Taariika iwdi Iisaa *Almasiihu mo Daawuuda mo Ibraahiima. Ko Ibraahiima jibini Issaaqa, Issaaqa jibini Yaaquuba, Yaaquuba jibini Yahuuda e musiɓɓe mun ɓen, Yahuuda kadi jibini Faarisa e Zaaraha, tawi yumma ɓen no wi'ee Tamaaru. Faarisa jibini Hasruunu, Hasruunu jibini Araama, Araama jibini Ammiina-Daaba, Ammiina-Daaba jibini Nahasuuna, Nahasuuna jibini Salmaana, Raabi* jibinani Salmaana Bo'aaza, Rugiyata jibinani Bo'aaza Obiida, Obiida jibini Yassaa'u, Yassaa'u jibini Daawuuda lanɗo on, oo wonnooɗo ɓeyngu Uriyaa jibinani mo kanko Daawuuda Sulaymaana. Sulaymaana jibini Rahabaama, Rahabaama jibini Abiiya. Abiiya jibini Asaa, Asaa jibini Yuhusaafata, Yuhusaafata jibini Yuuraama, Yuuraama jibini Uziiya, Uziiya jibini Yotaana, Yotaana jibini Ahaaza, Ahaaza jibini Hazikiiya, Hazikiiya jibini Manase, Manase jibini Amuunu, Amuunu jibini Yuusiya, Yuusiya jibini Yeekoniya e musiɓɓe mun ɓen fewndo egginegol naɓee *Baabiila. Ɓawto egginegol naɓee Baabiila ngol, Yeekoniya jibini Sa'alti'iila, Sa'alti'iila jibini Zarubaabila, Zarubaabila jibini Abiyuuda, Abiyuuda jibini Alyaqiima, Alyaqiima jibini Aazuru, Aazuru jibini Saduuqa, Saduuqa jibini Akiima, Akiima jibini Eliyuuda. Eliyuuda jibini Eliyaasaru, Eliyaasaru jibini Mataana, Mataana jibini Yaaquuba. Yaaquuba jibini Yuusufu moodibbo Mariyama on, on jibinnooɗo Iisaa wi'aaɗo Almasiihu on. Gila e Ibraahiima haa e Daawuuda, fow mun hawri jamaanuuji sappoo e nay. Gila e Daawuuda kadi haa e egginegol naɓee Baabiila hawri jamaanuuji sappoo e nay. Gila egginegol naɓee Baabiila kadi haa e Almasiihu on ko jamaanuuji sappoo e nay. E hino no Iisaa Almasiihu on jibiniraa. Tawi ko Yuusufu ƴami Mariyama yumma makko. Ado ɓe yiidude, tawi kanko jiwo on ko o sowiiɗo e dow bawgal *Ruuhu Seniiɗo on. Tawi Yuusufu, on ƴamuɗo mo, ko gorko feewuɗo, hari o faalaaka mo wirtude, o miijii accitugol mo e nder gundoo. Nde tawnoo himo miijii ɗun, malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani mo e koyɗol, wi'i mo: «Yuusufu mo Daawuuda, wota a hulu ƴettugol Mariyama, o wona ɓeyngu maa, ko fii ɓiɗɗo mo o saawi on ko immorde e Ruuhu Seniiɗo on. O heɓoyay ɓiɗɗo, innoyaa mo Iisaa, ko fii ko kanko dandoyta jamaa makko on lette junuubaaji maɓɓe ɗin.» Ɗun fow waɗiri fii ko Joomiraaɗo on daalirnoo annabaajo on kon no laatora, wonde: «Awa, jiwo mo andaali gorko on reeday, o firtoo boobo gorko, o innee Imanu'iila.» Ko woni firo ɗun ko: ‹Alla no wondi e men.› Ɓay kanko Yuusufu o finii, o waɗi ko malaa'ikaajo Joomiraaɗo on yamiri mo kon, o ƴetti ɓeyngu makko, o addi ka makko. Kono laatii o yiidaali e debbo on haa nde o firtinoo on ɓiɗɗo gorko, o inni mo Iisaa. Ɓay wonii Iisaa jibinaama Bayti-Lahiimi, ɗun ko e nder diiwal *Yahuuda fewndo laamu *Heroodu, onsay gandiɗuɓe iwri funnaange ari *Yerusalaam, ɓe wi'i: «Ko honto oo lanɗo *Yahuudiyankeeɓe arɗo e jibineede woni? Ko fii men yi'ii hoodere makko nden ka funnaange, men arii sujjangol mo.» Ɓay kanko Heroodu lanɗo on o nanii ɗun, o jiiɓii, o jiiɓodi e ɓe Yerusalaam ɓen fow. Onsay o mottindiri hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen fow e jannooɓe fii Sariya on fii landagol ɓe ko honto *Almasiihu on haanaa jibinireede. Ɓen wi'i mo: «Ko Bayti-Lahiimi e nder ngal diiwal Yahuuda. Ko fii e hino ko annabaajo on windi kon: ‹Ko an yo koɗolun Bayti-Lahiimi, jeyaakun e nder leydi bolondaa Yahuuda, hinaa a gasoohun hayfineede e yeeso ɗiya koɗooli hittuɗi e nder Yahuuda. Ko fii lanɗo yaltay e maa ko ardoo jamaa an *Isra'iila on.› » Onsay Heroodu noddi ɓen gandiɗuɓe e gundoo, o torii ɓe yo ɓe tentinan mo saa'i mo hoodere nden feeɲi e mun on. Onsay o immini ɓe Bayti-Lahiimi, o wi'i ɓe: «Yahee humpitoyoɗon no laaɓiri fii kun paykun. Si on yi'oyii kun, humpiton mi min kadi, mi yaha mi sujjana kun.» Ɓay wonii ɓe nanii ko lanɗo on wi'i kon, ɓe yahi. Tawi hoodere nde ɓe yi'unoo ka funnaange nden no wontirde yeeso maɓɓe. Ɓay wonii nde hewtii fewndo ka paykun kun woni ɗon, nde darii. Ɓay kamɓe gandiɗuɓe ɓen ɓe yiitii hoodere nden, ɓe heewi weltaare. Onsay ɓe naati ka suudu, ɓe yi'i paykun kun e yumma mun Mariyama, ɓe jiccii, ɓe sujjani kun. E hoore ɗun ɓe yaltini jawle maɓɓe, ɓe okkori kun kaŋŋe e urngallo no wi'ee libaana e *mirri. Onsay Allaahu on andini ɓe e koyɗol wonde hita ɓe yiltito ka Heroodu. Ɓe rewti laawol goo, ɓe hooti ka leydi maɓɓe. Ɓay wonii ɓen gandiɗuɓe yahii, malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani Yuusufu e koyɗol, o wi'i mo: «Immo, ƴettaa paykun kun e yumma mun, dogaa yahaa *Misira, wonaa ton haa nde mi wi'i yo a artu woo. Ko fii Heroodu ɗaɓɓitoyay paykun kun fii warugol kun.» Yuusufu immii jemma, ƴetti paykun kun e yumma mun, yahi Misira. O woni ton haa Heroodu maayi. Ko nii ko Joomiraaɗo on daalirnoo annabaajo on kon laatori, wonde: «Mi noddii Ɓiɗɗo an on yo o yaltu Misira.» Ɓay Heroodu yi'ii wonde gandiɗuɓe ɓen janfike mo, o tikki. Onsay o yamiri yo ɓe waroy kala paykun gorun kun duuɓi ɗiɗi maa jaasukun ɗun wonkun e nder Bayti-Lahiimi e koɗoloy takkiikoy ɗon koy, ɗun yaadi e saa'i mo gandiɗuɓe ɓen feɲɲinannoo mo on. Ko nii ko daaliranoo annabi Yeremiiya kon laatori, wonde: «Hito nanike ka wi'etee ɗon Raama: wullaandu e sowru tiiɗundu. Tawi ko Raahiilu woni wullude ɓiɓɓe mun ɓen, o jaɓaano yarlineede, ko fii ɓe woodaaka han kadi.» Ɓay wonii Heroodu maayii, malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani Yuusufu e koyɗol Misira, o wi'i mo: «Immo, ƴettaa paykun kun e yumma mun, yiltitoɗaa leydi Isra'iila, ko fii faalanooɓe warude paykun kun ɓen maayii.» Onsay Yuusufu ƴetti paykun kun e yumma mun, o yahi leydi Isra'iila. Kono o nani wonde Arkalaawu laamike diiwal Yahuuda ngal lonto ben mun Heroodu, o huli wonoygol ton. Allaahu on ɓanginani mo e koyɗol, o yaari e ngal diiwal Jaliilu, o wonoyi e saare no wi'ee Naasirata, fii no ko daaliranoo annabaaɓe ɓen kon laatora, wonde: «O noddoyte Naasirayankoojo.» Ko e on saa'i ɗon, Yaayaa *lootoowo maande tuubuubuyee on feeɲi, tawi himo waajoo ka wulaa diiwal Yahuuda, himo wi'a: «Tuubee, ko fii laamu kammu ngun ɓadike!» Tawi ko fii makko annabi *Isaaya wowlunoo, o wi'i: «Kaa hawa ko hawa ewnotooɗo ka wulaa, wi'a: ‹Moƴƴinee laawol Joomiraaɗo on, fewnon juri makko ɗin!› » Tawi dolokke Yaayaa on ko leeɓi ngelooba, dattol keeci makko ɗin ko guri. Tawi ko kanu e njuuri buruure o ɲaamata. Hoɗuɓe Yerusalaam ɓen e ɓe ka diiwal Yahuuda ɓen fow e koɗooli hunduɗi Yurdayniwol ɗin fow ari e makko. Ɓe qirritii junuubaaji maɓɓe ɗin, o looti ɓe maande tuubuubuyee ka maayo Yurdayniwol. Ɓay o yi'ii *Fariisiyaaɓe e *Sadduusiyaaɓe buy no arude fii *lootegol maande tuubuubuyee, o wi'i ɓe: «Ko onon yo iwdi kuura! Ko hombo tindini on dogugol tikkere aroyaynde nden? Awa yo kuuɗe mon ɗen hollu wonde on tuubii. Hara on hooloraali wi'ugol wonde ko Ibraahiima woni maama mon, ko fii mi andinii on, Alla no waawi wattude ɗee kaaƴe ɗoo ɓiɓɓe Ibraahiima. Toode teenirde nden no waalii ka binde leɗɗe. Kala leggal ngal rimataa ɓiɓɓe moƴƴuɓe, ngal soppete, ngal bugee ka yiite! «Min ko ndiyan mi woni on lootirde maande tuubuubuyee. Kono on aroyoowo ɓaawo an no ɓuri lan doole, awa kadi mi hewtaa hay solugol paɗe makko ɗen. On non ko *Ruuhu Seniiɗo on e yiite o lootirta on. Himo jogii feeteewo makko ngon ka jungo ko o hentinira bete makko on, o mooɓa ɲaametee on ka beembal makko, o sunnira foron on yiite nge ɗaanotaako.» Onsay Iisaa iwri Jaliilu, o ari Yurdayniwol ka Yaayaa, fii yo on lootu mo. Kono Yaayaa salii, wi'i: «Ko min haani arude yo a lootan! Kono an a arii yo mi loote!» Kono Iisaa jaabii mo wi'i: «Accu wonira non, ko fii ko nii haanirani en timmingol peewal ngal fow.» Ko e hoore ɗun Yaayaa jaɓi mo lootude. No Iisaa gayniranoo looteede, o ƴawi ka ndiyan, tun kammu ngun udditii, o yi'i Ruuhu Allaahu on no tippora e makko wa gabooru. Onsay hawa nanii ka kammu, no wi'a: «Ko oo woni Ɓiɗɗo an Yiɗaaɗo, mo mi weltori on!» Ɓawto ɗun, Ruuhu Allaahu on nawri Iisaa ka wulaa fii no Ibuliisa ndarndora mo. O hoori balɗe cappanɗe nay, jemma e ɲalorma. Ɓawto ɗun o weelaa. Ndarndotooɗo on ɓadii mo, wi'i: «Si tawii ko a *Ɓiɗɗo Alla, yamir ɗee kaaƴe yo ɗe wontu ɲaametee.» Iisaa jaabii: «No windii wondema: ‹Neɗɗo hinaa ɲaametee tun wuurirta, kono ko kala konguɗi iwruɗi ka Alla.› » Ibuliisa nawri mo kadi ka saare hormorde, ɗun ko Yerusalaam, o joɗɗinoyi mo ka hoore warɲakere *juulirde mawnde, o wi'i mo: «Si tawii ko a Ɓiɗɗo Alla, hocco ɗon cikkoɗaa ka leydi, ko fii no windii wondema: ‹O yamiray malaa'ikaaɓe makko ɓen fii maa, ɓe tamboro-maa juuɗe maɓɓe ɗen, fii wota koyngal maa ngal feggo e hayre.› » Iisaa jaabii mo wi'i: «No windii kadi wondema: ‹Wota a ndarndo Joomiraaɗo on, on Alla maa.› » Ibuliisa nawri mo kadi e fello toowungo fota, o holli mo laamateeriiji aduna on fow e darja mun. O wi'i mo: «Mi okkete ɗun fow si a jiccike, a sujjanii lan.» Iisaa jaabii, wi'i: «Pottito, yo Ibuliisa, ko fii no windii: ‹Ko Alla Joomiraaɗo maa on sujjantaa, rewaa mo kanko tun.› » Onsay Ibuliisa pottitii mo. Ɓawto ɗun malaa'ikaaɓe ɓadii Iisaa fii kurkanagol mo. Ɓay Iisaa andii Yaayaa wattaama e joge, o yahi Jaliilu. O eggi Naasirata, o yahi, o hoɗoyi Kafernahuum ka daande weendu ka kernidi ɗon e Zabuluunu e Naftali, fii no ko daaliranoo annabi Isaaya kon laatora, wonde: «Ko an yo leydi Zabuluunu e Naftali leyɗe wonɗe ka daande weendu, gaɗa Yurdayniwol, ɗun ko Jaliilu ka ɗiya leƴƴi hoɗi e mun. Oo jamaa wonɗo e nder niwre yi'ii ndaygu moolanaangu, e hoore ɓen jooɗiiɓe e ndin leydi ndi ɗowdi mayde woni e mun, ndaygu jalbanii ɓe.» Gila ɗun Iisaa fuɗɗii waajaade, wi'a: «Tuubee, ko fii laamu kammu ngun ɓadike!» E nder ko o yiilotoo e daande *Weendu Jaliilu ndun kon, o yi'i musiɓɓe ɗiɗo no bugoo *jalaaji ka weendu, tawi ɓen ko yungooɓe: goɗɗo on no wi'ee Sim'uunu, mo o jammoyta Petruusu, oya on no wi'ee Andaraawu, miɲɲiraawo makko kanko Sim'uunu on. O wi'i ɓe: «Jokkee lan, mi wattay on yungooɓe yimɓe.» Ɗon kisan ɓe acciti jalaaji ɗin, ɓe jokki mo. E nder yaadu maɓɓe ndun, Iisaa yi'i musiɓɓe ɗiɗo goo kadi, tawi ɓen ko Yaaquuba e miɲan mun Yuuhanna, ɓen ko ɓiɓɓe Zabadii. Tawi ɓen no wondi e ben mun Zabadii ka nder laana, hiɓe moƴƴintina jalaaji maɓɓe. Kanko Iisaa o noddi ɓe. Ɗon kisan ɓe acci ɗon laana kan e ben maɓɓe, ɓe jokki mo. Tawi Iisaa no yiiloo e nder Jaliilu fow, janna ka nder juulirɗe, waajoo fii Kibaaru Moƴƴo *laamu Alla ngun, e himo ɲawndora kala noone ɲabbeeli e nawnaaje yimɓe ɓen. Fii makko andii e nder Sirii on fow. O addanaa kala tampirɗo nawnaare e noonee muuseendiiji e ɓe jinna e iirotooɓe e maaya-ɓanduuɓe, o ndikkini ɓe. Jamaa moolanaaɗo iwruɗo Jaliilu e *Dekapooli e Yerusalaam e diiwal Yahuuda ngal e ɓe gaɗa Yurdayniwol jokki mo. Ɓay Iisaa yi'ii jamaa on, o ƴawi ka fello, o jooɗii, taalibaaɓe makko ɓen kadi ɓadii mo. Onsay o woni e jannugol jamaa on, wi'a: «Yondiniiɓe ka ɓernde ɓen ko malaaɓe, ɓay laamu kammu ngun ko kamɓe wonani. Yoomuɓe ɓen ko malaaɓe, ɓay ɓerɗe maɓɓe ɓuttinoyte. Newiiɓe ɓen ko malaaɓe, ɓay ɓe ronoyay leydi ndin. Weelaaɓe ɗonɗaa peewal ɓen ko malaaɓe, ɓay ɓe harnoyte. Yurmeteeɓe ɓen ko malaaɓe, ɓay ɓe yurminoyte. Laaɓa-ɓerndeeɓe ɓen ko malaaɓe, ɓay ɓe yi'oyay Alla. Ɓuttinooɓe ɓen ko malaaɓe, ɓay ɓe noddiroyte ɓiɓɓe Alla. Cukketeeɓe sabu peewal ngal ko malaaɓe, ɓay laamu kammu ngun ko kamɓe wonani. «On wonay malaaɓe nde ɓe yenni on e nde ɓe cukkii on e nde ɓe fawi penaale e kala bone e hoore mon sabu an. Weltee, wonon e nder welo-welo, ɓay hiɗon maranaa njoddi mawndi ka kammu, ko fii ko nii ɓe cukkornoo annabaaɓe adinooɓe on ɓen. «Ko onon woni lanɗan aduna on. Kono si dakamme majjan on iwii, haray ko honno dakamme majjan on wattirtee? Haray ɗan alaa nafa fus si hinaa bugegol ka yaasi, ɗan yaaɓee. «Ko onon woni ndaygu aduna on. Si saare wonii e hoore fello, haray nde waawetaake suuɗeede. Hay gooto huɓɓintaa lampu, hippa mo e miran, kono o waɗay mo e kene, o ndayginana kala wonɗo ka nder suudu. Yo ndaygu mon ngun jalbir nii yeeso yimɓe ɓen, fii no ɓe yi'ira kuuɗe mon moƴƴe ɗen, ɓe mawnina Ben mon Wonɗo ka kammu on.» «Wota on sikku ko mi arani ko fii firtugol Sariya on maa ko annabaaɓe ɓen wi'i kon. Min mi ardaali fii firtugol ɗi, kono ko fii laatingol ɗi. Ka haqiiqa mi andinii on, haa kammu ngun e leydi ndin muta, ko hay ciifun e toɓɓere iwataa e nder bindol Sariya on, haa fow laatoo. Kala non bonnuɗo gootel e ɓurngel fanɗude e yamirooje ɗen, janni kadi yimɓe ɓen warrugol wano non, o innete ɓurɗo fanɗude e laamateeri kammu ngun. Kono kala ɗoftiiɗo janni, on innete tedduɗo e nder laamateeri kammu ngun. Awa mi andinii on, si peewal mon ngal ɓuraali ngal jannooɓe fii Sariya on ɓen ngal e ngal *Fariisiyaaɓe ɓen ngal, on naatataa ka laamateeri kammu few. «On nanii wonde maamaaɓe men ɓen wi'ano: ‹Wota a ittu hoore, kala on ittuɗo hoore ɲaawete.› Kono min mi wi'ay on, kala tikkanɗo musiɗɗo mun ɲaawete. Kala wi'uɗo musiɗɗo mun kadi ‹komoojo› ɲaawete yeeso dental fewjooɓe ɓen. Kala non wi'uɗo musiɗɗo mun ‹la'iifu› haray no e laawol yiite jahannama. «Si hiɗa sakkaade ka juulirde, a anditii ɗon wonde musiɗɗo maa no monoran-maa goɗɗun, haray accu ɗon ittugol sadaka maa on, yahaa taho moƴƴintinoyaa hakkunde maa e musiɗɗo maa on, si araa non ittaa sadaka maa on. «Eto no faamondiriraa e mo haɓiduɗaa on kisan fewndo wonuɗon ka ɗatal, fii wota on mo haɓiduɗaa watte e juuɗe ɲaawoowo on, on ɲaawoowo kadi watte e juuɗe suufaajo on, on waɗe ka kaso. Ko fii ka haqiiqa mi andinii ma, a yaltataa ɗon fannamaa a yoɓaali mbuuɗu sakkitoro on. «On nanii kadi wi'aama wonde: ‹wota a jeenu.› Kono min mi wi'ay on, kala ndaaruɗo debbo fii himmangol mo, haray ontigi jeenii mo ka ɓernde mun. Si tawii yiitere maa ɲaamere nden wonay sabu haa feggoɗaa, haray awu nde, bugoɗaa nde ka woɗɗiti-maa. Ko fii no ɓuru-maa moƴƴande ka teral maa gootal hayra, edii ka ɓandu maa ndun fow bugee ka jahannama. Si tawii jungo maa ɲaamo ngon kadi wonay sabu haa feggoɗaa, haray taƴu ngo, bugoɗaa ka woɗɗiti-maa. Ko fii no ɓuru-maa moƴƴande ka teral maa gootal hayra edii ka ɓandu maa ndun fow yaha ka jahannama. «Wi'aama kadi, kala on accituɗo ɓeyngu mun haray yo o waɗan mo kaydi sertigal. Kono min mi wi'ay on, kala on accituɗo ɓeyngu mun, si hinaa hara on jeenu, haray o waɗii mo jeenoowo. Kala non kadi ƴettuɗo debbo seedaaɗo haray onɗon kadi jeenii. «On nanii kadi wonde maamaaɓe men ɓen wi'ano: ‹Wota mo firta woondoore, hunnu woondooje ɗe woondanɗaa Joomiraaɗo on ɗen.› Kono min mi wi'ay on, wota on woondu toode, wota on woondir kammu ngun, ko fii ko ngu jullere laamu Alla. Wota on woondir kadi leydi ndin, ko fii ko ndi ndaɗɗudi tundaaje makko ɗen, maa woondiron Yerusalaam, ko fii ko saare Lanɗo Mawɗo on non. Wota mo woondira hoore mun nden kadi, ko fii on waawaa rawninde maa ɓawlinde hay cukulol gootol. Yo ‹hiiyii› mon on wonu ‹hiiyii›, ‹oo'o› mon on wona ‹oo'o.› Ko ɓeyditaa e ɗun woo, haray ko e Ibuliisa iwri. «On nanii kadi wi'aama wonde: ‹ko yiitere yoɓirtee yiitere, ɲiire yoɓiree ɲiire.› Kono min mi wi'ay on, wota mo dartoo bonɗo, awa kadi mo bantike ma e waɓɓugo ɲaamo, tuɗan mo ngoya kadi. On mo faala-maa naɓude ka ɲaawoore fii ƴettugol ma fokiya on, accidu mo e waramba on kadi. On mo karhu-maa kadi rondanagol mo dongal, naɓaa yeru sagara gooto, naɓan mo yeru sagara ɗiɗi. Okkor on toriiɗo ma, wota a huccu kadi on faalaaɗo ma ɲawlaade. «On nanii kadi wi'aama wonde: ‹Yo a yiɗu giɗo maa, aɲaa gaɲo maa.› Kono min mi wi'ay on: yiɗee ayɓe mon ɓen, toranoɗon wonɓe cukkaade on ɓen, ɗun on wonay ɓiɓɓe Ben mon Wonɗo ka kammu on. Ko fii himo fuɗinana bonɓe ɓen e moƴƴuɓe ɓen naange makko ngen, himo saaƴinana kadi feewuɓe ɓen e ɓe feewaa ɓen ndiyan ɗan. Si tawii non ko yiɗuɓe on ɓen tun yiɗuɗon, haray ko mbarjaari hondi heɓoyton? E hinaa ƴantirooɓe sagalle janfa ɓen kadi ko non warrata? Si tawii ko musiɓɓe mon ɓen tun hiwrotoɗon, haray ko honɗun waɗuɗon ko ɓeyditii? Hinaa ɓe gomɗinaa ɓen kadi ko non warrata? Awa wonee timmuɓe wano Ben mon kammuyankeejo on woniri Timmuɗo non.» «Reenee e waɗirgol golle mon moƴƴe ɗen yiingo. Si hinaa ɗun on heɓataa njoddi ka Ben mon Wonɗo ka kammu on. «Nde hiɗon okkora miskinɓe ɓen, wota on wuttu *liite yeeso mon wano faasiqiiɓe ɓen gerdata non ka juulirɗe e ka ɗate fii no yimɓe ɓen mantira ɓe. Ko fii ka haqiiqa mi andinii on ɓe hendike mbarjaari maɓɓe ndin. Nde hiɗon okkora miskinɓe ɓen, wota jungo mon nano ngon andu ko ɲaamo ngon waɗi kon, fii no dokkal mon ngal wonira e gundoo, ɗun Ben mon, on Yi'oowo ko yi'otaako, jonnitoyay on mbarjaari mon ndin. «Nde hiɗon juula kadi wota on wa'u wa faasiqiiɓe ɓen, ɓen yiɗuɓe juulugol hara no darii ka nder juulirɗe e ka sera ballaŋe fii hollitagol yimɓe ɓen. Ko fii, ka haqiiqa mi andinii on, ɓe hendike mbarjaari maɓɓe ndin. Kono onon, nde hiɗon juula, naatee ka nder cuuɗi mon, ombon baafe mon ɗen, juulon e Ben mon mo yi'otaako on. Ɗun, Ben mon Yi'oowo ko yi'otaako kon, jonnitoyay on mbarjaari mon ndin. «Nde hiɗon juula, wota on fillifillinno haalaaji ɗuuɗuɗi wano ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen non, ko fii ɓen no sikka ko no ɓe ɗuɗɗiniri haalaaji woo ɓe jaɓirantee. Wota on nandintino e maɓɓe, ko fii Ben mon no andi ko honɗun faalaɗon ado on toraade mo. «Ko nii haanuɗon tororde Alla: ‹Baaba amen Wonɗo ka kammu, yo innde maa nden hormore, yo laamu maa ngun feeɲu, yo faale maa on waɗu ka aduna wano woniri non ka kammuuli. Okkor men hande ɲaametee haananɗo men on. Yaafanoɗaa men bonnereeji amen ɗin, wano menen kadi men yaaforani bonnuɓe men ɓen non. Wota a naadu men e jarrabuyee, kono jattin men Bonɗo on. Ko fii ko an heerori laamu e bawgal e mangu, haa poomaa. Aamiina.› «Si on yaafanike yimɓe ɓen bonnereeji maɓɓe ɗin, haray Baaba mon kammuyankeejo on yaafanto on onon kadi bonnereeji mon ɗin. Kono si on yaafanaaki yimɓe ɓen, haray Ben mon kadi yaafantaako on bonnereeji mon ɗin. «Nde hiɗon hoora, wota on ɲirɓin geece mon ɗen wa faasiqiiɓe ɓen, ko fii kamɓe ɓe waylay geece maɓɓe ɗen fii hollugol yimɓe ɓen wonde hiɓe hoori. Ka haqiiqa mi andinii on, kamɓe ɓe hendike mbarjaari maɓɓe ndin. Kono onon, nde hiɗon hoora, urnee ko'e mon ɗen, looton geece mon ɗen, fii wota on hollu yimɓe ɓen wonde hiɗon hoori, hara ko Ben mon mo yi'otaako on tun yi'i kon ko waɗuɗon e nder gundoo. Ɗun, Ben mon Yi'oowo ko yi'otaako on, jonnitay on mbarjaari mon ndin.» «Wota on mooɓu jawle ka hoore leydi, ka ɗe bonirta wuɗugol e kornugol, e ka wuyɓe fusata ƴetta. Kono mooɓee ɗe ka kammu ka ɗe wuɗataa e ka ɗe kornataa e ka wuyɓe fusataa ƴetta. Ko fii ko ka keyee mon on woni woo, ɓernde mon nden wonata. «Ko yiitere woni ndaygu ɓandu. Si tawii yiitere nden no selli, haray ɓandu ndun fow no ndaygi. On mo yiitere mun ɲawi, haray ɓandu ontigi ndun fow no e nder niwre. Si tawii non ngun ndaygu wongu e ontigi ko niwre, haray ko embere honto nden niwre mawni! «Hay gooto waawataa gollande jeyɓe ɗun ɗiɗo, ko si o aɲay oya, o yiɗa oya, maa o haɓɓoo e oya, o itta bote e oya. Ko ɗun waɗi si on waawataa rewude Alla rewon jawdi. «Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on: wota on aanu fii ko ɲaamon maa ko yaron e nder ngurndan mon ɗan, maa fii ko ɓornon ɓalli mon ɗin. Taw si hinaa ngurndan ɓuri neema, awa kadi ɓandu ɓuri koltu? Ndaaree colli ɗin ka kammu: ɗi sankataa, ɗi wa'ataa, ɗi mooɓataa hay huunde e nder caagaaje, kono Ben mon Kammuyankeejo on no wurni ɗi. E taw si on ɓuraa ɗi hittude? Ko hombo e mon, e nder annde mun, waawata ɓeydude ngurndan mun ɗan beru sogonal gootal? «E ko honɗun aananton fii conci? Ndaaree no ɗii piindiiji ka gese fuɗirta njanɗa: hara-le ɗi gollataa, ɗi saɲɲataa. Kono non mi andinii on, hay Sulaymaana e nder darja mun on fow holtiraali hay wa wootiri e majji. Si tawii non Allaahu on no holtinirde non hay huɗo wonuko hande ka ngesa kon, bugoyteeko jango ka yiite kon, hara o ronkay waɗande on ko ɓuri ɗun, onon ɓee fanɗa-gomɗinalɓe? Awa wota on aanu haa wi'on: ‹ko honɗun men ɲaamata?› maa: ‹ko honɗun men yarata?› maa: ‹ko honɗun men ɓornotoo?› Ɗun, ko ɓe gomɗinaa ɓen ɗaɓɓata ɗun. Kono Ben mon Kammuyankeejo on no andi hiɗon handi e ɗun. Kono ɗaɓɓee taho laamu makko ngun e peewal makko ngal, ɗin piiji fow ɓeydanoyte on. Awa wota on aanu fii jango, ko fii jango aananay hoore mun. Ɲalaande bee arday e maapunde mun.» «Wota on ɲaawu fii wota on ɲaawe. Ko fii, ko wano ɲaawirɗon non ɲaawirteɗon, e ko sariyaare nde etirɗon nden etiranteɗon. «Ko honno yiirataa lojol wongol ka yiitere musiɗɗo maa on, hara a yi'aali falimawal wongal ka yiitere maa ngal? Ko honno wawrataa wi'ude musiɗɗo maa on: ‹Accu mi ittane lojol ngol ka yiitere maa›, e hara falimawal no ka yiitere maa an? Ko an yo faasiqiijo, ittu taho falimawal wongal ka yiitere maa ngal, onsay non a yi'ay no ittiranaa musiɗɗo maa on lojol wongol ka yiitere makko ngol. «Wota on ƴettu ko hormortee kon, jonnon bareeji ɗin, fii wota ɗi yiltito ɗi ƴakka on. Wota on bugo kadi koɗe mon lambiri ɗen yeeso koseeji ɗin, sakko ɗi yaaɓa ɗe. «Toree, on okkorte. Ɗaɓɓee, on heɓay. Hoɗɗee, on udditante. Ko fii kala toriiɗo okkorte, kala ɗaɓɓuɗo heɓay, awa kadi kala on hoɗɗiiɗo udditante. «Ko hombo e mon, ɓiɗɗo mun torotoo ɗun bireedi, ontigi jonna mo hayre? Maa o toroo mo lingii, ontigi jonna mo mboddi? Si tawii non hay onon bonɓe ɓen hiɗon waawi waɗande ɓiɓɓe mon ɓen piiji moƴƴi, haray ko haa honto Ben mon Wonɗo ka kammu on okkorta ɓen toriiɓe mo moƴƴereeji! Waɗanee yimɓe ɓen wano faaliraɗon yo ɓe waɗan on non. Ko fii ko ɗun Sariya on e annabaaɓe ɓen wi'i.» «Naatiree ka dambugal faaɗungal. Ko fii dambugal nawrayngal e hayrannde ngal ko yaajungal. Ɗatal nawrayngal e hayrannde ngal kadi ko weeɓungal, awa-le ɗuuɗuɓe naatiray ɗon. Kono dambugal nawrayngal e ngurndan ngal e ɗatal nawrayngal e ngurndan ngal ko faaɗuɗe, kono ko seeɗaaɓe heɓata ɗen.» «Awa reenee e waɗitiiɓe annaba ɓen, ko fii ɓe arday e mon wa baali, kono hara ka nder ko ɓe caapaali hunƴuɗi. Ko kuuɗe maɓɓe ɗen anditirton ɓe. E hara en ittay sungala e hoore bulle-koɲon, maa ƴibbe e hoore bulle-baali? Kala leggal moƴƴal ko ɓiɓɓe moƴƴuɓe rimata, kono leggal bongal ko ɓiɓɓe bonɓe rimata. Leggal moƴƴal waawataa rimude ɓiɓɓe ɓonɓe, leggal bongal kadi waawataa rimude ɓiɓɓe moƴƴuɓe. Kala leggal ngal rimataa ɓiɓɓe moƴƴuɓe ko soppeteengal bugee ka yiite. Awa ko kuuɗe maɓɓe ɗen anditirton ɓe. «Hinaa wi'ooɓe lan ‹Koohoojo, Koohoojo› ɓen fow naatata ka laamateeri kammu, kono ko waɗayɓe ko Baaba an Wonɗo ka kammu on faalaa kon tun. Nden ɲande, buy wi'oyay lan: ‹Koohoojo, Koohoojo! Taw si hinaa e innde maa men haaliraynoo ko Alla longini men, men raɗora kadi jinnaaji e innde maa, men waɗa kadi kaawakeeji moƴƴi buy e innde maa?› Onsay mi wi'oyay ɓe: ‹Mi andaano on few. Pottitee lan, yo onon waɗooɓe ko boni!› «Awa kala nanuɗo ɗii konguɗi an, huutori ɗi, wa'ay wa faamuɗo, darnuɗo suudu mun e hoore fetere. Ndiyan ɗan saaƴi, waameeji ɗin ari, keneeli ɗin wifi, ɗin piyii e ndun suudu, ndu ronka yanude, ko fii hari ko e fetere ndu darii. Kono kala nanuɗo konguɗi an ɗin, huutoraali ɗi, on no wa'i wa njofoojo darnuɗo suudu mun e hoore njaare. Ndiyan ɗan saaƴi, waameeji ɗin ari, keneeli ɗin wifi, ɗin piyii e ndun suudu, ndu yani, yanal tiiɗungal.» Ɓay wonii Iisaa timminii yewtere mun nden, jamaa on ŋalɗi fii ko o jannaynoo kon, ko fii hari himo jannirde ɓe bawgal, hara wonaa wano jannooɓe fii Sariya on ɓen janniraynoo non. Ɓay wonii Iisaa tippike ka fello, jamaa moolanaaɗo jokki mo. Onsay mo ɗamajan ari jiccii yeeso makko, wi'i: «Koohoojo, si hiɗon faalaa, hiɗon waawi lan sellinde, mi laaɓa.» Iisaa fonti jungo mun ngon, meemi mo, wi'i: «Miɗo faalaa, laato selluɗo, laaɓaa.» Ɗon kisan o selli ɗamajan ɗan, o laaɓi. E hoore ɗun Iisaa wi'i mo: «Reeno wota a wowlan ɗun hay gooto, kono yahu hollitoyoɗaa *yottinoowo sadaka on, ittaa sadaka wano Muusaa yamiri non, fii yo ɗun wonan ɓe seedee.» Ɓay wonii Iisaa naatii Kafernahuum, hooreejo suufaaɓe teemedere ɓadii mo, jeeji, wi'i: «Koohoojo, kurkaadu an ndun no waalii ka suudu, ɓandu makko ndun no maayi, awa kadi himo tampi fota.» Iisaa wi'i mo: «Mi yahay, mi sellina mo.» Onsay kanko hooreejo suufaaɓe ɓen o jaabii mo, o wi'i: «Koohoojo, mi foddaa e mo'on ka suudu an. Kono maakee tun kongol gootol, kurkaadu an ndun ndikkay. Ko fii min tigi, ko mi wonɗo e ley kongol hooreeɓe goo, min kadi miɗo mari suufaaɓe wonɓe e ley kongol an. Si mi wi'ii goɗɗo e ɓen ‹yahu›, o yahay. Si mi wi'ii oya on ‹aru›, o aray. Awa kadi si mi wi'ii kurkaadu an ndun ‹waɗu ɗun›, ndu waɗay.» Ɓay Iisaa nanii ɗun, o ŋalɗi, o wi'i jokkuɓe mo ɓen: «Ka haqiiqa mi andinii on, hay ka *Isra'iila'en mi yi'aali neɗɗo gomɗinirɗo wa oo. Mi andinii on, ɗuuɗuɓe iwroyay funnaange e hirnaange, ɓe nafodoya e Ibraahiima e Issaaqa e Yaaquuba ka laamateeri kammu. Kono haanunooɓe ronude laamateeri ndin ɓen bugete ka niwre ka ɓuri woɗɗude, ka wullaandu e ŋatindiro ɲiiƴe woni ton.» Onsay Iisaa wi'i on hooreejo suufaaɓe ɓen: «Yahu, yo ɗun wonirane wano gomɗinirɗaa non.» E on saa'i tigi kurkaadu ndun sellinaa. Ɓawto ɗun Iisaa yahi ka galle Petruusu, o tawi esiraawo Petruusu suddiiɗo on no waalii nawnaare nguli-ɓandu. O meemi jungo on ngon, nguli-ɓandu kin yalti e makko. Onsay on immii, o woni e kurkanagol Iisaa. Ɓay niɓɓii, ɓe addani mo ɗuuɗuɓe ɓe jinna nangi, o raɗori ɗin jinnaaji kongol makko ngol, o sellini nawnuɓe ɓen fow. Ko nii ko daaliranoo annabi Isaaya kon laatori, wonde: «O ƴettii nawnaaje men ɗen, o fawtike ɲabbeeli men ɗin.» Ɓay Iisaa yi'ii jamaa hunduɗo mo on, o yamiri taalibaaɓe makko ɓen yo ɓe lumbitu gaɗa. Jannoowo fii Sariya on goo ɓadii mo, wi'i: «Karamoko'en, mi jokkete kala ka yaaruɗaa.» Iisaa jaabii mo wi'i: «Ndoni ɗin no mari gayɗe mun, awa kadi colli ɗin ka weeyo no mari ɲakkaaji mun, kono *Ɓii-Aaden on kan alaa hay ka fowtina hoore mun nden.» Goɗɗo e taalibaaɓe ɓen wi'i mo: «Koohoojo, newnanee lan taho mi yaha, mi wattinoya ben an en.» Kono Iisaa jaabii mo, wi'i: «Jokkan, accaa mayɓe ɓen wattina mayɓe mun ɓen.» Ɓawto ɗun Iisaa bakii ka laana, taalibaaɓe makko ɓen kadi jokki mo. Onsay waabiliire tiiɗunde wondunde e hendu tippii ka weendu haa morlooɗe ndiyan ɗen watti diwude laana kan, tawi kanko himo ɗaanii. Ɓe ari, ɓe findini mo, ɓe wi'i: «Koohoojo, dandu en, en mulay woni!» O wi'i ɓe: «Ko fii honɗun hulanɗon, onon ɓee fanɗa-gomɗinalɓe?» Onsay o immii, o toŋani hendu ndun e morlooɗe ndiyan ɗen, deeƴaango tiiɗungo waɗi. Ɓen ŋalɗi fota, ɓe wi'indiri: «Ko hombo woni oo? Ko fii hay keneeli ɗin e baharu on ɗoftoto mo!» Ɓay wonii o hewtoyii gaɗa weendu ndun, ɗun ko e ndii leydi ɓee Gadariyankooɓe, jinnaaɓe ɗiɗo sortii ka berɗe, ari fottugol e makko. Tawi hakkee ko ɓen hulɓinii, hay gooto suusataano rewude ɗon. Ɓen sonki e makko, ɓe wi'i: «Ko honɗun faalanaɗaa men, an oo *Ɓiɗɗo Alla. E hara ko arduɗaa ɗoo ko fii lettugol men hara saa'i on hewtaali?» Tawi wuro kose moolanaango no ooraynoo ka woɗɗitii ɓe. Onsay jinnaaji ɗin jeeji mo, ɗi wi'i: «Si a raɗoto men, nawru men e ngoo wuro kose.» O wi'i ɗi: «Yahee!» Onsay ɗi yalti e ɓen, ɗi naatoyi e nder ɗin koseeji. Tun, koseeji ɗin fow giddi ka falo, ɗi unoyii ka weendu, ɗi muli ka nder ndiyan. Ornaynooɓe ɗi ɓen dogi, yahi ka saare, fillitoyii ko waɗi kon fow, tentinii ko heɓi ɓen jinnanooɓe kon. Onsay yimɓe saare nden fow yalti fii fottugol e Iisaa. Nde ɓe yiirunoo mo, ɓe jeeji mo woɗɗitagol leydi maɓɓe ndin. Ɓawto ɗun Iisaa bakii ɗon e laana, o lumboyi weendu ndun, o yahi ka saare makko. Ɓe addani mo maaya-ɓanduujo waaliiɗo e ɓoggi-dimborɗi. Ɓay Iisaa yi'ii gomɗinal maɓɓe ngal, o wi'i maaya-ɓanduujo on: «Wakkilo yo boobo an. Junuubaaji maa ɗin yaafaama.» Onsay woɓɓe e jannooɓe fii Sariya on wi'indiri: «Oo neɗɗo no hoynude Alla!» Nde tawnoo Iisaa no andi miijooji maɓɓe ɗin, o wi'i ɓe: «Ko honɗun joganiɗon ɗii miijooji bonɗi ka ɓerɗe mon? Enee, hakkunde wi'ugol ‹junuubaaji maa ɗin yaafaama› e ‹immo yahaa›, ko honɗun e ɗii ɗoo ɓuri weeɓude? Fii no andiron wonde *Ɓii-Aaden on no mari bawgal ka aduna ɗoo fii yaafagol junuubaaji», o wi'i jukkuɗo on: «Immo ƴettaa ɓoggi-dimborɗi maa ɗin, hootaa ka maa.» On immii, o hooti ka makko. Ɓay jamaa on yi'ii ɗun, ɓe huli, ɓe mawnini Alla, on yeɗuɗo yimɓe ɓen sifa ngal bawgal. Wa ko Iisaa iwata ɗon, o yi'i goɗɗo no wi'ee Matta no jooɗii ka ƴantirde sagalle. O wi'i mo: «Aru, jokkaa mi!» Kanko Matta o immii, o jokki mo. Ɓawto ɗun, Iisaa jooɗii fii ɲaamugol ka suudu Matta, tawi *ƴantooɓe sagalle e junuubankeeɓe ɗuuɗuɓe no jooɗodi e makko, wondude e taalibaaɓe makko ɓen. Ɓay *Fariisiyaaɓe ɓen yi'ii ɗun, ɓe wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «E ko fii honɗun karamoko mon ɲaamidanta e ƴantooɓe sagalle ɓen e junuubanke'en?» Ɓay wonii Iisaa nanii ɗun, o wi'i: «Hinaa selluɓe ɓen hatonjini e ɲawndoowo, kono ko ɲawɓe ɓen. Allaahu non no daali: ‹Ko yurmeende mi faalaa, wonaa sadaka.› Awa, yahee andinoyoɗon ko woni firo ɗun. Ko fii min, wonaa noddugol feewuɓe ɓen mi arani, kono ko junuubankeeɓe ɓen.» Onsay taalibaaɓe Yaayaa ɓen ari e Iisaa, ɓe wi'i mo: «Ko fii honɗun menen e Fariisiyaaɓe ɓen men hooranta, hara taalibaaɓe maa ɓen kan alaa hoorude?» Iisaa jaabii ɓe wi'i: «Taw si njaatigiiɓe jom jomba no haani yoomude yeru hiɓe wondi e jom jomba? Ɲalaaɗe aroyay nde jom jomba pottinaa e hakkunde maɓɓe, onsay ɓe hooray. Hay gooto ƴettataa ceelol bagi keso, walkira dolokke kiɗɗo. Ko fii ceelol ngol pooɗay dolokke on, haa wuddere nden ɓurta yaajude. Njaram kesan men loowetaake e nder bootooji guri kiɗɗi. Si hinaa ɗun, guri ɗin seekoto, njaram ɗan hibba, bootooji guri ɗin kadi bona. Kono njaram kesan ko e nder bootooji guri kesi loowetee, ɗi fow ɗi maroda.» Wa fewndo ko Iisaa yewtata ɓe ɗii konguɗi, hooreejo goo hewti, jiccii yeeso makko, wi'i: «Jiwo an on maayii jooni jooni! Kono aree *fawon juuɗe mon ɗen e hoore makko, o wuuritay.» Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen immii jokki mo. Onsay debbo wonnooɗo soncaade gila duuɓi sappoo e ɗiɗi ari wontiri ɓaawo Iisaa, o meemi kombol dolokke makko on. Ko fii hari on debbo no miijoo wonde: «Si mi waawii tun meemude dolokke makko on, mi ndikkay.» Onsay Iisaa yeƴƴitii. Ɓay o yi'ii mo, o wi'i: «Wakkilo, yo jiwo an! Gomɗinal maa ngal sellinii ma.» On debbo selli e on saa'i tigi. Ɓay Iisaa hewtii ka suudu on hooreejo, o yi'ii ko wuttooɓe ceri ɓen e jamaa on woni e nder jiiɓoldu kon, o wi'i ɓe: «Pottitee, jiwo on maayaali, o ɗaani.» Ɓe jali mo. Ɓay wonii jamaa on yaltinaama, onsay o naati, o nangi jungo jiwo on, jiwo on immii. Fii ɗun andii e leydi ndin fow. Wa ko Iisaa iwata ɗon, bumɓe ɗiɗo jokki mo, no ewnoo wi'a: «Yurminee men, yo ɓii Daawuuda!» Ɓay o hewtii ka suudu, bumɓe ɓen ɓadii mo. Iisaa wi'i ɓe: «Hiɗon sikka miɗo waawi waɗude ɗun?» Ɓe jaabii mo: «Hiiyii, yaa an Koohoojo.» Onsay o meemi ɓe gite ɗen, o wi'i: «Yo ɗun woniran on wano gomɗinirɗon non.» Gite maɓɓe ɗen wunti. Iisaa yamiri ɓe ɗunɗoo, o sattini, o wi'i: «Reenee wota gooto andu.» Kono nde ɓe yaltirnoo, ɓe nangi e fillagol e nder leydi ndin fow ko Iisaa waɗani ɓe kon. Wa ko Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen fokkitata, ɓe addani mo mboboojo mo jinna nangi. Ɓay wonii jinnawii ngin raɗaama, mboboojo on wowli. E nder ko jamaa on ŋalɗi kon, ɓe wi'i: «Haa hande sifa ɗun yi'aaka e leydi Isra'iila ndin!» Kono Fariisiyaaɓe ɓen kaɲun wi'i: «Ko tippude e lanɗo jinnaaji ɗin o woni raɗorde jinnaaji ɗin.» Tawi Iisaa no yiilotonoo e ca'e ɗen fow e koɗooli ɗin, janna ka nder juulirɗe maɓɓe, waajoo fii Kibaaru Moƴƴo *laamu Alla ngun, ɲawnda kadi kala nawnaaje e ɲabbeeli. Ɓay o yi'ii jamaa on, o yurmaa, ko fii hari hiɓe aybi, hiɓe ŋakkiraa ballo wa baali ɗi alaa ngaynaako. Onsay o wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «Baagol ngol no ɗuuɗi, kono wa'ooɓe ɓen ɗuuɗaa. Awa jooni, toree non Jom baagol ngol yo o addu wa'ooɓe ka baagol makko.» Ɓawto ɗun, Iisaa noddi *sahaabaaɓe makko ɓen sappoo e ɗiɗo, o okki ɓe bawgal raɗagol jinnaaji ɗin e sellingol kala ɲaw e kala nawnaare. E hino inɗe ɓen sahaabaaɓe sappoo e ɗiɗo: arano on e maɓɓe ko Sim'uunu, jammaaɗo on Petruusu, e Andaraawu neene-gooto makko on, e Yaaquuba mo Zabadii, e Yuuhanna neene-gooto on on, e Filiipu e Bartolomaawu e Tooma e Matta, ƴantaynooɗo sagalle on, e Yaaquuba mo Alfaa, e Taddaawu, e Sim'uunu tawdaaɗo e fedde *Zelotiiɓe ɓen, e Yudaasi Iskariiyu, janfoytooɗo mo on. Ko ɓee sappoo e ɗiɗooɓe ɗoo Iisaa immini ɓawto o yamirde ɓe ɗunɗoo: «Wota on yaaru ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen e wota on naatu ka ca'e Samariyankeeɓe ɓen. Kono yaaree ka baali suudu *Isra'iila majjuɗi ɗin. E nder yaadu mon ndun, waajoɗon wonde laamu kammu ngun ɓadike. Ɲawndon ɲawɓe ɓen, immintinon mayɓe ɓen, sellinon ɓe ɗamajan ɓen, ɓe laaɓa, raɗoɗon jinnaaji ɗin. On hendike ɗun e hoore on ittaa hay huunde, onon kadi okkee ɗun, hara on ittinaali hay huunde. Wota on datto kaŋŋe maa kaalisi maa sila, yooɓoɗon, maa bonfo fii yaadu ndun, maa dolokkaaji ɗiɗi, maa paɗe, maa tuggordu. Ko fii golloowo no handi e ɲaametee mun. «Kala saare maa hoɗo ka naatuɗon, andee si tawii no woodi ɗon goɗɗo hebuliiɗo jaɓugol on, haray weeree ka makko haa nde hiɗon yaha. Nde hiɗon naata e suudu, salminee. Si yimɓe ndun suudu jaɓii on, haray yo ɓuttu mon on wonu e maɓɓe, kono si tawii ɓe jaɓaali on, haray yo ɓuttu mon on artan on. Si tawii non on jaɓaaka, maa konguɗi mon ɗin heɗaaka, haray yaltee e ndun suudu maa e nden saare, honkon mbullaari teppe mon ɗen. Ka haqiiqa mi andinii on, ɲande ɲaawoore nden ko ɗee ca'e Saduuma e *Amuura ɓuretee hoynaneede edii nden saare ɗon. «Jooni miɗo imminirde on wa baali e hakkunde caapaali, awa reenoree wa mboddi, neworon wa gabooji. Reenoɗon e yimɓe ɓen, ko fii ɓe naɓoyay on ka ɲaawirɗi, ɓe foccoya on ka juulirɗe maɓɓe. On naɓete ka yeesooɓe ɓen e ka lamɓe ɓen sabu an, seeditoɗon fii an yeeso maɓɓe, kamɓe e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. «Kono tuma ɓe watti on e joge, wota on jiɓoyo ko honno haalirton maa ko wi'on. Ko fii ko wowloyton kon longinte on e on saa'i tigi. Ko fii wonaa onon yewtoyta, kono ko Ruuhu Ben mon on yewtiroyta on. Ko fii goɗɗo ƴettoyay musiɗɗo mun, watta mo e joge fii yo o ware, baabaajo kadi warra non ɓiɗɗo mun. Fayɓe ɓen kadi hawtanoyoo mawɓe mun ɓen, ɓe wona sabu haa ɓe waree. Fow aɲoyay on sabu innde an nden. Kono mo ŋaɲɲike ɗun haa ka lannoode, o dandoyte. Kono si on cukkaama e ndee saare ɗoo, dogee yaaron e wonnde goo. Ko fii ka haqiiqa mi andinii on, on waawataa yahude e ca'e Isra'iilayanke ɗen fow ado *Ɓii-Aaden on arude. «Awa taalibaajo ɓuraa karamoko mun, wano non kadi kurkaadu ɓuraa jeyɗo ɗun. Yonanii taalibaajo ka o wa'a wa karamoko makko, kurkaadu ndun kadi wa'a wa jom mun. Si ɓe jammii non jom suudu ndun *Balzabuula, haray ko haa honto non ɓe jammata yimɓe suudu makko ndun! Awa wota on hulu ɓe few, ko fii alaa ko suuɗii ko feeɲataa, awa kadi alaa gundoo mo andotaako. Ko mi wowlani on kon ka niwre, feɲɲinee ɗun tumbere ɲalorma. Ko sowndaɗon kon kadi, ewnee ɗun ka warɲakke. Awa wota on hulu warooɓe ɓandu ɓen, hara waawataa warude wonkii. Kono hulee waawuɗo mulude wonkii e ɓandu on ka jahannama. Hinaa seresereeji ɗiɗi no yeeyee tammaaru wooturu? Kono hay wooturu yanataa e leydi e ɓaawo muyɗe Ben mon. Onon e hoore mon, hay cukuli ko'e mon ɗen fow no limaa. Awa, wota on hulu, ko fii hiɗon ɓuri seresereeji buy hittude ka Alla. «Ko ɗun waɗi, kala qirritiiɗo fii an yeeso yimɓe ɓen, min kadi mi qirritoyto fii makko yeeso Ben an Wonɗo ka kammu on. Kono kala yedduɗo fii an yeeso yimɓe ɓen, min kadi mi yeddoyay fii makko yeeso Ben an Wonɗo ka kammu on. «Wota on sikku ko addugol ɓuttu e oo aduna mi arani. Wonaa ɓuttu mi addi, kono ko kaafa. Ko mi arani ko liddondiral: gorko e ben mun liddondira, jiwo e yumma mun liddondira, jiwo e esiraawo mun debbo liddondira. Yimɓe suudu ontigi ndun wona ayɓe makko. «Kala yiɗuɗo ben mun maa yumma mun ɓuri lan min, haray ontigi foddaa e an. Kala yiɗuɗo kadi ɓiɗɗo mun gorko maa ɓiɗɗo mun jiwo ɓuri lan, haray ontigi foddaa e an. Kala mo ƴettaali leggal mun altindiraangal* ngal, jokkimmi, haray ontigi foddaa e an. Kala faalaaɗo dandude ngurndan mun ɗan, ɗan hayriray mo, kala non mo ngurndan mun ɗan hayriraa sabu an min, o hettoyay ɗan. «Kala jaɓuɗo on haray jaɓii lan, kala non jaɓuɗo lan haray o jaɓii Nuluɗo lan on. Kala jaɓuɗo annabaajo sabu on ko annabaajo, o heɓay mbarjaari annabaajo. Kala jaɓuɗo feewuɗo sabu on ko feewuɗo, o heɓay mbarjaari feewuɗo. Ka haqiiqa mi andinii on, kala okkorɗo goɗɗo e koy taalibahoy an ndiyan ɓuuɓuɗan, sabu kun ko taalibahun an, o faɗataa mbarjaari makko ndin few.» Ɓay wonii Iisaa gaynii yamirde *sahaabaaɓe makko ɓen sappoo e ɗiɗo, o iwi ɗon, o yahi e ca'e diiwal ngal fii jannugol waajoo. Fewndo Yaayaa woni ka nder kaso, o nani fii kuuɗe *Almasiihu on no wowlee. Onsay o immini taalibaaɓe makko ɓen ko landoyoo mo, wi'a: «Taw si ko onon woni haanuɗo arude on, kaa hara yo men habbo goɗɗo goo?» Iisaa jaabii ɓe wi'i: «Yahee fillitanoɗon Yaayaa ko yi'uɗon kon e ko nanuɗon kon, wonde: bumɓe ɓen yi'ii, boofooɓe ɓen yahii, ɓe ɗamajan ɓen sellinaama laaɓii, pahiɗuɓe ɓen nanii, mayɓe no immintineede, Kibaaru Moƴƴo on no feɲɲinaneede miskinɓe ɓen. Kala mo feggaaki e an ko malaaɗo.» Ɓay ɓe yiltitike, onsay Iisaa fuɗɗii yewtude jamaa on fii Yaayaa, o landii ɓe ɗunɗoo, o wi'i: «Ko honɗun yahunoɗon ndaaroygol ka wulaa? Hara ko kuɗol ngol hendu ndun dimbata? Kaa ko honɗun yahunoɗon ndaarugol? Ko neɗɗo ɓorniiɗo conci dimi? Ndaaree, ɓee ɓorniiɓe conci dimi no e nder galleeji laamu. Ko honɗun non yahunoɗon ndaarugol? Ko annabaajo? Hiiyii, min mi wi'ay on, ko ko ɓuri annabaajo. Ko oo ɗoo woni mo fii mun windii on, wonde: ‹Awa, miɗo imminde nulaaɗo an on yeeso maa, fii ko fertano-maa laawol maa ngol.› «Ko fii ka haqiiqa mi andinii on, alaa mo suddiiɗo jibini ɓurɗo Yaayaa *lootoowo maande tuubuubuyee on. Kono non ɓurɗo fanɗude on ka laamateeri kammu no ɓuri mo teddude. Gila e Yaayaa lootoowo maande tuubuubuyee on haa hande laamu kammu ngun no yaarude yeeso e nder doole, tawi doolooɓe ɓen no etaade fii halorgol ngu. Ko fii ko haa e Yaayaa annabaaɓe ɓen fow e Sariya on haalunoo ko Alla longini ɗun. Si hiɗon faalaa jaɓude ɗun, ko kanko woni Iiliiya, on haanunooɗo arude. Mo no mari noppi yo nanu! «Hara ko e honɗun mi eɓɓindirta nguu jamaanu? Hingu nandi e fayɓe, jooɗiiɓe e kubitirde, hara ɓen no noddindira, wi'a: ‹Men wuttanii on ceri, on amaali, men yimanii on gimɗi yurmuɗi, on wullaali!› Ko fii Yaayaa arno, o ɲaamataano, o yarataano ko mandilinta, wi'uɗon: ‹On ko mo jinna!› Ɓii-Aaden* on kadi arii no ɲaama no yara, wi'uɗon: ‹On ko reereɗuɗo, yaroowo, welduɗo e ƴantooɓe sagalle e junuubanke'en!› Kono kuuɗe faamu Allaahu on ɗen hollay wonde ko ngu feewungu.» Onsay Iisaa woni e felugol ca'e ɗe o ɓuri waɗude kaawakeeji moƴƴi e mun ɗen, sabu ko ɗe tuubaali kon, o wi'i: «Bone wonanii ndee saare Kuuraziin e ndee saare Bayti-Sa'iida! Ko fii si tawno ɗii kaawakeeji moƴƴi waɗunooɗi ka mon ko non waɗirnoo e ɗee ca'e Tiiri e Siduuna, harayno neeɓii ko jeyaaɓe e ɗen ca'e ɓornii conci heynorɗi, ɓe wujitii ndoondi fii hollugol wonde ɓe tuubii. Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, ɲande ɲaawoore nden ko Tiiri e Siduuna ɓuretee hoynaneede edii onon. Onon non, ɓee ɓe Kafernahuum, hiɗon sikka fii mon ɓantete haa ka aljanna? Oo'o, on bugete ka jahannama. Ko fii si tawno ɗii kaawakeeji moƴƴi waɗuɗi e maa waɗirno non e ndee saare wi'eteende *Saduuma, harayno haa hande hinde woodaa. Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, ɲande ɲaawoore nden ko ndee saare Saduuma ɓuretee hoynaneede edii ndee saare ɗoo.» E on saa'i ɗon, Iisaa ƴetti haala kan, o wi'i: «Mi yettii ma yo Baaba, Jom leydi e kammu, fii koo ko wirnanɗaa ɗun ɓen faamuɓe e ɓee gandiɗuɓe, feɲɲinanɗaa ɗun ɓee fayɓe. Hiiyii, ko fii ko ɗun wonnoo yiɗi maa on, yo Baaba. «Awa, Baaba an wattii fow e juuɗe an. Awa kadi hay gooto andaa Ɓiɗɗo on si hinaa Baabaajo on, wano tawiri non kadi hay gooto andaa Baabaajo on si hinaa Ɓiɗɗo on e on mo Ɓiɗɗo on faalaa mo feɲɲinande. «Aree e an, on fow, yo rondiiɓe ko teddi haa ronki, mi fowtina on. Jaɓon yankinanagol ko mi fawi on kon, jaɓon janndeeji an ɗin. Ko fii min ko mi newiiɗo, yankiniiɗo kadi e ɓernde, ɗun on heɓay fowtunde fii wonkiiji mon ɗin. Ko fii ko mi fawata on kon no weli naɓude, awa dongal ngal mi fawata on ngal ko hayfungal.» E on saa'i ɗon, tawi Iisaa no rewude e gese ngawri ɲande aseweere nden, ɗun ko *ɲalaande fowteteende nden. Tawi taalibaaɓe makko ɓen no woocora cawti ɗen gese, worsa ɗi ɲaama, ko fii hari hiɓe weelaa. Ɓay *Fariisiyaaɓe ɓen yi'ii ɗun, ɓe wi'i mo kanko Iisaa: «E hino taalibaaɓe maa ɓen no waɗude ko dagaaki e ɲalaande fowteteende nden!» Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Hara on jangaali ko Daawuuda waɗunoo kon fewndo o weelaa, kanko e yimɓe wondunooɓe e makko ɓen? O naati ka nder suudu Alla, onsay ɓe ɲaami bireediije weeɓitaaɗe fii sadaka ɗen, ɗe tawata hinaa kanko, hinaa ɓe o wondunoo ɓen daganinoo ɲaamugol, kono ko *yottinooɓe sadaka ɓen tun daganinoo ɲaamugol ɗe. Kaa on jangaali ka Sariya wonde e aseweeje ɗen hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen no bonna Sariya ɲalaande fowteteende nden ka nder *juulirde mawnde, hara fawaaki ɓe? Kono mi andinii on, ɓurɗo juulirde mawnde nden no ɗoo. Allaahu on no daali: ‹Ko yurmeende mi faalaa, wonaa sadaka.› Si hiɗon andunoo ko ɗun firi, on felataano yimɓe ɓe bonnaa. Ko fii ko *Ɓii-Aaden on woni jom ɲalaande fowteteende nden. Onsay o iwi ɗon, o naatoyi ka nder juulirde maɓɓe. Tawi maaya-jungoojo no nder ton. Nde tawnoo hiɓe faalaa tooɲude Iisaa, ɓe landii mo, ɓe wi'i: «E hara no dagii ka goɗɗo ɲawndee e asewe?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko hombo e mon, si no mari baalii gootii, ngin ara e yanude e ngayka e aseweere, hara o ronkay ngii nangude, ƴawna? E ko haa honto non neɗɗo hitti ɓuri baalii! Awa no dagii waɗugol ko moƴƴi ɲande ɲalaande fowteteende nden.» Onsay o wi'i on neɗɗo: «Fontu jungo maa ngon.» On fonti ngo, ngo selliri wa ngoya. Onsay Fariisiyaaɓe ɓen yalti, fewjodi no ɓe warira mo. Ɓay Iisaa faamii nden eɓɓoore maɓɓe, o iwi ɗon. Buy jokki mo, o sellini ɓe fow. O yamiri ɓe wota ɓe feɲɲin fii makko, fii no ko daaliranoo annabi Isaaya kon laatora, wonde: «E hino kurkaadu an ndu mi suɓii ndun, on yiɗaaɗo an mo mi weltori. Mi waɗay Ruuhu an on e makko, o feɲɲinanoya leƴƴi ɗin peewal ngal. O yeddondiroytaa e goɗɗo, o sonkoytaa, e hay gooto nanoytaa hito makko ka ballaŋe. O heloytaa kuɗol ɓaƴƴungol, o roccinoytaa sarbu wonɗo e suurude, haa o folna peewal ngal. Onsay leƴƴi ɗin tanƴinoroyay innde makko nden.» Ɓawto ɗun ɓe addani mo mo jinna nangi, tawi on ko mboboojo bunɗo, o sellini mo. Onsay on mboboojo wowli, yi'i. Tawi ɗun no ŋalɗini jamaa on fota, ɓe wi'i: «Taw si ko oo woni *Almasiihu mo Daawuuda?» Ɓay Fariisiyaaɓe ɓen nanii ɗun, ɓe wi'i: «Oo neɗɗo ko e innde *Balzabuula lanɗo jinnaaji ɗin tun o woni raɗorde jinnaaji ɗin!» Nde tawnoo Iisaa no andi ko ɓe miijii, o wi'i ɓe: «Kala laamateeri liddondirndi, kayri tigi ndi caabay. E kala saare maa suudu, si liddondirii kaɲun tigi, haray waawataa tabitude. Si tawii non Ibuliisa raɗike Ibuliisa, o liddike hoore makko kanko tigi. Haray ko honno laamateeri makko ndin tabitirta? Si tawii non min ko tippude e Balzabuula mi woni raɗorde jinnaaji ɗin, haray ɓe mon ɓen non ko tippude e hombo woni ɗi raɗorde? Ko ɗun waɗi si kamɓe tigi ɓe ɲaawoyay on. Kono si tawii ko tippude e Ruuhu Alla on mi woni raɗorde jinnaaji ɗin, haray *laamu Alla ngun arii haa e mon. «Maa ko honno goɗɗo waawirta naatude e nder suudu neɗɗo dolnuɗo, mooɓa keyeeji on ɗin, ado o haɓɓude on neɗɗo dolnuɗo taho. Ko onsay doo o waawata mooɓude ko woni ka suudu on kon. Awa, kala mo aldaa e an haray ko gaɲo an, awa kadi kala mo wallataa lan mooɓitude haray ko saakoowo. «Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, kala junuubu maa hoyre yaafante yimɓe ɓen, kono hoyre hoynuɗo Ruuhu Alla on yaafetaake few. Kala wowluɗo Ɓii-Aaden on ko boni, no ara ka yaafanee. Kono kala wowluɗo *Ruuhu Seniiɗo on ko boni, o yaafantaake e oo aduna fewndiiɗo ɗoo, e aroyoowo on kadi.» «Si leggal no moƴƴi, haray ɓiɓɓe maggal on no moƴƴi. Si leggal moƴƴaa, haray ɓiɓɓe maggal on moƴƴaa. Ko fii leggal kala no anditiree ɓiɓɓe mun ɓen. Ko onon yo iwdi kuura! Ko honno wowlirton ko moƴƴi, hara ko on bonɓe? Ko fii ko ko heewi e ɓernde woo hunduko wowlata. Neɗɗo moƴƴo on yaltinay moƴƴere ka moƴƴuki mun, neɗɗo bonɗo on kadi yaltina bonki ka bonki mun. Awa mi andinii on, ɲande ɲaawoore nden yimɓe ɓen hasborte kala konguɗi mehi ɗi ɓe wowlaynoo. Ko fii ko konguɗi maa ɗin ɲaawirteɗaa feewuɗo maa bonɗo.» Onsay woɓɓe e jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen ƴetti haala kan, wi'i: «Karamoko, meɗen faalaa yo a waɗan men maande hawniinde, men yi'a.» O jaabii ɓe, o wi'i: «Jamaanu bonngu jinoowu no ɗaɓɓa maande, kono ngu jonnetaake maande si hinaa sifa ndee nde annabi Yuunusa. Ko fii ko wano Yuunusa wonirnoo ka nder reedu lingii njanii ngin non balɗe tati, ko wano non Ɓii-Aaden on wonirta ka nder leydi balɗe tati. Awa kadi ɲande ɲaawoore nden, nde yimɓe nguu jamaanu ɗoo no ɲaawee woo, yimɓe *Niinawa ɓen kadi immoyto, ɲaawoya ɓe sabu kon ko ɓe heɗinoo ngun waaju Yuunusa, ɓe tuubi, hara-le ɓurɗo Yuunusa no ɗoo. Ɲande ɲaawoore nden, nde yimɓe nguu jamaanu ɗoo no ɲaawee woo, onsay oo debbo laaminooɗo ndii leydi hikkorndi ka sengo ɲaamo immoyto, ɲaawoya ɓe sabu iwugol mo haa ka kattudi leyɗe, ara heɗitoo ngun faamu Sulaymaana, hara-le ɓurɗo Sulaymaana no ɗoo. «Nde jinnawii yalti e neɗɗo woo, ngii hammiray ka wulaa, hara hingii ɗaɓɓa nokkuure fowtorde. Si ngii tawii ngii heɓaali, ngii wi'ay: ‹Yo mi yiltito ka suudu ka mi iwnoo ɗon.› Nde ngii hewtiti, ngii tawa ndun suudu fittaama laɓɓinaama. Onsay ngii yahay, ngii ɗaɓɓoya jinnaaji jeeɗiɗi ɓurɗi ngii hunƴude, ɗi naata ɗon, ɗi hoɗa. Onsay sakkitorde on neɗɗo ɓuray aranun ɗun bonude. Ko wano non woniranta nguu jamaanu bonngu.» E nder ko Iisaa yewtata jamaa on kon, tawi yumma makko e yumma-gootooɓe makko ɓen no darii ka yaasi, no faalaa yiidude e makko. Onsay goɗɗo wi'i mo: «Yumma mon e yumma-gootooɓe mon ɓen no darii ka yaasi, hiɓe faalaa on yewtude.» Kono Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko hombo woni yumma an e ko homɓe woni yumma-gootooɓe an ɓen?» Onsay o sappii taalibaaɓe makko ɓen, o wi'i: «E hino yumma an e yumma-gootooɓe an ɓen. Ko fii kala waɗuɗo faale Ben an Wonɗo ka kammu on, haray ko on woni yumma-gooto an on e bandiraawo an on e yumma an.» Nden ɲande Iisaa yalti ka suudu, o jooɗoyii ka daande weendu. Hakkee ko jamaa mooɓinooɗo takko makko on ɗuuɗi, o bakii e laakun, o jooɗii, tawi jamaa on fow kaɲun no ka daande weendu. O yewtiri ɓe piiji buy mise, o wi'i: «Ko remoowo yaltunoo sankugol. E nder ko o sankata kon, gabbe goo yani ka ɗatal, colli ɗin ari moɗi ɗe. Goɗɗe ɗen yani e hoore kaaƴe, ka leydi ɗuuɗaa. Ɗe fuɗi heɲa sabu ɗewlugol leydi ndin. Ɓay naange ngen yaltii, ɗe sumi, ɗe yoori, sabu angal ka ɗaɗi ɗin siŋoo. Goɗɗe goo kadi yani ka sooƴoore, ɗe fuɗidi e mayre, sooƴoore nden moɗi ɗe. Goɗɗe goo yani ka leydi moƴƴiri. Ɗe fuɗi, ɗe rimi, cawti goo gabbe teemedere, cawti goo gabbe cappanɗe jeegoo, cawti goo gabbe cappanɗe tati. Mo no mari noppi yo nanu!» Onsay taalibaaɓe ɓen ɓadii mo, wi'i: «Ko fii honɗun yewtiranton ɓe mise?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Onon on yeɗaama andugol gundooji laamu kammu ngun, kono kamɓe ɓe yeɗaaka ɗun. Ko fii ko marɗo ɓeydantee haa ɗuuɗa, kono mo maraa on jaɓitante hay yeru ko o mari kon. Ko waɗi si miɗo yewtirde ɓe mise, ko ɓay hiɓe ndaara, kono ɓe yi'ataa, hiɓe jentoo, kono ɓe nanataa, ɓe faamataa. Fii ko Alla longinnoo Isaaya kon no laatora e maɓɓe, wonde: ‹Pellet hiɗon nana, kono on faamataa few. Pellet hiɗon ndaara, kono on yi'ataa few. Ko fii ɗee ɓerɗe oo jamaa wonii yooruɗe. Ɓe uddii noppi maɓɓe ɗin, awa kadi ɓe ombii gite ɗen, sakko ɓe yiira gite maɓɓe ɗen, maa ɓe nanira noppi maɓɓe ɗin, maa ɓe faamira ɓerɗe maɓɓe ɗen, haa ɓe tuuba, mi sellina ɓe.› «Onon non, gite mon ɗen malii ko fii hiɗe yi'ude, noppi mon ɗin malii ko fii hiɗi nanude. Ko fii ka haqiiqa mi andinii on, annabaaɓe e feewuɓe buy faalano yi'ude koo ko wonɗon yi'ude, kono ɓe yi'aali. Ɓe faalano kadi nanude koo ko wonɗon nanude, kono ɓe nanaali. «Kono onon, heɗee firo ngal misal remoowo on. Nde goɗɗo heɗii daalol *laamu Alla ngun, ronki ngol faamude, bonɗo on aray, itta ko aawaa kon ka ɓernde makko. Ɗun no wa'i wa nde awdi sankaandi ndin saami ka ɗatal. Nde awdi sankaandi ndin saami ka kaaƴe, ɗun no wa'i wa nde goɗɗo nani daalol ngol, o jaɓa ngol heɲa e nder weltaare. Kono o alaa ɗaɗi, ko fii hinaa o tabituɗo. Nde satteendeeji maa cukkeede aroyi sabu jokkugol makko daalol ngol, o tertoto kisan. Nde awdi sankaandi ndin saami ka sooƴoore, ɗun no wa'i wa nde goɗɗo nani daalol ngol, hara ngol rimataa e makko ko fii haray ngol moɗiraama anndeeji aduna e ɗayniro jawle. Nde awdi sankaandi ndin saami ka leydi moƴƴiri, ɗun no wa'i wa nde goɗɗo nani daalol ngol, faami, ngol rimi e makko, woɓɓe ɓen laabi teemedere, woɓɓe ɓen laabi cappanɗe jeegoo, ɓeya ɓen laabi cappanɗe tati.» Iisaa addani ɓe misal goo kadi, o wi'i ɓe: «Laamu kammu ngun no wa'i wa nde aaden sanki awdi moƴƴiri e ngesa mun. Kono wa ko yimɓe ɓen ɗaanii, gaɲo makko on ari, sanki kenkesama ka ngesa makko ngawri, o yahi. Ɓay wonii ngawri ndin fuɗii haa mawnii sawtii, kenkesama on kadi yaltiti. «Kurkaaduuɓe jom suudu ndun ari, wi'i mo: ‹Jom amen, e hinaa awdi moƴƴiri sankuɗon ka ngesa mon? E hara ko honto oo kenkesama iwri?› «O jaabii ɓe, o wi'i: ‹Ko gaɲo waɗi ɗun.› «Onsay kurkaaduuɓe ɓen wi'i mo: ‹Hiɗon faalaa yo men yahu men ɓoroya ɗun?› «O jaabii ɓe: ‹Oo'o, fii wota on ɓoror ngawri ndin nde hiɗon ɓora kenkesama on. Accee ɗi njanɗida haa ka baagol. Si baagol ngol fewndike, mi wi'ay wa'ooɓe ɓen yo ɓe ɓoru taho kenkesama on, ɓe haɓɓira ba'e ba'e fii ko sunnee, ɓe mooɓa ngawri ndin ka tumusuuje an.› » Iisaa addani ɓe misal goo kadi, o wi'i ɓe: «Laamu kammu ngun no wa'i wa abbere bene, nde goɗɗo ƴetti, aawi e ngesa mun. Pellet, ko nden ɓuri fanɗude e ko aawetee kon fow, kono nde nde fuɗi, haray ko nden ɓuri mawnude kala ko tutetee e naakoo, nde wonta leggal haa ka tawata colli ɗin ka weeyo aray, hoɗa e calɗi maggal on.» Iisaa addani ɓe ngal misal ɗoo kadi, o wi'i ɓe: «Laamu kammu ngun no wa'i wa lewen mo debbo ƴetti, jillindiri e sariyaare tati condi farin, o piya ɗun, on lewen wona sabu ɗun fow ƴura.» Iisaa yewtiri ɗun jamaa on mise. O yewtirtaano ɓe si wonaa mise, fii no ko daaliranoo annabaajo on kon laatora, wonde: «Mi udditay hunduko an kon fii yewtirgol mise, mi feɲɲina piiji suuɗinooɗi gila ka fuɗɗoode.» Onsay Iisaa acci ɗon jamaa on, o naati ka suudu. Taalibaaɓe makko ɓen ɓadii mo, ɓe wi'i: «Sifanee men ngal misal kenkesama ka ngesa.» O jaabii ɓe, o wi'i: «Sankuɗo awdi moƴƴiri on ko *Ɓii-Aaden on. Ngesa mban ko aduna on. Awdi moƴƴiri ndin, ko ɓen woni ɓiɓɓe laamateeri ndin. Kenkesama on non ko ɓen woni ɓiɓɓe bonɗo on. Gaɲo sankuɗo kenkesama on, ko on woni Ibuliisa. Baagol ngol non ko lannoode aduna on, wa'ooɓe ɓen ko ɓen woni malaa'ikaaɓe ɓen. Wano kenkesama on ɓorirtee non fii bugegol ka yiite, ko non woniroyta nde aduna on lanni. Ɓii-Aaden on imminoyay malaa'ikaaɓe mun ɓen ko suuta e nder laamateeri makko ndin fegginayɓe ɓen fow e waɗooɓe ko boni ɓen, ɓe bugoo ɓe ka nder beembal yiite ka wullaandu e ŋatindiro ɲiiƴe woni ton. Kono feewuɓe ɓen jalbiroyay wa naange ka nder laamateeri Ben maɓɓe. Mo no mari noppi, yo nanu!» Iisaa wi'i kadi: «Laamu kammu ngun no wa'i wa keyee suuɗiiɗo e nder ngesa mo neɗɗo goo arata yi'a suuɗa. E nder weltaare makko nden o yaha, o yeeya kala ko o jogii, o sooda mban ngesa. «Laamu kammu ngun no wa'i kadi wa njulaajo wonɗo ɗaɓɓude lambiri. Ɓay o yi'ii satta-cogguure, o yahi, o yeeyiti kala ko o jeynoo, o soodi nde. «Laamu kammu ngun no wa'i kadi wa *jalaaji bugaaɗi e nder maayo, mooɓi noone liƴƴi fow. Ɓay ɗi heewii, ɗi pooɗaa ka pencen, jooɗaa. Moƴƴi ɗin ƴettaa wattaa ka miranji, bonɗi ɗin bugaa. Ko non kadi woniroyta nde aduna on lanni. Malaa'ikaaɓe ɓen yahoyay sendindira bonɓe ɓen e moƴƴuɓe ɓen. Ɓe bugoo bonɓe ɓen ka beembal yiite ka wullaandu e ŋatindiro ɲiiƴe woni ton. «E hara on faamii ɗun fow?» Ɓe jaabii: «Hiiyii!» O wi'i ɓe kadi: «Ko ɗun waɗi, kala jannoowo jamaa on fii Sariya on, si no jannaa fii laamu kammu ngun, no wa'i wa nde jom suudu no yaltina e nder marga mun keyeeji kesi e kiɗɗi.» Ɓay wonii Iisaa gaynii ɗee mise, o iwi ɗon. Iisaa yahi ka o ne'aa ɗon, ɗun ko Naasirata, o woni e waajagol ka nder juulirde maɓɓe. Ɗun ŋalɗini ɓe haa ɓe wi'i: «Ko honto nguu faamu e ɗii kaawakeeji moƴƴi iwrani mo? E hinaa ɓiɗɗo minisiyeejo on nii? Hinaa yumma makko wi'etee Mariyama? E hara neene-gootooɓe makko ɓen hinaa Yaaquuba e Yuusufu e Sim'uunu e Yuudu? E hinaa bandiraaɓe makko ɓen fow no wondi e men? E hara ko honto ɗun fow iwrani mo?» Ɗun haɗi ɓe gomɗingol mo. Kono Iisaa wi'i ɓe: «Annabaajo ko ka leydi mun tun e ka ɓeynguure mun yawaa.» Laatii o waɗaali ɗon kaawakeeji moƴƴi buy sabu angal gomɗinal maɓɓe ngal. Ko e on saa'i ɗon, *Heroodu lanɗo diiwal Jaliilu ngal nani fii Iisaa no wowlee. O wi'i kurkaaduuɓe makko ɓen: «Ko Yaayaa lootaynooɗo maande tuubuubuyee on nii! O immitike e hakkunde mayɓe ɓen! Ko ɗun waɗi si himo mari bawgal waɗugol kaawakeeji moƴƴi!» Ko Heroodu wi'irnoo ɗun ko ɓay hari o nangiino Yaayaa, o jolkii mo, o waɗii e kaso sabu oo debbo wi'eteeɗo Heroodiiya, ɓeyngu Filiipu, yumma-gooto makko on nun kanko Heroodu, ko fii hari Yaayaa wi'ii mo kanko Heroodu wonde daganaaki mo ka o ƴetta on debbo. O faalaa mo warude, kono o huli jamaa on, ko fii hari hiɓe jogori Yaayaa wa annabaajo. Kono e nder ɲalaande anditugol jibineede makko nden kanko Heroodu, jiwo Heroodiiya on ami e hakkunde saatinaaɓe ɓen. Ɗun weli Heroodu haa o fodi on jiwo e hoore woondoore wonde o waɗanay mo kala ko o torii mo fewndo ɗon. Tippude e ko yumma makko kanko jiwo on lowi mo kon, on jiwo wi'i: «Jonnan ɗoo hoore Yaayaa lootoowo maande tuubuubuyee on nden, hara hinde tumbaa e miran.» Onsay lanɗo on aani. Kono sabu woondooje makko ɗen, e ɓe o saatinnoo ɓen, o yamiri yo nde jonne mo. O immini ko taƴoya hoore Yaayaa nden ka kaso, nde addaa e miran, ɗun jonnaa jiwo on, kanko kadi o naɓani nde yumma makko. Onsay taalibaaɓe Yaayaa ɓen ari, ƴetti furee makko on, surroyi. Ɓe yahi, ɓe humpitoyi Iisaa. Ɓay Iisaa nanii ɗun, o iwi ɗon e laana ndiyan, kanko tun o yahi e nokkuure wulɗinnde. Jamaa on humpitii ɗun, ɓe iwi ka ca'e, ɓe seppi, ɓe jokki mo. Ɓay o iwii ka laana, o yi'i jamaa moolanaaɗo, o yurmaa ɓe, o ɲawndi ɲawɓe wonnooɓe ɗon ɓen. Ɓay niɓɓii, taalibaaɓe ɓen ɓadii mo, wi'i: «Ɗoo ko nokkuure wulɗinnde nii, ɲallal ngal pooɗike. Accitee jamaa on, ɓe yaha ka koɗooli, ɓe ɗaɓɓa ko ɓe ɲaama.» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Jaraa ka ɓe yaha. Onon tigi okkoree ɓe ko ɓe ɲaama.» Kono ɓe wi'i mo: «Ko bireediije jowi e liƴƴi ɗiɗi pet men mari ɗoo!» Kanko kadi o wi'i ɓe: «Addanee lan ɗunɗoo.» Onsay o yamiri jamaaji ɗin yo ɓe jooɗo ka huɗo. O ƴetti bireediije ɗen jowi e liƴƴi ɗin ɗiɗi, o ɓanti gite ɗen, o fewtini ka kammu. O du'ii, o taƴiti bireedi on, o jonni taalibaaɓe ɓen, taalibaaɓe ɓen hewtini jamaa on. Fow ɲaami haa haari. Ɓe mooɓiti debeeje sappoo e ɗiɗi tew kunte ko lutti. Tawi ɓen ɲaamuɓe ko wa ɓe worɓe guluuje njowo, hara rewɓe e fayɓe lintaaka. Ɓawto ɗun kisan, Iisaa yamiri taalibaaɓe mun ɓen yo ɓe bako ka laana, ɓe hikkoo yeeso makko, ɓe lumba gaɗa fewndo o yiltata jamaa on. Ɓay wonii o yiltii ɓe, o ƴawi ka fello fii juulugol toroo ka weddii. Ɓay niɓɓii, tawi ko kanko tun woni ɗon. Tawi laana kan woɗɗitorii leydi ndin wa palanɗe teemeɗɗe, awa kadi morlooɗe ndiyan ɗan no piyaade e makka, ko fii hari hika tiindondiri e hendu ndun. Ka subaka, Iisaa sutori e maɓɓe, himo seppa ka hoore ndiyan. Ɓay taalibaaɓe ɓen yi'ii himo seppa ka hoore ndiyan, ɓe huli, ɓe wi'i: «Ko mbeelu!» E nder kulol maɓɓe ngol ɓe sonki. Iisaa wi'i ɓe kisan: «Hoolee, ko min nii! Wota on hulu!» Onsay Petruusu jaabii mo, wi'i: «Si tawii ko onon, yo Koohoojo, yamiree lan yo mi rewu ka hoore ndiyan, mi yaha ka wonɗon ton.» Iisaa wi'i mo: «Aru!» Onsay Petruusu tippii ka laana, o seppi ka hoore ndiyan, o yahi fottoygol e Iisaa. Kono ɓay o yi'ii ko hendu ndun tiiɗi kon, o huli. Tun o fuɗɗii mutude, o sonki, o wi'i: «Dandee lan, yo Koohoojo!» Iisaa fonti jungo mun ngon, nangi mo, o wi'i: «Ko an yo fanɗa-gomɗinaljo, ko honɗun sikkitantoɗaa?» Onsay ɓe ƴawi ka laana, hendu ndun deƴƴiti. Wonnooɓe ka laana ɓen sujjani mo, wi'i: «Ka haqiiqa, ko a *Ɓiɗɗo Alla!» Ɓay ɓe gaynii lumbude weendu ndun, ɓe hewti Jaani-Saarata. Yimɓe nden nokkuure anditi Iisaa, ɓe nuli e baŋŋeeji ɗon ɗin fow. Ɓe addani mo ɲawɓe ɓen fow, ɓe jeeji mo yo o newnan ɓe tun ɓe meema kombol dolokke makko on, onsay meemunooɓe mo ɓen fow ndikki. Onsay *Fariisiyaaɓe e jannooɓe fii Sariya on iwri Yerusalaam, ari tawi Iisaa, ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Ko fii honɗun taalibaaɓe maa ɓen jaggitanta naamuuji mawɓe ɓen? Ko fii ɓe sooɗotaako nde hiɓe ɲaama.» O jaabii ɓe, o wi'i: «Onon non ko honɗun jaggitanton yamirooje Alla ɗen sabu naamuuji mon ɗin? Ko fii Allaahu on no daali: ‹Teddin yumma maa e ben maa›, awa kadi: ‹on mo huɗi ben mun maa yumma mun donkinirte mayde.› Kono onon, hiɗon wi'a wonde kala wi'uɗo ben mun maa yumma mun: ‹mi yeɗii Alla ko mi nafiraynoo on kon›, haray fawaaki ontigi wallugol ben mun maa yumma mun. Si ko nii, haray on mehinɗinii daaluyee Alla on sabu naamu mon on. Ko onon yo faasiqiiɓe, Isaaya no haalunoo ko Alla longini mo fii mon moƴƴa, o wi'i: ‹Oo jamaa ko ka toni mun woni lan mawninde, kono ɓerɗe maɓɓe ɗen no woɗɗondiri e an fota. Ko e nder meere ɓe woni lan rewude, janndeeji ɗi ɓe woni jannude ɗin ko ɗi yimɓe ɓen sinci.› » Onsay Iisaa noddi jamaa on e makko, o wi'i ɓe: «Heɗee, faamon. Hinaa ko naatiri ka hunduko tuuninta neɗɗo, kono ko ko yaltirta ka hunduko kon tuuninta neɗɗo.» Onsay taalibaaɓe makko ɓen ɓadii mo, wi'i: «Hiɗon andi Fariisiyaaɓe ɓen mettinii sabu nanugol ngol kongol?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Kala ko tutaa, ko tawi hinaa Ben an Kammuyankeejo on tuti, ɓorete. Tertee ɓe, ko bumɓe woni ɗowude bumɓe. Si bunɗo non ɗowii bunɗo, ɓe ɗiɗoo non ɓe yanay e nder ngayka.» Petruusu ƴetti haala kan, wi'i: «Sifanee men fii ngal misal.» Iisaa wi'i mo: «E onon kadi haa jooni ko on ɓe alaa faamu? E on andaa kala ko naati ka hunduko ko ka nder reedu yahata, ɓawto ɗun hawkoyee ka weddii? Kono ko yaltiri ka hunduko kon ko ka ɓernde iwri, e ko ɗun-le tuuninta neɗɗo. Ko fii, ko e nder ɓernde neɗɗo miijooji bonɗi yaltata, kaɲun e waru-hoore e jinaa e cagayaagal e nguyka e seeditagol fenaande e hoyre. Ko ɗun woni ko tuuninta neɗɗo. Kono ɲaamugol hara sooɗaaki, ɗun tuunintaa neɗɗo.» Ɓay Iisaa iwii e nden nokkuure, o yahi e ndii leydi ɗee ca'e Tiiri e Siduuna. Tun, debbo Kanaaniyankeejo hoɗuɗo ɗon ari tawi mo, no ewnoo, wi'a: «Koohoojo, ɓii Daawuuda, yurminee lan! Jinna no tampini jiwo an on no hawnori!» Laatii kanko Iisaa o jaabaaki mo hay kongol. Taalibaaɓe makko ɓen ɓadii mo, wi'i: «Yiltee oo debbo, ko fii himo sonkude ɓaawo men.» O jaabii, o wi'i: «Ko fii ko baali suudu Isra'iila majjuɗi ɗin tun mi addiraa.» Kono kanko debbo on o ari, o jiccii yeeso makko e hoore himo wi'a: «Koohoojo, faabee lan!» O jaabii debbo on, o wi'i: «Moƴƴaa ka bireedi paykoy koy ƴettee, buganee bareeji ɗin.» Debbo on jaabii: «Hiiyii, Koohoojo, kono hay bareeji ɗin ɲaamay ko iwata ka taabal jom majji, saama kon.» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Debbo, gomɗinal maa ngal no tiiɗi. Yo wonirane no faaliraɗaa non.» E on saa'i tigi jiwo makko on ndikki. Ɓay feƴƴii e ɗun, Iisaa iwi e nden nokkuure, o takkii sera *Weendu Jaliilu ndun. O ƴawoyi ɗon e fello, o jooɗii. Jamaa moolanaaɗo kadi ɓadii mo, wondude e boofooɓe e bumɓe e laƴooɓe e pahiɗuɓe-mbobiɗi e ɲawɓe goo buy. Ɓe wallini ɓen e ley koyɗe makko, o sellini ɓe. Ɓay jamaa on yi'ii pahiɗuɓe-mbobiɗi ɓen wowlii, laƴooɓe ɓen kadi hettii cellal, boofooɓe ɓen yahii, bumɓe ɓen yi'ii, ɓe ŋalɗi, ɓe mawnini Alla Isra'iilayankeeɓe ɓen. Onsay Iisaa noddi taalibaaɓe mun ɓen, o wi'i: «Oo jamaa no yurmammi, wonii nii balɗe tati hiɓe wondi e an, ɓe alaa ko ɓe ɲaama. Mi faalaaka ɓe yiltude hiɓe weelaa, sakko ɓe lo'a ka laawol.» Kono taalibaaɓe ɓen wi'i mo: «Ko honto men heɓata bireedi ko yonata oo jamaa ɗoo fow e ndee nokkuure wulɗinnde?» Iisaa landii ɓe, wi'i: «Ko bireediije jelu marɗon?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko bireediije jeeɗiɗi e likkoy tosokoy seeɗa.» Onsay o torii jamaa on jooɗagol ka leydi. Ɓay o ƴettii bireediije ɗen jeeɗiɗi e liƴƴi ɗin, o jarnii Alla, o taƴiti, o woni e jonnugol taalibaaɓe makko ɓen, taalibaaɓe ɓen kadi hewtini jamaa on. Fow ɲaami haa haari, mooɓitaa debeeje jeeɗiɗi tew ko lutti. Tawi ɓen ɲaamuɓe ko ɓe worɓe guluuje nayo, hara rewɓe e fayɓe lintaaka. Ɓawto ɗun o yilti jamaa on, o bakii e laana, o yahi e ndii leydi Magaduuna. Onsay *Fariisiyaaɓe ɓen e *Sadduusiyaaɓe ɓen ɓadii mo kanko Iisaa fii ndarndagol mo, ɓe torii mo yo o hollu ɓe maande iwrunde ka kammu. Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Kiikiiɗe on wi'ay: ‹Yaasi on hentoto, fii ko kammu ngun wojji kon.› Bimbi kadi wi'on: ‹Hande wundinay, ko fii kammu ngun no wojji ɓawli.› Hiɗon waawi faamude fii ko feeɲi ka kammu kon, kono on waawataa faamude fii maandeeji saa'iiji ɗin? Jamaanu bonngu jinoowu no ɗaɓɓa maande, kono ngu jonnetaake maande goo, si hinaa sifa ndee nde Yuunusa.» Onsay o acci ɓe ɗon, o yahi. Ko ɓe lumbitata, taalibaaɓe ɓen yejjiti ƴettorde bireedi. Iisaa wi'i ɓe: «Reenee fota e lewen Fariisiyaaɓe ɓen e Sadduusiyaaɓe ɓen!» Taalibaaɓe ɓen wi'indiri: «Ko o wi'iri ɗun, ko fii en ƴettaali bireedi.» Ɓay Iisaa andii ɗun, o wi'i ɓe: «Ko fii honɗun wi'anɗon ɗun, onon ɓee fanɗa-gomɗinalɓe? Ko fii on ƴettaali bireedi? Jaka on faamaali haa jooni, on anditaali fii bireediije jowi senditananooɗe worɓe guluuje njowo ɗen, e ko debeeje jelu artirnoɗon ko lutti? E bireediije ɗen jeeɗiɗi senditananooɗe worɓe guluuje nayo ɗen, e yeru debeeje ko artirnoɗon ko lutti? Ko honno woniri on faamaali wonde hinaa fii bireedi mi wowlani on? Kono reenee e lewen Fariisiyaaɓe ɓen e Sadduusiyaaɓe ɓen!» Onsay ɓe faami ko o inni yo ɓe reeno, ko e jannde Fariisiyaaɓe ɓen e Sadduusiyaaɓe ɓen, hinaa e lewen waɗeteeɗo e bireedi. Nde Iisaa naatunoo Seezariiya-Filiipu, o landii taalibaaɓe makko ɓen ngal landal ɗoo, o wi'i: «E wi'i yimɓe ɓen, ko hombo woni *Ɓii-Aaden on?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Woɓɓe no wi'a ko onon woni Yaayaa lootaynooɗo on, woɓɓe kadi no wi'a ko onon woni Iiliiya, woɓɓe goo kadi no wi'a ko onon woni Yeremiiya maa goɗɗo goo e annabaaɓe ɓen.» O wi'i ɓe: «Onon non wi'uɗon ko hombo woni lan min?» Sim'uunu Petruusu jaabii mo wi'i: «Ko onon woni *Almasiihu on, on *Ɓiɗɗo Alla Wuuruɗo on!» Iisaa ƴettiti haala kan, wi'i mo: «A malii, yo Sim'uunu mo Yuunusa, ko fii hinaa ɓandu e ƴiiƴan feɲɲinan-maa ɗun, kono ko Ben an, on Wonɗo ka kammu. Min non mi wi'ii an Petruusu, ko a fetere. Ko e hoore ndee fetere mi darnata *moftal an ngal, hay doole jahannama foolataa ngal. Awa kadi mi jonnoyte saabiije laamateeri kammu ngun: ko toŋuɗaa ka leydi woo haray toŋaama ka kammu, ko jaɓuɗaa ka leydi woo haray jaɓaama ka kammu.» Onsay o yamiri taalibaaɓe ɓen, o tentini, wota ɓe wowlan hay gooto wonde ko kanko woni Almasiihu on. Gila nden ɲande, Iisaa fuɗɗii hollude taalibaaɓe mun ɓen wonde ko bee o yaha Yerusalaam, o tampinoyee fota immorde e mawɓe ɓen e hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen, o waree, o immintinoyee ka ɲalaande tammere. Onsay Petruusu pottini mo sera, o woni mo e felugol wi'a: «Yo Allaahu on reenu on, yo Koohoojo, hara ɗun hewtaali on!» Kono Iisaa yeƴƴitii, wi'i Petruusu: «Yilto ɓaawo an, yo Ibuliisa, ɓay an ko a fegginoowo lan! Ko fii miijooji maa ɗin hinaa ɗi Alla, kono ko ɗi yimɓe ɓen!» Onsay Iisaa wi'i taalibaaɓe mun ɓen: «Kala faalaaɗo jokkude lan, yo o hayfintino, o ƴetta *leggal makko altindiraangal ngal, o jokkammi. Kala faalaaɗo dandude ngurndan mun, ɗan hayriray mo, kono kala non mo ngurndan mun hayriraa sabu an min, o hettay ɗan. E ko nafa honɗun woodani neɗɗo heɓugol aduna on fow, hayra wonkii mun kin? Maa ko honɗun neɗɗo ittata fii sottugol wonkii mun kin? Ko fii Ɓii-Aaden on ardoyay e mangural Ben mun ngal, wondude e malaa'ikaaɓe mun ɓen, o jonnita mo kala njoddi kuuɗe mun. Ka haqiiqa mi andinii on, no woodi woɓɓe e mon onon wonɓe ɗoo ɓen, ɓe maayataa ado ɓe yi'ude Ɓii-Aaden on no arda e laamu mun ngun.» Balɗe jeegoo ɓawto ɗun, Iisaa ƴetti Petruusu e Yaaquuba e Yuuhanna neene-gooto Yaaquuba on, o naɓi ɓe kamɓe tun e hoore fello toowungo. Mbaadi makko ndin waylii yeeso maɓɓe, yeeso makko ngon jalbiri wa naange, conci makko ɗin kadi rawniri wa ndaygu. Muusaa e Iiliiya feeɲani ɓe, tawi hiɓe yewtida e makko kanko Iisaa. Onsay Petruusu ƴetti haala kan, o wi'i Iisaa: «Koohoojo, no moƴƴi ka wonen ɗoo. Si hiɗon faalaa toode mi darnay ɗoo togooji tati, onon wonndu, Muusaa wonndu, Iiliiya kadi wonndu.» Wa fewndo ko o wowlata ɗun, duulere jalbunde tippii buumi ɓe. Onsay hawa yalti ka duulere, wi'i: «Oo ɗoo ko Ɓiɗɗo an yiɗaaɗo, mo mi weltori on. Heɗitee mo!» Ɓay wonii kamɓe taalibaaɓe ɓen ɓe nanii ɗun, ɓe heɓi kulol tiiɗungol, ɓe suuyi, ɓe sujji. Kono Iisaa ɓadii, meemi ɓe, o wi'i: «Immee! Wota on hulu!» Onsay ɓe ɓanti gite ɗen, ɓe tawi ɓe yi'itaali hay gooto, si hinaa Iisaa tun. E nder ko ɓe tippotoo kon ka fello, Iisaa yamiri ɓe, wi'i: «Wota on wowlan hay gooto fii ko yi'uɗon kon, haa nde *Ɓii-Aaden on immintinaa e hakkunde mayɓe ɓen woo.» Onsay taalibaaɓe ɓen landii mo, ɓe wi'i: «Ko fii honɗun jannooɓe fii Sariya on ɓen wi'anta wonde ko Iiliiya haani arude taho?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko goonga Iiliiya aray, wattitoo fow. Kono mi andinii on Iiliiya ariino, kono ɓe anditaali mo, ɓe waɗiri mo no ɓe faaliraa non. Ko wano non kadi ɓe tampinirta Ɓii-Aaden on.» Onsay taalibaaɓe ɓen faami wonde ko fii Yaayaa lootaynooɗo maande tuubuubuyee on o yewti ɓe. Ɓay wonii ɓe hewtii takko jamaa on, onsay gorko goo ari jiccii yeeso Iisaa, o wi'i: «Koohoojo, yurminee ɓiɗɗo an on. Ko o iirotooɗo, himo tampi fota. Soono woo o yanay ka yiite e ka ndiyan. Mi addii mo ka taalibaaɓe mon ɓen, kono ɓe waawaali mo ɲawndude.» Iisaa jaabii, wi'i: «Onon ko on jamaanu ɓoyliingu ngu gomɗinaa. Ko haa honde tuma mi wondata e mon? E ko haa honde tuma mi muɲɲantoo on? Addanee lan mo ɗoo.» Iisaa toŋani jinnawii ngin, ngii yalti e paykun kun, kun ndikki e on saa'i tigi. Onsay taalibaaɓe ɓen gundii Iisaa, wi'i mo: «Ko fii honɗun menen men waawaali raɗaade ngii jinnawii?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ko sabu ko gomɗinal mon ngal fanɗi kon. Ko fii ka haqiiqa mi andinii on, hay si tawii gomɗinal mon ngal no fota e abbere bene, si on wi'iino ngoo fello: ‹Iwu ɗoo!›, ngo iwayno. Harayno hay huunde alaa ko ronkaynoɗon. Kono sifa ngii jinnawii, ko toraare Alla e hoorugol tun yaltinta ngii.» Ɲande goo tawi Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen no mottondiri Jaliilu, o wi'i ɓe: «Ɓii-Aaden on wattete e juuɗe yimɓe ɓen, ɓe wara mo, ka ɲalaande tammere o immintinoyee.» Ɗun aanini ɓe fota. Fewndo ko ɓe naatata Kafernahuum, ƴantooɓe sagalle fii *juulirde mawnde nden ari, ɓe tawi Petruusu, ɓe landii mo, ɓe wi'i: «E hara karamoko mon yoɓataa sagalle fii juulirde mawnde nden?» Kono o jaabii ɓe, o wi'i: «Oo'o, ɓe yoɓay!» Ɓay wonii Petruusu naatii ka suudu, Iisaa attii mo landaade, o wi'i: «Sim'uunu, ko honɗun sikkuɗaa? Ko hombo lamɓe leydi ƴantata sagalle? Ko ɓiɓɓe maɓɓe ɓen kaa ko heddiiɓe ɓen?» O jaabii mo, o wi'i: «Ko heddiiɓe ɓen.» Iisaa wi'i mo: «Awa yoɓugol ɗun fawaaki ɓiɓɓe ɓen kan. Kono fii wota en mettin ɓerɗe ɓen ƴantooɓe sagalle, yahu ka weendu, bugoɗaa ndolinwal maa ngal ka ndiyan, nangaa lingii adiingii moɗude ngin, udditaa hunduko maggii on, a taway ton tammaaru kaalisi ndu mbuuɗi nay. Ƴettaa ndu, jonnaa ɓen ƴantooɓe fii sagalle men ɗen enen ɗiɗo.» E on saa'i ɗon taalibaaɓe ɓen ɓadii mo kanko Iisaa, ɓe wi'i mo: «Ko hombo ɓuri teddude ka laamu kammu ngun?» Onsay Iisaa noddi paykun, o joɗɗini kun hakkunde maɓɓe, o wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii on, si on waylaali jikku mon on, wa'on wa paykoy, on naatataa few ka laamu kammu. Ko ɗun waɗi, kala jippinɗo hoore mun, wa'i wa kun paykun ɗoo, o wonay ɓurɗo teddude on ka laamu kammu. Awa kadi kala jaɓuɗo paykun wa kun ɗoo, e innde an, haray ko min tigi o jaɓi. Kono on mo woni sabu feggingol gokkun e koy paykoy gomɗinkoy lan, haray ko ɓuri mo moƴƴande ko kolmbireede tuntere hayre, o bugee ka ndanka baharu. «Bone wonanii oo aduna sabu ɗii piiji fegginayɗi. Ko fii bee pegge waɗa, kono bone wonanii on neɗɗo wonɗo sabu haa ɗun waɗi! Si tawii jungo maa ngon maa koyngal maa ngal wonay sabu ko feggin-maa, haray taƴu ɗe, bugoɗaa ka woɗɗiti-maa. Ko fii no ɓuru-maa moƴƴande ka naataa ka ngurndan, hara ko a taƴa-jungoojo maa taƴa-koyngaljo, edii a jogaade koyɗe ɗiɗi maa juuɗe ɗiɗi bugeɗaa ka yiite poomayankeewe. Si tawii-le ko yiitere maa nden wonata sabu ko feggin-maa, haray awu nde, bugoɗaa ka woɗɗiti-maa. Ko fii no ɓuru-maa moƴƴande ka naataa ka ngurndan hara ko mo a yiitere wootere, edii a jogaade gite ɗiɗi, bugeɗaa ka yiite jahannama.» «Wota on hayfin hay gootun e koy paykoy. Ko fii mi andinii on, malaa'ikaaɓe makkoy on ka kammu no darii tabiti yeeso Ben an Wonɗo ka kammu on. Ko fii ko addi *Ɓii-Aaden on, ko fii dandugol majjuɓe ɓen. «Ko honɗun sikkuɗon? Si goɗɗo no mari baali teemedere, si gootii e ɗin majjii, e hara o accataa ɗiya cappanɗe jeenay e jeenay ka hoore fello, o ɗaɓɓitoya ngiya majjungii? Si o aru ngii e yiitude, ka haqiiqa mi andinii on, o weltoray ngii ɓuri ɗiya cappanɗe jeenay e jeenay ɗi majjaali. Ko wano non, hinaa e sago Ben mon Wonɗo ka kammu on si gooto e ɓee fayɓe no majja.» «Si musiɗɗo maa fawɲike e maa, yahu yiidaa e makko, hara ko an tun kanko tun. Si o jaɓanii ma, haray a hettii musiɗɗo maa on. Kono si o jaɓanaali ma, haray ɗaɓɓu gooto maa ɗiɗo, wattidaa e maa, fii kala ko yewtaa yo ɲaawiroye konguɗi seedeeɓe ɗiɗo maa tato. Si o jaɓanaali ɓenɗon kadi, haray yeeto *moftal ngal. Si o jaɓanaali non moftal ngal kadi, haray yo o jogore wa mo gomɗinaa maa wa ƴantiroowo sagalle janfa. «Ko fii ka haqiiqa mi andinii on, ko toŋuɗon ka leydi woo haray toŋaama ka kammu, e ko jaɓuɗon ka leydi woo haray jaɓaama ka kammu. Ka haqiiqa mi andinii on kadi, si ɗiɗo e hakkunde mon nanondirii ka hoore leydi fii toragol kala ko woni, Ben an Wonɗo ka kammu on okkay ɓe ɗun. Ko fii ka ɗiɗo maa tato mottondiri e innde an woo, haray miɗo hakkunde maɓɓe.» Onsay Petruusu ɓadii, wi'i mo: «Koohoojo, ko haa laabi jelu mi haani yaafaade musiɗɗo an, si himo fawɲaade e an? Ko haa laabi jeeɗiɗi?» Iisaa jaabii mo: «Mi wi'aali ma dey ko haa laabi jeeɗiɗi, kono ko haa cappanɗe jeeɗiɗi laabi jeeɗiɗi. Ko ɗun waɗi, laamu kammu ngun no wa'i wa lanɗo faalanooɗo yo jiyaaɓe mun hunito ɗun. No on lanɗo fuɗɗornoo, ɓe addani mo goɗɗo joganiiɗo mo ujune kaalisi. Nde tawnoo alaa ko o yoɓira, jom makko yamiri yo o yeeyite, kanko e ɓeyngu makko e ɓiɓɓe makko ɓen e kala ko o joginoo, ɲamaande nden yoɓee. «Onsay jiyaaɗo on suuyi ka leydi, jiccii yeeso makko, wi'i: ‹Koohoojo, muɲɲanee lan, mi yoɓay on fow!› Jom makko yurmaa mo, o yaafanii mo ɲamaande nden, o acciti mo, o yahi. «Ko on jiyaaɗo yaltata ɗon, o yiidi e ɗimmoojo makko goo, joganiiɗo mo *dinaruuji teemedere. O nangi mo, o ɗeɗɗi, e hoore himo wi'a: ‹Yoɓan ko joganiɗaa mi kon!› On ɗimmoojo makko yani e ley koyɗe makko, jeeji mo, wi'i: ‹Muɲɲano lan, mi yoɓete!› Kono o jaɓaali. O naɓi mo, o sokoyi haa o yoɓa mo ko o joganii mo kon. Ɓay ɗimmooɓe makko ɓen yi'ii kon ko waɗi, ɓe aani fota, ɓe yahi, ɓe fillitanii jom maɓɓe ko waɗi kon fow. «Onsay jom maɓɓe noddi on jiyaaɗo, o wi'i mo: ‹Ko an, yo jiyaaɗo bonɗo, mi yaafanike ma ɲamaande maa nden fow, ɓay a jeejii lan. An kadi a waawataano yurmeede ɗimmoojo maa on, wano mi yurmira-maa non?› Jom makko tikki, o wattidi mo e lettooɓe ɓen haa nde o yoɓi ko o ɲawlii kon fow woo. Ko nii Ben an Kammuyankeejo on waɗirta on, si mo kala e mon yaafanaaki musiɗɗo mun on ka ɓernde mun.» Ɓay wonii Iisaa gaynii ɗin yewtereeji, o iwi Jaliilu ɗon, o ari ka seraaji diiwal Yahuuda gaɗa Yurdayniwol. Jamaa moolanaaɗo jokki mo. O sellini ɓe ɗon. Onsay *Fariisiyaaɓe goo ɓadii mo fii ndarndagol mo, ɓe wi'i: «E hara no daganii goɗɗo accitugol ɓeyngu mun fii ko woni woo?» O jaabii ɓe, o wi'i: «On jangaali wonde ka fuɗɗoode, Taguɗo on tagii ɓe, o waɗi ɓe gorko e debbo, o daali: ‹Ko ɗun waɗi si gorko selay ben mun e yumma mun, humoo e ɓeyngu mun, onsay kamɓe ɗiɗo ɓe wona gooto.› Ɗun haray hinaa ɓe ɗiɗo hande kadi, kono ko gooto. Awa wota goɗɗo sendindir ko Alla hawtindiri kon.» Kono Fariisiyaaɓe ɓen landii mo, wi'i: «Ko honɗun non Muusaa yamirani accitoowo ɓeyngu mun woo yo waɗan mo kaydi sertigal, si o accita mo?» Kanko Iisaa o jaabii ɓe, o wi'i: «Ko sabu cattal mon ɓernde ngal waɗi si Muusaa newnani on accitugol rewɓe mon ɓen, kono ka fuɗɗoode hari hinaa non. Kono mi andinii on, kala accituɗo ɓeyngu mun ƴetti goɗɗo goo, si wonaa hara on jeenu, haray ontigi jeenii.» Onsay taalibaaɓe makko ɓen wi'i mo: «Si tawii ko nii woniri hakkunde gorko e debbo, haray nafa alaa himo tigga.» O jaabii ɓe, o wi'i: «Wonaa fow jaɓata ngol kongol, kono ko yeɗaaɓe ɗun ɓen tun. Ko fii no woodi mayraaɓe hara ko heɓidaaɓe e mun, no woodi woɓɓe kadi hara ko ɓe ɓujaaɓe, no woodi woɓɓe kadi hara ko ruuɗiiɓe fii laamu kammu ngun. On waawuɗo jaɓude yo jaɓu!» Onsay yimɓe ɓen addani mo paykoy, fii yo o *fawu juuɗe makko ɗen e makkoy, o du'anoo koy, kono taalibaaɓe ɓen toŋani ɓen. Iisaa wi'i: «Tertee paykoy koy, wota on haɗu koy arugol e an, ko fii laamu kammu ngun ko sifa makkoy wonani.» Onsay o fawi juuɗe makko ɗen e makkoy, o du'anii koy, o iwi ɗon. Goɗɗo goo kadi ɓadii Iisaa, wi'i mo: «Karamoko, hara ko honɗun e ko moƴƴi mi haani waɗude fii yo mi heɓoy *ngurndan poomayankejan ɗan?» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko fii honɗun landortaa mi fii ko moƴƴi kon? Ko gooto pet moƴƴi. Si hiɗa faalaa naatude aljanna, ɗofto yamirooje ɗen.» O jaabii: «Honɗe?» Iisaa jaabii mo: «Wota a ittu hoore, wota a jeenu, wota a seedito fenaande, wota a wujju, teddinaa kadi yumma maa e ben maa, yiɗiraa ɲokondo maa on wano yiɗirɗaa hoore maa non.» On suka wi'i mo: «Miɗo waɗude ɗun fow. E hara ko honɗun ŋakkanimmi kadi?» Iisaa wi'i mo: «Si hiɗa faalaa wonude timmuɗo, yahu yeeyitaa ko marɗaa kon, okkaa miskinɓe ɓen, ɗun wonanoyte keyee ka kammuuli, onsay araa jokkaa mi.» Ɓay on suka nanii ɗin konguɗi, o yahi himo aani, ko fii hari himo alɗi fota. Onsay Iisaa wi'i taalibaaɓe mun ɓen: «Ka haqiiqa mi andinii on, no sattani jom jawle ka o naata ka laamu kammu. Mi andinii on kadi, no ɓuri weeɓande ngelooba ka mba rewa e wuddere meselal edii ka jom jawle naata ka *laamu Alla.» Ɓay taalibaaɓe ɓen nanii ɗun, ɓe ŋalɗi fota, ɓe wi'i: «E hara ko hombo dandoytee?» Iisaa ndaari ɓe, wi'i: «Ɗun waawantaako neɗɗanke, kono fow no waawanoo Alla.» Onsay Petruusu ƴetti haala kan, wi'i mo: «Awa e hino, men accii ko men jeyi kon fow, men jokkii on. Ko honno non woniranoyta men?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii on, nde *Ɓii-Aaden on jooɗii ka jullere mun laamu darjinnde, tuma nde kala huunde no heyɗintinee, onon jokkunooɓe lan ɓen kadi, on jooɗoyto e julle laamu sappoo e ɗiɗi, laamoyoɗon *bolondaaji Isra'iila ɗin sappoo e ɗiɗi. Awa kadi kala accuɗo suudu mun ndun e musiɓɓe mun ɓen e bandiraaɓe mun ɓen e yumma mun e ben mun e ɓiɓɓe mun ɓen e gese mun ɗen sabu innde an nden, o heɓoyay ko ɓuri ɗun laabi teemedere ka aduna ɗoo, o ronoyay kadi ngurndan poomayankejan ɗan. Kono wonɓe yeeso buy wontiroyay ɓaawo, ɓaawooɓe ɓen wontiroya yeeso.» «Ko fii laamu kammu ngun no wa'i wa jom galle, yaltuɗo bimbi law fii ƴettugol gollooɓe ko golla ka ngesa mun *wiiɲu. Ɓe fotti e njoddi, ɲallal kala *dinaruuru. Onsay o immini ɓe ka ngesa makko wiiɲu. O yaltoyi ka walluhaa, o yi'i woɓɓe ka fottirde, tawi ɓen alaa waɗude hay huunde. O wi'i ɓen: ‹Onon kadi yahee ka ngesa an wiiɲu, mi yoɓiray on no haaniri.› Ɓen yahi. O yaltoyi kadi ka ado fanaa e ka ɓaawo fanaa, o waɗiri wano non. O yaltoyi kadi ka alansaraa, o tawi woɓɓe ka fottirde kadi, o wi'i ɓen: ‹Ko fii honɗun ɲallanɗon ɗoo, hay huunde on alaa waɗude?› Ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: ‹Ko fii men heɓaali golle.› O wi'i ɓen kadi: ‹Awa, yahee ka ngesa an wiiɲu.› «Ɓay niɓɓii, jom ngesa wiiɲu mban wi'i mbatulaajo mun on: ‹Noddu gollooɓe ɓen, yoɓaa ɓe njoddi maɓɓe ndin. Fuɗɗoraa ƴettaaɓe sakkitorun ɓen, sakkitoraa adaaɓe ƴetteede ɓen.› Ƴettaaɓe ka alansaraa ɓen ari, mo kala e maɓɓe hendii dinaruuru. Attaaɓe ƴetteede ɓen kadi ari, e hoore no sikka heɓay ko ɓuri ɗun. Kono kamɓe kadi mo bee e maɓɓe hendii dinaruuru. Ɓay ɓe hendike, ɓe ŋurŋurti jom galle on, ɓe wi'i: ‹Ɓee sakkitiiɓe arude ko saa'i gooto pet golli! A fonnii ɓe e amen, menen ɓee tuɗiiɓe yangi e nguleendi ɲallal ngal peetu?› O jaabii goɗɗo e maɓɓe, o wi'i: ‹Njaatigi an, mi janfaaki ma, hinaa en fottuno dinaruuru? Ƴettu ko maa kon, yahaa. Ko e yiɗi an waɗi si miɗo jonnude sakkitiiɗo arude on wa ko maa kon. E hara mi newnanaaka waɗirgol ko mi jeyi kon no mi faaliraa woo? Kaa ko fii miɗo moƴƴi ndaarirtaa mi gite bonɗe?› «Ko wano nii kadi ɓaawooɓe ɓen wontiroyta yeeso, yeesooɓe ɓen kadi wontiroya ɓaawo.» Fewndo ko ɓe yahata Yerusalaam, Iisaa pottini taalibaaɓe mun ɓen sappoo e ɗiɗo sera, o wi'i ɓe: «Awa hiɗen yahude Yerusalaam. Ɓii-Aaden on wattete e juuɗe hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen, ɓe happana mo wareede. Ɓe watta mo e juuɗe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, ɓen jala mo, ɓe focca mo, ɓe fempa. Ɓawto ɗun o immintinoyee ka ɲalaande tammere.» Onsay yumma fayɓe Zabadii ɓen e ɓiɓɓe mun ɓen ɓadii Iisaa, ɓe jiccii fii toragol mo. Kanko Iisaa o wi'i mo: «Ko honɗun faalaɗaa?» Kanko debbo on o jaabii mo, o wi'i: «Yamiree yo ɓee ɓiɓɓe an ɗoo ɗiɗo jooɗoyo ka laamateeri mon, goɗɗo on wonira ka ɲaamo mon, oya on ka nano mon.» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «On andaa ko wonɗon lan toraade. E hara on waaway yarirde jardukun tampere kun mi yarirta kun?» Ɓe jaabii: «Men waaway.» O wi'i ɓe: «Ko goonga on yariray jardukun an kun. Kono fii jooɗoyagol ka ɲaamo an maa ka nano an, hinaa min yeɗata ɗun, kono ko Ben an yeɗata ɗun ɓe o eɓɓani fii ɗun ɓen.» Ɓay ɓeya taalibaaɓe sappo nanii ɗun, ɓe seytinani ɓen neene-gootooɓe ɗiɗo. Onsay Iisaa noddi ɓe, o wi'i: «Hiɗon andi hooreeɓe ɗiya leƴƴi no laamori ɗi doole, awa kadi lamɓe maɓɓe ɓen no feƴƴintini laamu ngun e hoore maɓɓe. Kono onon, wota on wa'u wa ɓen. Kala faalaaɗo wonde tedduɗo e hakkunde mon, yo wonu kurkaadu mon. Awa kadi kala faalaaɗo wonde yeesoojo e hakkunde mon, yo wonu maccuɗo mon. Ko wano non, *Ɓii-Aaden on ardaali fii kurkanegol, kono ko fii kurkanagol, okkitira ngurndan mun ɗan fii cottudi ɗuuɗuɓe.» Ɓay wonii ɓe yaltii Yeerikoo, jamaa ɗuuɗuɗo jokki mo kanko Iisaa. Tawi bumɓe ɗiɗo no jooɗii ka sera laawol. Ɓe nani wonde Iisaa no feƴƴude, ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Yurminee men, yo Koohoojo, ɓii Daawuuda!» Jamaa on feli ɓe fii yo ɓe fanku. Kono ɓe ɓurti ewnaade, wi'a: «Yurminee men, yo Koohoojo, ɓii Daawuuda!» Onsay Iisaa dartii, o noddi ɓe, o wi'i: «Ko honɗun faalaɗon yo mi waɗan on?» Ɓe wi'i mo: «Ko yo men wuntu, yo Koohoojo!» Iisaa yurmaa ɓe, o meemi gite maɓɓe ɗen. Ɓe wunti kisan, ɓe jokki mo. Ɓay wonii ɓe ɓadike Yerusalaam haa ɓe hewtii Bayti-Faazii, ɗun ko takko Fello *Zaytuuni ngon, kanko Iisaa o nuli taalibaaɓe makko ɗiɗo, o wi'i ɓe: «Yahee e ngoo hoɗo wongo yeeso mon ɗoo, on taway ɗon kisan mbabba no humii, hara himba wondi e mbabun mabba. Hunton ɗi, addanon mi. Si goɗɗo aru on e landaade goɗɗun, on wi'ay mo: ‹Ko haaju Koohoojo on yani e majji.› Onsay o accay ɗi ara.» Ɗun waɗiri fii ko daaliranoo annabaajo on kon no laatora: «Wi'u jamaa *Siyuuna on: ‹E hino lanɗo maa on ka arata e maa, himo waɗɗii mbabba, himo ƴawi e hoore mbabun keccun, e hoore ɓikkun mbabba, himo heewi newaare.› » Taalibaaɓe ɓen yahi, waɗi ko Iisaa yamiri ɓe kon. Ɓe addoyi mbabba mban e mbabun mabba on. Ɓe ndaɗɗani mo conci maɓɓe ɗin e hoore majji, o jooɗii ɗon. Tawi yimɓe ɗuuɗuɓe e nder jamaa on no ndaɗɗanaynoo mo conci mun ɗin ka laawol, woɓɓe ɓen taƴa calɗi leɗɗe ɗen, ndaɗɗana mo ka laawol. Tawi jamaa hikkornooɗo yeeso e iwtirnooɗo ɓaawo Iisaa on no ewnaade, wi'a: «Hosannaa*, yo ɓii Daawuuda! Yo barki wonan oo wonɗo arude e innde Joomiraaɗo on, darja ɓurɗo toowude wonanii ma.» Ɓay wonii o naatii Yerusalaam, saare nden fow memminii, wi'i: «Ko hombo woni oo?» Jamaa on jaabii, wi'i: «Ko annabi Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata, ɗun ko e nder Jaliilu.» Ɓay wonii Iisaa naatii ka dingiral *juulirde mawnde, o raɗii yeeyaynooɓe ton ɓen fow e soodaynooɓe ɓen. O wayliti taabe waɗaynooɓe sensa-sensita ɓen, e julle yeeyaynooɓe gabooji ɓen, hara himo wi'ora ɓe: «No windii: ‹Suudu an ndun innoyte suudu torordu Alla›, kono onon on wattii ndu fammeere wuyɓe!» Tawi bumɓe e laƴooɓe no ɓadaade mo ka juulirde, o sellina ɓe. Kono ɓay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen yi'ii kaawakeeji moƴƴi ɗi o waɗi ɗin, e ko fayɓe ɓen ewnotoo kon ka juulirde mawnde wi'a «Hosannaa*, yo ɓii Daawuuda», ɓe seytini, ɓe wi'i mo: «A nanii ko ɓe woni wi'ude kon?» Iisaa jaabii ɓe: «Hiiyii, e hara haa hande on jangaali ɗii konguɗi wonde: ‹Ko kundule fayɓe ɓen e muynooɓe ɓen heɓirtaa mantoore?› » O acci ɓe ɗon, o yalti saare nden, o yahi *Betanii, o waali ton. Ko Iisaa yiltitotoo ka saare bimbi, o weelaa. O yi'i ƴibbehi ka laawol, o ɓadii ki. Kono ko kaaki tun o tawi e makki. Onsay o wi'i ki: «A rimitataa hande kadi.» E on saa'i ɗon kisan ƴibbehi kin yoori. Ɓay taalibaaɓe ɓen yi'ii ɗun, ɓe ŋalɗi, ɓe wi'i: «Ko honno kii ƴibbehi yooriri kisan?» Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii on, si tawii hiɗon gomɗini, hara on sikkitaaki, wonaa ko waɗaa e kii ƴibbehi kon tun waɗoton. Kono kadi, si on wi'ii ngoo fello yo ngo ɓoro ɗoo, ngo yaha ka baharu, ɗun waɗay. Kala ko landorɗon gomɗinal e nder toragol Alla, on heɓay.» Ɓawto ɗun Iisaa naati ka juulirde mawnde. E nder ko o jannata kon, hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe jamaa on ari, wi'i mo: «Ko e ley kongol hombo wonɗaa waɗude ɗun, e ko e ley kongol hombo wonɗaa?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Min kadi mi landoto on huunde wootere. Si on jaabike lan, onsay mi yeetoto on ko e ley kongol hombo mi woni waɗirde ɗun. E hara lootugol ko Yaayaa lootaynoo yimɓe ɓen kon, ko honto iwri: ko ka arsi, kaa ko e neɗɗanke?» Kono ɓe wi'indiri: «Si en jaabike mo ko ka arsi iwri, o wi'ay en ko honɗun haɗunoo gomɗinen mo? Si en jaabike mo-le ko e neɗɗanke ɗun iwri, haray hulen jamaa on.» (Ko fii fow no jogori Yaayaa wa annabaajo.) Onsay ɓe jaabii Iisaa: «Men andaa!» Kanko kadi o wi'i ɓe: «Min kadi mi wowlantaa on ko e ley kongol hombo mi woni waɗirde ɗun.» Iisaa wi'i ɓe kadi: «Ko honɗun miijiɗon e ɗunɗoo? Hari goɗɗo no mari ɓiɓɓe ɗiɗo. O wi'i arano on e ɓen: ‹Ɓiɗɗo an, yahu golloyaa hande ka ngesa an *wiiɲu.› On jaabii mo wi'i: ‹Mi woniraa!› Ɓawto ɗun o ninsiti, o yahi ka ngesa. Ben maɓɓe ɓadii ɗimmo on kadi, o yamiriri on kadi wano non. Onɗon jaabii wi'i: ‹Miɗo woniri ɗun, yo baaben!› Kono o yahaali. Ko hombo e ɓen ɗiɗo waɗi faale baaba mun on?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko arano on.» Iisaa kadi wi'i ɓe: «Ka haqiiqa mi andinii on, ƴantirooɓe sagalle janfa ɓen e cagaaɓe ɓen attike on ka *laamu Alla. Ko fii Yaayaa ariino e laawol feewungol, ronkuɗon mo gomɗinde. Kono ƴantirooɓe sagalle janfa ɓen e cagaaɓe ɓen gomɗini mo. Onon non, ɓen yi'unooɓe ɗun, on tuubaano ɓawto ɗun, gomɗinɗon mo.» «Heɗee kadi misal goo: No woodunoo jom galleejo, tutunooɗo *wiiɲu. O howi tutateeri ndin, o jasi ngayka fii ka wiiɲu on oƴƴee, o waɗi bente ka reenoowo on wona, o halfini ndi remooɓe wiiɲu ɓen, o yahi safaari. Ɓay saa'i soɲitugol wiiɲu on hewtii, o immini kurkaaɗi makko haa e remooɓe wiiɲu ɓen fii yo ɓe jonnu ɓe ɓiɓɓe wiiɲu. «Kono ɓen remooɓe wiiɲu hendii ɗin kurkaaɗi, piyi goɗɗo on, wari oya, ɓe ferii goɗɗo goo kaaƴe. O immini kurkaaɗi makko goo kadi ɓurɓe ɓeya aranun ɗuuɗude, remooɓe wiiɲu ɓen waɗiri ɓenɗon kadi wano non. Ka sakkitorun o immini ɓiɗɗo makko on haa e maɓɓe, himo wi'a: ‹Ɓe teddinay ɓiɗɗo an on.› Kono ɓay remooɓe wiiɲu ɓen yi'ii ɓiɗɗo on, ɓe wi'indiri: ‹Ko oo woni ronoowo on! Aree waren mo, ɗun en hendoto ndondi makko ndin.› Onsay ɓe nangi mo, ɓe naɓi ka ɓaawo tutateeri wiiɲu, ɓe wari.» Iisaa wi'i kadi: «Jooni non, nde jom tutateeri wiiɲu ndin ari, ko honɗun o waɗata ɓen remooɓe wiiɲu?» Ɓen hooreeɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «O re'iray ɓen bonɓe no yurmiri, onsay o halfina tutateeri ndin remooɓe goo, hara ko jonnitooɓe mo ɓiɓɓe wiiɲu ɓen ka dabbunde.» Onsay Iisaa wi'i ɓe: «E hara on jangaali haa hande ko bindi ɗin wi'i kon? Ko fii hiɗi wi'i wonde: ‹Hayre nde mahooɓe ɓen hawkunoo nden wontii hittunde ka soɓɓundu. Ɗun ko e Joomiraaɗo on iwri, ɗun no hawnii e gite men!› «Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, laamu Alla ngun ƴettitante on, ngu yeɗee jamaa waɗayɗo ko Alla yiɗi kon. Awa kala yanuɗo e nden hayre, o lancoto, kala kadi mo nde yani e hoore mun, o muncoto.» Ɓay hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e *Fariisiyaaɓe ɓen nanii ɗen mise, ɓe andi ko fii maɓɓe Iisaa woni wowlude. Ɓe woni e ɗaɓɓugol feere no ɓe nangira mo, kono hari hiɓe huli jamaa on, ko fii hari jamaa on no jogori mo wa annabaajo. Iisaa yewtiri ɓe kadi misal, o wi'i ɓe: «Laamu Alla ngun no wa'i wa lanɗo, waɗuɗo caatal fii peera ɓiɗɗo mun. O nuli kurkaaɗi makko ɗin yo noddoy saatinaaɓe ɓen ka caatal. Kono tawi ɓen faalaaka arude. O nuli kadi kurkaaɗi goo, o wi'i: ‹Yahee wi'on saatinaaɓe ɓen: Mi eɓɓindike fii caate ɗen. Ga'oy an koy e daabeeji an fayuɗi ɗin hirsaama. Fow gasii. Aree ka caatal!› Kono ɓe foygiti fii ngal caatal, ɓe yahi, oya on ka ngesa mun, goɗɗo on ka ngeygu mun. Ɓeya heddiiɓe nangi kurkaaɗi ɗin, tampini, wari. Lanɗo on tikki. O immini suufaaɓe makko ɓen, o muloyi ɓen ittuɓe ko'e, o sunni saare maɓɓe nden. Onsay o wi'i kurkaaɗi makko ɗin: ‹Caatal ngal fewndike, kono saatinanooɓe ɓen handaa e mun. Jooni, yahee ka ɗate-cele, saatinon kala mo yi'uɗon ton ka caatal!› Onsay kurkaaɗi makko ɗin yahi ka ɗate, ɓe mottindiri kala ɓe ɓe tawnoo ton, bonɓe e moƴƴuɓe, haa suudu ka caatal ngal waɗata ɗon heewi yimɓe. Ɓay lanɗo on arii yi'ugol aruɓe tawegol ɓen, o haynii ɗon goɗɗo mo ɓornaaki conci peera. Lanɗo on wi'i mo: ‹Njaatigi an, ko honno waawirɗaa arude ɗoo, a ɓornaaki conci peera?› On neɗɗo fanki. Onsay lanɗo on wi'i kurkaaɗi ɗin: ‹Haɓɓee mo juuɗe e koyɗe, bugoɗon mo ka niwre ka ɓuri woɗɗude, ka wullaandu e ŋatindiro ɲiiƴe woni ton!› Ko fii noddaaɓe ɓen no ɗuuɗi, kono ko seeɗaaɓe suɓaa.» Onsay *Fariisiyaaɓe ɓen yahi, fewjodi fii no ɓe nangira Iisaa konguɗi makko ɗin. Ɓe immini e makko taalibaaɓe maɓɓe ɓen, e yimɓe *Heroodu ɓen, ɓen wi'i mo: «Karamoko, meɗen andi ko on nunɗuɓe, hiɗon jannirde laawol Alla ngol goonga, awa kadi on ɗenƴotaako hay gooto, ko fii on ɓurdindinaa yimɓe ɓen. Yeetee men jooni ko miijiɗon: E hara no haani ka men yoɓa lanɗo mawɗo Roomu on sagalle, kaa haanaa?» Kono nde tawnoo Iisaa no andi miijooji maɓɓe bonɗi ɗin, o jaabii ɓe, o wi'i: «Ko fii honɗun ndarndorton mi, faasiqiiɓe? Hollee lan wuundu yoɓeteendu sagalle.» Onsay ɓe yeeɓani mo *dinaruuru. O landii ɓe, o wi'i: «Ko nandolla hombo e bindi hombo woni e mayru?» Ɓe jaabii: «Ko lanɗo mawɗo Roomu on.» Onsay o wi'i ɓe: «Jonnitee lanɗo mawɗo Roomu on ko makko kon, jonniton Alla kadi ko mun kon.» Ɓe ŋalɗi fii kon ko ɓe nani, ɓe acci mo ɗon, ɓe yahi. Nden ɲande tigi *Sadduusiyaaɓe, wi'uɓe wonde ummutal alaa ɓen, ari landii Iisaa, ɓe wi'i mo: «Karamoko'en, Muusaa no wi'i wonde si goɗɗo maayii, o accaali ɓiɓɓe, haray miɲɲiraawo makko on no haani ƴettude on keynguujo mo o acci, fii no o heɓirana on kotiraawo makko jurriya. Tawi no woodunoo hakkunde amen ɓiɓɓe njeeɗiɗo. Arano on jombi, maayi. Nde tawnoo o accaali jurriya, miɲan makko roni debbo on. Ɗimmo on kadi woniri wano non, tammo on kadi wano non, haa ɓe njeeɗiɗoo non ɓe timmi. Ɓawto maɓɓe ɓe fow, debbo on kadi maayi. Ɓay hari ɓen njeeɗiɗoo non resii on debbo, ko hombo e ɓen on debbo wontanoyta ka ummutal?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Hiɗon e nder palji, ko fii on alaa faamude bindi ɗin, on alaa faamude kadi bawgal Alla ngal. Ko fii ka ummutal, worɓe ɓen resataa, rewɓe ɓen kadi resetaake, kono ɓe wa'ay wa malaa'ikaaɓe ɓen ka kammuuli. E on jangaali ko Alla daalani on kon fii ummutal mayɓe ɓen, wonde: ‹Ko min woni Alla Ibraahiima e Alla Issaaqa e Alla Yaaquuba›? Awa Alla wonaa Alla mayɓe ɓen, kono ko o Alla wurɓe ɓen.» Jamaa heɗinooɗo on ŋalɗi fii janndeeji ɗi Iisaa jannaynoo ɗin. Ɓay Fariisiyaaɓe ɓen humpitike wonde o fankinii Sadduusiyaaɓe ɓen, ɓe mottondiri. Goɗɗo e maɓɓe, waawuɗo fii Sariya on, landii mo ɗunɗoo fii ndarndagol mo, o wi'i: «Karamoko'en, ko yamiroore honde ɓuri mawnude ka Sariya?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Yo a yiɗir Alla Joomiraaɗo maa on ɓernde maa nden fow e wonkii maa kin fow e hakkil maa kin fow. Ko ɗun woni yamiroore aranere nden e mawnde nden. E hino ɗimmere nden ko wa mayre: Yo a yiɗir ɲokondo maa on wano yiɗirɗaa hoore maa non. Ko e ɗee yamirooje ɗoo ɗiɗi Sariya on fow e annabaaɓe ɓen tippi.» Nde tawnoo Fariisiyaaɓe ɓen no mooɓondiri, Iisaa landii ɓe ɗunɗoo, o wi'i: «Ko honɗun miijiɗon fii *Almasiihu on, ko o jurriya hombo?» Ɓe jaabii mo: «Ko Daawuuda.» Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Ko honno Daawuuda noddiri mo Joomi? Ɓay ko Ruuhu Allaahu on ardii mo fewndo o wi'i: ‹Joomiraaɗo on daalani Joomi an on: Jooɗor ka sengo an ɲaamo, haa mi waɗa ayɓe maa ɓen ka ley teppe maa.› «Si Daawuuda tigi wi'ii Almasiihu on ‹Joomi›, haray ko honno non Almasiihu on woniri jurriya makko?» Laatii hay gooto waawaali mo jaabaade hay kongol. Gila nden ɲande hay gooto suusaali landaade mo. Onsay Iisaa yewti jamaa on e taalibaaɓe mun ɓen, o wi'i: «Ko jannooɓe fii Sariya on ɓen e *Fariisiyaaɓe ɓen newnanaa jannugol fii Sariya Muusaa on. Awa ɗoftee, waɗon kala ko ɓe wi'i on, hara on waɗiraali wa kuuɗe maɓɓe ɗen. Ko fii ɓe wowlay, hara ɓe waɗataa. Hiɓe haɓɓa dolle tedduɗe, mettuɗe naɓude, ɓe fawa ɗe e hoore balbe yimɓe ɓen, hara kamɓe tigi ɓe faalaaka ɗe memminirde hay hoore hondu fii wallugol ɓe. Kuuɗe maɓɓe ɗe ɓe waɗata ɗen fow ko fii yo yimɓe ɓen yi'an ɓe. Awa kadi hiɓe yaɲɲa *paaloy bindi maɓɓe koy, ɓe juutina binsanji conci maɓɓe. Hiɓe yiɗi ndaɗɗule arane ɗen ka nafagol e saffeeji arani ɗin ka juulirɗe, e hiwreede ka fottirɗe. Hiɓe yiɗi kadi yo yimɓe ɓen noddir ɓe karamoko'en. Kono onon, wota on waɗu haa noddeɗon karamoko, ko fii ko gooto woni Karamoko mon, onon on fow ko on musiɓɓe. Awa kadi, wota on noddu hay gooto baaba ka hoore leydi ɗoo, ko fii ko gooto woni Ben mon, ɗun-le ko on Wonɗo ka kammu. Wota on waɗu haa noddeɗon yeesoojo, ko fii ko gooto woni Yeesoojo mon on, on-le ko *Almasiihu on. Yo ɓurɗo teddude on e hakkunde mon wonu kurkaadu mon. Ko fii mawnintiniiɗo woo jippinoyte, jippinɗo hoore mun woo kadi mawninoyte. «Bone wonanii on, yo faasiqiiɓe, ɗun ko onon jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen, ɓay hiɗon falande yimɓe ɓen laamu kammu ngun, hara on naatataa, on accataa faalaaɓe naatude ɓen naata. «Bone wonanii on, yo faasiqiiɓe, ɗun ko onon jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen, ɓay hiɗon jatta galleeji keynguuɓe, hiɗon juutina julɗe fii yiingo. Sabu ɗun on heɓoyay ɲaawooje ɓurɗe sattuɗe. «Bone wonanii on, yo faasiqiiɓe, ɗun ko onon jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen, ɓay hiɗon jinda ka baharu e ka leydi fii silmingol gooto. Nde on silmi, waɗon mo ɓiɗɗo jahannama nde laabi ɗiɗi ɓuri ko mon kon! «Bone wonanii on, yo bumɓe ɗowooɓe, wi'a: ‹Si goɗɗo woondirii *juulirde mawnde nden, haray hinaa huunde. Kono si goɗɗo woondirii kaŋŋe juulirde mawnde nden, haray ɗun farlike mo.› Ko onon yo njofooɓe e bumɓe! Ko honɗun ɓuri mawnude hakkunde kaŋŋe ɗen e juulirde mawnde laɓɓinnde kaŋŋe ɗen nden? Maaɗun hiɗon wi'a: Si goɗɗo woondirii *layyorde nden, haray ɗun hinaa huunde, kono si goɗɗo woondirii ko sakkaa kon ka hoore layyorde, haray ɗun farlike mo. Ko onon yo bumɓe, ko honɗun ɓuri mawnude hakkunde ko sakkaa kon e layyorde laɓɓinaynde ko sakkaa kon? Awa, kala on woondirɗo layyorde nden, haray o woondirii nde, kayre e kala ko woni e mayre. Awa kadi kala woondirɗo juulirde mawnde nden, haray o woondirii nde, kayre e Hoɗuɗo e mayre on. Kala woondirɗo kammu ngun kadi, haray o woondirii jullere laamu Alla nden e Jooɗiiɗo e mayre on. «Bone wonanii on, yo faasiqiiɓe, ɗun ko onon jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen, ɓay hiɗon ittana naana e suukooran e ɲamaku farilla, hara hiɗon welsindanii ko ɓuri hittude kon ka Sariya, ɗun ko peewal ngal e yurmeende nden e sella-findeyaagal ngal. Hara-le ko ɗun haanunoɗon jokkude, tawa kadi on welsindaaki e ko heddii kon. Ko onon yo bumɓe ɗowooɓe, sukkitooɓe buubii ka yarata, hara-le on moɗay ngelooba! «Bone wonanii on, yo faasiqiiɓe, ɗun ko onon jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen, ɓay ko ɓaawo miranji ɗin tun laɓɓinton, hara hiɗi heewi miile e angal waawugol hoore mun. Ko onon yo Fariisiyaaɓe bumɓe, adee laɓɓinon taho nder miranji ɗin, fii no ɓaawo on kadi laaɓira. «Bone wonanii on, yo faasiqiiɓe, ɗun ko onon jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen, ɓay hiɗon wa'i wa genaale rawninaaɗe fotuɗe e kene, hara nder majje on no heewi tew ƴi'e mayɓe e kala noone tuundi. Onon kadi ko nii! Ka kene hiɗon wa'ani yimɓe ɓen wa feewuɓe, kono hara ka nder hiɗon heewi faasiqankaaku e angal peewal. «Bone wonanii on, yo faasiqiiɓe, ɗun ko onon jannooɓe fii Sariya on e Fariisiyaaɓe ɓen, ɓay hiɗon maha maandina genaale annabaaɓe ɓen, para kadi maandeeji genaale feewuɓe ɓen, hara kadi hiɗon wi'a: ‹Si tawno meɗen woodanoo e tawnde baabiraaɓe amen ɓen, men wontidataano e maɓɓe fii hibbugol ƴiiƴan annabaaɓe ɓen.› Ko nii wonɗon seeditorde e hoore mon tigi, wonde ko on ɓiɓɓe ɓen warunooɓe annabaaɓe ɓen. Awa juurinee sariyaare baabiraaɓe mon ɓen! «Ko onon, yo bolle, iwdi kuura! Ko honno non daɗirton donkinireede jahannama? Ko ɗun waɗi si miɗo naɓande on annabaaɓe e faamuɓe e jannooɓe, waroyon woɓɓe, fempon woɓɓe, foccon ɓeya ka juulirɗe mon, cukkoɗon ɓe gila e saare heɓi e saare, fii yo ƴiiƴan kala feewuɗo hibbaaɗan yantu e hoore mon, ɗun non ko gila e ƴiiƴan Haabiila ɗan, on feewuɗo, haa addani e ƴiiƴan Zakariyaa, oo ɓiɗɗo oo wi'eteeɗo Berekiiya, on mo warunoɗon hakkunde layyorde nden e juulirde mawnde nden, ko fii ka haqiiqa mi andinii on, ɗun fow yantoyay e hoore nguu jamaanu. «Ee Yerusalaam! Ee Yerusalaam! Ko an yo saare sahinbinoore annabaaɓe, wariroore nelaaɓe e mun kaaƴe! Ko haa honto mi faalanoo mooɓude ɓee fayɓe maa wano gertogal mooɓirta coppi e ley gabitti mun, e hin-le on jaɓaali ɗun! Awa nokkuure mon nden eggaama, nde caabii! Ko fii mi andinii on, on yiitataa lan haa ɲande wi'oyton: ‹Yo barki wonan oo wonɗo arude e innde Joomiraaɗo on!› » Ɓay wonii Iisaa fokkitii yaltude ka *juulirde mawnde, taalibaaɓe makko ɓen ɓadii mo fii hollugol mo darnoodi juulirde nden. Kono o jaabii ɓe, o wi'i: «On yi'ii ɗun fow? Ka haqiiqa mi andinii on, hay hayre e hoore hayre luttoytaa ɗoo ko lancaaka.» Onsay o jooɗoyii ka Fello *Zaytuuni. Taalibaaɓe ɓen ari tawi mo e gundoo, ɓe wi'i mo: «Yeetee men, ko honde tuma ɗun waɗoyta, e ko honɗun wonoyta maande aroygol mon ngol e lannoode aduna on?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Reenee fii wota gooto faljin on, ko fii buy aroyay ɓaarora innde an nden, hara no wi'a ko kaɲun woni *Almasiihu on. Awa ɓen faljinoyay yimɓe ɗuuɗuɓe. On nanoyay kadi fii hareeji no wowlee, e haalaaji fii gereeji. Awa wota on hulu, ko fii bee ɗun waɗa. Kono hinaa ɗon wonata lannoode nden. Hareeji kadi waɗoyay hakkunde leƴƴi ɗin. Laamateeriiji ɗin kadi immondirana, nokkeeli goo heegeeji waɗa, kaɲun e dimbanɗe leydi. Kono ko ɗun fow wonata fuɗɗoode sattendeeji nanditayɗi e muuseendi ŋata ɗin. «Awa ɓe wattoyay on e juuɗe tampinooɓe ɓen, ɓe wara on. Leƴƴi ɗin fow kadi aɲa on sabu innde an nden. Buy seloyay gomɗinal ngal, ɓe janfondira, ɓe aɲindira. Awa waɗitiiɓe annaba ɗuuɗuɓe yaltitoyay, ɓe faljina yimɓe buy. Sabu ɓeydagol angal peewal ngal, giggol ɗuuɗuɓe ɗuytoyto, kono kala ŋaɲɲiiɗo haa ka lannoode, o dandoyte. Oo Kibaaru Moƴƴo fii *laamu Alla ngun feɲɲinte e aduna on fow, fii no leƴƴi ɗin fow nanira seeditoore nden. Ko onsay aduna on lannata. «Awa, nde yi'uɗon huunde harmunde caabinaynde nde annabi Danu'iila wowlunoo fii mun nden daakanike nokkuure hormorde nden woo, (haray yo jangoowo on faamu), onsay yo hoɗuɓe ka diiwal Yahuuda ɓen dogir ka pelle. On wonɗo ka fowtorde hoore suudu mun wota tippano ko woni kon ka nder suudu. On wonɗo kadi ka ngesa wota yiltito fii ƴettugol dolokke mun on. E nder ɗen balɗe ɗon, bone wonanay sowiiɓe ɓen e muyninayɓe ɓen. Awa toree fii wota ndun dogudu mon ardu ndungu maa e *ɲalaande fowteteende e mun nden. Ko fii onsay satteende mawnde waɗay, nde sifa mun waɗaali gila aduna dawi haa hande, e nde ɓuri mun waɗitataa han kadi. Si tawno ɗen ɲalaaɗe raɓɓinɗinanooka, hay gooto daɗataano. Kono sabu suɓaaɓe ɓen, ɗen ɲalaaɗe raɓɓinɗinte. «Awa si goɗɗo aru on e wi'oyde wonde: ‹Almasiihu on no ɗoo!› maa ‹himo ɗaa!›, wota on hoolo mo. Ko fii waɗitiiɓe almasiihu e waɗitiiɓe annaba feeɲoyay, ɓe waɗoya maandeeji njani e kaawakeeji fii no ɓe faljinira hay suɓaaɓe ɓen, si no gasaynoo. Awa mi *hiitanike on fii ɗun. «Awa si ɓe wi'ii on: ‹E hino himo ka wulaa›, wota on yahu, maa: ‹Himo ka nder cuuɗi›, wota on hoolo! Awa ko wano maƴande maƴirta non iwra ka funnaange, jalba haa ka hirnaange, ko wano non ardu *Ɓii-Aaden on woniroyta. Ko ka ko maayi kon woni woo, jigaaje ɗen mooɓotoo. «Kisan ɓawto satteende ɗen ɲalaaɗe, ‹Naange ngen niɓɓitay, tawa lewru ndun jalbataa, koode ɗen ka kammu kadi yana, ko tiiɗi kon ka kammu kadi dimboyoo.› «Ko onsay maande Ɓii-Aaden on feeɲata ka kammu, bolondaaji ɗin fow ka hoore leydi fesa, ɓe yi'oya non Ɓii-Aaden on no ara e duule iwrude ka kammu, hara himo arda e bawgal e mangural mawngal. Onsay o nuliroya malaa'ikaaɓe makko ɓen hito moolanaango *liital, ɓe mooɓa suɓaaɓe makko ɓen, gila funnaange heɓi hirnaange e gila nano heɓi ɲaamo, gila ka kammuuli ɗin fuɗɗi haa ka ɗi haaɗi. «Yo misal ƴibbehi kin wonan on gandal. Nde calɗi makki ɗin hecciɗiri, ɗi wiliti, on andanay hoore mon wonde setto ngon ɓadike. Ko wano non kadi, no yiiruɗon ɗii piiji fow no waɗa woo, haray andee wonde Ɓii-Aaden on ɓadike ka dambugal. Ka haqiiqa mi andinii on, ɗun fow waɗay ado nguu jamaanu feƴƴude. Kammu ngun e leydi ndin feƴƴay, kono min konguɗi an ɗin feƴƴataa.» «Kono hay gooto andaa fii nden ɲalaande e on saa'i, hinaa hay malaa'ikaaɓe ɓen ka kammuuli, hinaa hay Ɓiɗɗo on, kono ko Baabaajo on tun andi fii nden ɲalaande e on saa'i. Ko waɗunoo kon fewndo jamaanu Nuuhu, waɗoyay kadi ka ɲalaaɗe ado artugol Ɓii-Aaden on. Ko fii, e ɗee ɲalaaɗe ado waamere nden waɗude, hari yimɓe ɓen no ɲaamaynoo yara, no jomba jombanee, haa ɲande Nuuhu naatunoo ka laana. Ɓe sogitaaki hay huunde haa nde waamere nden arnoo, nde yooli ɓe ɓe fow. Ko wano non woniroyta ardu Ɓii-Aaden on. «Onsay yimɓe ɗiɗo wonduɓe e ngesa woota, goɗɗo e maɓɓe ƴettete, oya on lutta. Wano non kadi, rewɓe ɗiɗo wonɓe unidude, goɗɗo e maɓɓe ƴettete, oya on lutta. Awa wattanee yiila, ko fii on andaa ko e ɲalaande honde Joomiraaɗo mon on aroyta. Ko fii andee fota, si tawno jom galle no andunoo nde ngujjo on araynoo wujjugol e nder jemma on, o wattanayno yiila, hara o accaali galle makko ɗen fusee. Ko ɗun waɗi, onon kadi hebilee, ko fii Ɓii-Aaden on aroyay e saa'i nde on sogitaaki.» «Hara ko jiyaaɗo hombo reeniiɗo holniiɗo woni ko jom mun halfinta neemingol kurkaaɗi mun ɗin e saa'i haanuɗo? Maloore wonanii on jiyaaɗo, mo jom mun ari tawi no jokkiri non. Ka haqiiqa mi andinii on, o halfinay mo jawle makko ɗen fow. Kono si tawii on jiyaaɗo ko bonɗo, wi'oowo: ‹Jom an neeɓii araali›, onsay, o nangana tilfugol ɗimmooɓe makko ɓen, hara kanko himo ɲaama yarida e mandilooɓe ɓen, jom on jiyaaɗo aray nde on jiyaaɗo sabbaaki mo, e saa'i mo o sogitaaki, o letta mo lette sattuɗe, o waɗa mo ka faasiqiiɓe ɓen waɗetee ton, ka wullaandu e ŋatindiro ɲiiƴe woni ton. «Awa laamu kammu ngun no wa'i wa nde jiwɓe sappo ƴetti lampuuji mun, yahi fii fottoygol e jom jomba. Tawi njowo e maɓɓe ko njofooɓe, ɓeya njowo ko faamuɓe. Ko njofooɓe ɓen ƴettata lampuuji mun ɗin, ɓe ronki naɓorde nebban ko ɓe huɓɓinira ɗi, kono faamuɓe ɓen kaɲun ardi e lampuuji e tindohoy nebban. Nde tawnoo jom jomba neeɓii, fow soƴƴii ɗaanii. «Ɓay wonii tumbere jemma, ewnaa: ‹E hino jom jomba! Yaltee fii jaɓɓagol mo!› Onsay ɓen jiwɓe immii, ɓe eɓɓindanii lampuuji maɓɓe ɗin. Njofooɓe ɓen wi'i faamuɓe ɓen: ‹Okkoree men nebban, ko fii lampuuji amen ɗin no e fii ɗaanagol!› Faamuɓe ɓen jaabii ɓe, wi'i: ‹Oo'o, ɗan yonataa! Yahee soodoyon ka yeeyooɓe ɓen.› «Fewndo ko ɓe yahi soodoygol, jom jomba hewti. Hebulinooɓe ɓen naatidi e makko ka peera, baafe ɗen ombaa. Ɓay nettii, ɓeya jiwɓe kadi ari, ɓe wi'i: ‹Koohoojo, Koohoojo, udditanee men!› Kono o jaabii ɓe, o wi'i: ‹Ka haqiiqa, mi andaa on!› » Onsay Iisaa wi'i: «Awa wattanee yiila, ko fii on andaa ɲalaande e saa'i nde mi arata.» «Laamu Alla ngun no wa'i kadi wa neɗɗo fokkituɗo safaari. O noddi kurkaduuɓe mun, o halfini ɓe jawle makko ɗen. O jonni goɗɗo on *talanji jowi, o jonni oya talanji ɗiɗi, o jonni tammo on talanru wooturu, mo bee e taaqa mun, onsay o yahi e safaari makko. Ɗon kisan hendiiɗo talanji jowi ɗin yahi gollitiroyi ɗi, o heɓoyi talanji jowi e hoore majji. Wano non kadi hendiiɗo talanji ɗiɗi on, o heɓi e hoore majji talanji ɗiɗi. Kono hendinooɗo talanru wooturu on, o yahi, o jasi ngayka, o iri mbuuɗi jom makko ɗin. «Ɓay neeɓoyii, jom ɓen kurkaaduuɓe arti. O landitii ɓe ko honno ɓe golliri. Hendinooɗo talanji jowi on ɓadii, o addidi ɗi e talanji jowi goo kadi, o wi'i: ‹Koohoojo, on acciranno talanji jowi, awa e hino talanji jowi kadi ko mi heɓi e hoore majji kon.› Jom makko wi'i mo: ‹A waɗii ko moƴƴi, yo kurkaaduujo moƴƴo holniiɗo. Ko fii a nunɗii e hoore ko fanɗi, mi waɗete e hoore ko ɗuuɗi. Weltodu e jom maa!› «Hendinooɗo talanji ɗiɗi on kaɲun kadi ɓadii, wi'i: ‹Koohoojo, on acciranno talanji ɗiɗi, e hino talanji ɗiɗi ko mi heɓi e hoore majji kon.› Jom makko wi'i mo: ‹A waɗii ko moƴƴi, yo kurkaaduujo moƴƴo holniiɗo. Ko fii a nunɗii e hoore ko fanɗi, mi waɗete e hoore ko ɗuuɗi. Weltodu e jom maa!› «Hendinooɗo talanru wooturu on kaɲun kadi ɓadii, wi'i: ‹Koohoojo, ɓay miɗo andunoo ko a neɗɗo sattuɗo fii, soɲitoowo ko a aawaa e wa'oowo ko a sankaa, mi huli, mi yahi, mi iroyi talanru maa ndun ka nder leydi. E hino ndu, jaɓu ko jeyɗaa kon.› «Jom makko jaabii mo wi'i: ‹Ko an yo jiyaaɗo bonɗo puyɗo! E hiɗa andunoo mi soɲitay ko mi aawaa, maa mi wa'ay ko mi sankaa? Awa, hiɗa haanunoo accude mbuuɗi an ɗin e juuɗe gollitirooɓe ɗi ɓen, ɗun, nde mi artunoo woo, mi hettayno ɗi mi jeynoo ɗin e hoore tono!› «Onsay jom makko wi'i: ‹Jaɓitee ɗi e juuɗe makko, jonnon ɗi oo jogiiɗo talanji sappo ɗin! Ko fii ko marɗo on ɓeydantee haa ɗuuɗa, kono mo maraa on jaɓitante hay yeru ko o mari kon. Awa, jiyaaɗo fussaaqiijo on, bugee mo ka niwre ka ɓuri woɗɗude, ka wullaandu e ŋatindiro ɲiiƴe woni ton!› » «Tuma *Ɓii-Aaden on ardoyi e mangural mun ngal, wondude e malaa'ikaaɓe ɓen fow, o jooɗoyto ka jullere makko laamu darjinnde. Onsay leƴƴi ɗin fow mottindirte yeeso makko. O sendindira yimɓe ɓen, wano ngaynaako sendindirirta baali e be'i. O waɗira baali ɗin ka sengo makko ɲaamo, be'i ɗin ka sengo makko nano. «Onsay Lanɗo on wi'ay wonirɓe ka sengo mun ɲaamo ɓen: ‹Aree, yo ɓe Ben an barkini! Hendoɗon ndondi laamateeri eɓɓananoondi on ndin gila ka fuɗɗoode aduna on. Ko fii mi weelano, okkorɗon mi ko mi ɲaama, mi ɗonɗano, okkorɗon mi ko mi yara, mi wonno koɗo, wernuɗon mi, mi holi, holtinɗon mi, mi ɲawi, dankiɗon mi, mi sokaa, ndaaruɗon mi.› «Onsay feewuɓe ɓen jaaboyto mo, wi'a: ‹Joomi, ko honde tuma men yi'u-maa hiɗa weelaa, men okkor-maa ko ɲaamaa, maa ka ɗonɗaɗaa, men okkor-maa ko yaraa? E ko honde tuma men yi'u-maa ko a koɗo, men wernu-maa, e ka holuɗaa, men holtin-maa? E ko honde tuma men yi'u-maa hiɗa nawni, maa hiɗa sokii, men yahi e maa?› Onsay Lanɗo on jaaboto ɓe, wi'a: ‹Ka haqiiqa mi andinii on, nde tawnoo on waɗanii ɗun ɓurɗo fanɗude e musiɓɓe an ɓen, tawi ko min waɗanɗon ɗun.› «Ɓawto ɗun o wi'a wontirɓe ka nano makko ɓen: ‹Pottitee lan, yo huɗaaɓe, yahee ka yiite poomayankeewe eɓɓanaange Ibuliisa e malaa'ikaaɓe mun. Ko fii mi weelano, on okkoraano lan ko mi ɲaama, mi ɗonɗaa, on okkoraali lan mi yara, mi woni koɗo, on wernaali lan, mi holi, on holtinaali lan, mi nawni, mi sokaa, on ndaaraali lan!› «Onsay kamɓe kadi ɓe jaaboyto, ɓe wi'a: ‹Joomi, ko honde tuma men yi'u-maa hiɗa weelaa, maa hiɗa ɗonɗaa, maa ko a koɗo, maa hiɗa holi, maa hiɗa nawni, maa e kaso, men wallaali ma?› «Onsay o jaaboyto ɓe, o wi'a: ‹Ka haqiiqa mi andinii on, nde tawnoo on waɗanaali ɗun goɗɗo e ɓee ɓurɓe fanɗude, tawi ko min woni on waɗanaali ɗun!› Ɓen non nawrete ka lette poomayankeeje. Kono feewuɓe ɓen nawrete ka *ngurndan poomayankejan.» Ɓay wonii Iisaa gaynii ɗin yewtereeji fow, o wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «Hiɗon andi si balɗe ɗiɗi feƴƴi, *Juldeere Yawtaneede nden waɗay, awa *Ɓii-Aaden on wattete e joge fii yo o fempe e *leggal altindiraangal.» Tawi onsay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe jamaa on no mooɓondiri ka nder tata yottinoowo mawɗo sadaka on, ɗun ko oo wi'eteeɗo Qayaafa. Ɓe haldi nangirgol Iisaa ƴoyre, ɓe wara. Kono fow e mun ɓe wi'i: «Hinaa ka fewndo juldeere, fii wota murtaldu waɗu e hakkunde jamaa on.» Nde tawnoo Iisaa no ka saare *Betanii, ka suudu Sim'uunu, oo nawnunooɗo ɗamajan, debbo ari tawi mo kanko Iisaa. Tawi on debbo no jogii tindohun hayre daneere tew angiri satta-cogguuri. Wa fewndo ko Iisaa jooɗii fii nafagol, kanko debbo on o juuri angiri ndin ka hoore Iisaa. Ɓay wonii taalibaaɓe ɓen yi'ii ɗun, ɓe seytini, ɓe wi'i: «Ko honɗun woni nafa ndee bonnere? En waawayno yeeyude ndii angiri ko satti, jonna coggu mayri on miskinɓe ɓen.» Ɓay Iisaa andii ɗun, o wi'i ɓe: «Ko honɗun sattinanton oo debbo? Ko fii ko kuugal moƴƴal o waɗanimmi. Miskinɓe ɓen kan, hiɗon wondi e maɓɓe soono woo, kono min, on wondataa e an soono woo. Ko o hibbiri ndii angiri ka ɓandu an, ko fii no mi hebulanora surreede. Ka haqiiqa mi andinii on, kala ka oo Kibaaru Moƴƴo feɲɲinaa e aduna on, fii koo ko oo debbo waɗi kadi sifete, o anditanee.» Onsay goɗɗo e *sahaabaaɓe Iisaa ɓen sappoo e ɗiɗo, ɗun ko Yudaasi Iskariiyu, yahi ka hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen, o wi'i: «Ko honɗun waawoton mi okkude, mi watta Iisaa e juuɗe mon?» Ɓe limani mo tammaaji cappanɗe tati kaalisi. Gila ontuma himo ɗaɓɓude feere no o wattira Iisaa e juuɗe maɓɓe. Ka ɲallal aranal *Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen ɗen, taalibaaɓe ɓen ari, wi'i Iisaa: «Ko honto faalaɗon yo men moƴƴinanoy on nafakka Juldeere Yawtaneede nden?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Yahee ka saare haa ka kaariijo, wi'on mo: ‹Karamoko'en wi'ii woo: Saa'i maɓɓe on ɓadike, ko ka mon ɓe juulidata e taalibaaɓe maɓɓe ɓen Juldeere Yawtaneede nden.› » Taalibaaɓe ɓen waɗoyi ko Iisaa yamiri ɓe kon, ɓe moƴƴini nafakka juldeere nden. Ɓay niɓɓii, kanko Iisaa o ɓadii fii nafagol, wondude e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen. E nder ko ɓe ɲaamata kon, o wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii on, goɗɗo e mon janfoto lan.» Ɓe aani fota. Onsay mo bee e maɓɓe woni e wi'ugol mo: «E hara Koohoojo, ko min?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko on mo mi yollidi jungo e miran gooto janfotoo lan. Awa Ɓii-Aaden on no yahude wano fii makko windori non, kono bone wonanii on janfotooɗo Ɓii-Aaden on. Ko ɓurnoo moƴƴande on neɗɗo ko si o jibinanooka!» Onsay Yudaasi, ɗun ko janfotooɗo mo on, ƴetti haala kan, wi'i: «Karamoko'en, e hara ko min?» Iisaa jaabii: «Ko wano wi'irɗaa non!» E nder ko ɓe ɲaamata kon, Iisaa ƴetti bireedi. Ɓay o gaynii du'aade, o taƴiti, o jonni taalibaaɓe ɓen, e hoore himo wi'a: «Jaɓee ɲaamon, ɗunɗoo ko ɓandu an ndun nii.» O ƴetti kadi jardukun waɗorkun njaram, o jarni Alla, o jonni ɓe, e hoore himo wi'a: «On fow yaree. Ko fii ɗun ko ƴiiƴan an ɗan nii, ƴiiƴan *ahadi hibboyteeɗan ɗan fii yaafuyee junuubaaji ɗuuɗuɓe. Mi andinii on, mi yaritataa hande kadi njaram ɓiɓɓe *wiiɲu haa ɲande mi yaridoyta e mon njaram wiiɲu kesan ka laamateeri Baaba an.» Ɓay wonii ɓe beytii beyti Zabuura, ɓe yahi ka Fello *Zaytuuni. Onsay Iisaa wi'i ɓe: «E nder oo jemma, on fow on selay lan, ko fii no windii: ‹Mi waray ngaynaako on, wuro baali ngon saakoo.› Kono tuma mi immintinaa, mi hikkanto on yeeso, tawoyon mi Jaliilu.» Onsay Petruusu ƴetti haala kan, wi'i mo: «Hay si fow selay on, min non mi selataa on few.» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii ma, e oo jemma tigi, ado ndonto ƴoggude, haray a yeddii fii an laabi tati.» Petruusu jaabii mo kadi, wi'i: «Hay si tawii bee mi maayida e mon, mi yeddataa fii mon few!» Taalibaaɓe ɓen fow kadi wi'iri non. Ɓawto ɗun Iisaa yaadi e maɓɓe e ndee nokkuure wi'eteende *Jatsaymaani, o wi'i taalibaaɓe ɓen: «Jooɗee ɗoo haa mi woɗɗitoo fii toragol.» O naɓori Petruusu e ɓiɓɓe Zabadii ɓen ɗiɗo. Onsay o fuɗɗii heɓude annde e sokola, o wi'i ɓe: «Wonkii an kin no aani haa e mayde. Wonee ɗoo, hiiren.» Onsay o yahi yeeso seeɗa, o sujji, o torori nii, o wi'i: «Baaba an, si no gasa, yo kun jardukun tampere pottito lan. Kono non wota faale an on waɗu, kono yo faale maa on waɗu.» O artoyi e taalibaaɓe ɓen, o tawi ɓe ɗaanike. O wi'i Petruusu: «Jaka on waawaali hiiridude e an hay saa'i gooto? Hiiree toroɗon fii wota on naatu e jarrabi. Wonkii kin no yiɗi waɗugol ko moƴƴi, kono ɓandu ndun no lo'i.» O woɗɗitii ɓe kadi ɗimmun, o torori nii, o wi'i: «Baaba an, si tawii gasataa ka kun jardukun tampere pottitoo lan, hara mi yaraali kun, yo faale maa on waɗu.» O artoyi kadi, o tawi ɓe ɗaanike, ko fii hari gite maɓɓe ɗen teddii. O acci ɓe ɗon, o yahi, o woɗɗitii ɓe kadi, o torii kadi tammun, o fillitii ɗin konguɗi. Onsay o arti e taalibaaɓe ɓen, o wi'i ɓe: «E on ɗaani kadi, fowtiɗon? Awa jooni saa'i on ɓadike, Ɓii-Aaden on no watteede e juuɗe junuubanke'en. Immee mahen, ko fii wonɗo janfaade lan on ɓadike!» E nder ko o yewtata kon, hawrondiri Yudaasi, tawdaaɗo e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen, hewtidii e jamaa ɗuuɗuɗo jogiiɗo kaafaaje e bedi, immorde e hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe jamaa on. Tawi wonɗo mo janfaade on waɗaniino ɓe ndee maande ɗoo, o wi'i: «Mo mi hirbii woo, haray ko on. Nangee mo.» Tun o ɓadii Iisaa, e hoore himo wi'a: «On jaaraama karamoko'en!» Onsay o hirbii mo. Iisaa wi'i mo: «Giɗo an, waɗu ko arɗaa waɗugol kon.» Onsay ɓen yimɓe ɓadii, fawi Iisaa juuɗe, ɓe nangi mo. Tun, goɗɗo e wondunooɓe e Iisaa ɓen fonti jungo, sorti kaafa mun kan, o soppi kurkaadu yottinoowo mawɗo sadaka on, o itti mo nowru ndun. Onsay Iisaa wi'i mo: «Wattu kaafa maa kan ka ka wonnoo ɗon, ko fii ƴettuɓe kaafa ɓen fow, ko kaafa mulirtee. Kaa a sikku mi waawataa toraade Ben an ballal, o addanammi kisan ɓuri koneeli sappoo e ɗiɗi malaa'ika? Kono si ɗun waɗii, haray ko honno ko bindi ɗin wi'i kon laatorta? Ɓay ko ɗi wi'i kon ko nii haani wonirde!» Onsay Iisaa wi'i jamaa on: «Hiɗon ardi e kaafaaje e bedi fii nangugol lan, wa si ko ngujjo aranɗon? E hin-le ɲande woo miɗo jooɗii ka *juulirde mawnde, miɗo janna, on nangaali lan. Kono ɗun fow ko waɗiri ko fii ko annabaaɓe ɓen windunoo kon yo laato.» Onsay taalibaaɓe ɓen fow acci mo ɗon, dogi. Onsay nanguɓe Iisaa ɓen naɓi mo ka yottinoowo mawɗo sadaka on, ɗun ko Qayaafa, ka jannooɓe fii Sariya on e mawɓe ɓen mottondiri ɗon. Tawi Petruusu no iwtiri ɓaawo makko ka woɗɗitii haa ka tata yottinoowo mawɗo sadaka on. O naati, o jooɗodi e aynooɓe ɓen fii andugol ko honno ɗun wattinirta. Tawi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e dental fewjooɓe ɓen fow no ɗaɓɓa seedeeji fenaandeeji goo e hoore Iisaa fii no ɓe warira mo, kono ɓe heɓaali, fii kala seeditotooɓe penaale ɗuuɗuɓe arii. Kono ɓawto ɗun yimɓe ɗiɗo ari, ɓe wi'i: «Oo wi'ii no waawi lancude juulirde Alla mawnde nden, darnitoo nde e nder balɗe tati.» Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on immii, wi'i mo: «A jaabotaako hay huunde e ko ɓee woni seeditaade e hoore maa kon?» Kono Iisaa fanki. Yottinoowo mawɗo sadaka on wi'i mo: «Mi woondinirii ma Alla Wuuruɗo on, yeeto men si ko an woni *Almasiihu on, ɗun ko *Ɓiɗɗo Alla on.» Iisaa jaabii mo wi'i: «Ko wano wi'irɗaa non. E hoore ɗun mi andinii on, gila jooni on yi'ay Ɓii-Aaden on no jooɗii ka sengo ɲaamo Jom Bawgal on, no arda e duule iwrude ka kammu.» Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on seeki conci mun ɗin, wi'i: «O hoynii Alla! Ko seedeeji honɗi kadi faalaɗen? On nanii hoyre makko nden! Ko honɗun sikkuɗon?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Himo foddi e mayde!» Onsay ɓe tutti mo ka yeeso, ɓe uttii mo, woɓɓe ɓen bantii mo e hoore hiɓe wi'a: «Ko an yo Almasiihu, hotto ko hombo luubi-maa!» Onsay tawi Petruusu no jooɗii ka nder tata. Debbo kurkaaduujo ari ɓadii mo, wi'i: «An kadi hiɗa wondunoo e Iisaa, oo jeyaaɗo Jaliilu.» Kono o yeddi yeeso fow, o wi'i: «Mi andaa ko wonɗaa wowlude!» Wa ko o fokkitiri ka dambugal njanal, debbo kurkaaduujo goo kadi yi'i mo, wi'i wonnooɓe ɗon ɓen: «Oo no wondunoo e Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata.» O yeddi kadi e nder woondoore, o wi'i: «Mi andaa oo neɗɗo!» Ɓay nettii seeɗa, wonnooɓe ɗon ɓen ɓadii, wi'i Petruusu: «Ka haqiiqa ko a goɗɗo e maɓɓe, ko fii haala maa kan no holli iwdi maa ndin.» Onsay o woni e huɗitagol woonda, wi'a: «Mi andaa oo neɗɗo!» Tun, ndontoori ndin ƴoggi. Petruusu anditi kisan kongol ngol Iisaa wi'unoo mo ngol, wonde: «Ado ndonto ƴoggude, a yedday fii an laabi tati.» Onsay o yalti ka yaasi, o wulli wullaandu sattundu. Ɓay weetii, hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen fow e mawɓe jamaa on fewjodi fii no ɓe warira Iisaa. Ɓay wonii ɓe haɓɓii mo, ɓe naɓi mo, ɓe watti e juuɗe Pilaatu, ɗun ko hooreejo diiwal ngal. Ɓay Yudaasi janfiiɗo mo on tawii Iisaa happanaama wareede, o ninsi, o natti tammaaji cappanɗe tati kaalisi ɗin ka hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e ka mawɓe ɓen, e hoore himo wi'a: «Mi waɗii junuubu, fawugol mo bonnaa mayde.» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Haaju amen e ɗun? Ɗun ko haaju maa!» Onsay Yudaasi bugii tammaaji kaalisi ɗin ka nder *juulirde mawnde, o iwi ɗon, o yahi, o wengitoyii. Hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen mooɓiti tammaaji kaalisi ɗin, ɓe wi'i: «Dagaaki ka ɗi wattee ka marirde laaɓunde, ko fii ko ɗi coggu ƴiiƴan.» Ɓay wonii ɓe fottanii, ɓe ƴetti ɗin mbuuɗi, ɓe soodi ngesa mahoowo paya fii ko wona berɗe hoɓɓe. Ko ɗun waɗi si mban ngesa no wi'ee haa hande Ngesa Ƴiiƴan. Ko nii ko annabi Yeremiiya wi'unoo kon laatori, wonde: «Ɓe ƴettii tammaaji cappanɗe tati kaalisi ɗin, ɗun ko mbuuɗi ɗi *Isra'iilayankeeɓe ɓen fottunoo yoɓugol fii makko ɗin, ɓe soodii ɗi ngesa mahoowo paya, wano Joomiraaɗo on yamirirnoo lan non.» Ɓay wonii Iisaa ɓannaama yeeso hooreejo diiwal ngal, kanko hooreejo on o landii mo, o wi'i: «Hara ko an woni lanɗo Yahuudiyanke'en?» Iisaa jaabii mo: «Ko wano wi'irɗaa non.» Kono o jaabaaki huunde e ko hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen tooɲata mo kon. Onsay Pilaatu landii mo, wi'i: «A nanaali koo ko ɓe woni seeditaade e hoore maa fow?» Kono Iisaa jaabaaki mo hay huunde e ɗun. Ɗun ŋalɗini hooreejo diiwal ngal fota. Tawi juldeere kala, hooreejo diiwal ngal no woowi accitande ɓe kasoojo gooto, mo jamaa on torinoo fii mun woo. Hari hiɓe marnoo kasoojo andanooɗo fii mun, wi'eteeɗo Barabaasi. Nde tawnoo hiɓe mooɓondiri, Pilaatu landii ɓe, o wi'i: «Ko hombo e ɓee faalaɗon yo mi accitan on? Ko Barabaasi kaa ko Iisaa, wi'eteeɗo *Almasiihu on?» Ko fii hari himo andunoo ko sabu nawliigu ɓe waɗiri Iisaa e joge. Wa fewndo ko o jooɗii himo ɲaawude ka ɲaawirdu, ɓeyngu makko nuli e makko, wi'i: «Wota a ukko e fii oo feewuɗo, ko fii hande mi tampii fota e koyɗol fii makko.» Kono hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen ƴuuni jamaa on tortagol Barabaasi, ɓe wara Iisaa. Onsay hooreejo diiwal ngal ƴetti haala kan, wi'i ɓe: «Ko hombo e hakkunde ɓee ɗiɗo faalaɗon yo mi accitan on?» Ɓe jaabii: «Ko Barabaasi!» Pilaatu wi'i ɓe kadi: «Ko honɗun non mi waɗata Iisaa, oo wi'eteeɗo Almasiihu?» Fow jaabii: «Ko yo o fempe!» Kanko hooreejo diiwal ngal, o wi'i: «Hara ko bone hombo oo waɗi?» Ɓe ɓurti ewnaade, wi'a: «Yo o fempe!» Ɓay Pilaatu tawii alaa waawude huunde, awa kadi murtaldu ndun ɓeydoto woni, onsay o ƴetti ndiyan, o sooɗii e tawnde jamaa on, o wi'i: «Min mi tawetaake e hibbugol ƴiiƴan oo ɗan! Ɗun ko onon wonani!» Onsay jamaa on fow jaabii, wi'i: «Si men tooɲu mo, yo ƴiiƴan makko ɗan hibbitu e hoore amen, e hoore ɓiɓɓe amen ɓen kadi!» Ɓawto ɗun, Pilaatu accitani ɓe Barabaasi. Ɓay wonii Iisaa gaynaama focceede, kanko Pilaatu o watti mo e juuɗe maɓɓe fii yo o fempe. Onsay suufaaɓe hooreejo diiwal ngal naɓi Iisaa ka nder suudu laamu, ɓe mottindiri dental suufaaɓe ɓen fow, ɓe hunditi mo. Ɓe ɓorti mo conci ɗin, ɓe ɓorni mo dolokke boɗeejo. Ɓe sacci katanwol bulle, ɓe waɗi ka hoore makko, ɓe tambini mo kalinwol ka jungo makko ɲaamo. E hoore ɗun ɓe ari, ɓe jiccii yeeso makko e nder jalnori, e hoore hiɓe wi'a: «Salminaango e maa, yaa an lanɗo Yahuudiyankeeɓe!» Ɓe tutti mo, ɓe ƴetti kalinwol ngol, ɓe tappiri mo ka hoore. Ɓay wonii ɓe gaynii mo waɗude jalnori, ɓe ɓorti mo dolokke on, ɓe ɓorni mo conci makko ɗin, ɓe naɓi mo fii fempoyegol. Ko ɓe yaltata, ɓe fotti e gorko mo Sirenii wi'eteeɗo Sim'uunu, ɓe karhi mo naɓugol *leggal Iisaa altindiraangal ngal. Ɓay wonii ɓe hewtii e ndee nokkuure wi'eteende Golgotaa, ko woni firo ɗun ko ‹Nokkuure Laalagal Hoore›, ɓe okkori mo njaram jillaaɗan hahhannde. Kono ɓay o mettike ɗan, o jaɓaali yarude. Ɓay wonii ɓe fempii mo, ɓe sendiri conci makko ɗin urɓa. E hoore ɗun ɓe jooɗii ɗon, ɓe ayni mo. Ɓe waɗi ka dow hoore makko bindi ɓanginɗi fii ko o happiranaa kon, ɗun ko: «Ko oo woni Iisaa Lanɗo Yahuudiyanke'en.» Tawi wuyɓe ɗiɗo no fempidaa e makko, goɗɗo on ka sengo makko ɲaamo, oya on ka nano makko. Tawi feƴƴooɓe ɓen no hoyna mo, hayla hoore, hara hiɓe wi'a: «An oo wi'unooɗo lancay juulirde mawnde nden, darnita nde e nder balɗe tati, dandito an tigi! Si tawii ko an woni *Ɓiɗɗo Alla on, tippo ka leggal altindiraangal ɗon!» Tawi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen e mawɓe ɓen kaɲun kadi no jalaynoo mo, wi'a: «O dandii ɓeya, kono o waawataa dandude hoore makko? Si ko o lanɗo Isra'iila'en, yo o jippo ka leggal altindiraangal, ɗun en gomɗinay mo. Ɓay himo halfinii e Alla, yo Allaahu on dandu mo jooni si himo yiɗi mo, ko fii o wi'ii ko o Ɓiɗɗo Alla!» Tawi wuyɓe ɓe o fempidaa ɓen no yennira mo wano non kaɲun kadi. Gila naange e hoore, niwre waɗi e leydi ndin fow haa ka ɓaawo fanaa. Telen wa ka ɓaawo fanaa, Iisaa ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Iilooyi, Iilooyi, lama sabaxtanii?» (Ɗun no firi: Alla an, Alla an, ko fii honɗun tertaniɗaa mi?) Woɓɓe e wonnooɓe ɗon ɓen nani ko o wi'i kon, ɓe wi'i: «O noddii Iiliiya!» Tun, goɗɗo e maɓɓe dogi, ƴettoyi linsere, o ɓuɓɓini nde haa nde loppii ndiyan lammuɗan, o waɗi nde e tuggordu, o townani mo fii yo o yaru. Kono ɓeya wi'i: «Accu, ndaaren si Iiliiya aray danda mo.» Iisaa ewnii kadi ko tiiɗi, o timmi. Onsay *wirngallo ngon ka juulirde mawnde seekii, woni pecce ɗiɗi, gila dow haa ley. Leydi ndin dimbii, pete ɗen feccii. Genaale ɗen udditii, ɓalli yimɓe Alla maayunooɓe buy immitii, ɓe yalti ka genaale, ɓe naati ka saare hormorde ɓawto immitagol Iisaa, ɓe feeɲani yimɓe ɗuuɗuɓe. Ɓay hooreejo suufaaɓe ɓen e wondunooɓe e makko ɓen fii aynugol Iisaa yi'ii ko leydi ndin dimbii kon e ko ari e waɗude kon, ɓe huli fota, ɓe wi'i: «Ka haqiiqa, hari oo ko Ɓiɗɗo Alla!» Tawi rewɓe ɗuuɗuɓe no ka woɗɗitii, no ndaara, tawi ko ɓen tigi jokkunoo Iisaa gila Jaliilu fii ko kurkanoo mo. Tawi no tawdanoo e maɓɓe Mariyama jeyaaɗo Magaduuna, e Mariyama yumma Yaaquuba e Yuusufu, e yumma ɓiɓɓe Zabadii ɓen. Ɓay niɓɓii, aaden alɗuɗo, wi'eteeɗo Yuusufu jeyaaɗo Raamati ari, tawi on kadi ko taalibaajo Iisaa. O yahi ka Pilaatu, o torii mo hettugol furee Iisaa on. Onsay Pilaatu yamiri jonnugol mo mo. Ɓawto ɗun, kanko Yuusufu o ƴetti furee on, o tumbi e kasannge laaɓuɗo, o belnoyi mo e qaburu keso mo o asunoo e feto fii hoore makko. O talli hayre njannde, o waɗi ka dambugal qaburu, o yahi. Tawi Mariyama jeyaaɗo Magaduuna e Mariyama oya no jooɗii ɗon, fewtondiri e yenaande nden. Bimbi nden ɲande, ɗun ko ɲande ɓawto hebulanagol fii *aseweere nden, hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e *Fariisiyaaɓe ɓen yaadi ka Pilaatu. Ɓe wi'i: «Koohoojo, men anditii, oo majjinoowo wi'uno wa fewndo ko o wuuri, si balɗe tati feƴƴii o immitoto. Awa yamir fii yo yenaande nden ayne haa ka ɲalaande tammere, fii wota taalibaaɓe makko ɓen aru wujjita furee on, wi'a jamaa on wonde o immitike e hakkunde mayɓe ɓen. Ɗun, nden majjinannde ɗon ɓuray aranere nden.» Onsay Pilaatu wi'i ɓe: «E hino suufaaɓe ko yaha ayna. Yahee ayninon ɓe yenaande nden yeru no waawirɗon woo.» Onsay ɓe yahi ka yenaande, ɓe ɓurti hiɓɓude hayre nden, nota. Ɓe joɗɗini ɗon aynooɓe ɓen. Ɓay *ɲalaande fowteteende nden feƴƴii, e alat ka subaka, ɗun ko ɲallal aranal e nder yontere nden, Mariyama jeyaaɗo Magaduuna e Mariyama oya yahi ndaarugol yenaande nden. Tawi dimbannde leydi tiiɗunde waɗii, ko fii hari malaa'ikaajo Joomiraaɗo on tippike iwrude ka kammu, tallii hayre ombiranoonde yenaande nden, jooɗike e hoore mayre. Tawi yeeso makko ngon no wa'i wa ndaygu, dolokke makko on kadi no rawniri wa cuddi. Hakkee ko ɓen suufaaɓe aynunooɓe ɗon diwni kulol, ɓe wa'i wa mayɓe. Kono malaa'ikaajo on wi'i ɓen rewɓe: «Onon wota on hulu, ko fii miɗo andi ko Iisaa fempaaɗo on wonɗon ɗaɓɓitude. Awa o alaa ɗoo, o immitike, wano o wiirunoo non. Aree ndaaron nokkuure ka o belinoo ɗon. Yahon tinna, andinoyon taalibaaɓe makko ɓen wonde o immintinaama e hakkunde mayɓe ɓen, awa kadi o adoyto on Jaliilu. Ko ton yi'oyton mo. Awa, mi yeetike on ɗun.» Onsay ɓe pottitii yenaande nden heɲa, e hoore hiɓe huli, wondude e weltaare mawnde. Ɓe dogi fii yeetoyagol taalibaaɓe ɓen on kibaaru. Onsay Iisaa ari fotti e maɓɓe, o wi'i ɓe: «Mi salminii on!» Onsay ɓe ɓadii, ɓe nangi koyɗe makko ɗen, ɓe sujjani mo. Ɓawto ɗun Iisaa wi'i ɓe: «Wota on hulu. Yahee, humpitoyon musiɓɓe an ɓen, yo ɓe yahu Jaliilu, ko ton ɓe yi'oytammi.» Wa fewndo ko ɓen rewɓe woni ka laawol, tawi woɓɓe e suufaaɓe ɓen naatii ka saare, ɓe yeetike hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen ko waɗi kon fow. Ɓay wonii ɓen hooreeɓe yottinooɓe sadaka mottondirii e mawɓe ɓen, ɓe fewjodi, ɓe yeeni suufaaɓe ɓen kaalisi ɗuuɗuɗo, ɓe wi'i ɓe: «On wi'ay wonde taalibaaɓe makko ɓen arno jemma, wujjiti mo fewndo ko ɗaaniɗon. Si hooreejo diiwal ngal non aru e nanude fii ɗun, men yahay, men yewta mo haa o hooloo, men itta on e annde.» Onsay suufaaɓe ɓen ƴetti kaalisi on, ɓe waɗiri wano ɓe wi'iraa non. Kaa haala lolli e hakkunde Yahuudiyankeeɓe ɓen haa weetaango hande ngoo. Taalibaaɓe ɓen sappoo e goo yahi Jaliilu, e hoore ngoo fello ngo Iisaa toɗɗaninoo ɓe. Ɓay wonii ɓe yi'ii mo, ɓe sujjani mo. Kono woɓɓe e maɓɓe sikkitii. Iisaa ɓadii ɓe, wi'iri ɓe nii: «Mi yeɗaama kala bawgal ka kammu e ka hoore leydi, awa yahee, waɗon leƴƴi ɗin fow taalibaaɓe, *looton ɓe maande kisiyee e innde Baabaajo on e Ɓiɗɗo on e *Ruuhu Seniiɗo on, waajoɗon ɓe ɗoftagol ko mi yamiri on kon fow. Awa, miɗo wondi e mon ɲande woo, haa ka lannoode aduna.» Ko fuɗɗoode Kibaaru Moƴƴo Iisaa Almasiihu, *Ɓiɗɗo Alla on, nii. Wano windori non ka deftere annabi *Isaaya: «Awa, miɗo imminde nulaaɗo an on yeeso maa, fii ko fertano-maa laawol maa ngol.» «Kaa hawa ko hawa ewnotooɗo ka wulaa, wi'a: ‹Moƴƴinee laawol Joomiraaɗo on, fewnon juri makko ɗin!› » Yaayaa yaltiti no *loota maande tuubuubuyee ka wulaa, e himo waajoo yimɓe ɓen yo ɓe aru, ɓe *lootee maande tuubuubuyee fii yo junuubaaji maɓɓe ɗin yaafe. Yimɓe diiwal *Yahuuda ngal fow e hoɗuɓe *Yerusalaam ɓen fow ari e makko. Ɓe qirritii junuubaaji maɓɓe ɗin, o looti ɓe maande tuubuubuyee ka maayo Yurdayniwol. Tawi dolokke Yaayaa on ko leeɓi ngelooba, dattol keeci makko ɗin ko guri. Tawi ko kanu e njuuri buruure o ɲaamata. Kanko Yaayaa o wi'i: «Ɓurɗo lan doole on no arude ɓaawo an mo mi hewtaa hay ugginagol, firta ɓoggi paɗe mun. Min ko ndiyan mi woni on lootirde, kono kanko ko *Ruuhu Seniiɗo on o lootirta on.» Ko e on saa'i ɗon Iisaa iwi saare Naasirata e nder Jaliilu. Yaayaa looti mo Yurdayniwol. E saa'i mo o ƴawaynoo ka ndiyan on, o yi'i kammu ngun no udditoo, Ruuhu Allaahu on no tippora e makko wa gabooru. Onsay hawa nanii ka kammu, no wi'a: «Ko an woni Ɓiɗɗo an yiɗaaɗo on, miɗo weltor-maa.» Onsay kisan, Ruuhu Allaahu on nawri Iisaa ka wulaa. O woni ka wulaa e nder balɗe cappanɗe nay, Ibuliisa no ndarndoo mo. Tawi ko kulle buruure ɗen o wondi, malaa'ikaaɓe ɓen no kurkanoo mo. Ɓay wonii Yaayaa wattaama e joge, Iisaa yahi Jaliilu, tawi himo waajoo fii Kibaaru Moƴƴo Alla on, himo wi'a: «Saa'i on hewtii, awa kadi *laamu Alla ngun ɓadike! Tuubee, gomɗinon Kibaaru Moƴƴo on!» E nder ko o takkotoo *Weendu Jaliilu ndun kon, o yi'i Sim'uunu e Andaraawu miɲɲiraawo mun on no bugoo *jalaaji ka weendu, ko fii hari ko ɓe yungooɓe. Iisaa wi'i ɓe: «Jokkee lan, mi wattay on yungooɓe yimɓe.» Ɗon kisan ɓe acciti jalaaji ɗin, ɓe jokki mo. No ɓe yaarunoo seeɗa, Iisaa yi'i Yaaquuba ɓiɗɗo Zabadii on, e Yuuhanna miɲan makko kanko Yaaquuba, tawi ɓen kadi no e nder laana, hiɓe moƴƴintina jalaaji maɓɓe. Kanko Iisaa o noddi ɓe kisan, ɓe acci ɗon ben maɓɓe Zabadii ka nder laana, wondude e ƴettanooɓe golle ɓen, ɓe jokki mo. Ɓe yahi Kafernahuum. E *ɲalaande fowteteende nden, ɗun ko aseweere nden, Iisaa naati ka juulirde, woni e jannugol. Ko o jannaynoo kon ŋalɗini jamaa on, ko fii himo janniraynoo bawgal, hara wonaa wano jannooɓe fii Sariya on ɓen janniraynoo non. Hawrondiri neɗɗo no ka juulirde maɓɓe ɗon mo jinnawii bonngii nangi, on sonki, wi'i: «Hey ko honɗun faalanaɗaa men, an Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata? Hara ko mulugol men aranɗaa? Min miɗo andi ko hombo wonu-maa, ko a *Seniiɗo mo Alla!» Onsay Iisaa yamiri ngii, wi'i: «Fanku, yaltaa e oo neɗɗo!» Onsay ngin jinnawii yeƴi on neɗɗo, ngii yalti e makko, hingii haaca ko tiiɗi. Fow ŋalɗi, landondiri, ɓe wi'i: «Ko honɗun woni ɗu'un? Ko jannde heyre ardunde bawgal. Himo yamira hay jinnaaji bonɗi ɗin, ɗi ɗoftoo mo!» Onsay kisan, kibaaru fii makko lolli e nder diiwal Jaliilu ngal fow. Ɓay ɓe yaltii ka juulirde ɗon, kamɓe e Yaaquuba e Yuuhanna, ɓe yahi ka galle Sim'uunu e Andaraawu. Tawi esiraawo Sim'uunu suddiiɗo on no waalii nawnaare nguli-ɓandu. Tun, ɓe wowlani Iisaa fii makko. Iisaa ɓadii mo, nangi jungo ngon, immini mo. Nguli-ɓandu kin yalti e makko, kanko debbo on o woni e kurkanagol ɓe. Ɓay niɓɓii, wonii naange ngen mutii, ɓe addani mo ɲawɓe ɓen fow e ɓe jinna nangi ɓen fow. Tawi saare nden fow no mottondiri ka yeeso dambugal. O sellini ɲawɓe buy, tampirnooɓe ɲabbeeli nooneeji nooneeji. O raɗii kadi jinnaaji buy, o salii ɗi wowla, ɓay hari hiɗi andi mo. Bimbi nden ɲande subaka, tawi hentaaki taho, o immii, o yalti, o yaari e nokkuure wulɗinnde, o woni e toragol Alla. Onsay Sim'uunu e ɓe o wondunoo ɓen woni e ɗaɓɓitugol mo. Ɓay wonii ɓe yi'ii mo, ɓe wi'i mo: «Fow no ɗaɓɓitude on.» Iisaa jaabii ɓe, o wi'i: «Yahen ka koɗooli kawtirɗi e ɗoo, fii yo mi waajo ton kadi, ko fii ko ɗun addimmi.» Onsay o yahi e nder Jaliilu fow, himo waajoo e nder juulirɗe ɗen, raɗoo jinna. Onsay mo ɗamajan ari e makko, jiccii, jeeji mo, wi'i: «Si hiɗon yiɗi, hiɗon waawi lan sellinde, mi laaɓa.» Iisaa yurmaa mo, fonti jungo mun ngon, meemi mo, wi'i: «Miɗo yiɗi, laato selluɗo laaɓaa.» Ɗon kisan, ɗamajan ɗan iwi e makko, o selli, o laaɓi. Iisaa immintini mo kisan e hoore yamiroore sattunde, o wi'i mo: «Reeno wota a wowlan ɗun hay gooto, kono yahu hollitoyoɗaa *yottinoowo sadaka on, ittaa sadaka fii ko laɓɓinaɗaa kon wano Muusaa yamiri non, fii yo ɗun wonan ɓe seedee.» Ɓay wonii on neɗɗo yahii, o woni e wowlugol towna ko waɗi kon, e lollingol haa tawi Iisaa waawataa naatude han kadi e saare e kene, kono ko ka ɓaawo ka wulɗini o wonaynoo. Tawi no iwree e cenɗe ɗen fow, aree e makko. Balɗe seeɗa ɓawto ɗun, Iisaa arti Kafernahuum, yimɓe ɓen andi wonde himo ka suudu. Yimɓe ɗuuɗuɓe mooɓii ɗon, tawi hay ka dambugal alaa ka rewee, Iisaa no yewta ɓe daaluyee on. Yimɓe nayo rondii maaya-ɓanduujo, addani mo. Nde tawnoo ɓe waawataa mo hewtinde Iisaa sabu ɗuuɗugol jamaa on, ɓe tufi warɲakere nden fewndo ka Iisaa woni ɗon, ɓe tippindini on maaya-ɓanduujo e ɓoggi dimborɗi ɗin. Ɓay Iisaa yi'ii gomɗinal maɓɓe ngal, o wi'i maaya-ɓanduujo on: «Boobo an, junuubaaji maa ɗin yaafaama.» Tawi woɓɓe e jannooɓe fii Sariya on no ɗon, hiɓe miijoo ka ɓerɗe maɓɓe: «Ko fii honɗun oo kan wowliranta nii? Ɗun ko hoynugol Alla! Ko hombo waawi yaafaade junuubi, ko wonaa Alla?» Iisaa andiri kisan ruuhu mun on miijooji maɓɓe ɗin. O wi'i ɓe: «Ko honɗun miijantoɗon ɗun ka ɓerɗe mon? Enee, hakkunde wi'ugol maaya-ɓanduujo ‹junuubaaji maa ɗin yaafaama› e ‹immo ƴettaa ɓoggi-dimborɗi maa ɗin, yahaa›, ko honɗun e ɗii ɗoo ɓuri weeɓude? Fii no andiron wonde *Ɓii-Aaden on no mari bawgal ka aduna ɗoo fii yaafagol junuubaaji», o wi'i jukkuɗo on: «Mi yamirii ma, immo ƴettaa ɓoggi-dimborɗi maa ɗin, hootaa ka maa.» On immii ɗon kisan yeeso maɓɓe, o ƴetti ɓoggi dimborɗi makko ɗin, o yalti. Sabu ɗun waɗi ɓe fow ɓe haawii, tawi hiɓe mawnina Alla, wi'a: «Hari haa hande men yi'aali sifa ɗun!» Iisaa yiltori kadi ka daande weendu. Jamaa on fow ari e makko, o woni e jannugol ɓe. Wa ko Iisaa feƴƴata, o yi'i Lewi mo Alfaa no jooɗii ka ƴantirde sagalle. O wi'i mo: «Aru jokkaa mi!» Kanko Lewi o immii, o jokki mo. Ɓawto ɗun, Iisaa jooɗii fii ɲaamugol ka suudu Lewi, tawi *ƴantooɓe sagalle ɗuuɗuɓe e junuubankeeɓe ɗuuɗuɓe no jooɗodi e makko, wondude e taalibaaɓe makko ɓen, ko fii hari jokkunooɓe mo ɓen no ɗuuɗi. Ɓay jannooɓe fii Sariya on, ɓe fedde *Fariisiyaaɓe ɓen, yi'ii himo ɲaamida e ƴantooɓe sagalle ɓen e junuubanke'en, ɓe wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «E ko fii honɗun oo ɲaamidanta e ƴantooɓe sagalle ɓen e junuubanke'en?» Ɓay wonii Iisaa nanii ɗun, o wi'i ɓe: «Hinaa selluɓe ɓen hatonjini e ɲawndoowo, kono ko ɲawɓe ɓen. Awa min, wonaa noddugol feewuɓe ɓen mi arani, kono ko junuubankeeɓe ɓen.» Tawi taalibaaɓe Yaayaa ɓen e Fariisiyaaɓe ɓen kaɲun no hoori. Ɓe ari, ɓe wi'i Iisaa: «Ko fii honɗun taalibaaɓe Yaayaa ɓen e ɓe Fariisiyaaɓe ɓen kaɲun hooranta, hara taalibaaɓe maa ɓen kan alaa hoorude?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Taw si njaatigiiɓe jom jomba no waawi hoorude nde hiɓe wondi e jom jomba? Ɓe gasataa hoorude yeru jom jomba no wondi e maɓɓe. Aray e saa'i nde jom jomba pottinaa e hakkunde maɓɓe. Onsay e ɗen balɗe ɗon ɓe hooray. «Hay gooto ƴettataa ceelol bagi keso walkira dolokke kiɗɗo. Ɗun haray kesun ɗun naɓoray fow, wuddere nden ɓurta yaajude. Hay gooto kadi loowataa njaram kesan e nder bootooji guri kiɗɗi. Si hinaa ɗun, ɗan njaram kesan wonay sabu ko feeri ɗin guri. Onsay njaram ɗan woo, bootooji guri ɗin woo, bona. Kono njaram kesan ko e nder bootooji guri kesi loowetee.» E aseweere goo, ɗun ko *ɲalaande fowteteende nden, hari Iisaa no rewude e gese ngawri. E nder yaadu maɓɓe ndun, tawi taalibaaɓe makko ɓen no woocora cawti ɗen gese. Fariisiyaaɓe ɓen wi'i mo: «Ko honɗun ɓee waɗanta ko dagaaki e ɲalaande fowteteende nden?» Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Hara on jangaali haa hande ko Daawuuda waɗunoo kon fewndo o weelaa, o faalaa ko o ɲaama, kanko e yimɓe wondunooɓe e makko ɓen? O naati ka nder suudu Alla fewndo oo *yottinoowo mawɗo sadaka wi'eteeɗo Abiiyaataraa, o ɲaami bireediije weeɓitaaɗe fii sadaka ɗen, ɗe tawata ko yottinooɓe sadaka ɓen tun daganinoo ɲaamugol, o okkori kadi wonduɓe e makko ɓen.» O wi'i ɓe kadi: «Aseweere nden ko fii yimɓe ɓen taganaa, yimɓe ɓen taganaaka fii aseweere nden. Ko ɗun si ko Ɓii-Aaden on woni jom hay ɲalaande fowteteende nden.» Iisaa naatiti kadi ka juulirde. Tawi maaya-jungoojo no nder ton. Nde tawnoo *Fariisiyaaɓe ɓen no faalaa tooɲude Iisaa, ɓe ayni mo, hiɓe ndaara si o ɲawnday mo e *ɲalaande fowteteende nden. Iisaa wi'i on maaya-jungoojo: «Immo daroɗaa ka hakkunde ɗoo.» Ontuma Iisaa landii ɓen: «E hara no dagii ka goɗɗo waɗa ko moƴƴi maa ko boni, danda wonkii maa wona sabu makki e *aseweere?» Kono ɓe deƴƴi. Onsay Iisaa ndaari ɓe e hoore himo tikki, aani fii sattere ɓerɗe maɓɓe ɗen. O wi'i on neɗɗo: «Fontu jungo maa ngon.» On fonti ngo, jungo makko ngon selli. Onsay Fariisiyaaɓe ɓen yalti, ɓe woni e fewjodugol e yimɓe *Heroodu lanɗo on fii no ɓe warira Iisaa. Ɓawto ɗun, Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen yaari ka weendu. Jamaa moolanaaɗo iwruɗo ka diiwal Jaliilu e ka diiwal Yahuuda e Yerusalaam e Iduuma e leyɗe wonirɗe gaɗa Yurdayniwol ɗen e ɗii baŋŋeeji Tiiri e Siduuna jokki mo. On jamaa, nanunooɗo ko o wonnoo waɗude kon fow ari e makko. Onsay Iisaa yamiri taalibaaɓe mun ɓen yo ɓe ɗaɓɓan mo laakun fii wota jamaa on ɓiƴu mo. Nde tawnoo himo sellinde yimɓe ɗuuɗuɓe, tampirnooɓe ɲabbeeli ɓen fow wubbi e makko fii meemugol mo. Kono ɓe jinna nangi ɓen, si yi'ii Iisaa, jiccotono yeeso makko, ewnoo, wi'a: «Ko a *Ɓiɗɗo Alla!» Kono kanko Iisaa o yamirayno ɗin jinnaaji, o tentina wota ɗi feɲɲin fii makko. Ɓawto ɗun, Iisaa ƴawi e fello, o noddi ɓe o faalaa ɓen, ɓen ari e makko. O suɓii sappoo e ɗiɗo, o toɗɗii ɓe *sahaabaaɓe, ko o wonda e mun, ko o immina waajoyoo, wondude e bawgal fii raɗagol jinnaaji ɗin. Ɓen sappoo e ɗiɗo, ɓe o toɗɗii, ko Sim'uunu, on mo o jammi Petruusu, e Yaaquuba mo Zabadii, e Yuuhanna neene-gooto on on (ɓen ɓe Iisaa jammi Bowanesiisa, ko woni firo ɗun ko «ɓiɓɓe-farɲitere»), e Andaraawu e Filiipu e Bartolomaawu e Matta e Tooma e Yaaquuba mo Alfaa e Taddaawu e Sim'uunu tawdaaɗo e fedde *Zelotiiɓe ɓen, e Yudaasi Iskariiyu, janfoytooɗo mo on. Ɓawto ɗun, kanko Iisaa o arti ka suudu. Yimɓe ɓen mooɓii kadi haa ka tawata kanko e taalibaaɓe makko ɓen ɓe waawataa hay ɲaamude. Ɓay siɓɓe Iisaa ɓen nanii ɗun, ɓe ari nangugol mo, ko fii hari hiɓe wi'a: «O wilike!» Nde tawnoo jannooɓe fii Sariya on, iwruɓe Yerusalaam ɓen, no wi'a: «Balzabuula* no e makko, ko tippude e lanɗo jinnaaji ɗin o woni raɗorde jinnaaji ɗin.» Onsay Iisaa noddi ɓe, yewtiri ɓe misal, o wi'i: «Ko honno Ibuliisa waawirta raɗorde Ibuliisa? Si tawii laamateeri liddondirii kayri tigi, haray ndin laamateeri waawataa tabitude. Awa kadi si suudu liddondirii, ndun suudu waawataa tabitude. Si tawii non Ibuliisa dartike hoore mun tigi, o liddike hoore makko, haray o waawataa tabitude, haray fii makko lannii. Ko fii hay gooto waawataa naatude e nder galle neɗɗo dolnuɗo, o mooɓa keyeeji on ɗin, ado o haɓɓude on neɗɗo dolnuɗo. Ko onsay doo o waawata mooɓude ko woni ka suudu on kon. Ka haqiiqa mi andinii on, yimɓe ɓen yaafante junuubaaji ɗin fow e hoyreeji ɗi ɓe hoynata ɗin, kono kala hoynuɗo *Ruuhu Seniiɗo on heɓataa yaafuyee few, haray himo fawtii junuubu haa poomaa.» Ko Iisaa wi'iri ɓe ɗun, ko ɓay hiɓe wi'ude: «Jinna no e makko.» Onsay yumma Iisaa e yumma-gootooɓe makko ɓen ari, darii ka yaasi. Ɓe immini goɗɗo ko noddana ɓe mo. Tawi jamaa on no jooɗii, hundi mo, ɓe wi'i mo: «Yumma mon e yumma-gootooɓe mon ɓen no darii ka yaasi, hiɓe ɗaɓɓitude on.» Iisaa jaabii ɓe, o wi'i: «Ko hombo woni yumma an e yumma-gootooɓe an ɓen?» Onsay o laƴƴi gite e hoore jooɗiiɓe hundi mo ɓen, o wi'i: «E hino yumma an e yumma-gootooɓe an ɓen. Ko fii kala waɗuɗo faale Alla on, haray ko on woni yumma-gooto an on e bandiraawo an on e yumma an.» Iisaa woni kadi e waajagol ka daande weendu. Hakkee ko jamaa mooɓinooɗo takko makko on ɗuuɗi, o bakii e laakun ka nder weendu, o jooɗii, jamaa on fow woni ka daande weendu. O janniri ɓe piiji buy mise. E nder ko o waajotoo kon, o wi'i: «Heɗee, ko remoowo yaltunoo sankugol. E nder ko o sankata kon, gabbe goo yani ka ɗatal, colli ɗin ari moɗi ɗe. Goɗɗe ɗen yani e hoore kaaƴe, ka leydi ɗuuɗaa, ɗe fuɗi heɲa sabu ɗewlugol leydi ndin. Ɓay naange ngen yaltii, ɗe sumi ɗe yoori sabu angal ka ɗaɗi ɗin siŋoo. Goɗɗe goo kadi yani ka sooƴoore, ɗe fuɗidi e mayre, sooƴoore nden moɗi ɗe, laatii ɗe rimaali few. Goɗɗe goo yani ka leydi moƴƴiri. Ɗe fuɗi, ɗe mawni, ɗe sawti, cawti goo gabbe cappanɗe tati, cawti goo cappanɗe jeegoo, cawti goo teemedere.» E hoore ɗun, o wi'i: «Mo no mari noppi nanirɗi yo nanu!» Ɓay luttii mo kanko tun, ɗowtunooɓe mo ɓen e *sahaabaaɓe sappoo e ɗiɗooɓe ɓen woni e landagol mo firo ɗee mise. O wi'i ɓe: «Onon on yeɗaama gundoo *laamu Alla ngun, kono ɓee ka yaasi, ɓe wowlirante fow mise, fii yo ɓe ndaaru, hara ɓe yi'ataa, yo ɓe nanu, hara ɓe faamataa, fii wota ɓe tuubu, junuubaaji maɓɓe ɗin yaafee.» O wi'i ɓe kadi: «On faamaali ngal misal ɗoo? Ko honno non faamiroyton ɗeya mise fow? Remoowo on sanki awdi ndin, ɗun ko daalol ngol. Woɓɓe no wa'i wa nde awdi sankaa ka ɗatal ka daalol ngol sankaa ɗon. Ɓe nana ngol tun, Ibuliisa ara, itta daalol sankaangol e maɓɓe ngol. Woɓɓe goo kadi no wa'i wa nde awdi sankaa ka kaaƴe. Nde ɓe nani daalol ngol, ɓe jaɓa ngol heɲa e nder weltaare. Kono ɓe alaa ɗaɗi, ko fii hinaa ɓe tabituɓe. Nde satteendeeji maa cukkeede aroyi sabu jokkugol maɓɓe daalol ngol, ɓe tertoto kisan. Woɓɓe goo kadi no wa'i wa nde awdi sankaa ka sooƴoore. Ko ɓen woni nanooɓe daalol ngol, kono ngol ronka rimude e maɓɓe, ko fii haray ngol moɗiraama anndeeji aduna e ɗayniro jawle e faaleeji ngurndan goo. Ɓeya ɓen non no wa'i wa nde awdi sankaa ka leydi moƴƴiri. Ko ɓen woni nanooɓe daalol ngol, jaɓa, ngol rima e maɓɓe, woɓɓe goo laabi cappanɗe tati, woɓɓe goo laabi cappanɗe jeegoo, ɓeya ɓen laabi teemedere.» O wi'i ɓe kadi: «Taw si hara lampu ko ka wirnii waɗetee maa ko e ley danki? E hara hinaa ka kene? Ko fii alaa ko suuɗii ko feeɲataa, awa kadi kala gundoo ko sakkitorta ko feeɲugol. Mo no mari noppi nanirɗi yo nanu!» O wi'i ɓe kadi: «Wattanee yiila e ko heɗotoɗon kon. Ko fii ko sariyaare nde etirɗon nden etiranteɗon, ɓeyditaneɗon kadi. Ko fii ko marɗo ɓeydantee, kono mo maraa on jaɓitante hay yeru ko o mari kon.» O wi'i ɓe kadi: «Laamu Alla ngun no wa'i wa nde neɗɗo ƴetti awdi, sanki ka leydi. Woni o ɗaanii woo, o ɗaanaaki woo, jemma e ɲalorma awdi ndin fuɗay, njanɗa, hara ko no o andiraa. Leydi ndin fuɗinanay hoore mun, ndi adora puɗol ngol, hikka cawtol ngol, si gabbe ɗen kadi moƴƴinoo moƴƴa ka cawtol. No gabbe ɗen ɓendiri, wortowal ngal no ƴetteede, ko fii haray baagol ngol fewndike.» O wi'i kadi: «Ko honɗun eɓɓindirten e laamu Alla ngun, maa ko misal hongal hollirten ɗun? Hingu wa'i wa abbere bene, kon ko ɓuri fanɗude e ko aawetee kon fow ka leydi. Kono si wonii nde aawaama, nde hawtoo, nde njanɗa, nde ɓura ko aawetee e naakoo kon fow, nde waɗa calɗi njani haa ka tawata colli ɗin ka weeyo waaway hoɗude ka ley ɗowdi makki.» Ko mise buy wa'itaynooɗe nii o yewtiraynoo ɓe daaluyee on, noone no ɓe waawiraynoo faamirde. O yewtirtaano ɓe si wonaa mise, kono si wonii ka weddii o sifantono fow taalibaaɓe makko ɓen. Nden ɲande kiikiiɗe Iisaa wi'i ɓe: «Lumbiten gaɗa.» Ɓe acciti jamaa on, ɓe naɓori Iisaa ka weendu e nder laakun kun o wonnoo e mun kun, laaɗe goo ɗowti ɓe. Tun waabiliire tiiɗunde wondunde e hendu woni e wifugol, tawi morlooɗe ndiyan ɗen no piyoo e laakun kun, kun heewa ndiyan. Tawi kanko Iisaa himo awlii ngawlu, ɗaanii ɓaawo. Ɓe findini mo, ɓe wi'i: «Karamoko'en, e on kippataa fii ko men woni mulude kon?» O immii, o toŋani hendu ndun, o wi'i ndiyan ɗan: «Deeƴu, fankaa!» Hendu ndun deƴƴi, deeƴaango tiiɗungo waɗi. E hoore ɗun o wi'i ɓe: «Ko fii honɗun hulanɗon? E hara on alaa gomɗinal haa jooni?» Ɓe huli kulol tiiɗungol, ɓe wi'indiri: «Ko hombo woni oo? Ko fii hay keneeli ɗin e baharu on ɗoftoto mo!» Ɓe hewtoyi gaɗa weendu ndun, ɗun ko e ndii leydi ɓee Gadariyankooɓe. Nde Iisaa tippornoo ka laana, aaden mo jinna woni e mun iwri ka genaale, ari yeeso makko. Tawi ka on mari hoɗo ko ka genaale. Hari hay gooto waawataa mo haɓɓude hande kadi, hay si tawii non ko jolokooje. Ko fii hari soono woo o dumbete, o jolkee, o taƴa jolokooje ɗen, o hela dumbirɗe ɗen. Tawi hay gooto waawataa mo ɗahude. Tawi jemma e ɲalorma ko ka genaale e ka pelle o tabiti, e himo sonka, barmintinora kaaƴe. No o haccornoo Iisaa ka woɗɗi, o dogi, o ari, o jiccii yeeso makko, o ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Ko honɗun faalanaɗaa lan, an oo *Ɓiɗɗo Alla Jom Ɓural? Mi torike ma fii Alla, wota a lettan!» Ko fii hari Iisaa no wi'ude ngii: «Yaltu e oo neɗɗo, yo jinnawii!» Onsay Iisaa landii mo: «Ko honno inneteɗaa?» On jaabii: «Ko ‹Konu›, ko fii meɗen ɗuuɗi!» Awa kadi hiɗi jeejaynoo mo fota fii wota o yaltin ɗi leydi ndin. Tawi wuro kose moolanaango no ooraynoo ka binde falo ɗon. Onsay jinnaaji ɗin jeeji Iisaa, hiɗi wi'a: «Nawru men e ɗii koseeji fii no men naatira e nder majji!» O newnani ɗi ɗun. Jinnaaji ɗin yalti e on neɗɗo, ɗi naati e nder ɗin koseeji. Onsay koseeji ɗin giddi ka falo, ɗi unoyii ka weendu, ɗi yoolii, tawi ko wa ɗi guluuji ɗiɗi. Onsay ornaynooɓe ɗi ɓen dogi, ɓe fillitoyii ɗun ka saare e ka fulawaaji, yimɓe ɓen ari yi'ugol kon ko waɗi. Ɓay ɓe arii e Iisaa, ɓe yi'ii on mo konu jinna wonnoo e mun no jooɗii ɓornii, wondi e hakkille timmuɗe, ɓe huli. Yi'unooɓe ko waɗi kon fillitanii ɓe ko waɗi e hoore jinnanooɗo on kon e ko waɗi e koseeji ɗin kon. Onsay ɓe woni e jeejugol Iisaa fii yo o yaltu ka leydi maɓɓe. Wa ko kanko Iisaa o ƴawata ka laana, jinnanooɗo on torii mo yo o accu ɓe wonda. Laatii Iisaa newnanaali mo, kono o wi'i mo: «Yahu ka mon, ɗun ko ka siɓɓe maa ɓen, fillitanoɗaa ɓe ko Joomiraaɗo on waɗan-maa kon fow e ko honno o yurmira-maa.» Onsay o yahi, o woni e fillitagol e nder *Dekapooli ko Iisaa waɗani mo kon fow. Heɗiiɓe mo ɓen fow ŋalɗi. Ɓay Iisaa ƴettii laana kan, lumbitoyii gaɗa, jamaa moolanaaɗo ari, mooɓii takko makko kadi ka daande weendu. Tun goɗɗo e hooreeɓe juulirde nden wi'eteeɗo Yaayirusu, ari. Ɓay o yi'ii mo, o yani e ley koyɗe makko. O torii mo, o jeeji e hoore himo wi'a: «Ɓiɗɗo an jiwo on no e daande mayde. Seenee fawon sookeeje mon ɗen e makko fii no o daɗira, o wuura.» Onsay Iisaa yaadi e makko. Jamaa ɗuuɗuɗo jokki mo, ɓittiri mo cenɗe ɗen fow. Tawi kadi debbo no ɗon, heɓii duuɓi sappoo e ɗiɗi himo soncaade. Tawi o tampii fota e juuɗe ɲawndooɓe ɗuuɗuɓe, awa kadi o ittii ko o jogii fow, ɗun nafaali huunde, kono ɲaw ngun ɓurtu. Ɓay o nanii fii Iisaa no wowlee, o ari e jamaa on, o wontiri ɓaawo Iisaa, o meemi dolokke makko on, ko fii hari kanko debbo on himo miijoo: «Si mi waawii tun meemude conci makko ɗin, mi ndikkay.» E on saa'i tigi ko o soncotonoo kon taƴi, o andi ka ɓandu makko wonde o ndikkii ɲaw makko ngun. Tun Iisaa andi wonde bawgal makko ngal gollii goɗɗun. O yeƴƴitii e hakkunde mbatu ngun, o wi'i: «Ko hombo meemi conci an ɗin?» Taalibaaɓe makko ɓen wi'i mo: «Ndaaree jamaa ko ɓitti on, si hiɗon maaka ‹ko hombo meemi lan?› » Onsay o laƴƴi gite takko makko fii yo o yi'u waɗuɗo ɗun on. Nde tawnoo debbo on no andi ko feƴƴi e makko kon, o huli, o diwni, o ari o yani e ley koyɗe Iisaa, o wowlani mo goonga on fow. Kono Iisaa wi'i mo: «Jiwo an, gomɗinal maa ngal sellinii ma. Yahu e hoore ɓuttu, sellaa ɲaw ngu wonduɗaa ngun.» Wa fewndo ko Iisaa yewtata ɗun, woɓɓe e jeyaaɓe ka hooreejo juulirde nden iwi ton ari, wi'i mo: «Jiwo maa on maayii. Ko fii honɗun sonjantaa oo karamokoojo?» Kono ɓay Iisaa nanii ɗun, o wi'i hooreejo juulirde nden: «Wota a hulu, gomɗin tun.» Kono laatii Iisaa jaɓaano hay gooto ɗowta mo, si hinaa Petruusu e Yaaquuba e Yuuhanna neene-gooto Yaaquuba on. Ɓay ɓe hewtii ka hooreejo juulirde nden, kanko Iisaa o yi'ii jiiɓoldu ndun e ko yimɓe ɓen wullata fesa ko tiiɗi kon. O naati, o wi'i ɓe: «Ko honɗun woni nduu jiiɓoldu e ɗii gonɗi? Ko fii jiwo on maayaali, o ɗaani.» Ɓe jali mo. Onsay o yaltini ɓe fow, o ƴetti ben jiwo on e yumma jiwo on, wondude e ɗowtunooɓe mo ɓen, ɓe naati ka jiwo on woni ɗon. O nangi jungo jiwo on, o wi'i mo: «Talitaa kumi!» (ko woni firo ɗun: «Mi wi'ii ma: ‹Jiwo, immo!› ») Ɗon kisan jiwo on immii, o woni e jindugol, ko fii hari ko mo o duuɓi sappoo e ɗiɗi. Kaawee mawɗo heɓi ɓe. Iisaa yamiri ɓe, tentini, wota hay gooto andu ɗun. O wi'i ɓe yo ɓe okkor jiwo on ko o ɲaama. Onsay Iisaa iwi ɗon, o yahi ka leydi makko. Taalibaaɓe makko ɓen kadi jokki mo. Ɓay wonii *ɲalaande fowteteende nden hewtii, ɗun ko *aseweere nden, o woni e waajagol ka juulirde. Tawi ɗuuɗuɓe no heɗotonoo mo. Ɓe ŋalɗi, ɓe wi'i: «Ɗun ko honto iwrani oo? Ko hongu woni nguu faamu ngu oo yeɗaa, e ko honno sifa ɗii kaawakeeji moƴƴi woni waɗirde e juuɗe makko? E hinaa minisiyeejo on nii? Hinaa kanko woni ɓiɗɗo Mariyama on? E hara neene-gootooɓe makko ɓen hinaa Yaaquuba e Yuusufu e Yuudu e Sim'uunu? E hinaa bandiraaɓe makko ɓen no wondi e men ɗoo?» Ɗun haɗi ɓe gomɗingol mo. Kono Iisaa wi'i ɓe: «Annabaajo ko ka leydi mun tun e ka musidal mun e ka ɓeynguure mun yawaa.» Laatii o waawaali waɗude ɗon kaawake woo, si hinaa *fawugol juuɗe e hoore nawnuɓe goo, sellina ɓe. Kono o ŋalɗi sabu angal gomɗinal maɓɓe ngal. O jindi e koɗooli hunduɗi ɗon ɗin, o janni. Onsay o noddi sappoo e ɗiɗooɓe ɓen, o woni ɓe e imminirgol ɗiɗo ɗiɗo e hoore jonnugol ɓe bawgal raɗagol jinnaaji ɗin. E hoore ɗun, himo yamiri ɓe wota ɓe ƴettu hay huunde ko ɓe yooɓoo, si hinaa tuggordu wooturu tun: hinaa bireedi, hinaa bonfooji, hinaa ƴettugol dattol mbuuɗi. Kono o wi'i ɓe: «On wattoto paɗe, kono wota on ɓorno dolokkaaji ɗiɗi.» O wi'i ɓe kadi: «Kala suudu ndu naatoyɗon e mun, weeree ɗon haa nde hiɗon iwa e nden nokkuure woo. Kono si woodii e saare nde yimɓe ɓen jaɓaali on, heɗii on, nde hiɗon yalta ɗon woo, honkee mbullaari teppe mon ɗen fii yo ɗun wonan ɓe seedee ella maɓɓe on.» Ɓe yahi ɓe waajoyii fii yo yimɓe ɓen tuubu. Tawi hiɓe raɗoo jinnaaji ɗuuɗuɗi, juura nebbe e ɲawɓe ɗuuɗuɓe, sellina ɓe. Heroodu* lanɗo on humpitii ɗun. E hoore ɗun tawi innde Iisaa nden lollii, hiɓe wi'a: «Yaayaa lootaynooɗo maande tuubuubuyee on immitike e hakkunde mayɓe ɓen! Ko ɗun waɗi si himo mari bawgal waɗugol kaawakeeji moƴƴi.» Tawi woɓɓe ɓen no wi'a wondema ko Iiliiya, ɓeya ɓen kadi no wi'a ko annabaajo wa goɗɗo e annabaaɓe hiɓɓe ɓen. Kono ɓay Heroodu nanii ɗun, tawi himo wi'a: «Ko Yaayaa, on mo mi waɗi haa daande mun taƴaa. Ko on woni ko immitii!» Ko fii hari kanko Heroodu tigi o nangiino Yaayaa, o jolkii mo, o waɗii e kaso, sabu oo debbo wi'eteeɗo Heroodiiya mo kanko Heroodu o ƴetti, tawi-le on ko ɓeyngu Filiipu, yumma-gooto makko on nun kanko Heroodu, sabu ko Yaayaa wi'unoo mo kon wonde daganaaki mo ka o ƴetta ɓeyngu yumma-gooto makko on. Tawi oo debbo wi'eteeɗo Heroodiiya no haamanii mo kanko Yaayaa, no faalaa mo warude, kono o waawaali, ko fii hari Heroodu no huli Yaayaa, sabu ko o andi kon on ko neɗɗo feewuɗo laaɓuɗo, jaka himo hiwunoo mo. Tawi himo yiɗunoo heɗagol mo, fii kala si o nanii himo yewta, o jiɓotono fota. Kono ɲande goo kanko Heroodiiya o heɓi sabu weeɓanɗo mo e nder ngal caatal, ngal Heroodu waɗani ɓe o lammini ɓen e hooreeɓe suufaaɓe makko ɓen e hooreeɓe ɓen Jaliilu fii anditugol jibineede makko kanko Heroodu ngol. E nder ɗun, jiwo Heroodiiya on naati, ami, o weli Heroodu e saatinaaɓe ɓen. Onsay lanɗo on wi'i jiwo on: «Toro lan kala ko faalaɗaa, mi waɗante.» O waɗani mo ndee woondoore ɗoo, o wi'i: «Kala ko toriɗaa mi, mi waɗante, hay si ko feccere laamateeri an ndin.» Kanko jiwo on o yalti, o landii yumma makko: «Ko honɗun mi landotoo?» Neene makko jaabii mo wi'i: «Ko hoore Yaayaa lootoowo maande tuubuubuyee on.» Kanko jiwo on o hawjiti kisan, o naati, o ari e lanɗo on, o wi'i: «Miɗo faalaa yo a jonnan ɗoo hoore Yaayaa lootoowo on kisan, hara hinde tumbaa e miran!» Onsay lanɗo on aani, kono sabu woondooje makko ɗen, e ɓe o saatinnoo ɓen, tawi o faalaaka mo salanaade. O immini kisan suufaajo, o yamiri mo addoygol hoore Yaayaa nden. Suufaajo on yahi, taƴoyi hoore Yaayaa nden ka kaso, o addi hoore nden e nder miran, o jonni jiwo on. Jiwo on kadi jonnoyi nde yumma mun. Ɓay wonii ɗun andike, taalibaaɓe Yaayaa ɓen ari, ƴetti furee makko on, ɓe surroyi. Sahaabaaɓe* ɓen mottondiri takko Iisaa, ɓe sifanii mo ko ɓe waɗi kon fow e ko ɓe janni kon. Onsay o wi'i ɓe: «Aree ka weddii, hara ko ka wulɗini, fowtoɗon seeɗa.» Ko fii hari yimɓe buy no waɗa yaha ara, tawi Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen alaa hay feere no ɓe ɲaamira. Onsay kamɓe tun ɓe bakii e laana fii yahugol e nokkuure wulɗinnde. Buy yi'i hiɓe yaha, anditi ɓe. Yimɓe ɓen ka ca'e fow dogi, aditoyii ɓe ka ɓe yahaynoo ton. Ɓay wonii kanko Iisaa o tippike ka laana, o yi'i jamaa ɗuuɗuɗo, o yurmaa ɓe, ko fii hari hiɓe wa'i wa baali ɗi alaa ngaynaako. Onsay o woni ɓe e jannugol piiji ɗuuɗuɗi. Nde tawnoo ɲallal ngal pooɗike, taalibaaɓe makko ɓen ɓadii mo wi'i: «Ndee nokkuure ko wulɗinnde, awa kadi ɲallal ngal pooɗike. Accitee ɓe, ɓe yaha ka fulawaaji e ka koɗooli kawtirɗi e ɗoo, ɓe ɗaɓɓoya ko ɓe ɲaama.» Iisaa jaabii ɓe wi'i: «Onon tigi okkoree ɓe ko ɓe ɲaama.» Kono ɓe wi'i mo: «E hara men yahay, men soodoya bireedi yeru *dinaruuji teemeɗɗe ɗiɗi, men okkora ɓe ko ɓe ɲaama?» Onsay o jaabii ɓe, o wi'i: «Ko bireediije jelu marɗon? Yahee ndaaroyon.» Ɓe yahi, ɓe humpitoyii, ɓe ari, ɓe wi'i mo: «Ko bireediije jowi e liƴƴi ɗiɗi.» Onsay o yamiri ɓe yo ɓe joɗɗinir ɓe fow mojobe mojobe ka hoore huɗo hecco. Ɓe joɗɗiniri ɓe saffeeji saffeeji, ɗi yimɓe teemedere, e ɗi yimɓe cappanɗe njowo. O ƴetti bireediije ɗen jowi e liƴƴi ɗin ɗiɗi, o ɓanti gite ɗen, o fewtini ka kammu, o du'ii. Onsay o taƴiti bireedi on, o woni e jonnugol taalibaaɓe ɓen ko hewtina jamaa on. O senditi kadi liƴƴi ɗin e hakkunde fow. Fow ɲaami haa haari. Ɓe mooɓiti debeeje sappoo e ɗiɗi tew kunte bireedi e liƴƴi. Ɓen ɲaamunooɓe on bireedi hari ko ɓe worɓe guluuje njowo. Ɓawto ɗun kisan, o yamiri taalibaaɓe makko ɓen yo ɓe bako ka laana, ɓe hikkoo yeeso makko, ɓe lumba gaɗa, telen Bayti-Sa'iida, e nder ko o yiltata jamaa on kon. Ɓay o waynondirii e maɓɓe, o ƴawi ka fello fii toragol Alla. Ɓay niɓɓii, tawi laana kan no ka tumbo weendu, kanko Iisaa tun himo ka leydi. O andi hiɓe e nder satteende fota e nder awƴingol laakun kun, ko fii hari hiɓe tiindondiri e hendu ndun. Wa fewndo ka subaka, o sutori e maɓɓe, himo seppa ka hoore ndiyan, tawi himo faalaa ɓe feƴƴitaade. Ɓay taalibaaɓe ɓen yi'ii himo seppa ka hoore ndiyan, ɓe sikki ko mbeelu, ɓe sonki, ko fii hari ɓe fow ɓe yi'ii mo, ɓe hulii. Iisaa wi'i ɓe kisan: «Hoolee, ko min nii! Wota on hulu!» Onsay o ƴawi ka laana takko maɓɓe, hendu ndun deƴƴiti. Ɓe fow ɓe ŋalɗi fota, ko fii hari ɓe faamaali kaawake moƴƴo waɗuɗo on ka bireediije, ɓay hari ɓerɗe maɓɓe ɗen no uddi. Ɓay ɓe gaynii lumbude weendu ndun, ɓe hewtii Jaani-Saarata, ɓe saani laana kan. Ɓay ɓe tippike ka laana, yimɓe ɓen anditi kisan Iisaa. Ɓe dogi e diiwal ngal fow, ɓe woni e addangol mo nawnuɓe e hoore ɓoggi-dimborɗi, kala ka andanoo himo ɗon. Kala ka o naatunoo, woni ka koɗooli, woni ka ca'e maa ka fulawaaji, ɓe addayno nawnuɓe ɓen ka fottirɗe, ɓe jeeja mo yo o newnan ɓe tun ɓe meema kombol dolokke makko on. Meemunooɓe ngol ɓen fow ndikki. Onsay *Fariisiyaaɓe ɓen e woɓɓe e jannooɓe fii Sariya on, iwrunooɓe Yerusalaam, mooɓii takko Iisaa. Ɓe yi'i woɓɓe e taalibaaɓe makko ɓen no ɲaamira juuɗe tuunuɗe, e maanaa ɗe sooɗaaka. (Tawi-le Fariisiyaaɓe ɓen e *Yahuudiyankeeɓe ɓen fow ɲaamataano si sooɗaaki haa laaɓi, ko fii hiɓe jogitinoo naamuuji mawɓe maɓɓe ɓen. Si ɓe iwtiino ka fottirde, ɓe ɲaamiino woo nde ɓe laɓɓinii. Hiɓe joginoo kadi naamuuji buy ɗi ɓe waɗaynoo, wano lawƴugol jardukoy koy e payanɗe ɗen e miranji ɗin.) Onsay Fariisiyaaɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on landii mo kanko Iisaa, ɓe wi'i: «Ko honɗun haɗi taalibaaɓe maa ɓen jokka naamuuji mawɓe ɓen? E ko fii honɗun ɓe ɲaamata, hara ɓe sooɗaaki?» Iisaa jaabii ɓe wi'i: «Isaaya* no haalunoo ko Alla longini mo fii mon moƴƴa, yo faasiqiiɓe, wano windori non: ‹Oo jamaa ko ka toni mun woni lan mawninde, kono ɓerɗe maɓɓe ɗen no woɗɗondiri e an fota. Ko e nder meere ɓe woni lan rewude, janndeeji ɗi ɓe woni jannude ɗin ko ɗi yimɓe ɓen sinci.› «Hiɗon tertaade yamirooje Alla ɗen, jogitoo naamuuji yimɓe ɓen.» O ɓeyditi, o wi'i: «Hiɗon bugitoo few yamirooje Alla ɗen fii huutorgol naamuuji mon ɗin, ko fii Muusaa no wi'i: ‹Teddin yumma maa e ben maa›, awa kadi: ‹on mo huɗi ben mun maa yumma mun donkinirte mayde.› Kono onon hiɗon wi'a goɗɗo no waawi wi'ude ben mun maa yumma mun: ‹Mi yeɗii Alla ko mi nafiraynoo on kon.› E nder wi'ugol mon ɗun, on accataa ontigi waɗana ben mun maa yumma mun hay huunde han kadi. Ko nii wonɗon mehinɗinirde daaluyee Alla on tippude e naamu mon mo sincanaɗon on. Hiɗon waɗa kadi piiji ɗuuɗuɗi goo nanduɗi e mun!» Iisaa nodditi kadi jamaa on, o wi'i ɓe: «Heɗee lan on fow, faamon. Hay huunde alaa e kene naataynde e neɗɗo, tuunina mo, kono ko ko yaltata e neɗɗo kon tuuninta mo. Mo no mari noppi nanirɗi yo nanu!» Ɓay wonii o naatoyii e suudu ka woɗɗitii jamaa on, taalibaaɓe makko ɓen landii mo fii ngal misal. O wi'i ɓe: «E jaka, onon kadi ko on ɓe alaa faamu? E on andaa hay huunde alaa e kene naataynde e neɗɗo, waawaynde tuuninde mo? Ko fii ɗun naatataa ka ɓernde makko, kono ko ka reedu makko yaarata, ɗun yaltinoyee ka ɓaawo.» (Tawi ko o wi'i ɗon ko wonde ɲaameteeji ɗin fow no laaɓi.) O wi'i kadi: «Ko ko yaltata e neɗɗo kon woni ko tuuninta mo, ko fii, ko e nder ɓernde neɗɗo miijooji bonɗi yaltata, kaɲun e cagayaagal e nguyka e waru-hoore e jeeno e miile e hunƴeendi e janfa e jiiɓaare e nawliigu e hoyre e mawnintinaare e njofoyaagal. Ɗii piiji bonɗi fow ko yaltayɗi e nder neɗɗo, tuunina mo.» Ɓay kanko Iisaa o iwii e nden nokkuure, o yahi e ndii leydi ndee saare Tiiri. O naati ɗon e suudu, tawi o yiɗaa hay gooto anda. Kono o waawaali suuɗaade, ko fii hari debbo mo tawata jinna no nangi ɓiɗɗo mun jiwo, naniino fii makko kanko Iisaa no wowlee, o ari, o yani e ley koyɗe makko. Tawi on debbo ko *Gereekiyankeejo, mo iwdi mun woni Fenisii, ɗun ko e nder Sirii. O torii mo raɗanagol mo jinnawii wongii e jiwo makko on ngin. Iisaa wi'i mo: «Accu taho fayɓe ɓen haara, ko fii moƴƴaa ka bireediije paykoy koy ƴettee, buganee bareeji ɗin.» Debbo on jaabii mo: «Hiiyii, Koohoojo, kono hay bareeji wonɗi ka ley taabal ɗin ɲaamay ko paykoy koy samminta kon.» Onsay kanko Iisaa o wi'i mo: «Sabu ngol kongol, yahu, jinnawii ngin yaltii e jiwo maa on.» Ɓay wonii kanko debbo on o naatoyii ka suudu makko, o tawi ɓiɗɗo makko jiwo on no waalii ka danki, awa kadi jinnawii ngin yaltii e makko. Onsay Iisaa iwi e ndin leydi Tiiri, o taƴiti leydi Siduuna ndin, o artiri *Dekapooli telen ka *Weendu Jaliilu. Ɓe addani mo pahiɗuɗo-mbobiɗi, ɓe jeeji mo *fawugol juuɗe ɗen e hoore on, sellina mo. O naɓi mo sera, ka woɗɗitii jamaa on, o ukki kolli makko ɗin ka nder noppi nawnuɗo on, o tutti, o meemini ɗenngal on ngal. Onsay o ɓanti gite makko ɗen, o fewtini ka kammu, o taƴiti foofaango, o wi'i: «Efataa!» (Ɗun no firi: «Uddito!») Tun kisan noppi makko ɗin udditii, ɗenngal makko ngal kadi ɓowri, o woni e wowlugol no feewiri. Iisaa yamiri ɓe wota ɓe wowlan ɗun hay gooto, kono, ko no o haɗirnoo ɓe woo, ɓe ɓurtiraynoo lollinirde. Ɓe woni e nder ŋalaw tiiɗuɗo, ɓe wi'i: «Ko o waɗata kon fow ko ko moƴƴi. O naninay hay pahiɗuɓe ɓen, o wowlina kadi mbobiɗuɓe ɓen!» E ɗen balɗe ɗon, nde tawnoo jamaa moolanaaɗo kadi no ɗon, awa kadi alaa ko ɓe ɲaama, Iisaa noddi taalibaaɓe mun ɓen, o wi'i: «Oo jamaa no yurmammi, wonii nii balɗe tati hiɓe wondi e an, ɓe alaa ko ɓe ɲaama. Si mi yiltii ɓe ka maɓɓe hiɓe weelaa, ɓe lo'ay ka laawol, ko fii woɓɓe e maɓɓe ko ka woɗɗi iwi.» Kono taalibaaɓe makko ɓen jaabii mo, wi'i: «Ko honto men heɓata bireedi e ndee nokkuure wulɗinnde ko haarata ɓee?» Iisaa landii ɓe, wi'i: «Ko bireediije jelu marɗon?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko ɗe jeeɗiɗi.» Onsay o torii jamaa on jooɗagol ka leydi, o ƴetti bireediije ɗen jeeɗiɗi. Ɓay o jarnii Alla, o taƴiti, o jonni taalibaaɓe makko ɓen fii yo ɓe hewtin jamaa on, kamɓe kadi ɓe hewtini. Tawi hiɓe marnoo kadi liƴƴi seeɗa. Ɗun kadi, ɓay Iisaa gaynii du'aade, o wi'i yo ɓe hewtin ɓe. Ɓe ɲaami haa ɓe haari, mooɓitaa debeeje jeeɗiɗi tew ko lutti. Tawi ɓen ko wa ɓe worɓe guluuje nayo. Ɓawto ɗun Iisaa yilti ɓe. Ontuma o bakodi e taalibaaɓe makko ɓen e laana ndiyan, o yahi e ndii leydi Dalmanuuta. Onsay *Fariisiyaaɓe ɓen ari, fuɗɗii yeddondirde e Iisaa. Ɓe landii mo fii ndarndagol mo, yo o hollu ɓe maande iwrunde ka kammu. Iisaa taƴiti foofaango tiiɗungo, o wi'i: «Ko fii honɗun nguu jamaanu landorta maande? Ka haqiiqa mi andinii on, nguu jamaanu jonnetaake maande.» Onsay o acci ɓe ɗon, o bakii kadi e laana fii lumbugol gaɗa. Laatii taalibaaɓe ɓen yejjiti ƴettorde bireedi, tawi ko bireediwal gootal pet ɓe mari ka nder laana. Iisaa yamiri ɓe ɗunɗoo, o wi'i: «Reenee fota e lewen Fariisiyaaɓe ɓen e lewen *Heroodu on.» Taalibaaɓe ɓen wi'indiri: «Ko o wi'iri ɗun, ko fii en maraa bireedi.» Iisaa andi ko ɓe wi'i kon, o wi'i ɓe: «Ko fii honɗun wi'anɗon ko ɓay on maraa bireedi? E on andaali, e on faamaali kadi? E hara ɓerɗe mon ɗen sattii? Hiɗon jogii gite, e hara on yi'ataa? Hiɗon mari noppi, e hara on nanataa? Fewndo mi taƴiti bireediije ɗen jowi fii yimɓe ɓen guluuje njowo, e on anditaali ko debeeje jelu heewuɗe tew kunte bireedi artirnoɗon?» Ɓe jaabii mo: «Ko ɗe sappoo e ɗiɗi.» «Ɓay kadi mi taƴitii bireediije ɗen jeeɗiɗi fii yimɓe ɓen guluuje nayo, ko debeeje jelu tew kunte bireedi artirnoɗon?» Ɓe jaabii: «Ko ɗe jeeɗiɗi.» O wi'i ɓe kadi: «Hara on faamaali haa jooni?» Ɓawto ɗun ɓe yahi Bayti-Sa'iida. Ɓe addani mo bunɗo, ɓe jeeji mo yo o meemu mo fii yo o sellin mo. Onsay o jogii jungo bunɗo on, o naɓi mo ka ɓaawo hoɗo. O waɗi tuuta ka gite on, o *fawi juuɗe makko ɗen e hoore makko, o landii mo, o wi'i: «Hiɗa yi'ude goɗɗun?» O ɓanti gite ɗen, o wi'i: «Miɗo haccaade yimɓe, kono miɗo yiirude ɓe wa leɗɗe wonɗe yahude.» Iisaa waɗiti kadi juuɗe ɗen ka gite makko. Bunɗo on ndaari tenƴini, o ndikki, o yi'i fow ko laaɓi. Onsay Iisaa immintini mo yo o hootu ka makko e hoore himo wi'a: «Wota a naatu ka hoɗo.» Nde Iisaa naatunoo e koɗooli Seezariiya-Filiipu ɗin, o landii taalibaaɓe makko ɓen ngal landal ɗoo, o wi'i: «E wi'i yimɓe ɓen, ko hombo woni lan min?» Ɓe jaabii mo: «Woɓɓe no wi'a ko onon woni Yaayaa lootaynooɗo on, woɓɓe kadi no wi'a ko onon woni Iiliiya, woɓɓe goo kadi no wi'a ko on goɗɗo goo e annabaaɓe ɓen.» O landii ɓe kadi, o wi'i: «Onon non wi'uɗon ko hombo woni lan min?» Petruusu jaabii mo, wi'i: «Ko onon woni *Almasiihu on!» Iisaa yamiri ɓe, tentini, wota ɓe wowlan hay gooto ko hombo woni mo. Onsay o fuɗɗii ɓe jannude wonde bee *Ɓii-Aaden on tampa fota, awa kadi mawɓe ɓen e hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen haa naɓani jannooɓe fii Sariya on wikkoyto mo, o waree, o immintinoyee ka ɲalaande tammere. Tawi ko no laaɓiri o yewtata ɗii piiji. Petruusu pottini mo sera, o woni mo e felugol. Kono Iisaa yeƴƴitii, o ndaari taalibaaɓe makko ɓen, o feli Petruusu, o wi'i mo: «Yilto ɓaawo an, yo Ibuliisa, ko fii miijooji maa ɗin hinaa ɗi Alla, kono ko ɗi yimɓe ɓen!» Onsay o noddi jamaa on e taalibaaɓe makko ɓen, o wi'i ɓe: «Kala faalaaɗo jokkude lan, yo o hayfintino, o ƴetta *leggal makko altindiraangal ngal, o jokkammi. Kala faalaaɗo dandude ngurndan mun, ɗan hayriray mo, kono kala non mo ngurndan mun hayriraa sabu an min e Kibaaru Moƴƴo on, haray ontigi dandoyay ɗan. E ko nafa honɗun woodani neɗɗo heɓugol aduna on fow, hayra wonkii mun kin? Maa ko honɗun neɗɗo ittata fii sottugol wonkii mun kin? Awa kadi, kala hersirɗo lan, hersiri konguɗi an ɗin e hakkunde oo jamaa jinoowo waɗa junuubi, Ɓii-Aaden on kadi hersiroyay mo tuma o ardoyi e mangural Ben makko ngal wondude e malaa'ikaaɓe laaɓuɓe ɓen.» O wi'i ɓe kadi: «Ka haqiiqa mi andinii on, no woodi woɓɓe e mon onon wonɓe ɗoo ɓen, ɓe maayataa ado ɓe yi'ude *laamu Alla ngun no ardi e doole.» Balɗe jeegoo ɓawto ɗun, Iisaa ƴetti Petruusu e Yaaquuba e Yuuhanna, o naɓi ɓe kamɓe tun e hoore fello toowungo. Mbaadi makko ndin waylii yeeso maɓɓe, conci makko ɗin jalbi. Hakkee ko ɗi rawni alaa wuppoowo e hoore ndii leydi laɓɓiniroowo non. Iiliiya e Muusaa feeɲani ɓe, ɓe woni e yewtidugol e makko kanko Iisaa. Onsay Petruusu ƴetti haala kan, o wi'i Iisaa: «Karamoko'en, no moƴƴi ka wonen ɗoo. Darnen togooji tati, onon wonndu, Muusaa wonndu, Iiliiya kadi wonndu.» (Tawi kanko Petruusu o andaa ko o woni wowlude, ko fii hari kamɓe tato kulol heewii e maɓɓe.) Tun duulere ari buumi ɓe. Onsay hawa yalti ka duulere, wi'i: «Oo ɗoo ko Ɓiɗɗo an yiɗaaɗo. Heɗitee mo!» Tun taalibaaɓe ɓen ndaari binde ɗon, ɓe yi'itaali hay gooto, si hinaa kamɓe tun e Iisaa. E nder ko ɓe tippotoo kon ka fello, Iisaa yamiri ɓe wota ɓe wowlan hay gooto ko ɓe yi'i kon, haa nde *Ɓii-Aaden on immintinaa e hakkunde mayɓe ɓen woo. Ɓe maanditii ngol kongol e nder yeddondirgol hakkunde maɓɓe, hiɓe wi'a: «Ko honɗun woni immitagol e hakkunde mayɓe ɓen?» Onsay taalibaaɓe ɓen landii mo, ɓe wi'i: «Ko fii honɗun jannooɓe fii Sariya on ɓen wi'anta wonde ko Iiliiya haani arude taho?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko goonga Iiliiya aray taho, wattitoo fow. Ko honɗun windii fii Ɓii-Aaden on? Hinaa o tampay fota, o wikkee? Kono mi andinii on Iiliiya ariino, kono ɓe waɗiri mo no ɓe faaliraa non, wano windori fii makko non.» Ɓay ɓe hewtitii takko taalibaaɓe ɓen, ɓe yi'i jamaa ɗuuɗuɗo e jannooɓe fii Sariya on takko maɓɓe no yeddondira e maɓɓe. No jamaa on yiirunoo Iisaa, ɓe ŋalɗi fota, ɓe dogi fii hiwroyagol mo. Kanko Iisaa o landii ɓe, o wi'i: «Ko e hoore honɗun wonɗon yeddondirde e maɓɓe?» Onsay gorko goo e nder jamaa on jaabii mo wi'i: «Karamoko'en, mi addanii on oo ɓiɗɗo an gorko, mo jinnawii mbobinɗinayngii nangi. Tuma ngii nangi mo woo, ngii liɓay mo ka leydi, o yaltina ngurda, o ŋatindira ɲiiƴe ɗen, o yoora ken. Mi torike taalibaaɓe mon ɓen raɗagol ngii jinnawii, kono ɓe waawaali.» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Onon ko on jamaanu ngu gomɗinaa. Ko haa honde tuma mi wondata e mon? E ko haa honde tuma mi muɲɲantoo on? Addanee lan mo ɗoo.» Onsay ɓe addani mo mo. No paykun kun yiirunoo Iisaa, jinnawii ngin iirini kun, kun yani ka leydi, kun woni e tallagol, yaltina ngurda. Onsay Iisaa landii ben paykun kun: «Ko gila honde tuma ɗun hewtitii kun?» Ben makkun jaabii: «Ko gila e booboyaagal makko. Awa kadi soono woo jinnawii ngin bugoto kun ka yiite e ka ndiyan fii mulugol kun. Kono si tawii hiɗon waawi goɗɗun, yurmee men, wallon men!» Iisaa kadi wi'i mo: «Wi'uɗaa si miɗo waawi! Fow no newanii gomɗinɗo!» Tun ben paykun kun ewnii, wi'i: «Miɗo gomɗini! Kono wallitee lan ko fii gomɗinal an ngal no ŋakkanimmi!» Ɓay Iisaa yi'ii jamaa on no doga, ara e maɓɓe, onsay o toŋani jinnawii ngin, o wi'i: «Ko an, yo jinnawii mbobinɗinayngii, mi wi'ii ma yo a yaltu e makko, wota a naatitu e makko hande kadi!» Onsay ngii haaci, e hoore iiringol kun ko tiiɗi, ngii yalti e makkun. Paykun kun wa'i wa maykun, haa ɗuuɗuɓe wi'i: «Kun maayii!» Kono Iisaa jogii kun, immini, kun darii. Ɓay wonii Iisaa naatii ka suudu, taalibaaɓe makko ɓen landii mo e gundoo, ɓe wi'i: «Ko fii honɗun menen men waawaali raɗaade ngii jinnawii?» O wi'i ɓe: «Sifa ngii jinnawii, ko toragol Alla tun waawata ngii yaltinde.» Onsay ɓe iwi ɗon, ɓe taƴitoyi Jaliilu. Tawi Iisaa faalaaka andee ko honto o woni, ko fii hari himo jannude taalibaaɓe makko ɓen, o wi'a ɓe: «Ɓii-Aaden on wattete e juuɗe yimɓe ɓen, ɓe wara mo. Balɗe tati ɓawto maygol makko, o immitoo.» Kono hari taalibaaɓe ɓen alaa faamude ɗin konguɗi, awa kadi ɓe huli landitagol mo ɗi. Onsay ɓe hewti Kafernahuum. Ɓay ɓe naatii ka suudu, Iisaa landii ɓe, wi'i: «Ko e hoore honɗun wonnoɗon yeddondirde ka laawol?» Kono ɓe deƴƴi, ko fii hari ka laawol ɓe yewtidii fii andugol ko hombo ɓuri teddude. Onsay kanko Iisaa o jooɗii, o noddi sappoo e ɗiɗooɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Mo no faalaa wonude arano, o wonay sakkitoro e ɗi fow, kurkaadu fow.» Onsay o ƴetti paykun, o joɗɗini kun hakkunde maɓɓe. Ɓay o hirbike kun, o wi'i ɓe: «Kala jaɓuɗo paykun tosokun e innde an, haray ko min tigi o jaɓi. Awa-le kala jaɓuɗo lan, haray hinaa min tigi o jaɓi, kono ko Nuluɗo lan on.» Onsay Yuuhanna wi'i mo: «Karamoko'en, men yi'ii goɗɗo no raɗoo jinnaaji e innde mo'on. Men toŋani mo ɗun ɓay o wondaa e amen fii jokkugol on.» Kono Iisaa wi'i: «Wota on toŋan mo ɗun. Ko fii hay gooto waawataa waɗude kaawake moƴƴo e innde an, yiltoo kisan ɓawto ɗun, wowlammi ko boni. Ko fii kala mo wonaa gaɲo men, haray ko giɗo men. Awa kadi, kala okkorɗo on ndiyan yareteeɗan e innde an min, fii ko on ɓe *Almasiihu on, ka haqiiqa mi andinii on o faɗataa mbarjaari makko ndin few. «Kono on mo woni sabu feggingol gokkun e koy paykoy gomɗinkoy lan, haray ko ɓuri mo moƴƴande ko kolmbireede tuntere hayre, o bugee ka baharu. Si tawii-le yiitere maa nden wonay sabu haa feggoɗaa, haray awu nde. Ko fii no ɓuru-maa moƴƴande ka naataa ka *laamateeri Alla hara ko mo a yiitere wootere, edii a jogaade gite ɗiɗi, bugeɗaa ka jahannama ka gilɗi maɓɓe ɗin maayataa ɗon e ka yiite ngen ɗaanotaako ɗon. «Ko fii kala neɗɗo lensinirte yiite. Lanɗan ko huunde moƴƴere, kono si dakamme majjan on iwii, haray ko honno dakamme majjan on wattirtee? Waɗee lanɗan e mon onon tigi, wondon e hoore ɓuttu.» Onsay Iisaa iwi ɗon, o ari ka seraaji diiwal Yahuuda gaɗa Yurdayniwol, jamaa on mooɓii kadi takko makko. Wano o woowiri non, o woni e jannugol ɓe kadi. Onsay *Fariisiyaaɓe goo ɓadii mo fii ndarndagol mo, ɓe wi'i: «E hara no daganii goɗɗo accitugol ɓeyngu mun?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko honɗun Muusaa yamiri on?» Fariisiyaaɓe ɓen wi'i: «Muusaa no newnani ontigi waɗangol ɓeyngu mun kaydi sertigal, accita mo.» Iisaa kadi wi'i ɓe: «Ko sabu cattal mon ɓernde ngal waɗi si Muusaa windani on nden yamiroore. Kono ka fuɗɗoode, Alla tagii ɓe, o waɗi ɓe gorko e debbo. ‹Ko ɗun waɗi si gorko selay ben mun e yumma mun, humoo e ɓeyngu mun, onsay kamɓe ɗiɗo ɓe wona gooto.› Ɗun haray hinaa ɓe ɗiɗo hande kadi, kono ko gooto. Awa wota goɗɗo sendindir ko Alla hawtindiri kon.» Ɓay wonii ɓe naatoyii ka suudu, taalibaaɓe ɓen landii mo kadi fii ɗun. O jaabii ɓe, o wi'i: «Kala accituɗo ɓeyngu mun, ƴetti goɗɗo goo, haray ontigi jeenii e telen-ma makko. Si debbo kadi seedii e moodi mun, ƴettoyaama ka goɗɗo, haray on debbo kadi jeenii.» Onsay yimɓe ɓen addani mo paykoy fii yo o meemu koy, kono taalibaaɓe ɓen toŋani ɓen. Ɓay wonii Iisaa yi'ii ɗun, o tikki, o wi'i: «Accee paykoy koy ara e an, wota on haɗu koy, ko fii *laamu Alla ngun ko sifa makkoy wonani. Ka haqiiqa mi andinii on, kala mo jaɓiraali laamu Alla ngun wa paykun, haray o naatataa ton few.» Ɓawto ɗun o hirbii paykoy koy, o *fawi juuɗe makko ɗen e makkoy, o du'anii koy. Ɓay wonii Iisaa fokkitii, onsay goɗɗo dogi, ari, jiccii yeeso makko. O landii mo, o wi'i: «Karamokoojo moƴƴo, hara ko honɗun mi haani waɗude fii yo mi heɓoy *ngurndan poomayankejan ɗan?» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko fii honɗun wi'irtaa mi moƴƴo? Hay gooto moƴƴaa si hinaa Alla Bajjo on. Hiɗa andi yamirooje ɗen: ɗun ko wota a ittu hoore, wota a jeenu, wota a wujju, wota a seedito fenaande, wota a janfo hay gooto, teddinaa kadi yumma maa e ben maa.» O jaabii, o wi'i: «Karamoko'en, miɗo waɗude ɗun fow gila e cukankaaku an.» Ɓay Iisaa ndaaririi mo giggol, o wi'i mo: «No ŋakkan-maa fahin huunde wootere: yahu yeeyitaa kala ko jeyɗaa, okkaa miskinɓe ɓen, ɗun wonanoyte keyee ka kammuuli, onsay araa jokkaa mi.» Ɓay on nanii ɗin konguɗi, o ɲirɓinii, o yahi himo aani, ko fii hari himo alɗi fota. Onsay kanko Iisaa o wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «Emba no sattani jom jawle en ka ɓe naata ka laamu Alla.» Taalibaaɓe ɓen ŋalɗi fii ɗin yewtereeji. Kanko Iisaa o fillitii kadi, o wi'i ɓe: «Fayɓe an, emba naatugol ka laamu Alla no satti. No ɓuri weeɓande ngelooba ka mba rewa e wuddere meselal edii ka jom jawle en naata ka laamu Alla.» Taalibaaɓe ɓen ɓurti ŋalɗude kadi, ɓe woni e wi'indirgol: «E hara ko hombo dandoytee?» Iisaa ndaari ɓe, wi'i: «Ɗun waawantaako neɗɗanke, kono Alla kan wonaa non, kala huunde no waawanoo mo.» Onsay Petruusu wi'i mo: «Awa e hino, men accii ko men jeyi kon fow, men jokkii on.» Iisaa jaabii, o wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii on, kala accuɗo suudu mun ndun e musiɓɓe mun ɓen e bandiraaɓe mun ɓen e yumma mun e ben mun e ɓiɓɓe mun ɓen e gese mun ɗen sabu innde an nden e Kibaaru Moƴƴo on, o heɓoyay ko ɓuri ɗun laabi teemedere: cuuɗi e musiɓɓe e bandiraaɓe e neeniraaɓe e ɓiɓɓe e gese e cukkeede ka aduna ɗoo. Ka aduna aroyoowo o heɓoyay ngurndan poomayankejan. Kono wonɓe yeeso buy wontiroyay ɓaawo, ɓaawooɓe ɓen wontiroya yeeso.» Nde tawnoo hiɓe ka laawol fii yahugol Yerusalaam, Iisaa wonti yeeso maɓɓe, taalibaaɓe ɓen ŋalɗi, jokkunooɓe ɓen kadi huli. Iisaa pottini sappoo e ɗiɗooɓe ɓen sera, o woni ɓe e yewtugol ko heɓoyta mo kon. O wi'i ɓe: «Awa hiɗen yahude Yerusalaam. Ɓii-Aaden* on wattete e juuɗe hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen, ɓe happana mo wareede, ɓe watta mo e juuɗe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, ɓen jala mo, ɓe tutta e hoore makko, ɓe focca mo, onsay ɓe wara mo. Balɗe tati ɓawto ɗun o immitoo.» Onsay Yaaquuba e Yuuhanna, ɗun ko ɓiɓɓe Zabadii ɓen, ɓadii Iisaa, ɓe wi'i mo: «Karamoko'en meɗen faalaa yo on waɗan men ko men torotoo on kon.» O wi'i ɓe: «Ko honɗun faalaɗon yo mi waɗan on?» Ɓe wi'i mo: «Ko yo on newnan men jooɗoyagol ka laamu mon darjinngu, goɗɗo e amen wonira ka ɲaamo mon, oya on ka nano mon.» Kono Iisaa wi'i ɓe: «On andaa ko wonɗon lan toraade. E hara on waaway yarirde jardukun tampere kun mi yarirta kun, maa looteede lootannde tampere nde mi lootoytee nden?» Ɓe jaabii: «Men waaway.» Iisaa wi'i ɓe kadi: «Ko goonga on yariray jardukun kun mi yarirta kun, e on lootete lootannde tampere nde mi lootoytee nden. Kono fii jooɗoyagol ka ɲaamo an maa ka nano an, hinaa min yeɗata ɗun: ɗon no yeɗaa ɓe fii mun eɓɓanaa ɓen.» Ɓay ɓeya taalibaaɓe sappo nanii ɗun, ɓe fuɗɗii seytinande Yaaquuba e Yuuhanna. Onsay Iisaa noddi ɓe, o wi'i: «Hiɗon andi ɓee ɓe jogitorɗen wa hooreeɓe ɗiya leƴƴi no laamori ɗi doole, awa kadi lamɓe maɓɓe ɓen no feƴƴintini laamu ngun e hoore maɓɓe. Kono onon, wota on wa'u wa ɓen. Kala faalaaɗo wonde tedduɗo e hakkunde mon, yo wonu kurkaadu mon. Awa kadi kala faalaaɗo wonde yeesoojo e hakkunde mon, yo wonu maccuɗo fow, ko fii Ɓii-Aaden on ardaali fii kurkanegol, kono ko fii kurkanagol, okkitira ngurndan mun ɗan fii cottudi ɗuuɗuɓe.» Onsay ɓe hewti Yeerikoo. Ɓay wonii kanko Iisaa e taalibaaɓe makko ɓen e jamaa ɗuuɗuɗo on ɓe yaltii ɗon, tawi bunɗo torotooɗo no wi'ee Bartimaawu, on ko ɓiɗɗo oo wi'eteeɗo Timaawu, no jooɗii ka sera laawol. O nani wonde ko Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata woni feƴƴude. Onsay o woni e ewnagol, wi'a: «Ko an yo Iisaa, ɓii Daawuuda, yurminan!» Ɗuuɗuɓe feli mo fii yo o fanku, kono o ɓurti ewnaade, wi'a: «Ko an yo ɓii Daawuuda, yurminan!» Onsay Iisaa dartii, o wi'i: «Noddee mo!» Ɓe noddi bunɗo on, e hoore hiɓe wi'a mo: «Wakkilo, immoɗaa, himo noddude ma!» Bunɗo on kadi bugii dolokke mun on, immii tinna, o ari e Iisaa. Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko honɗun faalaɗaa yo mi waɗane?» Kanko bunɗo on o wi'i mo: «Karamoko'en, ko yo mi hettu giiɗe an ɗen.» Iisaa wi'i mo kadi: «Yahu, gomɗinal maa ngal hisinii ma.» Ɗon kisan o wunti, o woni e jokkugol Iisaa e yaadu ndun. Ɓay wonii ɓe ɓadike Yerusalaam haa ɓe hewtii Bayti-Faazii e *Betanii, ɗun ko takko Fello *Zaytuuni ngon, kanko Iisaa o nuli taalibaaɓe makko ɗiɗo, o wi'i ɓe: «Yahee e ngoo hoɗo wongo yeeso mon ɗoo. No naatirɗon e maggo on taway ɗon mbabun kun goɗɗo waɗɗaaki haa hande no humii ɗon. Hunton kun, addon. Si goɗɗo aru on e landaade: ‹Ko honɗun waɗanton ɗun?›, on wi'ay mo: ‹Ko haaju Koohoojo on yani e makkun. O artiray kun ko neeɓaa.› » Onsay ɓe yahi, ɓe tawi mbabun no humii ka yaasi e binde dambugal ka ɗatal, ɓe hunti kun. Woɓɓe e wonnooɓe ɗon ɓen wi'i ɓe: «Ko honɗun waɗi si hiɗon huntude mbabun kun?» Ɓe jaabori no Iisaa wiirunoo ɓe non. Onsay ɓe acci ɓe yahi. Ɓe addani Iisaa mbabun kun. Ɓe ndaɗɗani mo conci maɓɓe ɗin e hoore makkun. Iisaa jooɗii e hoore makkun. Yimɓe buy ndaɗɗani mo conci mun ɗin ka laawol, woɓɓe calɗi ɗi ɓe saltii ka buruure ɗin. Tawi hikkornooɓe yeeso makko ɓen e iwtirnooɓe ɓaawo ɓen no ewnaade wi'a: «*Hosannaa! Yo barki wonan oo wonɗo arude e innde Joomiraaɗo on! Barki wonanii nguu laamu wongu arude, ɗun ko nguu laamu ben men Daawuuda! Darja ɓurɗo toowude wonanii ma!» Ɓay Iisaa naatii Yerusalaam, o yahi ka *juulirde mawnde, o taskii fow. Nde tawnoo niɓɓii, o yahi Betanii kanko e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen. Bimbi nden ɲande, ko ɓe yaltata Betanii, kanko Iisaa o weelaa. O haynii ƴibbehi maruki haako ka woɗɗitii. O yahi ndaarugol si o taway ton goɗɗun. Ɓay o ɓadike o tawi ko haako tun, ko fii hari hinaa dabbunde ƴibbe. Onsay o wi'i ki: «Wota goɗɗo ɲaamitu hande kadi ɓiɓɓe maa ɓen.» Taalibaaɓe makko ɓen nani ko o wi'i kon. Ɓay ɓe hewtii Yerusalaam, Iisaa naatiri ka dingiral juulirde mawnde, o woni e raɗagol yeeyaynooɓe ɓen e soodaynooɓe ɓen ka juulirde. O wayliti taabe waɗaynooɓe sensa-sensita ɓen e julle yeeyaynooɓe gabooji ɓen. Tawi o jaɓataa hay gooto naɓora goɗɗun ka nder dingiral juulirde, e hoore himo jannaynoo ɓe, wi'a: «Hinaa no windii: ‹Suudu an ndun innoyte suudu torordu ndu leƴƴi ɗin fow torotoo Alla e mun?› Kono onon on wattii ndu fammeere wuyɓe!» Kono ɓay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on nanii ɗun, ɓe woni e ɗaɓɓugol feere no ɓe sahinbinira mo. Kono tawi hiɓe huli mo, ko fii hari jamaa on fow no ŋalɗidi e ko o jannata kon. Ɓay niɓɓii, Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen yalti ka saare. Wa ko ɓe feƴƴata bimbi, taalibaaɓe ɓen yi'i kiya ƴibbehi no yoori haa ka ɗaɗi. Onsay Petruusu anditi ko feƴƴi kon. O wi'i Iisaa: «Karamoko'en, ndaaree! Ƴibbehi ki huɗunoɗon kin yoorii!» Iisaa ƴetti haala kan, wi'i ɓe: «Gomɗinee Alla! Ko fii, ka haqiiqa mi andinii on, si goɗɗo wi'u ngoo fello yo ngo ɓoro ɗoo, ngo yaha ka baharu, hara o sikkitaaki ka ɓernde makko, hara himo gomɗini ko o wi'i kon waɗay, ɗun waɗante mo. Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, kala ko landiɗon e nder toragol Alla, hoolee on hendike ɗun, ɗun waɗante on. Nde hiɗon toroo Alla, hara hiɗon seytinani goɗɗo, yaafee mo, fii no Ben mon Wonɗo ka kammu on yaaforana on onon kadi bonnereeji mon ɗin. Kono si on yaafanaaki ɓe, haray Ben mon Wonɗo ka kammu on kaɲun kadi yaafantaako on bonnereeji mon ɗin.» Ɓe yiltitii kadi Yerusalaam. E nder ko Iisaa jindata kon ka nder juulirde mawnde, hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on wondude e mawɓe ɓen ari e makko. Ɓe wi'i mo: «Ko e ley kongol hombo wonɗaa waɗude ɗun e ko e ley kongol hombo wonɗaa fii ko wonɗaa waɗude koo?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Min kadi mi landoto on huunde wootere. Si on jaabike lan, onsay mi yeetoto on ko e ley kongol hombo mi woni waɗirde ɗun. E hara lootugol ko Yaayaa lootaynoo yimɓe ɓen kon, ko honto iwri: ko ka arsi, kaa ko e neɗɗanke? Jaabee lan.» Kono ɓe wi'indiri: «Si en jaabike mo ko ka arsi iwri, o wi'ay en ko honɗun haɗunoo gomɗinen mo? Si en jaabike mo-le ko e neɗɗanke ɗun iwri.» (E hin-le hiɓe huli jamaa on, ko fii fow no jogori Yaayaa wa annabaajo tigi.) Onsay ɓe jaabii Iisaa: «Men andaa.» Kanko kadi o wi'i ɓe: «Min kadi mi wowlantaa on ko e ley kongol hombo mi woni waɗirde ɗun.» Ɓawto ɗun Iisaa woni kadi yewtirgol ɓe mise, o wi'i ɓe: «Goɗɗo tutuno *wiiɲu, o howi tutateeri ndin, o jasi ngayka fii ka wiiɲu on oƴƴee, o waɗi bente ka reenoowo on wona, o halfini ndi remooɓe wiiɲu ɓen, o yahi safaari. Ɓay saa'i soɲitugol wiiɲu on hewtii, o immini kurkaadu makko haa e remooɓe wiiɲu ɓen fii yo ɓen jonnan mo ɓiɓɓe wiiɲu geɓal makko ngal. Kono ɓen hendii mo piyi, ɓe immintini mo juuɗe mehe. O immini kurkaadu makko goo kadi, ɓe piyi onɗon kadi e hoore, ɓe hersini. O immini kadi tammo, ɓe wari on. E ɗuuɗuɓe ɓe o imminnoo piyaa, woɓɓe waraa. «Tawi ko ɓiɗɗo makko yiɗaaɗo on tun o luttirnoo. Ka sakkitorun o immini mo haa e maɓɓe, himo wi'a: ‹Ɓe teddinay ɓiɗɗo an on.› «Kono kamɓe remooɓe wiiɲu ɓen ɓe haldi: ‹Ɓay ko oo woni ronoowo on, waren mo, ɗun ndondi ndin wontanay en!› Onsay ɓe nangi mo, ɓe wari, ɓe bugii ka ɓaawo tutateeri wiiɲu.» Iisaa wi'i kadi: «Jooni non, hara ko honɗun jom ndin tutateeri wiiɲu waɗata ɓen? On aray, re'a ɓen remooɓe wiiɲu, o jonna tutateeri ndin woɓɓe goo.» Onsay Iisaa wi'i ɓe kadi: «E hara on jangaali ko bindi ɗin wi'i kon? Ko fii hiɗi wi'i wonde: ‹Hayre nde mahooɓe ɓen hawkunoo nden wontii hittunde ka soɓɓundu. Ɗun ko e Joomiraaɗo on iwri, ɗun no hawnii e gite men!› » Ɓay ɓe faamii wonde ko fii maɓɓe Iisaa waɗani ngal misal, ɓe woni e ɗaɓɓugol feere no ɓe nangira mo, kono hari hiɓe huli jamaa on. Onsay ɓe acci mo ɗon, ɓe yahi. Onsay ɓe immini e Iisaa *Fariisiyaaɓe goo e yimɓe Heroodu goo fii ko nangira mo konguɗi makko ɗin. Ɓen ari, wi'i mo: «Karamoko'en meɗen andi ko on nunɗuɓe, awa kadi on ɗenƴotaako hay gooto, ko fii on ɓurdindinaa yimɓe ɓen, hiɗon jannirde laawol Alla ngol goonga. E hara no haani ka men yoɓa lanɗo mawɗo Roomu on sagalle, kaa haanaa? Meɗen haani yoɓude kaa men haanaa yoɓude?» Nde tawnoo Iisaa no andi faasiqiyaagal maɓɓe ngal, o jaabii ɓe, o wi'i: «Ko fii honɗun ndarndorton mi? Addanee lan *dinaruuru, mi ndaara.» Ɓe addi wooturu. Iisaa landii ɓe wi'i: «Ko nandolla hombo e bindi hombo woni e mayru?» Ɓe jaabii: «Ko lanɗo mawɗo Roomu on.» Onsay o wi'i ɓe: «Jonnitee lanɗo mawɗo Roomu on ko makko kon, jonniton Alla kadi ko mun kon.» Ɓe ŋalɗi e makko. Sadduusiyaaɓe*, wi'uɓe wonde ummutal alaa ɓen, ari landii Iisaa, ɓe wi'i mo: «Karamoko'en, e hino ko Muusaa wi'i men kon: Si goɗɗo maayii accii ɓeyngu e ɓaawo ɓiɗɗo, haray miɲɲiraawo on mayɗo no haani ƴettude on keynguujo mo o acci fii no o heɓirana on kotiraawo makko jurriya. Tawa non ɓen ɓiɓɓe ko ɓe njeeɗiɗo. Arano on jombii, maayii, accaali jurriya. Ɗimmo on kadi ƴettii on keynguujo, maayii, accaali jurriya. Tammo on kadi wano non. Tawii hay gooto e ɓen njeeɗiɗo accaali jurriya. Ɓay feƴƴii e maɓɓe ɓe fow, debbo on kadi maayii. Ɓay hari ɓen njeeɗiɗoo non resii on debbo, ko hombo e ɓen on debbo wontanoyta ka ummutal?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «E hino ko waɗi kon si hiɗon e nder palji, ko fii on alaa faamude bindi ɗin, on alaa faamude kadi bawgal Alla ngal. Ko fii ka ummutal, worɓe ɓen resataa, rewɓe ɓen kadi resetaake, kono ɓe wa'ay wa malaa'ikaaɓe ɓen ka kammuuli. E on jangaali ka deftere Muusaa fii mayɓe ɓen kan e ummutal maɓɓe ngal, ko Alla daalani mo kon ka binde pitahun, wonde: ‹Ko min woni Alla Ibraahiima e Alla Issaaqa e Alla Yaaquuba›? Awa Alla wonaa Alla mayɓe ɓen kono ko o Alla wurɓe ɓen. Awa on faljii few!» Goɗɗo e jannooɓe fii Sariya on ɓen, ɓay nanii ko ɓe yewtidi kon, o ndaarii kadi o tawii Iisaa jaaborii no moƴƴiri, o ɓadii, o landii mo: «E nder yamirooje ɗen fow ko honɗun adii?» Iisaa jaabii, wi'i: «E hino ko adii kon: ‹Heɗitee yo *Banii-Isra'iila'en, Alla Joomiraaɗo men on ko Joomiraaɗo gooto, awa kadi yo a yiɗir Alla Joomiraaɗo maa on ɓernde maa nden fow e wonkii maa kin fow e hakkil maa kin fow e doole maa ɗen fow.› E hino ko hikki ɗon kon: ‹Yo a yiɗir ɲokondo maa on wano yiɗirɗaa hoore maa non. Yamirooje goo ɓurɗe ɗee mawnude alaa.› » On jannoowo fii Sariya on wi'i mo: «Moƴƴii, yo karamoko'en, on wowlii goonga wi'ugol Alla ko Bajjo, goɗɗo goo kadi alaa ko wonaa kanko, yiɗira mo ɓernde mun nden fow e hakkil mun kin fow e doole mun ɗen fow, e yiɗirgol ɲokondo mun wa hoore mun, ɗun no ɓuri sadakaaji sunneteeɗi ɗin fow e ɗiya sadakaaji fow.» Ɓay Iisaa ndaarii tawii o jaaborii hakkil, o wi'i mo: «A woɗɗondiraa e *laamu Alla ngun.» Ɓawto ɗun hay gooto suusaali mo landaade. Wa fewndo ko Iisaa jannata ka *juulirde mawnde, o wi'i: «Ko honno jannooɓe fii Sariya on ɓen waawiri wi'ude wonde *Almasiihu on ko jurriya Daawuuda? E hin-le, immorde e *Ruuhu Seniiɗo on, Daawuuda tigi no wi'i: ‹Joomiraaɗo on daalani Joomi an on: Jooɗor ka sengo an ɲaamo, haa mi waɗa ayɓe maa ɓen ka ley teppe maa.› «Daawuuda tigi wi'ii Almasiihu on ‹Joomi›, haray ko honno non Almasiihu on woniri jurriya makko?» Tawi jamaa ɗuuɗuɗo no heɗii mo e nder weltaare. O wi'i ɓe e nder ko o waajotoo kon: «Reenee e ɓee jannooɓe fii Sariya on, ɗun ko ɓee yiɗuɓe jindidugol e dolokkaaji njani, yiɗi hiwreede ka fottirɗe, yiɗi saffawol aranol ngol ka juulirɗe, yiɗi ndaɗɗule arane ɗen ka nafagol. Hiɓe jatta galleeji keynguuɓe, hiɓe junna julɗe maɓɓe fii yiingo. Awa ɓen heɓoyay ɲaawooje ɓurɗe sattude.» Onsay Iisaa jooɗii ka yeeso arkawal sadaka, o woni e ndaarugol waɗaynooɓe ton kaalisi ɓen. Alɗuɓe buy waɗi ton kaalisi ɗuuɗuɗi. O yi'i kadi keynguujo baaso no liɓa ton tammahoy ɗiɗoy, fotaykoy e peccun gootun si mbuuɗu feccaama nay. Onsay kanko Iisaa o noddi taalibaaɓe makko ɓen, o wi'i ɓe: «Ka haqiiqa mi andinii on, ko oo keynguujo baaso itti kon no ɓuri ko ɓeya fow itti kon waɗi ka arkawal sadaka. Ko fii ɓeya fow ko ko ɓurtani ɗun kon ɓe waɗi, kono kanko keynguujo on e waasiɗude, ko ko o mari kon fow fii ko o wuurira o waɗoyi ton.» Wa fewndo ko Iisaa iwata ka *juulirde mawnde, goɗɗo e taalibaaɓe makko ɓen wi'i mo: «Karamoko'en, ndaaree kaaƴe labaaɗe e darnoodi fotundi!» Iisaa jaabii mo, wi'i: «A yi'ii ndii darnoodi mawndi? Hay hayre e hoore hayre luttoytaa ɗoo ko lancaaka.» Onsay o jooɗoyii ka Fello *Zaytuuni yeeso juulirde nden. Onsay Petruusu e Yaaquuba e Yuuhanna e Andaraawu landii mo e gundoo, ɓe wi'i: «Yeeto men ko honde tuma ɗun waɗoyta, e ko honɗun wonoyta maande laatagol ɗun fow?» Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Reenee fii wota hay gooto faljin on, ko fii buy aroyay ɓaarora innde an nden, hara no wi'a ko kaɲun woni *Almasiihu on. Awa ɓen faljinoyay yimɓe ɗuuɗuɓe. Awa kadi, nde nanoyɗon fii hareeji no wowlee woo, e haalaaji fii gereeji, haray wota on hulu, ko fii bee ɗun waɗa, kono hinaa ɗon wonata lannoode nden. Hareeji kadi waɗoyay hakkunde leƴƴi ɗin. Laamateeriiji ɗin kadi immondirana, dimbanɗe leydi waɗira e nokkeeli goo, heegeeji kadi waɗa. Ko ɗun wonata fuɗɗoode sattendeeji nanditayɗi e muuseendi ŋata ɗin. «Awa reenee hoore mon, ko fii ɓe naɓoyay on ka ɲaawirɗi, ɓe foccoya on ka juulirɗe, naɓeɗon ka yeesooɓe ɓen e ka lamɓe ɓen sabu an, fii ko wonana ɓe seedee. Kono ko adii kon bee Kibaaru Moƴƴo on feɲɲinanee leƴƴi ɗin fow. Kono tuma ɓe naɓi on fii wattugol on e joge, wota on jiɓoyo ko wi'on. Kono wowlee ko longinaɗon e on saa'i ɗon kon tigi. Ko fii haray hinaa onon woni wowlude, kono ko *Ruuhu Seniiɗo on. Ko fii goɗɗo ƴettoyay musiɗɗo mun, watta mo e joge fii yo o ware, baabaajo kadi warra non ɓiɗɗo mun. Fayɓe ɓen kadi hawtanoyoo mawɓe mun ɓen, ɓe wona sabu haa ɓe waree. Fow aɲoyay on sabu innde an nden. Kono mo ŋaɲɲike ɗun haa ka lannoode, o dandoyte. «Nde yi'uɗon huunde harmunde caabinaynde nden daakike ka nde haanaa wonude ɗon woo, (haray yo jangoowo on faamu), onsay yo hoɗuɓe ka diiwal Yahuuda ɓen dogir ka pelle. On wonɗo ka fowtorde hoore suudu mun wota tippano goɗɗun ka nder suudu. On wonɗo kadi ka ngesa wota yiltito fii ƴettugol dolokke mun on. E nder ɗen balɗe ɗon, bone wonanay sowiiɓe ɓen e muyninayɓe ɓen. Awa toree fii wota ɗun ardu ndungu. Ko fii satteende waɗay e ɗen ɲalaaɗe nde sifa mun waɗaali haa hande, gila ka fuɗɗoode aduna mo Alla tagi, e nde ɓuri mun waɗitataa han kadi. Si tawno Joomiraaɗo on raɓɓinɗinaano ɗen ɲalaaɗe, hay gooto daɗataano, kono o raɓɓinɗinay ɗe sabu suɓaaɓe ɓe o suɓii ɓen. «Awa si goɗɗo aru on e wi'oyde wonde: ‹Almasiihu on no ɗoo!› maa ‹himo ɗaa!›, wota on hoolo mo. Ko fii waɗitiiɓe almasiihu e waɗitiiɓe annaba feeɲoyay, ɓe waɗoya maandeeji e kaawakeeji fii no ɓe faljinira hay suɓaaɓe ɓen, si no gasaynoo. Awa reenee, ko fii mi *hiitanike on fii ɗun fow.» «Kono e ɗen ɲalaaɗe, ɓawto nden satteende, ‹Naange ngen niɓɓitay, tawa lewru ndun jalbataa, koode ɗen ka kammu kadi yana, ko tiiɗi kon ka kammu kadi dimboyoo.› «Ontuma non *Ɓii-Aaden on yi'oyte, no ara e duule, hara himo arda e bawgal mawngal e mangural. Onsay o nuloya malaa'ikaaɓe makko ɓen, o mooɓa suɓaaɓe makko ɓen gila funnaange heɓi hirnaange e gila nano heɓi ɲaamo, gila ka leydi haa ka kattudi kammuuli. «Yo misal ƴibbehi kin wonan on gandal. Nde calɗi makki on hecciɗiri, ɗi wiliti, on andanay hoore mon wonde setto ngon ɓadike. Ko wano non kadi, no yiiruɗon ɗii piiji no waɗa woo, haray andee wonde *Ɓii-Aaden on ɓadike ka dambugal. Ka haqiiqa mi andinii on, ɗun fow waɗay ado nguu jamaanu feƴƴude. Kammu ngun e leydi ndin feƴƴay, kono min konguɗi an ɗin feƴƴataa. «Kono hay gooto andaa fii nden ɲalaande e on saa'i, hinaa hay malaa'ikaaɓe ɓen ka kammuuli, hinaa hay Ɓiɗɗo on, kono ko Baabaajo on tun andi fii nden ɲalaande e on saa'i. Awa reenee, wattanon yiila! Ko fii on andaa nde on saa'i wonata. Ɗun no wa'i wa neɗɗo wonɗo yahude safaari, acca suudu mun, o halfina mo kala e kurkaaduuɓe makko ɓen golle mun, o yamira wonɗo ka dambugal on aynugol. Awa, wattanee yiila, ko fii on andaa nde jom suudu ndun artata, si ko kiikiiɗe, maa si ko tumbere jemma, maa si ko nde ndonto no ƴogga, maa si ko bimbi. Hulee wota o aru cuppet, o tawa hiɗon ɗaanii. Ko mi wowlani on kon, ko fow mi wowlani: wattanee yiila!» Tawi, si balɗe ɗiɗi feƴƴii, *Juldeere Yawtaneede nden e *Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen ɗen waɗay. Tawi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen no ɗaɓɓaynoo ko honno ɓe nangirta Iisaa ƴoyre, ɓe wara mo. Tawi hiɓe wi'a: «Hinaa ka fewndo juldeere, fii wota murtaldu waɗu e hakkunde jamaa on.» Nde tawnoo Iisaa no ka saare *Betanii ka suudu Sim'uunu oo nawnunooɗo ɗamajan, wa fewndo ko o jooɗii fii nafagol, debbo naati. Tawi on debbo no jogii tindohun hayre daneere tew angiri laaɓundi, satta-cogguuri, no wi'ee ‹naar›. On debbo fusi tindohun kun, o juuri angiri ndin ka hoore Iisaa. Woɓɓe e taalibaaɓe ɓen seytini, ɓe wi'indiri: «Ko honɗun woni nafa bonnugol ndii angiri? Ko fii en waawayno ndi yeeyude ɓuri *dinaruuji teemeɗɗe tati, okken miskinɓe ɓen!» Onsay ɓe feli debbo on. Kono Iisaa wi'i: « Tertee mo! Ko fii honɗun sattinanton mo? Ko kuugal moƴƴal o waɗanimmi. Miskinɓe ɓen kan, hiɗon wondi e maɓɓe soono woo, on waaway ɓe waɗande ko moƴƴi nde faalaɗon woo, kono min, on wondataa e an soono woo. Kanko debbo on o waɗii ko o waawi kon: o urnii ɓandu an ndun ado ndu surreede. Ka haqiiqa mi andinii on, kala ka oo Kibaaru Moƴƴo feɲɲinaa e aduna on, fii koo ko oo debbo waɗi kadi sifete, o anditanee.» Onsay goɗɗo e *sahaabaaɓe Iisaa ɓen sappoo e ɗiɗo, ɗun ko Yudaasi Iskariiyu, yahi tawoyi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen, fii no o wattira Iisaa e juuɗe maɓɓe. Ɓe heɗii mo, ɓe weltori ɗun, ɓe fodi mo yeenugol mo kaalisi. Onsay, kanko Yudaasi, o woni e ɗaɓɓugol feere no o wattira Iisaa e juuɗe maɓɓe. Ka ɲallal aranal Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen ɗen, ɗun ko ɲande baalun kun hirsetee, taalibaaɓe Iisaa ɓen wi'i mo: «Ko honto faalaɗon yo men moƴƴinanoy on nafakka Juldeere Yawtaneede nden?» Onsay o immini ɗiɗo e taalibaaɓe makko ɓen, o wi'i ɓe: «Yahee ka saare. On fottay e gorko rondiiɗo loonde ndiyan, on jokkay mo. Ka o naatiri woo, on wi'ay jom ndun suudu: ‹Karamoko'en wi'ii men yo men lando on ko honto ɓe weerata, ɓe nafoda e taalibaaɓe maɓɓe ɓen nafakka Juldeere Yawtaneede nden?› Ontuma o hollay on konkooru njanndu, weƴƴitaandu wertaa, ka koore dow. Ko ɗon moƴƴinton.» Ɓay taalibaaɓe ɓen yahii, ɓe hewtoyii ka saare, ɓe tawroyi no o haalirannoo ɓe non, ɓe moƴƴini nafakka juldeere nden. Ɓay niɓɓii, kanko Iisaa o ardi e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen. Wa fewndo ko ɓe jooɗii, hiɓe nafaade, kanko Iisaa o wi'i ɓe: «Ka haqiiqa mi andinii on, goɗɗo e mon, mo mi woni hawtidude, janfoto lan.» Onsay ɓe fuɗɗii aanude fota, mo bee e maɓɓe woni e wi'ugol mo: «E hara ko min?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko goɗɗo e onon sappoo e ɗiɗooɓe ɓen, ɗun ko on mo mi yollidi jungo e miran gooto. Awa *Ɓii-Aaden on no yahude wano fii makko windori non, kono bone wonanii on janfotooɗo Ɓii-Aaden on! Ko ɓurnoo moƴƴande on neɗɗo ko si o jibinanooka!» E nder ko ɓe ɲaamata kon, Iisaa ƴetti bireedi. Ɓay o gaynii du'aade, o taƴiti, o jonni ɓe, e hoore himo wi'a: «Jaɓee ɲaamon, ɗunɗoo ko ɓandu an ndun nii.» O ƴetti kadi jardukun waɗorkun njaram, o jarni Alla, o jonni ɓe, ɓe fow ɓe yari. O wi'i ɓe kadi: «Ɗunɗoo ko ƴiiƴan an ɗan nii, ƴiiƴan *ahadi hibboyteeɗan fii ɗuuɗuɓe. Ko fii ka haqiiqa mi andinii on, mi yaritataa hande kadi njaram ɓiɓɓe *wiiɲu haa ɲande mi yaritoyta njaram wiiɲu kesan ka *laamateeri Alla.» Ɓay wonii ɓe beytii beyti Zabuura, ɓe yahi ka Fello *Zaytuuni. Onsay Iisaa wi'i ɓe: «On fow on selay lan, ko fii no windii: ‹Mi waray ngaynaako on, wuro baali ngon saakoo.› Kono tuma mi immintinaa, mi hikkanto on yeeso, tawoyon mi Jaliilu.» Petruusu wi'i mo: «Hay si fow selay on, min ɗun wonantaa lan!» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii ma, hande e oo jemma tigi, ado ndonto ƴoggude laabi ɗiɗi, haray a yeddii fii an laabi tati.» Kono Petruusu tentini fota, o wi'i: «Hay si tawii bee mi maayida e mon, mi yeddataa fii mon few!» Ɓeya fow kadi wi'iri non. Ɓawto ɗun ɓe yahi e ndee nokkuure wi'eteende *Jatsaymaani. Kanko Iisaa o wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «Jooɗee ɗoo haa mi toroyoo.» O naɓori Petruusu e Yaaquuba e Yuuhanna. Onsay, o fuɗɗii heɓude annde e sokola, o wi'i ɓe: «Wonkii an kin no aani haa e mayde. Wonee ɗoo, hiiren.» O yahi yeeso seeɗa, o sujji, o torii, o wi'i: «Si no gasa yo oo saa'i yawtan.» O wi'i kadi: «Abba*, Baaba an, hiɗa waawi kala huunde. Yo kun jardukun tampere pottito lan. Kono non wota faale an on waɗu, kono yo faale maa on waɗu.» O artoyi e taalibaaɓe ɓen, o tawi ɓe ɗaanike. O wi'i Petruusu: «Sim'uunu, a ɗaanike? Jaka a waawaali hiirude hay saa'i gooto? Hiiree toroɗon fii wota on naatu e jarrabi. Wonkii kin no yiɗi waɗugol ko moƴƴi, kono ɓandu ndun no lo'i.» O woɗɗitii ɓe kadi ɗimmun, o torii, o fillitii ɗiya konguɗi. O artoyi kadi, o tawi ɓe ɗaanike, ko fii hari gite maɓɓe ɗen teddii. Tawi ɓe andaa ko ɓe wi'a mo. O artoyi tammun, o wi'i ɓe: «E on ɗaani kadi, fowtiɗon? Jooni yonii, saa'i on hewtii. Awa Ɓii-Aaden on no watteede e juuɗe junuubanke'en. Immee mahen, ko fii wonɗo janfaade lan on ɓadike!» E nder ko o yewtata kon, hawrondiri Yudaasi, tawdaaɗo e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen, hewtidii e jamaa jogiiɗo kaafaaje e bedi, immorde e hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen e mawɓe ɓen. Tawi wonɗo mo janfaade on waɗaniino ɓe ndee maande ɗoo, o wi'i: «Mo mi hirbii woo, haray ko on. Nangee mo, naɓon, aynon mo fota.» Tun o hewti, o ɓadii Iisaa, e hoore himo wi'a: «Karamoko'en!» Onsay o hirbii mo. Onsay ɓen yimɓe fawi Iisaa juuɗe, ɓe nangi mo. Tun goɗɗo e wonnooɓe ɗon ɓen sorti kaafa mun kan, o soppi kurkaadu yottinoowo mawɗo sadaka on, o itti mo nowru ndun. Onsay Iisaa wi'i: «Hiɗon ardi e kaafaaje e bedi fii nangugol lan wa si ko ngujjo aranɗon? E hin-le miɗo wondi e mon ɲande woo ka *juulirde mawnde, miɗo janna, on nangaali lan. Kono ɗun waɗiri fii ko windanoo kon yo laato.» Onsay ɓe o wondunoo ɓen fow acci mo ɗon, dogi. Suka waaniiɗo suddaare tun jokki mo, ɓe nangi mo kanko kadi. Kono o sortii, o acci ɗon suddaare nden, o dogi, o ɓornaaki. Onsay ɓe naɓi Iisaa ka yottinoowo mawɗo sadaka on, ka hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen fow mottondiri ɗon. Tawi Petruusu no iwtiri ɓaawo makko ka woɗɗitii haa ka nder tata yottinoowo mawɗo sadaka on, o jooɗodi e aynooɓe ɓen, tawi himo iwlaade ka binde yiite. Tawi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e dental fewjooɓe ɓen fow no ɗaɓɓa seedeeji e hoore Iisaa fii no ɓe warira mo, kono laatii ɓe heɓaali. Ko fii hari ɗuuɗuɓe no seeditoo penaale e hoore makko, kono tawi seedeeji maɓɓe ɗin yaadaa. Kono woɓɓe immii, seeditii fenaande e hoore makko, tawi hiɓe wi'a: «Men nanii himo wi'a o lancay ndee juulirde mawnde darniraande juuɗe yimɓe, o darna wonnde goo e nder balɗe tati, nde tawata hinaa darniraande juuɗe yimɓe.» Tawi hay e hoore ɗun seedee maɓɓe on yaadaa. Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on immii ka hakkunde dental, o landii Iisaa, o wi'i: «A jaabotaako hay huunde e ko ɓee woni seeditaade e hoore maa kon?» Kono Iisaa fanki, o jaabaaki hay huunde. Yottinoowo mawɗo sadaka on landii mo kadi, wi'i: «E hara ko an woni *Almasiihu on, ɗun ko *Ɓiɗɗo Alla Jom Barki on?» Iisaa jaabii, wi'i: «Ko min. On yi'ay kadi Ɓii-Aaden on no jooɗii ka sengo ɲaamo Jom Bawgal on, no arda e duule iwrude ka kammu.» Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on seeki conci mun ɗin, wi'i: «Ko seedeeji honɗi kadi faalaɗen? On nanii hoyre makko nden. Ko honɗun fottanɗon e ɗun?» Fow happirani mo foddugol e mayde. Woɓɓe woni e tuttugol mo, e buumugol mo yeeso ngon, e uttagol mo e hoore hiɓe wi'a mo: «Hotto!». Aynooɓe ɓen kadi jaɓɓori mo bante. Fewndo ko Petruusu jooɗii ley ka nder tata, goɗɗo e rewɓe kurkaaduuɓe ka yottinoowo mawɗo sadaka on ari. O yi'i Petruusu ka iwlotoo, o tenƴini mo, o wi'i mo: «An kadi, hiɗa wondunoo e Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata.» O yeddi e hoore himo wi'a: «Mi andaa, mi faamaali ko honɗun wonɗaa wi'ude.» O yalti, o yaari ka ley jimbe, tun ndontoori ndin ƴoggi. On debbo kurkaaduujo ndaari mo, wi'i wonnooɓe ɗon ɓen kadi: «Oo ko tawdaaɗo e maɓɓe.» O yeddi kadi. Ɓay nettii seeɗa, wonnooɓe ɗon ɓen wi'i Petruusu: «Ko haqiiqa, an ko a goɗɗo e maɓɓe. Ko fii ko mo a Jaliilu.» Onsay o woni e huɗitagol woonda, wi'a: «Mi andaa oo neɗɗo mo wonɗon wowlude fii mun!» Tun ka ɗimmun ndontoori ndin ƴoggi. Petruusu anditi kisan kongol ngol Iisaa wi'unoo mo ngol: «Ado ndonto ƴoggude laabi ɗiɗi, haray a yeddii fii an laabi tati.» Onsay o ugginii o wulli. Ɓay weetii, hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen e dental fewjooɓe ɓen fow yewtidani. Ɓe haɓɓi Iisaa, ɓe naɓi mo, ɓe watti e juuɗe Pilaatu. Pilaatu landii mo, wi'i: «Hara ko an woni lanɗo Yahuudiyanke'en?» Iisaa jaabii mo: «Ko wano wi'irɗaa non.» Tawi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen no liɓi tooɲe ɗuuɗuɗe e hoore makko. Pilaatu landitii mo kadi, wi'i: «A jaabotaako hay huunde? A nanii ɗee tooɲe ɗe ɓe woni liɓude e hoore maa fow?» Kono Iisaa jaabaaki hay huunde e mun. Ɗun ŋalɗini Pilaatu. Tawi juldeere kala, o accitanay ɓe kasoojo gooto mo ɓe torinoo mo fii mun woo. Hari goɗɗo no wi'ee Barabaasi no ka kaso, wondude e waɗunooɓe gere, e nder gere on ɓe itti hoore. Onsay jamaa on ƴawi tawoyi Pilaatu, ɓe woni e toragol mo, wi'a yo o waɗan ɓe ko woowani ɓe kon. Pilaatu jaabii ɓe, wi'i: «Hara hiɗon yiɗi yo mi accitan on lanɗo Yahuudiyanke'en?» Ko fii hari himo andunoo ko sabu nawliigu waɗi si hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen waɗiri mo e joge. Kono hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen ƴuuni jamaa on fii yo Pilaatu accitan ɓe Barabaasi. Pilaatu ƴettiti kadi haala kan, o wi'i ɓe: «Ko honɗun non faalaɗon yo mi waɗu oo mo wi'oton lanɗo Yahuudiyankeeɓe ɓen?» Ɓe ewnii kadi, ɓe wi'i: «Fempee mo!» Pilaatu wi'i ɓe kadi: «E hara ko honɗun oo bonni?» Ɓe ɓurti kadi sonkude, ewnoo, wi'a: «Fempee mo!» Nde tawnoo Pilaatu no faalaa weltinde jamaa on, o accitani ɓe Barabaasi. Ɓay wonii Iisaa gaynaama focceede, kanko Pilaatu o watti mo e juuɗe maɓɓe fii yo o fempe. Onsay suufaaɓe ɓen naadi Iisaa ka nder tata, e maanaa ka nder suudu laamu. Ɓe nodditi dental suufaaɓe ɓen fow, ɓe ɓorni mo dolokke boɗeejo, ɓe waɗi ka hoore makko katanwol bulle saccaangol. E hoore ɗun, ɓe woni e hiwragol mo, wi'a: «Salminaango e maa, yaa an Lanɗo Yahuudiyankeeɓe!» Ɓe tappiri mo kadi kalinwol ka hoore, ɓe tutti mo, ɓe jiccii, ɓe sujjinkinanii mo. Ɓay wonii ɓe gaynii mo waɗude jalnori, ɓe ɓorti mo dolokke boɗeejo on, ɓe ɓorni mo conci makko ɗin, ɓe naɓi mo fii fempoyegol. Tawi goɗɗo no wi'ee Sim'uunu mo Sirenii no iwaynoo ngesa, rewi ɗon. Tawi ko on woni ben Aleksander e Rufuusa. Ɓe karhi mo naɓugol *leggal Iisaa altindiraangal ngal. Onsay ɓe naɓi Iisaa e ndee nokkuure wi'eteende Golgotaa, ko woni firo ɗun ko ‹Nokkuure Laalagal Hoore›. Ɓe okkori mo njaram jillaaɗan *mirri, kono laatii o jaɓaali ɗan yarude. Onsay ɓe fempi mo. Ɓe sendiri conci makko ɗin urɓa fii andugol mo kala ko gasata hendaade. Wa ko ɓe fempata mo, tawi ko e walluhaa on. Hari ɗunɗoo no windii fii ko o happiranaa kon: «Ko lanɗo Yahuudiyanke'en.» Tawi wuyɓe ɗiɗo no fempidaa e makko, goɗɗo on ka sengo makko ɲaamo, oya on ka nano makko. Ko nii ko bindi ɗin wi'unoo kon laatori, wonde: «O wattidete e bonɓe ɓen.» Tawi feƴƴooɓe ɓen no hoyna mo, hayla hoore, wi'a: «Hey, an oo wi'unooɗo lancay *juulirde mawnde nden, darnita nde e nder balɗe tati, awa dandito an tigi, tippoɗaa ka leggal altindiraangal ɗon!» Tawi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen kadi no jalaynoo mo hakkunde maɓɓe, wi'a: «O dandii ɓeya, kono o waawataa dandude hoore makko! Si ko o *Almasiihu on, ɗun ko lanɗo *Isra'iila'en, yo o jippo ka leggal altindiraangal, yi'en, ɗun en gomɗinay mo!» Tawi fempidaaɓe e makko ɓen kadi no hoynaynoo mo. Gila naange e hoore, niwre waɗi e leydi ndin fow haa ka ɓaawo fanaa. Wa fewndo ka ɓaawo fanaa, Iisaa ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Iilooyi, Iilooyi, lama sabaxtanii?». (Ɗun no firi: Alla an, Alla an, ko fii honɗun tertaniɗaa mi?) Woɓɓe e wonnooɓe ɗon ɓen nani ko o wi'i kon, ɓe wi'i: «On nanii, o noddii Iiliiya!» Tun goɗɗo e maɓɓe dogi, ƴettoyi linsere, o ɓuɓɓini nde haa nde loppii ndiyan lammuɗan, o waɗi nde e tuggordu, o townani mo fii yo o yaru, e hoore himo wi'a: «Accee, ndaaren si Iiliiya aray, tippina mo.» Iisaa ewnii ko tiiɗi, onsay o timmi. Wirngallo* ngon ka juulirde mawnde seekii, woni pecce ɗiɗi, gila dow haa ley. Ɓay hooreejo suufaaɓe wonnooɗo yeeso makko kanko Iisaa on yi'ii no o timmiri non, o wi'i: «Ka haqiiqa, hari oo neɗɗo ko *Ɓiɗɗo Alla!» Tawi rewɓe kadi no ka woɗɗitii, no ndaara. Tawi no tawdaa e maɓɓe Mariyama jeyaaɗo Magaduuna e Mariyama yumma Yaaquuba tosooko on e Yuusufu, e Saliimatu. Tawi ko ɓen jokkunoo mo kanko Iisaa, no kurkanoo mo wa fewndo ko o wonnoo Jaliilu, e ɗuuɗuɓe goo kadi ɓe o yaadunoo Yerusalaam. Hawrondiri niɓɓii, tawi ko hebulanagol *ɲalaande fowteteende nden. Onsay oo wi'eteeɗo Yuusufu hewti. On ko hooloraaɗo goo e ngal dental maɓɓe, on ko jeyaaɗo Raamati, tawi on kaɲun tigi ko *laamu Alla ngun o tijjii. O heɓi cuucal yahugol ka Pilaatu, toroo mo hettugol furee Iisaa on. Pilaatu ŋalɗi ko tawi o maayii kon. O noddi hooreejo suufaaɓe ɓen, o landii mo si tawii o maayiino. Ɓay hooreejo on humpitii mo ɗun, o jonniti Yuusufu furee Iisaa on. Kanko Yuusufu o soodoyi kasannge, o tippini furee Iisaa on ka hoore leggal, o tumbi e kasannge, o belnoyi mo e qaburu asaaɗo e feto. O talli hayre, o waɗi ka dambugal qaburu. Tawi Mariyama jeyaaɗo Magaduuna e Mariyama yumma Yuusufu no ndaara ka o belniraa. Ɓay *ɲalaande fowteteende nden feƴƴii, ɗun ko aseweere nden, Mariyama jeyaaɗo Magaduuna e Mariyama yumma Yaaquuba, e Saliimatu soodi tiiri fii ko ɓe fulla e furee Iisaa on. E alat, ɗun ko ɲallal aranal e nder yontere nden, ɓen rewɓe dawi bimbi subaka ka yenaande, ɗun ko ka puɗal naange. Tawi hiɓe wi'indira: «Taw ko hombo tallanta en hayre wonde nden ka dambugal yenaande nden?» Tun ɓe ɓanti gite, ɓe haynii, ɓe tawi nden hayre njannde tallaama. Ɓe naati ka nder yenaande, ɓe yi'i suka gorko, no ɓornii daneeji, no jooɗori ka sengo ɲaamo. Ɓe ŋalɗi, ɓe huli. On wi'i ɓe: «Wota on hulu! Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata, fempaaɗo on, mo wonɗon ɗaɓɓitude on, immitike, o alaa ɗoo. E hino nokkuure ka o belnanoo ɗon. Awa yahee andinoyon taalibaaɓe makko ɓen e Petruusu, o adoyto on Jaliilu. Ko ton yi'oyton mo, wano o wiirunoo on non.» Onsay ɓe dogi ɓe yalti ka yenaande ko fii hari diwnol e kaawee heɓii ɓe. Kono laatii ɓe wowlanaali hay gooto huunde, ko fii hari hiɓe huli. Ɓay Iisaa immitike e ɲalaande aranere nden e nder yontere nden bimbi, ko o adii hollitaade ko Mariyama jeyaaɗo Magaduuna, on mo o yaltinnoo jinnaaji jeeɗiɗi e mun. On yahi, o ɓanginanoyi ɗun ɓe Iisaa wondunoo ɓen, tawi ɓen no yoomi, no wulla. Ɓay ɓe nanii wonde himo wuuri, awa kadi kanko debbo on o yi'ii mo, laatii ɓe hoolaaki mo. Ɓawto ɗun, tawi ɗiɗo e maɓɓe no e hoore laawol, no yahaynoo e fulawaa, kanko Iisaa o feeɲirani ɓe noone goo. Ɓen kadi arti, holliti ɗun ɓeya, laatii ɓe hoolaaki ɓen kadi. Ka sakkitorun o feeɲani sappoo e go'ooɓe ɓen, wa fewndo ko ɓe jooɗii fii ɲaamugol, o feli ɓe sabu angal gomɗinal maɓɓe ngal e cattal ɓerɗe maɓɓe ɗen, fii ko ɓe hoolaaki yi'unooɓe mo ɓen kon ɓawto o immintineede. E hoore ɗun o wi'i ɓe: «Yahee e aduna on fow, feɲɲinanon tageefo ngon fow Kibaaru Moƴƴo on. Kala on gomɗinɗo, *lootaa maande kisiyee, dandoyte, kono kala on mo gomɗinaali, happante. E hino maandeeji wondayɗi e ɓen gomɗinɓe: e innde an ɓe raɗoyto jinnaaji ɗin, ɓe wowla kadi e *haalaaji goo, ɓe nanga bolle, si ɓe yaru kadi njaram waroojan, ɗun masinbintaa ɓe. Si ɓe *fawoyii kadi juuɗe maɓɓe ɗen e hoore nawnuɓe ɓen, ɓen ndikkay.» Ɓay Iisaa Joomi on gaynii ɓe yewtude, o ƴentinaa ka kammu, o jooɗori ka sengo ɲaamo Alla. Kamɓe kadi ɓe yahi, ɓe waajoyii hen fow, tawi Joomiraaɗo on no gollidude e maɓɓe, o haqinqiniri daalol ngol maandeeji ɗi ngol wondunoo ɗin. Ɓay woodiino yimɓe ɗuuɗuɓe, nangannooɓe wallifagol fillayeeji fii piiji feƴƴunooɗi hakkunde men, wano ɓee tawanooɓe gila ka fuɗɗoode yottinirnoo non e men, ɓen seeditorɓe gite mun, wonti kurkantooɓe daaluyee on, min kadi mi taw no hawranimmi, yo Tawaafiilu tedduɗo, tippude e koo ko mi tefi, mi fensiti gila ka fuɗɗoode, weeɓitirangol on ɗun bindudi rewrundi, fii no andiron pellital wongal ngal e nder ɗii janndeeji ɗi jannaɗon. Fewndo *Heroodu laaminoo diiwal *Yahuuda ngal, wooduno *yottinoowo sadaka wi'eteeɗo Zakariyaa'u jeyaaɗo e mojobere oo wi'eteeɗo Abiiya. Sonna makko ko e leɲol *Haaruuna jeyaa, on no wi'ee Elisabaatu. Ɓe ɗiɗoo non ko ɓe feewuɓe yeeso Alla, awa kadi hiɓe jokkunoo yamirooje e sariyaaji Joomiraaɗo on e ɓaawo feloore. Kono tawi ɓe maraa ɓiɗɗo, ɓay hari Elisabaatu wonaa jiidotooɗo, awa kadi mo kala e maɓɓe nawyii. Tawi non e nder ko kanko Zakariyaa'u o gollaynoo golle yottingol sadakaaji ka Alla, ɗun ko fewndo ko mojobere makko nden ardinaa yottingol sadakaaji, o toɗɗorano urɓa tippude e naamuuji maɓɓe kamɓe yottinooɓe sadaka ɓen naatugol ka nder juulirde Joomiraaɗo on, fii ittugol sadaka urngallooji sunneteeɗi. Fewndo on saa'i ittugol sadaka urngallooji, tawi jamaa on fow no juula ka yaasi. Ko fewndo on saa'i malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani mo, no darii ka ɲaamo ittirde sadaka urngallooji. Ɓay Zakariyaa'u yi'ii on malaa'ikaajo, o ɗenƴii, o huli. Kono malaa'ikaajo on wi'i mo: «Wota a hulu, yo Zakariyaa'u, ko fii toraare maa nden jaɓaama. Sonna maa Elisabaatu jibinante boobo gorko, a innay on Yaayaa. O wonane welo-welo e weltaare, awa kadi yimɓe buy weltoray jibinegol makko, sabu o wonay aaden mawɗo yeeso Joomiraaɗo on. O yaroytaa njaram mandilinayɗan e kala ko caakinta. *Ruuhu Seniiɗo on wonoyay e makko gila ka teege yumma makko, awa kadi o artiroyay *Banii-Isra'iilayankeeɓe buy e laawol Joomiraaɗo on, on Alla maɓɓe. O yaaray yeeso Joomiraaɗo on e nder ruuhu e doole wa Iiliiya, fii no o artira ɓerɗe baabiraaɓe e telen-ma ɓiɓɓe mun, o artira murtuɓe ɓen e telen-ma faamu feewuɓe ɓen, e fii no o eɓɓirana Joomiraaɗo on jamaa hebulaniiɗo mo.» Zakariyaa'u wi'i malaa'ikaajo on: «Ko honno ɗun henirantammi? Ko fii mi nawyii, awa ɓeyngu an kadi wonii nayeejo.» Malaa'ikaajo on jaabii mo: «Ko min woni Jibriilu, darotooɗo takko Allaahu on. Ko mi imminaaɗo fii yewtugol ma, humpite oo kibaaru moƴƴo. Jooni, a mbobiɗay, a waawataa wowlude ɗoo e ɗun laataade, sabu a hoolaaki ɗii konguɗi an laatoytooɗi e saa'i happaaɗo on.» Tawi non jamaa on no habbii Zakariyaa'u, hiɓe jiɓii ko honɗun neeɓini mo ka nder *juulirde mawnde ton. Ɓay o yaltii, o waawaali ɓe yewtude hay fus. Ɓe ndaari, ɓe tawi o feɲɲinanaama ka nder juulirde mawnde ton. O woni e eɓɓirangol ɓe juuɗe, o lutti mbobiɗude. Ɓay ɲalaaɗe makko yottingol sadakaaji ɗen timmii, o yiltitii ka suudu makko. Ɓay feƴƴii e ɗun, sonna makko Elisabaatu ƴetti reedu. O suuɗitii e nder lebbi jowi, himo wi'a: «E hino ko Joomiraaɗo on waɗanimmi kon, o yeƴƴitike lan jooni, o ittanii lan kaa hersa ka mi wondunoo e hakkunde ɓee yimɓe.» Ka lewru jeegaɓuru, Allaahu on nuli oo malaa'ikaajo wi'eteeɗo Jibriilu e ndee saare Naasirata jeyaande e ngal diiwal Jaliilu haa e oo jiwo wi'eteeɗo Mariyama, mo gorko wi'eteeɗo Yuusufu jeyaaɗo e bolondaa Daawuuda ƴami. Malaa'ikaajo on naati ka on jiwo, wi'i: «Mi salminii ma, an oo yeɗaaɗo sulfu. Joomiraaɗo on no wondi e maa.» Ngol kongol jiɓi mo, o miijii ko honɗun e salminaango nii. Malaa'ikaajo on wi'i mo: «Wota a hulu yo Mariyama, sabu a heɓii sulfu immorde ka Allaahu on. Awa a ƴettay reedu, jibinaa boobo gorko, innoyaa mo Iisaa. O wonay mawɗo, o noddiree Geɗal Jom Ɓural on. Allaahu Joomiraaɗo on jonnoyay mo jullere laamu maama makko Daawuuda nden. O laamoyto suudu Yaaquuba ndun haa poomaa, awa kadi laamu makko ngun lannataa.» Mariyama wi'i malaa'ikaajo on: «E ko honno ɗun laatorta, ɓay mi andaali gorko?» Malaa'ikaajo on jaabii mo, wi'i: «Ruuhu Seniiɗo on aray e maa, bawgal Jom Ɓural on ɗuwirte ɗowdi mun ndin. Ko ɗun si boobo *seniiɗo heɓoyteeɗo on noddiroyte *Ɓiɗɗo Alla. Jooni non, Elisabaatu oo musiɗɗo maa ko sowiiɗo, o sowike kanko kadi e nder nayeewu makko boobo gorko. On wi'anooɗo jiidotaako no e nder lewru jeegaɓuru mun sabu alaa ko Allaahu on ronki.» Onsay Mariyama wi'i: «Min ko mi korɗo Joomiraaɗo on. Yo woniranan wano wiiruɗon non.» Onsay malaa'ikaajo on yahi. E nder ɗen balɗe ɗon, Mariyama immii no heɲii yahugol e saare goo ka hoore pelle e nder ndii leydi bolondaa Yahuuda. O naati ka suudu Zakariyaa'u, o salmini Elisabaatu. No Elisabaatu nanirnoo salminaango Mariyama ngon, ɓiɗɗo makko on memminii ka nder reedu makko, kanko Elisabaatu o heewi Ruuhu Seniiɗo on, o ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «An ko a barkinaaɗo e hakkunde rewɓe ɓen, awa kadi ɓiɗɗo mo saawuɗaa on ko barkinaaɗo! E ko honno mi newniranaa yo yumma Koohoojo an on seeno ka an. No hito salminaango maa ngon naatirnoo ka noppi an, boobo mo mi saawi on memminii weltaare ka reedu an. On hooliiɗo ko Joomiraaɗo on fodi ɗun kon ko laatotooɗun, haray ko malaaɗo!» Onsay Mariyama wi'i: «Wonkii an kin no manta Joomiraaɗo on. Ruuhu an on no weltanii Allaahu on, on Dandoowo lan, ɓay o liiƴii giiɗe makko ɗen e ndee lo'ere an min oo korɗo makko. Ko ɗun waɗi, gila hande kala jamaanu aroyayngu wi'oyay ko mi barkinaaɗo, ɓay Jom Bawgal on waɗanii lan piiji mawnuɗi, innde makko nden ko hormorteende. Awa kadi yurmeende makko nden no layude e hoore ɓen hulooɓe mo, gila e jamaanu heɓi e jamaanu. O golliri doole jungo makko ngon golle mawɗe. O saakiti ɓen waɗuɓe e ɓerɗe mun miijooji townitaare. O jippini ɓen marɓe doole ka julle mun laamu. O towni lo'uɓe ɓen. O harniri weelaaɓe ɓen piiji moƴƴi. O raɗii alɗuɓe ɓen juuɗe mehe. O faabii *Isra'iila'en, ɓen jiyaaɓe makko. O anditi fii yurmeende makko nden, wano o fodirnoo maamaaɓe men ɓen e Ibraahiima e jurriya mun on non haa poomaa.» Mariyama wondi ɗon e Elisabaatu e nder lebbi tati. Onsay o yiltitii ka makko. Ɓay hewtii ka Elisabaatu jibinta, o jibini boobo gorko. No kawtalɓe makko ɓen e siɓɓe makko ɓen humpitornoo nden yurmeende nde Joomiraaɗo on yeɗi mo, ɓe weltodi e makko. Ka ɲallal jeetataɓal, ɓe ari *sunningol boobo on, ɓe faalaa mo innitirde ben makko Zakariyaa'u. Kono yumma makko ƴetti haala kan, wi'i: «Oo'o, ko Yaayaa o innetee!» Ɓe wi'i mo: «Hay gooto e musiɓɓe maa ɓen innaaka nden innde ɗon!» Ɓe landori ben boobo on eɓɓirangol mo juuɗe fii andugol ko honno o innata boobo on. Zakariyaa'u torii alluwal, o windi ɗon: «Ko Yaayaa o innetee.» Onsay ɓe fow ɓe ŋalɗi. Ɗon kisan, o hetti hunduko makko kon e ɗenngal makko ngal, o wowli, o jarni Alla. Onsay yimɓe kawtal ngal fow huli, awa kadi koɗooli wonɗi ka hoore pelle Yahuuda ɗin fow hollondiri fii kon ko waɗi ɗon. Kala nanuɗo ɗun miijii e ɓernde mun, wi'i: «Ko honɗun oo boobo laatotoo?» Tawi bawgal Joomiraaɗo on no wondi e makko. Ɓay Zakariyaa'u ben boobo on heewii Ruuhu Seniiɗo on, o woni e haalugol ko o longinaa, o wi'i: «Mantoore wonanii Joomiraaɗo on, on Alla Isra'iila'en, e nder ko o faabii o sotti jamaa makko on kon. O yeɗii en Dandoowo mawɗo e nder nduu suudu Daawuuda, on jiyaaɗo makko wano o daalirnoo e kundule annabaaɓe makko laaɓuɓe ɓen gila e duuɓi feƴƴunooɗi, hisingol en e juuɗe ayɓe men e kala aɲuɓe en. Ko nii o yeɗirnoo maamiraaɓe men ɓen yurmeende, o anditi *ahadi makko seniindi ndin, ɗun ko woondoore nde o woondannoo ben men Ibraahiima nden fii jattingol en e juuɗe ayɓe men ɓen e newnangol en rewugol mo e ɓaawo kulol e nder laaɓal e peewal yeeso makko, e nder ngurndan men ɗan fow. An-le oo boobo, a innete annabaajo Alla Jom Ɓural on, sabu a hikkanto Joomiraaɗo on yeeso fii moƴƴinangol mo laawi makko ɗin, fii no o andinira jamaa makko on wonde ko yaafuyee junuubaaji maɓɓe ɗin o yeɗirta ɓe kisiyee, ko fii Alla men on ko heewuɗo yurmeende, ɗun ko nden nde o imminirani en ndaygu immorde ka dow fii ndayginangol wonɓe ka niwre ɓen e ɓen jooɗiiɓe ka ɗowdi mayde e fii ardagol en e laawol ɓuttu.» Paykun kun njanɗi, ruuhu makko on kadi tiiɗi. Ko ka wulaa o daakinoo haa ɲande o feeɲannoo *Banii-Isra'iila'en. E nder ɗen balɗe ɗon Awgustu lanɗo mawɗo Roomu on yamiri winditagol laamateeri makko ndin fow. Fewndo nden winditannde aranere, hari ko Kiriniiyu woni ko halfinaa ardagol leydi Sirii ndin. Mo kala winditorayno ka saare mun. Yuusufu kaɲun kadi iwri ka diiwal Jaliilu e ndee saare Naasirata fii yahugol ka diiwal Yahuuda, ka saare Daawuuda wi'eteende Bayti-Lahiimi, ɓay hari ko o jeyaaɗo e nder ɓeynguure Daawuuda nden, awa kadi ko e ndun suudu o jeyaa, fii no o winditodira e Mariyama on ƴamaaɗo makko, tawi on ko sowiiɗo. Fewndo ɓe wonnoo ɗon, saa'i ka Mariyama jibinta hewti. O firtii dikkuru makko ndun. O buumi mo e wudere, o wallini e nder kunnawal ɲamminirgal daabeeji, ɓay hari ɓe heɓaali werde ka suudu hoɓɓe. Tawi e on jemma, no woodunoo e ngal diiwal ɗon ngaynaakooɓe daakinooɓe fii aynugol gureeli mun ɗin. Malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani ɓe, annoora Joomiraaɗo on jalbini nokkuure ka ɓe woni ɗon. Ɓe huli fota. Kono malaa'ikaajo on wi'i ɓe: «Wota on hulu, sabu miɗo feɲɲinande on Kibaaru Moƴƴo mo welo-welo moolanaango wonanayngo jamaa on fow. Hande e ndee saare Daawuuda, on daɲanaama ton Dandoowo, on-le ko *Almasiihu on, ko kanko woni Joomi on. Awa seedee mun, on taway boobo penu no buumaa e nder wudere, wallinaa e nder kunnawal.» No o gaynirnoo wowlude ɗun, ɗon kisan konu malaa'ikaaɓe moolanaangu tawti malaa'ikaajo on, no manta Allaahu on, hiɓe wi'a: «Mangural wonanii Allaahu on ka kammu, ɓuttu wonii e oo aduna, hakkunde ɓen ɓe o waɗani sulfu makko on!» Ɓay malaa'ikaaɓe ɓen ƴentii, ngaynaakooɓe ɓen wi'indiri: «Mahen Bayti-Lahiimi ndaaroyen ko waɗi ton kon, ɗun ko koo ko Joomiraaɗo on andini en fii mun!» Ɓe yahi heɲa, ɓe tawoyi Mariyama e Yuusufu ton, tawi boobo penu on kadi no wallinaa ka nder kunnawal. Ɓay ɓe yi'ii mo, ɓe fillitii ko ɓe wowlananoo kon fii on boobo. Kala nanunooɓe ko ɓen ngaynaakooɓe yewtaynoo kon wontiri ɗun ŋalaw. Mariyama mari ɗun fow ka ɓernde mun, maanditii fii miijitagol. Ontuma ngaynaakooɓe ɓen yiltitii, hiɓe manta mawnina Allaahu on fii kala ko ɓe nanunoo e ko ɓe yi'i wano ɓe wowlirananoo non tigi. Ɓay balɗe jeetati ɗen timmii, o sunninaa o innaa Iisaa, innde nde malaa'ikaajo on toɗɗaninoo boobo on nden ado neene makko saawude mo. Ɓay ɲalaaɗe fii laɓɓinagol maɓɓe ngol timmii, wano Sariya Muusaa on wiirunoo non, ɓe naɓi boobo on *Yerusalaam fii weeɓitangol mo Joomiraaɗo on, (wano windori non ka Sariya Joomiraaɗo on: «Kala boobo gorko afo on ka neene mun ko Joomiraaɗo on jeyi.»), e fii ittugol sadaka legetereeji ɗiɗi maa gabooji kecci ɗiɗi wano wiiranoo non ka Sariya Joomiraaɗo on. Tawi no woodunoo Yerusalaam gorko wi'eteeɗo Sim'uunu. On ko feewuɗo e kadi ko rewoowo Joomiraaɗo on. Himo tijjaninoo *Isra'iila'en on Dandoowo, tawi kadi *Ruuhu Seniiɗo on no e hoore makko. Ruuhu Seniiɗo on feɲɲinanno mo wonde o maayataa ado o yi'ude Almasiihu Joomiraaɗo on. Ruuhu Seniiɗo on ardii mo haa ka *juulirde mawnde. Fewndo ko mawɓe paykun kun addata kun, ɗun ko Iisaa, fii laatinangol kun aadaaji maɓɓe tippude e Sariya Muusaa on, kanko Sim'uunu o tambii paykun kun ka juuɗe makko, o jarni Alla, o wi'i: «Jooni non, yaa an Joomiraaɗo, a accay jiyaaɗo maa on maaya e nder ɓuttu wano daalirannoɗaa mo non, sabu mi yi'irii gite an ɗen kisiyee iwruɗo e maa on, mo moƴƴinɗaa yeeso jamaaji ɗin fow, ɗun-le ko ndaygu hentinanayngu leƴƴi aduna on fow e darja wonanayɗo jamaa maa *Isra'iila on.» Ben makko e yumma makko ŋalɗi fii ko wowlanoo fii makko kon. Sim'uunu du'anii ɓe, wi'i Mariyama neene paykun kun: «Awa kun paykun wonoyay fii liɓugol woɓɓe, ɓanta ɓeya e nder leydi Isra'iila ndin e fii wonugol maande nde yimɓe ɓen yeddata, e fii no miijooji ɓerɗe buy feeɲira. An kadi a heɓay nguli ɓernde wa tufiraande kaafa.» Tawi no woodunoo ɗon kadi debbo haaloowo ko Alla longini ɗun wi'eteeɗo Hannatu, on ko geɗal Fanu'iila, jeyaaɗo e bolondaa Asiira, duuɓinɗo fota. On ko yeru duuɓi jeeɗiɗi wondunoo e moodi mun gila curbayaagal makko. Ontuma o heynii haa o heɓi duuɓi cappanɗe jeetati e nay. E nder ɗun kadi, o iwataano ka juulirde mawnde, himo duuminoo ton e rewugol Alla, hoora, toroo jemma e ɲalorma. On debbo hewti e on saa'i tigi, himo jarna Alla, himo wowlana kala tijjinooɗo hisineede ndee saare Yerusalaam fii kun paykun. Ɓay Yuusufu e Mariyama waɗii ko Sariya Joomiraaɗo on yamiri kon fow, ɓe yiltitii ka saare maɓɓe Naasirata, ɗun ko e nder Jaliilu. Tawi paykun kun no njanɗude tun tiiɗa e nder ko kun heewata faamu kon. Awa kadi sulfu Alla on no e hoore makkun. Tawi mawɓe Iisaa ɓen yahayno hitaande kala Yerusalaam fii *Juldeere Yawtaneede nden. Ɓay kun heɓii duuɓi sappoo e ɗiɗi, ɓe yaadi e makkun e nden juldeere wano woowiri non. Ɓay juldeere nden feƴƴii, mawɓe paykun kun hooti, kono kaɲun paykun kun, ɗun ko Iisaa, luttiti Yerusalaam, tawi mawɓe makkun ɓen andaali. Ɓay hiɓe sikka paykun kun no wondi e ɓe ɓe ardunoo ɓen, ɓe yahi yeru ɲallal. Onsay ɓe woni e ɗaɓɓitugol kun e hakkunde siɓɓe maɓɓe ɓen e andindiraaɓe maɓɓe ɓen. Ɓay ɓe yiitaali kun, ɓe yiltitii Yerusalaam fii ɗaɓɓitoygol kun. Balɗe tati ɓaawo ɗun, ɓe tawoyi kun ka juulirde mawnde, hikun jooɗii hakkunde karamokooɓe ɓen, heɗitii ɓe, e kadi hikun landotonoo ɓe lande. Nanunooɓe hikun yewta ɓen fow ŋalɗi sabu hakkille makkun ɗen e ko kun jaabotonoo kon. Ɓay mawɓe makkun ɓen yi'ii kun, ɓe ŋalɗi, neene makkun wi'i kun: «Boobo an, ko honɗun waɗanɗaa men ɗun? E hino ɗun fow min e ben maa meɗen ɗaɓɓitude ma e nder sokola!» Kun wi'i ɓe: «Ko fii honɗun ɗaɓɓitirton mi? Hari on andaa miɗo haani wonude ka suudu Ben an?» Kono kamɓe ɓe faamaali ngol kongol ngol kun haalani ɓe. Ontuma kun yiltodi e maɓɓe Naasirata, kun yankinanii ɓe. Neene makkun mari ɗin piiji fow ka ɓernde mun maanditii. Tawi kun paykun, ɗun ko Iisaa, no mawnude tun, faamu makko on kadi ko yeeso tun woni yaarude, himo ɓeydoo tun welude Allaahu on e yimɓe ɓen. Ka laamu Tibariiyu heɓi duuɓi sappoo e jowi ɗon, ɗun ko lanɗo mawɗo Roomu on, fewndo onsay hari ko Pilaatu Pontii woni lanɗo diiwal Yahuuda ngal, tawi ko *Heroodu laamii diiwal Jaliilu ngal, tawi ko Filiipu miɲɲiraawo makko on kadi laamii ɗee leyɗe ɗoo, ɗun ko Ituuriiya e Taraahuuniti, tawi ko Lisaaniiyu laamii diiwal Abiliiya ngal, fewndo Hannaana e Qayaafa wonnoo *yottinooɓe mawɓe sadaka, Allaahu on daalanno Yaayaa mo Zakariyaa'u ka wulaa. Onsay Yaayaa yahi daande Yurdayniwol fow himo waajoo yimɓe ɓen yo ɓe aru ɓe *lootee maande tuubuubuyee fii yo junuubaaji maɓɓe ɗin yaafe wano windori non ka deftere fii ɗii konguɗi annabi *Isaaya: «Kaa hawa ko hawa ewnotooɗo ka wulaa, wi'a: Moƴƴinee laawol Joomiraaɗo on, fewnon juri makko ɗin. Ayɗe ɗen fow uddete, pelle njane e tosooke ɗen fow joltinee. Ɗate ɓoyliiɗe ɗen fewnee, laawi kaanuɗi ɗin newɗinee. Kala neɗɗanke yi'ay kisiyee iwruɗo ka Alla on.» O wi'ayno ɗin jamaaji arayɗi e makko fii *lootegol maande tuubuubuyee: «Ko onon yo iwdi kuura! Ko hombo tindini on dogugol tikkere aroyaynde nden? Awa yo kuuɗe mon ɗen hollu wonde on tuubii. Hara on hooloraali wi'ugol wonde ko Ibraahiima woni maama mon, ko fii mi andinii on, Alla no waawi wattude ɗee kaaƴe ɗoo ɓiɓɓe Ibraahiima. Toode teenirde nden no waalii ka binde leɗɗe. Kala leggal ngal rimataa ɓiɓɓe moƴƴuɓe, ngal soppete, ngal bugee ka yiite!» Onsay yimɓe ɓen landii mo: «Ko honɗun men waɗata jooni?» O jaabii ɓe: «Kala marɗo dolokkaaji ɗiɗi yo sendodu ɗi e mo maraa. Kala jogiiɗo kadi ɲaametee yo o warru wano non.» Ƴantooɓe* sagalle ɓen ari e makko fii lootegol maande tuubuubuyee, ɓe wi'i mo: «Karamoko, ko honɗun men haani waɗude?» O wi'i ɓe: «Wota on ƴantu toonin ko yamiraɗon kon.» Suufaaɓe goo kadi landii mo: «Menen-le, ko honɗun men haani waɗude?» O jaabii ɓe: «Wota on jattu hay gooto kaalisi, wota on ittin hay gooto e hoore tooɲe, yo njoddi mon ndin yonu on.» Tawi mo bee e maɓɓe no miijotonoo ka ɓernde mun si tawii wonaa Yaayaa woni *Almasiihu on, ko fii hari jamaa on no sabbinoo on. Kanko Yaayaa o jaabii ɓe, o wi'i: «Min, ko ndiyan mi woni on lootirde, kono ɓurɗo lan doole on, mo mi hewtaa hay firtugol ɓoggi paɗe mun, no arude. On non ko *Ruuhu Seniiɗo on e yiite o lootirta on. Himo jogii feeteewo makko ngon ka jungo, ko o hentinira bete makko on, o mooɓa ɲaametee on ka beembal makko, o sunnira foron on yiite nge ɗaanotaako.» Tawi Yaayaa no feɲɲinanaynoo jamaa on Kibaaru Moƴƴo wondude e waajuuji heewuɗi. Kono ɓay Yaayaa felii *Heroodu lanɗo diiwal ngal, sabu ko on resi sonnaajo yumma-gooto mun on kon, ɗun ko debbo wi'eteeɗo Heroodiiya, wondude e kala bonnereeji ɗi o waɗaynoo, onsay Heroodu ɓeyditiri ɗun hendagol Yaayaa, soka mo. Fewndo ko jamaa on fow ari fii lootegol maande tuubuubuyee, Iisaa kadi lootoraa. Fewndo ko o du'otoo, kammu ngun udditii, Ruuhu Seniiɗo on ƴetti mbaadi gabooru tippii e makko. Onsay hawa nanii ka kammu, no wi'a: «Ko an woni Ɓiɗɗo an yiɗaaɗo on, miɗo weltor-maa.» Ko Iisaa fuɗɗii waajaade, ko wa mo duuɓi cappanɗe tati. Ko o tuumanooɗo wonugol geɗal Yuusufu, on ɓiɗɗo Helii, mo Matsaata, mo Lewi, mo Malkii, mo Yannaa, mo Yuusufu, mo Mataasiyaa, mo Amuusa, mo Naahuuma, mo Haslii, mo Najji, mo Maasa, mo Mataasiyaa, mo Sim'ii, mo Yuusuka, mo Yahuuza, mo Yuuhanna, mo Reesa, mo Zarubaabila, mo Sa'alti'iila, mo Neerii, mo Malkii, mo Addii, mo Qusaama, mo Almudaama, mo Iiri, mo Yuusii, mo Aliyaasaru, mo Yuriima, mo Matsaata, mo Lewi, mo Sim'uunu, mo Yahuuda, mo Yuusufa, mo Yuunaana, mo Alyaqiima, mo Malayaa, mo Maynaana, mo Mataasa, mo Naasaana, mo Daawuuda, mo Yassaa'u, mo Obiida, mo Bo'aaza, mo Salmaana, mo Nahasuuna, mo Ammiina-Daaba, mo Adumiina, mo Arnii, mo Hasruunu, mo Faarisa, mo Yahuuda, mo Yaaquuba, mo Issaaqa, mo Ibraahiima, mo Taaraha, mo Naahuura, mo Seruuja, mo Ra'uwa, mo Faalaja, mo Aabira, mo Saalaha, mo Kiinaana, mo Arfaksaada, mo Saama, mo Nuuhu, mo Laamaka, mo Matuusaalaha, mo Hanuuka, mo Yaarada, mo Mahalaliila, mo Kiinaana, mo Anuusa, mo Siita, mo *Aadama, mo Allaahu on. Iisaa iwi Yurdayniwol no heewi *Ruuhu Seniiɗo on. Ruuhu on nawri mo ka wulaa. Ko ton Ibuliisa ndarndii mo fodde balɗe cappanɗe nay. O ɲaamaali hay fus e nder ɗen balɗe ɗon fow. Ɓawto ɗun o weelaa. Onsay Ibuliisa wi'i mo: «Si tawii ko a *Ɓiɗɗo Alla, yamir ndee hayre yo nde wontu ɲaametee.» Iisaa jaabii mo, wi'i: «No windii wondema: ‹Neɗɗo hinaa ɲaametee tun wuurirta.› » Onsay Ibuliisa naɓi mo ka ɓuri toowude, o holli mo laamateeriiji aduna on fow yeru hinƴaango yiitere. O wi'i mo: «Mi jonnete laamu e hoore majji ɗi fow wondude e darja majji on, ɓay mi jonnanooma ɗi, awa-le mi okkay ɗi mo mi faalanaa woo. Si tawii a sujjanii lan, ɗii fow wontante.» Iisaa jaabii mo, wi'i: «No windii wondema: ‹Ko Alla Joomiraaɗo maa on sujjantaa, rewaa mo kanko tun.› » Ibuliisa nawri mo kadi Yerusalaam, joɗɗinoyi mo ka hoore warɲakere *juulirde mawnde, o wi'i mo: «Si tawii ko a Ɓiɗɗo Alla, hocco ɗon, cikkoɗaa ka leydi, ko fii no windii wondema: ‹O yamiray malaa'ikaaɓe makko ɓen fii maa, yo ɓe reene, awa kadi ɓe tamborte juuɗe maɓɓe ɗen fii wota koyngal maa ngal feggo e hayre.› » Iisaa jaabii mo, wi'i: «No windii wondema: ‹Wota a ndarndo Joomiraaɗo on, on Alla maa.› » Ɓay Ibuliisa lannii mo ndarndaade e ɗii ɗoo fow, o pottitii mo haa o eɓɓa feere goo. Iisaa yiltodi e bawgal Ruuhu Allaahu on ka diiwal Jaliilu. Fii makko andii e nokkeeli heeduɗi ɗon ɗin fow. O jannayno ka juulirɗe maɓɓe. Yimɓe ɓen fow manti mo. O yahi Naasirata ka o ne'aa ɗon. E *ɲalaande fowteteende nden, ɗun ko asewe, o naati ka juulirde wano o woowiri non. O immii fii jangugol. O jonnaa deftere annabi Isaaya nden, o udditi nde, o hawrondiri e cortewol ka ɗunɗoo windii: «Ruuhu Joomiraaɗo on no e hoore an, sabu ko min woni Suɓaaɗo on fii feɲɲinangol miskinɓe ɓen Kibaaru Moƴƴo on. O nelii lan fii hollitugol nangaaɓe ɓen hettugol hoore mun, hollita bumɓe ɓen hettugol giiɗe mun ɗen, hollita njaggaaɓe ɓen kadi hettugol hoore mun, e fii humpitugol on ndee hitaande nde Joomiraaɗo on waɗi moƴƴere mun nden e mun.» Ontuma o ɲobbi deftere nden, o jonni nde wallitotooɗo on, o jottii. Tawi yimɓe ɓen fow ka nder juulirde no punnii mo. Onsay o wi'i ɓe: «Oo daaluyee mo nanirɗon noppi mon ɗin laatike hande.» Fow seeditanii mo, ŋalɗidi e ɗin konguɗi makko moƴƴi ɗi o yewtaynoo, hiɓe wi'a: «Wonaa ɓiɗɗo Yuusufu on nii?» Iisaa wi'i ɓe: «Miɗo andi on wowlanay lan ngol tindol ɗoo: Ɲawndoowo, ɲawndu hoore maa tigi. Kala ko men nani waɗii Kafernahuum, waɗu ɗun kadi ka leydi maa ɗoo.» O wi'i ɓe kadi: «Mi wowlanay on haqiiqa, annabaajo hay e gooto teddinaaka ka leydi mun. E hino goonga ko mi woni on wowlande: E fewndo jamaanu Iiliiya, hari keynguuɓe buy no woodi e nder leydi Isra'iila. Ko fewndo onsay wonnoo duuɓi tati e lebbi jeegoo kammu ngun no uddii ndiyan ɗan toɓɓaali, heege tiiɗunge waɗi e leydi ndin fow, kono hari Iiliiya nulaaka e hay gooto e ɓen keynguuɓe, si hinaa e debbo keynguujo mo Sarfati, ɗun ko e nder leydi Siduuna. Tawi kadi e fewndo jamaanu annabi Iliyaasa, ɓe ɗamajan buy no leydi Isra'iila, kono hari hay gooto e maɓɓe sellinaaka, si hinaa oo Siriyankeejo wi'eteeɗo Na'amaana.» Ɓay ɓe nanii ɗii konguɗi makko, wonnooɓe ka nder juulirde ɓen fow tikki. Ɓe immii, ɓe duɲiri mo ka ɓaawo saare, ɓe naɓi mo haa ka fello ngon ƴellitii ɗon fii bugagol mo ley. Tawi nden saare ko e falo ngon fello darnaa. Kono o ukkitii hakkunde maɓɓe, o feƴƴi, o yahi. Iisaa yahi Kafernahuum, nden saare ko jeyaande e diiwal Jaliilu, himo janna e ɲalaande fowteteende nden, ɗun ko aseweere nden. Ko o jannaynoo kon ŋalɗini jamaa on, sabu himo wowliraynoo bawgal. Tawi no ka nder juulirde ton neɗɗo mo jinnawii bonngii nangi, on sonki, wi'i: «Hey, ko honɗun faalanaɗaa men, an Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata? Hara ko mulugol men aranɗaa? Min miɗo andi ko hombo wonu-maa, ko a *Seniiɗo mo Alla!» Onsay Iisaa yamiri ngii, wi'i: «Fanku, yaltaa e oo neɗɗo!» Jinnawii ngin liɓi mo hakkunde maɓɓe, ngii yalti e makko, ngii barminaali mo. Fow ŋalɗi, no wi'indira: «E ko honɗun woni ngol kongol? Oo no yamira jinnaaji bonɗi ɗin e hoore doole e bawgal, ɗi yalta!» Kibaaru fii makko lolli e nokkeeli heeduɗi ɗon ɗin fow. Ɓay o iwii ka juulirde, o yahi ka galle Sim'uunu. Tawi esiraawo Sim'uunu suddiiɗo on no nawni nawnaare nguli-ɓandu tiiɗuki. Ɓe torii mo kanko Iisaa ballal. O ugginii e hoore makko, o yamiri nawnaare nden, nde yalti e makko. Ɗon kisan on immii, o woni e kurkanagol ɓe. Ɓay naange ngen mutii, kala marnooɓe ɲawɗo noone ɲaw fow, ɓe addi ɓe e makko. O *fawi juuɗe makko ɗen e hoore mo kala e maɓɓe, o sellini ɓe. Tawi kadi jinnaaji no yaltude e buy e maɓɓe, hara hiɗi sonka, wi'a: «Ko an woni Ɓiɗɗo Alla on!» Kono o toŋani ɗi, o salii ɗi wowla, ɓay hari hiɗi andi ko kanko woni *Almasiihu on. No weetirnoo bimbi, Iisaa yalti yaari e nokkuure wulɗinnde. Jamaaji ɗin woni e ɗaɓɓitugol mo, ɓe ari haa e makko. Ɓe faalaa mo tongude ɗon, hara o accaali ɓe ɗon. Kono o wi'i ɓe: «Bee mi feɲɲinana ɗeya ca'e kadi Kibaaru Moƴƴo on, ɗun ko kibaaru fii *laamu Alla ngun, sabu ko fii ɗun mi neliraa.» Onsay o woni e waajagol ka juulirɗe diiwal Yahuuda. Ɲande goo, tawi Iisaa no e daande nduu *Weendu Jaani-Saarata. Tawi jamaa no duɲindira e fee makko fii heɗagol daaluyee Allaahu on. O haynii laakoy ɗiɗoy ka sera weendu, tawi yungooɓe ɓen no jippii fii lootugol *jalaaji maɓɓe ɗin. O ƴawi e gokkun e koy laakoy, ɗun hawrondiri e kun Sim'uunu kun, o yamiri onɗon woɗɗintingol ɓe pencen on seeɗa. Ontuma o jooɗii e nder makkun, o woni e jannugol jamaa on. Ɓay o gaynii jannude, o wi'i Sim'uunu: «Nawru laakun kun ka luggi ɗon, bugoɗon jalaaji mon ɗin, nangon liƴƴi.» Sim'uunu jaabii mo: «Jom amen, oo jemma feƴƴuɗo ɗoo fow meɗen yungude, men heɓaali hay fus. Kono sabu ko maakuɗon kon, mi bugoto jalaaji ɗin.» Ɓay ɓe waɗii ɗun, ɓe nangi liƴƴi ɗuuɗuɗi, benii jalaaji maɓɓe ɗin fuɗɗii taƴude. Onsay ɓe ɓaaƴi ɓeya wondiɓɓe maɓɓe wonɓe e kuma laakun fii ko ara wallitoo ɓe. Ɓen ari ɓe hebbini laakoy koy ɗiɗoy non, haa koy faalaa mutude. Ɓay Sim'uunu Petruusu yi'ii ɗun, o yani e ley koyɗe Iisaa, o wi'i: «Koohoojo an, woɗɗitee lan, sabu min ko mi junuubankeejo!» Ŋalaw heɓi mo, heɓidi mo e ɓe o wondunoo ɓen fow, sabu ngol nangugol ɗin liƴƴi. Ko wano non kadi Yaaquuba e Yuuhanna ɓee ɓiɓɓe Zabadii wondiɓɓe Sim'uunu ŋalɗirnoo. Onsay Iisaa wi'i Sim'uunu: «Wota a hulu, gila jooni a wonay yungoowo yimɓe.» Onsay ɓe artiri laakoy koy ka pencen, ɓe acci fow ɗon, ɓe jokki mo. Tawi Iisaa no e saare goo. Onsay mo ɗamajan heewi e ɓandu mun yi'i mo, ari yani yeeso makko. O jeeji mo, o wi'i: «Koohoojo, si hiɗon faalaa, hiɗon waawi lan sellinde, mi laaɓa!» Iisaa fonti jungo mun ngon, meemi mo, wi'i: «Miɗo faalaa, laato selluɗo laaɓaa.» Ɗon kisan ɗamajan ɗan yalti e makko. Onsay o wi'i mo: «Wota a wowlan ɗun hay gooto. Kono non a yahay hollitoyoɗaa *yottinoowo sadaka on, ittaa sadaka fii ko laɓɓinaɗaa kon wano Muusaa yamiri non fii yo ɗun wonan ɓe seedee.» Kono tawi innde makko nden no ɓurtude lollude, jamaaji buy mooɓii fii jentagol mo e fii ɲawndegol ɲabbeeli maɓɓe, kono tawi Iisaa no woowunoo pottitaade ka weddii, toroo Alla. Ɲande goo tawi Iisaa no jannude. Hari *Fariisiyaaɓe e jannooɓe fii Sariya on no jooɗii ɗon, hiɓe iwri e koɗooli diiwal Jaliilu ngal fow e diiwal Yahuuda ngal e ka saare Yerusalaam. Tawi bawgal Joomiraaɗo on no wondi e makko no o ɲawndira. Tawi kadi woɓɓe arii no rondii jukkuɗo e ɓoggi-dimborɗi. Hiɓe ɗaɓɓa fii no ɓe naadira mo ka nder suudu, ɓe wallina mo yeeso Iisaa. Ɓay ɓe heɓaali ka ɓe naadira mo sabu ɗuuɗugol jamaa on, ɓe ƴawdi e makko ka hoore suudu, ɓe tufi ton yolnde, ɓe tippindini mo e ɓoggi-dimborɗi ɗin e hakkunde jamaa on yeeso Iisaa. Ɓay Iisaa yi'ii gomɗinal maɓɓe ngal, o wi'i: «Musiɗɗo, junuubaaji maa ɗin yaafaama.» Onsay Fariisiyaaɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on woni e wi'indirgol: «Ko hombo woni oo hoynoowo? Ko hombo waawi yaafaade junuubu ko wonaa Alla?» Iisaa andi ɗin miijooji maɓɓe, o wi'i: «Ko honɗun miijantoɗon ɗun ka ɓerɗe mon? Enee, hakkunde wi'ugol ‹junuubaaji maa ɗin yaafaama› e ‹immo yahaa›, ko honɗun e ɗii ɗoo ɓuri weeɓude?» O wi'i kadi: «Fii no andiron wonde *Ɓii-Aaden on no mari bawgal ka aduna ɗoo fii yaafagol junuubaaji», o wi'i jukkuɗo on: «Immo ƴettaa ɓoggi-dimborɗi maa ɗin, hootaa ka maa.» On immii ɗon kisan e tawnde maɓɓe, o ƴetti ɓoggi-dimborɗi makko ɗin, o hooti ka makko, himo manta Alla. Kaawee heɓi ɓe fow, ɓe manti Alla, ɓe huli fota, hiɓe wi'a: «Hande men yi'ii huunde hawniinde!» Ɓawto ɗun, Iisaa yalti. Ko o yahata, o yi'i ƴantoowo sagalle wi'eteeɗo Lewi no jooɗii ka ƴantirde sagalle. O wi'i: «Aru jokkaa mi!» Lewi acci ɗon ko o joginoo kon fow, o immii, o jokki mo. Lewi waɗani mo caatal mawngal ka mun, yimɓe buy ƴantooɓe sagalle wondude e yimɓe goo jooɗodi e maɓɓe. Fariisiyaaɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on jeyaaɓe e fedde maɓɓe nden ŋuni taalibaaɓe Iisaa ɓen, ɓe wi'i ɓe: «E ko fii honɗun ɲaamidanton, yaridon e junuubankeeɓe ɓen e ƴantooɓe sagalle ɓen?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Hinaa selluɓe ɓen hatonjini e ɲawndoowo, kono ko ɲawɓe ɓen. Min, wonaa noddugol feewuɓe ɓen mi arani, kono ko junuubankeeɓe ɓen fii yo ɓe tuubu.» Onsay woɓɓe wi'i mo kanko Iisaa: «Taalibaaɓe Yaayaa ɓen e taalibaaɓe Fariisiyaaɓe ɓen kaɲun hooray, juula soono woo. An-le, ɓe maa ɓen no ɲaamude, yara!» Iisaa jaabii ɓe wi'i: «Taw si on waaway hoorinde njaatigiiɓe jom jomba ɲande peera on, hara himo wondi e maɓɓe? Aray e saa'i nde jom jomba pottinaa e hakkunde maɓɓe, onsay e ɗen balɗe ɗon ɓe hooray.» O haalani ɓe ngal misal ɗoo, o wi'i: «Hay gooto ƴettataa ceelol bagi keso, walkira dolokke kiɗɗo. Si hinaa ɗun, haray ontigi bonnii kesun ɗun, walkere nden kadi yaadataa e kiɗɗun ɗun. Hay gooto loowataa njaram *wiiɲu kesan e nder bootooji guri kiɗɗi. Si hinaa ɗun, ɗan njaram kesan wonay sabu ko feeri ɗin guri, njaram ɗan hibba, bootooji guri ɗin kadi bona. Kono njaram kesan ko e nder bootooji guri kesi loowetee. Kala yaruɗo njaram kiɗɗan faaletaake njaram kesan, ko fii o wi'ay: ‹Ko kiɗɗan ɗan ɓuri welude.› » E aseweere goo, ɗun ko *ɲalaande fowteteende nden, hari Iisaa no rewude e gese ngawri, taalibaaɓe makko ɓen no woocora cawti ɗen gese, worsa ɗi, ɲaama. Fariisiyaaɓe* goo wi'i: «Ko honɗun waɗanton koo ko dagaaki e ɲalaande fowteteende nden?» Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Hara on jangaali ko Daawuuda waɗunoo kon fewndo o weelaa, kanko e yimɓe wondunooɓe e makko ɓen? O naati ka nder suudu Alla, o ƴetti bireediije weeɓitaaɗe fii sadaka ɗen, o ɲaami ko daganinoo *yottinooɓe sadaka ɓen tun kon, o okkori kadi wonduɓe e makko ɓen.» Onsay o wi'i: «Ko *Ɓii-Aaden on woni jom ɲalaande fowteteende nden.» E aseweere goo, Iisaa naati ka juulirde, o woni e jannugol. Tawi goɗɗo no nder ton mo jungo mun ɲaamo maayi. Nde tawnoo jannooɓe fii Sariya on ɓen e Fariisiyaaɓe ɓen no faalaa heɓude ko ɓe lamitora, ɓe tooɲa Iisaa, tawi hiɓe ndaara si o ɲawnday e asewe, ɗun ko ɲalaande fowteteende nden. Kono tawi Iisaa no andunoo ɗin miijooji maɓɓe. Onsay o wi'i maaya-jungoojo on: «Immo daroɗaa ka hakkunde ɗoo.» On immii, darii. Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Mi landike on, hara no dagii ka goɗɗo waɗa ko moƴƴi maa ko boni, danda wonkii maa wona sabu makki e aseweere?» Onsay o ndaari ɓe fow, o wi'i on neɗɗo: «Fontu jungo maa ngon.» On fonti ngo, jungo makko ngon selli. Ɗun tikkini Fariisiyaaɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen fota, ɓe woni e yeddondirgol ko honɗun ɓe waɗata Iisaa. E nder ɗen balɗe ɗon, Iisaa yaari ka fello fii toragol Alla, o waali toraade. Ɓay weetii, o noddi taalibaaɓe makko ɓen, o suɓii sappoo e ɗiɗo e maɓɓe, o toɗɗii ɓe *sahaabaaɓe: ɗun ko Sim'uunu, on mo o jammi Petruusu, e Andaraawu neene-gooto Sim'uunu on, e Yaaquuba e Yuuhanna e Filiipu e Bartolomaawu e Matta e Tooma e Yaaquuba mo Alfaa e Sim'uunu tawdaaɗo e fedde *Zelotiiɓe ɓen, e Yahuuda mo Yaaquuba e Yudaasi Iskariiyu, janfoytooɗo mo on. Iisaa jippodi e ɓen taalibaaɓe ɓe o suɓii, o darii e nokkuure ndeylere ka falo. Tawi taalibaaɓe makko ɗuuɗuɓe no e nden nokkuure, wondude e jamaa moolanaaɗo iwruɗo e cenɗe ɗen fow e diiwal Yahuuda ngal e saare Yerusalaam nden e ɗii baŋŋeeji Tiiri e Siduuna ka daande baharu. Ɓen ko arnooɓe heɗagol mo e fii ɲawndegol ɲabbeeli mun. Ɓe jinna tampinnoo ɓen sellinaa. Awa kadi mo kala e maɓɓe no faalanoo mo meemude, ɓay himo wondunoo e bawgal ɲawndaynoongal ɓe fow. O ɓanti gite makko ɗen, o ndaari taalibaaɓe ɓen, o wi'i: «On malii yo onon miskinɓe, ɓay *laamu Alla ngun ko onon wonani. On malii yo onon weelaaɓe fewndo ɗoo, ɓay on harnoyte. On malii yo onon wullooɓe fewndo ɗoo, ɓay on weltoyto. On wonay malaaɓe nde yimɓe ɓen aɲi on e nde ɓe raɗii on, ɓe yenni on, ɓe ɲiddini inɗe mon ɗen sabu Ɓii-Aaden on. Nden ɲande, weltee, jiɲon welo-welo, ɓay hiɗon maranaa njoddi mawndi ka kammu, ko fii ko nii kadi mawɓe maɓɓe ɓen warraynoo annabaaɓe ɓen. Kono bone wonanii on onon alɗuɓe ɓen, ɓay on hendike neweende ko mon kon! Bone wonanii on onon ɓee haaruɓe jooni, ɓay on weeloyte. Bone wonanii on onon ɓee jalooɓe hande, ɓay on yoomoyay wullon. Bone wonanii on nde yimɓe ɓen fow wowli on ko moƴƴi, ɓay ko non mawɓe maɓɓe ɓen wowliraynoo fii ɓee waɗitiiɓe annabaaɓe.» «Kono min mi wi'ay on yo onon ɓee heɗiiɓe lan: Yiɗee ayɓe mon ɓen, moƴƴoɗon e aɲuɓe on ɓen, du'anoɗon huɗooɓe on ɓen, toranoɗon tampinooɓe on ɓen. Mo bantike ma e waɓɓugo, tuɗan mo ngoya kadi. Mo jattii ma waramba, wota a haɗu mo ƴettude fokiya on kadi. Okkor kala toriiɗo ma, hara kadi a ƴantaali ko maa kon e juuɗe jattuɓe ma ɓen. Waɗanee yimɓe ɓen wano faaliraɗon yo ɓe waɗan on non. «Si on yiɗii yiɗuɓe on ɓen, haray ko moƴƴere honde heɓoyton? Ko fii hay junuubankeeɓe ɓen no yiɗi yiɗuɓe ɓe ɓen. Si on moƴƴike e moƴƴiiɓe e mo'on ɓen, haray ko moƴƴere honde heɓoyton? Hay junuubanke'en ko non warrata. Si on ɲawlii ɓe tanƴiniɗon yoɓitay on ɓen, haray ko moƴƴere honde heɓoyton? Hay junuubanke'en ɲawlindiray fii yo ɓe yoɓitindir. Kono yiɗee ayɓe mon ɓen, waɗanon ɓe ko moƴƴi, ɲawlon ɓe hara on habbaaki yoɓiteede. Ɗun on heɓoyay njoddi mawndi, wonoyon kadi ɓiɓɓe Jom Ɓural on, sabu himo moƴƴani dulluɓe ɓen e bonɓe ɓen. Wonee yurmeteeɓe wano Baaba mon Jom Ɓural on woniri Yurmeteeɗo non.» «Wota on ɲaawu, ɗun on ɲaawetaake. Wota on felu, ɗun on feletaake. Yaafee, ɗun on yaafoyte. Okkee, ɗun on okkorte. On etirante sariyaare yeɗɗunde, timmunde, yeƴaande haa juuri, waɗaneɗon ka jiifaaji mon. Ko fii ko sariyaare nde etirɗon nden etiranteɗon.» O wowlani ɓe ngal misal ɗoo, o wi'i: «Hara bunɗo no waawi ɗowude bunɗo? Hara ɓe ɗiɗoo non ɓe yanidaali e nder ngayka? Taalibaajo ɓuraa karamoko mun. Kono kala taalibaajo eltiiɗo wa'ay wa karamoko mun. «Ko honno yiirataa lojol wongol ka yiitere musiɗɗo maa on, hara a yi'aali falimawal wongal ka yiitere maa ngal? Ko honno wawrataa wi'ude musiɗɗo maa: ‹Musiɗɗo, accu mi ittane lojol ngol ka yiitere maa›, hara an, a wattanaali yiila e falimawal wongal ka yiitere maa ngal? Ko an yo faasiqiijo, ittu taho falimawal wongal ka yiitere maa ngal, onsay non a yi'ay no ittiranaa musiɗɗo maa on lojol wongol ka yiitere makko ngol.» «Leggal moƴƴal rimataa ɓiɓɓe bonɓe, wano non kadi leggal bongal rimataa ɓiɓɓe moƴƴuɓe. Leggal kala no anditiree ɓiɓɓe mun: ko fii on ittataa ƴibbe e bulle-koɲon, wano non kadi on ittataa sungala e bulle-bete. Neɗɗo moƴƴo on yaltinay moƴƴere ka moƴƴuki ɓernde mun, neɗɗo bonɗo on kadi yaltina bonki ka bonki mun, ko fii ko ko heewi e ɓernde woo hunduko wowlata.» «Ko fii honɗun noddanton mi ‹Koohoojo, Koohoojo›, hara on waɗataa ko mi wi'i on kon? Kala neɗɗo arɗo e an, nani waajuuji an ɗin huutori ɗi, mi hollay on no on wa'i. On no wa'i wa darnuɗo suudu. Hara o jasu gaawol luggungol haa e fetere, o fuɗɗii ɗon mahude. Nde waamere nden waɗi, ndiyan ɗan ari e suudu ndun, ɗan waawataa ndu dillinde, ko fii daroodi mayru on no tiiɗi. Kono kala nanuɗo konguɗi an ɗin, huutoraali ɗi, on no wa'i wa darnuɗo suudu ndu jasanaaka gaawol. Ilol ndiyan ɗan hawri e mayru tun, ndu yani kisan, fii mayru on mula few.» Ɓay o gaynii waajaade jamaa heɗitiiɗo mo on, o naati Kafernahuum. Tawi hooreejo suufaaɓe teemedere no mari kurkaadu ndu o yiɗunoo, hari ndun no nawni haa moggo mayde. Ɓay o nanii fii Iisaa, o nuli mawɓe *Yahuudiyankeeɓe goo e makko fii toragol mo arugol ɲawndana mo ndun kurkaadu makko. Ɓay ɓe arii ɓe tawii Iisaa, ɓe jeeji mo ɓe multi, ɓe wi'i: «Himo handi e waɗaneede ɗun, ko fii himo yiɗi leɲol men ngol, awa-le kadi ko kanko darni juulirde amen nden.» Iisaa yaadi e maɓɓe. Ɓay o ɓattike suudu hooreejo suufaaɓe ɓen, on suufaajo nuli yiɓɓe mun goo e Iisaa ko wi'a mo: «Koohoojo, wota on tampintino, sabu mi foddaa e mo'on ka suudu an. Ko ɗun waɗi si min tigi mi foddaa e arugol haa ka mon. Kono maakee tun kongol gootol, kurkaadu an ndun ndikkay. Ko fii min tigi ko mi wonɗo e ley kongol hooreeɓe goo, min kadi miɗo mari suufaaɓe wonɓe e ley kongol an. Si mi wi'ii goɗɗo e ɓen ‹yahu›, o yahay. Si mi wi'ii oya on ‹aru›, o aray. Awa kadi si mi wi'ii kurkaadu an ndun ‹waɗu ɗun›, ndu waɗay.» Ɓay Iisaa nanii ɗin konguɗi makko, o ŋalɗi, o fewti e jamaa jokkuɗo mo on, o wi'i ɓe: «Mi andinii on, hay ka *Isra'iila'en mi yi'aali neɗɗo gomɗinirɗo wa oo.» Ɓay nulanooɓe ɓen yiltitike ka suudu, ɓe tawti kurkaadu nawnunoondu ndun ndikkii. E nder ɗen balɗe ɗon, Iisaa yahi e saare wi'eteende Naa'ina, taalibaaɓe makko ɓen wondude e jamaa ɗuuɗuɗo yaadi e makko. Ko o hewtaynoo ka naatirgal saare, o fotti e rondiiɓe furee, hari on furee ko ɓiɗɗo bajjo ka neene mun, tawi kadi neene makko ko keynguujo. Tawi jamaa ɗuuɗuɗo e nden saare no wondi e on debbo. Ɓay Koohoojo on yi'ii on keynguujo, o yurmaa mo, o wi'i mo: «Wota a wullu!» O ɓadii furee on, o *fawi jungo makko ngon e hoore goyki kin, rondiiɓe furee on dartii, o wi'i: «Suka, mi yamirii ma yo a immo!» Onsay mayɗo on immii jooɗii, o fuɗɗii yewtude. Iisaa jonniti mo yumma makko. Ɓe fow ɓe huli, ɓe manti Alla, ɓe wi'i: «Annabaajo kelɗuɗo feeɲii e fewndo men. Allaahu on arii faabagol yimɓe mun ɓen!» Fii ngal kuugal makko lolli e diiwal Yahuuda ngal haa e baŋŋeeji heeduɗi ɗon ɗin fow. Taalibaaɓe Yaayaa ɓen humpiti mo kanko Yaayaa kon ko waɗi fow. Yaayaa noddi ɗiɗo e taalibaaɓe mun ɓen, o immini ɓe e Koohoojo on yo ɓe lando mo: «Taw si ko onon woni haanuɗo arude on, kaa hara yo men habbo goɗɗo goo?» Ɓay ɓen imminaaɓe hewtii, ɓe wi'i Iisaa: «Ko Yaayaa *lootoowo maande tuubuubuyee on immini men haa e mon fii landagol on si ko onon woni haanuɗo arude on, kaa hara yo men habbo goɗɗo goo?» Ko e on saa'i mo ɓe hewti e mun tigi, Iisaa sellini ɲawɓe e jukkuɓe buy e jinnaaɓe, o wuntini kadi bumɓe buy. Ontuma o jaabii ɓen ɓe Yaayaa immini, o wi'i ɓe: «Yahee fillitanoɗon Yaayaa ko yi'uɗon kon e ko nanuɗon kon wonde, bumɓe ɓen yi'ii, boofooɓe ɓen yahii, ɓe ɗamajan ɓen sellinaama, ɓe laaɓii, pahiɗuɓe ɓen nanii, mayɓe no immintineede, Kibaaru Moƴƴo on no feɲɲinaneede miskinɓe ɓen. Kala mo feggaaki e an ko malaaɗo. Ɓay ɓen ɓe Yaayaa nelunoo yiltitike, onsay Iisaa fuɗɗii yewtude jamaa on fii Yaayaa, o landii ɓe ɗunɗoo, o wi'i: «Ko honɗun yahunoɗon ndaaroygol ka wulaa? Hara ko kuɗol ngol hendu ndun dimbata? Kaa ko honɗun yahunoɗon ndaarugol? Ko neɗɗo ɓorniiɗo conci dimi? Ndaaree ɓee ɓorniiɓe conci dimi, wuuruɓe ngurndan moƴƴan no e nder galleeji laamu. Ko honɗun non yahunoɗon ndaarugol? Ko annabaajo? Hiiyii, min mi wi'ay on, ko ko ɓuri annabaajo. Ko oo ɗoo woni mo fii mun windii on: ‹Awa, miɗo imminde nulaaɗo an on yeeso maa, fii ko fertano-maa laawol maa ngol.› «Mi andinii on, alaa mo suddiiɗo jibini ɓurɗo Yaayaa. Kono non ɓurɗo fanɗude on ka laamateeri Alla no ɓuri mo teddude.» (Jamaa heɗinooɗo mo on e ƴantooɓe sagalle ɓen jaɓi laawol Alla feewungol ngol e nder ko ɓe lootanoo maande tuubuubuyee ko Yaayaa lootaynoo kon. Kono Fariisiyaaɓe ɓen e waawuɓe fii Sariya ɓen bugitii ko Allaahu on eɓɓannoo ɓe kon, ɓe salii Yaayaa loota ɓe maande tuubuubuyee.) «Hara ko e honɗun mi eɓɓindirta ɓee yimɓe nguu jamaanu? E ko honɗun ɓe nandi? Hiɓe nandi e fayɓe jooɗiiɓe e kubitirde, hara ɓen no noddindira, wi'a: ‹Men wuttanii on ceri, on amaali, men yimanii on gimɗi yurmuɗi, on wullaali!› «Ko fii Yaayaa lootoowo maande tuubuubuyee on arno, o ɲaamataano ko defaa, o yarataano ko mandilinta, wi'uɗon: ‹On ko mo jinna!› Ɓii-Aaden* on kadi arii no ɲaama no yara, wi'uɗon: ‹On ko reereɗuɗo, yaroowo, welduɗo e ƴantooɓe sagalle e junuubanke'en!› Kono jaɓuɓe faamu Allaahu on ɓen hollay wonde ko ngu feewungu.» Fariisiyaajo goo wi'eteeɗo Sim'uunu torii Iisaa hawtidugol e makko. Iisaa naati ka suudu Fariisiyaajo on, o toolii fii nafagol. Tawi debbo junuubankeejo no e nden saare, on humpitii Iisaa no nafaade ka suudu Fariisiyaajo on. O ardi e tindohun hayre daneere tew angiri, o wontiri ɓaawo Iisaa, o ugginii ka hoore koyɗe makko, o wulli haa gonɗi makko ɗin ɓuɓɓini koyɗe Iisaa ɗen. Ontuma debbo on fittiri ɗe sukundu mun ndun, o lunnii ɗe, o wuji ɗe angiri. Ɓay Fariisiyaajo noddunooɗo Iisaa on yi'ii ɗun, o wi'i e ɓernde makko: «Si tawno oo ko annabaajo, o andayno ko hombo woni oo debbo meemuɗo mo e ko honno on sifori, sabu oo ko junuubankeejo!» Iisaa ƴetti haala kan, wi'i: «Sim'uunu, no woodi ko mi haalanay-maa.» On jaabii: «Maakee yo karamoko'en.» O wi'i: «Goɗɗo no ɲawlunoo yimɓe ɗiɗo. Gooto on no joganii mo *dinaruuji teemeɗɗe jowi, oya on ko *dinaruuji cappanɗe jowi. Ɓay ɓen heɓaali ko yoɓitira mo, o yaafanii ɓe ɗiɗoo non ko ɓe ɲawlii mo kon. Ko hombo e ɓen ɗiɗo ɓurata mo yiɗude?» Sim'uunu jaabii: «Haray ko ɓurɗo ɲamaande tiiɗunde on.» Onsay Iisaa wi'i mo: «A ɲaawirii no moƴƴiri.» O fewti e debbo on, o wi'i Sim'uunu: «A yi'ii oo debbo? An, mi naatii ka suudu maa, a okkoraali lan ndiyan ko mi sembora, kono oo ɗoo ɓuɓɓinirii koyɗe an ɗen gonɗi mun ɗin, o fittirii ɗe sukundu makko ndun. A hirbanooki lan lunniɗaa, kono kanko gila mi naati ɗoo, himo lunnaade lan koyɗe ɗen. A waɗaali nebban ka hoore an, kono kanko o waɗii angiri ka koyɗe an. Awa mi andinii ma, junuubaaji makko e ɗuuɗude yaafaama, ko ɗun waɗi si giggol makko ngol no tiiɗi. Kono mo yaafaama seeɗa, ko seeɗa yiɗata.» Onsay o wi'i debbo on: «Junuubaaji maa ɗin yaafaama.» Onsay ɲaamidaynooɓe e makko ɓen miijii e ɓerɗe mun: «Ko hombo woni oo neɗɗo yaafotooɗo hay junuubaaji?» Ontuma o wi'i debbo on: «Gomɗinal maa ngal dandii ma. Yahu e hoore ɓuttu.» Ɓawto ɗun, Iisaa yahayno gila e saare heɓi e saare, gila e hoɗo haa e koɗolun wondude e *sahaabaaɓe makko ɓen sappoo e ɗiɗo, hara himo waajoo feɲɲina Kibaaru Moƴƴo *laamu Alla ngun. Himo wondunoo kadi e rewɓe goo ɲawndaaɓe jinnaaji bonɗi e ɲabbeeli, wano Mariyama oo jammaaɗo Mariyama Magaduuna, mo jinnaaji jeeɗiɗi yaltinaa e mun, e Yuuwanna on ko sonnaajo Kuusa oo mbatulaajo *Heroodu, e Suusanatu, e woɓɓe goo wallitoraynooɓe ɓe keyeeji mun. Jamaa njano mooɓii, yimɓe buy iwri e ca'e heewuɗe, ari e makko. O waɗani ɓe ngal misal ɗoo: «Ko remoowo yaltunoo sankugol awdi mun ndin. E nder ko o sankata kon, gabbe goo yani ka ɗatal, feƴƴooɓe ɓen yaaɓi, colli ɗin kadi moɗi ɗe. Goɗɗe ɗen yani e hoore fetere, no ɗe fuɗirnoo, ɗe yoori, ɓay ɗe alaa e ɓuuɓol. Goɗɗe goo kadi yani ka sooƴoore, ɗe fuɗidi e mayre, sooƴoore nden moɗi ɗe. Goɗɗe goo yani ka leydi moƴƴiri. Ɗe fuɗi, ɗe rimi cawti ɗi gabbe teemedere.» Wa fewndo ko o yewtaynoo ɗun, o ewnii, o wi'i: «Mo no mari noppi nanirɗi yo nanu!» Onsay taalibaaɓe makko ɓen landii mo ko ngal misal ɗoo firi. O jaabii ɓe: «Onon on yeɗaama andugol gundooji laamu Alla ngun. Kono ɓeya luttuɓe, ɗun wowlirante ɓe mise, fii yo ɓe ndaaru, hara ɓe yi'ataa, yo ɓe nanu, hara ɓe faamataa. «E hino ko ngal misal firi: Awdi ndin ko daalol Alla ngol. Nde awdi sankaandi ndin saami ka ɗatal, ɗun no wa'i wa nde woɓɓe nani daalol ngol, kono Ibuliisa ara itta ngol e ɓerɗe maɓɓe fii wota ɓe gomɗin sakko ɓe dandee. Nde awdi sankaandi ndin saami ka fetere, ɗun no wa'i wa nde woɓɓe nani daalol ngol, ɓe jaɓira ngol weltaare. Kono ɓe alaa ɗaɗi. Ɓe gomɗinay haa e saa'i, kono si ɓe ndarndaama, ɓe tertoo. Nde awdi sankaandi ndin saami ka sooƴoore, ɗun no wa'i wa nde woɓɓe nani daalol ngol, kono hara ɓe moɗiraama anndeeji aduna e jawle aduna e faaleeji ngurndan aduna e nder yaadu maɓɓe ndun, ɓe ronka rimude moƴƴa. Nde awdi sankaandi ndin saami ka leydi moƴƴiri, ɗun no wa'i wa nde woɓɓe naniri daaluyee on ɓernde laaɓunde moƴƴunde, jogitoo mara. Ko ɓen woni rimooɓe e nder wakkilaare. «Hay gooto huɓɓintaa lampu buuma mo maa sorna mo e ley danki. Kono o joɗɗinay mo e kene fii no naatooɓe ɓen yi'ira ndaygu ngun. Ko fii alaa ko suuɗii ko feeɲataa, kala gundoo ko sakkitorta ko feeɲoygol. Awa wattanee yiila e no heɗorton non, ko fii ko marɗo ɓeydantee, kono mo maraa on jaɓitante hay ko o sikki himo mari kon.» Yumma Iisaa e yumma-gootooɓe makko ɓen ari, kono ɓe waawaali tumbondirde e makko hakkee yimɓe. O humpitaa wonde: «Yumma mon e yumma-gootooɓe mon ɓen no darii ka yaasi, hiɓe faalaa yiidude e mon. Kono o jaabii ɓe, o wi'i: «Yumma an e yumma-gootooɓe an ɓen ko heɗotooɓe daaluyee Alla on, ɲinna mo.» Ɲande goo Iisaa bakii e laakun wondude e taalibaaɓe mun ɓen. O wi'i ɓe: «Lumbiten ka gaɗa weendu.» Ɓe yahi. E nder ko ɓe lumbata kon, Iisaa ɗaanii. Waabiliire tiiɗunde wondunde e hendu tippii ka weendu, laakun kun fuɗɗii heewude ndiyan, ɗun wonani ɓe nawaare hulɓiniinde. Ɓe ari, ɓe findini mo, ɓe wi'i: «Karamoko'en, Karamoko'en, en mulay woni!» O immii, o toŋani hendu ndun e morlooɗe ndiyan ɗen, ɗe deeƴiti, onsay ɓuttu waɗi. Ontuma o wi'i ɓe: «Ko honto gomɗinal mon ngal woni?» Ɓe huli, ɓe ŋalɗi, hiɓe wi'indira: «Ko hombo woni oo neɗɗo yamiroowo hay hendu ndun e ndiyan ɗan, ɗun ɗoftoo mo?» Ɓe hewtoyi e ndii leydi ɓee Gadariyankooɓe tiindondirndi e ngal diiwal Jaliilu. Ɓay Iisaa jippike ka leydi, neɗɗo jeyaaɗo e nden saare mo jinnaaji buy nangi, ari e makko. Tawi gila neeɓii o ɓornotaako conci, o naatataa e suudu, ko ka hakkunde genaale o hoɗunoo. No o yiirunoo Iisaa, o sonki, o yani e ley koyɗe makko, o ewnii, himo wi'a: «Ko honɗun faalanaɗaa lan an Iisaa *Ɓiɗɗo Alla Jom Ɓural on? Mi torike ma wota a lettan!» Ngii jinnawii bonngii wi'i ɗun sabu ko Iisaa yamiraynoo ngin yaltugol e oo neɗɗo kon. Tawi ngin jinnawii nangayno mo soono woo, o dumbee juuɗe e koyɗe fii aynugol mo, kono o bonnayno ɗen jolokooje fow, onsay jinnawii ngin nawra mo ka wulaaji. Onsay Iisaa landii mo: «Ko honno inneteɗaa?» Tawde hari jinnaaji buy no e makko, o jaabii: «Ko Konu.» Awa kadi hiɗi jeejaynoo Iisaa fii wota o yamir ɗi yahugol ka *gaygii ngin alaa kattudi ngin. Tawi wuro kose moolanaango no ooraynoo ka falo. Onsay jinnaaji ɗin jeeji Iisaa yo o accu ɗi naata e ɗin koseeji. O newnani ɗi ɗun. Jinnaaji ɗin yalti e on neɗɗo, ɗi naati e nder ɗin koseeji. Onsay koseeji ɗin giddi ka falo, ɗi unoyii ka weendu, ɗi yoolii. Ɓay ornaynooɓe ɗi ɓen yi'ii ɗun, ɓe dogi, ɓe fillitoyii ɗun ka saare e ka fulawaaji. Onsay yimɓe ɓen ari yi'ugol kon ko waɗi. Ɓe ari e Iisaa, ɓe tawi on neɗɗo mo jinnaaji ɗin yalti e mun no jooɗii ka ley koyɗe Iisaa, himo ɓornii, himo wondi e hakkille timmuɗe, ɓe huli. Yi'unooɓe ko waɗi kon fillitanii ɓe no jinnanooɗo on selliniraa. Onsay jeyaaɓe e diiwal Gadariyankooɓe ɓen fow torii mo yaltugol ka maɓɓe sabu kulol ngol ɓe heɓi ɗon ngol. Ontuma Iisaa bakii ka laakun yiltitii. Onsay neɗɗo mo jinnaaji ɗin yaltinaa e mun on torii Iisaa wondugol e makko. Kono Iisaa yilti mo, o wi'i mo: «Hootu ka mon, fillitoyoɗaa ko Alla waɗan-maa kon.» Onsay o yahi, o ukkii ka saare, o fillitii kala ko Iisaa waɗani mo kon. Ɓay Iisaa lumbitii, jamaa on jaɓɓii mo, ko fii hari fow no sabbii mo. Tun oo hooreejo juulirde maɓɓe wi'eteeɗo Yaayirusu ari e makko. Onsay o yani e ley koyɗe Iisaa, o torii mo hewtugol ka suudu makko, ɓay tawi jiwo makko bajjo mo wa duuɓi sappoo e ɗiɗi no e daande mayde. Wa fewndo kanko Iisaa o yahata ka oo neɗɗo, tawi jamaa on no ɓittiri mo cenɗe ɗen fow. Tawi kadi debbo no e nden nokkuure, heɓii duuɓi sappoo e ɗiɗi, himo soncaade. Awa kadi o ittii jawle makko fow o yoɓii ɲawndooɓe ɓen, kono hay gooto e maɓɓe waawaali mo sellinde. On debbo wontiri ɓaawo Iisaa. No o meemirnoo kombol dolokke makko on, ko o soncotonoo kon taƴi. Onsay Iisaa wi'i: «Ko hombo meemimmi?» Tun mo kala wi'i wonaa kaɲun. Onsay Petruusu wi'i: «Karamoko'en, jamaa on no hundi on, awa kadi hiɓe hiɓɓii on!» Kono Iisaa jaabii, o wi'i: «Goɗɗo meemii lan, ko fii mi andii wonde bawgal an ngal gollii goɗɗun.» Nde debbo on tawnoo ko o waɗi kon pulfitike, o ari himo diwna, o yani e ley koyɗe Iisaa, o furɲiti yeeso jamaa on fow ko fii honɗun o meemani mo e ko honno kadi o selliniraa ɗon kisan. Onsay Iisaa wi'i mo: «Jiwo an, gomɗinal maa ngal sellinii ma. Yahu e hoore ɓuttu.» Wa fewndo ko Iisaa yewtata ɗun, gorko jeyaaɗo ka hooreejo juulirde nden ari, wi'i mo: «Jiwo maa on maayii. Hay tertiɗaa sonjugol oo karamokoojo.» Kono ɓay Iisaa nanii ɗun, o wi'i hooreejo juulirde nden: «Wota a hulu, gomɗin tun, jiwo maa on hisay.» Ɓay Iisaa hewtii ka hooreejo juulirde nden, o jaɓaano naatidude hay e gooto ka suudu si hinaa Petruusu e Yaaquuba e Yuuhanna wondude e yumma jiwo on e ben jiwo on. Tawi fow no wulla fesa fii on jiwo. Onsay Iisaa wi'i: «Wota on wullu mo, ko fii o maayaali, o ɗaani.» Onsay ɓe jali mo, ko fii hiɓe andi jiwo on maayii. Onsay Iisaa nangi jungo jiwo on, o ewnii, o wi'i: «Jiwo, immo!» Tun wonkii jiwo on arti, o immii ɗon kisan. Onsay Iisaa yamiri ɓe okkorgol mo ɲaametee. Kaawee heɓi mawɓe jiwo on. Kono o yamiri ɓe wota ɓe wowlan hay gooto kon ko waɗi ɗon. O noddi ɓe o suɓunoo ɓen sappoo e ɗiɗo, o okki ɓe bawgal e doole e hoore jinnaaji ɗin fow e fii sellingol ɲabbeeli. O immini ɓe waajoyagol fii *laamu Alla ngun e sellingol ɲawɓe ɓen. O wi'i ɓe: «Wota on yooɓo hay huunde e nder yaadu mon ndun, gila e tuggordu maa bonfo maa ɲaametee goo haa naɓani e kaalisi. Awa kadi wota on yooɓo dolokkaaji ɗiɗi.» O wi'i ɓe kadi: «Kala suudu ka naatoyɗon, weeree ɗon haa tuma fokkituɗon woo, e kala saare nde yimɓe ɓen jaɓaali on e mun, nde hiɗon yalta ɗon woo, honkee mbullaari teppe mon ɗen fii yo ɗun wonan ɓe seedee ella maɓɓe on.» Onsay ɓe yahi koɗolun e koɗolii, hiɓe waajoo fii Kibaaru Moƴƴo on e kadi hiɓe sellina hen fow ɲawɓe ɓen. Heroodu* lanɗo diiwal Jaliilu ngal humpitii fii ko woni waɗude kon, ɗun jiiɓi mo ɓernde, sabu hari woɓɓe no wi'a ko Yaayaa immintinaa e hakkunde mayɓe ɓen, woɓɓe ɓen no wi'a wondema ko Iiliiya feeɲiti, woɓɓe goo no wi'a wondema ko goɗɗo e annabaaɓe hiɓɓe ɓen immitii. Kono Heroodu wi'i: «Mi taƴiino daande Yaayaa nden, e hara ko hombo woni oo mo mi nanata fii mun nii?» Gila ɗun himo etoo no o yi'ira mo. Ɓay ɓen *sahaabaaɓe ɓe o imminnoo hewtitii, ɓe sifanii mo kanko Iisaa ko ɓe waɗoyi kon fow. Onsay o yaadi e maɓɓe haa e takko ndee saare Bayti-Sa'iida, ɓe bakitii ɗon. No yimɓe ɓen humpitornoo ɗun, ɓe jokki mo. Onsay Iisaa tolni ɓe, o yewti ɓe fii laamu Alla ngun, o ɲawndi kadi ɓen hatonjinɓe e ɲawndeede. Tawi ɲallal ngal woɗɗike. Onsay sappoo e ɗiɗooɓe ɓen ari e makko, ɓe wi'i mo: «Accitee non jamaa on, ɓe yaha ka koɗooli e ka fulawaaji kawtirɗi e ɗoo, ɓe ɗaɓɓoya ko ɓe ɲaama e ka ɓe waaloo, ko fii ko e nokkuure wulɗinnde wonɗen ɗoo.» Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Onon tigi okkoree ɓe ko ɓe ɲaama.» Kono ɓe jaabii, ɓe wi'i: «Ko bireediije jowi e liƴƴi ɗiɗi pet men mari ɗoo, si hinaa hara menen tigi men yahay men soodoya ko oo jamaa ɗoo fow ɲaama!» Tawi worɓe wonɓe ɗon ɓen tun ko wa ɓe guluuje njowo. Onsay Iisaa yamiri taalibaaɓe mun ɓen, wi'i: «Joɗɗiniree ɓe mojobe mojobe, mojobere kala cappanɗe njowo.» Ɓe joɗɗiniri ɓe no o wi'iri ɓe non. Onsay Iisaa ƴetti bireediije ɗen jowi e liƴƴi ɗin ɗiɗi, o ɓanti gite makko ɗen, o fewti ka kammu, o du'ii. Ontuma o taƴiti ɗe, o woni e jonnugol taalibaaɓe makko ɓen fii yo ɓen hewtin jamaa on. Fow ɲaami haa haari. Ɓe mooɓiti debeeje sappoo e ɗiɗi kunte ko lutti. Ɲande goo tawi Iisaa no wondi e taalibaaɓe mun ɓen ka wirnii, himo toraade Alla. Ontuma o landii ɓe ɗunɗoo, o wi'i: «E wi'i jamaa on, ko hombo woni lan min?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Woɓɓe no wi'a ko onon woni Yaayaa lootaynooɗo on, woɓɓe kadi no wi'a ko onon woni Iiliiya, woɓɓe goo kadi no wi'a ko on annabaajo kiɗɗo goo immintinaa.» Onsay o landii ɓe, o wi'i: «Onon non wi'uɗon ko hombo woni lan min?» Petruusu jaabii mo, wi'i: «Ko onon woni *Almasiihu Alla on.» Iisaa yamiri ɓe, tentini, wota ɓe wowlan ɗun hay gooto. O ɓeyditi e ɗun, o wi'i: «Maa *Ɓii-Aaden on tampa fota, mawɓe ɓen e hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen fow wikkoo mo, o waree, o immintinoyee ka ɲalaande tammere.» Onsay o wi'i ɓe fow wonde: «Kala faalaaɗo jokkude lan, yo o hayfintino, o ƴetta ɲande woo ɲande *leggal makko altindiraangal ngal, o jokkammi. Kala faalaaɗo dandude ngurndan mun, ɗan hayriray mo, kono kala non mo ngurndan mun hayriraa sabu an min, haray ontigi dandoyay ɗan. E ko nafa honɗun woodani neɗɗo heɓugol aduna on fow si o hayrintinike maa si o halkitike kanko tigi? Awa kadi, kala hersirɗo lan, hersiri konguɗi an ɗin, Ɓii-Aaden on kadi hersiroyay mo tuma o ardoyi e mangural makko ngal e mangural Baabaajo on wondude e malaa'ikaaɓe laaɓuɓe ɓen. Miɗo wowlande on goonga, no woodi woɓɓe e mon onon wonɓe ɗoo ɓen, ɓe maayataa ado ɓe yi'ude laamu Alla ngun.» Ɓay wa balɗe jeetati feƴƴii ɓawto yewtugol mo ɓe ɗin konguɗi, onsay o noddi Petruusu e Yuuhanna e Yaaquuba, ɓe yahi ka fello fii toragol Alla. Fewndo ko o torotoo, mbaadi yeeso makko ngon waylii, dolokke makko on wonti daneejo jalbuɗo. E nder ɗun, yimɓe ɗiɗo feeɲi no yewtida e makko, tawi ɓen-le ko Muusaa e Iiliiya. Ɓen no feeɲidi e annoora, hiɓe yewta fii yaadu makko sakkitordu ndun Yerusalaam. Tawi Petruusu e wondiɓɓe mun ɓen no soƴƴaade, kono ɓe ŋonti, ɓe yi'i annoora Iisaa on e ɓen yimɓe ɗiɗo ɓe o wondunoo e mun. Fewndo ɓee yimɓe ɗiɗo seedata e Iisaa, Petruusu wi'i mo: «Karamoko'en, no moƴƴi ka wonen ɗoo. Darnen togooji tati, onon wonndu, Muusaa wonndu, Iiliiya kadi wonndu.» Tawi kanko Petruusu o andaa ko o woni wowlude. Wa fewndo ko o wowlata ɗun, duulere ari buumi ɓe. Ko nden duulere buumata ɓe, ɓe huli. Onsay hawa yalti ka duulere, no wi'a: «Oo ɗoo ko Ɓiɗɗo an Suɓaaɗo on. Heɗitee mo!» Ɓay ngol ewol waɗii, ɓe tawi ko Iisaa tun lutti ɗon. Taalibaaɓe ɓen mari ɗun fanki. Ɓe fillitanaaki hay gooto kon ko ɓe yi'i ɗon e nder ɗen balɗe ɗon. Bimbi nden ɲande ko ɓe jippotoo ka ley fello, jamaa moolanaaɗo ari fottugol e Iisaa. Onsay gorko goo ewnii ka hakkunde jamaa ton, o wi'i: «Karamoko'en, mi torike on tenƴinee oo ɓiɗɗo an, ko fii ko bajjo an on nii. Nde jinnawii ngin nangi mo woo, o sonkay, o iiroo, o yaltina ngurda. Ngii letta mo, awa kadi ko karahan ngii yaltirta e makko. Mi torike taalibaaɓe mon ɓen raɗagol ngii jinnawii, kono ɓe waawaali.» Iisaa jaabii, wi'i: «Onon ko on jamaanu ɓoyliingu ngu gomɗinaa. Ko haa honde tuma mi wondata e mon, miɗo muɲɲanoo on? Awa addu ɗoo ɓiɗɗo maa on.» Wa ko o ɓannata paykun kun, jinnawii ngin liɓi kun ka leydi, kun iirii. Kono Iisaa toŋani ngii. Onsay o sellini paykun kun, o jonniti kun ben makkun. Fow ŋalɗi fii mangural Allaahu on. Wa fewndo ko fow ŋalɗidi e ko o waɗaynoo kon kanko Iisaa, onsay o wi'i taalibaaɓe ɓen: «Onon heɗitee fota ɗii konguɗi ɗoo: Ɓii-Aaden on janfoyte, wattee e juuɗe yimɓe ɓen.» Kono hari taalibaaɓe ɓen alaa faamude ɗin konguɗi, sabu hari hiɗi wirnanii ɓe fii wota ɓe andu ko ɗi firi. Awa kadi hari hiɓe huli landitagol mo ɗi. Onsay yeddondiral waɗi hakkunde maɓɓe fii andugol ko hombo e maɓɓe ɓuri teddude. Nde tawnoo Iisaa kaɲun no andunoo ɗin miijooji maɓɓe, o ƴetti paykun, o joɗɗini takko makko. Onsay o wi'i ɓe: «Kala jaɓuɗo kun paykun e innde an, haray ko min o jaɓi. Awa kadi kala jaɓuɗo lan, haray ko Nuluɗo lan on o jaɓi. Ko fii ko ɓurɗo fanɗude on e mon woni tedduɗo.» Yuuhanna ƴetti haala kan, wi'i: «Karamoko'en, men yi'ii goɗɗo no raɗoo jinnaaji e innde mo'on. Men toŋani mo ɗun, ɓay o wondaa e amen fii jokkugol on.» Onsay Iisaa wi'i mo: «Wota on toŋan mo ɗun. Ko fii kala mo wonaa gaɲo mon, haray ko giɗo mon.» Ɓay wonii balɗe ɗe Iisaa ittetee ka aduna ɗoo ɗen hewtii, o fiɓi anniyee yahugol Yerusalaam. O immini woɓɓe ko hikkoo yeeso makko, ɓen yahi haa e hoɗo Samariyankeeɓe goo fii eɓɓindanagol mo ɗon kanko Iisaa. Kono ɓen yimɓe jaɓaali mo tolnude, ɓay ko Yerusalaam o sutii. Ɓay ɓe yi'ii ɗun, Yaaquuba e Yuuhanna wi'i Iisaa: «Koohoojo amen, hiɗon faalaa yo men wi'u yo yiite ngen iwu ka kammu ara mula ɓee?» Onsay Iisaa fewti e maɓɓe, feli ɓe fota. Ontuma ɓe yaari e hoɗo goo. E nder ko ɓe yahata kon, goɗɗo wi'i mo: «Mi jokkete kala ka yaaruɗaa.» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ndoni ɗin no mari gayɗe mun, awa kadi colli ɗin ka weeyo no mari ɲakkaaji mun, kono Ɓii-Aaden on kan alaa hay ka fowtina hoore mun nden.» Iisaa wi'i goɗɗo goo: «Jokkan!» On jaabii mo: «Koohoojo, newnanee lan taho, mi yaha mi wattinoya ben an en.» Kono Iisaa jaabii mo, wi'i: «Accu mayɓe ɓen wattina mayɓe mun ɓen, kono an yahaa feɲɲinoyaa fii laamu Alla ngun.» Goɗɗo goo kadi wi'i mo: «Koohoojo, mi jokkay on, kono newnanee lan taho, mi yaha mi waynoyoo ɓeynguure an nden.» Iisaa wi'i onɗon kadi: «Kala fawuɗo jungo mun e hoore keri sarin, ontigi yeƴƴitii ɓaawo, haray on nafataa laamu Alla ngun.» Ɓay feƴƴii e ɗun, Koohoojo on toɗɗii fahin taalibaaɓe cappanɗe njeeɗiɗo e ɗiɗo. O imminiri ɓe ɗiɗo ɗiɗo ko yaha adoyoo mo e ca'e ɗen fow e kala nokkeeli ɗi o rewoyta e mun. O wi'i ɓe: «Baagol ngol no ɗuuɗi, kono wa'ooɓe ɓen ɗuuɗaa. Awa jooni, toree non Jom baagol ngol yo o addu wa'ooɓe ka baagol makko. Jooni miɗo imminirde on wa baaloy e hakkunde caapaali, yahee. Awa kadi wota on yooɓo bonfohun kaalisi maa sasa maa paɗe goo, hara kadi on hiwraaki hay gooto ka hoore laawol. Kala suudu ndu naatoton e mun, wi'ee taho: ‹Yo ɓuttu wonu e nduu suudu!› Si ɓii-ɓuttu no e nder ndun suudu, ɓuttu mon on juuroto mo. Si ko liddu mun, on ɓuttu wontanay on. Tabitee e ndun suudu ɗon, ɲaamon yaron ko ɓe okkori on ɗon woo, ko fii golloowo no handi e njoddi mun, hara on waɗaali naata e nduu yalta e nduu. «Kala saare nde naatuɗon e mun tolnaɗon, ɲaamee ko ɓannanaɗon kon. Sellinon ɲawɓe ɓe tawɗon ɗon ɓen, wi'on ɓe wonde *laamu Alla ngun ɓadike ɓe. Kono kala saare nde naatuɗon e mun, ɓe salii on tolnude, yahee ka fottirde maɓɓe, wi'on: ‹Men fiɗɗay e mon mbullaari saare mon nangundi men ndin e koyɗe! Kono andee tun wonde, laamu Alla ngun ɓadike!› Mi andinii on, ɲande ɲaawoore nden ko ndee saare *Saduuma ɓuretee hoynaneede edii nden saare ɗon. «Bone wonanii ndee saare Kuuraziin e ndee saare Bayti-Sa'iida! Ko fii si tawno ɗii kaawakeeji moƴƴi waɗunooɗi ka mon, ko non waɗirnoo e ɗee ca'e Tiiri e Siduuna, harayno neeɓii ko jeyaaɓe e ɗen ca'e ɓornii conci heynorɗi, ɓe wujitii ndoondi fii hollugol wonde ɓe tuubii. Ko ɗun waɗi, ɲande ɲaawoore nden ko Tiiri e Siduuna ɓuretee hoynaneede edii onon. Onon non, ɓee ɓe Kafernahuum, hiɗon sikka fii mon ɓantete haa ka aljanna? Oo'o, on bugete ka jahannama. «Kala heɗitiiɗo on onon ɓee taalibaaɓe an, haray ko min o heɗitii. Kala bugitiiɗo on, haray ko min o bugitii. Awa-le kala bugitiiɗo lan, haray ko Nuluɗo lan on o bugitii.» Ɓen cappanɗe njeeɗiɗo e ɗiɗo artidi e weltaare, ɓe wi'i: «Koohoojo amen, hay jinnaaji ɗin yankinanike men e innde mon!» Onsay o wi'i ɓe: «Mi yi'ayno Ibuliisa no iwa ka kammu yanira wa farɲitere. Awa mi okkii on bawgal tippugol e bolle ɗen e jahe ɗen e kala bawɗe gaɲo on, hara hay fus heɓaali on. Wota on weltor ko jinnaaji ɗin yankinanii on kon. Kono weltoree ko inɗe mon ɗen windaa ka kammuuli kon.» Ko e on saa'i ɗon tigi, Iisaa heɓi weltaare fota immorde e *Ruuhu Seniiɗo on, o wi'i: «Mi yettii ma yo Baaba, Jom leydi e kammu, fii koo ko wirnanɗaa ɗun ɓen faamuɓe e ɓee gandiɗuɓe, feɲɲinanɗaa ɗun ɓee fayɓe. Hiiyii, ko fii ko ɗun wonnoo yiɗi maa on yo Baaba. «Awa, Baaba an wattii fow e juuɗe an. Awa kadi hay gooto andaa ko hombo woni Ɓiɗɗo on si hinaa Baabaajo on, wano tawiri non kadi hay gooto andaa ko hombo woni Baabaajo on si hinaa Ɓiɗɗo on e on mo Ɓiɗɗo on faalaa mo feɲɲinande.» Onsay o fewtiti taalibaaɓe ɓen o wi'i ɓe e qunuutu: «Gite yi'uɗe ko yi'uɗon kon malii! Ko fii mi andinii on, annabaaɓe e lamɓe buy faalano yi'ude koo ko wonɗon yi'ude, kono ɓe yi'aali. Ɓe faalano kadi nanude koo ko wonɗon nanude, kono ɓe nanaali.» Onsay goɗɗo e waawuɓe fii Sariya ɓen immii landii mo fii ndarndagol mo, o wi'i mo: «Karamoko'en, ko honɗun mi haani waɗude fii yo mi heɓu ɗan *ngurndan poomayankejan?» Onsay Iisaa wi'i mo: «Ko honɗun windii ka defte Sariya? Ko honno faamirɗaa ɗun?» O jaabii mo, o wi'i: «Yo a yiɗir Alla Joomiraaɗo maa on ɓernde maa nden fow e wonkii maa kin fow e doole maa ɗen fow e hakkil maa kin fow, yiɗiraa ɲokondo maa on wano yiɗirɗaa hoore maa non.» Onsay Iisaa wi'i mo: «A jaaborii no moƴƴiri. Warru non, a heɓay ɗan ngurndan.» Kono tawi on no faalaa hollude peewal mun ngal, o wi'i Iisaa: «Ko hombo non woni on ɲokondo an?» Iisaa jaabori mo nii, o wi'i: «Goɗɗo no iwraynoo Yerusalaam, no yaha Yeerikoo. O hawrondiri e wuyɓe, ɓen ɓoori mo, piyi mo haa moggo mayde, ɓe yahi, ɓe acci mo ɗon. Hawrondiri *yottinoowo sadaka no feƴƴaynoo ɗon, o yi'i oo neɗɗo, o takkii mo, o feƴƴi. Fahin *Lewiyankeejo ari tawi mo ɗon, on kadi yi'i mo, takkii mo, feƴƴi. Kono Samariyankeejo wonɗo e nder safaari mun, ari tawi mo, yurmaa mo. Onsay o ɓadii, o juurani mo njaram e nebban ka barmeeji, o haɓɓi. Onsay o waɗi mo ka mbaɗɗateeri makko, o naɓi mo haa e suudu hoɓɓe, o dankii mo. Bimbi mun, o ƴetti *dinaruuji ɗiɗi, o jonni jom suudu hoɓɓe ndun, o wi'i mo: ‹Dankor mo ɗii ɗoo. Kala ko fawoyɗaa e hoore ɗii ɗoo, mi yoɓitoyte tuma mi rewtoyi.› » Ontuma Iisaa wi'i: «Ko hombo e ɓee ɗoo tato woni ɲokondo oo mo ɓee wuyɓe yani e mun?» On waawuɗo fii Sariya jaabii, wi'i: «Ko yurmaaɗo mo on.» Onsay Iisaa wi'i mo: «Yahu an kadi warraa non.» Fewndo Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen wonnoo e hoore laawol, ɓe naati ɗon e hoɗo. Debbo wi'eteeɗo Mariyatu werni ɓe ka mun. Tawi on no mari neene-gooto wi'eteeɗo Mariyama, on jooɗii e ley koyɗe Koohoojo on no heɗitoo konguɗi makko ɗin. Tawi Mariyatu kaɲun no jindidude e muraaɗi nder suudu ɗin. Onsay o ari, o wi'i: «Koohoojo an, on kippataa fii ko oo neene-gooto an accidimmi e ɗee golle ɗoo kon fow? Wi'anee lan mo yo o wallito lan!» Koohoojo on jaabii mo, wi'i: «Mariyatu, Mariyatu! Hiɗa maapii aani fii piiji ɗuuɗuɗi. Kono ko huunde wootere tun hitti. Mariyama kaɲun suɓike ko ɓuri hittude kon, ɗun-le o jaɓitantaake ɗun.» Ɲande goo tawi Iisaa no toraade Alla nokku goo. Ɓay o gaynii toraade, goɗɗo e taalibaaɓe makko ɓen wi'i mo: «Koohoojo, tindinee men no torortee wano Yaayaa tindinirnoo non taalibaaɓe mun ɓen.» Onsay o wi'i ɓe: «Nde hiɗon toroo, on wi'iray nii: «Baaba, yo innde maa nden hormore, yo laamu maa ngun feeɲu. Okkor men ɲande woo ɲaametee haananɗo men on. Yaafanoɗaa men junuubaaji amen ɗin, wano menen kadi men woni yaaforande kala bonnuɗo men. Wota a naadu men e jarrabuyee.» O wi'i kadi: «Si goɗɗo e mon aru e immaade tumbere jemma, yaha ka njaatigi mun, o findina mo, o wi'a mo: ‹Njaatigi, ɲawlan bireediije tati, ko fii miɗo heɓi koɗo ka jemma ɗoo, mi alaa hay fus ko mi okkora mo.› «Si on non mo o findinoyi wi'ii mo: ‹Mi torike ma wota a finnan, ko fii a taw mi falii baafal ngal, min e fayɓe an ɓen men waalike. Mi waawataa immaade fewndo ɗoo, mi jonne bireedi!› Mi andinii on, hay si o immaaki, o jonnira mo sabu njaatigiyaagal wongal hakkunde maɓɓe ngal, o jonniray mo kala ko o handi sabu ko on torotooɗo haɓɓitori angal hersa kon. «Min-le mi wi'ii on: Toree, on okkorte. Ɗaɓɓee, on heɓay. Hoɗɗee, on udditante. Ko fii kala toriiɗo okkorte, kala ɗaɓɓuɗo heɓay, awa kadi kala on hoɗɗiiɗo udditante. «Ko hombo e mon, ɓiɗɗo mun torotoo ɗun bireedi, ontigi jonna mo hayre? Maa o toroo mo lingii, ontigi jonna mo mboddi? Maa o toroo mo woofoonde, o jonna mo yaare? Si tawii non hay onon bonɓe ɓen, hiɗon waawi waɗande ɓiɓɓe mon ɓen piiji moƴƴi, haray ko haa honto Ben mon Wonɗo ka kammu on okkorta ɓen toriiɓe mo *Ruuhu Seniiɗo on!» Ɲande goo Iisaa raɗii jinnawii mbobinɗinngii goɗɗo. No ngii yaltirnoo e ontigi, o wowli, jamaa wonnooɗo ɗon on fow mugaa. Woɓɓe e maɓɓe wi'i: «Ko e immorde e *Balzabuula lanɗo jinnaaji ɗin o woni raɗorde jinnaaji ɗin!» Woɓɓe goo kadi fii ndarndagol mo torii mo hollugol ɓe maande iwrunde ka kammu. Nde tawnoo himo andi ɗin miijooji maɓɓe, o wi'i: «Kala laamateeri liddondirndi, kayri tigi ndi caabay. Awa kadi si suudu liddondirii, ndu lancoto. Onon hiɗon wi'a ko tippude e Balzabuula mi woni raɗorde jinnaaji ɗin. Si tawii non Ibuliisa liddike hoore mun tigi, ko honno laamateeri makko ndin tabitirta? Si tawii non wonii min ko tippude e Balzabuula mi raɗorta jinnaaji ɗin, ɗun haray onon ɓe mon ɓen non ko tippude e hombo ɓe raɗorta ɗi? Ko ɗun waɗi si kamɓe tigi ɓe ɲaawoyay on. Kono si tawii ko tippude e bawgal Alla ngal mi woni raɗorde jinnaaji ɗin, haray *laamu Alla ngun arii haa e mon. «Nde neɗɗo dolnuɗo jom aalaaji ayni galle mun woo, jawle mun ɗen daɗay. Kono si tawii ɓurɗo mo doole arii, yanii e makko, foolii mo, o jaɓitay ɗin jogaaji ɗi o hoolornoo, o sendita ɗen jawle makko. «Kala mo aldaa e an, haray ko gaɲo an, awa kadi kala mo wallataa lan mooɓitude, haray ko saakoowo. «Nde jinnawii yalti e neɗɗo woo, ngii hammiray ka wulaa, hara hingii ɗaɓɓa nokkuure fowtorde. Si ngii tawii ngii heɓaali, ngii wi'ay: ‹Yo mi yiltito ka suudu ka mi iwnoo ɗon.› Nde ngii hewtiti, ngii tawa ndun suudu fittaama laɓɓinaama. Onsay ngii yahay, ngii ɗaɓɓoya jinnaaji jeeɗiɗi ɓurɗi ngii hunƴude, ɗi naata ɗon, ɗi hoɗa. Onsay sakkitorde on neɗɗo ɓuray aranun ɗun bonude.» Fewndo ko Iisaa yewtaynoo ɗun, debbo ewnii ka hakkunde jamaa ton, wi'i: «Maloore wonanii nduu reedu saawundu ma e ɗin enɗi ɗi muynuɗaa!» Kono Iisaa jaabii, wi'i: «Maloore wonanii kan ɓen heɗotooɓe daaluyee Alla on, ɗoftoo mo!» Nde tawnoo jamaa on no ɓeydaade tun, onsay kanko Iisaa o wi'i: «Nguu jamaanu ɗoo ko jamaanu bonngu, hingu ɗaɓɓa maande. Kono ngu jonnetaake maande si hinaa sifa ndee nde Yuunusa. Ko fii ko wano Yuunusa wonirannoo yimɓe ndee saare *Niinawa maande non, ko wano non *Ɓii-Aaden on kadi woniranta nguu jamaanu ɗoo maande. Ɲande ɲaawoore nden, nde yimɓe nguu jamaanu ɗoo no ɲaawee woo, onsay oo debbo laaminooɗo ndii leydi hikkorndi ka sengo ɲaamo immoyto, ɲaawoya ɓe sabu iwugol mo haa ka kattudi leyɗe, ara heɗitoo ngun faamu Sulaymaana, hara-le ɓurɗo Sulaymaana no ɗoo. Awa kadi ɲande ɲaawoore nden, nde yimɓe nguu jamaanu ɗoo no ɲaawee woo, yimɓe Niinawa ɓen kadi immoyto, ɲaawoya ɓe sabu ko ɓe heɗinoo waaju Yuunusa ngun, ɓe tuubi, hara-le ɓurɗo Yuunusa no ɗoo.» «Hay gooto huɓɓintaa lampu suuɗa mo maa hippa mo e ley siyonwal, kono o waɗay mo e kene fii no naatooɓe ɓen yi'ira ndaygu ngun. Ko yiitere maa nden woni ndaygu ɓandu ndun. Si tawii yiitere maa nden no selli, haray ɓandu maa ndun fow no ndaygi. Si tawii non yiitere nden no ɲawi, haray ɓandu maa ndun no e nder niwre. Reenee wota ndaygu wongu e mon ngun wontan on niwre. Si tawii ɓandu mon ndun no ndaygi, hara teral mon hay gootal alaa ka niwre, ɗun haray ɓandu mon ndun fow no ndaygiri wa nde ndaygu lampu jalbi e mon.» Wa fewndo ko Iisaa yewtaynoo ɗun, *Fariisiyaajo goo torii mo yo ɓe yaadu ka makko, ɓe hirtodoya. Onsay o naati, o jooɗi fii ɲaamugol. Kono Fariisiyaajo on ŋalɗi ko Iisaa toolii fii ɲaamugol kon sooɗaaki. Onsay Koohoojo on wi'i mo: «Onon ɓee Fariisiyaaɓe, ko ɓaawo miranji ɗin tun laɓɓinton, hara hiɗon heewi miile e bonki. Onon ko on faaɗa-hakkilɓe, hara hinaa Taguɗo ɓaawo on tagi nder on kadi? Okkoree waasuɓe ɓen ko woni ka nder kon, onsay ko heddii kon fow laaɓanay on. «Kono bone wonanii on, onon ɓee Fariisiyaaɓe, ɓay hiɗon ittana naana e suukooran e kala tutateeriiji wonɗi e naakoo farilla, hara hiɗon welsindanii peewal ngal Alla yeɗata ngal e giggol makko ngol. Hara-le ko ɗun haanunoɗon jokkude, tawa kadi on welsindaaki e ko heddii kon. «Bone wonanii on, onon ɓee Fariisiyaaɓe, ɓay hiɗon yiɗi saffawol aranol ngol ka juulirɗe e hiwreede ka fottirɗe. Bone wonanii on, ɓay hiɗon wa'i wa genaale ɗe aldaa e maande, ɗe goɗɗo rewata e mun hara andaali!» Onsay goɗɗo e hakkunde waawuɓe fii Sariya ɓen ƴetti haala kan, wi'i mo: «Karamoko'en, si on maakirii nii, haray on aybinii men menen kadi!» Ontuma Iisaa jaabii mo, wi'i: «Bone wonanii on onon kadi ɓee waawuɓe fii Sariya, ɓay hiɗon fawa yimɓe ɓen dolle ɗe ɓe waawataa naɓude, hara onon on fopportaa ɗun hay hoore hondu fii wallugol ɓe. «Bone wonanii on, ɓay hiɗon maha maandina genaale annabaaɓe ɓen, hara-le ko baabiraaɓe mon ɓen sahinbini ɓe. Ɗun no seedintini wonde hiɗon newni ɗen kuuɗe ɓen baabiraaɓe mon, ɓay ɓen sahinbiniino annabaaɓe ɓen, onon kadi hiɗon mahude maandina genaale maɓɓe ɗen. Ko ɗun waɗi si Alla, Jom faamu on, no daalunoo: ‹Mi naɓanay ɓe annabaaɓe e nulaaɓe, ɓe wara woɓɓe e ɓen, ɓe tampina ɓeya ɓen›, fii no nguu jamaanu ɗoo ƴantiroyee ƴiiƴan annabaaɓe hibbanooɗan ɗan gila ka fuɗɗoode aduna, ɗun ko gila e ƴiiƴan Haabiila ɗan haa addani e ƴiiƴan Zakariyaa ɗan, on waranooɗo hakkunde *layyorde nden e *juulirde mawnde nden. Mi andinii on, pellet nguu jamaanu ɗoo ƴantoyte fii ɗun. «Bone wonanii on, onon ɓee waawuɓe fii Sariya, ɓay on suuɗii saabiwal gandal ngal, on naataali, awa kadi on jaɓaali faalanooɓe naatude ɓen naata!» Ɓay o yaltii ɗon, jannooɓe fii Sariya on ɓen wondude e Fariisiyaaɓe ɓen fuɗɗii mo monanaade, landoo mo lande ɗuuɗuɗe, waɗana mo pirci, fii tun no ɓe nangira mo immorde e konguɗi makko ɗin. Wa fewndo onsay, tawi yimɓe guluuje guluuje mooɓondirii haa hiɓe yaaɓindira. Onsay Iisaa attii wi'i taalibaaɓe mun ɓen: «Reenee e lewen *Fariisiyaaɓe ɓen, ɗun ko faasiqankaaku ngun. Alaa ko suuɗii ko feeɲataa, awa kadi alaa gundoo mo andotaako. Ko ɗun waɗi, kala ko wowluɗon ka niwre feeɲay ɲalorma teɗɗan, e kala ko sowndiɗon ka cuuɗi ewnorte ka warɲakke. «Mi andinii on yo yiɓɓe an, wota on hulu warooɓe ɓandu ɓen, toonin ɗun alaa ko ɓe waawi. Mi hollay on On mo gasoton hulude: hulee on Marɗo bawgal warugol bugoo ka jahannama nde wari. Mi andinii on, ko on Marɗo bawgal waɗugol ɗun haanuɗon hulude. Hinaa seresereeji jowi no yeeyee tammaaji ɗiɗi? Kono Allaahu on kaɲun yejjitaa hay gootun e majji. Hay cukuli ko'e mon ɗen fow no limaa. Wota on hulu, ko fii hiɗon ɓuri seresereeji buy hittude ka Alla. «Mi andinii on, kala qirritiiɗo fii an yeeso yimɓe ɓen, *Ɓii-Aaden on kadi qirritoyto fii makko yeeso malaa'ikaaɓe Alla ɓen. Kono kala yedduɗo fii an yeeso yimɓe ɓen, fii ontigi yeddoyte e yeeso malaa'ikaaɓe Alla ɓen. Kala wowluɗo Ɓii-Aaden on ko boni, no ara ka yaafanee. Kono kala hoynuɗo *Ruuhu Seniiɗo on yaafantaake. «Tuma noddaɗon ka juulirɗe e yeeso mawɓe ɓen e laamiiɓe ɓen, wota on jiɓoyo ko jaaboɗon maa ko wi'on. Ko fii ɗon kisan Ruuhu Seniiɗo on tigi longinay on ko gasoton yewtude kon.» Goɗɗo e hakkunde on jamaa wi'i Iisaa: «Karamoko'en, maakanee ben-gooto an on yo men sendodu ndondi amen ndin.» O jaabii on neɗɗo, o wi'i: «Ko hombo waɗimmi ɲaawoowo maa sendanoowo on?» O watti e ɗun: «Reenee wattanon yiila e kala miile, ko fii ko aaden alɗi woo, ngurndan makko ɗan hinaa e ɗun humii.» Onsay o waɗani ɓe ngal misal ɗoo, o wi'i: «No woodunoo neɗɗo alɗuɗo mo toore leydi mun moƴƴiri ɗun fota. Tawi on neɗɗo no miijotonoo, wi'a: ‹Ko honno mi waɗata, ko fii mi alaa ka mi waɗa ngal coɲal an?› O wi'itii: ‹E hino ko mi waɗata kon: Mi lancay tumusuuje an ɗen, mi moƴƴina ɓurɗe ɗe njanɗude ka mi loowa nenɗe an ɗen e piiji an ɗin fow. Jooni yo wonkii an, ɓay miɗo mari jawle buy ko yonatammi e nder duuɓi buy, yo mi fowto, mi ɲaama, mi yara, mi weltoo!› «Kono Allaahu on wi'i mo: ‹Ko an yo faaɗa-hakkiljo, e nder oo jemma ɗoo tigi a ƴantete wonkii maa kin. E hara koo ko faandiɗaa, ko hombo ɗun wontanta?› «Awa ko nii woniranta kala on mooɓuɗo jawle e ɓaawo alɗangol Alla.» Onsay Iisaa wi'i taalibaaɓe mun ɓen: «Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on wonde, wota on aanu fii ko ɲaamon e nder ngurndan mon ɗan maa fii ko ɓornon ɓalli mon ɗin. Ko fii ngurndan no ɓuri neema, awa kadi ɓandu no ɓuri koltu. Ndaaree kayakayaaji ɗin: ɗi sankataa, ɗi wa'ataa, ɗi alaa tumusuuje e caagaaje, kono Allaahu on no wurni ɗi, hara-le hiɗon ɓuri colli ɗin hittude. Ko hombo e mon e nder annde mun waawata ɓeydude ngurndan mun ɗan beru sogonal? Si tawii non on waawataa hay ko ɓuri lo'ude kon, haray ko honɗun aananton fii ko lutti kon? «Ndaaree no ɗii piindiiji fuɗirta njanɗa, hara-le ɗi gollataa, ɗi saɲɲataa. Kono non mi andinii on, hay Sulaymaana e nder darja mun on fow holtiraali hay wa wootiri e majji. Si tawii non Allaahu on no holtinirde non hay huɗo wonuko hande ka ngesa kon, bugoyteeko jango ka yiite kon, hara o ronkay waɗande on ko ɓuri ɗun, onon ɓee fanɗa-gomɗinalɓe? Onon non wota on yango fii ko ɲaamon maa ko yaron, wota fii ɗun maapin on. Ko fii ɗun fow ko ɓe gomɗinaa ka aduna ɓen ɗaɓɓata ɗun. Kono Ben mon Wonɗo ka kammu on no andi hiɗon handi e ɗun. Kono ɗaɓɓee tun laamu makko ngun, ɗin piiji fow ɓeydanoyte on. «Ko onon yo wuro tosooko, wota on hulu fus, sabu Ben mon Wonɗo ka kammu on tawii no wela mo ka o yeɗa on laamu ngun. Yeeyee ko jeyɗon kon, okkoron miskinɓe ɓen, moƴƴinee bonfooji ɗi hiɗɗataa, ɗun wonanay on keyee mo lannataa ka kammuuli, ɗon mooƴataa, awa kadi ngujjo meemataa. Ko fii ko ka keyee mon on woni woo, ɓernde mon nden wonata.» «Wonee hebuliiɓe, hara lampuuji mon ɗin no huɓɓi. Wa'on wa nde jiyaaɗo tijjii jom mun, hara ko yahuɗo peera, hara no on hewtitiri hoɗɗii, o udditanay mo. Ɓen jiyaaɓe malii nde jom maɓɓe ari tawi hiɓe aynude. Ka haqiiqa mi andinii on, jom ɓen daditoto, o ɓannana ɓe ko ɓe ɲaama. Ɓen jiyaaɓe ɓe jom mun tawi no ayna tumbere jemma maa ka tataɓal jemma, haray ɓen malii. Ko fii andee fota, si tawno jom galle no andunoo nde ngujjo on araynoo wujjugol, haray o accataano galle makko ɗen fusee. Awa onon kadi hebilee, ko fii Ɓii-Aaden on aroyay e saa'i nde on sogitaaki.» Onsay Petruusu wi'i mo kanko Iisaa: «Koohoojo amen, hara ngal misal ɗoo ko fii amen tun kaa ko fii yimɓe ɓen fow?» Koohoojo on jaabii mo, wi'i: «Hara ko golloowo hombo reeniiɗo holniiɗo woni ko jom mun halfinta neemingol kurkaaɗi mun ɗin e saa'i haanuɗo? Maloore wonanii on jiyaaɗo mo jom mun ari tawi no jokkiri non. Ka haqiiqa mi andinii on, o halfinay mo jawle makko ɗen fow. Kono si on jiyaaɗo wi'itike: ‹Jom an neeɓii araali›, onsay, o nangana tilfugol kurkaaduuɓe ɓen worɓe e rewɓe e ɲaamugol yara haa mandila, jom on jiyaaɗo aray nde on jiyaaɗo sabbaaki mo e saa'i mo o sogitaaki, o letta mo lette sattuɗe, o waɗa mo ka ɓe gomɗinaa ɓen waɗetee ton. «Jiyaaɗo anduɗo faaleeji jom mun ɗin, kono o eɓɓindaaki, maa o waɗaali faaleeji jom makko ɗin, o piyete piggal ɗuuɗungal. Kono si tawii non ontigi andaa faale jom mun on, o waɗii kuuɗe fodduɗe e donkineede, o foccete ko hawri. On okkoraaɗo ko ɗuuɗi ƴantete ko ɗuuɗi, awa kadi on halfinaaɗo ko ɗuuɗi landitoyte ko ɓurti.» «Miɗo ari bugagol yiite e oo aduna, mi faalete hara nge huɓɓii! Kono no woodi loƴegol ngol mi loƴoytee, e maanaa ɗun ko tampere, ɗoo yo ɗun sollitanan, haray miɗo sonjii. E hara on sikku ko addugol ɓuttu e oo aduna mi arani? Oo'o, hinaa ɗun, kono ko liddondiral mi addi. Ko fii gila jooni njowo wonduɓe e nder suudu ɓe woncondiray, tato liddondiray e ɓeya ɗiɗo, ɓeya ɗiɗo kadi liddondira e ɓeya tato. Baaba liddondiray e ɓiɗɗo, ɓiɗɗo liddondira e baaba, neene liddondira e jiwo mun, jiwo kadi liddondira e neene mun, debbo liddondira e esiraawo mun jiwo, jiwo on kadi liddondira e esiraawo mun debbo.» Iisaa wi'i kadi jamaa on: «No yiiruɗon duulere no immori ka hirnaange, on wi'ay kisan ‹ndiyan ɗan aray›, ɗun wonira non. Awa kadi no yiiruɗon hendu ndun iwrii sengo ɲaamo woo, on wi'ay ‹nguleendi ndin arii›, ɗun kadi waɗa. Ko onon yo faasiqiiɓe, on waawii faamude fii ko feeɲi ka leydi kon e ko feeɲi ka kammu kon. Ko fii honɗun non on waawaali andude oo saa'i fewndiiɗo ɗoo? «Hara ko fii honɗun onon on waawataa faamande hoore mon ko feewi kon? Nde an e mo haɓiduɗaa hiɗon yaha ka yeesoojo on woo, waɗu feere no faamondiriron ka laawol, fii wota o watte e juuɗe ɲaawoowo on, on ɲaawoowo kadi watte e juuɗe aynooɓe kaso ngon, ɓen sokoye. Mi andinii ma, a yaltataa ɗon fannamaa a yoɓaali mbuuɗu sakkitoro on.» Ko fewndo onsay, woɓɓe ari fillitanii Iisaa fii ɓee ɓe Jaliilu ɓe Pilaatu warnoo fewndo ɓe hirsata daabeeji fii ittugol sadakaaji maɓɓe. O jaabii ɓe kanko Iisaa, o wi'i: «Hara on sikku ɓen ɓe Jaliilu no ɓuri Jaliiluyankooɓe ɓen fow junuubu ɓay ɓe lettorii non? Min mi wi'ay on - oo'o! Kono si on tuubaali onon kadi, on fow on re'ay. Kaa hara on sikku ɓee sappoo e njeetato, ɓe nduu suudu aynirdu ka maadi Siluwaama yani e mun wari, no ɓuri ɓee ɓe Yerusalaam luttuɓe fow bakkatu? Min mi wi'ay on - oo'o! Kono si on tuubaali onon kadi, on fow on re'ay.» Onsay o waɗani ɓe ngal misal ɗoo: «Tawi goɗɗo no marnoo ƴibbehi ka tutateeri mun. O ari ɗaɓɓugol ɓiɓɓe e makki, o heɓaali. Onsay o wi'i gollanoowo mo on ka tutateeri: ‹Heɓii nii duuɓi tati miɗo arude ɗaɓɓugol ɓiɓɓe e ngal leggal, mi heɓaali. Hara ko nafa honɗun ngal wonani ɗoo? Jooni soppu ngal!› «Kono golloowo on jaabii mo, wi'i: ‹Jom an, accee ngal ɗoo ndee hitaande ɗoo. Ɗoo e ɗun mi jasay binde maggal on fow mi waɗana ngal ɲolu. No gasa ka ngal rima ko arata. Si ko liddu mun, onsay on soppoyay ngal.› » Tawi ɲande goo Iisaa no jannaynoo e juulirde goo e *ɲalaande fowteteende nden, ɗun ko asewe. Tawi no ɗon debbo mo jinnawii jukkini heɓii duuɓi sappoo e jeetati, himo turii, o waawataano ɓantaade few. Ɓay Iisaa yi'ii mo, o noddi mo, o wi'i: «Debbo, a sendaama e jukkere maa nden!» Onsay Iisaa *fawi juuɗe mun ɗen e makko. Ɗon kisan debbo on feewi e darnde, o manti Allaahu on. Kono yeesoojo juulirde nden seytini kon ko Iisaa ɲawndi ɲande asewe, o wi'i jamaa on: «No woodi balɗe jeegoo gaseteeɗe golleede e mun. Aree ɲawndeɗon e ɗen balɗe ɗon, hara hinaa e ɲalaande asewe!» Koohoojo on jaabii mo, wi'i: «Ko onon yo faasiqiiɓe! Hinaa mo kala e mo'on yaltinay nagge mun maa mbabba mun ka dingiraa mun ɲande asewe, naɓa yarnoya? Hara oo debbo iwdi Ibraahiima mo Ibuliisa haɓɓi gila duuɓi sappoo e jeetati, haanaa ka o firtanee ɗin kaɓɓi ɲande ɲalaande fowteteende nden?» Ɓay o yewtirii non, ɗun hersini ayɓe makko ɓen fow, kono jamaa luttuɗo on weltori ɗii piiji hittuɗi ɗi o waɗaynoo. O wi'i fahin: «Hara ko honɗun *laamu Alla ngun nandi, maa ko honɗun mi eɓɓindirta e maggu? Hingu wa'i wa abbere bene nde goɗɗo ƴetti, bugii ka suntuure mun. Nden fuɗi, wonti leggal ngal colli ɗin ka weeyo arata hoɗa e calɗi mun.» O wi'i kadi: «E ko honɗun mi eɓɓindirta e laamu Alla ngun? Hingu wa'i wa lewen mo debbo ƴetti, jillindiri e sariyaare tati condi farin, o piya ɗun, on lewen wona sabu ɗun fow ƴura.» Ko Iisaa yahaynoo Yerusalaam, o rewayno koɗolun e koɗolii hara himo waajoo. Goɗɗo goo landii mo, wi'i: «Koohoojo, hara ko yimɓe seeɗaaɓe tun dandoytee?» Onsay o wi'i ɓe: «Etee no naatiron ka dambugal faaɗungal, ko fii mi andinii on, buy ɗaɓɓoyay no naatira ɗon, kono ɓe waawoytaa. Nde jom galle ɗen immii ombi baafal ngal woo, hara hiɗon ka yaasi, onsay on fuɗɗoto honkande mo baafal ngal, wi'a: ‹Koohoojo, udditanee men!› O jaaboyto on, o wi'a: ‹Min mi andaa ko on ɓe honto!› «Wi'on kadi: ‹Men ɲaamuno men yaridi e mon, awa kadi on waajotono ka ɗate amen.› O jaaboo on kadi, o wi'a: ‹Min mi andaa ko on ɓe honto. Onon ɓee waɗaynooɓe ko ɓoylii fow, pottitee lan!› «Tuma yi'uɗon Ibraahiima e Issaaqa e Yaaquuba e ɓeya annabaaɓe heddiiɓe fow ka nder laamateeri Alla, tawa onon ko on bugoyteeɓe ka yaasi, ka wullaandu e ŋatindiro ɲiiƴe woni ton. Iwroyte funnaange e hirnaange, nano e ɲaamo, ɓe nafodoya ka laamateeri Alla. Awa andee wonde, no woodi ɓaawooɓe wontiroyayɓe yeeso, wano tawiri non kadi no woodi yeesooɓe wontiroyayɓe ɓaawo.» Ko e on saa'i ɗon *Fariisiyaaɓe goo ari wi'i mo kanko Iisaa: «Yahu iwaa ɗoo, ko fii *Heroodu no faalaa sahinbinde ma!» O wi'i ɓe: «Yahee hollon ndun saafaandu: Miɗo raɗaade jinnaaji ɗin, mi sellina ɲawɓe ɓen hande e jango, ka ɲalaande tammere haray timmanii lan. Kono bee mi seppa hande e jango e faɗɗi-jango, ko fii haanaa ka annabaajo waree ko wonaa Yerusalaam. «Ee Yerusalaam! Ee Yerusalaam! Ko an yo saare sahinbinoore annabaaɓe, wariroore nelaaɓe e mun kaaƴe! Ko haa honto mi faalanoo mooɓude ɓee fayɓe maa wano gertogal mooɓirta coppi e ley gabitti mun, e hin-le on jaɓaali ɗun! Awa nokkuure mon nden eggaama. Kono mi andinii on, on yiitataa lan haa ɲande wi'oyton: ‹Yo barki wonan oo wonɗo arude e innde Joomiraaɗo on!› » E *aseweere goo, ɗun ko *ɲalaande fowteteende nden, Iisaa naati e suudu hooreejo Fariisiyaaɓe ɓen fii nafagol, tawi ɓen Fariisiyaaɓe no tenƴina mo. Tawi aaden ɓuutuɗo no yeeso makko ɗon. Onsay Iisaa landii waawuɓe fii Sariya ɓen e Fariisiyaaɓe ɓen, o wi'i: «Hara no dagii ka ɲawndee e aseweere kaa dagaaki?» Kono ɓe fow ɓe deƴƴi. Onsay o ƴetti on ɲawɗo, o sellini, o acciti mo, on yahi. Onsay o wi'i ɓe: «Ko hombo e mon, si ɓiɗɗo mun maa nagge mun aru e yanude e nder woyndu, salotoo nge ƴawnude maa ƴawna mo ɗon kisan fii nden ɲande ko asewe?» Laatii ɓe waawaali jaabaade hay huunde e ɗun. Ɓay o yi'ii no ɓen saatinanooɓe suɓoraynoo ndaɗɗule yeesooje ɗen, o waɗani ɓe ngal misal ɗoo, o wi'i ɓe: «Si on aru e saatineede e peera, wota on wonu ka ndaɗɗule yeesooje fii hita taw ɓurɗo on hittude no saatinaa ɗon haa saatinɗo on on ara wi'a on: ‹Accanee oo ɗoo ndaɗɗudi ndin.› Onsay on hersay ruttagol ka ndaɗɗudi ɓaawoori. Kono tuma saatinaɗon woo, wontiree ɓaawo fii tuma nde saatinɗo on on ari woo, yo o wi'u on: ‹Giɗo an, aru wonaa yeeso gaa.› Onsay ɗun wonanay on teddungal e tawnde ɓen ɓe saatindinaɗon fow. Ko fii kala mawnintiniiɗo jippinoyte, awa kadi kala jippinɗo hoore mun mawninoyte.» Onsay kanko Iisaa o wi'i saatinɗo mo on: «Nde hiɗa soƴƴina maa hirtina woo, wota a saatin yiɓɓe maa ɓen maa neene-gootooɓe maa ɓen maa musiɓɓe maa ɓen maa kawtalɓe maa alɗuɓe ɓen, fii wota kamɓe kadi ɓe saatine ɲande goo, ɗun wonane njoddi. Kono nde waɗataa caatal woo, saatin miskinɓe ɓen e jukkunnaaɓe ɓen, e maanaa boofooɓe ɓen e bumɓe ɓen. Ɗun a wonoyay malaaɗo, ko fii ɓen alaa ko yoɓitire, a yoɓitoyte ɲande ummutal feewuɓe ɓen.» Ɓay goɗɗo e ɓe o nafodaynoo ɓen nanii ɗin konguɗi makko kanko Iisaa, o wi'i mo: «Maloore wonanoyay on nafoytooɗo ka *laamateeri Alla!» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ɲande goo goɗɗo waɗuno caatal moolanaangal, o saatini yimɓe buy. Ɓay nafagol ngol fewndike, o nuli kurkaadu makko ndun yo on yahu wi'a ɓe o saatinnoo ɓen yo ɓen aru, ko fii hebulaama. «Kono ɓe fow ɓe kuylitidi. Arano on e maɓɓe wi'i ndun kurkaadu: ‹Miɗo soodi ngesa, bee mi yaha mi ndaaroya mba. Mi torike mo yo o yaafo lan.› Goɗɗo on wi'i: ‹Miɗo soodi kalali sappo, miɗo yahude mi lasindoo ɗi, mi torike mo yo o yaafo lan.› Goɗɗo goo kadi wi'i: ‹Miɗo jombi neeɓaali, ko ɗun haɗata mi yaha.› «Ɓay kurkaadu ndun hewtitii, o yottintini e jom makko ko o nulaa kon fow. Onsay jom galle on tikki, o wi'i ndun kurkaadu makko: ‹Yahu kisan e ɗate ɗen fow, njane e tosooke, addanoyaa mi miskinɓe ɓen e jukkunnaaɓe ɓen e bumɓe ɓen e boofooɓe ɓen fow.› «Kurkaadu ndun wi'i: ‹Jom an, ko yamirɗon kon waɗaama, kono haa jooni ka jooɗee no lutti.› «Onsay jom galle ɗen wi'i kurkaadu ndun: ‹Yahu haa ka fulawaa, takkoɗaa kowle ɗen fow, rewaa e ɗatoy koy fow, etoɗaa no yimɓe ɓen arda fii no ka an heewira. Ko fii mi andinii on, hay gooto e ɓee ɓe mi saatinnoo aranun mettotaako oo nafakka an!› » Tawi jamaa moolanaaɗo no jokkondirnoo e Iisaa. O fewtiti ɓe, o wi'i: «Si goɗɗo arii e an, hara o woniraa selugol ben makko e yumma makko e ɓeyngu makko e ɓiɓɓe makko ɓen e neene-gootooɓe makko ɓen worɓe e rewɓe haa naɓani wonkii makko kin tigi, haray onɗon waawataa wonude taalibaajo an. Awa kadi kala mo ƴettaali *leggal mun altindiraangal ngal jokkimmi, haray ontigi waawataa wonude taalibaajo an. «Hara ko hombo e mon si no faalaa darnude koore, ronkata jooɗaade taho, taskoo fii ko o eɓɓi kon si ko ko yonata? Kulol wota ootigi fuɗɗo ronka gaynude, fii wota yi'uɓe mo e ɗun ɓen fow jalu mo, wi'a: ‹Oo neɗɗo fuɗɗino darnude, kono o waawaali lannitaade!› «Maa hara ko lanɗo hombo fokkitanta haɓidoygol e lanɗo goo mo konu mun woni embere yimɓe guluuje noogayo, hara kanko ngu makko ngun ko embere yimɓe guluuje sappo, ronkata jooɗaade taho, taskoo si o heɓoyay kutu maɓɓe? Si o tawii non o heɓoytaa kutu maɓɓe ɓay oya no woɗɗitii mo taho, o nelay e on fii yo on waɗan mo sartiiji no ɓuttu on tabitira. Ko ɗun waɗi, kala e mon mo woniraa seedugol e ko o jeyi kon, haray gasataa wonde taalibaajo an. «Lanɗan ko huunde moƴƴere, kono si dakamme majjan on iwii, haray ko honno dakamme majjan on wattirtee? Haray ɗan alaa nafa ka leydi maa ka ɲolu, ko hawkoyteeɗan ka yaasi. «Mo no mari noppi nanirɗi yo nanu!» Ƴantooɓe sagalle ɓen fow wondude e junuubanke'en no ɓadotonoo Iisaa fii heɗagol mo. Fariisiyaaɓe* ɓen e jannooɓe fii Sariya on no ŋunaynoo hakkunde maɓɓe, wi'a: «Oo ɗoo kaɲun ɓannitay junuubanke'en, ɲaamida e maɓɓe!» Onsay kanko Iisaa o waɗani ɓen ngal misal ɗoo, o wi'i: «Ko hombo e mon si no mari baali teemedere, gootii e ɗin majja, ronkata accude cappanɗe jeenay e jeenayji ɗin ka wulaa, yaha ɗaɓɓitoya majjungii ngin haa nde o yiitoyi ngii woo? Nde o yiitoyi ngii, o wakkoo ngii e hoore weltaare. Nde o hewtiti ka makko, o nodditay yiɓɓe makko ɓen e kawtalɓe makko ɓen, o wi'a ɓe: ‹Weltodee e an, ko fii mi yiitii baalii an majjunoongii ngin!› Mi andinii on, ko wano non kadi weltaare ɓurirta woodude ka kammu sabu junuubankeejo gooto tuubuɗo, edii feewuɓe cappanɗe njeenayo e njeenayo ɓe tuubuubuyee fawaaki ɗun.» «Maa ko debbo hombo marɗo tammaaji sappo, si wooturu e ɗin majjirii mo, ronkata huɓɓude lampu, fitta suudu mun ndun, ɗaɓɓitira hakkil haa nde o yiiti ndu woo? Nde o yiiti ndu, o nodditay yiɓɓe makko ɓen wondude e kawtalɓe makko ɓen, o wi'a ɓe: ‹Weltodee e an, ko fii mi yiitii tammaaru an majjunoondu ndun!› Mi andinii on, ko wano non kadi malaa'ikaaɓe Alla ɓen weltorta tuma nde junuubankeejo gooto tuubi.» O wi'i kadi: «Goɗɗo no marnoo ɓiɓɓe ɗiɗo. Toolaajo makko on wi'i mo: ‹Baaba an, jonnee lan geɓal an ngal mi haani hendoyaade ngal ka jawdi mon.› Onsay ben maɓɓe sendani ɓe jawdi mun ndin. «Ɓay balɗe feƴƴii, toolaajo on mooɓi ko o jeyi kon fow, o yahi e leydi woɗɗundi, o funsitoyi ton jawdi makko ndin fow e nder jiiɓaare. Ɓay o lannii fewjande fow, heege tiiɗunge waɗi e ndin leydi. Onsay o fuɗɗaa ŋakkireede. O halfinoyii e goɗɗo goo jeyaaɗo e ndin leydi, on naɓi mo ka gese mun fii ko aynana ɗun koseeji mun ɗin. Himo faaletenoo ɲaamude neteeje ɗe koseeji ɗin ɲaamaynoo ɗen, kono hay gooto okkoraali mo. «O luggini miijo, o wi'i: ‹Ko gollooɓe njelo ben an mari ɲaamooɓe haa luttina, hara min miɗo maaya ɗoo heege! Jooni non, miɗo yiltitaade ka ben an, mi wi'a ɓe: Baaben, mi waɗii junuubu ka Alla, mi heɓii hakkee mon, mi foddaa e noddeede ɓiɗɗo mon hande kadi. Jogoree lan wa golloowo mon.› «Onsay o yiltitii ka ben makko. Ɓay o ɓadike, ben makko haynii mo, yurmaa mo. Tun ben makko dogi, hirbii mo, lunnii. Onsay on ɓiɗɗo makko wi'i mo: ‹Baaben, mi heɓii junuubu ka Alla mi heɓii hakkee mon, mi foddaa e noddeede ɓiɗɗo mon hande kadi!› «Kono ben makko yamiri kurkaaduuɓe mun ɓen, o wi'i ɓe: ‹Yahee tinna addanon mo kaftaane ɓurɗo fotude on ɓornon mo, waɗanon mo hurundaare ka hondu e paɗe ko o wattoo.› O wi'i ɓe kadi: ‹Addoyee ga'un fayukun kun, hirson, ɲaamen, weltoɗen. Ko fii hari oo ɓiɗɗo an ɗoo ko mayɗo, kono jooni o wuuritii, hari kadi o majjii, kono jooni o yiitaama!› Onsay ɓe woni e fijugol weltoda. «Ɗun hawrondiri afo makko on no ka ngesa. Ɓay on ɓadike ka hoɗo fewndo ko o artata, o nani hito gimi e gami. Tun o noddi golloowo maɓɓe goo fii ko humpita mo kon ko woni waɗude ka maɓɓe. On golloowo wi'i mo: ‹Miɲan maa hewtitii. Ɓay non o hewtitii e jam, ko sabu ɗun ben maa en hirsiri ga'un fayukun kun.› «On seytini kisan, o salii naatude. Onsay ben makko yalti jeeji mo fii yo o naatu. Kono o wi'i ben makko: ‹E hino, waɗii nii duuɓi buy miɗo yanganaade on. Haa hande mi yeddaali on. Min-le hay nde wootere on okkaali lan hay be'un fii ko mi saatinira goreeɓe an ɓen. Kono ɓay oo ɓiɗɗo mon ɗoo dekkuɗo ndii jawdi mon dekkidi ndi e waɗooɓe jinaa artii, onɗon on hirsanii mo ga'un fayukun kun!› «Ben makko wi'i mo: ‹An non boobo an, ɲande woo hiɗen wondi. Ko mi mari kon fow ko an jeyi. Kono mi taw bee mi weltoo, mi waɗa welo-welo, ɓay hari oo miɲɲiraawo maa ɗoo ko mayɗo, kono jooni o wuuritii, hari kadi o majjii, kono jooni o yiitaama.› » Iisaa wi'i taalibaaɓe mun ɓen kadi: «No woodunoo aaden galo marɗo mbatulaajo, tawi on mbatulaajo makko no ɲo'iraa funsugol jawdi on galo. O noddi on mbatulaajo, o wi'i mo: ‹Ko honɗun mi woni nanude e hoore maa? Jittanan no wonɗaa gollirde, ko fii a waawataa wonude mbatulaajo an hande kadi.› «Onsay mbatulaajo on wi'itii: ‹Hara ko honɗun mi waɗata jooni, ɓay jom an no ittude lan wonugol mbatulaajo makko? E hin-le mi maraa doole remugol, awa kadi toragol no hersinanii lan. Mi andii ko mi waɗa fii yo mi heɓoy ko wernammi ka mun tuma mi ittaa e mbatulayaagal.› «Onsay o nodditi kala joganiiɓe jom makko ɓen. O wi'i arano on: ‹Ko jelu joganiɗaa jom an?› On jaabii: ‹Ko tankonje teemedere nebban.› Ontuma mbatulaajo on wi'i mo: ‹Jooɗo kisan, ƴettaa kaydi maa ndin, windaa ko cappanɗe jowi joganiɗaa mo.› «O wi'i goɗɗo goo kadi: ‹An-le ko jelu joganiɗaa mo?› On jaabii: ‹Ko bootooji teemedere ngawri.› O wi'i onɗon kadi: ‹Ƴettu kaydi maa ndin, windaa ko bootooji cappanɗe jeetati joganiɗaa mo.› «Onsay jom on mbatulaajo ɓoyliiɗo manti mo sabu kon ko on golliri ƴoyre. Ko fii fayɓe nguu jamaanu no ƴoƴi telen ɲokondooɓe mun ɓen ɓuri fayɓe jeyaaɓe ɓen ka ndaygu. Min-le mi wi'ay on: yo on ɗaɓɓir ɗee jawle adunayankeeje yiɓɓe, fii tuma nde ɗen lanniroyi on, yo on wernoye ka galleeji poomayankeeji. «Mo nunɗii e hoore ko fanɗi, o nunɗay e hoore ko mawni. Awa kadi mo nunɗaali e hoore ko fanɗi, o nunɗataa e hoore ko mawni. Si tawii non on nunɗaali e hoore jawle adunayankeeje ɗen, haray ko hombo halfinoyta on jawle haqiiqaaje ɗen? Awa kadi si on nunɗaali e hoore ngel goɗɗo ngel, ko hombo jonnoyta on ko mon kon? «Golloowo hay gooto waawataa gollande jeyɓe ɗun ɗiɗo, ko fii o aɲay oya, o yiɗa oya, maa o haɓɓoo e oya, o itta bote e oya. Ko ɗun waɗi si on waawataa rewude Alla, rewon jawdi.» Fariisiyaaɓe* ɓen e yiɗude mun kaalisi no heɗotonoo ɗun fow liɓa bote e Iisaa. O wi'i ɓe: «Onon hiɗon waɗi hoore mon feewuɓe e yeeso yimɓe ɓen, kono Allaahu on kaɲun no andi ko woni ka ɓerɗe mon. Ko fii ko yimɓe ɓen ɓanti fii mun kon ko ɲidduɗun yeeso Alla. «Awa ko Sariya on e defte annabaaɓe ɓen wonnoo haa fewndo Yaayaa. Kono gila e fewndo Yaayaa, Kibaaru Moƴƴo fii *laamu Alla ngun no feɲɲineede, mo kala no huutorde doole fii naatugol ɗon. Kono mi andinii on: kammu ngun e leydi ndin mutude no ɓuri newaade edii ciifun gootun wonkun ka Sariya monteede. «Kala accituɗo ɓeyngu mun, ƴetti goɗɗo goo, haray ontigi jeenii. Awa kadi kala ƴettuɗo debbo seedaaɗo, haray onɗon kadi jeenii. «Hari no woodunoo aaden galo ɓornotonooɗo conci dimi firsiniraaɗi ko wojji, waɗaynooɗo ɲande woo welii e fotii. Tawi miskiino wi'eteeɗo Laazaru mo ɓandu mun fow temmaa no waalii ka dambugal makko. On no faaletenoo hendaade ɲaameteeji luttaynooɗi ɗin ka on galo. Tawi hay bareeji ɗin arayno metta ɗen temmeeje makko. «Ɲande goo on miskiino maayi, malaa'ikaaɓe ɓen naɓi mo tawtinoyi Ibraahiima. On galo kadi maayi, surraa. Ka jahannama, tawi on galo no e nder lette, o ɓanti gite, o haynii Laazaru takko Ibraahiima ka woɗɗitii. O ewnii, o wi'i: ‹Baaba an Ibraahiima, yurme lan, yamiraa Laazaru yo o jullu hondu makko ndun ka ndiyan, o ara o ɓuɓɓinanammi ɗenngal an ngal. Ko fii miɗo tampi ka yiite gaa!› «Ibraahiima jaabii mo, wi'i: ‹Boobo an, anditu an a hendinoke moƴƴereeji maa ɗin ka aduna, wano non kadi Laazaru yeɗinoke ton tampereeji. Jooni non kanko ɓernde makko ɓuttinaama ɗoo, an hiɗa tampude. E hoore ɗun kadi, wimbo moolanaango no waɗaa hakkunde men fii wota faalaaɓe iwde gaa yaha ton ɓen waawu ɗun, wano non onon kadi wota on waawu lumbitirde gaa.› «Onsay on galo wi'i: ‹Awa mi torike ma yo baaba an, nelanan Laazaru ka galle ben an haa e ɓee neene-gootooɓe an njowo, o hajoyoo ɓe ɗun fii wota kamɓe kadi ɓe aroy e ndee nokkuure lette.› «Onsay Ibraahiima jaabii mo, wi'i: ‹Hiɓe jogii ton deftere Muusaa nden e defte ɓeya annabaaɓe, yo ɓe heɗo ɗen.› «O wi'i: ‹Oo'o, yo baaba an Ibraahiima, kono si goɗɗo e mayɓe ɓen yahii e maɓɓe, ɓe tuubay.› «Kono Ibraahiima wi'i mo: ‹Si ɓe heɗaaki Muusaa e annabaaɓe heddiiɓe ɓen, haray ɓe jaɓataa wurteede hay si ɓe immintinanaama goɗɗo e mayɓe ɓen!› » Iisaa wi'i taalibaaɓe mun ɓen: «Alaa no peggal ronkirta arirde, kono bone wonanii on wonɗo sabu ɗun. Haray ko ɓuri mo moƴƴande ko kolmbireede tuntere hayre, o bugee ka baharu edii o wonude sabu gokkun e koy paykoy feggaade. Reenee hoore mon! «Si musiɗɗo mon ooɲike, waajee mo. Si o tuubii, yaafee mo. Awa kadi si o bonnii on laabi jeeɗiɗi e nder ɲallal, o yiltitoyike e mon laabi jeeɗiɗi hara himo wi'a: ‹mi tuubii›, on yaafoto mo.» Sahaabaaɓe* ɓen wi'i Koohoojo on: «Ɓeydanee men gomɗinal.» Onsay Koohoojo on wi'i ɓe: «Hay si tawii gomɗinal mon ngal no fota e abbere bene, harayno on waaway yamirde kii ndologahi, wi'on: ‹Ɓoro, iroyoɗaa ka tumbo baharu!›, onsay ki ɗoftoto on. «Hara ko hombo e mon, si no mari kurkaaduujo remoowo maa ngaynaako, wi'ata on no o iwtiri golle: ‹Aru ɲaamaa›? Kono ka liddu ɗun, o wi'ay mo: ‹Moƴƴinanan ko mi ɲaama, ɓornoɗaa si ɓannanaa mi. Si mi gaynii ɲaamude yara, onsay an kadi a ɲaamay yaraa›. Hara o mantay on kurkaaduujo fii o waɗii ko o yamiraa kon? Onon kadi wano non, si on waɗii ko yamiraɗon kon fow, wi'ee: ‹Menen ko men kurkaaduuɓe meereeɓe, ko ko men haani waɗude tun men waɗi.› » E nder yaadu makko ndun Yerusalaam, kanko Iisaa o rewri hakkunde diiwal *Samariiya ngal e diiwal Jaliilu ngal. Wa fewndo ko o naataynoo e hoɗo, yimɓe sappo ɓe ɗamajan nangi sutii fottugol e makko, ɓe dartii ka woɗɗi, ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Iisaa, ko onon yo Karamoko'en! Yurminee men!» Ɓay o yi'ii ɓe, o wi'i ɓe: «Yahee hollitoyoɗon *yottinooɓe sadaka ɓen.» E nder yaadu maɓɓe ndun ɓe tawi ɓe sellinaama, ɓe laaɓii. Ɓay goɗɗo e maɓɓe tawii sellinaama, o yiltitii e hoore himo ewnoo manta Alla. Hawri on neɗɗo ko Samariyankeejo. O ari, o yani e ley koyɗe Iisaa, o weltanii mo. Onsay Iisaa ƴetti haala kan, wi'i: «Hinaa ɓe sappoo non ɓe sellinaama, ɓe laaɓii? Awa ko honto njeenayooɓe luttuɓe ɓen woni? Hinaa hay gooto e maɓɓe yiltitaaki fii mantugol Alla si wonaa oo janano ɗoo tun?» Onsay o wi'i on: «Immo yahaa, gomɗinal maa ngal hisinii ma.» Ɲande goo *Fariisiyaaɓe ɓen landii mo kanko Iisaa ko honde tuma *laamu Alla ngun arata. Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Laamu Alla ngun ardataa no yi'orta. Wi'etaake ‹hingu ɗoo!› maa ɗun ‹hingu ɗaa!›, ko fii mi andinii on, laamu Alla ngun no e mon.» Onsay o wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «Saa'i aroyay nde faaleteɗon yi'ude wootere e ɲalaaɗe *Ɓii-Aaden on, kono on yi'oytaa nde. On wi'oyte ‹himo ɗoo!› maa ‹himo ɗaa!› Wota on hammir ton, wota on dogir ton. Awa ko wano maƴannde maƴirta non, jalba gila nano haa e ɲaamo ka weeyo, ko wano non ardu Ɓii-Aaden on woniroyta ka ɲalaande mun. Kono ɗoo e ɗun, bee o tampa fota, nguu jamaanu ɗoo hawka mo. «Ko waɗunoo kon fewndo jamaanu Nuuhu, waɗoyay kadi ka ɲalaaɗe ado artugol Ɓii-Aaden on. Ko fii fewndo Nuuhu, hari yimɓe ɓen no ɲaamaynoo yara, no jomba jombanee, haa ɲande Nuuhu naatunoo ka laana. Onsay waamere nden ari, muli luttuɓe ɓen fow. «Ko wano non kadi e fewndo jamaanu Luutu, yimɓe ɓen no ɲaamaynoo yara, sooda soodita, tuta darna. Kono nde Luutu yaltunoo *Saduuma, mbollan yiite iwruno ka kammu yani e maɓɓe, muli ɓe fow. «Ko wano non kadi woniroyta ɲande Ɓii-Aaden on feeɲiti. Nden ɲande, on wonɗo ka fowtorde hoore suudu mun wota tippano piiji mun wonɗi ɗin ka nder suudu. Wano non kadi on wonɗo ka ngesa wota yiltito ka mun. Anditee fii sonnaajo Luutu on. Kala ɗaɓɓuɗo no dandira ngurndan mun, ɗan hayriray mo, kono kala non mo ngurndan mun hayrinaa, o dandoyay ɗan. «Mi andinii on kadi, e nden jemmaare ɗon, yimɓe ɗiɗo waaloduɓe e danki wooti, goɗɗo e maɓɓe ƴettete, oya on lutta. Wano non kadi, rewɓe ɗiɗo wonɓe unidude, goɗɗo e maɓɓe ƴettete, oya on lutta. Awa kadi yimɓe ɗiɗo wonduɓe e ngesa woota, gooto e maɓɓe ƴettete, oya on lutta.» Taalibaaɓe ɓen wi'i mo: «Koohoojo amen, hara ko honto ɗun waɗoyta?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko ka ko maayi kon woni woo, jigaaje ɗen mooɓotoo.» Iisaa waɗani taalibaaɓe mun ɓen ngal misal fii ɓanginangol ɓe nafa duumagol e toraare Alla, hara ɓe haaɓaali. O wi'i ɓe: «No woodunoo e saare aaden ɲaawoowo mo hulataa Alla, awa kadi o hersataa hay gooto. Tawi kadi no e nden saare keynguujo araynooɗo soono woo ka on ɲaawoowo, wi'a mo: ‹Ɲaawu hakkunde an e oo gaɲo an.› Gila neeɓii hari on ɲaawoowo anniyaaki. Kono ɓawto ɗun o wi'itii: ‹Fii kala mi hulataa Alla, awa kadi mi hersataa hay gooto, ɓay oo keynguujo sonjirii lan nii, yo mi ɲaawan mo fii wota o sonjan ɲande woo!› » Koohoojo on wi'i: «On nanii ko on ɲaawoowo ɓoyliiɗo wi'i kon? E taw si hara Allaahu on ɲaawantaa ɓen ɓe o suɓii, ɗun ko ɓen torotooɓe mo jemma e ɲalorma? Hara o nennanay ɓe ɗun? Mi andinii on, o ɲaawanay ɓe ko yaawi. Kono taw nde *Ɓii-Aaden on aroyi si o tawoyay gomɗinɓe e hoore ndii leydi?» O waɗi kadi ngal misal ɗoo e hoore ɓen yimɓe fellituɓe ko feewuɓe, hara hiɓe aybina ɓeya, o wi'i ɓe: «Yimɓe ɗiɗo yahuno ka *juulirde mawnde fii juulugol, tawi goɗɗo on ko *Fariisiyaajo, oya on ko ƴantoowo sagalle. Fariisiyaajo on immii darii, tawi himo tororanaynoo nii hoore makko, wi'a: ‹Eyoo-maa Alla, mi weltanike ma ko tawi kon mi wa'aa wa heddiiɓe ɓen, ɗun ko ɓee jattooɓe maa ɓee ɓoyliiɓe maa ɓee jeenooɓe maa wano oo ƴantoowo sagalle ɗoo. Min-le mi hooray laabi ɗiɗi e nder yontere nden, awa kadi mi ittay sappaɓun e hoore kala ko mi heɓi.› «Tawi on ƴantoowo sagalle hay suusataano ɓantirde gite mun ɗen ka kammu, kono himo darii ka woɗɗitii, himo tappitoo e ɓernde, wi'a: ‹Yaa an Alla, yurminan min oo junuubankeejo!› «Mi andinii on, ko on ƴantoowo sagalle ɗon-le yiltitinoo ka galle mun e hoore ko o jogoraaɗo wa feewuɗo edii Fariisiyaajo on. Ko fii kala mawnintiniiɗo jippinoyte, awa kadi kala jippinɗo hoore mun mawninoyte.» Woɓɓe addanayno mo hay boobooɓe ɓen fii yo o meemu ɓe. Nde taalibaaɓe ɓen yi'unoo ɗun, ɓe toŋani ɓe. Kono Iisaa nodditi paykoy koy e hoore himo wi'a: «Accee paykoy koy ara e an, wota on haɗu koy, ko fii *laamu Alla ngun ko sifa makkoy wonani. Ka haqiiqa mi andinii on, kala mo jaɓiraali laamu Alla ngun wa paykun, haray o naatataa ton few.» Hooreejo goo landii Iisaa, wi'i: «Karamokoojo moƴƴo, hara ko honɗun mi haani waɗude fii yo mi heɓoy *ngurndan poomayankejan ɗan?» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko fii honɗun wi'irtaa mi moƴƴo? Hay gooto moƴƴaa si hinaa Alla Bajjo on. Hiɗa andi yamirooje ɗen, ɗun ko wota a jeenu, wota a ittu hoore, wota a wujju, wota a seedito fenaande, teddinaa kadi yumma maa e ben maa.» On hooreejo jaabii, wi'i: «Miɗo waɗude ɗun fow gila e cukankaaku an.» Ɓay Iisaa nanii ko on wi'i kon, o wi'i mo: «No ŋakkan-maa fahin huunde wootere: yeeyitu kala ko jeyɗaa, senditanaa miskinɓe ɓen, ɗun wonanoyte keyee ka kammuuli, onsay araa jokkaa mi.» Ɓay on nanii ɗun, o aani, ko fii hari himo alɗi fota. Ɓay Iisaa yi'ii ɗun e makko, o wi'i: «Emba no sattani jom jawle en ka ɓe naata ka laamu Alla. No ɓuri weeɓande ngelooba ka mba rewa e wuddere meselal edii ka jom jawle en naata ka laamu Alla.» Wonnooɓe mo heɗaade ɓen wi'i: «E hara ko hombo dandoytee?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ko waawantaako neɗɗanke kon no waawanoo Alla.» Onsay Petruusu wi'i mo: «Awa e hino, men accii ko men jeyi kon fow, men jokkii on.» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa mi andinii on, kala accuɗo suudu mun ndun e ɓeyngu mun e siɓɓe mun ɓen e mawɓe mun ɓen e ɓiɓɓe mun ɓen sabu laamu Alla ngun, o heɓoyay ko ɓuri ɗun ka aduna ɗoo, awa kadi ka aduna aroyoowo, o heɓoyay ngurndan poomayankejan ɗan.» Onsay Iisaa pottini *sahaabaaɓe mun ɓen sappoo e ɗiɗo sera, o wi'i ɓe: «Awa hiɗen yahude Yerusalaam. Kala ko annabaaɓe ɓen windunoo kon e hoore Ɓii-Aaden on laatoyto. O wattoyte e juuɗe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, o jalee, o tiwee, tuttee e hoore makko, ɓe piyira mo cabbi, ɓe wara. Ɓawto ɗun o immitoo ka ɲalaande tammere.» Kono ɓen taalibaaɓe faamaali hay fus e ɗun, ɗin konguɗi wirnanii ɓe, ɓe ronki faamude kon ko yewtaa. Ko Iisaa ɓadii Yeerikoo, tawi bunɗo no jooɗii ka sera laawol no toroo. On nani hito jamaa on ko feƴƴata kon, o landii ko honɗun waɗi. O andinaa wonde ko Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata woni feƴƴude. Onsay o ewnii, o wi'i: «Ko an yo Iisaa, ɓii Daawuuda, yurminan!» Hikkinooɓe yeeso ɓen feli mo fii yo o fanku, kono o ɓurti ewnaade, wi'a: «Ko an yo ɓii Daawuuda, yurminan!» Onsay Iisaa dartii, o yamiri yo ɓe addan mo mo. Ɓay on ɓadike, Iisaa landii mo: «Ko honɗun faalaɗaa yo mi waɗane?» On jaabii mo, wi'i: «Koohoojo, ko yo mi hettu giiɗe an ɗen!» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Wuntu, gomɗinal maa ngal hisinii ma.» O wunti ɗon kisan, o jokki Iisaa, himo mawnina Alla. Ɓay jamaa on yi'ii ɗun, ɓe woni e mantugol Alla. Iisaa naati Yeerikoo. Ko o taƴitata saare nden, tawi aaden galo tawaaɗo e hooreeɓe ƴantooɓe sagalle ɓen wi'eteeɗo Zaakaru no humpanoo yi'ugol mo kanko Iisaa. Kono o ronki feere mun sabu ɗuuɗugol jamaa on, awa kadi himo raɓɓiɗi. Onsay o dogi o feƴƴi yeeso, o ƴawoyi e hoore ƴibbehi fii no o yi'ira Iisaa, ɓay hari on ko ɗon rewata. Nde Iisaa hewtunoo e ley kin ƴibbehi, o tiggitii, o wi'i: «Zaakaru, tippo heɲa, ko fii bee mi weera hande ka galle maa.» Zaakaru tippii heɲa, jaɓɓii mo e nder weltaare. Ɓay fow yi'ii ɗun, ɓe ŋuni, ɓe wi'i: «Oo koɗoyike junuubankeejo!» Kono Zaakaru immii darii, wi'i Koohoojo on: «Heɗee yo Koohoojo an, mi okkay miskinɓe ɓen feccere jawdi an ndin. Awa kadi si miɗo bonnani goɗɗo goɗɗun, mi yoɓitiray ontigi ɗun cowalle nay.» Onsay Iisaa wi'i: «Hande kisiyee naatii e ɗee galle ɗoo. Ko fii oo ɗoo kadi ko o iwdi Ibraahiima. Awa ko addi *Ɓii-Aaden on ko ɗaɓɓitugol majjuɓe ɓen, danda ɓe.» Ɓay hari o ɓadike Yerusalaam, o ɓeyditani ɓe ngal misal ɗoo, ko fii hari heɗinooɓe mo ɓen no sikka *laamu Alla ngun feeɲay kisan. O wi'i ɓe: «Aaden dimo yahuno e leydi woɗɗundi fii lamminoyegol, arta. On noddi kurkaaduuɓe mun sappo, o jonni ɓe manankunji sappo. O wi'i ɓe: ‹Gollitiree ɗii ɗoo haa mi ara.› Kono tawi yimɓe leydi makko ndin no aɲi mo. Ɓe nelti woɓɓe ɓaawo makko fii andingol ɓen ton wonde ɓe faalaaka onɗon laamoo ɓe. «Ɓay o lamminoyaama, o artii, o nodditi kurkaaduuɓe makko ɓe o jonnunoo mbuuɗi ɓen fii no o andira ko honno mo bee e maɓɓe gollitiriri ɗi. «Arano on e maɓɓe ari, wi'i: ‹Koohoojo an, ɗi accirnoɗon mi ɗin ɓeydike cowalle sappo.› O wi'i mo: ‹A waɗii ko moƴƴi, yo kurkaaduujo moƴƴo! Ko fii a nunɗii e hoore ko fanɗi, mi waɗii ma yeesoojo e hoore ca'e sappo.› «Ɗimmo on e maɓɓe ari, wi'i: ‹Koohoojo an, ɗi accirnoɗon mi ɗin ɓeydike cowalle jowi.› O wi'i onɗon kadi: ‹Mi waɗii ma e hoore ca'e jowi.› «Goɗɗo e maɓɓe kadi ari, wi'i: ‹Koohoojo an, e hino ɗi accirnoɗaa mi ɗin, hari miɗo mari ɗi e lincun. Ko fii hari miɗo hulu maa, ɓay ko a ɲaaɗuɗo. A ƴettay ko a wallinaa, awa kadi a soɲitay ko a aawaa.› «Onsay on lanɗo wi'i mo: ‹Mi ɲaawitirte konguɗi maa ɗin, yo jiyaaɗo bonɗo! Hiɗa andunoo ko mi aaden ɲaaɗuɗo? Maa mi ƴettay ko mi wallinaa, maa mi soɲitay ko mi aawaa? Fii honɗun non a wallinaali ɗi e juuɗe gollitirooɓe ɗi ɓen, ɗun, nde mi artunoo woo, mi hettayno ɗi e hoore tono.› «Ontuma kanko lanɗo on o wi'i wonnooɓe ɗon ɓen: ‹Jaɓitee ɗi e juuɗe makko, jonnon ɗi oo jogiiɗo manankunji sappo.› Kono ɓe wi'i mo: ‹Koohoojo amen, onɗon no jogii manankunji sappo!› O jaabii ɓe, o wi'i: ‹Mi andinii on, ko marɗo ɓeydantee, kono mo maraa on jaɓitante hay yeru ko o mari kon. Ɗun-le wurin addanee lan ɗoo ayɓe an ɓen, ɓen ɓe faalanooka mi laamoo ɗun, waron ɓe yeeso an ɗoo.› » Ɓay kanko Iisaa o gaynii yewtude ɗun, o hikkii yeeso, o yaari Yerusalaam. Ɓay wonii o ɓadike Bayti-Faazii e *Betanii, ɗun ko takko Fello *Zaytuuni ngon, o nuli taalibaaɓe makko ɗiɗo, o wi'i ɓe: «Yahee e ngoo hoɗo wongo yeeso mon ɗoo. No naatirɗon e maggo, on taway mbabun kun goɗɗo waɗɗaaki haa hande no humii ɗon. Hunton kun, addon. Si goɗɗo aru on e landaade, wi'a: ‹Ko honɗun huntanɗon kun?›, on wi'ay mo: ‹Ko haaju Koohoojo on yani e makkun.› » Nelaaɓe ɓen yahi ɓe tawroyi no ɓe wiiranoo non. Ko ɓe huntata kun, jeyɓe mbabun kun ɓen wi'i ɓe: «Ko honɗun wonɗon kun huntande?» Ɓe jaabii, ɓe wi'i: «Ko haaju Koohoojo on yani e makkun.» Ɓe addani kun Iisaa, ɓe ndaɗɗani mo conci maɓɓe ɗin e hoore makkun si ɓe ƴawni mo. No o yaaraynoo non, yimɓe ɓen no ndaɗɗirande mo non conci mun ɗin ka laawol. Nde tawnoo o ɓadike Yerusalaam ka tippagol Fello Zaytuuni, dental taalibaaɓe ɓen fow sowti weltaare, ɓe woni e ewnagol manta Alla, sabu ɗii kaawakeeji moƴƴi ɗi ɓe yi'i. Tawi hiɓe wi'a: «Yo barki wonan oo lanɗo wonɗo arude e innde Joomiraaɗo on. Yo ɓuttu wonu ka kammu, darja ɓurɗo toowude wonanii ma!» Woɓɓe e *Fariisiyaaɓe tawaaɓe e mbatu ngun ɓen wi'i mo kanko Iisaa: «Karamoko'en, yamiree taalibaaɓe mon ɓen yo ɓe fanku!» O jaabii ɓe, o wi'i: «Mi andinii on, si kamɓe ɓe fankii, kaaƴe ɗen sowtay!» Ɓay ɓe ɓadike saare Yerusalaam nden, nde Iisaa haynornoo nde, o fesi fii mayre, o wi'i: «Si an kadi hiɗa andunoo hande ko wonanayno-maa ɓuttu, kono jooni ɗun wirnanike ma. Aroyay e ɲalaaɗe nde ayɓe maa ɓen ari hunditu-maa hurgi, ɓittire cenɗe fow. Ɓe lancete, ɓe lancide e kala hoɗuɗo e maa. Ɓe accataa e maa hay kaaƴun e hoore hayre, sabu a anditaali saa'i mo Alla hoddiri faabagol ma on.» O naati ka dingiral *juulirde mawnde, o woni e raɗagol wonnooɓe yeeyude ton ɓen, hara himo wi'ora ɓe: «No windii: ‹Suudu an ndun ko suudu torordu Alla›, kono onon on wattii ndu fammeere wuyɓe!» Tawi kanko Iisaa ɲande woo o jannayno ka juulirde mawnde. Kono hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen e lamɓe jamaa on no ɗaɓɓaynoo no sahinbinira mo. Kono hari ɓe andaa ko honno ɓe gerdata, sabu hari jamaa on fow no tuɗi noppi mun e makko. E nder ɗen balɗe ɗon, tawi Iisaa no waajaade jamaa on ka *juulirde mawnde, ɗun-le ko feɲɲinangol ɓe Kibaaru Moƴƴo on. Onsay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen wondude e mawɓe ɓen ari, wi'i mo: «Wowlan men ko e ley kongol hombo wonɗaa waɗude ɗun e ko e ley kongol hombo wonɗaa?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Min kadi mi landoto on huunde wootere, jaaboɗon mi. E hara lootugol ko Yaayaa lootaynoo yimɓe ɓen kon, ko ka arsi iwri kaa ko e neɗɗanke?» Kono ɓen woni e wi'indirgol: «Si en jaabike mo ko ka arsi iwri, o wi'ay en ko honɗun haɗunoo gomɗinen mo? Si en jaabike mo-le ko e neɗɗanke ɗun iwri, jamaa on fow fiɗay en kaaƴe, sabu hiɓe felliti Yaayaa ko annabaajo.» Onsay ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Men andaa ka ngol lootugol ɗon iwri.» Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Min kadi mi wowlantaa on ko e ley kongol hombo mi woni waɗirde ɗun.» Ontuma o fewtiti jamaa on, o waɗani ɓe ngal misal ɗoo, o wi'i ɓe: «Goɗɗo tutuno *wiiɲu, o halfini tutateeri ndin remooɓe wiiɲu ɓen, o yahi safaari ka o neeɓoyta. Ɓay saa'i soɲitugol wiiɲu on hewtii, o immini kurkaadu makko haa e remooɓe wiiɲu ɓen fii yo ɓen jonnan mo ɓiɓɓe wiiɲu geɓal makko ngal. Kono ɓen piyi on, ɓe immintini mo juuɗe mehe. O immini kurkaadu makko goo kadi, ɓe piyi onɗon kadi, ɓe hersini, ɓe immintini mo juuɗe mehe. O immini tammo kadi, ɓe barmini onɗon kadi, ɓe raɗii. «Jom tutateeri ndin wi'i: ‹Ko honɗun mi waɗata jooni? Yo mi immin ɓiɗɗo an yiɗaaɗo on, no gasa ka ɓe teddinoya onɗon.› Kono no ɓen remooɓe wiiɲu haynornoo mo, ɓe wi'indiri: ‹Ko oo woni ronoowo on, waren mo fii yo ndondi ndin wontan en!› Onsay ɓe naɓi mo ka ɓaawo tutateeri, ɓe wari.» Iisaa wi'i kadi: «Jooni non, hara ko honɗun jom ndin tutateeri wiiɲu waɗata ɓen? On aray, re'a ɓen remooɓe wiiɲu, o halfina ndi woɓɓe goo.» Ɓay ɓen heɗinooɓe mo kanko Iisaa nanii ɗun, ɓe wi'i: «Wota ɗun wonir non!» E nder ko o tenƴinta ɓe kon, kanko Iisaa, o wi'i: «Hara ko honɗun koo ko windii firi: ‹Hayre nde mahooɓe ɓen hawkunoo nden wontii hittunde ka soɓɓundu›? «Awa kala yanuɗo e nden hayre, o lancoto, kala kadi mo nde yani e hoore mun, o muncoto.» Ɓay hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen faamii wonde ko e hoore maɓɓe Iisaa waɗi ngal misal, tawi hiɓe ɗaɓɓude no ɓe fawira juuɗe e makko ɗon kisan, kono hari hiɓe huli jamaa on. Ɓe woni e aynugol Iisaa, ɓe immini e makko tefooɓe bonɓe waɗitiiɓe ko feewuɓe fii ko nangira mo konguɗi makko ɗin, watta mo e juuɗe laamu ngun e ley kongol lamminaaɗo diiwal ngal. Ɓen landii mo, wi'i: «Karamoko'en, meɗen andi hiɗon jannude waajoo no feewiri, awa kadi on ɓurdindinaa yimɓe ɓen, hiɗon jannirde laawol Alla ngol goonga. E hara no haani ka men yoɓa lanɗo mawɗo Roomu on sagalle kaa haanaa?» Kono ɓay Iisaa faamii janfa maɓɓe kan, o jaabii ɓe, o wi'i: «Hollee lan *dinaruuru. Ko nandolla hombo e bindi hombo woni e mayru?» Ɓe jaabii: «Ko lanɗo mawɗo Roomu on.» Onsay o jaabii ɓe, o wi'i: «Jonnitee lanɗo mawɗo Roomu on ko makko kon, jonniton Alla kadi ko mun kon.» Ɓe ronki heɓude feere no ɓe nangira mo e ɗin konguɗi makko yeeso jamaa on, kono ɓay ɓe ŋalɗidii e ngol jaabawol makko, ɓe deƴƴi. Woɓɓe e ɓee *Sadduusiyaaɓe, wi'uɓe wonde ummutal alaa ɓen, ari landii Iisaa, ɓe wi'i mo: «Karamoko'en, e hino ko Muusaa wi'i men kon: Si goɗɗo maayii accii ɓeyngu e ɓaawo ɓiɗɗo, haray miɲɲiraawo on mayɗo no haani ƴettude on keynguujo mo o acci fii no o heɓirana on kotiraawo makko jurriya. Tawa non no woodi ɓiɓɓe njeeɗiɗo. Arano on jombii, maayii, heɓaali ɓiɗɗo. Ɗimmo on kadi ƴettii mo, maayii. Tammo on kadi wano non. Ɗun yaarii non haa ɓen njeeɗiɗo non ɓe timmi, ɓe accaali jurriya. Ɓawto ɗun debbo on kadi maayii. Ɓay hari ɓen njeeɗiɗoo non resii on debbo, ko hombo e ɓen on debbo wontanoyta ka ummutal?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Fayɓe nguu jamaanu ɗoo tiggay tiggete. Kono ɓen yeɗoyaaɓe immintineede e hakkunde mayɓe ɓen e tawegol e nguu jamaanu aroyayngu, resoytaa, resetaake. Awa kadi ɓe maayitoytaa, ko fii haray hiɓe wa'i wa malaa'ikaaɓe. Ko ɓe fayɓe Alla kadi, ɓay ko ɓe ɓiɓɓe ummutal ngal. Seedee mayɓe ɓen immitoto, ko ɗun Muusaa ɓanginnoo ka o wowli ɗon fii pitahun kun fewndo o noddi Joomiraaɗo on, on Alla Ibraahiima e Alla Issaaqa e Alla Yaaquuba. Awa Alla wonaa Alla mayɓe ɓen, kono ko o Alla wurɓe ɓen, ɓay fii makko kanko, ɓen fow ko wurɓe.» Woɓɓe e jannooɓe fii Sariya on ɓen wi'i mo: «Karamoko'en, on yewtii haqiiqa.» Ɓawto ɗun ɓe suusaali mo landaade hay huunde. Iisaa wi'i ɓe: «Ko honno wi'iraa wonde *Almasiihu on ko jurriya Daawuuda? «Daawuuda tigi wi'ii Almasiihu on ‹Joomi›, haray ko honno non Almasiihu on woniri jurriya makko?» Fewndo ka yimɓe ɓen fow heɗii mo ɗon, o wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «Reenee e ɓee jannooɓe fii Sariya on, ɗun ko ɓee yiɗuɓe jindidugol e dolokkaaji njani, yiɗi hiwreede ka fottirɗe, yiɗi saffawol aranol ngol ka juulirɗe, yiɗi ndaɗɗule arane ɗen ka nafagol. Hiɓe jatta galleeji keynguuɓe, hiɓe juutina julɗe maɓɓe fii yiingo, awa ɓen heɓoyay ɲaawooje ɓurɗe sattuɗe.» Onsay Iisaa ɓanti gite mun ɗen, o yi'i alɗuɓe no itta sadakaaji, watta ka nder arkawal sadaka. O yi'i kadi keynguujo baaso no liɓa ton tammahoy ɗiɗoy. Onsay o wi'i: «Miɗo haalande on goonga, oo keynguujo baaso no ɓuri ɓeya fow ko ittaa. Ko fii ɓeya fow ko ko ɓurtani ɗun kon ɓe waɗi, kono kanko keynguujo on e waasiɗude, ko ko o mari kon fow fii ko o wuurira o waɗoyi ton.» Nde tawnoo woɓɓe no yewta fii *juulirde mawnde nden e kon ko nde fotiniraa kaaƴe labaaɗe e piiji ittaaɗi sadaka, onsay Iisaa wi'i ɓe: «Ɲalaaɗe no ara nde tawata koo ko yi'oton ɗoo fow lancaama, hay hayre e hoore hayre luttoytaa ɗoo.» Onsay ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Karamoko'en, ko honde tuma ɗun waɗoyta e ko honɗun wonoyta maande laatagol ɗun?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Reenee e faljineede, ko fii buy aroyay ɓaarora innde an nden hara no wi'a ko kaɲun woni *Almasiihu on, saa'i on ɓadike. Wota on jokkoy ɓen. Awa kadi nde nanoyɗon fii hareeji e murtaldu woo, haray wota on hulu. Ko fii ko ɗun haani adaade waɗude, kono lannoode nden hinaa ɗon kisan.» O wi'i ɓe kadi: «Hareeji waɗoyay hakkunde leƴƴi ɗin. Laamateeriiji ɗin kadi immondirana. Awa kadi dimbanɗe leydi tiiɗuɗe waɗa, heege e ɲabbeeli raaɓooji waɗa e nokkeeli goo, kaawakeeji hulbiniiɗi waɗa, maandeeji njani kadi waɗa ka kammu. «Kono ɗoo e ɗun, ɓe faway on juuɗe, ɓe cukkoo on, ɓe naɓoyay on ka juulirɗe, ɓe bugoo on ka kaso, ɓe ardoo on haa e lamɓe ɓen e yeesooɓe diiwe ɗen sabu innde an nden. Kono ɗun wonanoyay on sabu no seeditoron. Fiɓee ka ɓerɗe mon wonde on hebulotaako jaabagol ko liddeteɗon kon. Ko fii mi okkoyay on faamu, mi longina on konguɗi haa ka tawata ayɓe mon ɓen waawataa dartaade on maa yedda. Awa hay mawɓe mon ɓen e neene-gootooɓe mon ɓen e siɓɓe mon ɓen e yiɓɓe mon ɓen waɗoyay on e joge ɓe wona sabu woɓɓe e mon waree. Fow aɲoyay on sabu innde an nden. Kono cukulol hoore mon hay gootol majjoytaa. Kono si on ŋaɲɲike, haray on hiwii wonkiiji mon ɗin. «Nde yi'uɗon koneeli ɗin daakanike saare Yerusalaam nden haa hunditii woo, haray andee lancagol mayre ɓadike. Onsay yo hoɗuɓe ka diiwal Yahuuda ɓen dogir ka pelle, yo wonɓe ka nder saare Yerusalaam ɓen kadi yaltu. Wota wonɓe ka fulawaa ɓen kadi aru ka saare. Ko fii ɗen wonoyay ɲalaaɗe yottanɗe fii laatingol kala ko windinoo. E nder ɗen balɗe ɗon, bone wonanay sowiiɓe ɓen e muyninayɓe ɓen. Ko fii annde tiiɗunde waɗay e leydi ndin, tikkere yana e hoore oo jamaa. Ɓe liɓiroyee mbelndi kaafa, ɓe naɓee, ɓe maccindinanoyoo leyɗe ɗen fow. Ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen yaaɓita Yerusalaam haa saa'iiji ɗi ɓe happanaa ɗin timma. «Awa kadi maandeeji waɗoyay ka naange e ka lewru e ka koode. Jamaaji ɗin maapoo ka hoore leydi haa ɓe jiɓoo ko ɓe waɗa sabu uumaango ndiyan ɗan ka baharu e ko ɗan piyondirta kon. Yimɓe ɓen faɗɗee kulol e nder ko ɓe miijotoo fii ko aroyta ka hoore leydi kon, ko tiiɗi kon ka kammu kadi dimboyoo.› Ontuma non *Ɓii-Aaden on yi'oyte, no ara e duulere, hara himo arda e bawgal e mangural mawngal. Nde ɗun fuɗɗii waɗude woo, haray ɓantee townon ko'e mon ɗen, ko fii haray kisiyee mon on ɓadike.» Onsay o waɗani ɓe ngal misal ɗoo, o wi'i ɓe: «Ndaaree kii ƴibbehi maa leɗɗe goo. No ɗe wilitiri, on andanay hoore mon wonde setto ngon ɓadike. Ko wano non kadi, no yiiruɗon ɗii piiji no waɗa woo, haray andee wonde *laamu Alla ngun ɓadike. Ka haqiiqa mi andinii on, ɗun fow waɗay ado nguu jamaanu feƴƴude. Kammu ngun e leydi ndin feƴƴay, kono min konguɗi an ɗin feƴƴataa. «Reenee hoore mon fii wota ɓerɗe mon ɗen heewu anndeeji aduna maa faale ɲaamugol yara haa ɓetoo, haa nde ndee ɲalaande mawnde juhirta on wa pircol. Ko fii nde hewtay e hoore kala wonɗo e ndelo oo aduna. Findinee hakkillaaji mon ɗin saa'i woo saa'i, toroɗon fii no heɓiron doole daɗugol ɗin piiji waɗoyayɗi, e fii no daroroyoɗon yeeso Ɓii-Aaden on.» Tawi e nder ɲalle ɗen, Iisaa waajotono ka juulirde mawnde, o waaloya jemma e hoore ngoo fello wi'eteengo *Zaytuuni. Jamaa on fow dawrayno ka juulirde mawnde fii heɗagol mo kanko Iisaa. Hari *Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen nden ɓadike, nden no wi'ee kadi *Juldeere Yawtaneede. Tawi hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen no ɗaɓɓaynoo feere no ɓe mulira Iisaa, kono tawi hiɓe huli jamaa on. Onsay Ibuliisa naati e ɓernde Yudaasi, ɗun ko oo jammaaɗo Iskariiyu, on ko tawaaɗo e *sahaabaaɓe Iisaa ɓen sappoo e ɗiɗo. On yahi yewtidoyi e hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen wondude e halfinaaɓe aynugol *juulirde mawnde nden fii no o wattira Iisaa e juuɗe maɓɓe. Ɓen weltori ɗun, ɓe haldi yeenugol mo kaalisi. O jaɓi ɗun, o woni e ɗaɓɓugol feere no o wattira Iisaa e juuɗe maɓɓe, hara jamaa on hoyɗaali. Ɓay ɲalaande Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen nden hewtii, ɗun ko ɲalaande hirsanteende baalun nden, onsay Iisaa immini Petruusu e Yuuhanna, o wi'i ɓe: «Yahee moƴƴinanon en nafakka fii ko nafoɗen ka juldeere.» Ɓen wi'i mo: «Ko honto faalaɗon yo men moƴƴinanoy en ɗun?» Onsay o wi'i ɓe: «No naatirɗon ka saare, on fottay e gorko rondiiɗo loonde ndiyan. On jokkay mo haa e suudu ndu o naati e mun woo. Onsay on wi'ay jom suudu ndun: ‹Karamoko'en wi'ii men yo men lando on: Ko e suudu hondu ɓe nafodata e taalibaaɓe maɓɓe ɓen nafakka Juldeere Yawtaneede nden?› Ontuma o hollay on konkooru njanndu weƴƴitaandu ka koore dow. Ko ɗon moƴƴinton.» Ɓe yahi ɓe tawroyi no o haalirannoo ɓe non, ɓe moƴƴini nafakka juldeere nden. Ɓay saa'i on hewtii, Iisaa ɓadii fii nafagol wondude e sahaabaaɓe ɓe o toɗɗinoo ɓen sappoo e ɗiɗo. Onsay o wi'i ɓe: «Miɗo faalanoo fota hawtidugol e mon oo nafakka ado mi tampude. Ko fii mi andinii on, mi ɲaamitataa oo nafakka ndee juldeere hande kadi haa nde laatoyoo ka *laamateeri Alla.» Onsay o ƴetti jardukun waɗorkun njaram, o jarni Alla, o wi'i: «Jaɓee kun jardukun njaram, senditon hakkunde mon. Ko fii mi andinii on, mi yaritataa hande kadi njaram ɓiɓɓe wiiɲu haa tuma laamateeri Alla ndin ari.» Ɓawto ɗun o ƴetti kadi bireedi, o jarni Alla, o taƴiti, o jonni ɓe, o wi'i: «Ɗunɗoo ko ɓandu an ndu okkaɗon ndun nii, waɗee ɗunɗoo maande ko anditiron fii an.» Ko wano non kadi, ɓay ɓe gaynii ɲaamude, o ƴetti jardukun waɗorkun njaram, o wi'i: «Kun jardukun ko maande fii *ahadi heyri tippundi e ɗan ƴiiƴan an hibboyteeɗan fii mon. Kono non janfotooɗo lan on no ɲaamidude e an. Ɓii-Aaden* on no yahude wano muuyiranoo non, kono bone wonanii on janfotooɗo mo!» Onsay ɓe woni e landondirgol, wi'a: «Hara ko hombo e men waɗoyta ɗun?» Yeddondiral waɗi hakkunde maɓɓe fii andugol ko hombo e maɓɓe gasata wonude mawɗo. Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Lamɓe ɗiya leƴƴi no laamori ɗi doole, ɓen laamiiɓe no wi'aa waɗooɓe ko moƴƴi. Kono onon, wota on wa'u wa ɓen. Ɓurɗo teddude on e mon, yo wa'u wa suka. Awa kadi lanɗo on, yo wa'u wa kurkaadu. Hara ko hombo ɓuri teddude hakkunde wonɗo nafaade on e wonɗo ɓannude nafakka on? Hinaa wonɗo nafaade on? Min-le non, miɗo woniri hakkunde mon wa on ɓannoowo. Onon-le, ko onon wondunoo e an e nder ɗii tampereeji an fow. Ko ɗun waɗi si mi lamminiray on wano Baaba an lamminirimmi non, fii no ɲaamiroyon yaron ka ndaɗɗudi an, ɗun ko ka nder laamateeri an, jooɗoɗon kadi ka julle laamu fii laamoyagol *bolondaaji Isra'iila ɗin sappoo e ɗiɗi.» Onsay Iisaa wi'i: «Sim'uunu, Sim'uunu! Ibuliisa torike hendagol on, wesira wa nendi. Kono min mi toranike ma fii wota gomɗinal maa ngal hayru. An kadi tuma yiltitiɗaa e an eto tabintinaa wondiɓɓe maa ɓen.» Onsay Sim'uunu Petruusu jaabii mo, wi'i: «Koohoojo, miɗo hebulanii yaadugol e maa haa e kaso maa haa e mayde.» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Petruusu, mi andinii ma, ndonto ƴoggataa hande hara a yeddaali wonde hiɗa andimmi haa timma laabi tati.» O wi'i ɓe kadi: «Fewndo ko mi neli on e ɓaawo mbuuɗi e bonfo e paɗe, on ŋakkiroyano ton goɗɗun?» Ɓe jaabitii: «Hay huunde.» O wi'i ɓe kadi: «Jooni non ko nii: Kala jogiiɗo mbuuɗi yo ƴettu, wano non kadi on mo no mari bonfo yo ƴettu, awa kadi mo maraa kaafa e mon yo yeeyitu waramba mun on sooda. Awa mi andinii on, bee ko windii fii an kon laatoo, wonde: ‹O wattidete e waɗooɓe bone ɓen.› Wano non kadi, kala ko windanoo fii an kon ko e laataade woni.» Onsay ɓe wi'i mo: «Koohoojo, e hino ɗoo kaafaaje ɗiɗi.» O wi'i ɓe: «Awa yonii.» Ontuma o yalti o yahi ka Fello *Zaytuuni wano o woowiri non. Taalibaaɓe makko ɓen kadi jokki mo. Ɓay ɓe hewtii e nden nokkuure, o wi'i ɓe: «Toree Alla fii wota on naatu e jarrabi.» Onsay o woɗɗitori ɓe yeru bugannde hayre, o jiccii o torii, o wi'i: «Baaba an, si hiɗa faalaa, yo kun jardukun tampere pottito lan. Kono non wota faale an on waɗu, kono yo faale maa on waɗu.» Onsay malaa'ikaajo iwri ka kammu, ari e makko no tiiɗina mo. Ɓay sonjaa wonkii heɓii mo, o ɓurti toragol. Onsay lakkere makko nden wa'i wa cinte ƴiiƴan ɗe no sinta e leydi. Ɓay o gaynii toragol, o immii o yahi ka taalibaaɓe makko ɓen woni ton, o tawi hiɓe ɗaanii sabu annde nde ɓe wondi nden. Onsay o wi'i ɓe: «Ko fii honɗun ɗaanantoɗon? Immee toroɗon fii wota on naatu e jarrabi.» E nder ko o yewtata kon, hawrondiri jamaa yimɓe hewtii. Tawi ko oo wi'eteeɗo Yudaasi tawdaaɗo e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen ardii ɓen. On ɓadii Iisaa fii lunnagol mo. Onsay Iisaa wi'i mo: «Yudaasi, hara ko lunnagol janfortaa Ɓii-Aaden on?» Ɓay wondiɓɓe Iisaa ɓen sogitike ko saatii waɗude kon, onsay ɓe wi'i: «Koohoojo, hara yo men huutor kaafaaje amen ɗen?» Tun goɗɗo e maɓɓe soppi kurkaadu yottinoowo mawɗo sadaka on, o itti mo nowru ɲaamuru ndun. Kono Iisaa ƴetti haala kan, wi'i: «Hattinee ɗoo!» Onsay o meemi nowru on ndun, ndu wattii. Iisaa wi'i ɓen arɓe hendagol mo kadi, ɗun ko hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e hooreeɓe aynooɓe juulirde mawnde nden e mawɓe ɓen: «Hiɗon ardi e kaafaaje e bedi wa si ko ngujjo aranɗon. Hara-le ɲande woo miɗo wondi e mon ka juulirde mawnde, kono on fawaali juuɗe e an. Kono ɗoo ko saa'i mon nii, e saa'i mbawdi niɓe ɗen.» Ɓay wonii ɓe nangii Iisaa, ɓe naɓi mo ka galle yottinoowo mawɗo sadaka on. Petruusu iwtiri ɓaawo maɓɓe ka woɗɗitii. Onsay ɓe huɓɓi yiite ka hakkunde tande, ɓe jooɗii. Petruusu kadi ari jooɗodi e maɓɓe. No debbo kurkaaduujo goo yiirunoo mo kanko Petruusu himo jooɗii ka binde yiite, kanko debbo on o tenƴini mo, o wi'i: «Oo ɗoo ko wondiɗɗo Iisaa!» Kono kanko Petruusu o yeddi, o wi'i: «Hey ko an yo debbo, min mi andaa oo.» Ɓay nettii seeɗa, goɗɗo goo kadi yi'i mo, wi'i: «An ko a tawdaaɗo e maɓɓe.» Petruusu wi'i onɗon kadi: «Mi tawdaaka e maɓɓe!» Ɓay wonii embere saa'i gooto feƴƴii, goɗɗo goo kadi catii, wi'i: «Pellet, oo ko wondiɗɗo makko nii, ko fii oo ko mo Jaliilu.» Petruusu jaabii onɗon kadi, wi'i: «An mi andaa ko honɗun wonɗaa wowlude!» Wa fewndo o wowlata ɗun, ndontoori ndin ƴoggi. Onsay Koohoojo on yeƴƴitii, cikki gite mun ɗen e Petruusu. Tun Petruusu anditi fii ko Koohoojo on wowlannoo mo kon wondema: «Ado ndonto ƴoggude hande, haray a yeddii fii an haa timmii laabi tati!» Onsay Petruusu yalti ka yaasi, o wulli wullaandu sattundu. Tawi yimɓe joginooɓe Iisaa ɓen no jalaynoo mo luuboo, awa kadi ɓe buumayno mo yeeso ngon, ɓe wi'a: «Hotto ko hombo luubi-maa!» E hoore ɗun ɓe kongayno mo, ɓe hoyna. Ɓay weetii, mawɓe jamaa on, ɗun ko hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e jannooɓe fii Sariya on ɓen, mottondiri. Ɓe addi Iisaa ka yeeso dental maɓɓe, ɓe wi'i mo: «Si tawii ko an woni *Almasiihu on, wowlan men.» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Si mi haalanii on, on hoolotaako, awa kadi si mi landike on, on jaabotaako lan. Kono gila jooni Ɓii-Aaden on jooɗoto ka sengo ɲaamo Allaahu on, on Jom Bawgal.» Ɓe fow ɓe wi'i: «Kere ko an woni *Ɓiɗɗo Alla on?» Ontuma o wi'i ɓe: «Ko ko wowluɗon kon onon tigi, ko mi ɗun.» Onsay ɓe wi'i: «Ko seedee hombo faalaɗen kadi? Kanko tigi o wowlii, en nanii!» Onsay dental ngal fow immii naɓi Iisaa ka Pilaatu. Ɓe woni e tooɲugol mo, wi'a: «Men taw oo no murtinde jamaa men on haɗa ɓe yoɓugol lanɗo mawɗo Roomu on sagalle. Awa kadi himo wi'itii *Almasiihu, ɗun ko lanɗo.» Pilaatu landii mo, wi'i: «Hara ko an woni lanɗo Yahuudiyanke'en?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko wano wi'irɗaa non.» Onsay Pilaatu wi'i hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e jamaa on: «Mi yi'aali hujja woo ko oo neɗɗo jogoree!» Kono ɓe catii e ɗun, ɓe wi'i: «Himo lowirde jamaa on jannugol ɓe. O fuɗɗii gila ka diiwal Jaliilu, o rewi e diiwal Yahuuda ngal fow haa o hewtii ɗoo jooni.» Ɓay Pilaatu nanii ɗun, o landii si oo neɗɗo ko mo Jaliilu. Ɓay kanko Pilaatu o andii wonde Iisaa ko e laamateeri *Heroodu ndin jeyaa, o feƴƴini mo ka Heroodu. Tawi e ɗen balɗe ɗon, on no Yerusalaam. Ɓay Heroodu yi'ii Iisaa, ɗun weltini mo fota. Tawi gila neeɓi himo faalanoo mo yi'ude sabu ko o nanaynoo no wowlee fii makko kon. Awa kadi himo faalanoo yi'ude himo waɗa kaawakeeji moƴƴi goo. O landii mo haa juuti, kono Iisaa jaabaaki mo fus. Tawi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen wondude e jannooɓe fii Sariya on ɓen no ɗon, ɓen no tooɲa mo tooɲe sattuɗe. Heroodu e suufaaɓe mun ɓen kadi jali mo aybini. Onsay o ɓorni mo dolokke fotuɗo, o nattani mo Pilaatu. Nden ɲande tigi Pilaatu e Heroodu ɓen ayrunooɓe welditi. Ontuma Pilaatu nodditi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e yeesooɓe ɓen wondude e jamaa on, o wi'i ɓe: «On addanii lan oo neɗɗo, on wi'ii ko kanko woni murtinde jamaa on. E hino mi landike mo e tawnde mon, mi yi'aali dalil woo e hoore oo neɗɗo ko tooɲiron mo. Awa Heroodu kadi-le wano non, ko fii o artiranii en mo. Awa-le oo neɗɗo waɗaa hay huunde ko foddi e wareede. Jooni mi donkinay mo, mi accita.» Tawi no farlii mo kanko Pilaatu, juldeere bee accitangol ɓe nangaaɗo goo. Onsay ɓe fow ɓe sonki, ɓe wi'i: «Waree oo ɗoo! Accitanon men Barabaasi!» ( Tawi on-le ko sokiraa, ko sabu gere no waɗunoo ka saare e waru hoore.) Pilaatu yewti ɓe fahin, ɓay hari no e fondo makko accitugol Iisaa. Kono hiɓe sonkaynoo, wi'a: «Fempee mo! Fempee mo!» Pilaatu wi'i ɓe tammun: «Hara ko honɗun oo bonni? Min mi yi'aali dalil woo ko oo wariree. Jooni mi donkinay mo, mi accita.» Kono ɓe catii e ɗun e hoore sonko njano, hiɓe toroo yo o fempe. Ngon sonko maɓɓe fooli mo kanko Pilaatu. Pilaatu jaɓani ɓe faale maɓɓe on. O acciti on mo ɓe torii mo fii mun, ɗun ko oo sokiranooɗo fii gere e waru hoore, o waɗi Iisaa faale maɓɓe on. Fewndo ɓe naɓaynoo Iisaa fii warugol mo, ɓe hendii goɗɗo mo Sirenii iwaynooɗo ngesa, on no wi'ee Sim'uunu. Ɓe rondi mo *leggal altindiraangal ngal, o iwtiri ɓaawo Iisaa. Tawi jamaa moolanaaɗo no iwtiri ɓaawo makko wondude e rewɓe, ɓen no wulla fesa fii makko kanko Iisaa. Onsay Iisaa fewtiti ɓe, wi'i: «Ko onon yo rewɓe Yerusalaam, wota on wullu fii an, kono wullee fii mon e fii ɓiɓɓe mon ɓen. Ko fii ɲalaaɗe no aroya ka wi'oytee: ‹Maloore wonanii ɓen ɓe jiidotaako e ɓen ɓe heɓaali ɓiɓɓe e ɓen ɓe muyninaali!› Onsay yimɓe ɓen wi'oyay: ‹Pelle yanee e hoore amen! Cehe suumee men!› Hara si leɗɗe kecce ɗen warraama nii, haray ko honno yorɗe ɗen warroytee?» Tawi bonɓe ɗiɗo no naɓideede e Iisaa fii waridoyegol e makko. Ɓay ɓe hewtii e ndee nokkuure wi'eteende Laalagal Hoore, ɓe fempi mo ɗon wondude e ɓen bonɓe ɗiɗo, goɗɗo on ka sengo makko ɲaamo, oya on ka nano makko. Onsay Iisaa wi'i: «Baaba an, yaafo ɓee, ko fii ɓe andaa koo ko ɓe woni waɗude.» Onsay ɓen suufaaɓe sendiri conci makko ɗin urɓa. Tawi yimɓe ɓen no darii ɗon no ndaara. Yeesooɓe ɓen kaɲun no awmotonoo mo, wi'a: «O dandii ɓeya, awa yo o dandu hoore makko kadi si tawii ko kanko woni Almasiihu Alla, Suɓaaɗo on!» Suufaaɓe ɓen kaɲun kadi no jalaynoo mo, ɓe ɓadii ɓannangol mo ndiyan lammuɗan, hiɓe wi'a: «Si tawii ko an woni Lanɗo Yahuudiyanke'en, dandito an tigi!» Tawi no windii dow makko wonde: «Oo ɗoo ko Lanɗo Yahuudiyanke'en nii.» Tawi bonɗo mo o fempidaa wengaa goo no hoynaynoo mo, wi'a: «Wonaa an woni Almasiihu on? Awa dandu goy hoore maa, dandaa men menen kadi!» Kono ɗimmo makko on feli mo, wi'i: «An a hulataa Alla? An oo yagginiraaɗo wa makko, enen ɗiɗo-le hiɗen foddi e ɗun, ko fii ko kuuɗe men hettuɗen. Kono oo ɗoo waɗaali hay fus ko boni.» Onsay o wi'iti kadi: «Iisaa, anditoyee fii an tuma artoyɗon ka laamu mon.» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Mi holnii ma wondema hande tigi a wonday e an ka aljanna.» Ɓay wonii naange e hoore, niwre waɗi e leydi ndin fow haa ka ɓaawo fanaa. Naange ngen weɲi, *wirngallo hormorde nden ka *juulirde mawnde feeri e hakkunde. Iisaa ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Baaba an, mi wattii ruuhu an on e juuɗe maa.» No o gaynirnoo wi'ude ɗun, o timmi. Ɓay hooreejo suufaaɓe ɓen yi'ii kon ko waɗi ɗon, o mawnini Alla, o wi'i: «Ka haqiiqa, hari oo neɗɗo ko feewuɗo.» Ɓay jamaa arnooɓe yi'ugol ko waɗaynoo ɗon kon yi'ii ɗun, ɓe yiltitii hiɓe tappitoo e ɓerɗe. Tawi kala andunooɓe mo kanko Iisaa, wondude e rewɓe iwtirnooɓe ɓaawo makko ɓen gila Jaliilu, no darii ka woɗɗitii, no ndaara kon ko woni waɗude. Tawi neɗɗo moƴƴo feewuɗo wi'eteeɗo Yuusufu no tawanoo e ngal dental mawɓe *Banii-Isra'iila'en ɓen, on kaɲun jaɓaano taweede e fewjoore maɓɓe nden e ɗen kuuɗe maɓɓe. Hari on ko jeyaaɗo e ndee saare Yahuudiyankeeɓe wi'eteende Raamati, tawi on ko *laamu Alla ngun tijjii. On yahi ka Pilaatu, o torii mo hettugol furee Iisaa on. Ɓawto ɗun, o yahi, o tippini furee Iisaa on ka hoore leggal, o tumbi e kasannge, o belnoyi mo e qaburu asaaɗo e feto, mo hari hay gooto surraaka e mun. Ɗun hawri ɲande hebulanagol *ɲalaande fowteteende nden, ɓay hari nden ɓadike ka naata. Rewɓe ardunooɓe e Iisaa ɓen gila Jaliilu jokki Yuusufu, ɓe yi'oyi yenaande nden e no furee on belniraa. Onsay rewɓe ɓen yiltitii fii moƴƴinoygol tiiri e angiri. No asewe on naatirnoo, ɓe fowtii wano Sariya on wi'iri non. E alat, ɗun ko ɲallal aranal e nder yontere nden, ɓen rewɓe dawi bimbi subaka ka yenaande, hiɓe yooɓii tiiri ndi ɓe moƴƴinnoo. Ɓe tawi hayre ombiranoonde yenaande nden tallaama, ɓe naati, kono ɓe tawaali ton furee Iisaa Koohoojo on. Wa fewndo ko ɓe miijotoo fii ɗun, worɓe ɗiɗo ɓorniiɓe conci jalbuɗi, feeɲani ɓe. Ɓe fow ɓe huli, ɓe ugginii ka leydi. Kono ɓen worɓe ɗiɗo wi'i ɓe: «Ko fii honɗun ɗaɓɓitanton wurɗo on e hakkunde mayɓe ɓen? O alaa ɗoo, o immintinaama. Anditee ko o wowlanaynoo on kon fewndo o wonnoo Jaliilu, himo wi'aynoo on: ‹Bee *Ɓii-Aaden on wattee e juuɗe junuubanke'en, o fempee, o waree, o immintinoyee ka ɲalaande tammere.› » Tun, ɓen anditi ɗin konguɗi Iisaa Almasiihu on. Onsay ɓe iwi ka yenaande ɗon, ɓe yahi yeetoyagol ɗun *sahaabaaɓe ɓen sappoo e go'o wondude e heddiiɓe ɓen fow. Ɓen rewɓe ko Mariyama Magaduuna e Yuuwanna e Mariyama yumma Yaaquuba wondude e woɓɓe goo, wowlanoynoo ɗun sahaabaaɓe ɓen sappoo e go'o. Kono ɓe ronki hoolaade ɓen rewɓe, tawi konguɗi ɓen ɗin no wa'ani ɓe wa fuyanteeji. Kono Petruusu immii dogiri ton. Ɓay o hewtii, o ugginii ka yenaande, ko kasannge on tun o yi'i ton. Onsay o hooti ka makko e hoore himo ŋalɗi sabu kon ko waɗi. Tawi nden ɲande tigi ɗiɗo e maɓɓe no yahaynoo e hoɗo no wi'ee Emayuusu woɗɗitorngo Yerusalaam embere kilomeeterji sappoo e ɗiɗi. Tawi ɓen no yewta fii ko waɗunoo kon fow. Wa fewndo ko ɓe yewtata ɗun ɓe landondira, Iisaa ɓadii ɓe, o waddi e maɓɓe laawol. Kono tawi giiɗe maɓɓe ɗen no wirnanaa anditugol mo. Onsay o wi'i ɓe: «Ko konguɗi honɗi wonɗon bugondirde e nder nduu yaadu mon?» Ɓe dartii, ɓe yoomi. Onsay goɗɗo e maɓɓe wi'eteeɗo Keleyopaasu jaabii mo, wi'i: «Haray ko an tun woni koɗo wonɗo Yerusalaam mo andaali ko waɗi kon e ɗee balɗe ɗoo?» Onsay o wi'i ɓe: «Honɗun?» Ɓe wi'i mo: «Koo ko waɗi e hoore Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata, ɗun ko oo annabaajo jom kuugal e kongol yeeso Alla e yeeso jamaa on fow, e ko honno kadi hooreeɓe *yottinooɓe sadaka men ɓen e hooreeɓe men ɓen wattiri mo e juuɗe ɓeya fii yo ɓen ɲaawu mo, ɓe fempa mo e leggal, ɓe wara. Meɗen tanƴininoo ko kanko yaltinayno *Banii-Isra'iila'en e njaggu. Kono e nder ɗun fow, e hino heɓii hande balɗe tati gila ɗun waɗi. Awa kadi rewɓe wondiɓɓe amen goo ŋalɗinii men fota, nde ɓe dawunoo ka yenaande, ɓe tawaali ton furee makko on. Ɓe ari ɓe wi'i men malaa'ikaaɓe feeɲanii ɓe, ɓen wi'ii ɓe wonde kanko Iisaa himo wuuri. Onsay wondiɓɓe amen goo kadi yahi ka yenaande, ɓe tawaali furee Iisaa on ton, tawi ko no rewɓe ɓen wiirunoo men non tigi woniri!» Onsay kanko Iisaa o wi'i ɓe: «Ko onon yo njofooɓe, hiɗon nennanii gomɗingol kala ko annabaaɓe ɓen *hiitinoo kon! Hara haananaa *Almasiihu on ka o tampira nii ado o naatude ka mangural makko?» Onsay o nangi sifanagol ɓe ko windii fii makko kon fow ka defte, gila e Muusaa e ɓeya annabaaɓe fow. Ɓay wonii ɓe ɓadike hoɗo ngo ɓe yahaynoo e mun ngon, o faaminani ɓe wonde ko toonin ton o sutii. Kono ɓe jeeji mo, ɓe wi'i: «Wonen, ko fii naange ngen yoroyii, niɓɓay woni.» Onsay o naatidi e maɓɓe. Fewndo o jooɗodi e maɓɓe fii ɲaamugol, o ƴetti bireedi on, o du'ii, o taƴiti, o jonni ɓe. Tun, giiɗe maɓɓe ɗen udditii, ɓe anditi mo, onsay o majjitori ɓe. Ɓe woni e wi'indirgol: «Hinaa ɓerɗe men ɗen no amaynoo weltaare fewndo ko o yewtata en ka laawol, o sifanoo en ko windii kon ka defte?» Ɓe immii kisan, ɓe yiltitii Yerusalaam, ɓe ari ɓe tawi sahaabaaɓe ɓen sappoo e go'o e wondiɓɓe mun ɓen no mottondiri ɗon. Tawi ɓen wonnooɓe ɗon no wi'a: «Ka haqiiqa, Koohoojo on immintinaama, o feeɲanii Sim'uunu!» Onsay ɓeya ɗiɗo kadi sifanii ɓe ko ɓe yi'i kon ka laawol e ko honno ɓe anditiri mo ka sendo bireedi. Wa fewndo ko ɓe yewtaynoo ɗun, kanko tigi o ari hakkunde maɓɓe, o wi'i ɓe: «Yo jam wonu e mon!» Tun ɓe ɗenƴii, ɓe huli, ɓe sikki ko mbeelu ɓe yi'i. Kono o wi'i ɓe: «Ko honɗun jiɓiɗon? Ko fii honɗun kadi ndee sikkitaare wonani ka ɓerɗe mon? Ndaaree ɗee juuɗe an e ɗee koyɗe an. Ko min tigi nii! Meemee lan, ndaaron, ko fii mbeelu alaa teewu, alaa ƴi'e, on yi'ii-le min miɗo mari.» Ɓay wonii o wi'ii ɗun, onsay o holli ɓe juuɗe makko ɗen e koyɗe makko ɗen. Ɓay tawii e nder weltaare maɓɓe nden haa jooni ɓe hoolaaki, hiɓe e nder ŋalaw, onsay o wi'i ɓe: «Hara hiɗon mari ɗoo goɗɗun ko ɲaametee?» Onsay ɓe ɓannani mo huntere lingii sa'aangii. O ƴetti ngii, o nafii yeeso maɓɓe. Onsay o wi'i ɓe: «Ko ɗunɗoo mi wowlannoo on fewndo mi wondunoo e mon, wonde bee ko windii fii an kon fow ka Sariya Muusaa e ka Zabuura e ka defte ɓeya annabaaɓe laatoo.» Ontuma o udditani ɓe hakkille maɓɓe ɗen fii no ɓe faamira defte ɗen. O wi'i ɓe kadi: «Ko ɗunɗoo windii wondema Almasiihu on tampay, o immintinee e hakkunde mayɓe ɓen ka ɲallal tammal. Awa kadi leƴƴi ɗin fow waajete e innde makko gila Yerusalaam fii yo ɓe tuubu, ɓe yaafanee junuubaaji maɓɓe ɗin. Ko onon woni seedeeɓe ɗun ɓen. Jooni non mi addanoyay on ko Baaba an fodunoo kon. Kono onon luttee ka nder saare, haa tuma yeɗaɗon bawgal iwrayngal ka dow ngal.» Ɓawto ɗun Iisaa nawri ɓe telen *Betanii, o fonti juuɗe makko ɗen, o du'anii ɓe. Wa fewndo ko o du'antoo ɓe, o acci ɓe ɗon, o ƴentinaa ka kammu. Ɓay kamɓe ɓe sujjanii mo, ɓe yiltitii Yerusalaam e hoore welo-welo mawngo. Onsay ɓe tabiti ka *juulirde mawnde, hiɓe mawnina Alla. Ka fuɗɗoode, hari Daaluyee on no woodi, tawi Daaluyee on no wondi e Alla, tawi kadi Daaluyee on ko Alla, tawi himo wondi e Alla ka fuɗɗoode. Ko rewrude e Daaluyee on Alla tagiri kala huunde, hay huunde e ko tagaa kon alaa ko tagaa e ɓaawo makko. Awa kadi ko e makko ngurndan ɗan woni. Ko ɗan ngurndan kadi woni ndaygu yimɓe ɓen. Ndaygu ngun jalbi ka nder niɓe, laatii niɓe ɗen foolaali ngu. Woodii neɗɗo mo Allaahu on nuli no wi'ee Yaayaa. On ardi wa seedee fii seeditanagol ndaygu ngun, fii yo fow gomɗinir sabu makko. Hinaa non kanko woni ndaygu ngun, kono ko o ardi ko fii seeditanagol ndaygu ngun, ɗun ko nguu ndaygu haqiiqawu arngu e oo aduna, ndayginayngu kala neɗɗo. Hari daaluyee on no e oo aduna, awa kadi aduna on ko e makko tagiraa, kono aduna on andaali mo. O arii ka makko, kono ɓe makko ɓen jaɓɓaaki mo. Kono kala jaɓɓiiɓe mo, gomɗini innde makko nden, ko ɓen o newnani wonugol ɓiɓɓe Alla. Ɗun ko ɓen heɓaaɓe immorde e Alla, hara hinaa immorde e ƴiiƴan maa e mbeleeɗe ɓandu maa e faale neɗɗanke. Daaluyee on wonti neɗɗo, o hoɗi hakkunde men, ɗun ko on heewuɗo moƴƴere e goonga. Awa-le en punnike mangu makko ngun, ngun mangu ngu Biɗɗo bajjo on heɓi e Baabaajo on. Yaayaa seeditanii mo, ewnii, o wi'i: «Ko oo mi wowlunoo fii mun, mi wi'i: ‹Araynooɗo ɓaawo an on ko ɓurɗo lan mawnude, ko fii hari himo woodaa ko adii lan!› » Awa en fow en heɓii moƴƴere e hoore moƴƴere immorde e ko woni e makko kon fow. Ko fii Sariya on ko e Muusaa ardi, kono sulfu on e goonga on ko e Iisaa Almasiihu on ardi. Haa hande hay gooto yi'aali Alla. Kono Bajjo on, on wonɗo Alla, wonduɗo e Baabaajo on, on ɓanginanii en fii makko. E hino seeditoore Yaayaa nden, fewndo ko hooreeɓe *Yahuudiyankeeɓe ɓen Yerusalaam immini *yottinooɓe sadaka ɓen e Lewiyankeeɓe ɓen fii landagol mo, ɓe wi'i: «An ko a hombo nii?». O qirritii e hoore o yeddaali, o wi'i: «Wonaa min woni *Almasiihu on.» Ɓe landii mo kadi, ɓe wi'i: «E hara ko a hombo non? Kaa ko an woni Iiliiya?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Hinaa mi on.» Ɓe landii mo kadi, ɓe wi'i: «E hara ko an woni Annabaajo on?» Ɗun kadi o jaabii: «Oo'o.» Onsay ɓe wi'i mo: «E hara ko a hombo non fii yo men jaabitoyo nulɓe men ɓen? Ko honɗun wi'itiɗaa an tigi?» O jaabori ɓe wano annabi *Isaaya wiirunoo non, o wi'i: «Ko min woni hawa ewnotooɗo ka wulaa on, wi'a: ‹Fewnee laawol Joomiraaɗo on!› » Tawi ɓen imminanooɓe ko ka *Fariisiyaaɓe ɓen iwri. Onsay ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Ko fii honɗun non *lootantaa maande tuubuubuyee, si tawii wonaa an woni Almasiihu on maa Iiliiya maa Annabaajo on?» Kanko Yaayaa o jaabii ɓe, o wi'i: «Min ko ndiyan mi woni *lootirde maande tuubuubuyee. Kono goɗɗo no e hakkunde mon mo on andaa, wonɗo arude ɓaawo an, mo mi hewtaa hay firtugol ɓoggi paɗe mun!» Ɗun ko *Betanii funnaange Yurdayniwol waɗi, ka Yaayaa lootaynoo maande tuubuubuyee ɗon. Bimbi nden ɲande, Yaayaa haccii ka Iisaa arata e makko, o ewnii, o wi'i: «E hino *Baalun Alla ɓooraykun junuubi aduna on kun. Ko oo woni mo mi wowlannoo on fii mun fewndo ko mi wi'i: Goɗɗo aroyay ɓaawo an, on ko Ɓurɗo lan mawnude, ko fii hari himo woodanoo ko adii lan. Min hari mi andaa mo, kono ko fii ɓanginangol jamaa *Isra'iila on fii makko waɗi si mi ari lootirgol ndiyan.» Kanko Yaayaa o seeditii kadi ɗunɗoo, o wi'i: «Mi yi'ii Ruuhu Allaahu on no iwra ka kammu tippora wa gabooru, wona e hoore makko. Kono min hari mi andaa mo, kono Nuluɗo lan yo mi lootir ndiyan on daalanii lan: ‹On mo yi'uɗaa Ruuhu an on no tippoo wona e mun woo, haray on ko *Ruuhu Seniiɗo on lootirta.› Min non mi yi'ii, mi seeditike kadi, ko on woni *Ɓiɗɗo Alla on.» Bimbi nden ɲande kadi tawi Yaayaa no ɗon, himo wondi e taalibaaɓe makko ɗiɗo. O yi'i ka Iisaa feƴƴata, o wi'i: «E hino Baalun Alla kun!» Ɓen taalibaaɓe makko ɗiɗo nani ɗin konguɗi makko, jokki Iisaa. Onsay Iisaa yeƴƴitii, o tawi hiɓe jokki mo, o wi'i ɓe: «Ko honɗun ɗaɓɓoton?» Ɓen kadi jaabii: «Rabbi*», (ɗun no firi ‹Karamoko'en›) «ko honto hoɗuɗon?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Aree yi'on.» Ɓe yahi, ɓe yi'i ka o hoɗi. Nden ɲande ɓe woni takko makko ɗon, tawi ko wa ka alansaraa. Tawi oo wi'eteeɗo Andaraawu, ɗun ko oo musiɗɗo Sim'uunu Petruusu, ko o goɗɗo e ɓen ɗiɗo nanuɓe konguɗi Yaayaa ɗin e jokkuɓe Iisaa ɓen. Kanko Andaraawu o adii yiidude e Sim'uunu neene-gooto makko on, o wi'i mo: «Men yi'oyii Almasiihu on.» (Ɗun no firi «Toɗɗaaɗo on.») Onsay o addi mo e Iisaa. Iisaa ndaari mo, wi'i: «Ko an woni Sim'uunu mo Yuunusa, jooni ko Petruusu noddeteɗaa.» (Ko woni firo ɗun ko «fetere.») Bimbi nden ɲande, tawi kanko Iisaa himo faalaa yahude Jaliilu, o tawoyi Filiipu, o wi'i mo: «Jokkan.» Tawi Filiipu ko mo Bayti-Sa'iida ka saare oo wi'eteeɗo Andaraawu e Petruusu. Onsay Filiipu tawoyi oo wi'eteeɗo Natanayiila, o wi'i mo: «Men yi'ii on mo fii mun windii ka Sariya Muusaa e ka defte annabaaɓe ɓen, ɗun ko Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata, ɓiɗɗo Yuusufu.» Onsay Natanayiila wi'i mo: «Hara huunde moƴƴere no waawi yaltude Naasirata?» Filiipu jaabii mo wi'i: «Aru ndaaraa!» Ɓay Iisaa yi'ii Natanayiila no ara e makko, o sifii fii makko, o wi'i: «E hino Isra'iilayankeejo haqiiqaajo mo aldaa e ƴoyre.» Kanko Natanayiila o jaabii: «Ko honno andirɗaa mi?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko ado Filiipu noddude ma, fewndo ko wonnoɗaa ka ley ƴibbehi, hari mi yi'ii ma.» Natanayiila wi'i: «Karamoko'en, ko onon woni Ɓiɗɗo Alla on e Lanɗo Isra'iila on!» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko fii mi wi'ii mi yi'ii ma ka ley ƴibbehi gomɗinirɗaa? A yi'ay ko ɓuri ɗunɗoo mawnude. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, on yi'ay kammu ngun no udditii, malaa'ikaaɓe Alla ɓen no waɗa ƴawa jippoo e hoore *Ɓii-Aaden on.» Balɗe tati ɓawto ɗun, peera waɗi ka wi'etee Kanaa, ɗun ko e nder Jaliilu. Tawi yumma Iisaa no ton. Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen kadi saatinaa e on peera. Ɓay njaram *wiiɲu ɗan lellii, yumma makko kanko Iisaa wi'i mo: «Njaram ɗan lellirii ɓe.» Onsay Iisaa jaabii yumma mun, wi'i: «Neene, ko honɗun faalanaɗon mi? Ko fii saa'i an on hewtaali taho!» Yumma makko wi'i kurkaaɗi ɗin: «Waɗee kala ko o wi'i on.» Tawi no ɗon looɗe kaaƴe jeegoo eɓɓanaaɗe fii ka Yahuudiyankeeɓe ɓen salligoo, tawi nde bee e majje no waɗa embere liitir teemedere. Iisaa wi'i ɓe yo ɓe hebbin ɗen looɗe ndiyan, kamɓe kadi ɓe loowi e majje haa ɗe heewi. Onsay o wi'i ɓe yo ɓe ɲeɗu, ɓe naɓana ardotooɗo fii ɲaameteeji on. Ɓe ɲeɗi, ɓe naɓani mo. Ardotooɗo fii ɲaameteeji on kadi mettii ɗan ndiyan waylaaɗan njaram wiiɲu. Tawi o andaa ko honto ɗan njaram iwi, kono tawi kurkaaduuɓe ƴooguɓe ndiyan ɗan ɓen kaɲun no andi. Onsay o noddi wonɗo tiggude on, o wi'i mo: «Mo kala ko njaram moƴƴan ɗan adotoo yeɗude, si yeɗoya jaasuɗan ɗan, tuma yaraa moƴƴa. Kono an, hiɗa mari njaram moƴƴan ɗan haa jooni!» Ko ndee maande hawniinde o attii waɗude kanko Iisaa, ɗun ko ka wi'etee ɗon Kanaa e nder diiwal Jaliilu waɗi. Ko nii o ɓanginiri darja makko on, taalibaaɓe makko ɓen kadi gomɗini mo. Ko ɓawto ɗun, o yaadi e yumma makko e neene-gootooɓe makko ɓen e taalibaaɓe makko ɓen Kafernahuum. Ɓe weeri ɗon balɗe seeɗa. Tawi juldeere Yahuudiyankeeɓe ɓen, ɗun ko *Juldeere Yawtaneede nden, ɓadike. Onsay Iisaa yahi *Yerusalaam. O tawi yeeyooɓe na'i e baali e gabooji e waɗooɓe sensa-sensita no jooɗii ka dingiral *juulirde mawnde. Onsay o moƴƴini paatawol ɓoggi, o raɗii ɓe fow ka dingiral juulirde mawnde wondude e baali ɗin e na'i ɗin, o saakiti kaalisiiji waɗaynooɓe sensa-sensita ɓen, o liɓi taabe ɗen. O wi'i yeeyaynooɓe gabooji ɓen: «Ittee ɗu'un ɗoo! Wota on waɗu suudu Baaba an ndun suudu yeeyirdu!» Onsay taalibaaɓe ɓen anditi wonde ɗunɗoo no windinoo: ‹Giggol ngol mi joganii suudu maa ndun no e an wa yiite wonge lan ɲaamude.› Onsay hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen ƴetti haala kan wi'i mo: «Ko maande hawniinde honde waawuɗaa men hollude fii ɓangingol hiɗa gasa warrude nii?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Lancee ndee juulirde, mi immintinay nde e nder balɗe tati!» Onsay kamɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen ɓe wi'i: «E nder duuɓi cappanɗe nay e jeegoo ndee juulirde no darneede, an non a immintinay nde e nder balɗe tati?» Kono tawi kanko juulirde nde o wonnoo wowlude fii mun nden, ko ɓandu makko ndun. Ɓay wonoyii non o immintinaama e hakkunde mayɓe ɓen, taalibaaɓe makko ɓen anditoyi wonde hari o wi'uno ɗun, onsay ɓe gomɗini bindi ɗin e ngol kongol ngol Iisaa wi'unoo. E nder ko Iisaa wonnoo Yerusalaam kon, ɗun ko ka Juldeere Yawtaneede, buy gomɗini innde makko nden sabu maandeeji hawniiɗi ɗi o waɗaynoo ɗin. Kono Iisaa hoolanooki ɓe, ko fii hari himo andunoo yimɓe ɓen fow, awa kadi o hatonjinaa e humpiteede fii yimɓe ɓen, ko fii himo andunoo ko woni ka nder ɓernde neddanke. Tawi no e hakkunde fedde *Fariisiyaaɓe ɓen hooreejo Yahuudiyankeeɓe no wi'ee Nikodiyuusu. On ari jemma takko Iisaa, o wi'i: «Karamoko'en, meɗen andi ko a jannoowo iwruɗo ka Alla, ko fii hay gooto waawataa waɗude ɗii maandeeji hawniiɗi ɗi wonɗaa e waɗude, si tawii Alla aldaa e ontigi.» Onsay Iisaa jaabii, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii ma, si neɗɗo jibintinaaka, o waawataa yi'ude *laamu Alla ngun.» Nikodiyuusu kadi jaabii, wi'i: «Ko honno goɗɗo waawetee jibintinireede e nder nayeewu mun? E hara himo waawa naatitude kadi ka dimdimol neene makko, o jibintinee?» Iisaa jaabii kadi fahin, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii ma, si neɗɗo jibiniraaka ndiyan e Ruuhu Alla on, haray o waawataa naatude ka laamu Alla. Ko jibiniraa ɓandu kon ko ɓandu, ko jibiniraa kadi Ruuhu Alla on kon ko ruuhu. Wota a ŋalɗu fii mi wi'ii ma bee jibintineɗon kesun. Ko fii hendu ndun no wifirde ka faaliraa woo, hiɗa nanude hawa kan, kono a andaa ko honto ndu iwri maa ko honto ndu fewri. Ko nii kadi fii kala heɓiraaɗo Ruuhu Alla on.» Nikodiyuusu ƴettiti haala kan kadi, wi'i: «Ɗun ko honno gasirta wonirde?» Iisaa jaabii, wi'i: «Ko a jannoowo *Isra'iilayankeeɓe ɓen e a andaa ɗun? Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii ma, ko ko men andi men wowlata, awa kadi ko ko men yi'i men seeditotoo, kono onon on jaɓataa seeditoore amen nden. Si on gomɗinaali fii piiji adunayankeeji ɗi mi yewti on fii mun ɗin, haray ko honno gomɗinirton piiji kammuyankeeji ɗi mi yewtoyta on fii mun ɗin? Hay gooto ƴawaali ka kammu si hinaa Iwruɗo ka kammu on, ɗun ko *Ɓii-Aaden on. Wano Muusaa townirnoo mboddi ndin non ka wulaa, ko bee Ɓii-Aaden on kadi towniree non, fii kala gomɗinɗo mo yo heɓu *ngurndan poomayankejan. «Ko fii hakkee ko Alla yiɗi aduna on, o yeɗii mo Ɓiɗɗo makko bajjo on, fii kala gomɗinɗo mo wota halko, kono yo ontigi heɓu ngurndan poomayankejan. Ko fii Allaahu on addaali Ɓiɗɗo makko on e oo aduna fii ɲaawugol aduna on, kono ko fii yo aduna on dandire sabu makko. On gomɗinɗo mo ɲaawetaake, kono on mo gomɗinaali mo ɲaawaama wuren, ɓayru o gomɗinaali innde Ɓiɗɗo Bajjo Alla on. Awa e hino ɲaawoore nden: ndaygu ngun arii ka aduna, kono yimɓe ɓen yiɗii niwre nden ɓuri ndaygu ngun, ɓay kuuɗe maɓɓe ɗen ko bonɗe. Ko fii kala waɗoowo bone haray no aɲi ndaygu ngun, ontigi arataa ka ndaygu fii wota kuuɗe makko ɗen feeɲu. Kono on huutoroowo goonga on aray ka ndaygu fii yo weeɓite wonde kuuɗe makko ɗen ko e Alla huuwiraa.» Ɓawto ɗun Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen yahi e ngal diiwal *Yahuuda. O ɲallidi e maɓɓe ɗon, tawi himo *loota maande kisiyee. Tawi Yaayaa kadi no *lootude maande tuubuubuyee ka wi'etee ɗon Enuuna, ɗun ko takko Saliima, ɓay tawi ndiyan buy no ɗon. Yimɓe no yahaynoo ɗon fii yo o lootu ɓe, ko fii tawi Yaayaa waɗaaka taho e kaso. Kono yeddondiral immii hakkunde taalibaaɓe Yaayaa ɓen e Yahuudiyankeejo goo e telen-ma laɓɓinegol ngol. Ɓen ɓadii Yaayaa, ɓe wi'i mo: «Karamoko'en, mo wondunoɗaa on gaɗa Yurdayniwol, ɗun ko on mo seeditiɗaa fii mun, himo lootude yimɓe ɓen, awa kadi fow no yaarude e makko!» Onsay Yaayaa jaabii ɓe, wi'i: «Neɗɗo ko ko okkaa ka kammu kon tun waawi hendaade. Onon tigi ko on seedeeɓe an wonde mi wi'ii hinaa min woni *Almasiihu on, kono ko mi imminaaɗo yeeso makko. Ko hombo jeyi jomba? Ko jombuɗo mo on. Ko wonani njaatigi jom-jomba ko daragol takko makko, heɗoo mo, nana hito makko, heewa weltaare, nden weltaare an-le timmii. Bee on ɓeydoo, min mi ɗuytoo. Ko fii on Iwruɗo dow no e hoore fow. On mo ka leydi ko mo ka leydi, o wowliray kadi wa mo ka leydi. Kono Iwruɗo ka kammu on no e hoore fow. On non no seeditaade ko yi'i kon e ko nani kon, kono hay gooto jaɓataa nden seeditoore makko. Kala on jaɓuɗo nden seeditoore makko, haray ɓanginii wonde Alla ko goonga. Ko fii on mo Allaahu on nuli, ko daaluyeeji Alla ɗin o wowlata. Ko fii Allaahu on yeɗay mo Ruuhu mun on no heewiri. Baabaajo on no yiɗi Ɓiɗɗo on, awa kadi o wattii fow e juuɗe makko. Kala gomɗinɗo Ɓiɗɗo on, haray no mari ngurndan poomayankejan, kono on mo halfinaaki e Ɓiɗɗo on yi'ataa ngurndan, ko fii tikkere Alla nden wonay e hoore makko. Fariisiyaaɓe* ɓen nani wonde Iisaa no ɓurude Yaayaa heɓude taalibaaɓe, o loota ɓe, (kono tawi wonaa kanko Iisaa tigi wonnoo lootude, kono ko taalibaaɓe makko ɓen wonnoo lootude). Ɓay Iisaa humpitike ɗun, o iwi ka diiwal Yahuuda ɗon, o yiltitii ka diiwal Jaliilu. Tawi-le bee o taƴitoya *Samariiya. E nder ɗun, o hewti e saare jeyaande e Samariiya no wi'ee Sikaara e binde ngesa mba Yaaquuba okkunoo ɓiɗɗo mun on, ɗun ko Yuusufu. Tawi woyndu Yaaquuba ndun no ɗon. Iisaa jooɗii ka binde woyndu sabu ronkere yaadu ndun, ɗun ko wa tumbere ɲalorma. Debbo Samariyankeejo ari ƴoogugol ndiyan. Iisaa wi'i mo: «Okkoran mi yara.» (Ko fii hari taalibaaɓe makko ɓen no yahi ka saare fii soodugol ɲaametee.) On debbo Samariyankeejo wi'i mo: «Ko honno an a Yahuudiyankeejo torortaa mi ko yaraa, mi Samariyankeejo?» (Ko fii huuwondiral alaa hakkunde Yahuudiyankeeɓe ɓen e Samariyankeeɓe ɓen.) Iisaa jaabii mo, wi'i: «Si hiɗa andunoo dokkal Alla ngal e Wi'uɗo ma ‹okkoran mi yara› on, hanno ko an torotonoo mo ko yaraa, o okkore ndiyan wurnayɗan.» Kanko debbo on o jaabii mo, o wi'i: «Koohoojo, a alaa hay huunde ko ƴoogiraa, awa-le woyndu ndun no luggi. E hara ko honto heɓaynoɗaa non ɗan ndiyan wurnayɗan? E hara a ɓuru ben amen Yaaquuba mawnude, on okkuɗo men nduu woyndu, kanko tigi o yari e mayru wondude e ɓiɓɓe makko e jawle makko?» Iisaa jaabii, wi'i: «Kala yaruɗo ɗan ndiyan ɗonɗoyte kadi. On yaruɗo non ndiyan ɗan mi okkorta mo ɗan, ɗonɗetaake hande kadi. Kono ndiyan ɗan mi okkorta mo ɗan wontay e makko ɓundu ndiyan, ɓuloojan fii yeɗugol *ngurndan poomayankejan.» Debbo on jaabii mo, wi'i: «Koohoojo, okkoran ɗan ndiyan, hara mi ɗonɗetaake hande kadi, e hara mi artaali ɗoo hande kadi ƴoogugol.» Onsay kanko Iisaa o wi'i mo: «Yahu noddoyaa moodi maa, araa.» Debbo on jaabii mo, wi'i: «Mi alaa moodi.» Iisaa wi'i mo: «A wowlii haqiiqa, ko wi'uɗaa kon wonde a alaa moodi. Ko fii a heɓii dewle jowi, awa kadi mo wonduɗaa on fewndo ɗoo wonaa moodi maa. E ɗun non a wowlii goonga.» Debbo on wi'i mo: «Koohoojo, mi tawii ko a annabaajo. Menen Samariyankeeɓe ɓen, baabiraaɓe amen ɓen non rewii Alla e ngoo fello. Kono onon Yahuudiyankeeɓe ɓen, hiɗon wi'i ko Yerusalaam woni nokkuure ka Alla rewetee ɗon.» Iisaa wi'i mo: «Hey ko an yo debbo, hoolo lan, saa'iiji goo no aroya hara hinaa e hoore ngoo fello, hinaa Yerusalaam rewoton Baabaajo on. Ko fii onon hiɗon rewude ko on andaa, menen meɗen rewude ko men andi, ko fii kisiyee mo Alla yeɗata on ko e Yahuudiyankeeɓe ɓen ardi. Kono saa'i on no arude, ɗun-le wuren o hewtii, ka rewooɓe e haqiiqa ɓen rewira Baabaajo on Ruuhu e goonga, ko fii ko sifa ɓen rewirooɓe mo non, Baabaajo on woni ɗaɓɓude. Alla ko Ruuhu, bee rewooɓe mo ɓen rewira mo Ruuhu e goonga.» Debbo on wi'i mo kadi: «Miɗo andi wonde *Almasiihu on aroyay, ɗun ko Toɗɗaaɗo on. Nde o aroyi, o yewtay men fow.» Iisaa jaabii mo wi'i: «Ko min oo Wonɗo ma wowlande nii woni on.» Onsay taalibaaɓe ɓen hewti, ɓe ŋalɗi ko o wonnoo e yewtidude e debbo on kon. Kono hay gooto e maɓɓe landaaki mo, wi'i: «Ko honɗun faalaɗaa?» maa «Ko honɗun yewtidantaa e makko?». Debbo on kadi acci ɗon loonde nden, o yahi ka saare, o wi'i yimɓe ɓen: «Aree ndaaron neɗɗo wowlanɗo lan kala ko mi waɗi. Taw si wonaa kanko woni Almasiihu on?» Onsay ɓen yalti ka saare, ɓe ari e makko. Wa fewndo onsay, tawi taalibaaɓe ɓen no jeejude mo, wi'a: «Karamoko'en, nafee!» Kono o jaabii ɓe, o wi'i: «Miɗo mari ɲaametee ko mi ɲaama ko on andaa.» Onsay taalibaaɓe ɓen wi'indiri: «E hara ko goɗɗo addani mo ko o ɲaama?» Iisaa wi'i ɓe kadi: «Neema an on ko waɗugol faale Nuluɗo lan on e timmingol golle makko ɗen. E on wi'aali kadi: ‹Ɗoo e baagol ngol no heddii lebbi nay?› Hey, mi wi'ii on, ɓantee gite ɗen, ndaaron gese ɗen, ɗe wojjanii baagol! Jooni wa'oowo on heɓay njoddi, o mooɓa neema fii ngurndan poomayankejan ɗan, fii yo sankoowo on e wa'oowo on weltodu. Ko fii ngal misal ɗoo ko goonga wonde: ‹Ko goɗɗo aawata, oya on soɲita.› Mi nulii on soɲitoygol ko on remaano. Woɓɓe remiino, ko e nder yangi ɓen kin naatuɗon.» Samariyankeeɓe ɗuuɗuɓe e nden saare gomɗini Iisaa sabu ngol kongol ngol oo debbo seeditanii mo, o wi'i: «O wowlanii lan kala ko mi waɗi.» Ɓay Samariyankeeɓe ɓen arii e makko, ɓe torii mo wonugol takko maɓɓe, laatii o woni ɗon balɗe ɗiɗi. Gomɗinɓe ɓen ɓurti ɗuuɗude kadi sabu kongol makko ngol, tawi hiɓe wi'a on debbo: «Hinaa sabu kongol maa ngol hande kadi men gomɗiniri, kono ko ɓay menen tigi men heɗike mo. Meɗen andi wonde ko kanko woni Dandoowo aduna on.» Ɓay ɗen balɗe ɗiɗi feƴƴii, Iisaa iwi ɗon fii yahugol Jaliilu, fii kala o seeditike kanko tigi wonde annabaajo alaa teddungal ka leydi mun. Ɓay wonii o hewtii Jaliilu, ɓe Jaliilu ɓen jaɓɓii mo, sabu tawde hari ɓe yi'ii ko waɗi Yerusalaam kon fow ka fewndo juldeere, ɓay kamɓe kadi ɓe yahuno juldeere nden. O yiltitii kadi Kanaa, ɗun ko e nder Jaliilu, ka o waylunoo ndiyan ɗan njaram *wiiɲu ɗon. Tawi ɓiɗɗo yeesoojo laamateeri ndin, wonɗo Kafernahuum, no nawni. Ɓay o nanii wonde Iisaa iwii ka diiwal Yahuuda arii Jaliilu, on ari tawi mo, o torii mo yahugol ndikkinoya on ɓiɗɗo makko wonɗo e daande mayde. Iisaa wi'i mo: «Onon si on yi'aali maandeeji e kaawakeeji, on gomɗintaa few!» Kono on yeesoojo laamateeri ndin wi'i mo: «Koohoojo, seenee ado paykun an kun maayude!» Iisaa wi'i mo: «Yahu, ɓiɗɗo maa on ndikkii.» On neɗɗo hoolii kongol ngol Iisaa wi'i mo ngol, o yahi. E nder ko o yiltitotoo kon, o fotti e kurkaaɗi makko ɗin, ɓen wi'i mo wonde ɓiɗɗo makko on ndikkii. O landii ɓe ko e saa'i hombo hayfani paykun kun. Ɓen jaabii mo: «Ko hanki tumbere ɲalorma nguli ɓandu kin yalti e makko.» Onsay kanko baabaajo on o anditi ko e on saa'i tigi Iisaa wi'i mo «ɓiɗɗo maa on ndikkii.» Onsay o gomɗini, kanko e yimɓe suudu makko ndun fow. Ko ndee maande hawniinde ɗoo woni ɗimmere nde o waɗi ɓay o iwii ka diiwal Yahuuda, o arii Jaliilu. Ɓawto ɗun, juldeere Yahuudiyankeeɓe waɗi. Iisaa yahi Yerusalaam. Tawi beelun no Yerusalaam ɗon ka binde dambugal wi'eteengal Dambugal Baali. Kun beelun no wi'ee e haala Yahuudiyanke Betesada, caaliiji jowi no hundi kun. Tawi goɗɗo no ɗon, ɲawɗo gila duuɓi cappanɗe tati e jeetati. Iisaa yi'i on no waalii, o andi on no ɗon gila neeɓii. Kanko Iisaa o wi'i on: «Hiɗa faalaa hettude cellal?» Ɲawɗo on jaabii mo, wi'i: «Koohoojo, mi alaa hay gooto ko yollammi ka nder beelun si ndiyan ɗan memminike. Ɗoo yo wonu mi hewtii, haray goɗɗo attike lan yollaade.» Onsay Iisaa wi'i mo: «Immo, ƴettaa dankun maa kun, yahaa.» Ɗon kisan on neɗɗo hetti cellal, o ƴetti dankun makko kun, o woni e jindugol. Ɗun hawrondiri e *aseweere, ɗun ko *ɲalaande fowteteende e mun nden. Hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'i on sellinaaɗo: «Ko ɲalaande fowteteende nii! Hande daganaaki ma ƴettugol danki maa kin!» Kono o jaabii ɓe, o wi'i: «Ko sellinɗo lan on wi'immi: ‹Ƴettu dankun maa kun, yahaa.› » Onsay ɓen landii mo: «Ko neɗɗo hombo wi'u-maa: ‹Ƴettu, yahaa›?» Kono tawi on sellinaaɗo andaa ko hombo, ko fii hari Iisaa majjitorii mo e hakkunde yimɓe wonnooɓe e nden nokkuure ɓen. Ɓawto ɗun Iisaa tawti mo ka *juulirde mawnde, o wi'i mo: «E hino a hettii cellal. Wota a waɗitu junuubu hande kadi, fii wota goɗɗun goo heɓe ko ɓuri ɗunɗoo bonde.» Onsay on neɗɗo yiltitii, wi'i hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wonde ko Iisaa sellini mo. Ko waɗi si hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen cukkii Iisaa, ko sabu tawde o waɗii ɗun e aseweere. Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ben an no gollude haa jooni. Min kadi miɗo gollude.» Sabu ɗun hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen ɓurti ɗaɓɓude no warira mo, ɗun non hinaa fii tun himo bonni Sariya on e asewe, ɗun ko ɲalaande fowteteende nden, kono ko fii himo inni kadi Alla ko Ben makko, ko nii o waɗitori himo fota e Alla. Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, Ɓiɗɗo on waawataa waɗude hay huunde immorde e makko kanko tigi, si hinaa ko o yi'i Baabaajo on no waɗa kon. E kala ko Baabaajo on waɗi, Ɓiɗɗo on kadi waɗiray wano non. Ko fii Baabaajo on no yiɗi Ɓiɗɗo on, o hollay mo kadi kala ko o waɗata. Awa kadi o hollay mo kuuɗe ɓurɗe ɗee ɗoo, fii no woniron e nder ŋalaw. Ko ɗun waɗi, wano Baabaajo on immintinirta mayɓe ɓen non, o wurnita ɓe, ko wano non kadi Ɓiɗɗo on wurnitirta on mo o faalaa wurnitude. Ko wattii e ɗun, Baabaajo on ɲaawataa hay gooto, kono o wattii kala ɲaawoore e juuɗe Ɓiɗɗo on, fii yo fow teddin Ɓiɗɗo on wano ɓe teddiniri Baabaajo on non. On mo teddinaali Ɓiɗɗo on haray teddinaali Baabaajo on, on Nuluɗo mo. «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kala on heɗiiɗo kongol an ngol, gomɗini Nuluɗo lan on, haray on no e *ngurndan poomayankejan. Awa kadi o aretaake e ɲaaweede, ko fii haray o iwii e mayde, o arii e ngurndan. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, saa'i araynooɗo on ko fewndo ɗoo, nde mayɓe ɓen nani hawa *Ɓiɗɗo Alla on, ɓen nanuɓe wuura. Ko wano non, nde tawnoo ko Baabaajo on woni ɓundu ngurndan, ko wano non kadi o yeɗiri Ɓiɗɗo on wonugol ɓundu ngurndan, o yeɗi mo kadi bawgal waɗugol ɲaawoore nden, ɓay ko kanko woni *Ɓii-Aaden on. Wota ɗun ŋalɗin on, ko fii saa'i no arude mo tawata wonɓe ka genaale ɓen fow nanay hawa makko kan, ɓe immitoo. Waɗunooɓe ko moƴƴi ɓen immitoo ummutal ngurndan, waɗunooɓe ko boni ɓen immitoo ummutal ɲaawoore. Min non, mi waawataa waɗude hay huunde immorde e an min tigi, ko ko mi naniri Alla kon mi ɲaawirta. Ɲaawoore an nden-le ko feewunde, ko fii hinaa faale an on mi woni waɗude, kono ko faale Nuluɗo lan on.» «Si ko min woni seeditanaade hoore an, haray seeditoore an nden wonaa goonga. Ko goɗɗo goo seeditanii lan. Miɗo andi non kon ko o seeditii fii an ko goonga. Onon on nelii woɓɓe e Yaayaa, o seeditanii goonga on. Min non mi hatonjinaa yo neɗɗo seeditano lan. Ko mi wowliri fii seeditoore Yaayaa nden, ko fii yo on dande. Yaayaa hari ko lampu huɓɓuɗo ndayguɗo, faalaɗon weltorde ndaygu makko ngun e nder saa'ihun. «Min miɗo mari seedee ɓurɗo mo Yaayaa on mawnude, ko fii kuuɗe ɗe Baabaajo on jonni lan fii laatingol ɗen, ko ɗen kuuɗe tigi woni seeditanaade lan wonde ko Baabaajo on nuli lan. On non Baabaajo Nuluɗo lan, kanko tigi o seeditike fii an. Haa hande on nanaali hito makko, maa yi'on mbaadi makko, awa kadi daaluyee makko on tabitaa e mon, ko fii on gomɗinaali mo o nuli on. Hiɗon taskoo bindi ɗin, ɓay hiɗon sikka ko kanji heɓirton ngurndan poomayankejan, e hin-le ko ɗin seeditii fii an. E hara-le on faalaaka arude e an fii heɓugol ngurndan ɗan. «Min-le, mi alaa ɗaɓɓude no yimɓe ɓen mantirammi. Kono miɗo andi on, on joganaaki Alla giggol. Min ko e innde Ben an mi ari, kono on wernaali lan. Kono si goɗɗo arii e innde mun, on wernay mo. Ko honno gomɗinirton onon, si tawii ko mantindirgol yiɗuɗon, hara hinaa ɗaɓɓugol mantoore iwrunde ka Allaahu Bajjo on nden? «Wota on sikku min mi felay on yeeso Ben an. Ko Muusaa woni feloowo on on, on mo hoolorɗon. Ko fii si on gomɗinno Muusaa, on gomɗinayno lan min kadi, ɓay himo windi fii an. Kono si on gomɗinaa bindi makko ɗin, haray ko honno gomɗinirton konguɗi an ɗin?» Ɓawto ɗun Iisaa yahi, wontiri gaɗa *Weendu Jaliilu ndun. (Ndun weendu no wi'ee kadi Tiberiyaada.) Tawi jamaa ɗuuɗuɗo no jokki mo sabu maandeeji hawniiɗi ɗi ɓe yi'aynoo himo waɗa ɗin e hoore nawnuɓe ɓen. Kanko Iisaa o ƴawi ɗon e hoore fello, o jooɗodi ɗon e taalibaaɓe makko ɓen. Tawi juldeere Yahuudiyankeeɓe ɓen, ɗun ko *Juldeere Yawtaneede nden, ɓadike. Onsay Iisaa ɓanti gite ɗen, yi'i on jamaa ɗuuɗuɗo no ara e makko. O wi'i Filiipu: «Ko honto soodeten ɗoo ɲaametee fii ko ɓee yimɓe ɲaama?» (Ko o wiirunoo ɗun ko fii ndarndagol mo, ko fii hari himo andunoo ko honɗun o waɗata.) Filiipu jaabii mo, wi'i: «Hay *dinaruuji teemeɗɗe ɗiɗi yonataa ko soodee bireedi haa ɗun yona fii yo mo kala heɓu seeɗa!» Goɗɗo e taalibaaɓe makko ɓen no wi'ee Andaraawu, ɗun ko oo miɲɲiraawo Sim'uunu Petruusu, wi'i mo: «Suka no ɗoo marɗo bireediije jowi e liƴƴi ɗiɗi. Kono ko honɗun ɗun nafata oo jamaa ɗoo fow?» Onsay Iisaa wi'i: «Joɗɗinee yimɓe ɓen.» Tawi huɗo buy no e nden nokkuure. Ɓen jooɗii, tawi ko wa ɓe worɓe guluuje njowo. Ɓawto ɗun Iisaa ƴetti bireedi on, o jarni Alla, o senditani wonɓe ɗon ɓen. O waɗiri liƴƴi ɗin kadi wano non haa mo ɓee heɓi yeru faale mun on. Ɓay wonii ɓe haarii, o wi'i taalibaaɓe makko ɓen: «Mooɓitee kunte luttuɗe ɗen fii wota hay huunde bonu.» Ɓen hocci ɗe, ɓe hebbini debeeje sappoo e ɗiɗi ko ɲaamaa luttinaa ko iwi e ɗen bireediije jowi. Ɓay ɓen yimɓe yi'ii nden maande hawniinde nde Iisaa waɗi, ɓe wi'i: «Ko oo tigi woni Annabaajo haanuɗo arude ka aduna on!» Ɓay Iisaa andii wonde ɓe faandanike ƴettugol mo lammina, o sortii e hakkunde maɓɓe, o woni feere ka fello ton. Ɓay wonii niɓɓii, taalibaaɓe makko ɓen tippori ka weendu. Ɓe bakii e laakun fii yahugol e ngoya sengo weendu ndun, ɗun ko Kafernahuum, tawi niwre nden waɗii, ɓe yiitidaali e Iisaa taho. Onsay hendu dolnundu wifi, ndiyan weendu ndun yeƴii. Ɓay wonii ɓe awƴinii laakun kun wa kilomeeterji jowi maa jeegoo, ɓe haccii Iisaa no seppa ara ka hoore ndiyan, himo ɓadaade laakun kun, onsay ɓe huli. Kono Iisaa wi'i ɓe: «Ko min nii! Wota on hulu!» Tawi hiɓe faalaa mo ƴettude tumba ka nder laakun, tun laakun kun hewti leydi ka ɓe yahaynoo ɗon. Bimbi nden ɲande, jamaa wonnooɗo e ngoya sengo weendu ndun ndaari tawi ko laakun gootun wonnoo ɗon, awa kadi Iisaa bakodaano e taalibaaɓe mun ɓen e kun laakun, kono ko taalibaaɓe ɓen tun yahi. Onsay laakoy goo iwroyi Tiberiyaada, ɓe ari e binde ndee nokkuure nde ɓen ɲaamunoo bireedi e mun ɓawto Koohoojo on jarnude. Ɓay ɓen yimɓe ndaarii tawii Iisaa woo, taalibaaɓe mun ɓen woo alaa ɗon, ɓe bakii kamɓe tigi e koy laakoy, ɓe yahi Kafernahuum fii ɗaɓɓitoygol Iisaa. Ɓen yimɓe tawtiroyi Iisaa ka gaɗa weendu, ɓe wi'i mo: «Karamoko'en, nde hewtuɗon ɗoo?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, hinaa fii on yi'ii maandeeji hawniiɗi wonɗon mi ɗaɓɓitirde, kono ko fii on ɲaamii haa on haarii. Wota on yangano ɲaametee lannoowo on, kono yanganee ɲaametee luttoowo fii *ngurndan poomayankejan ɗan on, ɗun ko on mo *Ɓii-Aaden on yeɗata on, ko fii ko e makko Alla Baabaajo on noti maande mun nden.» Ɓen kadi wi'i mo: «Ko honɗun men waɗata fii yo men huuwu kuuɗe ɗe Alla faalaa ɗen?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ko woni kuugal ngal Alla faalaa ngal, ko yo on gomɗin on mo o nuli.» Ɓe wi'i mo kadi: «Ko maande hawniinde honde waɗataa jooni, men yi'a, men gomɗine? Ko kuugal hongal waɗataa? Baabiraaɓe men ɓen ɲaamuno ‹*manna› ka wulaa, wano windori non: ‹O okkori ɓe bireedi immorde ka kammu.› » Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, hinaa Muusaa okkori on bireedi immorde ka kammu, kono ko Ben an okkori on bireedi tigi-tigiijo iwrude ka kammu. Ko fii bireedi Alla on ko on Iwroowo ka kammu, yeɗa yimɓe ɓen ngurndan.» Onsay ɓe wi'i mo: «Koohoojo, awa okkor men saa'i kala on bireedi.» Iisaa wi'i ɓe kadi: «Ko min woni Bireedi Wurnoowo on: kala arɗo e an weeletaake hande kadi, e kala on gomɗinɗo lan ɗonɗetaake hande kadi. Kono mi andinii on, on yi'ii lan, kono on gomɗinaali. Kono ɓe Baabaajo on yeɗi lan ɓen fow aray e an, kala non on arɗo e an mi raɗotaako mo. Ko fii hinaa waɗugol faale an on tippinimmi iwrude ka kammu, kono ko waɗugol faale Nuluɗo lan on. Ko fii e hino faale on Nuluɗo lan: ko wota hay gooto e ɓe o yeɗimmi ɓen hayru, kono ko yo mi immintin ɓe ka ɲalaande sakkitorde. Ko woni faale Ben an on kon, ko kala yi'uɗo Ɓiɗɗo on, gomɗini mo, yo heɓu ngurndan poomayankejan, awa kadi mi immintina mo ka ɲalaande sakkitorde.» Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen fuɗɗii ŋunude fii makko, ɓay hari o wi'ii ko kanko woni Bireedi Iwruɗo ka kammu on. Tawi hiɓe wi'a: «E hara hinaa oo woni Iisaa, ɓiɗɗo Yuusufu on, on mo anduɗen yumma mun e ben mun? Ko honno non on wi'irta ko ka kammu o iwri?» Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Wota on ŋunu hakkunde mon. Hay gooto waawataa arude e an si hinaa hara ko Baabaajo Nuluɗo lan on pooɗi mo, mi immintinoya mo ka ɲalaande sakkitorde. No windii ka defte annabaaɓe ɓen wonde: ‹Alla jannay ɓe fow.› Kala on nananɗo Baabaajo on, jaɓi gandal iwrungal ka makko ngal, aray e an. Hay gooto yi'aali Baabaajo on, si hinaa on Iwruɗo ka Alla, on kaɲun yi'ii Baabaajo on. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kala gomɗinɗo haray heɓii ngurndan poomayankejan ɗan. Ko min woni Bireedi Wurnoowo on. Baabiraaɓe mon ɓen ɲaamuno ‹manna› ka wulaa, kono ɓe maayuno. E hino ɗoo Bireedi tippiiɗo iwrude ka kammu on, fii kala ɲaamuɗo mo wota maayu. Ko min woni Bireedi Wurɗo tippiiɗo iwruɗo ka kammu on, kala ɲaamuɗo oo bireedi, ontigi wuuray haa poomaa. Ko ɓandu an ndun woni on bireedi mo mi okkitirta, fii no aduna on wuurira.» Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen sonki hakkunde maɓɓe, ɓe wi'i: «Ko honno oo waawirta okkude en teewu mun ngun, yo en ɲaamu?» Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, si on ɲaamaali teewu Ɓii-Aaden on, yaron ƴiiƴan makko ɗan, haray on heɓataa ngurndan. Ko fii kala ɲaamuɗo teewu an ngun, yari ƴiiƴan an ɗan, haray heɓii ngurndan poomayankejan, awa kadi mi immintinay mo ka ɲalaande sakkitorde. Ko fii teewu an ngun ko neema tigi, awa kadi ƴiiƴan an ɗan ko njaram tigi. Ko fii kala ɲaamuɗo teewu an ngun, yari ƴiiƴan an ɗan, haray o humondirii e an, min kadi mi humondirii e makko. Ɓay Baabaajo Wurɗo on nulii lan, awa kadi miɗo wuuriri Baabaajo on, ko non kadi kala on ɲaamuɗo lan wuurirta sabu an. Ko oo ɗoo woni Bireedi tippiiɗo iwri ka kammu on. O wa'aa wa mo baabiraaɓe mon ɓen ɲaami on, ɓe maayi. Kala on ɲaamuɗo oo bireedi ɗoo wuuray haa poomaa.» Ko ɗun Iisaa wi'unoo wa fewndo ko o jannaynoo ka juulirde Kafernahuum. Ɓay ɓe nanii ɗun, buy e hakkunde taalibaaɓe makko ɓen wi'i: «Ngol kongol no satti. Ko hombo waawi jaɓude ngol?» Ɓay Iisaa andanii hoore mun wonde taalibaaɓe makko ɓen no ŋunude fii ɗun, o wi'i ɓe: «E hara ɗun feggin on? E si on yi'ii non Ɓii-Aaden on no ƴenta ka wonnoo ton? Awa, ko Ruuhu Alla on wurnata, ɓandu ndun nafataa huunde. Ɗii konguɗi, ɗi mi yewtata on, ko iwruɗi e Ruuhu Allaahu yeɗoowo ngurndan on. Kono woɓɓe no e hakkunde mon ɓe gomɗinaa.» (Ko Iisaa wi'irnoo ɗun, ko fii hari himo andi gila ka fuɗɗoode ko hombo woni mo gomɗinaa, e ko hombo janfoytoo mo.) O ɓeyditi kadi, o wi'i: «Ko ɗun waɗi si mi wi'ii on: Hay gooto waawataa arude e an si hinaa taw hara ko Baabaajo on yeɗi ontigi.» Gila nden ɲande ɓuy e taalibaaɓe makko ɓen yiltii, ɓe acciti yaadugol e makko. Onsay Iisaa wi'i sappoo e ɗiɗooɓe ɓen: «E onon-le, on faalaaka yahude?» Onsay Sim'uunu Petruusu jaabii mo, wi'i: «Koohoojo, men jokka hombo? Ko onon jogii konguɗi ngurndan poomayankejan ɗan. Awa men gomɗinii, men andii kadi wonde ko onon woni *Seniiɗo mo Alla!» Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «E wonaa ko min suɓii on, onon sappoo e ɗiɗooɓe ɓen? Kono goɗɗo e mon ko mo Ibuliisa.» Tawi ko Yudaasi mo Sim'uunu Iskariiyu o woni wowlude fii mun, ko fii ko on janfoytoo mo, on ko goɗɗo e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen. Ɓawto ɗun Iisaa woni e jindugol e nder diiwal Jaliilu ngal, tawi o yiɗaa jindude few e nder diiwal Yahuuda ngal, ko fii hari hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen no ɗaɓɓude no warira mo. Hawrondiri juldeere Yahuudiyankeeɓe, wi'eteende nden *Juldeere Togooji, ɓadike. Onsay neene-gootooɓe makko ɓen wi'i mo: «Iwu ɗoo, yahaa ka diiwal Yahuuda, fii yo taalibaaɓe maa ɓen yi'u kuuɗe ɗe wonɗaa waɗude ɗen. Ko fii hay gooto waɗataa huunde e nder gundoo si tawii himo ɗaɓɓude andeede e kene. Si a waɗay ɗii piiji, hollito e aduna on.» Tawi ɓen neene-gootooɓe makko tigi gomɗinaa mo kanko Iisaa. Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Saa'i on hewtanaali lan taho, kono onon saa'i kala no moƴƴani on. Ko fii aduna on waawataa on aɲude, min non, himo joganii lan ngayngu, ɓay miɗo seeditaade e hoore makko wonde kuuɗe makko ɗen ko bonɗe. Onon yahee ka juldeere. Min mi alaa yahude taho e nden juldeere, ko fii saa'i an on hewtaali taho.» Ɓay wonii o wi'ii ɓe ɗun, o wonti Jaliilu ɗon. Ɓay wonii neene-gootooɓe makko ɓen yahii ka juldeere, kanko kadi o yahi, kono e nder gundoo e ɓaawo hollitagol. Tawi hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen no ɗaɓɓa mo, wi'a: «Ko honto o woni?» Tawi ŋunu-ŋunu fii makko on no ɗuuɗi e hakkunde yimɓe ɓen. Woɓɓe e maɓɓe no wi'a: «Ko o neɗɗo moƴƴo», ɓeya ɓen kadi no wi'a: «Oo'o, o majjinay woni jamaa on.» Kono tawi hay gooto alaa wowlude fii makko e kene sabu kulol hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen. Wa fewndo ko juldeere nden feccii e hakkunde, Iisaa yahi ka *juulirde mawnde woni e jannugol. Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen ŋalɗi, ɓe wi'i: «Ko honno oo andiri bindi ɗin, o jangaali!» Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Gandal an ngal hinaa e an iwi, kono ko e Nuluɗo lan on. Kala faalaaɗo waɗude faale Alla on anday si ko e makko ndee jannde iwri, e si tawii ɗii konguɗi an ko e immorde e an min. On mo no wowlude konguɗi iwruɗi e mun, haray ko hoore mun woni ɗaɓɓande darja, kono on mo no ɗaɓɓude darja nuluɗo ɗun on, haray on ko goongaajo, haray angal peewal alaa e makko. E hara Muusaa jonnaano on Sariya on? Kono hay gooto e mon jokkaali on Sariya. E ko fii honɗun non eɓɓanton warugol lan?» Yimɓe ɓen jaabii mo, wi'i: «An, jinnaaru no e maa! Ko hombo woni ɗaɓɓude no warire?» Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Mi waɗii kuugal gootal, on fow on ŋalɗii. Muusaa yamirii on *sunningol, hay si tawii non ɗun wonaa e makko iwri, kono ko e maamaaɓe mon ɓen. Kono onon hiɗon waɗude ɗun e *ɲalaande fowteteende nden. Si goɗɗo sunninaama e asewe, fii tun wota Sariya Muusaa on bonne, haray ko fii honɗun seytinanton mi fii miɗo sellini goɗɗo o fow makko e asewe, ɗun ko ɲalaande fowteteende e mun nden? Awa accee ɲaawirgol ko sikkuɗon kon tun, kono ɲaawee ɲaawoore feewunde.» Tun, woɓɓe e hoɗuɓe Yerusalaam ɓen woni e wi'ugol: «E hara hinaa oo wonaa ɗaɓɓeede fii waregol? E hino ka o woni wowlude e kene, o alaaka wi'eede hay huunde. E taw si hara yeesooɓe ɓen fottii wonde ko oo woni *Almasiihu on? E hin-le hiɗen andi oo ɗoo ko mo o honto, kono nde Almasiihu on ari, hay gooto andataa ko mo o honto.» Onsay Iisaa ewnii fewndo ko o jannata ka juulirde mawnde, o wi'i: «Hiɗon andi lan, hiɗon andi kadi ko mo mi honto. E hara-le wonaa hoore an mi arani, kono Imminɗo lan on ko o goonga, onon-le on andaa mo. Min non miɗo andi mo, ɓay ko ka makko mi iwri, ko kanko nulimmi.» Onsay ɓe woni e ɗaɓɓugol no ɓe nangira mo, kono laatii hay gooto fawaali mo jungo, ko fii hari saa'i makko on hewtaali. Buy e hakkunde jamaa on gomɗini mo, ɓe wi'i: «E hara, nde Almasiihu on aroyi, taw si o waɗoyay maandeeji hawniiɗi ɓurɗi ɗi oo ɗoo waɗi ɗin?» Ɓay *Fariisiyaaɓe ɓen nanii ko jamaa on woni sowndaade fii makko kon, onsay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e Fariisiyaaɓe ɓen immini suufaaɓe ko nanga mo. Kono Iisaa wi'i: «Miɗo wondi e mon taho seeɗa si mi yiltitoo ka Nuluɗo lan on. Onsay on ɗaɓɓitay lan, on yi'ataa lan, e ka mi wonoyta ɗon, on waawoytaa yahoyde ɗon.» Onsay hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'indiri: «E hara ko honto o yahoyta fii wota en tawoy mo? E hara o yahay e jamaa men saakitiiɗo e hakkunde *Gereekiyankeeɓe ɓen, o janna ɓen Gereekiyankeeɓe? Ko honɗun woni ngol kongol ngol o wi'i wonde: ‹On ɗaɓɓay lan, on yi'ataa lan, e ka mi yahata ɗon on waawataa hewtoyde ɗon?› » Ɲalaande sakkitorde juldeere nden, ɗun ko ɲalaande ɓurnde mawnude nden, Iisaa immii, o ewnii, o wi'i: «On mo no ɗonɗaa yo aru e an, o yara! Ko fii kala on gomɗinɗo lan, canɗi ndiyan wurnayɗan ɓulay e ontigi, wano bindi ɗin wi'iri non.» Tawi ko Iisaa woni wowlude fii mun ko Ruuhu Allaahu mo gomɗinɓe mo ɓen yeɗoytee on, ko fii hari Ruuhu Allaahu on yeɗaaka taho, ɓay hari kanko Iisaa o ƴentinaaka taho ka mangural. Ɓay woɓɓe goo e hakkunde jamaa on nanii ɗin konguɗi, ɓe wi'i: «Sikke woo alaa, ko oo woni Annabaajo habbanooɗo on!» Tawi ɓeya no wi'a: «Ko oo woni Almasiihu on!» Ɓeya kadi no wi'a: «E hara ko diiwal Jaliilu Almasiihu on feeɲirta? E hara defte ɗen wi'aali wonde Almasiihu on ko e jurriya Daawuuda on iwata, e hoore ɗun ko e koɗolun no wi'ee Bayti-Lahiimi, ɗun ko ka Daawuuda wonnoo ɗon, o feeɲata?» Ɗun waɗi haa jamaa on yeddondiri sabu makko. Woɓɓe e hakkunde maɓɓe faalaa mo nangude, kono hay gooto fawaali mo juuɗe. Onsay suufaaɓe ɓen yiltitii ka hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e ka Fariisiyaaɓe ɓen, ɓen wi'i suufaaɓe ɓen: «Fii honɗun on addaali mo?» Suufaaɓe ɓen jaabii ɓe, wi'i: «Hay gooto yewtiraali wano oo neɗɗo yewtirta nii!» Fariisiyaaɓe ɓen jaabii ɓe kaɲun kadi, wi'i: «E hara onon kadi, ɗun faljinii on? Kaa hara no woodi goɗɗo e yeesooɓe ɓen maa goɗɗo e Fariisiyaaɓe ɓen gomɗinɗo mo? Kono oo jamaa mo andaa Sariya ko huɗaaɗo!» Onsay Nikodiyuusu jeydaaɗo e maɓɓe kamɓe Fariisiyaaɓe ɓen, ɗun ko yiidoynooɗo e Iisaa e saa'i goo, wi'i ɓe: «E hara Sariya men on no waawi ɲaawude sifa oo neɗɗo ado jentaade mo, anden ko honɗun o waɗi?» Kamɓe kadi ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «E hara an kadi, ko mo a Jaliilu? Tasko moƴƴa, a taway annabaajo feeɲirtaa Jaliilu.» Onsay mo kala e maɓɓe yiltitii ka suudu mun. Iisaa kaɲun yaari ka Fello *Zaytuuni. Kono no weetirnoo, o arti kadi ka *juulirde mawnde. Jamaa on fow kadi ari e makko, o jooɗii, o woni e jannugol ɓe. Onsay jannooɓe fii Sariya on ɓen e *Fariisiyaaɓe ɓen addi debbo mo ɓe nangi no waɗa jinaa, ɓe joɗɗini mo hakkunde. Ɓe wi'i Iisaa: «Karamoko, oo debbo nanga no waɗa jinaa. Ko fii ka Sariya, Muusaa no yamiri fiɗugol sifa oo kaaƴe. An non, ko honɗun wi'uɗaa?» Tawi ko ɓe wonnoo wi'irde ɗun, ko fii ndarndagol mo fii no ɓe heɓira feere no ɓe tooɲira mo. Kono Iisaa ugginii, o nangi windirgol hondu makko ndun ka leydi. Nde tawnoo hiɓe catii e landagol mo tun, o ɓantii, o wi'i ɓe: «On mo aldaa e junuubu hakkunde mon yo ado fiɗude mo hayre.» O ugginii kadi, o woni e windugol ka leydi. Ɓay wonii ɓen nanii ɗun, ɓe sortori gooto gooto, gila e ɓurɓe mawnude ɓen, lutti ɗon Iisaa tun e debbo wonnooɗo on ka hakkunde. Ɓawto ɗun Iisaa ɓantii, wi'i mo: «Debbo, honto tooɲuɓe ma ɓen woni? E hay gooto fawaali ma ɲaawoore?» Debbo on jaabii, wi'i: «Koohoojo, hay gooto.» Iisaa kadi wi'i mo: «Min kadi men, mi faawaali ma ɲaawoore. Yahu, wota a waɗitu junuubu hande kadi.» Ɓawto ɗun Iisaa yewti yimɓe ɓen, o wi'i: «Ko min woni Ndaygu aduna on. Kala on jokkuɗo lan yahataa han kadi ka nder niɓe, e hoore ɗun, ontigi heɓay ndaygu ngurndan ɗan.» Sabu ɗun Fariisiyaaɓe ɓen wi'i mo: «Hiɗa seeditanaade hoore maa, awa seeditoore maa nden wonaa goonga.» Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «Hay si mi seeditani hoore an, haray nden seeditoore an ko goonga, ko fii miɗo andi ko honto mi iwi e ko honto mi yahata. Kono onon on andaa ko honto mi iwi e ko honto mi yahata. Onon, ko no yimɓe ɓen ɲaawirta non ɲaawirton, min non, mi ɲaawataa hay gooto. Min si mi ɲaaway, haray ɲaawoore an nden ko nde goonga, ko fii haray wonaa min tun, miɗo wondi e Baabaajo on, ɗun ko on Nuluɗo lan. No windii ka Sariya mon wonde seeditoore ɗiɗo ko goonga. Min miɗo seeditanaade hoore an, awa kadi Baabaajo, Nuluɗo lan on, no seeditaade fii an.» Onsay ɓen wi'i mo: «Ko honto non ben maa woni?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «On andaa lan, min woo, Ben an woo. Si hiɗon andunoo lan, harayno hiɗon andi Ben an.» Ko ka nder nokkuure ka arkawal sadaka ngal woni ɗon, Iisaa wowli ɗii konguɗi, fewndo ko o jannata ka juulirde mawnde. Laatii hay gooto nangaali mo, ko fii hari saa'i makko on hewtaali taho. Iisaa wi'i ɓe fahin: «Mi yahay, kono on ɗaɓɓitay lan, maayon e nder junuubu. Onon on waawataa hewtoyde ka min mi yahata ton.» Onsay hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'indiri: «E hara o wartoto, ɓay o wi'ii: ‹On waawataa hewtoyde ka mi yahata ton›?» O wi'i ɓe kadi: «Onon ko on ɓe ley gaa, min ko mo mi ka dow. Ko fii onon, ko on ɓe oo aduna, min non wonaa mo mi oo aduna. Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, on maayay e nder junuubi mon. Ko fii, si on gomɗinaali wonde ko min woni Wonɗo on, on maayay e nder junuubu mon.» Onsay ɓen landii mo: «Ko hombo wonu-maa an?» Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «Ko ko mi wi'i on kon gila ka fuɗɗoode. E telen-ma mon, miɗo mari buy ko mi wowla e ko mi ɲaawa. Kono Nuluɗo lan on ko o goonga, awa kadi ko mi naniri mo kon, mi hollay ɗun aduna on.» Laatii ɓe faamaali ko fii Baabaajo on o yewti ɓe. Iisaa wi'i ɓe fahin: «Nde yowuɗon *Ɓii-Aaden on, onsay on anday ko min woni Wonɗo on, awa kadi mi alaa waɗude hay huunde immorde e an min, kono ko wano Baabaajo on jannirimmi non mi woni yewtirde. Nuluɗo lan on no wondi e an, o accitaali lan min tun, ko fii min miɗo waɗude soono woo ko welata mo kon.» Ɓay o wowlirii nii, ɗuuɗuɓe gomɗini mo. Onsay Iisaa wi'i Yahuudiyankeeɓe gomɗinɓe mo ɓen: «Si on duumike e wuurirgol kongol an ngol, haray ka haqiiqa, ko on taalibaaɓe an. Onsay on anday goonga on, goonga on watta on rinɗinaaɓe.» Onsay ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: «Menen ko men jurriya Ibraahiima, haa hande men wonaali maccuɓe hay gooto. Ko honno non wi'irtaa men wonay rinɗinaaɓe?» Iisaa jaabii, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kala waɗoowo junuubu haray ko o maccuɗo junuubu. Maccuɗo wontataa ɓeynguure jeyɗo ɗun haa poomaa, kono ɓiɗɗo on ko ɗon jeyaa haa poomaa. Ko ɗun waɗi si Ɓiɗɗo on non rinɗinii on, haray on wonii rimɓe tigi. Miɗo andi wonde ko on jurriya Ibraahiima, kono hiɗon ɗaɓɓude no wariron mi, ko fii kongol an ngol heɓaali werde e mon. Min non miɗo wowlude ko mi yi'i ka Ben an kon. Kono onon hiɗon waɗude ko nanirɗon baaba mon kon.» Onsay ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko Ibraahiima woni ben amen.» Iisaa kadi wi'i ɓe: «Si tawii ko on iwdi Ibraahiima, haray waɗee kuuɗe Ibraahiima ɗen. Kono jooni onon, hiɗon ɗaɓɓude no wariron mi, min oo neɗɗo wowlanɗo on goonga mo mi naniri Alla, kono Ibraahiima kan waɗaali ko nandi e ɗun. Ko kuuɗe baaba mon ɗen wonɗon waɗude!» Ɓen kadi wi'i mo: «Menen hinaa men ɓiɓɓe heɓiraaɓe nii, ko gooto men mari baaba, on-le ko Alla!» Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Si tawii ko Alla wonnoo Ben mon, on yiɗayno lan, ko fii ko ka Alla mi iwri, mi ari. Mi aranaa hoore an, kono ko kanko nulimmi. E ko fii honɗun on alaa faamude ko mi woni on wowlande kon? Ko ɓay on waawataa heɗaade konguɗi an ɗin. Ko fii, ko Ibuliisa woni baaba mon, e hin-le hiɗon faalaa waɗude faaleeji baaba mon ɗin. On-le o woniino waroowo gila ka fuɗɗoode, o jaɓaali daraade e goonga, ɓay goonga on alaa e makko. Nde o wowli fenaande nden woo, haray ɗun ko e jikku makko on iwri, ko fii ko o fenoowo, awa kadi ko o baaba penaale. Min non, ɓay miɗo wowlude goonga, on hoolotaako lan. Ko hombo e mon waawi hollude wonde mi waɗii junuubu? Si mi wowlii goonga, ko honɗun haɗata hooloɗon mi? Ko fii, mo Alla on heɗoto daaluyeeji Alla ɗin. Kono onon, on heɗotaako, ɓay hinaa on ɓe Alla.» Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen jaabii mo, wi'i: «Kere men alaa goonga si men wi'i ko a Samariyankeejo, awa kadi jinna no e maa?» Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Min, jinna alaa e an, kono mi teddinay woni Ben an, kono onon hiɗon hayfinde lan. Min mi alaa ɗaɓɓande hoore an darja. No woodi Wonɗo lan ɗaɓɓande, ɲaawa kadi. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, mo ɗoftike kongol an ngol, o maayataa few.» Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'i mo: «Jooni non men andii jinna no e maa. Ko fii Ibraahiima maayiino, annabaaɓe ɓen kadi wano non, an non hiɗa wi'ude: mo ɗoftike kongol an ngol, o maayataa few. E hara a ɓuru Ibraahiima baaba amen mawnude? On-le maayii, annabaaɓe ɓen kadi maayii. Ko hombo waɗuɗaa hoore maa?» Iisaa jaabii ɓe kadi, wi'i: «Si mi mawninii hoore an, haray darja an on ko fus. Ko Ben an darjintammi, on mo wi'uɗon ko Alla mon. E hara-le on andaa mo, min non miɗo andi mo. Si mi wi'iino mi andaa mo, harayno mi wonii fenoowo, mi wa'ii wa mon. Kono-le miɗo andi mo, miɗo ɗoftii kongol makko ngol. Ben mon Ibraahiima weltorno yi'ugol ɲalaande arugol an, ɓay o yi'ii nde, o weltii.» Hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen kadi wi'i mo: «Hay a heɓaali duuɓi cappanɗe jowi, a yi'ii Ibraahiima?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, ado Ibraahiima woodeede, hari min miɗo woodaa.» Ko sabu ɗin konguɗi ɓe hocciri kaaƴe fii fiɗugol mo, kono Iisaa suuɗii, yalti ka juulirde mawnde. E nder ko Iisaa feƴƴata kon, o yi'i neɗɗo heɓidaaɗo e mbunɗan. Taalibaaɓe makko ɓen landii mo, wi'i: «Karamoko'en, e hara oo e mawɓe mun ɓen, ko hombo e maɓɓe waɗi junuubu haa si o heɓidaa e mbunɗan?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Hinaa kanko, hinaa mawɓe makko ɓen waɗi junuubu, kono ko fii no kuuɗe Alla ɗen feeɲira e makko. Ko ɲalorma haanuɗen gollirde golle Nuluɗo lan on. Ko fii jemma no ara mo tawata hay gooto waawataa gollude e mun. Fannii miɗo ka aduna, ko min woni Ndaygu aduna on.» Ɓay o gaynii wi'ude ɗun, onsay o tutti ka leydi, o waɗiri tuutaaɗe ɗen loopun, o ƴetti kun loopun, o wuji ka gite bunɗo on. O wi'i mo: «Yahu sulmoyoɗaa ka beelun Siluwaama.» (Siluwaama no firi «nulaaɗo».) O yahi, o sulmoyii ɗon, tawi ko o artata ko o wuntuɗo. Onsay kawtalɓe makko ɓen e woowunooɓe yi'ude himo toroo ɓen nangi e wi'ugol: «E hara hinaa oo jooɗinoo no toroo?» Woɓɓe e maɓɓe wi'i: «Ko kanko.» Ɓeya kadi wi'i: «Wonaa, ɓe nandu tun.» Onsay kanko tigi o wi'i: «Ko min tigi.» Ɓe wi'i mo: «Ko honno wuntirɗaa?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko goɗɗo no wi'ee Iisaa waɗi loopun, wuji ka gite an, wi'immi: ‹Yahu sulmoyoɗaa Siluwaama.› Min kadi mi yahi, mi sulmoyii. Awa e hino mi wuntii.» Ɓe wi'i mo: «Ko honto on neɗɗo woni?» O jaabii ɓe: «Mi andaa.» Onsay ɓe naɓi on wumunooɗo ka *Fariisiyaaɓe ɓen. (Tawi ko e *ɲalaande fowteteende e mun, ɗun ko asewe, woni ko Iisaa waɗi loope ɗen ka gite makko, o wuntini mo.) Ko ɗun waɗi si Fariisiyaaɓe ɓen kadi landii mo, ɓe wi'i ko honno o hettiri gite makko ɗen. O jaabii ɓe: «Ko loope o waɗi ka gite an, mi sulmii tun, mi yi'i!» Ko e hoore ɗun Fariisiyaaɓe goo wi'i: «Oo neɗɗo hinaa iwruɗo ka Alla, ko fii o alaa teddinde ɲalaande fowteteende nden.» Tawi woɓɓe no wi'a: «Ko honno neɗɗo waɗoowo junuubu waawirta waɗude sifa ɗii maandeeji hawniiɗi?» Onsay yeddondiral waɗi hakkunde maɓɓe. Ɓe wi'i fahin wumunooɗo on: «An ko honɗun wi'uɗaa fii on wuntinɗo ma?» O jaabii: «Ko o annabaajo.» Tawi hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen hoolanooki wonde ko wumunooɗo wunti, ado ɓe noddude mawɓe makko ɓen, ɓe landoo, ɓe wi'a: «Oo mo wi'oton heɓida e mbunɗan, ko ɓiɗɗo mon? Ko honno oo woni yiirude jooni?» Mawɓe makko ɓen jaabii, wi'i: «Menen, meɗen andi oo ko ɓiɗɗo amen, awa kadi o heɓida e mbunɗan. Kono men andaa ko honno o yiiri jooni. Men andaa kadi ko hombo wuntini mo. Landee mo kanko, o heɓii duuɓi fii yewtangol hoore makko.» Tawi ko mawɓe makko ɓen wi'iri ɗun ko fii hari hiɓe huli hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen, ko fii hari ɓen nanondirii wonde mo qirritike Iisaa ko *Almasiihu, ontigi yaltinte ka juulirde. Ko ɗun waɗi si mawɓe makko ɓen wi'i: «O heɓii duuɓi, landee mo.» Onsay Fariisiyaaɓe ɓen nodditi fahin on neɗɗo wumunooɗo, ɓe wi'i mo: «Woondirii Alla! Ko fii menen meɗen andi oo neɗɗo ko junuubankeejo.» Kanko kadi o jaabii ɓe, o wi'i: «Si tawii on ko junuubankeejo, min mi andaa. Miɗo andi tun huunde wootere: hari ko mi bunɗo, jooni mi wuntii.» Ɓen wi'i mo fahin: «Ko honɗun on waɗan-maa? Ko honno o wuntinir-maa?» Kanko kadi o jaabii ɓe, o wi'i: «Hari mi wowlanii on, kono on heɗaaki. Ko honno faaliraɗon nanirde kadi? E hara onon kadi on faalaa wonude taalibaaɓe makko?» Onsay ɓe yenni mo, ɓe wi'i: «Ko an woni taalibaajo makko on, menen ko men taalibaaɓe Muusaa. Ko men andi, Alla yewtiino Muusaa, kono oo ɗoo, men andaa ko mo o honto.» Onsay on neɗɗo jaabii ɓe, wi'i: «E hino ko ŋalɗini kon, ko ko tawi kon o wuntinii lan, e hin-le on andaa ko mo o honto. Kono hiɗen andi Alla jaabinantaa junuubankeejo, kono si goɗɗo ko dewo Alla, o waɗii faale makko on, haray o jaabinanay mo. Awa kadi haa hande en nanaali no wi'ee goɗɗo wuntinii heɓidaaɗo e mbunɗan. Si tawiino oo neɗɗo wonaa mo Alla, o waawataano waɗude hay fus.» Onsay ɓen jaabii mo, wi'i: «An, oo heɓidaaɗo a fow maa e junuubu, ko an jannata men?» Onsay ɓe bugii mo ka yaasi. Iisaa humpitii wonde ɓe ferike on wumunooɗo ka yaasi. Onsay kanko Iisaa o ari, o tawi mo, o wi'i mo: «Hiɗa gomɗini *Ɓii-Aaden on?» On jaabii mo, wi'i: «Ko hombo woni on, yaa an Koohoojo, fii yo mi gomɗin mo?» Iisaa wi'i mo: «A yi'ii ontigi. Oo wonɗo ma wowlande ko kanko.» Kanko kadi o wi'i: «Koohoojo, mi gomɗinii.» Onsay o sujjani mo. Iisaa wi'i fahin: «Ko fii ɲaawoore addimmi ka aduna ɗoo, fii yo ɓe yi'ataa ɓen yi'u, e yo yi'ooɓe ɓen wumu.» Ɓay woɓɓe e Fariisiyaaɓe wondunooɓe e makko ɓen nanii ɗin konguɗi, ɓe wi'i mo: «Kere menen kadi, ko men bumɓe?» Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Si tawno hara ko on bumɓe, on heɓataano junuubi, kono ɓay jooni hiɗon wi'ude hiɗon yi'a, ko non luttidirton e junuubi mon.» «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, on mo ƴawi nokku goo, naati ka kula baali, hara hinaa ka dambugal o rewri, haray on neɗɗo ko ngujjo, jattoowo. Kono on naatirɗo ka dambugal kula, ko on woni ngaynaako baali ɗin. Aynoowo dambugal kula on udditanay mo, baali ɗin nana hawa makko, o noddira baali ɗi o jeyi ɗin inɗe majji, o yaltina ɗi. Nde o yaltini ɗi makko ɗin fow woo, o wontay yeeso majji, ɗi jokka mo, ko fii hiɗi andi hawa makko kan. Ɗi jokkataa janano few, kono ɗi dogay mo, ɗi woɗɗitoo, ko fii ɗi andaa hawa jananɓe ɓen.» Ɓay Iisaa waɗanii ɓe ngal misal, laatii ɓe faamaali ko o wi'i ɓe. Iisaa wi'i ɓe kadi: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, ko min woni dambugal baali ɗin. Adinooɓe lan arude ɓen fow ko wuyɓe e jattooɓe, kono baali ɗin heɗanooki ɓe. Ko min woni dambugal ngal. Mo naatirii lan o dandete, o naatay, o yalta, o heɓa faggorde. Ngujjo on kan ko aranta ko fii wujjugol, wara, hayrina. Min non ko mi arani ko fii yo baali ɗin heɓu ngurndan, hara ko ngurndan heewuɗan. «Ko min woni Ngaynaako Moƴƴo on, ko fii ngaynaako moƴƴo on okkitiray ngurndan mun ɗan fii baali mun ɗin. Kono wonaa faggiroowo fii njoddi on woni ngaynaako on, wonaa on jeyi baali ɗin. No onɗon yi'iri saafaandu no ara, o accay ɗon baali ɗin, o doga, saafaandu ndun ukkoo e majji, saakita ɗi. Ko on neɗɗo waɗirta ɗun ko fii ko njoddi wonani mo e ɗen golle, o haajetaake e ɗin baali. «Ko min woni Ngaynaako Moƴƴo on. Miɗo andi baali an ɗin, awa kadi baali an ɗin no andimmi, wano Baabaajo on andirimmi non e wano mi andiri Baabaajo on non, awa kadi mi okkitiray ngurndan an ɗan fii baali an ɗin. Miɗo mari baali goo kadi ɗi tawaaka e oo kula ɗoo. Ɗin kadi bee si mi addu ɗi, ɗi nana hawa an kan, ɗi wona wuro wooto, ɗi wona e ngaynaako gooto. Baabaajo on no yiɗi lan, ko fii mi okkitiray ngurndan an ɗan, mi hettitoya ɗan kadi. Hay gooto sortataa ɗan e an, kono ko min tigi okkitirta ɗan. Miɗo mari bawgal okkitirgol ɗan e bawgal hettugol ɗan. Ɗun ko yamiroore nde mi heɓiri Ben an non.» Sabu ɗin konguɗi, yeddondiral waɗi hakkunde Yahuudiyankeeɓe ɓen kadi. Buy e maɓɓe tawi no wi'a: «Jinna no e oo. Oo ko feetuɗo. Ko fii honɗun heɗantoɗon mo?» Tawi ɓeya ɓen kadi no wi'a: «Ɗii konguɗi hinaa ɗi mo jinna. E hara jinnawii no waawi wuntinde bumɓe?» Tawi juldeere fii anditugol laɓɓintineede *juulirde mawnde nden no waɗude Yerusalaam, ɗun hawrondiri ko dabbunde. Tawi Iisaa no jinda ka *Tungarru Sulaymaana, ɗun ko ka juulirde mawnde. Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen hundi mo, ɓe wi'i mo: «Ko haa honde tuma humpintaa men? Si tawii ko an woni *Almasiihu on, laaɓan men!» Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «Mi yeetike on, kono on hoolaaki. Kuuɗe ɗe mi woni waɗude ɗen e innde Ben an no seeditii fii an. Kono on hoolotaako, ɓay wonaa on baali an. Kono baali an ɗin kan heɗoto lan, min miɗo andi ɗi, ɗi jokkay lan kadi. Mi yeɗay ɗi *ngurndan poomayankejan ɗan, hara ɗi mulataa han kadi, awa kadi hay gooto ittataa ɗi e juuɗe an. Ben an, on Yeɗuɗo lan ɗi, no mawni ɓuri fow, awa hay gooto waawataa ittude ɗi e juuɗe Baabaajo on. Min e Baabaajo on ko men Gooto.» Yahuudiyankeeɓe ɓen hocci kadi kaaƴe fii fiɗugol mo. Iisaa wi'i ɓe kadi: «Mi hollii on kuuɗe moƴƴe buy iwruɗe ka Baabaajo on. E hara ko hongal e ɗen kuuɗe wonɗon mi fiɗirde kaaƴe?» Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen jaabii mo, wi'i: «Men fiɗirtaa ma fii kuugal moƴƴal, kono ko fii ko hoynuɗaa kon, e tawde kadi an, ko a neɗɗo, hiɗa waɗitii Alla.» Iisaa jaabii ɓe kadi, wi'i: «E hara windaaki ka Sariya mon: ‹Allaahu on daali: ko on allaaɓe.›? Ɓay non Alla noddirii ɓee ɓe daaluyee makko on tuggaa e mun: ‹allaaɓe›, e hin-le bindi ɗin montotaako, haray ko honno wi'irton on mo Baabaajo on suɓii, nuli ka aduna no hoynude, fii tun mi wi'ii ko mi *Ɓiɗɗo Alla? Si mi waɗaali kuuɗe Ben an ɗen, haray wota on hoolo lan. Kono si mi waɗii ɗe, hay si on hoolotaako lan, hoolee ɗe kanje kuuɗe ɗen, fii no andiron faamon wonde Baabaajo on no e an, min kadi miɗo e makko.» Ɓe ɗaɓɓi kadi no ɓe nangira mo, kono o laawii ɓe. Ɓay Iisaa iwii ɗon, o yiltitii gaɗa Yurdayniwol ka Yaayaa *lootaynoo maande tuubuubuyee ɗon aranun, o daakii ɗon. Yimɓe buy ari e makko, tawi hiɓe wi'a: «Yaayaa kaɲun waɗaali maande hawniinde woo, kono ko Yaayaa wi'i e hoore oo neɗɗo kon fow ko goonga.» Buy gomɗini mo ɗon. Gorko wi'eteeɗo Laazaru nawnuno ka saare *Betanii, ka Mariyatu e miɲan mun Mariyama hoɗunoo ɗon. Ko Mariyama on juurunoo angiri ka koyɗe Koohoojo on, o fittiri ɗe sukundu makko ndun. Tawi ko Laazaru oo nawnunooɗo woni bandiraawo makko on. Onsay ɓen bandiraaɓe Laazaru ɗiɗo immini goɗɗo haa e Iisaa ko andinoya mo, wi'a: «Koohoojo, giɗo maa on no nawni.» Ɓay Iisaa humpitike ɗun, o wi'i: «Wonaa ndee nawnaare ɗoo warata mo, kono nde hollay mangural Alla ngal, fii no *Ɓiɗɗo Alla on mawniniree sabu mayre.» Ko fii hari Iisaa no yiɗi Mariyatu e Mariyama miɲɲiraawo mun on, kaɲun e Laazaru bandiraawo maɓɓe on. Ɓay wonii o andii on no nawni, o wonti e nden nokkuure ka o wonnoo ɗon balɗe ɗiɗi. Onsay o wi'i taalibaaɓe ɓen: «Yiltitoɗen ka diiwal Yahuuda.» Taalibaaɓe ɓen wi'i mo: «Karamoko'en, ko neeɓaali koo, Yahuudiyankeeɓe ɓen no etaade no fiɗira on kaaƴe. E on yiltitoto ɗon?» Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «E nder ɲallal ngal hinaa saa'iiji sappoo e ɗiɗi? Awa si goɗɗo yaarii ɲalorma, o feggotaako, ɓay haray himo yi'irde ndaygu oo aduna. Kono si goɗɗo yaarii jemma, o feggoto, ko fii haray ndayganaa mo.» Ɓawto ɗin konguɗi o wi'i ɓe: «Laazaru, giɗo men on, ɗaanike, kono miɗo yahude fii findingol mo.» Taalibaaɓe ɓen wi'i mo: «Koohoojo, si tawii o ɗaani, o ndikkay.» Tawi Iisaa ko yewti ko fii mayde Laazaru nden, kono kamɓe ɓe sikki ko fii ɗoyngol tun o wowli. Onsay Iisaa laaɓani ɓe, o wi'i ɓe: «Laazaru maayii. Kono miɗo weltii fii mon tawde hari mi alaa ton fii no gomɗiniron. Jooni yahen ka o woni ton.» Onsay Tooma, jammaaɗo Siwtaaɗo on, wi'i taalibaaɓe heddiiɓe ɓen: «Mahen enen kadi, maayiden e makko!» Ɓay wonii Iisaa hewtii, o tawi Laazaru heɓii balɗe nay ka yenaande. Tawi hakkunde Betanii ɗon e Yerusalaam yonaa kilomeeterji tati leydi. Tawi Yahuudiyankeeɓe buy no ari ka Mariyatu e Mariyama fii yarlingol ɓe mayde bandiraawo maɓɓe on. Ɓay wonii Mariyatu humpitike wonde Iisaa no arude, o yahi fottugol e makko, Mariyama kaɲun lutti jooɗaade ka suudu. Mariyatu wi'i Iisaa: «Koohoojo, si tawno hiɗon ɗoo, bandiraawo an on maayataano. Kono haa jooni miɗo andi kala ko toriɗon Alla, Alla waɗanay on.» Onsay Iisaa wi'i mo: «Bandiraawo maa on immitoto.» Mariyatu jaabii mo, wi'i: «Miɗo andi o immitoyto ka ummutal, ɗun ko ka ɲalaande sakkitorde.» Iisaa kadi wi'i mo: «Ko min woni Ummutal ngal e Ngurndan ɗan. Kala gomɗinɗo lan wuuray, hay si o maayii non. Kala wurɗo gomɗinɗo lan maayataa han kadi. Hiɗa hoolii ɗun?» Mariyatu wi'i mo: «Eyyo, yaa an Koohoojo, miɗo gomɗini ko an woni Almasiihu on, Ɓiɗɗo Alla, haanuɗo arude ka aduna on.» Ɓay kanko Mariyatu o wi'ii ɗun, o yiltitii, o noddoyi Mariyama miɲɲiraawo makko on, o wi'i mo e gundoo: «Karamoko'en no ɗoo, hiɓe noddude ma.» Nde Mariyama nanirnoo ɗun, o hawtii nde wootere, o yahi e makko. Tawi hari Iisaa naataali taho ka nder hoɗo, himo e nden nokkuure ka Mariyatu fottunoo e makko ɗon. Yahuudiyankeeɓe wondunooɓe e Mariyama ka suudu ɓen fii yarlingol mo yi'i himo hawtoo tun yalta, ɓen kadi jokki mo, ko fii hari hiɓe sikka himo yahude wulloygol ka yenaande. Ɓay wonii Mariyama hewtii ka Iisaa woni ɗon, o yi'ii mo, o yani e ley koyɗe makko, o wi'i: «Koohoojo, si tawno hiɗon ɗoo, bandiraawo an on maayataano!» Ɓay Iisaa yi'ii himo wulla, awa kadi Yahuudiyankeeɓe ɓe o ardi ɓen kaɲun kadi no wullude, ɗun yurmi mo ka wonkii haa ɓernde makko jiɓii. Onsay kanko Iisaa o wi'i: «Ko honto surruɗon mo?» Ɓe jaabii mo: «Koohoojo, seenee tinon!» Iisaa mbojji. Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'i: «Ndaaree no ɓe yiɗirnoo mo!» Woɓɓe e hakkunde maɓɓe wi'i: «Kanko, oo wuntinnooɗo bumɓe, e hara o waawataano waɗude kadi hara oo neɗɗo maayaali?» Ɗun yurmi Iisaa kadi, o ari ka yenaande, tawi ko fammeere ombiraande hayre. Iisaa wi'i: «Pottinee hayre nden.» Mariyatu bandiraawo mayɗo on wi'i mo: «Koohoojo, o luuɓii jooni, ko fii ko balɗe nay on nii.» Kono Iisaa wi'i mo: «E hinaa mi wi'iino ma, si tawii hiɗa gomɗini, a yi'ay mangural Alla ngal?» Onsay ɓe pottini hayre nden. Iisaa ɓanti gite mun ɗen, fewtini dow, wi'i: «Baaba, mi weltanike ma fii ko jaabinanɗaa mi kon. Min miɗo andi hiɗa jaabinande lan saa'i kala, kono ko sabu ɓee yimɓe dariiɓe ɗoo mi wowliri, fii yo ɓe gomɗin wonde ko an nulimmi.» Ɓay wonii o wi'ii ɗun, o ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Laazaru, yaltu!» Onsay mayɗo on yalti, tawi koyɗe ɗen e juuɗe ɗen no haɓɓiraa lincoy, himo buumiraa kasannge on. Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Firtee mo, accon o yaha.» Onsay ɓay buy e Yahuudiyankeeɓe arnooɓe ka Mariyama ɓen yi'ii ko Iisaa waɗi kon, ɓe gomɗini mo. Kono woɓɓe e maɓɓe yahi tawoyi *Fariisiyaaɓe ɓen, andini ɓen ko Iisaa waɗi kon. Onsay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e Fariisiyaaɓe ɓen mottindiri dental fewjooɓe ɓen, ɓe wi'i: «Ko honɗun waɗeten? Ko fii oo neɗɗo no waɗude maandeeji hawniiɗi buy. Si en accii o jokkirii nii, fow gomɗinay mo, awa kadi Roomiyankooɓe ɓen aroyay jatta nokkuure men hormorde nden e jamaa men on.» Onsay goɗɗo e maɓɓe no wi'ee Qayaafa, tawi ko on wonnoo yottinoowo mawɗo sadaka e nden hitaande ɗon, o wi'i ɓe: «Onon on faamaali huunde. Onon on andaa wonde no moƴƴani yimɓe ɓen ka aaden gooto maaya fii jamaa on, hara jamaa on fow mulaali.» Tawi ngol kongol hinaa e makko kanko tigi iwri, kono ko ɓay ko kanko wonnoo yottinoowo mawɗo sadaka e nder nden hitaande ɗon, o hiitii* wonde Iisaa no haani maayude fii jamaa *Isra'iila on. Ɗun non hinaa fii oo jamaa tun, kono ko fii no fayɓe Alla saakitiiɓe ɓen mottindiriree, wona *moftal gootal. Gila nden ɲande ɓe fottani fii warugol mo. Laatii tawi Iisaa jindataa han kadi e kene hakkunde Yahuudiyankeeɓe ɓen. O iwi ɗon, o yahi e leydi kawtirndi e ɗon ndin ka wulaa e saare no wi'ee Efrayiima, o wondi ɗon e taalibaaɓe makko ɓen. Tawi juldeere Yahuudiyankeeɓe, ɗun ko *Juldeere Yawtaneede nden, ɓadike. Buy e yimɓe leydi ndin yahi Yerusalaam fii yo ɓe laɓɓino ado Juldeere Yawtaneede nden hewtude. Tawi mo bee e maɓɓe no ɗaɓɓa Iisaa ka *juulirde mawnde, wi'a: «Ko sikkuɗon? E hara o arataa ka juldeere few?» Tawi non hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e Fariisiyaaɓe ɓen yamiriino wonde, si tawii goɗɗo no andi ka o woni, yo o wowlu fii no ɓe nangira mo. Balɗe jeegoo ado *Juldeere Yawtaneede nden, Iisaa ari ka wi'etee ɗon *Betanii ka Laazaru, oo mo o immintinnoo e hakkunde mayɓe ɓen. Ɓe moƴƴinani mo ɗon nafakka. Tawi ko Mariyatu wonnoo ɓannude, awa kadi Laazaru ko goɗɗo e wonnooɓe ɲaamidude e makko ɓen. Mariyama kadi ƴetti wa feccere liitir angiri laaɓundi, satta-cogguuri, no wi'ee ‹naar›, o juuri ka koyɗe Iisaa, o fittiri koyɗe on ɗen sukundu makko ndun, suudu ndun heewi urngol angiri ndin. Onsay goɗɗo e taalibaaɓe makko ɓen, ɗun ko Yudaasi Iskariiyu, ɗun ko oo janfoytooɗo mo, wi'i: «Ko fii honɗun en yeeyaali ndii angiri yeru *dinaruuji teemeɗɗe tati, okken miskinɓe ɓen?» Tawi o wiiraali ɗun wa si tawii himo aanannoo miskinɓe ɓen, kono ko ɓay hari ko o ngujjo, awa kadi ko kanko joginoo bonfo on, o ƴettayno ko waɗaa ton woo. Kono Iisaa wi'i: «Terto mo, ko fii ɲande mi surrete o marirnoo ndii angiri. Miskinɓe ɓen kan, hiɗon wondi e maɓɓe soono woo, kono min, on wondataa e an soono woo. Tawi jamaa Yahuudiyankeeɓe ɗuuɗuɗo humpitike wonde himo ɗoo. Ɓe ari, tawi hinaa sabu Iisaa tun, kono ko fii yi'ugol Laazaru kadi, on mo o immintini e hakkunde mayɓe ɓen. Hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen aadii warugol Laazaru kadi, ɓay hari ko sabu makko waɗi si Yahuudiyankeeɓe buy no sortaade e hakkunde maɓɓe, gomɗina Iisaa. Bimbi nden ɲande jamaa ɗuuɗuɗo ari fii juldeere nden, ɓe humpitii kadi wonde Iisaa aray Yerusalaam. Onsay ɓe ƴetti baape tugi, ɓe yalti fii jaɓɓagol mo, ɓe woni e ewnagol, wi'a: «*Hosannaa! Yo barki wonan oo wonɗo arude e innde Joomiraaɗo on, ɗun ko oo lanɗo *Isra'iilayanke'en!» Iisaa kadi tawi mbabun, o ƴawi e hoore makkun, o jooɗii wano windori non: «Wota a hulu, yo jamaa *Siyuuna! E hino lanɗo maa on ka arata, himo jooɗii e hoore ɓikkun mbabba!» Tawi taalibaaɓe makko ɓen faamaali fii ɗun fow taho, kono ɓay wonii Iisaa ƴentinaama ka mangural, onsay ɓe anditi wonde ɗii piiji no windinoo fii makko, awa ko ɗun tigi laatinanaa mo. Tawi yimɓe wondunooɓe e Iisaa ɓen fewndo ko o noddata Laazaru ka qaburu, o immintina mo e hakkunde mayɓe ɓen, no seeditaade fii ko ɓe yi'i kon. Ko sabu ɗun waɗi si jamaa on ari, jaɓɓii mo, ko fii hari ɓe nanii wonde o waɗii nden maande hawniinde. Tawi *Fariisiyaaɓe ɓen no wi'indirde: «On yi'ii en alaa waawude hay huunde, ɓay fow jokkii mo!» Tawi *Gereekiyankeeɓe goo no e hakkunde yimɓe yahunooɓe rewugol Alla ɓen ɲande juldeere nden. Ɓe ɓadii oo wi'eteeɗo Filiipu mo Bayti-Sa'iida, ɗun ko e nder Jaliilu, ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Moodibbo, meɗen faalaa yiidude e Iisaa!» Filiipu kadi yahi, wowlani Andaraawu, onsay Andaraawu e Filiipu yahi, wowlani Iisaa. Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Saa'i mo *Ɓii-Aaden on mawnintee e mun on hewtii. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, si abbere yanii e leydi, nde maayaali, nde wonay kayre tun, kono si nde maayii, nde rimay ɓiɓɓe buy. Kala yiɗuɗo ngurndan mun ɗan, ɗan hayriray mo, kono kala non aɲuɗo ngurndan mun ɗan ka aduna ɗoo, haray ko fii *ngurndan poomayankejan o marani ɗan. Awa kala on kurkantooɗo lan yo jokkan, ko fii ko ka mi woni ɗon, ko ɗon kurkaadu an ndun wonata. Kala non on kurkaniiɗo lan, Baabaajo on teddinay mo. «Jooni ɓernde an nden jiɓike. E ko honɗun mi wi'ata? Hara mi wi'ay: Baaba an, dandan oo saa'i? Oo'o, ɓay ko fii ɗun mi arani haa e oo saa'i. Baaba an, mawnin innde maa nden!» Onsay hawa iwri ka kammu no wi'a: «Mi mawninii nde, mi mawninay nde kadi!» Jamaa wonnooɗo ɗon nani ɗun on wi'i ko riggannde, woɓɓe wi'i ko malaa'ikaajo wowlani mo. Iisaa wi'i kadi: «Hinaa fii an kaa hawa nanori, kono ko fii mon. Ko jooni non aduna on ɲaawetee, ɓay ko jooni non lanɗo aduna on bugetee ka yaasi. Min non tuma mi townaa ka hoore leydi, mi pooɗitay yimɓe ɓen fow e an.» Tawi ko o wowliri ɗun, ko fii hollugol ko honno o maayirta. Onsay jamaa on jaabii mo, wi'i: «Sariya on no wi'i men wonde *Almasiihu on woodete haa poomaa. Haray ko honno non wi'irɗaa bee Ɓii-Aaden on townee? Ko hombo non woni on Ɓii-Aaden?» Iisaa jaabii ɓe kadi, wi'i: «Ndaygu no e hakkunde mon taho seeɗa. Yahee fewndo ka marɗon ndaygu ɗon, fii wota niwre nden juhu on. Ko fii on yahoowo e niwre andaa ka yahata. Awa fewndo ka marɗon ndaygu ɗon, hoolee ngu, fii no woniron fayɓe ndaygu ngun.» Ɓay Iisaa wi'ii ɗun, onsay o yahi, o suuɗii ɓe. Fii kala o waɗii wa ɗii maandeeji hawniiɗi yeeso maɓɓe, kono ɓe gomɗinaano mo. Ko nii kongol ngol annabi Isaaya wowlunoo ngol laatori, ɗun ko ka o wi'unoo ɗon: «Joomiraaɗo, ko hombo gomɗini waaju amen ngun? E ko hombo sookewo Joomiraaɗo on feɲɲinanaa?» Ɓe waawataano hoolaade, ɓay wano Isaaya wi'irnoo non kaɗi: «Allaahu on wuminii ɓe, o uddii ɓerɗe maɓɓe ɗen, fii wota ɓe yiiru gite maɓɓe ɗen, e hita ɓe faamir ɓerɗe maɓɓe ɗen, haa ɓe tuuba, o sellina ɓe.» Ko ɗun woni ko *Isaaya yewti, ɓay wonii o yi'ii darja Iisaa Almasiihu on, o yewti fii makko. Kono e nder ɗun, hay e hakkunde yeesooɓe ɓen, buy e maɓɓe gomɗini mo, kono sabu Fariisiyaaɓe ɓen ɓe suusaali qirritaade, fii wota ɓe pottine ka juulirde, ko fii hari hiɓe yiɗi weltingol yimɓe ɓen ɓuri weltingol Alla. Onsay Iisaa ewnii, wi'i: «Kala on gomɗinɗo lan, haray wonaa min o gomɗini, kono ko Nuluɗo lan on! E kala yi'uɗo lan, haray o yi'ii Nuluɗo lan on. Ko fii wonugol Ndaygu addimmi e oo aduna, hara kala gomɗinɗo lan wonaali e nder niwre nden. Kala nanuɗo konguɗi an ɗin kadi, ronki ɗi huutorde, hinaa min ɲaawoyta mo. Ko fii mi ariraali fii ɲaawugol aduna on, kono ko fii dandugol aduna on. Kala non bugitiiɗo lan, salii jaɓude konguɗi an ɗin, no mari ɲaawoowo. Ko fii ko konguɗi ɗi mi yewti ɗin ɲaawoyta mo ka ɲalaande sakkitorde. Ɓay konguɗi an ɗin wonaa e an iwri, kono ko Baabaajo imminɗo lan on tigi yamirimmi ko mi haala e ko mi wi'a. Awa-le miɗo andi yamiroore makko nden ko nde ngurndan poomayankejan. E hin-le, ko mi wi'i kon, ko no Baabaajo on wi'irimmi non mi wowliri.» Ɓay *Juldeere Yawtaneede nden ɓadike, tawi kanko Iisaa o andii saa'i makko iwugol e oo aduna, yaha ka Baabaajo on, hewtii. Kanko Iisaa himo yiɗunoo ɓe makko ɓen e oo aduna ɗoo haa ka rawnoode. E nder ko ɓe nafotoo kon, tawi Ibuliisa waɗii e ɓernde Yudaasi mo Sim'uunu Iskariiyu janfagol mo. Nde tawnoo Iisaa no andi wonde Baabaajo on wattii fow e juuɗe makko, awa kadi ko ka Alla o iwi, ko ka Alla kadi o ruttotoo, o immii ka ɓe ɲaamaynoo ɗon, o ɓortii burmusu makko on, o ƴetti lefol bagi, o daditii. Onsay o wancini ndiyan e miran, o woni e sembugol taalibaaɓe ɓen, o fittira koyɗe maɓɓe ɗen bagi mo o daditinoo on. Ɓay wonii o hewtii Sim'uunu Petruusu, on wi'i mo: «Koohoojo, ko an sembatammi?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko mi woni waɗude kon a faamataa ɗun fewndo ɗoo, kono a faamoyay ɗun onsay.» Kanko Petruusu o wi'i mo: «Oo'o, a sembataa lan few!» Iisaa kadi jaabii mo, wi'i: «Si mi sembaali ma, haray a alaa geɓal e an few.» Onsay kanko Sim'uunu Petruusu o wi'i: «Koohoojo, awa hinaa koyɗe an ɗen tun, kono hay juuɗe ɗen e hoore nden!» Iisaa wi'i mo kadi: «Lootiiɗo hatonjinaa e lootagol si wonaa sembagol, ko fii o fow ko o laaɓuɗo. E hin-le ko on laaɓuɓe, kono non hinaa on fow.» Ko fii hari himo andi janfotooɗo mo on. Ko ɗun waɗi si o wi'i: ‹Hinaa on fow woni laaɓuɓe.› Ɓay wonii o gaynii ɓe sembude, o ɓornii burmusu makko on, o jottii, o wi'i ɓe: «On faamii fii koo ko mi waɗani on? Hiɗon noddirammi Karamoko e Koohoojo. On wowlii goonga, ko fii ko mi ɗun. Si tawii non min Koohoojo on, min Karamoko mon, mi sembii on, haray onon kadi hiɗon haani sembindirde. Ko fii, mi waɗanii on misal, fii no onon kadi waɗiron wano mi waɗirani on non. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kurkaadu ɓuraa jom mun teddude, nulaaɗo kadi ɓuraa nuluɗo ɗun on teddude. Jooni non, ɓay on andii ɗun, si on huutorii, haray on malii. «Hinaa non fii mon on fow mi wi'i ɗun, miɗo andi ɓe mi suɓii ɓen. Kono bee ko windii kon laatoo: ‹On mo mi hawtidi bireedi dartike lan.› «Ko ɗun waɗi, gila jooni mi yeetoto on ado nden huunde hewtude, fii tuma nde hewtoyi yo on hooloyo ko min woni Wonɗo on. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kala jaɓuɗo mo mi nuloyta on, haray jaɓii lan, awa kadi kala jaɓuɗo lan, haray jaɓii Nuluɗo lan on.» Ɓay wonii kanko Iisaa o yewtii ɗun, ɓernde makko nden aani, o holli ɗunɗoo, o wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, goɗɗo e mon janfoto lan.» Onsay taalibaaɓe ɓen ndaarindiri, ɓe jiɓii ko hombo o wi'i. Tawi goɗɗo e taalibaaɓe ɓen, mo Iisaa yiɗunoo, no jooɗii ka sera taabal takko Iisaa. Onsay Sim'uunu Petruusu sowndii on, wi'i: «Lando ko hombo o woni wowlude fii mun.» On taalibaajo kadi ugginii ka fewndo ɓernde Iisaa, o wi'i: «Koohoojo, ko hombo woni on?» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko mo mi jullani kuntun bireedi ka mi ɲaamata ɗon, mi jonni woo.» Onsay o julli bireedi on, o jonni Yudaasi mo Sim'uunu Iskariiyu. No Yudaasi hendornoo kun kuntun bireedi, Ibuliisa naati e ɓernde makko. Iisaa wi'i mo: «Waɗu ko waɗataa kon heɲa.» Kono hay gooto e ɓe o ɲaamidaynoo ɓen faamaali ko fii honɗun o wi'irani mo ɗun. Nde tawnoo ko Yudaasi jogii bonfo on, woɓɓe ɓen sikki ko Iisaa wi'i mo wonde ko yo o soodu ko ɓe handi e mun fii juldeere nden, maa okkorgol miskinɓe ɓen goɗɗun. Onsay Yudaasi ƴetti kuntun bireedi kun, yalti heɲa, hari niɓɓii. Ɓay wonii Yudaasi yaltii, Iisaa wi'i: «Jooni non *Ɓii-Aaden on mawninaama, awa kadi Alla mawniniraama mo. Si tawii non Alla mawniniraama mo, Alla kadi mawninay mo immorde e mun, o mawnina mo kisan.» O wi'i kadi: «Ko onon yo fayɓe an, miɗo wondi e mon kadi seeɗa. On ɗaɓɓoyay lan, kono jooni miɗo yeetaade on onon kadi wano mi wiirunoo non hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen: ‹Ka mi yahata ton on waawataa hewtude.› «Miɗo yamirde on yamiroore heyre: Yiɗindiree. Wano mi yiɗiri on non, onon kadi yiɗindiree. Si on yiɗindirii, fow anday ko on taalibaaɓe an.» Onsay Sim'uunu Petruusu wi'i mo: «Koohoojo, ko honto yahataa?» Iisaa jaabii, wi'i: «Ka mi woni yahude ton a waawataa lan jokkude fewndo ɗoo, kono a jokkitoyay lan si neeɓii.» Petruusu wi'i mo fahin: «Koohoojo, ko honɗun haɗata mi waawe jokkude fewndo ɗoo? Mi okkitiray ngurndan an ɗan fii maa!» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «A okkitiray ngurndan maa ɗan fii an? Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii ma, ndonto ƴoggataa few hara a yeddaali fii an haa timma laabi tati.» «Wota ɓerɗe mon ɗen aanu. Gomɗinee Alla, gomɗinon lan, min kadi. Wonundeeji buy no woodi ka galle Ben an. Si hinaano ɗun, harayno mi yeetike on, ko fii miɗo yahude parangol on wonunde. Jooni si mi yahii, mi paranoyii on wonunde nden, mi aranoyay on, fii yo on wonoy onon kadi ka mi woni ton. Ka mi woni yahude ɗon, hiɗon andi ngol laawol.» Kono Tooma wi'i mo: «Koohoojo, men andaa ka seenotoɗon ton. Ko honno non men andirta laawol ngol?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko min woni Laawol ngol e Goonga on e Ngurndan ɗan. Hay gooto waawataa yahude ka Baabaajo on si wonaa e an o rewri. Si hiɗon andi lan, on andoyay kadi Ben an. Kono gila jooni hiɗon andi mo, awa kadi on yi'ii mo.» Onsay Filiipu wi'i mo: «Koohoojo, hollu men Baabaajo on, ɗun haray yonii men.» Iisaa wi'i mo: «Filiipu, koo ko mi neeɓi wondude e mon fow, e a andaali lan? Kala yi'uɗo lan, haray yi'ii Baabaajo on. An non, ko honno wi'irtaa: ‹Hollu men Baabaajo on›? A hoolaaki wonde miɗo humondiri e Baabaajo on, kanko Baabaajo on kadi himo humondiri e an? Ɗii konguɗi ɗi mi woni on wowlande, wonaa e an ɗi iwri. Ko Baabaajo Wonɗo e an on woni waɗude kuuɗe mun ɗen. Gomɗinee lan wonde miɗo humondiri e Baabaajo on, kanko Baabaajo on kadi himo humondiri e an. Si hinaa ɗun, gomɗiniron bete sabu ɗee kuuɗe ɗe mi woni waɗude. Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kala on gomɗinɗo lan, kaɲun kadi waɗay kuuɗe ɗe mi waɗata ɗen, o waɗa ko ɓuri mawnude, ko fii miɗo yaarude ka Baabaajo on. Awa kala ko toriɗon e innde an, mi waɗay, fii no Baabaajo on mawniniree immorde e Ɓiɗɗo on. Si on torike goɗɗun e innde an, mi waɗay ɗun.» «Si hiɗon yiɗi lan, on ɗoftoto yamirooje an ɗen. Min kadi mi toroto Baabaajo on, o yeɗa on Ballo goo, hara ko Wondoowo e mon haa poomaa: on non ko Ruuhu Wonduɗo e Goonga mo aduna on waawataa jaɓude, ɓay ɓe yi'ataa mo, ɓe andataa mo. Kono onon hiɗon andi mo, ɓay himo humondiri e mon, awa kadi o hoɗay e mon. Mi accataa wonon aliyatiimaaɓe, mi aray e mon. E nder seeɗa nii aduna on yiitataa lan han kadi, kono onon on yi'ay lan. Ɓay miɗo wuuri, awa onon kadi on wuuray. Nden ɲande on andoyay wonde miɗo humondiri e Baaba an, onon kadi hiɗon humondiri e an, min kadi miɗo humondiri e mon. Yiɗuɗo lan on ko jaɓuɗo yamirooje an ɗen, ɗoftii. Kala yiɗuɗo lan, Ben an yiɗay mo, min kadi mi yiɗay mo, mi hollitoo mo.» Onsay oo wi'eteeɗo Yahuuda, (hara hinaa Yudaasi Iskariiyu), wi'i mo: «Koohoojo, ko honno hollitortaa e amen menen tun, hara hinaa e aduna on?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Kala yiɗuɗo lan ɗoftoto kongol an ngol, Ben an yiɗa mo, men ara e makko, men daakoo ka makko. Kala non on mo yiɗaa lan ɗoftotaako konguɗi an ɗin. Ngol kongol ngol wonɗon e nanude hinaa e an iwri, kono ko e Baabaajo Nuluɗo lan on. «Mi yewtii on ɗun wa fewndo ko mi wondi e mon. Kono on Ballo, ɗun ko *Ruuhu Seniiɗo mo Baabaajo on addoyta e innde an on, ko on jannoyta on kala huunde, andintina on kala ko mi wi'unoo on. Miɗo accande on ɓuttu, ko ɓuttu an ngun mi woni on okkude. Mi alaa on non okkirde wano aduna on okkirta non. Wota ɓerɗe mon ɗen jiɓo, wota ɗe hulu kadi. «On nanii ko mi wi'i on kon wonde miɗo yahude, kono mi artoyay e mon. Si hiɗon yiɗunoomi, on weltorayno ko mi woni yaarude ka Baabaajo on kon, ɓay Baabaajo on no ɓuri lan mawnude. Ko mi woni on wowlirande ɗii piiji jooni, ado ɗi hewtude, ko fii nde ɗi hewtoyi ko yo on gomɗin. Mi yewtidoytaa e mon buy han kadi, ko fii lanɗo aduna on no arude, kono o maraa bawgal woo e hoore an. Kono aduna on no haani andude wonde miɗo yiɗi Baabaajo on, ko ɗun waɗi si miɗo waɗirde wano Baabaajo on yamirimmi non. Immee, iwen ɗoo!» O wi'i ɓe kadi: «Ko min woni daƴƴere tigi-tigiire nden, ko Baaba an woni Tutuɗo on. O taƴay kala salndu wonndu e an ndu rimataa, o feppita rimooji ɗin fow haa ɗi laaɓa fii yo ɗi ɓurtu rimude. Ɗun-le wuren on wonii laaɓuɓe sabu kongol ngol mi feɲɲinani on ngol. Awa duumee e humagol e an, wano min kadi mi duumori e humagol e mon non. Ko fii salndu tun waawataa rimude, hara ndu siŋaaki e daƴƴere nden. Onon kadi wano non, si on humaaki e an, haray on waawataa rimude. «Ko min woni daƴƴere nden, ko onon woni calɗi ɗin. Kala on humondirɗo e an, wano min kadi mi humondiri e makko non, o rimay buy. Ko fii on waawataa waɗude hay huunde e ɓaawo an. Kala mo humaaki e an, ko bugorteeɗo wa salndu taƴaandu yoori, sifa ɗin calɗi ko mooɓeteeɗi, bugee ka yiite, sunnee. Si on humike e an, konguɗi an ɗin kadi wonii e mon, haray toree kala ko faalaɗon, ɗun newnante on. E hino no Baaba an mawninirtee: ko yo on rimu ko ɗuuɗi, wonon taalibaaɓe an. «Wano Baabaajo on yiɗirimmi non, ko non min kadi mi yiɗiri on. Tabitee e giggol an ngol. Si on ɗoftike yamirooje an ɗen, wano mi ɗoftori yamirooje Ben an ɗen non, haray on tabitay e giggol an ngol, wano mi tabitiri e giggol makko ngol non. Ko mi yewtirani on nii ko fii yo weltaare an nden wonu e mon, e fii yo weltaare mon nden onon kadi wonu timmunde. E hino yamiroore nde mi yamiri on nden: Yiɗindiree wano mi yiɗiri on non. Hay gooto alaa giggol ɓurngol mawnude wa okkitirgol ngurndan mun ɗan fii yiɓɓe mu'un ɓen. Si on waɗii ko mi yamiri on kon, haray ko on yiɓɓe an. Mi innataa on hande kadi kurkaaɗi, ko fii kurkaadu andaa ko jom mun waɗata. Mi wi'ii on yiɓɓe, ko fii ko mi andiri Ben an kon fow mi andinii on. Awa kadi hinaa onon suɓii lan, kono ko min suɓii on, toɗɗii on kadi, fii yo on yahu rimoyon, kon ko rimuɗon lutta, e yo Baabaajo on yeɗu on kala ko toriɗon mo e innde an. Ko mi yamiri on, ko yo on yiɗindir.» «Si aduna on non aɲii on, andee o aɲiino lan ko adii on. Si tawiino ko on ɓe oo aduna, aduna on yiɗayno on, ɓay ko on ɓe makko, kono nde tawnoo hinaa on ɓe oo aduna, awa kadi mi suɓike on e hakkunde oo aduna, ko ɗun waɗi si aduna on no joganii on ngayngu. Anditee ngol kongol ngol mi wi'unoo on wonde kurkaadu ɓuraa jom mun teddude. Si ɓe cukkike lan, ɓe cukkoyto on onon kadi. Si ɓe ɗoftike kongol an ngol, ɓe ɗoftoyto konguɗi mon ɗin kadi. Kono ɓe waɗay on ɗun fow sabu innde an nden, ɓay ɓe andaa Nuluɗo lan on. Si tawno mi araali, maa mi wowlanaano ɓe, harayno ɓe felnaaki. Kono jooni non ɓe alaa lamitorgal fii junuubaaji maɓɓe ɗin. Ko fii kala aɲuɗo lan, haray aɲii Ben an. Si tawno mi waɗaali e hakkunde maɓɓe ɗee kuuɗe ɗe hay gooto waɗaali, harayno ɓe felnaaki, kono jooni non ɓe yi'ii, ɓe aɲii lan, ɓe aɲii Ben an. Kono bee ngol kongol windiingol ka Sariya maɓɓe laato, ɗun ko ngol wi'ungol: ‹Ɓe aɲii lan e ɓaawo hujja.› «Kono tuma Ballo on ari, ɗun ko on mo mi nulata e mon immorde e Baabaajo on, ɗun ko Ruuhu Wonduɗo e Goonga, on Ruuhu mo tawata ko iwruɗo ka Baabaajo on, o seeditanto lan. Awa onon kadi, on seeditanoyto lan, ko fii hiɗon wondunoo e an gila ka fuɗɗoode.» «Ko mi wowlirani on ɗun ko fii wota on faljinoye. Ko fii ɓe yaltinoyay on ka juulirɗe, hay saa'i kadi aroyay nde tawata kala warɗo on sikkay o waɗii ko Alla yiɗi. Ko ɓe waɗiroyta ɗun, ko ɓay ɓe andaali Baabaajo on, ɓe andaali lan kadi. Ko mi wowlirani on ɗun, ko fii nde saa'i on hewtoyi, yo on anditoy wonde mi wowlaniino on ɗun. Ko haɗi mi wowlana on ɗun gila ka fuɗɗoode, ko fii hari miɗo wondi e mon.» «Jooni non miɗo yiltitorde ka Nuluɗo lan on, kono hay gooto e mon landaaki lan ko honto mi yahata. Ɓay mi wowlirii nii annde heewii e ɓerɗe mon. E hin-le miɗo wowlande on goonga, no moƴƴani on ka mi yaha. Ko fii si mi yahaali, Ballo on arataa e mon. Kono si mi yahii, mi nulay mo e mon. Tuma o aroyi, o weeɓitanay aduna on fii junuubu e peewal e ɲaawoore: ka baŋŋe junuubu, ko ɓay hari ɓe hoolaaki lan, ka baŋŋe peewal, ko ɓay miɗo yaarude ka Baabaajo on, awa kadi on yiitataa lan han kadi, ka baŋŋe ɲaawoore, ko ɓay lanɗo oo aduna ɲaawaama. «Miɗo mari fahin piiji buy ko mi yewta on, kono on waawataa faamude ɗi fewndo ɗoo. Tuma on Ruuhu Wonduɗo e Goonga ari, o ardoyto on e kala goonga, ko fii konguɗi makko ɗin wonaa e makko iwroyta, kono o yewtoyay kala ko o nani, o yewta on kadi fii piiji aroyayɗi. O mawninoyay lan, ko fii o ƴettoyay e ko wonanimmi kon, o feɲɲinana on. Ko fii, kala ko Baabaajo on jeyi ko min wonani. Ko ɗun waɗi si mi wi'i wonde, o ƴettay e ko an kon, o feɲɲinana on. «Si ɓurii nii seeɗa, on yiitataa lan han kadi, onsay si nettii seeɗa, on yiitoyay lan kadi.» Onsay woɓɓe e taalibaaɓe ɓen wi'indiri: «Ko honɗun oo woni en wi'ude: si ɓurii nii seeɗa, en yiitataa mo hande kadi, e hoore ɗun si nettii seeɗa en yiitay mo, e himo yaarude kadi ka Baabaajo on.»? Tawi ko ɓe woni wi'ude: «Ko honɗun o wi'i ɗoo: ‹Si ɓurii nii seeɗa›? En andaa ko honɗun o woni wowlude.» Ɓay Iisaa andii wonde hiɓe faalaa mo landaade, onsay o wi'i ɓe: «Hiɗon landondira fii koo ko mi wi'i: ‹Si ɓurii nii seeɗa on yiitataa lan han kadi, awa kadi si nettii seeɗa on yiitay lan.› Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, on wulloyay feson, aduna on kaɲun weltoo, wonoyon e nder annde, kono annde mon nden wattoyte weltaare. Nde debbo no jibina, haray himo e annde, ko fii haray saa'i muuseendi hewtanii mo. Kono si o jibinii, haray o anditoytaa hande kadi fii ndin muuseendi makko, sabu weltaare ko o jibini boobo on kon. Onon kadi hiɗon mari annde jooni, kono mi yiitidoyay e mon kadi, ɓerɗe mon ɗen weltoyto. Onsay hay gooto ittoytaa weltaare mon nden. E nden ɲalaande, on landotaako lan fii hay huunde hande kadi, ko fii, ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, Baabaajo on okkay on kala ko toriɗon e innde an. Ko fii haa jooni on toraaki hay huunde e innde an. Toree, on heɓay, fii no weltaare mon nden timmira. «Ko mise mi yewtiri on ɗun fow. Saa'i no aroya mo tawata mi yewtirtaa on mise hande kadi, kono hara ko no laaɓiri poy mi yewtirta on fii Baabaajo on. Nden ɲande on toroyto e innde an, kono mi wi'aali on wonde mi toranoyto on Baabaajo on, ko fii haray Baabaajo on tigi no yiɗi on. Ko waɗi si kanko tigi o yiɗi on, ko ɓay hari on yiɗiino lan, awa kadi on gomɗiniino wonde ko ka makko kanko Alla mi iwi. Ko ka Baabaajo on mi iwi, mi ari e oo aduna. Jooni non miɗo iwude e oo aduna, mi yaha ka Baabaajo on.» Onsay taalibaaɓe makko ɓen wi'i mo: «E hino jooni non hiɗon wowlude no laaɓiri, e on alaa wowlirde mise woo. Jooni non meɗen andi wonde hiɗon andi kala huunde, awa kadi jaraa ka goɗɗo landoo on. Ko ɗun waɗi si meɗen gomɗini wonde ko ka Alla iwruɗon.» Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «On gomɗinii jooni? Awa e hino saa'i no arude, ɗun-le wuren o hewtii, ka tawata on saakitete, mo kala yaara sengo, accon mi min tun. Kono haray mi weddaaki ko fii Baabaajo on no wondi e an. «Ko mi wowlirani on nii, ko fii yo on heɓu ɓuttu e an. On heɓoyay satteendeeji e oo aduna, kono wakkilee, ko fii min mi foolii aduna on!» Ɓay wonii o wowlirii nii, onsay Iisaa ɓanti gite ɗen, o fewti ka dow, o wi'i: «Baaba an, saa'i on hewtii. Mawnin Ɓiɗɗo maa on, fii no Ɓiɗɗo maa on mawninira fii maa, wano yeɗirɗaa mo bawgal e hoore kala neɗɗo non, fii no o yeɗira kala mo okkuɗaa mo *ngurndan poomayankejan. Ngurndan poomayankejan ɗan ko yo ɓe ande an Alla Bajjo Goongaajo on, e Iisaa Almasiihu, mo nuluɗaa on. Mi mawninii ma ka hoore leydi, mi timminii kuuɗe ɗe yamirɗaa mi waɗugol ɗen. Jooni non an kadi, yo Baaba an, mawninan takko maa tigi, hara ko mangu ngu mi joginoo takko maa ngun ado aduna on woodeede. «Mi feɲɲinii innde maa nden e hakkunde yimɓe ɓe okkuɗaa mi ka aduna ɗoo ɓen. Ko an ɓe wonannoo, a okkii lan ɓe, awa ɓe ɗoftike daaluyee maa on. Jooni ɓe andii wonde ko yeɗuɗaa mi kon fow ko e maa iwri. Ko fii, mi hewtinii ɓe daaluyeeji ɗi jonnuɗaa mi ɗin, ɓe jaɓii ɗi, awa ɓe andii ka haqiiqa wonde ko ka maa mi iwi, awa kadi ɓe gomɗinii wonde ko an nulimmi. Ko ɓen mi woni toranaade. Hinaa aduna on mi woni toranaade, kono ko ɓe yeɗuɗaa mi ɓen, ɓay ko ɓe maa. Wano tawiri non kala ko mi jeyi ko an jeyi, awa kadi kala ko jeyuɗaa ko min jeyi, e hoore ɗun ko e maɓɓe mangu an ngun feeɲiri. Hande kadi mi alaa e oo aduna. Kamɓe hiɓe ka aduna, min miɗo yahude ka maa. Yaa Baabaajo *Seniiɗo, hiwir ɓe innde maa nde okkuɗaa mi nden, fii no ɓe wonira gooto wano wonirɗen gooto non. Fewndo mi wondi e maɓɓe, mi marirno ɓe innde maa nde okkuɗaa mi nden, mi hiwi ɓe. Hay gooto e maɓɓe majjaali, si hinaa muuyanaaɗo hayrugol on, fii no ko *hiitanoo ka defte kon laatora. «Jooni non miɗo yahude ka maa. Ko mi yewtiri ɗun ka aduna ɗoo, ko fii no weltaare an nden timmira e maɓɓe. Mi hewtinii ɓe kongol maa ngol. Aduna on aɲii ɓe, ɓay ɓe jeyaaka e oo aduna, wano tawiri non min kadi mi jeyaaka e oo aduna. Mi toraaki ma yo a suutu ɓe e oo aduna, kono ko yo a dandu ɓe Bonɗo on. Ɓe jeyaaka e oo aduna, wano tawiri non min kadi mi jeyaaka e oo aduna. Ko daaluyee maa on woni goonga on, waɗu ɓe ɓe maa rewrude e goonga on. Wano nulirɗaa mi non ka aduna, min kadi mi nulirii ɓe non e oo aduna. Min kadi non mi waɗitike mo maa fii maɓɓe, fii yo kamɓe kadi ɓe waɗito ɓe maa rewrude e goonga on. «Hinaa non kamɓe tun mi woni toranaade, kono hay gomɗinoyooɓe lan ɓen sabu konguɗi maɓɓe ɗin, fii no ɓe fow, ɓe wonira gooto wano an Baabaajo on wonirɗaa e an non, min kadi mi woniri e maa non. Kamɓe kadi, yo ɓe wonir non e men fii no aduna on gomɗinira wonde ko an nulimmi. Min non mi okkii ɓe mangu ngu yeɗuɗaa mi ngun, fii no ɓe wonira gooto, wano wonirɗen gooto non. Mi wona e maɓɓe, an kadi, wonaa e an, fii no ɓe wonira gooto few, e no aduna on andira wonde a nulii lan, awa kadi a yiɗii ɓe wano yiɗirɗaa mi non. «Baaba an, miɗo yiɗi yo ɓe okkuɗaa mi ɓen wonu ka mi woni ɗon, fii no ɓe yi'ira mangu an ngu yeɗuɗaa mi ngun, ɓay a yiɗiino lan ado aduna on woodeede. «Baaba an Feewuɗo, aduna on andaali ma, kono min, mi andii ma, awa ɓee ɗoo kadi andii ko an nulimmi. Mi andinii ɓe innde maa nden, awa kadi mi andinay ɓe, fii no giggol ngol yiɗuɗaa mi ngol wonira e maɓɓe, min kadi mi wona e maɓɓe.» Ɓay Iisaa gaynii toraade, o yaltidi e taalibaaɓe makko ɓen, ɓe yahi e gaɗa joolol no wi'ee Kidruuna ka tutateeri woni, o naatidi ɗon e taalibaaɓe makko ɓen. Tawi Yudaasi, ɗun ko janfotooɗo mo on, no andunoo nden nokkuure, ko fii hari Iisaa e taalibaaɓe mun ɓen no mooɓondiraynoo ɗon soono woo. Yudaasi ardi e dental suufaaɓe e yeesooɓe goo, ɓe tawata ko hooreeɓe *yottinooɓe sadaka e *Fariisiyaaɓe ɓen immini, ɓe yahi ka o woni ɗon, tawi hiɓe jogii lampuuji e jowli e jogaaji. Nde tawnoo Iisaa no andi ko arata mo e heɓude kon fow, o ɓadii ɓe, o wi'i: «Ko hombo ɗaɓɓitoton?» Ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata.» O wi'i ɓe kadi: «E hino lan.» Tawi Yudaasi, janfiiɗo mo on, no wondi e maɓɓe. Fewndo ko Iisaa wi'i ɓe «e hino lan», ɓe yiltitori ɓawre-ɓawre, ɓe yani ka leydi. O landitii ɓe, o wi'i: «Ko hombo wonɗon ɗaɓɓitude?» Ɓe wi'i fahin: «Ko Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata.» Iisaa jaabii ɓe fahin, wi'i: «Mi innii on: e hino lan. Si tawii ko min wonɗon ɗaɓɓitude, accitee ɓee ɗoo, ɓe yaha.» Ko nii kongol ngol o wi'unoo ngol laatori wonde: «Hay gooto e ɓe jonnuɗaa mi ɓen hayriraali lan.» Tawi Sim'uunu Petruusu no jogii kaafa. Onsay o sorti ka, o soppi kurkaadu yottinoowo mawɗo sadaka on, o itti mo nowru ɲaamuru ndun. Tawi ndun kurkaadu no wi'ee Malkuusa. Tun Iisaa wi'i mo kanko Petruusu: «Wattu kaafa maa kan ka holgo! A sikku mi yarirtaa jardukun tampere kun Baaba an yeɗimmi kun?» Onsay ngal dental suufaaɓe e hooreejo mun e yeesooɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen nangi mo kanko Iisaa, ɓe haɓɓi. Ɓe naɓiri mo taho ka Hannaana, on ko esiraawo Qayaafa, yottinoowo mawɗo sadaka on e nden hitaande. Awa kadi ko Qayaafa on waajinoo Yahuudiyankeeɓe ɓen wonde no ɓuri ka aaden gooto maaya fii jamaa on. Sim'uunu Petruusu e taalibaajo goo jokkiti Iisaa. Tawi yottinoowo mawɗo sadaka on no andi on taalibaajo, o naatidi e Iisaa ka nder tata yottinoowo mawɗo sadaka on. Kono Petruusu kaɲun wontiri ka binde baafal ka ɓaawo. Oya taalibaajo, mo yottinoowo mawɗo sadaka on andunoo on, yalti, yewti debbo aynoowo dambugal ngal, o naadi Petruusu. On kurkaadu aynuɗo dambugal ngal wi'i Petruusu: «E hara an kadi, hinaa a tawdaaɗo e ɓee taalibaaɓe oo neɗɗo?» O jaabii: «Wonaa mi tawdaaɗo e maɓɓe.» Tawi kurkaaɗi ɗin e aynooɓe ɓen, ɗun ko darinooɓe ɗon ɓen, no huɓɓi yiite, ko fii hari jaangol ngol no woodi, ɓe woni e iwlagol. Tawi Petruusu kadi no wondi e maɓɓe, no iwloo. Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on landii Iisaa fii taalibaaɓe mun ɓen e fii ko o jannaynoo kon. Iisaa jaabii mo, wi'i: «Mi yewtayno aduna on e kene. Ko mi jannaynoo kon fow ko ka juulirɗe e ka *juulirde mawnde ka Yahuudiyankeeɓe ɓen fow fottaynoo ɗon. E hoore ɗun mi wowlaali hay fus e gundoo. Ko honɗun non landortaa mi? Lando nanirɓe lan ɓen ko honɗun mi wowlani ɗun. E hino hiɓe andi ko mi wi'i kon.» Ɓay Iisaa wi'ii ɗun, goɗɗo e ɓen aynooɓe wonnooɓe ɗon bantii Iisaa, e hoore himo wi'a: «Ko nii jaabortaa yottinoowo mawɗo sadaka on?» Iisaa jaabii, wi'i: «Si mi wowlii ko boni, hollu ko honɗun e ko boni. Si tawii non ko ko moƴƴi mi wowli, haray ko honɗun piyirtaa mi?» Onsay Hannaana feƴƴini mo ka Qayaafa, ɗun ko ka yottinoowo mawɗo sadaka on, e hoore himo haɓɓii. Tawi kaɲun Sim'uunu Petruusu no darii ɗon, no iwloo. Onsay ɓe wi'i mo: «An kadi, hinaa a goɗɗo e taalibaaɓe makko ɓen?» O yeddi, o wi'i: «Hinaa mi taalibaajo makko few!» Onsay goɗɗo e kurkaaɗi yottinoowo mawɗo sadaka on, ɗun ko musiɗɗo oo mo Petruusu ittunoo nowru mun, wi'i: «Taw si hinaa an e makko mi yi'idi ka tutateeri?» Petruusu yeddi ɗun kadi. Tun ndontoori ndin ƴoggi. Ɓay ɓe iwii ka Qayaafa, ɓe naɓi Iisaa ka suudu laamu. Tawi ko ka subaka, laatii kamɓe tigi ɓe naataali ka suudu laamu fii wota ɓe tuunintino, fii no ɓe ɲaamira ka *Juldeere Yawtaneede. Onsay Pilaatu lanɗo on yalti, tawoyi ɓe, o wi'i ɓe: «Ko feloore honde wonɗon fawude oo neɗɗo?» Ɓen jaabii, wi'i: «Si tawno o waɗaano bone, men addantaano ma mo.» Ko e hoore ɗun Pilaatu wi'i ɓe: «Ƴettee mo, onon tigi, ɲaawiron mo sariya mon on.» Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'i mo: «Men newnanaaka warugol goɗɗo.» (Tawi ko nii kongol ngol Iisaa wi'unoo ngol laatorta fii ɓangingol ko mayde honde o maayata.) Onsay Pilaatu naatiti ka suudu laamu, o noddi Iisaa, o landii mo, o wi'i: «Hara ko an woni lanɗo Yahuudiyanke'en?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «E ko an wowlani ɗun hoore maa, kaa ko woɓɓe wowlan-maa ɗun fii an?» Pilaatu kadi jaabii mo, wi'i: «E hara ko mi Yahuudiyankeejo? Ko jamaa maa on e hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen wattu-maa e juuɗe an. Ko honɗun waɗuɗaa?» Iisaa jaabii mo fahin, wi'i: «Laamateeri an ndin hinaa jeyaandi e oo aduna. Si tawno laamateeri an ndin ko jeyaandi e oo aduna, kurkaaɗi an ɗin haɓanayno lan fii wota mi watte nun e juuɗe Yahuudiyankeeɓe ɓen. Kono laamateeri an ndin hinaa jeyaandi ley gaa.» Onsay Pilaatu wi'i mo: «Ko a lanɗo-le?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko ko wowluɗon kon onon tigi, ko mi lanɗo. Ko sabu ɗun mi heɓiraa e ko fii ɗun mi arani ka aduna: ko fii seeditanagol goonga on. Kala jeyaaɗo e goonga heɗoto kongol an ngol.» Pilaatu wi'i mo fahin: «Ko honɗun woni goonga?» Ɓay wonii o wi'ii ɗun, o yalti kadi, o tawi Yahuudiyankeeɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Min mi yi'aali hujja woo fawuɗo mo donkineede. Kono Juldeere Yawtaneede kala, no woowi ka mi accitana on kasoojo gooto. Hara hiɗon yiɗi yo mi accitan on lanɗo Yahuudiyanke'en?» Onsay ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Kono hinaa non oo ɗoo, ko Barabaasi!» Tawi-le Barabaasi ko murtunooɗo. Onsay Pilaatu yamiri yo ɓe naɓu Iisaa, ɓe focca. Suufaaɓe ɓen kadi sacci katanwol bulle, ɓe waɗi ngol ka hoore Iisaa, ɓe ɓorni mo kadi dolokke boɗeejo. Ɓe ɓadii mo kadi kanko Iisaa, ɓe wi'i: «Salminaango e maa, yaa an lanɗo Yahuudiyankeeɓe!» Ɓe helloo mo bante kadi. Pilaatu yaltiti fahin, wi'i hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen: «Awa miɗo yaltinande on mo fii no andiron wonde mi yi'aali hujja woo fawuɗo oo donkineede.» Onsay Iisaa yalti, tawi katanwol bulle ngol no ka hoore makko, himo ɓornii kadi dolokke boɗeejo. Pilaatu wi'i ɓe: «E hino aaden on!» Ɓay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e suufaaɓe ɓen yi'ii mo, ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Fempee mo! Fempee mo!» Pilaatu kadi wi'i ɓe: «Ƴettee mo onon tigi, fempon. Ko fii min mi yi'aali hujja fawuɗo mo donkineede.» Yahuudiyankeeɓe ɓen jaabii fahin, wi'i: «Meɗen mari Sariya, tippude e on Sariya himo haani wareede, ko fii himo waɗitii *Ɓiɗɗo Alla!» Ɓay Pilaatu nanii ngol kongol, o ɓurti hulude. Onsay o naatiti ka nder suudu laamu, o wi'i Iisaa: «Ko honto iwuɗaa?» Kono laatii Iisaa jaabaaki mo. Pilaatu wi'i mo kadi fahin: «A wowlantaa lan? E a andaa miɗo mari feere accitugol ma, maa fempugol ma?» Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «A heɓataa feere woo e hoore an si hinaa taw hara a yeɗa immorde ka dow. Ko ɗun waɗi, on wattuɗo lan e juuɗe maa fawtike junuubu ɓurɗo mawnude.» Gila e on saa'i ɗon, tawi Pilaatu no ɗaɓɓude no accitira mo, kono Yahuudiyankeeɓe ɓen woni e ewnagol wi'a: «Si a accitii mo, haray hinaa a giɗo lanɗo mawɗo Roomu on! Ko fii kala waɗitiiɗo lanɗo, haray hollitike ko o gaɲo lanɗo mawɗo Roomu on!» Ɓay Pilaatu nanii ɗin konguɗi, o yaltini Iisaa ka yaasi, kanko Pilaatu o jooɗii ka ɲaawirde e nokkuure no wi'ee ‹Meltaande›, nden no wi'ee kadi e haala Yahuudiyanke ‹Gabbata›. Tawi ko ɲande hebulanagol *Juldeere Yawtaneede nden, wa ka tumbere ɲalorma, o wi'i Yahuudiyankeeɓe ɓen: «E hino Lanɗo mon on!» Kono ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Yo o ware! Yo o ware! Fempee mo!» Pilaatu kadi landii ɓe: «Yo mi fempu Lanɗo mon on?» Onsay hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen jaabii mo, wi'i: «Menen men maraa lanɗo goo si wonaa lanɗo mawɗo Roomu on!» Onsay o watti mo e juuɗe maɓɓe fii yo o fempe. Kamɓe kadi ɓe ƴetti Iisaa, ɓe naɓi. Iisaa yalti e nden saare, himo rondanii hoore makko *leggal altindiraangal ngal. O sutanii nokkuure wi'eteende Golgotaa e haala Yahuudiyanke, ko woni firo ɗun ko ‹Nokkuure Laalagal Hoore›. Ko ɗon ɓe fempi mo wondude e yimɓe ɗiɗo goo, mo bee e maɓɓe sengo goo, kanko Iisaa o woni ka hakkunde. Pilaatu windi, waɗi ka dow leggal altindiraangal: «Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata, Lanɗo Yahuudiyanke'en.» Buy e Yahuudiyankeeɓe ɓen jangi kon ko windii, ko fii nden nokkuure nde Iisaa fempaa e mun no ɓattinoo saare nden, tawi ɗin bindi ko e haala Yahuudiyanke e haala Roomiyanke e haala Gereekiyanke windii. Onsay hooreeɓe diina Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'i Pilaatu: «Wota a windu ko o lanɗo Yahuudiyankeeɓe ɓen, kono windu: O wi'ii wonde ko kanko woni lanɗo Yahuudiyankeeɓe ɓen.» Kono Pilaatu jaabii ɓe, wi'i: «Ko mi windi kon mi windii.» Ɓay wonii suufaaɓe ɓen fempii Iisaa, ɓe ƴetti conci makko ɗin, ɓe waɗi ɗi pecce nay, suufaajo kala heɓi feccere. Ɓe ƴetti kadi fokiya makko on, tawi on hinaa ɲo'aaɗo, ko o alluwal gootal gila dow haa ley. Onsay ɓe wi'indiri: «Wota en seeku mo. Waɗen urɓa, ɗun hollay ko hombo o wonanta.» Tawi ɗun ko fii ko bindi ɗin *hiitinoo kon no laatora, ɗun ko: «Ɓe senditii conci an ɗin, ɓe waɗii fokiya an on urɓa.» Ko ɗun suufaaɓe ɓen waɗi. Tawi yumma makko e miɲɲiraawo yumma makko, ɗun ko Mariyama sonna oo wi'eteeɗo Kulopaasi, e Mariyama Magaduuna no darii ka binde leggal altindiraangal ngal Iisaa fempaa e mun ngal. Ɓay Iisaa yi'ii yumma mun, awa kadi oo taalibaajo mo o yiɗi no darii takko yumma makko, onsay o wi'i yumma makko: «Neene, ko on ɗon woni ɓiɗɗo mon on.» O wi'i taalibaajo on kadi: «E hino ɗon yumma maa.» Gila e on saa'i ɗon, taalibaajo on naɓi Mariyama neene Iisaa ka mun. Ɓawto ɗun, nde tawnoo Iisaa no andi wonde fow huuɓii, o wi'i: «Miɗo ɗonɗaa!» fii ko bindi ɗin wi'i kon no laatora. Tawi loonde tew njaram lammuɗan no ɗon. Ɓe waɗi linsere e salndu leggal no wi'ee *hisoopu, ɓe yolli nde ka ndiyan, ɓe ɓanni ka hunduko makko. Ɓay wonii o ƴettii ɗan njaram, o wi'i: «Fow laatike!» Ɓawto ɗun o liiƴi hoore nden, o timmi. Nde tawnoo nden ɲande ko hebulanagol fii *ɲalaande fowteteende nden e tawde kadi nden ɲalaande ko mawnde. Tawi Yahuudiyankeeɓe ɓen faalaaka yo fureeji ɗin acce ka leɗɗe altindiraaɗe. Onsay ɓe torii Pilaatu yo koyɗe fureeji ɗin hele si ɗi ittee ɗon. Onsay suufaaɓe ɓen ari heli koyɗe arano on e oya kadi mo o fempidanoo e mun. Ɓay wonii ɓe hewtii Iisaa, ɓe tawi o maayiino, laatii ɓe helaali mo koyɗe ɗen. Kono goɗɗo e suufaaɓe ɓen tufiri mo conkenwal ka beccal, tun ndiyan e ƴiiƴan yalti. Yi'uɗo mo on seeditike, awa seedee makko on ko goonga. Kanko non himo andi ko goonga o wowli, fii onon kadi no gomɗiniron. Ɗun waɗiri fii ko bindi ɗin wi'i kon no laatora wonde: «Ƴi'al makko woo heletaake.» Nokku goo bindi ɗin no wi'i kadi: «Ɓe ndaaray mo ɓe tufi on.» Ɓawto ɗun goɗɗo no wi'ee Yuusufu jeyaaɗo Raamati, tawi on ko taalibaajo Iisaa nun, kono ko e nder gundoo sabu tawde himo hulunoo hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen, o torii Pilaatu yo o newnan mo o ƴetta furee Iisaa on. Pilaatu newnani mo. Onsay o ari, o ƴetti furee on. Nikodiyuusu oo yahunooɗo ka Iisaa ɲande goo jemma, o ari kadi, o addori wa kiloo cappanɗe tati tiiri jillaandi *mirri. Onsay ɓe ƴetti furee Iisaa on, ɓe tumbi e kasannge wondude e urngallooji, ɓay tawi ko ɗun woni naamu Yahuudiyankeeɓe ɓen fii surrugol. Tawi tutateeri no e nden nokkuure nde o fempaa e mun, e nder ndin tutateeri kadi tawi no ton qaburu keso mo hay gooto surraaka e mun taho. Nde tawnoo nden ɲande ko ɲalaande nde Yahuudiyankeeɓe ɓen woni hebulanaade fii aseweere nden, awa kadi ko on qaburu ɓuri ɓadaade, ɓe surroyi Iisaa e on qaburu. E alat, ɗun ko ɲallal aranal e nder yontere nden, Mariyama jeyaaɗo Magaduuna dawi bimbi law ka yenaande, tawi hentaaki taho. O tawi hayre nden ittaama ka yenaande. Onsay o dogi, o tawoyi Sim'uunu Petruusu e oya taalibaajo mo Iisaa yiɗunoo, o wi'i ɓe: «Ɓe ittii Koohoojo on ka yenaande, men andaa ko honto ɓe waɗi mo!» Onsay Petruusu e oya taalibaajo yalti, yaari ka yenaande. Ɓe ɗiɗoo non ɓe dogi, kono oya taalibaajo dogi ɓuri Petruusu, o adii hewtude ka yenaande. O ugginii, o yi'i kasannge on ka waalii, kono o naataali. Sim'uunu Petruusu iwtirnooɗo ɓaawo makko on kaɲun kadi hewti, o naati ka nder yenaande, o haynii kasannge on no waalii ɗon e lefol waɗanoongol ka hoore Iisaa ngol, tawi ngol wondaa e kasannge on, kono tawi hingol taggaa, hingol feere. Onsay oya taalibaajo, adinooɗo hewtude ka yenaande kaɲun kadi naati, o yi'i, o hoolii. Tawi hari ɓe faamaali taho ko bindi ɗin wi'i kon wonde himo haani immitaade e hakkunde mayɓe ɓen. Onsay kamɓe taalibaaɓe ɓen ɓe yiltitii ka maɓɓe. Tawi Mariyama Magaduuna no darii ka ɓaawo yenaande no wulla. E nder ko o wullata kon, himo ugginii, himo ndaara nder yenaande nden. O yi'i malaa'ikaaɓe ɗiɗo ɓorniiɓe daneeji no jooɗii ka furee Iisaa on waalinoo ɗon, goɗɗo on telen ka hoore, oya on telen ka koyɗe. Ɓen wi'i mo: «Debbo ko honɗun wullataa?» Kanko debbo on o jaabii ɓe, o wi'i: «Ko fii ɓe ittii ɗoo Koohoojo an on, mi andaa ka o waɗiraa.» E nder ko o wi'ata ɗun kon, o yeƴƴitii, o yi'i Iisaa no darii, kono tawi o andaa wonde ko Iisaa non. Onsay Iisaa wi'i mo: «Debbo ko honɗun wullataa e ko hombo ɗaɓɓitataa?» Nde tawnoo himo sikka ko golloowo ka tutateeri, o wi'i mo: «Koohoojo si tawii ko an naɓi mo, haray yeeto lan ko honto waɗuɗaa mo, mi yahana mo.» Iisaa wi'i mo kadi fahin: «Mariyama!» Debbo on fewti mo, wi'i e haala Yahuudiyanke: «Rabbunii!» (Ko woni ɗun ko «Karamoko'en».) Kono Iisaa wi'i mo: «Wota a jogito lan, ko fii mi ƴentaali taho ka Ben an. Kono yahu ka musiɓɓe an ɓen, wi'aa ɓe wonde miɗo ƴentude ka Ben an e ka Ben mon, ka Alla an e ka Alla mon.» Onsay kanko Mariyama Magaduuna o yahi, o wi'i taalibaaɓe ɓen wonde o yi'ii Koohoojo on, awa kadi kanko Iisaa o yewtii mo ɗun. E alat kiikiiɗe, ɗun ko ɲalaande aranere e nder yontere nden, tawi taalibaaɓe ɓen sokii baafe ɗen ka ɓe woni ɗon sabu kulol ngol ɓe huli Yahuudiyankeeɓe ɓen ngol. Onsay Iisaa ari darii hakkunde maɓɓe, o wi'i ɓe: «Yo jam wonu e mon!» Ɓay wonii o wi'ii ɗun, onsay o holli ɓe juuɗe makko ɗen e beccal makko ngal. Taalibaaɓe ɓen weltii fii ko ɓe yi'i Koohoojo on kon. Iisaa wi'i ɓe kadi fahin: «Yo jam wonu e mon! Min kadi mi nulirii on wano Baabaajo on nulirimmi non!» Ɓawto ɗin konguɗi, o wutti e hoore maɓɓe, o wi'i ɓe: «Jaɓee *Ruuhu Seniiɗo on. Ɓe yaafaniɗon junuubaaji mun woo, ɗi yaafante ɓe. Ɓe on yaafanaaki junuubaaji mun woo, haray ɗi yaafaaka.» Tawi Tooma jammaaɗo Siwtaaɗo tawdaaɗo e sappoo e ɗiɗooɓe ɓen wondaa e maɓɓe fewndo ko Iisaa ari. Onsay taalibaaɓe heddiiɓe ɓen wi'i mo: «Men yi'ii Koohoojo on!» Kono o wi'i ɓe: «Si mi yi'aali batte peŋe ɗen ka juuɗe makko, mi fawa hondu an ndun e batte ɗen peŋe, mi fawa kadi jungo an ngon ka beccal makko, haray mi hoolotaako few.» Ɓay yontii, tawi taalibaaɓe Iisaa ɓen no ka suudu kadi, tawi hiɓe wondi e Tooma. Onsay Iisaa ari darii hakkunde maɓɓe, tawi baafe ɗen no sokii, o wi'i ɓe: «Yo jam wonu e mon!» E hoore ɗun o wi'i Tooma: «Ɓannu ɗoo hondu maa ndun, ndaaraa juuɗe an ɗen, ɓannaa kadi jungo maa ngon, meemaa beccal an ngal. Wota a wonu mo hoolotaako, kono gomɗin!» Onsay Tooma jaabii mo, wi'i: «Joomi an e Alla an!» Iisaa wi'i mo kadi: «Ko ɓay a yi'ii lan si hooliɗaa. Kono maloore wonanii ɓen hooliiɓe ɓe yi'aali!» Iisaa waɗii kadi maandeeji hawniiɗi goo ɗuuɗuɗi e tawnde taalibaaɓe makko ɓen, ɗi windaaki e ndee deftere. Kono ɗunɗoo ko windanaa ko fii no gomɗiniron wonde ko Iisaa woni *Almasiihu on e *Ɓiɗɗo Alla on, e fii no heɓiron ngurndan e nder gomɗingol innde makko nden. Ɓawto ɗun Iisaa feeɲitani kadi taalibaaɓe mun ɓen e daande nduu *Weendu Tiberiyaada. E hino no o feeɲirani ɓe. Tawi Sim'uunu Petruusu e Tooma jammaaɗo Siwtaaɗo e Natanayiila oo mo Kanaa, ɗun ko e nder Jaliilu, e ɓiɓɓe oo wi'eteeɗo Zabadii e taalibaaɓe makko ɗiɗo goo no wondi. Sim'uunu Petruusu wi'i ɓe: «Miɗo yaade yungugol.» Kamɓe kadi ɓe wi'i mo: «Menen kadi men yaaday e maa.» Ɓe yalti, ɓe yahi, ɓe bakoyii ka laakun. Laatii e on jemma ɗon ɓe nangaali hay huunde. Ɓay weetii, tawi Iisaa no darii ka daande weendu, kono tawi taalibaaɓe ɓen andaa wonde ko Iisaa. Kanko Iisaa o wi'i ɓe: «Fayɓe on heɓaali hay lingii?» Ɓe jaabii mo: «Hay gootii!» Onsay o wi'i ɓe: «Bugoree *jalaaji ɗin ka sengo ɲaamo laakun kun, on heɓay!» Ɓe bugii ɗi, tawi hakkee ko liƴƴi ɗin ɗuuɗi, ɓe alaa feere pooɗugol jalaaji ɗin. Onsay taalibaajo mo Iisaa yiɗunoo on wi'i Petruusu: «Ko Joomi on nii!» Nde Sim'uunu Petruusu nanirnoo wonde ko Joomi on nii, o ɓornii dolokke makko on, ko fii hari himo ɓortii, onsay o iwi ka laana o cikkii ka nder ndiyan. Ɓeya taalibaaɓe ardi e laakun kun e nder pooɗorgol jalaaji ɗin e hoore hiɗi heewi tew liƴƴi, ko fii hari hiɓe woɗɗitori pencen on wa sogone teemeɗɗe ɗiɗi. Ɓay wonii ɓe tippike ka leydi, ɓe yi'i ɗon liƴƴi no fawii e hoore yiite, wondude e bireedi. Iisaa wi'i ɓe: «Addee goɗɗi e liƴƴi ɗi nanguɗon jooni ɗin.» Onsay Sim'uunu Petruusu ƴawi ka laakun, o pooɗi jalaaji ɗin, o tippini ka leydi. Tawi ɗin jalaaji no heewi liƴƴi njani yonuɗi teemedere e cappanɗe jowi e tati. Fii kala non hiɗi ɗuuɗunoo, kono jalaaji ɗin seekaaki. Iisaa wi'i ɓe: «Aree ɲaamon.» Laatii hay gooto e taalibaaɓe ɓen suusaali mo landaade wi'a: «Ko an hombo nii?» Ko fii hari hiɓe andi ko Joomi on. Onsay Iisaa ɓadii, o ƴetti bireedi on e liƴƴi ɗin, o jonni ɓe. Tawi ko tammun ɗun non Iisaa no feeɲana taalibaaɓe mun ɓen gila o immintinaa e hakkunde mayɓe ɓen. Ɓay ɓe gaynii ɲaamude, Iisaa wi'i Sim'uunu Petruusu: «Ko an yo Sim'uunu mo Yuunusa, e hara hiɗa yiɗi lan ɓuri ɓee ɗoo?» O jaabii mo, o wi'i: «Hiiyii Joomi an, hiɗa andi miɗo yiɗu-maa.» Onsay Iisaa wi'i mo: «Awa danko baaloy an koy.» Iisaa wi'i mo kadi: «Enee Sim'uunu mo Yuunusa, hiɗa yiɗimmi?» Kanko Sim'uunu o jaabii mo, o wi'i: «Hiiyii Joomi an, hiɗa andi miɗo yiɗu-maa.» Onsay Iisaa wi'i mo: «Awa aynu baali an ɗin.» O wi'i mo kadi tammun: «Sim'uunu mo Yuunusa, e hara hiɗa yiɗi lan?» Ɗun aanini Petruusu fii ko o wi'i mo kon tammun si himo yiɗi mo. O jaabii mo, o wi'i: «Joomi an, hiɗa andi kala huunde. Hiɗa andi miɗo yiɗu-maa.» Iisaa wi'i mo kadi: «Awa danko baali an ɗin. Ko fii ka haqiiqa haqiiqa mi andinii ma, wa fewndo ko wonnoɗaa suka, a daditantono hoore maa dolokke maa on, yahaa ka faalaɗaa. Kono si a nawyoyii, a fontay juuɗe maa ɗen, goɗɗo dade, o naɓe ka a faalanooka.» Tawi ko o wi'iri ɗun, ko fii hollugol ko mayde honde Petruusu maayata fii mawningol Alla. Ɓay o gaynii yewtude mo ɗun, o wi'i mo: «Jokkan!» Kanko Petruusu o yeƴƴitii, o yi'i oo taalibaajo mo Iisaa yiɗi ka jokkata ɓe, ɗun ko oo liiƴinooɗo ka ɓernde Iisaa fewndo ko ɓe ɲaamaynoo, o wi'i: «Koohoojo ko hombo woni wattoowo on e joge.» Ɓay o yi'ii mo, kanko Petruusu, o wi'i Iisaa: «Oo ɗoo non Joomi an, ko honɗun heɓoyta mo?» Iisaa jaabii mo, wi'i: «Si miɗo faalaa o wona haa nde mi artoyi, haaju maa e ɗun? An jokkan tun!» E hoore ɗun, kan haala jonnondiraa e hakkunde musiɓɓe ɓen wonde on taalibaajo maayataa. E hara-le Iisaa wi'aali mo wonde on maayataa, kono ko o wi'i ko: «Si miɗo faalaa o wona haa nde mi artoyi, haaju maa e ɗun?» Ko on taalibaajo seeditii fii ɗin piiji windi ɗi. Awa hiɗen andi nden seeditoore makko ko goonga. Iisaa waɗuno piiji goo kadi buy. Si men winduno ɗun men fensiti, mi sikkaano si ɗen defte ɗe men windaynoo heƴayno e aduna on. Ko an yo Tawaafiilu, mi yewtuno ka deftere an aranere fii kala ko Iisaa nangannoo waɗugol e jannugol, haa e ɲalaande ƴentineede makko, ɓawto o yamirde *sahaabaaɓe ɓe o suɓinoo ɓen immorde e *Ruuhu Seniiɗo on, ɗun ko ɓen ɓe o hollitii himo wuuri ɓawto o wareede, ɓe o waɗani seedeeji ɗuuɗuɗi fii ummutal makko ngal. O feeɲani ɓe e nder balɗe cappanɗe nay, himo haalana ɓe fii *laamu Alla ngun. Ɲande goo, ko o wondi e maɓɓe, o yamirno ɓe wota ɓe woɗɗito *Yerusalaam, kono yo ɓe habbo fodaari Baabaajo on, o wi'i ɓe: «Ɗun ko ndin ndi mi wowlani on fii mun. Ko fii Yaayaa kaɲun ko ndiyan lootiraynoo, kono onon e nder balɗe nii ko Ruuhu Seniiɗo on lootirteɗon.» Nde tawnoo hiɓe mottondiri takko makko, ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Joomi, hara ko e on saa'i joɗɗintintaa laamu *Isra'iila ngun?» O jaabii ɓe, o wi'i: «Wonaa onon haani andude fewndooji e saa'iiji ɗi Baabaajo on toɗɗori bawgal mun ngal e mun ɗin. Kono onon on heɓay bawgal nde Ruuhu Seniiɗo on ari e mon, wonon seedeeɓe an Yerusalaam e diiwal *Yahuuda ngal fow e diiwal *Samariiya ngal fow haa ka kattuɗe leyɗe.» Ɓay o gaynii ɓe wowlande ɗun, wa fewndo ko ɓe ndaarata mo, o ƴentinaa, onsay duulere wirni mo e gite maɓɓe. Ko ɓe tiggitii ka kammu, fewndo ko o ƴentata, worɓe ɗiɗo ɓorniiɓe daneeji feeɲani ɓe, wi'i ɓe: «Ko onon yo ɓe Jaliilu, ko honɗun dariɗon, hiɗon ndaara nguu kammu? Iisaa oo ƴentinaaɗo ka kammu e hakkunde mon artiroyay wano yiiruɗon o ƴentiniraama ka kammu nii.» Onsay ɓe yiltitii Yerusalaam ɓe iwi e ngon fello wi'eteengo Fello *Zaytuuni woɗɗitorngo Yerusalaam yeru sagara yaadu happaandu e *ɲalaande fowteteende nden. Ɓay wonii ɓe hewtitii, ɓe naatiroyi ka suudu dow-dowru ndu ɓe woni weerude e mun ndun. Tawi ɓen ko Petruusu, e Yuuhanna e Yaaquuba e Andaraawu, kaɲun e Filiipu e Tooma e Bartolomaawu e Matta e Yaaquuba mo Alfaa e Sim'uunu tawdaaɗo e fedde *Zelotiiɓe ɓen, e Yahuuda mo Yaaquuba. Ɓe fow e nder nanondiral maɓɓe, ɓe duumii e toragol Alla, toroda e rewɓe ɓen wondude e Mariyama yumma Iisaa e neene-gootooɓe makko ɓen kanko Iisaa. E ɗen balɗe ɗon, Petruusu immii, o darii hakkunde musiɓɓe ɓen. Tawi ɓen mooɓinooɓe ɗon ko wa ɓe teemedere e noogayo. O wi'i ɓen: «Musiɓɓe, bee ko windanoo kon waɗa, ɗun-le ko ko Ruuhu Seniiɗo on longinnoo Daawuuda kon, o *hiitii fii oo wi'eteeɗo Yudaasi ardinooɗo ɓee nangunooɓe Iisaa. On no tawdanoo e men, awa kadi himo marnoo geɓal e ɗee golle men.» (Yudaasi hendorii ngesa mban njoddi janfa mun kan, ko ɗon fii makko lanniri hippagol, fecco e hakkunde, nder reedu makko ndun fow lancitii. Hakkee ko jeyaaɓe Yerusalaam ɓen fow andunoo fii ɗun, ɓe inni mban ngesa e haala maɓɓe ‹Hakel-Dama›, ko woni firo ɗun ko Ngesa Ƴiiƴan.) «E hin-le no windii ka deftere Zabuura: ‹Yo galle on ɗen caabu, hara hay gooto hoɗataa ɗon.› «No windii kadi: ‹Yo goɗɗo lonto mo ka ardagol.› Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Ko ɗun waɗi, bee goɗɗo e ɓee wondunooɓe e men fewndo ko jindideten e Iisaa Joomi on, gila ko Yaayaa lootunoo mo haa ɲande o ƴentinaa hakkunde men, heɓoo ko wonda e men seeditoo fii ummutal makko ngal.» Onsay ɓe ɓanni yimɓe ɗiɗo: goɗɗo on no wi'ee Yuusufu, ɗun ko Barsabaa jammaaɗo Yustuusa, oya on no wi'ee Matiyaasa. Onsay ɓe torii, ɓe wi'i: «Yaa an Joomiraaɗo Anduɗo ɓerɗe yimɓe fow, ɓanginan men ko hombo e ɓee ɗiɗo suɓiɗaa fii ko lontoo Yudaasi e golle e sahaabankaaku mun, ɓay kanko Yudaasi o sortike, o yahii ka o muuyanaa ɗon.» Ɓe waɗi urɓa hakkunde ɓen ɗiɗo, urɓa on hawri e Matiyaasa, on tawtinaa sahaabaaɓe ɓen sappoo e go'o. Nde ɲalaande juldeere wi'eteende *Pentakosta hewtunoo, tawi ɓe fow hiɓe wondi nokkun gootun. Tun nde wootere, hawa wa hendu tiiɗundu iwri ka kammu ari, hebbini suudu ka ɓe woni ɗon. Onsay wa ɗenɗe yiite feeɲani ɓe, ɗe sendondiri, ɗe woni e hoore mo kala e maɓɓe. Ɓe fow ɓe heewi *Ruuhu Seniiɗo on, ɓe nangani wowlugol e *haalaaji goo, mo bee e ko Ruuhu on longini ɗun. Tawi wa nden ɲande *Yahuudiyankeeɓe rewooɓe Alla iwruɓe e leyɗe aduna on fow no Yerusalaam. E nder ko hawa kan waɗata kon, jamaa mooɓinooɗo ɗon on jiiɓii sabu ko mo kala e maɓɓe nanaynoo ɓen no wowla e haala mun kan tigi kon. Ɗun ŋalɗini ɓe haa feƴƴiti, e hoore hiɓe wi'a: «Hara ɓee yimɓe wonɓe wowlude ɗoo fow hinaa ɓe diiwal Jaliilu? Ko honno nanirɗen ɓee no wowla e haala ka muynuɗen kan tigi? Ɗun ko enen ɓee Fartiyankooɓe e Maadiyankooɓe e Elaamiyankooɓe e ɓee hoɗuɓe Mesopotamii e ka diiwal Yahuuda e ɓe Kapadoosi ɓen e ɓe Pontii ɓen e ɓe *Aazii ɓen, e ɓe Firgii ɓen e ɓe Pamfilii ɓen e ɓe Misira ɓen e ɓee jeyaaɓe e ndii leydi Libii kawtirɓe e Sirenii e iwruɓe Roomu ɓen, ɗun ko Yahuudiyankeeɓe ɓen e naatuɓe e diina Yahuudiyanke ɓen e jeyaaɓe Kereeti ɓen e Aarabeeɓe ɓen, enen ɗoo fow en nanii hiɓe wowla e haala mo kala e men fii kuuɗe Alla mawɗe ɗen!» Tawi ɗun no ŋalɗini ɓe fota ɓe fow haa hiɓe jiɓii, ɓe nangi wi'indirgol: «Ko honɗun ɗu'un holli?» Kono woɓɓe no awmotonoo ɓe, wi'a: «Ɓee ko yaruɓe haa mandili!» Ontuma Petruusu immodi e *sahaabaaɓe ɓen sappoo e go'o, o ewnii jamaa on, o wi'i ɓe: «Ko onon yo Yahuudiyankeeɓe e kala hoɗuɗo Yerusalaam, heɗitee konguɗi an ɗin, andon ɗunɗoo. Ko fii hinaa ko sikkuɗon kon, ɓee wonaa mandiluɓe nii, ko walluhaa on nii. E hino ko annabi Yuu'iila wi'unoo kon, himo wi'i: ‹Alla daalii: Ka balɗe sakkitore mi tippinay Ruuhu an on e hoore kala tagaaɗo haa heewa. Onsay ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe haaloyay ko Alla longini ɗun, sukaaɓe mon ɓen yi'oya feɲɲinanɗe, mawɓe mon ɓen hoydoya koyɗi.› ‹Kanko Alla o daalii kadi: Ko non woniri e ɗen ɲalaaɗe ɗon, mi tippinay Ruuhu an on e hoore jiyaaɓe an ɓen worɓe e rewɓe, ɓe haala ko ɓe longinaa. Mi waɗa kadi kaawakeeji ka kammu dow, e maandeeji ka hoore leydi, ɗun hara ko ƴiiƴan e yiite e duggal curki. Naange ngen wayloo niɓe, lewru ndun kadi wayloo ƴiiƴan, ɗun ko ado ɲalaande Joomiraaɗo on hewtude, ɗun ko nden ɲalaande mawnde teddunde. Onsay kala jantotooɗo innde Joomiraaɗo on dandoyte.› Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Ko onon yo *Isra'iilayankeeɓe, heɗitee ɗii konguɗi an! Oo gorko wi'eteeɗo Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata, on mo Allaahu on ɓanginiri yeeso mon kaawakeeji moƴƴi e kuuɗe e maandeeji, kon ko Alla warri e makko e hakkunde mon, wano andirɗon non tigi, ɗun ko on waɗaaɗo e joge tippude e eɓɓoore Alla nden e gandal makko adiingal ngal kanko Alla, warirɗon mo wattugol mo e juuɗe heeferɓe ɓen, ɓen wariri mo fempugol wenga. Allaahu on immintinii mo, o sortii mo e nder ndin muuseendi mayde, ko fii hari gasataa ka nguli mayde kin jogoo mo ton. Ko fii hari Daawuuda wi'irii nii fii makko, woo: ‹Mi yi'ay Joomiraaɗo on saa'i woo yeeso an, ko fii hari himo ka sengo ɲaamo an fii wota mi diwnu. Ko ɗun waɗi si ɓernde an nden no heewi weltaare, ɗenngal an ngal no e nder welo-welo, hay ɓandu an ndun fowtoto e nder tanƴinaare. Ko fii a accoytaa wonkii an kin ka wonunde mayɓe, awa kadi a jaɓataa *Seniiɗo maa on laatoo ɲolɗo. A andinii lan laawi ngurndan ɗin, a hebbinay lan weltaare yeeso maa.› Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Musiɓɓe, newnanee lan mi yewta on no laaɓiri fii Daawuuda oo baabiraawo meeɗen, on maynooɗo surraa, mo tawata yenaande mun no woodaa haa jooni hakkunde men. Nde tawnoo ko o annabaajo, himo andi kadi wonde Allaahu on woondanii mo woondoore wonde o joɗɗinay goɗɗo e jurriya makko on ka jullere laamu makko. O *hiitino fii immintinegol *Almasiihu on, on mo accoytaake ka wonunde mayɓe ɓen, ɗun ko on mo ɓandu mun laatoytaako ɲolayndu. Iisaa on non, Allaahu on immintinii mo, men fow ko men seedee ɗun. Alla ɓantirii mo ka sengo mun ɲaamo, o hendike e juuɗe Baabaajo on ko fodanoo kon, ɗun ko Ruuhu Seniiɗo on, kanko kadi o tippinii ɗun, wano wonɗon yiirude nii, e no wonɗon nanirde nii. Fii kala Daawuuda yahaali ka kammu, kono kanko tigi o wi'i: ‹Joomiraaɗo on daalanii Joomi an on: Jooɗor ka sengo an ɲaamo, haa mi waɗa ayɓe maa ɓen ka ley teppe maa.› Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Awa yo *bolondaaji Isra'iila ɗin fow andu e nder pellital wonde Allaahu on waɗii Iisaa, oo mo fempunoɗon, Almasiihu e Joomi.» Ɓay ɓe nanii ɗun, ɗun naati e ɓerɗe maɓɓe ɗen. Onsay ɓe wi'i Petruusu e ɓeya sahaabaaɓe: «Musiɓɓe, ko honɗun men haani waɗuɗe?» Petruusu wi'i ɓe: «Tuubee, mo kala e mon kadi *lootoo maande kisiyee e innde Iisaa Almasiihu on, fii yaafuyee junuubaaji mon ɗin. Onsay on heɓay dokkal Ruuhu Seniiɗo on. Ko fii fodaari ndin ko fii mon e fii ɓiɓɓe mon ɓen e fii kala woɗɗitiiɗo, ɗun ko kala ɓen ɓe Alla Joomiraaɗo men on noddoyta.» Awa ko konguɗi ɗuuɗuɗi goo kadi o seeditorani ɓe, e himo waajotonoo ɓe kadi, wi'a: «Dandee hoore mon e nguu jamaanu ɓoyliingu.» Ɓen jaɓuɓe kongol makko ngol, lootaa maande kisiyee. Nden ɲande ko wa guluuje tato yimɓe ɓeyditii e maɓɓe. Onsay ɓe duumii e janndeeji ɓen sahaabaaɓe, e mottondirgol fii jokkere enɗan e ɲaamidugol e toragol Alla. Ŋalaw heɓi mo kala e maɓɓe. Tawi sahaabaaɓe ɓen no waɗaynoo kaawakeeji moƴƴi e maandeeji heewuɗi. Onsay gomɗinnooɓe ɓen fow wontidi, ɓe hawti piiji ɗin fow. Ɓe yeeyi keyeeji maɓɓe ɗin e ko wonani ɓe kon, ɓe senditi ɗun hakkunde maɓɓe, mo kala e ko hatonjini kon. Tawi ɲande woo e nder wakkilaare maɓɓe e nanondiral hiɓe wontidi, hiɓe ka *juulirde mawnde, awa kadi ɓe ɲaamidayno ka nder cuuɗi, ɓe ɲaamida e nder welo-welo e ɓernde laaɓunde, ɓe manta Alla, ɓe heɓayno kadi sulfu jamaa on fow. Joomiraaɗo on kadi no ɓeydiraynoo *moftal maɓɓe ngal ɲande woo ɓen wonaaɓe dandeede. Ɲande goo, tawi Petruusu e Yuuhanna no yahude ka *juulirde mawnde ka waqutu juuleteeɗo e saa'i sappoo e jowaɓo on. Ɗun hawrondiri aaden jibindinaaɗo e boofoyaagal no addeede joɗɗinee ka dambugal juulirde mawnde wi'eteengal Dambugal Fotungal, fii toragol naatooɓe ɓen ka juulirde, wano woowirannoo mo non kanko jukkunnaajo on ɲande woo. No o yiirunoo Petruusu e Yuuhanna no e fii naatugol, o torii yo ɓe okkor mo. Kono Petruusu e Yuuhanna tenƴini mo, ɓe wi'i: «Ndaarii men!» Kanko kadi o tenƴini ɓe, himo tanƴininoo heɓirgol ɓe goɗɗun. Kono Petruusu wi'i mo: «Mi maraa kaalisi maa kaŋŋe, kono non mi okkorte ko mi jogii kon. Immo, waawaa yahude e innde Iisaa Almasiihu on, oo jeyaaɗo Naasirata!» Onsay kanko Petruusu o jogori mo jungo makko ɲaamo ngon, o immini. Tun koyɗe on ɗen e kolɓule mun ɗen sattiti. O hawtii kisan, o nangani yaadu, o naatidi e maɓɓe ka juulirde mawnde e hoore himo yaha hoccoo, manta Alla. Jamaa on fow yi'i himo yaha manta Alla. Ɓay ɓe anditii wonde ko kanko jooɗotonoo toroo ka dambugal juulirde mawnde wi'eteengal Fotungal, ɓe ŋalɗi ɗun, ɓe haawii fii kon ko o waɗanaa. Kono tawi on jukkunnaajo alaa seedude e Petruusu e Yuuhanna. Jamaa on fow dogiri ka ɓe woniri ton, ɗun ko ka tungarru wi'eteendu *Tungarru Sulaymaana, e hoore hiɓe ŋalɗi. Ɓay Petruusu yi'ii ɗun, o wi'i jamaa on: «Ko onon yo *Isra'iilayankeeɓe, ko fii honɗun ŋalɗanɗon fii ɗun? E ko fii honɗun ndaarirton men nii, wa si ko doole amen maa dewal amen men imminiri oo neɗɗo, o waawi yahude? Awa kadi on Alla Ibraahiima e Issaaqa e Yaaquuba, ɗun ko on Alla baabiraaɓe men ɓen, o mawniniino on Jiyaaɗo makko, ɗun ko Iisaa, on mo hendinnoɗon Pilaatu lanɗo on, yedduɗon, ɗun ko on mo o aadinoo accitugol. Kono onon yedduɗon on *Seniiɗo Feewuɗo, toriɗon sulfu fii yo on accitane warnooɗo yimɓe goo, warɗon on wonɗo daƴƴere ngurndan ɗan. Kono Allaahu on immintinii mo e hakkunde mayɓe ɓen. Ko men seedee ɗun. Ko tippude e gomɗingol innde makko nden kanko Iisaa, waɗi si oo neɗɗo sattiti. Ko e immorde e innde Iisaa nden e gomɗingol e mayre on waɗi si oo neɗɗo yeɗaa cellal timmungal yeeso mon on fow. «Jooni non yo musiɓɓe, miɗo andi, onon e hooreeɓe mon ɓen, ko angal andude warrunoɗon ɗun. Kono ko non Allaahu on laatiniri kon ko o longinnoo annabaaɓe ɓen fow ko adii ɗun, ɗun ko wonde *Almasiihu makko on no haanunoo tampude. Jooni non, tuubee, ruttoɗon fii yo junuubaaji mon ɗin monte, fii no Joomiraaɗo on yeɗira on saa'iiji fowtere immorde e makko, e fii no o additirana on on Almasiihu mo fodanoɗon, ɗun ko Iisaa. Himo haani wonude ka kammu ton haa tuma Allaahu on heydintini ko o daalirnoo annabaaɓe makko laaɓuɓe ɓen kon fow gila law. Muusaa wi'uno: ‹Alla Joomiraaɗo mon on yaltinanoyay on annabaajo wa'uɗo wa an min e hakkunde musiɓɓe mon ɓen. Ko yo on heɗoyo kala ko o wi'oyi on. Kono kala on mo heɗoyaaki on annabaajo, o suutete e hakkunde jamaa on.› Kanko Petruusu o wi'i kadi: «Annabaaɓe *hiitinooɓe ɓen fow, gila e Samu'iila haa e hikkiiɓe e makko ɓen, hari hiitinoke fii ɗee ɲalaaɗe ɗoo. Ko onon woni ɓiɓɓe annabaaɓe ɓen e *ahadi ndi Allaahu on ƴettannoo baabiraaɓe men ɓen, ka o daalannoo Ibraahiima wonde: ‹Ɓeynguureeji aduna on fow barkinte sabu jurriya maa on.› Ko fii mon onon taho Allaahu on addirnoo oo Jiyaaɗo makko, mo o immintini e hakkunde mayɓe ɓen, fii ko barkinira on, sendugol mo kala e mon e waɗugol ko boni.» Wa fewndo ko Petruusu e Yuuhanna yewtata ɗun jamaa on, *yottinooɓe sadaka ɓen e hooreejo aynooɓe *juulirde mawnde nden e *Sadduusiyaaɓe ɓen ari. Ko fii hari ɓe haaɓii ko ɓen woni waajaade jamaa on kon e ko ɓen woni ɓanginde kon wonde ko e Iisaa ummutal mayɓe ɓen woni. Ɓe fawi ɓe juuɗe. Ɓay hari niɓɓii, ɓe soki ɓe haa bimbi nden ɲande. Kono buy e nanunooɓe ɗin konguɗi maɓɓe gomɗini, adadu ɓen yimɓe gomɗinɓe ko wa ɓe guluuje njowo. Bimbi nden ɲande yeesooɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen e mawɓe maɓɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya ɓen mottondiri Yerusalaam, wondude e Hannaana, ɗun ko yottinoowo mawɗo sadaka on, e Qayaafa e Yaayaa e Iskandar, e ɓeya jeyaaɓe e gorol yottinoowo mawɗo sadaka on. Ɓe addi Petruusu e Yuuhanna hakkunde maɓɓe, ɓe landii ɓe, ɓe wi'i: «Hara ko mbawdi hondi maa innde honde waɗirɗon ɗun?» Onsay Petruusu heewuɗo *Ruuhu Seniiɗo on wi'i ɓe: «Ko onon yo yeesooɓe jamaa e mawɓe, ɓay hande meɗen landiteede fii moƴƴere nde men waɗani aaden jukkunnaajo, e noone no o ndikkiniraa, awa andee fota, jamaa *Isra'iila on fow kadi anda, ko e innde Iisaa Almasiihu on, oo jeyaaɗo Naasirata, ɗun ko on mo fempunoɗon, Alla immintini mo e hakkunde mayɓe ɓen, ko sabu on oo neɗɗo selliniraa, o darii yeeso mon ɗoo. Ko Iisaa on woni: ‹Hayre nde onon mahooɓe ɓen hawkunoɗon nden wontii hittunde ka soɓɓundu.› Ko fii kisiyee heɓortaa goɗɗo goo si wonaa Iisaa Almasiihu on, sabu hay gooto okkaaka innde goo ka ley kammu ɗoo, nde waaweten daɗirde sabu mun si wonaa nde makko nden.» Ɓay ɓe yi'ii pellital Petruusu e Yuuhanna ngal, ɗun ŋalɗini ɓe. Ɓe ndaari ɓe tawi ɓee ko ɓe yinkoy koy jangaa, ɓe anditiri ɓe ko ɓe wondaynoo e Iisaa kon. Nde tawnoo ɲawndaaɗo on no darii takko maɓɓe, ɓe tawi alaa fus ko ɓe jaaboo. Ɓe yamiri yo ɓen yaltine, ɓe accana ɓe mbatirdu ndun. Onsay ɓe diisondiri hakkunde maɓɓe, ɓe wi'i: «Ko honɗun waɗeten ɓee? Ko fii no henani kala hoɗuɗo Yerusalaam wonde ɓee waɗii kaawake moƴƴo tiiɗuɗo, en waawataa-le yeddude ɗun. Jooni non, fii wota ɗun lollu ɓuri nii e hakkunde jamaa on, haɗen ɓe, sattinanen ɓe wota ɓe wowlan hay gooto nden innde hande kadi.» Onsay ɓe nulitani Petruusu e Yuuhanna, ɓe toŋani ɓe few waajagol maa janna e innde Iisaa. Kono Petruusu e Yuuhanna jaabii ɓe, wi'i: «Hara no feewi yeeso Alla ka men ɗoftoo on, men acca Alla? Ɲaawanee hoore mon ɗunɗon, ko fii men waawataa ronkude wowlude ko men yi'irnoo gite amen ɗen kon e ko men nanirnoo noppi amen ɗin kon.» Ɓe ɓeydi ɓe sattinande fii ɗun, kono ɓay ɓe heɓaali feere no ɓe donkinira ɓe, sabu ko jamaa on fow wonnoo mawninde Alla fii kon ko waɗi ɗon, ɓe acciti ɓe. Tawi on neɗɗo sellinaaɗo, mo kaawake moƴƴo on waɗaa e hoore mun, ɓurnii duuɓi cappanɗe nay. Ɓay Petruusu e Yuuhanna accitaama, ɓe yaari ka ɗimmooɓe maɓɓe ɓen, ɓe fillitanii ɓen kala ko hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen wi'i ɓe kon. Ɓay ɓen nanii ko ɓe wi'i kon, ɓe hawtiti, ɓe ewnii Alla, ɓe wi'i: «Ko an yo Joomiraaɗo Taguɗo leydi e kammu e baharu e kala ko woni e mun, ko an daalirnoo Ruuhu Seniiɗo on, longinɗaa oo jiyaaɗo maa, ɗun ko Daawuuda oo baabiraawo amen ɗunɗoo: ‹Ko fii honɗun leƴƴi ɗin monondiranta, e ko honɗun jamaaji ɗin joganii ɗii miijooji mehi? Lamɓe aduna on no dartodi, hikkondirɓe e maɓɓe ɓen no wontidi, dartii Joomiraaɗo on e *Almasiihu makko on.› «Awa yaa an Alla, ka haqiiqa, e nder ndee saare ɗoo, oo wi'eteeɗo *Heroodu e oo wi'eteeɗo Pilaatu Pontii, ɓe wontiduno e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, wondude e Isra'iilayankeeɓe ɓen, ɓe dartii oo Kurkantooɗo ma Seniiɗo, ɗun ko Iisaa, on mo suɓiɗaa. Ɓe waɗiri ɗun faale maa on e bawgal maa ngal, fii timmingol kodduruyee maa on. Jooni non, yaa an Joomiraaɗo, wattan yiili fii ɓee jokkuɓe men, newnanaa kadi jiyaaɓe maa ɓen feɲɲinirgol daaluyeeji maa ɗin pellital timmungal. Fontu sookewo maa ngon fii no ɲawndule e maandeeji e kaawakeeji moƴƴi waɗira e innde Kurkantooɗo ma Seniiɗo on, ɗun ko Iisaa.» Ɓay ɓe gaynii toraade, nokkuure nde ɓe wonnoo e mun nden dimbii, ɓe fow ɓe heewi Ruuhu Seniiɗo on, ɓe woni e feɲɲinirgol daaluyee Alla on pellital. Gomɗinɓe ɓen fow wonti ɓernde wootere e miijo wooto, tawi hay gooto e maɓɓe wi'ataa ko jeyi kon ko halal mun, tawi ko ɓe kafu e fow. Tawi *sahaabaaɓe ɓen no seeditora bawgal tiiɗungal fii ummutal Iisaa Joomi on, moƴƴere tiiɗunde kadi woni e hoore maɓɓe ɓe fow. Tawi baaso alaa hakkunde maɓɓe, ko fii kala marnooɗo ngesa maa suudu yeeyitayno ɗun, adda coggu ko yeeyi kon, watta e juuɗe sahaabaaɓe ɓen. Ɗun senditee, mo kala hendoo ko handi kon. Yuusufu kadi, ɗun ko on mo sahaabaaɓe ɓen jammi Barnabaasi (ko woni firo ɗun ko «wakkilinoowo»), on ko *Lewiyankeejo mo Siipuru, o yeeyi ngesa himo marnoo, o addi mbuuɗi ɗin, o watti e juuɗe sahaabaaɓe ɓen. Onsay gorko goo kadi wi'eteeɗo Hanaaniiya e ɓeyngu mun Safiirata yeeyi ngesa hiɓe marnoo. E nder haldigal makko e ɓeyngu makko, o mari feccere coggu ko yeeyaa kon, o ƴetti ndeya feccere o watti e juuɗe *sahaabaaɓe ɓen. Onsay Petruusu wi'i mo: «Hanaaniiya, ko honno Ibuliisa naatiri ka ɓernde maa haa ka fenanaa *Ruuhu Seniiɗo on, maraa feccere coggu ngesa mban. Ado a yeeyude mba, wonaa an jeyunoo mba? E ɓay a yeeyii mba, wonaa an jeyunoo coggu mabba on? Ko fii honɗun non waɗanɗaa ka ɓernde maa sifa ngal kuugal? Awa hinaa yimɓe ɓen fenanɗaa, kono ko Alla.» Nde Hanaaniiya nanirnoo ɗin konguɗi, o yani, o maayi. Tun kulol njanol heɓi ɓen heɗinooɓe ɗon fow. Onsay sukaaɓe ɓen immii waɗi kasannge e makko, ɓe naɓi mo, ɓe surroyi. Ɓawto ɗun, ɓay wa saa'iiji tati feƴƴii, ɓeyngu makko ari e hoore o andaali kon ko waɗi. Onsay Petruusu wi'i mo kanko debbo on: «Yeeto lan si tawii ko nguu coggu ɗoo yeeyuɗon ngesa mban.» Debbo on jaabii mo, wi'i: «Eyyo, ko nguu coggu ɗoo.» Petruusu wi'i mo fahin: «Ko fii honɗun haldanɗon ndarndagol Ruuhu Joomiraaɗo on? Awa e hino surroyɓe moodi maa ɓen ka dambugal ɗaa. Ɓe naɓete an kadi.» Ɗon kisan o yani e ley koyɗe Petruusu, o maayi. Wa ko sukaaɓe ɓen naatata, ɓe tawi kanko debbo on kadi o maayii. Ɓe naɓi mo, ɓe surroyi takko moodi makko. Kulol moolanaangol kadi heɓi *moftal ngal fow e kala nanunooɓe fii ɗun. Tawi sahaabaaɓe ɓen no waɗude maandeeji e kaawakeeji moƴƴi ɗuuɗuɗi hakkunde jamaa on. Hari kamɓe gomɗinɓe ɓen fow hiɓe mottondiri e nder nanondiral maɓɓe ka *Tungarru Sulaymaana. Tawi jamaa on no mantude ɓe fota, kono hay gooto e maɓɓe suusataano ɓe ɓadaade. Tawi ɲande woo wonɓe gomɗinde Joomi on no ɓeydaade fota, hara ko worɓe e rewɓe. Awa kadi nawnuɓe no addetenoo ka sera ballaŋe, wallinee e buutuuji maa e gate, fii nde Petruusu no feƴƴa, hay si ko yo ɗowdi makko ndin hawru e goɗɗo e maɓɓe. Lappi lappi yimɓe no wuggotonoo iwa e ɗeya ca'e heeduɗe e Yerusalaam, ɓe addora nawnuɓe ɓen e ɓe jinna tampini, ɓen fow sellinaa. Onsay *yottinoowo mawɗo sadaka on e kala wondunooɓe e makko, ɗun ko ndee fedde ɓee *Sadduusiyaaɓe, ɓe hawtodi e nawliigu timmungu. Ɓe fawi sahaabaaɓe ɓen juuɗe, ɓe soki ɓe. Kono e nder on jemma, malaa'ikaajo Joomiraaɗo on udditi baafe kaso ngon, o yaltini ɓe, o wi'i ɓe: «Yahee wonoyon ka *juulirde mawnde, feɲɲinanon jamaa on kala konguɗi fii ɗan ngurndan kesan.» Ɓay ɓe nanii ɗun, no weetirnoo, ɓe naatoyi ka juulirde mawnde ɓe woni e waajagol. Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on e wondiɓɓe mun ɓen hewti, ɓe nodditi dental fewjooɓe ɓen, e dental mawɓe *Banii-Isra'iila'en ɓen fow, ɓe immini ko yahana sahaabaaɓe ɓen ka kaso. Ɓay ɓen suufaaɓe hewtii, laatii ɓe tawaali ɓeya ka kaso. Ɓe yiltitii ɓe hunitii ɓe, ɓe wi'i: «Men yahuno, men tawi kaso ngon no sokiraa no holnori, ayninaaɓe dame ɗen kadi mo bee e ka woni. Kono ɓay men udditii, men tawaali hay gooto nder ton!» Nde hooreejo aynooɓe juulirde nden e hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen nanirnoo ɗin konguɗi, ɓe jiɓii fii ɓen e ko honno fii ɗun sakkitoroyta. Tun goɗɗo ari, wi'i ɓe: «E hino yimɓe ɓe sokunoɗon ka kaso ɓen ka waajotoo jamaa on ka juulirde mawnde too!» Onsay hooreejo aynooɓe ɓen e suufaaɓe mun ɓen yahani ɓe, addi e ɓaawo doolugol ɓe, sabu hiɓe hulunoo wota jamaa on fiɗir ɓe kaaƴe. Ɓay ɓe addii ɓe, ɓe darni ɓe yeeso dental fewjooɓe ɓen. Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on landori ɓe nii, wi'i: «Hiɗon andi hari men haɗiino on few waajorgol ndee innde! Jooni non e hino on lannii lollinde waajuuji mon ɗin Yerusalaam. E hoore ɗun hiɗon faalaa fawude kii wonkii oo neɗɗo e hoore amen!» Onsay Petruusu e sahaabaaɓe ɓen jaabii ɓe, wi'i: «Ko Alla ɗoftetee edii yimɓe ɓen. On Alla baabiraaɓe men ɓen immintinii Iisaa, on mo warirɗon fempugol e leggal, wenga. Allaahu on ɓantirii mo ka sengo mun ɲaamo, waɗii mo Ardotooɗo e Dandoowo fii okkugol *Isra'iila'en feere no ɓe tuubira e no ɓe yaaforanee junuubaaji. Menen e Ruuhu Seniiɗo mo Allaahu on yeɗi ɓen ɗoftiiɓe mo, ko men seedee ɗun.» Ɓay ɓen nanii ko ɓen sahaabaaɓe wi'i kon, ɓe hiɓɓii haa ɓe faalaa ɓe warude. Kono Fariisiyaajo jannoowo fii Sariya on, wi'eteeɗo Gamaliyiila, mo jamaa on fow hoolii, hawtii ka nder dental, yamiri yo ɓen sahaabaaɓe yaltine ton taho. Onsay o wi'i: «Ko onon yo Isra'iilayankeeɓe, wattanee yiila e ko miijiɗon waɗugol ɓee kon. Ko fii hiɗon andi neeɓaali ko Teyodaasu, waɗitiiɗo ko tedduɗo, immii, mo wa yimɓe teemeɗɗe nayo iwtirnoo ɓaawo mun. Kanko Teyodaasu o waraa, ɗoftinooɓe mo ɓen fow lancaa. E hoore ɗun hay huunde nantaaka. Ɓay feƴƴii e on, wi'eteeɗo Yudaasi, jeyaaɗo Jaliilu, immii ka fewndo windito. O ɗaɓɓi yimɓe ko iwtira ɓaawo makko, on kadi mulaa, ɗoftinooɓe mo ɓen fow kadi saakitaa. Jooni min mi wi'ay on, tertee ɓee yimɓe, acciton ɓe, ɓe yaha. Si tawii ɗee eɓɓooje maa ɗee kuuɗe ko e neɗɗanke'en iwi, ɗe bonoyay. Si tawii non ko e Alla iwri, haray on waawataa ɗe bonnude. Reenee fii wota on wonu haɓidooɓe e Alla!» Ɓe fow ɓe iwtiri e ɓaawo ko o wi'i kon. Onsay ɓe nodditi sahaabaaɓe ɓen, ɓe focci ɓe, ɓe haɗi ɓe wowlugol innde Iisaa, ɓe acciti ɓe. Kamɓe kadi ɓe yalti ka hakkunde dental e hoore hiɓe weltii ko tawi kon hiɓe foddi e aybineede fii innde Iisaa nden. Tawi ɓe haaɓataano waajagol janna ka juulirde mawnde e ka cuuɗi fii Kibaaru Moƴƴo Iisaa Almasiihu on. Nde tawnoo taalibaaɓe ɓen no ɓeydaade tun e ɗen balɗe ɗon, Yahuudiyankeeɓe wowlooɓe haala Gereeki wonɓe hakkunde maɓɓe ɓen woni e ŋurŋurtugol ɓeya Yahuudiyankeeɓe, sabu ko ɓe welsindii waɗangol keynguuɓe maɓɓe ɓen ko ɓen handi ɲande woo kon. Onsay *sahaabaaɓe ɓen sappoo e ɗiɗo nodditi taalibaaɓe ɓen no ɓe fotata fodde, ɓe wi'i ɓen: «Haanaa ka acciten daaluyee Alla on fii sendugol ɲaameteeji tun. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe, suɓee hakkunde mon yimɓe njeeɗiɗo, hara ko holniiɓe, heewuɓe Ruuhu Allaahu on e faamu, ko halfinen ɗee golle. Ɗun, menen men duumoto e toragol e kurkanagol daaluyee on.» Ɗin konguɗi weli ɓe no ɓe fotata fodde. Onsay ɓe suɓii oo wi'eteeɗo Astefaana, on ko neɗɗo heewuɗo gomɗinal e *Ruuhu Seniiɗo on, e Filiipu e Porokoor e Nikanuura e Timuuna e Parmeena e Nikolaasi mo ka wi'etee ɗon Antiyoosi-Sirii, on ko naatunooɗo e diina Yahuudiyanke. Onsay ɓe weeɓitani ɓe sahaabaaɓe ɓen, ɓen *fawi juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe, du'anii ɓe. Tawi daaluyee Alla on no layude tun, adadu taalibaaɓe ɓen no ɓeydaade fota e nder Yerusalaam. E hoore ɗun jamaa *yottinooɓe sadaka ɗuuɗuɗo no ɗoftaade gomɗinal ngal. Tawi Astefaana, on heewuɗo sulfu e bawɗe, no waɗaynoo kaawakeeji moƴƴi mawɗi e maandeeji e hakkunde jamaa on. Onsay woɓɓe ɓe Sirenii e ɓe Aleksandiri e ɓee ɓe Silisii e ɓe *Aazii, wonnooɓe ka juulirde wi'eteende Juulirde Rinɗinaaɓe, ɓe woni e yeddondirgol e Astefaana. Kono tawi ɓe alaa kutu dartagol faamu makko ngun e konguɗi ɗi Ruuhu Allaahu on longinaynoo mo ɗin. Onsay ɓe yeeni woɓɓe yo wi'u: «Men nanirii mo konguɗi hoynuɗi Muusaa e Alla!» Ko nii ɓe ƴuuniri jamaa on e mawɓe ɓen e jannooɓe fii Sariya on, ɓen ari nangiri Astefaana doole, ɓe naɓi mo ka dental fewjooɓe ɓen. Tawi hiɓe eɓɓi woɓɓe ko seeditoo fenaande, ