panjenengané ngomongké bab Bapak. Mulané Yésus ngomong: “Mbésuk yèn kowé wis ngunggahké Putrané Manungsa, terus kowé bakal pada mengertèni yèn Aku iki Panjenengané, lan ora nglakoni apa-apa sangka karep-Ku déwé, nanging apa sing Tak wulangké kuwi miturut kaya enggon-Ku wis diwulangi karo Bapak-Ku. Sing ngutus Aku kuwi nunggal karo Aku. Panjenengané ora nglilani Aku ijèn, awit Aku tansah nglakoni sing dadi karepé.” Bareng Yésus wis ngomong bab kuwi mau kabèh, wong okèh pada pertyaya marang Panjenengané. Yésus terus ngomong marang wong-wong Ju sing pada pertyaya, tembungé: “Yèn kowé pada ngantepi pitutur-Ku, kowé tenan pada dadi murid-Ku, lan bakal pada ngerti kabeneran, lan kabeneran kuwi bakal merdékakké kowé.” Wong-wong mau pada nyauri: “Kita pada turunané Abraham, lan durung naté dadi baturé marang sapa waé wong; kepriyé Panjenengan ngomong: Kowé bakal pada merdéka?” Yésus nyauri, tembungé: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: Saben wong sing nglakoni dosa kuwi dadi baturé dosa. Lan batur kuwi panggonané ora tetep ing omah, nanging anak kuwi panggonané tetep ing omah selawasé. Yèn Putra wis merdékakké kowé, kowé ya pada merdéka tenan.” “Aku mengertèni yèn kowé kuwi tyedak turunané Abraham, nanging kowé pada ngarah matèni Aku, awit pitutur-Ku ora pada olèh panggonan ing kowé. Apa sing wis Tak deleng kanggo Bapak-Ku, ya kuwi sing Tak utyapké. Mengkono uga kowé, pada nglakoni apa sing kok krungu sangka bapakmu.” Wong-wong Ju pada nyauri, semauré: “Bapak kita kuwi Abraham.” Tembungé Yésus: “Yèn kowé pada dadi anaké Abraham, kowé mesti pada nglakoni apa sing ditindakké karo Abraham. Nanging sing kok tindakké ya kuwi ngarah matèni Aku, wong sing wis ngomongké kabeneran marang kowé, ya kuwi kabeneran sing wis Tak krungu sangka Gusti Allah; penggawé sing kaya mengkono kuwi ora ditindakké karo Abraham. Kowé kabèh pada nglakoni penggawéané bapakmu déwé.” Semauré wong-wong mau: “Lair kita kuwi ora sangka bédang. Kita pada nduwé Bapak siji ya kuwi Gusti Allah.” Tembungé Yésus: “Yèn Gusti Allah kuwi Bapakmu, kowé mesti pada trésna marang Aku, awit Aku metu sangka Gusti Allah, saiki Aku ing kéné. Apa menèh teka-Ku kuwi ora sangka karep-Ku déwé, nanging sangka Panjenengané sing ngutus Aku. Awit apa kowé pada ora mengertèni tembung-Ku? Kuwi awit kowé pada ora bisa nyandak pitutur-Ku. Kowé metu sangka bapakmu, ya kuwi iblis, lan kowé pada seneng nglakoni kekarepané bapakmu kuwi. Nanging iblis kuwi tukang matèni wong wiwit mbiyèn, lan ora urip sak njeruhné kabeneran, awit kabeneran kuwi ora manggon ing bapakmu. Yèn ngutyapké goroh, tembungé kuwi sangka awaké déwé, awit pantyèn kuwi tukang goroh lan bapaké sak kabèhé goroh. Nanging awit Aku iki ngomongké kabeneran marang kowé, kowé pada ora ngandel marang Aku. Sapa tunggalmu sing mbuktèkké yèn Aku nandangi dosa? Yèn Aku ngomongké kabeneran, sebab apa kowé ora pertyaya marang Aku? Sapa waé sing lair sangka Gusti Allah, kuwi mesti ngrungokké tembungé Gusti Allah; kowé kuwi pada ora ngrungokké, awit kowé ora lair sangka Gusti Allah.” Wong-wong Ju pada nyauri, tembungé: “Apa ora ya bener ta tembung kita, yèn kowé kuwi wong Samaria sing kesurupan demit?” Yésus nyauri: “Aku ora ketèmpèlan demit, nanging Aku ngluhurké Bapak-Ku lan kowé pada ora ngajèni Aku. Nanging Aku ora ngupaya marang kaluhuran-Ku: Ana siji sing nggolèki lan Panjenengané kuwi uga sing ngadili. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sapa sing netepi ing pitutur-Ku kuwi ora bakal ngalami mati ing sak lawas-lawasé.” Tembungé wong-wong Ju: “Saiki aku pada mengertèni yèn Panjenengan kuwi ketèmpèlan demit. Awit Abraham wis ninggal, mengkono uga para nabi, nanging Panjenengan kuwi nduwé tembung: Sapa waé sing netepi ing pitutur-Ku, bakal ora ngalami mati ing sak lawas-lawasé. Kowé apa ngungkuli leluhur kita Abraham sing wis ninggal! Para nabi ya wis pada ninggal; Kowé kuwi ngaku-aku sapa, ta?” Yésus nyauri, tembungé: “Yèn Aku ngluhurké awak-Ku déwé, kaluhuran-Ku kuwi ora ana gunané setitik-titika. Bapak-Ku kuwi sing ngluhurké Aku, ya Panjenengané kuwi sing kok sebut Gusti Allah kita. Nanging kowé pada ora kenal marang Panjenengané, nanging Aku kenal marang Panjenengané. Yèn Aku ngomong yèn ora kenal, Aku dadi wong goroh pada kaya kowé. Nanging Aku kenal marang Panjenengané, lan netepi tembungé. Abraham leluhurmu seneng atiné bakal weruh dinaku, lan ya wis weruh lan ndadèkké bungahé.” Tembungé wong-wong Ju sak terusé: “Umurmu durung nganti sèket taun, kepriyé enggonmu wis weruh Abraham?” Semauré Yésus: “Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé: Sak durungé Abraham ana, Aku wis ana.” Ing kono wong-wong terus pada njupuki watu, arep mbandemi Panjenengané; nanging Panjenengané ngilang, lan ninggalké Griya Sutyi. Nalika Yésus liwat, Panjenengané weruh wong sing lamur wiwit lairé. Para muridé terus takon marang Panjenengané: “Rabbi, sapa sing nggawé dosa, wong kuwi déwé apa wong liyané, awit wiwit lairé lamur mengkéné?” Semauré Yésus: “Duduk wong iki lan ya duduk wong tuwané, nanging supaya penggawéané Gusti Allah dikétokké ing wong kuwi. Aku lan kowé kabèh kudu pada nindakké penggawéané Panjenengané sing ngutus Aku, pumpung ijik awan. Ana waktuné mbengi lan ora ana wong sing bisa nandangi penggawéan. Sak suwéné Aku ing ndonya, Aku iki pepadangé jagat.” Sakwisé ngomong mengkono kuwi, Panjenengané terus ngidu ing lemah, lan nggawé lendut nganggo idu-Né lan lemah mau, terus dilèlètké ing mripaté wong lamur kuwi. Panjenengané terus ngomong: “Lungaa, adusa menyang blumbang padusan ing Siloam.” Siloam tegesé: “Sing diutus”. Wong lamur kuwi terus budal lan adus; terus bali menèh lan wis bisa ndeleng. Nanging tangga-tanggané lan wong-wong sing mauné weruh enggoné ngemis terus pada ngomong: “Apa wong kuwi duduk sing tukang ngemis?” Ana sing nyauri: “Bener, ya kuwi wongé.” Ana menèh sing ngomong: “Duduk, mung mada rupa waé.” Wong kuwi déwé terus ngomong: “Bener, ya kula kuwi wongé.” Wong-wong terus pada takon: “Kepriyé mripatmu bisané melèk?” Semauré: “Wong sing asmané Yésus nggawé lendut lemah, terus dilèlètké ing mripat kula; kula terus dikongkon: Lungaa menyang Siloam, adusa! Kula terus budal lan sakwisé adus terus bisa weruh iki.” Wong-wong mau takon menèh: “Wong kuwi saiki ana ngendi?” Semauré: “Kula ora ngerti.” Wong sing mauné lamur mau terus pada dituntun ngadep para Farisi. Lan enggoné Yésus nggawé lendut lemah lan melèkaké mripaté wong lamur mau pinuju dina sabat. Mulané, para Farisi terus takon marang wong mau, kepriyé bisané melèk. Semauré: “Panjenengané nglèlètké lendut lemah ing mripat kula, kula terus adus, saiki kula bisa weruh.” Sakwijiné para Farisi mau ana sing ngomong: “Wong kuwi ora sangka Gusti Allah, awit ora netepi pernatan dina sabat.” Liyané menèh ana sing ngomong: “Wong sing ngalami dosa kepriyé bisané gawé mujijat sing kaya mengkono kuwi?” Sak nalika pada tukaran. Para Farisi terus takon menèh marang wong sing mauné lamur kuwi: “Panemumu marang wong kuwi kepriyé, awit kowé sing dielèkaké mripatmu?” Tembungé sing ditakoni: “Panjenengané kuwi nabi.” Nanging wong-wong Ju pada ora ngandel yèn wong kuwi mauné lamur lan mentas waé bisa weruh, terus pada nyeluk wong tuwané, lan ditakoni: “Apa iki anakmu sing kok omongné yèn lamur wiwit lair? Yèn mengkono kepriyé saiki anakmu bisa weruh?” Semauré wong tuwané mau: “Sing kita ngertèni, yèn kuwi anak kita, lan lamur wiwit lair, nanging kepriyé saiki bisa weruh, kita pada ora ngerti, lan sapa sing melèké mripaté, kita uga pada ora ngerti. Anak kita wis déwasa, sampéyan takoni piyambak, dèwèké bakal bisa ngomongké kahanané awaké déwé.” Tembungé wong tuwané sing kaya mengkono kuwi awit pada wedi marang wong Ju, awit wong Ju wis pada setuju, yèn saben wong sing ngakoni Panjenengané kuwi Kristus, bakal ditundung sangka sinaguk. Mulané wong tuwané mau ngomong: “Dèwèké wis déwasa, takon déwé.” Wong-wong mau terus pada nyeluk sepisan menèh marang wong sing mauné lamur kuwi, lan dipituturi: “Kowé ngurmatana Gusti Allah; kita pada mengertèni yèn wong kuwi wong dosa.” Semauré wong mau: “Wong kuwi apa wong dosa, kula ora ngerti; nanging siji perkara sing kula ngertèni, kula sak durungé lamur lan saiki bisa weruh.” Pitakoné menèh: “Kowé dikapakké? Kepriyé enggoné melèkké mripatmu?” Semauré wong mau: “Kula wis ngomong marang sampéyan lan sampéyan ora ngrungokké; kenèng apa sampéyan arep ngrungokké menèh? Apa sampéyan ya kepéngin dadi muridé?” Wong mau terus dipisuhi, tembungé: “Kowé kuwi muridé, nanging kita iki murid-muridé Moses. Kita pada mengertèni yèn Gusti Allah wis ngomongké tembungé marang Moses, nanging kanggo wong kaé kita pada ora weruh tekané.” Wong mau terus nyauri: “Lah, kuwi apa ora anèh, awit sampéyan malah pada ora ngerti tekané, nanging Panjenengané wis melèké mripat kula. Kita pada ngerti, yèn Gusti Allah kuwi ora ngrungokké marang wong dosa, nanging ngrungokké wong-wong bener lan sing nandangi karepé. Wiwit mbiyèn nganti saiki durung naté krungu yèn ana wong sing bisa melèkké mripat wong sing lamur wiwit lair. Yèn wong kuwi ora sangka Gusti Allah, Panjenengané ora bisa nindakké apa-apa.” Semauré wong-wong kuwi: “Kowé kuwi dilairké sak njeruhné dosa, kok arep mulangi kita?” Wong kuwi ditundung metu. Yésus krungu yèn wong sing mauné lamur mau wis ditundung. Bareng Panjenengané nemoni wong mau terus diomongi: “Apa kowé pertyaya marang Putrané Manungsa?” Semauré: “Panjenengané kuwi sapa, Gusti, supaya kula pertyaya marang Panjenengané?” Tembungé Yésus: “Kowé ora mung weruh Panjenengané waé, nanging Panjenengané sing omongan karo kowé, ya kuwi Panjenengané.” Semauré wong mau: “Kula pertyaya, Gusti.” Wong mau terus sujut marang Panjenengané. Tembungé Yésus: “Tekaku ing jagat iki arep ngadili, supaya sapa sing ora weruh pada bisa weruh, lan sapa sing weruh pada dadia lamur.” Tembungé kuwi dikrungu karo para Farisi sing ijik ing kono, wong-wong kuwi terus ngomong: “Kita iki apa ya pada lamur?” Yésus nyauri marang wong-wong mau: “Yèn kowé lamur, kowé pada ora nduwé dosa. Nanging awit kowé pada ngomong: Aku pada weruh, dadi tetep dosamu.” “Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sapa sing mlebu kandangé wedus gèmbèl ora metu lawang, nanging mènèk témbok, kuwi maling lan rampok; nanging sapa sing mlebuné liwat lawang, kuwi pangoné wedus gèmbèl. Pangon kuwi sing dibukakké karo sing njaga lawang lan wedus-wedusé pada ngrungokké swarané, terus diundangi manut jenengé déwé-déwé lan digiring metu. Yèn wedusé kabèh kuwi wis digiring metu, pangoné mlaku ing ngarep lan wedusé pada ngetutké, awit wedus-wedus gèmbèl mau pada nitèni swarané. Nanging wong liyané mesti ora ditutké, malah ditinggal mblayu, awit wedus-wedus gèmbèl kuwi ora pada kenal marang swarané wong-wong liyané.” Semonan kuwi diomongké karo Yésus marang wong-wong mau, nanging pada ora mengertèni tegesé tembungé kuwi. Yésus terus ngomong menèh: “Sak temené Aku ngomong marang kowé: Ya Aku iki lawangé wedus-wedus gèmbèl kuwi. Sak kabèhé wong sing tekané sak durungé Aku, kuwi maling lan rampok, lan wedus-wedus gèmbèl kuwi pada ora ngrungokké marang wong-wong kuwi. Aku iki lawangé; sapa sing mlebuné metu sangka Aku, kuwi bakal dislametké, lan bakal mlebu lan metu, uga bakal nemu pangonan. Maling kuwi tekané mung arep nyolong lan matèni lan ngentèkké; Aku iki teka supaya wedus-wedus gèmbèl pada nduwé urip, lan uripé kuwi karo kalubèran. Ya Aku iki pangon sing sejati. Pangon sing sejati kuwi ngetohké nyawané kanggo wedus-wedusé, nanging wong upahan sing duduk pangon lan duduk sing nduwé wedus-wedus kuwi déwé, ing wantyi weruh ana asu alasan teka, wedusé ditinggal mblayu, nganti asu alasan kuwi nubruk lan mbuyarké wedusé. Enggoné mlayu kuwi jalaran mung wong upahan lan ora gemati marang wedus-wedusé kuwi. Aku iki pangon sing sejati lan Aku nitèni wedus-wedus-Ku lan wedus-wedus-Ku pada kenal marang Aku, kayadéné Bapak enggoné kenal marang Aku lan Aku kenal marang Bapak, lan Aku ngetohké nyawaku kanggo wedus-wedus-Ku. Aku ijik nduwé wedus liyané menèh, sing ora sangka kandang kéné; wedus-wedus kuwi ya kudu Tak giring uga, lan bakal pada ngrungokké swara-Ku lan bakal dadi kumpulan siji, lan pangon siji. Bapak trésna Aku, jalaran Aku ngelungké nyawaku supaya Tak tampani menèh. Ora ana wong sijia waé sing ngrebut nyawa-Ku, nanging Tak lungké miturut karep-Ku déwé. Aku kwasa ngelungké lan kwasa njukuk menèh. Tembung iki sing Tak tampa sangka Bapak-Ku.” Awit sangka tembungé sing mengkono kuwi terus dadi tukaran menèh ing antarané wong-wong Ju. Okèh tunggalé sing ngomong, ngéné: “Wong kuwi ketèmpèlan demit lan ora waras; kenèng apa pada kok rungokké?” Wong liyané ngomong: “Kuwi duduk tembungé wong sing ketèmpèlan; apa demit bisa melèkké mripaté wong-wong lamur?” Ora let suwé, ana riyaya ngedekké Griya Sutyi ing Yérusalèm; nalika semono mbeneri wantyi bediding. Yésus mlaku-mlaku ing Griya Sutyi, ing balé Salomo. Wong-wong Ju terus pada ngrubung Panjenengané lan pada ngomong: “Nganti pira suwéné anggèn Panjenengan nggawé mangga-marané ati kita? Yèn Panjenengan kuwi Kristus, supaya Panjenengan blaka marang kita.” Semauré Yésus: “Kowé wis pada Tak omongi nanging pada ora pertyaya; penggawé sing Tak lakoni atas asmané Bapak-Ku, kuwi sing pada nyeksèni kanggo Aku, nanging kowé pada ora pertyaya, awit kowé duduk tunggalé wedus-wedus-Ku. Wedus-wedus-Ku pada ngrungokké swara-Ku, lan Aku kenal marang wedus-wedus-Ku lan wedus-wedus-Ku pada ngetutké Aku, uga pada Tak wènèhi urip langgeng, lan wedus-wedus-Ku mesti ora bakal pada nemu karusakan sak lawas-lawasé lan ora bakal ana wong sing ngrebut wedus-wedus kuwi sangka tangan-Ku. Bapak-Ku sing ngekèkké wedus-wedus iki marang Aku, Panjenengané kuwi ngungkuli samubarang kabèh, lan ora ana wong sing bisa ngrebut wedus-wedus mau sangka tangané Bapak-Ku. Aku lan Bapak-Ku kuwi siji.” Wong Ju terus njupuki watu menèh, arep mbandemi Panjenengané. Tembungé Yésus marang wong-wong mau: “Okèh penggawé betyik sing sangka Bapak-Ku sing Tak duduhké marang kowé. Penggawé kuwi mau endi sing njalari kowé arep pada mbandemi Aku nganggo watu?” Semauré wong-wong Ju: “Enggon kita arep mbandemi kowé kuwi ora awit penggawé sing betyik, nanging awit enggonmu ora ngajèni marang Gusti Allah, ya kuwi awit kowé kuwi manungsa kok ndadèkké awakmu kuwi Gusti Allah.” Yésus nyauri: “Apa ora ketulis ing kitab Torètmu, ngéné: Aku wis ngomong: Kowé kabèh kuwi allah. Yèn wong sing pada diomongi tembungé Gusti Allah kuwi dijenengké allah - nanging Kitab kuwi ora kena dibatalké - apa kowé ijik omong karo Panjenengané sing disutyèkké karo Bapak lan sing wis diutus menyang jagat kuwi: Kowé ora ngajèni Gusti Allah! Awit Aku wis ngomong: Aku iki Putrané Gusti Allah? Yèn Aku ora nglakoni penggawéané Bapak-Ku, kowé aja pertyaya marang Aku. Nanging yèn Aku nglakoni kuwi mau, nanging kowé pada ora gelem pertyaya marang Aku, pada pertyayaa marang penggawéan-penggawéan kuwi supaya kowé pada weruh lan mengertèni yèn Bapak kuwi ing Aku lan Aku ing Bapak-Ku.” Sepisan menèh wong-wong mau pada arep nyekel Panjenengané, nanging Panjenengané utyul sangka tangané wong-wong mau. Yésus terus lunga menèh menyang sabrangé laut Yordan, ing panggonané Yohanes mbiyèn mbaptisi, terus manggon ing kono. Lan okèh wong sing nemoni marang Panjenengané lan pada ngomong: “Yohanes pantyèn ora nggawé tanda apa-apa, nanging kabèh sing diomongké karo Yohanes kanggo wong iki, kuwi nyata.” Lan okèh wong kono pada pertyaya marang Panjenengané. Terus ana wong sing lara, jenengé Lasarus, manggoné ing Bétania, ing désané Maria lan Marta, seduluré wadon. Maria kuwi wong wadon sing wis tau nglengani sikilé Gusti karo lenga wangi, lan terus diusapi nganggo rambuté. Lan Lasarus sing lara kuwi seduluré. Wong wadon loro kuwi terus pada kongkonan ngomongi marang Panjenengané, ngéné: “Gusti, wong sing Panjenengan trésnani kuwi lara.” Yésus bareng krungu kabar kuwi, Panjenengané terus ngomong: “Larané kuwi ora ndadèkké patiné, nanging bakal nggelarké kaluhurané Gusti Allah, awit sangka larané kuwi Putrané Gusti Allah bakal diluhurké.” Yésus pantyèn nrésnani Marta lan yuné lan Lasarus. Nanging sakwisé krungu yèn Lasarus lara, Panjenengané sengaja mandek rong dina menèh ing panggonané kuwi. Sakwisé mengkono Panjenengané terus ngomong marang para muridé: “Hayuk pada bali menyang Yudéa menèh.” Semauré para muridé: “Rabbi, mentas waé wong-wong Ju pada njajal mbandemi Panjenengan nganggo watu, apa Panjenengan ijik gelem lunga mrana menèh?” Semauré Yésus: “Sedina kuwi apa ora rolas jam? Sapa sing mlaku ing wantyi awan, sikilé ora kesandung, awit weruh padangé jagat iki. Nanging yèn wong mlaku ing wantyi mbengi, sikilé kesandung, awit ora kanggonan pepadang.” Mengkono tembungé, terus ngomong menèh: “Lasarus sedulur kita ijik turu, nanging enggon-Ku mrana arep nggugah enggoné turu.” Para muridé terus ngomong: “Gusti yèn dèwèké turu, bakal waras.” Nanging karepé Yésus turu sing tegesé mati, nanging mikiré para muridé sing diomongké turu kuwi turu sak lumrahé. Awit sangka kuwi Yésus terus ngomong sak barèsé: “Lasarus wis mati; nanging sukur nalika kuwi Aku ora ing kana, sing mengkono kuwi luwih betyik kanggo kowé, supaya kowé pada bisa sinau pertyaya. Hayuk, saiki kita pada mrana.” Tomas, sing diarani Didimus, terus ngomong marang kantya-kantyané para muridé: “Hayuk, kita pada béla pati karo Panjenengané.” Sak tekané Yésus, Lasarus ketemu wis dikubur patang dina. Désa Bétania kuwi dunungé tyedak karo Yérusalèm, adohé udakara rong mil. Ing kono sak kabèhé wong Ju wis pada teka ing omahé Marta lan Maria arep nglipur enggoné kesripahan seduluré. Nalika Marta krungu yèn Yésus teka, terus ngadek metuki, nanging Maria kèri ing omah. Marta terus ngomong marang Yésus: “Gusti, yèn Panjenengan ing kéné, sedulur kula mesti ora mati. Nanging saiki uga kula ngerti, yèn apa sing Panjenengan jaluk marang Gusti Allah, mesti arep disembadani.” Tembungé Yésus: “Sedulurmu bakal tangi.” Semauré Marta: “Kula ya ngerti yèn dèwèké arep tangi mbésuk ing dina tanginé wong mati, ing pungkasané jaman.” Yésus semaur, tembungé: “Aku iki sing nangèkké wong mati lan Aku iki panguripan. Sapa sing pertyaya marang Aku bakal urip, senajan wis mati. Lan saben wong sing urip lan pertyaya marang Aku, kuwi ora bakal mati ing sak lawas-lawasé. Apa kowé pertyaya marang kuwi?” Semauré Marta: “Ya Gusti, kula pertyaya yèn Panjenengan kuwi Kristus, Putrané Gusti Allah, sing arep teka ing jagat.” Sakwisé ngomong mengkono, wong wadon kuwi terus lunga ngundang Maria seduluré lan mbisiki ngéné: “Guru wis teka, nyeluk kowé.” Maria bareng krungu terus ngadek marani Yésus. Nalika kuwi Yésus durung mlebu ing désa, ijik ing panggonan nalika Marta metuk Panjenengané. Nalika wong-wong Ju sing pada ing omahé Maria perlu nglipur, weruh Maria ngadek lan metu, terus pada ngetutké, dikira yèn Maria arep menyang kuburan lan nangis ing kono. Sak tekané Maria ing panggonané Yésus, bareng weruh Panjenengané, terus nyembah sikilé lan ngomong: “Gusti, yèn Panjenengan ing kéné, sedulur kula mesti ora mati.” Bareng Yésus weruh Maria nangis, mengkono uga wong-wong Ju sing pada ngetutké, terus Panjenengané krasa susah ing ati. Panjenengané trenyuh banget lan terus ngomong: “Enggonmu ngubur ing ngendi?” Sing ditakoni terus ngomong: “Gusti, hayuk ndelok!” Yésus terus nangis. Tembungé wong-wong Ju: “Delengen, kaya ngono enggoné trésna!” Nanging ana liyané sing ngomong: “Panjenengané sing wis melèkké mripaté wong lamur, apa ya ora bisa nguripké patiné wong iki?” Yésus terus krasa susah menèh ing ati, terus menyang kuburan. Kubur kuwi rupa guwa ketutupan karo watu. Tembungé Yésus: “Watuné tutupé kuburan singkirna!” Marta, seduluré sing ninggal mau, ngomong: “Gusti, wis mambu, awit enggoné ninggal wis patang dina.” Tembungé Yésus: “Apa Aku ora wis ngomong marang kowé: Angger kowé pertyaya, kowé bakal weruh kamulyané Gusti Allah?” Watuné tutupé kuburan terus disingkréhké. Yésus terus ndangak lan ngomong: “Duh Bapak, Kula ndonga maturkesuwun marang Panjenengan, lan Panjenengan wis ngrungokké Kula. Kula ngerti, yèn Panjenengan tansah ngrungokké Kula, nanging awit wong okèh kuwi pada ngrubung Kula, Kula ngomong mengkéné supaya wong okèh kuwi pada pertyaya yèn Panjenengan sing ngutus Kula.” Sakwisé ngomong mengkono, Panjenengané terus mbengok karo swara banter: “Lasarus, metua!” Wong sing mati terus metu, tangan lan sikilé ijik dibuntel karo mori, lan praupané ketutupan katyu. Tembungé Yésus: “Utyulana moriné, bèn lunga!” Okèh sangka antarané wong-wong Ju sing pada layat menyang omahé Maria lan pada weruh déwé apa sing ditindakké Yésus, dadi pertyaya marang Panjenengané. Nanging ana sing nemoni para Farisi lan nyritakké apa sing wis ditindakké Yésus kuwi. Para pengarepé imam lan para Farisi pada ngejak ngumpul para pemimpiné agama, terus pada rembukan ngéné: “Apa sing kudu kita tandangi, jalaran Wong kuwi nggawé mujijat okèh? Yèn dèwèké kita jarké, kabèh wong pada arep pertyaya marang Panjenengané, lan wong-wong Rum arep teka terus ngrebut panggonan sutyi kita uga bangsa kita.” Nanging ana tunggalé, ya kuwi Kayafas, sing dadi imam gedé ing taun kuwi, terus ngomong: “Sampéyan iki pada ora ngerti apa-apa, lan pada ora mikir yèn liwat maédahi kanggo sampéyan, yèn ana wong siji mati kanggo bangsa kita, tenimbang wong sak bangsa kabèh mati.” Perkara kuwi diomongké ora sangka piyambaké déwé, nanging awit dadi imam gedé ing taun kuwi, piyambaké nggelar nubuat, yèn Yésus bakal ninggal kanggo bangsa kuwi, lan ora mung kanggo bangsa kuwi waé, nanging uga supaya nglumpukké lan ndadèkké siji para anaké Gusti Allah sing pating slebar. Wiwit dina kuwi wong-wong mau pada setuju bakal matèni Panjenengané. Awit sangka kuwi Yésus wis ora ngétok menèh ing antarané wong-wong Ju, nanging Panjenengané terus lunga sangka kono menyang bawah sak tyedaké ara-ara samun nuju menyang kuta sing diarani Efraim, terus manggon ing kono karo para muridé. Nalika semono riyaya Paskahé wong Ju wis tyedak, lan wong okèh sangka bawah kono pada menyang Yérusalèm, arep pada nyutyèkké uripé sak durungé Paskah kuwi. Wong-wong mau pada nggolèki Yésus, lan karo ngadek ing Griya Sutyi, pada rerasanan: “Kowé nyangka kepriyé, apa kira-kira Wong kuwi ya bakal nekani riyaya?” Lan para pengarepé imam lan para Farisi wis pada ngekèki préntah, supaya saben wong sing weruh panggonané, terus ngekèkana ngerti supaya kena dityekel. Nem dina sak durungé riyaya Paskah, Yésus teka ing Bétania panggonané Lasarus sing wis ditangèkké sangka antarané wong mati. Ing kono Panjenengané disuguhi mangan lan Marta ngladèni, nanging Lasarus ya mèlu mangan bebarengan karo Yésus. Maria terus njupuk lenga wangi tulèn setengah liter sing larang regané, terus sikilé Yésus dijebatani lan diusapi nganggo rambuté; lan ambuné lenga wangi mau ngebaki sak omah kabèh. Nanging muridé Yésus sing diarani Yudas Iskariot, sing bakal ngiyanati Panjenengané, terus ngomong: “Kenèng apa lenga kuwi ora didol 300 dinar, terus disumbangké marang para wong mlarat?” Tembungé sing mengkono kuwi ora awit sangka enggoné nggatèkké wong-wong mlarat, nanging awit kuwi wis kulina nyolong, kerep ngentit duwit sing dadi penjawapé. Yésus terus ngomong: “Jarké waé Maria nandangi mengkono, kuwi tyetyawisan kanggo dinané enggon-Ku dikubur. Awit wong-wong mlarat kuwi selawasé tansah ing tengahmu, nanging Aku ora selawasé ing tengahmu.” Okèh wong Ju sing pada krungu kabar, yèn Yésus ing kono, terus pada teka ora mung awit sangka Yésus waé, nanging uga pada arep weruh Lasarus, sing wis ditangèkké sangka antarané wong mati. Para pengarepé imam terus pada rerembukan, arep matèni Lasarus pisan, awit sangka wong kuwi okèh wong Ju sing pada nyingkur para pengarepé imam, lan pertyaya marang Yésus. Esuké bareng wong okèh sing pada teka ngramèkaké riyaya krungu kabar, yèn Yésus ijik ing dalan arep lunga menyang Yérusalèm, wong-wong kuwi terus pada njupuk godong-godong palem, terus metu pada metuki Panjenengané, karo surak-surak: “Hosana! Pinujia lan kaberkahan Panjenengané sing teka atas asmané Gusti, Ratuné Israèl!” Yésus olèh kimar ijik belo, terus ditumpaki, kaya sing ketulis, ngéné: “Hé, putri Sion, kowé aja wedi, delengen Ratumu teka, numpak anaké kimar.” Ing wiwitan para muridé Yésus ora mengertèni marang perkara kuwi, nanging sakwisé Yésus diluhurké, banjur pada kèlingan, yèn sing ketulis kuwi kanggo Panjenengané lan sing wis ditindakké kuwi uga kanggo Panjenengané. Wong okèh sing pada mèlu Panjenengané nalika nyeluk Lasarus metu sangka kubur lan nangèkké sangka antarané wong mati, pada nyeksèni bab Panjenengané. Mulané Panjenengané dipetuk karo wong okèh kuwi, awit pada krungu kabar, yèn Panjenengané sing nindakké mujijat kuwi. Para Farisi terus pada rembukan: “Kowé wis pada weruh déwé, yèn kowé pada ora olèh gawé babar pisan; delengen, wong sak jagat kabèh pada ngetutké Wong kuwi.” Ing antarané wong-wong sing pada nekani riyaya arep ngabekti kuwi, ana wong Yunani. Wong-wong kuwi pada marani Filipus, sing sangka Bètsaida, bawah Galiléa, pada omong: “Sedulur, kita pada kepéngin nemoni Yésus.” Filipus terus lunga ngomongi Andréas; Andréas lan Filipus terus pada ngomong marang Yésus. Nanging Yésus nyauri, tembungé: “Wis tekan wantyiné Putrané Manungsa diluhurké. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Yèn wiji gandum ora tiba ing lemah lan mati, tetep siji waé; nanging yèn wiji kuwi mati, bakal ngetokké woh okèh. Sapa sing nrésnani nyawané, kuwi bakal kélangan nyawané, nanging sapa sing ora nrésnani nyawané ing ndonya iki, kuwi sing bakal ngrumati nyawané kanggo urip sing langgeng. Sapa sing ngladèni marang Aku, kuwi mèlu Aku lan ing ngendi Aku ana, peladèn-Ku ing kono uga. Sapa sing ngladèni marang Aku, kuwi bakal diajèni karo Bapak. Saiki nyawa-Ku trenyuh, lan Aku bakal ngomong apa? Bapak, Panjenengan supaya ngluwari Kula sangka kahanané kuwi? Ora, awit ya kuwi perluné enggon-Ku teka ing waktu iki. Bapak, Panjenengan supaya ngluhurké asma Panjenengan!” Terus ana swara sangka swarga: “Aku wis ngluhurké, lan Aku bakal ngluhurké menèh!” Wong okèh sing pada ngadek ing kono lan krungu swara mau pada ngarani, yèn kuwi mau swarané gluduk. Liyané ana sing ngomong: “Kuwi mulékat sing omong-omongan tembungé karo Panjenengané.” Yésus nyauri, tembungé: “Swara mau dikrungu ora awit sangka Aku, nanging awit sangka kowé. Saiki ana pengadilan ing jagat iki: Saiki uga penggedéné jagat iki bakal dibuwang metu; nanging Aku, yèn wis munggah sangka bumi, Aku bakal nggèrèt sak kabèhé wong supaya pada teka marang Aku.” Tembungé sing mengkono kuwi kanggo ndunungké tyarané bakal patiné. Wong okèh terus pada nyauri: “Krungu kita sangka angger-anggeré Torèt, yèn Mésias kuwi arep tetep urip tekan sak lawasé; kepriyé Panjenengan ngomong, yèn Putrané Manungsa kudu dipatèni? Tegesé Putrané Manungsa kuwi sapa?” Yésus terus ngomong: “Mung kari sedilut menèh pepadang kuwi ing tengahmu. Sak suwéné pepadang kuwi ing kowé, pada mlakua, supaya pepeteng kuwi aja nganti nutupi kowé; sapa sing mlaku ing pepeteng, kuwi ora weruh menyang ngendi parané. Sak suwéné pepadang kuwi ing tengahmu, pada pertyayaa marang pepadang kuwi, supaya kowé pada dadi anak pepadang.” Sakwisé ngomong mengkono, Yésus terus lunga ora kétok. Senajan Yésus wis nindakké mujijat semono akèhé ing ngarepé wong-wong kuwi, nanging pada ora pertyaya marang Panjenengané, supaya nyata nubuaté nabi Yésaya, ngéné: “Gusti, sapa sing pertyaya marang kabar kita? Lan uga marang sapa dinyatakké tangan pangwasané Gusti?” Awit sangka kuwi wong-wong pada ora pertyaya, jalaran Yésaya wis ngomong uga, ngéné: “Panjenengané wis nglamurké mripaté lan mangkotké atiné, supaya aja pada nganti weruh karo mripaté, lan mengertèni karo atiné, terus pada mratobat lan Tak waraské.” Bab iki diomongké karo Yésaya, awit wis weruh kamulyan-Né lan wis ngomongi bab Panjenengané. Nanging, okèh uga ing antarané para penggedé sing pada pertyaya marang Yésus, nanging awit para Farisi, pertyayané mau ora karo blak-blakan, supaya aja nganti pada ditundung. Awit pada luwih seneng marang kehormatan sing sangka manungsa tenimbang karo kehormatan sing sangka Gusti Allah. Nanging Yésus terus mbengok banter, tembungé: “Sapa sing pertyaya marang Aku, kuwi ora pertyaya marang Aku, nanging pertyaya marang Panjenengané sing ngutus Aku. Lan sapa sing weruh Aku, kuwi weruh Panjenengané sing ngutus Aku. Aku wis teka ing jagat dadi pepadang, supaya saben wong sing pertyaya marang Aku, aja tetep ing pepeteng. Yèn wong ngrungokké tembung-Ku, nanging ora nindakké, Aku ora dadi hakimé, awit teka-Ku iki ora supaya ngadili jagat, nanging supaya nylametké. Sapa sing nampik Aku lan ora nampani tembung-Ku, kuwi wis ing pengadilan, ya kuwi tembungé sing wis Tak omongaké, kuwi sing bakal ngadili mbésuk ing dina pungkasan. Awit Aku ngekèki tembung kuwi ora sangka Aku déwé, nanging sangka Bapak sing ngutus Aku; Panjenengané kuwi sing ngekèki tembung marang Aku, supaya ngomongké apa sing kudu Tak omongké lan sing Tak préntahaké. Lan Aku mengertèni, yèn tembungé kuwi urip sing langgeng. Dadiné apa sing Tak omongké kuwi enggon-Ku ngomongké kaya sing dipréntahké karo Bapak marang Aku.” Nalika arep tekané dina riyaya Paskah, Yésus wis weruh, yèn wis tekan wantyiné enggoné bakal lunga sangka ndonya iki nemoni marang Bapak. Pada kayadéné Panjenengané enggoné tansah trésna marang para duwèké ing ndonya, mengkono uga saiki Panjenengané enggoné trésna kuwi nganti tekan ing pungkasané. Nalika pada mangan bebarengan, iblis wis mbisiki rantyaman ing atiné Yudas Iskariot, anaké Simon, supaya ngiyanati Panjenengané. Yésus weruh, yèn Bapak wis masrahké samubarang kabèh marang Panjenengané lan yèn Panjenengané kuwi tekané sangka Gusti Allah lan mulih marang Gusti Allah. Yésus terus ngadek lan ngutyuli jubahé. Panjenengané njupuk mori terus diubetké ing Panjenengané, terus ngesokké banyu ing wadah, lan wiwit ngisuhi sikilé para muridé lan diulapi karo mori sing diubetké ing Panjenengané mau. Bareng tekan gilirané Simon Pétrus. Pétrus terus ngomong: “Gusti, Panjenengan arep ngisuhi sikil kula?” Yésus nyauri, tembungé: “Apa sing tak tindakké, saiki kowé durung nyandak tegesé, nanging mbésuk kowé bakal mengertèni.” Pétrus ngomong marang Panjenengané: “Panjenengan aja nganti ngisuhi sikil kula ing sak lawasé.” Yésus nyauri, tembungé: “Yèn Aku ora ngisuhi kowé, kowé ora nduwé panduman ing Aku.” Semauré Simon Pétrus marang Panjenengané: “Gusti, aja mung sikil kula waé, nanging uga tangan lan sirah kula pisan.” Yésus nyauri, tembungé: “Sapa waé sing wis adus, ora usah adus menèh, kejaba mung ngisuhi sikilé waé, awit badané sekujur wis resik. Mengkono uga kowé kuwi wis resik, mung waé ora kabèh.” Awit Panjenengané weruh sapa sing bakal ngiyanati Panjenengané. Awit sangka kuwi Panjenengané ngomong: “Kowé kuwi ora kabèh resik.” Sakwisé ngisuhi sikilé para muridé mau, Panjenengané nganggo jubahé menèh terus njagong lan ngomong: “Apa kowé pada mengertèni tegesé penggawéan-Ku marang kowé iki mau? Kowé pada nyebut Aku Guru lan Gusti, lan panyebutmu kuwi bener, awit Aku iki pantyèn Guru lan Gusti. Dadi yèn Aku iki sing dadi Gusti lan Gurumu wis ngisuhi sikilmu, dadi kowé ya pada wajip pada gentènan ngisuhi sikil. Awit Aku wis ngekèki tulada marang kowé, supaya kowé kabèh uga nindakké kaya sing wis Tak tindakké marang kowé. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Abdi kuwi ora ngungkuli bendarané, utawa kongkonan ya ora ngungkuli sing ngutus. Yèn kowé pada mengertèni perkara kuwi kabèh, rahayu kowé, yèn kowé kabèh pada nglakoni. Tembung-Ku iki ora kanggo kowé kabèh. Aku weruh, sapa sing wis Tak pilih. Nanging kudu kedadian tenan tulisan sing tembungé ngéné: Wong sing mèlu mangan roti-Ku, kuwi wis ngangkat tungkaké marang Aku. Saiki kowé pada Tak omongi sak durungé bab kuwi kelakon, supaya yèn bab kuwi kelakon, kowé pada pertyaya, yèn ya Aku iki Panjenengané. Sak temené Aku ngomong marang kowé, sapa sing nampani wong sing Tak utus, kuwi nampani Aku; lan sapa sing nampani Aku, kuwi nampani Panjenengané sing ngutus Aku.” Sakwisé Yésus ngomong mengkono, Panjenengané banget trenyuh ing ati, terus ngekèki paseksi ngéné: “Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé: Wong siji sangka tunggalmu bakal ngiyanati Aku.” Para muridé terus pada pandeng-pandengan, karo mangga-mara sapa sing dikarepké kuwi. Salah sijiné muridé, ya kuwi muridé sing ditrésnani Panjenengané, lungguh sèndèn sandingé Panjenengané, ing sisih tengené. Muridé kuwi mau dibisiki karo Simon Pétrus lan diomongi: “Njaluka weruh sapa sing diomongné kuwi.” Muridé sing lungguh tyedak Yésus mau terus nolèh lan ngomong marang Panjenengané: “Gusti, sapa wongé?” Yésus nyauri: “Wongé ya kuwi sing bakal Tak wènèhi roti sakwisé Tak tyelupké.” Sakwisé ngomong mengkono, terus njupuk roti lan dityelupké terus dikèkké marang Yudas, anaké Simon Iskariot. Lan sakwisé nampani roti kuwi, Yudas terus ketèmpèlan sétan. Yésus terus ngomong marang Yudas: “Apa sing arep kok lakoni, kuwi gelis tindakna!” Nanging ora ana wong siji-sijia ing antarané para muridé sing pada kembulan kuwi sing mengertèni, apa karepé Yésus ngomong mengkono marang Yudas kuwi. Awit Yudas sing nyekel kas duwit, ana sing nduwé pangira yèn Yésus ngutus wong kuwi tuku apa-apa sing perlu kanggo riyaya kuwi, utawa dipréntahké ngekèki apa-apa marang wong mlarat. Yudas nampani roti kuwi terus gelis-gelis lunga. Nalika kuwi wantyiné wis mbengi. Sakwisé Yudas lunga, Yésus terus ngomong: “Saiki Putrané Manungsa diluhurké lan Gusti Allah diluhurké ing Panjenengané. Yèn Gusti Allah diluhurké ing Panjenengané, Gusti Allah ya bakal ngluhurké Panjenengané ing Panjenengané piyambak, malah Panjenengané terus bakal diluhurké. Hé, anak-anak-Ku, enggon-Ku ngantyani kowé mung kari sedilut. Kowé bakal pada nggolèki Aku, kayadéné enggon-Ku wis ngomongi marang wong Ju: Menyang ngendi paran-Ku, kowé ora bakal pada bisa mrana; mengkono uga saiki Aku ngomong marang kowé. Aku ngekèki pepakon anyar marang kowé, ya kuwi supaya kowé pada trésna-tinrésnaa; kaya enggon-Ku wis trésna marang kowé, kaya mengkono uga kowé ya pada trésna-tinrésnaa. Karo mengkono wong kabèh bakal pada mengertèni, yèn kowé pada dadi murid-Ku, ya kuwi yèn kowé pada trésna-tinrésnan.” Simon Pétrus terus ngomong: “Gusti, Gusti lunga menyang ngendi?” Semauré Yésus: “Menyang ngendi paran-Ku, kowé ora bisa mèlu Aku saiki, nanging mbésuk kowé bakal pada mèlu Aku.” Pétrus ngomong marang Panjenengané: “Gusti, kenèng apa kula ora bisa mèlu Gusti saiki? Kula arep nanggungké nyawa kula kanggo Gusti.” Semauré Yésus: “Nyawamu bakal kok kèkké kanggo Aku? Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé: Sak durungé pitik jago kluruk, kowé wis nyélaki Aku dibalèni kaping telu.” “Atimu aja sumelang; pada pertyayaa marang Gusti Allah; uga pertyayaa marang Aku. Ing griyané Bapak-Ku okèh panggonan. Yèn ora mengkono, kowé mesti Tak omongi. Awit Aku mrana perlu nyawiské panggonan kanggo kowé. Nanging yèn Aku wis mrana lan wis nyawiské panggonan kanggo kowé, Aku bakal bali menèh lan ngajak kowé menyang ngendi Aku ana, supaya ing ngendi Aku ana, kowé uga pada ing kana. Lan menyang ngendi paran-Ku, kowé ya pada mengertèni dalané mrana.” Tomas ngomong marang Panjenengané: “Gusti, kula ora ngerti menyang ngendi lunga Panjenengan, dadi kepriyé anggèn kula ngerti dalané mrana?” Tembungé Yésus: “Aku iki dalané, lan kabeneran lan urip. Ora ana wong siji-sijia sing bisa nemoni marang Bapak, yèn ora liwat Aku. Yèn kowé pada kenal marang Aku, mesti kowé kabèh ya kenal marang Bapak-Ku. Wiwit saiki kowé kenal marang Panjenengané lan wis pada weruh Panjenengané.” Filipus ngomong marang Panjenengané: “Gusti, kita supaya pada Panjenengan duduhi Bapak kuwi, supaya kita pada marem.” Tembungé Yésus: “Wis semono suwéné Aku ngantyani kowé, Filipus, senajan mengkono kowé ora kenal marang Aku? Sapa waé sing wis weruh Aku, kuwi wis weruh Bapak; kepriyé kowé ngomong: Kita supaya pada Panjenengan duduhi Bapak? Apa kowé ora ngandel yèn Aku iki ing Bapak lan Bapak ing Aku? Apa sing Tak omongké marang kowé kuwi, ora sangka karep-Ku déwé, nanging sangka Bapak, sing manggon ing Aku, Panjenengané kuwi sing nindakké penggawéané. Pada ngandela marang Aku, yèn Aku ing Bapak lan Bapak ing Aku; utawa sak ora-orané, pada ngandela, awit sangka penggawéan-penggawéan kuwi. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Sapa sing pertyaya marang Aku, kuwi bakal nindakké uga penggawéané sing Tak tindakké, malah penggawéan-penggawéan sing ngungkuli kuwi. Awit Aku teka menyang Bapak; lan apa waé sing kok jaluk atas asma-Ku, Aku bakal ngleksanani, supaya Bapak diluhurké ing Putra. Yèn kowé pada njaluk apa-apa marang Aku atas asma-Ku, Aku bakal nindakké.” “Yèn kowé pada trésna marang Aku, kowé pada netepana préntah-Ku. Aku bakal njaluk marang Bapak lan Panjenengané bakal ngekèki kowé Juru Pitulung liyané, supaya Panjenengané nunggal karo kowé tekan selawasé, ya kuwi Rohé Kabeneran. Jagat ora bisa nampani Panjenengané, awit jagat ora weruh lan ora kenal marang Panjenengané, nanging kowé pada kenal marang Panjenengané, awit Panjenengané nunggal karo kowé lan bakal manggon ing kowé. Kowé ora bakal Tak tinggal lola, Aku bakal mbélani kowé. Mung kurang sedilut jagat ora bakal weruh Aku menèh, nanging kowé weruh Aku, awit Aku urip, lan kowé ya bakal urip. Ing wantyiné kuwi kowé bakal pada mengertèni, yèn Aku ing Bapak-Ku lan kowé pada ing Aku lan Aku ing kowé. Sapa sing pada nduwèni lan netepi préntah-Ku, ya kuwi sing trésna marang Aku. Sapa sing trésna marang Aku, kuwi bakal ditrésnani karo Bapak-Ku lan Aku uga bakal nrésnani lan bakal ngétokké Aku déwé marang wong kuwi.” Yudas, duduk Yudas Iskariot, terus ngomong marang Yésus: “Gusti, sebabé apa Panjenengan arep ngétokké Panjenengan piyambak marang kita, lan ora marang jagat?” Yésus nyauri, tembungé: “Yèn ana wong sing trésna marang Aku, kuwi bakal netepi piwulang-Ku lan bakal ditrésnani karo Bapak-Ku lan Aku karo Bapak bakal pada nekani lan manggon ing wong kuwi. Sapa sing ora trésna marang Aku, kuwi ora netepi piwulang-Ku; lan piwulang-Ku sing kok krungu kuwi ora sangka Aku, nanging sangka Bapak sing ngutus Aku. Kabèh kuwi mau Tak omongké marang kowé, pumpung Aku ijik ngantyani karo kowé; nanging Juru Pitulung, ya kuwi Roh Sutyi, sing bakal diutus karo Bapak atas asma-Ku, kuwi sing bakal mulangké samubarang kabèh marang kowé lan bakal ngélingké kowé sembarang sing wis Tak omongké marang kowé. Kowé pada Tak tinggali katentreman. Tentrem-rahayu-Ku Tak wènèhaké marang kowé, lan apa sing Tak wènèhaké kuwi ora kaya pawèhé jagat marang kowé. Atimu aja sumelang lan aja wedi. Kowé wis pada krungu, yèn Aku wis ngomong marang kowé: Aku lunga, nanging bakal nekani kowé menèh. Yèn kowé trésna marang Aku, kowé mesti pada bungah awit Aku lunga nemoni Bapak-Ku, awit Bapak kuwi ngungkuli Aku. Lan saiki uga kowé pada Tak omongi sak durungé bab kuwi kelakon, supaya yèn kelakon, kowé pada pertyaya. Aku ora ngomong okèh menèh marang kowé, awit penggedéné jagat iki teka, nanging ora nduwé pangwasa setitik-titika kanggo Aku. Nanging supaya jagat mengertèni, yèn Aku trésna marang Bapak lan yèn Aku nindakké samubarang sing dipréntahké Bapak marang Aku. Mulané ngadeka, hayuk pada lunga sangka kéné.” “Aku iki wit anggur sing sejati lan Bapak-Ku kuwi sing dadi juru tani. Saben pangé ing Aku sing ora metu wohé, diketok lan sing metu wohé, diresiki, supaya mundak okèh wohé. Kowé kuwi wis pada resik awit sangka tembung sing wis Tak wulangké marang kowé. Kowé tetepa manggon ing Aku lan Aku ing kowé. Pada kaya pangé ora bisa metu wohé sangka awaké déwé, yèn ora tetep manggon ing wit anggur, mengkono uga kowé ora bisa ngetokké woh yèn ora tetep manggon ing Aku. Aku iki wité anggur lan kowé kuwi pangé. Sapa sing tetep manggon ing Aku, lan Aku ing wong kuwi, kuwi sing ngetokké woh okèh, awit yèn pedot sangka Aku, kowé ora bisa nandangi apa-apa. Sapa sing ora tetep manggon ing Aku, kuwi dibuwang metu kaya pangé mau, nganti dadi garing, terus pada diklumpukké lan terus dityemplungké ing geni, lan diobong. Yèn kowé manggon ing Aku lan piwulang-Ku manggon ing kowé, pada njaluka apa waé sing kok karepaké, kowé bakal keturutan. Sing dadi jalarané Bapak-Ku diluhurké, ya kuwi yèn kowé pada ngetokké woh okèh lan awit sangka mengkono kowé bener-bener dadi murid-Ku.” “Kayadéné Bapak wis nrésnani Aku, mengkono uga Aku ya wis nrésnani kowé; pada tetepa manggon ing katrésnan-Ku kuwi. Yèn kowé netepi tembung-Ku, kowé bakal tetep manggon ing katrésnan-Ku, kayadéné enggon-Ku wis netepi tembungé Bapak-Ku lan tetep manggon ing katrésnan-Né. Kabèh kuwi Tak omongké marang kowé, supaya kabungahan-Ku ing kowé lan kabungahanmu dadia sampurna. Préntah-Ku kuwi ngéné, ya kuwi supaya kowé pada trésna-tinrésnaa, kaya enggon-Ku wis nrésnani kowé. Ora ana katrésnan sing gedéné ngungkuli katrésnané wong sing ngetokké nyawané kanggo nglabuhi kantya-kantyané. Kowé kuwi kantya-Ku, yèn kowé pada nglakoni apa sing tak wulangké marang kowé. Aku ora ngarani batur menèh marang kowé, awit batur kuwi ora mengertèni apa sing ditindakké karo bendarané, nanging kowé wis pada Tak sebut kantya, jalaran sembarang sing Aku wis krungu sangka Bapak-Ku, kuwi wis Tak duduhké kabèh marang kowé. Duduk kowé sing pada milih Aku, nanging Aku sing milih kowé. Aku wis netepaké kowé, supaya kowé pada lunga lan ngetokké woh lan wohmu kuwi tetep, karo mengkono apa sing kok jaluk marang Bapak atas asma-Ku, dituruti karo Panjenengané marang kowé. Iki préntah-Ku marang kowé: Pada trésna-tinrésnaa.” “Yèn kowé pada disengiti karo jagat, élinga yèn jagat wis sengit marang Aku sak durungé kowé. Yèn tekamu sangka jagat, mesti jagat trésna marang kowé awit dadi duwèké. Nanging awit tekamu ora sangka jagat, malah Aku wis milih kowé sangka jagat, mulané jagat sengit marang kowé. Pada élinga marang pitutur sing wis Tak wulangké marang kowé: Sing jenengé batur kuwi ora ngungkuli bendarané. Yèn Aku iki wis disia-sia, kowé uga mesti bakal disia-sia; yèn wong-wong kuwi nuruti tembung-Ku, mesti ya nuruti tembungmu. Nanging kuwi kabèh bakal ditindakké marang kowé awit sangka Aku, awit pada ora kenal marang Panjenengané sing ngutus Aku. Yèn Aku ora teka lan ora ngomongi wong-wong kuwi, mesti pada ora nduwé dosa. Nanging saiki wong-wong kuwi ora nduwé pasal menèh ing bab dosané. Sapa sing sengit marang Aku, uga sengit marang Bapak-Ku. Yèn Aku ora nindakké penggawéané ing tengahé wong-wong kuwi, sing durung tau ditindakké karo wong liyané, mesti ora pada dosa. Nanging saiki senajan wis pada weruh marang kuwi kabèh, wong-wong kuwi pada sengit marang Aku lan marang Bapak-Ku. Nanging tembungé sing ketulis ing kitab Torèté wong-wong kuwi kudu digenepi: Wong-wong kuwi pada sengit marang Aku tanpa sebab. Yèn Juru Panglipuran sing bakal tak utus sangka Bapak teka, ya kuwi Rohé Kabeneran sing metu sangka Bapak, Panjenengané kuwi bakal nyeksèni kanggo Aku. Nanging kowé ya kudu nyeksèkké uga, awit kowé kawit wiwitan bareng karo Aku.” “Kabèh kuwi tak omongké marang kowé, supaya kowé aja pada kena sandungan terus nampik Aku. Kowé bakal ditundung sangka sinaguk malah bakal ana wantyiné saben wong sing matèni kowé, pada ngira yèn nindakké kuwi ngabekti marang Gusti Allah. Wong-wong kuwi nandangi mengkono, awit pada ora kenal marang Bapak lan marang Aku. Nanging kabèh iki Tak omongké marang kowé, supaya yèn tekan wantyiné kowé pada éling, yèn Aku wis ngomongké marang kowé.” Perkara iki Tak omongké marang kowé sangka wiwitan, awit sak suwéné iki Aku bareng karo kowé, nanging saiki Aku lunga nemoni Panjenengané sing wis ngutus Aku, lan ora ana siji waé sangka kowé kabèh sing takon marang Aku: Panjenengan lunga menyang ngendi? Nanging awit kowé pada Tak omongi bab kuwi mau, nganti atimu sedih. Nanging sing Tak omongké marang kowé iki bener: Luwih maédahi kanggo kowé, yèn Aku lunga. Awit yèn Aku ora lunga, Juru Pitulung kuwi ora bakal nekani kowé, nanging yèn Aku lunga, Aku bakal ngongkon Juru Pitulung marang kowé. Nanging yèn Panjenengané teka, kuwi bakal nyadarké jagat bab dosa, bab kabeneran lan bab pengadilan; bab dosa, awit pada tetep ora pertyaya marang Aku. Bab kabeneran, awit Aku lunga menyang Bapak lan kowé pada ora weruh Aku menèh; bab pengadilan, awit penggedéné jagat iki wis diukum. Ijik okèh perkara sing perlu Tak omongké marang kowé, nanging saiki kowé durung bisa nampani. Nanging yèn Panjenengané teka, ya kuwi Rohé Kabeneran, kuwi bakal nuntun kowé marang sak kabèhé kabeneran. Awit Panjenengané ora bakal ngomong sangka Panjenengané déwé, nanging sembarang sing dirungokké kuwi sing bakal diomongké lan Panjenengané bakal ngabaraké perkara-perkara sing arep kelakon. Panjenengané bakal ngluhurké Aku, awit bakal ngabaraké marang kowé apa sing ditampa sangka Aku. Kabèh duwèké Bapak, kuwi ya duwèk-Ku; mulané Aku ngomong, ngéné: “Juru Pitulung bakal ngabaraké marang kowé apa sing wis ditampa sangka Aku.” “Mung kari sedilut kowé bakal ora pada weruh Aku menèh lan sedilut engkas kowé bakal pada weruh Aku menèh.” Krungu sing kaya mengkono kuwi muridé ana sing pada rerasan: “Apa ta tegesé tembungé marang kita: Kari sedilut terus kowé pada ora weruh Aku, sedilut menèh terus pada weruh Aku? Lan: Aku lunga menyang Bapak?” Terus pada rerasanan: “Apa ta tegesé tembungé: Mung kari sedilut? Kita pada ora mengertèni apa sing Panjenengané omongké kuwi.” Yésus weruh, yèn para muridé pada arep takon marang Panjenengané, terus ngomong: “Apa kowé pada rembukan apa sing Tak omongaké mau, ya kuwi: Mung kari sedilut terus kowé bakal ora pada weruh Aku lan sedilut menèh kowé bakal pada weruh Aku? Sak temené Aku ngomong marang kowé: Kowé bakal pada nangis lan sambat, nanging jagat bakal bungah; kowé bakal pada ngalami susah, nanging kasusahanmu bakal menèh dadi kabungahan. Yèn wong wadon mbayi, kuwi ngrasakaké susah, nanging yèn wis nglairké bayiné, wis ora kèlingan menèh marang larané, awit sangka bungahé awit ana manungsa dilairké ing ndonya. Mengkono uga kowé saiki ya pada ngalami susah, nanging Aku bakal nemoni kowé menèh, sak nalika bakal pada bungah atimu lan ora ana wong siji-sijia sing bisa ngrebut kabungahanmu sangka kowé. Ing dina kuwi kowé ora bakal pada takon apa-apa marang Aku. Sak temené Aku ngomong marang kowé: Samubarang sing kok jaluk marang Bapak, kuwi bakal dikèkké marang kowé atas asma-Ku. Nganti saiki kowé durung njaluk apa-apa atas asma-Ku. Pada njaluka, kowé mesti bakal pada dikèki, supaya sampurna kabungahanmu. Kuwi mau kabèh Tak omongké marang kowé karo semonan. Bakal tekan wantyiné enggon-Ku ngomongi kowé ora nganggo semonan menèh, nanging karo kebukak enggon-Ku ngomongi kowé bab Bapak. Ing dina kuwi kowé bakal pada ndedonga atas asma-Ku. Aku ora ngomong marang kowé, yèn Aku sing bakal njalukké kowé marang Bapak, awit Bapak déwé nrésnani kowé, awit kowé wis pada trésna marang Aku, lan pertyaya yèn Aku iki tekané sangka Gusti Allah. Aku teka sangka Bapak, lan wis teka ing ndonya; Aku ninggalké ndonya menèh nemoni marang Bapak.” Semauré para muridé: “Lah, saiki Panjenengan ngomong karo kebukak, ora nganggo semonan menèh. Saiki kita pada ngerti, yèn Panjenengan weruh samubarang lan ora perlu wong takon marang Panjenengan. Mulané kita pada pertyaya, yèn Panjenengan kuwi teka sangka Gusti Allah.” Yésus nyauri, tembungé: “Apa kowé saiki pada pertyaya? Bakal tekan wantyiné, malah ya wis tekan wantyiné, kowé pada dibuyaraké, pada menyang paranmu déwé-déwé, lan Aku kok tinggal ijèn. Nanging Aku ora ijèn awit Bapak nunggal karo Aku. Enggon-Ku mulangké kuwi mau kabèh marang kowé, supaya kowé pada olèh tentrem-rahayu ing Aku. Ing ndonya kowé pada ngalami panganiaya, nanging pada sing mantep atimu, Aku wis ngalahké ndonya.” Kaya mengkéné tembungé Yésus. Panjenengané terus ndangak marang langit lan ngomong: “Duh Bapak, wis tekan wantyiné; supaya Putra Panjenengan diluhurké, supaya Putrané Panjenengan ngluhurké Panjenengan. Kaya anggèn Panjenengan wis ngekèki pangwasa ngwasani sak wernané sing urip marang Putra, mengkono uga Putra ya arep ngekèki urip langgeng marang kabèh sing wis Panjenengan kèkké marang Putra. Sing iki urip langgeng kuwi yèn wong pada kenal marang Panjenengan, Gusti Allah sing sejati, lan marang Yésus Kristus kongkonané Panjenengan. Kula wis ngluhurké Panjenengan ing bumi karo anggèn Kula wis ngrampungké penggawéané sing Panjenengan kèkké marang Kula supaya ditindakké. Nanging saiki, duh Bapak, supaya Panjenengan ngluhurké Kula ing ngarepé Panjenengan piyambak karo kaluhuran sing wis Kula duwèni ing ngarepé Panjenengan sak durungé jagat digawé. Kula wis nggelarké asma Panjenengan marang para wong sing Panjenengan kèkké marang Kula sangka jagat. Wong-wong kuwi duwèké Panjenengan lan wis Panjenengan kèkké marang Kula, lan wis pada nuruti tembungé Panjenengan. Saiki wis pada ngerti, yèn kabèh pawèh Panjenengan marang Kula kuwi tekané sangka Panjenengan. Awit kabèh tembungé sing Panjenengan kèkké marang Kula kuwi wis Kula kèkké marang wong-wong mau lan wis ditampani. Lan kabèh wis pada ngerti tenan, yèn Kula teka sangka Panjenengan lan pada pertyaya, yèn Panjenengan sing ngutus Kula. Kula ndongakké wong-wong kuwi. Duduk jagat sing Kula ndongakké, nanging wong-wong pawèh Panjenengan marang Kula, awit wong-wong kuwi ya duwèké Panjenengan, lan kabèh duwèk Kula ya duwèké Panjenengan lan duwèké Panjenengan ya duwèk Kula, lan Kula wis diluhurké ing wong-wong kuwi. Kula wis ora ing ndonya menèh, nanging wong-wong kuwi ijik ing ndonya, lan Kula teka marang Panjenengan. Duh Bapak sing Sutyi, wong-wong kuwi supaya Panjenengan rumat ing asma Panjenengan, ya kuwi asma Panjenengan sing wis Panjenengan kèkké marang Kula, supaya wong-wong iki pada dadi siji kaya Panjenengan karo Kula. Sak suwéné Kula nunggal karo wong-wong kuwi, Kula sing njaga ing asma Panjenengan, sing wis Panjenengan kèkké marang Kula; Kula wis njaga wong-wong kuwi lan ora ana wong siji waé sing ilang, kejaba mung wong sing wis mesti rusak, supaya bener isiné Kitab. Nanging saiki, Kula teka marang Panjenengan, lan Kula masrahké kabèh kuwi ing sak nalika Kula ijik ing ndonya, supaya kebungahan Kula ing wong-wong mau mundak sampurna. Wong-wong mau wis Kula kèki tembungé Panjenengan, lan pada disengiti karo jagat, awit tekané ora sangka jagat, kaya Kula kuwi ya ora sangka jagat. Kula ora njaluk, supaya wong-wong iki dijikuk sangka ndonya, nanging supaya Panjenengan njaga sangka sing ala. Wong-wong iki tekané ora sangka jagat, kaya Kula kuwi ya ora sangka jagat. Supaya pada Panjenengan sutyèkké ing kabeneran; ya tembungé Panjenengan kuwi kabeneran. Kaya Panjenengan wis ngutus Kula marang jagat, mengkéné uga Kula ya ngongkon wong-wong iki marang jagat; lan Kula nyutyèkké awak Kula kanggo wong-wong iki, supaya uga pada disutyèkké ing kabeneran. Ora mung kanggo wong-wong kuwi waé anggèn Kula ndedonga, nanging uga kanggo wong-wong liyané sing pada pertyaya marang Kula awit sangka piwulangé wong-wong iki, supaya kabèh pada dadia siji kaya Panjenengan, duh Bapak, ing Kula, lan Kula ing Panjenengan, supaya pada dadia siji ing Panjenengan lan Kula, supaya jagat pertyaya, yèn Panjenengan sing ngutus Kula. Kula wis ngekèkké kamulyan, sing Panjenengan kèkké marang Kula, marang wong-wong kuwi, supaya pada dadi siji, kaya Panjenengan lan Kula ya dadi siji. Kula ing wong-wong kuwi lan Panjenengan ing Kula supaya sampurna enggoné dadi siji, lan supaya jagat ngerti, yèn Panjenengan sing wis ngutus Kula lan yèn Panjenengan nrésnani wong-wong kuwi kaya anggèn Panjenengan nrésnani Kula. Duh Bapak, sing dadi karep Kula, ing ngendi waé Kula anaa, wong-wong kuwi tansah nunggal karo Kula, ya kuwi wong-wong sing wis Panjenengan kèkké marang Kula, supaya ngerti marang kamulyan Kula sing wis Panjenengan kèkké marang Kula, awit Panjenengan nrésnani Kula wiwit sak durungé jagat digawé. Duh Bapak sing adil, jagat kuwi pantyèn ora kenal marang Panjenengan, nanging Kula kenal marang Panjenengan, lan wong-wong kuwi pada ngerti, yèn Panjenengan sing wis ngutus Kula. Lan uga asma Panjenengan wis Kula nduduhké marang wong-wong kuwi lan ya arep Kula nduduhké, supaya katrésnan sing Panjenengan kèkké marang Kula kuwi ing wong-wong kuwi, lan Kula ya ing wong-wong kuwi.” Sakwisé Yésus ngomong mengkono, terus metu sangka kono lunga menyang sabrangé kali Kidron bareng karo para muridé. Ing kono ana taman sing terus dileboni bareng karo para muridé. Yudas, sing ngiyanati Yésus ya weruh panggonan kuwi, awit Yésus terus nglumpuk karo para muridé ing kono. Yudas terus teka ing kono karo suradadu sak grombolan lan para tukang njaga Griya Sutyi, sing diutus karo para pengarepé imam lan para Farisi, pada nggawa dimar, ontyor lan gaman. Yésus weruh sembarang sing bakal nyerang Panjenengané, terus maju lan ngomong marang wong-wong mau: “Kowé pada nggolèki sapa?” Semauré sing pada ditakoni: “Yésus wong Nasarèt.” Tembungé Yésus: “Ya Aku iki.” Yudas sing ngiyanati Panjenengané, uga ngadek ing kono bareng karo wong-wong mau. Bareng pada diomongi: “Ya Aku iki,” terus pada mundur lan tiba ing lemah. Yésus terus takon menèh marang wong-wong mau: “Kowé pada nggolèki sapa?” Semauré wong-wong mau: “Yésus wong Nasarèt.” Yésus nyauri: “Aku wis ngomong marang kowé: Ya, Aku iki wongé. Yèn Aku sing pada kok golèki, wong-wong iki bèn pada lunga.” Mengkono kuwi supaya netepi tembungé sing ngéné: “Wong-wong sing Panjenengan kèkké marang Kula ora ana siji waé sing kula ilangaké.” Simon Pétrus sing nggawa pedang, terus ngelungké pedangé, disabetké marang abdiné imam gedé, kupingé sing tengen keperung. Abdi mau sing jenengé Malkus. Yésus terus ngomong marang Pétrus: “Pedangmu lebokna nang wadahé; apa Aku ora kudu ngombé isiné tuwung pawèhé Bapak marang Aku?” Suradadu sak grombolan lan penggedéné lan para tukang njaga, sing dikongkon karo wong Ju, terus nyekel Yésus terus dibanda, Panjenengané dijujukké luwih ndisik menyang Hanas, awit kuwi maratuwané Kayafas, sing dadi imam gedé ing taun kuwi; lan ya Kayafas kuwi sing wis ngekèki omongan marang para pengarepé wong Ju: “Luwih maédahi yèn wong siji mati kanggo sak kabèhé bangsa.” Simon Pétrus karo muridé siji liyané ngetutké Yésus. Muridé kuwi mau kenal karo imam gedé, terus mlebu menyang lataré omahé imam gedé bareng karo Yésus, nanging Pétrus kèri ing njaba tyedak lawang gapura. Muridé liyané kuwi sing kenal karo imam gedé, terus metu menèh, rembukan karo wong wadon sing njaga lawang gapura, terus ngajak Pétrus mlebu. Abdi wadon sing nunggu lawang gapura mau ngelokké Pétrus: “Sampéyan apa ora ya tunggalé muridé wong kuwi?” Semauré Pétrus: “Duduk!” Nalika kuwi para abdi lan para tukang njaga Griya Sutyi wis pada gawé bediang, awit ing waktu kuwi hawané adem, wong-wong kuwi pada ngadek bediang ing kono. Pétrus uga ngadek bediang tyampur karo wong-wong mau. Imam gedé terus takon marang Yésus bab para muridé lan bab piwulangé. Semauré Yésus: “Anggèn-Ku mituturi jagat kuwi ing ngarepé wong okèh: Aku omongan karo kebukak marang jagat kuwi: Aku mulangi sak lawasé ing sinaguk lan ing Griya sutyi, panggonané wong-wong Ju pada ngumpul; aku ora naté omongan karo ndelik-ndelik. Kenèng apa sampéyan takon marang Aku? Kono takona marang wong-wong sing wis pada krungu apa sing wis Tak wulangké marang wong-wong mau; tenan, wong-wong mau wis pada ngerti apa sing Tak wulangké.” Nalika Panjenengané ngomong mengkono kuwi, ana tukang njaga sing ngadek sak tyedaké kono, napuk praupan-Né Yésus karo omong: “Kaya mengkono kuwi semauranmu marang imam gedé?” Yésus nyauri, tembungé: “Yèn semaur-Ku kuwi salah, duduhana salahé, nanging yèn bener, awit apa kowé napuk Aku?” Yésus terus digawa karo dibanda menyang ngarepé Kayafas sing dadi imam gedé. Simon Pétrus ijik ngadek bediang. Wong-wong ing kono pada ngelokké Pétrus: “Sampéyan apa ora ya muridé, ta?” Pétrus sélak, tembungé: “Duduk.” Sakwijiné baturé imam gedé, mlebu seduluré sing keperung kupingé karo Pétrus, terus omong: “Apa duduk sampéyan sing kula weruh ing taman bareng karo wong kuwi?” Pétrus ya sélak menèh, lan nalika kuwi ana pitik jago kluruk. Sakwisé kuwi, Yésus dituntun sangka Kayafas menyang gedong pengadilan. Nalika kuwi wantyiné ijik ésuk. Sing pada nuntun Panjenengané kuwi ora mlebu ing gedong pengadilan, supaya aja kena karo najis, awit arep pada mangan ing riyaya Paskah. Mulané Pilatus sing metu nemoni wong-wong mau, lan ngomong: “Panggugatmu marang Wong kuwi bab perkara apa?” Wong-wong mau pada nyauri, tembungé: “Yèn Wong kuwi duduk wong duraka, kita pada ora masrahaké marang sampéyan!” Tembungé Pilatus: “Wis gawanen Wongé, adilana miturut angger-anggeré Torètmu.” Tembungé wong-wong Ju: “Kita ora pada nduwé wewenang nindakké paukuman mati marang wong.” Sing mengkono kuwi supaya nyata tembungé Yésus, sing diomongké kanggo ndunungké kepriyé tyarané bakal matiné. Pilatus terus mlebu menèh ing gedong pengadilan, terus nyeluk Yésus lan ngomong: “Apa Sampéyan kuwi ratuné wong Ju?” Yésus nyauri: “Sampéyan ngomong mengkéné kuwi apa sangka ati sampéyan déwé, apa ana wong liya sing ngomong mengkono marang sampéyan bab Aku?” Pilatus ngomong: “Apa kula kuwi wong Ju? Bangsa Panjenengan piyambak lan para pengarepé imam sing masrahaké Panjenengan marang kula; Panjenengan nandangi apa?” Yésus nyauri: “Kraton-Ku ora sangka ndonya kéné; yèn kraton-Ku sangka ndonya kéné, mesti wong-wong-Ku pada nglawan, supaya Aku aja nganti dielungké marang wong Ju. Nanging kraton-Ku ora sangka kéné.” Pilatus terus ngomong: “Dadi, Panjenengan kuwi ratu?” Semauré Yésus: “Sampéyan wis nganggep, yèn Aku kuwi ratu. Ya kuwi perluné Aku lair lan ya kuwi perluné Aku menyang ndonya iki, supaya Aku nyeksèni bab kabeneran; saben wong sing asal-usulé sangka kabeneran, pada ngrungokké swara-Ku.” Tembungé Pilatus: “Kabeneran kuwi apa?” Sakwisé ngomong mengkono, Pilatus metu nemoni wong-wong Ju lan ngomong: “Aku ora nemoni kesalahané wong kuwi. Nanging kowé pada nduwé adat, ing wantyi riyaya Paskah aku nglilani ngetokké wong siji kanggo kowé. Apa dadi karepmu supaya aku ngetokké ratuné wong Ju kanggo kowé?” Wong-wong mau pada mbengok menèh: “Aja Wong kuwi, nanging Barabas waé!” Lan Barabas kuwi bégal. Pilatus terus ngongkon nggawa Yésus supaya digebuki. Para suradadu pada ngenam eri digawé makuta, terus pasang ing sirahé. Wong-wong kuwi pada nganggokké jubah wungu, terus pada maju lan ngomong: “Slamet, ratuné wong Ju!” Wong-wong mau terus napuk praupan-Né. Pilatus terus metu menèh lan ngomong marang wong-wong mau: “Pada delengen, kuwi Wongé tak etokké ana ngarepmu, supaya kowé pada mengertèni, yèn aku, ora nemu kesalahané Wong kuwi.” Yésus terus metu, nganggo makuta eri lan jubah wungu. Pilatus ngomong marang wong-wong mau: “Sawangen Wong kuwi!” Nalika para pengarepé imam lan para pegawéné pada weruh Panjenengané, terus pada mbengok: “Kudu dipentèng, kudu dipentèng!” Tembungé Pilatus: “Gawanen lan salipen; awit kanggo aku Wong kuwi ora ana kesalahané apa-apa.” Semauré wong-wong Ju: “Kita pada nduwé angger-angger, lan miturut angger-angger kuwi, Wong kuwi kudu diukum mati, awit ngaku-ngaku Putrané Gusti Allah.” Bareng Pilatus krungu tembung sing mengkono kuwi, mundak tambah wediné, terus mlebu ing gedong pengadilan menèh lan ngomong marang Yésus: “Asal-usulé Panjenengan sangka ngendi?” Nanging Yésus ora nyauri. Mulané Pilatus terus ngomong: “Apa Panjenengan ora gelem tyerita marang kula? Apa Panjenengan ora ngerti, yèn kula kuwi nduwé pangwasa ngluwari Panjenengan lan uga kwasa nyalip Panjenengan?” Semauré Yésus: “Sampéyan ora nduwé pangwasa apa-apa kanggo Aku, yèn pangwasa iki ora dikèkké marang sampéyan sangka nduwur. Mulané: wong sing ngekèkké Aku marang sampéyan, dosané luwih gedé.” Wiwit kuwi Pilatus ngupaya ngluwari Panjenengané, nanging wong-wong Ju pada mbengok: “Yèn sampéyan ngluwari wong kuwi, Panjenengan duduk kantyané kaisar. Awit wong sing ngaku-ngaku dadi ratu, kuwi nglawan marang kaisar.” Bareng Pilatus krungu tembung mengkono kuwi, terus ngongkon ngetokké Yésus lan terus njagong ing kursi pengadilan, ing panggonan sing diarani Litostrotos, ing basa Ibrani: Gabata. Nalika kuwi pinuju dina tyetyawisan Paskah, kira-kira jam rolas. Pilatus terus ngomong marang wong-wong Ju: “Sawangen ratumu!” Wong-wong mau pada mbengok: “Dipatèni! Dipatèni! Kudu dipentèng!” Tembungé Pilatus: “Apa aku kudu nyalip ratumu?” Semauré para pengarepé imam: “Kita pada ora nduwé ratu kejaba mung kaisar.” Pilatus terus masrahké Yésus marang wong-wong mau supaya dipentèng. Wong-wong nampani Yésus. Karo manggul salip, Yésus metu lan lunga menyang panggonan sing diarani panggonan Tyumplung sirah, ing basa Ibrani: Golgota. Ing kono, wong-wong mau pada nyalip Panjenengané, bareng karo wong loro liyané, ing kiwa lan tengené, nanging Yésus ing tengah. Pilatus uga ngongkon masang tulisan ing sak nduwuré salip, uniné: “Yésus sangka Nasarèt, Ratuné wong Ju.” Okèh wong Ju sing pada matya tulisan mau, awit panggonan penyalipané Yésus kuwi tyedak kuta, lan tulisan mau nganggo basa Ibrani, Latin, lan Yunani. Para pengarepé imam bangsa Ju terus pada ngomong marang Pilatus: “Panjenengan aja nulis: Ratuné wong Ju, nanging pengakuné: Aku iki Ratuné wong Ju.” Semauré Pilatus: “Apa sing wis tak tulis, tetep ketulis.” Sakwisé para suradadu mau pada nyalip Yésus, terus pada njupuk penganggo-Né didum papat, saben suradadu sak bagéan lan penganggoné jubah ya dijukuk. Jubah kuwi ora nganggo dondoman, tenunané lajuran wiwit sangka nduwur tekan ngisor. Mulané para suradadu mau pada rembukan: “Kuwi aja didum-dumké dadi suwèkan, nanging hayuk pada dilotré kanggo nemtokké sapa sing olèh.” Kuwi supaya kedadian tenan sing ketulis ing Kitab: “Sandangan Kula didum, lan jubah Kula dilotré.” Sing mengkono kuwi wis ditindakké karo para suradadu mau. Ing sak tyedaké salipé Yésus kuwi ibuné lan seduluré ibuné, ya kuwi Maria bojoné Klopas lan Maria Makdaléna. Bareng Yésus weruh ibuné lan muridé sing ditrésnani ngadek sak tyedaké kono, terus ngomong marang ibuné: “Ibu, kuwi anakmu!” Terus ngomong marang muridé mau: “Kuwi ibumu!” Wiwit nalika kuwi muridé mau terus mboyong ibuné Yésus menyang omahé. Sakwisé kuwi, awit Yésus weruh, yèn samubarang kabèh wis rampung, terus ngomong, supaya nyata sing ketulis ing Kitab: “Aku ngelak!” Ing kono ana wadah sing kebak isi anggur ketyut. Terus ana wong sing nyelupké kembang karang ing anggur ketyut mau, terus ditantyepké ing pangé hisop, terus dilungakké ing tutuké Yésus. Sakwisé nesep anggur ketyut mau, Yésus terus ngomong: “Wis rampung!” Panjenengané terus ndingklukké sirahé lan masrahké nyawané. Awit pinuju dina tyetyawisan lan supaya ing dina sabat layon-layon ora tetep ing kayu salip - awit dina sabat kuwi dina sabat sing gedé déwé - mulané para pengarepé wong Ju pada teka lan nduwé penjaluk marang Pilatus supaya sikilé wong-wong ing kayu salip pada kudu diremuk, lan layoné didunké. Mulané para suradadu terus pada mara lan ngremuki sikilé wong siji lan sijiné sing dipentèng bareng karo Yésus. Nanging bareng tekan enggoné Yésus lan weruh yèn Panjenengané wis ninggal, wong-wong kuwi ora pada ngremuk sikilé. Senajan mengkono salah sijiné suradadu tunggalé kuwi njojoh wetengé Yésus nganggo tumbak, lan sak nalika metu getihé lan banyuné. Wong sing ndeleng déwé bab kuwi, kuwi sing nyeksèni, lan paseksiné kuwi nyata, lan wong kuwi mengertèni, yèn paseksiné kuwi nyata, supaya kowé uga pada pertyaya. Awit kedadiané kuwi mau supaya kedadian tenan sing ketulis ing Kitab: “Ora ana balungé sing diremuk.” Lan ana tulisan menèh sing ndunungké: “Wong-wong bakal pada nyawang Panjenengané, sing wis dijojoh.” Sakwisé kuwi mau, Yosèf sangka Arimatèa nduwé penjaluk marang Pilatus, supaya dililani ngedunké layoné Yésus. Yosèf kuwi muridé Yésus nanging karo meneng-meneng awit wedi karo para pangwasa Ju. Pilatus uga nglilani penjaluké kuwi. Mulané terus teka lan njukuk layoné Yésus. Nikodémus uga teka mrana. Wong kuwi sing wiwitan teka ing ngarepé Yésus nalika wantyi mbengi. Nikodémus nggawa tyampuran lenga mur lan lenga garu, boboté kira-kira telung puluh kilo. Wong-wong mau pada njukuk layoné Yésus lan dibunteli nganggo mori sing ana ambon-ambonan kaya adaté wong Ju yèn ngubur layon. Sak tyedaké panggonané Yésus dipentèng kuwi ana petamanan lan ing taman mau ana kuburan anyar sing durung tau dienggo ngubur wong. Awit pinuju dina tyetyawisé wong Ju, lan kuburané kuwi tyedak, mulané Yésus terus dikubur ing kono. Ing dina kaping pisan ing minggu kuwi, wantyi ésuk mruput, nalika ijik peteng, Maria Makdaléna menyang kuburan lan weruh yèn watu tutupé kuburan wis kebukak sangka kuburané. Terus mlayu nemoni Simon Pétrus lan muridé liyané sing ditrésnani karo Yésus lan pada dikabari: “Gusti dijikuk wong sangka kuburan, lan kita ora ngerti ing ngendi enggoné ndèkèkké.” Pétrus lan muridé liyané mau terus pada budal menyang kuburan. Wong loro kuwi pada mblayu bebarengan, nanging muridé liyané kuwi playuné luwih gelis tenimbang Simon Pétrus, terus luwih ndisik tekané ing kuburan. Lan bareng nginguk menjeruh, weruh yèn moriné wis didèkèkké nang kono; nanging dèwèké ora mlebu. Simon Pétrus olèhé nututi ya terus tekan lan terus mlebu ing kuburan, lan weruh moriné ing kono, nanging mori kanggo nalèni sirahé Yésus ora tyampur karo moriné, nanging wis dilempit didèkèkké dèwèkan ing panggonan liya. Muridé liyané sing ndisik tekané ing kuburan mau ya terus mlebu, terus weruh lan pertyaya. Awit suwéné murid-murid mau durung pada mengertèni isiné Kitab sing ndunungké, yèn Panjenengané bakal kudu tangi sangka antarané wong mati. Muridé loro kuwi mau terus pada mulih. Nanging Maria Makdaléna ngadek ing sak njabané kuburan karo nangis. Sak njeruhné nangis ngguguk ing kuburan, weruh ana mulékat loro nganggo jubah putih, pada njagong, sing siji ing nduwur, sijiné ing ngisor tilas panggonan layoné Yésus. Mulékat kuwi terus pada ngomong marang Maria: “Ibu, kena apa kowé nangis?” Semauré Maria: “Gustiku dijikuk wong lan kula ora ngerti ing ngendi enggoné ndèkèkké.” Sakwisé ngomong mengkono, terus nolèh nang mburi lan weruh Yésus ngadek ing kono, nanging ora mengertèni, yèn kuwi Yésus. Yésus terus ngomong: “Ibu, kena apa kowé nangis? Kowé nggolèki sapa?” Maria ngira yèn kuwi tukang taman, terus ngomong: “Bapak, yèn sampéyan sing jikuk Panjenengané, kula sampéyan tyritani, ing ngendi anggèn sampéyan ndèkèkké, kula tak jikuk.” Yésus terus ngomong: “Maria!” Maria terus minger lan ngomong ing basa Ibrani: “Rabuni!” Tegesé: Guru. Tembungé Yésus: “Aja nggondèli Aku, awit Aku durung lunga menyang Bapak-Ku, nanging lungaa nemoni para sedulur-Ku, lan pada omongana, yèn Aku arep lunga menyang Bapak-Ku lan Bapakmu nang Gusti Allah-Ku lan Gusti Allahmu.” Maria Makdaléna terus lunga ngabaraké marang para muridé: “Aku wis weruh Gusti!” lan sing ngomongi bab kuwi mau uga Panjenengané. Bareng ing wantyi mbengi ing dina kaping pisan minggu kuwi para muridé Yésus pada nglumpuk ing sakwijiné panggonan, lawangé pada dikantyingi awit sangka wediné marang wong Ju. Nalika kuwi Yésus teka ing tengah-tengahé para muridé lan ngomong: “Tentrem-rahayu anaa ing kowé kabèh!” Sakwisé ngomong mengkono, terus ngétokké tangané lan wetengé marang para muridé. Para muridé kuwi pada bungah nalika weruh Gusti. Yésus terus ngomong menèh: “Tentrem-rahayu anaa ing kowé kabèh! Kayadéné Bapak enggoné ngutus Aku, mengkono uga saiki Aku ngutus kowé.” Sakwisé ngomong mengkono, Panjenengané terus ndamoni para muridé lan diomongi: “Pada tampanana Roh Sutyi. Yèn kowé pada ngapura dosané wong, kuwi dosané dingapura; yèn kowé pada netepaké dosané, kuwi dosané ijik tetep ana.” Nanging Tomas, tunggalé muridé rolas kuwi, sing diarani Didimus, wantyi Yésus teka ora bareng karo kantya-kantyané. Mulané, para muridé liyané pada ngomongi: “Kita wis pada weruh Gusti!” Nanging Tomas ngomong: “Sak durungé aku weruh tilaké paku ing tangan-Né lan sak durungé aku ndulek tilas paku kuwi nganggo drijiku lan wetengé tak rogoh nganggo tanganku, aku ora pertyaya babar pisan.” Bareng tekan wolung dinané, para muridé Yésus pada ing njeruh omah kuwi menèh lan Tomas ya ing kono. Nalika lawangé pada dikantyingi, Yésus teka terus ngadek ing tengah-tengahé para muridé lan ngomong: “Tentrem-rahayu anaa ing kowé!” Terus ngomong marang Tomas: “Drijimu atungna mréné, delengen tangan-Ku, lan elungna tanganmu, dèlèhna ing weteng-Ku lan kowé aja nganti ora pertyaya menèh, nanging pertyayaa!” Tomas nyauri, semauré: “Duh Gusti kula, Gusti Allah kula!” Tembungé Yésus: “Awit kowé wis weruh Aku, nganti kowé pertyaya. Rahayu wong sing pada ora weruh, nanging pertyaya.” Ijik okèh menèh tanda liyané sing ditindakké karo Yésus ing ngarepé para muridé, sing ora disebut ing kitab iki, nanging apa sing wis ketulis, supaya kowé pada pertyaya, yèn Yésus kuwi Kristus, Putrané Gusti Allah, lan supaya karo pertyayamu, kowé pada nduwèni urip ing asma-Né. Sakwisé kuwi, Yésus ngétok menèh marang para muridé ing pinggir tlaga Tibérias; nanging enggoné ngétok mau ngéné. Ing pinggiré tlaga kono sing pada ngumpul: Simon Pétrus lan Tomas sing diarani Didimus, Natanaèl sing sangka Kana ing bawah Galiléa, anak-anaké Sebédéus lan muridé loro liyané. Simon Pétrus terus omong marang kantya-kantyané: “Aku arep lunga golèk iwak.” Semauré kantyané: “Kita ya pada mèlu kowé.” Terus pada budal numpak prau, nanging sewengi kuwi pada ora pada olèh apa-apa. Nalika wis ésuk, Yésus ngadek ing daratan pinggir tlaga. Nanging para muridé pada ora mengertèni, yèn kuwi Yésus. Yésus terus ngomong: “Hé, botyah-botyah, apa kowé pada nduwé lawuh?” Semauré: “Ora.” Tembungé Yésus: “Jalamu tibakna ing sak tengené prau, terus kowé bakal pada olèh.” Jalané terus ditibakké, nanging ora kena digèrèt, awit sangka okèhé iwaké. Muridé sing ditrésnani karo Yésus terus omong marang Pétrus: “Kuwi Gusti.” Bareng Simon Pétrus krungu, yèn kuwi Yésus, terus nganggo sandangané, awit ijik ngliga; terus njegur ing tlaga. Para muridé liyané nyusul nganggo prau, jalaran ora adoh sangka daratan, mung udakara satus mèter, karo nggèrèt jalané sing kebak iwak kuwi. Sak mentasé ing daratan, para muridé pada weruh geni areng, lan iwak temumpang ing geni mau lan roti. Yésus ngomong marang para muridé: “Njupuka iwak, sangka enggonmu mentas njala mau!” Simon Pétrus terus munggah prau lan ngentasaké jalané menyang daratan, jala kuwi kebak iwak gedé-gedé: tyatyahé nganti 153. Nanging senajan nganti semono akèhé, jalané ora bedah. Tembungé Yésus marang para muridé: “Pada mrénéa, sarapana.” Ora ana antarané para muridé kuwi sing wani ngomong takon marang Panjenengané: “Panjenengan kuwi sapa?” Awit wis pada mengertèni, yèn Panjenengané kuwi Yésus. Yésus terus maju, lan njupuk roti mau, terus dikèkké marang para muridé, mengkono uga iwaké. Kuwi wis kaping teluné enggoné Yésus ngétok marang para muridé sakwisé tangi sangka antarané wong mati. Sakwisé pada sarapan, Yésus ngomong marang Simon Pétrus: “Simon, anaké Yohanes, apa kowé trésna marang Aku ngungkuli wong-wong iki?” Semauré Pétrus: “Ya Gusti, Gusti weruh, yèn kula seneng marang Gusti.” Tembungé Yésus: “Engonen wedus-wedus-Ku!” Tembungé Yésus menèh marang Pétrus sing kaping pindoné: “Simon, anaké Yohanes, apa kowé trésna marang Aku?” Semauré Pétrus: “Ya Gusti, Gusti weruh, yèn kula seneng marang Gusti.” Tembungé Yésus: “Engonen wedus-wedus-Ku!” Tembungé Yésus marang Pétrus sing kaping teluné: “Simon, anaké Yohanes, apa kowé trésna marang Aku?” Pétrus dadi sedih atiné awit Yésus takon sing kaping teluné: “Apa kowé trésna marang Aku?” Pétrus terus ngomong: “Duh, Gusti, Gusti weruh samubarang, ya weruh, yèn kula trésna marang Gusti.” Tembungé Yésus: “Engonen wedus-wedus-Ku! Sak temen-temené Aku ngomong marang kowé: Nalika kowé ijik nom, kowé sabukan déwé lan kowé mlaku menyang ngendi waé sing kok karepaké, nanging yèn kowé wis tuwa, kowé bakal ngelungké tanganmu lan wong liyané sing bakal nyabuki kowé, terus nggawa kowé menyang panggonan sing ora kok karepaké.” Bab kuwi diomongné kanggo mbuktèkké kepriyé enggoné Pétrus bakal mati lan ngluhurké Gusti Allah. Sakwisé ngomong mengkono mau, terus ngomong marang Pétrus: “Mèlua Aku!” Bareng Pétrus nolèh, weruh muridé sing ditrésnani karo Yésus mèlu, ya kuwi muridé sing nalika pésta lungguh tyedaké Yésus, lan ngomong: “Gusti, sapa wongé sing arep ngiyanati Gusti?” Nalika Pétrus weruh muridé kuwi mau, terus ngomong marang Yésus: “Gusti, dèwèké kuwi terus kepriyé?” Tembungé Yésus: “Yèn sing Tak karepké, supaya kuwi tetep urip nganti sak tekané Aku, kuwi apa ora duduk urusanmu. Nanging kowé: Mèlua Aku!” Terus kasebar kabar ing antarané para sedulur-sedulur, yèn muridé kuwi mau ora bakal mati. Nanging Yésus ora ngomong marang Pétrus, yèn muridé mau bakal ora mati, nanging: “Yèn sing Tak karepké, supaya kuwi tetep urip nganti sak tekané Aku, kuwi duduk urusanmu.” Ya muridé kuwi, sing nyeksèni lan wis nulis bab kuwi mau kabèh, lan kita pada mengertèni, yèn paseksiné kuwi nyata. Ijik okèh bab liyané menèh sing ditindakké karo Yésus, nanging yèn kabèh kuwi kudu ditulis siji-siji, tak kira jagat iki ora bisa ngemot sak kabèhé kitab sing kudu ditulis kuwi. Téofilus, sing dihurmati, ing kitab kula sing kaping pisan, kula nyeritakké kabèh penggawéané lan piwulangé Yésus, nganti teka ing dina enggoné munggah menyang swarga. Sak durungé, Panjenengané wis ngekèki tembung lantaran Roh Sutyi marang para rasul sing dipilih. Bareng wis rampung enggoné ngalami sangsara, Panjenengané terus ngétok marang para rasul kuwi, lan karo tanda okèh ngekèki bukti, yèn Panjenengané urip. Awit nganti patang puluh dina suwéné enggoné bola-bali ngétok lan ngekèki tembung bab Kratoné Gusti Allah marang para rasul kuwi. Ing sakwijiné dina nalika Yésus mangan bebarengan karo para rasul, pada ora dililani ninggal Yérusalèm, lan pada dipréntahké tetep ing kono, ngentèni janjiné Bapak, sing ngéné tembungé: “Kowé wis pada krungu sangka Aku. Yohanes kuwi enggoné mbaptis nganggo banyu, nanging ora suwé menèh kowé bakal pada dibaptis karo Roh Sutyi.” Para rasul sing pada ngumpul kuwi terus njaluk ngerti: “Gusti, apa saiki Panjenengan arep mulihké kraton kanggo Israèl?” Yésus nyauri: “Kowé ora perlu weruh kapan lan wantyiné, sing ditentokké karo Bapak piyambak, miturut pangwasané. Nanging kowé bakal pada nampa pangwasa, yèn Roh Sutyi wis medun ing kowé kabèh, lan kowé bakal pada dadi seksi-seksi-Ku ing Yérusalèm lan ing Yudéa lan Samaria kabèh, lan tekan ing pungkasané bumi.” Sakwisé ngomong mengkono, Panjenengané terus diangkat menyang swarga, diseksèni karo para rasul, terus wis ora kétok, awit kaling-kalingan mendung. Nalika ijik pada ndangak menyang langit nyawang enggoné Panjenengané tekan kuwi, dadakan ana wong lanang loro ing sak tyedaké, pada nganggo jubah putih, lan terus ngomongi ngéné: “Hé, wong-wong Galiléa, kenèng apa kowé pada ngadek ndangak menyang langit? Yésus, sing diangkat menyang swarga, ninggalké kowé kabèh iki, bakal teka menèh karo tyara kaya sing pada kok deleng nalika Panjenengané munggah menyang swarga.” Para rasul terus pada bali menyang Yérusalèm sangka gunung Saitun, sing sangka Yérusalèm adohé mung sak lakonan ing dina sabat. Sak tekané ing kuta, terus pada munggah menyang kamar nduwur, sing dipondoki, ya kuwi: Pétrus lan Yohanes, Yakobus lan Andréas, Filipus lan Tomas, Bartoloméus lan Matius, Yakobus, anaké Alféus, lan Simon wong Sélot lan Yudas, anaké Yakobus. Kabèh pada bebarengan enggoné mempeng ing pandonga, bebarengan karo wong wadon liyané lan Maria, ibuné Yésus, lan para seduluré Yésus. Nalika semono Pétrus terus ngadek ing tengahé para sedulur tunggal pertyaya, sing ijik pada nglumpuk, tyatyahé 120 wong lan ngomong: “Hé, para sedulur, tembungé ing Kitab, sing diomongké karo Roh Sutyi lantaran Daved, kuwi kudu kedadian tenan, ya kuwi bab Yudas, sing dadi pemimpiné wong-wong sing nyekel Yésus. Mauné wong kuwi klebu ing golongan kita lan mèlu nindakké penggawéan ngladèni iki.” Yudas kuwi wis tuku lemah karo upahé alané, terus tiba mengkurep, wetengé bedah, nganti jeroané mbrodol kabèh. Bab kuwi wong Yérusalèm kabèh pada weruh, mulané lemah mau terus dijenengké nganggo basané wong-wong mau déwé: Hakal-Dama, tegesé Lemah Getih. Awit ing kitab Masmur ketulis ngéné: ‘Panggonané dadia suwung, aja nganti ana sing ngenggèni.’ Lan: ‘Jagongané dijukuk karo wong liya.’ Awit sangka kuwi anaa siji sing ditambahké marang kita sangka tunggalé wong-wong sing tansah kumpulan karo kita, nalika Gusti Yésus ijik bebarengan karo kita, ya kuwi wiwit sangka pembaptisané Yohanes nganti tekan dina munggahé Yésus menyang swarga, ninggalké kita, supaya mèlu dadi seksi bab tanginé.” Wong-wong terus ngusulké wong loro: Yosèf sing diarani Barsabas lan sing uga diarani Yustus lan Matias. Kabèh terus pada ndedonga lan ngomong: “Duh, Gusti, Panjenengan sing weruh atiné kabèh wong, supaya gelem ngekèki pinuntun, wong loro kuwi endi sing Panjenengan pilih, supaya nampani pangkat ngladèni, ya kuwi pangkat rasul, sing ditinggal karo Yudas, sing wis lunga marang panggonan sing sak mestiné kanggo wong mau.” Terus pada dilotré lan sing kena Matias, mulané terus ditambahké marang para rasul sewelas. Bareng ing dina riyaya Pantékosta, wong-wong pertyaya kabèh pada nglumpuk. Dadakan ana swara sangka langit, kaya sebulané angin gedé, sing ngebeki sak omah sing kanggo lungguhan, terus pada weruh urupé geni ilat-ilatan, sing nyebar lan mentyloki saben wong. Terus wong kabèh pada kebak karo Roh Sutyi lan terus pada wiwit guneman nganggo basa-basa liyané, kaya sing dibisiki karo Roh kuwi supaya diutyapké. Nalika semono ing Yérusalèm ana wong-wong Ju sing sutyi sangka sak rupané bangsa ing sak ngisoré langit. Bareng ana swara mengkono mau, terus wong okèh pada teka gembruduk lan pada nggumun, awit saben wong krungu para rasul lan para murid kuwi pada guneman nganggo basané wong-wong mau. Kabèh pada nggumun, terus pada ngomong: “Wong-wong sing pada guneman kuwi apa ora wong Galiléa, ta? Kepriyé nanging kita déwé-déwé pada krungu enggoné guneman nganggo basa kita déwé, ya kuwi basa sing kita enggo ing negara asal-usulé kita? Kita iki wong Partia, Média, Elam, sing pada manggon ing Mésopotamia, Yudéa lan Kapadokia, Pontus lan Asia Tyilik, Frigia lan Pamilia, Egipte lan ing bawah Libia sing tyedak karo Kiréne, wong-wong mantya sangka Rum, ya wong Ju ya wong sing mlebu agama Ju, wong Kréta lan wong Arab, kita krungu wong-wong kuwi pada guneman nganggo basa kita déwé-déwé bab penggawéan-penggawéan gedé sing ditindakké karo Gusti Allah.” Kabèh pada nggumun lan bingung lan pada takon-takonan, ngéné: “Apa ta tegesé iki?” Nanging wong liyané ana sing moyoki, ujaré: “Wong kuwi apa ora ijik pada mabuk anggur legi.” Pétrus terus ngadek uga para rasul sewelas lan ngomong karo swara banter marang wong-wong mau: “Para sedulur Ju lan sampéyan kabèh sing pada manggon ing Yérusalèm, supaya pada nggatèkké lan ngerti apa sing kula nggelaraké. Wong-wong kuwi ora pada mabuk, kaya pikiran sampéyan, awit saiki ijik jam sanga ésuk. Nanging ya iki sing diomongké karo Gusti Allah lantaran nabi Yoèl mengkéné: Mbésuk ing dina sing pungkasan - mengkono tembungé Gusti Allah - Aku bakal ngesokké Roh-Ku marang sak kabèhé manungsa; anak-anakmu lanang lan wadon bakal pada nubuat, lan wong nom-nomanmu bakal pada nampani wahyu, lan wong-wongmu sing wis tuwa bakal pada olèh impèn. Uga para abdi-Ku lanang lan wadon bakal Tak esoki Roh-Ku ing dina kuwi, lan bakal pada nubuat. Lan Aku bakal nganakké mujijat-mujijat ing nduwur, ing langit lan tanda-tanda ing ngisor, ing bumi: getih lan geni lan kemebulé kebul. Sengéngé bakal dadi peteng ndedet lan mbulan bakal dadi getih sak durungé tekan dinané Gusti sing gedé lan luhur kuwi. Lan saben wong sing nyebut jenengé Gusti kuwi bakal ditulungi rahayu. Para sedulur Israèl, pada rungokna tembung kula iki: Sing kula karepaké ya kuwi Yésus sangka Nasarèt, salah sijiné wong lanang sing wis dipiji karo Gusti Allah lan sing wis nyatakké marang sampéyan kabèh karo pangwasa-pangwasa lan mujijat-mujijat lan tanda-tanda sing ditindakké karo Gusti Allah lantaran Panjenengané, ing tengah-tengah sampéyan kabèh, kaya sing wis sampéyan ngertèni. Panjenengané sing dipasrahké karo Gusti Allah miturut rantyamané kuwi, wis sampéyan salip lan sampéyan patèni lantaran tangané bangsa kapir. Nanging terus ditangèkké karo Gusti Allah, diluwari sangka sangsarané pati, awit Panjenengané ora bakal terus dikwasani karo pangwasané pati kuwi. Awit Daved ngomong bab Panjenengané mengkéné: Aku tansah mandeng marang Gusti, awit Panjenengané ngadek ing tengenku, terus aku ora goyang. Mulané atiku pada bungah lan ilatku surak-surak; malah awakku bakal lerem sak njeruhné pengarep-arep, awit Panjenengan ora masrahaké kula marang ndonyané wong mati, lan ora téga marang Abdi Panjenengan sing sutyi ngalami rusak. Panjenengan ngekèki kaweruh marang kula bab dalané urip; Panjenengan arep nglubèrké kebungahan marang kula ing ngarep Panjenengan. Para sedulur, kula arep tyerita marang Panjenengan kabèh apa anané bab Daved, leluhuré bangsa kita. Piyambaké wis ninggal lan wis dikubur, lan kuburané tekan ing dina kuwi ijik ana. Nanging Panjenengané kuwi dadi nabi lan weruh, yèn Gusti Allah wis ngekèki janji marang piyambaké karo sumpah, yèn Gusti Allah arep njagongké turunané Daved déwé ing damparé. Awit sangka kuwi piyambaké weruh sak durungé lan ngomongké bab tanginé Mésias, ya kuwi nalika ngomong, yèn Panjenengané ora ditégakké ing ndonyané wong mati, lan yèn dagingé Panjenengané ora bakal ngalami rusak. Ya Yésus kuwi sing ditangèkké karo Gusti Allah, lan kanggo perkara kuwi kita sing pada dadi seksiné. Supaya sakwisé Panjenengané dijunjung duwur karo tangané tengen Gusti Allah lan nampa Roh Sutyi sing dijanjèkké kuwi, Panjenengané terus ngesokké Roh kuwi kaya sing wis sampéyan weruh lan sampéyan rungokké ing kéné iki. Awit duduk Daved sing munggah nang swarga, malah Daved piyambak ngomong mengkéné: Gusti wis ngomong marang Bendaraku: Panjenengan njagonga ing sak tengen-Ku, nganti mungsuh-mungsuh-Mu kabèh pada Tak dadèkké antyik-antyiké tlapakan-Mu. Awit sangka kuwi, umat Israèl kabèh kudu ngerti tenan, yèn Gusti Allah wis ndadèkké Yésus sing sampéyan salip kuwi, dadi Gusti lan Kristus.” Bareng wong-wong mau pada krungu tembungé mengkono kuwi, atiné pada trenyuh, terus pada takon marang Pétrus lan para rasul liyané: “Para sedulur, apa sing kudu kita lakoni?” Semauré Pétrus: “Pada mratobata lan sampéyan siji-sijiné pada dibaptisa ing asmané Yésus Kristus, kanggo olèh pangapurané dosa sampéyan, terus sampéyan pada bakal nampani pawèhé, ya kuwi Roh Sutyi. Awit sing dikèki janji kuwi sampéyan kabèh lan anak-anaké sampéyan lan wong-wong sing ijik adoh, sepira okèhé sing bakal dipanggil karo Gusti Allah kita.” Lan karo tembung-tembung liyané menèh Pétrus ngekèki paseksi lan ngongkon wong-wong kabèh, tembungé: “Pada slametna uripmu sangka golongané wong-wong sing keblinger iki.” Wong-wong sing nampani tembungé Pétrus mau pada dibaptis. Ing dina kuwi, tyatyahé para murid tambah 3000 wong. Wong-wong mau pada ngantepi ing piwulangé para rasul lan enggoné dadi siji lan pada tansah nglumpuk, perlu nyuwil-nyuwil roti lan ndedonga. Wong kabèh pada kanggonan rasa wedi, awit para rasul kuwi pada nganakké mujijat lan tanda okèh. Lan wong sing pertyaya kabèh pada tetep dadi siji, sak kabèhé bandané pada dianggep duwèké bebarengan. Uga tansah ana tunggalé sing ngedol bandané, terus didum-dumké marang wong kabèh, miturut kebutuhané. Sedina-dina tansah pada nglumpuk ing Griya Sutyi karo setia lan bebarengan. Pada nyuwil-nyuwil roti ing omahé karo giliran, pada mangan bebarengan karo bungah lan ati sing tulus, karo memuji marang Gusti Allah, uga pada disenengi karo wong sak bangsa kabèh. Lan menèh ing saben dinané tyatyahé wong sing pada dislametké ditambahi karo Gusti. Ing sakwijiné dina, waktu sembayang, ya kuwi jam telu awan, Pétrus lan Yohanes pada lunga menyang Griya Sutyi. Ing kono ana wong lumpuh wiwit lair, mulané saben dina digéndong lan didèkèkké ing sak tyedaké gapurané Griya Sutyi sing diarani Gapura Apik, supaya ngemis marang wong sing pada mlebu menyang Griya Sutyi. Bareng wong mau weruh Pétrus lan Yohanes arep mlebu menyang Griya Sutyi, terus njaluk pawèh. Wong loro kuwi pada weruh wong kuwi lan Pétrus terus ngomong: “Kita pandengen.” Wong mau ya terus mandeng marang wong loro kuwi karo pengarep-arep bakal dikèki apa-apa. Nanging Pétrus terus ngomong: “Emas lan slaka aku ora nduwé, nanging sing aku nduwé, kowé tak wènèhi: Ing asmané Yésus Kristus, wong Nasarèt kuwi, ngadeka lan mlakua!” Pétrus terus nyekel tangané tengen wong mau, nulungi enggoné ngadek. Sak nalika kuwi uga sikilé lan poloké wong mau dadi kuwat, terus mlumpat lan mlaku mrana-mréné, terus mèlu wong loro kuwi mlebu menyang Griya Sutyi, karo jingklak-jingklak lan memuji marang Gusti Allah. Wong-wong kabèh weruh enggoné mlaku karo memuji marang Gusti Allah kuwi terus pada ora pangling, yèn wong kuwi sing kaya adaté lungguh ngemis ing Gapura Apik ing Griya Sutyi, terus pada nggumun banget marang apa sing wis kelakon kanggo wong mau. Awit wong kuwi tansah ngetutké Pétrus lan Yohanes, mulané wong okèh sing pada nggumun banget kuwi kabèh pada teka ngrubung ing balé sing diarani balé Salomo. Bareng Pétrus weruh wong okèh kuwi, terus ngomong: “Para sedulur Israèl, kenèng apa sampéyan kabèh pada nggumun marang lelakonan kuwi lan apa sebabé sampéyan pada ndelok marang kita wong loro, kaya-kaya sing ndadèkké wong kuwi bisa mlaku, awit sangka pangwasa utawa pangabekti kita wong loro? Gusti Allahé Abraham, Isak lan Yakub, Gusti Allahé leluhur kita wis mulyakké Abdiné, ya kuwi Yésus sing sampéyan pasrahaké lan sampéyan tampik ing ngarepé Pilatus, senajan Pilatus mutusi yèn Panjenengané kudu diluwari. Nanging sampéyan wis nampik sing Sutyi lan Bener, lan milih wong sing nggawé pati, supaya dikèkké marang sampéyan. Dadi sampéyan matèni Panjenengané sing dadi Sumberé Urip, nanging terus wis ditangèkké karo Gusti Allah sangka antarané wong mati; lan kanggo bab kuwi kita sing pada dadi seksiné. Awit sangka pertyaya marang asma Yésus kuwi, mila asma kuwi wis klakon nguwatké wong sing sampéyan deleng lan sing sampéyan kenal iki; lan ya pertyaya kuwi sing njalari warasé wong kuwi ing ngarep sampéyan kabèh. Para sedulur, kula ngerti, yèn anggèn sampéyan pada nandangi mengkéné kuwi, awit sangka kurangé pangertèn, pada kaya para penggedé sampéyan kabèh. Nanging karo tyara mengkéné, Gusti Allah wis klakon netepi apa sing waktu ndisik diomongké lantaran para nabi-Né, ya kuwi yèn Mésias sing diutus kuwi kudu ngalami sangsara. Awit sangka kuwi, pada élinga lan pada mratobata, supaya dosa sampéyan dingapura, supaya Gusti terus ngekèki waktu sing nggawé lega lan ngutus Yésus, sing kawit wiwitan wis ditemtokké dadi Kristus kanggo sampéyan kabèh. Kristus kuwi kudu njagong ing swarga nganti teka waktuné pulihé samubarang kabèh, kaya sing wis diomongké karo Gusti Allah lantaran para nabi-Né sing sutyi nalika jaman mbiyèn. Apa ora wis diomongké karo Moses, ‘Gusti Allah bakal ditetepaké nabi sangka antarané para sedulurmu, pada kayadéné aku. Ya kuwi pada rungokna marang Panjenengané lan sak kabèhé tembungé sing bakal dikèkké marang kowé. Bakal kelakon, wong kabèh sing ora ngrungokké nabi kuwi, bakal ditumpes sangka antarané umat.’ Supaya kabèh nabi sing naté ngetokké tembungé, wiwit Samuèl lan sakwisé, wis pada ngomongké bab jaman iki. Ya sampéyan kabèh kuwi sing nampa nubuat-nubuat kuwi lan olèh bagéan ing perjanjian sing dianakké karo Gusti Allah karo leluhur kita, nalika Panjenengané ngomong marang Abraham: Awit sangka turunanmu, sak kabèhé bangsa ing sak lumahé bumi bakal kaberkahan. Lan sing ndisik déwé ya kanggo sampéyan kabèh kuwi enggoné Gusti Allah nangèkké Abdiné lan ngutus Panjenengané ngéndangi sampéyan kabèh, supaya Panjenengan pada diberkahi lan nuntun sampéyan déwé-déwé ninggalké sak kabèhé sing ala.” Nalika Pétrus lan Yohanes ijik ngomongi wong okèh, dadakan pada katekan para imam lan pimpinané tukang njaga Griya Sutyi lan para wong Saduki. Wong-wong kuwi pada nesu banget, jalaran wong loro kuwi pada mulangi marang wong okèh lan ngabaraké, yèn ing Yésus ana tanginé wong mati sangka antarané wong mati. Terus pada dityekel lan dikunjara nganti dina sésuké, awit wantyiné wis wiwit peteng. Nanging wong sing pada ngrungokké piwulangé mau okèh sing pada pertyaya, banjur tyatyahé wong lanang kira-kira dadi 5000 wong. Tyeritané esuké para pengarepé wong Ju lan para pinituwa lan para juru Torèt pada nganakké kumpulan ing Yérusalèm karo imam gedé Hanas lan Kayafas, Yohanes lan Alèksander uga wong kabèh, sing ijik turunané imam gedé. Pétrus lan Yohanes terus diadepaké nang ngarepé kumpulan lan wiwit didelok karo ditakoni, ngéné: “Penggawéanmu sing mengkono mau karo pangwasa apa lan atas jenengé sapa?” Pétrus, kebak karo Roh Sutyi, terus ngomong: “Para pengarepé bangsa lan para pinituwa, awit saiki kita pada dipréksa bab penggawé apik marang wong lara lan kudu nerangaké karo pangwasa apa wong kuwi enggoné diwaraské, mulané sampéyan kabèh uga sak bangsa Israèl pada kita kèki ngerti, yèn kuwi awit sangka asmané Yésus Kristus wong Nasarèt, sing wis sampéyan salip, nanging sing wis ditangèkké sangka antarané wong mati karo Gusti Allah - ya awit sangka Yésus kuwi wong kuwi bisa ngadek, ditemokké wis waras ing ngarepé sampéyan saiki. Yésus kuwi watu sing kebuwang karo para tukang nggawé omah, ya kuwi sampéyan déwé, nanging Panjenengané wis dadi watuné pojokan. Karo menèh ora ana keslametan ing sapa waé, kejaba ing Panjenengané, awit ing sak kurepé langit iki ora ana asma liyané sing dikèkké marang manungsa, sing dadi dalané keslametan kita.” Bareng kumpulan weruh kekendelané Pétrus lan Yohanes lan weruh yèn wong loro kuwi mung wong lumrah lan duduk wong sekolah duwur, terus pada nggumun lan pada éling, yèn wong loro kuwi pada dadi muridé Yésus. Nanging awit pada weruh wong sing diwaraské kuwi ngadek ing sandingé para rasul, dadi ora bisa mbantah apa-apa. Para rasul terus dipréntahké metu sangka panggonan kumpulan, pangwasa hukum terus rembukan, tembungé: “Wong kuwi kudu kita kapakké? Awit wis nyata, kanggo kabèh wong sing manggon ing Yérusalèm, yèn wong loro kuwi pada nganakké mujijat sing wéla-wéla, sing ora bisa kita sélaki. Mung waé supaya bab kuwi aja nganti mundak kasebar ing sak tengahé wong okèh, apiké wong loro kuwi kita intyim, supaya aja nganti rembukan menèh karo sapa waé atas asmané Yésus.” Bareng wong loro kuwi wis dipréntahké mlebu, pada dipenging supaya aja pisan-pisan menèh rembukan utawa mulangi menèh karo asmané Yésus. Nanging Pétrus lan Yohanes pada nyauri: “Endi sing bener ing ngarepé Gusti Allah: nuruti marang sampéyan kabèh apa marang Gusti Allah. Awit kanggo kita ora bisa meneng anggèn kita pada rembukan bab apa sing wis pada kita weruh lan sing wis pada kita rungokké.” Pangwasa hukum mundak banget enggoné ngantyam marang para rasul mau, nanging pungkasané ya terus pada dililani lunga, awit pengadilan ora nemokké bab sing kena kanggo ngukum, lan wong okèh pada ngluhurké asmané Gusti Allah, awit sangka anané bab sing tas waé kelakon. Jalaran wong sing diwaraské karo mujijat kuwi umuré wis luwih sangka patang puluh taun. Sakwisé ditulungi, Pétrus lan Yohanes terus nemoni kantya-kantyané lan nyeritakké bab apa sing wis dipréntahké karo para pengarepé imam lan para pinituwa. Bareng para kantyané krungu bab kuwi, terus pada bebarengan nyebut marang Gusti Allah, semauré: “Duh Gusti, Panjenengan sing nggawé langit, bumi, segara lan sak isiné kabèh, lan wis ngomong karo Roh Sutyi lantaran abdi Panjenengan Daved, para leluhur kita, mengkéné: Kenèng apa para bangsa pada grejekan, lan para taleré-bangsa pada ngréka-ngréka perkara sing tanpa guna? Para ratu ing ndonya pada tata-tata lan para pemimpin pada nglumpuk arep nglawan marang Gusti lan marang Sing dijebatani. Awit sakjané Hérodes lan Pontius Pilatus, karo para bangsa lan taleré-bangsa Israèl wis pada nglumpuk ing kuta kéné, arep nglawan Yésus, Abdi Panjenengan sing sutyi, sing Panjenengan jebatani supaya nandangi kabèh sing wis Panjenengan temtokké kawit wiwitan karo pangwasa lan karep Panjenengan. Nanging saiki, duh Gusti, Panjenengan supaya gelem weruh wong-wong sing pada medèn-medèni marang kita, lan para abdi Panjenengan supaya pada dikèki kekendelan kanggo ngabaraké tembungé Panjenengan. Supaya Panjenengan gelem ngelungké tangan Panjenengan, sing nekakké kewarasan, uga nganakké tanda-tanda lan mujijat-mujijat karo asmané Yésus, Abdi Panjenengan sing sutyi.” Nalika pada ndedonga, panggonané kumpulan terus horek lan kabèh pada kebak karo Roh Sutyi, lan terus pada ngabaraké tembungé Gusti Allah karo kendel. Lan kumpulané wong sing wis pertyaya kuwi pada tunggal ati lan tunggal pikiran lan ora ana wong siji-sijia sing ngomong, yèn bandané kuwi duwèké déwé, nanging samubarang pada dadi duwèké bebarengan. Terus para rasul enggoné nyeksèni bab tanginé Gusti Yésus karo pangwasa sing gedé lan kabèh pada kalubèran karo kawelasan. Awit ora ana wong siji-sijia ing sak kumpulan sing kekurangan, awit wong kabèh sing nduwé lemah utawa omah, kuwi pada didol, payuné digawa, dipasrahké ing ngarepé para rasul, terus didum-dumké marang saben wong, miturut kebutuhané. Semono uga Yosèf, sing diparapi Barnabas karo para rasul, tegesé anaké panglipuran, wong Lèwi sangka Siprus. Kuwi nduwé kebon, didol, duwit payuné terus digawa dipasrahké ing ngarepé para rasul. Ana wong lanang sing jenengé Ananias karo bojoné diarani Safira, adol keboné. Karo disetujoni bojoné, wong mau ngentit sak pérangané payuné kuwi, nanging liyané terus digawa dipasrahké ing ngarepé para rasul. Nanging Pétrus ngomong: “Ananias, kenèng apa atimu dikwasani karo sétan, nganti kowé nggorohi Roh Sutyi lan ngentit sak pérangané payuné lemah kuwi? Yèn lemah kuwi ora didol, apa kuwi ora tetep dadi duwèkmu, lan sakwisé didol, apa payuné kuwi ora tetep ing kwasamu? Kenèng apa kowé kok ngrantyam penggawé mengkono ing atimu? Duduk manungsa sing kok gorohi, nanging Gusti Allah.” Bareng Ananias krungu tembungé mengkono kuwi, terus nggeblak pedot nyawané, nganti wong kabèh sing krungu bab kuwi pada wedi banget. Para nom-noman terus pada teka, mbuntel layoné, terus digotong metu lan dikubur. Sakwisé telung jam bojoné Ananias mlebu, nanging ora weruh apa sing tas waé kelakon. Pétrus terus ngomong: “Aku omongana, apa lemah kuwi kok edol karo rega semono?” Semauré wong wadon kuwi: “Ya kuwi.” Tembungé Pétrus: “Kenèng apa kowé wong loro pada komplotan njajal marang Rohé Gusti? Delengen, wong-wong sing tas waé ngubur bojomu pada ngadek ing ngarep lawang, kuwi uga bakal nggotong kowé metu.” Wong wadon kuwi terus nggeblak sak nalika kuwi uga ing ngarepé Pétrus lan pedot nyawané. Nalika para nom-noman pada mlebu, wong wadon mau ketemu wis mati, terus digotong metu lan dikubur ing sak tyedaké sing lanang. Wong sak pasamuan kabèh lan wong sing krungu bab kuwi pada banget wediné. Lan para rasul pada nganakké tanda lan mujijat okèh ing antarané wong okèh. Wong kabèh sing pada pertyaya tansah pada nglumpuk ing balé Salomo sak njeruhné dadi siji sing raket. Wong-wong liyané ora wani nyampuri, nanging wong-wong okèh kuwi pada banget enggoné ngajèni marang para wong sing pertyaya kuwi. Tyatyahé wong sing pada pertyaya marang Gusti kuwi mundak tukul-tukul, lanang lan wadon, malah pada nggawa wong-wong sing lara menyang dalan gedé, disèlèhké ing ambèn utawa klasa, supaya yèn Pétrus liwat, sak ora-orané ana sing kena ayang-ayangé. Uga sangka kuta-kuta ing sak ubengé Yérusalèm pada teka gembruduk nggawa wong sing pada lara utawa sing pada ketèmpèlan karo roh ala. Kabèh pada diwaraské. Awit sangka sengité, imam gedé lan para sing mèlu, ya kuwi wong-wong sangka golongan Saduki, pada nandangi ngéné. Para rasul pada dityekel lan dilebokké ing pakunjara kuta. Nanging bareng mbengi ana mulékaté Gusti sing ngengakké lawang-lawangé pakunjara mau lan nuntun metu para rasul lan ngomong: “Pada menyanga Griya Sutyi, ngadeka lan nggelarna sak kabèhé tembungé sing urip kuwi marang wong okèh.” Para rasul pada manut miturut paweling mau lan kadung ésuk, pada mlebu ing Griya Sutyi terus wiwit mulangi ing kono. Nalika semono imam gedé lan para sing mèlu ngongkon marang Pangwasa hukum Agama supaya ngumpul, ya kuwi kumpulané para pemimpiné bangsa Israèl, lan terus ngongkon mapak para rasul menyang pakunjaran. Nanging bareng para abdi tekan ing pakunjaran, para rasul ora ketemu ing kono. Terus pada bali ngomongi, tembungé: “Mau pakunjaran ditemokké ijik dikuntyi kuwat, lan kabèh wong jaga ing panggonan jagané ing ngarep lawangé, nanging bareng kita bukak, ing njeruh ora ana wongé siji-sijia.” Bareng penggedéné tukang njaga Griya Sutyi lan para pengarepé imam krungu katerangan mengkono kuwi, pada ora tentrem atiné, terus rembukan bakal kepriyé kedadiané. Nanging terus ana wong teka sing ngomong: “Kabar, wong-wong sing wis sampéyan lebokké ing pakunjaran kuwi, saiki ing Griya Sutyi mulangi marang wong okèh.” Pemimpiné tukang njaga lan para prajurité terus pada menyang Griya Sutyi, nyekel para rasul, nanging ora karo peksa, jalaran wedi, yèn dibandemi watu wong okèh. Para rasul mau dituntun lan diadepaké ing ngarepé Pangwasa hukum Agama. Imam gedé terus wiwit takon, tembungé: “Kowé apa ora wis pada diwanti-wanti aja mulangi kanggo Jeneng kuwi? Nanging nyatané, Yérusalèm wis kok kebaki piwulangmu lan kowé arep nekakké tanggungané getihé Wong kuwi marang kita.” Pétrus lan para rasul terus pada nyauri, tembungé: “Kita kudu luwih mbangun turut marang Gusti Allah tenimbang marang manungsa. Gusti Allahé leluhur kita wis nangèkké Yésus, sing wis sampéyan gantung ing kayu salip lan sampéyan patèni. Ya Panjenengané kuwi sing wis diunggahké menyang nduwur karo Gusti Allah karo tangané sing tengen, didadèkké dadi Penuntun lan Juruslamet, supaya Israèl bisa mratobat lan nampa pangapurané dosa. Nanging sing pada dadi seksiné perkara kuwi, kita lan Roh Sutyi sing wis dikèkké karo Gusti Allah marang wong kabèh sing mbangun turut marang Panjenengané.” Krungu mengkono kuwi, kabèh pada muntab terus pada ngupaya matèni para rasul. Nanging ing Pangwasa hukum Agama kuwi, ana wong Farisi, jenengé Gamalièl, juru Torèt sing kajèn banget ing antarané wong okèh, sing terus ngadek lan usul, supaya para rasul pada dipréntahké metu sedilut. Sakwisé mengkono terus ngomongi paweling: “Para sedulur Israèl, kula njaluk pada mikir tenan, apa sing arep sampéyan tindakké marang wong-wong kuwi! Awit waktu mbiyèn wis njedul Téodas, sing ngaku dadi wong ngluwihi sembarang lan sing nduwé murid kurang luwih wong 400 wong; nanging wong iki terus dipatèni, para muridé kabèh pada buyar lan entèk. Sakwisé wong kuwi, nalika dianakké tyatyah jiwa, Yudas njedul, wong Galiléa. Okèh wong sing kesèrèt ing pambruntakané, nanging Yudas kuwi ya mati, kabèh muridé pada buyar. Awit sangka kuwi tembung kula marang sampéyan kabèh: Aja nandangi apa-apa kanggo wong-wong kuwi. Pada etokna waé, awit yèn kekarepan lan penggawéané kuwi asal-usulé sangka manungsa, mesti bakal entèk, nanging yèn asal-usulé sangka Gusti Allah, sampéyan kabèh ora bisa ngentèkké wong-wong kuwi; menawa mengko bakal tenan, yèn sampéyan pada nglawan marang Gusti Allah.” Pepéling kuwi dituruti. Pangwasa hukum Agama kuwi terus nyeluk lan metyuti para rasul lan dipenging mulangi atas asmané Yésus. Sakwisé mengkono pada dililani lunga. Para rasul pada lunga sangka ngarepé Pangwasa hukum Agama karo bungah, jalaran wis pada dianggep pantes ngalami sangsara awit sangka asmané Yésus. Lan saben dina pada neruské enggoné mulangi ing Griya Sutyi lan ing omah-omah lan ngomongké Injil, sing ndunungké yèn Yésus kuwi Mésias. Ing wantyi kuwi, bareng tyatyahé para murid saya tambah, terus ana grundelan ing antarané wong-wong Ju sing basané Yunani karo wong-wong Ju sing basané Aram. Awit para rasul ing peladènan ing saben dinané nglalèkké pandumané para randané wong-wong mau. Mulané rasul rolas terus nyeluk para murid kabèh, pada diklumpukké lan diomongi: “Aku pada rumangsa ora apik, yèn awit sangka ngladèni bab pangan nganti nglalèkké peladènan bab tembungé Gusti Allah. Mulané, para sedulur, pada miliha wong pitu sangka tengahmu, sing wis ketitik betyik, lan kebak karo Roh lan kawityaksanan, supaya kita pada bisa ngangkat wong-wong mau kanggo penggawéan kuwi, supaya kita bisa nata pikiran kita mung ing pandonga lan ing peladènan pituturé Gusti.” Usul kuwi ditampa karo wong sak pasamuan kabèh, terus milih Stéfanus, wong sing kebak ing pertyaya lan Roh Sutyi lan Filipus, Prokorus, Nikanor, Timon, Parmenas lan Nikolaus, wong sing mlebu agama Ju sangka Antiokia. Wong-wong kuwi pada diadepké ing ngarepé para rasul, lan para rasul terus pada ndongakké lan numpangi tangan. Tembungé Gusti Allah mundak kasebar lan tyatyahé murid ing Yérusalèm saya mundak okèh. Uga para imam okèh sing pada pasrah dadi wong pertyaya. Lan Stéfanus kuwi kebak karo kawelasan lan pangwasa, nganakké mujijat-mujijat lan tanda-tanda ing antarané wong okèh. Nanging terus ana wong sangka sinaguk Ju, sing disebut sinaguké wong-wong merdéka - para wargané sinaguk kuwi wong sangka Kiréne lan Alèksandria - bebarengan karo wong Ju sangka Kilikia lan negara Asia Tyilik, sing pada bantahan karo Stéfanus, nanging pada ora bisa nglawan kawityaksanané lan Roh sing nuntun tembungé Stéfanus. Terus pada ngojok-ojoki wong supaya pada nduwéa tembung ngéné: “Kita wis pada krungu wong kuwi ora ngajèni marang Moses lan Gusti Allah.” Karo tyara mengkono wong-wong mau pada nggawé tyongkrèhé wong okèh lan para pinituwa lan para juru Torèt; terus pada bebarengan nyekel lan ngglandang Stéfanus, dipasrahké ing ngarepé Pangwasa hukum Agama, lan terus ngajokké seksi-seksi palsu sing pada ngomong ngéné: “Wong kuwi ora mandek-mandek enggoné ngetokké tetembungan sing ora ngajèni marang panggonan sutyi iki lan marang angger-anggeré Torèt, awit kita wis pada krungu omongané, yèn Yésus, wong Nasarèt kuwi arep mbubrah panggonan iki lan arep nggantèni adat tata-tyarané pawèhé Moses marang kita.” Kabèh sing pada njagong ing Pangwasa hukum Agama pada nyawang Stéfanus, terus pada ngerti praupané Stéfanus kaya praupané mulékat. Imam gedé terus ngomong: “Apa ya bener mengkono?” Semauré Stéfanus: “Para sedulur lan para bapak, pada gelema ngrungokké. Gusti Allah sing Mahamulya wis ngétok marang leluhur kita Abraham nalika ijik ing Mésopotamia, sak durungé manggon ing Haran, lan ngomongi mengkéné: Kowé lungaa sangka negaramu lan sangka sanak-sedulurmu lan menyanga nang negara sing bakal Tak duduhké marang kowé. Panjenengané terus lunga sangka tanahé wong Kasdim lan manggon ing Haran. Sakwisé ninggalé bapaké, terus dikongkon karo Gusti Allah ngalih sangka kono menyang negara kéné, sing pada sampéyan enggoni saiki. Lan ing kono Gusti Allah ora ngekèki warisan marang piyambaké, lemah sak petyak waé ora, nanging ngekèki janji, arep ngekèkké negara kuwi dadi duwèké turun-temuruné, senajan waktu kuwi durung duwé anak. Lan Gusti Allah banjur ngomong, yèn turun-turunané arep dadi wong mantya ing negara mantya apa menèh arep didadèkké batur lan dianiaya suwéné 400 taun. Nanging bangsa sing bakal nindes kuwi - mengkéné tembungé Gusti Allah - bakal Tak ukum, lan sakwisé kuwi, bakal pada metu sangka kono lan bakal ngabekti marang Aku ing panggonan kéné. Gusti Allah terus ngekèki perjanjian sunat marang piyambaké lan mengkéné enggoné Abraham nduwé anak Isak, banjur disunati ing wolung dinané. Lan Isak nurunké Yakub lan Yakub nurunké bapa-leluhur kita taler rolas. Awit sangka sengité, para bapa-leluhur kita iki terus ngedol Yosèf menyang negara Egipte, nanging Gusti Allah nunggal karo piyambaké, terus diluwari sangka kabèh sangsarané lan dikèki kawelasan lan kawityaksanan, nalika ing ngarepé Parao, ratu ing Egipte, terus diangkat karo Parao dadi wong sing nyekel pangwasa kanggo negara Egipte lan kanggo kratoné kabèh. Ing sak ubengé negara Egipte lan ing negara Kanaan terus katekan patyeklik lan kasusahan gedé, nganti leluhur kita ora bisa olèh pangan. Nanging bareng Yakub krungu, yèn ing negara Egipte ana gandum, terus kongkonan para leluhur kita mrana. Kuwi sing kaping pisan. Bareng mlakuné sing kaping loro, Yosèf ngenalké marang para seduluré, terus asal-usulé Yosèf terus dikenalké marang Parao. Yosèf terus kongkonan mapak Yakub, bapaké, lan kabèh sanak-seduluré, tyatyah jiwa ana pitung puluh lima. Yakub terus lunga sangka Egipte, temekané ninggal ing kana uga para leluhur kita. Layoné pada digawa menyang Sikem, terus dikubur ing kuburan, sing wis dituku karo Abraham nganggo duwit slaka sangka para anaké Hémor ing Sikem. Banjur saya tyedak kedadian janji sing dikèkké karo Gusti Allah marang Abraham, bangsa iki mundak okèh ing Egipte, nganti ana ratu liya sing nggawa pepréntahan ing negara Egipte, sing ora kenal bab Yosèf. Ratu kuwi nindakké tyara èlèk marang bangsa kita, para leluhur kita disiya-siya lan dikongkon ngguwaki bayi-bayiné, supaya pada mati. Wantyi kuwi Moses lair; piyambaké apik ing ngarepé Gusti Allah, terus dirumati ing omahé bapaké telung sasi suwéné. Terus dibuwang, nanging terus dipupu karo anaké wadon Parao, sing ngrumati kaya anaké déwé. Moses banjur diwulangi ing bab kepinterané wong Egipte kabèh, terus nduwèni kapinteran ing bab ngomong lan penggawé. Bareng wis umuré patang puluh taun, piyambaké nduwé karep arep ngéndangi para seduluré ya kuwi wong Israèl. Nalika kuwi piyambaké weruh wong dianiaya karo wong Egipte, banjur ditulungi lan dibélani, wong Egipte mau dipatèni. Mikiré, para seduluré bakal ngerti, yèn piyambaké dikanggokké karo Gusti Allah ngluwari para seduluré iki kabèh, nanging pada ora ngerti. Esuké piyambaké teka menèh, ketepakan ana wong Israèl loro sing ijik gelut, terus mbudidaya arep misah, tembungé: Para sedulur, kowé kuwi apa ora pada sedulur? Kenèng apa kok pada tukaran? Nanging wong sing nglarani marang kantyané kuwi terus mbantah Moses, tembungé: Sapa sing ngangkat sampéyan dadi penggedé lan rèkter kula? Apa sampéyan nduwé karep arep matèni kula, kaya anggèn sampéyan matèni wong Egipte waktu wingi kuwi? Bareng krungu tembung mengkéné kuwi, Moses terus mblayu lunga lan dadi wong mantya ing negara Midian. Lan ing kono nduwé anak lanang loro. Bareng wis patang puluh taun, terus ana mulékat sing ngétok marang piyambaké ing ara-ara samun ing gunung Sinai, ana geni murup ing grumbul eri. Moses nggumun weruh perkara kuwi, lan bareng nyedek arep mriksa, terus krungu swarané Gusti mengkéné: Aku iki Gusti Allahé leluhurmu, Gusti Allahé Abraham, Isak lan Yakub. Moses terus gemeter lan wedi weruh kuwi. Terus diomongi karo Gusti: Tyopoten sepatu sikilmu, awit panggonan sing kok idak kuwi lemah sing sutyi. Aku wis nggatèkké karo tenan marang kasangsarané umat-Ku ing negara Egipte, lan wis ngrungokké sambaté, lan Aku wis medun bakal ngluwari; mulané mrénéa, kowé bakal Tak utus menyang negara Egipte. Moses sing wis ditampik karo wong-wong iki karo tembungé: Sapa sing ngangkat sampéyan dadi penggedé lan dadi rèkter? Ya Moses kuwi sing diutus karo Gusti Allah dadi penggedé lan juru pangluwar, lantaran mulékat, sing wis ngétok marang piyambaké ing grumbul eri. Ya Panjenengané kuwi sing nuntun wong-wong iki metu karo nindakké mujijat-mujijat lan tanda-tanda ing negara Egipte, ing segara Abang lan ing ara-ara samun, nganti patang puluh taun suwéné. Ya Moses kuwi sing ngomong marang wong-wong Israèl: Gusti Allah bakal ngangkat nabi kaya aku iki kanggo kowé sangka antarané para sedulurmu. Ya Moses kuwi sing dadi lantarané ing njeruhné pasamuan ing ara-ara samun, ing antarané mulékat sing nggelarké tembungé marang piyambaké ing gunung Sinai karo leluhur kita; lan ya piyambaké sing nampa tembung-tembung sing urip, supaya dikèkké marang kula lan sampéyan kabèh. Nanging leluhur kita ora pada mbangun turut marang piyambaké, malah ditampik. Ing njeruhné ati pada kepéngin mulih menyang negara Egipte. Marang Harun tembungé wong-wong kuwi mengkéné: Kita digawèkké sesembahan, sing arep nuntun mlaku kita, awit Moses sing wis nuntun kita metu sangka negara Egipte, kita pada ora ngerti kepriyé kahanané. Waktu kuwi terus pada nggawé retya pedèt lan brahala kuwi banjur disajèni, terus pada sukak-sukak marang apa sing digawé déwé kuwi. Gusti Allah terus ninggalké wong-wong iki, pada diuja enggoné pada nyembah marang suradadu-suradaduné langit, kaya sing wis ditulis ing kitabé para nabi mengkéné: Apa kowé tau masrahké kurban sing dibelèh lan pisungsung marang Aku, sak suwéné patang puluh taun ing ara-ara samun, hé turunané Israèl? Ora tau, malah kowé pada ngusung tarupé Molok lan lintangé déwamu Répan, retya-retyané sing pada kok gawé lan kok dadèkké sesembahan. Mulané kowé bakal Tak buwang nganti tekan sabrangé negara Babél. Tarupé Paseksi ing sak tengahé leluhur kita ing ara-ara samun, sing digawé awit sangka préntahé Gusti Allah marang Moses, miturut tyonto sing wis didelok. Tarup kuwi ditampa karo leluhur kita lan terus digawa mlebu ing negara iki sing ketuntun karo Yosua, ya kuwi nalika negara iki direbut sangka bangsa-bangsa liya, sing ditundung karo Gusti Allah sangka ngarepé leluhur kita; mengkono nganti tekan jamané Daved. Daved wis nampa kawelasan ing ngarepé Gusti Allah lan njaluk, supaya dililani mbangun Griya kanggo Gusti Allahé Yakub. Nanging Salomo sing nggawé Griya kanggo Gusti Allah. Mung waé sing Mahaluhur ora manggon ing gawéané tangané manungsa, kaya sing diomongké karo nabi mengkéné: Langit kuwi dampar-Ku, lan bumi kuwi antyik-antyiké sikil-Ku. Griya apa sing bakal kok nggawé kanggo Aku? Mengkono tembungé Gusti, panggonan apa sing bakal dadi panggonan palerepan-Ku? Apa duduk tangan-Ku déwé sing nggawé samubarang iki kabèh? Hé, wong sing pada ndablek, wangkot ing ati lan budek, sampéyan tansah pada nglawan Roh Sutyi, pada kaya leluhur sampéyan, ya mengkéné uga sampéyan kabèh. Nabi-nabi ngendi sing ora dianiaya karo leluhur sampéyan. Malah pada matèni wong-wong sing ndisik nubuat bab tekané Kabeneran, sing saiki wis sampéyan sélaki lan sampéyan patèni. Sampéyan wis pada nampa angger-anggeré Torèt, sing dikèkké lantaran para mulékat, nanging pada ora sampéyan tetepi.” Bareng para wargané Pangwasa hukum Agama krungu kuwi mau kabèh, pada rumangsa ketumbak atiné lan pada kerot-kerot untu, gregeten marang Stéfanus. Nanging Stéfanus kebak karo Roh Sutyi, ndangak menyang langit, terus weruh kamulyané Gusti Allah lan Yésus ngadek ing tengené Gusti Allah. Terus ngomong: “Tenan, aku weruh langit menga lan Putrané Manungsa ngadek ing tengené Gusti Allah.” Wong-wong terus pada mbengok-mbengok nyerbu Stéfanus karo nutupi kupingé. Terus diglandang menyang sak njabané kuta, lan dibandemi watu. Para seksi pada nyopot jubah ing ngarepé wong enom sing jenengé Saulus. Stéfanus sak nalika dibandemi watu mau, ndedonga semauré: “Duh Gusti Yésus, supaya gelem nampani roh kula.” Karo sendeku terus mbengok banter: “Duh Gusti, dosa kuwi supaya aja Panjenengan tempuhké marang wong-wong kuwi.” Sakwisé ngomong mengkono kuwi terus ninggal. Saulus uga ngrujuki bab enggoné Stéfanus dipatèni kuwi. Ing wantyi kuwi wiwit ana panganiaya sing nemen marang warga pasamuan ing Yérusalèm. Kabèh, kejaba para rasul, buyar-sumebar menyang bawah Yudéa lan Samaria. Para wong sutyi pada ngubur layoné Stéfanus lan banget enggoné pada nangisi. Nanging Saulus ngupaya entèkké pasamuan, saben omah dileboni, wong lanang lan wong wadon pada diglandang lan digawa menyang pakunjaran. Wong-wong sing buyar mau pada ndlajahi ing sak negara kabèh karo ngabaraké Injil. Lan Filipus lunga menyang sakwijiné kuta ing Samaria ngabaraké bab Mésias marang wong-wong ing kono. Nalika wong okèh ngrungokké apa sing diwartakké karo Filipus lan weruh tanda-tanda sing ditindakké, terus pada bebarengan nampani sing diwartakké kuwi. Awit wong okèh sing pada ketèmpèlan roh najis, rohé mau pada metu karo mbengok-mbengok, lan uga okèh wong lumpuh lan wong pintyang sing pada diwaraské, banjur ana kabungahan gedé ing kuta kono. Ing kuta kono ana wong sing jenengé Simon, sing wiwit mbiyèn dadi tukang sulap lan nggawé nggumuné rayat Samaria, uga ngaku-aku wong sing penting déwé. Wong-wong, gedé, tyilik, pada ngetutké marang wong kuwi, tembungé: “Wong iki wujudé pangwasané Gusti Allah sing disebut pangwasa gedé.” Mulané pada manut marang wong kuwi, jalaran wis suwé enggoné nggawé nggumun karo sihiré. Nanging saiki pada pertyaya marang Filipus, sing ngabaraké Injilé Kratoné Gusti Allah lan bab asmané Yésus Kristus lan pada dibaptis, wong lanang uga wong wadon. Simon déwé ya dadi pertyaya lan sakwisé dibaptis, tansah rumaket marang Filipus lan semlengeren weruh tanda-tanda lan mujijat-mujijat gedé sing wis kelakon. Bareng para rasul ing Yérusalèm pada krungu, yèn wong negara Samaria wis pada nampani tembungé Gusti Allah, Pétrus lan Yohanes pada diutus mrana. Sak tekané ing kono, wong loro kuwi terus pada ndedonga supaya wong-wong ing Samaria pada dikèki Roh Sutyi. Awit Roh Sutyi durung medun marang wong siji-sijia ing antarané wong-wong mau, awit mung pada dibaptisi ing asmané Gusti Yésus. Mulané kabèh terus pada ditumpangi tangan karo para rasul mau, terus pada kedunan Roh Sutyi. Bareng Simon weruh, yèn enggoné pada dikèki Roh Sutyi kuwi awit ditumpangi tangané para rasul, terus ngekèki duwit marang para rasul, karo ngomong: “Kula njaluk dikèki kwasa kuwi uga, supaya wong sing kula tumpangi tangan, ya terus kedunan Roh Sutyi.” Nanging Pétrus terus ngomong marang wong mau: “Duwitmu tumpesa bareng karo kowé, awit kowé ngira, yèn kowé bisa nuku pawèhé Gusti Allah nganggo duwit. Kowé ora nduwé panduman utawa wewenangé kanggo perkara iki, awit atimu ora jujur ing ngarepé Gusti Allah. Mulané mratobat sangka dosamu iki lan ndedongaa marang Gusti, supaya niyaté atimu iki dikèki ngapura, awit aku weruh, yèn atimu kuwi wis kayadéné peru sing pait lan kejiret karo sing ala.” Simon nyauri, tembungé: “Supaya sampéyan gelem ndongakké kula marang Gusti, supaya kabèh tembungé sampéyan kanggo kula kuwi aja nganti klakon.” Para rasul mau sakwisé ngekèki paseksi lan ngabaraké bab tembungé Gusti terus pada mulih menyang Yérusalèm lan sak dalan-dalan pada ngabaraké Injil ing désa okèh ing Samaria. Terus ana mulékaté Gusti sing ngomong marang Filipus, ngéné: “Ngadeka lan lungaa ngidul liwat dalan sing medun sangka Yérusalèm menyang Gaza.” Dalan kuwi sepi. Filipus ngadek, terus lunga. Ana penggedé Etiopia, pemimpin, lan juru nata banda Kandaké, ratu negara Etiopia, sing lunga menyang Yérusalèm perlu ngabekti. Nalika semono panjenengané ijik mulih numpak kréta karo matya kitabé nabi Yésaya. Filipus terus dikongkon karo Roh: “Mranaa, tyedakana kréta kuwi!” Filipus terus gelis-gelis nemoni lan krungu penggedé kuwi ijik matya kitabé nabi Yésaya. Filipus ngomong: “Sampéyan apa ngerti sing sampéyan watya kuwi?” Semauré: “Kepriyé anggèn kula bisa ngerti, yèn ora ana sing nuntun?” Filipus terus dipréntahké munggah lan njagong ing sandingé. Lan ayat sing diwatya kuwi tembungé ngéné: Kayadéné wedus gèmbèl, Panjenengané ketuntun menyang panggonan pembelèhan, lan kaya tyempé sing ora nyuwara ing ngarepé wong sing ngguntingi wuluné, mengkono enggoné Panjenengané ora mbukak tutuké. Sak njeruhné diasorké Panjenengané ora nampa keadilan; sapa sing bakal nyritakké tyedak turunané? Awit nyawané dijikuk sangka ndonya. Penggedé mau terus ngomong marang Filipus: “Kula takon marang Panjenengan, sapa sing diomongaké karo nabi kuwi? Apa dèkné déwé, apa wong liya?” Filipus terus wiwit tyerita, wiwit sangka ayat kuwi, terus ngomongké Injilé Yésus. Wong loro kuwi pada neruské mlakuné, terus teka ing panggonan sing ana banyuné. Penggedé mau terus ngomong: “Lah kuwi ana banyu. Apa ana alangané, yèn kula dibaptis?” [ Semauré Filipus: “Yèn sampéyan pertyaya karo sak kabèhé ati, kenèng.” Semauré penggedé mau: “Kula pertyaya, yèn Yésus Kristus kuwi Putrané Gusti Allah.”] Penggedé Etiopia mau terus ngongkon ngendek krétané lan wong loro kuwi terus pada medun marani banyu, Filipus lan penggedé mau, lan penggedé kuwi terus dibaptis karo Filipus. Bareng wong loro kuwi wis pada mentas sangka banyuné, Rohé Gusti terus njukuk Filipus, lan ora weruh penggedé kuwi menèh. Piyambaké terus neruské mlakuné karo senengé ati. Nanging Filipus ketemu wis ing Asdod, lunga ngliwati panggonané kono lan ngabaraké Injil ing kuta-kuta kabèh nganti tekan Kaisaréa. Lan Saulus atiné ijik kebak antyaman lan nggeget-nggeget arep matèni para muridé Gusti, terus nemoni imam gedé, lan njaluk layang pangwasa sing arep digawa menyang sinaguk-sinaguk ing Damaskus, supaya yèn nemoni wong lanang utawa wong wadon sing pada ngetutké Dalané Gusti, terus kena dityekel lan digawa menyang Yérusalèm. Sak njeruhné mlaku kuwi, bareng wis tyedak kuta Damaskus, dadakan terus ana semlorot padang sangka langit sing nutupi wong mau. Saulus terus tiba ing lemah lan krungu swara sing ngomongi ngéné: “Saulus, Saulus, kenèng apa kowé nglarani Aku?” Semauré Saulus: “Panjenengan kuwi sapa, Gusti?” Tembungé Gusti: “Aku iki Yésus, sing kok aniaya kuwi. Nanging ngadeka, mlebua ing kuta, ing kono kowé bakal dipréntahké apa sing kudu kok lakoni.” Lan wong-wong sing dadi kantyané mlakuné, pada ndomblong ora bisa ngomong, awit pantyèn pada krungu swara mau, nanging ora weruh wong siji-sijia. Saulus terus ngadek lan melèkké mripaté, nanging ora bisa weruh apa-apa. Terus dituntun mlebu menyang Damaskus. Nganti telung dina suwéné enggoné ora bisa weruh lan ora mangan lan ngombé. Ing Damaskus ana muridé Gusti sing jenengé Ananias, kuwi dipréntahké karo Gusti ing sak njeruhné weruhé: “Ananias!” Semauré: “Kula, Gusti.” Tembungé Gusti: “Ngadeka, menyanga dalan sing diarani dalan Lempeng, menyanga omahé Yudas, golèkana wong sing sangka Tarsus sing jenengé Saulus, saiki ijik ndedonga, lan sak njeruhné pandonga dèwèké weruh wong sing diarani Ananias mlebu lan numpangi tangan, supaya bisa ndeleng menèh.” Ananias nyauri: “Gusti, kula wis krungu sangka wong okèh bab wong kuwi, yèn okèh banget ala sing ditandangi kanggo para sutyi duwèké Panjenengan ing Yérusalèm, lan enggoné mréné kuwi karo kwasa sangka para pengarepé imam supaya nyekeli kabèh wong sing nyebut asma Panjenengan.” Nanging Gusti ngomong: “Kowé lungaa, jalaran wong iki piranti pilihan-Ku kanggo ngabaraké asma-Ku marang bangsa-bangsa liyané lan para ratu lan wong-wong Israèl. Aku déwé bakal nduduhké marang wong kuwi, sepira okèhé kasangsarané, sing bakal dialami awit sangka asma-Ku.” Ananias terus budal mrana lan mlebu ing omah kono. Saulus terus ditumpangi tangan lan tembungé: “Saulus, sedulurku, Gusti Yésus, sing wis ngétok marang kowé ing dalan sing kok liwati, kuwi ngutus aku marani kowé, supaya kowé bisa ndeleng menèh lan kebak karo Roh Sutyi.” Lan sak nalika, kaya-kaya terus ana kulit tipis ing praupané kaya sisik iwak pada rontok sangka mripaté, terus Saulus bisa ndeleng menèh, terus ngadek lan dibaptis. Nanging sakwisé mangan, kekuwatané terus pulih. Saulus manggon sedina-rong dina karo sedulur pertyaya ing Damaskus. Nalika kuwi Saulus ya ngabaraké bab Yésus ing sinaguk lan ngomong yèn Yésus kuwi Putrané Gusti Allah. Wong kabèh sing ngrungokké pada nggumun lan ngomong: “Apa kuwi duduk wongé sing ing Yérusalèm arep matèni wong sing nyebut asmané Yésus, lan tekané ing kéné kuwi apa ora arep nyekeli wong-wong mau terus dipasrahké ing ngarepé para pengarepé imam?” Nanging Saulus saya mundak gedé wibawané lan nggawé judekké wong-wong Ju sing manggon ing Damaskus, jalaran enggoné ngekèki paseksi, yèn Yésus kuwi Mésias. Bareng wis sak untara dina, wong Ju pada ngomongké bab rantyamané enggoné arep matèni Saulus. Nanging karep sing ala kuwi diweruh karo Saulus. Awan wengi wong Ju pada jaga ing gapura-gapurané kuta, supaya bisa matèni Saulus. Nanging ing wantyi mbengi terus dipapak karo para muridé didunaké sangka bèntèngé kuta nganggo kranjang. Sak tekané ing Yérusalèm Saulus terus ngupaya bisané nunggal karo para murid, nanging kabèh pada wedi, awit pada ora ngandel, yèn Saulus kuwi uga wis dadi murid. Mung waé terus ditampa karo Barnabas lan diterké menyang ngarepé para rasul lan pada dityritani, bab enggoné Saulus ing dalan weruh Gusti lan enggoné dikèki tembungé, uga enggoné mulangi karo jenengé Gusti karo kendel ing Damaskus. Saulus tetep bebarengan karo para rasul ing Yérusalèm lan karo kendel mulangi kanggo asmané Gusti, uga rerembukan lan bantahan karo para wong Ju sing basané Yunani, nanging wong-wong kuwi pada ngarah patiné. Mung waé, bareng bab kuwi dingertèni karo para sedulur tunggal pertyaya, terus pada nglungakké Saulus menyang Kaisaréa lan sangka kono menyang Tarsus. Lan ing waktu pasamuan sak tanah Yudéa, Galiléa lan Samaria kabèh kahanané tentrem, pada dibangun lan pada ngajèni marang Gusti. Tyatyahé saya tambah okèh awit ditulungi karo Roh Sutyi. Nalika semono Pétrus lunga mider-mider, ngéndangi menyang ngendi-endi. Piyambaké uga nekani para sutyi ing Lida. Ing kono nemoni wong sing diarani Enéas, sing wis wolung taun nggluntung ing peturon awit lumpuh. Wong kuwi diomongi karo Pétrus: “Enéas, Yésus Kristus maraské kowé; tangia lan peturonmu tatanen!” Sak nalika kuwi uga wong mau terus tangi. Wong Lida lan Saron kabèh pada weruh wong mau, terus pada mratobat marang Gusti. Ing Yopé ana murid wadon sing jenengé Tabita, ing basa Yunani: Dorkas. Wong wadon kuwi okèh banget enggoné nindakké kabetyikan lan pawèh. Nanging nalika semono wong kuwi lara terus ninggal ndonya. Sakwisé diedusi, layoné terus diglétakké ing kamar nduwur. Lida kuwi tyedak karo Yopé. Bareng para murid pada krungu, yèn Pétrus ing Lida, terus kongkonan wong loro nemoni ing ngarepé, ngomongké penjaluk ngéné: “Kita njaluk gelis teka marang panggonan kita!” Pétrus terus gelis-gelis lunga bebarengan karo wong-wong mau. Bareng wis teka ing kana, terus diteraké menyang kamar nduwur. Para randa pada ngadek ing sak tyedaké uga karo nangis pada nduduhké kabèh klambi lan sandangan, gawéané Dorkas nalika ijik urip. Nanging kabèh terus dipréntahké metu karo Pétrus. Piyambaké terus sendeku lan ndedonga. Sakwisé mengkono terus minger madep menyang layon mau lan ngomong: “Tabita, tangia!” Tabita terus melèk lan bareng weruh Pétrus, terus njenggèlèk lungguh. Terus tangané dityekel karo Pétrus, diréwangi enggoné ngadek. Sakwisé mengkono terus nyeluk para sutyi lan para randa lan nduduhké, yèn wong wadon mau wis urip. Lelakon kuwi kasebar ing sak kuta Yopé lan okèh wong sing pada dadi pertyaya marang Gusti. Sakwisé mengkono Pétrus ijik manggon ing Yopé sak untara dina, ing omahé wong diarani Simon, tukang lulang. Ing Kaisaréa ana wong diarani Kornélius, komendané suradadu sing dijenengké suradaduné Italia. Wong bener, uga sak brayaté kabèh ngabekti marang Gusti Allah, lan okèh sedekahé marang umat Ju lan tansah ndedonga marang Gusti Allah. Udakara jam telu awan Kornélius ing sak njeruhné pandonga dèwèké weruh karo tyeta ana mulékaté Gusti Allah sing mlebu ing omahé lan ngomongi: “Kornélius!” Kornélius mandeng marang mulékat mau lan ngomong karo wedi: “Ana apa, Gusti?” Semauré mulékat: “Sak kabèhé pandongamu lan sedekahmu wis pada tekan marang Gusti Allah lan Gusti Allah éling marang kowé. Nanging saiki ngongkona wong menyang Yopé, metuk wong diarani Simon, sing dityeluk Pétrus. Wong kuwi nginep ing omahé tukang lulang, sing jenengé Simon, omahé ing pinggir segara.” Sakwisé mulékat ngomongi mengkono mau, Kornélius terus nyeluk abdiné loro lan suradadu siji sing bener, sing tansah dadi siji karo piyambaké, lan sakwisé dikèki ngerti bab sak kabèhé, terus pada diutus menyang Yopé. Esuké nalika kongkonan mau ijik pada ing dalan lan wis tyedak karo kuta, udakara jam rolas awan, Pétrus munggah ing payon arep ndedonga. Terus krasa ngelih lan kepéngin mangan, nanging nalika panganan ijik dityawiské, dadakan rohé dikwasani karo pangwasané Gusti Allah. Piyambaké weruh langit menga, terus ana barang sing ujut mori amba, pojoké papat ketalènan, didunaké menyang lemah. Mori mau isi sak kabèhé kéwan sing sikilé papat, kéwan sing mbrangkang lan manuk. Terus krungu ana swara sing ngongkon: “Pétrus, ngadeka, mbelèha lan mangana kéwan-kéwan kuwi!” Nanging Pétrus ngomong: “Ora Gusti, awit kula durung naté mangan apa-apa sing haram lan najis.” Terus krungu swara menèh sing kaping pindoné, ngongkon: “Apa sing wis diomongké halal karo Gusti Allah, aja kok arani haram.” Bab kuwi nganti kelakon kaping telu lan sakwisé kuwi mori mau terus diangkat menyang langit menèh. Nalika Pétrus ijik judek bab tegesé sing diweruh mau, wong-wong sing diutus karo Kornélius, sakwisé takon-takon bab omah panggonané Simon, wis ing ngarep lawangé gapura, terus ngundang sakwijiné wong lan takon, apa Simon sing dityeluk Pétrus manggon ing omah kono. Nalika Pétrus ijik mikir bab sing diweruh mau, terus diomongi karo Roh: “Ana wong telu nggolèki kowé, mulané ngadeka, muduna lan lungaa bebarengan karo wong-wong kuwi, aja mangga-mara, awit Aku sing ngutus wong-wong kuwi.” Pétrus terus medun lan ngomong marang wong-wong mau: “Ya kula kuwi wong sing sampéyan golèki; apa perluné sampéyan pada mréné?” Semauré: “Kornélius, penggedéné suradadu sing atiné tulus lan ngabekti marang Gusti Allah, sing wis kesuwur apik ing antarané bangsa Ju, nampa pamedarané Gusti Allah lantaran mulékat sutyi, supaya ngomongi sampéyan teka menyang omahé lan ngrungokké apa sing arep sampéyan omongaké.” Wong-wong mau terus dipréntahké nginep ing kono. Esuké sakwisé tangi, Pétrus terus lunga bebarengan karo wong-wong mau lan ana wong Yopé sing pada mèlu mlakuné. Esuké menèh mlakuné wis tekan Kaisaréa, Kornélius wis ngentèni lan wis ngulemi sanak seduluré lan para kantyané. Nalika Pétrus teka, Kornélius metuki karo nyembah ing ngarepé lan sujut. Nanging diedekké karo Pétrus karo diomongi: “Ngadeka, kula kuwi mung manungsa lumrah.” Pétrus terus mlebu nyambi omongan karo Kornélius lan ditemokké wong okèh sing wis pada nglumpuk. Terus pada diomongi ngéné: “Sampéyan kabèh pada ngerti, yèn wong Ju kuwi ora olèh tenanan srawung karo wong-wong sing duduk Ju utawa mlebu ing omahé. Nanging Gusti Allah wis ngekèki pinuntun marang kula, yèn kula ora dililani nyebut sapa waé najis utawa haram. Ya kuwi sebabé kula terus ora kabotan mréné. Mulané kula kepéngin ngerti, apa sebabé sampéyan tekakné kula?” Tembungé Kornélius: “Patang dina kepungkur, ing waktu kira-kira pada karo saiki, ya kuwi jam telu awan, kula ijik ndedonga ing omah. Dadakan ana wong lanang ngadek ing ngarep kula, sandangané meling terus ngomong: ‘Kornélius, pandongamu wis ditampa karo Gusti Allah lan sedekahmu wis diéling ing ngarepé Gusti Allah. Mulané ngongkona wong menyang Yopé metuk Simon sing dityeluk Pétrus, sing ijik mondok ing omahé Simon, tukang lulang, ing pinggir segara.’ Awit sangka kuwi kula gelis-gelis kongkonan wong nemoni sampéyan lan sampéyan wis teka karo senengé ati. Saiki kita wis nglumpuk ing kéné, ing ngarepé Gusti Allah, arep ngrungokké apa sing dipréntahké karo Gusti Allah marang sampéyan.” Pétrus terus nggelar tembungé ngéné: “Kula saiki ngerti tenan, yèn Gusti Allah ora mbédak-mbédakké wong. Saben wong sangka golongané bangsa apa waé, sing ngabekti marang Gusti lan sing nindakké apa sing bener, kuwi ndadèkké senengé Gusti Allah. Kuwi tembungé sing dipréntahké marang wong-wong Israèl, nalika Panjenengané ngabaraké bab katentreman lantaran Yésus Kristus sing dadi Gustiné wong kabèh. Sampéyan kabèh wis weruh samubarang sing wis klakon ing sak ubengé negara Yudéa wiwit sangka Galiléa, sakwisé baptisan sing dikabarké karo Yohanes, ya kuwi bab Yésus sangka Nasarèt, enggoné dijebatani Gusti Allah karo Roh Sutyi lan pangwasa. Panjenengané lunga ngubengi karo nindakké kabetyikan lan maraské kabèh wong sing dikwasani karo iblis, awit Gusti Allah nunggal karo Panjenengané. Ing perkara iki kita pada dadi seksi kanggo kabèh sing ditindakké ing tanahé wong Ju lan ing Yérusalèm; nanging terus dipatèni karo digantung ing kayu salip. Ing telung dinané Yésus kuwi ditangèkké sangka pati karo Gusti Allah lan wis dadi senengé Gusti Allah, yèn Panjenengané terus ngétok, ora marang wong sak bangsa kabèh, nanging mung marang para seksi, sing sak durungé wis ditemtokké karo Gusti Allah, ya kuwi marang kita sing wis mèlu mangan lan ngombé karo Panjenengané, sakwisé Panjenengané tangi sangka antarané wong mati. Lan uga Panjenengané wis ngekèki penggawéan marang kita, ngabaraké marang wong sak bangsa kabèh lan dadi seksi, yèn ya Panjenengané kuwi sing ditemtokké karo Gusti Allah dadi Rèkter kanggo wong sing urip lan sing mati. Ya Panjenengané kuwi sing diseksèni para nabi kabèh, yèn sapa sing pertyaya marang Panjenengané, bakal nampa pangapurané dosa awit sangka asmané.” Nalika Pétrus ngomong mengkono kuwi, wong kabèh sing ngrungokké tembungé pada kedunan Roh Sutyi. Sak kabèhé wong pertyaya sangka golongan disunat sing pada mèlu Pétrus, pada nggumun, jalaran pada weruh, yèn Roh Sutyi kuwi uga dikèkké marang bangsa kapir; awit pada krungu enggoné wong-wong mau terus pada guneman nganggo basa ilat lan ngluhurké Gusti Allah. Pétrus terus ngomong: “Apa ana sing bisa ngalang-alangi wong-wong iki pada dibaptis nganggo banyu, awit wis pada nampa Roh Sutyi kayadéné kita?” Terus ngongkon, supaya wong-wong mau pada dibaptis ing asmané Yésus Kristus. Sakwisé kuwi terus pada njaluk, supaya Pétrus manggon ing kono sak untara dina. Para rasul lan sedulur-sedulur tunggal pertyaya ing Yudéa pada krungu, yèn bangsa kapir uga nampani tembungé Gusti Allah. Bareng Pétrus teka ing Yérusalèm wong-wong golongan sunat pada padudon karo piyambaké, tembungé: “Sampéyan wis mlebu ing omahé wong-wong sing ora sunat lan mangan bareng karo wong-wong kuwi.” Nanging Pétrus terus nerangké samubarang kabèh karo ketata, tembungé: “Kula ijik ndedonga ing kuta Yopé, dadakan roh kula dikwasani karo pangwasané Gusti Allah, kula terus weruh wahyu: ana barang sing ujut mori amba, nggantung ing pojokané papat didunaké sangka langit nganti teka ing ngarep kula. Bareng kula tamatké, kula weruh sak wernané kéwan ing njeruhné, kéwan sikil papat, kéwan alasan, kéwan mbrangkang lan manuk-manuk. Kula terus krungu swara sing ngomong marang kula: ‘Ngadeka, Pétrus, mbelèha lan mangana!’ Nanging kula ngomong: ‘Ora, Gusti, awit durung naté ana barang sing haram utawa sing ora resik, sing mlebu ing tutuk kula.’ Nanging swara sangka swarga iki terus ngomong marang kula sing kaping pindoné: ‘Apa sing diomongké karo Gusti Allah, yèn kuwi halal, aja kok arani haram!’ Bab kuwi kedadian nganti kaping telu, kabèh mau banjur diangkat menèh menyang langit. Sak nalika kuwi ana wong telu sing ngadek ing ngarepé omah, sing kula inepi; wong-wong iki kongkonan sangka Kaisaréa nemoni kula. Kula banjur diomongi karo Roh, ‘Lungaa bebarengan karo wong-wong kuwi lan aja mangga-mara!’ Sedulur enem iki mèlu. Bareng kula mlebu ing omahé wong mau, wong kuwi terus tyerita marang kita, enggoné weruh mulékat ngadek ing omahé lan ngomong marang dèwèké: ‘Ngongkona wong menyang Yopé metuk Simon sing dityeluk Pétrus. Kuwi bakal ngekèki kabar marang kowé, sing bakal nekakké keslametan kanggo kowé uga sak brayatmu kabèh.’ Bareng kula wiwit omongan, wong-wong mau terus pada kedunan Roh Sutyi, pada kaya kita waktu mbiyèn. Kula banjur kèlingan marang tembungé Gusti: ‘Yohanes mbaptis nganggo banyu, nanging kowé kabèh bakal dibaptis karo Roh Sutyi.’ Dadi yèn Gusti Allah ngekèki kawelasané marang wong-wong iki pada kaya marang kita nalika kita wiwit pertyaya marang Gusti Yésus Kristus, kepriyé anggèn kula bisa nulak karepé Gusti Allah?” Bareng krungu sing mengkono kuwi, pasamuan terus bisa nampani lan pada ngluhurké Gusti Allah, tembungé: “Dadiné Gusti Allah uga ngekèki mratobat marang bangsa kapir, supaya nampa urip anyar.” Awit sangka panganiaya sing kelakon sakwisé Stéfanus diukum pati, okèh sedulur tunggal pertyaya pada buyar nganti tekan Fénisia, Siprus lan Antiokia, nanging enggoné ngabaraké Injil mung marang wong Ju. Nanging ana tunggalé wong Siprus lan wong Kiréne, sing teka ing Antiokia lan terus rerembukan karo wong-wong sing nggunakké basa Yunani lan ngabaraké Gusti Yésus. Tangané Gusti nunggal karo wong-wong mau, terus okèh sing pada dadi pertyaya lan mratobat marang Panjenengané. Kabar bab wong-wong mau dikrungu karo pasamuan ing Yérusalèm; Barnabas terus diutus karo pasamuan menyang Antiokia. Bareng wis teka kono lan weruh kawelasané Gusti Allah, Barnabas bungah. Lan ngekèki pitutur marang wong-wong mau, supaya pada tetep setia marang Gusti, awit Barnabas kuwi apik atiné, kebak karo Roh Sutyi lan pertyaya. Banjur ana wong okèh sing pada ditambahké ing pasamuané Gusti. Barnabas terus lunga menyang Tarsus nggolèki Saulus. Bareng wis ditemokké terus diajak menyang Antiokia, lan pada bebarengan karo pasamuan nganti setaun suwéné, lan mulangi marang wong okèh. Ing Antiokia kono para murid wiwit pada disebut Kristen. Nalika semono ana nabi sing teka ing Antiokia sangka Yérusalèm. Ana siji sing jenengé Agabus, ngadek lan awit sangka kwasané Roh ngomong, yèn ing sak ubengé jagat bakal katekan patyeklik gedé, sing ya kelakon nalika jamané Klaudius. Para murid terus pada mutusi arep nglumpukké sumbangan miturut kekuwatané déwé-déwé, bakal dikirimké marang para sedulur tunggal pertyaya ing Yudéa. Kuwi ya kelakon lan terus dikirimké marang para pinituwa lantaran Barnabas lan Saulus. Kurang-luwih ing waktu kuwi, Hérodes wiwit tumindak nindes marang wong pasamuan. Dèkné ngongkon matèni Yakobus, seduluré Yohanes, karo pedang. Bareng weruh, yèn bab kuwi ndadèkké senengé atiné wong Ju, terus neruské tumindaké sing mengkono kuwi lan ngongkon nyekel Pétrus. Nalika kuwi pinuju dina Riyaya Roti tanpa ragi. Bareng Pétrus wis dityekel, Hérodes ngongkon supaya diukum karo dijaga suradadu patang regu, saben regu wong papat. Karepé, sak bubaré Paskah bakal diadepké ing ngarepé wong okèh. Ya kaya mengkono kuwi enggoné Pétrus diukum ing pakunjaran. Nanging pasamuan karo tenanan ndongakké Pétrus marang Gusti Allah. Nalika mbengi sak durungé diadepké ing ngarepé wong okèh karo Hérodes, Pétrus turu diapit karo suradadu loro, dibanda nganggo ranté loro, tangané diranté karo tangané suradadu mau. Kejaba sangka kuwi, ing ngarep lawang ana suradadu sing pada jaga. Dadakan ana mulékaté Gusti ngadek ing sak tyedaké Pétrus lan padangé semlorot. Mulékat mau terus nyablèk Pétrus, supaya tangi karo ngomong: “Gelis tangia!” Ranténé terus utyul sangka tangané Pétrus. Mulékat kuwi terus ngomong: “Sabukana lan kanggokna sepatumu!” Kuwi ya ditindakké. Mulékat terus ngomong: “Jubahmu enggonen lan ngetutna aku!” Piyambaké ya terus lunga metu ngetutké mulékat lan ora weruh, yèn apa sing ditindakké karo mulékat kuwi kelakon tenan, rumangsané mung weruh wahyu. Bareng wis pada ngliwati penjagan kaping pisan lan kaping pindo, terus teka ing gapura wesi sing tekan ing kuta. Lawangé kuwi menga déwé. Bareng wis teka ing njaba, terus pada lunga tekan pungkasané dalan; dadakan mulékat mau terus ninggalké piyambaké. Bareng wis éling karo tyeta bab kanyataané, Pétrus terus mikir: “Saiki aku ngerti tenan, yèn Gusti wis ngutus mulékaté lan ngluwari aku sangka tangané Hérodes lan sangka samubarang kabèh, sing dikarepké karo wong Ju.” Sakwisé mikir sedilut, terus lunga menyang omahé Maria, ibuné Yohanes sing uga diarani Markus. Ing kono wong okèh sing pada nglumpuk ndedonga. Bareng piyambaké notok lawang, ana abdi wadon sing jenengé Rodé teka arep weruh sapa sing totok-totok kuwi. Wong wadon mau ora pangling yèn kuwi swarané Pétrus, nanging awit sangka bungahé, ora terus ngengakké lawang, nanging gelis-gelis mlebu ngomongi, yèn Pétrus ing ngarep gapura. Wong kuwi terus dilokké: “Kowé kuwi ngomyang apa.” Senajan mengkono tetep enggoné ngomong, yèn kuwi nyata tenan. Terus pada omong: “Kuwi mulékaté.” Nanging Pétrus terus waé enggoné totok-totok. Bareng pada ngengakké lawang lan weruh piyambaké, pada kagèt lan nggumun. Nanging Pétrus terus ngekèki tanda karo tangané, supaya pada meneng, terus pada diomongi, kepriyé enggoné Gusti nuntun metu sangka pakunjaran. Tembungé: “Yakobus lan para sedulur kita pada omongana bab iki.” Terus liwat lan lunga menyang panggonan liyané. Esuké para suradadu pada ribut-ribut, pada takon-takonan apa sing wis kelakon kanggo Pétrus kuwi. Hérodes terus ngongkon nggolèki Pétrus, nanging ora ketemu, terus ngongkon nitipriksa para sing jaga, sing pungkasané pada dipatèni. Hérodes terus lunga sangka Yudéa menyang Kaisaréa lan manggon ing kono. Hérodes nesu banget marang wong Tirus lan Sidon. Wong-wong mau pada dadi siji bebarengan nemoni menyang ngarepé lan pada kelakon bisa ngojok-ojoki Blastus, pegawéné kraton, supaya ngréwangi wong-wong mau. Terus pada njaluk rukunan, awit negarané kuwi pada olèh pangan sangka bawah ratu. Ing dina sing wis ditentokké, Hérodes nganggo klambiné kraton terus njagong ing dampar lan ngekèki tembungé marang wong-wong mau. Ing kono rayat pada nampani tembungé kuwi karo surak-surak, lan ngomong: “Kuwi swarané allah, duduk swarané manungsa!” Sak nalika Hérodes terus ditapuk karo mulékaté Gusti, jalaran ora ngajèni Gusti Allah. Panjenengané dipangan tyatying terus ninggal. Tembungé Gusti Allah saya kasebar lan mundak okèh sing ngrungokké. Barnabas lan Saulus, sakwisé ngrampungké kuwajipané, terus mulih ninggalké Yérusalèm, Yohanes sing uga dityeluk Markus dipréntahké mèlu. Wantyi kuwi ing pasamuan Antiokia ana nabi lan guru, ya kuwi: Barnabas lan Siméon sing diarani Niger, lan Lukius wong Kiréne, lan Manaèn, sing mbiyèn diemong bareng karo ratu Hérodes, lan Saulus. Ing sakwijiné dina, nalika ijik pada nindakké pangabekti marang Gusti lan pasa, Roh Sutyi ngomong: “Barnabas lan Saulus pada pilihen, supaya pada nglakoni penggawéan, sing wis Tak temtokké kanggo wong loro kuwi.” Mulané terus pada pasa lan ndedonga, lan sakwisé ditumpangi tangan, wong loro kuwi pada dililani budal. Wong loro kuwi, sing pada diutus karo Roh Sutyi kuwi, terus lunga menyang Séléukia; sangka kono pada lelungan menyang Siprus. Bareng wis teka ing Salamis, terus pada ngomongké tembungé Gusti Allah ing sinaguké wong Ju, lan Yohanes pada mèlu kanggo ngréwangi. Terus pada ndlajahi sak kabèhé puluh mau, nganti tekan ing Pafos; ing kono ketemu wong Ju, sing jenengé Baryésus. Kuwi dadi tukang sulap lan nabi palsu. Apa menèh dadi kantyané gubernur ing puluh kono, penggedé sing pinter, jenengé Sèrgius Paulus. Gubernur kuwi nyeluk Barnabas lan Saulus awit kepéngin ngrungokké tembungé Gusti Allah. Nanging Elimas, mengkono sing jenengé tukang sulap mau, ngalang-alangi wong loro kuwi lan ngupaya ngénggokké supaya gubernur aja nganti pertyaya. Nanging Saulus, sing uga asmané Paulus, sing kebak karo Roh Sutyi, terus mandeng wong mau lan ngomong: “Hé, anak iblis, sing kebak karo sing lityik lan sing ala, kowé kuwi mungsuhé sak kabèhé kabeneran, apa kowé ora uwis-uwis enggonmu mingeraké dalané Gusti, sing kentyeng kuwi? Saiki delengen, tangané Gusti nyerang marang kowé, kowé dadi lamur, sak untara kowé ora bisa weruh srengéngé.” Lan sak nalika kuwi uga wong mau rumangsa dikwasani karo pedut lan pepeteng, terus grayah-grayah nggolèk wong sing nuntun. Weruh apa sing mentas kelakon kuwi, gubernur terus pertyaya, lan nggumun awit sangka piwulangé Gusti kuwi. Paulus lan sak kantyané terus lunga sangka Pafos lan lelungan menyang Pérga ing Pamilia. Nanging Yohanes terus misah lan bali menyang Yérusalèm. Sangka Pérga pada neruské mlakuné menyang Antiokia ing Pisidia. Bareng dina sabat wong loro kuwi lunga menyang sinaguk, terus njagong ing kono. Sakwisé angger-anggeré Torèt lan kitabé para nabi diwatyakké, para pengarepé sinaguk pada kongkonan marang wong loro kuwi: “Para sedulur, mbok menawa sampéyan pada nduwé tembung kanggo mbangun lan panglipuran kanggo umat kuwi, hayuk kula lilani.” Paulus terus ngadek lan sakwisé ngekèki tanda karo tangané, terus ngomong: “Para sedulur Israèl lan para sing pada ngabekti marang Gusti Allah, kula njaluk pada ngrungokké. Gusti Allahé bangsa Israèl wis milih leluhur kita, lan didadèkké bangsa sing gedé, nalika dadi wong mantya ing negara Egipte, terus dituntun metu sangka negara mau karo Panjenengané nganggo kwasané tangan-Né. Sak suwéné patang puluh taun Panjenengané nyabari pertingkahé ing ara-ara samun. Lan sakwisé ngentèkké bangsa pitu ing negara Kanaan, Panjenengané terus ngedum-edum tanah iki marang leluhur kita didadèkké tanah pandumané. Sakwisé 450 taun, terus dikèki rèkter-rèkter nganti teka ing jamané nabi Samuèl. Sakwisé mengkéné pada njaluk dikèki ratu. Gusti Allah banjur ngekèki Saul, anaké Kis, sangka taler Bényamin, suwéné patang puluh taun. Sakwisé Saul disingkirké, Gusti Allah terus ngangkat Daved, didadèkké ratu. Kanggo Daved kuwi, Gusti Allah wis ngomong: ‘Aku wis olèh Daved, anaké Isai, wong sing ndadèkké senengé ati-Ku lan sing nglakoni sak kabèhé sing Tak karepké’. Ya sangka turunané kuwi, Gusti Allah - netepi karo sing wis dijanjèkké - tekané Juruslamet kanggo wong Israèl, ya kuwi Yésus. Nalika arep tekané, Yohanes wis mbengok-mbengok marang bangsa Israèl kabèh, supaya pada mratobat lan dibaptis. Sak terusé, nalika Yohanes wis mèh rampung enggoné nindakké penggawéané, piyambaké ngomong mengkéné: Aku iki kok kira sapa? Aku iki duduk Panjenengané. Sejatiné Panjenengané kuwi bakal teka sakwisé aku. Ngutyuli kasuté sepatuné sangka sikilé waé, aku ora pantes. Para sedulur sing klebu turunané Abraham, lan para sing pada ngabekti marang Gusti Allah, kabar keslametan kuwi wis dikèkké marang kita. Para sing pada manggon ing Yérusalèm lan para penggedéné pada ora gelem ngakoni Yésus. Karo enggoné nibakké paukuman mati kanggo Panjenengané, pada dadi kebenerané tembungé para nabi, sing diwatya ing saben dina sabat. Senajan wong-wong ora olèh bab sing njalari Yésus diukum mati, nanging pada njaluk patiné marang Pilatus. Lan sakwisé pada nandangi kabèh sing ketulis kanggo Panjenengané, Panjenengané terus didunké sangka kayu salip lan dikubur. Nanging banjur ditangèkké karo Gusti Allah sangka antarané wong mati, lan nganti sak untara waktu enggoné ngétok marang para sing pada mèlu Panjenengané sangka Galiléa menyang Yérusalèm. Ya wong-wong kuwi sing saiki pada dadi seksiné ing ngarepé umat kuwi. Nanging kita saiki pada ngabaraké kabar kabungahan marang sampéyan kabèh, ya kuwi, yèn perjanjian sing dikèkké marang para leluhur kita kuwi, wis digenepi karo Gusti Allah kanggo kita, para turunané, karo enggoné nangèkké Yésus, kaya sing ditulis ing masmur sing kaping loro: Kowé kuwi anak-Ku! Aku wis dadi Bapakmu ing dina iki. Gusti Allah wis nangèkké Panjenengané sangka antarané wong mati lan ora arep dipasrahké menèh marang karusakan. Bab kuwi dinyatakké karo Gusti ing tembungé, mengkéné: Aku bakal netepi perjanjian-perjanjian sing sutyi sing kena dipertyaya, sing wis Tak kèkké marang Daved. Awit sangka kuwi ing masmur liyané tembungé mengkéné: Panjenengan ora arep masrahaké Abdi Panjenengan sing sutyi marang karusakan. Awit Daved nandangi karepé Gusti Allah ing jamané, terus ninggal lan wis dikubur nunggal karo para leluhuré, supaya pantyèn dipasrahké marang karusakan. Nanging Yésus sing ditangèkké karo Gusti Allah, ora ngalami mengkono. Mulané dadia ing pangertènmu, para sedulur, awit sangka Panjenengané kuwi, kita kabèh pada dikabari bab pangapurané dosa. Karo angger-anggeré Moses, sampéyan ora bakal bisa dibeneraké. Nanging ing Panjenengané saben wong sing pertyaya, dibeneraké. Mulané sing ati-ati, supaya aja nganti kedadian kanggo sampéyan apa sing wis diomongké ing kitabé para nabi, sing isiné: Pada élinga, hé wong sing pada seneng ngrèmèhké, pada nggumuna lan tumpesa, awit Aku nindakké penggawéané ing jamanmu, ya kuwi penggawéané sing kowé ora bakal ngandel, yèn dityeritakké marang kowé.” Nalika Paulus lan Barnabas metu, wong-wong pada njaluk supaya wong loro kuwi ing dina sabat sésuké gelem ngekèki tembungé menèh bab mau. Sak rampungé nindakké pangabekti, wong Ju lan para wong sing manut agama Ju sing pada ngabekti marang Gusti Allah, pada mèlu Paulus lan Barnabas; rasul loro kuwi pada ngekèki piwulang lan pitutur marang wong-wong mau, supaya pada tetep urip ing sak njeruhné kawelasané Gusti Allah. Ing dina sabat sésuké, mèh wong sak kuta kabèh pada nglumpuk ngrungokké tembungé Gusti Allah. Nanging bareng wong Ju pada weruh wong okèh kuwi, banget enggoné pada mèri lan karo misuh-misuh pada mbantah apa sing diomongké karo Paulus. Nanging Paulus lan Barnabas karo kendel ngomong: “Pantyèn tembungé Gusti Allah kuwi kudu diomongké marang sampéyan kabèh luwih ndisik, nanging sampéyan pada nampik lan nganggep ora pantes nampa urip langgeng. Mulané kita terus pada nemoni bangsa-bangsa liya, awit préntahé Gusti marang kita loro, mengkéné: Kowé wis Tak tetepké dadi pepadang kanggo bangsa-bangsa liyané, supaya kowé dadi dalané keslametan nganti tekan ing pungkasané bumi.” Krungu sing mengkono kuwi, wong kabèh sing sangka tunggalé bangsa-bangsa liyané pada bungah lan pada ngluhurké tembungé Gusti, lan wong kabèh sing dipestèkké nampa urip langgeng, pada dadi pertyaya. Tembungé Gusti terus diwartakké ing sak ubengé tanah kono. Wong Ju pada ngojok-ojoki wong-wong wadon kajèn sing ngabekti marang Gusti Allah lan para pemimpin ing kuta kono. Wong-wong mau terus njalari anané dikuya-kuya marang Paulus lan Barnabas, banjur wong loro kuwi pada ditundung sangka panggonan kono. Nanging, Paulus lan Barnabas terus pada ngebaské lebu ing sikilé, kanggo melèhké marang wong-wong mau, terus lunga menyang Ikonium. Para murid ing Antiokia pada kebak kabungahan lan kebak Roh Sutyi. Ing Ikonium rasul wong loro kuwi ya mlebu ing sinaguké wong Ju lan mulangi, terus wong Ju lan wong Yunani okèh sing pada dadi pertyaya. Nanging wong-wong Ju sing nampik pawartané, pada nggawé panasé atiné wong-wong sing duduk Ju, banjur wong-wong mau pada ora seneng marang para sedulur sing pertyaya kuwi. Mulané Paulus lan Barnabas manggon ing kono nganti sak untara waktu. Wong loro kuwi pada mulangi karo kendel, nanging Gusti nguwatké kabar bab kawelasané kuwi karo ngekèki pangwasa, kanggo nganakké tanda-tanda lan mujijat-mujijat. Nanging golongané wong okèh ing kuta kono petyah dadi loro; sing ngetutké wong Ju, lan sing ngetutké rasul-rasul kuwi. Wong-wong Ju mau uga para pengarepé, bebarengan karo para wong kapir, terus pada setuju bakal nyèksa lan mbandemi rasul loro mau nganggo watu. Bareng rasul-rasul mau ngertèni bab kuwi, terus sumingkir menyang kuta-kuta ing Likaonia, ya kuwi Listra lan Dèrbé lan ing panggonan sak kiwa-tengené. Ing kono pada nerusaké ngabarké Injil. Ing Listra ana wong lanang sing mung lungguh waé, jalaran sikilé lumpuh wiwit lair, durung tau bisa mlaku. Nalika Paulus mulangi, wong lumpuh kuwi ngrungokké. Paulus weruh lan mangertèni, yèn wong mau nduwèni pengandel lan kena diwaraské, terus ngomong karo banter: “Ngadeka jejek!” Wong mau terus mlumpat ngadek lan mlaku mrana-mréné. Bareng wong okèh weruh apa sing mentas ditindakké karo Paulus, terus pada mbengok nganggo basa Likaonia: “Déwa-déwa wis pada medun ing tengah-tengah kita dadi manungsa.” Barnabas diarani Séus, nanging Paulus dijenengké Hèrmes, awit piyambaké sing ngekèki tembungé. Imamé déwa Séus, sing tèmpelé ing njaba kuta, terus teka ing gapurané kuta karo nggawa sapi-sapi lanang lan dipatyaki kembang sing arep dipasrahké kanggo kurban, bebarengan karo wong okèh. Krungu sing mengkono kuwi Barnabas lan Paulus terus nyuwèk-nyuwèk jubahé lan mblayu menyang sak tengahé wong okèh kuwi karo mbengok banter: “Para sedulur, kepriyé kok sampéyan pada nandangi mengkéné? Kita kuwi pada manungsa lumrah kaya sampéyan kabèh. Kita ing kéné kuwi perlu ngabaraké Injil marang sampéyan, supaya sampéyan pada ninggalké tumindak sing tanpa guna kuwi lan terus mratobat marang Gusti Allah sing maha urip, sing wis nggawé langit lan bumi lan segara uga sak isiné kabèh kuwi. Ing jaman kepungkur bangsa kabèh enggoné pada mlaku ing dalané déwé, dijarké waé karo Gusti Allah, nanging Panjenengané ya tansah ngétokké kawelasan-Né, ya kuwi karo ngekèki udan lan mangsa subur marang sampéyan kabèh sangka langit, lan asilé lemah ing waktuné, marang sampéyan kabèh. Panjenengané ngekèki pangan marang sampéyan lan ati sampéyan kebak karo kebungahan.” Senajan para rasul pada ngomong mengkono, nanging mèh-mèh waé ora bisa menggak enggoné pada arep ngekèki kurban marang para rasul kuwi. Nanging terus ana wong Ju sing pada teka sangka Antiokia lan Ikonium, sing pada ngojok-ojoki wong okèh, supaya pada mèlu marang wong-wong kuwi. Paulus terus dibandemi watu lan kesèrèt menyang sak njabané kuta, jalaran dikira wis mati. Nanging bareng dirubung karo para muridé, piyambaké terus tangi lan terus mlebu ing kuta. Esuké terus lunga menyang Dèrbé bebarengan karo Barnabas. Ing kuta Dèrbé kono, Paulus lan Barnabas pada ngabaraké Injil, banjur okèh sing pada pertyaya marang Yésus. Sakwisé kuwi, mulih menyang Listra, Ikonium lan Antiokia. Ing kuta-kuta mau, rasul wong loro kuwi pada nguwatké atiné para sing pertyaya marang Yésus lan ngekèki paweling, supaya pada mantep ing pertyaya, uga pada diomongi, yèn sak durungé bisa mlebu ing Kratoné Gusti Allah kuwi, kita kudu nglakoni kasangsarané. Ing saben pasamuan para rasul mau pada netepaké pinituwa-pinituwa kanggo pasamuan kuwi, lan sakwisé ndedonga lan pasa, para pinituwa mau pada dipasrahké marang Gusti, sing pada dipertyaya kuwi. Sakwisé mengkono terus ndlajahi sak ubengé Pisidia lan terus teka ing Pamilia. Ing kono wong loro kuwi pada nggelarké tembungé ing Pérga, terus lunga menyang Atalia. Sangka kono pada lelungan menyang Antiokia; ya ing kono kuwi enggoné mbiyèn pada dipasrahké marang kawelasané Gusti Allah supaya wiwit nglakoni penggawéan, sing saiki wis dirampungké kuwi. Sak tekané ing kono terus nglumpukké pasamuan, pada tyritani bab samubarang sing wis ditindakké karo Gusti Allah lantaran wong loro kuwi; uga bab enggoné Gusti Allah wis mbukak lawangé pertyaya marang bangsa kapir. Wong loro kuwi pada manggon ing kono nganti rodok suwé, nunggal karo para murid mau. Terus ana wong sangka Yudéa teka ing Antiokia, sing pada mulangi marang para sedulur tunggal pertyaya ing kono, ngéné: “Yèn sampéyan kabèh ora pada nandangi sunat miturut adat tata-tyarané sing diwariské karo Moses, sampéyan ora bakal bisa dislametké.” Nanging Paulus lan Barnabas banget enggoné pada nglawan lan mbantah panemuné wong-wong mau. Pungkasané pasamuan terus mutusi, Paulus lan Barnabas lan warga pasamuan liyané diutus menyang Yérusalèm nemoni para rasul lan para pinituwa, perlu ngrembuk bab mau. Para utusan mau dibudalké karo pasamuan nganti tekan ing njaba kuta, terus pada neruské mlakuné ngliwati Fénisia lan Samaria, sak dalan-dalan pada nyeritakké mertobaté wong-wong kapir. Iki ndadèkké bungahé para sedulur tunggal pertyaya ing kono. Sak tekané ing Yérusalèm, para utusan pada ditampa karo pasamuan lan para rasul lan para pinituwa, terus pada nyeritakké samubarang kabèh sing wis ditindakké karo Gusti Allah lantaran penggawéané. Nanging terus ana wong sing mlebu golongané wong Farisi, sing wis dadi pertyaya, sing pada ngadek lan ngomong: “Sing duduk wong Ju kudu disunati lan diwajipké netepi angger-anggeré Moses.” Para rasul lan para pinituwa terus pada nganakké kumpulan, ngrembuk perkara kuwi mau. Bareng wis suwé enggoné pada bantahan, Pétrus terus ngadek lan ngomong: “Para sedulur, sampéyan kabèh wis pada nitèni, yèn kawit waktu mbiyèn mila kula dipiji karo Gusti Allah sangka antarané kita, supaya lantaran kula bangsa kapir pada krungu kabar bab Injil terus pada pertyaya. Nanging Gusti Allah, sing weruh atiné manungsa, wis ngekèki paseksi marang wong-wong kapir, karo pada dikèki Roh Sutyi kaya kita, Panjenengané babar pisan ora mbédak-mbédakké wong-wong mau karo kita, sakwisé nyutyèkké atiné karo pertyaya. Mulané kepriyé sampéyan kabèh pada njajal marang Gusti Allah karo tyara ndèkèkké momotan ing pundaké para murid kuwi, kanggo leluhur kita utawa kita déwé ora kuwat nyangga? Kosok-baliné, kita pertyaya yèn kita arep nampa keslametan awit sangka kawelasané Gusti Yésus Kristus kaya sedulur-sedulur kuwi.” Kabèh sing pada ngumpul terus pada meneng, terus pada ngrungokké tyritané Paulus lan Barnabas bab tanda lan mujijat sing ditindakké karo Gusti Allah lantaran rasul loro kuwi ing antarané bangsa kapir. Bareng Paulus lan Barnabas wis rampung enggoné tyerita, Yakobus terus ngomong: “Para sedulur, kula njaluk ngrungokké tembung kula: Sedulur Simon mentas tyerita, yèn kawit wiwitan mila Gusti Allah wis ngétokké kawelasané, ya kuwi enggoné milih sangka antarané bangsa kapir iki, salah sijiné umat kanggo asmané. Bab kuwi tyotyok karo tembungé para nabi, kaya sing ditulis, isiné: Sakwisé mengkono Aku bakal mulih lan mbangun menèh tarupé Daved sing wis ambruk, lan jugrukané bakal Tak bangun menèh lan Tak kuwatké, supaya kabèh wong pada nggolèki marang Gusti, mengkono uga bangsa kapir sing ora kenal marang asma-Ku sing Tak sebut Duwèk-Ku, mengkono tembungé Gusti, sing nindakké kuwi kabèh, sing wis dingertèni kawit wiwitan. Awit sangka kuwi panemu kula, kita aja nganti nggawé rekasané para sedulur sangka bangsa kapir, sing pada mratobat marang Gusti Allah. Apiké kita kirim layang marang sedulur-sedulur kuwi, supaya pada nyiriki panganan sing wis diregeti karo brahala, lan ngedohi mlaku bédang, supaya nyiriki dagingé kéwan sing patiné ora karo dibelèh, lan getih. Awit wis kawit jaman mbiyèn angger-anggeré Moses kuwi dikabarké ing saben kuta lan tekan saiki ing saben dina sabat diwatya ing sinaguk.” Sak terusé para rasul lan para pinituwa lan wong sak pasamuan kabèh pada netepaké milih wong sangka antarané sing bakal diutus menyang Antiokia, bebarengan karo Paulus lan Barnabas, ya kuwi Yudas sing dityeluk Barsabas lan Silas. Kuwi wong sing pada kajèn ing antarané para sedulur tunggal pertyaya. Para utusan mau pada digawani layang sing tembungé: “Salam keslametan sangka para rasul lan para pinituwa, lan para sedulur sampéyan, marang para sedulur ing Antiokia, Siria lan Kilikia sangka bangsa-bangsa liya. Kita wis pada krungu, yèn ana wong sedulur kita, sing pada nyusahké ati lan nggawé ora tentrem sampéyan karo piwulangé, nanging ora pada kita utus mulangi sing mengkono. Mulané kita wis pada rembukan lan mutusi kongkonan wong nemoni sampéyan bareng karo sedulur Barnabas lan Paulus sing kita trésnani, ya kuwi sedulur loro sing wis nanggungké nyawané awit sangka asmané Gusti kita Yésus Kristus. Sing kita kongkon sedulur Yudas lan Silas, sing arep masrahké karo lésan paweling sing ditulis kuwi marang sampéyan. Awit Roh Sutyi lan kita wis nggawé putusan, supaya Panjenengan aja nganti kemomotan ngliwati sing sak mestiné: Pada nyirikana sesajèné brahala, getih lan daging kéwan sing patiné ora dibelèh, lan uga mlaku bédang. Kuwi kabèh supaya sampéyan pada singkirké, sampéyan wis nandangi apik. Tyukup kuwi, pada slamet.” Bareng wis pada pamitan, Yudas lan Silas pada budal menyang Antiokia. Ing kono wong sak pasamuan terus pada dityeluk ngumpul, layangé terus dikèkké. Bareng wis diwatya, pada bungah awit layang mau isi panglipuran. Lan Yudas lan Silas, awit ya nabi, mulané nganti suwé enggoné ngomongi para sedulur tunggal pertyaya lan nguwatké atiné. Lan sakwisé wong loro mau ing kono sak untara waktu, terus karo para sedulur dililani mulih karo tentrem menyang sing ngutus. [ Nanging Silas mutuské kèri ing kono.] Paulus lan Barnabas enggoné ing Antiokia, pada bebarengan karo wong okèh liyané mulangi lan nggelarké pituturé Gusti. Nanging bareng wis rodok suwi Paulus terus ngomong marang Barnabas: “Apiké saiki kita pada bali niliki para sedulur ing saben kuta, sing wis pada kita sebari tembungé Gusti, kepriyé kahanané.” Barnabas kepéngin uga ngajak Yohanes sing parapané Markus; nanging Paulus ngomong karo teges, ora apik yèn ngajak wong sing wis ninggal lunga kita ing Pamilia lan ora gelem diajak nyambutgawé bebarengan. Bab iki ndadèkké tukarané wong loro kuwi, banjur pada pisahan. Barnabas ngajak Markus lan terus lelungan menyang Siprus. Nanging Paulus milih Silas, lan sakwisé dipasrahké karo para sedulur tunggal pertyaya marang kawelasané Gusti, terus budal ndlajahi Siria lan Kilikia, lan nguwatké pasamuan-pasamuan ing kono. Paulus uga teka ing Dèrbé lan Listra. Ing kono ana murid sing jenengé Timotius, ibuné wong Ju sing wis dadi pertyaya, nanging bapaké wong Yunani. Timotius kuwi wis dikenal betyiké karo para sedulur tunggal pertyaya ing Listra lan Ikonium. Karepé Paulus, supaya Timotius mèlu karo piyambaké. Paulus terus ngongkon supaya Timotius disunati awit sangka anané wong Ju sing pada manggon ing bawah kono, awit wong kabèh pada weruh, yèn bapaké kuwi wong Yunani. Sak njeruhné ndlajahi kuta-kuta kuwi, Paulus lan Silas pada nggelarké putusané para rasul lan para pinituwa ing Yérusalèm karo paweling supaya digatèkké. Awit sangka mengkono pasamuan-pasamuan pada dikuwatké pertyayané lan mundak suwé mundak tambah tyatyahé. Mlakuné ngliwati tanah Frigia lan tanah Galatia, awit diendek karo Roh Sutyi nggelarké Injil ing propinsi Asia Tyilik. Sak tekané ing Misia, terus pada ngupaya mlebu ing Bitinia, nanging Rohé Yésus ora nglilani. Bareng wis ngliwati Misia, terus tekan Troas. Mbenginé Paulus éntuk weweruh: ana wong Makédonia ngadek lan ngomong marang piyambaké: “Nyabrang mréné lan mitulungi kita!” Bareng Paulus wis éntuk weweruh mau, kita terus pada ngarah budal menyang Makédonia, awit sangka anané weweruh mau, kita pada nentokké, yèn Gusti Allah wis nyeluk kita dikarepké nggelarké Injil marang wong-wong ing kono. Kita terus pada budal numpak prau sangka Troas, terus nuju Samotraké, lan esuké terus menyang Néapolis. Sangka kono terus pada menyang Filipi, kuta wiwitan ing panggonan Makédonia, mlebu kuta jajahané Rum. Kita pada nginep ing kuta kono sak untara dina. Nalika dina sabat kita pada menyang sak njabané gapurané kuta, mlaku nurut pinggir kali, terus nemoni sinaguké wong Ju, sing miturut pikiran kita ing kono. Sakwisé lungguh, kita terus pada rembukan karo wong-wong wadon sing pada ngumpul ing kono. Ing antarané wong wadon, sing jenengé Lidia, mèlu ngrungokké. Wong mau dadi bakul kain wungu, tekané sangka Tiatira, wong sing ngabekti marang Gusti Allah. Atiné wis kebukak karo Gusti, mulané nggatèkké marang apa sing diomongké karo Paulus. Sakwisé dibaptis sak brayaté kabèh, terus ngomong ngéné: “Yèn sampéyan wis pada mikir, yèn kula tenan pertyaya marang Gusti, hayuk kula suwun teka lan nginep ing omah kula.” Karo tenan penjaluké, nganti kita pada nuruti. Ing sakwijiné dina nalika kita pada menyang panggonan pangabektiné kuwi, kita nemoni batur wadon sing dadi juru tenung sing njalari para bendarané olèh bati okèh. Kuwi ngetutké Paulus lan kita karo alok-alok, ujaré: “Wong-wong kuwi abdiné Gusti Allah sing Mahaluhur, sing ngabaraké dalan keslametan marang kowé kabèh.” Karo mengkono kuwi ditindakké nganti pirang-pirang ndina. Nanging bareng Paulus wis ora kuwat menèh marang anané gangguan mau, terus minger lan ngongkon marang roh kuwi: “Atas asmané Yésus Kristus, tembungku marang kowé: Metua sangka wong wadon iki.” Sak nalika roh mau ya terus metu. Bareng para bendarané wong wadon mau weruh, yèn pengarep-arepé olèh bati wis ilang, terus pada nyekel Paulus lan Silas, pada diglandang menyang pasar digawa marang pemrintah. Sakwisé pada diadepaké ing ngarepé para penggedéné kuta kono, terus pada ngomong: “Wong kuwi pada nggawé répoté kuta kita kéné, awit wong Ju lan pada mulangké adat tata-tyarané sing ora kenèng kita nampa utawa kita lakoni, awit kita kuwi wong Rum.” Lan wong okèh ya pada mèlu nglawan marang Paulus lan Silas. Para penggedéné kuta mau terus ngongkon mblèjèti penganggoné lan nggebuki. Sakwisé digebuki bola-bali terus pada dilebokké ing pakunjaran. Penggedéné pakunjaran dipréntahké njaga sing rapet. Awit mengkono préntahé, mulané wong loro kuwi terus dilebokké ing kamar pakunjaran ing tengah déwé, lan pada dibelok sikilé. Udakara wantyi tengah wengi Paulus lan Silas pada ndedonga karo ngidungké pamuji marang Gusti Allah, lan wong pakunjaran liyané pada ngrungokké. Dadakan terus ana lindu gedé, dasaré pakunjaran nganti horek; lan sak nalika kuwi uga lawang-lawangé pada menga, lan ranténé wong kabèh pada utyul. Penggedéné pakunjaran gragapan tangi lan dongé weruh lawangé pakunjaran pada menga, terus ngelungké pedang arep nyuduk déwé, awit ngira yèn wong-wong pakunjaran wis pada mblayu. Nanging Paulus terus mbengok banter, tembungé: “Aja nyilakani badanmu déwé, awit kita kabèh ijik ing kéné!” Penggedéné pakunjaran ngongkon nggawa ontyor lan mlayu mlebu, uga terus nyembah ing ngarepé Paulus lan Silas karo gemeter. Terus pada dituntun metu, karo ngomong: “Duh, para sedulur, apa sing kudu kula lakoni, supaya slamet?” Terus diomongi: “Pertyayaa marang Gusti Yésus Kristus, mesti sampéyan bakal slamet, sampéyan lan brayat sampéyan.” Terus dikabari tembungé Gusti, semono uga wong sak isiné omahé kabèh. Ing wantyiné kuwi uga wong loro kuwi pada diresiki tatuné, lan ing mbengi kuwi uga penggedéné pakunjaran lan brayaté pada dibaptis. Wong loro kuwi terus diampirké menyang omahé lan pada disuguhi pangan. Penggedéné pakunjaran mau banget bungahé, yèn dèkné déwé lan brayaté wis pada dadi pertyaya marang Gusti Allah. Esuké, para penggedéné kuta terus kongkonan para sekaut ngongkon marang penggedéné pakunjaran ngéné: “Wong loro kuwi pada luwarana!” Penggedéné pakunjaran terus nerusaké préntah marang Paulus, tembungé: “Para penggedé kuta wis ngekèki préntah, supaya sampéyan pada dietokké. Awit sangka kuwi sampéyan pada metu lan lunga karo slamet!” Nanging Paulus terus ngekèki tembungé marang wong-wong mau: “Kita pada wong Rum digebuki ing ngarepé wong okèh tanpa diadili, terus dilebokké ing pakunjaran. Saiki kita pada arep dietokké meneng-meneng? Ora kenèng mengkéné kuwi. Para penggedé kuwi supaya teka déwé nuntun kita metu.” Para sekaut mau terus ngomongké bab kuwi marang para penggedéné kuta. Bareng pada krungu, yèn Paulus lan Silas kuwi wong Rum, banjur pada wedi. Terus pada teka nyuwun ngapura, wong loro kuwi terus dituntun metu lan dikongkon ninggalké kuta kono. Saiki pada ningalké pakunjaran lan lunga menyang omahé Lidia, nemoni para sedulur tunggal pertyaya ing kono lan sakwisé ngekèki panglipuran wong loro kuwi terus pada lunga. Paulus lan Silas terus pada lunga liwat Amfipolis lan Apolonia, terus tekan Tésalonika. Ing kono ana sinaguké wong Ju. Kaya adaté, Paulus terus mlebu mrana lan nganti telung dina sabat terus-terusan enggoné rembukan karo wong Ju bab pérangan-pérangané Kitab. Piyambaké nerangké lan nduduhké, yèn Mésias kuwi kudu ngalami sangsara lan tangi menèh sangka antarané wong mati, terus ngomong: “Tegesé Mésias kuwi ya Yésus, sing kula kabaraké marang sampéyan.” Ana tunggalé wong-wong mau sing pada yakin, terus dadi siji karo Paulus lan Silas lan uga ana wong Yunani okèh sing pada ngabekti marang Gusti Allah, semono uga para wong wadon sing kajèn ora setitik tyatyahé. Nanging wong-wong Ju kuwi pada mèri lan diréwangi karo wong ala sing kluyuran ing pasar, pada nggawé ramé lan ngisruhké kuta kono. Wong-wong kuwi pada nyerang omahé Yason, kabèh arep masrahké rasul Paulus lan Silas marang pengadilané rayat. Nanging bareng pada ora ketemu, Yason lan sedulur liyané pada diglandang menyang ngarepé para penggedéné kuta, karo nyuwara banter: “Wong-wong sing wis pada nggawé répoté jagat kabèh kuwi uga wis pada teka ing kéné, lan Yason kuwi nampani wong-wong iki ing omahé. Wong kuwi pada nglawan marang pernatané kaisar, pada ndunungké, yèn ana ratu liya, ya kuwi Yésus.” Nalika wong okèh lan para penggedéné kuta pada krungu, terus pada ramé. Nanging bareng Yason lan sedulur-sedulur tunggal pertyaya liyané pada masrahké duwit tanggungan, terus pada dityulké. Nanging ing mbengi kuwi uga Paulus lan Silas dikongkon karo para sedulur tunggal pertyaya ing kono supaya gelis lunga menyang Béréa. Sak tekané ing kono terus pada lunga menyang sinaguké wong Ju. Wong-wong Ju ing kuta kono atiné pada luwih kebuka tenimbangané para wong Ju ing Tésalonika, awit pada nampani tembungé Gusti karo sak kabèhé ati lan saben dina pada mriksa Kitab supaya bisa weruh, apa kuwi kabèh wis bener mengkono. Okèh tunggalé sing dadi pertyaya; uga ora setitik tunggalé bangsa Yunani, lanang lan wadon sing kajèn. Nanging bareng wong-wong Ju ing Tésalonika pada ngerti, yèn Paulus ing Béréa uga ngabaraké tembungé Gusti Allah, terus pada teka mrana ngojok-ojoki lan mbingungké atiné wong okèh. Nanging para sedulur tunggal pertyaya terus pada ngomongi Paulus supaya gelis lunga menyang pinggirané segara, nanging Silas lan Timotius ijik pada kèri ing Béréa. Wong-wong sing ngeterké Paulus pada mèlu tekan Aténa, terus pada bali karo diweling supaya Silas lan Timotius gelis pada nyusul. Paulus sak njeruhné ngentèni ing Aténa kuwi, banget susahé ing ati, awit weruh kuta kono kebak retya-retyané brahala. Awit sangka kuwi, ing sinaguk terus ngetokké tembungé karo wong-wong Ju lan wong-wong sing pada ngabekti marang Gusti Allah, uga saben dina ing pasar karo wong-wong sing ketemu ing kono. Uga juru mikir Yunani sangka golongan Epikurus lan Stoa sing pada kumpulan karo piyambaké. Ana sing ngomong: “Apa ta sing arep diomongké tukang ngotyèh kuwi?” Nanging liyané omong: “Kétoké wong kuwi ngabaraké piwulangé déwa-déwa mantya.” Awit sing diwartakké kuwi Injil bab Yésus lan tanginé wong mati. Wong-wong mau terus pada nggawa Paulus teka ing Areopagus lan ngomong: “Apa kita pada dililani ngrungokké piwulangmu anyar sing sampéyan wulangké kuwi? Awit kita pada sampéyan kabari perkara-perkara sing anèh. Mulané kita pada kepéngin ngerti, apa tegesé kuwi kabèh.” Wong-wong Aténa lan wong-wong mantya sing pada manggon ing kono kuwi ora kober nindakké bab liyané kejaba mung ngomongké lan ngrungokké samubarang sing anyar. Paulus terus ngadek ing ngarepé Areopagus lan ngomong: “Para sedulur ing Aténa, kula ngerti, yèn sampéyan kabèh kuwi kanggo apa waé tenan ngabekti marang para déwa. Awit nalika kula ngubengi ing kuta sampéyan lan weruh barang-barang sing sampéyan pundi-pundi, kula ya nemoni mesbèh sing ketulis mengkéné: Ngadep marang allah sing ora dikenal. Iki sing pada sampéyan sembah-sembah, senajan sampéyan ora kenal kuwi, ya kuwi sing arep kula kabaraké. Gusti Allah sing nggawé jagat sak isiné kabèh kuwi, Panjenengané kuwi Gustiné langit lan bumi, mulané ora manggon ing retya-retya gawéané manungsa, lan uga ora diladèni karo tangané manungsa, kaya-kaya Panjenengané kekurangan apa-apa; awit ya Panjenengané kuwi sing ngekèki urip lan napasé lan samubarang sing dadi kebutuhané manungsa kabèh. Bangsa lan umat kabèh kuwi didadèkké karo Panjenengané sangka wong siji, supaya pada ngenggèni jagat kuwi kabèh, supaya Panjenengané wis nentokké mangsa-mangsa lan wates-watesé papan panggonané. Kuwi supaya wong pada nggolèki Panjenengané lan karo gagap-gagap bisaa nemokké Panjenengané, senajan Panjenengané kuwi ora adoh karo kita piyambak-piyambak. Jalaran ing Panjenengané, kita kuwi urip, obah, lan ana, kaya sing uga wis dinyatakké karo para pujangga sampéyan: Awit kita kuwi uga pada dadi turun-turunané Gusti Allah. Awit kita kuwi turun-turunané Gusti Allah, mila kita ora kenèng nduwé panemu, yèn kahanané Gusti Allah kuwi kaya gambaran emas, slaka utawa watu, sing digawé awit migunani lan kapinteran manungsa. Tanpa ngélingi menèh marang jamané manungsa kurang pangertèn, Gusti Allah saiki ngabaraké marang manungsa, yèn anaa ing ngendi-ngendia waé, wong kabèh kudu mratobat. Awit Panjenengané wis nentokké dina enggoné arep ngadili jagat karo adil, lantaran Wong lanang sing wis dipiji; nganggo dibuktèkaké marang wong kabèh, karo enggoné ditangèkké sangka antarané wong mati.” Wong-wong mau bareng krungu bab tanginé wong mati, terus ana sing pada moyoki, lan ana liyané sing pada ngomong: “Liya waktu waé kita arep ngrungokké sesorah sampéyan bab kuwi menèh.” Paulus terus lunga sangka tengahé wong-wong mau. Senajan mengkono ya ana wong sing ngantyani Paulus lan pada dadi pertyaya, kaya Dionisius, juru hukum Areopagus, lan wong wadon sing diarani Damaris, lan uga wong-wong liyané bebarengan karo wong-wong mau. Sakwisé mengkono Paulus terus ninggalké Aténa, lunga menyang Korintus. Ing Korintus ketemu karo wong Ju sing jenengé Akwila, asalé sangka Pontus, sing ijik waé teka sangka Italia karo Priskila, bojoné, awit kaisar Klaudius ngongkon, supaya wong Ju kabèh pada ninggalké Rum. Paulus terus njagong ing omahé. Awit penggawéané pada, Paulus terus manggon ing kono. Wong loro kuwi nyambutgawé bebarengan, awit pada-pada tukang nggawé tarup. Saben dina sabat, Paulus mulangi ing sinaguk lan ngupaya ngyakinaké wong-wong Ju lan wong-wong Yunani. Bareng Silas lan Timotius teka sangka Makédonia, Paulus bisa sak kabèhé nyebar tembungé Gusti lan ngekèki paseksi marang para wong Ju, yèn Yésus kuwi Mésias. Nanging bareng wong-wong kuwi pada nesoni lan ora ngajèni, piyambaké terus ngebaské lebu ing penganggoné lan ngomong: “Getihmu kutaha marang awakmu déwé; aku resik, ora salah. Wiwit saiki aku bakal marani bangsa kapir.” Sakwisé mengkono terus metu sangka kono, lan terus lunga menyang omahé wong sing diarani Titius Yustus, sing ngabekti marang Gusti Allah lan sing omahé sandingé sinaguk. Nanging Krispus, penggedéné sinaguk, dadi pertyaya marang Gusti uga sak brayaté lan wong Korintus okèh, sing pada ngrungokké tembungé Paulus, terus dadi pertyaya lan pada dibaptis. Ing sakwijiné mbengi, Gusti ngomong marang Paulus karo weweruh: “Aja wedi! Terusna enggonmu ngabaraké tembungé Gusti lan aja lèrèn! Awit Aku ngantyani kowé lan ora ana wong sing bakal nyekel lan nglarani marang kowé, awit umat-Ku okèh ing kuta kéné.” Mulané Paulus nganti setaun nem sasi enggoné manggon ing kono lan mulangké pituturé Gusti Allah ing tengahé wong-wong kuwi. Nanging bareng Galio dadi gubernur ing Akaya, wong-wong Ju terus bebarengan nglawan Paulus lan nggawa piyambaké ing pengadilan, tembungé: “Wong kuwi mbudidaya ngyakinaké wong-wong supaya ngabekti marang Gusti Allah karo tyara sing nglawan marang angger-anggeré Torèt.” Bareng Paulus arep semaur, Galio ngomong marang wong-wong Ju mau: “Hé, wong-wong Ju, yèn ndakwamu kuwi bab nglanggar utawa tindak dursila, wis sak mestiné yèn aku nampani perkaramu, nanging yèn padudon bab tembung utawa jenengé, utawa angger-angger kanggo kowé déwé, kuwi urusen déwé; aku emoh ngadili perkara sing mengkono kuwi.” Terus pada ditundung sangka pengadilan. Wong kuwi kabèh terus nyekel Sosténes, pengarepé sinaguk, lan digebuki ing pengadilan, nanging Galio babar pisan ora perduli bab kuwi. Paulus ijik manggon sak untara dina menèh ing Korintus, terus pamitan marang para sedulur tunggal pertyaya ing kono lan sakwisé nyukur rambuté ing Kèngkréa, jalaran nduwé janji, terus budal lelungan menyang Siria. Priskila lan Akwila pada mèlu. Bareng wis teka ing Efésus, Priskila lan Akwila ditinggal karo Paulus ing kono. Piyambaké mlebu ing sinaguk lan rembukan karo wong-wong Ju. Wong-wong mau pada njaluk marang piyambaké, supaya gelem manggon rodok suwé ing kono, nanging ora gelem. Piyambaké pamitan karo ngomong: “Kula arep mréné menèh, yèn Gusti Allah ngarepké.” Terus budal sangka Efésus. Bareng wis teka ing Kaisaréa sakwisé munggah ing daratan lan ngekèki salam marang pasamuan, terus lunga menyang Antiokia. Sakwisé manggon sak untara dina ing kono, piyambaké terus lunga menèh ndlajahi sak tanah Galatia lan Frigia kabèh, nguwatké atiné para murid. Nalika semono ana wong Ju sing jenengé Apolos, asalé sangka Alèksandria, teka ing Efésus. Kuwi wong sing pinter lan nduwé kaweruh sing mumpuni bab isiné Kitab. Wong kuwi wis nampa piwulang bab Dalané Gusti. Karo semangat lan titis enggoné ngomongké piwulangé bab Yésus, nanging sing dingertèni mung bab baptis miturut piwulangé Yohanes. Enggoné wiwit mulangi karo kendel ing sinaguk. Nanging bareng Priskila lan Akwila krungu, Apolos terus diajak menyang omahé lan diwènèhi ngerti karo tyeta lan tliti bab dalané Gusti Allah. Awit Apolos kepéngin nyabrang menyang Akaya, sedulur-sedulur tunggal pertyaya ing Efésus terus nggawani layang kanggo para murid ing kono, supaya ditampa. Sak tekané ing Akaya, awit sangka kawelasané Gusti Allah terus dadi wong sing migunani banget kanggo para wong sing pada pertyaya. Awit karo semangat enggoné mbantah wong-wong Ju ing ngarepé wong okèh lan mbuktèkké karo Kitab, yèn Yésus kuwi Mésias. Nalika Apolos ijik ing Korintus, Paulus wis ndlajahi tanah-tanah pegunungan lan teka ing Efésus. Ing kono piyambaké ketemu karo murid siji-loro. Kuwi pada ditakoni ngéné: “Apa sampéyan wis pada nampani Roh Sutyi, nalika pada pertyaya?” Nanging terus pada ngomong: “Durung, malah kita durung naté pada krungu, yèn Roh Sutyi kuwi ana.” Paulus terus takon: “Yèn mengkono, sampéyan pada dibaptis nganggo baptisan apa?” Semauré: “Nganggo baptisané Yohanes.” Tembungé Paulus: “Baptisané Yohanes kuwi baptisan mratobat, lan piyambaké terus ngomong marang wong okèh, yèn kudu pertyaya marang sing tekané kèri, ya kuwi Yésus.” Nalika pada krungu bab kuwi, terus pada dibaptis ing asmané Yésus. Lan nalika Paulus numpangi tangan wong-wong mau, terus pada kedunan Roh Sutyi lan pada wiwit guneman nganggo basa werna-werna lan pada nubuat. Wong-wong mau tyatyahé kira-kira ana rolas wong. Sak njeruhné telung sasi, Paulus teka ing sinaguk lan mulangi karo kendel; nganggo bantahan ngupaya supaya pada nduwèni keyakinan bab Kratoné Gusti Allah. Nanging bareng ana sing wangkot lan tetep ora gelem pertyaya, malah ngèlèk-èlèk Dalané Gusti ing ngarepé wong okèh, Paulus terus ninggalké wong-wong mau, para muridé dipisah sangka wong-wong sing wangkot kuwi, lan saben dinané mulangi ing sekolahané Tiranus. Bab iki ditindakké rong taun suwéné, terus wong sak isiné propinsi Asia Tyilik kabèh, wong Ju lan wong Yunani pada ngrungokké pituturé Gusti. Lantaran Paulus, Gusti Allah nganakké mujijat-mujijat sing ngidap-idapi, malah nganti katyu utawa mori sing tau dienggo karo Paulus ditumpangké marang wong lara, banjur dadi waras lan roh-roh ala pada metu. Ana dukun Ju sing mider-mider ing tanah kono, sing pada njajal nyebut jenengé Gusti Yésus kanggo wong sing ketèmpèlan roh-roh ala, karo ngomong: “Kowé tak sumpahi atas asmané Yésus, sing diwartakké karo Paulus.” Wong-wong sing nindakké mengkono kuwi tyatyahé pitu, ya kuwi anaké pengarepé imam Ju, sing asmané Skéwa. Nanging roh ala kuwi nyauri: “Asma Yésus kuwi aku wis kenal, lan Paulus aku wis weruh, nanging kowé, sapa kowé kuwi?” Wong sing ketèmpèlan roh ala kuwi terus nubruk marang wong-wong mau, awit pada kalah rosa, mulané kalah, banjur karo wuda lan ketaton pada mlayu sangka omahé wong kuwi. Bab kuwi dikrungu karo sak kabèhé wong Efésus, wong Ju lan wong Yunani, nganti kabèh pada wedi, lan asmané Gusti Yésus dadi mundak kesuwur. Okèh wong sing wis pada pertyaya, pada teka ing ngarepé wong okèh lan ngakoni nindakké penggawéané sing kaya mengkono kuwi. Uga okèh wong sing wis tau nindakké sulap, terus nglumpukké kitab-kitabé lan diobong ing ngarepé wong okèh. Ajiné kitab-kitab kuwi regané udakara ana 50.000 duwit slaka. Awit sangka mengkono kuwi, pituturé Gusti mundak kasebar lan mundak gedé wibawané. Sakwisé kelakon kuwi mau kabèh, karo pinuntuné Roh, Paulus nduwé karep arep lunga menyang Yérusalèm ngliwati Makédonia lan Akaya. Tembungé: “Sakwisé mrana aku ya kudu weruh Rum.” Terus kongkonan pembantuné loro, ya kuwi Timotius lan Erastus, dikongkon ndisiki menyang Makédonia, nanging piyambaké déwé kèri ing Asia Tyilik sak waktu. Nalika semono katekan gègèran gedé awit sangka Dalané Gusti. Awit jalarané wong lanang tukang slaka sing jenengé Démétrius, sing panguripané nggawé retya-retya slaka tiruané retya dèwi Artèmis. Kuwi ngéntukké bati ora setitik marang wong sing pada tunggal sak penggawéan. Wong-wong kuwi pada diklumpukké uga para tukang-tukangé sing tunggal sak penggawéan lan pada diomongi ngéné: “Hé, para sedulur, kowé kabèh pada weruh, yèn ketyukupan kita kuwi awit sangka penggawéan iki! Nanging saiki kowé pada weruh lan krungu, yèn Paulus iki ora mung ing Efésus waé, nanging uga mèh ing sak ubengé Asia Tyilik, wis mbujuk lan nasarké wong pirang-pirang karo ndunungké, yèn apa sing ditandangi karo tangané manungsa kuwi duduk dewa. Awit sangka kuwi, ora mung penggawéan kita waé sing bakal ana sak njeruhné bebaya dirèmèhké karo wong, nanging uga tèmpelé Artèmis, dèwi gedé kuwi, bakal tanpa tegesé. Lan Artèmis déwé, Artèmis sing disembah-sembah karo wong-wong sak Asia Tyilik kabèh lan wong sak jagat sing wis kesuwur, bakal ilang kaluhurané.” Wong-wong mau bareng krungu sing mengkono kuwi terus pada banget nesuné, lan pada nyuwara banter: “Diluhurké dèwi Artèmis, sesembahané wong Efésus!” Kahanan ing sak kuta kabèh terus dadi késruh, wong-wong kabèh pada gembruduk menyang panggonan pagelaran-tontonan lan ngglandang Gayus lan Aristarkus, wong loro kuwi wong Makédonia, sing pada dadi kantyané mlakuné Paulus. Bareng Paulus arep lunga menyang tengah-tengahé wong okèh kuwi, dipenggak karo para muridé. Malah ana pemimpin sing asalé sangka Asia Tyilik, sing wis dadi kantyané Paulus, kuwi pada