Kitêba* malbata Îsa* Mesîhê* kurê* Dawid ê kurê Birahîm* ev e: Birahîm bavê Îshaq* bû, Îshaq bavê Aqûb* bû, Aqûb bavê Cihûda* û birayên wî bû, Cihûda bavê Perez û Zerah bû, ku diya wan Tamara bû, Perez bavê Hesrûn bû, Hesrûn bavê Aram bû, Aram bavê Amînadav bû, Amînadav bavê Nehşon bû, Nehşon bavê Salmon bû, Salmon bavê Bowaz bû, ku diya wî Rexab* bû, Bowaz bavê Ovêd bû, ku diya wî Rût bû, Ovêd bavê Yêşa* bû Û Yêşa jî bavê Dawid* padîşah bû. Dawid bavê Silêman* bû, diya wî jina Ûrya bû, Silêman bavê Rêhoboam bû, Rêhoboam bavê Ebiya bû, Ebiya bavê Asaf bû, Asaf bavê Yehoşafat bû, Yehoşafat bavê Yoram bû, Yoram bavê Ûzya bû, Ûzya bavê Yotam bû, Yotam bavê Ahaz bû, Ahaz bavê Hizqiya bû, Hizqiya bavê Minaşe bû, Minaşe bavê Amos bû, Amos bavê Yoşiya bû Û Yoşiya jî bavê Yexonya û birayên wî bû, ku di dema sirgûnbûna* Babîlê de çêbûn. Yexonya bavê Şaltiyêl bû, ku piştî sirgûnbûna Babîlê çêbû, Şaltiyêl bavê Zerûbabel bû, Zerûbabel bavê Abiyûd bû, Abiyûd bavê Êlyaqîm bû, Êlyaqîm bavê Azûr bû, Azûr bavê Sadoq bû, Sadoq bavê Axîn bû, Axîn bavê Êlyûd bû, Êlyûd bavê Êlazar bû, Êlazar bavê Metan bû, Metan bavê Aqûb bû Û Aqûb jî bavê Ûsivê mêrê Meryemê* bû. Ji Meryemê jî Îsa* yê ku jê re ‹Mesîh›* tê gotin çêbû. Bi vî awayî ji Birahîm heta Dawid çardeh nifş*, ji Dawid heta sirgûnbûna* Babîlê çardeh nifşên din û ji sirgûnbûnê heta Mesîh jî çardeh nifş derbas bûn. Bûyîna* Îsa* Mesîh* jî bi vî awayî çêbû: Diya wî Meryem dergistiya Ûsiv bû, lê berî ku ew bizewicin û bigihîjin hev, xuya bû ku ew bi Ruhê* Pîroz bizaro ye. Dergistiyê wê Ûsiv mirovekî rast bû û ji ber ku nedixwest Meryemê li ber xelkê bide şermê, wî niyet kir ku wê bi dizî berde. Ew hê li ser vê yekê difikirî, milyaketekî Xudan* di xewnê de lê xuya bû û got: «Ey Ûsivê Kurê* Dawid! Netirse ku tu Meryemê ji xwe re bi jinîtî bînî. Çimkî yê ku di malzaroka wê de çêbûye ji Ruhê* Pîroz e. Ewê kurekî bîne û tê navê wî Îsa* deynî, çimkî ewê gelê xwe ji gunehên wan xilas bike.» Ev hemû çêbûn, da ku peyva* ku Xudan* bi devê pêxember* gotibû, bê cih: «Va ye, keçik* wê bizaro bibe û ewê kurekî bîne. Û wê navê wî Îmanûêl deynin», ku bê wergerandin: «Xwedê bi me re ye.» Gava ku Ûsiv ji xewê hişyar bû, wek ku milyaketê Xudan jê re gotibû kir û Meryem ji xwe re bi jinîtî anî. Lê ew neçû ba wê, heta ku wê kurê xwe anî. Û wî navê zarok Îsa* danî. Îcar di dema Hêrodês* padîşah de, çaxê Îsa* li Beytlehma Cihûstanê* çêbû, ji Rojhilat stêrnas hatin Orşelîmê* û pirsîn: «Ka padîşahê Cihûyan ê ku çêbûye li ku derê ye? Me li Rojhilat stêra wî dît û em hatin ku biperizin* wî.» Gava ku Hêrodês padîşah ev yek bihîst, ew û hemû Orşelîm jî pê re bizdiya. Wî hemû serekên kahînan* û Şerîetzan* li hevdû civandin û ji wan pirsî, ka Mesîh* wê li ku derê çêbe. Wan jê re got: «Li Beytlehma Cihûstanê, çimkî bi destê pêxember* weha hatiye nivîsîn: ‹Û tu, ey Beytlehma li welatê Cihûda*! Tu di nav serwerên Cihûda de bi tu awayî ne ya herî kêm î. Çimkî ew serdarê ku şivantiya gelê min ê Îsraêl bike wê ji te rabe!› » Li ser vê yekê Hêrodês bi dizî gazî stêrnasan kir û ji wan qenc hîn bû ku stêr kengê xuya bûye. Di pey de wî ew şandin Beytlehmê û ji wan re got: «Herin û qenc li zarok bigerin. Gava ku we ew dît, haya min pê bixin, da ku ez jî bêm û biperizim* wî.» Piştî bihîstina gotina padîşah ew ketin riya xwe. Ew stêra ku li Rojhilat dîtibûn li pêşiya wan çû, heta li ser cihê ku zarok lê bû rawesta. Gava ku wan jî stêr dît, bi şahiyeke mezin dilgeş bûn. Ew ketin malê û zarok bi diya wî Meryemê re dîtin, çûn ser çokan û perizîn wî. Sindoqa xwe ya xezînê vekirin û diyariyên ji zêr, cewîşêrîn* û murê* pêşkêşî wî kirin. Piştî ku di xewna xwe de hatin tembîhkirin, da ku venegerin ba Hêrodês, ew di riyeke din re çûn welatê xwe. Piştî çûyîna stêrnasan, milyaketekî Xudan* di xewnê de li Ûsiv xuya bû û got: «Rabe, rahêje zarok û diya wî û bireve Misrê. Li wê derê bimîne heta ku ez ji te re bêjim. Çimkî Hêrodês wê li zarok bigere, da ku wî bikuje.» Hingê Ûsiv rabû, rahişt zarok û diya wî û bi şev çû Misrê û heta mirina Hêrodês li wê derê ma. Ev çêbû, da ew peyva* ku Xudan bi devê pêxember gotibû, bê cih: «Min ji Misrê gazî kurê xwe kir.» Gava Hêrodês fêm kir ku ji aliyê stêrnasan ve hatiye xapandin, gelek hêrs bû. Li ser vê yekê, tam li gor wî çaxê ku ji stêrnasan hîn bûbû, li Beytlehm û li hemû der û dora wê, fermana kuştina hemû zarokên kurîn ên du salî û ji diduyan biçûktir derxist. Hingê ew peyva* ku bi devê Yêremya* pêxember hatibû gotin hat cih: «Ji Ramayê dengek hat bihîstin, Şîn û girîn û li xwe xistin! Rahêl* ji bo zarokên xwe digirî Û ew naxwaze bê aşkirin. Çimkî êdî ew tunin.» Piştî ku Hêrodês mir, milyaketekî Xudan li Misrê di xewnê de li Ûsiv xuya bû û got: «Rabe, rahêje zarok û diya wî û vegere welatê Îsraêlê, çimkî ew ên ku li kuştina zarok digeriyan mirin.» Îcar Ûsiv rabû, zarok û diya wî hildan û vegeriyan welatê Îsraêlê. Lê gava wî bihîst ku Arxêlayos* di cihê bavê xwe Hêrodês de li ser Cihûstanê* bûye padîşah, ew tirsiya ku here wê derê. Piştî ku di xewnê de hat tembîhkirin, bi aliyê herêma Celîlê* ve çû. Li wir, li bajarê ku jê re dibêjin Nisret bi cih bû. Ev çêbû, da ku ew peyva ku bi devê pêxemberan hatibû gotin, bê cih: «Wê ji wî re yê Nisretî bê gotin». Di wan rojan de Yûhennayê* imadkar* li çola Cihûstanê* derket meydanê û weha dest bi hînkirinê kir: «Tobe bikin, çimkî Padîşahiya* Ezmanan nêzîk e!» Yûhenna ew e ku Îşaya* pêxember weha li ser wî gotiye: «Dengê yê li çolê gazî dike: ‹Riya Xudan* amade bikin, Şiveriyên wî sererast bikin!›» Cilên Yûhenna ji pirça devê bûn û qayîşeke çermîn li pişta wî girêdayî bû. Xwarina wî kulî û hingivê çolê bû. Hingê ji Orşelîmê*, ji hemû Cihûstanê û ji tevahiya herêma Çemê Urdunê dihatin ba wî gunehên xwe eşkere dikirin û di Çemê Urdunê de bi destê wî imad* dibûn. Lê gava Yûhenna dît ku ji Fêrisî* û Sadûqiyan* gelek tên ku imad bibin, wî ji wan re got: «Hey têjikên koremaran! Kê ji we re gotiye ku hûn ji ber xezeba ku tê birevin? Îcar fêkiyê ku li tobekirinê tê, bidin. Ji xwe re nebêjin: ‹Birahîm* bavê me ye.› Çimkî ez ji we re dibêjim ku Xwedê dikare ji van keviran jî zarokan ji Birahîm re rake! Ji xwe bivir li ser qurmê daran e! Her dara ku berê qenc nede wê bê birrîn û bê avêtin nav êgir. Erê, ez we ji bo tobê bi avê imad* dikim, lê yê ku piştî min tê ji min bihêztir* e. Ez ne hêja me ku çaroxa wî hilgirim. Ewê we bi Ruhê* Pîroz û bi êgir imad bike. Melhêba wî di destê wî de ye. Ewê bêndera xwe qenc paqij bike, genimê xwe di embarê de bicivîne, lê ewê kayê bi agirê ku venamire bişewitîne.» Hingê Îsa ji Celîlê* hat Çemê Urdunê ba Yûhenna, da ku bi destê wî imad* bibe. Lê Yûhenna xwest ku ji wî re bibe asteng û got: «Ji dêla ku divê ez bi destê te bêm imadkirin*, ma tu têyî ba min?» Îsa bersîv da û got: «Niha bihêle, çimkî divê em hemû rastiyan bi vî awayî bînin cih.» Li ser vê yekê Yûhenna razî bû. Îsa imad bû, ji avê derket derneket û pêre pêre ezman qelişî û wî dît ku Ruhê* Xwedê wek kevokekê hat xwarê û li ser wî danî. Û dengekî ji ezmanan weha got: «Ev e Kurê min ê delal. Dilê min bi wî xweş e.» Hingê Ruh* Îsa bir çolê, da ku ji aliyê Îblîs* ve bê ceribandin. Piştî ku Îsa çil roj û çil şevî rojî girt, birçî bû û yê ku diceribîne hat ba wî û jê re got: «Eger tu Kurê* Xwedê yî, ji van keviran re bêje bila bibin nan.» Îsa bersîva wî da û got: «Hatiye nivîsîn ku: ‹Mirov ne bi nên tenê dijî, lê bi her peyva* ku ji devê Xwedê derdikeve dijî.› » Piştre Îblîs ew bir Bajarê* Pîroz, ew danî ser birca Perestgehê* û jê re got: «Eger tu Kurê* Xwedê yî, ka xwe ji vir bavêje xwarê. Çimkî hatiye nivîsîn: ‹Ewê ji bo te li milyaketên xwe emir bike û ewê te li ser destên xwe hilgirin, da ku lingê te li kevirekî nekeve.› » Îsa bersîva wî da û got: «Ev jî hatiye nivîsîn: ‹Xudan* Xwedayê xwe neceribîne.› » Îcar Îblîs ew derxist serê çiyayekî gelek bilind û hemû padîşahiyên dinyayê û rûmet û bedewiya wan nîşanî wî da û jê re got: «Eger tu li ber min herî ser çokan û biperizî* min, ezê van hemûyan bidim te.» Hingê Îsa jê re got: «Ji min dûr keve, Îblîs! Çimkî hatiye nivîsîn: ‹Biperize* Xudan Xwedayê xwe û bi tenê ji wî re xizmetê bike.› » Piştî vê yekê Îblîs dev ji wî berda û milyaket hatin û ji wî re xizmet kirin. Gava Îsa bihîst ku Yûhenna hatiye girtin, xwe da aliyê Celîlê*. Ew ji Nisretê derket, çû Kefernahûma li qeraxê golê ya li herêma Zebûlon û Nefteliyê bi cih bû, da ku ew peyva ku bi devê Îşaya* pêxember hatibû gotin, bê cih: «Welatê Zebûlonê û welatê Nefteliyê Ber bi golê ve, ji Çemê Urdunê wê ve, Celîla miletan! Ew gelê ku di tariyê de rûdine, Ronahiyeke mezin dît. Û li ser wan ên ku li welatê di bin siya mirinê de rûdinin Ronahî derket.» Ji wê demê û pê ve, Îsa dest bi hînkirinê kir û got: «Tobe bikin, çimkî Padîşahiya* Ezmanan nêzîk bûye.» Gava ku Îsa li perê Gola Celîlê digeriya, wî du bira dîtin, Şimûnê* ku jê re Petrûs* digotin û birayê wî Endrawis. Wan tor davêtin golê, çimkî ew masîgir bûn. Îsa ji wan re got: «Li pey min werin! Ezê we bikim nêçîrvanên mirovan.» Wan jî di cih de torên xwe hiştin û li pey wî çûn. Îsa ji wê derê pêşve çû, wî du birayên din jî dîtin, Aqûbê* Zebedî û birayê wî Yûhenna*. Wan bi bavê xwe Zebedî re di qeyikê de torên xwe vediçinîn. Îsa gazî wan jî kir. Wan jî di cih de qeyik û bavê xwe hiştin û ew li pey wî çûn. Îsa li seranserê herêma Celîlê digeriya, di kinîştên* wan de hîn dikir, Mizgîniya* Padîşahiyê* dida û hemû êş û nexweşiyên di nav xelkê de qenc dikirin. Nav û dengê wî li seranserê Sûriyê belav bû û xelkê hemû nexweşên ku ketibûn êş û janên cûr bi cûr, cinoyî*, atî* û felcî anîn ba wî û wî hemû qenc kirin. Îcar elaletên* mezin ji Celîlê, ji Dêkapolîsê*, ji Orşelîmê*, ji Cihûstanê* û ji aliyê din ê Çemê Urdunê li pey wî çûn. Îsa elalet* dîtin û hilkişiya çiyê. Çaxê rûnişt, şagirtên* wî hatin ba wî. Wî dest bi hînkirina wan kir û got: «Xwezî bi wan ên ku bi ruh belengaz in, Çimkî Padîşahiya* Ezmanan ya wan e. Xwezî bi wan ên ku şîndar in, Çimkî ewê bên aşkirin. Xwezî bi wan ên ku nefsbiçûk in, Çimkî ewê erdê par bistînin. Xwezî bi wan ên ku tî û birçiyên rastdariyê ne, Çimkî ewê bên têrkirin. Xwezî bi wan ên ku dilbirehm in, Çimkî dilrehmî wê li wan bê kirin. Xwezî bi wan ên ku dilpak in, Çimkî ewê Xwedê bibînin. Xwezî bi wan ên ku aştîker* in, Çimkî wê ji wan re zarokên Xwedê bê gotin. Xwezî bi wan ên ku di ber rastdariyê de mirov tengahiyê didin wan, Çimkî Padîşahiya* Ezmanan a wan e. Xwezî bi we, gava ku ew di ber navê min de we nizim bikin, tengahiyê bidin we û bi bêbextî her cûreyê gotinên xerab ji bo we bêjin. Şa bibin û dilgeş bin! Çimkî xelata we li ezmanan mezin e. Ji ber ku wan bi vî awayî tengahî da wan pêxemberên* beriya we jî. «Hûn xwêya dinyayê ne, lê eger xwê tama xwe winda bike, careke din ewê bi çi bê bitamkirin? Êdî bi kêrî tiştekî nayê, ji bilî ku bê avêtin derve û di bin lingên mirovan de bê perçiqandin. «Hûn ronahiya dinyayê ne. Bajarê ku li ser çiyê ye nikare bê veşartin. Ne jî kes qendîlê pêdixe û dike bin melkebê, lê belê datîne ser şamdankê ku ronahiyê bide her kesên hundir. Bi vî awayî bila ronahiya we jî li ber mirovan wusa şewq bide, da ku kirinên we yên qenc bibînin û pesnê Bavê* we yê li ezmanan bidin. «Nefikirin ku ez hatime Şerîetê* û nivîsarên pêxemberan* ji holê rakim. Ez nehatime ku ji holê rakim, lê ez hatime ku temam bikim. Beriya ku erd û ezman bibihûre, herfek an nuqteyeke biçûk ji Şerîetê winda nabe, heta ku her tişt bê cih. Loma kî ku ji van emran ê herî biçûk bişikêne û bi wî awayî mirovan hîn bike, wê di Padîşahiya Ezmanan de ji wî re yê herî biçûk bê gotin. Lê kî ku van emran bîne cih û hîn bike, wê di Padîşahiya Ezmanan de ji wî re mezin bê gotin. De îcar ez ji we re dibêjim, eger rastdariya we ne di ser a Şerîetzan* û Fêrisiyan* re be, hûn tu caran nakevin Padîşahiya Ezmanan. «We bihîstiye ku ji pêşiyan re hatiye gotin: ‹Nekuje! Kî ku bikuje, wê bê dîwankirin*!› Lê ez ji we re dibêjim, her kesê ku li birayê xwe hêrs bibe, wê bê dîwankirin. Û kî ku ji birayê xwe re bêje: ‹Bêmejî!› wê li ber Dîwana Bilind bê kişandin pirsyarê. Û kî ku bêje: ‹Ehmeq!› ewê agirê dojehê* heq bike. Loma, gava ku tu li ser gorîgehê* diyariya xwe pêşkêş dikî, eger bê bîra te ku dilê birayê te ji te maye, diyariya xwe li wir, li ber gorîgehê bihêle. Pêşî here bi birayê xwe re li hev were û hingê vegere, diyariya xwe pêşkêş bike. Hê ku tu di riya dadgehê* de yî, zû bi sûcdarkerê xwe re li hev were. An na, ewê te bide destê dadger* û dadger jî te bide destê qerdiyan û tê bikevî zîndanê. Bi rastî ez ji te re dibêjim, heta ku tu qurişê* dawî nedî, tu ji wê derê qet dernakevî. «We bihîstiye ku hatiye gotin: ‹Zînayê neke!› Lê ez ji we re dibêjim, her kesê ku bi dilxwazî li jinekê binêre, ji xwe wî di dilê xwe de bi wê re zîna kiriye. Eger çavê te yê rastê te bixe guneh, wî derxe û ji xwe bavêje! Ji bo te çêtir e ku tu endamekî ji bedena xwe winda bikî, lê hemû bedena te nekeve dojehê*. Û eger destê te yê rastê te bixe guneh, wî jêke û ji xwe bavêje! Ji bo te çêtir e ku tu endamekî ji bedena xwe winda bikî, lê hemû bedena te neçe dojehê. «Hatiye gotin: ‹Kî ku jina xwe berde, bila kaxeza jinberdanê bide wê.› Lê ez ji we re dibêjim, her kesê ku zîna ne tê de, ji ber sedemekî din jina xwe berde, dibe sedemê zînakirina wê. Û kî ku bi jineke berdayî re bizewice zînayê dike. «We ev jî bihîstiye ku ji pêşiyan re hatiye gotin: ‹Bi derew sond nexwe û sondên xwe li ber Xudan bîne cih.› Lê ez ji we re dibêjim, qet sond nexwin! Ne bi ezmên, çimkî ew textê Xwedê ye, ne jî bi erdê, çimkî binlingê wî ye, ne jî bi Orşelîmê*, çimkî ew bajarê Padîşahê Mezin e û ne jî bi serê xwe sond bixwe, çimkî tu nikarî mûyekî spî an reş bikî. Bila erêya we «Erê» be û naya we «Na» be. Ji vê zêdetir ji Yê Xerab e. «We bihîstiye ku hatiye gotin: ‹Çav di ber çav de, diran di ber diran de.› Lê belê ez ji we re dibêjim, li ber ê xerab ranebin. Eger yek sîleyekê li lama te ya rastê bixe, ya din jî bide ber. Û eger yek bixwaze te bide dadgehê û kirasê te ji te bistîne, ebayê xwe jî bi dest wî ve berde. Eger yek bi zorê te kîlometrekê rêve bibe, bi wî re du kîlometreyan here. Bide wî yê ku ji te dixwaze, rûyê xwe ji yê ku ji te deyn dixwaze, nezivirîne. «We bihîstiye ku hatiye gotin: ‹Ji cîranê xwe hez* bike, ji dijminê xwe nefret bike!› Lê ez ji we re dibêjim, ji dijminên xwe hez bikin û ji bo yên ku tengahiyê didin we dua bikin, da ku hûn bibin zarokên Bavê* xwe yê li ezmanan. Çimkî ew tava xwe hem li ser xeraban û hem jî li ser qencan dertîne û barana xwe bi ser rast û nerastan de dibarîne. Eger hûn ji wan hez bikin, yên ku ji we hez dikin, ma wê xelata we çi be? Ma bacgir* jî weha nakin? Û eger hûn bi tenê silavê bidin birayên xwe, ma hûn ji yên din zêdetir çi dikin? Ma pûtperest* jî weha nakin? Loma bêkêmahî bin, çawa ku Bavê* we yê li ezmanan bêkêmahî ye. «Hay ji xwe hebin, kirinên xwe yên qenc li ber çavên mirovan nekin, ji bo ku ji aliyê wan ve bên dîtin. An na, wê ji Bavê* we yê li ezmanan ji bo we xelat nebe. Loma, çaxê ku tu xêrê bikî, li pêşiya xwe li boriyê nexe, wek ku durû li kuçê û di kinîştan* de dikin, da ku pesnê wan bê dayîn. Bi rastî ez ji we re dibêjim, wan xelata xwe standiye. Îcar çaxê ku tu xêrê bikî, bila destê te yê çepê nezane ku destê te yê rastê çi dike, da ku xêra te veşartî be. Bavê* te yê ku tiştê veşartî tê kirin jî dibîne, wê bergîdana* te bide te. «Gava ku hûn dua dikin, wek ên durû nebin, çimkî ew hez* dikin ku li serê kuçeyan û di kinîştan de dua bikin, da ku ji aliyê mirovan ve bên dîtin. Bi rastî ez ji we re dibêjim, wan xelata xwe standiye. Lê çaxê ku tu dua dikî, bikeve hundirê odeya xwe, deriyê xwe bigire û ji Bavê* xwe yê ku nayê dîtin re dua bike û Bavê te yê ku tiştê veşartî tê kirin dibîne, wê bergîdana te bide te. «Çaxê ku hûn dua dikin, wek pûtperestan* gotinên pûç pircar nekin; ew guman dikin bi pircarkirina peyvan* wê bên bihîstin. Îcar hûn nebin wek wan, çimkî Bavê* we hê berî ku hûn ji wî bixwazin bi hewcedariya we dizane. «Hûn bi vî awayî dua bikin: Bavê me yê li ezmanan, Navê te pîroz* be. Bila padîşahiya te bê. Daxwaza te wek li ezmên, Bila li ser rûyê erdê jî bê cih. Nanê me yê rojane roj bi roj bide me. Û li deynên me bibihûre, Wek ku em li deyndarên xwe bihûrtine. Û me nebe ceribandinê, Lê me ji Yê Xerab xilas bike. Çimkî padîşahî, karîn û rûmet her û her ên te ne! Amîn*. Eger hûn li sûcên mirovan bibihûrin, Bavê* we yê li ezmanan jî wê li sûcên we bibihûre. Lê eger hûn li sûcên mirovan nebihûrin, Bavê we jî li sûcên we nabihûre. «Û çaxê ku hûn rojiyê bigirin, wek durûyan mirûzê xwe nekin; ew rûyê xwe tirş dikin, da ku mirov bibînin ku ew bi rojî ne. Bi rastî ez ji we re dibêjim, wan xelata xwe standiye. Lê çaxê ku tu rojiyê bigirî, rûn li porê xwe bide û serçavê xwe bişo, da ku mirov nebînin ku tu bi rojî yî, lê Bavê te yê ku nayê dîtin bibîne. Û Bavê te yê ku tiştê veşartî tê kirin dibîne, wê bergîdana te bide te. «Li ser rûyê erdê ji bo xwe xezîneyan necivînin, ku li wir zeng û bizûzk wan xera dikin, dixwin û diz dikevinê û didizin. Lê ji bo xwe xezîneyan li ezmên bicivînin, ku li wir ne zeng û bizûzk dikarin wê xera bikin, bixwin û ne jî diz dikarin bikevinê û bidizin. Çimkî xezîneya we li ku derê be, dilê we jî wê li wê derê be. «Çiraya bedenê çav e. Eger çavê te qenc be, wê tevahiya bedena te bibe ronahî. Lê eger çavê te xerab be, wê tevahiya bedena te di tariyê de be. Îcar, eger ronahiya di dilê te de tarî ye, ew çi tariyeke mezin e! «Tu kes nikare xulamtiyê ji du axayan re bike; çimkî an ewê ji yekî nefret bike û ji yê din hez* bike, an jî ewê qedrê yekî bigire û yê din biçûk bibîne. Hûn nikarin xulamtiyê hem ji Xwedê re û hem jî ji dewlemendiyê re bikin. «Ji ber vê yekê ez ji we re dibêjim, ji bo jiyana xwe xeman nexwin, ka hûnê çi bixwin, an çi vexwin û ne jî ji bo bedena xwe, ka hûnê çi li xwe bikin. Ma jiyan ne di ser xwarinê re û beden jî ne di ser lixwekirinê re ye? Li teyrên ezmanan binêrin! Ew ne diçînin, ne didirûn û ne jî di embaran de dicivînin. Dîsa jî Bavê we yê li ezmanan wan têr dike. Ma hûn ne di ser wan re ne? Îcar kî ji we bi xemxwarinê dikare kêlîkekê bi ser jiyana xwe ve dirêjtir bike? «Û hûn çima ji bo cilan xeman dixwin? Li sosinên çolê binêrin ku çawa mezin dibin, ew ne dixebitin û ne jî rîs dirêsin. Lê ez ji we re dibêjim ku Silêman* jî di hemû rûmeta xwe de wek yeke ji wan cil li xwe nekirin. Îcar, eger Xwedê giyayê çolê yê ku îro heye û sibê di tendûrê de tê şewitandin, bi vî awayî bi cil dike, ma ew we hê bêtir bi cil nake, hey kêmîmanno? Loma xeman nexwin û nebêjin: ‹Emê çi bixwin?› an ‹Emê çi vexwin?› an jî ‹Emê çi li xwe bikin?› Pûtperest* li van hemû tiştan digerin. Lê Bavê we yê li ezmanan dizane ku hûn hewcedarê van hemû tiştan in. Lê hûn berî her tiştî li Padîşahiya* Xwedê û li rastdariya wî bigerin û ev hemû tişt jî wê ji we re bên dayîn. Loma ji bo sibê xeman nexwin, çimkî sibe wê ji bo xwe xeman bixwe. Derdê rojê têra rojê dike. «Dadbar* nekin, da ku hûn jî neyên dadbarkirin. Çimkî hûn bi çi awayî yên din dadbar bikin, hûn jî, hûnê bi wî awayî bên dadbarkirin. Hûn bi kîjan pîvanê bipîvin, wê bi wê pîvanê ji we re jî bê pîvandin. Tu çima qirşikê di çavê birayê xwe de dibînî, lê girşê di çavê xwe de nabînî? An çawa tu dikarî ji birayê xwe re bêjî: ‹Bihêle ku ez qirşikê di çavê te de derxim› hê ku girş di çavê te de ye? Hey mirovê durû, pêşî girşê di çavê xwe de derxe, hingê tê zelal bibînî ku tu qirşikê di çavê birayê xwe de derxî. «Tiştê pîroz* nedin kûçikan û ne jî durên xwe bavêjin ber berazan. An na, ewê wan di bin lingên xwe de biperçiqînin û bizivirin we perçe perçe bikin! «Bixwazin, wê ji we re bê dayîn; lê bigerin, hûnê bibînin; li derî bixin, ewê ji we re vebe. Çimkî her kesê ku dixwaze, distîne û yê digere, dibîne û yê li derî dixe, jê re vedibe. Kî ji we, gava ku kurê wî nên jê bixwaze, wê kevir bide wî? An gava ku masî bixwaze, wê mar bide wî? Bi ser ku hûn xerab in jî, hûn dizanin diyariyên qenc bidin zarokên xwe. Îcar Bavê we yê li ezmanan wê çiqas bêtir tiştên qenc bide wan ên ku ji wî dixwazin! «Loma her çi ku hûn dixwazin xelk ji we re bikin, hûn jî wusa ji wan re bikin, çimkî hînkirina Şerîetê* û pêxemberan* ev e. «Di deriyê teng re derbas bibin. Çimkî deriyê ku dibe helakê fireh e, riya ku diçe wê rihet e û yên ku pê ve diçin gelek in. Lê deriyê ku dibe jiyanê teng e, rê jî dijwar e û yên ku wê dibînin hindik in. «Hay ji pêxemberên* derewîn hebin. Ew di postê miyan de tên ba we, lê di hundir de ew gurên har in. Hûnê wan ji berê wan nas bikin. Ma mirov ji stiriyan tirî û ji diriyan hêjîran diçinin? Bi vî awayî her dara qenc berê qenc, lê her dara xerab jî berê xerab dide. Dara qenc nikare berê xerab bide û dara xerab nikare berê qenc bide. Her dara ku berê qenc nede tê birrîn û avêtin nav êgir. Îcar hûnê wan ji berê wan nas bikin. «Ne ku her kesên ji min re dibêjin: ‹Ya Xudan*, ya Xudan› wê bikevin Padîşahiya Ezmanan! Bi tenê yên ku daxwaza Bavê min ê li ezmanan dikin, wê bikevinê. Wê rojê gelek wê ji min re bêjin: ‹Ya Xudan, ya Xudan! Ma bi navê te me pêxemberîtî nekir? Bi navê te me cin dernexistin? Ma bi navê te me gelek keramet nekirin?› Hingê ezê bi eşkereyî ji wan re bêjim: ‹Min hûn qet nas nekirin! Ji min dûr kevin, hûn ên ku neheqiyê dikin!› «Îcar her kesê ku van peyvên min dibihîze û tîne cih, mîna wî mirovê aqilmend e ku xaniyê xwe li ser latê ava kiriye. Baran dibare, bahoz radibe, lehî tên û li wî xaniyî dixin, lê ew hilnaweşe, çimkî li ser latê hatiye avakirin. Û her kesê ku van peyvên min dibihîze û nake, mîna wî mirovê bêaqil e ku xaniyê xwe li ser seylakê* ava kiriye. Baran dibare, bahoz radibe, lehî tê û li wî xaniyî dixin û xanî hildiweşe. Û bi hilweşîneke mezin dikeve.» Gava ku Îsa ev gotinên xwe xilas kirin, elalet* li hînkirina wî gelek şaş ma. Çimkî wî ne wek Şerîetzanên* wan, lê wek yekî xweyî desthilatî ew hîn dikirin. Çaxê ku Îsa ji çiyê hat xwarê, elaleteke* mezin li pey wî çû. Îcar kotiyek* hat ba wî, li ber wî deverû çû erdê û got: «Ya Xudan, eger tu bixwazî, tu dikarî min paqij bikî!» Îsa jî destê xwe dirêj kir, dest li wî da û got: «Ez dixwazim, paqij bibe!» Di cih de kotîbûna wî paqij bû. Hingê Îsa jê re got: «Binêre! Tu ji kesî re nebêjî! Lê here, xwe nîşanî kahîn* bide û diyariya ku Mûsa* emir kiriye pêşkêş bike, da ku ji wan re bibe şahidî.» Gava ku Îsa ket Kefernahûmê, sersedek* hat ba wî û bi lava jê re got: «Ya Xudan, xulamê min felcbûyî, bi êşeke giran li malê di nav nivînan de ye.» Îsa ji wî re got: «Ezê bêm û wî qenc bikim.» Sersed lê vegerand û got: «Ya Xudan, ez ne hêja me ku tu bêyî bin banê min, lê bi tenê peyvekê* bêje û xulamê min wê qenc bibe. Çimkî ez jî mirovekî di bin emir de me û di bin emrê min de leşker hene. Ez ji yekî re dibêjim ‹Here›, ew diçe; ji yekî din re dibêjim ‹Were›, ew tê. Ez ji xulamê xwe re dibêjim ‹Vê bike›, ew dike.» Gava ku Îsa ev yek bihîst, şaş ma û ji yên ku li pey wî dihatin re got: «Bi rastî, ez ji we re dibêjim, di Îsraêlê de jî min baweriyeke* weha di dilê kesekî de nedît. Ez ji we re dibêjim ku ji Rojhilat û ji Rojava gelek wê bên û di Padîşahiya Ezmanan de bi Birahîm*, Îshaq* û Aqûb* re li ser sifrê rûnin. Lê zarokên Padîşahiyê wê bên avêtin nav tariya derve û wê li wê derê bibe girîn û qirçîna diranan.» Îcar Îsa li sersed zivirî û jê re got: «Here, bila wek ku te bawer* kir, ji te re bibe.» Û di wê gavê de xulam wî qenc bû. Gava ku Îsa ket mala Petrûs*, wî xesûya wî bi tayêketî razayî dît. Îsa destê xwe danî ser destê wê, tayê ew berda, jinik rabû û ji wî re xizmet kir. Gava ku bû êvar, gelek mirovên cinoyî* anîn ba wî. Wî bi gotinekê cin derxistin û hemû nexweş qenc kirin. Ev çêbû, da ku ew peyva ku bi devê Îşaya pêxember hatibû gotin, bê cih: «Wî êşên me kişandin Û nexweşiyên me hildan ser xwe.» Gava Îsa elalet li dora xwe dît, wî li wan emir kir ku derbasî aliyê din ê golê bibin. Hingê Şerîetzanek nêzîkî wî bû û jê re got: «Mamoste, tu herî ku derê, ezê li pey te bêm.» Îsa jê re got: «Kunên roviyan hene, hêlînên teyrên ezmanan jî hene, lê cihekî Kurê* Mirov tune ku serê xwe lê deyne.» Ji şagirtên* wî yekî jê re got: «Ya Xudan! Destûrê bide min ku ez pêşî herim bavê xwe veşêrim.» Lê Îsa ji wî re got: «Tu li pey min were! Bihêle, bila mirî miriyên xwe veşêrin!» Gava ew ket qeyikê, şagirtên* wî jî li pey wî siwar bûn. Ji nişkê ve di golê de bagereke mezin rabû, wusa ku pêlên avê bi ser qeyikê diketin. Heçî Îsa bû, radiza. Şagirt nêzîkî wî bûn, ew hişyar kirin û gotin: «Ya Xudan! Me xilas bike! Em helak dibin!» Îsa li wan vegerand: «Hey kêmîmanno, hûn çima ditirsin?» Hingê ew rabû, li bayê û li golê hilat* û bêpêjiniyeke mezin çêbû. Hemû şaş man û gotin: «Ma ev mirovekî çawa ye? Ba û gol jî bi ya wî dikin!» Gava ku Îsa derbasî aliyê din bû û gihîşt herêma Gedarîniyan, du mirovên cinoyî* ji nav goristanê derketin û hatin pêşiya wî. Ew ewqas har bûn ku kes nikaribû di wê riyê re derbas bibûya. Îcar wan bi qîrîn gotin: «Ya Kurê* Xwedê, ma te çi ji me ye? Ma ji berî ku wext bê, tu hatî vir ku me bidî ezabê?» Ji wan wêvetir garaneke mezin a berazan diçêriya. Cinan ji wî lava kirin û gotin: «Eger tu me derxî, me bişîne nav garana berazan.» Wî ji wan re got: «Herin!» Hingê ew derketin û çûn nav berazan. Hemû garanê xwe di kaşê re avêt golê û di avê de xeniqî. Gavanên berazan reviyan, çûn bajêr, her tişt û çi ji bo yên cinoyî çêbû, gotin. Hingê hemû xelkê bajêr hat pêşiya Îsa û gava ku ew dîtin, jê lava kirin ku ji herêma wan here. Îsa ket qeyikekê, derbasî aliyê din bû û hat bajarê xwe. Çend mirovan felciyekî ku di nav nivînan de bû anî ba wî. Gava ku Îsa baweriya* wan dît, wî ji yê felcî re got: «Bi zirav be lawo, li gunehên te hat bihûrtin.» Hingê ji Şerîetzanan hinekan di dilê xwe de got: «Ev mirov çêran* dike!» Lê Îsa bi fikrên wan dizanibû û got: «Hûn çima di dilê xwe de tiştên xerab difikirin? Ma kîjan hêsanîtir e? Gotina ‹Li gunehên te hat bihûrtin›, an gotina ku ‹Rabe û rêve here›? Lê ji bo ku hûn bizanin ku desthilatiya Kurê* Mirov heye ku li ser rûyê erdê li gunehan bibihûre…» Hingê ji yê felcî re got: «Rabe, nivînên xwe hilîne û here mala xwe.» Û mirov jî rabû û çû mala xwe. Gava ku elaletê ev yek dît, tirsiya û pesnê Xwedayê ku desthilatiya weha daye mirovan dan. Gava Îsa ji wê derê çû, wî mirovek bi navê Metta* li cihê bacxanê rûniştî dît. Îsa ji wî re got: «Li pey min were.» Metta jî rabû û li pey wî çû. Çaxê ku Îsa li mala Metta li ser xwarinê bû, gelek bacgir* û gunehkar hatin, bi wî û şagirtên wî re li ser sifrê rûniştin. Dema ku Fêrisiyan* ev yek dît, wan ji şagirtên wî pirsî: «Çima Mamosteyê we bi bacgir û gunehkaran re xwarinê dixwe?» Gava Îsa ev bihîst, got: «Ne yên saxlem, lê yên nexweş hewcedarê hekîm* in. Îcar hûn herin û mana peyva: ‹Ez rehmê dixwazim, ne goriyê*› hîn bibin. Ji ber ku ez nehatime gazî yên rast bikim, lê ez hatime ku gazî yên gunehkar bikim.» Hingê şagirtên Yûhenna* hatin ba Îsa û ji wî pirsîn: «Çima em û Fêrisî gelek caran rojiyê digirin, lê şagirtên te rojiyê nagirin?» Wî ji wan re got: «Heta ku zava bi wan re be, ma dibe ku xelkê dawetê şînê bigirin? Lê rojên ku zava ji wan bê standin wê bên û hingê ewê rojiyê bigirin. «Tu kes bi perçê qumaşê ku neçûye hev, cilê kevin pîne nake, çimkî ew pînê ku hatiye lêxistin ji cil dikeve û cihê qetiyayî hê xerabtir dibe. Ne jî kes şeraba nû dixe meşkên kevin. Eger bixeyê, meşk diteqin, şerab dirije û meşk ziyan dibin. Na, şeraba nû dixin meşkên nû û herdu jî tên parastin.» Gava ku Îsa ev digotin, serekek hat, li ber wî çû ser çokan û got: «Ha niha keça min mir. Lê were û destê xwe deyne ser wê, ewê bijî.» Îsa rabû û tevî şagirtên xwe li pey wî çû. Di wê navê de jinikek ku ji diwanzdeh salan ve xwîn jê diçû, ji paş Îsa ve hat û destê xwe li rêşiyên* kirasê wî da. Jinikê di dilê xwe de digot: «Bi tenê ez destê xwe li kirasê wî bidim, ezê qenc bibim.» Îsa zivirî, ew dît û jê re got: «Bi zirav be keça min, baweriya te tu qenc kirî.» Û jinik ji wê gavê ve sax bû. Gava Îsa ket mala serekê kinîştê*, bilûrvan û elaleta ku dikirin qîjeqîj dîtin, wî got: «Xwe bidin aliyekî. Keçik nemiriye, lê ew di xew de ye.» Îcar ew pê keniyan. Piştî ku elalet hat derxistin derve, ew ket hundir, wî bi destê keçikê girt û keçik rabû. Ev xeber li seranserê wê herêmê belav bû. Gava Îsa ji wir derbas dibû, du mirovên kor li pey wî hatin û bi qîrîn gotin: «Li me were rehmê, ey Kurê* Dawid!» Çaxê Îsa gihîşt malê, mirovên kor hatin ba wî. Hingê Îsa ji wan pirsî: «Hûn bawer dikin ku ez dikarim vê bikim?» Koran lê vegerand û gotin: «Erê, ya Xudan.» Hingê Îsa destê xwe danî ser çavên wan û got: «Bila li gor baweriya we ji we re bibe.» Û çavên wan vebûn. Wî bi hişkî tembîh li wan kir û got: «Hay jê hebin, bila tu kes bi vê nizanibe.» Lê ew derketin, wan navê wî li seranserê wê herêmê belav kir. Çaxê ku ew derketin, mirovekî lal û cinoyî anîn ba Îsa. Gava ku cinê wî hat derxistin, mirovê ku lal bû peyivî. Elalet şaş ma û got: «Li Îsraêlê tiştekî weha qet nehatiye dîtin.» Lê Fêrisiyan got: «Ew bi destê mîrê cinan, cinan derdixe.» Îsa li hemû bajar û gundan digeriya, di kinîştên* wan de hîn dikir, Mizgîniya* Padîşahiyê dida û hemû êş û nexweşî qenc dikirin. Gava wî elalet dîtin, dilê wî bi wan şewitî. Çimkî ew mîna miyên bê şivan ên şaşbûyî û belavbûyî bûn. Hingê wî ji şagirtên xwe re got: «Dexil gelek e, lê pale hindik in. Loma lava ji Xudanê dexlê bikin, da ku ji bo dexla xwe paleyan bişîne.» Îsa her diwanzdeh şagirtên xwe gazî ba xwe kirin û desthilatî da wan ku ruhên nepak derxin, her cûreyê êş û nexweşiyan qenc bikin. Navên her diwanzdeh Şandiyan* ev in: Yê pêşî, Şimûn*, ku jê re Petrûs* digotin û birayê wî Endrawis, Aqûbê* kurê Zebedî û birayê wî Yûhenna*. Filîpos û Bertolomeyos, Tûma û Mettayê* bacgir, Aqûbê* kurê Halfayos û Tedayos. Şimûnê Welatparêz û Cihûdayê* Îsxeryotî yê ku Îsa da dest. Îsa ew her diwanzdeh şandin û li wan emir kir û got: «Neçin nav miletên ne Cihû û nekevin tu bajarê Sameriyan*. Lê hê bêtir herin ba miyên windabûyî yên mala Îsraêl. Gava ku hûn herin, Mizgîniyê* bidin û bêjin: ‹Padîşahiya* Ezmanan nêzîk e!› Nexweşan qenc bikin, miriyan rakin, kotiyan* paqij bikin û cinan derxin. We belaş stand, belaş bidin. Di kemberên xwe de ne zêr, ne zîv û ne jî sifir hildin. Ji bo rêwîtiyê bi xwe re ne tûrik, ne du kiras, ne du cot çarox û ne jî dar bibin. Çimkî pale hêjayî xwarina xwe ye. «Kîjan bajar û gundê ku hûn herinê, bipirsin ka kî hêja ye û heta ku hûn derkevin, li ba wî bimînin. Gava ku hûn ketin malekê, silavê lê bikin. Eger ew mal hêja be, bila aştiya* we li ser wê be; eger ne hêja be, bila aştiya* we li we vegere. Kî ku we qebûl neke û guh nede peyva we, gava hûn ji wê malê an ji wî bajarî derkevin, toza lingên xwe biweşînin. Bi rastî ez ji we re dibêjim, di Roja Dawî de, rewşa diyarê Sodom* û Gomorayê wê ji ya wî bajarî çêtir be. «Va ye, ez we wek miyan dişînim nav guran. Loma wek maran bi aqil û wek kevokan dilpak bin. Îcar li hember mirovan hay ji xwe hebin. Çimkî ewê we bidin destê civînên giregiran û di kinîştên xwe de bidin ber qamçiyan; ji rûyê min ewê we bibin ber walî û padîşahan, da ku hûn ji wan û ji miletan re şahidiyê bikin. Lê çaxê ku ew we bidin dest, xeman nexwin ku hûnê çi bêjin û çawa bêjin. Di wê demê de wê ji we re bê dayîn ku hûn çi bêjin. Çimkî yê dipeyive ne hûn in, lê Ruhê Bavê we wê bi devê we bipeyive. «Bira wê birayê xwe, bav wê zarokê xwe teslîmî mirinê bike; zarok wê li hember dê û bavê xwe rabin û wan bidin kuştin. Hemû wê di ber navê min de ji we nefret bikin. Lê yê ku heta dawiyê ragire, ewê xilas bibe. «Gava ku li bajarekî tengahiyê bidin we, hûn birevin bajarekî din. Bi rastî ez ji we re dibêjim, beriya hatina Kurê* Mirov, hûn pê re nagihîjin ku li hemû bajarên Îsraêlê bigerin. «Şagirt ne di ser mamosteyê xwe re ye, ne jî xulam di ser axayê xwe re ye. Têra şagirt dike ku bibe wek mamosteyê xwe û têra xulam jî dike ku bibe wek axayê xwe. Eger ji malxwê malê re Belzebûl* gotin, îcar ewê ji maliyan re çi û çi nebêjin! «Îcar ji wan netirsin. Çimkî tu tiştê nixumandî tune ku xuya nebe, ne jî tiştekî veşartî heye ku neyê zanîn. Tiştê ku ez di tariyê de ji we re bêjim, di ronahiyê de bêjin; tiştê ku di guhê we de tê gotin, li ser banî gazî bikin. Ji wan ên ku bedenê dikujin, lê nikarin can bikujin netirsin. Hê bêtir ji wî bitirsin ê ku dikare hem can û hem bedenê di dojehê* de helak bike. Ma du çivîk bi çerxiyekî* nayên firotin? Dîsa jî bê destûra Bavê we yek ji wan nakeve erdê. Heçî hûn in, mûyên serê we jî hemû hejmartî ne. Loma netirsin, hûn ji gelek çivîkan hêjatir in. «Îcar her kesê ku li ber mirovan min eşkere bike, ez jî, ezê wî li ber Bavê xwe yê li ezmanan eşkere bikim. Lê kî ku min li ber mirovan înkar bike, ez jî, ezê wî li ber Bavê xwe yê li ezmanan înkar bikim. «Nefikirin ku ez hatime aştiyê* bînim ser rûyê erdê. Ez nehatime ku aştiyê bînim, lê ez hatime ku şûr bînim. Çimkî ez hatime ku ‹dijraberiyê bixim navbera bav û kur, dê û keçê, bûkê û xesûyê. Dijminê mirov wê maliyên mala wî bi xwe bin›. «Yê ku dê an bavê xwe ji min bêtir hez dike, ne hêjayî min e. Yê ku kur an keça xwe ji min bêtir hez dike jî, ne hêjayî min e. Û ewê ku xaça xwe hilneyne û li pey min neyê, ne hêjayî min e. Yê ku jiyana xwe bibîne, ewê we winda bike; lê yê ku jiyana xwe di ber min de winda bike, ewê we bibîne. «Yê ku we qebûl bike, min qebûl dike û yê ku min qebûl bike, wî yê ku ez şandime qebûl dike. Yê ku pêxemberekî ji ber ku pêxember e qebûl bike, ewê xelata ku ji bo pêxember e bistîne. Û yê ku mirovê rast ji ber ku rast e qebûl bike, ewê xelata yê rast bistîne. Û kî ku tasek ava sar bide yekî ji van biçûkan, ji ber ku ew şagirtê min e, bi rastî ez ji we re dibêjim, ew tu caran xelata xwe winda nake.» Çaxê ku Îsa tembîhkirina li her diwanzdeh şagirtên xwe xilas kir, ew ji wir çû bajarên wan, da ku hîn bike û Mizgîniyê bide. Gava Yûhenna di girtîgehê de bihîst ku Mesîh çi dike, wî şagirtên xwe şandin ba wî ku ji wî bipirsin: «Ma yê ku wê bihata tu yî, an divê em li benda yekî din bimînin?» Îsa li wan vegerand û got: «Herin tiştên ku hûn dibihîzin û dibînin ji Yûhenna re bêjin: Kor dibînin, şil û şeht* rêve diçin, kotî paqij dibin, kerr dibihîzin, mirî radibin û Mizgînî ji belengazan re tê dayîn. Xwezî bi wî yê ku ji min neenire.» Gava ku şagirtên Yûhenna diçûn, Îsa dest pê kir û ji elaletê re li ser Yûhenna peyivî û got: «Hûn derketin çolê, da ku hûn çi bibînin? Ma çîtikeke ku li ber bayê diheje? Nexwe, hûn çûn ku çi bibînin? Ma mirovekî ku cilên nermîn li xwe kirine? Ew ên ku cilên nermîn li xwe dikin di qesrên padîşahan de ne. Nexwe hûn derketin ku çi bibînin? Ma pêxemberekî? Erê, ez ji we re dibêjim ji pêxemberekî hê zêdetir. Ev ew e yê ku li ser hatiye nivîsîn: ‹Va ye, ez qasidê xwe di pêşiya te de dişînim, Ewê li pêşiya te riya te amade bike.› Bi rastî ez ji we re dibêjim, di nav wan ên ku ji jinan çêbûn de, yekî ji Yûhennayê* imadkar mezintir derneketiye. Lê di Padîşahiya Ezmanan de yê herî biçûk ji wî mezintir e. Ji roja Yûhennayê* imadkar û heta niha, zor li Padîşahiya Ezmanan tê kirin û yên zordar wê bi dest dixin. Çimkî hemû pêxemberan û Şerîetê heta dema Yûhenna pêxemberîtî kirin. Û eger hûn dixwazin vê yekê qebûl bikin, Êlyasê* ku diviya bihata ew e. Yê ku guhên wî hene bila bibihîze. «Îcar ez vî nifşî* bimînînim çi? Ew mîna wan zarokan in ku li meydanan rûniştine û gazî hevdû dikin û dibêjin: ‹Me ji bo we li bilûrê xist û hûn nereqisîn. Me avêt ser miriyan û we şîn negirt.› Çimkî Yûhenna hat, ne dixwar û ne jî şerab vedixwar, lê ew dibêjin: ‹Ew bi cinan ketiye.› Kurê* Mirov hat, dixwe û vedixwe, îcar dibêjin: ‹Va ye xwera û serxweş, dostê bacgir* û gunehkaran. Lê şehrezayî bi kirinên xwe rast tê dîtin.›» Hingê Îsa dest pê kir li wan bajaran hilat*, ku di wan de gelek ji kerametên wî çêbûbûn. Çimkî wan tobe nekir. «Wey li te Xorazînê! Wey li te Beytsaydayê! Eger ew kerametên ku li nav we hatin kirin, li Sûr* û Saydayê bihatana kirin, wanê ji zû ve di nav xirarî* û xweliyê de tobe bikira. Lê ez ji we re dibêjim, di Roja Dawî de rewşa Sûr û Saydayê wê ji ya we çêtir be. Û tu hey Kefernahûm! Ma tê heta bi ezmên bilind bibî? Na, tê heta bi diyarê* miriyan herî xwarê! Eger ew kerametên ku li nav te hatin kirin, li Sodomê* bihatana kirin, ewê heta îro li cihê xwe bima. Lê ez ji we re dibêjim ku di Roja Dawî de rewşa Sodomê wê ji ya we çêtir be.» Di wî wextî de Îsa got: «Ey Bavo, ez ji te re şikir dikim, Xudanê erd û ezmên! Çimkî te ev tiştên ha ji şehreza û zaneyan veşartin û ji zarokên biçûk re eşkere kirine. Erê Bavo, çimkî li ba te ya bi dil ev bû. «Her tişt ji aliyê Bavê min ve ji min re hat dayîn. Ji bilî Bav tu kes Kur nas nake û ji bilî Kur û yên ku Kur dixwaze Bav bi wan bide eşkerekirin, tu kes jî Bav nas nake. «Werin ba min, ey hemû yên westayî û bargiran, ezê rihetiyê bidim we. Nîrê min deynin ser stûyê xwe û ji min hîn bibin, çimkî ez nerm û ji dil nefsbiçûk im û hûnê rihetiyê ji bo canê xwe bibînin. Çimkî nîrê min hêsanî û barê min sivik e.» Di wî wextî de Îsa rojeke* Şemiyê di nav dexlan re derbas dibû. Şagirtên wî birçî bûbûn û dest pê kirin, simbil çinîn û xwarin. Gava ku Fêrisiyan* ev yek dît, wan ji wî re got: «Binêre! Şagirtên te tiştê ku roja* Şemiyê nabe dikin.» Îsa li wan vegerand û got: «Ma we nexwendiye ku Dawid* çi kir, gava ew û yên pê re birçî bûn? Ew ket Mala* Xwedê, wî û yên bi wî re nanê* pêşberiyê xwarin, ku ji bo wî û yên bi wî re çênedibû, lê bi tenê ji bo kahînan* bû. Ma we di Şerîetê de nexwendiye ku kahîn* di rojên* Şemiyan de, di Perestgehê* de roja Şemiyê xera dikin û dîsa jî bêsûc in? Lê ez ji we re dibêjim yekî ji Perestgehê mezintir li vir e. Eger we mana vê gotina ‹Ez rehmê dixwazim, ne goriyê*› bizaniya, weyê yên bêsûc sûcdar dernexistana. Çimkî Kurê* Mirov Xudanê roja Şemiyê ye.» Îsa ji wê derê rabû, çû kinîşta wan. Li wir mirovek hebû, ku destê wî hişkbûyî bû. Ji bo ku Îsa sûcdar bikin, wan jê pirsî: «Ma cayîz e ku mirov roja* Şemiyê nexweşan qenc bike?» Îsa ji wan re got: «Ma kî ji we ku miyeke wî hebe û roja Şemiyê bikeve çalê, ew wê nagire û dernaxe? Lê mirov hê çiqas ji miyê hêjatir e! Loma roja Şemiyê qencîkirin dibe.» Piştre Îsa ji zilam re got: «Destê xwe dirêj bike.» Wî jî dirêj kir û wek destê din qenc bû. Lê Fêrisî derketin derve û bi hev şêwirîn ku ewê çawa Îsa bidin kuştin. Ji ber ku Îsa bi vê yekê dizanibû, xwe ji wir da aliyekî. Elaleteke mezin li pey wî çûn û wî hemû nexweşên wan qenc kirin. Wî li wan hişk emir kir ku nebêjin ew kî ye. Da ku ew peyva ku bi devê Îşaya pêxember hatibû gotin bê cih: «Va ye xulamê min ê ku min bijartiye, Yê ku ez jê hez dikim û bi dilê min e. Ezê Ruhê xwe deynim ser wî Û ewê edaletê bi miletan bide zanîn. Ew pev naçe û naqîre Û tu kes dengê wî li kuçeyan nabihîze. Çîtikê perçiqandî naşkêne, Û fitîla ku dû dike natemirîne, Heta ku edaletê bigihîne serketinê. Û milet wê hêviya xwe bi navê wî ve girêdin.» Hingê wan yekî cinoyiyê kor û lal anî ba Îsa û wî ew qenc kir, êdî hem peyivî û hem jî dît. Tevahiya elaletê şaşmayî ma û gotin: «Gelo Kurê* Dawid ev e?» Lê gava ku Fêrisiyan ev bihîst, wan got: «Ev mirov bi destê mîrê cinan Belzebûl*, cinan derdixe.» Îsa bi fikrên wan dizanibû û ji wan re got: «Her padîşahiya ku di nav wê de dubendî hebe wêran dibe û her bajar an mala ku di nav wê de dubendî hebe, namîne. Eger Îblîs* Îblîs derxe, di nav wî de dubendî heye. Êdî padîşahiya wî wê çawa bimîne? Eger ez bi Belzebûl cinan derxim, ma kurên we wan bi kê derdixin? Ji ber vê yekê ewê bibin dadgerên* we. Îcar, eger ez bi Ruhê* Xwedê cinan derdixim, hingê Padîşahiya* Xwedê gihîştiye we. Nexwe çawa yek dikare bikeve mala mêrxasekî û tiştên wî talan bike? Eger pêşî wî girêde, hingê dikare mala wî talan bike. «Yê ku ne bi min re ye, li hember min e û yê ku bi min re nacivîne, belav dike. Ji bo vê yekê ez ji we re dibêjim, her çêr* û guneh wê li mirovan bê bihûrtin, lê li wê çêrkirina ku li Ruhê* Pîroz tê kirin nayê bihûrtin. Kî ku li dijî Kurê Mirov gotinekê bêje wê li wî bê bihûrtin, lê kî ku li dijî Ruhê Pîroz gotinekê bêje ne li vê dinyayê û ne jî li dinya ku bê, li wî nayê bihûrtin. «An darê qenc bikin, wê berê wê qenc be, an jî darê xerab bikin, wê berê wê xerab be. Çimkî dar ji berê xwe tê naskirin. Hey nifşê* koremaran! Hûn bi xwe xerab in, çawa hûnê bikarin tiştên qenc bêjin? Çimkî dev ji tijebûna dil dibêje. Mirovê qenc ji xezîna dilê xwe ya qenc tiştên qenc derdixe, lê mirovê xerab ji xezîna dilê xwe ya xerab tiştên xerab derdixe. Lê ez ji we re dibêjim, mirov wê ji bo her peyva pûç a ku bêje, di Roja Dawî de hesab bide. Çimkî tê bi peyvên* xwe bêsûc û bi peyvên xwe sûcdar bêyî derxistin.» Hingê ji Fêrisî û Şerîetzanan hinekan ji wî re got: «Mamoste, em dixwazin ku nîşanekê ji te bibînin.» Lê Îsa bersîva wan da û got: «Nifşê xerab û zînakar li nîşanekê digere, lê ji nîşana Ûnis* pêxember pê ve, nîşaneke din jê re nayê dayîn. Çawa ku ‹Ûnis sê roj û sê şevan di zikê masiyê mezin de ma›, wusa jî Kurê Mirov wê sê roj û sê şevan di dilê erdê de bimîne. Di Roja Dawî de xelkê Nînewê wê bi vî nifşî re rabe û wî sûcdar derxe. Çimkî wan bi danezana Ûnis tobe kir û va ye, yekî ji Ûnis mezintir li vir e. Şahbanûya* Başûr wê di Roja Dawî de bi vî nifşî re rabe û wî sûcdar derxe. Çimkî ew ji wî kujê dinyayê hat, da ku guhdariya şehrezayiya Silêman* bike û va ye, yekî ji Silêman mezintir li vir e. «Çaxê ku ruhê nepak ji mirov derdikeve, ew di cihên bêav re derbas dibe, ku li rihetiyê bigere, lê nabîne. Hingê ew dibêje: ‹Ezê vegerim mala xwe ya ku ez jê derketime.› Îcar tê û dibîne ku ew vala, maliştî û xemilandî ye. Hingê ew diçe, heft cinên din ên ji xwe hê xerabtir tîne ba xwe û dikevinê û li wê derê rûdinin. Êdî halê wî mirovî yê dawî ji yê pêşî xerabtir dibe. Wê weha bê ser vî nifşê xerab jî.» Hê ku Îsa ji elaletê re dipeyivî, dê û birayên wî li derve rawestan, xwestin ku bi wî re bipeyivin. Yekî jê re got: «Va ye, diya te û birayên te li derve ne û dixwazin ku bi te re bipeyivin.» Îsa li wî vegerand û got: «Diya min kî ye û birayên min kî ne?» Bi destê xwe şagirtên xwe nîşan da û got: «Va ne, diya min û birayên min. Çimkî kî ku daxwaza Bavê min ê li ezmanan bike, birayê min, xwişka min û diya min ew e.» Wê rojê Îsa ji mal derket û li perê golê rûnişt. Elaleteke wusa mezin li dora wî civiya ku ew li qeyikekê siwar bû û rûnişt. Hingê tevahiya elaletê li qerax rawesta. Îcar Îsa bi meselan ji wan re li ser gelek tiştan peyivî û got: «Cotkar derket ku tov biçîne. Gava ku wî tov direşand, hinek jê ket tenişta rê, teyr hatin û ew xwarin. Hinek ket ser erdê kevirî yê ku axa wî kêm bû û ji ber ku ax ne kûr bû, ew zû şîn bû. Lê çaxê ku roj hilat* ew kizirî û ji ber ku rayên* wî tunebûn, hişk bû. Hinekî din ket nav stiriyan, stirî mezin bûn û ew fetisandin. Û hinek ket ser erdekî qenc, hinekan sed, hinekan şêst û hinekan jî sî qat ber dan. Yê ku guhên wî hene bila bibihîze.» Îcar şagirt hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Tu çima bi wan re bi meselan dipeyivî?» Wî li wan vegerand û got: «Zanîna sirên Padîşahiya Ezmanan ji we re hatiye dayîn, lê ji wan re nehatiye dayîn. Çimkî bi kê re hebe, wê bêtir ji wî re bê dayîn û jê re zêde bibe. Lê bi kê re tunebe, tiştê ku pê re heye jî wê jê bê standin. Ji ber vê yekê ez ji wan re bi meselan dibêjim: Ew dibînin, lê nabînin, ew dibihîzin, lê nabihîzin û fêm nakin. Li ser wan, ev pêxemberîtiya Îşaya tê cih ku dibêje: ‹Hûn çiqas bibihîzin jî, hûn tu caran fêm nakin, Hûn çiqas bibînin jî, hûn tu caran tênagihîjin. Çimkî dilê vî gelî hişk bûye, Guhên wan giran bûne Û wan çavên xwe girtine. Nebe ku ew bi çavên xwe bibînin Û bi guhên xwe bibihîzin Û bi dilê xwe fêm bikin Û vegerin ku ez wan qenc bikim.› «Lê xwezî bi çavên we, çimkî ew dibînin; xwezî bi guhên we, çimkî ew dibihîzin. Bi rastî ez ji we re dibêjim, gelek pêxember û mirovên rast, dixwestin van tiştên ku hûn dibînin bibînin, lê nedîtin. Dixwestin van tiştên ku hûn dibihîzin bibihîzin, lê nebihîstin. «De îcar guhdariya mesela yê cotkar bikin: Her kesê ku peyva li ser Padîşahiyê dibihîze û fêm nake, Yê Xerab tê û tiştê ku di dilê wî de hatiye çandin direvîne. Tovê ku ketiye tenişta rê ev e. Ewê ku li ser erdê kevirî hatiye çandin jî, ew e ku peyvê dibihîze û di cih de bi şahî wê qebûl dike. Lê ji ber ku rayê* wî tune, tenê demeke kurt dimîne. Gava ku ji bo peyvê cefa û tengahiyê dikişîne, ew zû ji rê derdikeve. Ewê ku di nav stiriyan de hatiye çandin jî, ew e ku peyvê dibihîze, lê xemên vê dinyayê û xapandina dewlemendiyê peyvê difetisînin û peyv bêber dimîne. Lê ewê ku li erdê qenc hatiye çandin, ew e ku peyvê dibihîze û wê fêm dike. Ew jî ber dide. Hinek jê sed, hinek jê şêst, hinek jî sî qat ber dide. Îsa meseleyeke din ji wan re got: «Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Zilamekî tovê qenc li erdê xwe çand. Lê çaxê ku her kes di xew de bû, dijminê wî hat, di nav genim de zîwan çand û çû. Çaxê ku genim gihîşt û ber da, hingê zîwan jî xuya bû. Xulamên malxwê malê hatin û gotin: ‹Ezbenî, ma te tovê qenc di zeviya xwe de neçand? Îcar ev zîwan ji ku derê çêbû?› Wî ji wan re got: ‹Dijminekî ev yek kiriye.› Xulaman jî jê pirsî: ‹Tu dixwazî ku em herin û wan aşêf bikin?› Wî got: ‹Na, çimkî çaxê ku hûn aşêfa zîwanê bikin, dibe ku hûn genim jî pê re hilkin. Bihêlin, bila herdu bi hev re mezin bibin, heta dema dirûnê. Wî çaxî ezê ji paleyan re bêjim: Pêşî zîwanê berhev bikin û ji bo şewitandinê bikin gurz, piştre genim berhev bikin û bînin bixin embara min.›» Îsa meseleyeke din ji wan re got: «Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Zilamekî rahişt libeke xerdelê û ew di zeviya xwe de çand. Ew liba ku ji hemû tovan biçûktir e, dîsa jî gava ku ew mezin dibe, ji pincaran mezintir e û dibe dar. Wusa ku teyrên ezmanan tên û li ser çiqilên wê bi cih dibin.» Wî meseleyeke din jî ji wan re got: «Padîşahiya Ezmanan dimîne hevîrtirşkê ku jinekê ew hilda û xist nav sê çap* ar, heta hemû tirş bû.» Îsa ev tiştên ha hemû bi meselan ji elaletê re gotin û bê mesele wî tu tişt ji wan re nedigot. Ev çêbû, da ku ew peyva ku bi devê pêxember hatibû gotin, bê cih: «Ezê bi meselan devê xwe vekim Û ezê tiştên ku ji damezrandina dinyayê vir ve veşartî mane eşkere bikim.» Hingê Îsa elalet hişt û çû mal. Şagirtên wî hatin balê û jê re gotin: «Mana mesela zîwana zeviyê ji me re bêje.» Wî bersîva wan da û got: «Yê ku tovê qenc diçîne Kurê Mirov e. Zevî dinya ye û tovê qenc jî zarokên Padîşahiyê ne. Zîwan zarokên Yê Xerab in û dijminê ku ew çandiye jî Îblîs* e. Dirûn dawiya dinyayê ye û pale jî milyaket in. Îcar çawa ku zîwan tê berhevkirin û di nav êgir de tê şewitandin, di dawiya dinyayê de jî wê wusa bibe. Kurê Mirov wê milyaketên xwe bişîne û ewê her tiştên ku mirov ji rê derdixin û yên ku neheqiyê dikin ji Padîşahiya wî bicivînin. Ewê wan bavêjin nav firna dadayî û li wir wê bibe girîn û qirçîna diranan. Hingê yên rast wê di Padîşahiya Bavê xwe de wek rojê şewq bidin. Yê ku guhên wî hene bila bibihîze. «Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Di nav zeviyekê de xezîneke veşartî hebû. Zilamekî ew dît, dîsa ew veşart, bi şahî çû, hemû hebûna xwe firot û ew zevî kirrî. «Dîsa Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Bazirganek li durên spehî digeriya. Gava ku wî durekî gelek giranbiha dît, çû hemû hebûna xwe firot û ew kirrî. «Dîsa Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Tora ku her cûreyê masiyan dicivîne, tê avêtin nav deryayê. Gava ku ew tije dibe, masîgir wê dikişînin qerêx. Hingê ew rûdinin, yên qenc dixin selikan û yên neqenc jî davêjin. Di dawiya dinyayê de wê weha bibe. Milyaket wê bên û wê xeraban ji nav rastan veqetînin û wan bavêjin firna dadayî. Li wir wê bibe girîn û qirçîna diranan.» Îsa ji wan pirsî: «Ma we ev tiştên ha hemû fêm kirin?» Wan got: «Erê.» Hingê wî ji wan re got: «Ji ber vê yekê her Şerîetzanê ku li ser Padîşahiya Ezmanan hatiye perwerdekirin, mîna malxwê malê ye ku ji xezîna xwe tiştên nû û kevin derdixe.» Piştî ku Îsa ev mesele xilas kirin, ji wê derê veqetiya. Ew hat bajarê xwe û wî xelk di kinîşta wan de hîn kir, wusa ku ew gelek şaş man û wan got: «Ev keramet û şehrezayiya wî ji ku derê ne? Ma ev ne kurê xerat e? Ma navê diya wî ne Meryem* e? Ma Aqûb, Ûsiv, Şimûn û Cihûda ne birayên wî ne? Ma hemû xwişkên wî ne di nav me de ne? Vî mirovî ev hemû tişt ji ku derê anîn?» Û bi vî awayî ew ji wî enirîn. Lê Îsa ji wan re got: «Pêxemberek ji bajarê xwe û ji mala xwe pê ve, li tu cihê din ne bê siyanet* e.» Û ji ber bêbaweriya wan wî li wê derê gelek keramet nekirin. Di wî wextî de Mîr Hêrodês* nav û dengê Îsa bihîst û ji xulamên xwe re got: «Ev Yûhennayê* imadkar e, ji nav miriyan rabûye. Ji ber vê yekê ev karên hêzdar bi destê wî tên kirin.» Çimkî Hêrodês ji ber Hêrodiya jina birayê xwe Filîpos, Yûhenna girtibû û ew avêtibû zîndanê. Ji ber ku Yûhenna ji wî re digot: «Nabe ku tu jinbira xwe bînî.» Loma Hêrodês dixwest ku wî bikuje, lê ji xelkê ditirsiya. Çimkî wan ew pêxember hesab dikirin. Îcar di rojbûyîna Hêrodês de keça Hêrodiyayê li ber vexwendiyan reqisî. Ev yek li Hêrodês gelek xweş hat û wî soz da û sond xwar ku keçik her çi jê bixwaze, ewê bide wê. Keçika ku ji aliyê diya xwe ve hatibû şîretkirin, ji Hêrodês re got: «Serê Yûhennayê* imadkar, li vir li ser sêniyekê bide min.» Padîşah xemgirtî bû, lê ji ber sonda xwe û ji ber ên ku bi wî re li ser sifrê rûniştibûn, wî emir kir ku daxwaza wê bê cih. Wî şand û di zîndanê de serê Yûhennayê imadkar da jêkirin. Serê wî li ser sêniyekê anîn û dan keçikê. Wê jî ew ji diya xwe re bir. Hingê şagirtên Yûhenna hatin, cesedê wî birin û ew veşartin. Paşê çûn û ji Îsa re gotin. Gava Îsa ev yek bihîst, ji wê derê bi serê xwe ket qeyikekê û xwe da cihekî bêpêjin. Lê gava elaletê ev yek bihîst, bi peyatî ji bajaran li pey wî çûn. Çaxê Îsa derket bejê, wî elaleteke mezin dît û dilê wî bi wan şewitî û nexweşên wan qenc kirin. Dema ku bû êvar, şagirtên wî hatin ba wî û jê re gotin: «Ev der cihekî bêpêjin e û wext jî êdî dereng e. Destûra elaletê bide, da ku herin gundan û ji xwe re xwarinê bikirrin.» Lê Îsa ji wan re got: «Ne hewce ye ku ew herin. Hûn xwarinê bidin wan!» Şagirtan bersîv da û gotin: «Li vir bi tenê pênc nan û du masiyên me hene.» Wî got: «Wan bînin vir ba min.» Û wî emir li hemû elaletê kir ku li ser giyê rûnin. Hingê wî her pênc nan û herdu masî hildan, li ezmên nêrî, şikir kir û nan şikandin. Wî ew dan şagirtên xwe û şagirtan jî ew li xelkê belav kirin. Hemûyan xwar û têr bûn. Wan diwanzdeh selik pariyên ku zêde mabûn dan hev. Hejmara yên ku xwarin, ji bilî jin û zarokan, li dora pênc hezar mêr bû. Gava ku Îsa elalet verê dikir, wî zû pêştûrî li şagirtên xwe kir ku ew li qeyikê siwar bibin û ji beriya wî derbasî aliyê din ê golê bibin. Piştî ku wî elalet verê kir, hingê bi serê xwe hilkişiya çiyê, da ku dua bike. Dema ku bû êvar, ew li wir bi tenê bû. Di wê navê de qeyik ji bejê gelek dûr ketibû û ber pêlan diket, çimkî ba ji hember wan ve dihat. Nêzîkî berbanga sibehê Îsa li ser golê rêve çû û nêzîkî şagirtan bû. Gava wan dît ku ew li ser golê rêve diçe, bizdiyan û ji tirsan kirin qîrîn û gotin: «Ev xeyalet e!» Lê Îsa di cih de bi wan re peyivî û got: «Bi zirav bin! Ez im. Netirsin!» Petrûs lê vegerand û got: «Ya Xudan, eger tu yî, emir bide ku ez li ser avê bêm ba te.» Wî got: «Were!» Hingê Petrûs jî ji qeyikê peya bû, li ser avê rêve çû û ber bi Îsa ve hat. Lê çaxê dît ku bager xurt bû, tirsiya û xewirî* nav avê, qîriya û got: «Ya Xudan, min xilas bike!» Îsa di cih de destê xwe dirêj kir, ew girt û jê re got: «Ey kêmîmano! Tu çima dudilî bûyî?» Dema ku ew hilkişiyan qeyikê, ba rawesta. Hingê yên ku di qeyikê de bûn, perizîn* wî û gotin: «Bi rastî tu Kurê* Xwedê yî.» Gava ew derbasî aliyê din bûn, ketin bejê û hatin bajarê Cênîsartê*. Çaxê mirovên wî cihî Îsa nas kirin, wan xeber şand wan der û doran û xelkê hemû nexweşên xwe anîn ba wî û ji bo ku destê xwe li rêşiyên* kirasê wî bidin lava dikirin. Hemû yên ku destê xwe lê dan qenc bûn. Hingê ji Orşelîmê* hinek Fêrisî û Şerîetzan hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Ma çima şagirtên te adetên bav û kalan dişikênin? Beriya xwarinê ew destên xwe naşon!» Îsa li wan vegerand û got: «Îcar hûn jî çima ji bo adetên xwe emrê Xwedê dişikênin? Çimkî Xwedê gotiye: ‹Qedrê dê û bavê xwe bigire› û ‹Yê ku tiştê xerab ji dê û bavê xwe re bêje, divê bê kuştin.› Lê hûn dibêjin: ‹Eger yek ji dê an jî ji bavê xwe re bêje: Ew alîkariya ku wê ji min bigihîşta te, ji Xwedê re hatiye dayîn, êdî ew ne mecbûr e ku qedrê bavê xwe bigire.› Bi vî awayî we ji bo adetên xwe peyva Xwedê rakir. Hey durûno! Îşaya li ser we rast pêxemberîtî kiriye: ‹Ev gel bi devê xwe rûmetê dide min Lê dilê wan ji min dûr e. Bi pûçîtî diperizin min, Di hîndariya xwe de, Emrên mirovan hîn dikin.› » Îsa elalet gazî ba xwe kir û ji wan re got: «Guh bidinê û fêm bikin. Tiştê ku di dev re diçe hundirê mirov, wî murdar neke, lê tiştê ji dev dertê, ew mirov murdar* dike.» Hingê şagirt nêzîkî wî bûn û jê pirsîn: «Ma tu dizanî gava ku Fêrisiyan ev bihîst, enirîn?» Îsa li wan vegerand: «Her şitilê ku Bavê min ê li ezmanan neçandiye, ewê ji ra* ve bê rakirin. Dev ji wan berdin! Ew kor in, rêberên koran in. Eger kor rêberiya yê kor bike, herdu jî wê bikevin çalê.» Hingê Petrûs jê re got: «Mana vê meselê ji me re bêje.» Îsa ji wan pirsî: «Ma hûn jî hê fêmkor in? Ma hûn fêm nakin her tiştê ku dikeve dev, diçe zik û ji wê derê dertê derve? Lê tiştên ku ji dev derdikevin, ji dil tên û ew mirov murdar* dikin. Çimkî fikrên xerab, kuştin, zîna, fuhûşî, dizî, şahidiya derewîn û çêr* ji dil dertên. Tiştên ku mirov murdar dikin ev in, lê xwarina bi destê neşuştî mirov murdar nake.» Îsa ji wê derê derket û xwe da aliyê herêma Sûr* û Saydayê. Jineke Kenanî ya* ku ji wê herêmê bû hat ba wî, gazî kir û got: «Ya Xudan, Kurê* Dawid, li min were rehmê! Keça min ji destê cinan êşeke mezin dikişîne.» Lê wî tu peyv jê re negot. Hingê şagirtên wî nêzîkî wî bûn û hêvî kirin: «Wê bişîne bila here, çimkî li pey me tê, dike qîrîn.» Îsa bersîv da û got: «Ez tenê ji bo miyên windabûyî yên mala Îsraêl hatime şandin.» Lê jinik nêzîk bû, xwe avêt lingên wî û got: «Ya Xudan, alîkariya min bike!» Wî lê vegerand û got: «Ne rast e ku mirov nanê zarokan bistîne û bavêje ber kûçikan.» Wê got: «Erê ya Xudan, lê kûçik jî hûrikên ku ji ber xwediyên wan dikevin erdê, dixwin.» Hingê Îsa got: «Ya sitiyê, baweriya* te xurt e! Bila wek ku tu dixwazî ji te re bibe.» Ji wê gavê ve keça wê qenc bû. Îsa ji wê derê derket û hat ber Gola Celîlê. Ew hilkişiya çiyayekî û li wir rûnişt. Elaleteke mezin hat ba wî. Bi xwe re şil û şeht*, kor, seqet, kerr û lal û gelek nexweşên din anîn û ew li ber lingên wî dirêj kirin û wî ew qenc kirin. Gava ku elaletê dît lal dipeyivin, seqet sax dibin, şil û şeht rêve diçin û kor dibînin, şaş man û pesnê Xwedayê Îsraêl dan. Îsa şagirtên xwe gazî ba xwe kirin û got: «Dilê min bi vê elaletê dişewite, ev sê roj e ku ew bi min re ne û tiştekî wan tune ku ew bixwin. Ez naxwazim ku wan birçî bişînim, da ku di rê de dilê wan nebihûre!» Hingê şagirtên wî bersîv dan: «Li vê çolê emê ji ku derê evqas nan bînin ku vê elaletê têr bikin?» Îsa ji wan pirsî: «Ma çend nanên we hene?» Wan got: «Heft nan û çend masiyên me yên biçûk hene.» Wî li elaletê emir kir ku li erdê rûnin. Hingê wî heft nan û masî hildan, şikir kir, ew şikandin, dan şagirtan û wan jî dan elaletê. Hemûyan xwar û ew têr bûn. Piştre wan heft selik pariyên bermayî dan hev. Hejmara yên ku xwaribûn jî, ji bilî jin û zarokan çar hezar mêr bû. Piştî ku Îsa elalet verê kir, li qeyikê siwar bû û çû herêma Megedanê. Hingê Fêrisî û Sadûqî* hatin ba Îsa û ji bo ku wî biceribînin, jê xwestin ku ji ezmên nîşanekê raberî wan bike. Wî li wan vegerand û got: «Gava ku dibe êvar, hûn dibêjin ‹Hewa wê xweş be, çimkî ezman sor e!› Îcar serê sibê hûn dibêjin: ‹Îro hewa wê nexweş be, çimkî ezman sor e û ewr belek in.› Hûn li ezmên dinêrin û dizanin ku hewa wê çawa be; ma hûn nîşanên deman fêm nakin? Nifşê* xerab û zînakar li nîşanekê digere, lê ji nîşana Ûnis* pêxember pê ve, nîşanek jê re nayê dayîn.» Îsa ew hiştin û çû. Gava ku şagirt derbasî aliyê din ê golê bûn, ji bîr kirin ku bi xwe re nên bibin. Îsa ji wan re got: «Hay ji xwe hebin û xwe ji hevîrtirşkê Fêrisî û Sadûqiyan biparêzin.» Şagirt di nav xwe de peyivîn û gotin: «Ji ber ku me nan bi xwe re neaniye weha dibêje.» Îsa dizanibû ku ew çi dibêjin, îcar wî got: «Ey kêmîmanno! Ji ber ku nanê we tune hûn çima di nav xwe de dipeyivin? Ma hûn hê jî fêm nakin? Ma nayê bîra we ku çawa pênc nanan pênc hezar mirov têr kirin û we çend selik dan hev? Û çawa heft nanan çar hezar mirov têr kirin û we çend selik jî dan hev? Ma çawa hûn fêm nakin ku ez ne li ser nên ji we re dibêjim? Lê li hember hevîrtirşkê Fêrisî û Sadûqiyan hay ji xwe hebin.» Hingê wan fêm kir ku ew nabêje li hember hevîrtirşkê nên hay ji xwe hebin, lê ji hînkirina Fêrisî û Sadûqiyan xwe biparêzin. Gava Îsa hat herêma Qeyseriya Filîpos, wî ji şagirtên xwe pirsî: «Li gor gotina xelkê Kurê* Mirov kî ye?» Wan lê vegerand û gotin: «Hinek dibêjin Yûhennayê* imadkar, hinek dibêjin Êlyas* û hinekên din jî dibêjin Yêremya* an jî yek ji pêxemberan* e.» Îsa ji wan re got: «Lê hûn çi dibêjin? Bi ya we ez kî me?» Şimûn-Petrûs bersîv da û got: «Tu Mesîh* î, Kurê* wî Xwedayê jîndar î.» Îsa lê vegerand û got: «Xwezî bi te, ey Şimûnê kurê Ûnis, çimkî yê ku ev ji te re vekiriye ne xwîn û goşt e, lê Bavê min ê li ezmanan e. Û ez ji te re dibêjim: Tu Petrûs* î û ezê li ser vê latê Civîna* xwe ava bikim. Hêza diyarê* miriyan nikare wê bindest bike. Ezê mifta Padîşahiya Ezmanan bidim te, tu her çi li ser erdê girêdî, ewê li ezmanan jî bê girêdan û tu her çi li ser erdê vekî, ewê li ezmanan jî bê vekirin.» Hingê wî li şagirtên xwe emir kir ku ji kesî re nebêjin ew Mesîh e. Ji hingê ve Îsa dest pê kir nîşanî şagirtên xwe da, ku divê ew here Orşelîmê û ji destê rihspî, serekên kahînan* û Şerîetzanan gelek cefayê bikişîne, bê kuştin û roja sisiyan rabe. Petrûs ew kişand aliyekî, lê hilat û got: «Ev ji te dûr be, ya Xudan! Ev tişt tu caran bi te nayê!» Lê Îsa zivirî û ji Petrûs re got: «Xwe bide pey min, Îblîs! Tu ji min re dibî asteng; çimkî tu ne tiştên xwedayî*, lê tiştên mirovî difikirî.» Hingê Îsa ji şagirtên xwe re got: «Eger yek bixwaze li pey min bê, bila xwe înkar bike, rahêje xaça xwe û li pey min bê. Çimkî kî ku bixwaze jiyana xwe xilas bike, ewê wê winda bike; lê kî ku jiyana xwe di ber min de winda bike, ewê wê bibîne. Mirovek hemû dinyayê bi dest bixe jî, lê jiyana xwe winda bike, çi feyda wî heye? An dikare çi di ber jiyana xwe de bide? Çimkî Kurê Mirov wê bi rûmeta Bavê xwe ve, tevî milyaketên xwe bê û hingê wê li gor kirinên her kesî bide wî. Bi rastî ez ji we re dibêjim, hin ji van kesên ku li vir radiwestin, heta ku nebînin Kurê Mirov di Padîşahiya xwe de tê, ew mirinê qet tam nakin.» Piştî şeş rojan Îsa Petrûs, Aqûb û birayê wî Yûhenna bi xwe re birin û ew bi serê xwe derxistin çiyayekî bilind. Li wir, li ber wan dîtina wî hat guhertin. Rûyê wî wek rojê şewq da û cilên wî wek ronahiyê çîlspî bûn. Ji nişkê ve Mûsa* û Êlyas* li wan xuya bûn û bi Îsa re peyivîn. Petrûs ji Îsa re got: «Ya Xudan, qenc e ku em li vir in! Eger tu bixwazî, ezê li vir sê holikan çêkim. Yekê ji te re, yekê ji Mûsa re û yekê jî ji Êlyas re.» Hê ew dipeyivî, ewrekî ronahîdar li ser wan kir sî û dengek ji ewr hat û got: «Ev e Kurê min ê delal. Dilê min bi wî xweş e. Guhdariya wî bikin!» Gava şagirtan ev bihîst, ji tirsan deverû ketin erdê. Lê Îsa hat, destê xwe li wan da û got: «Rabin, netirsin!» Gava şagirtan çavên xwe hildan, wan ji Îsa pê ve tu kesî din nedît. Çaxê ji çiyê dihatin xwarê, Îsa li wan emir kir û got: «Heta ku Kurê Mirov ji nav miriyan ranebe, tiştên ku we dîtin, ji kesî re nebêjin.» Şagirtan ji wî pirsî û gotin: «Nexwe çima Şerîetzan dibêjin, divê pêşî Êlyas bê?» Îsa li wan vegerand û got: «Bi rastî, Êlyas tê û her tiştî sererast dike. Lê ez ji we re dibêjim, ji xwe Êlyas hatiye û wan ew nas nekir. Lê çi ku dilê wan xwest bi wî kirin. Bi vî awayî wê Kurê Mirov jî ji destê wan cefayê bikişîne.» Hingê şagirtan fêm kir ku ew ji wan re li ser Yûhennayê imadkar dibêje. Çaxê hatin ba elaletê, mirovek nêzîkî Îsa bû, li ber wî çû ser çokan û got: «Ya Xudan, li kurê min were rehmê! Bi atiyê* dikeve û êşeke mezin dikişîne. Ew gelek caran dikeve nav êgir û nav avê. Min ew anî ba şagirtên te, lê wan nikaribû wî qenc bikin.» Îsa bersîv da û got: «Hey nifşê bêbawer û jirêderketî! Ezê heta kengê bi we re bim, heta kengê ezê li we sebir bikim? Wî bînin vir ba min.» Îsa li cin hilat û ew jê derket. Ji wê gavê ve kurik qenc bû. Hingê şagirt bi serê xwe hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Çima me nikaribû em cin derxin?» [20-21] Wî li wan vegerand: «Ji ber ku baweriya we kêm e. Bi rastî ez ji we re dibêjim, eger wek liba xerdelê baweriya we hebe, hûn ji vî çiyayî re bêjin: ‹Ji vir here wir›, ewê here. Tu tişt tune ku ji bo we çênebe.» *** Gava ku ew bi hev re li Celîlê* bûn, Îsa ji wan re got: «Hindik maye ku Kurê Mirov bidin destê mirovan. Ewê wî bikujin û roja sisiyan ewê rabe.» Şagirt bi vê yekê gelek xemgîn bûn. Çaxê ew gihîştin Kefernahûmê, bacgir* hatin ba Petrûs û jê pirsîn: «Ma Mamosteyê we baca Perestgehê* nade?» Wî got: «Belê.» Dema Petrûs hat malê, pêşî Îsa ji wî re got: «Tu çawa dibînî, Şimûn? Padîşahên dinyayê bac û bêşê ji kê distînin? Ma ji kurên xwe an ji yên biyanî?» Petrûs got: «Ji yên biyanî.» Hingê Îsa ji wî re got: «Nexwe kur serbest in. Lê ji bo ku em dilê wan nehêlin, tu here golê û şewkê xwe bavêje. Masiyê ku pêşî hat, bigire, devê wî veke, tê zîvekî* mezin bibînî. Wî bibe, ji bo min û ji bo xwe bide wan.» Wê gavê şagirt hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Di Padîşahiya Ezmanan de yê herî mezin kî ye?» Wî gazî zarokekî kir, di nav wan de da rawestandin û got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, heta ku hûn venegirin û nebin wek zarokan, hûn tu caran nakevin Padîşahiya Ezmanan. Loma, kî xwe wek vî zarokî nizim bike, di Padîşahiya Ezmanan de yê herî mezin ew e. Û kî ku zarokekî weha bi navê min qebûl bike, ew min qebûl dike. Lê kî ku yekî ji van biçûkên ku bawerî bi min anîne ji rê derxe, ji bo wî çêtir e ku beraşekî mezin bi stûyê wî ve bê daleqandin û bikeve binê deryayê. «Ji ber tiştên ku mirov ji rê derxin, wey li serê dinyayê! Nabe ku ev sedem neyên, lê belê wey li wî mirovê ku ew sedem bi destê wî bên. Eger destê te an lingê te, te bixe guneh, wî jêke û ji xwe bavêje. Ji bo te çêtir e ku tu bê dest an bê ling bikevî jiyanê, ne ku tu bi herdu dest û bi herdu lingên xwe ve bêyî avêtin nav agirê herheyî. Û eger çavê te, te bixe guneh, wî derxe û ji xwe bavêje. Ji bo te çêtir e ku tu bi çavekî bikevî jiyanê, ne ku bi herdu çavan ve tu bêyî avêtin nav agirê dojehê*. [10-11] «Hay jê hebin, yekî ji van biçûkan kêm nebînin. Çimkî ez ji we re dibêjim ku milyaketên wan li ezmanan hergav li rûyê Bavê min ê li ezmanan dinêrin. *** «Gelo hûn çawa dibînin? Eger sed miyên mirovekî hebin û yek ji wan riya xwe winda bike, ma ew not û nehan li çiyê nahêle û naçe li ya windabûyî nagere? Û eger wê bibîne, bi rastî ez ji we re dibêjim, ewê ji wan not û nehên ku riya xwe winda nekirine bêtir bi wê şa bibe. Bi vî awayî Bavê we yê li ezmanan jî naxwaze ku yek ji van biçûkan winda bibe. «Eger birayê te li hember te guneh bike, here û gava ku hûn herdu bi tenê ne, sûcê wî nîşanî wî bide. Eger ew guhdariya te bike, te birayê xwe kar kir. Lê eger ew guhdariya te neke, kesek an du kesên din jî bi xwe re bibe, ‹da ku her gotin bi devê dido an sê şahidan rast derkeve.› Lê eger ew nexwaze guhdariya wan jî bike, ji civîna* bawermendan re bêje. Îcar, eger ew nexwaze guhdariya civîna bawermendan jî bike, bila êdî ew ji bo te bibe wek yekî pûtperest û bacgir. «Bi rastî ez ji we re dibêjim, hûn çi li ser rûyê erdê girêdin, ewê li ezmên jî bê girêdan. Û hûn çi li ser rûyê erdê vekin, ewê li ezmên jî bê vekirin. Careke din bi rastî ez ji we re dibêjim, eger dido ji we li ser rûyê erdê, li ser her tiştê ku bixwazin, bibin yek, ewê ji aliyê Bavê min ê li ezmanan ve ji wan re çêbe. Çimkî li ku derê dido an sisê bi navê min bên ba hev, li wir ez jî di nav wan de me.» Hingê Petrûs hat ba Îsa û jê re got: «Ya Xudan, gava ku birayê min li hember min guneh bike, divê ez çend caran li wî bibihûrim? Ma heta heft caran?» Îsa bersîva wî da: «Ez ji te re dibêjim, ne heta heft caran, lê heta heftê caran heft. Çimkî Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Padîşahek hebû ku xwest bi xulamên xwe re li hesab binêre. Gava ku padîşah dest bi hesab kir, yekî ku bi deh hezar telant* deyndarê wî bû, anîn ba wî. Ji ber ku nikaribû deynê xwe bide, axayê wî emir kir ku ew, jina wî, zarokên wî û hemû malê wî bên firotin û deynê wî bê dayîn. Xulam xwe avêt ber lingên wî, jê lava kir û got: ‹Li min sebir bike, ezê hemû deynê xwe bidim.› Dilê axa bi wî şewitî, ew berda û li deynê wî jî bihûrt. «Lê gava ku xulam derket derve, wî hevalekî xwe yê xulam dît ku bi sed zîvî* deyndarê wî bû. Wî destê xwe avêt qirika wî û got: ‹Deynê min ê ku li te ye bide.› Hevalê wî yê xulam xwe avêt ber lingên wî û jê lava kir û got: ‹Li min sebir bike, ezê deynê xwe bidim.› Lê wî nexwest, çû û ew avêt zîndanê heta ku wî deynê xwe bide. «Gava ku hevalên wî yên xulam ev yek dîtin, gelek xemgirtî bûn, rabûn çûn ba axayê xwe û hemû tiştên bûyî jê re gotin. Hingê axa xulam gazî ba xwe kir û jê re got: ‹Hey xulamê xerab! Ji ber ku te ji min lava kir, ez li hemû deynê te bihûrîm. Wek ku ez li te hatim rehmê, ma ne diviya ku tu jî li hevalê xwe yê xulam bihatayî rehmê?› Axayê wî hêrs bû û ew da destê cefakeran, heta ku ew hemû deynê xwe bide. «Eger her yek ji we ji dil li birayê xwe nebihûre, Bavê min ê li ezmên jî wê bi vî awayî li we bike.» Gava ku Îsa gotina xwe xilas kir, hingê ji Celîlê derket û derbasî herêma Cihûstanê ya aliyê din ê Çemê Urdunê bû. Elaleteke mezin li pey wî çû û wî ew li wir qenc kirin. Hinek ji Fêrisiyan ji bo ku wî biceribînin nêzîkî wî bûn û jê pirsîn: «Ma dibe ku bi her sedemî mêr jina xwe berde?» Îsa bersîva wan da û got: «Ma we nexwendiye ku Afirandar di destpêkê de ew ‹nêr û mê afirandin› û got: ‹Ji ber vê yekê mêr wê dê û bavê xwe berde, bi jina xwe re bibe yek û herdu jî wê bibin bedenek.› Wusa ku êdî ew ne dido ne, lê bedenek in. Ji ber vê yekê yên ku Xwedê ew kirine yek, bila mirov wan ji hevdû veneqetînin.» Hingê Fêrisiyan pirsî: «Nexwe çima Mûsa emir kir ku mêr ‹kaxeza jinberdanê bide jina xwe û wê berde?› » Îsa li wan vegerand û got: «Ji ber serhişkiya we Mûsa destûr da we ku hûn jinên xwe berdin. Lê di destpêkê de ne weha bû. Ez ji we re dibêjim, kî ku ji zînayê pê ve bi sedemekî din jina xwe berde û yeke din bîne, zînayê dike.» Şagirtên wî jê re gotin: «Eger rewşa navbera jin û mêr bi vî awayî ye, çêtir e ku nezewicin.» Wî ji wan re got: «Her kes nikare vê gotinê qebûl bike, bi tenê yên ku ji wan re hatiye dayîn dikarin qebûl bikin. Çimkî hin hene ji zikmakî ve nemêr in, hin hene ji aliyê mirovan ve tên nemêrkirin û hin jî hene ku di ber Padîşahiya Ezmanan de xwe nemêr dikin. Yê ku dikare vê qebûl bike, bila qebûl bike.» Hingê zarok anîn ba Îsa, da ku destên xwe deyne ser wan û ji bo wan dua bike. Îcar şagirtan li yên ku ew anîn hilat. Lê Îsa got: «Bihêlin, bila zarok bên ba min û pêşiya wan negirin, çimkî Padîşahiya Ezmanan ji yên weha re ye.» Û wî destên xwe danîn ser wan û ji wê derê çû. Îcar mirovek nêzîkî Îsa bû û jê pirsî: «Mamoste, divê ez çi qenciyê bikim, da ku ez jiyana herheyî bi dest bixim?» Îsa lê vegerand û got: «Tu çima li ser qenciyê ji min dipirsî? Bi tenê Yek heye ku qenc e. Lê eger tu dixwazî bikevî jiyanê, emran bîne cih.» Yê xort jê pirsî: «Kîjanan?» Îsa lê vegerand: «‹Nekuje!›, ‹Zînayê neke!›, ‹Nedize!›, ‹Şahidiya derewîn neke!›, ‹Qedrê dê û bavê xwe bigire!› û ‹Wek ku tu ji xwe hez dikî, ji cîranê xwe hez bike!› » Yê xort jê re got: «Min ev tişt hemû pêk anîne. Hê çi kêmahiya min heye?» Îsa bersîva wî da: «Eger tu dixwazî bêkêmahî bî, here, her tiştê xwe bifiroşe û li belengazan belav bike. Hingê wê li ezmanan xezîna te hebe. Û were, bikeve pey min.» Gava ku yê xort ev peyv bihîst bi xemgînî çû, çimkî gelek mal û milkê wî hebû. Hingê Îsa ji şagirtên xwe re got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, ji bo mirovê dewlemend ketina Padîşahiya Ezmanan zehmet e. Dîsa ez ji we re dibêjim, derbasbûna devê ya di qula derziyê re, ji ketina mirovê dewlemend a Padîşahiya* Xwedê hêsanîtir e.» Gava ku şagirtan ev bihîst, gelek şaş man û wan pirsî: «Eger wusa ye, kî dikare xilas bibe?» Îsa li wan nêrî û got: «Li ba mirovan ev nabe, lê li ba Xwedê her tişt dibe.» Hingê Petrûs li Îsa vegerand û got: «Va ye, me her tişt hiştine û em li pey te hatine. Îcar wê ji bo me çi hebe?» Wî ji wan re got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, di nûbûna hemû tiştan de, çaxê ku Kurê Mirov li ser textê xwe yê rûmetê rûne, hûn ên ku li pey min hatine jî hûnê li ser diwanzdeh textan rûnin û dîwana* diwanzdeh eşîrên Îsraêl bikin. Her kesê ku di ber navê min de dev ji mal, an xwişk, an bira, an dê an bav, an zarok an zeviyên xwe berdaye, wê sed qatî li wan bistîne û jiyana herheyî par bistîne. Lê gelek ên pêşî wê bibin ên paşî û yên paşî wê bibin ên pêşî.» «Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Malxwêyekî malê hebû, ku serê sibê zû derket, da ku ji bo rezê xwe paleyan bigire. Ew ji bo rojê bi zîvekî* bi paleyan re li hev hat û ew şandin nav rezê xwe. «Saet li dora nehan ew derket û li meydana sûkê hin kesên din dîtin, ku betal radiwestan. Wî ji wan re got: ‹Hûn jî herin di rezê min de bixebitin û heqê we çi be, ezê bidim.› Ew jî rabûn û çûn. Dîsa ew li dora nîvro û saet sisiyan derket û eynî tişt kirin. Saet li dora pêncan jî derket, hinekên din jî dîtin ku betal radiwestan. Wî ji wan re got: ‹Çima hûn tevahiya rojê li vir disekinin û tiştekî nakin?› Wan bersîv da: ‹Çimkî tu kesî em bi paleyî negirtin.› Wî ji wan re got: ‹Hûn jî herin nav rêz.› «Gava ku bû êvar, xwediyê rêz ji serkarê xwe re got: ‹Gazî paleyan bike û ji yên paşî dest pê bike heta yên pêşî heqê hemûyan bide.› Paleyên ku piştî nîvro li dora saet pêncan hatibûn girtin, hatin û her yekî zîvek stand. Îcar gava ku yên pêşî hatin, wan guman kir ku wê bêtir bistînin. Lê her yekî ji wan jî zîvek stand. Çaxê ku perê xwe standin, dest pê kirin, li hember malxwê malê kirin pitepit û gotin: ‹Evên ku paşiyê hatin, tenê saetekê xebitîn, lê te em ên ku hemû giraniya rojê û germiya wê kişandin, bi wan re yek girtin.› Lê malxwê malê ji yekî ji wan re got: ‹Heval, ez neheqiyê li te nakim. Ma tu bi min re bi zîvekî li hev nehatî? Rahêje heqê xwe û here. Ez dixwazim bi qasî ku min da te, bidim ê paşî jî. Ma heqê min tune ku ez çi bixwazim, ez bi malê xwe bikim? An tu çavnebariya camêriya min dikî?› «Bi vî awayî yên paşî wê bibin ên pêşî û yên pêşî wê bibin ên paşî.» Gava ku Îsa hildikişiya Orşelîmê, wî diwanzdeh şagirtên xwe dan aliyekî û di rê de ji wan re got: «Va ye, em hildikişin Orşelîmê. Kurê Mirov wê bê dayîn destê serekên kahînan û Şerîetzanan. Ewê cezayê mirinê li ser wî bidin û wî bidin destê miletan, da ku tinazên xwe bi wî bikin, bidin ber qamçiyan û wî xaç bikin. Û roja sisiyan ewê ji nav miriyan rabe.» Hingê diya kurên Zebedî bi kurên xwe re nêzîkî Îsa bû, li ber wî çû ser çokan û ji wî xwest ku tiştekî ji bo wê bike. Îsa ji wê pirsî: «Tu çi dixwazî?» Wê jî got: «Emir bike ku ev herdu kurên min, di Padîşahiya te de yek li milê te yê rastê, yê din li milê te yê çepê rûne.» Îsa bersîv da û got: «Hûn nizanin ku hûn çi dixwazin. Ma hûn dikarin wê kasa tehl a ku ezê vexwim, vexwin?» Wan got: «Em dikarin.» Îsa ji wan re got: «Bi rastî hûnê ji kasa min vexwin, lê rûnandina li milê min ê rastê û çepê ne di destê min de ye. Ev ji bo wan e ku ji aliyê Bavê min ve ji wan re hatiye amadekirin.» Gava her deh şagirtan ev yek bihîst, li herdu birayan hêrs bûn. Lê Îsa ew gazî ba xwe kirin û got: «Hûn dizanin ku serekên miletan serdestiyê li wan dikin û giregirên wan jî hukumdariya xwe li ser wan dikin. Lê di nav we de wê ne weha be. Di nav we de, kî ku bixwaze bibe yê mezin, divê bibe xizmetkarê we. Û di nav we de kî ku bixwaze bibe yê pêşî, divê bibe xulamê we. Çawa ku Kurê Mirov jî nehatiye ku jê re xizmet bê kirin, lê hatiye ku xizmetê bike û di ber gelekan de canê xwe berdêl bide.» Çaxê ku ew ji bajarê Erîhayê derdiketin, elaleteke mezin li pey Îsa çû. Du mirovên kor li tenişta rê rûdiniştin. Gava bihîstin ku Îsa di wê derê re derbas dibe, qîriyan û gotin: «Ya Xudan, Kurê* Dawid, li me were rehmê!» Elaletê li wan hilat, da ku dengê xwe bibirin, lê ew bêtir qîriyan û gotin: «Ya Xudan, Kurê Dawid, li me were rehmê!» Îsa rawesta, gazî wan kir û got: «Hûn çi dixwazin ku ez ji bo we bikim?» Wan bersîv da û got: «Ya Xudan, bila çavên me bibînin.» Dilê wî bi wan şewitî û destê xwe danî ser çavên wan. Di cih de çavên wan vebûn û li pey Îsa çûn. Gava ku ew nêzîkî Orşelîmê bûn û hatin Beytfacê li ba Çiyayê Zeytûnê, Îsa du şagirtên xwe şandin û ji wan re got: «Herin gundê pêşberî xwe, hema hûnê li wir kereke girêdayî ya bi dehşik bibînin. Wan vekin û ji min re bînin. Eger kesek tiştekî ji we re bêje, jê re bêjin: ‹Ew ji Xudan re lazim in û ewê zû wan bi şûn de bişîne.›» Ev wusa çêbû, da ku ew peyva ku bi devê pêxember hatibû gotin, bê cih: «Ji keç û kurên Siyonê* re bêjin: ‹Va ye, Padîşahê te Bi nefsbiçûkî li kerê siwarbûyî, Li dehşikê, yanî li dehşikê kerê siwarbûyî tê ba te.› » Şagirt çûn û wek ku Îsa ji wan re gotibû kirin. Wan ker û dehşik anîn, cilên xwe danîn ser wan û Îsa siwar bû. Elaleteke mezin cilên xwe li ser rê raxistin. Hinekên din jî ji daran çiqil birrîn û avêtin ser rê. Elaleta ku li pêşiya wî diçû û yên ku li pey dihatin weha diqîriyan û digotin: «Hosanna* ji Kurê* Dawid re! Yê ku bi navê Xudan tê pîroz* be! Li bilindahiyên herî jorîn Hosanna!» Gava Îsa ket Orşelîmê, tevahiya bajêr hejiya û gotin: «Ev kî ye?» Elaletê got: «Ev Îsa pêxember e! Ji bajarê Nisreta Celîlê ye.» Îsa ket Perestgehê û hemû yên ku li wê derê kirrîn û firotin dikirin, avêtin derve. Maseyên pereguhêran û kursiyên kevokfiroşan gêr kirin. Wî ji wan re got: «Hatiye nivîsîn: ‹Wê ji mala min re mala duayê bê gotin.› Lê hûn wê dikin ‹şkefta rêbiran›.» Li Perestgehê, kor û şil û şeht* anîn ba wî û wî ew qenc kirin. Lê gava ku serekên kahînan û Şerîetzanan karên nedîtî yên ku Îsa dikirin dîtin û dengê zarokan bihîstin ên ku di Perestgehê de digotin: «Hosanna ji Kurê Dawid re!», hêrs bûn û gotin: «Ma tu nabihîzî ku ev zarok çi dibêjin?» Îsa li wan vegerand û got: «Belê, ma we ev qet nexwendiye: ‹Te ji devê zarokên biçûk û yên li ber şîr şikir deranî.› » Wî ew li wir hiştin û ji bajêr derket, çû Beytanyayê û şev li wir bihûrand. Serê sibê çaxê ku Îsa vedigeriya bajêr ew birçî bû. Li kêleka rê dareke hêjîrê dît û nêzîkî wê bû, lê ji pelan pê ve tiştek bi wê ve nedît. Hingê wî ji darê re got: «Bila careke din êdî tu caran tu ber nedî!» Dara hêjîrê di cih de hişk bû. Gava ku şagirtan ev yek dît, şaş man û gotin: «Ma dara hêjîrê çawa di cih de hişk bû?» Îsa li wan vegerand û got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, eger baweriya we hebe û hûn nekevin şikê, hûn ne bi tenê dikarin tiştê ku bi vê dara hêjîrê bûye bikin, lê eger hûn ji vî çiyayî re bêjin: ‹Ji cihê xwe rabe û xwe bavêje deryayê› wê bibe. Eger baweriya we hebe, hûn bi dua çi bixwazin hûnê bistînin.» Îsa ketibû Perestgehê û hîn dikir, hingê serekên kahînan û rihspiyên gel hatin ba wî û jê pirsîn: «Tu bi kîjan desthilatiyê van tiştan dikî? Û kê ev desthilatî daye te?» Îsa li wan vegerand û got: «Ez jî, ezê pirsekê ji we bikim. Eger hûn bersîva min bidin, ezê ji we re bêjim ka ez bi kîjan desthilatiyê van tiştan dikim: Imadkirina* Yûhenna ji ku derê bû? Ma ew ji ezmên bû an ji mirovan?» Ew di nav xwe de şêwirîn û gotin: «Eger em bêjin: ‹Ji ezmên e›, hingê ewê bêje: ‹Nexwe we çima ji wî bawer nekir?› Lê eger em bêjin: ‹Ji mirovan e›, em ji xelkê ditirsin, çimkî hemû Yûhenna pêxember dihesibînin.» Wan bersîv da Îsa û gotin: «Em nizanin.» Hingê wî ji wan re got: «Ez jî ji we re nabêjim ku ez van tiştan bi çi desthilatiyê dikim.» «Hûn çi difikirin? Du kurên mirovekî hebûn. Ew çû ba yê pêşî û jê re got: ‹Lawo, tu here, îro di nav rêz de bixebite.› Wî got: ‹Ez naçim›, lê paşê poşman bû û çû. Îcar bav çû ba kurê xwe yê din û eynî tişt jê re got. Wî jî bersîv da û got: ‹Baş e, ezê herim, bavo›, lê ew neçû. Ji herduyan kîjanî bi daxwaza bavê xwe kir?» Wan bersîv da û got: «Yê pêşî.» Îsa ji wan re got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, bacgir û fahîşe jî wê beriya we bikevin Padîşahiya Xwedê. Çimkî Yûhenna hat ku riya rast nîşanî we bide û we ji wî bawer nekir, lê bacgir û fahîşeyan jê bawer kir. Piştî ku we ev dît jî hûn poşman nebûn ku ji wî bawer bikin. «Guhdariya meseleyeke din bikin: Malxwêyekî malê hebû ku rez danî. Wî hawirdora wî sênc kir, li navê mahserek kola û birca nobedaran çêkir. Piştre wî rez bi kirê da rezvanan û çû welatekî din. Gava ku dema rezçinînê nêzîk bû, wî xulamên xwe şandin ba rezvanan, da ku berê wî bicivînin. Rezvanan xulamên wî girtin, li yekî xistin, yek kuştin û yê din jî dane ber keviran. Îcar wî mirovî ji cara pêşî bêtir xulam şandin. Rezvanan eynî tişt anîn serê wan jî. Li dawiyê ew rabû û kurê xwe şand û got: ‹Ewê siyaneta* kurê min bigirin.› Lê gava ku rezvanan kur dît, ji hevdû re gotin: ‹Ev wêris e! Werin, em wî bikujin û bibin xwediyê mîrasa wî.› Wan ew girt, avêtin derveyî rêz û kuştin. Îcar gava ku xwediyê rêz bê, ewê çi bi van rezvanan bike?» Wan jî lê vegerand û gotin: «Ewê wan mirovên xerab bi awayekî xerab bikuje û rêz bide hinekên wusa ku di dema rezçinînê de berê wî bidinê.» Îsa ji wan re got: «Ma we qet di Nivîsarên* Pîroz de ev nexwendiye: ‹Ew kevirê ku hostayan red kir, Bû kevirê serê rikin*. Ev ji aliyê Xudan ve çêbû, Û ev li ber çavê me karekî ecêb e!› » «Ji bo vê yekê ez ji we re dibêjim, Padîşahiya Xwedê wê ji we bê standin û ji miletekî wusa re bê dayîn, ku berê wî bigihîne. Yê ku bi ser vî kevirî de bikeve, wê bibe perçe perçe û ev kevir bi ser kê de bikeve, wê wî hûrhûr bike.» Gava ku serekên kahînan û Fêrisiyan ev mesele bihîst, wan fêm kir ku ew li ser wan dibêje. Wan xwest ku Îsa bigirin, lê ji elaletê tirsiyan, çimkî wan ew pêxember didît. Îsa careke din bi meselan ji wan re peyivî û got: «Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Padîşahekî ji bo kurê xwe dawet amade kir. Wî xizmetkarên xwe şandin ba wan ên ku ji bo dawetê hatine vexwendin, lê wan nexwest ku bên. Piştre wî hin xizmetkarên din şandin û got: ‹Ji yên vexwendî re bêjin: Min şîva xwe amade kiriye; conega û dewarên min ên dermale hatine şerjêkirin û hemû tişt amade ye. Kerem bikin, werin dawetê.› Lê wan qet bala xwe nedayê, lêxistin û çûn. Yek çû zeviya xwe, yê din çû bazirganiya xwe. Yên mayî jî xizmetkarên wî girtin, riswa kirin û ew kuştin. Padîşah hêrs bû. Wî leşkerên xwe şandin, ev mêrkujên ha kuştin û bajarê wan şewitand. Hingê wî ji xizmetkarên xwe re got: ‹Dawet amade ye, lê yên vexwendî ne hêja bûn. De herin serê kuçeyan û hûn kê bibînin, gazî dawetê bikin.› Hingê xizmetkar derketin kuçeyan, qenc û xerab, her kesên ku dîtin civandin û eywana dîlanê bi vexwendiyan tije bû. «Lê gava ku padîşah çû hundir da ku vexwendiyan bibîne, mirovek dît ku cilên dawetê li xwe nekiribû. Hingê wî jê pirsî û got: ‹Heval, bê cilên dawetê ma çawa tu ketî vir?› Zimanê wî negeriya. Li ser vê yekê padîşah ji xizmetkaran re got: ‹Dest û lingên wî girêdin û wî bavêjin derve, nav tariyê. Li wir wê bibe girîn û qirçîna diranan.› «Çimkî yên ku hatine gazîkirin pirr in, lê yên ku hatine hilbijartin hindik in.» Hingê Fêrisî derketin û bi hev şêwirîn, ka ewê çawa Îsa bi peyva wî bixin xefikê. Wan şagirtên xwe û alîgirên Hêrodês* şandin ba wî û gotin: «Mamoste, em dizanin ku tu mirovekî rast î û tu riya Xwedê bi rastî hîn dikî. Tu cihêtiyê naxî nav mirovan, çimkî tu li rûyê mirovan nanêrî. Îcar ji me re bêje ka tu çawa dibînî? Ma dibe ku em bacê bidin Qeyser an na?» Ji ber ku Îsa bi niyetxerabiya wan dizanibû, got: «Hey durûno! Çima hûn min diceribînin? Ka perê bacê nîşanî min bidin!» Wan zîvek* ji wî re anî û wî ji wan pirsî: «Ev resm û nivîsîn ên kê ne?» Wan got: «Yên Qeyser in.» Hingê Îsa ji wan re got: «Nexwe tiştên Qeyser bidin Qeyser û tiştên Xwedê bidin Xwedê.» Gava ku wan ev bihîst, şaş man, dev ji wî berdan û çûn. Eynî rojê Sadûqiyên* ku digotin vejîna* miriyan tune, hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Mamoste, Mûsa got: ‹Eger yekî ku zarokên wî nebin bimire, divê birayê wî jina wî bîne û dûndanê* ji birayê xwe re rake.› Îcar li ba me heft bira hebûn. Yê pêşî jin anî û mir. Ji ber ku zarokên wî çênebûn, jina xwe ji birayê xwe re hişt. Eynî tişt hat serê yê dido û yê sisiyan jî, heta bi yê heftan, hemû mirin. Piştî hemûyan jin jî mir. Îcar Roja* Vejînê, ji her heftan ew jin wê bibe ya kê? Çimkî hemûyan ew anîbû!» Îsa li wan vegerand û got: «Hûn şaş dibin, ji ber ku hûn Nivîsarên* Pîroz û hêza Xwedê nizanin. Piştî Roja Vejînê ew ne jinê tînin û ne jî mêr dikin; çimkî wê bibin wek milyaketên ezmên. Ma we nexwendiye ku li ser vejîna miriyan Xwedê ji we re çi dibêje? ‹Ez Xwedayê Birahîm*, Xwedayê Îshaq* û Xwedayê Aqûb* im.› Ew ne Xwedayê miriyan, lê Xwedayê zindiyan e.» Gava ku elaletê ev yek bihîst li hînkirina wî gelek şaş ma. Gava Fêrisiyan bihîst ku Îsa devê Sadûqiyan girtiye, li hev civiyan. Ji nav wan yekî Şerîetzan ew ceriband û pirsî: «Mamoste, di Şerîetê* de emrê herî mezin kîjan e?» Îsa lê vegerand û got: «‹Ji Xudan Xwedayê xwe bi hemû dilê xwe, bi hemû canê xwe û bi hemû hişê xwe hez bike.› Emrê pêşî û mezin ev e. Yê diduyan jî wek vî ye: ‹Wek ku tu ji xwe hez dikî, ji cîranê xwe hez bike.› Hemû Şerîet û pêxember li ser bingeha van herdu emran in.» Gava ku Fêrisî li hev civiyabûn Îsa ji wan pirsî: «Hûn li ser Mesîh* çi difikirin? Ew kurê kê ye?» Wan lê vegerand û gotin: «Ew kurê* Dawid e.» Îsa ji wan re got: «Nexwe çawa Dawid bi saya Ruh navê Xudan hildide û dibêje: ‹Xudan ji Xudanê min re got: Li milê min ê rastê rûne Heta ku ez dijminên te bikim bin lingên te.› «Eger Dawid ji wî re dibêje ‹Xudan›, çawa ew dibe kurê wî?» Îcar tu kesî nikaribû peyvekê bersîva wî bide. Û ji wê rojê pê ve tu kesî newêribû ku tiştekî jê bipirse. Hingê Îsa ji elaletê û ji şagirtên xwe re got: «Şerîetzan û Fêrisî li ser kursiyê Mûsa* rûdinin. Loma her tiştê ku ji we re dibêjin, bikin û bînin cih. Lê li gor kirinên wan nekin, çimkî ew dibêjin û nakin; barên giran û hilgirtina wan zehmet girêdidin û datînin ser pişta mirovan, lê ew bi xwe naxwazin ji bo rakirina wan baran tiliya xwe jî bilebitînin. «Hemû tiştên ku dikin ji bo dîtina mirovan e. Bazbendên* xwe pehn dikin û rêşiyên* kirasên xwe dirêj dikin. Di ziyafetan de ji cihên jorîn, li kinîştan* jî ji kursiyên pêşî hez dikin. Hez dikin ku di sûkan de silav li wan bê kirin û ji aliyê xelkê ve jî bi awayê ‹ya mamoste› bên gazîkirin. Lê bila ji we re nebêjin ‹mamoste›, çimkî Mamosteyê we yek e û hûn hemû bira ne. Û li ser rûyê erdê ji tu kesî re nebêjin ‹Bavo›, çimkî Bavê we yek e, Bavê ezmanî ye. Ne jî bila kes ji we re bêje ‹rêber›, çimkî Rêberê we yek e, Mesîh e. Di nav we de yê herî mezin bila bibe xizmetkarê we. Çimkî kî xwe bilind bike, wê nizim bibe û kî xwe nizim bike, ewê bilind bibe. [13-14] «Wey li we hûn Şerîetzan û Fêrisîno! Hûn durûno! Hûn Padîşahiya Ezmanan li ber mirovan digirin. Hûn bi xwe nakevinê û ne jî hûn dihêlin ên ku dixwazin bikevinê, derbas bibin. *** «Wey li we hûn Şerîetzan û Fêrisîno! Hûn durûno! Hûn derya û bejê li hev didin, da ku hûn yekî bînin ser baweriya xwe, lê gava ku we ew anî jî hûn du caran ji xwe bêtir wî dikin kurê dojehê*. «Wey li we hûn rêberên kor! Hûn dibêjin: ‹Eger yek bi Perestgehê sond bixwe, ne tiştek e, lê eger yek bi zêrê Perestgehê sond bixwe, divê ew sonda xwe bîne cih.› Hey bêhişên kor! Kîjan mezintir e? Zêr an Perestgeha ku zêr pîroz dike? Dîsa hûn dibêjin: ‹Eger yek bi gorîgehê* sond bixwe tiştek nabe, lê eger ew bi diyariya li ser gorîgehê sond bixwe, divê ew sonda xwe bîne cih.› Hey korno! Kîjan mezintir e? Diyarî, an gorîgeha ku diyariyê pîroz dike? Loma yê ku bi gorîgehê sond bixwe, hem bi wê û hem jî bi hemûyên ku li ser wê ne sond dixwe. Û yê ku bi Perestgehê sond bixwe, hem bi wê û hem jî bi yê ku di nav wê de ye sond dixwe. Îcar yê ku bi ezmên sond bixwe, ew hem bi textê Xwedê û hem jî bi yê ku li ser rûdine sond dixwe. «Wey li we hûn Şerîetzan û Fêrisîno! Hey hûn durûno! Hûn dehyeka* pûng, rizyan û kîmyona xwe didin, lê hûn tiştên Şerîetê yên hê girîngtir, dadperwerî*, rehm û baweriyê dihêlin. Diviya ku we ev bikirana û dev ji yên din jî bernedana. Hey rêberên kor! Hûn pêşûyê dipalînin, lê devê dadiqurtînin. «Wey li we hûn Şerîetzan û Fêrisîno! Hûn durûno! Hûn derveyî tas û sêniyan dişon, lê hundirê wan ji tiştên talankirî û çavbirçîtiyê tije ye. Hey Fêrisiyê kor! Pêşî hundirê tas û sêniyan bişo, wê derveyê wan jî paqij bibe. «Wey li we hûn Şerîetzan û Fêrisîno! Hey hûn durûno! Hûn wek gorên spîkirî ne, ku ji derve xweşik xuya dibin, lê hundirê wan tije hestiyên miriyan û hemû tiştên qirêjî ne. Bi vî awayî hûn jî ji derve wek ên rast li mirovan xuya dibin, lê ji hundir ve hûn tije durûtî û neheqî ne. «Wey li we hûn Şerîetzan û Fêrisîno! Hey durûno! Hûn gorên pêxemberan ava dikin û qubên mirovên rast dixemilînin. Û hûn dibêjin: ‹Eger em di dema bav û kalên xwe de bijiyana, meyê bi wan re xwîna pêxemberan nerijanda.› Bi vî awayî hûn li hember xwe şahidiyê dikin ku hûn kurên wan in ên ku pêxember kuştine. De hûn jî rabin, çapa xerabiya bav û kalên xwe tije bikin! «Hey marno! Hûn nifşên koremaran! Hûnê ji cezayê dojehê çawa birevin? Ji ber vê yekê, va ye, ez ji we re pêxember, mirovên şehreza û mamosteyan dişînim. Hûnê hinekan ji van bikujin û xaç bikin û yên din jî li kinîştên xwe bidin ber qamçiyan û ji bajarekî biteriqînin bajarê din. Bi vî awayî hemû xwîna bêsûc a ku li ser rûyê erdê hatiye rijandin, wê bikeve stûyê we: Ji xwîna Habîlê* rast heta bi xwîna Zekeryayê Kurê Berexya yê ku we di navbera Perestgeh û gorîgehê de kuşt. Bi rastî ez ji we re dibêjim, ev tiştên ha hemû wê bên ser vî nifşî. «Wax Orşelîm, heywax Orşelîma ku pêxemberan dikuje û yên ku ji wê re hatine şandin dide ber keviran. Ka çawa mirîşk çîçikên xwe di bin çengên xwe de dicivîne, çend caran min jî xwest ku ez zarokên te bicivînim, lê we nexwest. Va ye, mala we wê li we wêran û vala bimîne. Çimkî ez ji we re dibêjim, êdî careke din hûn min nabînin, heta ku hûn bêjin: ‹Yê ku bi navê Xudan tê pîroz be!› » Gava ku Îsa ji Perestgehê derket û çû, şagirtên wî nêzîkî wî bûn û xwestin ku bala wî bikişînin ser avahiyên Perestgehê. Wî ji wan re got: «Hûn van hemûyan dibînin? Bi rastî ez ji we re dibêjim, li vir kevir li ser kevir namîne. Qet tiştek namîne ku neyê hilweşandin!» Çaxê Îsa li Çiyayê Zeytûnê rûdinişt, şagirtên wî bi serê xwe hatin ba wî û jê re gotin: «Ji me re bêje, ka ev tişt wê kengê bibin? Çi wê bibe nîşana hatina te û dawiya dinyayê?» Îsa bersîva wan da û got: «Hay ji xwe hebin, ku tu kes we nexapîne. Çimkî gelek wê bi navê min bên û bêjin: ‹Mesîh ez im› û wê gelekan bixapînin. Hûnê dengê şeran û li ser şeran bibihîzin. Hay jê hebin û netirsin. Tiştên weha divê bibin, lê hê dawî nehatiye. Milet wê li hember miletan, padîşahî li hember padîşahiyan rabin. Û wê li cih cihan xela û erdhejîn çêbin. Lê ev tiştên ha hemû destpêka janan in. «Hingê wê we teslîm bikin, da ku êşê bi we bidin kişandin û we bikujin. Ji ber navê min hemû milet wê ji we nefret bikin. Hingê gelek wê ji rê derkevin, hevdû bidin dest û ji hev nefret bikin. Û gelek pêxemberên derewîn wê derkevin û gelekan bixapînin. Bi zêdebûna neheqiyê, hezkirina gelekan wê sar bibe. Lê yê ku heta dawiyê ragire*, ewê xilas bibe. Û ev Mizgîniya Padîşahiyê wê li seranserê dinyayê bê dayîn, da ku ji hemû miletan re bibe şahidî û hingê dawî wê bê. «Çaxê hûn tiştê mekruh ê ku xerakirinê tîne, çawa ku Daniyêl pêxember got, li cihê pîroz rawestayî bibînin» — bila yê ku dixwîne fêm bike — «hingê yên ku di Cihûstanê de ne bila birevin çiyan. Yê ku li ser banî be, bila neyê xwarê û tiştekî ji hundir hilnede. Û yê ku li nav zeviyê be jî, bila venegere ku ebayê xwe hilde. Lê wey li wan ên ku di wan rojan de bizaro ne û dimêjînin! Dua bikin ku reva we nekeve zivistanê an roja* Şemiyê. Çimkî hingê tengahiyeke wusa mezin wê çêbe, ku ji destpêka dinyayê ve tiştekî weha çênebûye û tu caran çênabe jî. Eger ew roj nehatana kurtkirin, tu kes xilas nedibû, lê ji bo xatirê yên bijartî ew roj wê bên kurtkirin. Hingê eger yek ji we re bêje: ‹Va ye, Mesîh li vir e!› an jî: ‹Wa ye, ew li wir e!›, bawer nekin. Çimkî mesîhên derewîn û pêxemberên derewîn wê derkevin, wê nîşan û karên mezin çêkin, wusa ku eger bibe, ewê bijartiyan jî bixapînin. Va ye, min ji pêşî ve ev ji we re got. Îcar, eger yek ji we re bêje: ‹Wa ye, Mesîh li çolê ye!› dernekevin derve, an bêje: ‹Va ye, li oda hundir e!›, bawer nekin. Çawa ku birûsk ji Rojhilat davêje û heta Rojava ronahî dike, hatina Kurê Mirov jî wê bi vî awayî be. Kelaş li ku derê be, teyrên kelaşan jî wê li wê derê bicivin. «Di pey tengahiya wan rojan de, di cih de, Roj wê tarî bibe, Û heyv ronahiya xwe nede, Stêr wê ji ezmên bikevin. Û rojgêranên* ezmanan wê ji riya xwe derkevin. «Hingê nîşana Kurê Mirov wê li ezmên xuya bibe û hemû miletên li ser erdê wê li xwe bixin. Ewê bibînin ku ‹Kurê Mirov bi hêz* û rûmeta mezin li ser ewrên ezmên tê.› Ewê milyaketên xwe bi boriya dengbilind bişîne û milyaket wê bijartiyên wî ji çar aliyan, ji perekî ezmanan heta perê din bicivînin. «Îcar ji dara hêjîrê vê dersê hîn bibin: Çaxê ku çiqilên wê dibişkivin û pelên wê şîn dibin, hûn dizanin ku havîn nêzîk e. Bi vî awayî, çaxê ku hûn jî van hemû tiştan bibînin, bizanin ku ew nêzîk e, li devê derî ye. Bi rastî ez ji we re dibêjim, heta ku ev tiştên ha hemû çênebin, ev nifş qet nabihûre. Erd û ezman wê bibihûrin, lê peyvên min tu caran nabihûrin. «Lê heçî ew roj û ew saet e, ne milyaketên ezmanan û ne jî Kur, ji Bav pê ve tu kes pê nizane. Ka di rojên Nûh* de çawa bû, hatina Kurê Mirov jî wê wusa be. Çimkî di wan rojên beriya tofanê de, mirovan dixwar û vedixwarin, jin dianîn û mêr dikirin; heta wê roja ku Nûh ket gemiyê, wan pê nizanibû ku wê çi bibe, heta ku tofan rabû û ew hemû bi xwe re birin. Hatina Kurê Mirov jî wê bi vî awayî be. Hingê du mirov wê li nav zeviyê bin, yek wê bê birin û yek bê hiştin. Du jin wê bi destar bihêrin, yek wê bê birin û yek bê hiştin. «Loma hişyar bimînin, çimkî hûn nizanin Xudanê we wê kîjan rojê bê. Lê vê yekê bizanin: Eger malxwê malê bizaniya ku bi şev çi çaxî diz wê bê, ewê hişyar bima û nedihişt ku ew bikeve xaniyê wî. Ji ber vê yekê hûn jî amade bin, çimkî Kurê Mirov wê di saetekê de bê ku hûn nizanin. «Xulamê dilsoz û şehreza kî ye? Ewê ku axayê wî ew daniye ser xulamên xwe, da ku xwarina wan di dema wan de bide wan. Xwezî bi wî xulamê ku gava axayê wî bê, wî li ser karê wî bibîne. Bi rastî ez ji we re dibêjim, ewê wî deyne ser hemû malê xwe. Lê eger ew xulamê xerab ji xwe re bêje: ‹Axayê min wê bi derengî bikeve› û dest pê bike li hevalên xwe yên xulam bixe, bi serxweşan re bixwe û vexwe, axayê wî xulamî wê di wê rojê de bê ku ew ne li hêviya wî ye û di wê saetê de ku ew pê nizane û wê wî perçe perçe bike û para wî bi durûyan re bide. Li wir wê bibe girîn û qirçîna diranan. «Hingê Padîşahiya Ezmanan wê bimîne vê yekê: Deh keçikan qendîlên xwe hildan û çûn pêşiya zavê. Pênc ji wan bêaqil û pênc ji wan şehreza bûn. Yên bêaqil rahiştin qendîlên xwe, lê bi xwe re dohn hilnedan. Lê yên şehreza bi qendîlên xwe re, di derdanan de dohn jî hildan. Gava ku zava bi derengî ket, xewê ew hemû girtin û razan. «Nîvê şevê dengek hat: ‹Va ye, zava tê! Derkevin pêşiya wî!› Hingê hemû keçik rabûn û qendîlên xwe amade kirin. Yên bêaqil ji yên şehreza re gotin: ‹Hinekî ji dohnê xwe bidin me, çimkî qendîlên me ditemirin.› Wan bersîv da û gotin: ‹Na, çênabe, ew têra me û we nake. Çêtir e ku hûn herin ba dohnfiroşan û ji xwe re bikirrin.› Lê çaxê ew çûn ku dohn bikirrin, zava hat. Keçikên ku amade bûn bi wî re ketin şahiya dîlanê û derî hat dadan. Paşê keçên din jî hatin û gotin: ‹Mîrza, mîrza! Derî li me veke!› Wî li wan vegerand û got: ‹Bi rastî ez ji we re dibêjim, ez we nas nakim.› «Loma hişyar bimînin, çimkî hûn ne wê rojê û ne jî wê saetê dizanin.» «Dîsa Padîşahiya Ezmanan dimîne vê yekê: Zilamek hebû, gava ku çû welatekî din, gazî xulamên xwe kir û malê xwe spart wan. Wî li gor karîna her yekî ji wan da wan: Pênc telant* dan yekî, du telant dan yekî û telantek jî da yekî û derket riya xwe. Yê ku pênc telant standibûn, zû rabû, perê xwe da xebitandin û pênc telantên din kar kirin. Bi vî awayî yê ku du telant standibûn jî du telantên din kar kirin. Lê yê ku telantek standibû, rabû erd kola û perê axayê xwe veşart. «Piştî demeke dirêj axayê xulaman vegeriya û bi wan re hesabê xwe kir. Yê ku pênc telant standibûn, hat û pênc telantên din jî anîn. Wî got: ‹Ezbenî, te pênc telant dabûn min. Binêre, min pêncên din jî qezenc kirin.› Axayê wî jê re got: ‹Aferim, xizmetkarê qenc û dilsoz! Tu di tiştên hindik de dilsoz derketî, ezê te deynim ser gelek tiştan. Were û beşdarî şahiya axayê xwe bibe!› «Yê ku du telant standibûn jî hat û got: ‹Ezbenî, te du telant dabûn min; binêre, min diduyên din jî qezenc kirin.› Axayê wî got: ‹Aferim, xizmetkarê qenc û dilsoz! Tu di tiştên hindik de dilsoz derketî, ezê te deynim ser gelek tiştan. Were û beşdarî şahiya axayê xwe bibe!› «Piştre yê ku telantek standibû hat û got: ‹Ezbenî, min dizanibû ku tu mirovekî hişk î û cihê ku te lê neçandiye tu didirûyî û cihê ku te tov lê nereşandiye tu berhev dikî. Loma ez tirsiyam, ez çûm, min telantê te di nav axê de veşart. Ha, ji te re telantê te.› Axayê wî lê vegerand û got: ‹Hey xizmetkarê xerab û tiral! Madem te dizanibû cihê ku min lê neçandiye ez didirûm û cihê ku min tov lê nereşandiye ez berhev dikim? Nexwe diviya te perên min danîna banqê, gava ku ez vegeriyam minê bi fayiza wan ve bistanda. Ji bo vê yekê wî telantî ji wî bistînin û bidin wî yê ku deh telantên wî hene. Çimkî yê ku pê re heye, wê ji wî re bê dayîn û bi ser de bê zêde kirin. Lê yê ku pê re tunebe, tiştê ku di destê wî de ye jî wê jê bê standin. Lê vî xizmetkarê bêkêr bavêjin tariya derve. Li wir wê bibe girîn û qirçîna diranan.›» «Gava ku Kurê Mirov bi rûmeta xwe ve bê û hemû milyaket pê re, hingê ewê li ser textê xwe yê rûmetê rûne. Hemû milet wê li ber wî bicivin û ewê wan ji hevdû veqetîne, wek ku şivan miyan ji bizinan vediqetîne. Ewê miyan bide aliyê xwe yê rastê, bizinan bide aliyê xwe yê çepê. Hingê Padîşah wê ji yên li aliyê xwe yê rastê re bêje: ‹Werin, hûn pîrozên* Bavê min, wê Padîşahiya ku ji damezrandina dinyayê ve ji bo we hatiye amade kirin, bistînin. Çimkî ez birçî bûm, we xwarin da min; ez tî bûm we av da min; ez xerîb bûm we ez hewandim; ez tazî bûm, we ez bi cil kirim; ez nexweş bûm, hûn hatin serdana min; ez di zîndanê de bûm, hûn hatin ba min.› «Hingê yên rast wê li wî vegerînin û bêjin: ‹Ya Xudan, me kengê tu birçî dîtî û tu têr kirî, an kengê me tu tî dîtî û av da te? Me kengê tu xerîb dîtî û tu hewandî, an tazî dîtî û tu bi cil kirî? Me kengê tu nexweş an di zîndanê de dîtî û em hatin ba te?› Padîşah wê bersîvê bide û ji wan re bêje: ‹Bi rastî ez ji we re dibêjim, we çi ji yekî ji van birayên min ên herî biçûk re kiribe, we ew ji min re kiriye.› «Hingê wê ji yên li milê xwe yê çepê re jî bêje: ‹Ji min dûr bikevin, hûn ên ku nifir lêbûyî, herin agirê herheyî yê ku ji bo Îblîs* û milyaketên wî hatiye amadekirin. Çimkî ez birçî bûm, we xwarin neda min, ez tî bûm, we av neda min. Ez xerîb bûm, we ez nehewandim. Ez tazî bûm, we ez bi cil nekirim. Ez nexweş û di zîndanê de bûm, hûn nehatin ba min.› «Hingê ewê li wî vegerînin û bêjin: ‹Ya Xudan, me kengê tu birçî, an tî, an xerîb, an tazî, an nexweş, an jî di zîndanê de dîtî û me alîkariya te nekir?› Hingê ewê bersîva wan bide û bêje: ‹Bi rastî ez ji we re dibêjim, we çi ji bo yekî ji vanên herî biçûk nekiribe, we ew ji bo min jî nekiriye.› Îcar evên ha wê herin ezaba herheyî, lê yên rast wê herin jiyana herheyî.» Gava ku Îsa ev hemû peyvên ha xilas kirin, ji şagirtên xwe re got: «Hûn dizanin ku piştî du rojan Cejna* Derbasbûnê ye. Wê Kurê Mirov bidin dest, da ku bê xaçkirin.» Hingê serekên kahînan û rihspiyên gel, li qesra Serokkahînê ku navê wî Qeyafa bû civiyan û bi hev şêwirîn ku Îsa bi hîle bigirin û wî bikujin. Lê wan digot: «Bila ne di cejnê de be, da ku di nav xelkê de hengame çênebe.» Gava Îsa li Beytanyayê li mala Şimûnê kotî bû, jinikekê di firaxeke mermerê spî de rûnê bîhnxweş ê gelek giranbiha anî. Çaxê ku Îsa li ser sifrê rûniştibû, wê rûn bi serê wî de rijand. Gava şagirtan ev dît, hêrs bûn û gotin: «Çima ev rûnê ha badîhewa çû? Ev dikaribû bi bihayekî giran bihata firotin û li belengazan bihata belavkirin.» Lê Îsa bi vê yekê dizanibû û ji wan re got: «Çima hûn jinikê diêşînin? Wê ji bo min tiştekî qenc kir. Çimkî belengaz hergav di nav we de ne, lê ez hergav ne li ba we me. Jinikê ev rûnê bîhnxweş bi ser bedena min de rijand, da ku min ji bo veşartinê amade bike. Bi rastî ez ji we re dibêjim, ev Mizgînî li ku dera dinyayê bê dayîn, ev tiştê ku vê jinikê kir jî wê ji bo bîranîna wê bê gotin.» Hingê yek ji diwanzdehan ku jê re Cihûdayê* Îsxeryotî digotin, çû ba serekên kahînan û ji wan pirsî: «Eger ez wî bidim destê we hûnê çi bidin min?» Îcar wan jî sî zîv* hejmartin û danê. Ji wê demê ve Cihûda li keysekê digeriya ku Îsa bide dest. Di roja pêşî ya Cejna* Nanê Şkeva de şagirt hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Tu dixwazî em li ku derê ji te re şîva Cejna* Derbasbûnê amade bikin ku tu bixwî?» Wî li wan vegerand û got: «Herin bajêr, ba filan mirovî û jê re bêjin: ‹Mamoste dibêje: Wextê min nêzîk bûye. Ezê Cejna Derbasbûnê bi şagirtên xwe re li mala te pîroz bikim.›» Wek ku Îsa ji wan re gotibû şagirtan kir û şîva Cejna Derbasbûnê amade kirin. Gava bû êvar, ew bi diwanzdehan re li ser sifrê rûnişt. Îcar çaxê ku wan şîv dixwar Îsa got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, yek ji we wê min bide dest.» Ew gelek xemgîn bûn û dest pê kirin yek bi yek ji wî pirsîn: «Gelo ez im, ya Xudan?» Îsa li wan vegerand û got: «Yê ku bi min re pariyê xwe li firaxê xist, ew e yê ku wê min bide dest. Ji xwe Kurê Mirov wek ku li ser wî hatiye nivîsîn, wê here. Lê wey li wî mirovê ku Kurê Mirov bide dest! Wê ji bo wî çêtir bûya ku ew nehata dinyayê.» Hingê Cihûdayê ku wê ew bida dest, got: «Mamoste, ma ew kes ez im?» Îsa bersîv da: «Erê, te bi xwe got.» Gava wan xwarin dixwar, Îsa nan hilda, şikir kir, ew şikand, da şagirtan û got: «Bigirin û bixwin, ev bedena min e.» Piştre wî kasek hilda, şikir kir, da wan û got: «Hûn hemû ji vê vexwin. Çimkî ev xwîna min a Peymanê* ye ku ji bo lêbihûrtina gunehan di ber gelekan de tê rijandin. Ez ji we re dibêjim: ‹Êdî ez ji vî berê mêwê tu caran venaxwim, heta wê roja ku ez di Padîşahiya Bavê xwe de bi we re ji ya nû vexwim.›» Piştî ku wan zebûrek strand, derketin Çiyayê Zeytûnê. Hingê Îsa ji wan re got: «Îşev hûnê hemû li ser min dudilî û sist bibin, çimkî hatiye nivîsîn: ‹Ezê li şivên bixim Û miyên kerî wê belav bibin.› Lê piştî ku ez ji mirinê rabim, ezê beriya we herim Celîlê.» Petrûs lê vegerand û got: «Hemû jî li ser te dudilî û sist bibin, ez tu caran dudilî û sist nabim.» Îsa ji wî re got: «Bi rastî ez ji te re dibêjim, hema îşev, berî ku dîk bang bide tê sê caran min înkar bikî.» Petrûs got: «Eger lazim be ku ez bi te re bimirim jî, ez tu caran te înkar nakim.» Hemû şagirtan jî weha got. Hingê Îsa bi şagirtên xwe ve çû cihê ku jê re ‹Gêtşemanî› digotin û ji wan re got: «Hûn li vir rûnin, heta ku ez herim dera ha û dua bikim.» Wî Petrûs û herdu kurên Zebedî bi xwe re birin û dest pê kir, keder û diltengiyê ew girt. Hingê wî ji wan re got: «Dilê min gelek teng dibe, ez dikim bimirim. Li vir bin û bi min re hişyar bimînin.» Hinekî pêşve çû, xwe deverû avêt erdê û dua kir: «Bavê min, eger bibe bila ev kasa tehl ji min derbas bibe. Lê bila ne wek ez dixwazim, lê wek ku tu dixwazî be.» Piştre ew vegeriya ba şagirtan û ew di xew de dîtin. Ji Petrûs re got: «Ma we nikaribû hûn saetekê jî bi min re hişyar bimînin? Hişyar bimînin û dua bikin, da ku hûn nekevin ceribandinê. Erê, ruh bi daxwaz e, lê beden lewaz e.» Cara diduyan ew çû û dua kir: «Ya Bavê min, eger bêyî ku ez vê kasa tehl vexwim, ew ji min derbas nebe, bila daxwaza te bibe. Îsa vegeriya û ew dîsa di xew de dîtin. Çimkî çavên wan ji xewê diçûn serhev. Wî ew hiştin, careke din dûr ket, cara sisiyan dua kir û eynî peyv gotin. Paşê vegeriya ba şagirtên xwe û ji wan re got: «Ma hûn hê jî radizin û bîhna xwe vedidin? Va ye, saet hat; Kurê Mirov dikeve destê gunehkaran. Rabin, em herin. Va ye, yê ku min dide dest nêzîk bû.» Hê ew dipeyivî Cihûdayê ku yek ji diwanzdehan bû hat. Bi wî re elaleteke mezin a bi şûr û daran hebû. Ev ji aliyê serekên kahînan û rihspiyên gel ve hatibûn şandin. Îcar ê ku ew bida dest bi wan re li ser îşaretekê li hev hatibû: «Ez kê ramûsim ew e, wî bigirin.» Cihûda sererast hat ba Îsa û got: «Silav li te, mamoste!» û ew ramûsa. Îsa lê vegerand û got: «Heval, tu ji bo çi hatiyî, wê bike.» Hingê ew mirov nêzîk bûn, dest avêtin Îsa û ew girtin. Li ser vê yekê, yekî ku bi Îsa re bû, şûrê xwe kişand, li xulamê Serokkahîn xist û guhê wî pekand. Hingê Îsa ji wî re got: «Şûrê xwe bixe kalanê wî. Çimkî her kesê ku şûr bikişîne, ewê bi şûr bê kuştin. Ma tu dibêjî qey ez nikarim ji Bavê xwe bixwazim û ew jî di cih de ji diwanzdeh lejyonan* zêdetir milyaketan bigihîne min? Lê hingê Nivîsarên* Pîroz ên ku dibêjin divê weha bibe, wê çawa bên cih?» Wê gavê Îsa ji elaletê re got: «Ma ez rêbirek im ku hûn bi dar û şûran hatine ku min bigirin? Her roj ez li Perestgehê rûdiniştim û min hîn dikir, lê we ez negirtim. Lê ev hemû çêbûn, da ku nivîsarên pêxemberan bên cih.» Hingê hemû şagirtan ew hişt û reviyan. Yên ku Îsa girtin, ew birin ba Qeyafayê Serokkahîn. Li wir Şerîetzan û rihspî civiyabûn. Petrûs ji dûr ve li pey wî hat, heta hewşa Serokkahîn. Ew derbasî hundir bû, bi parêzgeran re rûnişt, da ku dawiyê bibîne. Îcar serekên kahînan û tevahiya civîna* giregiran li hember Îsa li şahidiya derewîn digeriyan ku biryara kuştina wî bidin. Bi ser ku gelek şahidên derewîn derketin jî, tiştê ku lê digeriyan peyda nekirin. Li dawiyê du şahidên derewîn hatin û gotin: «Vî mirovî got: ‹Ez dikarim Perestgeha Xwedê hilweşînim û di sê rojan de ava bikim.›» Hingê Serokkahîn rabû ser lingan û ji Îsa re got: «Ma tu bersîvê nadî? Ev çi şahidî ye ku evên ha li ser te didin?» Lê Îsa tu tişt negot. Serokkahîn ji wî re got: «Ez te bi navê wî Xwedayê jîndar didim sondê, eger tu Kurê* Xwedê Mesîh* bî, ji me re bêje.» Îsa ji wî re got: «Erê, wek ku te got, lê ez ji we re dibêjim: Ji niha û pê ve, hûnê bibînin ku ‹Kurê Mirov Li milê rastê yê hêza Xwedê rûniştî ye Û li ser ewrên ezmên tê.› » Hingê Serokkahîn cilên xwe çirandin û got: «Wî çêr* kir! Êdî çi hewcedariya me bi şahidan heye? Va ye, we çêrkirina wî bihîst. Hûn çi dibêjin?» Wan lê vegerand û gotin: «Ew yê kuştinê ye!» Hingê tif kirin rûyê wî û ew dan ber kulman. Hinekan jî sîle lê xistin û gotin: «Ji me re pêxemberîtiyê bike, ey Mesîh! Ka kî bû ku li te xist?» Hingê Petrûs li derve, li hewşê rûniştibû. Keçikeke xizmetkar hat ba wî û got: «Tu jî bi Îsayê Celîlî re bûyî.» Lê wî li ber hemûyan înkar kir û got: «Ez nizanim ku tu çi dibêjî.» Çaxê ew çû ber dergeh, keçikeke din ew dît û ji yên li wê derê re got: «Evê ha bi Îsayê Nisretî re bû.» Wî dîsa bi sond înkar kir û got: «Ez wî nas nakim!» Piştî gavekê yên ku li wir bûn çûn ba Petrûs û gotin: «Bi rastî tu bi xwe jî yek ji wan î. Çimkî devoka te, te dide zanîn.» Hingê wî dest bi nifiran kir, sond xwar û got: «Ez wî mirovî nas nakim!» Di cih de dîk bang da. Li ser vê yekê peyva ku Îsa gotibû hat bîra Petrûs: «Berî ku dîk bang bide tê sê caran min înkar bikî.» Hingê ew derket derve û bi dilşewatî giriya. Çaxê bû sibe hemû serekên kahînan û rihspiyên gel ji bo ku Îsa bikujin bi hev şêwirîn. Ew girêdan, birin û dan destê Pîlatosê walî. Hingê Cihûdayê ku Îsa dabû dest, gava dît ku çi biryar li ser wî hat dayîn, li kirina xwe poşman bû û sî zîv li serekên kahînan û rihspiyan zivirandin û got: «Min guneh kir. Ez bûm sedemê xwîna bêsûc.» Wan lê vegerand û gotin: «Me çi ji vê ye? Tu bifikire.» Cihûda zîv avêtin nav Perestgehê û derket. Ew çû û wî xwe daleqand. Serekên kahînan zîv hildan û gotin: «Nabe ku em van peran bixin xezîna Perestgehê, çimkî perên xwînê ne.» Bi hev şêwirîn û ji bo veşartina biyaniyan Zeviya Cerçêker kirrîn. Loma ji wê zeviyê re heta îro jî Zeviya Xwînê tê gotin. Hingê ew peyva ku bi devê Yêremya* pêxember hatibû gotin hat cih: «Wan sî zîv* girtin, bi wî bihayê ku hinekan ji zaryên Îsraêl ji bo wî vebirrîbûn û wan pê Zeviya Cerçêker kirrî, wek ku Xudan li min emir kiribû.» Îsa li ber walî rawesta û wî jê pirsî: «Ma tu padîşahê Cihûyan î?» Îsa lê vegerand û got: «Erê, wek ku te got.» Çaxê ku ew ji aliyê serekên kahînan û rihspiyan ve hat sûcdarkirin, wî tu bersîv neda. Hingê Pîlatos jê pirsî: «Ma tu nabihîzî ku ew li hember te çiqas şahidiyê dikin?» Îsa bersîv neda û peyvek jî negot, wusa ku walî gelek şaş ma. Adeta walî bû ku di cejnê de girtiyekî ku xelkê dixwest berde. Wê demê bi navê Barabas girtiyekî navdar hebû. Gava ku elalet civiya Pîlatos ji wan pirsî: «Hûn dixwazin ez kîjanî ji bo we berdim? Barabas an Îsayê ku jê re dibêjin Mesîh?» Çimkî wî dizanibû ku wan Îsa ji çavnebarî girtiye û dane destê wî. Çaxê Pîlatos li ser kursiyê dîwanê rûniştibû, jina wî jê re ev xeber şand: «Nebe ku tu tiştekî bi wî mirovê rast bikî, çimkî îşev di xewna xwe de min ji rûyê wî gelek tengahî dît.» Lê serekên kahînan û rihspiyan elalet qanî kirin ku bixwazin Barabas bê berdan û Îsa bê kuştin. Walî ji wan pirsî: «Ji herduyan hûn dixwazin ku ez kîjanî ji bo we berdim?» Wan jî got: «Barabas!» Pîlatos got: «Nexwe ez bi Îsayê ku jê re dibêjin Mesîh çi bikim?» Hemûyan bersîv da: «Bila bê xaçkirin!» Pîlatos pirsî: «Wî çi xerabî kiriye?» Lê ew hê bêtir qîriyan: «Bila bê xaçkirin!» Gava Pîlatos dît ku tiştek ji destê wî nayê, lê hê bêtir hengame çêbibe, wî av hilda, li ber elaletê destê xwe şuşt û got: «Ez ji xwîna vî mirovî bêrî me. Ev karê we ye.» Hemû xelkê bersîv da: «Bila xwîna wî di stûyê me û zarokên me de be!» Hingê wî Barabas ji bo wan berda, Îsa da ber qamçiyan û da destê wan, da ku bê xaçkirin. Hingê leşkerên walî Îsa birin qesrê û hemû tabûra* leşkeran li ser serê wî civandin. Wan ew tazî kir û xiftanekî sor li wî kirin. Tacek ji stiriyan honandin û dan serê wî. Çîtikek kirin destê wî yê rastê, li ber wî çûn ser çokan, tinazên xwe pê kirin û gotin: «Bijî padîşahê Cihûyan!» Tif kirinê, çîtik ji dest standin û li serê wî xistin. Piştî ku tinazên xwe pê kirin, xiftan hilanîn û cilên wî lê kirin. Piştre ew birin ku wî xaç bikin. Gava ku derketin derve, wan yekî Kûrênî dît ku navê wî Şimûn bû, wan bi zorê xaça Îsa bi wî dan hilgirtin. Çaxê ew hatin wî cihê ku jê re ‹Golgota› digotin — ku tê mana «Qoqê Serî» — wan li wir şerab û zirav tevlihevkirî danê. Lê dema ku Îsa tam kir, nexwest vexwe. Piştî ku wan ew xaç kir, wan cilên wî bi pişk li xwe leva* kirin. Û li wir rûniştin û çavdêriya wî kirin. Nivîsa sûcdarkirinê raserî serê wî danîn: EV ÎSAYÊ PADÎŞAHÊ CIHÛYAN E. Hingê du rêbir jî bi wî re hatin xaçkirin; yek li milê wî yê rastê, yê din li milê wî yê çepê. Yên ku di wir re derbas dibûn, serê xwe dihejandin, Îsa şermezar dikirin û digotin: «Ka teyê Perestgeh hilweşanda û di sê rojan de ava bikira! Eger tu Kurê Xwedê bî, ji xaçê were xwarê û xwe xilas bike!» Bi vî awayî serekên kahînan, Şerîetzan û rihspiyan jî tinazên xwe pê dikir û digotin: «Yên din xilas kirin, lê nikare xwe xilas bike! Ew Padîşahê Îsraêlê ye! Ka bila niha ji xaçê bê xwarê, emê baweriyê bi wî bînin. Ew xwe dispêre Xwedê. Eger Xwedê ji wî hez bike, bila niha wî xilas bike. Çimkî wî got: ‹Ez Kurê Xwedê me.›» Rêbirên ku bi wî re hatibûn xaçkirin jî bi vî awayî ew şermezar kirin. Piştî nîvro saet ji diwanzdehan heta saet sisiyan tarî ket ser seranserê welêt. Saet li dora sisiyan Îsa bi dengekî bilind qîriya: «Elî, Elî, lama sabaxtanî?» ku tê maneya: «Xwedayê min, Xwedayê min, te çima ez berdam?» Gava hin ji yên ku li wir rawesta bûn ev bihîstin, gotin: «Ew gazî Êlyas* dike.» Di cih de yek ji wan bezî û avgirek* hilda. Wî ew bi sihikê tije kir, bi serê çîtikekê ve danî û dirêjî Îsa kir ku vexwe. Yên din jî gotin: «Ka bihêle, em bibînin ma Êlyas wê bê ku wî xilas bike.» Îsa careke din bi dengekî bilind qîriya û ruhê xwe da. Di wê gavê de perda Perestgehê ji serî heta binî çiriya û bû du perçe. Erd hejiya û lat qelişîn. Gor vebûn û gelek kesên pîroz ên ku miribûn, rabûn. Ew ji goran derketin û piştî rabûna Îsa çûn Bajarê* Pîroz û ji aliyê gelekan ve hatin dîtin. Gava sersed* û yên ku bi wî re çavdêriya Îsa dikirin erdhejîn û tiştên bûyî dîtin, ji tirsa bizdiyan û gotin: «Bi rastî jî, ev Kurê Xwedê bû!» Gelek jin li wir bûn û ji dûr ve temaşe dikirin. Ew ji Celîlê li pey Îsa hatibûn û ji wî re xizmet kiribûn. Meryema* Mejdelanî, Meryema* diya Aqûb û Ûsiv û diya kurên Zebedî di nav wan de bûn. Gava ku bû êvar, mirovekî dewlemend ê ji Arîmetyayê hat. Navê wî Ûsiv bû û ew bi xwe jî şagirtê Îsa bû. Çû ba Pîlatos û cesedê Îsa jê xwest. Pîlatos jî emir kir ku bidin wî. Ûsiv cesed hilanî, bi cawekî paqij ê keten pêça û ew di gora xwe ya nû de ya ku di latê de kolabû veşart. Wî kevirekî mezin gêr kir ber devê gorê û çû. Meryema Mejdelanî û Meryema din li pêşberî gorê rûniştibûn. Dotira rojê — rojekê piştî roja* Amadekirinê — serekên kahînan û Fêrisî çûn ba Pîlatos û gotin: «Ezbenî, di bîra me de ye hê ku ewê xapînok dijiya, gotibû: ‹Piştî sê rojan ezê rabim.› Ji bo vê yekê emir bide, da ku gor heta sê rojan bê parastin. An na, şagirtên wî dikarin bên cesedê wî bidizin û ji gel re bêjin ku ew ji nav miriyan rabûye. Hingê xapandina dawîn wê ji ya pêşî xerabtir be.» Pîlatos got: «Nobedarên di emrê we de hene. Herin û hûn çawa dizanin, wusa gorê biparêzin.» Ew jî çûn gor parastin, kevir mor kirin û nobedar danîn ber. Piştî Şemiyê, roja pêşî ya heftiyê serê sibê zû Meryema Mejdelanî û Meryema din çûn ku li gorê binêrin. Ji nişkê ve erdhejîneke mezin çêbû. Çimkî milyaketekî Xudan ji ezmên hat xwarê, çû ser gorê, kevir gêr kir û li ser rûnişt. Dîtina wî wek birûskê bû û cilên wî wek berfê spî bûn. Nobedar ji tirsa wî lerizîn û bûn wek miriyan. Milyaket ji jinan re got: «Hûn netirsin, ez dizanim ku hûn li Îsayê ku hatibû xaçkirin digerin. Ew ne li vir e, wek ku wî gotibû, ew rabûye. Werin û wî cihê ku ew lê dirêjkirî bû bibînin. Îcar zû herin ji şagirtên wî re bêjin: ‹Ew ji nav miriyan rabûye û niha beriya we diçe Celîlê. Hûnê wî li wê derê bibînin. Va ye min ji we re got.›» Jin bi lez ji gorê vegeriyan, bi tirs û bi şahiyeke mezin bezîn, da ku ji şagirtên wî re bêjin. Ji nişkê ve Îsa rastî wan hat û got: «Silav li we.» Ew nêzîkî wî bûn, xwe avêtin lingên wî û perizînê*. Hingê Îsa ji wan re got: «Netirsin. Herin û ji birayên min re bêjin, bila biçin Celîlê. Li wir ewê min bibînin.» Gava ku hê jin di rê de bûn, hinek ji nobedaran gihîştin bajêr û hemû tiştên bûyî ji serekên kahînan re gotin. Piştî ku serekên kahînan bi rihspiyan re civiyan û şêwirîn, gelek pere dan leşkeran û gotin: «Bêjin: ‹Gava ku bi şev em razayî bûn şagirtên wî hatin û ew dizîn.› Eger ev bigihîje guhê walî, emê wî qanî bikin û xemê bi we nadin xwarin.» Wan jî pere standin û wek ku li wan hatibû şîretkirin, kirin. Ev gotin heta îro jî di nav Cihûyan de belav bûye. Her yanzdeh şagirt çûn Celîlê, wî çiyayê ku Îsa ji wan re gotibû herinê. Gava ku wan ew dît, perizîn wî; lê hinek ji wan dudilî bûn. Hingê Îsa nêzîkî wan bû û ji wan re got: «Li erdê û li ezmên hemû desthilatî ji min re hatiye dayîn. Loma herin û hemû miletan bikin şagirtên min: Wan bi navê Bav, Kur û Ruhê Pîroz imad* bikin, hemû tiştên ku min li we emir kirine, hînî wan bikin, da ku pêk bînin. Va ye, ez herdem heta dawiya dinyayê bi we re me.» Ev destpêka Mizgîniya* Îsa Mesîhê Kurê* Xwedê ye. Di nivîsara Îşaya* pêxember de weha hatiye nivîsîn: «Va ye, ez qasidê xwe di pêşiya te de dişînim. Ewê riya te amade bike. ‹Dengek li çolê gazî dike: Riya Xudan* amade bikin, Şiveriyên wî sererast bikin!› » Û Yûhennayê* imadkar li çolê derket meydanê, mirov hîn dikirin ku tobe bikin, da ku li gunehên wan bê bihûrtin û ew bên imadkirin*. Hemû xelkê Cihûstanê* û tevahiya Orşelîmiyan* dihatin ba wî, gunehên xwe eşkere dikirin û di Çemê Urdunê de bi destê wî imad dibûn. Yûhenna cilekî ji pirça devê li xwe kiribû û li pişta wî jî qayîşeke çermîn hebû. Wî kulî û hingivê çolê dixwarin. Wî dida bihîstin û digot: «Yê ku piştî min tê, ji min hêzdartir e û ez ne hêja me ku xwe bitewînim û benên çaroxa wî jî vekim. Min hûn bi avê imad kirin, lê ewê we bi Ruhê* Pîroz imad bike.» Îcar wan rojan Îsa* ji bajarê Nisreta Celîlê* hat û bi destê Yûhenna di Çemê Urdunê de imad bû. Îsa ji avê derket derneket, dît ku ezman qelişî û Ruh* wek kevokekê li ser wî danî. Û dengek ji ezmanan hat: «Tu yî Kurê min ê delal. Dilê min bi te xweş e.» Di cih de Ruh, berê Îsa da çolê, ew çil rojî li çolê ma û ji aliyê Îblîs* ve hat ceribandin. Ew bi heywanên çolê re ma û milyaketan jê re xizmet dikir. Piştî girtina Yûhenna, Îsa hat herêma Celîlê* û dest bi dayîna Mizgîniya* Xwedê kir û got: «Wext hat, Padîşahiya* Xwedê nêzîk bûye; tobe bikin û baweriya* xwe bi Mizgîniyê bînin!» Gava ku Îsa di perê Gola Celîlê re diçû, Şimûn* û birayê wî Endrawis dîtin. Wan tor davêtin golê, çimkî ew masîgir bûn. Îsa ji wan re got: «Li pey min werin, ezê we bikim nêçîrvanên mirovan.» Wan jî di cih de torên xwe hiştin û li pey wî çûn. Dema ku Îsa ji wê derê hinekî pêşve çû, kurên Zebedî, Aqûb* û birayê wî Yûhenna* dîtin. Wan di qeyikê de torên xwe vediçinîn. Îsa ew dîtin nedîtin gazî wan kir, wan jî bavê xwe bi karkeran re di qeyikê de hişt û li pey wî çûn. Îcar ew gihîştin Kefernahûmê. Roja* Şemiyê hat û nehat, Îsa çû kinîştê* û dest bi hînkirinê kir. Ew jî li hînkirina wî gelek şaş man. Çimkî wî ne wek Şerîetzanan*, lê bi desthilatî hînî wan dikir. Hema hingê di kinîşta wan de mirovek hebû ku ruhê nepak ew girtibû. Wî bi qîrîn got: «Ya Îsayê Nisretî, te çi ji me ye? Ma tu hatî ku me helak bikî? Ez dizanim tu kî yî: Tu Pîrozê* Xwedê yî!» Îsa lê hilat* û got: «Deng neke û derkeve!» Ruhê nepak jî ew vehejand û bi dengekî bilind qîriya û jê derket. Hemû heyirîn, ji hev pirsîn û gotin: «Ev çi kar e? Hînkirineke nû! Bi desthilatî ew emir li ruhên nepak dike û ew jî bi ya wî dikin.» Û nav û dengê Îsa zûka li hawirdora Celîlê*, li her cihî belav bû. Îsa ji kinîştê* derket derneket, bi Aqûb* û Yûhenna* re çû mala Şimûn* û Endrawis. Xesûya Şimûn bi tayêketî radiza. Di cih de ji bo wê, ji Îsa re gotin. Ew jî çû ba wê, bi destê wê girt û rakir. Tayê ew berda û jinikê ji wan re xizmet kir. Êvarê, piştî ku roj çû ava, xelkê hemû nexweş û yên cinoyî* anîn ba wî. Hemû xelkê bajêr li ber derî civiyabû. Îsa gelek kesên bi nexweşiyên cûr bi cûr qenc kirin, gelek cin jî derxistin û nedihişt ku cin gotinekê bêjin. Çimkî wan dizanibû ku ew kî ye. Bi berbangê re, serê sibê zû Îsa rabû û derket, çû cihekî bêpêjin û li wir dua kir. Şimûn û yên bi wî re, li Îsa geriyan û gava ku wan ew dît, jê re gotin: «Her kes li te digere.» Wî ji wan re got: «Em herin cihêkî din, nav bajarên nêzîk, da ku ez li wan deran jî hîn bikim, çimkî ez ji bo vê yekê hatime.» Îcar ew li hemû herêma Celîlê* digeriya û di kinîştên* wan de hîn dikir û cin derdixistin. Û kotiyek* hat, li ber Îsa çû ser çokan, lava kir û got: «Eger tu bixwazî, tu dikarî min paqij bikî.» Dilê Îsa pê şewitî, destê xwe dirêj kir, li wî da û got: «Ez dixwazim, paqij bibe!» Û di cih de kotîbûn jê çû û ew paqij bû. Îsa bi hişkî tembîh li wî kir, di cih de ew ji ba xwe rêkir û ji wî re got: «Binêre! Ji kesî re tiştekî nebêje. Lê here, xwe nîşanî kahîn* bide û tiştê ku Mûsa* emir kiriye, pêşkêş bike, da ji wan re bibe şahidî, ku tu paqij bûyî.» Lê ew derket, dest pê kir, bi eşkereyî peyivî û ev gotin belav kir, wusa ku Îsa êdî nikaribû bi eşkereyî here bajarekî, lê li derve, li cihên bêpêjin dima. Û xelk ji her aliyî ve dihatin ba wî. Piştî çend rojan, dema ku Îsa vegeriya Kefernahûmê, hat bihîstin ku ew li mal e. Mirov di malê de wusa pirr civiyabûn ku heta li ber derî jî cih nemabû. Îsa peyva* Xwedê hînî wan dikir. Îcar hin mirov hatin, felciyek ku ji aliyê çar kesan ve dihat hilgirtin anîn ba Îsa. Lê gava ji ber elaletê* rê nedîtin ku nêzîkî wî bibin, wan banê xaniyê ku ew lê dima qul kir û mirovê felcî tevî nivînên wî daxistin jêr. Gava ku Îsa baweriya* wan dît, wî ji yê felcî re got: «Lawo, li gunehên te hat bihûrtin.» Hinek Şerîetzan* li wir rûniştibûn û di dilê xwe de digotin: «Ev mirov çima wusa dibêje? Çêran* dike! Ma ji Xwedê pê ve, kî dikare li gunehan bibihûre?» Îsa jî di cih de bi ruhê xwe bi fikrên wan hesiya û got: «Hûn çima tiştên weha di dilê xwe de dibêjin? Ma kîjan hêsanîtir e? Mirov ji yê felcî re bêje: ‹Li gunehên te hat bihûrtin› an bêje: ‹Rabe, nivînên xwe hilîne û rêve here›? Lê ji bo hûn bizanin ku desthilatiya Kurê* Mirov heye ku li ser erdê li gunehan bibihûre…» ji yê felcî re got: «Ez ji te re dibêjim: Rabe, nivînên xwe hilîne û here mala xwe.» Zilam jî rabû, di cih de nivînên xwe hilanîn û li ber hemûyan derket û çû. Hemû jî heyirî man, pesnê Xwedê dan û gotin: «Me tiştekî wusa tu caran nedîtiye!» Îsa careke din çû perê golê. Hemû elalet* dihat ba wî û wî jî ew hîn dikirin. Çaxê ku Îsa derbas dibû, Lêwiyê* kurê Halfayos li cihê bacxanê rûniştî dît û jê re got: «Li pey min were.» Ew jî rabû û li pey wî çû. Gava ku Îsa li mala Lêwî li ser xwarinê bû, gelek bacgir* û gunehkar tevî wî û şagirtên* wî li ser sifrê rûdiniştin, çimkî yên li pey wî diçûn gelek bûn. Şerîetzanên* ku Fêrisî* bûn, dema ku Îsa bi bacgir û gunehkaran re li ser sifrê dîtin, ji şagirtên wî pirsîn: «Çima ew bi bacgir û gunehkaran re xwarinê dixwe?» Gava ku Îsa ev bihîst, ji wan re got: «Ne yên saxlem, lê yên nexweş hewcedarê hekîm* in. Ez nehatime gazî yên rast bikim, lê ez hatime gazî yên gunehkar bikim.» Şagirtên* Yûhenna û Fêrisî bi rojî bûn. Hinek hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Çima şagirtên Yûhenna û yên Fêrisiyan rojiyê digirin, lê şagirtên te rojiyê nagirin?» Îsa ji wan re got: «Heta zava bi wan re be, ma dibe ku xelkê dawetê rojiyê bigirin? Heta zava bi wan re be, ew nikarin rojiyê bigirin! Lê rojên ku zava ji wan bê standin wê bên. Hingê, wê rojê, ewê rojiyê bigirin. «Tu kes bi perçê qumaşê ku neçûye hev cilê kevin pîne nake. Eger bike, pînê nû ji cilê kevin diqete û cihê qetiyayî hê xerabtir dibe. Û tu kes şeraba nû naxe meşkên kevin. Eger bixeyê, şerab wê meşkan bidirîne, hem şerab ziyan dibe, hem jî meşk. Na, şeraba nû dixin meşkên nû.» Îsa rojeke* Şemiyê di nav dexlan re dibihûrî. Çaxê şagirtên* wî rêve diçûn, dest pê kirin, simbilên genim çinîn. Fêrisiyan* ji Îsa re got: «Binêre! Çima şagirtên te tiştê ku roja* Şemiyê nabe dikin?» Îsa li wan vegerand û got: «Ma we nexwendiye ku Dawid* û yên pê re gava birçî bûn û hewcedariya wan hebû, wî çi kir? Di dema Evyatarê Serokkahîn de ew ket Mala* Xwedê û nanê* pêşberiyê xwar, ku xwarina wî nanî ji bilî kahînan* ji kesî din re çênabe. Bi ser de jî, Dawid nan da yên bi xwe re.» Hingê Îsa ji wan re got: «Roja Şemiyê ji bo mirovan hat danîn, ne ku mirov ji bo roja Şemiyê! Bi vî awayî Kurê* Mirov Xudanê roja* Şemiyê ye jî.» Îcar Îsa careke din ket kinîştê*. Li wê derê mirovek hebû ku destê wî hişk bûbû. Çavên wan li Îsa bûn, ka ewê roja Şemiyê wî qenc bike, da ku wî sûcdar bikin. Îsa ji mirovê ku destê wî hişk bûbû re got: «Ka rabe, li navendê raweste!» Piştre ji wan re got: «Ma di roja Şemiyê de qencîkirin an xerabîkirin, xilaskirina jiyana mirovekî an kuştin cayîz e?» Lê wan devê xwe girt. Îsa bi hêrs li wan ên ku li hawirdora wî bûn nêrî, ji ber serhişkiya wan xemgîn bû û ji zilam re got: «Destê xwe dirêj bike.» Wî jî dirêj kir û destê wî qenc bû. Fêrisî* derketin derve û di cih de bi alîgirên Hêrodês* re şêwirîn, ka ewê çawa Îsa bidin kuştin. Îsa bi şagirtên* xwe ve xwe da perê golê. Ji Celîlê* elaleteke* mezin li pey wî hat. Gava ku wan kirinên wî bihîstin, ji Cihûstanê*, ji Orşelîmê*, ji Îdûmeyê* û ji aliyê Urdunê, ji herêma Sûr* û Saydayê gelek mirov hatin ba wî. Hingê Îsa ji şagirtên xwe re got ku ji wî re qeyikekê amade bikin, da ku di nav elaletê de neyê dehfandin. Çimkî wî gelek kes qenc kiribûn, wusa ku yên êşên wan hebûn, ji bo ku destê xwe li wî bidin, li wî teng dikirin. Dema ku ruhên nepak ew didîtin, li ber wî deverû xwe davêtin erdê, diqîriyan û digotin: «Tu Kurê* Xwedê yî!» Lê Îsa hişk li wan emir dikir, da ji kesî re nebêjin ku ew kî ye. Îsa hilkişiya çiyê û kesên ku wî dixwestin gazî ba xwe kirin. Ew jî hatin ba wî. Wî diwanzdeh kes hilbijartin ku bi wî re bimînin û wan bişîne ku Mizgîniyê* bidin, navê wan kir Şandî* û wî desthilatî da wan ku cinan derxin. Diwanzdeh kesên hilbijartî ev in: Şimûn — ku navê wî kir Petrûs* — Aqûbê* Zebedî û birayê wî Yûhenna* — wî navê Boanerces li wan kir, ku tê mana «Kurên Gurîna Ezmên» — Endrawis, Filîpos, Bertolomeyos, Metta*, Tûma, Aqûbê kurê Halfayos, Tedayos, Şimûnê welatparêz û Cihûdayê* Îsxeryotî yê ku Îsa da dest. Paşê Îsa çû malekê. Dîsa ewqas elalet civiya, wusa ku nikaribûn xwarinê jî bixwin. Dema mirovên wî ev yek bihîstin, derketin ku wî bigirin, çimkî wan digot: «Wî hişê xwe winda kiriye!» Û Şerîetzanên* ku ji Orşelîmê* daketibûn, digotin: «Belzebûl* bi wî re ye. Ew bi destê mîrê cinan, cinan derdixe!» Îsa jî ew gazî ba xwe kirin û bi meselan ji wan re got: «Îblîs* çawa dikare Îblîs derxe? Eger di nav padîşahiyekê de dubendî hebe, ew padîşahî nikare bimîne. Û eger di nav malekê de dubendî hebe, ew mal nikare bimîne. Û eger Îblîs li hember xwe rabe û bi xwe re bikeve dubendiyê, nikare bimîne û êdî dawiya wî hatiye. Lê belê tu kes nikare bikeve mala mêrxasekî û talan bike. Divê pêşî wî mêrxasî girêde û piştre mala wî talan bike. «Bi rastî ez ji we re dibêjim, hemû guneh û çêrên* kurên mirovan wê li wan bên bihûrtin, lê belê kî ku çêrî Ruhê* Pîroz bike, tu caran lê nayê bihûrtin; ew bi gunehê herheyî sûcdar e.» Îsa weha peyivî, çimkî wan digot: «Ruhê nepak bi wî re heye.» Dê û birayên Îsa hatin, li derve rawestan, yek şandin pey wî û gazî wî kirin. Elalet li dora wî rûdinişt, îcar jê re gotin: «Va ye, diya te û birayên te li derve ne, li te digerin.» Îsa li wan vegerand û got: «Diya min û birayên min kî ne?» Hingê li kesên li dora xwe rûniştî nêrî û got: «Va ne, diya min û birayên min! Kî ku daxwaza Xwedê bîne cih, birayê min, xwişka min û diya min ew e.» Îsa dîsa li perê golê dest bi hînkirinê kir. Elaleteke wusa mezin li dora wî civiya ku ew li qeyika li ser golê siwar bû û rûnişt. Hemû elalet li perê golê bû û wî gelek tişt bi meselan hînî wan dikir. Di hînkirina xwe de got: «Guhdarî bikin! Cotkar derket ku tov biçîne. Çaxê wî tov direşand, hinek jê ket tenişta rê, teyr hatin û ew xwarin. Û hinek ket ser erdê kevirî yê ku axa wî kêm bû û ji ber ku ax ne kûr bû, ew zû şîn bû. Gava roj hilat, ew kizirî; ji ber ku rayê* wî tunebû, hişk bû. Û hinekî din ket nav stiriyan, stirî mezin bûn û ew fetisandin û wî ber neda. Û hinek ket ser erdekî qenc û şîn bû, mezin bû û ber da, hinekan sî, hinekan şêst, hinekan sed qat ber dan.» Û Îsa ji wan re got: «Ewê ku guhên wî ji bo bihîstinê hene, bila bibihîze.» Gava Îsa bi tenê ma, diwanzdehan û kesên ku li hawirdora wî bûn li ser meselan jê pirsîn. Wî li wan vegerand û got: «Sirên Padîşahiya* Xwedê ji we re hatine dayîn, lê ji bo wan ên ku li derve ne, her tişt bi meselan tê gotin, da ku: ‹Çiqas bibînin jî tênegihîjin; Çiqas bibihîzin jî fêm nekin; Nebe ku vegerin û li wan bê bihûrtin.› » Îsa ji wan re got: «Ma hûn vê meselê fêm nakin? Nexwe hûnê çawa hemû meselan fêm bikin? Cotkar peyvê* diçîne. Yên li tenişta rê, ew cihê ku peyv lê hatiye çandin, ew in ku dibihîzin, lê di cih de Îblîs* tê û peyvê ji dilê wan dertîne. Yên li ser erdê kevirî hatine çandin jî ew in ku gava peyvê dibihîzin, di cih de bi şahî wê qebûl dikin, lê ji ber ku rayê* wan tune, ew tenê demeke kurt dimînin. Dema ku ji bo peyvê cefa û tengahiyê dibînin, zû ji rê derdikevin. Û yên di nav stiriyan de hatine çandin ew in, ku peyvê dibihîzin, lê xema vê dinyayê û xapandina dewlemendiyê û xwestina tiştên din dikevin navê û peyvê difetisînin û peyv bêber dimîne. Û yên di erdê qenc de hatine çandin ew in ku peyvê dibihîzin, qebûl dikin. Hinek sî, hinek şêst û hinek jî sed qatî ber didin.» Û Îsa ji wan re got: «Gava qendîlê tînin hundir, ma ji bo ku bixin bin melkebê an jî bin nivînan tînin? Ma ne ji bo danîna ser şamdankê ye? Tu tiştê veşartî tune ku neyê eşkerekirin, ne jî tiştekî nixumandî heye ku nekeve ber ronahiyê. Guhên kê ji bo bihîstinê hebin, bila bibihîze.» Û wî ji wan re got: «Bala xwe bidin tiştên ku hûn dibihîzin. Hûn bi kîjan pîvanê bipîvin, bi wê pîvanê wê ji we re jî bê pîvandin û bi ser de jî wê bê zêdekirin. Çimkî bi kê re hebe, wê bêtir ji wî re bê dayîn û bi kê re tunebe, tiştê ku pê re heye jî, wê jê bê standin.» Û Îsa got: «Padîşahiya* Xwedê dimîne vê yekê: Zilamek li erdê tov diçîne. Bi şev radize, bi roj radibe, tov şîn dibe û mezin dibe û mirov nizane ku ev çawa dibe. Erd ji ber xwe ber dide; pêşî zîl dide, piştre diseride, paşê jî liba gihîştî di simbil de dide. Gava ku ber digihîje, mirov êdî dasê davêjê, çimkî dema dirûna wî hatiye.» Îsa got: «Gelo em Padîşahiya Xwedê bimînînin çi? An jî em wê bi kîjan meselê bêjin? Ew dimîne liba xerdelê. Gava tê çandin, ji hemû tovên li ser erdê biçûktir e. Lê gava digihîje, ji hemû pincaran mezintir dibe û çiqilên mezin dide, wusa ku teyrên ezmên dikarin di bin siya wê de bi cih bibin.» Bi gelek meseleyên bi vî awayî li gor ku ew têdigihîştin, wî peyv* ji wan re digot. Bê mesele ji wan re tiştek nedigot, lê gava ew bi tenê bûn, ji şagirtên xwe re her tişt vedikir. Wê rojê, gava ku bû êvar, Îsa ji şagirtên xwe re got: «Em derbasî wî aliyê golê bibin.» Şagirt ji elaletê veqetiyan, ketin qeyika ku Îsa tê de bû û wan ew bi xwe re bir. Qeyikên din jî bi wî re bûn. Îcar bagereke mezin rabû, pêlan wusa li qeyikê dixist ku êdî ew bi avê tije dibû. Lê Îsa di paşiya qeyikê de serê xwe danîbû ser balgehekê û radiza. Wan ew hişyar kir û gotin: «Mamoste, ma ne xema te ye ku em helak bibin?» Îsa rabû, li bayê hilat* û emir li golê kir: «Raweste, bêdeng be!» Ba sekinî, bêpêjiniyeke mezin çêbû. Îsa ji şagirtan re got: «Hûn çima ditirsin? Ma hê baweriya* we tune?» Tirseke mezin ket ser wan û ji hevdû re gotin: «Gelo ev kî ye ku hem ba, hem jî gol bi ya wî dikin?» Ew derbasî aliyê din ê Gola Celîlê bûn û gihîştin herêma Girasîniyan. Gava ku Îsa ji qeyikê derket, wê gavê ji nav goristanê mirovek rastî wî hat ku bi ruhê nepak ketibû. Ew di nav goran de dijiya û tu kesî nikaribû bi zincîran jî wî girêde; çimkî gelek caran ew bi qeyd û zincîran girêdabûn, lê wî zincîr qetandibûn û qeyd şikandibûn. Tu kesî nikaribû ew zeft bikira. Hergav, bi şev û roj di goristanan de, li serê çiyan diqîriya û xwe bi keviran birîndar dikir. Gava wî Îsa ji dûr ve dît, bi lez hat, jê re çû ser çokan û bi dengekî bilind qîriya û got: «Ya Îsa, Kurê* Xwedayê Herî Berz, ma te çi ji min e? Ji bo xatirê Xwedê, min nede ezabê!» Çimkî Îsa gotibû: «Hey ruhê nepak, ji vî mirovî derkeve!» Îsa jê pirsî: «Navê te çi ye?» Wî jî got: «Navê min Lejyon* e, çimkî em gelek in.» Wî pirr ji Îsa lava kir ku ew wan neşîne derveyî wê herêmê. Û li wir, li pala çiyê garaneke mezin a berazan diçêriya. Ruhên nepak ji Îsa lava kirin û gotin: «Me bişîne nav berazan ku em bikevin nav wan.» Wî jî destûr da wan, ruhên nepak jî derketin û ketin nav berazan. Ew garana ku nêzîkî du hezar beraz bû, wê xwe di kaşê re avêt golê û xeniqî Gavanên berazan reviyan û ev xeber li bajêr û li gundan belav kirin. Û xelk jî hatin ku tiştên bûyî bibînin. Ew hatin ba Îsa û wan ew mirovê ku lejyoneke* cinan tê de bû, bi cil û li ser hişê xwe û rûniştî dîtin. Hingê ew tirsiyan. Yên ev yeka ku ji wî mirovê cinoyî* re hat kirin û tiştê ku bi berazan hat, dîtin, ji xelkê re gotin. Û wan dest pê kir lava ji Îsa kirin ku ew ji herêma wan here. Gava Îsa ket qeyikê, ew mirovê ku cinoyî bû jê lava kir ku bi wî re here. Lê Îsa nehişt û jê re got: «Vegere mala xwe û ji maliyên xwe re bêje ku Xudan* ji bo te çi kir û çawa li te hat rehmê.» Ew jî çû û eva ku Îsa ji bo wî kiribû li herêma Dêkapolîsê* belav kir û her kes şaş ma. Gava Îsa dîsa bi qeyikê derbasî aliyê din bû, elaleteke mezin li dora wî civiya. Ew li perê golê disekinî. Yek ji serekên kinîştê ku navê wî Yayîros bû, hat ba wî. Gava wî Îsa dît, xwe avêt ber lingên wî, jê gelek lava kir û got: «Keçika min a biçûk li ber mirinê ye. Were û destên xwe deyne ser wê, da ku ew qenc bibe û bijî.» Îsa rabû bi wî re çû. Elaleteke mezin li pey wî diçû û der û dor lê teng dikir. Û jinikek li wir hebû ku ji diwanzdeh salan ve xwîn jê diçû. Wê ji destê gelek hekîman* gelek êş kişandibû û hemû hebûna xwe mezaxtibû, dîsa feyde nedîtibû, lê hê xerabtir bûbû. Jinikê tiştên ku li ser Îsa hatibûn gotin, bihîstibû. Di nav elaletê de ji pişt ve hat û destê xwe li kirasê wî da. Çimkî wê di dilê xwe de digot: «Bi tenê ez destê xwe li kirasê wî bidim, ezê qenc bibim.» Û di cih de xwîna ku jê diçû çikiya û jinikê jî ji bedena xwe fêm kir ku ji êşa xwe qenc bû. Îsa di cih de pê hesiya ku hêzek jê çû, di nav elaletê de zivirî û pirsî: «Kê destê xwe li cilên min da?» Şagirtên wî gotin: «Tu dibînî ku elaletê der û dor li te teng kiriye, hê jî tu dibêjî: ‹Kê destê xwe li min da?›» Lê Îsa çav li dora xwe digerand ku bibîne, kê ev kiriye. Jinikê dizanibû ku çi bi wê hatiye kirin, bi tirs û lerz hat û xwe avêt ber lingên wî û hemû rastî got. Îsa ji wê re got: «Keça min, baweriya* te tu qenc kirî. Bi silamet here û ji êşa xwe sax bibe.» Îsa hê dipeyivî, ji mala serekê kinîştê mirov hatin û gotin: «Keçika te mir. Tu çima hê mamoste diwestînî?» Gava Îsa ev bihîst, wî ji serekê kinîştê re got: «Netirse, bi tenê bawer bike!» Wî nehişt ku ji bilî Petrûs, Aqûb* û birayê wî Yûhenna kes li pey wî bê. Çaxê gihîştin mala serekê kinîştê, Îsa dît ku dikin qîjeqîj, digirîn û diqîrin. Gava ew ket hundir, ji wan re got: «Çima hûn dikin qîjeqîj û digirîn? Zarok nemiriye, lê di xew de ye.» Îcar ew pê keniyan. Lê Îsa hemû derxistin derve, dê û bavê zarokê û her sê şagirtên xwe birin û ket cihê ku zarok lê bû. Destê zarokê girt û jê re got: «Talîta qûm!» ku bê wergerandin: «Keçikê, ez ji te re dibêjim: Rabe!» Keçik di cih de rabû û geriya. Ew diwanzdeh salî bû. Îcar ew yekcar şaş man. Îsa hişk li wan emir kir ku vê yekê ji kesî re nebêjin û ji wan re got ku xwarinê bidin keçikê. Îsa ji wir derket û çû bajarê xwe. Şagirtên wî jî li pey wî çûn. Çaxê bû roja Şemiyê, wî di kinîştê de dest bi hînkirinê kir û gelekên ku ew bihîstin, gelek şaş man û gotin: «Vî mirovî ev tişt ji ku derê anîn? Ev çi şehrezayî ye ku jê re hatiye dayîn? Ev çi keramet in ku bi destê wî çêdibin? Ma ev ne xerat e? Ma ev ne kurê Meryemê* û birayê Aqûb, Yûsês, Cihûda û Şimûn e? Ma xwişkên wî ne li vir di nav me de ne?» Bi vî awayî ew ji wî enirîn. Îsa jî ji wan re got: «Pêxemberek* ji bajarê xwe, di nav mirovên xwe de û ji mala xwe pê ve, li cihên din ne bê siyanet* e.» Wî li wê derê nikaribû tu keramet bikira, bi tenê destên xwe danîn ser çend nexweşan û ew qenc kirin. Îsa li bêbaweriya wan şaş ma. Îsa li gundên hawirdorê digeriya û hîn dikir. Wî her diwanzdeh gazî ba xwe kirin û dest pê kir, ew cot bi cot şandin û li ser ruhên nepak desthilatî da wan. Li wan emir kir û got: «Ji bo rêwîtiyê ji bilî dar tu tiştî bi xwe re nebin: Ne nan, ne tûr û ne jî di kemberê de pere. Çaroxên xwe bikin piyê xwe, lê du kirasan wernegirin.» Ser ve zêde kir û got: «Her li ku derê ku hûn bikevin malekê, heta ku hûn ji wî cihî derkevin, li wê malê bimînin. Ew cihên ku we qebûl nekin û guh nedin gotina we jî, gava hûn ji wir herin, toza lingên xwe biweşînin, da ku ev ji bo wan bibe şahidî.» Ew jî bi rê ketin û wan hîn kir ku mirov tobe bikin. Wan gelek cin derdixistin û rûn li gelek nexweşan didan û ew qenc dikirin. Û Hêrodês* padîşah ev yek bihîst, çimkî nav û dengê Îsa derketibû. Hinekan digot: «Ev Yûhennayê* imadkar e ku ji nav miriyan rabûye. Ji ber vê yekê karên hêzdar bi destê wî tên kirin.» Lê hinekan jî digot: «Ev Êlyas* e.» Hinekên din jî digotin: «Ev pêxemberek* wek pêxemberên dema berê ye.» Lê gava Hêrodês ev yek bihîst, wî got: «Yûhennayê ku min serê wî jêkiriye, ji nav miriyan rabûye.» Çimkî Hêrodês bi xwe Yûhenna dabû girtin, girêdabû û avêtibû zîndanê. Wî ev ji ber Hêrodiya jina Filîposê birayê xwe kir, çimkî wî ew ji xwe re anîbû. Lê Yûhenna jê re gotibû: «Nabe ku tu jinbira xwe bînî.» Loma kîna Hêrodiya ji Yûhenna hebû, dixwest ku wî bide kuştin, lê bi ser nediket, çimkî Hêrodês ji Yûhenna ditirsiya û ew diparast; ji ber ku dizanibû Yûhenna mirovekî rast û pîroz* e. Gava ku guhê xwe dida gotina wî, ew heyirî dima, lê dîsa jî bi dilxweşî guhdariya wî dikir. Îcar fersendek derket. Hêrodês ji bo rojbûyîna xwe ziyafetek da malmezin, serdarên leşkerî û giregirên Celîlê. Gava keça Hêrodiyayê ket hundir, reqisî û ev yek li Hêrodês û vexwendiyên li ser sifrê rûniştî xweş hat. Hingê padîşah ji keçikê re got: «Tu ji min her çi dixwazî bixwaze, ezê bidim te.» Û wî jê re ji dil sond xwar û got: «Tu ji min her çi bixwazî, ezê bidim te, heta nîvê padîşahiya xwe jî!» Keçik derket û çû ji diya xwe pirsî: «Ez çi bixwazim?» Diya wê jî got: «Serê Yûhennayê imadkar!» Keçik hema bi lez çû ba padîşah û daxwaza xwe jê re got: «Ez dixwazim ku tu niha serê Yûhennayê imadkar li ser sêniyekê bidî min.» Padîşah gelek xemgîn bû. Lê ji ber ku li pêşberî vexwendiyan sond xwaribû, nexwest soza ku daye wê, bişikêne. Padîşah hema celad şand, emir lê kir ku serê Yûhenna bîne. Celad jî çû zîndanê, serê wî jêkir û li ser sêniyekê anî û da keçikê. Wê jî ew bir û da diya xwe. Gava ku şagirtên* Yûhenna ev yek bihîstin, hatin cesedê wî birin û di gorekê de veşartin. Û Şandî* vegeriyan ba Îsa, her tiştê ku kiribûn û hîn kiribûn ji wî re gotin. Îsa ji wan re got: «Hûn bi serê xwe werin cihekî bêpêjin û piçekî bîhna xwe vedin.» Ji ber ên ku diçûn û dihatin pirr bûn, wan fersend nedidît ku xwarinê jî bixwin. Îcar ew bi serê xwe ketin qeyikekê û çûn cihekî bêpêjin. Lê gelek kesên ku çûna wan dîtin ew nas kirin. Ji hemû bajaran peya bi lez ketin rê û beriya wan gihîştin wir. Çaxê Îsa derket bejê, wî elaleteke mezin dît û dilê wî bi wan şewitî, çimkî mîna miyên bê şivan bûn. Dest pê kir, gelek tişt hînî wan kir. Êdî ji ber ku wext dereng bû, şagirtên* Îsa hatin û jê re gotin: «Ev der cihekî bêpêjin e, wext jî dereng e. Bihêle ku ew herin gund û gundikên der û dorê û ji xwe re tiştên xwarinê bikirrin.» Îsa li wan vegerand û got: «Hûn xwarinê bidin wan!» Şagirtan got: «Ma em herin bi du sed zîvî* nên bikirrin û bi wan bidin xwarin?» Îsa ji wan re got: «Herin binêrin, ka çend nanên we hene.» Gava ku wan zanî, gotin: «Pênc nan û du masî hene.» Wî emir li wan kir ku hemûyan kom bi kom li mêrgê bidin rûniştin. Ew jî ji komên ku ji sed kesî û pêncî kesî pêk hatibûn li erdê rûniştin. Îsa her pênc nan û herdu masî hildan, li ezmên nêrî, şikir kir, nan şikandin û da şagirtên xwe, da ku ew deynin ber elaletê. Û herdu masî jî li hemû elaletê leva* kir. Hemûyan xwar û têr bûn. Ji nan û masiyên ji ber wan mabûn diwanzdeh selik tije parî dan hev. Hejmara yên ku ji wî nanî xwarin pênc hezar mêr bû. Gava ku Îsa elalet verêdikir, wî zû pêstûrî li şagirtên xwe kir ku ew li qeyikê siwar bibin û ji beriya wî derbasî aliyê din ê golê, Beytsaydayê bibin. Piştî xatir ji wan xwest, ji bo ku dua bike, çû çiyê. Dema ku bû êvar, qeyik di nava golê de bû û Îsa jî bi serê xwe li perê avê bû. Îsa dît ku şagirt di kişandina bêrikan de gelek zehmet dikişînin, çimkî ba ji hember wan ve dihat. Nêzîkî berbanga sibehê, Îsa li ser golê rêve çû û nêzîkî wan bû. Wî xwest ku di ber wan re derbas bibe, lê gava wan dît ku Îsa li ser golê rêve diçe, wan got qey xeyaletekê dibînin û qîriyan. Çimkî hemûyan jî ew dîtin û bizdiyan. Lê Îsa di cih de bi wan re peyivî û got: «Bi zirav bin! Ez im. Netirsin!» Hingê ew li ba wan, li qeyikê siwar bû û ba rawesta. Şagirt bi carekê şaş man, çimkî wan ew bûyera li ser nên fêm nekiribû; hişê wan giran bûbû. Gava ew derbasî aliyê din bûn, wan qeyik girêda, ketin bejê û hatin bajarê Cênîsartê.* Ew ji qeyikê peya bûn û xelkê di cih de Îsa nas kir. Xelk bi lez li seranserê herêmê geriya, cihê ku Îsa lê bû hîn bûn û hemû nexweş bi nivînên wan ve anîn. Her cihên ku Îsa diçûyê, bajar be, gund be û gundik be, nexweş li ser meydanan vedizelandin û ji bo ku bi tenê destê xwe li rêşiyên* kirasê wî bidin, lava dikirin. Hemû yên ku destê xwe lê didan, qenc dibûn. Fêrisî û hinek Şerîetzanên ku ji Orşelîmê hatibûn, li dora Îsa civiyan. Û dîtin ku hinek ji şagirtên wî bi destên murdar* xwarinê dixwin, yanî ne bi destên li gor adetê şuştî. — Fêrisî û hemû Cihû adetên bav û kalên xwe digirin, heta ku destên xwe baş neşon, xwarinê naxwin û çaxê ji sûkê tên jî, heta ku avê bi xwe de nekin, naxwin. Gelek adetên din jî hene ku ji bav û kalan distînin û bi cih tînin: Wek şuştina tas, şerbik û firaxên sifir. — Îcar Fêrisî û Şerîetzanan ji Îsa pirsîn: «Çima şagirtên te adetên bav û kalan nagirin, lê bi destên murdar xwarinê dixwin?» Wî li wan vegerand û got: «Îşaya* ji bo we durûyan rast pêxemberîtî kiriye! Wek ku hatiye nivîsîn: ‹Ev gel bi devê xwe rûmetê dide min, Lê dilê wan ji min dûr e. Bi pûçîtî diperizin* min, Di hîndariya xwe de, emrên mirovan hîn dikin.› «Hûn emrê Xwedê dihêlin û xwe bi adetên mirovî ve girêdidin.» Û wî ji wan re got: «Hûn ji bo adetên xwe çi xweş emrê Xwedê jî didin aliyekî. Çimkî Mûsa gotiye: ‹Qedrê dê û bavê xwe bigire› û ‹Yê ku tiştê xerab ji dê an bavê xwe re bêje, divê bê kuştin.› Lê hûn dibêjin: ‹Eger mirovek ji dê an jî ji bavê xwe re bêje: Ew alîkariya ku wê ji min bigihîşta te, «qurban» e›, ku tê mana «diyariyeke ji Xwedê re» êdî hûn nahêlin ew qet tiştekî ji dê û bavê xwe re bike! Bi vî awayî, bi adetên xwe yên ku hûn derbasî nifşên* nû dikin, hûn peyva* Xwedê radikin. Û hûn gelek tiştên weha dikin.» Îsa careke din elalet gazî ba xwe kir û ji wan re got: «Hûn hemû guhdariya min bikin û fêm bikin. [15-16] Tu tişt tune ku ji derve bikeve hundirê mirov û bikare wî murdar bike, lê ew tiştên ku ji hundirê mirov derdikevin, wî murdar dikin. *** Gava ji elaletê veqetiya û hat malê, şagirtên wî mana wê meselê pirsîn. Îsa li wan vegerand û got: «Ma hûn jî fêmkor in? Ma hûn fêm nakin, her çi tiştê ku ji derve dikeve hundirê mirov, nikare wî nepak bike. Çimkî ew naçin dilê wî, lê diçin zikê wî û ji wir jî dertên derve.» Bi vê yekê Îsa hemû xwarin helal kirin. Û got: «Ew tiştên ku ji dilê mirov derdikevin, wî murdar dikin. Çimkî ji dilê mirov fikrên xerab derdikevin: Fuhûşî, dizî, kuştin, zîna, çavbirçîtî, xerabî, hîlebazî, bêedebî, çavnebarî, çêr, quretî û bêaqilî. Tevahiya van xerabiyan ji dil derdikevin û mirov murdar dikin.» Îsa ji wê derê rabû çû herêma Sûrê. Çû malekê û nexwest ku kesek pê bizane, lê nikaribû veşartî bimîne. Îcar jinikeke ku ruhê nepak bi keça wê ya biçûk re hebû, gava li ser Îsa bihîst, di cih de hat û xwe avêt ber lingên wî. Jinik Yewnanî* bû û bi eslê xwe ji Fînîkya Sûriyê bû. Wê ji Îsa lava kir ku cin ji keça wê derxe. Îsa ji wê re got: «Bihêle ku pêşî zarok têr bibin, çimkî ne rast e ku mirov nanê zarokan bistîne û bavêje ber kûçikan.» Lê jinikê got: «Erê ya Xudan*, lê kûçik jî ji hûrikên zarokan ên bin sifrê dixwin.» Wî ji jinikê re got: «Ji ber vê gotina te, tu dikarî herî, cin ji keça te derketiye.» Jinik çû mala xwe, keçik di nav nivînan de raketî dît û cin jê derketibû. Hingê ji Herêma Sûrê veqetiya, di nav Saydayê re derbas bû, di herêma Dêkapolîsê* re hat Gola Celîlê. Mirovekî kerr û lal anîn û jê lava kirin ku destê xwe deyne ser wî. Îsa ew ji elaletê veqetand, tiliyên xwe xistin guhên wî, destê xwe tif da û li zimanê wî da. Çavên xwe ber bi ezmên ve hildan, axîn kişand û got: «Effata!» ku tê mana «Vebe!» Di cih de guhên wî bihîstin, zimanê wî vebû û bi awayekî zelal dest bi peyivînê kir. Îsa tembîh li wan kir ku ji kesî re nebêjin. Lê wî çiqas zêde tembîh li wan dikir, wan ewqas zêdetir bûyer belav dikir. Xelk gelek şaş ma û digotin: «Wî hemû tişt qenc kir: Hem guhên kerran vedike, hem jî lalan dipeyivîne.» Di wan rojan de dîsa gava ku elaleteke mezin civiya û tiştekî wan tunebû ku bixwin, Îsa gazî şagirtên xwe kir û got: «Dilê min bi vê elaletê dişewite, çimkî ev sê roj e ku bi min re ne û tiştekî wan tune ku bixwin. Eger ez wan birçî bişînim malên wan, ewê di rê de dilbihûrî bibin û hin ji wan jî ji cihên dûr hatine.» Şagirtên wî lê vegerandin û gotin: «Li vê çolê mirov ji ku derê dikare evqas mirovan têr bike?» Îsa ji wan pirsî: «Çend nanên we hene?» Wan got: «Heft.» Îsa li elaletê emir kir ku li erdê rûnin. Wî heft nan hildan, şikir kir, ew şikandin û dan şagirtên xwe ku deynin ber xelkê. Wan jî ew danîn ber wan. Û çend masiyên wan ên biçûk jî hebûn. Îsa ji bo wan jî şikir kir û got: «Van jî deynin ber elaletê.» Wan xwar û têr bûn û wan heft selik ji pariyên bermayî dan hev. Hejmara yên ku xwarin, nêzîkî çar hezar mirov bû. Gava ku Îsa ew verêkirin, di cih de bi şagirtên xwe ve ket qeyikê û çûn herêma Dalmanûtayê. Fêrisî hatin û bi Îsa re dest bi munaqeşê kirin. Ji bo ku wî biceribînin, nîşanek ji ezmên jê dixwestin. Îsa ji kûr ve axînek kişand û got: «Çima ev nifş* li nîşanekê digere? Bi rastî ez ji we re dibêjim, ji vî nifşî re nîşanek nayê dayîn.» Wî ew hiştin, dîsa ket qeyikê û derbasî aliyê din ê golê bû. Îcar şagirtan ji bîr kiribûn ku bi xwe re nên bînin. Li ba wan, di qeyikê de ji nanekî pê ve, tiştek tunebû. Îsa tembîh li wan kir û got: «Hay ji xwe hebin, xwe ji hevîrtirşkê Fêrisiyan û ji hevîrtirşkê Hêrodês biparêzin.» Şagirt di nav xwe de peyivîn û gotin: «Ji ber ku nanê me tune, weha dibêje.» Îsa dizanibû ku ew çi dibêjin û wî ji wan re got: «Hûn çima di nav xwe de dipeyivin ku nanê we tune? Ma hûn tênagihîjin û fêm nakin? Ma hişê we giran bûye? Çavên we hene, ma hûn nabînin? Guhên we hene, ma hûn nabihîzin? Ma nayê bîra we, çaxê ku min pênc nan ji bo pênc hezar mirov şikandin, ji pariyên nên we çend selikên tije dan hev?» Wan lê vegerand û gotin: «Diwanzdeh.» «Û gava min heft nan ji bo çar hezar mirov şikandin, we çend selikên tije parî dan hev?» Wan got: «Heft.» Îsa ji wan re got: «Ma hûn hê jî fêm nakin?» Û ew hatin Beytsaydayê. Hinekan mirovekî kor anî ba Îsa û jê lava kirin ku destê xwe deyne ser. Wî jî bi destê mirovê kor girt û ew derxist derveyî gund. Çaxê çavên wî bi tifa xwe şil kirin û destên xwe danîn ser wî, pirsî: «Ma tu tiştekî dibînî?» Wî jî li jorê nêrî û got: «Ez mirovan dibijêrim, mîna daran in û rêve diçin.» Careke din Îsa destên xwe danîn ser çavên wî, mirov bi baldarî nêrî û çavên wî vebûn û her tişt bi zelalî dît. Îsa jî ew şand mala wî û jê re got: «Nekeve nav gund.» Îsa bi şagirtên xwe ve çû gundên Qeyseriya Filîpos û di rê de ji şagirtên xwe pirsî: «Li gor gotina xelkê ez kî me?» Wan lê vegerand û gotin: «Hinek dibêjin Yûhennayê* imadkar e, hinek dibêjin Êlyas* e, hinekên din jî dibêjin yek ji pêxemberan e.» Îsa ji wan pirsî: «Lê hûn çi dibêjin? Bi ya we ez kî me?» Petrûs bersîva wî da û got: «Tu Mesîh* î.» Îsa jî li wan hişk emir kir ku li ser wî ji kesî re nebêjin. Hingê Îsa dest pê kir şagirtên xwe hîn kirin ku divê Kurê Mirov gelek cefayê bikişîne, ji aliyê rihspî, serekên kahînan* û Şerîetzanan ve bê redkirin, bê kuştin û roja sisiyan rabe. Û wî ev bi eşkereyî got. Îcar Petrûs ew kişand aliyekî û lê hilat*. Lê Îsa zivirî û li şagirtên xwe nêrî, li Petrûs hilat û got: «Ji min dûr keve, Îblîs! Çimkî tu ne tiştên xwedayî*, lê tiştên mirovî difikirî.» Hingê Îsa elalet û şagirtên xwe gazî ba xwe kirin û ji wan re got: «Eger yek bixwaze li pey min bê, bila xwe înkar bike, rahêje xaça xwe û li pey min bê. Çimkî kî ku bixwaze jiyana xwe xilas bike, ewê wê winda bike; lê kî ku jiyana xwe di ber min û Mizgîniyê de winda bike, ewê wê xilas bike. Mirovek hemû dinyayê bi dest bixe jî, lê jiyana xwe winda bike, çi feyda wî heye? Ma mirov dikare çi di ber jiyana xwe de bide? Kî ku di nav vî nifşê zînakar û gunehkar de ji min û ji gotinên min şerm bike, Kurê* Mirov jî, gava di rûmeta Bavê* xwe de tevî milyaketên pîroz* bê, wê ji ber wî şerm bike.» Û wî ji wan re got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, hin ji van kesên ku li vir radiwestin, heta ku nebînin Padîşahiya Xwedê bi hêz tê, ew mirinê qet tam nakin.» Piştî şeş rojan Îsa Petrûs, Aqûb û Yûhenna birin û ew bi xwe re derxistin çiyayekî bilind; li wir ew bi serê xwe bûn û dîtina wî li ber wan hat guhertin. Cilên wî çîlspî bûn û ewqas dibiriqîn ku li ser rûyê erdê tu cilspîker nikaribû ew wusa spî bikirana. Hingê Êlyas* û Mûsa* li wan xuya bûn û bi Îsa re peyivîn. Petrûs ji Îsa re got: «Mamoste, çiqas qenc e ku em li vir in! Ka em sê holikan çêkin, yekê ji te re, yekê ji Mûsa re û yekê jî ji Êlyas re.» Wî nizanibû ku çi bêje, ji ber ku ew gelek tirsiyabûn. Hingê ewrek derket, li ser wan kir sî û dengek ji ewr hat: «Ev e Kurê* min ê delal! Guhdariya wî bikin!» Ji nişkê ve şagirtan li dora xwe nêrî, ji Îsa pê ve kesek nedîtin. Çaxê ji çiyê dihatin xwarê, Îsa li wan emir kir ku heta Kurê* Mirov ji nav miriyan ranebe, ew ji kesî re tiştên dîtî nebêjin. Şagirtan ev peyv di dilê xwe de girt û ji hevdû pirsîn, ka mana rabûna ji nav miriyan çi ye. Û wan jê pirsî: «Gelo, çima Şerîetzan dibêjin divê pêşî Êlyas bê?» Wî jî ji wan re got: «Bi rastî, pêşî Êlyas tê û her tiştî sererast dike. Lê çima weha li ser Kurê* Mirov hatiye nivîsîn ku ewê gelek cefayê bikişîne û biçûk bê dîtin? Lê ez ji we re dibêjim, Êlyas hatiye û çawa ku li ser wî hatiye nivîsîn, çi ku dilê wan xwest bi wî kirin.» Çaxê hatin ba şagirtên din, dîtin ku li dora wan elaleteke mezin civiyaye û Şerîetzan bi wan re munaqeşê dikin. Îcar gava ku hemû elaletê Îsa dît, gelek ecêbmayî ma û bi bez çûn pêşiya wî û silav danê. Îsa ji wan pirsî: «We bi wan re li ser çi munaqeşe dikir?» Ji nav elaletê mirovekî bersîva wî da: «Mamoste, min kurê xwe yê ku cinekî lalîtiyê pê re heye ji te re anî. Ruh her li ku derê wî bigire, davêje erdê, kef bi ser devê wî dikeve, diranên xwe diqirçîne û req dibe. Min ji şagirtên te hêvî kir ku vî ruhî derxin, lê nikaribûn.» Îsa li wan vegerand û got: «Hey nifşê bêbawer! Heta kengê ezê bi we re bim, heta kengê ezê li we sebir bikim? Wî bînin ba min.» Wan jî kurik anî ba Îsa. Gava ku cin Îsa dît, di cih de kurik vehejand. Ew ket erdê, kef bi ser devê wî ket û gevizî. Îsa ji bavê wî pirsî: «Ji kengê ve ew weha ye?» Wî jî got: «Ji zaroktiya xwe ve. Ruh ji bo ku wî helak bike, gelek caran ew avêt nav êgir û avê. Lê eger tu bikarî tiştekî bikî, li me were rehmê û alîkariya me bike!» Îsa ji wî re got: «Te got: ‹Eger tu bikarî›! Ji bo yê ku bawer* dike her tişt çêdibe.» Wê gavê bavê kurik qîriya û got: «Ez bawer dikim. Alîkariya bêbaweriya min bike!» Gava Îsa dît ku elalet bi bez li wê derê dicive, li ruhê nepak hilat û got: «Hey ruhê kerr û lal, ez li te emir dikim: Ji kurik derkeve û careke din nekeve wî!» Ruh qîriya, bi şid kurik vehejand û jê derket. Û kurik bû wek miriyan, wusa ku pirraniya wan digot: «Ew mir!» Lê Îsa bi destê wî girt û ew rakir. Kurik jî rabû ser xwe. Piştî Îsa çû malekê, şagirtên wî bi serê xwe jê pirsîn: «Çima me nikaribû em cin derxin?» Îsa li wan vegerand: «Cinê bi vî cûreyî ji dua pê ve, bi tu riyên din dernakevin.» Ji wir çûn û di nav Celîlê re derbas bûn. Îsa nedixwest ku kes bi vê yekê bizane, çimkî wî şagirtên xwe hîn dikirin û ji wan re digot: «Wê Kurê Mirov bidin destên mirovan, ewê wî bikujin û piştî kuştinê bi sê rojan, ewê rabe.» Lê wan ev gotin fêm nekir û tirsiyan ku ji wî bipirsin. Û ew hatin Kefernahûmê. Gava Îsa li mal bû, ji şagirtan pirsî: «Hûn di rê de li ser çi dipeyivîn?» Lê ew bêdeng man, çimkî di rê de, di nav xwe de peyivîbûn, ka kî ji wan ê herî mezin e. Îsa rûnişt, gazî diwanzdehan kir û ji wan re got: «Eger kesek bixwaze bibe yê pêşî, divê ew bibe yê paşî û xizmetkarê hemûyan.» Îcar wî bi destê zarokekê girt û ew di nav wan de da rawestandin, zarok himbêz kir û ji wan re got: «Kî ku zarokeke weha bi navê min qebûl bike, ew min qebûl dike. Û kî ku min qebûl bike, ne min, lê wî yê ku ez şandime qebûl dike.» Yûhenna ji Îsa re got: «Mamoste, me mirovek dît ku bi navê te cin derdixistin. Lê me nehişt, çimkî li pey me nedihat.» Lê Îsa got: «Rê lê negirin, çimkî tu kes tune ku bi navê min kerametekê bike û zû bikare li ser min bi xerabî bipeyive. Çimkî yê ku ne li dijî me ye, ji aliyê me ye. Bi rastî ez ji we re dibêjim, kî ku tasek av bide we, ji ber ku hûn ên Mesîh in, xelata xwe qet winda nake. «Kî ku yekî ji van biçûkên ku baweriyê bi min tînin ji rê derxe, ji bo wî çêtir e ku beraşekî mezin bi stûyê wî ve bê girêdan û bê avêtin deryayê. [43-44] Eger destê te, te bixe guneh, wî jêke! Ji bo te çêtir e ku tu bê dest bikevî jiyanê, lê ne ku bi herdu destên xwe ve herî dojehê*, nav agirê ku venamire. *** [45-46] Eger lingê te, te bixe guneh, wî jêke! Ji bo te çêtir e ku tu bê ling bikevî jiyanê, lê ne ku tu bi herdu lingên xwe ve bêyî avêtin dojehê*. *** Eger çavê te, te bixe guneh, wî derxe! Ji bo te çêtir e ku tu bi çavekî bikevî Padîşahiya Xwedê, lê ne ku tu bi herdu çavan ve bêyî avêtin dojehê. Li wir kurmê wan namire û agirê wê natemire. Çimkî her kes wê bi êgir bê xwêkirin. Xwê qenc e. Lê eger xwê şoriya xwe winda bike, hûnê careke din bi çi şoriya wê bidinê? Bila bi we re tama xwê hebe û bi hev re di aştiyê* de bijîn.» Îsa ji wir rabû, hat herêma Cihûstanê û derbasî aliyê din ê Çemê Urdunê bû. Careke din elaletek li dora wî civiya û wî, wek adeta xwe dîsa ew hîn dikirin. Ji Fêrisiyan hinek nêzîkî wî bûn û ji bo ku biceribînin jê pirsîn: «Ma dibe ku zilamek jina xwe berde?» Îsa bersîva wan da û got: «Mûsa çi emir da we?» Wan jî got: «Mûsa destûr da, ku mêr kaxeza jinberdanê binivîse û jinê berde.» Lê Îsa ji wan re got: «Ji ber serhişkiya we Mûsa ev emir ji we re nivîsî. Lê di destpêka afirandinê de Xwedê ew ‹nêr û mê afirandin›. ‹Ji ber vê yekê mêr wê dê û bavê xwe berde, bi jina xwe re bibe yek û herdu jî wê bibin bedenek.› Wusa ku êdî ew ne dido ne, lê bedenek in. Ji bo vê yekê yên ku Xwedê ew kirine yek, bila mirov wan ji hevdû veneqetînin.» Gava ew li malê bûn, şagirtan dîsa li ser vê meselê ji wî pirsîn. Îsa ji wan re got: «Kî ku jina xwe berde û bi yeke din re bizewice, li hember wê zînayê dike. Û eger jin jî mêrê xwe berde û bi yekî din re bizewice, zînayê dike.» Îcar zarok dianîn ba Îsa ku destê xwe deyne ser wan, lê şagirtan li yên ku ew dianîn hilat. Gava ku Îsa ev yek dît, hêrs bû û ji wan re got: «Bihêlin, bila zarok bên ba min; pêşiya wan negirin, çimkî Padîşahiya Xwedê ji yên weha re ye. Bi rastî ez ji we re dibêjim, kî ku Padîşahiya Xwedê wek zarokekê qebûl neke, tu caran nakeve wê.» Hingê zarok himbêz kirin, destên xwe danîn ser wan û ew pîroz kirin. Gava Îsa bi riya xwe ve diçû, yek bezî ba wî, li ber wî çû ser çokan û jê pirsî: «Mamosteyê qenc, ez çi bikim, da ku ez bibim wêrisê jiyana herheyî?» Îsa ji wî re got: «Tu çima ji min re qenc dibêjî? Ji Xwedê pê ve, tu kes qenc tune. Tu bi emran dizanî: ‹Nekuje!›, ‹Zînayê neke!›, ‹Nedize!›, ‹Şahidiya derewîn neke!›, ‹Heqê kesî nexwe!›, ‹Qedrê dê û bavê xwe bigire!› » Wî jî got: «Mamoste, ji xortaniya xwe heta niha, min ev tişt hemû pêk anîne.» Îsa lê nêrî, jê hez kir û ji wî re got: «Hê jî kêmahiyeke te heye. Here, çi tiştê te heye bifiroşe û li belengazan belav bike. Hingê wê li ezmên xezîna te hebe. Û were, bikeve pey min.» Li ser vê gotinê reng li wî nema û ew bi xemgînî çû, çimkî gelek mal û milkê wî hebû. Îsa li dora xwe nêrî û ji şagirtên xwe re got: «Çiqas zehmet e ku kesên dewlemend bikevin Padîşahiya Xwedê!» Şagirt li van gotinên wî ecêbmayî man, lê Îsa careke din got: «Zarono! Ketina Padîşahiya Xwedê çiqas zehmet e! Derbasbûna devê ya di qula derziyê re, ji ketina mirovê dewlemend a Padîşahiya Xwedê hêsanîtir e.» Şagirt gelek şaş man û ji hev re gotin: «Eger wusa ye, kî dikare xilas bibe?» Îsa li wan nêrî û got: «Li ba mirovan ev nabe, lê ne li ba Xwedê, çimkî li ba Xwedê her tişt dibe.» Hingê Petrûs dest pê kir û jê re got: «Va ye, me her tişt hiştine û em li pey te hatine.» Îsa ji wan re got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, tu kes tune ku di ber min de û di ber Mizgîniyê de mal, an bira, an xwişk, an dê an bav, an zarok an zeviyên xwe hiştibe û li vê dinyayê sed qatî xanî, bira, xwişk, dê, zarok û zeviyan nestîne û pê re cefayê jî nekişîne û di dinya din de nekeve jiyana herheyî. Lê gelek ên pêşî wê bibin ên paşî û yên paşî wê bibin ên pêşî.» Îcar ew li ser rê bûn û hildikişiyan Orşelîmê*. Ew li pêşiya wan diçû, şagirt ecêbmayî diman û ew kesên li paş dihatin ditirsiyan. Îsa dîsa her diwanzdeh kişandin aliyekî û dest pê kir ew tiştên ku wê bihatana serê wî ji wan re got: «Va ye, em hildikişin Orşelîmê. Kurê Mirov wê bê dayîn destê serekên kahînan* û Şerîetzanan. Ewê cezayê mirinê li ser wî bidin û wî bidin destê miletan. Ewê tinazên xwe bi wî bikin, tif bikinê, bidin ber qamçiyan û wî bikujin. Û piştî sê rojan ewê ji nav miriyan rabe.» Hingê kurên Zebedî Aqûb* û Yûhenna nêzîkî Îsa bûn û jê re gotin: «Mamoste, me divê ku em her çi ji te bixwazin, tu ji bo me bikî.» Wî jî ji wan pirsî: «Hûn dixwazin ku ez ji bo we çi bikim?» Wan jê re got: «Destûra me bide ku di rûmeta te de yek ji me li milê te yê rastê, yê din jî li milê te yê çepê rûne.» Îsa ji wan re got: «Hûn nizanin ku hûn çi dixwazin. Ma hûn dikarin wê kasa tehl a ku ezê vexwim, vexwin? An jî bi wê imada ku ezê pê bêm imadkirin*, imad bibin?» Wan jî got: «Em dikarin.» Îsa ji wan re got: «Bi rastî hûnê ji wê kasa ku ezê vexwim, vexwin û bi imada ku ezê pê bêm imadkirin, imad bibin, lê rûnandina li milê min ê rastê û çepê ne di destê min de ye. Ev bi tenê ji bo wan e ku ji wan re hatiye amadekirin.» Gava ku her deh şagirtan ev yek bihîst, li Aqûb û Yûhenna hêrs bûn. Lê Îsa ew gazî ba xwe kirin û got: «Hûn dizanin ên ku di nav miletan de serek tên dîtin, serdestiyê li wan dikin û giregirên wan jî li ser wan hukumdariyê dikin. «Lê di nav we de, ne weha ye. Di nav we de, kî ku bixwaze bibe yê mezin, divê bibe xizmetkarê we. Û di nav we de kî ku bixwaze bibe yê pêşî, divê bibe xulamê hemûyan. Çimkî Kurê Mirov jî nehatiye ku jê re xizmet bê kirin, lê hatiye ku xizmetê bike û di ber gelekan de canê xwe berdêl bide.» Hingê ew hatin bajarê Erîhayê. Gava Îsa bi şagirtên xwe ve û bi elaleteke mezin ve ji bajêr derket, mirovekî kor, Bar-Tîmeyos, yanî Kurê-Tîmeyos, li tenişta rê rûniştibû û pars dikir. Gava bihîst ku Îsayê Nisretî derbas dibe, dest pê kir, kir qîrîn û got: «Ya Îsayê Kurê* Dawid, li min were rehmê!» Gelekan li wî hilat, da ku dengê xwe bibire, lê ew hê bêtir qîriya û got: «Ya Kurê Dawid, li min were rehmê!» Îsa rawesta û got: «Gazî wî bikin.» Wan jî gazî mirovê kor kir û gotin: «Çavê te rohnî be! Rabe ser xwe, gazî te dike.» Wî jî ebayê xwe avêt, xwe hilavêt û hat ba Îsa. Îsa jê pirsî: «Tu çi dixwazî ku ez ji bo te bikim?» Yê kor jê re got: «Mamoste, ez dixwazim bibînim!» Îsa jî jê re got: «Here, baweriya te tu xilas kirî.» Û di cih de wî dît, ket rê û li pey Îsa çû. Gava ku ew nêzîkî Orşelîmê bûn û di Çiyayê Zeytûnê re gihîştin Beytfacê û Beytanyayê, Îsa du şagirtên xwe şandin û ji wan re got: «Herin gundê pêşberî xwe. Hema gava hûn bikevinê, hûnê dehşikeke girêdayî bibînin ku hê tu kes lê siwar nebûye. Wê vekin û bînin. Û eger kesek ji we bipirse û bêje: ‹Çima hûn vê yekê dikin?›, bêjin: ‹Ji Xudan re lazim e û ewê wê zû bi şûn de bişîne.›» Şagirt çûn û li ber deriyê aliyê kuçeyê, dehşikeke girêdayî dîtin. Gava ew vedikirin, hinek kesên ku li wir rawesta bûn pirsîn: «Hûn çi dikin? Hûn çima wê dehşikê vedikin?» Şagirtan wek ku Îsa ji wan re gotibû, bersîv dan. Û mirovan dev ji wan berda. Dehşik ji Îsa re anîn, cilên xwe avêtin ser wê û ew li wê siwar bû. Gelek mirovan cilên xwe li ser rê raxistin; hinekan jî çiqilên ku ji zeviyan birrîbûn li ser rê raxistin. Yên li pêşiyê diçûn û yên li pey dihatin diqîriyan: «Hosanna*! Yê ku bi navê Xudan tê pîroz* be. Padîşahiya bavê me Dawid* a ku tê, pîroz be. Li bilindahiyan Hosanna!» Îsa ket Orşelîmê, çû Perestgehê*. Çav li her tiştî gerand, lê ji ber ku wext bûbû êvar, bi diwanzdehan ve çû Beytanyayê. Dotira rojê, gava ew ji Beytanyayê derdiketin, Îsa birçî bû. Ji dûr ve dareke hêjîrê ya bi pel dît, ber bi wê ve çû, ka ewê tiştekî pê ve bibîne. Gava gihîşt ba wê, ji pelan pê ve tiştek nedît. Çimkî ne dema hêjîran bû. Wî ji darê re got: «Bila êdî tu kes tu caran ji te fêkî nexwe.» Şagirtên wî jî ev gotin bihîstin. Û ew hatin Orşelîmê. Îsa ket Perestgehê* û dest pê kir ew kesên ku di Perestgehê de kirrîn û firotin dikirin, avêtin derve. Maseyên pereguhêran û kursiyên kevokfiroşan gêr kirin û nehişt ku tu kes tiştekî di Perestgehê re derbas bike. Wî hînî wan kir û got: «Ma nehatiye nivîsîn ku ‹Wê ji mala min re mala duayê ya ji bo hemû miletan bê gotin›. Lê we ew kiriye ‹şkefta rêbiran›.» Serekên kahînan û Şerîetzanan* ev bihîstin û dest pê kirin li riyên kuştina wî geriyan. Ew ji wî ditirsiyan, çimkî tevahiya elaletê li hînkirina* wî gelek şaş dima. Gava ku bû êvar, ew ji bajêr derketin. Serê sibê, gava ew di rê de derbas dibûn, dîtin ku dara hêjîrê ji rayê* xwe ve hişk bûye. Hat bîra Petrûs û wî ji Îsa re got: «Mamoste, binêre, dara hêjîrê ya ku te nifir lê kiribû hişk bûye.» Îsa bersîva wan da û got: «Baweriya we bila bi Xwedê hebe. Bi rastî, ez ji we re dibêjim, Kî ku ji vî çiyayî re bêje: ‹Ji cihê xwe rabe û xwe bavêje deryayê› û di dilê xwe de nekeve şikê, lê bawer bike ku daxwaza wî wê bê cih, tiştê ku bixwaze wê jê re bibe. Ji ber vê yekê ez ji we re dibêjim: Her tiştê ku hûn bi duakirinê bixwazin, bawer bikin ku we standiye û wê ji we re bibe. [25-26] Û gava ku hûn ji bo duakirinê radiwestin, eger li hember kesekî tiştekî we hebe, lê bibihûrin, da ku Bavê* we yê li ezmanan jî li sûcên we bibihûre.» *** Û ew dîsa hatin Orşelîmê. Dema ku Îsa di Perestgehê de digeriya, serekên kahînan, Şerîetzan û rihspî hatin ba wî û jê pirsîn: «Tu bi kîjan desthilatiyê van tiştan dikî? Û kê ev desthilatî daye te ku tu van bikî?» Îsa ji wan re got: «Ezê pirsekê ji we bikim. Bersîva min bidin, ez jî, ezê ji we re bêjim, ka ez bi kîjan desthilatiyê van tiştan dikim: Imadkirina* Yûhenna ji ezmên bû an ji mirovan? Bersîva min bidin!» Ew di nav xwe de şêwirîn û gotin: «Eger em bêjin: ‹Ji ezmên bû›, hingê ewê bêje: ‹Nexwe we çima ji wî bawer nekir?› Lê eger em bêjin: ‹Ji mirovan bû›…?» Ji xelkê ditirsiyan, çimkî hemûyan Yûhenna pêxemberê* rastîn dihesiband. Wan bersîv da û gotin: «Em nizanin.» Îsa jî ji wan re got: «Ez jî ji we re nabêjim ku ez van tiştan bi çi desthilatiyê dikim.» Îsa bi meselan ji wan re dest bi peyivînê kir: «Mirovekî rez danî, hawirdora wî sênc kir; mahserek kola û birca nobedaran çêkir. Piştre wî rez bi kirê da rezvanan û çû welatekî din. Di demsala rêz de xulamek şand ba rezvanan, da ku ji berê rêz ji wan bistîne. Lê wan ew girt, li wî xistin û ew destvala şandin. Û dîsa wî xulamekî din şand ba wan, lê wan serê wî şikand û ew riswa kirin. Wî yekî din şand, ew jî kuştin. Wî gelek kesên din şandin, li hinekan xistin û hinek jî kuştin. Ji bo şandinê tenê kesek mabû, kurê wî yê delal. Di pey re rabû, kurê xwe şand û got: ‹Ewê siyaneta* kurê min bigirin.› Lê rezvan bi hev şêwirîn û gotin: ‹Ev wêris e! De werin, em wî bikujin, mîras wê ji me re bimîne.› Hingê wan ew girt, kuştin û avêtin derveyî rêz. Îcar xwediyê rêz wê çi bike? Ewê bê, rezvanan helak bike û rêz bide hinekên din. Ma we ew nivîsar nexwendiye? ‹Ew kevirê ku hostayan red kir Bû kevirê serê rikin*. Ev ji aliyê Xudan ve çêbû. Û ev li ber çavê me karekî ecêb e!› » Wan xwest ku Îsa bigirin, lê ji elaletê tirsiyan. Çimkî wan fêm kir ku wî ev mesele di ber wan de anî. Îcar dev ji wî berdan û çûn. Bi armanca ku Îsa bi gotina wî bixin xefikê, wan hinek ji Fêrisî û alîgirên Hêrodês* şandin ba wî. Ew hatin û jê re gotin: «Mamoste! Em dizanin ku tu mirovekî rast î. Tu cihêtiyê naxî nav mirovan, çimkî tu li rûyê mirovan nanêrî, lê tu riya Xwedê rast hîn dikî. Ma dibe ku em bacê bidin Qeyser an na? Ma em bidin, an em nedin?» Lê Îsa bi durûtiya wan dizanibû û got: «Çima hûn min diceribînin? Ji min re zîvekî* bînin ku ez bibînim.» Wan jê re zîvek anî. Wî ji wan pirsî: «Ev resm û nivîsîn ên kê ne?» Wan got: «Yên Qeyser in.» Îsa ji wan re got: «Tiştên Qeyser bidin Qeyser û tiştên Xwedê bidin Xwedê.» Û ew li wî ecêbmayî man. Hinek Sadûqiyên* ku digotin vejîna* miriyan tune, hatin ba Îsa û jê pirsîn: «Mamoste, Mûsa ji bo me nivîsiye: ‹Eger birayê yekî bimire, zarokên wî nebin û jina xwe li pey xwe bihêle, divê birayê wî jina wî bistîne û dûndanê* ji birayê xwe re rake.› Îcar heft bira hebûn. Yê pêşî jinek anî û bê dûndan* mir. Yê diduyan ew jin anî. Ew jî bê dûndan mir. Ev tişt hat serê yê sisiyan jî. Bi vî awayî ji her heftan re jî zarok çênebûn. Piştî hemûyan jî jin mir. Îcar, Roja* Vejînê çaxê mirî rabin, ev jin wê jina kîjanî be? Çimkî her heftan jî ew anîbû.» Îsa ji wan re got: «Ma sedemê şaşbûna we ne ev e ku hûn bi Nivîsarên* Pîroz û bi hêza Xwedê nizanin? Gava yên mirî ji nav miriyan radibin, ne jinê tînin û ne jî mêr dikin, çimkî ew wek milyaketên ezmanan in. Ma li ser rabûna miriyan we di Kitêba* Mûsa de, di serhatiya deviyê de nexwendiye ku çawa Xwedê jê re dibêje: ‹Ez Xwedayê Birahîm*, Xwedayê Îshaq* û Xwedayê Aqûb* im.›? Ew ne Xwedayê miriyan, lê Xwedayê zindiyan e. Hûn gelek şaş in!» Dema ku Şerîetzanekî munaqeşa wan bihîst û dît ku Îsa qenc bersîva wan da, nêzîkî wî bû û jê pirsî: «Di nav hemû emran de yê herî mezin kîjan e?» Îsa lê vegerand: «Emrê herî mezin ev e: ‹Bibihîze, ya Îsraêl! Xudan Xwedayê me yek e. Ji Xudan Xwedayê xwe bi hemû dilê xwe, bi hemû canê xwe, bi hemû fêmdariya xwe û bi hemû hêza xwe hez bike.› Yê diduyan jî ev e: ‹Wek ku tu ji xwe hez dikî, ji cîranê xwe hez bike.› Ji van mezintir tu emir tunin.» Îcar Şerîetzan ji wî re got: «Rast e, Mamoste! Te ya rast got, ku ‹Xudan yek e û jê pê ve, yekî din tune.› Û ‹hezkirina ji wî bi hemû dil, bi hemû fêmdariyê, bi hemû hêzê û hezkirina ji cîranê xwe wek xwe, di ser her goriyên* şewitandinê û qurbanan re ye.› » Gava Îsa dît ku wî bi aqilmendî bersîv da, jê re got: «Tu ji Padîşahiya Xwedê ne dûr î.» Piştî vê yekê, êdî tu kesî newêribû ku tiştekî ji wî bipirse. Gava ku Îsa di Perestgehê* de hîn dikir, got: «Şerîetzan çawa dibêjin ku Mesîh kurê Dawid* e? Dawid bi xwe bi saya Ruhê* Pîroz dibêje: ‹Xudan ji Xudanê min re got: Li milê min ê rastê rûne, Heta ku ez dijminên te bikim bin lingên te.› Dawid bi xwe ji wî re dibêje ‹Xudan›. Îcar ew çawa dibe kurê Dawid?» Elaleteke mezin bi dilxweşî guhdariya Îsa dikir. Wî di hînkirina xwe de digot: «Xwe ji wan Şerîetzanan biparêzin, yên ku hez dikin bi xiftanên dirêj bigerin, di sûkan de silav li wan bê kirin, di kinîştan* de li ser kursiyên pêşî û di ziyafetan de li cihên jorîn rûnin. Ew malên jinebiyan dadiqurtînin û ji bo ku bên dîtin duayên dirêj dikin. Dîwana* wan wê hê girantir be.» Îsa li pêşberî peredanka* Perestgehê rûnişt û nêrî ku elalet çawa peran davêjin peredankê. Gelek kesên dewlemend pirr pere avêtinê. Jinebiyeke belengaz jî hat û du polên* ku dikirin qurişek* avêtê. Îsa şagirtên xwe gazî ba xwe kir û ji wan re got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, vê jinebiya belengaz ji wan hemûyan bêtir avêt peredankê, çimkî wan hemûyên din ji zêdehiya malê xwe avêtinê. Lê vê jinikê ji belengaziya xwe çi tiştê wê hebû, hemû abora xwe avêtê.» Gava Îsa ji Perestgehê derket, yekî ji şagirtên wî jê re got: «Mamoste! Li van kevirên mezin û li van avahiyên xweşik binêre!» Îsa jê re got: «Tu van avahiyên mezin dibînî? Li vir kevir li ser kevir namîne, qet tiştek namîne ku neyê hilweşandin!» Gava Îsa li pêşberî Perestgehê, li Çiyayê Zeytûnê rûdinişt, Petrûs, Aqûb, Yûhenna û Endrawis bi serê xwe jê pirsîn: «Ji me re bêje, ka ev tişt wê kengê çêbin? Û çaxê ev tiştên ha hemû li ber çêbûnê bin, nîşana wan çi ye?» Îsa dest pê kir ji wan re got: «Hay ji xwe hebin ku tu kes we nexapîne. Gelek wê bi navê min bên û bêjin: ‹Ez ew im› û wê gelekan bixapînin. Gava hûn dengê şeran û li ser şeran bibihîzin, netirsin. Tiştên weha divê bibin, lê hê dawî nehatiye. Çimkî milet wê li hember miletan rabe, padîşahî wê li hember padîşahiyan rabe. Wê li cih cihan erdhejîn çêbin û xela wê rabin. Lê ev hemû destpêka janan in. Hay ji xwe hebin; wê we teslîmî dadgehan* bikin û di kinîştan de wê li we bixin. Ji rûyê min wê we derxin ber walî û padîşahan, da ku hûn li ber wan şahidiyê bikin. Divê pêşî Mizgînî ji hemû miletan re bê dayîn. Gava ku ew we bidin dest û bikişînin pirsyariyê, ji pêşî ve xeman nexwin ku hûnê çi bêjin. Lê di wê demê de çi we re bê dayîn, wî bêjin. Çimkî yê dipeyive ne hûn in, lê Ruhê Pîroz e. Bira wê birayê xwe û bav wê zarokê xwe teslîmî mirinê bike. Zarok wê li hember dê û bavê xwe rabin û wan bidin kuştin. Û ji ber navê min hemû jî wê ji we nefret bikin. Lê yê ku heta dawiyê ragire, ewê xilas bibe. «Çaxê hûn wî tiştê mekruh ê ku xerakirinê tîne, li cihê ku divê tê de nebe, rawestayî bibînin» — bila yê ku dixwîne fêm bike — «hingê yên ku di Cihûstanê de ne, bila birevin çiyan. Yê ku li ser banî be, bila neyê xwarê û nekeve hundir, da ku tiştekî hilde. Û yê li nav zeviyê jî bila venegere, ku ebayê xwe hilde. Wey li wan ên ku di wan rojan de bizaro ne û dimêjînin! Dua bikin ku ev di zivistanê de çênebe. Çimkî di wan rojan de, tengahiyeke wusa wê çêbe, ji destpêkê ve, gava ku Xwedê dinya afirandiye û heta niha çênebûye û tu caran çênabe. Eger Xudan ev roj kurt nekirina, tu kes xilas nedibû. Lê ji bo xatirê yên bijartî yên ku wî ew hilbijartine, wî ew roj kurt kirine. «Hingê, eger yek ji we re bêje: ‹Binêre, Mesîh li vir e›, an jî: ‹Binêre, ew li wir e›, bawer nekin. Çimkî mesîhên derewîn û pêxemberên derewîn wê derkevin. Wê nîşan û karên mezin çêkin, wusa ku eger bibe, ewê bijartiyan jî bixapînin. Lê hûn hay ji xwe hebin! Min her tişt ji pêşî ve ji we re got. «Lê di wan rojan de, piştî wê tengahiyê Roj wê tarî bibe Û heyv ronahiya xwe nade, Stêr wê ji ezmên bikevin, Û rojgêranên* ezmanan wê ji riya xwe derkevin. «Û hingê wê bibînin ku ‹Kurê Mirov di nav ewran de bi hêz û rûmeta mezin tê.› Hingê ewê milyaketên xwe bişîne û wê bijartiyên xwe ji çar aliyan, ji perê erdê heta perê ezmên bicivîne. «Îcar ji dara hêjîrê vê dersê hîn bibin: Çaxê ku çiqilên wê dibişkivin û pelên wê şîn dibin, hûn dizanin ku havîn nêzîk e. Bi vî awayî, çaxê ku hûn jî bibînin ev tişt çêdibin, bizanin ku ew nêzîk e, li devê derî ye. Bi rastî ez ji we re dibêjim, heta ku ev tiştên ha hemû çênebin, ev nifş* qet nabihûre. Erd û ezman wê bibihûrin, lê peyvên min tu caran nabihûrin. «Lê heçî ew roj û ew saet e, ne milyaketên ezmên û ne jî Kur, ji Bav* pê ve tu kes pê nizane. Hay ji xwe hebin! Hişyar bin! Çimkî hûn nizanin kengê ew wext wê bê. Ev wek mirovekî ye ku mala xwe dihêle û derdikeve rêwîtiyê. Ew desthilatiya xwe dide xulamên xwe, karê her yekî dide wî û emir dide dergehvan jî ku hişyar bimîne. Loma hişyar bimînin, çimkî hûn nizanin malxwê malê wê kengê bê, êvarê an nîvê şevê, an wextê bangdana dîkan, an serê sibê. Nebe ku ji nişkê ve bê û we di xewê de bigire. Tiştê ku ez ji we re dibêjim, ez ji hemûyan re dibêjim: Hişyar bin!» Du roj ji beriya Cejna* Derbasbûnê û Cejna* Nanê Şkeva bû. Serekên kahînan û Şerîetzan li riyên bi hîle digeriyan ku Îsa bigirin û wî bikujin. Û digotin: «Bila ne di cejnê de be, da ku di nav xelkê de hengame çênebe.» Gava Îsa li Beytanyayê li mala Şimûnê kotî* li ser sifrê rûniştî bû, jinikek hat û di firaxeke mermerê spî de rûnê nardê* yê safî yê gelek giranbiha anî. Wê firaxa mermerî şikand û bi serê Îsa de rijand. Hinek hêrs bûn û ji hev re gotin: «Çima ev rûnê bîhnxweş badîhewa çû? Ev rûnê bîhnxweş dikaribû ji sê sed zîvî* zêdetir bihata firotin û li belengazan bihata belavkirin.» Bi vî awayî lome ji jinikê kirin. Lê Îsa got: «Dev ji jinikê berdin. Çima hûn wê diêşînin? Wê ji bo min tiştekî qenc kir. Belengaz hergav di nav we de ne; kengê hûn bixwazin, hûn dikarin qenciyê bi wan bikin. Lê ez hergav ne li ba we me. Çi ji destê wê hat, wê kir. Wê ji pêşî ve bedena min ji bo veşartinê rûn kir. Bi rastî ez ji we re dibêjim, ev Mizgînî li ku dera dinyayê bê dayîn, ev tiştê ku vê jinikê kir jî wê ji bo bîranîna wê bê gotin.» Hingê Cihûdayê* Îsxeryotî yê ku yek ji diwanzdehan bû, çû ba serekên kahînan, da ku Îsa bide destê wan. Gava ku wan jî ev yek bihîst, şa bûn û soz dan ku peran bidin wî. Cihûda jî li keysekê digeriya ku Îsa bide dest. Di roja pêşî ya Cejna* Nanê Şkeva de, roja şerjêkirina goriya* Cejna Derbasbûnê şagirtan ji Îsa pirsî: «Tu dixwazî ku em herin, şîva Cejna Derbasbûnê li ku derê amade bikin, ku tu bixwî?» Îsa du şagirtên xwe şandin û ji wan re got: «Herin bajêr. Mirovek wê rastî we bê ku cerekî avê hildigire, li pey wî herin wî xaniyê ku ew bikevê. Ji xwediyê wê malê re bêjin: ‹Mamoste ji te dipirse: Ka ew oda min a mêvanan a ku ez bi şagirtên xwe re li wê şîva Cejna Derbasbûnê bixwim li ku derê ye?› Hingê ewê li qata jor odeyeke mezin a raxistî û amadekirî nîşanî we bide; li wê derê ji bo me şîvê amade bikin.» Şagirt ketin rê, hatin bajêr û wan hemû tişt wek ku Îsa ji wan re gotibû dîtin. Û wan şîva Cejna Derbasbûnê amade kir. Gava bû êvar, Îsa bi diwanzdehan re hat. Çaxê li ser sifrê rûniştibûn û xwarin dixwarin, wî got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, yek ji we wê min bide dest — yekî ku bi min re xwarinê dixwe.» Ew xemgîn bûn û destpêkirin yek bi yek ji Îsa pirsîn: «Gelo ez im?» Wî ji wan re got: «Yek ji diwanzdehan e ku nanê xwe bi min re li firaxê dixe. Ji xwe, Kurê Mirov wek ku li ser wî hatiye nivîsîn, wê here. Lê wey li wî mirovê ku Kurê Mirov bide dest! Wê ji bo wî çêtir bûya ku ew nehata dinyayê.» Gava wan xwarin dixwar, Îsa nan hilda, şikir kir, ew şikand, da şagirtan û got: «Bigirin, ev bedena min e.» Piştre wî kasek hilda, şikir kir û da wan. Hemûyan jî ji wê vexwar. Îsa got: «Ev xwîna min a Peymanê* ye ku di ber gelekan de tê rijandin. Bi rastî ez ji we re dibêjim, êdî ez ji vî berê mêwê tu caran venaxwim, heta wê roja ku ez di Padîşahiya Xwedê de ji ya nû vexwim.» Piştî ku wan zebûrek strand, derketin Çiyayê Zeytûnê. Îcar Îsa ji wan re got: «Hûnê hemû jî li ser min dudilî û sist bibin, çimkî hatiye nivîsîn: ‹Ezê li şivên bixim Û mî wê belav bibin.› Lê piştî ku ez rabim, ezê beriya we herim Celîlê.» Petrûs jê re got: «Eger hemû jî dudilî û sist bibin, ez dudilî û sist nabim.» Îsa ji wî re got: «Bi rastî ez ji te re dibêjim, hema îro, îşev, berî ku dîk du caran bang bide, tê sê caran min înkar bikî.» Lê Petrûs hê bêtir bi şid got: «Eger divê ku ez bi te re bimirim jî, ez tu caran te înkar nakim.» Hemûyan jî weha got. Piştre ew çûn cihekî ku navê wî Gêtşemanî bû. Îsa ji şagirtên xwe re got: «Hûn li vir rûnin, heta ku ez dua bikim.» Wî Petrûs, Aqûb û Yûhenna bi xwe re birin û dest pê kir ket halekî teng û dijwar û diltengiyê ew girt. Wî ji wan re got: «Dilê min gelek teng dibe, ez dikim bimirim. Li vir bin û hişyar bimînin.» Hinekî pêşve çû, xwe deverû avêt erdê û dua kir, ku eger bibe, ev saet di ser wî re derbas bibe. Û wî got: «Abba*, Bavo! Tu dikarî her tiştî bikî. Vê kasa tehl ji min dûr bixe! Lê bila ne tiştê ez dixwazim, lê tiştê ku tu dixwazî bibe.» Piştre ew vegeriya û şagirt di xew de dîtin. Wî ji Petrûs re got: «Şimûn, ma tu di xew de yî? Ma tu nikarî saetekê jî hişyar bimînî? Hişyar bimînin û dua bikin, da ku hûn nekevin ceribandinê. Erê, ruh bi daxwaz e, lê beden lewaz e.» Dîsa çû, dua kir, eynî peyv gotin. Careke din vegeriya û ew dîsa di xew de dîtin. Çimkî çavên wan ji xewê diçûn serhev. Nizanibûn ji wî re çi bêjin. Cara sisiyan vegeriya û ji wan re got: «Ma hûn hê jî radizin û bîhna xwe vedidin? Bes e! Saet hat, va ye, Kurê Mirov dikeve destê gunehkaran. Rabin, em herin. Va ye, yê ku min dide dest nêzîk bû.» Ew hê dipeyivî, hema hingê Cihûdayê* ku yek ji diwanzdehan bû hat. Bi wî re elaleteke bi dar û bi şûr hebû. Ew ji aliyê serekên kahînan, Şerîetzan û rihspiyan ve hatibûn şandin. Îcar ê ku Îsa bida dest, bi wan re li ser îşaretekê li hev hatibû û gotibû: «Ez kê ramûsim, ew e. Wî bigirin, bibin û hay jê hebin.» Cihûda hema hat ba Îsa û got: «Mamoste!» û ew ramûsa. Wan dest avêtin Îsa û ew girtin. Lê yekî ji yên ku bi wî re bûn, şûrê xwe kişand, li xulamê Serokkahîn xist û guhê wî pekand. Îsa ji wan re got: «Ma ez rêbirek im ku hûn bi dar û şûran hatine ku min bigirin? Her roj li Perestgehê ez di nav we de bûm, min hîn dikir û we ez negirtim. Lê ji bo ku Nivîsarên Pîroz bên cih, ev çêdibe.» Û hemûyan ew hişt û reviyan. Xortek li pey wî diçû ku perçekî cawê keten li bedena xwe ya tazî pêçabû. Wan ew girt, lê wî cawê keten hişt û rût û tazî ji wir reviya. Îsa birin ba Serokkahîn. Hemû serekên kahînan, rihspî û Şerîetzan li wir civiyabûn. Petrûs ji dûr ve li pey wî çû, heta ku ew gihîşt hundirê hewşa Serokkahîn. Li wir bi parêzgeran re li ber êgir rûniştibû û xwe germ dikir. Îcar serekên kahînan û hemû civîna* giregiran, ji bo ku biryara* kuştina Îsa bidin, li hember wî li şahidiyê digeriyan, lê peyda nedikirin. Gelekan li ser wî şahidiya derewîn da, lê şahidiya wan hevdû nedigirt. Hingê hinek rabûn û li ser wî şahidiya derewîn dan û gotin: «Me bihîst ku vî mirovî got: ‹Ezê vê Perestgeha ku bi dest hatiye avakirin, hilweşînim û di sê rojan de ezê Perestgeheke din a ku ne bi dest hatiye çêkirin, ava bikim.›» Lê dîsa jî şahidiya wan hevdû negirt. Serokkahîn rabû, li navendê rawesta û ji Îsa pirsî: «Ma tu bersîvê nadî? Ev çi şahidî ye ku evên ha li ser te didin?» Lê Îsa tu tişt negot û deng nekir. Serokkahîn dîsa ji wî pirsî: «Ma tu Kurê Yê Pîroz Mesîh î?» Îsa got: «Ez im. Û ‹hûnê bibînin ku Kurê Mirov Li milê rastê yê hêza Xwedê rûniştî ye Û bi ewrên ezmên tê.› » Hingê Serokkahîn cilên xwe çirandin û got: «Êdî çi hewcedariya me bi şahidan heye? We çêrkirina* wî bihîst! Hûn çi dibêjin?» Hemûyan jî ew sûcdar dît û gotin ku ew yê kuştinê ye. Hingê hinekan dest pê kir û tif kirin wî, rûyê wî nixamtin, dan ber kulman û jê re gotin: «Ka pêxemberîtiyê bike!» Parêzgeran jî ew girt û dan ber sîleyan. Gava Petrûs li jêr li hewşê bû, ji xizmetkarên Serokkahîn keçikek hat ba wî. Gava wê dît ku Petrûs xwe li ber êgir germ dike, çav lê zîq kirin û got: «Tu jî bi yê Nisretî re, bi Îsa re bûyî.» Lê wî înkar kir û got: «Ez nizanim û fêm nakim ku tu çi dibêjî.» Piştre derket derveyî hewşê û dîk bang da. Gava ku keçika xizmetkar ew li wê derê dît, wê dîsa ji yên wê derê re got: «Evê ha jî yek ji wan e.» Lê Petrûs dîsa înkar kir. Piştî gavekê yên ku li wir bûn dîsa ji Petrûs re gotin: «Bi rastî tu jî ji wan î, çimkî tu ji Celîlê yî.» Lê wî dest bi nifiran kir, sond xwar û got: «Ez wî mirovê ku hûn li ser dipeyivin nas nakim.» Di cih de dîk cara diduyan bang da. Û Petrûs gotina Îsa ya ku ji wî re gotibû, anî bîra xwe: «Berî ku dîk du caran bang bide, tê sê caran min înkar bikî.» Li ser vê yekê dest pê kir û giriya. Serê sibê zû serekên kahînan bi rihspî, Şerîetzan û hemû civîna giregiran re şêwirîn. Îsa girêdan û birin, dan destê Pîlatos. Pîlatos ji wî pirsî û got: «Ma tu padîşahê Cihûyan î?» Îsa bersîv da û got: «Erê, wek ku te got.» Serekên kahînan bi gelek tiştan ew sûcdar kirin. Pîlatos dîsa ji wî pirsî û got: «Ma tu qet bersîvê nadî? Binêre ku çiqas giliyê te dikin!» Lê Îsa êdî tu bersîv neda wî, wusa ku Pîlatos şaş ma. Îcar adet bû ku di her Cejna Derbasbûnê de walî girtiyekî ku gel dixwest berde. Di nav serhildêrên ku di serhildanê de mêr kuştibûn, girtiyek bi navê Barabas hebû. Û elalet derket pêşberî walî, jê xwestin ku li gor adeta xwe ji wan re bike. Pîlatos jî ji wan re got: «Ma hûn dixwazin ku ez ji bo we padîşahê Cihûyan berdim?» Çimkî wî dizanibû ku serekên kahînan ji ber çavnebariyê Îsa dane destê wî. Lê serekên kahînan nav di elaletê dan ku bixwazin Barabas ji bo wan bê berdan. Pîlatos dîsa ji wan pirsî: «Nexwe hûn dixwazin ez çi bi wî kesî bikim ê ku hûn jê re padîşahê Cihûyan dibêjin?» Ew qîriyan û gotin: «Wî xaç bike!» Pîlatos ji wan pirsî: «Çima? Wî çi xerabî kiriye?» Lê ew hê bêtir qîriyan: «Wî xaç bike!» Pîlatos xwest ku elaletê razî bike û Barabas ji wan re berda. Û Îsa da ber qamçiyan û da destê wan, da ku bê xaçkirin. Hingê leşkeran ew bir hundirê qesrê, yanî hewşa qesra walî û hemû tabûra* leşkeran li ser civandin. Xiftanekî binefşî lê kirin û tacek ji stiriyan honandî danîn ser serê wî. Dest pê kirin silav danê û gotin: «Bijî padîşahê Cihûyan!» Bi çîtikekê li serê wî xistin, tif kirin wî, çûn ser çokan û li ber wî xwe tewandin. Piştî ku tinazên xwe pê kirin, cilê binefşî jê kirin, cilên wî lê kirin û birin derve ku wî xaç bikin. Şimûnê ji Kûrênê — ku bavê Skender û Rûfos bû — ji zeviya xwe vedigeriya û di wir re derbas dibû. Leşkeran bi zorê xaça Îsa bi wî dan hilgirtin. Îsa anîn wî cihê ku jê re ‹Golgota› digotin, ku bê wergerandin: «Qoqê Serî». Şerab û mur* tevlihevkirî danê, lê wî venexwar. Îsa xaçkirin û cilên wî bi pişk li xwe leva* kirin, ka wê kî çi bistîne. Û saet di nehê sibê de ew xaç kirin. Nivîsa ku ew pê sûcdar dikirin weha bû: «PADÎŞAHÊ CIHÛYAN.» [27-28] Bi wî re du rêbir* jî xaçkirin; yek li milê wî yê rastê, yê din li milê wî yê çepê. *** Yên ku di wir re derbas dibûn, serê xwe dihejandin, Îsa şermezar dikirin û digotin: «Ka teyê Perestgeh hilweşanda û di sê rojan de ava bikira! Ji xaçê were xwarê û xwe xilas bike!» Bi vî awayî serekên kahînan û Şerîetzan jî di nav xwe de bi tinaz dipeyivîn û digotin: «Yên din xilas kirin, lê nikare xwe xilas bike! Bila niha padîşahê Îsraêlê Mesîh ji xaçê bê xwarê, da ku em bibînin û bawer bikin.» Yên bi wî re hatibûn xaçkirin jî ew şermezar dikirin. Piştî nîvro saet ji diwanzdehan heta saet sisiyan tarî ket ser seranserê welêt. Û saet di sisiyan de Îsa bi dengekî bilind qîriya: «Êloyî, Êloyî, lama sabaxtanî?» ku bê wergerandin: «Xwedayê min, Xwedayê min, te çima ez berdam?» Gava hin ji yên ku li wir bûn ev bihîstin, gotin: «Binêrin, ew gazî Êlyas* dike.» Yek ji wan bi lez çû avgirek* hilda, bi sihikê tije kir, bi çîtikekê ve danî û dirêjî Îsa kir ku vexwe. Û got: «Bihêlin, em bibînin, ka Êlyas wê bê ku wî bîne xwarê?» Îsa bi dengekî bilind qîriya û ruhê xwe da. Hingê perda Perestgehê ji serî heta binî çiriya û bû du perçe. Sersedê* ku li pêşberî Îsa rawesta bû, gava dît ku Îsa çawa ruhê xwe da, got: «Bi rastî jî, ev mirov Kurê* Xwedê bû!» Jinên ku ji dûr ve li vê yekê temaşe dikirin hebûn. Meryema Mejdelanî*, Meryema* diya Yûsês û Aqûbê ciwan û herweha Seloma jî di nav wan de bûn. Dema ku Îsa li Celîlê bû, li pey wî diçûn û jê re xizmet dikirin. Ji van pê ve, gelek jinên din jî li wir hebûn ku bi Îsa re hatibûn Orşelîmê. Roja* Amadekirinê, yanî roja beriya Şemiyê bû. Îcar gava bû êvar, Ûsivê Arîmetyayî hat ê ku endamekî civîna* giregiran ê bi rûmet bû. Ew bi xwe jî li hêviya Padîşahiya Xwedê bû. Wî wêrî û çû ba Pîlatos, cesedê Îsa jê xwest. Gava Pîlatos bihîst ku Îsa ji xwe miriye, şaş ma. Gazî sersed* kir û jê pirsî: «Ma gelek wext di ser mirina wî re derbas bûye?» Gava ji sersed hîn bû, cesed da Ûsiv. Wî cawekî keten kirrî, cesed anî xwarê, bi caw pêça û di goreke ku di latê de hatibû kolan de veşart. Kevirek gêr kir ser deriyê gorê. Meryema Mejdelanî û Meryema diya Yûsês dîtin ku ew li ku derê hat veşartin. Piştî ku roja* Şemiyê derbas bû, Meryema* Mejdelanî, Meryema* diya Aqûb tevî Seloma çûn giyayên bîhnxweş kirrîn, da ku herin, rûn li cesedê Îsa bidin. Roja heftiyê ya pêşî, serê sibê zû, çaxê roj hilat ew hatin ser gorê. Wan ji hev re digot: «Kî wê ji bo me wî kevirê ku li ser deriyê gorê ye gêr bike?» Û gava ku li jorê nêrîn, dîtin ku kevir ji cihê xwe hatiye gêrkirin. Kevir gelek mezin bû. Çaxê ku ketin hundirê gorê, dîtin ku li aliyê rastê xortekî xiftanê spî wergirtî rûdine. Jin gelek şaş man. Wî jî ji wan re got: «Şaş nemînin! Hûn li Îsayê Nisretî yê ku hatibû xaçkirin digerin. Ew rabûye! Ew ne li vir e. Va ye cihê ku ew lê dirêjkirî bû. Lê hûn herin, ji şagirtên wî re û ji Petrûs re bêjin: ‹Wek ku ji we re gotiye ewê beriya we here Celîlê, hûnê li wir wî bibînin.›» Jin jî derketin û ji gorê reviyan, çimkî şaş mabûn û dilerizîn. Ji kesî re jî tiştek negotin. Çimkî tirs ketibû dilê wan. Îcar çaxê Îsa roja pêşî ya heftiyê sibê zû rabû, wî pêşî xwe nîşanî Meryema Mejdelanî da, ya ku heft cin jê derxistibûn. Ew jî çû, xeber da wan ên ku bi Îsa re mabûn, ew ên ku şîn digirtin û digiriyan. Lê gava wan bihîst ku Îsa dijî û xwe nîşanî Meryemê daye, bawer nekirin. Piştî van tiştan wî xwe bi awayekî din nîşanî diduyan ji wan da ku diçûn çolê. Ew jî çûn xeber dan ên din. Lê ji wan jî bawer nekirin. Paşê Îsa xwe nîşanî yanzdehan da, çaxê ku ew li ser sifrê rûniştibûn. Wî ji ber bêbawerî û serhişkiya wan li wan hilat. Çimkî wan ji yên ku ew rabûyî dîtibûn, bawer nekiribû. Û wî ji wan re got: «Herin her çar aliyên dinyayê û Mizgîniyê li hemû afirînê bidin bihîstin. Yê ku baweriyê bîne û bê imadkirin* wê xilas bibe, lê yê ku baweriyê neyne wê sûcdar bê derxistin. Û ev nîşanên ha wê bi yên ku baweriyê tînin re bin: Bi navê min wê cinan derxin, wê bi zimanên nû bipeyivin, wê maran bi destê xwe bigirin û eger ew tiştên bi jehr jî vexwin, qet ziyanê nabînin. Ewê destê xwe deynin ser nexweşan û nexweş wê qenc bibin.» Îcar piştî ku Xudan Îsa bi wan re peyivî, hilkişiya ezmên û li milê Xwedê yê rastê rûnişt. Şagirt jî çûn, li her cihî Mizgînî dan bihîstin. Xudan jî bi wan re dixebitî û bi wan nîşanên ku di pey de dihatin peyv rast derdianî. Ya Têyofîlosê giranbiha, Gelekan dest bi rêzkirina wan tiştên ku di nav me de çêbûne, kirine, çawa wan kesên ku ji destpêkê ve bi çavên xwe dîtin û peyv* belav kirin, ji me re ragihandin. Loma, ez jî wek yekî ku ji pêşî ve guhê xwe daye hemûyî û lê kolaye, min qenc dît ku ez wan tiştan rêz bi rêz ji te re binivîsim, da ku tu rastiya tiştên ku ji te re hatine hînkirin, bizanî. Dema Hêrodês* padîşahê Cihûstanê* bû, kahînek* ji koma Ebiya hebû. Navê wî Zekerya bû. Jina wî ji keçên Harûn* bû û navê wê Êlîzabêt bû. Û herdu jî li ba Xwedê rast bûn û li gor hemû emir û qanûnên Xudan* bê kêmahî rêve diçûn. Zarokên wan nebûn, çimkî zarok ji Êlîzabêtê re çênedibûn û herdu jî bi nav salan ve çûbûn. De îcar wusa çêbû, çaxê wî di dora koma xwe de ji Xwedê re xizmeta kahîntiyê dikir, li gor adeta kahîntiyê, pişk li wî ket ku ew here Perestgeha* Xudan* û bixûrê* bişewitîne. Di dema şewitandina bixûrê de tevahiya elaleta* xelkê li derve dua dikir. Hingê milyaketekî Xudan* jê re xuya bû û li aliyê rastê yê gorîgeha* bixûrê rawesta. Gava Zekerya ew dît, şaş bû û tirs ket dilê wî. Milyaket jê re got: «Zekerya, netirse! Çimkî duaya te hat bihîstin û jina te Êlîzabêt, wê kurekî ji te re bîne, tê navê wî Yûhenna* deynî. Û ewê ji te re bibe şahî û geşî Û gelek wê bi bûyîna wî dilxweş bibin. Çimkî ewê li ba Xudan* mezin be. Ew şerab û vexwarinên giran qet venaxwe Û hê di zikê diya xwe de wê bi Ruhê* Pîroz tije be. Ewê gelekan ji zaryên* Îsraêl li Xudan, Xwedayê wan, vegerîne. Û ewê bi ruh* û bi hêza Êlyas* pêxember li pêşiya Xudan here, da ku ew dilê bavan li zarokan û neguhdaran li şehrezayiya dilpakan vegerîne, da ji Xudan re miletekî pêkhatî amade bike.» Zekerya jî ji milyaket re got: «Ma ezê vê yekê bi çi bizanim? Ez pîr im û jina min jî bi nav salan ve çûye.» Milyaket lê vegerand û got: «Ez Cibrayîl im, yê ku li ber destê Xwedê radiweste û ez hatime şandin, da ez ji te re bêjim û vê mizgîniyê bidim te. Va ye, heta wê roja ku ev tişt pêk bê, tê lal bibî û hew bikarî bipeyivî. Çimkî te bi wan gotinên min ên ku di wextê xwe de wê bên cih, bawer* nekir.» Di vê navê de xelk li hêviya Zekerya bû. Ew şaş man, ka çima ew demeke dirêj di Perestgehê* de dima. Û gava ew derket derve, wî nikaribû bi wan re bipeyive û ew têgihîştin ku wî di Perestgehê de dîtiniyek* dîtiye. Wî bi îşaretan ji wan re digot û lal ma. Û gava rojên xizmeta wî temam bûn, ew vegeriya mala xwe. Piştî wan rojan jina wî Êlîzabêt bizaro bû û wê pênc mehan xwe veşart û got: «Va ye, di van rojan de Xudan* ev yek ji bo min kir: Wî li min nêrî û di nav xelkê de şerma min rakir.» Di meha şeşan de Xwedê milyaket Cibrayîl şand bajarekî Celîlê*, ku navê wê Nisret bû, ba keçikeke ku dergistiya mirovekî bi navê Ûsiv bû. Ûsiv ji mala* Dawid bû. Navê keçikê jî Meryem* bû. Cibrayîl hat ba wê û jê re got: «Silav li te, ey keçika ku kerema Xwedê li ser e. Xudan* bi te re ye.» Meryem bi vê silavê şaş ma û fikirî, ka ev çi silav e? Milyaket jê re got: «Ya Meryem, netirse! Kerema Xwedê li te bûye. Va ye, tê bizaro bibî û tê kurekî bînî û navê wî Îsa* deynî. Ewê mezin be û wê jê re Kurê Yê Herî Berz bê gotin. Û Xudan, Xwedê wê textê bavê wî Dawid* bide wî. Û ewê her û her li ser mala* Aqûb padîşahiyê bike û dawiya padîşahiya wî nayê.» Meryemê ji milyaket re got: «Ma gelo evê çawa çêbe? Çimkî tu mêr nêzîkî min nebûne.» Milyaket lê vegerand û got: «Ruhê* Pîroz wê bê ser te û tê bikevî bin hêza siya wî Yê Herî Berz. Ji ber vê yekê wê ji wî pîrozê ku wê ji te çêbe re Kurê* Xwedê bê gotin. Û va ye, Êlîzabêt a ku mirova te ye, ew jî bi vê pîrîtiya xwe ve bi kurekî bizaro ye. Ya ku jê re digotin ku zarokan nayne, va ye, ew di heyva xwe ya şeşan de ye. Çimkî tu tişt li ber Xwedê ne zehmet e.» Meryemê got: «Va me, ez cêriya Xudan im. Bila wek ku te gotî, ji min re bibe.» Piştre milyaket ji ba wê çû. Meryem rabû di wan rojan de bi lez çû nav çiyan, bajarekî ji bajarên Cihûda*. Ew gihîşt mala Zekerya û silav li Êlîzabêtê kir. Gava ku Êlîzabêtê silava Meryemê bihîst, zarok di zikê wê de xwe tevda û Êlîzabêt bi Ruhê* Pîroz tije bû, û bi dengekî bilind got: «Tu di nav jinan de pîroz* î û berê zikê te pîroz e! Ma ez kî me, heta ku diya Xudanê* min bê ba min? Çimkî gava dengê silava te ket guhê min, zarok ji şahiyê xwe di zikê min de tevda. Xwezî bi wê, ku bawer* kir ew tiştên ku ji aliyê Xudan ve jê re hatine gotin, wê bên cih.» Hingê Meryemê got: «Canê min pesnê* Xudan dide. Û ruhê min bi Xilaskarê min, Xwedê şa dibe, Çimkî wî li nizimahiya cêriya xwe nêrî. Îcar ji niha û pê ve, hemû nifş wê ji min re bêjin: ‹Xwezî bi te.› Çimkî Xwedayê hêzdar tiştên mezin ji min re kirin. Navê wî pîroz e. Û rehma wî nifş bi nifş li ser wan e, Yên ku ji wî ditirsin. Wî bi zendê xwe qudreta xwe nîşan da, Û wî, yên di dilê xwe de pozbilind ji hev belav kirin. Wî, yên mezin ji textên wan anîn xwarê, Û yên nizim bilind kirin. Yên birçî bi tiştên qenc têr kirin, Û yên dewlemend destvala rêkirin. Wî rehma xwe anî bîra xwe Û alîkariya xulamê xwe Îsraêl kir, Çawa ku ji bav û kalên me re, Ji Birahîm* û dûndana* wî re Soza xwe ji bo her û her daye.» Meryem nêzîkî sê mehan li ba Êlîzabêtê ma û paşê vegeriya mala xwe. Gava dema zarokanîna Êlîzabêtê hat, wê kurek anî. Cîran û mirovên wê bihîstin ku Xudan rehmeke mezin li wê kiriye û ew jî bi wê re şa bûn. Û di roja heştan de ji bo sinetkirina* kurik hatin û xwestin, navê bavê wî Zekerya lê bikin. Lê diya wî li wan vegerand û got: «Na, navê wî wê Yûhenna* be.» Wan jê re got: «Di nav mirovên te de kesek bi vî navî tune.» Îcar wan bi îşaretan ji bavê wî pirsî, ka ew dixwaze çi navî li wî bike Wî nivîsdekek xwest û weha li ser nivîsî: «Navê wî Yûhenna ye.» Û hemû şaş man. Di cih de dev û zimanê wî vebûn, peyivî û pesnê Xwedê da. Tirs ket dilê hemûyên ku li dora wan rûdiniştin û li seranserê çiyayên Cihûstanê* li ser van tiştan hat peyivîn. Û hemûyên ku ev tişt bihîstin, ew xistin dilê xwe û gotin: «Gelo ev zarok wê bibe çi?» Çimkî destê Xudan li ser wî bû. Û bavê wî Zekerya bi Ruhê* Pîroz tije bû, wî pêxemberîtî kir û got: «Pesin ji Xudan Xwedayê Îsraêl re, Ku ew hat serdana gelê xwe û wî ew bi berdêl xilas kir. Wî ji mala xulamê xwe Dawid Strûhekî* xilasiyê* ji me re rakir, — Çawa ku wî hê ji berê ve bi devê pêxemberên* xwe yên pîroz gotibû — Ku em ji dijminên me û ji destê hemûyên ku ji me nefret dikin, xilas bike, Da li bav û kalên me bê rehmê, Û peymana* xwe ya pîroz, Wê sonda ku ji bavê me Birahîm* re xwaribû, bîne bîra xwe [74-75] Ku em ji destê dijminên xwe xilas bibin Û bê tirs li ber wî di hemû rojên jiyana xwe de Bi paqijî û rastî biperizin* wî. *** Û tu jî, zaroko, wê ji te re pêxemberê Yê Herî Berz bê gotin, Çimkî tê di pêşiya Xudan de herî, da ku tu riyên wî amade bikî Û ji bo lêbihûrtina gunehên wan, Xilaskirinê bi gelê wî bidî zanîn. Ji rehm û dilovaniya Xwedayê me, Wê ji jor, wek ku roj hiltê, bê serdana me, Da ronahiyê bide wan ên ku di tariyê de Û di bin siya mirinê de rûniştine Û ewê berê lingên me bide ser riya silametê.» Kurik mezin dibû û bi ruh bi qewet dibû û heta bi wê roja ku ew ji Îsraêl re xuya bû, li çol û çolistanan ma. Di wan rojan de Qeyser Awgûstos emir da, ku hemû xelkên dinya Romayê bên jimartin. Di wê demê de, gava Kûrênyos serdarê Sûriyê bû, ev hejmartina pêşî bû ku hat kirin. Û her kes çû bajarê xwe, da ku xwe bide nivîsîn. Ûsiv jî ji bajarê Nisreta Celîlê* çû Beytlehmê, bajarê* Dawid ê li Cihûstanê*, çimkî ew ji mala* Dawid û ji bavikê wî bû. Ew çû wê derê, da ku xwe bi dergistiya xwe Meryemê re bide nivîsîn. Dergistiya wî jî bizaro bû. Gava ew li Beytlehmê bûn, dema zarokanîna wê hat û wê kurê xwe yê nixurî anî. Wê zarokê xwe di pêçekê de pêça û di afirekî de danî, çimkî cihê wan li mêvanxanê tunebû. Îcar li wê derdorê şivanan bi şev li çolê li ber keriyên xwe nobe digirt. Milyaketekî Xudan ji wan re xuya bû û rûmeta Xudan hawirdora wan kir ronahî. Tirseke mezin ket ser wan. Milyaket ji wan re got: «Netirsin! Ez hatime, ku ez mizgîniya şabûneke mezin bidim we, ku ji tevahiya gel re ye. Îro li bajarê* Dawid xilaskarek ji we re çêbûye. Ew jî Xudan* Mesîh* e. Bila ev ji we re bibe nîşan: Hûnê zarokekî di pêçekê de pêçayî û di afirekî de razayî bibînin.» Û ji nişkê ve ordiyeke leşkerên ezmên bi milyaket re xuya bûn, pesnê Xwedê didan û gotin: «Li bilindahiyan ji Xwedê re rûmet Û li ser erdê li ser wan ên ku Xwedê ji wan razî ye silamet.» Çaxê milyaket ji dora wan hilkişiyan ezmên, şivanan ji hev re got: «De werin, em herin Beytlehmê û vî tiştê bûyî yê ku Xudan bi me daye zanîn, bibînin.» Îcar ew bi lez çûn. Wan Meryem, Ûsiv û zarokê di afir de razayî dîtin. Gava ew dîtin, wan ew xebera ku li ser zarok bihîstibûn, belav kirin. Hemûyên ku ev bihîstin, li tiştên ku şivanan ji wan re got, şaş man. Lê Meryemê ev xeberên ha hemû di dilê xwe de hildianîn û kûr li ser wan difikirî. Şivan vegeriyan; ji bo tiştên dîtî û bihîstî pesnê Xwedê didan û rûmet didanê. Her tiştî, bi awayê ku ji wan re hatibû gotin dîtibûn. Çaxê heşt roj temam bûn, ew hat sinetkirin û navê wî Îsa* danîn, wek ku hê berî ew bikeve zikê diya xwe, milyaket gotibû. Û gava rojên paqijbûna wan li gor Şerîeta* Mûsa temam bûn, zarok birin Orşelîmê*, da ku wî pêşkêşî Xudan bikin, wek ku di Şerîeta Xudan de hatiye nivîsîn: «Her zarokê nêr ê nixurî wê nedrê* Xudan be» û li gor gotina Şerîeta Xudan «Cotek kevokên qumrî, an du ferxên kevokan» jê re bikin gorî*. Hingê li Orşelîmê mirovek hebû, ku gelek rast û xwedêtirs bû. Navê wî Şimûn bû. Ew li hêviyê bû ku Îsraêl bê handan*. Ruhê* Pîroz li ser wî bû. Û Ruhê Pîroz bi wî dabû zanîn ku berî dîtina Mesîhê* Xudan, ew mirinê nabîne. Bi rêberiya Ruh ew hat Perestgehê*. Gava dê û bavê wî, ji bo pêkanîna Şerîetê, Îsayê zarok anîn Perestgehê, Şimûn rahişt wî û ew xist himbêza xwe, wî pesnê Xwedê da û got: «Ya Xudan, niha li gor gotina xwe Xulamê xwe bi silamet berde. Çimkî çavê min xilaskirina te dît, A ku te li ber çavê hemû miletan amade kiriye: Ronahiya ku çavê miletan vedike Û rûmeta ji bo gelê te yê Îsraêl e.» Dê û bavê wî li wan gotinên Şimûn gelek şaş man. Şimûn ew pîroz* kirin û ji diya wî Meryemê re got: «Ev zarokê ha ji bo ketin û rabûna gelekan li Îsraêlê hatiye danîn û ew nîşanek e ku li hember derkevin, da ku fikrên dilê gelekan bên kifşkirin. Û şûrek wê di dilê te re jî here, wî qul bike.» Û li wê derê pêxemberek hebû, navê wê Hana bû. Ew keça Fanowêl û ji eşîra Aşêr bû. Ew gelek pîr bû û piştî keçkaniya xwe heft salan bi mêrê xwe re mabû û piştre heta heştê û çar salan jinebî mabû. Wê dev ji Perestgehê bernedida û bi şev û roj bi dua û rojî diperizî* Xwedê. Ew jî di wê kêlîkê de hat, pesnê Xwedê da û wê li ser wî ji yên ku li hêviya xilasiya Orşelîmê bûn re got. Û çaxê wan li gor Şerîeta* Xudan her tişt pêk anî, vegeriyan bajarê xwe Nisreta Celîlê*. Îcar zarok mezin dibû, bi hêz dibû û bi şehrezayiyê tije dibû û qenciya Xwedê jî li ser wî bû. Dê û bavê wî her sal di Cejna* Derbasbûnê de diçûn Orşelîmê*. Gava Îsa dibû diwanzdeh salî, ew li gor adeta cejnê dîsa hilkişiyan Orşelîmê. Piştî ku wan rojên cejnê temam kirin û vegeriyan, Îsayê zarok li Orşelîmê ma. Haya dê û bavê wî jê tunebû. Di gumana wan de ew jî di nav koma rêwiyan de ye û ew rojekê rêve çûn. Hê ji nû ve di nav mirov û nasên xwe de li wî geriyan. Gava wan ew nedît, ew vegeriyan Orşelîmê û lê geriyan. Di roja sisiyan de wan ew di Perestgehê de dît. Ew di nav mamosteyên Şerîetê* de rûniştî bû, guh dida wan û pirs ji wan dikirin. Hemûyên ku gotinên wî dibihîstin li şehrezayî û bersîvên wî şaş diman. Dema dê û bavê wî ew dîtin, gelek şaş man. Diya wî ji wî re got: «Kurê min, te çima wusa li me kir? Ez û bavê te, em bi xem û xiyal li te digeriyan.» Wî ji wan re got: «Çima hûn li min geriyan? Ma we nizanibû ku divê ez li mala Bavê* xwe bim?» Lê wan maneya gotinên wî fêm nekir. Îcar Îsa bi wan re daket û çû bajarê Nisretê û bi ya wan dikir. Lê diya wî ev tiştên ha hemû di dilê xwe de hilanîn. Îsa jî bi şehrezayiyê pêşve diçû û mezin dibû; ew li ber Xwedê û li ber mirovan keremdar bû. Di sala panzdehan a padîşahiya Qeyser Tîberyos de Pontiyos Pîlatos waliyê Cihûstanê bû, Hêrodês* serwerê Celîlê* bû, birayê wî Filîpos serwerê herêma Îtûrya û Traxonîdayê bû, Lûsanyas serdarê Avêlinyayê bû û Henan û Qeyafa Serokkahîn bûn. Di wê demê de gotina Xwedê li çolê ji Yûhennayê* kurê Zekerya re hat. Îcar Yûhenna çû û li seranserê Çemê Urdunê hîn dikir, ku xelk imad* bibin û tobe bikin, da ku li gunehên wan bê bihûrtin. Çawa ku di kitêba* gotinên Îşaya* pêxember de hatiye nivîsîn: «Dengê yê li çolê bang dike: ‹Riya Xudan amade bikin Şiveriyên wî sererast bikin! Her gelî wê tije bibin, Her çiya û gir wê nizim bibin, Xwarî wê rast bibin Û riyên asê wê hilû bibin. Û her mirov wê xilasiya Xwedê bibîne.›» Îcar elalet* dihatin, da ku ji aliyê Yûhenna ve bên imadkirin*. Wî ji wan re got: «Hey têjikên koremaran, kê ji we re gotiye ku hûn ji ber wê xezeba ku tê, birevin? De ka fêkiyê ku li tobekirinê tê, bidin û dest pê nekin û ji xwe re nebêjin: ‹Birahîm* bavê me ye.› Ez ji we re dibêjim ku Xwedê dikare ji van keviran jî zarokan ji Birahîm re rake. Ji xwe bivir li ser qurmê daran e. Her dara ku berê qenc nede, wê bê birrîn û bê avêtin nav êgir.» Û elaletê ji wî pirsî û got: «Nexwe em çi bikin?» Wî li wan vegerand û got: «Yê ku du kirasên wî hebin, bila yekî bide wî yê ku tune û yê ku xwarina wî hebe, bila ew jî wusa bike.» Bacgir* jî hatin, da ku imad bibin û gotin: «Mamoste, ma em çi bikin?» Wî ji wan re got: «Ji wî tiştê ku divê hûn bistînin bêtir nestînin.» Leşkeran jî pirsî û gotin: «Lê em çi bikin?» Û wî ji wan re got: «Bêbextiyê li xelkê nekin û bi darê zorê tiştekî ji wan nestînin û bi meaşê xwe razî bin.» Ew xelk hemû di hêviyê de dima û li ser Yûhenna di dilê xwe de digotin: «Ma gelo Mesîh* ev e?» Û Yûhenna bersîva wan da û got: «Ez bi avê we imad dikim, lê yê ji min hêzdartir tê, ku ez ne hêja me, benên çaroxa wî jî vekim. Ewê bi Ruhê* Pîroz û bi êgir we imad bike. Melhêba wî di destê wî de ye, da ku bêndera xwe paqij bike û genim di embara xwe de bicivîne, lê ewê kayê bi agirê ku venamire bişewitîne.» Bi vî awayî wî bi gelek tiştên din jî şîret li xelkê dikir û Mizgînî* bi wan dida bihîstin. Lê gava Yûhenna ji ber jinbira Mîr Hêrodês* Hêrodiya û ji ber hemû xerabiyên din, yên ku wî kiribûn, li wî hilat*, Hêrodês li ser hemû xerabiyên xwe ev jî bi ser de zêde kir, ku wî Yûhenna avêt zîndanê. Gava xelk hemû dihat imadkirin*, Îsa jî imad bû. Wê kêlîka ku Îsa dua dikir, ezman vebû û Ruhê Pîroz bi beden di şiklê kevokekê de li ser wî danî û dengek ji ezmên hat û got: «Tu yî Kurê min ê delal. Dilê min bi te xweş e.» Îsa bi xwe, gava ku dest bi hînkirina xwe kir, nêzîkî sî salî bû. Û wek ku dihat gumankirin ew kurê Ûsiv bû, kurê Elî, kurê Metat, kurê Lêwî, kurê Melkê, kurê Yannay, kurê Ûsiv, kurê Metîtya, kurê Amos, kurê Nahûm, kurê Heslî, kurê Necay, kurê Mehat, kurê Metîtya, kurê Şêmeyîn, kurê Yûsêx, kurê Yoda, kurê Yûhenan, kurê Rêşa, kurê Zerûbabel, kurê Şaltiyêl, kurê Nerî, kurê Melkê, kurê Êdî, kurê Qosam, kurê Êlmedam, kurê Er, kurê Yêşû, kurê Êliyazêr, kurê Yorîm, kurê Metat, kurê Lêwî, kurê Şimûn, kurê Cihûda, kurê Ûsiv, kurê Yonam, kurê Êlyaqîm, kurê Melya, kurê Mena, kurê Metêta, kurê Natan, kurê Dawid*, kurê Yêşa*, kurê Ovêd, kurê Bowaz, kurê Selmon, kurê Nehşon, kurê Amînadav, kurê Admîn, kurê Aram, kurê Hesrûn, kurê Perez, kurê Cihûda*, kurê Aqûb*, kurê Îshaq*, kurê Birahîm*, kurê Têrah, kurê Nehor, kurê Serûx, kurê Rêwo, kurê Pêlêg, kurê Eber, kurê Şalah, kurê Qênan, kurê Arpexşad, kurê Sam, kurê Nûh*, kurê Lamex, kurê Metûşela, kurê Henox*, kurê Yarêd, kurê Mahalalêl, kurê Qênan, kurê Enoş, kurê Sêt, kurê Adem*, kurê Xwedê bû. Û Îsa bi Ruhê Pîroz tije ji Çemê Urdunê vegeriya. Ruh ew bir çolê û ew çil rojî ji aliyê Îblîs* ve hat ceribandin. Wî di wan rojan de tiştek nexwar û gava ew roj derbas bûn, ew birçî bû. Îblîs jê re got: «Eger tu Kurê* Xwedê yî, ji vî kevirî re bêje, bila bibe nan.» Îsa bersîva wî da û got: «Hatiye nivîsîn ku: ‹Mirov ne bi nên tenê dijî.› » Îblîs ew derxist bilindahiyekê û di bîhnekê de wî hemû padîşahiyên dinyayê nîşanî wî dan û jê re got: «Ezê hemû vê desthilatiyê û rûmeta van padîşahiyan bidim te; çimkî ew ji min re hatiye dayîn û ez dikarim wê bidim wî yê ku ez dixwazim. Îcar, eger tu ji min re herî ser çokan, hemû wê bibin ên te.» Îsa bersîva wî da û got: «Hatiye nivîsîn ku: ‹Biperize* Xudan Xwedayê xwe û bi tenê ji wî re xizmetê bike.› » Hingê Îblîs ew bir Orşelîmê*, ew danî ser birca Perestgehê û jê re got: «Eger tu Kurê* Xwedê yî, ka xwe ji vir bavêje xwarê. Çimkî hatiye nivîsîn: ‹Ewê ji bo te li milyaketên xwe emir bike, da ku ew te biparêzin› û ‹ewê te li ser destên xwe hilgirin, da ku lingê te li kevirekî nekeve.› » Îsa lê vegerand û got: «Hatiye gotin: ‹Xudan, Xwedayê xwe neceribîne.› » Û gava Îblîs hemû ceribandinên xwe xilas kirin, ew wextekê jê dûr ket. Û Îsa bi hêza Ruhê Pîroz vegeriya Celîlê û li seranserê wî cihî nav û dengê wî belav bû. Wî di kinîştên* wan de hîn dikir û hemûyan pesnê wî dida. Û ew hat Nisretê, cihê ku lê mezin bûbû û wek adeta xwe, roja* Şemiyê ket kinîştê*, rabû ser xwe, da ku ji wan re bixwîne. Kitêba Îşaya* pêxember dan wî. Gava wî nivîsara lihevpêçayî vekir, wî ew cih dît ku tê de weha hatibû nivîsîn: «Ruhê Xudan li ser min e, Çimkî wî ez mesh* kirime, Da ez Mizgîniyê* bidim belengazan; Wî ez şandime, da ku ez ji girtiyan re azadiyê Û ji koran re vebûna çavan bidim bihîstin, Bindestan azad bikim Û sala Xudan a keremê bidim naskirin.» Wî kitêb li hev pêça, ew da destê yê berdestî û rûnişt. Çavên hemûyên ku di kinîştê* de bûn, li wî diman. Îcar wî dest pê kir û ji wan re got: «Îro ev nivîsara ku we bihîst, hat cih.» Û hemûyan ew erê kir û li wan gotinên wî yên merdane, yên ku ji devê wî derdiketin, şaş man û gotin: «Ma ev ne kurê Ûsiv e?» Û wî ji wan re got: «Bêguman hûnê vê meselê ji min re bêjin: ‹Hekîmo*, de xwe bi xwe qenc bike! De ka wan hemû tiştên me bihîstine ku te li Kefernahûmê kirine, li vê derê, li bajarê xwe jî bike!›» Hingê wî got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, tu pêxember bi dilê xelkên bajarê xwe tune. Lê ez ya rast ji we re dibêjim: Di rojên Êlyas* pêxember de, çaxê ku ezman sê sal û şeş mehan hatibû girtin û di tevahiya welêt de xelayeke giran çêbûbû, gelek jinebî li welatê Îsraêlê hebûn. Îcar Êlyas ji tu kesekî ji wan re nehat şandin, belê ji jinebiya ku li herêma Saydayê, li bajarê Sarêfatê dima re hat şandin. Û di dema Êlîşa* pêxember de gelek kotî* li welatê Îsraêlê hebûn û ji nav wan ji Nemanê* ji Sûriyê pê ve, kesekî din nehat paqijkirin.» Gava wan kesên di kinîştê de ev yek bihîst, hemû hêrs ketin û rabûn ser xwe, Îsa ji bajêr derxistin derve, birin ser kendalê girê ku bajarê wan li ser hatibû avakirin, da ku wî ji wê derê bavêjin xwarê. Lê ew di nav wan re derbas bû û çû. Îsa bi xwar ve dageriya Kefernahûmê, bajarekî Celîlê û wî di roja* Şemiyê de hîn kir. Ew li hînkirina wî gelek şaş diman, çimkî ew bi desthilatî peyivî. Di kinîştê* de mirovek hebû ku ruhê cinekî nepak pê re hebû. Wî bi dengekî bilind kir qîrîn û got: «Ax, Îsayê Nisretî, ma te çi ji me ye? Ma tu hatiyî, da ku tu me helak bikî? Ez dizanim tu kî yî, tu Pîrozê* Xwedê yî.» Îsa lê hilat* û got: «Devê xwe bigire û ji wî derkeve!» Cin ew mirov di navendê de avêt erdê, ji wî derket û ziyanek nedayê. Û hemû heyirî man û tirsiyan, ew di nav hev de peyivîn û gotin: «Gelo ev çi gotin e, çimkî ew bi hêz û desthilatî emir li ruhên nepak dike û ew derdikevin?» Êdî nav û dengê wî li her cihê wê herêmê belav bû. Hingê Îsa ji kinîştê derket û çû mala Şimûn*. Xesûya Şimûn tayeke giran girtibû û ji bo wê ji wî lava kirin. Îcar ew raserî wê rawesta û li tayê hilat. Ta ji wê çû û ew di cih de rabû ser xwe û xizmeta wan kir. Çaxê roj çû ava, hemûyan nexweşên xwe yên ku ketibûn êş û janên cûr bi cûr, anîn ba wî. Wî jî destên xwe danîn ser her yekî ji wan û ew qenc kirin. Û ji gelekan jî cin derdiketin, dikirin qîrîn û digotin: «Tu Kurê* Xwedê yî.» Wî li wan hilat û nedihişt ku deng ji wan derkeve, çimkî wan dizanibû ku ew Mesîh e. Îcar gava bû roj, Îsa derket û çû cihekî ku bêpêjin bû. Elalet* jî lê digeriya û dihatin heta ba wî. Wan dixwest ku wî bigirin, da ku ew ji ba wan neçe. Lê wî ji wan re got: «Divê ez Mizgîniya* Padîşahiya* Xwedê bidim bajarên din jî, çimkî ez ji bo vê yekê hatime şandin.» Û wî di kinîştên Cihûstanê de hîn dikir. Rojekê gava Îsa li ber perê Gola Cênîsartê* sekinîbû, elalet li wî teng dikir, da ku gotina Xwedê bibihîzin. Îsa du qeyik li devê golê dîtin. Masîgir ji wan peya bûbûn û torên xwe dişuştin. Îsa li qeyikekê ji wan siwar bû. Ew jî ya Şimûn* bû û ji wî hêvî kir ku qeyikê piçekê ji bejê dûr bixe. Û rûniştî ji qeyikê elalet hîn dikir. Piştî ku wî gotinên xwe xilas kirin, ji Şimûn re got: «Qeyika xwe ber bi kûrahiyê ve bajo, torên xwe bavêjin nêçîra masiyan.» Şimûn lê vegerand û got: «Ya Hosta! Tevahiya şevê me kir û nekir, me tu tişt negirt. Lê li ser gotina te, ezê toran bavêjim.» Gava wan wusa kir, wan ewqas masî girtin ku hindik mabû, torên wan bidirin. Wan bi îşaret kirin şirîkên xwe yên ku di qeyika din de bûn, da ku bên û alîkariya wan bikin. Ew jî hatin û herdu qeyik ewqas dagirtin ku hindik ma bû, ew bin av bibin. Gava Şimûn-Petrûs* ev dît, wî xwe avêt ber çokên Îsa û got: «Ya Xudan, ji min dûr keve, çimkî ez mirovekî gunehkar im.» Çimkî ew û hemû yên ku pê re bûn ji pirrbûna masiyên ku girtibûn, heyirî diman û ditirsiyan, wusa jî Aqûb* û Yûhenna*, kurên Zebedî, yên ku şirîkên Şimûn bûn heyirîn. Hingê Îsa ji Şimûn re got: «Netirse! Ji niha û pê ve, tê bibî nêçîrvanê mirovan.» Wan qeyikên xwe kişandin bejê, dev ji her tiştî berdan û li pey wî çûn. Gava ku ew li nav bajarekî ji bajaran bû, li wir mirovek hebû ku bedena wî hemû kotî* bû. Gava wî Îsa dît, xwe deverû avêt erdê, jê lava kir û got: «Ya Xudan, eger tu bixwazî, tu dikarî min paqij bikî.» Îsa destê xwe dirêj kir, dest li wî da û got: «Ez dixwazim. Paqij bibe!» Û di cih de kotîbûn jê çû. Û Îsa tembîh li wî kir, ku ew vê yekê ji kesî re nebêje, lê jê re got: «Here xwe nîşanî kahîn* bide û wek ku Mûsa emir kiriye, pêşkêşekê bide, da ji wan re bibe şahidî, ku tu paqij bûyî.» Dîsa jî nav û dengê Îsa hê bêtir belav dibû û elaleteke mezin li hev kom dibû, da ku guhdariya wî bikin û ji nexweşiyên xwe qenc bibin. Lê wî xwe dida çolê û dua dikir. Rojekê, çaxê wî hîn dikir, Fêrisî* û Şerîetzan* jî li wir rûniştibûn. Ew ji her gundên Celîlê, Cihûstanê û ji Orşelîmê* hatibûn. Hêza Xudan ji bo qenckirina nexweşiyên wan pê re bû. Hingê hin zilaman yekî felcî di nav nivînan de anî û dixebitîn ku wî bînin hundir û deynin ber Îsa. Lê gava wan ji ber elaletê tu rê nedît ku wî bînin hundir, ew hilkişiyan ser bên, keremîtik rakirin û ew tevî nivînên wî daxistin navendê ber Îsa. Gava wî baweriya* wan dît, ji yê felcî re got: «Ey mirovo! Li gunehên te hat bihûrtin.» Şerîetzan* û Fêrisiyan* dest pê kir, fikirîn û gotin: «Ma evê ku çêrî* Xwedê dike kî ye? Ma ji Xwedê pê ve, kî dikare li gunehan bibihûre?» Îsa bi fikrên wan hesiya, wî bersîv da û ji wan re got: «Ma hûn çima tiştên weha di dilê xwe de dibêjin? Ma kîjan hêsanîtir e? Ez bêjim: ‹Gunehên te li te hatin bihûrtin!› an ku ez bêjim: ‹Rabe û rêve here!› Lê ji bo ku hûn bizanin desthilatiya Kurê* Mirov heye ku li ser erdê li gunehan bibihûre», ji yê felcî re got: «Ez ji te re dibêjim, rabe nivînên xwe hilîne û here mala xwe.» Ew jî di cih de li pêş wan rabû ser xwe, rahişt wan nivînên ku ew di nav wan de bû, çû mala xwe û pesnê Xwedê da. Hemû li vê yekê heyirî man, pesnê Xwedê dan, dilê wan tije tirs bû û gotin: «Îro me tiştên ecêb dîtin.» Piştî vê yekê Îsa derket derve û bacgirekî* rûniştî di bacxanê de dît, ku navê wî Lêwî* bû. Wî jê re got: «Li pey min were.» Wî jî dev ji her tiştî berda, rabû ser xwe û li pey wî çû. Lêwî jê re di mala xwe de ziyafetek da. Li ser sifrê bi wan re hejmareke mezin ji bacgiran û hinekên din rûniştibûn. Îcar Fêrisiyan* û zaneyên wan ên Şerîetê* di serê şagirtên* wî de kirin pitepit û gotin: «Çima hûn bi bacgir û gunehkaran re dixwin û vedixwin?» Îsa li wan vegerand û got: «Ne yên saxlem, lê yên nexweş hewcedarê hekîm* in. Ez nehatime, ku ji bo tobekirinê gazî rastan bikim, lê ez hatim ku gazî gunehkaran bikim.» Îcar wan ji Îsa re got: «Şagirtên Yûhenna* gelek rojiyê digirin û dua dikin û yên Fêrisiyan jî wusa dikin, lê yên te dixwin û vedixwin.» Îsa ji wan re got: «Heta ku zava bi wan re ye, ma hûn dikarin ji xelkê dawetê re bêjin: ‹Rojiyê bigirin!› Lê rojên ku zava wê ji nav wan bê standin wê bên. Hingê di wan rojan de ewê rojiyê bigirin.» Wî meselek jî ji wan re got: «Tu kes perçeyekî ji cilekî nû jê nake, ku cilekî kevin pê pîne bike. Eger bike, hem wê cilê nû bidirîne, hem jî ew perçê ji cilê nû bi cilê kevin re li hev nayê. Û tu kes şeraba nû naxe meşkên kevin. Eger weha bike, şeraba nû wê meşkan bidirîne, şerab wê birije û meşk wê ziyan bibin. Lê belê divê şeraba nû bikeve meşkên nû. Û kesek tune ku piştî şeraba kevin vexwe, ya nû bixwaze, çimkî ew dibêje: ‹Ya kevin xweş e.›» Rojeke Şemiyê, gava Îsa di nav dexlan re diçû, şagirtên* wî simbil diçinîn, di nav destên xwe de difirikandin û dixwarin. Lê hinekan ji Fêrisiyan* ji wan re got: «Çima hûn tiştê ku roja* Şemiyê nabe, dikin?» Îsa li wan vegerand û got: «Ma we nexwendiye, ku Dawid* çi kir gava ew û yên bi wî re birçî bûn? Çawa ew ket Mala* Xwedê, nanê* pêşberiyê stand, xwar û da wan ên bi xwe re jî, ew nanê ku ji kahînan* pê ve çênabe ku kesek bixwe?» Û wî ji wan re got: «Kurê* Mirov Xudanê* roja Şemiyê ye.» Rojeke din a Şemiyê ew çû kinîştê* û hîn kir. Li wê derê mirovek hebû ku destê wî yê rastê hişkbûyî bû. Îcar çavên Şerîetzan* û Fêrisiyan* li Îsa bûn, ka ewê roja Şemiyê nexweşiyan qenc bike. Çimkî ew li tiştekî digeriyan, da ku wî sûcdar bikin. Lê wî dizanibû ku ew çi difikirin û ji wî zilamê ku destê wî hişkbûyî bû re got: «Rabe ser xwe û li navendê raweste.» Ew jî rabû ser xwe û rawesta. Hingê Îsa ji wan re got: «Ez ji we dipirsim: Ma di roja Şemiyê de qencîkirin an xerabîkirin, xilaskirina jiyana mirovekî an helakkirin cayîz e?» Û wî li hemûyên hawirdora xwe nêrî û ji wî mirovî re got: «Destê xwe dirêj bike!» Wî jî wusa kir û destê wî qenc bû. Lê ew bi carekê har bûn û bi hevdû şêwirîn, ka ew çi li Îsa bikin. Di wan rojan de Îsa çû çiyê, da ku dua bike. Wî tevahiya şevê bi duakirina li ber Xwedê derbas kir. Û gava bû roj, wî gazî şagirtên* xwe kir û diwanzdeh ji wan hilbijartin. Wî ji wan re «Şandî»* got: Ew jî ev bûn: Şimûn, yê ku wî navê Petrûs jî lê kiribû û birayê wî Endrawis, Aqûb* û Yûhenna*, Filîpos û Bertolomeyos, Metta û Tûma, Aqûbê* Halfayos û Şimûn, yê ku jê re Welatparêz digotin, Cihûdayê* kurê Aqûb û Cihûdayê* Îsxeryotî yê ku li Îsa xayîn derket. Û ew bi wan re hat xwarê û li nav deştekê rawesta. Û li wir komeke mezin a ji şagirtên* wî û elaleteke mezin ji xelkê hebû. Ew ji seranserê Cihûstanê, ji Orşelîmê* û ji ber keviya deryayê, ji Sûr* û Saydayê hatibûn, da ku guhdariya wî bikin û ji nexweşiyên xwe qenc bibin. Yên ku ji ruhên nepak jî cefa dikişandin, dihatin qenckirin. Û tevahiya elaletê dixebitî ku destê xwe li wî bidin, çimkî hêz ji wî derdiket û hemû qenc dikirin. Îcar Îsa çavên xwe ber bi şagirtên xwe ve hildan û got: «Xwezî bi we belengazan, Çimkî Padîşahiya* Xwedê ya we ye. Xwezî bi we, hûn ên ku niha birçî ne, Çimkî hûnê bên têrkirin. Xwezî bi we, hûn ên ku niha digirîn, Çimkî hûnê bikenin. Xwezî bi we, gava ku xelk di ber Kurê* Mirov de, ji we nefret bikin, we ji nav xwe derxin, we nizim bikin û navê we bi xerabî derxin. Di wê rojê de şa bin û ji şahiyê bireqisin, çimkî xelata we li ezmên mezin e. Bav û kalên wan jî li pêxemberan wusa dikirin. Lê belê wey li we dewlemendan, Çimkî we handana xwe standiye. Wey li we, hûn ên ku niha têr in, Çimkî hûnê birçî bibin. Wey li we, hûn ên ku niha dikenin, Çimkî hûnê bikevin şîn û girînê. «Wey li we be, gava ku hemû mirov bi qencî li ser we bipeyivin, çimkî bav û kalên wan jî bi pêxemberên derewîn wusa dikirin. «Lê ez ji we guhdaran re dibêjim: Ji dijminên xwe hez bikin; qenciyê bi wanên ku ji we nefret dikin, bikin. Duayên qenc ji bo wan bikin, yên ku nifiran li we dikin; ji bo wan ên ku xerabiyê bi we dikin, dua bikin. Yê ku sîleyeke li lama te bixe, ya din jî bide ber. Û eger yek ebayê te ji te bistîne, kirasê xwe jî bi dest ve berde. Bide her kesê ku ji te dixwaze û tiştên xwe ji wî yê ku ji te distîne, bi şûn de nexwaze. Çawa hûn dixwazin ku xelk ji we re bikin, hûn jî wusa ji wan re bikin. «Eger hûn ji wan hez bikin, yên ku ji we hez dikin, gelo çi feyda we wê jê hebe? Çimkî gunehkar jî ji wan ên ku ji wan hez dikin, hez dikin. Û eger hûn qenciyê bi wan bikin, yên ku qenciyê bi we dikin, gelo çi feyda we wê jê hebe? Gunehkar jî wusa dikin. Û eger hûn bi deyn bidin wan ên ku hûn bi hêvî ne ji wan bistînin, gelo çi feyda we wê jê hebe? Gunehkar jî bi deyn didin gunehkaran, da ku tiştê dayî bi şûn de bistînin. Lê belê ji dijminên xwe hez bikin û qenciyê bikin. Bi deyn bidin û li hêviya vegerandinê nemînin. Hingê xelata we wê mezin be û hûnê bibin kurên Yê Herî Berz. Çimkî ew ji nankoran û xeraban re qencîker e. Dilbirehm bin, çawa ku Bavê* we jî dilbirehm e. «Dadbar* nekin, hûn jî nayên dadbarkirin; sûcdar dernexin, hûn jî sûcdar nayên derxistin; lê bibihûrin, wê li we jî bê bihûrtin. Bidin, wê ji we re jî bê dan; bi pîvaneke qenc, bihevdedayî, bihevdehejandî û sereavêtî, wê bikeve pêşa we. Çimkî hûn bi çi pîvanê bipîvin, bi wê pîvanê jî wê ji we re bê pîvandin.» Û Îsa meselek jî ji wan re got: «Ma yê kor dikare rêberiya yê kor bike? Ma herdu jî nakevin çalê? Şagirt* ne di ser mamostê xwe re ye; lê her yekê ku di hînbûna xwe de bigihîje, wê bibe wek mamostê xwe. Û çima tu qirşikê di çavê birayê xwe de dibînî, lê girşê di çavê xwe de nabînî? An çawa tu dikarî ji birayê xwe re bêjî: ‹Birawo, bihêle ku ez vî qirşikê di çavê te de derxim›, lê tu girşê di çavê xwe bi xwe de nabînî? Hey mirovê durû! Ka pêşî girş ji çavê xwe derxe, hingê tê zelal bibînî, ku qirşikê di çavê birayê xwe de derxî. «Ne dara qenc a ku berê xerab dide heye û ne jî dara xerab a ku berê qenc dide. Her dar ji berê xwe tê naskirin; tu kes ji stiriyan hêjîran nade hev û ne jî ji diriyê tirî diçine. Mirovê qenc ji xezîna dilê xwe ya qenc tiştê qenc derdixe û yê xerab ji xezîna dilê xwe ya xerab tiştê xerab derdixe, çimkî dev ji tijebûna dil dibêje. «Û çima hûn ji min re dibêjin: ‹Ya Xudan*, Ya Xudan› û ew tiştên ku ez dibêjim, hûn nakin? Ez nîşanî we bidim, ka her kesê ku tê ba min û peyvên* min dibihîze û wan tîne cih, wek kê ye: Ew wek mirovekî ye ku xaniyek ava kir. Wî kola û kûr kir û bingeha xênî li ser latê danî. Gava lehî rabû, pêlên wê li xênî dan, lê nikaribûn xênî ji cih bilebitînin, çimkî ew saxlem hatibû avakirin. Lê ewê ku peyva min dibihîze û nake, ew mîna mirovekî ye ku xaniyek li ser axê, bê bingeh ava kir. Lehiyê li xênî da û ew di cih de hilweşiya û ketina wî xaniyî gelek dijwar bû.» Piştî ku wî ew gotinên ku xelkê guhdarî dikir, xilas kirin, ew ket Kefernahûmê. Xulamê sersedekî* nexweş ketibû û li ber mirinê bû. Ew li ba sersed yekî hêja bû. Dema wî li ser Îsa bihîst, wî çend ji rihspiyên Cihûyan şandin ba wî û jê lava kir, ku ew bê û xulamê wî xilas bike. Gava ew hatin ba Îsa, wan gelek lavlav jê kir û gotin: «Ew hêja ye ku tu vê jê re bikî, çimkî ew ji miletê me hez dike û wî bi xwe kinîşt* ji me re ava kiriye.» Îsa bi wan re çû. Gava hindik mabû ku ew bigihîje mala wî, yê sersed dost şandin pêşiya wî, da ku ew weha jê re bêjin: «Ya Xudan*, xwe newestîne, çimkî ez ne hêja me ku tu bêyî bin banê min. Ji ber vê yekê jî min xwe hêja nedît ku ez bêm ba te. Îcar hema peyvekê* bêje û xulamê min wê qenc bibe. Çimkî ez jî mirovekî di bin emir de me û di bin min re jî leşker hene. Ez ji yekî re dibêjim: ‹Here!›, ew diçe û ji yê din re dibêjim: ‹Were!›, ew tê û ez ji xulamê xwe re dibêjim: ‹Vê bike!›, ew dike.» Gava Îsa ev bihîst, ew li wî şaş ma. Wî berê xwe da elaleta ku li pey wî dihat û got: «Ez ji we re dibêjim ku min di Îsraêlê de jî baweriyeke* evqas mezin nedîtiye.» Û gava yên şandî vegeriyan mal, wan dît ku xulamê wî sax bûye. Ne gelekî piştî vê, Îsa çû nav bajarekî ku jê re Nayîn digotin. Şagirtên* wî û elaleteke mezin pê re diçûn. Gava ew nêzîkî dergehê bajêr dibû, miriyek ji bajêr derdixistin. Ew kurê diya xwe yê yekta bû û dê jî jinebî bû. Elaleteke mezin ji bajêr bi wê re bû. Gava Xudan* dê dît, dilê wî pê şewitî û jê re got: «Negirî!» Ew nêzîkî darbestê bû, destê xwe lê da û yên ku ew hilgirtibûn, sekinîn. Wî got: «Xorto! Ez ji te re dibêjim, rabe ser xwe!» Û yê mirî rabû, rûnişt û dest pê kir, peyivî. Û Îsa ew da diya wî. Îcar tirs ket dilê hemûyan. Wan pesnê Xwedê da û digotin: «Pêxemberekî mezin di nav me de rabûye» û «Xwedê hatiye serdana gelê xwe.» Û ev gotina ha ya li ser wî li seranserê Cihûstanê û hawirdora wê belav bû. Şagirtên Yûhenna* jî ji wî re li ser van tiştan hemûyan gotin. Û Yûhenna gazî du şagirtên xwe kir û ew şandin ba Xudan, da ku jê bipirsin: «Ma ewê ku wê bihata tu yî, an em li hêviya yekî din bimînin?» Gava ew herdu zilam hatin ba wî, wan jê re got: «Yûhennayê imadkar em şandine ba te, da ku em bipirsin: ‹Ma yê ku wê bihata tu yî, an em li hêviya yekî din bimînin?›» Wê gavê Îsa gelek ji nexweşî, êş û ruhên xerab qenc kirin û çavên gelek koran vekirin. Îsa li wan vegerand û got: «Herin û we çi dîtiye û çi bihîstiye ji Yûhenna re bêjin: Kor dibînin, şil û şeht* rêve diçin, kotî paqij dibin, kerr dibihîzin, mirî radibin û Mizgînî ji belengazan re tê dayîn. Û xwezî bi wî yê ku ji min neenire.» Gava qasidên Yûhenna çûn, wî dest pê kir û ji elaletê re li ser Yûhenna got: «Ma hûn derketin çolê, da ku hûn çi bibînin? Çîtikeke ku li ber bayê diheje? Nexwe hûn derketin, ku hûn çi bibînin? Ma mirovekî, ku cilên nermîn li xwe kirine? Va ye, yên bi cilên spehî û di dewlemendiyê de dijîn, di qesrên padîşahan de ne. Nexwe hûn derketin ku hûn çi bibînin? Ma pêxemberekî? Erê, ez ji we re dibêjim, ji pêxemberekî hê zêdetir. Ev ew e, ku li ser hatiye nivîsîn: ‹Va ye, ez qasidê xwe di pêşiya te de dişînim, Ewê riya te li pêşiya te amade bike.› Ez ji we re dibêjim, di nav wan ên ku ji jinan çêbûn de, tu kes ji Yûhenna mezintir tune, lê di Padîşahiya* Xwedê de yê herî biçûk ji Yûhenna mezintir e.» Gava tevahiya xelkê, heta bi bacgiran* jî ev yek bihîst, wan dît ku Xwedê rast e, çimkî bi imadkirina* Yûhenna hatibûn imadkirin. Lê Fêrisî* û Şerîetzanan* daxwaza Xwedê ya ku ji bo wan bû red kir, çimkî bi imadkirina Yûhenna nehatibûn imadkirin. «Ma ez mirovên vî nifşî* bimînînim kê û ew mîna kê ne? Ew wek zarokan in ên ku li nav meydana bajêr rûdinin, bang dikin hev û dibêjin: ‹Me ji we re li bilûrê xist û hûn nereqisîn. Me avêt ser miriyan û hûn negirîn.› Çimkî Yûhennayê imadkar hat, ne nan dixwar û ne şerab vedixwar û we digot: ‹Ew bi cinan ketiye.› Kurê* Mirov jî hat, ew dixwe û vedixwe û hûn dibêjin: ‹Ev mirovekî xwera û serxweş e, dostê bacgir û gunehkaran e.› Lê şehrezayî ji aliyê hemû zarokên xwe ve rast tê dîtin.» Yekî ji Fêrisiyan* Îsa vexwend, ku bi wî re xwarinê bixwe. Ew jî çû mala yê Fêrisî û li ser sifrê rûnişt. Û li bajêr jineke gunehkar hebû. Gava wê bihîst ku ew li mala yê Fêrisî li ser sifrê rûniştiye, wê di firaxeke mermerê spî de rûnê bîhnxweş anî. Ew ji pişt ve li ber lingên wî rawesta, bi girîn dest pê kir, lingên wî bi hêstiran şil kirin û ew bi porê serê xwe ziwa kirin. Wê lingên wî ramûsandin û rûnê bîhnxweş li wan da. Gava Fêrisiyê ku ew gazî mala xwe kiribû, ev dît, ji xwe re got: «Eger ev pêxember bûya, wê bizaniya, ka ev jina ku destê xwe li wî dide kî ye û ew çi jin e. Çimkî ew yeke gunehkar e.» Îsa jê re got: «Şimûn*, ez dixwazim tiştekî ji te re bêjim.» Wî got: «De bêje, mamoste.» «Du deyndarên deynxwazekî hebûn; yek ji wan bi pênc sed û yê din bi pêncî zîvî* deyndar bû. Lê ji ber ku tiştekî wan tunebû ku deynê xwe bidin, ew li herduyan jî bihûrt. Îcar kîjan ji herduyan wê bêtir ji wî hez bike?» Şimûn lê vegerand û got: «Ez dibêjim hema, ewê ku bêtir lê hatî bihûrtin.» Wî jî jê re got: «Te rast tê derxist.» Wî berê xwe da jinê û ji Şimûn re got: «Tu vê jinê dibînî? Ez hatim mala te, te av jî ji bo lingên min neda, lê wê lingên min bi hêstiran şil kirin û bi porê xwe ziwa kirin. Te ramûsanek jî neda min, lê wê ji hinga ku ez ketime hundir ve, dev ji ramûsandina lingên min bernedaye. Te rûnê zetyê li serê min neda, lê wê rûnekî bîhnxweş li lingên min da. Loma ez ji te re dibêjim, li gunehên wê yên gelek hat bihûrtin. Ji ber vê yekê wê gelek hez kiriye. Lê yê ku jê re hindik tê lêbihûrtin, ew hindik hez dike.» Û wî ji wê re got: «Li gunehên te hat bihûrtin.» Yên ku pê re li ser sifrê rûniştibûn, dest pê kirin û ji xwe re gotin: «Gelo ev kî ye ku li gunehan jî dibihûre?» Hingê wî ji jinê re got: «Baweriya* te tu xilas kirî. Îcar bi silamet here.» Piştî demekê Îsa di bajar û gundan re digeriya, hîn dikir û Mizgîniya* Padîşahiya* Xwedê dida. Her diwanzdeh jî pê re bûn. Herweha hin jinên ku ji ruhên xerab û nexweşiyan hatibûn qenckirin bi wan re bûn: Meryema* ku jê re Mejdelanî digotin a ku heft cin jê derketibûn, û Yohana jina Xûzayê şahneyê* mala Hêrodês* û Sosin û gelekên din ku bi malê xwe alîkariya wan dikirin. Û gava elaleteke mezin ji xelkê ji her bajarî li ba Îsa civiya, wî meselek ji wan re got: «Cotkar derket, da ku here tovê xwe biçîne. Çaxê wî tovê xwe direşand, hinek ket tenişta rê. Xelkê pê lê kir û teyrên ezmanan ew xwarin. Û hinek jê ket ser erdê kevirî û şîn bû, lê zû hişk bû, ji ber ku ew bê rewa bû. Hinek ket nav stiriyan, stirî jî pê re şîn bûn û ew fetisandin. Hin jî ket ser erdekî qenc, şîn bû û berê wî sed tovî bû.» Piştî van gotinan Îsa bi dengekî bilind got: «Ewê ku guhên wî ji bo bihîstinê hene, bila bibihîze!» Şagirtên* wî jê pirsîn: «Ka maneya vê meselê çi ye?» Wî jî got: «Zanîna sirên Padîşahiya Xwedê ji we re hatiye dayîn, lê ji yên din re bi meselan tê gotin, da ku ‹ew binêrin, lê nebînin û bibihîzin, lê fêm nekin.› » «Maneya vê meselê jî ev e: Tov peyva Xwedê ye. Tovê ku ket tenişta rê ew in ku dibihîzin, lê Îblîs* tê û wê ji dilê wan derdixe, da ku ew baweriyê* neynin û xilas nebin. Yên ser erdê kevirî ew in ku çaxê gotina Xwedê dibihîzin, wê bi dilxweşî qebûl dikin; lê ew bê ra* ne, baweriya wan heta bi demekê ye û di wextê ceribandinê de ew ji rê derdikevin. «Yên ku ketine nav stiriyan jî, ew in, yên ku dibihîzin û diçin, bi xem, dewlemendî û kêfên vê dinyayê difetisin û berê gihîştî nadin. Lê yên di nav erdê qenc de ew in ku peyva Xwedê dibihîzin, bi dilekî pak û durust di dilê xwe de hiltînin û bi bîhna fireh ber didin. «Tu kes qendîlê pênaxe û bi firaxekê nanixumîne, an jî wê naxe bin nivînan. Lê belê ew wê datîne ser şamdankê, da yên ku bên hundir, ronahiyê bibînin. Çimkî tiştekî veşartî tune ku neyê eşkerekirin û ne jî tiştekî nixumandî heye ku neyê zanîn û nekeve ber ronahiyê. Loma hay ji xwe hebin ku hûn çawa guhdarî dikin, çimkî yê ku pê re heye, wê ji wî re bêtir bê dayîn û yê ku pê re tune, tiştê ku ew yê xwe guman dike jî, wê ji wî bê standin.» Hingê dê û birayên Îsa hatin ba wî, lê ji ber elaletê wan nikaribû ku xwe bigihînin wî. Û jê re gotin: «Diya te û birayên te li derve ne û dixwazin te bibînin.» Lê wî li wan vegerand û got: «Diya min û birayên min ew in ên ku peyva Xwedê dibihîzin û dikin.» Rojekê ji rojan ew bi şagirtên* xwe ve ket qeyikekê û ji wan re got: «Werin, em herin aliyê din ê golê.» Û bi rê ketin. Gava ew bi qeyikê diçûn, ew bi xew ve çû. Hingê bagerek li golê rabû, av diket qeyikê û ew ketin talûkê. Û şagirt nêzîkî wî bûn, ew hişyar kirin û gotin: «Ya Hosta, ya Hosta, em helak dibin!» Ew jî rabû û li ba û pêlên avê hilat*. Êdî bager rawesta û dinya bê deng bû. Hingê wî ji wan re got: «Kanî baweriya we?» Ew tirsiyan, şaş man û ji hev re gotin: «Ma ev kî ye ku li ba û avê emir dike û ew bi ya wî dikin?» Ew çûn herêma Girasîniyan a ya ku diket pêşberî Celîlê. Gava ew derket ser bejê, mirovek ji wî bajarî rastî wî hat ku bi cinan ketibû. Wî ji mêj ve cil li xwe nedikirin û li malê nedima. Ew li nav goristanan dima. Gava wî Îsa dît, kir qîrîn û xwe li ber wî avêt erdê û bi dengekî bilind got: «Ma te çi ji min e, ya Îsa, Kurê* Xwedayê Herî Berz? Ez lava ji te dikim, min nede ezabê.» Çimkî Îsa emir li ruhê nepak kiribû, ku ji wî mirovî derkeve. Wî cinî pirr caran ew digirt. Bi ser ku ew bi qeyd û zincîran girêdayî dihat girtin jî, lê dîsa wî qeyd dişikandin û cin ew diajot çol û çolistanan. Îsa jê pirsî û got: «Navê te çi ye?» Wî got: «Lejyon*», ji ber ku gelek cin ketibûn wî. Cinan ji Îsa lavlav kir, da ku ew emir li wan neke, ku ew herin kortala* bêbinî. Li wê derê garaneke mezin a berazan li pala çiyê diçêrî. Cinan jê lava kir, ku ew destûrê bide wan, da ku ew bikevin wan berazan. Wî jî destûr da wan. Îcar cin ji wî mirovî derketin û ketin berazan, garan jî çû û xwe di kaşê re avêt golê û xeniqî. Çaxê gavanan dît ku çi çêbû, ew reviyan û ev xeber li nav bajêr û gundan belav kirin. Îcar xelk derketin, da ku bibînin, ka çi çêbûbû. Ew hatin ba Îsa û ew mirovê ku cin jê derketibûn, bi cil û li ser hişê xwe li ber lingên Îsa rûniştî dîtin û tirsiyan. Yên ku ev tişt dîtibûn, ji wan re gotin, ka çawa yê cinoyî* hat qenckirin. Hingê tevahiya xelkê ji hawirdora Girasînê ji Îsa xwestin ku ew ji nav wan here, çimkî tirseke mezin ketibû dilê wan. Îsa jî ket qeyikê û vegeriya. Lê ew zilamê ku cin ji wî derketibûn, lava ji Îsa kir, da ku ew li ba wî bimîne. Lê Îsa ew rêkir û jê re got: «Vegere mala xwe û eva ku Xwedê ji bo te kiriye, bêje.» Ew jî çû û li nav tevahiya bajêr got ku Îsa çi ji wî re kiriye. Gava Îsa vegeriya, elaletê ew qebûl kir, çimkî hemû li hêviya wî bûn. Û serwerekî kinîştê hat, ku navê wî Yayîros bû. Wî xwe avêt ber lingên Îsa û jê lava kir, ku ew pê re here mala wî. Çimkî keçeke wî ya yekta hebû ku nêzîkî diwanzdeh salî bû û li ber mirinê bû. Gava Îsa diçû, elalet bi ser wî de dizêriya. Û jineke ku ji diwanzdeh salan ve xwîn jê diçû û her tiştên ku wê abora xwe pê dikir jî, dabû hekîman* û kesekî nikaribû wê qenc bike, ji pişt ve hat û destê xwe li rêşiyên* kirasê Îsa da. Û di cih de xwîna ku jê diçû çikiya. Îsa pirsî: «Ew kî bû ku destê xwe li min da?» Gava hemûyan înkar kir, Petrûs* got: «Hosta, elalet li te tê hev û li te teng dikin.» Lê Îsa got: «Yekî destê xwe li min da; ez pê hesiyam, ku hêz ji min derket.» Gava jinikê dît ku ew veşartî nema, ew lerizî, hat û li ber wî xwe avêt erdê û li pêş tevahiya xelkê got ku wê ji ber çi destê xwe li wî da û çawa ew di cih de qenc bû. Îsa ji wê re got: «Keça min, baweriya te tu qenc kirî. De îcar bi silamet here.» Hê Îsa dipeyivî, yek ji mala serdarê kinîştê hat û got: «Keça te mir. Êdî mamoste newestîne.» Gava Îsa ev bihîst, lê vegerand û got: «Netirse, tenê bawer bike, keçik wê qenc bibe!» Gava ew hat xênî, wî nehişt ku ji bilî Petrûs*, Yûhenna*, Aqûb* û dê û bavê keçikê kes bi wî re derbas bibe. Hemû li ser wê digirîn û şîn digirtin. Lê belê Îsa ji wan re got: «Negirîn, ew nemiriye, lê ew di xew de ye.» Ew pê kenîn, çimkî wan dizanibû ku keçik miriye. Wî rahişt destê wê, gazî wê kir û got: «Keçikê, rabe ser xwe!» Îcar ruhê wê lê vegeriya û ew di cih de rabû ser xwe. Û Îsa emir kir, ku tiştekî xwarinê bidinê. Dê û bavê wê heyirî man. Wî tembîh li wan kir, ku ew ji kesekî re nebêjin, ka çi çêbûye. Îsa her diwanzdeh şagirtên xwe civandin, li ser hemû cinan û ji bo qenckirina nexweşiyan hêz û desthilatî da wan. Wî ew şandin, da ku ew Padîşahiya Xwedê bidin bihîstin û nexweşan qenc bikin û ji wan re got: «Tiştekî ji bo rê bi xwe re nebin, ne dar, ne tûr, ne nan, ne pere û ne jî du kiras. Û xaniyê ku hûn bikevinê, li wir bimînin û ji wir bidin rê. Û li her dera ku ew we qebûl nekin, ji wî bajarî derkevin û toza lingên xwe biweşînin, da ku ji bo wan bibe şahidî.» Şagirt derketin û gund bi gund geriyan. Wan Mizgînî* dida û li her derê nexweş qenc dikirin. Û Mîr Hêrodês* her tiştê ku çêbûbû, bihîst û şaş ma, çimkî hinan digot ku Yûhenna* ji nav miriyan rabûye; hinekên din digot ku Êlyas* xuya bûye û hinan jî digot ku yek ji pêxemberên berê ji nû ve rabûye. Hingê Hêrodês got: «Min serê Yûhenna da birrîn. Lê gelo, evê ku ez van tiştan li ser dibihîzim, kî ye?» Û dixebitî, ku wî bibîne. Gava ku Şandî* vegeriyan, ji Îsa re her tiştê ku kiribûn, gotin. Wî ew bi xwe re birin û bi serê xwe çûn nêzîkî bajarekî bi navê Beytsayda. Îcar gava elaletê ev bihîst, ew li pey wî çûn. Wî ew qebûl kirin û ji wan re li ser Padîşahiya Xwedê peyivî. Wî yên hewcedarê saxbûnê, qenc dikirin. Çaxê ku roj li ber ava bû, her diwanzdeh hatin û jê re gotin: «Elaletê berde, da ku ew herin gundên hawirdor û nav malan, xwarin û cihê razanê ji xwe re bibînin, çimkî em li vir li cihekî bêpêjin in.» Lê wî ji wan re got: «Hûn xwarinê bidin wan!» Wan lê vegerand û gotin: «Ji pênc nan û du masiyan pê ve, tiştekî me tune. Wekî din divê em herin û ji tevahiya vê elaletê re xwarinê bikirrin.» Çimkî ew nêzîkî pênc hezar mêr bûn. Îcar Îsa ji şagirtên xwe re got: «Wan kom bi kom, di her yekê de li dor pêncî, bidin rûniştin.» Şagirtan jî wusa kir û hemû dan rûniştin. Û wî rahişt her pênc nan û herdu masiyan, çavên xwe ber bi ezmên ve hildan û şikir kir, ew şikandin û dan şagirtên xwe, da ku ew wan deynin ber elaletê. Wan xwar û hemû têr bûn û hê diwanzdeh selikên ji pariyên hûrbûyî yên ku ji ber wan mabûn, dan hev. Carekê, gava wî bi tenê dua dikir, şagirtên wî li ba wî bûn û wî ji wan pirsî û got: «Li gor gotina xelkê ez kî me?» Wan lê vegerand û gotin: «Hin dibêjin Yûhennayê* imadkar e, hinek dibêjin Êlyas* e û hinekên din jî dibêjin ku yek ji pêxemberên berê rabûye.» Hingê wî ji wan pirsî: «Lê hûn çi dibêjin? Bi ya we ez kî me?» Petrûs lê vegerand û got: «Tu Mesîhê* Xwedê yî!» Îsa jî tembîh li wan kir û hişk emir da wan, ku ew vê yekê ji kesekî re nebêjin. Wî got: «Divê Kurê* Mirov gelek cefayê bikişîne û ji aliyê rihspî, serekên kahînan* û Şerîetzanan* ve bê redkirin û kuştin û roja sisiyan rabe.» Û wî ji hemûyan re got: «Eger yek bixwaze li pey min bê, bila ew xwe înkar bike, her roj rahêje xaça xwe û li pey min bê. Çimkî kî ku bixwaze jiyana xwe xilas bike, ewê wê winda bike; lê kî ku jiyana xwe di ber min de winda bike, ewê wê xilas bike. Mirovek hemû dinyayê bi dest bixe jî, lê ew xwe bi xwe winda bike, an ziyaneke mezin bigihîne xwe, çi feyda wî heye? Û kî ku ji ber min û gotinên min şerm bike, Kurê Mirov jî gava ku bi rûmeta xwe, ya Bavê* xwe û ya milyaketên pîroz ve bê, wê ji ber wî kesî şerm bike. Ez rast ji we re dibêjim, hin ji wan kesên ku li vir radiwestin, heta ku ew Padîşahiya Xwedê nebînin, ew mirinê qet tam nakin.» Nêzîkî heşt rojan piştî van gotinan, wî Petrûs, Yûhenna û Aqûb bi xwe re birin û hilkişiya ser çiyê, da ku dua bike. Û gava ku wî dua dikir, xuyabûna rûyê wî hat guhertin, cilên wî spî bûn û şewq dan. Û va ye, du zilam pê re dipeyivîn. Ew Mûsa* û Êlyas* bûn. Ew di nav rûmetê de xuya bûbûn û li ser mirina wî ya ku wê li Orşelîmê biçûya serî, dipeyivîn. Petrûs û yên pê re ketibûn xewa giran; gava ew qenc hişyar bûn, wan rûmeta wî û herdu zilamên pê re rawestayî dîtin. Û çaxê ew ji wî veqetiyan, Petrûs ji Îsa re got: «Ya Hosta, qenc e ku em li vir in. Ka em sê holikan çêkin, yek ji te re, yek ji Mûsa re û yek jî ji Êlyas re.» Lê wî nizanibû ku ew çi dibêje. Îcar hê ew wusa dipeyivî, ewrek hat û li ser wan kir sî. Çaxê ew ketin nav ewr, tirsiyan. Û dengek ji ewr hat û got: «Ev e Kurê min ê bijartî! Guhdariya wî bikin!» Gava ku deng sekinî, Îsa tenê ma. Û wan devê xwe girt û di wan rojan de ji tiştê ku dîtibûn ji kesekî re tiştek negotin. Dotira rojê, gava ew ji çiyê hatin xwarê, elaleteke mezin ber bi wî ve hat. Zilamekî ji nav elaletê bi dengekî bilind bang kir û got: «Mamoste, ez lava ji te dikim, bi çavê rehmê li kurê min binêre. Ew yê min ê yekta ye. Cinek wî digire, kur ji nişkê ve dike qîrîn û cin wî ji hev vedihejîne, heta kef bi ser devê wî dikeve, wî bi şid dipelixîne û zû bi zû ji wî venaqete. Min lava ji şagirtên te kir, da ku ew wî derxin, lê wan nikaribû.» Îsa lê vegerand û got: «Hey nifşê* bêbawer û jirêderketî, ma ezê heta kengê bi we re bim û li we sebir bikim? Ka kurê xwe bîne vir!» Lê hê ew di rê de, cin ew avêt erdê û ji hev vehejand. Û Îsa li ruhê nepak hilat, kurik qenc kir û ew li bavê wî vegerand. Îcar ew hemû li mezinahiya Xwedê gelek şaş diman. Gava hê hemû li tiştên ku Îsa kiribûn gelek şaş diman, wî ji şagirtên xwe re got: «Van gotinan bixin guhên xwe: Kurê Mirov wê bikeve nav destên mirovan.» Lê wan ev gotin fêm nekir. Ew ji wan veşartî bû, da ku ew tênegihîjin. Û ew ditirsiyan ku li ser vê gotinê jê bipirsin. Û devjenî ket nav wan, ka di nav wan de yê herî mezin kî ye. Lê Îsa bi fikrên dilê wan dizanî, zarokek anî, li tenişta xwe danî û ji wan re got: «Kî ku vê zarokê bi navê min qebûl bike, ew min qebûl dike û kî ku min qebûl bike, yê ku ez şandime qebûl dike. Çimkî yê ku di nav we hemûyan de yê herî biçûk e, ew yê mezin e.» Yûhenna jê re got: «Ya Hosta, me mirovek dît, bi navê te cin derdixistin, lê me nehişt, çimkî ew bi me re li pey te nayê.» Îsa jê re got: «Rê lê negirin, ji ber ku yê ne li dijî we ye, ew ji aliyê we ye.» Çaxê rojên hilkişandina wî nêzîk dibûn, Îsa berê xwe da Orşelîmê, da ku here wê derê. Îcar wî qasid li pêşiya xwe şandin. Ew çûn gundekî Sameriyan*, da ku amadekariyê jê re bikin. Lê wan ew qebûl nekir, ji ber ku wî berê xwe dabû Orşelîmê. Îcar gava şagirtên wî Aqûb û Yûhenna ev yek dîtin, gotin: «Ya Xudan, tu dixwazî, ku em emir bikin, da ku agir ji ezmên bibare û wan helak bike?» Lê ew zivirî û li wan hilat. Piştre ew çûn gundekî din. Çaxê ew rêve diçûn, yekî jê re got: «Tu herî ku derê, ezê li pey te bêm.» Îsa jê re got: «Kunên roviyan û hêlînên teyrên ezmanan hene, lê cihek tune ku Kurê Mirov serê xwe lê deyne.» Wî ji yekî din re got: «Li pey min were!» Lê wî got: «Ezbenî, destûrê bide min, ku ez pêşî herim bavê xwe veşêrim.» Îsa jê re got: «Bihêle, bila mirî miriyên xwe veşêrin, heçî tu yî, tu here û Mizgîniya Padîşahiya Xwedê bide!» Yekî din jî got: «Ya Xudan, ezê li pey te bêm, lê pêşî destûrê bide min, ku ez xatirê xwe ji maliyên xwe bixwazim.» Îsa jê re got: «Çi kesê ku destê xwe deyne ser halet û paş ve binêre, ew ne hêjayî Padîşahiya Xwedê ye.» Piştî vê yekê Xudan heftê şagirtên din jî hilbijartin û ew dido dido li pêşiya xwe şandin her bajar û her cihê ku ew bi xwe wê biçûyayê. Wî ji wan re got: «Dexil gelek e, lê pale hindik in. Loma ji xwediyê dexlê lava bikin, da ku ji bo dexla xwe paleyan bişîne. Herin! Ez we wek berxan dişînim nav guran. Ne kîsik, ne tûr û ne jî çaroxan bi xwe re bibin û di rê de silavê nedin tu kesî. Û kîjan mala hûn bikevinê, pêşî bêjin: ‹Silamet li ser vê malê.› Û eger mirovekî hêjayî aştiyê* li wir hebe, aştiya we wê li ser wî bimîne; lê eger nebe, ewê dîsa li we vegere. Îcar di wê malê de bimînin, tiştê wan ê heyî, bixwin û vexwin, çimkî yê pale hêjayî heqê xwe ye. Ji malekê neçin a din. Û kîjan bajarê hûn bikevinê û we qebûl bikin, tiştê ku bê ber we, bixwin. Nexweşên li wî bajarî qenc bikin û ji wan re bêjin: ‹Padîşahiya Xwedê nêzîkî we bûye.› Lê kîjan bajarê hûn bikevinê û we qebûl nekin, derkevin ser meydanên wî û bêjin: ‹Em wê toza ku ji bajarê we bi lingê me ve maye jî, li ber wijdana we diweşînin, lê vê bizanin ku Padîşahiya Xwedê nêzîkî we bûye.› Ez ji we re dibêjim, wê rojê rewşa Sodomê wê ji rewşa wî bajarî çêtir be. «Wey li te Xorazînê! Û wey li te Beytsaydayê! Eger ew kerametên ku di nav we de hatin kirin, di Sûr* û Saydayê de bihatana kirin, wanê ji zû ve di nav xirarî* û xweliyê de rûniştî tobe bikirana. Lê belê di Roja Dawî de halê Sûr û Saydayê wê ji yê we çêtir be. Û tu, hey Kefernahûmê, ma tê heta bi ezmên bilind bibî? Na, tê heta bi diyarê* miriyan herî xwar! Yê ku guhdariya we dike, ew guhdariya min dike û yê ku we red dike, ew min red dike û yê ku min red dike, ew wî yê ku ez şandime, red dike.» Her heftê bi şahî vegeriyan û gotin: «Ya Xudan, cin jî bi navê te bi ya me dikin.» Wî ji wan re got: «Min dît ku çawa Îblîs* wek birûskê ji ezmên ket. Va ye, min desthilatî daye we, ku hûn pê li mar û dûpişkan û hemû hêza dijmin bikin û tu tişt qet ziyanê nade we. Lê belê bi vê şa nebin ku cin bi ya we dikin, lê bi vê şa bin ku navên we li ezmanan hatine nivîsîn.» Wê gavê Îsa bi Ruhê Pîroz gelek şa bû û got: «Ya Bavo*, Xudanê erd û ezmên, ez ji te re şikir dikim, ku te ev tiştên ha ji şehreza û zaneyan veşartine û ji zarokan re eşkere kirine. Erê, Bavo, çimkî ev yek li te xweş hat. Her tişt ji aliyê Bavê min ve ji min re hatiye dayîn. Ji Bav pê ve kesek nizane Kur kî ye û ji bilî Kur û yê ku Kur bixwaze bi wî bide eşkerekirin, kesek nizane, Bav kî ye.» Û wî berê xwe da şagirtan û bi taybetî ji wan re got: «Xwezî bi wan çavên tiştên ku hûn dibînin. Çimkî ez ji we re dibêjim ku gelek pêxember û padîşahan xwestin wan tiştên ku hûn dibînin, bibînin, lê nedîtin. Xwestin wan tiştên ku hûn dibihîzin, bibihîzin, lê nebihîstin.» Îcar Şerîetzanek rabû, ji bo ku Îsa biceribîne got: «Mamoste, ma ez çi bikim, da ku ez bibim wêrisê jiyana herheyî?» Îsa lê vegerand û got: «Ma di Şerîetê de çi nivîsî ye? Tu çawa dixwînî?» Wî lê vegerand û got: «‹Bi hemû dilê xwe, bi hemû canê xwe, bi hemû hêza xwe û bi hemû hişê xwe ji Xudan, Xwedayê xwe hez bike› û ‹Wek ku tu ji xwe hez dikî, ji cîranê xwe hez bike.› » Îsa lê vegerand û got: «Te rast got, de îcar wusa bike, tê bijî.» Lê wî xwest xwe rûspî derxe û ji Îsa re got: «Ma cîranê min kî ye?» Îsa lê vegerand û got: «Zilamek ji Orşelîmê daket xwarê û çû bajarê Erîhayê. Ew ket nav destên rêbiran. Rêbiran ew tazî kir, lê xistin û hema bêje nîvkuştî dev jê berdan û çûn. Îcar bi rasthatinî kahînek di wê riyê de dadiket. Gava wî ew dît, wî xwe jê dûr kir û di aliyê din re bihûrî û çû. Bi vî awayî yekî Lêwî* jî hat wê derê, wî jî ew dît û di aliyê din re bihûrî û çû. De îcar yekî Samerî* jî rêwîtî dikir û hat ba wî. Gava wî ew dît, dilê wî pê şewitî. Ew çû ba wî. Wî zeyt û şerab bi birînên wî de kirin û ew girêdan. Wî ew li ser dewara xwe siwar kir, bir mêvanxaneyekê û lê bû xweyî. Dotira rojê du zîv* derxistin, dan xwediyê mêvanxaneyê û jê re got: ‹Li vî mirovî bibe xweyî, her tiştê ku tu bêtir lê serf bikî, gava ez vegerim, ezê bidim te.› «Îcar, li gor dîtina te, kîjan ji van her siyan bû cîranê wî yê ku ketibû destê rêbiran?» Şerîetzan got: «Ewê ku dilê wî pê şewitî.» Îsa got: «De îcar, tu jî here û wusa bike!» Û gava ew bi riya xwe ve diçûn, Îsa ket gundekî. Û jineke ku navê wê Merta bû, ew qebûl kir mala xwe. Xwişkeke wê jî hebû ku navê wê Meryem* bû. Ew jî li ber lingên Xudan rûniştibû û guhê xwe dida gotina wî. Lê Merta bi gelek tiştan ve pirr mijûl dibû. Ew hat ba Îsa û jê re got: «Ya Xudan, ma tu xema xwe jê naynî ku xwişka min ez di kar de bi tenê hiştime? De jê re bêje ku ew alî min bike.» Xudan lê vegerand û got: «Merta, Merta, tu xema gelek tiştan dixwî û xwe bi wan reht dikî, lê tiştek bi tenê lazim e. Meryem ew para qenc ji xwe re bijartiye û ew ji wê nayê standin.» Carekê Îsa li cihekî dua dikir û gava wî dua xwe xilas kir, yekî ji şagirtên wî jê re got: «Ya Xudan, ka me hînî duakirinê bike, çawa ku Yûhenna şagirtên xwe hîn kiriye.» Îsa ji wan re got: «Çaxê hûn dua bikin, bêjin: Ya Bavo, Navê te pîroz* be, Bila Padîşahiya te bê. Nanê me yê rojane, roj bi roj bide me. Û li gunehên me bibihûre, Çimkî em jî li hemû deyndarên xwe dibihûrin Û me nebe ceribandinê.» Û wî ji wan re got: «Kî ji we dostekî wî hebe û ew nîvê şevê here ba wî û jê re bêje: ‹Dosto, ka sê nanan bi deyn bide min, çimkî dostê min ji riyeke dûr hatiye ba min û tiştekî min tune ku ez deynim ber wî.› Û yê din jî ji hundir lê vegerîne û bêje: ‹Min reht neke. Êdî derî girtî ye û zarokên min li ba min di nav nivînan de ne. Ez nikarim rabim û bidim te.› Ez ji we re dibêjim, eger ew ji bo dostaniyê ranebe û nede wî jî, ewê ji ber bêerziya wî rabe û çi jê re lazim be, wê bide wî. Û ez ji we re dibêjim: Bixwazin, wê ji we re bê dayîn, Lê bigerin, hûnê bibînin, Li derî bixin, ewê ji we re vebe. Çimkî yê ku dixwaze, distîne Û yê ku digere, dibîne Û yê ku li derî dixe, jê re vedibe. Ka di nav we de bavek heye ku kurê wî masiyekî jê bixwaze û ew di şûna masî de marekî bide wî? An ku ew hêkekê bixwaze û ew dûpişkekî bide wî? Bi ser ku hûn xerab in jî, hûn dizanin diyariyên qenc bidin zarokên xwe. Îcar Bavê* ezmanî hê çiqas bêtir wê Ruhê Pîroz bide wan ên ku ji wî dixwazin.» Îsa cinekî lal derdixist û gava ku cin derket, yê lal peyivî û elalet şaş ma. Lê hinekan ji wan got: «Ew bi serekê cinan Belzebûl*, cinan derdixe.» Hinekên din ji bo ku wî biceribînin, nîşanek ji ezmên jê dixwestin. Lê Îsa bi fikrên dilê wan dizanî û ji wan re got: «Her padîşahiya ku di nav wê de dubendî hebe, wêran dibe û mal li hember malê derdikeve. Û eger Îblîs li dijî xwe bi xwe rabe, padîşahiya wî wê çawa bimîne? Çimkî hûn dibêjin ku ez bi Belzebûl* cinan derdixim. Eger ez bi Belzebûl cinan derxim, ma yên ku li pey we tên wan bi kê derdixin? Ji ber vê yekê ewê bibin dadgerên* we. Lê eger ez bi tiliya Xwedê cinan derdixim, nexwe hingê Padîşahiya Xwedê gihîştiye we. Çaxê yekî çekdar û bi hêz qesra xwe diparêze, tiştên wî di ewlehiyê de dimînin. Lê çaxê yekî ji wî bihêztir bavêje ser wî û bikare wî, wê hemû çekên wî yên ku ew li wan ewle dibû, bistîne û talanê leva* bike. Yê ku ne bi min re ye, li hember min e û yê ku bi min re nacivîne, belav dike. «Çaxê ruhê nepak ji mirov derdikeve, ew li cihên bê av digere ku rihetiyê bibîne, lê nabîne. Hingê ew dibêje: ‹Ezê vegerim mala xwe ya ku ez jê derketime.› Îcar tê û dibîne ku ew maliştî û xemilandî ye. Hingê ew diçe û heft ruhên din ên ji xwe xerabtir tîne û ew dikevinê û li wir rûdinin. Êdî halê wî mirovî yê dawî ji yê pêşî xerabtir dibe.» Çaxê Îsa hê ev tişt digotin, jinekê ji elaletê dengê xwe hilda û ji wî re got: «Xwezî bi wî zikê ku tu aniyî û bi wan çiçikên ku tu mêjandiyî.» Lê wî got: «Rast e, lê hê bêtir xwezî bi wan ên ku peyva Xwedê dibihîzin û pêk tînin!» Û çaxê ku elalet li dor wî zêde dibû, Îsa dest bi gotinê kir: «Ev nifşê ha nifşekî xerab e, li nîşanekê digere û ji nîşana Ûnis* pêxember pê ve, nîşaneke din ji wan re nayê dan. Çawa ku Ûnis ji xelkê Nînewê re bûye nîşan, Kurê Mirov jî wê ji vî nifşî re wusa be. Şahbanûya* Başûr wê di Roja Dawî de bi xelkê vî nifşî re rabe û wan sûcdar derxe; çimkî ew ji kujên dinyayê hat, da ku guhdariya şehrezayiya Silêman* bike û va ye, yekî ji Silêman mezintir li vir e. Di Roja Dawî de xelkê Nînewê wê bi vî nifşî re rabin û wan sûcdar derxin, çimkî wan bi danezana Ûnis tobe kir û va ye, yekî ji Ûnis mezintir li vir e. «Tu kes qendîlê pênaxe û danayne cihekî veşartî, an jî naxe bin melkebê, lê datîne ser şamdanê, da yên ku dikevin hundir, ronahiyê bibînin. Çira bedena te çavê te ye. Eger çavê te saxlem be, hemû bedena te jî dibe ronahî, lê eger çavê te xerab be, bedena te jî dibe tarî. Îcar hay ji xwe hebe ku ronahiya di dilê te de nebe tarî. Eger bedena te hemû ronahî be û tu dera tarî tê de nebe, ew hemû wusa ronahî dibe, wek ku qendîlek bi şewqa xwe te ronahî dike.» Çaxê Îsa dipeyivî, yekî Fêrisî* ew vexwend, ku li ba wî xwarinê bixwe. Ew jî çû û li ser sifrê rûnişt. Lê gava yê Fêrisî dît ku ji berî xwarinê wî destê xwe li gor adeta wan neşuşt, şaş ma. Lê Xudan ji wî re got: «Hûn Fêrisî derveyê tas û sêniyan paqij dikin, lê hundirê we ji tiştên talankirî û xerabiyê tije ye. Hey bêaqilno, ma yê derve çêkirî hundir jî çênekiriye? Lê ya qenc ew e ku hûn ji tiştên xwe yên hundir xêran bidin, hingê her tişt wê ji we re paqij bibe. Lê belê wey li we Fêrisiyan! Hûn dehyeka* pûng, catir û hemû cûreyên pincarê didin, lê belê hûn dev ji dadperwerî* û hezkirina Xwedê berdidin. Diviya we ev bikirana û dev ji yên din jî bernedana. Wey li we Fêrisiyan! Hûn di kinîştan* de ji kursiyê pêşî û di sûkan de ji silav standinê hez dikin. Wey li we! Hûn wek wan gorên nenas in, yên ku mirovên li ser wan digerin, bi wan nizanin.» Û yekî ji Şerîetzanan li Îsa vegerand û got: «Mamoste, bi van gotinan tu me jî şermezar dikî.» Lê Îsa lê vegerand û got: «Wey li we jî, hûn Şerîetzanno! Hûn barên ku hilgirtina wan zehmet e, didin pişta mirovan û hûn bi xwe tiliyeke xwe jî nadin wan baran. Wey li we! Hûn qubên pêxemberan çêdikin, yên ku bi destê bav û kalên we hatine kuştin. Bi vî awayî hûn şahidiyê dikin ku hûn kirinên bav û kalên xwe erê dikin, çimkî wan pêxember kuştin û hûn jî qubên wan çêdikin. Ji ber vê yekê jî Şehrezayiya Xwedê got: ‹Ezê ji wan re pêxemberan û şandiyan* bişînim. Wê hin ji wan bikujin û tengahiyê bidin hinan jî›, da ku xwîna hemû pêxemberan a ku ji damezrandina dinyayê ve hatiye rijandin, ji vî nifşî bê xwestin, ji xwîna Habîl* heta xwîna Zekeryayê ku di navbera gorîgeh* û Perestgehê* de hat kuştin. Erê, ez ji we re dibêjim ku wê ji vî nifşî bê xwestin. Wey li we Şerîetzanan! We rahiştiye mifta zanînê; hûn bi xwe neketin hundir û yên dixwestin bikevin hundir jî, we nehişt bikevinê.» Çaxê Îsa ji wir derdiket, Şerîetzan û Fêrisiyan, li ser gelek tiştan pirs ji wî kirin û ew dan tengiyê. Ew li ber wî letabûn*, da ku xeberekê ji devê wî bigirin. Di wê demê de, çaxê ku xelk bi hezaran civiya, wusa ku pêlhev dikirin, Îsa pêşî ji şagirtên xwe re dest pê kir û got: «Hay ji haveynê Fêrisiyan hebin ku durûtî ye. Tiştekî nixumandî tune ku xuya nebe û tiştekî veşartî tune ku neyê zanîn. Ji ber vê yekê her tiştê ku we di tariyê de gotiye, wê di ronahiyê de bê bihîstin û tiştê ku we di odeya hundir de di guh de gotiye, wê li ser banan bê gazîkirin. «Lê ez ji we dostên xwe re dibêjim: Ji wan netirsin, yên ku bedenê dikujin û ji wê pê ve nikarin tiştekî xerabtir bikin. Lê ez nîşanî we bidim ku hûnê ji kê bitirsin: Ji wî bitirsin, ku piştî dikuje, dikare bavêje dojehê*; erê, ez ji we re dibêjim ku ji wî bitirsin! Ma pênc çivîk bi du peran nayên firotin? Lê dîsa Xwedê yek ji wan jî ji bîr nekiriye. Wusa jî hemû mûyên serê we hejmartî ne. Loma netirsin, hûn ji gelek çivîkan hêjatir in. «Û ez ji we re dibêjim: Her kesê ku min li ber mirovan eşkere bike, Kurê Mirov jî wê wî li ber milyaketên Xwedê eşkere bike, lê yê ku min li ber mirovan înkar bike, ewê li ber milyaketên Xwedê bê înkarkirin. Û her kesê ku li dijî Kurê Mirov peyvekê bêje, wê li wî bê bihûrtin, lê yê ku li dijî Ruhê Pîroz çêrekê* bike, li wî nayê bihûrtin. Çaxê we bibin kinîştan, ber serek û hukumdaran, xeman nexwin ku hûnê çawa xwe biparêzin an çi bêjin. Çimkî Ruhê Pîroz wê di wê demê de hînî we bike, ka divê hûn çi bêjin.» Yekî ji nav elaletê ji Îsa re got: «Mamoste, ji birayê min re bêje, da ku ew mîras bi min re leva* bike.» Lê Îsa jê re got: «Camêr, kê ez li ser we kirime dadger* an levaker?» Û ji wan re got: «Hay ji xwe hebin û xwe ji her cûreyê çavbirçîtiyê biparêzin. Çimkî jiyana mirov ne bi pirrbûna malê wî ye.» Û wî meselek ji wan re got: «Erdê mirovekî dewlemend gelek ber da. Ew difikirî û wî di dilê xwe de got: ‹Hew cih maye ku ez dexla xwe bêximê. Gelo ez çi bikim?› Û got: ‹Ezê weha bikim: Ezê hemû embarên xwe xera bikim, hinekên mezintir ava bikim û ezê hemû dexil û malê xwe di wan de kom bikim. Êdî ezê ji xwe re bêjim: Ya canê min, te ji xwe re têra gelek salan mal hilaniye. De rûne, bixwe, vexwe û kêfê bike.› Lê Xwedê jê re got: ‹Bêaqilo, îşev canê te wê ji te bê xwestin. Îcar ew malê ku te hilaniye wê ji kê re bimîne?› «Ha ev e, halê wî kesê ku ji xwe re xezîneyan dicivîne û di çavê Xwedê de ne dewlemend e.» Û Îsa ji şagirtên xwe re got: «Ji ber vê yekê ez ji we re dibêjim, ji bo jiyana xwe xeman nexwin ka hûnê çi bixwin û ne jî ji bo bedena xwe ka hûnê çi li xwe bikin. Çimkî jiyan di ser xwarinê û beden di ser lixwekirinê re ye. Li qirikan binêrin, ew ne diçînin, ne jî didirûn, ne kewarên wan, ne jî embarên wan hene û Xwedê dîsa jî wan xweyî dike; hûn çiqasî ji teyrikan hêjatir in! Kî ji we bi xemxwarinê dikare kêlîkekê bi ser jiyana xwe ve dirêj bike? Loma, eger hûn nikarin tiştê herî biçûk jî bikin, çima hûn ji bo tiştên din xeman dixwin? «Li sosinan binêrin, çawa mezin dibin; ew ne dixebitin, ne jî rîs dirêsin. Lê ez ji we re dibêjim, Silêman* jî di hemû rûmeta xwe de wek yeke ji wan li xwe nekiribû. Îcar, eger Xwedê giyayê ku îro di zeviyê de heye û sibê di tendûrê de tê şewitandin, bi vî awayî bi cil dike, ewê çiqas bêtir we bi cil bike, ey kêmîmanno? Hûn li xwarin û vexwarina xwe negerin û xeman nexwin, çimkî hemû miletên dinyayê li van digerin, lê Bavê we dizane ku hûn hewcedarê van tiştan in. Lê belê hûn li Padîşahiya wî bigerin û ev tiştên ha jî wê ji we re bên dayîn. Ya keriyê biçûk, netirse, çimkî li Bavê we xweş hat ku Padîşahiyê bide we. «Çi tiştê we heye bifiroşin û bikin xêr, ji xwe re kîsikên ku kevin nabin û xezînên ku li ezmanan kêm nabin, çêkin; li wê derê diz nêzîk nabe û bizûzk jî naxwe. Çimkî xezîna we li ku derê be, dilê we jî wê li wê derê be. «Bila pişta we girêdayî be û qendîlên we pêketî bin. Hûn jî wek wan mirovan bin ên ku li hêviya axayê xwe sekinîne, da ku çaxê ew ji dawetê vegere û li derî bixe di cih de bikarin ji wî re vekin. Çi xwezî bi wan xulamên ku gava axayê wan bê, ew wan hişyar bibîne! Bi rastî ez ji we re dibêjim, ewê pişta xwe girêde, wan li ser sifrê bide rûniştin û wê bê, xizmetê ji wan re bike. Eger ew di nobeta diduyan de an di nobeta sisiyan de bê û wan xulaman weha bibîne, çi xwezî bi wan xulaman! Lê vê bizanin, eger malxwê malê bizaniya, ku diz wê di kîjan saetê de bê, ewê hişyar bima û nedihişt ku ew bikeve xaniyê wî. Hûn jî amade bin, çimkî Kurê Mirov wê di saetekê de bê, ku ne di gumana we de ye.» Petrûs got: «Ya Xudan, tu vê meselê ji me re an ji hemûyan re jî dibêjî?» Û Xudan got: «Ew şahneyê* dilsoz û şehreza kî ye ku axayê wî ew daniye ser xulamên xwe, da ku xwarina wan di dema wan de bide wan? Xwezî bi wî xulamê ku gava axayê wî bê, wî li ser karê wî bibîne. Ez rast ji we re dibêjim, ewê wî deyne ser hemû malê xwe. Lê eger ew xulam di dilê xwe de bêje: ‹Axayê min di hatina xwe de dereng dimîne› û dest pê bike li xulam û xadiman bixe, bixwe û vexwe û serxweş bibe, axayê wî xulamî wê di rojekê de bê, ku ew ne li hêviya wî ye û di saetekê de ku ew pê nizane û wê wî perçe perçe bike û para wî bi bêbaweran re bide. Ew xulamê ku daxwaza axayê xwe dizane jî, lê amadekarî nekiriye û ne jî li gor daxwaza axayê xwe kiriye, wê gelek lêdanê bixwe. Lê ewê ku nizane û tiştên hêjayî lêdanê kirine, wê hindik lêdanê bixwe. Ji kê re gelek hatibe dayîn, wê gelek ji wî bê xwestin û ji kê re gelek hatibe spartin, wê ji wî bêtir bê xwestin. «Ez hatime, ku agir bavêjim ser erdê û min çiqas dixwest ku ew ji niha ve pêketî bûya! Lê imadeke* min heye ku divê ez pê imad bibim û ez çiqas reht im, heta ku ew temam bibe. Ma hûn guman dikin ku ez hatime aştiyê* bînim dinyayê? Ez ji we re dibêjim: Na, lê belê ez hatime, da ku ez dubendiyê bînim. Ji niha û pê ve, di malekê de pênc wê hebin, sisê li hember diduyan û dido li hember sisiyan wê dubendiyê bikin. Bav wê li dijî kur rabe û kur li dijî bav, dê li dijî keçê û keç li dijî dê, xesû li dijî bûkê û bûk wê li dijî xesûyê rabe.» Îsa ji elaletê re jî got: «Çaxê hûn dibînin ku ewrek ji Rojavayê bilind dibe, di cih de hûn dibêjin: ‹Baran wê bibare› û wusa jî çêdibe. Û çaxê bayê başûr tê, hûn dibêjin ku wê gelekî bibe germ û wusa dibe. Hey durûno! Hûn li erd û ezmên dinêrin û dizanin ku hewa wê çawa be; lê çawa hûn vê demê fêm nakin? Û çima hûn ji ber xwe nawezinînin, ka ya rast çi ye? Loma çaxê tu bi sûcdarkerê xwe re herî dadgehê*, di rê de bixebite, ku tu ji wî xilas bibî, da ku ew te nekişîne ber dadger û dadger te nede destê karbidest û karbidest jî te neavêje zîndanê. Ez ji te re dibêjim, heta ku tu polê* paşî jî nedî, tu ji wê derê qet dernakevî.» Di wê demê de hinek li wir bûn û ji Îsa re li ser wan Celîliyan digotin yên ku Pîlatos xwîna wan tevli qurbanên wan kiribû. Îsa li wan vegerand û got: «Ma hûn guman dikin ku ev Celîlî ji hemû Celîliyên din gunehkartir bûn ku ev yek hat serê wan? Ez ji we re dibêjim: Na! Lê belê eger hûn tobe nekin, hûn jî, hûnê hemû wusa helak bibin. An ew her hejdehên ku birca li Sîlwamê bi ser wan de ket û ew kuştin, ma hûn guman dikin ku sûcên wan ji sûcên wan hemûyên ku li Orşelîmê rûdinin, bêtir bûn? Ez ji we re dibêjim: Na! Lê belê eger hûn tobe nekin, hûn jî, hûnê hemû wusa helak bibin.» Wî ev mesele jî got: «Di nav rezê mirovekî de dareke hêjîrê ya çandî hebû. Ew hat, da ku li berê darê bigere, lê nedît. Wî ji yê rezvan re got: ‹Ev sê sal e, ez têm û li berê vê dara hêjîrê digerim û ez nabînim. Wê bibire! Ji bo çi ewê erdê jî bêkêr bike.› Yê rezvan lê vegerand û got: ‹Ezbenî, îsal jî wê bihêle, heta ku ez hawirdora wê bikolim û zibil bikim. Eger ev sala ku bê, wê ber da, qenc e, lê eger neda, hingê wê bibire.›» Rojeke Şemiyê Îsa di kinîştekê de hîn dikir. Li wir jinek hebû ku ji hejdeh salan ve ruhekî nexweşiyê pê re hebû. Ew qof bûbû û nedikarî xwe rast bike. Gava Îsa ew dît, gazî wê kir û ji wê re got: «Jinê, tu ji nexweşiya xwe azad bûyî!» Wî destên xwe danîn ser wê, jin di wê gavê de rast bû û pesnê Xwedê dida. Lê serekê kinîştê bi hêrs ket ku Îsa di roja Şemiyê de sax kir. Wî dest pê kir û ji xelkê re got: «Şeş roj hene ku divê mirov di wan de kar bike. Ne di roja Şemiyê de, lê di wan rojan de werin û ji nexweşiyên xwe qenc bibin.» Lê Xudan lê vegerand û got: «Hey durûno! Ma her yek ji we roja Şemiyê ga an kerê xwe ji afir venake û nabe ser avê? Îcar eva ha ya ku keçeke Birahîm* e û ev hejdeh sal bû, Îblîs ew girêdabû, ma bila ew di roja Şemiyê de ji vê qeyda ha nehata vekirin?» Gava wî ev tişt gotin, neyarên wî hemû fihêt bûn û tevahiya elaletê bi wan kerametên birûmet ên ku wî dikirin, şa dibûn. Îcar Îsa got: «Padîşahiya Xwedê mîna çi ye? Û ez wê bimînînim çi? Ew dimîne vê yekê: Mirovekî libeke xerdelê bir û avêt baxçê xwe. Ew şîn bû û bû dar û teyrên ezmên hêlînên xwe di nav çiqilên wê de çêkirin.» Û wî dîsa got: «Ma ez Padîşahiya Xwedê bimînînim çi? Ew mîna hevîrtirşk e ku jinekê hilda û xist nav sê çap* ar, heta hemû tirş bû.» Û Îsa di gund û bajaran re derbas dibû, hîn dikir û ber bi Orşelîmê ve diçû. Hingê yekî jê re got: «Ya Xudan, ma yên ku wê xilas bibin, hindik in?» Wî ji wan re got: «Li ber xwe bidin, ku hûn di deriyê teng re derbas bibin, çimkî ez ji we re dibêjim, gelek wê lê bigerin ku bikevin hundir û nikarin. Piştî ku malxwê malê rabe û derî bigire, hûnê li derve bimînin, dest pê bikin li derî bixin û bêjin: ‹Ya Xudan, ji me re veke!› Hingê ewê li we vegerîne û ji we re bêje: ‹Ez nizanim hûn ji ku derê ne.› Hingê hûnê dest pê bikin û bêjin: ‹Me li ber te xwar û vexwar û te di kuçeyên me de hîn kir.› Lê ewê bêje: ‹Ez ji we re dibêjim ku ez nizanim hûn ji ku derê ne. Ji min dûr kevin, hey hûn hemû yên ku neheqiyê dikin!› Li wir wê bibe girîn û qirçîna diranan, gava hûn Birahîm*, Îshaq*, Aqûb* û hemû pêxemberan di Padîşahiya Xwedê de, lê xwe li derve avêtî bibînin. Xelk wê ji Rojhilat û Rojava, ji Bakur û Başûr bên û di Padîşahiya Xwedê de li ser sifrê rûnin. Va ye, hin ên paşî wê bibin ên pêşî û hin ên pêşî wê bibin ên paşî.» Wê gavê hinek Fêrisî hatin û ji Îsa re gotin: «Rabe ji vê derê here, çimkî Hêrodês dixwaze te bikuje.» Û wî ji wan re got: «Herin, ji wî roviyî re bêjin: ‹Va ye, ez îro û sibê cinan derdixim, nexweşan qenc dikim û roja sisiyan karê min temam dibe.› Lê belê divê ez îro, sibê û dusibe bi riya xwe ve herim, çimkî nabe ku pêxemberek ji derveyî Orşelîmê bê kuştin. Wax Orşelîm, heywax Orşelîma ku pêxemberan dikuje û yên ku ji wê re hatin şandin, dide ber keviran! Ka çawa mirîşk çîçikên xwe di bin bazkên xwe de dicivîne, çend caran min jî xwest ku ez zarokên te bicivînim, lê we nexwest! Va ye, mala we wê bi hêviya we ve bimîne. Ez ji we re dibêjim, êdî hûn min qet nabînin, heta wî çaxê ku hûn bêjin: ‹Pîroz be yê ku bi navê Xudan tê!› » Rojeke Şemiyê gava Îsa çû mala serekekî Fêrisiyan, ku xwarinê bixwe, wan çavnêriya wî dikir. Û mirovekî nexweş, ku ava zer ji bedena wî dihat, li ber wî bû. Û Îsa dest pê kir û ji Şerîetzan û Fêrisiyan re got: «Ma di roja Şemiyê de dibe ku nexweş bên qenckirin an na?» Lê deng ji wan nehat. Û wî rahişt yê nexweş, ew qenc kir û berda. Piştre Îsa ji wan re got: «Kî ji nav we ku kurê wî an gayê wî bikeve bîrekê, roja Şemiyê be jî, wî di cih de jê dernaxe?» Û wan nikaribû bersîva vê yekê bidin. Gava wî dît ku yên vexwendî çawa cihên pêş ji xwe re dibijêrin, wî ji wan re meselek got: «Gava tu ji aliyê kesekî ve ji bo dawetê bêyî vexwendin, li cihê pêş rûnene. Belkî yekî ji te bi qedirtir ji aliyê wî ve hatibe vexwendin û ew kesê ku hûn herdu vexwendine, bê û ji te re bêje: ‹Cih bide vî!› Hingê tê rabî û bi şermî li cihê herî paş rûnî. Lê belê çaxê tu bêyî vexwendin, here, li cihê herî paş rûne, da ku yê tu vexwendiyî bê û ji te re bêje: ‹Dosto, kerem ke, pêşve were!› Hingê tê li ber wan hemûyên bi te re li ser sifrê rûniştî, serbilind bibî. Çimkî her kesê ku xwe bilind bike, wê bê nizimkirin û her kesê ku xwe nizim bigire, wê bê bilindkirin.» Îsa ji wî yê ku ew vexwendibû re jî got: «Gava ku tu firavînekê an şîvekê çêkî, dostên xwe, birayên xwe, mirovên xwe û cîranên xwe yên dewlemend venexwîne, da ku ew jî te dîsa venexwînin û qenciya te li te venegerînin. Lê belê çaxê tu ziyafetekê çêkî, gazî belengaz, seqet, kulek û koran bike. Hingê tê bextewar bî, çimkî tiştekî wan tune ku li te vegerînin. Lê wê di Roja* Vejîna mirovên rast de bergîdana te bê dayîn.» Îcar yekî ji yên ku bi wî re li ser sifrê rûniştî bûn, gava ev yek bihîst, ji Îsa re got: «Xwezî bi wî yê ku di Padîşahiya Xwedê de nên bixwe!» Lê Îsa ji wî re got: «Mirovekî şîveke mezin çêkir û gelek xelk vexwendin. Û çaxê şîvê xulamê xwe şand, da ku gazî yên vexwendî bike û ji wan re bêje: ‹De werin, her tişt amade ye.› Û her yekî ji wan dest pê kir û lêbihûrtin ji xwe re xwest. Yê pêşî jê re got: ‹Min erdek kiriye û divê, ez herim lê binêrim. Ez hêvî ji te dikim ku tu li min negirî.› Û yekî din got: ‹Min pênc cot ga kirrîne, ez diçim, wan biceribînim. Ez ji te hêvî dikim ku tu li min negirî!› Û yekî din jî got: ‹Min jin aniye û ji ber vê yekê ez nikarim bêm.› Yê xulam vegeriya û ev tişt ji axayê xwe re got. Hingê malxwê malê hêrs ket û ji xulamê xwe re got: ‹Bi lez here derve nav meydan û kolanên bajêr, belengaz, seqet, kor û kulekan bîne hundir.› Xulam got: ‹Ezbenî, emrê ku te da, pêk hat, lê hê jî cih heye.› Û axa ji xulam re got: ‹Rabe, derkeve ser rê û sêncan, bi zorê xelkê bîne hundir, da ku mala min tije bibe. Ez ji we re dibêjim ku yek ji wan mirovên vexwendî, ji şîva min tam nake.›» Elaleteke mezin bi Îsa re diçû. Ew zivirî û ji wan re got: «Eger yek bê ba min û ji dê û bavê xwe, ji jin û zarok, xwişk û birayên xwe, erê, heta ji jiyana xwe bi xwe nefret neke, ew nikare bibe şagirtê min. Û kî xaça xwe hilnegire û li pey min neyê, nikare bibe şagirtê min. Ma kî ji we ku bixwaze bircekê ava bike, pêşî rûnane, mesrefa wê hesab nake, ka tiştên wî hene ku pê xilas bike? Nebe ku bingeh danîbe û nekare temam bike û hemû yên ku wê yekê bibînin, dest pê bikin û tinazên xwe bi wî bikin û bêjin: ‹Vî mirovî dest bi avakirinê kir û nikaribû bibe serî.› An kîjan padîşah, çaxê here pêşiya padîşahekî din, da ku bi wî re bikeve cengê, pêşî rûnane, naşêwire, ka ji wî tê, ku ew bi deh hezaran here pêşiya wî yê ku bi bîst hezaran ve tê ser wî. Eger na, ewê hê ji dûr ve qasidan bişîne û jê hêvî bike, ku li hev bên. Loma kî ji we dev ji her tiştê xwe bernede, nikare bibe şagirtê min. «Xwê qenc e, lê eger ew tama xwe winda bike, wê bi çi bê bitamkirin? Ew êdî ne bi kêrî axê û ne jî bi kêrî zibil tê, wê davêjin derve. Ewê ku guhên wî ji bo bihîstinê hene, bila bibihîze!» Îcar hemû bacgir* û gunehkar ber bi Îsa ve hatin, da ku guhdariya gotinên wî bikin. Fêrisî û Şerîetzanan kirin pitepit û gotin: «Evê ha, gunehkaran qebûl dike û bi wan re dixwe!» Îsa ev mesele ji wan re got: «Kî ji we, ku sed miyên wî hebin û yek ji wan winda bibe, her not û nehên din li çolê nahêle û naçe li ya windabûyî nagere, heta ku wê bibîne? Û gava ew wê bibîne, bi şahî wê datîne ser milê xwe û vedigere mal, gazî dost û cîranên xwe dike û ji wan re dibêje: ‹Bi min re şa bin, ji ber ku min miya xwe ya windabûyî dîtiye.› Ez ji we re dibêjim, wusa jî li ezmên, ji bo gunehkarekî ku tobe kiriye, ji not û neh rastên ku ne hewcedarê tobekirinê ne, wê bêtir bibe şahî. «An kîjan jin, ku deh zîvên* wê hebin û yekî ji wan winda bike, ew qendîlê pê naxe û xênî namale û qenc lê nagere, heta wî bibîne? Û gava ew wî bibîne, ew bang dike dost û cîranên xwe û ji wan re dibêje: ‹Hûn bi min re şa bin, ji ber ku min zîvê xwe yê windabûyî dîtiye.› «Ez ji we re dibêjim: Wusa jî wê li ba milyaketên Xwedê ji bo gunehkarekî ku tobe kiriye, bibe şahî.» Û Îsa got: «Du kurên mirovekî hebûn. Kurê biçûk ji bavê xwe re got: ‹Bavo, ka ji malê xwe wê para ku ji min re dikeve, bide min.› Wî jî malê xwe li wan leva kir. «Piştî çend rojan kurê biçûk her tiştê xwe da hev û çû welatekî dûr. Li wir wî bi serserîtî malê xwe tert û bela kir. Piştî ku wî her tiştê xwe mezaxt, xelayeke dijwar bi ser wî welatî de hat. Ew ket tengahiyê û çû xwe li yekî ji xelkên wî welatî girt; wî jî ew şand nav erdên xwe, ber berazan. Îcar ew minêkar bû ku zikê xwe bi wê xernûfa ku berazan dixwar, têr bike, lê kesekî ew jî nedidayê. Çaxê aqilê wî hat serê wî, wî got: ‹Ewqas palên bavê min hene ku xwarin ji ber wan dimîne, lê ez li vê derê ji nêzan dimirim. Ezê rabim, li bavê xwe vegerim û jê re bêjim: Bavo, min li ber te û li hember ezmên guneh kiriye. Êdî ez ne hêja me ku ji min re ‹kurê te› bê gotin. Min bike wek yekî ji paleyên xwe.› «Û ew rabû, li bavê xwe vegeriya. Lê hê ji dûr ve bavê wî ew dît û dilê wî bi kurê wî şewitî. Û ew bi lez ber bi wî ve çû û ew da ber singê xwe û ramûsand. Kurê wî jê re got: ‹Bavo, min li ber te û li hember ezmên guneh kiriye. Êdî ez ne hêja me ku ji min re kurê te bê gotin.› Lê bav ji xulamên xwe re got: ‹Bilezînin û herin xiftanê herî qenc bînin û li wî bikin, gustîlkekê bikin tiliya wî û pêlavekê bixin lingên wî. Conegayê dermalekirî bînin û şerjêkin, da ku em bixwin û şahiyê bikin, çimkî ev kurê min mirî bû û va ye, rabûye, ew windabûyî bû û va ye, hatiye dîtin.› Û dest bi şahiyê kirin. «Di wî çaxî de kurê wî yê mezin li zeviyê bû. Gava ew vegeriya û nêzîkî malê bû, wî dengê stran û govendê bihîst. Wî gazî yekî ji xulaman kir û jê pirsî, ka çi bûye? Yê xulam jê re got: ‹Birayê te hatiye, bavê te conegayê dermalekirî şerjêkiriye, çimkî ew sax û silamet vegeriyaye.› Birayê mezin hêrs ket û nexwest ku here hundir. Bavê wî derket û jê hêvî kir. Lê wî ji bavê xwe re got: ‹Binêre, evqas sal in ku ez xizmeta te dikim û ez tu caran ji gotina te derneketim, te karikek jî neda min, ku ez bi dostên xwe re pê şa bibim. Lê gava ev kurê te yê ku malê te bi fahîşeyan re xwar, vegeriya, te conegayê dermale ji wî re şerjêkir.› Wî lê vegerand û got: ‹Lawo, tu hergav bi min re yî û her tiştê min, yê te ye. Lê diviya em şa bibûna û me şahî bikira, çimkî ev birayê te mirî bû û rabûye, ew windabûyî bû û hatiye dîtin.›» Îsa ji şagirtên xwe re got: «Mirovekî dewlemend hebû ku şahneyekî* wî hebû. Rojekê giliyê vî şahneyî li ba axayê wî hat kirin ku ew malê wî tert û bela dike. Yê dewlemend gazî wî kir û jê re got: ‹Ev çi ye ku ez li ser te dibihîzim? Ka hesabê şahnetiya xwe bide, ji ber ku êdî tu nikarî şahnetiyê bikî.› Şahne jî ji xwe re got: ‹Ka ezê çi bikim? Axayê min şahnetiyê ji min distîne. Kolan ji min nayê ku ez bikim û ez ji parskirinê şerm dikim. Lê gava ku ez ji şahnetiyê bêm derxistin, ez dizanim ezê çi bikim, da ku dîsa xelk min qebûl bikin malên xwe.› Wî bang kir her yekî ji wan ên ku deyndarên axayê wî bûn û ji yê pêşî re got: ‹Tu çiqas deyndarê axayê min î?› Û wî got: ‹Sed den zeyt.› Wekîl jê re got: ‹Rahêje seneda xwe û bi lez rûne, pênciyî binivîse.› Di pey de wî ji yekî din re got: ‹Tu çiqas deyndar î?› Û wî jî got: ‹Sed kewar genim.› Wekîl ji wî re jî got: ‹Rabe rahêje seneda xwe û heştêyî binivîse.› Îcar axa pesnê vî şahneyê bêbext da, çimkî wî aqilmendî kiribû. Çimkî zarokên vê dinyayê di danûstandina xwe de li gor dema xwe ji zarokên ronahiyê bi aqiltir in. Û ez ji we re dibêjim: Bi malê neheqiyê ji xwe re dostan çêkin, da ku gava ev mal nemîne, ew we li bin konên herheyî qebûl bikin. Ewê ku di ya hindik de dilsoz e, ew di ya pirr de jî dilsoz e; lê ewê ku di ya hindik de ne dilsoz e, ew di ya pirr de jî ne dilsoz e. Îcar, eger di malê neheqiyê de hûn dilsoz derneketibin, kî wê dewlemendiya rastîn bispêre we? Û eger hûn di tiştên hinekên din de ne dilsoz bin, kî wê ya we bi xwe bide we? Xulamek nikare ji du axayan re xulamtiyê bike; çimkî an ewê ji yekî nefret bike û ji yê din hez bike, an jî ewê qedrê yekî bigire û yê din biçûk bibîne. Hûn nikarin xulamtiyê hem ji Xwedê re û hem jî ji dewlemendiyê re bikin.» Gava Fêrisiyan yên ku ji peran hez dikirin, ev tiştên ha hemû bihîstin, tinazên xwe bi Îsa dikirin. Hingê Îsa ji wan re got: «Hûn ew in ku xwe li ber mirovan rûspî derdixin, lê Xwedê bi dilê we dizane; çimkî tiştê ku di nav mirovan de bi qedir e, li ba Xwedê mekruh e. Dema Şerîet* û pêxemberan heta bi hatina Yûhenna* kişand; ji hingê ve Mizgîniya Padîşahiya Xwedê tê dan û her kes bi zorê dikeve wê. Lê bihûrtina erd û ezmanan ji ketina nuqteyeke Şerîetê hêsanîtir e. Her kesê ku jina xwe berde û jineke din bîne, ew zînayê dike û yê ku jineke ji mêrê xwe berdayî bîne, ew zînayê dike. «Mirovekî dewlemend hebû ku cilên binefşî û ji kitanê tenik li xwe dikir. Wî her roj dixwar, vedixwar û ew bi kêf û şahî dijiya. Bi navê Lazar yekî belengaz jî hebû, ku li ber deriyê yê dewlemend dihat dirêjkirin. Bedena wî tije kûnêr bû. Ew minêkar bû ku xwe bi wan bermayiyên ku ji sifra yê dewlemend diketin, têr bike. Heta kûçik jî dihatin û kûnêrên wî dialîstin. Roj hat ku yê belengaz mir û milyaketan ew bir û xistin ber singê Birahîm*. Yê dewlemend jî mir û hat veşartin. Û gava wî di diyarê* miriyan de ezab dikişand, çavên xwe hildan, wî ji dûr ve Birahîm û Lazarê ku di himbêza wî de bû dît. Wî gazî kir û got: ‹Ya bavê me Birahîm, rehmê li min bike! Lazar bişîne, bila ew serê tiliya xwe bixe nav avê û zimanê min hênik bike; çimkî ez di nav vê guriya êgir de ezabê dikişînim.› Lê Birahîm lê vegerand û got: ‹Lawo, bîne bîra xwe ku çi tiştên qenc hebûn, te di jiyana xwe de distandin û çi tiştên xerab hebûn, digihîştin Lazar. Lê niha li vir di ber dilê wî de tê hatin û tu ezabê dikişînî. Û ji vê pê ve jî, di navbera me û we de geliyekî mezin hatiye danîn, da yên ku dixwazin ji vê derê bibihûrin ba we û yên ku dixwazin ji wê derê bibihûrin ba me, nekarin.› Wî jî got: ‹Nexwe bavo, ez ji te lava dikim ku tu wî bişînî mala bavê min. Çimkî pênc birayên min hene, bila ew wan hişyar bike, da ku ew jî neyên vî cihê ezabê.› Lê Birahîm ji wî re got: ‹Mûsa û pêxemberên wan hene, bila guhdariya wan bikin.› Wî got: ‹Na, ya bavê me Birahîm, eger yek ji nav miriyan rabe û here ba wan, ewê tobe bikin.› Birahîm ji wî re got: ‹Eger ew guhdariya Mûsa û pêxemberan nekin, yek ji nav miriyan jî rabe, ew bawer nakin.›» Îsa ji şagirtên xwe re got: «Nabe ku sedemên jirêderketinê neyên. Lê belê wey li wî mirovê ku ew sedem bi destê wî bên. Ji dêla ku ew yekî ji van biçûkan ji rê derxe, wê ji wî re çêtir be ku beraşek bi stûyê wî ve bê girêdan û ew bê avêtin nav deryayê. Hay ji xwe hebin. Gava birayê te li hember te guneh bike, dengê xwe lê hilde û eger ew tobe bike, hingê lê bibihûre. Eger ew di rojê de heft caran li hember te guneh bike û heft caran li te vegere û bêje: ‹Ez tobe dikim›, hingê divê tu lê bibihûrî.» Şandiyan* ji Xudan re got: «Baweriya me zêde bike.» Û Xudan got: «Eger baweriya we wek libeke xerdelê jî hebûya, weyê ji vê dara tûyê re bigota: ‹Ji ra* ve rabe û xwe di deryayê de biçikilîne!› Û wê bi ya we bikira. «Kî ji we, xulamekî wî yê şivan an cotkar hebe, gava ew ji zeviyê vegere malê, wê jê re bêje: ‹Hema were û li ser sifrê rûne?› Ma ew di şûna vê de ji wî re nabêje: ‹Rabe, pişta xwe girêde, heta ku ez bixwim û vexwim xizmeta min bike û paşê tu jî bixwe û vexwe?› Û ji bo ku wî ew tiştên ku li wî hatibûn emirkirin anîn cih, ma ewê spasiya xulam bike? De îcar hûn jî, çaxê we hemû tiştên ku li we hatine emirkirin anîn cih, bêjin: ‹Em xulamên bêkêr in; me ew karê ku li ser me deyn bû, kir.›» Gava Îsa diçû Orşelîmê, ew di navbera Samerya* û Celîlê re dibihûrî. Û gava ew ket gundekî, deh zilamên kotî*, ku ji dûr ve sekinî bûn, rastî wî hatin. Û wan bi dengekî bilind got: «Ya Îsa, ya Hosta, rehmê li me bike!» Gava wî ew dîtin, wî ji wan re got: «Herin û xwe nîşanî kahînan bidin!» Û çaxê hê ew diçûn, ew ji kotîbûna xwe paqij bûn. Îcar gava yekî ji wan dît ku ew sax bûye, vegeriya û bi dengekî bilind pesnê Xwedê da. Wî li ber lingên Îsa xwe deverû avêt erdê û spasiya wî kir. Ew yekî Samerî* bû. Îsa lê vegerand û got: «Ma ne her deh hatine paqijkirin? Ka her nehên din li ku derê ne? Ma ji viyê xerîb pê ve kesek venegeriya, ku navê Xwedê bilind bike?» Hingê Îsa jê re got: «Rabe ser xwe û here! Baweriya te tu xilas kirî.» Carekê Fêrisiyan pirs ji Îsa kirin û gotin: «Padîşahiya Xwedê wê kengê bê?» Wî li wan vegerand û got: «Padîşahiya Xwedê wê ne wusa bê ku mirov bikare temaşeyî wê bike. Ne jî mirov wê bêje: ‹Va ye, li vê derê ye!›, an jî: ‹Wa ye, li wê derê ye!› Çimkî Padîşahiya Xwedê di nav we de ye.» Û Îsa ji şagirtan re got: «Roj wê bên ku hûnê bêriya dîtina rojeke ji rojên Kurê Mirov bikin, lê hûn nabînin. Wê ji we re bêjin: ‹Va ye, li vê derê ye› an: ‹Wa ye, li wê derê ye!› Lê neçin û bi pey wan nekevin. Çimkî çawa birûsk ji aliyekî ezmên ve birq dide û heta bi aliyê din ronahiyê dide, Kurê Mirov jî wê di roja xwe de wusa be. Lê divê ew pêşî gelek êşan bikişîne û ji aliyê vî nifşî ve bê redkirin. Çawa di rojên Nûh* de dibû, wusa jî wê di rojên Kurê Mirov de bibe: Heta roja ku Nûh ket gemiyê mirovan dixwar, vedixwarin, jin dianîn û mêr dikirin. Hingê tofan rabû û hemû helak kirin. Di rojên Lût* de jî wusa bû: Mirovan dixwar, vedixwarin, dikirrîn, difirotin, diçandin û ava dikirin. Lê roja ku Lût ji Sodomê derket, ji ezmên agir û kewkurt barî û hemû helak kirin. Ew roja ku Kurê Mirov xuya bibe jî, wê wusa be. Wê rojê ewê ku li ser banî be û tiştên wî di hundir de bin, bila ji bo ku wan hilde, neyê xwarê û ewê ku li nav zeviyê be, bila ew jî venegere! Jina Lût* bînin bîra xwe! Kî bixebite ku jiyana xwe biparêze, ewê wê winda bike; lê kî ku jiyana xwe winda bike, ewê wê xilas bike. Ez ji we re dibêjim: Di wê şevê de du kes wê di nav nivînekê de bin; yek ji wan wê bê birin û yê din bê hiştin. [35-36] Du jin wê bi hev re li ser destar bin, yek ji wan wê bê birin û ya din wê bê hiştin.» *** Wan lê vegerand û gotin: «Ya Xudan, ma ev wê li ku derê bibe?» Wî jî ji wan re got: «Kelaş li ku derê be, teyrên kelaşan jî wê li wê derê bicivin.» Ji bo ku ew herdem dua bikin û newestin, Îsa meselek ji wan re got: «Di bajarekî de dadgerek* hebû ku ne ji Xwedê ditirsiya û ne jî ji mirovan şerm dikir. Di wî bajarî de jinebiyek jî hebû ku dihat ba dadger û jê re digot: ‹Heqê min ji neyarê min bistîne!› Dadger demekê nexwest, lê piştre ji xwe re got: ‹Her çiqas ez ne ji Xwedê ditirsim û ne jî ji mirovan şerm dikim, lê belê ji ber ku ev jinebiya ha hergav tê û min reht dike, ezê rabim, heqê wê bidim wê, da ku ev herdem neyê, serê min gêj neke.›» Û Xudan got: «Bibihîzin ku dadgerê neheq çi dibêje. Ma Xwedê heqê bijartiyên xwe yên ku bi şev û roj hawara xwe digihînin wî, nade wan? Ma wê wan li hêviyê bihêle? Ez ji we re dibêjim, ewê heqê wan zû bide wan. Lê dîsa jî gava Kurê Mirov bê, gelo ewê baweriyê* li ser rûyê erdê bibîne?» Îsa ev mesele jî ji hinekan re got, yên ku ji rastdariya xwe piştrast in û yên din kêm dibînin: «Du mirov hilkişiyan Perestgehê, da ku dua bikin. Yek ji wan Fêrisî bû û yê din bacgir* bû. Yê Fêrisî li ser piyan rawesta û ji xwe re weha dua kir: ‹Ya Xwedê, ez şikir ji te re dikim ku ez ne wek mirovên din im: Ez ne rêbir, ne neheq, ne zînakar, an jî ne wek vî bacgirê ha me. Ez di heftiyê de du caran rojiyê digirim û dehyeka* hemû derameta* xwe didim.› Lê yê bacgir ji dûr ve rawesta û nedixwest çavên xwe jî ber bi ezmên ve hilde; wî li singê xwe dixist û digot: ‹Ya Xwedê, li min gunehkarî were rehmê!› Ez ji we re dibêjim: Ne yê Fêrisî, lê yê bacgir rastdar çû mala xwe. Çimkî her kesê ku xwe bilind bike, wê bê nizimkirin; lê yê ku xwe nizim bike, wê bê bilindkirin.» Zarokên biçûk jî anîn ba Îsa, da ku destê xwe deyne ser wan. Lê gava şagirtan ev yek dît, li wan hilatin. Lê Îsa gazî wan kir, ku bên ba wî û got: «Bihêlin, bila zarok bên ba min, pêşiya wan negirin. Çimkî Padîşahiya Xwedê ji yên weha re ye. Bi rastî ez ji we re dibêjim, kî ku Padîşahiya Xwedê wek zarokekê qebûl neke, tu caran nakeve wê.» Û serwerekî ji wî pirsî û got: «Ya Mamostê qenc, ez çi bikim, da ku ez bibim wêrisê jiyana herheyî?» Û Îsa ji wî re got: «Çima tu ji min re qenc dibêjî? Ji Xwedê pê ve, tu kesê qenc tune. Tu emran dizanî: ‹Zînayê neke!›, ‹Nekuje!›, ‹Diziyê neke!›, ‹Şahidiya derewîn neke!›, ‹Qedrê dê û bavê xwe bigire!› » Wî jî got: «Ev tiştên ha hemû min ji xortaniya xwe ve pêk anîne.» Gava Îsa ev bihîst, ji wî re got: «Hê jî tiştek ji te kêm heye: Çi tiştê te heye bifiroşe û li belengazan belav bike. Hingê wê li ezmanan xezîna te hebe. Û were, bikeve pey min.» Lê gava wî ev tiştê ha bihîst, ew gelek xemgirtî bû, çimkî ew gelek dewlemend bû. Îcar gava Îsa dît ku ew gelek xemgirtî bû, got: «Çiqas zehmet e ku yên dewlemend bikevin Padîşahiya Xwedê! Çimkî derbasbûna devê ya di qula derziyê re, ji ketina mirovê dewlemend a Padîşahiya Xwedê hêsanîtir e.» Û yên ku ev bihîstin gotin: «Eger wusa ye, kî dikare xilas bibe?» Lê Îsa got: «Tiştê ku li ba mirovan nabe, li ba Xwedê dibe.» Hingê Petrûs got: «Va ye, me yên xwe hiştine û em li pey te hatine.» Îsa ji wan re got: «Bi rastî ez ji we re dibêjim, tu kes tune ku di ber Padîşahiya Xwedê de dev ji mal, an jin, an zarok, an dê, an bav, an birayan berdabe, di vê dinyayê de gelek bêtir û di dinya ku bê de jiyana herheyî nestîne.» Îsa her diwanzdeh anîn ba xwe û ji wan re got: «Va ye, em derdikevin Orşelîmê û hemû tiştên ku bi destê pêxemberan li ser Kurê Mirov hatine nivîsîn, wê bên cih: Ewê bê xistin nav destê miletan, wê tinazên xwe bi wî bikin, wê wî riswa bikin, wê tif bikin wî, wê wî bidin ber qamçiyan û wê wî bikujin û ewê roja sisiyan ji nav miriyan rabe.» Lê wan tu tişt fêm nekir. Ev peyv ji wan re veşartî ma û tiştên ku wî gotin, fêm nekirin. Çaxê Îsa nêzîkî Erîhayê dibû, yekî kor li tenişta rê rûniştibû û pars dikir. Gava wî bihîst ku elaletek dibihûre, pirsî û got: «Ev çi ye?» Lê vegerandin û gotin: «Îsayê Nisretî dibihûre.» Yê kor kir qîrîn û got: «Ya Îsa, Kurê* Dawid, li min were rehmê!» Û yên ku di pêşiyê de diçûn, lê hilatin, da ku ew dengê xwe bibire; lê wî hê bêtir kir qîrîn û got: «Ya Kurê Dawid, li min were rehmê!» Îsa rawesta, emir kir, ku yê kor bînin ba wî. Û gava yê kor nêzîk bû, Îsa ji wî pirsî: «Tu çi dixwazî ku ez ji te re bikim?» Wî got: «Ya Xudan, bila çavên min bibînin.» Îsa jî ji wî re got: «Bila çavên te bibînin, baweriya* te tu xilas kirî.» Û wî di cih de dît, li pey Îsa çû û pesnê Xwedê da û hemûyên ku ev yek dîtin, rûmet dan Xwedê. Îsa ket Erîhayê û di bajêr re derbas dibû. Zilamek li wir hebû, ku navê wî Zexayos bû. Ew serekê bacgiran* bû û dewlemend bû. Wî dixwest ku Îsa bibîne, ka ew kî ye, lê ji ber elaletê nikaribû, çimkî bejna wî kin bû. Îcar ew di pêşiya wan de bezî, çû ser dareke hêjîra bejik, da ku Îsa bibîne, çimkî ewê di wê riyê re derbas bibûya. Û çaxê Îsa hat wî cihî, li jor nêrî û jê re got: «Wa Zexayos, bilezîne, were xwarê, çimkî divê îro ez li mala te bibim mêvan.» Wî lezand, hat xwarê û bi şahî Îsa anî mala xwe. Hemûyên ku ev yek dîtin, kirin pitepit û gotin: «Ew li ba mirovekî gunehkar bû mêvan.» Lê Zexayos li pêş hemûyan rawesta û ji Xudan re got: «Ya Xudan, va ye, ez nîvê malê xwe didim belengazan û eger min ji kesekî bi neheqî tiştek standibe, ezê çar qat lê vegerînim.» Û Îsa jê re got: «Îro xilasî gihîştiye vê malê, çimkî ev jî kurekî Birahîm e. Ji bo vê yekê Kurê Mirov hatiye ku li yê windabûyî bigere û wî xilas bike.» Çaxê wan guh didan van tiştan, Îsa meseleke din got, çimkî nêzîkî Orşelîmê bû û wan digot qey Padîşahiya Xwedê ha niha wê xuya bibe. Îcar Îsa got: «Zilamekî esilzade çû welatekî dûr, da ku padîşahiyekê bistîne û dîsa vegere. Wî gazî deh xulamên xwe kir û deh zêr* dan wan û got: ‹Bi van ticaretê bikin, heta ku ez bêm.› Lê welatiyên wî ji wî nefret dikirin, qasid li pey wî şandin ku bêjin: ‹Em naxwazin ku ev mirov li ser me bibe padîşah.› Û çaxê wî padîşahî stand û vegeriya, emir kir, ku gazî wan xulaman bikin ku wî pere dabûn wan, da ew bizane ku her yekî ji wan çi bi ser xistiye. Yê pêşî hat ber wî û got: ‹Ezbenî, zêrê te deh zêrên din bi ser xistin.› Wî ji xulam re got: ‹Aferim, xulamê qenc! Ji ber ku tu di ya hindik de dilsoz bûyî, li ser deh bajaran bibe serwer.› Yê diduyan hat û got: ‹Ezbenî, zêrê te pênc zêr bi ser xistin.› Û ji vî re jî got: ‹Tu jî li ser pênc bajaran bibe serwer.› Yekî din hat û got: ‹Ezbenî, va ye zêrê te, min ew di nav destmalekê de pêça û hilanî. Ez ji te tirsiyam, çimkî tu mirovekî hişk î; tiştê ku te dananiye, tu radihêjî û tiştê ku te neçandiye, tu didirûyî.› Wî jê re got: ‹Hey xulamê neqenc! Ezê ji devê te dîwana* te bikim. Madem ku te dizanibû, ez mirovekî hişk im, tiştê ku min dananiye, ez radihêjim, tiştê ku min neçandiye, ez didirûm, nexwe çima te perê min neda pereguhêran? Çaxê ez vegeriyam, minê ew bi fayiza wî ve bistanda.› Û ji yên ku li wê derê bûn re got: ‹Wî zêrî ji wî bistînin û bidin wî yê ku deh zêrên wî hene.› Wan jê re got: ‹Ya mîrza, deh zêrên wî hene.› ‹Ez ji we re dibêjim, yê ku pê re heye, wê jê re bê dayîn, lê yê ku pê re tune, tiştê di destê wî de ye jî wê ji wî bê standin. Lê belê wan dijminên min, yên ku nedixwestin, ez li ser wan bibim padîşah, bînin vê derê û wan li ber min bikujin.›» Piştî Îsa ev tiştên ha gotin, derket ser rê, di pêşiyê wan de çû, da ku here Orşelîmê. Çaxê ew nêzîkî Beytfacê û Beytanyayê dibû, li cihê ku jê re Çiyayê Zeytûnê digotin, wî du şagirtên xwe şandin û ji wan re got: «Herin vî gundê pêşberî we. Gava hûn bikevin nav gund, hûnê dehşikeke girêdayî bibînin ku hê tu kes lê siwar nebûye. Wê vekin û bînin vir. Û eger kesek ji we bipirse û bêje: ‹Çima hûn wê dehşikê vedikin?› weha bêjin: ‹Ew ji Xudan re lazim e.›» Yên ku hatibûn şandin çûn û her tişt wek ku Îsa ji wan re gotibû dîtin. Gava wan dehşik vedikir, xwediyên dehşikê ji wan re gotin: «Çima hûn dehşikê vedikin?» Wan jî got: «Ew ji Xudan re lazim e.» Û dehşik anîn ba Îsa. Wan cilên xwe ji Îsa re danîn ser dehşikê û ew lê siwar kirin. Gava Îsa diçû, xelkê ji wî re cilên xwe li ser rê radixistin. Êdî gava ew nêzîkî berwara Çiyayê Zeytûnê bû, elaleta şagirtên wî dest pê kir û bi dilxweşî û bi dengekî bilind pesnê Xwedê ji bo wan hemû karên mezin ên ku dîtibûn, didan. Û wan digot: «Pîroz be ew Padîşahê Ku bi navê Xudan tê. Li ezmên silamet Û li bilindahiyan rûmet!» Û hin ji Fêrisiyan, yên ku di nav wê elaletê de bûn, ji Îsa re gotin: «Mamoste, dengê xwe li şagirtên xwe hilde!» Îsa li wan vegerand û got: «Ez ji we re dibêjim: Eger ew bêpêjin bimînin, kevir wê dengê xwe hildin.» Çaxê Îsa nêzîk bû, bajar dît, li ser giriya û got: «Xwezî îro te jî ev tiştên ku ji bo aştiya* te ne bizaniyana! Lê niha ew ji ber çavên te hatine veşartin. Roj wê bi ser te de bên, ku dijminên te wê li dora te çeperan çêkin û hawirdora te bigirin, ji her aliyî ve te bidin tengahiyê û wê te û zarokên te yên di nav te de li erdê bixin û ewê di nav te de kevir li ser kevir nehêlin, çimkî te wextê serdana xwe nezanî.» Îsa ket Perestgehê û dest pê kir, yên ku tê de kirrîn û firotin dikirin, avêtin derve û ji wan re got: «Hatiye nivîsîn: ‹Mala min wê bibe mala duayê›, Lê we ew kiriye ‹şkefta rêbiran›.» Îsa her roj di Perestgehê de hîn dikir. Serekên kahînan*, Şerîetzan* û giregirên gel dixebitîn, ku wî bikujin, lê wan nikaribû tiştekî bibînin ku bi wî bikin, çimkî tevahiya xelkê ji dil guhdariya wî dikir. Rojekê, çaxê wî di Perestgehê de xelk hîn dikir û Mizgînî dida, serekên kahînan, Şerîetzan û rihspî tevde bi ser de hatin û jê re gotin: «Ji me re bêje, tu van tiştan bi çi desthilatiyê dikî, an yê ku ev desthilatî daye te kî ye?» Îsa li wan vegerand û got: «Ez jî, ezê tiştekî ji we bipirsim, ka ji min re bêjin: Imadkirina* Yûhenna* ji ezmên bû, an ji mirovan bû?» Ew bi hevdû şêwirîn û gotin: «Eger em bêjin: ‹Ji ezmên e›, ewê bêje: ‹Çima we ji wî bawer nekir?› Û eger em bêjin: ‹Ji mirovan e›, ji xwe tevahiya xelkê wê me bide ber keviran, çimkî ew qenc bawer dikin ku Yûhenna pêxember e.» Îcar wan lê vegerand û gotin: «Em nizanin ji ku derê ye.» Îsa ji wan re got: «Ez jî ji we re nabêjim ku ez van tiştan bi çi desthilatiyê dikim.» Îsa dest pê kir, ev mesele ji xelkê re got: «Mirovekî rezek çand, ew bi kirê da rezvanan û ji bo demeke dirêj çû welatekî din. Û di demsala rêz de wî xulamek şand ba rezvanan, da ku ji berê rêz bidin wî. Lê rezvanan li wî xist û ew destvala şandin. Hingê wî xulamekî din şand, wan li wî jî xist, riswa kirin û destvala şandin. Yê sisiyan jî şand, ew jî birîndar kirin û avêtin derve. Xwediyê rêz jî got: ‹Gelo ez çi bikim? Ezê kurê xwe yê delal bişînim, belkî ew siyaneta* wî bigirin.› Lê gava rezvanan ew dît, bi hevdû şêwirîn û gotin: ‹Ev wêris e. De werin, em wî bikujin, da ku mîras ji me re bimîne.› Wan ew avêt derveyê rêz û kuştin. Ma îcar xwediyê rêz wê çi bi wan bike? Ewê bê, van rezvanan helak bike û wê rêz bide hinekên din.» Gava wan ev yek bihîst, gotin: «Xwedê neke!» Lê Îsa li wan nêrî û got: «Nexwe eva hatiye nivîsîn çi ye? ‹Ew kevirê ku hostayan red kir Bû kevirê serê rikin*.› Her kesê ku bi ser wî kevirî de bikeve, wê bibe perçe perçe û ew kevir bi ser kê de bikeve, wê wî hûrhûr bike.» Şerîetzan û serekên kahînan xwestin ku di cih de dest bavêjin wî, çimkî wan fêm kir, ku Îsa ev mesele anî ser wan, lê ew ji xelkê tirsiyan. Çavê wan li Îsa bû û wan casûsên ku xwe rast nîşan didan, şandin ba wî, da ku ew wî bi xebera wî bigirin û derxin ber dîwan* û desthilatiya walî. Wan ji wî pirsî û gotin: «Mamoste, em dizanin ku tu rast dibêjî û hîn dikî. Tu cihêtiyê naxî nav mirovan, lê belê tu riya Xwedê rast hîn dikî. Îcar ma ji me re dibe ku em bacê bidin Qeyser an na?» Lê Îsa bi qurnaziyên wan hesiya û ji wan re got: «Ka zîvekî* nîşanî min bidin. Ma ev resm û nivîsîn ên kê ne?» Wan got: «Yên Qeyser in.» Îsa jî ji wan re got: «Madem ku wusa ye, tiştên Qeyser bidin Qeyser û tiştên Xwedê bidin Xwedê.» Wan nikaribû wî li ber xelkê bi gotina wî bigirin, ew li bersîva wî şaş man û devê xwe girtin. Hinek ji wan Sadûqiyên* ku digotin vejîna* miriyan tune, hatin ji wî pirsîn û gotin: «Mamoste, Mûsa ji bo me nivîsiye: ‹Eger birayê yekî zewicî be û ew bê zarok bimire, divê birayê wî jina wî bistîne û dûndanê* ji birayê xwe re rake.› Îcar heft bira hebûn. Yê pêşî jinek anî û bê zarok mir. Yê diduyan û yê sisiyan jî ew jin stand û bi vî awayî her heftan zarok li pey xwe nehiştin û mirin. Piştre jin jî mir. Ma di Roja* Vejînê de ew jin wê bibe jina kîjanî ji van? Çimkî her heftan jî ew anîbû.» Îsa jî ji wan re got: «Zarokên vê dinyayê jinê tînin û mêr dikin. Lê ew ên ku hêja hatine dîtin ku bigihîjin wê dinyayê û vejîna miriyan, ne jinê tînin û ne jî mêr dikin; ew careke din nikarin bimirin, ew eynî wek milyaketan in; ew zarokên Xwedê ne, çimkî ew zarokên vejînê ne. Mûsa jî da xuyakirin, ku mirî wê ji nû ve rabin. Ew di serhatiya deviyê de navê Xudan hildide û dibêje: ‹Xwedayê Birahîm*, Xwedayê Îshaq* û Xwedayê Aqûb*.› Îcar ew ne Xwedayê miriyan e, lê Xwedayê zindiyan e, çimkî hemû ji wî re sax in.» Hinekan ji Şerîetzanan bersîv dan û gotin: «Mamoste, te qenc got.» Çimkî êdî wan qet nediwêrî, ku tiştekî ji wî bipirsin. Îcar Îsa ji wan re got: «Çawa dibêjin ku Mesîh kurê Dawid* e? Çimkî Dawid bi xwe di kitêba Zebûrê de dibêje: ‹Xudan ji Xudanê min re got: Li milê min ê rastê rûne, Heta ku ez dijminên te bikim pêgeha lingên te.› Loma, eger Dawid jê re dibêje Xudan, çawa ew dibe kurê Dawid?» Û çaxê tevahiya xelkê guhdariya wî dikir, wî ji şagirtên xwe re got: «Hay ji wan Şerîetzanan hebin ku dixwazin bi xiftanên dirêj bigerin û hez dikin ku di sûkan de xelk silavê bidin wan û di kinîştan* de li ser kursiyên pêşî û di ziyafetan de li cihên jorîn rûnin. Ew malên jinebiyan dadiqurtînin û ji bo ku bên dîtin, duayên dirêj dikin. Dîwana wan wê hê girantir be.» Îsa serê xwe hilda û kesên dewlemend, yên ku diyariyên xwe davêtin peredanka* Perestgehê, dîtin. Wî jinebiyeke reben jî dît ku du pol* avêtinê. Hingê Îsa got: «Ez rast ji we re dibêjim, vê jinebiya belengaz ji wan hemûyan bêtir avêtê. Çimkî van hemûyan ji tiştên ku ji wan zêde bûn, avêtin nav diyariyan, lê vê jinikê ji belengaziya xwe hemû abora xwe avêtê.» Çaxê hinekan digot ku Perestgeh çawa bi kevirên spehî û bi diyariyan hatiye xemilandin, Îsa got: «Heçî ev tiştên ha ne yên ku hûn dibînin, roj wê bên, ku hingê li vê derê kevir li ser kevir namîne. Tiştek namîne ku neyê hilweşandin.» Wan jî ji Îsa pirsî û gotin: «Mamoste, ev tişt wê kengê çêbin? Û çaxê ev tiştên ha li ber çêbûnê bin, nîşana wan çi ye?» Îsa jî got: «Hay ji xwe hebin ku hûn neyên xapandin, çimkî gelek wê bi navê min bên û wê bêjin: ‹Ez ew im› û ‹Wext nêzîk bûye!› Li pey wan neçin! Çaxê hûn li ser şer û hengameyan bibihîzin, netirsin, çimkî divê pêşî ev tiştên ha çêbin, lê belê dawî pêre pêre nayê.» Hingê wî ji wan re got: «Milet wê li hember miletan rabe, padîşahî wê li hember padîşahiyan rabe. Erdhejînên mezin wê çêbin û li cih cihan xela û êşa zirav wê derkevin. Tiştên tirsehêz û nîşanên mezin wê li ezmên bibin. Lê ji berî van hemû tiştan wê dest bavêjin we û tengahiyê bidin we. Ewê we teslîmî kinîştan bikin û we bavêjin zîndanan û di ber navê min de ewê we derxin ber padîşah û waliyan. Ev tişt wê çêbin, da ku hûn şahidiyê ji bo min bikin. Loma bixin dilê xwe ku hûn ji pêşî ve nefikirin ku hûnê çawa xwe biparêzin. Çimkî ezê dev û ziman û şehrezayiyê bidim we, ku neyarên we nekarin li ber we bipeyivin an bisekinin. Lê heta bi dê û bav, bira, mirov û dostên we wê we bidin girtin û wê hinan ji we bikujin. Ji ber navê min hemû jî wê ji we nefret bikin. Lê mûyek ji serê we winda nabe. Hûnê bi bîhnfirehiya xwe canê xwe bi dest bixin. «Lê çaxê hûn bibînin ku hawirdora Orşelîmê bi leşkeran bê girtin, hingê bizanin ku xerabûna wê nêzîk e. Hingê yên ku di Cihûstanê de ne, bila birevin çiyan! Û yên ku di bajêr de bin, bila jê derkevin! Û yên ku li çolê bin, bila nekevin bajêr! Çimkî ev rojên heyfstandinê ne, da ku heçî tiştên hatine nivîsîn, bên cih. Wey li wan ên ku di wan rojan de bizaro ne û dimêjînin. Çimkî tengahiyeke mezin wê bê ser welêt û xezeb wê bê ser vî gelî. Ewê bikevin ber devê şûr, bi hêsîrtî* wê bên birin nav hemû miletan û heta zemanê miletan temam bibe, Orşelîm wê di bin lingên wan de biperçiqe. «Li ser roj, heyv û stêran nîşan wê çêbin û li ser erdê ji ber guregura pêlên deryayê milet wê bibizdin û şaş bibin. Ew mirovên ku li benda wan tiştên ku bên serê dinyayê disekinin, ji tirsan dilê wan wê bibihûre; çimkî stêrên ezmanan wê ji cihê xwe bihejin. Hingê wê bibînin ku ‹Kurê Mirov di nav ewrekî de bi hêz û rûmeta mezin tê.› Çaxê ev tiştên ha dest pê bikin û çêbin, li jor binêrin û serê xwe hildin, çimkî xilasiya we nêzîk dibe.» Û Îsa ji wan re meseleyek got: «Li dara hêjîrê û li hemû darên din binêrin. Çaxê ku ew dibişkivin, hûn dibînin û hûn ji ber xwe dizanin ku êdî havîn nêzîk e. Bi vî awayî, çaxê hûn jî bibînin ku ev tiştên ha çêdibin, bizanin ku Padîşahiya Xwedê nêzîk e. Bi rastî ez ji we re dibêjim, heta ev tiştên ha hemû çênebin, ev nifş qet nabihûre. Erd û ezman wê bibihûrin, lê peyvên min tu caran nabihûrin.» «Hay ji xwe hebin ku bi xwarina zehfî, serxweşî û bi xemên vê jiyanê dilê we giran nebe û ew roj ji nişkê ve wek dafikekê bi ser we de neyê. Çimkî ewê bi ser wan hemûyên ku li ser rûyê erdê dimînin de, bê. Lê herdem dua bikin û hişyar bimînin, da ku hûn bikarin ji ber van hemû tiştên ku wê bibin, birevin û li ber Kurê Mirov rawestin.» Îsa bi roj di Perestgehê de hîn dikir û bi şev derdiket, diçû wî çiyayê ku jê re Çiyayê Zeytûnê digotin û şeva xwe dibihûrand. Û xelk hemû sibê zû dihatin Perestgehê ba wî, da ku guhdariya wî bikin. Cejna* Nanê Şkeva ya ku jê re Cejna* Derbasbûnê tê gotin, nêzîk dibû. Serekên kahînan û Şerîetzan li riyekê digeriyan, ka çawa Îsa bikujin, çimkî ew ji xelkê ditirsiyan. Hingê Îblîs* ket dilê Cihûdayê ku jê re Îsxeryotî digotin. Ew yek ji her diwanzdehan bû. Cihûda rabû, çû ba serekên kahînan û serwerên parêzgerên Perestgehê, bi wan re peyivî, ka wê çawa bikare Îsa bide destê wan. Ew gelek şa bûn û bi wî re li hev hatin ku ew peran bidin wî. Cihûda jî razî bû û li keysekê geriya, bê ku elalet hebe, wî bide destê wan. Û roja Cejna* Nanê Şkeva hat, a ku diviya, tê de berxê goriya* Cejna Derbasbûnê bê şerjêkirin. Îsa Petrûs û Yûhenna şandin û ji wan re got: «Herin, şîva Cejna Derbasbûnê ji me re amade bikin, da ku em bixwin!» Wan jî got: «Ma tu dixwazî ku em wê li ku derê amade bikin?» Wî li wan vegerand û got: «Gava hûn bikevin nav bajêr, mirovekî ku rahiştiye cerekî avê, wê rastî we bê. Hûnê li pey wî herin û herin wî xaniyê ku ew bikeviyê û ji malxwê malê re bêjin: ‹Mamoste ji te dipirse: Ka ew odeya mêvanan a ku ez li wê bi şagirtên xwe re şîva Cejna Derbasbûnê bixwim, li ku derê ye?› Hingê ewê li jor odeyeke mezin a raxistî nîşanî we bide. Li wê derê şîvê amade bikin.» Ew çûn, wan her tişt wek ku Îsa ji wan re gotibû, dîtin û şîva Cejna Derbasbûnê amade kirin. Gava bû çaxê şîvê, Îsa bi Şandiyan* re li ser sifrê rûnişt û ji wan re got: «Hê ji berî ku ez cefayê bikişînim, dilê min gelek xwest ku ez bi we re vê şîva Cejna* Derbasbûnê bixwim. Çimkî ez ji we re dibêjim, heta ku di Padîşahiya Xwedê de pêk neyê, ez tu caran ji vê cejnê naxwim.» Piştre wî rahişt kasekê, şikir kir û got: «Ha ji we re vê bistînin û di nav xwe de leva* bikin. Çimkî ez ji we re dibêjim, heta Padîşahiya Xwedê neyê, ez qet ji ava mêwê venaxwim.» Piştre wî rahişt nanekî, şikir kir û şikand. Wî ew da destê wan û got: «Ev bedena min e, ku di ber we de hatiye dayîn. Vê yekê ji bo bîranîna min bikin.» Piştî şîvê wî kase hilda û got: «Ev kasa ha ya ku ji xwîna min e di ber we de hatiye rijandin, Peymana Nû ye. Lê va ye, destê wî yê ku min bide dest, bi min re li ser sifrê ye. Erê, Kurê Mirov wek ku biryar hatiye dayîn, wê here, lê belê wey li wî kesê ku wî bide dest.» Hemû şagirtan dest pê kir û ji hev pirsîn, ka kî ji wan e, yê ku wê vî karî bike? Devjenî ket nav wan, ka kî ji wan wê yê mezin bê hesibandin. Îsa ji wan re got: «Padîşahên miletan hukumdariyê li ser wan dikin û yên ku serdestiyê li wan dikin, dixwazin ku ji wan re qencîxwaz bê gotin. Lê belê divê hûn ne wusa bin. Bila yê herî mezin di nav we de wek yê herî biçûk û yê serek wek yê xulam be. Ma yê mezintir kî ye? Gelo yê li ser sifrê rûniştî, an yê ku xizmetê dike? Ma yê li ser sifrê rûniştî ne mezintir e? Lê ez di nav we de wek xizmetkarekî me. «Hûn ew in, yên ku di ceribandinên min de bi min re ragirtine*. Û ezê ji we re padîşahiyekê bidim, çawa Bavê min ew daye min, da ku hûn di Padîşahiya min de li ser sifra min bixwin, vexwin û li ser textan rûnin û dîwana* her diwanzdeh eşîrên Îsraêl bikin. «Şimûn*, Şimûn, va ye, Îblîs xwest ku we wek genim li bêjingê bixe. Lê min ji bo te dua kir, da ku baweriya te sist nebe û çaxê tu dîsa vegerî, dilê birayên xwe qayîm bike.» Şimûn lê vegerand û got: «Ya Xudan, ez amade me bi te re herim zîndanê û mirinê jî.» Îsa got: «Petrûs, ez ji te re dibêjim, hê dîk îro bang nedayî, tê sê caran min înkar bikî.» Îsa ji şagirtên xwe re got: «Çaxê min hûn bê xelîtik*, bê tûr û bê pêlav şandin, ma tiştek ji we kêm bû?» Wan got: «Na, tu kêmahiya me nebû.» Îsa ji wan re got: «Lê niha ewê ku xelîtka* wî heye, bila wê bi xwe re bîne, wusa jî yê ku tûrê wî heye û ewê ku bê şûr e, bila ebayê xwe bifiroşe û ji xwe re şûrekî bikirre. Çimkî ez ji we re dibêjim ku eva hatiye nivîsîn, divê li ser min bê cih, ku dibêje: ‹Û ew bi xerabkeran re hat hesabkirin.› Çimkî tiştên ku li ser min hatine nivîsîn wê bên serî.» Wan got: «Ya Xudan, va ye, du şûr li vir hene.» Wî jî ji wan re got: «De bes e.» Îsa derket û wek her car çû Çiyayê Zeytûnê, şagirtên wî jî li pey wî çûn. Gava ew gihîşt wê derê, wî ji wan re got: «Dua bikin, da ku hûn nekevin ceribandinê.» Ew, hema bêje bi dûrbûna avêtina kevirekî ji wan dûr ket, çû ser çokan, dua kir û got: «Ya Bavê* min, eger tu bixwazî, vê kasa tehl ji min derbas bike. Lê bila ne bi daxwaza min be, bi ya te be.» Îcar milyaketek ji ezmên jê re xuya bû û hêz da wî. Îsa ket berxwedaneke dijwar û bi kelegermî bêtir dua kir. Xwihdana wî dibû wek dilopên xwînê yên gir û diketin ser erdê. Çaxê ku ew ji dua xwe rabû û li şagirtên xwe vegeriya, wî dît ku ew ji kederê bi xew ve çûne. Wî ji wan re got: «Çima hûn bi xew ve diçin? Rabin ser xwe û dua bikin, da ku hûn nekevin ceribandinê.» Hê ew wusa dipeyivî, birrek mirov, li pêşiya wan Cihûdayê ku yek ji her diwanzdeh şagirtan bû, bi ser wan de hat. Cihûda ber bi Îsa ve hat, da ku wî ramûse. Îsa jê re got: «Cihûda, ma tê bi ramûsanekê Kurê Mirov bidî destê wan?» Gava yên li dora wî dîtin, ka wê çi bibe, wan got: «Ya Xudan, ma em bi şûr lêxin?» Û yekî ji wan şûr avêt xulamê Serokkahîn û guhê wî yê rastê jêkir. Lê Îsa got: «Bes e!» Wî destê xwe danî ser guhê wî û ew qenc kir. Piştre Îsa ji wê koma ku bi ser wî de hatibû re, ji serekên kahînan, serwerên parêzgerên Perestgehê û mezinan re got: «Hûn weha bi şûr û daran hatine; ma hûn hatine pêşiya rêbirekî? Çaxê ez her roj di Perestgehê de di nav we de bûm, we destê xwe dirêjî min nekir. Lê belê ev saeta we ye, serdestiya taristaniyê ye.» Îcar wan Îsa girt û birin, ew xistin xaniyê Serokkahîn. Petrûs jî ji dûr ve li pey wî diçû. Gava di nav hewşa xanî de agir dadan û li dorê rûniştin, Petrûs di nav wan de rûnişt. Keçikeke berdestî ew li ber êgir dît, wê çav lê zûr kirin û got: «Evê ha jî bi Îsa re bû.» Lê wî înkar kir û got: «Ya jinikê, ez wî nas nakim.» Piştî kêlîkekê, yekî din ew dît û got: «Tu jî yek ji wan î.» Petrûs lê vegerand û got: «Na camêr, ez ne ji wan im.» Gava nêzîkî saetekê di wê navê de derbas bû, yekî din jî rabû û ji dil got: «Hema bi rastî evê ha jî bi wî re bû, çimkî ew ji Celîlê ye.» Lê Petrûs lê vegerand û got: «Ey camêr, ez nizanim ka tu çi dibêjî.» Hema hingê hê ew dipeyivî, dîk bang da. Hingê Xudan li pişt xwe zivirî, li Petrûs nêrî; îcar peyva Xudan hat bîra Petrûs, çawa ku wî jê re gotibû: «Hê dîk îro bang nedayî, tê sê caran min înkar bikî.» Petrûs derket derve û bû kûrkûra giriyê wî. Îcar ew zilamên ku Îsa girtibûn, pê kenîn û lê xistin. Wan çavên wî girêdan, jê pirsîn û gotin: «De ka pêxemberîtiyê bike, yê ku li te xist kî ye?» Û wan hê bêtir gotinên bêfihêt jê re gotin. Gava bû roj, rihspiyên milet, serekên kahînan û Şerîetzan li hev civiyan. Û ew anîn civîna xwe ya giregiran û ji wî re gotin: «Eger tu Mesîh î, ji me re bêje!» Îsa bersîva wan da û got: «Eger ez ji we re bêjim, hûn qet bawer nakin û eger ez ji we bipirsim jî, hûn qet bersîva min nadin. Lê ji niha û pê ve ‹Kurê Mirov wê li tenişta rastê ya hêza Xwedê rûne.› » Îcar hemûyan bi hev re jê pirsî: «Nexwe tu Kurê* Xwedê yî?» Wî jî ji wan re got: «Hûn bi xwe dibêjin ku ez ew im.» Wan got: «Ma çi hewcedariya me bi şahidiyê heye? Me bi xwe ji devê wî bihîst.» Tevahiya civînê rabû ser xwe û Îsa birin ber Pîlatos. Wan dest bi giliyê wî kir û gotin: «Me dît ku evê ha miletê me ji rê derdixe. Nahêle ku baca Qeyser bê dayîn û ji bo xwe dibêje ku ew Mesîh e, yanî padîşah e.» Pîlatos jê pirsî û got: «Ma tu padîşahê Cihûyan î?» Îsa lê vegerand û got: «Wek ku te got.» Pîlatos ji serekên kahînan re û ji elaleta milet re got: «Ez tu sedemê sûcdarkirina vî mirovî nabînim!» Lê ew li ser ya xwe man û gotin: «Vî mirovî milet li seranserê Cihûstanê, ji Celîlê û heta vir bi hînkirina xwe rakiriye ser lingan.» Gava Pîlatos ev bihîst, wî pirsî û got: «Ma ev mirov ji Celîlê ye?» Gava ew hîn bû ku ew ji wê dera ku di bin hukumdariya Hêrodês* de ye, wî ew şand ba Hêrodês. Hêrodês bi xwe jî di wan rojan de li Orşelîmê bû. Gava Hêrodês Îsa dît, ew gelek şa bû. Hê ji mêj ve wî dixwest ku wî bibîne, çimkî wî gelek tişt li ser Îsa bihîstibûn û hêvî dikir, ku Îsa li ber wî kerametekê bike. Wî jî gelek pirs li ber Îsa danîn, lê Îsa qet bersîva wî neda. Serekên kahînan û Şerîetzan li ser piyan rawestan û giliyê xwe li hember Îsa giran kirin. Hêrodês û leşkerên wî jî ew kêm dîtin û tinazên xwe pê kirin. Wan cilekî spehî yê ku diçirise lê kir û careke din ew vegerandin ba Pîlatos. Di wê rojê de Pîlatos û Hêrodês, yên ku beriya hingê dijminahî bi hev re dikirin, dostanî bi hev re danîn. Pîlatos gazî serekên kahînan, serweran û xelkê kir û ji wan re got: «We ev mirovê ha anî ber min û we got ku ew gel ji rê derdixe. Min jî ew li ber we kişand pirsyariyê û min tu sûcê ku we dixistin stûyê wî, li ser wî nedîtin. Hêrodês jî nedît. Ji ber vê yekê wî ew li me vegerand. Û binêrin, vî mirovî tiştek nekiriye ku bê kuştin. [16-17] Loma ezê wî bidim ber qamçiyan û berdim.» *** Lê koma elaletê bi dengekî kire qîrîn û got: «Vî ji ber çavê me rake, Barabas ji me re berde!» Heçî Barabas bû, ew ji ber serhildaneke di bajêr de û ji ber mêrkujiyê ketibû zîndanê. Pîlatos careke din bi wan re peyivî, çimkî wî dixwest Îsa berde. Lê wan kir qîrîn û gotin: «Wî xaç bike, wî xaç bike!» Hingê wî cara sisiyan ji wan re got: «Ka vî mirovî çi xerabî kiriye? Min tu sedemê kuştina wî nedîtiye. Loma ezê wî bidim ber qamçiyan û berdim.» Lê dîsa ew li ser ya xwe diman û bi qîrîneke bilind dixwestin ku ew bê xaçkirin û dengê wan bi ser ket. Pîlatos biryar da, ku daxwaza wan bê cih. Wî ewê ku ji ber serhildan û mêrkujiyê girtî bû û wan berdana wî dixwest, ji zîndanê berda û Îsa bi hêviya daxwaza wan ve hişt. Û gava ew dibirin, wan Şimûnê ku ji Kûrênê bû û ji zeviyê vedigeriya, girtin. Xaç danîn ser pişta wî ku ew wê li pey Îsa bibe. Elaleteke mezin ji xelkê li pey Îsa diçû, di nav wan de pîrek jî hebûn ku li singê xwe dixistin û li ser Îsa digirîn. Îsa li wan zivirî û got: «Ya keçên Orşelîmê, li ser min negirîn! Li ser xwe û zarokên xwe bigirîn! Va ye, roj wê bên ku mirov wê bêjin: ‹Xwezî bi yên ku bê ber in û xwezî bi wan zikên ku zarok neanîne û bi wan çiçikên ku nemêjandine!› Hingê mirov wê dest pê bikin û ji çiyan re bêjin: ‹Çiyano, bi ser me de bikevin! Û ji giran re bêjin: Girno, me veşêrin!› Eger weha bi dara ter bikin, ma halê dara hişk wê bibe çi?» Û du mirovên din ên sûcdar jî dibirin, da ku ew jî bi Îsa re bên kuştin. Û çaxê ew gihîştin wî cihê ku Qoq jê re digotin, wan ew û herdu sûcdar xaç kirin, yek li milê wî yê rastê û yê din li milê wî yê çepê. Hingê Îsa got: «Ya Bavê* min, li wan bibihûre, çimkî ew nizanin ku ew çi dikin!» Wan jî pişk avêtin ser cilên wî û li xwe leva kirin. Xelk jî li wê derê rawestabû û temaşe dikir. Serwerên Cihûyan jî henekên xwe bi Îsa dikirin û digotin: «Wî kesên din xilas kirin; eger ew Mesîhê bijartiyê Xwedê be, de bila xwe xilas bike!» Leşkeran jî tinazên xwe pê dikirin, ew nêzîkî wî bûn û sihik* jê re anîn û gotin: «Eger tu padîşahê Cihûyan bî, de xwe xilas bike!» Û li ser depika ser serê wî weha hatibû nivîsîn: EV PADÎŞAHÊ CIHÛYAN E. Yekî ji wan sûcdarên daleqandî jî, Îsa şermezar kir û jê re got: «Ka, ma tu ne Mesîh î? De ka xwe û me xilas bike!» Lê yê din lê hilat û got: «Ma tu ji Xwedê natirsî? Ma ne va ye, tu bi xwe jî di bin eynî cezayî de yî? Hema heçî em in, ev heqê me ye, çimkî em bergîdana* wan tiştên xerab ên ku me kirine, distînin. Lê wî tiştekî nerast nekiriye!» Û ji Îsa re got: «Ya Îsa, çaxê tu gihîştî Padîşahiya xwe, min bîne bîra xwe!» Îsa jî lê vegerand û got: «Bi rastî ez ji te re dibêjim ku tê îro bi min re di bihiştê* de bî!» [44-45] Gava dibû nêzîkî saet diwanzdehê nîvro, rojê tarîtî girt û tarî heta saet sisiyan ket ser seranserê welêt û perda Perestgehê di nîvî re çiriya *** û Îsa bi dengekî bilind kir qîrîn û got: «Ya Bavê min, ‹ez ruhê xwe didim destên te!› » Piştî ku wî ev gotina xwe got, wî ruhê xwe da. Gava sersedê* leşkeran tiştê çêbûyî dît, wî pesnê Xwedê da û got: «Bi rastî ev mirovê ha, mirovekî rast bû.» Ew hemû xelkê ku ji bo dîtina van tiştan civiyabû, gava dît ku çi dibû, li singê xwe xist û vegeriya. Hemû nasên Îsa û ew jinên ku ji Celîlê li pey wî hatibûn, ji dûr ve rawestabûn û ev tiştên ha temaşe dikirin. Îcar zilamek bi navê Ûsiv hebû; ew endamekî civîna* giregiran û mirovekî qenc û rast bû. Ev mirov bi xwestin û kirina civîna giregiran razî nebûbû. Ew ji bajarekî Cihûyan, ji Arîmetyayê bû û li hêviya hatina Padîşahiya Xwedê bû. Ew çû ba Pîlatos û cesedê Îsa jê xwest. Gava cesed ji xaçê anî xwarê, wî ew di nav cawekî de pêça û ew xist goreke ku di latê de hatibû kolan. Hê kesek tê de nehatibû veşartin. Ew roj roja* Amadekirinê bû û roja* Şemiyê dest pê dikir. Ew jinên ku ji Celîlê bi Îsa re hatibûn, li pey Ûsiv çûn, wan gor û çawa cesedê Îsa tê de hat danîn, dîtin. Hingê ew vegeriyan, wan rûn û giyayên bîhnxweş amade kirin. Û roja Şemiyê li gor Şerîetê* tu kar nekirin û bîhna xwe vedan. Lê roja pêşî ya heftiyê, hê sibê zû, ew jin hatin ser gorê. Wan giyayên bîhnxweş ên ku amade kiribûn, bi xwe re anîn. Wan dît ku kevirê ser gorê ji cihê xwe gindiriye, lê gava ew çûn nav wê, wan cesedê Xudan Îsa nedît. Gava ew ji ber vê yekê hê şaş diman, ji nişkê ve du zilamên ku şewq ji cilên wan diçû li ba wan rawestan. Jinan ji tirsa serê xwe kirin ber xwe. Zilaman ji wan re got: «Çima hûn di nav miriyan de li yê sax digerin? Ew ne li vê derê ye, ew rabûye. Bînin bîra xwe, çaxê ku ew hê li Celîlê bû, wî çi ji we re digot: ‹Divê Kurê Mirov bikeve nav destên gunehkaran, bê xaçkirin û roja sisiyan dîsa rabe.›» Û jinan jî gotinên Îsa anîn bîra xwe. Ew ji ser gorê vegeriyan û çûn, ji her yanzdeh şagirtan û ji hemûyên din re her tişt gotin. Yên ku xeber ji Şandiyan* re anîn, ev in: Meryema* Mejdelanî, Yohana, Meryema* diya Aqûb û hinekên din ên ku bi wan re bûn. Ev yek li ber çavên Şandiyan wek çîrokeke pûç xuya bû û wan ji jinan bawer nekir. Lê Petrûs rabû ser xwe û bezî ser gorê. Gava wî xwe bi ser de xwar kir, wî ji kefenan pê ve tu tiştê din nedît. Ew çû mala xwe û li vî tiştê bûyî şaş dima. De îcar di wê rojê de dido ji wan diçûn gundekî ku navê wî Emwas bû. Ev gund bi qasî yanzdeh kîlometreyan ji Orşelîmê dûr bû. Herdu ji xwe re li ser wan hemû tiştên bûyî dipeyivîn. Îcar gava ew hê ji xwe re dipeyivîn û ji hev dipirsîn, Îsa bi xwe nêzîkî wan bû û bi wan re çû. Lê çavên wan dihatin girtin, da ku ew wî nas nekin. Îsa ji wan re got: «Ev çi gotin in ku hûn di rê de ji hev re dibêjin?» Ew bi xemgînî rawestan û yekî ji wan ku navê wî Klêpas bû, lê vegerand û got: «Ma tu yê bi tenê yî ku li Orşelîmê dimîne û nizane ku li wê derê di van rojan de çi çêbûye!» Wî ji wan pirsî û got: «Çi çêbûye?» Û wan got: «Ew tiştên ku li ser Îsayê Nisretî yê ku pêxember bû û bi gotin û kirinê li ber Xwedê û li ber tevahiya gel hêzdar bû û çawa serekên kahînan û mezinên me, ji bo ku cezayê mirinê bidinê, ew dan dest û wan ew xaç kir? Lê me hêvî dikir, ku yê Îsraêl xilas bike, ew e. Ji bilî van hemûyan jî, va ye, îro roja sisiyan e ku ev tişt bûne. Bi ser de çend jinên ji nav me em şaş kirin. Ew hê sibê zû li ser gorê bûn, û cesedê wî tê de nedîtin. Ew vegeriyan û gotin ku milyaket li ber çavên wan xuyabûn û gotin ku ew dijî. Li ser vê yekê hinek ji yên ku bi me re ne, çûn ser gorê û çawa ku jinan gotibû, wusa dîtin. Lê wan ew bi xwe nedît.» Îsa ji wan re got: «Hey hûn bêhişno! Hûn ên ku bi derengî bi hemû gotinên pêxemberan bawerî tînin! Ma nediviya ku Mesîh ev tişt bikişandana û bigihîşta berziya xwe?» Îcar wî ji Mûsa* û hemû pêxemberan dest pê kir û ji wan re tiştên ku li ser wî di hemû Nivîsarên* Pîroz de hatibûn nivîsîn, şîrovekirin. Gava ew nêzîkî wî gundê ku ew diçûnê, bûn, Îsa wek ku ewê hê wêvetir biçûya kir. Lê wan li ber wî da û jê re gotin: «Li ba me bimîne, çimkî berêvar e û roj li ber ava ye!» Îsa bi wan re çû û derbasî hundir bû, da ku li ba wan bimîne. Û gava ew bi wan re li ser sifrê rûnişt, wî rahişt nên, şikir kir, şikand û da wan. Hingê çavên wan vebûn û wan ew nas kir. Lê ew ji ber çavên wan winda bû. Wan ji hev re got: «Çaxê ku ew di rê de bi me re dipeyivî û Nivîsarên Pîroz ji me re şîrove dikirin, ma gotinên wî agir bi dilê me nedixistin?» Û hema di wê saetê de herdu rabûn û vegeriyan Orşelîmê. Wan her yanzdeh şagirt û yên din ên bi wan re li hev civiyayî dîtin. Wan ên din digotin: «Xudan bi rastî rabûye û xwe nîşanî Şimûn* daye.» Wan herduyan jî got ku di rê de çi çêbû û gava ku Îsa nan şikand, wan çawa ew nas kir. Hê ew wusa bi hev re dipeyivîn, Îsa bi xwe di nav wan de rawesta û got: «Silamet li ser we be!» Lê ew bizdiyan û tirsiyan, wan guman kir ku ew ruhekî li ber çavên xwe dibînin. Îsa ji wan re got: «Çima hûn şaş mane û dudilî ne? Li dest û lingên min binêrin, ez bi xwe me. Destên xwe li bedena min bidin û bibînin; çimkî ruh bê goşt û hestî ye, lê wek ku hûn dibînin, ez bi goşt û hestî me!» Û gava wî ev ji wan re got, wî dest û lingên xwe nîşanî wan dan. Lê wan ji şabûnê hê bawer nekiribû û şaşmayî bûn. Îcar wî ji wan re got: «Ka tiştekî xwarinê li ba we heye?» Wan jî perçek ji masiyekî biraştî dan wî. Wî ew ji destê wan rahişt û li pêş wan xwar. Hingê wî ji wan re got: «Ha ew gotinên min ên ku gava hê ez bi we re bûm, min ji we re gotibûn, ev in: Divê ew hemû tiştên ku di Şerîeta Mûsa, di Nivîsarên Pêxemberan û di Zebûran de li ser min hatine nivîsîn, bên cih.» Hingê wî hişê wan vekir, da ku ew bikarin Nivîsarên* Pîroz fêm bikin. Û wî ji wan re got: «Weha hatiye nivîsîn, Mesîh wê cefayê bikişîne û wê roja sisiyan ji nav miriyan rabe û ji Orşelîmê bigire heta hemû miletên dinyayê, bi navê wî tobe û efûbûna gunehan, wê ji wan re bê danbihîstin. Hûn şahidên van tiştan in û va ye, ezê soza Bavê xwe bişînim ser we. Lê hûn li bajêr bimînin, heta ku hûn ji jor hêzê bistînin.» Îcar wî ew derxistin û birin heta bi Beytanyayê û li wê derê wî destên xwe hildan û ew pîroz kirin. Û wê gava ku wî ew pîroz dikirin, ew ji wan cuda bû, hat rakirin û hilkişiya nav ezmên. Ew jî perizîn* wî û bi şahiyeke mezin vegeriyan Orşelîmê. Û ew her dem di Perestgehê de bûn û pesnê Xwedê didan. Di destpêkê de Peyv* hebû. Peyv bi Xwedê re bû û Peyv bi xwe Xwedê bû. Ew di destpêkê de bi Xwedê re bû. Her tişt bi wî afirî û bêyî wî qet tu tişt neafirî. Jiyan di wî de bû û jiyan ronahiya mirovan bû. Ronahî di tariyê de şewq dide û tarî nikare wê binixême. Mirovek ji aliyê Xwedê ve hatibû şandin ku navê wî Yûhenna* bû. Ew ji bo şahidiyê hat. Ew hat ji bo ku şahidiya ronahiyê bike, da ku hemû bi rêberiya wî baweriyê* bînin. Ew bi xwe ne ronahî bû, lê ew hat ku şahidiya ronahiyê bike. Ronahiya rastîn, ewê ku hemû mirovan ronahî dike, dihat dinyayê. Ew li dinyayê bû û dinya bi wî afirî. Lê dinyayê ew nas nekir. Ew hat mala xwe, lê gelê wî ew qebûl nekir. Lê hemûyên ku ew qebûl kirin û bawerî* bi navê wî anîn, wî desthilatî da wan ku bibin zarokên Xwedê. Ew ne ji xwînê, ne ji xwestina bedenê û ne jî ji xwestina mirov çêbûn, lê ew ji Xwedê çêbûn. Û Peyv* bû xwîn û goşt, bi kerem û rastiyê tije di nav me de konê* xwe danî. Me rûmeta wî, yanî rûmeta Kurê* yekta yê ku ji Bav* tê dît. Yûhenna ji bo wî şahidî kir û bi dengekî bilind got: «Min gotibû: ‹Yê ku piştî min tê di ser min re ye, çimkî ew beriya min hebû.› Yê ku min li ser digot ev bû.» Me hemûyan ji xezîna wî kerem li ser keremê stand. Çimkî Şerîet* bi destê Mûsa* hat dayîn, kerem û rastî bi destê Îsa* Mesîh* hatin. Tu caran, tu kesî Xwedê nedîtiye, lê Kurê yekta, Xwedayê ku li ber singê Bav* e, wî bi xwe ew da zanîn. Şahidiya Yûhenna ev e: Çaxê serekên Cihûyan ji Orşelîmê* hin ji kahîn* û ji Lêwiyan* şandin, da ku ji wî bipirsin: «Tu kî yî?», wî eşkere got, wî înkar nekir û got: «Ez ne Mesîh im.» Wan jê pirsî: «Nexwe tu kî yî? Ma tu Êlyas* î?» Yûhenna got: «Na, ez ne ew im.» Ji pirsa «Ma tu ew pêxember* î?» re jî, wî got: «Na, ez ne ew im jî.» Îcar wan jê re got: «Tu kî yî? Tu ji bo xwe çi dibêjî? Da ku em bersîvekê bidin wan ên ku em şandine.» Wî got: «Ez ew deng im ku li çolê gazî dike: ‹Riya Xudan* rast bikin!› wek ku Îşaya* pêxember gotiye.» Niha yên ku hatibûn şandin ji Fêrisiyan* bûn. Wan jê pirsî: «Madem tu ne Mesîh, ne Êlyas û ne jî ew pêxember î, nexwe tu çima imad* dikî?» Yûhenna bersîva wan da û got: «Ez bi avê imad dikim, lê yek di nav we de radiweste, hûn nizanin ew kî ye. Yê ku piştî min tê ew e û ez ne hêja me ku benên çaroxa wî vekim.» Ev tişt hemû li wî serê Urdunê, li Beytanyayê, li cihê ku Yûhenna lê imad dikir çêbûn. Dotira rojê Yûhenna dît ku Îsa* ber bi wî ve tê. Û wî got: «Va ye! Berxê Xwedê yê ku gunehên dinyayê radike. Ev ew kes e ku min ji bo wî gotibû: ‹Piştî min yek tê ku di ser min re ye, çimkî ew beriya min hebû.› Min bi xwe nizanibû ew kî ye, lê ji bo ku ew ji Îsraêlê re bê diyarkirin, ez hatim ku bi avê imad bikim.» Yûhenna şahidî kir û got: «Min dît ku Ruh ji ezmên wek kevokê hat xwar, li ser wî danî û ma. Min bi xwe nizanibû ew kî ye, lê yê ku ez şandim da ku ez bi avê imad bikim, ji min re got: ‹Tu bibînî ku Ruh bê xwar û li ser kê deyne, yê ku bi Ruhê* Pîroz imad dike, ew e.› Min jî dît û şahidî kir ku Kurê* Xwedê ev e.» Dotira rojê dîsa Yûhenna bi du şagirtên* xwe re radiwesta. Dema wî dît ku Îsa* derbas dibe, wî got: «Va ye, Berxê Xwedê!» Du şagirtan gotina wî bihîst û li pey Îsa çûn. Îsa li pişt xwe zivirî û dît ku ew li pey wî tên. Wî ji wan re got: «Hûn li çi digerin?» Wan jê re got: «Rebbî» — ku bê wergerandin: «Mamoste» — «tu li ku derê dimînî?» Wî ji wan re got: «Werin, hûnê bibînin.» Îcar ew çûn û wan dît ku ew li ku derê dimîne û ew wê rojê li ba wî man. Wext piştî nîvro, saet li dora çaran bû. Yek ji wan herdu kesên ku Yûhenna bihîstibûn û li pey Îsa çûbûn, Endrawisê birayê Şimûn-Petrûs bû. Wî di cih de birayê xwe Şimûn dît û jê re got: «Me Mesîh* dît», ku bê wergerandin «Yê Rûnkirî» ye. Wî ew anî ba Îsa. Îsa li Şimûn nêrî û got: «Tu Şimûnê* kurê Yûhenna yî. Wê bi navê Kîfas» — ku ‹Petrûs*› e û bi mana ‹lat› e — «gazî te bikin.» Dotira rojê Îsa biryar da ku here herêma Celîlê*. Wî Filîpos dît û jê re got: «Li pey min were!» Filîpos ji Beytsaydayê bû, ji wî bajarê ku Endrawis û Petrûs lê dijiyan. Filîpos Natanyêl dît û jê re got: «Me Îsayê Kurê Ûsivê Nisretî dît, ku Mûsa di Şerîeta* xwe de û pêxemberan li ser nivîsîne.» Natanyêl jê pirsî: «Ma ji Nisretê tiştekî qenc dikare derkeve?» Filîpos jê re got: «Were û bibîne!» Gava Îsa dît ku Natanyêl ber bi wî ve tê, li ser wî got: «Va ye, Îsraêliyekî rastîn ê ku tu hîle li ba wî tune.» Natanyêl jê pirsî: «Ma tu ji ku derê min nas dikî?» Îsa bersîva wî da: «Beriya ku Filîpos gazî te bike, gava ku tu hê li binê dara hêjîrê rûniştî bûyî, min tu dîtî.» Natanyêl jê re got: «Mamoste, tu Kurê* Xwedê yî! Tu Padîşahê Îsraêlê yî!» Îsa lê vegerand û got: «Ji ber ku min ji te re got: ‹Min tu li binê dara hêjîrê dîtî›, tu bawer* dikî? Tê tiştên ji vê mezintir bibînî.» Û Îsa jê re got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, hûnê bibînin ku çawa ezman diqelişe û milyaketên Xwedê tên xwarê ser Kurê* Mirov û diçin jorê.» Piştî du rojan li bajarê Qenaya Celîlê* dîlanek hebû û diya Îsa jî li wê derê bû. Îsa û şagirtên* xwe jî ji bo dîlanê hatibûn vexwendin. Dema ku şerab ber xilasbûnê bû, diya Îsa jê re got: «Şeraba wan nema.» Îsa lê vegerand û got: «Sitiyê, te çi ji min e? Hê saeta min nehatiye.» Diya wî ji xizmetkaran re got: «Her çi ji we re bêje, bikin.» Îcar li wê derê şeş kûpên kevirîn hebûn ku Cihûyan ji bo adetên xwe yên paqijkirinê bi kar dianîn. Her yekî ji wan di navbera du-sê denan* de av hildida. Îsa ji wan re got: «Van kûpan bi avê tije bikin.» Û wan jî ew heta ber dev tije kirin. Hingê wî ji wan re got: «Niha hinekê derxin û ji serekê ziyafetê re bibin.» Wan jî ew bir. Gava ku serekê ziyafetê ji ava ku bûbû şerab vexwar, wî tê dernexist ku ew ji ku derê hatiye. Lê xizmetkarên ku av anîbûn, dizanibûn. Serekê ziyafetê gazî zavê kir û jê re got: «Her kes pêşî şeraba qenc pêşkêş dike. Û çaxê ku yên vexwendî zêde vexwarin, ew a neqenc derdixe. Lê te şeraba qenc heta niha hilanî.» Ev nîşana ku Îsa li Qenaya Celîlê çêkir a pêşî bû. Bi vî awayî wî rûmeta xwe da xuyakirin û şagirtên wî bawerî* pê anîn. Piştî vê yekê, Îsa tevî diya xwe, birayên xwe û şagirtên xwe çû Kefernahûmê û ew gelek rojan li wê derê neman. Cejna* Derbasbûnê ya Cihûyan nêzîk bû û Îsa hilkişiya Orşelîmê*. Di Perestgehê* de wî ew kesên ku dewar, mî û kevok difirotin û serafkerên rûniştî dîtin. Îcar wî ji benan qamçiyek çêkir, ew hemû û dewar û mî jî, ji Perestgehê derxistin; perên pereguhêran rijandin û maseyên wan gêr kirin. Wî ji kevokfiroşan re got: «Van ji vê derê rakin! Êdî mala Bavê* min nekin bazargeh!» Hat bîra şagirtên wî ku hatiye nivîsîn: «Xîretkêşiya ji bo mala te wê min bixwe.» Li ser vê yekê Cihûyan jê pirsî: «Tê ji bo me çi nîşanê çêkî ku desthilatiya te heye, tu van dikî?» Îsa bersîva wan da û got: «Vê Perestgehê hilweşînin, ezê di sê rojan de rakim.» Li ser vê yekê Cihûyan jê re got: «Avakirina vê Perestgehê çil û şeş salan kişand. Ma tê wê di sê rojan de rakî?» Lê Îsa li ser Perestgeha bedena xwe dipeyivî. Piştre, dema ku ew ji nav miriyan rabû, hat bîra şagirtên wî ku Îsa ev yek gotiye û wan bi Nivîsara* Pîroz û gotinên Îsa bawer* kir. Îcar dema ku Îsa di Cejna Derbasbûnê de li Orşelîmê bû, gelekan ew nîşanên ku wî dikirin dîtin û bawerî bi navê wî anîn. Lê Îsa bawerî li wan nedianî. Çimkî wî bi xwe bi hemû mirovan dizanibû. Hewcedariya wî bi şahidiya mirovan jî tunebû, çimkî wî dizanibû ku çi di dilê mirovan de ye. Bi navê Nîkodêmos mirovek ji Fêrisiyan* hebû ku serekekî Cihûyan bû. Ev mirov bi şev hat ba Îsa û jê re got: «Mamoste, em dizanin ku tu mamosteyekî ji ba Xwedê hatiyî, çimkî ew nîşanên ku tu çêdikî, eger Xwedê ne pê re be, tu kes nikare bike.» Îsa bersîva wî da û got: «Bi rastî, bi rastî ez ji te re dibêjim ku mirovek ji nû ve çênebe, ew nikare Padîşahiya* Xwedê bibîne.» Nîkodêmos jê pirsî: «Ma mirovekî ku pîr be çawa dikare ji nû ve çêbe? Ma dikare careke din bikeve malzaroka diya xwe û çêbe?» Îsa bersîva wî da: «Bi rastî, bi rastî ez ji te re dibêjim, heta ku mirov ji avê û ruh çênebe, nikare bikeve Padîşahiya Xwedê. Yê ku ji bedenê çêdibe beden e, yê ku ji Ruh çêdibe ruh e. Li peyva* ku min ji te re got: ‹Divê hûn ji nû ve çêbin›, şaş nemîne. Ba li ku derê bixwaze lê dixe. Tu dengê wê dibihîzî, lê tu nizanî ku ew ji ku derê tê û bi ku derê ve diçe; her kesê ku ji Ruh çêdibe weha ye.» Nîkodêmos jê re got: «Ev tişt çawa dikare çêbe?» Îsa lê vegerand û got: «Tu mamosteyê Îsraêl î jî û tu van tiştan nizanî? Bi rastî, bi rastî ez ji te re dibêjim, tiştê ku em dizanin, em dibêjin, tiştê ku me dîtiye em şahidiya wî dikin; lê hûn şahidiya me qebûl nakin. Min tiştên li ser erdê ji we re got û hûn bawer nakin. Nexwe eger ez tiştên li ezmanan bêjim, hûnê çawa bawer bikin? Ji bilî Kurê* Mirov ê ku ji ezmên hatiye, tu kes derneketiye ezmên. Çawa ku Mûsa li çolê mar bilind kir, bi vî awayî divê Kurê Mirov jî bê bilindkirin, da her kesê ku baweriyê bi wî bîne, jiyana wî ya herheyî hebe.» Çimkî Xwedê wusa ji dinyayê hez kir ku Kurê xwe yê yekta da, da her kesê ku baweriyê bi wî bîne helak nebe, lê jiyana wî ya herheyî hebe. Xwedê Kurê xwe neşand ku dinyayê sûcdar derxe, lê ew şand ku dinya bi wî xilas bibe. Yê ku baweriyê bi wî tîne, sûcdar nayê derxistin; lê yê ku baweriyê nayne, ji xwe sûcdar bûye, çimkî wî bawerî bi navê Kurê* Xwedê yê yekta neaniye. Dîwanbûn* bi vî awayî ye: Ronahî hat dinyayê, lê mirovan ji ronahiyê bêtir ji tariyê hez kir, çimkî kirinên wan xerab bûn. Her kesê ku xerabiyê dike, kîna wî ji ronahiyê heye; ew ber bi ronahiyê ve nayê, da ku kirinên wî xuya nebin. Lê yê ku rastiyê dike, tê ber ronahiyê, da kifş bibe ku kirinên wî ji Xwedê ne. Piştî vê yekê Îsa û şagirtên xwe çûn herêma Cihûstanê*. Îsa li wê derê bi wan re dima û imad* dikir. Yûhenna bi xwe jî li Eynona nêzîkî Salîmê imad dikir, çimkî li wê derê pirr av hebû. Mirov dihatin wê derê û imad dibûn. — Hingê hê Yûhenna neavêtibûn zîndanê. — Îcar di navbera şagirtên Yûhenna û Cihûyekî de, li ser pirsa adetên paqijiyê munaqeşeyek derket. Îcar ew hatin ba Yûhenna û jê re gotin: «Mamoste, ew kesê ku li wî aliyê Çemê Urdunê bi te re bû û te jê re şahidî kir, va ye, ew bi xwe imad dike û hemû kes diçin ba wî.» Yûhenna bersîv da û got: «Eger ji yekî re ji ezmên neyê dayîn, ew nikare tiştekî bistîne. Hûn bi xwe ji min re şahid in ku min gotiye: ‹Ez ne Mesîh im, lê ez di pêşiya wî de hatime şandin.› Bûk ji bo kê be zava ew e. Lê destbirayê zavê yê ku rawestayî ye û dengê zavê dibihîze, bi dengê wî gelek şa dibe. Îcar ev şabûna min niha temam bûye. Ji wî re mezinbûn, ji min re biçûkbûn divê. «Yê ku ji jorê hatiye di ser hemûyan re ye. Yê ku ji erdê ye, ji erdê dipeyive; lê yê ku ji ezmên hatiye, di ser hemûyan re ye. Wî çi dîtibe û çi bihîstibe şahidiya wan dike, lê tu kes şahidiya wî qebûl nake. Yê ku şahidiya wî qebûl dike, mor dike ku Xwedê rast e. Yê ku Xwedê ew şandiye, ew bi gotina Xwedê dipeyive, çimkî Xwedê Ruh bêsînor dide wî. Bav* ji Kur hez dike û her tişt daye destê wî. Yê ku baweriyê bi Kur tîne, jiyana wî ya herheyî heye. Yê ku bi ya Kur nake, jiyanê nabîne, lê xezeba Xwedê li ser wî dimîne.» Dema Îsa hîn bû ku Fêrisiyan* bihîstiye, wî ji Yûhenna bêtir şagirt civandine û bi avê imad dike — lê belê ne Îsa bi xwe, bi tenê şagirtên wî imad dikirin — ew ji Cihûstanê* derket û dîsa çû Celîlê*. Di dema rêwîtiyê de diviya ku ew di Sameryayê* re derbas bibe. Ew hat bajarekî Sameryayê ku navê wî Sûxar bû. Ev der nêzîkî wê zeviyê bû ku Aqûb* dabû kurê xwe Ûsiv. Bîra Aqûb li wê derê bû. Îsa wusa ji rêwîtiyê westayî li kêleka bîrê rûnişt. Wext nîvro bû. Jineke Samerî* hat ku avê bikişîne. Îsa ji wê re got: «Avê bide min ez vexwim.» Şagirtên wî jî çûbûn bajêr ku tiştên xwarinê bikirrin. Jinika Samerî jê re got: «Çawa dibe ku tu ji min avê dixwazî? Tu Cihû yî û ez jî jinikeke Samerî me.» — Tu têkiliya Cihûyan bi Sameriyan re tune. — Îsa bersîva wê da û got: «Eger te bi dayîna Xwedê û yê ku ji te re dibêje: ‹Avê bide min ez vexwim› bizaniya, teyê jê bixwesta û wiyê ava jiyanê bida te.» Jinikê jê re got: «Ezxadim, tiştekî te yê ku tu pê avê bikişînî tune û bîr jî kûr e! Tê ava jiyanê ji ku derê bînî? Ma tu ji bavê me Aqûb mezintir î, ku ev bîr daye me? Wî bi xwe, zarokên wî û pez û dewarên wî av jê vexwarine.» Îsa bersîv da û jê re got: «Her kesê ku ji vê avê vexwe, wê dîsa tî bibe. Lê kî ji ava ku ez bidimê vexwe, tu caran tî nabe. Belê ew ava ku ezê bidim wî, wê di dilê wî de ji bo jiyana herheyî bibe kaniyeke ava ku diherike.» Jinikê jê re got: «Ezxadim, vê avê bide min ku êdî ez tî nebim û neyêm ji vir avê nekişînim.» Îsa lê vegerand û jê re got: «Here gazî mêrê xwe bike û were vir.» Jinikê bersîva wî da û got: «Mêrê min tune.» Îsa jê re got: «Te rast got ku mêrê te tune, çimkî pênc mêrên te hebûn û yê ku niha tu pê re yî, ne mêrê te ye. Te ev rast got.» Jinikê jê re got: «Ezxadim, ez dibînim ku tu pêxemberek î. Bav û kalên me li vî çiyayî perizîn*, lê hûn dibêjin cihê ku divê mirov lê biperize li Orşelîmê ye.» Îsa jê re got: «Sitiyê, ji min bawer bike, wext tê, ku hûnê ne li vî çiyayî û ne jî li Orşelîmê biperizin Bav*. Hûn diperizin wî yê ku hûn nas nakin, lê em diperizin wî yê ku em nas dikin, çimkî xilasî ji Cihûyan tê. Lê belê wext tê û niha ye: Yên ku bi rastî diperizin, ewê bi ruh û bi rastiyê biperizin Bav. Çimkî yên ku Bav li wan digere ew in ku bi vî awayî diperizin wî. Xwedê ruh e û yên ku diperizin wî, divê bi ruh û bi rastiyê biperizin wî.» Jinikê jê re got: «Ez dizanim ku Mesîh» — yê ku jê re ‹Yê Bijartî› dibêjin — «wê bê û gava ku ew bê, ewê her tiştî nîşanî me bide.» Îsa jê re got: «Ez ê ku bi te re dipeyivim, ez ew im.» Li ser vê yekê şagirtên Îsa hatin. Ew gelek şaş man ku ew bi jinekê re dipeyive, lê kesî negot: «Tu çi dixwazî?» an «Çima tu bi wê re dipeyivî?» Îcar jinikê cerê xwe hişt, çû bajêr û ji xelkê re got: «Werin, wî mirovî bibînin, ku hemû tiştên ku min berê kiribûn ji min re gotin. Gelo Mesîh ev e?» Xelk ji bajêr derketin û ber bi Îsa ve dihatin. Di vê navê de şagirtên wî jê lava dikirin û digotin: «Mamoste, tiştekî bixwe!» Lê Îsa ji wan re got: «Xwarineke min a ku hûn pê nizanin heye.» Şagirtan ji hevdû pirsî: «Gelo kesekî jê re xwarin aniye?» Îsa ji wan re got: «Xwarina min ew e, ku ez daxwaza wî yê ku ez şandime bikim û karên wî pêk bînim. Ma hûn bi xwe nabêjin: ‹Hê ji dema dirûnê re çar meh hene›. Va ye, ez ji we re dibêjim, çavên xwe hildin û li zeviyên ku zer bûne, ji dirûtinê re amade ne binêrin. Yê ku didirû heqê xwe distîne û ji bo jiyana herheyî ber dicivîne, da hem ê ku diçîne û hem ê ku didirû bi hev re dilgeş bibin. Çimkî li vir peyva* ‹Yek diçîne û yek didirû› rast e: Min hûn şandin, da ku hûn zeviya ku hûn di ber de nexebitîne bidirûn; hinekên din di ber de xebitîn û hûn li ser xebata wan rûniştin.» Gelek Sameriyên ku ji wî bajarî bûn, li ser şahidiya jinikê ya ku digot: «Hemû tiştên ku min berê kiribûn wî ji min re gotin», bawerî bi Îsa anîn. Îcar dema ku Samerî hatin ba wî, jê lava kirin ku ew li ba wan bimîne. Ew jî du rojan li wê derê ma. Gelekên din jî li ser gotina wî bawerî anîn û wan ji jinikê re got: «Êdî bawerkirina me ne li ser gotina te ye, çimkî me bi xwe bihîst û em dizanin ku bi rastî jî Xilaskarê dinyayê ev e.» Piştî van herdu rojan Îsa ji wir çû Celîlê. Îsa bi xwe bûbû şahid ku siyaneta* pêxemberekî li welatê wî tune. Îcar dema ku ew hat Celîlê, Celîliyan ji dil ew qebûl kir. Çimkî ew bi xwe jî li Orşelîmê beşdarî Cejna* Derbasbûnê bûbûn û tiştên ku wî kiribûn, dîtibûn. Ew dîsa hat Qenaya Celîlê ku wî lê av kiribû şerab. Li wir karmendekî padîşah hebû ku kurê wî li Kefernahûmê nexweş bû. Dema wî bihîst ku Îsa ji Cihûstanê hatiye Celîlê, ew hat ba Îsa û jê lava kir ku kurê wî qenc bike; çimkî ew li ber mirinê bû. Îsa ji wî re got: «Heta ku hûn nîşan û karên mezin nebînin, hûn qet bawer nakin.» Karmendê padîşah jê re got: «Ezbenî, beriya ku kurikê min bimire, xwe bigihîne ser.» Îsa lê vegerand û got: «Here, kurê te dijî.» Mirov bi peyva* ku Îsa jê re gotibû bawer kir û çû. Hê ew negihîştibû jêr, xulamên wî hatin pêşiya wî û jê re gotin: «Kurê te dijî.» Îcar wî ji xulamên xwe pirsî, ka kurê wî di kîjan saetê de ber bi qencbûnê ve çûye. Wan jê re got: «Duh piştî nîvro saet di yekê de, tayê ew berda.» Hingê bavê kurik fêm kir ku tam di wê saetê de Îsa jê re gotibû: «Kurê te dijî.» Îcar wî û tevahiya maliyên wî bawerî anîn. Ev nîşana diduyan bû ku çaxê Îsa ji Cihûstanê hatibû Celîlê çêkir. Piştî vê yekê cejneke Cihûyan hat û Îsa hilkişiya Orşelîmê. Li Orşelîmê, li ber Dergehê Miyê hewzeke bi pênc eywanan hebû. Bi Îbranî* jê re ‹Beythasta› dibêjin. [3-4] Di wan eywanan de komeke mezin a nexweşan: Kor, şil û şeht* û felcî vedizeliyan. Ew li benda çeliqandina avê diman. *** Mirovek li wê derê hebû ku ji sî û heşt salan ve nexweş bû. Îsa ew vezelandî dît û dizanibû ku ji demeke dirêj ve ye ku ew nexweş e. Wî jê re got: «Ma tu dixwazî sax bibî?» Mirovê nexweş lê vegerand û got: «Ezbenî, kesekî min ê ku gava av diçeliqe min bixe hewzê tune. Dema ku ez dikim xwe bavêjimê, yekî din beriya min xwe davêjê.» Îsa jê re got: «Rabe, doşeka xwe rake û rêve here.» Di cih de mirov sax bû, doşeka xwe rakir û rêve çû. Îcar ew roj Şemî bû û serekên Cihûyan ji wî mirovê ku qenc bûbû re gotin: «Îro Şemî ye! Nabe ku tu doşeka xwe rakî.» Wî bersîva wan da: «Wî mirovê ku ez sax kirim ji min re got: ‹Doşeka xwe rake û rêve here.›» Wan jê pirsî: «Ew kî ye ku ji te re got: ‹Doşeka xwe rake û rêve here›?» Lê mirovê ku hatibû qenckirin, nizanibû ew kî ye, çimkî li wir gelek mirov civiyabûn û Îsa jî di nav wan de xwe windakiribû. Piştî vê yekê Îsa ew li Perestgehê* dît û jê re got: «Binêre, tu sax bûyî! Êdî gunehan neke, da ku tiştekî hê xerabtir neyê serê te.» Mirov çû ji serekên Cihûyan re got yê ku ew sax kiriye Îsa ye. Ji bo vê yekê êdî wan tengahî dida Îsa, çimkî wî ev kar di roja* Şemiyê de dikirin. Hingê Îsa bersîva wan da: «Bavê* min heta bi îro jî dixebite, ez jî dixebitim.» Ji bo vê yekê serekên Cihûyan hê bêtir xebitîn ku wî bikujin. Çimkî wî ne bi tenê roja Şemiyê şikandibû, lê wî gotibû: «Xwedê bavê min bi xwe ye» û xwe bi Xwedê re yek girtibû. Loma Îsa ji wan re got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, Kur nikare tiştekî ji ber xwe bike, lê tenê tiştên ku ew dibîne Bav dike, ew jî wan dike. Bav çi bike, Kur jî wusa dike. Çimkî Bav ji Kur hez dike û hemû tiştên ku dike nîşanî wî dide. Ewê tiştên hê mezintir nîşanî wî bide wusa ku hûn lê şaş bimînin. Erê, ka çawa Bav dikare miriyan rake û jiyanê bide wan, herweha Kur jî dikare, wan ên ku ew dixwaze, bide jiyan. Bav dîwana* tu kesî nake, lê hemû desthilatiya dîwankirinê daye Kur, da ku çawa hemû ji Bav re hurmetê dikin, wusa ji Kur re jî hurmetê bikin. Yê ku ji Kur re hurmetê neke, ji Bavê ku ew şandiye re jî hurmetê nake. «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, yê ku guhê xwe dide gotinên min û ji yê ku ez şandime bawer dike, jiyana wî ya herheyî heye; ew nayê dîwankirin, lê ew ji mirinê gihîştiye jiyanê. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, wext tê û niha ye: Mirî wê dengê Kurê* Xwedê bibihîzin û yên ku bibihîzin wê bijîn. Çimkî çawa ku Bav serkaniya jiyanê ye, bi vî awayî wî kir ku Kur jî serkaniya jiyanê be. Wî desthilatiya dîwankirinê jî da wî. Çimkî ew Kurê* Mirov e. Li vê yekê şaş nemînin, çimkî ew wext tê ku hemû kesên di goran de wê dengê wî bibihîzin û derkevin. Yên ku qencî kirine, wê ji bo jiyanê, yên ku xerabî kirine, wê ji bo dîwanbûnê rabin. «Ez nikarim tiştekî ji ber xwe bikim; wek ku ez dibihîzim ez dadbar dikim. Dadbarkirina min rast e, çimkî ez ne li daxwaza xwe, lê li daxwaza yê ku ez şandime digerim. «Eger ez ji bo xwe şahidiyê bikim, şahidiya min ne rast e. Lê yekî din heye ku ji bo min şahidiyê dike û ez dizanim ew şahidiya ku ew ji bo min dike rast e. We mirov şandin ba Yûhenna û wî şahidiya rastiyê kir. Lê ez şahidiya ku ji mirov tê naxwazim, lê belê ji bo ku hûn xilas bibin ez van dibêjim. Yûhenna çirayeke pêketî û ronahîdar bû. We jî xwest ku hûn ji bo demekê bi vê ronahiya wî dilşa bibin. Lê şahidiya min di ser şahidiya Yûhenna re ye. Ew karên ku Bav spartine min da ku ez pêk bînim, ew karên ku ez dikim, ji bo min şahid in ku Bav ez şandime. Û Bavê ku ez şandime bi xwe jî ji bo min şahidî kiriye. We tu caran ne dengê wî bihîstiye û ne jî rûyê wî dîtiye. Û peyva* wî di dilê we de namîne, çimkî hûn ji yê ku wî şandiye bawer nakin. Hûn li Nivîsarên Pîroz dikolin, çimkî li gor bîr û baweriya we jiyana we ya herheyî di wan de ye û yên ku şahidiya min dikin jî ew in. Lê hûn naxwazin bên ba min, da ku jiyana we hebe. «Ez rûmeta ku ji mirov tê naxwazim. Lê ez bi we dizanim, ez dizanim ku di dilê we de hezkirina Xwedê tune. Ez bi navê Bavê xwe hatim û hûn min qebûl nakin; eger yekî din bi navê xwe bê, hûnê wî qebûl bikin. Hûn ên ku rûmetê didin hev û li rûmeta ku ji Xwedayê bi tenê tê nagerin, hûn çawa dikarin bawer bikin? Nefikirin ku ezê we li ber Bav sûcdar bikim; yê ku we sûcdar dike Mûsa ye, ewê ku we hêviya xwe bi wî ve girêdaye. Eger we ji Mûsa bawer bikira, weyê ji min jî bawer bikira, çimkî wî li ser min nivîsiye. Lê eger hûn bi nivîsînên wî bawer nakin, hûnê çawa bi gotinên min bawer bikin?» Piştî vê yekê Îsa derbasî aliyê din ê Gola Celîlê bû ku jê re Teberiya digotin. Elaleteke* mezin dabû pey wî, çimkî wan ew nîşan û keramet dîtibûn, yên ku wî ji bo nexweşan çêkiribûn. Îsa derket serê çiyê û li wê derê bi şagirtên xwe ve rûnişt. Cejna Cihûyan a Derbasbûnê nêzîk bû. Gava Îsa çavên xwe hildan, wî dît ku elaleteke* mezin ber bi wî ve tê. Îsa ji Filîpos re got: «Emê nên ji ku derê bikirrin, ji bo ku ev mirov bixwin?» Wî ev ji bo ku Filîpos biceribîne got, çimkî wî dizanibû ku ewê çi bike. Filîpos bersîva wî da: «Ji bo ku ji her yekî re pariyek bikeve bi du sed zîvî* jî nan têra wan nake!» Yek ji şagirtan, birayê Şimûn-Petrûs, Endrawis ji wî re got: «Li vir lawikek heye ku pênc nanên wî yên cehî û du masiyên wî hene, lê ji bo evqas mirov ev çi ye!» Îsa got: «Mirovan li erdê bidin rûniştin.» Li wir gelek giya hebû û ew rûniştin. Hejmara mêran li dora pênc hezar kes bû. Hingê Îsa nan hildan, piştî ku şikir kir, ew li kesên rûniştî belav kirin. Bi vî awayî bi qasî ku wan xwest, wî masî jî dan wan. Û piştî ku têr xwarin, wî ji şagirtên xwe re got: «Wan pariyên ku mane bidin hev, bila tiştek ziyan nebe.» Şagirtan jî ew berhev kirin û ji ber wan ên ku pênc nanên cehî xwaribûn, diwanzdeh selik ji pariyan tije kirin. Dema ku van mirovan ev nîşana ku Îsa çêkir dîtin, wan got: «Bi rastî jî ew pêxemberê ku wê bihata dinyayê, ev e!» Îcar Îsa têgihîşt ku ewê bên û ji bo ku wî bikin padîşah bi zorê bibin; dîsa ew bi serê xwe hilkişiya çiyê. Dema ku bû êvar, şagirtên wî daketin jêr û çûn golê. Ew li qeyikekê siwar bûn û ji bo ku derbasî Kefernahûma aliyê din ê golê bibin, ketin rê. Êdî tarî ketibû erdê û hê jî Îsa nehatibû ba wan. Golê ji ber bagereke xurt pêl dida. Dema ku ew bi qasî pênc-şeş kîlometreyan pêşve çûn, wan dît ku Îsa li ser golê rêve diçe û ber bi qeyikê ve tê. Ew tirsiyan, lê Îsa ji wan re got: «Netirsin, ez im!» Îcar wan xwest ku wî bixin qeyikê. Qeyik di cih de gihîşt wî aliyê ku wan dixwest herinê. Dotira rojê, elaleta* ku li aliyê din ê golê mabû, fêm kirin ku şeva din ji qeyikekê pê ve li wê derê nebû û Îsa bi şagirtên xwe ve li qeyikê siwar nebûbû, lê şagirtên wî bi serê xwe çûbûn. Ji aliyê din ve, qeyikên ku ji Teberiyayê hatibûn, gihîştibûn nêzîkî wê dera ku piştî şikirkirina Xudan*, lê nan hatibû xwarin. Gava elaletê dît ku ne Îsa û ne jî şagirtên wî li wê derê ne, ew bi xwe li qeyikan siwar bûn û ji bo ku li Îsa bigerin çûn Kefernahûmê. Gava ku wan Îsa li aliyê din ê golê dît, wan jê re got: «Mamoste, tu kengê hatî vê derê?» Îsa bersîva wan da: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, ne ji ber ku we nîşan dîtine, lê ji ber ku we ji nên xwar û hûn têr bûn, hûn li min digerin. Ji bo xwarina pûç nexebitin, lê ji bo xwarina ku ji bo jiyana herheyî dimîne bixebitin; wê xwarinê Kurê* Mirov wê bide we; çimkî Bav Xwedê mora xwe li wî xistiye.» Û wan jê pirsî: «Divê em çi bikin, ji bo ku em karên Xwedê bikin?» Îsa bersîva wan da: «Karê Xwedê ev e ku hûn baweriyê bi wî kesê ku wî şandiye bînin.» Li ser vê yekê wan jê re got: «Îcar tê çi nîşanê çêkî, da ku em bibînin û ji te bawer bikin? Tê çi karî bikî? Bav û kalên me li çolê Manna* xwarin. Çawa ku hatiye nivîsîn: ‹Wî ji bo xwarina wan, ji ezmên nan da.› » Îsa ji wan re got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, ew ne Mûsa bû ku ji ezmên nan da we, lê Bavê min e ku nanê rastîn ji ezmên dide we. Çimkî nanê Xwedê ew e ku ji ezmên tê xwarê û jiyanê dide dinyayê.» Wan jê re got: «Ezbenî, hergav vî nanî bide me.» Îsa ji wan re got: «Nanê jiyanê ez im. Yê ku bê ba min, qet birçî nabe û yê ku baweriyê bi min bîne, tu caran tî nabe. Lê wek ku min ji we re got, we ez dîtim, lê hê hûn bawer nakin. Hemû yên ku Bav dide min, wê bên ba min û yê ku bê ba min, ez wî qet nazivirînim. Çimkî ez ji ezmên hatim xwarê, ne ji bo ku ez daxwaza xwe bikim, lê ji bo ku ez daxwaza yê ku ez şandime bikim. Daxwaza yê ku ez şandim ev e, ku ez ji hemûyên ku wî dane min yekî winda nekim, lê di Roja Dawî de wî rakim. Erê, daxwaza Bavê min ev e, ku her kesê Kur bibîne û baweriyê bi wî bîne, jiyana wî ya herheyî hebe. Û di Roja Dawî de ezê wî rakim.» Îcar Cihûyan li pey wî kirin pitepit, çimkî wî got: «Nanê ku ji ezmên hatiye xwarê ez im.» Wan got: «Ma ev ne Îsayê kurê Ûsiv e ku em diya wî û bavê wî nas dikin? Ma çawa dibe ku ew niha dibêje: ‹Ez ji ezmên hatime xwarê›?» Îsa bersîv da û ji wan re got: «Di nav xwe de nekin pitepit. Tu kes nikare bê ba min, heta Bavê ku ez şandime wî ber bi min ve nekişîne. Û di Roja Dawî de ezê wî rakim. Di nivîsarên pêxemberan de hatiye nivîsîn: ‹Hemû wê ji aliyê Xwedê ve hînkirî bin.› Her kesê ku ji Bav dibihîze û hîn dibe, tê ba min. Ev nayê wê manê ku kesekî Bav dîtiyê. Bi tenê yê ku ji Xwedê ye, wî Bav dîtiye. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, yê ku baweriyê tîne jiyana wî ya herheyî heye. Nanê jiyanê ez im. Bav û kalên we li çolê Manna* xwarin, lê ew mirin. Ew nanê ku ji ezmên hatiye xwarê, da her kesê ku jê bixwe nemire, ev e. Ew nanê jîndar ê ku ji ezmên hatiye xwarê ez im. Eger yek ji vî nanî bixwe, wê her û her bijî û nanê ku ezê ji bo jiyana dinyayê bidim, bedena min e.» Li ser vê yekê Cihûyan di nav xwe de devjenî kirin û gotin: «Ev mirov çawa dikare bedena xwe bide me ku em bixwin?» Îcar Îsa ji wan re got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, heta ku hûn bedena Kurê Mirov nexwin û xwîna wî venexwin, jiyana we wê nebe. Yê ku bedena min dixwe û xwîna min vedixwe, jiyana wî ya herheyî heye û di Roja Dawî de ezê wî rakim. Çimkî bedena min xwarina rastîn, xwîna min jî vexwarina rastîn e. Yê ku bedena min dixwe û xwîna min vedixwe, bi min re dimîne û ez jî bi wî re dimînim. Çawa Bavê ku serkaniya jiyanê ye ez şandime û ez bi saya Bav dijîm, bi vî awayî yê ku min bixwe, wê bi saya min bijî. Nanê ku ji ezmên hatiye xwarê ev e. Ne wek Mannayê* ku bav û kalan xwar û mirin. Yê ku vî nanî bixwe, wê her û her bijî.» Îsa ev peyv, dema ku li Kefernahûmê hîn dikir, di kinîştê* de gotin. Gelek ji şagirtên wî, dema ku ev peyv bihîstin, gotin: «Ev peyv gelek dijwar e! Kî dikare guh bide wê?» Lê Îsa dizanibû ku şagirt li ser vê yekê pitepitê dikin, wî ji wan re got: «Ma dilê we bi vê yekê dimîne? Nexwe eger hûn bibînin ku Kurê Mirov derdikeve cihê ku berê lê bû, wê çawa be…? Yê ku jiyanê dide Ruh e; beden qet bi kêrî tiştekî nayê. Peyvên ku min ji we re gotine, ruh û jiyan in. Lê yên ku di nav we de baweriyê naynin hene.» Çimkî Îsa ji destpêkê ve dizanibû ku kê bawerî neaniye û kî wê wî bide dest. Û wî got: «Ji ber vê yekê min ji we re got heta ku ji aliyê Bav ve neyê dayîn, tu kes nikare bê ba min.» Ji ber vê yekê, ji şagirtên wî gelek kes zivirîn û êdî bi wî re nedigeriyan. Îcar Îsa ji diwanzdehan pirsî: «Ma hûn jî dixwazin ku herin?» Şimûn-Petrûs bersîva wî da: «Ya Xudan, emê herin ba kê? Gotinên jiyana herheyî bi te re ne. Û me jî bawerî aniye û em dizanin ku Pîrozê* Xwedê tu yî.» Îsa li wan vegerand û got: «Ma min hûn her diwanzdeh nebijartin? Lê belê yek ji we yek Îblîs e.» Wî li ser Cihûdayê* kurê Şimûnê Îsxeryotî digot. Bi ser ku ew yek ji diwanzdehan jî bû, yê ku wê Îsa bida dest, ew bû. Piştî vê yekê Îsa li Celîlê digeriya. Wî nedixwest ku di Cihûstanê de bigere, çimkî serekên Cihûyan li kuştina wî digeriyan. Gava Cejna* Holikçêkirinê ya Cihûyan nêzîk bû, birayên wî jê re gotin: «Ji vir derkeve û here Cihûstanê, da ku şagirtên te karên ku tu dikî bibînin. Çimkî mirovê ku dixwaze bi eşkereyî xwe bide naskirin, kirinên xwe venaşêre. Madem ku tu van karan dikî, xwe nîşanî dinyayê bide.» Çimkî birayên wî jî bawerî pê nedianîn. Îsa ji wan re got: «Wextê min hê nehatiye, lê ji bo we wext herdem rast e. Dinya nikare ji we nefret bike, lê ji min nefret dike, çimkî ez şahidiyê dikim ku kirinên dinyayê xerab in. Hûn bi xwe herin vê cejnê, lê ez nayêmê. Çimkî hê wextê min bi tevahî nehatiye.» Ew weha peyivî û li Celîlê ma. Lê piştî ku birayên wî çûn cejnê, ew jî rabû çû, lê belê ne bi eşkereyî, ji dizî ve. Di vê navê de Cihû di cejnê de lê digeriyan û digotin: «Ew li ku derê ye?» Di nav elaletê de li ser wî gelek tişt dihatin gotin. Hinekan digot: «Ew mirovekî qenc e», hinekan jî digot: «Na, ew xelkê dixapîne.» Lê ji tirsa serekên Cihûyan, kesî nediwêrî bi eşkereyî li ser wî bipeyive. Îcar di nîvê cejnê de Îsa derket Perestgehê* û dest bi hînkirinê kir. Cihû lê şaş mabûn û digotin: «Ev mirovê ku li ser nivîsaran nehatiye hînkirin, çawa evqas bi wan dizane?» Îsa bersîva wan da û got: «Hînkirina min ne ji min, lê ji yê ku ez şandime tê. Eger mirovek bixwaze ku daxwaza Xwedê bike, wê bizane ku hînkirina min ji Xwedê ye, an ez ji ber xwe dibêjim. Yê ku ji ber xwe dipeyive, li rûmeta xwe digere; lê yê ku li rûmeta yê ku ew şandiye digere, ew rast e û li ba wî xapandin tune. Ma Mûsa Şerîet* neda we? Dîsa jî kes ji we Şerîetê pêk nayne. Çima hûn li kuştina min digerin?» Elaletê bersîva wî da: «Tu bi cinan ketiyî! Kî li kuştina te digere?» Îsa li wan vegerand û got: «Min karekî nedîtî kir, hûn hemû lê şaş man. Mûsa sinet* da we — ev jî ne ji Mûsa, lê ji bav û kalan e — û hûn roja* Şemiyê mirovekî sinet dikin. Madem ji bo ku Şerîeta Mûsa xera nebe, hûn roja Şemiyê mirov sinet dikin, ji bo ku min di roja Şemiyê de mirovek yekser sax kiriye, hûn çima li min hêrs dibin? Li gor dîtinê dadbar* nekin, lê li gor rastiyê dadbar bikin.» Hingê hinek mirovên ku ji Orşelîmê bûn digotin: «Ma ev ne ew e ku li kuştina wî digerin? Û va ye, li vir ew bi eşkereyî dipeyive û tu kes jî jê re tiştekî nabêje. Gelo serekan bi rastî fêm kiriye ku ew Mesîh e? Lê em dizanin ku ev mirov ji ku derê tê. Gava ku Mesîh bê, kes wê nezane ku ew ji ku derê tê.» Hingê, dema ku Îsa di Perestgehê de hîn dikir, bi dengekî bilind got: «Nexwe hûn min nas dikin û hûn dizanin ku ez ji ku derê me! Lê ez ji ber xwe nehatime. Yê ku ez şandime rastî ye, lê hûn wî nas nakin. Ez wî nas dikim, çimkî ez ji wî me û wî ez şandime.» Li ser vê yekê ew xebitîn ku Îsa bigirin, lê kesî dest neavêt wî, çimkî hê saeta wî nehatibû. Lê gelekan ji elaletê bawerî bi wî anî û gotin: «Ma gava ku Mesîh bê, wê ji kirinên vî bêtir nîşanan çêke?» Fêrisiyan tiştên ku elaletê li ser Îsa dikirin pisepis bihîst. Li ser vê yekê Fêrisî û serekên kahînan* ji bo girtina wî parêzger şandin. Îcar Îsa got: «Hê ji bo demeke kurt ez bi we re me; piştre ezê herim ba yê ku ez şandime. Hûnê li min bigerin, lê hûn min nabînin; cihê ku ezê lê bim, hûn nikarin bênê.» Hingê Cihûyan ji hev re got: «Ev mirov wê here ku derê ku em wî nabînin? Nexwe wê here ba gelê me yê ku li nav Yewnaniyan* belav bûye û Yewnaniyan hîn bike? Mana peyvên ‹Hûnê li min bigerin, lê hûn min nabînin û cihê ku ezê lê bim, hûn nikarin bênê› çi ye?» Di roja dawîn û herî girîng a cejnê de Îsa ji piyan rawesta û bi dengekî bilind got: «Eger yek tî be, bila bê ba min û vexwe. Yê ku baweriyê bi min bîne, wek ku di Nivîsara Pîroz de hatiye gotin: ‹Wê ji dilê wî çemên ava ku jiyanê didin biherikin.›» Îsa ev peyv li ser wî Ruhê* Pîroz got, ku wan ên bawerî bi wî dianîn wê bistandana. Çimkî Ruh hê nehatibû dayîn, ji ber ku hê Îsa nehatibû birûmetkirin. Dema ku wan ev gotin bihîstin, hinekan ji elaletê got: «Bi rastî jî ev ew pêxember e.» Hinekan jî got: «Ev Mesîh e», lê hinekên din jî gotin: «Ma Mesîh wê ji Celîlê bê? Ma Nivîsara Pîroz nabêje ku Mesîh wê ji dûndana* Dawid* û ji gundê Dawid, ji Beytlehmê bê?» Loma di nav elaletê de, li ser wî dubendî çêbû. Hinekan ji wan xwest wî bigirin, lê tu kesî dest neavêt wî. Di vê navê de parêzger vegeriyan ba Fêrisî û serekên kahînan. Wan ji parêzgeran pirsî: «We çima ew neanî?» Parêzgeran bersîva wan da: «Tu kes, tu caran mîna vî mirovî nepeyiviye!» Fêrisiyan got: «Nexwe, hûn jî hatin xapandin? Ma ji serekan û ji Fêrisiyan kesekî bawerî bi wî aniye? Na, lê ev elaleta ku bi Şerîetê nizane, xezeblêbûyî ye.» Nîkodêmosê ku berê çûbû ba Îsa û ji Fêrisiyan bû, ji wan re got: «Gelo Şerîeta me, heta ku guhdariya mirovekî neke û nezane ku ew çi dike, ma wî dadbar* dike?» Wan lê vegerand û gotin: «Nexwe tu jî ji Celîlê yî? Lê bikole, tê bibînî ku ji Celîlê tu pêxember dernakevin.» Û her kes çû mala xwe, Îsa jî çû Çiyayê Zeytûnê. Serê sibê zû ew dîsa vegeriya Perestgehê, xelk hemû hat ba wî. Ew rûnişt û wî dest pê kir û ew hîn kirin. Şerîetzan* û Fêrisiyan jineke ku li ser zînayê hatibû girtin anîn û li holê dan rawestandin. Wan jê re got: «Mamoste, dema ku vê jinê zîna dikir, hat girtin. Di Şerîetê de, Mûsa li me emir kiriye ku em ên weha bidin ber keviran. Îcar tu çi dibêjî?» Wan ev ji bo ceribandina Îsa got, da ku wî sûcdar derxin. Lê Îsa xwe xwar kir û bi tiliya xwe li ser erdê nivîsî. Careke din li ser pirsîna wan, wî serê xwe rakir û ji wan re got: «Di nav we de kî bêguneh be, bila kevirê pêşî ew bavêje wê.» Û dîsa wî xwe xwar kir û bi tiliya xwe li ser erdê nivîsî. Lê dema ku wan ev bihîst, ji mezinan bigire heta yê paşî yek bi yek derketin. Îsa bi serê xwe ma û jinik jî li wê derê rawestayî bû. Îsa serê xwe rakir û ji wê re got: «Sitiyê, ka ew li ku derê ne? Ma kesî tu sûcdar dernexistî?» Jinikê got: «Tu kesî, ezxadim!» Û Îsa got: «Ez jî te sûcdar dernaxim; here û êdî ji niha û pê ve gunehan neke.» Îsa dîsa bi wan re peyivî û got: «Ez ronahiya dinyayê me; yê ku li pey min bê, tu caran di tariyê de rêve naçe, lê wê bibe xweyî ronahiya jiyanê.» Fêrisiyan lê vegerand û gotin: «Tu şahidiya xwe dikî; şahidiya te ne rast e.» Îsa bersîv da û ji wan re got: «Eger ez bi xwe şahidiya xwe dikim jî, şahidiya min rast e; çimkî ez dizanim ku ez ji ku derê hatim û diçim ku derê. Lê hûn nizanin ku ez ji ku derê têm an diçim ku derê. Hûn li gor ku çav dibîne dadbar dikin, lê ez tu kesî dadbar nakim. Lê eger ez dadbar bikim jî, dadbarkirina min rast e; çimkî ez ne bi tenê me, ez û Bavê ku ez şandime em bi hev re ne. Di Şerîeta we de jî hatiye nivîsîn ku şahidiya du kesan rast e. Ez şahidiya xwe dikim û Bavê ku ez şandime jî şahidiya min dike.» Li ser vê yekê wan jê pirsî: «Bavê te li ku derê ye?» Îsa bersîva wan da: «Hûn ne min nas dikin ne jî Bavê min. Eger we ez nas bikirama, weyê Bavê min jî nas bikira.» Îsa ev peyvên ha, çaxê li Perestgehê hîn dikir, li cihê ku lê pere dicivandin gotin, lê kesî ew negirt, çimkî hê saeta wî nehatibû. Wî dîsa ji wan re got: «Ez diçim; hûnê li min bigerin û hûnê di nav gunehên xwe de bimirin. Hûn nikarin bên cihê ku ez diçimê.» Li ser vê yekê Cihûyan weha got: «Ma ewê xwe bikuje ku dibêje: ‹Hûn nikarin bên cihê ku ez diçimê›?» Îsa ji wan re got: «Hûn ji jêr in, ez ji jor im; hûn ji vê dinyayê ne, lê ez ne ji vê dinyayê me. Loma min ji we re got ku hûnê di nav gunehên xwe de bimirin. Eger hûn bawer nekin ku Ez Ew im, hûnê di nav gunehên xwe de bimirin.» Îcar wan jê pirsî: «Tu kî yî?» Îsa ji wan re got: «Ez tam ew im, yê ku min ji destpêkê ve ji we re gotiye. Gelek tişt hene ku ez li ser we bêjim û we sûcdar derxim; lê yê ku ez şandime rastî ye û bi tenê tiştên ku min ji wî bihîstine, ez ji dinyayê re dibêjim.» Wî li ser Bav ji wan re got, lê wan fêm nekir. Îcar Îsa ji wan re got: «Çaxê hûn Kurê Mirov rakin jorê, hingê hûnê bizanin ku Ez Ew im û min qet tu tişt ji ber xwe nekiriye; lê ev tiştên ha wek ku Bav hînî min kirine ez dibêjim. Û yê ku ez şandime bi min re ye û wî ez bi tenê nehiştime. Çimkî ez hergav wan karên ku li wî xweş tên, dikim.» Dema ku Îsa weha peyivî, gelek kesan bawerî bi wî anî. Îsa ji Cihûyên ku bawerî bi wî anîbûn re got: «Eger hûn di peyva min de bimînin, bi rastî jî hûn şagirtên min in. Hûnê rastiyê bizanin û rastî wê we azad bike.» Wan bersîva wî da: «Em ji dûndana* Birahîm* in û tu caran em neketine bin nîrê tu kesî. Çawa tu dibêjî: ‹Hûnê azad bibin›?» Îsa li wan vegerand û got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, her kesê ku gunehan dike, ew xulamê guneh e. Xulam her û her di malê de namîne, lê kur her û her dimîne. Loma, eger Kur we azad bike, bi rastî hûnê azad bibin. Ez dizanim ku hûn ji dûndana Birahîm in, lê dîsa jî hûn li kuştina min digerin. Çimkî hûn di dilê xwe de cih nadin peyva min. Ez ji tiştên ku min li ba Bavê xwe dîtine dipeyivim û hûn jî tiştên ku we ji bavê xwe bihîstine dikin.» Wan bersîva Îsa da û jê re got: «Bavê me Birahîm e.» Îsa ji wan re got: «Eger hûn zarokên Birahîm bûna, weyê kirinên Birahîm bikirana. Lê niha hûn li kuştina min — li kuştina wî mirovê rastiya ku ji Xwedê bihîstî ji we re gotiye — digerin. Birahîm ev yek nekir. Hûn karên bavê xwe dikin.» Wan ji wî re got: «Em ji zînayê çênebûne! Bavekî me heye, ew jî Xwedê ye.» Îsa ji wan re got: «Eger Xwedê Bavê we bûya, weyê ji min hez bikira, çimkî ez ji ba Xwedê hatime û niha ez li vir im. Ez ji ber xwe nehatime, lê wî ez şandime. Çima hûn tiştên ku ez dibêjim fêm nakin? Ji ber ku hûn peyva min ranagirin. Hûn ji bavê xwe Îblîs in û hûn dixwazin xwestekên bavê xwe bi cih bînin. Ew ji destpêkê ve mêrkuj bû û tu caran li ser rastiyê nemaye, çimkî rastî li ba wî tune. Çaxê ku ew derewan dike, ji tiştên xwe bi xwe dibêje; çimkî ew derewkar e û bavê derewan e. Lê ji ber ku ez rastiyê dibêjim, hûn ji min bawer nakin. Kî ji we dikare nîşan bide ku guneh li ba min heye? Madem ez rastiyê dibêjim, çima hûn ji min bawer nakin? Yê ku ji Xwedê be, gotinên Xwedê dibihîze; ji ber ku hûn ne ji Xwedê ne, hûn nabihîzin.» Cihûyan bersîva wî da û gotin: «Ma heqê me tunebû, dema ku me got, tu ji Sameryayê* yî û tu bi cinan ketiyî?» Îsa ji wan re got: «Ez bi cinan neketime, bervajiyê vê, ez siyaneta* Bavê xwe digirim, lê hûn min bê siyanet dikin. Ez li rûmeta xwe nagerim, lê yekî ku lê digere û dîwanê* dike heye. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, eger yek gotina min bigire, ew tu caran mirinê nabîne.» Li ser vê yekê Cihûyan jê re got: «Niha em dizanin ku tu bi cinan ketiyî! Birahîm jî mir, pêxember jî mirin. Û niha tu dibêjî: ‹Eger yek gotina min bigire, tu caran mirinê tam nake.› Nexwe tu ji bavê me Birahîm mezintir î? Ew mir. Pêxember jî mirin. Ma tu xwe kî dibînî?» Îsa bersîv da: «Eger ez rûmetê bidim xwe, rûmeta min ne tiştek e; yê ku rûmetê dide min Bavê min e ku hûn jê re dibêjin: ‹Ew Xwedayê me ye.› Hûn wî qet nas nakin, lê ez wî nas dikim. Eger min bigota ku ez wî nas nakim, ez jî wek we dibûm derewker; lê ez wî nas dikim û gotina wî digirim. Bavê we Birahîm bi hêviya ku wê roja min bibîne gelek şa bû; wî ew dît û dilgeş bû.» Cihûyan jê re got: «Hê tu ne pêncî salî yî! Ma te Birahîm jî dîtiye?» Îsa ji wan re got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, ji beriya bûyîna Birahîm ez heme.» Îcar wan kevir hildan, da ku bavêjin wî, lê Îsa xwe veşart û ji Perestgehê derket derve. Gava ku Îsa derbas dibû, wî mirovek dît ku ji zikmakî ve kor bû. Şagirtên wî jê pirsîn: «Mamoste, kê guneh kir ku ev mirov kor hat dinyayê? Wî bi xwe an dê û bavê wî?» Îsa bersîva wan da: «Ne wî guneh kir, ne jî dê û bavê wî, lê ji bo ku karên Xwedê li ser wî bên dîtin ew kor hat dinyayê. Hê ku roj e divê em karên ê ku ez şandime bikin. Şev tê, hingê kes nikare karekî bike. Heta ku ez li dinyayê me, ez ronahiya dinyayê me.» Wî weha got û tif kir erdê, ji tifê herrî çêkir û ew li çavê mirov da û jê re got: «Here xwe di hewza Sîlwamê de bişo» ku bê wergerandin: «Hatiye şandin». Ew jî çû serçavê xwe şuşt û bi çavên vebûyî vegeriya. Cîranên wî û kesên ku berê dîtibûn ku wî pars dikir, gotin: «Ewê ku rûdinişt û pars dikir, ma ne ev e?» Hinekan digot: «Ev ew e», hinekan jî digot: «Ne ew e, lê dimîne wî.» Lê wî bi xwe digot: «Ez ew im.» Îcar wan jê pirsî: «Nexwe çavên te çawa vebûn?» Wî bersîva wan da: «Mirovê ku jê re dibêjin Îsa herrî çêkir û li çavên min da û ji min re got: ‹Here hewza Sîlwamê û xwe bişo.› Ez jî çûm, min serçavê xwe şuşt û çavên min vebûn.» Wan jê pirsî: «Ew li ku derê ye?» Wî got: «Ez nizanim.» Wan ew mirovê ku berê kor bû, anîn ba Fêrisiyan. Ew roja ku Îsa herrî çêkir û çavên wî vekirin, Şemî bû. Fêrisiyan jî jê pirsî, ka çavên wî çawa vebûne? Mirov ji wan re got: «Wî herrî li çavên min da, min serçavê xwe şuşt û niha ez dibînim.» Hinekan ji Fêrisiyan got: «Ev mirov ne ji Xwedê ye, çimkî ew Şemiyê nagire.» Lê hinekan jî got: «Ma mirovekî gunehkar çawa dikare nîşanên weha çêke?» Û di navbera wan de dubendî derket. Hingê wan dîsa ji wî yê ku berê kor bû pirsî: «Tu li ser wî yê ku çavên te vekirin çi dibêjî?» Wî got: «Ew pêxember e.» Serekên Cihûyan bawer nekirin ku ew kor bû û çavên wî vebûne, heta gazî dê û bavê wî nekirin û ji dê û bavê wî nepirsîn: «Ma kurê we yê ku we digot kor hatiye dinyayê, ev e? Çawa dibe ku niha ew dibîne?» Dê û bavê wî bersîva wan dan: «Em dizanin ku ev kurê me ye û kor hatiye dinyayê. Lê em nizanin ku niha ew çawa dibîne û em nizanin kê jî çavên wî vekirine. Ji wî bipirsin, êdî ew mezin e, bila ew ji bo xwe bêje.» Dê û bavê wî ji ber ku ji wan ditirsiyan weha peyivîn. Çimkî ji xwe serekên Cihûyan gotina xwe kiribûn yek: Her kesê ku bigota ew Mesîh e, ewê ji kinîştê* bihata avêtin. Ji ber vê yekê dê û bavê wî gotin: «Êdî ew mezin e, ji wî bipirsin.» Îcar wan cara diduyan gazî wî mirovê ku berê kor bû kir û jê re gotin: «Li ber Xwedê rastiyê bêje! Em dizanin ku ev mirov gunehkar e.» Wî bersîva wan da: «Ez nizanim ka ew gunehkar e an ku ne gunehkar e, lê tiştê ku ez dizanim ev e, ez kor bûm û niha ez dibînim.» Îcar wan jê pirsî: «Wî çi bi te kir? Wî çawa çavên te vekirin?» Wî li wan vegerand û got: «Min niha ji we re got, lê we guhê xwe nedayê. Çima hûn dixwazin dîsa bibihîzin? Ma hûn jî dixwazin ku bibin şagirtên wî?» Wan ew nizim kir û gotin: «Tu yî şagirtê wî, lê em şagirtên Mûsa ne. Em dizanin ku Xwedê bi Mûsa re peyivî ye, lê heçî ev mirov e, em nizanin ku ew ji ku derê tê!» Mirov bersîva wan da û got: «Ev tiştekî ecêb e! Hûn nizanin ew ji ku derê tê, lê wî çavên min vekirin. Em dizanin ku Xwedê dengê gunehkaran nabihîze. Lê eger mirovek biperize* Xwedê û daxwaza wî bike, Xwedê dengê wî mirovî dibihîze. Ji berê ve tu caran nehatiye bihîstin ku kesekî çavên mirovekî ku kor hatî dinyayê vekirine. Eger ev mirov ne ji Xwedê bûya, nikaribû tiştek bikira.» Wan ji wî re got: «Tu bi tevahî di nav gunehan de hatiyî dinyayê, ma tê hînî me bikî?» Û ew ji kinîştê avêtin derve. Gava Îsa bihîst ku ew avêtine derve, wî ew dît û jê re got: «Tu baweriyê bi Kurê Mirov tînî?» Mirov lê vegerand û got: «Ezbenî, ew kî ye? Bêje, da ku ez baweriyê pê bînim» Îsa jê re got: «Te ew dît û yê ku niha bi te re dipeyive ew e.» Wî got: «Ya Xudan*, ez bawer dikim!» û ji Îsa re çû ser çokan. Îsa jî got: «Ez ji bo dîwankirinê hatime vê dinyayê, da ku yên ku nabînin bibînin û yên ku dibînin jî kor bibin.» Hinek ji Fêrisiyên ku li ba wî bûn, dema ku ev bihîstin, jê re gotin: «Nexwe em jî kor in?» Îsa bersîva wan da: «Eger hûn kor bûna, gunehê weyê tunebûya. Lê niha hûn dibêjin: ‹Em dibînin›, îcar gunehê we dimîne. «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, ew kesê ku di derî re nakeve hevşiya miyan, lê di cihên din re dikevê, ew diz û rêbir e. Lê yê ku di derî re dikevê, ew şivanê miyan e. Dergehvan jê re derî vedike. Mî dengê wî dibihîzin û ew bi navê miyên xwe gazî wan dike û wan derdixe derve. Dema ku ew hemû miyên xwe derdixe derve, dide pêşiya wan û mî jî li pey wî diçin, çimkî dengê wî nas dikin. Ew tu caran li pey yekî xerîb naçin, lê ji wî direvin, çimkî dengê xerîban nas nakin.» Îsa ev mesele ji wan re got, lê wan fêm nekir ku ew çi ji wan re dibêje. Li ser vê yekê Îsa dîsa ji wan re got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, ez deriyê miyan im. Hemû yên ku beriya min hatine diz û rêbir in, lê miyan guhdariya wan nekir. Derî ez im; yê ku bi destê min bikeve hundir, ewê xilas bibe. Ewê bikeve hundir, jê derkeve û çêrê bibîne. Diz bi tenê ji bo dizîn, kuştin û telefkirinê tê. Lê ez hatim ji bo ku ji wan re jiyan hebe, jiyaneke bi firehî hebe. «Ez şivanê qenc im. Şivanê qenc ji bo miyan canê xwe dide. Yê ku bi peran hatiye girtin û ne şivan e, kesê ku ne xwediyê miyan e, dema ku dibîne gur tê, miyan dihêle û direve. Gur jî li wan dixe û wan belav dike. Ew direve, çimkî ew bi peran hatiye girtin û xema miyan naxwe. Ez şivanê qenc im. Ez ên xwe nas dikim û yên min jî min nas dikin, wek ku Bav min nas dike û ez jî wî nas dikim. Ez ji bo miyan canê xwe didim. Miyên min ên din ên ku ne di vê hevşiyê de ne jî hene. Divê ez wan jî bînim û ewê dengê min bibihîzin. Bi vî awayî, wê bibin şivanek û keriyek. Bav ji ber vê yekê ji min hez dike, çimkî ez jiyana xwe didim, da ku ez wê dîsa bistînim. Tu kes wê ji min nastîne, lê ez jiyana xwe ji ber xwe didim. Ez dikarim jiyana xwe bidim û dikarim dîsa bistînim jî. Min ev emir ji Bavê xwe stand.» Li ser van gotinan dîsa di nav Cihûyan de dubendî derket. Gelekan ji wan digot: «Ew bi cinan ketiye û ew dîn e. Çima hûn guhdariya wî dikin?» Hinekên din jî gotin: «Ev ne gotinên yekî ne ku bi cinan ketiye. Ma cin dikarin çavên koran vekin?» Hingê li Orşelîmê Cejna* Pîrozkirina Perestgehê hatibû û zivistan bû. Îsa li Perestgehê di Eywana Silêman de digeriya. Cihû li dora wî civiyan û jê pirsîn: «Ma tê heta kengê me di şikê de bihêlî? Eger tu Mesîh bî, ji me re bi eşkereyî bêje!» Îsa bersîva wan da: «Min ji we re got. Lê hûn bawer nakin. Karên ku ez bi navê Bavê xwe dikim, ji min re şahidiyê dikin. Lê hûn bawer nakin, çimkî hûn ne ji miyên min in. Miyên min dengê min dibihîzin, ez jî wan nas dikim û ew li pey min tên. Ez jiyana herheyî didim wan û ew tu caran helak nabin û tu kes nikare wan ji destê min derxe. Bavê min ê ku ew dane min, ji hemûyan mezintir e û tu kes nikare wan ji destê Bavê min derxe. Ez û Bav yek in.» Cihûyan dîsa kevir hildan ku wî bidin ber keviran. Îsa ji wan re got: «Min ji Bav gelek karên qenc nîşanî we dan. Hûn ji ber kîjanî min didin ber keviran?» Cihûyan bersîva wî da: «Em te ne ji ber karekî qenc didin ber keviran, lê em te ji ber çêran* didin ber keviran! Çimkî tu mirov î, lê tu xwe dikî Xwedê.» Îsa bersîva wan da: «Ma di Şerîeta we de nenivîsiye ku Xwedê gotiye: ‹Hûn îlah in›? Em dizanin ji wan kesên ku peyva Xwedê ji wan re hatiye, ‹îlah› hatibe gotin jî, Nivîsara Pîroz xera nabe. Bav ez kirim veqetandiyê pîroz* û ez şandim dinyayê, îcar ji ber ku min got: ‹Ez Kurê Xwedê me›, hûn çawa ji min re dibêjin: ‹Tu çêran dikî!› Eger ez karên Bavê xwe nekim, ji min bawer nekin. Lê eger ez wan dikim, hûn ji min bawer nakin jî, dîsa bi karên min bawer bikin, da ku hûn bizanin û fêm bikin ku Bav bi min re ye û ez bi Bav re me.» Hingê dîsa wan xwest ku Îsa bigirin, lê Îsa ji destê wan derket. Îsa dîsa derbasî aliyê din ê Çemê Urdunê bû û li wê derê ma, cihê ku Yûhenna di destpêkê de lê imad* dikir. Gelek kes dihatin ba wî û digotin: «Yûhenna tu nîşan çênekir, lê hemû tiştên ku Yûhenna li ser vî mirovî gotin rast derketin.» Û li wê derê gelekan bawerî bi wî anî. Îcar mirovek bi navê Lazar nexweş bû. Ew ji Beytanyayê, ji gundê Meryemê* û xwişka wê Mertayê bû. Lazarê nexweş birayê Meryemê bû, ya ku rûnê bîhnxweş li Xudan dabû û bi porê xwe lingên wî paqij kiribûn. Herdu xwişkan ji Îsa re xeber şandin û gotin: «Ya Xudan, yê ku tu jê hez dikî nexweş e.» Lê dema ku Îsa ev yek bihîst, wî got: «Ev nexweşî ne ji bo mirinê ye, lê belê ew ji bo rûmeta Xwedê ye, da ku Kurê Xwedê pê bi rûmet bibe.» Îsa ji Mertayê, ji xwişka wê û ji Lazar hez dikir. Lê dema bihîst ku Lazar nexweş e, ew du rojên din jî li wî cihê ku lê bû ma. Paşê wî ji şagirtên xwe re got: «Em dîsa herin Cihûstanê.» Şagirtan jê re got: «Mamoste, hê niha bû Cihû li kevirkirina te digeriyan, ma tu dîsa diçî wê derê?» Îsa bersîva wan da: «Ma di rojekê de diwanzdeh saet tunin? Eger yek bi roj bigere, naterpile*, çimkî ew ronahiya vê dinyayê dibîne. Lê eger yek di şevê de bigere, ew diterpile, çimkî bi wî re ronahî tune.» Piştî van peyvan wî ji wan re got: «Dostê me Lazar bi xew ve çûye, lê ez diçim wî hişyar bikim.» Şagirtan jê re got: «Ya Xudan, eger ew ketibe xewê, ewê qenc bibe.» Niha Îsa li ser mirina wî digot, lê wan guman kir ku ew li ser razana wî dibêje. Li ser vê yekê Îsa bi eşkereyî ji wan re got: «Lazar miriye. Û ji bo we ez dilşa me ku ez ne li wê derê bûm, da ku hûn bawer bikin. De niha rabin, em herin ba wî.» Hingê Tûmayê ku jê re Cêwî digotin, ji hevalên xwe yên şagirt re got: «Em jî herin, da ku em bi wî re bimirin.» Dema ku Îsa hat, wî dît ku beriya çar rojan Lazar kirine gorê. Beytanya nêzîkî Orşelîmê bû û li dora sê kîlometreyan jê dûr bû. Gelek Cihû hatibûn ba Merta û Meryemê, da ku ji ber mirina birayê wan di ber dilê wan de bên. Gava Mertayê bihîst ku Îsa tê, ew çû pêşiya wî. Lê Meryem li malê ma. Mertayê ji Îsa re got: «Ya Xudan, eger tu li vir bûyayî, birayê min nedimir. Niha jî ez dizanim tu çi ji Xwedê bixwazî, ewê bide te.» Îsa ji wê re got: «Birayê te wê dîsa rabe.» Mertayê lê vegerand: «Ez dizanim Roja Dawî, Roja* Vejînê ewê dîsa rabe.» Îsa ji wê re got: «Vejîn* û jiyan ez im, yê ku bawerî bi min anîbe, miribe jî ewê bijî. Û her kesê ku dijî û baweriyê bi min tîne, qet namire. Tu vê yekê bawer dikî?» Mertayê ji wî re got: «Erê ya Xudan*, ez bawer dikim ku tu Mesîh î, Kurê Xwedê yî, ku wê bihata dinyayê.» Piştî ku wê ev got, çû gazî xwişka xwe Meryemê kir û bi dizî got: «Mamoste li vir e û ew gazî te dike.» Gava ku Meryemê ev bihîst, zû rabû çû ba Îsa. Îsa hê negihîştibû gund û hê li wî cihî bû, dera ku Merta hatibû pêşiya wî. Cihûyên ku li malê bi wê re bûn û di ber dilê we de dihatin, gava dîtin ku Meryem zû rabû derket derve, dan pey wê. Wan guman kir ew diçe ser gorê ku bigirî. Dema ku Meryem hat cihê ku Îsa lê bû, ew dît, xwe avêt lingên wî û got: «Ya Xudan, eger tu li vê derê bûyayî, birayê min nedimir.» Gava ku Îsa çav bi giriyê wê û bi giriyê Cihûyên ku pê re hatibûn ket, ji kûr ve naliya û kederê ruhê wî girt. Wî ji wan pirsî: «We ew li ku derê veşart?» Wan jê re got: «Ya Xudan, were û bibîne.» Îsa giriya. Hingê Cihûyan got: «Binêrin, çiqas ji wî hez dikir!» Lê hinekan ji wan got: «Ma yê ku çavên ê kor vekirin, nikaribû tiştekî bike ku ev mirov jî nemire?» Li ser vê yekê Îsa dîsa ji kûr ve naliya û gihîşt ser gorê. Gor şkeftek bû û kevirek li ber derê wê bû. Îsa got: «Kevir rakin.» Xwişka yê mirî Mertayê ji wî re got: «Ya Xudan, êdî bîhn ketiyeyê, ev çar roj e ku ew miriye.» Îsa ji wê re got: «Ma min ji te re negot, eger tu bawer bikî, tê rûmeta Xwedê bibînî?» Îcar kevir rakir. Îsa çavên xwe ber bi jor ve hilda û got: «Bavo, ji ber ku te ez bihîstim, ez ji te re şikir dikim. Ez dizanim ku tu hergav min dibihîzî, lê min ev ji bo elaleta li hawirdorê rawestayî got, da ku bawer bikin ku te ez şandime.» Piştî ku wî weha got, ew bi dengekî bilind qîriya: «Lazar, were derve!» Yê mirî, dest û ling bi caw pêçayî û serçavê wî bi destmalekê nixamtî derket derve. Îsa ji wan re got: «Wî vekin û bihêlin bila here.» Gelek Cihûyên ku hatibûn ba Meryemê û tiştên ku Îsa kiribûn dîtin, bawerî bi wî anîn. Lê hinek ji wan jî çûn ba Fêrisiyan û tiştên ku Îsa dikirin ji wan re gotin. Îcar Fêrisî û serekên kahînan civîna* giregiran gazî ba hev kirin û gotin: «Emê çi bikin? Ev mirov gelek nîşanan çêdike. Eger em wî weha bihêlin, hemû kes wê baweriyê bi wî bîne û Romayî jî wê bên, cihê me yê pîroz û miletê me ji holê rakin.» Yekî ji nav wan, Qeyafayê ku wê salê Serokkahîn bû ji wan re got: «Hûn qet tiştekî fêm nakin. Ma hûn nafikirin, ji bo ku tevahiya milet helak nebe, di oxira gel de mirovek bimire, ji bo we çêtir e.» Wî ev ji ber xwe negot, lê ji ber ku ew Serokkahînê wê salê bû, wî pêxemberîtî kir ku Îsa wê ji bo milet bimire. Ne bi tenê di oxira wî miletî de, lê ewê ji bo civandin û yekîtiya zarokên Xwedê yên belavbûyî jî bimira. Îcar ji wê rojê ve şêwira kuştina Îsa kirin. Loma Îsa êdî bi eşkereyî di nav Cihûyan de negeriya. Lê ew ji wê derê derket, çû herêmeke nêzîkî çolê, bajarê ku jê re Efrayîm digotin û bi şagirtên xwe ve li wê derê ma. Cejna* Derbasbûnê ya Cihûyan nêzîk bû. Gelek kesên ji gundên hawirdor, ji bo ku li gor adetan xwe paqij bikin, beriya Cejna Derbasbûnê hilkişiyan Orşelîmê. Ew li wê derê li Îsa digeriyan û gava li Perestgehê radiwestan, ji hevdû dipirsîn: «Hûn çi dibêjin? Ma ew qet nayê cejnê?» Fêrisî û serekên kahînan jî emir derxistibûn, eger kesek bizane ew li ku derê ye, divê haya wan pê bixe, da ku wî bigirin. Îcar şeş roj beriya Cejna* Derbasbûnê, Îsa hat Beytanyayê; Lazarê ku Îsa ew ji nav miriyan rakiribû li wir rûdinişt. Li wê derê wan ziyafetek da wî. Mertayê xizmet dikir. Lazar jî yek ji wan kesan bû, yên ku bi Îsa re li ser sifrê rûdiniştin. Meryemê* ji rûnê narda* xurû yê pirr hêja lîtrek* Romayî bi lingên Îsa de kir û di pey de bi porê xwe lingên wî ziwa kirin. Tevahiya malê bi bîhna rûnê nardê tije bû. Lê yekî ji şagirtên wî, Cihûdayê Îsxeryotî — yê ku wê paşê ew bida dest — got: «Çima ev rûnê bîhnxweş bi sê sed zîvî* nehat firotin û li belengazan nehat belavkirin?» Wî ev ne ji bo ku xema belengazan dixwar, lê ji ber ku ew diz bû got. Xelîtka* peran bi wî re bû û tiştê ku diketê jê didizî. Îsa got: «Dev ji jinikê berde. Bila vî ji bo roja ku ez bêm veşartin hilîne. Belengaz hergav di nav we de ne, lê ez hergav ne li ba we me.» Dema ku elaleteke mezin ji Cihûyan bihîst ku Îsa li wê derê ye, ew elalet hat; ew ne bi tenê ji bo Îsa hat, lê ji bo ku Lazarê ku wî ji nav miriyan rakiribû jî bibînin. Îcar serekên kahînan şêwira kuştina Lazar jî kirin. Çimkî ji rûyê wî gelek Cihû diçûn bawerî bi Îsa dianîn. Dotira rojê elaleteke mezin a ku hatibû cejnê, gava bihîst ku Îsa tê Orşelîmê, wan rahişt guliyên xurmeyan, çûn pêşiya wî û qîriyan: «Hosanna*! Yê ku bi navê Xudan tê pîroz be! Padîşahê Îsraêlê pîroz be!» Îsa dehşikek dît û lê siwar bû, wek ku hatiye nivîsîn: «Netirse, ey keça Siyon*. Va ye, padîşahê te li ser pişta dehşikê siwar e û tê.» Şagirtên wî di destpêkê de ev fêm nekirin, lê dema ku Îsa hat birûmetkirin, hingê hat bîra wan ku ev tişt ji bo wî hatine nivîsîn û wan ev tişt ji bo wî kirin. Ew elaleta çaxê ku wî ji gorê gazî Lazar kiribû û ew ji nav miriyan rakiribû pê re bû, şahidiya vê yekê dikir. Ji ber vê yekê gelek çûn pêşiya wî, çimkî wan bihîstibû ku wî ev nîşan çêkiriye. Loma Fêrisiyan ji hev re got: «Hûn dibînin tiştek ji destê we nayê; binêrin çawa tevahiya dinyayê daye pey wî.» Di nav wan kesan de, yên ku ji bo di cejnê de biperizin*, hilkişiyabûn Orşelîmê, hinek Yewnanî* jî hebûn. Ev hatin ba Filîposê ji bajarê Beytsayda Celîlê û ji wî re gotin: «Ezbenî, em dixwazin Îsa bibînin.» Filîpos çû û ev ji Endrawis re got; Endrawis û Filîpos jî çûn ji Îsa re gotin. Îsa bersîva wan da: «Saeta ku Kurê Mirov bê birûmetkirin hat. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, heta ku liba genim nekeve erdê û nemire, bi tenê dimîne, lê eger ew bimire, gelek ber dide. Yê ku ji jiyana xwe hez dike, ewê wê winda bike; lê yê ku li vê dinyayê ji jiyana xwe nefret dike, wê ji bo jiyana herheyî hiltîne. Yê ku bixwaze ji bo min xizmetê bike, bila li pey min bê. Ez li ku derê bim, yê ku ji min re xizmetê dike jî wê li wê derê be. Kî ku ji min re xizmetê bike, Bav wê wî bide rûmetkirin. «Niha dilê min ketiye tengiyê. Ez çi bêjim? Ma ez bêjim: ‹Bavo, min ji vê saetê xilas bike›? Na, ji bo vê yekê ez hatime vê saetê. Bavo, navê xwe bi rûmet bike.» Li ser vê yekê dengek ji ezmên hat: «Min ew bi rûmet kir û ezê dîsa wî bi rûmet bikim.» Ew elaleta ku li wê derê rawesta bû û ev bihîst, got: «Ezman qîriya.» Hinekan jî digot: «Milyaketek bi wî re peyivî.» Îsa bersîv da û got: «Ev deng ne ji bo min, lê ji bo we hat. Niha dema dîwana vê dinyayê ye; niha serokê vê dinyayê wê bê avêtin derve. Çaxê ku ez ji erdê ber bi jor ve bêm hildan, ezê hemûyan ber bi xwe ve bikişînim.» Wî bi vê gotinê îşaret kir, ka ewê bi mirineke çawa bimire. Elaletê bersîva wî da: «Me ji Şerîetê bihîstiye ku Mesîh wê her û her bimîne. Çawa dibe ku tu dibêjî: ‹Divê Kurê Mirov ber bi jor ve bê hildan›? Kî ye ev ‹Kurê Mirov›?» Îsa ji wan re got: «Ronahî hê ji bo demeke kurt bi we re ye. Hê ku ronahî bi we re ye, rêve herin, da ku tarî bi ser we de negire. Yê ku di tariyê de rêve diçe, nizane diçe ku derê. Hê ku ronahî bi we re ye, baweriyê bi ronahiyê bînin, da ku hûn bibin zarokên ronahiyê.» Piştî ku Îsa weha peyivî, çû û xwe ji ber wan veşart. Bi ser ku wî li ber wan evqas nîşan çêkiribûn, hê jî wan bawerî bi wî nedianî. Ev çêbû, da ku gotina Îşaya* pêxember bê cih: «Ya Xudan, kê bi xebera ku me da bawer kir? Û zendê Xudan ji kê re hat diyarkirin?» Ji ber vê yekê wan nikaribû bawer bikin. Çimkî Îşaya ev jî gotiye: «Wî çavên wan kor kiriye Û dilê wan hişk kiriye. Da ku bi çavên xwe nebînin, Û bi dilê xwe fêm nekin û venegerin Û ez jî wan qenc nekim.» Îşaya weha gotiye, çimkî wî rûmeta Îsa dîtiye û li ser wî peyiviye. Lê belê dîsa jî ji serekan gelekan bawerî bi wî anî. Lê ji tirsa Fêrisiyan, ji bo ku ji kinîştê neyên avêtin, ev eşkere nekirin. Çimkî wan ji pesnê Xwedê bêtir ji pesnê mirovan hez kir. Îsa bi dengekî bilind got: «Yê ku baweriyê bi min tîne, ne bi min, lê bi wî yê ku ez şandime baweriyê tîne. Û yê ku min dibîne, wî yê ku ez şandime dibîne. Ez bi ronahîtî hatim dinyayê, da her kesê ku baweriyê bi min bîne, di tariyê de nemîne. Eger yek gotina min bibihîze û pêk neyne, ez dîwana wî nakim. Çimkî ez nehatime ku dîwana dinyayê bikim, lê ez hatime ku dinyayê xilas bikim. Yê ku min red dike û bi gotinên min nake, yekî ku dîwana wî bike, heye. Ew gotina ku min gotiye, ew gotin wê di Roja Dawî de dîwana wî bike. Çimkî ez ji ber xwe nepeyivîm, lê tiştê ku ez dibêjim û tiştê ku ez dipeyivim, Bavê ku ez şandime emir daye min. Ez dizanim ku emrê wî jiyana herheyî ye. Loma tiştên ku ez dipeyivim, Bavê min çawa ji min re gotine ez wusa dibêjim.» Îcar beriya Cejna* Derbasbûnê, Îsa dizanibû saeta wî ya ku vê dinyayê berde û here ba Bav hatiye. Wî ji hemûyên xwe yên li dinyayê hez kiribû û heta dawiyê ji wan hez kir. Di dema xwarina şîva êvarê de, ji xwe hingê Îblîs* xistibû dilê Cihûdayê kurê Şimûnê Îsxeryotî, ku Îsa bide dest. Îsa dizanibû ku Bav hemû tişt daye destên wî û ew ji ba Xwedê hatiye û ewê dîsa vegere ba Xwedê. Îcar ji ser xwarinê rabû, xiftanê xwe danî aliyekî û pêşgîrek hilda, li pişta xwe pêça. Di pey de av kir leganekê û dest bi şuştina lingên şagirtên xwe kir û ew bi pêşgîra li pişta xwe pêçayî ziwa kirin. Îcar ew hat ba Şimûn-Petrûs, Şimûn-Petrûs jê re got: «Ya Xudan, ma tê lingên min bişoyî?» Îsa lê vegerand û got: «Niha tu fêm nakî ez çi dikim, lê paşê tê fêm bikî.» Petrûs jê re got: «Tu caran tu lingên min naşoyî!» Îsa bersîva wî da: «Eger ez te neşom, para te bi min re tune.» Şimûn-Petrûs lê vegerand û got: «Ya Xudan, nexwe ne bi tenê lingên min, lê dest û serê min jî bişo!» Îsa jê re got: «Yê ku hatiye şuştin, ji bilî lingên wî, ne hewce ye ku dereke wî ya din bê şuştin. Ew bi tevahî paqij e. Hûn jî paqij in, lê ne hûn hemû.» Çimkî Îsa dizanibû kî wê wî bide dest, ji ber vê yekê wî got: «Ne hûn hemû paqij in.» Piştî ku wî lingên wan şuştin, xiftanê xwe li xwe kir û dîsa li ser sifrê rûnişt. Wî ji wan pirsî: «Ma hûn dizanin ku min ji bo we çi kir? Hûn ji min re dibêjin ‹Mamoste› û ‹Xudan› û hûn rast dibêjin, çimkî ez ew im. Eger bi ser ku ez Xudan û Mamoste me jî, min lingên we şuştin, divê hûn jî lingên hevdû bişon. Min mînakek da we, da ku çawa min ji we re kir, hûn jî wusa bikin. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, xulam ne di ser axayê xwe re ye, ne jî yê ku hatiye şandin, di ser ê ku ew şandiye re ye. Madem ku hûn van tiştan dizanin, xwezî bi we, eger hûn wan bikin. «Ez ji bo we hemûyan nabêjim; ez dizanim min kî hilbijartine. Lê divê ew nivîsar bê cih: ‹Yê ku nanê min xwar Pehniya xwe li hember min rakir.› «Ez van niha, beriya ku bibin ji we re dibêjim. Wusa ku dema ew bibin, hûn bawer bikin ku ez ew im. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, yê ku wî kesê ez dişînim, qebûl bike, min qebûl dike û yê ku min qebûl bike, wî yê ku ez şandime qebûl dike.» Piştî ku Îsa ev tişt gotin, di ruh de gelek reht bû; wî şahidî kir û got: «Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, yek ji we wê min bide dest.» Şagirtan li hevdû nêrî û heyirîn, ka ew li ser kê dibêje. Yekî ji şagirtên wî, yê ku Îsa jê hez dikir, pala xwe dabû singê Îsa. Şimûn-Petrûs ji wî re îşaret kir û got: «Bipirse, ka li ser kê dibêje.» Wî jî pala xwe dabû singê Îsa, pirsî: «Ya Xudan, kî ye ew?» Îsa bersîv da û got: «Ez pariyê nên li xwarinê bixim û bidim kê ew e.» Di pey de wî pariyek nan hilda, li xwarinê xist û da Cihûdayê kurê Şimûnê Îsxeryotî. Piştî ku Cihûda pariyê nên stand, Îblîs ket dilê wî. Îsa ji wî re got: «Tiştê ku tê bikî, niha zû bike.» Lê tu kesî ji yên ku li ser sifrê rûdiniştin, fêm nekir ku wî çima weha got. Ji ber ku xelîtka* peran bi Cihûda re bû, hinan ji wan guman dikir ku Îsa dibêje: «Tiştên ku ji bo cejnê ji me re lazim in bikirre», an: «Tiştekî bide belengazan.» Gava ku Cihûda pariyê nên stand, di cih de derket derve. Û şev bû. Piştî ku ew derket derve, Îsa got: «Niha Kurê Mirov hat birûmetkirin û Xwedê jî bi wî hat birûmetkirin. Eger Xwedê bi wî hat birûmetkirin, Xwedê jî wê wî bi xwe bi rûmet bike. Hem jî wê wî di cih de bi rûmet bike. Zarono! Ez hê demeke kurt bi we re me. Hûnê li min bigerin, lê wek ku min ji Cihûyan re got, niha ez ji we re jî dibêjim, hûn nikarin bên cihê ku ez diçimê. «Ez emrekî nû didim we: Ji hevdû hez bikin. Wek ku min ji we hez kir, hûn jî ji hevdû hez bikin. Bi vê yekê hemû wê bizanin ku hûn şagirtên min in, eger hûn ji hevdû hez bikin.» Şimûn-Petrûs jê pirsî: «Ya Xudan, tu bi ku derê ve diçî?» Îsa bersîva wî da: «Cihê ku ez diçimê, niha tu nikarî li pey min bêyî, lê paşê tê li pey min bêyî.» Petrûs jê re got: «Ya Xudan, çima ez niha nikarim li pey te bêm? Ezê ji bo te canê xwe bidim.» Îsa bersîva wî da: «Ma tê ji bo min canê xwe bidî? Bi rastî, bi rastî ez ji te re dibêjim, hê dîk bang nedayî, tê sê caran min înkar bikî. «Bila dilê we reht nebe. Baweriya xwe bi Xwedê bînin û baweriya xwe bi min jî bînin. Di mala Bavê min de gelek ode hene. Eger wusa tunebûya, ma minê ji we re bigota ku ez diçim ji we re cih amade bikim? Dema ku ez çûm û min ji we re cih amade kir, ezê dîsa bêm û we bibim ba xwe, da ku cihê ez lê bim, hûn jî li wê derê bin. Hûn riya wî cihê ku ez diçimê dizanin.» Tûma jê re got: «Ya Xudan, em nizanin tu diçî ku derê, emê çawa rê bizanin?» Îsa ji wî re got: «Rê, rastî û jiyan ez im. Heta ku ne bi destê min be, tu kes nayê ba Bav. Eger we ez nas bikirama, weyê Bavê min jî nas bikira. Îcar ji niha ve hûn wî nas dikin û we ew dîtiye.» Filîpos jê re got: «Ya Xudan, ka Bav nîşanî me bide, ev têra me dike!» Îsa jê re got: «Ey Filîpos, evqas dem ez bi we re me, ma hê jî te ez nas nekirime? Yê ku ez dîtime, Bav dîtiye; tu çawa dibêjî: ‹Bav nîşanî me bide›? Ma tu bawer nakî ku ez bi Bav re me û Bav jî bi min re ye? Gotinên ku ez ji we re dibêjim, ez ji ber xwe nabêjim. Lê Bavê ku bi min re dimîne, karên xwe dike. Ji min bawer bikin ku ez bi Bav re me û Bav jî bi min re ye. Lê qet nebe, ji ber van karan bawer bikin. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, yê ku baweriyê bi min bîne, karên ku ez dikim, ew bi xwe jî wê bike. Ewê yên hê mezintir jî bike, çimkî ez diçim ba Bav. Bi navê min hûn çi bixwazin, ezê bikim, da ku Bav bi Kur bi rûmet bibe. Eger hûn bi navê min tiştekî ji min bixwazin, ezê wî bikim. «Eger hûn ji min hez dikin, hûnê emrên min bînin cih. Û ezê ji Bav bixwazim û ewê Alîkarekî din bide we, da ku her û her bi we re bimîne. Ew Ruhê Rastiyê ye; dinya nikare wî qebûl bike, çimkî ne wî dibîne û ne jî wî nas dike. Lê hûn wî nas dikin, çimkî ew bi we re dimîne û ewê di dilê we de be. «Ez we sêwî nahêlim; ezê dîsa bêm ba we. Piştî demeke kurt, êdî dinya min nabîne, lê hûnê min bibînin. Madem ez dijîm, hûn jî, hûnê bijîn. Wê rojê hûnê bizanin ku ez bi Bavê xwe re me, hûn bi min re ne û ez jî bi we re me. «Yê ku emrên min qebûl dike û wan tîne cih, ew e yê ku ji min hez dike. Yê ku ji min hez dike, ewê ji aliyê Bavê min ve bê hezkirin. Ez jî, ezê ji wî hez bikim û xwe ji wî re eşkere bikim.» Cihûda* — ne yê Îsxeryotî — ji wî re got: «Ya Xudan, ev çawa dibe ku tê xwe ji me re eşkere bikî, lê xwe ji dinyayê re eşkere nakî?» Îsa bersîva wî da û got: «Eger yek ji min hez bike, wê gotina min bigire. Bavê min jî wê ji wî hez bike û emê bên ba wî û li ba wî cih bigirin. Yê ku ji min hez nake, gotinên min jî nagire. Gotina ku hûn dibihîzin ne ya min e, lê ya wî Bavî ye, ku ez şandime. Hê ez li ba we, min ev tişt ji we re gotin. Lê Alîkar — Ruhê* Pîroz — yê ku Bav wê bi navê min bişîne, ewê hemû tiştî hînî we bike û wê her tiştên ku min ji we re gotine, bîne bîra we. «Ez aştiyê* ji we re dihêlim; ez aştiya xwe didim we. Ez wek ku dinya dide we nadim. Bila dilê we reht nebe û netirsin! We bihîst ku min ji we re got: ‹Ez diçim, lê ezê dîsa bêm ba we!› Eger we ji min hez bikira, hûnê şa bibûna ji bo ku ez diçim ba Bav. Çimkî Bav di ser min re ye. Min ev niha berî ku çêbin gotin, da ku, dema ew çêbin, hûn bawer bikin. Êdî ez bi we re pirr napeyivim, çimkî serokê vê dinyayê tê. Tu tiştê wî bi min re tune, lê bila dinya bizane ku ez ji Bav hez dikim û Bav çawa emir daye min ez wusa dikim. «Rabin, em ji vir herin. «Ez mêwa rastîn im, Bavê min jî rezvan e. Ew her şivika min a ku fêkî nade dibire; her şivika ku fêkî dide jî, ji bo ku bêtir fêkî bide dikezixîne û paqij dike. Bi gotina ku min ji we re got, ji xwe hûn paqij in. Bi min re bimînin, ez jî bi we re. Çawa ku şivik bi mêwê ve nemîne ji ber xwe nikare fêkî bide, hûn jî wusa bi min re nemînin hûn nikarin fêkî bidin. «Ez mêw im, hûn jî şivik in. Yê ku bi min re dimîne û ez bi wî re dimînim, ew gelek fêkî dide. Çimkî bêyî min hûn nikarin tu tiştî bikin. Eger yek bi min re nemîne, wê wek şivika mêwê bê avêtin derve û hişk bibe. Hingê ew tên civandin, tên avêtin nav êgir û dişewitin. Eger hûn bi min re bimînin û gotinên min li ba we bimînin, hûn her çi dixwazin bixwazin, wê ji we re bê dayîn. Bi zêde fêkî dayina xwe û bi şagirtbûna min, hûnê bavê min bi rûmet bikin. «Wek ku Bav ji min hez dike, ez jî wusa ji we hez dikim. Di hezkirina min de bimînin. Eger hûn emrên min bînin cih, hûnê di hezkirina min de bimînin; çawa ku min emrên Bav anîn cih û ez di hezkirina wî de dimînim. Min ev tişt ji we re gotin, da ku şabûna min bi we re be û şabûna we temam bibe. Emrê min ev e: Ji hevdû hez bikin, wek ku min ji we hez kir. Tu hezkirin ne di ser wê hezkirinê re ye ku mirovek di ber dostên xwe de canê xwe dide. Eger hûn tiştên ku min li we emir kirin bînin cih, hûn dostên min in. Êdî ez ji we re nabêjim ‹xulam›; çimkî xulam nizane ku axayê wî çi dike. Ez ji we re dibêjim ‹dostên min›; çimkî her tiştên ku min ji Bavê xwe bihîstin, min bi we dan zanîn. Ne we ez hilbijartim, lê min hûn hilbijartin û kifş kirin, da ku hûn herin fêkî bidin û fêkiyê we bimîne. Hingê hûn bi navê min çi ji Bav bixwazin ewê bide we. Emrê min ji bo we ev e: Ji hevdû hez bikin. «Eger dinya ji we nefret bike, bizanin ku beriya we, ji min nefret kiriye. Eger hûn ji dinyayê bûna, dinyayê wê ji yên xwe hez bikira. Lê ji bo ku min hûn ji dinyayê hilbijartine, hûn ne ji dinyayê ne. Ji ber vê yekê dinya ji we nefret dike. Peyva ku min ji we re got bînin bîra xwe: ‹Xulam ne di ser axayê xwe re ye.› Eger wan tengahî dabe min, wê tengahiyê bidin we jî. Eger wan gotina min girtibe, wê gotina we jî bigirin. Lê van hemû tiştan wê ji ber navê min bi we bikin, çimkî ew, wî yê ku ez şandime nas nakin. «Eger ez nehatama û min ji wan re negota, gunehên wan wê tunebûya. Lê niha ji bo guneh hêceta* wan tune. Yê ku ji min nefret dike, ji Bavê min jî nefret dike. Karên ku tu kesî nekirine, eger min di nav wan de nekiribana, wê gunehên wan tunebûya. Lê niha wan dît û dîsa hem ji min hem jî ji Bavê min nefret kirin. Lê belê ev yek çêbû, da ev gotina ku di Şerîeta wan de hatiye nivîsîn, bê cih: «Wan bê sedem ji min nefret kir.» «Çaxê Alîkarê ku ezê ji ba Bav ji we re bişînim, ew Ruhê Rastiyê yê ku ji ba Bav derdikeve bê, ewê ji bo min şahidiyê bike. Hûn jî, hûnê şahidiyê bikin, çimkî ji destpêkê ve hûn bi min re bûne. «Min ev tişt ji we re gotin, da ku hûn neterpilin*. Ewê we ji kinîştan bavêjin derve. Erê wextekî wusa tê, her kesê ku we bikuje wê guman bike ku xizmetê ji Xwedê re dike. Wê van bikin, çimkî wan ne Bav nas kir û ne jî ez. Lê belê min ev tişt ji we re gotin, da ku çaxê wextê wan bê, hûn bînin bîra xwe ku min ev ji we re gotine. «Min ev di destpêkê de ji we re negotin, çimkî ez bi we re bûm. Lê niha ez diçim ba yê ku ez şandime. Û ji nav we tu kes ji min napirse: ‹Tu bi ku derê ve diçî?› Îcar ji ber ku min ev tişt ji we re gotin, dilê we bi xemgînî tije bûye. Lê belê ez rastiyê ji we re dibêjim: Çûyîna min ji bo we çêtir e. Eger ez neçim, Alîkar ji we re nayê. Lê eger ez herim, ezê wî ji we re bişînim. Dema ku ew bê, ewê derbarê guneh, rastî û dîwanê* de bala dinyayê bikişîne ser sûcên wê. Li ser guneh, çimkî ew baweriyê bi min naynin. Li ser rastiyê, çimkî ez diçim ba Bav û êdî hûn min nabînin. Li ser dîwanê, çimkî serokê vê dinyayê sûcdar hatiye derxistin. «Hê gelek tiştên ku ez ji we re bêjim hene, lê niha hûn nikarin wan ragirin. Lê dema ku ew Ruhê Rastiyê bê, ewê we ber bi hemû rastiyê ve bibe. Çimkî ew ji ber xwe napeyive, lê tiştên ku bibihîze wê bêje û tiştên ku wê bibin, wê bi we bide zanîn. Ewê min bi rûmet bike, çimkî ewê ji yê min bistîne û bi we bide zanîn. Her çiyê Bav hebe, yê min e. Ji ber vê yekê min got ku ewê ji yê min bistîne û bi we bide zanîn. «Piştî demeke kurt, êdî hûn min nabînin. Dîsa piştî demeke kurt hûnê min bibînin.» Ji şagirtên wî hinekan ji hevdû re gotin: «Ev çi ye ku ew ji me re dibêje? ‹Piştî demeke kurt hûn min nabînin û dîsa piştî demeke kurt hûnê min bibînin.› Û dibêje: ‹Çimkî ezê herim ba Bav›?» Îcar wan digot: «Ev ‹dema kurt› a ku dibêje çi ye? Em fêm nakin ku ew çi dibêje.» Îsa dizanibû ku ew dixwazin jê bipirsin; li ser vê yekê wî ji wan re got: «Hûn li ser gotina min a ‹Piştî demeke kurt hûn min nabînin û dîsa piştî demeke kurt hûnê min bibînin› ji hev dipirsin? Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, hûnê bigirîn û li xwe bixin, lê dinya wê şa bibe. Hûnê xemgîniyê bikişînin, lê xemgîniya we wê bibe şahî. Dema ku jin zarokê tîne dinyayê, êşê dikişîne. Lê piştî ku zarok anî, bi wê şabûna ku mirovek hatiye dinyayê, êdî ew êşa xwe nayne bîra xwe. Niha hûn jî xemgîn in, lê ezê we dîsa bibînim û dilê we wê bi şahiyê tije bibe. Û tu kes vê şahiya we ji we nastîne. Dema ku ew roj bê, hûn tu tiştî ji min napirsin. Bi rastî, bi rastî ez ji we re dibêjim, hûn bi navê min her çi ji Bav bixwazin, ewê bide we. Heta niha we bi navê min tu tişt nexwest. Bixwazin, hûnê bistînin, wusa ku şahiya we temam bibe. «Min ev tişt ji we re bi meselan gotin. Wext tê ku êdî ez bi meselan ji we re nabêjim. Êdî ezê bi eşkereyî ji we re li ser Bav bêjim. Wê rojê hûnê bi navê min bixwazin; ez ji we re dibêjim, ne lazim e ku ez ji bo we ji Bav bixwazim; Bav bi xwe ji we hez dike, çimkî hûn ji min hez dikin û bawer dikin ku ez ji ba Xwedê hatime. Ez ji ba Bav derketim û hatim dinyayê. Dîsa ez dinyayê dihêlim û diçim ba Bav.» Şagirtên wî gotin: «Va ye, niha tu bi eşkereyî dipeyivî û qet bi meselan nabêjî. Niha em fêm dikin ku tu her tiştî dizanî û hewcedariya te tune ku kesek ji te bipirse. Ji bo vê yekê em bawer dikin ku tu ji ba Xwedê hatiyî.» Îsa ji wan re got: «Niha hûn bawer dikin? Wext tê, erê hatiye jî, wextê ku her yek ji we wê belav bibe, wê here cihê xwe û min bi tenê bihêle. Lê ez ne bi tenê me, çimkî Bav bi min re ye. Min ev tişt ji we re gotin, da ku hûn bi min re di aştiyê* de bin. Hûnê li dinyayê tengahiyê bibînin, lê bi zirav bin! Ez li hember dinyayê bi ser ketim.» Piştî ku Îsa ev tişt gotin, çavên xwe ber bi ezmên ve hildan û got: «Ya Bavo, saet hat! Kurê xwe bi rûmet bike, da ku Kur jî te bi rûmet bike. Çimkî te desthilatî li ser hemû mirovan da wî, da ku jiyana herheyî bide hemû kesên ku te dane wî. Jiyana herheyî jî ev e: Ku ew te, tu Xwedayê bi tenê rast û Îsa Mesîhê ku te şandiye nas bikim. Min tu li ser rûyê erdê bi rûmet kirî. Karê ku te spartibû min, min ew pêk anî. Ya Bavo, beriya ku dinya çêbe ew rûmeta ku li ba te ya min bû, bi wê niha min li ba xwe bi rûmet bike. «Min navê te ji wan mirovan re eşkere kir ên ku te ji dinyayê dan min. Yên te bûn, te ew dan min û wan peyva te girt. Ew niha dizanin, her tiştên ku te dane min, ji te ne. Peyvên ku te dan min, min dan wan û wan jî ew qebûl kirin. Ew bi rastî dizanin ku ez ji te hatime û bawerî anîn ku te ez şandime. «Ez ji bo wan dua dikim. Ne ji bo dinyayê; ez ji bo yên ku te dane min dua dikim. Çimkî ew ên te ne. Hemû yên ku yên min in, yên te ne; yên te jî yên min in. Û ez bi wan bi rûmet bûme. Êdî ez ne li dinyayê me, lê ew li dinyayê ne; niha ez têm ba te. Ya Bavê Pîroz! Bi navê xwe yê ku te da min, wan biparêze, da ku ew jî wek me bibin yek. Dema ku ez bi wan re bûm, bi navê te yê ku te dabû min, ez li wan bûm xweyî. Min ew parastin û tu kes ji wan winda nebû, ji bilî kurê helakê, da ku Nivîsara Pîroz bê cih. Lê niha ez têm ba te û hê ku ez li dinyayê me, ez van gotinan dibêjim, ji bo ku şabûna min di dilê wan de temam bibe. Min peyva te gihand wan û dinyayê ji wan nefret kir. Çimkî, çawa ku ez ne ji dinyayê me, ew jî ne ji dinyayê ne. Ez dua dikim, ne ji bo ku tu wan ji dinyayê rakî, lê ji bo ku tu wan ji Yê Xerab biparêzî. Çawa ku ez ne ji dinyayê me, ew jî ne ji dinyayê ne. Wan bi rastiyê pîroz bike û veqetîne; peyva te rastî ye. Wek ku te ez şandim dinyayê, min jî ew şandin dinyayê. Ez ji bo wan xwe dikim veqetandiyê pîroz, da ku ew jî bi rastiyê pîroz bibin û veqetin. «Ez ne bi tenê ji bo wan, lê ji bo yên ku bi gotina wan baweriyê bi min tînin jî dua dikim, da ku hemû bibin yek. Ya Bavo, çawa tu bi min re yî û ez bi te re me, bila ew jî bi me re bin, da ku dinya bawer bike ku te ez şandime. Rûmeta ku te da min, min da wan, da ku ew bibin yek, wek ku em yek in: Ez bi wan re, tu jî bi min re, da ku ew bigihîjin yekîtiyeke temam û dinya bizane ku te ez şandime û çawa ku tu ji min hez dikî, tu ji wan jî hez dikî. «Ya Bavo, ez dixwazim yên ku te dane min, li cihê ku ez lê me bi min re bin, da ku rûmeta ku te daye min bibînin. Çimkî te beriya damezrandina dinyayê ji min hez kir. Ya Bavê dadperwer*! Dinya te nas nake, lê ez te nas dikim. Ev jî dizanin ku te ez şandime. Min navê te bi wan da zanîn û ezê hê bidim zanîn, da ku hezkirina te ya ji min, bi wan re jî be û ez bi wan re bim.» Piştî ku Îsa ev tişt gotin, bi şagirtên xwe ve derbasî aliyê din ê newala Qidronê bû. Li wê derê baxçeyek hebû. Îsa û şagirtên xwe ketinê. Cihûdayê* ku ew da dest jî ev cih dizanibû, çimkî Îsa û şagirtên xwe gelek caran li wir li hev diciviyan. Îcar Cihûda komeke leşker û hin parêzgerên ku Fêrisî û serekên kahînan şandibûn, bi fanos, xetîre û çekan ve bi xwe re anîn û hat wê derê. Îsa hemû tiştên ku wê bihatana serê wî dizanibû. Îcar derket pêş û ji wan re got: «Hûn li kê digerin?» Wan lê vegerand û gotin: «Li Îsayê Nisretî!» Îsa ji wan re got: «Ez ew im.» Cihûdayê ku Îsa da dest jî bi wan re bû. Gava ku Îsa ji wan re got: «Ez ew im!» ew ber bi paş ve çûn û ketin erdê. Wî dîsa ji wan pirsî: «Hûn li kê digerin?» Wan got: «Li Îsayê Nisretî.» Îsa bersîva wan da: «Min ji we re got ku ez ew im; madem hûn li min digerin, bihêlin bila evên ha herin.» Wî ev got, da ew peyva ku wî gotibû bê cih: «Ji yên ku te dane min, min yek ji wan winda nekir.» Hingê Şimûn-Petrûs şûrê ku pê re bû kişand û daweşand xulamê Serokkahîn û guhê wî yê rastê jêkir. Navê xulam Malxos bû. Îsa ji Petrûs re got: «Şûrê xwe bixe kalan! Ma ez wê kasa tehl a ku Bav daye min venaxwim?» Piştî vê yekê koma leşkeran û serdarê wan û parêzgerên Cihûyan Îsa girtin û girêdan. Pêşî ew birin ba Henanê ku xezûrê Qeyafa bû. Qeyafa Serokkahînê wê salê bû. Ew Qeyafa bû yê ku şîreta «Di oxira gel de mirina yekî ji bo me çêtir e» li serekên Cihûyan kiribû. Şimûn-Petrûs û şagirtekî din li pey Îsa diçûn. Ji ber ku ev şagirt nasê Serokkahîn bû, ew bi Îsa re ket hewşa Serokkahîn. Lê Petrûs li derve, li ber derî rawestabû. Îcar şagirtê ku nasê Serokkahîn bû derket derve û bi dergehvanê re peyivî û Petrûs anî hundir. Ew keçika dergehvan ji Petrûs pirsî: «Ma tu jî ne yek ji şagirtên vî mirovî yî?» Petrûs got: «Na, ne ez im.» Di vê navê de xizmetkar û parêzger li ber agirê ku ji komirê vêxistibûn, rawestabûn û xwe germ dikirin, çimkî dinya sar bû. Petrûs jî li ba wan rawestabû û xwe germ dikir. Hingê Serokkahîn, Îsa li ser şagirtên wî û hînkirina wî kişand pirsyariyê. Îsa bersîv da û got: «Ez bi eşkereyî bi xelkê re peyivîm. Min herdem li kinîştan û li Perestgeha ku hemû Cihû lê diciviyan hîn dikir. Min tu tişt bi dizî negot. Tu çima min dikişînî pirsyariyê? Ji yên ku ez bihîstime bipirse, ka min ji wan re çi gotiye; ew dizanin ku min çi gotiye.» Dema ku Îsa weha peyivî, yek ji parêzgerên ku li wê derê disekinîn sîleyek lê xist û got: «Çawa tu bersîva Serokkahîn weha didî?» Îsa lê vegerand û got: «Eger min ne rast gotibe, nerastiya min bêje. Lê eger ez rast dibêjim, tu çima li min dixî?» Hingê Henan ew girêdayî şand ba Qeyafayê Serokkahîn. Di vê navê de Şimûn-Petrûs hê rawestabû, xwe germ dikir. Ji wî pirsîn: «Ma tu jî ne yek ji şagirtên wî yî?» Wî ev înkar kir û got: «Na, ne ez im.» Yek ji xizmetkarên Serokkahîn, mirovê wî yê ku Petrûs guhê wî birrîbû, jê pirsî: «Ma min tu di nav baxçe de bi wî re nedîtî?» Petrûs dîsa ev înkar kir û di wê gavê de dîk bang da. Îcar Îsa ji ba Qeyafa birin qesra walî. Serê sibê zû bû û Cihû neketin qesrê, da ku adetên paqijiyê yên dînî xera nekin û bikarin xwarina Cejna* Derbasbûnê bixwin. Loma Pîlatos derket derve, hat ba wan û pirsî: «Hûn vî mirovî bi çi sûcdar dikin?» Wan bersîva wî da û got: «Eger ev ne mirovekî xerabkar bûya, me ew teslîmî te nedikir.» Pîlatos ji wan re got: «Hûn bi xwe wî bibin û li gor Şerîeta xwe dîwana wî bikin.» Cihûyan lê vegerand û gotin: «Destûra me tune ku em tu kesî bikujin.» Ev çêbû, da ku gotina Îsa ku pê îşaret kiribû, ka ewê bi mirineke çawa bimire, bê cih. Hingê Pîlatos dîsa ket qesra walî, gazî Îsa kir û jê pirsî: «Ma tu Padîşahê Cihûyan î?» Îsa lê vegerand û got: «Tu vê ji ber xwe dibêjî an hinekên din ev yek li ser min ji te re gotine?» Pîlatos got: «Ma ez Cihû me? Miletê te bi xwe û serekên kahînan tu dayî destê min. Te çi kiriye?» Îsa bersîv da û got: «Padîşahiya min ne ji vê dinyayê ye; eger padîşahiya min ji vê dinyayê bûya, ji bo ku ez nekevim destê Cihûyan, xizmetkarên min wê li ber xwe bidana. Lê padîşahiya min ne ji vê dinyayê ye.» Pîlatos jî jê re got: «Nexwe tu padîşah î?» Îsa bersîv da û got: «Tu ji bo min dibêjî ku ez padîşah im. Ez ji bo vê yekê ji dayik bûme û ji bo vê yekê hatime dinyayê, da ku ez ji rastiyê re şahidiyê bikim. Her kesê ku ji aliyê rastiyê be, guhê xwe dide dengê min.» Pîlatos jê pirsî: «Ma rastî çi ye?» Piştî vê pirsê, Pîlatos dîsa çû derve ba Cihûyan û ji wan re got: «Ez tu sedemê sûcdarkirina wî nabînim. Lê adeta we ye ku ez di Cejna Derbasbûnê de yekî girtî ji bo we berdim. Ma hûn dixwazin ku ez ji bo we padîşahê Cihûyan berdim?» Li ser vê yekê wan bi qîrîn got: «Ne vî mirovî, lê Barabas berde!» Barabas jî serhildêrek bû. Hingê Pîlatos Îsa girt û da ber qamçiyan. Leşkeran jî ji stiriyan tacek honandin û dan serê wî û xiftanekî binefşî lê kirin. Îcar dihatin pêş wî û digotin: «Bijî padîşahê Cihûyan!» Û sîle li wî dixistin. Pîlatos dîsa derket derve û ji wan re got: «Va ye, niha ez wî tînim derve ba we, da ku hûn bizanin ku min tu sedemê sûcdarkirina wî nedîtiye.» Li ser vê yekê Îsa bi taca serê xwe ya ji stiriyan çêkirî û bi xiftanê binefşî yê li xwe kirî ve derket derve. Pîlatos ji wan re got: «Va ye, ew mirov!» Dema ku serekên kahînan û parêzgeran ew dît, qîriyan û gotin: «Wî li xaçê bixe, wî li xaçê bixe!» Pîlatos ji wan re got: «Hûn bi xwe wî bibin li xaçê bixin. Ez bi xwe tu sedemê sûckirina wî nabînim.» Cihûyan bersîva wî da û gotin: «Şerîeta me heye û li gor Şerîetê divê ew bimire. Çimkî wî xwe kiriye Kurê Xwedê.» Dema ku Pîlatos ev gotin bihîst, ew hê bêtir tirsiya. Ew dîsa çû hundirê qesra walî û ji Îsa re got: «Tu ji ku derê yî?» Lê Îsa bersîva wî neda. Pîlatos jî jê re got: «Ma tu bi min re napeyivî? Ma tu nizanî ku desthilatiya min heye ku ez te berdim û desthilatiya min heye ku ez te li xaçê jî bixim?» Îsa lê vegerand û got: «Eger ji jor ji te re nehata dayîn, tu desthilatiya te wê li ser min tunebûya. Ji ber vê yekê gunehê wî yê ku ez dame destê te mezintir e.» Hingê Pîlatos dixebitî ku Îsa berde, lê Cihû qîriyan û gotin: «Eger tu vî mirovî berdî, tu ne dostê Qeyser î! Her kesê ku xwe bike padîşah, li hember Qeyser serî hildaye!» Dema ku Pîlatos ev gotinên ha bihîstin, Îsa anî derve. Ew bi xwe jî li ser kursiyê dîwanê rûnişt, ku li cihê ‹Reqfa Kevir› bû — bi Îbranî* jê re ‹Gabata› digotin. Roja* Amadekirinê ya Cejna Derbasbûnê bû. Saet li dora diwanzdehan bû, nîvro bû. Pîlatos ji Cihûyan re got: «Va ye, padîşahê we!» Lê ew qîriyan: «Bila ji me dûr be, bila ji me dûr be! Wî li xaçê bixe!» Pîlatos ji wan re got: «Ma ez padîşahê we li xaçê bixim?» Serekên kahînan bersîva wî dan: «Ji Qeyser pê ve, padîşahê me tune.» Hingê wî Îsa teslîmî wan kir, da ku li xaçê bixin. Li ser vê yekê wan Îsa bir. Îsa bi xwe xaça xwe hilgirt û derket wî cihê ku jê re ‹Cihê Qoqê Serî› — bi Îbranî ‹Golgota› — digotin. Li wê derê wan ew bi du kesên din re li xaçê xistin. Her yek li kêlekekê, Îsa di navbera wan de bû. Pîlatos depikek nivîsî û bi xaçê ve danî. Tiştê nivîsî ev bû: «ÎSAYÊ NISRETÎ, PADÎŞAHÊ CIHÛYAN.» Gelek Cihûyan ev nivîsdek xwend, çimkî cihê ku Îsa li xaçê xistibûn nêzîkî bajêr bû û ew bi Îbranî*, Latînî û Yewnanî hatibû nivîsîn. Lê serekên kahînên Cihûyan ji Pîlatos re gotin: «Nenivîse ‹Padîşahê Cihûyan›! Binivîse ku ‹Vî mirovî got: Ez Padîşahê Cihûyan im.›» Pîlatos bersîv da: «Min çi nivîsîbe, min nivîsiye.» Piştî ku leşkeran Îsa li xaçê xistin, wan cilên wî hildan, kirin çar par, da ku ji her yekî re parek bikeve. Kirasê wî jî hildan. Kiras ji serî heta binî honandî û bêdirûtin bû. Îcar ji hevdû re gotin: «Werin em vî nedirînin, em pişkê bavêjin, ka wê ji kê re bikeve.» Ev çêbû, da ku ew nivîsar bê cih: «Cilên min di nav xwe de leva* kirin, Û ji bo xiftanê min pişk avêtin.» Hingê leşkeran tam evên ha kirin. Li ber xaça Îsa diya wî, xaltiya wî, Meryema jina Klopas û Meryema* Mejdelanî rawestabûn. Dema Îsa dît ku diya wî û şagirtê wî yê ku wî jê hez dikir li wê derê disekinin, wî ji diya xwe re got: «Sitiyê! Va ye kurê te!» Di pey de wî ji şagirtê xwe re got: «Va ye diya te!» Ji hingê û pê ve vî şagirtî ew bir mala xwe. Piştî vê yekê êdî Îsa dizanibû ku her tişt pêk hat. Ji bo ku Nivîsara Pîroz bê cih, wî got: «Ez tî me.» Firaxek ji sihikê tijekirî li wê derê bû. Avgirek* li nav sihikê xistî bi serê darikê gûrizê* ve danîn û dirêjî devê wî kirin. Gava ku Îsa sihik vexwar, wî got: «Temam bû», serê xwe xwar kir û ruhê xwe da. Ji ber ku roja* Amadekirinê bû û diviya roja Şemiyê cesed li ser xaçê nemînin — çimkî ew Şemî rojeke gelek girîng bû — serekên Cihûyan ji Pîlatos daxwaza şikandina teşkên ên xaçkirî kirin, da ku ew bên rakirin. Îcar leşker hatin; pêşî teşkên yekî û di pey de teşkên ê din ên ku bi wî re hatibûn xaçkirin, şikandin. Lê gava ku ew hatin ba Îsa û dîtin ku ew ji xwe miriye, wan teşkên wî neşikandin. Lê dîsa jî ji leşkeran yekî newqa wî bi rimê qul kir û di cih de av û xwîn herikî. — Yê ku ev dît şahidî kir, da ku hûn jî bawer bikin. Şahidiya wî rast e û ew dizane ku ew rastiyê dibêje. — Ev çêbû, da ku ew nivîsar bê cih: «Tu hestiyê wî nayê şikandin.» Û dîsa nivîsareke din weha dibêje: «Ewê li wî yê ku bedena wî qul kirine binêrin.» Piştî vê yekê, Ûsivê ji Arîmetyayê yê ku şagirtê Îsa bû û ji tirsa serekên Cihûyan xwe aşkere nekiribû, daxwaza rakirina cesedê Îsa ji Pîlatos kir û Pîlatos destûr dayê. Îcar Ûsiv hat û cesedê Îsa rakir. Nîkodêmos jî hat, yê ku cara pêşî bi şev hatibû ba Îsa; wî nêzîkî sed lîtrên* Romayî ji mur* û dara* ûdê tevlihevkirî anî. Wan cesedê Îsa hilanî, li gor adetên Cihûyan ên veşartina miriyan, giyayên bîhnxweş lê dan û bi cawên keten ew pêçan. Li cihê ku Îsa lê hatibû xaçkirin baxçeyek hebû û di nav baxçe de jî goreke nû hebû ku hê tu kes lê nehatibû veşartin. Ji ber ku roja* Amadekirinê ya Cihûyan bû û gor jî nêzîk bû, Îsa li wê derê dirêj kirin. Roja pêşî ya heftiyê, serê sibê zû, hê ku tarî bû Meryema* Mejdelanî hat ser gorê. Wê dît ku kevir ji ber derê gorê hatiye rakirin, bi bez çû ba Şimûn-Petrûs û şagirtê din ê ku Îsa jê hez dikir û ji wan re got: «Xudan ji gorê derxistine û em nizanin ku ew danîne ku derê.» Li ser vê yekê Petrûs û şagirtê din derketin derve û bi aliyê gorê ve hatin. Herdu jî bi hev re dibezîn, lê şagirtê din ji Petrûs zûtir bezî û ew pêşî gihîşt ser gorê. Dema wî xwe xwar kir û nêrî, dît ku cawên keten raxistî ne. Lê ew neket hundir. Hingê Şimûn-Petrûs jî li pey wî hat; ket hundirê gorê, cawên keten ên raxistî û destmala ku li serê Îsa hatibû pêçandin, dîtin. Destmal ne li ba cawên keten bû, lê pêçayî û ji wan veqetayî bû. Hingê şagirtê din ê ku pêşî gihîştibû ser gorê ket hundir. Wî dît û bawer kir. — Wan hê ji Nivîsara Pîroz fêm nedikir ku diviya Îsa ji nav miriyan rabe. — Piştî vê yekê şagirt vegeriyan cihên xwe. Lê Meryem li derve, li ber gorê sekinîbû û digiriya. Wê bi girîn xwe xwar kir û li hundirê gorê nêrî, dît ku du milyaketên cilspî, li cihê ku cesedê Îsa lê hatibû dirêjkirin rûniştine, yek li cihê serê wî û yê din li cihê lingên wî. Milyaketan ji wê re got: «Ya sitiyê! Tu çima digirî?» Meryemê ji wan re got: «Xudanê min rakirine û ez nizanim ew danîne ku derê.» Gava wê weha got, li pişt xwe zivirî û dît ku Îsa li wê derê rawestaye. Lê wê nizanibû ku ew Îsa ye. Îsa ji wê re got: «Ya sitiyê, tu çima digirî? Tu li kê digerî?» Meryemê jî guman kir ku ew baxçevan e; wê ji wî re got: «Ezxadim, eger te ew rakiribe, ji min re bêje, te ew daniye ku derê, da ku ez wî ji wê derê rakim.» Îsa ji wê re got: «Meryem!» Meryem li wî zivirî û bi Îbranî got: «Rabbonî!» ku bi mana «Mamoste!» ye. Îsa ji wê re got: «Destê xwe li min nede, çimkî hê ez derneketime ba Bav. Lê here ba birayên min û ji wan re bêje: ‹Ez derdikevim ba Bavê xwe û Bavê we, ba Xwedayê xwe û ba Xwedayê we.›» Meryema* Mejdelanî çû ba şagirtan û ji wan re got: «Min Xudan dît» û tiştên ku wî ji wê re gotibû ji wan re got. Wê êvara roja pêşî ya heftiyê, gava şagirt ji tirsa Cihûyan di pişt deriyên girtî de civiyabûn, Îsa hat, di nav wan de sekinî û ji wan re got: «Silamet li ser we be.» Ev tişt got, destên xwe û newqa xwe nîşanî wan da. Gava ku şagirtan Xudan dît, pirr şa bûn. Îsa dîsa ji wan re got: «Silamet li ser we be. Wek ku Bav ez şandim, ez jî we dişînim.» Piştî ku weha peyivî pif kir wan û ji wan re got: «Ruhê* Pîroz bistînin. Hûn li gunehên kê bibihûrin, ew lêbihûrtî ne. Hûn li gunehên kê nebihûrin, li wan nayê bihûrtin.» Tûmayê ku yek ji diwanzdehan bû û jê re Cêwî digotin, gava ku Îsa hat, ne bi wan re bû. Şagirtên din ji wî re gotin: «Me Xudan* dît.» Lê Tûma ji wan re got: «Heta ku ez di destên wî de cihê bizmaran nebînim, tiliya xwe li cihê bizmaran nedim û destê xwe daneynim ser newqa wî, ez qet bawer nakim.» Piştî heşt rojan, şagirtên Îsa dîsa li malekê bûn û Tûma jî bi wan re bû. Derî girtî bûn, lê Îsa hat, di nav wan de sekinî û got: «Silamet li ser we be.» Di pey de ji Tûma re got: «Tiliya xwe bîne vir û li destên min binêre. Destê xwe jî dirêj bike û deyne ser newqa min. Êdî bêbaweriyê neke, lê belê bi bawerî be!» Tûma lê vegerand û got: «Xudanê* min û Xwedayê min!» Îsa ji wî re got: «Ji ber ku te ez dîtim tu bawer dikî? Xwezî bi wan ên ku nebînin, lê dîsa bawer dikin!» Erê, Îsa li ber şagirtên xwe hê gelek nîşanên din jî çêkirin ku ew di vê kitêbê* de nehatine nivîsîn. Lê ev hatine nivîsîn, da ku hûn bawer bikin ku Îsa Mesîh e, Kurê Xwedê ye û bi vê baweriyê jiyana we bi navê wî hebe. Piştî van bûyeran, Îsa dîsa xwe li perê Gola Teberiyayê nîşanî şagirtên xwe da. Ev bi vî awayî çêbû: Şimûn-Petrûs, Tûmayê ku jê re Cêwî digotin, Natanyêlê ji Qenaya Celîlê, kurên Zebedî û du şagirtên Îsa yên din bi hev re bûn. Şimûn-Petrûs ji wan re got: «Ez diçim ku masiyan bigirim.» Wan jî ji wî re got: «Em jî bi te re tên.» Derketin derve, li qeyikekê siwar bûn, lê wê şevê tu tişt negirtin. Êdî çaxê bû sibe Îsa li qeraxê golê sekinî, lê şagirtan nizanibûn ku ew Îsa ye. Îsa ji wan re got: «Zarono, ma pêxwarina we heye?» Wan lê vegerand û gotin: «Na.» Îcar Îsa ji wan re got: «Torê bavêjin aliyê rastê yê qeyikê, hûnê bigirin.» Wan jî tor avêt; êdî ji pirrbûna masiyan hêza wan têrê nekir ku torê bikişînin. Hingê şagirtê ku Îsa jê hez dikir ji Petrûs re got: «Ev Xudan e!» Gava ku Şimûn-Petrûs bihîst ku ew Xudan e, wî kirasê xwe li xwe kir — çimkî wî ew ji xwe kiribû — û xwe avêt golê. Şagirtên din jî tora tije masî kişandin û bi qeyikê hatin nêzîk. Çimkî ji bejê ne dûr bûn, lê nêzîkî sed metreyan dûr bûn. Gava ku ew derketin bejê, dîtin ku li wir agirê ji komirê heye; masî li ser e û nan li ber e. Îsa ji wan re got: «Hinek ji wan masiyên ku we niha girtine bînin.» Şimûn-Petrûs ket qeyikê û tora ku bi sed û pêncî û sê masiyên mezin tije bû kişand bejê. Bi ser ku ewqas gelek bûn jî dîsa tor neçiriya. Îsa ji wan re got: «Werin taştê bixwin.» Ji şagirtan tu kesî newêribû ku jê bipirse: «Tu kî yî?» Çimkî wan dizanibû ku ew Xudan e. Îsa nêzîk bû, nan hilda, dan wan û bi vî awayî masî jî da wan. Piştî rabûna ji nav miriyan, ev cara sisiyan bû ku Îsa xwe nîşanî şagirtan dida. Îcar piştî ku wan taştê xwar, Îsa ji Şimûn-Petrûs pirsî: «Ey Şimûnê kurê Yûhenna, ma tu ji van bêtir ji min hez dikî?» Petrûs jê re got: «Erê ya Xudan, tu dizanî ku ez ji te hez dikim.» Îsa ji wî re got: «Berxên min biçêrîne.» Îsa cara diduyan ji wî re got: «Ey Şimûnê kurê Yûhenna, ma tu ji min hez dikî?» Wî ji Îsa re got: «Erê ya Xudan; tu dizanî ku ez ji te hez dikim.» Îsa jê re got: «Şivantiya miyên min bike.» Îsa cara sisiyan ji Petrûs pirsî: «Ey Şimûnê kurê Yûhenna, ma tu ji min hez dikî?» Li ser pirsîna Îsa ya cara sisiyan «Ma tu ji min hez dikî?» kederê Petrûs girt û got: «Ya Xudan, tu her tiştî dizanî; tu dizanî ku ez ji te hez dikim.» Îsa ji wî re got: «Miyên min biçêrîne. Bi rastî, bi rastî ez ji te re dibêjim, gava ku tu xort bûyî, te xwe girêdida û dera ku te dixwest tu diçûyiyê. Lê gava ku tu pîr bibî, tê destên xwe dirêj bikî û yekî din wê pişta te girêbide û te bibe cihê ku tu naxwazî heriyê.» Wî ev got, ji bo nîşan bide ku ewê bi çi cûreyê mirinê Xwedê bi rûmet bike. Piştî vê yekê wî ji Petrûs re got: «Li pey min were.» Gava ku Petrûs bi şûn de vegeriya, dît ew şagirtê ku Îsa jê hez dike li pey wan tê. Ev, ew şagirt bû ku di şîva êvarê de pala xwe dabû singê Îsa û gotibû: «Ya Xudan, yê ku wê te bide dest kî ye?» Dema ku Petrûs ew dît, ji Îsa pirsî: «Ya Xudan, îcar evê bibe çi?» Îsa ji wî re got: «Eger ez bixwazim ew bimîne heta ku ez bêm, te çi ji vê ye? Tu li pey min were!» Loma gotina ku ew şagirt namire, di nav birayan de belav bû. Lê belê Îsa ji bo wî negotibû ku ew namire, lê gotibû: «Eger ez bixwazim ew bimîne heta ku ez bêm, te çi ji vê ye?» Yê ku ji van tiştan re şahidiyê dike û ev nivîsîne, ev şagirt e. Em dizanin ku şahidiya wî rast e. Hê gelek tiştên din ên ku Îsa kirine hene. Eger ew yek bi yek bihatana nivîsîn, ez dibêjim qey kitêbên ku bihatana nivîsîn wê di dinyayê de bi cih nebûna. Têyofîlosê hêja, min li ser hemû tiştên ku Îsa* ji destpêkê ve û heta roja ku ber bi ezmanan ve hat hilkişandin, kir û hîn kir, di kitêba* pêşî de nivîsî. Berî hilkişandina xwe, wî bi Ruhê* Pîroz emir dan Şandiyên* ku bijartine. Piştî ku cefa kişand, wî bi gelek delîlan xwe sax nîşanî Şandiyan da, di nav çil rojan de li wan xuya bû û li ser Padîşahiya* Xwedê peyivî. Gava ku Îsa bi wan re bû, wî tembîh li şagirtan* kir ku ji Orşelîmê* dernekevin, lê li hêviya soza Bav* bin. Wî got: «We ev soz ji min bihîstiye. Yûhenna bi avê imad* kir, lê piştî çend rojan hûnê bi Ruhê Pîroz imad bibin.» Îcar gava ku ew hatin ba hev, wan ji Îsa pirsî: «Ya Xudan*, ma tê di vê demê de padîşahiyê bi şûn de bidî Îsraêl?» Îsa li wan vegerand û got: «Ev ne karê we ye ku hûn wan wext û demên ku Bav* bi hukumdariya xwe biryar dide, bizanin. Lê gava ku Ruhê Pîroz bê ser we, hûnê hêzê bistînin û li Orşelîmê*, li tevahiya Cihûstanê*, li Sameryayê* û heta bi kujê dinyayê yê herî dûr bibin şahidên min.» Çaxê wî ev tişt gotin, hê wan lê dinêrî, ew bi ezmên ve hat hilkişandin û ewrekî ew ji ber çavê wan stand. Gava Îsa diçû û wan zîq li ezmên dinêrî, ji nişkê ve du mirovên cilspî li ba wan rawestan. Wan got: «Celîlîno, çima hûn li vir radiwestin û li ezmên dinêrin? Ev Îsayê ku ji nav we ber bi ezmên ve hat hilkişandin, çawa we dît ku ew hilkişiya ezmên, wusa jî wê vegere.» Hingê ew ji dera ku jê re digotin Çiyayê Zeytûnê vegeriyan Orşelîmê. Ev çiya bi qasî kîlometreyekê ji Orşelîmê dûr bû. Gava ku ew ketin bajêr, çûn oda jorîn a ku lê rûdiniştin. Petrûs*, Yûhenna*, Aqûb*, Endrawis, Filîpos, Tûma, Bertolomeyos, Metta*, Aqûbê kurê Halfayos, Şimûnê welatparêz û Cihûdayê kurê Aqûb li wir bûn. Van hemûyan hergav bi hev re, tevî hinek jinan, bi Meryema* diya Îsa û birayên wî re, xwe dan duakirinê. Di wan rojan de Petrûs di nav xwişk û birayan de, ku hejmara wan li dora sed û bîst mirovan bû, rabû û got: «Birano, diviya ew nivîsara ku ji pêşî ve bi Ruhê Pîroz bi devê Dawid* li ser Cihûda* hatibû gotin, bihata cih. Çimkî Cihûda bi ser ku yek ji me hat hesabkirin û di vê xizmetê de pareke wî jî hebû, bû rêberê wan ên ku Îsa girtin. Îcar vî mirovî bi heqê xerabiya xwe erdek kirrî; piştre bi serserkî ket, zik lê qelişî û ûr û roviyên wî derketin derve. Ev yek ji hemûyên ku li Orşelîmê rûdinin re kifş bû, wusa ku bi zimanê wan ji vê zeviyê re ‹Hakeldama› tê gotin, ku tê mana «zeviya xwînê». Çimkî li dereke Kitêba Zebûran ev hatiye nivîsîn: ‹Bila mala wî wêran be Û bila kes tê de rûnene.› û li dereke din jî: ‹Bila karê wî yê çavdêriyê yekî din bistîne.› Îcar divê yek ji wan zilamên ku di hemû dema ku Xudan* Îsa di nav me de bihûrandiye de, bi me re bû, bê bijartin. Divê ew ji roja ku Yûhenna* imad kiriye heta roja ku ew ji nav me ber bi ezmên ve hatiye hilkişandin bi me re be, da ku bi me re ji vejîna* wî re şahidiyê bike.» Hingê wan du kes, Ûsivê ku jê re Barsabas digotin û bi navê Yûstos dihat naskirin û Matiyos anîn pêş. Wan dua kir û got: «Ya Xudan*, tu bi dilê her kesî dizanî. Nîşanî me bide ka te ji van herduyan kîjan bijart, da ku di vê xizmet û şandîtiyê de wî cihî bistîne, ku Cihûda* berdaye, da ku here cihê xwe yê heqkirî.» Ji bo wan pişk avêtin; pişk li Matiyos ket û ew bi yanzdeh Şandiyan re hat hesabkirin. Gava ku Roja* Pentîkostê hat, ew hemû bi hev re li derekê civiyabûn. Û ji nişkê ve ji ezmên dengek wek rabûna bayekî xurt hat û ew mala ku ew lê rûdiniştin tije kir. Zimanên wek pêlên agir di nav wan de xuya bûn û li ser her yekî ji wan danîn. Hemû bi Ruhê Pîroz tije bûn û bi gotina ku Ruhê Pîroz dabû wan, dest pê kirin bi zimanên din peyivîn. Hingê li Orşelîmê, Cihûyên xwedêtirs ji hemû miletên ser rûyê erdê hebûn. Li ser vî dengî elaleteke* mezin civiya û tevlihev bû, çimkî her kesî dibihîst ku bi zimanê wî dipeyivin. Matbûyî û şaşmayî pirsîn: «Ma ev hemû yên ku dipeyivin ne ji Celîlê* ne? Ma çawa çêdibe ku her yek ji me zimanê xwe yê dê dibihîze? Di nav me de Partî, Mêdî û Elamî hene. Ji Mezopotamyayê, Cihûstan*, Kepedokya, Pontos û Asyayê*, ji Firîgya û Pamfîlyayê, ji Misrê û ji herêma Kûrenê ya Lîbyayê, mêvanên ku ji Romayê hatine, Cihû û Xwedêperestên ji miletên din, Girîtî û Ereb hene. Em dibihîzin ku ev bi zimanên me li ser karên Xwedê yên mezin dibêjin.» Hemû şaş û heyirî man û ji hev pirsîn: «Ma ev çi ye?» Lê hinekên din jî tinazên xwe dikirin û digotin: «Ev bi şeraba nû serxweş bûne.» Lê Petrûs bi yanzdehan ve rabû, dengê xwe bilind kir û ji wan re got: «Gelî Cihûyan û hûn hemû yên ku li Orşelîmê ne! Guh bidin peyvên* min, vê yekê qenc bizanin. Wek ku hûn difikirin, ev ne serxweş in. Çimkî niha saet nehê sibê ye. Lê ev ew e ku bi devê Yoêl pêxember* hatiye gotin: ‹Di rojên dawîn de, Xwedê dibêje: Ezê ji Ruhê xwe bi ser hemû mirovan de birijînim. Kur û keçên we wê pêxemberîtiyê bikin Û xortên we wê dîtiniyan*, kal û pîrên we wê xewnan bibînin. Di wan rojan de, ezê ji Ruhê xwe Birijînim ser xulam û cêriyên xwe Û ewê pêxemberîtiyê bikin. Û ezê li jor, li ezmên, tiştên ecêb nîşan bidim Û li jêr jî, li ser rûyê erdê, nîşanan xuya bikim: Xwîn û agir, mij û dûman. Berî hatina Roja Xudan* ya mezin û navdar, Roj wê tarî bibe û heyv wê rengê xwînê bistîne. Hingê, her kî ku gazî navê Xudan bike, wê xilas bibe.› «Gelî Îsraêliyan, guhdariya van gotinan bikin: Îsayê Nisretî, ji aliyê Xwedê ve ji we re bi kerametan, bi karên mezin û nîşanan hat erê kirin. Hûn bi xwe bi karên ku Xwedê bi destê wî, di nav we de kirine dizanin. Li gor armanc û pêşzanîna Xwedê ew ji aliyê we ve hat girtin û we ew bi destê yên ku Şerîetê* nas nakin li xaçê xist û kuşt. Lê Xwedê ew vejand û êşên mirinê rakirin, çimkî îmkan nebû ku ew ji aliyê mirinê ve girtî bima. Dawid* jî li ser wî weha dibêje: ‹Min Xudan hergav li pêşiya xwe dît, Ew li milê min ê rastê ye, da ku ez veneleqim. Ji ber vê yekê dilê min geş û zimanê min gelekî şa bû. Bedena min jî wê bi hêviyê bijî. Çimkî tu canê min li diyarê* miriyan nahêlî Û tu nahêlî ku Pîrozê* te rizîbûnê bibîne. Te riyên jiyanê bi min dan zanîn; Tê bi dîdara xwe min di nav şahiyê de bihêlî.› «Birano, divê bi eşkereyî ji we re li ser bavê me Dawid bê gotin ku ew hem mir û hem jî hat veşartin û gora wî jî heta îro li ba me ye. Lê ji ber ku ew pêxember bû, wî dizanibû ku Xwedê ‹jê re sond xwariye ku wê yekî ji dûndana* wî li ser textê wî bide rûniştin.› Dawid ev ji pêşî ve dît û li ser vejîna* Mesîh got: ‹Ew ne li diyarê miriyan hat hiştin Û ne jî bedena wî rizîbûn dît.› Xwedê ev Îsa ji nav miriyan rakir û em hemû şahidên vê yekê ne. Îcar ew hatiye hilkişandin milê Xwedê yê rastê û ji Bav* soza Ruhê Pîroz stand û çawa ku hûn dibînin û dibihîzin ew rijandiye. Erê, Dawid hilnekişiya ezmanan, lê ew bi xwe dibêje: ‹Xudan ji Xudanê min re got: Li milê min ê rastê rûne, Heta ku ez dijminên te bikim pêgeha lingên te.› Îcar bila hemû mala Îsraêl qenc bizane ku Xwedê ew Îsayê ku we xaç kir, hem kiriye Xudan û hem Mesîh.» Îcar gava ku wan ev bihîst, wek ku tîrek li dilê wan ketibe, ji Petrûs û Şandiyên din re gotin: «Birano! Ma em çi bikin?» Petrûs ji wan re got: «Tobe bikin û ji bo ku li gunehên we bê bihûrtin bila her yek ji we bi navê Îsa Mesîh imad* bibe û hûnê diyariya Ruhê Pîroz bistînin. Çimkî ev soz ji bo we, ji bo zarokên we û ji bo hemûyên ku dûr in; ji bo her kesî ye ku Xudan Xwedayê me gazî wî dike.» Wî hê bi gelek peyvên* din şahidî kir, ew şidandin û got: «Xwe ji vî nifşê* jirêderketî xilas bikin.» Îcar yên ku peyvên wî qebûl kirin imad bûn û wê rojê li dora sê hezar mirovî beşdarî wan bûn. Wan herdem xwe da hîndariya Şandiyan, hevpariya ruhanî, şikandina nên û duakirinê. Tirs ket dilê her kesî. Û gelek karên mezin û nîşan bi destê Şandiyan dihatin kirin. Hemû bawermend bi hev re bûn û her tiştê wan hevpar bû. Mal û milkên xwe difirotin û bi perên wan li gor hewcedariya her kesî leva* dikirin. Her roj bi hev re di Perestgehê* de diciviyan, li malên xwe nan dişikandin, bi şahî û bi dilekî xwerû xwarin dixwarin. Pesnê Xwedê didan û di nav hemû xelkê de qedrê wan dihat girtin. Û Xudan jî roj bi roj hejmara yên xilasbûyî zêdetir dikir. Rojekê piştî nîvro saet di sisiyan de, çaxê duakirinê, Petrûs û Yûhenna hildikişiyan Perestgehê*. Zilamekî ku ji zikmakî şeht* bû dianîn û ew her roj li ber dergehê Perestgehê yê ku jê re Bedew digotin, datanîn, da ku ji wan ên ku dikevin Perestgehê parsê bike. Gava ku wî dît Petrûs û Yûhenna dikin bikevin Perestgehê, wî ji wan xwest ku xêrekî bi wî bikin. Petrûs jî bi Yûhenna re bi baldarî li wî nêrî û got: «Li me binêre.» Bi hêviya ku ewê tiştekî bidinê, çavê wî li wan bû. Lê Petrûs got: «Ne zêrê min û ne jî zîvê min heye; lê tiştê ku bi min re heye, ezê bidim te. Bi navê Îsa Mesîhê Nisretî rêve here.» Û bi destê wî yê rastê girt û rakir ser lingan; di cih de piyên wî û gûzikên wî sipîsax bûn. Xwe hilavêt, li ser lingan rawesta û dest pê kir rêve çû. Ew bi wan re ket Perestgehê, rêve diçû, xwe hildavêt û pesnê Xwedê dida. Hemû xelkê dît ku ew rêve diçe û pesnê Xwedê dide. Û gava wan ew nas kir û dîtin ku ev ew e, ku li ber dergehê Perestgehê yê bi navê Bedew rûdinişt ku parsê bike, ew bi tiştê ku bi wî hatibû, heyirî û mat man. Hê ku wî xwe bi Petrûs û Yûhenna digirt, hemû xelk bi hev re ecêbmayî bezîn ba wan, wê eywana ku jê re Eywana Silêman digotin. Gava Petrûs ev yek dît, ji xelkê re got: «Gelî Îsraêliyan, hûn çima li vê yekê şaş dimînin, an hûn çima bi baldarî li me dinêrin? Hûn dibêjin qey me bi hêz an bi dîndariya xwe kiriye ku ew rêve here? ‹Xwedayê Birahîm*, Xwedayê Îshaq* û Xwedayê Aqûb*, Xwedayê bav û kalên me›, Xizmetkarê xwe Îsa bi rûmet kir. We ew da dest û li ber Pîlatos înkar kir, bi ser ku wî biryar dabû ku Îsa berde. Lê we Yê Pîroz û Rast înkar kir û we xwest ku mêrkujek ji we re bê berdan. We Serokê Jiyanê kuşt, lê Xwedê ew ji nav miriyan rakir. Em şahidên vê yekê ne. Navê Îsa ev mirovê ku hûn dibînin û nas dikin, sipîsax kir. Wî bawerî* bi navê Îsa anî û bi saya Îsa, wê baweriyê li ber çavê we hemûyan saxîtiya temam da wî. «Û niha birano, ez dizanim ku we jî wek serekên xwe bi nezanî ev yek kir. Îcar bi vî awayî Xwedê, ev tiştên ku ji pêşî ve bi devê hemû pêxemberan gotibû ku Mesîh wê cefayê bikişîne, anî cih. Loma tobe bikin û li Xwedê bizivirin, da ku gunehên we bên xîşkirin, da ku ji ba Xudan wextên nûvejeniyê bên û Mesîhê ku ji berê ve ji bo we destnîşan kiriye, yanî Îsa bişîne. Divê ew li ezmên bimîne, heta ku Xwedê her tiştî nûvejen bike, wek ku wî ji berê ve bi devê pêxemberên xwe yên pîroz gotiye. Mûsa* jî got: ‹Xudan Xwedayê we wê ji nav birayên we, ji we re pêxemberekî wek min rake. Ew her çi ji we re bêje, divê hûn guhdariya wî bikin. Îcar her kesê ku guhdariya wî pêxemberî neke, wê ji nav gel bê derxistin û helak bibe.› Û hemû pêxemberan, ji Samûêl* bigire heta yên pey wî, her kî peyivîbe, li ser van rojan gotine. Zarokên pêxemberan û wêrisên peymana* ku Xwedê bi bav û kalên we re girêdaye hûn in. Xwedê ji Birahîm re got: ‹Wê bi dûndana* te, hemû bavikên li ser rûyê erdê bên pîrozkirin.› Gava ku Xwedê Xizmetkarê xwe rakir, pêşî wî ew şand ba we, da ku we pîroz bike û her yekî ji we ji xerabiyên wî vegerîne.» Hê ku Petrûs û Yûhenna bi xelkê re dipeyivîn, kahîn*, serwerê parêzgerên Perestgehê û Sadûqî* bi ser wan de hatin. Ew pirr hêrs bûn, çimkî şagirtan* gel hîn dikir û li ser vejîna miriyan a ku bi Îsa ye dipeyivîn. Wan ew girtin û ji ber ku ji xwe êvar bû, heta dotira rojê ew di girtîgehê de hiştin. Lê gelekên ku peyv* bihîstin, bawerî* anîn û hejmara wan gihîşt dora pênc hezar kes. Îcar dotira rojê serwer, rihspî û Şerîetzan* li Orşelîmê civiyan, Serokkahîn Henan, Qeyafa, Yûhenna, Skender û hemû yên ku ji malbata Serokkahîn dihatin li wir bûn. Çaxê ku yên girtî li holê dan rawestandin, wan pirsî: «We bi kîjan hêzê an bi çi navî ev kir?» Hingê Petrûs bi Ruhê Pîroz tije, ji wan re got: «Gelî serekên gel û rihspîno! Eger îro em ji bo qenciya ku bi mirovê nexweş bûye, tên pirsyarkirin ka ew çawa sax bûye, bila ev ji aliyê we hemûyan û ji aliyê hemû gelê Îsraêl ve bê zanîn ku ev mirov, bi navê Îsa Mesîhê Nisretî yê ku we xaç kir û yê ku Xwedê ji nav miriyan rakir, sipîsax li ber we radiweste. Ev ew e, ‹Ew kevirê ku ji aliyê we hostayan ve kêm hat dîtin, Bû kevirê serê rikin*.› Xilasî bi tu kesî din tune; çimkî di bin ezmên de, di nav mirovan de, navekî din nehatiye dayîn ku em bikarin pê xilas bibin.» Gava ku wan biziraviya Petrûs û Yûhenna dît û fêm kirin ku ew nexwenda û di halê xwe de ne, şaş man. Wan tê derxist ku ev mirov bi Îsa re mane. Lê wan zilamê qencbûyî bi wan re rawestayî dît û nikaribûn tiştekî li dij bêjin. Îcar li wan emir kirin ku ji civîna* giregiran derkevin û dest pê kirin di nav xwe de şêwirîn. Wan got: «Em bi van mirovan çi bikin? Çimkî ji hemûyên ku li Orşelîmê rûdinin re eşkere ye ku bi destê van nîşaneke berbiçav hatiye kirin û em nikarin vê înkar bikin. Lê ji bo ku ev hê bêtir di nav gel de belav nebe, em gef li wan bixwin ku ji niha û pê ve bi navê Îsa ji kesî re tiştekî nebêjin.» Gazî wan kirin û li wan emir kirin ku êdî bi navê Îsa qet nepeyivin û kesî hîn nekin. Lê Petrûs û Yûhenna bersîva wan dan û gotin: «Ma li ber Xwedê kîjan rast e? Em guhê xwe bidin we, an bidin Xwedê? Hûn bêjin. Çimkî em nikarin tiştên ku me dîtine û bihîstine nebêjin.» Piştî ku dîsa gef li wan xwarin ew berdan. Ji ber xelkê tu rê nedîtin ku wan ceza bikin, çimkî hemûyan ji bo tiştê bûyî pesnê Xwedê dida. Emrê wî mirovê ku bi vê kerametê qenc bûbû, di ser çilî re bû. Piştî ku ew hatin berdan, çûn ba hevalên xwe û her tiştê ku serekên kahînan* û rihspiyan ji wan re gotibû, ji wan re gotin. Gava ku wan ev bihîst, bi hev re dengê xwe bilind kirin û ji Xwedê re gotin: «Ya Xwedayê hukumdar! Yê ku erd û ezman, derya û hemû tiştên di wan de afirandiye, tu yî. Te bi Ruhê Pîroz bi devê xizmetkarê xwe bavê me Dawid got: ‹Çima milet hêç bûn Û netew tiştên pûç fikirîn? Padîşahên dinyayê bûn yek, Û serek li hev civiyan Li hember Xudan û li hember Mesîhê wî.› Çimkî bi rastî li vî bajarî, Hêrodês* û Pontiyos Pîlatos, bi miletan û bi gelê Îsraêl re, li hember xizmetkarê te yê pîroz Îsa, yê ku te meshkirî*, civiyan, da ku çi bi destê te û li gor daxwaza te ji berê ve hatibe biryardan, bê cih. Û niha ya Xudan, li gefxwarinên wan binêre! Û vê yekê bide xizmetkarên xwe ku peyva* te tam bi ziravî bêjin. Destê xwe dirêj bike, da ku bi navê xizmetkarê te yê pîroz Îsa, nexweş qenc bibin û nîşan û karên mezin çêbin.» Piştî ku wan dua kir, dera ku lê civiyabûn hejiya, ew hemû bi Ruhê Pîroz tije bûn û peyva Xwedê bi ziravî digotin. Dil û ruhê tevahiya koma bawermendan yek bû. Tu kesî ji wan ji bo tiştên xwe nedigot: «Ev ya min e.» Lê her tiştê wan hevpar bû. Şandiyan bi hêzeke mezin şahidiya vejîna Xudan Îsa didan û keremeke mezin li ser wan hemûyan bû. Û di nav wan de tu kesê hewcedar tunebû. Çimkî yên ku xweyî xanî an xweyî erd bûn, ew difirotin û wan tiştan çi bigirta dianîn, ew li ber lingê Şandiyan datanîn û li gor hewcedariya wan li her kesî dihat belavkirin. Bi navê Ûsiv yekî Lêwî* ji Qibrisê hebû. Şandiyan jê re digot Barnabas, ku bê wergerandin: «Kurê handanê*». Zeviyeke vî mirovî hebû, wî ew firot û perên wê anîn li ber lingên Şandiyan danîn. Îcar mirovekî ku navê wî Hananya bû, bi jina xwe Saferyayê re milkek firotin. Haya jina wî jî jê hebû, ku wî hinek ji peran ji xwe re hilanî û hinek jê anî û li ber lingên Şandiyan danî. Petrûs pirsî û got: «Hananya, çima Îblîs* dilê te tije kir ku tu li Ruhê Pîroz derewan bikî û hinekê ji perên zeviyê ji xwe re hilînî? Çaxê ku ew nefirotî bû, ma ew ne ya te bû? Îcar piştî ku hat firotin, ma ew ne di destê te de bû? Ma çawa çêbû ku te ev yek xist dilê xwe? Te ne li mirovan, lê li Xwedê derew kir.» Gava ku Hananya ev peyv bihîstin, ket erdê û can da. Û tirseke mezin ket ser wan ên ku ev bihîstin. Xort rabûn, kefen lê pêçan, ew derxistin derve û veşartin. Bi qasî piştî sê saetan jina wî jî ket hundir, haya wê jê tunebû ku çi bûye. Petrûs ji wê re got: «Ji min re bêje, ma we zevî bi ewqasî firot?» Wê jî got: «Erê, bi ewqasî.» Lê Petrûs ji wê re got: «Çawa we li hev kir ku hûn Ruhê Xudan biceribînin? Va ye, lingên wan ên ku mêrê te veşartine li ber derî ne, ewê te jî hilînin û bibin derve.» Jinik di cih de li ber lingên Petrûs ket erdê û can da. Gava xort ketin hundir, ew mirî dîtin. Wan ew jî hilgirt û birin derve, li tenişta mêrê wê veşartin. Tirseke mezin ket ser tevahiya civîna* bawermendan û ser hemûyên ku ev tişt bihîstin. Gelek nîşan û karên mezin bi destê Şandiyan di nav gel de dihatin kirin. Hemû bi hev re li Eywana Silêman diciviyan. Lê ji yên din tu kesî nediwêrî ku beşdarî wan bibe, lê heçî xelk bûn, pesnê wan didan. Hê gelek jin û mêrên ku bawerî* bi Xudan anîn, beşdarî wan bûn. Wusa ku xelkê nexweşên xwe derdixistin kuçeyan, ew li ser doşek û şeltan vedizelandin, da ku gava Petrûs derbas bibe, qet nebe siya wî bikeve ser hinekan. Gelek mirov ji bajarên der û dora Orşelîmê jî civiyan, nexweş û yên ku ji ruhên nepak cefa dikişandin anîn, ew hemû jî sax bûn. Serokkahîn û hemû yên bi wî re ku ji mezheba Sadûqiyan* bûn, bi çavnebariyê tije bûn, Şandî girtin û ew avêtin girtîgeha giştî. Îcar bi şev milyaketekî Xudan deriyên zîndanê li wan vekir, ew derxistin derve û ji wan re got: «Herin, li Perestgehê rawestin û hemû peyvên vê jiyanê ji gel re bêjin.» Çaxê wan ev bihîst, serê sibê zû ketin Perestgehê û dest bi hînkirinê kirin. Gava Serokkahîn û yên bi wî re hatin, wan gazî civîna* giregiran, yanî hemû komela rihspiyên gelê Îsraêl kir ku bicivin, şandin girtîgehê pey wan, da ku wan bînin. Lê gava ku parêzgerên Perestgehê çûn wê derê, wan ew di zîndanê de nedîtin. Hingê vegeriyan û gotin: «Me dît ku girtîgeh hişk girtiye û nobedar li ber derî rawestayî ne, lê gava me derî vekir, me kes li hundir nedît.» Îcar gava serwerê parêzgerên Perestgehê û serekên kahînan* ev peyv bihîstin, tevlihev bûn, gotin: «Dawiya vê yekê wê çawa bibe?» Hingê yek hat û ji wan re got: «Va ye, ew zilamên ku we xistibûn zîndanê, li Perestgehê radiwestin û xelkê hîn dikin!» Li ser vê yekê serwer bi parêzgerên Perestgehê re çû û ew anîn; lê ne bi zorê, çimkî ew ji gel ditirsiyan, digotin: «Wê me bidin ber keviran.» Çaxê wan ew anîn, ew li ber civîna giregiran dan rawestandin. Serokkahîn ji wan pirsî û got: «Me hişk li we emir kir ku hûn bi vî navî hîn nekin, lê va ye, we Orşelîm bi hînkirina xwe tije kir û hûn dixwazin xwîna vî mirovî bixin ser me.» Lê Petrûs û Şandiyên din bersîv dan û gotin: «Divê em ji mirovan bêtir bi ya Xwedê bikin. Xwedayê bav û kalên me, ew Îsayê ku we bi dar ve daleqand û kuşt, rakir. Xwedê ew bilind kir milê xwe yê rastê, kir Serok û Xilaskar, da ku ew Îsraêl ji gunehên wan vegerîne û li wan bibihûre. Em şahidên van tiştan in û Ruhê Pîrozê ku Xwedê daye wan ên ku bi ya wî dikin jî, şahid e.» Gava wan ev bihîst, ew gelek hêrs bûn û xwestin ku Şandiyan bikujin. Lê yekî Fêrisî* ku navê wî Gamalyêl bû, di civîna giregiran de rabû. Ew mamosteyê Şerîetê bû û siyaneta* wî di nav hemû gel de hebû. Wî emir kir ku Şandiyan ji bo demeke kurt derxin derve û hingê ji civînê re got: «Gelî Îsraêliyan, ji bo tiştê ku hûnê bi van mirovan bikin, hay ji xwe hebin. Çimkî demekê berî niha, Tewdas serî hilda, wî xwe hesiband ku ew tiştek e, li dora çar sed kesî beşdarî wî bûn; lê ew hat kuştin û hemû yên ku li pey wî diçûn belav bûn û neman. Piştî wî, Cihûdayê Celîlî di dema hejmartina mirovan de serî hilda û xelk li pey xwe bir. Ew jî helak bû û hemû yên ku li pey wî diçûn belav bûn. Îcar, ez ji we re dibêjim: Dev ji van mirovan berdin û wan bihêlin bi serê xwe. Çimkî eger ev niyet û kar ji mirovan be, wê xera bibe, lê eger ji Xwedê ye, hûn nikarin vê xera bikin. Nebe ku hûn bibin yên ku li hember Xwedê jî radibin!» Wan guhê xwe da şîreta Gamalyêl, gazî Şandiyan kirin û li wan xistin. Piştre li wan emir kirin ku bi navê Îsa nebêjin û ew berdan. Îcar gava ku ew ji ber civîna giregiran derketin, pê şa bûn ku ew ji ber navê Îsa hêjayî bêrûmetkirinê hatin dîtin. Û wan dev jê berneda ku her roj li Perestgehê û li malan hîn bikin û Mizgîniyê bidin ku Mesîh, Îsa ye. Di wan rojan de, gava ku hejmara şagirtan* zêde dibû, ew Cihûyên ku bi zimanê Yewnanî dipeyivîn ji Cihûyên Îbranî* gazin kirin, çimkî di belavkirina xwarina rojane de baş li jinebiyên wan nedihat nêrîn. Hingê diwanzdehan hemû şagirt li ser hev civandin û gotin: «Ne qenc e ku em dev ji peyva Xwedê berdin û xizmeta sifreyan bikin. Loma birano, hûn di nav xwe de, heft mirovên bi Ruhê Pîroz tije û şehreza bibijêrin û em wan deynin ser vî karî. Heçî em in, emê xwe bidin duayê û xizmeta peyvê.» Ev yek li hemû koma bawermendan xweş hat û wan ev mirov bijartin: Steyfan ê ku mirovekî bi bawerî û bi Ruhê Pîroz tije bû û Filîpos, Prokoros, Nîkanor, Tîmon, Parmênas û Nîkolasê ji Entakyayê yê ku hatibû ser baweriya Cihûyan. Wan ew li ber Şandiyan dan rawestandin, Şandiyan jî dua kir û destên xwe danîn ser wan. Peyva Xwedê çiqas diçû belav dibû; hejmara şagirtan li Orşelîmê gelek zêde dibû û ji kahînan jî gelekan bawerî qebûl dikir. Steyfanê ku bi kerem û hêzê tije bû, gelek nîşan û karên mezin di nav gel de dikirin. Hingê, hinek ji Kinîşta* ku jê re Kinîşta Azadiyan* digotin û hin Kûrênî, Skenderyayî û hinekên ku ji Kîlîkya û Asyayê* bûn, rabûn bi Steyfan re devjenî kirin. Lê wan nikaribû li ber wê şehrezayî û wî Ruhê ku Steyfan pê dipeyivî, rawestin. Hingê wan serê hinekan tije kirin ku bêjin: «Me bihîst ku vî mirovî çêrî* Mûsa û Xwedê kir.» Û wan xelk, rihspî û Şerîetzan* rakirin ser piyan û bi ser Steyfan de hatin, ew girtin, anîn ber civîna giregiran. Şahidên derewîn derxistin pêş û şahidan got: «Ev mirov dev jê bernade, li hember vî cihê pîroz û Şerîetê gotinan dibêje. Me bihîst ku wî got: ‹Ev Îsayê Nisretî wê vê Perestgehê xera bike û wan adetên ku Mûsa dane me biguhere.›» Hemû yên ku li civîna giregiran rûdiniştin bi baldarî li wî nêrîn û dîtin ku rûyê wî wek rûyê milyaketan e. Hingê Serokkahîn ji wî pirsî û got: «Ma ev tişt rast in?» Steyfan got: «Bav û birano! Guhê xwe bidin min. Hê ku bavê me Birahîm* li Mezopotamyayê bû, beriya ku ew li Heranê rûne, Xwedayê bi rûmet jê re xuya bû û got: ‹Ji welatê xwe û ji ba mirovên xwe derkeve û were wê dera ku ezê nîşanî te bidim.› Hingê ew ji welatê Kildaniyan derket û li Heranê rûnişt. Piştî ku bavê wî mir, Xwedê ew ji wê derê deranî û anî vî welatê ku niha hûn lê dijîn. Wî bi qasî cihê lingekî jî, bi mîrasî neda wî; lê bi ser ku hê zarokên wî nebûn jî, soz dayê ku ‹vî welatî bi milkîtî bide wî û dûndana wî ya ku li pey wî rabe.› Û Xwedê ji wî re weha got: ‹Dûndana te wê li welatekî ku ne yê wan e bi xerîbî rûne, ewê wan bikin kole û çar sed salî li wan zor bikin.› Û Xwedê got: ‹Ezê wî miletê ku ewê jê re koletiyê bikin, ceza bikim› û ‹Piştî van tiştan wê ji wê derê derkevin û li vî cihî biperizin* min.› Û Xwedê peymana* sinetê* da wî. Birahîm bû bavê Îshaq* û di roja heştan de ew sinet kir. Îshaq* bû bavê Aqûb* û Aqûb jî bû bavê diwanzdeh bavikan. «Bavikan çavnebariya Ûsiv kir û ew firotin Misrê; lê Xwedê bi wî re bû û ew ji hemû tengahiyên wî rizgar kir û li ber Firewn, yanî padîşahê Misrê kerem û şehrezayî da wî. Firewn jî ew li ser Misrê û li ser hemû mala xwe kir şahne*. Hingê li hemû welatê Misrê û li Kenanê* xela rabû, tengahiyeke mezin çêbû û bav û kalên me nikaribûn xwarin peyda bikirana. Îcar gava ku Aqûb bihîst li Misrê genim heye, wî cara pêşî bav û kalên me şandin wê derê. Di çûyîna cara diduyan de, Ûsiv xwe bi birayên xwe da naskirin û eslê Ûsiv ji Firewn re kifş bû. Îcar Ûsiv şand pey bavê xwe Aqûb û hemû mirovên xwe, da ku bên ba wî. Hemû bi hev re heftê û pênc nefs bûn. Û Aqûb daket Misrê. Ew û bav û kalên me li wê derê mirin. Wan bi şûn ve anîn Şexemê û di wê gora ku Birahîm bi perên zîv ji kurên Hamorê Şexemî kirrîbû de veşartin. «Îcar çaxê ew dema ku Xwedê ji Birahîm re soz dabû, nêzîk bû, gelê me li Misrê pirr zêde bûbû, heta wê dema ku ‹padîşahekî nû yê ku nedizanî ku Ûsiv kî ye, hat ser Misrê›. Wî hîlebazî li nijada me kir, li bav û kalên me zor kir ku ew zarokên xwe bavêjin derve, da ku nejîn. Di wî wextî de Mûsa çêbû. Ew gelek spehî bû. Sê mehan ew di mala bavê xwe de hat xweyîkirin. Îcar gava ku ew danîn, keça Firewn ew hilda û ew xweyî kir, ku bibe kurê wê. Mûsa di hemû şehrezayiya Misriyan de hat perwerdekirin, di gotinên xwe û di kirinên xwe de hêzdar bû. «Îcar dema ew bû çil salî, daxwaza dîtina* xwişk û birayên wî yên Îsraêliyan ket dilê wî. Gava wî dît ku neheqî li yekî ji wan tê kirin, wî ew parast, yê Misrî kuşt û heyfa yê ku dihat perçiqandin hilanî. Wî guman kir ku xwişk û birayên wî, wê fêm bikin ku Xwedê wê bi destê wî xilasiyê bide wan, lê wan fêm nekir. Dotira rojê çaxê ew rastî du Îsraêliyan hat, ku ew pev diçûn, wî xwest ku wan li hev bîne û got: ‹Camêrno, hûn bira ne; hûn çima neheqiyê li hev dikin?› Lê mirovê ku neheqî li cîranê xwe dikir, Mûsa dehf da û got: ‹Kê tu li ser me kiriyî serok û dadger*? Wek ku te duh yê Misrî kuşt, ma tu dixwazî min jî bikujî?› Li ser vê peyvê Mûsa reviya û li welatê Midyanê bi xerîbî ma û bû bavê du kuran. «Piştî ku çil sal temam bûn, ‹li çola nêzîkî Çiyayê Sînayê*, di pêta agirê nav deviyê de milyaketek li wî xuya bû.› Gava Mûsa ev dît, ew li vê dîmenê şaş ma û çaxê nêzîk bû ku binêre, dengê Xudan hat: ‹Ez Xwedayê bav û kalên te, Xwedayê Birahîm, Aqûb û Îshaq im.› Lerizînê Mûsa girt û nediwêrî ku binêre. Îcar Xudan ji wî re got: ‹Çaroxa di lingê xwe de derîne, çimkî dera ku tu lê radiwestî axa pîroz e. Bi rastî min tengahiya gelê min ê ku li Misrê ye dît û min zarîna wan bihîst. Ez daketim ku wan rizgar bikim. De niha were, ezê te bişînim Misrê.› «Îcar ew, ev Mûsa bû ku wan ew red kir û gotin: ‹Kê tu li ser me kiriyî serek û dadger?› Û ev, ew bû ku Xwedê ew bi destê wî milyaketê ku di nav deviyê de li wî xuya bû, bi seroktî û rizgarkarîtî şand. Wî ew ji wir derxistin. Li Misrê, li Deryaya Sor û çil salan li çolê wî nîşan û karên mezin kirin. Ev, ew Mûsa ye ku ji zaryên* Îsraêl re got: ‹Xwedê wê ji nav birayên we pêxemberekî wek min ji we re rake.› Ev, ew e ku di nav gelê li çolê civiyayî de bû; li Çiyayê Sînayê* milyaket bi wî re peyivî û ew bi bav û kalên me re bû. Wî peyvên jîndar standin ku bigihîne me. Lê bav û kalên me nexwestin ku bi ya wî bikin. Ew red kirin û di dilê xwe de vegeriyan Misrê û ji Harûn re gotin: ‹Ji me re xwedayên ku li pêşiya me herin çêke. Çimkî em nizanin çi bi wî Mûsayê ku em ji diyarê Misrê derxistin hat.› Di wan rojan de golikek çêkirin, gorî* pêşkêşî wî pûtî kirin û ji bo karê destên xwe şahî çêkirin. Lê Xwedê berê xwe ji wan zivirand û hişt ku ew biperizin* stêrên ezmên; wek ku di Kitêba Pêxemberan de hatiye nivîsîn: ‹Hey mala Îsraêl, Ma we çil salan li çolê Ji min re Diyarî û gorî pêşkêş kirin? We konê Molox* Û stêra xwedayê we Reyfan, Ew pûtên ku we çêkiribûn, ku hûn biperizin wan, hilgirtin. Loma ezê we rakim û ji Babîlê* wêvetir bibim.› «Li çolê Konê* Şahidiyê yê bav û kalên me hebû. Mûsa ew, wek yê ku pê re peyivîbû û emir kiribû, li gor wê mestereya* ku dîtibû, çêkir. Bav û kalên me jî ew hildan û gava ku bi Yêşû* re welatê miletên din ên ku Xwedê ji ber wan derxistin, vegirtin, hingê ew bi xwe re anîn. Heta dema Dawid ew li wir ma. Dawid li ba Xwedê kerem dît û xwest ku cihekî rawestanê ji bo Xwedayê Aqûb çêke. Lê yê ku ji wî re malek çêkir Silêman* bû. Lê belê Yê Herî Berz di xaniyên ku bi destan hatine çêkirin de rûnane. Çawa ku pêxember dibêje: ‹Ezman textê min e, Û erd binlingê min e. Xudan dibêje: Hûnê maleke çawa ji min re çêkin? An jî dera ku ez bîhna xwe lê vedim, ku der e? Ma ne destê min ev hemû tişt çêkirine?› «Hey serhişkno! Di dil de sinetnebûyîno, di guh de kerno! Hûn hergav li hember Ruhê Pîroz disekinin; çawa ku bav û kalên we kirin, hûn jî wusa dikin. Ma bav û kalên we tengahî nedan kîjan pêxemberî? Wan ew ên ku ji berê ve hatina Yê Rast dan zanîn, kuştin. Îcar niha hûn bûn xayîn û we ew kuşt. Hûn ew in ku we Şerîet bi destê milyaketan stand, lê we ew pêk neanî.» Gava ku wan ev tişt bihîstin, gelek hêrs bûn û diranên xwe li Steyfan qirçandin. Lê Steyfan bi Ruhê Pîroz tije, çavên xwe ber bi ezmên ve hildan, rûmeta Xwedê û Îsayê ku li milê wî yê rastê rawestayî ye dît. Hingê got: «Va ye, ez ezmanan vebûyî dibînim û Kurê* Mirov li milê Xwedê yê rastê radiweste!» Lê wan guhên xwe girtin, bi dengekî bilind qîriyan û bi hev re êrîşî wî kirin. Wan ew derxist derveyî bajêr û dan ber keviran. Şahidan ebayên xwe danîn ber lingê xortekî ku navê wî Şawûl bû. Gava wan Steyfan kevir dikirin, wî dua kir û got: «Ya Xudan Îsa, ruhê min bistîne.» Hingê ew çû ser çokan û bi dengekî bilind qîriya: «Ya Xudan, vî gunehî li wan negire.» Çaxê ev got, bi xew ve çû, mir. Û Şawûl razî bû ku ew bê kuştin. Di wê rojê de li Orşelîmê cefayeke şidîd li hember civîna* bawermendan dest pê kir û ji Şandiyan pê ve hemû bawermend ji hev hatin belavkirin, çûn herêmên Cihûstan* û Sameryayê*. Mirovên xwedêtirs Steyfan veşartin û şîneke giran li ser wî girtin. Lê Şawûl civîn şeperze dikir; ji malekê diket maleke din, jin û mêr kaş dikirin û davêtin zîndanê. Îcar yên ku ji hev belav bûn, Mizgînî* didan her dera ku diçûnê. Filîpos daket bajarekî Sameryayê û Mesîh ji wan re da bihîstin. Gava elaletê* nîşanên mezin ên ku Filîpos çêdikirin, didîtin û dibihîstin, hemûyan bi hev re bi baldarî guhê xwe didan gotinên wî. Çimkî ruhên nepak bi dengekî bilind qîriyan û ji gelek kesên cinoyî* derketin û gelek kesên felcî û seqet sax bûn. Û şahiyeke mezin li wî bajarî çêbûbû. Îcar li vî bajarî yekî ku ji demeke dirêj ve sêrbazî dikir hebû, navê wî Şimûn bû. Wî xelkê Sameryayê şaş dihişt û digot ku ew mirovekî mezin e. Hemûyan, ji biçûkan heta mezinan bi baldarî guhdariya wî dikir û digotin: «Hêza Xwedê ya ku jê re Mezin dibêjin ev e.» Û wan bi baldarî guhdariya wî dikir, çimkî ji demeke dirêj ve wî bi sêrbaziya xwe ew şaş dikirin. Lê gava ku wan ji Filîpos bawer kir, yê ku Mizgîniya li ser Padîşahiya* Xwedê û li ser navê Îsa Mesîh dida, hem jin hem mêr imad* bûn. Şimûn bi xwe jî bawerî anî. Piştî ku imad bû, hergav li ba Filîpos dima û li nîşan û kerametên mezin ên ku dihatin kirin, şaş dima. Îcar gava ku Şandiyên li Orşelîmê bihîstin ku Samerya peyva Xwedê qebûl kiriye, wan Petrûs û Yûhenna şandin ba wan. Ew jî daketin jêr, ji bo wan dua kirin ku Ruhê Pîroz bistînin, çimkî hê Ruhê Pîroz nehatibû ser yekî ji wan, tenê ew bi navê Xudan Îsa hatibûn imadkirin*. Hingê Petrûs û Yûhenna destên xwe danîn ser wan û wan jî Ruhê Pîroz stand. Îcar gava ku Şimûn dît ku Ruh bi destdanîna* Şandiyan a li ser wan tê dayîn, wî pere pêşkêşî wan kirin û got: «Vê hêzê bidin min jî, da ku ez destên xwe deynim ser kê, Ruhê Pîroz bistîne.» Lê Petrûs ji wî re got: «Bila zîvê te mîrata serê te be, çimkî te guman kir ku diyariya Xwedê bi peran tê standin! Ne pişka te û ne jî para te di vê yekê de heye, çimkî dilê te li ber Xwedê ne rast e. Îcar ji vê xerabiya xwe tobe bike, ji Xudan lava bike, belkî li niyeta di dilê te de bê bihûrtin. Çimkî ez te di tehliya zirav de û di zincîrên xerabiyê de dibînim.» Şimûn lê vegerand û got: «Hûn ji bo min ji Xudan bixwazin, da ji tiştên ku we gotin tu tişt neyê ser min.» Îcar piştî ku Petrûs û Yûhenna ji peyva Xudan re şahidî kirin û peyivîn, ew vegeriyan Orşelîmê, Mizgînî li gelek gundên Sameriyan belav kirin. Hingê milyaketekî Xudan ji Filîpos re got: «Rabe û bi aliyê başûr ve here wê riya ku ji Orşelîmê diçe Xezzeyê.» Ew der çol e. Ew jî rabû û çû û Etyopiyekî nemêrkirî dît. Ew wezîrekî şahbanûya* Etyopyayê Kendakya bû û li ser hemû xezînên wê bû. Ew ji bo perizînê hatibû Orşelîmê û vedigeriya malê. Di ereba xwe de rûniştibû û nivîsara Îşaya* pêxember dixwend. Îcar Ruh ji Filîpos re got: «Pêşve here û beşdarî vê erebê bibe.» Filîpos bezî û bihîst ku ew nivîsara Îşaya pêxember dixwîne. Filîpos jê pirsî: «Ma tiştê ku tu dixwînî, tu fêm dikî?» Wî lê vegerand û got: «Ezê çawa fêm bikim eger yek ji min re şîrove neke?» Û wî ji Filîpos hêvî kir ku li ba wî siwar bibe. Ew cihê ku ji nivîsarê dixwend ev bû: «Wek miyekê ji bo şerjêkirinê hat birin Û wek ku berx li ber cewîzê* xwe bêziman e, Ew devê xwe venake. Di nizimkirina wî de jê re edalet nema. Kî wê li ser dûndana wî bêje? Çimkî jiyana wî ji erdê tê rakirin.» Yê nemêrkirî ji Filîpos pirsî û got: «Hêviya min ji te, pêxember van li ser kê dibêje? Li ser xwe an li ser yekî din?» Hingê Filîpos devê xwe vekir û bi vê nivîsarê dest bi gotinê kir û Mizgîniya li ser Îsa ji wî re got. [36-37] Gava di riya xwe de diçûn, gihîştin ser avekê, yê nemêrkirî got: «Va ye av, ma çi ji min re dibe asteng ku ez imad* nebim?» *** Wî emir kir ku erebe raweste, herdu bi hev re, Filîpos û yê nemêrkirî, çûn nav avê û Filîpos ew imad kir. Çaxê ew ji avê derketin, Ruhê Xudan Filîpos hilda û bir; yê nemêrkirî hew ew dît û bi şahî di riya xwe de çû. Filîpos xwe li Aşdodê dît û heta ku hat Qeyseriyê, di hemû bajarên ku di wan re derbas bû de, Mizgînî belav dikir. Hingê Şawûl, hê jî bi gefxwarina kuştina şagirtên Xudan, çû ba Serokkahîn û ji bo kinîştên* li Şamê name jê xwestin, da ku ew her kesê ku li pey vê Riyê* diçe bibîne, jin an mêr, wan bigire û girêdayî bîne Orşelîmê. Gava ew di riya xwe de diçû û nêzîkî Şamê dibû, ji nişkê ve ji ezmên ronahiyekê li dora wî şewq da. Ew ket erdê û dengek bihîst ku ji wî re got: «Şawûl, Şawûl, tu çima tengahiyê didî min?» Şawûl pirsî û got: «Ya Xudan, tu kî yî?» Wî jî got: «Ez Îsa me, yê ku tu tengahiyê didiyê. Lê rabe û bikeve bajêr; wê ji te re bê gotin, ku divê tu çi bikî.» Ew zilamên ku bi Şawûl re rêwîtî dikirin, bêzar man û sekinîn; çimkî wan deng dibihîst, lê tu kes nedidîtin. Şawûl ji erdê rabû, lê gava wî çavên xwe vekirin, wî tiştek nedît. Bi destê wî girtin û ew anîn Şamê. Îcar sê rojan wî nedît, ne xwar û ne jî vexwar. Hingê li Şamê şagirtek hebû ku navê wî Hananya bû. Xudan di dîtiniyekê* de ji wî re got: «Hananya!» Wî bersîv da: «Va me ez, ya Xudan.» Xudan ji wî re got: «Rabe û here wê kolana ku jê re dibêjin Rast, li mala Cihûda, li mirovekî Tarsûsî ku navê wî Şawûl e bipirse. Ji ber ku va ye, ew dua dike. Wî di dîtiniyekê de dîtiye, mirovekî ku navê wî Hananya ye hat ba wî û destên xwe danîn ser wî, da ku dîsa bibîne.» Hananya bersîv da û got: «Ya Xudan, min li ser vî zilamî ji gelekan bihîstiye, ku wî di Orşelîmê de çiqas xerabî li pîrozên te kiriye. Li vir jî desthilatiya wî ji serekên kahînan heye ku hemûyên gazî navê te dikin bigire.» Lê Xudan ji wî re got: «Tu here, çimkî ew ji bo min hacetekî bijartî ye, da ku navê min bigihîne ber miletan, padîşahan û zaryên* Îsraêl. Ez bi xwe, ezê nîşanî wî bidim ku divê çiqas cefayê di ber navê min de bikişîne.» Hingê Hananya rabû û çû ket wê malê. Wî destên xwe danîn ser Şawûl û got: «Birayê Şawûl, Xudan ez şandim, ew Îsayê ku di rê de li te xuya bû, da ku tu dîsa bibînî û tu bi Ruhê Pîroz tije bibî.» Di cih de tiştekî wek pûlikan ji çavên wî ketin û ji nû ve dît. Ew rabû û imad* bû. Piştî ku xwarin xwar, hêza wî hat cih. Şawûl çend rojan li Şamê bi şagirtan re ma. Û destxwere wî dest pê kir, di kinîştan de Îsa da bihîstin û got: «Ew Kurê* Xwedê ye.» Hemû yên ku ew bihîstin şaş man û gotin: «Ma ev ne ew e, yê ku ew ên li Orşelîmê gazî vî navî dikirin, ji holê radikirin? Ma ew nehatiye vir, da ku wan girêdayî bibe ber serekên kahînan?» Lê Şawûl hê bêtir bi hêz dibû û ji ber ku eşkere dikir ku Îsa, Mesîh e, Cihûyên ku li Şamê rûdiniştin matmayî hiştin. Piştî ku gelek roj derbas bûn, Cihû şêwirîn ku wî bikujin. Lê Şawûl bi gêrûfena wan hesiya. Ew bi şev û bi roj li ber dergehên bajêr diman, da ku wî bikujin. Lê şagirtên wî bi şev rahiştin wî û di selikekê de ew ji sûrê daxistin jêr. Gava ku Şawûl hat Orşelîmê, dixebitî ku beşdarî şagirtan bibe. Lê hemû ji wî ditirsiyan, çimkî bawer nekirin ku ew bûye şagirt. Hingê Barnabas ew hilda û anî ba Şandiyan; ji wan re got ku Şawûl çawa di rê de Xudan dîtiye û Xudan bi wî re peyiviye û wî çawa li Şamê bi navê Îsa, bê tirs hîn kiriye. Şawûl êdî li Orşelîmê bi wan re bû, bi wan re diçû û dihat, bê tirs bi navê Xudan hîn dikir. Bi Cihûyên ku Yewnanî dipeyivîn re dipeyivî û bi wan re diket gotûbêjê, lê ew dixebitîn ku wî bikujin. Çaxê bira pê hesiyan, ew daxistin Qeyseriyê û ji wir jî şandin Tarsûsê. Hingê civînên* bawermendan li tevahiya Cihûstanê*, Celîlê* û Sameryayê* di aştiyê* de bûn; ava dibûn, bi tirsa Xudan pêşve diçûn û bi handana* Ruhê Pîroz zêde dibûn. Gava ku Petrûs li her aliyî digeriya, ew berjêrî ba wan pîrozên ku li Lîdayê diman jî bû. Li wir wî mirovek ku navê wî Eynêyas bû dît, ku ji heşt salan ve di nav nivînan de bû; çimkî ew felcî bû. Petrûs ji wî re got: «Eynêyas, Îsa Mesîh te qenc dike, rabe û nivînên xwe hilde!» Û di cih de ew rabû ser lingan. Hemû kesên ku li Lîdayê û li deşta Şaronê rûdiniştin ew dîtin û li Xudan zivirîn. Îcar li Yafayê şagirtek hebû, ku navê wê Tabîta bû, ku bê wergerandin bi mana «Xezal» e. Wê xwe dabû kirinên qenc û xêran. Di wan rojan de ew nexweş ket û mir. Piştî ku ew şuştin, li oda jorîn danîn. Ji ber ku Lîda nêzîkî Yafayê bû, şagirtan bihîst ku Petrûs li wê derê ye, du zilam şandin pey wî, jê daxwaz kirin û gotin: «Ji kerema xwe zû were ba me.» Hingê Petrûs rabû û bi wan re çû. Çaxê ew gihîşt wê derê, ew birin oda jorîn. Hemû jinebî li dora wî rawestan, digiriyan û cil û kirasên ku hê Xezalê bi wan re bû çêkiribûn, nîşan didan. Lê Petrûs hemû derxistin derve, çû ser çokan û dua kir. Li cesed zivirî û got: «Tabîta, rabe.» Hingê wê çavên xwe vekir, Petrûs dît û rûnişt. Wî destê xwe dirêjî wê kir û ew rakir. Piştre gazî yên pîroz û jinebiyan kir û ew saxbûyî danî ber wan. Ev yek li hemû Yafayê hat bihîstin û gelekan bawerî bi Xudan anî. Petrûs jî gelek rojan li Yafayê, li mala Şimûnê çermker ma. Li Qeyseriyê mirovek hebû ku navê wî Kornêlyos bû; ew di tabûra* ku jê re ‹ya Îtalyayî› digotin de sersed* bû. Ew bi hemû maliyên xwe ve dîndar û xwedêtirs bû, wî gelek xêr bi gelê Cihû dikirin û herdem li ber Xwedê dua dikir. Rojekê piştî nîvro, di dora saet sisiyan de wî bi zelalî di dîtiniyekê de dît ku milyaketekî Xwedê hat ba wî û jê re got: «Kornêlyos!» Wî gelek bi tirs li milyaket nêrî û got: «Çi ye, ya Xudan?» Milyaket got: «Dua û xêrên te gihîştin ba Xwedê û tu di bîra wî de yî. De niha zilaman bişîne Yafayê û gazî Şimûnê ku jê re dibêjin Petrûs, bike. Ew mêvanê Şimûnê çermker e, ku mala wî li ber deryayê ye.» Çaxê milyaketê ku bi wî re peyivî çû, wî gazî du xulamên xwe û leşkerekî dîndar ê ku di xizmeta wî de bû, kir; piştî ku hemû tişt ji wan re got, ew şandin Yafayê. Dotira rojê çaxê ku ew di riya xwe de bûn û nêzîkî bajêr dibûn, Petrûs saet li dora diwanzdehan derket ser banê xênî ku dua bike. Ew pirr birçî bû û xwest ku tiştekî bixwe. Çaxê ku xwarin amade dikirin, ew ji ser hişê xwe çû. Wî dît ku ezman vebûyî ye û tiştekî wek çarşefeke mezin, ji çar kujên xwe daleqandî, dadikeve erdê. Di hundirê wê de her cûreyê heywanên çarpê, heywanên ku dişêlin û teyrên ezmên hebûn. Û wî dengek bihîst ku digot: «Petrûs rabe, şerjêke û bixwe.» Lê Petrûs got: «Ev ji min dûr be, ya Xudan; çimkî min tu caran tiştên murdar* an heram nexwarine.» Dîsa, cara diduyan deng jê re got: «Tiştên ku Xwedê helal kirine, tu heram nehesibîne.» Ev yek sê caran çêbû û ev tiştê wek çarşefê di cih de hat hilkişandin ezmên. Hê ku Petrûs şaşmayî li ser wê dîtiniya ku dîtibû difikirî, ew zilamên ku Kornêlyos şandibûn, li mala Şimûn dipirsîn, mal dîtin û li ber derî rawestan. Wan gazî kir û gotin: «Ma Şimûnê ku jê re dibêjin Petrûs li vir dimîne?» Îcar Petrûs hê li ser dîtiniyê difikirî, Ruh ji wî re got: «Va ye, sê mirov li te digerin. Niha rabe, here jêr, qet dudilî nebe û bi wan re here. Çimkî min ew şandine.» Petrûs daket jêr û ji zilaman re got: «Ewê ku hûn lê digerin ez im; ma hûn ji bo çi hatine?» Wan bersîv da û gotin: «Kornêlyosê sersed em şandin. Ew zilamekî rast û xwedêtirs e û ji aliyê hemû gelê Cihûyan ve li ser wî bi qencî tê peyivîn. Ji aliyê milyaketekî pîroz ve jê re hat gotin ku bişîne pey te ku tu bêyî mala wî û tiştê ku tê bêjî bibihîze.» Îcar Petrûs ew gazî hundir kirin û ew kirin mêvan. Dotira rojê ew rabû û bi wan re çû. Çend birayên ji Yafayê jî bi wî re çûn. Roja din gihîştin Qeyseriyê. Kornêlyos li hêviya wan bû. Wî gazî mirovên xwe û dostên xwe yên nêzîk jî kiribû û li ba xwe civandibûn. Gava ku Petrûs ket hundir, Kornêlyos ji ber ve rabû û xwe avêt ber lingên wî û periziyê. Lê Petrûs ew rakir ser lingan û got: «Rabe, ez bi xwe jî mirov im.» Hê ku bi wî re dipeyivî, ket hundir, dît ku gelek mirov civiyane. Petrûs ji wan re got: «Hûn bi xwe qenc dizanin ku ji bo yekî Cihû çiqas ne rast e ku bi yekî ji miletên din re têkiliyê deyne an here ba wî; lê Xwedê nîşanî min da ku ez ji tu kesî re nebêjim murdar an heram. Loma gava ku ez hatim gazîkirin, bêyî ku ez li hember rabim, ez hatim. Niha ez dipirsim, gelo we çima gazî min kir?» Hingê Kornêlyos bersîv da û got: «Berî çar rojan, vî çaxî, saet di sisiyan de min li mala xwe dua dikir. Ji nişkê ve zilamekî cilspî li ber min rawesta û got: ‹Kornêlyos, duaya te hat bihîstin û xêrên ku te kirine li ber Xwedê hatin bîranîn. Îcar zilaman bişîne Yafayê û gazî Şimûnê ku jê re Petrûs dibêjin bike. Ew li ba Şimûnê çermker dimîne, mala Şimûn jî li ber deryayê ye.› Ji ber vê yekê min zû şand pey te û te jî qenc kir ku tu hatî. Niha em hemû li vê derê li ber Xwedê amade ne, da ku em hemû tiştên ku Xudan li te emir kirine, bibihîzin.» Petrûs jî dest bi peyivînê kir û got: «Niha bi rastî ez fêm dikim ku li ba Xwedê xatirgirtin tune. Lê di nav her miletî de yê ku ji wî ditirse û ya rast dike, ji wî re meqbûl e. Hûn dizanin ku Xwedê peyv ji zaryên* Îsraêl re şand, bi destê Îsa Mesîhê ku Xudanê hemûyan e, Mizgîniya aştiyê* da. Hûn bi bûyerên piştî ku Yûhenna ji bo imadbûnê gazî kiribû dizanin, ku çawa li Celîlê dest pê kirin û li seranserê Cihûstanê belav bûn û çawa Xwedê Îsayê Nisretî bi Ruhê Pîroz û bi hêzê mesh* kir û çawa ew geriya, wî qencî kir û hemû yên ku di bin serdestiya Îblîs de bûn sax kirin. Çimkî Xwedê bi wî re bû. Em ji hemû tiştên ku wî li Cihûstanê û Orşelîmê kirin re şahid in. Wan ew li xacê xist û kuştin. Lê Xwedê roja sisiyan ew ji nav miriyan rakir û kir ku bi eşkereyî bê dîtin. Ne ji hemû gel re, lê ji me re, ji yên ku ji berê ve ji aliyê Xwedê ve wek şahid hatibûn bijartin re eşkere kir. Piştî ku ew ji nav miriyan rabû, me bi wî re xwar û vexwar. Wî li me emir kir ku em peyvê bi gel bidin bihîstin û şahidiyê bikin ku dadgerê* mirî û zindiyan ê ku Xwedê destnîşan kiriye, ew e. Hemû pêxember li ser wî şahidiyê dikin, her kesê ku baweriyê bi wî bîne, bi navê wî efûbûna gunehan distîne.» Hê Petrûs ev tişt digotin, Ruhê Pîroz hat ser hemûyên ku peyv bihîstin. Îcar bawermendên Cihû yên ku bi Petrûs re hatibûn, şaş man ku çawa diyariya Ruhê Pîroz bi ser miletên din de jî rijiya bû. Çimkî wan bihîst ku ew bi zimanên* din dipeyivin û pesnê Xwedê didin. Hingê Petrûs got: «Evên ku wek me Ruhê Pîroz standine, ma kî dikare nehêle ku bi avê bên imadkirin*?» Û wî emir kir ku ew bi navê Îsa Mesîh imad bibin. Hingê wan ji wî hêvî kir ku çend rojan li wir bimîne. Îcar Şandî û bawermendên li Cihûstanê bihîstin ku miletên din jî peyva Xwedê qebûl kirine. Îcar gava ku Petrûs hilkişiya Orşelîmê, bawermendên sinetbûyî* rexne li wî girtin û gotin: «Çima tu çûyî ba yên sinetnebûyî û te bi wan re xwarin xwar?» Hingê Petrûs dest pê kir, yek bi yek ji wan re şîrove kir û got: «Min li bajarê Yafayê dua dikir. Ez ji hişê xwe çûm û min dîtinî* dît. Tiştek wek çarşefeke mezin, bi çar kujên xwe daleqandî, ji ezmên dadiket. Ev tişt heta ba min hat. Çaxê min zîq lê nêrî, min heywanên çarpê, heywanên wehşî, heywanên ku dişêlin û teyrên ezmên dîtin. Û min dengek bihîst ku ji min re got: ‹Petrûs, rabe, şerjêke û bixwe.› Lê min got: ‹Ev dûrî min be, ya Xudan, çimkî tu caran tiştekî murdar an heram neketiye devê min.› Lê careke din ew deng ji ezmên hat û got: ‹Tiştên ku Xwedê helal kirine, tu heram nehesibîne.› Ev tişt sê caran çêbû û piştre hemû tişt dîsa hilkişiyan ezmên. Hema wê gavê, sê zilamên ku ji Qeyseriyê şandibûn pey min, li ber wê mala ku em lê diman sekinîn. Ruh ji min re got: ‹Bi wan re here û cihêtiyê neke.› Ev her şeş bira jî bi min re hatin û em ketin mala wî zilamî. Wî jî ji me re got, ku çawa dît, milyaket li mala wî rawesta û jê re got: ‹Bişîne Yafayê û Şimûnê ku jê re Petrûs dibêjin, bîne. Wê ji te re peyvan bêje, tu û tevahiya mala te, hûnê bi wan xilas bibin.› Çaxê min dest bi peyivînê kir, Ruhê Pîroz hat ser wan jî, wek ku di destpêkê de hatibû ser me. Hingê ev peyva ku Xudan gotibû hat bîra min: ‹Yûhenna bi avê imad kir, lê hûnê bi Ruhê Pîroz imad bibin.› Gava me bawerî bi Xudan Îsa Mesîh anî, Xwedê diyariya Ruhê Pîroz da me. Îcar, eger Xwedê eynî diyariya ku dabû me, dabe wan jî, hingê ez kî bûm, ku ez li ber Xwedê rabim.» Gava wan ev bihîst, dengê xwe birrîn. Pesnê Xwedê dan û gotin: «Nexwe Xwedê ji miletên din re jî rê vekir ku tobe bikin û jiyanê bistînin.» Îcar yên ku ji ber wê zordestiya dema kuştina Steyfan belav bûbûn, heta Fînîkya, Qibris û Entakyayê çûbûn. Wan peyv ji Cihûyan pê ve ji kesî din re negotin. Lê hin ji wan ên ku ji Qibris û Kûrênê bûn, çaxê hatin Entakyayê ji Yewnaniyan* re jî dipeyivîn û Mizgîniya Xudan Îsa didan. Destê Xudan bi wan re bû, gelekan bawerî anî û li Xudan zivirîn. Xebera vê yekê gihîşt guhê civîna* bawermendan a li Orşelîmê û wan Barnabas şand Entakyayê. Îcar gava ku ew hat, wî kerema Xwedê dît, şa bû û ew hemû şidandin ku ji dil bi Xudan ve girêdayî bimînin. Çimkî ew zilamekî qenc bû, bi Ruhê Pîroz û baweriyê tije bû. Bi vî awayî elaleteke* mezin beşdarî Xudan bû. Piştre Barnabas çû Tarsûsê, ku li Şawûl bigere û gava wî ew dît, ew anî Entakyayê. Salek sax ew bi hev re tevî civîna bawermendan diciviyan û gelek mirov hîn dikirin. Û cara pêşî li Entakyayê ji şagirtan re gotin: «Xirîstiyan». Di wan rojan de hin pêxember ji Orşelîmê berjêrî Entakyayê bûn. Yek ji wan ku navê wî Hagabos bû, rabû û bi rêberiya Ruh got ku wê li tevahiya dinyayê xelayeke giran çêbe. Û ev xela di dema Qeyser Klawdyos de çêbû. Şagirtan biryar da ku her yek ji wan li gor karîna xwe alîkariyê ji bawermendên li Cihûstanê re bişîne. Wusa jî kirin, bi destê Barnabas û Şawûl ev alîkarî ji rihspiyan re şandin. Wê demê Hêrodês* padîşah destê xwe dirêjî hin kesên ji civîna bawermendan kir, da ku cefayê bide wan. Wî Aqûbê* birayê Yûhenna bi şûr kuşt. Gava wî dît ku ev yek li Cihûyan xweş hat, ew zêde çû, wî Petrûs jî girt. Ev yek di dema Cejna* Nanê Şkeva de çêbû. Gava ku Petrûs girt, ew avêt zîndanê û ji bo ku nobedariya wî bikin, çar kom leşkerên ku her yek ji wan ji çar kesan pêk dihat, danîn ber wî. Niyeta wî ew bû ku piştî Cejna* Nanê Şkeva wî derxe ber gel. Îcar Petrûs di zîndanê de girtî bû, lê civîna bawermendan ji dil û can ji bo wî ji Xwedê dixwest. Şevekê beriya wê roja ku Hêrodês wî derxe meydanê, Petrûs bi du zincîran girêdayî, di navbera du leşkeran de radiza. Û nobedaran li ber derî nobedariya zîndanê dikirin. Ji nişkê ve milyaketekî Xudan li ba wî rawesta û ronahiyekê di hucreyê de şewq da. Milyaket hincikek li kêleka Petrûs da, ew hişyar kir û got: «Zû rabe!» Hingê zincîr ji destên Petrûs ketin. Milyaket ji wî re got: «Pişta xwe girêde û çaroxên xwe bixe piyên xwe.» Wî jî wusa kir. Piştre ji wî re got: «Ebayê xwe li xwe bike û li pey min were.» Petrûs jî derket derve û li pey wî çû; lê nizanibû tiştê ku bi destê milyaket dibe rast e; wî digot qey ew dîtiniyekê dibîne. Piştî ku ew ji nobedarên pêşî û yên diduyan derbas bûn, ew hatin ba dergehê hesin ê ku diçe nav bajêr. Ew bi xwe li ber wan vebû, ew derketin û di kuçeyekê re derbas bûn; ji nişkê ve milyaket ji wî veqetiya. Hingê Petrûs hat ser hişê xwe û got: «Niha bi rastî ez dizanim ku Xudan milyaketê xwe şand û ez ji destê Hêrodês û ji hemû ya ku Cihûyan guman dikir, rizgar kirim.» Piştî ku wî ev yek bi zelalî fêm kir, çû mala Meryema* diya Yûhennayê ku jê re digotin Marqos. Li wir gelek civiyabûn û dua dikirin. Çaxê wî li dergehê derve xist, keçikeke xizmetkar a bi navê Roda çû û guhê xwe da derî. Gava ku dengê Petrûs nas kir, wusa kêfa wê hat, bê ku derî veke, bezî hundir û got ku Petrûs li ber dergeh e. Wan ji wê re got: «Te hişê xwe winda kiriye!» Lê ew ji ya xwe nehat xwarê. Wan got: «Ew milyaketê wî ye.» Petrûs li ser hev li dergeh dixist. Gava wan dergeh vekir, wan ew dît û pirr şaş man. Wî destê xwe hilda, da ku bêdeng bimînin û ji wan re got ku Xudan çawa ew ji zîndanê derxistiye. Û got: «Vê yekê ji Aqûb* û ji birayan re bêjin.» Piştre derket û çû dereke din. Gava ku bû sibe, tevliheviya nav leşkeran ne hindik bû, ka gelo çi bi Petrûs hatiye. Çaxê Hêrodês li wî geriya û ew nedît, nobedar kişandin pirsyariyê û emir kir ku bên kuştin. Û Hêrodês ji Cihûstanê berjêrî Qeyseriyê bû û li wê derê ma. Hêrodês li Sûr* û Saydayiyan gelek hêrs bûbû. Hingê ew hemû bi hev re hatin, piştî ku Bilastos şahneyê* padîşah kişandin aliyê xwe, lihevhatin xwestin. Çimkî welatê wan ji aliyê xwarinê ve bi welatê Hêrodês ve girêdayî bû. Îcar di roja ku hat kifşkirin de, Hêrodês cilên xwe yên padîşahiyê li xwe kirin, li ser kursiyê dîwanê* rûnişt û ji wan re peyivî. Hingê xelkê kir qîrîn û gotin: «Ev dengê xwedayekî ye, ne yê mirovan e!» Û di cih de, ji ber ku wî rûmet nedabû Xwedê, milyaketekî Xudan li wî xist, kurmî bû û mir. Lê peyva Xwedê fireh û zêde dibû. Barnabas û Şawûl, piştî ku xizmeta xwe anîn serî ji Orşelîmê vegeriyan û Yûhennayê ku jê re digotin Marqos* bi xwe re anîn. Di civîna li Entakyayê de pêxember û mamoste hebûn: Barnabas, Şimûnê ku jê re Nîgêr digotin, Lûkyosê ji Kûrênê, Menayînê ku birayê şîrî yê Mîr Hêrodês* bû û Şawûl. Çaxê ku ev diperizîn Xudan û rojî digirtin, Ruhê Pîroz got: «Barnabas û Şawûl ji bo wî karê ku min gazî wan kiriye, veqetînin.» Hingê piştî ku rojî girtin û dua kirin, destên xwe danîn ser wan û ew şandin. Bi vî awayî ew ji aliyê Ruhê Pîroz ve şandî, dageriyan Sêlûkyayê û ji wir bi gemiyê çûn Qibrisê. Gava gihîştin Selamîsê, wan peyva Xwedê di kinîştên* Cihûyan de dan bihîstin. Yûhenna jî alîkariya wan dikir. Çaxê ew li seranserê giravê geriyan û hatin Pafosê, wan li wir yekî Cihû, ku pêxemberekî derewîn û sêrbaz bû dît, ku navê wî Baryêşû bû. Ew dostê Sergiyos Pawlosê walî bû. Walî zilamekî aqilmend bû, wî gazî Barnabas û Şawûl kir û xwest ku peyva Xwedê bibihîze. Lê Bareyeşû — ku wek Êlûmasê sêrbaz dihat jî zanîn — li ber wan rabû û dixebitî ku walî ji bawerkirinê bizivirîne. Lê Şawûl, yanî Pawlos*, bi Ruhê Pîroz tije bi baldarî li wî nêrî û got: «Hey kurê Îblîs! Dijminê her rastiyê, bi hemû hîle û xerabiyan tije! Ma tu dev ji xwarûvîçkirina riyên Xudan ên rast bernadî? Va ye, destê Xudan li hember te ye, tê kor bibî û tu ji bo demekê tavê nabînî.» Di cih de mij û tarî bi ser wî de hat, veşewişî, li yekî geriya ku bi destê wî bigire. Gava walî dît ku çi bû, wî bawerî anî, ew li hînkirina li ser Xudan gelek şaş ma. Pawlos û hevalên xwe bi gemiyê ji Pafosê bi rê ketin û hatin bajarê Pergêya Pamfîlyayê. Hingê Yûhenna ew hiştin û vegeriya Orşelîmê. Ew jî ji Pergêyê derbas bûn û hatin Entakya Pisîdyayê û roja* Şemiyê ketin kinîştê û rûniştin. Piştî xwendina Şerîetê û Nivîsarên Pêxemberan, serekên kinîştê rêkirin pey wan û gotin: «Birano, eger peyveke we ya cesaretê ji xelkê re hebe, kerem kin, bêjin.» Hingê Pawlos rabû, destê xwe hilda û got: «Gelî Îsraêliyan û hûn ên din ên ku ji Xwedê ditirsin, guhdarî bikin. Xwedayê vî gelê Îsraêl bav û kalên me bijartin û gava li welatê Misrê diman ew kirin miletekî mezin. Bi zendê xwe yê hêzdar ew ji wir deranîn û bi qasî çil salan li çolê bîhna xwe li wan fireh kir. Piştî ku wî li welatê Kenanê* heft milet qir kirin, wî welatê wan bi mîrasî da wan. Wê demê nêzîkî çar sed û pêncî salan kişand. Piştî vê yekê wî hukumdar dan wan, heta dema Samûêl* pêxember. Piştre wan padîşahek xwest û Xwedê Şawûlê kurê Kîş ji eşîra Binyamîn* da wan û wî çil salan padîşahî kir. Piştî ku ew ji text anî xwarê, Dawid rakir ku bibe padîşahê wan û li ser wî weha şahidî kir û got: ‹Min Dawidê kurê Yêşa*, zilamekî li gor dilê xwe dît. Ewê hemû daxwazên min bîne cih.› Ji dûndana vî mirovî Xwedê ji Îsraêl re, wek ku soz dabû, Xilaskar Îsa şand. Hê beriya hatina wî, Yûhenna ji hemû gelê Îsraêl re imada* tobekirinê hîn kir. Gava ku Yûhenna karê xwe ber bi qedandinê ve dianî, got: ‹Di gumana we de ez kî me? Ez ne ew im. Lê va ye, yek piştî min tê, ez ne hêja me ku dûlikên çaroxa di lingê wî de vekim.› «Gelî birayan, hûn zarokên dûndana Birahîm* û yên din ên ku ji Xwedê ditirsin, ev peyva xilasiyê ji me re hatiye şandin. Çimkî yên ku li Orşelîmê rûdinin û serekên wan ew nas nekirin, wan dîwana* wî kir û ew peyvên pêxemberan ên ku her roja Şemiyê tên xwendin anîn cih. Bi ser ku ji bo kuştina wî tu sedem nedîtin jî, ji Pîlatos xwestin ku wî bikuje. Piştî ku wan hemû tiştên ku li ser wî hatine nivîsîn anîn cih, ew ji dar anîn xwarê û kirin gorê. Lê Xwedê ew ji nav miriyan rakir. Gelek rojan ji wan ên ku bi wî re ji Celîlê derketibûn Orşelîmê re xuya bû. Û niha ew li ber gelê me şahidên wî ne. Îcar em Mizgîniya wê soza ku Xwedê ji bav û kalên me re dabû, didin we. Wî ev soz ji bo me, yanî ji bo zarokên wan, bi rakirina Îsa anî cih. Çawa ku di Zebûra diduyan de jî hatiye nivîsîn: ‹Tu Kurê min î; Îro tu ji min re bûyî.› Û li ser rakirina wî ya ji nav miriyan, ku ew êdî venegere rizîbûnê, wî weha gotiye: ‹Ezê sozên pîroz û dilsoz ên ku Dawid standibûn, bidim we.› Loma di Zebûreke din de jî weha dibêje: ‹Tu nahêlî ku Pîrozê te rizîbûnê bibîne.› «Çimkî piştî ku Dawid di dema xwe de ji bo armanca Xwedê xizmet kir, ew mir û çû ba bav û kalên xwe û riziya. Lê ewê ku Xwedê ji mirinê rakir, rizîbûn nedît. Ji bo vê yekê birano, bizanin ku bi destê wî, lêbihûrtina gunehan ji we re tê danbihîstin. Û her kesê ku baweriyê bi Îsa tîne, ji wan hemû tiştên ku bi Şerîeta Mûsa we nikaribû hûn bê sûc bibin, rastdar derdikeve. Loma hay ji xwe hebin, da ev yeka ku pêxemberan gotiye neyê serê we: ‹Binêrin, hûn ên ku tinazên xwe dikin! Şaş bimînin û helak bibin, Çimkî ez di rojên we de karekî dikim Karekî wusa, ku yek ji we re bêje jî, Hûn qet bawer nakin.› » Çaxê ku Pawlos û Barnabas derketin derve, xelkê ji wan hêvî kir Şemiya ku bê jî li ser van tiştan ji wan re bipeyivin. Çaxê civîna di kinîştê de belav bû, gelek Cihû û xwedêperestên ji miletên din li pey Pawlos û Barnabas çûn. Ew jî ji wan re peyivîn û ew hişk şidandin, ku tam di kerema Xwedê de bimînin. Şemiya din, hema bêje tevahiya bajêr ji bo ku peyva Xudan bibihîze civiya. Lê gava Cihûyan elalet dîtin, bi çavnebariyê tije bûn, çêr kirin û li hember tiştên ku Pawlos digot rabûn. Hingê Pawlos û Barnabas, bi ziravî peyivîn û gotin: «Diviya ku pêşî peyva Xwedê ji we re bihata gotin. Madem ku hûn wê red dikin û xwe hêjayî jiyana herheyî nabînin, va ye, em jî li miletên din dizivirin. Çimkî Xudan li me weha emir kiriye: ‹Min tu kirî ronahiya miletan, Da ku tu xilasiyê heta bi kujê dinyayê yê herî dûr bibî.› » Gava yên ji nav miletan* ev bihîst, şa bûn û pesnê peyva Xudan dan û yên ku ji bo jiyana herheyî hatibûn kifşkirin, bawerî anîn. Bi vî awayî peyva Xudan li hemû herêmê belav bû. Lê Cihûyan jinên xwedêperest û qedirbilind û giregirên bajêr rakirin ser piyan, tengahî dan Pawlos û Barnabas û ew derxistin derveyî herêma xwe. Wan jî toza lingên xwe li hember wan daweşandin û hatin Qonyayê. Îcar şagirt bi şabûnê û bi Ruhê Pîroz tije bûn. Îcar li Qonyayê Pawlos û Barnabas wek her car ketin kinîşta Cihûyan û wusa peyivîn, ku elaleteke mezin hem ji Cihûyan û hem ji miletên din bawerî anîn. Lê Cihûyên ku bawer nekirin, yên ji miletên din rakirin ser piyan û dilê wan li hember birayan reş kirin. Ew demeke dirêj li wir man, ji bo Xudan bi ziravî peyivîn; Xudan jî şahidiya peyva kerema xwe dikir, bi destê wan nîşan û karên mezin çêdikirin. Lê xelkê bajêr bûn du bend; hinekan pişta Cihûyan girt, hinekan jî ya Şandiyan. Îcar yên ji miletên din û Cihû, bi serokên xwe ve rabûn ku êrîşî wan bikin, wan riswa bikin û bidin ber keviran. Gava Şandî bi vê yekê hesiyan, reviyan bajarên Lîstra û Derbeyê yên Lûkayonyayê û der û dora wan. Li wan deran jî wan Mizgînî dida. Li Lîstrayê zilamekî şeht* hebû ku li erdê rûdinişt; ew ji zikmakî ve şeht bû û tu caran rêve neçûbû. Gava ku Pawlos dipeyivî, wî guhdariya wî dikir. Û Pawlos bi baldarî li wî nêrî û dît ku baweriya wî heye, ku sax bibe. Hingê bi dengekî bilind got: «Rabe û li ser lingên xwe raweste.» Wî jî xwe hilavêt û dest pê kir, rêve çû. Gava elaletê dît ku Pawlos çi kir, dengê xwe hildan û bi zimanê Lûkayonî gotin: «Îlah di şiklê mirovan de hatine jêr nav me!» Wan ji Barnabas re got Zews, ji Pawlos re gotin Hermês, çimkî ew peyvbêjê sereke bû. Kahînê Zewsê ku perestgeha wî li derveyî bajêr bû, ga û tacegul anîn ber dergehên bajêr, wî bi elaletê re xwest ku goriyan* bide. Gava ku Şandiyan, yanî Barnabas û Pawlos ev yek bihîstin, wan cilên xwe çirandin, bi nav elaletê ve bezîn, qîriyan û gotin: «Camêrno, hûn çima wusa dikin? Em jî wek we mirov in, evdên Xwedê ne; em Mizgîniyê ji we re tînin, da ku hûn ji van tiştên pûç li wî Xwedayê jîndar vegerin, yê ku erd û ezman, derya û hemû tiştên ku di wan de ne, afirandine. Di dema nifşên* bihûrî de, wî hişt ku her milet li riya xwe here. Dîsa jî wî xwe bê şahidî nehişt, qencî kir û ji ezmên baran û demsalên berdar dan we; bi xwarinê hûn têr kirin û dilê we tije şabûn kir.» Bi van peyvan, wan bi zorê kir ku elalet ji bo wan goriyan nede. Lê Cihû ji Entakya û Qonyayê hatin û elalet kişandin aliyê xwe. Hingê wan Pawlos dan ber keviran, ew kaş kirin derveyî bajêr û gotin qey miriye. Lê gava ku şagirtan dora wî girt, ew rabû û çû nav bajêr. Dotira rojê ew bi Barnabas re çû Derbeyê. Piştî ku wan Mizgînî da wî bajarî û gelek kes kirin şagirt, ew vegeriyan Lîstra, Entakya û Qonyayê. Wan dilê şagirtan xurt dikir û ew dişidandin ku di baweriyê de bimînin û gotin: «Divê em di gelek tengahiyan re derbas bibin û bikevin Padîşahiya Xwedê.» Piştî ku wan ji bo her civînê rihspî rakirin, bi dua û rojîgirtinê ew spartin wî Xudanê ku bawerî pê anîbûn. Piştre di Pisîdyayê re derbas bûn û hatin Pamfîlyayê. Li Pergêyê jî peyva Xwedê gotin û berjêr bûn, çûn Entalyayê. Ji wir ew bi gemiyê vegeriyan Entakyayê, wê dera ku ji bo vî karê ku anîbûn serî, li kerema Xwedê hatibûn spartin. Gava hatin, wan civîna bawermendan kom kir û hemû tiştên ku Xwedê bi destê wan kiribûn û çawa deriyê baweriyê li ber miletan vekiribû, tev gotin. Û ew demeke dirêj li wir bi şagirtan re man. Hinek kesên ku ji Cihûstanê daketibûn Entakyayê, hînî birayan dikirin û digotin: «Eger hûn li gor adeta Mûsa sinet nebin, hûn nikarin xilas bibin.» Îcar piştî ku wan û Pawlos û Barnabas gelek hev birin û anîn û devjenî kirin, hingê birayan biryar da ku Pawlos, Barnabas û hinekên din hilkişin Orşelîmê, da ku ji bo vê yekê bi Şandî û rihspiyan re bipeyivin. De îcar civînê ew bi rê kirin. Çaxê di Fînîkya û Sameryayê* re derbas dibûn, li ser zivirîna miletan a li Xwedê digotin û hemû bawermend pirr şa dikirin. Çaxê gihîştin Orşelîmê, ji aliyê civînê, Şandî û rihspiyan ve hatin qebûlkirin û hemû tiştên ku Xwedê bi destê wan kiribûn, gotin. Lê hinek bawermendên ku ji mezheba Fêrisiyan* bûn, rabûn û gotin: «Divê ku ew bên sinetkirin û emir li wan bê kirin ku Şerîeta Mûsa pêk bînin.» Şandî û rihspî ji bo ku li ser vê pirsê bipeyivin civiyan. Piştî gotûbêjeke dirêj, Petrûs rabû û got: «Birano, hûn dizanin ku berî niha Xwedê ji nav we ez bijartim, da ku miletên din peyva Mizgîniyê ji min bibihîzin û baweriyê bînin. Û Xwedayê ku bi dilê mirov dizane, çawa ku Ruhê Pîroz da me, wusa da wan jî û ew erêkirin. Wî dilê wan bi baweriyê paqij kir û tu cihêtî nexist navbera me û wan. Îcar çima hûn Xwedê diceribînin û nîrekî wusa datînin ser stûyê şagirtan, ku ne bav û kalên me û ne jî me dikaribû ku em hilgirin? Na, lê em bawer dikin, çawa ku em bi kerema Xudan Îsa xilas dibin, wusa jî ew xilas dibin.» Hingê tevahiya civînê bêdeng ma û guhê xwe dan gotinên Barnabas û Pawlos, yên ku Xwedê bi destê wan gelek nîşan û karên mezin di nav miletên din de kiribûn. Piştî ku wan peyivîna xwe xilas kir, Aqûb* bersîv da û got: «Birano, guhê xwe bidin min. Şimûn* got ku çawa Xwedê pêşî hat serdana miletên din, da ku ji nav wan xelkekî ji bo navê xwe rake. Ev yek peyvên pêxemberan jî digire, wek ku hatiye nivîsîn: ‹Piştî vê yekê ezê vegerim, Û konê Dawid ê ketî dîsa vegirim, Derên wî yên hilweşiyayî careke din ava bikim Û dîsa rakim. Da ku hemû mirovên bi şûn de mayî Û hemû miletên mayî yên ku navê min li ser wan e, Li Xudan bigerin. Ew Xudanê ku ji berê ve ev tişt dane zanîn, vê dibêje.› «Ji ber vê yekê, ez gihîştim vê biryarê ku divê em, wan ên ku ji miletên din li Xwedê dizivirin nedin tengiyê. Lê em ji wan re binivîsin ku xwe ji tiştên ku bi pêşkêşkirina ji pûtan re murdar* bûne, ji fuhûşiyê, ji heywanên mirar û ji xwînê dûr bixin. Çimkî hê ji demên bihûrtî ve di her bajarî de, Şerîeta Mûsa tê hînkirin û her roja Şemiyê di kinîştan de tê xwendin.» Hingê di çavên Şandî û rihspiyan û tevahiya civînê de qenc xuya bû ku ji nav xwe zilaman bibijêrin û bi Pawlos û Barnabas re bişînin Entakyayê. Wan, Cihûdayê ku jê re dibêjin Barsabas û Sîlas*, yên ku di nav birayan de sereke bûn, şandin. Bi destê wan ev name nivîsîn: «Birayên we Şandî û rihspî, silavan li bawermendên ji miletên din ên li Entakya, Sûriye û li Kîlîkyayê dikin. Me bihîst ku hin kesên ji nav me derketine, ku me li wan tembîh nekiriye, bi peyvên xwe hûn reht kirine û serê we tevlihev kirine. Ji bo vê yekê me hemûyan bi hev re biryar da ku em çend kesan bibijêrin û bi birayên xwe yên hezkirî Barnabas û Pawlos re bişînin ba we. Wan herduyan di ber navê Xudanê me Îsa Mesîh de mirin dane ber çavên xwe. Loma me Cihûda û Sîlas şandin, ku ewê bi dev jî eynî tiştan ji we re bêjin. Çimkî ji Ruhê Pîroz û ji me re jî qenc hat dîtin ku em ji van tiştên ku pêwist in pê ve, barekî din daneynin ser pişta we. Îcar hûn xwe ji tiştên ku bi pêşkêşkirina ji pûtan re murdar bûne, ji xwînê, ji heywanên mirar û ji fuhûşiyê dûr bixin. Eger hûn xwe ji van tiştan biparêzin, hûnê qenc bikin. Di aştiyê de bimînin.» Îcar ew hatin şandin û daketin Entakyayê. Wan tevahiya komê civand û name dan wan. Gava wan xwend, bi handana wê* şa bûn. Cihûda û Sîlas, ku ew bi xwe jî pêxember bûn, bi gelek peyvan cesaret û hêz dan birayan. [33-34] Piştî ku ew demekê li wir man, birayan bi aştî ew bi rê kirin ba yên ku ew şandibûn. *** Lê Pawlos û Barnabas li Entakyayê man û bi gelekên din re peyva Xudan hîn kirin û Mizgînî dan. Piştî çend rojan Pawlos ji Barnabas re got: «Were, em vegerin û herin her bajarê ku me peyva Xudan tê de daye bihîstin, serekî bidin xwişk û birayan û bibînin ku ew çawa ne.» Barnabas xwest Yûhennayê ku jê re dibêjin Marqos* jî bi xwe re bibe. Lê Pawlos qenc nedît yê ku li Pamfîlyayê ji wan veqetiya û bi wan re hew xebitî, bi xwe re bibin. Îcar devjeniyeke dijwar ket nav wan, wusa ku ji hev veqetiyan. Barnabas Marqos hilda û bi gemiyê çû Qibrisê. Lê Pawlos Sîlas bijart û ket rê; birayan ew spartin kerema Xudan. Ew li Sûriye û Kîlîkyayê digeriyan û hêz didan civînan. Hingê Pawlos hat Derbe û Lîstrayê jî. Li wir şagirtek hebû ku navê wî Tîmotêyos* bû. Ew kurê jineke Cihû ya bawermend bû; lê bavê wî ne Cihû bû. Birayên ku li Lîstra û Qonyayê bûn, li ser wî bi qencî dipeyivîn. Pawlos xwest ku ew bi wî re bê; ew hilda û ji ber Cihûyên wan deran ew sinet kir; çimkî hemûyan dizanibû ku bavê wî ne Cihû bû. Gava ku di bajaran re derbas dibûn, biryarên ku li Orşelîmê ji aliyê Şandî û rihspiyan ve hatibûn dayîn, didan wan, da ku wan pêk bînin. Bi vî awayî civînên bawermendan di baweriyê de xurt dibûn û roj bi roj hejmara wan zêde dibû. Ew di herêma Firîgya û Galatyayê re derbas dibûn, çimkî Ruhê Pîroz nehişt ku peyva Xwedê li herêma Asyayê* bêjin. Çaxê ew hatin pêşberî Mîsyayê, xwestin ku herin herêma Bîtînyayê, lê Ruhê Îsa destûr neda wan. Di ber Mîsyayê re derbas bûn, daketin Troyayê. Bi şev Pawlos di dîtiniyekê* de dît ku zilamekî Mekedonî radiwesta, ji wî lava dikir û digot: «Derbasî Mekedonyayê bibe û alîkariya me bike.» Gava wî ev dîtinî dît, di cih de em xebitîn ku em herin Mekedonyayê. Me jê derxist ku Xwedê gazî me dike ku em Mizgîniyê bidin wan. Em ji Troyayê bi gemiyê derketin û sererast çûn Samotraxê. Dotira rojê em gihîştin Nêyapolîsê. Em ji wir çûn Filîpyayê, ku ev der bajarekî sereke yê Mekedonyayê ye û koloniyeke* Romayê ye. Em li vî bajêrî çend rojan man. Roja Şemiyê em di dergehê bajêr re derketin û çûn ber lêva çem, çimkî em difikirîn ku li wir cihekî duakirinê heye. Em rûniştin û bi jinên ku li wir civiyabûn re peyivîn. Di nav wan de jineke xwedêperest a ku navê wê Lîdya bû guhdariya me dikir. Ew ji bajarê Tiyatîrayê bû û cilên binefşî difirotin. Xudan dilê wê vekir, da ku bi baldarî guhê xwe bide tiştên ku Pawlos digotin. Çaxê ew û maliyên xwe imad* bûn, wê ji me hêvî kir û got: «Eger hûn min bawermendeke Xudan dihesibînin, kerem kin, werin mala min û li wir bimînin.» Û zor li me kir, em birin. Û rojekê, çaxê em diçûn cihê duakirinê, keçikeke xizmetkar a ku ruhê falbaziyê pê re hebû, rastî me hat. Wê bi falvekirinê ji xwediyên xwe re gelek pere dida qezenckirin. Keçik li pey me û Pawlos dihat û bi qîrîn digot: «Ev mirovên ha xizmetkarên Xwedayê Herî Berz in, ew riya xilasiyê bi we didin zanîn.» Keçikê bi rojan ev yek kir. Lê li zora Pawlos çû, zivirî û ji ruh re got: «Ez bi navê Îsa Mesîh li te emir dikim, ji wê derkeve.» Û hema wê gavê ruh ji wê derket. Îcar gava ku xwediyên wê dîtin ku hêviya wan a qezenckirina peran ji dest derket, wan Pawlos û Sîlas* girtin, kaş kirin meydana sûkê, ba serweran. Çaxê ew anîn ba serwerên bajêr, wan got: «Ev mirovên ha bajarê me tevlihev dikin, ev Cihû ne û adetên ku ji bo me Romayiyan çênabin ku em bikin, an qebûl bikin, hîn dikin.» Hingê elaletê jî êrîşî wan kir, serdarên bajêr cilên ser wan dan çirandin û emir kirin ku bi daran li wan bixin. Piştî ku gelek li wan xistin, ew avêtin zîndanê û li qerdiyan emir kirin ku baş çavnêriya wan bike. Li ser vê emirkirinê, wî ew kirin hucreya hundir û lingên wan qeyd kirin. Li dora nîvê şevê Pawlos û Sîlas dua dikirin û ji Xwedê re lavije* digotin. Girtiyan jî guhdariya wan dikir. Ji nişkê ve erdhejîneke wusa mezin çêbû ku bingehên girtîgehê veleqiyan. Û di cih de hemû derî û zincîrên her kesî vebûn. Çaxê qerdiyan hişyar bû û dît ku deriyên zîndanê vekirî ne, şûrê xwe kişand û dikir ku xwe bikuje. Çimkî wî got qey hemû girtî reviyane. Lê Pawlos bi dengekî bilind gazî kir û got: «Nebe tu xwe bikujî; em hemû li vir in!» Qerdiyan ronahî xwest û ket hundir, lerizî û xwe avêt ber Pawlos û Sîlas. Wî ew anîn derve û got: «Ezbenî, ez çi bikim, da ku ez xilas bibim?» Wan jî bersîv da û gotin: «Baweriya xwe bi Xudan Îsa bîne, tu û mala te jî hûnê xilas bibin.» Û wan peyva Xudan ji wî û ji hemûyên li mala wî re gotin. Hema di wê saeta şevê de, wî ew birin û birînên wan şuştin. Û di cih de ew û hemû maliyên wî imad bûn. Wî ew derxistin mala xwe, sifre li ber wan danî. Ew gelek şa bû ku wî û tevahiya mala wî bawerî bi Xwedê anîn. Çaxê bû roj, serwerên bajêr wezîfedar şandin û gotin: «Wan mirovan berdin.» Hingê qerdiyan ev yek ji Pawlos re got: «Serwerên bajêr xeber şandin ku hûn bên berdan; de îcar derkevin û bi silamet herin.» Lê Pawlos li wan vegerand û got: «Em ên ku hemwelatiyên* Romayî ne, bêyî ku dîwana me bê kirin, li ber xelkê li me xistin û em avêtin zîndanê. Niha bi dizî me derdixin? Na, ev yek çênabe! Bila ew bi xwe bên û me derxin.» Hingê wezîfedaran ev peyv ji serdarên bajêr re gotin. Gava wan bihîst ku ew hemwelatiyên Romayî ne, tirsiyan. Hatin, hêvî ji wan kirin, ew deranîn û ji wan xwestin ku ji bajêr derkevin. Piştî ku ji zîndanê derketin, çûn mala Lîdyayê. Li wir xwişk û bira dîtin, han dan wan û çûn. Piştî ku Pawlos û Sîlas di Amfîpolîs û Apolonyayê re derbas bûn, hatin Selanîkê. Li wir kinîşteke Cihûyan hebû. Û Pawlos, wek ku ji xwe re kiribû adet, çû ba wan û sê rojên Şemiyan li ser Nivîsarên Pîroz bi wan re peyivî. Ji wan re şîrove kir û îspat kir ku diviya Mesîh cefa bikişanda û ji nav miriyan rabûya û got: «Ev Îsayê ku ez ji we re didim bihîstin, Mesîh e.» Hinek ji wan, komeke mezin ji Yewnaniyên xwedêperest û hinek jinên xuyayî bawer kirin û beşdarî Pawlos û Sîlas* bûn. Lê Cihûyan çavnebariya wan kir, ji xelkên çarşiyê, hin mirovên xerab kişandin aliyê xwe, elaletek civandin û di bajêr de laleşe çêkirin, êrîşî mala Yason kirin û lê digeriyan ku wan derxin ber xelkê. Lê çaxê Pawlos û Sîlas nedîtin, wan Yason û çend birayên din kaş kirin ber serwerên bajêr û bi qîrîn gotin: «Ev mirovên ku dinya serobino kirine, hatine vir jî û Yason ew hewandine mala xwe. Ev hemû li hember qanûnên Qeyser radibin û dibêjin: ‹Padîşahekî din heye, navê wî Îsa ye.›» Gava elaletê û serwerên bajêr ev gotin bihîstin, hişê wan tevlihev bû û piştî ku ji Yason û yên din kefîltî standin, ew berdan. Hema wê şevê birayan Pawlos û Sîlas şandin Beroyayê. Çaxê ew gihîştin wir, ew çûn kinîşta Cihûyan. Ev mirovên li wir ji yên li Selanîkê bêtir hişvekirî bûn. Wan peyv ji dil û can qebûl kir û her roj li ser Nivîsarên Pîroz lêkolîn kirin, ka gelo ev tişt wusa ne. Îcar gelekan ji wan bawerî anî, di nav wan de jinên Yewnanî yên qedirbilind û mêr jî ne kêm bûn. Lê gava Cihûyên Selanîkê hîn bûn ku Pawlos peyva Xwedê li Beroyayê jî daye bihîstin, ew hatin wê derê jî, elalet têkdan û rakirin ser piyan. Hingê birayan di cih de Pawlos şand ku here ber deryayê, lê Sîlas û Tîmotêyos* hê li wir man. Yên ku ew birin, ew anîn heta Atînayê. Piştî ku ji Pawlos emir standin ku Sîlas û Tîmotêyos zûka herin ba wî, ew paş ve vegeriyan. Çaxê Pawlos li Atînayê li benda wan bû û dît ku bajar bi pûtan tije ye, ruhê wî aciz bû. Îcar li kinîştê ew bi Cihûyan û bi Yewnaniyên* xwedêperest re, li çarşiyê jî her roj rastî kê bihata bi wan re diket peyivînê. Hin fîlozofên Êpîkûrî û hinên Stoayî jî bi wî re gotûbêj kirin. Hinekan got: «Evê kelkelo dixwaze çi bêje?» Hinekên din jî gotin: «Wusa xuya dibe ku ew xwedayên xerîb dide naskirin.» Çimkî Pawlos li ser Îsa û li ser vejînê mizgînî dida Wan ew girt û anîn Aryopagosê û gotin: «Gelo em dikarin bizanin, ev hîndariya nû ya ku tu didî naskirin çi ye? Tu hin tiştên xerîb tînî guhên me û loma em dixwazin bizanin ku ev tê çi manê.» Hemû Atînayî û xerîbên ku li wir diman, ji gotin û bihîstina tiştên nû pê ve, dema xwe bi tiştên din derbas nedikirin. Hingê Pawlos li navenda civîna Aryopagosê rawesta û got: «Gelî zilamên Atînayî, ez we ji her awayî ve gelek dîndar dibînim. Çaxê ez di nav bajêr de digeriyam û min qenc li tiştên ku hûn diperizinê* nêrî, min di nav wan de gorîgehek* dît ku li ser nivîsîbû: JI XWEDAYÊ NENAS RE. Îcar vî yê ku hûn bi nezanî diperizinê, ez bi we didim naskirin. Xwedayê ku dinya û hemû tiştên ku tê de ne çêkiriye, ewê ku Xudanê erd û ezmên e, di perestgehên ku bi destê mirov hatine çêkirin de rûnane. Wek ku ew hewcedarê tiştekî be, bi destê mirovan ji wî re xizmet nayê kirin; çimkî yê ku jiyan, hilm û her tiştî dide hemûyan, ew e. Ji bavekî, wî hemû miletên dinyayê afirandin û zemanên wan û sînorên dera ku ew lê dijîn, kifş kir ku ew li ser hemû rûyê erdê rûnin. Wî ev yek kir ku ew li wî bigerin û eger îmkan hebe bi destpelînkê* wî bibînin, lê ew ji tu kesî ji me ne dûr e. Çimkî em bi wî dijîn, bi wî dilivin û bi wî hene. Çawa ku hin ji hozanên we jî gotine: ‹Em jî ji dûndana wî ne.› «Îcar ji ber ku em ji dûndana Xwedê ne, divê em nefikirin ku Xwedê wek zêr, zîv, an wek kevirê ku bi hiş û hunerê mirov hatiye çêkirin e. Xwedê çavên xwe li demên nezanînê neqand, lê niha ew li her derê li hemû mirovan emir dike ku tobe bikin. Çimkî wî rojek kifş kiriye û ewê di wê rojê de bi destê zilamê ku wî destnîşan kiriye bi dadperwerî* dîwana dinyayê bike. Bi rakirina wî ya ji nav miriyan wî ewlehî da hemûyan, ku ji bo vî karî ew mirov hatiye destnîşankirin.» Gava vejîna* miriyan bihîstin, hinekan tinazên xwe kirin; lê yên din gotin: «Emê li ser vê yekê careke din guhê xwe bidin te». Bi vî awayî Pawlos ji nav wan derket. Lê hinek beşdarî wî bûn û bawerî anîn. Di nav wan de Diyonîsiyosê endamê Aryopagosê û jineke ku navê wê Damerîs bû û hinekên din hebûn. Piştî van tiştan Pawlos ji Atînayê derket û çû Korîntê. Li wir Cihûyek ku navê wî Akîlas bû dît, ku bi eslê xwe ji Pontosê bû. Ew bi pîreka xwe Priskîla* re nû ji Îtalyayê hatibû. Çimkî Qeyser Klawdyos ferman dabû ku hemû Cihû ji Romayê derkevin. Pawlos çû ba wan û ji ber ku pîşeyê wî eynî bû, li ba wan ma û bi wan re xebitî. Karê wan konçêkerî bû. Her roja Şemiyê ew li kinîştê diket peyivînê û dixebitî ku baweriya Cihû û Yewnaniyan bîne. Çaxê Sîlas û Tîmotêyos ji Mekedonyayê hatin, Pawlos xwe bi tevahî da hînkirina peyvê û ji Cihûyan re şahidî dikir ku Mesîh, Îsa ye. Îcar gava ku ew li hember derketin û çêrî wî kirin, wî cilên xwe daweşandin û got: «Bila xwîna we di stûyê we de be! Ez bêrî me. Ji niha û pê ve ezê herim ba miletan.» Hingê ew ji kinîştê derket û çû mala mirovekî ku navê wî Tîtos Yûstos bû. Ew xwedêperest bû û mala wî li kêleka kinîştê bû. Serekê kinîştê Krîspos, bi tevahiya maliyên xwe ve bawerî bi Xudan anî. Gelek Korîntiyên ku peyva Pawlos dibihîstin, bawerî dianîn û imad* dibûn. Şevekê di dîtiniyekê de Xudan ji Pawlos re got: «Netirse, bipeyive û bêdeng nemîne. Çimkî ez bi te re me û tu kes destê xwe dirêjî te nake ku te biêşîne. Ji ber ku li vî bajarî gelek gelê min heye.» Ew li wê derê salekê û şeş mehan ma; wî di nav wan de peyva Xwedê hîn dikir. Îcar çaxê ku Galiyos li Axayayê* walî bû, Cihû bûn yek, li hember Pawlos rabûn û ew derxistin ber dîwanê. Wan got: «Evê ha baweriya mirovan tîne ku bi riyên li hember qanûnê biperizin* Xwedê.» Gava Pawlos dikir ku bipeyive, Galiyos ji Cihûyan re got: «Eger mesele neheqî an sûcekî xerab bûya, Cihûno, ji xwe minê guhê xwe bida giliyên we. Madem ku mesele li ser peyv, nav û qanûna we ye, hûn bi xwe lê binêrin. Ez naxwazim bibim dadgerê* van tiştan.» Û wî ew ji dîwanê deranîn. Hingê hemûyan serekê kinîştê Sostênîs girt û li ber dîwanxanê lê xistin. Lê qet ne xema Galiyos bû. Piştî ku Pawlos gelek rojan li wê derê ma, xatir ji bawermendan xwest û bi gemiyê berê xwe da aliyê Sûriyê. Priskîla* û Akîlas jî bi wî re bûn. Wî li Kenxêryayê porê xwe kur kir, çimkî nedreke* wî hebû. Çaxê ew gihîştin Efesê, wî ew li wê derê hiştin, ew bi xwe çû hundirê kinîştê û bi Cihûyan re ket peyivînê. Gava wan jê xwest ku ew hê demeke dirêj bimîne, ew razî nebû. Lê çaxê xatir ji wan xwest, got: «Xwedê hez bike, ezê dîsa vegerim ba we.» Piştre bi gemiyê ji Efesê derket. Gava hat Qeyseriyê, hilkişiya Orşelîmê, silav li civînê kir û daket Entakyayê. Piştî ku Pawlos demekê li wir ma, derket rê, li herêma Galatya û Firîgyayê cih bi cih çû her derê û hêz da hemû şagirtan. Îcar Cihûyekî ku navê wî Apolos bi eslê xwe ji Skenderyayê û zanebêj bû, hat Efesê. Wî Nivîsarên Pîroz qenc dizanibû. Di Riya* Xudan de hatibû perwerdekirin, bi kelegermiya ruh li ser Îsa rast dipeyivî û hîn dikir, lê tenê imadkirina* Yûhenna dizanibû. Wî dest pê kir, li kinîştê bi ziravî peyivî. Gava Priskîla û Akîlas ew bihîstin, ew birin ba xwe û riya Xwedê hê rastir ji wî re şîrove kirin. Gava Apolos xwest ku here Axayayê*, birayan cesaret danê û ji bo ku wî qebûl bikin name ji şagirtan re nivîsîn. Îcar gava gihîşt wê derê, wî gelek alîkariya wan ên ku bi keremê bawerî anîbûn kir. Çimkî wî bi eşkereyî dengê Cihûyan dibirrî û bi Nivîsarên Pîroz nîşan dida ku Mesîh, Îsa ye. Îcar gava ku Apolos hê li Korîntê bû, Pawlos di herêmên navîn re derbas bû û hat Efesê û li wir çend şagirt dîtin. Wî ji wan re got: «Ma gava ku we bawerî anî, we Ruhê Pîroz stand?» Wan lê vegerand û gotin: «Na, me qet nebihîstiye jî ku Ruhê Pîroz heye.» Hingê wî got: «Lê hûn bi çi imadê hatine imadkirin*?» Wan got: «Bi imada Yûhenna.» Pawlos got: «Imada Yûhenna li ser tobekirinê bû û ji xelkê re digot ku baweriyê bi wî yê ku piştî wî tê bînin, yanî bi Îsa.» Îcar gava ku ev bihîstin, bi navê Xudan Îsa imad bûn. Çaxê Pawlos destên xwe danîn ser wan, Ruhê Pîroz hat ser wan, bi zimanên* din peyivîn û pêxemberîtî kirin. Ew hemû li dora diwanzdeh zilaman bûn. Pawlos ket kinîştê, bi qasî sê mehan bi wêrekî peyivî, li ser Padîşahiya Xwedê ket peyivînê û baweriya mirovan dianî. Çaxê hinekan serhişkî kir, bawer nekirin û li ber xelkê bi xerabî li ser Riyê peyivîn, wî dev ji wan berda, şagirt ji wan veqetandin û her roj di dersxana Tîranos de diket peyivînê. Vê yekê bi qasî du salan kişand; bi vî awayî hemû yên ku li herêma Asyayê* rûdiniştin, hem Cihû û hem jî miletên din peyva Xudan bihîstin. Xwedê bi destê Pawlos gelek kerametên nedîtî kirin. Heta, çaxê ew destmal û pêşmalên ku li wî ketibûn ji nexweşan re dibirin, nexweşiya wan diçû û ruhên xerab ji wan derdiketin. Îcar di nav Cihûyan de hin gerokên ku cin derdixistin, dest pê kirin li ser yên ku bi ruhên xerab ketibûn, gazî navê Xudan Îsa kirin û gotin: «Ez bi navê Îsayê ku Pawlos dide bihîstin, li we emir dikim ku hûn derkevin.» Heft kurên serekkahînekî Cihûyan ê bi navê Skêwa, ev yek dikirin. Lê ruhê xerab li wan vegerand û got: «Ez Îsa nas dikim û bi Pawlos jî dizanim, lê hûn kî ne?» Hingê mirovê ku ruhê xerab pê re bû xwe avêt ser wan, zora hemûyan bir, wusa ku ew tazî û birîndar ji wê malê derketin. Çaxê ev yek ji aliyê hemû Cihû û miletên din ên ku li Efesê rûdiniştin ve hat bihîstin, tirs ket ser hemûyan û navê Xudan Îsa hat bilindkirin. Gelek ji wan ên ku bawerî anîbûn, dihatin, gunehên xwe eşkere dikirin û kirinên xwe digotin. Gelek ji wan ên ku sêrbazî dikirin, kitêbên xwe civandin û li ber hemûyan şewitandin. Bihayê wan kitêban hat hesabkirin, pêncî hezar zîv* digirt. Bi vî awayî peyva Xudan hê bêtir belav dibû û hêzdar dibû. Piştî ku ev tişt çêbûn, Pawlos di ruh de biryar da ku di Mekedonya û Axayayê* re derbas bibe û here Orşelîmê. Wî got: «Piştî ku ez herim wê derê, divê ez Romayê jî bibînim.» Wî du alîkarên xwe, Tîmotêyos û Erastos* şandin Mekedonyayê û ew bi xwe demeke din jî li herêma Asyayê ma. Di wê demê de xirecirek ne hindik li ser Riyê derket. Mirovekî zîvker ku navê wî Dîmîtriyos bû, ji zîv perestgehên biçûk ên Artemîsê* çêdikirin û bi vê yekê gelek kar ji pîşekaran re derdixist. Dîmîtriyos ev kesên ha û yên ku bi karên weha ve mijûl dibûn li hev civandin û got: «Gelî hevalan, hûn dizanin ku dewlemendiya me ji vî karî ye. Hûn dibînin û dibihîzin ku ne tenê li Efesê, hema bêje li tevahiya herêma Asyayê, ev Pawlosê ha dibêje: ‹Yên ku bi destan hatine çêkirin ne xwedê ne› û wî baweriya gelek mirovan aniye û ji rê derxistine. Îcar talûke ne tenê ew e ku ev pîşeyê me ji giramiya* xwe dikeve, lê ev e ku perestgeha xwedaya mezin Artemîs bi tiştekî nayê hesabkirin û mezinahiya wê ya ku li tevahiya herêma Asya û li dinyayê tê perizîn, bêqedir dibe.» Gava ev yek bihîstin, ew bi hêrsê tije bûn û bi qîrîn gotin: «Artemîsa Efesiyan mezin e!» Bajar tevlihev bû, hevalriyên Pawlos, Gayos û Erîstarxosê* Mekedonî bi xwe re kaş kirin û tev bi hev re zêriyan ber tiyatroyê. Pawlos xwest ku bikeve nav elaletê, lê şagirtan nehişt. Hin serwerên herêma Asyayê, yên ku dostên wî bûn, xeber jê re şandin û jê hêvî kirin ku neçe tiyatroyê. Îcar hinekan tiştek, hinekên din jî tiştekî din diqîriyan; çimkî elalet tevlihev bû û gelekan ji wan nizanibû ku ji bo çi kom bûne. Hinekan ji elaletê, Skenderê ku Cihûyan dabû pêş, derxistin navendê. Skender destê xwe bilind kir û xwest ku li hember elaletê xwe biparêze. Lê çaxê fêm kirin ku ew Cihû ye, bi qasî du saetan tev bi hev re qîriyan û gotin: «Artemîsa Efesiyan mezin e!» Îcar çaxê nivîskarê bajêr elalet bêdeng kir, got: «Gelî Efesiyan! Ma li vir kî heye ku nezane bajarê Efesê parêzgerê perestgeha Artemîsa mezin û parêzgerê kevirê wê yê ku ji ezmên hatiye xwarê ye? Ji xwe ev tişt nayên înkarkirin. Îcar divê hûn bêdeng bin û tiştekî bêtedbîr nekin. Ev zilamên ku we anîne vir ne dizên perestgehê ne û ne jî çêrî xwedaya me kirine. Îcar, eger giliyê Dîmîtriyos û pîşekarên bi wî re, li hember kesekî hebe, dadgeh* vekirî ne û walî hene. Bila ew hevdû sûcdar bikin. Lê eger hûn ji wê zêdetir tiştekî bixwazin, bila di civîna resmî de lê bê nêrîn. Çimkî talûke ev e ku ji bo van tiştên ku îro çêbûne, em dikarin bi serhildanekê bên sûcdarkirin û ji ber ku sedem tune, em nikarin hesabê vê tevliheviyê jî bidin.» Piştî ku wî ev got, civîn belav kir. Piştî ku hengame rawesta, Pawlos şand pey şagirtan, cesaret da wan, xatir ji wan xwest û berê xwe da riya Mekedonyayê. Çaxê di van herêman re derbas bû bi gelek peyvan cesaret da bawermendan û hat Yewnanistanê. Ew sê mehan li wê derê ma. Gava wî karê xwe kir ku here Sûriyê, Cihûyan li hember wî gêrûfenek çêkir. Loma wî biryar da ku di riya Mekedonyayê re vegere. Ji Beroyayê Sopatrosê kurê Pîros, ji Selanîkiyan Erîstarxos* û Sêkûndos, Gayosê Derbeyî û Tîmotêyos* û ji herêma Asyayê* Tixîkos* û Trofîmos* bi wî re rêwîtî kirin. Ev berî me çûbûn û li Troyayê li benda me bûn. Em jî piştî rojên Cejna* Nanê Şkeva bi gemiyê ji Filîpyayê bi rê ketin û di pênc rojan de li Troyayê gihîştin ba wan. Em li wir heft rojan man. Di roja pêşî ya heftiyê de, çaxê em civiyan ku nên bişikênin, Pawlos bi wan re dipeyivî û ji ber ku wî dixwest dotira rojê biçûya, peyivîna xwe heta nîvê şevê dirêj kir. Li oda jorîn a ku em lê civiyabûn, gelek qendîl hebûn. Xortekî ku navê wî Eytûxos bû di pencerê de rûdinişt, ket xeweke giran. Pawlos peyivîna xwe gelek dirêj kir, Eytûxos bi xewê ve çû, ji qata sisiyan ket xwarê û miriyî hat hildan. Lê Pawlos çû jêr, bi ser wî de xwar bû, ew himbêz kir û got: «Nekin qîrîn, ruh hatê.» Piştre Pawlos derket jorê, nan şikand û xwar, heta ku roj derket bi wan re dûr û dirêj peyivî û rabû çû. Û xort saxbûyî anîn hundir û gelek dilşa bûn. Em li gemiyê siwar bûn û ber bi Asosê ve çûn. Niyeta me ew bû ku em ji wir Pawlos bistînin gemiyê. Çimkî wî biryar dabû ku peya here. Ew li Asosê hat pêşiya me, me ew hilda gemiyê û em gihîştin Mitîlînê. Em ji wê derê bi gemiyê çûn û dotira rojê em gihîştin pêşberî Xiyosê. Roja din em di Samosê re derbas bûn û dotira rojê gihîştin Mîletosê. Çimkî Pawlos biryar dabû ku bi gemiyê bêrawestin di ber Efesê re derbas bibe, da ku dema xwe li herêma Asyayê nebihûrîne. Wî dilezand, ku eger çêbe, di Roja* Pentîkostê de li Orşelîmê be. Pawlos ji Mîletosê xeber şand Efesê û rihspiyên civînê gazî ba xwe kirin. Çaxê ew hatin ba wî, wî ji wan re got: «Hûn bi xwe dizanin, ji roja pêşî ve gava ku min lingê xwe avêtiye herêma Asyayê heta niha, ez çawa di nav we de rabûm û rûniştim. Min bi hemû dilnizmî û bi hêstirên çavan di nav wan ceribandinên ku ji gêrûfenên Cihûyan hatin serê min, ji Xudan re xizmet kir. Min xwe ji gotina tu tiştên ku ji bo we kêr tên neda paş, lê min hem bi eşkereyî hînî we kir û hem jî ez mal bi mal geriyam. Min hem ji Cihû û hem ji miletên din re şahidî kir ku li Xwedê vegerin û baweriyê bi Xudanê me Îsa bînin. Û va ye, niha ez bi daxwaza Ruh girêdayî diçim Orşelîmê û ez nizanim li wir wê çi bê serê min. Bi tenê ez dizanim ku Ruhê Pîroz li her bajarî ji min re şahidiyê dike ku zincîr û tengahî li benda min in. Lê belê ez tu qîmetê nadim xwe bi xwe; armanca min bi tenê ev e ku ez berpirsiyariya xwe û wê xizmeta ku min ji Xudan Îsa standiye bînim serî, ku ez şahidiya Mizgîniya kerema Xwedê bikim. «Va ye, ez dizanim, hûn hemû yên ku ez di nav we de geriyam û min Padîşahî da bihîstin, êdî hûn rûyê min nabînin. Ji ber vê yekê di roja îro de ez ji we re şahidiyê dikim ku ez ji xwîna her kesî bêrî me. Çimkî min xwe neda paş, min hemû daxwaza Xwedê ji we re got. Îcar hay ji xwe û ji hemû keriyê ku Ruhê Pîroz hûn di nav de kirine çavdêr, hebin. Şivantiya civîna bawermendan a Xwedê bikin a ku wî bi xwîna Kurê xwe bi dest xistiye. Ez dizanim piştî çûyîna min, gurên har ên ku ber kerî nakevin, wê bikevin nav we. Heta ji nav we bi xwe jî zilam wê derkevin û tiştên xwarûvîç bêjin, da ku şagirtan li pey xwe bibin. Ji ber vê yekê hişyar bimînin, ji bîr nekin ku sê salan bi şev û bi roj, bi hêstirên çavan min dev ji hişyarkirina her yekî ji we berneda. Û niha ez we dispêrim Xwedê û peyva kerema wî. Ew peyv dikare we ava bike û di nav hemûyên ku hatine pîrozkirin de mîrasê bide we. Min çav neda zîv an zêr an cilên tu kesî. Hûn bi xwe dizanin ku ev destên ha hem ji bo hewcedariya min û hem jî ji bo hewcedariyên wan ên ku bi min re ne xebitîn. Min di her tiştî de nîşanî we da, ku divê em bi vî awayî gelek bixebitin û alîkariya lewazan bikin û peyvên Xudan Îsa bînin bîra xwe; wî bi xwe digot: ‹Bextewariya dayînê ji ya standinê mezintir e.›» Piştî ku ev tişt gotin, ew bi hemûyan re çû ser çokan û dua kir. Hemû gelek giriyan, xwe avêtin stûyê Pawlos û ew ramûsan. Hê bêtir ji ber wê peyva ku wî gotibû: «Êdî hûn rûyê min nabînin» keder girtin. Piştre ew birin heta ba gemiyê û bi rê kirin. Îcar gava em ji wan veqetiyan û bi gemiyê ketin rê, sererast em hatin Kosê. Dotira rojê em gihîştin Rodosê û ji wir jî em hatin Patarayê. Me gemiyeke ku diçû Fînîkyayê dît, em li wê siwar bûn û bi rê ketin. Gava ku Qibris xuya bû, me ew li milê çepê hişt, em bi aliyê Sûriyê ve çûn û li bajarê Sûrê rawestan, çimkî diviya barê gemiyê li wir bihata valakirin. Me şagirt dîtin û em heft rojan li wê derê man. Wan bi Ruh ji Pawlos re digot ku ew neçe Orşelîmê. Îcar çaxê me rojên xwe li wir temam kirin, em rabûn û bi rê ketin. Hemû bi jin û zarokên xwe ve heta derveyî bajêr em bi rê kirin. Li wir, li ber lêva deryayê em çûn ser çokan, me dua kir û me xatir ji hevdû xwest. Piştre em ketin gemiyê û ew jî vegeriyan malên xwe. Çaxê me rêwîtiya xwe ya Sûrê temam kir, em gihîştin Pitolêmayê, me silav li xwişk û birayan kir û em rojekê bi wan re man. Dotira rojê em ji wir derketin û hatin Qeyseriyê. Em çûn mala Filîposê mizgînvanê ku yek ji heftan bû û em li ba wî man. Çar keçên wî yên mêrnekirî yên ku pêxemberîtî dikirin hebûn. Çaxê em li wir gelek rojan man, pêxemberekî ku navê wî Hagabos bû ji Cihûstanê daket û hat. Ew hat ba me, piştênka Pawlos hilda, bi wê dest û lingên xwe girê dan û got: «Ruhê Pîroz weha dibêje: ‹Li Orşelîmê Cihû wê xwediyê vê piştênkê weha girê bidin û wî bidin destê miletan.›» Gava me ev bihîst, em û xelkê li wê derê me ji Pawlos hêvî kir ku neçe Orşelîmê. Hingê Pawlos bersîv da û got: «Ev çi ye hûn dikin; hûn digirîn û dilê min dişikênin? Ez ne tenê ji girêdanê re, lê ez di ber navê Xudan Îsa de li Orşelîmê ji mirinê re jî amade me.» Çaxê ku wî qîma xwe neanî, em bêdeng man û me got: «Bila daxwaza Xudan be.» Piştî wan rojan me xwe amade kir û em hilkişiyan Orşelîmê. Hin şagirtên ji Qeyseriyê jî bi me re hatin û em anîn mala Minasonê Qibrisî. Ew şagirtekî kevin bû û emê li mala wî bibûna mêvan. Gava em gihîştin Orşelîmê, birayan bi şahî em qebûl kirin. Dotira rojê Pawlos bi me re hat ba Aqûb*. Hemû rihspî jî amade bûn. Piştî ku Pawlos silav li wan kir, wî ew tiştên ku Xwedê bi xizmeta wî di nav miletan de kiribûn, yek bi yek gotin. Gava ku wan ev bihîst, pesnê Xwedê dan û ji Pawlos re gotin: «Birawo, tu dibînî ku di nav Cihûyan de çend hezar mirov hene ku bawerî anîne û hemû jî ji bo Şerîetê xîretkêş in. Wan li ser te bihîstiye ku tu hemû Cihûyên di nav miletan de hîn dikî ku dev ji Mûsa berdin û dibêjî ku bila ew kurên xwe sinet nekin û li pey adetan neçin. Îcar em çi bikin? Bêguman wê bibihîzin ku tu hatiyî. Loma ya ku em ji te re dibêjin, bike. Çar zilamên me yên ku nedreke* wan heye, hene. Wan bi xwe re bibe û bi wan re xwe li gor adetan paqij bike û xercê wan bide, da ku ew bikarin porê xwe kur bikin. Hingê hemû wê bizanin tiştên ku li ser te hatine gotin ne rast in û tu bi xwe jî li pey Şerîetê diçî. Îcar heçî yên ji nav miletên din ku bawerî anîne, me biryar daye û ji wan re nivîsiye ku divê ew xwe ji xwarina ku ji pûtan re tê gorîkirin, ji xwînê, ji heywanên mirar û ji fuhûşiyê dûr bixin.» Hingê Pawlos ew zilam hildan, dotira rojê li gor adetan xwe paqij kir, bi wan re ket Perestgehê û diyar kir ku rojên paqijbûnê yên ku wê gorî ji bo her yekî ji wan bê dayîn, wê kengê temam bibin. Çaxê ev heft roj li ber temambûnê bûn, Cihûyên ku ji herêma Asyayê bûn ew di Perestgehê de dîtin, tevahiya elaletê têkdan. Wan ew girt, qîriyan û gotin: «Ey Îsraêlîno, werin alîkariyê! Ew mirovê ku li her derê li hember gelê me, li hember Şerîetê û li hember vî cihî hînî her kesî dike, ev e. Bi ser de jî wî hin kesên ku ne Cihû ne anîne Perestgehê û ev cihê pîroz herimandiye.» Çimkî wan, berî hingê di nav bajêr de Trofîmosê* Efesî bi wî re dîtibûn û wan digot qey Pawlos ew aniye Perestgehê. Hingê tevahiya bajêr rabû ser lingan û elalet bi lez kom bû. Pawlos girtin û kaş kirin derveyî Perestgehê. Dergehên Perestgehê di cih de hatin girtin. Hê ew dixebitîn ku wî bikujin, gotina ku tevahiya Orşelîmê tevlihev bûye gihîşt serhezarê tabûra* leşkeran. Wî jî zûka leşker û sersed* hildan û bi ser wan de hat. Gava wan serhezar û leşker dîtin, dev ji lêxistina Pawlos berdan. Hingê serhezar hat, ew girt û emir kir ku bi du zincîran bê girêdan. Wî pirsyar kir ku ew kî ye û wî çi kiriye. Ji ber ku ji elaletê her yekî tiştek digot û dikirin qîrîn, wî ji ber hengameyê ya rast fêm nekir û emir kir ku wî bînin leşkergehê. Gava Pawlos gihîşt ber derenceyan, ji ber zorkirina elaletê, leşker mecbûr man ku wî hilgirin. Çimkî elaleta ku li pey dihat diqîriya û digot: «Wî bikujin!» Gava dikirin ku Pawlos bibin leşkergehê, wî ji serhezar re got: «Ma ez dikarim ji te re tiştekî bêjim?» Wî jî lê vegerand û got: «Ma tu bi Yewnanî dizanî? Hingê lazim e, tu ne yê Misrî bî, ku berî demekê serhildanek çêkir û çar hezar mêrkuj derxistin çolê?» Pawlos lê vegerand: «Ez mirovekî Cihû me, ji Tarsûsa Kîlîkyayê me, ez hemwelatiyê bajarekî girîng im. Ez ji te hêvî dikim, destûrê bide ku ez ji gel re bipeyivim. Çaxê wî destûr dayê, Pawlos li ser derenceyan rawesta û destê xwe hilda, da ku xelk bêdeng bibe. Gava ku bêpêjiniyeke mezin çêbû, ew bi zimanê Îbranî* peyivî û got: «Bav û birano, niha guhê xwe bidin parastina ku ez li ber we dikim.» Gava wan bihîst ku ji wan re Îbranî* dipeyive, ew bêtir bêdeng man. Hingê wî got: «Ez zilamekî Cihû me, li Tarsûsa Kîlîkyayê hatime dinyayê, lê ez li vî bajarî mezin bûme, li ber lingên Gamalyêl bi tûndî li gor Şerîeta bav û kalan hatime perwerdekirin û ka îro hûn hemû çawa nin, ez jî ji bo Xwedê xîretkêş bûm. Min heta bi kuştinê jî tengahî da wan ên ku di vê Riyê de bûn, min hem jin û hem jî mêr girêdidan û davêtin zîndanê. Serokkahîn û tevahiya civîna rihspiyan dikarin li ser vê yekê şahidiyê ji min re bikin. Min ji wan nameyek ji bo birayên li Şamê stand û ez çûm wê derê, da ku ez yên ku li wir bûn, girêdayî bi xwe re bînim Orşelîmê, ku ew bên cezakirin. «Îcar gava ku ez di rê de bûm û nêzîkî Şamê dibûm, li dora nîvro, ji nişkê ve ji ezmên ronahiyeke mezin li dora min şewq da. Ez ketim erdê û min dengek bihîst ku ji min re digot: ‹Şawûl, Şawûl, tu çima tengahiyê didî min?› Min bersîv da û got: ‹Ya Xudan, tu kî yî?› Hingê wî ji min re got: ‹Ez Îsayê Nisretî me, yê ku tu tengahiyê didiyê.› Îcar yên ku bi min re bûn ronahî dîtin, lê dengê yê ku bi min re dipeyivî nebihîstin. Min got: ‹Ez çi bikim, ya Xudan?› Xudan ji min re got: ‹Rabe û here Şamê, her tiştê ku divê tu bikî, wê li wir ji te re bê gotin.› Çaxê ku ji ber şewqa wê ronahiyê min hew dît, yên ku bi min re bûn bi destê min girtin û ez birim Şamê. «Zilamekî ku navê wî Hananya bû li wir rûdinişt, li gor Şerîetê xwedêtirs bû û hemû Cihû li ser wî bi qencî dipeyivîn. Ew hat ba min, rawesta û ji min re got: ‹Birayê Şawûl, bila çavên te bibînin!› Û hema di wê gavê de çavên min vebûn û min ew dît. Wî ji min re got: ‹Xwedayê bav û kalên me tu bijartî, da ku tu daxwaza wî bizanî, Yê Rast bibînî û dengê wî bibihîzî. Çimkî ji bo tiştên ku te dîtine û bihîstine, tê ji hemû mirovan re bibî şahidê wî. Îcar tu li benda çi yî? Rabe, imad bibe, gazî navê wî bike û ji gunehên xwe were şuştin.› «Îcar çaxê ku ez vegeriyam Orşelîmê û min di Perestgehê de dua dikir, ez ji hişê xwe çûm, min ew dît û wî ji min re got: ‹Bilezîne û zûka ji Orşelîmê derkeve, çimkî ew şahidiya te ya li ser min qebûl nakin.› Û min got: ‹Ya Xudan, ew bi xwe jî dizanin ku li her kinîştê min li yên ku bawerî bi te dianîn dixist û ew davêtin zîndanê. Gava ku xwîna şahidê te Steyfan rijiya, ez bi xwe jî li wir radiwestam. Ez bi wê yekê razî bûm û min çavdêriya cilên wan ên ku ew kuştin, kir.› Û Xudan ji min re got: ‹Here, çimkî ezê te bişînim cihên dûr ba miletan.›» Heta van peyvan xelkê guhdariya wî kir, lê piştre qîriyan, gotin: «Mirovekî weha ji rûyê erdê rake! Divê yên weha nejîn!» Çaxê ew diqîriyan, ebayên xwe davêtin û toz divirvirandin hewayê, serhezar emir kir ku wî bînin leşkergehê, bidin ber qamçiyan û bikişînin pirsyariyê, da ku hîn bibe, ka ev elalet çima weha li hember wî diqîre. Lê gava ku wan ew bi qayîşên çermîn girêdan, Pawlos ji sersedê ku li ba wî radiwesta re got: «Ma li gor qanûnê ye, ku hûn hemwelatiyekî* Romayî, hê berî ku bê dîwankirin, bidin ber qamçiyan?» Gava sersed ev yek bihîst, ew çû ba serhezar û jê re got: «Tu çi dikî? Ev mirov hemwelatiyê Romayê ye!» Serhezar hat û ji Pawlos pirsî: «Ji min re bêje: Tu hemwelatiyê Romayî yî?» Wî got: «Erê.» Serhezar bersîv da û got: «Min bi gelek peran ev hemwelatî bi dest xistiye.» Pawlos got: «Lê ez hemwelatî hatim dinyayê.» Di cih de yên ku wê ew bikişandana pirsyariyê, xwe jê dan aliyekî. Serhezar bi xwe jî çaxê fêm kir ku ew hemwelatiyê Romayê ye tirsiya, çimkî ew girê dabû. Dotira rojê wî xwest ku rast hîn bibe ka çima Pawlos ji aliyê Cihûyan ve tê sûcdarkirin. Wî zincîrên Pawlos vekirin û li serekên kahînan* û li hemû civîna giregiran emir kir ku bicivin. Wî Pawlos anî xwarê û li ber wan da rawestandin. Pawlos bi baldarî li civîna giregiran nêrî û got: «Gelî birayan! Ez heta îro li ber Xwedê bi wijdaneke paqij jiyam.» Li ser vê yekê Serokkahîn Hananya, li yên ku nêzîkî wî bûn emir kir ku li devê wî bixin. Hingê Pawlos ji wî re got: «Ey dîwarê spîkirî, Xwedê wê li te bixe! Tu li wir rûniştî yî ku li gor Şerîetê dîwana min bikî, ma tu li dijî Şerîetê emir dikî ku li min bixin?» Yên ku nêzîkî wî bûn gotin: «Ma tu Serokkahînê Xwedê nizim dikî?» Pawlos got: «Birano, min nizanibû ku ew Serokkahîn e; çimkî hatiye nivîsîn: ‹Tiştekî xerab ji serokê gelê xwe re nebêje.› » Çaxê Pawlos fêm kir ku hinek ji wan Fêrisî* û hinek ji wan jî Sadûqî* ne, di civîna giregiran de bi dengekî bilind got: «Birano, ez Fêrisî me, kurê Fêrisiyan im. Ji ber hêviya ku mirî wê vejîn*, dîwana min tê kirin.» Çaxê wî ev got, di navbera Fêrisî û Sadûqiyan de devjenî çêbû û civîn bû du bend. — Çimkî Sadûqî dibêjin vejîn, milyaket û ruh tune; lê Fêrisî hemûyan jî qebûl dikin. — Hingê hengameyeke mezin çêbû, hinek Şerîetzanên ji Fêrisiyan rabûn, xwe kişandin wan û gotin: «Em tu xerabiya vî mirovî nabînin. Eger ruh an milyaketekî ji wî re gotibe, wê çi bibe?» Gava ku bihevketin zêde bû, serhezar tirsiya ku Pawlos perçe bikin. Emir li leşkeran kir ku herin jêr, bi zorê wî ji nav wan hildin û bînin leşkergehê. Dotira şevê Xudan li ba wî rawesta û got: «Bi zirav be! Te çawa li Orşelîmê ji bo min şahidî da, divê tu wusa li Romayê jî ji bo min şahidiyê bidî.» Çaxê bû sibe Cihûyan gotina xwe kir yek û sond xwarin, heta ku Pawlos nekujin, ne bixwin û ne jî vexwin. Yên ku ev sond xwaribûn ji çilî zêdetir bûn. Ew çûn ba serekên kahînan û rihspiyan û gotin: «Me hişk sond xwariye, heta ku em Pawlos nekujin, em qet tiştekî tam nakin. Îcar hûn û civîna giregiran, ji serhezar bixwazin ku wî bîne xwarê ba we, wek ku hûnê lêkolîneke hê rastir li ser Pawlos bikin. Em jî amade ne, hê beriya ku ew bigihîje, em wî bikujin.» Lê xwarziyê Pawlos, bi vê kemîna wan hesiya, çû ket leşkergehê û ji Pawlos re got. Pawlos jî gazî sersedekî kir û got: «Vî xortê ha bibe ba serhezar, çimkî tiştekî ku jê re bêje heye.» Îcar sersed ew hilda, anî ba serhezar û got: «Pawlosê girtî gazî min kir û ji min xwest ku ez vî xortî bînim ba te. Tiştekî ku ji te re bêje heye.» Serhezar bi destê wî girt, ew xewle kir û jê re got: «Tiştê ku tê ji min re bêjî çi ye?» Wî bersîv da û got: «Cihûyan ya xwe kirine yek ku hêvî ji te bikin ku tu sibê Pawlos bînî ber civîna giregiran, wek ku hê rastir li ser wî bikolin. Lê tu guhê xwe nede wan, çimkî ji nav wan ji çil zilaman zêdetir di kemînê de li benda wî ne. Wan sond xwariye, heta ku wî nekujin, ew ne bixwin û ne jî vexwin. Niha ew amade ne û li benda razîbûna te ne.» Hingê serhezar ew berda û li wî emir kir û got: «Ji kesî re nebêje ku te ev ji min re gotiye.» Îcar serhezar gazî du sersedan kir û ji wan re got: «Du sed leşker, heftê siwar û du sed rimdarî amade bikin ku îşev saet di nehan de herin Qeyseriyê. Wusa jî heywanan peyda bikin, da ku Pawlos siwar bikin û bi ewlehî wî bibin ba walî Felîks.» Wî nameyek bi vî awayî nivîsî: «Klawdyos Lûsyos silavan li waliyê giranbiha Felîks dike. Ev zilam ji aliyê Cihûyan ve hatibû girtin û li ber kuştinê bû; lê çaxê ez hîn bûm ku ew hemwelatiyê Romayê ye, ez bi leşkeran ve çûm ser wan û min ew ji destê wan xilas kir. Ji bo ku ez sedemê sûcdarkirina wî hîn bibim, min ew daxist ber civîna wan a giregiran. Min dît ku ew ji ber pirsên Şerîeta xwe wî sûcdar dikin, lê tiştekî ku ji ber bê kuştin an girtin, tune. Çaxê ez hîn bûm ku gêrûfenek li hember wî tê çêkirin, min zûka ew şand ba te. Min tembîh li wan ên ku wî sûcdar dikin jî kir, ku li ber te ya li hember wî bêjin.» Îcar leşkeran, wek ku emir li wan hatibû kirin, Pawlos hildan û bi şev ew birin Antîpatrîsê. Leşkeran dotira rojê siwarên ku wê bi wî re biçûna hiştin û vegeriyan leşkergehê. Gava ew hatin Qeyseriyê û name dan walî, Pawlos jî derxistin ber wî. Çaxê ku wî name xwend, pirsî ka ew ji kîjan herêmê ye. Gava hîn bû ku ew ji Kîlîkyayê ye, wî got: «Çaxê yên ku giliyê te dikin bên, hingê ezê guhdariya te bikim.» Û emir kir ku Pawlos di qesra Hêrodês de girtî bimîne. Piştî pênc rojan, Serokkahîn Hananya, bi hin rihspiyan û peyvbêj* Tertûlos ve daket Qeyseriyê û wan li ber walî giliyê Pawlos kir. Çaxê gazî Pawlos kirin, Tertûlos dest bi sûcdarkirinê kir û got: «Felîksê giranbiha, bi saya serê te demeke dirêj e ku em di aştiyê de dijîn û bi pêşbîniya te ev milet pêşve çûye. Em vê yekê hergav û li her derê bi spasiyeke mezin qebûl dikin. Ez naxwazim zêde serê te biêşînim, lê ez hêvî dikim ku ji kerema xwe tu bi kurtî guhdariya me bikî. Me dît ku ev zilam bûye belayek û di nav hemû Cihûyên dinyayê de tevliheviyê dertîne û yek ji serokên mezheba Nisretiyan e. Heta wî xwest ku Perestgehê biherimîne, lê me ew girt. [7-8] Îcar gava ku tu bi xwe wî bikişînî pirsyariyê, tu dikarî hemû tiştên ku em wî pê sûcdar dikin, ji wî hîn bibî.» *** Cihû jî beşdarî sûcdarkirinê bûn û gotin ku ev hemû wusa ne. Çaxê walî îşaret da Pawlos ku gotina xwe bêje, wî bersîv da û got: «Ji ber ku ez dizanim bi salan e ku tu dadgerê* vî miletî yî, ezê bi kêfxweşî parastina xwe bikim. Çawa tu bi xwe dikarî hîn bibî, ji diwanzdeh rojan ne zêdetir e ku ez ji bo perizînê* derketim Orşelîmê. Wan nedîtiye ku ez di Perestgehê de bi kesî re ketime peyivînê û ne jî dîtin ku min di kinîştan de an jî di bajêr de xelk rakiriye ser piyan. Ne jî ew dikarin niha sûcdarkirinên xwe ji te re îspat bikin. Lê ez vê bi eşkereyî ji te re dibêjim ku li gor Riya ku ew jê re dibêjin mezheb, ez diperizim Xwedayê bav û kalên me û ez bi hemû tiştên ku di Şerîetê û di Nivîsarên Pêxemberan de nivîsî ne bawer dikim. Wek ku ew bi xwe jî qebûl dikin ku vejîna yên rast û nerast wê çêbe, ev hêviya min jî ji Xwedê heye. Ji ber vê yekê heta ku ji destê min bê, ez dixebitim ku hem li ber Xwedê û hem li ber mirovan hergav wijdaneke min a paqij hebe. Îcar piştî çend salan ez hatim ku alîkariya miletê xwe bikim û goriyan pêşkêş bikim. Gava ku min ev dikirin, wan ez di Perestgehê de paqijbûyî dîtim. Ne ez bi elaletê re bûm û ne jî min hengame derxist. Lê hin Cihûyên ji herêma Asyayê* li wê derê hebûn, eger tiştekî wan li hember min hebe, diviya ew li vir li ber te bûna û ez sûcdar bikirama. An bila evên ha bêjin, gava ku ez li ber civîna giregiran rawestayî bûm, wan çi neheqiya min dît? Tenê gava ku ez di nav wan de rawesta bûm, min dengê xwe bilind kir û got: ‹Ji ber vejîna miriyan, îro li ber we dîwana min tê kirin.›» Lê Felîksê ku qenc li ser Riyê dizanî, doz da paş û got: «Çaxê ku serhezar Lûsyos dakeve Qeyseriyê, ezê ji bo doza we biryarê bidim.» Wî li sersed emir kir ku Pawlos girtî bihêlin, hinekî serbest bihêlin û ji hevalên wî yên ku jê re dibin alîkar re nebin asteng. Piştî çend rojan Felîks tevî pîreka xwe ya Cihû Dirûsîla hat, şand pey Pawlos û li ser baweriya ku bi Mesîh Îsa ye, guhdariya wî kir. Û çaxê ew li ser rastdariyê, li ser xwegirtinê û li ser dîwana ku wê bê peyivî, Felîks tirsiya û got: «Tu niha here, çaxê ez demeke xweşkeys bibînim, ezê gazî te bikim.» Ji aliyekî ve jî, wî hêvî dikir ku Pawlos wê peran bide wî, ji ber vê yekê wî gelek caran dişand pey wî û pê re dipeyivî. Piştî ku du sal derbas bûn, Porkiyos Fêstos hat cihê Felîks. Ji ber ku Felîks dixwest dilê Cihûyan xweş bike, wî Pawlos girêdayî hişt. Sê roj piştî ku Fêstos gihîşt herêmê, ji Qeyseriyê hilkişiya Orşelîmê. Li wir serekên kahînan û giregirên Cihûyan li ber wî giliyê Pawlos kirin û jê xwestin ku qenciyê bi wan bike û wî bîne Orşelîmê. Armanca wan ew bû ku kemînê deynin û di rê de wî bikujin. Lê Fêstos bersîv da, ku Pawlos li Qeyseriyê di girtîgehê de ye û di nêzîk de ew bi xwe jî wê here wê derê. Û got: «Îcar bila serekên we bi min re dakevin û eger wî zilamî tiştekî nerast kiribe, bila wî sûcdar bikin.» Ew di nav wan de ji neh-deh rojan zêdetir nema û daket Qeyseriyê. Dotira rojê ew li ser kursiyê dîwanê rûnişt û emir kir ku Pawlos bînin. Çaxê ew hat, Cihûyên ku ji Orşelîmê hatibûn, hawirdor lê girtin, gelek sûcdarkirinên giran ên ku nikaribûn îspat bikin, li hember wî kirin. Pawlos parastina xwe kir û got: «Min ne li hember Şerîeta Cihûyan, ne li hember Perestgehê û ne jî li hember Qeyser qet sûc nekiriye.» Lê Fêstos, ji bo ku dilê Cihûyan xweş bike, ji Pawlos pirsî û got: «Ma tu dixwazî derkevî Orşelîmê û li wir ji bo van tiştan li ber min dîwana te bê kirin?» Pawlos jî got: «Ez li ber dîwana Qeyser radiwestim, divê li wir dîwana min bê kirin. Min tu neheqî li Cihûyan nekiriye, wek ku tu bi xwe jî qenc dizanî. Niha eger min neheqî an tiştekî ku heqê wî mirin e, kiribe, ez ji mirinê narevim. Lê eger sûcdarkirinên vanên ha ne rast in, tu kes nikare min bide destê wan. Ez doza xwe dibim ber Qeyser.» Hingê Fêstos, piştî ku bi şêwirmendên xwe re peyivî, bersîv da û got: «Te doza xwe bir ber Qeyser, tê herî ba Qeyser.» Piştî ku çend roj derbas bûn Egrîpa* padîşah û Bernikê hatin Qeyseriyê ku herin serdana Fêstos. Gava ku wan çend roj li wir derbas kirin, Fêstos doza Pawlos ji padîşah re anî zimên û got: «Li vir zilamekî ku Felîks ew girtî hiştiye heye. Çaxê ku ez li Orşelîmê bûm, serekên kahînan û rihspiyên Cihûyan giliyê wî li ber min kirin û xwestin ku ez dîwana wî bikim. Min ji wan re got ku ne adeta Romayiyan e ku yekî bidin dest, heta bi yên ku wî sûcdar dikin re neyê rûbirûkirin û li hember sûcdarkirinên wan fersenda parastinê ji wî re neyê dayîn. Îcar gava ku ew hatin vir, min bi derengî nexist, dotira rojê ez li ser kursiyê dîwanê rûniştim û min emir kir ku wî zilamî bînin. Çaxê yên ku giliyê wî dikirin rabûn, wan ew bi tu neheqiya ku min guman dikir, sûcdar nekirin. Lê li hember wî hin meselên wan hebûn, li ser dînê wan û li ser yekî mirî ku navê wî Îsa ye, lê Pawlos dibêje ku ew sax e. Ez jî li ser mesela van tiştan dudilî bûm û min ji Pawlos pirsî, ka ew dixwaze here Orşelîmê û li wir ji bo van tiştan dîwana wî bê kirin. Lê çaxê Pawlos xwest, heta ku Împerator biryarê bide, di bin çavan de bimîne, min emir kir ku ew girtî bimîne heta ku ez wî bişînim ber Qeyser.» Egrîpa jî ji Fêstos re got: «Min bi xwe jî dixwest ku ez guhdariya vî mirovî bikim.» Fêstos got: «Tê sibê wî bibihîzî.» Îcar dotira rojê Egrîpa û Bernikê bi xemlûxêleke mezin, bi serhezar û giregirên bajêr ve ketin dîwanxanê. Li ser emrê Fêstos Pawlos anîn hundir. Fêstos got: «Egrîpa padîşah û hemû yên li vir bi me re amade ne, hûn vî mirovî dibînin. Tevahiya Cihûyan, hem li Orşelîmê û hem jî li vir, bi qîrîn li ber min gilî kirin û gotin ku divê ev êdî nejî. Lê min dît ku wî tiştekî ku heqê wî mirin be, nekiriye. Çaxê wî xwest ku doza wî here ber Qeyser, min biryar da ku ez wî bişînim. Îcar tiştekî ku ez li ser wî ji efendiyê me re binivîsim tune. Ji ber vê yekê min ew anî pêş we, bi taybetî jî pêş te, ya Egrîpa padîşah. Da ku, piştî ew bê kişandin pirsyariyê, tiştekî ku ez binivîsim hebe. Çimkî ji min re bêmane tê, ku ez girtiyekî bişînim û tiştên ku pê tê sûcdarkirin nenivîsim.» Îcar Egrîpa* ji Pawlos re got: «Destûra te heye ku tu ji bo xwe bipeyivî.» Hingê Pawlos destê xwe bilind kir û dest pê kir xwe parast: «Ya padîşah Egrîpa, ji ber ku ezê îro li ber te, xwe li hember hemû sûcdarkirinên Cihûyan biparêzim, ez xwe bextewar hesab dikim. Bi taybetî, ji ber ku tu qenc bi hemû adet û meseleyên di nav Cihûyan de dizanî; loma ez hêvî dikim ku tu bi bîhnfirehî guhdariya min bikî. «Hemû Cihû ji xortaniya min ve bi jiyana min dizanin. Ev jiyan ji destpêkê ve di nav gelê min de û li Orşelîmê derbas bûye. Eger bixwazin şahidiyê bikin, ew ji berê ve min nas dikin ku ez li gor mezheba dînê me ya herî hişk, bi Fêrisîtî jiyam. Ji ber ku min hêviya xwe bi wê soza ku Xwedê daye bav û kalên me ve girêdaye, ez niha ji bo ku dîwana min bê kirin, li vir radiwestim. Bi wê hêviya ku bigihîjin wê sozê, diwanzdeh eşîrên me bi şev û bi roj ji dil û can diperizin*. Ji ber vê hêviyê, ya padîşah, ez ji aliyê Cihûyan ve têm sûcdarkirin. Çima baweriya we pê nayê ku Xwedê miriyan rake? «Bi rastî bîr û baweriya min bi xwe jî ev bû ku divê ez li hember navê Îsayê Nisretî gelek tiştan bikim. Min ev yek li Orşelîmê kir jî. Bi wê desthilatiya ku min ji serekên kahînan standibû, min gelek ji yên pîroz avêtin zîndanê û di kuştina wan de min raya xwe li hember wan dida. Di hemû kinîştan de min gelek caran ew ceza kirin û min li wan zor kir ku çêran bikin. Ez li hember wan ewqas har bûbûm, heta ku min di bajarên xerîb de jî tengahî da wan. «Di van gerên xwe de, bi peywir û desthilatiya ku min ji serekên kahînan standibûn, ez diçûm Şamê. Ya padîşah, nîvro di rê de, min ji ezmên ronahiyek dît ku ji ya rojê bi şewqtir bû û dora min û yên bi min re ronahî kir. Gava em hemû ketin erdê, min dengek bihîst ku bi Îbranî ji min re got: ‹Şawûl, Şawûl, tu çima tengahiyê didî min? Ji te re zehmet e ku tu bi kulmê herî dirêşikê.› Min got: ‹Tu kî yî, ya Xudan?› Xudan bersîv da û got: ‹Ez Îsa me yê ku tu tengahiyê didiyê. Lê belê rabe û li ser lingan raweste; çimkî ez ji te re xuya bûm, da ku ez hem ji bo tiştên ku te dîtin û hem jî ji bo wan ên ku ezê bi wan xwe nîşanî te bidim, te şahid û xizmetkar destnîşan bikim. Ezê te ji gelê te û ji miletên ku ezê te bişînim nav wan, xilas bikim, da ku tu çavên wan vekî û wan ji tariyê bizivirînî ronahiyê û ji hukumdariya Îblîs vegerînî Xwedê, ku ew lêbihûrtina gunehan bistînin û di nav wan ên ku bi baweriya navê min hatine pîrozkirin de, xweyî mîras bin.› «Loma, ya padîşah Egrîpa, ez li ber vê dîtiniya* ezmanî ranebûm. Lê min pêşî ji yên li Şamê re, piştre ji yên li Orşelîmê û ji yên li tevahiya diyarê Cihûstanê re û ji miletan re jî da zanîn ku divê ew tobe bikin, li Xwedê bizivirin û kirinên ku li tobekirinê tên, bikin. Ji ber vê yekê Cihûyan ez di Perestgehê de girtim û xwestin ku min bikujin. Lê min alîkarî ji Xwedê stand û ez heta îro mam û ji biçûk û mezinan re şahidiyê didim. Ez ji tiştên ku pêxemberan û Mûsa gotine ku wê çêbin pê ve, tiştekî din nabêjim: Yanî divê ku Mesîh cefayê bikişîne, di vejîna miriyan de bibe yê pêşî û ji gelê Cihû û ji miletên din re ronahiyê bide zanîn.» Çaxê ku wî weha parastina xwe dikir, Fêstos bi dengekî bilind got: «Te hişê xwe winda kiriye, Pawlos. Zêdexwendina te, te ji ser hişê te dibe!» Lê belê Pawlos got: «Min hişê xwe winda nekiriye, Fêstosê giranbiha, lê ez peyvên rast bi aqilmendî dibêjim. Padîşah bi xwe bi van tiştan dizane, loma ez serbest dipeyivim û ez piştrast im ku tiştekî ji van, ji wî ne veşartî ye. Çimkî ev tişt di kuncikekê de çênebûye. Padîşah Egrîpa, ma baweriya te bi pêxemberan heye? Ez dizanim ku tu bawer dikî.» Egrîpa ji Pawlos re got: «Tu dibêjî tê di demeke kurt de min bikî Mesîhî?» Pawlos lê vegerand: «Zû an dereng, ez hêvî ji Xwedê dikim ku ne tenê tu, lê hemû yên ku îro guhdariya min dikin, ev zincîr ne tê de, wek min bin.» Hingê padîşah rabû û bi wî re walî, Bernikê û hemû yên ku pê re rûniştî bûn jî rabûn. Gava ku derdiketin, ji hev re gotin: «Vî mirovî tiştekî ku ji ber bê kuştin an girtin, nekiriye.» Û Egrîpa ji Fêstos re got: «Ev mirov dikaribû bihata berdan, eger nexwesta ku doza wî here ber Qeyser.» Gava biryar hat dayîn ku em bi gemiyê herin Îtalyayê, wan Pawlos û hin girtiyên din spartin sersedekî ji tabûra* Qeyser, ku navê wî Yûlyos bû. Em li gemiyeke Edremîtê ya ku diçû keviyên herêma Asyayê* siwar bûn û bi nav deryayê ve çûn. Ji Selanîkê Erîstarxosê* Mekedonî bi me re bû. Dotira rojê em li Saydayê peya bûn. Yûlyos qencî bi Pawlos kir û destûr dayê ku here ba dostên xwe, da ku lê binêrin. Em ji wir bi deryayê ve çûn û ji ber ku ba ji hember me ve dihat, em di aliyê Qibrisê yê bê ba re derbas bûn. Piştî ku em di deryaya pêşberî Kîlîkya û Pamfîlyayê re derbas bûn, em gihîştin Mîra bajarê Lîkyayê. Li wir sersed gemiyeke ji Skenderyayê ya ku diçû Îtalyayê dît û em li wê siwar kirin. Gelek rojan em hêdî hêdî çûn û bi zehmet em gihîştin pêşberî Kinîdosê. Ji ber ku bayê rê neda me, em di aliyê Girîtê yê di bin bayê re, di pêşberî Salmonê re derbas bûn. Bi zehmet em di vê keviyê de derbas bûn û gihîştin dereke ku jê re dibêjin Lengergeha* Bedew, ku nêzîkî bajarê Laseyayê bû. Gelek dem hatibû windakirin, ji xwe Roja Rojiyê bihûrî bû û ji ber ku êdî rêwîtiya deryayê talûke bû, Pawlos şîret li wan kir û got: «Gelî hevalan, ez dibînim ku rêwîtî ne tenê ji bo bar û gemiyê, lê ji bo me bi xwe jî, wê gelek bi ziyan û zehmet be.» Lê sersed ji gotinên Pawlos zêdetir ji serekê gemîvanan û ji xwediyê gemiyê bawer dikir. Ji ber ku lengergeh ji bo bihûrandina zivistanê xweşkeys nebû, pirraniya wan biryar da ku ji wir bi deryayê ve herin û eger çêbe bigihîjin Fînîksê û zivistanê li wir derbas bikin. Fînîks lengergeha Girîtê bû, li başûr û li bakûrê rojava dinêrî. Çaxê ku bayekî nerm ê başûr hat, wan guman kir ku ew gihîştin mebesta xwe, lenger kişandin û bi keviya Girîtê ve çûn. Piştî kêlîkekê, ji aliyê Girîtê ve firtoneke xurt a bakûrê-rojhilat rabû ku jê re digotin ‹Êvrîkilon›. Firtonê li gemiyê xist, êdî wê nikaribû li hember şeqilan here, me dev jê berda û em hatin xişandin. Em di giraveke biçûk a ku navê wê Kawda bû re derbas bûn, di bin aliyê wê yê bê ba re, bi zorê me destê xwe gihand qeyikê. Piştî ku qeyik kişandin jor, gemî ji binî ve bi kendîran asê kirin. Ji tirsa ku wê di Kendava Sirtê de li girên seylakê* yên di bin avê de bikevin, taximên gemiyê anîn xwar û bi vî awayî xişxişîn û çûn. Firtonê gelek zor li me kir, dotira rojê dest pê kirin barê gemiyê avêtin deryayê. Roja sisiyan bi destên xwe hacetên gemiyê avêtin. Gelek rojan ne tav û ne jî stêr xuya bûn û firtone ranewesta, êdî hemû hêviya me ya xilasbûnê winda bû. Îcar çaxê ku demeke dirêj wan xwarin nexwar, Pawlos di nav wan de rawesta û got: «Hevalno, diviya ku we bi ya min bikira, hûn ji Girîtê derneketana û we ev ziyan û zehmet nedîtana. Û niha ez hêvî ji we dikim, bi zirav bin; çimkî kesekî ji we jiyana xwe winda nake, bi tenê gemî wê here. Çimkî şeva din milyaketekî wî Xwedayê ku ez yê wî me û xizmetê ji wî re dikim, li ba min rawesta, û got: ‹Netirse Pawlos; divê tu li ber Qeyser rawestî û hemû yên ku bi te re di gemiyê de ne, va ye, Xwedê ew dan xatirê te.› Loma bi zirav bin, hevalno. Çimkî ez ji Xwedê bawer dikim, wek ku wî ji min re gotiye, wê çêbe. Lê divê em bikevin giravekê.» Çaxê ku bû şeva çardehan, em hê di deryaya Adriyatîkê de dixişxişîn. Li dor nîvê şevê gemîvanan guman kir ku nêzîkî bejê bûne. Hingê kûrpîv avêtin û dîtin ku bi qasî bîst baskî ye. Hinekî din pêşve çûn, dîsa pîvan û dîtin ku panzdeh bask e. Ew ditirsiyan ku em li dereke kevirîn bikevin; ji paş gemiyê ve çar lenger avêtin û ji bo ku roj derkeve dua kirin. Lê çaxê gemîvan dixebitîn ku ji gemiyê birevin û wek ku ji pêş ve wê lenger bavêtana, qeyik berdan deryayê, Pawlos ji sersed û leşkeran re got: «Eger ev mirov di gemiyê de nemînin, hûn nikarin xilas bibin.» Hingê leşkeran şerîtên qeyikê birrîn û ew xistin. Serê sibê, Pawlos ji hemûyan hêvî kir ku xwarinê bixwin û got: «Îro çardeh roj e ku hûn radiwestin, we tiştek nexwariye û hûn birçî ne. Loma ez ji we hêvî dikim ku hûn xwarinê bixwin; çimkî ev ji bo rizgariya we ye. Ji ber ku mûyek ji serê yekî ji we winda nabe.» Piştî ku wî ev got, nan hilda, li ber hemûyan ji Xwedê re şikir kir, şikand û dest pê kir xwar. Hingê hemû jî bi zirav bûn û nan xwarin. — Di gemiyê de em hemû bi hev re du sed û heftê û şeş nefs bûn. — Piştî ku têr nan xwarin, genim rijandin deryayê û gemî sivik kirin. Çaxê bû roj bej nas nekirin, lê tengaveke ku seylaka* wê hebû dîtin û dixwestin, eger çêbe, gemiyê biajon wê derê. Hingê kendîrên lengeran birrîn, di deryayê de hiştin. Lingên kotelan* sist kirin, babezka pêşiyê li bayê vekirin û berê xwe dan seylakê. Lê gemî di nav du herikînên dijber de ma û li wir rawesta; serê gemiyê di erdê de çikilî û hew lebitî. Lê ji ber hêza şeqilan paşiya wê dest pê kir ji hev vebû. Hingê leşkeran xist dilê xwe ku girtiyan bikujin, da ku kesekî sobayiyê neke û nereve. Lê sersed xwest ku Pawlos xilas bike, nehişt ku vê niyeta xwe bînin cih. Wî emir kir, pêşî yên ku dizanin sobayiyê bikin, xwe ji gemiyê bavêjin û derkevin bejê û yên mayî jî, hinek li ser depan û hinek jî li ser perçên gemiyê derkevin bejê. Bi vî awayî hemû xilas bûn û derketin bejê. Piştî ku em xilas bûn, em hîn bûn ku navê giravê Malta ye. Xelkê giravê camêriyeke nedîtî nîşanî me da. Ji ber serma û barana ku dibarî, agir kirin û em hemû qebûl kirin. Gava ku Pawlos gurzek hejik berhev kir û danî ser êgir, ji germê koremarek derket û bi destê wî ve zeliqî. Gava xelkê giravê dît ku marek bi destê wî ve daleqaye ji hev re gotin: «Bêguman, ev mirov mêrkuj e; bi ser ku ew ji deryayê xilas bû jî, Heq nehişt ku ew bijî.» Lê Pawlos mar veweşand nav êgir û tu ziyan nedît. Ew li benda Pawlos bûn ku biwerime, an ji nişkê ve bikeve û bimire. Lê piştî ku ew demeke dirêj li hêviyê man û dîtin ku tiştek pê nehat, wan fikra xwe guhert û gotin ku ew xwedayek e. Îcar nêzîkî wê derê zeviyên serokê giravê hebûn ku navê wî Popliyos bû. Wî em qebûl kirin mala xwe û sê rojan bi dostanî em kirin mêvan. Bavê Popliyos bi tayê û zikêşa bixwîn ketibû û nexweş di nav nivînan de bû. Pawlos çû ba wî, destên xwe danîn ser wî, dua kir û ew qenc kir. Piştî vê yekê nexweşên giravê yên din jî hatin û qenc bûn. Wan gelek qedir û qîmeta me girt û gava em bi nav deryayê ve rê ketin, hemû tiştên ku hewcedariya me bi wan hebû, xistin gemiyê. Piştî sê mehan em bi gemiyeke ji Skenderyayê ya ku zivistan li giravê derbas kiribû, bi deryayê ve bi rê ketin; nîşana xwedayên Cêwî li ser gemiyê hebû. Em gihîştin Sîrekûsê û em sê rojan li wir man. Ji wir em rabûn û çûn Rêgiyomê. Piştî rojekê bayê başûr rabû û roja diduyan em hatin Potiyolê. Li wir me xwişk û bira dîtin û ji me hêvî kirin ku em heft rojan li ba wan bimînin. Û bi vî awayî em hatin Romayê. Çaxê birayên ji wir li ser hatina me bihîstin, heta bi Çarşiya Epiyû û Sê Mêvanxaneyê hatin pêşiya me. Gava Pawlos ew dîtin, şikir ji Xwedê re kir û cesaret stand. Çaxê em ketin Romayê, destûr ji Pawlos re hat dayîn ku bi leşkerê ku nobedariya wî dike re tenê rûne. Îcar piştî sê rojan, Pawlos gazî giregirên Cihûyan kir ku bicivin. Gava ku ew kom bûn, wî ji wan re got: «Birano, bi ser ku min tiştekî li hember gelê me an adetên bav û kalên me nekiriye jî, ez li Orşelîmê hatim girtin û ez dam destê Romayiyan. Çaxê wan ez kişandim pirsyariyê, wan xwest ku min berdin, çimkî ji bo kuştina min sedemek tunebû. Lê gava ku Cihû li hember vê yekê derketin, bi ser ku giliyekî min li hember miletê min tunebû jî, ez mecbûr bûm ku doza xwe bibim ber Qeyser. Ji ber vê yekê min xwest ku ez we bibînim û bi we re bipeyivim. Çimkî ez di ber hêviya Îsraêl de bi vê zincîrê girêdayî me.» Wan lê vegerand û gotin: «Me li ser te tu name ji Cihûstanê nestandine, ne jî yek ji birayên ku hatiye vir xeber daye me, an tiştekî nebaş li ser te gotiye. Lê em dixwazin ji te bibihîzin ka tu çi difikirî. Çimkî em dizanin ku li her derê li hember vê mezhebê dipeyivin.» Îcar rojek ji bo wî kifş kirin û gelek hatin ba wî, wî cihê ku lê dima. Ew ji serê sibê heta êvarê ji wan re şîrove kir, li ser Padîşahiya Xwedê şahidî kir û xebitî ku hem bi Şerîeta Mûsa û hem jî bi Nivîsarên Pêxemberan baweriya wan bi Îsa bîne. Hinekan bawerî bi tiştên ku hatibûn gotin, anîn û hinekan jî neanîn. Çaxê di nav xwe de li hev nehatin, beriya ku herin Pawlos ev peyv got: «Ruhê Pîroz bi devê Îşaya pêxember ji bav û kalên we re weha rast gotiye: ‹Here ba vî gelî û bêje: Hûn çiqas bibihîzin jî, Hûn tu caran fêm nakin. Hûn çiqas bibînin jî, Hûn tu caran tênagihîjin. Çimkî dilê vî gelî hişk bûye Guhên wan giran bûne Û wan çavên xwe girtine. Nebe ku ew bi çavên xwe bibînin Û bi guhên xwe bibihîzin Û bi dilê xwe fêm bikin Û vegerin ku ez wan qenc bikim.› [28-29] De îcar bizanin ku ev xilaskirina Xwedê ji miletan re hatiye şandin û ewê guhdarî bikin.» *** Pawlos du sal sax li mala xwe ya ku kirê kiribû ma û her kesê ku dihat ba wî qebûl dikir. Wî Padîşahiya Xwedê da bihîstin û bi serbestî, bêyî ku kesek jê re bibe asteng hemû tiştên li ser Xudan Îsa Mesîh hîn dikirin. Ji Pawlosê* xulamê Mesîh* Îsa* yê ku ji bo şandîtiyê hatiye gazîkirin û hatiye veqetandin, da ku Mizgîniya* Xwedê ya ku hê ji berê ve wî bi devê pêxemberên* xwe di Nivîsarên* Pîroz de soz dabû, belav bike. Ev Mizgînî li ser Kurê wî ye, ku li gor bedenê ji dûndana* Dawid* hat û li gor Ruhê pîroziyê bi vejîna* ji nav miriyan, bi hêzdarî Kurê* Xwedê hatiye diyarkirin. Ew Xudanê* me Îsa Mesîh e. Me bi destê wî û bi xatirê navê wî kerem û şandîtî stand, da ku em gazî hemû miletan bikin ku baweriyê* bînin û bi ya wî bikin. Hûn jî di nav gazîkiriyên Îsa Mesîh de ne. Ji we hemû hezkiriyên Xwedê re yên ku li Romayê ne û ji bo pîrozbûnê* hatine gazîkirin: Ji Bavê me Xwedê û ji Xudan* Îsa Mesîh, kerem û aştî* li ser we be. Berî her tiştî ez bi saya Îsa Mesîh, ji bo we hemûyan ji Xwedayê xwe re şikir dikim, çimkî li seranserê dinyayê li ser baweriya* we tê gotin. Ew Xwedayê ku ez bi ruhê xwe di dayîna Mizgîniya Kurê wî de xizmetê jê re dikim, şahidê min e ku ez hergav di duayên xwe de bê rawestin we tînim bîra xwe û lava dikim ku eger bi daxwaza Xwedê pêk bê, êdî ez bi riyekê bikarim bêm ba we. Çimkî ez pirr dixwazim we bibînim, da ku ez diyariyeke ruhanî bidim we ku hûn qayîm bibin, yanî em bi hev re, hûn bi baweriya* min û ez bi baweriya we, em bên handan*. Birano, ez dixwazim hûn bizanin ku gelek caran min xist dilê xwe ku ez bêm ba we, lê asteng derketin. Wek di nav miletên din de, ez dixwazim ku di nav we de jî xebata min ber bide. Ez ji Yewnaniyan û ji hovan re, ji zana û nezanan re deyndar im. Loma ez amade me ku heta ji destê min bê, ez ji we re jî, hûn ên ku li Romayê ne, Mizgîniyê bidim. Çimkî ez ji ber Mizgîniyê şerm nakim. Ji ber ku ew ji her kesê ku bawer* dike re ji bo xilasiyê hêza Xwedê ye, pêşî ji bo Cihûyan, hem jî ji bo miletên din. Çimkî di Mizgîniyê de rastdariya ku ji Xwedê ye, tê eşkerekirin. Ew ji destpêkê heta dawiyê bi baweriyê* ye. Wek ku hatiye nivîsîn: «Yê rastdar wê bi baweriyê bijî.» Xezeba Xwedê ji ezmên li hember hemû nepakî û neheqiya wan mirovên ku bi neheqiyê ji rastiyê re dibin asteng, xuya dibe. Çimkî tiştê ku li ser Xwedê tê zanîn ji wan re diyar e; ji ber ku Xwedê ji wan re eşkere kiriye. Hê ji afirandina dinyayê ve hêza wî ya herheyî û Xwedêtiya wî, bi ser ku nayên dîtin jî, bi tiştên ku hatine çêkirin bi zelalî tên dîtin û fêmkirin. Loma hêceta* wan tune. Çimkî, bi ser ku Xwedê dizanin jî, bi Xwedêtî rûmet nedanê û ne jî jê re şikir kirin; lê belê fikirîna wan bû pûçîtî û dilê wan ê fêmkor tarî bû. Wan digot: «Em zana ne», lê bêaqil derketin. Û rûmeta Xwedayê bêmirin, bi wêneyên mîna mirovê mirindar, teyr, heywanên çarpê û yên ku dişêlin, guhertin. Ji ber vê yekê Xwedê ew bi şehwetên dilê wan dane destê nepakiyê, da ku di nav wan de bedena wan rezîl bibe. Wan rastiya Xwedê bi derewê guhert, ji Afirandar zêdetir perizîn* tiştên afirandî û ji wan re xizmet kirin. Afirandar her û her pîroz* e. Amîn*. Ji ber vê yekê Xwedê ew dan destê şehwetên şermezariyê; jinên wan jî têkiliya xweheyî* bi ya bervajiyê xweheyiyê guhertin. Bi vî awayî mêran jî dev ji têkiliya xweheyî ya bi jinê re berdan û di şehweta xwe de keribîn hevdû. Mêran bi mêran re riswayîtî kir û di nefsa xwe de heqê jirêderketina xwe standin. Ji ber ku wan naskirina Xwedê hêja nedît, Xwedê ew dan destê fikrên xerab, wusa ku ew tiştên ne li ser rê bikin. Ew bi her cûreyê neheqî, neqencî, çavbirçîtî û xerabiyê tije ne. Bi çavnebarî, kuştin, pevçûn, hîle û marzikiyê dagirtî ne. Paşgotiniyê dikin, ketmê* dikin, ji Xwedê nefret dikin, serxweçûyî ne, pozbilind û pesinker in, karên xerab saz dikin û bi ya dê û bavê xwe nakin, fêmkor in, li ser soza xwe namînin, bê dilovanî û bê rehm in. Bi ser ku fermana Xwedê ya rast a ku dibêje: «Yên tiştên weha dikin, mirin heq kirine», dizanin jî, ew ne tenê van tiştan dikin, lê belê kêfa wan ji yên ku dikin re jî tê. Ji ber vê yekê, ey mirovê ku dadbar* dike, tu kî bî jî hêceta* te tune. Ji ber ku di tiştê ku tu yên din dadbar dikî de, tu xwe sûcdar derdixî. Çimkî tu yê ku dadbar dikî, tu eynî tiştan dikî. Îcar em dizanin ku dîwankirina* Xwedê li gor rastiyê li hember wan e, yên ku tiştên weha dikin. Ey mirovo! Tu wan ên ku tiştên weha dikin, dadbar dikî û tu bi xwe jî eynî tiştan dikî, ma tu guman dikî ku tê ji dîwana Xwedê birevî? An ku tu zêdehiya qencî, sebir û bîhnfirehiya wî kêm dibînî? Ma tu nizanî ku qenciya Xwedê te ber bi tobekirinê ve dibe? Lê tu bi rikdarî û dilê xwe yê bêtobe ji bo Roja Xezebê li hember xwe xezebê dicivînî. Ewê wê rojê, dîwana Xwedê ya dadperwer* xuya bibe. Çimkî ewê li gor kirinên her kesî bide wî. Wê jiyana herheyî bide wan ên ku di kirinên qenc de bi bîhnfirehî li rûmet, siyanet* û nemirinê digerin; lê xezeb û hêrs wê bên ser wan ên ku xweperest in û li gor rastiyê nakin, lê li pey neheqiyê diçin. Her mirovê ku xerabiyê dike, wê cefa û tengahiyê bikişîne; pêşî Cihû û hem jî miletên din. Lê ji her kesê ku karê qenc dike re, rûmet, siyanet û aştî wê bê dayîn; pêşî ji Cihûyan re, hem jî ji miletên din re. Çimkî li ba Xwedê xatirgirtin tune ye. Hemû yên ku bê Şerîet* guneh dikin, wê bê Şerîet helak bibin û hemû yên ku di bin Şerîetê de guneh dikin, wê bi Şerîetê dîwana wan bê kirin. Çimkî li ba Xwedê ne ew ên ku Şerîetê dibihîzin rastdar in, lê belê ew ên ku Şerîetê pêk tînin, wê rastdar derkevin. Çimkî miletên ku Şerîeta* wan tune, gava ji ber xwe tiştên ku Şerîet dixwaze dikin, bi ser ku Şerîeta wan tune jî, ew bi xwe ji bo xwe şerîet in. Ew nîşan didin ku daxwaza Şerîetê di dilê wan de nivîsî ye. Wijdana wan jî ji wan re şahidiyê dike, çimkî fikrên wan, an wan sûcdar dikin, an jî carna wan diparêzin; erê, li gor Mizgîniya ku ez didim, rojek wê bê ku Xwedê wê bi destê Mesîh Îsa dîwana tiştên mirovan ên nependî bike. Îcar tu yê ku ji xwe re dibêjî Cihû, tu pişta xwe bi Şerîetê ve girê didî û bi zanîna Xwedê pesnê xwe didî! Ji ber ku tu bi Şerîetê hatiyî hînkirin, tu daxwaza Xwedê dizanî û tu dikarî bêjî ya herî qenc kîjan e. Tu ji xwe piştrast î ku tu rêberê koran î û ji bo wan ên ku di tariyê de ne, ronahî yî. Tu perwerdekarê bêfêman û mamosteyê nezanan î, di Şerîetê de xwediyê tevahiya zanîn û rastiyê yî. Îcar tu yê ku yên din hîn dikî, ma tu xwe hîn nakî? Tu yê ku li hember diziyê dipeyivî, ma tu didizî? Tu yê ku dibêjî: «Zînayê nekin», ma tu bi xwe zînayê dikî? Tu yê ku ji pûtan nefret dikî, ma tu perestgehan talan dikî? Tu yê ku pesnê xwe bi Şerîetê didî, ma tu bi şikandina Şerîetê, Xwedê bêrûmet dikî? Çawa ku hatiye nivîsîn: «Ji rûyê we di nav miletan de çêrî* navê Xwedê tê kirin.» Îcar, eger tu Şerîetê pêk bînî, sinet* bi kêr tê, lê eger tu Şerîetê dişikênî, sinetbûna te bûye bêsinetî. Îcar, eger yê sinetnebûyî emrên Şerîetê pêk bîne, ma bêsinetiya wî sinetbûn nayê hesabkirin? Û yê ku di bedenê de sinet nebûye, lê Şerîetê pêk tîne, wê te sûcdar derxe, çimkî tu xwediyê nivîsara wê yî û sinetbûyî yî, lê tu Şerîetê dişikênî. Çimkî Cihû ne ew e ku li ber çav Cihû ye û ne jî sinetbûn ew e ku li ber çav di bedenê de tê kirin. Lê belê Cihû ew e ku di hundir de Cihû ye û sinetbûn jî sinetbûna dil e; ev ne karê herfê Şerîetê yê, lê karê Ruh e. Pesnê yê weha ne ji mirovan, lê ji Xwedê ye. Madem wusa ye, çi taybetiya Cihûyan heye? An feyda sinetbûnê çi ye? Bi her awayî gelek e. Berî her tiştî peyvên* Xwedê li wan hatine spartin. Eger hinekan ji wan, bawerî* neanîbe, çi dibe? Ma bêbaweriya wan dilsoziya Xwedê betal dike? Na, tu caran! Bila Xwedê rast û her mirov derewker be. Çawa ku hatiye nivîsîn: «Da ku, tu di peyvên xwe de rastdar derkevî Û çaxê ku bêyî dîwankirin, tu bi ser bikevî.» Lê eger neheqiya me rastdariya Xwedê nîşan dide, em çi bêjin? Ma Xwedê neheq e ku xezeba xwe bîne ser me? — Ez wek mirovan dibêjim. — Na, tu caran! Nexwe Xwedê wê çawa dîwana dinyayê bike? Lê eger bi derewkariya min rastiya Xwedê ji bo rûmeta wî zêde dibe, çima ez dîsa wek gunehkarekî, sûcdar têm derxistin? Çima em nebêjin: «Em xerabiyê bikin, da ku qencî jê derkeve?» wek ku hinek buxtanê li me dikin û tiştên ku me negotine davêjin ser me. Cezaxwarina yên weha rast e. Îcar çi? Ma em Cihû çêtir in? Na, bi tu awayî! Çimkî me berê jî hem Cihû û hem jî miletên din sûcdar kirin ku ew hemû di bin hêza guneh de ne. Çawa ku hatiye nivîsîn: «Tu kesê rast tune, tenê yek jî tune. Tu kesê ku fêm dike tune, Tu kesê ku li Xwedê digere tune. Hemû ji rê derketin, Hemû bi hev re bêkêr bûn. Tu kesê ku qenciyê dike tune, Yek tenê jî tune. Gewriya wan gora vekirî ye, Bi zimanê xwe dixapînin. Jehra marê reş di bin zimanê wan de ye. Devê wan bi nifir û tehliyê tije ye. Lingên wan ji bo rijandina xwînê bilez in. Şopa wan wêranbûn û rebenî ye Û ew riya aştiyê nizanin. Tirsa Xwedê li ber çavê wan tune. » Îcar em dizanin her tiştê ku Şerîet* dibêje, ji wan mirovan re dibêje ku di bin Şerîetê de ne, da ku her dev bê girtin û hemû dinya li ber Xwedê sûcdar be. Çimkî bi kirina Şerîetê tu kes li ber Xwedê rastdar dernakeve. Ji ber ku bi Şerîetê guneh tê zanîn. Lê niha, bêyî şerîetê, rastdariya Xwedê eşkere bû û Şerîet û Nivîsarên Pêxemberan jî jê re şahidiyê dikin. Ev rastdariya ji Xwedê ya ku bi bawerkirina bi Îsa Mesîh e, ji bo wan hemûyan e ku bawer dikin. Çimkî tu cihêtî tune: Hemûyan guneh kir û ji rûmeta Xwedê bêpar man. Ew bi kerema wî, bi rizgariya ku bi Mesîh Îsa hatiye, bê berdêl rastdar derdikevin. Xwedê ew ji bo wan ên ku baweriyê bînin, wek goriyeke* kefaretê bi xwîna wî pêşkêş kir. Wî ev kir, da ku dadperweriya* xwe nîşan bide, çimkî wî bi sebra xwe çavên xwe li wan gunehên ku berê hatibûn kirin neqand. Wî ev yek kir, da ku di dema niha de rastdariya xwe eşkere bike û ew bi xwe rastdar be û yê ku baweriyê bi Îsa bîne, rastdar derkeve. Îcar pesindan li ku derê ma? Ew li derve ma. Bi çi qanûnê? Ma bi kirina Şerîetê? Na, lê belê bi qanûna baweriyê. Çimkî bîr û baweriya me ev e ku mirov bêyî kirina Şerîetê, bi baweriyê rastdar derdikeve. Ma Xwedê, tenê Xwedayê Cihûyan e? Ma ew ne Xwedayê miletên din e jî? Belê, ew yê miletên din e jî, çimkî Xwedê yek e û ewê yên sinetbûyî* ji ber baweriya wan û yên sinetnebûyî jî bi baweriyê rastdar derxe. Eger wusa ye, ma em bi baweriyê Şerîetê betal dikin? Na, tu caran! Lê belê em Şerîetê erê dikin. Nexwe em li ser Birahîmê* ku li gor bedenê bavkalê me ye çi bêjin? Eger Birahîm ji ber kirinên xwe rastdar derketibe, heqê wî heye ku pesnê xwe bide, lê belê ne li ber Xwedê. Ma Nivîsara Pîroz çi dibêje? «Birahîm ji Xwedê bawer kir û ev yek jê re rastdarî hat hesabkirin.» Eger mirovek kar dike, destmiza wî ne kerem, lê belê deyn tê hesabkirin. Lê ji wî re, ku ji kirinên xwe ne piştrast e, lê baweriyê bi Xwedayê ku yê nepak rastdar derdixe tîne, baweriya wî rastdarî tê hesab kirin. Çawa ku Dawid* jî li ser bextewariya wî mirovê ku Xwedê wî bêyî kirinan rastdar hesab dike, dibêje: «Xwezî bi wan mirovên ku li neheqiyên wan hatiye bihûrtin Û gunehên wan hatine nixumandin. Xwezî bi wî mirovê ku Xudan ji wî re guneh hesab nake!» Ma ev bextewarî tenê ji bo yên sinetbûyî*, an ji bo yên sinetnebûyî ye jî? Em dibêjin ku «baweriya Birahîm jê re rastdarî hat hesab kirin.» Îcar ew çawa rastdar hat hesabkirin? Ma ev piştî sinetbûna wî, an berî sinetbûna wî bû? Ev ne piştî sinetbûna wî bû, lê belê berî sinetbûna wî bû. Birahîm hê sinetnebûyî nîşana sinetê wek mora rastdariya ku bi baweriyê tê, stand. Bi vî awayî Birahîm bû bavê wan hemûyên ku bê sinet baweriyê tînin, da ku ew jî rastdar bên hesabkirin. Wusa jî Birahîm bû bavê yên sinetbûyî yên ku ne bi tenê sinet bûne, lê li ser şopa baweriya bavê me Birahîm a ku beriya sinetbûna wî hebû, diçin. Çimkî soza ku ji Birahîm û dûndana* wî re hat dayîn ku ewê dinyayê mîras bistîne, ne bi riya Şerîetê*, lê bi riya rastdariya ku ji baweriyê tê, hat dayîn. Eger yên ku li gor Şerîetê dijîn wêris bin, hingê bawerî pûç û soz betal e. Çimkî Şerîet xezebê tîne; lê dera ku şerîet lê tune, şikandina şerîetê jî tune. Ji ber vê yekê soz bi baweriyê ve girêdayî ye, da ku bi keremê be û ji bo hemû dûndana Birahîm ewledar be. Ne tenê ji bo yên ku bi Şerîet in, lê belê ji bo yên ku wek Birahîm bawer dikin jî. Çimkî ew bavê me hemûyan e. Çawa ku hatiye nivîsîn: «Min tu kirî bavê gelek miletan.» Birahîm li ber wî Xwedayî bawer kir ê ku miriyan vedijîne* û wek ku hene, gazî tiştên neyî dike. Birahîm di bêhêvîtiyê de bi hêvî bawer kir û bû «bavê gelek miletan». Wek ku hatibû gotin: «Dûndana te wê weha be.» Çaxê ew fikirî ku hema bêje bedena wî miriye — çimkî ew li dor sed salî bû — û Sara nikare zarokan bîne, ew di baweriyê de qels nebû. Ew bi bawernekirinê li ser soza Xwedê dudilî nebû, lê belê di baweriyê de hêzdar bû û rûmet da Xwedê. Ew tam piştrast bû, soza ku Xwedê daye ew dikare bike jî. Ji ber vê yekê baweriya wî «jê re rastdarî hat hesab kirin.» Îcar gotina «jê re rastdarî hat hesab kirin» ne tenê ji bo Birahîm hat nivîsîn, lê belê ji bo me jî hatiye nivîsîn. Ji me re jî bawerî wê rastdarî bê hesabkirin, em ên ku baweriyê bi wî yê ku Xudanê me Îsa ji nav miriyan rakir, tînin. Îsa di ber neheqiyên me de teslîmî mirinê hat kirin û ji bo rastderxistina me rabû. Îcar, ji ber ku em bi baweriyê rastdar derketine, em bi saya Xudanê me Îsa Mesîh, bi Xwedê re di aştiyê de ne. Bi saya wî em bi baweriyê gihîştine vê kerema ku em tê de sekinî ne. Û em bi hêviya rûmeta ku Xwedê wê bide, pesnê xwe didin. Ne bi vê tenê, lê belê em bi tengahiyên xwe jî pesnê xwe didin, çimkî em dizanin ku tengahî ragirtinê*, ragirtin tecrûbê û tecrûbe jî hêviyê tîne. Û hêvî me nade şermkirin, çimkî hezkirina Xwedê, bi saya Ruhê* Pîroz ê ku ji me re hatiye dayîn, rijiyaye dilê me. Ji ber ku hê em qels bûn, Mesîh di dema kifşkirî de ji bo nepakan mir. Kêm caran yek ji bo mirovekî rast dimire. Ji bo mirovekî qenc belkî yek mirinê bide ber çavê xwe, lê belê Xwedê hezkirina xwe ya ji me bi vê kifş dike ku hê em gunehkar bûn, Mesîh ji bo me mir. Îcar niha em bi xwîna wî rastdar derketibin, emê hê çiqas zêdetir bi saya wî ji xezebê xilas bibin. Çimkî eger hê ku em dijmin bûn, em bi mirina Kurê wî bi Xwedê re li hev hatibin, niha bi wî re lihevhatî, emê hê çiqas bêtir bi jiyana Kurê wî xilas bibin. Lê belê ji vê zêdetir, em bi saya Xudanê xwe Îsa Mesîhê ku em bi Xwedê re li hev anîne, pesnê xwe didin. Loma ka çawa bi saya yek mirovî guneh ket dinyayê û ji guneh mirin hat, wusa jî mirin derbasî hemû mirovan bû, çimkî hemûyan jî guneh kir. Hê beriya hatina Şerîetê li dinyayê guneh hebû, lê eger şerîet nebe, guneh nayê hesabkirin. Lê belê mirinê ji dema Adem* heta dema Mûsa* hukumdarî kir. Heta li ser wan ên ku wek sûcê Adem guneh nekirin jî. Adem mînaka wî kesê ku wê bihata bû. Lê belê diyarî ne wek neheqiya wî ye. Çimkî eger gelek ji ber sûcê yek mirovî miribin, kerema Xwedê û diyariya bi kerema yek mirovî, yanî bi ya Îsa Mesîh, ji bo gelekan hê bêtir zêde bûye. Û diyarî ne wek gunehê wî kesî ye. Çimkî dîwankirina* yek sûcî, sûcdarî anî, lê diyariya ku piştî gelek neheqiyan hat, rastdariyê tîne. Çimkî eger mirinê, ji ber neheqiya yek mirovî û bi wî, hukumdarî kiribe, yên ku kerema Xwedê ya zêde û diyariya rastdariyê distînin, wê bi yekî, yanî bi Îsa Mesîh di jiyanê de çiqas bêtir hukumdariyê bikin. Îcar ka çawa bi neheqiya yek mirovî, hemû mirov sûcdar derketin, wusa jî bi karê rastdariyê yê yekî, ji bo hemû mirovan rastdarî û jiyan hat. Û çawa bi neguhdariya yek mirovî gelek bûn gunehkar, wusa jî bi guhdana yekî gelek wê rastdar bên derxistin. Lê Şerîet ket navberê, da ku sûc zêdetir bibe; lê belê li dera ku guneh lê zêde bûye, kerem hê bêtir zêde bûye, da ku çawa guneh bi mirinê hukumdarî kir, wusa kerem jî bi rastdariyê hukumdariyê bike û bi saya Xudanê me Îsa Mesîh jiyana herheyî bîne. Nexwe em çi bêjin? Ma ji bo ku kerem zêde bibe, em di nav guneh de berdewam bikin? Na, tu caran! Em ên ku li hember guneh mirine, êdî çawa dikarin di nav guneh de bijîn? An ma hûn nizanin, em hemû yên ku di hevpariya Mesîh Îsa de imad* bûne, em di hevpariya mirina wî de imad bûne. Îcar em bi imadbûnê bûn hevparên mirina wî, bi wî re hatin veşartin; da ku, çawa Mesîh bi rûmeta Bav* ji nav miriyan rabû, wusa em jî di jiyana nûbûyî de rêve herin. Çimkî eger em di mirineke mîna ya wî de bi wî re bûbin yek, emê di vejîna* wî de jî bi wî re bibin yek. Em dizanin ku mirovê me yê kevin bi wî re hatiye xaçkirin, da ku nefsa me ya gunehkar betal bibe û êdî em ji guneh re xulamtiyê nekin. Çimkî mirovê ku miriye ji guneh azad bûye. Îcar, eger em bi Mesîh re mirine, em bawer dikin ku emê bi wî re bijîn jî. Em dizanin ku Mesîh ji nav miriyan rabûye û êdî ew namire û êdî hukumdariya mirinê li ser wî nemaye. Mirina ku ew mir bi carekê li hember guneh bû, lê jiyana ku ew dijî, ji Xwedê re dijî. Bi vî awayî hûn jî xwe li hember guneh mirî, lê bi Mesîh Îsa ji bo Xwedê zindî bihesibînin. Îcar nebe ku guneh di bedena we ya mirindar de hukumdariyê bike û nebe ku hûn li gor xwestekên wê bikin. Ne jî endamên bedena xwe wek hacetên neheqiyê pêşkêşî guneh bikin. Lê belê wek ên ku ji nav miriyan rabûne, xwe pêşkêşî Xwedê bikin û endamên bedena xwe jî wek hacetên rastdariyê pêşkêşî Xwedê bikin. Çimkî guneh wê li ser we hukumdariyê neke. Ji ber ku hûn ne di bin Şerîetê de, lê belê hûn di bin keremê de ne. Îcar çi? Ji ber ku em ne di bin Şerîetê de, lê belê di bin keremê de ne, ma em guneh bikin? Na, tu caran! Ma hûn nizanin ku hûn ji bo xulamtiyê xwe bidin destê kê, hûn xulamên wî ne û hûn bi ya wî dikin? An ji bo mirinê hûn xulamên guneh in, an jî ji bo rastdariyê hûn xulamên guhdanê ne. Lê şikir ji Xwedê re: Bi ser ku hûn xulamên guneh bûn jî, we ji dil û can guh da tewrê wê hîndariya ku hûn lê hatine spartin. Îcar hûn ji guneh hatin azadkirin û ji rastdariyê re bûn xulam. Ji ber qelsiya nefsa we ez li gor mirovan dibêjim. Çawa ku we demekê endamên bedena xwe bi xulamtî ji bo neheqiyê pêşkêşî pîsîtî û neheqiyê dikir, wusa jî niha endamên bedena xwe bi xulamtî ji bo pîroziyê pêşkêşî rastdariyê bikin. Çaxê ku hûn xulamên guneh bûn, hûn ji rastdariyê azad bûn. Îcar hingê we çi ber ji wan tiştên ku niha hûn ji wan şerm dikin, civand? Dawiya wan tiştan mirin e. Lê niha hûn ji guneh hatine azadkirin û ji Xwedê re bûne xulam. Berê ku hûn dicivînin, pîrozî ye û dawiya wî jiyana herheyî ye. Çimkî meaşê ku guneh dide, mirin e; lê diyariya Xwedê, bi Xudanê me Mesîh Îsa jiyana herheyî ye. Ma hûn nizanin, birano — çimkî ez ji yên ku Şerîetê dizanin re dibêjim — heta ku mirov sax e desthilatiya Şerîetê li ser wî heye. Mesela, jineke mêrkirî heta ku mêrê wê sax e, bi qanûnê pê ve girêdayî ye; lê eger mêrê wê bimire, ew ji wê qanûna ku wê bi mêr ve girêdide, azad dibe. Îcar, heta ku mêrê wê sax e, ew bibe jina mêrekî din, ew zînakar tê hesibandin. Lê eger mêrê wê bimire, hingê ew ji wê qanûnê azad dibe û ew bibe jina mêrekî din jî, ew ne zînakar e. Bî vî awayî birayên min, hûn bi bedena Mesîh ji Şerîetê re mirin, da ku hûn bibin yên yekî din, yanî wî yê ku ji nav miriyan rabûye û em ji bo Xwedê ber bidin. Dema ku hê em li gor nefsê dijiyan, xwestekên guneh ên ku bi Şerîetê hişyar dibûn, di endamên bedena me de dixebitîn, da ku ji mirinê re ber bidin. Lê em li hember Şerîeta ku em girtin mirine, em niha jê hatin azadkirin, da ku em ne di riya kevin a herfên Şerîetê de, lê di riya nû ya Ruh de xizmetê bikin. Îcar em çi bêjin? Ma Şerîet guneh e? Na, tu caran! Lê belê eger Şerîet nebûya, minê nezanibûya ku guneh çi ye. Çimkî eger Şerîetê negota: «Çavê xwe neavêjê tiştekî!», minê nezanibûya ku çavavêtin çi ye. Lê guneh bi rêberiya emir fersend dît û her cûreyê çavavêtinê di dilê min de peyda kir. Çimkî Şerîet tune be, guneh mirî ye. Ez bi xwe ji bo demekê bê Şerîet zindî bûm, lê gava emir hat, guneh vejiya û ez mirim. Ew emrê ku diviya jiyan bianiya, bû sedemê mirina min. Çimkî guneh bi rêberiya emir fersend dît, ez xapandim û bi destê wî ez kuştim. Îcar Şerîet pîroz e û emir pîroz, rast û qenc e. Nexwe, ma tiştê qenc ji min re mirin anî? Na, tu caran! Lê guneh, ji bo kifş bibe ku guneh e, bi tiştê qenc ji min re mirin anî, da ku bi saya emir guneh hê bêtir gunehkarî bê dîtin. Çimkî em dizanin ku Şerîet ruhanî ye, lê ez nefsanî me û wek xulamekî ji guneh re hatime firotin. Ez nizanim ku ez çi dikim. Çimkî tiştê ku ez dixwazim ez nakim, lê belê tiştê ku ez jê nefret dikim, ez dikim. Lê eger tiştê ku ez naxwazim ez dikim, ez erê dikim ku Şerîet qenc e. Nexwe, hingê yê ku vî tiştî dike ne ez im, lê belê ew gunehê ku di dilê min de rûdine, dike. Çimkî ez dizanim ku di dilê min de, yanî di nefsa min de, tiştekî qenc nasekine. Daxwaza min heye, lê ez nikarim tiştê qenc pêk bînim Tiştê qenc ê ku ez dixwazim, ez nakim; lê belê tiştê xerab ê ku ez naxwazim, ez dikim. Îcar, eger ez tiştê ku ez naxwazim dikim, hingê yê ku dike ne ez im, lê belê ew gunehê ku di dilê min de ye dike. Nexwe ez ji vê yekê vê qanûnê dertînim: Gava ku ez dixwazim ya qenc bikim, ya xerab li ber min amade ye. Li gor mirovê hundir kêfa min ji Şerîeta Xwedê re tê, lê ez di endamên bedena xwe de qanûneke din dibînim. Ev jî bi qanûna ku hişê min qebûl dike re şer dike û min ji qanûna guneh re ya ku di endamên min de ye, dike hêsîr*. Ez çi mirovekî reben im! Kî wê min ji vê bedena mirinê rizgar bike? Bi saya Xudanê me Îsa Mesîh, şikir ji Xwedê re! Îcar ez bi hişê xwe ji qanûna Xwedê re, lê bi nefsa xwe ji qanûna guneh re xulamtiyê dikim. Ji ber vê yekê, niha ji bo wan ên ku bi Mesîh Îsa re ne, tu sûcdarderketin tune. Çimkî qanûna Ruhê ku bi Mesîh Îsa jiyanê dide, ez ji Şerîeta guneh û mirinê azad kirim. Ew tiştê ku Şerîetê nikaribû bike, ji ber ku ji sedemê nefsê ji hêz ketibû, Xwedê kir: Wî Kurê xwe di şiklê bedena gunehkar de şand, da ku bibe goriya* gunehan û bi vî awayî guneh di nefsa mirov de sûcdar derxist. Wusa ku rastdariya ku Şerîet dixwaze, di jiyana me yên ku ne li gor nefsê, lê belê li gor Ruh rêve diçin de, bê cih. Çimkî yên ku li gor nefsê dijîn, li ser tiştên nefsê difikirin, lê yên ku li gor Ruh dijîn, li ser tiştên Ruh difikirin. Dawiya fikirîna li gor nefsê mirin e, lê dawiya fikirîna li gor Ruh jiyan û aştî ye. Çimkî fikirîna li gor nefsê dijminahiya li hember Xwedê ye, ew bi ya Şerîeta Xwedê nake û hem jî nikare bike. Îcar yên ku li gor nefsê dijîn, nikarin li Xwedê xweş bên. Lê hûn ne li gor nefsê, lê li gor Ruh* dijîn, çimkî Ruhê* Xwedê di dilê we de rûdine. Kesê ku Ruhê* Mesîh pê re tune be, ew ne yê Mesîh e. Û eger Mesîh di dilê we de ye, beden ji ber guneh mirî ye, lê Ruh ji ber rastdariyê jiyanê dide. Û eger Ruhê wî yê ku Îsa ji nav miriyan rakir, di dilê we de rûniştiye, ewê ku Mesîh ji nav miriyan rakir, wê bi Ruhê xwe yê ku di dilê we de rûdine, bedenên we yên mirindar jî vejîne*. Îcar birano, madem ku wusa ye, em deyndar in, lê ne deyndarên nefsê ne ku em li gor wê bijîn. Çimkî eger hûn li gor nefsê bijîn, hûnê bimirin; lê eger hûn kirinên bedenê bi Ruh bikujin, hûnê bijîn. Hemû yên ku bi Ruhê Xwedê tên rêvebirin, kurên Xwedê ne. Çimkî we ruhê xulamtiyê yê ku careke din we dibe tirsê nestand, lê belê we ruhê kurîtiyê stand. Û em bi vî Ruhî «Abba — Bavo!» gazî dikin. Ruh bi xwe, bi ruhê me re şahidiyê dike ku em zarokên Xwedê ne. Madem ku em zarok in, hingê em wêris in jî, em wêrisên Xwedê û hemwêrisên Mesîh in. Û madem ku em bi wî re cefayê dikişînin, emê bi wî re bên birûmetkirin jî. Ez dihesibînim ku ev cefayê vî wextî, li ber wê rûmeta ku wê ji me re bê eşkerekirin, qet ne tiştek e. Çimkî afirandin, bi bendewariyeke kelegerm li hêviya xuyabûna zarokên Xwedê disekine. Ji ber ku afirandin ne bi daxwaza xwe, lê belê ji ber wî yê ku ew bindest kiriye, li ber pûçîtiyê hatiye bindestkirin. Lê belê hêvî heye ku afirandin bi xwe jî, ji xulamtiya rizîbûnê azad bibe û bigihîje azadiya zarokên Xwedê ya bi rûmet. Çimkî em dizanin ku tevahiya afirandinê heta niha bi hev re dinale û wek êşa zarokanînê êşê dikişîne. Û ne bi tenê afirandin, lê em bi xwe jî, em ên ku me Ruh wek para* pêşî standiye, ji kûr ve dinalin û li benda kurîtiyê û azadbûna bedena xwe ne. Çimkî em bi hêviyê xilas bûn. Lê hêviya ku tê dîtin, ne hêvî ye. Ma tiştê ku mirov dibîne çawa hêvî dike? Lê eger em, tiştê ku em nabînin hêvî dikin, em bi sebir li bendê dimînin. Bi vî awayî Ruh jî di qelsiya me de alîkariyê dike. Çimkî em nizanin ka divê em çawa dua bikin; lê belê Ruh bi xwe bi nalînên ku nayên îfadekirin ji bo me mehderê* dike. Û Xwedayê ku li dilan dikole bi fikirîna Ruh dizane. Çimkî Ruh li gor daxwaza Xwedê ji bo pîrozan mehderê dike. Îcar em dizanin ji bo wan ên ku ji Xwedê hez dikin û li gor mebesta wî hatine gazîkirin, hemû tişt bi hev re ji bo qenciyê dixebitin. Çimkî Xwedê ew ên ku ji berê ve bijartine, ji berê ve kifş jî kirin ku di sûretê Kurê wî de bin. Wusa ku Kur di nav gelek birayan de yê nixurî be. Û Xwedê yên ku ji berê ve kifş kiribûn gazî jî kirin, yên gazîkirî rastdar jî derxistin û yên rastdar derxistî bi rûmet jî kirin. Îcar em li ser van tiştan çi bêjin? Eger Xwedê ji aliyê me ye, kî dikare li hember me be? Ewê ku Kurê xwe nedirixand*, lê belê ji bo me hemûyan ew teslîm kir, ma ewê çawa bi wî re her tiştî nede me. Ma kî dikare bijartiyên Xwedê sûcdar bike? Yê ku wan rast derdixe Xwedê ye. Ma kî dikare sûcdar derxe? Mesîh Îsa yê ku mir û ji vê jî zêdetir ji nav miriyan rabû, li milê Xwedê yê rastê ye û mehdera* me dike. Ma kî dikare me ji hezkirina Mesîh veqetîne? Ma cefa, an tengahî, an êşandin, an xela, an tazîbûnî, an talûke, an ku şûr? Wek ku hatiye nivîsîn: «Tevahiya rojê em di ber te de tên kuştin, Wek miyên şerjêkirinê tên hesibandin.» Lê belê bi saya wî yê ku ji me hez dike, em di van hemûyan de hê bêtir bi ser dikevin. Çimkî ez piştrast im ku ne mirin, ne jiyan, ne milyaket, ne serwerî, ne tiştên niha heyî, ne tiştên ku bên, ne hêz, ne bilindahî, ne kûrahî û ne jî afirînekî din dikare me ji hezkirina Xwedê ya ku bi Xudanê me Mesîh Îsa ye, veqetîne. Ez yê Mesîh, rastiyê dibêjim, ez derewan nakim û wijdana min jî bi Ruhê Pîroz vê yekê ji min re erê dike: Xemgîniyeke min a mezin û di dilê min de êşeke bêrawestin heye. Çimkî min dixwest ku ez ji dêl birayên xwe, hemnîjadên xwe red bibûma û ji Mesîh dûr biketama. Ew Îsraêlî ne; kurîtî, rûmet, peyman*, dayîna Şerîetê, perizîn* û soz ên wan in. Bav û kal, yên wan in û li gor bedenê Mesîh ji wan e. Mesîh li ser hemûyan e, Xwedayê her û her pîroz e. Amîn*. Lê ev nayê wê manê ku peyva Xwedê pûç derketiye. Çimkî hemû yên ku ji dûndana* Îsraêl in, ne Îsraêlî ne. Ew ji dûndana Birahîm* bin jî, hemû ne zarokên wî ne. Lê hatiye gotin: «Ji Îshaq* dûndana te wê zêde bibe.» Yanî ne zarokên bedenê zarokên Xwedê ne, lê belê zarokên sozê dûndan tên hesibandin. Çimkî gotina sozê ev bû: «Saleke din, di vê demê de ezê vegerim û wê kurekî Sara hebe.» Ne bi tenê ev, lê zarokên Rebeka* jî ji yek bavî, ji bavê me Îshaq bûn. [11-12] Hê ku zarok çênebûbûn û tiştekî qenc an xerab nekiribûn, ji wê re hat gotin ku: «Yê mezin wê ji yê biçûk re xulamtiyê bike.» Ev wusa çêbû, da ku mebesta bijartina Xwedê ne li gor kirinan, lê li gor gazîkirina wî be. *** Wek ku hatiye nivîsîn: «Min ji Aqûb* hez kir, lê ji Esaw* nefret kir.» Îcar em çi bêjin? Ma gelo neheqî li ba Xwedê heye? Na, tu caran! Çimkî ew ji Mûsa* re dibêje: «Yê ku ez rehmê lê dikim, ezê rehmê lê bikim Û yê ku dilê min pê dişewite, wê pê bişewite.» Îcar ev ne bi xwestin û bezîna mirov, lê belê bi rehma Xwedê ye. Çimkî di Nivîsara Pîroz de ji Firewn* re weha tê gotin: «Ji bo vê yekê min tu rakirî, da ku ez hêza xwe li ser te nîşan bidim û navê min li seranserê dinyayê bê danbihîstin.» Loma ew bixwaze rehmê li kê bike, dike û bixwaze dilê kê hişk bike, hişk dike. Îcar tê ji min re bêjî: «Nexwe çima Xwedê hê li qusûra mirov dinêre? Ma kî dikare li hember daxwaza wî raweste?» Lê camêr, tu kî yî ku tu li hember Xwedê bersîvê didî? Gelo tiştê ku ji herriyê hatiye çêkirin, ji yê ku ew çêkiriye re dibêje: «Te çima ez weha çêkirim?» Ma desthilatiya cerçêker li ser herriyê tune ku ji eynî loda herriyê firaxekê ji bo karên bi rûmet û yeke din jî ji bo karên bêrûmet çêke? Eger Xwedê ji ber ku dixwest xezeba xwe nîşan bide û hêza xwe bide zanîn, bi bîhnfirehiyeke mezin li hember wan firaxên ku hêjayî xezebê ne û ji bo helakbûnê amade ne, ragirtibe*, em çi bêjin? Wî wusa kir, da ku dewlemendiya rûmeta xwe ji firaxên rehmê re bide zanîn, yên ku wî ji berê ve ew ji bo rûmetê amade kirin. Em jî di nav wan de ne, yên ku wî ne tenê ji nav Cihûyan, lê ji nav miletên din jî gazî kirin. Wek ku ew di nivîsara Hoşêya pêxember de jî dibêje: «Ji yên ku ne gelê min in re ezê bêjim: ‹Gelê min› Û ji ya heznekirî re ezê bêjim: ‹Hezkiriya min.›» Û «li dera ku ji wan re hatiye gotin: ‹Hûn ne gelê min in›, Li wê derê wê ji wan re bê gotin: ‹Zarokên Xwedayê jîndar.›» Îşaya* pêxember jî li ser Îsraêl weha diqîre: «Hejmara zaryên* Îsraêl bi qasî seylaka* ber deryayê be jî, bi tenê jêmayiyeke wan wê xilas bibe. Çimkî Xudan wê fermana xwe zûka û bi carekê ser rûyê erdê pêk bîne.» Wek ku Îşaya ji berê ve gotiye: «Eger Xudanê Ordiyan ji me re dûndanek nehişta, emê bibûna wek Sodomê û bimînana Gomorayê.» Îcar em çi bêjin? Ew miletên ku li pey rastdariyê neçûn, gihîştin rastdariyê, yanî gihîştin wê rastdariya ku ji baweriyê tê. Lê gelê Îsraêl ê ku li pey şerîeta ku rastdariyê pêşkêş dike diçû, negihîşt wê şerîetê. Çima? Ji ber ku ew ne bi baweriyê, lê belê wek ku wê bi kirinan çêbe lê geriyan. Ew li kevirê terpilînê ketin û terpilîn*. Wek ku hatiye nivîsîn: «Va ye, ez li Siyonê* kevirekî terpilînê, Lateke hilterpilînê datînim. Lê ku baweriyê bi wî bîne, nayê şermkirin.» Birano, daxwaza dilê min û lavakirina min a ji Xwedê ji bo xilasiya Îsraêliyan e. Ez ji bo wan şahidiyê dikim ku xîreta wan ji bo Xwedê heye, lê belê xîreta wan ne bi zanîn e. Çimkî wan rastdariya ku ji Xwedê tê, fêm nekir û xebitîn ku ya xwe bi xwe ava bikin û serî li ber rastdariya Xwedê danenîn. Çimkî Mesîh dawiya Şerîetê ye, da ku ji bo her kesê ku bawer bike rastdarî hebe. Mûsa li ser rastdariya ku ji Şerîetê tê weha dinivîse: «Mirovê ku van tiştan bike, wê bi wan bijî.» Lê rastdariya ku ji baweriyê ye weha dibêje: «Di dilê xwe de nebêje: Kî wê hilkişe ezmên?» — yanî, ji bo ku Mesîh bîne xwarê — an jî: «Kî wê dakeve diyarê* miriyan?» — ji bo ku Mesîh ji nav miriyan derîne. — Lê belê çi dibêje? Dibêje: «Peyv» — yanî peyva baweriyê ya ku em didin bihîstin — «nêzîkî te ye, li ser zimanê te û di dilê te de ye». Eger tu bi devê xwe eşkere bikî ku Îsa Xudan e û di dilê xwe de bawer bikî ku Xwedê ew ji nav miriyan rakiriye, tê xilas bibî. Çimkî ji bo rastdariyê bi dil tê bawerkirin û ji bo xilasbûnê jî bi dev tê eşkerekirin. Nivîsara Pîroz dibêje: «Her kesê ku baweriyê bi wî bîne, nayê şermkirin.» Di navbera Cihû û miletên din de cihêtî tune; eynî Xudan Xudanê hemûyan e û ji hemûyên ku gazî wî dikin re merd e. Çimkî: «Her kî ku gazî navê Xudan bike, wê xilas bibe.» Lê ewê çawa gazî wî yê ku bawerî pê neanîne bikin? Û ewê çawa baweriyê bi wî yê ku li ser nebihîstine bînin? Îcar bêyî ku yek bide bihîstin, ewê çawa bibihîzin? Û eger ew neyên şandin, ewê çawa Mizgîniyê bidin? Wek ku hatiye nivîsîn: «Lingên wan ên ku Mizgîniya xêrê tînin çi spehî ne.» Lê belê hemûyan li gor Mizgîniyê nekir. Çimkî Îşaya dibêje: «Ya Xudan, kê bi xebera ku me da, bawer kir?» Îcar bawerî ji bihîstinê tê û tiştê bihîstî ji peyva Mesîh e. Lê belê ez dibêjim: Ma wan nebihîst? Belê, bêguman bihîstin; çimkî: «Dengê wan gihîşt tevahiya erdê û peyvên wan gihîştine kujên dinyayê.» Dîsa ez dibêjim: Ma Îsraêl ev fêm nekir? Pêşî Mûsa dibêje: «Ezê we, bi wan ên ku ne milet in bînim xîretê Û bi miletekî fêmkor hêrsa we rakim.» Îşaya bê tirs weha dibêje: «Ez ji aliyê wan ên ku li min nedigeriyan ve hatim dîtin, Ez li yên ku li min nedipirsîn xuya bûm.» Lê li ser Îsraêl weha dibêje: «Tevahiya rojê min destên xwe dirêjî miletekî rikdar û neguhdar kir.» Îcar ez dipirsim: Ma Xwedê gelê xwe red kir? Na, tu caran! Ez bi xwe jî yekî Îsraêlî me, ji dûndana Birahîm û ji eşîra Binyamîn* im. Xwedê gelê xwe yê ku ji berê ve bijartiye red nekir. An ma hûn nizanin ku Nivîsara Pîroz li ser Êlyas* çi dibêje û ew çawa li ber Xwedê giliyê Îsraêl dike? Ew dibêje: «Ya Xudan, wan pêxemberên te kuştin, gorîgehên* te hilweşandin. Ez bi tenê mam û li kuştina min jî digerin.» Lê bersîva ku Xwedê dide wî, çi ye? «Min heft hezar mirovên ku li ber Baal* neçûne ser çokan, ji xwe re veqetandine.» Wusa, di vî wextî de jî jêmayiyeke ku bi keremê hatiye hilbijartin heye. Îcar, eger ev bi keremê ye, êdî ne bi kirinan e; an nexwe kerem êdî nabe kerem. Îcar çi? Îsraêl negihîşt tiştê ku lê digeriya. Lê yên bijartî gihîştinê û dilê yên din hişk bû, wek ku hatiye nivîsîn: «Xwedê ruhekî tevizîbûnê daye wan, Heta roja îro jî çavên ku nabînin Û guhên ku nabihîzin dane wan.» Û Dawid* dibêje: «Bila sifra wan ji bo wan bibe Daf û xefik, ceza û terpilîn*. Bila çavên wan tarî bibin, da ku nebînin Û herdem pişta wan xwar be.» Îcar ez dipirsim: Ma ji bo ku ew bikevin, ew terpilîn? Na, tu caran! Lê belê bi terpilîna wan xilasî ji miletan re hat, da ku Îsraêlî bihesidin. Îcar, eger terpilîna wan ji dinyayê re û şikestina wan ji miletan re bûbe dewlemendî, temambûna hejmara wan hê çiqas bêtir wê bibe dewlemendî! Lê niha ez ji we miletan re dibêjim: Madem ku ez Şandiyê* miletan im, ez xizmeta xwe bilind dikim, da ku ez bi riyekê, yên ku ji gelê min in bihesidînim û hinekan ji wan xilas bikim. Çimkî eger redbûna wan bûbe lihevhatina dinyayê ya bi Xwedê re, hingê qebûlbûna wan ne jiyana ji nav miriyan be, wê çi be? Eger hevîrê pêşî pîroz be, tevahiya hevîr pîroz e. Eger ra* pîroz be, çiqil jî pîroz in. Lê eger hin çiqil hatin birrîn û tu yê ku dara zeytûnê ya bejik î û bi wan ve hatiyî tamandin û bûyî hevparê ra û qelewiya dara zeytûnê, li hember wan çiqilan pesnê xwe nede. Lê eger tu pesnê xwe didî, bîne bîra xwe ku ne tu ra hildigirî, lê belê ra te hildigire. Belkî jî tu bêjî: «Çiqilên darê hatin birrîn, da ku ez bêm tamandin.» Erê, rast e. Ew ji ber bêbaweriya xwe hatin birrîn, lê belê tu bi baweriyê disekinî. Îcar pozbilind nebe, lê bitirse. Çimkî eger Xwedê, çiqilên darê yên xweheyî* nedirixandin*, te jî nadirixîne. Îcar bala xwe bide qencî û hişkiya Xwedê. Ew li hember ên ketî hişk e; lê ji te re qenc e — eger tu di qenciya wî de bimînî. An na tu jî, tê bêyî birrîn. Û eger Îsraêlî jî di bêbaweriyê de nemînin, wê bên tamandin; çimkî Xwedê dikare wan careke din bitamîne. Çimkî eger tu ji dareke zeytûnê ya ku di xweheyiya xwe de bejik e, hatiyî birrîn û bervajiyê xweheyiyê bi dara zeytûna qenc ve hatiyî tamandin, ew ên ku çiqilên xweheyî ne, wê hê çiqas zêdetir bi dara xwe ya zeytûnê ve bên tamandin! Birano, ez naxwazim ku hûn ji vê sirê bêhay bin, da ku hûn xwe zana nebînin. Sir ev e ku dilê pareke gelê Îsraêlê hişk bû, heta ku hejmara miletên ku wê xilas bibin temam bibe. Û bi vî awayî tevahiya Îsraêlê wê xilas bibe, wek ku hatiye nivîsîn: «Rizgarkar wê ji Siyonê* bê, Ewê nepakiyê ji Aqûb* dûr bixe. Çaxê ku ez gunehên wan rakim, Peymana* min a bi wan re ev e.» Ji aliyê Mizgîniyê ve ew ji bo feyda we dijmin in, lê ji aliyê bijartinê ve ew ji bo xatirê bav û kalan hezkirî ne. Çimkî diyariyên Xwedê û gazîkirina wî bi şûn ve nayên standin. Çawa ku demekê we bi ya Xwedê nekir û niha bi neguhdariya wan hûn gihîştin rehmê; bi vî awayî niha ev bûn neguhdar, da ku bi wê rehma ku li we bûye, ew jî bigihîjin rehmê. Çimkî Xwedê hemû kirin girtiyên neguhdariyê, da ku li hemûyan rehmê bike. Ey kûrahiya dewlemendî, şehrezayî û zanîna Xwedê! Ma kî dikare dîwankirina* wî fêm bike! Ma kî dikare riyên wî salix bide! «Ma kê bi fikra Xudan zaniye? An kî jê re bû şîretkar?» «Ma kê pêşî tiştek daye wî, Ku bi şûn ve bistîne?» Çimkî her tişt ji wî ye, bi wî ye û ji bo wî ye. Bila rûmet her û her ji wî re be. Amîn. Ji bo vê yekê birano, ez ji ber rehma Xwedê ji we hêvî dikim ku hûn bedena xwe wek goriyeke zindî, pîroz û ji bo Xwedê meqbûl pêşkêş bikin. Perizîna* we ya ruhanî ev e. Hûn li gor vê dinyayê nekin, lê belê bi nûbûna hişê xwe werin guhertin, da ku hûn fêm bikin daxwaza Xwedê — tiştên qenc, meqbûl û bêkêmahî — çi ye. Ez bi wê kerema ku ji min re hatiye dayîn ji her yekî ji we re dibêjim: Bila tu kes ji ya ku pêwist e zêdetir li ser xwe nefikire, lê bila li gor pîvana baweriya ku Xwedê li her kesî leva* kiriye, bi sergiranî bifikire. Çimkî wek ku di bedena me de gelek endam hene û karê hemû endaman cihê ye, wusa jî em ên ku gelek in, em bi Mesîh yek beden in û em hemû endamên hev in. Û li gor kerema ku ji me re hatiye dayîn, diyariyên me yên cihê hene. Eger diyariya yekî pêxemberîtî ye, bila li gor pîvana baweriyê bike. Eger xizmet e, bila xizmetê bike; eger mamoste ye, bila hîn bike. Eger şîretkar e, bila şîretkariyê bike. Yê ku dide, bila bi merdî bide. Yê ku serweriyê dike, bila bi xîretkêşî bike. Yê ku dilovaniyê dike, bila bi rûgeşî bike. Bila hezkirin bê durûtî be. Ji ya xerab nefret bikin, xwe li ya qenc bigirin. Di biraheziyê de, bi dilovanî ji hevdû hez bikin. Di hurmetgirtinê de ji xwe bêtir hurmeta hevdû bigirin. Di xîretkêşiyê de sist nebin, di ruh de kelegerm bin, ji Xudan re xizmetê bikin. Di hêviyê de şa bin, di tengahiyê de sebir bikin, di duayê de bi xîret bin. Ji hewcedariyên pîrozan re alîkar bin, xwe bidin mêvanperweriyê. Yên ku tengahiyê didin we, ji wan re qenciyê bixwazin; qencîxwaz bin û nifiran li wan nekin. Bi yên ku şa dibin re, şa bin, bi yên ku digirîn re bigirîn. Li hember hev hemfikir bin. Ne pozbilind bin, lê bi yên ku kêm tên dîtin re, hevaltiyê bikin; xwe zana nebînin. Di şûna xerabiyê de li tu kesî xerabiyê nekin; lê li ber hemû mirovan hay ji kirina tiştên qenc hebin. Eger bibe, heta ku ji destê we bê, bi hemû mirovan re di aştiyê de bin. Hezkirîno, heyfa xwe nestînin, lê rê bidin xezeba Xwedê. Çimkî hatiye nivîsîn: «Heyfhilanîn ya min e. Xudan dibêje: ‹Ezê bergîdana* wê bidim.›» Lê belê: «Eger dijminê te birçî ye, xwarinê bidê; tî ye, avê bidê. Çimkî bi kirina vê yekê, tê pelên êgir bi serê wî de kom bikî.» Bila xerabî te bindest neke; lê belê tu bi qenciyê xerabiyê bindest bike. Bila her kes bi ya hukûmeta li ser xwe bike; çimkî hukûmeta ku ne ji aliyê Xwedê ve ye tune û yên heyî ji aliyê Xwedê ve hatine danîn. Ji ber vê yekê, yê ku li hember desthilatiyê derkeve, ew li ber sazûmana Xwedê radibe û yên ku li ber radibin, wê dîwankirina xwe bînin. Çimkî hukumdar ne ji bo karê qenc, lê belê ji bo karê xerab tirsdar in. Ma tu dixwazî ku ji hukûmetê netirsî? Tu ya qenc bike, tê ji aliyê wê ve bêyî pesindan. Çimkî ew ji bo qenciya te xizmetkarê Xwedê ye. Lê eger tu ya xerab bikî, bitirse; ji ber ku ew badîhewa şûr hilnagire. Ew xizmetkarê Xwedê ye, da ku xezebê li yê ku xerabiyê dike bibarîne û wan ceza bike. Loma ne tenê ji ber xezebê, lê belê ji ber wijdanê jî divê serî bê danîn. Ji ber vê yekê hûn bacê jî didin, çimkî ew xizmetkarên Xwedê ne û karê wan ev e. Heqê her kesî bidinê: Yê ku heqê wî yê bacê heye, bacê bidinê yê ku heqê wî yê gumrikê heye, gumrikê; yê ku heqê wî yê tirsê heye, tirsê û yê ku heqê wî yê siyanetê* heye, siyaneta wî bigirin. Ji hevhezkirinê pê ve ji bo tu tiştî nebin deyndarê tu kesî. Çimkî yê ku ji yê din hez dike, Şerîet pêk aniye. Ew emrê ku dibêje: «Zînayê neke», «Nekuje», «Nedize», «Çavê xwe neavêjê tiştekî» û eger emrekî din hebe, hemû dikevin nav vê gotinê: «Wek ku tu ji xwe hez dikî, ji cîranê xwe hez bike.» Hezkirin xerabiyê li cîran nake; loma hezkirin pêkanîna Şerîetê ye. Vê yekê bikin, çimkî hûn dizanin ku çi wext e; êdî saet hat ku hûn ji xewê hişyar bibin, ji ber ku niha xilasiya me, ji dema ku me bawerî anî nêzîktir e. Şev pêşve çûye, roj nêzîk bûye. Îcar rabin, em karên tariyê ji ser xwe bavêjin û xwe bi çekên ronahiyê rapêçin. Wek ku bi roj e, em bi awayekî serfiraz rêve herin; ne bi kêfkirina bi harîtî û serxweşî, ne bi fuhûşî û şehwetê, ne bi pevçûn û ne jî bi çavnebariyê. Lê belê xwe bi Xudan Îsa Mesîh rapêçin û ji bo xwestekên nefsê tu tiştî peyda nekin. Yê ku di baweriyê de qels e qebûl bikin, lê li ser fikrên xumalî bi wî re devjeniyê nekin. Baweriya yekî rê dide ku her tiştî bixwe, lê yê ku baweriya wî qels e, bi tenê pincarê dixwe. Bila yê ku dixwe, wî yê ku naxwe kêm nebîne û yê ku naxwe bila wî yê ku dixwe dadbar* neke; çimkî Xwedê ew qebûl kiriye. Tu kî yî ku tu xizmetkarê yekî din dadbar dikî? Ew dikeve an disekine, mîrzayê wî dizane; lê ewê bisekine, çimkî Xudan dikare wî bisekinîne. Yek, rojekê di ser roja din re digire, yê din hemû rojan wekhev dibîne. Bila her yek ji dîtina xwe piştrast be. Yê ku rojekê di ser rojeke din re digire, ji bo Xudan digire û yê ku dixwe jî ji bo Xudan dixwe, çimkî ji Xwedê re şikir dike. Û yê ku naxwe jî ji bo Xudan naxwe û ji Xwedê re şikir dike. Ji me tu kes ji bo xwe najî û tu kes ji bo xwe namire. Eger em bijîn, em ji bo Xudan dijîn; eger em bimirin, em ji bo Xudan dimirin. Îcar em bijîn jî, em bimirin jî, em ên Xudan in. Ji ber ku Mesîh ji bo vê yekê mir û vejiya, da ku ew hem bibe Xudanê miriyan û hem jî yê zindiyan. Îcar tu çima birayê xwe dadbar dikî? An tu çima birayê xwe kêm dibînî? Em hemû, emê li ber kursiyê Xwedê yê dîwanê rawestin. Çimkî hatiye nivîsîn: «Xudan dibêje: Bi heyîna min, her çok wê li ber min bitewe Û her ziman wê eşkere bike û bêje: ‹Tu Xwedê yî.›» Îcar her yek ji me wê li ser xwe hesab bide Xwedê. Loma êdî em hevdû dadbar nekin. Lê hê zêdetir, biryarê bidin ku hûn astengekê daneynin pêşiya birayekî ku biterpile* an ji rê derkeve. Ez dizanim û di baweriya Xudan Îsa de piştrast im ku tu tişt ji ber xwe ne murdar* e. Lê çaxê ku yek tiştekî murdar bihesibîne, ew ji bo wî murdar e. Îcar, eger ji ber tiştê ku tu dixwî, birayê te xemgîn dibe, êdî tu li gor hezkirinê rêve naçî. Wî yê ku Mesîh ji bo wî miriye, bi xwarina xwe helak neke. Îcar bila li ser vê yeka ku hûn qenc dibînin, bi xerabî neyê peyivîn. Çimkî Padîşahiya* Xwedê ne xwarin û vexwarin e, lê belê rastdarî, aştî û şahiya bi Ruhê Pîroz e. Yê ku bi vê yekê ji Mesîh re xizmetê dike, li Xwedê xweş tê û ji aliyê mirovan ve tê erêkirin. Madem ku wusa ye, em bikevin pey tiştên ku ji bo aştiyê û avakirina hevdû ne. Ji bo xwarinê karê Xwedê xera neke. Erê, her tişt helal e, lê belê yê ku bi tiştên ku dixwe dibe sedemê terpilîna hinekên din, ew xerabiyê dike. Ya qenc ew e ku tu goşt nexwî, şerabê venexwî û tu tiştê ku birayê te pê diterpile nekî. Bîr û baweriya te, bila li ber Xwedê ji bo te be. Xwezî bi wî yê ku di tiştê ku erê dike de, xwe bi xwe dadbar nake. Lê yê ku dudilî ye û dixwe, sûcdar tê derxistin, çimkî ne ji baweriyê ye. Her tiştê ku ne ji baweriyê ye, guneh e. Em ên ku xurt in, em deyndar in ku em qelsiyên wan ên ku di baweriyê de lewaz in, hilgirin û li dilxweşkirina xwe negerin. Bila her yek ji me ji bo qenciya cîranê xwe dilê wî xweş bike, da ku ew bê avakirin. Çimkî Mesîh jî ne dilê xwe bi xwe xweş kir, lê belê çawa ku hatiye nivîsîn: «Bêsiyanetkirina wan ên ku te bêsiyanet dikin, hat ser min.» Îcar ji berê ve her çi hatibe nivîsîn, ji bo perwerdebûna me hatiye nivîsîn, da ku bi sebir û bi handana* Nivîsarên Pîroz hêviya me hebe. Û bila Xwedayê sebir û handanê, bike ku hûn li gor Mesîh Îsa hemfikir bin, da ku hûn hemû bi yek dil û bi yek devî, pesnê Xwedê, Bavê Xudanê me Îsa Mesîh bidin. Ji ber vê yekê ji bo rûmeta Xwedê çawa ku Mesîh hûn qebûl kirin, hevdû qebûl bikin. Ez ji we re dibêjim ku Mesîh di ber rastiya Xwedê de, ji Cihûyan re bû xizmetkar, da ku sozên ji bav û kalan re rast derîne û milet ji bo rehma wî pesnê Xwedê bidin. Çawa ku hatiye nivîsîn: «Ji ber vê yekê ezê di nav miletan de ji te re şikir bikim, ji navê te re lavijeyan* bêjim.» Û ew dîsa dibêje: «Ey miletno, bi gelê wî re şa bibin.» Û careke din: «Ey hemû miletno, pesnê Xudan bidin Û bila hemû gel wî bilind bikin.» Îşaya pêxember jî dibêje: «Rayê* Yêşa* wê derkeve, ewê rabe, Da ku serokatiyê li ser miletan bike Û milet wê hêviya xwe bi wî ve girê bidin.» Îcar bila Xwedayê hêviyê, di baweriyê de dilê we bi hemû şahî û aştiyê tije bike, da ku bi hêza Ruhê Pîroz hêviya we zêde bibe. Birayên min, ez bi xwe ji we piştrast im ku hûn bi xwe jî bi qenciyê tije ne, bi her zanînê rapêçandî ne û hûn dikarin şîretan li hevdû bikin. Dîsa jî bi wê kerema ku ji aliyê Xwedê ve ji min re hatiye dayîn, min bi dilawêrî li ser çend tiştan ji we re nivîsiye, da ku ez wan careke din bînim bîra we. Ev kerem ji min re hat dayîn, da ku ez ji bo miletan xizmetkarê Mesîh Îsa bim, yanî ez ji bo Mizgîniya Xwedê karê kahîntiyê dikim, da ku milet bibin pêşkêşeke bi Ruhê Pîroz pîrozbûyî û meqbûl. Loma ez bi saya Mesîh Îsa ji bo xizmeta xwe ya ji Xwedê re serbilind im. Ji bilî wan tiştên ku Mesîh bi destên min kirin, da ku milet bi ya wî bikin, ez newêrim li ser tiştekî din bipeyivim. Wî ev bi gotin û kirinê, bi hêza nîşan û karên mezin, bi hêza Ruhê* Xwedê kiriye. Wusa ku, ji Orşelîmê* bigire heta bi Îlîryayê ez geriyam û min Mizgîniya Mesîh bi tevahî da bihîstin. Armanca min ev e ku ez li dera ku navê Mesîh hê lê nehatiye bihîstin Mizgîniyê belav bikim; ne ku ez li ser bingeha ku hinekên din danîne ava bikim. Lê çawa ku hatiye nivîsîn: «Yên ku li ser wî ji wan re nehatiye gotin, wê bibînin, Û yên ku li ser wî nebihîstine, wê fêm bikin.» Ji ber vê yekê gelek caran asteng ji hatina min a ba we re derketin. Lê niha ji ber ku êdî li van deran cihê ku ez bixebitim nema û ji gelek salan ve ez dixwazim bêm ba we, çaxê ku ez herim Spanyayê, ez dixwazim bêm ba we. Hêviya min ew e ku çaxê ez di wir re derbas bibim, ez we bibînim, pêşî piçekê ji dîtina we têr bibim û paşê ji aliyê we ve bêm bi rê kirin. Lê niha ez diçim Orşelîmê, da ku ez ji pîrozên li wir re xizmetê bikim. Çimkî ji dilê bawermendên Mekedonya û Axayayê* hat ku ji bo belengazên nav pîrozên Orşelîmê alîkariyekê bikin. Erê, ev li wan xweş hat û bi rastî jî ew deyndarên wan in. Madem milet bûn hevparên tiştên ruhanî yên Cihûyan, ew deyndar in ku bi tiştên cismanî jî ji wan re xizmetê bikin. Îcar piştî ku min ev anî serî û ev diyariya ku hatiye civandin gihand destê wan, ezê bêm ba we û ji nav we herim Spanyayê. Û ez dizanim ku gava ez bêm ba we, ezê bi tijetiya bereketa Mesîh bêm. Birano, ez bi Xudanê me Îsa Mesîh û bi hezkirina Ruh ji we hêvî dikim ku hûn bi min re, li ber Xwedê bi xîret ji bo min dua bikin. Wusa ku ez ji wan ên ku li Cihûstanê* bawer nakin rizgar bibim û xizmeta min a li Orşelîmê ji pîrozan re meqbûl be, û ez bi daxwaza Xwedê bi şahî bêm ba we û bi we re bîhna xwe vedim. Xwedayê aştiyê bi we hemûyan re be. Amîn. Ez xwişka me Fîbiyê ji we re tewsiye dikim. Ew bi xwe alîkara civîna* bawermendan a li Kenxêryayê ye. Wê bi navê Xudan, bi awayekî ku li pîrozan tê, qebûl bikin û çi hewcedariya wê bikeve ba we, alîkariya wê bikin. Çimkî ew jî ji gelekan re û ji min re jî bû alîkar. Silavan li Priskîla* û Akîlas bikin, ku bi saya Mesîh Îsa hevalkarên min in. Wan di ber min de stûyê xwe danîn. Ne bi tenê ez, lê belê hemû civînên bawermendan ên di nav miletan de jî ji wan re spasdar in. Silavan li civîna ku li mala wan dicive jî bikin. Silavan li hevalê min ê hezkirî Apênetos bikin. Ew ji wan ên ku li herêma Asyayê* bawerî bi Mesîh anîne, yê pêşî ye. Silavan li Meryema ku ji bo we gelek xebitiye bikin. Silavan li Andronîkos û li Yûnya bikin, ku di nav Şandiyan de giranbiha ne, mirovên min û bi min re girtî ne û hê beriya min bawerî bi Mesîh anîne. Silavan li Ampliyatos bikin ê ku bi saya Xudan hezkiriyê min e. Silavan li hevalkarê me yê bi Mesîh Urbanos û li hezkiriyê min Staxîs bikin. Silavan li Apêlîs ê ku bi Mesîh hatiye erêkirin, bikin. Silavan li maliyên Arîstopolos bikin. Silavan li mirovê min Hêrodiyon bikin. Silavan li maliyên Narkîs bikin ên ku di baweriya Xudan de ne. Silavan li Trîfênayê û li Trîfosayê bikin, yên ku di xizmeta Xudan de dixebitin. Silavan li Persîsa delal a ku di xizmeta Xudan de gelek ked daye bikin. Silavan li bijartiyê Xudan Rûfos û diya wî ya ku ji min re jî dêyîtî kiriye, bikin. Silavan li Asînkrîtos, Flêgon, Hermîs, Patrobas, Hermas û li birayên ku bi wan re ne bikin. Silavan li Fîlologos, Yûliya, Nêrews û xwişka wî, li Olîmpas û hemû pîrozên ku bi wan re ne bikin. Bi ramûsana pîroz silavan li hevdû bikin. Hemû civînên bawermendan ên Mesîh silavan li we dikin. Îcar, birano, ez ji we hêvî dikim ku haya we ji wan mirovan hebe yên ku li hember wê hîndariya ku hûn hîn bûne, dubendiyê çêdikin û xelkê diterpilînin*. Ji wan dûr bin. Çimkî yên weha ne ji Xudanê me Mesîh re, lê belê ji zikê xwe re xizmetê dikin. Bi gotinên xweş û xemilandî dilê mirovên saf dixapînin. Guhdana we gihîşt guhê hemûyan. Loma ez ji bo we şa dibim. Lê ez dixwazim ku hûn ji bo kirinên qenc jîr û ji bo yên xerab saf bin. Xwedayê aştiyê wê di demeke kurt de Îblîs di bin lingên we de biperçiqîne. Kerema Xudanê me Îsa li ser we be. Hevalkarê min Tîmotêyos* û mirovên min Lûkyos, Yason û Sosîpatros silavan li we dikin. Ez Tertiyos, yê ku ev name nivîsiye, bi navê Xudan silavan li we dikim. [23-24] Gayosê ku mêvandarê min û tevahiya civînê ye silavan li we dike. Xiznedarê bajêr Erastos* û birayê me Kuwartos silavan li we dikin. *** Îcar bila rûmet ji wî Xwedayî re be yê ku dikare li gor Mizgîniya min û danezana Îsa Mesîh we qayîm bike; ew sira ku ji demên berê ve hatibû veşartin niha eşkere bûye û bi nivîsarên pêxemberan li gor emrê Xwedayê herheyî hatiye dazanîn da ku hemû milet bi ya baweriyê bikin. Bila bi saya Îsa Mesîh her û her rûmet ji Xwedê re be, ew Xwedayê ku bi tenê zana ye. Amîn Ji Pawlosê* ku bi daxwaza Xwedê hatiye gazîkirin ku bibe Şandiyê Mesîh Îsa û ji birayê me Sostênîs, ji civîna* bawermendan a Xwedê ya li Korîntê, ji yên ku bi Mesîh Îsa hatine pîrozkirin û ji bo pîrozbûnê hatine gazîkirin û ji hemûyên ku li her derê gazî navê Îsa Mesîhê ku Xudanê* me û yê wan e dikin re: Ji Bavê me Xwedê û ji Xudan Îsa Mesîh, kerem û aştî* li ser we be. Ji bo kerema Xwedê ya ku bi Mesîh Îsa ji we re hatiye dayîn, ez hergav ji bo we ji Xwedayê xwe re spas dikim. [5-6] Çimkî ka çawa şahidiya Mesîh di nav we de qayîm bûye, hûn bi wî di her tiştî de, di peyivîn û di zanînê de dewlemend bûne. *** Wusa ku di tu diyariya ruhanî de kêmahiya we tune û hûn li hêviya xuyabûna Xudanê me Îsa Mesîh disekinin. Ew jî wê we heta dawiyê qayîm bike, da ku hûn di Roja Xudanê me Îsa Mesîh de bêqusûr bin. Xwedê dilsoz e: ji aliyê wî ve hûn hatine gazîkirin, da ku hevpariya we bi Kurê wî, Xudanê me Îsa Mesîh re hebe. De îcar xwişk û birano, ez bi navê Xudanê me Îsa Mesîh hêvî ji we dikim, hûn hemû eynî tiştî bifikirin, bila di nav we de dubendî tune be; lê li ser eynî fikrê û eynî dîtinê bibin yek. Çimkî xwişk û birano, ji aliyê mirovên Xiloyê ve ji min re hat gotin ku di nav we de pevçûn heye. Yanî ez li ser vê dibêjim: Her yek ji we dibêje: «Ez yê Pawlos im» an: «Ez yê Apolos im» an: «Ez yê Kîfas* im» an jî: «Ez yê Mesîh im.» Ma Mesîh hatiye parve kirin? Ma Pawlos ji bo we hat xaçkirin? An ku hûn bi navê Pawlos imad* bûn? Ez ji Xwedê re şikir dikim ku min ji Krîspos û Gayos pê ve tu kes ji we imad nekiriye; wusa ku tu kes nebêje ku hûn bi navê min imad bûne. — Belê min maliyên Stefanas jî imad kirin, ji vê zêdetir ez nizanim ku min kesek din imad kiriye an na. — Çimkî Mesîh ez neşandim ku ez imad bikim, lê belê ez şandim ku ez Mizgîniyê* bidim. Min ev yek bi şehrezayiya gotinan nekir, da ku xaça Mesîh hêza xwe winda neke. Erê, peyva* li ser xaçê ji bo yên ku helak dibin bêaqilî ye, lê ji bo me yên ku rizgar dibin hêza Xwedê ye. Çimkî hatiye nivîsîn: «Ezê zanebûna zaneyan tune bikim, Ezê fêmdariya fêmdaran betal bikim.» Ma yê zana li ku derê ye? Yê Şerîetzan* li ku derê ye? Devjenîkerê şehreza yê vê dinyayê li ku derê ye? Ma Xwedê şehrezayiya dinyayê venegerand bêaqiliyê? Madem ku dinyayê li gor şehrezayiya Xwedê, bi şehrezayiya xwe Xwedê nas nekir, li Xwedê xweş hat ku yên baweriyê* tînin bi bêaqiliya Mizgîniyê rizgar bike. Cihû nîşanan dixwazin û Yewnanî li şehrezayiyê digerin, lê em, Mesîhê ku hatiye xaçkirin didin bihîstin. Ew ji bo Cihûyan terpilînek* û ji bo miletan bêaqilî ye; lê ji bo yên ku hatine gazîkirin, hem ji bo Cihû û hem jî ji bo Yewnaniyan, ev Mesîh hêza Xwedê û şehrezayiya Xwedê ye. Çimkî bêaqiliya xwedayî di ser şehrezayiya mirovan re û bêhêziya Xwedê jî di ser hêza mirovan re ye. Îcar birano, li gazîkirina xwe binêrin: Di nav we de li gor fikrên mirovan gelekên şehreza, gelekên hêzdar, gelekên esilzade ne hatine gazî kirin. Lê belê Xwedê, ji bo ku şehrezayan bide şermkirin, tiştên dinyayê yên bêaqil bijartin; û Xwedê, ji bo ku yên hêzdar bide şermkirin, tiştên dinyayê yên qels bijartin. Xwedê, ji bo ku tiştên ku hene betal bike, tiştên dinyayê yên bê rûmet û kêm tên dîtin, tiştên ku tunin jî, bijartin. Wusa ku tu kes li ber Xwedê pesnê xwe nede. Bi saya Xwedê hûn bi Mesîh Îsa re ne, yê ku ji aliyê Xwedê ve ji bo me bû şehrezayî, rastdarî, pîrozî û rizgarî. Ji bo vê yekê çawa ku hatiye nivîsîn: «Yê ku pesnê xwe dide, bila bi Xudan pesnê xwe bide.» Birano, çaxê ku ez hatim ba we ku ez sira Xwedê ji we re diyar bikim, ez ne bi peyvên xemilandî an şehrezayî hatim. Çimkî gava ku ez di nav we de bûm, min biryar da ku ez ji Îsa Mesîhê ku hatî xaçkirin pê ve tiştekî din nezanibim. Ez bi qelsî û bi tirs hatim ba we; ez gelek jî dilerizîm. Peyv û danezana min, ne bi qanîkirina peyvên şehrezayiyê, lê bi berçavanîna hêza Ruh bû, da ku baweriya* we ne li ser şehrezayiya mirovan be, lê li ser hêza Xwedê be. Erê, em di nav yên gihîştî de şehrezayiyê dibêjin. Lê ev şehrezayî ne ya vê dinyayê ye û ne jî ya serokên wê ne, yên ku wê ji holê bên rakirin. Lê belê em şehrezayiya Xwedê ya bi sir û veşartî dipeyivin, a ku Xwedê ji beriya dem û zemanan ve ji bo rûmeta me kifş kiriye. Tu kesî ji serokên vê dinyayê bi vê nezanî. Eger bizanibûna, wê Xudanê rûmetê xaç nekirana. Lê belê çawa ku hatiye nivîsîn: «Tiştên ku çavan nedîtine û guhan nebihîstine Û di fikra mirov re derbas nebûne, Xwedê ew ji bo wan ên ku ji wî hez dikin, amade kirine.» Lê Xwedê ew bi Ruh ji me re kifş kirin. Çimkî Ruh li her tiştî, li tiştên Xwedê yên kûr jî dikole. Ma tiştên mirov, ji ruhê mirov ê ku di hundirê mirov de ye pê ve, kî dizane? Wusa jî ji Ruhê* Xwedê pê ve, tu kes bi tiştên Xwedê nizane. Îcar me ne ruhê dinyayê, lê belê Ruhê ku ji Xwedê tê stand, da ku em wan tiştên ku Xwedê ji me re kirine diyarî, bizanin. Em van, ne bi peyvên ku bi şehrezayiya mirovî hatine hînkirin, lê belê bi peyvên ku Ruh hîn kirine dibêjin. Em tiştên ruhanî ji mirovên ruhanî re eşkere dikin. Lê mirovê nefsanî tiştên Ruhê Xwedê qebûl nake, ev jê re bêaqilî ne. Nikare wan bizane jî, ji ber ku ev tişt bi riyên ruhanî tên fêmkirin. Yê ruhanî dikare her tiştî fêm bike, lê ew ji aliyê tu kesî ve nayê fêm kirin. «Ma kê bi fikra Xudan zaniye Ku hînî wî bike?» Lê fikra Mesîh bi me re ye. Îcar birano, min nikaribû wek ku bi mirovên ruhanî re tê peyivîn, bi we re bipeyivim. Lê belê ez bi we re wek mirovên bedenî û zarokên di baweriya* Mesîh de, peyivîm. Min ne xwarin, lê belê min şîr da we. Çimkî we hê nikaribû ku hûn ragirin* û niha jî hûn nikarin. Çimkî hê jî hûn bedenî ne. Madem ku di nav we de çavnebarî û devjenî heye, ma hûn ne bedenî ne? Ma hûn wek mirovên din najîn? Gava ku yek bêje «Ez yê Pawlos im» û yê din bêje: «Ez yê Apolos im», ma hingê hûn ne mirov in? Îcar Apolos kî ye, Pawlos kî ye? Li gor ku Xudan daye her yekî ji wan, ew xizmetkar in û we bi rêberiya wan bawerî aniye. Min çand, Apolos av da; lê belê Xwedê mezin kir. Îcar ne yê ku çandiye û ne jî yê ku av daye tiştek e; lê belê Xwedê, yê ku mezin dike, girîng e. Yê ku çandiye û yê ku av daye yek in; her yek ji wan wê li gor keda xwe bergîdan bistîne. Çimkî em hevparên Xwedê yên xebatê ne, hûn zeviya Xwedê, avahiya Xwedê ne. Li gor kerema Xwedê ya ku ji min re hat dayîn, min wek qesirbendekî şehreza bingeh danî, yekî din jî li ser ava dike. Bila her kes bala xwe bidiyê ku çawa li ser ava dike. Çimkî tu kes ji bingeha ku hatiye danîn, yanî ji Îsa Mesîh pê ve, nikare bingeheke din deyne. Eger yek li ser vê bingeha zêr, zîv, kevirên hêja, dep, giya, qirş ava bike, karê her kesî wê eşkere bibe. Çimkî ew Roj wê wî nîşan bide, çimkî kar wê bi êgir xuya bibe û agir bi xwe wê karê her kesî biceribîne ku çi cûre ye. Eger karê ku mirovekî li ser wê bingehê ava kiriye bimîne, ewê xelat bistîne; eger karê yekî bişewite, ewê zirarê bibîne. Lê ew bi xwe wê rizgar bibe, lê wek ku di agir re derbas bibe wê rizgar bibe. Ma hûn nizanin ku hûn Perestgeha* Xwedê ne û Ruhê Xwedê di hundirê we de rûdine? Eger kesek Perestgeha Xwedê xera bike, Xwedê jî wê wî xera bike. Çimkî Perestgeha Xwedê pîroz e û ew Perestgeh hûn in. Bila tu kes xwe nexapîne. Eger di nav we de yek xwe li vê dinyayê şehreza hesab bike, bila bêaqil be, da ku şehreza bibe. Çimkî şehrezayiya vê dinyayê li ba Xwedê bêaqilî ye. Wek ku hatiye nivîsîn: «Ew şehrezayan di hîleyên wan de digire». Û dîsa hatiye nivîsîn: «Xudan dizane ku fikrên şehrezayan pûç in.» Loma bila tu kes pesnê xwe bi mirovan nede. Çimkî her tişt yê we ye: Dixwazî bila Pawlos be, Apolos be, Kîfas* be, dinya be, jiyan be, mirin be, dema niha be, dema ku bê be, hemû yên we ne; û hûn yên Mesîh in, Mesîh jî yê Xwedê ye. Bila mirov me xizmetkarên Mesîh û şahneyên* sirên Xwedê bihesibînin. Ne ev tenê, li vir ya ku ji şahneyan tê xwestin ew e ku ew mirovên dilsoz bin. Îcar ji aliyê we ve an jî ji aliyê dadgeheke* mirovî ve, dîwana* min bê kirin, ji bo min tiştekî pirr biçûk e. Ez bi xwe jî dîwana xwe nakim. Wijdana min rihet e, lê belê ev min bêsûc dernaxe. Dadgerê* min Xudan e. Ji ber vê yekê, heta ku Xudan bê, beriya wext, dîwana tiştekî nekin. Xudan wê tiştên di tariyê de veşartî ronahî bike û niyeta dilan eşkere bike. Hingê pesnê her kesî wê ji Xwedê be. Birano, ji bo qenciya we, ji bo ku ji we re bibe mînak min ev hemû li ser xwe û li ser Apolos anîn; da ku hûn ji me vê yekê hîn bibin: «Dernekevin derveyî ya nivîsandî», da ku kes ji bo yekî li hember yê din xwe mezin neke. Ma kî te ji yê din ferq dike? Ma çiyê te heye ku te ji Xwedê nestandiye? Madem te standiye, nexwe çima wek ku te nestandiye tu pesnê xwe didî? Ji xwe hûn têr bûne, ji xwe hûn dewlemend bûne. Bêyî me we dest bi hukumdariyê kir. Xwezî we hukumdarî bikira, da ku me jî bi we re hukumdarî bikira. Çimkî ez dibêjim qey Xwedê em Şandî* kirin ên herî kêm, wek ên ku ji bo kuştina li ber hemûyan, hatine pêşanîn. Çimkî em ji dinyayê re, ji milyaket û mirovan re bûn temaşe. Em di ber Mesîh de bêaqil in, lê hûn bi saya Mesîh bi aqil in. Em bêhêz in, lê hûn bihêz in. Hûn xweyî rûmet, lê em bêrûmet in. Heta vê saetê em tî û birçî ne û bêcil in; li me tê xistin û em bê cih û war in. Em bi destên xwe dixebitin û keda xwe didin. Gava ku çêrî* me tê kirin, em duayên xêrê dikin; gava tengahî li me tê kirin, em sebir dikin. Gava ku buxtan li me tê kirin, em bi nermî dipeyivin. Heta niha em bûn mîna ziblê dinyayê û avriya her tiştî. Ez van tiştan, ne ji bo ku we bidim şermkirin, lê ji bo ku ez wek zarokên xwe yên delal şîretan li we bikim dinivîsim. Çimkî di baweriya Mesîh de, eger deh hezar perwerdekarên we hebin jî, gelek bavên we tunin; bi Mizgîniyê di baweriya Mesîh Îsa de ez bûm bavê we. Loma ez hêvî ji we dikim ku hûn bibin mîna min. Ji ber vê yekê min Tîmotêyos* şand ba we. Ew bi saya Xudan zarokê min ê delal û dilsoz e. Ewê riyên min ên di baweriya Mesîh Îsa de bîne bîra we, yên ku ez li her derê, li her civîna* bawermendan hîn dikim. Wek ku ezê neyêm ba we, hinek ji we poz bilind bûne. Lê belê eger Xudan bixwaze, ezê di nêzîk de bêm ba we. Hingê ezê ne gotina wan ên ku poz bilind bûne, lê belê hêza wan bizanim. Çimkî Padîşahiya* Xwedê ne bi gotinê ye, lê belê bi hêzê ye. Hûn çi dixwazin? Ma ez bi dar bêm ba we, an ku bi hezkirin û ruhê nerm? Bi rastî tê gotin ku di nav we de zîna heye. Hem jî zînayek wusa ku di nav miletên xwedênenas de jî tune: Heta yekî, jina bavê xwe biriye. Îcar şûna ku we şîn bigirta, da ku yê ev tişt kiriye ji nav we bihata rakirin, we ne girt, bi ser de jî hûn xwe dinepixînin! Bi bedenê ez ne li ba we bim jî, bi ruh ez di nav we de me. Wek ku ez di nav we de bim, min bi navê Xudan Îsa ji xwe biryara dîwana wî yê ku weha kiriye, daye. Gava ku hûn bicivin û ruhê min jî bi we re, tevî hêza Xudanê me Îsa, ji bo helakkirina bedenê, vî mirovî bidin destê Îblîs da ku di Roja Xudan de ruhê wî rizgar bibe. Ne qenc e ku hûn pesnê xwe didin. Ma hûn nizanin ku piçek hevîrtirşk tevahiya hevîr tirş dike? Xwe ji hevîrtirşkê kevin pak bikin ku hûn bibin hevîrê nû, wek ku hûn bê hevîrtirşk in. Çimkî berxê me yê Cejna* Derbasbûnê Mesîh hatiye gorîkirin*. Ji ber vê yekê em cejnê, ne bi hevîrtirşkê kevin, ne bi hevîrtirşkê kîn û xerabiyê, lê belê bi nanê şkeva yê dilpakî û rastiyê bikin. Min di nameya xwe de ji we re nivîsî ku hûn bi zînakaran re nebin heval. Ez qet li ser zînakar, çavbirçî, nijdevan û pûtperestên* vê dinyayê nabêjim. Eger wusa bûya, diviya ku hûn ji vê dinyayê derketana. Lê niha ez ji we re dinivîsim, bi yekî ku bira tê gotin, lê zînakar, çavbirçî, pûtperest, çêrker, serxweş an nijdevan be, pê re têkiliyê nekin, heta bi yekî weha re xwarinê jî nexwin. Ma çi karê min bi dîwankirina yên li derve heye? Ma nakeve ser we ku hûn dîwana yên hundir bikin? Xwedê wê dîwana yên derve bike. «Mirovê xerab ji nav xwe derxin.» Dema di nav we de doza yekî bi yekî din re hebe, çawa diwêre ku ne li ber pîrozan, lê li ber neheqan dozê veke? Ma hûn nizanin ku pîroz wê dîwana dinyayê bikin? Madem ku hûnê dîwana dinyayê bikin, ma hûn têrê nakin ku li ser dozên herî biçûk biryarê bidin? Ma hûn nizanin ku emê dîwana milyaketan bikin? Îcar tiştên rojane li ku derê dimînin? Îcar çaxê dozên tiştên vê dinyayê di nav we de hebin, ma hûn wan ên ku ji aliyê civînê ve kêm tên dîtin, ji bo dîwankirinê rûdinînin? Ji bo ku hûn şerm bibin, ez van dibêjim. Ma di nav we de yekî şehreza peyda nabe, ku bikare di navbera birayan de dadgeriyê bike? Lê bira li hember bira dozê vedike, hem jî li ber bêbaweran! Ya rast ji xwe li hember hevdû dozvekirina we, ji bo we bi tevahî binketin e. Ma ne çêtir e ku neheqî li we bê kirin? Ma ne çêtir e ku malê we bê xwarin? Lê belê hûn bi xwe neheqiyê dikin û malê kesên din dixwin. Hem jî hûn vê yekê bi birayên dikin. Ma hûn nizanin ku yên neheq Padîşahiya Xwedê mîras nastînin? Neyên xapandin! Yên ku fuhûşê dikin, an pûtperest*, an zînakar, an qûnde, an qûngê, an diz, an çavbirçî, an serxweş, an çêrker an jî nijdevan, Padîşahiya Xwedê mîras nastînin. Û hin ji we weha bûn; lê belê bi navê Xudan Îsa Mesîh û bi Ruhê Xwedayê me hûn hatin şuştin, pîrozkirin û rastdarkirin. «Ji bo min her tişt serbest e», lê belê her tişt ne bi kêr e. «Ji bo min her tişt serbest e», lê belê ez nabim bindestê tu tiştî. Xwarin ji bo zik e, zik jî ji bo xwarinê ye. Lê belê Xwedê wê hem zik û hem jî xwarinê wêran bike. Beden ne ji bo fuhûşê ye, lê ji bo Xudan e. Xudan jî ji bo bedenê ye. Xwedê hem Xudan rakir, hem jî wê bi hêza xwe me rake. Ma hûn nizanin ku bedenên we endamên Mesîh in? Ma ez endamên Mesîh bistînim û bikim endamên fahîşeyê? Na, tu caran! Ma hûn nizanin yê ku bi fahîşê ve bizeliqe, bi wê re dibe bedenek? Ji xwe hatiye gotin: «Herdu wê bibin bedenek.» Lê yê ku bi Xudan ve bizeliqe, bi wî re dibe ruhek. Ji fuhûşê birevin. Her gunehê ku mirov bike, li derveyî bedenê ye, lê yê ku fuhûşê dike, li hember bedena xwe guneh dike. An ma hûn nizanin ku bedena we Perestgeha* Ruhê* Pîroz ê ku di hundirê we de ye, ku we ji Xwedê standiye? Hûn ne yên xwe bi xwe ne. Çimkî hûn bi bihayekî hatin kirrîn; ji ber vê yekê Xwedê di bedena xwe de bilind bikin. Îcar em bên ser tiştên ku we ji min re nivîsîne: «Ji bo mêr qenc e ku dest nede jinê.» Lê ji ber fuhûşê, bila jina her mêrî bi xwe û mêrê her jinê bi xwe hebe. Bila mêr heqê jina xwe, bi eynî awayî jin jî heqê mêrê xwe bide. Li ser bedena jinê bi xwe ne desthilatiya wê, lê belê ya mêrê wê heye. Bi vî awayî li ser bedena mêr bi xwe jî ne desthilatiya wî, lê belê desthilatiya jina wî heye. Hevdû mehrûm nekin; lê eger ji bo ku hûn xwe bidin duakirinê û bi dilê herdu aliyan be û ji bo demekê be, hingê çêdibe. Piştre dîsa herin ba hev, da ku Îblîs ji ber xwenegirtina we, we neceribîne. Ez vê gotinê ne wek emir, lê wek destûrekê dibêjim. Ez dixwazim ku hemû mirov wek min bi xwe bin. Lê belê hin bi vî awayî, hin bi wî awayî ne; diyariya her kesî bi xwe ji Xwedê heye. Ez ji yên nezewicî û jinebiyan re dibêjim: Eger wek min bimînin ji bo wan qenc e. Lê eger nikarin xwe bigirin, bila bizewicin. Çimkî ji dêla ku ew bişewitin, çêtir e ku bizewicin. Ji yên zewicî re jî ez emir dikim, lê ne ez, Xudan emir dike: Bila jin dev ji mêrê xwe bernede. Eger dev jê berde jî, bila bê mêr bimîne, an jî bila bi mêrê xwe re li hev bê. Bila mêr jî jina xwe bernede. Lê ji yên din re ne Xudan, ez dibêjim: Eger jina birayekî ya ku baweriyê nayne hebe û jinik razî be ku bi mêrê xwe re bimîne, bila mêrê wê, wê bernede. Û eger mêrê jinekê yê ku baweriyê nayne hebe û razî be ku bi wê re bimîne, bila wî bernede. Çimkî mêrê ku baweriyê nayne, bi jina xwe tê pîrozkirin, jina ku bawer nake jî bi wî birayê ku mêrê wê ye tê pîrozkirin. Nexwe zarokên we murdar* diman; lê niha pîroz in. Lê eger yê ku baweriyê nayne dev jê berde, bila berde; bira an xwişkên di vê rewşê de, ne di bin hêsîrtiyê* de ne. Xwedê hûn gazî aştiyê* kirine. Ey jinê, tu ji ku derê dizanî ku tê mêrê xwe rizgar bikî? Ey mêro, tu ji ku derê dizanî ku tê jina xwe rizgar bikî? Lê Xudan çawa li her kesî leva* kiribe, Xwedê çawa gazî her kesî kiribe, bila wusa bijî. Ez vê li hemû civînên bawermendan emir dikim. Yek sinetbûyî* hatibe gazîkirin? Bila ne sinetnebûyî be. Yek sinetnebûyî hatibe gazîkirin? Bila sinet nebe. Sinetbûn ne tiştek e, sinetnebûn jî ne tiştek e; ya girîng pêkanîna emrên Xwedê ye. Bila her kes di rewşa ku tê de hatiye gazîkirin de bimîne. Gava ku tu hatî gazîkirin tu xulam bûyî? Xem nîne! Lê Eger tu bikarî azadiya xwe bi dest bixî, hê bêtir vê bi kar bîne. Çimkî xulamê ku ji aliyê Xudan ve hatiye gazîkirin, ew azadê Xudan e. Bi vî awayî jî yê ku azad e hatiye gazîkirin, xulamê Mesîh e. Hûn bi bihayekî hatin kirrîn, nebin xulamên mirovan. Birano, her yek di çi rewşê de hatibe gazîkirin, bila li ber Xwedê di wê rewşê de bimîne. Li ser keçik û kurikan, ji Xudan emrê min tune. Lê ez wek yekî ku bi dilovaniya Xudan dilsoz e, nêrîna xwe dibêjim. Îcar ez guman dikim ku ev qenc e: Ji ber tengahiya vê demê, ji mirov re qenc e ku bimîne di wê rewşa ku tê de ye. Ma tu bi jinekê ve girêdayî yî? Li jêvebûnê negere. Tu bi jinekê ve negirêdayî yî? Li jinê negere. Lê eger tu jinê bînî, tu guneh nakî. Eger keçikek mêr bike, guneh nake. Lê di vê bedenê de tengahiyên van wê hebin; ez dixwazim we ji vê bidirixînim*. Birano, ez vê dibêjim: Wext kurt bûye. Ji niha û pê ve, yên ku jina wan heye jî wek ku jina wan tune, yên ku şînê digirin, wek ku şînê nagirin, yên ku şa dibin, wek ku şa nabin, yên ku dikirrin, wek ku malê wan tune û yên ku ji dinyayê îstifade dikin, wek ku jê îstifade nakin bin. Çimkî halê dinyayê yê niha derbas dibe. Ez dixwazim ku hûn bê xem bin. Yê ku jin neaniye, ji bo tiştên Xudan xeman dixwe, ka wê çawa li Xudan xweş bê. Lê yê ku jin aniye ji bo tiştên dinyayê xeman dixwe, ka wê çawa li jina xwe xweş bê; û bi vî awayî dilê wî dibe du alî. Îcar jin û keçika ku mêr nekiriye, ji bo ku hem bi bedenê û hem jî bi ruh pîroz bibe, ji bo tiştên Xudan xeman dixwe. Lê jina mêrkirî, ji bo tiştên dinyayê xeman dixwe, ka wê çawa li mêrê xwe xweş bê. Ez vê ji bo feyda we dibêjim, ne ji bo ku ez dest û lingê we girêdim, lê ji bo ku hûn bi awayekî rêkûpêk bijîn û bê ku fikrên we belav bibin hûn ji Xudan re xizmetê bikin. Lê eger yek difikire ku ew li keça xwe neheqiyê dike, eger jiyê keçikê pêşve çûbe û eger lazim be, bila ew tiştê ku dixwaze bike, ew guneh nake; bila wê bide mêr. Lê eger yek ne dudilî be û ne di bin mecbûriyê de be, lê bikare xwe û di dilê xwe de biryar dabe ku ewê keça xwe li ba xwe bihêle, ew baş dike. Îcar yê ku keça xwe bide mêr baş dike, yê ku nede mêr hê çêtir dike. Jinek, heta ku mêrê wê sax e bi wî ve girêdayî ye. Lê eger mêrê wê bimire, hingê ew serbest e bi yê ku dixwaze re bizewice. Tenê bila ew kes girêdayiyê Xudan be. Lê li gor nêrîna min, ew jin wusa bimîne wê bextewartir be. Û ez dibêjim qey Ruhê Xwedê bi min re jî heye. Niha em bên ser goriyên* ku ji pûtan re tên pêşkêşkirin: Em dizanin ku zanîna me hemûyan heye. Zanîn qure dike, lê hezkirin, ava dike. Eger yek guman dike ku tiştekî dizane, hê ew tiştekî nizane, ka çawa divê ku ew bizane. Lê eger yek ji Xwedê hez dike, ew ji aliyê Xwedê ve tê nas kirin. Îcar, li ser xwarina goriyên ku ji pûtan re tên pêşkêşkirin, em dizanin ku pût li dinyayê ne tiştek e û ji yekî pê ve Xwedê tune. Eger li ser erdê an li ezmên yên ku ji wan re xwedê tê gotin hebin jî — çawa ku gelek xwedê û gelek xudan hene — ji bo me tenê Xwedayek heye, ew jî Bav e. Her tişt ji wî ye û em ji bo wî hene. Û tenê Xudanek heye, ew jî Îsa Mesîh e. Her tişt bi destê wî hat afirandin û em bi wî hene. Lê belê her kes ne xwediyê vê zanînê ye. Hinek jî, ji ber hînbûna pûtan a heta niha, li ser goştê ku ji pûtan re hatiye gorîkirin, hê jî dibêjin: «Ev goşt ji pûtan re ye» û dixwin. Wusa ji ber ku wijdana wan qels e, qirêjî dibe. Xwarin me nêzîkî Xwedê nake. Em nexwin kêmahiya me çênabe, em bixwin jî zêdehiya me çênabe. Lê hay jê hebin, bila ev azadiya we ji bo yên qels bi tu awayî nebe sedemê terpilînê*. Çimkî, eger yek te, tu yê ku zana yî li perestgeha pûtan li ser sifrê bibîne û ew bi xwe jî qels be, ma wijdana wî cesaretê nastîne ku goriyên ku ji pûtan re tên pêşkêşkirin bixwe? Îcar mirovê qels, ew birayê ku Mesîh di ber de miriye, bi zanîna te helak dibe. Û bi vî awayî bi gunehkirina li hember birayan û birîndarkirina wijdana wan a qels, hûn li hember Mesîh guneh dikin. Ji bo vê yekê eger xwarin bibe sedemê terpilîna birayê min, ji bo ku ez birayê xwe neterpilînim, ez qet goşt naxwim. Ma ez ne azad im? Ma ez ne Şandî me? Ma min Xudanê me Îsa nedîtiye? Ma hûn di baweriya Xudan de ne berê xebata min in? Ez ji bo hinekên din ne Şandî bim jî, qet nebe ez ji bo we Şandî me. Çimkî hûn di baweriya Xudan de mora şandîtiya min in. Xweparastina min a li hember yên ku min dikişînin pirsê ev e. Ma heqê me tune ku em bixwin û vexwin? Ma heqê me tune ku em wek Şandiyên din û wek birayên Xudan û wek Kîfas*, jineke bawermend bi xwe re bigerînin? An ma heqê min û Barnabas tenê nîne ku em nexebitin? Ma kî bi perê xwe leşkeriyê dike? Ma kî rezekî datîne û berê wî naxwe? Ma kî şivantiya keriyekî dike û ji şîrê wî venaxwe? Ma ez van tiştên ha li gor mirovan dibêjim? An ma Şerîet* jî van tiştan nabêje? Çimkî di Şerîeta Mûsa* de hatiye nivîsîn: «Devê gayê ku gêrê dike girê nedin.» Gelo Xwedê xema ga dixwe, an bi tevahî vê ji bo me dibêje? Erê, ev ji bo me hat nivîsîn. Çimkî yê ku cot dike, divê bi hêvî cot bike; û yê ku gêrê dike, divê bi hêviya ku ewê bibe hevpar, gêrê bike. Eger me tiştên ruhanî di hundirê we de çandin, nexwe em tiştên cismanî ji we bidirûn jî, gelek e? Eger hinekên din di desthilatiyê de li ser we pardar bin, ma heqê me hê bêtir tune? Lê belê me ev desthilatiya xwe bi kar neanî. Îcar ji bo ku em astengekê ji Mizgîniya Mesîh re dernexin, em her tiştî radigirin*. Ma hûn nizanin, yên ku di karê Perestgehê de dixebitin, ji Perestgehê dixwin û yên ku di gorîgehê de xizmetê dikin, parê ji gorîgehê distînin? Bi vî awayî, Xudan emir kir, yên ku Mizgîniyê belav dikin, ji Mizgîniyê abora xwe bikin. Lê min qet yek ji van heqan bi kar neanî. Û ez van tiştan nanivîsim ku weha ji bo min bê kirin. Çimkî ji dêla ku yek pesindana min pûç derxe, mirin ji bo min çêtir e. Eger ez Mizgîniyê bidim, ew ji bo min nabe pesindan. Çimkî ev barê pişta min e. Wey li min, eger ez Mizgîniyê belav nekim! Îcar, eger ez vê bi daxwaz bikim, xelata min heye. Eger ez ne bi daxwaz bikim, wekîltî li min hatiye spartin. Nexwe xelata min çi ye? Ev e ku çaxê ez Mizgîniyê belav dikim, ez Mizgîniyê bê bergîdan* bidim, da ku ez desthilatiya xwe ya ku di Mizgîniyê de ye bi kar neynim. Bi ser ku ez ji her kesî azad im, ji bo ku ez hê bêtir mirovan bi dest bixim, min xwe kir xulamê her kesî. Bi Cihûyan re ez bûm wek Cihûyan, da ku ez Cihûyan bi dest bixim. Bi wan re yên ku di bin Şerîetê de ne, ez bûm wek ên ku di bin Şerîetê de ne, da ku ez wan ên di bin Şerîetê de ne bi dest bixim. — Heçî ew e, ez bi xwe ne di bin Şerîetê de me. Ez bi wan ên bê Şerîet re bûm wek ku ez bê Şerîet im, da ku ez wan ên bê Şerîet bi dest bixim. — Heçî ew e, ez li hember Xwedê ne bê Şerîet im, lê ez di bin Şerîeta Mesîh de me. Bi lewazan re ez bûm lewaz, da ku ez yên lewaz bi dest bixim. Bi her kesî re ez bûme her tişt, da ku ez bi her awayî hinekan bi dest bixim. Ez van hemûyan ji bo Mizgîniyê dikim, da ku para min di wê de hebe. Ma hûn nizanin ku di meydana bezê de, ji hemûyên ku dikevin hevbezînê tenê yek xelatê distîne. Hûn jî wusa bibezin, da ku hûn xelatê bistînin. Her kesê ku dikeve berhevdanê, di her tiştî de nefsa xwe digire. Ew ji bo çelengeke pûç vê dikin, lê em ji bo yeke nepûç dikin. Ji bo vê yekê ez bêarmanc nabezim, ez badîhewa kulma xwe navêjim hewayê. Ez cefayê didim bedena xwe û wê bindest dikim, da ku piştî min hinekên din hîn kirin, ez bi xwe neyêm redkirin. Birano, ez naxwazim ku hûn ji vê yekê bêhay bin, ku bav û kalên me hemû di bin ewr de bûn û hemû di deryayê re derbas bûn û hemû di ewr de û di deryayê de imad* bûn ku bibin yên Mûsa û hemûyan eynî xwarina ruhanî xwar û hemûyan eynî vexwarina ruhanî vexwar. Çimkî ji lata ruhanî ya ku li pey wan dihat vedixwarin. Û ev lat Mesîh bû. Lê belê Xwedê ji pirraniya wan razî nebû, loma termê wan li çolê hatin raxistin. Niha ev bûyer ji bo me bûn mînak, da wek ku dilê wan çû tiştên xerab, dilê me jî neçe tiştên xerab. Wek hinekan ji wan, hûn nebin pûtperest*; çawa ku hatiye nivîsîn: «Gel li ser xwarin û vexwarinê rûnişt û rabû da lotikan.» Em fuhûşiyê nekin, wek hinekan ji wan fuhûşî kir û di rojekê de bîst û sê hezar kes ketin. Û em Mesîh neceribînin wek ku hinekan ji wan kir û ji aliyê maran ve hatin helakkirin. Pitepit nekin wek ku hinekan ji wan kir pitepit û ji aliyê helakker ve hatin helakkirin. Ev tiştên ha bi mînaktî hatin serê wan û ji bo ku ji me yên ku gihîştin dawiya deman re bibin şîret, hatine nivîsîn. Ji ber vê yekê, yê ku guman dike ku qayîm disekine, bila hay ji xwe hebe, ku nekeve! Hûn ji tiştên mirovî pê ve neketin tu ceribandinên din. Xwedê dilsoz e û destûrê nade ku hûn ji karîna xwe zêdetir bên ceribandin. Lê belê ji bo ku hûn bikarin ragirin*, ewê bi ceribandinê re riya jêderketinê jî pêk bîne. Ji ber vê yekê hezkirîno, ji pûtperestiyê birevin. Ez wek ku ji kesên aqilmend re dibêjim, dipeyivim. Ya ku ez dibêjim, biwezinînin. Kasa pîroziyê ya ku em pîroz dikin, ma ne hevpariya xwîna Mesîh e? Nanê ku em dişikênin, ma ne hevpariya bedena Mesîh e? Madem ku nan yek e, bi ser ku em gelek in jî em bedenek in. Çimkî em hemû ji nanekî parê distînin. Li gelê Îsraêl binêrin, ma yên ku goriyan dixwin ne hevparên gorîgehê ne? Nexwe ez çi dibêjim? Ma goriya ku ji pûtan re tê dayîn tiştek e? An jî pût tiştek e? Na! Ez vê dibêjim, pûtperest qurbanên xwe ne ji Xwedê re, lê belê ji cinan re pêşkêş dikin. Îcar ez naxwazim ku hûn bi cinan re bibin hevpar. Hûn nikarin hem ji kasa Xudan û hem ji kasa cinan vexwin. Hûn nikarin hem ji sifra Xudan û hem ji sifra cinan parê bistînin. Ma em dixwazin Xudan hêrs bikin? Ma em ji wî hêzdartir in? «Her tişt serbest e», lê belê her tişt ne bi feyde ye. «Her tişt serbest e», lê belê her tişt ava nake. Bila her kes ne li qenciya xwe, lê belê li qenciya yên din bigere. Her tiştê ku li çarşiya qesaban tê firotin, bêyî ku ji bo wijdanê hûn lê bipirsin, bixwin. «Çimkî erd û hemû tiştên ku tê de ne, yên Xudan in.» Eger yekî ku baweriyê nayne gazî we bike û hûn bixwazin herin, her tiştê ku danîn ber we, bêyî ku hûn ji bo wijdanê lê bipirsin, bixwin. Lê eger yek ji we re bêje: «Ev goştê goriyê ye», ji bo yê ku vê dibêje û ji bo wijdanê nexwin. Çaxê ez li ser wijdanê dibêjim, ne li ser ya te, lê ez li ser ya mirovê din dibêjim. Gelo çima wijdana yekî din, azadiya min dadbar* bike? Eger ez bi spasî dixwim, nexwe çima ji ber tiştê ku min ji bo wî spas kiriye, ez bêm sûcdarkirin? Loma hûn her çi bixwin, her çi vexwin, her çi bikin, her tiştî ji bo rûmeta Xwedê bikin. Ne ji bo Cihûyan, ne ji bo miletên din û ne jî ji bo civîna bawermendan a Xwedê, nebin sedemê terpilînê*, çawa ku ez jî di her tiştî de dilê hemûyan xweş dikim. Ez ne li feyda xwe digerim, lê ez li feyda gelekan digerim da ku ew rizgar bibin. Çawa ku ez mîna Mesîh dikim hûn jî mîna min bikin. Ji ber ku hûn di her tiştî de min tînin bîra xwe û hînkirinên ku min spartine we diparêzin, ez pesnê we didim. Lê ez dixwazim hûn bizanin ku serê her zilamî Mesîh, serê jinê mêr û serê Mesîh jî Xwedê ye. Her zilamê ku sernixamtî dua an jî pêxemberîtiyê dike, ew serê xwe bê siyanet* dike. Lê her jina ku servekirî dua an jî pêxemberîtiyê dike, serê xwe bê siyanet dike. Çimkî ev, wek ku serê wê hatiye kurkirin û eynî tişt e. Eger jin xwe nenixême, bila porê xwe jî bibire! Lê madem ji bo jinê porbirrîn an jî serkurkirin şerm e, bila serê xwe binixême. Divê mêr serê xwe nenixême çimkî ew wêne û rûmeta Xwedê ye. Lê jin rûmeta mêr e. Çimkî ne mêr ji jinê çêbû, lê belê jin ji mêr çêbû. Îcar mêr ne ji bo jinê, lê belê jin ji bo mêr hat afirandin. Ji bo vê yekê û ji ber milyaketan, divê desthilatiya jinê li ser serê wê hebe. Lê dîsa li ba Xudan ne jin ji mêr û ne jî mêr ji jinê serbixwe ye. Çimkî, ka çawa jin ji mêr çêbû, mêr jî bi jinê tê dinyayê. Lê her tişt ji Xwedê ye. Hûn bi xwe biwezinînin: Ma li jinê tê ku servekirî li ber Xwedê dua bike? Ma tebîet jî hînî we nake ku mêr porê xwe dirêj bike ji bo wî bêhurmetî ye, lê pordirêjiya jinê ji bo wê rûmet e? Çimkî por ji bo nixamtinê ji wê re hatiye dayîn. Lê eger yek bixwaze devjeniyê bike, ne adeteke me ya weha heye, ne jî ya civînên bawermendan ên Xwedê. Lê di van tiştên ku ez niha tembîh bikim de, ez pesnê we nadim, çimkî li hev civînên we ji dêla ku feydê bidin, ziyanê didin. Ya pêşî, ez dibihîzim dema ku hûn hemû li hev dicivin, di nav we de partîkarî hene û ez hinekê ji vê bawer dikim. Erê, divê di nav we de dubendî hebin, da ku di nav we de yên meqbûl eşkere bibin. Îcar gava ku hûn li hev bicivin, ev ne ji bo xwarina şîva Xudan e. Çimkî li ser xwarinê her yek dikeve ser şîva xwe û hin birçî dimînin, hin jî serxweş dibin. Ma ji bo xwarin û vexwarinê malên we tunin? An ku hûn civîna bawermendan a Xwedê biçûk dibînin û yên ku tiştekî wan tune, hûn didin şermkirin? Ma ez ji we re çi bêjim? Ma ez pesnê we bidim? Di vê yekê de ez pesnê we nadim! Çimkî ya ku min ji Xudan stand min spart we: Şeva ku Xudan Îsa dan dest, wî rahişt nên, piştî ku şikir kir, şikand û got: «Ev bedena min a ji bo we ye. Ji bo bîranîna min vê bikin.» Bi vî awayî jî piştî xwarina şîvê wî rahişt kasê û got: «Ev kas Peymana* Nû ya bi xwîna min e. Her cara ku hûn vexwin, ji bo bîranîna min vê bikin.» Çimkî her cara ku hûn vî nanî bixwin û vê kasê vexwin, heta ku Xudan bê, hûn mirina wî didin zanîn. Ji ber vê yekê, kî ku bi awayekî nehêja, nên bixwe, an ji kasa Xudan vexwe, ew li hember beden û xwîna Xudan sûcdar dibe. Îcar bila mirov xwe bi xwe hêre* bike û piştre ji nên bixwe û ji kasê vexwe. Çimkî yê ku dixwe û vedixwe eger bedenê ferq neke, bi xwarin û vexwarinê xwe bi xwe dadbar dike. Ji ber vê yekê gelek ji we nexweş û lewaz in û hin jî mirine. Lê eger me xwe bi xwe hêre bikira, em nedihatin dadbarkirin. Lê gava ku dîwana* me bê kirin, ji bo ku em bi dinyayê re sûcdar dernekevin, em ji aliyê Xudan ve tên terbiyekirin. Îcar birano, gava ku hûn ji bo xwarinê li hev bicivin, li benda hevdû bimînin. Eger yek birçî be, bila li mala xwe bixwe, da ku hatina we ya ba hev, nebe sedem ku hûn bên dîwankirin. Tiştên mayî, gava ku ez bêm ba we ezê serûber bikim. Îcar heçî pirsa diyariyên ruhanî ye, birano, ez naxwazim ku hûn nezan bimînin. Gava ku hûn pûtperest* bûn, hûn dizanin ka çawa bi xirandina hişê we hûn ber bi pûtên bêziman ve birin. Ji bo vê yekê ez bi we didim zanîn: Tu kes bi peyivîna ku bi Ruhê Xwedê ye nabêje: «Nifir li Îsa be!» Û eger ne bi Ruhê Pîroz be, tu kes nikare bêje: «Îsa Xudan e.» Îcar cûreyên diyariyên ruhanî hene, lê Ruh eynî ye. Û cûreyên xizmetan hene, lê Xudan eynî ye. Û cûreyên kirinan jî hene, lê yê ku di hemûyan de her karî dike eynî Xwedê ye. Eşkerebûna Ruh ji bo berjewendiya gelemperî ji her kesî re tê dayîn. Bi saya Ruh ji yekî re peyva şehrezayiyê, ji yekî din re jî bi eynî Ruhî peyva zanînê tê dayîn, bi eynî Ruhî ji yekî re bawerî û bi Ruhê ku yek e ji yekî din re jî diyariyên qenckirina nexweşan tê dayîn. Ji yekî re hêza kirina kerametan, ji yekî re pêxemberîtî, ji yekî re karîna ji hev ferqkirina ruhan, ji yekî re zimanên* cûr bi cûr, ji yekî re karîna wergerandina zimanan tê dayîn. Yê ku van hemûyan pêk tîne, yek û eynî Ruh e. Ruh li gor daxwaza xwe van cihê cihê li her kesî belav dike. Çawa ku beden yek e û gelek endamên wê hene û bi ser ku endamên bedenê gelek in jî, hemû yek beden in, Mesîh jî wusa ye. Çimkî em, dixwazî Cihû, dixwazî Yewnanî*, dixwazî xulam, dixwazî azad bin; em hemû bi yek Ruhî hatin imad* kirin ku em bibin bedenek û ji me hemûyan re eynî Ruh hat dayîn ku em jê vexwin. Ji xwe beden ne endamek e, lê gelek endam e. Eger ling bêje: «Ji ber ku ez ne dest im, ez ne ji bedenê me», ew bi vê yekê ne li derveyî bedenê ye. Eger guh bêje: «Ji ber ku ez ne çav im, ez ne ji bedenê me», ew bi vê yekê ne li derveyî bedenê ye. Eger hemû beden çav bûya, hingê bihîstin li ku derê dima? Eger hemû bihîstin bûya, bîhnkirin li ku derê dima? Lê Xwedê her yek ji endaman li gor daxwaza xwe di bedenê de bi cih kir. Îcar, eger hemû endamek bûya, beden li ku derê dima? Lê niha gelek endam, lê tenê bedenek heye. Çav nikare ji dest re bêje: «Hewcedariya min bi te tune!» Serî jî nikare ji lingan re bêje: «Hewcedariya min bi we tune!» Tam bervajiyê vê yekê, endamên bedenê yên ku lewaz tên dîtin, hê lazimtir in. Endamên bedenê yên ku em bêsiyanet dibînin, em bêtir siyaneta wan digirin û endamên me yên ku ne spehî ne hê bêtir hurmet ji wan re tê kirin, lê hewcedariya endamên me yên spehî bi vê yekê tune. Lê belê Xwedê beden weha bi hevdû ve danî: hê bêtir siyanetgirtin da yê kêm, da ku di bedenê de cihêtî nebe, lê belê endam bi eynî pîvanê xema hev bixwin. Eger endamek êşê bikişîne, hemû endam bi wî re êşê dikişînin. Eger siyaneta endamekî bê girtin, hemû endam bi hev re şa dibin. Îcar hûn bedena Mesîh in û endamên wî yên cihê cihê ne. Xwedê di civîna bawermendan de, pêşî Şandî, duwem pêxember*, sêwem mamoste, piştre yên ku kerametan dikin, yên ku nexweşan qenc dikin, yên ku alîkariya kesên din dikin, yên ku dikarin îdare bikin û yên ku zimanên* din dipeyivin destnîşan kir. Ma hemû Şandî ne? Ma hemû pêxember in? Ma hemû mamoste ne? Ma hemû kerametan dikin? Ma diyariya hemûyan heye ku nexweşan qenc bikin? Ma hemû bi zimanan dipeyivin? Ma hemû zimanan werdigerînin? Îcar hûn bi xîret diyariyên bilindtir bixwazin. Û ezê riyeke hê çêtir nîşanî we bidim. Eger ez bi zimanên mirov û milyaketan bêjim, lê hezkirina min tune be, ez bûme wek sifrekî ku deng derdixe an jî zengilekî ku dike çingeçing. Eger pêxemberîtiya min hebe û ez hemû siran û her zanayiyê bizanim û eger baweriya min a tam a ku çiyayan ji cihê wan rake hebe, lê hezkirina min tune be, ez qet ne tu tişt im. Eger ez her tiştê xwe bi alîkarîtî bidim û bedena xwe ji bo şewitandinê teslîm bikim, lê hezkirina min tune be, qet feyda min jê tune. Hezkirin sebir dike, hezkirin dilovaniyê dike. Hezkirin çavnebariyê nake, xwe mezin nake, pozbilindiyê nake, tiştên ne li rê nake, li feyda xwe nagere, hêrs nabe, li xerabiya kesî nagere; bi neheqiyê şa nabe, lê bi rastiyê şa dibe; bîhna xwe di her tiştî de fireh dike, ji her tiştî bawer dike, hêviya wê ji her tiştî heye, li her tiştî sebir dike. Dawiya hezkirinê qet nayê; lê heçî pêxemberîtî ne, wê betal bibin; heçî zimanên ruhanî ne, wê rabin; heçî zanîn e, wê betal bibe. Çimkî zanîna me kêm e û pêxemberîtiya me kêm e. Lê çaxê ku bêkêmahîtî bê, ya kêm wê betal bibe. Çaxê ku ez zarok bûm, min wek zarokan digot; wek zarokan fêm dikir; ez wek zarokan difikirîm; çaxê ez bûm zilam, min dev ji tiştên zaroktiyê berda. Çimkî niha em di neynikê de, ne zelal dibînin, lê hingê emê rû bi rû bibînin. Niha ez hinekê dizanim, lê wî çaxî, çawa ku ez tam têm zanîn, ezê tam bizanim. Îcar ev her sê dimînin: Bawerî, hêvî û hezkirin. Û ji van ya herî mezin hezkirin e. Li pey hezkirinê bibezin û diyariyên ruhanî bi xîret bixwazin, lê hê bêtir pêxemberîtîkirinê. Çimkî yê ku bi zimanê ruhanî dibêje, ne ji mirovan re, lê ji Xwedê re dibêje. Kes wî fêm nake; ew bi ruh siran dibêje. Lê yê ku pêxemberîtiyê dike, ji bo avakirin, cesaretdan û handanê* ji mirovan re dibêje. Yê ku bi zimanê* din dipeyive, xwe bi xwe ava dike; lê yê ku pêxemberîtiyê dike, civîna bawermendan ava dike. Ez dixwazim ku hûn hemû bi zimanan* bipeyivin; lê ez hê bêtir dixwazim ku hûn pêxemberîtiyê bikin. Yê ku pêxemberîtiyê dike, ji yê ku bi zimanan dipeyive mezintir e. Lê eger yê ku bi zimanan dipeyive ji bo avakirina civînê wergerîne, ev tiştek din e. Îcar birano, eger ez bêm ba we û bi zimanan bipeyivim, lê ez peyxam*, an zanîn, an pêxemberîtî an hînkirinê ji we re nebêjim, çi feyda min wê li we bibe? Eger tiştên ne zindî yên ku deng derdixin, bilûr be an jî çeng be, dengên cihê derneynin, ji ku derê wê bê zanîn makamê ku bi bilûrê an bi çengê tê lêxistin, çi ye? Eger borî jî dengekî nekifş derîne, kî wê xwe ji bo şer amade bike? Îcar hûn jî eger bi zimanê din peyvên zelal nebêjin, ya ku tê gotin çawa wê bê zanîn? Çimkî gotinên we wê li ber bayê herin. Bêguman li dinyayê gelek cûreyên zimanan hene û qet yek ji wan ne bêmane ye. Îcar, eger ez bi mana ziman nezanim, ezê ji bo yê ku dipeyive xerîb bim û yê ku dipeyive wê ji bo min xerîb be. Îcar madem ku hûn jî ji bo diyariyên ruhanî xîretkêş in, li vê yekê bigerin ku ji bo avakirina civîna bawermendan hûn di van de zêde bibin. Ji bo vê yekê, yê ku bi zimanê din dipeyive, bila dua bike da ku bikare wergerîne. Çimkî, eger ez bi zimanê din dua dikim, ruhê min dua dike, lê hişê min bêber dimîne. Îcar ez çi bikim? Ezê bi ruh dua bikim û ezê bi hiş jî dua bikim; ezê bi ruh lavijeyan* bêjim û ezê bi hiş jî lavijeyan bêjim. Çimkî eger tu bi ruh şikir bikî, yê ku ji diyariyên ruhanî fêm nake, ji ber ku nizane tu çi dibêjî, wê ji şikirkirina te re çawa «Amîn*» bêje? Erê, tu qenc şikir dikî, lê yê din nayê avakirin. Şikir ji Xwedê re, ez ji we hemûyan bêtir bi zimanên din dipeyivim. Lê belê di civîna bawermendan de, ji dêla ku ez bi zimanê din deh hezar peyv bêjim, ji bo ku ez hînî yên din jî bikim, ez bi hişê xwe gotina pênc peyvan çêtir dibînim. Birano, di aqil de zarok nebin. Di xerabiyê de bibin zarokên biçûk, lê di aqil de gihîştî bin. Di Şerîetê de ev hatiye nivîsîn: «Xudan dibêje: ‹Ezê bi yên ku zimanên biyanî dipeyivin Û bi lêvên biyaniyan bi vî gelî re bipeyivim Û dîsa jî ew guhdariya min nakin.› » Ji ber vê yekê ziman ne ji bo bawermendan, lê ji yên ku baweriyê naynin re, ji bo nîşanekê ne. Û pêxemberîtî ne ji bo yên ku baweriyê naynin, lê ji bo bawermendan e. Niha eger tevahiya civîna bawermendan li hev bicive û hemû bi zimanan bipeyivin û yên ku ji diyariyên ruhanî fêm nakin an jî yên ku baweriyê naynin bikevin hundir, ma nabêjin ku hişê we ji serê we çûye? Lê eger hemû pêxemberîtiyê bikin û yekî ku bawer nake an jî yekî ku ji diyariyên ruhanî fêm nake bikeve hundir, wê ji aliyê hemûyan ve bê qanî kirin û toqulandin*; tiştên veşartî yên di dilê wî de wê eşkere bibin û ji ber vê yekê ewê bêje: «Bi rastî jî Xwedê di nav we de ye», ewê deverû here erdê û biperize* Xwedê. Birano, divê çawa be? Gava ku hûn dicivin, her yek ji we lavijeya* wî, hînkirina wî, peyxama* wî, zimanê wî, wergerandina wî heye. Bila ev hemû ji bo pêşveçûna civînê bin. Eger yek bi zimanê din bipeyive, dido an herî zêde bila sê kes bi dorê bipeyivin û yek jî wergerîne. Lê eger yê ku wergerîne tunebe, bila ew di civîna bawermendan de deng neke, bila di dilê xwe de ji Xwedê re bêje. Bila dido an sê pêxember bipeyivin, yên din jî gotinên wan baş ji hevdû ferq bikin. Lê eger ji yekî din ê rûniştî re peyxamek bê, bila yê pêşî bêdeng bimîne. Çimkî hûn hemû jî yek bi yek dikarin pêxemberîtiyê bikin, da ku hemû hîn bibin û cesaretê bistînin. Û ruhê pêxemberan bi ya pêxemberan dike. Ji ber ku Xwedê, ne Xwedayê tevliheviyê ye, lê yê aştiyê ye. Wek di hemû civînên pîrozan de, bila jin di civînan de bêdeng bimînin. Çimkî ji bo wan destûra peyivînê tune. Wek ku şerîet jî dibêje bila serî deynin. Eger dixwazin tiştekî hîn bibin, bila li mal ji mêrê xwe bipirsin. Çimkî di civînê de ji bo jinê peyivîn şerm e. Ma peyva Xwedê ji we derket? An ku gihîşt we tenê? Eger yek guman bike ku ew pêxember an jî ruhanî ye, bila fêm bike, tiştê ku min ji we re nivîsiye emrê Xudan e. Lê yê ku van qebûl neke, bila neyê naskirin. Ji ber vê yekê birano, li pey pêxemberîtîkirinê bibezin û ji peyivîna zimanan re nebin asteng. Lê bila her tişt li cih û bi rêkûpêk be. Niha birano, ez wê Mizgîniya ku min da we û we jî qebûl kir û hûn tê de dimînin, bi we didim zanîn. Eger hûn wê Mizgîniya ku min daye we hişk bigirin, hûnê bi wê rizgar jî bibin; an na, we badîhewa bawer kiriye. Çimkî ya ku min stand, min berî her tiştî ragihand we. Wusa ku, Mesîh li gor Nivîsarên Pîroz, ji bo gunehên me mir û hat veşartin û li gor Nivîsarên Pîroz roja sisiyan hat rakirin. Ji Kîfas* re, piştre ji diwanzdehan re xuya bû. Piştî vê jî, di carekê de ji pênc sed birayî zêdetir kesî re xuya bû; û pirraniya wan hê dijîn, lê hin ji wan razane. Piştre ji Aqûb re xuya bû, piştre jî ji hemû Şandiyan re. Piştî hemûyan jî, ji min re jî xuya bû, ez ê ku mîna zarokekî jiberçûyî me. Çimkî ez, ji Şandiyan yê herî biçûk im. Ez ne hêja me ku Şandî bêm gazîkirin; ji ber ku min tengahî da civîna bawermendan a Xwedê. Lê ez çi bim, ez bi kerema Xwedê me. Û kerema wî ya li ser min badîhewa neçû, lê ez ji wan hemûyan bêtir xebitîm. Ya rast ne ez, lê belê kerema Xwedê ya bi min re xebitî. Îcar, eger ez an jî ew, em weha didin bihîstin û we jî weha bawer kir. Eger tê danbihîstin ku Mesîh ji nav miriyan hat rakirin, çawa ji nav we hinek dibêjin: «Rabûna miriyan tune.» Eger rabûna miriyan tune be, Mesîh jî ne hatiye rakirin. Eger Mesîh nehatibe rakirin, hingê danezana me pûç û baweriya we jî pûç e. Hingê em şahidên Xwedê yên derewîn derdikevin. Çimkî me li ser Xwedê şahidî kir ku wî Mesîh ji nav miriyan rakir. Lê eger bi rastî mirî neyên rakirin, hingê Xwedê Mesîh jî ranekir. Çimkî eger mirî neyên rakirin, nexwe Mesîh jî nehatiye rakirin. Eger Mesîh nehatibe rakirin, baweriya we jî betal e, hê jî hûn di nav gunehên xwe de ne. Di vê rewşê de, yên ku di baweriya Mesîh de mirine jî helak bûne. Eger bi tenê ji bo vê jiyanê, me hêviya xwe bi Mesîh ve girêdabe, hingê em ji hemû mirovan bêtir di rewşeke reben de ne. Lê rastî ev e ku Mesîh ji nav miriyan hatiye rakirin û ew berê* pêşî yê razayiyan e. Madem ku mirin bi destê mirov hat, rabûna miriyan jî bi destê mirov çêbû. Çawa ku hemû bi Adem* dimirin, wusa jî hemû wê bi Mesîh bên vejandin. Lê her kes di dora xwe de: Berê* pêşî Mesîh; piştre, di hatina Mesîh de yên wî wê rabin. Piştre, çaxê ku Mesîh her hukumdarî û her desthilatî û hêzê betal bike û padîşahiyê bide destê Bav Xwedê, wê bibe dawî. Çimkî, divê Mesîh hukumdariyê bike heta ku Xwedê hemû dijminan bike bin lingên wî. Dijminê dawî yê ku divê bê rakirin, mirin e. Çimkî «Xwedê her tişt xist bin lingên wî». Gava ku tê gotin, «Her tişt xist bin lingên wî», eşkere ye, Xwedê ne tê de, her tişt di bin lingên wî de ye. Gava ku her tişt hat xistin bin lingên wî, hingên Kur jî wê serê xwe li ber yê ku her tişt xistin bin lingên wî deyne, da ku Xwedê di her tiştî de her tişt be. Nexwe, yên ku ji bo miriyan imad* dibin, wê çi bikin? Eger mirî tu caran neyên rakirin, hingê çima ji bo wan imad dibin? Îcar çima em her saet di nav talûkê de dimînin? Birano, ez her roj dimirim! Bi saya Xudanê me Îsa Mesîh ez bi we serbilind im û ev ji xwe wusa ye. Eger min li Efesê şer kir, wek ku min bi heywanên hov re kiribe, feyda vê ji bo min çi ye? Eger mirî neyên rakirin, «Em bixwin û vexwin, çimkî emê sibê bimirin.» Neyên xapandin, «Hevaltiya xerab exlaqê spehî xera dike.» Rast werin ser hişê xwe û guneh nekin. Çimkî li ba hinekan zanîna Xwedê tune. Ji bo ku hûn şerm bibin ez van dibêjim. Lê belê yek dikare bêje: «Mirî çawa tên rakirin? Bi bedeneke çawa tên?» Bêaqilo, tiştê ku tu diçînî, heta ku nemire, şîn nabe! Tiştê ku tu diçînî, ne beden e ku wê çêbe, lê belê tovekî tazî, belkî genim an jî tovekî din e. Xwedê li gor daxwaza xwe bedenekê dide wî, yanî bedena her tovî dide wî. Her goşt ne yek e; lê belê goştê mirovan cihê ye, goştê heywanan cihê ye, goştê teyrikan cihê ye û goştê masiyan cihê ye. Bedenên ezmanî û bedenên dinyayî hene. Lê rûmeta bedenên ezmanî cihê ye, rûmeta yên dinyayî cihê ye. Rûmeta rojê cihê ye, rûmeta heyvê cihê ye û rûmeta stêran cihê ye. Di rûmetê de stêr ji stêrê jî cihê ye. Rabûna miriyan jî bi vî awayî ye. Di rizîbûnê de tê çandin, di nerizîbûnê de tê rakirin. Di şermezariyê de tê çandin, di rûmetê de tê rakirin; di lewaziyê de tê çandin, di hêzdariyê de tê rakirin. Bedena xweheyî* tê çandin, bedena ruhanî tê rakirin. Çawa ku bedena xweheyî heye, wusa jî bedena ruhanî heye. Weha jî hatiye nivîsîn: «Mirovê pêşî Adem, bû canê jîndar.» Lê Ademê paşî bû ruhê ku jiyanê dide. Lê belê ne bedena ruhanî, lê bedena xweheyî pêşî hat; ya ruhanî paşê hat. Mirovê pêşî ji erdê, yanî ji axê ye; mirovê diduyan ji ezmanan e. Yê ji axê çawa be, yên ku ji axê ne jî wusa ne. Yê ezmanî çawa be, yên ezmanî jî wusa ne. Çawa ku me wêneyê mirovê ji axê wergirtiye, wusa jî emê wêneyê mirovê ezmanî wergirin. Birano, ez vê dibêjim: Xwîn û goşt nikarin Padîşahiya Xwedê mîras bistînin. Ne jî rizîbûn dikare nerizîbûnê mîras bistîne. Va ye, ez ji we re sirekê dibêjim: Em hemû namirin, lê di lêxistina boriya dawî de emê hemû di kêlîkekê de, di girtin û vekirina çavan de, bên guhertin. Çimkî borî wê bê lêxistin, mirî wê bi nerizîbûnîtî bên rakirin û emê bên guhertin. Çimkî divê evê ku dirize nerizîbûnê û evê ku dimire nemirinê li xwe bike. Îcar gava ku evê dirize nerizîbûnê û evê ku dimire nemirinê li xwe bike, ev peyva nivîsandî hingê wê bê cih: «Mirin di serketinê de hat daqurtandin. Hey mirinê, kanê serketina te li ku derê ma? Hey mirinê, kanê derziya te li ku derê ma?» Derziya mirinê guneh e; hêza guneh Şerîet e. Lê şikir ji Xwedê re yê ku bi destê Xudanê me Îsa Mesîh serketinê dide me. Ji bo vê yekê, ey birayên min ên hezkirî, veneleqin, nelebte bin, di karê Xudan de herdem xîretkêş bin; çimkî hûn dizanin ku bi Xudan re keda we ne badîhewa ye. Îcar heçî alîkarî civandina ji bo pîrozan e, wek min li civînên bawermendan ên li Galatyayê tembîh kiriye, hûn jî wusa bikin. Bila her yek ji we di roja pêşî ya heftiyê de, li gor hatina xwe hinek pere bicivîne û li ba xwe hilîne, da ku gava ez bêm, civandina peran ne hewce be. Gava ku ez bêm, ezê wan kesên ku we li cih dîtine ku diyariya we bibin Orşelîmê*, bi nameyan ve bişînim. Eger çûna min jî qenc be, ewê bi min re herin. Gava ku ez di Mekedonyayê re derbas bibim ezê bêm ba we. Çimkî ezê di Mekedonyayê re derbas bibim. Îcar belkî ez li ba we bimînim an jî zivistanê li ba we derbas bikim; da ku, ez herim ku derê, hûn min bi rê bixin. Ez naxwazim ku niha we li ser lingan bibînim; eger Xudan destûrê bide, ez hêvî dikim ku demekê bi we re bimînim. Lê ezê heta Roja* Pentîkostê li Efesê bimînim. Çimkî ji bo xebatê deriyekî fireh li ber min vebûye û yên ku li hember radibin gelek in. Çaxê ku Tîmotêyos* bê, wusa bikin ku bêtirs li ba we bimîne. Çimkî ew jî wek min di karê Xudan de dixebite. Loma bila tu kes wî kêm nebîne. Ji bo ku bê ba min, wî bi aştî bi rê bixin. Çimkî bi birayan re ez li benda wî me. Îcar heçî birayê me Apolos e, min pirr rica jê kir ku bi birayên din re bê ba we, lê daxwaza wî ya hatinê niha qet tune. Di demeke xweşkeys de ewê bê. Hişyar bin, di baweriyê de hîmgirtî bin, mêrxas bin, hêzdar bin. Her tiştê ku hûn dikin, bila bi hezkirinê bê kirin. [15-16] Birano, daxwazeke min ji we heye; hûn dizanin, maliyên Stefanas, bawermendên pêşî yên herêma Axayayê* ne. Bi ser de wan xwe ji xizmeta pîrozan re veqetandiye. Serî li ber yên weha û li ber hemûyên ku bi wan re dixebitin û keda xwe didin, deynin. *** Ez şa dibim ku Stefanas, Fortunatos û Axayîkos hatin, çimkî wan cihê we girt û rihetî dan ruhê min û yê we jî. Loma, yên weha nas bikin. Civînên bawermendan ên herêma Asyayê* silavan li we dikin. Akîlas û Priskîla, bi civîna bawermendan a li mala xwe ve, bi navê Xudan gelek silavan li we dikin. Hemû bira silavan li we dikin. Bi ramûsana pîroz silavan li hevdû bikin. Ez Pawlos, bi destê xwe silavên xwe dinivîsim. Eger yek ji Xudan hez neke, nifir li ser wî be. ‹Maranata›. Kerema Xudan Îsa li ser we be. Hezkirina min, bi saya Mesîh Îsa bi we hemûyan re be. Amîn*. Ji Pawlosê* ku bi daxwaza Xwedê, Şandiyê Mesîh Îsa ye û ji birayê me Tîmotêyos*, ji civîna* bawermendan a Xwedê ya li Korîntê û ji tevahiya pîrozên li hemû Axayayê* re: Ji Bavê me Xwedê û ji Xudan* Îsa Mesîh, kerem û aştî* li ser we be. Xwedayê ku Bavê Xudanê me Îsa Mesîh e, Bavê dilovaniyê û Xwedayê hemû handanê* pîroz be. Ew di her tengahiya me de hanê* dide me, da ku em bikarin bi wê handana ku em bi xwe ji aliyê Xwedê ve tên handan, hanê bidin wan ên ku di her cûreyê tengahiyê de ne. Çimkî çawa ku cefayên Mesîh li ser me zêde dibin, wusa jî em bi saya Mesîh zêde tên handan. Îcar, eger em di tengahiyê de bin, ev ji bo handan û xilasbûna we ye. Eger em bên handan, ev ji bo ku hûn bên handan e, da ku hûn bikarin wan eynî cefayên ku em jî dikişînin, ragirin. Hêviya me ya ji bo we qayîm e. Çimkî em dizanin, çawa ku hûn hevparên cefayên me ne, hûn wusa jî hevparên handana me ne. Birano, em naxwazin ku hûn ji tengahiyên ku me li herêma Asyayê* kişandin bêhay bin. Em ketin bin barekî giran ê di ser hêza xwe re, wusa ku me hêviya xwe ji jiyanê jî birrî. Bi rastî, fikra ku cezayê mirinê li ser me hatiye dayîn, hat dilê me. Ev çêbû, da ku em ne li xwe, lê li Xwedayê ku miriyan radike ewle bin. Wî em ji talûkeya mirinê ya ewqas mezin rizgar kirin û wê hê jî rizgar bike. Hêviya me ji wî heye ku bi alîkariya duayên we yên ji bo me, ewê dîsa jî me rizgar bike. Wusa ku, ji bo kerema ku bi saya duayên gelekan ji me re hat dayîn, li ser rûyê me, ji aliyê gelekan ve bê şikirkirin. Pesindana me ev e: Wijdana me şahidiyê dike ku em bi sadebûnî û dilpakiya ku ji Xwedê tê, di dinyayê de û hê bêtir li ber we rêve çûn. Ev jî ne bi şehrezayiya mirovî, lê bi kerema Xwedê bû. Çimkî em ji tiştê ku hûn dikarin bixwînin û fêm bikin pê ve, tiştên din ji we re nanivîsin. Ez hêvî dikim, wek ku we em hinekî fêm kirine, hûnê tam fêm bikin. Wusa ku di Roja Xudanê me Îsa de em pesindana we ne, wek ku hûn jî pesindana me ne. Bi vê ewlebûnê, ji bo ku ez we du caran şa bikim, min xist dilê xwe ku ez pêşî bêm ba we, piştre ji ba we derbasî Mekedonyayê bibim, ji Mekedonyayê dîsa vegerim ba we û ji aliyê we ve ber bi Cihûstanê* ve bêm bi rê kirin. Gava ku min ev xist dilê xwe, gelo min sivikahî kir? An ya ku min xist dilê xwe, ma min li gor fikra mirovî xwest? Ma min ji aliyekê ve «erê, erê» digot, ji aliyê din ve jî «na, na»? Lê çawa ku Xwedê dilsoz e, gotina me ya ji we re, ne hem «erê» û hem «na» ye. Çimkî Kurê* Xwedê Îsa Mesîhê ku me di nav we de da bihîstin — yanî min û Sîlas* û Tîmotêyos* — ne hem «erê» û hem «na» bû. Lê di şexsê wî de tenê «erê» heye. Çimkî çiqas sozên Xwedê hebin, di şexsê Mesîh de «erê» ne. Ji ber vê yekê, em ji bo rûmeta Xwedê, bi wî «Amîn*» dibêjin. Yê ku em bi we re di yekîtiya Mesîh de qayîm kirine û em mesh* kirine, Xwedê ye. Wî em mor jî kirin û di dilê me de destberiya Ruhê* Pîroz daye me. Xwedê şahidê min e: Ji bo ku ez we bidirixînim*, ez hê nehatime Korîntê. Ev, ne ji ber ku serweriya me li ser baweriya* we heye, lê em alîkarên şahiya we ne. Çimkî hûn di baweriyê de hîmgirtî ne. Loma min ji bo xwe biryar da ku ez careke din nayêm ku we xemgîn bikim. Çimkî, eger ez we xemgîn bikim, ji yê ku ji aliyê min ve hatiye xemgînkirin pê ve, yê ku min dilşa bike kî ye? Min ev eynî weha nivîsî, da ku gava ez bêm, ew ên ku divê min şa bikin, min xemgîn nekin. Ez li we hemûyan ewle me ku şahiya min şahiya we hemûyan e. Ne ji bo ku hûn xemgîn bibin, lê belê ji bo ku hûn hezkirina min a zêde ya ji bo we bizanin, min di nav gelek tengahî û êşa dil de û bi hêstirên çavan ji we re nivîsî. Eger yekî xemgînî dabe, ne daye min, lê — ji bo ku ez mezin nekim — heta dereceyekê daye we hemûyan. Ew cezayê ku pirraniya we daye kesê weha, têrê dike. Niha divê hûn hê bêtir li wî bibihûrin û hanê bidin wî, da ku ev kes di nav xemgîniya zêde de nefetise Loma, ez ji we lava dikim ku hûn hezkirina xwe ya ji bo wî erê bikin. Min ji bo vê yekê nivîsî: Da ku ez we biceribînim, bizanim, ka hûn di her tiştî de bi ya min dikin an na. Hûn tiştekî li kê bibihûrin, ez jî lê dibihûrim. Eger ez li tiştekî bihûrtibim, ez ji bo we li ber Mesîh li vê jî bihûrtime. Da ku keysa Îblîs li me neyê, çimkî em ji gêrûfenên wî ne bêhay in. Gava ku ez ji bo Mizgîniya* Mesîh hatim Troyayê, ji aliyê Xudan ve deriyek li ber min hat vekirin, lê ji ber ku min birayê xwe Tîtos* nedît, dilê min rihet nebû. Loma min xatir ji wan xwest, ez çûm Mekedonyayê. Lê şikir ji wî Xwedayî re ku herdem me bi Mesîh, di rêveçûna serfiraziya serketinê de pêşve dibe û bi destê me bîhna xweş a zanîna xwe li her derê belav dike. Çimkî em, hem di nav yên ku xilas dibin û hem jî di nav yên ku helak dibin de, ji Xwedê re bîhna Mesîh a xweş in. Ji bo yên helakbûyî em bîhna ku ji mirinê dibe mirinê ne, ji bo yên xilasbûyî jî em bîhna ku ji jiyanê dibe jiyanê ne. Ma kî têra van tiştan dike? Çimkî em wek gelekan peyva* Xwedê nakin destgehê bazirganiyê. Lê belê em wek mirovên ku ji aliyê Xwedê ve hatine şandin, di yekîtiya Mesîh de li ber Xwedê bi dilekî paqij dipeyivin. Ma em dîsa dest pê dikin ku xwe tewsiye bikin? An jî wek hinekan ma nameyên tewsiyê ji bo we, an ji aliyê we ve ji me re lazim in? Nameya me ya ku ji aliyê hemû mirovan ve tê zanîn û tê xwendin û di dilê me de nivîsî ye, hûn in. Diyar e ku hûn nameyeke Mesîh in, ku bi xizmeta me hatiye amadekirin. Ew ne bi hibrê, lê bi Ruhê Xwedayê jîndar, ne li ser nivîsdekên kevirîn, lê li ser nivîsdekên dil ên ji goşt hatiye nivîsîn. Bi saya Mesîh ewlehiyeke me ya weha bi Xwedê heye. Em têrê nakin wek ku tiştekî ji me bi xwe ye em bifikirin; lê belê karîna me ji Xwedê ye. Wî kir ku em têrê bikin, bibin xizmetkarên Peymana* Nû; ne xizmetkarên herfan, lê belê yên Ruh. Çimkî herf dikuje, lê belê Ruh vedijîne*. Û eger xizmeta ku mirin aniye, yanî Şerîeta ku bi herfan li ser ferşan hatiye kolan bi rûmet hatibe — wusa ku zaryên* Îsraêl, ji ber biriqîna rûyê Mûsa* ya ku dibihûrî, nikaribûn bi baldarî li rûyê wî binêrîna — hingê xizmeta Ruh çawa hê bêtir bi rûmet nabe? Çimkî eger rûmeta xizmeta ku mirov sûcdar derdixe hebe, rûmeta xizmeta ku rastdariyê tîne qat bi qat zêdetir e. Çimkî tiştê ku berê bi rûmet bû, rûmeta xwe li ber tiştê ku hê bêtir bi rûmet e, winda kiriye. Çimkî eger tiştê ku dema wî dibihûre, bi rûmet bûbe, tiştê ku mayîndar e, wê hê bêtir bi rûmet be. Madem ku em xwediyê hêviyeke weha ne, em bi cesareteke mezin dipeyivin. Em wek Mûsa nakin; ji bo ku zaryên Îsraêl lê nenêrin û dawiya biriqîna tiştê ku derbas dibe û diçe nebînin, wî rûyê xwe bi xêliyê nixamt. Lê hişê wan kor bû. Heta îro jî gava ku Peymana Kevin tê xwendin, ew eynî xêlî li ser fêmdariya wan e. Çimkî ew, tenê bi destê Mesîh tê hilanîn. Erê, heta îro jî gava ku Mûsa tê xwendin, xêlî li ser dilê wan dimîne. Lê kengê mirov li Xudan bizivire, ev xêlî tê rakirin. Xudan Ruh e û Ruhê Xudan li ku derê be, li wê derê azadî heye. Û em hemû bi rûyê bêxêlî rûmeta Xudan dibînin, em ji rûmetê ber bi rûmetê ve li eynî sûretî tên guhertin. Ev jî bi saya Xudanê ku Ruh e, çêdibe. Ji bo vê yekê, li gor ku Xwedê rehma xwe li me kiriye û ev xizmeta me heye, em nawestin. Me tiştên veşartî yên bi şerm red kirin. Em bi qurnaziyê rêve naçin û em peyva Xwedê naguherin. Lê belê, em rastiyê diyar dikin û li ber Xwedê xwe ji wijdana her mirovî re tewsiye dikin. Lê eger Mizgîniya ku em didin, nixamtî be jî, ji bo yên ku helak dibin nixamtî ye. Çimkî xwedayê* vê dinyayê hişê bêbaweran kor kiriye, da ku ronahiya Mizgîniya rûmeta Mesîhê ku sûretê Xwedê ye, li ser wan dernekeve. Ji ber ku em ne xwe bi xwe, lê belê em Îsa Mesîh bi Xudantî û xwe jî ji bo Îsa xulamên we didin bihîstin. Çimkî, Xwedayê ku got: «Bila ji tariyê ronahî bibiriqe», di dilê me de jî biriqî, da ku ronahiya zanîna rûmeta Xwedê ya li ser rûyê Îsa Mesîh, bide me. Em di firaxên herrî de xwediyê vê xezînê ne; da ku bê zanîn, mezinahiya zêde ya hêzê ne ji me ye, lê ji Xwedê ye. Em bi her awayî di tengahiyê de ne, lê em ne perçiqî ne; em heyirî dimînin, lê em ne bêhêvî ne. Tengahiyê didin me, lê dev ji me nehatiye berdan; em li erdê hatine xistin, lê em ne helakbûyî ne. Ji bo ku jiyana Îsa jî di bedena me de bê dîtin, em mirina Îsa herdem di bedena xwe de hildigirin. Çimkî, ji bo ku jiyana Îsa di bedena me ya mirindar de bê dîtin, em ên ku dijîn di ber Îsa de herdem teslîmî mirinê tên kirin. Wusa ku mirin di hundirê me de, lê jiyan di hundirê we de dixebite. Wek ku hatiye nivîsîn: «Min bawer* kir, loma ez peyivîm», em ên ku xwediyê eynî ruhê baweriyê ne, em jî bawer dikin û loma em dipeyivin. Çimkî em dizanin: «Xwedayê ku Xudan Îsa rakir, wê me jî bi Îsa re rake û bi we re derîne ber xwe.» Erê ev hemû ji bo we ne. Da ku kerem hê di nav gelekan de zêde bibe û ji bo rûmeta Xwedê şikirdariyê zêdetir bike. Ji ber vê yekê em nawestin, lê her çiqas mirovê me yê derve birize jî, mirovê me yê hundir roj bi roj nûvejen dibe. Çimkî tengahiyên me yên sivik û ji bo demekê ji me re rûmeteke giran û herheyî ya gelek û hê gelektir pêk tînin. Îcar em ne li tiştên ku tên dîtin, lê belê li yên ku nayên dîtin dinêrin. Çimkî yên ku tên dîtin ji bo demekê ne, lê belê yên ku nayên dîtin herheyî ne. Em dizanin, eger mala me, yanî konê me yê dinyayî hilweşe, li ezmanan ji Xwedê avahiyeke me, maleke me ya herheyî ya ku bi dest nehatiye çêkirin, heye. Çimkî bi rastî di vî konî de em axînan dikişînin û bêriya lixwekirina mala xwe ya ji ezmên dikin. Wusa ku çaxê em li xwe bikin, em tazî namînin. Çimkî em ên ku di vî konî de ne, em di bin barekî giran de axînan dikişînin. Em naxwazin vî ji xwe bikin, lê belê em dixwazin di ser re li xwe bikin, da ku tiştê mirindar ji aliyê jiyanê ve bê daqurtandin. Yê ku em tam ji bo vê yekê amade kirine û Ruh bi destberîtî daye me, Xwedê ye. Loma em hergav ewle ne û em dizanin heta ku em di bedenê de ne, em ji Xudan dûr in. Çimkî em ne bi dîtinê, lê bi baweriyê rêve diçin. Erê, ewlehiya me heye û em hê bêtir dixwazin ku ji bedenê dûr û li ba Xudan bin. Ji bo vê yekê dixwazî bila em di bedenê de bijîn, dixwazî jî bila em ji bedenê dûr bin, armanca me ev e ku em li Xudan xweş bên. Çimkî divê em hemû li ber kursiyê Mesîh ê dîwanê* xuya bibin, da ku her kes li gor tiştên ku hê ew di bedenê de bû, kirine — qenc bin an jî xerab bin — bistîne. Îcar, ji ber ku em dizanin tirsa Xudan çi ye, em dixwazin baweriya mirovan bînin. Em ji Xwedê ve eşkere ne û hêviya min heye ku em ji wijdana we ve jî eşkere ne. Em ji nû ve xwe ji we re tewsiye nakin, lê em fersendê didin we ku hûn bi me pesnê xwe bidin, da ku bersîveke we ji bo yên ku ne ji bo tiştên di dil de, lê ji bo nîşandana xwe pesnê xwe didin, hebe. Eger em ji ser hişê xwe çûbin, ev ji bo Xwedê ye; eger aqilê me li serê me be, ev ji bo we ye. Hezkirina Mesîh me didehfîne, çimkî bîr û baweriya me ev e ku yek ji bo hemûyan mir. Nexwe hemû mirin. Ew ji bo hemûyan mir, da ku yên dijîn êdî ne ji bo xwe, lê belê ji bo wî yê ku ji bo wan mir û hat rakirin, bijîn. Êdî em ji niha û pê ve li gor fikra mirovan tu kesî nas nakin. Eger me Mesîh li gor fikra mirovan nas kiribe jî, êdî em niha wusa nas nakin. Nexwe eger yek di yekîtiya Mesîh de be, ew afirînekî nû ye; tiştên kevin derbas bûn û çûn, va ye, yên nû çêbûn. Evên ha hemû ji Xwedê ne. Wî bi destê Mesîh em bi xwe re li hev anîn û xizmeta lihevanînê da me. Yanî Xwedê di şexsê Mesîh de dinya bi xwe re li hev anî, neheqiyên wan li ser wan hesab nekir û peyva lihevanînê spart me. Îcar wek ku Xwedê bi devê me hêvî dike, em ji bo Mesîh qasidiyê dikin. Em ji bo Mesîh lava dikin: «Bi Xwedê re li hev werin.» Xwedê ewê ku guneh nedizanî ji bo me kir guneh, da ku em di şexsê wî de bibin rastdariya Xwedê. Em ên ku hevparên Xwedê yên xebatê ne, em ji we lava dikin ku hûn kerema wî badîhewa qebûl nekin. Çimkî Xwedê dibêje: «Min di dema minasib de tu bihîstî, Û di roja xilasiyê de min alîkariya te kir.» Va ye, dema meqbûl niha ye; va ye, roja xilasiyê niha ye. Em di tu tiştî de ji tu kesî re nebûn sedemê terpilînê*, da ku lome ji xizmeta me neyê kirin. Lê belê bi xizmetkarîtiya Xwedê em di her tiştî de xwe pêşkêşî qîmanîna we dikin. Di ragirtina* giran de, di tengahî, zehmetî û belayan de, di lêdan, zîndan, hengame, ked, bêxewî û di birçîbûnê de, di dilpakî, zanîn, bîhnfirehî, qencî, Ruhê Pîroz û hezkirina bêdurûtî de, di peyivîna rastiyê de, di hêza Xwedê de; di destê rastê û çepê de şûr û mertalê rastdariyê; di serbilindî û şermezariyê de, di navdariya xerab û di ya qenc de; em wek xapînokan tên hesibandin, lê em rast in. Wek ên ku nayên naskirin, lê yên bi nav û deng; wek ên ku dimirin, lê va ye, em dijîn; wek ên cezakirî, lê nehatine kuştin. Em xemgîn in, lê em hergav şa ne. Em belengaz in, lê em gelekan dewlemend dikin. Wek ên ku tu tiştê wan tune, lê em xwediyê her tiştî ne. Gelî Korîntiyan! Em eşkere bi we re peyivîn, dilê me ji we re fireh e. Dilê me ji bo we teng nebûye, lê dilê we bi xwe teng bûye. Wek ku ez ji zarokên xwe re dibêjim, ez dipeyivim; hûn jî weha dilê xwe ji me re fireh bikin. Bi yên bêbawer re nekevin bin eynî nîrî. Ma çi hevkariya rastdariyê bi neheqiyê re heye? An çi danûstandina tariyê bi ronahiyê re heye? Ma di navbera Mesîh û Beliyal* de çi hevparî heye? An çi para yê bawermend bi yê ku baweriyê nayne re heye? Ma di navbera Perestgeha* Xwedê û pûtan de çi lihevkirin heye? Çimkî em Perestgeha Xwedayê jîndar in. Wek ku Xwedê gotiye: «Ezê di nav wan de rûnim Û di nav wan de bigerim; Ezê bibim Xwedayê wan Û ew jî wê bibin gelê min.» Xudan dibêje: «Loma ji nav wan derkevin û veqetin, Dest nedin tiştê murdar*. Hingê ezê we qebûl bikim.» Xudanê karîndarê* her tiştî dibêje: «Ezê ji we re bibim Bav*, Û hûnê ji min re bibin kur û keç.» Îcar hezkirîno, madem ku em xwediyê van sozan in, em xwe ji her cûreyê murdariya ruh û bedenê paqij bikin û bi tirsa Xwedê pîroziyê temam bikin. Di dilê xwe de cih bidin me. Me neheqî li tu kesî nekir, me tu kes ji rê derneanî, me heqê tu kesî nexwar. Ez vê ne ji bo ku we sûcdar derxim dibêjim. Çimkî, wek ku min berî niha got, hûn di dilê me de ne, ku em bi hev re bimirin û bi hev re bijîn. Ez ji we gelek piştrast im, ez bi we gelek serbilind im, dilê min bi hanê* tije ye. Di nav hemû tengahiyên me de şahiya min difûre. Ji ber ku gava em hatin Mekedonyayê jî, bedena me qet rihetî nedît, lê em bi her awayî di tengahiyê de bûn. Li derve pevçûn, di dilê me de tirs hebû. Lê belê Xwedayê ku li hana şikestiyan tê, bi hatina Tîtos* li hana me hat. Ne tenê bi hatina wî, lê bi wê hana ku wî ji we standibû jî em hatin handan. Gava ku Tîtos bêrîkirin, xemgînî û xîretkêşiya we ya ji bo min ji me re got, ez hê bêtir dilşa bûm. Çimkî eger min bi nameya xwe hûn xemgîn kiribin jî, ez ne poşman im. Eger ez poşman bûbim jî — çimkî ez dibînim, ji bo demekê be jî, wê nameyê hûn xemgîn kirine — niha ez şa me. Ne ji ber ku hûn xemgîn bûn, lê ji ber ku hûn ji bo tobekirinê xemgîn bûn, ez dilşa me. Hûn li gor Xwedê xemgîn bûn, wusa ku we di tu tiştî de ziyan ji me nedît. Çimkî xemgîniya li gor Xwedê, tobeya ku dibe xilasbûnê pêk tîne û poşmanî tê de tune. Lê heçî xemgîniya dinyayê ye, ew mirinê pêk tîne. Binêrin eynî vê xemgînbûna li gor Xwedê bi we re çi sergiranî, çi daxwaza li we neyê girtin, çi hêrs, çi hişyarbûn, çi bêrîkirin, çi xîret û çi cezakirina neheqiyê pêk anî. Di vê yekê de we bi her awayî pakbûniya xwe nîşan da. Min ew name ji we re ne ji bo yê ku neheqî kir, ne jî ji bo yê ku neheqî lê hat kirin, lê belê ji bo ku xîretkêşiya we ya ji bo me li ber Xwedê ji we re eşkere bibe, nivîsî. Em bi vê yekê hatin handan. Di ser hana ku me stand re, em bi şabûna Tîtos bêtir dilşa bûn. Çimkî we hemûyan ruhê wî rihet kir. Min pesnê we ji wî re da û we ez şermezar nekirim. Çawa her tiştê ku me ji we re got, rast bû, pesindana me ya ji Tîtos re jî rast derket. Û gava ku guhdana we hemûyan tê bîra wî, ku çawa we ew bi tirs û lerizîn qebûl kir, hezkirina wî ya ji bo we hê zêdetir dibe. Ez şa me, ji ber ku ez di her tiştî de ji we piştrast im. Îcar birano, em kerema Xwedê ya ku di civînên* li Mekedonyayê de hatiye dayîn, bi we didin zanîn. Di nav ceribandina tengahiya mezin de, şahiya wan a germ û belengaziya wan a kûr, bi dewlemendiya comerdiya wan fûriya. Ez şahidiyê dikim ku wan li gor karîna xwe, heta ji karîna xwe zêdetir jî bi daxwaza xwe dan. Ji me gelek lava kirin ku em vê qenciyê bi wan bikin ku em beşdarbûna wan a ji bo xizmeta pîrozan qebûl bikin. Bi qasî ku me hêvî dikir hê bêtir, wan pêşî xwe da Xudan û bi daxwaza Xwedê, xwe dan me. Wusa ku, me hêvî ji Tîtos* kir ku vê kerema ku pêşî bi we dest pê kiriye, bîne serî. Wek ku hûn di baweriyê de, di peyvê de, di şehrezayî û her cûreyê xîretkêşiyê de, di hezkirina xwe ya ji bo me û di her tiştî de zêde bûne, bixebitin ku hûn di vê keremê de jî zêde bibin. Ez vê wek emir nabêjim, lê belê ez bi xîretkêşiya yên din xwerûtiya hezkirina we diceribînim. Çimkî hûn kerema Xudanê me Îsa Mesîh dizanin. Bi ser ku ew dewlemend bû jî, ew bû belengaz, da ku hûn bi belengaziya wî dewlemend bibin. Di vê yekê de ez fikra xwe dibêjim. Çimkî ya ku ji bo we bi feyde ye, ev e: Ji sala par ve, hûn ne tenê di kirinê de, lê belê di xwestinê de jî yên pêşî bûn. Niha vî karî bînin sêrî, wusa ku, çawa hûn di dilxwaziyê de ji dil in, wusa jî çiqas ji destê we bê, temam bikin. Çimkî eger dilxwazî hebe, dayîna yekî ne li gor tiştê ku di destê wî de tune, lê li gor tiştê ku di destê wî de heye, meqbûl e. Armanca me ne ew e ku hinekên din bikevin firehiyê û hûn bikevin tengahiyê; dabaş wekhevî ye. Di dema niha de zêdehiya di destê we de bila ji bo kêmahiya wan be, da ku demeke din zêdehiya di destê wan de ji bo kêmahiya we be, wusa ku wekhevî çêbe. Çawa ku hatiye nivîsîn: «Zêdehiya yê ku pirr civand çênebû Û kêmahiya yê ku hindik civand jî çênebû.» Îcar şikir ji Xwedê re yê ku ji bo we eynî xîret xist dilê Tîtos. Çimkî Tîtos hêvîkirina me qebûl kir, lê hê bêtir bi xîretkêşî û bi daxwaza xwe derdikeve ba we. Bi wî re em wî birayê ku di dayîna Mizgîniyê de, di hemû civînan de pesnê wî tê dayîn, dişînin. Bi ser de ev bira, ji aliyê civînan ve hat hilbijartin, da ku di xizmeta vê keremê de ji bo ku rûmeta Xudan û dilxwaziya me nîşan bide, bi me re bigere. Em hay ji xwe hebin ku di xizmeta me de, ku ji bo vê diyariya mezin e, tu kes tu lomeyan ji me neke. Çimkî em ne tenê li ber Xudan, lê belê li ber mirovan jî hay ji kirina tiştên qenc dimînin. Em bi van herduyan re birayê xwe dişînin. Me gelek caran ew ceribandiye û em dizanin ku di gelek tiştan de xîretkêş e. Û niha, ji ber ku li we gelek ewle ye, ew hê zêdetir xîretkêş e. Heçî Tîtos e, ew hevparê min û ji bo we hevalkarê min e; heçî birayên me yên din in jî, şandiyên civînên bawermendan in, rûmeta Mesîh in. De îcar hezkirina xwe û sedemê pesindana me ya ji bo we, li ber civînan nîşanî wan bidin. Ne hewce ye ku ez li ser vê xizmeta ku ji pîrozan re tê kirin, ji we re binivîsim. Çimkî ez dilxwaziya we dizanim. Ez bi vê li ber Mekedoniyan pesnê xwe didim û dibêjim ku: «Herêma Axayayê* ji par ve amade ye.» Xîreta we, gelek ji wan xistin xeptûleptê. Û ez birayan dişînim ba we, da ku xwepesindana me ya li ser we di vê yekê de pûç dernekeve, lê hûn wek ku min gotiye, amade bin. Nebe ku, hin ji Mekedoniyan bi min re bên û we amadenebûyî bibînin. Îcar ya me tune, hûnê di vê ewlehiyê de şermî bibin. Loma min pêwist dît ku ez ji birayan hêvî bikim ku ew pêşî bên ba we û diyariya we ya ji pêşî ve sozdayî, hingê berdest be. Wusa ku diyariya we, ne ji mecbûrî, lê wek diyariya dilxwaziyê amade be. Lê vê bizanin: Yê ku hindik diçîne hindik didirû, yê ku pirr diçîne pirr didirû. Ne bi bêdilî an ji mecbûrî, lê bila her kes wek ku xistiye dilê xwe bide. Çimkî Xwedê ji yê ku bi rûgeşî dide, hez dike. Û Xwedê dikare ku her keremê bi zêdehî bide we, wusa ku hergav di her tiştî de têra we hebe û ji bo her karê qenc hê zêdetir hebe. Wek ku hatiye nivîsîn: «Belav kir û da hejaran, Rastdariya wî her û her dimîne.» Yê ku ji cotkar re tov û ji bo xwarinê nên peyda dike, wê tovê ku hûn jî diçînin peyda bike û zêde bike û wê berê rastdariya we mezin bike. Hûnê di her tiştî de, ji bo her comerdiya ku bi devê me ji Xwedê re şikirdariyê tîne, dewlemend bibin. Çimkî ev xizmeta ku hûn dikin ne tenê kêmahiyên pîrozan temam dike, lê belê bi gelek şikirkirinê ji Xwedê re zêde dibe. Gelek mirov ji ber xizmeta we ya kifşbûyî, ji bo guhdana we ya Mizgîniya Mesîh û eşkerekirina wê û ji bo camêriya we ya levakirina* bi wan û yên din re, pesnê Xwedê didin. Ji ber wê kerema Xwedê ya ku bi zêdehî li ser we ye, ew ji bo we dua dikin û bêriya we dikin. Ji bo diyariya wî ya ku bi ziman nayê salixdan şikir ji Xwedê re. Ez Pawlos bi xwe, yê ku çaxê di nav we de ye bê zirav, lê çaxê ku ji we dûr e li hember we bi zirav tê dîtin, ez bi nermî û keremdariya Mesîh hêvî ji we dikim. Ez lava dikim: Gava ku ez bêm, nebe ku ez mecbûr bimînim bi piştrastî biwêrim li hember hinekên ku difikirin, em li gor nefsê rêve diçin, rabim. Erê, em di bedenê de dijîn, lê em li gor hêza bedenê şer nakin. Çimkî çekên şerê me ne dinyayî ne, lê belê ji bo hilweşandina kelehan ew hêza xwedayî* ne. Em raman û her tiştê bilind ê ku li hember zanîna Xwedê radibe, hildiweşînin û her fikrê dikin hêsîr* ku serî li ber Mesîh deyne. Îcar gava ku guhdana we temam bibe, em amade ne ku her neguhdariyê ceza bikin. Li tiştê li ber çavê xwe binêrin. Eger yek li xwe ewle ye ku ew yê Mesîh e, bila ew di dilê xwe de li ser vê yekê jî bifikire, ku ew bi xwe çawa yê Mesîh e, em jî wusa ne. Çimkî eger ez piçekê zêde bi wê desthilatiya ku Xudan daye me pesnê xwe bidim jî, ez şermî nabim. Wî ew ne ji bo hilweşandina we, lê ji bo avakirina we daye me. Ez naxwazim wek yekî ku we bi nameyên xwe ditirsîne bêm dîtin. Çimkî hin dibêjin: «Nameyên wî giran û hêzdar in, lê dîtina şexsê wî qels û peyivîna wî ne tiştek e.» Mirovekî weha bila bizane, ku em ji dûr ve bi nameyan di peyvê de çawa bin, emê di nav we de di kirinê de jî wusa bin. Ji xwe em newêrin ku xwe bi hinekên ku xwe tewsiye dikin re yek bigirin an jî rû bi rû bikin; lê ew ên ku xwe bi hev re dipîvin û xwe bi hev re rû bi rû dikin, bêfêm in. Heçî em in, em di ser pîvanê re pesnê xwe nadin, lê belê li gor pîvana sînorê ku Xwedê daye me, ku digihîje heta ba we, em pesnê xwe didin. Çaxê em gihîştin we, em di ser pîvana vî sînorî re derbas nebûn, çimkî em ên pêşî bûn ku bi Mizgîniya Mesîh heta ba we jî hatin. Em ji pîvanê der, yanî bi keda hinekên din pesnê xwe nadin. Lê hêviya me ew e ku, bi mezinbûna baweriya we, meydana me ya xebatê di nav we de hê firehtir bibe, da ku em Mizgîniyê ji we hê wêvetir bidin. Wusa ku em pesnê xwe bi karê ku ji xwe di sînorê hinekên din de hatiye kirin, nedin. «Yê ku pesnê xwe dide, bila bi Xudan pesnê xwe bide.» Çimkî ne yê ku xwe tewsiye dike, lê belê yê ku Xudan wî tewsiye dike, tê erêkirin. Xwezî we di bêaqiliyê de piçekê ez ragirtama! Lê belê ji xwe hûn min radigirin. Ez bi hesûdiya Xwedê ji bo we hesûd im, çimkî min hûn ji mêrekî tenê re, ji Mesîh re nîşan kirin, da ku ez we wek keçikeke pak pêşkêşî wî bikim. Lê ka çawa mar bi qurnaziya xwe Hawa xapand, ez ditirsim ku fikrên we jî bên xirandin û ji sadebûn û dilpakiya ku ji bo Mesîh e veqetin. Eger yek bê û Îsayekî din ê ku me nedaye bihîstin bide bihîstin, an eger hûn ruhekî din ê ku we nestandiye, an Mizgîniyeke din a ku we qebûl nekiriye bistînin, hûn qenc vê radigirin. Lê ez dibêjim qey di tu tiştî de ez ji wan şandiyên payebilind ne kêmtir im. Eger ez di peyvê de xeşîm bim jî, di zanînê de ez ne xeşîm im. Me ev bi her awayî, di her tiştî de ji we re eşkere kir. Ji bo ku hûn bilind bibin, ma min guneh kir ku min xwe nizim kir? Çimkî min Mizgîniya Xwedê belaş da we. Min civînên din şêlandin û ji wan pere standin, da ku ez ji we re xizmetê bikim. Û çaxê ku ez di nav we de bûm û hewcedariya min hebû, ez ji tu kesî ji we re nebûm bar. Çimkî, gava ku bira ji Mekedonyayê hatin, tu kêmahiyên min nehiştin. Min di her tiştî de hay ji xwe hebû ku ez ji we re nebim bar û ezê hay ji xwe hebim jî. Rastiya Mesîh bi min re ye, wusa ku li herêma Axayayê* tu kes nikare devê min ji vê pesindanê bigire. Çima? Ma ji ber ku ez ji we hez nakim? Xwedê dizane ku ez ji we hez dikim. Û tiştê ku ez dikim, ezê hê jî bikim, da ku ez fersendê nedim wan ên ku li fersendê digerin. Ew dixwazin di tiştê ku pesnê xwe pê didin de eynî wek me bên dîtin. Çimkî mirovên weha şandiyên qelp, karkerên hîlekar in; xwe dixin sûretê Şandiyên* Mesîh. Ev ne tiştek e ku mirov lê şaş bimîne. Îblîs* bi xwe jî xwe dixe sûretê milyaketê ronahiyê. Loma eger xizmetkarên wî jî xwe bixin sûretê xizmetkarên rastdariyê, ev ne tiştek mezin e; dawiya wan wê li gor kirinên wan be. Ez careke din dibêjim: Bila tu kes min bêaqil guman neke. Lê eger hûn guman dikin, min di bêaqiltiyê de jî qebûl bikin ku ez jî piçekê pesnê xwe bidim. Ev tiştê ku ez dibêjim, ez ne li gor Xudan, lê wek di bêaqiltiyê de, bi piştrastiya ku ji pesindanê tê, dibêjim. Madem ku gelek li gor fikrên mirovî pesnê xwe didin, ez jî, ezê pesnê xwe bidim. Hûn wûsa biaqil in ku hûn bi dilxweşî bêaqilan radigirin! Çimkî eger yek we bike xulam, eger yek ji we bixwe, eger yek feydê ji we bibîne, eger yek li we quretiyê bike, eger yek li rûyê we bixe, hûn van tiştan radigirin. Ez bi şermî dibêjim: «Hêza me tunebû ku em weha bikin.» Lê eger yek di tiştekî de biwêre ku pesnê xwe bide — ez bi bêaqilî dipeyivim — ez jî diwêrim ku pesnê xwe bidim. Ma ew Îbranî* ne? Ez jî. Ma Îsraêlî ne? Ez jî. Ma ji dûndana* Birahîm* in? Ez jî. Ma ew xizmetkarên Mesîh in? Ez wek yekî ku aqilê wî tune bipeyivim — ez hê zêdetir im. Min zêdetir ked daye, ez zêdetir ketime zîndanê, min bêtir lêdan xwar, ez pirr caran gihîştime ber mirinê. Ji Cihûyan, pênc caran çil kêm yek dar li min hatin xistin. Sê caran bi daran li min hat xistin; carekê ez hatim kevirkirin; sê caran di deryayê de qeza hat serê min; şev û rojekê ez di deryaya kûr de mam. Min gelek caran rêwîtî kir; ez di talûkeyên çeman re derbas bûm, di talûkeyên rêbiran de, di talûkeyên ji aliyê gelê xwe ve, di talûkeyên ji aliyê miletan ve, di talûkeyên di nav bajêr de, di talûkeyên di çolê de, di talûkeyên di deryayê de û ez di talûkeyên nav birayên qelp de derbas bûm. Min ked û zehmet kişand; gelek caran ez di bêxewiyê de, di birçîbûn û tîbûnê de bûm; gelek caran bê xwarin, di nav serma û tazîbûnê de mam. Ji bilî tiştên ji derve, ku her roj min diperçiqîne, xemxwarina hemû civînan e. Ma kî lewaz dibe û ez lewaz nabim? Ma kî tê terpilandin* û ez naşewitim? Eger xwepesindan pêwist be, ezê bi tiştên ku bêhêziya min nîşan didin pesnê xwe bidim. Xwedê û Bavê Xudan Îsa yê ku her û her pîroz e, dizane ku ez derewan nakim. Li Şamê, waliyê Arêtas padîşah ji bo ku min bigire, hawirdora tevahiya bajarê Şamê girtibû. Ez di pencereke ku di sûrê de bû, di selikê de hatim daxistin û ji destê wî reviyam. Eger bêfeyde be jî, pesindan lazim e. Niha ezê bêm ser dîtinî* û peyxamên* Xudan. Ez bawermendekî Mesîhê ku berî çardeh salan heta bi ezmanê sisiyan hat hildan nas dikim. Ez nizanim ka di bedenê de bû, ka li derveyî bedenê bû; ez nizanim, Xwedê dizane. Ez dizanim ku ev mirov — di bedenê de, an li derveyî bedenê bû, ez nizanim; Xwedê dizane — heta bi bihiştê* hat hildan. Wî li wir tiştên ku nayên îfadekirin, tiştên ku destûra mirov tune ku wan bêje, bihîstin. Ezê bi yekî weha pesnê xwe bidim; lê ji bêhêziyên xwe pê ve, ez li ser xwe pesnê xwe nadim. Lê eger ez bixwazim pesnê xwe bidim jî, ez nabim yekî bêaqil. Çimkî ezê rastiyê bêjim. Lê ez dipilikim ku kesek ji tiştê ku li ba min dîtiye an ji min bihîstiye zêdetir li ser min bifikire. Ji bo ku ez bi peyxamên pirr mezin qure nebim, di bedenê de ji min re stiriyek yanî milyaketekî Îblîs* hat dayîn, ku min bide ber kulman, da ku ez qure nebim. Min sê caran ji bo vê ji Xudan hêvî kir, da ku ji min dûr bixe. Lê wî ji min re got: «Kerema min têra te dike. Çimkî hêza min di bêhêziyê de temam dibe.» Ji bo vê yekê ezê bi dilxweşî hê zêdetir bi bêhêziya xwe pesnê xwe bidim, da ku hêza Mesîh li ser min be. Ji ber vê yekê ez di ber Mesîh de bi lewazî, lome, dijwarî, cefa û tengahiyan kêfxweş im; çimkî kengê ez lewaz bim, hingê ez hêzdar im. Min bêaqilî kir, we ez mecbûr kirim. Diviya ku ji aliyê we ve ez bihatama tewsiyekirin. Ji ber ku her çiqas ez ne tiştek bim jî, bi tu awayî tu kêmahiya min ji van şandiyên payebilind tune. Nîşanên şandiyekî, yanî nîşan, karên mezin û keramet, di nav we de bi hemû bîhnfirehiyê hatin pêkanîn. Ji vê yeka ku ez ji we re nebûm bar pê ve, ma di çi tiştî de hûn ji civînên din kêmtir man? Vê neheqiyê li min bibihûrin! Va ye, ev cara sisiyan e ez amade me ku bêm ba we û ez ji we re nabim bar. Çimkî ez ne li ya ku bi we re ye, lê belê li we digerim. Çimkî divê ne zarok ji dê û bavê xwe re, lê belê dê û bav ji zarokan re mal bidin hev. Ezê ji bo we gelek bi dilxweşî tiştên xwe bimezêxim û bêm mezaxtin jî. Eger ez zêde ji we hez bikim, ma ezê kêmtir bêm hezkirin? Bila be, em bêjin ez ji we re nebûm bar; lê li gor hin ji we min di qurnaziya xwe de hûn bi hîlekarî bi dest xistine! Ma gelo min bi destê hin ji wan ên ku min şandine ba we, heqê we xwariye? Min ji Tîtos* hêvî kir ku ew bê ba we û min birayê din jî pê re şand. Ma Tîtos feydeyek ji we standiye? Ma em ne di eynî ruhî de, di eynî şopê de rêve çûn? Ma ev demeke dirêj e ku hûn difikirin, em xwe li ber we diparêzin? Em bi saya Mesîh li ber Xwedê dipeyivin, îcar hezkirîno, her tişt ji bo avabûna we ye. Çimkî ez ditirsim çaxê ku ez bêm, ez we ne wek ku ez dixwazim bibînim û hûn jî min ne wek ku hûn dixwazin bibînin, lê ez ditirsim ku pevçûn, çavnebarî, hêrs, hevrikî, ketme*, paşgotinî, quretî û tevlihevî çêbin. Ez ditirsim ku gava ez dîsa bêm ba we, Xwedayê min, min li ber we bide şermê û ez ji bo gelekên ku berê guneh kirine û ji pîsîtî, fuhûşî û şehweta xwe tobe nekirine, şînê bigirim. Ev cara sisiyan e ku ez têm ba we. «Divê her tişt bi devê dido an sê şahidan rast derkeve.» Ji wan ên ku berî niha guneh kirine û ji hemûyên din re ez niha ji dûr ve tiştê ku min di serdana diduyan de gotibû, careke din dibêjim: Gava ez dîsa bêm, êdî ez tu kesî nadirixînim*. Madem ku hûn li delîlan digerin, ka gelo Mesîh bi devê min dipeyive… Mesîh li hember we ne lewaz e, lê belê di nav we de hêzdar e. Rast e, ew bi lewazî hat xaçkirin, lê belê ew bi hêza Xwedê dijî. Em jî di yekîtiya wî de lewaz in, lê belê bi hêza Xwedê, emê bi wî re ji bo we bijîn. Xwe bi xwe biceribînin û sihêtiya xwe bikin, ka gelo hûn di baweriyê de ne. Ma hûn nizanin ku Îsa Mesîh di dilê we de ye? An nexwe, hûn ji ceribandinê serfiraz dernakevin. Ez hêvîdar im hûnê fêm bikin ku em ne yên binketî ne. Îcar em li ber Xwedê dua dikin ku hûn tiştekî xerab nekin. Ev jî ne ew e ku em di ceribandinê de serketî bên dîtin, lê em wek ên serneketî bin jî, armanc ew e ku hûn ya qenc bikin. Çimkî ne li hember rastiyê, lê belê ji bo rastiyê em dikarin tiştekî bikin. Kengê em lewaz û hûn hêzdar bin, em şa dibin. Û dua me ev e ku hûn tam bigihîjin. Loma ez hê nehatî van tiştan dinivîsim, da ku, gava ez bêm, ez wê desthilatiya ku Xudan daye min, bi hişkî bi kar neynim. Çimkî ev desthilatî ne ji bo xerakirinê, lê ji bo avakirinê ji min re hatiye dayîn. Birano, êdî di xweşiyê de bimînin. Kêmahiyên xwe temam bikin, hanê* bidin hevdû, hemfikir bin, di aştiyê* de bijîn û Xwedayê aştî û hezkirinê wê bi we re be. Bi ramûsana pîroz silavê li hev bikin. Hemû pîroz silavan li we dikin. Kerema Xudan Îsa Mesîh, hezkirina Xwedê û hevpariya Ruhê Pîroz li ser we hemûyan be. Ji Pawlosê* Şandî yê ku ne ji mirovan û ne jî bi destê mirovan, lê belê bi destê Îsa Mesîh û Bav Xwedayê ku ew ji nav miriyan rakir, bûye Şandî û ji hemû birayên ku bi min re ne, ji civînên* bawermendan ên li Galatyayê re: Ji Bavê me Xwedê û ji Xudan Îsa Mesîh, kerem û aştî* li ser we be. Wî xwe di ber gunehên me de feda kir, da ku me ji dinya xerab xilas bike. Bi wî awayî wî daxwaza Bavê me Xwedê pêkanî. Rûmet her û her ji Xwedê re be! Amîn*. Ez li we şaş dimînim ku hûn çawa evqas zû dev ji yê ku bi kerema Mesîh gazî we kiriye, berdidin û li mizgîniyeke din dizivirin. Ya rast, mizgîniyeke din tune, lê hin kesên ku we tevlihev dikin û dixwazin Mizgîniya Mesîh xera bikin, hene. Lê belê eger em, an jî milyaketekî ji ezmên, ji wê Mizgîniya ku me ji we re gotiye pê ve, mizgîniyeke din ji we re bêje, bila nifir li wî be. Me berê çawa gotiye, ez niha dîsa dibêjim: Eger yek, ji Mizgîniya ku we qebûl kiriye pê ve, yeke din ji we re bêje, nifir li wî be. Ma niha ez lê digerim ku li mirovan an li Xwedê xweş bêm? An ez dixebitim ku mirovan dilxweş bikim? Eger min hê bixwesta ku ez mirovan dilxweş bikim, ez nedibûm xulamê Mesîh. Birano, ez bi we didim zanîn ku ew Mizgîniya ku ji aliyê min ve tê dayîn, ne ji mirovan e. Çimkî min ew ji mirovan nestand û ez ji aliyê wan ve nehatim hînkirin, lê belê min ew bi peyxama* Îsa Mesîh stand. We li ser jiyana min a berê ya di Cihûtiyê de bihîst. Hingê min pirr zêde tengahî dida civîna bawermendan a Xwedê û min dixwest ku ez wê ji holê rakim. Ez di nav gelê xwe de, ji gelekên ku di emrê min de bûn, di Cihûtiyê de bêtir pêşve diçûm û ji bo adetên bav û kalên xwe bi zêdehî xîretkêş bûm. Lê hê ku ez di malzaroka diya xwe de bûm, Xwedê ez veqetandim û bi kerema xwe gazî min kir. Û çaxê li wî xweş hat ku Kurê xwe ji min re eşkere bike, da ku ez di nav miletên din de wî bidim bihîstin, ez bi xwîn û goşt neşêwirîm û derneketim Orşelîmê*, ba yên ku beriya min bûbûn Şandî*. Lê belê ez çûm Erebistanê û careke din vegeriyam Şamê. Paşê, piştî sê salan ji bo ku ez Kîfas* nas bikim, ez derketim Orşelîmê û panzdeh rojan li ba wî mam. Lê min ji Şandiyan kesek nedît; min bi tenê birayê Xudan Aqûb dît. Di tiştên ku ez ji we re dinivîsim de, va ye, li ber Xwedê ez derewan nakim. Piştî wê ez hatim herêmên Sûriye û Kîlîkyayê. Lê ez bi xwe, ji aliyê civînên bi Mesîh ên li Cihûstanê* ve rû bi rû nehatibûm naskirin. Wan bi tenê dibihîst: «Wî mirovê ku demekê tengahî dida me, ew niha wê baweriya* ku demekê dixwest ji holê rake, hîn dike.» Û ji bo min pesnê Xwedê didan. Piştî çardeh salan, min Tîtos* jî hilda ba xwe û bi Barnabas re careke din ez derketim Orşelîmê. Ez li gor peyxamê çûm. Loma ji bo ku ez badîhewa nebezim an nebezî bim, min ew Mizgîniya ku ez di nav miletan de didim bihîstin, ji wan re got, di civîneke bi taybetî de pêşkêşî yên xweyî siyanet* kir. Tîtosê ku bi min re bû, bi ser ku Yewnanî bû jî, nehat zorkirin ku sinet* bibe. Ev yek jî ji rûyê birayên qelp derket, yên ku ew kirin hundir û ketin nav me, da ku bi muxbîrî azadiya me ya bi Mesîh Îsa hîn bibin, me bikin dîl. Lê ji bo ku rastiya Mizgîniyê herdem bi we re be, me ji bo saetekê jî li ber wan serî dananî. Lê yên ku giregir tên dîtin — demekê çi bûn, ji bo min ferq nake. Xwedê li şexsê mirovan nanêre — ez dibêjim yên giregir, tiştekî zêde hînî min nekirin. Lê bervajiyê vê: Wan dît, wek ku li Petrûs hatiye spartin ku Mizgîniyê bide Cihûyan, li min hatiye spartin ku ez Mizgîniyê bidim miletên din. Çimkî yê ku di jiyana Petrûs de xebitî ku ew ji Cihûyan re bibe Şandî, di jiyana min de jî xebitî ku ez ji miletan re bibim Şandî. Aqûb*, Kîfas* û Yûhenna* yên ku stûn dihatin hesabkirin, gava bi kerema ku ji min re hatiye dayîn derxistin, ji bo hevpariyê destên xwe yên rastê dan min û Barnabas û erê kirin ku em herin miletên din û ew jî herin Cihûyan. Bi tenê ji me xwestin ku em belengazan bînin bîra xwe. Min jî xîretkêşî kir ku ez vê yekê bikim. Lê gava ku Kîfas hat Entakyayê, ez bi eşkereyî li ber wî rabûm. Ji ber ku sûcdar bû. Çimkî, beriya ku hin kes ji aliyê Aqûb ve bên, Kîfas bi bawermendên ku ji miletan bûn re xwarin dixwar. Lê piştî ku ew hatin, Kîfas ji yên ku li pey sinetbûnê diçin tirsiya, xwe da paş û ji wan veqetiya. Cihûyên Mesîhî yên din jî bi wî re durûtî kirin, wusa ku Barnabas jî bi durûtiya wan hat girtin. Lê gava min dît ku ew li gor rastiya Mizgîniyê rêve naçin, min li pêş hemûyan ji Kîfas re got: «Eger tu Cihû yî û tu bi xwe ne wek Cihûyan, lê wek miletan dijî, tu çawa miletan mecbûr dikî ku bibin Cihû?» Her çiqas em bi eslê xwe Cihû ne û em ne ji gunehkarên miletên din in, em dizanin mirov, ne bi kirina Şerîetê*, lê bi baweriya* ku bi Îsa Mesîh e rastdar derkeve. Û me jî bawerî bi Mesîh Îsa aniye, da ku em ne bi kirina Şerîetê, lê bi baweriya bi Mesîh rastdar derkevin. Çimkî tu kes, bi kirina Şerîetê rastdar dernakeve. Lê çaxê em dixebitin ku em bi Mesîh rastdar bên hesabkirin û em jî di vê yekê de gunehkar bên dîtin, qey Mesîh xizmetkarê guneh e? Na, tu caran! Çimkî, eger ez wan tiştên ku min hilweşandine ji nû ve ava bikim, ez kifş dikim ku ez sûcdar im. Lê ez bi Şerîetê ji bo Şerîetê mirim, da ku ez ji bo Xwedê bijîm. Ez bi Mesîh re hatim xaçkirin û êdî ez najîm, lê Mesîh di dilê min de dijî. Ew jiyana ku niha ez di bedenê de dijîm, ez bi baweriya bi Kurê* Xwedê yê ku ji min hez dike û ji bo min xwe feda kir, dijîm. Ez kerema Xwedê betal nakim. Çimkî eger rastdarî bi Şerîetê be, Mesîh badîhewa miriye. Ey Galatiyên bêhiş! Kê sêrbazî li we kir? Ma li ber çavên we, Îsa Mesîh xaçkirî ji we re nehat sûretkirin? Ez dixwazim tenê vê ji we hîn bibim: Ma we Ruhê* Xwedê bi kirina Şerîetê an bi bihîstin û bawerkirinê stand? Ma hûn evqas bêhiş in? We bi Ruh dest pê kir, ma niha hûn dixebitin ku bi hêza xwe bibin sêrî? Ma hûn badîhewa di evqas tecrûbeyan re derbas bûn? — Eger ev bi rastî badîhewa bû. Nexwe yê ku Ruh dide we û di nav we de kerametan dike, ma vê bi kirina Şerîetê an bi bihîstin û bawerkirina we dike? Li Birahîm* binêrin: «Wî ji Xwedê bawer kir û ev jê re rastdarî hat hesabkirin.» Loma bizanin, yên ku bawer dikin, kurên Birahîm ew in. Nivîsara* Pîroz ji berê ve dît ku Xwedê wê miletan bi baweriyê rastdar derxe û ji berê ve ev Mizgînî da Birahîm: «Hemû milet wê bi te bên pîrozkirin.» Wusa ku, yên bawer dikin, wê bi Birahîmê ku bawer kiriye re bên pîrozkirin. Çimkî hemû yên ku pişta xwe bi kirina Şerîetê ve girêdane, di bin nifirê de ne. Ji ber ku weha hatiye nivîsîn: «Her kesê ku di hemû tiştên ku di Kitêba Şerîetê de nivîsî ne, nesekine û neke, di bin nifirê de ye.» Îcar eşkere ye ku tu kes li ba Xwedê bi Şerîetê rastdar dernakeve. Çimkî hatiye nivîsîn: «Yê rastdar wê bi baweriyê bijî.» Şerîet ne ji baweriyê ye; lê belê hatiye nivîsîn: «Yê ku wan tiştan dike, wê bi wan bijî.» Mesîh, em bi berdêl ji nifira Şerîetê kirrîn û rizgar kirin. Ew ji bo me ket bin nifirê; çimkî hatiye nivîsîn: «Her kesê ku bi dar ve daleqandî ye, di bin nifirê de ye.» Ev hemû weha bû, da ku bi Mesîh Îsa pîrozbûniya Birahîm bê ser miletan û em bi baweriyê soza Ruh bistînin. Birano, ez li gor mirovan dibêjim: Peymana* ku hatiye erêkirin, tenê ya mirovekî be jî, tu kes nikare betal bike an tiştekî bi ser ve zêde bike. Îcar soz ji Birahîm û ji dûndana* wî re hatin dayîn. Nayê gotin wek ku ji bo gelekan be: «Ji hemû dûndanê re», lê belê wek ku ji bo yekî bi tenê be, dibêje: «Ji dûndana te re», ku ev jî Mesîh e. Îcar ez vê dibêjim: Şerîeta ku piştî çar sed û sî salan hat, nikare peymana ku Xwedê ji berê ve erê kiribû, rake û bi wî awayî sozê betal bike. Çimkî eger mîras ji Şerîetê be, êdî ne ji sozê ye. Lê Xwedê ji kerema xwe ew bi sozê da Birahîm. Nexwe Şerîet çima çêbû? Ew ji bo ku sûcan derxe meydanê, ser ve hatiye zêdekirin, da ku heta dûndana ku ji wî re hatibû sozdan bê, bimîne. Ew Şerîet bi rêberiya milyaketan bi destê navberkarekî hat sazkirin. Navberkar ne ji bo yekî tenê ye, lê Xwedê yek e. Nexwe Şerîet li hember sozên Xwedê ye? Na, tu caran! Çimkî eger Şerîeteke ku vedijîne* bihata dayîn, hingê erê, rastdarî wê bi Şerîetê bûya. Lê belê Nivîsara Pîroz her tişt di bin guneh de girtiye, da ku soz bi baweriya ku bi Îsa Mesîh e, ji yên ku bawer dikin re bê dayîn. Beriya ku ev bawerî bê, em di bin Şerîetê de girêdayî bûn, heta xuyabûna baweriya ku wê bihata, em di bin çavan de bûn. Bi vî awayî Şerîet heta bi hatina Mesîh, bû perwerdevanê me, da ku em bi baweriyê rastdar derkevin. Niha, ji ber ku bawerî hat, êdî em ne di bin destê perwerdevan de ne. Çimkî hûn hemû bi baweriyê bi saya Mesîh Îsa kurên Xwedê ne. Ji ber ku hûn hemû yên ku imad* bûne, ku hûn bibin yên Mesîh, we Mesîh li xwe kir. Êdî ne Cihû û ne jî Yewnanî* hene, ne xulam û ne jî azad hene, ne jî nêr û mê hene; çimkî di yekîtiya Mesîh Îsa de hûn hemû yek in. Îcar, eger hûn ên Mesîh in, hingê hûn dûndana Birahîm in û li gor sozê jî wêris in. Lê ez vê jî dibêjim: Her çiqas ku wêris xwediyê her tiştî be jî, heta ku zarok e ferqa wî ji yê xulam tune. Heta dema ku bavê wî kifş kiriye, ew di bin destê raspêr* û şahneyan* de ye. Bi vî awayî jî gava ku em zarok bûn, em di bin hêzên ruhî yên vê dinyayê de bindest bûn. Lê gava ku dem temam bû, Xwedê Kurê xwe şand. Ew ji jinê çêbû û di bin Şerîetê de bû, da ku wan ên di bin Şerîetê de ne bi berdêl xilas bike û em kurîtiyê bistînin. Û ji ber ku hûn kur in, Xwedê Ruhê Kurê xwe yê ku gazî dike: «Abba», yanî «Bavo!» şand dilê me. Loma êdî tu ne xulam î, lê tu kur î. Madem ku tu kur î, nexwe tu bi destê Xwedê wêris î jî. Hingê, çaxê ku we Xwedê nas nedikir, we ji yên ku ji xwe ne xwedê ne re xulamtî kir. Lê niha piştî ku we Xwedê naskir, hê zêdetir: Hûn ji aliyê Xwedê ve hatin naskirin, êdî çawa dîsa hûn li wan hêzên ruhî yên bêhêz û reben vedigerin? Ma hûn dîsa dixwazin xulamtiyê ji wan re bikin? Hûn roj, meh, demsal û salan digirin. Ez ji we ditirsim ku xebata min a ji bo we badîhewa here. Birano, ez hêvî ji we dikim: Bibin wek min, çimkî ez jî bûm wek we. We tu neheqî li min nekir. Hûn dizanin ku min cara pêşî, ji ber nexweşiyeke bedenê Mizgînî da we. Rewşa bedena min ji bo we tecrûbeyek bû, lê dîsa we ez kêm nedîtim û ez red nekirim, lê belê we ez wek milyaketekî Xwedê, wek Mesîh Îsa qebûl kirim. Îcar ew bextewariya we li ku derê ma? Çimkî ez ji bo we şahidiyê dikim ku, eger çêbûya, weyê çavê xwe derxista û bida min. Îcar ji ber ku min rastî ji we re got, ma ez bûm dijminê we? Hinekên din ji bo we xeptûleptê dikin, lê ne bi nêta qenc. Ew dixwazin we ji me veqetînin, da ku hûn ji bo wan xeptûleptê bikin. Ne tenê gava ku ez li ba we bim, lê qenc e ku mirov hergav di tiştên qenc de xeptûleptê bike. Zarokên min, heta ku Mesîh di dilê we de sûret bistîne, ez careke din ji bo we êşa zarokanînê dikişînim. Lê min dixwest ku niha ez li ba we bûma û min dengê xwe biguherta, çimkî ez li ser we heyirî mame. Ji min re bêjin, ey hûn ên ku dixwazin di bin Şerîetê de bin: Ma hûn Şerîetê nabihîzin? Hatiye nivîsîn ku du kurên Birahîm hebûn: Yek ji cêriyê û yek jî ji jina azad. Lê yê ku ji cêriyê bû li gor bedenê û yê ku ji jina azad bû jî li gor soza Xwedê çêbûye. Di vê yekê de mînak heye: Ev herdu jin du peyman* in. Yek ji wan peymanan ji Çiyayê Sînayê* ye û ji bo koletiyê zarokan tîne; ew Hacer* e. Hacer, Çiyayê Sînayê yê li Erebistanê ye û bi Orşelîma* niha re hemdeng e. Çimkî bi zarokên xwe ve koletiyê dike. Lê belê Orşelîma ezmanî azad e, diya me ew e. Ji ber ku hatiye nivîsîn: «Ey jinika bêber, ey ya ku zarokan nayne, şa bibe! Ey tu ya ku bi êşa zarokanînê nizanî, Bi eşq û şahî dengê xwe bilind bike. Çimkî kurên jina devjêberdayî, Ji kurên ya ku mêrê wê heye, bêtir in.» Îcar birano, em wek Îshaq* zarokên sozê ne. Lê, ka çawa hingê yê ku li gor bedenê çêbûye, tengahî da yê ku li gor Ruh çêbûye, niha jî weha ye. Lê belê Nivîsara Pîroz çi dibêje? Dibêje: «Cêriyê û kurê wê bavêje derve. Çimkî kurê cêriyê, Bi kurê ya azad re nabe wêris.» Ji bo vê yekê birano, em ne zarokên cêriyê ne, lê em zarokên jina azad in. Mesîh em ji bo azadiyê azad kirine; loma hîmgirtî bin û careke din nekevin bin nîrê xulamtiyê. Va ye, ez Pawlos ji we re dibêjim: Eger hûn sinet bibin, tu feyda Mesîh ji we re tune. Ez careke din ji her mirovî re şahidiyê dikim: Yê ku sinet bûye divê tevahiya Şerîetê bike. Ey hûn ên ku dixwazin bi Şerîetê rastdar derkevin, hûn ji Mesîh veqetiyan û ji keremê dûr ketin. Lê em bi saya Ruh, bi baweriyê li benda hêviya rastdariyê ne. Çimkî di yekîtiya Mesîh Îsa de ne sinetbûn û ne jî sinetnebûn, lê tenê baweriya ku bi hezkirinê dixebite, bi kêr tê. Îcar hûn baş dibezîn; kî ji we re bû asteng ku hûn bi ya rastiyê nekin? Ev serîpifdan ne ji yê ku gazî we dike ye. Piçek hevîrtirşk tevahiya hevîr tirş dike. Ez bi saya Xudan ji we piştrast im ku hûn tiştekî din nafikirin; lê yê ku hûn tevlihev kirine, kî dibe bila bibe, wê cezayê xwe bikişîne. Lê heçî ez im, birano, eger niha jî min sinetbûn hîn bikira, çima hê tengahî li min dihat kirin? Eger wusa bûya, wê astenga li ber xaçê ji holê rabûya. Xwezî wan ên ku serê we tevlihev kirine, xwe bi xwe nemêr bikirana. Birano, hûn ji bo azadiyê hatin gazîkirin, tenê bila azadî ji bo nefsê nebe fersend, lê belê bi hezkirinê ji hevdû re xizmetê bikin. Çimkî tevahiya Şerîetê di gotinekê de, yanî di vê de temam dibe: «Wek ku tu ji xwe hez dikî, ji cîranê xwe hez bike.» Lê eger hûn hevdû gez bikin û bixwin, hay ji xwe hebin ku hûn ji aliyê hevdû ve neyên telefkirin. Ez vê dibêjim: Bi Ruh rêve herin, hingê hûn tu caran xwestekên nefsê naynin cih. Çimkî nefs li hember Ruh û Ruh li hember nefsê daxwaz dike; ev li hember hev in, wusa ku tiştên hûn dixwazin bikin, hûn nekin. Îcar, eger hûn ji aliyê Ruh ve tên rêvebirin, hingê hûn ne di bin Şerîetê de ne. Heçî kirinên nefsê ne, ew eşkere ne: Ew fuhûşî, pîsîtî, şehwet, pûtperestî*, sêrbazî, dijminahî, pevçûn, çavnebarî, hêrs, hevrikî, dubendî, partîkarî, zikreşî, serxweşî, kêfkirina bi harîtî û sefahet û tiştên wek van in. Wek ku min berê ji we re got, ez careke din dibêjim: Yên ku tiştên weha dikin, Padîşahiya* Xwedê mîras nastînin. Lê berê Ruh, hezkirin, şahî, aştî*, bîhnfirehî, dilovanî, qencî, dilsozî, nermî û xwegirtin e. Li hember tiştên weha Şerîet tune. Heçî yên Mesîh Îsa ne, wan nefs bi xwestek û daxwazên wê ve birine ser xaçê. Madem ku em bi Ruh dijîn, hingê em bi Ruh rêve jî herin. Em quretiyê nekin, ji hev re meydanê nexwînin û çavnebariya hev nekin. Birano, eger yek di neheqiyekê de bê girtin, hûn ên ku ruhanî ne, yekî weha bi ruhê nermîtiyê bînin ser rê. Tu jî hay ji xwe hebe, da ku tu neyî ceribandin. Barên hevdû hilgirin û bi vî awayî Şerîeta Mesîh pêk bînin. Çimkî eger yek ne tiştek be û xwe tiştek hesab bike, ew xwe bi xwe dixapîne. Bila her kes karê xwe biceribîne. Hingê mirov ne bi kirinên hinekên din, lê tenê bi kirinên xwe dikare pesnê xwe bide. Çimkî her kes wê barê xwe hilgire. Yê ku di peyvê* de hatiye hînkirin, bila di hemû tiştên qenc de parê bide wî yê ku hîn dike. Neyên xapandin! Tinaz bi Xwedê nayê kirin. Çimkî, mirov çi biçîne, wê wî bidirû. Yê ku li nefsa xwe biçîne, wê ji nefsê rizîbûnê bidirû. Lê yê ku li Ruh biçîne, wê ji Ruh jiyana herheyî bidirû. Û em ji qencîkirinê newestin, çimkî eger em sist nebin, emê di demsala wê de bidirûn. Nexwe heta ku fersenda me hebe, em ji hemûyan re, bi taybetî jî ji xwişk û birayên bawermend re qenciyê bikin. Binêrin, ez bi destê xwe ji we re bi çi herfên mezin dinivîsim. Yên ku zorê li we dikin ku hûn sinet bibin, ew kes in ku dixwazin xwe bi tiştên bedenê derxin pêş. Ew bi tenê weha dikin, da ku mirov di ber xaça Mesîh de tengahiyê nedin wan. Her çiqas ew sinetbûyî ne jî, ew bi xwe Şerîetê pêk naynin, lê belê dixwazin ku hûn sinet bibin, da ku bi bedena we pesnê xwe bidin. Lê ji min dûr be ku ez ji xaça Xudanê me Îsa Mesîh pê ve bi tiştekî din pesnê xwe bidim. Bi wê xaçê dinya ji bo min hatiye xaçkirin û ez jî ji bo dinyayê. Çimkî ne sinetbûn, ne jî sinetnebûn, bi tenê afirandina nû tiştek e. Aştî û rehm li ser hemûyên ku li gor vê qeydeyî rêve herin û li ser Îsraêlê Xwedê be. Bila ji niha û pê ve tu kes zehmet nede min, çimkî cih-birînên Îsa li ser bedena min in. Birano, kerema Xudanê me Îsa Mesîh bi ruhê we re be. Amîn*. Ji Pawlosê* ku bi daxwaza Xwedê Şandiyê Mesîh Îsa ye, ji pîrozên* li Efesê re yên ku bi saya Mesîh Îsa dilsoz in: Ji Bavê me Xwedê û ji Xudan Îsa Mesîh, kerem û aştî* li ser we be. Xweda û Bavê Xudanê me Îsa Mesîh pîroz be. Wî em bi saya Mesîh, bi her bereketa ruhanî ya li cihên ezmanî pîroz kirine. Wî em ji beriya damezrandina dinyayê bi Mesîh bijartin, da ku em li ber wî di hezkirinê de pîroz û bêleke bin. Li gor kêf û daxwaza xwe, wî em ji pêşî ve kifş kirin, da ku em bi saya Îsa Mesîh jê re bibin zarok. Wusa ku kerema wî ya bi rûmet a ku wî bi Hezkiriyê xwe ji me re kiriye xelat, bê pesindan. Bi saya wî em bi berdêla xwîna wî rizgar bûne, me lêbihûrtina neheqiyên xwe standiye. Ev li gor dewlemendiya kerema wî ye ya ku wî bi her şehrezayî û fêmdariyê bi zêdehî daye me. Wî sira daxwaza xwe ya ku li gor dilê xwe bi Mesîh saz kiribû, bi me da zanîn. Yanî li gor vê plana ku gava wextê wê hat ewê pêk bîne, ewê hemû tiştan, hem yên li ezmanan, hem jî yên li ser erdê di bin destê Mesîh de bike yek. Li gor mebesta Xwedayê ku her tiştî li gor biryar û daxwaza xwe saz dike, em ji berê ve hatin kifşkirin û bi Mesîh hatin bijartin, da ku em ên ku me pêşî hêviya xwe bi Mesîh ve girêdaye, ji bo pesindana rûmeta wî bijîn. Gava we peyva* rastiyê, Mizgîniya* xilasiya xwe bihîst û bawerî* bi wî anî, hûn jî bi Ruhê* Pîroz ê ku hatibû sozdan, di şexsê wî de hatin morkirin. Ruh, heta dema rizgariya wan ên ku yên Xwedê ne, destberiya mîrasa me ye. Şikir ji rûmeta Xwedê re! Ji bo vê yekê ji dema ku min baweriya* we ya bi Xudan Îsa û hezkirina we ya ji bo hemû pîrozan bihîstiye ve, ez we di duayên xwe de tînim bîra xwe û bê rawestin ji bo we şikir dikim, da ku Xwedayê Xudanê me Îsa Mesîh, Bavê rûmetê, ruhê peyxam* û şehrezayiyê bide we, ku hûn wî hê çêtir nas bikin; çavên dilê we ronahî bibin, da ku hûn bizanin hêviya ku hûn ji bo wê hatine gazîkirin çi ye û dewlemendiya rûmeta mîrasa wî ji bo pîrozan çi ye û mezinahiya hêza wî ya bêsînor a ku ji bo me yên ku bawer dikin, li gor qewet û karîna wî dixebite, çi ye. Ev hêz, hêza wî ye, yê ku Mesîh ji nav miriyan rakir û li cihên ezmanî, li milê xwe yê rastê da rûniştin. Xwedê, Mesîh ne tenê di vê dinyayê de, lê di dinya ku bê de jî derxist ser her serwerî, desthilatî, hêz û xudantiyê û derxist ser her navê ku tê bîranîn. Û Xwedê «her tişt xist bin lingên wî» û ew bi serîtiya li ser her tiştî da Civînê*. Ev bedena wî ye, tijetiya wî ye, yê ku li her derê her tiştî tije dike. Hûn jî ji ber neheqî û gunehên xwe mirî bûn. Hingê hûn li gor çerxa vê dinyayê, li gor serokê hukumdariya hewayê, yanî li gor wî ruhê ku niha di nav mirovên neguhdar de dixebite, rêve çûn. Demekê em jî, em hemû di nav wan de, me bi daxwaza fikir û bedena xwe kir, em li gor xwestekên nefsê rêve çûn. Ji xwe em jî wek ên din, zarokên xezebê bûn. Lê Xwedayê ku bi rehmê dewlemend e, ji ber hezkirina xwe ya mezin a ku bi wê ji me hez kir, hê ku em ji ber neheqiyên xwe mirî bûn jî, em bi Mesîh re vejandin. Hûn bi keremê xilas bûn. Xwedê em di şexsê Mesîh Îsa de bi wî re rakirin û li cihên ezmanî bi wî re dan rûniştin. Wî ev yek kir, da ku dewlemendiya kerema xwe ya bêsînor bi wê qenciya ku bi Mesîh Îsa ji bo me ye, di demên ku bên de nîşan bide. Çimkî hûn bi riya baweriyê, bi keremê xilas bûn û ev ne ji we ye, diyariya Xwedê ye. Ev ne ji kirinan e, da ku tu kes pesnê xwe nede. Çimkî em berhema Xwedê ne û em bi Mesîh Îsa hatine afirandin, da ku em di van karên qenc ên ku Xwedê ji pêşî ve amade kirine de, rê ve herin. Loma bînin bîra xwe — hûn ên ku li gor bedenê milet in — ku hûn demekê ji aliyê wan ên ku bi dest di bedenê de hatine sinetkirin* û ji xwe re sinetbûyî dibêjin ve, «sinetnebûyî» dihatin gotin. Di wê demê de hûn bê Mesîh bûn, hûn ji hemwelatiya gelê Îsraêl der û ji peymanên* sozê re xerîb, li dinyayê bê hêvî û bê Xwedê bûn. Lê niha hûn ên ku demekê dûr bûn, di yekîtiya Mesîh Îsa de, bi saya xwîna Mesîh nêzîk bûne. Çimkî aştiya* me ew e; wî herdu, Cihû û miletên din kirin yek û bi bedena xwe dîwarê navbirkê, yanî dijminahî hilweşand. Wî Şerîet* bi emir û qeydeyên wê ve betal kir, da ku di şexsê xwe de ji herduyan, ji Cihû û ji miletên din, mirovekî nû biafirîne û bi wî awayî aştiyê çêke û bi xaçê herduyan di yek bedenê de bi Xwedê re li hev bîne û bi vê yekê dijminahiyê bikuje. Îcar ew hat, Mizgîniya aştiyê hem ji we yên ku dûr bûn re û hem jî ji yên nêzîk re da. Çimkî bi rêberiya wî em herdu dikarin bi yek Ruhî derkevin ber Bav*. Îcar êdî hûn ne xerîb û biyanî ne, lê belê hûn hemwelatiyên pîrozan û maliyên Xwedê ne. Hûn li ser bingeha Şandî* û pêxemberan* avakirî ne û Mesîh Îsa bi xwe kevirê riknê bingehê ye. Bi wî hemû avahî hevdû digire û ji bo ku bi Xudan bibe perestgeheke pîroz, mezin dibe. Bi wî hûn jî bi hev re di Ruh de tên avakirin, da ku hûn bibin warê Xwedê. Ji bo vê yekê ez Pawlos, ji bo we miletan di ber Mesîh Îsa de girtî me. Bêguman we bihîstiye ku ev şahnetiya* keremê ji aliyê Xwedê ve ji bo we ji min re hatiye dayîn. Wek ku min berî niha jî bi kurtî nivîsîbû, ev sir bi peyxamê ji min re hat dayîn. Gava ku hûn vê bixwînin, hûnê bikarin têbigihîjin ku ez sira Mesîh çawa fêm dikim. Ev sir di nifş* û qernên berê de ji mirovan re nehat dazanîn, wek ku niha ji Şandiyên wî yên pîroz û ji pêxemberên wî re bi Ruh hatiye eşkere kirin. Sir ev e, ku miletên din bi saya Mizgîniyê hemwêris in, endamên eynî bedenê û hevparên soza Xwedê ne ya ku bi Mesîh Îsa ye. Li gor diyariya kerema Xwedê ya ku bi xebata hêza wî ji min re hatiye dayîn, ez bûm xizmetkarê vê Mizgîniyê. Bi ser ku ez di nav hemû pîrozan de yê herî kêm im jî, ev kerem ji min re hat dayîn, da ku ez Mizgîniya dewlemendiya Mesîh a ku nayê salixdan ji miletan re bidim û plana bi sira ku ji demên bê destpêk ve li ba Xwedayê ku her tişt afirandiye veşartî bû, ji hemûyan re derxim ber ronahiyê, ku ew çi ye. Wusa ku şehrezayiya Xwedê ya pirr alî, bi navgîniya Civînê*, ji serwerî û desthilatiyên li cihên ezmanî re bê dazanîn. Ev li gor mebesta Xwedê ya ji demên bêdestpêk ve bû, ku wî bi saya Xudanê me Mesîh Îsa pêk anî. Di yekîtiya Mesîh de û bi baweriya bi wî, em dikarin bi cesaret û ewlehî derbasî ber Xwedê bibin. Ji ber vê yekê, ez ji we hêvî dikim ku hûn, ji ber cefayên ku ez ji bo we dikişînim, dilsar nebin; ew ji bo we rûmet in. Ji bo vê yekê, ez li ber Bavê ku li erd û ezmanan her bavikî nav jê standiye, diçim ser çokan. Bila ew li gor dewlemendiya rûmeta xwe, qewetê bide we ku hûn bi Ruhê wî, di mirovê hundir de xurt bibin, da ku bi baweriyê Mesîh di dilê we de rûne û hûn di hezkirinê de ra* bidin û hîmgirtî bin, da ku hûn bikarin bi hemû pîrozan re firehî, dirêjahî, bilindahî û kûrahiya vê hezkirinê fêm bikin. Bi vî awayî, hûn hezkirina Mesîh a ku gelek di ser zanînê re ye bizanin û bi hemû tijetiya Xwedê tije bibin. Ji wî yê ku dikare li gor hêza xwe ya ku di hundirê me de dixebite, ji tiştê ku em dixwazin an jî em difikirin hê gelek zêdetir bike re, di Civînê de û bi saya Mesîh Îsa heta hemû nifşan û her û her rûmet be. Amîn*. Îcar ez yê ku di ber Xudan de girtî me, ez ji we hêvî dikim ku hûn di jiyana xwe de bi awayê ku hêjayî gazîkirina we ye, rêve herin. Di hezkirinê de bi hemû nefsbiçûkî û nermiyê bi bîhnfirehî hevdû ragirin. Xîretkêşiyê bikin ku hûn yekîtiya Ruh bi hevgirêdana aştiyê biparêzin. Wek ku Xwedê hûn gazî yek hêviyê kirine, beden yek e, Ruh yek e Xudan yek e, bawerî yek e, imad* yek e. Xwedê yek e, bavê hemûyan e; ew di ser hemûyan re ye, bi hemûyan re ye û di nav hemûyan de ye. Û li gor pîvana diyariya Mesîh ji her yekî ji me re kerem hat dayîn. Loma dibêje: «Gava ku hilkişiya, derket jor, Hêsîr* li pey xwe birin, Û diyarî dan mirovan.» Ev «derket jor» tê mana çi? Dixwaze bêje ku pêşî ew daketibû derên erdê yên jêr. Yê ku daketiye û ji bo ku her tiştî tije bike derketiye jor, di ser hemû ezmanan re eynî ew e. Wî bi xwe diyarî da, ku hinek bibin Şandî, hinek pêxember, hinek mizgînvan, hinek jî şivan û mamoste, da ku yên pîroz ji bo xebata xizmetkirinê bên rapêçan û bedena Mesîh bê avakirin heta ku em hemû bigihîjin yekîtiya bawerî û naskirina Kurê* Xwedê û bibin mirovê gihîştî, bigihîjin pîvana bejna Mesîh a temam û tije. Da ku êdî em nebin zarokên ku bi pêlan vir ve û wê ve tên kişkişandin, li ber her bayê hîndariya mirovên xapînok diçin û bi qurnaziya hîlekariyên wan ji rê derdikevin. Lê em bi hezkirinê rastiyê bêjin, di her tiştî de ber bi wî ve mezin bibin ku serî ew e, Mesîh e. Bi wî hemû beden hevdû digire û bi alîkariya her movikê girêdayî ye; bi wî her endam li gor qeweta xwe dixebite û bi vî awayî beden mezin dibe û di hezkirinê de tê avakirin. Loma ez vê dibêjim û bi navê Xudan li ser disekinim: Êdî wek miletên din ên ku di fikirîna xwe ya pûç de rêve diçin, hûn neçin. Têgihîştina wan tarî ye; ew ji ber xeşîmî û hişkîtiya dilê xwe, ji jiyana Xwedê re biyanî ne. Wan her pêhesîn winda kiriye û ji bo ku bi çavbirçîtî her pîsîtiyê bikin, xwe dane destê bêedebiyê. Lê we Mesîh bi vî awayî nas nekir. Bêguman we li ser wî bihîstiye û hûn li gor wî hatine hînkirin, wek ku rastî bi Îsa ye, ku hûn mirovê kevin ê li gor jiyana we ya berê, ku bi xwestekên xapînok dirize, ji ser xwe bavêjin û di ruh û hişê xwe de nû bibin û mirovê nû li xwe bikin ê ku di rastdarî û pîroziya rastiyê de li gor Xwedê hatiye afirandin. Loma derewan ji xwe dûr bixin û «her yek ji we bi cîranê xwe re rastiyê bipeyivin,» çimkî em endamên hev in. «Hêrs bibin, lê guneh nekin;» bila roj li ser hêrsa we neçe ava. Ne jî rê bidin Îblîs. Yê ku dizî kiriye, divê êdî diziyê neke, lê bila bi destê xwe tiştê qenc bike û bixebite, da ku tiştekî wî hebe ku bide yê hewcedar. Bila qet gotina xerab ji devê we dernekeve, lê belê ji bo perwerdekirinê çi qenc e — wek ku lazim e — wê bêjin, da ku ew ji guhdaran re keremdar be. Ruhê* Xwedê yê Pîroz ê ku hûn ji bo roja rizgariyê bi wî hatine morkirin, xemgîn nekin. Bila bi her xerabiyê re her tehlî, hêrs, xezeb, qîrîn û buxtan ji we dûr kevin. Li hember hev keremdar û dilovan bin û wek ku Xwedê bi Mesîh li we bihûrtiye, li hevdû bibihûrin. Ji bo vê yekê, wek zarokên delal mîna Xwedê bikin. Çawa ku Mesîh ji me hez kir û ji bo me xwe feda kir û xwe wek pêşkêş û goriyeke* bîhnxweş pêşkêşî Xwedê kir, hûn jî wusa di hezkirinê de rêve herin. Bi awayê ku li pîrozan tê, divê di nav we de, navê fuhûşiyê û her cûreyê nepakî an çavbirçîtiyê qet neyê gotin jî. Û divê peyivîna bêedebî û bi ehmeqî, an henekên zir, yanî tiştên ku ne hêja ne, nebin, lê hê bêtir hûn şikirdar bin. Vê yekê qenc bizanin ku di Padîşahiya Mesîh û Xwedê de mîrasa tu mirovê fuhûşker, nepak an jî mirovê çavbirçî yanî pûtperest*, tune. Bila tu kes we bi peyvên pûç nexapîne, çimkî xezeba Xwedê ji ber van tiştan tê ser kurên neguhdariyê. Îcar hûn nebin hevparên wan. Demekê hûn tarîtî bûn, lê niha hûn bi Xudan ronahî ne. Îcar wek zarokên ronahiyê rêve herin, ji ber ku berê ronahiyê di her qencî, rastî û rastdariyê de ye. Tiştê ku li xweşa Xudan diçe, kifş bikin. Nebin hevparên karên tariyê yên bêber, lê hê bêtir wan tiştan eşkere bikin. Çimkî tiştên ku ew bi dizî dikin, eyb e ku bên gotin jî. Lê her tiştê ku dikeve ber ronahiyê, xuya dibe. Çimkî her tiştê ku xuya dibe, ronahî ye. Loma tê gotin: «Ey yê ku radize, hişyar bibe! Ji nav miriyan rabe û Mesîh wê ji te re bibiriqe.» Loma bala xwe bidinê ka hûn çawa rêve diçin, ne wek ên neşehreza, lê belê wek ên şehreza herin. Îcar ji fersenda vê demê îstifade bikin, çimkî roj xerab in. Loma ne bêaqil bin, lê belê fêm bikin ka daxwaza Xudan çi ye. Û bi şerabê serxweş nebin, di wê de bêedebî heye; lê bi Ruh tije bibin. Ji hev re Zebûr, lavije* û stranên ruhanî bêjin, di dilê xwe de ji Xudan re stran û lavijeyan bistrînin. Hergav ji bo her tiştî bi navê Xudanê me Îsa Mesîh ji Bav Xwedê re şikir bikin. Bi tirsa Mesîh bi ya hev bikin. Ey jinno! Wek ku hûn bi ya Xudan dikin, wusa bi ya mêrê xwe bikin. Çimkî çawa Mesîh serê Civînê ye, mêr serê jinê ye û Mesîh bi xwe Xilaskarê Civînê, yanî bedenê ye. Îcar çawa ku Civîn bi ya Mesîh dike, bila jin jî bi vî awayî di her tiştî de bi ya mêrê xwe bike. Ey mêrno! Wek ku Mesîh ji Civînê hez kir û xwe di ber wê de feda kir, bila her kes ji jina xwe hez bike. Wî xwe feda kir, da ku Civînê bi peyva xwe pîroz bike û bi şuştina avê paqij bike, da ku Civînê bi rewneqiya* wê ve pêşkêşî xwe bi xwe bike, ku tu leke an qermîçek an tiştekî wek van li ser wê nebe, lê belê ew pîroz û bêleke be. Bi vî awayî her mêr jî deyndar e ku wek bedena xwe, ji jina xwe hez bike. Yê ku ji jina xwe hez dike, ji xwe hez dike. Çimkî tu kesî, tu caran ji bedena xwe nefret nekiriye, lê ew bedena xwe xweyî dike û xema wê dixwe, wek ku Mesîh jî Civînê xweyî dike û xema wê dixwe. Çimkî em endamên bedena wî ne. «Loma mêr wê dê û bavê xwe berde, bi jina xwe re bibe yek û herdu jî wê bibin bedenek.» Ev sir mezin e; lê ez vê li ser Mesîh û li ser Civînê dibêjim. Loma bila her yek ji we jî wek ku ji xwe hez dike, ji jina xwe hez bike û bila jin siyaneta* mêrê xwe bigire. Zarokno, li gor Xudan li ber dê û bavê xwe serî deynin, çimkî ev rast e. «Qedrê dê û bavê xwe bigire» — emrê pêşî yê bi sozê, ev e: «Da ku qencî li te bibe û li ser erdê emrê te dirêj be.» Bavno! Hûn jî hêrsa zarokên xwe ranekin, lê wan bi terbiye û şîreta Xudan perwerde bikin. Xulamno, wek ku hûn li ber Mesîh serî datînin, bi tirs û lerizîn û ji dil û can li ber mîrzayên xwe yên li ser dinyayê serî deynin. Vê yekê ne bi xizmeta ku li ber çav tê kirin ku li mirovan xweş bê, lê belê wek xizmetkarên Mesîh, daxwaza Xwedê ji dil û can bînin cih. Ne wek ji mirovan re, lê wek ku ji Xudan re tê kirin ji dil û can xizmetê bikin. Û hûn dizanin ku her kî çi qenciyê bike, wê bergîdanê* ji Xudan bistîne, dixwazî bila xulam be, dixwazî bila azad be. Hûn jî, mîrzano eynî tiştan ji wan re bikin û êdî dev ji gefxwarinê berdin, çimkî hûn dizanin ku Xudanê we û yê wan li ezmanan e û li ba wî xatirgirtin tune. Bi kurtî, bi Xudan û bi qeweta karîna wî bi hêz bibin. Ji bo ku hûn bikarin li hember hîleyên Îblîs rawestin, hemû çekên Xwedê li xwe bikin. Çimkî cenga me ne li hember xwîn û goşt e, lê belê li hember serweriyan, li hember desthilatiyan, li hember hukumdarên gerdûnê yên vê taristaniyê, li hember ordiyên ruhî yên xerabiyê yên li cihên ezmanî ye. Ji ber vê yekê hemû çekên Xwedê bistînin, da ku hûn bikarin di roja xerab de li ber xwe bidin û piştî ku we her tişt kir, li cihê xwe rawestin. Îcar, pişta xwe bi rastiyê bipêçin û zirxê rastdariyê li xwe bikin û lingên xwe ji bo Mizgîniya aştiyê bi amadebûnê pêlav bikin û li cihê xwe bisekinin. Bi ser hemûyan de, mertalê baweriyê ku hûn pê bikarin hemû tîrên agirî yên Yê Xerab bitemirînin, bigirin destê xwe. Û rahêjin kumzirxê xilasiyê û şûrê Ruh ê ku peyva Xwedê ye. Bi her dua û lavakirinê, herdem bi Ruh dua bikin. Ji bo vê yekê hişyar bimînin û ji bo hemû pîrozan herdem bi berdewamî lava bikin. Ji bo min jî dua bikin, da ku, gava ez devê xwe vekim, peyv ji min re bê dayîn û ez sira Mizgîniyê bi ziravî bidim zanîn. Di ber wê de ez bi zincîran girêdayî qasidiyê dikim. Dua bikin, da ku ez bê tirs, wek ku pêwist e, wê bêjim. Ji bo ku hûn jî bizanin ez çawa me û çi dikim, birayê hezkirî û di yekîtiya Xudan de xizmetkarê dilsoz Tixîkos* wê her tiştî bi we bide zanîn. Ez wî ji bo vê yekê dişînim ba we, da ku hûn tiştên li ser me bizanin û ew cesaretê bide dilê we. Bila aştî û bi baweriyê hezkirin ji Bav Xwedê û Xudan Îsa Mesîh ji birayan re be. Kerem li ser wan hemûyan be, yên ku bi hezkirina nemir ji Xudanê me Îsa Mesîh hez dikin. Ji xulamên Mesîh Îsa, ji Pawlos* û ji Tîmotêyos*, ji hemû pîrozên* Mesîh Îsa yên li Filîpyayê re û tevî wan ji çavdêr û alîkaran re: Ji Bavê me Xwedê û ji Xudan Îsa Mesîh, kerem û aştî li ser we be. Her cara ku ez we tînim bîra xwe, ez şikir ji Xwedayê xwe re dikim. Hergav di hemû duakirina xwe de ez bi şahî ji bo we hemûyan daxwaz dikim. Çimkî ji roja pêşî û heta niha hûn ji bo pêşveçûna Mizgîniyê bi min re hevpariyê dikin. Ez piştrast im, yê ku di dilê we de dest bi karê qenc kiriye, wê heta Roja Mesîh Îsa wî bîne serî. Ji bo min rast e ku ez li ser we hemûyan weha bifikirim, çimkî hûn di dilê min de ne. Hem di girtina min de û hem jî di parastin û rastderxistina min a Mizgîniyê de, hûn hemû bi min re hevparên keremê ne. Xwedê şahidê min e ku çawa ez bi dilovaniya Mesîh Îsa bêriya we hemûyan dikim. Dua min ev e ku hezkirina we bi zanîn û hemû têgihîştina di her tiştî de hê û hê zêdetir bibe, da ku hûn ya herî qenc hilbijêrin û di Roja Mesîh de paqij û bêqusûr bin. Wusa ku hûn, ji bo rûmet û pesnê Xwedê bi berê rastdariyê yê ku ji Îsa Mesîh tê, tije bibin. Birano, ez dixwazim ku hûn bizanin, tiştên ku hatin serê min, hê bêtir ji pêşveçûna Mizgîniyê re bûn alîkar. Wusa ku ji hemû berevanên qesrê û ji hemûyên din re jî eşkere bû ku ez di ber Mesîh de girtî me. Gelek birayan ji girtina min ewlehî ji Xudan stand û ji bo ku bêtirs peyva* Xwedê bêjin, hê bêtir bi zirav bûn. Erê, hinek ji çavnebarî û hemberiyê Mizgîniya Mesîh didin bihîstin, lê hinek jî bi niyeteke qenc. Evên ha ji hezkirinê Mizgîniyê didin, çimkî dizanin ku ez ji bo parastina Mizgîniyê di girtîgehê de me. Lê yên din ne bi dilekî pak, lê ji hevrikiyê, Mesîh didin bihîstin. Ew guman dikin ku wê tengahiyên min di girtîgehê de zêde bikin. Xem tune! Dixwazî bila bi hêcetan* be, dixwazî jî bila ji dil be, bi her awayî Mesîh didin bihîstin û bi vê ez şa dibim. Erê, ezê bi vê şa bibim jî, çimkî ez dizanim ku bi duayên we û bi alîkariya Ruhê Îsa Mesîh ev yek wê ji bo xilasiya min çêbe. Hêvî û bendewariya min ev e ku ez di tu tiştî de neyêm şermkirin, lê bi cesareteke temam, eger bi mirina min an jî bi jiyana min be, wek hergav niha jî Mesîh wê bi bedena min bê bilindkirin. Çimkî ji bo min jiyan Mesîh e û mirin jî qezenc e. Lê eger jiyana di bedenê de ji bo xebata min ber bîne, hingê ez nizanim kîjanê bibijêrim. Ez di navbera herduyan de ketime tengahiyê; ez dixwazim veqetim û bi Mesîh re bim, çimkî ev hê gelek çêtir e. Lê mayîna min a di bedenê de ji bo we bêtir pêwist e. Ez bi vê piştrast im û dizanim ku ezê bimînim û bi we hemûyan re bim, da ku hûn pêşve herin û di baweriyê* de şa bibin. Wusa ku, gava ez dîsa bêm ba we, hûn bi Mesîh Îsa hê bêtir bi min pesnê xwe bidin. Lê bila jiyana we hêjayî Mizgîniya Mesîh be, da ku ez bêm we bibînim, an neyêm jî, ez bibihîzim ku hûn di ruhekî de hîmgirtî ne û bi dil û can bi hev re ji bo baweriya* Mizgîniyê tekoşînê* dikin û di tu tiştî de ji wan ên ku li hember we radiwestin, natirsin. Ev yek ji bo wan nîşana helakbûnê ye, lê ji bo we, ya xilasiyê ye û ev jî ji Xwedê ye. Çimkî di ber Mesîh de kerem li we hatiye kirin ku hûn ne tenê baweriyê bi wî bînin, lê belê di ber wî de cefayê jî bikişînin. Îcar hûn jî di eynî tekoşînê de ne, wek ku we ez tê de dîtim û niha jî hûn li ser min dibihîzin. Eger cesaretdaneke bi Mesîh, handaneke* ji hezkirinê, hevpariyeke we bi Ruh, hezkirineke ji dil û dilovaniyek heye, şahiya min temam bikin. Bila fikra we yek be, eynî hezkirina we hebe, fikra we û dilê we yek be. Tu tiştî bi hevrikiyê an bi pesindana pûç nekin. Lê bila bi nefsbiçûkî her yek ji we yên din di ser xwe re bigire. Bila her yek ji we ne tenê li karê xwe, lê belê li karê yên din jî binêre. Bila ew fikirîn bi we re hebe, ku bi Mesîh Îsa re jî bû: Bi ser ku ew di xasîtiya Xwedê de bû jî, Wî wekheviya bi Xwedê re xenîmetek hesab nekir. Lê belê wî mezinahiya xwe ji xwe xist, Xasîtiya xulam stand û bû mîna mirovan, Di şiklê mirovan de xuya bû. Wî xwe nizim kir, îtaet kir û çû mirinê, Heta çû mirina li ser xaçê. Ji bo vê yekê Xwedê ew gelek bilind kir Û navê di ser her navî re da wî. Da ku bi navê Îsa, Hemû yên li ezmên, li erdê û di bin erdê de, Herin ser çokan Û ji bo rûmeta Bav Xwedê, Her ziman eşkere bike û bêje ku Îsa Mesîh Xudan e. Ji ber vê yekê, hezkirîno, çawa ku we hergav bi ya min kiribe, niha jî, ne tenê di dema ku ez li ba we me, lê belê hê bêtir di dema ku ez ne di nav we de me jî, bi ya min bikin; bi tirs û lerizînê xilasiya xwe pêk bînin. Çimkî Xwedê ye yê ku di dilê we de dixebite, da ku hem daxwaz û hem jî kirina we li wî xweş bê. Her tiştî bê pitepitkirin û bê devjenî bikin, da ku hûn bêqusûr û pak bin. Di nav vî nifşê* xwehr û jirêketî de ku hûn di nav wan de wek stêrên ezmên ronahiyê didin, zarokên Xwedê yên bêleke bin û peyva jiyanê hişk bigirin. Wusa ku, di Roja Mesîh de ji min re bibe pesin, da ku ez badîhewa nebezîbim û min badîhewa keda xwe nedabe. Lê belê, eger xwîna min li ser gorî* û xizmeta baweriya we wek pêşkêşekê bê rijandin jî, ezê şa bim û ezê bi we hemûyan re şa bim. Bi vî awayî hûn jî şa bin û bi min re şa bibin. Îcar hêviya min ji Xudan Îsa heye ku ez di demeke nêzîk de Tîmotêyos bişînim ba we, da ku ez jî halê we bizanim û dilê min rihet bibe. Çimkî tu kesê min ê ku mîna wî bi dil û can li ser we bifikire û ji bo hal û rewşa we xemê bixwe tune; yên din hemû ne li tiştên Îsa Mesîh, lê li feyda xwe digerin. Lê hûn dilsoziya wî ya ceribandî dizanin û hûn dizanin ku wek kurekî bi bav re, ew bi min re di xizmeta Mizgîniyê de dixebitî. Îcar çaxê ez bibînim ka rewşa min wê çawa çêbe, ez hêvî dikim ku ezê zûka wî bişînim ba we. Û ez li Xudan ewle me ku di demeke nêzîk de ez bi xwe jî, ezê bêm. Lê min pêwist dît ku ez birayê xwe, hevalkar û hevalleşkerê xwe Êpafrodîtos ê ku we şandiye, da ku ew di hewcedariya min de bibe alîkar, bişînim ba we. Çimkî wî bêriya we hemûyan dikir û ji ber ku we bihîstibû ku nexweş e, ew pirr xemgîn e. Ew wusa nexweş bû ku gihîşt ber mirinê. Lê belê Xwedê li wî hat rehmê; ne tenê li wî, li min jî hat rehmê, da ku ji min re xemgînî li ser xemgîniyê çênebe. Loma ez wî hê zûtir dişînim, da ku hûn dîsa bi dîtina wî şa bibin û xemgîniya min nemîne. Îcar bi şahiyeke mezin wî bi navê Xudan qebûl bikin û siyaneta* yên weha bigirin. Çimkî ew ji bo karê Mesîh nêzîkî mirinê bû, ji bo xizmeta ku we nikaribû hûn ji bo min bikin, wî canê xwe xist talûkê. Bi kurtî birano, bi saya Xudan şa bibin. Îcar nivîsîna eynî tiştan min aciz nake, lê ewlehiyê dide we. Hay ji yên wek kûçikan, hay ji karkerên xerab û hay ji sineta* seqet hebin. Çimkî yên bi sineta rast em in, em bi Ruhê* Xwedê diperizin*, em bi saya Mesîh Îsa pesnê xwe didin û em li tiştên bedenê ewle nabin. Eger wusa bûya, min bi xwe jî dikaribû ku ez li tiştên bedenê ewle bibim. Eger yekî din bifikire ku li tiştên bedenê ewle bibe, ez hê bêtir dikarim. Ez roja heştan hatime sinetkirin, ji gelê Îsraêl, ji eşîra Binyamîn* im, ez Îbraniyekî* xas Îbranî me. Ez di kirina Şerîetê* de Fêrisî* û wusa xîretkêş bûm ku min tengahî dida civînê*. Li gor rastdariya Şerîetê, ez bêkêmahî me. Lê belê her tiştê ku ji bo min qezenc bû, min di ber Mesîh de zirar hesab kir. Hê zêdetir, ez ji bo feyda zanîna bilind a Xudanê xwe Mesîh Îsa, her tiştî zirar hesab dikim. Di ber wî de min dev ji her tiştî berdaye û ez wan wek zibil hesab dikim, da ku ez Mesîh qezenc bikim û bi wî re bibim yek. Êdî rastdariya min ne ji kirina Şerîetê, lê ji baweriya ku bi Mesîh e, tê. Ev rastdarî ne ji min e, ji Xwedê ye û bingeha wê bawerî ye. Ez dixwazim Mesîh û hêza vejîna* wî bizanim û bibim hevparê cefayên wî û bi mirina wî bibim wek wî, da ku ez bi riyekê bigihîjim rabûna ji nav miriyan. Ji xwe hê ez negihîştime vê armancê an jî bêkêmahîtiyê, lê ez li pey vê yekê dibezim, da ku ez ya ku Mesîh Îsa ez ji bo wê bi dest xistime, bi dest bixim. Birano, ez xwe hê gihîştî hesab nakim, lê ya ku ez dikim ev e: Ez tiştên çûyî ji bîr dikim û xwe dirêjî yên pêş dikim. Ez ji bo qezenckirina xelata ku Xwedê di gazîkirina xwe ya ezmanî de bi Mesîh Îsa pêşkêş dike, ber bi armancê ve dibezim. Loma em hemû yên gihîştî wusa bifikirin û eger hûn li ser tiştekî bi awayekî din bifikirin, Xwedê wê vê jî ji we re kifş bike. Bi tenê, em li gor tiştê ku em gihîştinê pêşve herin. Birano, bibin wek min û qenc li wan binêrin, yên ku di jiyana xwe de wek ku em ji we re bûne mînak, rêve diçin. Çimkî wek ku min berê jî gelek caran ji we re gotiye û niha jî ez bi girîn dibêjim, gelek hene ku di jiyana xwe de dijminên xaça Mesîh in. Dawiya van helakbûn e, xwedayê wan zikê wan e û rûmeta wan şermezariya wan e. Ew tiştên vê dinyayê difikirin. Lê heçî em in, welatê me li ezmanan e û ji wir jî em li hêviya Xilaskar, Xudan Îsa Mesîh disekinin. Ewê bi wê qeweta xwe ya ku dikare her tiştî bindest bike, bedena me ya reben biguhere û bike wek bedena xwe ya bi rûmet. Îcar xwişk û birayên min ên hezkirî yên ku ez bêriya wan dikim, hûn şahiya min û taca serê min in, bi vî awayî bi saya Xudan qayîm bimînin. Ez ji Eyodiyayê hêvî dikim û ji Sintîxayê hêvî dikim ku di yekîtiya Xudan de bibin hemfikir. Erê, ez ji te jî dixwazim, ey hevalê min ê dilsoz, ji wan jinan re bibe alîkar; çimkî ew bi Klêmens û hevalkarên min ên din re ku navê wan di Kitêba Jiyanê de ye, di karê Mizgîniyê de bi min re gelek zehmet kişandine. Hergav bi Xudan şa bibin; ez careke din dibêjim, şa bibin! Bila berbiwêriya we ji hemû mirovan re eşkere be. Xudan nêzîk e. Ji bo tu tiştî xeman nexwin. Lê belê di her tiştî de bila daxwazên we bi dua û lavan û bi şikirkirinê ji Xwedê re bên gotin. Û aştiya Xwedê ya ku di ser her têgihîştinê re ye, wê dilê we û hişê we bi Mesîh Îsa biparêze. Bi kurtî birano, çi tiştê rast hebe, çi tiştê rêzdar hebe, çi tiştê dadperwer*, çi tiştê paqij hebe, çi tiştê delal hebe, çi tiştê bi rûmet hebe û eger tiştekî hêjabilind û tiştekî hêjayî pesindanê hebe, hûn li ser wan bifikirin. Wan tiştên ku hûn ji min hîn bûne, we ji min standine, we ji min bihîstine û we di jiyana min de dîtine, bikin û Xwedayê aştiyê wê bi we re be. Ez bi saya Xudan gelek dilşa bûm ku we piştî evqas dem ji nû ve xema min xwar. Bi rastî, hûn li ser vê yekê difikirîn, lê we fersend nedidît. Gotina min ne li ser hewcedariyê ye, çimkî ez hîn bûme ku ez qîma xwe bi halê xwe bînim. Ez hem bi zehfheyînê û hem bi neyînê dizanim. Dixwazî bila ez têr bim, dixwazî bila ez birçî bim, dixwazî bila ez di firehiyê de bim, dixwazî bila ez di hewcedariyê de bim, ez di her rewşê û di her tiştî de sira vê yekê hîn bûme. Ez dikarim her tiştî bi destê wî yê ku hêzê dide min, bikim. Lê we qenc kir ku hûn bûn hevparên tengahiya min. Ey Filîpîno, hûn bi xwe jî dizanin ku di destpêka dayîna Mizgîniyê de, gava ku ez ji Mekedonyayê derketim, di mijara danûstandinê de, ji we pê ve tu civînê hevpariya min nekir. Çimkî gava ku ez li Selanîkê jî bûm, we carek du caran tiştê ku hewcedariya min pê hebû, ji min re şand. Ne ku ez li pey diyariyê me, lê ez dixwazim ku qezenca hesabê we zêde bibe, yanî diyariya we ber bide. Min her tişt stand û ez di firehiyê de me. Min ew diyariyên ku we bi destê Êpafrodîtos şandibûn, girtin û tu kêmahiya min nema. Ew diyariya we pêşkêşiyeke bîhnxweş û goriyeke ku ji aliyê Xwedê ve hatiye qebûlkirin e û li wî xweş tê. Û Xwedayê min, wê her hewcedariya we, bi Mesîh Îsa li gor dewlemendiya xwe ya bi rûmet bide we. Rûmet her û her ji Bavê me Xwedê re be. Amîn. Silavan li her pîrozê Mesîh Îsa bikin. Ew birayên ku bi min re ne, silavan li we dikin. Hemû pîroz, bi taybetî jî yên ji mala Qeyser silavan li we dikin. Kerema Xudan Îsa Mesîh bi ruhê we re be. Ji Pawlosê* ku bi daxwaza Xwedê, Şandiyê Mesîh Îsa ye û ji birayê me Tîmotêyos*, ji pîroz* û ji birayên dilsoz ên ku bi Mesîh re ne û li Koloseyê ne: Ji Bavê me Xwedê, kerem û aştî li ser we be. Gava ku em ji bo we dua dikin, em ji Xwedê, ji Bavê Xudanê xwe Îsa Mesîh re hergav şikir dikin. Çimkî me li ser baweriya* we ya bi Mesîh Îsa û hezkirina we ya ji bo hemû pîrozan bihîst. Ev, ji hêviya ku li ezmanan hilanî ye tê. We ev hêvî berê di peyva* rastiyê de, di Mizgîniya ku gihîştiye we de bihîst. Ev Mizgînî wek ku di hemû dinyayê de ber dide û mezin dibe, ji roja ku we bihîstiye û kerema Xwedê bi hemû rastiya wê ve fêm kiriye û vir ve, di nav we de jî ber dide û mezin dibe. Hûn vê ji xizmethevalê me yê hezkirî Êpafras* hîn bûn. Ew ji bo we jî xizmetkarekî Mesîh ê dilsoz e. Wî jî hezkirina we ya ji aliyê Ruh ve, ji me re got. Ji ber vê yekê, ji roja ku me ev bihîstiye û vir ve, me dev ji duakirin û xwestina ji bo we bernedaye, da ku hûn bi hemû şehrezayî û têgihîştina ruhanî, daxwaza Xwedê tam bizanin û bi awayekî ku hêjayî Xudan e rêve herin, hûn bi her awayî li wî xweş bên, di her karê qenc de ber bidin û di naskirina Xwedê de bigihîjin. Wusa ku hûn li gor hemû hêza wî ya ku ji karîna wî ya bi rûmet tê, xurt bibin, her tiştî bi bîhnfirehî ragirin* û bi şahî ji Bav* re şikir bikin. Wî têrêkirin daye me, ku em di ronahiyê de bibin hevparê mîrasa pîrozan. Wî em ji desthilatiya tariyê rizgar kirin û em derbasî Padîşahiya Kurê xwe yê hezkirî kirin. Rizgarî, yanî lêbihûrtina gunehên me bi wî ye. Ew, sûretê Xwedayê ku nayê dîtin, Nixuriyê hemû afirînê ye. Çimkî hemû tiştên li erdê û li ezmanan, Tiştên ku tên dîtin û nayên dîtin, Dixwazî bila text, dixwazî bila hukumdarî Dixwazî bila serwerî, dixwazî bila desthilatî be, Bi saya wî hatin afirandin; Her tişt bi saya wî û ji bo wî hat afirandin. Ew bi xwe beriya her tiştî ye Û her tişt bi wî bi hev ve girêdayî ye. Ew serê bedenê, yanî serê Civînê* ye, Destpêk û nixuriyê ji nav miriyan e, Da ku di her tiştî de ew yê pêşî be. Çimkî li Xwedê xweş hat ku Hemû tijetiya wî di şexsê wî de be, Û bi wî her tiştî, Hem tiştên li ser erdê, Hem jî yên li ezmanan, Bi xwe re li hev bîne Û bi xwîna wî ya ku li ser xaçê rijayî aştiyê çêke. Hûn jî demekê bi kirinên xwe yên xerab di fikrên xwe de ji Xwedê re xerîb û dijmin bûn. Lê niha wî hûn bi mirina Mesîh a di bedenê de, bi xwe re li hev anîn, da ku we li ber xwe pîroz, bêleke û bêqusûr derxe. Tenê hûn di baweriyê* de hîmgirtî bin û veneleqin û ji hêviya Mizgîniya ku we bihîst nelebitin. Ev Mizgînî ji hemû afirînên li ser rûyê erdê re hatiye dayîn û ez Pawlos bûm xizmetkarê wê. Ez niha bi cefayên ku ez ji bo we dikişînim, şa dibim û wan tengahiyên Mesîh ên ku mane, di bedena xwe de ji bo Bedena wî ya ku Civîn e, temam dikim. Ez ji wê Civînê re bûm xizmetkar, li gor wî karê ku Xwedê ji bo we spartiye min, da ku ez peyva Xwedê, yanî wê sira ku ji dem û nifşên* berê ve hatiye veşartin, lê niha ji pîrozên wî re hatiye eşkerekirin, bi tevahî bêjim. Xwedê xwest ku bi pîrozên xwe bide zanîn ku dewlemendiya rûmeta vê sirê di nav miletan de çiqas mezin e. Ev sir ew e ku Mesîh di dilê we de ye; ew hêviya gihîştina rûmetê ye. Îcar em wî didin bihîstin, em şîretan li her kesî dikin û bi hemû şehrezayiyê her kesî hîn dikin, da ku em her kesî di yekîtiya Mesîh de gihîştî pêşkêş bikin. Ji bo vê yekê ez li gor hemû hêza wî ya ku di hundirê min de dixebite, xeptûlept û tekoşînê* dikim. Ez dixwazim ku hûn bizanin ez çiqas ji bo we, ji bo yên ku li Lawdikyayê ne û ji bo hemûyên ku rû bi rû ez nedîtime tekoşînê dikim. Ez dixwazim ku dilê wan bê handan* û ew di hezkirinê de bibin yek, da ku bigihîjin dewlemendiya têgihîştina bêkêmahî û sira Xwedê ya ku Mesîh e, bizanin. Di şexsê wî de hemû xezîneyên zanîn û şehrezayiyê veşartî ne. Ez vê yekê dibêjim, da ku tu kes we bi peyvên devnermiyê nexapîne. Çimkî her çiqas ez bi bedenê ne li ba we bim jî, dîsa bi ruh bi we re me û ez bi dîtina serûberî û baweriya* we ya qayîm a bi Mesîh şa dibim. Îcar we çawa Xudan Mesîh Îsa qebûl kiribe, wusa bi wî re girêdayî rêve herin. Bi wî ve ra* bidin û ava bibin; wek ku hûn hatine hînkirin, di baweriyê de qayîm bibin û bila şikirdariya we zêde bibe. Hay ji xwe hebin, bila tu kes we bi felsefe û xapandina pûç li gor adetên mirovan dîl negire. Ew li gor hêzên ruhî yên vê dinyayê ne, ne li gor Mesîh in. Çimkî hemû tijetiya Xwedêtiyê bi bedenî di Mesîh de ye. Ew serê her serwerî û desthilatiyê ye û hûn bi wî temam bûne. Hûn bi wî sinet* bûn, ne bi sineta ku bi dest hatiye kirin, lê ji aliyê Mesîh ve hûn hatine sinetkirin û we bedena xwe ya gunehkar ji xwe kiriye. Di imadê* de hûn bi wî re hatin veşartin û di imadê de hûn bi wî re hatin rakirin jî, çimkî we baweriya xwe bi qeweta Xwedayê ku ew ji nav miriyan rakir, anî. Û çaxê hûn hê di nav neheqiyan û di beden û dilê xwe yê sinetnebûyî de mirî bûn, Xwedê hûn bi Mesîh re vejandin û li hemû sûcên me bihûrt. Seneda deynên me ya ku bi qeydeyan li hember me bû, xîş kir, li xaçê xist û ji holê rakir. Bi vê yekê wî serwer û desthilatî bêçek kirin û li ser xaçê li hember wan bi serfirazî bi ser ket, bi eşkereyî wî ew raxistin ber çavan. Loma bila tu kes di pirsa xwarin, an vexwarin, an cejn, an meha nû, an jî roja* Şemiyê de, we dadbar* neke. Evên ha siya wan tiştên ku wê bên in, lê ya rast Mesîh e. Nebe yekî ku ji nefsbiçûkiya qelp û perizîna* milyaketan, ji dîtiniyên* ku dîtine û ji quretiya pûç a aqilê xwe yê dinyayî hez dike, we ji xelata we bike. Yên weha xwe bi Serî ve nagirin. Bi wî Seriyî tevahiya bedenê, bi movik û pêgirêkan girêdayî tê xweyîkirin û bi mezinbûna ji Xwedê, mezin dibe. Madem hûn bi Mesîh re li hember hêzên ruhî yên vê dinyayê mirine, nexwe hûn çima weha dijîn wek ku hûn ên vê dinyayê ne û li gor rêz û tertîb dikin ên ku dibêjin: «Vê negire, vê tam neke, dest nede vê!» Evên ha hemû bi karanînê dirizin û diçin, ew li gor emir û hînkirina mirovan in. Rast e, di dîndariya ji ber xwe çêkirî, di nefsbiçûkiya qelp û di eziyetkirina bedenê de ev wek şehrezayiyê tên dîtin, lê ji bo rawestandina xwestekên nefsê tu qîmeta wan tune. Madem ku hûn bi Mesîh re hatine rakirin, li tiştên li jor bigerin. Li wê derê Mesîh li milê Xwedê yê rastê rûniştiye. Ne tiştên li ser rûyê erdê, lê tiştên li jor bifikirin. Çimkî hûn mirin û jiyana we bi Mesîh re li ba Xwedê hilanî ye. Çaxê Mesîh ê ku jiyana we ye xuya bibe, hûn jî, hûnê hingê bi wî re di rûmetê de xuya bibin. Loma xwestekên xwe yên dinyayî, fuhûşî, pîsîtî, şehwet, xwesteka xerab û çavbirçîtiya ku pûtperestî* ye, bikujin. Ji ber van, xezeba Xwedê tê ser wan ên ku bi ya wî nakin. Demekê gava ku hûn di van tiştan de rêve diçûn, we jî dema xwe bi wan derbas dikir. Lê niha hûn van hemûyan, xezebê, hêrsbûnê, xerabiyê, buxtanê û devpîsîtiyê ji xwe bikin. Derewan li hev nekin, çimkî we mirovê kevin bi kirinên wî ve ji ser xwe avêtiye û we mirovê nû yê ku ji bo zanîna temam li gor sûretê Afirandarê xwe tê nûkirin, li xwe kiriye. Êdî Yewnanî* û Cihû, sinetkirî û sinetnekirî, Îskît û hovên din, xulam û azad tune; lê belê Mesîh her tişt e û bi her kesî re ye. Îcar wek bijartiyên Xwedê yên pîroz û hezkirî, hûn dilovanî, qencî, nefsbiçûkî, nermî û bîhnfirehiyê li xwe bikin. Li hember hev bîhnfireh bin, eger gazina yekî ji yê din hebe, çawa ku Xudan li we bihûrtiye, hûn jî wusa li hevdû bibihûrin. Îcar li ser van hemûyan hezkirina ku girêdana bêkêmahîtiyê ye li xwe bikin. Bila aştiya Mesîh di dilê we de serwer be. Hûn wek endamên bedenekê ji bo vê aştiyê hatine gazîkirin û şikirdar bin. Bila peyva Mesîh bi hemû dewlemendiya xwe ve, di dilê we de cih bigire. Bi hemû şehrezayiyê hevdû hîn bikin, şîretan li hev bikin; bi gotina Zebûran, lavije* û stranên ruhanî, di dilê xwe de bi şikirdarî ji Xwedê re bistrînin. Her tiştê ku hûn dikin, bi gotinê be an bi kirinê be, bi navê Xudan Îsa bikin û bi saya wî ji Bav Xwedê re şikir bikin. Jinno, bi awayê ku hêjayî Xudan e, bi ya mêrê xwe bikin Mêrno, bila her kes ji jina xwe hez bike û bi wê re ne hişk be. Zarokno, di her tiştî de serî li ber dê û bavê xwe deynin, çimkî ev li Xudan xweş tê. Bavno, zarokên xwe neêşînin, da ku cesareta wan neşkê. Xulamno, di her tiştî de serî li ber mîrzayên xwe yên li ser dinyayê deynin. Vê jî, ne ji bo ku hûn li ber çavê mirovan xweş bên dîtin, lê belê bi hemû dilê xwe û bi tirsa Xudan bikin. Hûn her çi bikin, wek ku hûn ne ji mirovan re, lê ji Xudan re dikin, bi dil û can bikin. Hûn dizanin xelata ku mîras e, hûnê ji Xudan bistînin. Çimkî hûn ji Xudan Mesîh re xizmetê dikin. Lê yê ku neheqiyê dike, ewê wê neheqiya ku kiriye bistîne û xatirgirtin tune. Mîrzano, ji xulamên xwe re bi edalet û wekhevîparêz bin; hûn dizanin ku li ezmên mîrzayekî we jî heye. Hergav xwe bidin duayê û bi şikirdariyê di duayê de hişyar bimînin. Bi vê yekê re ji bo me jî dua bikin, da ku Xwedê ji bo peyvê deriyekî li ber me veke, ku em sira Mesîh a ku ez di ber wê de di girtîgehê de me, bêjin. Û dua bikin, da ku wek ji min re pêwist e ku ez bêjim, ez vê sirê bi zelalî eşkere bikim. Li hember yên ku ji baweriyê der in, bi şehrezayî rêve herin û ji fersenda vê demê îstifade bikin. Bila peyva we, wek ku bi xwê hatiye terbiyekirin, herdem bi keremdarî be, wusa ku hûn bizanin ka divê çawa hûn bersîva her kesî bidin. Birayê hezkirî Tixîkos* ê ku xizmetkarekî dilsoz û di yekîtiya Xudan de xizmethevalê min e, wê her tiştê min ji we re bêje. Ji bo ku hûn tiştên li ser me bizanin û ew hanê bide dilê we, ez wî dişînim ba we. Ez bi wî re, birayê hezkirî û dilsoz ê ku yek ji we ye, Onîsîmos jî dişînim. Ewê li ser hemû tiştên vir ji we re bêjin. Erîstarxosê* ku bi min re girtî ye û xwarziyê Barnabas Marqos* jî silavan li we dikin. We di derheqê Marqos de emir stand, eger ew bê ba we, wî qebûl bikin. Yêşûyê ku jê re Yûstos dibêjin jî silavan li we dike. Ji wan ên ku ji bo Padîşahiya* Xwedê hevalkarên min in, evên ha bi tenê ji nav Cihûyan in û ew ji min re bûn han. Êpafrasê* ku yek ji we ye û xulamê Mesîh Îsa ye, silavan li we dike. Ji bo ku hûn di her daxwaza Xwedê de bêkêmahî û tam bi piştrastî bisekinin, ew hergav bi xîretkêşî ji bo we dua dike. Ez ji bo wî şahidiyê dikim ku hem ji bo we û hem ji bo yên li Lawdikya û Hiyerapolîsê gelek kedê dide. Hekîmê* hezkirî Lûqa* û Dîmas* silavan li we dikin. Li birayên ku li Lawdikyayê ne, li Nîmfayê û civîna li mala wê silavan bikin. Piştî ku ev name di nav we de hat xwendin, wusa bikin ku li civîna Lawdikyayê jî bê xwendin û nameya ku ji Lawdikyayê wê bidin we, hûn jî bixwînin. Ji Arxîpos re bêjin: «Hay jê hebe da tu wê xizmeta ku te ji Xudan standiye, pêk bînî.» Ez Pawlos, vê silavê bi destê xwe dinivîsim. Bînin bîra xwe ku ez girêdayî me. Kerem li ser we be. Ji Pawlos*, Sîlas* û Tîmotêyos*, ji civîna* bawermendan a Selanîkiyan re, ku bi Bav Xwedê û bi Xudan Îsa Mesîh e: Kerem û aştî li ser we be. Em hergav ji bo we hemûyan ji Xwedê re şikir dikin û di nav duayên xwe de bê rawestin we tînin bîra xwe. Em li ber Bavê xwe Xwedê kirinên we yên ji baweriya* we, keda we ya ji hezkirinê û ragirtina we ya ji hêviya ku bi Xudanê me Îsa Mesîh e, tînin bîra xwe. Ya birayên ku hezkiriyên Xwedê ne, em dizanin ku wî hûn bijartin, çimkî Mizgîniya me ne tenê bi peyvê*, lê belê bi hêzê, bi Ruhê* Pîroz û bi piştrastiyeke mezin gihîşt we. Hûn dizanin ku em ji bo we, di nav we de mirovên çawa bûn. Û hûn bûn mirovên ku mîna me û mîna Xudan dikin; we di nav gelek tengahiyan de bi şahiya Ruhê Pîroz peyv qebûl kir. Bi vî awayî hûn ji bo hemû bawermendên Mekedonya û Axayayê* bûn mînak. Çimkî peyva Xudan ji nav we derket û ne bi tenê di nav Mekedonya û Axayayê de belav bû, lê belê baweriya we ya bi Xwedê gihîşt her cihî, wusa ku êdî ne hewce ye ku em tiştekî ser ve zêde bikin. Çimkî ew li ser me dibêjin, ka we çawa em qebûl kirine û çawa hûn ji pûtan li Xwedê vegeriyane, ku hûn xulamtiyê ji Xwedayê jîndar û rast re bikin û li hêviya hatina Kurê wî ya ji ezmanan bin. Ev, ew Îsa ye, ku Xwedê ew ji nav miriyan rakiriye û ew e yê ku me ji xezeba ku tê xilas dike. Birano, hûn bi xwe jî dizanin ku hatina me ya ba we ne badîhewa bû. Lê bi ser ku me pêşî li Filîpyayê cefa kişand û em hatin riswakirin jî, dîsa me ji Xwedayê xwe cesaret stand ku em di nav gelek dijraberiyê de, Mizgîniya Xwedê ji we re bêjin. Çimkî hêvîkirina me ne ji xeletiyê, ne ji nepakiyê û ne jî bi hîleyê ye. Lê belê çawa ku em ji aliyê Xwedê ve hatin erêkirin ku ew Mizgîniyê bispêre me, em wusa dipeyivin. Em ne li gor dilê mirovan, lê li gor daxwaza wî Xwedayê ku dilê me diceribîne dipeyivin. Wek ku hûn dizanin, me tu caran di gotinên xwe de zimanhilûtî* nekiriye û ne jî em bi niyeta çavbirçîtiyê peyivîne. Xwedê şahidê me ye! Ji ber ku em Şandiyên* Mesîh bûn, me dikarî em giraniya xwe li ser we deynin. Lê em ji mirovan li rûmeta xwe negeriyan, ne ji we û ne jî ji yên din; Lê belê wek ku dayikeke zaroşîr zarokên xwe xweyî dike, me xwe di nav we de nerm kir. Em bi hezkirineke wusa bi we ve hatibûn girêdan ku êdî me dixwest em ne bi tenê Mizgîniya Xwedê bidin we, lê jiyana xwe jî bi we re leva* bikin, çimkî hûn bûbûn hezkiriyên me. Birano, ew ked û zehmetê me tê bîra we? Çaxê ku me Mizgîniya Xwedê ji we re dida, em şev û roj dixebitîn ku em ji kesek ji we re nebin bargiranî. Hûn bi xwe şahid in û Xwedê jî şahid e, ku em bi we bawermendan re çawa bi awayekî paqij, rast û bêqusûr, rabûn û rûniştin. Hûn qenc dizanin, çawa ku bav bi zarokên xwe re dide û distîne, me wusa bi her yekî ji we re da û stand. Me hûn şidandin, em di ber dilê we de hatin û em li ser sekinîn, ku hûn hêjayî wî Xwedayê ku hûn gazî Padîşahî û rûmeta xwe kirine, rêve herin. Û ji bo vê yekê jî em bê rawestin şikir ji Xwedê re dikin ku çaxê we ji me peyva Xwedê bihîst, we ew ne wek peyva mirovan, lê wek peyva Xwedê qebûl kir. Bi rastî jî wusa ye, ev jî di nav we, bawermendan de dixebite. Çimkî birano, hûn jî ketin eynî rewşa wan civînên bawermendan ên Xwedê yên ku li Cihûstanê* bi Mesîh Îsa ne, we jî eynî cefa ji destê miletê xwe kişand, wek ku wan ji destê Cihûyan kişand. Wan hem Xudan Îsa, hem jî pêxember* kuştin û tengahî dan me jî. Xwedê ji wan ne razî ye û ew dijraberên hemû mirovan in. Ew ji me re dibin asteng, da ku em ji miletan re Mizgîniyê nedin, ku ew xilas bibin. Bi vî awayî ew hergav kasa gunehên xwe tije dikin û êdî heta dawiyê ew di bin xezebê de ne. Lê birano, heçî em in, em ji bo demeke kurt ji we hatin veqetandin — ne ku dilê me, lê rûyê me ji hev dûr ket — û me bi daxwazeke mezin xîretkêşî kir ku em rûyê we bibînin. Ji bo vê yekê me dixwest ku em bên ba we, ez Pawlos, min bi xwe jî çend caran xwest ku ez bêm, lê Îblîs ji me re bû asteng. Ma di hatina Xudanê me Îsa de, li ber wî, hêviya me an şahiya me an taca me ya pesindanê çi ye? Erê, ma ne hûn in? Çimkî, rûmet û şahiya me hûn in. Ji bo vê yekê êdî me nikaribû em xwe bigirin. Me qîma xwe anî ku em li Atînayê bimînin tenê û me Tîmotêyosê ku birayê me ye û di dayîna Mizgîniya Mesîh de hevalkarê Xwedê ye, şand ba we, da ku di baweriyê de we qayîm bike û cesaretê bide we, da ku di van tengahiyan de tu kes veneleqe. Hûn bi xwe dizanin ku em ji bo vê yekê hatine hilbijartin. Û çaxê em li ba we bûn, me ji pêşî ve ji we re gotibû ku emê tengahiyan bikişînin û wek ku hûn dizanin wusa jî çêbû. Ji bo vê yekê, êdî min nikaribû ez xwe bigirim, min Tîmotêyos şand ku ez baweriya we bizanim. Nebe ku Yê Diceribîne hûn ceribandibin û keda me badîhewa çûbe. Lê niha Tîmotêyos ji ba we vegeriya û Mizgîniya bawerî û hezkirina we da me. Wî got ku we hergav bi qencî em dianîn bîra xwe û wek ku em bêriya we dikin, hûn jî wusa bêriya me dikin. Ji bo vê yekê birano, di nav hemû zehmet û tengahiyên me de, bi baweriya we, dilê me li ser we rihet bû. Madem ku hûn bi Xudan nelebte ne, êdî em dijîn. Ma ji bo hemû şahiya ku em ji bo we li ber Xwedayê xwe pê şa dibin, em dikarin ji bo we çi şikiriyê bidin Xwedê? Em şev û roj bi dil û can dua dikin, da ku em rûyê we bibînin û kêmahiyên baweriya we temam bikin. De bila Bavê me Xwedê bi xwe û Xudanê me Îsa berê riya me bide we. Û ka çawa hezkirina me ji bo we zêde ye, bila Xudan hezkirina we ji bo hevdû û ji bo hemûyan mezin û zêde bike, da ku dilê we xurt bike, ku çaxê Xudanê me Îsa bi hemû pîrozên* xwe ve bê, hûn li ber Bavê me Xwedê di pîroziyê de bêkêmahî bin. Ji vê pê ve birano, hûn ji me hîn bûn ku divê hûn çawa rêve herin, da ku hûn li Xwedê xweş bên, çawa ku hûn rê ve diçin jî. Em bi navê Xudan Îsa ji we hêvî dikin û we dişidînin ku hûn di vê yekê de hê bêtir pêşve herin. Hûn dizanin ku me ji aliyê Xudan Îsa ve çi tembîh dane we. Çimkî daxwaza Xwedê ev e: Ku hûn pîroz bibin, yanî hûn xwe ji fuhûşê bidin paş; [4-5] ne wek miletên ku Xwedê nas nakin di xwestekên şehwetê de, lê bila her yek ji we bizane ku di paqijî û şîrhelaliyê de li bedena xwe bibe xweyî. *** Û di vê yekê de tu kes heqê birayê xwe nexwe û li hember wî sûc neke. Wek ku me pêşî ji we re got û tembîh li we kir, Xudan ji bo van hemû tiştan heyfê hiltîne. Çimkî Xwedê ne ji bo pîsîtiyê, lê ji bo pîroziyê gazî me kirine. Îcar yê ku vê yekê red dike, ew ne mirov red dike, lê ew wî Xwedayê ku Ruhê xwe yê Pîroz dide we, red dike. Lê ji bo biraheziyê, hewcedariya we tune ku em ji we re binivîsin, çimkî hûn bi xwe ji aliyê Xwedê ve hatine hînkirin, ku hûn ji hevdû hez bikin. Ji xwe hûn vê yekê ji bo hemû xwişk û birayên li seranserê Mekedonyayê ne, dikin. Lê xwişk û birano, em hêvî ji we dikin ku hûn di vê yekê de hê bêtir pêşve herin. Bixebitin ku jiyana we bêpêjin be û wek ku me tembîh li we kir, hûn bi xebata xwe ve mijûl bibin û bi destên xwe bixebitin, da ku hûn li hember yên ku li derve ne, bi awayekî serfiraz rêve herin û hewcedarê tiştekî nebin. Xwişk û birano, em naxwazin ku hûn li ser yên razayî nezan bimînin, da ku hûn wek wan ên din ku hêviya wan tune xemgîn nebin. Madem ku em bawer dikin Îsa mir û rabû, bi wî awayî jî Xwedê wê wan ên ku di baweriya Îsa de razane bi wî re bîne. Em vê yekê bi peyva Xudan ji we re dibêjin: Em ên ku dijîn û heta hatina Xudan sax dimînin, em qet nakevin pêşiya yên razayî. Çimkî Xudan bi xwe wê bi gazîkirineke fermanî, bi dengê serekmilyaket û bi lêxistina boriya Xwedê ji ezmên bê xwar û pêşî miriyên ku yên Mesîh in, wê rabin. Piştre, em ên ku dijîn û sax mane, emê bi wan re di ewran de bên rahiştin, da ku di hewayê de em herin pêşiya Xudan û bi vî awayî emê her û her bi Xudan re bin. Îcar bi van peyvan di ber dilê hev de werin. Lê ji bo dem û wextan birano, ne hewce ye ku em tiştekî ji we re binivîsin. Hûn bi xwe qenc dizanin, ka diz bi şev çawa tê, Roja Xudan wê wusa bê. Gava xelk dibêjin: «Dinya aştî û ewledarî ye», hingê wek êşa jina bizaro, helak wê ji nişkê ve bê ser wan û qet nikarin birevin. Lê hûn birano, hûn ne di tariyê de ne, ku ew roj wek dizan bi ser we de bigire. Çimkî hûn hemû zarokên ronahiyê û zarokên rojê ne. Em ne ji şevê û ne jî ji tariyê ne. Nexwe em wek ên din ranezin, lê em hişyar û li ser hişê xwe bin. Çimkî ew ên ku radizin, bi şev radizin û ew ên ku serxweş dibin, bi şev serxweş dibin. Lê ji ber ku em ji rojê ne, divê em li ser hişê xwe bin û zirxê bawerî û hezkirinê wergirin û kumzirxê hêviya xilasiyê bidin serê xwe. Çimkî Xwedê em ne ji bo xezebê nîşan kirine, lê em nîşan kirine, da ku em bi Xudanê me Îsa Mesîh bigihîjin xilasiyê. Ew ji bo me mir, da ku, dixwazî em hişyar an jî razayî bin, em bi wî re bijîn. Ji bo vê yekê, wek ku hûn niha dikin, di ber dilê hev de werin û hevdû ava bikin. Îcar em hêvî ji we dikin birano, bizanin ew ên ku di nav we de dixebitin, di baweriya Xudan de serweriyê li we dikin û şîretan li we dikin, kî ne! Ji bo xebata wan ji wan hez bikin û bi zêdehî siyaneta* wan bigirin. Bi hev re di aştiyê de bin. Birano, ji bo vê yekê em ji we hêvî dikin: Şîretan li yên ku jiyana wan bêserûber e bikin, hanê* bidin bêziravan, ji yên lewaz re bibin piştevan, li hember hemû mirovan bîhnfireh bin. Hay jê hebin, bila tu kes di şûna xerabiyê de xerabiyê li yekî neke, lê hergav bikevin pey qenciyê, hem ji bo hev, hem jî ji bo hemû mirovan. Hergav şa bibin, bê rawestin dua bikin, di her tiştî de şikir bikin, çimkî daxwaza Xwedê, bi Mesîh Îsa ji bo we ev e. Ruhê Pîroz netemirînin. Pêxemberîtiyan kêm nebînin. Her tiştî ji hev derxin, tiştê qenc hişk bigirin. Xwe ji her cûreyê xerabiyê dûr bixin. De bila Xwedayê aştiyê bi xwe we bi tevahî pîroz bike û hemû ruhê we, canê we û bedena we ji bo hatina Xudanê me Îsa Mesîh, bêqusûr bê parastin. Ewê ku gazî we dike, dilsoz e û ewê bike jî. Birano! Ji bo me jî dua bikin. Bi ramûsana pîroz silavan li hemû birayan bikin. Ez li ber Xudan tembîh li we dikim ku ev name, li ber hemû birayan bê xwendin. Kerema Xudanê me Îsa Mesîh li ser we be. Ji Pawlos*, Sîlas* û Tîmotêyos*, ji civîna* bawermendan a Selanîkiyan re, ku bi Bavê me Xwedê û bi Xudan Îsa Mesîh e: Ji Bav Xwedê û ji Xudan Îsa Mesîh, kerem û aştî li ser we be. Ya birano, em deyndar in, ku hergav ji bo we ji Xwedê re şikir bikin. Û ev yek li cih e jî, çimkî baweriya* we gelek mezin dibe û hezkirina her yekî ji we ji bo hevdû zêde dibe. Wusa ku em bi xwe jî di nav civînên Xwedê yên bawermendan de, ji bo semax* û baweriya we ya li hember wan hemû cefa û tengahiyên ku hûn dikişînin, pesnê xwe bi we didin. Ev yek nîşana dîwankirina* Xwedê ya dadperwer* e. Wusa ku hûn hêjayî Padîşahiya* Xwedê bin, ku hûn di ber de tengahiyê dikişînin. Çimkî, ev di çavê Xwedê de rast e ku tengahiyê bide wan ên ku tengahiyê didin we û we bi me re rihet bike, hûn ên ku tengahiyê dikişînin. Ev wê weha be: Gava Xudan Îsa bi milyaketên xwe yên bihêz ve di pêta êgir de ji ezmên xuya bibe, hingê ewê heyfê ji wan ên ku Xwedê nas nakin û ji wan ên ku bi ya Mizgîniya Xudanê me Îsa nakin, bistîne. Ew mirov wê ji ba Xudan û ji rûmeta qeweta wî bên avêtin û cezayê helakbûna herheyî bikişînin. Wê Rojê gava ew bê, ewê di nav pîrozên* xwe de bê birûmetkirin û ji aliyê hemû bawermendan ve bi heyranî bê dîtin. Hûn jî, hûnê di nav wan de bin, çimkî we baweriya xwe bi şahidiya me anî. Ji bo vê yekê em hergav ji bo we dua dikin, ku Xwedayê me we bike hêjayî vê gazîkirinê û bi hêza xwe her daxwaza we ya qenc û kirinên we yên ji baweriyê pêk bîne. Wusa ku li gor kerema Xwedayê me û Xudan Îsa Mesîh, navê Xudanê me Îsa Mesîh bi we bê birûmetkirin û hûn bi wî bên birûmetkirin. Îcar li ser hatina Xudanê me Îsa Mesîh û kombûna me ya li ba wî ye, em hêvî ji we dikin birano ku hûn ne bi ruh, ne bi gotinê, ne jî bi nameyeke wek ku ji me be, bi gotinên wek, «Niha êdî Roja Xudan hatiye», di fikrên xwe de zû veneleqin û şaş nebin. Bila tu kes bi tu awayî we nexapîne, çimkî heta ku pêşî ew vegerîna ji baweriyê çênebe û ew mirovê bêqanûniyê yê ku kurê helakê ye, eşkere nebe, ew roj nayê. Ewê li hember her tiştê ku jê re xwedê tê gotin an tê perizîn* rabe û xwe di ser her tiştî re bigire, heta ewê di Perestgeha* Xwedê de rûne û bêje: «Ez Xwedê me.» Ma nayê bîra we gava ku ez hê li ba we bûm, min ev tiştên ha ji we re digotin? Hûn dizanin, ji bo ku ew mirov di wextê xwe de xuya bibe, niha tiştê ku dibe asteng çi ye. Çimkî sira bêqanûniyê ji xwe dixebite, lê yê ku niha dibe asteng wê bibe asteng heta ku ew ji holê bê rakirin. Û hingê yê bêqanûn wê xuya bibe, ku Xudan Îsa wê bi hilma devê xwe wî bikuje û wê bi şewqa hatina xwe wî helak bike. Hatina yê bêqanûn wê li gor xebata Îblîs be, wê bi hemû hêz û bi nîşan û kerametên derewîn be û ji bo yên ku helak bibin, wê bi hemû xapandina neheqiyê be; çimkî wan ji bo xilasbûna xwe hezkirina rastiyê qebûl nekir. Û ji ber vê yekê Xwedê xapandineke xurt bi ser wan de dişîne ku baweriya xwe bi wê derewê bînin, da ku ew hemû yên ku baweriya xwe bi rastiyê neanîne, lê kêfa wan ji neheqiyê re hatiye, bên dîwankirin. Ey birayên ku ji aliyê Xudan ve tên hezkirin, em deyndar in ku hergav ji bo we ji Xwedê re şikir bikin. Çimkî Xwedê hê ji destpêkê ve hûn bijartin, da ku hûn bi pîrozkirina Ruh û bi baweriya rastiyê xilas bibin. Wî bi Mizgîniya me hûn gazî vê rizgariyê kirin, da ku hûn bigihîjin rûmeta Xudanê me Îsa Mesîh. Îcar, madem ku wusa ye birano, nelebte bin û wê hîndariya ku bi gotinên me an jî bi nameyên me hûn hîn bûne, hişk bigirin. Bila Xudanê me Îsa Mesîh bi xwe û Bavê me Xwedê yê ku ji me hez kiriye û bi keremê hana* herheyî û hêviya qenc daye me, di ber dilê we de bê û we di hemû kirin û gotinên qenc de qayîm bike. Ji vê pê ve xwişk û birano, ji bo me dua bikin, da ku peyva* Xudan wek ku di nav we de çêbû, zû pêşve here û bi rûmet bibe. Dua bikin, da ku em ji mirovên dijraber û xerab xilas bibin, çimkî hin hene ku baweriya wan tune. Lê Xudan dilsoz e, ewê we qayîm bike û ji Yê Xerab biparêze. Em bi saya Xudan ji we piştrast in ku çi tiştên me li we tembîh kirine, hûn dikin û hûnê bikin jî. Îcar bila Xudan dilê we ber bi hezkirina Xwedê û sebira Mesîh ve bibe. Îcar birano, em bi navê Xudanê xwe Îsa Mesîh emir li we dikin ku hûn xwe ji her birayê ku ne li gor wê hînkirina ku we ji me standiye, lê bi awayekî bêserûber dijî, dûr bixin. Hûn bi xwe dizanin ku divê hûn bibin mîna me, çimkî em di nav we de bi awayekî bêserûber nejiyan. Me nanê belaş ji tu kesî nexwar, lê em bi ked û zehmet şev û roj dixebitîn, da ku em ji kesekî ji we re nebin bargiranî. Ne ji ber ku desthilatiya me tunebû, lê ji bo ku em ji we re bibin mînak, me ev kir, da ku hûn bibin mîna me. Çimkî, gava ku em hê li ba we bûn, me di vê yekê de tembîh li we dikir: «Eger yek nexwaze bixebite, bila xwarinê jî nexwe.» Niha em dibihîzin ku di nav we de hinek hene, bi awayekî bêserûber dijîn, tu xebatê nakin, bi ser de jî tevli karûberên yên din jî dibin. Em bi navê Xudan Îsa Mesîh emir li yên weha dikin û wan dişidînin ku ew bêpêjin bixebitin û nanê xwe bixwin. Lê hûn, xwişk û birano, ji qencîkirinê newestin. Îcar, eger yek guhdariya gotinên me yên ku di vê nameyê de ne neke, wî nîşan bikin û hevaltiyê bi wî re nekin, da ku şermî bibe. Wî wek dijmin nehesibînin, lê belê wek bira şîretan lê bikin. Îcar bila Xudanê aştiyê bi xwe, hergav û bi her awayî aştiyê bide we. Xudan bi we hemûyan re be. Ez Pawlos, vê silavê bi destê xwe dinivîsim. Ev nîşan di her nameya min de ye, ez weha dinivîsim. Kerema Xudanê me Îsa Mesîh li ser we hemûyan be. Ji Pawlosê* ku li gor emrê Xilaskarê me Xwedê û Mesîh Îsa yê ku hêviya me ye, Şandiyê Mesîh Îsa ye, ji Tîmotêyos* re, yê ku di baweriyê* de kurê min ê rast e: Ji Bav Xwedê û ji Xudanê me Mesîh Îsa rehm, kerem û aştî li ser te be. Gava ez diçûm Mekedonyayê, min zor da te, ku tu li Efesê bimînî, da ku tu tembîhê bidî hinekan, ku hîndariyên dijber hîn nekin û xwe nedin çîrok û navnameyên malbatî yên ku dawiya wan nayê. Ew ji pêkanîna karê Xwedê yê ku bi baweriyê* ye zêdetir, dibin sedemê devjeniyan. Lê armanca tembîhê ew hezkirin e ku ji dilekî paqij, wijdaneke qenc û ji baweriya bêdurûtî tê. Hinek, ji van tiştan varî* bûn û ketin pey gotinên pûç. Ew dixwazin bibin mamosteyên Şerîetê*, lê ew bi xwe nizanin ku çi dibêjin û ne jî wan tiştên ku didin pêş fêm dikin. Em vê dizanin: Eger mirovek Şerîetê bi awayê rast bi kar bîne, Şerîet qenc e. Em dizanin ku Şerîet ne ji bo yên rast tê dayîn, lê ji bo yên neheq û serhişkan, ji bo jixwedênetirs û gunehkaran, ji bo nepaqij û nepakan, ji bo dêkuj û bavkujan, ji bo mêrkuj û fuhûşkaran, ji bo qûngê û dizên* mirovan, ji bo derewkar û yên ku bi derew sond dixwin û ji bo her tiştê din ê ku li hember hîndariya saxlem radibe, tê dayîn. Ev yek li gor Mizgîniya birûmet a Xwedayê pîroz a ku li min hatiye spartin, weha ye. Ez ji Xudanê me Mesîh Îsa re şikir dikim ê ku hêz daye min, çimkî wî ez dilsoz hesab kirim û ez danîm ser vê xizmetê. Bi ser ku min berê çêrî* wî dikir, ez cefaker û kustax* bûm, rehm li min hat kirin, çimkî min di bêbaweriyê de bi nezanî kir. Kerema Xudanê me bi wê bawerî û hezkirina ku bi Mesîh Îsa ye li ser min zêde bû. Ev peyv* dilsoz e û bi her awayî hêjayî qebûlkirinê ye, ku dibêje: «Mesîh Îsa hatiye dinyayê, da ku gunehkaran xilas bike» û ji wan ê herî gunehkar ez im. Îcar rehm li min hat kirin ku Mesîh Îsa, li ser gunehkarekî wek min xerab, sebra xwe ya herheyî nîşan bide, da ku ez bibim mînaka wan ên ku wê ji bo jiyana herheyî baweriya xwe bi wî bînin. Îcar ji wî Padîşahê herheyî yê ku namire û li çavan xuya nabe, ji Xwedayê tenê re her û her hurmet û rûmet be! Amîn*. Ey kurê min Tîmotêyos, ez li gor wan pêxemberîtiyên ku ji pêşî ve li ser te hatibûn kirin, vê tembîhê dispêrim te, da ku tu bi wan tekoşîna* qenc bikî û baweriyê û wijdana qenc biparêzî. Hinekan guh nedan dengê wijdanê, di aliyê baweriyê de xewirîn* û çûn. Hîmenayos û Skender ji van in, min ew dan destê Îblîs, da ku ew hîn bibin çêrî Xwedê nekin. Îcar berî her tiştî ez ji we dixwazim ku ji bo hemû mirovan lava, dua, mehder* û spasî bê kirin, wusa jî ji bo padîşahan û ji bo hemû serweran bikin, da ku em bi hemû tirsa Xwedê û bi rêz û edeb jiyaneke bêhengame û bê teq û req bijîn. Li ber Xilaskarê me Xwedê ev qenc e û bi dilê wî ye; ew dixwaze ku hemû mirov xilas bibin û bigihîjin zanîna rastiyê. Çimkî tenê Xwedayek heye û di nav Xwedê û mirovan de jî bi tenê navberkarek heye, ew jî Mesîh Îsayê mirov e, yê ku xwe ji bo hemûyan kir berdêl. Şahidiya ku di wextê xwe de hatiye dayîn ev e. Û ez ji bo vê yekê peyvbêj û Şandî* hatim kifşkirin — ez rast dibêjim, ez derewan nakim — ku ez ji miletan re bûme mamosteyê bawerî û rastiyê. Loma ez dixwazim ku zilam li her derê destên xwe yên ji guneh bêrî hildin, bê hêrs û bê gotûbêj dua bikin. Bi vî awayî jî bila jin bi wergirtina xwerû, bi şerm û bi edeb xwe bixemilînin, ne bi honandina porê xwe, bi zêr, an duran, an jî bi cilên biha, lê bi kirinên qenc, wek li wan jinan tê, yên ku eşkere dikin ku ew di riya Xwedê de diçin. Bila jin bêdeng û tam bi guhdanê hîn bibe. Ez destûrê nadim jinê ku hîn bike, an jî serweriyê li mêran bike, lê bila bêdeng be. Çimkî pêşî Adem* hat afirandin û paşê Hawa. Adem nehat xapandin, lê jin hat xapandin û sûc kir. Lê eger bi edebê di bawerî, hezkirin û pîroziyê* de bimîne, bi anîna zarokan wê xilas bibe. Ev peyv dilsoz e: Eger yek ji dil çavdêriyê bixwaze, ew karekî qenc dixwaze. Îcar divê çavdêr bêqusûr be, mêrê jinek tenê be, di hedê xwe de, sergiran, birêz, mêvanperwer û di hînkirinê de jêhatî be, ne bindestê şerabê be, ne zordar be, lê berbiwêr be, ne şerûd be û ji peran hez neke. Bila ew qenc xweyîtiyê li mala xwe bike, edeba zarokên wî tam be û peyva xwe bi wan bide kirin. Çimkî eger yek nezane xweyîtiyê li mala xwe bike, ewê çawa xema civîna* bawermendan a Xwedê bixwe? Bila ew ne bawermendekî nû be, da ku qure nebe û wek Îblîs neyê dîwankirin*. Ji bilî vê, divê di nav yên li derve jî navê wî bi qencî derketibe, da ku lome li wî neyên kirin û ew nekeve xefika Îblîs. Wusa jî bila alîkar birêz bin, ne peyvguhêr bin, xwe nedin vexwarina şerabê, li pey qezenca nerast nekevin, bi wijdana paqij xwediyê sira baweriyê bin. Û evên ha jî bila pêşî bên ceribandin; eger bêqusûr bin, hingê bila xizmetkariyê bikin. Bi vî awayî bila jin jî birêz bin, ne buxtanker, lê di hedê xwe de bin û di her tiştî de dilsoz bin. Bila alîkar, mêrê jinek tenê be, qenc xweyîtiyê li mala xwe û li zarokên xwe bike. Çimkî yên ku xizmetkariya qenc dikin, ji xwe re cihekî qenc û di wê baweriyê de, ku bi Mesîh Îsa ye, cesareteke mezin qezenc dikin. Ez van tiştan bi hêviya ku ezê zû bêm ba te ji te re dinivîsim, da ku eger ez bi derengî bikevim jî, tu bizanî, divê çawa di mala Xwedê de bê rabûn û rûniştin. Ew, Civîna* Xwedayê jîndar e û stûn û hîmê rastiyê ye. Bêguman, sira jiyana xwedayî* mezin e: Ew di bedenê de xuya bû, Ji aliyê Ruh ve rast hat derxistin, Ji aliyê milyaketan ve hat dîtin, Di nav miletan de hat danbihîstin. Di dinyayê de hat bawerkirin Û bi rûmet hat hilkişandin. Ruh bi eşkereyî dibêje ku di demên paşê de, hinek wê ji baweriyê bikevin û guh bidin ruhên xapînok û hînkirinên cinan. Ew hînkirin ji wan ên ku wijdana wan bi durûtiya derewkaran hatiye daxdan, derdikeve. Ew nahêlin ku mirov bizewicin û dixwazin ku mirov xwe ji wan xwarinan dûr bixin, yên ku Xwedê afirandine, da ku ew ji aliyê bawermend û rastîzanan ve bi şikirdarî bên standin. Her tiştê ku Xwedê afirandiye qenc e û eger bi şikirî bê qebûlkirin, ne hewce ye tu tişt bê redkirin, çimkî ew bi peyva Xwedê û bi duayê, pîroz dibe. Eger tu van tiştan raxî ber çavên birayan, tê bibî xizmetkarekî qenc ê Mesîh Îsa û tê bi wan peyvên baweriyê û bi hîndariya qenc a ku tu li pey çûyî, bêyî xweyîkirin. Lê xwe ji çîrokên nepak û yên pîrejinan dûr bixe. Xwe di jiyana xwedayî* de perwerde bike. Çimkî îdmana bedenî bi kêrî hindik tiştî tê, lê jiyana xwedayî bi kêrî her tiştî tê; soza wê hem ji bo jiyana vê dinyayê û hem jî ji bo jiyana wê dinyayê heye. Ev peyv dilsoz e û bi her awayî hêjayî qebûlkirinê ye. Ji bo vê yekê em dixebitin û li ber xwe didin, çimkî me hêviya xwe bi Xwedayê jîndar ve girêdaye, ku Xilaskarê hemû mirovan e, bi taybetî yê bawermendan e. Van tiştan tembîh bike û hîn bike. Bila tu kes xortaniya te kêm nebîne, lê tu di peyivînê de, di rabûn û rûniştinê de, di hezkirinê de, di bawerî û dilpakiyê de ji bawermendan re bibe mînak. Heta ku ez bêm, xwe bidê ku tu ji wan re nivîsarên pîroz bixwînî, şîretan li wan bikî û hîn bikî. Çaxê rihspiyan destên xwe danîn ser te, diyariyeke ruhanî bi pêxemberîtiyê ji te re hat dayîn. Xemsariyê li wê neke! Di van tiştan de xîretkêş be û xwe bide wan, da ku pêşveçûna te ji hemûyan re eşkere be. Hay ji xwe û ji hînkirina xwe hebe. Di nav wan de berdewam bike, çimkî eger tu wusa bikî, tê hem xwe û hem jî guhdarên xwe xilas bikî. Li zilamê pîr nehile*, lê wek ku bav e, pê re bide û bistîne. Bi yên xort re wek birayan, bi jinên pîr re wek diyên xwe û bi jinên ciwan re wek xwişkên xwe, bi hemû dilpakiyê bide û bistîne. Qedrê wan jinebiyan bigire yên ku bi rastî jinebî ne. Lê eger zarok, an neviyên jinebiyekê hebin, bila ew hîn bibin ku pêşî bi maliyên xwe re bi jiyana xwedayî bijîn û deynê dê û bavê xwe li wan vegerînin, çimkî ev yek bi dilê Xwedê ye. Ya ku bi rastî jinebî ye û tenê maye, wê hêviya xwe bi Xwedê ve girêdaye û şev û roj bi lava û duakirinê berdewam dike. Lê ya ku xwe dide kêfê, sax be jî mirî ye. Van tiştan tembîh bike, da ku ew bêqusûr bin. Lê eger yek li mirovên xwe, bi taybetî li maliyên xwe nenêre, wî bawerî înkar kiriye û ew ji bêbaweran jî xerabtir e. Jinebiya ku emrê wê ne di bin şêst salan re be, mêrek tenê kiribe û li ser wê bê gotin ku wê karên qenc kirine: Eger wê zarok mezin kiribin, eger mêvan qebûl kiribin, eger lingê pîrozan şuştibe, eger alîkariya tengezaran kiribe û li pey her karên qenc çûbe, bila navê wê di defterê de bê nivîsîn. Lê jinebiyên ku hê ciwan in qebûl neke, çimkî gava ew bi xwestekên xwe ji ba Mesîh tên xirandin, ew dixwazin mêr bikin û bi vî awayî ew dîwankirina xwe tînin, çimkî soza pêşî şikandine. Ji vê pê ve ew hîn dibin, torîtorî* mal bi mal digerin. Û ne tenê torîtorî digerin, lê dibin pirrbêj, pozê xwe dixin xebata yên din û tiştên ku nayên gotin dibêjin. Ji bo vê yekê ez dixwazim ku ew jinebiyên ciwan mêr bikin, zarokan bînin û xweyîtiyê li malê bikin, da ku fersendê nedin neyarê baweriyê ku buxtanan bike. Çimkî ji xwe hin ji rê derketin û li pey Îblîs çûn. Eger jinebiyên jineke bawermend hebin, bila ew alîkariya wan bike û ji civînê re nebe bar, da ku civîn bikare alîkariya wan ên ku bi rastî jinebî mane bike. Ew rihspiyên ku serweriya qenc dikin, bi taybetî ew ên ku di ber peyivîn û hînkirinê de zehmet dikişînin, bila du qat hêjayî siyanetê bên dîtin. Çimkî Nivîsara Pîroz dibêje: «Devê gayê ku gêrê dike, girênede» û «Pale hêjayî heqê xwe ye». Heta ku ne bi şahidiya dido an sisiyan be, sûcdariya li hember rihspiyekî qebûl neke. Wan ên ku guneh dikin, li ber hemûyan dengê xwe li wan hilde, da ku tirsa yên din jî hebe. Ez li ber Xwedê, li ber Mesîh Îsa û li ber milyaketên bijartî tembîh li te dikim ku tu van tiştan bê alîgirtin biparêzî û tu tiştî ji bo xatir nekî. Destê xwe bi lez daneyne ser tu kesî, ne jî bibe hevparê gunehên hinekên din. Xwe paqij bigire. Êdî tenê avê venexwe, lê ji bo zikê xwe û ji bo nexweşiyên xwe yên ku pirr caran tên, hinek şerab jî bixe nav. Gunehên hin mirovan kifş in û ji berî wan diçin ber dîwanê, lê gunehên hinekan jî li pey wan tên. Bi vî awayî kirinên qenc jî kifş in û ew ên ku ne kifş in jî nabe ku veşartî bimînin. Hemû yên ku di bin nîrê xulamtiyê de ne, bila axayên xwe tam hêjayî hurmetê hesab bikin, da ku ji navê Xwedê û ji hîndariyê re peyvên xerab neyên gotin. Ew ên ku axayên wan bawermend in, ji ber ku ew bira ne, bila wan kêm nebînin. Lê bila hê bêtir xizmetê bikin, çimkî yên ku ji vê xizmetkariyê feydê distînin, bawermend û hezkirî ne. Van tiştan hîn bike û şîret bike. Eger yek tiştekî din hîn bike û qîma xwe bi gotinên Xudanê me Îsa Mesîh ên saxlem û bi hîndariya ku li gor jiyana xwedayî ye neyne, ew qure ye û tiştekî nizane, lê ew nexweşê gengeşî û devjeniya peyvan e. Çavnebarî, pevçûn, buxtan, gumanên xerab û devjeniyên bêrawestin ên wan mirovên ku hişê wan xera bûye û ji rastiyê bêpar bûne, ji van tiştan derdikevin. Ew guman dikin ku jiyana xwedayî riya qezencê ye. Lê eger bi qinyatê be, jiyana xwedayî qezenceke mezin e. Me tiştek neaniye dinyayê û em nikarin tiştekî ji dinyayê bibin jî. Lê eger xwarin û wergirtina me hebe, em bi wan razî bin. Lê ew ên ku dixwazin dewlemend bibin, dikevin ceribandinê, xefikê û pey gelek xwestekên bêhiş û ziyanker, yên ku mirov dixewirînin* nav helakbûn û wêranbûnê. Çimkî hezkirina peran çavkaniyeke her cûreyê xerabiyê ye. Hinekan dilê xwe birin vê yekê, ji baweriyê ketin û bi gelek êşan cefa dan xwe bi xwe. Lê tu, ey mirovê Xwedê, ji van tiştan bireve û bikeve pey rastdariyê, jiyana xwedayî, bawerî, hezkirin, ragirtin* û nermiyê. Te li ber gelek şahidan şahidiya qenc da. Tekoşîna* qenc a baweriyê bike û wê jiyana herheyî ya ku tu ji bo wê hatiyî gazîkirin bigire. Li ber Xwedayê ku jiyanê dide hemû afirînan û li ber Mesîh Îsayê ku li ber Pontiyos Pîlatos şahidiya qenc da, ez tembîh li te dikim ku tu vî emrî heta xuyabûna Xudanê me Îsa Mesîh bêleke û bêqusûr bigirî. Xwedê wê di wextê xwe de wî bide xuyakirin. Ew Desthilatdarê yekta û Pîroz e, Padîşahê padîşahan û Xudanê xudanan e. Ew bi tenê bêmirin e û di ronahiya ku tu kes nikare nêzîk bibe de rûdine. Û ji mirovan tu kesî ew nedîtiye û nikare bibîne. Hurmet û karîna herheyî ji wî re be! Amîn. Tembîhê li dewlemendên vê dinyayê bike, ku bilind nefirin û hêviya xwe bi dewlemendiya bê ewlehî ve girênedin, lê bila hêviya xwe bi Xwedê ve girêdin, ku her tiştî bi zêdehî dide me, ku em pê şa bibin. Bila ew qenciyê bikin, bi kirinên qenc dewlemend bin, merd û ji bo levakirinê* amade bin. Bi vî awayî ewê ji xwe re xezînekê bicivînin ku ji bo dema bê ji wan re bibe bingeheke saxlem, wusa ku ew jiyana rastîn bi dest bixin. Ey Tîmotêyos! Tiştê ku li te hatiye spartin, biparêze. Xwe ji gotinên pûç û nepak û ji hevnegirtiniyên ku bi derew ji wan re «zanîn» tê gotin, bide paş. Hinekan ev yek dan pêş û ji baweriyê ketin. Kerem li ser we be. Ji Pawlosê* ku bi daxwaza Xwedê li gor soza jiyana ku bi Mesîh Îsa ye, Şandiyê Mesîh Îsa ye, ji kurê min ê delal Tîmotêyos* re: Ji Bav Xwedê û ji Xudanê me Mesîh Îsa, rehm, kerem û aştî li ser te be. Ez hergav şev û roj di duayên xwe de te tînim bîra xwe û ji Xwedayê ku ez ji bav û kalan ve bi wijdana paqij diperizimê* re şikir dikim Ez hêstirên çavên te tînim bîra xwe û ez bêriya te dikim, da ku dilê min tije şahî bibe. Ez wê baweriya* te ya ji dil tînim bîra xwe, ku pêşî di dilê dapîra te Loyîsê û diya te Evnîkê de bû û ez piştrast im ku di dilê te de ye jî. Ji bo vê yekê ez tînim bîra te, ku tu agirê diyariya Xwedê gur bikî, ku bi destdanîna* min a li ser te, ji te re hatiye dayîn. Çimkî Xwedê ne ruhê tirsonekiyê, lê belê Ruhê karîn, hezkirin û xwegirtinê daye me. Îcar şerm neke, ku tu ji bo Xudanê me şahidiyê bikî, ne jî ji min şerm bike, ez ê ku di ber wî de girtî me. Lê li gor hêza Xwedê, bi min re ji bo Mizgîniyê tengahiyê bikişîne. Xwedê em xilas kirin, Û ji bo pîroziyê gazî me kir Ne ji ber kirinên me, Lê li gor mebest û kerema xwe. Ev kerem bi destê Mesîh Îsa, Ji beriya destpêka deman ve ji me re hat dayîn. Lê niha ew bi xuyabûna Xilaskarê me Mesîh Îsa eşkere bû; wî mirin betal kir, Jiyan û nemirinî bi Mizgîniyê derxist ber ronahiyê. Ez ji vê Mizgîniyê re peyvbêj, Şandî* û mamoste hatime kifşkirin. Û ji ber vê yekê jî ez vî cefayî dikişînim. Îcar ez şermî nabim, çimkî ez dizanim ku min bi kê baweriya* xwe aniye û ez piştrast im, ew dikare tiştê ku spartiye min, heta wê rojê jî biparêze. Wan peyvên* saxlem ên ku te ji min bihîstine, bi bawerî û hezkirina ku bi Mesîh Îsa ye ji xwe re bike mînak. Wan tiştên qenc ên ku li te hatine spartin, bi Ruhê* Pîroz ê ku di dilê me de rûdine, biparêze. Tu dizanî, hemû yên ku di herêma Asyayê* de ne, dev ji min berdan; Fûgelos û Hêrmoxênîs jî ji wan in. Bila Xudan rehma xwe li mala Onîsîforos bike, çimkî wî gelek caran dilê min rihet kir û ji girtîbûna min şerm nekir, lê gava ku hat Romayê, bi xîretkêşî li min geriya û ez dîtim. Xudan bike, ku di wê rojê de ew rehmê ji Xudan bibîne. Tu qenc dizanî ku li Efesê wî ji min re çiqas xizmet kir. Îcar kurê min, tu bi wê kerema ku bi Mesîh Îsa ye, bi hêz bibe. Û wan tiştên ku te li ber gelek şahidan ji min bihîstine, bispêre wan mirovên dilsoz ên ku wê bikarin hînî hinekên din bikin. Wek leşkerekî qenc ê Mesîh Îsa bi min re tengahiyê bikişîne. Yê ku leşkeriyê dike, tevli karên vê jiyanê nabe, da ku li wî yê ku ew gazî leşkeriyê kiriye, xweş bê. Sporvanek jî heta li gor rêbazan nekeve hevbezînê, çelenga serfiraziyê nastîne. Û cotkarê ku zehmet dikişîne, divê ew pêşî ji berê erdê par bistîne. Li ser bifikire ku ez çi dibêjim, çimkî Xudan wê di her tiştî de fêmdariyê bide te. Îsa Mesîh bîne bîra xwe, ku ji nav miriyan hat rakirin û ji dûndana* Dawid* e. Mizgîniya ku ez didim zanîn ev e. Ji ber vê Mizgîniyê ez wek sûcdarekî hatime girêdan û tengahiyê dikişînim, lê belê peyva Xwedê ne girêdayî ye. Loma ez ji bo xatirê bijartiyan her tiştî radigirim*, da ku ew bi rûmeta herheyî bikevin wê xilasiya ku bi Mesîh Îsa ye. Ev peyv dilsoz e: Eger em bi wî re mirine, Emê bi wî re bijîn jî. Eger em ragirin, Emê bi wî re padîşahiyê jî bikin. Eger em wî înkar bikin, Ew jî wê me înkar bike. Eger em dilsoz nemînin jî, Ewê dilsoz bimîne, Çimkî ew nikare xwe bi xwe înkar bike. Van tiştan bîne bîra wan û wan li ber Xwedê hişyar bike, da ku li ser peyvan devjeniyê nekin. Feyda vê yekê tune, bi tenê guhdaran hildiweşîne. Xîretkêşiyê bike ku tu xwe karkerekî bi dilê Xwedê û yekî ku neyê şermkirin pêşkêşî wî bikî; peyva rastiyê rast bi kar bîne. Xwe ji peyivîna nepak û pûç dûr bixe, çimkî ew ên ku xwe dane vê yekê, wê di jiyana nepakiyê de hê pêşvetir herin û peyvên wan, wê wek penceşêrê* belav bibin. Hîmenayos û Filîtos jî ji wan in. Ew ji rastiyê derketin û dibêjin, ku vejîn* êdî çêbûye û baweriya hinekan serobino dikin. Lê belê bingeha ku Xwedê danî, saxlem disekine û ev mor li ser e: «Xudan, yên xwe nas dike» û «Her kesê ku navê Xudan eşkere dike, bila ew xwe ji neheqiyê dûr bixe». Di maleke mezin de ne bi tenê firaxên ji zêr û zîv hene, lê yên ji dar û ji herriyê jî hene; hinek ji bo karên birûmet û hinek jî ji bo karên bêrûmet in. Îcar, eger yek xwe ji wan tiştan paqij bike, ewê bibe firaxeke ji bo karên birûmet, pîrozkirî û ji bo bikaranîna xwediyê xwe xweşkeys û ji bo hemû karên qenc amade. Ji xwestekên xortaniyê bireve û bi wan ên ku ji dilekî paqij gazî Xudan dikin re li pey rastdarî, bawerî, hezkirin û aştiyê bibeze. Tu xwe ji munaqeşeyên bêaqil û bêfêm dûr bixe, çimkî tu dizanî ku şer ji wan derdikeve. Divê xulamê Xudan ji pevçûnê dûr be, lê belê li hember hemûyan nerm be, ji bo hînkirinê jêhatî û bîhnfireh be. Divê ew bi nermî şîretan li yên dijraber bike, belkî Xwedê fersendê bide wan ku tobe bikin û rastiyê bizanin û bi ser hişê xwe ve bên, wusa ku ji xefika Îblîsê ku ji bo daxwaza xwe ew girtine, xilas bibin. Lê vê bizane ku di rojên dawîn de wextên dijwar wê bên. Çimkî mirov wê bibin xwehez, perehez, pesinker, pozbilind, çêrker, neguhdarên dê û bavan, nankor, nepak, bêdilovanî, bêrehm, buxtankar, çilek, har, neyarên qenciyê, xayîn, rikdar, qure û wê ji Xwedê bêtir ji kêfê hez bikin. Wê şiklê jiyana xwedayî* nîşan bidin, lê wê hêza wê înkar bikin. Tu xwe ji yên weha dûr bixe. Yên ku bi qurnazî dikevin nav malan û wan jinên gêjik ên ku bi guneh hatine barkirin û bi her cûreyê xwestekên xerab tên ajotin bindest dikin, ji van in. Ew jinên gêjik hergav hîn dibin, lê tu caran nikarin bigihîjin zanîna rastiyê. Çawa Yanîs û Yambrîs li ber Mûsa* rabûn, wusa jî ev mirov li dijî rastiyê radiwestin. Fikrên van mirovên ha xera bûne û di baweriyê de hatine redkirin. Lê ew gelekî pêşve naçin, çimkî bêfêmiya wan jî wê ji hemûyan re kifş bibe, çawa ya wan herduyan jî kifş bû. Lê haya te ji hînkirina min, rabûn û rûniştina min, mebesta min, baweriya min, bîhnfirehî û hezkirina min, ragirtina* min, tengahî û cefayên min heye. Tu dizanî li Entakyayê, li Qonyayê, li Lîstrayê çi tişt hatin serê min. Min di çi cefayan de ragirt*! Lê Xudan ez ji hemûyan rizgar kirim. Erê, hemû yên ku dixwazin bi Mesîh Îsa re jiyana xwedayî bijîn, wê tengahiyê bikişînin. Lê mirovên xerab û derewîn wê di xerabiyê de hê bêtir pêşve herin, wê bixapînin û bên xapandin. Lê heçî tu yî, tu di nav wan tiştên ku tu hîn bûyî û te qenc bawerî bi wan aniye de bimîne. Çimkî tu dizanî tu ji kê û kê hîn bûyî. Tu ji zaroktiya xwe ve bi Nivîsarên Pîroz dizanî û ew dikarin te şehreza bikin, da ku tu bi baweriya ku bi Mesîh Îsa ye xilas bibî. Tevahiya Nivîsara Pîroz ji bîhna Xwedê ye û ji bo hînkirin, lêhilatin, rastkirin û ji bo perwerdekirina di riya rastdariyê de bi kêr tê, da ku mirovê Xwedê, ji bo her karê qenc bêkêmahî û rapêçandî be. Îcar ez li ber Xwedê û li ber Mesîh Îsayê ku wê dîwana* mirî û zindiyan bike û ji bo xatirê hatina wî û Padîşahiya wî tembîh li te dikim: Peyva Xwedê bide bihîstin, bi dem û bê dem li ser wê bisekine, bi hemû bîhnfirehî û hînkirinê hişyar bike, dengê xwe li wan hilde û cesaretê bide wan. Çimkî wext wê bê ku nexwazin guhê xwe bidin hîndariya saxlem, lê ewê di cihê vê de li gor xwestekên xwe, ji xwe re gelek mamosteyan bicivînin, yên ku tiştên li guhên wan xweş bên hîn bikin. Îcar ewê guhên xwe ji rastiyê bizivirînin û bikevin pey çîrokan. Lê heçî tu yî, tu di her tiştî de li ser hişê xwe be, di tengahiyê de sebir bike, karê mizgînvaniyê bike, xizmeta xwe bibe serî. Çimkî ji xwe ez dibim gorî* û wextê çûyîna min hatiye. Min tekoşîna* qenc kir, min hevbezîna xwe qedand û min bawerî parast. Û niha taca rastdariyê ji bo min amade ye, ku dadgerê* dadperwer* Xudan, wê rojê wê bide min û ne tenê min, lê wê bide wan hemûyan jî yên ku bêriya xuyabûna wî dikin. Bilezîne ku tu bêyî ba min. Çimkî Dîmas* ji vê dinyayê hez kir û dev ji min berda, çû Selanîkê. Kireskîs çû Galatyayê, Tîtos* jî çû Dalmetyayê. Tenê Lûqa* li ba min e. Marqos* hilde û bi xwe re bîne, çimkî ew ji bo xizmetê bi kêrî min tê. Min Tixîkos* şand Efesê. Gava ku tu bêyî, wî ebayê ku min li Troyayê li ba Karpos hiştiye, bi xwe re bîne, wusa jî nivîsarên lihevpêçayî, bi taybetî yên çermîn. Skenderê sifirker gelek xerabî li min kir. Xudan wê li gor kirinên wî bide wî. Tu jî hay ji wî hebe, çimkî ew gelek li hember gotina me rabû. Di parastina min a pêşî de tu kesî pişta min negirt, hemûyan ez tenê hiştim. Bila ev yek ji wan re guneh neyê hesabkirin! Lê Xudan li ba min rawesta û hêz da min, da ku bi saya min Mizgînî bi tevahî bê gotin û hemû milet bibihîzin. Îcar ez ji devê şêr rizgar bûm. Xudan wê min ji her tiştê xerab rizgar bike û ji bo Padîşahiya xwe ya ezmanî xilas bike. Rûmet her û her ji wî re be. Amîn. Silavan li Priskîla* û Akîlas û herweha li mala Onîsîforos jî bike. Erastos* li Korîntê ma, Trofîmos* jî min li Mîletosê nexweş hişt. Bilezîne ku tu beriya zivistanê bêyî. Eybûlos, Pûdês, Lînos, Klawdiya û hemû bawermend silavan li te dikin. Xudan bi ruhê te re be. Kerem li ser we be. Ji Pawlosê* xulamê Xwedê û Şandiyê Îsa Mesîh: Ji bo baweriya bijartiyên Xwedê û zanîna rastiya bi jiyana xwedayî* ve girêdayî ye, ez hatime gazîkirin. Ev ji hêviya jiyana herheyî tê. Xwedayê ku derewan nake, ji beriya destpêka deman ve jiyana herheyî soz da û di wextê xwe de bi danezana peyva* xwe eşkere kir. Li gor emrê Xilaskarê me Xwedê xizmeta belavkirina vê daxuyaniyê bi ewlehî ji min re hat dayîn. Ji Tîtos re, ku di baweriya* me ya hevpar de kurê min ê rast e: Kerem û aştî ji Bav Xwedê û ji Xilaskarê me Mesîh Îsa li ser te be. Min ji bo vê yekê tu li Girîtê hiştî, da ku tu kêmahiyan sererast bikî û wek ku min ji te re gotiye tu di her bajarî de rihspiyan rakî. Divê rihspî bêqusûr be, mêrê jinek tenê be, zarokên wî bawermend bin û navê wan bi bêedebî û bi neguhdarî derneketibe. Çimkî çavdêrekî ku şahneyê* Xwedê be, divê bêqusûr be, xwe dernexe pêş, zû hêrs nebe, ne bindestê şerabê be, ne zordar be, li pey qezenca ne rast nekeve; lê divê mêvanperwer be, xêrxwaz be, sergiran be, dadperwer* be, pak be, bikare nefsa xwe, ji dil û can wek ku hatiye hînkirin, bi peyva dilsoz ve girêdayî be; da ku hem di hîndariya saxlem de perwerdekar be û hem jî bikare şaşiyên ên ku li hember derdikevin derew derxe. Gelek mirovên serhişk, kelkelo û xapînok jî hene; bi taybetî yên ku ji nav Cihûyan hatin. Divê devê wan bê girtin, çimkî ew ji bo qezenca xwe ya qirêjî tiştên ku divê neyên hînkirin, hîn dikin û malan bi tevahî xera dikin. Yekî ji wan, pêxemberekî wan gotiye: «Girîtî hergav derewkar in, cenawirên xerab û tiralên xwera ne.» Ev şahidî rast e. Ji ber vê yekê bi hişkî dengê xwe li wan hilde, da ku ew di baweriyê* de saxlem bin. Tu guhê xwe nede çîrokên Cihûyan û emrên wan ên ku rastiyê red dikin. Ji paqijan re her tişt paqij e, lê ji nepakan û bêbaweran re tu tişt ne paqij e; hem hişê wan û hem jî wijdana wan nepak bûye. Bi eşkereyî dibêjin ku ew Xwedê nas dikin, lê ew bi kirinên xwe wî înkar dikin. Ew lewitî ne, neguhdar in û ji bo her karê qenc bêkêr in. Lê heçî tu yî, çi li hîndariya saxlem tê, tu wê bêje. Ji zilamên pîr re bêje bila di hedê xwe de bin, giran û sergiran bin û di bawerî, hezkirin û bîhnfirehiyê de saxlem bin. Bi vî awayî, ji jinên pîr re jî bêje ku bila ew di kirinên xwe de hurmetkar bin. Bila ne buxtanê bikin û ne jî bibin bindestê şerabê, bila ya qenc hîn bikin. Bi vî awayî bila jinên ciwan terbiye bikin, ku ji mêrê xwe û zarokên xwe hez bikin, sergiran bin, dilpak bin, mala xwe baş îdare bikin, qenc bin û bi ya mêrê xwe bikin, da ku çêrî peyva Xwedê neyê kirin. Bi vî awayî, şîretan li xortan jî bike ku sergiran bin. Di her tiştî de ji bo kirinên qenc bibe mînak. Di hînkirina xwe de durust û giran be, bila tu kes nekare rexne li peyva te bigire, wusa ku yên li hember me ne, şermî bibin û tiştekî xerab ê ku li ser me bêjin tunebe. Ji xulaman re bêje ku bi ya axayên xwe bikin û di her tiştî de li wan xweş bên û bersîva wan nedin. Nedizin, dilsoziyeke tam û baş nîşan bidin, da ku di her tiştî de hînkirina Xilaskarê me Xwedê bê xemilandin. Çimkî kerema Xwedê ya ku ji hemû mirovan re xilasiyê tîne, xuya bû û me perwerde dike ku em nepakiyê û xwestekên dinyayê red bikin û rast, sergiran û bi tirsa Xwedê li vê dinyayê bijîn û li benda hêviya pîroz* û xuyabûna rûmeta Xwedayê mezin û Xilaskarê xwe Îsa Mesîh bimînin. Wî xwe ji bo me feda kir, da ku me ji her neheqiyê rizgar bike û ji xwe re paqij bike û bike gelê ku ji bo kirinên qenc bi xîret e. Bi hemû desthilatiyê van tiştan hîn bike, wan bişidîne û bala wan bikişîne ser sûcê wan. Bila tu kes te kêm nebîne. Bîne bîra wan ku desthilatiya serok û hukûmetan qebûl bikin, bi ya wan bikin û ji bo her karê qenc amade bin. Bila çêrî kesî nekin, şerûd nebin, nerm bin û ji hemû mirovan re berbiwêr bin. Çimkî demekê em bi xwe jî bêfêm, neguhdar, xapiyayî, xulamên kêf û xwestekên cûr bi cûr bûn. Me jiyana xwe bi xerabî û çavnebariyê derbas dikir; her kesî ji me nefret dikir û cênika me jî ji hev diçû. Lê çaxê ku qencî û hezkirina Xilaskarê me Xwedê xuya bû, wî em, ne ji ber kirinên rast ên ku me kirine, lê li gor rehma xwe, em bi şuştina jinûveçêbûnê û bi nûkirina Ruhê* Pîroz xilas kirin. Xwedê, bi destê Xilaskarê me Îsa Mesîh, ew Ruh bi zêdehî bi ser me de rijand, da ku bi kerema wî em rastdar derkevin û li gor wê hêviyê em bibin wêrisên jiyana herheyî. Ev peyv dilsoz e. Ez dixwazim ku tu li ser van tiştan rawestî, da ku yên bawerî bi Xwedê tînin, girîngiyê bidin kirinên qenc. Ev tişt ji bo mirovan qenc û bi kêr in. Lê tu xwe ji devjeniyên bêaqil, navnameyên malbatî, şer û pevçûnên li ser Şerîetê* dûr bixe. Çimkî ev bêkêr û pûç in. Piştî ku te carek du caran şîret kir, xwe ji mirovê cudaker dûr bixe. Tu dizanî ku yekî weha ji rê derketiye, gunehkar e û wî bi xwe, xwe sûcdar derxistiye. Gava ez Artemas an Tixîkos* bişînim ba te, bilezîne, da ku tu bêyî Nîkopolîsê ba min. Çimkî min biryar da ku ez zivistanê li wir derbas bikim. Xîret bike, Zênasê qanûnzan û Apolos bi rê bixe, hay jê hebe ku tu kêmahiya wan nebe. Bila yên me jî hîn bibin ku xwe bidin kirinên qenc, da ku ji bo hewcedariyên pêwist bikarin bidin û bêber nemînin. Hemû yên ku bi min re ne silavan li te dikin. Silavan li wan ên ku di baweriyê de ji me hez dikin, bike. Kerem li ser we hemûyan be. Ji Pawlosê* ku di ber Mesîh Îsa de girtî ye û birayê me Tîmotêyos*, ji hevalkarê me yê hezkirî Filêmon re, ji xwişka me Afiya, ji hevalleşkerê me Arxîpos û ji civîna* li mala we re: Ji Bavê me Xwedê û ji Xudan Îsa Mesîh, kerem û aştî li ser we be. Gava ku ez te di duayên xwe de tînim bîra xwe, ez hergav ji Xwedayê xwe re şikir dikim. Çimkî ez li ser hezkirina te ya ji bo hemû pîrozan* û baweriya* te ya bi Xudan Îsa dibihîzim. Duaya min ew e ku ew hevpariya ruhanî ya ku ji baweriya te tê, bandûra xwe nîşan bide, da ku tu bi Mesîh hemû qenciyê bizanî. Hezkirina te gelek şahî û han* da min. Çimkî dilê pîrozan bi saya te rihetî dît, ey birayê min. Ji bo vê yekê, bi ser ku pirr cesareta min bi Mesîh heye ku ez, ya lazim li te emir bikim jî, ez dixwazim ji bo xatirê hezkirinê ji te hêvî bikim. Ez Pawlos, zilamekî navsere û niha jî di ber Mesîh Îsa de girtî, ez ji bo kurê xwe Onîsîmos ji te hêvî dikim ku ez di dema girtîbûna xwe de jê re bûm bav. Demekê ew ji bo te bêkêr bû, lê niha ew hem ji bo min û hem jî ji bo te bi kêr e. Ez wî, yanî dilê xwe, ji te re bi şûn ve dişînim. Min dixwest ku ez wî li ba xwe bihêlim, da ku ew di vê dema ku ez ji ber Mizgîniyê girêdayî me, di cihê te de ji min re xizmetê bike. Lê min nexwest ku ez bê dilê te tiştekî bikim, da ku qenciya te bi dil be, ne ku ji mecbûrî be. Belkî jî sedemê ku ew demekê ji te dûr ket ev bû, ku ew her û her bibe yê te. Ji niha û pê ve, ew êdî ne wek xulamekî ye, lê ji xulamekî hêjatir, birayekî hezkirî ye; bi taybetî ji bo min, lê bêtir ji bo te, hem bi mirovî û hem jî di baweriya Xudan de. Îcar, eger tu min hevparê xwe dihesibînî, wî wek min qebûl bike. Eger wî di tiştekî de neheqî li te kiribe, an deyndar be, vê li ser hesabê min binivîse. Ez Pawlos, ez vê bi destê xwe dinivîsim: Ezê li te vegerînim — ez ji te re nebêjim ku tu xwe bi xwe jî deyndarê min î. Erê birayê min, bila ji bo Xudan ev feyda min ji te hebe: Ji bo xatirê Mesîh dilê min rihet bike. Ji ber ku ez piştrast im, ku tê bi ya min bikî, ez ji te re dinivîsim û dizanim ku tê ji gotinên min zêdetir jî bikî. Di vê navê de, ji bo min cihekî amade bike. Çimkî ez hêvî dikim ku ezê bi duayên we ji we re bêm bexişandin. Êpafrasê* ku bi min re di ber Mesîh Îsa de girtî ye silavan li te dike. Hevalkarên min Marqos*, Erîstarxos*, Dîmas* û Lûqa* jî silavan li te dikin. Kerema Xudan Îsa Mesîh bi ruhê we re be. Di demên berê de Xwedê gelek caran û bi gelek awayan, bi rêberiya pêxemberan* ji bav û kalan re gotiye. Lê di van rojên dawîn de, ew bi Kurê xwe yê ku ew kiriye wêrisê her tiştî û bi destê wî erd û ezman çêkirine, ji me re peyivî. Ew şewqa rûmeta Xwedê û xuyabûna rastîn a cewhera wî ye. Ew her tiştî bi peyva* xwe ya hêzdar hildigire. Piştî ku wî paqijbûna gunehan pêkanî, ew li jorê, li milê Yê Mezin ê rastê rûnişt. Navê ku wî mîras standiye ka çiqas di ser yê milyaketan re ye, ew jî ewqas ji wan bilindtir bû. Çimkî ma Xwedê ji kîjan milyaketî re kengê gotiye: «Tu Kurê min î, Îro tu ji min re bûyî.» An jî: «Ezê ji wî re bibim Bav* Û ewê ji min re bibe Kur.» Îcar çaxê Xwedê yê nixurî anî dinyayê, weha got: «Bila hemû milyaketên Xwedê biperizin* wî.» Ji bo milyaketan jî Xwedê dibêje: «Ew milyaketên xwe dike ba Û xizmetkarên xwe dike pêta êgir.» Lê ji bo Kur ew weha dibêje: «Ya Xwedê, textê te herheyî û heta hetayê ye. Gopalê padîşahiya te gopalê dadperweriyê ye. Te ji rastiyê hez kir û ji neheqiyê nefret kir, Ji ber vê yekê Xwedê, Xwedayê te, Tu bi rûnê şahiyê ji hevalên te bêtir bilind kirî.» Û li dereke din: «Ya Xudan, di destpêkê de Te bingeha erdê danî Û ezman jî karên destê te ne. Ewê wêran bibin, lê tê bimînî, Ew hemû wê wek cilan kevin bibin. Tê wan wek xiftan li hev bipêçî û Ewê wek cilan bên guhertin. Lê tu hergav eynî yî Û salên te xilas nabin.» Lê Xwedê ji kîjan milyaketî re kengê gotiye: «Li milê min ê rastê rûne, Heta ku ez dijminên te Bikim pêgeha lingên te.» Ma hemû milyaket ne ruhên xizmetkar in ku ji bo xizmeta wan ên ku wê xilasiyê mîras bistînin hatine şandin? Ji ber vê yekê divê em hê zêdetir bala xwe bidin tiştên ku me bihîstine, da ku em averê* nebin. Çimkî eger peyva ku bi rêberiya milyaketan hatiye gotin qayîm bûbe û her sûc û neguhdariyê cezayê ku heq kiriye standibe, eger em li ber vê xilasiya evqas mezin xemsar bin, emê çawa birevin û xilas bibin? Di destpêkê de Xudan ev xilasî da zanîn û ji aliyê yên ku ew bihîstine ve ji me re rast hat deranîn. Xwedê jî ji vê re bi nîşanan, bi karên mezin û kerametên cûr bi cûr û bi diyariyên Ruhê* Pîroz ên ku li gor daxwaza xwe belav kirine, şahidî kir. Xwedê, wê dinya bê ya ku em li ser dipeyivin, bi milyaketan ve girê neda. Lê yekî li derekê gotiye û şahidî kiriye: «Mirov çi ye ku tu bînî bîra xwe, An jî kurê mirov çi ye ku tu xema wî bixwî? Te ew ji bo demekê ji milyaketan nizimtir kir, Te taca rûmet û siyanetê* da serê wî. Te her tişt xist bin lingên wî.» Îcar gava ku Xwedê her tişt xist bin lingên wî, tu tiştê ku nexist bin lingên wî nehişt. Lê niha em hê nabînin ku her tişt ketiye bin lingên wî. Lê em Îsayê ku ji ber cefayê mirinê taca rûmet û siyanetê wergirtiye, dibînin. Ew ji bo demekê ji milyaketan hat nizimtir kirin, da ku bi kerema Xwedê ji bo her kesî mirinê tam bike. Li ber Xwedayê ku her tişt ji bo wî ye û pê çêbûye baştir bû ku pêşengê xelasiyê bi cefayan bigihanda tekûziyê, da ku wî gelek kur bigihandana rûmetê. Çimkî yê ku pîroz* dike û yên ku tên pîrozkirin, hemû ji Yekî ne. Ji ber vê yekê Îsa şerm nake ku ji wan re bêje ‹bira› û dibêje: «Ezê navê te ji birayên xwe re bêjim, Di nav civînê de ezê bi lavijeyan* pesnê te bidim.» û weha jî dibêje: «Ezê ewlehiya xwe bi wî bînim.» û weha jî: «Va me, ez û zarokên ku Xwedê dane min!» Loma çawa ku zarok xwîn û goşt in, ew bi xwe jî wusa di eynî tiştan de bû hevpar; da ku ew wî yê ku xwediyê hêza mirinê ye, yanî Îblîs, bi mirinê betal bike û wan ên ku di hemû jiyana xwe de bi tirsa mirinê bûne xulam, azad bike. Çimkî, bêguman ew ne alîkariya milyaketan, lê belê alîkariya dûndana* Birahîm* dike. Loma diviya di her tiştî de bibûya mîna birayên xwe, wusa ku ew li ber Xwedê Serokkahînekî dilovan û ewledar be, da ku gunehên gel bide bexişandin. Ji ber ku ew bi cefakişandinê hat ceribandin, ew dikare bê hawara wan ên ku tên ceribandin. Ji ber vê yekê, ey birayên pîroz û hevparên gazîkirina ezmanî, bala xwe bidin Îsayê ku Şandî* û Serokkahînê şahidiya me ye. Wek ku Mûsa* ji tevahiya mala Xwedê re dilsoz bû, Îsa ji yê ku ew daniye ser kar re dilsoz e. Ka çawa siyaneta* yê ku xanî ava kiriye di ser ya xênî re ye, wusa jî Îsa ji Mûsa bêtir hêjayî rûmeta mezin hat dîtin. Çimkî her xanî ji aliyê yekî ve tê avakirin, lê avakarê her tiştî Xwedê ye. Rast e, Mûsa, ji bo şahidiya wan tiştan bike, ku wê piştre bihatana gotin, di tevahiya mala Xwedê de wek xizmetkarekî dilsoz bû. Lê Mesîh bi Kurîtî li ser mala Xwedê dilsoz bû. Û eger em cesareta xwe û pesindana ku ji hêviya me tê hişk bigirin, mala wî em in. Loma, wek ku Ruhê Pîroz dibêje: «Eger îro hûn dengê wî bibihîzin, Dilê xwe hişk nekin, Wek wê roja ku bav û kalên we serî hildan Gava ku li çolê hatibûn ceribandin, Li wir bav û kalên we ez ceribandim û sihêtî kirim Bi ser ku çil salan kirinên min dîtin. Ji ber vê yekê ez ji wî nifşî* xeyidîm. Û min got: ‹Ew hergav di dil de varî* dibin.› Û wan riyên min nezanîn. Wek ku min di hêrsa xwe de sond xwar: Ew tu caran nakevin rihetiya min.» Birano, hay ji xwe hebin ku bi tu kesî ji we re dilekî xerab û bêbawer ê ku we ji Xwedayê jîndar bizivirîne, peyda nebe. Lê belê heta roja ku jê re dibêjin «îro» heye, her roj hevdû bişidînin, da ku dilê tu kesî ji we bi xapandina guneh hişk nebe. Çimkî em bûne hevparên Mesîh, lê bi tenê em ewlehiya xwe ya destpêkê heta dawiyê hişk bigirin. Çawa ku hatiye gotin: «Eger îro hûn dengê wî bibihîzin Dilê xwe hişk nekin wek wê roja ku bav û kalên we serî hildan.» Îcar ew kî bûn, ku bihîstin û serî hildan? Ma ne ew hemû bûn ên ku bi rêberiya Mûsa ji Misrê derketin? Û Xwedê çil salan ji kê xeyidî? Ma ne ji wan ên ku guneh kirin û bedena wan li çolê ket? Û ji neguhdaran pê ve, ma Xwedê ji bo kê sond xwar ku ew nekevin rihetiya wî? Îcar em dibînin ku wan ji ber bêbaweriya xwe nekarîn bikevinê. Ji bo vê yekê, madem ku soza ketina nav rihetiya wî hê heye, em bitirsin ku yek ji we ji wê bi paş ve mayî xuya nebe. Çimkî, wek ku Mizgînî ji wan re hat dayîn, ji me re jî hat dayîn. Lê belê peyva ku bihîstin bi kêrî wan nehat, çimkî yên ku peyv bihîstibûn, bi baweriyê* ve nekirin yek. Lê em ên ku me bawer kirine, emê bikevin wê rihetiyê, çawa ku Xwedê gotiye: «Wek ku min di hêrsa xwe de sond xwar: Ew tu caran nakevin rihetiya min.» Lê karên wî ji damezrandina dinyayê ve xilas bûne. Çimkî wî di derekê de li ser roja heftan weha gotiye: «Di roja heftan de Xwedê ji hemû kirinên xwe bîhna xwe veda.» Û li vê derê dîsa dibêje: «Ew tu caran nakevin rihetiya min.» Îcar yên ku berê Mizgînî bihîstibûn, ji ber ku bi ya wê nekirin, neketin rihetiyê. Lê belê ketina vê rihetiyê ji bo hinekan hê parastî ye. Loma piştî demeke dirêj Xwedê bi devê Dawid* dibêje «îro» û careke din rojekê destnîşan dike. Wek ku berî niha hatiye gotin: «Eger îro hûn dengê wî bibihîzin, Dilê xwe hişk nekin.» Çimkî eger Yêşû* rihetî dabûya wan, Xwedê piştre li ser rojeke din nedigot. Nexwe, ji bo gelê Xwedê rihetiyeke roja* Şemiyê dimîne. Wek ku Xwedê ji kirinên xwe bîhna xwe veda, yê ku dikeve nav rihetiya Xwedê jî ji kirinên xwe bi xwe bîhna xwe vedide. Loma ji bo ku tu kes bi eynî cûreyê neguhdariyê nekeve, em xîretkêşiyê bikin, da ku em bikevin wê rihetiyê. Peyva Xwedê jîndar û bi bandûr e. Ji her şûrê dudev hê tûjtir e. Û heta can û ruh, hem jî movik û mejî ji hev veqetîne, lê diçe; dîwana* niyet û ramanên dil dike. Tu afirîn tune ku ji wî veşartî ye. Lê her tişt li ber çavê yê ku divê em hesab bidinê tazî û vekirî ye. Loma, madem ku Serokkahînê me yê mezin ê ku di ezmanan re derbas bûye, Kurê* Xwedê Îsa heye, em wê baweriya ku em eşkere dikin hişk bigirin. Çimkî Serokkahînê me ne wusa ye ku di qelsiyên me de nekare hevpariya dilîniya me bike, lê guneh ne tê de bi her awayî wek me hatiye ceribandin. Loma em bi cesaret nêzîkî textê keremê bibin, da ku rehm li me bibe û ji bo dema ku em hewcedarê alîkariyê bin, em keremê bibînin. Her Serokkahîn ji nav mirovan tê bijartin û ji bo wan li ser tiştên ku li ber Xwedê tên kirin, tê danîn, da ku ji bo gunehan diyarî û goriyan* pêşkêş bike. Ew dikare bi nermî, bi nezan û bi averêbûyiyan* re bide û bistîne, çimkî ew bi xwe jî bi qelsiyan hatiye rapêçan. Ji ber vê yekê, wek ku ji bo gel dike, ew deyndar e ku ji bo xwe jî di ber gunehan de goriyan pêşkêş bike. Tu kes ji xwe bi xwe nikare vê rûmetê bistîne, lê bi tenê ewê ku wek Harûn ji aliyê Xwedê ve tê gazîkirin, distîne. Bi vî awayî Mesîh jî ji bo ku bibe Serokkahîn xwe bi xwe bilind nekir, lê belê Xwedê ew bilind kir û jê re got: «Tu Kurê min î, Îro tu ji min re bûyî.» Çawa ku ew di dereke din de jî dibêje: «Li gor pergala* Melkîsedek*, Tu her û her kahîn* î.» Îsa di jiyana xwe ya li ser erdê de bi gazî û hawar, bi hêstirên çavan dua û lavan pêşkêşî wî kir, ku dikarî ew ji mirinê xilas bikira û ji ber xwedêtirsiya xwe hatibû bihîstin. Bi ser ku Kur bû jî, ji cefayên ku kişandin hînî guhdanê bû. Gava ku gihîşt bêkêmahîtiyê, ji hemûyên ku bi ya wî dikin re bû sedema xilasiya herheyî. Ji aliyê Xwedê ve, li gor pergala Melkîsedek bi serokkahîntî hat navkirin. Gelek tişt hene ku em li ser vê yekê bêjin; lê ji ber ku guhên we giran bûne, şîrovekirina wan zehmet e. Diviya ku heta niha hûn bibûna mamoste, lê belê dîsa hewcedariya we heye ku yek dersên pêşî yên peyva Xwedê hînî we bike. Ne xwarina giran, lê belê hûn hê hewcedarê şîr in. Îcar her kesê ku bi şîr tê xweyîkirin, di peyva rastdariyê de bêtecrûbe ye; çimkî zarok e. Lê xwarina giran ji bo yên gihîştî ye. Têgihîştina wan bi karanînê hatiye perwerdekirin, da ku qencî û xerabiyê ji hev derxin. Ji ber vê yekê em hîndariya pêşî ya li ser Mesîh bihêlin, ber bi bêkêmahîtiyê ve pêşve herin. Û em dîsa bingeha wan tiştan daneynin: Vegerîna ji karên* mirî, baweriya bi Xwedê, hîndariya imadkirinê*, destdanînserî*, vejîna* miriyan û dîwana herheyî. Xwedê destûrê bide, emê vê bikin. Çimkî yên ku carekê hatine ronahîkirin, ji diyariya ezmanî tam kirine, ji Ruhê Pîroz par standine, qenciya peyva Xwedê û hêzên dinya ku bê tam kirine û bi ser wan de ji rê derketine, êdî ji bo wan çênabe ku dîsa ji bo tobekirinê bên nûkirin. Çimkî ew ji bo xwe Kurê Xwedê ji nû ve xaç dikin û bêsiyanet dikin. Çimkî axa ku gelek caran baran li ser dibare û têr dibe û ji bo kê were çandin berên bi kêr dide, ji aliyê Xwedê ve tê bereketkirin. Lê eger ew stirî û diriyan bide, bêkêr e û nêzîkî nifirê ye, dawiya wê şewitandin e. Hezkirîno, her çiqas me weha gotibe jî, em piştrast in ku rewşa we ji wan tiştan çêtir e û li gor xilasiyê ye. Çimkî Xwedê ne bê dadperwerî* ye ku kirinên we, xizmeta ku we ji pîrozan re kiriye û hûn dikin û ew hezkirina ku we ji bo navê wî nîşan daye, ji bîr bike. Em pirr dixwazin ku her yek ji we heta dawiyê eynî xîretkêşiyê nîşan bide, da ku hûn bigihîjin piştrastiya temam a hêviya xwe. Wusa ku hûn nebin tiral, lê bibin mîna wan ên ku bi bawerî û bîhnfirehiyê bûn wêrisên sozên Xwedê. Gava ku Xwedê soz da Birahîm*, ji ber ku yekî mezintir nebû ku bi wî sond bixwe, wî bi xwe sond xwar û got: «Bi rastî jî, ezê te bi zêdehî pîroz bikim Û ezê bi zêdehî te zêde bikim.» Û bi vî awayî Birahîm sebir kir û gihîşt sozê. Erê, mirov bi yekî ku ji wan mezintir e, sond dixwin; sond ji bo bawerîanînê dawiya her devjeniyê tîne. Bi vî awayî, çaxê Xwedê xwest ku hê bêtir nîşanî wêrisên sozê bide ku armanca wî nayê guhertin, wî soz da û bi ser de jî sond xwar. Wusa ku bi du tiştên ku nayên guhertin û çênabe ku Xwedê di wan de derewan bike, cesareteke me ya xurt hebe, da ku em vê hêviya ku li ber me hatiye danîn, bigirin. Ev hêviya me wek lengerê can ê saxlem û ewledar e û derbasî aliyê perdê yê hundir dibe. Îsa bi pêşîvanîtî ji bo me derbasî wê derê bûye. Ew li gor pergala* Melkîsedek* bûye Serokkahînê herheyî. Çimkî ev Melkîsedek*, «padîşahê Salêmê* û kahînê Xwedayê Herî Berz bû. Gava ku Birahîm ji şikandina padîşahan vegeriya, hat pêşiya Birahîm û ew pîroz kir.» Birahîm jî ji her tiştî dehyek* da wî. Mana navê Melkîsedek pêşî: «Padîşahê Rastiyê», piştre jî: «Padîşahê Salêmê», yanî «Padîşahê Aştiyê» ye. Ne bavê wî, ne diya wî û ne jî bav û bavkalkên wî hene. Ne destpêka rojên wî û ne jî dawiya jiyana wî heye. Wek Kurê Xwedê ew her û her kahîn dimîne. Îcar binêrin ku ew çiqas mezin e! Bavkalê mezin Birahîm dehyeka xenîmetan daye wî. Yên ku ji kurên Lêwî* kahîntî standine bi ser ku ew ji dûndana* Birahîm bûn jî, li gor Şerîetê* emrê wan heye ku ji gel, yanî ji birayên xwe, dehyekê bistînin. Lê ev mirovê ku ne ji dûndana wan e, dehyek ji Birahîm stand û wî ew ê ku soz jê re hatine dayîn pîroz kir. Bêguman yê ku pîroz dike di ser yê ku tê pîrozkirin re ye. Li vê derê mirovên ku dimirin dehyekê distînin, lê li wê derê yekî ku şahidî jê re tê kirin ku ew dijî, dehyekê distîne. Em dikarin bêjin ku Lêwî bi xwe jî, yê ku dehyekê distîne, bi destê Birahîm dehyek daye. Çimkî gava ku Melkîsedek hat pêşiya Birahîm, hê Lêwî di pişta bavkalê xwe Birahîm de bû. Îcar, eger bi kahîntiya Lêwiyan bêkêmahîtî hebûya — çimkî gel di bin vê kahîntiyê de Şerîet standibû — êdî çi hewce bû, kahînekî din ne li gor pergala* Harûn, lê li gor pergala Melkîsedek bihata? Çimkî gava ku kahîntî bê guhertin, hingê divê Şerîet jî bê guhertin. Û yê ku ev tişt li ser tên gotin, ji eşîreke din e. Ji vê eşîrê tu kesî li gorîgehê* xizmet nekiriye. Îcar eşkere ye ku Xudanê me ji eşîra Cihûda* hatiye û li ser kahîntiya vê eşîrê Mûsa tiştek negotiye. Û bi hatina kahînekî din ê ku mîna Melkîsedek e, êdî ya ku em dibêjin hê bêtir eşkere ye. Ew ne li gor emrên malbavkî yên Şerîetê, lê belê li gor hêza jiyana herheyî bûye kahîn. Çimkî weha şahidî tê kirin ku: «Li gor pergala Melkîsedek, Tu her û her kahîn î.» Îcar emrê pêşî ji ber qelsî û bêkêriya xwe betal bû. Çimkî Şerîetê tu tişt negihand bêkêmahîtiyê. Lê di şûna wê de hêviyeke hê çêtir hatiye anîn, ku bi wê em nêzîkî Xwedê dibin. Û ev ne bêsond çêbû. Yên din bêsond bûbûn kahîn, lê Îsa bi sonda yê ku ev peyv jê re gotiye, bû kahîn. «Xudan sond xwar û ji ya xwe venagere, Tu her û her kahîn î.» Bi vî awayî Îsa bûye kefîlê peymaneke* hê çêtir. Kahînên din gelek bûn, çimkî mirinê nehişt ku ew bidomînin. Lê ji ber ku Îsa her û her dimîne, kahîntiya wî xilas nabe. Ji ber vê yekê ew dikare wan ên ku bi destê wî nêzîkî Xwedê dibin, bi tevahî xilas bike. Çimkî ew herdem dijî, da ku ji bo wan mehderê* bike. Çimkî ji me re Serokkahînekî pîroz, bêsûc, bêqusûr, ji gunehkaran veqetiyayî û ji ezmanan hê bilindtir bûyî diviya. Ji wî re nediviya ku ew her roj wek Serokkahînan, pêşî di ber gunehên xwe de û piştre di ber gunehên gel de goriyan pêşkêş bike. Çimkî çaxê ku xwe bi xwe pêşkêş kir, ev yek bi carekê anî cih. Şerîet mirovên qels datîne ser karê Serokkahîntiyê. Lê peyva sondê ya ku piştî Şerîetê hat, Kurê ku heta bi herheyiyê hatiye bêkêmahî kirin, daniye ser karê serokkahîntiyê. Niha, ji wan tiştên ku em dibêjin ya sereke ev e: Serokkahînekî me yê weha heye yê ku li ezmanan, li milê rastê yê textê Bilindahiyê rûniştiye. Ew karbidestê pîrozgehê, yanî konê rastîn e, ku ne mirovan, lê Xudan daniye. Çimkî her serokkahîn ji bo pêşkêşkirina diyarî û goriyan tê destnîşankirin. Ji bo vê yekê divê tiştekî ku Serokkahînê me jî pêşkêş bike hebe. Eger ew li ser dinyayê bûya, ew bi xwe nedibû kahîn, çimkî ji xwe yên ku li gor Şerîetê diyariyan pêşkêş dikin, hene. Evên ha di vê Perestgehê* de xizmetê dikin a ku sûret û siya ya ezmanî ye. Çimkî gava ku Mûsa li ber çêkirina konê perizînê bû, ji aliyê Xwedê ve weha hat hişyarkirin: «Binêre ku tê her tiştî li gor mestereya* ku li çiyê ji te re hatiye nîşandan çêkî.» Lê Îsa xizmeteke hê bilindtir stand wek ku ew jî navberkarê peymaneke hê çêtir e, çimkî ew peyman li ser sozên çêtir hatiye danîn. Eger ew peymana pêşî bêkêmahî bûya, hewcedarî bi ya diduyan nedima. Lê Xwedê gelê xwe biqusûr dibîne û dibêje: «Xudan dibêje: ‹Va ye, roj tên Ku ezê bi mala Îsraêl re Û bi mala Cihûda* re Peymaneke Nû girêdim. Ne wek wê peymana ku min Bi bav û kalên wan re girêda, Peymana wê roja ku min destê wan girt, Ku ez wan ji diyarê Misrê derînim.› Xudan dibêje: ‹Çimkî ew di peymana min de neman, Min jî ji bo wan xem nexwar.› Xudan dibêje: ‹Piştî wan rojan Peymana ku ezê bi mala Îsraêl re girê bidim ev e: Ezê qanûnên xwe bixim hişê wan Û ezê wan li ser dilê wan binivîsim. Ezê bibim Xwedayê wan, Û ew jî wê bibin gelê min. Êdî tu kes hemwelatiyê xwe, Û tu kes birayê xwe hîn nake Û nebêje: ‹Xudan nas bike!›, Çimkî ji yê biçûk heta yê mezin Ew hemû wê min nas bikin. Çimkî ezê li hember neheqiyên wan dilovan bim Û êdî ez gunehên wan tu caran naynim bîra xwe.›» Bi gotina «Peymana Nû», Xwedê ya pêşî kevin kiriye. Îcar ya ku kevnar û kevin bûye, li ber windabûnê ye. Erê, di peymana pêşî de jî qanûnên perizînê* û Perestgeha li ser dinyayê hebû. Konek hatibû danîn: Di beşê wî yê pêşî yê ku jê re Cihê Pîroz digotin de şamdank, sifre û nanê* pêşberiyê hebû. Di pişt perda diduyan de, di hundir de, Cihê Herî Pîroz hebû. Gorîgeha zêrîn ya şewitandina bixûrê* û Sindoqa* Peymanê ya ku ji her aliyî ve zêrkirî bû tê de bûn. Di hundirê sindoqê de şerbikê Manna* yê zêrîn, şivdarê Harûn ê bişkivî û nivîsdekên Peymanê hebûn. Li ser sindoqê Kerûbên* rûmeta Xwedê yên ku li bexişîngehê* dikirin sî hebûn. Lê niha em nikarin yek bi yek li ser van bipeyivin. Ev tişt weha hatibûn sazkirin. Kahîn her car diketin beşê pêşî yê kon û xizmeta xwe dikirin. Lê heçî beşê hundir e, salê carekê bi tenê Serokkahîn dikeve wî. Lê bêyî wê xwîna ku di ber wî û di ber gunehên gel ên bêhemdî de tê pêşkêşkirin, ew jî nikare bikeve wî. Ruhê Pîroz bi vê yekê nîşan dide ku, heta konê pêşî bimîne, riya ku diçe Cihê Herî Pîroz hê nehatiye eşkerekirin. Ev ji bo dema niha mînakek e. Diyarî û goriyên ku tên pêşkêşkirin, nikarin wijdana mirovê ku diperize paqij bikin. Ew bi tenê bi xwarin, vexwarin û şuştinên cûr bi cûr ve girêdayî ne û qanûnên dinyayî ne yên ku heta wextê sazûmana nû dimînin. Lê gava Mesîh, Serokkahînê tiştên qenc ên ku hatine, xuya bû, ew derbasî konê hê mezintir û hê tekûztir bû, ku ne bi destan hatiye çêkirin, yanî ne ji vê dinyayê ye. Ew ne bi xwîna nêrî û golikan, lê belê bi xwîna xwe, bi carekê ket Cihê Herî Pîroz û rizgariya herheyî peyda kir. Çimkî, eger xwîna nêrî û conegayan û xweliya noginan* li yên murdar* bê reşandin û wan paqij bike, hingê xwîna Mesîhê ku bi Ruhê herheyî xwe bêleke pêşkêşî Xwedê kiriye, wê hê çiqas zêdetir wijdana me ji kirinên* mirî paqij bike, da ku em biperizin Xwedayê jîndar! Ji bo vê yekê Mesîh navberkarê Peymana Nû ye, da ku yên hatine gazîkirin, mîrasa herheyî ya ku hatiye sozdan bistînin. Çimkî mirina wî berdêla wan sûcan e yên ku di dema peymana pêşî de hatin kirin. Heçî wesiyet e, divê mirina yê ku wesiyet kiriye kifş bibe. Çimkî wesiyet piştî mirinê tê cih. Heta yê ku wesiyet kiriye sax be, desthilatiya wê tune. Loma peymana pêşî jî bê xwîn nehat girêdan. Çimkî piştî ku Mûsa her emrê Şerîetê ji tevahiya gel re got, bi hiriya sor û bi çiqilê gûrizê* xwîna nêrî û conegayan bi avê re, li kitêbê* bi xwe û li tevahiya gel reşand û got: «Ev xwîna wê peymanê ye ku Xwedê li we emir kiriye.» Bi vî awayî wî xwîn li kon û li hemû firaxên perizînê reşand. Îcar li gor Şerîetê hema bêje her tişt bi xwînê tê paqijkirin û bê rijandina xwînê li gunehan nayê bihûrtin. Loma diviya ku wêneyên tiştên li ezmanan bi van goriyan, lê belê yên ezmanî bi xwe bi goriyên hê çêtir bên paqijkirin. Çimkî Mesîh neket pîrozgeha ku bi destan hatiye çêkirin û sûretê ya rastîn e; lê belê ew ket ezmên bi xwe, da ku niha ji bo me li ber Xwedê raweste. Serokkahîn her sal carekê bi xwîna ku ne ya wî ye dikeve Cihê Herî Pîroz, lê belê Mesîh neketê ku xwe gelek caran pêşkêş bike. Eger wusa bûya, ji damezrandina dinyayê ve diviya wî gelek caran cefa bikişanda. Lê niha, di dawiya deman de ew bi carekê xuya bû, da ku bi xwegorîkirinê guneh ji holê rake. Û çawa ku ji bo mirovan carekê mirin û piştî wê dîwanbûn neçar e, Mesîh jî ji bo ku gunehên gelekan hilgire carekê hat pêşkêşkirin. Cara diduyan, ew ne ji bo hilgirtina guneh, lê ji bo xilasbûna wan ên ku li hêviya wî disekinin, wê xuya bibe. Şerîet ne xuyabûna rastîn a tiştên qenc ên ku wê bên, lê bi tenê siya wan e. Ji ber vê yekê Şerîet tu caran nikare bi wan eynî goriyên ku hergav sal bi sal tên pêşkêşkirin, wan ên ku nêzîk dibin, bigihîne bêkêmahîtiyê. Nexwe, eger paqij bibûna, wanê dev ji pêşkêşkirina wan berda. Çimkî eger yên ku diperizin bi carekê ji gunehên xwe paqij bibûna, êdî di wijdana wan de qet sûcdarkirina guneh nedima. Lê belê ew gorî sal bi sal gunehên mirovan tînin bîra wan. Çimkî xwîna conega û nêriyan nikare gunehan rake. Loma çaxê ku Mesîh hat dinyayê, wî got: «Te gorî û pêşkêş nexwestin, Lê te ji min re bedenek amade kir. Tu bi goriyên şewitandinê Û bi goriyên ku di ber guneh de tên dayîn, razî nebûyî. Hingê min got: ‹Wek ku di Kitêbê de li ser min hatiye nivîsîn: Ya Xwedê, va ye, ez hatim da ku ez daxwaza te bînim cih.›» Pêşî got: «Te gorî, pêşkêş, goriyên şewitandinê û goriyên ku di ber guneh de tên dayîn, nexwestin û tu ji van razî nebûyî» — heçî ev in, ew li gor Şerîetê tên dayîn. Hingê weha got: «Va ye, ez hatim da ku ez daxwaza te bînim cih.» Ew ya pêşî hiltîne, da ku ya diduyan deyne. Li gor vê daxwazê bi pêşkêşbûna bedena Îsa Mesîh ya bi carekê em hatin pîrozkirin. Her kahîn roj bi roj radibe, xizmetê dike û gelek caran eynî goriyên ku qet nikarin guneh rakin, pêşkêş dike. Lê viyê ha ji bo her û her tenê goriyek di ber gunehan de pêşkêş kir û li milê Xwedê yê rastê rûnişt. Ji hingê û pê ve, ew li bendê ye heta ku dijminên wî bibin pêgeha lingên wî. Çimkî wî bi pêşkêşiyekê ew ên ku tên pîrozkirin, her û her gihandine bêkêmahîtiyê. Ruhê Pîroz jî li ser vê ji me re şahidiyê dike û dibêje: «Xudan dibêje: ‹Piştî wan rojan Peymana ku ezê bi wan re girê bidim ev e: Ezê qanûnên xwe bixim dilê wan Û ezê wan li ser hişê wan binivîsim. Êdî ez gunehên wan û neheqiyên wan Tu caran naynim bîra xwe.›» Îcar li dera ku lêbihûrtina van heye, êdî pêwistiya pêşkêşa di ber guneh de namîne. Ji bo vê yekê birano, bi xwîna Îsa em dikarin bi cesaret bikevin Cihê Herî Pîroz. Em di wê riya nû û jîndar re bikevinê ya ku wî ji bo me di bedena xwe de di perdê de vekiriye. Û li ser mala Xwedê kahînekî me yê mezin heye. Em bi dilê ku bi xwînreşandinê ji wijdana xerab paqij bûyî û bi bedena ku bi ava paqij hatî şuştin, bi piştrastiya temam a baweriyê, bi dilekî rastîn nêzîkî Xwedê bibin. Em, hêviya ku em eşkere dikin hişk bigirin; çimkî ew ê ku soz daye ewledar e. Û em hay ji hev hebin, ku em hevdû ji bo hezkirin û kirinên qenc bişidînin. Wek ku hinekan ji xwe re kiriye adet, em dev ji civînên xwe bernedin, lê çawa ku hûn dibînin Roja Xudan nêzîk dibe, hê zêdetir cesaretê bidin hevdû. Çimkî, piştî ku em gihîştin zanîna rastiyê, eger em bi zanîn guneh bikin, êdî ji bo gunehan tu gorî namîne, lê tenê libendêmayîneke tirsehêz ya dîwanê û agirê kelegerm ê ku dijminan dixwe û tune dike, dimîne. Yê ku Şerîeta Mûsa* bişikanda, li ser şahidiya dido an sê kesan, bê rehm dihat kuştin. Îcar di gumana we de yê ku Kurê Xwedê di bin lingan de biperçiqîne, xwîna Peymanê ya ku ew pê hatiye pîrozkirin, pîs bibîne û Ruhê keremê nizim bike, ewê cezayekî hê çiqas xerabtir heq bike? Çimkî em wî yê ku ev gotiye nas dikin: «Heyfhilanîn ya min e, ezê bergîdana* wê bidim.» Û dîsa: «Xudan wê dîwana gelê xwe bike.» Tiştekî tirsehêz e ku mirov bikeve destê Xwedayê jîndar. Îcar wan rojên pêşî yên piştî ku hûn hatin ronahîkirin, bînin bîra xwe: Gava hûn ketibûn tengahî û cefayên giran, we çawa ev ragirtibû*. Carna hûn li ber çavan hatin şermezarkirin û hûn ketin tengahiyê. Carna jî hûn bi yên ku weha li wan hat kirin re bûn hevpar. Çimkî hûn bûn hevalparê derdê girtiyan û talankirina malên xwe bi şahî ragirt, çimkî we dizanibû ku malê çêtir û mayîndar ji bo we heye. Loma cesareta xwe neavêjin, xelata wê mezin e. Ragirtin* ji we re lazim e, da ku hûn daxwaza Xwedê bikin û soza ku daye bistînin. «Çimkî di demeke kurt de, Yê ku tê wê bê Û dereng namîne. Lê yê min ê rast wê bi baweriyê bijî. Lê eger ew xwe bi şûn ve bikişîne, Canê min ji wî razî nabe.» Lê belê em ne ji wan in ên ku xwe bi şûn ve dikişînin û helak dibin; lê em ji wan in ên ku ji bo rizgariya canê xwe bawer dikin. Îcar bawerî*, ewlebûna tiştên ku hêvî bi wan tê kirin e, piştrastbûniya tiştên ku nayên dîtin e. Bi vê baweriyê, bav û kalên me ji aliyê Xwedê ve hatin erêkirin. Bi baweriyê, em fêm dikin ku erd û ezman bi peyva Xwedê hatiye damezrandin; wusa ku tiştên tên dîtin, ji tiştên nayên dîtin çêbûne. Bi baweriyê, Habîl* goriyeke ji ya Qayîn çêtir pêşkêşî Xwedê kir. Bi wê baweriyê ew mirovekî rast hat erêkirin, çimkî Xwedê diyariyên wî erê kirin. Rast e, Habîl mirî ye, lê bi saya baweriya xwe hê jî dipeyive*. Bi saya baweriyê, Henox ji bo ku mirinê nebîne, hat hilkişandin. «Ew nehat dîtin, çimkî Xwedê ew hilkişandibû». Û beriya hilkişandina wî, şahidî hat kirin ku ew li Xwedê xweş hatibû. Û bê bawerî çênabe ku mirov li Xwedê xweş bê, çimkî yê ku nêzîkî Xwedê bibe, divê bawer bike ku Xwedê heye û wan ên ku li wî digerin xelat dike. Bi baweriyê, Nûh*, gava ew li ser tiştên ku hê nedihatin dîtin ji aliyê Xwedê ve hat hişyarkirin, bi tirsa Xwedê ji bo xilasiya mala xwe gemiyek çêkir. Bi vê baweriyê wî dinya sûcdar derxist û bû wêrisê wê rastdariya ku ji baweriyê tê. Bi baweriyê, gava ku Birahîm* hat gazîkirin, da ku here wî cihê ku wê bi mîrasî bistanda, wî li gor peyva Xwedê kir û bêyî ku bizane wê here ku derê, ket rê. Bi baweriyê, wek yekî xerîb li welatê ku jê re hatibû soz dan, ma û bi hevparên eynî sozê, bi Îshaq* û Aqûb* re di konan de rûnişt. Çimkî ew li hêviya bajarê bingeha wî saxlem dima yê ku avakar û çêkerê wî Xwedê ye. Bi saya baweriyê Birahîm, bi ser ku ew pîr bû û Sarayê jî nedikarî zarokan bianiya, dîsa hêz dît ku bibe bav. Çimkî wî, yê ku soz dabû dilsoz dît. Îcar ji yekî ku hema bêje mirî bû, bi qasî stêrên ezmên, wek seylaka* ber devê deryayê bêhesab dûndan* çêbû. Evên ha hemû di baweriyê de mirin. Ew negihîştin sozên ku hatibûn dayîn, lê belê ew ji dûr ve dîtin û silav li wan kirin; wan eşkere kir ku ew li ser rûyê erdê xerîb û mêvan in. Yên ku tiştên weha dibêjin, kifş dikin ku ew li welatekî digerin. Û bi rastî, eger wan bêriya dera ku jê derketibûn bikirana, ji bo vegerînê fersenda wan wê hebûya. Lê wan welatekî hê çêtir, yanî yê ezmanî dixwest. Ji ber vê yekê Xwedê şerm nake eger ew bêjin: «Ew Xwedayê me ye»; çimkî wî ji wan re bajarek amade kiriye. Gava ku Birahîm hat ceribandin, bi baweriyê wî Îshaq pêşkêş kir. Wek yekî ku sozên Xwedê standiye, kurê xwê yê yekta pêşkêş dikir. Ji wî re hatibû gotin: «Ji Îshaq dûndana te wê zêde bibe.» Birahîm fikirî ku Xwedê dikare ji nav miriyan jî rake û wî bi awayekî mînakî wek ku Îshaq ji nav miriyan bistîne, ew bi şûn ve stand. Bi baweriyê, Îshaq* li ser tiştên ku wê bên ji bo Aqûb* û Esaw* duayên qenc kirin. Bi baweriyê, Aqûb li ber mirinê ji bo herdu kurên Ûsiv duayên qenc kirin, «pala xwe da serê gopalê xwe û perizî* Xwedê.» Bi baweriyê, Ûsiv li ber mirinê, li ser derketina zaryên* Îsraêl ya ji Misrê peyivî û li ser hestiyên xwe li wan emir kir. Gava ku Mûsa* çêbû, bi baweriyê, dê û bavê wî sê mehan ew veşartin. Çimkî dîtin ku zarok pirr xweşik e û ji fermana padîşah netirsiyan. Gava ku Mûsa mezin bû, bi baweriyê red kir ku jê re kurê keça Firewn* bê gotin. Ji dêla ku ew demekê kêfa guneh bike, wî bi gelê Xwedê re cefakişandin bijart û şermezariya di ber Mesîh de ji xezîneyên Misrê dewlemendiyeke mezintir hesab kir. Çimkî wî li xelata ku wê bistanda dinêrî. Bi baweriyê, ew ji Misrê derket û ji hêrsa padîşah netirsiya. Çimkî wî, wek yê ku nayê dîtin dîtibe, tengahî radigirt. Wî bi baweriyê, Cejna* Derbasbûnê cara pêşî pêk anî û emir kir ku xwîn li ser deriyan bê reşandin, da ku milyaketê ku nixurî dikuştin, dest nede wan. Bi baweriyê, Îsraêlî wek ku di bejê re derbas bibin, di Derya Sor re derbas bûn. Gava ku Misriyan ev ceriband, di avê de xeniqîn. Bi baweriyê, piştî ku Îsraêlî heft rojan li dora sûrên Erîhayê zivirîn, ew hilweşiyan. Bi baweriyê, Rexaba* fahîşe bi neguhdaran re nehat helakkirin, çimkî wê nêrevan* bi aştî qebûl kiribûn. Û hê ez çi bêjim? Eger ez tiştên li ser Gîdeyon*, Baraq*, Şimşon*, Yêfta*, Dawid*, Samûêl* û li ser pêxemberan bêjim, dema min têrê nake. Bi baweriyê ew li hember padîşahiyan bi ser ketin, wan dadperwerî* anîn cih, gihîştin sozên ku hatibûn dayîn, devê şêran girtin, hêza êgir temirandin, ji devê şûr filitîn, di bêhêziyê de hêz standin, di şer de bûn yên xurt, ordiyên biyaniyan belav kirin. Jinan, miriyên xwe bi vejînê* bi şûn ve standin. Hinekan îşkence kişandin, lê azadî red kirin, da ku ji mirinê rabin û bigihîjin jiyaneke hê çêtir. Hinekên din bi tinaz û qamçiyan, erê heta bi girêdan û zîndanê hatin ceribandin. Hatin kevirkirin, bi birrekê hatin birrîn, ketin ber devê şûr û hatin kuştin. Bi postê miyan, bi çermê bizinan geriyan; belengazî kişandin, tengahî dîtin, xerabî li wan hat kirin. Dinya ne hêjayî wan bû; li çolan û li çiyayan, di şkeftan û di kunên bin erdê de eware geriyan. Îcar bi ser ku ew hemû bi baweriyê hatin erêkirin jî, ew negihîştin tiştên ku hatibûn sozdan. Çimkî, ji bo ku bêyî me ew negihîjin bêkêmahiyê, Xwedê ji me re tiştekî hê çêtir amade kiriye. Îcar li gor ku ewrekî evqas mezin ê şahidan hawirdora me girtiye, em jî her giraniyê û gunehê ku bi hêsanî xwe li me dipêçe ji ser xwe bavêjin, bi bîhna fireh wê hevbezîna ku li ber me ye, bibezin. Em çavên xwe bidin ser pêşeng û temamkarê baweriya xwe Îsa. Wî ji bo şahiya ku li ber wî bû, xaç ragirt ser xwe û şermî bi tiştekî hesab nekir û li milê Xwedê yê rastê rûnişt. Îcar li ser wî bifikirin ê ku dijraberiya mezin a gunehkaran ragirtiye, da ku hûn newestin û di dilê xwe de sist nebin. We hê di şerê li hember guneh de li ber xwe nedaye heta ku xwîna we bê rijandin. Ma we ew şîreta ku li we kuran tê kirin, ji bîr kir? Dibêje: «Kurê min, edebkirina Xudan biçûk nebîne, Û çaxê ku ji aliyê wî ve li te bê hilatin*, sist nebe. Çimkî Xudan, wî yê ku jê hez dike, edeb dike Û her kurê ku qebûl dike ceza dike.» Ji bo terbiyebûnê hûn radigirin*, çimkî Xwedê wek zarokên xwe bi we re dide û distîne. Ma kîjan kur ji aliyê bavê xwe ve nayê terbiyekirin? Lê eger hûn ji terbiyekirina ku hemû pê tên terbiyekirin bêpar bin, hingê hûn ne kur in, lê hûn wek zarokên derveyî qanûnê ne. Îcar ji vê zêdetir bavên me yên vê dinyayê yên ku em terbiye dikirin hebûn û me ji wan re hurmet kir. Ma emê ne hê bêtir bi ya Bavê* xwe yê ruhanî bikin û bijîn? Bavên me wek ku qenc didîtin, em ji bo demeke kurt terbiye dikirin, lê Xwedê ji bo feyda me, me terbiye dike, da ku em bibin hevparên pîroziya* wî. Rast e, her terbiyekirin di sêrî de ne wek şahî, lê belê wek xemgîniyê tê dîtin. Lê belê piştre ev ji bo yên ku bi wê hatine perwerdekirin, berê aştî û rastdariyê tîne. Ji ber vê yekê, destên xwê yên daketî û çokên xwe yên bêtaqet bişidînin, ji bo lingên xwe riyên rast çêkin, da ku tiştê kulek ji movikê dernekeve, lê belê sax bibe. Bikevin pey wê yeka ku hûn bi hemûyan re di aştiyê de bin û li pey jiyana pîroz a ku bê wê tu kes Xudan nabîne, herin. Hay ji xwe hebin, bila tu kes ji kerema Xwedê nemîne. Bila di nav we de tu rayê* tehl ê ku we aciz bike û gelek pê murdar bibin, dernekeve. Nebe ku yek, zînakar an bê tirsa Xwedê be, wek Esaw* ê ku mafê nixurîtiya xwe bi xwarinekê firot. Hûn dizanin ku piştre wî xwest ku bereketa nixurîtiyê mîras bistîne, lê hat redkirin. Bi hêstirên çavan li pey geriya jî, wî nikaribû biryara ku hatiye dayîn biguhere. Hûn nêzîkî wî çiyayê ku tê destdan û dişewite, bi mij, bi taristanî û bi bahoz e, nebûn; hûn nêzîkî dengê boriyê û wan peyvên, yên ku ew bihîstin, lava kirin ku gotineke din ji wan re neyê gotin, nebûn. Wan ew emrê ku digot: «Eger heywanek jî li çiyê bikeve, wê bê kevirkirin» nikaribûn ragirin. Dîtin wusa tirsehêz bû ku Mûsa got: «Ez gelek ditirsim û dilerizim.» Lê hûn nêzîkî Çiyayê Siyonê* û bajarê Xwedayê jîndar, yanî Orşelîma* ezmanî bûn, ku li wir bi deh hezaran milyaket bi şahî beşdarî pîrozkirinê bûn. Hûn hatine Civîna* nixuriyên ku navê wan li ezmanan nivîsî ye û nêzîkî dadgerê* hemûyan Xwedê û ruhên kesên rast ên ku gihîştine bêkêmahiyê bûne. Hûn nêzîkî navberkarê Peymana Nû Îsa bûn ku xwîna wî ya reşandî ji ya Habîl* çêtir dibêje. Hay ji xwe hebin û yê ku dipeyive red nekin. Ew ên ku dengê wî yê ku ew li ser erdê hişyar kirin, red kirin, xilas nebûn. Îcar, eger em berê xwe ji wî yê ku ji ezmanan dibêje badin, em hê bêtir nikarin xilas bibin. Hingê dengê wî erd hejand, lê belê niha soz daye û gotiye: «Êdî careke din, ezê ne tenê erdê, lê ezmên jî vehejînim.» Bi gotina: «Careke din» jiholêrakirina tiştên ku vedihejin, yanî tiştên ku hatine afirandin, tê eşkerekirin; da ku tiştên ku venahejin mayîndar bin. Loma em şikir bikin ku em padîşahiyeke ku nayê vehejandin distînin û bi vî awayî em bi tirs û hurmetê biperizin Xwedê, wek ku li wî xweş tê. Çimkî Xwedayê me agirek e ku dixwe û tune dike. Bila birahezî mayîndar be. Mêvanperweriyê ji bîr nekin. Çimkî bi vê yekê hinekan bê ku bizanin milyaket kirin mêvan. Girtiyan bînin bîra xwe, wek ku hûn bi wan re girtî ne û cefakêşan jî bînin bîra xwe, wek ku di bedenê de hûn jî wek wan in. Bila her kes bi hurmet li zewacê binêre û bila nivîna zewacê bêleke be. Çimkî Xwedê wê dîwana fuhûşkar û zînakaran bike. Bila rabûn û rûniştina we ji hezkirina peran dûr be; bi tiştê ku di destê we de ye razî bin. Çimkî Xwedê gotiye: «Ez tu caran te nahêlim, Ez tu caran te bernadim.» Wusa ku em bi ewlehî bêjin: «Xudan alîkarê min e, Ez natirsim. Mirov wê çi bi min bike?» Rêberên xwe, yên ku peyva Xwedê ji we re gotine, bînin bîra xwe. Dawiya jiyana wan bînin ber çavên xwe û baweriya wan ji xwe re bikin mînak. Îsa Mesîh, duh, îro û her û her eynî ye. Bi hîndariyên xerîb û cihê vir de wê de neyên kişkişandin, çimkî qenc e ku dil bi kerema Xwedê xurt bibe, ne bi xwarinên taybetî. Yên ku bi van mijûl bûn tu feyde nedîtin. Gorîgeheke me heye ku yên di kon de xizmetê dikin, desthilatiya wan tune ku jê bixwin. Çimkî ew heywanên ku Serokkahîn xwîna wan ji bo guneh dibe nav Cihê Pîroz, termê wan li derveyî wargeh tê şewitandin. Ji ber vê yekê Îsa jî, ji bo ku bi xwîna xwe gel pîroz bike, li derveyî dergeh cefa kişand. Ji bo vê yekê em jî herin derveyî wargeh ba wî û şermezariya wî deynin ser xwe. Çimkî li vir bajarekî me yê ku bimîne, tune; lê em, li yê ku wê bê digerin. Loma em bi saya Îsa hergav wek goriyekê, pesnê Xwedê bidin, yanî fêkiyê lêvên ku navê wî eşkere dikin, pêşkêş bikin. Ji bîr nekin ku hûn qenciyê bikin û tiştên xwe li hev leva* bikin. Çimkî goriyên weha li Xwedê xweş tên. Bi ya rêberên xwe bikin û ji gotina wan dernekevin. Çimkî ew wek ên ku wê hesab bidin, berevaniya canê we dikin. Guh bidin wan, da ku ew vê yekê ne bi nalîn, lê bi dilxweşî bikin. An na, wê ji bo we bê kêr be. Ji bo me dua bikin. Em piştrast in ku wijdana me paqij e û em dixwazin di her tiştî de bi awayekî rast rêve herin. Ez bi zêdehî hêvî ji we dikim ku hûn dua bikin, da ku ez zû li we bêm vegerandin. Îcar Xwedayê aştiyê, Xudanê me Îsayê ku şivanê mezin ê miyan e, bi xwîna Peymana herheyî ji nav miriyan rakir, bila we bi her tiştên qenc rapêçe, da ku hûn daxwaza wî bînin cih û bila bi rêberiya Îsa Mesîh tiştê ku li wî xweş tê bi me bide kirin. Rûmet her û her ji wî re be. Amîn*. Îcar birano, ez hêvî ji we dikim, van peyvên şîretê ragirin. Çimkî min ji we re kurt nivîsî. Bizanin ku birayê me Tîmotêyos* serbest hat berdan. Eger di nêzîk de bê, ezê bi wî re bêm, we bibînim. Silavan li hemû rêberên xwe û li pîrozan bikin. Yên li Îtalyayê silavan li we dikin. Kerem li ser we hemûyan be. Amîn. Aqûbê* xulamê Xwedê û Xudan Îsa Mesîh, silavan li diwanzdeh eşîrên ku belav bûne dike. Birayên min, kengê hûn bikevin ceribandinên cûr bi cûr, vê yekê şahiyeke temam hesab bikin. Çimkî hûn dizanin ceribandina baweriya* we ragirtinê* pêk tîne. Û bila ragirtin karê xwe temam bike, da ku hûn bibin mirovên temam û gihîştî û di tiştekî de kêmahiya we tune be. Eger şehrezayiya yekî ji we kêm be, bila ji Xwedayê ku bi camerî dide hemûyan û lê nahile, bixwaze û wê ji wî re bê dayîn. Lê bila bi bawerî* bixwaze û dudilî nebe. Çimkî yê ku dudilî dibe, wek pêla deryayê ye ya ku ba lê dixe û şeqil dide. Mirovekî weha bila nefikire ku ewê tiştekî ji Xudan bistîne. Ew mirovekî dudilî û di hemû riyên xwe de bêbiryar e. Birayê reben bila bi serbilindiya xwe, yê dewlemend jî bila bi rebeniya xwe pesnê xwe bide. Çimkî ewê wek kulîlka giyê derbas bibe. Ji ber ku roj bi germiya xwe ya bi şewat hiltê û giyê hişk dike. Kulîlka giyê dikeve û spehîtiya wê namîne. Bi vî awayî yê dewlemend jî wê di nav kar û xebata xwe de biçilmise. Xwezî bi wî mirovê ku ceribandinê radigire*. Çimkî gava ku ji ceribandinê serfiraz derkeve, wê taca jiyanê ya ku Xwedê ji yên ku ji wî hez dikin re soz daye, bistîne. Gava ku tê ceribandin, bila tu kes nebêje: «Ez ji aliyê Xwedê ve têm ceribandin.» Çimkî Xwedê bi tiştên xerab nayê ceribandin û ew bi xwe jî tu kesî naceribîne. Lê her kes ji aliyê xwesteka xwe ve tê kaşkirin, xapandin û tê ceribandin. Di pey de xwestek avis dibe û guneh tîne. Û çaxê ku guneh digihîje, mirinê tîne. Birayên min ên hezkirî, neyên xapandin! Her dayîna qenc û her diyariya bêkêmahî ji jor e, ji Bavê* ronahiyan tê xwarê. Li ba wî guherîn û siya zivironekiyê tune. Wî li gor daxwaza xwe, bi peyva* rastiyê jiyan da me, da ku em bibin cûreyeke berê* pêşî yê afirînên wî. Birayên min ên hezkirî, hûn vê bizanin: Bila her mirov di bihîstinê de bi lez be, di peyivîn û hêrsbûnê de giran be. Çimkî hêrsbûna mirov rastdariya Xwedê pêk nayne. Ji ber vê yekê her cûreyê pîsîtiyê û xerabiya ku pirr bûye ji ser xwe bavêjin. Bi nermî peyva ku di dilê we de hatiye çandin û dikare canê we xilas bike, qebûl bikin. Xwe nexapînin û nebin yên ku tenê peyvê dibihîzin, lê peyvê bînin cih. Eger kesek guhdarê peyva Xwedê be û wê neyne cih, wek wî kesî ye ku di neynikê de li rûyê xwe yê rast dinêre. Ew li xwe dinêre, piştre diçe û di cih de ji bîr dike ka ew çawa ye. Lê belê yê ku li Şerîeta* bêkêmahî ya ku azad dike, qenc dinêre û di wê de dimîne û tiştên ku dibihîze ji bîr nake, lê pêk tîne, ewê di karê xwe de bextewar be. Eger yek xwe dîndar dihesibîne, lê zimanê xwe desgîn* nake û dilê xwe dixapîne, dîndariya wî pûç e. Li ba Bav Xwedê, dîndariya paqij û bêleke ev e ku mirov di tengahiyên sêwî û jinebiyan de here serdana wan û xwe ji lekeyên dinyayê biparêze. Birayên min, hûn ên ku baweriyê bi Xudanê me yê bi rûmet Îsa Mesîh tînin, cihêtiyê nexin nav mirovan. Mesela, eger yekî bi gustîlka zêrîn û bi cilên şewqdar bê civîna we û yekî belengaz jî bi cilên qirêjî bê û hûn xatirê wî yê ku cilên şewqdar wergirtine bigirin û bêjin: «Kerem ke, li vir, li jor rûne» û ji yê belengaz re bêjin: «Li vir raweste» an: «Li ber lingên min rûne», ma hûn hingê di nav xwe de cihêtiyê nakin û nabin dadgerên* fikirxerab? Birayên min ên hezkirî, guhdar bin. Ma Xwedê belengazên li dinyayê nebijartine ku di baweriyê de dewlemend bin û bibin wêrisên wê padîşahiya ku wî soz daye wan ên ku ji wî hez dikin? Lê belê, we yê belengaz bêrûmet kir. Ma yên ku serdestiyê li we dikin, ne yên dewlemend in? Ma ne ew in ku we dikişînin ber dadgehan*? Ma ne ew in ku çêrî wî navê qenc dikin, ku li we hatiye kirin? Eger hûn li gor Nivîsara* Pîroz a ku dibêje: «Wek ku tu ji xwe hez dikî, ji cîranê xwe hez bike», Şerîeta Padîşahiyê pêk bînin, hûn qenc dikin. Lê eger hûn cihêtiyê bixin nav mirovan, hûn guneh dikin û hûnê ji aliyê Şerîetê ve sûcdar bên derxistin. Çimkî kî ku tevahiya Şerîetê pêk bîne û di tiştekî tenê de bikeve, li ber tevahiya wê sûcdar e. Çimkî yê ku gotiye: «Zînayê neke», gotiye: «Nekuje» jî. Îcar, eger tu zînayê nekî, lê tu bikujî, te Şerîet şikandiye. Wek wan ên ku wê bi şerîeta ku azadiyê dide bên dîwankirin*, weha bipeyivin û bikin. Çimkî dîwan, ji bo wî yê ku rehm nekiriye bê rehm e, lê rehm li hember dîwanê bi ser dikeve. Birayên min, eger yek bêje ku baweriya wî heye, lê kirinên wî tunin, hingê çi feyde heye? Ma ew bawerî dikare wî xilas bike? Eger birayek an xwişkek tazî û bêyî xwarina rojane be û yek ji we ji wan re bêje: «Bi xêr û silamet herin, germ bibin û têr bibin», lê hûn hewcedariya wan a bedenê nedin wan, hingê çi feyde heye? Bi vî awayî baweriya bi serê xwe, eger kirinên wê tune bin, mirî ye. Lê belê yek wê bêje: «Baweriya te heye, kirinên min hene!» Bê kirinên xwe baweriya xwe nîşanî min bide û ezê bi kirinên xwe ve baweriya xwe nîşanî te bidim. Ma tu bawer dikî ku Xwedê yek e? Tu qenc dikî. Cin jî bawer dikin — û dilerizin. Ey mirovê bêhiş, ma tu dixwazî ku ji te re bê eşkerekirin, baweriya bêyî kirinan, bêkêr e? Ma bavê me Birahîm*, gava ku kurê xwe Îshaq* li ser gorîgehê* pêşkêş kir, ne bi kirinên xwe rastdar derket? Tu dibînî ku baweriya wî bi kirinên wî re dixebitî û baweriya wî bi kirinên wî temam bû. Bi vî awayî gotina vê nivîsarê hat cih: «Birahîm ji Xwedê bawer kir û ev jê re rastdarî hat hesabkirin» û jê re dostê Xwedê hat gotin. Hûn dibînin ku mirov bi kirinan rastdar derdikeve, ne tenê bi baweriyê. Bi vî awayî, Rexaba* fahîşe jî gava ku nêrevan* qebûl kirin û ew di riyeke din re şandin, ma ew ne bi kirinan rastdar derket? Îcar çawa ku bedena bê ruh mirî ye, wusa jî baweriya bê kirinan be, mirî ye. Birayên min, bila gelek ji we nebin mamoste, çimkî hûn dizanin em ên ku hîn dikin, emê di dîwana hê girantir re derbas bibin. Em hemû di gelek tiştan de diterpilin*. Eger yek bi devê xwe nekeve, ew dikare hemû bedena xwe jî desgîn* bike û ew mirovekî gihîştî ye. Ji bo ku li ber me serî deynin em lixabê dixin devê hespan û bi vî awayî em hemû bedena wan jî dizivirînin. An li gemiyan binêrin: Bi ser ku ewqas mezin in û bi bayên xurt tên kaşkirin, dilê kotelvan* ku derê bixwaze, bi koteleke* biçûk berê wê bi wî alî ve dike. Bi vî awayî ziman jî endamekî biçûk e, lê bi tiştên mezin pesnê xwe dide. Binêrin, çirûskeke biçûk dikare daristaneke çiqas mezin bişewitîne! Wusa jî ziman agir e. Di nav endamên bedena me de ziman dinyayeke xerabiyê ye. Ew tevahiya mirov qirêjî dike, ji dojehê* pêtê distîne û çerxa jiyana me dike pêta agir. Çimkî her cûre heywanên kûvî û teyr, yên ku dişêlin û afirîdên* deryayê ji aliyê mirov ve tên girtin û hatine girtin. Lê ji mirovan tu kes nikare zimên bigire. Ziman, bi jehra mirinê tije ye, xerabiyeke bêrawestin e. Bi zimên em Bav Xudan pîroz* dikin û bi zimên em nifiran li wan mirovên ku di mînaka Xwedê de hatine afirandin, dikin. Ji eynî devî pîrozkirin û nifir derdikeve. Birayên min, divê ev ne weha be. Ma ji çavkaniyekê hem ava şêrîn û hem jî ava tehl derdikeve? Birayên min, ma dara hêjîrê dikare zeytûnan, an jî mêw dikare hêjîran bide? Wusa jî kaniya ava şor nikare ava şêrîn bide. Di nav we de yê fêmdar û şehreza kî ye? Bila ew bi awayê jiyana xwe ya qenc kirinên xwe di nav nermiya şehrezayiyê de nîşan bide. Lê eger di dilê we de çavnebariya tehl û hevrikî hebe, pesnê xwe nedin û li hember rastiyê derewan nekin. Ev şehrezayî ne ya ji jorê ye, lê belê şehrezayiya dinyayî, nefsanî û cinî ye. Çimkî li ku derê çavnebarî û hevrikî hebe, li wê derê tevlihevî û her kirina xerab hene. Lê şehrezayiya ku ji jor e, berî her tiştî paqij e; piştre aştîhez, berbiwêr û nerm e. Bi rehmê û berê qenc tije ye, alînegir û ne durû ye. Û berê rastdariyê ji bo aştîkeran di aştiyê de tê çandin. Şer û pevçûnên di nav we de ji ku derê ne? Ma ev ne ji xwestekên we yên ku di endamên bedena we de şer dikin, tên? Çavê we li tiştekî ye, lê hûn bi dest naxin. Hûn dikujin û çavnebariyê dikin, lê hûn nikarin bigihîjin armanca xwe. Hûn şer û pevçûnê dikin. Hûn bi dest naxin, çimkî hûn ji Xwedê naxwazin. Hûn dixwazin û nastînin, çimkî hûn bi niyeta xerab dixwazin, da ku hûn ji bo kêfên xwe bimezêxin. Hey zînakarno! Ma hûn nizanin ku dostaniya bi dinyayê re, dijminahiya bi Xwedê re ye? Loma kî ku bixwaze bibe dostê dinyayê, xwe dike dijminê Xwedê. Ma hûn guman dikin ku Nivîsara Pîroz badîhewa dibêje: «Xwedê bi hesûdî ruhê ku daye me dixwaze». Lê keremeke hê mezintir dide. Loma dibêje: «Xwedê li hember pozbilindan disekine, Lê keremê li nefsbiçûkan dike.» Loma bi ya Xwedê bikin. Li hember Îblîs bisekinin, ewê ji we bireve. Nêzîkî Xwedê bibin, ew jî wê nêzîkî we bibe. Gunehkarno, destên xwe paqij bikin. Dudilîno, dilê xwe safî bikin. Bi keder bin, şînê bigirin û bigirîn. Bila kenê we bibe şîn, şahiya we jî bibe melûlî. Xwe li ber Xudan nizim bikin, ewê we bilind bike. Birayên min, ketma* hev nekin. Yê ku ketma birayê xwe dike û wî dadbar* dike, ew ketma Şerîetê dike û Şerîetê dadbar dike. Eger tu Şerîetê dadbar bikî, tu ne ew î ku Şerîetê pêk tîne, lê belê tu li ser Şerîetê dadger* î. Yê ku Şerîet daniye û dîwanê dike, tenê yek e. Yê ku dikare xilas bike û helak bike ew e. Îcar tu kî yî ku tu cîranê xwe dadbar dikî? De werin, hûn ên ku dibêjin: «Îro an sibê emê herin filan an bêvan bajarî, emê li wir salekê derbas bikin, kirrîn û firotinê bikin û peran qezenc bikin». Lê hûn nizanin ku sibê jî wê çi çêbe. Jiyana we çi ye? Hûn hilmek in ku ji bo demeke kurt xuya dibe û di pey de winda dibe. Di cihê vê de, divê hûn weha bêjin: «Xwedê hez bike, emê bijîn û vî karî an wî karî bikin.» Lê hûn bi vî halê xwe, bi quretî pesnê xwe didin. Her pesindana weha xerab e. Loma yê ku bi ya qenc dizane û nake, jê re guneh e. Îcar dewlemendno, niha werin û li ser rebeniya xwe ya ku wê bê serê we bigirîn û bikin qîrîn. Dewlemendiya we riziyaye û bizûzkan cilên we xwariye. Zêr û zîvên we zengarî bûne. Zengara wan wê li hemberî we şahidiyê bike û wek êgir goştê we bixwe. Di rojên dawîn de we xezîne civandin. Va ye, heqê wan karkerên ku zeviyên we dirûtine û we bi hîle ji wan standiye, diqîre. Hawar hawara paleyan gihîştiye guhê Xudanê* Ordiyan. We li dinyayê xwe da kêf û şahiyê û we dilê xwe ji bo roja şerjêkirinê qelew kir. We yê rast ê ku li ber we ranabe, sûcdar derxist û kuşt. Loma birano, heta hatina Xudan sebir bikin. Binêrin, cotkar li benda berê erdê yê hêja dimîne û ji bo vê yekê sebir dike heta barana biharê û ya payîzê li ser dibare. Hûn jî sebir bikin. Dilê xwe xurt bigirin, çimkî hatina Xudan nêzîk e. Birano, gazinan ji hev nekin, da ku hûn neyên dîwankirin. Va ye, dadger li ber derî rawestayî ye! Birano, pêxemberên* ku bi navê Xudan peyv gotine ji bo xwe wek mînaka êşkişandin û sebrê bigirin. Binêrin, em wan ên ku tengahî ragirtine*, bextewar hesab dikin. We ragirtina Eyûb* bihîst û we dît ku Xudan di dawiyê de ji bo wî çi kir. Çimkî Xudan gelek dilovan û tije rehm e. Îcar birayên min, berî her tiştî, sond nexwin. Ne bi erdê, ne bi ezmên û ne jî bi tiştekî din sond bixwin. Bila erêya we «Erê» û naya we «Na» be, da ku hûn neyên dîwankirin. Eger di nav we de yek êşê dikişîne, bila dua bike. Eger yek dilşa ye, bila lavijeyan* bêje. Eger di nav we de yek nexweş e, bila ew gazî rihspiyên civînê* bike û ew li ser wî dua bikin û bi navê Xudan rûn li wî bidin. Duaya ku bi bawerî tê kirin wê yê nexweş qenc bike û Xudan wê wî rake. Û eger wî guneh kiribe, wê lê bê bihûrtin. Loma gunehên xwe ji hevdû re eşkere bikin û ji bo hev dua bikin, da ku hûn sax bibin. Duaya yê rast, hêzdar û bi bandûr e. Êlyas* jî mirovekî wek me bû. Ji bo ku baran nebare bi kelegermî dua kir û li ser rûyê erdê sê sal û şeş mehan baran nebarî. Piştre wî dîsa dua kir; ezmên baran da û erdê jî berê xwe da. Birayên min, eger yek ji we ji rastiyê averê* bibe û yekî din careke din wî li rastiyê bizivirîne, bila bizane, yê ku gunehkar ji riya wî ya averê bizivirîne, wê canekî ji mirinê xilas bike û gelek gunehan binixumîne. Ji Şandiyê Îsa Mesîh Petrûs, ji xerîbên belavbûyî yên li herêmên Pontos, Galatya, Kepedokya, Asya* û Bîtînyayê re, yên ku li gor pêşzanîna Bav Xwedê hatine bijartin û ji aliyê Ruh ve hatine pîrozkirin*, da ku bi ya Îsa Mesîh bikin û xwîna wî li ser wan bê reşandin: Kerem û aştî li ser we zêde bibe. Xwedê û Bavê Xudanê me Îsa Mesîh pîroz be. Wî li gor rehma xwe ya mezin em ji nû ve zayandin. Bi vejîna* Îsa Mesîh a ji nav miriyan, wî em gihandin hêviyeke jîndar û mîraseke ku narize, bêleke ye û naçilmise. Ev mîras li ezmanan ji bo we hilanî ye. Îcar hûn bi hêza Xwedê bi riya baweriyê, ji bo xilasbûna ku amade ye di wextê dawî de bê eşkerekirin, tên parastin. Hûn bi vê yekê gelek şa ne, her çiqas niha divê ku hûn ji bo demeke kurt bi ceribandinên cûr bi cûr xemgîn bibin jî. Ew tên, da ku hêjabûna baweriya we kifş bibe û çaxê ku Îsa Mesîh xuya bibe ji we re bibe pesin, rûmet û serbilindî. Bi ser ku zêr tune dibe û diçe, dîsa di êgir de tê helandin. Û baweriya we ji zêr gelek hêjatir e. We ew nedîtiye, lê hûn ji wî hez dikin; niha hûn wî nabînin, lê dîsa jî hûn baweriyê bi wî tînin û hûn bi şabûneke ku nayê gotin dilşa dibin. Çimkî hûn di dawiya baweriya xwe de, digihîjin xilasiya canê xwe. Li ser vê xilasbûnê, pêxemberên* ku li ser kerema ku wê ji we re bihata anîn, pêxemberîtî kirin, bi baldarî lêkolîn kirin û lê geriyan. Ruhê* Mesîh ê ku di dilê wan de bû, ji berê ve kifş dikir ku Mesîh wê cefayê bikişîne û piştre bi rûmet bibe. Wan lê kolan ku bizanin ka ev xilasî wê kengê an wextekî çawa bê. Ji wan re hat kifşkirin ku di van tiştan de ne ji xwe re, lê ji we re xizmet dikirin û ev niha bi destê Ruhê* Pîroz ê ku ji ezmên hatiye şandin, ji aliyê yên ku Mizgîniyê didin ve, ji we re hat diyarkirin. Milyaket jî pirr dixwazin ku nêzîk bibin û li van tiştan binêrin. Ji ber vê yekê li ser hişê xwe bin, amade û hişyar bin. Hemû hêviya xwe bi wê keremê ve girê bidin, ku hûnê bi xuyabûna Îsa Mesîh bistînin. Wek zarokên guhdar bin û li pey xwestekên xwe yên dema nezaniyê neçin. Lê belê, çawa yê ku gazî we kiriye pîroz e, hûn jî di hemû rabûn û rûniştina xwe de pîroz bin. Ji ber ku hatiye nivîsîn: «Pîroz bin, çimkî ez pîroz im.» Eger hûn ji yê ku cihêtiyê naxe nav mirovan û her kesî li gor kirina wî dîwan* dike re, dibêjin Bav*, dema xwe ya xerîbiyê ya li ser dinyayê bi tirsa Xwedê derbas bikin. Çimkî hûn dizanin ku hûn ne bi berdêla tiştên pûç ên wek zêr an zîv ji jiyana vala ya ku ji bav û kalên we maye, hatine kirrîn, lê belê bi berdêla xwîna Mesîh a hêja û wek berxekî bêleke û bêkêmahî hûn hatine kirrîn. Hê berî damezrandina dinyayê ew hat destnîşankirin, lê di dawiya deman de di ber we de xuya bû. Bi saya wî hûn baweriyê bi wî Xwedayê ku ew ji nav miriyan rakiriye û rûmet daye wî tînin, wusa ku bawerî û hêviya we bi Xwedê be. Niha we bi ya rastiyê kir û canê xwe paqij kir, biraheziya we bê durûtî ye. Loma ji dil û can û bi germî ji hevdû hez bikin. Hûn ne ji tovê ku xera dibe, lê ji yê ku xera nabe, bi peyva* Xwedê ya jîndar û mayîndar ji nû ve çêbûn. Çimkî: «Hemû mirov wek giyê ne Û hemû rûmeta wan jî wek kulîlka giyê ye. Giya hişk dibe û kulîlka wî dikeve, Lê peyva Xudan her û her dimîne.» Ev ew peyv e ku bi Mizgîniyê ji we re hat dayîn. Loma xwe ji her xerabiyê, ji her hîle, durûtî, çavnebarî û ji her cûre ketmê* dûr bixin. Wek zarokên nûbûyî, bêriya şîrê safî û ruhanî bikin, da ku hûn bi wî ji bo xilasiyê mezin bibin. Çimkî we qenciya Xudan tam kiriye. Werin, nêzîkî kevirê zindî bibin ê ku ji aliyê mirovan ve hat redkirin, lê li ba Xwedê bijare û hêja ye. Hûn jî wek kevirên zindî ji bo xaniyekî ruhanî tên avakirin, da ku hûn bibin kahînên* pîroz û bi destê Îsa Mesîh goriyên* ruhanî yên ku li Xwedê xweş tên, pêşkêş bikin. Çimkî di Nivîsara Pîroz de dibêje: «Va ye, ez di Siyonê* de kevirekî datînim Kevirê hêja û bijare yê rikin*. Yê ku baweriyê bi wî bîne, qet nayê şermkirin.» Îcar ji bo we, hûn ên ku bawer dikin, ev kevir hêja ye; lê ji bo yên ku bawer nakin, «Ew kevirê ku hostayan red kir, Bû kevirê serê rikin.» û: «Ji bo wan bû kevirê terpilînê* Û lata hilterpilînê.» Ew diterpilin, çimkî ew bi ya peyvê nakin û ji xwe ew ji bo vê yekê hatine kifşkirin. Lê hûn «nifşekî* bijartî, kahînên Padîşahiyê, miletekî pîroz û gelê Xwedê bi xwe ne, da ku hûn karên wî yên hêjabilind bidin bihîstin.» Wî, hûn ji tariyê gazî ronahiya xwe ya nedîtî kirine. Demekê hûn ne gel bûn, Lê niha hûn gelê Xwedê ne. Demekê rehm li we nebûbû, Lê niha rehm li we bûye. Hezkirîno, ez ji we hêvî dikim ku hûn xwe ji xwestekên nefsî yên ku li hember can şer dikin, dûr bixin, ji ber ku hûn li vê dinyayê xerîb û mêvan in. Di nav miletan de jiyaneke qenc bijîn. Û eger wek ku hûn xerabkar in ketma we bikin jî, bila kirinên we yên qenc bibînin û di Roja Edaletê de pesnê Xwedê bidin. Ji bo xatirê Xudan, bi ya hemû sazûmanên mirovî bikin, dixwazî bila padîşahê ku di ser hemûyan re be, an jî dixwazî bila ew waliyên ku ji aliyê wî ve hatine şandin bin, da ku xerabkaran ceza bikin û rûmetê bidin qencîkeran. Çimkî daxwaza Xwedê ev e ku hûn bi kirina qenciyê dengê nezaniya mirovên bêaqil bibirin. Mîna mirovên azad bijîn, lê belê azadiya xwe ji bo xerabîkirinê nekin hêcet*, wek xulamên Xwedê bijîn. Ji hemûyan re hurmetê bikin. Ji biratiyê hez bikin. Ji Xwedê bitirsin û ji padîşah re hurmetê bikin. Xulamno! Bi hemû hurmetkariyê bi ya axayên xwe bikin; ne tenê bi ya qenc û berbiwêran, lê belê bi ya cirnexweşan jî bikin. Çimkî eger yek bi neheqî cefayê bikişîne û ji ber ku ji Xwedê ditirse xemgîniyê radigire*, ev li Xwedê xweş tê. Eger ji ber xerabîkirinê li we bê xistin û hûn vê radigirin, ev ji bo we çi serbilindî ye? Lê eger hûn ji ber qencîkirinê cefayê bikişînin û hûn vê radigirin, ev li Xwedê xweş tê. Erê, ji bo vê yekê hûn hatin gazîkirin. Çimkî Mesîh jî ji bo we cefa kişand û mînak ji we re hişt, da ku hûn li ser şopa wî herin. «Wî qet guneh nekir Û peyveke bi hîle ji devê wî derneket.» Çaxê ku dihat nizimkirin, wî bi nizimkirinê bersîv neda. Çaxê ku êş dikişand wî li kesî gef nexwar; lê wî xwe spart wî yê ku bi dadperwerî* dîwanê dike. Wî li ser xaçê, gunehên me di bedena xwe de hilgirtin, da ku em li hember gunehan mirî bin û ji bo rastdariyê bijîn. We bi birînên wî şîfa dît. Çimkî hûn wek miyên ji rê averêyî bûn, lê belê niha hûn li Şivan û Çavdêrê canê xwe vegeriyan. Jinno, bi vî awayî hûn jî bi ya mêrê xwe bikin. Wusa ku, eger hinek ji wan bi peyva Xwedê baweriyê neynin jî, gava ew jiyana we ya hurmetkar û şîrhelal bibînin, bê gotin bi jiyana jina xwe bên qezenckirin. Bila xemla we ne bi tiştên berbiçav, bi honandina porê xwe, bi wergirtina zêran û cilên spehî li xwe kirin be. Lê bila xemla we ya ku xera nabe, bi heyina we ya veşartî, bi ruhê we yê rihet û nermê ku li ba Xwedê pirr hêja ye be. Çimkî di demên berê de jî, jinên pîroz ên ku hêviya xwe bi Xwedê ve girêdabûn, bi qebûlkirina desthilatiya mêrên xwe, weha xwe dixemilandin. Bi vî awayî Sarayê bi ya Birahîm* kir û jê re got: «Mîrzayê min.» Eger hûn jî qenciyê bikin û ji tu tiştî nebizdin, hûn keçên wê ne. Mêrno, bila bi vî awayî her yek di jiyana bi jina xwe re fêmdar û têgihîştî be, ji jina ku naziktir e re hurmetê bikin, çimkî ew bi xwe jî wêrisên kerema jiyanê ne. Wusa ku ji duayên we re asteng dernekeve. Bi kurtî, hûn hemû hemfikir bin, derdên hev hilgirin, ji hevdû hez bikin, dilbirehm û nefsbiçûk bin. Di şûna xerabiyê de xerabiyê nekin, di şûna nizimkirinê de jî nizim nekin. Bervajiyê vê, pîroz* bikin, çimkî ji bo ku bereketê mîras bistînin hûn hatin gazîkirin. Ji ber ku: «Yê ku ji jiyanê hez dike Û dixwaze rojên qenc bibîne, Bila zimanê xwe ji xerabiyê Û devê xwe ji gotina derew biparêze, Bila ew xwe ji xerabiyê dûr bixe û qenciyê bike, Bila ew li aştiyê bigere û bikeve pey wê. Çimkî çavên Xudan li ser yên rast in Û guhên wî ji bo duayên wan vekirî ne. Lê rûyê Xudan li hember xerabkaran e.» Îcar, eger hûn ji dil û can bixwazin ya qenc bikin, kî wê xerabiyê li we bike? Lê eger hûn di ber rastiyê de cefayê bikişînin jî, xwezî bi we! Ji tiştê ku ew ditirsin, hûn netirsin û nebizdin, Lê Mesîh bi xudantî di dilê xwe de pîroz bikin. Hergav amade bin ku hûn bersîvê bidin her kesê ku sedemê wê hêviya ku di dilê we de ye dipirse. Lê vê yekê bi nermî û hurmetê bikin. Bila wijdana we paqij be, da ew ên ku li ser jiyana we ya qenc a bi Mesîh bi xerabî dipeyivin di wan tiştên ku ketma we dikin de, bên şermezarkirin. Eger bi daxwaza Xwedê be, çêtir e ku em ne di ber xerabîkirinê, lê di ber qencîkirinê de cefayê bikişînin. Mesîh jî bi carekê ji bo gunehan cefa kişand, da ku me bigihîne Xwedê. Yê rast ji bo yên nerast mir. Ew di bedenê de hat kuştin, lê ji aliyê Ruh ve hat vejandin. Ew bi ruh çû û ji ruhên di zîndanê de girtî re peyv got. Van ruhan berê, yanî di dema Nûh* de, çaxê ku gemî dihat çêkirin û Xwedê bi bîhnfirehî sebir dikir, neguhdarî kir. Di wê gemiyê de çend kes, yanî heşt nefs ji avê derketin, xilas bûn. Ev jî mînaka imadê* ye ya ku îro we xilas dike. Imad ne şuştina qirêja bedenê ye, lê belê ew li ber Xwedê daxwaza wijdana paqij e. Ev yek bi vejîna* Îsa Mesîh pêk hat. Ew hilkişiya ezmên, li milê Xwedê yê rastê ye û milyaket, desthilatî û hêz bi ya wî dikin. Îcar çawa ku Mesîh di bedenê de cefa kişand, hûn jî bi eynî armancê xwe çekdar bikin. Çimkî yê ku di bedenê de cefa kişandiye, dev ji guneh berdaye. Wusa ku di dema jiyana xwe ya mayî de, ne li gor xwestekên mirovî, lê li gor daxwaza Xwedê bijîn. Êdî bes e ku we li gor xwestina pûtperestan* dema jiyana xwe ya derbasbûyî bi bêedebî, şehwet, serxweşî, kêfkirina bi harîtî, şerabvexwarina civatî û di pûtperestiya pîs de derbas kir. Ji wan re ecêb tê ku êdî hûn bi wan re li pey van pîsîtiyan nabezin û çêrî we dikin. Lê ewê hesab bidin wî yê ku amade ye dîwana mirî û zindiyan bike. Loma Mizgînî ji miriyan re jî hat dayîn, da ku di ruh de li gor Xwedê bijîn, bi ser ku ew di bedenê de wek mirovan hatine dîwankirin. Dawiya her tiştî nêzîk e; loma sergiran bin û ji bo duakirinê li ser hişê xwe bin. Berî her tiştî, bila hezkirina we ya ji hev re hergav germ be; çimkî hezkirin gelek gunehan dinixumîne. Bê pitepit ji hevdû re mêvanperwer bin. Her yek ji we, çi diyariya ruhanî standibe, bi wê wek şahneyên* qenc ên kerema Xwedê ya cûr bi cûr, ji hev re xizmetê bikin. Eger yek dipeyive, bila peyvên Xwedê bêje. Eger yek xizmetê dike, bila bi wê hêza ku Xwedê daye bike, da ku Xwedê di her tiştî de bi destê Îsa Mesîh bê birûmetkirin. Rûmet û karîn her û her ên wî ne. Amîn*. Hezkirîno, li ber tengahiyên wek êgir dijwar ên ku ji bo ceribandinê tên ser we, şaş nemînin û vê ecêb nebînin. Lê belê şa bibin ku hûn bûne hevparên cefayên Mesîh, da ku çaxê rûmeta wî xuya bû, hûn bi dilgeşiyeke mezin gelek şa bibin. Eger di ber navê Mesîh de hûn bên nizimkirin, xwezî bi we, çimkî Ruhê rûmetê, yanî Ruhê* Xwedê li ser we dimîne. Lê bila tu kes ji we, ji bo mêrkujî, dizî, xerabîkirin û têkilbûna karên hinekên din cefayê nekişîne. Lê eger yek ji we ji ber ku Mesîhî ye cefayê bikişîne, bila ew şerm neke, lê bila bi vî navî pesnê Xwedê bide. Çimkî wext hat ku dîwan ji mala Xwedê dest pê bike. Eger ji me dest pê bike, dawiya wan ên ku li gor Mizgîniya Xwedê nakin wê çawa be? Û: «Eger yê rast zor xilas bibe, Êdî halê yê nepak û gunehkar wê çawa be?» Ji ber vê yekê, yên ku li gor daxwaza Xwedê cefayê dikişînin, bila bi qencîkirinê xwe bispêrin Afirandarê dilsoz. Ez ê ku yek ji rihspiyan im û şahidê cefayên Mesîh û hevparê wê rûmetê me, ku wê bê, ez hêvî ji rihspiyên nav we dikim: Wek ku Xwedê ji we dixwaze, bi çavdêrîtî şivantiya keriyê Xwedê yê ku li ber we ye, ne ji mecbûrî lê ji dil bikin. Îcar vê ne ji bo qezenceke bêserûber, lê bi dilxwazî bikin. Ne wek ku hûn hukumdariyê li wan ên ku li we hatine spartin bikin, lê belê ji bo kerî bibin mînak. Îcar gava ku Serokşivan xuya bibe, hûnê taca rûmetê ya ku qet naçilmise bistînin. Xortno, bi vî awayî bi ya rihspiyan bikin û hemû li hember hev nefsbiçûk bin. Çimkî: «Xwedê li hember pozbilindan disekine Lê keremê li nefsbiçûkan dike.» Loma xwe di bin destê Xwedê yê hêzdar de nizim bikin, da ku di wextê xwe de we bilind bike. Hemû xemên xwe bavêjin ser wî, çimkî ew xema we dixwe. Li ser hişê xwe bin û hişyar bin. Neyarê we Îblîs, wek şêrekî ku dihumîne digere, ka ewê kê daqurtîne. Di baweriyê de hîmgirtî li hember wî bisekinin; çimkî hûn dizanin birayên we jî li seranserê dinyayê eynî cefayê dikişînin. Lê Xwedayê hemû keremê yê ku bi Mesîh Îsa hûn gazî rûmeta xwe ya herheyî kirine, piştî ku hûn demeke kurt cefayê bikişînin, ew bi xwe wê we nûvejen bike, xurt bike, hêzdar bike û we li ser bingehê qayîm bike. Karîn her û her ji wî re be. Amîn. Min bi destê Sîlas* ê ku ez wî birayekî dilsoz hesab dikim, bi kurtî ji we re nivîsî, da ku ez we bişidînim û şahidî bikim ku kerema Xwedê ya rastîn ev e. Di vê de bimînin. Civîna* li Babîlê* ya ku bi we re hatiye bijartin û kurê min Marqos* jî silavan li we dike. Bi ramûsana hezkirinê silavan li hev bikin. Silamet li ser we hemûyan be, hûn ên ku yên Mesîh in. Ji xulam û Şandiyê Îsa Mesîh Şimûn Petrûs, ji wan re yên ku bi rastdariya Xwedayê me, Xilaskarê me Îsa Mesîh, bi me re gihîştine eynî baweriya giranbiha: Di naskirina Xwedê û Xudanê me Îsa de kerem û aştî bi firehî li ser we be. Bi naskirina wî yê ku bi rûmet û qenciya xwe gazî me kiriye, hêza wî ya xwedayî*, her tiştê ku ji bo jiyan û xwedênasiyê pêwist e, da me. Bi van tiştan wî sozên giranbiha û gelek mezin dane me, da ku hûn bi wan bibin hevparên tebîeta xwedayî û ji wê xerabûnê birevin, ku ji xwestekên dinyayê tê. Erê, ji ber vê yekê hemû xîretkêşiyê bi kar bînin, bi baweriya xwe hêjabilindiyê peyda bikin, bi hêjabilindiyê zanînê, bi zanînê xwegirtinê, bi xwegirtinê ragirtinê*, bi ragirtinê jiyana xwedayî, bi jiyana xwedayî birahezî û bi biraheziyê hezkirinê peyda bikin. Çimkî eger hûn xwediyê van tiştan bin û ev di nav we de zêde bibin, hûn di naskirina Xudanê me Îsa Mesîh de bêkêr û bêber namînin. Lê yê ku ji van tiştan bêpar e, kor e, dûr nabîne û ji bîra wî çûye ku ew ji gunehên xwe yên berê paqij bûye. Ji ber vê yekê birano, xîretkêşiyê bikin ku hûn gazîkirin û hilbijartina xwe qayîm bikin. Eger hûn van tiştan bikin, hûn tu caran naterpilin*. Û bi vî awayî dergeh wê bi tevahî li ber we vebe, da ku hûn bikevin Padîşahiya herheyî ya Xudan û Xilaskarê me Îsa Mesîh. Ji bo vê yekê, her çiqas hûn van tiştan dizanin û hûn bi wê rastiya ku bi we re ye hîmgirtî ne jî, ez dixwazim hergav van bînim bîra we. Û heta ku ez di vê çadirê de me, ez vê yekê rast dibînim ku bi anîna bîra we, we hişyar bikim. Çimkî wek ku Xudanê me Îsa Mesîh jî ji min re kifş kiriye, ez dizanim ku rakirina çadira min nêzîk e. Îcar ezê xîretkêşiyê bikim, da ku piştî çûyîna min jî hûn hergav bikarin van tiştan bînin bîra xwe. Çaxê ku me hêz û hatina Xudanê me Îsa Mesîh bi we da zanîn, em neketin pey çîrokên ku bi qurnazî ji ber xwe hatine çêkirin, lê me bi çavên xwe mezinahiya wî dît. Çimkî gava ji rûmeta herî bilind dengekî weha jê re hat û got: «Kurê min ê delal ev e. Dilê min bi wî xweş e», hingê wî ji Bav Xwedê rûmet û siyanet* stand. Û gava em bi wî re li ser çiyayê pîroz* bûn, ev dengê ku ji ezmên hat, me bi xwe bihîst. Bi vî awayî peyva* pêxemberîtiyê ji me re hê bêtir qayîm hat deranîn. Heta ku sibe zelal bibe û stêrka sibê di dilê we de derkeve, wek çiraya ku di tariyê de ronahî dide, hûnê qenc bikin ku hûn bala xwe bidin peyvên pêxemberîtiyê. Divê berî her tiştî hûn vê bizanin ku tu pêxemberîtiya Nivîsara Pîroz ne ji şîrovekirina ji ber xwe çêkirî ye. Çimkî pêxemberîtî tu caran bi daxwaza mirov nehatiye; lê belê mirovan bi rêberiya Ruhê* Pîroz, peyv ji Xwedê gotine. Lê çawa ku di nav gelê Îsraêl de pêxemberên derewîn hebûn, wusa wê di nav we de jî mamosteyên derewîn hebin. Ewê bi dizî hînkirinên wêranker bînin hundir û heta ewê wî Xudanê ku ew kirrîne jî înkar bikin. Lê belê ewê zûka helakê bînin ser xwe. Gelek wê bikevin pey bêedebiya wan û ji rûyê wan wê çêrî riya rastiyê bê kirin. Bi çavbirçîtiya xwe, ewê bi peyvên xapînok li ser pişta we biçêrin. Dîwanbûna* ku ji berê ve ji bo wan e, dereng namîne û helaka wan naponije. Çimkî Xwedê ew milyaketên ku guneh kirin jî nedirixandin*, lê ew avêtin kortala* bêbinî, da ku ew ji bo Roja Dawî di kûrahiya taristaniyê de bi zincîran girêdayî bên hilanîn. Xwedê dinya berê jî nedirixand, lê çaxê wî tofan bi ser dinya nepakan de anî, wî bi tenê Nûh* ê ku peyvbêjê rastdariyê bû û heftên din parastin. Xwedê bajarên Sodom* û Gomorayê jî sûcdar derxistin, ew kirin xwelî, wêran kirin û ji wan ên ku wê bi nepakî bijîn re kirin mînak. Û mirovê rast Lût* ê ku bi jiyana nepak a neheqan xemgîn bûbû rizgar kir. Çimkî wî yê rast ê ku di nav wan de dijiya, kirinên wan ên neheq didît û dibihîst, roj bi roj cefa dida canê xwe yê rast. Xudanê ku bi vî awayî kir, dizane ku çawa xwedênasan ji ceribandinê rizgar bike û yên ku neheqiyê dikin, bi taybetî jî yên ku li pey xwesteka pîs ên nefsê dikevin û desthilatî kêm dibînin, ji bo cezakirinê heta Roja Dawî hiltîne. Evên curetkar û qure, ji çêrkirina yên xweyî rûmet natirsin. Lê bi ser ku milyaket di hêz û karînê de ji wan mezintir in jî, li ber Xudan wan bi çêrkirinê sûcdar nakin. Lê evên ha wek heywanên bêfêm û afirîdên* bi fêmkirina xweheyî* yên ku ji bo girtin û kuştinê çêbûne, çêrî tiştên ku jê fêm nakin, dikin. Ew jî wê wek wan heywanan di xerabûniya xwe de helak bibin û ewê cezayê neheqiya xwe bikişînin. Roj li nava rojê, li zewq û sefa xwe dinêrin, vê yekê kêf dihesibînin. Evên ha, leke û rûreşî ne. Gava ew bi we re dixwin û vedixwin, ew bi xapandina xwe bi xwe kêfê dikin. Çavên wan tije zîna ye, ji gunehkirinê têr nabin û canên xilupilo* dixapînin. Dilê wan hînî çavbirçîtiyê bûye, ew zarokên nifirê ne. Wan dev ji riya rast berda, varî* bûn û riya kurê Beyor Balamê* ku ji destmiza neheqiyê hez kir, girtin. Îcar ji ber neheqiya wî li wî hat hilatin*; kerê bê zar û ziman bi dengê mirovan peyivî û pêşî li harbûna pêxember girt. Ev mirovên ha kaniyên bê av û mijên ku li ber bagerê tên ajotin in. Tariya reş ji bo wan hilanî ye. Çimkî ew peyvên mezin û pûç dibêjin û bi xwestekên nefsê yên bêedeb, wan kesan dixapînin, yên ku nû ji mirovên di riya çewt de diçin, rizgar bûne. Bi ser ku ew bi xwe xulamên xerabûnê ne, ji wan re soza azadiyê didin. Çimkî mirov dibe xulamê wî yê ku mirov bindest dike. Çimkî, eger ew bi naskirina Xudan û Xilaskarê me Îsa Mesîh ji nepakiyên dinyayê rizgar bûbin û paşê dîsa li van tiştan bizivirin û bindest bibin, hingê halê wan ê paşî wê ji yê pêşî xerabtir be. Çimkî, eger piştî ku wan riya rastiyê zanî û ji pey emrê pîroz ê ku li wan hatibû spartin vegeriyabin, hingê nezanîna riya rastiyê wê ji bo wan hê çêtir bûya. Erê, wek vê mesela rast hat serê wan: «Kûçik li vereşîna xwe vedigere» û: «Beraz piştî şuştinê Dîsa xwe di nav herriyê de digevizîne.» Hezkirîno, niha ev nameya min a diduyan e ku ez ji we re dinivîsim. Di herduyan de jî ez fikrên we yên paqij hişyar dikim, tînim bîra we. Ez dixwazim ku hûn gotinên ku ji berê ve ji aliyê pêxemberên pîroz ve hatine gotin û emrên ku Xudan û Xilaskar bi destê Şandiyên we dane, bînin bîra xwe. Berî her tiştî vê bizanin ku di rojên dawîn de tinazkar wê derkevin, li gor xwestekên xwe rêve herin, tinazan bikin û bêjin: «Ka soza hatina wî li ku derê ma? Ji mirina bav û kalan ve, her tişt wekî destpêka afirandinê berdewam dike!» Lê ew bi vîna xwe vê yekê ji bîr dikin ku bi peyva Xwedê, ji berê ve ezman hebûn û erd jî bi avê, ji nav avê peyda bû. Û bi avê, dinya berê bi tofanê helak bû. Lê erd û ezmanên niha jî bi eynî peyvê ji bo êgir tên hilanîn; ew ji bo roja dîwankirin û helakkirina nepakan tên hiştin. Lê hezkirîno, vî tiştî ji bîr nekin ku li ba Xudan rojek wek hezar salî ye û hezar sal jî wek rojekê ye. Wek ku hinek guman dikin, Xudan di soza xwe de bi derengî nakeve, lê belê bîhna xwe li we fireh dike û naxwaze ku kesek helak bibe, lê dixwaze ku hemû tobe bikin. Lê Roja Xudan wê wek dizan bê. Di wê rojê de ezman wê bi guregureke mezin winda bibin, hêman wê bişewitin, erd û her tiştê ku tê de ye wê ji hev bikeve, tune bibe. Îcar, eger ev hemû tişt wê bi vî awayî ji hev belav bibin, divê ku hûn mirovên çawa bin? Divê ku hûn di jiyana pîroz û xwedayî* de bijîn. Li hêviya Roja Xwedê bin û hatina wê bi lez bixin. Wê rojê ezman wê bişewitin û belav bibin û hêman wê bi kelegermî bihelin. Lê li gor soza wî, em li hêviya erdekî nû û ezmanên nû ne ku rastî wê di wan de bimîne. Ji ber vê yekê hezkirîno, madem ku hûn li hêviya van tiştan in, xîretkêşiyê bikin ku hûn li ber wî bêleke, bêkêmahî û di aştiyê de bin. Îcar bîhnfirehiya Xudanê me xilasî hesab bikin, çawa ku birayê me yê hezkirî Pawlos* jî, li gor şehrezayiya ku ji wî re hatiye dayîn, ji we re nivîsiye. Ew di hemû nameyên xwe de li ser van tiştan dibêje. Di wan de hin tişt hene ku fêmkirina wan zehmet e. Yên nezan û dilê wan xilupilo*, wek ku di nivîsarên pîroz ên din de dikin, van jî çewt şîrove dikin û bi kirina vê yekê helakbûna xwe tînin. Loma hezkirîno, wek ku hûn ji pêşî ve van tiştan dizanin, hay ji xwe hebin, da ku hûn bi xapandina yên neheq neyên xirandin û ji nelebtebûna xwe nekevin. Lê di kerem û naskirina Xudan û Xilaskarê me Îsa Mesîh de bigihîjin. Rûmet niha û her û her ji wî re be. Amîn*. Ev Peyva* ku em bi we didin bihîstin, Peyva jiyanê ye. Ew ji destpêkê ve hebû, me bihîstiye, me bi çavên xwe dîtiye, me lê nêriye û dest daye wê. Ev jiyan xuya bû, me ew dît û em jê re şahidiyê dikin û em wê jiyana herheyî ya ku bi Bav* re bû û ji me re xuya bû, bi we didin zanîn. Tiştê ku me dîtiye û bihîstiye, em bi we jî didin zanîn, da ku hevpariya we jî bi me re hebe. Bi rastî hevpariya me bi Bav* û bi Kurê wî Îsa Mesîh re ye. Em van tiştan ji we re dinivîsin, da ku şahiya me temam be. Tiştê ku me ji wî bihîstiye û peyva* ku em dixwazin bi we bidin bihîstin ev e: Xwedê ronahî ye û li ba wî qet tarî tune ye. Eger em bêjin: «Hevpariya me bi wî re heye» û hê jî em di tariyê de rêve herin, em derewan dikin û li gor rastiyê nakin. Lê eger em di ronahiyê de rêve herin, wek ku ew di ronahiyê de ye, hevpariya me bi hevdû re heye û xwîna Kurê wî Îsa, me ji her gunehî paqij dike. Eger em bêjin: «Gunehê me tune», em xwe dixapînin û rastî bi me re tune. Lê eger em gunehên xwe eşkere bikin, ew dilsoz û rastîparêz e ku li gunehên me bibihûre û me ji her neheqiyê paqij bike. Eger em bêjin: «Me guneh nekiriye», em wî derewker dikin û peyva wî bi me re tune. Zarokên min ên delal, ez van tiştan ji we re dinivîsim, da ku hûn guneh nekin. Lê eger yek guneh bike, li ba Bav*, mehdervanê* me Îsa Mesîhê rastdar heye. Ew ji bo gunehên me berdêla lêbihûrtinê ye; ne tenê ji bo yên me, lê ji bo gunehên hemû dinyayê jî. Bi vê yekê em dizanin ku em wî nas dikin; eger em emrên wî bînin cih. Yê ku bêje: «Ez wî nas dikim», lê emrên wî neyne cih, derewkar e û li ba wî rastî tune. Lê kî ku gotina wî bigire, bi rastî hezkirina Xwedê li ba wî temam bûye. Bi vê em dizanin ku em bi wî re ne: Yê ku bêje: «Ez bi wî re dimînim», divê wek ku Îsa rêve çûye, ew jî rêve here. Hezkirîno, ne ku ez emrekî nû ji we re dinivîsim, lê ez wî emrê kevin ê ku ji destpêkê ve li we bû dinivîsim. Emrê kevin ew peyv e ya ku we bihîstiye. Dîsa jî ez emrekî nû ji we re dinivîsim. Rastiya wî hem li ba wî û hem li ba we xuya ye. Çimkî tarî derbas dibe û ronahiya rastîn ji xwe şewq dide. Yê ku bêje: «Ez di ronahiyê de me» û ji birayê xwe nefret bike, hê jî ew di tariyê de ye. Yê ku ji birayê xwe hez dike, di ronahiyê de dimîne û ji bo wî sedemê terpilînê* tune. Lê yê ku ji birayê xwe nefret dike, di tariyê de ye, di tariyê de rêve diçe û nizane ku diçe ku derê, çimkî tariyê çavên wî kor kirine. Zarokên min, ez ji we re dinivîsim, Çimkî di ber navê wî de li gunehên we hatiye bihûrtin. Bavno, ez ji we re dinivîsim, Çimkî hûn, yê ji destpêkê ve heyî nas dikin. Xortno, ez ji we re dinivîsim, Çimkî hûn li hember Yê Xerab bi ser ketin. Zarono, ez ji we re dinivîsim, Çimkî hûn Bav* nas dikin. Bavno, ez ji we re dinivîsim, Çimkî hûn, yê ji destpêkê ve heyî nas dikin. Xortno, ez ji we re dinivîsim, Çimkî hûn bi hêz in û peyva Xwedê bi we re dimîne Û hûn li hember Yê Xerab bi ser ketin. Ji dinyayê û tiştên ku di dinyayê de ne, hez nekin. Eger yek ji dinyayê hez bike, hezkirina Bav* bi wî re tune. Çimkî her tiştê ku di dinyayê de ye, xwesteka nefsê, xwesteka çavan û quretiya maldariyê, ne ji Bav, lê ji dinyayê ne. Îcar dinya û xwesteka wê derbas dibe, lê yê ku daxwaza Xwedê dike her û her dijî. Zarono, saeta dawî ye! Wek ku we bihîstiye, yê ku dijberê Mesîh e wê bê û niha jî gelek dijberên Mesîh derketine. Ji wê yekê em dizanin ku saeta dawî ye. Ew ji nav me derketin, lê belê ew ne ji me bûn. Eger ew ji me bûna, wê bi me re bimana. Lê çûna wan diyar kir ku ew hemû ne ji me ne. Lê hûn ji aliyê Yê Pîroz ve bi Ruh hatine meshkirin* û hûn hemû jî rastiyê dizanin. Ne ji ber ku hûn rastiyê nizanin ez ji we re dinivîsim, lê ji ber ku hûn dizanin. Û hûn dizanin ku her derew ne ji rastiyê ye. Ji yê ku dibêje: «Îsa ne Mesîh e» pê ve, kî derewkar e? Dijberê Mesîh ew e ku hem Bav û hem jî Kur înkar dike. Di dilê her kesê ku Kur înkar dike de Bav jî tune, lê di dilê yê ku Kur eşkere dike de, Bav jî heye. Bila tiştê ku we ji destpêkê ve bihîstiye, bi we re bimîne. Eger tiştê ku we ji destpêkê ve bihîstiye bi we re bimîne, hûn jî, hûnê bi Kur û bi Bav re bimînin. Îcar ev soza ku wî daye me jiyana herheyî ye. Min ev tişt li ser wan ên ku dixwazin we bixapînin ji we re nivîsîn. Îcar heçî hûn in, ew Ruhê ku Mesîh hûn pê mesh* kirine bi we re dimîne û hewcedariya we bi hînkirina tu kesî tune. Çimkî mesha wî, li ser her tiştî çawa hînî we bike, rast e, ne derew e û çawa hînî we kiribe, bi Mesîh re bimînin. Û niha, zarono, bi wî re bimînin, da ku gava ew xuya bibe, cesareta me hebe û em di hatina wî de, li ber wî şermî nebin. Madem ku hûn dizanin ew rastdar e, hûn dizanin her kesê ku rastdariyê dike ji wî çêbûye. Binêrin, Bav* çiqas ji me hez kir ku em zarokên Xwedê bên gazîkirin! Û em ew in. Ji ber vê yekê dinya me nas nake, çimkî ew nas nekir. Hezkirîno, niha em zarokên Xwedê ne û hê ne eşkere ye ku emê bibin çi. Lê em vê yekê dizanin: Gava ku ew xuya bibe, emê bibin wek wî. Çimkî ew çawa ye, emê wî wusa bibînin. Her kesê ku hêviya xwe bi wî ve girêdide, wek ku ew paqij e, xwe paqij dike. Her kesê ku guneh dike, li hember Şerîetê* radibe; çimkî guneh li hember Şerîetê rabûn e. Hûn dizanin ku ew xuya bû, da ku guneh rake; û li ba wî guneh tune. Her kesê ku bi wî re dimîne, guneh nake; her kesê ku guneh dike, ne ew dîtiye û ne jî ew nas kiriye. Zarono, bila kes we nexapîne. Yê ku rastdariyê dike rastdar e, çawa ku ew rastdar e. Yê ku guneh dike ji Îblîs e, çimkî Îblîs ji destpêkê ve guneh dike. Ji bo vê yekê Kurê* Xwedê xuya bû, da ku karên Îblîs xera bike. Her kesê ku ji Xwedê çêbûye guneh nake, çimkî tovê Xwedê di dilê wî de dijî û ew nikare guneh bike, ji ber ku ew ji Xwedê çêbûye. Zarokên Xwedê û zarokên Îblîs bi vê yekê ji hev kifş dibin: Her kesê ku rastdariyê nake ne ji Xwedê ye û yê ku ji birayê xwe hez nake jî ne ji Xwedê ye. Çimkî gotina ku we ji destpêkê ve bihîstiye ev e ku em ji hevdû hez bikin. Em ne wek Qayîn* bin ê ku ji Yê Xerab bû û birayê xwe kuşt. Û çima wî ew kuşt? Ji ber ku kirinên wî bi xwe xerab bûn, lê yên birayê wî rast bûn. Gelî birayan, eger dinya ji we nefret bike, şaş nemînin. Em dizanin ku em ji mirinê gihîştine jiyanê, çimkî em ji birayan hez dikin. Yê ku hez nake di mirinê de dimîne. Her kesê ku ji birayê xwe nefret dike, mêrkuj e û hûn dizanin ku jiyana herheyî bi tu mêrkujî re tune. Em hezkirinê bi vê yekê dizanin: Îsa canê xwe di ber me de da û divê em jî di ber birayan de canê xwe bidin. Eger malê dinyayê bi kesekî re hebe û birayê xwe di rewşeke hewcedar de bibîne û dilê wî pê neşewite, çawa hezkirina Xwedê di dilê wî de dimîne? Zarono, ne bi gotin û peyvê, lê bi kirin û rastiyê em hez bikin. Û bi vê yekê emê bizanin ku em ji rastiyê ne û li ber wî emê dilê xwe rihet bikin. Eger dilê me, me sûcdar derxe, Xwedê ji dilê me mezintir e û ew her tiştî dizane. Hezkirîno, eger dilê me, me sûcdar dernexe, li ber Xwedê cesareta me heye û em her çi bixwazin emê jê bistînin. Çimkî em emrên wî tînin cih û em tiştên ku li wî xweş tên dikin. Emrê wî ev e ku em baweriya* xwe bi navê Kurê wî Îsa Mesîh bînin û ji hevdû hez bikin, wek ku wî li me emir kiriye. Yê ku emrên wî tîne cih, bi Xwedê re dimîne û Xwedê jî bi wî re dimîne. Em bi vê yekê dizanin ku ew bi me re dimîne: Bi Ruhê ku daye me. Hezkirîno, ji her ruhî bawer* nekin, lê ruhan biceribînin ka ew ji Xwedê ne an ne. Çimkî gelek pêxemberên derewîn derketin dinyayê. Hûn bi vê yekê Ruhê* Xwedê nas dikin: Her ruhê ku eşkere dike, Îsa Mesîh bi xwîn û goşt hatiye, ji Xwedê ye, lê her ruhê ku Îsa eşkere nake, ne ji Xwedê ye. Û ruhê dijberê Mesîh ê ku we li ser bihîstiye wê bê, ev e û ji xwe niha di dinyayê de ye. Zarono, hûn ji Xwedê ne û hûn li hember pêxemberên derewîn bi ser ketin. Çimkî yê ku bi we re ye, ji yê ku di dinyayê de ye mezintir e. Ew ji dinyayê ne, ji ber vê yekê gotina wan ji dinyayê ye û dinya guhdariya wan dike. Em ji Xwedê ne. Yê ku Xwedê nas dike guhdariya me dike, lê yê ku ne ji Xwedê ye guhdariya me nake. Em bi vê yekê Ruhê rastiyê û ruhê derewîn nas dikin. Hezkirîno, em ji hevdû hez bikin; çimkî hezkirin ji Xwedê ye û her kesê ku hez dike, ji Xwedê çêbûye û Xwedê nas dike. Yê ku hez nake, Xwedê nas nake, çimkî Xwedê hezkirin e. Hezkirina Xwedê bi vê yekê di nav me de xuya bû: Xwedê Kurê xwe yê yekta şand dinyayê, da ku em bi wî bijîn. Hezkirin ev e, ne ku me ji Xwedê hez kir, lê wî ji me hez kir û Kurê xwe şand, ku di ber gunehên me de bibe berdêl. Hezkirîno, madem ku Xwedê bi vî awayî ji me hez kir, divê em jî ji hevdû hez bikin. Tu caran, tu kesî Xwedê nedîtiye; eger em ji hevdû hez bikin, Xwedê bi me re dimîne û hezkirina wî bi me re bêkêmahî dibe. Bi vê yekê em dizanin ku em bi wî re dimînin û ew bi me re dimîne, çimkî wî ji Ruhê xwe daye me. Me dît û em şahidiyê dikin ku Bav* Kurê xwe şand ku bibe Xilaskarê dinyayê. Eger yek bi eşkereyî bêje: «Îsa Kurê* Xwedê ye», Xwedê bi wî re dimîne û ew jî bi Xwedê re dimîne. Û em hezkirina Xwedê ya ku ji bo me ye dizanin û jê bawer dikin. Xwedê hezkirin e û yê ku di hezkirinê de dimîne, bi Xwedê re dimîne û Xwedê bi wî re dimîne. Hezkirin bi vî awayî di nav me de temam bûye, da ku di Roja Dawî de cesareta me hebe, çimkî ew çawa be, li vê dinyayê em jî wusa ne. Di hezkirinê de tirs tune, lê hezkirina temam tirsê ji dil derdixe; çimkî di tirsê de cefa heye û yê ku ditirse di hezkirinê de bêkêmahî nebûye. Em hez dikin, çimkî pêşî wî ji me hez kir. Eger yek bêje: «Ez ji Xwedê hez dikim» û ji birayê xwe nefret bike, derewkar e. Çimkî yê ku ji birayê xwe yê ku dibîne hez neke, nikare ji Xwedayê ku nabîne hez bike. Emrê ku me jê standiye ev e: Yê ku ji Xwedê hez dike, bila ji birayê xwe jî hez bike. Her kesê ku bawer dike ku Îsa, Mesîh e, ji Xwedê çêbûye û her kesê ku ji Bav* hez dike, ji zarokê Bav jî hez dike. Çaxê ku em ji Xwedê hez bikin û emrên wî pêk bînin, hingê em dizanin ku em ji zarokên Xwedê hez dikin. Çimkî hezkirina Xwedê ev e, ku em emrên wî bînin cih. Û emrên wî ne giran in. Çimkî her kesê ku ji Xwedê çêbûye li hember dinyayê bi ser dikeve. Û bi vî awayî em li hember dinyayê bi ser dikevin, yanî bi baweriya xwe. Ji wî yê ku bawer dike ku Îsa Kurê Xwedê ye pê ve, kî li hember dinyayê bi ser dikeve? Yê ku bi av û xwînê hat Îsa Mesîh e. Ew ne tenê bi avê, lê bi av û xwînê hat. Û ya ku şahidiyê vê dike Ruh e; çimkî Ruh rastî ye. Yên ku şahidiyê dikin sisê ne: Ruh, av û xwîn. Û şahidiya her siyan yek e. Eger em şahidiya mirovan qebûl bikin, şahidiya Xwedê hê mezintir e; çimkî ev, şahidiya Xwedê ya li ser Kurê wî ye. Yê ku baweriyê bi Kurê Xwedê tîne, ev şahidî di dilê wî de ye. Yê ku ji Xwedê bawer nake, wî ew derewker kiriye, çimkî wî bawerî bi şahidiya ku Xwedê ji bo Kurê xwe kiriye, neaniye. Şahidî ev e: Xwedê jiyana herheyî daye me û ev jiyan di Kurê wî de ye. Yê ku Kur di dilê wî de ye, jiyana wî heye, yê ku Kurê Xwedê di dilê wî de tune, jiyana wî tune. Ez van tiştan ji we re, ji yên ku baweriyê bi navê Kurê Xwedê tînin re, dinivîsim, da ku hûn bizanin jiyana we ya herheyî heye. Cesareta me ya li ber wî ev e: Çaxê em tiştekî li gor daxwaza wî bixwazin, ew guhê xwe dide me. Û eger em bizanin ku em her çi bixwazin ew guh dide me, hingê em dizanin tiştên ku me jê xwestine, me standine. Eger yek bibîne ku birayê wî gunehekî ku mirinê nayne dike, bila ji Xwedê bixwaze û ewê jiyanê bide wî yê ku gunehê ku mirinê nayne kiriye. Gunehê ku mirinê tîne heye; ez nabêjim bila ji bo gunehekî weha dua bike. Her neheqî guneh e; lê gunehê ku mirinê nayne heye. Em dizanin her kesê ku ji Xwedê çêbûye guneh nake, lê Nixuriyê Xwedê wî diparêze û Yê Xerab dest nade wî. Em dizanin ku em ji Xwedê ne û tevahiya dinyayê di bin desthilatiya Yê Xerab de ye. Em dizanin ku Kurê Xwedê hatiye û ji bo ku em Yê Rast nas bikin, fêmdarî daye me. Û em bi Yê Rast re, bi Kurê wî Îsa Mesîh re ne. Xwedayê rast û jiyana herheyî ev e. Zarono, xwe ji pûtan biparêzin. Ji vî rihspiyî, ji sitiya* bijartî û zarokên wê re, ji yên ku ez bi rastiyê ji wan hez dikim re. Ne tenê ez, lê hemû yên ku rastiyê dizanin jî ji wan hez dikin. Çimkî rastî di dilê me de dimîne û wê her û her bi me re be: Rehm, kerem û aştî ji Bav Xwedê û ji Kurê Bav Îsa Mesîh, di rastî û hezkirinê de wê li ser me be. Min dît ku hin zarokên te li gor emrê ku me ji Bav* standiye, di rastiyê de rêve diçin û ez bi vê yekê gelek şa bûm. Lê niha, sitiya delal, ne wek ku emrekî nû ez ji te re dinivîsim, lê li gor emrê ku ji destpêkê ve li me hatiye kirin, ez ji te hêvî dikim ku em ji hevdû hez bikin. Îcar hezkirin ev e ku em li gor emrên wî rêve herin. Wek ku we ji destpêkê ve bihîstiye, emir ev e ku hûn di hezkirinê de rêve herin. Gelekên ku xelkê dixapînin, li dinyayê belav bûn. Ew eşkere nakin ku Îsa Mesîh bi xwîn û goşt hatiye. Yê ku xapînok e û dijberê Mesîh e, ev e. Hay ji xwe hebin, da ku hûn tiştê ku we di ber de keda xwe daye winda nekin, lê xelata xwe bi tevahî bistînin. Her kesê ku zêde diçe û di hînkirina Mesîh de namîne, di dilê wî de Xwedê tune. Di dilê wî yê ku di hînkirina Mesîh de dimîne, hem Bav* û hem jî Kur* heye. Eger yek bê ba we û vê hînkirinê neyne, wî nehewînin malê û silavê nedinê. Çimkî, kî silavê bide wî, dibe hevparê kirinên wî yên xerab. Hê gelek tiştên ku ez ji we re binivîsim hene, lê min nexwest ku ez bi kaxez û bi hibrê binivîsim. Ez hêvî dikim ku ez bêm ba we û rû bi rû bi we re bipeyivim, da ku şahiya me temam bibe. Zarokên xwişka te ya bijartî silavan li te dikin. Ji yê rihspî, ji Gayosê hezkiriyê ku ez bi rastî jê hez dikim re. Hezkiriyo, wek ku canê te di rihetiyê de ye, ez dua dikim ku tu di hemû tiştan de di rihetî û di saxiyê de bî. Ez gelek şa bûm çaxê ku çend bira hatin û li ser dilsoziya te ya ji rastiyê re şahidî kirin ku tu çawa di rastiyê de rêve diçî. Ji bo min, ji vê yeka ku ez dibihîzim zarokên min di rastiyê de rêve diçin, şahiyeke mezintir tune. Hezkiriyo, ji birayan re, heta ji yên nenas re, tu her çi dikî, bi dilsozî dikî. Wan li ber civîna* bawermendan li ser hezkirina te şahidî kir. Îcar tu wan bi awayekî ku hêjayî Xwedê ye bi rê bikî, tê qenc bikî. Çimkî ew ji bo navê Mesîh ketin rê û ji yên ku bawer nakin tiştek nestandin. Loma divê em yên weha qenc qebûl bikin, da ku em ji rastiyê re bibin hevalkar. Min ji civînê re hin tişt nivîsîn, lê Diyotrefîsê ku dixwaze xwe di nav wan de derxe pêş, me qebûl nake. Ji ber vê yekê gava ku ez bêm, ezê balê bikişînim ser wan fesadiyên ku bi peyvên xerab li hember me kirine. Ew qîma xwe bi van fesadiyan tenê nayne, birayan qebûl nake û rê nade wan ên ku qebûl dikin jî. Bi ser de jî, ew wan ji civînê davêje derve. Hezkiriyo, tu çavê xwe nede tiştê xerab, lê bide tiştê qenc. Yê ku qenciyê dike ji Xwedê ye; yê ku xerabiyê dike Xwedê nedîtiye. Hemû li ser qenciya Dîmîtriyos şahidiyê dikin, heta rastî bi xwe jî şahidiyê dike. Em jî ji bo wî şahidiyê dikin û tu dizanî ku şahidiya me rast e. Gelek tiştên ku ez ji te re binivîsim hene, lê ez naxwazim ku bi kaxez û bi hibrê binivîsim. Lê ez hêvî dikim ku di nêzîk de ezê te bibînim, hingê emê bi hev re rû bi rû bipeyivin. Aştî li ser te be. Dost silavan li te dikin. Nav bi nav silavan li dostan bike. Ji Cihûda*, xulamê Îsa Mesîh û birayê Aqûb*, ji gazîkiriyên ku ji aliyê Bav Xwedê ve tên hezkirin û bi Îsa Mesîh tên parastin re: Aştî, rehm û hezkirin ji we re zêde bibe. Hezkirîno, çaxê min bi xîretkêşî xwest li ser xilasiya me ya hevpar ji we re binivîsim, min xwe mecbûr dît ku ez binivîsim û ji we hêvî bikim ku hûn, ji bo baweriya* ku yekcar li pîrozan* hatiye spartin, tekoşînê* bikin. Çimkî hin mirovên nepak ên ku kerema Xwedayê me bi bêedebiyê diguherin û Mîrzayê me yê tenê Xudanê me Îsa Mesîh înkar dikin, bi dizî ketin nav we. Ew ji berê ve ji bo vê dîwanê* hatine destnîşankirin. Îcar her çiqas hûn her tiştî dizanin jî, ez dixwazim bînim bîra we ku Xudan gelê xwe ji diyarê Misrê xilas kiribe jî, yên ku bawer nekirin, piştre helak kirin. Û wî ew milyaketên ku serwertiya xwe neparastin, lê belê dev ji rûniştgehên xwe berdan, bi zincîrên herheyî ji bo dîwana Roja Mezin di bin tariyê de hilanîn. Bi eynî awayî Sodom, Gomora û bajarên der û dora wan jî wek wan fuhûşî kirin û ketin pey bedenên din. Ew bajar bi kişandina cezayê agirê herheyî bûn mînak. Lê evên ha jî bi eynî awayî dikevin pey xeyalan û bedenê murdar* dikin, hukumdariya Xudan red dikin û çêrî yên xweyî rûmet dikin. Lê belê gava ku serekmilyaket Mîxayîl li hember Îblîs derket û ji bo cesedê Mûsa* munaqeşe kir, ranebû ku bi çêrkirinê wî sûcdar bike. Lê tenê got: «Bila Xudan dengê xwe li te hilde!» Lê evên ha, çêrî tiştên ku nizanin dikin û wek heywanên bêfêm, bi tiştên ku ji ber xwe fêm dikin, helak dibin. Wey li wan! Ew li ser riya Qayîn* çûn û ji bo qezencê xwe avêtin nav xapandina Balam* û di serhildana Qorax* de helak bûn. Evên ha di ziyafetên we yên hezkirinê de bê tirs dixwin û vedixwin, ew leke ne. Ew mîna wan şivanan in ku bi tenê xwe xweyî dikin. Ewrên bêbaran in ên ku li ber bayê diçin; darên payîzê yên bêfêkî ne, ew du caran mirine û ji ra* ve hatine hilkirin. Ew wek şeqilên deryayê yên hêç ên ku kef didin, şerma xwe direşînin. Ew wek stêrên serserî ne ku ji bo wan tariya reş her û her hatiye hilanîn. Henoxê* ku piştî Adem* ji nifşê* heftan e li ser wan weha pêxemberîtî* kir: «Va ye, Xudan bi deh hezarên xwe yên pîroz ve hat, da ku dîwana hemûyan bike û ji bo hemû kirinên nepak ku wan bi nepakiyê kirine û ji bo hemû tiştên hişk ên ku gunehkarên nepak li hember Xudan gotine, bala her yekî bikişîne ser sûcê wî.» Evên ha pitepit dikin, gazinan dikin, li gor xwestekên xwe rêve diçin, devê wan peyvên* mezin dibêjin, ji bo qezencê siyaneta* xelkê digirin. Lê hûn, ey hezkirîno, gotinên ku ji pêşî ve ji aliyê Şandiyên* Xudanê me Îsa Mesîh ve hatine gotin, bînin bîra xwe, ku ji we re digotin: «Di dema dawî de tinazkarên ku li gor xwestekên xwe yên nepak rêve diçin, wê derkevin.» Ev ew in, ên ku dubendiyê dikin, nefsanî ne û ji Ruh bêpar in. Lê hûn, ey hezkirîno, xwe li ser baweriya xwe ya herî pîroz ava bikin, bi Ruhê* Pîroz dua bikin, xwe di hezkirina Xwedê de bigirin û ji bo jiyana herheyî li hêviya rehma Xudanê me Îsa Mesîh bimînin. Li yên ku dudilî ne, rehmê bikin. Yên ku di nav êgir de ne, bikişînin û xilas bikin, li hinekên din bi tirs werin rehmê, lê heta bila cênika we ji kirasên ku ji bedena gunehkar lewitîne jî biçe. Xilaskarê me Xwedayê tenê, dikare we ji ketinê biparêze û bi şahiyeke mezin, bêleke we derxe ber rûmeta xwe; bila ji beriya deman ve, niha û her û her, bi destê Xudanê me Îsa Mesîh rûmet, mezinahî, karîn û desthilatî jê re be. Amîn*. Ev peyxama* Îsa Mesîh* e ya ku Xwedê da wî, da ku wan tiştên ku divê di nêzîk de çêbin nîşanî xulamên wî bide. Û wî ev bi destê milyaketê xwe şand û ew bi xulamê xwe Yûhenna da zanîn. Yûhenna jî li ser wan hemû tiştên ku wî dîtibûn şahidî kir, yanî li ser peyva* Xwedê û li ser şahidiya Îsa Mesîh. Xwezî bi wî yê ku van peyvên pêxemberîtiyê* dixwîne û xwezî bi wan ên ku guhdariya wan dikin û tiştên ku di wê de hatine nivîsîn digirin. Çimkî wext nêzîk e. Ji Yûhenna, ji heft civînên* bawermendan re yên ku li herêma Asyayê* ne: Ji Yê ku Heye, Yê ku Hebû û Yê ku Wê Bê û ji heft ruhên ku li ber textê wî ne [5-6] û ji Îsa Mesîhê ku şahidê dilsoz, nixuriyê miriyan û serokê padîşahên erdê ye, kerem û aştî* li ser we be. Rûmet û karîn her û her ji wî re be, ku ji me hez dike û bi xwîna xwe em ji gunehên me azad kirine û em ji Bavê xwe Xwedê re kirine padîşahî û kahîn*. Amîn*. *** Va ye, ew bi ewran re tê. Her çav wê wî bibîne, heta ew ên ku bedena wî qul kirine jî. Û hemû gelên dinyayê wê li ser wî li xwe bixin. Erê. Amîn. Xudan* Xwedê, Yê ku Heye, Yê ku Hebû û Yê ku Wê Bê, Karîndarê* her tiştî, dibêje: «Alfa* û Omêga Ez im.» Ez birayê we Yûhenna* me yê ku bi Îsa re di tengahiyê de, di padîşahiyê û di bîhnfirehiyê de hevparê we ye. Ez di ber peyva Xwedê û di ber şahidiya Îsa de li wê giravê bûm ku jê re Patmos tê gotin. Di roja Xudan de Ruh hat ser min û min li pişt xwe dengekî bilind bihîst ku wek dengê boriyê bû û digot: «Tiştê ku tu dibînî, di kitêbê de binivîse û ji heft civînên* bawermendan re bişîne, yên ku li Efes, Izmîr, Pergama, Tiyatîra, Sardeys, Filadelfiya û li Lawdikyayê ne.» Ez zivirîm, da ku ez wî dengê ku bi min re dipeyive bibînim. Îcar gava ez zivirîm, min heft şamdankên zêrîn dîtin. Di navenda çiradankan de min yek dît ku mîna Kurê* Mirov bû, cilek heta bi lingan dirêj wergirtibû û kembereke zêrîn li singê wî girêdayî bû. Porê serê wî spî bû, wek livaya spî, mîna berfê bû. Û çavên wî wek pêta êgir bûn. Lingên wî wek wî tûncê xas ê ku di firnê de hatiye sorkirin dibiriqî û dengê wî wek dengê xuşîna aveke boş bû. Û di destê wî yê rastê de heft stêr hebûn û ji devê wî şûrekî dudevî yê tûj derdiket. Rûyê wî wek wê roja ku bi hemû hêza xwe şewq dide bû. Gava min ew dît, ez wek yekî mirî ketim ber lingên wî. Wî jî destê xwe yê rastê danî ser min û got: «Netirse, ez Yê pêşî û Yê Paşî me. Û Yê Zindî ez im. Ez mirî bûm, lê va ye, ez her û her dijîm. Û miftên mirinê û yên diyarê* miriyan bi min re ne. Îcar tiştên ku tu niha dibînî, tiştên ku bûne û yên ku ji niha û pê ve wê bibin, binivîse. Sira van stêrên ku te di destê min yê rastê de dîtine û ya heft şamdankên zêrîn ev e: Heft stêr milyaketên heft civînên* bawermendan in û heft şamdank heft civîn in. «Ji milyaketê civîna bawermendên Efesê re binivîse: ‹Yê ku heft stêran di destê xwe yê rastê de digire û di navenda heft şamdankên zêrîn de rêve diçe, van tiştan dibêje: Ez bi kirinên te, bi xebata te û bi bîhnfirehiya te dizanim. Û ez dizanim ku tu nikarî xeraban ragirî*. Û yên ku ji xwe re dibêjin Şandî*, lê ne Şandî ne, te ew ceribandin û derewîn derxistin. Tu bîhnfireh î û te di ber navê min de li ber xwe da û tu newestiyayî. Lê belê gazineke min ji te heye: Te dev ji hezkirina xwe ya pêşî berdaye. Îcar bîne bîra xwe ku tu ji ku derê ketiyî; tobe bike û karên pêşî bike. An ku tu tobe nekî, ezê bêm te û ezê şamdanka te ji cihê wê rakim. Lê belê tiştekî te yê qenc heye: Tu ji kirinên Nîkolasiyan nefret dikî; ez jî ji wan karan nefret dikim. Ewê ku guhên wî hene, bila bibihîze ku Ruh* ji civînan re çi dibêje. Ewê ku bi ser dikeve, ezê xwarina ji dara jiyanê ya ku di bihişta* Xwedê de ye bidim wî.›» «Ji milyaketê civîna bawermendên Smîrnayê re binivîse: ‹Yê ku Pêşî û Paşî ye, yê ku mir û careke din rabû, van tiştan dibêje: Ez bi tengahî û belengaziya te dizanim, lê belê tu dewlemend î! Ez bi buxtana wan ên ku ji xwe re dibêjin Cihû dizanim; ew ne Cihû ne, lê ew kinîşta* Îblîs in. Ji wan tengahiyên ku tu li ber kişandinê yî netirse. Va ye, Îblîs wê hinan ji we bavêje zîndanê, da ku hûn bên ceribandin û hûnê deh rojan cefayê bikişînin. Heta mirinê dilsoz bimîne, ezê taca jiyanê bidim te. Ewê ku guhên wî hene, bila bibihîze ku Ruh ji civînan re çi dibêje. Ewê ku bi ser dikeve, ji mirina diduyan qet ziyanê nabîne.›» «Ji milyaketê civîna bawermendên Pergamayê re binivîse: ‹Yê ku şûrê wî yê dudeviyê tûj heye, van tiştan dibêje: Ez dizanim ku tu li ku derê rûdinî. Li dera ku textê* Îblîs lê ye, tu li wê derê rûdinî. Û tu navê min hişk digirî û li wê dera ku Îblîs lê rûdine, di wan rojên ku di nav we de, şahidê min ê dilsoz Antîpas hat kuştin jî, te baweriya xwe ya ku bi min e înkar nekir. Lê belê piçek gazina min ji te heye: Li wê derê hin mirovên te hene ku hînkirina Balam* digirin. Wî hînî Balaq* kir ku zaryên* Îsraêl ji rê derxe, da ku goriyên* ji pûtan re hatine şerjêkirin bixwin û fuhûşiyê bikin. Bi vî awayî, wek wan, hin mirovên te jî hene ku hînkirina Nîkolasiyan digirin. Îcar tobe bike, an na ezê zûka bêm te û ezê li hember wan bi şûrê devê xwe şer bikim. Ewê ku guhên wî hene, bila bibihîze ku Ruh ji civînan re çi dibêje. Ewê ku bi ser dikeve, ezê ji Mannayê* veşartî bidim wî. Ezê kevirekî spî yê ku navekî nû li ser nivîsiye bidim wî; ji yê standî pê ve, kes nizane.›» «Ji milyaketê civîna bawermendên Tiyatîrayê re binivîse: ‹Kurê* Xwedê yê ku çavên wî wek pêta êgir in û lingên wî mîna wî tûncê xas ê ku dibiriqe, van tiştan dibêje: Ez bi kirinên te, bi hezkirina te, bi baweriya te, bi xizmet û bîhnfirehiya te dizanim û ez dizanim ku karên te yên paşî ji yên pêşî hê bêtir in. Lê belê gazineke min ji te heye: Tu dihêlî ew jin, Yezabel a ku ji xwe re dibêje pêxember*, bi hînkirina xwe xulamên min ji rê derxe ku fuhûşiyê bikin û goriyên ku ji pûtan re tên şerjêkirin bixwin. Min wext da wê, da ku tobe bike; lê ew naxwaze ji fuhûşiya xwe tobe bike. Va ye, ezê wê bavêjim nav nivîneke nexweşiya giran û yên ku bi wê re zînayê dikin, eger ji kirinên wê tobe nekin, ezê wan jî bixim tengahiyeke mezin. Û ezê li zarokên wê bixim û bikujim û hemû civîn wê bizanin ku yê li dil û daxwazan dikole ez im û ezê li gor kirinên her yekî ji we bidim we. Lê ez ji we yên din re dibêjim, hûn ên ku li Tiyatîrayê ne û li gor vê hînkirinê nakin û wan tiştên ku ji wan re ‹sirên Îblîs ên kûr› dibêjin, nizanin: Ez barekî din danaynim ser pişta we: Bi tenê heta ku ez bêm, tiştê ku bi we re ye hişk bigirin. [26-27] Û ewê ku bi ser dikeve û heta dawiyê karên min li ba xwe digire, çawa ku min ji Bavê* xwe standiye, Ez jî, ezê li ser miletan hukumdariyê bidim wî. Wek ku firaxên cerîn dişikênin, Wê bi gopalê hesin serweriyê li wan bike. *** Û ezê stêra sibê bidim wî. Ewê ku guhên wî hene, bila bibihîze ku Ruh ji civînan re çi dibêje.›» «Ji milyaketê civîna bawermendên Sardeysê re binivîse: ‹Yê ku heft ruhên Xwedê û heft stêr pê re ne, van tiştan dibêje: Ez kirinên te dizanim, wek ku tu dijî navekî te heye, lê tu miriyî. Hişyar bibe û tiştên ku bi şûn de mane û li ber mirinê ne, bi hêz bike; çimkî min kirinên te li ber Xwedayê xwe temambûyî nedîtin. Îcar bîne bîra xwe ku te çi standiye û bihîstiye; wan tiştan bigire û tobe bike. Lê eger tu hişyar nebî, ezê wek dizan bêm û tu nizanî ku ezê di kîjan saetê de bavêjim ser te. Lê di Sardeysê de çend kesên te hene ku wan cilên xwe nelewitandine. Ewê bi min re bi cilên spî bigerin, ji ber ku ew hêja ne. Ewê ku bi ser dikeve bi vî awayî wê bi cilên spî bê wergirtin. Û ez navê wî ji Kitêba Jiyanê tu caran xîş nakim, lê ezê navê wî li ber Bavê* xwe û li ber milyaketên wî eşkere bikim. Ewê ku guhên wî hene, bila bibihîze ku Ruh ji civînan re çi dibêje.›» «Ji milyaketê civîna bawermendên Filadelfiyayê re binivîse: ‹Yê Pîroz, yê Rastîn, Yê ku mifta Dawid* pê re ye, Yê ku vedike û tu kes nikare bigire, Û yê ku digire û tu kes nikare veke, Van tiştan dibêje: Ez bi kirinên te dizanim. Va ye, min deriyekî vekirî daniye ber te ku tu kes nikare bigire. Ez dizanim ku hêza te hindik e û dîsa jî te peyva* min girt û te navê min înkar nekir. Va ye, hinek ji kinîşta* Îblîs hene. Ew ne Cihû ne, lê bi derew ji xwe re dibêjin Cihû. Ezê wusa bi wan bikim, ku ewê bên û li ber lingên te herin ser çokan û wê bizanin ku ez ji te hez dikim. Madem ku te emrê min ê li ser bîhfrehiyê girt, ez jî, ezê te di saeta ceribandinê de bigirim; ew saet ji bo ceribandina yên ku li ser erdê rûdinin e û ewê bê ser seranserê dinyayê. Ezê zûka bêm, tiştê ku bi te re ye hişk bigire, da ku tu kes taca te nestîne. Ewê ku bi ser dikeve ezê wî di Perestgeha* Xwedayê xwe de bikim stûn û ew êdî tu caran dernakeve derve. Ezê navê Xwedayê xwe, navê bajarê Xwedayê xwe, navê Orşelîma* nû ya ku ji Xwedayê min, ji ezmên tê xwarê û navê xwe yê nû li ser wî binivîsim. Ewê ku guhên wî hene, bila bibihîze ku Ruh ji civînan re çi dibêje.›» «Ji milyaketê civîna bawermendên Lawdikyayê re binivîse: ‹Yê Amîn*, şahidê rastîn û dilsoz, serkaniya afirandinên Xwedê, van tiştan dibêje: Ez bi kirinên te dizanim, tu ne sar î û ne jî germ î. Xwezî tu an sar an germ bûyayî. Lê ji ber ku tu ne sar û ne jî germ î, tu sarûgermo yî, ezê te ji devê xwe vereşim. Tu dibêjî: «Ez dewlemend im, ez gelek dewlemend bûme û qet hewcedariya min tune». Lê tu nizanî ku tu reben, jar, belengaz, kor û tazî yî. Şîreta min li te ev e: Zêrê ku bi êgir hatiye safîkirin ji min bikirre, da ku tu dewlemend bibî; cilên spî ji min bikire, da ku tu li xwe bikî û şerma tazîbûna te bê nixumandin. Û dermanê çavan ji min bikire û li çavên xwe bide, da ku tu bibînî. Ez dengê xwe li hemûyên ku ez ji wan hez dikim hildidim û wan edeb dikim. Loma bi xîret be û tobe bike! Va ye, ez li ber derî radiwestim û lê dixim. Eger yek dengê min bibihîze û derî veke, ezê herim ba wî û ez bi wî re û ew bi min re, emê şîvê bixwin. Yê ku bi ser dikeve, ezê heq bidim wî ku bi min re li ser textê min rûne, çawa ku ez bi ser ketim û bi Bavê* xwe re li ser textê wî rûniştim. Ewê ku guhên wî hene, bila bibihîze ku Ruh ji civînan re çi dibêje.›» Piştî van tiştan min dît ku va ye, li ezmên deriyekî vekirî heye. Ew dengê ku min pêşî bihîstibû û wek dengê boriyê bû, ji min re got: «Hilkişe vir û ezê wan tiştên ku divê ji niha û pê ve çêbin, nîşanî te bidim.» Di cih de Ruh hat ser min, min dît, textek li ezmên hebû û li ser text yek rûniştî bû. Û dîtina yê rûniştî mîna kevirê yêşîm û eqîqê sor yê şewqdar bû. Li hawirdora text keskesoreke mîna zimrûd hebû. Li hawirdora text bîst û çar textên din hebûn û li ser wan textan bîst û çar rihspî rûdiniştin. Li ser serê wan tacên zêrîn hebûn û cilên spî wergirtibûn. Û ji text birûsk, deng û xurexurên ewran derdiketin. Û li ber text heft xetîrên êgir yên pêketî hebûn, ew heft ruhên Xwedê ne. Li ber text tiştek wek deryayeke camîn û mîna belûr hebû. Û li navendê, li hawirdora text, çar afirîdên* jîndar hebûn ku ji pêş û ji paş ve bi çavan tije bûn. Afirîdê pêşî mîna şêr bû, yê diduyan mîna conega bû û rûyê afirîdê sisiyan wek rûyê mirovan bû û afirîdê çaran mîna eyloyê firek bû. Û ji çar afirîdan her yek ji wan şeş baskên wî hebûn, hawirdora wî û hundirê wî bi çavan tije bû. Bi şev û bi roj bê rawestin dibêjin: «Pîroz, pîroz, pîroz, Xudan, Xwedayê karîndarê* her tiştî, Yê ku Hebû, Yê ku Heye û Yê ku Wê Bê.» Û her cara ku çar afirîdên jîndar rûmet, hurmet û şikiriyê didin yê ku li ser text rûniştiye û her û her dijî, bîst û çar rihspî li ber yê ku li ser text rûniştiye deverû diçin ser çokan, diperizin* wî yê ku her û her dijî û tacên xwe datînin ber text û dibêjin: «Ya Xudan, Xwedayê me, Tu hêja yî ku rûmet, hurmet û hêzê bistînî. Çimkî te her tişt afirandin Û bi daxwaza te ew afirîn û hene.» Hingê min di destê rastê yê wî yê ku li ser text rûdinişt de nivîsara lihevpêçayî dît. Ew ji herdu aliyan ve hatibû nivîsîn û bi heft moran hatibû morkirin. Û min milyaketekî hêzdar dît ku bi dengekî bilind digot: «Kî hêja ye ku kitêbê* veke û morên wê rake?» Lê ne li ezmên, ne li ser erdê û ne jî di bin erdê de tu kesî nikaribû kitêb vekira û lê binêriya. Ez gelek digiriyam, çimkî kesek hêjayî peyda nebû ku kitêbê veke û lê binêre. Hingê yekî ji rihspiyan ji min re got: «Negirî! Va ye, Şêrê ku ji eşîra Cihûda* ye, Rayê* Dawid* bi ser ket, ku kitêbê û heft morên wê veke.» Hingê li ber text û di navenda çar afirîdên* jîndar û rihspiyan de min Berxek dît, wek ku şerjêkirî be. Heft strûhên* wî û heft çavên wî hebûn. Evên ha heft ruhên Xwedê ne yên ku li seranserê dinyayê hatine şandin. Ew hat û kitêb ji destê rastê yê wî yê ku li ser text rûdinişt stand. Çaxê wî ew stand, çar afirîdên jîndar û bîst û çar rihspî li ber Berx deverû çûn ser çokan. Di destê her yekî ji wan de çeng* û piyanên zêrîn ên tije bixûr* hebûn. Bixûr duayên mirovên pîroz in. Û lavijeke nû distrandin û digotin: «Tu hêja yî ku kitêbê bistînî Û morên wê vekî. Çimkî tu hatî şerjêkirin Û te bi xwîna xwe ji her bavikî, ji her zimanî, Ji her gel û ji her miletî mirov ji Xwedê re kirrîn; Û te ew ji Xwedayê me re kirin padîşahî û kahîn* Û ewê li ser dinyayê padîşahiyê bikin.» Hingê min nêrî, li hawirdora text û afirîdên jîndar û rihspiyan, min dengê gelek milyaketan bihîst û hejmara wan bi hezaran hezar û bi deh hezaran deh hezar bû. Bi dengekî bilind digotin: «Berxê şerjêkirî hêja ye ku hêz, Dewlemendî, şehrezayî, karîn, hurmet, Rûmet û pesin bistîne.» Hingê min bihîst ku her afirînên li ezmên, li ser erdê, di bin erdê de û di deryayê de û hemû tiştên di wan de, digotin: «Bila her û her pesin, hurmet, rûmet û qudret Ji yê ku li ser text rûniştiye re û ji Berx re be!» Û çar afirîdên* jîndar digotin: «Amîn» û rihspî deverû çûn ser çokan û perizîn*. Hingê min dît ku Berx yek ji heft moran vekir û min bihîst ku yek ji çar afirîdên jîndar, bi dengekî wek xurexura ewran got: «Were!» Û min dît, va ye, hespekî boz xuya bû û di destê siwarê wî de kevanek hebû. Tacek ji wî re hat dayîn û ew bi serketin derket, da ku bi ser keve. Gava ku Berx mora diduyan vekir, min bihîst ku afirîdê jîndar yê diduyan got: «Were!» Hingê hespekî din ê sor derket û ji siwarê wî re destûr hat dayîn, ku aştiyê* ji dinyayê rake û mirovan bi hevdû bide şerjêkirin. Û şûrekî mezin ji wî re hat dayîn. Gava ku Berx mora sisiyan vekir, min bihîst ku afirîdê jîndar yê sisiyan got: «Were!» Û min dît, va ye, hespekî reş û di destê siwarê wî de şihînek* heye. Hingê min di navenda çar afirîdên jîndar de dengek bihîst, wek ku digot: «Çapikek tenê genim bi zîvekî* û sê çapik tenê ceh bi zîvekî. Lê ziyanê nede dohnê zeytê û şerabê.» Gava ku Berx mora çaran vekir, min dengê afirîdê jîndar yê çaran bihîst ku digot: «Were!» Hingê min dît, va ye, hespekî kimêt ku navê siwarê wî Mirin bû. Diyarê* miriyan li pey wî dihat. Li ser çaryeka dinyayê desthilatî ji wî re hat dayîn, da ku bi şûr, bi xelayê, bi mirinê û bi heywanên dehbe yên dinyayê wan bikuje. Gava ku Berx mora pêncan vekir, min di bin gorîgehê* de canê wan mirovan dît, yên ku di ber peyva* Xwedê û di ber şahidiya ku kirine de, hatibûn kuştin. Wan bi dengekî bilind gazî kir û gotin: «Ey Xudanê hukumdar! Tu pîroz û rastîn î. Ma heta kengê tu dîwanê* nakî û tu heyfa xwîna me ji wan ên ku li dinyayê rûdinin nastînî?» Hingê ji her yekî ji wan re xiftanê spî hat dayîn û ji wan re hat gotin ku demeke kurt rihet bimînin, heta ku hejmara xizmet-hevalên wan û birayên wan ên ku wê wek wan bên kuştin, temam bibe. Gava ku Berx mora şeşan vekir, min dît ku erdhejîneke mezin çêbû. Roj wek xirariyê* ji mû, reş bû û tevahiya heyvê bû wek xwînê. Stêrên ezmên ketin ser erdê, wek ku dara hêjîrê ji ber bayekî mezin bihejike, hêjîrên xwe yên bihûrî biweşîne. Û ezman wek pêçekekê li hev hat pêçan û hemû çiya û girav ji cihên xwe hatin rakirin. Hingê padîşahên dinyayê, mezinên wê, serekleşkerên wê, dewlemendên wê û hêzdarên wê û hemû mirovên xulam û azad xwe di şkeft û latên çiyan de veşartin. Wan ji çiyan û latan re digot: «Bi ser me de bikevin û me ji ber rûyê yê ku li ser text rûniştiye û ji ber xezeba Berx veşêrin. Çimkî roja mezin a xezeba wan hat û kî dikare li ber bisekine?» Piştî vê yekê min çar milyaket dîtin ku li ser çar kujên erdê disekinîn û bayên çar kujên erdê digirtin, da ku ba li erdê, li deryayê û li tu daran nexe. Min milyaketekî din jî dît ku ji Rojhilatê derdiket û mora Xwedayê jîndar pê re bû. Bi dengekî bilind gazî wan çar milyaketan kir, yên ku desthilatî ji wan re hatibû dayîn, ku zirarê bidin erd û deryayê; wî ji wan re got: «Heta ku em morê li ser eniya xulamên Xwedayê xwe nexin, ziyanê nedin erdê, deryayê û daran.» Hingê min hejmara yên ku hatibûn morkirin bihîst: Ji hemû eşîrên kurên Îsraêl sed û çil û çar hezar hatibûn morkirin. Ji Eşîra Cihûda diwanzdeh hezar hatibûn morkirin. Ji Eşîra Rûbên diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Gad diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Aşêr diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Neftelî diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Minaşe diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Şimûn diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Lêwî diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Îsexar diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Zebûlon diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Ûsiv diwanzdeh hezar, Ji Eşîra Binyamîn diwanzdeh hezar hatibûn morkirin. Piştî vê yekê min dît ku va ye, elaleteke* mezin ya ku ji her miletî, ji her bavikî, ji her gelî û ji her zimanî ku tu kesî nedikarî bihejmarta; xiftanên spî li xwe kiribûn û guliyên xurmeyan di destên wan de bûn û li ber text û li ber Berx radiwestan. Wan bi dengekî bilind gazî dikir û digotin: «Xilasî babetê Xwedayê me ye yê ku Li ser text rûniştiye û babetê Berx e.» Hemû milyaket li hawirdora text û rihspiyan û afirîdên jîndar disekinîn. Û li ber text xwe deverû davêtin erdê, diperizîn* Xwedê û digotin: «Amîn. Pesin, rûmet, şehrezayî, Şikir, hurmet, hêz û karîn Bila her û her ji Xwedayê me re be. Amîn.» Yek ji rihspiyan peyivî û ji min re got: «Evên ku bi xiftanên spî hatine wergirtin kî ne û ji ku derê hatine?» Min ji wî re got: «Ezbenî, tu dizanî.» Hingê wî ji min re got: «Evên ha ew in ku ji wê tengahiya mezin hatine, xiftanên xwe şuştine û bi xwîna Berx spî kirine. Ji bo vê yekê li ber textê Xwedê ne Û di Perestgeha* wî de şev û roj diperizin wî. Yê ku li ser text rûniştiye, wê konê* xwe li ser wan vegire. Êdî ew birçî nabin û êdî tî nabin Û ne tav û ne jî germî li wan dixe. Çimkî ew Berxê ku di navenda text de ye Wê şivantiyê li wan bike Û wê wan bibe ser kaniyên ava jiyanê. Xwedê wê hemû hêstiran ji çavên wan paqij bike.» Û çaxê Berx mora heftan vekir, li dor nîv saetê li ezmên bêpêjiniyeke mezin çêbû. Hingê min heft milyaketên ku li ber Xwedê rawestabûn dîtin. Heft borî ji wan re hatin dayîn. Û milyaketekî din hat ku di destê wî de bixûrdanka zêrîn hebû û ew li ber Gorîgeha zêrîn rawesta. Gelek bixûr* jê re hat dayîn, da ku li ser Gorîgeha zêrîn ya li ber text, bi duayên hemû pîrozan pêşkêş bike. Û dûmana bixûrê bi duayên pîrozan re ji destê milyaket bilind bû ber Xwedê. Piştre milyaket rahişt bixûrdankê û ew ji agirê Gorîgehê dagirt û avêt ser erdê. Xurexura ewran, deng, birûsk û erdhejîn çêbûn. Hingê heft milyaketên ku heft borî bi wan re bûn xwe amade kirin, ku li boriyan bixin. Û yê pêşî li boriyê xist, teyrok û agirê tevli xwînê bûyî çêbû û hat avêtin ser erdê. Û sêyeka erdê şewitî, sêyeka daran şewitî û hemû giyayê şîn şewitî. Milyaketê diduyan li boriyê xist, tiştekî wek çiyayekî mezin ku bi êgir dişewitî hat avêtin nav deryayê û sêyeka deryayê bû xwîn. Hingê sêyeka wan afirînên ku di deryayê de dijiyan mirin û sêyeka gemiyan telef bû. Milyaketê sisiyan li boriyê xist û stêreke mezin ya ku wek xetîre dişewitî ji ezmên ket ser sêyeka çeman û ser çavkaniyên avê. Navê stêrê Zerender e. Sêyeka avê wek zerender tehl bû û gelek mirov ji avê mirin, çimkî av tehl bûbû. Û milyaketê çaran li boriyê xist, sêyeka rojê, sêyeka heyvê û sêyeka stêran derb standin, wusa ku sêyeka wan tarî dibû, sêyeka rojê û sêyeka şevê jî bê ronahî dima. Hingê min nêrî û min dengê eylo bihîst ku di nîvê ezmên de difirî û bi dengekî bilind digot: «Ji ber dengê boriyên wan sê milyaketên mayî yên ku wê li boriyê bixin: Wey, wey, wey li wan ên ku li ser rûyê erdê rûdinin.» Milyaketê pêncan li boriyê xist û min stêrek dît ku ji ezmên ketibû ser rûyê erdê. Û mifta deriyê kortala* bêbinî ji stêrê re hat dayîn. Gava ku wê deriyê kortala bêbinî vekir, wek dûmana kûrheke mezin dûman ji çalê derket û ji dûmana çalê, roj û hewa bûn tarî. Ji nav dûmanê kulî derketin ser rûyê erdê; wek ku desthilatiya dûpişkên erdê heye, desthilatî ji wan re jî hat dayîn. Û ji wan re hat gotin ku ziyanê nedin giyayê erdê, ne jî tu dar û tu şînayiyê, lê ziyanê bidin wan mirovên ku mora Xwedê li ser eniya wan tune. Destûra kuliyan hat dayîn, ku pênc mehan ezabê bidin wan, lê wan nekujin. Êşa wan wek êşa pêvedana dûpişkan bû. Di wan rojan de mirov wê li mirinê bigerin, lê ew tu caran wê nabînin; ewê bixwazin ku bimirin, lê mirin wê ji wan bireve. Dirûvê* kuliyan mîna wan hespan bûn ku ji bo cengê hatine amadekirin. Li ser serê wan tiştek wek tacên zêrîn hebû û rûyê wan wek rûyê mirovan bû. Porê wan wek porê jinan û diranên wan wek diranên şêran bûn. Û wek zirxên hesinî zirxên wan hebûn û dengê baskên wan mîna dengê wan erebeyan bû ku gelek hesp wan dikişînin û dibezin cengê. Mîna dûpişkan dûvikê wan û derziya wan hebû; û desthilatiya wan a ku pênc mehan cefayê bidin mirovan di dûvikê wan de bû. Û milyaketê kortala bêbinî li ser wan padîşah bû, ku navê wî bi Îbranî* ‹Abadûn› û bi Yewnanî ‹Apoliyon› e. Waweylêya pêşî derbas bû; va ye, hê du waweylêyên din tên. Û milyaketê şeşan li boriyê xist û min dengek ji çar strûhên* Gorîgeha* zêrîn ya ku li ber Xwedê bû, bihîst. Deng ji milyaketê şeşan re, yê ku borî di destê wî de bû got: «Wan çar milyaketên ku li ba çemê Firatê yê mezin girêdayî ne, veke.» Û çar milyaketên ku ji bo vê saetê, vê rojê, vê mehê û vê salê hatibûn amadekirin, hatin berdan, da ku sêyeka mirovan bikujin. Hejmara ordiyên siwarên hespan du caran deh hezar car deh hezar bû; min hejmara wan bihîst. Di dîtiniya* ku min dît de hesp û siwarên wan bi vî awayî xuya dibûn: Zirxên wan hebûn ku bi rengê êgir, yaqûtê ezmanî û kewkurtê bûn. Serê hespên wan wek serê şêran bû. Ji devê wan agir, dûman û kewkurt derdiket. Sêyeka mirovan bi van her sê belayan, bi êgir, bi dûman û bi kewkurta ku ji devê wan derdiket, hatin kuştin. Çimkî desthilatiya hespan di devê wan û di dûvê wan de ye. Dûvên wan mîna maran in û serê wan heye û bi van ziyanê didin. Û ew mirovên ku bi şûn de mabûn û bi van belayan nehatibûn kuştin, ji wan pûtên ku bi destên xwe çêdikirin, tobe nekirin. Dev ji perizîna cin û wan pûtan bernedan, yên ku zêrîn, zîvîn, tûncîn, kevirîn û darîn in û nabînin, nabihîzin û rêve naçin. Û ji kuştin, sêrbazî, fuhûşî û diziya xwe jî tobe nekirin. Hingê min milyaketekî din ê hêzdar dît ku ji ezmên dihat xwarê. Ew bi ewr wergirtî bû û li ser serê wî keskesor hebû. Rûyê wî wek rojê û lingên wî wek stûnên êgir bûn. Di destê wî de kitêbeke* biçûk a vekirî hebû. Lingê xwe yê rastê danî ser deryayê û lingê xwe yê çepê danî ser bejê. Çawa ku şêr dike humênî bi dengekî bilind bang kir. Çaxê ku wî bang kir, heft xurexurên ewran bi dengên xwe peyivîn. Gava ku heft xurexurên ewran peyivîn, ez li ber nivîsînê bûm. Û min ji ezmên dengek bihîst ku digot: «Ew tiştên ku heft xurexurên ewran gotin, mor bike, wan nenivîse.» Piştre ew milyaketê ku min ew li ser deryayê û li ser bejê rawestayî dîtibû, destê xwe yê rastê ber bi ezmên ve bilind kir. Û wî bi wî yê ku her û her dijî, yê ku ezman û yên ku tê de ne, erd û yên ku te de ne, derya û yên ku tê de ne afirandine, sond xwar û got: «Êdî wê bi derengmayîn nebe. Lê belê di rojên ku milyaketê heftan dengê xwe bide bihîstin de, çaxê ew li boriyê bixe, tam wek ku Xwedê mizgînî ji xulamên xwe yên pêxember re dabû, sira Xwedê wê temam bibe.» Hingê ew dengê ku min ji ezmên bihîstibû, careke din bi min re peyivî û got: «Here, wê kitêba vekirî ya ku di destê wî milyaketê ku li ser deryayê û bejê rawestayî de ye bistîne.» Îcar ez çûm ba milyaket û min jê xwest, ku kitêba* biçûk bide min. Wî ji min re got: «Wê bigire û bixwe. Wê zikê te tehl bike, lê wê di devê te de wek hingiv şêrîn be.» Min kitêba biçûk ji destê milyaket stand û min ew xwar. Di devê min de wek hingiv şêrîn bû; lê çaxê min ew xwar, zikê min tehl bû. Û ji min re hat gotin: «Divê ku tu dîsa li ser gelek gel, milet, ziman û padîşahan pêxemberîtiyê bikî.» Qamîşekî mîna şivdar ji min re hat dayîn û hat gotin: «Rabe, Perestgeha* Xwedê, Gorîgehê û yên ku tê de diperizin bipîve. Lê hewşa Perestgehê ya derve bihêle û wê nepîve; çimkî ew ji miletan re hat dayîn. Ewê Bajarê* Pîroz çil û du mehan di bin lingan de biperçiqînin. Û ezê desthilatiyê bidim du şahidên xwe û ewê xirarî* li xwe kirî hezar û du sed û şêst rojan pêxemberîtiyê bikin.» Ev in ew herdu darên zeytûnan û herdu şamdankên ku li ber Xudanê dinyayê disekinin. Eger mirovek bixwaze ziyanê bide wan, ji devê wan agir derdikeve û dijminên wan dixwe û helak dike. Û eger mirovek bixwaze ziyanê bide wan, divê ew bi xwe bi vî awayî bê kuştin. Desthilatiya wan heye, ku di rojên pêxemberîtiya xwe de ezmên bigirin, da ku baran nebare. Û desthilatiya wan li ser avê heye, ku wê bikin xwîn û kengê bixwazin, dikarin her belayê bi ser rûyê erdê de bînin. Çaxê şahidiya xwe bînin serî, ew cenawirê ku ji kortala* bêbinî derdikeve wê bi wan re şer bike, li hember wan bi ser keve û wan bikuje. Cesedê wan wê li ser meydana wî bajarê mezin bimîne, ku bi mana ruhanî jê re Sodom û Misir tê gotin. Xudanê wan bi xwe jî li wê derê hat xaçkirin. Ji her gel, her bavik, her ziman û her miletan mirov wê sê roj û nîvan li cesedê wan binêrin û ew destûrê nadin, ku cesedê wan bixin gorê. Yên ku li ser rûyê erdê rûdinin wê li ser wan şa bibin û wê gelek dilgeş bibin û ewê diyariyan ji hev re bişînin. Çimkî van herdu pêxemberan ezab didan wan ên ku li ser rûyê erdê rûdiniştin. Û piştî sê roj û nîvan ji Xwedê ruhê jiyanê ket hundirê wan û ew rabûn ser lingên xwe. Îcar tirseke mezin ket ser wan ên ku ew dîtin. Hingê wan dengekî mezin ji ezmên bihîst ku ji wan re digot: «Werin jorê.» Û li ber çavên dijminên xwe ew di ewr de hilkişiyan ezmên. Di wê saetê de erdhejîneke mezin çêbû, dehyeka bajêr hilweşiya û di erdhejînê de heft hezar mirov mirin. Yên bi şûn de man, tirsiyan û rûmet dan Xwedayê ezmên. Waweylêya diduyan derbas bû; va ye, waweylêya sisiyan zûka tê. Milyaketê heftan li boriyê xist û li ezmên dengên mezin çêbûn ku digotin: «Padîşahiya dinyayê bû ya Xudanê me û ya Mesîhê wî. Ewê her û her padîşahiyê bike». Û bîst û çar rihspiyên li ber Xwedê yên ku li ser textên xwe rûdiniştin, xwe deverû avêtin erdê, perizîn Xwedê û gotin: «Ya Xudan, Xwedayê karîndarê* her tiştî, Yê ku Hebû û Yê ku Heye, Em ji te re şikir dikin; Çimkî te hêza xwe ya mezin stand Û te dest bi hukumdariya xwe kir. Milet hêrs bûn, lê xezeba te hat; Wext hat, ku dîwana* miriyan bê kirin. Wextê dayîna xelata xulamên te yên pêxember Û yên pîroz, biçûk û mezin, yên ku ji te ditirsin hat. Û wextê xerakirina yên ku dinyayê xera dikin hat.» Hingê Perestgeha Xwedê ya ku li ezmên bû vebû û di Perestgeha wî de Sindoqa* Peymana wî xuya bû. Birûskan lê da, deng û xurexura ewran hat bihîstin, erdhejînek û teyrokeke şedîd çêbû. Hingê nîşaneke mezin li ezmên xuya bû: Jinek hebû ku bi rojê pêçayî, heyv di bin lingên wê de û taca ji diwanzdeh stêran li ser serê wê bû. Ew bizaro bû û ji bo ku zarokê xwe bianiya, di cefayê de bû, êş dikişand û dikir qîrîn. Nîşaneke din jî li ezmên xuya bû. Va ye, ejderekî sor ê mezin ku heft serî û deh strûhên* wî hebûn û li ser serên wî heft tac hebûn. Û dûvikê wî sêyeka stêrên ezmên xişandin û ew avêtin ser rûyê erdê. Ejder li ber wê jina ku li ber zarokanînê bû rawesta. Ew li benda bûyîna zarok bû, ku wî daqurtîne. Jinikê zarokekî kur anî, kurekî ku ewê bi gopalê hesin şivantiyê li hemû miletan bike. Û zarokê wê birin ba Xwedê û ber textê wî. Jinik jî reviya çû çolê. Li wê derê cihê wê yê ku ji aliyê Xwedê ve hatibû amadekirin hebû, da ku ew hezar û du sed û şêst rojan bê xweyîkirin. Hingê li ezmên ceng çêbû. Mîxayîl û milyaketên xwe bi ejder re şer kirin. Û ejder û milyaketên xwe şer kirin, lê bi ser neketin û li ezmên êdî ji bo wan cih nema. Ejderê mezin yê ku jê re Îblîs û Şeytan tê gotin, ew marê kevin ê ku hemû dinya xapandiye, ew û milyaketên wî pê re hatin avêtin ser rûyê erdê. Hingê min li ezmên dengekî bilind bihîst ku got: «Êdî wextê xilasî, hêz û Padîşahiya Xwedayê me Û desthilatiya Mesîhê wî hat. Çimkî sûcdarkerê birayên me, Yê ku şev û roj wan li ber Xwedayê me sûcdar dike, Hat avêtin xwarê. Ew bi xwîna Berx û bi peyva şahidiya xwe Li hember wî bi ser ketin Û heta mirinê jî ji jiyana xwe hez nekirin. Ji bo vê yekê şa bibin, ya ezmanno Û yên ku di wan de rûdinin. Lê wey li erdê û li deryayê, Ji ber ku Îblîs bi xezebeke mezin tê ser we, Çimkî ew dizane ku wexta wî kêm e.» Gava ejder dît ku ew hat avêtin ser rûyê erdê, ket pey wê jinika ku zarokê kur anîbû. Du baskên eyloyekî mezin ji jinikê re hatin dayîn, da ku bifire here çolê cihê xwe. Li wê derê, ji mar dûr, wê sê sal û nîvan bê xweyîkirin. Hingê mar ji devê xwe wek çem av pijiqand pey wê, da ku wê bi avê bixeniqîne. Lê erdê alîkariya jinikê kir, devê xwe vekir û ew çemê ku ejder ji devê xwe pijiqandibû daqurtand. Îcar ejder ji jinikê hêrs bû û çû, da ku bi wan re şer bike, yên ku ji dûndana* wê mane, yên ku emrên Xwedê bînin cih û şahidiya Îsa bi wan re ye. Ejder li ber devê deryayê sekinî. Piştre min cenawirekî ku ji deryayê derdiket dît. Deh strûhên* wî û heft serên wî hebûn û li ser strûhên wî deh tac û li ser serên wî navên çêran* hebûn. Ew cenawirê ku min dît, mîna piling bû, lingên wî wek lingên hirçê bûn û devê wî wek devê şêr bû. Û ejder hêza xwe, textê xwe û desthilatiya mezin da wî. Û seriyek ji seriyên cenawir wek ku li ber mirinê be birîndar bû, lê birîna mirinê hat qenckirin û seranserê dinyayê li cenawir şaş ma. Hingê mirov ji ejder re çûn ser çokan, çimkî wî desthilatiya xwe da cenawir. Mirov perizîn cenawir û gotin: «Gelo kî mîna cenawir e? Û kî dikare bi wî re şer bike?» Devê ku tiştên mezin dibêje û çêran dike ji wî re hat dayîn û desthilatî ji wî re hat dayîn, ku çil û du mehan çi bixwaze bike. Ji bo ku li dijî Xwedê çêran bike, devê xwe vekir û çêrî navê wî, konê wî û yên ku li ezmên rûdinin kir. Destûr ji wî re hat dayîn, ku bi pîrozan re şer bike û li hember wan bi ser keve. Û desthilatiya li ser her bavik, gel, ziman û miletan ji wî re hat dayîn. Hemû yên ku li ser erdê rûdinin, hemû yên ku navên wan ji damezrandina dinyayê ve di Kitêba Jiyanê ya Berxê şerjêkirî de nehatine nivîsîn, wê jê re herin ser çokan. Guhê kê hebe, bila bibihîze: Yê hêsîrtiyê*, wê here hêsîrtiyê; Yê şûr, wê bi şûr bê kuştin. Li vê derê bîhnfirehî û baweriya pîrozan divê. Hingê min cenawirekî din dît ku ji erdê derdiket. Wek berxekî, du strûhên wî hebûn û wek ejder dipeyivî. Û hemû desthilatiya cenawirê pêşî li ber wî bi kar dianî. Wî wusa kir, ku rûyê erdê û yên ku li ser wê rûdinin ji wî cenawirê pêşî re herin ser çokan, ku birîna wî ya mirinê hatibû qenckirin. Wî li ber mirovan nîşanên mezin dikirin, heta dikaribû ku ji ezmên êgir bîne ser rûyê erdê. Û bi wan nîşanên ku jê re hatibûn dayîn, da ku li ber cenawirê pêşî bike, wî ew ên ku li ser rûyê erdê rûdiniştin, dixapandin. Ji wan re digot ku sûretekî ji wî cenawirî re çêkin ê ku bi şûr hatibû birîndarkirin û dîsa dijiya. Desthilatî ji wî re hat dayîn, da ku nefesê bide sûretê cenawir ku sûretê cenawir bipeyive û bikare wan ên ku neperizin cenawir bide kuştin. Wî destê rastê an eniya hemû biçûk û mezinan, dewlemend û belengazan, azad û xulaman dida deqkirin. Wusa ku heçî kesê deqa cenawir, yanî navê wî an hejmara navê wî pê re nebe, nekaribe kirrîn û firotinê bike. Li vê derê şehrezayî divê: Yê ku fêmdar be, bila hejmara cenawir hesab bike. Çimkî hejmara mirov e û hejmara wî şeş sed û şêst û şeş e. Hingê min dît ku va ye, Berx li ser Çiyayê Siyonê* disekinî û bi wî re sed û çil û çar hezar mirov hebûn ku li ser eniya wan navê wî û navê Bavê* wî nivîsî bûn. Û min ji ezmên dengekî wek dengê aveke boş û wek dengekî bilind yê xurexura ewran bihîst. Dengê ku min bihîstibû, wek dengê muzîkvanên ku li çengên* xwe dixin bû. Wan li ber text û li ber çar afirîdên jîndar û rihspiyan straneke nû digot. Ji wan sed û çil û çar hezarên ku ji rûyê erdê bi berdêl hatine kirrîn pê ve, tu kes nikare wê stranê hîn bibe. Yên ku bi jinan re nelewitîne ev in. Çimkî keçên keçîn-kurên kurîn in. Ev ew in ku Berx bi ku derê ve here, li pey wî diçin. Evên ha berê* pêşî ne ku ji bo Xwedê û ji bo Berx ji nav mirovan hatine kirrîn. Derew ji devê wan derneket. Ew bêleke ne. Hingê min milyaketekî din dît ku di nava ezmên de difirî, Mizgîniyeke herheyî bi wî re bû, da ku Mizgîniyê bide yên ku li ser rûyê erdê rûdinin, yanî bide her milet, bavik, ziman û gelan. Bi dengekî bilind digot: «Ji Xwedê bitirsin û rûmetê bidin wî, çimkî saeta ku ew dîwanê bike, hat. Biperizin wî yê ku erd û ezman, derya û çavkaniyên avê afirandine.» Hingê milyaketê diduyan li pey wî hat û got: «Hilweşiya! Ew Babîla* mezin ya ku ji şeraba fuhûşiya xwe ya har bi hemû miletan daye vexwarin, hilweşiya.» Piştre milyaketê sisiyan li pey wan hat û bi dengekî bilind got: «Eger kesek ji cenawir re û ji sûretê wî re here ser çokan û li ser eniya xwe an li ser destê xwe deqê qebûl bike, ew jî wê ji şeraba hêrsa Xwedê ya ku safî di kasa xezeba wî de hatiye amadekirin vexwe û li ber milyaketên pîroz û li ber Berx bi êgir û bi kewkurtê ezab wê li wî bê kirin. Û dûmana ezaba wan her û her dû dike. Ew ên ku ji cenawir û ji sûretê wî re diçin ser çokan û her kî ku deqa navê wî qebûl bike, şev û roj rihetiya wan tune.» Loma divê ew pîrozên ku emrên Xwedê û baweriya Îsa digirin, bi bîhnfirehî ragirin*. Hingê min ji ezmên dengek bihîst ku digot: «Binivîse: Xwezî bi wan miriyên ku ji niha û pê ve di yekîtiya Xudan de bimirin!» Ruh dibêje: «Erê! Da ku ji xebata xwe rihet bibin, çimkî kirinên wan bi wan re diçin.» Û min dît, va ye, ewrekî spî û yekî mîna Kurê* Mirov li ser ewr rûniştî ye. Li ser serê wî taca zêrîn û di destê wî de daseke tûj hebû. Û milyaketekî din ji Perestgehê derket, bi dengekî bilind gazî wî yê ku li ser ewr rûniştibû kir û got: «Dasa xwe bavêje û bidirû. Saeta dirûnê hat, çimkî berê erdê gihîştiye.» Û yê ku li ser ewr rûdinişt dasa xwe avêt rûyê erdê û erd hat dirûn. Milyaketekî din ji wê Perestgeha ku li ezmên bû derket û di destê wî de jî daseke tûj hebû. Îcar milyaketekî din ê ku li ser êgir hukumdariya wî heye, ji Gorîgehê derket û bi dengekî bilind bang kir wî yê ku dasa wî ya tûj heye û got: «Dasa xwe ya tûj bavêjê û gûşiyên mêwa erdê bicivîne, çimkî tiriyê wê gihîştine.» Milyaket dasa xwe avêt erdê û berê erdê yê mêwê civand û avêt mahsera xezeba Xwedê ya mezin. Mahsere li derveyê bajêr hat guvaştin û xwîna ku jê herikî, cihekî bi qasî hezar û şeş sed meydanî* girt û xwe avêt heta lixaba hespan. Hingê min li ezmên nîşaneke din a mezin û ecêb dît: Heft milyaket ku heft belayên dawîn bi wan re bûn. Çimkî xezeba Xwedê bi wan temam dibe. Min dît ku tiştekî wek deryayeke camîn a bi êgir tevlihev hebû û min dît yên ku li hember cenawir û sûretê wî û hejmara navê wî bi ser ketibûn, li ser deryaya camîn radiwestan. Çengên* ku Xwedê dane wan di destên wan de bûn û strana xulamê Xwedê Mûsa* û strana Berx distrandin û digotin: «Ya Xudan, Xwedayê karîndarê her tiştî, Karên te mezin û ecêb in; Ya Padîşahê miletan, Riyên te rast û dadperwer* in. Ya Xudan, kî natirse Û rûmetê nade navê te? Çimkî bi tenê tu pîroz î, Hemû milet wê bên Û li ber te herin ser çokan, Çimkî karên te yên dadperwer eşkere bûn.» Piştî van tiştan min dît ku li ezmên Perestgeh, yanî Konê* Şahidiyê vebû. Heft milyaketên ku heft bela bi wan re bûn ji Perestgehê derketin. Wan kitanê paqij yê ku dibiriqî li xwe kiribûn û kemberên zêr li singên xwe pêçabûn. Yekî ji çar afirîdên jîndar heft piyanên zêrîn yên ku bi xezeba wî Xwedayê ku her û her dijî tije bûn, dan heft milyaketan. Û Perestgeh bi dûmana rûmet û hêza Xwedê tije bû û heta ku heft belayên heft milyaketan temam bûn, tu kesî nikaribû bikeve Perestgehê. Hingê min dengekî bilind ji Perestgehê bihîst ku ji heft milyaketan re got: «Herin û heft piyanên xezeba Xwedê birijînin ser rûyê erdê.» Yê pêşî çû û piyana xwe rijand ser erdê û ew mirovên ku deqa cenawir li ser wan hebû û ji sûretê wî re çûbûn ser çokan, kûnêrên pîs û xerab li ser wan çêbûn. Yê diduyan piyana xwe rijand ser deryayê û derya bû wek xwîna miriyan. Û her afirînê jîndar ê ku di deryayê de bû mir. Yê sisiyan piyana xwe rijand ser çem û ser çavkaniyên avê û ew bûn xwîn. Hingê min bihîst ku milyaketê avê weha got: «Ya Yê ku Heye û Yê ku Hebû, Yê Pîroz, Tu dadperwer î, ku te weha dîwan kir! Çimkî wan xwîna pîroz û pêxemberan rijand Û te ji bo vexwarinê xwîn da wan. Wan ev heq kir.» Û min dengê gorîgehê bihîst ku got: «Erê, ya Xudan, Xwedayê karîndarê her tiştî, Dîwankirina te rast û dadperwer e.» Yê çaran piyana xwe rijand ser rojê. Ji rojê re desthilatî hat dayîn, ku mirovan bi êgir biqelîne. Îcar mirov bi kelgermiyeke mezin hatin qelandin û çêr kirin navê wî Xwedayê ku desthilatiya wî li ser van belayan heye. Lê ji kirinên xwe yên xerab tobe nekirin û rûmet nedan wî. Yê pêncan piyana xwe rijand ser textê cenawir û padîşahiya wî bû taristanî. Ji êşê mirovan zimanê xwe gez kirin û ji ber êş û kûnêrên xwe çêrî Xwedayê ezmên kirin, lê ji kirinên xwe tobe nekirin. Yê şeşan piyana xwe rijand ser çemê Firatê yê mezin. Ava wî çikiya, da ku rê ji bo padîşahên Rojhilatê bê amadekirin. Piştre min sê ruhên nepak ên ku mîna beqan bûn dîtin. Ew ji devê ejder, ji devê cenawir û ji devê pêxemberê derewîn derdiketin. Ew ruhên ku cin in nîşanên mezin çêdikin. Ew diçin ba hemû padîşahên dinyayê, da ku wan ji bo cenga Roja Mezin a Xwedayê karîndarê her tiştî bicivînin. «Va ye, ez wek dizan têm! Xwezî bi wî yê ku hişyar disekine û cilên xwe parastine, da ku tazî negere û eyba wî neyê dîtin!» Hingê wan ruhan ew padîşah li wî cihî civandin, ku bi Îbranî* jê re ‹Harmegedon› tê gotin. Yê heftan piyana xwe rijand ser bayê û ji Perestgehê, ji text dengekî bilind derket û got: «Çêbû». Hingê birûskê lê da, deng hat, bû xurexura ewran û erdhejîneke wusa mezin çêbû ku ji çaxê mirov li ser rûyê erdê ne û heta niha erdhejîneke wusa çênebûye. Bajarê mezin bû sê perçe û bajarên miletan hilweşiyan. Û Babîla* mezin hat bîra Xwedê, da ku kasa şeraba xezeba xwe ya dijwar bide wê. Hemû girav reviyan û çiya êdî nehatin dîtin. Ji ezmên teyroka mezin ya bi giraniya telantekê* li ser mirovan barî. Mirovan jî ji ber belaya teyrokê çêrî Xwedê kirin, çimkî bela wê gelek mezin bû. Yek ji wan heft milyaketên ku heft piyan bi wan re bûn hat, bi min re peyivî û got: «Were vê derê, ezê nîşanî te bidim, ka çawa ew fahîşeya mezin a ku li ser gelek avê rûniştiye, tê dîwankirin. Padîşahên dinyayê bi wê re fuhûşî kirin û yên ku li ser rûyê erdê rûdinin bi şeraba fuhûşiya wê serxweş bûn.» Hingê milyaket ez bi Ruh birim çolê û min jinek dît ku li ser cenawirekî sor siwar bûbû. Cenawir ji her aliyî ve bi navên çêran tije bû û heft serî û deh strûhên* wî hebûn. Jinik bi cilên binefşî û sor hatibû wergirtin û bi zêr, bi kevirên hêja, bi lal û duran hatibû xemilandin û kaseke zêrîn di destê wê de bû. Kas jî tije tiştên mekruh û tiştên fuhûşiya wê yên murdar* bû. Li ser eniya wê, ew navê bi sir nivîsî bû: BABÎLA* MEZIN, DIYA FAHÎŞEYAN Û TIŞTÊN MEKRUH ÊN DINYAYÊ. Û min dît ku jinik bi xwîna pîrozan û bi xwîna şahidên Îsa serxweş e. Gava ku min ew dît, ez gelek şaş bûm. Hingê milyaket ji min re got: «Çima tu şaş dimînî? Ezê sira jinikê û sira wî cenawirê ku wê hildigire, yê ku heft serên wî û deh strûhên wî hene, ji te re bêjim. Ew cenawirê ku te dîtiye hebû, lê niha tune; ewê zû ji kortala* bêbinî derkeve û here helakê. Û ew ên ku li ser rûyê erdê rûdinin û navên wan ji damezrandina dinyayê ve di Kitêba Jiyanê de nehatine nivîsîn, çaxê cenawir bibînin, wê şaş bibin. Çimkî hebû û niha tune, lê wê hebe. Li vê derê aqilmendî û şehrezayî divê: Heft serî, heft çiyayên ku jinik li ser wan rûniştî ye û heft padîşah in: Pênc ji wan ketin, yek ji wan heye, yê din hê nehatiye û çaxê bê, divê demeke kurt bimîne. Cenawirê ku hebû û tune, ew bi xwe jî padîşahê heştan e. Ew yek ji heftan e û diçe helakê. «Ew deh strûhên ku te dîtine, deh padîşah in ku hê padîşahî nestandine; lê belê wê desthilatiyê bistînin, ku bi cenawir re ji bo saetekê padîşahiyê bikin. Fikra van yek e, ew hêz û desthilatiya xwe didin cenawir. Evên ha wê bi Berx re şer bikin û Berx wê li hember wan bi ser keve. Çimkî ew Xudanê xudanan û Padîşahê padîşahan e; û yên ku bi wî re bi ser ketine, yên gazîkirî, hilbijartî û dilsoz in.» Û milyaket ji min re got: «Ew ava te dît ku fahîşe li ser wê rûniştî ye, gel, elalet*, milet û ziman in. Ew deh strûhên ku te dîtin û cenawir, wê ji fahîşeyê nefret bikin. Ewê wê tazî û şeperze bikin, wê goştê wê bixwin û wê di êgir de bişewitînin. Çimkî Xwedê xist dilê wan, ku daxwaza wî pêk bînin û di fikrekê de bin û padîşahiya xwe bidin cenawir heta ku peyvên Xwedê bên cihê xwe. Ew jina ku te dîtiye, ew bajarê mezin e ku padîşahiya wî li ser padîşahên dinyayê heye.» Piştî van tiştan min milyaketekî din dît ku ji ezmên dihat xwarê. Desthilatiya wî ya mezin hebû û ji rûmeta wî rûyê erdê bû ronahî. Wî bi dengekî xurt gazî kir û got: «Hilweşiya! Babîla mezin hilweşiya! Bû cih û warê cinan Û nivana hemû ruhên nepak, Bû nivana hemû teyr û heywanên nepak û murdar. Çimkî ji şeraba fuhûşiya wê ya har Hemû miletan vexwar Û padîşahên dinyayê bi wê re fuhûşî kirin; Û bazirganên dinyayê ji zêdehiya kêfa wê dewlemend bûn.» Hingê min ji ezmên dengekî din bihîst ku digot: «Ya gelê min, ji wê derkevin, Da ku hûn nebin hevparên gunehên wê Û ji belayên wê Parê nestînin. Çimkî gunehên wê gihîştin heta bi ezmên Û Xwedê neheqiyên wê anîn bîra xwe. Wê bi xwe çawa dabe, hûn jî wusa bidin wê Û li gor kirinên wê du qat bidin wê; Û ew kasa ku wê daye vexwarin, hûn du qat bi wê bidin vexwarin. Çiqas rûmet dabe xwe û kêf û şahî kiribe, Ewqas cefa û xemgîniyê bidin wê. Çimkî di dilê xwe de dibêje: ‹Ez bi şahbanûyî* rûdinim, Ez ne jinebî me Û ez tu caran şînê nagirim.› Ji bo vê yekê belayên wê — Mirin, şîn û xela — wê di rojekê de bên Û ewê bi êgir bê şewitandin. Çimkî Xudan Xwedayê ku dîwana wê dike, hêzdar e.» Û padîşahên dinyayê yên ku pê re fuhûşî û kêf kirine, çaxê dûmana şewitandina wê bibînin, wê li ser wê bigirîn û li xwe bidin. Ji tirsa cefayê ku ew dikişîne, wê li dûr bisekinin û bêjin: «Wax, wax, bajarê mezin, Bajarê hêzdar, Babîl! Çimkî dîwanbûna te wusa di saetekê de hat.» Bazirganên dinyayê wê li ser wê bigirîn û şînê bigirin. Çimkî malên wan, zêr û zîv, kevirên hêja, lal û dur, kitanê hêja, qumaşên binefşî, hevrîşim, qumaşên sor, her cûreyê darê bîhnxweş û her tiştên ji diranên fîlan, tiştên ji darê herî hêja, ji tûnc, ji hesin û ji mermer; darçîn, biharat, bixûr*, rûnê bîhnxweş, cewîşêrîn*, şerab, dohnê zeytê, arê xas, genim, dewar, mî, hesp, erebe, kole û mirovan êdî tu kes nakirre. Ew dibêjin: «Ew fêkiyên ku dilê te diçû wan Ji destê te derketin, Tiştên şewqdar û dilkêş Ji te re neman Û êdî tu kes tu caran wan nabîne.» Bazirganên van tiştan, yên ku ji Babîlê dewlemend bûne, wê ji tirsa cefayê wê li dûr bisekinin û bi şîn û girîn bêjin: «Wax, wax, bajarê mezin! Ku bi kitanê hêja, qumaşê binefşî û sor hatiye pêçan Û bi zêr, kevirê hêja û bi duran hatiye xemilandin! Evqas dewlemendî di saetekê de wêran bû!» Û her qaptanê gemiyê û her rêwiyê ku bi gemiyê diçe cihekî, gemîvan û hemû yên ku bi kar û xebatên deryayê abora xwe dikin, li dûr disekinîn û gava dûmana şewitandina wî didîtin, bi qîrîn digotin: «Ma bajarekî din ê wek vî bajarê mezin heye?» Wan xwelî li serê xwe kir, bi şîn û girîn kirin qîrîn û gotin: «Wax, wax, bajarê mezin! Yên ku di deryayê de gemiyên wan hene Hemû bi malên wî yên hêja dewlemend bûn. Lê wusa di saetekê de bajar wêran bû. Ey ezmanno û hûn pîrozno! Şandîno û pêxemberno! Li ser wî şa bibin! Çimkî Xwedê dîwana wî kir, heqê we ji wî stand.» Hingê milyaketekî hêzdar kevirek wek beraşekî mezin hilda, avêt deryayê û got: «Bajarê mezin Babîl weha bi ketineke mezin wê bê avêtin Û êdî tu caran xuya nabe. Êdî dengê çengvan, muzîkvan, Bilûrvan û borîzanan Tu caran di nav te de nayê bihîstin. Êdî pîşekarên tu pîşeyî Tu caran di nav te de peyda nabin. Û êdî dengê beraşan Tu caran di nav te de nayê bihîstin. Êdî ronahiya qendîlan Tu caran di nav te de ronahî nade Û êdî dengê bûk û zava Tu caran di nav te de nayê bihîstin. Bazirganên te giregirên dinyayê bûn Û hemû milet bi sêrbaziya te ji rê derketin. Xwîna pêxember, pîroz û hemûyên ku Li ser rûyê erdê hatine şerjêkirin ket stûyê wî bajarî.» Piştî van tiştan, min li ezmên dengekî bilind bihîst, wek dengê elaleteke* mezin bû û digot: «Helêlûya*! Xilasî, rûmet û hêz, yên Xwedayê me ne! Çimkî dîwankirina wî rast û dadperwer* e. Wî dîwana fahîşeya mezin kir, Ya ku rûyê erdê bi fuhûşiya xwe xera kiriye Û wî heyfa xwîna pîrozên xwe jê stand.» Û cara diduyan gotin: «Helêlûya*! Dûmana bajêr her û her bilind dibe.» Bîst û çar rihspî û çar afirîdên jîndar deverû çûn ser çokan û perizîn Xwedayê ku li ser text rûniştiye û gotin: «Amîn, Helêlûya.» Hingê dengek ji text hat û got: «Ey hemû xulamên wî yên ku ji wî ditirsin, Biçûk û mezin pesnê Xwedayê me bidin.» Piştre min dengek wek dengê elaleteke mezin, dengê gelek avê û dengê xurexura ewrên hêzdar bihîst ku digot: «Helêlûya! Çimkî Xudan Xwedayê me, Karîndarê her tiştî, hukumdariyê dike. Em şa û dilgeş bibin Û em rûmetê bidin wî. Çimkî daweta Berx hat Û bûka ku ji bo wî ye, xwe amade kir. Û jê re hat dayîn, ku ew Kitanê hêja yê ku dibiriqe û paqij e, wergire.» Mana kitanê hêja, kirinên pîrozan ên dadperwer in. Hingê milyaket ji min re got: «Binivîse: ‹Xwezî bi wan ên ku ji bo ziyafeta daweta Berx hatine vexwendin!›» Û ji min re got: «Evên ha peyvên Xwedê yên rast in.» Û ez li ber lingên wî deverû çûm ser çokan, ku ez biperizim wî. Lê wî ji min re got: «Nebe ku tu vê yekê bikî! Ez xizmet-hevalê te û xizmet-hevalê birayên te me, yên ku şahidiya Îsa bi wan re ye. Biperize Xwedê, çimkî şahidiya Îsa ruhê pêxemberîtiyê ye.» Hingê min ezman vebûyî dît. Va ye, hespekî boz. Ji siwarê wî re Yê Dilsoz û Rast tê gotin; ew di şer û dîwankirinê de dadperwer e. Çavên wî wek pêta êgir in û li ser serê wî gelek tac hene. Navekî wî yê nivîsî heye ku ji wî pê ve tu kes nizane. Û cilek li xwe kiriye ku li xwînê hatiye xistin û navê wî ‹Peyva* Xwedê› ye. Ordiyên li ezmên ên ku bi kitanê hêja yê spî û paqij hatibûn wergirtin, li ser hespên boz li pey wî dihatin. Şûrekî tûj ji devê wî derdikeve, da ku li miletan bixe û ew bi xwe wê bi gopalê hesin serweriyê li wan bike. Ew bi xwe wê mahsera şeraba xezeba Xwedayê karîndarê her tiştî ya dijwar biguvêşe. Li ser cilê wî û li ser kemaxa wî navekî nivîsî heye: PADÎŞAHÊ PADÎŞAHAN Û XUDANÊ XUDANAN. Û min milyaketek dît ku li ser rojê disekinî û bi dengekî bilind gazî kir û ji hemû teyrên ku di nava ezmên de difirîn re got: «Werin ziyafeta Xwedê ya mezin, li cihekî bicivin, da ku hûn goştê padîşahan, goştê serdaran, goştê mêrxasan, goştê hespan û siwarên wan, goştê hemû azad û xulaman, biçûk û mezinan bixwin.» Hingê min cenawir û padîşahên dinyayê û ordiyên wan li cihekî civiyayî dîtin, da ku cengê bi siwarê hêsp û bi ordiya wî re bikin. Û cenawir û pêxemberê derewîn bi wî re, bi hêsîrtî* hatin girtin. Pêxemberê derewîn ew bû ku li ber cenawir nîşanên mezin dikirin û bi wan nîşanan ew ên ku deqa cenawir distandin û ji sûretê wî re diçûn ser çokan, dixapandin. Ev herduyên ha sax hatin avêtin nav gola êgir a ku bi kewkurtê dişewite. Yên bi şûn de mayî, bi wî şûrê ku ji devê siwarê hêsp derdiket, hatin kuştin û hemû teyran ji goştê wan têr xwar. Û min milyaketek dît ku ji ezmên dihat xwarê; di destê wî de mifta kortala* bêbinî û zincîreke mezin hebû. Wî ejder, marê kevin ê ku Îblîs, yanî Şeytan e, girt û ew hezar salî girêda. Wî ew avêt kortala bêbinî, ser wî girt û mor kir, da ku heta hezar sal temam bibin êdî miletan nexapîne. Piştî vê yekê divê ku ew demeke kurt bê berdan. Min text dîtin û ew li ser wan rûniştin, desthilatî ji wan re hat dayîn, ku ew dîwanê bikin. Îcar min canê wan ên ku ji ber şahidiya Îsa û ji ber peyva Xwedê serê wan hatiye birrîn dîtin. Ew ji cenawir re û ji sûretê wî re neçûne ser çokan û li ser eniya xwe û li ser destê xwe deq nestandine. Ew vejiyan* û wan bi Mesîh re hezar salî padîşahî kir. Ew miriyên ku bi şûn de man, heta hezar sal temam bûn venejîn*. Vejîna pêşî ev e. Yê ku para wî di vejîna pêşî de heye pîroz e û xwezî bi wî; hukumdariya mirina diduyan li ser wan tune. Lê belê wê bibin kahînên* Xwedê û yên Mesîh û wê bi wî re hezar salî padîşahiyê bikin. Çaxê hezar sal temam bibin, Îblîs wê ji zîndanê bê berdan. Ewê derkeve, da ku wan miletên ku li ser her çar riknên erdê ne — Gog û Magog — bixapîne û ji bo cengê wan li cihekî bicivîne. Hejmara wan wek seylaka* ber deryayê ye. Ew derketin ser pehnahiya erdê û hawirdora wargehê pîrozan û bajarê hezkirî girtin. Lê ji ezmên agir hat xwarê û ew xwarin. Îcar ew Îblîsê ku ew ji rê derxistine, hat avêtin nav gola êgir û kewkurtê, cihê ku cenawir û pêxemberê derewîn tê de ne. Bi şev û roj, her û her ezab wê li wan bê kirin. Hingê min textekî mezin ê spî û yê li ser wî rûniştibû dît. Erd û ezmên ji ber wî bazdan û cihek ji bo wan peyda nebû. Û min yên mirî, yên biçûk û mezin, li ber text sekinî dîtin. Kitêb vebûn û kitêbeke din a ku Kitêba Jiyanê ye vebû. Mirî, li gor kirinên xwe yên ku di kitêban de nivîsî bûn, hatin dîwankirin. Û deryayê ew miriyên ku di wê de bûn dan; mirinê û diyarê* miriyan jî ew miriyên ku di wan de bûn, dan. Û her yek li gor kirinên xwe hat dîwankirin. Hingê mirin û diyarê miriyan hatin avêtin nav gola êgir. Ev gola êgir mirina diduyan e. Û navê kê di Kitêba Jiyanê de nivîsî nehatibe dîtin, hat avêtin nav gola êgir. Hingê min erdekî nû û ezmanekî nû dîtin; çimkî ezmanê pêşî û erdê pêşî bihûrîn û êdî derya tunebû. Min dît ku Bajarê Pîroz, Orşelîma nû wek bûka ku ji bo mêrê xwe hatiye xemilandin, ji nav ezmên ji Xwedê dihat xwarê. Û min ji text dengekî bilind bihîst ku digot: «Va ye, konê Xwedê di nav mirovan de ye û ew bi xwe wê bi wan re bijî. Ewê gelên wî bin û Xwedê bi xwe wê bi wan re be û Xwedayê wan be. Ewê ji çavên wan hemû hêstirên wan paqij bike û êdî mirin wê nebe. Êdî şîn û girîn, êş û elem jî wê nebin; çimkî tiştên berê bihûrîn.» Hingê yê ku li ser text rûniştibû got: «Va ye, ez her tiştî nû çêdikim.» Û got: «Binivîse, çimkî ev peyvên ha dilsoz û rast in». Û ji min re got: «Her tişt çêbû. Ez Alfa û Omêga, Destpêk û Dawî me. Ezê ji kaniya ava jiyanê belaş bidim yê ku tî bûye. Yê ku bi ser bikeve wê ji van tiştan parê bistîne û ezê Xwedayê wî bim û ewê kurê min be. Lê heçî yên tirsonek in, yên bêewle, yên di nav pîsîtiyê de ne, yên kuştinê dikin, yên zînakar, yên sêrbaz, yên pûtperest* û hemû yên ku derewkar in, para wan di wê golê de ye, ku bi êgir û kewkurtê dişewite. Mirina diduyan ev e.» Milyaketek ji wan heft milyaketan hat, yên ku heft piyanên bi heft belayên dawî tije bi wan re bûn, bi min re peyivî û got: «Were vê derê, ezê bûkê nîşanî te bidim, bûka ku ji bo Berx e.» Îcar wî ez bi Ruh birim çiyayekî mezin û bilind û Bajarê Pîroz Orşelîm nîşanî min da, ku ji nav ezmên ji ba Xwedê dihat xwarê. Di nav wî de rûmeta Xwedê şewq dida; ronahiya wî wek kevirê hêja bû, wek kevirê yêşîm yê ku ronahî tê re xuya dike. Dîwarê wî yê mezin û bilind hebû, diwanzdeh dergeh û li ber dergehan diwanzdeh milyaket hebûn. Li ser dergehan navên her diwanzdeh eşîrên kurên Îsraêl nivîsî bûn. Ji aliyê rojhilat ve sê dergeh û ji aliyê bakur ve sê dergeh û ji aliyê başûr ve sê dergeh û ji aliyê rojava ve sê dergeh hebûn. Diwanzdeh bingehên dîwarê bajêr hebûn û li ser wan, diwanzdeh navên diwanzdeh Şandiyên Berx nivîsî bûn. Û di destê wî milyaketê ku bi min re dipeyivî de ji bo pîvandinê qamîşekî zêrîn hebû, da ku bajêr, dergehên wî û dîwarê wî bipîve. Çar riknên bajêr hebûn, dirêjahiya bajêr wek pehnahiya wî bû. Wî bajar bi qamîş pîva, diwanzdeh hezar meydan bû; dirêjahî, pehnahî û bilindahiya wî wek hev bûn. Wî dîwarê bajêr pîva û li gor pîvana milyaket a ku mirov wê bi kar tîne, sed û çil û çar gaz* bû. Û dîwar ji yêşîm hatibû çêkirin û bajar zêrê xasê mîna cama safî bû. Bingehên dîwarê bajêr, bi her cûreyê kevirên hêja hatibûn xemilandin. Bingeha pêşî yêşîm, ya diduyan safîr, ya sisiyan eqîqê gewr, ya çaran zimrûd, ya pêncan eqîqê spî, ya şeşan eqîqê sor, ya heftan yaqûtê zer, ya heştan zimrûdê şîn, ya nehan zeberced, ya dehan zimrûdê zer, ya yanzdehan yaqûtê şîn, ya diwanzdehan yaqûtê binefşî bû. Diwanzdeh dergeh diwanzdeh dur bûn, her dergehek ji durekê bû û kolana bajêr zêrê xas ê wek cama zelal bû. Min di bajêr de Perestgeh nedît; çimkî Xudan Xwedayê karîndarê her tiştî û Berx Perestgeha wî ne. Ne hewce ye ku roj û heyv bajêr ronahî bikin, çimkî rûmeta Xwedê wî ronahî dike û Berx çira wî ye. Milet wê di ronahiya wî de rêve herin û padîşahên dinyayê wê rûmeta xwe bînin nav wî. Tu rojan dergehên wî nayên girtin, çimkî li wê derê nabe şev. Wê rûmet û serbilindahiya miletan bînin nav wî. Lê qet tiştekî murdar nakeve nav bajêr. Û yên ku pîsîtiyê dikin û derewan dikin jî, nakevin nav wî. Bi tenê yên ku di kitêba Berx ya jiyanê de hatine nivîsîn wê bikevin nav wî. Hingê milyaket çemê ava jiyanê nîşanî min da. Ew wek cama zelal bû û ji textê Xwedê û Berx derdiket û di nava kolana bajêr de diherikî. Li herdu aliyên çem dara jiyanê hebû; diwanzdeh cûreyên fêkî pê ve tê û ew her meh fêkiyê xwe dide. Û pelên darê ji bo saxbûna miletan in. Êdî tiştê nifirlêbûyî wê qet nebe. Textê Xwedê û Berx wê di nav bajêr de be û xulamên wî wê xizmetê ji wî re bikin. Ewê rûyê wî bibînin û navê wî wê li ser eniya wan be. Û êdî nabe şev û hewcedariya wan bi ronahiya çirayê û bi ronahiya rojê namîne, çimkî Xudan Xwedê wê ronahiyê bide wan û wê her û her padîşahiyê bikin. Milyaket ji min re got: «Ev peyvên ha dilsoz û rast in. Xudan, Xwedayê ku Ruhê xwe dide pêxemberan, milyaketê xwe şand, da ku tiştên ku divê di nêzîk de çêbin, nîşanî xulamên xwe bide.» «Va ye, ez zû têm. Xwezî bi wî yê ku peyvên pêxemberîtiyê yên vê kitêbê digire!» Ez Yûhenna* me, yê ku ev tiştên ha bihîstine û dîtine. Û gava min ew bihîstin û dîtin, ez li ber lingên wî milyaketê ku ev tiştên ha nîşanî min dan, deverû çûm ser çokan, da ku ez biperizim wî. Lê wî ji min re got: «Nebe ku tu vê yekê bikî! Ez xizmet-hevalê te me, yê birayên te yên pêxember û yê wan kesan im ku peyvên vê kitêbê digirin. Ji Xwedê re here ser çokan.» Hingê wî ji min re got: «Peyvên pêxemberîtiyê yên vê kitêbê mor neke, çimkî wext nêzîk e. Yê ku neheqiyê dike, bila bêtir neheqiyê bike, yê pîs bila pîstir be, yê rastdar bila bêtir rastiyê bike û yê pîroz bila pîroztir be.» «Va ye, ez zû têm û xelata min di destê min de ye, da ku ez li gor kirinên her yekî bidim wî. Alfa û Omêga, Yê Pêşî û Yê Paşî, Destpêk û Dawî ez im.» «Xwezî bi wan ên ku xiftanê xwe şuştine, da ku heqê wan hebe, ku bên dara jiyanê û di dergehên bajêr re bikevin hundir! Yên wek kûçikan, yên sêrbaz, yên zînakar û yên mêrkuj, yên pûtperest û her kesê ku ji derewan hez dike û derewan dike, ew li derve ne. «Ez Îsa, min milyaketê xwe şand, da ku ew ji bo civînên bawermendan li ser van bûyeran ji we re şahidiyê bike. Ez ra* û dûndana* Dawid* im, ez stêra sibê ya şewqdar im.» Ruh û bûk dibêjin: «Were!» Û yê dibihîze bila bêje: «Were!» Û yê tî bûye bila bê; yê dixwaze bila belaş ava jiyanê bistîne. Ez ji her kesê ku peyvên pêxemberîtiyê yên vê kitêbê dibihîze re şahidiyê dikim: Eger mirovek tiştekî li ser van zêde bike, Xwedê wê van belayên ku di vê kitêbê de nivîsî ne bîne serê wî. Û eger mirovek ji peyvên pêxemberîtiyê yên vê kitêbê derxe, Xwedê wê para wî ji dara jiyanê ya ku di vê kitêbê de nivîsî ye û ji Bajarê* Pîroz derxe. Yê ku şahidiyê ji van tiştan re dike, dibêje: «Erê, ez zû têm». Amîn. Were, ya Xudan Îsa. Kerema Xudan Îsa li ser we hemûyan be.