kongkonan ngélingké marang piyambaké, supaya aja lunga menyang panggonan pagelaran-tontonan. Wong-wong sing pada nglumpuk ing panggonan kuwi pada mbengok-mbengok, nyuwara banter ngéné, sing mengkono, awit kahanané kumpulan kuwi késruh ora karuwan, sing okèh malah pada ora weruh apa perluné nglumpuk kuwi. Terus wong sing jenengé Alèksander sing dikongkon maju karo wong-wong Ju. Wong kuwi nampa ngerti sangka wong okèh bab apa sing kelakon, terus ngobahké tangané, arep ngekèki tanda kanggo jawaban marang wong okèh. Nanging bareng wong-wong pada ngerti, yèn kuwi wong Ju, terus pada nyuwara banter bebarengan nganti suwé kira-kira rong jam: “Diluhurké Artèmis, sesembahané wong Efésus!” Nanging terus disirep karo juru tulisé kuta, tembungé: “Hé, wong-wong Efésus! Sapa ta sing ora ngerti, yèn kuta Efésus kuwi sing ngrumati tèmpelé dèwi Artèmis, sing luhur, lan retyané sing mudun sangka langit? Bab kuwi ora kena dibantah, mulané sedulur kabèh, pada lerepa lan aja kesusu tumandang. Nanging kanggo wong-wong sing pada kok gawa mréné, kuwi ora ngrampok tèmpelé sesembahan kita lan ora ngèlèk-èlèk jenengé. Dadi yèn Démétrius lan tukang-tukangé nduwé perkara karo sakwijiné wong, apa ora wis ana pengadilan lan ana gubernur, dadi bèn pada gugat-gugatan ing kono. Nanging yèn bab liyané sing kok karepaké, kuwi apiké dirampungké ing pengadilané rayat sing sah. Awit kita bakal pada nemu bebaya, yèn nganti ana pendakwa, yèn enggon kita ing dina iki pada nggawé keraméan iki; awit ora ana dasaré sing kena kanggo mbenerké anané kumpulan sing késruh ora karu-karuan iki.” Karo ngomong mengkono kuwi enggoné mbubarké kumpulané rayat mau. Bareng gègèran wis sirep, Paulus terus nyeluk para murid pada dikuwatké atiné lan sakwisé pamitan terus budal menyang Makédonia; ndlajahi panggonan kono lan nguwatké atiné para sedulur tunggal pertyaya ing kono karo pitutur okèh-okèh. Terus tekan ing negara Yunani. Sakwisé telung sasi ing kono, piyambaké arep lelungan menyang Siria. Nanging ing nalika kuwi, wong-wong Ju pada ngrantyam arep matèni piyambaké. Mulané terus ngarepké mulih metu Makédonia. Mlakuné diteraké karo Sopater, anaké Pirus, wong Béréa, Aristarkus lan Sekundus, wong loro kuwi wong Tésalonika, Gayus sangka Dèrbé, Timotius, lan wong loro sangka Asia Tyilik, ya kuwi Tikikus lan Trofimus. Nanging wong-wong kuwi pada budal ndisik lan ngentèni kita ing Troas. Nanging sakwisé Riyaya Roti tanpa ragi, kita pada budal mrau layar sangka Filipi lan sak njeruhné limang dina tekan Troas lan ketemu karo sedulur-sedulur mau kabèh. Ing kono kita pada nginep pitung dina. Nalika ing dina kaping pisan ing minggu kuwi, kita pada nglumpuk nyuwil-nyuwil roti. Paulus rembukan karo para sedulur tunggal pertyaya ing kono, jalaran karepé arep budal esuké. Enggoné omongan kuwi nganti tengah wengi. Ing kamar nduwuré sing pada dienggo kumpulan kuwi, okèh ontyoré. Ing kono ana wong nom sing jenengé Eutikus, lungguh ing tyendéla. Awit Paulus suwé banget enggoné omongan, wong nom mau ora bisa ngendek ngantuké, terus keturon, banjur tiba sangka tingkat telu. Bareng digotong, wong mau wis mati. Nanging Paulus terus medun, mengkurepi wong enom kuwi, dirangkul karo ngomong: “Aja pada wedi, wong iki ijik urip.” Bareng mbalik munggah, Paulus terus nyuwil-nyuwil roti lan mangan, ijik omongan menèh nganti suwé, nganti mèh ésuk, terus budal. Nanging wong-wong pada ngeterké wong nom sing wis urip mau mulih, banjur kabèh pada olèh panglipur. Kita pada ndisiki numpak kapal lan budal menyang Asos. Ing kono bakal pada metuk Paulus, awit pawelingé mengkono, nanging piyambaké merlokké lunga liwat daratan. Bareng piyambaké wis ketemu karo kita ing Asos, terus diteraké menyang kapal, terus nerusaké karo kapal layar menyang Metiléné. Sakwisé budal sangka kono, esuké tekan ngarepé puluh Kios. Ing dina sésuké kita pada menyang Samos lan let sedina menèh tekan Milétus. Paulus wis ngrantyam ora bakal mampir ing Efésus supaya aja kesuwèn ing Asia Tyilik. Awit karepé nggeliské mlakuné, supaya sak bisa-bisané ing dina riyaya Pantékosta wis teka ing Yérusalèm. Awit sangka kuwi Paulus terus kongkonan wong sangka Milétus menyang Efésus nyeluk para pinituwané pasamuan. Sak tekané pada diomongi ngéné: “Kowé pada weruh, kepriyé enggonku kenalan karo kowé wiwit tekaku ing Asia Tyilik iki; enggonku karo andap asor peladènanku marang Gusti. Sak njeruhné peladènanku kuwi aku kerep banget ngetokké eluh nganti trotyosan lan ngalami pantyobané wong Ju pirang-pirang, sing arep matèni aku. Senajan mengkono, aku ora tau nglalèkké apa sing migunani kanggo kowé kabèh. Kabèh wis tak tyeritakké lan tak wulangké marang kowé, ing ngarepé wong okèh utawa ing kumpulan-kumpulan ing omahmu; aku tansah nyadarké marang wong-wong Ju lan Yunani, supaya pada mratobat marang Gusti Allah lan pada pertyaya marang Gusti kita Yésus. Nanging saiki aku lelungan menyang Yérusalèm kayadéné tawanané Roh, aku ora ngerti apa sing bakal kelakon kanggo aku ing kana, kejaba sing diwedaraké karo Roh Sutyi marang aku ing saben kuta, yèn aku bakal diukum lan disengsarakké. Nanging aku setitik waé ora perduli marang nyawaku, angger aku bisa tekan garis pungkasané mlakuku lan ngrampungké kuwajipan sing dikèkké marang aku karo Gusti Yésus, ya kuwi nyeksèkké bab Injilé kawelasané Gusti Allah. Uga saiki aku mangertèni, yèn kowé bakal pada ora weruh aku menèh, kowé kabèh sing wis pada tak parani supaya tak kabari bab Kratoné Gusti Allah. Mulané ing dina iki, aku ngomong marang kowé karo temen-temen, yèn aku resik, ora kesalahan karo sapa waé sing bakal nemu kerusakan. Awit aku ora nglalèkké ing bab ngabaraké sak kabèhé karepé Gusti Allah marang kowé. Mulané awakmu lan kumpulan kabèh pada jaganen, awit kowé sing pada dipiji karo Roh Sutyi dadi pamong sing dikarepké ngengon pasamuané Gusti Allah sing dituku karo getihé Putrané Piyambak. Aku weruh, yèn sak ungkurku bakal ana asu alasan sing galak sing pada nekani kowé lan sing ora ngéman marang kumpulan mau. Malah sangka tengahmu bakal ana wong sing pada tukul lan mulangké perkara sing palsu, karepé supaya bisa nggèrèt para murid sangka dalan sing bener lan terus pada ngetutké marang wong-wong mau. Mulané pada sing ati-ati lan pada élinga, yèn aku telung taun suwéné, enggonku awan wengi ora mandek-mandek karo eluh ngomongi kowé déwé-déwé. Nanging saiki kowé pada tak pasrahké marang Gusti lan tembung kawelasan-Né, sing kwasa mbangun kowé lan ndadèkké kowé warisan sing ditentokké kanggo wong kabèh sing wis disutyèkké karo Panjenengané. Pérak, emas utawa sandangan, aku ora tau kepéngin, sangka sapa waé. Kowé déwé pada weruh, yèn karo tanganku déwé enggonku nyambutgawé, supaya bisané pada olèh apa sing dadi kebutuhanku lan kebutuhané para sing pada mèlu aku. Kanggo kabèh perkara aku wis ngekèki tulada marang kowé, yèn wong pada kuwajipan nyambutgawé supaya digawé ngréwangi wong-wong sing kekurangan lan kudu éling marang tembungé Gusti Yésus, awit Panjenengané piyambak wis ngomong: Luwih beja wong sing pawèh, tenimbang karo nampani.” Sakwisé ngomong mengkono Paulus terus sendeku lan ndedonga bebarengan karo wong-wong mau kabèh. Wong kabèh pada nangis ngguguk lan terus pada ngrangkul Paulus karo ngambungi bola-bali. Kabèh pada susah, apa menèh awit ana tembungé, yèn bakal pada ora weruh rupané menèh. Terus pada ngeterké panjenengané menyang kapal. Sakwisé pisahan karo wong-wong mau, kita terus pada budal nuju menyang Kos. Esuké tekan Rodos lan sangka kono kita terus pada menyang Patara. Ing kono pada olèh kapal, sing bakal menyang Fénisia. Kita pada numpak kapal kuwi, terus budal. Sakwisé mengkono ing sisih kiwa kétok Siprus, nanging mung pada diliwati waé lan terus karo kapal layar menyang Siria, awit tekan ing Tirus momotané kapal dibongkar ing kono. Kita pada nemoni para murid lan nginep ing kono pitung dina. Para murid dibisiki karo Roh pada ngekèki paweling marang Paulus, supaya aja lunga menyang Yérusalèm. Nanging bareng wis kliwat wantyiné, kita terus pada budal nerusaké mlaku. Para murid lan sak anak bojoné pada ngeterké kita nganti tekan ing njabané kuta; ing pinggiré segara kita pada sendeku ndedonga. Sakwisé pamitan kita pada munggah ing kapal, nanging wong-wong mau kabèh pada mulih menyang omahé déwé-déwé. Sangka Tirus kita pada menyang Ptolemais, terus pada mungkasi enggon kita pada lelayaran. Kita terus pada salaman karo para sedulur tunggal pertyaya lan nginep sedina ing panggonané wong-wong mau. Esuké kita pada budal sangka kono terus tekan Kaisaréa, tekan ing omahé Filipus, juru pawarta Injil, ya kuwi tunggalé wong pitu, sing dipilih ing Yérusalèm. Kita pada nginep ing kono. Filipus kuwi nduwé anak wadon papat, ijik prawan, sing pada olèh kawelasan bisa nubuat. Sakwisé manggon sak untara ing kono, ana nabi sing teka sangka Yudéa, jenengé Agabus. Piyambaké nemoni kita, terus njupuk sabuké Paulus, dienggo nalèni sikilé lan tangané déwé karo ngomong: “Tembungé Roh Sutyi, ngéné: Sing nduwé sabuk iki bakal dibanda ngéné iki karo wong-wong Ju ing Yérusalèm lan bakal dipasrahké ing tangané bangsa kapir.” Krungu sing mengkono kuwi, kita uga para murid ing panggonan kono terus pada ngomong marang Paulus, supaya aja lunga menyang Yérusalèm. Nanging Paulus nyauri ngéné: “Kenèng apa kowé pada nangis lan nggawé trenyuhé atiku? Awit aku wis lila, ora mung dibanda waé, nanging uga kanggo mati pisan ing Yérusalèm awit sangka asmané Yésus.” Awit Paulus ora gelem nampa omongan kita, kita ya terus mung meneng lan ngomong: “Karepé Gusti supaya kedadian!” Bareng wis sak untara dina ing kuta Kaisaréa, kita terus pada tata-tata budal menyang Yérusalèm. Para murid ing Kaisaréa ya ana sing pada mèlu ngeterké kita menyang omahé Manason, sing bakal pada kita pondoki. Wong kuwi sangka Siprus, sing wis suwé enggoné dadi murid. Nalika kita pada tekan Yérusalèm, sedulur tunggal pertyaya kabèh pada nampani kita karo bungahé ati. Esuké Paulus lunga bebarengan karo kita menyang omahé Yakobus; para pinituwa kabèh wis pada ing kono. Sakwisé salaman, Paulus terus nyeritakké karo rintyi apa sing wis ditindakké karo Gusti Allah ing antarané bangsa kapir awit peladènané. Krungu sing mengkono kuwi, kabèh pada ngluhurké Gusti Allah. Terus pada ngomong marang Paulus: “Sedulur, Panjenengan weruh, yèn wong Ju éwon-éwon tyatyahé sing wis pada pertyaya lan pada sregep enggoné netepi angger-angger. Nanging wong-wong iki pada krungu kabar bab sampéyan mulangi marang wong Ju kabèh, sing pada manggon ing sak tengahé bangsa kapir, supaya pada ninggalké angger-anggeré Moses, pada sampéyan awasi aja nganti nyunati anak-anaké lan miturut tata tyara kita. Mila terus kepriyé saiki? Wong-wong kuwi mesti pada arep krungu yèn sampéyan wis tekan kéné. Awit sangka kuwi, kita jaluk sampéyan nindakké sing kita diomongké kuwi: Ing antarané kita ana wong papat sing pada nduwé janji. Sampéyan tak njaluk ngajak wong-wong iki bareng nindakké tata tyara nyutyèkké uripé, lan nyangga ragaté, supaya pada bisa nyukur rambut. Awit sangka mengkéné, wong pada bakal bisa ngerti, yèn kabar kabèh bab sampéyan sing pada dirungokké kuwi ora nyata babar pisan lan yèn sampéyan tetep urip netepi angger-anggeré Torèt. Nanging bangsa kapir, sing wis pada pertyaya, kuwi wis pada kita kirimi layang, sing isi putusan kita, ya kuwi: yèn kudu pada nyiriki pangan sesajèné brahala, getih, dagingé kéwan sing mati ora dibelèh, lan uga mlaku bédang.” Ing dina sésuké Paulus terus ngajak wong-wong mau lan sakwisé nyutyèkké uripé bebarengan, terus pada mlebu ing Griya Sutyi. Ing kono Paulus ndunungké, kapan rampungé dina nyutyèkké urip kuwi, lan yèn kurban kanggo wong-wong mau dipasrahké. Nalika arep tekané rampungé pitung dinané, wong-wong Ju sing teka sangka Asia Tyilik pada weruh Paulus ing Griya Sutyi, terus ngojok-ojoki rayat lan nyekel piyambaké, karo nyuwara banter: “Hé, wong-wong Israèl, tulung! Iki wongé ing ngendi-endi mulangi marang wong-wong supaya nglawan bangsa kita lan angger-anggeré Torèt lan panggonan iki! Lan saiki malah ngajak wong-wong Yunani mlebu ing Griya Sutyi lan najiské panggonan sutyi iki!” Awit sak durungé pada weruh Trofimus, wong Efésus bebarengan karo Paulus ing kuta lan ngira, yèn diajak Paulus mlebu ing Griya Sutyi. Wong sak kuta kabèh pada ramé, wong okèh pada teka gembruduk lan terus nyekel Paulus, disèrèt metu sangka Griya Sutyi lan sak nalika kuwi uga lawangé Griya Sutyi pada ditutup. Nalika wong-wong mau pada ngrantyam arep matèni piyambaké, penggedéné para suradadu krungu kabar, yèn wong sak kuta Yérusalèm pada ramé. Wong kuwi terus ngajak suradaduné uga penggedé-penggedéné marani wong okèh mau. Bareng wong-wong pada weruh tekané pemimpin suradadu kuwi, terus lèrèn enggoné nggebuki Paulus. Pemimpin mau nyedekki Paulus, terus nyekel lan mbanda nganggo ranté rangkep loro, lan takon sapa piyambaké kuwi lan apa sing ditindakké. Nanging wong okèh kuwi sing nyuwara banter ngéné, ana sing mengkono. Awit sangka ributé wong, pemimpin mau ora bisa ngerti apa sing sak beneré kelakon, mulané terus ngongkon nggawa Paulus menyang bèntèng. Bareng tekan undak-undakan, Paulus kepeksa digotong karo para suradadu, awit sangka akèhé wong sing ngrubuti. Rayat kabèh gembruduk nututi karo nyuwara banter: “Disingkréhké wong kuwi!” Nalika Paulus arep digawa mlebu menyang bèntèng, piyambaké ngomong marang penggedéné para suradadu mau: “Apa kula dililani ngomong marang sampéyan?” Penggedéné para suradadu nyauri: “Kowé kok bisa basa Yunani! Dadi kowé kuwi duduk wong Egipte, sing durung suwé iki nukulké pambruntakan lan mimpin para wong sing nggawé rusuh lan nggawa gaman 4000 tyatyahé, menyang ara-ara samun?” Semauré Paulus: “Kula kuwi wong Ju, sangka Tarsus, warga kuta sing kesuwur ing Kilikia. Kula njaluk supaya dililani omongan marang wong okèh kuwi.” Bareng Paulus wis dililani karo penggedéné para suradadu kuwi, terus ngadek ing undak-undakan, terus ngobahké tangané kanggo sirepé wong okèh mau. Bareng wis pada sirep, piyambaké terus ngomong nganggo basa Ibrani ngéné: “Sedulur-sedulur lan bapak-bapak, hayuk saiki pada ngrungokké jawaban kula marang sampéyan.” Nalika wong okèh krungu enggoné ngomong nganggo basa Ibrani, saya mundak sirepé. Piyambaké terus ngomong: “Kula kuwi wong Ju, kelairan Tarsus ing tanah Kilikia, nanging gedé kula ing kuta iki, diwulangi karo tliti karo Gamalièl bab netepi angger-anggeré para leluhur kita, kula terus dadi wong sing mempeng ngabekti marang Gusti Allah, kaya sampéyan kabèh iki. Supaya wong-wong sing pada ngetutké Dalané Gusti kuwi, pada kula kuya-kuya nganti mati; lanang lan wadon pada kula tyekeli lan kula lebokké menyang pakunjara. Kanggo perkara kuwi piyambaké imam gedé lan pemimpiné pinituwa pada bisa ngekèki paseksi, kula ya dikèki layang-layang kanggo para sedulur ing Damaskus, terus lunga mrana arep nyekeli wong-wong ing kono, sing pada ngetutké Dalané Gusti iki, kula arep nggawa menyang Yérusalèm supaya pada diukum. Nanging bareng mlaku kula wis tyedak Damaskus, ing wantyi awan, dadakan ana semlorot sing padang sangka langit nutupi kula. Kula terus tiba ing lemah lan krungu swara sing ngomong marang kula mengkéné: Saulus, Saulus, kenèng apa kowé nglarani Aku? Semaur kula: Panjenengan kuwi sapa, Gusti? Tembungé: Aku iki Yésus sangka Nasarèt, sing kok kuya-kuya. Wong-wong sing pada bareng karo kula, ya ngerti semlorot iki, nanging swarané Panjenengané sing ngomong marang kula, pada ora krungu. Kula terus ngomong: Gusti, apa sing kudu kula lakoni? Semauré Gusti marang kula: Ngadeka, lungaa menyang Damaskus. Ing kana kowé bakal dikèki weruh, apa sing kudu kok tindakké. Awit kula ora bisa weruh, jalaran sangka kenèng semlorot sing mblerengi mripatku, mila kantya-kantya sing bareng mlaku karo kula terus nyekel tangan kula, kula dituntun menyang Damaskus. Ing kono ana wong jenengé Ananias, wong sing netepi angger-anggeré Torèt lan diseksèni apik ing sak tengahé wong Ju kabèh ing kono. Wong kuwi teka lan ngadek ing tyedaké kula lan omongan: Saulus, sedulurku, kowé bisa weruh menèh! Sak nalika kuwi uga kula bisa weruh menèh lan weruh piyambaké. Ananias terus omongan: Gusti Allahé leluhur kita wis netepaké sampéyan supaya mangertèni karepé, weruh Sing Bener lan krungu swara sing metu sangka tutuké Gusti. Awit sampéyan ditemtokké dadi seksiné Panjenengané ing ngarepé wong kabèh ing bab samubarang sing wis kok deleng lan kok krungu. Lan saiki kepriyé, apa sampéyan ijik mangga-mara? Ngadeka, lan dibaptisa lan supaya dosamu diresiki karo nyebut asmané Gusti! Sakwisé mengkono, kula terus mulih menyang Yérusalèm lan nalika kula ijik ndedonga ing Griya Sutyi, roh kula ditekani ing pangwasané Gusti Allah. Kula weruh Panjenengané, sing terus ngomong marang kula: Gelis, lungaa sangka Yérusalèm, awit wong-wong ora bakal nampani paseksimu bab Aku. Semaur kula: Gusti, wong-wong kuwi pada ngerti, yèn kula kuwi sing nekani sinaguk lan sing nglebokké wong-wong sing pada pertyaya marang Panjenengan ing pakunjara lan sing metyuti wong-wong mau. Sak terusé nalika getihé Stéfanus, seksi Panjenengan, dikutahké, kula ing kono lan kula setuju penggawé kuwi, nanging kula nunggu penganggoné wong-wong sing pada matèni. Nanging tembungé Gusti marang kula: Lungaa, awit Aku bakal ngutus kowé menyang panggonané bangsa kapir sing adoh sangka kéné.” Sakwisé wong okèh pada ngrungokké Paulus nganti tekan tembungé sing mengkono kuwi, terus wiwit nyuwara banter: “Wong kuwi dipatèni waé sangka bumi, ora pantes urip!” Wong-wong mau terus waé enggoné mbengok-mbengok karo nguntyalké jubahé lan nyawur-nyawurké lebu menduwur, mulané penggedéné para suradadu terus ngongkon nglebokké Paulus menyang bèntèng lan nitipriksa lan metyuti piyambaké, supaya bisa ngerti apa sebabé nanging wong-wong kuwi pada mbengok-mbengok mengkono ing bab piyambaké. Nanging nalika Paulus diprenahké arep dipetyuti, piyambaké terus ngomong marang penggedéné suradadu sing tugas kuwi: “Apa sampéyan dililani metyuti warga negara Rum, apa menèh tanpa diadili?” Krungu katerangan mengkono kuwi, penggedéné suradadu mau terus lapor marang penggedéné para suradadu, tembungé: “Apa sing arep sampéyan tandangi? Wong kuwi warga negara Rum?” Penggedéné para suradadu terus nemoni Paulus lan takon: “Ngomonga, apa bener kowé kuwi warga negara Rum?” Semauré Paulus: “Ya.” Penggedéné suradadu terus ngomong menèh: “Enggonku dadi warga negara Rum kuwi karo tuku karo rega larang.” Paulus nyauri: “Nanging kula nduwé wewenangé kuwi wiwit lair mila.” Wong-wong sing kuwajipan metyuti terus gelis-gelis mundur. Nanging penggedéné suradadu kuwi bareng ngerti yèn Paulus kuwi wong Rum, ya wedi, nanging piyambaké sing ngongkon mbanda. Senajan mengkono penggedéné suradadu mau kepéngin weruh karo tliti apa sing dadi pandakwané wong-wong Ju marang Paulus. Mulané esuké ngongkon nyeluk Paulus sangka pakunjara lan ngongkon, supaya pengarepé imam lan Hukum Agama nglumpuk. Terus ngongkon nuntun Paulus sangka bèntèng dipasrahké marang Pangwasa hukum mau. Paulus terus mandeng para juru Pangwasa hukum Agama lan ngomong: “Para sedulur, nganti teka dina iki kula tetep urip karo pikirané ati sing resik ing ngarepé Gusti Allah.” Nanging imam gedé Ananias ngongkon marang wong-wong sing pada ngadek tyedak Paulus, supaya napuk tutuké Paulus. Paulus terus nyauri, tembungé: “Gusti Allah bakal napuk sampéyan, hé, témbok sing dilabur putih. Sampéyan njagong ing kéné arep ngadili kula miturut angger-anggeré Torèt, nanging sampéyan déwé nerak angger-anggeré Torèt, jalaran ngongkon napuk kula.” Wong-wong sing pada ing kono ngomong: “Kowé kuwi ora ngajèni marang imam gedéné Gusti Allah!” Paulus semauré: “Oh, para sedulur, kula ora ngerti yèn piyambaké kuwi imam gedé. Pantyèn ana tulisan mengkéné: Kowé aja ngutyapké tembung ala marang penggedéné para bangsamu!” Awit piyambaké weruh, yèn ing antarané Pangwasa hukum kuwi ana sing mlebu golongané wong Saduki lan ana sing mlebu golongané wong Farisi, mulané terus mbengok banter ing ngarepé Pangwasa hukum Agama: “Para sedulur, kula kuwi wong Farisi; kula dipasrahké marang Pangwasa hukum kuwi, jalaran kula ngarep-arep marang tanginé wong mati.” Bareng piyambaké ngomong mengkono, wong-wong Farisi lan wong-wong Saduki pada padu terus, wong okèh terus petyah dadi rong golongan. Awit wong Saduki kuwi pada nganggep, yèn tanginé wong mati kuwi ora ana lan ya ora ana mulékat utawa roh, nanging wong Farisi nganggep loro-loroné. Mulané terus dadi ramé banget. Ana juru Torèt siji loro sangka golongan Farisi sing maju lan mbantah karo teges ujaré: “Kanggo kita, wong kuwi ora nduwé kesalahan! Mbok menawa ana roh utawa mulékat sing wis ngomongi piyambaké.” Banjur kahanan ing kono mundak késruh banget. Penggedéné para suradadu wedi, yèn Paulus nganti dipotèng-potèng karo wong-wong mau, mulané terus ngongkon marang prajurit-prajurit, supaya pada medun ngrebut Paulus sangka sak tengahé wong okèh lan digawa menyang bèntèng. Mbenginé Gusti teka ngadek ing sandingé lan ngomong marang piyambaké: “Sing tatak atimu, awit kayadéné enggonmu nyeksèni Aku ing Yérusalèm, mengkono uga kowé ya perlu nyeksèni ing Rum.” Bareng wis awan wong-wong Ju nganakké komplotan lan sumpah karo nyepatani awaké déwé, ora bakal mangan utawa ngombé sak durungé matèni Paulus. Komplotan kuwi tyatyahé kliwat patang puluh. Wong-wong mau pada nemoni para pengarepé imam lan para pinituwané bangsa Ju lan ngomong: “Kita wis pada sumpah karo nyepatani kita déwé, ora arep mangan utawa ngombé sak durungé matèni Paulus. Awit sangka kuwi supaya sampéyan kabèh bareng karo Pangwasa hukum Agama gelem ngekèki rembuk marang penggedé suradadu supaya masrahaké Paulus marang sampéyan menèh, kaya-kaya sampéyan arep nitipriksa perkarané sing luwih tliti. Kita mengko wis pada tata-tata arep matèni piyambaké sak durungé teka ing ngarepé sampéyan.” Nanging ponakané Paulus, ya kuwi anaké seduluré wadon, krungu bab rantyamané tyegatan kuwi lan terus menyang bèntèng. Bareng wis dililani mlebu, terus ngomong bab mau marang Paulus. Paulus terus ngomongi sakwijiné penggedéné suradadu lan ngomong: “Wong enom iki diterké marang ngarepé penggedéné suradadu, jalaran ana perkara sing perlu diomongké marang piyambaké.” Penggedéné suradadu kuwi terus nekaké wong enom kuwi menyang ngarepé penggedéné para suradadu lan ngomong: “Kula dityeluk Paulus, wong ukuman kuwi, dijaluki tulung supaya ngeterké wong enom iki marang ngarepé sampéyan, awit ana bab sing perlu diomongké marang sampéyan.” Penggedéné para suradadu mau terus nuntun wong enom mau diajak dèwèkan, terus ditakoni: “Apa sing arep kok laporaké marang aku?” Semauré: “Wong-wong Ju wis pada setuju arep njaluk marang sampéyan, supaya sésuk-ésuk sampéyan masrahaké Paulus menèh marang ngarepé Pangwasa hukum Agama, kaya-kaya Hukum iki kepéngin olèh katerangan sing luwih tliti sangka piyambaké. Nanging sampéyan aja nganti ngrungokké wong-wong iki, awit ana wong-wong sing tyatyahé kliwat sangka patang puluh, sing wis tata-tata arep nyegat. Wong-wong iki wis pada sumpah karo nyepatani awaké déwé ora arep mangan lan ngombé sak durungé matèni Paulus. Saiki wis pada tata-tata, mung ngentèni putusan sampéyan.” Penggedéné suradadu terus ngongkon wong enom mau supaya mulih karo diomongi ngéné: “Kowé aja omong marang sapa-sapa, yèn kowé wis nglaporké bab iki marang aku.” Sakwisé mengkono penggedéné suradadu mau terus nyeluk penggedéné suradadu loro lan dipréntahké ngéné: “Tata-tataa suradadu 200 sing bakal menyang Kaisaréa karo suradadu jaran pitung puluh lan suradadu sing nganggo gaman tumbak 200, kira-kira jam sanga mbengi iki. Tyawisna uga kimar tunggangan kanggo Paulus, lan supaya kok adepké menyang ngarepé gubernur Féliks.” Penggedéné suradadu mau terus nggawé layang, tembungé ngéné: “Salam keslametan kula, Klaudius Lisias, marang sampéyan gubernur Féliks sing luhur. Wong iki dityekel karo wong-wong Ju. Bareng arep dipatèni, kula terus teka karo nggawa suradadu perlu menggak lan ngluwari piyambaké, awit kula krungu, yèn wong iki warga negara Rum. Supaya bisané weruh apa sebab-sebabé sing ndakwa marang wong iki, terus kula pasrahaké marang pemimpiné Agamané. Kanggo kula wis tyeta, yèn sing ndakwa kuwi gegandèngan karo angger-anggeré Torèté wong-wong mau, mung waé ora ana pendakwa sing njalari kenèng paukuman mati utawa kudu dilebokké ing pakunjara. Sak terusé kula nampa laporan, yèn ana komplotan sing arep matèni wong iki. Awit sangka kuwi kula terus gelis-gelis kongkonan ngeterké marang ngarepé sampéyan. Nanging para sing pada ndakwa wis pada kula kongkon, supaya pada ndèkèkké perkara kuwi marang sampéyan.” Para suradadu terus pada nindakké kaya sing dipréntahké. Ing mbengi kuwi uga, Paulus digawa menyang Antipatris. Esuké para suradadu jaran pada dikongkon nerusaké mlakuné karo Paulus, nanging liyané pada bali menyang bèntèng. Sak tekané ing Kaisaréa, para suradadu jaran ngomongké layangé lan masrahké Paulus marang gubernur. Bareng wis matya layang mau, gubernur terus takon marang Paulus, asalé sangka propinsi ngendi. Bareng krungu, yèn Paulus sangka Kilikia, terus ngomong: “Aku bakal nitipriksa perkaramu, yèn wong sing pada ndakwa marang kowé wis teka ing kéné.” Terus ngongkon, supaya Paulus diukum ing kratoné Hérodes. Bareng wis limang dina imam gedé Ananias teka bebarengan karo pinituwa lan pengatyara, sing jenengé Tertulus. Wong-wong mau pada nemoni gubernur lan ngomongké pandakwané kanggo Paulus. Paulus dityeluk maju, nanging Tertulus terus wiwit ngomongké gugatané, tembungé: “Féliks sing luhur, awit sangka budidayamu sampéyan kita tansah ngrasaké ketentreman lan jalaran sangka kawityaksanan sampéyan, okèh banget owah-owahan apik sing klakon kanggo bangsa kita. Bab kuwi kabèh anaa ing ngendi waé tansah kita tampa karo gedéné rasa maturkesuwun. Nanging supaya aja nganti kesuwèn anggèn kula nyusahké marang sampéyan, kula njaluk, supaya sampéyan gelem ngrungokké tembung kita sedilut waé karo ati sampéyan sing wis kesuwur kuwi. Kita wis nemokké, yèn wong kuwi dadi pernyakit pès, wong sing nggawé késruh ing sak tengahé wong Ju sak jagat, lan yèn wong kuwi salah sakwijiné pengarepé golongané wong Nasrani. Malah wis njajal ngrusak Griya Sutyi. Awit sangka kuwi terus kita tyekel lan [arep kita adili miturut angger-anggeré Torèt kita. Nanging penggedéné suradadu Lisias terus teka ngalang-alangi lan ngrebut piyambaké karo peksa, lan ngongkon, supaya kabèh wong sing ndakwa pada nemoni ing ngarepé sampéyan]. Yèn sampéyan nitipriksa piyambak, mesti bakal weruh kabèh perkara sing kita kelahké iki.” Lan wong-wong Ju ya pada ngrujuki ndakwa kuwi lan ngomong, yèn ya pantyèn mengkono. Gubernur terus ngekèki tanda marang Paulus, yèn wis dililani ngomongké jawaban. Paulus terus ngomong: “Kula ngerti, yèn wis mataun-taun anggèn sampéyan nyekel pengadilan kanggo bangsa iki. Mulané tanpa rasa mangga-mara anggèn kula arep ngomongké jawaban kanggo perkara iki ing ngarepé sampéyan: Sampéyan bisa weruh, yèn ora luwih sangka rolas dina kepungkur kuwi anggèn kula teka ing Yérusalèm perlu nindakké pangabekti. Ora naté ana wong sing weruh kula ijik tukaran utawa nggawé gègèran, dadia ing Griya Sutyi, utawa ing sinaguk, mengkéné uga ing panggonan liya ing njeruhné kuta iki. Wong-wong kuwi ora bisa mbuktèkké ing ngarepé sampéyan, apa sing saiki dikelahké kanggo kula iki. Mung waé kula ngakoni ing ngarepé sampéyan, yèn kula ngabekti marang Gusti Allahé leluhur kita karo manut dalané Gusti kuwi, ya kuwi dalan sing karo wong-wong iki diarani piwulang klèru. Kula netepi kabèh sing ditulis ing angger-anggeré Torèt lan ing kitabé para nabi. Kula nduwé pengarep-arep marang Gusti Allah, pada karo wong-wong kuwi, yèn bakal ana tanginé wong mati, wong sing bener utawa wong mursal. Awit sangka kuwi kula tansah ngupaya urip karo pikirané ati sing murni ing ngarepé Gusti Allah lan ing ngarepé manungsa. Bareng wis pirang taun suwéné, kula mulih menyang Yérusalèm arep ngekèki bantuan marang bangsa kula lan pasrah pisungsung. Nalika kula ijik nindakké kuwi kabèh, ana wong Ju sing teka sangka Asia Tyilik, pada ketemu kula ing Griya Sutyi sakwisé kula nyutyèkké awak kula, ora karo wong okèh utawa ora nindakké gègèran. Ya wong-wong kuwi sing pantyèné kudu nemoni ing ngarepé sampéyan lan ngajokké kelahané, yèn nduwé perkara karo kula. Nanging, wong-wong sing saiki ing kéné kuwi ya bèn pada ngomong, ala apa sing ditemokké ing kula, nalika kula ing ngarepé Pangwasa hukum Agama. Apa mbok menawa mung awit sangka tembung kula, nalika kula ngadek ing sak tengahé wong-wong iki, ya kuwi: Awit sangka bab tanginé wong-wong mati, kula ing dina iki dipasrahké ing ngarepé sampéyan.” Nanging Féliks, sing wis weruh tenan bab Dalané Gusti, karepé ngundur perkara kuwi, tembungé: “Yèn penggedéné suradadu Lisias wis mréné, aku bakal mutusi perkaramu.” Terus ngongkon marang penggedéné suradadu, supaya Paulus tetep diukum, nanging karo kelunggaran, lan para kantyané sing pada ngladèni, aja dipenggak. Let sak untara dina Féliks teka karo bojoné, Drusila, wong wadon Ju, terus ngongkon nyeluk Paulus lan terus ngrungokké katerangané bab pertyaya marang Yésus Kristus. Nanging nalika Paulus ngomong bab kabeneran, bab ngwasani urip, lan bab pengadilan sing bakal kelakon, Féliks terus rumangsa wedi, terus ngomong: “Tyukup sak méné waé ndisik, saiki muliha; mbésuk yèn aku pinuju ana waktu, kowé bakal tak tyeluk menèh.” Uga piyambaké ngarep-arep nampa duwit sangka Paulus, mulané kerep dityeluk diajak omongan. Nanging bareng wis genep rong taun, Féliks digantèni Porkius Féstus lan kanggo nyenengké atiné wong Ju, Féliks ngejarké Paulus diukum ing pakunjaran. Telung dina sakwisé teka ing propinsi kuwi, Féstus terus lunga sangka Kaisaréa menyang Yérusalèm. Para pengarepé imam lan wong-wong Ju sing kajèn pada nemoni lan ngomongké kelahané kanggo Paulus, lan njaluk kawelasan, sing nggawé ruginé Paulus, ya kuwi supaya Paulus dipréntahké menyang Yérusalèm. Awit wong-wong mau pada ngrantyam arep matèni Paulus ing dalan. Nanging Féstus nyauri, yèn Paulus tetep dikunjara ing Kaisaréa, nanging piyambaké déwé bakal gelis-gelis mulih mrana. Tembungé: “Mulané wong-wong tunggalmu sing pada nyekel pangwasa supaya pada mrana bebarengan karo aku lan ngajokké pandakwané, yèn ana kesalahané.” Féstus enggoné manggon ing Yérusalèm ora luwih sangka wolu utawa sepuluh dina, terus mulih menyang Kaisaréa. Esuké piyambaké nggelarké pengadilan lan ngongkon ngadepké Paulus. Bareng Paulus wis ditekakké, wong Ju kabèh sing teka sangka Yérusalèm pada ngadek ngepung lan ngomongké kelahan okèh sing abot kanggo Paulus, tanpa bisa mbuktèkké. Kosok baliné Paulus ngomongké jawaban ngéné: “Kula setitik waé ora kesalahan kanggo angger-anggeré Torèté wong Ju, marang Griya Sutyi utawa marang kaisar.” Nanging awit Féstus gelem nyenengké atiné wong Ju, terus semaur marang Paulus, tembungé: “Apa kowé saguh menyang Yérusalèm, supaya diadili ing kana ing ngarepku bab perkara iki?” Nanging Paulus ngomong: “Saiki kula ing ngarepé pengadilané kaisar, kula kudu diadili ing kéné. Kaya sing wis sampéyan ngertèni tenan, setitik waé kula ora nggawé kesalahan marang wong Ju. Dadi, yèn kula tenan kesalahan lan nindakké ala sing pantes diukum mati, kula éklas mati, nanging yèn apa sing dikelahké kanggo kula kuwi tenan ora bener, ora ana wong sing pantes masrahaké kula marang wong-wong kuwi kanggo kawelasan. Kula njaluk munggah tanding marang kaisar!” Bareng wis dirembuk karo para pegawéné pengadilan, Féstus terus ngomong: “Kowé njaluk munggah tanding marang kaisar, yèn mengkono kowé kudu nemoni kaisar.” Let sak untara dina, ratu Agripa karo Bèrniké teka ing Kaisaréa kanggo Féstus. Awit manggon ing kono sak untara dina, Féstus nyeritakké perkarané Paulus marang ratu, tembungé: “Ing kéné ana wong paukuman tinggalané Féliks. Waktu kula ing Yérusalèm, para pengarepé imam lan para tuwa-tuwané wong Ju pada nuntut wong iki, lan njaluk supaya wong kuwi diukum. Kula nyauri, yèn wong Rum ora nduwé adat masrahaké sing didakwa, sak durungé diadepaké karo sing pada ndakwa lan dililani ngomongké jawaban kanggo kelahané. Mulané wong-wong iki terus pada mèlu mréné bareng karo kula. Esuké kula terus nganakké kumpulan pengadilan lan kongkon masrahaké wong kuwi. Nanging bareng wong-wong sing pada nggugat ngadek ngubengi wong iki, pada ora ngajokké kelahané bab penggawé ala, kaya kula pikir. Wong-wong iki mung pada padudon bab sing gegandèngan karo agamané lan ana wong asmané Yésus sing wis mati, nanging Paulus ndunungké karo yakin, yèn Yésus iki urip. Awit kula bingung anggèn kula nitipriksa perkara sing kaya mengkéné kuwi, kula terus nari dèwèké, apa gelem marang Yérusalèm, supaya perkarané diadili ing kana. Nanging Paulus munggah tanding. Mulané kula njaluk, supaya tetep ditahan ing paukuman, nganti perkarané diputus karo kaisar. Mulané terus kula préntahaké, supaya wong kuwi tetep diukum nganti bisa kula tekakké marang kaisar.” Agripa ngomong marang Féstus: “Kula kepéngin ngrungokké penjawapé wong kuwi déwé.” Semauré Féstus: “Sésuk-ésuk sampéyan arep ngrungokké.” Esuké Agripa lan Bèrniké pada teka karo sak kabèhé tata tyara upatyara kraton lan bareng wis mlebu ing gedong pengadilan bebarengan karo para penggedéné para suradadu lan para pemimpin ing kono, Féstus terus ngongkon, supaya Paulus ditekakké. Féstus terus ngomong: “Ratu Agripa lan para penggedé sing pada njagong ing kéné bareng karo kita. Pada kula njaluk weruh wong iki, sing dikelahké karo wong Ju kabèh, ing Yérusalèm lan ing kéné. Wong-wong kabèh pada nekani kula lan pada ngomong karo mbengok-mbengok, yèn wong kuwi ora pantes urip luwih suwé menèh. Nanging kanggo kula wis tyeta, yèn wong kuwi ora nandangi perkara sing kenèng diukum mati lan awit wong kuwi njaluk munggah tanding marang kaisar, mila kula terus mutusi arep ngeterké ing ngarepé kaisar. Mung waé ora ana alasan sing jelas, sing kudu kula omongké ing layang marang kaisar bab wong kuwi. Ya jalaran sangka kuwi mila terus kula ngadepké ing ngarepé sampéyan kabèh, marang piyambaké ratu Agripa, supaya sakwisé dipréksa terus anaa sing bisa kula tulis. Awit panemu kula, mokal ngeterké wong paukuman tanpa dibarengi kelahané sing diajokké kanggo wong iki.” Agripa terus ngomong marang Paulus: “Kowé wis dililani ngomongké jawaban.” Paulus terus ngekèki tanda nganggo tangané lan ngomongké jawaban ngéné: “Duh, ratu Agripa, kula rumangsa nampa kabekjan, nanging ing dina iki kula dililani ngomongké jawaban ing ngarepé sampéyan kanggo kabèh kelahané wong-wong Ju marang kula, apa menèh awit sampéyan weruh tenan bab adat utawa tata tyara lan padudoné wong Ju. Awit sangka kuwi kula njaluk marang sampéyan, supaya gelem ngrungokké tembung kula karo sabar. Kabèh wong Ju pada weruh urip kula wiwit enom, awit kawit wiwitan kula urip ing sak tengahé bangsa kula ing Yérusalèm. Wis suwé banget enggoné pada kekantyan karo kula lan yèn gelem, pada gelem ngekèki paseksi, yèn kula urip dadi wong Farisi miturut golongan sing panatik ing njeruhné agama kita. Nanging saiki kula kudu ngadep ing ngarepé pengadilan kuwi, jalaran kula ngarep-arep marang kaleksanané perjanjian, sing dikèkké karo Gusti Allah marang para leluhur kita, lan sing dientèn-entèni karo taler kita rolas ing njeruhné pada nindakké pangabekti awan-mbengi karo setia. Ya awit sangka pengarep-arep kuwi, duh, ratu Agripa, kula dikelahké karo wong-wong Ju. Kepriyé, enggoné sampéyan kabèh mikir mokal, yèn Gusti Allah nangèkké wong mati? Senajan kaya apa waé, kula déwé naté ngira, yèn kula déwé kudu nindakké penggawé kanggo nglawan asmané Yésus sangka Nasarèt. Bab kuwi kula tandangi uga ing Yérusalèm. Kula ora mung nglebokké para sutyi waé ing pakunjara, nanging sakwisé kula nampa pangwasa sangka para pengarepé imam, kula ya ngrujuki, yèn wong-wong kuwi pada diukum mati. Ing kabèh sinaguk, kula terus nganiaya wong-wong mau, lan kula peksa supaya pada nyélaki pertyayané, awit sangka banget muntapé ati kula, wong-wong iki pada kula oyak-oyak, malah nganti teka negara-negara mantya.” “Lan ing njeruhné kahanané sing mengkono kuwi, nalika kula karo kebak pangwasa lan nyekel préntahé para pengarepé imam, waktu mlaku menyang Damaskus, dadakan, duh, ratu Agripa, ing wantyi awan, ing tengah dalan kula weruh semlorot sing ngliwati pepadangé srengéngé, mudun sangka langit terus nutupi kula lan kantya-kantya sing bareng kula. Kita banjur pada ambruk ing lemah, lan terus krungu swara sing ngomongi kula nganggo basa Ibrani: Saulus, Saulus, kenèng apa kowé nganiaya Aku? Rekasa kanggo kowé nglawan marang Sing ngwasani kowé. Kula terus ngomong: Panjenengan kuwi sapa, Gusti? Semauré Gusti: Aku iki Yésus sing kok aniaya. Nanging saiki tangia lan ngadeka. Aku ngétok marang kowé kuwi perlu netepaké kowé dadi peladèn lan seksi kanggo samubarang kabèh sing wis kok deleng sangka Aku lan sing bakal Tak kétoké marang kowé bakalé. Kowé bakal Tak etoké sangka bangsa iki lan bangsa kapir lan Aku bakal ngutus kowé marani bangsa-bangsa kuwi, supaya melèkaké mripaté, terus supaya pada ninggal pepeteng, marani pepadang lan utyul sangka pangwasané sétan lan pertyaya marang Gusti Allah, bèn pada olèh pangapurané dosa awit sangka pertyaya marang Aku, uga terus nampa warisan ing tengahé para sing wis disutyèkké. Awit sangka kuwi, duh, ratu Agripa, kula ora naté ora manut marang wahyu sangka swarga kuwi. Nanging ing wiwitan kula ngabaraké marang wong-wong Ju ing Damaskus, ing Yérusalèm lan ing negara Yudéa kabèh, lan uga marang bangsa kapir, yèn kudu pada mratobat lan ngabekti marang Gusti Allah, supaya terus nandangi penggawéan-penggawéan sing tyotyok karo mertobaté mau. Ya awit sangka kuwi wong-wong Ju terus pada nyekel kula ing Griya Sutyi lan ngupaya matèni kula. Nanging awit sangka pitulungané Gusti Allah, kula bisa urip nganti teka saiki lan bisa ngomongké paseksi marang wong-wong tyilik lan marang para penggedé. Perkara iki sing kula kabaraké ora liyané, kejaba mung sing sak durungé wis diomongké karo para nabi lan uga karo Moses, ya kuwi, yèn Mésias kudu ngalami sangsara lan Panjenengané kuwi sing ndisik déwé arep tangi sangka antarané wong mati, lan Panjenengané arep ngabaraké pepadang marang bangsa iki lan marang bangsa kapir.” Bareng Paulus ngomongké bab kuwi mau kabèh kanggo jawaban, Féstus terus ngomong karo banter: “Kowé kuwi gendeng, Paulus! Kaweruhmu sing okèh kuwi njalari kowé dadi édan.” Nanging Paulus terus ngomong: “Kula ora gendeng, duh, Féstus sing mahaluhur! Kula ngomongké sing bener karo pikiran sing waras! Ratu Agripa uga weruh perkara kuwi kabèh, awit sangka kuwi kula karo tatak lan tanpa tèdèng aling-aling ngomong ing ngarepé sampéyan. Kula yakin, yèn kabèh kuwi ora ana siji waé sing durung naté krungu, awit perkara kuwi ora kedadian ing panggonan sing kepentyil. Apa panjenengan, duh, ratu Agripa, pertyaya marang para nabi? Kula ngerti, yèn panjenengan pertyaya.” Semauré ratu Agripa: “Mèh waé kowé ngyakinaké aku supaya dadi wong kristen!” Semauré Paulus: “Kula arep ndedonga marang Gusti Allah, supaya ora mung sampéyan waé, nanging uga wong-wong liya sing ana ing kéné lan ngrungokké tembung kula kuwi, gelis utawa suwé, pada dadi kaya kula, kejaba tali-tali banda iki.” Ratu, gubernur lan Bèrniké lan wong kabèh sing pada njagong terus pada ngadek. Nalika metu, pada rembukan: “Wong kuwi ora nandangi penggawé sing kenèng diukum mati utawa paukuman pakunjara.” Agripa ngomong marang Féstus: “Wong kuwi sakjané wis bisa luwar, umpama ora munggah tanding marang kaisar.” Bareng wis diputusi, kita bakal lelungan menyang Italia, Paulus lan wong pakunjaran liyané dipasrahké marang penggedéné suradadu kaisar, sing jenengé Yulius. Kita pada numpak kapal sangka palabuhan kapal Adramitium, sing bakal lelungan menyang palabuhan-palabuhan kapal ing sak uruté pesisiré Asia Tyilik, terus pada budal. Aristarkus, wong Makédonia sangka Tésalonika, mbarengi mlaku kita. Esuké mampir ing Sidon. Tumindaké Yulius marang Paulus betyik, mulané dililani nemoni para kantyané, supaya pada nyukupi kebutuhané. Awit nampek angin, enggon kita pada lelungan sangka kono mlipir ing pinggiré puluh Siprus, terus nerjang segara ing ngarepé Kilikia lan Pamilia, terus pada tekan Mira ing panggonan Likia. Ing kono, penggedéné suradadu nemoni kapal sangka Alèksandria, sing arep lelungan menyang Italia. Kita pada dipindah mrana. Nganti pirang-pirang dina enggon kita pada lelungan mèh ora bisa maju, lan karo rekasa banget kita pada bisa nyedaki Knidus. Awit anginé terus waé nampek, kita mlipir ing pesisiré puluh Kréta, ngliwati lekukan Salmoné. Karo rekasa banget kita ngliwati lekukan mau, terus tekan panggonan, sing diarani Palabuhan kapal Apik, ing sak tyedaké kuta Laséa. Nalika semono wis okèh waktu sing muspra. Waktu pasa wis kliwat, mulané yèn nerusaké enggon kita pada lelungan mbebayani. Awit sangka kuwi Paulus terus ngélingké marang wong kabèh, tembungé: “Para sedulur, sangka rasa kula, anggèn kita pada lelungan kuwi arep nemoni alangan okèh lan arep rugi gedé, ora mung kapalé lan momotané tok, nanging uga nyawané kita pisan.” Nanging penggedéné suradadu mau luwih ngandel marang juru mudi lan kapitèn tenimbangané karo tembungé Paulus. Awit palabuhan kapal kuwi ora kepénak kanggo mandek ing waktu adem, mulané wong-wong mau sing okèh pada setuju, yèn nerusaké mlaku lan mbudidaya bisané tekan kuta Féniks, terus lèrèn ing kono sak njeruhné waktu adem kuwi. Kuta Féniks kuwi sakwijiné palabuhan kapal puluh Kréta, sing ngadepé ngidul ngulon lan ngalor ngulon. Nalika kuwi angin sumilir sangka kidul, mulané wong-wong pada ngira, yèn kabèh mesti bakal kaleksanan. Terus pada mbedoli jangkar lan layar mlipir tyedak banget karo puluh Kréta. Nanging ora let suwé terus ana lésus sangka puluh kuwi, sing diarani angin ‘lor-wétan’. Kapalé kebuwang lan ora bisa nahan angin sangka ngarep. Mulané kita terus pasrah manut sak mlakuné angin. Terus kita pada katut tekan pinggiré segara puluh tyilik sing diarani Kauda; ing kono karo rekasa enggon kita pada bisa nggondèli sekotyiné kapal. Bareng sekotyi mau diunggahké ing kapal, wong-wong pada masang piranti kanggo nylametké kapalé karo diubeti tali. Awit sumelang yèn kapalé bakal kandas ing dasar-wedi Sirtis, layaré terus didunké lan terus ngèli waé manut sak mlakuné angin. Awit banget enggon kita pada diantem karo lésus, mulané esuké wong-wong pada wiwit mbuwangi momotané kapal menyang segara. Ing telung dinané pada mbuwangi déwé pirantiné kapal. Bareng nganti pirang-pirang dina srengéngé utawa lintang-lintang ora kétok lan tansah diantyam karo angin lésus sing medèni, kita wis ora nduwé pengarep-arep yèn bakal slamet. Awit wong-wong wis suwé enggoné pada ora mangan, Paulus terus ngadek ing tengahé lan ngomong: “Para sedulur, yèn pada setuju karo tembung kula, supaya ora lelungan sangka puluh Kréta, kita mesti ora ngrasaké kasusahan lan ora rugi mengkéné kuwi! Nanging saiki ing njeruhné kasangsaran iki, lilanana kula ngomongi rembuk, kula suwun tatak waé ing njeruhné ati, awit sedulur sampéyan siji waé ora ana sing bakal mati, kejaba mung kapalé. Awit waktu mau mbengi ana mulékaté Gusti Allah, ya kuwi Gusti Allah, sing kula sembah lan sing nduwèni kula, ngadek ing sandingé kula lan ngomong: Aja wedi, Paulus! Kowé kudu nemoni menyang ngarepé kaisar lan sak temené awit kawelasané Gusti Allah, wong kabèh sing bebarengan karo kowé ing kapal iki bakal pada slamet, awit bareng karo kowé. Mulané sing tatak waé ati sampéyan, para sedulur! Awit kula pertyaya marang Gusti Allah, yèn kabèh mesti arep kedadian, kaya sing diomongké marang kula mau. Nanging kita kudu ngandasaké kapal iki ing salah sijiné puluh.” Ing mbenginé sing kaping patbelas kita ijik terus diontang-antingké ing segara Andria. Nanging bareng tengah wengi wong-wong kapal pada krasa, yèn wis tyedak karo daratan. Terus ngukur jeruné banyu segara nganggo bandul jajagan, ketemu kira-kira patang puluh mèter. Bareng wis maju, terus njajaki menèh, ketemu kira-kira telung puluh mèter. Awit kita wedi, yèn bakal kandas ing salah sakwijiné watu, mulané wong-wong pada mbuwangi jangkar papat ing mburi lan kita pada ngarep-arep, supaya gelis ésuk. Nanging wong-wong nang kapal pada arep minggat sangka kapalé, lan pada ngedunké sekotyi, étok-étok arep mbuwangi jangkar sangka ngarep. Mulané Paulus terus ngomong marang penggedéné suradadu lan para suradadu: “Yèn wong-wong kuwi ora tetep ing kapal, sampéyan kabèh ora bakal slamet.” Para suradadu terus ngetoki taliné sekotyi, terus dijegurké. Bareng wis arep tekané awan, Paulus ngajak wong kabèh, pada dipréntahké mangan, tembungé: “Wis patbelas dina suwéné anggèn sampéyan pada ngentèn-entèni waé, nahan ngelih ora mangan apa-apa. Mulané kula ngomongi apiké, pada gelema mangan ndisik. Bab kuwi perlu kanggo keslametan sampéyan. Ing antarané sampéyan ora ana siji waé sing arep kélangan rambuté sirahé senajan mung sakeler waé.” Sakwisé ngomong mengkono, piyambaké terus njupuk roti, lan sakwisé ndonga maturkesuwun marang Gusti Allah ing ngarepé wong okèh, rotiné terus dityuwil-tyuwil lan wiwit mangan. Wong kabèh terus pada kuwat atiné pulih semangaté, lan ya terus pada mangan. Gunggungé kabèh ing kapal kuwi 276 wong. Sakwisé pada warek, momotan gandum pada dibuwangi menyang segara, supaya kapalé dadi èntèng. Lan bareng wis awan, wong-wong pada weruh lengkukan segara sing pesisiré rata. Senajan pada durung tau weruh daratan ing kono, senajan mengkono terus netepaké bisané ngandasaké kapalé ing kono. Tali-taliné jangkar diketoki, jangkaré pada ditinggal ing dasaré segara. Tali-tali kemudi pada diutyuli, terus masang layar, supaya angin bisa nyurung kapalé menyang pinggiré segara. Nanging terus nabrak dasar-wediné segara, banjur kapalé kandas. Pérangan sing ngarep ambles ora bisa obah, nanging sing mburiné remuk awit diantem ombak sing medèni. Nalika semono para suradadu kabèh arep matèni para ukuman kabèh, supaya ora ana siji-sijia sing bisa nglangi minggat. Nanging penggedéné kepéngin nylametké Paulus. Mulané niyaté para suradadu mau diurungké lan préntah, supaya wong-wong sing bisa nglangi pada ndisiki njegur ing segara lan munggah nang daratan, nanging wong-wong liyané nyusul nggunakké papan utawa remukané kapal. Dadiné wong kabèh mau pada bisa munggah nang daratan pada slamet. Bareng kita wis tekan pinggir segara nganti slamet, kita pada ngerti, yèn daratan kuwi puluh Malta. Rayaté ing puluh kono betyik banget grapyak marang kita. Pada nggawé bediang gedé, terus ngajak kita mrana, jalaran wis wiwit udan lan hawané adem. Nalika Paulus njupuk kayu garing sak bongkok lan ditumpangké ing geni mau, ana ula mandi sing metu, awit sangka panasé. Bareng wong-wong pada weruh ula mbulet nyokot tangané Paulus, terus pada rerasanan: “Wong iki mesti wong sing tukang matèni wong, awit senajan wis bisa ontyat sangka bebaya ing segara, déwa Keadilan ora nglilani tetep urip.” Nanging Paulus terus ngipatké ula mau menyang geni, nanging piyambaké babar pisan ora apa-apa. Nanging wong-wong pada ngira, yèn bakal abuh utawa bakal ninggal sak nalika. Nanging dientèni nganti suwé, pada weruh, yèn piyambaké ora apa-apa, terus mbalik panemuné, ngarani yèn Paulus kuwi déwa. Ora adoh sangka panggonan kono ana lemah, duwèké penggedéné puluh kuwi, jenengé Publius. Piyambaké nampani lan ngekèki pondokan marang kita suwéné telung dina karo sumanak. Nalika semono bapaké Publius turu waé awit lara panas lan murus. Paulus terus lunga mlebu ing kamaré terus ndedonga lan numpangké tangané ing piyambaké, terus dadi waras. Sakwisé lelakon sing mengkono kuwi, wong-wong lara liyané ing puluh kono pada teka, lan ya pada diwaraské. Awit sangka kuwi wong-wong mau banget enggoné pada ngajèni marang kita lan bareng kita pada budal, pada nyangoni apa sak kebutuhan kita. Sakwisé telung sasi, kita pada budal sangka kono, numpak kapal sangka Alèksandria sing sak njeruhné waktu bediding mandek ing puluh kono. Kapal mau nganggo plambang Dioskuri. Kita pada mampir ing kuta Sirakusa lan lèrèn ing kono telung dina. Sangka kono terus lelungan, ngléwati puluh kuwi, terus tekan Regium. Sedina menèh terus ana angin sangka kidul lan ing dina kaping pindoné pada tekan Putioli. Ing kono ketemu karo para sedulur tunggal pertyaya, terus dikèki inepan pitung dina. Sakwisé mengkono terus budal menyang Rum. Para sedulur tunggal pertyaya ing kono wis pada krungu kabar bab kita, terus pada metuki nganti tekan panggonan sing diarani Forum Apius lan Très Tabérné. Bareng Paulus weruh para sedulur mau, terus ngidung maturkesuwun marang Gusti Allah lan kuwi ndadèkké dikuwatké atiné. Bareng kita wis pada tekan Rum, Paulus dililani manggon déwé karo suradadu siji sing njaga. Sakwisé telung dina Paulus ngundang para penggedéné bangsa Ju lan bareng wis pada nglumpuk, terus diomongi ngéné: “Para sedulur, senajan kula ora kesalahan marang bangsa kita utawa marang adat utawa pernatan tyarané para leluhur kita, nanging kula dityekel ing kuta Yérusalèm, terus dipasrahké marang wong Rum. Bareng kula wis dipréksa, pada arep ngluwari, awit ora ana kesalahan kula siji waé, sing pantes ditibani paukuman mati. Nanging wong-wong Ju pada nggawé perkara, mila kula terus kepeksa munggah tanding marang kaisar, nanging ora karo karep bakal nuntut bangsa kita. Mulané kula terus ngundang sampéyan kabèh teka perlu arep rembukan, awit sangka pengarep-arepé bangsa Israèl kuwi kula terus diranté.” Nanging terus pada nyauri: “Kita ora pada nampa layang-layang sangka negara Yudéa bab sampéyan, ya ora ana wong siji waé sangka sedulur-sedulur kita sing mréné ngabaraké bab sing ala kanggo sampéyan. Nanging kita pada kepéngin krungu sangka sampéyan, kepriyé panemu sampéyan, awit kita pada ngerti, yèn golongané kuwi ing endi-endi dilawan.” Terus pada nentokké dinané. Ing dina sing wis ditentokké kuwi, ana wong okèh pada teka ing omah pondokané Paulus. Piyambaké terus ngekèki katerangan lan paseksi bab Kratoné Gusti Allah lan ngyakinaké bab Yésus karo angger-anggeré Moses lan kitabé para nabi. Piwulangané wiwit ésuk nganti soré. Ana sing terus pada nganggep marang tembungé, nanging ya ana sing tetep ora pertyaya. Terus pada bubar tanpa setuju ing panemu. Nanging Paulus ijik ngomongi sak perkara iki, sing ngéné: “Tenan bener tembungé Roh Sutyi lantaran nabi Yésaya marang leluhur kita, isiné: Kowé mara marang bangsa iki lan ngomonga: Kowé bakal pada krungu lan krungu menèh, nanging ora mengertèni, bakal weruh lan weruh menèh, nanging ora weruh. Awit atiné bangsa iki ndablek, lan kupingé wis dadi budek, lan mripaté pada dimeremaké; supaya aja nganti weruh lan kupingé aja nganti krungu lan atiné aja nganti ngerti terus mratobat banjur Tak waraské. Mulané ngertènana, yèn keslametan sing sangka Gusti Allah kuwi terus dikèkké marang bangsa kapir sing pada gelem ngrungokké.” [ Sakwisé Paulus ngomong mengkono, wong Ju terus pada bubar karo okèh béda-béda panemuné.] Paulus nganti genep rong taun enggoné manggon ing omah sing diséwa déwé. Wong kabèh sing nemoni pada ditampani. Piyambaké ngabaraké Kratoné Gusti Allah lan mulangi bab Gusti Yésus Kristus karo terang-terangan lan ora ana sing ngalang-alangi. Sangka Paulus, abdiné Kristus Yésus, sing dipanggil dadi rasul, dipiji nggelarké Injilé Gusti Allah. Injil kuwi wis dijanjèkké lantaran para nabi kaya sing ketulis ing kitab-kitab sutyi, bab Putrané Gusti, sing tyara kedagingan lair sangka tyedak turunané Daved lan miturut Rohé kasutyian Panjenengané kuwi Putrané Gusti Allah, ketitik ing tanginé sangka antarané wong mati, ya kuwi Yésus Kristus, Gusti kita. Lantaran Panjenengané, kita pada nampani kawelasan lan pangkat rasul awit asma-Né, dikongkon nuntun marang sak kabèhé bangsa sing ora kenal marang Gusti Allah, supaya pada pertyaya lan mbangun turut Panjenengané. Kowé uga pada klebu ing antarané wong-wong mau, kowé sing wis pada dipanggil dadi duwèké Yésus Kristus, marang para sedulur kabèh sing manggon ing Rum, sing pada ditrésnani karo Gusti Allah, sing dipanggil lan didadèkké para sutyi. Kawelasan anaa ing kowé kabèh lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, lan sangka Gusti Yésus Kristus. Sing kaping pisan, aku ndonga maturkesuwun marang Gusti Allahku awit Yésus Kristus ing atasé kowé kabèh, awit kabar bab pertyayamu wis kasebar ing sak ubengé jagat. Awit Gusti Allah, sing tak ladèni karo sak kabèhé atiku ing sak njeruhné ngabaraké Injil bab Putrané, kuwi sing dadi seksiku yèn ing sak njeruhné pandongaku, aku tansah ngélingi marang kowé: Aku ndedonga, supaya sangka karepé Gusti Allah, ing pungkasané aku bisa olèh kelunggaran niliki kowé kabèh. Awit aku kepéngin banget ketemu kowé, perlu ngedum berkah kasukman, supaya kowé pada dikuwatké, ya kuwi, supaya aku ing tengahmu lan mèlu olèh panglipur karo pertyaya kita kabèh, aku karo pertyayamu lan kowé karo pertyayaku. Para sedulur, karepku supaya kowé pada mengertèni, yèn aku wis kerep nduwé karep niliki kowé — nanging nganti saiki tansah ana alangan — supaya ing tengah-tengahmu aku bisa nemu wohé, pada kaya ing sak tengahé para bangsa sing ora kenal marang Gusti Allah. Aku kepotangan marang bangsa Yunani lan duduk Yunani, wong sing pinter lan bodo. Ya sing mengkono kuwi, sing njalari aku uga kepéngin ngabaraké Injil marang kowé sing pada manggon ing Rum. Awit aku nduwé pertyaya sing kentyeng kanggo Injil, awit Injil kuwi kekuwatané Gusti Allah sing nylametké saben wong sing pertyaya, wiwitan wong Ju, nanging uga wong Yunani. Awit ing kono didunungké enggoné Gusti Allah mbenerké, sing metu sangka pertyaya lan nuntun marang pertyaya, kaya sing ketulis, tembungé: “Wong sing bener bakal urip awit sangka pertyayané,.” Awit bebenduné Gusti Allah wis dibukakké sangka swarga kanggo sak rupané duraka lan penggawé alané manungsa nindes sing bener awit sangka alané. Awit sing dingertèni sangka Gusti Allah kuwi wis tyeta kanggo wong-wong mau, jalaran Gusti Allah wis ndunungké marang wong-wong mau. Awit nyatané Gusti Allah sing ora kétok, ya kuwi kekuwatané sing langgeng lan sipat Gustiné, bisa kétok lan dingertèni, sangka penggawéan-Né, wiwit dadiné jagat, terus wong-wong mau pada ora bisa sélak. Awit senajan pada mengertèni marang Gusti Allah, wong-wong mau ora pada ngluhurké Panjenengané sing dadi Gusti Allah, utawa ora pada ndonga maturkesuwun marang Panjenengané. Nanging angen-angené dadi pada tanpa guna lan atiné sing bodo pada dadi peteng. Wong-wong mau pada rumangsa pinter, nanging sak temené bodo. Kamulyané Gusti Allah sing langgeng digantèni ujut sing kaya manungsa sing ora langgeng, manuk-manuk, kéwan-kéwan sikil papat, utawa sing mbrangkang. Mulané Gusti Allah terus nguja kepénginané atiné sing reget, terus badané dienggo reget-regetan. Wong-wong kuwi ya pada ngijoli perkara sing bener kanggo Gusti Allah karo apus-apusan lan pada memuji lan nyembah marang gawéané Gusti karo nglalèkké sing nggawé, sing mestiné dipuji-puji tekan sak lawas-lawasé. Amin. Mulané Gusti Allah nguja wong-wong mau pada nuruti hawa-nepsuné sing ala, awit sing wadon pada ora turu tyampur sak lumrahé karo bojoné, nanging pada ora nuruti kodraté. Mengkono uga sing lanang, pada ninggal tyara nuroni sing lumrah karo sing wadon, nanging karo ati sing kobong tanpa isin nindakké kuwi karo pepadané wong lanang, terus wong-wong kuwi pada nampani balesan sing pantes karo durakané. Awit pada rumangsa ora perlu ngakoni Gusti Allah, mulané Gusti Allah nguja wong-wong mau marang angen-angené sing ala, terus pada nindakké tyara sing ora pantes, kebak sak rupané sing duraka, tindak dursila, kesrakahan, sing ala, kebak sengit, nggawé pati, tukar padu, lityik lan pikiran ala. Pada seneng misuh, mitenah, sengit marang Gusti Allah, kurang ajar, gemunggung, umuk, pinter nggawé ala, ora mbangun turut marang wong tuwa, tanpa pikiran, ora setia, ora welasan, tegelan. Awit senajan pada mengertèni marang tuntutané angger-anggeré Gusti Allah, ya kuwi yèn saben wong sing pada nglakoni kaya mengkono mau pantes diukum pati, wong-wong mau malah ora mung nglakoni déwé, nanging ya ngrujuki marang sing pada nglakoni mengkono. Mulané, hé manungsa, sapa waé sing ngadili wong liyané, kowé déwé ora nduwé dasar kanggo mbélani awakmu déwé awit karo kowé ngadili wong, kowé ngadili awakmu déwé, awit kowé sing ngadili wong kuwi, kelakuanmu déwé ya mengkono. Kita pada mengertèni yèn paukumané Gusti Allah kuwi mlakuné karo adil ing atasé sapa waé sing nglakoni mengkono. Nanging kowé, hé manungsa sing ngadili wong sing nandangi mengkono mau, nanging kowé déwé uga nglakoni, apa kowé ngira, yèn kowé bakal utyul sangka paukumané Gusti Allah? Apa kowé arep ngrèmèhké lubèré kawelasan lan kesabarané Gusti Allah? Apa kowé ora mengertèni yèn kawelasané Gusti Allah kuwi nuntun kowé marang mratobat? Nanging sangka wangkoté atimu sing ora gelem mratobat kuwi, dadiné kowé numpuk bebendu kanggo awakmu déwé, nganti tekan ing dinané ditibakké bebendu lan paukumané Gusti Allah sing adil, Panjenengané bakal mbales marang saben wong miturut penggawéané, ya kuwi urip langgeng kanggo wong sing sregep nglakoni penggawé betyik, tansah nggolèki kamulyan lan kaluhuran lan perkara sing ora bisa entèk, nanging wong sing nguber kepentingané déwé, ora mbangun turut marang apa sing bener, rumaket karo duraka, kuwi bakal pada nampani nesu-Né lan bebendu-Né. Kasusahan lan kasangsarané bakal nekani marang saben wong sing nindakké sing ala, wiwitan wong Ju, semono uga wong Yunani, nanging kamulyan, kaluhuran lan katentreman bakal dikèkké marang wong kabèh sing nindakké kabetyikan, wiwitan wong Ju, mengkono uga wong Yunani. Awit Gusti Allah ora pilih-sih. Awit sak kabèhé wong sing nggawé dosa tanpa angger-anggeré Torèt kuwi bakal pada entèk ya tanpa angger-anggeré Torèt; lan sak kabèhé wong sing nggawé dosa ing sak njeruhné angger-anggeré Torèt, kuwi bakal pada diadili perkarané karo angger-anggeré Torèt. Awit wong sing bener ing ngarepé Gusti Allah kuwi duduk sing ngrungokké angger-anggeré Torèt, nanging sing netepi angger-anggeré Torèt. Yèn bangsa-bangsa kapir sing ora pada nduwèni angger-anggeré Torèt awit sangka batiné nglakoni apa sing ketulis ing angger-anggeré Torèt, ya wong-wong kuwi mau sing dadi angger-anggeré Torèt kanggo awaké déwé, senajan ora pada nduwèni angger-anggeré Torèt. Mengkono kuwi, wong-wong mau pada mbuktèkké, yèn pepakoné angger-angger wis ketulis ing atiné lan swarané atiné mèlu nyeksèni lan angen-angené pada gentèn nyalahké utawa gentèn mbenerké. Bab kuwi bakal ketara ing dina yèn Gusti Allah lantaran Kristus Yésus ngadili manungsa, tyotyok karo Injil sing tak wartakké. Nanging yèn kowé kuwi nyebut awakmu déwé wong Ju, lan ngendelké marang angger-anggeré Torèt, uga nggedèkké Gusti Allah, lan mengertèni sing dadi karepé awit diwulangi karo angger-anggeré Torèt, bisa mbédakké endi sing betyik lan endi sing ala, yèn kowé yakin kowé kuwi dadi pinuntuné wong lamur, lan pepadangé wong ing pepeteng, panggulawentahé wong bodo, guruné wong sing durung déwasa; awit ing angger-anggeré Torèt kuwi, kowé kanggonan wujudé kaweruh lan kabeneran. Terus kepriyé kanggo kowé, sing mulangi wong liyané, apa kowé ora mulangi awakmu déwé? Kowé sing mulangi: “Aja nyolong,” kenèng apa kowé déwé kok nyolong? Kowé sing omong: Aja mlaku bédang, kenèng apa kowé déwé kok mlaku bédang? Kowé sing geting marang brahala, kenèng apa kowé déwé kok malah ngrampasi omah brahala? Kowé sing nggedèkké angger-anggeré Torèt, kenèng apa kowé kok malah ora ngajèni Gusti Allah karo nerak angger-anggeré Torèt kuwi? Kaya sing ketulis, tembungé: “Ya awit sangka kowé, jenengé Gusti Allah dadi tyatyatan ing antarané bangsa-bangsa liya.” Sunat kuwi pantyèn ana paédahé, yèn kowé temen-temen netepi angger-anggeré Torèt, nanging yèn kowé nerak angger-anggeré Torèt, sunatmu kuwi ora ana gunané menèh. Dadi yèn wong sing ora sunat netepi angger-anggeré Torèt, apa kuwi ora bakal dianggep pada karo wong sing wis sunat? Yèn mengkono, wong sing ora sunat nanging netepi angger-anggeré Torèt, kuwi bakal ngadili kowé sing nduwèni angger-angger sing ketulis lan sunat, nanging nerak angger-anggeré Torèt. Awit sing diarani Ju kuwi duduk tata lairé, lan sing diarani sunat sing sejati kuwi uga duduk sunat ing tata lairé. Nanging sing diarani wong Ju sejati kuwi ya kuwi sing ora kétok Juné, lan sunat sing sejati kuwi sunat ati ya kuwi pernatan kasukman, duduk sing kétok njaba. Lan kuwi olèh pamuji sangka Gusti Allah, duduk sangka manungsa. Yèn mengkono, apa ta keluwihané wong Ju, lan apa ta paédahé sunat kuwi? Okèh banget lan ing sak kabèhé perkara, sing kaping pisan: Awit ya marang wong Ju kuwi mau tembungé Gusti Allah dipertyayakké. Dadiné kepriyé, yèn ing antarané wong-wong mau ana sing ora setia, apa bab enggoné ora setia mau bisa njalari batalé kasetiané Gusti Allah? Babar pisan ora! Malah kosok baliné: Gusti Allah kuwi maha bener lan manungsa kabèh tukang goroh, kaya sing ketulis, tembungé: “Supaya Panjenengan ketitik yèn bener ing sak kabèhé tembung Panjenengan, lan menang yèn Panjenengan diadili.” Nanging yèn duraka kita kuwi mbuktèkké yèn Gusti Allah kuwi bener, terus apa sing bakal pada kita omongaké? Apa Gusti Allah kuwi ora adil yèn ngétokké bebenduné? — Omonganku iki nganggo tyara manungsa. — Mesti waé ora! Yèn mengkono, kepriyé Gusti Allah enggoné bakal ngadili jagat? Nanging yèn sangka gorohku kuwi, apa sing bener kanggo Gusti Allah malah mundak nglubèrké kaluhuran-Né, kenèng apa aku kok ijik diadili menèh pada kaya wong dosa? Kena apa kita ora ngomong: “Hayuk kita pada nglakoni penggawé ala waé supaya tukul sing betyik sangka kono.” Pantyèn ana pitenahé wong sing ngomongké yèn kita ngomong mengkono. Wong sing kaya mengkono kuwi wis sak mestiné nampa paukuman. Terus kepriyé? Apa kita luwih tenimbang wong liyané? Babar pisan ora! Awit ing ngarep kita apa ora wis ndakwa, yèn wong Ju lan wong Yunani kuwi kabèh pada ngalami dosa. Kaya sing wis ketulis, tembungé: “Ora ana wong sing bener, siji waé ora ana. Ora ana wong siji waé sing nduwé pangertèn, ora ana wong siji waé sing nggolèki Gusti Allah. Wong kabèh pada nylèwèng, kabèh tanpa guna, ora ana sing nggawé betyik, siji waé ora ana. Guluné bolong kaya kuburan menga, ilaté dienggo mbujuki, lambéné ngemu ratyun. Telaké kebak sumpah lan bebendu. Entèng sikilé yèn arep ngutahké getih. Karusakan lan kasusahan didèlèh ing dalané, lan dalané katentreman ora dimangertèni; pada ora nduwé rasa wedi lan ngajèni marang Gusti Allah.” Nanging kita pada mangertèni, yèn kabèh sing ketulis ing kitab Torèt kuwi ditujukké marang wong-wong sing dikwasani karo angger-anggeré Torèt, supaya wong kabèh pada kebungkem telaké, lan sak jagat kabèh iki ditibani karo pengadilané Gusti Allah. Awit ora ana wong siji waé sing dibeneraké ing ngarepé Gusti Allah awit sangka enggoné netepi angger-anggeré Torèt; awit sangka angger-anggeré Torèt kuwi wong pada mangertèni dosa. Nanging saiki, tanpa angger-anggeré Torèt, kaya sing didunungké ing kitab Torèt lan kitab-kitabé para nabi, apa sing dibeneraké karo Gusti Allah kuwi wis dinyatakké, ya kuwi apa sing dibeneraké karo Gusti Allah lantaran pertyaya marang Yésus Kristus, kanggo wong kabèh sing pertyaya, awit ora ana bédané. Awit wong kabèh wis pada nggawé dosa lan kélangan kamulyané Gusti Allah, lan awit sangka kawelasané pada dibeneraké ora perlu mbayar lantaran ditebus Kristus Yésus. Panjenengané wis ditetepaké karo Gusti Allah dadi dalané rukunan, awit sangka pengandel marang getihé. Bab iki ditindakké kanggo ngekèki keadilané, awit Panjenengané wis ngendek dosa-dosané sing wis kepungkur ing waktu kesabarané Gusti Allah. Karepé ya kuwi kanggo ngekèki keadilané ing jaman saiki, supaya ketara yèn Panjenengané kuwi bener lan uga mbenerké wong sing pertyaya marang Yésus. Yèn mengkono, apa sing kena kanggo dasar gemunggung? Ora ana. Terus dasaré apa? Apa karo penggawé? Ora, nanging karo pengandel. Awit kita yakin, yèn manungsa kuwi enggoné dibeneraké awit sangka pertyaya, ora sangka enggoné netepi angger-anggeré Torèt. Karo menèh, Gusti Allah kuwi apa mung dadi Gusti Allahé wong Ju lan duduk kanggo bangsa kapir? Apa Panjenengané kuwi duduk Gusti Allahé bangsa kapir uga? Panjenengané uga dadi Gusti Allahé bangsa kapir. Tegesé, yèn Gusti Allah kuwi pantyèn mung siji, Panjenengané bakal mbenerké wong sing pada sunat awit sangka pertyaya lan wong sing pada ora sunat ya awit sangka pertyaya. Yèn mengkono, apa aku pada mbatalké angger-anggeré Torèt awit sangka pertyaya? Babar pisan ora! Kosok baliné, aku malah pada njejekké. Yèn mengkono, miturut kita, apa sing wis ditampa karo Abraham, leluhur kita tyara kedagingan? Awit, yèn Abraham enggoné dibeneraké sangka penggawéané, piyambaké bisa gemunggung, nanging ora ing ngarepé Gusti Allah. Awit apa sing didunungké karo Kitab? Tembungé: “Abraham terus pertyaya marang Gusti Allah, lan ya bab kuwi sing ndadèkké piyambaké kepitung dadi bener karo Gusti Allah.” Kanggo wong sing nyambutgawé kuwi, upahé ora kena dianggep berkah, nanging pantyèn bayarané. Nanging kanggo wong sing ora nyambutgawé, nanging pertyaya marang Panjenengané sing mbenerké wong duraka, pertyayané kuwi sing diitung bener. Kayadéné Daved ya nyebut rahayu kanggo wong sing dibeneraké karo Gusti Allah ora karo penggawéané, “Rahayu wong sing pada dingapura paneraké, lan sing dosa-dosané ditutupi; rahayu wong sing kesalahané ora diitung karo Gusti Allah.” Tembungé bab rahayu kuwi apa kelakoné mung kanggo wong sing sunat waé, apa ya kanggo sing pada ora sunat uga? Aku apa ora wis ngomong, yèn kanggo Abraham kuwi pertyayané diitung dadi sing bener. Nanging enggoné diitung mengkono kuwi genahé kepriyé? Sak durungé apa sakwisé sunat? Ora sakwisé sunat, nanging sak durungé. Tanda sunat kuwi ditampani kanggo ségel marang apa sing bener karo pertyayané ing sak durungé sunat. Ya sing mengkono kuwi enggoné piyambaké terus bisa dadi bapak kanggo para wong pertyaya sing ora sunat, supaya wong-wong kuwi mau dibeneraké, lan uga dadi bapak kanggo para wong sing sunat, ya kuwi para wong sing ora mung pada sunat waé, nanging uga pada mèlu pertyayané Abraham, leluhur kita, wantyi durung sunat. Awit janji sing dikèkké marang Abraham lan keturunané, yèn bakal nampa jagat, kuwi ora lantaran angger-anggeré Torèt, nanging karo apa sing bener lantaran pertyaya. Awit yèn wong-wong sing pengarep-arepé karo angger-anggeré Torèt pada mèlu nampa panduman sing dijanjèkké Gusti Allah, pertyaya kuwi terus dadi tanpa guna lan perjanjian-Né dadi batal. Awit angger-anggeré Torèt kuwi nekakké bebendu, nanging yèn ora ana angger-anggeré Torèt, ya ora ana panerak. Mulané, kabeneran kuwi dilandesi karo pertyaya supaya netepi kawelasan, terus perjanjian kuwi ya kanggo tyedak turuné Abraham kabèh, ora mung sing urip miturut angger-anggeré Torèt waé, nanging uga sing pada urip miturut pertyayané Abraham. Awit Abraham kuwi bapa-leluhur kita kabèh, — ya kaya sing ketulis, tembungé: “Kowé kuwi wis Tak tetepké dadi bapak kanggo sak kabèhé bangsa,” — ing ngarepé Gusti Allah sing dipertyaya, ya kuwi Gusti Allah sing nguripké wong mati lan sing karo tembungé nyiptaké apa sing ora ana dadi ana. Awit senajan ora ana dasaré pengarep-arep, senajan mengkono Abraham tetep nduwé pengarep-arep lan pertyaya yèn piyambaké bakal dadi bapak kanggo sak kabèhé bangsa, miturut apa sing wis diomongké: “Tyatyahé turunanmu bakal dadi semono akèhé.” Lan pertyayané ora dadi kendo, senajan rumangsa yèn badané wis tuwa, awit umuré wis 100 taun, lan Sara wis gabuk. Senajan mengkono panjenengané tetep pertyaya marang perjanjiané Gusti Allah, tanpa mangga-mara sangka ora pertyayané, nanging piyambaké dikuwatké ing pertyayané lan ngluhurké Gusti Allah, karo kebak pengandel yèn Gusti Allah mesti kwasa mujutké apa sing wis dijanjèkké. Mulané bab iki diitung dadi perkara sing mbenerké. Tetembungan iki, ya kuwi: “bab iki diitung kanggo Panjenengané”, kuwi enggoné ketulis ora mung kanggo Abraham waé, nanging ya ketulis kanggo kita uga; awit kita bakal diitung kaya mengkono uga, awit kita pada pertyaya ing Panjenengané sing wis nangèkké Yésus, Gusti kita, sangka antarané wong mati. Ya kuwi Yésus sing wis dielungké awit sangka panerak kita, lan tangi menèh supaya kita pada dibeneraké. Mulané kita sing wis pada dibeneraké awit sangka pertyaya, kita pada urip karo rukun karo Gusti Allah awit Gusti kita, Yésus Kristus. Panjenengané kuwi sing njalari kita pada olèh dalan sing tekan ing kawelasan awit sangka pertyaya. Ing njeruhné kawelasan iki kita ngadek lan kita kebombong sak njeruhné pengarep-arep bakal nampa kamulyané Gusti Allah. Lan ora mung kuwi waé. Kita malah ya pada kebombong sak njeruhné sangsara kita, awit kita pada mangertèni yèn sangsara kuwi njalari mantepé ati, lan mantepé ati kuwi njalari kuwat, kuwat nukulaké pengarep-arep. Nanging pengarep-arep kuwi mesti ora bakal gela ing ati, awit katrésnané Gusti Allah wis diesokké ing ati kita karo Roh Sutyi, sing wis diwènèhké marang kita. Awit ing nalika kita ijik pada apes, ing waktu sing ditemtokké karo Gusti Allah, Kristus wis nandangi pati kanggo kita para wong duraka. Awit ora gampang wong gelem mati nglabuhi wong bener — nanging kanggo wong apik, bisa uga ana wong sing wani mati. — Nanging Gusti Allah wis ngétokké katrésnan-Né marang kita ing bab iki, nalika kita ijik dikwasani karo dosa, Kristus wis nandangi pati kanggo kita. Luwih menèh, awit kita saiki wis pada dibeneraké karo getihé, mulané kita mesti bakal dislametké lantaran Panjenengané sangka bebenduné Gusti Allah. Awit, yèn ing wantyi kita ijik pada dadi satru wis dirukunké karo Gusti Allah awit patiné Putra-Né, luwih-luwih menèh saiki sakwisé dirukunké, mesti kita bakal dislametké awit sangka uripé. Ora mung kuwi waé! Kita malah ya bakal pada ngelem-elem marang Gusti Allah awit Yésus Kristus, Gusti kita, awit lantaran Panjenengané kita saiki wis pada olèh rukunan kuwi. Mulané, pada kaya tekané dosa ing jagat jalaran sangka wong siji, lan tekané pati awit sangka dosa mau, mengkono kuwi pati wis nekani marang wong kabèh, jalaran wong kabèh mau wis pada nggawé dosa. Awit sak durungé ana angger-anggeré Torèt ing jagat, wis ana dosa. Nanging dosa mau ora diitung yèn ora ana angger-anggeré Torèt. Senajan mengkono, wiwit jamané Adam nganti tekané Moses, pati uga wis ngwasani wong-wong sing dosané ora pada karo panerak sing ditindakké karo Adam, ya kuwi sing dadi gambarané Panjenengané sing bakal teka. Nanging kawelasané Gusti Allah kuwi ora pada karo paneraké Adam. Awit, yèn jalaran sangka paneraké wong siji wong kabèh pada tiba ing pangwasané pati, luwih gedé menèh kawelasan lan pawèhé Gusti Allah sing dilubèraké marang wong okèh, sing awit sangka wong siji, ya kuwi Yésus Kristus. Lan kawelasan kuwi ora timbang karo dosané wong siji. Awit pengadilan kanggo paneraké wong siji kuwi nekakké paukuman, nanging pawèhé kawelasan awit sangka panerak sing okèh kuwi njalari penggawéané Gusti Allah sing mbenerké. Awit sangka paneraké wong siji, pati wis ngwasani awit sangka wong siji kuwi, luwih-luwih menèh wong sing wis pada nampani kalubèrané kawelasan lan berkah rupa penggawéané Gusti Allah sing mbenerké, mesti bakal urip lan ngwasani awit karo wong siji, ya kuwi Yésus Kristus. Dadiné pada kaya panerak siji nekakké paukuman marang wong kabèh, mengkono uga sangka penggawéané wong siji sing bener, njalari wong kabèh pada dibeneraké supaya urip. Awit pada kaya mbruntaké wong siji njalari wong kabèh pada dadi dosa, mengkono uga sangka mbangun-turuté wong siji wong kabèh terus pada dadi wong bener. Nanging bareng angger-anggeré Torèt dikèkké, panerak dadi mundak okèh, yèn dosa mundak okèh, kawelasan dadi mundak lubèr, supaya, pada kayadéné dosa pada nduwèni pangwasa ing jagat pati, mengkono uga kawelasan ya bakal pada nduwèni pangwasa sing njalari urip langgeng sangka penggawéané Gusti Allah sing mbenerké, lantaran Yésus Kristus, Gusti kita. Yèn mengkono, apa sing bakal kita omongaké? Apa kita dililani pada mblarah ing sak njeruhné dosa, supaya tambah-tambah gedéné kawelasan-Né? Babar pisan ora! Kita apa ora wis mati kanggo dosa, kepriyé enggon kita ijik pada bisa urip ing sak njeruhné dosa mau? Apa kowé pada ora mangertèni, yèn kita sing wis pada dibaptis ing Kristus Yésus, kuwi wis pada dibaptis ing pati-Né? Dadi, kita wis pada mèlu dikubur karo Panjenengané, karo baptisan pati mau, supaya pada kayadéné Kristus wis tangi menèh sangka antarané wong mati karo kamulyané Bapak, mengkono uga kita bakal urip ing sak njeruhné urip sing anyar. Awit yèn kita wis pada nunggal karo apa sing pada ing pati-Né, kita ya bakal pada nunggal karo apa sing pada ing tangi-Né. Awit kita pada mangertèni yèn kamanungsan kita sing lawas kuwi wis mèlu dipentèng, supaya dosa entèk kwasané, lan kita pada ora ngabdi marang dosa menèh. Awit, sapa sing wis mati, kuwi wis luwar sangka dosa. Dadi yèn kita wis pada mèlu mati karo Kristus kita pada ngandel yèn ya bakal pada urip karo Panjenengané. Awit kita pada mangertèni, yèn Kristus sakwisé tangi menèh sangka antarané wong mati, ora ninggal menèh: Pati wis ora ngwasani Panjenengané menèh. Awit patiné kuwi, mati kanggo dosa, mung sepisan kanggo selawasé; lan uripé kuwi urip ngladèni marang Gusti Allah. Semono uga enggonmu nyawang ya mengkono: Kowé wis pada mati kanggo dosa, nanging kowé pada urip ngladèni marang Gusti Allah ing Kristus Yésus. Mulané dosa aja nganti ngwasani awakmu menèh, supaya kowé aja nganti nuruti kepénginané. Lan kowé aja masrahké pérangané awakmu marang dosa kanggo gamané sing duraka, nanging awakmu pasrahna marang Gusti Allah, kaya wong sing mauné mati, nanging saiki urip. Lan pérangané awakmu kuwi pasrahna marang Gusti Allah, kanggo gaman nindakké apa sing bener. Awit dosa ora bakal ngwasani kowé menèh, awit kowé pada ora dikwasani karo angger-anggeré Torèt, nanging dikwasani karo kawelasan-Né. Dadiné kepriyé? Apa kita terus arep nglakoni dosa awit ora dikwasani karo angger-anggeré Torèt, nanging dikwasani karo kawelasan-Né? Babar pisan ora! Apa kowé pada ora mangertèni, yèn kowé masrahké awakmu marang sakwijiné wong dadi abdi sing manut, kuwi tegesé kowé dadi abdiné wong sing kudu kok turuti, embuh ing bab dosa sing nggèrèt kowé marang pati, embuh manutmu sing nuntun kowé marang sing bener? Nanging maturkesuwun marang Gusti Allah! Mauné kowé kuwi dadi baturé dosa, nanging saiki karo sak kabèhé atimu kowé wis pada manut marang piwulang sing diteruské marang kowé. Kowé wis pada diluwari sangka dosa lan dadi abdiné sing bener. Bab iki tak omongké tyara manungsa, awit kamanungsanmu sing ringkih. Awit kayadéné kowé wis masrahké pérangané awakmu dadi baturé rereget lan duraka tumuju marang sing duraka, mengkono uga kowé saiki kudu masrahké pérangané awakmu dadi abdiné kabeneran sing tumuju marang kasutyian. Awit nalika kowé pada dadi baturé dosa, kowé pada ora dikwasani karo kabeneran. Lan apa wohé sangka kuwi mau kabèh sing njalari saiki kowé rumangsa isin? Pungkasané kuwi kabèh, ya kuwi pati. Nanging saiki bareng kowé wis pada diowalaké sangka dosa lan bareng kowé wis pada dadi abdiné Gusti Allah, kowé pada ngunduh woh sing nuntun kowé marang kasutyian lan pungkasané kuwi urip langgeng. Awit upahé dosa kuwi pati, nanging kawelasané Gusti Allah kuwi urip langgeng ing Kristus Yésus, Gusti kita. Para sedulur, apa kowé pada ora mangertèni, — awit aku ngomong marang sing pada dunung ing bab angger-angger, — yèn angger-angger kuwi ngwasani wong kanggo ing sakjeké urip? Awit wong wadon kuwi ketyentyang karo angger-angger marang bojoné, sak suwéné bojoné ijik urip, nanging yèn bojoné mati, wong wadon mau utyul sangka angger-angger sing nyentyang mau. Dadi sak njeruhné bojoné ijik urip, wong wadon dianggep mlaku bédang yèn dadi bojoné wong lanang liyané. Nanging yèn bojoné kuwi wis mati, wong wadon mau wis utyul sangka angger-angger, lan ora mlaku bédang, yèn dadi bojoné wong lanang liyané. Ya kaya mengkono kuwi, para sedulurku, kowé ya wis pada mati kanggo angger-anggeré Torèt, jalaran sangka badané Kristus, supaya kowé dadia duwèké liyané, ya kuwi duwèké Panjenengané, sing wis tangi menèh sangka antarané wong mati, supaya kita pada ngetokké woh, kanggo Gusti Allah. Awit nalika kita ijik pada urip ing daging, hawa nepsuné dosa sing digugah karo angger-anggeré Torèt, kuwi nyambutgawé ing pérangané badan kita, terus kita pada ngetokké woh kanggo pati, Nanging saiki kita wis diowalaké sangka angger-anggeré Torèt, awit kita wis pada mati kanggo sing mauné ngukum kita, terus saiki kita ngladèni kahanan sing anyar, miturut Roh, ora ing kahanan lawas miturut ing tulisané angger-anggeré Torèt. Yèn mengkono apa sing arep kita omongaké? Apa angger-anggeré Torèt kuwi dosa? Babar pisan ora! Sak baliké, malah awit sangka angger-anggeré Torèt kuwi aku mangertèni dosa. Awit aku uga ora ngerti apa sing diarani mélék kuwi, yèn angger-anggeré Torèt ora ngomong: “Kowé aja mélék!” Nanging awit sangka pepakon mau, dosa olèh jalaran kanggo nangèkké sak rupané kamélékan ing aku, jalaran tanpa angger-anggeré Torèt, dosa kuwi mati. Mbiyèn aku iki urip tanpa angger-anggeré Torèt. Nanging sak tekané pepakon mau, dosa wiwit urip, nanging aku mati. Pepakon sing mestiné nuntun marang urip, kanggo aku malah dadi jalarané pati. Awit sangka anané pepakon kuwi, dosa olèh jalaran enggoné nasarké aku, lan awit sangka pepakon kuwi mau dosa matèni aku. Dadi angger-anggeré Torèt kuwi sutyi, lan pepakon kuwi ya sutyi, bener lan betyik. Yèn mengkono, apa sing betyik kuwi sing njalari patiku? Babar pisan ora! Nanging supaya ketara yèn kuwi mau dosa, dosa kuwi nggunakké sing betyik kanggo nekakké patiku, terus sangka pepakon mau, wujudé dosa dadi mundak tyeta menèh. Awit kita mangertèni, yèn angger-anggeré Torèt kuwi sipaté kasukman, nanging aku iki sipaté kedagingan, didol marang pangwasané dosa. Awit apa waé sing tak tindakké kuwi, aku déwé ora mangertèni. Awit apa sing tak tindakké kuwi mau duduk sing tak karepké; nanging apa sing tak sengiti, kuwi sing tak tindakké. Dadi yèn aku nindakké bab sing ora tak karepké, kuwi tegesé aku ngakoni yèn angger-anggeré Torèt kuwi betyik. Yèn mengkono duduk aku menèh sing nindakké, nanging dosa ing sak njeruhné atiku. Awit aku mangertèni, yèn ing aku iki, ya kuwi aku tyara kedagingan, ora ana sing betyik. Awit karep nindakké sing betyik pantyèn ing aku, nanging nglakoni apa sing betyik, ora. Awit duduk sing tak karepké, ya kuwi sing betyik, sing tak tindakké, nanging sing ora tak karepké, ya kuwi sing ala, sing tak tindakké. Dadi yèn aku nindakké apa sing ora tak karepké, tegesé duduk aku menèh sing nindakké, nanging dosa sing manggon ing aku. Awit kuwi, aku nemu pepakoné ngéné: Yèn aku kepéngin nindakké sing betyik, sing ala wis tyumepak ing aku. Awit sak njeruhné batinku, aku seneng marang angger-anggeré Gusti Allah, nanging ing pérangané awakku weruh ana angger-angger liyané sing angèl karo angger-anggeré akal pikiranku, lan njalari aku dadi tawanané angger-anggeré dosa ing pérangané awakku. Aku iki pantyèn wong sing tyilaka! Sapa sing bakal ngluwari aku sangka badan sing dikwasani pati iki? Maturkesuwun marang Gusti Allah, lantaran Yésus Kristus, Gusti kita. Dadi karo akal pikiranku, aku ngabdi marang angger-anggeré Gusti Allah, nanging karo daging aku ngabdi marang angger-anggeré dosa. Dadiné saiki wis ora ana paukuman menèh kanggo wong sing dadi siji karo Kristus Yésus. Awit angger-anggeré Roh sing ngekèki urip, wis ngluwari kowé kabèh ing Kristus, sangka angger-anggeré dosa lan pati. Awit apa sing ora bisa ditindakké karo angger-anggeré Torèt jalaran tanpa kekuwatan awit karo daging, wis ditindakké karo Gusti Allah karo ngutus Putrané piyambak, pada kaya manungsa sing dikwasani dosa awit dosa, Panjenengané wis nibakké paukuman kanggo dosa ing sak njeruhné daging, supaya apa sing dadi tuntutané angger-anggeré Torèt kelakon ing kita, sing ora pada urip nuruti daging, nanging miturut marang Roh. Awit wong sing urip miturut daging, kuwi pada mikirké perkara-perkara sing sangka daging; nanging wong sing uripé miturut marang Roh, kuwi pada mikirké perkara-perkara sing sangka Roh. Awit kepénginané daging kuwi pati, nanging kepénginané Roh kuwi urip lan katentreman. Awit kepénginan daging kuwi nyatru marang Gusti Allah, awit ora tyotyok marang angger-anggeré Gusti Allah, lan pantyèn ya ora bisa. Wong sing urip miturut daging kuwi ora bakal ndadèkké senengé Gusti Allah. Nanging kowé kuwi pada ora urip miturut daging, nanging miturut Roh, mengkono kuwi yèn Rohé Gusti Allah pantyèn manggon ing kowé. Nanging sapa sing ora kanggonan Rohé Kristus, wong kuwi duduk duwèké Kristus. Nanging yèn Kristus manggon ing kowé, senajan badan kuwi mati awit sangka dosa, nanging roh kuwi urip awit sangka dibeneraké. Yèn Rohé sing wis nangèkké Yésus sangka antarané wong mati kuwi manggon ing kowé, dadiné sing wis nangèkké Kristus sangka antarané wong mati kuwi ya bakal nguripké badanmu sing kena pati kuwi, lantaran Roh sing manggon ing kowé. Mulané para sedulur, kita iki pada dadi wong sing kepotangan, nanging ora marang daging supaya urip nuruti daging. Awit yèn urip nuruti daging, kowé bakal pada mati; nanging yèn karo Roh kowé matèni penggawéané badanmu, kowé bakal pada urip. Sak kabèhé wong sing ketuntun karo Rohé Gusti Allah, kuwi pada dadi anaké Gusti Allah. Awit kowé pada ora nampani rohé batur sing njalari kowé dadi wedi menèh, nanging kowé wis pada nampani Roh sing njalari kowé dadi anaké Gusti Allah. Awit sangka Roh kuwi kita terus pada nyebut: “Abba, Bapak!” Roh kuwi nyeksèni bebarengan karo roh kita, yèn kita kuwi para anaké Gusti Allah. Nanging yèn kita iki dadi anak, ya dadi juru waris, tegesé wong sing pada nduwèni hak nampani perjanjiané Gusti Allah, sing bakal ditampa bebarengan karo Kristus, ya kuwi yèn kita pada mèlu ngalami sangsara karo Panjenengané, supaya kita ya mèlu dimulyakaké bareng karo Panjenengané. Awit aku yakin, yèn kasangsaran ing jaman saiki kuwi ora bisa dipadakaké karo kamulyan sing bakal dikèkké marang kita. Awit karo banget kangené sak kabèhé sing urip enggoné pada ngentèn-entèni marang wantyi kedadiané para anaké Gusti Allah. Awit sak kabèhé sing urip wis ditelukké marang perkara-perkara sing tanpa guna, ora sangka karepé déwé, nanging awit sangka karepé Panjenengané sing nelukké, nanging sak njeruhné pengarep-arep, awit sing urip kuwi déwé uga bakal ditulungi sangka dadi baturé karusakan, lan mlebu marang kamerdikan lan kamulyan-Né para anaké Gusti Allah. Awit kita pada mangertèni, yèn nganti sepréné sak kabèhé sing urip kuwi ya pada sambat lan ya pada ngrasakaké larané kaya wong sing arep nglairké. Ora mung wong-wong kuwi waé, nanging kita sing wis dikèki Roh kanggo berkah wiwitan, uga pada sambat sak njeruhné ati karo ngentèn-entèni wantyiné diangkat dadi anak, ya kuwi kanggo ngluwari badan kita. Awit kita pada dislametké ing pengarep-arep. Nanging pengarep-arep sing kétok kuwi duduk pengarep-arep menèh, awit kepriyé wong ijik ngarep-arep barang sing wis dideleng? Nanging yèn kita ngarep-arep marang apa sing ora kita deleng, enggon kita ngarep-arep kuwi karo sabar. Mengkono uga Roh ya ngréwangi kita ing sak njeruhné karingkihané kita; awit kita ora mangertèni kepriyé kuduné enggon kita ndedonga; nanging Roh déwé ngomongké panyuwun marang Gusti Allah, karo sambat sing ora bisa diutyapké. Lan Gusti Allah sing nliti pikirané ati, weruh karepé Roh, ya kuwi yèn Panjenengané ndedonga kanggo para sutyi, tyotyok karo karepé Gusti Allah. Saiki kita pada mangertèni, yèn Gusti Allah uga nyambutgawé ing samubarang kabèh, kanggo nekakké kabetyikan marang wong sing pada trésna marang Panjenengané, ya kuwi para sing dipanggil miturut karepé Gusti Allah. Awit wong kabèh sing wis dipilih sangka wiwitan karo Panjenengané, kuwi ya ditentokké sangka wiwitan dadi mada rupa karo gambaré Putrané, supaya Putrané kuwi dadi sing mbarep ing antarané sedulur kabèh. Wong-wong sing pada ditentokké sangka wiwitan kuwi ya pada dipanggil. Lan sing wis pada dipanggil, kuwi ya pada dibeneraké. Lan uga sing wis dibeneraké, kuwi ya pada dimulyakaké. Awit kuwi apa sing bakal kita omongaké kanggo kabèh mau? Yèn Gusti Allah ing pihak kita, sapa sing bakal nglawan kita? Panjenengané sing ora ngéman Putrané piyambak, nanging malah nganti masrahké Panjenengané kanggo kita kabèh, apa ya kelakon ora ngekèkké samubarang kabèh marang kita bareng karo Panjenengané? Sapa sing bakal nggugat para pilihané Gusti Allah? Gusti Allah sing mbenerké wong-wong mau? Sapa sing bakal nibakké paukuman? Apa Kristus Yésus sing wis ninggal? Malah luwih sangka kuwi, sing wis tangi, sing njagong ing sak tengené Gusti Allah, malah dadi sing mbélani kita? Sapa sing bakal misahké kita sangka katrésnané Kristus? Apa penggawé ala, apa kasangsarané, apa dikuya-kuya, apa kaliren, apa wuda, apa bebaya, apa pedang? Kaya sing wis ketulis: “Awit sangka Panjenengan, kita pada ing njeruhné bebaya mati sedina muput, kita pada dianggep kaya wedus belèhan.” Nanging kanggo kuwi mau kabèh, kita pada ngungkuli wong-wong sing menang, lantaran Panjenengané sing wis nrésnani kita. Awit aku yakin, yèn pati utawa urip, para mulékat apa para pangwasa, sing saiki ana utawa sing bakal ana, apa sak kabèhé pangwasa ing nduwur utawa ing ngisor, utawa sakwijiné sing urip liyané, ora bakal bisa misahké kita sangka katrésnané Gusti Allah, ing njeruhné Kristus Yésus, Gusti kita. Aku ngomongké apa sing bener ing Kristus, aku ora goroh. Awit swarané atiku mèlu nyeksèni awit Roh Sutyi, yèn aku ngalami kasusahan banget lan tansah sedih. Malah aku saguh nampani bebendu, lan pisah sangka Kristus awit para sedulurku, golongané bangsaku sak tyara daging. Awit wong-wong kabèh kuwi wong Israèl sing wis diangkat dadi anak lan wis dikèki kamulyan lan perjanjian-perjanjian lan anger-angeré Torèt, uga pangibadah lan janji-janji. Wong-wong kuwi pada tyedak turunané para bapak leluhur, sing sak tyara kedagingan nurunké Kristus, sing ngungkuli samubarang kabèh. Panjenengané kuwi Gusti Allah sing kudu dipuji-puji ing sak lawas-lawasé. Amin. Nanging tembungé Gusti Allah kuwi mokal yèn ta nganti gagal. Awit ora kabèh wong sing asalé sangka Israèl kuwi wong Israèl, lan ya ora kabèh sing ijik kegolong anaké Abraham kuwi tyedak turunané Abraham sing sejati, nanging: “Sing asalé sangka Isak kuwi sing bakal disebut turunanmu.” Tegesé: Duduk anak-anak sing tyara kedagingan sing dadi para anaké Gusti Allah, nanging para anak perjanjiané sing diitung dadi turunan sing sah. Awit tembungé kuwi isi perjanjian, ngéné: “Ing pendaké waktu iki Aku bakal teka, lan Sara bakal nduwé anak lanang.” Malah ora mung kuwi waé. Sing luwih tyeta menèh ya kuwi Ribka sing mbobot sangka wong lanang siji, ya kuwi Isak, bapak leluhur kita. Awit nalika bayi-bayi mau durung pada lair, lan durung nglakoni penggawé betyik utawa ala, supaya rantyamané Gusti Allah bab pilihané tetepa, ora karo penggawé nanging karo dasar panggilan-Né diomongké marang Ribka, ngéné: “Sing tuwa bakal ngabdi marang sing nom,” ya kaya sing ketulis, tembungé: “Yakub tak trésnani, nanging Esau tak sengiti.” Yèn mengkono, apa sing bakal kita omongaké? Apa Gusti Allah ora adil? Mokal! Awit Panjenengané wis ngomong marang Moses, ngéné: “Aku bakal mbetyiki marang sapa waé sing Tak karepaké Tak betyiki, lan Aku bakal ngekèki kawelasan marang sapa waé sing Tak karepaké Tak wènèhi kawelasan.” Dadi bab kuwi ora gumantung marang karepé wong utawa réka-dayané wong, nanging gumantung marang kabetyikané Gusti Allah. Awit ing Kitab ana tembung marang Parao, ngéné: “Ya mengkono kuwi sebabé enggon-Ku ngangkat kowé, ya kuwi supaya Aku bisa ngétokké pangwasa-Ku ing kowé, lan asma-Ku supaya kasuwurna ing sak lumahé bumi.” Dadi Panjenengané ngekèki kawelasan marang sapa waé sing dikarepké, lan Panjenengané mangkotké sapa waé sing dikarepké. Saiki kowé arep ngomong marang aku: “Yèn mengkono, apa menèh sing ijik dianggep salah karo Panjenengané? Awit sapa sing bisa nglawan karepé Gusti?” Nanging, hé manungsa, kowé kuwi sapa ta nanging kok nesoni Gusti Allah? Apa ya bisa ta, sing digawé ngomong marang sing nggawé, ngéné: “Kenèng apa nanging enggonmu nggawé aku kok kaya ngéné?” Apa tukang kendi kuwi ora nduwé wewenangé kanggo lempungé; sangka prongkolan sing pada, sak pérangan digawé barang sing mulya, sak pérangan digawé barang liyané sing lumrah? Dadiné, yèn kanggo ngétokké bebendu lan ngétokké pangwasané, Gusti Allah ngekèki kesabaran sing gedé marang barang-barang bebendu, sing wis dityawiské kanggo karusakan, nanging kuwi malah kanggo ngétokké enggoné sugihé kamulyan marang barang-barang katrésnan-Né, sing wis dityawiské marang kamulyan-Né? Ya kuwi kita, sing wis pada dipanggil, ora mung sangka antarané wong Ju waé, nanging uga sangka antarané bangsa kapir, kaya sing wis diomongké uga ing kitab Hoséa, tembungé: “Sing duduk umat-Ku bakal tak sebut umat-Ku, lan sing duduk katrésnan, kuwi tak sebut katrésnan.” Lan ing panggonan sing wong-wongé diomongi, “Kowé kuwi duduk umat-Ku,” ing kono wong-wong mau bakal diomongi, “Para anaké Gusti Allah sing urip.” Lan Yésaya mbengok kanggo Israèl, ngéné: “Senajan turunané Israèl kuwi tyatyahé kaya wediné segara, nanging mung karèné waé sing bakal dislametké. Awit apa sing wis diomongké, bakal terus ditindakké karo Gusti ing bumi, karo sampurna lan endang waé.” Kaya sing sak durungé wis dinubuatké karo Yésaya, ngéné, “Yèn Gusti sing ngwasani langit lan bumi ora ninggalaké turunan marang kita, kita wis dadi kaya Sodom lan pada kaya Gomora.” Yèn mengkono, apa sing bakal kita omongaké? Sak temené: Bangsa kapir sing pada ora nggolèki apa sing bener, wis pada dibeneraké, ya kuwi dibeneraké awit sangka pertyaya. Nanging: Bangsa Israèl senajan nggolèki apa sing bener lantaran angger-angger, ora bisa netepi angger-angger mau. Kenèng apa kok ora? Awit bangsa Israèl enggoné ngupaya ora karo pertyaya, nanging karo penggawé. Bangsa kuwi pada kesandung ing watu sandungan, kaya sing ketulis, tembungé: “Ing Sion Aku sèlèhi watu sandungan lan watu gedé sing njalari wong tiba, lan sapa sing pertyaya marang Panjenengané, ora bakal kewirangan.” Para sedulur, sing dadi kepénginané atiku lan pandongaku marang Gusti Allah ya kuwi, supaya wong-wong mau pada dislametké. Awit aku nyeksèni, yèn pantyèn pada mempeng enggoné pada ngabekti marang Gusti Allah, nanging tanpa pangertèn sing bener. Awit, pada ora mangertèni marang penggawéané Gusti Allah sing mbenerké, lan nggolèki beneré déwé, mulané pada ora nyembah marang apa sing bener kanggo Gusti Allah. Awit Kristus kuwi sing dadi panggenepé anger-angeré Torèt, terus saben wong sing pertyaya terus dibeneraké. Awit Moses nulis apa sing bener miturut anger-angeré Torèt, ngéné: “Sapa sing nglakoni angger-angger, kuwi bakal urip awit sangka kuwi.” Nanging apa sing bener awit sangka pertyaya, kuwi uniné ngéné: “Aja mikir ing sak njeruhné atimu: Sapa ta sing bakal tekan menyang swarga?” Ya kuwi kanggo nggawa Kristus medun, utawa: “Sapa ta sing bakal medun menyang jurangé pati?” Ya kuwi: Kanggo ngunggahké Kristus sangka antarané wong mati. Nanging kepriyé uniné? Ngéné: “Tembungé Gusti kuwi tyedak karo kowé, ing tutukmu lan ing atimu.” Ya kuwi tembungé Gusti bab pertyaya, sing tak wartakké. Awit, yèn karo tutukmu kowé ngakoni yèn Yésus kuwi Gusti, lan atimu ngandel yèn Gusti Allah wis nangèkké Panjenengané sangka antarané wong mati, kowé bakal dislametké. Awit, karo ati wong enggoné pertyaya lan dibeneraké, lan karo tutuk wong enggoné ngakoni pertyayané lan dislametké. Awit Kitab ndunungké, ngéné: “Sapa sing pertyaya marang Panjenengané, ora bakal kewirangan.” Awit wong Ju lan wong Yunani kuwi ora ana bédané. Awit, Gustiné wong kabèh, kuwi sejatiné pada, lan lubèr katrésnan marang saben wong sing pada nyebut marang Panjenengané. Awit: “sapa sing nyebut asmané Gusti bakal dislametké.” Nanging kepriyé wong bisa nyebut marang Panjenengané sing durung dipertyaya? Kepriyé wong bisa pertyaya marang Panjenengané, yèn durung tau krungu bab Panjenengané? Kepriyé wong bisa krungu bab Panjenengané yèn ora ana sing ngabaraké? Lan kepriyé wong bisa ngabaraké bab Panjenengané, yèn ora diutus? Kaya sing ketulis, tembungé: “Tenan enggoné nyenengké tekané wong sing pada nggawa kabar betyik.” Nanging ora saben wong pada nampani kabar betyik kuwi mau. Awit Yésaya ngomong, ngéné: “Duh Gusti, sapa sing arep pertyaya marang apa sing kita kabaraké?” Dadiné, pertyaya kuwi tukulé awit sangka krungu, lan krungu sangka tembungé Kristus. Nanging aku takon: Apa wong-wong kuwi ora pada krungu? Sejatiné wis pada krungu: “Swarané wong-wong sing ngabaraké wis sumrambah ing sak lumahé bumi. Lan pekabarané wis tekan ing pungkasané jagat.” Nanging aku takon menèh: Apa kira-kira Israèl ora mangertèni? Wiwitan ana tembungé Moses, ngéné: “Aku bakal ndadèkké mèriné marang wong-wong sing duduk umat, lan ndadèkké nesumu marang bangsa sing bodo.” Lan karo kendel Yésaya ngomong: “Aku wis nglilani wong sing ora nggolèki Aku pada nemokké Aku. Aku wis ngétok marang wong-wong sing ora nakokké Aku.” Nanging kanggo Israèl tembungé, ngéné: “Sedina muput tangan-Ku ngelungké marang bangsa sing ora mbangun turut lan tukang mbantah.” Awit kuwi aku takon: Apa kira-kira Gusti Allah wis nampik umaté? Babar pisan ora! Awit aku déwé ya wong Israèl turunané Abraham, sangka taleré Bényamin. Gusti Allah ora nampik umaté sing dipilih wiwit mbiyèn. Apa kowé pada ora mangertèni, apa sing wis diomongké ing Kitab bab Elia, nalika nggugat Israèl ing ngarepé Gusti Allah, “Duh Gusti, para nabi Panjenengan wis pada dipatèni, mesbèh Panjenengan wis diambruké, mung kula déwé sing ijik urip, nanging wong-wong kuwi pada kepéngin matèni kula.” Nanging kepriyé tembungé Gusti Allah marang Elia mau? Ngéné: “Aku ijik ngèngèhké wong 7000 kanggo Aku, sing ora tau sujut nyembah marang Baal.” Mengkono uga ing waktu saiki, ya ana turahan sak rombongan miturut pilihané karo dasar kawelasan. Yèn bab kuwi kedadiané awit sangka kawelasan-Né, dadiné ora sangka penggawé menèh, yèn ora mengkono, sing dijenengké kawelasan kuwi duduk kawelasan menèh. Dadiné kepriyé? Israèl ora bisa nggayuh apa sing digolèki, nanging para wong sing dipilih kuwi bisa pada olèh. Nanging liyané, atiné wis pada diwangkotaké, kaya sing ketulis, tembungé: “Gusti Allah ndadèkké wong-wong mau pada kaya turu kepati, ngekèki mripat sing ora kanggo weruh, lan kuping sing ora kanggo ngrungokké, nganti tekan ing dina iki uga.” Uga Daved ngomong: “Méja kanggo kembulé dadia jiret lan pasangan, watu sandungan, supaya dadi balesan kanggo wong-wong kuwi.” Lan mripaté pada dadèkna peteng, terus pada ora weruh lan gegeré dadèkna bungkuk tekan sak lawasé. Awit kuwi aku takon: Apa wong mau enggoné pada kesandung kuwi supaya tiba? Babar pisan ora! Nanging sangka paneraké, keslametan terus tekan marang bangsa-bangsa kapir, supaya pada mèri. Awit yèn panerak mau tegesé kasugihan kanggo jagat, lan gagalé dadi kesugihané bangsa kapir, luwih-luwih menèh kasampurnané. Aku ngomong marang kowé, hé para bangsa sing sangka bangsa kapir. Ya awit aku iki dadi rasulé para bangsa sing duduk bangsa Ju, aku nganggep yèn bab iki dadi kamulyané enggonku ngladèni, ya kuwi mbok menawa aku bisa nukulké rasa mèri ing sak njeruhné atiné para sedulurku tunggal bangsa miturut daging, lan bisa nylametké marang sak untara wong tunggalé wong-wong kuwi. Awit yèn nampiké kuwi tegesé rukunan kanggo jagat, nampané wong-wong kuwi apa pada nduwèni tegesé liyané kejaba urip sangka antarané wong mati? Yèn jladrèn sing sepisanan kuwi sutyi, dadiné jladrèné kabèh uga sutyi, lan yèn oyoté sutyi, pangé uga sutyi. Mulané, yèn pangé wis ana sak bagéan sing diketoki, lan kowé sing dadi tukulan alasan wis dityangkokké kanggo gantiné, banjur mèlu olèh bagéan sangka oyoté wit saitun sing kebak tlutuh kuwi, kowé aja pada gemunggung marang kabèh pang kuwi! Yèn kowé pada gemunggung, pada élinga, yèn duduk kowé sing nyangga oyoté, nanging oyoté kuwi sing nyangga kowé. Bisa uga kowé bakal omong: Ana pangé sing pada diketoki, kuwi supaya aku dityangkokké. Ya bener! Enggoné pada diketoki kuwi, awit sangka enggoné ora pertyaya, lan kowé bisa jejek kuwi mung awit pertyaya. Kowé aja umuk, nanging malah wedia! Awit, yèn Gusti Allah ora ngéman marang kabèh pang sing asli, Panjenengané ora bakal ngéman marang kowé uga. Mulané delengen kawelasané Gusti Allah, nanging uga penggawéané sing abot, ya kuwi penggawéané sing abot kanggo wong sing wis pada tiba, nanging kawelasané kanggo kowé, semono kuwi yèn kowé tetep ing kawelasané, yèn ora, kowé ya bakal pada diketok uga. Nanging pangé sing wis pada diketok mau uga bakal dityangkokké, yèn ora wangkot enggoné ora pertyaya, jalaran Gusti Allah nduwé pangwasa nyangkokké kuwi menèh. Awit yèn kowé sing dadi pangé wit saitun alas wis pada diketok, lan béda karo kahananmu kuwi, kowé wis pada dityangkokké ing wit saitun sejati, luwih-luwih menèh kabèh pang sing asli, mesti bakal dityangkokké ing wit saitun asliné déwé. Para sedulur, supaya kowé aja pada rumangsa pinter, karepku kowé pada ngertènana perkara iki: Wong Israèl kuwi sak pérangan pada mangkotké atiné, nganti tekan genepé tyatyahé wong-wong sangka bangsa-bangsa kapir sing nemoni marang Gusti Allah. Karo tyara sing mengkono, wong Israèl bakal dislametké kabèh, kaya sing ketulis, tembungé: “Sangka Sion bakal tekané Juruslamet, Panjenengané bakal nyingkirké sak kabèhé alané Yakub. Lan iki perjanjian-Ku karo wong-wong kuwi, nalika Aku ngresiki dosané.” Kanggo Injil, wong-wong kuwi pada dadi mungsuhé Gusti Allah jalaran kowé, nanging kanggo pilihan, wong-wong kuwi pada dadi katrésnané Gusti Allah, sangka para leluhuré. Awit Gusti Allah ora gela kanggo kabetyikan lan panggilan-Né. Awit ya pada karo kowé mbiyèn, enggonmu pada ora mbangun turut marang Gusti Allah, nanging saiki wis pada nampani kabetyikan awit wong-wong kuwi pada ora mbangun turut, mengkono uga, wong-wong kuwi saiki ya pada ora mbangun turut, supaya awit sangka kabetyikan sing wis kok tampa, wong-wong mau uga bakal nampani kabetyikan. Awit Gusti Allah wis ngurung manungsa kabèh ing kahanan ora mbangun turut, supaya Panjenengané bisa mbuktèkké kabetyikan-Né marang wong-wong kabèh. Wah, tenan gedéné kasugihan, kawityaksanan lan putusané Gusti Allah! Tenan putusan-Né ora kena dijajaki, lan dalan-Né ora kena ditlusuri. Awit, sapa ta sing weruh marang pikirané Gusti? Utawa, sapa ta sing bisa nuturi Panjenengané? Utawa, sapa ta sing wis tau ngutangi samubarang marang Panjenengané, terus Panjenengané kudu ngekèki ijolané? Awit samubarang kabèh kuwi sangka Panjenengané, awit Panjenengané lan kanggo Panjenengané; kamulyan mung kanggo Panjenengané sak lawas-lawasé! Amin. Awit kuwi para sedulur, kanggo kabetyikané Gusti Allah, aku mituturi marang kowé, pada pasrahna badanmu kanggo kurban sing urip, sing sutyi lan sing dadi kesenengané Gusti Allah: Ya sing mengkono kuwi pangabektimu sing sejati. Kowé aja mada rupa karo ndonya iki, nanging pada maliha awit sangka pikiranmu sing dianyarké, terus kowé bisa mbédakké endi sing dadi karepé Gusti Allah: Apa sing betyik, sing dadi kesenengan-Né lan sing sampurna. Karo dasar kawelasan sing dikèkké marang aku, aku ngomong marang saben wong ing tengahmu: Aja pada mikirké perkara-perkara sing luwih duwur tenimbang sing pantes kok pikiraké, nanging enggonmu mikir kudu karo sak pantesé, terus kowé pada bisa ngwasani badanmu miturut ukurané pengandel, sing dikèkké karo Gusti Allah marang kowé déwé-déwé. Awit pada kaya badan siji, kita pada nduwèni pérangané sing okèh, nanging ora kabèh pérangané kuwi nduwé penggawéan sing pada, mengkono uga kita iki, senajan okèh, pada dadi badan siji ing Kristus; nanging siji-sijiné kita pada dadi pérangané marang liyané. Ya mengkono kuwi, kita iki pada nduwé pawèhé kasukman sing béda-béda, miturut pawèh kawelasan sing dikèkké marang kita: Yèn pawèh kasukman kuwi kanggo nubuat, tindakna miturut pengandel kita. Yèn pawèh kasukman kanggo ngladèni, ya pada ngladènana; yèn kanggo mulangi, ya pada mulangana; yèn pawèh kasukman kanggo ngélingké, ya pada ngélingké. Sapa sing ngedum-edum, tindakna karo éklasé ati; sapa sing mimpin, tindakna karo sregep; sapa sing ngétokké kawelasan, tindakna karo bungah. Trésna kuwi aja lamis! Pada sengita marang sing ala lan nglakonana penggawé betyik. Kowé pada trésna-tinrésnaa kaya sedulur, lan pada ndisik-disikana enggonmu ngekèki hurmat. Sregepmu aja nganti kendo, rohmu murup-murupa, lan pada ngladènana marang Gusti. Pada bungaha sak njeruhné pengarep-arep, sing sabar sak njeruhné kasusahan, mantepa enggonmu ndedonga! Pada mèlua nanggung kekurangané para wong sutyi lan pada ngekèki panginepan! Berkahana sapa sing nganiaya kowé, berkahana lan aja kok sepatani. Mèlua bungah karo wong sing bungah, lan nangisa karo wong sing nangis. Pada nunggala ati ing sak njeruhné uripmu bebarengan; aja mikirké perkara sing duwur-duwur, nanging tujokna uripmu kanggo perkara-perkara sing prasaja. Aja keminter! Aja mbales ala marang wong sing nggawé ala; pada nandangana apa sing betyik kanggo wong kabèh. Sak bisa-bisané, yèn pantyèn gumantung marang kowé, uripa sing rukun karo wong kabèh. Para sedulurku sing ditrésnani, kowé déwé aja nganti pada nibakké balesan, nanging perkara kuwi dipasrahké marang bebenduné Gusti Allah, awit ana tulisan, ngéné: “Balesan kuwi wewenang-Ku. Aku sing bakal mbaleské,” mengkono tembungé Gusti. Nanging: “Yèn mungsuhmu kaliren, wènèhana mangan; yèn ngelak, wènèhana ngombé. Awit karo tyara mengkono kuwi, kowé nggawé wirangé, kaya waé numpuk mawa ing sirahé.” Kowé aja nganti dikalahké karo sing ala, nanging sing ala kuwi kalahana karo kabetyikan. Saben wong manuta marang pemrintah sing nggawa pangwasa, awit ora ana pangwasa sing asalé ora sangka Gusti Allah; lan para pangwasa sing ana kuwi pada ditetepaké karo Gusti Allah. Mulané sapa sing mbruntak marang pemrintah, tegesé mbangkang marang pernatané Gusti Allah, lan sapa waé sing mbruntak, bakal nekakké paukuman kanggo awaké déwé. Awit sapa sing nandangi betyik, ora usah wedi marang pemrintah, mung yèn nglakoni penggawé ala waé. Apa kowé gelem urip tanpa wedi marang pemrintah? Nandangana apa sing betyik, nganti kowé bakal pada olèh pangalemé. Awit pemrintah kuwi abdiné Gusti Allah kanggo kabetyikanmu. Nanging yèn kowé nindakké sing ala, pantyèn ya kudu wedi, awit ora tanpa nggawé enggoné pemrintah kuwi nyekel pedang. Pemrintah kuwi abdiné Gusti Allah kanggo mbaleské bebenduné Gusti Allah kanggo sing pada nindakké ala. Mulané kita perlu pada manut, ora mung jalaran bebenduné Gusti Allah waé, nanging uga sangka obahé swarané ati kita. Ya awit sangka kuwi enggonmu pada mbayar pajek. Awit sing pada ngurusi kuwi mau pada dadi abdiné Gusti Allah. Mbayara marang wong kabèh apa waé sing kudu kok bayar. Pajek marang wong sing kwasa nampani pajek, bayaran marang wong sing kwasa nampani bayaran; ngelem marang wong sing pantes nampani pangaleman lan wong sing pantes nampani panghurmatan. Kowé aja pada nduwé utang apa-apa marang sapa waé, kejaba mung utang trésna-tinrésnan. Awit sapa sing nrésnani pepadané, kuwi wis netepi anger-angeré Torèt. Awit tembung: “Aja mlaku bédang, aja matèni, aja nyolong, aja mélék,” uga tembung liyané, wis ketyakup ing tembungé iki, ya kuwi: “Trésnaa marang sak pepadamu kaya marang awakmu déwé!” Katrésnan kuwi ora nindakké sing ala marang sak pepadané, mulané katrésnan kuwi nggenepi anger-angeré Torèt. Perkara iki kudu kok tindakké, awit kowé mangertèni kahanané waktu saiki, ya kuwi wis tekan wantyiné kowé tangi sangka enggonmu turu. Awit saiki wantyi sing kanggo nylametké kita wis saya tyedak, tenimbang nalika kita dadi wong pertyaya. Wantyiné wis lingsir wengi, wis mèh ésuk. Mulané hayuk kita pada ngutyuli sak kabèhé penggawé sing peteng, lan nganggo gamané pepadang! Hayuk kita pada urip sing apik, kaya ing wantyi awan, aja pada nguja mangan lan mendem-mendeman; aja pada mlaku bédang lan ngumbar hawa-nepsuné; aja pada tukar padu lan mèri. Nanging pada kanggokna Gusti Yésus Kristus lan aja nuruti watek sing sipaté daging kanggo ngumbar kepénginané. Wong sing ringkih pertyayané kuwi tampanana, lan aja ngomongké panemuné. Ana wong sing yakin, yèn kena mangan werna-werna pangan, nanging wong sing ringkih pertyayané mung mangan janganan waé. Sapa sing mangan, aja ngrèmèhké sing ora mangan, lan sapa sing ora mangan aja ngadili wong sing mangan, awit Gusti Allah wis gelem nampani wong mau. Kowé kuwi sapa ta, nanging kok ngadili abdiné liyané? Wong kuwi ngadek apa tiba, kuwi apa ora urusané bendarané déwé. Nanging wong kuwi bakal tetep ngadek, awit Gusti kwasa njaga wong mau supaya terus ngadek. Ana wong sing nganggep yèn ana dina sing luwih gedé tenimbang dina liyané, nanging ana menèh sing ngarani yèn kabèh dina kuwi pada waé. Saben wong kuwi yakina karo tenan ing sak njeruhné atiné déwé. Sapa sing nggondèli salah sijiné dina, enggoné nandangi mengkono mau kanggo ngurmati Gusti. Nanging wong sing mangan, nindakké sing mengkono kuwi kanggo Gusti, awit wong kuwi maturkesuwun marang Gusti Allah. Lan sapa sing ora mangan, wong mau nindakké kuwi kanggo Gusti, lan uga maturkesuwun marang Gusti Allah. Awit ora ana siji waé ing antarané kita sing uripé kanggo awaké déwé, lan ora ana siji waé ing antarané kita sing patiné kanggo awaké déwé. Awit yèn kita urip, urip kita kuwi kanggo Gusti, lan yèn kita mati, mati kita kuwi ya kanggo Gusti. Dadiné, urip utawa mati, kita iki pada dadi duwèké Gusti. Awit, ya kanggo kuwi Kristus wis mati lan tangi menèh, supaya Panjenengané dadi Gusti kanggo wong-wong mati uga sing ijik urip. Nanging kanggo kowé, kenèng apa kowé kok ngadili sedulurmu tunggal pertyaya? Utawa kenèng apa kowé kok ngrèmèhké sedulurmu kuwi? Awit kita kabèh kudu ngadep damparé pengadilané Gusti Allah. Awit ana tulisan, tembungé: “Kanggo urip-Ku, mengkono tembungé Gusti, kabèh dengkul bakal pada sujut ing ngarep-Ku, lan sak kabèhé ilat bakal ngluhurké Gusti Allah.” Dadiné saben wong antarané kita bakal ngekèki penjawap kita déwé-déwé marang Gusti Allah. Mulané kita aja pada adil-adilan menèh! Nanging luwih betyik kowé ngetutké panemu iki: Kita aja nganti dadi jalarané sedulur tunggal pertyaya kita tiba utawa kesandung! Aku mangertèni lan yakin ing Gusti Yésus, yèn ora ana barang sing reget sangka kahanané déwé; mung kanggo wong sing nganggep sakwijiné barang kuwi reget, kanggo wong mau barang kuwi dadi reget. Awit yèn kowé nglarakké atiné sedulurmu tunggal pertyaya sangka apa sing kok pangan, dadiné kowé ora urip karo pepakon katrésnan menèh. Kowé aja nggawé rusaké sedulurmu sangka panganmu, awit Kristus wis ninggal kanggo wong kuwi. Karo tyara mengkono, kowé aja nganti gelem dipitenah bab duwèkmu, ya kuwi apa sing betyik. Awit Kratoné Gusti Allah kuwi duduk bab pangan lan ngombé, nanging bab kabeneran, katentreman lan bungah-bungah sangka Roh Sutyi. Awit sapa waé sing ngladèni Kristus karo tyara mengkono, kuwi dadi senengé Gusti Allah lan diajèni karo wong. Mulané hayuk kita pada nggayuh marang apa sing ndadèkké rukun lan sing mbangun. Kowé aja mbubrah penggawéané Gusti Allah karo pangan! Samubarang kabèh kuwi sutyi, nanging wong dadi salah, yèn pangané njalari wong liyané kesandung. Betyiké kowé aja mangan daging lan aja ngombé anggur, utawa nindakké apa waé sing dadi sandungan kanggo sedulurmu tunggal pertyaya. Antepana sing dadi kapertyayanmu kuwi kanggo awakmu déwé ing ngarepé Gusti Allah. Rahayu wong sing ora ngukum awaké déwé kanggo apa sing dianggep betyik sing ditindakké. Nanging sapa sing mangan karo mangga-mara, kuwi tegesé wis diukum, awit enggoné nindakké kuwi ora didasari pertyaya. Nanging samubarang sing ora didasari pertyaya kuwi dosa. Lan kita sing kuwat, mèlu nyangga karingkihané wong sing ora kuwat, lan aja nggolèki kesenengan kita déwé. Saben wong antarané kita, kudu ngupaya kesenengané sak pada-pada, kanggo betyiké supaya pada dibangun. Awit Kristus uga ora nggolèki kesenengané Piyambak, nanging kaya sing ketulis, tembungé: “Tembung-tembungé wong sing pada nyatyat Panjenengan, tiba marang Kula.” Awit samubarang sing mbiyèn wis ketulis, kuwi ketulis kanggo piwulang marang kita, supaya kita gondèlan kentyeng ing pengarep-arep karo sabar mantep lan panglipuran sing sangka Kitab. Supaya Gusti Allah sing dadi sumberé sabar mantep lan panglipuran, gelem ngekèki rukunan marang kowé, kaya sing dikarepké karo Kristus Yésus, terus karo bebarengan lan tunggal tembung, kowé pada ngluhurké Gusti Allah lan Bapaké Gusti kita, Yésus Kristus. Mulané kowé supaya pada nampa sak pada-pada, kaya Kristus enggoné uga wis nampani kita, kanggo kaluhurané Gusti Allah. Sing tak karepké ya kuwi, awit kabenarané Gusti Allah, Kristus wis dadi peladèné para wong disunat, kanggo ngukuhké perjanjian-Né sing wis dikèkké marang para leluhur kita, lan supaya para bangsa kapir pada bisa ngluhurké Gusti Allah, awit sangka kawelasan-Né, kaya sing ketulis, tembungé: “Mila kula arep ngluhurké Panjenengan, ing sak tengahé para bangsa kapir, lan memuji asma Panjenengan karo kidungan masmur.” Lan sak terusé ngéné, “Hé para bangsa kapir, pada bungah-bungaha bareng karo umaté Gusti.” Lan menèh, “Hé para bangsa kapir, pada memujia marang Gusti, lan sak kabèhé taleré bangsa pada memujia marang Panjenengané.” Lan terus tembungé Yésaya: “Bakal ana pupus tukul sangka tunggaké Isai, sing bakal ngadek mréntah para bangsa kapir, lan ya Panjenengané kuwi sing bakal dadi pengarep-arepé.” Supaya Gusti Allah, sumberé pengarep-arep, ngebaki kowé kabèh karo sak kabèhé kabungahan lan katentreman ing sak njeruhné pertyayamu, supaya sangka kekuwatané Roh Sutyi, kowé pada nduwèni lubèré pengarep-arep. Para sedulur, aku déwé pantyèn yakin kanggo kowé, yèn kowé wis pada sugih kabetyikan, mumpuni ing sak kabèhé kaweruh, lan bisa pada ngélingké. Nanging sangka kawelasan pawèhé Gusti Allah marang aku, ing layang iki ing kana-kéné aku rodok wani ngekèki pepéling marang kowé kabèh, ya kuwi yèn aku dililani dadi peladèné Kristus Yésus kaya imam kanggo bangsa-bangsa kapir, ing bab ngabaraké Injilé Gusti Allah, supaya bangsa-bangsa mau bisa ditampa karo Gusti Allah, kanggo pisungsung sing dadi senengé, sing disutyèkké karo Roh Sutyi. Dadi aku bisa ngétokké panggunggung ing njeruhné Kristus kanggo peladènanku ing ngarepé Gusti Allah. Awit aku ora bakal kemendel nyritakké bab liyané, kejaba samubarang sing wis ditindakké karo Kristus lantaran aku, ya kuwi nuntun bangsa kapir supaya mbangun turut marang Gusti, karo tembung lan penggawé, karo kwasa rupa tanda mujijat lan karo pangwasané Rohé Gusti Allah. Ya mengkono kuwi, sak njeruhné mider-mider wiwit sangka Yérusalèm nganti tekan Ilirikum, aku wis ngabaraké Injilé Kristus sak kabèhé. Lan sak njeruhné ngabaraké mau aku nganggep dadi kahurmatan mlakuku, yèn enggonku ngabaraké ora ing panggonan-panggonan sing jenengé Kristus wis dimangertèni karo wong, supaya enggonku mbangun kuwi aja nganti ing dasar sing wis dipasang karo wong liyané, nanging pada karo sing ketulis, tembungé: “Wong sing pada durung dikabari bab Panjenengané, bakal pada weruh Panjenengané, lan sing pada durung tau krungu kabaré, bakal pada mangertèni.” Ya awit sangka kuwi aku tansah alangan enggonku arep nemoni kowé kabèh. Nanging saiki, awit aku wis ora nduwé panggonan nyambutgawé menèh ing bawah kéné, lan awit aku wis pirang-pirang taun kepéngin nemoni kowé kabèh, mulané karo mlakuku menyang Spanyol, bisa mampir menyang panggonanmu, lan ketemu karo kowé, nganti kowé terus pada bisa ngeterké aku mrana, sakwisé aku bisa ngrasakaké seneng awit bisa ketemu karo kowé kabèh. Nanging waktu saiki, aku ing sak njeruhné mlakuku menyang Yérusalèm, ngeterké sumbangan kanggo para sutyi. Awit para sedulur ing Makédonia lan ing Akaya wis pada nggawé putusan nyumbang apa-apa marang wong-wong mlarat tunggalé para sutyi ing Yérusalèm. Perkara kuwi wis diputuské karo éklas lan pantyèn wis dadi kuwajipané. Awit, yèn bangsa-bangsa kapir wis pada nampa panduman banda kasukmané wong Ju, bangsa-bangsa mau ya wajip ngladèni uga marang wong Ju karo banda kadonyan. Sing mengkono, yèn aku wis nindakké penggawéan kuwi lan wis masrahké wohé ngupayané bangsa-bangsa liyané mau, aku terus budal menyang Spanyol liwat kutamu. Lan aku mangertèni, yèn enggonku tilik kowé, aku bakal nindakké karo kebak berkahé Kristus. Nanging awit Kristus, Gusti kita, lan sangka katrésnan sing sumberé sangka Roh, kowé pada tak pituturi, para sedulur, supaya mbudidaya bebarengan karo aku ing pandonga marang Gusti Allah kanggo aku, supaya aku diowalaké sangka wong-wong ing Yudéa sing pada ora mbangun turut, lan supaya peladènanku kanggo Yérusalèm kuwi ketampa karo betyik karo para sutyi ing kono, supaya aku bisa karo kebak kabungahan nemoni kowé awit sangka karepé Gusti Allah, lan enggonku bebarengan karo kowé bisa nyegeraké ati. Gusti Allah, sumberé katentreman nunggala karo kowé kabèh! Amin. Aku njaluk wigatimu kanggo Fébé, sedulur wadon tunggal pertyaya sing dadi diaken ing pasamuan Kèngkréa, supaya kok tampani ing njeruhné Gusti, karo tyara sing sak mestiné marang para sutyi, lan wènèhana, pitulungan yèn dibutuhké. Awit wong kuwi wis ngekèki pitulungan marang wong okèh, klebu aku déwé. Salam keslametan marang Priska lan Akwila, kantya-kantyaku sak penggawéan ing Kristus Yésus. Wong-wong mau wis pada ngetohké nyawané kanggo uripku. Ora mung aku waé sing ngekèki pamuji, nanging ya sak kabèhé pasamuan wong kapir. Salam keslametan marang pasamuan sing ana omahé. Salam keslametan marang Epénétus, sedulur tunggal pertyaya sing tak trésnani, sing dadi woh sing sepisanan sangka bawah Asia Tyilik kanggo Kristus. Salam keslametan marang Maria, sing wis nyambutgawé tanpa ngitung kesel kanggo kowé kabèh. Salam keslametan marang Andronikus lan Yunias, sedulurku tunggal bangsa, sing wis tau diukum bareng aku, sing pada kajèn ing antarané para rasul, lan sing enggoné dadi kristen sak durungé aku. Salam keslametan marang Ampliatus sing tak trésnani ing Gusti. Salam keslametan marang Urbanus kantyaku sak penggawéan ing Kristus, lan salam keslametan marang Stakis, sing tak trésnani. Salam keslametan marang Apèlès, sing wis ketitik tahan uji ing Kristus. Salam keslametan marang wong sing pada klebu brayaté Aristobulus. Salam keslametan marang Hérodion, kantyaku tunggal bangsa. Salam keslametan marang wong sing pada klebu brayaté Narkisus, ing njeruhné Gusti. Salam keslametan marang Triféna lan Trifosa, sing pada mempeng banget enggoné ngladèni kanggo Gusti. Salam keslametan marang Persis, sing tak trésnani, sing wis ngupaya sak kuwaté karo mempeng kanggo Gusti. Salam keslametan marang Rufus, wong sing dipilih ing Gusti, lan salam keslametan marang ibuné sing kanggo aku uga dadi ibuku. Salam keslametan marang Asinkritus, Flégon, Hèrmes, Patrobas, Hèrmes lan para sedulur tunggal pertyaya sing pada dadi siji karo sedulur-sedulur. Salam keslametan marang Filologus lan Yulia, Néréus lan seduluré wadon, lan Olimpas, uga sak kabèhé para sutyi sing pada dadi siji karo sedulur-sedulur mau. Pada salamana karo ambungan sing sutyi. Salam keslametan marang kowé kabèh sangka sak kabèhé pasamuané Kristus. Nanging kowé pada tak pituturi, para sedulur, pada sing ati-ati marang para wong sing nyebar tukaran, nggawé sandungan, angèl karo piwulang sing wis kok tampa. Singkirana wong-wong kuwi. Awit wong-wong sing kaya mengkono kuwi, pada ora ngladèni marang Kristus, Gusti kita, nanging pada ngabdi marang wetengé déwé. Lan karo tetembungan sing muluk-muluk lan basané sing alus, pada ngapusi marang wong-wong sing tulus atiné. Kabar bab kasetianmu wis dirungokké wong okèh. Mulané aku bungah banget kanggo kowé. Nanging karepku, kowé pada wityaksanaa kanggo apa waé sing betyik lan resik sangka sak rupané sing ala. Gusti Allah, sing dadi sumberé katentreman, bakal gelis nglebur sétan ing sak ngisoré tlapakané sikilmu. Kawelasané Yésus, Gusti kita, nunggal ing kowé kabèh. Salam keslametan marang kowé kabèh sangka Timotius, kantyaku sak penggawéan, lan sangka Lukius, Yason uga Sosipater, kantya-kantyaku tunggal bangsa. Kula Tèrtius sing nulis layang iki, ya kirim salam keslametan marang sampéyan kabèh ing tunggal Gusti. Salam keslametan marang kowé kabèh sangka Gayus, sing ngekèki panginepan marang aku, lan marang pasamuan kabèh. Salam keslametan marang kowé kabèh sangka Erastus, juru nata bandané negara, lan sangka Kwartus sedulur kita tunggal pertyaya. [ Kawelasané Yésus Kristus, Gusti kita, nunggal ing kowé kabèh! Amin.] Kanggo Panjenengané, sing kwasa nguwatké kowé kabèh, miturut Injil sing tak wartakké lan kabar bab Yésus Kristus, tyotyok karo kebukaké wahyu sing disimpen pirang-pirang abad suwéné, nanging sing saiki wis kebukak, lan wis diwartakké karo kitab-kitabé para nabi, miturut tembungé Gusti Allah sing langgeng marang sak kabèhé bangsa, kanggo nuntun ing mbangun turuté pertyaya kanggo Gusti Allah, ya mung Panjenengané piyambak sing kebak kawityaksanan, awit sangka Yésus Kristus: sak kabèhé kamulyan langgeng ing sak lawas-lawasé! Amin. Sangka Paulus, sing dipanggil dadi rasulé Kristus Yésus, awit sangka karepé Gusti Allah, lan sangka Sosténes, sedulur kita tunggal pertyaya. Marang pasamuané Gusti Allah ing Korintus, ya kuwi para sing disutyèkké ing Kristus Yésus, lan sing pada dityeluk dadi wong sutyi, uga sak kabèhé wong sing pada nyebut asmané Gusti kita Yésus Kristus, ya kuwi Gustiné wong-wong mau lan ya Gusti kita. Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, lan sangka Gusti Yésus Kristus, anaa ing kowé kabèh. Aku tansah maturkesuwun marang Gusti Allahku awit kowé kabèh, jalaran sangka kawelasané Gusti Allah sing dikèkké marang kowé ing Kristus Yésus. Awit ing Panjenengané, kowé wis pada dadi sugih ing samubarang, ya sak rupané tetembungan lan kabèh kaweruh, tyotyok karo paseksi bab Kristus, sing wis disantosakké ing tengahmu. Terus kowé pada ora kekurangan ing bab kabèh berkah, sak njeruhné kowé pada ngentèn-entèni ngétokké Gusti kita Yésus Kristus. Panjenengané ya bakal nyantosakké kowé nganti tekan ing pungkasan, nganti kowé pada tanpa tyiri mbésuk ing dinané Gusti kita Yésus Kristus. Gusti Allah, sing wis manggil kowé marang kumpulan karo Putrané Yésus Kristus, Gusti kita, kuwi setia tuhu. Nanging penjalukku karo temen marang kowé kabèh, para sedulur, awit sangka asmané Gusti kita Yésus Kristus, kowé kabèh padaa dadi siji lan aja nganti tukaran ing tengahmu; nanging kowé padaa bebarengan, tunggal pikiran lan tunggal pangrasa. Awit, para sedulurku, aku wis dikabari karo wong-wong sangka brayaté Kloé bab kowé kabèh, yèn ing tengahmu ana tukaran. Sing tak karepké ya kuwi siji-sijiné tunggalmu ngomong: Aku iki golongané Paulus! Aku golongané Apolos! Aku golongané Kéfas! Utawa aku golongané Kristus! Apa Kristus kuwi dibagi-bagi? Apa Paulus kuwi dipentèng awit sangka kowé? Utawa apa kowé pada dibaptis ing jenengé Paulus? Aku maturkesuwun awit siji waé sangka tengahmu ora ana sing tak baptis kejaba Krispus lan Gayus, terus ora ana wong sing bisa ngomong yèn kowé pada dibaptis ing jenengku. Aku ya mbaptis brayaté Stéfanas. Kejaba kuwi aku ora kèlingan, apa ijik ana wong liyané menèh sing tak baptis. Awit Kristus enggoné ngutus aku kuwi ora supaya mbaptis, nanging supaya ngabaraké Injil, lan bab kuwi ora nganggo kawityaksanané tembung, supaya salipé Kristus aja nganti tanpa guna. Awit kabar bab salip kuwi pantyèn dianggep bodo kanggo wong sing bakal pada mati, nanging kanggo kita sing pada dislametké, kabar kuwi kekuwatané Gusti Allah. Awit ana tulisan ngéné: “Aku bakal nglebur kawityaksanané para wong wityaksana, lan kepinterané para wong pinter bakal Tak sirnakké.” Ing ngendi wong sing wityaksana? Ing ngendi juru Torèt? Ing ngendi tukang mbantah ing jaman iki? Gusti Allah apa ora wis ndadèkké kawityaksanané jagat iki dadi bodo? Awit sak njeruhné kawityaksanané Gusti Allah jagat ora kenal marang Panjenengané karo kawityaksanané, mulané wis dadi karepé Gusti Allah nylametaké marang wong sing pada pertyaya awit sangka kabar Injil sing dianggep bodo. Wong Ju pada ngupaya tanda, lan wong Yunani pada nggolèki kawityaksanan, nanging aku pada ngabaraké Kristus sing dipentèng: Kanggo wong Ju dadi sandungan lan kanggo wong kapir dianggep bodo, nanging kanggo para sing dipanggil, embuh wong Ju, embuh wong sing duduk Ju, Kristus kuwi dadi kekuwatané Gusti Allah lan kawityaksanané Gusti Allah. Awit apa sing dianggep bodoné Gusti Allah kuwi luwih wityaksana tenimbang karo manungsa, lan keringkihané Gusti Allah kuwi luwih rosa tenimbang manungsa. Pada ngélingana waé, para sedulur, kepriyé kahananmu nalikané kowé pada dipanggil, miturut ukurané manungsa ora okèh sing klebu wong wityaksana, ora okèh wong sing klebu gedé wibawané, ora okèh sing klebu wong luhur. Nanging sing dianggep bodo kanggo jagat, dipilih karo Gusti Allah kanggo ngisinké para wong wityaksana, uga sing dianggep ringkih kanggo jagat, dipilih karo Gusti Allah kanggo ngisinké sing rosa, lan sing asor lan ala kanggo jagat, kuwi dipilih karo Gusti Allah, malah sing ora ana ajiné dipilih karo Gusti Allah kanggo ngilangké sing aji, supaya aja ana manungsa siji waé sing gemunggung ing ngarepé Gusti Allah. Nanging awit sangka Panjenengané, kowé wis pada ing Kristus Yésus sing sangka Gusti Allah wis dadi kawityaksanan kanggo kita. Panjenengané wis mbenerké, nyutyèkké lan nebus kita, mulané kaya sing ketulis, tembungé: “Sapa sing gemunggung, kuwi gemunggunga ing Gusti.” Mengkono uga nalikané aku nemoni kowé, para sedulur, tekaku ora karo tembung sing muluk-muluk utawa nganggo kawityaksanan sing luhur enggonku nglantarké wewadiné Gusti Allah marang kowé. Awit aku wis mutuské yèn ora nduwé karep weruh apa-apa ing tengahmu kejaba Yésus Kristus, ya kuwi Panjenengané sing dipentèng. Lan menèh tekaku nemoni kowé kuwi karo ringkih lan wedi banget nganti gemeter. Enggonku guneman utawa enggonku ngabaraké ora nganggo tembung-tembungé kawityaksanan sing ngyakinaké, nanging karo buktiné kekuwatané Roh, supaya pertyayamu aja gumantung marang kawityaksanané manungsa, nanging kekuwatané Gusti Allah. Senajan mengkono aku ngomongké kawityaksanan ing golongané wong sing wis pada mateng, nanging duduk kawityaksanané jagat iki, lan duduk kawityaksanané para pangwasané jagat iki, ya kuwi pangwasa sing bakal diilangaké. Nanging sing pada tak wartakké kuwi kawityaksanané Gusti Allah sing kesimpen lan ora dingertèni, sing wis dityawiské karo Gusti Allah ing sak durungé jagat digawé, kanggo kamulyan kita. Lan pangwasané jagat iki ora ana sing weruh kawityaksanan iki, awit yèn pada weruh mesti ora nganti pada nyalip Gusti sing Mahaluhur. Nanging kaya sing ketulis, tembungé: “Sing ora tau dideleng karo mripat, lan ora tau krungu karo kuping, lan sing ora tau tukul ing atiné manungsa, wis dityawiské karo Gusti Allah, kuwi kabèh kanggo para sing pada nrésnani Panjenengané.” Awit Gusti Allah wis ngomongké bab kuwi marang kita karo Roh, awit Roh kuwi nliti samubarang kabèh, uga bab sing kesimpen karo Gusti Allah. Awit sapa ta ing antarané manungsa sing bisa weruh apa sing ketemu ing atiné, kejaba mung rohé manungsa kuwi déwé ing atiné? Mengkono uga ora ana wong sing weruh apa sing manggon ing Gusti Allah kejaba Rohé Gusti Allah. Kita ora nampani rohé jagat, nanging Roh sing asalé sangka Gusti Allah, supaya kita pada bisa weruh apa sing dadi pawèhé Gusti Allah marang kita. Lan kita pada ngekèki katerangan bab kasukman marang wong-wong kasukman, enggon kita ngomongké bab kawelasané Gusti Allah kuwi nganggo tetembungan sing ora diwulangké marang kita awit kawityaksanané manungsa, nanging awit Roh. Nanging manungsa kadonyan ora nampani apa sing asalé sangka Rohé Gusti Allah, awit bab kuwi kanggo wong mau dianggep bodo; lan wong kuwi ora bisa ngerti, awit bab mau mung bisa digagas sak tyara kasukman. Nanging wong kasukman kuwi mriksa samubarang kabèh, nanging awaké déwé ora dipriksa karo liyané. Awit: “Sapa ta sing weruh pikirané Gusti, nganti bisa ngekèki rembukan marang Panjenengané?” Nanging kita pada kanggonan pikirané Kristus. Lan aku, para sedulur, nalika kuwi ora bisa guneman karo kowé kaya marang wong kasukman, nanging mung kaya marang wong kedagingan sing ijik kaya bayi ing Kristus. Sing tak wènèhaké marang kowé kuwi mèlek, duduk pangan sing akas, awit kowé durung bisa nampani. Malah ing wantyiné saiki uga, kowé ya durung bisa. Awit kowé ijik kaya manungsa kedagingan. Awit, yèn ing tengahmu ana rasa mèri lan tukaran, apa kuwi ora dadi tandané, yèn kowé kabèh kuwi manungsa kedagingan lan pratingkahmu apa ora tyara manungsa kadonyan? Awit yèn sing siji omong: “Aku golongané Paulus,” lan liyané omong: “Aku golongané Apolos,” apa kuwi ora mbuktèkké yèn kowé kuwi mung manungsa kadonyan? Dadi Apolos kuwi apa? Paulus kuwi apa? Apa ora mung para abdi sing dadi lantaran enggonmu pada dadi pertyaya, miturut penggawéané déwé-déwé sing dikèkké karo Gusti. Aku sing nandur, Apolos sing nyirami nanging Gusti Allah sing nukulké. Mulané sing penting kuwi duduk sing nandur utawa sing nyirami, nanging Gusti Allah sing nukulké. Lan sing nandur, lan sing nyirami kuwi pada; siji-sijiné bakal pada nampani upahé déwé-déwé, tyotyok karo kangèlané. Awit kita iki pada bebarengan nyambutgawé kanggo penggawéané Gusti Allah, nanging kowé kuwi pada dadi kebon garapané Gusti Allah, ya bangunan omah gawéané Gusti Allah. Tyotyok karo kawelasané Gusti Allah sing dikèkké marang aku, aku sing dadi tukang nggawé omah sing prigel wis masang dasaré, lan wong liyané pada nerusaké mbangun ing sak nduwuré. Nanging saben wong kudu nggatèkké, kepriyé enggoné pada mbangun ing sak nduwuré kuwi. Awit ora ana wong sing bisa masang dasar liyané kejaba sing wis dipasang, ya kuwi Yésus Kristus. Enggoné mbangun ing sak nduwuré kuwi mau nggunakké emas, slaka, watu aji, kayu, suket garing utawa damèn, mbésuk garapané saben wong mau bakal kebukak, awit dinané Gusti sing bakal mbuktèkké. Awit dikétokké dina kuwi karo geni, garapané saben wong bakal didadar karo geni. Yèn garapané bisa tetep, wong kuwi bakal nampa upahé. Yèn garapané kobong, wong kuwi bakal ora nampa upahé, nanging wongé déwé bakal dislametké, mung waé kaya wong sing ontyat sangka geni. Apa kowé pada ora weruh, yèn kowé bebarengan kuwi pada dadi griyané Gusti Allah, lan Rohé Gusti Allah ya manggon ing kowé? Yèn ana wong sing ngrusak griyané Gusti Allah, Panjenengané bakal ngrusak wong mau. Awit griyané Gusti Allah kuwi sutyi, ya kuwi kowé kabèh. Aja nganti ana wong sing ngapusi awaké déwé. Yèn ing tengahmu ana sing rumangsa wityaksana miturut jagat iki, bèn wong kuwi dadi bodo, supaya dadi wityaksana. Awit kawityaksanané jagat iki dianggep bodo kanggo Gusti Allah. Awit ana tulisan tembungé: “Panjenengané nyekel para wityaksana sak njeruhné wityaksanané déwé.” Lan ing panggonan liyané, ngéné: “Gusti weruh pikirané para wong wityaksana, yèn kuwi kabèh tanpa guna.” Mulané aja nganti ana wong sing nggedèkké déwé ing atasé manungsa, awit samubarang kabèh kuwi dadi duwèkmu: dadia Paulus, Apolos, utawa Kéfas, utawa jagat, urip utawa pati, dadia waktu saiki utawa waktu sing bakal kelakon, kabèh kuwi duwèkmu, nanging kowé pada dadi duwèké Kristus lan Kristus kuwi duwèké Gusti Allah. Supayaa saben wong, pada nganggep kita kaya mengkéné iki: Yèn kita iki abdiné Kristus, sing dipertyaya njaga wahyuné Gusti Allah. Ing pungkasané para abdi sing kaya mengkono kuwi, saraté kudu ketitik kenèng dipertyaya. Kanggo aku tak anggep sepélé, apa kowé utawa kabèh pengadilané manungsa sing ngadili marang aku. Malah awakku déwé ya ora tak adili. Awit aku pantyèn ora rumangsa apa-apa kanggo awakku déwé, nanging ora awit sangka kuwi enggonku dibeneraké. Sing ngadili aku kuwi Gusti. Mulané kowé aja ngadili sak durungé tekan wantyiné, ya kuwi sak durungé Gusti teka. Panjenengané sing bakal madangi samubarang sing disimpen ing pepeteng, lan sing bakal ngétokké rantyamané ati. Ing kono saben wong bakal pada olèh lem-leman sangka Gusti Allah. Para sedulur, tembungku iki mau tak trapké marang awakku déwé lan marang Apolos, awit sangka kowé, supaya sangka tuladaku kuwi, kowé pada sinau ngerti apa ta tegesé unèn-unèn iki: “Aja ngungkuli apa sing ketulis,” supaya ing tengahmu aja nganti ana sing gemunggung karo nggedèkké sing siji, ngrèmèhké sijiné. Awit sapa ta sing nganggep kowé kuwi penting? Lan apa ta sing kok nduwèni sing ora sangka enggonmu nampa? Nanging yèn sangka enggonmu nampa, kenèng apa kowé kok gemunggung, kaya ora sangka enggonmu nampa? Kowé kuwi wis pada warek, kowé wis pada dadi sugih, tanpa kita kowé wis pada dadi ratu. Tenan betyiké yèn ta pantyèn nyata mengkono, yèn kowé wis pada dadi ratu, terus kita ya pada mèlu dadi ratu karo kowé! Awit kanggo panemuku Gusti Allah ngekèki panggonan sing asor déwé marang kita, para rasul, pada karo wong sing wis ditibani ing paukuman pati, awit kita wis pada dadi tontonané jagat, para mulékat lan manungsa. Kita iki pada bodo awit sangka Kristus, nanging kowé pada pinter ing Kristus. Kita pada ringkih, nanging kowé pada rosa. Kowé pada mulya, nanging kita pada ora kajèn. Nganti tekan ing wantyiné iki kita pada ngelih, ngelak, wuda, digebuki lan urip nglembara, nganggo tangan kita déwé kita nindakké penggawéan sing abot. Yèn kita dipoyoki, kita pada mujèké betyik; yèn kita disia-sia, kita pada sabar; yèn kita ditindes, kita pada nyauri karo sumanak; kita wis pada dadi reregeté jagat, pada karo reregeté samubarang nganti tekan saiki. Bab iki tak tulis ora arep nggawé isinmu, nanging kanggo ngélingké kowé kabèh sing dadi anak-anakku sing tak trésnani. Awit senajan kowé pada nduwé pemimpin éwon-éwon ing Kristus, nanging ora nduwé bapak okèh. Awit ya aku sing dadi bapakmu ing Kristus Yésus lantaran Injil. Mulané kowé pada tak pituturi: Pada nuladanana marang aku! Ya kuwi mulané aku terus kongkonan Timotius anakku sing ditrésnani lan sing setia ing Gusti. Kuwi sing bakal ngélingké kowé bab mlakuku ing Kristus Yésus, kaya sing tak wulangké ing endi-endi nang saben pasamuan. Nanging ana wong sak untara sing terus pada kementus, awit wong mau pada nduwé pangira, yèn aku ora bakal nekani kowé menèh. Nanging yèn Gusti nglilani, aku bakal gelis nekani kowé. Ing kono aku bakal weruh, duduk tembungé wong sing kementus mau, nanging kekuwatané. Awit Kratoné Gusti Allah kuwi ora rupa tembung, nanging ujut kekuwatan. Apa ta sing pada kok karepaké? Apa tekaku marang kowé kudu nggawa pentung, apa karo katrésnan lan pikiran alus? Pantyèn wis krungu, yèn ing tengahmu ana sing mlaku bédang, malah enggoné mlaku bédang mau, tyarané ora tau kelakon ing antarané para bangsa kapir, ya kuwi ana wong sing ngepèk bojoné bapaké. Nanging kowé kok pada gemunggung. Apa ora luwih betyik kowé pada priatén, terus nyingkirké wong sing nduwé penggawé mengkono sangka tengahmu? Awit aku, senajan ing sak tyara badan adoh, nanging sak tyara kasukman adu-arep, lan karo tyara sing mengkono, kaya aku wis mulangi paukuman marang wong sing nglakoni mengkono kuwi. Yèn kowé pada kumpul ing asmané Gusti Yésus, lan aku uga nunggal sak njeruhné Roh, karo pangwasané Yésus, Gusti kita, wong kuwi kudu dipasrahké marang sétan, terus dagingé rusak, supaya kasukmané dislametké mbésuk ing dinané Gusti. Ora betyik gumunggungmu kuwi. Apa kowé pada ora weruh, yèn ragi setitik kuwi mrasuk ing jladrèn kabèh? Buwangen ragi sing lawas kuwi, supaya kowé pada dadi jladrèn sing anyar, awit kowé pantyèn tanpa ragi. Awit tyempé Paskah kita uga wis dibelèh, ya kuwi Kristus. Mulané hayuk kita pada pésta, ora nganggo ragi sing lawas, ragi sing ala utawa duraka, nanging nganggo roti sing tanpa ragi, ya kuwi sing murni lan kabeneran. Aku wis nulis ing layangku marang kowé, supaya kowé aja srawungan karo wong sing pada mlaku bédang. Sing tak karepké kuwi ora karo sak kabèhé wong sing mlaku bédang ing jagat iki, utawa karo wong kabèh sing srakah lan tukang ngrayah, utawa wong kabèh sing pada nyembah brahala, awit yèn ta ngono kowé mesti kudu pada metu sangka jagat iki. Nanging, enggonku nulis marang kowé kuwi ngéné: kowé aja nganti srawungan karo wong, sing senajan wong mau ngaku sedulur tunggal pertyaya, nyatané mlaku bédang, srakah, nyembah brahala, kulina mitenah, seneng mendem-mendeman utawa tukang ngrayah; kowé aja pisan-pisan mangan bebarengan karo wong sing kaya mengkono kuwi. Awit kanggo apa aku pada ngadili wong-wong sing ana sak njabané pasamuan? Wong-wong ing sak njeruhné pasamuan kuwi apa ora sing kuduné kok adili? Para wong sing pada ing sak njabané pasamuan, kuwi bakal diadili karo Gusti Allah. Wong sing pada nibakké sing ala kuwi tundungen sangka tengah-tengahmu. Apa ana wong ing tengahmu sing tukaran karo pada sedulur, wani nggolèk keadilan marang wong sing pada ora pertyaya, ora marang para sutyi? Utawa apa kowé pada ora weruh, yèn para sutyi bakal ngadili jagat? Lan yèn pengadilané jagat kuwi ing tanganmu, apa kowé ora saguh ngrampungké perkara-perkara sing sepélé waé? Apa kowé pada ora weruh, yèn kita bakal ngadili para mulékat? Apa menèh perkara-perkara urip sedina-dina. Senajan mengkono yèn kowé arep ngurus perkara-perkara urip sedina-dina, apa terus kok pasrahaké marang wong sing ora kepitung ing pasamuan? Bab iki tak omongké, supaya kowé pada rumangsa isin. Apa siji waé ora ana ta ing tengahmu sing wityaksana, sing bisa ngrampungké perkarané para seduluré sing tunggal pertyaya? Apa sedulur sing tukaran karo sedulur liyané, malah nggolèk keadilan marang wong-wong sing ora pertyaya? Bab anané perkara sing tukul ing tengahmu kuwi waé, wis mbuktèkké kekalahanmu. Kenèng apa kowé ora luwih betyik ngalami sangsara awit digawé sak wenang-wenang? Kenèng apa kowé ora luwih betyik ngalami rugi? Nanging kowé déwé malah pada nandangi sak wenang-wenang lan pada nggawé rugi karo ngapusi, lan kuwi malah kok tindakké marang para sedulurmu tunggal pertyaya. Utawa kowé pada ora weruh, yèn wong sing pada ora adil kuwi bakal ora nampa warisan Kratoné Gusti Allah? Aja pada kesasar. Wong sing mlaku bédang, nyembah brahala, seneng mlaku bédang, wong lanang sing kewirangané karo pada lanang, lan wong-wong mau, sing nyolong, srakah, seneng mendem-mendeman, tukang mitenah lan tukang ngrayah, kuwi ora bakal nampa warisan Kratoné Gusti Allah. Sakwijiné tunggalmu mbiyèn ya kaya mengkono kuwi, nanging kowé wis pada masrahké awakmu supaya diresiki, kowé wis pada disutyèkké, wis pada dibeneraké ing jenengé Gusti Yésus Kristus lan ing Rohé Gusti Allah kita. “Samubarang éntuk tak lakoni”, nanging ora samubarang maédahi. Samubarang éntuk tak lakoni, nanging awakku tak jaga aja nganti dikwasani karo apa waé. Pangan kuwi kanggo weteng, lan weteng kanggo pangan: nanging loro-loroné bakal dilebur karo Gusti Allah. Awak kuwi ora kanggo mlaku bédang, nanging kanggo Gusti lan Gusti kanggo awak. Gusti Allah wis nangèkké Gusti; kita ya bakal ditangèkké awit sangka pangwasané. Apa kowé pada ora weruh, yèn awakmu kuwi dadi pérangané Kristus? Ing perkara kuwi pérangané Kristus apa bakal tak jupuk, lan tak pasrahké pérangané kanggo mlaku bédang? Babar pisan ora! Utawa, apa kowé ora weruh, yèn sapa sing rumaket marang lonté, kuwi dadi nunggal sak badan? Apa ora ana tembungé ngéné: “Loro-loroné bakal dadi daging siji.” Nanging sapa sing rumaket karo Gusti, kuwi dadi nunggal roh karo Panjenengané. Pada ngedohana mlaku bédang! Sak rupané dosa liyané sing dilakoni wong kuwi tumindaké sak njabané badané. Nanging wong sing nindakké mlaku bédang kuwi tegesé dosa marang badané déwé. Apa kowé pada ora weruh, yèn awakmu kuwi pada dadi griyané Roh Sutyi sing manggon ing kowé, Roh Sutyi sing dikèkké marang kowé karo Gusti Allah, lan yèn awakmu kuwi duduk duwèkmu déwé? Awit kowé wis pada dituku lan wis dibayar kabèh: Mulané pada ngluhurna Gusti Allah karo awakmu! Saiki, kanggo perkara sing disebut ing layangmu marang aku. Betyik yèn wong lanang ora kawin, nanging ngélingi anané bebaya mlaku bédang, betyiké saben wong lanang nduwé bojoné déwé lan wong wadon ya nduwé bojoné déwé. Sing lanang netepana kuwajipané marang sing wadon, mengkono uga sing wadon marang sing lanang. Sing wadon ora ngwasani badané déwé, nanging sing lanang. Mengkono uga sing lanang ya ora ngwasani badané déwé, nanging sing wadon. Kowé aja pada ngedohi, kejaba karo pada disetujoni kanggo sak untara waktu, supaya kowé bisa nganggokké waktu kanggo ndedonga. Nanging sakwisé kuwi pada kumpula menèh, supaya sétan aja nganti nggoda kowé, awit sangka enggonmu ora kuwat ngendek nepsumu. Bab iki tak omongké marang kowé kanggo kelunggaran, ora kanggo préntah. Senajan mengkono luwih betyiké yèn wong kabèh pada nglakoni kaya aku, ora kawin; nanging saben wong dikèki ganjaran déwé-déwé karo Gusti Allah, sing siji ganjaran ngéné, sijiné ganjarané mengkono. Nanging wong sing ora kawin lan para randa, tak jurungi, supaya pada tetep kaya aku iki. Nanging yèn ora kuwat ngendek nepsuné, bèn pada omah-omah. Awit luwih betyik omah-omah tenimbangané kobong awit karo hawa-nepsuné. Kanggo para wong sing pada kawin — duduk aku, nanging Gusti sing mréntah, — supaya wong wadon aja nganti pegatan karo bojoné. Lan yèn pegatan, tetepa enggoné ora kawinan utawa rukuna menèh karo sing lanang. Lan wong lanang ora kena megat bojoné. Nanging marang wong liyané aku — duduk Gusti — ngomongi ngéné: Yèn ana sedulur tunggal pertyaya nduwé bojo sing ora pertyaya, nanging wong wadon kuwi gelem manggon dadi siji, sedulur mau aja nganti megat sing wadon kuwi. Lan wong wadon yèn nduwé bojo sing ora pertyaya, nanging wong lanang kuwi gelem manggon dadi siji, wong wadon mau aja nganti megat sing lanang kuwi. Awit wong lanang sing ora pertyaya kuwi, wis disutyèkké awit sangka sing wadon, lan wong wadon sing ora pertyaya mau wis disutyèkké awit sangka sing lanang. Yèn ora mengkono, anak-anakmu kuwi terus dadi anak-anak sing reget, nanging saiki pada sutyi. Nanging yèn sing ora pertyaya kuwi kepéngin pegatan, ya bèn megat; yèn mengkono kuwi sedulur lanang utawa wadon mau pada ora ketyentyang ing wajip. Nanging Gusti Allah nyeluk kowé supaya pada urip ing sak njeruhné rukun lan tentrem. Awit kepriyé enggonmu bisa weruh, hé wong wadon, yèn kowé ora bakal nylametké bojomu? Utawa kepriyé enggonmu weruh, hé wong lanang, yèn kowé ora bakal nylametké bojomu? Namung, saben wong kuwi tetepa uripé kaya sing wis ditetepaké karo Gusti, lan ing sak njeruhné kahanan kaya ing wantyi dityeluk karo Gusti Allah. Ya iki pernatan sing tak wènèhaké marang sak kabèhé pasamuan. Yèn ana wong sing dityeluk wis sunat, aja mbudidaya ngilangi tandané sunaté. Lan yèn ana wong sing dityeluk ora sunat, aja terus nglakoni sunat. Awit sunat utawa ora sunat kuwi ora penting. Sing perlu kuwi netepi angger-anggeré Gusti Allah. Saben wong kuwi tetepa ing panggilané kaya wantyi dityeluk karo Gusti Allah. Menawa nalikané dipanggil kowé dadi batur tukon, kuwi ora apa-apa! Nanging yèn kowé bisa dadi wong merdéka, kanggokna kamardikanmu kuwi karo sing apik. Awit batur tukon sing dipanggil karo Gusti kuwi dadi wong merdéka duwèké Gusti. Mengkono uga wong merdéka, sing dipanggil karo Kristus, kuwi dadi baturé Kristus. Kowé wis pada dituku lan wis dibayar kabèh. Mulané kowé aja pada dadi batur tukoné manungsa. Para sedulur, saben wong kuwi tetepa ing ngarepé Gusti Allah, kaya nalikané dipanggil. Saiki bab para wong sing durung omah-omah. Aku ora olèh tembung sangka Gusti kanggo bab iki. Nanging aku nglairké panemuku kayadéné wong sing kena dipertyaya, awit sangka kabetyikané Gusti Allah. Iki panimbangku, ngélingi bebayané kahanan ing wantyi saiki, betyik yèn wong kuwi kahanané ora owah. Yèn kowé wis ketyentyang karo wong wadon, aja ngarah pegaté! Yèn kowé durung ketyentyang karo wong wadon, ora perlu nggolèk! Nanging yèn kowé omah-omah, kuwi kowé ora dosa. Lan yèn ana prawan omah-omah, kuwi ya ora dosa. Nanging wong-wong sing mengkono kuwi bakal ngalami kasusahan kanggo ing daging, nanging karepku kowé aja nganti katekan ing kasusahan kuwi. Para sedulur, sing tak karepké ngéné: Wantyiné wis kari setitik! Mulané ing wantyiné sing mung kari sedilut iki, wong lanang sing pada kawin tumindaka kaya ora kawin; lan wong sing pada nangis, kaya ora nangis; lan sing bungah kaya ora bungah; lan para wong sing tetuku, kaya ora pada nduwèni sing dituku. Dadiné, wong sing pada nganggo barang-barang kadonyan iki, kaya ora nganggo. Awit ndonya sing wujudé kaya saiki iki, bakal entèk. Sing tak karepké, supaya kowé pada urip tanpa sumelang. Wong lanang sing ora kawin, tansah nggatèkké perkara-perkara sing kanggo Gusti, kepriyé murih dadi senengé Gusti. Nanging wong lanang sing kawin, tansah nggatèkké perkara-perkara kadonyan, kepriyé bisané nggawé senengé sing wadon, lan awit sangka mengkono pikirané terus keparo-paro. Wong wadon sing ora kawin, lan para prawan, pada tansah nggatèkké perkara-perkara sing kanggo Gusti, supaya jiwa-ragané dadi sutyi. Nanging wong wadon sing kawin tansah nggatèkké perkara-perkara kadonyan, kepriyé bisané nggawé senengé sing lanang. Kabèh iki mau tak omongké kanggo kebutuhanmu déwé, ora arep ngalang-alangi kekarepanmu, nanging supaya kowé pada nglakoni samubarang sing apik lan supaya enggonmu ngladèni marang Gusti tanpa alangan. Nanging yèn ana wong nduwé pangira, yèn enggoné ngrumati patyangané kurang sak mestiné, yèn prawan mau mundak tuwa, nanging nduwé rasa ndesek kudu kawin, yèn pantyèn karepé mengkono, bèn kawin. Kuwi ora dosa. Nanging yèn ana wong sing atiné yakin, ora kepeksa lan bisa ngwasani kekarepané, lan wis kentyeng karepé ora arep omah-omah karo patyangané, kuwi nandangi betyik. Dadi wong sing omah-omah karo patyangané, kuwi nandangi betyik, nanging sing ora omah-omah karo patyangané, kuwi nandangi luwih betyik. Wong wadon bebojoan kuwi ketyentyang selawasé bojoné ijik urip. Nanging yèn bojoné wis ninggal ndonya, wong wadon mau kena kawin menèh karo sapa waé sing dikarepké, anggeré wong sing pertyaya. Nanging kanggo panemuku, luwih kaberkahan, yèn wong mau tetep kaya mengkono. Lan pangrasaku, aku ya kanggonan Rohé Gusti Allah. Kanggo daging sesajèné brahala kuwi, kita pada weruh: “Kita kabèh pada nduwé kaweruh.” Kaweruh sing mengkono kuwi njalari kementus, nanging katrésnan kuwi mbangun. Yèn ana wong nduwé pangira, yèn nduwé kaweruh kuwi tegesé durung bisa nggayuh kaweruh sing kuduné digayuh. Nanging wong sing trésna marang Gusti Allah, kuwi dikenali karo Gusti Allah. Kanggo bab mangan daging sesajèné brahala, kita pada weruh: “Yèn brahala kuwi ing jagat sak temené ora ana, lan ora ana Gusti Allah liyané kejaba mung Panjenengané.” Awit, senajan ana sing disebut allah, dadia ing swarga, utawa ing bumi — lan pantyèn bener ana allah okèh, lan gusti okèh sing kaya mengkono kuwi—, nanging kanggo kita kabèh mung ana Gusti Allah siji, ya kuwi Bapak, sing dadi sumberé samubarang kabèh, lan kita pada urip ngladèni marang Panjenengané, lan Gusti ya mung siji, ya kuwi Yésus Kristus, sing lantaran Panjenengané samubarang digawé lan kita kabèh pada urip. Nanging sing nduwé kaweruh mengkono kuwi ora saben wong. Ana wong, sing awit sangka enggoné ijik ketyentyang karo brahala-brahala, enggoné mangan daging kuwi kaya mangan sesajèné brahala. Lan awit pikiran atiné ringkih terus dadi tyiri. “Pangan kuwi ora njalari kita kabèh mundak tyedak karo Gusti Allah. Kita kabèh pada ora kekurangan apa-apa yèn ora mangan, lan ora bati apa-apa yèn kita kabèh pada mangan.” Nanging kuduné kowé pada awas, aja nganti wewenangmu kuwi dadi sandungan kanggo wong sing pada ringkih. Awit yèn nganti ana wong sing weruh kowé sing nduwé kaweruh, ijik mangan ing omahé brahala, apa wong sing pikiran atiné ringkih ora bakal dikuwatké mangan daging sesajèné brahala? Karo tyara mengkono wong sing ringkih, ya kuwi sedulurmu tunggal pertyaya, dadi nemoni pati awit sangka kaweruhmu, sakjané Kristus wis mati kanggo wong kuwi. Yèn karo tyara mengkono, kowé nggawé dosa marang para sedulurmu tunggal pertyaya lan natoni pikiran atiné sing ringkih, kuwi sejatiné kowé nggawé dosa marang Kristus. Mulané yèn pangan dadi sandungan kanggo sedulurku tunggal pertyaya, ing selawasé aku ora arep mangan daging menèh, supaya aja nganti dadi sandungan kanggo sedulurku. Apa aku iki duduk wong merdéka? Apa aku iki duduk rasul? Apa aku ora wis weruh Yésus, Gusti kita? Kowé kuwi apa ora dadi wohé penggawéanku ing Gusti? Senajan kanggoné wong liyané aku iki duduk rasul, nanging kanggo kowé aku iki rasul. Awit uripmu ing Gusti kuwi kanggo tanda ségel kanggo kerasulanku. Iki penjawapku marang wong sing pada nyalahké aku. Apa aku ora nduwé wewenang mangan lan ngombé? Apa aku ora nduwé wewenang ngajak wong wadon tunggal pertyaya sing dadi bojoku ing sak njeruhné mlakuku, pada kaya para rasul liyané lan para seduluré Gusti uga Kéfas? Utawa apa mung aku lan Barnabas waé sing ora nduwé wewenang dibébaské sangka penggawéan kanggo golèk pangan? Sapa ta sing wis tau mèlu maju perang karo ragat déwé? Sapa ta sing nanduri kebon anggur lan ora mangan wohé? Utawa sapa ta sing angon grombolan wedus lan ora ngombé mèleké? Tembungku sing mengkono kuwi apa mung gagasané manungsa waé? Angger-anggeré Torèt apa ora ya ndunungké mengkono, ta? Awit ing angger-anggeré Moses ana tulisan ngéné: “Kowé aja mbrangus tyangkemé sapi sing kanggo nggiling.” Apa Gusti Allah kuwi nggatèkké sapi? Apa duduk kita sing dikarepké? Ya, bab iki ketulis kanggo kita, ya kuwi: sing ngluku ya kudu ngluku karo pengarep-arep, lan sing nggiling ya kudu nggiling karo pengarep-arep olèh pandumané. Dadiné yèn aku sing wis pada nyebar wiji kasukman kanggo kowé kabèh, apa ora kena aku pada manèni pametumu sak tyara kadonyan? Yèn wong liyané pada pantes ngarep-arep panduman sangka kowé, luwih-luwih kita! Nanging kita pada ora nggunakké wewenang mau. Nanging kita malah pada nanggungké samubarang, supaya aja nganti ngalang-alangi pekabarané Injilé Kristus. Apa kowé pada ora weruh, yèn wong sing pada ngladèni ing panggonan sing sutyi kuwi pangané ya sangka panggonan sutyi, lan wong sing pada ngladèni ing mesbèh, kuwi ya pada olèh panduman sangka mesbèh kono? Mengkono uga Gusti ya wis nentokké, para sing ngabaraké Injil, kuwi uripé ya sangka enggoné nggelarké Injil kuwi. Nanging aku, ora tau nggunakké wewenang kuwi mau siji-sijia. Enggonku nulis kabèh iki, ora supaya aku uga nampani upahé sing kaya mengkono. Awit aku aluwung mati tenimbang nandangi mengkono. Tenan, mongkoké atiku iki ora kena dibatalké karo sapa waé! Awit yèn aku ngabaraké Injil, aku ora nduwé dasar kanggo gemunggung. Awit kuwi kuwajipanku. Malah tyilaka aku yèn ora ngabaraké Injil. Yèn enggonku nindakké kuwi mung miturut karepku déwé, pantyèn aku pantes nampani upahé. Nanging yèn ora sangka karepku déwé, kuwi dadi penggawéan sing ditanggungké marang aku. Yèn mengkono terus apa upahku? Upahku ya kuwi: Aku dililani ngabaraké Injil tanpa upah, lan aku ora nggunakké wewenangku enggonku dadi tukang nggelarké Injil. Senajan aku iki merdéka kanggo wong kabèh, nanging aku ngabdiaké awakku marang wong kabèh, supaya aku bisa menangké wong okèh. Dadiné, kanggo wong Ju aku dadi kaya wong Ju, supaya aku bisa menangké wong Ju. Kanggo para wong sing dikwasani karo angger-anggeré Torèt aku dadi kaya wong sing dikwasani karo angger-anggeré Torèt, — senajan aku déwé ora dikwasani karo angger-anggeré Torèt — supaya aku bisa menangké para wong sing dikwasani karo angger-anggeré Torèt. Kanggo wong sing pada ora dikwasani karo angger-anggeré Torèt, aku dadi kaya wong sing ora dikwasani karo angger-anggeré Torèt — senajan uripku kuwi ora tanpa angger-anggeré Gusti Allah, awit aku dikwasani karo angger-anggeré Kristus — supaya aku bisa menangké para wong sing ora dikwasani karo angger-anggeré Torèt. Kanggo wong sing pada ringkih, aku dadi kaya wong ringkih, supaya aku bisa menangké wong sing pada ringkih. Kanggo sak rupané wong aku dadi kaya wong-wong mau, supaya sak bisa-bisané aku nylametké wong sangka antarané. Samubarang kabèh kuwi mau tak tindakké awit sangka Injil, supaya aku mèlu nampani pandumané. Apa kowé pada ora weruh, yèn ing balapan mblayu, wong sing pada mèlu kuwi kabèh pada mlayu, nanging mung siji sing nampa upah? Mulané pada mlayua supaya kowé bisa nampa upah. Saben wong sing mèlu balapan, kuwi njaga awaké ing samubarang perkara. Wong mau pada nandangi mengkono supaya olèh makuta sing bisa rusak; nanging kita kabèh supaya olèh makuta sing langgeng. Mulané enggonku mlayu kuwi ora tanpa tujuan, lan aku duduk jago tinju sing mung waton njotos waé. Nanging aku nglatih lan ngwasani awakku, supaya sakwisé ngabaraké Injil marang wong liyané, aja nganti aku déwé ditampik. Karepku, para sedulur, supaya kowé pada mengertèni, yèn para leluhur kita pada dipayungi karo mendung, lan kabèh wis pada mlaku liwat segara. Supaya sing mèlu Moses, kabèh wis pada dibaptis karo mendung lan karo segara. Wong kabèh mangan pangan kasukman sing pada, lan wong kabèh ngombé ombèn-ombèn kasukman sing pada uga, awit pada ngombé sangka puntuk watu kasukman sing ngetutké mlakuné; nanging watu mau ya kuwi Kristus. Nanging okèh sangka tunggalé sing pada ora ndadèkké senengé Gusti Allah, kuwi pada dientèkké ing ara-ara samun. Kabèh iki mau wis kelakon kanggo tulada lan pepéling kanggo kita kabèh, supaya kita kabèh aja nganti pada kepéngin marang sing ala, kaya sing wis ditindakké karo wong-wong mau, lan kita kabèh aja nganti pada dadi wong nyembah brahala kaya sakwijiné wong-wong kuwi, kaya sing ketulis, tembungé: “Wong sak bangsa kuwi pada lungguh, mangan lan ngombé; terus pada ngadek lan seneng-seneng jogètan.” Kita aja pada mlaku bédang, kaya sing pada ditindakké karo sakwijiné wong-wong kuwi, banjur ana wong 23.000 wong sing pada mati sedina. Karo menèh kita aja pada njajal marang Kristus, kaya sing pada ditindakké karo sakwijiné wong-wong kuwi, terus pada mati dityokot ula. Lan aja pada grundelan kaya sakwijiné wong-wong kuwi, terus pada dientèkké karo mulékaté pati. Kabèh iki mau wis nibani marang wong-wong mau kanggo tyonto, lan ketulis supaya dadi pepéling kanggo kita sing pada urip ing pungkasané jaman sing wis wiwit kelakon. Mulané sapa sing rumangsa ngadek jejek, sing ati-ati aja nganti tiba! Sing pada kok alami kuwi pantyoba-pantyoba sing lumrah, sing ora ngungkuli kekuwatané manungsa. Awit Gusti Allah kuwi setia tuhu, mulané ora bakal négakké kowé dityoba ngungkuli sangka kekuwatanmu. Yèn kowé kena pantyoba, Panjenengané bakal ngekèki dalané pangluwaran, terus kowé pada bisa tahan. Mulané para sedulurku sing ditrésnani, pada nyingkirana nyembah brahala. Aku ngomong marang kowé kuwi kaya marang wong sing pada nduwé pangertèn. Pada timbangen déwé apa sing tak omongké! Tuwung sing kita enggo maturkesuwun kuwi, apa ora dadi wujudé kita dadi siji karo getihé Kristus? Apa roti sing kita tyuwil-tyuwil kuwi ora dadi wujudé kita dadi siji karo Panjenengané Kristus? Awit rotiné kuwi mung siji, mulané kita sing okèh, dadi awak siji; awit kabèh pada olèh panduman sangka roti siji kuwi. Pada titènana bangsa Israèl sak tyara daging: Wong sing pada mangan kurban kuwi apa ora pada mèlu ing peladènané mesbèh, ta? Apa ta sing tak karepké ngomong mengkono kuwi? Apa sesajèné brahala kuwi ana tegesé? Utawa, apa brahala kuwi ana tegesé? Ora! Nanging sing tak karepké, sajèné wong-wong kapir tumuju marang demit, ora marang Gusti Allah. Lan ora dadi karepku yèn kowé pada dadi siji karo para demit. Kowé ora bisa pada ngombé tuwungé Gusti lan ya sangka tuwungé para roh ala. Kowé ora bisa pada nampa panduman ing méjané Gusti lan ya ing méjané para roh ala. Utawa apa kita arep nangèkké panasé atiné Gusti? Apa ya karosan kita ngungkuli Panjenengané? Samubarang éntuk dilakoni, nanging ora samubarang kuwi maédahi. Samubarang éntuk dilakoni, nanging ora samubarang mbangun. Aja nganti ana wong sing mung golèk kepénaké déwé, nanging saben wong ngubera kabetyikan kanggo liyané. Kowé pada kena mangan apa waé sing didol ing pasar daging, aja nganggo takon apa-apa awit sangka kabotané pikirané ati. Awit, bumi sak isiné kabèh kuwi duwèké Gusti. Yèn kowé pada diulemi karo wong sing ora pertyaya, lan uleman kuwi kok tampani, pada mangana apa waé sing disuguhké marang kowé, aja nganggo takon apa-apa awit sangka pikirané ati. Nanging yèn ana wong sing ngomongi kowé: “Kuwi sesajèné brahala!” aja kok pangan, awit sangka sing diomongi mau lan ya awit sangka pikirané ati. Sing tak karepké pikirané ati kuwi duduk pikirané atimu déwé, nanging pikirané atiné wong liyané kuwi. Mbok menawa ana wong omong: “Kenèng apa ta, nanging kamardikanku kok ditemtokké karo pikirané atiné wong liyané? Yèn aku mèlu mangan apa-apa karo maturkesuwun, kenèng apa aku kok dityatyat awit sangka panganan sing aku maturkesuwun kuwi mau?” Mulané, dadia kowé mangan, dadia kowé ngombé, dadia nglakoni apa waé liyané, kabèh kuwi mau lakonana kanggo kaluhurané Gusti Allah. Kowé aja nganti pada nggawé sandungan, dadia marang wong Ju, dadia marang wong Yunani, uga marang pasamuané Gusti Allah. Kaya aku iki ya ngarah nglegakké atiné wong kabèh ing bab apa waé, ora kanggo keperluanku déwé, nanging kanggo kebutuhané wong okèh, supaya pada dislametké. Pada nuladanana marang aku, kaya aku ya nuladani marang Kristus. Aku ngelem kowé, awit ing samubarang perkara kowé pada tetep éling marang aku lan pada ngantepi pernatan tyara sing tak wulangké marang kowé. Nanging karepku, kowé pada ngertènana bab iki, ya kuwi sesirahé saben wong lanang kuwi Kristus, nanging sesirahé wong wadon kuwi sing lanang, lan sesirahé Kristus kuwi Gusti Allah. Saben wong lanang sing ndedonga utawa nubuat karo sirah kudungan, kuwi ngrèmèhké sirahé déwé. Nanging saben wong wadon sing ndedonga utawa nubuat, sirahé tanpa kudungé, kuwi ngrèmèhké sirahé déwé, awit pada waé karo wong wadon sing nggunduli sirahé. Awit wong wadon yèn ora gelem kudungan, kuwi aluwung tyukuran pisan. Nanging yèn tyukuran kuwi njalari wong wadon kuwi ora pantes, betyiké ya pada nganggoa kudung. Nanging wong lanang kuwi ora perlu nganggo kudung, awit wong lanang kuwi nylorotké gambar lan kamulyané Gusti Allah. Nanging wong wadon kuwi nylorotké kamulyané wong lanang. Awit wong lanang kuwi asalé ora sangka wong wadon, nanging wong wadon sing asalé sangka wong lanang. Lan wong lanang kuwi enggoné digawé ora sangka wong wadon, nanging wong wadon digawé sangka wong lanang. Mulané wong wadon kuwi nganggo tanda wibawané ing sirahé, awit sangka para mulékat. Nanging, ing Gusti ora ana wong wadon tanpa wong lanang, lan ora ana wong lanang tanpa wong wadon. Awit kayadéné anané wong wadon kuwi sangka wong lanang, mengkono uga anané wong lanang kuwi lantaran wong wadon; lan samubarang kabèh kuwi tekané sangka Gusti Allah. Pada timbang-timbangen déwé: Apa pantes wong wadon ndedonga marang Gusti Allah, sirahé kok ora kudungan? Sangka kodraté déwé apa ora wis ketara kanggo kowé, yèn asor kanggo wong lanang, yèn rambuté diingu dawa? Nanging kanggo wong wadon ngingu rambut kuwi dadi kamulyané. Awit rambut kuwi dikèkké kanggo kudungé. Nanging yèn ana wong ngèyèl, aku utawa pasamuan-pasamuané Gusti Allah pada ora nduwé pakulinan sing kaya mengkono kuwi. Ing sak njeruhné aku ngekèki pituduh-pituduh iki aku ora bisa ngelem kowé, awit enggonmu pada kumpulan kuwi ora ndadèkké mundak betyik, nanging malah mundak ala. Awit, ndisiké aku krungu, yèn kowé pada kumpulan, ing tengahmu ana tukaran sing njalari pisahan, nanging setitiké aku ya ngandel. Awit ing tengahmu pantyèn kudu ana golongan-golongan, supaya mengko kétok sapa sangka tengahmu sing pada tahan uji. Yèn kowé pada kumpulan kuwi apa ora arep kembulan bujanané Gusti. Awit nalikané pada kembulan mangan kuwi, saben wong ndisiki njupuk pangané déwé, terus sing siji kaliren, sijiné mendem. Apa kowé ora nduwé omah déwé sing kena kok enggo mangan lan ngombé? Apa kowé pada arep ngrèmèhké pasamuané Gusti Allah, lan ngisinké wong sing pada ora nduwé? Apa ta sing kudu tak omongké marang kowé? Apa aku kudu ngelem kowé? Kanggo perkara iki, aku ora ngelem. Awit apa sing wis tak tampa sangka Gusti kuwi, ya wis tak teruské marang kowé, ya kuwi, yèn Gusti Yésus, ing wantyi mbengi nalika Panjenengané tyedak dielungké, njupuk roti, lan sakwisé ndonga maturkesuwun, terus nyuwil-nyuwil rotiné lan ngomong: “Iki badan-Ku, sing dipasrahké kanggo kowé; iki pada tindakna kanggo pengéling-éling marang Aku!” Mengkono uga tuwungé, sakwisé mangan, tembungé: “Tuwung iki perjanjian anyar sing dityap karo getihku. Saben-saben kowé pada ngombé, kuwi pada tindakna kanggo pengéling-éling marang Aku!” Awit saben-saben kowé pada mangan roti iki lan ngombé sangka tuwung iki, kuwi tegesé kowé pada ngabaraké patiné Gusti nganti tekan ing teka-Né. Dadi sapa sing karo sembrana enggoné mangan roti lan ngombé tuwungé Gusti, kuwi dosa marang uripé lan getihé Gusti. Mulané saben wong métani awaké déwé, lan sakwisé mengkono banjur mangan roti lan ngombé tuwung kuwi. Awit sapa sing mangan lan ngombé ora karo ngakoni bab badané Gusti, kuwi bakal nekakké paukuman marang awaké déwé. Mulané okèh ing tengahmu sing pada ringkih lan lara-laranen, lan ora setitik sing pada nemoni pati. Nanging yèn kita pada métani ndisik awak kita déwé, kita ora bakal nampa paukuman. Nanging yèn kita pada nampa paukuman sangka Gusti, kuwi kita pada diajar, supaya kita aja nganti diukum bebarengan karo jagat. Mulané para sedulurku, yèn kowé pada kembulan mangan, pada entèn-entènana. Nanging yèn ana wong sing ngelih, betyiké mangan ndisik ing omahé, supaya enggonmu pada kembulan mangan kuwi aja nganti nekakké paukuman. Kanggo bab liyané bakal tak tata mbésuk sak tekané aku. Saiki bab pawèhé Roh. Para sedulur, karepku kowé pada ngertènana sak temené. Kowé pada weruh, yèn ing wantyi kowé ijik kapir, kowé pada kegèrèt marang brahala-brahala sing bisu. Mulané kowé pada tak duduhké, yèn ora ana wong sing guneman awit sangka Rohé Gusti Allah kok bisa ngomong: “Yésus kena bebendu” lan uga ora ana wong sing bisa ngakoni: “Yésus kuwi Gusti,” yèn ora sangka Roh Sutyi. Pawèh kasukman kuwi werna-werna, nanging Roh kuwi mung siji. Lan wujudé peladènan kuwi rupa-rupa, nanging Gusti kuwi mung siji. Uga penggawé sing nggumunaké kuwi werna-werna, nanging Gusti Allah mung siji sing nindakké samubarang ing wong kabèh. Nanging kerjanané Roh Sutyi dikétokké ing saben wong kanggo keperluané wong kabèh. Awit, sing siji dikèki karo Roh bisa guneman karo kawityaksanan, sijiné nampa pawèh bisa guneman karo kaweruh ya sangka Roh Sutyi kuwi uga. Sing siji dikèki pertyaya sing gede, ya karo Roh kuwi mau, lan sijiné nampa pawèh bisa maraské ya sangka Panjenengané uga. Sing siji nampa pawèh bisa nganakké mujijat, sijiné pawèh nubuat, sijiné menèh pawèh mbédak-mbédakké apa sing sangka lan apa sing duduk sangka Roh Sutyi. Sing siji pawèh guneman nganggo basa roh, sijiné menèh pawèh ndunungké basa roh mau. Nanging iki mau kabèh ditindakké karo Roh siji kuwi uga, sing ngekèki pawèh marang saben wong déwé-déwé kaya sing dikarep-Né. Awit, kayadéné badan kuwi siji, nanging pérangané okèh; lan sak kabèhé pérangané badan kuwi senajan okèh, pada dadi badan siji; mengkono uga Kristus. Awit sak njeruhné Roh siji kita kabèh wis pada dibaptis dadi badan siji, pada diombèni sangka Roh siji, dadia wong Ju, dadia wong Yunani; dadia batur tukon, dadia wong merdéka. Awit badan kuwi pérangané ora mung siji, nanging okèh. Yèn sikil ngomong ngéné: “Awit aku duduk tangan, mulané aku ora klebu njeruhné badan,” apa bener yèn sikil kuwi ora klebu njeruhné badan? Lan yèn kuping ngomong ngéné: “Awit aku duduk mripat, mulané aku ora klebu njeruhné badan,” sing mengkono apa ya bener yèn kuping mau ora klebu njeruhné badan? Yèn badan sekujur kuwi mung ujut mripat, terus kupingé ing ngendi? Yèn badan sekujur kuwi mung ujut kuping, irungé ing ngendi? Nanging Gusti Allah wis mernahké pérangané badan kuwi, ing panggonané déwé-déwé ing badan, miturut kaya sing dikarep-Né. Yèn kabèh kuwi mau mung dadi pérangan siji, terus badané kuwi ing ngendi? Pantyèn pérangané kuwi okèh, nanging badané mung siji. Sing dadi mripat ora kena ngomong marang tangan ngéné: “Aku ora butuh kowé.” Lan sirah ora kena ngomong marang sikil ngéné: “Aku ora butuh kowé.” Malah njeruhné badan sing kétoké ringkih déwé, kuwi sing dibutuhké banget. Lan pérangané badan sing miturut panemu kita ora pati ana ajiné, kuwi pada kita patyaki ngungkuli liyané. Lan njeruhné badan kita sing saru, kuwi pada kita rumati ngungkuli liyané. Nanging pérangan-pérangané badan kita sing wis pantes kuwi ora perlu dirumat mengkono. Awit Gusti Allah enggoné ndadèkké badan kita kuwi karo ngekèki aji sing gedé marang pérangan sing rupané ora pantes, supaya ing sak njeruhné badan aja nganti ana tukaran, nanging kabèh pérangan sing béda-béda kahanané kuwi malah pada rumat-rumatan. Mulané yèn ana pérangan siji sing lara, pérangan liyané kabèh pada mèlu ngrasakaké; yèn ana siji sing kajènan, kabèh pada mèlu bungah. Kowé kuwi pada dadi badané Kristus, lan siji-sijiné pada dadi pérangané. Lan Gusti Allah wis netepaké wong ing pasamuan: sepisan dadi rasul, kaping pindo dadi nabi, kaping teluné dadi guru. Terus ana sing dikèki kapinteran nganakké mujijat, maraské, ngladèni, nuntun, lan kapinteran nggunakké basa roh. Apa kabèh kuwi dadi rasul utawa nabi utawa guru? Apa kabèh mau pada nampa pawèh nganakké mujijat, utawa maraské, utawa nggunakké basa roh utawa ndunungké basa roh? Mulané pada nggayuha marang pawèh-pawèh sing luwih penting. Lan aku nduduhké kowé dalan sing luwih duwur déwé. Senajan aku bisa ngutyapké sak rupané basané manungsa lan mulékat, nanging yèn ora nduwé katrésnan, aku pada waé kaya gong sing ngumandang utawa ketyer sing gumenjrèng. Senajan aku kanggonan kapinteran bisa nubuat, ngerti sak rupané perkara lan weruh sak kabèhé kaweruh, lan senajan aku nduwé pengandel sing sampurna nganti bisa mindah gunung, nanging yèn aku ora nduwé katrésnan, kuwi ora ajiné babar pisan. Lan senajan aku ngedum-edum sembarang duwèkku kabèh, malah senajan aku masrahké awakku supaya diobong, nanging yèn ora nduwé katrésnan, kuwi ora maédahi apa-apa marang aku. Katrésnan kuwi sabar; katrésnan kuwi loma; ora mèri, ora gemunggung lan kementus. Katrésnan kuwi ora saru tumindaké lan ora golèk kepénaké awaké déwé. Katrésnan kuwi ora gampang nesu lan ora nyimpen kesalahané liyané. Katrésnan kuwi ora bungah awit sangka anané tumindak sing ora adil, nanging awit sangka kabeneran. Katrésnan kuwi nutupi samubarang, ngandel samubarang, ngarep-arep samubarang, nyabari samubarang. Katrésnan kuwi ora ana entèkké; nubuat kuwi bakal ana pungkasané; basa roh bakal mandek; kaweruh bakal entèk. Awit kaweruh kita kuwi ora genep, lan nubuat kita ora sampurna. Nanging sak tekané sing sampurna, sing ora sampurna kuwi bakal entèk. Nalika aku ijik botyah, tembungku kaya botyah, pangrasaku kaya botyah, pikiranku kaya botyah. Bareng saiki aku wis déwasa, kahananku kaya botyah mau wis tak buwang. Awit kita saiki pada weruh gambar sing ora tyeta ing pangilon, nanging mbésuk kita bakal pada ndeleng adu-arep. Saiki aku mung weruh ora karo sampurna, nanging mbésuk aku bakal weruh karo sampurna, pada kaya enggonku dikenal. Dadiné kari telung perkara iki, ya kuwi: Pertyaya, pengarep-arep lan katrésnan, nanging sing gedé déwé ing antarané kuwi, ya kuwi: katrésnan. Pada nggayuha katrésnan lan ngupayaa pawèh-pawèh sangka Roh, luwih-luwih pawèh bab nggelar nubuat. Sapa sing ngutyapké basa roh, kuwi tembungé ora tumuju marang manungsa nanging marang Gusti Allah. Awit ora ana wong sing ngerti basané, karo Roh wong kuwi ngutyapké bab sing ora dingertèni. Nanging sapa sing nggelar nubuat kuwi, enggoné ngomong marang manungsa kanggo mbangun, pitutur lan panglipuran. Sapa sing guneman nganggo basa roh, kuwi mbangun awaké déwé; nanging sapa sing nggelar nubuat kuwi mbangun pasamuan. Aku seneng waé yèn kowé kabèh pada bisa ngomong nganggo basa roh, nanging luwih seneng menèh yèn kowé pada nggelar nubuat. Awit sapa sing nggelar nubuat kuwi luwih migunani tenimbang karo sing ngomong nganggo basa roh, kejaba yèn wong kuwi ya terus nerangké tegesé, terus pasamuan dibangun. Dadiné para sedulur, yèn aku nekani kowé lan ngomong nganggo basa roh, kuwi apa paédahé kanggo kowé, yèn aku ora ndunungké bab wahyu, apa kaweruh, apa nubuaté apa piwulang? Kuwi pada waé karo piranti sing tanpa nyawa, nanging bisa muni, kayata sulingan lan harep - yèn kuwi swarané ora béda, kepriyé bisané wong weruh nyanyian apa sing diunèkké nganggo sulingan utawa harep mau? Utawa yèn swarané trompèt ora tyeta, sapa sing bakal tata-tata ing perang? Mengkono uga kowé, sing pada guneman nganggo basa roh: yèn kowé ora nggunakké tembung-tembung sing tyeta, kepriyé bisané wong pada ngerti sing kok omongké? Dadiné tetembunganmu tanpa guna kaya guneman karo angin! Ana basa rupa-rupa ing jagat iki — embuh pira tyatyahé — senajan mengkono ora ana siji waé ing antarané basa-basa mau sing tanpa tegesé. Nanging yèn aku ora ngerti marang basa mau, aku tegesé dadi wong mantya kanggo wong sing nggunakké basa kuwi, lan wong kuwi dadi wong mantya kanggo aku. Mengkono uga kowé: Kowé pantyèn pada nggayuh marang pawèhé Roh, nanging luwih betyik menèh pada ngupayaa, supaya kowé bisa nggunakké kanggo pembangunané pasamuan. Mulané sapa sing ngutyapké basa roh, njaluka supaya bisa ndunungké. Awit yèn enggonku ndedonga nganggo basa roh, kuwi rohku sing ndedonga, nanging akal pikiranku ora ngasilké apa-apa. Dadiné apa sing kudu tak tindakké? Aku arep ndedonga nganggo rohku, nanging aku uga ndedonga nganggo akal pikiranku; aku arep ngidung lan memuji nganggo rohku, nanging uga ngidung lan memuji nganggo akal pikiranku. Awit, yèn enggonmu memuji maturkesuwun mung nganggo rohmu, wong lumrah sing pada ing kono, kepriyé enggoné pada bisa ngamini pamuji maturkesuwunmu kuwi? Wong mau ora pada ngerti apa sing kok omongké? Awit senajan pamuji matur kesuwunmu kuwi betyik banget, nanging wong liyané ora dibangun. Aku ndonga maturkesuwun marang Gusti Allah, nanging enggonku ngutyapké basa roh kuwi ngungkuli kowé kabèh. Nanging ing pasamuan aku luwih seneng ngutyapké limang tembung sing bisa dimangertèni kanggo mulangi wong liyané, tenimbang tembung pirang-pirang èwu ing basa roh. Para sedulur, pikiranmu aja kaya botyah. Ing bab sing ala waé kaya botyah, nanging ing bab pikiran kaya wong déwasa. Ing angger-anggeré Torèt ana tulisan ngéné: “Aku bakal ngomongi bangsa iki lantaran wong sing basané séjé, lan lantaran lambéné wong mantya; senajan mengkono bangsa kuwi ora bakal ngrungokké marang Aku, mengkono tembungé Gusti.” Dadiné basa roh kuwi kanggo tanda marang wong sing pada ora pertyaya, ora kanggo wong sing pada pertyaya; nanging nubuaté kuwi kanggo tanda marang wong sing pada pertyaya, ora kanggo wong sing pada ora pertyaya. Dadiné yèn pasamuan kabèh pada nglumpuk, lan saben wong pada guneman nganggo basa roh, terus ana wong njaba utawa wong sing ora pertyaya pada mlebu, apa wong kuwi ora bakal pada ngarani, yèn kowé pada édan? Nanging yèn kabèh pada nggelar nubuat, terus ana wong sing ora pertyaya utawa wong anyar mlebu, kuwi bakal diyakinké karo wong okèh, lan ditliti karo wong okèh mau; sak kabèhé perkara sing disimpen ing atiné bakal kétok, terus bakal sujut marang Gusti Allah lan ngakoni: “Tenan Gusti Allah ing tengah-tengahmu.” Dadiné saiki kepriyé, para sedulur? Yèn kowé pada kumpulan, saben wong pada masrahna: sing siji masmur, sijiné piwulang utawa wahyu, utawa tembung basa roh, utawa ndunungké basa roh, nanging kabèh kuwi mau dikanggokké kanggo mbangun. Nanging yèn ana sing ngomong nganggo basa roh, betyiké wong loro utawa okèh-okèhé wong telu waé, giliran, lan anaa siji sing ndunungké. Nanging yèn ora ana wong sing bisa ndunungké, betyiké wong-wong mau ing pasamuan pada menenga waé, mung mikir ing atiné déwé, lan ngomong ing ngarepé Gusti Allah. Kanggo nabi-nabi, betyiké anaa loro utawa telu sangka antarané sing pada medaraké pitutur, nanging liyané pada nimbang-nimbanga sing pada diwedaraké mau. Nanging yèn wong sing pada lungguhan kuwi ana sing dikèki wahyu, apiké sing ndisik kuwi menenga. Awit kowé kabèh pada bisa gentènan medar nubuat, terus kowé pada olèh piwulang lan pada olèh panglipuran. Uga rohé para nabi kuwi manut marang nabiné. Awit Gusti Allah kuwi ora seneng kahanan sing késruh, nanging kahanan sing kebak katentreman. Pada kaya ing sak kabèhé pasamuané para sutyi, yèn nalika kumpulan wong wadon pada menenga, awit pada ora dililani guneman, nanging perlu pada sujut, kaya sing diomongké ing angger-anggeré Torèt. Nanging yèn kepéngin weruh apa-apa, betyiké pada takon marang bojoné ing omah. Awit ora pantes kanggo wong wadon yèn guneman ing pasamuan. Apa tembungé Gusti Allah kuwi wiwité sangka kowé? Utawa, apa tekané tembungé kuwi mung marang kowé déwé? Yèn ana wong sing rumangsa dadi nabi utawa wong kasukman, kuwi kudu éling, yèn apa sing tak tulis marang kowé kuwi, tembungé Gusti. Nanging yèn wong kuwi ora nggatèkké, ya aja kok gatèkké. Mulané, para sedulurku, pada ngupayaa supaya nampa pawèh nggelar nubuat, lan aja ngalang-alangi wong sing guneman nganggo basa roh. Nanging samubarang kabèh kuwi tumindaka karo sopan lan ketata. Para sedulur, saiki aku arep ngélingké bab Injil sing wis tak wartakké marang kowé, sing ya wis pada kok tampa, lan uga kok tampani. Ya Injil kuwi sing dadi jalarané kowé pada dislametké, anggeré kowé pada mantep enggonmu netepi, kaya sing wis tak wartakké marang kowé, kejaba yèn enggonmu pada dadi pertyaya kuwi mung tanpa guna. Awit sing penting banget wis tak teruské marang kowé, ya kaya sing wis tak tampa déwé, ya kuwi yèn Kristus wis nandangi pati awit sangka dosa-dosané kita, tyotyok karo isiné Kitab, yèn Panjenengané wis dikubur, lan ing telung dinané wis tangi menèh, tyotyok karo isiné Kitab, uga Panjenengané wis ngétok marang Kéfas terus marang para muridé rolas. Sakwisé kuwi, terus ngétok marang sedulur kliwat sangka 500 wong bebarengan; sing okèh nganti saiki ijik pada urip, salongé ya wis pada mati. Terus ngétok marang Yakobus, terus marang para rasul kabèh. Nanging sing kèri déwé, ngétok marang aku, pada kaya marang anak sing lair durung waktuné. Awit aku iki sing asor déwé ing antarané para rasul, ora apik diarani rasul, awit aku wis tau nyia-nyia pasamuané Gusti Allah. Nanging sangka kawelasané Gusti Allah, aku dadi kaya aku saiki iki, lan kawelasan sing dikèkké marang aku kuwi ora kotong. Kosok baliné, aku wis nglakoni penggawéan luwih okèh tenimbang para rasul kabèh; mung waé duduk aku, nanging kawelasané Gusti Allah sing nunggal karo aku. Kanggo kuwi, dadia aku, dadia para rasul liyané, kaya mengkono enggonku pada ngabaraké lan kaya mengkono enggonmu pada pertyaya. Dadi yèn diwartakké, yèn Kristus tangi menèh sangka antarané wong mati, kenèng apa ing tengahmu kok ana sing ngarani yèn ora ana tanginé wong mati? Yèn ora ana tanginé wong mati, dadi Kristus ya ora tangi menèh. Nanging yèn Kristus ora tangi menèh, dadi sing pada tak wartakké kuwi kotong lan pertyayamu ya kotong. Malah aku ya terus pada kétok seksiné Gusti Allah sing dadi goroh, awit aku pada ngabaraké, yèn Panjenengané wis nangèkké Kristus, nanging ora nangèkké, kuwi mau yèn bener yèn ora ana wong mati ditangèkké. Awit yèn nyata wong mati ora ditangèkké, dadi Kristus ya ora tangi menèh. Lan yèn Kristus ora tangi menèh, pertyayamu kuwi dadi tanpa guna, lan kowé ijik pada dikwasani karo dosamu. Uga kanggo para wong sing wis pada mati ing Kristus, dadiné ya pada entèk. Yèn enggon kita ngarep-arep marang Kristus kuwi mung ing sak njeruhné urip iki waé, dadi kita mlebu wong sing tyilaka déwé ing antarané manungsa kabèh. Nanging sing bener ya kuwi yèn Kristus wis tangi menèh sangka antarané wong mati, kanggo sing wiwitan sangka tunggalé sing wis pada mati. Awit, tekané pati kuwi sangka wong siji, mengkono uga tanginé wong mati ya awit sangka wong siji. Awit pada kaya ing Adam wong kabèh pada mati, mengkono uga ing Kristus wong kabèh ya bakal pada diuripké menèh. Nanging saben wong manut urut-urutané: Kristus kanggo sing wiwitan, sakwisé kuwi sing pada dadi duwèké, mbésuk ing sak tekané. Sakwisé mengkono tekan pungkasané jaman, ya kuwi yèn Panjenengané masrahké kraton marang Gusti Allah Bapak, sakwisé Panjenengané ngentèkké sak kabèhé pemrintahan, pangwasa lan kekuwatan. Awit Panjenengané pinesti ngratoni nganti tekan sak kabèhé mungsuhé pada disèlèhké ing sak ngisoré sikilé. Mungsuh sing pungkasan, sing ditelukké kuwi pati. Awit: “Samubarang kabèh wis ditelukké ing sak ngisoré sikilé”. Nanging yèn ana tembungé: Samubarang ditelukké, dadi wis ketara yèn Panjenengané sing nelukké samubarang kabèh ing sak ngisoré sikilé Kristus, ing tembung samubarang kuwi tegesé Gusti Allah déwé, ora klebu ing kono. Lan mbésuk yèn samubarang kabèh wis kelakon ditelukké ing ngarepé Kristus, Panjenengané piyambak sing dadi Putra kuwi bakal nelukké Piyambaké marang sing nelukké samubarang kabèh marang Panjenengané mau, supaya Gusti Allah dadi ngabèhi ing sak kabèhé. Yèn ora mengkono, apa paédahé nglakoni dibaptis kanggo wong mati? Yèn babar pisan ora ana wong mati ditangèkké, awit apa nanging pada gelem dibaptis kanggo wong mati kuwi? Lan uga kita — kenèng apa kita sak wayah-wayah pada gelem nemoni bebaya? Para sedulur, sedina-dina aku ngadepi mati. Kanggo pangunggungku ing atasé kowé ing Kristus Yésus, Gusti kita, tembungku iki bener. Yèn ta tyara manungsa, nalika ing Efésus aku nganti gelut karo kéwan galak, bab kuwi apa ta paédahé kanggo aku? Yèn wong mati pada ora ditangèkké: “Hayuk pada mangan lan ngombé, awit sésuk kita pada mati.” Kowé aja pada kesasar: Sesrawungan karo sing ala kuwi ngrusak pakulinan sing betyik. Pada élinga menèh sing tenanan lan aja nggawé dosa menèh! Awit ing tengahmu ana sing ora manut marang Gusti Allah. Bab iki tak omongké, supaya kowé pada rumangsa isin. Nanging mbok menawa ana wong sing takon: “Wong mati kuwi kepriyé enggoné ditangèkké? Lan tekané menèh nganggo badan sing kaya apa?” Hé wong bodo! Apa sing kok sebar kuwi ora bakal tukul lan urip, yèn ora mati ndisik. Lan apa sing kok sebar kuwi duduk wujudé tanduranmu sing bakal tukul, nanging wiji las-lasan, kenèng dipadakké wiji gandum utawa wiji liyané. Nanging Gusti Allah ngekèki ujut, kaya sing dikarepké, saben wiji, dikèki ujut déwé. Sak rupané daging kuwi ora pada: Daging manungsa béda karo daging kéwan, béda karo daging manuk, béda karo daging iwak. Ana badan swarga lan ana badan kadonyan, nanging kamulyané badan swarga ora pada karo badan kadonyan. Kamulyané srengéngé béda karo kamulyané mbulan lan kamulyané mbulan béda karo kamulyané lintang-lintang lan kamulyané lintang-lintang sing siji béda karo kamulyané lintang-lintang sijiné. Mengkono uga kanggo bakal tanginé wong mati. Sing disebar kuwi ngalami karusakan, sing ditangèkké kuwi ngalami kelanggengan. Sing disebar kuwi ngalami sing njijiki, sing ditangèkké ngalami kamulyan. Sing disebar kuwi ngalami keringkihané, sing ditangèkké kanggonan kekuwatan. Sing disebar kuwi badan daging, sing ditangèkké kuwi badan kasukman. Yèn ana badan daging, uga ana badan kasukman. Kaya sing ketulis, tembungé: “Manungsa wiwitan, Adam, kuwi dadi gawéan sing urip.” Nanging Adam sing pungkasan kuwi dadi kasukman sing nguripké. Lan manungsa sing ndisik tekané kuwi duduk sing kasukman, nanging sing daging, sakwisé kuwi terus manungsa sing kasukman sangka swarga. Manungsa sing wiwitan kuwi asalé sangka lemah lan sipaté kadonyan, nanging manungsa sing kaping pindo asalé sangka swarga. Titah urip kadonyan kuwi pada karo sing asalé sangka lemah mau, nanging titah urip swarga kuwi pada karo Panjenengané sing asalé sangka swarga. Lan kayadéné kita wis kanggonan rupa kadonyan, mengkono uga kita ya bakal kanggonan rupa swarga. Iki sing tak omongké marang kowé, para sedulur: Daging lan getih ora bisa nampa panduman Kratoné Gusti Allah, lan sing kena dirusak kuwi ora nampa panduman sing ora rusak. Pada gatèkna, aku ngomongké perkara sing kesimpen marang kowé: Kita bakal pada ora ngalami mati kabèh, nanging kita kabèh bakal pada malih rupa, ing sak kedèpé mripat, bareng karo uniné trompèt sing pungkasan. Awit trompèté bakal muni, para wong mati terus bakal ditangèkké karo kanggonan kahanan sing ora kena dirusak lan kita pada malih rupa kabèh. Awit sing kena dirusak iki kudu nganggokké sing ora kena dirusak, lan sing bisa mati iki nganggokké sing ora bisa mati. Lan sakwisé sing kena dirusak iki nganggokké sing ora kena dirusak, lan sing bisa mati iki nganggokké sing ora bisa mati, ing kono bakal kedadian tenan tembungé Gusti sing ketulis, tembungé: “Pati wis diuntal karo kemenangan.” Hé pati, ing ngendi kemenanganmu? Hé pati, ing ngendi entupmu? Kanggo entupé pati ya kuwi dosa, lan kwasané dosa kuwi angger-anggeré Torèt. Nanging maturkesuwun marang Gusti Allah, sing ngekèki kemenangan marang kita kabèh awit sangka Yésus Kristus, Gusti kita. Mulané para sedulurku sing ditrésnani, kowé pada sing kentyeng, tanpa gingsir, lan tansah sregepa enggonmu nandangi penggawéan Gusti! Awit kowé pada weruh, yèn penggawému marang Gusti mesti ora bakal muspra. Bab nglumpukké duwit sing tumuju marang para sutyi, kuwi pada tindakna miturut pituduh-pituduh sing wis tak wènèhaké marang pasamuan-pasamuan ing Galatia. Ing dina kaping pisan ing saben minggu, saben wong tunggalmu — karo apa sing pada kok tampa — pada nyisihna sak bagéan lan simpenen ing omah, supaya enggonmu pada nglumpukké kuwi aja nganti kok tindakké yèn aku teka. Nanging mbésuk sak tekané aku, aku arep kongkonan wong-wong sing kok delok betyik tak kongkon ngeterké pisungsungmu menyang Yérusalèm, dibarengi layang. Yèn perlu aku ya mèlu budal, wong kuwi mau bakal pada budal bareng karo aku. Nanging enggonku bakal nekani kowé, mbésuk sakwisé aku liwat ngliwati Makédonia, awit mlakuku metu Makédonia. Bisa uga ing Korintus aku bakal dadi siji karo kowé nganti sak untara suwé, utawa mbok menawa ing sak njeruhné waktu bediding, nganti kowé pada bisa ngekèki pitulungan ing bab enggonku nerusaké mlakuku. Awit karepku sepisan iki ora mung sak klélapan waé enggonku bakal niliki kowé, malah yèn Gusti nglilani enggonku dadi siji karo kowé kuwi bisa nganti rodok suwé. Nanging aku bakal lèrèn ing Efésus nganti riyaya Pantékosta. Awit ing kono, kelunggaran kanggo aku, kanggo nindakké penggawéan sing gedé lan penting, senajan okèh wong sing pada nglawan. Nanging yèn Timotius teka, pada ngupayaa supaya ing tengahmu kuwi aja nduwé rasa wedi, awit wong kuwi nglakoni penggawéan Gusti pada kaya aku. Mulané aja nganti ana wong sing nyepèlèkké! Malah wènèhana pitulungan, supaya bisané nerusaké mlakuné karo slamet, supaya bali nemoni aku, awit tak entèn-entèni tekané karo para sedulur tunggal pertyaya liyané. Nanging kanggo sedulur Apolos, enggonku nyuwun wis bola-bali supaya niliki kowé bareng karo para sedulur tunggal pertyaya liyané, nanging durung dadi karepé nglakoni ing waktu saiki. Kabèh arep teka mengko yèn wis ana waktu sing betyik. Pada melèka! Pada sing kentyeng ing pengandel! Dadia wong lanang, sing kendel lan kuwat! Sak kabèhé penggawéanmu lakonana karo katrésnan. Ana menèh penjalukku marang kowé, para sedulur. Kowé pada weruh yèn Stéfanas sak brayaté kuwi sing wiwitan pada mratobat ing Akaya lan wis pada ngabdi marang peladènan kanggo para sutyi. Mulané pada manuta marang wong sing kaya mengkono kuwi lan saben wong sing mèlu nandangi ing nggawé lan pada nglakoni rekasa. Aku bungah awit sangka tekané Stéfanas, Fortunatus lan Akaikus, awit wong-wong kuwi pada kanggo gantimu; awit para sedulur kuwi pada nggawé segeré atiku lan atimu. Mulané pada ngajènana wong sing kaya mengkono kuwi. Salam keslametan kanggo kowé kabèh, sangka sak kabèhé pasamuan ing Asia Tyilik. Akwila, Priskila uga pasamuan ing omahé pada kirim salam keslametan sak njeruhné Gusti lubèr-lubèr marang kowé. Sedulur tunggal pertyaya kabèh pada kirim salam keslametan marang kowé. Pada salam-salamana karo ambungan sutyi. Karo tanganku déwé, enggonku nulis iki: Salam keslametan sangka Paulus. Sapa sing ora trésna marang Gusti, kuwi kenaa ing bebendu. Maranata! Kawelasané Gusti Yésus, nunggal ing kowé kabèh. Trésnaku anaa ing kowé kabèh sak njeruhné Kristus Yésus. Paulus, sangka karepé Gusti Allah dadi rasulé Kristus Yésus lan sangka Timotius sedulur kita tunggal pertyaya, marang pasamuané Gusti Allah ing Korintus karo sak kabèhé wong sutyi ing bawah Akaya. Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, lan sangka Gusti Yésus Kristus anaa ing kowé kabèh. Pinujia Gusti Allah, Bapaké Gusti kita Yésus Kristus, Bapak sing kebak kawelasan lan katrésnan uga Gusti Allah sing dadi sumberé panglipuran, sing nglipur kita ing sak njeruhné kasusahan kita, terus kita pada bisa nglipur wong-wong sing ngalami sak rupané kasangsaran karo panglipuran pawèhé Gusti Allah sing kita nampa. Awit kaya enggon kita pada nampani panduman ing sangsarané Kristus karo lubèr, semono uga awit sangka Kristus kita pada dikèki panglipuran nganti lubèr. Yèn kita pada nemu kasusahan, kuwi dadi panglipuran lan keslametanmu; nanging yèn kita pada olèh panglipur, kuwi ya dadi panglipurmu, terus kowé pada olèh kekuwatan sing njalari kowé pada sabar ing sak njeruhné kasangsaran sing pada kaya sing kita alami. Lan pengarep-arep kita kanggo kowé kuwi tetep, awit kita pada weruh, yèn pada kaya enggonmu mèlu didumi kasangsaran, kowé ya pada mèlu didumi panglipuran. Awit karepé kita, para sedulur, supaya kowé pada mangertèni yèn sangsara sing kita alami ing Asia Tyilik; kita pada ngalami sangsara sing semono gedéné lan aboté, nganti kita pada ora nduwé pengarep-arep yèn bisa urip. Malah kita kabèh rumangsa kaya wis ditibani paukuman pati. Nanging bab kuwi enggoné kelakon supaya kita aja pada nganti ngendelké marang awaké déwé, nanging mung marang Gusti Allah sing nangèkké para wong mati. Panjenengané wis ngluwari lan bakal ngluwari kita sangka pati sing medèni banget kuwi: Ya marang Panjenengané kuwi enggon kita nggantungké pengarep-arep, yèn Panjenengané bakal ngluwari kita menèh, awit kowé uga ngréwangi kita karo pandonga, supaya okèh wong sing pada maturkesuwun kanggo kawelasan sing dikèkké marang kita, awit sangka akèhé pandongané kanggo kita. Iki sing kita pada gunggungké, ya kuwi paseksiné swarané ati kita, yèn mlaku kita ing jagat iki, apa menèh ing bab gegandengan kita karo kowé kabèh, kuwi temen lan murni sing asalé sangka Gusti Allah, ora awit sangka kawityaksanan tyara kadonyan, nanging awit sangka kekuwatané kawelasané Gusti Allah. Awit sing pada ditulis iki mung apa sing bisa kok watya lan kok ngertèni. Lan pengarep-arepku supaya kowé pada bisa ngerti kabèh, kayadéné enggonmu wis pada ngerti sangka kita, ya kuwi yèn kowé bakal ngunggul-unggulké kita, kayadéné enggoné kita ya bakal pada ngunggul-unggulké kowé mbésuk, ing dinané Gusti Yésus. Karo pertyaya iki, aku mauné wis tau ngrantyam arep niliki kowé ndisik, supaya kowé olèh kawelasan sing kaping pindoné. Terus arep nerusaké mlakuku menyang Makédonia, sangka Makédonia bali menèh menyang panggonanmu, lan karo pitulunganmu aku bisa nerusaké mlakuku menyang Yudéa. Dadi, apa enggonku ngrantyam mengkono kuwi sak pénaké waé? Utawa apa mung miturut kedaginganku déwé, banjur aku terus nduwé tembung ya, ya lan ora, ora? Kanggo Gusti Allah sing setia, janji kita marang kowé ya lan ora, ora bareng. Awit Putrané Gusti Allah, Yésus Kristus, sing wis kita wartakké ing tengahmu, ya kuwi aku lan Silvanus lan Timotius, duduk ya lan ora, nanging kosok baliné ing Panjenengané kuwi sing ana mung ya. Awit Kristus kuwi ya kanggo sak kabèhé perjanjianné Gusti Allah. Ya kuwi sebabé enggon kita, terus ngomong Amin kanggo kamulyané Gusti Allah. Awit Panjenengané sing wis nguwatké kita bebarengan karo kowé ing Kristus, ya kuwi Gusti Allah sing wis njebati, lan wis ngekèki tanda ségel marang kita yèn kita kuwi dadi duwèké lan sing ngekèki Roh Sutyi ing ati kanggo panjer kanggo sak kabèhé perkara sing wis dityawiské kanggo kita. Nanging aku nyebut marang Gusti Allah kanggo seksiku sing weruh isiné atiku yèn enggonku ora teka ing Korintus kuwi awit aku ngéman kowé. Ora awit sangka enggonku pada kepéngin mréntah, apa sing kudu kok pertyaya, awit pertyayamu kuwat. Nanging aku pada kepéngin mèlu ngréwangi kanggo kabungahanmu. Ing sak njeruhné atiku aku wis netepaké, yèn aku ora bakal nekani kowé menèh karo susah. Awit, yèn aku sing nggawé susahmu, sapa menèh sing bisa nggawé bungahku kejaba sing pada susah awit sangka aku? Lan ya kuwi karepé layangku iki, ya kuwi supaya yèn aku teka, aja nganti aku susah awit sangka wong-wong, sing kuduné pada nggawé bungahku. Awit aku yakin ing bab kowé kabèh, yèn kabungahanku kuwi ya kabungahanmu. Awit enggonku nulis marang kowé kuwi karo was-was lan sedihé ati sing banget lan karo nètèské eluh okèh, ora supaya kowé dadi susah, nanging supaya kowé pada weruh sepira gedéné katrésnanku marang kowé kabèh. Nanging yèn ana wong sing nggawé susah, kuwi duduk atiku sing digawé susah, nanging kowé kabèh, utawa sak ora-orané wong ing tengahmu. Aku ora nggedèk-nggedèkké perkara iki. Wong sing kaya mengkono kuwi wis tyukup nampani paukuman sangka wong okèh ing tengahmu, malah kosok baliné kowé pada ngapuraa lan nglipura wong kuwi, supaya aja nganti ngenes awit sangka bangeté susahé. Mulané aku ngomong marang kowé kabèh, pada nindakké katrésnan marang wong mau. Awit ya kuwi tujuané enggonku nulis layang marang kowé, ya kuwi kanggo njajal kowé, apa kowé pada tetep manut ing samubarang kabèh. Awit sapa sing kok ngapura kesalahané, kuwi ya tak ngapura. Awit yèn aku ngapura, yèn ana sing kudu tak ngapura, enggonku ngapura kuwi awit sangka kowé ing ngarepé Kristus, supaya sétan aja ngenèng kita, awit kita weruh apa karepé. Wantyi aku tekan Troas perlu ngabaraké Injilé Kristus, aku wis dibukakké lawang kanggo nyambutgawé karo Gusti ing kana. Nanging atiku ora rumangsa tentrem, awit aku ora kepetuk karo Titus, sedulurku tunggal pertyaya, mulané aku terus pamitan lan budal menyang Makédonia. Nanging maturkesuwun marang Gusti Allah, ing Kristus tansah nuntun kita ing dalané kemenangan-Né. Lan lantaran kita Panjenengané nyebar wanginé kaweruh bab Panjenengané ing sak enggon-enggon. Awit kanggo Gusti Allah kita dadi ambuné sing wangi sangka Kristus ing tengah-tengahé wong sing pada nemu keslametan lan ing antarané wong sing pada nemu karusakan. Kanggo sing nemu karusakan, ambuné pati sing njalari pati, lan kanggo sing nemu keslametan, ambuné urip sing nguripké. Nanging sapa ta sing bisa nglakoni penggawéan sing kaya mengkono kuwi? Awit kita ora pada karo wong okèh liyané, sing pada nguber bati karo nawak-nawaké tembungé Gusti Allah. Kosok baliné ing Kristus kita pada ngomong ing sak mestiné karo tujuan-tujuan sing murni awit sangka préntahé Gusti Allah lan ing ngarepé Gusti Allah. Apa kita pada wiwit ngelem marang kita déwé menèh? Utawa apa perlu kita kaya wong-wong liyané pada nduduhké layang pamuji marang kowé kabèh utawa sangka kowé? Kowé kuwi layang pujianku sing ketulis ing atiku lan sing diweruh lan sing bisa diwatyakké karo wong kabèh. Awit wis ketara, yèn kowé kuwi layangé Kristus, sing ketulis ing sak njeruhné peladènan kita, ketulis ora nganggo mangsi, nanging nganggo Rohé Gusti Allah sing urip, duduk ing lèmpèngan watu, nanging ing lèmpèngan daging, ya kuwi ing atiné manungsa. Ya kaya mengkono kuwi gedéné pertyaya kita marang Gusti Allah lantaran Kristus. Kita pada ora bisa nganggep samubarang kuwi penggawéan kita déwé; ora, enggon kita bisa nindakké samubarang kuwi awit sangka penggawéané Gusti Allah. Panjenengané uga sing wis nyanggupké kita pada dadi abdi perjanjian sing anyar, sing ora sangka angger-angger sing ketulis, nanging sangka Roh, awit angger-angger sing ketulis kuwi matèni, nanging Roh kuwi nguripké. Pernatan ngladèni sing nuntun marang pati kuwi ketulis ing watu nganggo aksara. Senajan mengkono nalika dikèkké, dibarengi karo kamulyané Gusti Allah, sing njalari wong Israèl pada ora betah nyawang marang praupané Moses, senajan padang sing semlorot mau terus mbleret. Yèn peladènan mau tekané karo kamulyan sing kaya mengkono kuwi, luwih-luwih menèh peladènan sing dibarengi Roh sing kamulyané ngungkuli kuwi. Awit, yèn penggawéan sing nekakké paukuman kuwi luhur, luwih-luwih menèh penggawéan sing nuntun marang kabeneran, kamulyané apa ora luwih ngungkuli. Sak temené apa sing mbiyèn dianggep luhur, kuwi duduk apa-apa yèn ditandingké karo kamulyan sing luwih gedé iki. Awit yèn sing bisa mbleret waé dibarengi kamulyan, apa menèh sing tetep ora mbleret mesti dibarengi kamulyan sing ngungkuli kuwi. Awit kita pada nduwé pengarep-arep sing kaya mengkono, mulané kita pada nindakké karo kendel banget, ora kaya Moses, sing nutupi praupané, supaya mripaté wong-wong Israèl aja nganti pada weruh ilangé semloroté sing mbleret kuwi. Nanging pikirané wong-wong kuwi wis pada dadi ketul, awit nganti ing dina iki tutup kuwi mau ijik tetep nutupi wong-wong mau, pamatyané perjanjian sing lawas tanpa kebukak, awit mung ing Kristus déwé sing bisa mbukak tutup kuwi. Malah nganti ing dina iki, saben matya kitab Moses, ijik ana tutup sing nutupi atiné. Nanging wong sing mratobat marang Gusti, kuwi tutupé terus disingkirké. Awit Gusti kuwi Roh; lan ing ngendi ana Rohé Gusti ing kono ana kamerdikan. Lan kita kabèh iki pada ngétokké kamulyané Gusti karo praupan sing ora ketutupan. Awit kamulyan mau tekané sangka Gusti sing wujud Roh, sakjané rupa kita dimalihké madani rupané Panjenengané, karo kamulyan sing saya mundak-mundak. Awit kita wis pada nampani penggawéan iki, sangka kabetyikané Gusti Allah, mulané ati kita ora semplak. Nanging kita pada nampik sak kabèhé penggawéan ndelik-ndelik sing ngisin-isinké; kita ora ngapusi lan ora malsu tembungé Gusti Allah, kosok baliné kita ngomongké kabeneran lan awit sangka kuwi kita masrahké kita déwé supaya ditimbang-timbang karo wong kabèh karo sak obahé atiné, ing ngarepé Gusti Allah. Yèn Injil sing pada kita wartakké ijik ketutupan uga, mesti kuwi ketutupan kanggo wong sing bakal pada nemu karusakan, ya kuwi wong sing ora pertyaya, sing angen-angené wis dilamurké karo allah-allah jaman iki, banjur wong mau ora pada weruh padangé Injilé kamulyané Kristus, sing dadi gambaré Gusti Allah. Awit sing pada kita wartakké kuwi duduk awaké déwé, nanging Yésus Kristus Gusti, lan kita sing pada dadi abdimu awit sangka karepé Yésus. Awit Gusti Allah sing wis ngomong: “Sangka pepeteng bakal ana pepadang sing semlorot!” Panjenengané uga sing nylorotké pepadangé ing ati kita, supaya kita kepadangan ing kaweruh bab kamulyané Gusti Allah sing kétok ing praupané Kristus. Nanging banda iki diwadahi ing kendi lempung, supaya ketara yèn kekuwatan sing ngidap-idapi kuwi asalé sangka Gusti Allah, ora sangka kita déwé. Kanggo samubarang kita pada ditindes, nanging ora remuk ketyepit; kita pada kentèkan akal, nanging ora kélangan pengarep-arep; kita pada disia-sia, nanging ora ditinggal ijèn; kita pada kebanting, nanging ora nemu tyilaka. Kita tansah nggawa patiné Yésus ing awak kita, supaya uripé Yésus uga kebukak ing awak kita. Awit kita sing ijik urip iki, tansah dipasrahké marang pati awit sangka Yésus, supaya uripé Yésus uga kebukak ing awak kita sing ora langgeng iki. Karo mengkono kuwi, pati tansah nibakké kekuwatané ing awak kita, nanging urip nibakké kekuwatané ing kowé. Nanging awit kita pada kanggonan rohé pertyaya sing pada, kaya sing ketulis: “Aku pertyaya, mulané aku ngomong”, awit sangka kuwi kita ya pertyaya lan awit sangka kuwi kita uga ngomong. Awit kita pada weruh yèn Panjenengané sing wis nangèkké Gusti Yésus, ya bakal nangèkké kita bareng karo Yésus. Lan bebarengan karo kowé kabèh diadepaké ing ngarepé Gusti. Jalaran kuwi kabèh kedadiané awit sangka kowé, supaya kawelasan sing mundak gedé, gegandèngan karo mundak akèhé wong sing dadi pertyaya, njalari mundak lubèré pamuji maturkesuwun marang kaluhurané Gusti Allah. Awit sangka kuwi kita pada ora rumangsa semplak, malah senajan kamanungsan kita sing kétok mundak rusak, nanging kamanungsan kita sing batin dianyarké saben dina. Awit kasangsarané sing èntèng saiki iki, kuwi ngéntukké kamulyan langgeng sing ngungkuli samubarang kanggo kita kabèh, luwih gedé enggoné ngungkuli kasangsaran kita. Awit sing pada kita gatèkké duduk sing kétok, nanging sing ora kétok, awit sing kétok kuwi anané mung sak untara waktu, nanging sing ora kétok kuwi langgeng. Awit kita pada weruh, yèn tarup panggonan kita ing bumi iki dibongkar, Gusti Allah wis nyawiské panggonan ing swarga kanggo kita, sing langgeng, sing ora digawé karo tangané manungsa. Sak suwéné kita ing tarup iki, kita pada sambat, awit kita kepéngin banget ngenggoni panggonan swarga, jalaran ing kono kita pada nganggo sandangan lan ora bakal ketemu wuda. Awit sak suwéné ijik manggon ing tarup iki, kita sambat karo aboté momotan, awit kita kepéngin nganggo sandangan sing anyar kuwi, tanpa nyopot sandangan sing lawas, supaya sing kena ing pati diuntal karo urip. Nanging ya Gusti Allah sing malah nyepakké kita kanggo bab kuwi, lan sing ngekèki Roh marang kita kanggo jaminan. Awit sangka kuwi ati kita tansah pada tatak, senajan kita pada ngerti, yèn sak suwéné kita pada manggon ing sak njeruhné badan iki, ijik adoh karo Gusti, awit urip kita iki karo pertyaya, ora karo apa sing dideleng, nanging ati kita pada tatak lan kita luwih seneng ngalih sangka badan iki lan manggon nunggal karo Gusti. Awit sangka kuwi kita pada ngupaya, sak njeruhné kita pada manggon ing badan iki, utawa ing sak njabané, supaya pada dadi kemaremané Gusti. Awit kita kabèh kudu pada ngadep ing ngarepé damparé pengadilané Kristus, perlu nampani berkah sing tyotyok karo sing pada kita lakoni déwé-déwé ing sak njeruhné urip iki, dadia sing betyik, dadia sing ala. Awit kuwi kita pada weruh bab wedi marang Gusti, mulané kita ngupaya ngyakinaké wong-wong. Kanggo Gusti Allah kekarepané kita kuwi wis tyeta, lan pengarep-arepku uga ngono kanggo pikirané atimu. Awit kita ora pada ngapikké awaké déwé menèh marang kowé, nanging kita pada ngekèki kelunggaran kowé bisa ngunggul-unggulké kita, supaya kowé bisa ngadepi para wong sing gemunggung kanggo perkara pernatan lair, ora perkara-perkara pernatan batin. Awit yèn kita pada ora bisa ngwasani déwé, awit kuwi kanggo kepentingané Gusti Allah, lan yèn kita bisa ngwasani déwé, kuwi awit kanggo kepentinganmu. Awit ya katrésnané Kristus sing ngwasani kita, awit kita wis pada weruh, yèn wong siji wis mati kanggo wong kabèh, dadiné kabèh wis pada mati. Lan Kristus wis nandangi pati kanggo wong kabèh, supaya wong sing pada urip, uripé ora ngladèni marang awaké déwé menèh, nanging ngladèni marang Panjenengané sing wis ninggal lan sing wis tangi menèh. Mulané wiwit saiki kita ora nyawang wong siji waé miturut ukurané manungsa menèh. Lan yèn kita wis tau nliti Kristus miturut ukurané manungsa, saiki ora nliti Panjenengané karo tyara mengkono menèh. Dadi sapa ing Kristus, kuwi dadi gawéan anyar: Sing lawas wis ilang, lan sing anyar sak temené wis teka. Lan kabèh kuwi tekané sangka Gusti Allah, sing lantaran Kristus wis ngrukunké kita karo Panjenengané lan sing wis masrahké peladènan kanggo ngrukunké kuwi marang kita. Awit Gusti Allah lantaran Kristus ngrukunké jagat karo Panjenengané, ora ngrèken paneraké, lan masrahké kabar kerukunan kuwi marang kita. Mulané kita iki ya dadi utusané Kristus, sing tegesé Gusti Allah ngélingké kowé kabèh lantaran kita; atas asmané Kristus penjaluké kita marang kowé: Pada gelema dirukunké karo Gusti Allah. Panjenengané sing ora kenal karo dosa, wis didadèkké dosa awit sangka kita, supaya ing Panjenengané kita dibeneraké karo Gusti Allah. Awit sak tyara kantya tunggal peladènan, paweling marang kowé kabèh, supaya aja nganti pada nggawé musprané kawelasané Gusti Allah, sing wis kok tampa. Awit Gusti Allah ngetokké tembung, “Ing wantyiné sing apik, Aku ngrungokké kowé, lan ing dina keslametan, Aku mitulungi kowé.” Sak temen-temené, ya wantyi iki wantyiné sing apik kuwi; ya dina iki dina keslametan. Ing perkara apa waé kita ora nggawé jalaran wong pada kesandung, supaya enggon kita pada ngladèni aja nganti dityatyat. Nanging ing kabèh perkara kita mbuktèkké yèn kita iki abdiné Gusti Allah, ya kuwi: Kebak kesabaran sak njeruhné ngalami kasangsaran, ing kangèlan, ing karépotan, ing sak njeruhné kesiksa, dikunjara lan dikroyok, rekasa, kepeksa melèk, lan nglakoni pasa; ing resiké ati, kaweruh, kesabaran, lan grapyak; ing Roh Sutyi lan katrésnan sing ora étok-étok; ing sak njeruhné ngabarké kabeneran lan pangwasané Gusti Allah; karo nggunakké gamané keadilan kanggo nyerang utawa ngadepi; nalika diajèni lan nalika dirèmèhké; nalika diundat-undat utawa nalika dielem; nalika didakwa dadi tukang ngapus, nanging kena dipertyaya, kaya wong sing ora dikenal, nanging kesuwur; kaya wong sing mèh mati, nanging urip, kaya wong sing disiksa nanging ora mati, kaya wong sing sedih, nanging tansah bungah-bungah; kaya wong sing mlarat nanging nyugihké wong okèh; kaya wong sing ora nduwé apa-apa, nanging pada nduwèni samubarang kabèh. Hé wong Korintus! Kita wis pada ngomong karo blaka marang kowé, ati kita mbukak amba kanggo kowé! Kowé kuwi pada olèh panggonan sing jembar ing ati kita, nanging ing atimu, kita mung kok tyepaki panggonan sing tyiut. Mulané saiki, supaya pada-pada, — enggonku ngomong kuwi kaya marang anak-anakku—: Atimu bukaken sing ngeblak! Aja nganti kowé pada dadi pasangan sing ora timbang karo wong sing ora pertyaya. Awit apa kabeneran kuwi bisa dipadakké karo sing duraka? Utawa kepriyé bisané pepadang dadi siji karo pepeteng? Apa Kristus kuwi bisa dipadakké karo Bélial? Panduman apa sing diduwèki bebarengan karo wong sing pertyaya lan wong sing ora pertyaya? Apa gegayutané griyané Gusti Allah karo brahala? Awit kita iki pada dadi griyané Gusti Allah sing urip kaya sing diomongké karo Gusti Allah ngéné, “Aku bakal manggon bebarengan karo wong-wong mau, lan urip ing tengah-tengahé, lan Aku bakal dadi Gusti Allahé, lan wong-wong mau bakal pada dadi umat-Ku. Mulané: Kowé pada metua sangka tunggalé wong-wong kuwi, lan kowé misaha, mengkono tembungé Gusti, lan aja pada nggepok-sénggol karo sing reget, terus kowé bakal pada Tak tampa. Lan Aku bakal dadi Bapakmu, lan kowé bakal pada dadi anak-Ku lanang lan wadon. Mengkono tembungé Gusti, sing Mahakwasa.” Para sedulur sing tak trésnani awit kuwi kita dikèki janji-janji mau, mulané hayuk kita pada nyutyèkké awak kita sangka sak rupané reregeté badan lan kasukman, lan karo mengkono kita nyampurnakké kasutyian kita sak njeruhné wedi lan ngajèni marang Gusti Allah. Kita pada dikèki panggonan ing atimu; aku ora tau kesalahan marang sapa waé, ora nggawé ruginé sapa waé lan uga ora golèk bati marang sapa waé. Enggonku ngomong mengkono kuwi ora awit sangka arep nibakké paukuman marang kowé, awit mau wis tak omongké, yèn kowé wis pada olèh panggonan ing atiku, banjur kita bareng urip lan bareng mati. Karo kowé kuwi aku blaka banget, lan uga banget enggonku ngunggul-unggulké kowé. Sak njeruhné aku pada ngalami susah, aku kebak panglipuran lan kalubèran kabungahan. Nalika kita teka ing Makédonia, kita ora bisa tentrem. Malah ing endi-endi kita pada nemu kasusahan: Sangka njaba ana tukaran lan sangka njeruh ana rasa wedi. Nanging Gusti Allah sing nglipur marang wong sing pada andap asor atiné, kuwi wis nglipur kita awit sangka tekané Titus. Ora mung awit sangka tekané waé, nanging uga awit sangka panglipuran sing dialami ing tengah-tengahmu. Awit wong kuwi wis nyritakké marang kita kangenmu, sambatmu, katemenanmu enggonmu mbélani aku, banjur mundak tambah kabungahanku. Dadi senajan aku wis nggawé susahmu awit sangka layangku kuwi, nanging aku ora getun. Pantyèn aku tau getun, awit aku weruh yèn layang kuwi nyedihké atimu, senajan mung sak untara waktu, nanging saiki aku bungah, ora awit enggonmu wis sedih, nanging jalaran kesedihanmu kuwi njalari kowé mratobat: Awit enggonmu pada sedih kuwi tyotyok karo karepé Gusti Allah, banjur setitik waé kowé ora tak rugèkké. Awit kasusahan sing tyotyok karo karepé Gusti Allah kuwi nekakké mratobat sing nuntun marang keslametan sing ora nggawé getun, nanging kasusahan sing sangka jagat iki nukulké pati. Awit pada gatèkna tenan kesedihan sing tyotyok karo karepé Gusti Allah kuwi malah njalari kowé mundak mempeng enggonmu pada mbuktèkké yèn ora salah, jèngkèl, wedi, kangen, karep sing tenanan, paukuman! Ing bab kuwi kabèh kowé wis pada mbuktèkké yèn ora kesalahan. Mulané, enggonku wis nulis layang marang kowé, kuwi ora awit ana sing salah, utawa awit ana sing ngalami susah jalaran penggawé sing salah, nanging supaya gematimu marang aku dadi tyeta kanggo kowé ing ngarepé Gusti Allah. Ya sangka kuwi kita pada olèh panglipur. Lan kejaba sangka panglipuran kuwi, kita pada mundak bungah menèh awit sangka kebungahané Titus, awit kowé kabèh wis pada ngayemké atiné. Awit yèn aku ngomongké pengalem kanggo kowé marang Titus, kuwi kowé ora nggawé gelaku; nanging pada kaya enggon kita tansah ngomongké apa sing bener marang kowé, semono uga pengalemanku ing ngarepé Titus kuwi ya wis kedadian tenan. Lan katrésnané marang kowé saya mundak gedé, yèn ngélingi marang manutmu kabèh, kepriyé enggonmu nampani tekané karo wedi lan gemeter. Aku bungah banget, awit aku bisa pertyaya marang kowé ing sembarang perkara. Sedulur-sedulur, kita pada ngekèki weruh marang kowé bab kawelasan sing dikèkké marang pasamuan-pasamuan ing Makédonia. Awit ngalami pantyoba sing abot ing ujut kasangsaran werna-werna, kebungahané ngluwihi lan senajan pada mlarat banget, nanging sugih karo kawelasan. Awit aku nyeksèni yèn wong kuwi wis pada pawèh miturut kekuwatané, malah ngungkuli kekuwatané. Lan metu sangka karepé atiné déwé pada njaluk marang kita, supaya uga pada olèh panduman mèlu ing sak njeruhné penggawéan ngladèni, lantaran pawèh kanggo para sutyi ing Yérusalèm. Nanging sing pada dipasrahké kuwi ngungkuli kita pikir, awit pada masrahké awaké déwé marang Gusti Allah ndisik, terus sangka karepé Gusti Allah, ya marang kita uga. Awit sangka kuwi kita pada ndesek marang Titus, supaya nekani kowé lan ngrampungké peladènan katrésnan, sing mbiyèn wis miwiti peladènan kuwi. Mulané saiki, pada kaya enggonmu wis sugih ing samubarang, - ing pertyaya, ing tetembungan, ing kaweruh, ing ketemenanmu enggonmu ngréwangi, lan ing kawelasanmu marang kita - semono uga kowé ya pada malubèr ing njeruhné peladènan katrésnan iki. Enggonku ngomongi mengkono kuwi ora tegesé préntah, nanging mung awit sangka enggonku kepéngin nguji éklasé katrésnanmu karo nduduhké sak kabèhé pangupayané wong-wong sing pada ngekèki bantuan. Awit kowé wis pada weruh kawelasané Gusti kita Yésus Kristus, ya kuwi yèn Panjenengané, sing sangka kowé dadi mlarat, senajan Panjenengané kuwi sugih, supaya kowé dadia sugih sangka kemlaratané Gusti Yésus. Ya iki panemuku kanggo bab kuwi, mbok menawa maédahi kanggo kowé. Pantyèn wis wiwit taun sing kepungkur enggonmu wiwit nindakké lan arep ngrampungké uga. Mulané saiki, rampungna sing kok tindakké kuwi! Dadiné enggonmu ngrampungké kuwi barengana karo éklasé atimu lan tindakna karo ngélingi sak pira sing kok duwèni. Awit yèn enggonmu pawèh kuwi karo éklas, pawèhmu kuwi mesti bakal ditampani, yèn pawèhmu kuwi jalaran karo apa sing kok nduwèni, ora karo apa sing ora kok nduwèni. Awit enggonmu diemoti kuwi ora supaya wong liyané pada kèntèngan, nanging supaya dadi timbang. Mulané betyiké saiki kalubèranmu kanggo nyukupi kekurangané liyané, supaya kalubèrané liyané mengko gentèn nyukupi kekuranganmu, dadiné terus ana timbang. Kaya sing ketulis, “Wong sing pada olèh okèh, ora turah lan sing pada olèh setitik ora kurang.” Nanging maturkesuwun marang Gusti Allah, sing ngekèki katemenan sing kaya mengkono uga ing atiné Titus ing bab enggoné ngréwangi kowé, nanging nganti nuruti penjalukku, malah sangka bangeté temené enggoné tandang ing gawé, terus metu sangka karepé déwé budal nemoni kowé. Mlakuné tak barengi karo sedulur kita, sing wis pada olèh pengalemané pasamuan kabèh bab enggoné nggelarké Injil. Lan ora mung kuwi waé! Sedulur mau uga wis dipiji karo pasamuan-pasamuan kanggo ngantyani kita nindakké peladènan katrésnan iki, sing kita tindakké kanggo kaluhurané Gusti lan kanggo bukti bab éklasé ati kita. Kita arep nyingkiri bab iki: Yèn ana wong sing nyalahké enggon kita nindakké peladènan katrésnan sing wohé okèh banget kuwi. Awit kita pada mikirké sing apik, ora mung ing ngarepé Gusti waé, nanging uga ing ngarepé wong. Uga wong loro mau pada tak barengi sedulur kita liyané, sing wis tak uji lan kétok enggoné tansah mbudidaya ngréwangi, lan saiki mundak banget enggoné mbudidaya awit sangka gedéné pertyayané marang kowé. Gegandèngan karo Titus, kuwi kantyaku lan réwangku nyambutgawé kanggo kowé; lan sedulur-sedulurku liyané kuwi pada dadi utusané pasamuan-pasamuan lan kanggo kaluhurané Kristus. Awit sangka kuwi buktiné katrésnanmu lan pengalemané kita marang kowé kabèh, kuwi kétokké marang para sedulur ing ngarepé pasamuan-pasamuan. Bab ngladèni marang para sutyi ora perlu aku nulis menèh marang kowé. Awit aku wis weruh kanggo sak legané atimu, mulané kowé pada tak elem ing ngarepé wong Makédonia. Omongku: “Akaya wis tata-tata wiwit taun sing kepungkur.” Kesregepanmu wis dadi semangaté kanggo wong okèh. Nanging enggonku kongkonan sedulur-sedulur kuwi supaya pengalemku marang kowé aja nganti ketemu tanpa guna, nanging supaya ketara enggonmu tata-tata karo tenan kaya sing wis tak omongké, supaya, yèn wong-wong Makédonia teka bareng karo aku, aja nganti weruh enggonmu durung tata-tata, terus kita - supaya ora nyebut kowé kabèh - rumangsa pada kewirangan ing bab pertyayaku kuwi. Mulané tak anggep perlu, yèn sedulur-sedulur kuwi tak kongkon gelis budal ndisiki, supaya bisa ngurus luwih ndisik pawèh sing wis dadi kesaguhanmu mbiyèn, banjur mengko wis tyumawis kanggo tanda-buktiné kawelasané atimu lan duduk pawèh peksan. Iki gatèkna: Wong sing nyebar setitik, ya bakal manèni setitik, lan wong sing nyebar okèh, uga bakal manèni okèh. Saben wong ngekèki kaya sing dadi éklasé atiné, aja karo sedih utawa awit kepeksa, awit Gusti Allah kuwi nrésnani wong sing ngekèki karo bungah. Lan Gusti Allah kwasa nglubèrké werna-werna kawelasan marang kowé kabèh, supaya kowé pada tansah ketyukupan ing samubarang lan pada kalubèran enggonmu nglakoni sak rupané penggawé betyik. Kaya sing ketulis, “Panjenengané ngedum-edum, Panjenengané ngekèki marang wong mlarat, keadilané tetep ing sak lawas-lawasé.” Panjenengané sing nyawiské wiji kanggo sing nyebar lan roti kanggo pangan, Panjenengané uga bakal nyepakké wiji marang kowé lan ditikelké lan nukulké pametuné kabeneranmu; kowé bakal disugihké karo sak rupané kawelasan ati sing nukulké tembung maturkesuwun marang Gusti Allah awit sangka kita. Awit peladènan katrésnan sing kok tindakké iki ora mung nyukupi kepentingané para sutyi waé, nanging uga nglubèrké tembung maturkesuwun marang Gusti Allah. Lan awit sangka enggonmu mantep ing sak njeruhné ngladèni iki, wong kuwi pada ngluhurké Gusti Allah awit sangka manutmu ing bab ngakoni Injilé Kristus lan sangka kawelasané atimu ing bab ngedum-edum samubarang kanggo wong-wong mau uga wong kabèh. Lan menèh sak njeruhné pandongané, kowé uga pada dikangeni awit sangka kawelasané Gusti Allah sing nglubèri kowé. Pamuji maturkesuwun marang Gusti Allah awit sangka kawelasan pawèhé Gusti sing ora bisa diomongké karo tembung kuwi! Aku Paulus, wong sing jirèh yèn adu-arep karo kowé, nanging wani marang kowé yèn adoh, aku ngélingké kowé marang Kristus sing andap asor lan grapyak. Penjalukku marang kowé: Kowé aja meksa aku ngétokké kekendelanku ing ngarepmu kayadéné niyatku arep nindakké sing atos marang wong-wong liyané sing ngira yèn urip kita kuwi pada nuruti pernatan kadonyan. Kita iki pantyèn ijik urip ing ndonya, nanging kita ora pada perang tyara kadonyan, awit gamané perang kita kuwi duduk gaman kadonyan, nanging gaman sing nduwèni pangwasané Gusti Allah, sing bisa ngembrukké bèntèng. Kita pada ngentèkké sak kabèhé tyarané manungsa lan ngembrukké saben bèntèng gembunggungé manungsa kanggo nglawan pangertèné Gusti Allah, lan pada mbanda sak rupané angen-angené, ditelukké marang Kristus, lan wis pada siap ngukum sak kabèhé duraka, yèn mbangun-turutmu wis dadi sampurna. Sawangen apa ing ngarepé mripatmu! Yèn ana wong sing yakin tenan dadi duwèké Kristus, kuwi supaya mikir ing sak njeruhné atiné, yèn kita uga pada dadi duwèké Kristus kaya wong mau. Malah yèn aku rodok kokèhan enggonku nggedèkké wewenang sing dikèkké karo Gusti marang kita kanggo mbangun, ora kanggo ngrusak kowé, aku ora bakal kisinan. Nanging aku emoh yèn kétoké kaya aku arep medèn-medèni kowé karo layang-layangku. Awit, miturut omongané wong, layang-layangé pantyèn teges lan atos, nanging yèn adu-arep kétok ora sak piraa lan tembung-tembungé rèmèh. Nanging wong sing omong mengkono kuwi kuduné ngerti yèn enggonku nandangi ing wantyi adu-arep, pada waé karo tembung-tembungku ing layang-layangku, karo ing wantyi aku ora adu-arep. Pantyèn kita ora wani nggolongké utawa mbandingké kita karo wong-wong sing ngelem awaké déwé. Wong kuwi ngukur awaké nganggo ukurané déwé lan mbandingké awaké mung karo awaké déwé. Bodo banget wong kuwi! Kosok baliné kita ora gelem nggedèkké urip kita nganti ngungkuli wates, nanging mung tetep ing sak njeruhné watesé aturan sing wis ditetepaké karo Gusti Allah kanggo kita, mrambat nganti tekan kowé uga. Awit enggon kita pada ngabaraké Injilé Kristus wis luwih ndisik tekan panggonanmu, dadiné kita ora ngliwati watesé panggonané penggawéan, kaya-kaya durung tekan panggonanmu. Kita ora nggedèkké penggawéan sing ditandangi karo wong liyané, ing panggonan penggawéan sing duduk kanggo kita, nanging pengarep-arep kita, yèn pertyayamu saya mundak, kita bakal olèh panghurmatan luwih gedé menèh ing tengahmu, yèn ditandingké karo panggonan penggawéan sing ditemtokké kanggo kita. Ya, urip kita iki pantyèn supaya bisa ngabaraké Injil menyang bawah sing luwih adoh tenimbang karo panggonanmu, lan ora ngunggul-unggulké wohé penggawéan sing wis ditindakké karo wong liyané ing panggonan sing ditemtokké kanggo wong mau. “Nanging sapa sing ngunggul-unggulké, kuwi ngunggul-unggulna ing Gusti.” Awit duduk wong sing ngelem awaké déwé sing tahan uji, nanging wong sing dielem karo Gusti. Tenan betyik yèn kowé pada sabar marang aku sing rodok bodo iki. Pantyèn kowé pada nyabari aku! Awit aku mèri marang kowé karo mèriné Gusti Allah. Awit kowé wis pada tak patyangaké karo wong lanang, sing nuntun kowé kayadéné prawan sutyi marang Kristus. Nanging aku sumelang mbok menawa angen-angenmu disasarké sangka kasetianmu sing sejati marang Kristus, pada kaya Hawa kapusan karo ula karo apus-apusané. Awit kowé mung sabar waé yèn ana wong teka ngabaraké Yésus sing béda karo apa sing wis kita wartakké, utawa ngekèki roh sing béda karo sing wis kok tampa utawa Injil sing béda karo sing wis kok tampa. Nanging miturut panemuku setitik waé aku ora kalah karo rasul-rasul sing gedé déwé kuwi. Yèn aku kurang pinter ing bab guneman, nanging ora mengkono ing bab kaweruh, awit aku wis pada ndunungké marang kowé kabèh lan ing sembarang perkara. Apa aku dosa yèn aku ngasorké awakku déwé kanggo ngluhurké kowé, awit aku ngabaraké Injilé Gusti Allah marang kowé tanpa upah? Pasamuan-pasamuan liyané wis tak rampok karo enggonku nampani ragat sangka pasamuan-pasamuan mau, supaya aku bisa ngladèni kowé! Karo menèh nalika aku ing sak tengahmu, aku ngalami kekurangan, aku ora nggawé répoté wong, awit apa sing kurang wis dityukupi karo para sedulur tunggal pertyaya sing teka sangka Makédonia. Ing samubarang perkara tak jaga aja nganti dadi tanggunganmu, lan sak terusé aku bakal mengkono. Kanggo apa sing bener miturut Kristus ing aku, tak mantepké tembungku yèn pangunggungku kuwi ora bakal dialang-alangi karo sapa waé ing bawah Akaya. Sebabé apa? Apa awit aku wis ora trésna marang kowé? Gusti Allah sing weruh. Nanging apa sing tak tindakké bakal tak teruské kanggo ngendek wong sing pada golèk jalaran kanggo nduduhké, yèn wong-wong kuwi pada kaya kita ing sak njeruhné perkara sing bisa diunggul-unggulké. Awit wong-wong sing mengkono kuwi rasul-rasul palsu, wong sing pada nandangi goroh, sing nylamur dadi rasulé Kristus. Perkara kuwi ora nggumunaké, awit sétan uga étok-étok dadi mulékaté pepadang. Dadi duduk perkara sing anèh, yèn buruh-buruhé uga étok-étok dadi abdi-abdiné kabeneran. Lan wong-wong kuwi bakal timbang karo penggawéané. Tak balèni menèh: Aja ana wong sing ngarani aku bodo. Nanging yèn kowé uga nganggep mengkono, aku tampanana kayadéné wong sing bodo, supaya aku bisa gemunggung setitik. Apa sing tak omongké, kuwi enggonku ngomongké ora kaya wong sing guneman miturut tembungé Gusti, nanging kayadéné wong sing bodo, sing nduwèni keyakinan yèn bisa gemunggung. Awit okèh wong sing ngétokké panggunggung tyara kamanungsan, aku kepéngin gemunggung uga. Awit kowé pada gelem nyabari wong sing bodo, awit kowé kuwi pada luwih wityaksana. Jalaran kowé sabar, yèn ana wong nganggep kowé batur tukon, yèn ana wong nggrogoti kowé, yèn ana wong ngwasani kowé, yèn ana wong ngetokké gemunggungé marang kowé, yèn ana wong napuk kowé. Aku kudu ngakoni karo isin banget, yèn ing bab sing kaya mengkono kuwi kita pada ora nduwé daya. Senajan mengkono yèn ana wong sing wani ngunggul-unggulké sakwijiné perkara - tembungku iki ing sak njeruhné kebodohanku - aku ya wani uga! Apa wong-wong kuwi wong Ibrani? Aku ya wong Ibrani! Apa wong-wong kuwi wong Israèl? Aku ya wong Israèl! Apa wong-wong kuwi turunané Abraham? Aku ya turunané Abraham! Apa wong-wong kuwi abdiné Kristus? - Tembungku iki kaya wong ora waras - aku luwih menèh! Enggonku kangèlan luwih okèh, luwih kerep diukum, digebuki kliwat-kliwat, kerep diantyam karo bebaya pati. Aku digebuki karo wong Ju kaping patang puluh kurang siji nganti dibalèni kaping lima, aku disabeti dibalèni kaping telu, aku dibandemi watu sepisan, kaping telu aku numpak prau kedelep, sedina sewengi aku kompal-kampul ing tengah segara. Mlakuku kerep diintyim karo bebaya banjir lan karo bebaya bégal, bebaya sangka wong Ju lan sangka wong-wong sing duduk Ju, bebaya ing kuta lan bebaya ing ara-ara samun, bebaya ing tengah segara, lan bebaya sangka sedulur-sedulur palsu. Aku kerep rekasa lan nyambutgawé abot; aku kerep melèk; ngelih lan ngelak; aku kerep pasa, katisen lan wuda, lan tanpa nyebutké perkara liyané menèh, momotanku sedina-dina, ya kuwi mikirké abot-répoté pasamuan kabèh. Yèn ana wong rumangsa apes, apa aku ora rumangsa mèlu apes? Yèn ana wong kesandung, apa atiku ora remuk karo kesedihan? Yèn perlu kudu gemunggung, aku bakal ngunggul-unggulké ing bab keapesanku. Gusti Allah, Bapaké Yésus, Gusti kita, sing dipuji nganti sak lawas-lawasé, ngerti, yèn aku ora goroh. Ing Damaskus gubernur sing diangkat karo ratu Arétas mréntah njaga Damaskus, karepé nyekel aku. Nanging aku didunaké nganggo kranjang metu tyendéla, menyang sak njabané bèntèng, nganti aku ontyat sangka tangané. Aku kudu ngunggul-unggulké, senajan kuwi pantyèn ora ana paédahé, senajan mengkono aku arep nyritakké bab apa sing tak weruh lan wahyu-wahyu sing tak tampa sangka Gusti. Aku kenal sakwijiné wong ing Kristus; patbelas taun kepungkur - embuh ing sak njeruhné badan, aku ora mengertèni, embuh ing sak njabané badan, aku ora ngerti, Gusti Allah sing weruh - wong kuwi dadakan diangkat menyang swarga tataran kaping telu. Aku ya kenal wong kuwi, - embuh ing sak njeruhné badan embuh ing sak njabané badan, aku ora ngerti, Gusti Allah sing weruh - dadakan diangkat menyang Firdaus lan krungu tembungé sing ora kena diomongké, sing ora kena diutyapké karo manungsa. Ya wong kuwi sing tak gunggungké, nanging awakku déwé ora bakal tak gunggungké, kejaba mung bab keapesanku. Awit yèn aku arep gemunggung, aku duduk wong bodo menèh, awit aku ngomongké apa sing bener. Nanging aku ngendek uripku déwé, supaya aja ana wong sing ngukur awakku luwih sangka apa sing dideleng ing aku utawa sing dirungokké sangka aku. Lan supaya aku aja ngunggul-unggulké awakku déwé awit sangka anané wahyu-wahyu sing gedé kuwi, aku terus dikèki eri ing dagingku, ya kuwi kongkonané sétan sing nglarani aku, supaya aku aja nganti ngunggul-unggulké awakku déwé. Kanggo bab kuwi aku wis kaping telu nyuwun njaluk marang Gusti, supaya kuwi sumingkir sangka aku. Nanging semauré Gusti marang aku: “Kawelasan-Ku kuwi wis tyukup kanggo kowé, awit kwasa-Ku kuwi malah disampurnakké ing sak njeruhné keringkihan.” Awit sangka kuwi aku luwih seneng ngunggul-unggulké keapesanku, supaya pangwasané Kristus manggon ing aku. Mulané aku seneng lan lila ing keapesanku, ing sak njeruhné kesiksa, ing kangèlan, dikuya-kuya lan kasangsaran awit sangka Kristus. Awit yèn aku apes, kuwi aku kuwat. Aku pantyèn wis dadi bodo, nanging kowé sing pada meksa marang aku. Sak beneré aku kudu kok elem. Kanggo samubarang kabèh aku ora kalah karo para rasul sing gedé déwé kuwi, senajan aku ora ana tegesé babar pisan. Tandané yèn rasul kuwi wis diduduhké ing tengahmu karo sak kabèhé sabar lan mantep, karo tanda-tanda, mujijat-mujijat lan kwasa-kwasa. Sebab, apa kurangmu yèn ditanding karo pasamuan-pasamuan liyané, kejaba mung sak perkara, ya kuwi yèn aku déwé ora nganti dadi tanggunganmu? Enggonku ora adil iki ngapuranen! Sak temené iki wis sing kaping teluné enggonku tata-tata arep nemoni kowé, lan aku ora bakal dadi tanggunganmu. Awit duduk barang duwèkmu sing tak golèki, nanging kowé déwé. Awit duduk anak-anak sing pada wajip nglumpukké banda kanggo wong tuwané, nanging wong tuwané kanggo anak-anaké. Awit sangka kuwi aku karo bungah masrahké barang duwèkku, malah aku masrahké awakku kanggo kowé kabèh. Dadi yèn aku trésna banget marang kowé, mosok ya saya suda enggonku ditrésnani? Ya pantyèn mengkono, aku déwé ora dadi tanggunganmu. Nanging omongmu, awit aku iki lityik, kowé tak jiret karo akal apus-apusan. Dadi, apa wis tau aku njupuk untungé sangka kowé lantaran wong sing sangka antarané wong sing tak kongkon nemoni kowé? Pantyèn aku wis njaluk tulung marang Titus supaya budal lan aku terus ngongkon sedulur liyané kuwi supaya ngantyani. Apa Titus njupuk bati sangka kowé? Apa aku wong loro ora nandangi miturut roh sing pada, lan apa aku wong loro ora nandangi miturut tyara sing pada? Wis rodok suwé enggonmu pada ngira, yèn aku bakal mbenerké awakku déwé ing ngarepmu. Nanging aku ngomong ing ngarepé Gusti Allah lan kanggo Kristus, yèn kabèh kuwi kanggo mbangun pertyayamu. Awit aku sumelang, yèn mbésuk ing wantyi aku teka, kowé ora pada ketemu kaya sing tak karepké lan kowé ketemu aku ora kaya sing pada kok karepaké. Aku sumelang ing bab anané tukaran, mèri, nesu, brangasan, mung mikir awaké déwé, pitenah, nyatur ala, kementus, lan rusuh. Aku sumelang yèn aku teka menèh, Gusti Allahku bakal ngasorké aku ing ngarepmu, lan aku bakal sedih awit karo wong okèh ing waktu kepungkur pada nglakoni dosa nanging durung mratobat sangka penggawéané sing reget, mlaku bédang lan ora sopan sing pada ditindakké. Iki sing kaping teluné enggonku nemoni kowé: Sahé perkara kuwi yèn wis ana katerangané seksi loro utawa telu. Kanggo wong-wong ing wantyi kepungkur pada nglakoni dosa, lan sak kabèhé wong liyané, wis tak omongké luwih ndisik lan bakal tak omongké sepisan menèh - saiki sak njeruhné aku adoh karo kowé kabèh pada kaya nalika tekaku sing kaping pindo - yèn aku teka menèh aku ora bakal ngéman sapa waé. Awit kowé kepéngin bukti, yèn Kristus ngomong lantaran aku. Lan Panjenengané kuwi ora ringkih ing ngarepmu, malah nindakké pangwasané ing tengahmu. Awit senajan Panjenengané wis dipentèng awit sangka keringkihané, nanging urip awit sangka pangwasané Gusti Allah. Pantyèn kita ringkih ing Panjenengané, nanging bakal pada urip bebarengan karo Panjenengané kanggo kowé awit sangka pangwasané Gusti Allah. Awakmu déwé ujinen, apa pada ijik kuwat ing pertyaya. Periksanen awakmu! Apa pada ora yakin marang awakmu déwé, yèn Yésus Kristus manggon ing kowé? Awit yèn ora mengkono, kowé ora tahan uji. Nanging pengarep-arepku, kowé bakal pada weruh yèn duduk kita sing pada ora tahan uji. Pandonga kita marang Gusti Allah, supaya kowé aja nindakké sing ala, ora supaya kita pada kétok kuwat, nanging supaya kowé pada nglakoni apa sing betyik, senajan kita déwé kétok pada kaya ora tahan uji. Awit kita pada ora bisa nglakoni apa-apa sing nglwan kabeneran, nanging sing bisa kita lakoni ya kuwi sing tyotyok karo kabeneran. Awit kita pada bungah, yèn kita ringkih, nanging kowé pada rosa. Nanging sing pada kita ndongakké, ya kuwi supaya kowé dadi sampurna. Ya kuwi sebabé enggonku nulis perkara-perkara iki sangka kadohan, supaya yèn aku mengko ing tengahmu, aku ora kepeksa nandangi kereng miturut wewenangé sing dikèkké karo Gusti marang aku, kanggo mbangun, ora kanggo ngrubuhké. Pungkasané, para sedulurku, pada bungaha, ngupayaa dadi sampurna. Tampanana sak kabèhé pepélingku. Pada sak ati lan pikiran, lan pada rukuna lan sing tentrem, mesti Gusti Allah sumberé katrésnan lan katentreman bakal nunggal karo kowé! Pada salam-salamana karo ambungan sutyi. Sak kabèhé para sutyi kirim salam keslametan marang kowé kabèh. Kawelasané Gusti Yésus Kristus, lan katrésnané Gusti Allah lan tunggalané Roh Sutyi, anaa ing kowé kabèh! Sangka Paulus, rasul ora sangka manungsa lan ora karo kekarepané manungsa, nanging awit Yésus Kristus lan Gusti Allah, Bapak, sing wis nangèkké Panjenengané sangka antarané wong mati. Marang pasamuan-pasamuan ing Galatia lan sangka sak kabèhé sedulur tunggal pertyaya sing bareng karo aku. Kawelasan anaa ing kowé kabèh lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, lan sangka Gusti Yésus Kristus. Panjenengané sing wis masrahké awit dosa-dosa kita, supaya kita ditulungi sangka jagat-ala sing saiki iki, miturut karepé Gusti Allah lan Bapak kita, kanggo Panjenengané diluhurké tekan selawas-lawasé! Amin. Aku nggumun, awit kowé gelis temen pada nyingkur Panjenengané, sing sangka katrésnané Kristus wis nyeluk kowé, saiki terus mèlu marang injil liyané, sing sak temené duduk Injil; mung jalaran ana wong sing ngisruhké kowé lan sing arep ngingar-ngingerké Injilé Kristus. Nanging senajan kita utawa mulékat sangka swarga ngabaraké marang kowé injil sing béda karo Injil sing wis pada tak wartakké marang kowé, wong kuwi kenaa bebendu! Kaya enggonku mbiyèn wis pada mituturi, saiki kuwi tak omongké sepisan menèh: yèn ana wong sing ngabaraké marang kowé kabèh injil sing béda karo sing wis kok tampani, wong kuwi kenaa bebendu! Dadi kepriyé saiki: sing tak golèki kuwi senengé manungsa apa senengé Gusti Allah? Apa aku ngupaya nggawé senengé manungsa? Yèn aku ijik kepéngin nggawé senengé manungsa, dadi aku duduk abdiné Kristus. Awit aku wis tau nerangké karo tyeta marang kowé, para sedulur, yèn Injil sing tak wartakké kuwi duduk injil sing sangka manungsa. Awit enggonku nampani ora sangka manungsa, lan ya duduk manungsa sing mulangké bab kuwi marang aku, nanging awit sangka wahyuné Yésus Kristus. Awit kowé wis pada krungu bab uripku mbiyèn ing njeruhné agama Ju: Luwih banget enggonku nguya-nguya lan ngupaya ilangé pasamuané Gusti Allah. Malah, ing bab agama Ju aku ngungkuli kantya-kantya okèh tunggal bangsa sak baraanku; aku dadi wong sing sregep banget nguri-uri adat tata-tyarané para leluhurku. Nanging bareng Gusti Allah, sing wis milih aku wiwit aku ijik ing wetengé ibuku, lan nyeluk aku awit katrésnan-Né, nglilani ngétokké Putrané marang aku, supaya aku ngabaraké Panjenengané ing antarané bangsa kapir, aku babar pisan ora njaluk rembuké manungsa. Aku uga ora lunga menyang Yérusalèm nemoni para wong sing wis dadi rasul sak durungé aku, nanging aku menyang negara Arab, lan sangka kono bali menèh menyang Damaskus. Sakwisé telung taun aku terus menyang Yérusalèm perlu nemoni Kéfas lan aku nginep ing omahé limalas dina. Nanging aku ora ketemu rasul liyané siji-sijia, kejaba Yakobus, seduluré Gusti Yésus. Pada gatèkna: Ing ngarepé Gusti Allah aku mestèkké, yèn sing tak tulis marang kowé iki nyata. Aku ora goroh. Sakwisé kuwi aku terus menyang panggonan Siria lan Kilikia. Nanging pasamuan-pasamuané Kristus ing Yudéa tetep ora pada kenal marang praupanku; mung pada krungu, yèn wong sing mbiyèn nguya-nguya wong-wong mau, saiki ngabaraké pertyaya sing mbiyèn diarah ilangé. Lan wong-wong mau terus pada ngluhurké Gusti Allah awit aku. Sakwisé mengkono, bareng wis luwih sangka patbelas taun, aku menyang Yérusalèm menèh karo Barnabas, nanging Titus uga tak ejak. Enggonku mrana mau awit sangka wahyuné Gusti Allah. Lan kanggo sedulur-sedulur ing kono aku nerangké bab Injil sing tak wartakké ing antarané para bangsa kapir, sak njeruhné rerembukan dèwèkan karo para sing kajèn, supaya enggonku ngupaya tekan saiki kuwi aja nganti tanpa guna. Nanging Titus sing bebarengan karo aku kuwi, senajan wong Yunani, nanging ora kudu sunat. Pantyèn ana desekan sangka wong-wong sing ngaku-aku sedulur, sing pada nyusup mlebu, perlu ngendek kamerdikan kita ing Kristus Yésus, supaya karo mengkono kita pada dadi rayaté. Nanging setitik waé kita ora gelem mundur lan emoh teluk marang wong-wong mau, supaya kabenaran Injil bisa tetep ing kowé. Lan kanggo para wong sing dianggep kajèn kuwi - kepriyé bab jagongané mbiyèn, kuwi ora perlu kanggo aku, awit Gusti Allah ora nyawang wong karo pilih-sih - senajan kepriyé waé, aku ora-bisa dipeksa nindakké perkara sing liyané karo wong-wong sing kajèn kuwi. Nanging kosok baliné, sakwisé wong-wong kuwi pada ngerti yèn aku wis dipertyaya ngabaraké Injil marang wong-wong sing ora sunat, pada kaya Pétrus kanggo wong-wong sing sunat - awit Panjenengané sing wis ngekèki kekuwatan marang Pétrus dadi rasul kanggo wong-wong sing sunat, - Panjenengané uga sing wis ngekèki kekuwatan marang aku kanggo wong-wong sing ora sunat. Lan sakwisé weruh kawelasan sing dikèkké marang aku, Yakobus, Kéfas lan Yohanes, sing dianggep pada dadi tyagaké pasamuan, terus salaman karo aku lan Barnabas kanggo tanda dadi siji, supaya kita marani marang wong-wong kapir, pada karo Yakobus, Kéfas lan Yohanes marang para sing disunat; mung kita kudu tansah éling marang wong-wong mlarat lan pantyèn ya kuwi sing pada tak perlokké karo temen-temen. Nanging nalika Kéfas teka ing Antiokia, tanpa tèdèng aling-aling tak senèni, awit piyambaké kesalahan. Awit sak durungé ana wong sangka golongané Yakobus teka, piyambaké mangan bebarengan karo wong-wong kapir, nanging sak tekané wong-wong mau, terus lunga lan misah awit wedi marang sedulur sing sunat. Lan para wong Ju liyané uga mèlu-mèlu nandangi lamis kaya Kéfas, uga Barnabas déwé ya terus mèlu. Nanging bareng aku ngerti tumindaké kuwi ora tyotyok karo kabenaran Injil, aku ngomong marang Kéfas ing ngarepé wong kabèh: “Yèn sampéyan, wong Ju, urip kaya wong kapir lan ora kaya wong Ju, kepriyé sampéyan kok arep meksa sedulur-sedulur kapir supaya urip kaya wong Ju?” Kita iki wong Ju awit turunané, duduk wong dosa sangka bangsa-bangsa kapir. Kita pada ngerti yèn ora ana wong siji waé sing dianggep bener awit sangka nglakoni angger-anggeré Torèt, nanging mung awit pertyaya ing Kristus Yésus. Mulané aku uga wis pada pertyaya marang Kristus Yésus, supaya aku pada dianggep bener, ora awit sangka nglakoni angger-anggeré Torèt. Awit: “Ora ana wong siji waé sing dianggep bener”, awit nglakoni angger-anggeré Torèt. Nanging yèn kita déwé ing sak njeruhné pada ngupaya supaya dianggep bener, ing Kristus kuwi nyatané wong-wong dosa, apa kuwi terus tegesé yèn Kristus kuwi dadi peladèné dosa? Babar pisan ora. Awit yèn aku mbangun menèh apa sing wis tak rusak, kuwi aku ngétokké yèn aku iki nerak angger-anggeré Torèt. Awit aku wis mati sangka angger-anggeré Torèt kanggo angger-anggeré Torèt, supaya aku urip kanggo Gusti Allah. Aku wis mèlu dipentèng karo Kristus, nanging aku urip, nanging duduk aku déwé menèh sing urip, nanging Kristus sing urip ing aku. Uripku sing saiki tak alami iki, urip awit sangka pertyaya ing Putrané Gusti Allah sing wis nrésnani aku lan wis masrahké Panjenengané piyambak kanggo aku. Aku ora nampik kawelasané Gusti Allah. Awit yèn ana sing dibeneraké awit sangka angger-anggeré Torèt, patiné Kristus kuwi dadi tanpa guna. Hé wong Galatia sing bodo, sapa ta sing ngenèng kowé? Yésus Kristus sing dipentèng kuwi apa ora wis didunungké karo jamblang ing ngarepmu? Sing arep tak ngertèni sangka kowé, mung iki: Apa enggonmu wis pada nampani Roh kuwi sangka nglakoni angger-anggeré Torèt, apa sangka pertyaya marang kabaré Injil? Apa nganti semono bodomu? Kowé wis miwiti karo Roh, apa kowé saiki arep mungkasi karo daging? Apa tanpa guna kabèh sing wis pada kok alami sing semono akèhé kuwi? Mosok tanpa guna! Dadi saiki kepriyé, apa Panjenengané sing ngekèki Roh marang kowé nganti lubèr-lubèr lan nindakké mujijat ing tengahmu, enggoné nindakké mengkono kuwi, awit kowé nglakoni angger-anggeré Torèt, apa awit pertyaya marang kabaré Injil? Ya karo tyara mengkono kuwi enggoné Abraham pertyaya marang Gusti Allah, lan ya kuwi sing njalari dianggep bener karo Gusti Allah. Dadi kowé ngerti yèn wong-wong sing urip sangka pertyaya kuwi pada dadi anaké Abraham. Lan Kitab, sing sak durungé wis weruh yèn Gusti Allah nganggep bener marang wong-wong sing duduk Ju awit sangka pertyaya, wis luwih ndisik ngabaraké kabar kabungahan marang Abraham: “Ya ing kowé sak kabèhé bangsa bakal diberkahi.” Dadi wong-wong sing urip sangka pertyaya, ya kuwi sing pada diberkahi bebarengan karo Abraham sing pertyaya kuwi. Awit wong kabèh, sing uripé sangka penggawéané angger-anggeré Torèt kuwi, ana ing ngisoré bebendu, awit ana tulisan ngéné: “Kenaa bebendu wong sing ora setia enggoné nglakoni samubarang sing ketulis ing kitab angger-anggeré Torèt.” Lan ya wis tyeta yèn ora ana wong sing dianggep bener ing ngarepé Gusti Allah awit sangka nglakoni angger-anggeré Torèt, awit: “Wong sing bener kuwi, bakal urip sangka pertyaya.” Awit angger-anggeré Torèt kuwi dasaré duduk pertyaya, nanging sapa sing nglakoni angger-angger, kuwi bakal urip karo angger-angger. Kristus wis nebus kita sangka bebenduné angger-anggeré Torèt karo dadi bebendu piyambak awit sangka kita, awit ana tulisan ngéné: “Kenaa bebendu saben wong sing digantung ing kayu salip!” Yésus Kristus wis nandangi kuwi, supaya berkahé Abraham ing Panjenengané sumrambah marang bangsa-bangsa liyané, dadiné awit sangka pertyaya, kita bisa nampani Roh sing dijanjèkké. Para sedulur, betyiké aku tak nganggo tyonto urip sedina-dina. Layang perjanjian sing wis disahké kuwi, senajan sangka manungsa, ora ana wong sing bisa mbatalké utawa nambahi. Uga perjanjian kuwi kabèh diomongké marang Abraham lan marang turuné. Panjenengané ora ngomong: “Marang turun-turunané” sing kaya-kaya tegesé wong okèh, nanging mung wong siji: “lan marang turunanmu”, ya kuwi Kristus. Maksutku ya kuwi perjanjian sing sak durungé wis disahké karo Gusti Allah kuwi ora kena dibatalké karo angger-anggeré Torèt, sing ijik ana sakwisé 430 taun, nganti perjanjian kuwi ilang kekuwatané. Awit yèn sing disahké karo Gusti Allah kuwi asalé sangka angger-anggeré Torèt, mestiné kuwi asalé ora sangka perjanjian; nanging malah awit sangka perjanjian; Gusti Allah wis ngekèkké kawelasané marang Abraham. Yèn mengkono, apa tegesé angger-anggeré Torèt kuwi? Kuwi ditambahké awit sangka anané panerak-panerakké, nganti tekané turunan sing dikarepké ing perjanjian kuwi - lan angger-anggeré Torèt kuwi dikèkké lantaran mulékat-mulékaté marang tangané sakwijiné panglantar. Nanging enggoné dadi panglantar kuwi ora mung makili wong siji waé, nanging Gusti Allah kuwi siji. Yèn mengkono, apa angger-anggeré Torèt kuwi tatapan karo sak kabèhé janjiné Gusti Allah? Babar pisan ora. Awit yèn angger-anggeré Torèt sing dikèkké kuwi bisa nguripké, mestiné apa sing bener kuwi pantyèn tukul sangka angger-anggeré Torèt. Nanging Kitab wis ngurung samubarang marang pangwasané dosa, supaya sangka pertyaya marang Yésus Kristus janji mau dikèkké marang wong sing pada pertyaya. Nanging sak durungé pertyaya kuwi ana, kita dikwasani karo angger-anggeré Torèt, dikurung nganti pertyaya kuwi wis kebukak. Dadi angger-anggeré Torèt kuwi kanggo nuntun kita nganti Kristus teka, supaya kita dianggep bener awit sangka pertyaya. Nanging saiki bareng kita wis pertyaya, wis ora dikwasani menèh karo sing nuntun mau. Awit sangka pertyaya marang Yésus Kristus kowé pada dadi anaké Gusti Allah. Awit kowé kabèh, sing pada dibaptis ing Kristus, wis pada nganggokké Kristus. Ing bab iki ora ana wong Ju utawa wong Yunani, ora ana batur utawa wong merdéka, ora ana lanang utawa wadon, awit kowé kabèh pada dadi siji ing Kristus Yésus. Nanging yèn kowé duwèké Kristus, tegesé kowé pada dadi turunané Abraham lan pada dadi marisi miturut perjanjianné Gusti Allah. Sing tak karepké ngéné: Sak njeruhné sing nampa warisan durung déwasa, ora ana bédané setitik-titika karo batur, senajan kuwi sing ngwasani samubarang, nanging diwakili karo wali lan sing momong nganti tekan ing wantyiné sing wis ditemtokké karo bapaké. Semono uga kita: Sak njeruhné durung déwasa kita ya tunduk karo para rohé jagat. Nanging bareng wis tekan ing waktuné, Gusti Allah ngutus Putrané, sing lair sangka wong wadon, lair tunduk karo angger-anggeré Torèt, perlu nebus sak kabèhé wong sing pada tunduk karo angger-anggeré Torèt, supaya kita bisa ditampa dadi anak. Lan awit kowé kuwi pada dadi anak, mulané Gusti Allah wis ngutus Rohé Putrané ing sak njeruhné ati kita, sing nyebut: “Abba, Bapak!” Dadiné kowé kabèh kuwi wis duduk batur menèh, nanging anak; lan yèn kowé kabèh kuwi anak, kowé kuwi uga pada dadi sing nampa warisan awit penggawéané Gusti Allah. Mbiyèn, nalika kowé durung kenal marang Gusti Allah, kowé dadi batur marang sing kok anggep Gusti Allah, nanging sejatiné duduk Gusti Allah. Nanging saiki sakwisé kowé kenal marang Gusti Allah, malah luwih sangka kuwi, sakwisé Gusti Allah kenal karo kowé, kepriyé kowé mbalik menèh marang roh-roh ndonya sing ora mbejaji lan ringkih, lan arep wiwit masrahké dadi baturé menèh? Kowé pada netepi pitungané dina, sasi-sasi, mangsa-mangsa, uga taun-taun. Aku kuwatér yèn kangèlanku kanggo kowé kuwi dadi tanpa guna. Para sedulur, penjalukku marang kowé, kowé pada dadia kaya aku, awit aku uga wis dadi pada kaya kowé. Durung tau kowé kesalahan marang aku. Kowé pada weruh, yèn aku ngabaraké Injil marang kowé sing wiwitan kuwi jalaran lara ing awakku. Senajan kaya mengkono kahanané awakku, sing dadi pantyoba kanggo kowé kabèh, nanging ora kok anggep kaya barang sing ala lan sing njijiki, nanging kowé wis pada nampani aku pada kaya nampani mulékaté Gusti Allah, malah pada kaya nampani Kristus Yésus déwé. Kaya apa bungahé nalika semono! Lan saiki ana ngendi kabungahanmu kuwi? Awit aku bisa nyeksèni kanggo kowé, yèn bisa mengkono, kowé wis pada nyungkil mripatmu, kok wènèhaké marang aku. Apa aku terus dadi satrumu, awit aku ndunungké bab kabeneran marang kowé? Wong-wong kuwi karo mempeng pada ngupaya nggèrèt kowé, nanging ora karo sak tulusé ati, awit karepé bakal misahké kowé, supaya kowé ngetutké marang wong-wong mau. Pantyèn betyik yèn wong karo sregep ngupaya ing bab sing betyik, anggeré terus mengkono, lan ora mung yèn aku ijik ing tengahmu waé. Hé anak-anakku, ya awit sangka kowé aku ngrasakaké lara kaya wong arep mbayi menèh, nganti rupané Kristus kétok tyeta ing kowé. Kaya apa kangenku kepéngin ing tengah-tengahmu wantyi iki lan terus bisa rerembukan karo swara sing béda, awit aku wis kentèkan akal kanggo kowé kuwi. Tyoba semaurana pitakonku, hé kowé sing pada kepéngin urip dikwasani karo angger-anggeré Torèt, apa kowé pada ora ngrungokké angger-anggeré Torèt? Apa ora ana tulisan, yèn Abraham kuwi nduwé anak loro, sing siji sangka batur lan sijiné sangka wong wadon merdéka? Nanging anak sangka batur kuwi lairé miturut pernatan kedagingan, nanging anak sangka wong wadon sing merdéka kuwi awit sangka perjanjian. Iki sakwijiné plambang. Awit wong wadon loro kuwi nggambarké perjanjian loro: sing siji asalé sangka gunung Sinai lan nglairké anak-anak batur, ya kuwi Hagar. Hagar kuwi gunung Sinai ing tanah Arab. Pada karo Yérusalèm sing saiki, awit uripé dadi batur sak anak-anaké. Nanging Yérusalèm kaswargan kuwi wong wadon sing merdéka lan ya kuwi ibu kita. Awit ana tulisan: “Pada bungaha, hé wong gabuk sing ora tau nglairké! Pada bungaha lan surak-suraka, hé kowé sing ora tau nglairké! Awit sing ditinggal bojoné, bakal nduwé anak luwih okèh tenimbangané sing nduwé bojo.” Lan kowé para sedulur, pada kayadéné Isak, kowé uga pada dadi anaké perjanjiané. Nanging kaya mbiyèn, sing dilairké miturut pernatan kedagingan, nyia-nyia marang sing dilairké miturut Roh, semono uga saiki iki. Nanging kepriyé tembungé ayat Kitab? “Tundungen batur wadon kuwi sak anaké, awit anaké batur wadon kuwi ora bakal mèlu didumi warisan karo anaké wong wadon sing merdéka kuwi.” Awit sangka kuwi, sedulur-sedulur, kita iki duduk anak-anaké batur wadon, nanging pada dadi anak-anaké wong wadon sing merdéka. Supaya kita merdéka tenan, Kristus wis merdékakké kita. Awit sangka kuwi ngadeka sing jejek lan aja gelem dipasangi pasangan dadi batur menèh. Sak temen-temené, aku, Paulus ngomong marang kowé: Yèn kowé sunat, Kristus bakal ora migunani babar pisan kanggo kowé. Sepisan menèh tak omongké marang saben wong sing sunat, yèn wong kuwi wajip nglakoni sak kabèhé angger-anggeré Torèt. Yèn kowé ngarah supaya dianggep bener awit sangka angger-anggeré Torèt, kowé dadiné utyul sangka Kristus; kowé urip ing sak njabané kawelasan. Awit sangka Roh, lan awit sangka pertyaya kita ngentèn-entèni pada dibeneraké kaya sing kita arep-arep. Awit kanggo wong-wong ing Kristus Yésus, bab sunat utawa ora sunat kuwi ora ana paédahé, kejaba mung pertyaya sing kerja awit katrésnan. Mbiyèn enggonmu mèlu pertandingan kuwi karo betyik. Sapa ta sing ngalang-alangi kowé, terus kowé ora nuruti kabeneran menèh? Kowé dibingungké supaya ora manut menèh, kuwi ora sangka Panjenengané sing nyeluk kowé. Ragi setitik wis bisa njalari jladrèné mekar. Ing Gusti aku yakin kanggo kowé, yèn kowé ora pada nduwèni panemu liyané kejaba panemu iki. Nanging sapa sing ngisruhké kowé, kuwi bakal nyangga paukumané, senajan sapa waé wong kuwi. Lan menèh, kanggo aku, sedulur-sedulur, yèn aku ijik ngabaraké bab sunat, kenèng apa aku ijik disia-sia? Awit yèn mengkono, salip kuwi ora dadi sandungan menèh. Betyiké wong-wong sing pada mbingungké kowé kuwi pada mbiri awaké déwé waé! Para sedulur, kowé wis pada dityeluk, supaya merdéka, nanging aja nganti kowé nggunakké kamerdikan kuwi dadi jalaran kanggo urip pernatan kedagingan, nanging pada ladèn-ladènana karo katrésnan. Awit angger-anggeré Torèt kabèh kuwi ketyakup ing tembungé siji iki, ya kuwi: “Kowé trésnaa marang sak pepadamu kaya marang awakmu déwé.” Nanging yèn kowé pada kerah lan pada tyokot-tyokotan, pada awas, aja nganti pada patèn-patènan. Maksutku ya kuwi: Mlakumu pada manuta, marang Roh, terus kowé ora nuruti kepénginané daging. Awit kepénginané daging kuwi ora nuruti karepé Roh lan karepé Roh kuwi ora nuruti kepénginané daging - awit loro-loroné pada mungsuhan - terus kowé saben-saben ora nindakké apa sing kok karepaké. Nanging yèn kowé pada masrahké awakmu supaya dituntun karo Roh, mesti kowé pada ora dikwasani karo angger-anggeré Torèt. Nanging penggawéané daging wis tyeta: mlaku bédang, mlaku rusuh, hawa nepsu, nyembah brahala, sulap, satru, tukaran, mèri, nesu, kepentingané déwé, padudon, tyetyongkrèhan, sengit, mendem-mendeman, pésta-pésta lan liya-liyané. Kanggo sak kabèhé kuwi kowé tak élingké - kaya sing wis tak tindakké mbiyèn - yèn sapa sing nindakké bab-bab sing kaya mengkono kuwi, ora bakal nampa warisan Kratoné Gusti Allah. Nanging wohé Roh ya kuwi: katrésnan, kabungahan, katentreman, sabar, kawelasan, kabetyikan, kasetian, andap-asor, bisa ngwasani uripé déwé. Ora ana angger-angger sing nglawan kuwi mau kabèh. Lan sapa sing dadi duwèké Kristus Yésus, kuwi wis nyalip dagingé uga sak kabèhé hawa nepsu lan kepénginané. Yèn kita urip sangka Roh, urip kita uga ketuntun karo Roh lan kita aja mendem drajat, aja pada tantang-tantangan, lan aja pada sesengitan. Para sedulur, yèn ana wong sing ketemu nglakoni panerak, kowé sing kasukman, kudu nuntun wong kuwi menyang dalan sing bener karo pikiran sing andap asor, karo njaga awakmu déwé, supaya kowé aja kena ing panggoda. Pada tulung-tinulunga ing nyangga kerépotan! Ya kaya mengkono kuwi enggonmu netepi angger-anggeré Kristus. Awit yèn ana sakwijiné wong sing rumangsa yèn awaké aji, nanging babar pisan ora aji, kuwi ngapusi awaké déwé. Betyiké saben wong ngujia penggawéané déwé; terus kena mongkok ndeleng kahanané déwé lan ora ndeleng kahanané wong liyané. Awit saben wong bakal mikul tanggungané déwé. Lan wong sing nampani piwulangé tembungé Gusti kuwi ngedumana samubarang sing betyik marang wong sing ngekèki piwulang kuwi. Aja pada kesasar! Gusti Allah ora kena digawé geguyon. Awit apa sing disebar karo wong, ya kuwi sing bakal diunduh. Awit sapa sing nyebar ing dagingé, bakal ngunduh karusakan sangka dagingé, nanging sapa sing nyebar ing Roh, ya bakal ngunduh urip langgeng sangka Roh kuwi. Aja nganti kita jelèh enggon kita nggawé kabetyikan, awit yèn wis tekan ing wantyiné, kita bakal ngunduh, anggeré kita ora nganti kesel. Awit sangka kuwi pumpung ijik ana kelunggaran, hayuk pada nggawé betyik marang wong kabèh, luwih-luwih marang sedulur-sedulur kita sing tunggal pertyaya. Pada delengen, sak pira gedéné aksara-aksara sing tak tulis marang kowé nganggo tanganku déwé. Wong-wong sing tyara lair seneng ngegulké awaké déwé, ya wong-wong kuwi sing pada mbudidaya bisané meksa kowé supaya sunat, karepé mung supaya pada ora disia-sia awit sangka salipé Kristus. Awit wong-wong sing pada sunat kuwi ya pada ora netepi angger-anggeré Torèt. Nanging karepé supaya kowé pada sunat supaya wong mau bisa gemunggung ing bab kahananmu tata lair. Nanging aku ora pisan-pisan gelem gemunggung, kejaba ing salipé Gusti kita Yésus Kristus, awit sangka Panjenengané jagat wis dipentèng kanggo aku lan aku kanggo jagat. Awit sunat utawa ora sunat ora ana paédahé, nanging dadi gawéan sing anyar kuwi sing ana paédahé. Lan kanggo wong kabèh sing mlakuné ketuntun karo pepakoné iki, katentreman lan kabetyikan supaya mudun marang wong-wong kuwi lan marang Israèl duwèké Gusti Allah. Terus aja ana sing nggawé angèlku, awit ing awakku ana tilas-tilas tatu tanda duwèké Yésus. Kawelasané Gusti kita Yésus Kristus nunggal ing rohmu, sedulur-sedulur! Amin. Sangka Paulus, rasulé Kristus Yésus awit sangka karepé Gusti Allah, marang para sutyi ing Efésus, ya para wong sing pada pertyaya ing Kristus Yésus. Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, lan sangka Gusti Yésus Kristus anaa ing kowé kabèh. Pinujia Gusti Allah lan Bapaké Gusti kita Yésus Kristus, sing wis mberkahi kita ing Kristus karo sak rupané berkah kasukman ing swarga. Awit ya ing Panjenengané kuwi Gusti Allah wis milih kita sak durungé jagat digawé, supaya kita pada sutyi tanpa tyiri ing ngarepé. Awit sangka kawelasan-Né kawit wiwitan Panjenengané wis gelem netepaké kita diangkat dadi para anaké, awit sangka Yésus Kristus, miturut kekarepan-Né. Supaya pinujia kawelasan-Né sing luhur, sing dikèkké marang kita ing Panjenengané sing ditrésnani. Awit ya ing Panjenengané, kita dikèki tebusan, ya kuwi pangapurané dosa awit sangka getihé, miturut gedéné kawelasan-Né, sing wis dilubèraké marang kita karo gedéné kawityaksanan lan pangertèn. Awit Panjenengané wis medaraké wewadiné karepé marang kita, miturut rantyaman-kekarepan-Né, ya kuwi sing kawit wiwitan wis ditetepaké ing Kristus. Kanggo tyetyawisan genepé waktu enggoné ndadèkké siji samubarang kabèh ing Kristus, sing dadi pemimpiné samubarang ing swarga uga ing bumi. Ing Kristus, awit ya ing Panjenengané kuwi, kita pada olèh warisan sing dijanjèkké - kita sing sangka wiwitan wis pada dipilih karo Panjenengané tyotyok karo karepé Gusti Allah, sing nindakké samubarang miturut putusané karepé - supaya kita sing sak durungé wis pada nduwé pengarep-arep ing Kristus, dililani dadi lantarané pamujiné kaluhuran-Né. Ing Panjenengané kowé kabèh uga pada dityap karo Roh Sutyi sing dijanjèkké kuwi, —awit kowé wis pada ngrungokké tembung kabeneran, ya kuwi Injilé keslametanmu,— sakwisé kowé kabèh pada pertyaya. Nanging Roh Sutyi kuwi sing dadi jaminané warisan kita nganti kita pada nampa tebusan sing njalari kita dadi duwèké Gusti Allah, supaya memuji kaluhuran-Né. Mulané, aku iki sakwisé krungu kabar bab pertyayamu ing Gusti Yésus lan bab trésnamu marang sak kabèhé para sutyi, ora mandek enggonku maturkesuwun awit sangka kowé kabèh. Lan aku tansah ngélingi kowé sak njeruhné pandongaku, supaya Gusti Allah, Gusti kita Yésus Kristus, ya kuwi Bapak sing mulya kuwi, gelem ngekèki Rohé kawityaksanan lan wahyu marang kowé, supaya mbangun turutmu marang Panjenengané karo bener. Lan supaya Panjenengané madangké mripaté atimu, supaya kowé ngerti marang pengarep-arep apa sing nang njeruhné kabèh panggilan-Né: Tenan gedéné warisan kamulyané kanggo para wong sutyi, lan tenan gedéné pangwasané kanggo kita, sing pertyaya, tyotyok karo kekuwatan pangwasan-Né sing gedé, sing ditindakké ing Kristus karo enggoné nangèkké sangka antarané wong mati lan njagongké ing swarga ing sisih tengen-Né, banget enggoné ngungkuli luhuré sak kabèhé pemrintah lan pangwasa lan wibawa lan kraton lan saben jeneng sing kena disebut, ora mung ing ndonya iki waé, nanging uga ing jaman sing bakal kelakon. Uga samubarang wis dipapanaké ing sak ngisoré sikilé Kristus lan Panjenengané wis dikèkké marang pasamuan kanggo sesirahé samubarang sing ana. Nanging pasamuan kuwi sing dadi badan-Né, ya kuwi kebak kasampurnan ing Panjenengané, sing ngebaki samubarang. Kowé mbiyèn pada mati awit sangka sak kabèhé panerak lan dosa-dosamu. Kowé mbiyèn pada urip ing kono, awit kowé manut mlakuné ndonya iki, lan mbangun turut marang pamréntahé pangwasané langit, ya kuwi roh sing saiki kwasané nyambutgawé ing tengahé para wong duraka. Sak temené mbiyèn kita kabèh uga pada klebu ing antarané wong-wong kuwi, nalika urip ing sak njeruhné hawa nepsuné daging lan nuruti kesenengané daging lan angen-angen kita sing ala. Sak mestiné kita pada olèh nesu-Né, kayadéné wong-wong liyané. Nanging Gusti Allah sing sugih kabetyikan, awit sangka gedéné katrésnan sing dilubèraké marang kita, wis nguripké kita bareng karo Kristus, senajan kita wis pada mati awit sangka kesalahan-kesalahan kita - awit sangka kawelasan kowé pada olèh keslametan - lan ing Kristus kita pada ditangèkké lan uga dikèki panggonan bareng karo Panjenengané ing swarga, supaya ing jaman sing bakal kelakon Panjenengané ngétokké marang kita enggoné sugih kawelasan sing lubèr-lubèr tyotyok karo kabetyikan-Né marang kita ing Kristus Yésus. Awit enggonmu pada dislametké kuwi sangka kawelasan awit pertyaya; lan kuwi duduk wohé penggawéanmu, nanging pawèhé Gusti Allah, kuwi duduk wohé penggawéanmu; supaya aja ana wong sing gemunggung. Awit kita iki gawéané Gusti Allah, digawé ing Kristus Yésus, supaya pada nglakoni penggawé betyik sing dityawiské Gusti Allah sak durungé. Panjenengané ngarepké supaya kita pada urip ing njeruhné. Mulané ngélingana, yèn mbiyèn kowé wong-wong kapir sak tyara badan, sing disebut wong-wong sing ora sunat karo wong-wong sing ngarani dèkné déwé “sunat”, ya kuwi sunat sak tyara lair karo tangané manungsa. Nalika semono kowé tanpa Kristus, ora klebu warga Israèl lan ora olèh panduman kanggo perjanjian sing dijanjèkké, tanpa pengarep-arep lan tanpa Gusti Allah ing ndonya. Nanging saiki kowé ing Kristus Yésus, kowé sing nalika semono “adoh”, saiki wis dadi “tyedak” awit sangka getihé Kristus. Awit ya Panjenengané kuwi katentreman kita, sing wis ndadèkké wong loro kuwi dadi siji lan sing wis ngrubuhké témbok singgetan, ya kuwi satru. Awit Panjenengané karo patiné sak tyara manungsa, wis mbatalké angger-anggeré Torèt uga sak kabèhé pepakon lan katentuané, supaya wong loro kuwi dadi manungsa anyar siji ing Panjenengané, lan mengkono kuwi terus nekaké katentreman, lan kanggo ngrukunké wong loro kuwi ing badan siji, Gusti Allah lantaran salip ngilangké sesatron ing salip kuwi. Panjenengané teka lan ngabarké katentreman marang kowé kabèh sing “adoh” lan katentreman marang wong-wong sing “tyedak”, awit ya sangka Panjenengané kuwi kita wong loro ing Roh siji pada olèh dalan nang Bapak. Awit sangka kuwi, kowé duduk wong mantya lan wong neneka menèh, nanging wis nunggal dadi sak golongan karo para sutyi lan nunggal dadi brayaté Gusti Allah, sing dibangun karo dasar para rasul lan para nabi, karo Kristus Yésus sing dadi watu pojokan. Ing Panjenengané sak kabèhé bangunan kuwi tukul, ketata karo betyik dadi Griyané Gusti Allah sing sutyi, ing sak njeruhné Gusti. Ing Panjenengané kuwi kowé uga pada mèlu dibangun dadi griyané Gusti Allah, ing sak njeruhné Roh. Ya kuwi sebabé aku iki, Paulus, diukum awit sangka Kristus Yésus kanggo kowé wong-wong kapir. Kowé apa ora wis pada krungu bab penggawéané kawelasané Gusti Allah, sing dipertyayakké marang aku awit sangka kowé kabèh, ya kuwi enggonku wis dibukakké wewadi kuwi liwat wahyu, kaya sing wis tak tulis ing nduwur karo ringkes. Yèn kok watya, kowé bisa weruh pangertènku bab wewadiné Kristus, ing mbiyèn-mbiyèné ora diwartakké marang anak-anaké manungsa, nanging sing saiki dibukakké sak njeruhné Roh marang rasul-rasul lan nabi-nabiné Gusti sing sutyi, ya kuwi yèn wong-wong kapir, mèlu dadi juru waris lan golongan pérangané badan lan mèlu nduwé panduman ing perjanjiané sing dikèkké ing Kristus Yésus, liwat Injil. Sangka Injil kuwi aku wis dadi abdiné miturut ganjarané kawelasané Gusti Allah, sing dikèkké marang aku tyotyok karo penggawéané pangwasan-Né. Aku, wong sing asor déwé ing antarané para sutyi kabèh, wis dikèki kawelasan iki, kanggo ngabaraké marang wong-wong kapir bab kesugihané Kristus, sing ora bisa dikira-kira kuwi, lan kanggo nerangké marang wong kabèh apa isiné penggawéané perkara sing wis atusan taun kesimpen ing Gusti Allah, sing nyiptaké samubarang, supaya saiki kabèh kawityaksanané Gusti Allah dikétokké marang para pemrintah lan para pangwasa ing swarga lantaran pasamuan, tyotyok karo karepé sing langgeng, sing wis ditindakké ing Kristus Yésus, Gusti kita. Ing Panjenengané kita pada olèh kekendelan lan dalan sing tekan ing ngarepé Gusti Allah karo kebak pengandel awit sangka pertyaya kita marang Panjenengané. Mulané penjalukku marang kowé kabèh, aja nganti pada semplak nyawang marang kasangsaranku awit sangka kowé, awit kasangsaranku kuwi kamulyanmu. Awit kuwi mulané aku sujut ing ngarepé Bapak, sing sangka Panjenengané sak kabèhé turunané ing swarga lan ing bumi pada dikèki jeneng. Aku ndedonga supaya Panjenengané, sangka gedéné kamulyan-Né nguwatké kowé karo pangwasa lantaran Rohé ing batinmu. Awit sangka pertyayamu, Kristus manggon ing atimu lan kowé pada ngoyota lan ndasarana ing katrésnan. Aku ndedonga, supaya kowé karo sak kabèhé para sutyi bisa weruh sepira ambané lan dawané lan duwuré lan jeroné katrésnané Kristus lan bisa weruh marang katrésnané sing ngungkuli sak kabèhé kaweruh kuwi. Aku ndedonga, supaya kowé pada kebak kasampurnané Gusti Allah. Kanggo Panjenengané, sing kwasa nindakké luwih okèh tenimbangané apa sing kita ndongakké utawa kita pikiraké, kaya sing kétok pangwasa-Né sing nyambutgawé ing kita, ya Panjenengané kuwi sing dikèki kamulyan turun-temurun nganti sak lawas-lawasé ing pasamuan lan ing Kristus Yésus. Amin. Mulané, aku sing dadi wong ukuman awit sangka Gusti, ngomongi kowé, supaya kowé sing wis pada dipanggil kuwi, uripmu tyotyok karo panggilan mau. Tansaha andap asor, alus lan sabar. Pada kétokna katrésnanmu karo tulung-tinulung. Lan ngupayaa lestariné enggonmu dadi siji ing Roh karo katentreman sing dadi taliné: Mung ana awak siji, lan ya Roh siji, kayadéné enggonmu wis pada dipanggil marang pengarep-arep siji sing dumunung ing panggilanmu, mung ana Gusti siji, pertyaya siji lan baptis siji, mung ana Gusti Allah siji, Bapaké wong kabèh sing ngwasani samubarang, lantaran samubarang lan ing samubarang. Nanging saben ing antarané kita wis dikèki kawelasan unda-usuk miturut ukuran pawèhé sing sangka Kristus. Mulané ana tembungé ngéné: “Nalika munggah menyang nduwur, Panjenengané nggawa wong-wong tawanan, Panjenengané ngekèki ganjaran-ganjaran marang manungsa.” Nanging: “Panjenengané wis munggah” kuwi apa ora tegesé yèn Panjenengané ya wis medun menyang njeruhné bumi sing ngisor déwé? Panjenengané sing wis medun, ya Panjenengané sing wis munggah ngungkuli sak kabèhé langit, supaya ngwasani samubarang. Lan ya Panjenengané sing ngekèki para rasul, para nabi, para juru pawarta Injil, mengkono uga para pangon lan para guru, supaya pada njangkepi para sutyi enggoné nindakké penggawéan ngladèni, kanggo pembangunané badané Kristus, nganti kita kabèh wis pada bisa nggayuh nunggalké pertyaya lan kaweruh sing bener kanggo Putrané Gusti Allah, déwasa sing sampurna lan munggahé tukulé sing tyotyok karo kasampurnané Kristus. Dadiné kita ora dadi botyah menèh, sing diontang-antingké karo sak rupané anginé piwulang, karo penggawé nyasar lan kelityikané manungsa sing palsu, nanging karo tatak ngakoni kabeneran sak njeruhné katrésnan, kita mundak-mundak ing samubarang nuju marang Kristus sing dadi sesirahé. Ya awit Panjenengané kuwi awak sekujur, sing ketata apik lan ketalènan dadi siji karo peladènané pérangané kabèh, tyotyok karo boboté penggawéané saben pérangan kuwi, dililani tukul lan mbangun uripé ing sak njeruhné katrésnan. Mulané iki tak omongké lan tak tandeské marang kowé ing njeruhné Gusti: Uripmu aja kaya mlakuné wong-wong kapir, sing angen-angené tanpa guna lan sing peteng pikirané, adoh sangka urip sing asalé sangka Gusti Allah, awit sangka bodoné lan awit sangka wangkoté atiné. Pangrasané wis ketul, banjur pada masrahké awaké marang hawa-nepsuné lan karo srakah nglakoni sak kabèhé penggawé sing rusuh. Nanging ora karo tyara sing mengkono kuwi enggonmu pada sinau bab Kristus. Awit kowé wis krungu bab Panjenengané lan nampani piwulang ing Panjenengané miturut kabeneran sing kebukak ing Yésus, ya kuwi menawa kowé, ing bab mlakumu sing mbiyèn, kudu ngutyuli kamanungsan lawas, sing nemoni rusak awit sangka anané hawa-nepsuné sing nasarké, supaya kowé pada dianyarké ing roh lan pikiranmu, lan nganggokké kamanungsan anyar, sing wis uripé manut karo karepé Gusti Allah ing kabeneran lan kasutyian sing tenan. Awit sangka kuwi aja pada goroh lan ngomonga sing bener marang para sedulur siji lan sijiné, awit kita pada-pada dadi pérangané badan siji. Yèn kowé nesu aja nganti nggawé dosa: Nesumu kudu wis ilang, sak durungé srengéngé mingslep, lan aja ngekèki kelunggaran marang iblis. Wong sing kulina nyolong, aja nyolong menèh, nanging betyik nyambuta gawé karo mempeng lan nglakoni penggawéan sing betyik nganggo tangané déwé, supaya bisa ngréwangi wong sing kekurangan. Aja nganti ana tembung reget kewetu sangka tutukmu, nanging mung tembung sing betyik kanggo mbangun, supaya sing krungu pada olèh kawelasan, tyotyok karo kebutuhané. Lan kowé aja nggawé sedihé Rohé Gusti Allah sing sutyi, sing wis nandani kowé tyedak dinané penylametan. Kabèh rasa mèri, nesu, brangasan, tukaran lan pitenah buwangen sangka tengahmu, semono uga kabèh sing ala. Nanging kowé, siji lan sijiné pada sumanak, kebak ing welas lan ngapura-apuranen kayadéné Gusti Allah ing Kristus ya wis ngapura marang kowé kabèh. Awit sangka kuwi pada nuladanana marang Gusti Allah, kaya anak-anaké sing ditrésnani lan pada uripa ing katrésnan, kayadéné Kristus Yésus uga wis trésna kowé kabèh lan masrahké Panjenengané kanggo kita kanggo pisungsung lan kurban sing apik kanggo Gusti Allah. Nanging, laku bédang lan sak rupané penggawé rusuh utawa kesrakahan kuwi aja nganti ketemu ing tengahmu, senajan mung disebut waé aja, kaya ngono sak pantesé kanggo para sutyi. Semono uga aja ngomong tetembungan sing kotor, tylemang-tylemong utawa sembrana - awit kuwi kabèh ora pantes - nanging luwih apik ngomonga pamuji maturkesuwun. Awit pada élinga tenan bab iki: Ora ana lonté, wong sing reget utawa sing srakah, ya kuwi sing nyembah brahala, pada olèh panduman ing kratoné Kristus lan Gusti Allah. Aja nganti kowé kena disasarké karo tetembungan sing omong kosong, awit perkara-perkara sing mengkono kuwi nekakké nesuné Gusti Allah kanggo wong-wong duraka. Awit sangka kuwi aja nganti kowé kekantyan karo wong-wong kuwi. Pantyèn, mbiyèn kowé kuwi pepeteng, nanging saiki kowé kuwi pepadang ing Gusti. Mulané uripa kaya anak-anaké pepadang. Awit wohé pepadang kuwi mung sak rupané kabetyikan, keadilan lan kabeneran. Lan tlitinen apa sing dadi senengé Gusti. Aja mèlu-mèlu pertingkahé pepeteng sing ora ngetokké woh apa-apa. Nanging kosok baliné welèhna pratingkah-pratingkah kuwi: Awit mung ngutyapké waé apa sing ditindakké karo wong-wong kuwi ing pandelikan, kuwi wis jenengé saru. Nanging samubarang sing wis kebukak karo pepadang kuwi dadi kétok, awit kabèh sing kétok kuwi pepadang. Awit sangka kuwi ana tembung: “Melèka, hé kowé sing turu lan tangia sangka antarané wong mati, sak nalika Kristus bakal madangi kowé.” Awit sangka kuwi, pada nggatèkna tenan kepriyé mlakuné uripmu, aja kaya wong sing bodo, nanging kaya wong sing wityaksana, lan kanggokké waktu sing ijik ana, awit jaman iki ala. Mulané aja pada bodo, nanging ngupayaa supaya kowé ngerti, apa sing dadi karepé Gusti. Lan aja nganti kowé mendem anggur, awit anggur kuwi nggugah hawa-nepsu, nanging kebeka karo Roh, lan pada ngomonga kanggo siji lan sijiné nganggo masmur, kidung pamuji lan kidung kasukman. Ngidunga lan surak-suraka kanggo Gusti karo sak tulusé ati. Tansah memujia maturkesuwun marang Gusti Allah lan Bapak, kanggo samubarang ing asmané Gusti kita Yésus Kristus. Andap asora marang siji lan sijiné ing sak njeruhné wedi lan ngajèni marang Kristus. Para wong wadon, manut mituruta marang bojomu lanang kayadéné marang Gusti, awit sing lanang kuwi sesirahé sing wadon, kayadéné Kristus ya sesirahé pasamuan. Ya Panjenengané sing dadi Juruslameté badané. Awit sangka kuwi kayadéné pasamuan sujut marang Kristus, ngono uga para wong wadon marang sing lanang kanggo sembarang perkara. Para wong lanang, pada trésnaa marang bojomu wadon kayadéné Kristus enggoné wis trésna pasamuané nganti masrahké Panjenengané kanggo pasamuan kuwi, supaya dadi sutyi, sakwisé Panjenengané nyutyèkké pasamuan karo padusan banyu lan tembungé; karo mengkono pasamuan dipapanaké ing ngarepé, apik tanpa tyiri lan ora njengkerut utawa sak rupané kuwi, terus pasamuan dadi sutyi lan tanpa tyiri. Mengkono uga para wong lanang kudu trésna marang bojoné wadon kaya marang awaké déwé: Sapa sing trésna marang bojoné wadon déwé, kuwi nrésnani awaké déwé. Awit ora tau ana wong sengit marang awaké déwé, nanging awaké mau malah diopèni lan diupakara, pada kaya Kristus marang pasamuan, awit kita iki pérangané badan-Né. Awit sangka kuwi wong lanang bakal ninggal bapak lan ibuné lan rumaket marang bojoné, terus wong loro kuwi dadi daging siji. Iki perkara gedé, nanging sing tak karepké ya kuwi gegayutané Kristus karo pasamuan. Dadi kanggo kowé: Pada trésnaa marang bojomu déwé kaya marang awakmu déwé, nanging para wong wadon pada ngajènana marang sing lanang. Para botyah, manuta marang wong tuwamu ing njeruhné Gusti, mengkono kuwi sing bener. “Kowé ngajènana bapak ibumu”, iki pepakon sing gedé, kaya sing nyata ing perjanjian iki, “supaya kowé slamet lan dawa umurmu ing ndonya.” Lan kowé para bapak, aja pada nggawé larané atiné anak-anakmu, nanging gulawentahen karo piwulang lan pepéling sing sangka Gusti. Para batur, manuta marang bendaramu ing ndonya karo wedi lan geter lan karo sak tulusé ati, pada kaya enggonmu mbangun turut marang Kristus, aja mung yèn ing ngarepé waé kanggo nyenengké atiné wong, nanging kaya abdiné Kristus sing karo sak kabèhé ati nindakké karepé Gusti Allah, lan sing éklas enggoné ngladèni, kaya wong sing ngladèni marang Gusti lan ora marang manungsa. Kowé pada weruh, yèn saben wong, apa batur tukon, apa wong merdéka, yèn wis nindakké kabetyikan, bakal nampa upahé sangka Gusti. Lan kowé para bendara, ya ngono uga tumindakmu marang para peladènmu lan aja nganggo antyaman. Elinga, yèn Gustiné wong-wong mau lan Gustimu ing swarga, lan Panjenengané kuwi ora pilih-sih. Pungkasané, pada dadia kuwat ing njeruhné Gusti, lan ing kekuwatané pangwasan-Né. Pada nggawaa gegaman perangé Gusti Allah, supaya kowé bisa nglawan apus-apusané iblis; awit enggon kita perang kuwi ora nglawan daging lan getih, nanging para pemrintah, para pangwasa, para penggedéné jagat sing peteng iki, para roh ala ing langit. Mulané pada nggawaa sak kabèhé gaman perangé Gusti Allah, supaya kowé bisa nindakké lawanan ing tekané dina sing ala kuwi lan tetep ngadek jejek, sakwisé kowé ngrampungké kuwi kabèh. Mulané pada ngadeka sing jejek, bangkèkanmu sabukana karo kabeneran lan nganggoa klambi waja rupa keadilan, sikilmu nganggoa sepatuné keéklasan kanggo ngabaraké Injilé katentreman; ing kahanan apa waé pada nganggoa pengandel kanggo tamèng, awit ya tamèng sing kaya mengkono kuwi sing kena kok enggo nangkis sak kabèhé panah geni sangka si duraka, karo menèh pada nampanana kupluké keslametan lan pedang Roh, ya kuwi pitutur-pituturé Gusti Allah, karo sak kabèhé pandonga lan penjalukmu, pada tansah ndedongaa ing kumpulané Roh, lan pada jaga-jagaa ing sak njeruhné pandongamu kuwi karo penjaluk sing tanpa mandek kanggo para sutyi kabèh; uga kanggo aku, supaya yèn aku ngomong, aku dikèki tetembungan sing bener, lan supaya karo kendel enggonku ngabaraké wewadiné Injil, sing tak ladèni nganti aku dadi utusan sing diukum. Pada ndedongaa, supaya aku bisa ngétokké bab kuwi karo kendel, awit pantyèn kudu mengkono. Supaya kowé uga pada weruh marang kahananku, mulané Tikikus, sedulur kita tunggal pertyaya sing ditrésnani lan abdi sing temen ing Gusti, bakal ngekèki weruh marang kowé bab kuwi kabèh. Ya karo maksut sing mengkono mau enggonku kongkonan Tikikus nemoni kowé kabèh, supaya kowé pada ngerti kahananku lan supaya nglipur atimu. Katentreman lan katrésnan karo pertyaya sangka Gusti Allah, Bapak lan sangka Gusti kita Yésus Kristus nunggal ing para sedulur kabèh. Kawelasan nunggala karo wong kabèh, sing pada nrésnani Gusti kita Yésus Kristus karo katrésnan sing ora bisa entèk. Sangka Paulus lan Timotius abdi-abdiné Kristus Yésus marang sak kabèhé para sutyi ing Kristus Yésus ing Filipi lan para pamongé pasamuan lan para diaken. Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah Bapak kita, lan sangka Gusti Yésus Kristus anaa ing kowé kabèh. Aku maturkesuwun marang Gusti Allahku, saben-saben aku éling marang kowé kabèh. Lan saben aku ndongakké kowé kabèh, enggonku ndedonga tansah karo bungah. Aku maturkesuwun marang Gusti Allahku awit sangka enggonmu pada dadi siji ing bab Injil wiwit ing dina wiwitan nganti saiki. Kanggo kuwi aku yakin banget, yèn Panjenengané, sing miwiti penggawéané betyik ing tengahmu, kuwi bakal neruské nganti tekan ing pungkasané, ing dinané Kristus Yésus. Pantyèn wis sak pantesé yèn aku mikir mengkono kanggo kowé kabèh, awit kowé pada ing njeruhné atiku, awit kowé kabèh pada olèh panduman ing sak njeruhné kawelasan sing dikèkké marang aku, ya wantyi aku diukum, ya wantyi mbélani lan ngantepi Injil. Awit Gusti Allah sing dadi seksiku, kaya apa kangenku marang kowé kabèh karo katrésnané Kristus Yésus. Lan ya iki pandongaku: Supaya katrésnanmu saya mundak-mundak ing kaweruh sing bener lan ing sak rupané pangertèn, terus kowé pada bisa milih apa sing betyik, supaya kowé pada dadi resik lan ora tyiri tyedak dinané Kristus, pada kebaka wohé kabeneran penggawéané Yésus Kristus kanggo kamulyan lan pamuji marang Gusti Allah. Sing tak karepké, para sedulur, supaya kowé pada weruh, yèn apa sing wis tak alami iki, malah njalari majuné Injil, terus dadi tyeta kanggo sak kabèhé pegawéné kraton lan wong liya-liyané kabèh, yèn aku dikunjara awit sangka Kristus. Apa menèh sedulur ing njeruhné Gusti, okèh-okèhé wis nampani pertyaya awit sangka enggonku diukum lan dadi luwih kendel lan ora karo wedi enggoné ngetokké tembungé Gusti Allah. Ana wong ngabaraké Kristus awit sengit lan seneng tukaran, nanging ana uga sing ngabaraké Panjenengané karo karep sing betyik. Wong iki pada ngabaraké Kristus awit sangka trésna, awit pada ngerti, yèn aku ing kéné kanggo mbélani Injil, nanging liyané awit sangka kepentingané déwé lan ora karo kekarepan sing éklas, mikiré bisa nambahi aboté kasangsaranku ing pakunjara. Nanging ora dadi apa, awit senajan ta kepriyé waé Kristus diwartakké, apa karo karep sing palsu, apa karo jujur. Kanggo kuwi aku bungah. Lan aku bakal tetep bungah, awit aku weruh yèn pungkasané iki kabèh kuwi keslametanku awit sangka pandongamu lan pitulungan Rohé Yésus Kristus. Awit sing banget tak pingini lan tak arep-arep, ya kuwi yèn kanggo samubarang kabèh aku ora bakal kisinan, nanging kaya sing uwis-uwis, mengkono uga saiki, Kristus karo tyeta diluhurké ing awakku, dadia karo uripku, utawa karo patiku. Awit kanggo aku urip kuwi Kristus lan mati kuwi kabekjan. Nanging yèn aku kudu urip ing ndonya iki, kuwi kanggo aku tegesé nyambutgawé ngetokké woh. Dadi endi sing kudu tak pilih, aku ora ngerti. Aku didesek karo rong perkara: Aku kepéngin lunga lan nunggal karo Kristus - kuwi pantyèn luwih betyik; nanging urip ing ndonya iki ijik luwih perlu awit sangka kowé kabèh. Lan ing sak njeruhné pertyaya iki aku mengertèni: aku ijik bakal manggon lan urip bebarengan menèh karo kowé kabèh, supaya kowé pada mundak maju lan bungah-bungah ing sak njeruhné pertyaya, malah mundak mongkok enggonmu ing Kristus Yésus awit sangka aku, yèn aku nekani kowé menèh. Mung waé kelakuanmu tyotyokka karo Injilé Kristus, supaya yèn aku teka aku weruh, nanging yèn aku ora teka aku krungu, yèn kowé pada mantep tunggal roh lan bebarengan pada mbudidaya sak kabèhé kanggo pengandel sing tukul sangka Injil karo ora wedi babar pisan marang mungsuhmu. Kuwi mau kabèh kanggo mungsuh-mungsuhmu dadi tanda karusakan, nanging kanggo kowé kabèh dadi tanda keslametan, lan kuwi asalé sangka Gusti Allah. Awit kowé wis pada dikèki kahurmatan ora mung supaya pertyaya marang Kristus waé, nanging uga supaya ngalami sangsara kanggo Panjenengané, pada kaya tarungku sing wis kok deleng mbiyèn, lan sing saiki kok krungu sangka aku. Dadi awit ing Kristus kuwi ana pepéling, ana panglipurané katrésnan, ana paguyupané Roh, ana katrésnan lan kawelasan. Mulané pada sampurnakna kabungahanku karo pada dadia siji ing tunggal katrésnan, tunggal pikiran, tunggal karep, ora nggolèk kepentingané déwé utawa pengalem sing tanpa guna. Nanging kosok baliné karo andap asor sing siji nganggepa marang sijiné luwih apik tenimbang awaké déwé; lan saben wong aja mung mikir marang kepentingané déwé, nanging élinga uga marang kebutuhané liyané. Ing sak njeruhné enggonmu pada urip bebarengan pada nduwèni angen-angen lan pikiran sing pada kaya Kristus Yésus, sing senajan nganggo rupa Gusti Allah, nanging enggoné pada karo Gusti Allah kuwi ora dianggep barang duwèké sing kudu digegemi, nanging malah wis ngosongké Panjenengané piyambak, lan nganggo rupa abdi, lan wis dadi pada karo manungsa. Apa menèh ing sak njeruhné wujud manungsa kuwi Panjenengané wis ngasorké Panjenengané lan manut nganti ninggal, malah nganti ninggal ing kayu salip. Ya kuwi sebabé Gusti Allah banget enggoné terus ngluhurké Panjenengané lan ngekèki asma marang Panjenengané ngungkuli kabèh asma, supaya ing asmané Yésus, samubarang ing langit lan ing bumi lan ing sak ngisoré bumi, pada sujut lan sak kabèhé ilat pada ngaku: “Yésus Kristus kuwi Gusti”, kanggo kaluhurané Gusti Allah, Bapak! Para sedulur sing ditrésnani, kowé kuwi tansah pada manut, mulané pada tansah ngupayaa keslametanmu karo wedi lan gemeter, ora mung kaya wantyi aku ijik ing sak tengahmu, nanging luwih-luwih saiki ing wantyiné aku adoh karo kowé; awit ya Gusti Allah sing nyambutgawé ing kowé, ya ing bab kekarepan, ya ing bab penggawé miturut karepé Panjenengané. Lakonana samubarang kabèh tanpa grundelan lan bantah-bantahan, supaya kowé ora pada ala lan ora pada tyiri, pada dadi anaké Gusti Allah sing tanpa tyiri ing sak tengahé golongan sing béngkong atiné lan mblarah iki, supaya ing sak tengahé wong-wong kuwi kowé semlorot dadi kaya pepadangé lintang ing jagat, karo nyekel pitutur-pituturé sing urip, supaya aku bisa mongkok ing dinané Kristus, lan ora nglentung enggonku nglakoni balapan lan ora nglentung enggonku kangèlan. Nanging senajan getihku dikutahké ing kurban lan pangabektiné pertyayamu, aku bungah, lan aku bungah bebarengan karo kowé kabèh. Lan kowé ya pada bungaha kaya mengkono, lan bungaha bebarengan karo aku. Nanging ing sak njeruhné Gusti Yésus aku kepéngin Timotius gelis nemoni kowé, supaya ayem atiku yèn wis krungu bab kahananmu. Awit aku ora nduwé wong liyané menèh sing tunggal pikiran lan tunggal angen-angené lan sing temen-temen nggatèkké kebutuhanmu; awit kabèh nguber butuhé déwé, duduk kebutuhané Kristus Yésus. Kowé apa ora wis pada ngerti bab kasetiané sing wis diuji lan enggoné wis ngréwangi aku ing bab enggonku ngladèni Injil, kayadéné anak enggoné ngréwangi bapaké. Ya kuwi sing terus arep tak kongkon, sakwisé tyeta kanggo aku kepriyé kedadiané perkaraku, nanging ing Gusti aku pertyaya, yèn aku déwé uga bakal gelis teka. Mung waé tak kira perlu aku kongkonan Epafroditus bali menèh marang kowé, ya kuwi sedulurku tunggal pertyaya lan kantya nyambutgawé lan kantyaku sak peperangan, sing kok kongkon nulungi aku ing bab kebutuhanku. Awit banget kangené marang kowé kabèh lan uga kasusahan awit kowé krungu enggoné dèkné lara. Pantyèn ya lara tenan nganti mèh mati, nanging Gusti Allah ngekèki kabetyikan, lan ora mung marang Epafroditus waé, uga marang aku, supaya kasusahanku aja numpuk-numpuk. Ya kuwi sebabé enggonku kongkonan luwih gelis, supaya yèn ketemu kowé, kowé pada bisa bungah menèh lan kuwatérku suda. Mulané tampanana ing kumpulané Gusti karo sak kabèhé kabungahan lan wong sing kaya mengkono kuwi pada ajènana. Awit sangka penggawéané Kristus, nganti mèh ninggal ndonya lan ngetokké nyawané kanggo nggenepi apa sing ijik kurang sak njeruhné enggonmu pada ngladèni marang aku. Pungkasané sedulur-sedulurku, pada bungaha ing njeruhné Gusti. Kanggo aku ora ana angèlé nulis iki menèh lan iki kanggo kabetyikanmu déwé. Pada ngati-ati marang asu-asu, pada ngati-ati karo wong-wong sing nglakoni penggawé ala, pada ngati-ati karo para tukang sunat palsu. Awit ya kita iki wong disunat, sing pada ngabekti awit sangka Rohé Gusti Allah lan mongkok ing Kristus Yésus lan ora ngendelké perkara-perkara daging, senajan aku uga nduwé dasar kanggo ngendelké kedagingan. Yèn ana wong liyané rumangsa bisa ngendelké perkara kedagingan, aku iki luwih menèh: Disunati ing dina sing kaping wolu, turunané bangsa Israèl, sangka taler Bényamin, wong Ibrani tulèn, kanggo panemuku bab angger-anggeré Torèt aku wong Farisi, kanggo penggawé, aku iki tukang nyia-nyia pasamuan, ing bab netepi angger-anggeré Torèt aku tanpa tyiri. Nanging apa sing mbiyèn dadi kabekjan kanggo aku, saiki tak anggep rugi awit sangka Kristus. Malah samubarang kabèh tak anggep rugi, awit kenal marang Kristus Yésus, Gustiku, sing mulyané ngungkuli kuwi mau kabèh. Ya awit sangka Panjenengané kuwi aku wis mbuwang samubarang kabèh kuwi lan tak anggep regetan, supaya aku olèh Kristus lan manggon ing Panjenengané, kuwi ora jalaran aku bener awit netepi angger-anggeré Torèt, nanging aku bener awit sangka pertyaya marang Kristus, ya kuwi kabeneran sing dikèkké karo Gusti Allah sing dilandesi pertyaya. Sing tak karepké ya kuwi kenal marang Panjenengané lan kwasa tangi-Né sangka pati lan nunggal ing sak njeruhné sangsara-Né, sak nalika aku dadi mada-rupa karo Panjenengané ing pati-Né, supaya pungkasané aku olèh tanginé wong mati sangka antarané wong mati. Ora kok kaya aku wis olèh bab iki utawa wis sampurna, nanging kuwi tak uyak, mbok menawa bisa ketyandak, awit aku ya wis dityandak karo Kristus Yésus. Para sedulur, aku déwé ora rumangsa yèn aku wis bisa nyandak, nanging iki sing tak tindakké: Nglalèkké apa sing wis ing mburiku lan nuju marang apa ing ngarepku, lan aku mblayu nuju marang tujuan supaya olèh berkah, ya kuwi panggilané swarga sing sangka Gusti Allah ing sak njeruhné Kristus Yésus. Awit sangka kuwi hayuk kita, sing pada sampurna iki nduwéa pikiran sing mengkono. Yèn kanggo salah sakwijiné perkara panemumu séjé, Gusti Allah sing bakal mbuktèkké perkara kuwi marang kowé. Mung waé urutané pangertèn sing wis kita gayuh kuwi terusna nuruti dalan sing wis kita liwati. Para sedulur, pada nuladanana marang aku lan gatèkna wong sing mlakuné pada kaya kita, sing pada dadi tuladamu. Awit, kaya sing wis kerep banget tak omongké marang kowé kabèh, lan sing saiki tak omongaké menèh karo nangis, okèh wong sing uripé dadi satruné salipé Kristus. Pungkasané wong-wong kuwi nemoni karusakan, sing dadi Gusti Allahé ya kuwi wetengé, sing dadi kamulyané ya kuwi regeté, angen-angené mung tumuju marang perkara kadonyan. Awit kita iki wargané swarga lan sangka kono uga kita ngentèn-entèni Gusti Yésus Kristus sing dadi Juruslamet, sing bakal nggantèni awak kita sing ala iki, sak nalika dadi mada-rupa karo Panjenengané sing mulya, miturut pangwasané sing bisa nelukké samubarang kabèh marang Panjenengané. Awit sangka kuwi sedulur-sedulurku sing tak trésnani lan sing tak kangeni, sing dadi kabungahanku lan makutaku, pada sing kendel ing Gusti, hé sedulur-sedulurku sing ditrésnani. Eudia tak pituturi lan Sintiké ya tak pituturi, pada nunggala ati lan nunggala pikir ing Gusti. Lan aku uga nduwé penjaluk marang kowé, kantyaku sing setia: Kuwi pada tulungana. Awit wong-wong kuwi wis pada nyambutgawé bebarengan karo aku kanggo nggelarké Injil, lan bebarengan karo Klémens lan kantya-kantyaku nyambutgawé liyané, sing jenengé pada ketulis ing kitab panguripan. Pada tansah bungah-bungaha ing sak njeruhné Gusti! Tak balèni menèh pituturku: Pada bungah-bungaha! Kabetyikanmu kuwi dikétokké marang wong kabèh. Gusti wis tyedak! Aja pada nyumelangké bab apa waé, nanging sak kabèhé kepénginanmu pada pasrahna marang Gusti Allah ing pandonga lan panyuwun karo maturkesuwun. Katentreman sangka Gusti Allah, sing ngungkuli sak kabèhé pikiran, bakal njaga ati lan angen-angenmu ing Kristus Yésus. Pungkasané, sedulur-sedulur, sembarang sing bener, sembarang sing luhur, sembarang sing adil, sembarang sing sutyi, sembarang sing alus, sembarang sing kepénak dirungokké, sembarang sing disebut kamulyan lan pantes dielem, kuwi kabèh tansah pada pikiren. Lan apa sing wis pada kok sinau lan sing kok tampani lan wis krungu lan kok deleng ing aku, kuwi lakonana; mesti Gusti Allah sumberé katentreman bakal nunggal karo kowé kabèh. Aku bungah banget ing Gusti, awit pungkasané angen-angené lan pangrasamu kanggo aku tukul menèh. Kowé pantyèn tansah pada nggatèkké, nanging ora ana kelunggaranmu. Bab iki tak omongké ora awit kekurangan, awit aku wis blajar nyukupi awakku déwé ing kabèh kahanan. Aku ngerti kekurangan kuwi apa lan ya ngerti kalubèran kuwi apa. Ing kabèh bab lan ing kabèh perkara ora ana sing bisa didelikké kanggo aku; ing bab kewareken, ing bab kaliren, ing bab kalubèran apa ing bab kekurangan. Sak kabèhé perkara bisa tak sangga ing Panjenengané sing ngekèki kekuwatan marang aku. Nanging ya apik tumindakmu, kowé wis pada mèlu ngrasakaké kangèlanku. Lan kowé déwé uga pada weruh, hé wong-wong Filipi, wantyi aku miwiti ngabaraké Injil, wantyi aku budal sangka Makédonia, ora ana pasamuan siji-sijia sing mèlu ngekèki pawèh lan kanggo mbantu kerja bebarengan karo aku, kejaba kowé. Awit ing Tésalonika waé kaping pisan pindo kowé wis ngirimké apa sing dadi kebutuhanku marang aku. Mung waé sing tak upaya duduk pawèh kuwi, nanging wohé, sing mundak nggedèkké keuntunganmu. Saiki aku wis nampa kebutuhanku sangka kowé, malah luwih sangka kuwi, aku kalubèran, awit aku wis nampa kirimanmu lantaran Epafroditus, pisungsung sing apik, kurban sing nyenengké lan ndadèkké senengé Gusti Allah. Gusti Allahku bakal nyukupi sak kabèhé kebutuhanmu tyotyok karo kasugihané kamulyan-Né ing Kristus Yésus. Gusti Allah ya Bapak kita diluhurké ing sak lawas-lawasé! Amin. Aku titip salam keslametan marang saben wong sutyi ing Kristus Yésus. Salam keslametan marang kowé sangka sedulur-sedulur tunggal pertyaya sing bebarengan karo aku. Salam keslametan marang kowé sangka sak kabèhé para sutyi, luwih menèh sangka kratoné kaisar. Kawelasané Gusti Yésus Kristus nunggal ing rohmu! Sangka Paulus, rasulé Kristus Yésus, awit sangka karepé Gusti Allah, lan sangka sedulur kita Timotius, marang para wong sutyi lan sing pertyaya ing Kristus, ing Kolosé. Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, anaa ing kowé kabèh. Saben-saben ndongakké kowé, kita tansah pada maturkesuwun marang Gusti Allah, Bapaké Gusti kita Yésus Kristus, awit kita wis pada krungu bab pertyayamu ing Kristus Yésus, mengkono uga bab katrésnanmu marang para sutyi kabèh, awit sangka pengarep-arep marang apa sing wis dityawiské marang kowé ing swarga. Kanggo pengarep-arep mau ing sak durungé kowé krungu sangka tembungé kabeneran, ya kuwi Injil, sing wis pada kok tampa. Injil mau ngetokké woh lan mekar mrambat sak jagat, malah ya tekan ing tengahmu wiwit ing dina enggonmu pada krungu lan mengertèni tenan marang kabenerané Gusti Allah. Kuwi mau kabèh wis kok weruh sangka Epafras kantyaku ngladèni sing tak trésnani, sing kanggo kowé dadi abdiné Kristus sing setia. Ya wong kuwi sing ngabari kita bab katrésnanmu ing njeruhné Roh. Awit sangka kuwi, wiwit kita olèh kabar mau, tanpa mandek enggon kita ndongakké kowé. Sing tak jaluk supaya kowé dikèki sak kabèhé kawityaksanan lan kaweruh kasukman kanggo weruh bab karepé Gusti. Nganti uripmu ing ngarepé Gusti bisa kaya sing sak mestiné lan ndadèkké senengé ati-Né kanggo kabèh perkara, lan sak njeruhné nindakké sak kabèhé penggawé betyik sing bisa ngetokké woh, lan menèh kaweruhmu bab Gusti Allah saya mundak. Uga kowé pada dikuwatké karo kekuwatan pangwasané kamulyané Gusti, supaya enggonmu nanggung samubarang kabèh karo temen lan sabar. Terus pada memujia maturkesuwun karo bungah marang Bapak, sing wis ndadèkké kowé pantes didumi apa sing wis ditentokké kanggo para sutyi ing pepadang. Panjenengané wis ngluwari kita sangka pangwasané pepeteng, diboyong menyang kratoné Putrané sing ditrésnani. Ing Panjenengané enggon kita pada nduwèni tebusan, ya kuwi pangapurané dosa. Panjenengané kuwi gambaré Gusti Allah sing ora kétok, sing mbarep, sing luwih utama tenimbang samubarang kabèh sing digawé, Dadiné samubarang kabèh kuwi, awit Panjenengané, ya ing swarga, ya ing bumi, sing kétok mripat, lan sing ora kétok mripat, dadia rupa dampar, dadia kraton, uga para pemrintah lan para pangwasa; samubarang kabèh digawé Panjenengané lan kanggo Panjenengané. Panjenengané kuwi ana sak durungé samubarang kabèh ana, lan samubarang kabèh kuwi ing Panjenengané; Panjenengané kuwi ngadek dadi sirahé badané, ya kuwi pasamuan. Panjenengané dadi mbarepé, sing ndisiki tangi sangka antarané wong mati, mulané luwih utama ing samubarang kabèh. Awit sak kabèhé kasampurnané Gusti Allah dililani manggon ing Panjenengané, lan ngrukunké samubarang kabèh ing bumi lan ing swarga karo Panjenengané; ya kuwi sakwisé nganakké rukunan karo getihé Kristus sing dipentèng. Mengkono uga kowé kabèh sing mauné urip adoh sangka Gusti Allah, sak njeruhné ati lan pikiranmu mungsuhi Panjenengané, kaya sing kétok sangka penggawéanmu sing ala, saiki wis dirukunké ing uripé kedagingané Kristus karo patiné, supaya kowé pada ketemu sutyi tanpa tyiri lan resik enggonmu diadepaké ing ngarepé Gusti. Awit sangka kuwi, kowé kudu pada mantep ing pertyaya, tetep kuwat ora gontyang, lan aja nganti nylèwèng sangka pengarep-arepé Injil sing kowé wis pada krungu lan wis digelarké ing sak lumahé bumi sak kurepé langit, lan aku iki, Paulus, sing wis dadi abdi-Né. Saiki aku bungah dililani ngalami sangsara awit sangka kowé lan sangsarané awakku nggenepi kekurangané sangsarané Kristus kanggo Panjenengané, ya kuwi pasamuan. Enggonku wis dadi peladèné pasamuan kuwi tyotyok penggawéan sing dikèkké karo Gusti Allah marang aku, ya kuwi nglantarké tembungé Gusti sing jangkep marang kowé, ya kuwi wewadi sing disimpen sak njeruhné pirang-pirang abad lan turun-temurun, nanging sing saiki wis dibukakké marang para sutyi duwèké. Kuwi pada dikèki weruh sak pira ajiné lan mulyané perkara mau ing antarané para bangsa liyané, ya kuwi: Kristus ing sak tengahmu, lan ya Kristus kuwi sing dadi pengarep-arep marang kamulyan. Ya Panjenengané kuwi sing kita wartakké yèn kita pada mituturi lan mulangi saben wong bab sak rupané kaweruh kanggo nuntun saben wong marang kasampurnan ing Kristus, kuwi sing tak upaya lan tak labuhi karo ngetokké kekuwatan, tyotyok karo kwasané sing nyambutgawé karo kuwat ing aku. Awit karepku, supaya kowé pada weruh, sepira gedéné kangèlanku sing tak alami kanggo kowé lan para wong ing Laodikia, lan ya kanggo sapa waé sing durung tau ngerti marang pribadiku, supaya pada olèh panglipur atiné, lan pada dadi siji sak njeruhné katrésnan, terus bisa nggayuh aji lan keyakinané pangertèn uga weruh wewadiné Gusti Allah ya kuwi Kristus, awit ing Panjenengané disimpen sak kabèhé ajiné kawityaksanan lan kaweruh. Bab iki tak omongaké marang kowé, supaya aja nganti ana wong sing mbujuk kowé nganggo tembung sing apik. Awit senajan aku déwé ora ing sak tengahmu, nanging ing sak njeruhné roh aku lan kowé pada dadi siji, lan aku rumangsa bungah weruh uripmu sing ketata lan pertyayamu sing kuwat ing Kristus. Kowé wis pada nampani Kristus Yésus, Gusti kita, mulané uripmu tetepa ing Panjenengané. Pada ngoyota ing Panjenengané lan dibangun ing nduwuré Panjenengané, mundak tambah-tambah kuwat pertyayamu, kayadéné sing wis diwulangké marang kowé lan atimu kebaka maturkesuwun. Ngati-ati, aja nganti ana sing mbanda kowé nganggo ngèlmu filsafaté sing omong kosong lan miturut piwulang turun-tumurun lan roh-rohé jagat, sing ora miturut marang Kristus. Awit ing Panjenengané kuwi, sak wutuhé kasampurnané Gusti Allah manggon ing Panjenengané, lan kowé wis pada kebak ing Panjenengané, sing dadi sirahé sak rupané pemrintah lan pangwasa. Ing Panjenengané enggonmu pada disunat, duduk sunat sing ditindakké karo manungsa, nanging karo sunat Kristus sing rupa utyulé badan sangka dosa, awit ing Panjenengané kowé pada mèlu dikubur karo baptisan, lan ing Panjenengané mèlu ditangèkké uga lantaran pertyayamu marang penggawéané kuwasané Gusti Allah, sing wis nangèkké Panjenengané sangka antarané wong mati. Mengkono uga kowé, senajan mauné kowé pada mati karo panerakmu lan ora sunat sak tyara lair, wis diuripké karo Gusti Allah bareng karo Panjenengané, ya kuwi sakwisé Panjenengané ngapura sak kabèhé panerak kita, karo mbatalké layang tanda utang, sing dilandesi karo katentuan-katentuané angger-angger sing ndakwa lan ngantyam marang kita. Nanging kuwi wis dilebur karo kepaku ing kayu salip. Panjenengané wis mblèjèti para pemrintah lan para pangwasa lan pada didadèkké tontonan sing kebukak, ing arak-arakan kemenangan-Né. Awit sing mengkono, aja nganti ana wong sing ngadili kowé bab mangan lan ngombé, utawa bab dina riyaya sasi anyar lan dina sabat. Awit kuwi kabèh mung dadi ayang-ayangé apa sing bakal kelakon, nanging wujudé ya kuwi Kristus. Aja nganti kemenanganmu kuwi diwurungké karo wong sing kétoké andap asor lan ngabekti marang mulékat, lan menèh ngunggul-unggulké wahyu bab kahanan sing ora kétok, uga tanpa dasar enggoné gemunggung karo pikirané sing tyara kadonyan, nanging ora ngugemi marang sirah, sing njalari badan sekujur disangga lan ditalèni dadi siji karo otot-otot lan ros-rosan, tukul miturut tyarané Gusti Allah. Yèn kowé wis mèlu mati bareng karo Kristus lan luwar sangka para rohé jagat, kenèng apa kowé kok ijik nuruti marang pernatan rupa-rupa, kaya kowé ijik pada urip ing ndonya, kayata: aja ndemèk iki, aja ngityipi kuwi, aja nyénggol iki, kabèh kuwi mung rupa barang sing bakal rusak sak njeruhné dikanggokké lan mung nuruti préntah lan piwulangé manungsa. Pernatan-pernatan mau senajan kétoké kebak kawityaksanan, nganggo pangabekti rerékané déwé, kayata: andap asor, nyiksa-badan, kuwi ora ana paédahé kejaba mung kanggo kemaremané urip kedagingan. Awit sangka kuwi yèn kowé wis pada mèlu ditangèkké bareng karo Kristus, pada nggolèkana sembarang ing nduwur, ya kuwi panggonané Kristus ana, sing njagong ing sak tengené Gusti Allah. Pada nggatèkna apa sing nang nduwur, aja ing bumi. Awit kowé wis pada mati lan uripmu kuwi kebuntel bareng karo Kristus, ing Gusti Allah. Yèn Kristus sing dadi urip kita kuwi bakalé ngétok, kowé ya bakal pada mèlu ngétok karo Panjenengané ing kamulyan. Mulané kowé pada matènana samubarang sing kadonyan ing awakmu, ya kuwi laku bédang, tumindak rusuh, ngumbar hawa nepsu, kepénginané daging, mengkono uga pikiran srakah, sing pada karo nyembah marang brahala, kabèh kuwi njalari nesuné Allah [marang para wong duraka]. Ing mauné kowé ya pada nglakoni mengkono, nalika kowé ijik pada rumaket marang perkara-perkara mau. Nanging saiki, kuwi mau kabèh buwangen, ya kuwi nesu, brangasan, sing ala, pitenah lan tembung-tembung kotor sing kok utyapké. Aja nganti kowé pada goroh-gorohan menèh, awit kowé wis pada ngutyuli kamanungsan lawas sak pertingkahé, lan wis nganggokké kamanungsan anyar sing tansah dianyarké, supaya pada olèh kaweruh sing bener miturut gambaré Sing Nyiptaké; ing kono wis ora ana wong Yunani utawa Ju, wong disunat lan wong sing ora disunat, wong Barbar utawa wong Skit, abdi utawa wong merdéka, nanging Kristus kuwi sing sak kabèhé lan ing samubarang kabèh. Mulané awit kowé wis pada dadi pilihané Gusti Allah, sing wis disutyèkké lan ditrésnani, pada nduwéa welas asih, loma, andap asor, alusé pikiran, lan sabar. Pada sabar-sinabara, ngapura-apuranen yèn ana sing nduwé niat kepéngin mbales alané, kayadéné Gusti Allah enggoné wis ngapura kowé, kowé uga tumindaka mengkono. Lan sing ngungkuli kuwi kabèh: nandangana katrésnan, kuwi sing ndadèkké siji lan nyampurnakké. Supaya tentrem-rahayuné Kristus ngwasani ing atimu, awit ya kaya mengkono kuwi enggonmu pada dityeluk dadi awak siji. Pada memujia maturkesuwun. Supaya tembungé Kristus manggon ing tengahmu karo lubèr, terus enggonmu pada wulang-wulangan lan éling-élingké nganggo sak kabèhé kawityaksanan uga lan ngidungké masmur, kidung pamuji lan kidung kasukman, kowé pada pasrah maturkesuwun marang Gusti Allah sak njeruhné atimu. Lan kabèh apa sing kok tindakké karo tembung utawa karo penggawé, kuwi kabèh lakonana ing asmané Yésus, karo maturkesuwun marang Gusti Allah, Bapak kita lantaran Panjenengané. Para wong wadon, pada manuta marang bojomu lanang, kaya sak pantesé ing Gusti. Para wong lanang, bojomu wadon trésnanana lan aja nganti kok kasari. Para botyah, pada manuta marang wong tuwamu ing kabèh perkara, awit kuwi ndadèkké senengé Gusti. Para bapak, aja nglarakké atiné anakmu, supaya aja nganti semplak. Para batur, manuta marang bendaramu ing ndonya iki ing kabèh perkara, aja mung ing ngarepé waé enggonmu nggawé senengé, nanging karo sak kabèhé ati awit sangka wedi marang Gusti, lan kabèh apa sing kok tindakké kuwi tindakna karo sak kabèhé atimu kayadéné kanggo Gusti, ora kanggo manungsa. Kowé wis pada weruh, yèn Gusti bakal ngekèki warisan sing wis ditemtokké kanggo berkahmu. Kristus kuwi bendara, lan kowé dadi abdiné. Sapa waé sing nggawé kesalahan, kuwi bakal nanggung kesalahané, awit Gusti ora mbédakké wong. Para bendara, tumindaka adil lan jujur marang peladènmu, élinga yèn kowé uga nduwé bendara ing swarga. Sing setia ndedonga, lan sak njeruhné kuwi pada jaga-jagaa karo maturkesuwun. Kita didongaké, supaya Gusti Allah ngekèki kelunggaran kanggo kita pada nyebar pitutur, lan bisa nyritakké bab wewadiné Kristus, sing njalari enggonku dikunjara. Karo mengkono kuwi aku bisa nerangké bab mau sing sak mestiné. Tumindaka karo sak kabèhé kawityaksanan kanggo wong njaba, lan pada kanggokké waktu sing ana. Tetembunganmu sing tansah kebak katrésnan, aja tyemplang, terus kowé ngerti, kepriyé enggonmu bakal pada nyauri pitakoné saben wong. Sak kabèhé kabar bab kahananku bakal diomongké marang kowé kabèh karo Tikikus, sedulur kita sing ditrésnani, abdi sing setia lan kantya tunggal peladènan ing Gusti, sing tak kongkon nemoni kowé supaya kowé weruh kahanan kita lan supaya nglipur atimu. Mlakuné dibarengi karo Onésimus, sedulur kita sing setia lan ditrésnani, wong sangka tengahmu, kuwi bakal pada nyritaké marang kowé samubarang kabèh sing kelakon ing kéné. Salam keslametan marang kowé sangka Aristarkus, kantyaku pakunjara lan sangka Markus ponakané Barnabas —kanggo wong kuwi kowé apa ora wis diweling— yèn nekani kowé tampanana. Salam keslametan sangka Yésus sing parapané Yustus. Sangka antarané para wong disunat, ya mung wong telu kuwi kantyaku tunggal-gawé kanggo Kratoné Gusti Allah; kuwi pada ndadèkké panglipuré atiku. Salam keslametan kanggo kowé sangka Epafras, sing asalé sangka tengahmu, kuwi abdiné Kristus Yésus, sing tansah terus-terus enggoné ndongakké kowé, supaya kowé tetep kuwat, kayadéné wong-wong sing déwasa lan sing yakin tenan marang apa sing dadi karepé Gusti Allah. Kanggo Epafras kuwi aku bisa ngekèki paseksi, bab enggoné kangèlan nyambutgawé kanggo kowé lan para wong Laodikia lan ing Hiérapolis. Salam keslametan marang kowé sangka Lukas, dokter sing ditrésnani lan sangka Démas. Salamku marang para sedulur tunggal pertyaya ing Laodikia; uga marang Nimfa lan pasamuan ing omahé. Lan menèh yèn layang iki wis diwatyaké ing tengahmu, ngupayaa supaya diwatyaké uga ing pasamuan Laodikia, lan layang sing marang Laodikia supaya uga diwatyaké ing ngarepmu. Lan Arkipus omongana ngéné: Kudu gatèkna, kuwajipané ngladèni, sing wis kok tampani sangka Gusti kuwi lakonana karo sak mestiné. Salam keslametan sangka aku Paulus. Salam iki tak tulis nganggo tanganku déwé. Elinga yèn aku dikunjara. Kawelasan nunggal ing kowé. Sangka Paulus, Silvanus lan Timotius marang pasamuané wong-wong ing Tésalonika, ing Gusti Allah, Bapak lan ing Gusti Yésus Kristus. Kawelasan lan katentreman anaa ing kowé kabèh. Kita tansah pada maturkesuwun marang Gusti Allah awit sangka kowé kabèh lan ngélingi kowé ing pandonga kita. Awit kita tansah éling marang penggawéané pertyayamu, budidayané katrésnanmu lan mantepé pengarep-arepmu marang Gusti kita Yésus Kristus ing ngarepé Gusti Allah lan Bapak kita. Lan kita pada weruh, hé para sedulur sing ditrésnani karo Gusti Allah, yèn Panjenengané wis milih kowé kabèh. Awit Injil sing kita wartakké kuwi, kanggo kowé kabèh kuwi ora mung lantaran tembung-tembung waé, nanging uga karo Roh Sutyi lan karo kekuwatan sing mantep. Pantyèn kowé pada weruh, kepriyé enggon kita pada nyambutgawé ing tengahmu awit sangka kowé kabèh. Lan kowé wis pada nuladani kita lan nuladani Gusti; sak njeruhné kasangsarané sing abot banget, kowé wis pada nampani tembungé kuwi karo bungah awit sangka penggawéané Roh Sutyi, terus kowé pada dadi tulada kanggo wong kabèh sing pertyaya ing bawah Makédonia lan Akaya. Awit sangka tengahmu tembungé Gusti ngumandang ora mung ing Makédonia lan ing Akaya waé, nanging ing sak kabèhé panggonan wis kesebar kabar bab pertyayamu marang Gusti Allah, mulané aku wis ora usah ngomongké apa-apa bab kuwi. Awit wong-wong kuwi déwé sing wis pada nyeritaké bab kita sak kantya, kepriyé enggonmu pada ngrumati kita, lan enggonmu pada ninggal brahala-brahala terus mratobat marang Gusti Allah lan ngladèni marang Panjenengané sing urip lan sejati, lan kanggo ngentèn-entèni tekané Putrané sangka swarga, sing wis tangi menèh sangka antarané wong mati, ya kuwi Yésus, sing ngluwari kita sangka bebendu sing bakal kelakon. Kowé déwé ya wis pada weruh, para sedulur, yèn enggon kita pada teka ing tengahmu kuwi ora tanpa olèh gawé. Senajan sak durungé, kaya sing wis kok weruh, kita pada dianiaya lan digawé kisinan ing Filipi, nanging awit sangka pitulungané Allah kita, kita pada olèh kekendelan kanggo ngabaraké Injilé Gusti Allah marang kowé kabèh ing penggawéan sing abot. Awit pepéling kita kuwi tekané ora sangka sing nasarké utawa sangka kekarepan sing ora murni lan ora ketyampuran sing ala. Sak baliké, awit Gusti Allah wis nganggep, yèn kita pantes dipertyayani Injil, mulané kita pada rembukan kuwi ora kanggo senengé manungsa, nanging supaya ndadèkké senengé atiné Gusti Allah, sing njajal ati kita. Awit kaya sing pada kok weruh, kita pada ora tau nggunakké tembung alus, utawa nganggo pikiran srakah sing ndelik-ndelik; Gusti Allah sing nyeksèni. Semono uga kita pada ora tau nggolèk lem-leman sangka manungsa, dadia sangka kowé utawa sangka wong-wong liyané, senajan kita pada bisa nandangi mengkono, awit pada dadi rasulé Kristus. Nanging karo sumanak enggon kita ing tengahmu, kaya tyarané ibu enggoné momong lan ngopèni anaké. Kaya mengkono enggon kita pada mbuktèkké gedéné katrésnan marang kowé kabèh, ora mung karo lila enggonku pada ngekèki Injilé Gusti Allah marang kowé, nanging uga urip kita pisan, jalaran kowé kabèh pada kita trésnani. Awit kowé ijik pada kèlingan, para sedulur, marang kangèlan lan rekasa kita. Enggon kita nyambutgawé awan wengi nalika nggelarké Injilé Gusti Allah marang kowé, supaya aja nganti ngrépoti sapa waé ing tengahmu. Kowé pada dadi seksi, semono uga Gusti Allah, bab enggon kita pada nandangi karo sutyi, adil lan tanpa tyiri ing tengahmu sing pada pertyaya. Kowé pada weruh, kepriyé enggon kita wis ngomongi kowé lan nguwatké atimu déwé-déwé, kayadéné bapak marang anak-anaké, lan enggon ndesek karo banget, supaya kowé kabèh pada urip tyotyok karo karepé Gusti Allah, sing manggil kowé marang kratoné lan kamulyan-Né. Awit sangka kuwi kita ya tansah pada maturkesuwun marang Gusti Allah, awit kowé pada nampani pituturé Gusti Allah sing kita wartakké kuwi, ora kaya tembungé manungsa, lan iki pantyèn tenan mengkono, kuwi pituturé Gusti Allah, sing uga nyambutgawé ing kowé sing pada pertyaya. Awit kowé, para sedulur, wis pada niru pasamuan-pasamuané Gusti Allah ing Yudéa, ya kuwi pasamuan-pasamuan ing Kristus Yésus, jalaran kowé uga wis pada ngalami sangsara awit sangka penggawéané wong-wong sing tunggal bangsa karo kowé, pada kaya sing dialami karo pasamuan ing Yudéa kono, awit sangka penggawéané wong-wong Ju. Malah wong-wong Ju mau wis matèni Gusti Yésus lan para nabi uga wis nganiaya kita. Apa sing dadi senengé Gusti Allah ora pada diperduli lan wong kabèh pada dimungsuhi. Awit arep pada ngalang-alangi enggon kita pada ngabaraké pituturé Gusti marang bangsa-bangsa liyané kanggo keslametané. Dadiné pada tansah ngundaki dosané sak kabèhé, lan pungkasané pada katekan paukuman. Nanging kita, para sedulur, sing sak untara waktu pisah karo kowé, adoh ing mripat, nanging ora adoh ing ati, temen-temen karo kangen banget wis ngupaya bisané ketemu adu-arep karo kowé. Awit niat kita arep nemoni kowé, - aku, Paulus, malah ora mung sepisan waé - nanging kita pada dialangi karo sétan. Awit sapa ta sing dadi pengarep-arep kita utawa kabungahan kita utawa makuta kemenangan kita ing ngarepé Yésus, Gusti kita, mbésuk ing dina tekané yèn duduk kowé? Tenan, kowé kuwi sing dadi kamulyan lan kabungahan kita. Awit kita wis pada ora betah ngempet kangen kita, mulané kita pada setuju yèn kita kèri ing Aténa, terus pada kongkonan Timotius, sedulur kita tunggal pertyaya lan kantya tunggal penggawéané Gusti Allah bab ngabaraké Injilé Kristus, supaya nguwatké atimu lan ngomongi kowé kabèh bab pertyayamu, nanging aja ana wong sing owah pertyayané awit sangka kasusahan-kasusahan iki. Kowé déwé pada weruh, yèn kita iki pada kudu ngalami mengkono. Awit, uga nalika kita ijik ing tengahmu, kowé wis pada kita omongi, yèn kita bakal pada ngalami dikuya-kuya. Lan kaya sing wis pada kok weruh, kuwi mau wis kelakon. Ya kuwi sebabé, nalika aku wis ora betah menèh, terus kongkonan Timotius, supaya aku weruh bab pertyayamu, jalaran aku wedi, yèn kowé wis pada dityoba karo si panggoda lan yèn budidaya kita dadi tanpa guna. Nanging saiki, bareng Timotius wis bali sangka panggonanmu karo nggawa kabar sing mbungahké bab pertyayamu lan katrésnanmu, uga bab enggonmu pada tansah ngéling-éling apa sing betyik marang kita lan bab enggonmu kepéngin ketemu karo kita, kayadéné enggon kita uga pada kepéngin ketemu karo kowé, mulané, para sedulur, ing sak njeruhné panganiaya lan sangsara, kita olèh panglipur awit sangka kowé lan awit sangka pertyayamu. Saiki kita krasa urip menèh, anggeré kowé pada tetep-mantep ing Gusti. Awit apa ta sing pada kena dipasrahké marang Gusti Allah kanggo maturkesuwun kanggo sak kabèhé kabungahan sing wis ditampani awit sangka kowé kabèh ing ngarepé Gusti Allah kita? Awan wengi kita pada ndedonga karo tenan, supaya bisa ketemu adu-arep karo kowé lan nyampurnakké kekurangané pertyayamu. Supaya Panjenengané, Gusti Allah lan Bapak kita, lan Yésus, Gusti kita, gelem ngekèki kelunggaran marang kita, supaya pada bisa ketemu kowé. Supaya Gusti gelem ndadèkké mundak tambah lan lubèré katrésnanmu marang pada sedulur lan marang wong kabèh, pada kaya enggon kita ya pada nrésnani kowé. Supaya Panjenengané gelem nguwatké atimu, supaya tanpa tyiri lan sutyi ing ngarepé Gusti Allah lan Bapak kita, yèn tekané Yésus, Gusti kita, diubengi sak kabèhé para sutyi duwèké. Pungkasané, para sedulur, penjaluk lan pitutur kita marang kowé ing njeruhné Gusti Yésus: Kowé wis pada krungu sangka kita, kepriyé kuduné mlakumu supaya ndadèkké senengé Gusti Allah. Bab kuwi pantyèn wis pada kok tindakké, senajan mengkono apiké kowé mundak temenana enggonmu pada nandangi mengkono. Kowé uga wis pada ngerti marang pituduh-pituduh sing wis pada diwènèhké marang kowé awit sangka asmané Gusti Yésus. Awit sing dadi karepé Gusti Allah kuwi: kesutyianmu, ya kuwi supaya kowé pada nyingkiri laku bédang, supaya wong tunggalmu ngepèk wong wadon siji dadi bojoné déwé lan urip ing sak njeruhné kasutyian lan sing kajèn, ora awit sangka ngumbar hawa-nepsuné, kayadéné tumindaké wong sing pada ora kenal marang Gusti Allah, apa menèh wong aja nggawé angèlé utawa ngapusi seduluré tunggal pertyaya. Awit Gusti sing bakal mbaleské kuwi kabèh, kaya sing wis tau pada kita omongké lan tandeské marang kowé. Gusti Allah enggoné manggil kita kuwi ora supaya mlaku najis, nanging supaya nindakké apa sing sutyi. Mulané sapa waé sing nampik bab iki, kuwi ora nampik manungsa, nanging nampik marang Gusti Allah sing uga wis ngekèkké Rohé sing sutyi marang kowé kabèh. Bab katrésnané seduluran ora perlu tak tulis marang kowé, awit kowé déwé wis pada ngulinakké trésna-tinrésnan sangka Gusti Allah. Bab kuwi uga pada kok tindakké marang sedulur tunggal pertyaya kabèh ing sak ubengé Makédonia. Nanging, para sedulur, kita ngomong marang kowé, supaya kowé pada luwih mempeng enggonmu nindakké mengkono. Uga anggepen sakwijiné panghurmatan yèn bisa urip tentrem, bisa ngurus perkara-perkarané déwé, lan bisa nyambutgawé karo tanganmu, kaya sing wis tau pada kita welingaké marang kowé, terus uripmu dadi wong-wong sing diajèni ing ngarepé wong njaba lan ora gumantung marang wong-wong mau. Terus para sedulur karep kita, kowé aja nganti pada ora mengertèni bab para wong sing wis mati, supaya kowé aja pada sedih kaya wong-wong liyané sing ora nduwé pengarep-arep. Awit yèn kita pertyaya, yèn Yésus wis ninggal lan wis tangi menèh sangka pati, kita uga pertyaya, yèn lantaran Yésus, Gusti Allah bakal nglumpukké wong-wong sing wis mati mau bareng karo Panjenengané. Bab kuwi pada kita omongké marang kowé karo tembungé Gusti: Kita sing ijik urip, sing ijik kèri nganti tekan tekané Gusti, babar pisan ora bakal ndisiki sing wis pada ninggal. Awit sakwisé ana tenger, ya kuwi yèn penggedéné mulékat nyuwara banter, lan trompèté Gusti Allah diunèkké, Gusti déwé bakal medun sangka swarga, lan wong-wong sing mati ing Kristus bakal pada tangi ndisik. Sakwisé kuwi, kita sing ijik urip, sing ijik kèri, bakal pada diangkat bareng karo wong-wong mau ing mega, metuki Gusti ing awang-awang. Mengkono kita bakal bebarengan karo Gusti ing sak lawas-lawasé. Mulané kowé pada nglipur-nglipura karo tembung-tembung iki. Nanging para sedulur, kanggo waktu lan wantyiné ora perlu ditulis kanggo kowé, awit kowé déwé wis pada weruh karo tyeta, yèn dinané Gusti kuwi tekané kaya maling ing wantyi mbengi. Yèn wong-wong pada omong: Kabèh tentrem lan ora ana bebaya - nanging dadakan wong-wong pada katekan tyilaka, kayadéné wong wadon meteng jalaran mbayi - mesti bakal pada ora bisa ngéndani. Nanging kowé, para sedulur, kowé pada ora urip ing pepeteng, nganti kowé pada kagèt ing dina kuwi sing tekané kaya maling, awit wong kabèh kuwi pada dadi anaké pepadang lan anaké awan. Kita kuwi duduk wong-wongé wengi utawa wong-wongé pepeteng. Awit sangka kuwi apiké kita aja pada turu kaya wong-wong liyané, nanging pada tangia lan jaga-jaga. Jalaran wong sing pada turu, kuwi turuné ing wantyi mbengi, lan sing pada mendem, kuwi enggoné mendem ing wantyi mbengi. Nanging kita iki wong-wongé awan, mulané kita pada sing ati-ati, kudu nganggokké jubahé pertyaya lan katrésnan lan kupluké pengarep-arepé keslametan. Awit Gusti Allah ora netepaké kita supaya nampani bebendu, nanging supaya olèh keslametan awit Yésus Kristus, Gusti kita, sing wis ninggal kanggo kita, supaya kita, dadia jaga-jaga, dadia turu, pada urip bareng karo Panjenengané. Mulané kowé pada éling-élingna lan mbanguna marang pepada, kayadéné sing pantyèn pada kok lakoni. Penjalukku marang kowé kabèh, para sedulur, pada hurmatana wong-wong sing mempeng ing penggawé ing tengahmu, sing nuntun kowé ing Gusti lan sing ngekèki pepéling marang kowé, lan supaya pada kok ajèni sing banget karo katrésnan awit sangka penggawéané. Tansah pada uripa karo rukun ing tengahmu. Kita uga pada ngekèki pepéling marang kowé, para sedulur, wong sing uripé pada ora ketata, élingna; wong sing pada tyilik atiné bombongen; wong sing pada ringkih, bélanana; sing sabar marang wong kabèh. Pada gatèkna, supaya aja ana wong sing mbales ala marang wong sing nggawé ala, nanging tansah pada ngupayaa marang sing betyik, marang pepadamu lan marang wong kabèh. Tansah pada bungaha. Aja mandek enggonmu ndedonga. Pada maturkesuwun ing sembarang perkara, awit kuwi sing dikarepké karo Gusti Allah ing Kristus Yésus kanggo kowé. Aja nyirep Roh, lan aja ngrèmèhké nubuat. Periksanen samubarang kabèh, lan tyekelen sing betyik. Pada ngedohana sak rupané sing ala. Supaya Gusti Allah sing nduwé katentreman kuwi nyutyèkké kowé ing sak kabèhé lan supaya roh, jiwa lan badanmu dijaga karo tanpa tyiri nalika tekané Yésus Kristus, Gusti kita. Panjenengané sing manggil kowé kuwi setia, Panjenengané uga bakal nggenepi. Para sedulur, kita pada dongakna. Salamku kabèh marang para sedulur tunggal pertyaya karo ambungan sing sutyi. Kanggo asmané Gusti penjalukku karo banget marang kowé, supaya layang iki diwatyakké marang sedulur tunggal pertyaya kabèh. Kawelasané Yésus Kristus, Gusti kita, nunggal ing kowé kabèh. Sangka Paulus, Silvanus lan Timotius, marang pasamuané ing Tésalonika, ing Gusti Allah, Bapak kita lan ing Gusti Yésus Kristus. Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, lan sangka Gusti Yésus Kristus anaa ing kowé kabèh. Para sedulur, kita pada kuwajipan tansah pasrah maturkesuwun marang Gusti Allah awit kowé kabèh. Lan pantyèn pantesé mengkono, awit pertyayamu tambah mundak-mundak lan enggonmu pada trésna-tinrésnan mundak banget, terus ing pasamuan-pasamuané Gusti Allah kita déwé kebombong atiné kanggo kowé awit enggonmu pada mantep lan pertyaya ing sak njeruhné sak kabèhé panganiaya lan penindes sing pada kok alami. Kuwi dadi bukti kanggo pengadilané Gusti Allah sing adil, sing ndunungké yèn kowé kabèh kuwi pantes dadi wargané Kratoné Gusti Allah, kowé sing saiki pada ngalami sangsara awit kraton kuwi. Jalaran pantyèn adil kanggo Gusti Allah mbaleské penindes marang wong-wong sing pada nindes kowé kabèh, lan kanggo legané atimu sing pada ditindes, lan uga kanggo kita, yèn Gusti Yésus bakal ngétok sangka swarga diubengi para mulékaté sing gedé kwasané, ing sak njeruhné geni sing murup mulat-mulat, lan nibakké balesan marang wong-wong sing pada ora gelem kenal marang Gusti Allah lan ora mbangun turut marang Injilé Yésus, Gusti kita. Wong-wong kuwi bakal pada nampani paukuman sing nggawé rusak sak lawas-lawasé, didohké sangka ngarepé Gusti lan sangka kamulyané pangwasané, yèn Panjenengané teka ing dina kuwi, supaya diluhurké ing antarané para sutyi duwèké, lan supaya dadi nggumuné wong kabèh sing pertyaya, awit paseksi sing wis pada kita omongké marang kowé kabèh kuwi wis pada kok pertyaya. Awit sangka kuwi, kita tansah pada ndedonga uga kanggo kowé kabèh, supaya Gusti Allah kita nganggep kowé pada wis pantes kanggo panggilan-Né lan karo kekuwatan-Né nyampurnakké sak kabèhé kepénginanmu nandangi betyik lan nyampurnakké sak kabèhé penggawéané pertyayamu, terus asmané Yésus, Gusti kita, diluhurké ing kowé kabèh lan kowé kabèh ing Panjenengané, miturut kawelasané Gusti Allah kita lan Gusti Yésus Kristus. Bab tekané Gusti kita Yésus Kristus lan enggon kita bakal didadèkké siji karo Panjenengané, penjaluk kita marang kowé, para sedulur, supaya kowé aja pada gampang bingung lan sumelang, awit sangka pamedarané roh utawa awit sangka kabar-kabar utawa awit sangka layang sing ditulis sangka kita, kaya-kaya dinané Gusti wis kelakon. Kowé aja nganti pada disasarké nganggo tyara kepriyé waé! Awit sak durungé dina kuwi kelakon mesti didisiki anané wong murtad lan dikétokké ndisik manungsa duraka, sing kudu dientèkké, ya kuwi tukang mbruntak sing ngunggul-unggulké awaké déwé ngungkuli sak kabèhé sing diarani utawa disembah kayadéné Gusti Allah, nganti wani lungguh ing Griya Sutyiné Gusti Allah lan ngaku Gusti Allah. Apa kowé ora pada éling yèn bab kuwi wis kerep tak omongké marang kowé, nalika aku ijik ing tengahmu? Nanging saiki kowé pada weruh apa sing ngendek tekané, terus bakal njedul ing wantyiné sing wis ditemtokké. Awit karo tyara meneng-meneng, duraka kuwi wiwit nandangi, nanging saiki ijik ana sing ngendek. Yèn sing ngendek kuwi wis disingkirké, ing wantyiné kuwi manungsa duraka arep metu, nanging Gusti Yésus terus bakal matèni karo napasé tutuké lan yèn teka menèh, bakal ngentèkké karo semloroté kwasa-Né. Tekané manungsa duraka kuwi awit sangka penggawéané sétan lan bakal dibarengi kwasa werna-werna lan tanda-tanda uga mujijat-mujijat palsu; karo réka-daya ala rupa-rupa kanggo wong-wong sing bakal nemu karusakan, jalaran pada ora nampani lan nrésnani kabeneran sing ndadèkké keslametané. Ya kuwi sebabé Gusti Allah enggoné nekaké sing nasarké marang wong-wong kuwi, sing njalari pada pertyaya marang sing goroh, supaya wong kabèh sing pada ora pertyaya marang kabeneran, lan seneng marang sing ala, diukum. Nanging para sedulur, kita kudu pada tansah maturkesuwun marang Gusti Allah awit sangka kowé kabèh, sing ditrésnani karo Gusti, awit Gusti Allah kawit wiwitan wis milih kowé kabèh supaya dislametké ing sak njeruhné Roh, sing nyutyèkké kowé lan ing sak njeruhné kabeneran sing pada kok pertyaya. Kanggo sing mengkono kuwi Panjenengané wis nyeluk kowé kabèh lantaran Injil, sing pada kita wartakké, terus kowé pada dililani nampani kamulyan-Né Yésus Kristus, Gusti kita. Mulané, kowé pada sing kentyeng lan pada ngantepana piwulang-piwulang sing wis pada kok tampani sangka kita, karo tyara lésan utawa tulisan. Lan Panjenengané, Gusti kita Yésus Kristus lan Gusti Allah, Bapak kita, ing sak njeruhné katrésnané wis nrésnani kita lan sing wis ndadèkké panglipuran sing langgeng lan pengarep-arep betyik marang kita, supaya gelem ngekèki panglipuran lan nguwatké atimu ing kabèh penggawé lan tembung sing betyik. Terus, para sedulur, pada ndedongaa kanggo kita, supaya tembungé Gusti mundak maju lan diluhurké, kayadéné sing wis kelakon ing tengahmu kabèh, lan supaya kita pada utyul sangka para wong sing pada nggawé rusuh lan para wong ala, awit ora saben wong dikèki pertyaya. Nanging Gusti kuwi setia. Panjenengané bakal nguwatké atimu lan ngayomi kowé kabèh sangka sing ala. Lan kita pada pertyaya ing Gusti, yèn apa sing wis pada kita pituturaké marang kowé kabèh, kuwi pada kok lakoni lan bakal kok lakoni. Supaya Gusti tansah nujokké atimu marang katrésnané Gusti Allah lan marang kasetiané Kristus. Nanging welingku marang kowé, para sedulur, ing asmané Gusti Yésus Kristus, pada sumingkira sangka saben sedulur tunggal pertyaya sing ora nindakké penggawéané lan sing ora miturut marang piwulang sing wis pada kok tampani sangka kita. Awit kowé déwé pada weruh, kepriyé enggonmu kudu pada nuladani marang kita, awit kita pada ora nglalèkké penggawéan ing tengahmu, lan ora tau mangan rotiné liyané karo ora perlu mbayar, nanging kita pada ngupaya lan nyambutgawé awan wengi karo rekasa, supaya aja ngrépotké sapa waé ing tengahmu. Ora awit kita pada ora nduwé haké ing bab kuwi, nanging awit kita bisa dadi tulada kanggo kowé kabèh, supaya pada kok anut. Awit, uga nalika kita ing sak tengahmu, kita ngekèki pepéling marang kowé kabèh: Yèn wong ora gelem nyambutgawé, kuwi ya aja mangan. Awit kita pada krungu, yèn ana wong ing tengahmu sing uripé seneng kluyuran, ora nyambutgawé, kejaba mung nindakké bab sing tanpa guna. Wong-wong sing kaya mengkono kuwi kita élingké lan pituturi ing sak njeruhné Gusti Yésus Kristus supaya pada tansah nindakké penggawéané karo tentrem lan karo mengkono pada mangana rejekiné déwé. Lan kowé, para sedulur, aja pada jelèh nindakké penggawé betyik. Yèn ana wong sing ora gelem ngrungokké apa sing kita omongké ing layang iki, kuwi titènana lan aja sesrawungan karo wong kuwi, supaya dadi isin. Mung waé aja kok anggep mungsuh, nanging élingna kaya sedulur tunggal pertyaya. Panjenengané, ya Gustiné katentreman, tansah ngekèki katentreman marang kowé kabèh karo kabèh perkara. Gusti nunggal karo kowé kabèh. Salam keslametan sangka aku, Paulus. Salam keslametan iki tak tulis nganggo tanganku déwé. Iki kanggo tandané saben layangku: Ya ngéné iki tulisanku. Kawelasané Yésus Kristus, Gusti kita, nunggal ing kowé kabèh. Sangka Paulus, rasulé Kristus Yésus miturut préntahé Gusti Allah, Juruslamet kita, lan Kristus Yésus pengarep-arep kita, marang Timotius, anakku sing sejati sak njeruhné pertyaya: Kawelasan, kabetyikan, lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak lan Kristus Yésus, Gusti kita! Nalika aku arep nerusaké mlakuku menyang bawah Makédonia, kowé wis tak wanti-wanti, supaya tetep ing Efésus lan ngomongi wong-wong liyané, supaya aja mulangké piwulang liyané, utawa dongéng lan kitab turunané sing ora ana entèkké, sing olèh-olèhé mung angen-angené, lan duduk tatanan keslametan sing dikèkké Gusti Allah sak njeruhné pertyaya. Sing dituju ing pituduh kuwi, ya kuwi katrésnan sing tukul sangka ati sing sutyi lan pikirané ati sing murni lan sangka pertyaya sing jujur. Nanging ana wong sing nyimpang sangka kuwi lan terus kesasar ing omongan sing tanpa guna. Wong-wong kuwi arep dadi juru piwulang angger-anggeré Torèt, nanging ora ngerti marang tembung-tembungé déwé lan perkara-perkara sing diwulangké karo sak temené. Kita pada weruh, yèn angger-anggeré Torèt kuwi betyik, yèn bener enggoné nggunakké, ya kuwi karo pangertèn, yèn angger-anggeré Torèt kuwi ora kanggo wong sampurna, nanging kanggo wong duraka lan brangasan, wong lamis lan wong dosa, kanggo wong kadonyan lan sing tanpa agama, kanggo sing matèni bapak lan ibuné, kanggo wong sing kulina matèni, kanggo wong sing nandangi bédang lan bédang pada lanangé, kanggo wong sing kulina nyolong, kanggo wong sing tukang ngapusi, kanggo wong sing seneng sumpah palsu, lan sak terusé samubarang kabèh sing ora apik karo piwulang sing bener, sing dilandesi karo Injilé Gusti Allah sing luhur lan dipuji, kaya sing wis dipertyayakké marang aku. Aku maturkesuwun marang Panjenengané, sing nguwatké aku, ya kuwi Kristus Yésus, Gusti kita, awit Panjenengané nganggep aku setia, lan masrahké peladènan iki marang aku, aku sing mauné tukang ngèlèk-èlèk, nglarani lan kereng, nanging wis olèh kabetyikan-Né, awit kuwi kabèh tak lakoni sangka ora ngertiku sak njeruhné ora pertyaya. Malah kawelasané Gusti kita kuwi wis dikèkké nganti lubèr marang aku karo pertyaya lan katrésnan sak njeruhné Kristus Yésus. Tembung iki nyata lan pantes dipertyaya tenan: “Kristus teka ing ndonya perlu mitulungi slamet marang wong dosa,” lan antarané para wong dosa kuwi aku iki sing gedé déwé dosané. Nanging malah awit sangka kuwi aku olèh kabetyikan-Né, supaya ing aku sing gedé déwé dosané iki, Yésus Kristus mbuktèkké sak kabèhé kesabaran-Né. Karo mengkono, aku dadia tulada kanggo wong sing bakal pada pertyaya marang Panjenengané lan pada olèh urip langgeng. Panghurmatan lan kamulyan tekan sak lawas-lawasé dipasrahké marang Ratuné sak kabèhé jaman, Gusti Allah sing langgeng, sing ora kétok lan sing siji! Amin. Kuwajipan iki tak pasrahké marang kowé, anakku Timotius, tyotyok karo apa sing wis dinubuatké kanggo kowé, supaya awit nubuat kuwi kowé ngupaya marang penggawéan sing apik karo pertyaya lan pikiran ati sing murni. Ana wong sak untara sing wis ngemohi pikirané ati sing murni kuwi, awit sangka kuwi pertyayané kandas, kayata: Himénéus lan Alèksander, sing wis tak pasrahké marang sétan, supaya pada kapok enggoné ngèlèk-èlèk. Awit sangka kuwi, sing ndisik déwé aku ngomongi: Pada masrahna penjaluk, pandonga lan maturkesuwun kanggo wong kabèh, kanggo para ratu lan kanggo sak kabèhé pemimpin, supaya urip kita bisa tentrem lan ayem ing njeruhné sak kabèhé pangabekti lan kehormatan. Ya kuwi sing betyik lan sing dadi kesenengané Gusti Allah, Juruslamet kita, sing ngarsakaké, supaya wong kabèh pada ditulungi slamet lan pada olèh kaweruh bab sing bener. Awit Gusti Allah kuwi sipaté siji, semono uga lantarané antarané Gusti Allah lan manungsa ya mung siji, ya kuwi Kristus Yésus sing dadi manungsa, sing wis masrahké Panjenengané piyambak kanggo tebusan marang wong kabèh: Kuwi paseksi ing wantyiné sing wis ditemtokké. Ya kanggo paseksi kuwi aku wis ditetepaké dadi juru pawarta lan rasul, sing tak omongké iki bener, aku ora goroh lan dadi guruné wong-wong kapir, sak njeruhné pertyaya lan apa sing bener. Awit sangka kuwi, aku kepéngin supaya ing kabèh panggonan wong lanang pada ndedonga karo ngunggahké tangan sing sutyi, aja nganggo nesu utawa padudon. Mengkono uga wong wadon, pada nganggoa sing pantes, sopan lan prasaja, rambuté aja diklabang-klabang, aja nganggo mas-masan, mutiara utawa sandangan sing larang-larang, nanging nganggoa sandangan sing ujut penggawé betyik, kaya sak pantes wong wadon sing ngabekti. Wong wadon kuwi kuduné anteng lan nampani piwulang karo mbangun turut. Wong wadon ora tak wenangké mulangi lan ora tak wenangké ngwasani wong lanang, pada antenga waé. Awit Adam sing digawé ndisik, terus Hawa. Apa menèh duduk Adam sing digoda, nanging wong wadon kuwi sing digoda lan tiba ing dosa. Nanging wong wadon bakal ditulungi slamet awit sangka enggoné nduwé anak, angger ngantepi ing pertyaya lan katrésnan lan kasutyian karo prasaja. Iki tembung sing bener: “Wong sing kepéngin nggayuh lungguhan pamongé pasamuan, kuwi kepéngin nindakké penggawéan sing apik.” Mulané pamongé pasamuan kuwi kudu sing tanpa tyiri, sing bojoné siji, bisa ngwasani uripé, wityaksana, sopan, seneng ngekèki pondokan, pinter mulangi, ora kesemsem anggur, ora gampang nesu, sumanak, seneng ngrukunké, ora mata duwiten, dadi pemimpiné brayat sing betyik, sing dihurmati lan diajèni karo anak-anaké. Yèn wong ora bisa mimpin brayaté déwé, kepriyé enggoné bisa ngurus pasamuané Gusti Allah? Aja wong sing durung suwé enggoné mratobat, supaya aja dadi gemunggung lan kena paukuman kaya sing kelakon kanggo iblis. Menèh nduwèni jeneng sing betyik ing sak njabané pasamuan, supaya aja kena digugat wong lan tiba ing jireté iblis. Mengkono uga para diaken ya kudu wong sing kajèn, sing ora méntyla-méntylé, ora kesemsem anggur, ora srakah, nanging wong sing bisa nyimpen wewadiné pertyaya ing sak njeruhné pikiran atiné sing sutyi. Wong kuwi ya kudu dijajal ndisik, terus pada ditetepaké ing penggawéan ngladèni kuwi, sakwisé ketara yèn tanpa tyiri. Mengkono uga bojoné kudu sing kajèn, sing ora seneng mitenah, bisa ngwasani uripé lan kena dipertyaya ing samubarang. Diaken kuwi kudu sing bojoné siji lan betyik enggoné ngurus anak-anaké lan brayaté. Awit wong-wong sing betyik enggoné ngladèni kuwi olèh lungguhan sing betyik, terus sak njeruhné pertyaya marang Kristus Yésus bisa ngekèki paseksi karo kendel. Kabèh kuwi tak tulis marang kowé, senajan pengarep-arepku bisa gelis niliki kowé. Dadi, yèn ana telatku kowé bisa weruh, kepriyé uripé wong sing dadi brayaté Gusti Allah, ya kuwi pasamuané Gusti Allah sing urip, tyagak panyangga lan dasaré kabeneran. Sak temené luhur wewadiné pangabekti kita kuwi: “Panjenengané sing wis ngétok nganggo ujut manungsa, wis dibeneraké awit karo Roh, sing ngétok marang para mulékat, diwartakké ing antarané para wong kapir, sing dipertyaya ing jagat, diangkat sak njeruhné kamulyan.” Nanging ana tembungé Roh karo tyeta, yèn ing tembé bakal ana wong sing pada murtad terus mèlu roh-roh sing nasarké lan piwulangé demit awit sangka bujukané para tukang ngapusi, sing dityap nganggo pikiran atiné déwé. Wong-wong kuwi nganakké larangan kawinan, larangan mangan pangan sing digawé karo Gusti Allah, supaya dipangan karo maturkesuwun karo para wong sing pertyaya lan sing wis kenal marang kabeneran. Awit kabèh sing digawé karo Gusti Allah kuwi betyik, lan siji waé ora ana sing haram, angger ditampani karo maturkesuwun, awit kabèh kuwi wis disutyèkké karo tembungé Gusti Allah lan karo pandonga. Karo ngélingké bab kuwi marang sedulur-sedulur kita, kowé bakal dadi abdiné Kristus Yésus sing betyik, sing digulawentah ing bab dasar-dasaré pertyaya lan ing bab piwulang sing betyik sing wis kok anut nganti saiki. Nanging dohana dongèng-dongèngané wong wadon tuwèk. Latihen uripmu ing pangabekti. Nglatih badan kuwi ana watesé paédahé, nanging pangabekti kuwi maédahi kanggo samubarang, awit kuwi isi janji kanggo urip saiki lan ing bakalé. Tembung iki bener lan wajip ditampani karo temen-temen. Ya kuwi sebabé enggon kita pada rekasa lan mbudidaya karo ngetokké kekuwatan, jalaran kita pada nduwèni pengarep-arep marang Gusti Allah sing urip, sing dadi Juruslameté wong kabèh, sing ndisik déwé para wong sing pertyaya. Kuwi kabèh kabarna lan wulangna. Aja nganti ana wong sing ngrèmèhké kowé, awit kowé ijik nom. Dadia tulada kanggo para wong sing pertyaya, ing bab tembung-tembungmu, tindak-tandukmu, katrésnanmu, kasetianmu lan ing kesutyianmu. Sak terusé, nganti sak tekané aku temena enggonmu matyakké pérangan-pérangané Kitab, lan enggonmu mbangun lan mulangi. Aja nglalèkké enggonmu nggunakké kawelasan, sing wis dikèkké marang kowé karo nubuat lan karo tumpangan tangané para pinituwa. Kabèh kuwi mau gatèkna, uripa sak njeruhné kuwi kabèh, supaya kemajuanmu ketara marang wong kabèh. Awasana awakmu déwé lan piwulangmu. Temena enggonmu nindakké kuwi kabèh, awit karo mengkono, kowé bakal nylametké awakmu déwé lan wong kabèh sing pada ngrungokké piwulangmu. Wong sing wis tuwa aja kok senèni, nanging élingna kayadéné marang bapak. Wong nom-noman pada élingna kayadéné sedulurmu, para wong wadon sing wis tuwa kayadéné ibu, para wong wadon sing ijik nom kayadéné adikmu, karo ati sing resik. Para randa sing tetep dadi randa lan uripé ijèn, kuwi pada ajènana. Nanging randa sing nduwé anak utawa putu, anak utawa putuné kuwi apiké luwih ndisik pada sinau ngrumat marang brayaté déwé lan mbales kabetyikané wong tuwané lan simbahé, awit kuwi sing dadi senengé Gusti Allah. Nanging randa sing tetep dadi randa, sing uripé mung ijèn, kuwi pengarep-arepé marang Gusti Allah lan tansah nenuwun lan ndedonga awan wengi. Nanging randa sing uripé nguja kesenengan, kuwi wis mati sak njeruhné urip. Sak kabèhé randa mau pada élingna bab iki, supaya uripé tanpa tyiri. Nanging yèn ana sing ora mikirké sanak seduluré, apa menèh brayaté, kuwi wis murtad lan luwih ala tenimbang karo wong sing ora pertyaya. Randa sing ketulis kuwi sing umuré ora kurang sangka suwidak taun, sing mung sepisan dadi bojoné wong lanang lan tenan enggoné wis nindakké penggawé betyik, kayata: Ngrumati anak, seneng ngekèki pondokan, ngisuhi sikilé para sedulur tunggal pertyaya, nulungi wong sing uripé kasusahan, tyekaké sing tansah merlokké, nindakké sak rupané penggawé betyik. Para randa sing luwih nom kuwi aja kok tampa, awit yèn katekan nepsu brai sing njalari pisahé sangka Kristus, terus pada kepéngin omah-omah, terus pada nyingkur kasetiané sing wiwitan marang Panjenengané, kuwi pada nekakké paukuman kanggo awaké déwé. Lan menèh, karo mlebu metu ing omahé wong, pada kulina males-malesan, malah ora mung males-malesan waé, nanging ya seneng nyatur lan nyampuri urusané wong liyané lan ngomong-omongké perkara sing ora apik. Awit sangka kuwi karepku supaya randa-randa sing ijik nom pada omah-omah menèh, pada nduwé anak, nuntun brayaté lan aja pada ngekèki jalaran marang mungsuh, kanggo ngèlèk-èlèk jenengé kita. Awit wis ana sak untara randa sing kesasar nuruti sétan. Yèn ana wong sing pertyaya, lanang utawa wadon, ing brayaté ana randa-randané, wong kuwi mbantua para randa mau, supaya pada ora dadi aboté pasamuan. Karo mengkono, pasamuan bisa mitulungi randa sing uripé ijèn. Para pinituwa sing betyik anggèné mimpin, kuwi pantes diajèni tikel loro, luwih menèh sing karo temen enggoné sesorah lan mulangi. Awit ing Kitab ana tembungé ngéné: “Sapi sing dienggo nggiling aja dibrangus,” lan menèh: “Wong sing nyambutgawé kuwi apik pada olèh upahé.” Aja ngladèni ndakwa marang sakwijiné pinituwa, kejaba yèn ana seksiné loro utawa telu. Wong-wong sing pada nglakoni dosa kuwi welèhna ing ngarepé wong kabèh, supaya wong-wong liyané uga pada wedi. Ing ngarepé Gusti Allah lan Kristus Yésus lan para mulékat pilihané, aku meling marang kowé: Gatèkna pituduh iki tanpa prasangka lan tumindakmu ing samubarang kudu tanpa pilih-sih. Aja kesusu numpangké tangan marang wong lan aja nganti katut ing dosané wong liyané. Jaganen resiké uripmu déwé. Aja mung ngombé banyu waé, nanging tambahana anggur setitik, awit wetengmu ringkih lan awakmu kerep lara. Dosané wong siji-loro kuwi wis tyeta banget, kaya-kaya ndisiki wong-wong mau menyang pengadilan, nanging dosané wong-wong liyané bakal tyeta mbésuk. Semono uga penggawé betyik kuwi gelis diweruh, lan yèn ora mengkono, penggawé kuwi tetep ora tansah kaling-kalingan. Wong kabèh sing nyangga momotan awit enggoné dadi batur, kuwi nganggepa bendarané wis sak pantesé nampani sak kabèhé panghurmatan, supaya asmané Gusti Allah lan piwulangé aja dièlèk-èlèk. Yèn bendarané mau wong pertyaya, aja nganti dilongi penghurmatané awit pada tunggal sedulur ing Kristus, nanging malah saya apiké enggoné ngladèni, awit bendara sing nampani wohé peladènané kuwi sedulur sing pertyaya lan ditrésnani. Wulangna lan élingna kabèh iki. Yèn ana wong sing mulangké piwulang liyané lan ora miturut tembungé sing bener - ya kuwi tembungé Gusti kita Yésus Kristus - lan sing ora miturut piwulang sing tyotyok karo pangabekti kita, wong kuwi keminter, nanging sejatiné ora ngerti apa-apa. Pernyakité ya kuwi nggolèk-nggolèk perkara lan mlintir tembung, sing njalari mèri, padudon, pitenah, mikir ala, tukaran ing antarané wong-wong sing pikirané ora waras menèh lan sing wis kélangan kabeneran, sing ngira yèn pangabekti kuwi dadi sumberé untungé. Pantyèn yèn pangabekti kuwi dibarengi ati sing rasa tyukup, kuwi ngekèki untung gedé. Awit enggon kita teka ing ndonya ora karo nggawa apa-apa, lan kita uga ora bisa nggawa apa-apa, enggon kita ninggalké ndonya mau. Angger wis ana pangan lan sandang, wis tyukup. Nanging wong sing kepéngin sugih pada tiba ing panggoda lan kena ing kala-jiret lan kepénginan werna-werna sing kosong lan nggawé tyilaka, sing nibakké manungsa marang tyilaka lan karusakan. Awit oyoté sak kabèhé sing ala kuwi kesemsem duwit, lan karo enggoné nguber duwit kuwi sakwijiné wong pada nyimpang sangka pertyaya lan nyèksa awaké déwé karo kasusahan werna-werna. Nanging kowé, hé, manungsané Gusti Allah, ngedohana kuwi kabèh, ngubera marang keadilan, pangabekti, pengandel, katrésnan, kesabaran lan pikiran andap asor. Nindakna pertandingan sing betyik ing pengandel, nggayuha urip langgeng. Ya kanggo sing kaya mengkono kuwi enggonmu dipanggil lan ngetokké pengaku pertyaya sing bener, diseksèni karo wong okèh. Ing ngarepé Gusti Allah sing ngekèki urip marang samubarang lan ing ngarepé Kristus Yésus sing wis ngekèki paseksi sing bener ing ngarepé Pontius Pilatus, aku ndesek marang kowé: Pepakon iki tetepana tanpa tyiri lan tanpa salah, nganti tekané wantyiné Gusti kita Yésus Kristus ngétok, ya kuwi ing waktuné sing bakal ditemtokké karo Pangwasa siji lan sing dadi sumberé keslametan, Ratuné para ratu lan Gustiné para Gusti. Ya mung Panjenengané kuwi sing ora tunduk karo pati, sing nang kraton pepadang, sing tanpa kena diampiri. Ora ana wong siji waé sing tau weruh Panjenengané, jalaran pantyèn ora bisa weruh Panjenengané. Kanggo Panjenengané kuwi kehormatan lan pangwasa sing langgeng! Amin. Para wong sugih ing ndonya iki pada élingna, supaya aja pada gemunggung lan aja pada nduwé pengarep-arep marang samubarang sing ora tetep kahanané, kayata kasugihan, nanging ngarep-arepa marang Gusti Allah, sing ngekèki kita samubarang karo lubèr, supaya pada kita rasakké. Pada élingna, supaya pada nglakoni penggawé betyik, dadi sugih ing bab kabetyikan, gelem pawèh lan ngedum-edum bandané lan karo mengkono pada nglumpukké dasar sing betyik, supaya ing bakalé, pada olèh urip sing tenan. Hé, Timotius, apa sing wis dipertyayakké marang kowé kuwi jaganen. Guneman sing kosong lan ora sutyi lan padudon sing asalé sangka apa sing dianggep kaweruh, kuwi singkirana. Awit ana wong sak untara sing mulangké kuwi, lan karo mengkono wis pada nyimpang sangka pertyayané. Kawelasan nunggal ing kowé! Sangka Paulus, rasulé Kristus Yésus awit sangka karepé Gusti Allah, supaya ngabaraké perjanjian bab urip ing sak njeruhné Kristus Yésus, marang Timotius, anakku sing ditrésnani: Kawelasan, kabetyikan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak lan Kristus Yésus, Gusti kita, anaa ing kowé. Aku maturkesuwun marang Gusti Allah, sing tak ladèni karo pikirané ati sing resik, kaya sing dilakoni karo para leluhurku. Lan aku tansah ngélingi kowé sak njeruhné penjalukku awan wengi. Yèn aku kèlingan enggonmu nètèské eluh, aku terus kepéngin weruh kowé menèh, supaya atiku kebak karo kabungahan. Awit aku kèlingan marang pertyayamu sing jujur, ya kuwi pertyaya sing wiwitan ing embahmu wadon Lois lan ibumu Eunike lan aku yakin kuwi ya ing kowé. Awit sangka kuwi kowé tak élingké supaya tetep nggawé ngrembakané pawèhé Gusti Allah ing kowé karo enggonmu wis ditumpangi tanganku. Awit Gusti Allah ngekèki kita duduk roh sing njalari jirèh, nanging roh sing nukulké kekuwatan, katrésnan lan ketertipan. Mulané aja isin nglairké paseksi bab Gusti kita lan aja isin awit sangka aku, sing dadi wong pakunjara awit sangka Panjenengané, nanging mèlua ngalami sangsara kanggo Injilé karo kekuwatané Gusti Allah. Panjenengané sing nylametké kita lan nyeluk kita karo panggilan sing sutyi, ora karo penggawé kita, nanging karo karepé lan katrésnané Panjenengané, sing wis dikèkké marang kita ing Kristus Yésus sak durungé wiwitané jaman. Lan saiki diwujutké ing tekané Juruslamet kita Yésus Kristus, sing lantaran Injil wis ngentèkké pangwasané pati lan nekakké urip sing ora bisa rusak. Ya kanggo Injil iki aku wis ditetepaké dadi juru pawarta, dadi rasul lan dadi guru. Ya kuwi sing njalari kasangsaranku iki kabèh, nanging aku ora isin, awit aku weruh sapa sing tak pertyaya lan aku yakin yèn Panjenengané kuwi kwasa njaga marang apa sing wis dipertyayakké Panjenengané marang aku nganti tekan dinané Gusti. Samubarang sing kowé wis krungu sangka aku, kuwi antepana, dadia tulada piwulang sing bener lan lakonana sak njeruhné pertyaya lan katrésnan ing Kristus Yésus. Banda sing apik, sing wis dipertyayakké Panjenengané, karo Roh Sutyi, sing manggon ing kita, kuwi jaganen. Kowé wis pada weruh, yèn wong-wong ing panggonané Asia Tyilik kuwi pada nyingkur aku; klebu Figelus lan Hérmogenes. Supaya Gusti gelem ngekèki kawelasan marang Onésiforus sak brayat, sing wis bola-bali nggawé senengé atiku. Wong kuwi ora isin niliki aku ing pakunjara. Nalika ing Rum, wis ngupaya nggolèki aku lan ya wis bisa nemoni aku. Supaya Gusti gelem ngekèkké kabetyikané marang wong mau mbésuk ing dinané Gusti. Sak pira enggoné ngladèni ing Efésus, kowé luwih ngerti tenimbang aku. Mulané, hé anakku, sing kuwat awit sangka kawelasan ing Kristus Yésus. Apa sing kowé wis krungu sangka aku sing diseksèni karo wong okèh, kuwi pertyayakna marang wong-wong sing pada kena dipertyaya, sing uga bisa mulangi wong liyané. Mèlua ngalami sangsara kayadéné suradaduné Kristus Yésus sing apik. Suradadu sing ijik perang kuwi ora perduli marang perkara-perkara sing gegandèngan karo panguripané, supaya awit sangka mengkono kuwi ndadèkké senengé komendané. Wong sing mèlu pertandingan kuwi enggoné bisa pada olèh makutané kemenangan mung yèn miturut tatanan olah-raga. Wong tani sing nyambutgawéné karo rekasa kuwi kuduné sing wiwitan ngrasakaké wohé penggawéané. Apa sing tak omongké kuwi gatèkna, awit Gusti bakal ngekèki pangertèn bab samubarang marang kowé. Elinga: Yésus Kristus, sing wis tangi menèh sangka antarané wong mati, sing dadi tyedak turunané Daved, miturut Injil sing tak wartakké. Ya awit sangka ngabaraké Injil kuwi, aku ngalami sangsara, malah dibanda kayadéné wong duraka, nanging tembungé Gusti Allah ora bisa dibanda. Mulané, karo sabar aku nglakoni kuwi kabèh kanggo para pilihané Gusti Allah, supaya wong-wong kuwi ya pada olèh keslametan ing Kristus Yésus karo kamulyan sing langgeng. Iki tembung sing bener: “Yèn kita mèlu Panjenengané ing patiné, kita ya mèlu Panjenengané ing tanginé. Yèn kita setia, kita ya bakal mèlu ngwasani bareng karo Panjenengané. Yèn kita nyélaki Panjenengané, kita ya bakal disélaki Panjenengané. Yèn kita ora setia, Panjenengané tetep setia, awit Panjenengané ora bisa nyélaki Panjenengané piyambak.” Wong-wong pada élingna lan pituturana ing bab kuwi kabèh karo tenan ing ngarepé Gusti Allah, supaya aja pada mbulet tembungé, awit kuwi ora ana gunané babar pisan, malah ngisruhké sing pada ngrungokké. Ngupayaa, supaya kowé pantes ing ngarepé Gusti Allah enggonmu dadi abdi ora usah isin, sing nggelarké tembungé kabeneran karo terus terang. Nanging singkirana tetembungan sing omong kosong lan ngolok-olok sing mung nambahi duraka. Tembungé wong-wong sing mengkono kuwi kasebar kaya lara kangker. Himénéus lan Filétus kuwi tunggalé wong-wong kuwi, sing wis nyimpang sangka kabeneran karo enggoné mulangké yèn tanginé wong mati wis kelakon, lan awit sangka kuwi terus nggawé rusaké pertyayané wong liyané. Nanging dasaré sing dipasang karo Gusti Allah kuwi kuwat lan nganggo tenger tulisan, tembungé: “Gusti weruh sapa sing dadi duwèké,” lan “Saben wong sing nyebut asmané Gusti kuwi supaya ninggal alané.” Ing sak njeruhné omah gedé kuwi sing ketemu ora mung prabot emas lan slaka, nanging uga barang-barang sing digawé sangka kayu lan lemah; sing wiwitan kuwi migunani kanggo keperluané sing luhur, nanging sing pungkasan kuwi kanggo keperluané sing kurang luhur. Yèn wong nyutyèkké awaké sangka sing ala, kuwi bakal dadi piranti omah sing mulya, kuwi disutyèkké, dianggep pantes kanggo sing nduwé lan dityawiské kanggo penggawéané sing betyik. Mulané ngedohana hawa-nepsuné wong enom, ngupayaa keadilan, kasetian, katrésnan lan katentreman bebarengan karo wong-wong sing pada nyebut Gusti karo ati sing tulus. Sak kabèhé perkara sing diotak-atik, sing tanpa pikiran lan sing ora pantes kuwi singkirana. Kowé weruh, yèn perkara-perkara kuwi nukulké tyetyongkrèhan. Nanging abdiné Gusti kuwi ora kena tyetyongkrèhan, nanging kudu sumanak marang wong kabèh. Kudu bisa mulangi, sabar, lan karo alus bisa nuntun wong sing seneng nglawan, awit mbok menawa Gusti ngekèki kelunggaran marang wong-wong mau bisa mratobat, lan nuntun wong-wong mau nganti pada kenal marang kabeneran; lan karo mengkono, terus pada éling menèh, awit wis utyul sangka jireté iblis, sing wis ngwasani wong-wong kuwi nindakné kekarepané. Ngertia, yèn ing dina pungkasan bakal ana waktu sing rekasa. Wong bakal pada mung mikir awaké déwé lan kesenengané banda. Bakal pada umuk lan gemunggung, bakal dadi tukang mitenah, bakal wani karo wong tuwa lan ora ngerti maturkesuwun, ora perduli marang agama, ora ngerti nrésnani, ora gelem rukun, seneng ngèlèk-èlèké wong, ora bisa ngendalèni urip, galak, ora seneng sing betyik, seneng goroh, ora dawa nalaré, kementus, luwih seneng nuruti hawa-nepsuné tenimbang nuruti marang Gusti Allah. Enggoné pada nindakké pangabekti mung tyara lair waé, nanging sejatiné pada nyélaki kekuwatané, wong-wong kuwi dohana! Awit ing antarané wong-wong kuwi ana sing pada nlusup mlebu ing omahé wong liyané lan mbujuk wong-wong wadon sing ringkih sing kabotan dosa lan dikwasani karo hawa-nepsuné rupa-rupa, lan senajan kepéngin tansah diwulangi, nanging ora tau bisa weruh marang kabeneran. Pada kaya Yanès lan Yambrès enggoné pada nglawan Moses, mengkono uga wong-wong mau pada nglawan kabeneran. Pikirané bobrok lan pertyayané ora sembada. Nanging wong-wong kuwi wis mesti ora bakal luwih maju, awit kayadéné Yanès lan Yambrès, bodoné kuwi bakal konangan karo wong kabèh. Nanging kowé wis nampani lan nindakké piwulangku, tyaraku urip, panemuku, pertyayaku, kesabaranku, katrésnanku lan katemenanku. Kowé wis mèlu nampa panganiaya lan ngalami sangsara kaya sing wis tak rasakké ing Antiokia lan ing Ikonium lan ing Listra. Sak kabèhé panganiaya kuwi tak lakoni lan Gusti wis ngluwari aku sangka kuwi kabèh. Pantyèn saben wong sing arep urip karo nindakké pangabekti ing sak njeruhné Kristus Yésus, kuwi bakal nampa panganiaya. Nanging wong ala lan lityik kuwi alané bakal saya ndadra, pada nasarké lan disasarké. Nanging kowé ngantepana kabeneran sing wis kok tampa lan kok yakini, karo tansah éling marang wong sing wis mulangké kuwi marang kowé. Elinga uga, yèn wiwit tyilik kowé wis kenal Kitab, sing bisa ngekèki kawityaksanan marang kowé lan nuntun kowé marang keslametan awit sangka pertyaya marang Kristus Yésus. Sak kabèhé tulisan ing Kitab kuwi diwahyuké karo Gusti Allah lan migunani kanggo mulangi, kanggo melèhké kesalahan, kanggo mbangun kelakuan lan kanggo nggulawentah wong sak njeruhné kabeneran. Awit sangka mengkono saben wong duwèké Gusti Allah kuwi dilengkapi kanggo nindakké sak kabèhé penggawé betyik. Ing ngarepé Gusti Allah lan Kristus Yésus sing bakal ngadili wong sing urip lan sing mati, aku ngomong marang kowé sak temené, kanggo teka-Né lan kanggo kraton-Né. Kowé nggelarna pituturé Gusti, aja perduli ing wantyiné sing betyik utawa sing ora betyik, dunungna apa sing salah, élingna lan pituturana karo sak kabèhé kesabaran lan piwulang. Awit bakal tekan wantyiné, wong bakal ora bisa nampani menèh piwulang sing betyik, nanging bakal pada nglumpukké guru-guru sing dikarepké kanggo maremké kepénginané kupingé. Bakal pada mingeraké kupingé sangka kabeneran lan ngrungokké dongèngan. Nanging kowé, bisaa ngwasani awakmu ing sak njeruhné samubarang kabèh, sing sabar sak njeruhné ngalami sangsara, nandangana penggawéané juru pawarta Injil, lan nglakonana kuwajipanmu ngladèni! Kanggo aku iki, getihku wis wiwit diesokké kanggo pisungsung lan patiku wis tyedak. Aku wis mungkasi pertandingan sing apik, aku wis tekan garis pungkasané, aku wis ngantepi ing pertyaya. Saiki aku wis dityawisi makutané kabeneran, sing bakal dikèkké marang aku karo Gusti, Rèkter sing adil, ing wantyiné; nanging ora mung kanggo aku waé, malah uga kanggo sak kabèhé wong sing pada kangen ngentèni marang tekané. Ngupayaa supaya kowé gelis bisa nemoni aku. Démas wis ninggal aku awit kepéntyut marang ndonya iki, lan wis budal menyang Tésalonika. Krèsèns wis lunga menyang Galatia lan Titus menyang Damatia. Mung Lukas sing ijik ngantyani aku. Markus petuken lan jaken mréné, awit enggoné ngladèni migunani kanggo aku. Tikikus wis tak kongkon menyang Efésus. Yèn kowé mréné, jubah sing tak tinggal ing Troas ing omahé Karpus kuwi tyangkingen lan uga kitab-kitabku, sing perlu déwé kitab sing digawé sangka lulang. Alèksander tukang tembaga kuwi, wis nindakké sing ala okèh marang aku. Kuwi bakal diwales karo Gusti miturut penggawéané. Kowé uga sing ati-ati marang wong kuwi, awit banget enggoné nglawan piwulang kita. Nalika aku ngomongké jawaban ing pengadilan sing kaping pisan, ora ana wong siji-sijia sing mbélani aku, kabèh pada ninggal aku. Bab kuwi supaya aja ditibakké marang wong-wong mau. Nanging Gusti wis ngamping-ngampingi aku lan nguwatké aku, supaya lantaran aku, Injil dikabarké wutuh lan sak kabèhé wong duduk Ju pada ngrungokké! Karo mengkono, aku luwar sangka tyangkemé singa. Gusti bakal ngluwari aku sangka sak rupané penggawé ala. Panjenengané bakal nylametké aku, nganti aku mlebu kraton-Né ing swarga. Kaluhuran kanggo Panjenengané tekan sak lawas-lawasé! Amin. Salam keslametan marang Priska lan Akwila lan marang brayaté Onésiforus. Erastus kèri ing Korintus lan Trofimus tak tinggal lara ing Milétus. Ngupayaa enggonmu mréné sak durungé waktu bediding. Salam keslametan sangka Ebulus lan Pudèns lan Linus lan Klaudia uga sangka sedulur kabèh. Gusti supaya nunggal ing rohmu. Kawelasan nunggal ing kowé! Sangka Paulus, abdiné Gusti Allah lan rasulé Yésus Kristus, kanggo ngrumati pertyayané para pilihané Gusti Allah lan kaweruh ing bab kabeneran, kaya sing kebukak ing pangabekti kita. Lan didasari pengarep-arep marang urip langgeng sing sak durungé wiwitané jaman wis dijanjèkké karo Gusti Allah sing ora goroh. Ing wantyiné sing dikarepké, Panjenengané wis nggelar tembungé ing kabaré Injil, sing wis dipertyayakké marang aku tyotyok karo préntahé Gusti Allah, Juruslamet kita. Marang Titus, anakku tenan ing pertyaya: Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah Bapak lan Kristus Yésus, Juruslamet kita, anaa ing kowé. Kowé tak tinggal ing Kréta, supaya nata apa sing ijik perlu ditata lan supaya ngangkat pinituwa-pinituwa ing saben kuta, kaya sing wis tak welingaké marang kowé. Ya kuwi para wong sing tanpa tyiri, sing bojoné siji, sing anak-anaké pada pertyaya lan ora didakwa awit uripé sembranan lan ora ketata. Awit pamongé pasamuan kuwi dadi juru-pernatané griyané Gusti Allah, mulané kudu tanpa tyiri, ora gemunggung, ora gampang nesu, ora seneng mendem-mendeman, ora brangasan, ora srakah, nanging seneng ngekèki pondokan, seneng marang sing betyik, wityaksana, adil, sutyi, bisa ngwasani uripé déwé lan ngantepi tembung sing bener, sing tyotyok karo piwulang sing bener, supaya bisa wulangi wong karo piwulang kuwi lan bisa nyadarké wong sing pada nglawan. Awit wis okèh wong sing uripé pada ora ketata, luwih menèh sangka wong sing mbiyèn netepi agama Ju; kuwi pada nasarké wong nganggo tembung-tembung omong kosong. Wong-wong sing kaya mengkono kuwi kudu dibingkem, awit kuwi nggawé késruhé brayat okèh karo piwulangé sing ora apik, supaya pada olèh untungé sing ngisin-isinké. Ana tunggalé wong-wong kuwi, ya kuwi nabiné déwé, kuwi tau ngomong ngéné: “Dasar wong Kréta kuwi tukang goroh, kéwan galak lan wong murka sing kesèt.” Paseksi mengkono kuwi bener. Awit sangka kuwi welèhna sing tenan, supaya pertyayané dadi waras, lan aja menèh-menèh nggatèkké marang dongèng-dongèngané wong Ju lan angger-anggeré manungsa sing nyingkur kabeneran. Kanggo wong sing sutyi, samubarang kabèh kuwi resik, nanging kanggo wong sing reget lan sing ora pertyaya, ora ana barang siji waé sing resik, awit pikirané lan pikirané ati reget. Wong-wong kuwi ngakuné pada kenal marang Gusti Allah, nanging karo tindak-tanduké, pada nyélaki Panjenengané. Pada ngregeti lan ora gelem manut lan ora bisa nindakké samubarang sing betyik. Nanging kowé, kabarna apa sing tyotyok karo piwulang sing bener. Para wong lanang sing wis tuwa supaya pada urip kajèn, prasaja, wityaksana lan mantep ing pertyaya, ing katrésnan lan katemenan. Mengkono uga para wong wadon sing wis tuwa, kuwi pada ngétokna enggoné dadi wong sing ngabekti, aja seneng ngarani ala, aja kebanda ngombé anggur, nanging bisa mulangi sing betyik, lan karo mengkono bisa mulangi wong-wong wadon sing ijik nom, supaya pada trésna marang bojoné lan marang anak-anaké, urip karo wityaksana lan sutyi, sregep nata brayat omahé, betyik atiné lan manut marang bojoné, supaya tembungé Gusti Allah aja nganti dadi tyatyatan. Mengkono uga para wong lanang nom-noman, pada pituturana, supaya pada bisa ngwasani awaké ing kabèh perkara. Kowé déwé dadia tulada ing bab nindakké penggawé betyik. Enggonmu mulangi karo tyara jujur lan temen, tetembunganmu sing bener lan tanpa tyiri, terus wong sing nglawan pada dadi kisinan, awit ora ana perkara-perkara ora betyik sing kena kanggo ngèlèk-èlèk kita. Para batur pada pituturana supaya manut marang bendarané ing kabèh perkara lan pada nggawéa senengé atiné lan aja mbantah, aja tylemer, nanging tansah ngétokké temen lan setia. Sangka mengkono ing kabèh perkara, pada ngluhurké piwulangé Gusti Allah, Juruslamet kita. Awit kawelasané Gusti Allah sing nylametké manungsa kabèh kuwi wis kebukak. Kuwi mulangi marang kita, supaya kita ninggal dalan nyasar lan kepénginan kadonyan lan supaya kita urip karo wityaksana, adil lan ngabekti ing ndonya saiki iki. Sak njeruhné ngentèn-entèni kaleksanané pengarep-arep kita sing kebak berkah keslametan lan tekané kamulyané Gusti Allah sing Mahaluhur lan Juruslamet kita Yésus Kristus. Yésus Kristus wis masrahké uripé kanggo kita lan ngluwari kita sangka sak kabèhé sing ala lan nyutyèkké dadi umat duwèké Piyambak, sing sregep ing penggawé betyik. Kuwi kabèh omongna, wong-wong pada pituturana lan welèhna karo wibawamu ing sak kabèhé. Aja nganti ana wong sing ngrèmèhké kowé. Wong-wong pada élingna, supaya pada manut marang pemrintah lan para sing nggawa pangwasa, mbangun-turuta lan pada gelem tandang marang kabèh penggawé betyik. Aja pada ora ngajèni, aja pada tukaran, nanging pada sing rukun lan sing alus marang kabèh wong. Awit mauné urip kita ya bodo, wangkot, nasar, dikwasani karo kekarepan èlèk werna-werna lan kesenengané kadonyan, urip ing sak njeruhné sing ala lan nduwé niat èlèk, rusuh, sengit-sengitan. Nanging bareng kabetyikané Gusti Allah, Juruslamet kita, wis kebukak lan katrésnan-Né marang manungsa, ing wantyiné kuwi Panjenengané nylametké kita, ora awit sangka penggawé betyik sing wis kita lakoni, nanging awit sangka kabetyikan-Né. Sangka didusi lair anyar menèh lan dianyarké karo Roh Sutyi. Gusti Allah wis ngesokké Roh Sutyi nganti lubèr marang kita lantaran Yésus Kristus, Juruslamet kita, supaya kita, sing wis dibeneraké karo kawelasan-Né, pada pantes nampa warisan urip langgeng, tyotyok karo pengarep-arep kita. Iki tembung sing bener lan karepku supaya kowé karo yakin luwih ngantepké, supaya wong-wong sing wis pada pertyaya marang Gusti Allah, pada ngupaya karo temen-temen nglakoni penggawé betyik. Kuwi sing apik lan migunani kanggo manungsa. Nanging singkirana bantahan sing ora ana tegesé, perkara keturunan-keturunan, uga padudon lan tukaran bab angger-anggeré Torèt, awit kabèh kuwi ora ana gunané lan tanpa guna. Wong sing njalari tyongkrèh, yèn wis kok pituturi pisan, pindo, kuwi adohana. Kowé mengertèni, yèn wong sing kaya mengkono kuwi nyasar tenan lan ngukum dèkné déwé karo dosané. Sakwisé aku kongkonan Artèmas utawa Tikikus mréné nemoni kowé, ngupayaa bisané kowé nemoni aku ing Nikapolis, awit wis tak niyati arep manggon ing kono sak suwéné waktu bediding iki. Sénas juru Torèt lan Apolos, pada tulungana sak tyukupé, supaya mlakuné aja nganti kekurangan siji apa waé. Lan wong-wong kita wis bèn ta pada sinau nglakoni penggawéan sing migunani, supaya bisa nyukupi kebutuhané urip sing bakuh, supaya uripé aja nganti tanpa guna. Wong kabèh sing bebarengan karo aku pada kirim slamet. Salamku marang wong-wong sing pada trésna marang kita sak njeruhné pertyaya. Kawelasan supaya nunggal ing kowé kabèh! Sangka Paulus, wong ukuman awit Kristus Yésus, lan sangka Timotius sedulur tunggal pertyaya marang Filémon sing ditrésnani, kantya kita tunggal penggawé. Lan marang Apfia, sedulur kita wadon tunggal pengandel, lan marang Arkipus, kantya kita sak peperangan, lan marang pasamuan ing omahmu. Kawelasan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak kita, lan sangka Yésus Kristus, anaa ing kowé kabèh. Aku maturkesuwun marang Gusti Allahku saben-saben yèn aku ngélingi kowé ing njeruhné pandongaku, awit aku wis krungu bab katrésnanmu marang para sutyi lan bab pertyayamu marang Gusti Yésus. Lan aku ndongakké, supaya kumpulanmu tunggal pertyaya kuwi mèlu mbangun kaweruh perkara-perkara sing sejati ing antarané kita kanggo Kristus. Sangka katrésnanmu, aku wis nampani kabungahan gedé lan mbombongké awit kowé wis nglipur atiné para sutyi, sedulur! Awit sangka kuwi, senajan ing sak njeruhné tunggalané Kristus, aku bisa waé ngekèki préntah marang kowé bab apa sing wajip kok lakoni, senajan mengkono ngélingi katrésnanmu kuwi, luwih apik yèn aku nduwé penjaluk marang kowé ngéné: Aku Paulus sing wis tuwa, luwih-luwih saiki dikunjara awit sangka Kristus Yésus, nduwé penjaluk marang kowé, bab anakku sing tak temu nalika aku ing sak njeruhné pakunjara, ya kuwi Onésimus. Mbiyèn, wong kuwi pantyèn ora migunani marang kowé, nanging saiki maédahi banget marang kowé, semono uga marang aku. Wong mau, sing dadi wohé atiku, tak kongkon bali mèlu kowé. Sak temené, mauné arep tak endek ing paukuman, kanggo gantiné kowé ngladèni aku sak njeruhné pakunjara awit sangka Injil, nanging tanpa setujumu, aku ora wani nandangi apa-apa, supaya perkara sing betyik kuwi aja nganti kok tindakké kaya-kaya karo kepeksa, nanging karo lega-lila. Awit, mengko karo tyara mengkono kuwi wong mau dipisahké sangka kowé kanggo sak untara waktu, supaya kowé gelema nampani tekan selawasé, ora kaya batur menèh, nanging luwih sangka kuwi, ya kuwi kayadéné sedulur tunggal pertyaya sing ditrésnani. Kanggoné aku, pantyèn ya wis mengkono kuwi, saya menèh kanggo kowé, dadia tyara kamanungsan semono uga ing Gusti. Yèn aku kok anggep kantya tunggal pertyaya, wong kuwi ya tampanana kaya enggonmu nampani aku déwé. Nanging yèn wong mau wis nggawé rugimu, utawa utang marang kowé, aku sing bakal nanggung. Aku Paulus, sing nanggung karo tulisané tanganku iki: Aku sing bakal mbayar. Betyiké aku aja nganti ngomong: “Yèn kowé uga utang marang aku”, ya kuwi awakmu déwé. Sedulurku, supaya kowé migunani kanggo aku ing Gusti: Lipuren atiku ing Kristus. Karo netepi ing mbangun-turutmu, layang iki tak tulis kanggo kowé. Aku mengertèni yèn kowé bakal nandangi ngungkuli penjalukku. Kejaba sangka kuwi, aku uga tyawisna pondokan, awit sangka pandongamu, aku nduwé pengarep-arep yèn aku bakal bisa bali menèh. Salam keslametan marang kowé sangka Epafras, kantyaku sak pakunjaran awit sangka Kristus Yésus, lan sangka Markus, Aristarkus, Démas lan Lukas pada kantyaku sak penggawéan. Kawelasané Gusti Yésus Kristus nunggala karo rohmu! Sakwisé jaman mbiyèn Gusti Allah ngomong marang para leluhur kita nganti bola-bali lan karo tyara werna-werna lantaran para nabi, ing jaman pungkasan iki Panjenengané wis ngomong marang kita lantaran Putrané, sing wis ditetepaké dadi ahli warisé samubarang kabèh; lan ya lantaran Panjenengané, Gusti wis nyiptaké jagat gumelar iki. Panjenengané dadi semloroté kamulyané Gusti Allah lan gambar kahanané Gusti Allah sing sak temené lan nyangga samubarang kabèh karo tembungé sing kebak pangwasa. Sakwisé rampung enggoné ngresiki dosa, Panjenengané njagong ing sak tengené sing Mahaluhur ing nduwur; ngungkuli sak kabèhé mulékat, pada kaya asma-Né sing wis dikèkké marang Panjenengané sing luwih gedé tenimbang jenengé para mulékat mau. Awit sapa ta tunggalé para mulékat sing tau diomongi ngéné, “Kowé kuwi putra-Ku! Kowé wis Tak dadèkké anak ing dina iki?” Lan “Aku bakal dadi Bapaké, lan Panjenengané bakal dadi Putra-Ku?” Apa menèh nalika Panjenengané ngekèkké Putrané mbarep marang jagat, Panjenengané ngomong, “Sak kabèhé mulékaté Gusti Allah kudu nyembah Panjenengané.” Kanggo para mulékat Panjenengané ngomong, “Sing ndadèkké para mulékaté dadi lésus lan para abdiné dadi geni sing mulat-mulat.” Nanging kanggo Putrané, “Duh, Gusti Allah, dampar Panjenengan kuwi langgeng sak lawasé, teken kraton Panjenengan kuwi tekené kabeneran.” “Panjenengan kuwi trésna marang keadilan lan sengit marang duraka, mulané, duh Gusti Allah, Gusti Allah Panjenengan wis njebati Panjenengan nganggo lengané kebungahan, ngliwati para kantya Panjenengan.” Lan menèh, “Duh Gusti, wiwitané Panjenengan sing ndasari bumi, lan langit kuwi gawéané tangan Panjenengan. Kabèh kuwi bakal entèk, nanging Panjenengan tetep langgeng lan kabèh kuwi bakal pada lungset kaya jubah; lan bakal Panjenengan gulung kaya jubah, lan bakal diganti karo liyané, nanging Panjenengan kuwi tetep pada, lan taun-taun Panjenengan tanpa wates.” Sapa tunggalé para mulékat sing naté diomongi ngéné, “Lungguha ing tengen-Ku, nganti mungsuh-mungsuhmu pada Tak dadèkké antyik-antyiké tlapakanmu?” Kabèh kuwi mau apa ora pada roh-roh sing ngladèni, sing diutus ngladèni marang wong-wong sing bakal nampa keslametan? Mulané kita kudu luwih tliti enggon kita nggatèkké apa sing wis kita krungu, supaya kita ora katut miliné banyu. Awit yèn tembungé sing diomongké lantaran para mulékat kuwi tetep kanggo, lan sak rupané panerak lan pambruntakan kuwi nampa balesan sing pantes, kepriyé enggon kita bakal utyul, yèn kita nglalèkké keslametan sing semono gedéné, sing wiwitan dikabarké karo Gusti lan diteruské marang kita karo sing pada ngrungokké? Nanging Gusti Allah neguhké paseksiné karo tanda-tanda lan mujijat-mujijat lan pangwasa werna-werna uga pawèhé Roh Sutyi, sing dikèkké miturut sak karepé. Jalaran ora marang para mulékat, Panjenengané nelukké jagaté sing bakalé teka, sing kita rembukan iki. Ana wong sing ngekèki paseksi, ngéné, “Manungsa kuwi apa ta, nanging nganti Panjenengan élingi, utawa anaké manungsa, nanging nganti Panjenengan gatèkké? Kanggo sak untara waktu Panjenengan wis dadèkké luwih asor setitik tenimbangané karo para mulékat, lan Panjenengan wis makutani kaluhuran lan kehormatan, samubarang wis Panjenengan telukké ing ngisoré tlapakan-Né.” Awit sak njeruhné nelukké samubarang marang Panjenengané, ora ana siji waé sing kliwatan, sing ora teluk marang Panjenengané. Nanging ing saiki kita pada durung weruh samubarang kabèh wis ditelukké marang Panjenengané. Nanging, sing pada kita weruh ya kuwi Yésus sing sak untara waktu didadèkké luwih asor setitik tenimbangané karo para mulékat, sing jalaran nandangi sangsara ninggal, terus dikèki makuta kamulyan lan kehormatan, supaya awit sangka kawelasané Gusti Allah, Panjenengané ngalami pati kuwi kanggo manungsa kabèh. Jalaran pantyèn wis sak pantesé Gusti Allah, sing kanggo Panjenengané lan awit Panjenengané samubarang kabèh kuwi digawé, ya kuwi Gusti sing nuntun wong okèh marang kamulyan, uga nyampurnakké Yésus sing nuntun wong-wong marang keslametan, karo ngalami sangsara. Jalaran Panjenengané sing nyutyèkké, lan para sing pada disutyèkké kuwi asalé sangka Siji; mulané Panjenengané ya ora isin nyebut sedulur marang wong-wong kuwi, Tembungé, “Kula arep ngabaraké asma Panjenengan marang para sedulur Kula, lan Kula arep ngidungké pamuji marang Panjenengan ing sak tengahé pasamuan.” Lan menèh, “Aku bakal pertyaya marang Panjenengané,” lan menèh, “Sak temené, iki Aku lan para anak sing wis dikèkké karo Gusti Allah marang Aku.” Awit kuwi para anak kuwi ya para anaké getih lan daging, mulané Panjenengané terus dadi pada karo para anak mau lan kanggonan kahanan mengkono, supaya awit sangka pati-Né, Panjenengané ngalahké Iblis sing ngwasani pati; karo tyara mengkono, Panjenengané ngluwari wong-wong, sing sakjeké urip pada dikwasani dadi batur awit sangka wediné marang pati. Awit sak temené duduk para mulékat sing ditrésnani karo Panjenengané, nanging turunané Abraham sing ditrésnani. Mulané, ing bab apa waé Panjenengané kudu dipadakké karo para seduluré, supaya dadi imam gedé sing welas lan setia marang Gusti Allah, minangka tebusan kanggo dosa-dosané umat. Awit, Panjenengané déwé wis ngalami sangsara sangka digoda, dadi Panjenengané bisa mitulungi wong sing pada kena ing panggoda. Mulané, para sedulur sing sutyi, sing pada olèh pandumané panggilan suwargan, pada nggatèkna marang Yésus, Rasul lan imam gedé sing kita akoni, sing setia marang Panjenengané sing wis ditetepaké, kayadéné Moses uga setia ing griyané Gusti Allah sak kabèhé. Jalaran Panjenengané wis bisa dikèki kamulyan sing ngungkuli Moses, pada kayadéné sing mbangun omah luwih kajèn tenimbang omah gawéané. Awit saben omah digawé karo tukangé mbangun omah; nanging juru sing nggawé samubarang kabèh kuwi Gusti Allah. Moses pantyèn temen enggoné dadi peladèn ing griyané Gusti Allah ing sak kabèhé, dadi peladèn, supaya ngekèki paseksi kanggo apa sing bakalé bakal diomongké, nanging Kristus sing dadi Putrané kuwi ngwasani tanggung jawap karo setia kanggo omahé; lan omahé kuwi kita, angger kita pada kuwat ing pertyaya lan ing pengarep-arep sing kita unggulké nganti tekan pungkasané. Jalaran sangka kuwi, kaya sing diomongké karo Roh Sutyi, “Ing dina iki, yèn kowé pada krungu swara-Né, aja pada ngakokké atimu, kaya nalika pada mbruntak, ing jaman pantyoba ing ara-ara samun, ing kono para leluhurmu pada njajal marang Aku, karo njajal Aku, senajan pada weruh penggawéan-penggawéan-Ku, suwéné patang puluh taun. Ya perkara kuwi sebabé Aku nesu marang wong-wong kuwi lan ngomong: Wong-wong kuwi tansah nyasar atiné, lan pada ora weruh dalan-Ku, sak nalika Aku sumpah sak njeruhné nesu-Ku: Wong-wong kuwi ora bakal pada mlebu ing panggonan palèrènan-Ku.” Para sedulur, pada sing ati-ati, supaya ing tengahmu aja ana sing kanggonan ati ala lan ora pertyaya terus murtad sangka Gusti Allah sing urip. Nanging pada éling-élingna ing sedina-dina sak njeruhné ijik bisa diarani “dina iki”, supaya tunggalmu aja ana sing dadi wangkot atiné, awit sangka panggodané dosa. Jalaran kita wis pada olèh panduman ing Kristus, angger kita pada kentyeng ing mantepé pertyaya kita sing wiwitan, nganti tekan ing pungkasané. Nalika naté diomongké, “Ing dina iki, yèn kowé krungu swarané, aja pada mangkotké atimu, kaya nalika pada mbruntak.” Sapa ta sing nangèkké nesuné Gusti Allah, senajan pada krungu swara-Né? Apa kuwi duduk wong-wong sing pada metu sangka Egipte dituntun karo Moses? Lan sapa sing dibendoni karo Panjenengané suwéné patang puluh taun? Apa duduk wong-wong sing pada nglakoni dosa lan sing layoné pada pating glémpang ing ara-ara samun? Sapa sing wis disumpahi yèn bakal ora pada mlebu ing panggonan palèrènan-Né? Apa duduk wong-wong sing pada ora mbangun turut kuwi? Dadiné kita pada weruh, yèn wong-wong kuwi pada ora bisa mlebu awit pada ora pertyaya. Awit sangka kuwi, hayuk pada sing ati-ati, supaya aja nganti ana wong ing tengahmu sing dianggep kèri, senajan perjanjian bab mlebu ing panggonané Panjenengané ijik kanggo. Awit kita uga pada dikabari kabar kabungahan, pada kaya wong-wong kuwi, nanging tembung sing diwartakké kuwi tanpa guna kanggo wong-wong mau, jalaran ora bebarengan ing pertyaya karo wong-wong sing pada ngrungokké. Awit, kita sing pada pertyaya, bakal mlebu ing panggonan palèrènan, kaya sing diomongké karo Panjenengané, “Sak nalika Aku sumpah sak njeruhné nesu-Ku: Wong-wong kuwi mesti pada ora bakal mlebu ing panggonan palèrènan-Ku.” Senajan penggawéané wis rampung wiwit jagat digawé. Awit bab dina kaping pitu kuwi wis tau ana tembungé ngéné: “Lan ing dina kaping pitu Gusti Allah mandek sangka penggawéané kabèh.” Ing tembungé kuwi, kita matya: “Wong-wong kuwi bakal ora mlebu ing panggonan palèrènan-Ku.” Dadi, wis tyeta yèn ana sak untara wong sing bakal mlebu ing panggonan palèrènan kuwi, nanging wong-wong sing wis luwih ndisik dikabari kabar kabungahan kuwi ora mlebu, awit ora pada mbangun turut. Mulané, Panjenengané nemtokké dina menèh, ya kuwi “dina iki”, nalika Panjenengané ngomong lantaran Daved suwé sakwisé kuwi, kaya sing wis disebut ing ngarep mau, “Ing dina iki, yèn kowé pada krungu swarané, aja pada mangkotké atimu!” Jalaran, yèn Yosua wis nglebokké wong-wong kuwi ing panggonan palèrènan, mesti sakwisé mengkono Gusti Allah ora bakal ngomongi dina liyané menèh. Dadi ijik ana dina palèrènan, dina kaping pitu kanggo umaté Gusti Allah. Awit sapa sing wis mlebu ing panggonan palèrènané Gusti Allah, wong kuwi déwé wis lèrèn sangka sak kabèhé penggawéané, pada kaya Gusti Allah enggoné mandek sangka penggawéané. Mulané luwih betyik kita ngupaya mlebu ing palèrènan kuwi, supaya aja nganti ana sing tiba awit nuladani marang pambruntakan sing kaya mengkono. Awit tembungé Gusti Allah kuwi urip lan kuwat lan luwih landepé tenimbangané sak kabèhé pedang sing landepé kiwa-tengen. Nunjem jeru nganti misahké nyawa lan roh, ros-rosan lan sungsum; bisa ngadili pikiran lan angen-angené ati kita. Ora ana sing urip siji waé sing ketutup ing ngarepé Gusti, jalaran samubarang kabèh kétok kebukak lan ngeblak ing ngarepé mripaté Gusti, sing nuntut supaya kita pada ngekèki tanggung jawap kita. Awit kita pada nduwé Imam Gedé, sing wis munggah ngliwati sak kabèhé langit, ya kuwi Yésus, Putrané Gusti Allah, mulané kita pada ngantepana pengaku pertyaya kita. Awit Imam Gedé kita kuwi duduk imam gedé sing ora bisa ngrasakaké sak kabèhé keringkihané kita. Nanging malah sing pada karo kita, Panjenengané wis ngalami digoda nanging ora nggawé dosa. Awit kuwi hayuk pada mara karo kendel marang damparé kawelasan, supaya kita pada olèh kabetyikan lan nemu kawelasan sing njalari kita ditulungi ing wantyiné. Awit saben imam gedé, sing dipiji sangka antarané manungsa, kuwi ditetepaké kanggo manungsa kanggo lantarané manungsa karo Gusti Allah, supaya masrahké pisungsung lan kurban awit dosa. Panjenengané kudu bisa mèlu ngrasaké kahanané para wong sing ora ngerti lan sing kesasar, awit Panjenengané déwé uga kebak ing keringkihané, sing kudu pasrah kurban tebusané dosa, ora mung kanggo para umat, nanging uga kanggo dèkné déwé. Lan ora ana wong sing nggunakké kehormatan kuwi kanggo awaké déwé, nanging dityeluk karo Gusti Allah kaya sing wis kelakon kanggo Harun. Mengkono uga Kristus ora mulyakké Panjenengané piyambak awit dadi Imam Gedé, nanging dimulyakaké karo Panjenengané sing omongi: “Kowé kuwi Putra-Ku! Kowé wis Tak dadèkké Putra ing dina iki,” ya kaya tembungé Gusti ing ayat liyané menèh, “Kowé kuwi dadi Imam kanggo sak lawas-lawasé, miturut pernatané Mèlkisèdèk.” Nalika uripé sak-tyara manungsa, Panjenengané wis ngomongké pandonga lan panyuwun karo sambat lan nangis marang Bapak, sing kwasa nylametké sangka pati, lan awit sangka kesutyiané Panjenengané wis dirungokké. Senajan Panjenengané kuwi Putra, senajan mengkono wis sinau mbangun turut karo enggoné ngalami sangsara, lan sakwisé Panjenengané disampurnakké, terus dadi sumberé keslametan sing langgeng kanggo sak kabèhé wong sing manut marang Panjenengané, lan Panjenengané dityeluk dadi Imam Gedé karo Gusti Allah, miturut pernatané Mèlkisèdèk. Kanggo perkara kuwi okèh sing kudu pada Tak omongké, nanging angèl didunungké, awit kowé wis pada rendet yèn ngrungokké. Awit senajan kowé kuduné wis pada dadi guru, yèn ditliti sangka waktuné, nanging kowé ijik perlu diwulangi menèh bab dasar-dasaré tembungé Gusti Allah lan kowé ijik mbutuhké banyu mèlek, duduk pangan sing akas. Awit saben wong sing ijik butuh banyu mèlek, kuwi durung ngerti piwulang bab sing bener, awit ijik dadi bayi sing ijik nyusu. Nanging pangan sing akas kuwi kanggo para wong déwasa, sing nduwé pangertèn sing wis dilatih kanggo mbédakké sing betyik lan sing ala. Awit sangka kuwi, hayuk pada ninggal dasar-dasar sing wiwitan piwulang bab Kristus lan pada ngalih marang piwulang sing sampurna. Kita aja nganti masang menèh dasaré mratobat sangka penggawé-penggawé sing tanpa guna, lan dasaré pertyaya marang Gusti Allah, ya kuwi piwulang bab baptisan sing rupa-rupa, tumpangan tangan, tanginé para wong mati lan paukuman langgeng. Lan kuwi sing bakal pada kita tindakké, yèn dadi karepé Gusti Allah. Awit kanggo wong-wong sing wis tau kepadangan atiné, sing wis tau ngrasakaké pawèh suwargan lan sing wis tau didumi Roh Sutyi, lan sing wis ngrasakaké tembungé Gusti Allah sing utama lan kekuwatan pangwasané jaman sing bakal kelakon, nanging pada murtad menèh, kuwi ora bisa dianyarké sepisan menèh nganti pada mratobat, awit pada nyalip Putrané Gusti Allah menèh kanggo awaké déwé, lan ngrèmèhké Panjenengané ing ngarepé wong okèh. Awit bumi sing nyerot banyu udan sing kerep medun ing kono, terus ngetokké tanduran apa waé sing maédahi kanggo sing nggarap kuwi, nampani berkah sangka Gusti Allah; nanging yèn bumi kuwi nukulké eri grumbul lan rerungkutan, kuwi tanpa guna lan wis tyumawis kena ing sumpah, sing pungkasané diobong. Nanging, para sedulur sing ditrésnani, senajan aku pada ngomong mengkono marang kowé, aku pada yakin yèn kowé pada nduwé perkara sing luwih betyik lan isi keslametan. Awit Gusti Allah ora kurang adil, nganti Panjenengané lali marang penggawé lan katrésnanmu sing kok tindakké kanggo asma-Né karo enggonmu pada ngladèni para sutyi, kaya sing tansah pada kok lakoni. Nanging sing pada tak arep-arep, supaya saben wong tunggalmu pada ngétoké katemenan sing kaya mengkono terus bisa nggayuh sing ditentokké karo pengarep-arepmu, nganti tekan ing pungkasané, supaya kowé aja pada rendet, nanging pada nurut marang para wong sing awit pertyayané lan kesabarané pada olèh warisan sing dijanjèkké kuwi. Awit nalika Gusti Allah ngekèkké perjanjian-Né marang Abraham, wis sumpah kanggo Panjenengané piyambak, awit ora ana sing ngungkuli Panjenengané, tembungé: “Sak temené kowé bakal Tak berkahi nganti lubèr lan kowé bakal Tak dadèkké dadi okèh banget.” Abraham ngentèni karo sabar lan awit sangka mengkono terus nampa apa sing dijanjèkké marang piyambaké. Kanggo manungsa kuwi enggoné sumpah kanggo sing luwih luhur lan sumpah kuwi kanggo ngukuhké, sing mungkasi sak kabèhé padudon. Awit sangka kuwi, nalika Gusti Allah nduwé karep ngétoké supaya mundak nyadarké bab sing ditentokké perjanjian-Né marang wong-wong sing dadi juru warisé, Panjenengané nanggung karo sumpah, supaya awit perkara loro sing ora molah-malih mau - ing bab kuwi mokal yèn Gusti Allah kuwi goroh - kita sing pada nggolèki pengayoman, pada olèh grenjet sing kuwat supaya ngantepi pengarep-arep sing dijanjèkké. Nanging pengarep-arep kuwi minangka jangkar sing kuwat lan aman kanggo nyawa kita, sing wis ditibakké tekan mburiné geber, sing wis dileboni karo Yésus ndisiki kita, nalika Panjenengané dadi Imam Gedé ing sak lawas-lawasé miturut pernatané Mèlkisèdèk. Awit Mèlkisèdèk kuwi ratu Salèm lan imamé Gusti Allah sing Mahaluhur, sing metuki lan mberkahi Abraham, nalika Abraham mulih sangka peperangan ngalahké para ratu. Abraham uga masrahké sak prasepuluhé samubarang marang Panjenengané. Asma Mèlkisèdèk kuwi tegesé ratuné keadilan, lan uga ratu Salèm, ya kuwi ratuné katentreman, Panjenengané kuwi tanpa bapak, tanpa ibu, tanpa turunan, ora ana dina lairé, lan uripé ora ana pungkasané, lan awit Panjenengané dipadakké karo Putrané Gusti Allah, Panjenengané tetep dadi imam ing selawasé. Pada gatèkna, tenan luhuré Panjenengané kuwi, nganti Abraham leluhur kita, ngekèki sak prasepuluh sangka sak kabèhé sing direbut sing betyik déwé. Miturut angger-anggeré Torèt, para turuné Lèwi sing pada nampa pangkat imam, kuwi sing diwajipké nglumpukké pisungsung prasepuluhan sangka umat Israèl, ya kuwi para Seduluré, senajan wong-wong kuwi uga tyedak turunané Abraham. Nanging Mèlkisèdèk, sing ora tunggal turun karo wong-wong kuwi, njupuk prasepuluhan sangka Abraham lan mberkahi Panjenengané sing wis nduwé perjanjian kuwi. Pantyèn wis ora kena dibantah, yèn sing luwih asor diberkahi karo sing luwih luhur. Imam-imam sing pada nampani prasepuluhan kuwi wong-wong sing kena karo pati, nanging Mèlkisèdèk sing uga nampani prasepuluhan kuwi diseksèni yèn Panjenengané kuwi tetep urip. Malah kena diomongké, yèn lantaran Abraham, Lèwi sing pantes nampani prasepuluhan kuwi ya pasrah pisungsung prasepuluhan, awit Lèwi ijik ing njeruhné leluhuré nalika Mèlkisèdèk metuki leluhuré mau. Awit sangka kuwi, yèn lantaran imamané Lèwi kasampurnan kuwi bisa digayuh - jalaran awit imamané kuwi, umat Israèl wis nampani Torèt - apa sebabé nanging ijik ana imam gedé liyané sing perlu ditetepaké miturut pernatané Mèlkisèdèk, sing ora disebut miturut pernatané Harun? Awit, yèn pernatané imamané kuwi ganti, wis sak mestiné angger-anggeré Torèt ya bakal ganti. Awit Panjenengané, sing dikarepké ing kéné iki, mlebu taler liyané, sangka taler iki ora ana sing tau ngladèni ing mesbèh. Awit wis dingertèni wong kabèh, yèn Gusti kita kuwi turunané sangka Yéhuda; nanging kanggo taler iki Moses ora tau ngomongi apa-apa bab imam-imam. Lan bab kuwi mundak ketara menèh, yèn ana imam liyané sing ditetepaké kaya Mèlkisèdèk, sing dadi imam ora didasari pernatané manungsa, nanging didasari kekuwatané urip sing ora bisa lebur. Awit kanggo Panjenengané ana paseksi ngéné: “Kowé kuwi dadi Imam ing sak lawas-lawasé, miturut pernatané Mèlkisèdèk.” Ing sakwijiné, pernatan sing ditetepaké ndisik kuwi dibatalké, yèn pernatan kuwi ora pada nduwèni kekuwatan lan awit sangka kuwi tanpa guna, - awit angger-anggeré Torèt kuwi babar pisan ora ngéntukké kasampurnan - nanging ing sisih liyané, pengarep-arep sing luwih apik ditukulké, sing nyedekké kita marang Allah. Lan bab iki enggoné dadi ora tanpa sumpah. Wong-wong liyané kuwi enggoné dadi imam pantyèn tanpa sumpah, nanging Panjenengané iki nganggo sumpah, awit Allah sing ngomong marang Panjenengané, “Gusti wis sumpah lan Panjenengané ora bakal gela: Panjenengan kuwi Imam ing sak lawas-lawasé” - Awit sangka kuwi Yésus wis dadi tanggané perjanjian sing luwih betyik. Sing pada dadi imam kuwi tyatyahé okèh, awit pada ora bisa tetep enggoné dadi, jalaran alangan karo pati. Nanging, awit Panjenengané tetep dadi sak lawas-lawasé, kaimaman-Né ora bisa diendek marang wong liyané. Mulané Panjenengané uga bisa nylametaké rahayu karo sampurna marang sak kabèhé wong sing nemoni ing ngarepé Allah lantaran Panjenengané. Jalaran Panjenengané urip ing selawasé kanggo Lantarané wong-wong mau. Awit ya Imam Gedé sing kaya mengkono kuwi sing kita butuhaké, ya kuwi sing bener, tanpa salah, tanpa reget, sing pisah sangka para wong dosa lan munggah ngungkuli langit ing swarga, Panjenengané ora kaya para imam gedé liyané, sing saben dinané kudu masrahké kurban kanggo dosané déwé lan sakwisé kuwi banjur kanggo dosané umat. Awit perkara kuwi wis ditindakké karo Panjenengané sepisan kanggo selawasé, nalika Panjenengané ngurbanké Panjenengané piyambak. Awit angger-anggeré Torèt kuwi netepaké para wong sing ngalami keringkihané dadi imam gedé, nanging sumpah, sing diutyapké sakwisé angger-anggeré Torèt, netepaké Putra, sing wis didadèkké sampurna ing sak lawas-lawasé. Tegesé kabèh sing kita rembukan kuwi ngéné: kita pada nduwé Imam Gedé sing kaya mengkono, sing njagong ing sak tengené damparé sing Mahaluhur ing swarga, lan sing ngladèni pangabekti ing panggonan sing sutyi, ya kuwi ing sak njeruhné tarup sing sejati, gawéané Gusti lan duduk gawéané manungsa. Jalaran saben imam gedé dipasrahi masrahké kurban lan pisungsung, mulané imam gedé perlu nduwé sing kudu dipasrahké. Yèn Panjenengané ing bumi iki, Panjenengané babar pisan ora bakal dadi imam, awit ing kéné wis ana sing pada masrahké pisungsung miturut angger-anggeré Torèt. Enggoné pada ngladèni ing tarup kuwi kanggo gambar lan ayang-ayangé apa ing swarga, kaya sing diomongké marang Moses, nalika arep nggawé tarup: “gatèkna,” mengkono tembungé: “Kabèh kuwi kudu kok nggawé miturut tyonto sing wis Tak duduhké marang kowé ing nduwuré gunung kuwi.” Nanging saiki Panjenengané wis nampa penggawéan sing luwih gedé, awit Panjenengané dadi Lantarané perjanjian sing luwih mulya, sing didasari janji sing uga luwih mulya. Awit yèn perjanjian sing wiwitan kuwi tanpa tyiri, sing kaping pindo ora bakal digolèkké panggonan menèh. Nanging Panjenengané nyalahké wong-wong kuwi nalika ngomong: “Sak temené, bakal tekan ing wantyiné,” mengkono tembungé Gusti, “Aku bakal nentokké perjanjian anyar karo turuné Israèl lan turuné Yéhuda, ora kaya perjanjian sing wis Tak tata karo para leluhuré wong-wong kuwi, nalika Aku nuntun wong-wong kuwi tak tuntun metu sangka negara Egipte. Awit wong-wong kuwi pada ora setia marang perjanjian-Ku, lan Aku nampik wong-wong kuwi,” mengkono tembungé Gusti. “Ya iki perjanjian sing bakal Tak tata karo turuné Israèl sakwisé wantyiné kuwi,” mengkono tembungé Gusti. “Aku bakal ngekèkké angger-angger-Ku ing pikirané, lan Tak tulis ing atiné, terus Aku bakal dadi Gusti Allahé lan wong-wong kuwi bakal dadi umat-Ku. Lan wong-wong kuwi ora bakal pada mulangi menèh marang pepadané warga utawa marang pepadané sedulur karo ngomong: Manuta marang Gusti! Awit sing tyilik uga sing gedé, kabèh bakal pada kenal marang Aku. Awit Aku bakal ngekèki kawelasan kanggo kesalahané lan ora bakal ngélingi marang dosa-dosané.” Nalika Panjenengané ngomong bab perjanjian anyar, ya ndunungké yèn sing wiwitan kuwi perjanjian sing wis dadi lawas. Lan apa sing wis dadi lawas lan ora kanggo kuwi wis tyedak ilangé. Lan kanggo perjanjian sing wiwitan kuwi uga pantyèn ana pernatan-pernatané bab pangabekti lan bab Griya Sutyi gawéané manungsa. Jalaran ana tarup sing dipasang, ya kuwi pérangan sing ngarep déwé lan ing kono ana tyagak dimar lan méja kanggo roti kurban. Pérangan kuwi diarani Sutyi. Ing mburiné geber sing kaping pindo ana tarupé menèh siji sing dijenengi maha Sutyi. Ing kono ana mesbèhé pedupan emas lan peti perjanjian sing dilapis emas rata; ing njeruhné ana botol emas isi manna lan teken duwèké Harun sing wis tau semi lan watu blèbèkan sing isi perjanjian, lan ing sak nduwuré ana kerupé kamulyan loro sing nutupi tutup pangrukunan. Nanging perkara iki ing saiki ora bisa dityeritakké karo siji-siji. Ya mengkono kuwi enggoné nentokké panggonan sing sutyi kuwi. Dadiné para imam tansah mlebu ing pérangan tarup sing ngarep déwé perlu nindakké pangabektiné, nanging ing tarup sing kaping pindo kuwi mung dileboni imam gedé déwé setaun sepisan, lan kudu nggawa getih sing dipasrahké awit sangka slirané piyambak lan awit sangka panerak-panerakké umaté sing ora disengaja. Karo mengkono kuwi Roh Sutyi enggoné mbuktèkké yèn dalan menyang panggonan sutyi durung dibukakké, selawasé tarup sing ngarep kuwi ijik ana. Kuwi kanggo gambaran kanggo jaman saiki. Tyotyok karo kuwi ana kurban lan pisungsung sing dipasrahké, sing ora bisa ndadèkké sampurna kanggo pikiran atiné wong-wong sing pada masrahké, nanging mung gegandèngan karo bab pangan, ombèn-ombèn lan tyara nyutyèkké rupa-rupa, ya kuwi pernatan-pernatan sing kétok njaba sing mung nandangi nganti tekané jaman samubarang dianyarké. Nanging Kristus wis teka dadi Imam Gedé kanggo perkara-perkara betyik sing bakal kelakon; Panjenengané wis ngliwati tarup sing luwih gedé lan luwih sampurna, sing ora digawé karo tangané manungsa, tegesé duduk tunggalé sing digawé iki, lan Panjenengané wis mlebu menyang panggonan sutyi sepisan kanggo sak lawas-lawasé, ora nggawa getihé wedus lanang lan getihé pedèt, nanging nggawa getihé piyambak. Lan awit sangka kuwi Panjenengané wis ngolèhké tebusan sing langgeng. Jalaran, yèn getihé wedus lanang lan getihé sapi lanang lan dikepyuraké awuné pedèt kuwi ndadèkké sutyiné wong sing najis, terus pada disutyèkké sing kétok njaba, luwih-luwih menèh getihé Kristus, sing awit karo Roh sing langgeng wis ngurbanké Panjenengané piyambak marang Gusti Allah kanggo pisungsung sing tanpa tyiri, kuwi bakal nyutyèkké pikirané ati kita sangka penggawé sing tanpa guna, supaya kita bisa ngabekti marang Gusti Allah sing urip. Mulané Panjenengané dadi Lantarané perjanjian anyar, supaya wong-wong sing wis dipanggil pada bisa nampa warisan langgeng sing dijanjèkké, awit wis ana sing mati kanggo nebus panerak-panerakké sing ditindakké sak njeruhné perjanjian sing pisanan. Jalaran yèn ana layang wasiat, ing kono ya kudu ana katerangan sing ndunungké matiné sing nggawé wasiat kuwi. Awit layang wasiat kuwi sah, yèn sing nggawé wasiat kuwi wis ninggal ndonya, awit wasiat kuwi ora kena ditindakké, sak njeruhné sing nggawé wasiat mau ijik urip. Ya kuwi sebabé, perjanjian sing pisanan ora dianggep sah yèn tanpa getih. Awit nalika Moses wis ngomongké sak kabèhé pepakon miturut angger-anggeré Torèt marang umat kabèh, terus jikuk getihé pedèt lan getihé wedus lanang lan banyu lan wulu abang lan hisop, terus dikepyuraké piyambak ing kitab kuwi lan marang umat kabèh, karo ngomong: “Iki getihé perjanjian sing ditetepaké karo Gusti Allah kanggo kowé.” Mengkono uga tarupé lan sak kabèhé piranti sing kanggo pangabekti ya pada dikepyuri getih. Lan mèh samubarang kabèh diresiki karo getih miturut angger-anggeré Torèt, lan ora ana pangapura yèn tanpa kutahé getih. Dadiné, samubarang sing dadi gambarané kabèh ing swarga kuwi kudu disutyèkké karo tyara mengkono, nanging barang-barang swarga déwé disutyèkké karo kurban-kurban sing luwih betyik tenimbang kuwi. Awit Kristus ora mlebu ing Griya Sutyi gawéané tangané manungsa sing mung dadi gambarané sing sejati, nanging mlebu ing swarga piyambak perlu nemoni ing ngarepé Gusti Allah kanggo kaperluan kita. Panjenengané ora perlu bola-bali mlebu ngurbanké Panjenengané piyambak, kayadéné imam gedé sing saben taun mlebu ing panggonan maha Sutyi nggawa getih sing duduk getihé déwé. Jalaran yèn mengkono, Panjenengané kudu bola-bali enggoné ngalami sangsara wiwit jagat iki digawé. Nanging saiki Panjenengané mung sepisan enggoné ngétoké Panjenengané, ya kuwi ing jaman pungkasan kanggo ngresiki dosa karo ngurbanké Panjenengané piyambak. Kayadéné manungsa enggoné ditetepaké mati mung sepisan waé, lan sakwisé kuwi diadili perkarané, mengkono uga Kristus ya mung sepisan waé enggoné ngurbanké Panjenengané kanggo nanggung dosané wong okèh. Sakwisé kuwi, Panjenengané bakal ngétoké Panjenengané piyambak sing kaping pindoné ora kanggo nanggung dosa, nanging kanggo ngekèkké keslametan marang wong sing pada ngentèn-entèni Panjenengané. Ing sak njeruhné angger-anggeré Torèt kuwi mung ketemu ayang-ayangé perkara-perkara betyik sing bakal kelakon, duduk wujudé perkara-perkara kuwi déwé. Awit sangka kuwi, karo kurban sing pada, saben taun tansah dikurbanaké, angger-anggeré Torèt ora bakal nggawé sampurnané wong sing pada nindakké pangabekti. Jalaran sak umpama bisa kelakon mengkono, wong-wong ora pada masrahké kurban menèh? Awit wong sing pada nindakké pangabekti kuwi ora ngrumangsani dosa menèh, awit wis pada disutyèkké sepisan kanggo sak lawas-lawasé. Nanging ya awit sangka kurban-kurban kuwi saben taun wong-wong pada diélingké bab anané dosa. Awit mokal yèn getihé sapi lanang utawa getihé wedus lanang bisa ngresiki dosa. Mulané nalika Panjenengané teka ing jagat, Panjenengané ngomong, “Kurban lan pisungsung ora Panjenengan karepaké - nanging Panjenengan wis nyawiské badan kanggo kula—. Kurban obongan lan kurban kanggo birat dosa ora ndadèkké nyenengké Panjenengan. Kula terus ngomong: Terus iki kula teka; ing njeruhné kitab gulungan ana tulisan bab kula supaya nandangi karep Panjenengan, duh Gusti Allah kula.” Ing wiwitan Panjenengané ngomong: “Kurban lan pisungsung, kurban obongan lan kurban kanggo mbirat dosa pada ora Panjenengan karepké lan ora ndadèkké nyenengké Panjenengan” - senajan kudu dipasrahké miturut angger-anggeré Torèt—. Terus tembungé: “iki kula teka, arep nandangi karep Panjenengan.” Sing kaping pisan diilangi karo Panjenengané, supaya sing kaping pindo bisa kelakon. Awit sangka karepé iki, kita wis disutyèkké sepisan kanggo sak lawas-lawasé karo pisungsung rupa Panjenengané Yésus Kristus. Terus saben imam ing sedina-dinané nindakké penggawéan lan bola-bali masrahké kurban sing pada, sing babar pisan ora bisa ngresiki dosa. Nanging, sakwisé masrahké kurban mung siji waé awit dosa, Panjenengané terus njagong ing tengené Gusti Allah kanggo sak lawas-lawasé, lan ing saiki Panjenengané mung ngentèn-entèni tekan wantyiné enggoné mungsuh-mungsuhé didadèkké antyik-antyiké sikilé; awit karo kurban siji waé Panjenengané wis nggawé sampurna kanggo sak lawas-lawasé kanggo para wong sing pada disutyèkké. Lan Roh Sutyi uga ngekèki paseksi marang kita, awit sakwisé Panjenengané ngomong, “Iki perjanjian sing bakal Tak anakaké karo wong-wong kuwi, sakwisé dina kuwi,” Panjenengané terus ngomong menèh: “Aku bakal ngekèkké angger-angger-Ku ing atiné, lan Tak tulis ing pikirané, lan Aku ora ngéling-éling menèh marang sak kabèhé dosa lan paneraké.” Dadi yèn kuwi kabèh wis dingapura, ora perlu ana kurban menèh sing dipasrahké awit sangka dosa. Dadiné para sedulur, karo getihé Yésus, saiki kita bisa mlebu ing panggonan sutyi karo kendel lan mantep, awit Panjenengané wis mbukak dalan sing anyar lan sing urip kanggo kita metu ing geber, ya kuwi Panjenengané piyambak, lan kita nduwé imam sing luhur kanggo griyané Gusti Allah. Mulané, hayuk kita pada teka ing ngarepé Gusti Allah karo ati sing tulus lan éklas lan karo pertyaya sing mantep, awit ati kita wis diresiki sangka pikirané ati sing ala lan badan kita wis dikumbah nganggo banyu sing resik. Hayuk pada dimantepké enggon kita ngakoni pengarep-arep sing wis dadi pengakuné kita, jalaran Panjenengané, sing njanjèkké kuwi setia. Lan hayuk pada nggatèkké siji lan sijiné, supaya kita pada mbangun ing katrésnan lan ing penggawé sing apik. Kita aja pada ngedohi kumpulan-kumpulan pangabekti kita, kaya kulinané sakwijiné wong, nanging hayuk pada ngéling-ngélingké, luwih menèh enggon kita ngerti yèn dina tekané Gusti wis mundak tyedak. Awit yèn kita sengaja nggawé dosa sakwisé pada nampani kaweruh bab kabeneran, mesti ora ana kurban menèh kanggo ngresiki dosa kuwi. Nanging, anané mung ngentèni tekané pengadilan sing medèni lan geni sing mulat-mulat sing bakal ngobong sak kabèhé wong sing mbruntak. Yèn ana wong nampik angger-anggeré Moses, kuwi diukum pati tanpa melas karo paseksiné wong loro utawa telu. Apa ora mundak aboté paukuman sing kudu disangga karo wong sing sembrana marang Putrané Gusti Allah, lan sing nganggep reget marang getih perjanjian sing nyutyèkké wong mau, lan ora ngajèni marang Rohé kawelasan! Jalaran kita weruh marang Panjenengané sing ngomong, “Balesan kuwi wewenang-Ku. Aku sing bakal nindakké balesan.” Lan menèh, “Gusti bakal ngadili umaté.” Medèni banget, yèn tiba ing tangané Gusti Allah sing urip. Pada élinga marang wantyi sing wis kepungkur. Sakwisé kowé nampa pepadang, kowé pada tahan nglakoni perang sing abot lan ngalami sangsara, dadia nalika kowé pada digawé tontonan karo dirèmèhké lan dianiaya, semono uga nalika kowé pada mèlu ngrasakaké kasangsarané wong-wong sing pada digawé kaya mengkono mau. Kowé pantyèn pada ngrasakaké kasangsarané wong-wong ukuman lan nalika barang duwèkmu dirayah, kowé nampa kuwi karo bungah, awit kowé pada weruh, yèn kowé pada nduwèni banda sing luwih aji lan langgeng. Kanggo kuwi kowé aja pada ninggal kapertyayanmu, awit gedé berkah sing wis dityawiské. Awit kowé pada mbutuhké sabar lan mantep, supaya sakwisé kowé nglakoni karepé Gusti Allah, pada nampani apa sing wis dijanjèkké kuwi. “Awit kari sedilut menèh, malah mung kurang sedilut banget, Panjenengané sing bakal teka, wis tyedak, lan ora ngundurké tekané. Nanging wong duwèk-Ku sing bener kuwi uripé awit sangka pertyaya. Nanging yèn mundur sangka pertyayané, Aku bakal ngemohi wong kuwi.” Nanging kita iki duduk tunggalé wong-wong sing mundur sangka pertyayané lan nemoni karusakan, nanging wong-wong sing pada pertyaya lan sing dikèki urip. Pertyaya kuwi dasaré samubarang sing diarep-arep lan buktiné samubarang sing ora kétok. Awit ya sangka pertyaya kuwi wis dikèki paseksi marang para leluhur kita. Awit sangka pertyaya kita ngerti, yèn jagat gumelar kuwi wis digawé karo pituturé Gusti Allah, terus samubarang sing kétok kuwi dadiné sangka sing ora kétok. Awit sangka pertyaya Habèl wis masrahké kurban marang Gusti Allah sing luwih betyik tenimbang kurbané Kain. Awit sangka kuwi terus diseksèni yèn Habèl kuwi wong bener, awit pisungsungé ndadèkké senengé Gusti Allah lan awit sangka pertyaya ijik bisa guneman sakwisé mati. Awit sangka pertyaya Hénokh diangkat, supaya ora ngalami mati, lan ora ana wong sing bisa nemokké, jalaran wis diangkat karo Gusti Allah. Awit sak durungé diangkat, wis diseksèni yèn ndadèkké senengé Gusti Allah. Nanging yèn tanpa pertyaya mokal yèn ndadèkké senengé Gusti Allah. Jalaran sapa sing teka marang Gusti Allah, kuwi kudu pertyaya yèn Gusti Allah kuwi ana, lan ngekèki berkah marang wong-wong sing pada temen-temen nggolèki Panjenengané. Awit sangka pertyaya, Noah sakwisé dikèki weruh karo Gusti Allah bab sing durung diweruh, nindakké préntah nggawé prau kanggo nylametké brayaté; lan awit sangka pertyaya kuwi Panjenengané ngadili jagat lan dadi anak-anak warisé kabeneran, tyotyok karo pertyayané. Awit sangka pertyaya Abraham mbangun turut, nalika dipanggil supaya budal menyang panggonan sing bakal ditampani dadi warisan pandumané, terus budal nanging ora weruh panggonan sing dituju. Awit sangka pertyaya, Abraham manggon ing negara sing dijanjèkké kuwi dadi wong mantya lan ing kono Panjenengané manggon ing tarup karo Isak lan Yakub, sing pada nunggal dadi juru warisé perjanjian. Jalaran Panjenengané ngentèn-entèni kuta sing dasaré dirantyam lan digawé karo Gusti Allah. Awit sangka pertyaya, senajan Sara kuwi gabuk, Abraham nduwé anak-putu, nanging umuré wis tuwa, awit netepi yèn Panjenengané sing ngekèki perjanjian kuwi setia. Ya kuwi jalarané, sangka wong siji, sing kaya waé wis mati, kasebar tyedak turuné, kaya lintang ing langit lan kaya wedi ing pinggir segara sing tanpa itungan tyatyahé. Kuwi mau kabèh patiné sak njeruhné pertyaya, durung nganti nampani apa sing dijanjèkké, nanging mung weruh lan ngawé-awé sangka kadohan, lan pada ngakoni yèn dadi wong mantya lan wong neka ing bumi iki. Jalaran wong sing ngomong mengkono kuwi mbuktèkké, yèn pada kepéngin nggolèki negara asal-usulé. Yèn pada ngélingi negara asal-usulé sing wis ditinggal, pada nduwé kelunggaran sing okèh kanggo mulih mrana. Nanging saiki pada ngangen-angen negara asal-usulé sing luwih betyik, ya kuwi negara asal-usulé swarga. Mulané Gusti Allah ora isin disebut Gusti Allahé, awit Panjenengané wis nyepakké kuta kanggo wong-wong kuwi. Awit sangka pertyaya Abraham nalika dijajal, ngurbanké Isak. Panjenengané sing wis nampa perjanjian kuwi, karo éklas ngurbanké anaké sing ora ana tunggalé, senajan marang Panjenengané wis diomongi: “Turunané sing sangka Isak kuwi sing bakal disebut turunmu.” Jalaran Panjenengané mikir, yèn Gusti Allah kwasa nangèkké wong, senajan sangka antarané wong mati, lan sangka kono enggoné kaya waé nampani menèh anaké. Awit sangka pertyaya, Isak enggoné mberkahi marang Yakub lan Esau karo weruh sing bakal kelakon ing bakalé. Awit sangka pertyaya, Yakub nalika tyedak patiné, mberkahi anaké Yosèf loro kuwi, terus nyembah karo sèndènan bongkoté tekené. Awit sangka pertyaya, Yosèf nalika tyedak patiné, ngomongké bab bakal budalé turunané Israèl lan ngekèki paweling bab layoné. Awit sangka pertyaya, Moses sakwisé lair, didelékké karo bapak lan ibuné suwéné telung sasi, awit pada weruh yèn bayi kuwi ngganteng rupané lan ora wedi marang préntahé ratu. Awit sangka pertyaya, Moses nalika wis déwasa ora gelem disebut anaké wadon Parao, jalaran Panjenengané milih ngalami sangsara bareng karo umaté Gusti Allah, tenimbang ngrasaké kepénaké dosa sing mung sak untara waktu, lan nganggep, yèn dirèmèhké awit Kristus kuwi banda sing luwih aji tenimbang karo sak kabèhé banda ing Egipte, awit sing dientèn-entèni kuwi berkah. Awit sangka pertyaya, Piyambaké ninggalké Egipte, ora wedi marang nesuné ratu; awit tansah madep mantep kaya waé weruh apa sing ora kétok. Awit sangka pertyaya, Piyambaké nentokké Paskah lan kepyurané getih, supaya juru pati anak-anak mbarep, aja nganti nggepok umat. Awit sangka pertyaya, wong-wong kuwi pada nyabrang Segara Abang kaya ngliwati daratan, nanging wong-wong Egipte pada klelep, nalika uga pada njajal mengkono. Awit sangka pertyaya, bèntèngé Yériko pada ambruk, sakwisé diubengi pitung dina suwéné. Awit sangka pertyaya, Rahab lonté kuwi, ora katut dientèkké bareng karo wong-wong duraka, awit wis nampani para tukang ngindik kuwi karo betyik. Apa menèh sing kudu tak omongaké? Jalaran aku bakal kekurangan waktu, yèn aku arep nyritakké bab Gidion, Barak, Simson, Yéfta, Daved lan Samuèl lan para nabi, sing awit sangka pertyaya wis nelukké negara-negara, nindakké apa sing bener, nampani apa sing wis dijanjèkké, mbungkem tutuké singa-singa, nyirep geni sing mulat-mulat. Wong-wong kuwi wis pada utyul sangka landepé pedang, wis nampani kekuwatan sak njeruhné keringkihané, wis pada dadi kuwat sak njeruhné peperangan lan wis ngundurké suradaduné mungsuh. Para wong wadon wis pada nampani menèh wong-wongé sing wis mati, jalaran pada ditangèkké. Nanging wong-wong liyané pada milih dipilara lan ora gelem diluwari, supaya pada nampa tanginé wong mati sing luwih betyik. Ana menèh sing dipoyoki lan disiksa, lan ana uga sing dibanda lan diukum. Pada dibandemi watu, digraji, dipatèni karo pedang; wong-wong kuwi pada nglembara karo nganggo lulang wedus gèmbèl lan lulang wedus, pada ngalami kekurangan, kasangsarané lan panganiaya. Jagat iki ora pantes kanggo wong-wong kuwi, mulané pada nglembara ing ara-ara samun lan ing pegunungan, sak njeruhné guwa-guwa lan sela-selané gunung. Nanging wong-wong kuwi kabèh pada ora nampa apa sing dijanjèkké kuwi, senajan awit sangka pertyaya wis pada dikèki paseksi sing betyik. Jalaran Gusti Allah wis nyepakké sing luwih betyik kanggo kita; wong-wong kuwi ora bakal bisa nggayuh kasampurnan yèn ora bareng kita. Awit kita pada nduwé seksi okèh, kayadéné mendung sing ngubengi kita, mulané hayuk pada mbuwang sak kabèhé momotan lan dosa sing tansah ngganggu-gawé kita, lan karo sabar lan mantep pada mlayu ing balapan sing diwajipké kanggo kita. Hayuk pada kita lakoni karo mandeng marang Yésus, sing nggawa kita ing sak njeruhné pertyaya lan sing nuntun pertyaya kita marang kasampurnan, sing ora ngrèken kasangsaran nanging karo mantep manggul salip, gantiné kabungahan sing dityawiské kanggo Panjenengané sing saiki njagong ing tengené damparé Gusti Allah. Pada tansah élinga marang Panjenengané, sing mantep enggoné ngendek bantahané para wong dosa sing semono aboté kuwi marang Panjenengané, supaya kowé aja nganti pada lemes lan semplak. Enggonmu perang nglawan dosa, kuwi durung nganti pada ngutahké getih. Apa kowé wis pada lali marang pitutur sing diomongké marang kowé kaya marang para anak, “Hé anakku, aja nyepèlèkké panggulawentahé Gusti, lan aja pada nglokro yèn kowé diélingké; awit Gusti ngajar marang wong sing ditrésnani, lan nyabeti wong sing dianggep anak.” Yèn kowé pada ngalami ajaran, Gusti Allah ya ngrumati kowé kaya marang anak. Endi ta ana anak sing ora tau diajar karo bapaké? Nanging yèn kowé ora tau diajar, sing kudu dialami karo saben wong, dadiné kowé kuwi anak gampangan lan duduk anaké. Sak terusé, sangka bapak kita kadonyan, kita wis pada ditibani ajaran, nanging ya pada kita hurmati, yèn mengkono apa kita ora kudu pada luwih manut marang Bapaké sak kabèhé roh, supaya kita dililani urip? Bapak kita mulangi kita mung sak untara waktu miturut apa waé sing dianggep betyik, nanging Panjenengané enggoné ngajar kita kuwi kanggo kabetyikané kita, supaya kita didumi kesutyiané. Sak rupané ajaran kuwi yèn dikèkké pantyèn ora mbungahké, nanging nyedihké. Nanging sak terusé terus ngetokké wohé kabeneran sing njalari tentrem marang wong-wong sing pada dikulinakké ing bab kuwi. Mulané, kentyengna tangan sing lemes lan dengkul sing téklok; lan ratakna dalan sing diliwati sikilmu, supaya sing pintyang aja nganti kesléo, nanging dadi waras. Pada ngupayaa rukun karo wong kabèh, lan ngubera marang kasutyian; jalaran tanpa kasutyian, ora ana wong siji waé sing bakal weruh Gusti. Pada ngati-ati aja nganti ana wong sing ngontyati katrésnané Gusti Allah, supaya aja nganti ana oyoté pait sing tukul lan nukulké rusuh sing ngregeti wong okèh. Aja ana wong sing mlaku bédang utawa sing pada nduwèni nepsu sing asor kaya Esau, sing ngedol wewenangé mbarep diijoli pangan sepiring. Jalaran kowé pada weruh, yèn sakwisé mengkono, nalika arep nampani berkah, ditampik, awit ora olèh kelunggaran kanggo ndandani kesalahané, senajan enggoné nggolèki kuwi karo mbrèbès mili. Awit kowé ora pada marani apa sing bisa kedemok lan geni sing mulat-mulat, lan marang pepeteng, palimengan lan lésus, marang uniné trompèt uga uniné swara, sing ndadèkké para sing pada krungu nganti pada njaluk, supaya aja nganti diomongi menèh, awit pada ora betah ngrungokké tembung iki: “Uga kéwan waé yèn ana sing nggepok gunung kuwi, kudu dibandemi watu.” Tenan medèni banget apa sing didelok kuwi, nganti Moses ngomong: “Aku wedi banget lan gemeter.” Nanging kowé wis nemoni menyang gunung Sion, menyang kutané Gusti Allah sing urip, Yérusalèm kasuwargan lan marang golongané mulékat éwon-éwon, kumpulan sing mbungahké, lan marang pasamuané para mbarep, sing jenengé wis pada ketulis ing swarga, lan marang Gusti Allah, sing ngadili sak kabèhé wong, lan marang rohé para wong bener sing wis disampurnakké, lan marang Yésus, Lantarané perjanjian anyar, lan marang getih kepyuran-Né, sing swarané luwih tyeta tenimbangané karo getihé Habèl. Pada ngati-ati, supaya aja nampik Panjenengané, sing nggelar tembungé. Jalaran yèn wong-wong sing nampik Panjenengané sing wis ngekèki tembung ing bumi iki, ora bisa utyul, apa menèh kita, yèn kita nyingkur Panjenengané, sing ngomong sangka swarga. Nalika kuwi swarané nggonjingké bumi, nanging saiki Panjenengané ngekèki perjanjian: “Aku bakal nggorekké sepisan engkas, ora mung bumi waé, malah langit uga.” Tembung: “sepisan engkas” kuwi nduduhké owah-owahané samubarang sing bisa dihorekké, ya kuwi apa sing digawé, supaya apa sing ora bisa gonjing, kuwi tetep. Dadiné, awit kita pada nampani kraton sing ora bisa gonjing, hayuk pada ngomongké maturkesuwun lan pada ngabekti marang Gusti Allah, miturut tyara sing ndadèkké senengé, karo hurmat lan wedi lan ngajèni, awit Gusti Allah kita kuwi geni sing ngobong. Katrésnané seduluran kuwi pada rumatana! Kowé aja pada lali ngekèki pondokan marang wong, jalaran sangka mengkono kuwi ana sakwijiné wong tanpa dingertèni wis ngekèki suguhan marang para mulékat. Pada élinga marang para wong ukuman, jalaran kowé déwé uga wong ukuman. Lan pada élinga marang wong sing pada dianiaya, awit kowé déwé ya ijik urip ing ndonya iki. Kowé kabèh pada ngajènana marang nikahan lan aja pada ngregeti peturon, awit Gusti Allah bakal ngadili para lonté lan sing mlaku bédang. Kowé aja pada kesemsem banda lan pada marema karo apa sing kok duwèni. Awit Gusti Allah wis ngomong: “Aku ora bakal négakké kowé lan kowé ora pisan-pisan bakal tak tinggalké.” Awit sangka kuwi karo yakin kita bisa ngomong, “Gusti kuwi pitulunganku. Aku bakal ora wedi. Manungsa bisa nindakké apa marang aku?” Pada élinga marang para pemimpinmu, sing wis nggelarké tembungé Gusti Allah marang kowé. Pada gatèkna pungkasané uripé lan pada nuladanana pertyayané. Yésus Kristus kuwi tetep, ora malih, ya wingi, dina iki lan ing sak lawas-lawasé. Kowé aja nganti pada kena disasarké karo piwulang werna-werna liyané. Sing betyik ya kuwi yèn atimu dikuwatké karo kawelasan, lan ora awit karo pernatan bab pangan sing ora maédahi marang wong sing nuruti kuwi. Kita pada nduwé mesbèh, lan wong-wong sing pada ngladèni tarup kuwi ora kena mangan apa sing sangka mesbèh kono. Kanggo kéwan-kéwan sing getihé digawa mlebu menyang panggonan Mahasutyi karo imam gedé kanggo kurban mbirat dosa, kuwi pada diobong ing sak njabané tarup. Ya kuwi sebabé Yésus wis ngalami sangsara ing sak njabané gapura kanggo nyutyèkké umat duwèké karo getihé piyambak. Awit sangka kuwi, hayuk pada ngadep Panjenengané ing sak njabané tarup lan mèlu ngrasaké diasorké bareng Panjenengané. Awit ing kéné kita pada ora nduwé kuta sing tetep; kita pada nggolèki kuta ing jaman sing bakal kelakon. Awit kuwi, lantaran Panjenengané, hayuk kita pada tansah pasrah kurban maturkesuwun marang Gusti Allah, ya kuwi sing rupa tetembungan sing ngluhurké asma-Né. Lan aja lali nindakké kabetyikan lan ngekèki pitulungan, jalaran ya kurban-kurban sing mengkono kuwi sing ndadèkké senengé Gusti Allah. Pada mbangun-turuta lan tunduka marang para pemimpinmu, awit kuwi sing pada njaga marang nyawamu, kaya wong sing pada kudu tanggung jawap marang Gusti, supaya enggoné pada nglakoni karo bungah, ora karo nggresah, awit kuwi ora bakal maédahi kanggo kowé. Dongaa kanggo kita, jalaran kita pada yakin, yèn nduwé pikiran ati sing betyik, awit ing sak kabèhé perkara kita pada ngarepké urip sing betyik. Spésial kanggo kowé aku ngomong, kowé pada nglakonana, supaya aku gelis dililani bali nunggal karo kowé. Supaya Gusti Allahé katentreman, sing karo getih perjanjiané sing langgeng wis nangèkké sangka antarané wong mati, Pangon Gedé kanggo para wedus, ya kuwi Yésus, Gusti kita, muga Gusti nyambutgawé ing kowé karo samubarang kabèh sing betyik kanggo nindakké karepé, lan nindakké ing urip kita apa sing ndadèkké senengé Gusti, lantaran Yésus Kristus. Panjenengané kuwi sing dimulyakaké nganti sak lawas-lawasé! Amin. Aku ngomong marang kowé, para sedulur, tembung-tembung pepéling iki pada tampanana karo éklasé ati, senajan layangku marang kowé iki mung tyekak. Ngertènana, Timotius, sedulur kita, wis budal. Yèn wis teka, aku arep gelis bebarengan niliki kowé kabèh. Salamku tekakna marang sak kabèhé pemimpinmu lan marang para sutyi. Para sedulur tunggal pertyaya ing Italia ngirimké keslametan marang kowé kabèh. Kawelasan nunggal karo kowé kabèh. Sangka Yakobus, abdiné Gusti Allah lan Gusti Yésus Kristus, marang taler rolas sing pada kasebar ing negara mantya. Salam keslametanku. Para sedulurku, anggepen sakwijiné kabungahan, yèn kowé pada katekan pantyoba werna-werna, jalaran kowé pada weruh, yèn panguji kanggo pertyayamu kuwi nukulké sabar lan mantep. Awit sabar lan mantep kuwi bèn ngetokké woh sing sembada, supaya kowé dadi sampurna lan mateng, lan ora kekurangan apa. Nanging yèn tunggalmu ana sing kekurangan kawityaksanan, kuwi njaluka marang Gusti Allah, sing ngekèki marang sak kabèhé wong karo loma lan éklas, banjur bab kuwi bakal dikèkké marang wong mau. Mung waé penjaluké kuwi karo pertyaya lan aja nganggo mangga-mara, jalaran wong sing mangga-mara kuwi pada karo ombaké segara, sing diontang-antingké angin mrana-mréné. Wong sing mengkono kuwi aja ngira, yèn bakal nampani apa-apa sangka Gusti. Jalaran wong sing atiné ngepang ora bakal tentrem uripé. Sedulur tunggal pertyaya sing mlarat kuwi bungaha yèn diluhurké, lan wong sing sugih kuwi bungaha yèn diasorké, jalaran wong kuwi bakal entèk kaya kembangé suket. Awit sakwisé srengéngé njedul karo panasé sing panas, terus ngalumké suket kuwi, sak nalika gogrok kembangé, lan ilang apiké. Mengkono uga kanggo wong sugih ya bakal entèk ing sak njeruhné sak kabèhé ngupayané. Rahayu wong sing kuwat sak njeruhné kena pantyoba, jalaran yèn wis kétok kuwat, bakal nampani makutané urip, sing wis dijanjèkké karo Gusti Allah marang wong-wong sing pada trésna marang Panjenengané. Yèn ana wong sing kena pantyoba aja ngomong ngéné: “Aku digoda karo Gusti Allah.” Jalaran Gusti Allah ora bisa dityoba karo sing ala lan Panjenengané ora nindakké panggoda marang sapa waé. Nanging saben wong digoda karo kepénginané déwé, jalaran disèrèt lan dipulut karo kepénginan kuwi. Yèn kepénginan kuwi wis meteng, terus nglairké dosa lan yèn dosa kuwi wis mateng bakal nglairké pati. Para sedulur sing tak trésnani, aja pada kesasar! Saben pawèh sing betyik lan saben berkah sing sampurna kuwi asalé sangka nduwur, didunké sangka Bapaké sak kabèhé pepadang; kanggo Panjenengané ora ana owah-owahan utawa gambaran sing molah-malih. Awit sangka karepé Piyambak, Panjenengané wis nyiptaké kita karo tembungé kabeneran, supaya kita pada ing urutan sing mesti pada dadi anak mbarep ing antarané para sing urip kabèh. Para sedulur sing tak trésnani, élinga marang bab iki: saben wong gelisa yèn ngrungokké, nanging alona yèn ngomong, mengkono uga alona yèn nesu; jalaran nesuné manungsa kuwi ora nindakké apa sing bener ing ngarepé Gusti Allah. Mulané pada buwangen samubarang sing reget lan sing ala sing kliwat okèh lan tampanana karo andap asor tembungé Gusti sing ditandur ing atimu, sing kwasa nylametké nyawamu. Nanging pada dadia wong sing nindakké tembungé Gusti, aja mung ngrungokké waé, jalaran yèn ora mengkono kowé ngapusi awakmu déwé. Awit yèn wong mung ngrungokké waé, nanging ora dilakoni, kuwi upamané kaya wong sing nyawang praupané sing sak temené ing pangilon. Sakwisé weruh praupané terus lunga lan terus lali kaya apa rupané mau. Nanging sapa sing nliti angger-angger sing sampurna, ya kuwi angger-angger sing merdékakké manungsa, lan pada diantepi, dadi ora mung ngrungokké terus nglalèkké, nanging nglakoni karo temen, kuwi bakal rahayu awit sangka penggawéané kuwi. Yèn ana wong sing rumangsa ngabekti, nanging ora mekak ilaté, kuwi ngapusi atiné déwé lan pangabektiné tanpa guna. Pangabekti sing murni lan tanpa tyiri ing ngarepé Gusti Allah, Bapak kita, ya kuwi mitulungi botyah lola lan para randa sak njeruhné kasusahané lan njaga supaya awaké déwé aja nganti diregeti karo ndonya. Para sedulurku, kowé kabèh kuwi wong sing pertyaya marang Yésus Kristus, Gusti kita sing mulya, enggonmu nglakokké pertyayamu aja nganggo nyawang rupané wong. Jalaran yèn ana wong sing mlebu ing kumpulanmu nganggo ali-ali emas, nganggo sandangan apik-apik lan uga ana wong mlarat sing mlebu nganggo penganggo èlèk, terus kowé pada ngajèni marang wong sing nganggo apik-apik mau, terus ngomong ngéné: “Sampéyan kula njaluk njagong ing panggonan sing apik kuwi”, nanging kanggo wong sing mlarat diomongi ngéné: “Sampéyan ngadek ing kono waé!” utawa: “Sampéyan lungguh ngisor kéné tyedak antyik-antyiké sikil kula”, apa kowé ora wis pada mbédak-mbédakké sak njeruhné atimu lan tumindak dadi rèkter sing ala pikirané? Rungokna ta, para sedulur sing tak trésnani, Gusti Allah apa ora wis milih wong-wong sing dianggep mlarat karo ndonya iki pada dadi sugih ing pertyaya lan pada dadi ahli warisé Kraton sing wis dijanjèkké marang sing pada nrésnani Panjenengané? Nanging kowé kuwi wis pada ngrèmèhké wong-wong mlarat. Malah apa duduk wong-wong sugih sing pada nindes lan nyèrèt kowé marang pengadilan? Apa duduk wong-wong kuwi sing pada ora ngajèni asma sing mulya, sing njalari kowé pada dadi duwèké Gusti Allah? Yèn kowé netepi angger-angger sing apik sing ketulis ing Kitab: “Kowé trésnaa marang sak pepadamu kaya marang awakmu déwé,” dadi kowé nandangi betyik. Nanging, yèn kowé pada nyawang rupané wong, kowé nglakoni dosa lan awit sangka angger-angger kuwi, terus nyata yèn kowé nglakoni panerak. Jalaran sapa sing ngupaya netepi sak kabèhé angger-angger kuwi, nanging nglalèkké sak pérangan waé, wong kuwi kesalahan marang sak kabèhé. Jalaran Panjenengané sing ngomong: “Kowé aja mlaku bédang,” kuwi uga ngomong: “Kowé aja matèni.” Dadi senajan kowé ora mlaku bédang, nanging yèn kowé matèni, kuwi kowé uga dadi wong sing nerak angger-angger. Ngomonga lan tumindaka kaya wong sing bakal diadili perkarané karo angger-angger sing merdékakké wong. Awit pengadilan sing tanpa welas bakal nandangi kanggo wong sing ora nglakoni kawelasan. Nanging kawelasan kuwi bakal ngluwihi pengadilan. Para sedulurku, apa gunané yèn ana wong ngaku pada nduwèni pertyaya, nanging ora ana penggawéané? Apa pertyayané bisa nggawé slameté wong kuwi? Yèn ana sedulur lanang utawa wadon sing ora nduwé sandangan lan kekurangan pangan sedina-dinané, terus ana tunggalmu sing ngomong ngéné: “Lungaa, tak sangoni slamet, nganggoa sandangan sing anget lan mangana sing warek”, nanging ora ngekèki wong kuwi apa sing dadi kebutuhané, kuwi apa gunané? Mengkono uga kanggo pertyaya: Yèn pertyaya kuwi ora dibarengi penggawé, pertyaya kuwi sejatiné mati. Nanging bisa uga ana sing ngomong ngéné: “Kowé nduwé pertyaya, aku nduwé penggawé.” Aku bakal nyauri: “Tyoba duduhna pertyayamu sing tanpa penggawé kuwi marang aku lan aku bakal nduduhké marang kowé pertyayaku sangka penggawé-penggawéku.” Kowé pertyaya yèn mung ana Gusti Allah siji? Kuwi betyik! Nanging demit-demit uga pertyaya bab kuwi lan pada gemeter. Hé, wong bodo, apa kowé saiki gelem ngakoni, yèn pertyaya tanpa penggawé kuwi pertyaya sing kosong? Abraham, bapak leluhur kita, apa ora awit sangka penggawé-penggawéné enggoné dibeneraké, nalika piyambaké ngurbanké Isak, anaké, ing mesbèh? Kowé pada weruh, yèn pertyaya kuwi tumindaké bebarengan karo penggawé-penggawéné, lan awit sangka penggawé-penggawé kuwi pertyaya dadi sampurna. Karo mengkono kedadian tenan tembungé sing tegesé ngéné: “Abraham pertyaya marang Gusti Allah, nanging ya pertyayané kuwi sing njalari Abraham dianggep bener.” Awit sangka kuwi Abraham disebut: “Kantyané Gusti Allah.” Dadi kowé pada weruh, yèn manungsa enggoné dibeneraké jalaran sangka penggawé-penggawéné, ora mung sangka pertyayané waé. Mengkono uga Rahab, lonté kuwi, apa ora awit sangka penggawéané enggoné dibeneraké, nalika ndelikké para tukang ngindik ing omahé, terus mitulungi, metu dalan liyané? Awit kayadéné awak tanpa roh kuwi mati, mengkono uga pertyaya tanpa penggawé kuwi ya mati. Para sedulurku, ing tengahmu aja okèh sing kepéngin dadi guru; jalaran kowé pada weruh, yèn kita dadi guru, bakal pada diadili perkarané karo ukuran sing luwih abot. Awit kita kabèh pada kesalahan ing perkara okèh; sapa sing ora kesalahan ing tetembungané, kuwi wong sampurna, sing bisa ngwasani awaké sekujur. Kita pada masang kendali ing tyangkemé jaran, terus nuruti kekarepan kita, karo mengkono kita uga bisa ngwasani awaké sekujur. Lan menèh, delengen kapal-kapal, senajan gedé banget lan disurung karo angin banter, nanging kena dikongkon karo kemudi sing tyilik banget, miturut kekarepané juru mudi. Mengkono uga ilat, senajan dadi pérangané awak sing tyilik, nanging kena kanggo ngomongké perkara-perkara sing gedé. Delengen, senajan mung sak pelik, geni kuwi bisa ngobong alas sing gedé. Ilat kuwi ya geni, kaya waé jagaté sing duraka lan dadi golongané awak kita, sing bisa ngregeti awak sekujur lan ngobong urip kita; nanging ilat kuwi déwé diobong karo geniné neraka. Sak kabèhé kéwan alas, bangsa manuk, lan kéwan-kéwan mbrangkang lan kéwan-kéwan segara, kuwi bisa digawé nurut lan wis kelakon digawé ora giras karo manungsa, nanging ora ana wong sijia waé sing bisa nggawé manuté ilat; ilat kuwi sing ala kaya kéwan galak sing ora kena dikwasani lan kebak ratyun sing matèni. Karo ilat kita memuji Gusti, Bapak kita, lan karo ilat kita nyepatani manungsa, sing digawé miturut rupané Gusti Allah, sangka tutuk siji ngetokké berkah lan bebendu. Sing mengkono kuwi, para sedulurku ora kena kelakon. Apa ana sumber sing metu banyuné énak lan pait sangka sumber siji? Para sedulurku, wit anjir apa bisa nguwohké saitun utawa wit anggur nguwohké anjir? Mengkono uga sumber banyu asin ora bisa ngetokké banyu énak. Sapa tunggalmu sing wityaksana lan pinter? Kuwi dunungna penggawéané karo tyarané urip sing betyik awit kawityaksanan sing tukul sangka alusé pikiran. Yèn kowé pada nduwé rasa mèri lan mung mikir awakmu déwé, kowé aja pada gemunggung lan aja goroh, kuwi nglawan kabeneran! Kuwi duduk kawityaksanan sing mudun sangka nduwur, nanging sangka ndonya iki, sangka kamanungsan, sangka demit-demit. Awit angger ana mèri lan mung mikir awaké déwé, mesti bakal ana kerusuhan lan sak rupané penggawé ala. Nanging kawityaksanan sing sangka nduwur, kuwi sing ndisik déwé murni, terus seneng rukun, alus ing pikiran, mbangun turut, sugih kawelasan lan nguwohké kabetyikan, ora pilih-sih lan ora lamis. Nanging woh sing dadiné sangka kabeneran kuwi disebaraké sak njeruhné katentreman kanggo wong-wong sing pada mbangun katentreman. Sangka ngendi tekané tukaran lan tyetyongkrèhan ing tengahmu kuwi? Apa ora sangka hawa-nepsuné sing tansah peperangan ing awakmu? Kowé pada mélék sakwijiné barang, nanging ora kelakon, kowé terus matèni; kowé mèri, nanging ora keturutan tujuanmu, kowé terus pada padu lan gelut. Kowé ora pada olèh apa-apa, awit pada ora ndedonga. Utawa kowé uga pada ndedonga, nanging ora pada olèh apa-apa, awit enggonmu ndedonga kuwi klèru, jalaran apa sing kok jaluk kuwi bakal kok entèkké kanggo ngumbar hawa-nepsumu. Hé wong sing pada ora setia, apa kowé pada ora weruh, yèn kekantyan karo ndonya kuwi tegesé satrunan karo Gusti Allah? Awit kuwi sapa waé sing dadi kantyané ndonya, kuwi ndadèkké awaké déwé satruné Gusti Allah. Aja pada nduwé pangira, yèn tanpa pasal Kitab kuwi ana tembungé, ngéné: “Roh sing wis dipanggonaké Gusti Allah ing kita, dikarepké Gusti karo mèri.” Nanging kawelasan sing dikèkké marang kita kuwi ngungkuli sangka kuwi. Mulané Panjenengané ngomong: “Gusti Allah nglawan wong sing gemunggung, nanging ngekèki kawelasan marang wong sing andap asor.” Mulané pada sujuta ing ngarepé Gusti Allah, lan iblis lawanen, sak nalika bakal mlayu sangka ngarepmu! Pada nyedaka marang Gusti Allah, nganti Panjenengané bakal nyedaki kowé. Tanganmu pada resikana, hé para wong dosa lan sutyèkna atimu, hé wong sing atiné ngepang! Pada rumangsaa tyilakamu, pada nelangsaa lan nangisa; guyumu gantinen tangis, lan kabungahanmu gantinen kasusahan. Asorna awakmu ing ngarepé Gusti, lan Panjenengané bakal ngluhurké kowé. Para sedulur, kowé aja pada seneng ngarani ala siji marang sijiné! Sapa waé sing seneng ngarani ala utawa ngadili seduluré tunggal pertyaya, kuwi nyalahké lan ngadili angger-angger, lan yèn kowé ngadili angger-angger, dadiné kowé duduk sing nglakoni angger-angger, nanging dadi hakimé. Mung ana siji sing nggawé angger-angger lan sing dadi Rèkter, ya kuwi Panjenengané sing kwasa nylametké lan matèni. Nanging kowé kuwi sapa, nanging arep ngadili pepadamu? Dadi saiki, hé kowé sing pada nduwé tembung ngéné: “Dina iki utawa sésuk aku arep budal menyang kuta anu, lan arep manggon ing kono setaun suwéné, mlaku dagang lan pada olèh bati”, nanging kowé pada ora weruh apa sing bakal kelakon ing dina sésuk. Apa ta tegesé uripmu kuwi? Uripmu kuwi pada karo weka bulek, kétok mung sedilut terus entèk. Sing bener kowé kudu ngomong ngéné: “Yèn Gusti nglilani, aku bakal urip lan nandangi ngéné lan ngono.” Nanging saiki kowé nggedèkké umukmu. Lan sak rupané gemunggung sing mengkono kuwi salah. Dadi sapa sing ngerti bab penggawé betyik, nanging ora nglakoni, kuwi dosa. Mulané saiki, hé para wong sugih, pada nangisa lan sambata awit tekané kasangsaran sing bakal nyerang kowé! Kasugihanmu wis bobrok lan sandanganmu wis dipangan rayap. Mas lan slakamu dipangan nèyèng lan tèyèngané bakal dadi paseksi kanggo kowé kabèh, lan bakal ngobong dagingmu kayadéné geni. Kowé wis numpuk banda ing dina-dina pungkasan iki. Sak temené wis krungu sambat banter, awit upahé buruh sing wis manèni pametuné tegalanmu kok tahan, lan wis dirungokké karo Gusti ing sak kabèhé nggresulané wong-wong sing pada manèni panènmu. Kowé wis urip mulya lan lubèr-lubèr ing ndonya, lan kowé wis nyeneng-nyenengké atimu ngarepké dina pembelèhan. Kowé wis ngukum wong bener, malah kok patèni lan kuwi ora bisa nglawan kowé. Awit kuwi para sedulur, pada sing sabar nganti tekan tekané Gusti! Sak temené wong tani kuwi ngentèn-entèni pametuné buminé sing okèh ajiné lan sabar, nganti tekané udan waktu rontok lan udan waktu semi. Kowé uga pada sing sabar, kuwatké atimu, awit tekané Gusti wis tyedak! Para sedulur, kowé aja pada nggresah lan pada gentèn nyalah-nyalahké, supaya kowé aja nganti nampani paukuman. Sak temené Rèkter wis ngadek ing ngarep lawang. Para sedulur, pada nuladanana kasangsaran lan kesabarané para nabi, sing wis medaraké tembungé atas asmané Gusti. Sak temené kita pada nyebut rahayu kanggo wong-wong sing pada sabar lan mantep kuwi; kowé wis pada krungu bab sabar-mantepé Ayub, lan wis pada weruh apa ing pungkasané dityawiské karo Gusti kanggo piyambaké, awit Gusti kuwi maha trésna lan maha welas. Nanging sing perlu déwé para sedulurku, kowé aja pada sumpah kanggo swarga utawa kanggo bumi utawa kanggo apa waé liyané. Yèn ya, ngomonga ya, yèn ora, ngomonga ora, supaya kowé ora kena ing paukuman. Yèn ana tunggalmu sing ngalami sangsara, ndedongaa! Yèn ana sing seneng atiné, ngidunga! Yèn ana tunggalmu sing lara, ngomonga para pinituwané pasamuan, supaya pada ndongakké lan ngusapi nganggo lenga wong mau atas asmané Gusti. Pandonga sing metu sangka pertyaya bakal nylametké wong lara, lan Gusti bakal nangèkké wong kuwi; nanging yèn wong mau wis nggawé dosa, dosané kuwi bakal dingapura. Awit sangka kuwi kowé pada ngakonana dosamu lan donga-dinonga supaya kowé pada waras. Pandongané wong bener, kuwi gedé kwasané lan ana wohé. Elia kuwi manungsa lumrah kaya kita, lan piyambaké wis ndedonga karo temen-temen, supaya aja ana udan, lan ing bumi ya ora ana udan nganti telung taun nem sasi suwéné. Piyambaké terus ndedonga menèh lan langit terus ngesokké udan lan bumi terus ngetokké woh. Para sedulurku, yèn ana tunggalmu sing nyimpang sangka kabeneran lan ana wong sing njalari mertobaté, pada ngertia, sapa sing ndadèkké wong dosa mratobat sangka dalané sing nasar, kuwi bakal nylametaké nyawané wong kuwi sangka pati lan nutupi dosa okèh. Sangka Pétrus rasulé Yésus Kristus. Marang sing dipilih, wong mantya sing kasebar ing Pontus, Galatia, Kapadokia, Asia Tyilik lan Bitinia, ya kuwi para sing miturut rantyamané Gusti Allah, Bapak lan sing disutyèkké karo Roh, supaya pada mbangun turut marang Yésus Kristus lan nampani tyipratané getihé. Kawelasan lan katentreman mundak lubèra ing kowé. Pinujia Gusti Allah lan Bapaké Gusti kita Yésus Kristus, awit sangka gedéné kawelasan-Né wis nglairké kita menèh lantaran tanginé Yésus Kristus sangka antarané wong mati, tumuju marang urip sing kebak pengarep-arep supaya kita pada nampani warisan sing ora bisa entèk, ora tyiri lan ora bisa alum, sing disimpen ing swarga kanggo kowé kabèh. Ya kuwi, kowé sing pada dijaga karo pangwasané Gusti Allah lantaran pertyayamu, sak njeruhné kowé pada ngentèn-entèni marang keslametan sing wis tyumawis bakal dibukakké ing dina pungkasané jaman. Pada bungah-bungaha kanggo perkara kuwi, senajan ing wantyi iki kowé ijik pada kudu ngalami kasusahan kanggo sak untara mangsa, awit sangka anané panggoda werna-werna. Kabèh kuwi mau pamrihé supaya ketara murniné pengandelmu - sing ajiné luwih gedé tenimbang ajiné emas sing bisa rusak, sing diuji murniné karo geni - terus kowé pada nampani pamuji lan kamulyan lan kehormatan, mbésuk ing dinané Yésus Kristus ngétoké Panjenengané. Senajan kowé durung tau weruh déwé Panjenengané, nanging pada kok trésnani. Kowé pertyaya marang Panjenengané, senajan saiki ora pada weruh déwé. Pada seneng-senenga karo kabungahan sing mulya lan sing ora bisa sing diutyapké, awit kowé wis pada bisa nggayuh tujuané pertyayamu, ya kuwi keslametané nyawamu. Ya keslametan kuwi sing wis ditliti lan dipriksa karo para nabi sing wis pada ngomongké bab kawelasan sing dityawiské marang kowé. Nanging para nabi kuwi pada mriksa: Kapan wantyiné lan kepriyé sing dikarepké karo Rohé Kristus, ing atiné, ya kuwi Roh sing sak durungé ngekèki paseksi bab sak kabèhé kasangsaran sing bakal nyerang marang Kristus lan bab sak kabèhé kamulyan sakwisé kuwi. Marang para nabi kuwi wis didunungké, yèn ora pada ngladèni dèkné déwé, nanging ngladèni kowé karo samubarang sing saiki wis diwartakké marang kowé karo wong-wong, sing pada nggelarké Injil marang kowé kabèh, awit sangka penggawéané Roh Sutyi sing diutus sangka swarga, ya kuwi perkara-perkara sing kepéngin diweruh karo para mulékat. Mulané, tyawisna pikiranmu lan pada sing ati-ati, uga sak kabèhé pengarep-arepmu dasarana ing kawelasan sing dikèkké marang kowé ing wantyiné Yésus Kristus ngétokké Panjenengané. Uripmu kaya botyah sing mbangun turut, aja nuruti hawa-nepsuné sing ngwasani kowé nalika kowé ijik pada bodo. Nanging kowé pada dadia sutyi ing sak njeruhné uripmu, kayadéné Panjenengané sing sutyi, sing wis nyeluk kowé, awit ana tulisan ngéné: Kowé pada dadia sutyi, jalaran Aku iki sutyi. Lan yèn kowé pada nyebut Panjenengané Bapak, ya kuwi sing ngadili wong kabèh miturut penggawéané tanpa pilih-sih, uripmu dituntuna karo wedi lan ngajèni sak njeruhné kowé mondok ing ndonya iki. Awit kowé mengertèni, yèn wis pada ditebus sangka kelakuanmu sing tanpa guna, sing kok warisi sangka para leluhurmu kuwi, ora karo barang sing bisa ilang, uga ora karo slaka utawa emas, nanging karo getih sing aji banget, ya kuwi getihé Kristus sing pada kaya getihé tyempé sing tanpa tyiri lan tanpa reget. Panjenengané kuwi wis dipilih sak durungé jagat digawé, nanging awit sangka kowé, Panjenengané nggelarké, ing jaman pungkasan. Awit sangka Panjenengané, kowé pada pertyaya marang Gusti Allah sing wis nangèkké Panjenengané sangka antarané wong mati lan sing wis ngekèki kamulyan marang Panjenengané, terus pertyayamu lan pengarep-arepmu tumuju marang Gusti Allah. Awit kowé wis nyutyèkké nyawamu karo mbangun turutmu marang kabeneran, terus pada bisa nindakké katrésnané seduluran sing jujur, mulané pada temenana enggonmu trésna-tinrésnan karo sak kabèhé atimu. Jalaran kowé wis pada dilairké menèh ora sangka wiji sing bisa ilang, nanging sangka wiji sing langgeng, lantaran tembungé Gusti Allah sing urip lan sing langgeng. Awit, “Sak kabèhé manungsa kuwi kaya suket lan kaluhurané kabèh kuwi kaya kembang, suketé dadi garing, lan kembang pada gogrok, nanging tembungé Gusti kuwi tetep ing sak lawas-lawasé.” Ya tembungé kuwi Injil sing wis diwartakké marang kowé. Awit sangka kuwi, sak kabèhé sing ala lan sak rupané goroh, sak kabèhé lamis, sengit, uga pitenah pada buwangen. Kaya bayi sing mentas lair, sing tansah kepéngin ngombé mèlek sing murni lan sing kasukman, supaya sangka kuwi pada tukul lan olèh keslametan, yèn kowé wis pada ngrasakaké tenanan yèn Gusti kuwi betyik. Pada tekaa marang Panjenengané, watu sing urip kuwi, sing pantyèn ditampik karo manungsa, nanging sing dipilih lan dihurmati ing ngarepé Gusti Allah. Lan bèn kowé ya pada migunani kayadéné watu urip kanggo mbangun Griya kasukman kanggo imam sing sutyi, kanggo masrahké pisungsung kasukman, sing awit Yésus Kristus njalari senengé Gusti Allah. Awit ing Kitab wis ketulis, ngéné, “Sejatiné, Aku wis masang watu ing Sion, ya kuwi watu pojoké sing dipilih lan aji, nanging sapa wong sing pertyaya marang Panjenengané, ora bakal kisinan.” Mulané, kanggo kowé sing pertyaya, Panjenengané kuwi aji banget, nanging kanggo sing pada ora pertyaya, “Watu sing ditampik karo para tukang bangunan, kuwi wis dadi watu pojoké, uga ya wis dadi watu tanggoran lan watu sandungan.” Enggoné pada kesandung kuwi awit ora mbangun turut marang tembungé Gusti Allah; lan wong-wong kuwi pantyèn ya wis dityadangké kanggo bab kuwi. Nanging kowé kuwi bangsa sing dipilih, imam sing ngratoni, bangsa sing sutyi, umat duwèké Gusti Allah déwé, supaya kowé pada ngabaraké penggawéan-penggawéan gedé sing ditindakké karo Panjenengané, sing wis nyeluk kowé metu sangka pepeteng marang pepadangé sing nggumunaké. Kowé, sing mauné duduk umaté Gusti Allah, nanging saiki wis dadi umaté, sing mauné ora pada dibetyiki, nanging saiki wis nampani kabetyikan. Hé, para sedulur sing ditrésnani, aku ngomong marang kowé, supaya kayadéné wong sing mondok lan wong mantya, pada ngedohana sak kabèhé kepénginané daging sing pada nglawan nyawamu. Nduwénana urip sing apik ing tengahé bangsa-bangsa sing ora kenal marang Gusti Allah, supaya yèn kowé diarani nindakké ala, wong-wong kuwi pada weruh penggawéanmu sing betyik, terus ngluhurké Gusti Allah ing dina nalika Panjenengané nekani wong-wong mau. Awit sangka karepé Gusti, pada manuta marang sak kabèhé pangwasa sing ditetepaké miturut tatanané manungsa, dadia marang ratu sing ngwasani pangwasa sing duwur déwé, uga para pangwasa sak ngisoré sing dikongkon ngukum wong sing nindakké sing ala lan ngurmati wong sing nandangi betyik. Awit, sing dadi karepé Gusti Allah, ya kuwi supaya karo penggawé betyik, kowé mbungkem wong bodo sing tyetèk kaweruhé. Uripa kayadéné wong merdéka, aja kaya wong sing nylèwèngké kamerdikan kuwi kanggo nutupi alané, nanging uripa kayadéné abdiné Gusti Allah. Pada ngajènana wong kabèh, pada nrisnanana sedulur-sedulurmu sing tunggal pertyaya. Nduwéa rasa wedi lan ngajèni marang Gusti Allah, ngurmatana ratu! Hé, kowé para abdi; pada manuta karo wedi marang bendaramu, ora mung marang sing betyik lan grapyak waé, nanging uga marang sing kereng. Jalaran kuwi mujutké kawelasan, yèn ana wong sing rumangsa dikarepké karo Gusti Allah ngalami sangsara, sing ora sak mestiné dialami. Awit, yèn kowé digebuki awit pokalmu sing dosa, apa kuwi kena dijenengi pengalem? Nanging yèn kowé nandangi sing betyik lan awit sangka kuwi kowé ngalami sangsara, kuwi kawelasan ing ngarepé Gusti Allah. Jalaran ya kanggo sing mengkono kuwi enggonmu dipanggil, awit Yésus Kristus ya wis ngalami sangsara kanggo kowé lan wis ninggali tulada marang kowé, supaya kowé uga nandangi kaya Panjenengané. Panjenengané kuwi ora nggawé dosa, lan sangka tutuké ora ana sing goroh. Nalika Panjenengané dipisuhi, ora mbales misuh; nalika ngalami sangsara ora ngantyam, nanging masrahké marang Panjenengané sing ngadili karo adil. Panjenengané déwé wis mikul dosa kita ing badan-Né ing kayu salip, supaya kita sing wis mati awit dosa, pada urip kanggo perkara sing bener. Awit sangka bilur-biluré kowé wis pada diwaraské. Awit mbiyèn kowé pada kaya wedus sing kesasar, nanging saiki wis pada bali marang Pangon lan Pamongé nyawamu. Mengkono uga kowé para wong wadon, pada manuta marang bojomu, supaya yèn ana wong lanang sing pada ora pertyaya marang tembungé Gusti, senajan tanpa tembung pada dadia pertyaya awit tindak-tandukmu sing sutyi, yèn pada nyawang uripé sing sutyi lan bener kuwi. Sing dadi patyakanmu aja sing kétok njaba, ya kuwi karo nglabang rambut, nganggo mas-masan utawa karo sandangan sing apik-apik, nanging reréganmu kuwi kamanungsané batinmu sing ora kétok, sing ora bisa rusak, sing asalé sangka roh sing andap asor, tentrem, sing aji banget ing ngarepé Gusti Allah. Awit ya kaya mengkono kuwi, tyarané para wong wadon sutyi mbiyèn enggoné nganggo, ya kuwi wong wadon sing pengarep-arepé marang Gusti Allah lan pada ngajèni marang bojoné, pada kaya Sara enggoné manut marang Abraham lan nyebut Abraham kuwi bendarané. Nanging kowé kuwi pada dadi anaké, angger kowé nandangi betyik lan ora wedi ing antyaman. Semono uga kowé, para wong lanang, uripa karo wityaksana karo bojomu, sing klebu golongan sing ringkih! Pada ajènana kayadéné kantya tunggal warisan sangka kawelasan, ya kuwi panguripan, supaya pandongamu aja nganti dialang-alangi. Sak terusé kowé kabèh pada dadia siji, tunggal rasa, nrésnani para sedulur tunggal pertyaya, melas ati, lan andap asor. Aja mbales sing ala karo sing ala, utawa pisuhan karo pisuhan, nanging kosok baliné, kowé pada mberkahi, awit ya kanggo sing mengkono kuwi enggonmu pada dipanggil, ya kuwi supaya pada olèh berkah. Awit, “Sapa sing arep nrésnani urip lan ngalami dina sing betyik, kudu ngendek ilaté sangka sing ala, lan lambéné sangka tembung sing kebak goroh. Wong kuwi kudu ngedohi sing ala lan nglakoni kabetyikan; kudu nggolèki katentreman lan ngupaya supaya bisa nggayuh perkara kuwi. Jalaran mripaté Gusti kuwi tumuju marang para wong sing bener, lan kupingé ngrungokké marang sambaté wong-wong sing njaluk pitulungan, nanging praupané Gusti kuwi nglawan marang wong sing pada nindakké sing ala.” Lan sapa ta sing bakal nindakké sing ala marang kowé, yèn kowé sregep nggawé betyik? Nanging senajan kowé kudu ngalami sangsara awit sangka mlaku bener, kowé bakal rahayu. Mulané kuwi aja wedi marang apa sing pada diwedèni wong-wong mau, lan aja nganti wedi. Nanging pada nyutyèké Kristus Gusti ing sak njeruhné atimu dadi Gustimu! Lan tansah pada bisaa ngekèki jawaban marang saben wong sing njaluk ngerti marang kowé bab pengarep-arep ing kowé, mung waé karo tyara alus lan andap asor, lan karo pikiran ati sing sutyi, supaya wong sing pada ngarani ala marang kowé, awit tumindakmu sing betyik ing Kristus, kuwi pada kewirangan awit sangka pitenahé. Jalaran luwih betyik ngalami sangsara awit nandangi betyik, yèn kuwi dikarepké karo Gusti Allah, tenimbang ngalami sangsara awit nandangi ala. Awit Yésus Kristus uga wis ngalami pati sepisan awit dosa kita kabèh, Panjenengané sing tanpa kesalahan, mati kanggo wong-wong sing pada nduwé kesalahan, supaya kita pada bisa diadepaké marang Gusti Allah: Panjenengané sing sak tyara manungsa wis dipatèni, nanging ditangèkké miturut karo Roh, lan ing sak njeruhné Roh kuwi uga, Panjenengané ngekèki tembungé marang para roh sing ana paukuman, ya kuwi marang roh-rohé para wong sing mbiyèn nalika jamané Noah pada ora mbangun turut marang Gusti Allah, nalika Gusti Allah tetep ngentèni karo sabar, ing wantyiné Noah nggawé prau, lan mung wong setitik, ya kuwi wong wolu, sing dislametké sangka banjir. Semono uga kowé saiki ya pada dislametké karo bebasané lelakon mau, ya kuwi baptis - sing ora tegesé ngresiki regetané awak, nanging kanggo penjaluk marang Gusti Allah supaya dikèki pikiran ati sing betyik - awit sangka tanginé Yésus Kristus, sing munggah menyang swarga, njagong ing sak tengené Gusti Allah, sakwisé sak kabèhé mulékat, pangwasa lan kekuwatan ditelukké marang Panjenengané. Dadi, awit Yésus Kristus wis nandangi sangsara tyara kedagingan, mulané kowé uga kudu nganggo gaman rupa pikiran sing kaya mengkono - awit sapa sing wis ngalami sangsara tyara kedagingan kuwi wis marèni enggoné nglakoni dosa - supaya waktu sing ijik ana, aja kok enggo nuruti kepénginané manungsa, nanging nuruta marang karepé Gusti Allah. Jalaran wis tyukup suwéné waktu sing kok gunakké kanggo nindakké apa sing disenengi karo bangsa-bangsa sing ora kenal marang Gusti Allah. Kowé wis pada urip nuruti swarané hawa-nepsuné, kepénginan, mendem-mendeman, pésta ombèn-ombènan lan nyembah brahala sing ora ana gunané. Awit sangka kuwi wong-wong pada nggumun nanging kowé kok ora mèlu bebarengan karo wong-wong kuwi njegur ing blétokané juglangan kuwi uga, sak nalika kowé terus dipitenah. Nanging wong-wong kuwi kudu pada ngomongké jawaban marang Panjenengané sing wis tata-tata ngadili wong urip lan wong mati. Awit ya karo kuwi, Injil diwartakké marang wong-wong mati uga, supaya pada kayadéné manungsa kabèh, diadili perkarané tyara kedagingané, nanging kanggo ing roh bisa urip, miturut karepé Gusti Allah. Lan samubarang kabèh wis tyedak. Awit sangka kuwi bisaa ngwasani awakmu lan sing ati-ati, supaya kowé pada bisa ndedonga. Nanging sing perlu déwé: Pada temenana enggonmu trésna-tinrésnan, jalaran katrésnan kuwi nutupi dosa sing okèh banget. Pada senenga ngekèki pondokan tanpa grundelan. Padaa ladèn-ladènan, miturut pawèh sing wis ditampani karo saben wong, kayadéné juru pangrumat katrésnané Gusti Allah sing betyik. Yèn ana wong sing ngomong, kuwi kaya wong sing nglantarké tembungé Gusti Allah; yèn ana wong sing ngladèni, kuwi ditindakké karo kekuwatan pawèhé Gusti Allah, supaya Gusti Allah diluhurké ing samubarang awit sangka Yésus Kristus. Panjenengané kuwi sing nduwé kamulyan lan pangwasa langgeng sak lawas-lawasé! Amin. Para sedulur sing ditrésnani, aja pada nggumun marang urupé geni panyiksa sing nyerang kowé kanggo nyoba, kaya ana bab sing ora lumrah nekani ing kowé. Malah pada bungaha, tyotyok karo panduman sing kok tampa sangka sangsarané Kristus, supaya kowé uga dililani bungah lan pada bungah mbésuk yèn Panjenengané ngétoké kamulyan-Né. Rahayu kowé, yèn kowé pada dirèmèhké awit sangka jenengé Kristus, awit Rohé kamulyan ya kuwi Rohé Gusti Allah manggon ing kowé. Aja ana tunggalmu sing kudu ngalami sangsara awit matèni wong, utawa dadi maling, utawa nindakké sing ala, utawa ngrusuhi urusané wong liyané. Nanging yèn ngalami sangsara awit dadi wong kristen, kuwi aja isin, malah ngluhurna Gusti Allah atas asma-Né Kristus. Jalaran saiki wis tekan wantyiné pengadilan bakal diwiwiti sangka umaté Gusti Allah. Yèn pengadilan kuwi diwiwiti sangka kita, kepriyé bakal kedadiané wong sing pada ora pertyaya marang Injilé Gusti Allah? Lan yèn wong bener kuwi waé mèh ora dislametké, terus kepriyé bakal kedadiané wong duraka lan wong dosa kuwi? Mulané, para sing ngalami sangsara awit sangka karepé Gusti Allah, kuwi pada pasraha marang Panjenengané sing nyiptaké, ya sing setia tuhu, lan tansah nindakké kabetyikan. Para pinituwa ing tengahmu kuwi tak pituturi, awit aku iki dadi kantya pinituwa lan seksi sangsarané Kristus, sing bakal pada olèh panduman kamulyan yèn mbésuk bakal dibukakké: Kumpulan wedusé Gusti Allah ing kowé kuwi engonen, aja awit kepeksa, nanging karo sak legané ati sing tyotyok karo karepé Gusti Allah, lan aja awit sangka nguber untungé, nanging awit kuwajipané ngladèni. Kowé aja tumindak kaya arep ngwasani wong-wong sing dipertyayakké marang kowé, nanging dadia tulada kanggo kumpulan kuwi. Mbésuk yèn Pangon Gedé teka, kowé bakal pada nampani makutané kamulyan sing ora bisa rusak. Semono uga kowé, hé para nom-noman, pada nuruta marang para wong tuwa, siji lan sijiné pada andap asor, awit: “Gusti Allah nglawan marang wong sing gemunggung, nanging ngekèki kawelasan marang wong sing andap asor.” Awit kuwi pada ngasorna awakmu ing sak ngisoré tangané Gusti sing rosa, supaya kowé pada diluhurké ing waktu sing wis ditemtokké. Sak kabèhé sumelangmu pasrahna marang Panjenengané, awit Panjenengané sing ngrumati kowé kabèh. Pada sadara ing pikiran lan ngati-ati, jalaran mungsuhmu iblis kuwi, klinteran kaya singa nggeruh-nggeruh nggolèki manungsa sing kena dipangan. Lawanen karo pertyaya sing kuwat, jalaran kowé pada mengertèni yèn sedulurmu tunggal pertyaya ing sak ubengé jagat, kabèh ya pada katekan ing sangsara kaya mengkono. Nanging Gusti Allah sumberé sak kabèhé kawelasan, sing wis nyeluk kowé kabèh ing Kristus marang kamulyan-Né sing langgeng, bakal nyampurnakké, njejekké, nguwatké lan ngukuhké kowé, sakwisé kowé pada ngalami sangsara sak untara waktu. Ya Panjenengané kuwi sing nduwé pangwasa langgeng sak lawas-lawasé! Amin. Enggon-ku nulis tyekak marang kowé iki lantaran Silvanus, sing tak anggep sedulur tunggal pengandel sing kena dipertyaya, perlu ngomongi lan nyadarké kowé, yèn iki kawelasan sing tenan sangka Gusti Allah. Mulané pada ngadeka sing jejek ing sak njeruhné kawelasan kuwi mau! Salam marang kowé kabèh, sangka sedulurmu sing dipilih ing Babilon lan uga Markus, anakku. Pada salam-salamana karo ambungan sing sutyi. Katentreman anaa ing kowé kabèh ing njeruhné Kristus. Amin. Sangka Simon Pétrus, abdi lan rasulé Yésus Kristus, marang para sing nunggal karo kita, pada dikèki pertyaya awit sangka keadilané Gusti Allah lan Juruslamet kita, Yésus Kristus. Kawelasan lan katentreman malubèra marang kowé, awit sangka enggonmu pada kenal marang Gusti Allah lan marang Yésus, Gusti kita. Awit sangka pangwasané Gusti, kita wis pada dikèki samubarang sing perlu kanggo urip sing ngabekti, awit enggon kita kenal marang Panjenengané sing wis manggil kita awit sangka pangwasané sing mulya lan nggumunaké. Karo tyara sing mengkono kuwi Panjenengané wis ngekèki kita janji-janji sing apik lan gedé, supaya karo kuwi kowé pada dililani mèlu ing sak njeruhné kodraté Gusti Allah lan utyul sangka kekuwatané hawa-nepsuné kadonyan sing ngentèkké ndonya. Ya awit sangka kuwi kowé pada kudu karo tenan enggonmu mbudidaya nambahké pertyayamu marang kabetyikan lan kabetyikan marang kaweruh, lan kaweruh marang pangwasané uripé déwé, pangwasané uripé déwé, marang kemantepané ati lan kemantepané ati marang pangabekti, lan pangabekti nrésnani marang para sedulur, lan nrésnani marang para sedulur ditambahké trésna marang wong kabèh. Jalaran yèn kowé pada kanggonan kuwi mau kabèh nganti lubèr, kowé mesti bakal dadi mempeng ing penggawé lan keturutan enggonmu kenal marang Yésus Kristus, Gusti kita. Nanging sapa sing ora kanggonan kuwi mau kabèh, bakal dadi lamur lan tyetèk panemuné, jalaran lali yèn dosa-dosané sing mbiyèn wis diresiki. Mulané para sedulur, tansah mbudidayaa karo tenan supaya mundak kuwat enggonmu pada dipanggil lan dipilih kuwi. Jalaran yèn kowé nglakoni sing mengkono, kowé bakal pada ora tau kesandung. Karo mengkono, kowé bakal dikèki sak kabèhé wewenang kanggo mlebu ing Kraton sing langgeng, ya kuwi kratoné Gusti lan Juruslamet kita Yésus Kristus. Mulané aku tansah kepéngin ngélingké kowé marang bab kuwi mau kabèh, senajan kowé ya wis pada mengertèni lan kuwat ing sak njeruhné kabeneran sing wis kok tampani. Sak durungé aku ngutyuli tarupé awakku iki, tak anggep dadi kuwajipanku, enggonku tansah ngélingké kowé kanggo kuwi mau kabèh. Jalaran aku mengertèni, yèn aku bakal gelis ngutyuli tarupé awakku iki, kayadéné sing wis diomongké marang aku karo Yésus Kristus, Gusti kita. Nanging aku bakal mbudidaya, supaya sak ungkurku kowé uga tansah pada ngéling-éling marang perkara kuwi mau kabèh. Jalaran enggon-Ku pada ngomongi kowé bab pangwasa lan bakal tekané Gusti kita, Yésus Kristus sing dadi ratu kuwi, ora awit ngandel marang dongèngé wong sing omong kosong, nanging kita pada dadi seksi sing weruh déwé bab kaluhurané. Awit Panjenengané nampa kehormatan lan kamulyan sangka Gusti Allah Bapak, nalika swara sangka sing Mahaluhur teka ing Panjenengané, Tembungé: “Iki Putra-Ku sing Tak trésnani, sing ndadèkké senengé ati-Ku.” Aku déwé pada krungu swara kuwi mau mudun sangka swarga, nalika aku pada mèlu Panjenengané ing gunung sing sutyi. Awit sangka kuwi kita pada mundak dikuwatké karo tembungé sing wis dibukakké karo para nabi. Tenan apiké, yèn kowé pada nggatèkké bab kuwi, kayadéné nggatèkké dimar sing madangi panggonan sing peteng, nganti awan lan njedulé lintang panjer ésuk sing semlorot ing sak njeruhné atimu. Nanging sing penting déwé sing kudu kok mangertèni, yèn nubuat-nubuat ing Kitab kuwi ora kena didunung-dunungké sak karepé déwé, jalaran ora tau ana nubuat sing metu sangka karepé manungsa, nanging awit dikwasani karo Roh Sutyi, wong-wong pada guneman atas asmané Gusti Allah. Kayadéné ndèk mbiyèn ing antarané umaté Gusti Allah ana sing ngaku-aku nabi, mengkono uga ing tengahmu ya bakal ana guru-guru palsu, sing pada nlusupké piwulang-piwulang sing nasarké sing nuntun marang karusakan, malah bakal pada nyélaki Sing wis nebus wong-wong mau lan awit sangka kuwi bakal njalari karusakané déwé. Bakal okèh wong sing niru pertingkahé wong-wong kuwi sing dikwasani hawa-nepsuné, lan awit sangka pokal-gawéné kuwi dalané Kabeneran bakal dadi tyatyatan. Lan awit sangka srakahé, guru-guru palsu kuwi bakal pada ngupaya golèk untungé sangka kowé kabèh karo dongèng-dongèngé omong kosong. Nanging paukuman kanggo tumindaké kuwi wis ditetepaké lan karusakané bakal ora ketunda. Jalaran Gusti Allah ora ngéman marang para mulékat sing pada nggawé dosa, mulané dityemplungké ing neraka, pada diranté, ing kono ing sak njeruhné pepeteng nganti tekan dinané pengadilan; Gusti Allah uga ora ngéman jagaté jaman mbiyèn; Panjenengané mung nylametké Noah sing ngabaraké kabeneran kuwi, karo wong pitu liyané, nalika nekaké banjir bandang kanggo jagaté para wong mblarah; Gusti ngukum kuta Sodom lan Gomora lan ngentèkké karo geni, kanggo pepéling marang wong ing bakalé uripé pada mblarah, nanging Panjenengané nylametké Lot, sing bener, sing tansah sangsara karo tingkah lakuné wong-wong sing pada ora perduli marang angger-angger lan mung tansah nuruti hawa-nepsuné waé, - jalaran wong bener iki manggon ing tengahé wong-wong mau lan ing sedina-dina krungu lan weruh pratingkah-pratingkah sing ala kuwi, terus atiné sing bener kuwi kaya kesiksa - dadi ketara, yèn Gusti weruh tyarané nylametaké wong bener sangka panggoda lan nyimpen para wong duraka kuwi kesiksa ing dina pengadilan, luwih menèh wong sing pada ngumbar hawa-nepsuné, sing ndadèkké awaké reget lan ora ngajèni pangwasané Gusti. Wong-wong kuwi pada kemendel lan gemunggung, nganti tanpa rikuh-rikuh ora ngajèni marang para sing urip sing luhur, nanging para mulékat déwé, senajan luwih peng-pengan lan luwih kwasa tenimbang wong-wong kuwi, ora nggunakké tembung ngolok-olok yèn nggugat wong-wong mau ing ngarepé Gusti. Nanging wong-wong kuwi pada waé karo kéwan sing tanpa pikiran, sing uripé dadi kéwan sing mung dityekel lan dipatèni. Wong-wong kuwi pada ora ngajèni marang sing ora dimangertèni, nanging awit sangka penggawéané sing duraka, bakal pada nemoni karusakané déwé kaya kéwan alasan, lan bakal ngalami nasip ala kanggo upahé durakané. Nguja kesenengan ing wantyi awan dianggep sakwijiné sing nyenengké. Pada dadi rereget lan blorèng, sing mendem ing sak njeruhné hawa nepsuné, yèn pada mangan lan ngombé bebarengan karo kowé kabèh. Mripaté kebak nepsu bédang, ora jelèh-jelèh enggoné nggawé dosa. Wong-wong kuwi pada mbujuki wong-wong sing ringkih atiné. Watekké wis kulina srakah. Pantyèn wong sing pada kena bebendu! Awit wis pada ninggal dalan sing bener, mulané pada kesasar, terus ngetutké mlakuné Biléam anaké Béor sing seneng nampa upah kanggo penggawé-penggawé ala. Nanging Biléam diwelèhké karo banget awit sangka tumindaké sing ala kuwi, jalaran kimar tumpakané sing bisu, bisa ngomong nganggo basané manungsa, lan ngendek tumindaké nabi sing ora bener kuwi. Guru-guru palsu kuwi kaya sumber sing asat, kaya mendung sing kebuwang karo lésus; wong-wong kuwi wis pada dityepaki panggonan ing pepeteng sing medèni banget. Jalaran wong-wong mau pada ngutyapké tetembungan sing muluk-muluk nanging kosong, lan nggunakké nepsu bédang kanggo mbujuki wong-wong sing mentas waé utyul sangka para wong sing kesasar uripé. Pada njanjèni kamerdikan marang wong liyané, nanging awaké déwé pada dadi baturé karusakan. Jalaran sapa sing ditelukké karo wong, kuwi ya dadi abdiné wong kuwi. Awit yèn wong-wong mau sangka enggoné wis kenal marang Gusti lan Juruslamet kita Yésus Kristus, wis pada ngontyati regeté ndonya, nanging terus nyemplung menèh ing kono, pungkasané kahanané luwih ala tenimbang sak durungé. Jalaran sangka kuwi, kanggo wong-wong mau luwih betyik yèn pada ora tau mangertèni dalané kabeneran, tenimbang mangertèni, nanging terus nyingkur sangka pepakon sutyi sing wis dipréntahké marang wong-wong mau. Kahanané wong-wong kuwi tyotyok karo uniné bebasan sing bener iki, ngéné, “Asu mbélani utah-utahané, lan babi sing wis diguyang bali menèh menyang ing blétokané.” Para sedulur sing ditrésnani, layang iki wis sing kaping pindo, sing tak tulis marang kowé. Ing layang loro kuwi, aku mbudidaya nangèkké pangertèn sing murni karo pepéling-pepéling, supaya kowé pada éling marang tembungé sing mbiyèn wis diomongké karo para nabi sing sutyi, lan marang tembungé Gusti lan Juruslamet, lantaran para rasulmu marang kowé kabèh. Sing perlu banget kudu kok mangertèni, ya kuwi yèn ing dina pungkasan bakal ana para wong sing teka moyoki, ya kuwi wong sing mlakuné pada nuruti hawa-nepsuné, lan sing pada nduwé tembung ngéné: “Endi perjanjian bakal tekané kuwi? Jalaran wis wiwit nalika para mbah kita, samubarang kabèh ajek waé kaya nalika digawé.” Wong-wong kuwi sengaja ora gelem ngerti, yèn awit sangka pitutur-pituturé Gusti Allah wiwit mbiyèn wis ana langit lan uga ana bumi, sing dadiné sangka banyu lan awit banyu. Lan awit sangka banyu kuwi bumi waktu semono wis entèk, klelep karo banjir bandang. Nanging karo tembungé kuwi mau uga, langit lan bumi sing saiki bakal diobong karo geni, nanging saiki ijik dijaga nganti ing dina pengadilan lan entèkké para wong mblarah. Mung waé para sedulur sing ditrésnani, perkara siji iki ora kena kok lalèkké, ya kuwi yèn kanggo Gusti sedina kuwi kaya waé 1000 taun, lan 1000 taun kuwi kaya waé sedina. Gusti ora ngrendet enggoné netepi perjanjian-Né, senajan ana sakwijiné wong sing ngarani ngrendet. Panjenengané nyabari kowé, awit karepé aja nganti ana wong sing nemu tyilaka, nanging supaya wong kabèh pada mbalik lan mratobat. Nanging dina tekané Gusti kuwi tekané kaya tyarané maling; ing dina kuwi langit bakal entèk karo swara gembleger medèni lan pérangan-pérangané bakal lebur kobong, uga bumi lan kabèh ing kono bakal entèk. Mulané yèn samubarang kabèh iki bakal lebur karo tyara mengkono kuwi, awit kuwi kasutyian lan pangabekti sing kudu kok tindakké ing uripmu, ing sak njeruhné kowé pada ngentèn-entèni lan nggeliské tekané dinané Gusti Allah. Ing dina kuwi langit bakal lebur karo geni lan pérangan-pérangané luluh awit murupé. Nanging tyotyok karo perjanjian-Né, kita pada ngentèn-entèni marang langit anyar lan bumi anyar sing ana kabenerané. Mulané para sedulur sing ditrésnani, sak njeruhné kowé pada ngentèn-entèni marang kuwi mau, pada mbudidayaa supaya ketemu tanpa tyiri lan tanpa reget ing ngarepé Gusti karo tentrem-rahayu. Lan kesabarané Gusti kita kuwi anggepen kelunggaran kanggo kowé kabèh supaya pada olèh keslametan, ya kaya sing wis ketulis karo Paulus sedulur kita sing ditrésnani nulis marang kowé, miturut kawityaksanan sing dikèkké marang piyambaké. Perkara kuwi ditindakké ing layangé kabèh, nalika ngomongké perkara-perkara iki. Ing sak njeruhné layang-layangé kuwi ana bab sing angèl dingertèni, terus wong-wong sing ora ngerti lan ora kuwat pertyayané, njungkir-walikké perkara kuwi mau, njalari karusakané déwé, pada kaya sing ditindakké kanggo tulisan-tulisan liyané. Nanging kowé kabèh, para sedulur sing ditrésnani, sak durungé wis pada mengertèni perkara kuwi. Mulané pada sing ati-ati, supaya aja nganti kesèrèt karo kesasaré wong-wong sing ora ngerti pepakon, lan aja kélangan gondèlanmu sing kuwat. Malah pada mundak-mundaka ing kawelasan lan ing pangertèn marang Gusti lan Juruslamet kita, Yésus Kristus. Panjenengané sing dikèki kamulyan saiki nganti tekan sak lawas-lawasé. Apa sing wis ing wiwitan, sing wis pada kita rungokké, sing wis dideleng karo mripat kita, sing wis pada kita tamatké, lan sing wis pada kita demok karo tangan kita, bab Pituturé urip, ya kuwi sing dikabarké marang kowé. Urip kuwi wis kebukak lan wis pada kita deleng, lan saiki kita pada dadi seksi lan ngabaraké marang kowé kabèh bab urip langgeng sing manggon ing Bapak lan sing wis nyatakké marang kita. Apa sing wis kita deleng lan rungokké kuwi mau ya kita wartakké marang kowé kabèh, supaya kowé uga pada bisa dadi siji karo kita. Lan tunggal kita kuwi karo Bapak lan Putrané, Yésus Kristus. Kuwi mau kabèh pada kita tulis marang kowé, supaya kabungahan kita dadi sampurna. Lan iki kabar sing wis pada kita rungokké sangka Panjenengané lan kita wartakké marang kowé kabèh: Gusti Allah kuwi pepadang lan Panjenengané ora kanggonan pepeteng babar pisan. Yèn kita pada ngaku dadi siji karo Panjenengané, nanging urip kita pada ing sak njeruhné pepeteng, dadi kita pada goroh lan ora pada nindakké apa sing bener. Nanging yèn urip kita ing sak njeruhné pepadang kayadéné Panjenengané ya ing pepadang, kita nduwèni bebarengan siji karo liyané, lan getihé Yésus, Putrané kuwi, nyutyèkké kita kabèh sangka sak kabèhé dosa. Yèn kita pada ngaku ora nduwé dosa, dadi kita pada ngapusi awak kita déwé lan pada ora kanggonan kabeneran. Yèn kita pada ngakoni dosa kita, Panjenengané kuwi setia lan adil, lan bakal ngapura sak kabèhé dosa kita, lan nyutyèkké kita sangka sak kabèhé sing ala. Yèn kita pada ngaku ora gawé dosa, dadi kita pada nganggep Panjenengané goroh, lan tembungé ora manggon ing kita. Anak-anakku, perkara iki tak tulis marang kowé supaya kowé aja pada gawé dosa. Nanging yèn ana sing gawé dosa, kita pada nduwé sing mbelani ing ngarepé Bapak, ya kuwi: Yésus Kristus sing adil. Ya Panjenengané kuwi sing dadi pangrukunan kanggo sak kabèhé dosa kita lan ora mung kanggo dosa kita waé, nanging uga kanggo dosané wong sak jagat kabèh. Nanging tandané yèn kita pada kenal marang Gusti Allah ya kuwi yèn kita pada netepi pepakon-Né. Sapa sing ngomong: “Aku kenal Panjenengané,” nanging ora netepi pepakon-Né, kuwi wong goroh lan ora kanggonan kabeneran. Nanging sapa waé sing netepi pituturé, kuwi sing tenan kanggonan katrésnané Gusti Allah sing sampurna; ya kuwi jalarané enggon kita pada weruh, yèn kita pada manggon ing Panjenengané. Sapa sing ngomong yèn nunggal karo Panjenengané, uripé wajip kaya Kristus. Para sedulur sing ditrésnani, sing tak tulis marang kowé iki duduk pepakon anyar, nanging pepakon lawas sing wis ing kowé kawit wiwitan. Pepakon sing lawas kuwi ya kuwi tembungé sing wis pada kok rungokké. Senajan mengkono sing tak tulis marang kowé kuwi, uga pepakon anyar, awit sing tenan ing Panjenengané lan ing kowé, pepeteng kuwi ilang lan pepadang sing sejati wis semlorot. Sapa sing ngomong yèn manggon ing pepadang, nanging sengit marang seduluré tunggal pertyaya, kuwi ijik manggon ing pepeteng nganti saiki. Sapa sing nrésnani marang seduluré tunggal pertyaya, kuwi sing tetep ing pepadang, lan ora dadi sandungan. Nanging sapa sing sengit marang seduluré tunggal pertyaya, kuwi manggon ing pepeteng, lan urip ing pepeteng. Wong kuwi ora weruh menyang ngendi parané, awit pepeteng mau wis gawé lamuré mripaté. Hé, anak-anak, aku nulis marang kowé, awit dosamu wis pada dingapura awit sangka asma-Né. Hé, para bapak, aku nulis marang kowé, awit kowé wis pada kenal marang Panjenengané sing ing wiwitan wis ana. Hé, para wong enom, aku nulis marang kowé, awit kowé wis pada ngalahké sing ala. Hé, anak-anak, aku nulis marang kowé, awit kowé wis pada kenal marang Bapak. Aku nulis marang kowé, hé, para bapak, awit kowé pada kenal marang Panjenengané, ing wantyi mbiyèn wis ana. Aku nulis marang kowé, hé, para wong enom, awit kowé pada kuwat, lan pituturé Gusti Allah manggon ing kowé lan kowé wis pada ngalahké sing ala. Kowé kabèh aja pada nrésnani ndonya lan samubarang ing kono. Yèn wong nrésnani ndonya, kuwi ora kanggonan katrésnané Bapak. Awit samubarang ing ndonya, ya kuwi kepénginané daging lan kepénginané mripat lan sombongé urip, kuwi tekané ora sangka Bapak, nanging sangka ndonya. Lan ndonya iki uga kepénginané bakal entèk, nanging sapa sing nglakoni karepé Gusti Allah kuwi tetep urip tekan sak lawas-lawasé. Anak-anakku, saiki jaman sing pungkasan. Lan kaya sing wis pada kok rungokké yèn antikristus bakal teka, saiki ya wis okèh antikristus sing pada njedul. Sing mengkono kuwi dadi tanda yèn saiki iki jaman sing pungkasan tenan. Pantyèn asalé antikristus kuwi sangka antarané kita, nanging sak temené pada duduk ing antarané kita; awit yèn temen-temen dadi tunggalé kita, mesti tetep pada nunggal karo kita. Nanging kuwi kelakon mengkono, supaya ketara yèn wong-wong kuwi kabèh duduk tunggalé kita. Nanging kowé kuwi wis pada dijebatani karo Sing Sutyi lan awit sangka mengkono kowé dadi pada mengertèni. Aku nulis marang kowé kuwi ora awit kowé pada ora weruh marang kabeneran, nanging ya awit kowé pada weruh marang bab kuwi, lan uga awit kowé pada weruh yèn sak kabèhé goroh kuwi ora ana sing asalé sangka kabeneran. Sapa ta si goroh kuwi? Apa duduk sing nyélaki yèn Yésus kuwi Kristus? Kuwi antikristus, ya kuwi sing nyélaki marang Bapak lan Putra. Awit sapa waé sing nyélaki Putra kuwi ya ora pada nduwèni Bapak. Sapa waé sing ngakoni Putra, ya pada nduwèni Bapak. Kanggo kowé kabèh, apa sing wis pada kok rungokké kawit wiwitan, kuwi tetepa manggon ing kowé. Yèn apa sing wis kok rungokké kawit wiwitan kuwi tetepa manggon ing kowé, kowé ya bakal pada tetep ing Putra lan ing Bapak. Lan perjanjian sing wis dijanjèkké karo Panjenengané piyambak marang kita, ya kuwi urip langgeng. Kabèh sing tak tulis marang kowé kuwi mau, ya kuwi bab wong-wong sing arep nasarké kowé. Awit jebatan sing wis pada kok tampani sangka Panjenengané kuwi tetep ing kowé. Awit sangka kuwi kowé pada ora perlu diwulangi karo wong liyané. Nanging kayadéné jebatan sangka Panjenengané kuwi mulangi marang kowé bab samubarang lan piwulangé kuwi nyata, ora goroh lan kayadéné enggoné Panjenengané mbiyèn wis mulangi marang kowé, mengkono uga kowé pada tetepa ing Panjenengané. Saiki, anak-anakku, pada tetepa ing Kristus, supaya yèn Panjenengané ngétok, kita pada karo tatak lan ora usah isin ing ngarepé ing dina teka-Né. Yèn kowé pada weruh yèn Panjenengané kuwi bener, kowé ya pada ngertènana yèn saben wong sing nglakoni apa sing bener, kuwi lairé sangka Panjenengané. Ngertènana, sepira gedéné katrésnané sing dikèkké karo Bapak marang kita, nganti kita pada disebut para anaké Gusti Allah, lan kita pantyèn para anaké Gusti Allah. Mulané jagat ora kenal marang kita, awit jagat kuwi ora kenal marang Panjenengané. Para sedulurku sing ditrésnani, saiki kita pada dadi anaké Gusti Allah, nanging durung tyeta kepriyé kahanan kita ing bakalé. Nanging kita pada weruh, yèn Kristus ngétok, kita bakal dadi pada karo Panjenengané, awit kita bakal pada weruh kahanané Panjenengané sak temené. Saben wong sing nduwé pengarep-arep mengkono marang Panjenengané, wong kuwi nyutyèkké awaké kayadéné Panjenengané kuwi sutyi. Saben wong sing nglakoni dosa, kuwi uga nerak angger-anggeré Gusti Allah, awit dosa kuwi panerak kanggo angger-anggeré Gusti Allah. Lan kowé pada weruh yèn enggoné Panjenengané wis teka, kuwi perlu ngresiki sak kabèhé dosa, lan Panjenengané kuwi ora nduwèni dosa. Saben wong sing tetep ing Panjenengané, kuwi ora gawé dosa menèh; saben wong sing tetep gawé dosa, kuwi ora tau weruh lan ora tau kenal marang Panjenengané. Anak-anakku, kowé aja gelem disasarké karo sapa waé. Sapa sing nindakké apa sing bener, kuwi bener, pada kaya Yésus kuwi bener. Sapa sing tetep nindakké dosa, kuwi asalé sangka iblis, awit iblis enggoné gawé dosa wis kawit wiwitan. Nanging tekané Putrané Gusti Allah kuwi supaya nglebur sak kabèhé penggawéané iblis. Saben wong sing lairé sangka Gusti Allah, kuwi tansah ora nglakoni dosa; awit wijiné Gusti Allah tetep ing atiné, lan ora bisa tansah nglakoni dosa, awit lairé sangka Gusti Allah. Iki tandané para anaké Gusti Allah lan para anaké iblis; sapa waé sing ora nindakké apa sing bener kuwi asalé ora sangka Gusti Allah, mengkono uga sing ora trésna marang seduluré tunggal pertyaya. Awit ya iki kabar sing wis pada kok krungu sangka wiwitan, ya kuwi supaya kita pada trésna-tinrésnan. Aja kaya Kain, sing asalé sangka ala lan matèni adiké. Apa sebabé enggoné matèni kuwi? Awit sak kabèhé penggawéané ala, lan penggawéané adiké adil. Para sedulur, aja pada nggumun yèn jagat pada sengit marang kowé. Kita pada weruh, yèn kita wis pada ngalih sangka pati marang urip, ya kuwi awit kita pada nrésnani marang para sedulur kita tunggal pertyaya. Saben wong sing ora nrésnani, kuwi tetep manggon ing pati. Saben wong sing sengit marang seduluré tunggal pertyaya kuwi tegesé matèni seduluré mau. Lan kowé pada weruh, yèn wong sing seneng matèni kuwi ora kanggonan urip langgeng. Karo iki enggon kita weruh katrésnané Kristus, ya kuwi: Panjenengané wis masrahké nyawané kanggo kita; dadi kita ya pada nduwé kuwajipan masrahké nyawa kita kanggo sedulur-sedulur kita tunggal pertyaya. Sapa sing uripé ing ndonya kalubèran, nanging weruh seduluré tunggal pertyaya kekurangan, nanging nutup lawangé atiné kanggo seduluré mau, kepriyé bisané disebut yèn katrésnané Gusti Allah tetep manggon ing wong kuwi? Anak-anakku, enggon kita nrésnani aja karo tembung utawa ilat, nanging karo penggawé lan ing sak njeruhné kabeneran. Mengkono kuwi enggon kita pada mangertèni, yèn asal-usulé kita kuwi sangka kabeneran lan bisa nentremaké ati kita ing ngarepé Gusti Allah. Yèn ati kita melèhké kita: Gusti Allah kuwi ngungkuli ati kita lan Panjenengané mangertèni samubarang. Para sedulurku sing ditrésnani, yèn ati kita ora melèhké kita, kita pada kuwat ing pertyaya nemoni Gusti Allah, lan apa waé sing pada kita jaluk, bakal dikèkké marang kita, awit kita pada netepi sak kabèhé pepakon-Né lan nglakoni apa sing ndadèkké senengé. Lan pepakon-Né ya kuwi, supaya kita pada pertyaya marang asmané Yésus Kristus, Putrané, lan supaya pada trésna-tinrésnan tyotyok karo pepakon sing dipréntahké karo Panjenengané marang kita. Sapa sing netepi sak kabèhé pepakon-Né, kuwi manggon ing Gusti Allah lan Gusti Allah ing wong kuwi. Nanging enggon kita pada ngerti yèn Gusti Allah manggon ing kita kuwi karo Roh sing wis dikèkké marang kita. Para sedulurku sing ditrésnani, aja pada pertyaya marang kabèh roh, nanging roh-roh kuwi titènana, apa asalé sangka Gusti Allah; awit okèh nabi palsu sing njedul lan ndlajahi sak jagat kabèh. Enggonmu pada ngerti yèn kuwi Rohé Gusti Allah, ngéné: Saben roh sing ngakoni yèn Yésus Kristus wis teka dadi manungsa, kuwi asalé sangka Gusti Allah. Lan saben roh sing ora ngakoni Yésus, kuwi asalé ora sangka Gusti Allah. Roh kuwi rohé antikristus, sing wis pada kok krungu kabar yèn bakal teka, lan saiki wis ing jagat. Anak-anakku, kowé kabèh kuwi asalé sangka Gusti Allah lan wis pada ngalahké para nabi palsu kuwi; awit Roh sing manggon ing kowé kuwi ngungkuli roh sing manggon ing jagat. Wong-wong kuwi asalé sangka jagat, mulané sing pada diutyapké kuwi ya perkara-perkara kadonyan, lan jagat ngrungokké. Kita iki asalé sangka Gusti Allah; sapa sing kenal marang Gusti Allah, kuwi pada ngrungokké marang kita. Wong sing asalé ora sangka Gusti Allah kuwi ora ngrungokké marang kita. Kaya mengkono tandané Rohé kabeneran karo rohé sing nasarké. Para sedulur sing ditrésnani, hayuk kita pada trésna-tinrésnan, awit katrésnan kuwi asalé sangka Gusti Allah, lan saben wong sing nindakké katrésnan, kuwi lairé sangka Gusti Allah lan kenal karo Gusti Allah. Sapa sing ora nindakké katrésnan, kuwi ora kenal Gusti Allah, awit Gusti Allah kuwi katrésnan. Katrésnané Gusti Allah kuwi dikétokké ing antarané kita, ya kuwi Gusti Allah wis ngutus Putrané sing ora ana tunggalé nekani jagat supaya kita pada urip awit Panjenengané. Katrésnan kuwi ngéné: Duduk kita sing wis pada trésna marang Gusti Allah, nanging Gusti Allah sing wis nrésnani kita lan wis ngutus Putrané kanggo ngluwari dosa kita. Para sedulur sing ditrésnani, awit nganti semono enggoné Gusti Allah nrésnani kita, mulané kita iki ya pada kuwajipan trésna-tinrésnan. Ora ana wong sing tau weruh Gusti Allah. Yèn kita pada trésna-tinrésnan, Gusti Allah tetep manggon ing kita, lan katrésnané kuwi sampurna ing kita. Kaya mengkono enggon kita pada ngerti yèn kita tetep ing Panjenengané, lan Panjenengané ing kita, awit Panjenengané wis ngekèkké Rohé marang kita. Lan kita wis pada weruh lan nyeksèni yèn Bapak wis ngutus Putrané dadi Juruslameté jagat. Sapa sing ngakoni yèn Yésus kuwi Putrané Gusti Allah, Gusti Allah tetep ing wong kuwi, lan wong kuwi ing Gusti Allah. Kita iki wis pada mangertèni lan pertyaya marang katrésnané Gusti Allah marang kita. Gusti Allah kuwi katrésnan, lan sapa sing tetep manggon ing katrésnan, kuwi tetep ing Gusti Allah, lan Gusti Allah ing wong kuwi. Katrésnané Gusti Allah kuwi sampurna ing kita, ya kuwi yèn kita pada kendel ing pertyaya ing dina pengadilan, awit kayadéné Panjenengané, kita uga ing ndonya kéné. Sak njeruhné katrésnan ora ana rasa wedi, katrésnan sing sampurna kuwi malah nglebur rasa wedi, awit wedi kuwi mbobot paukuman, lan wong sing wedi kuwi ora sampurna katrésnané. Enggon kita pada trésna kuwi, awit Gusti Allah wis luwih ndisik nrésnani kita. Yèn ana wong sing ngomong: “Aku trésna marang Gusti Allah,” nanging sengit marang seduluré, kuwi wong goroh. Awit sapa sing ora trésna marang seduluré sing kétok, mokal bisa nrésnani Gusti Allah sing ora kétok. Iki tembung préntahé sangka Panjenengané: Sapa sing trésna marang Gusti Allah, kuwi ya kudu nrésnani seduluré. Saben wong sing pertyaya yèn Yésus kuwi Kristus, kuwi lairé sangka Gusti Allah, lan saben wong sing trésna marang Panjenengané sing nglairké, kuwi ya trésna marang sing dilairké Panjenengané. Enggon kita mengertèni yèn kita pada nrésnani para anaké Gusti Allah, ya kuwi yèn kita pada trésna marang Gusti Allah lan netepi pepakon-Né. Awit iki katrésnan marang Gusti Allah, ya kuwi yèn kita pada netepi pepakon-Né. Pepakon-Né ora abot, awit kabèh sing lair sangka Gusti Allah kuwi ngalahké jagat. Lan iki kemenangan sing ngalahké jagat, ya kuwi: pertyaya kita. Sapa ta sing ngalahké jagat, kejaba wong sing pertyaya yèn Yésus kuwi Putrané Gusti Allah? Iki Panjenengané sing tekané karo banyu lan getih, ya kuwi Yésus Kristus, ora mung karo banyu waé, nanging karo banyu lan getih. Nanging Roh kuwi sing ngekèki paseksi, awit Roh kuwi kabeneran. Awit ana telu sing pada ngekèki paseksi [ing swarga: Bapak, Sang Pitutur lan Roh Sutyi; lan telu-teluné kuwi siji. Lan ana telu sing dadi seksi ing bumi]: Roh lan banyu lan getih lan telu-teluné kuwi siji. Yèn kita pada nganggep paseksiné manungsa, mesti paseksiné Gusti Allah kuwi ngungkuli. Awit iki paseksiné Gusti Allah, ya kuwi: Panjenengané nyeksèni kanggo Putra-Né. Sapa sing pertyaya marang Putrané Gusti Allah, kuwi nduwèni paseksi mengkono ing atiné; sapa sing ora pertyaya marang Gusti Allah, kuwi nganggep Panjenengané goroh, awit ora ngandel marang paseksi sing wis dikèkké Gusti Allah kanggo Putrané. Lan paseksiné ya kuwi: Gusti Allah wis ngekèkké urip sing langgeng, lan urip kuwi manggon ing Putrané. Sapa sing nduwèni Putra, kuwi nduwèni urip. Sapa sing ora nduwèni Putrané Gusti Allah, kuwi ora nduwèni urip. Kabèh kuwi mau tak tulis marang kowé, supaya kowé sing pada pertyaya marang asma-Né Putrané Gusti Allah, pada ngertia yèn kowé kabèh pada nduwèni urip langgeng. Enggon kita kendel ing pertyaya marang Panjenengané, Panjenengané mesti nuruti pandonga kita, yèn kita njaluk apa-apa marang Panjenengané, sing tyotyok karo karepé. Lan yèn kita pada ngerti yèn Panjenengané nuruti apa waé, sing kita jaluk, dadiné kita pada ngerti uga, yèn kita wis nampa apa sing kita jaluk marang Panjenengané. Yèn ana wong sing ngerti seduluré tunggal pertyaya nglakoni dosa, ya kuwi dosa sing ora nekakké pati, kuwi ndedongaa marang Gusti Allah, banjur Panjenengané bakal ngekèki urip marang wong kuwi, ya kuwi sing pada gawé dosa sing ora nekakké pati. Ana dosa sing nekakké pati: Yèn kanggo kuwi, aku ora ngongkon ndongakké. Sak kabèhé sing ala kuwi dosa, nanging ana dosa sing ora nekakké pati. Kita ngerti, yèn saben wong sing lair sangka Gusti Allah kuwi ora gawé dosa, nanging diayomi karo Panjenengané, sing lair sangka Gusti Allah, nganti si duraka ora bisa nggepok wong mau. Kita ngerti, yèn asal-usulé kita sangka Gusti Allah lan sak jagat kabèh dipréntah karo kwasa duraka. Nanging kita pada weruh, yèn Putrané Gusti Allah wis teka lan wis ngekèki pangertèn marang kita, supaya kita kenal marang sing Sejati; lan kita manggon ing Sejati, ing njeruhné Putrané Yésus Kristus. Panjenengané kuwi Gusti Allah Sing Sejati lan urip sing langgeng. Anak-anakku, pada sing ati-ati marang sak kabèhé brahala. Sangka aku pinituwa, marang ibu sing dipilih lan anak-anaké sing pada tak trésnani ing sak njeruhné kabeneran. Ora mung aku waé sing nrésnani kowé kabèh, nanging uga sak kabèhé wong sing wis pada weruh kabeneran. Awit sangka kabeneran sing tetep manggon ing kita lan bakal ngantyani kita nganti sak lawas-lawasé. Kawelasan, kabetyikan lan katentreman sangka Gusti Allah, Bapak lan sangka Yésus Kristus, Putrané Bapak, bakal ngantyani kita sak njeruhné kabeneran lan katrésnan. Aku bungah banget weruh, yèn ana anak-anakmu sing pada urip ing sak njeruhné kabeneran, tyotyok karo pepakon sing wis kita tampani sangka Bapak. Lan saiki penjalukku marang kowé, ibu, aja kok anggep aku nulis pepakon anyar kanggo kowé, nanging sing tak tulis iki miturut pepakon sing wis kita duwèni kawit wiwitan: supaya kita pada trésna-tinrésnan. Lan katrésnan kuwi, kita kudu urip miturut pepakoné. Lan pepakon kuwi, ya kuwi supaya kowé pada urip sak njeruhné katrésnan, kaya enggonmu wis pada krungu kawit wiwitan. Awit wis okèh tukang nasarké sing pada njedul lan ndlajahi sak lumahé bumi, sing ora ngakoni yèn Yésus Kristus wis teka dadi manungsa. Kuwi tukang nasarké lan antikristus. Pada sing ati-ati, supaya kowé aja nganti pada kélangan apa sing wis pada tak garap, supaya enggonmu pada nampani upahmu sampurna. Saben wong sing nyimpang lan ora manggon ing piwulangé Kristus, kuwi ora pada nduwèni Gusti Allah. Sapa sing manggon ing piwulang kuwi, pada nduwèni Bapak lan Putra pisan. Yèn kowé pada katekan wong sing ora nggawa piwulang kuwi, aja kok tampa ing omahmu, lan aja mbagèkké slamet. Awit sapa sing mbagèkké slamet wong kuwi, olèh bagéan penggawéané sing ala. Senajan okèh sing kudu tak tulis marang kowé, aku ora gelem nulis nganggo kertas lan mangsi, nanging pengarep-arepku bakal teka déwé, terus rerembukan adu-arep karo kowé kabèh, supaya kabungahan kita bisa sampurna. Salam marang kowé kabèh sangka anak-anaké sedulurmu wadon sing dipilih. Sangka aku pinituwa, marang Gayus sing ditrésnani, sing tak trésnani ing sak njeruhné kabeneran. Sedulurku sing ditrésnani, pandongaku supaya kowé pada betyik ing sembarang perkara lan diberkahi kuwarasan, semono uga nyawamu. Awit aku bungah banget, nalika ana sedulur teka, ngekèki paseksi bab enggonmu pada urip ing sak njeruhné kabeneran, awit uripmu pantyèn ya mengkono. Kanggo aku, ora ana kabungahan sing gedéné ngungkuli kabungahanku yèn aku krungu, yèn anak-anakku pada urip sak njeruhné kabeneran. Sedulurku sing tak trésnani, kowé netepi enggonmu dadi wong pertyaya, yèn kowé nindakké samubarang kanggo para sedulur tunggal pertyaya, senajan kuwi pada wong bangsa liyané. Wong-wong kuwi ing ngarepé pasamuan wis pada ngekèki paseksi bab katrésnanmu. Betyik tenan penggawéanmu, yèn pada kok bantu kanggo nerusaké mlakuné, karo tyara sing ndadèkké senengé Gusti Allah. Awit enggoné pada lelungan kuwi awit sangka asma-Né, tanpa nampani apa-apa sangka wong-wong kapir. Kita pada kuwajipan nampani wong-wong sing kaya mengkono kuwi, supaya kita pada dadi kantya tunggal gawé kanggo apa sing bener. Aku wis nulis setitik marang pasamuan, nanging Diotrèfès, sing kepéngin dadi penggedé ing pasamuan, kuwi ora gelem nampa kita. Mulané, mbésuk yèn aku teka bakal tak élingké sing dadi penggawéané, awit wis ngundat-undat nganggo tembung kasar marang kita; lan ora trima mengkono waé, malah wong mau ora mung emoh nampani para seduluré tunggal pertyaya sing teka waé, nanging sapa sing arep nampani wong-wong mau pada dipenggak, lan ditundung sangka pasamuan. Sedulurku sing ditrésnani, aja mèlu-mèlu marang sing ala, nanging nuladanana sing betyik. Sapa sing gawé betyik, kuwi asalé sangka Gusti Allah, nanging sapa sing gawé sing ala, kuwi ora tau weruh marang Gusti Allah. Kanggo Démétrius wis diseksèni betyik karo wong kabèh, malah diseksèni karo kabeneran déwé. Lan menèh kita ya pada ngekèki paseksi betyik kanggo wong kuwi, lan kowé weruh, yèn paseksi kita kuwi nyata. Okèh perkara sing kudu tak tulis marang kowé, nanging aku ora gelem nulis marang kowé nganggo mangsi lan pèn. Pengarep-arepku bakal gelis nemoni kowé, lan rerembukan adu-arep. Katentreman anaa ing kowé! Salam sangka para kantyamu. Salamku marang para kantya siji-sijiné. Sangka Yudas, abdiné Yésus Kristus lan seduluré Yakobus, marang para sing dipanggil, sing ditrésnani ing Gusti Allah, Bapak lan sing pada dipilih kanggo Yésus Kristus. Kabetyikan, katentreman lan katrésnan malubèra ing kowé kabèh. Para sedulur sing ditrésnani, sak njeruhné aku mbudidaya karo tenanan nulis layang iki marang kowé bab keslametan kita kabèh, aku rumangsa uga nulis iki lan ngomongi kowé, supaya pada tetepa enggonmu ngupaya mbélani pengandel sing wis dikèkké marang para sutyi. Awit ana sakwijiné wong sing wis nlusup ing sak tengahmu, ya kuwi wong sing wis suwé pada dipestèkké bakal diukum: para wong duraka sing nggunakké kawelasané Gusti Allah kita kanggo ngumbar hawa-nepsuné, lan sing nyélaki marang Pangwasa tunggal lan Gusti kita, Yésus Kristus. Nanging senajan kowé wis pada mengertèni kuwi mau kabèh lan ora mangga-mara menèh, aku kepéngin ngélingké kowé, yèn Gusti kuwi pantyèn nylametaké umat duwèké sangka negara Egipte, nanging terus matèni sing pada ora pertyaya. Mengkono uga, para mulékat sing ora pada manut marang wates-watesé kwasané, nganti ninggal panggonan sangkané, bakal diukum karo tali banda sing langgeng ing pepeteng, nganti tekané pengadilan ing dina gedé, ya kaya mengkono, Sodom lan Gomora lan kuta-kuta ing sak ubengé, sing karo tyara sing pada, nindakké mlaku bédang, lan pada nguber kemareman sing ora lumrah, wis pada kesiksa ing geni langgeng, kanggo pepéling marang manungsa kabèh. Nanging, para tukang ngimpi uga pada ngregeti badané lan ngrèmèhké pangwasané Gusti Allah lan ora ngajèni marang sak kabèhé kamulyan ing swarga. Malah Mikaèl, penggedéné para mulékat, nalika padu karo iblis bab layoné Moses, ora wani ngadili iblis kuwi nganggo tembung-tembung sing ora ngajèni, nanging mung ngomong ngéné: “Kowé diukum karo Gusti.” Nanging wong-wong kuwi pada ora ngajèni samubarang sing ora pada dingertèni lan apa sing pada dingertèni kaya tyarané kéwan sing tanpa pikiran, malah kuwi sing njalari karusakané. Tyilaka wong-wong kuwi, awit pada mèlu mlaku ing dalan sing dilakoni karo Kain lan awit nguber upah, njegur ing penyasarané Biléam, nganti pada entèk, awit enggoné mbruntak kayadéné Korah. Wong kuwi pada dadi reget ing péstané katrésnanmu, jalaran tanpa pada nduwèni rasa isin ngentèk-entèkké lan mung mentingké awaké déwé. Wong kuwi pada kaya mendung sing tanpa banyu, sing kabur katut karo angin; kaya waé wit-witan sing ora ngetokké woh ing waktu gogrok godongé, kaya wit-witan sing rungkat lan mati babar pisan. Kaya waé ombaké segara sing medèni, sing ngumpluké regeté déwé, pada kaya lintang-lintang sing nglembara, sing wis dityepaki panggonan ing jagaté pepeteng langgeng selawasé. Hénokh, turunan sing kaping pitu sangka Adam, uga wis ngomongké wong-wong kuwi, tembungé: “Gusti teka diubengi karo para sutyi abdiné sing éwon-éwon tyatyahé, arep nindakké pengadilan kanggo wong kabèh, lan nibakké paukuman marang sak kabèhé penggawé mblarah sing pada dilakoni, jalaran sangka sak kabèhé tembung sing ala, sing diutyapké karo para wong dosa sing mblarah kuwi marang Gusti.” Kuwi wong sing pada grundelan lan ora nrima karo nasipé, urip nuruti hawa-nepsuné, nanging tutuké pada ngutyapké tembung-tembung sing omong kosong, tembungé ndilat wong, supaya pada olèh untungé. Nanging kowé kuwi, para sedulur sing ditrésnani, pada élinga marang tembungé sing mbiyèn wis diomongké marang kowé kabèh karo para rasulé Gusti kita, Yésus Kristus. Jalaran kowé wis pada diomongi: “Mbésuk ing jaman pungkasan bakal ana tukang pemoyok, sing mlakuné pada ngumbar hawa-nepsuné sing mblarah.” Wong-wong kuwi sing pada njalari tyetyongkrèhan, manungsa kadonyan, sing ora kanggonan Roh Sutyi. Nanging kowé, para sedulur sing ditrésnani, pada mbanguna awakmu déwé, karo dasarané pertyayamu sing sutyi déwé, lan ndedongaa ing njeruhné Roh Sutyi. Awakmu pada jaganen karo tyara mengkono kuwi, ing sak njeruhné katrésnané Gusti Allah, karo ngentèn-entèni marang kabetyikané Gusti kita, Yésus Kristus, tumuju ing urip langgeng. Wong-wong sing atiné ijik mangga-mara pada welasana. Wong kuwi pada slametna karo tyara direbut sangka geni. Nanging kétokna welas-asihmu karo rasa wedi marang wong-wong liyané uga, lan pada sengita marang sandangané wong-wong sing diregeti karo kepénginan-kepénginané dosa. Kanggo Panjenengané sing kwasa njaga marang kowé kabèh, supaya pada ora kesandung lan mernahké kowé karo tanpa tyiri lan karo kebak kabungahan ing ngarepé kamulyan-Né. Gusti Allah mung siji, Juruslamet kita, awit karo Yésus Kristus, Gusti kita, kuwi sing dikèki kamulyan, kaluhuran, kekuwatan lan pangwasa, sak durungé kedadiané jaman, saiki lan nganti tekan selawasé. Amin. Iki wahyuné Yésus Kristus, sing dikèkké karo Gusti Allah marang Panjenengané, supaya diduduhké marang para abdi-Né bab apa sing mesti bakal gelis kelakon. Panjenengané wis medarké bab kuwi marang Yohanes abdi-Né, lantaran mulékat utusan-Né. Yohanes wis nyeksèni bab tembungé Gusti Allah lan paseksi sing dikèkké karo Yésus Kristus, ya kuwi samubarang sing wis dideleng. Rahayu wong sing matyakké lan para wong sing pada ngrungokké nubuat iki lan sing netepi apa sing ketulis ing kono, awit wantyiné wis tyedak. Sangka Yohanes marang pasamuan pitu ing Asia Tyilik: Kawelasan lan katentreman anaa ing kowé kabèh, sangka Panjenengané, sing ana lan sing wis ana lan sing bakal teka, uga sangka roh pitu ing ngarepé damparé Gusti lan sangka Yésus Kristus, Seksi sing setia, sing ndisik déwé tangi sangka antarané wong mati lan sing ngwasani para ratu ing bumi iki. Kanggo Panjenengané, sing nrésnani kita lan sing wis ngresiki dosa kita karo getihé, lan sing wis ndadèkké kita sakwijiné kraton, lan imam-imam kanggo Gusti Allah, Bapak, ya kanggo Panjenengané kuwi kamulyan lan pangwasa nganti tekan selawas-lawasé. Amin. Ngertènana, Panjenengané teka karo mendung lan saben mripat bakal ndeleng Panjenengané, uga wong sing wis pada njojoh Panjenengané. Sak kabèhé bangsa ing bumi bakal nangisi Panjenengané. Ya, Amin. “Aku iki Alfa lan Oméga, tembungé Gusti Allah sing ana, lan sing wis ana, lan sing bakal teka, sing Mahakwasa.” Aku, Yohanes, sedulur lan tunggalmu sak njeruhné kasusahan, ing sak njeruhné kraton lan karo mantep ngentèn-entèni marang Yésus, ing puluh sing diarani Patmos awit sangka tembungé Gusti Allah lan paseksi sing dikèkké karo Yésus. Mbeneri ing dinané Gusti, aku dikwasani karo Roh lan aku krungu swara sing banter ing mburiku, kaya uniné trompèt, Tembungé: “Apa sing kok deleng, kuwi tulisen ing kitab lan kirimna marang pasamuan pitu iki: Marang Efésus, marang Smirna, marang Pèrgamus, marang Tiatira, marang Sardis, marang Filadèlfia lan marang Laodikia.” Aku terus nolèh arep weruh swara sing ngomongi aku kuwi. Lan sakwisé aku nolèh, aku weruh ana tyagak dimar emas pitu. Lan ing tengah-tengahé tyagak dimar pitu mau ana sing mada rupa karo Putrané Manungsa, nganggo jubah sing dawané nganti kléngsrèh tekan sikilé, lan dadané sabukan emas. Sirahé lan rambuté putih kaya wulu wedus gèmbèl, kaya salju lan mripaté kaya urupé geni. Sikilé kaya tembaga murup kaya geni ing sak njeruhné pawon; swarané kaya kemrosaké banjir gedé. Tangané sing tengen nggawa lintang pitu lan tutuké ngetokké pedang sing landepé kiwa-tengen, praupané semlorot kaya srengéngé sing padang semilak. Nalika aku weruh Panjenengané, aku terus sujut ing ngarepé sikilé, aku kaya wong mati; nanging aku terus ditumpangi tangan-Né sing tengen, lan diomongi: “Aja wedi! Aku iki sing Wiwitan lan sing Pungkasan, lan sing Urip, Aku wis ninggal, nanging delengen, Aku urip tekan sak lawas-lawasé lan Aku nggawa sak kabèhé kuntyiné pati lan kratoné pati. Awit sangka kuwi tulisen apa sing wis kok deleng, ya sing kelakon saiki lan sing bakalé kelakon. Kanggo tegesé lintang pitu sing kok deleng ing tangan-Ku tengen lan tyagak dimar emas pitu kuwi ngéné: Lintang pitu kuwi mulékaté pasamuan pitu lan tyagak dimar emas pitu kuwi pasamuan pitu.” “Kowé nulisa marang mulékaté pasamuan ing Efésus: Iki tembungé sing nyekel lintang pitu ing tangan-Né tengen lan sing mlaku ing antarané tyagak dimar emas pitu kuwi. Aku weruh sak kabèhé penggawéanmu, ya marang rekasamu ya marang kemantepanmu. Aku weruh, yèn kowé ora bisa nyabari marang para wong duraka, lan yèn kowé wis nliti wong-wong sing ngaku-aku rasul, nanging ing sak temené duduk, kowé wis weruh wong-wong kuwi tukang goroh. Kowé tetep sabar lan ngalami sangsara awit sangka asma-Ku; lan kowé ora tau krasa kesel. Senajan mengkono kowé Tak tyatyat, awit kowé wis ninggal katrésnanmu sing wiwitan. Mulané kowé élinga sepira jeruné enggonmu wis keplorot! Pada mratobat lan nglakonana kaya penggawéanmu sing wiwitan. Yèn ora mengkono, Aku mesti bakal nekani kowé, lan Aku bakal njupuk tyagak dimarmu sangka panggonané, yèn kowé ora mratobat. Nanging iki ing kowé, ya kuwi kowé sengit marang tumindaké wong-wongé Nikolaus, sing uga Aku sengiti. Sapa sing nduwé kuping, rungokna apa sing diomongké karo Roh marang pasamuan-pasamuan. Sapa sing menang, kuwi bakal Tak wènèhi mangan wohé wit panguripan ing taman Firdaus duwèké Gusti Allah.” “Kowé nulisa marang mulékaté pasamuan ing Smirna: Iki tembungé sing Wiwitan lan sing Pungkasan, sing wis ninggal lan urip menèh: Aku weruh kasusahanmu lan kemlaratanmu, nanging kowé sugih, uga pitenahé wong sing ngaku-aku wong Ju, nanging sak temené duduk; kosok baliné wong-wong kuwi tunggalé sétan. Kowé aja wedi marang kabèh kasangsaran sing kudu kok sangga! Sak temené iblis bakal nglebokké wong sak panunggalanmu menyang pakunjaran, supaya kowé nampani pantyoba lan kowé bakal katekan kasusahan sepuluh dina suwéné. Kowé setia tuhua nganti tekan pati lan kowé bakal Tak upahi makutané panguripan. Sapa sing nduwé kuping, rungokna apa sing diomongké karo Roh marang pasamuan-pasamuan: Sapa sing menang, kuwi ora bakal ngalami sangsara sangka pati sing kaping pindo.” “Kowé nulisa marang mulékaté pasamuan ing Pèrgamus: Iki tembungé sing nggawa pedang landepé kiwa-tengen: Aku weruh ing ngendi manggonmu, ya kuwi panggonan damparé sétan; nanging kowé ngugemi asma-Ku, lan ora nyélaki pertyayamu marang Aku, uga ora ing nalika jamané Antipas, seksi-Ku, sing setia marang Aku sing dipatèni ing ngarepmu, ing panggonané sétan. Nanging kowé, ana sing Tak tyatyat; ing tengahmu ana sing pada nyekel piwulangé Biléam, sing ngajani Balak supaya njlumprongké wong Israèl, supaya pada mangan sajèné brahala lan mlaku bédang. Mengkono uga ing tengahmu ana sing pada nyekel piwulangé para sing ngetutké Nikolaus. Awit sangka kuwi kowé mratobata! Yèn ora mengkono, Aku bakal gelis nekani kowé lan Aku bakal maju perang marang wong-wong mau karo pedang ing tutuk-Ku iki. Sapa sing nduwé kuping, rungokna apa sing dadi tembungé Roh marang pasamuan-pasamuan: Sapa sing menang, bakal Tak wènèhi mangan manna sing kesimpen; lan Tak upahi watu putih, ing nduwuré ketulis jeneng anyar, sing wong ora weruh, kejaba sing nampani kuwi.” “Kowé nulisa marang mulékaté pasamuan ing Tiatira: Iki tembungé Putrané Gusti Allah, sing mripaté kaya urupé geni lan sikilé kaya tembaga: Aku weruh sak kabèhé penggawéanmu: ya katrésnanmu, ya pertyayamu, uga pangabdianmu lan kemantepanmu. Aku weruh, yèn penggawéanmu sing pungkasan kuwi ngungkuli sing wiwitan. Nanging kowé Tak tyatyat, awit kowé ngumbar Isebèl, wong wadon sing ngaku-aku nabi, mulangi lan nasarké para abdi-Ku supaya mlaku bédang lan mangan sajèné brahala. Aku wis ngekèki wantyiné marang wong mau supaya mratobat, nanging ora gelem mratobat sangka enggoné mlaku bédang. Ngertia, wong kuwi bakal Tak untyalké ing ambèn, Tak dadèkké lara lan para sing bédang karo wong mau bakal Tak untyalké ing sangsara gedé, yèn pada ora mratobat sangka pertingkahé wong wadon kuwi. Uga anak-anaké bakal Tak entèkké. Terus sak kabèhé pasamuan bakal pada mangertèni yèn Aku iki sing nliti pikiran lan atiné manungsa. Lan Aku bakal mbales marang sak panunggalmu miturut sak penggawéanmu. Nanging kowé, ya kuwi wong-wong liyané ing Tiatira, sing ora ngugemi piwulang kuwi, lan sing ora nyinau wewadiné sétan, kayadéné enggoné ngarani, wong kuwi Tak omongi, ngéné: Aku ora gelem ngemoti momotan liyané marang kowé. Nanging apa sing kok duwèni kuwi rumaten nganti sak teka-Ku. Nanging sapa sing menang lan nindakké penggawéan-Ku nganti tekan pungkasané, kuwi bakal Tak upahi pangwasa ngwasani para bangsa, lan kuwi bakal pada dikwasani karo teken wesi; wong-wong kuwi bakal diremuk kaya kendi, pada kaya pangwasa sing Tak tampani sangka Bapak-Ku, uga bakal Tak upahi lintang panjer ésuk. Sapa sing nduwé kuping, rungokna apa sing dadi tembungé Roh marang pasamuan-pasamuan.” “Kowé nulisa marang mulékaté pasamuan ing Sardis: Iki tembungé Panjenengané, sing nduwé Rohé Gusti Allah pitu lan lintang pitu kuwi: Aku weruh sak kabèhé penggawéanmu; kowé diarani urip, nanging sak temené mati! Kowé tangia, lan nguwatké apa sing ijik kèri sing wis arep mati, awit penggawéanmu kuwi ora ana siji-sijia sing Tak temokké sampurna ing ngarepé Gusti Allah-Ku. Awit sangka kuwi kowé élinga, kepriyé enggonmu nampani lan krungu; kuwi tetepana lan mratobat! Awit yèn kowé ora jaga-jaga, Aku bakal nekani kowé kaya maling, lan kowé ora bakal mangertèni wantyi apa enggon-Ku nekani kowé. Nanging ing Sardis kono uga ana wong sing ora ngregeti sandangané; wong-wong kuwi bakal mèlu mlaku karo Aku nganggo salin putih, awit pada wis pantes. Sapa sing menang, kuwi bakal dienggoni sandangan putih kaya mengkono; Aku bakal ora ngilangi jenengé sangka kitab panguripan, nanging aku bakal ngakoni jenengé ing ngarepé Bapak-Ku lan ing ngarepé para mulékaté. Sapa sing nduwé kuping, rungokna apa sing dadi tembungé Roh marang pasamuan-pasamuan.” “Kowé nulisa marang mulékaté pasamuan ing Filadèlfia: Iki tembungé sing Sutyi, sing Tenan, sing nggawa kuntyiné Daved; yèn Panjenengané ngengakké, ora ana sing bisa nutup, yèn Panjenengané nutup, ora ana sing bisa ngengakké. Aku weruh sak kabèhé penggawéanmu: Ngertia, kowé wis Tak bukaké lawang sing ora bisa ditutup karo wong. Aku weruh yèn kekuwatanmu ora sepiraa, nanging kowé netepi tembung-Ku lan ora nyélaki asma-Ku. Ngertia, wong sangka tunggalé sétan, ya kuwi sing pada ngaku-aku Ju, nanging sejatiné duduk, nanging goroh, kuwi bakal Tak pasrahaké marang kowé. Sak temené Aku nekakké wong-wong kuwi, supaya pada nyembah sujut ing ngarepé sikilmu lan pada mangertèni, yèn Aku trésna kowé. Awit kowé wis netepi tembung-Ku, supaya karo sabar mantep ngentèn-entèni marang Aku, mulané Aku ya bakal njaga kowé ing dina pantyoba sing bakal nekani sak jagat kabèh kanggo nliti wong-wong sing pada manggon ing bumi. Aku bakal gelis teka. Rumaten, apa sing kok duwèni, supaya aja ana wong sing ngrebut makutamu. Sapa sing menang, kuwi bakal Tak dadèkké tyagak ing griya sutyiné Gusti Allah-Ku, lan bakal ora metu menèh sangka kono; uga bakal Tak tulisi jenengé Gusti Allah-Ku, jenengé kutané Gusti Allah-Ku, ya kuwi Yérusalèm anyar, sing mudun sangka swarga sangka Gusti Allah-Ku, lan asma-Ku sing anyar. Sapa sing nduwé kuping, rungokna apa sing dadi tembungé Roh marang pasamuan-pasamuan.” “Lan kowé nulisa marang mulékaté pasamuan ing Laodikia: Iki tembungé Sang Amin, Seksi sing setia tuhu lan tenan, sumberé sembarang sing digawé karo Gusti Allah: Aku weruh sak kabèhé penggawéanmu: kowé kuwi ora adem lan ora panas. Tenan betyiké yèn kowé adem utawa panas. Awit kowé kuwi manget-manget, ora adem lan ora panas, mulané Aku bakal nglepèh kowé sangka tutuk-Ku. Awit kowé nduwé tembung: Aku iki sugih lan aku wis ngupaya kasugihan lan ora kekurangan apa-apa, sak temené kowé ora mangertèni, yèn kowé kuwi mlarat lan memelas, lamur lan wuda, mulané Aku mréntah kowé, supaya kowé tuku emas sing wis dietus karo geni marang Aku, supaya kowé dadi sugih; lan uga sandangan putih, supaya kok enggo, banjur aja nganti kétok enggonmu wuda, sing ngisin-isini; uga lenga kanggo mblonyohi mripatmu, supaya kowé bisa ndeleng. Sapa wong sing Tak trésnani, kuwi Tak welèhké lan Tak ajar; awit sangka kuwi, sing temen lan mratobata! Ngertia, Aku ngadek ana ngarep lawang lan totok-totok; yèn ana wong sing krungu swara-Ku lan mbukakké lawang, Aku bakal mlebu nemoni wong kuwi lan mangan pésta bareng karo wong kuwi lan wong kuwi karo Aku. Sapa sing menang, kuwi bakal Tak jagongké bareng karo Aku ing dampar-Ku, kayadéné Aku uga wis menang lan terus njagong bareng karo Bapak-Ku ing damparé. Sapa sing nduwé kuping, rungokna apa sing dadi tembungé Roh marang pasamuan-pasamuan.” Sakwisé mengkono aku weruh: Jan tenan, lawangé swarga ana sing menga lan ana swara sing mbiyèn aku wis krungu, ngomongi aku kaya swarané trompèt, ngéné: “Kowé munggaha mréné bakal Tak duduhké apa sing sakwisé iki mesti kudu kelakon.” Sak nalika kuwi aku dikwasani karo Roh. Ing swarga ana dampar, lan ana sing njagong ing dampar kuwi. Panjenengané sing njagong ing dampar kuwi sawangané kaya watu-watu yaspis lan Sardis; lan ing sak ubengé dampar ana kluwungé sing kétok semlorot kaya jamrut. Lan ing sak ubengé dampar mau ana damparé patlikur dijagongi karo pinituwa patlikur, pada nganggo jubah putih lan nganggo makuta emas. Sangka dampar mau ana klélap sing metu lan swara gluduk sing gemleger, lan ing ngarepé dampar ana ontyor pitu sing pada murup: ya kuwi Rohé Gusti Allah pitu. Uga ing ngarepé dampar ana segara katya kristal; ing tengahé dampar lan ing sak ubengé ana kéwan papat pada kebak mripat ing ngarep lan ing mburiné. Kéwan mau sing kaping pisan kaya singa, sing kaping pindo kaya pedèt, sing kaping telu kuwi praupané kaya manungsa, lan sing kaping papaté kaya manuk garuda mabur. Kéwan papat mau siji-sijiné nduwé swiwi enem, ing sisih njaba lan njeruhné pada kebak mripat, lan awan wengi tanpa lèrèn enggoné ngomong ngéné: “Sutyi, sutyi, sutyi, Gusti Allah sing Mahakwasa, sing ndisik, sing saiki, lan sing bakal teka.” Saben-saben kéwan mau pada nyanyi pamuji lan panghurmatan lan maturkesuwun marang Panjenengané sing njagong ing dampar lan sing urip langgeng ing sak lawas-lawasé, para pinituwa patlikur mau terus pada nyembah ing ngarepé sing njagong ing dampar kuwi, lan ngabekti marang Panjenengané sing urip tekan sak lawas-lawasé. Lan pada nyèlèhké makutané ing ngarepé dampar kuwi karo ngomong, “Duh Gusti, Gusti Allah kula, Panjenengan sing pantes nampa pamuji lan panghurmatan lan pangwasa. Awit Panjenengan wis nitahké samubarang; lan awit sangka karep Panjenengan, samubarang kuwi ana lan dititahké.” Aku terus weruh kitab gulungan ing tangané tengen Panjenengané sing njagong ing dampar mau, sing ketulis ing njeruh lan ing njaba lan diségel nganggo ségel pitu. Aku weruh mulékat sing rosa-rosa mbengok karo swara banter: “Sapa sing pantes ngudari gulungan kitab kuwi lan mbukaki ségelé?” Nanging ing swarga lan ing bumi lan sak ngisoré bumi, ora ana sing bisa ngudari gulungan kitab mau lan ndeleng njeruhné. Aku terus nangis kelara-lara, awit ora ana wong sijia waé sing dianggep pantes ngudari gulungan kitab kuwi utawa ndeleng njeruhné. Terus ana salah sijiné pinituwa sing ngomong marang aku: “Kowé aja nangis! Delengen, singa sing sangka turunané Yéhuda, ya kuwi tukulané Daved sing wis menang, nganti Panjenengané bisa ngudari gulungan kitab kuwi lan mbukaki ségelé pitu.” Aku terus ndeleng ing tengahé dampar lan kéwan papat kuwi lan ing tengahé para pinituwa mau ana Tyempé ngadek kétoké kaya wis dibelèh, sunguné pitu lan mripaté pitu: ya kuwi Rohé Gusti Allah pitu sing diutus menyang sak lumahé bumi. Panjenengané kuwi terus nyedek lan nampani gulungan kitab sangka tangané tengen Panjenengané sing njagong ing dampar. Nalika Panjenengané njupuk gulungan kitab, kéwan papat lan pinituwa patlikur kuwi terus nyembah ing ngarepé Tyempé kuwi, karo pada nyekel harep lan bokor emas, isi dupa kebak; ya kuwi pandongané para sutyi. Lan pada ngidungké kidung anyar, tembungé: “Panjenengan wis pantes nampani gulungan kitab kuwi lan mbukaki ségelé; awit Panjenengan wis dibelèh lan karo getihé Panjenengan, Panjenengan wis nebus wong-wong sangka saben taler lan basa lan umat lan bangsa kanggo Gusti Allah. Lan Panjenengan ndadèkké wong-wong kuwi salah sijiné kraton lan imam-imam kanggo Gusti Allah kita, lan pada arep ngwasani dadi ratu ing bumi.” Aku terus weruh lan krungu swarané mulékat okèh ing sak ubengé dampar, lan kéwan papat lan para pinituwa; tyatyahé pirang-pirang atus èwu lan pirang-pirang yuta, tembungé karo swara banter, “Tyempé sing wis dibelèh kuwi wis bisa nampani pangwasa lan kasugihan, lan kawityaksanan lan kekuwatan, lan kehormatan lan kamulyan lan pamuji.” Aku terus krungu sak kabèhé sing urip ing swarga lan ing bumi lan sak ngisoré bumi lan ing segara, uga sing urip ing njeruhné, pada ngomong: “Pamuji lan kehormatan lan kamulyan lan pangwasa kanggo Panjenengané sing njagong ing dampar lan Tyempé, nganti sak lawasé!” Kéwan papat kuwi pada ngomong: “Amin!” Lan para pinituwa mau pada sujut lan nyembah. Aku terus weruh Tyempé kuwi mbukak ségel sing kaping pisan sangka ségel pitu mau, lan aku krungu kéwan papat sing kaping pisan kuwi ngomong, swarané kaya gluduk: “Maraa delengen!” Terus aku ndeleng: Lah, ana jaran putih, sing numpak nyekel panah lan dikèki berkah makuta. Wong kuwi terus maju kaya wong sing wis menang supaya ngrebut kemenangan. Nalika Tyempé mau mbukak ségel sing kaping pindo, aku krungu kéwan sing kaping pindo ngomong: “Maraa delengen!” Terus jaran liyané maju, wernané abang mbranang, lan sing numpak dikèki pangwasa njupuk katentreman sangka bumi, supaya wong pada patèn-patènan, lan uga dikèki pedang gedé. Nalika Tyempé kuwi mbukak ségel sing kaping telu aku krungu kéwan sing kaping telu ngomong: “Maraa delengen!” Terus aku weruh:, ana jaran ireng, sing numpak nyekel timbangan. Aku krungu ana swara ing tengah-tengahé kéwan papat kuwi tembungé: “Gandum sak taker sedinar, upah sedina lan jagung telung taker sedinar. Nanging aja ngrusak lenga lan anggur kuwi.” Nalika Tyempé mau mbukak ségel sing nomer papat, aku krungu kéwan sing nomer papat ngomong: “Maraa delengen!” Terus aku weruh: Lah, ana jaran putyet siji, lan sing numpak jenengé Pati, lan ditutké karo jurangé pepeteng pati. Lan kuwi pada dikèki pangwasa matèni isiné jagat seprapat karo pedang, pailan lan lara pès, uga karo kéwan-kéwan galak ing bumi. Nalika Tyempé kuwi mbukak ségel kaping lima, aku terus weruh sak ngisoré mesbèh ana nyawané wong-wong sing wis dipatèni awit sangka tembungé Gusti Allah lan awit sangka paseksiné. Nyawa-nyawa mau pada mbengok karo swara banter: “Nganti pira suwéné menèh, duh Gusti sing Mahakwasa, sing sutyi lan bener, anggèn Panjenengan ora ngadili lan mbales getih kita marang wong sing manggon ing bumi?” Terus pada dikèki jubah putih, lan dikongkon, supaya lerem sak untara waktu menèh nganti tekan sak genepé tyatyahé para kantya sak peladènan lan sedulur-seduluré tunggal pertyaya, sing ya bakal dipatèni, kaya wong-wong mau. Aku terus weruh, Tyempé mau mbukak ségel sing kaping enem, sak nalika ana lindu sing medèni lan srengéngé dadi peteng kaya kantong rambut ireng lan mbulan dadi abang mbranang kaya getih. Lan lintang-lintang ing langit pada rontok ing bumi, kaya wohé anjir sing ijik mentahan pada rontok, nalika katekan angin gedé. Langit terus ngluntung kaya gulungan kitab lan sak kabèhé gunung lan puluh pada ngalih sangka panggonané. Para ratu ing bumi lan para pemimpin lan para penggedéné suradadu, lan para wong sugih lan wong-wong sing kwasa, lan sak kabèhé batur lan wong merdéka pada ndelik ing guwa-guwa lan ing antarané watu-watu padas ing gunung. Kuwi mau kabèh pada ngomong marang gunung-gunung lan marang watu padas: “Pada ambrukna lan delikna sangka ngarepé Panjenengané, sing njagong ing dampar, lan sangka bebenduné Tyempé kuwi.” Awit wis tekan wantyiné dina gedé, ya kuwi dinané bebendu, lan sapa sing tahan nadahi? Sakwisé kuwi aku weruh mulékat papat ngadek ing kéblat papat, pada ngendek anginé bumi, supaya aja ana angin teka menyang daratan utawa menyang segara lan menyang wit-witan. Lan aku weruh mulékat liyané njedul sangka panggonan njedulé srengéngé. Panjenengané nggawa ségel duwèké Gusti Allah sing urip, lan terus nyuwara nganti banter marang mulékat papat sing pada dikèki kuwajipan ngrusak bumi lan segara, tembungé: “Aja ngrusak bumi lan segara utawa wit-witan sak durungé kita ngetyapi para abdiné Gusti Allah kita ing batuké!” Aku krungu yèn tyatyahé sing pada dityap kuwi: Sangka kabèh taler turunané Israèl sing dityap ana 144.000 wong. Sangka taler Yéhuda sing dityap 12.000 wong, sangka taler Rubèn 12.000 wong, taler Gad 12.000 wong, taler Asyèr 12.000 wong, taler Naftali 12.000 wong, taler Manasé 12.000 wong, sangka taler Siméon 12.000 wong, taler Lèwi 12.000 wong, taler Isakar 12.000 wong, sangka taler Sébulon 12.000 wong, taler Yosèf 12.000 wong, taler Bényamin 12.000 wong. Sakwisé mengkono aku weruh: Lah, ana golongané wong okèh sing tyatyahé tanpa itungan, sangka sak kabèhé bangsa lan taler lan umat lan basa, ngadek ing ngarepé dampar lan ing ngarepé Tyempé, pada nganggo jubah putih lan nyekel godong palem. Kuwi pada nyuwara karo banter, “Keslametan sangka Gusti Allah kita sing njagong ing dampar lan ing ngarepé Tyempé!” Lan sak kabèhé mulékat pada ngadek ing sak ubengé dampar lan para pinituwa lan kéwan papat kuwi, lan pada nyembah ing ngarepé dampar lan nyembah marang Gusti Allah, karo ngomong, “Amin! Kabèh pamuji lan kamulyan, lan kawityaksanan lan maturkesuwun, lan kehormatan lan pangwasa lan kekuwatan kanggo Gusti Allah kita langgeng sak lawas-lawasé! Amin!” Terus ing antarané para pinituwa mau ana sing takon marang aku: “Sapa sing pada nganggo jubah putih kuwi lan tekané sangka ngendi?” Semaurku: “Bapak, kuwi panjenengan sing ngerti.” Pinituwa mau terus ngomong marang aku: “Kuwi para sing metu sangka sangsara gedé lan wis pada ngumbah jubahé nganti putih karo getihé Tyempé kuwi. Mulané pada ngadek ing ngarepé damparé Gusti Allah lan pada ngladèni Panjenengané awan wengi ing Griya Sutyiné. Panjenengané sing njagong ing dampar kuwi bakal masang tarup kanggo pangayomané, lan ora bakal pada ngelih lan ngelak menèh, lan bakal ora kena dayané srengéngé utawa panas sing bentèr. Awit bakal pada diengon karo Tyempé mau lan dituntun menyang sumberé banyu panguripan. Nanging Gusti Allah bakal ngusapi sak kabèhé eluh sangka mripaté.” Bareng Tyempé kuwi mbukak ségel sing kaping pitu, ing swarga terus dadi sepi setengah jam suwéné. Terus aku weruh mulékat pitu sing nemoni Gusti Allah, pada dikèki trompèt pitu. Terus ana mulékat liyané sing nuju lan ngadek tyedak mesbèh karo nggawa pedupan emas. Terus pada dikèki dupa okèh supaya dienggo kurban bebarengan karo pandongané para sutyi ing mesbèh emas ing ngarepé dampar kuwi. Beluké dupa kemebul tyampur karo pandongané para sutyi kuwi sangka tangané mulékat mau nang ngarepé Gusti Allah. Mulékaté terus njupuk pedupan emas kuwi, diisèni geni sangka mesbèh, lan kuwi terus diuntyalké ing bumi. Terus ana swara gemblegeré gluduk bebarengan karo bledèk lan lindu. Mulékat pitu sing nggawa trompèt pitu terus pada tata-tata arep ngunèkné trompèté. Mulékat sing kaping pisan terus ngunèkné trompèté, terus ana udan ès, lan geni, tyampuran getih; lan kabèh mau diuntyalké menyang bumi; nganti sak prateloné bumi lan sak prateloné wit-witan kobong lan sak kabèhé sesuketan ijo pada gosong. Mulékat sing kaping pindo terus ngunèkné trompèté terus ana rupané kaya gunung gedé sing murup, dijegurké ing segara. Nganti sak prateloné segara kuwi dadi getih, lan kéwan ing segara sing nduwé nyawa sak prateloné pada mati lan sak prateloné prau-prau pada entèk. Mulékat sing kaping telu terus ngunèkné trompèté, terus ana lintang gedé tiba sangka langit, murup kaya ontyor, lan nibani sak prateloné kali-kali lan sumber-sumberé banyu. Lan lintang mau jenengé Pait. Terus sak prateloné sak kabèhé banyu dadi pait, njalari okèh wong sing pada mati awit sangka banyuné sing wis dadi pait. Mulékat sing kaping papat terus ngunèkné trompèté, terus sak prateloné srengéngé lan sak prateloné mbulan lan sak prateloné lintang-lintang kekantem, nganti sak prateloné kuwi kabèh pada dadi peteng, lan sak prateloné awan ora padang, lan wenginé ya mengkono uga. Aku terus weruh, lan krungu ana manuk garuda mabur nang tengah langit lan ngomong karo swara banter: “Tyilaka, tyilaka, tyilaka wong sing manggon ing bumi, awit sangka swara trompèté mulékat telu liyané, sing ijik bakal ngunèkné trompèté.” Mulékat sing kaping lima terus ngunèkné trompèté, aku terus weruh ana lintang sing tiba ing bumi sangka langit, lan lintangé dikèki kuntyiné telengé jurang peteng. Lawangé telengé jurang peteng terus mbukak, terus ana bulek kemebul sangka telengé kuwi kaya bulekké pawon gedé, banjur srengéngé lan awang-awang pada dadi peteng karo bulekké telengé. Sangka mendung kuwi metu walangé okèh pada méntylok ing bumi lan pada dikèki kekuwatan kayadéné kekuwatané kalajengking ing bumi. Lan pada dikongkon, supaya aja pada ngrusak suket-suket ing bumi, utawa marang saben tetukulan lan wit-witan, kejaba mung marang manungsa ing batuké ora ana tyapé Gusti Allah. Walang-walangé ora dililani matèni manungsa, nanging mung nyèksa waé suwéné limang sasi, lan enggoné nyèksa kuwi kaya kalajengking, ing wantyi ngentup wong. Ing waktu kuwi wong-wong bakal nggolèki pati, nanging ora bisa, lan pada kepéngin mati, nanging pada adoh karo pati. Lan rupané walang-walang kuwi mau kaya jaran sing tata-tata arep perang, ing endasé ana sing kaya makuta emas, rainé kaya praupané manungsa, lan rambuté kaya rambuté wong wadon, lan untuné kaya untuné singa, lan dadané kaya nganggo tutup wesi, swarané swiwiné kaya gembruduké kréta-kréta sing digèrèt jaran okèh, sing pada mblayu menyang peperangan. Buntuté kaya kalajengking, lan uga ana entupé, nanging buntuté kuwi gunané kanggo nglarani manungsa suwéné limang sasi. Sing dadi ratuné ya kuwi mulékat telengé jurang peteng, sing jenengé ing basa Ibrani Abadon, lan ing basa Yunani Apolion. Kasangsarané sing kaping pisan wis kliwat. Saiki ijik ana kasangsarané kaping pindo sing bakal nekani. Mulékat sing kaping enem terus ngunèkné trompèté, aku terus krungu swara sing metu sangka sungu papat ing mesbèh emas ing ngarepé Gusti Allah, sing ngomong marang mulékat sing kaping enem sing nggawa trompèt mau ngéné: “Mulékat papat sing pada dibanda ing sak tyedaké kali Efrat kuwi utyulana.” Mulékat papat sing pada dityawiské ngentèni jam, dina, sasi lan taun sing wis ditetepaké kuwi terus diutyuli, supaya pada matèni sak prateloné umat manungsa. Lan tyatyahé suradadu jaran kuwi 200.000.000; aku krungu pira tyatyahé. Kanggo jaran-jarané lan sing pada numpaki ing wahyu iki kétoké ngéné: Pada nganggo tutup dada, rupané abang kaya geni lan biru lan kuning lirang; endasé jaran kaya-kaya sirahé singa, lan tyangkemé ngetokké geni, lan kebul lan lirang. Sak prateloné umat manungsa pada dipatèni karo bebendu telu kuwi, ya kuwi geni, lan kebul lan lirang sing pada metu sangka tyangkemé. Awit kwasané jaran-jaran mau ing tyangkemé lan buntuté; awit buntuté kuwi kaya ula; pada ana endasé, kuwi kanggo nekakké karusakan. Nanging wong-wong liyané sing ora mati awit sangka bebendu kuwi mau, pada ora mratobat sangka penggawéané tangané: Pada ora marèni enggoné pada nyembah roh-roh reget lan brahala-brahala emas, slaka, tembaga, watu lan kayu sing ora bisa weruh, krungu utawa mlaku. Lan wong-wong kuwi pada ora mratobat sangka enggoné matèni, nenung, bédang, lan nyolong. Aku terus weruh mulékat liyané sing rosa-rosa medun sangka swarga, kebuntel mendung, lan ing sak nduwuré sirahé ana kluwungé, praupané kaya srengéngé, sikilé kaya tugu geni. Tangané nggawa gulungan kitab tyilik kebukak. Sikilé sing tengen njangkah ing segara, lan sing kiwa ing daratan. Mulékat mau mbengok karo swara banter kaya nggeruhné singa. Sakwisé mbengok, gluduk pitu terus pada nyuwara. Lan sakwisé gluduk pitu mau pada ngomong, aku terus arep nyateti, nanging aku terus krungu swara sangka swarga sing ngomong: “Apa sing diutyapké karo gluduk pitu kuwi mau ségelen, aja kok tulis!” Mulékat sing tak deleng ngadek ing segara lan ing daratan mau, terus ngangkat tangané tengen nang langit, lan sumpah kanggo Panjenengané sing urip langgeng sak lawas-lawasé, sing wis nyiptaké langit sak isiné, lan bumi sak isiné, lan segara sak isiné: “Ora bakal diundurké menèh! Nanging yèn uniné trompèté mulékat sing kaping pitu krungu, ya kuwi yèn mulékat kuwi ngunèkné trompèté, bakal kedadian tenan wewadiné Gusti Allah, kaya sing wis diwartakké marang para abdiné, ya kuwi para nabi.” Swara sing wis tak rungokké sangka langit mau, terus ngomong menèh marang aku ngéné: “Lungaa, jupuken kitab bukaan ing tangané mulékat, sing ngadek ing segara lan ing daratan kuwi.” Aku terus marani mulékat mau lan njaluk, supaya gulungan kitab kuwi dikèkké marang aku. Tembungé marang aku: “Tampanana lan panganen; iki bakal njalari wetengmu pait, nanging ing tutukmu rasané legi kaya madu.” Aku terus njupuk gulungan kitab tyilik sangka tangané mulékat mau, terus tak pangan: ing tutukku rasané legi kaya madu, nanging sakwisé tak pangan, wetengku krasa pait. Aku terus diomongi, ngéné: “Kowé kudu nubuat menèh marang para bangsa lan umat lan basa lan para ratu.” Aku terus dikèki glagah, kaya piranti ngukur, karo tembungé, ngéné: “Kowé ngadeka lan ukuren griya sutyiné Gusti Allah lan mesbèh uga wong-wong sing pada ngabekti ing kono kuwi. Mung plataran sak njabané griya sutyi kuwi aja kok ukur, awit kuwi wis dipasrahké marang bangsa kapir sing bakal pada ngidak-idak Kuta sutyi suwéné 42 sasi. Aku bakal mréntah seksi-Ku loro supaya pada nubuat karo nganggo salin kasusahan, suwéné 1260 dina.” Ya kuwi wit saitun loro uga dimar loro ing ngarepé Gustiné jagat. Yèn ana wong sing arep nglarani, bakal ana geni metu sangka tutuké sing mangan satruné kabèh. Lan yèn ana wong sing arep nglarani, wong kuwi mesti mati karo tyara mengkono. Seksi loro mau pada nduwé pangwasa ngantying langit, supaya ora ana udan sak njeruhné pada nubuat; lan pada nduwé pangwasa ing atasé sak kabèhé banyu bisa didadèkké getih; lan nggebuk bumi karo sak rupané bebendu sak wayah-wayah miturut sak karepé. Yèn wis rampung enggoné pada ngomongké paseksiné, terus kéwan sing njedul sangka telengé bakal nyerang perang marang seksi-seksi mau, lan bakal pada dikalahké lan dipatèni. Layoné bakal keguwak ing dalané kuta gedé, sing sak tyara kasukman diarani Sodom lan Egipte, ya ing panggonané Gustiné dipentèng. Wong-wong sangka tunggalé para bangsa lan taler lan basa lan umat, pada weruh layoné suwéné telung dina setengah lan wong-wong kuwi ora ngolèhké layoné dikubur. Wong-wong sing pada manggon ing bumi pada bungah awit sangka sing wis ninggal kuwi lan pada pésta uga pada kirim-kiriman pisungsung, awit nabi loro kuwi pada dadi siksa kanggo wong kabèh sing manggon ing bumi. Sakwisé telung dina setengah terus rohé panguripan sangka Gusti Allah manggon ing layon-layon mau, banjur terus pada urip, nggawé wediné wong sing pada weruh. Nabi loro mau terus pada krungu swara sing banter sangka swarga ngomongi: “Pada munggaha mréné!” Terus pada munggah menyang swarga, ketutupan mendung, dideleng karo para satruné. Sak nalika kuwi ana lindu gedé lan sak prasepuluhé kuta kuwi ambruk, lan wong 7000 pada mati sangka lindu kuwi; lan wong-wong liyané pada wedi banget, terus pada ngluhurké Gusti Allah ing swarga. Bebendu sing kaping pindo wis liwat; lah, disusul bebendu sing kaping telu. Mulékat sing kaping pitu terus ngunèkné trompèté, lan ing swarga krungu swara banter muni, ngéné, “Pemrintahan ing ndonya kuwi digawa karo Gusti kita lan Panjenengané sing dijebatani, lan Panjenengané bakal dadi Ratu langgeng tekan sak lawas-lawasé.” Para pinituwa 24, sing pada lungguh ing dampar nang ngarepé Gusti Allah, pada sujut lan nyembah marang Gusti Allah, karo ngomong: “Kita pada maturkesuwun marang Panjenengan, duh Gusti, Gusti Allah sing Mahakwasa, sing Ana, lan sing mbiyèn wis ana, awit Panjenengan wis nganggo pangwasa Panjenengan sing gedé lan wis wiwit mréntah dadi Ratu. Para bangsa wis pada nesu, nanging bebendu Panjenengan wis kétok lan wis tekan wantyiné para wong mati diadili lan Panjenengan ngekèki berkah marang para abdi Panjenengan, para nabi karo para sutyi lan para sing pada wedi lan ngajèni marang asma Panjenengan, marang para wong tyilik karo para penggedé, lan arep nglebur sapa waé sing pada ngrusak bumi.” Griya sutyiné Gusti Allah ing swarga terus kétok lan peti perjanjiané kétok ing Griya sutyi kuwi, terus ana klélap lan swara gemblegeré gluduk uga lindu lan udan ès sing deres banget. Terus ana tanda gedé kétok ing langit: Ana wong wadon nganggo salin srengéngé, lan mbulan ing ngisoré sikilé lan nganggo makuta lintang rolas ing sirahé. Wong wadon mau terus meteng lan sak njeruhné sambat arep nglairké kuwi njerit awit krasa lara. Terus ing langit kétok tanda liyané: Lah, ana naga gedé abang mbranang, endasé pitu, lan ana sunguné sepuluh, lan ing endasé ana makuta pitu. Buntuté nyèrèt sak prateloné lintang-lintang ing langit, terus ditibakké ing bumi. Naga mau mapan ing ngarepé wong wadon sing arep nglairké kuwi, karepé arep nguntal anaké, yèn wis lair. Wong wadon mau terus nglairké anak lanang, sing bakal ngengon para bangsa karo gepuk wesi; dadakan anak mau direbut lan diplayoké menyang ngarepé Gusti Allah lan ing damparé. Wong wadon mau mlayu menyang ara-ara samun, ing panggonan sing wis dityawiské karo Gusti Allah, supaya dirumati ing kono suwéné 1260 dina. Ing swarga terus ana peperangan. Mikaèl lan para mulékaté pada perang nglawan naga mau, lan naga kuwi dibantu karo para mulékaté, nanging naga lan mulékaté pada kalah; nganti pada ora dililani manggon ing swarga. Naga gedé, si ula sing sangka jaman wiwitan, sing diarani iblis utawa sétan, sing nasarké sak isiné jagat, kuwi diuntyalké ing bumi, bareng karo para mulékaté. Aku terus krungu swara sing banter ing swarga, ngéné, “Saiki keslametan lan pangwasa lan pemrintahané Gusti Allah kita, lan pangwasané Panjenengané sing Dijebatani, wis kebukak, awit sing ndakwa sedulur-sedulur tunggal pertyaya, awan wengi nggugat ing ngarepé Gusti Allah kita, kuwi wis diuntyalké mengisor. Lan enggoné ngalahké karo getihé Tyempé, lan karo tembung paseksiné. Awit pada ora ngéman marang nyawané déwé nganti tekan ing pati. Mulané pada seneng-senenga, hé swarga lan hé kowé kabèh sing pada ngenggoni, tyilaka kowé, hé bumi lan segara! awit iblis wis ngeduni kowé, karo nesu banget, awit weruh, yèn wantyiné mung kari sedilut.” Nalikané naga mau éling, yèn wis diuntyalké menyang bumi terus ngoyak wong wadon sing wis nglairké anak lanang mau. Wong wadon mau terus dikèki swiwi garuda gedé sak pasang, supaya mabur menyang panggonané, ya kuwi ing ara-ara samun, ing kono wong wadon kuwi diopèni, adoh sangka ula, suwéné sak mangsa lan rong mangsa lan setengah mangsa. Ula mau terus nyemburké banyu dadi kaya kali sangka tyangkemé, ditujokké marang wong wadon mau, supaya kéntér. Nanging wong wadon kuwi ditulungi karo bumi. Bumi kuwi ngangapké tyangkemé, lan nguntal kali sing disemburké sangka tyangkemé naga mau. Naga mau terus nesu banget marang wong wadon kuwi, terus lunga merangi turunané liyané, sing pada netepi pepakoné Gusti Allah lan ngantepi paseksiné Yésus, naga mau terus ngadek ing pinggir segara. Aku terus weruh ana kéwan sing medèni njedul sangka sak njeruhné segara, sunguné sepuluh lan endasé pitu; ing putyuké sunguné ana makutané sepuluh, lan ing endasé ketulis jeneng-jeneng tukang memoyok. Kéwan sing tak deleng kuwi rupané kaya matyan tutul, sikilé kaya sikil bruwang lan tyangkemé kaya tyangkem singa. Naga mau terus ngekèkké kekuwatané lan dampar lan kwasané sing gedé marang kéwan kuwi. Aku terus weruh endasé sing siji kuwi kaya ana tatuné sing nggegirisi kanggo uripé, nanging tatuné sing nggegirisi kuwi wis waras. Wong-wong sak jagat pada nggumun, terus ngetutké mburi kéwan kuwi. Wong-wong kuwi pada nyembah marang naga mau, awit wis ngekèkké kwasané marang kéwan kuwi. Nanging wong-wong mau pada nyembah marang kéwan kuwi, lan tembungé: “Sapa sing madani kéwan iki? Lan sapa sing bisa nandingi perangé?” Kéwan kuwi dikèki tyangkem, sing kebak gemunggung lan ngolok-olok; lan uga dikèki pangwasa nglakoni mengkono kuwi suwéné patang puluh loro sasi. Kéwan kuwi terus ngangapké tyangkemé lan ora ngajèni marang Gusti Allah, ya ora ngajèni marang asma-Né lan omahé lan marang kabèh sing pada manggon ing swarga. Lan menèh dililani maju perang lan ngalahké para sutyi; lan dikèki pangwasa kanggo saben taler lan umat lan basa lan bangsa. Lan sak kabèhé wong sing manggon ing bumi bakal pada nyembah marang kéwan kuwi, ya kuwi saben wong sing jenengé wiwit dadiné jagat ora ketulis ing kitab panguripan duwèké Tyempé sing wis dibelèh. Sapa sing nduwé kuping, rungokna! Sapa sing pinesti ditawan, kuwi bakal ditawan; sapa sing pinesti dipatèni karo pedang, kuwi bakal dipatèni karo pedang. Sing perlu ing kéné ya kuwi sabar lan mantep lan pertyayané para sutyi. Aku terus weruh kéwan liyané njedul sangka sak njeruhné bumi, sunguné loro kaya Tyempé lan tembungé kaya naga. Sak kabèhé kwasané kéwan sing kaping pisan kuwi ditindakké karo kéwan liyané mau ing ngarepé. Kuwi njalari bumi lan sak kabèhé sing ngenggoni pada nyembah marang kéwan sing kaping pisan, sing wis waras tatuné sing mbebayani mau. Lan menèh kéwan mau nganakké tanda-tanda sing medèni, malah nganti ngedunké geni sangka langit menyang bumi ing ngarepé wong kabèh. Kéwan kuwi nasarké wong-wong sing manggon ing bumi karo tanda-tanda, sing wis dikèkké supaya ditindakké ing ngarepé kéwan sing kaping pisan mau. Wong-wong sing manggon ing bumi dikongkon nggawé retya karo kéwan mau, kanggo ngurmati kéwan sing ketaton karo pedang, nanging sing ijik tetep urip kuwi. Apa menèh kéwan kuwi dikèki kwasa nempèli nyawa marang retya kuwi mau, terus retya kéwan kuwi uga bisa ngomong, lan njalari saben wong sing ora nyembah marang retya kéwan mau dipatèni. Kéwan sing kaping pindo mau njalari wong kabèh, gedé utawa tyilik, sugih utawa mlarat, merdéka utawa batur, pada diwènèhi tenger ing tangané tengen utawa ing batuké, lan ora ana wong bisa tetuku utawa dodolan kejaba mung sing kanggonan tenger mau, ya kuwi jenengé kéwan mau utawa nomer pitungané jenengé. Sing perlu ing kéné ya kuwi kawityaksanan; sapa sing wityaksana kuwi ngitunga angkané kéwan kuwi, awit kuwi angkané manungsa, ya kuwi 666. Aku terus weruh: Sak temené Tyempé ngadek ing gunung Sion, bareng karo 144.000 wong, ing batuké pada ditengeri asma-Né lan asma-Né Bapak. Aku terus krungu swara sangka langit kaya kemrosaké banjir lan kaya gemblegeré gluduk. Swara sing tak rungokké kuwi kaya swarané harep sing ijik pada diunèkké karo para wong main musik. Kuwi pada ngidungké kidung anyar ing ngarepé dampar lan ing ngarepé kéwan papat lan para pinituwa kuwi, lan ora ana wong sing bisa nyinau kidung mau, kejaba mung wong 144.000 sing wis pada ditebus sangka bumi. Ya kuwi wong-wong sing ora pada ngregeti awaké karo wong wadon, awit pada murni kaya prawan. Kuwi sing pada ngetutké Tyempé ing ngendi waé. Wong-wong kuwi pada ditebus sangka antarané manungsa kanggo kurban wiwitan marang Gusti Allah lan marang Tyempé. Ing tutuké ora ketemu goroh; wong kuwi pada tanpa tyiri. Aku terus weruh mulékat liyané mabur ing awang-awang nggawa kabar kebungahan sing langgeng supaya diwartakké marang wong sing pada manggon ing bumi lan marang kabèh bangsa lan taler lan basa lan umat. Tembungé karo swara sing banter: “Pada wedia lan ngajèni marang Gusti Allah lan ngluhurna Panjenengané, awit wis tekan wantyiné pengadilané, lan pada nyembaha marang Panjenengané sing wis nggawé langit lan bumi lan segara uga sak kabèhé sumberé banyu.” Terus ana mulékat liyané menèh, mulékat kaping pindo, nyusul lan ngomong: “Wis ambruk, Babél wis ambruk, kuta sing gedé kuwi, sing wis mendemké sak kabèhé para bangsa karo angguré hawa-nepsuné mlaku bédang.” Terus ana mulékat liyané, sing kaping telu nyusul, tembungé karo swara banter: “Yèn ana wong sing nyembah marang kéwan lan marang retyané kuwi, lan nampani tenger ing batuké utawa ing tangané, kuwi bakal ngombé anggur bebenduné Gusti Allah, sing wis disediakké tanpa tyampuran ing tuwung nesuné; lan bakal kesiksa karo geni lan lirang ing ngarepé para mulékat sutyi lan ing ngarepé Tyempé. Lan kebulé geni aniaya kuwi kemebul tekan sak lawas-lawasé, lan aniayané tanpa lèrèn awan wengi, ya kuwi sing pada nyembah marang kéwan lan retyané kuwi, mengkono uga sapa sing nampani tengeré jenengé.” Sing perlu ing kéné ya kuwi sabar-mantepé para sutyi, sing pada ngantepi pepakoné Gusti Allah lan pertyaya marang Yésus. Aku terus krungu swara sangka swarga sing ngomong: “Tulisen: Rahayu para wong sing mati lan matiné ing njeruhné Gusti, wiwit saiki.” “Pantyèn mengkono,” tembungé Roh: “Supaya pada lèrèn sangka rekasané, awit sak kabèhé penggawéané pada mbarengi mlakuné.” Aku terus weruh: Sak temené, ana mendung putih, lan ing mendung mau ana sing njagong kaya Putrané manungsa, sirahé nganggo makuta emas lan tangané nggawa arit landep. Terus ana mulékat liyané metu sangka griya sutyi; lan ngomong karo swara banter marang Panjenengané sing njagong ing mendung mau: “Supaya Panjenengan ngempakké arit Panjenengan lan ngenènana, awit wis tekan wantyiné manèni; awit panènan ing bumi wis tuwa.” Panjenengané sing njagong ing mendung mau terus ngempakké arité ing bumi, lan bumi terus dipanèni. Terus ana mulékat liyané metu sangka griya sutyi ing swarga; kuwi uga nggawa arit landep. Lan ana mulékat liyané menèh sing ngwasani geni metu sangka mesbèh; kuwi terus nyuwara karo banter marang mulékat sing nyekel arit landep mau: “Aritmu sing landep kuwi empakna, lan dompolané wohé wit anggur ing bumi unduhana, awit wohé wis pada mateng.” Mulékat mau terus ngempakké arité ing bumi lan ngunduhi wohé wit anggur ing bumi lan diuntyalké ing wadah pipitan gedé, ya kuwi bebenduné Gusti Allah. Wohé wit anggur mau terus dipipit ing sak njabané kuta, lan sangka pipitan kuwi ana getih mili, sing nganti tekan kendaliné jaran, lan adohé 1.600 ukuran. Aku terus weruh tanda liyané ing langit sing gedé lan apik: ana mulékat pitu pada nggawa bebendu pitu sing pungkasan, awit kuwi sing mungkasi bebenduné Gusti Allah. Aku terus weruh rupané kaya segara katya tyampuran geni, lan wong-wong sing wis menang enggoné perang karo kéwan kuwi uga retyané, lan angka pitungané jenengé, pada ngadek ing pinggir segara katya mau. Lan kuwi pada nyekel harepé Gusti Allah. Wong-wong kuwi pada ngidungké kidungé Moses, abdiné Gusti Allah, lan kidungé Tyempé, uniné: “Gedé lan apik penggawéané Panjenengan, duh Gusti, Gusti Allah sing Mahakwasa! Adil lan bener kabèh awit Panjenengan, duh Ratuné kabèh bangsa! Duh Gusti, sapa sing ora wedi, lan ora ngluhurké asma Panjenengan? Awit mung Panjenengan piyambak sing sutyi; awit kabèh bangsa pada arep nemoni lan nyembah sujut marang Panjenengan, awit wis ketara beneré kabèh pengadilan Panjenengan.” Sakwisé mengkono aku terus weruh griya sutyi, Tarupé Paseksi, ing swarga, kebukak. Mulékat pitu sing nggawa bebendu pitu mau, pada metu sangka griya sutyi, nganggo mori alus putih resik lan meling lan dadané sabukan emas. Kéwan siji ing antarané kéwan papat mau terus ngelungké bokor emas pitu marang mulékat pitu mau, kabèh kebak isi nesuné Gusti Allah sing urip langgeng sak lawas-lawasé. Griya sutyi mau terus kebak kebul awit sangka kaluhurané lan pangwasané Gusti Allah, lan ora ana wong siji-sijia sing bisa mlebu ing griya sutyi kuwi, sak durungé bebendu pitu sing digawa karo mulékat pitu mau rampung. Aku terus krungu swara banter sangka griya sutyi ngomong marang mulékat pitu mau ngéné: “Pada lungaa, mangkok pitu sing isi nesuné Gusti Allah kuwi pada suntakna ing bumi.” Mulékat sing kaping pisan terus lunga lan nyuntak mangkoké menyang bumi; terus tukul lara wudun sing medèni lan nggegirisi banget kanggo wong kabèh sing pada nganggo tengeré kéwan mau lan sing sujut nyembah marang retyané. Mulékat sing kaping pindo nyuntak mangkoké ing segara; banyuné terus dadi getih, kaya getihé wong mati, banjur isiné segara sing nduwé nyawa pada mati kabèh. Mulékat sing kaping telu nyuntak mangkoké ing kali-kali lan sumberé banyu, terus banyuné dadi getih. Aku terus krungu mulékat sing ngwasani banyu kuwi ngomong, “Panjenengan kuwi adil, Panjenengan sing ana lan sing waktu mbiyèn wis ana, Panjenengan sing sutyi, sing wis nibani paukuman iki. Awit wong-wong kuwi wis pada ngutahké getihé para sutyi lan para nabi, Panjenengan ya wis ngombèni getih marang wong-wong kuwi; mengkono kuwi wis sak mestiné kanggo wong-wong kuwi!” Uga aku krungu mesbèh ngomong ngéné: “Duh Gusti, Gusti Allah, sing Mahakwasa, bener lan adil kabèh pengadilan Panjenengan iki.” Mulékat sing kaping papat nyuntak mangkoké menyang srengéngé, lan kuwi terus dikèki pangwasa ngobong wong karo geni. Terus wong pada gosong karo panasé geni sing panas, terus pada ngolok-olok asmané Gusti Allah, sing ngwasani bebendu-bebendu kuwi mau, lan pada ora mratobat kanggo ngluhurké marang Gusti Allah. Mulékat sing kaping lima nyuntak mangkoké menyang damparé kéwan kuwi, terus kratoné kuwi dadi peteng, lan wong-wong pada nggeget ilaté déwé awit sangka kelaran, lan terus pada ngolok-olok Gusti Allah ing swarga awit sangka kelaran lan awit sangka uduné, nanging pada ora mratobat sangka penggawéané kuwi. Mulékat sing kaping enem nyuntak mangkoké menyang kali Efrat, terus banyuné dadi asat, kanggo tyumawis dalané para ratu sing teka sangka bawah wétan. Aku terus weruh sangka tyangkemé naga lan tyangkemé kéwan lan sangka tyangkemé nabi palsu kuwi ana roh reget telu pada metu kaya kodok. Ya kuwi roh-rohé demit sing nganakké mujijat-mujijat, sing pada lunga nggolèki ratu-ratu sak ubengé jagat, pada diklumpukké diajak perang ing dina sing gedé, ya kuwi dinané Gusti Allah sing Mahakwasa. “Ngertia, Aku teka kaya maling. Rahayu, wong sing jaga-jaga lan sing ngrumat sandangané, supaya enggoné mlaku aja nganti karo wuda lan aja kétok kewirangané.” Terus pada tak klumpukké ing panggonan, ing basa Ibrani diarani Harmagédon. Mulékat sing kaping pitu nyuntak mangkoké menyang awang-awang. Sangka griya sutyiné terus krungu swara sing banter sangka dampar kuwi, tembungé: “Wis kelakon.” Terus ana bledèk tyumlèrèt lan gluduk gemleger, lan ana lindu gedé sing suwéné bumi dienggoni manungsa durung tau kelakon. Kaya mengkono lindu kuwi medèni banget. Terus kuta sing gedé kuwi petyah dadi telu lan kuta-kutané para bangsa sing pada ora kenal marang Gusti Allah pada ambruk. Gusti Allah terus kèlingan marang Babél sing gedé kuwi, terus dikèki tuwung sing kebak isi anggur bebendu nesu-Né. Sak kabèhé puluh terus pada ilang, lan gunung-gunung wis pada ora ketemu menèh. Lan ana udan ès gedé, saben prongkol boboté udakara suwidak kilogram sangka langit nibani wong-wong, terus wong-wong pada ngolok-olok Gusti Allah awit sangka bebendu udan ès kuwi, awit bebendu kuwi mau medèni banget. Salah sijiné mulékat pitu sing nggawa mangkok pitu kuwi mau, teka lan ngomong marang aku: “Mrénéa, aku bakal nduduhké marang kowé paukumané lonté gedé, sing lungguh ing panggonan sing okèh banyuné. Para ratu ing bumi pada nandangi bédang karo lonté mau, lan para wong sing manggon ing bumi wis pada mendem karo angguré bédangé.” Ing sak njeruhné roh aku digawa menyang ara-ara samun. Aku weruh ana wong wadon numpak kéwan abang rodok wungu, sing awaké kebak tulisan jeneng-jeneng ngolok-olok. Kéwan kuwi endasé pitu lan sunguné sepuluh. Nanging wong wadon mau nganggo kabèh wungu lan abang jingga, lan nganggo rerégan emas, watu-watu lan mutiara, lan ing tangané nyekel tyingkir emas sing kebak sak kabèhé barang reget lan reregeté olèhé mlaku bédang. Lan ing batuké ketulis jenengé, sakwijiné simpenané: “Babél gedé baboné para lonté lan sak kabèhé penggawé ala ing bumi.” Lan aku weruh wong wadon mau mendem awit ngombé getihé para sutyi lan para seksiné Yésus. Aku nggumun banget nalika weruh kuwi mau. Mulékat mau terus ngomong marang aku: “Kenèng apa kowé nggumun? Kowé tak omongi wewadiné wong wadon lan wewadiné kéwan tunggangané sing endasé pitu lan sunguné sepuluh kuwi. Kéwan sing kok deleng kuwi mauné ana, nanging saiki ora ana, lan bakal njedul sangka panggonané jurangé pati, lan bakal ngalami rusak. Lan para sing manggon ing bumi, sing jenengé ora ketulis ing kitab panguripan wiwit jagat digawé, kuwi bakal pada nggumun, yèn pada weruh kéwan kuwi, nanging mauné ana, saiki ora ana, nanging bakal ana menèh. Sing perlu ing kéné ya kuwi pikiran sing wityaksana: endas pitu kuwi nggambarké gunung pitu sing dilungguhi karo wong wadon mau. Uga nggambarké ratu pitu; sing lima wis pada ambruk, sing siji saiki ana, sijiné durung teka, nanging yèn wis teka, kuwi mung sak untara waktu. Lan kéwan sing mauné ana, saiki ora ana, kuwi déwé dadi ratu sing kaping wolu lan ya tunggalé sing pitu kuwi, lan bakal ngalami rusak. Nanging sungu sepuluh sing kok deleng, kuwi ratu sepuluh sing durung wiwit mréntah, nanging bakal pada nampani pangwasané ratu suwéné sak jam, bebarengan karo kéwan mau. Kuwi pada setuju, masrahké kwasa lan kwasané marang kéwan kuwi. Kabèh mau bakal pada ngluruk perang nglawan Tyempé. Nanging bakal pada dikalahké karo Tyempé, awit Panjenengané kuwi Gustiné para gusti lan Ratuné para ratu. Wong-wong sing pada ngantyani Panjenengané ya bakal menang, ya kuwi sing pada dityeluk lan sing pada dipilih uga sing setia.” Mulékat mau terus ngomong marang aku: “Sak kabèhé banyu sing kok deleng, sing dilungguhi karo lonté kuwi nggambarké para bangsa lan rayat okèh lan umat uga basa. Nanging sungu sepuluh sing kok deleng lan kéwan kuwi bakal pada sengit marang lonté kuwi, sing bakal ditinggal ijèn lan wuda lan dipangan dagingé, terus diobong karo geni. Awit atiné wis dirogoh karo Gusti Allah supaya nglakoni sing dadi karepé karo tunggal karep, uga supaya masrahké pemrintahané marang kéwan kuwi, nganti tekan tembungé Gusti Allah kabèh wis katetepan. Nanging wong wadon sing kok deleng kuwi, ya kuwi kuta gedé sing ngwasani para ratu ing bumi.” Sakwisé mengkono, aku weruh mulékat liyané medun sangka swarga. Mulékat mau nduwé pangwasa gedé lan bumi dadi padang awit sangka kamulyané. Mulékat mau mbengok karo swara banter: “Wis ambruk, Babél wis ambruk, kuta gedé kuwi. Lan wis dadi panggonané demit lan panggonan delikané sak kabèhé roh najis, lan panggonan delikané sak rupané kéwan sing ala lan sing disengiti, awit sak kabèhé para bangsa wis pada ngombé anggur hawa-nepsuné bédang, lan para ratu ing bumi pada mlaku bédang karo Babél, lan para sudagar ing bumi wis pada dadi sugih awit sangka nguja hawa-nepsuné.” Aku terus krungu swara liyané, sangka swarga, sing ngomong: “Hé, umat-Ku, pada minggira sangka kuta kuwi, supaya kowé aja nganti kesalahan karo dosané, lan aja nganti mèlu kena karo bebendu-bebenduné. Awit dosa-dosané wis numpuk-numpuk nganti sundul langit, lan Gusti Allah wis ngélingi sak kabèhé alané. Walesen kaya sing ditindakké marang kowé, lan tikelana loro balesanmu kanggo penggawéané, tyingkiré sing kanggo nyampur kuwi isènana tikel loro. Siksanen lan gawénen kasusahan, karo enggoné wis ngrasakaké kaluhuran lan kepénaké. Awit pikirané atiné ngéné: Aku lungguh ing dampar kaya ratu, aku duduk randa, lan aku ora bakal ngalami kasusahan. Mulané sak kabèhé bebendu bakal nekani bareng sedina, ya kuwi memala lan kasusahan lan pailan; lan bakal diobong karo geni, awit Gusti Allah, sing ngadili kuwi kwasa.” Para ratu ing bumi, sing pada mlaku bédang lan urip pénak karo wong wadon mau, yèn pada ndeleng kebulé geni sing ngobong Babél kuwi, bakal pada nangisi lan sambat. Para ratu mau bakal pada ngadek ing kadohan, awit sangka wediné marang kasangsarané, lan bakal ngomong: “Tyilaka, tyilaka kowé, hé kuta gedé Babél, hé kuta sing kuwat, awit paukumanmu wis kelakon mung ing sak njeruhné sak jam waé!” Para sudagar ing bumi pada nangisi lan sambat, awit wis ora ana sing tuku dagangané, ya kuwi dagangan rupa emas lan slaka, watu-watu lan mutiara, mori alus lan kain sutra wungu lan kain abang, barang werna-werna sangka kayu wangi, dandanan werna-werna sangka gading, sangka kayu sing larang, sangka prunggu, wesi lan marmer, kanil lan bumbu-bumbu, lenga wangi, blendok mur lan menyan, anggur lan lenga, glepung alus lan gandum, sapi lan wedus, jaran lan kréta, batur lan malah nyawané wong. Kuwi kabèh bakal pada ngomong: “Sak rupané kepénginané atimu kuwi wis ilang; samubarang sing gemebyar lan apik kuwi wis entèk sangka ngarepmu, ora bakal ketemu menèh.” Wong sing dedagangan barang-barang kuwi mau, sing wis dadi sugih awit sangka kuwi, bakal pada ngadek ing kadohan awit sangka wediné marang enggoné kesiksa, lan pada nangis lan sambat, tembungé: “Tyilaka, tyilaka kuta gedé, sing nganggo mori alus, lan kain wungu lan abang, lan nganggo rerékan emas, lan watu-watu lan mutiara kuwi, awit sak njeruhné sak jam waé kasugihan sing semono kuwi wis lebur.” Saben juru mudi lan para sing lelungan, lan para pegawéné kapal lan sak kabèhé wong sing panguripané ing segara, pada ngadoh, lan pada weruh kebulé geni sing ngobong, terus mbengok, tembungé: “Kuta endi sing madani kuta gedé iki?” Terus pada nyawur-nyawurké lebu ing sirahé, lan nyuwara banter karo nangis lan sambat tembungé: “Tyilaka, tyilaka kuta gedé, sing njalari sak kabèhé wong sing pada nduwé kapal ing segara, wis dadi sugih karo dagangan sing larang, awit kuta kuwi wis lebur ing sak njeruhné sak jam waé. Pada bungaha awit sangka kuwi, hé swarga, lan para sutyi, para rasul lan para nabi, awit Gusti Allah wis nibakké paukuman marang kuta kuwi awit sangka kowé kabèh.” Terus ana mulékat sing rosa-rosa, ngangkat watu sing gedéné sak watu gilingan, terus dijegurké ing segara, tembungé: “Ya kaya mengkono kuwi kuta gedé Babél, bakal diuntyalké sak rosané mengisor, terus ora bakal ketemu menèh. Swarané siter lan para penyanyi, lan swarané sulingan uga trompèt, bakal ora krungu menèh ing tengahmu, lan wis bakal ora ana wong sing nggawé sak rupané sing migunani sing ketemu ing tengahmu, lan swarané gilingan bakal ora krungu menèh ing tengahmu. Pepadangé dimar bakal ora madangi kowé menèh, lan swarané pengantèn lanang lan wadon bakal ora krungu menèh ing kowé. Awit sudagar-sudagarmu kuwi mauné pada dadi penggedéné bumi, lan awit sangka èlmu-èlmu pepetengmu sak kabèhé bangsa pada disasarké.” Ing kuta kuwi ketemu getihé para nabi lan para sutyi, uga getihé sak kabèhé wong, sing pada dipatèni ing bumi. Sakwisé kuwi aku krungu swara banter kaya swarané wong okèh banget ing swarga, tembungé: “Haléluya! Keslametan lan kamulyan lan pangwasa kuwi ing Gusti Allah kita, awit bener lan adil kabèh pengadilan-Né, awit Panjenengané wis ngadili lonté gedé kuwi, sing ngrusak bumi karo laku bédangé; lan Panjenengané kuwi sing wis mbales getihé para abdi-Né marang wong wadon kuwi.” Terus pada ngomong sing kaping pindoné: “Haléluya! Ya, kebulé kuwi kemebul langgeng tekan sak lawas-lawasé.” Para pinituwa patlikur lan kéwan papat kuwi terus pada sujut lan nyembah Gusti Allah sing njagong ing dampar, lan ngomong: “Amin, Haléluya!” Terus krungu swara sangka dampar kuwi, “Pada memujia marang Gusti Allah kita, hé para abdi kabèh, kowé sing pada wedi lan ngajèni marang Panjenengané, sing tyilik lan sing gedé!” Aku terus krungu kaya swarané wong okèh banget, kaya kemrosaké banjir lan kaya swarané gluduk sing gembleger, tembungé: “Haléluya! Awit Gusti Allah, Gusti kita, sing Mahakwasa, wis dadi Ratu. Hayuk kita pada bungah-bungah, lan ngluhurké Panjenengané! Awit wis tekan ing dina perkawinané Tyempé, lan pengantèn wis siap. Pengantèné wadon dikèki sandangané mori alus sing putih resik meling!” Awit mori alus kuwi nggambarké penggawéané para sutyi. Aku terus diomongi ngéné: “Nulisa: Rahayu wong sing dipanggil marang pésta perkawinané Tyempé.” Lan aku diomongi menèh: “Iki pitutur-pitutur sing bener, ya tembungé Gusti Allah.” Aku terus sujut nyembah sikilé sing ngomong mau, nanging terus diomongi: “Aja mengkono! Aku iki abdi, pada kaya kowé lan para sedulurmu, sing pada nduwèni paseksiné Yésus. Sujuta marang Gusti Allah! Awit paseksi bab Yésus kuwi rohé nubuat.” Aku terus weruh swarga menga: Sak temené, ana jaran putih; nanging jenengé sing numpak: “Sang Setia lan Sang Bener.” Panjenengané nindakké pengadilan lan peperangan karo adil. Mripaté kaya urupé geni lan sirahé nganggo makuta okèh, lan Panjenengané nganggo tulisan asma sing ora diweruh karo wong, kejaba mung Panjenengané piyambak. Penganggoné jubah sing wis dityelupké ing getih, lan jenengé disebut: “Pituturé Gusti Allah.” Kabèh suradadu ing swarga pada ngetutké mlakuné; lan pada numpak jaran putih lan nganggo mori alus sing putih resik. Sangka tutuké metu pedang sing landep, sing bakal disabetké marang sak kabèhé bangsa. Panjenengané sing bakal ngengon karo gepuk wesi lan bakal meres anggur ing peresan anggur, ya kuwi bebendu nesuné Gusti Allah, sing Mahakwasa. Ing jubahé, lan pupuné ketulis asma: “Ratuné para ratu lan Gustiné para gusti.” Aku terus weruh mulékat ngadek ing srengéngé, lan mbengok karo swara banter marang sak kabèhé manuk sing mabur ing awang-awang, tembungé: “Mrénéa, pada nglumpuka ing péstané Gusti Allah, pésta sing gedé, pada mangana dagingé para ratu, lan dagingé para penggedéné perang lan dagingé para sing kwasa, uga dagingé jaran lan sing pada numpaki lan dagingé sak rupané wong sing merdéka lan batur, sing tyilik lan sing gedé.” Aku terus weruh kéwan kuwi lan para ratu ing bumi sak balané pada nglumpuk arep nglawan perang marang Panjenengané sing numpak jaran lan sak balan-Né. Kéwan kuwi terus dityekel, bareng karo para nabi palsu, sing wis nindakké mujijat ing ngarepé, kanggo nasarké wong sing wis pada nampani tenger sangka kéwan kuwi lan pada nyembah retyané. Wong loro kuwi pada dityemplungké uripan ing segara geni lirang sing murup mulat-mulat. Nanging wong-wong liyané pada dipatèni karo Panjenengané sing numpak jaran, karo pedang, sing metu sangka tutuké; sak kabèhé manuk terus pada warek mangan dagingé. Aku terus weruh ana mulékat medun sangka swarga nggawa kuntyi jurangé pati lan ranté gedé ing tangané; mulékat mau nyekel naga, si ula sing sangka jaman wiwitan, ya kuwi iblis utawa sétan. Terus diranté 1000 taun suwéné, terus diuntyalké menyang jurangé pati, terus ketutupan lan ing sak nduwuré diségel, supaya iblis kuwi aja nasarké para umat menèh, sak durungé genep 1000 taun mau; sakwisé mengkono bakal dityulké sak untara waktu. Aku terus weruh dampar-dampar lan sing pada nglungguhi; lan pada dikèki pangwasa kanggo ngadili. Aku uga weruh nyawané wong-wong sing wis diketok guluné awit sangka paseksiné bab Yésus lan awit sangka tembungé Gusti Allah; sing ora pada nyembah kéwan kuwi uga retyané, lan sing ora nampani tenger ing batuké lan ing tangané, kuwi kabèh pada urip menèh lan mèlu ngratoni, bareng karo Kristus suwéné 1000 taun. Nanging wong-wong mati liyané kuwi ora pada urip menèh sak durungé genep 1000 taun mau. Kuwi tanginé wong mati sing kaping pisan. Rahayu lan sutyi wong sing dikèki panduman ing tanginé wong mati sing kaping pisan kuwi. Wong kuwi pada ora dikwasani menèh karo pati sing kaping pindo, nanging bakal pada dadi imamé Gusti Allah lan Kristus, lan bakal mèlu ngratoni bareng karo Panjenengané nganti 1000 taun suwéné. Sakwisé genep 1000 taun kuwi mau, sétan terus bakal dityulké sangka paukuman, lan bakal metu nasarké para bangsa ing kéblat papat, ya kuwi Gok lan Magog, pada dikumpulké diajak maju perang, tyatyahé kaya wediné ing segara. Terus pada ngebyuki rata sak ubengé jagat, lan ngepung panggonané para wong sutyi lan kuta sing ditrésnani kuwi. Nanging terus ana geni mudun sangka langit, ngobong wong-wong mau, nanging iblis, sing nasarké wong-wong mau, terus dityemplungké ing segara geni lirang, ya kuwi panggonané kéwan lan nabi palsu mau, lan kuwi bakal pada kesiksa awan wengi sak lawas-lawasé. Aku terus weruh dampar gedé putih lan Panjenengané, sing njagong ing kono. Bumi lan langit pada entèk sangka ngarepé lan wis ora ketemu menèh dunungé. Aku terus weruh wong mati, gedé tyilik, pada ngadek ing ngarep dampar kuwi. Kabèh kitab terus pada mbukak lan ana kitab liyané sing uga mbukak, ya kuwi kitab panguripan. Wong-wong mati mau terus pada diadili perkarané miturut penggawéané karo apa sing ketulis ing kitab-kitab mau. Segara terus masrahké wong-wong mati sing nang njeruhné, uga pati lan kratoné pati kuwi pada masrahké wong-wong mati sing nang kono, lan kuwi kabèh pada diadili perkarané miturut penggawéané déwé-déwé. Pati lan kratoné pati terus pada dijegurké ing segara geni. Kuwi pati sing kaping pindo: Segara geni. Saben wong sing jenengé ora ketulis ing kitab panguripan mau, kuwi dijegurké nang segara geni. Aku terus weruh langit anyar lan bumi anyar, awit langit sing kaping pisan lan bumi sing kaping pisan wis entèk, lan segara uga wis ora ana menèh. Lan aku uga weruh kuta sutyi, Yérusalèm sing anyar, mudun sangka swarga, sangka Gusti Allah, sing dityawiské kaya pengantèn wadon sing dipatyaki ngladèni marang mantèn lanang. Aku terus krungu swara banter sing ngomong sangka dampar kuwi: “Delengen, tarupé Gusti Allah nang tengahé manungsa, lan Panjenengané bakal manggon ing antarané manungsa. Kuwi bakal pada dadi umaté, lan Gusti Allah piyambak bakal nunggal lan dadi Gusti Allahé. Panjenengané bakal ngusapi sak kabèhé luh sangka mripaté, lan bakal ora ana pati menèh; sedih lan sambat uga kasusahan ya wis ora ana menèh; awit samubarang sing lawas wis pada ilang.” Panjenengané sing njagong ing dampar terus ngomong: “Delengen, samubarang kabèh Tak dadèkké anyar!” Tembungé menèh: “Kowé nulisa, awit tembungé iki kena dipertyaya lan bener.” Lan aku diomongi menèh, ngéné: “Samubarang kabèh wis kelakon. Aku iki Alfa lan Oméga, sing Wiwitan lan sing Pungkasan. Wong sing ngelak bakal Tak wènèhi ngombé tanpa mbayar sangka sumberé banyu panguripan. Sapa sing menang, bakal nampa iki kabèh, lan Aku bakal dadi Gusti Allahé, lan wong kuwi bakal dadi anak-Ku. Nanging para wong sing jirèh, sing pada ora pertyaya, sing pada nandangi ala, sing kulina pada matèni, lonté-lonté, sing pada nggawé tenungan, sing pada nyembah brahala lan sak kabèhé wong tukang ngapus, kuwi pada olèh pandumané ing segara geni lirang sing murup mulat-mulat; ya kuwi pati sing kaping pindo.” Mulékat tunggalé mulékat pitu sing nggawa mangkok pitu isi kebak bebendu pitu sing pungkasan kuwi terus teka, Panjenengané terus ngomongi aku: “Mrénéa, kowé Tak duduhi pengantèn wadon, bojoné Tyempé.” Terus, ing sak njeruhné roh, aku dityekel Panjenengané menyang gunung sing gedé lan duwur, aku diduduhi kuta sing sutyi, ya kuwi Yérusalèm sing mudun sangka swarga, sangka Gusti Allah. Kuta kuwi kebak kamulyan-Né Gusti Allah lan semloroté kaya watu-watu sing apik banget, kaya watu-watu yaspis, bening kaya kristal. Bèntèngé gedé lan duwur, ana gapurané rolas; lan ing sak nduwuré gapura-gapura mau ana mulékaté rolas, lan ana tulisan jenengé taler Israèl rolas. Ing sisih wétan ana gapurané telu, ing sisih lor telu, ing sisih kidul telu, ing sisih kulon telu. Ing bèntèngé kuta kuwi ana dasaré watu rolas, ing kono ana tulisan jenengé para rasulé Tyempé tyatyahé rolas. Mulékat sing ngomongi aku kuwi nggawa piranti ngukur sangka emas, kanggo ngukur kuta kuwi, lan gapurané lan bèntèngé. Kuta kuwi pesagi, dawané pada karo ambané. Nanging enggoné ngukur kuta kuwi nganggo piranti ngukur mau: kurang luwih 12.000 ukuran; dawané lan ambané lan duwuré kuwi pada. Bèntèngé uga diukur ketemu 144 éluh, miturut ukurané manungsa, sing ya dadi ukurané mulékat. Bèntèng kuwi dibangun sangka watu-watu yaspis; lan kutané kuwi sangka emas tulèn, kaya katya murni. Dasarané bèntèng kuta pada digambari karo watu-watu apik werna-werna. Dasarané sing kaping pisan kuwi yaspis, sing kaping pindo safir, sing kaping telu akat, sing papat smarak, sing kaping lima oniks, sing kaping enem kormalin, sing kaping pitu krisolit, sing kaping wolu akwamarin, sing kaping sanga topas, sing sepuluh krisopas, sing nomer sewelas turkoois, lan sing rolas ametis. Gapurané rolas kuwi rupa mutiara rolas; saben gapura ujut mutiara siji, lan dalan-dalané kuta kuwi sangka emas tulèn, kaya katya sing bening. Ing kono aku ora weruh griya sutyi; awit Gusti Allah, Gusti sing Mahakwasa kuwi griya sutyi, mengkono uga Tyempé. Kuta kuwi ora mbutuhké pepadangé srengéngé lan mbulan, awit kamulyan-Né Gusti Allah sing madangi lan Tyempé sing dadi dimaré. Para bangsa bakal pada mlaku ing pepadangé lan para ratu ing bumi pada masrahké kesugihané; gapurané bakal ora ditutup ing sedina muput, awit ing kono bakal ora ana wengi menèh. Uga kahurmatan lan kamulyané para bangsa uga bakal digawa dipasrahké. Nanging sembarang sing reget bakal ora bisa mlebu mrana, utawa wong sing nindakké penggawé ala utawa goroh; kejaba mung wong-wong sing jenengé pada ketulis ing kitab panguripan duwèké Tyempé. Aku terus diduduhi kali banyuné panguripan, sing bening kaya kristal, sing mili metu sangka damparé Gusti Allah lan damparé Tyempé. Ing tengahé dalané kuta kuwi, ya kuwi ing sak kiwa-tengené kali, ana wit panguripan sing ngetokké woh kaping rolas, saben sasi sepisan; lan godongé wit kuwi mau dienggo maraské para bangsa. Ing kana bakal ora ana bebendu menèh. Damparé Gusti Allah lan Tyempé bakal ing tengahé, lan para abdiné bakal pada ngabekti marang Panjenengané, lan bakal pada nyawang rupané lan bakal ketulis jenengé ing batuké. Ing kana bakal ora ana menèh wantyi mbengi, lan ora mbutuhké pepadangé dimar utawa pepadangé srengéngé, awit Gusti Allah bakal madangi, lan wong-wong mau bakal pada mréntah dadi ratu langgeng ing sak lawas-lawasé. Aku terus diomongi ngéné: “Tembungé kuwi mau bener lan nyata. Lan Gusti Allah sing dadi Gusti rohé para nabi, wis ngutus mulékaté supaya nduduhké marang para abdiné apa sing mesti bakal gelis kelakon.” “Sak temené Aku bakal gelis teka. Rahayu wong sing netepi tembungé nubuaté kitab iki!” Lan aku, Yohanes, sing wis weruh lan krungu perkara kuwi mau kabèh. Sakwisé krungu lan weruh, aku terus nyembah ing sikilé mulékat, sing wis nduduhké kuwi mau kabèh marang aku, perlu nyembah. Nanging tembungé marang aku: “Aja mengkono! Awit aku iki abdi, pada kaya kowé lan sedulur-sedulurmu tunggal pertyaya, para nabi, lan sak kabèhé sing pada netepi tembungé kitab iki. Nyembaha marang Gusti Allah!” Aku terus diomongi menèh: “Tembungé kitab iki aja kok ségel, awit wantyiné wis tyedak. Sapa sing nggawé duraka, terusna nggawé duraka, sapa sing reget, terusna ngregeti awaké; lan sapa sing mlaku bener, terusna mlaku bener; sapa sing sutyi, terusna nyutyèkké awaké!” “Sak temené Aku bakal gelis teka, lan nggawa upah-Ku, kanggo mbales marang saben wong miturut penggawéané. Aku iki Alfa lan Oméga, Sing Wiwitan lan Sing Mungkasi, Sing Wiwitan lan Sing Pungkasan. Rahayu wong sing pada ngumbah sandangané. Kuwi sing bakal pada nduwé wewenangé kanggo panguripan, lan mlebu ing kuta, liwat gapura-gapurané. Nanging asu lan para tukang tenung, lan para lonté, wong sing matèni, lan sing pada nyembah brahala, lan saben wong sing seneng lan nglakoni goroh, kuwi pada ing sak njabané kuta. Aku, Yésus, wis ngutus mulékat-Ku supaya nggawé paseksi kanggo kuwi kabèh marang kowé kanggo pasamuan-pasamuan. Aku iki tukulané, ya kuwi turunané Daved lintang panjer ésuk sing semlorot.” Roh lan pengantèn wadon pada nyebut: “Tekaa!” Lan sapa sing krungu, kuwi ngomonga: “Teka!” Lan sapa sing ngelak, nyedaka lan sapa sing gelem, njupuka banyu panguripan tanpa mbayar. Aku ngekèki paseksi marang saben wong sing ngrungokké tembung nubuat tembungé ing kitab iki: “Yèn ana wong sing nambahi apa-apa ing tembungé iki, Gusti Allah bakal nambahi bebendu marang wong kuwi, kaya sing ketulis ing kitab iki. Lan yèn ana wong sing ngurangi tembungé kitab nubuat iki, Gusti Allah bakal njupuk pandumané sangka wit panguripan lan sangka kuta sutyi, kaya sing ketulis ing kitab iki.” Panjenengané sing ngekèki paseksi kuwi mau kabèh ngomong ngéné: “Ya, Aku gelis teka!” Amin, ya Gusti Yésus, Panjenengan supaya teka! Kawelasané Gusti Yésus nunggal ing kowé kabèh! Amin.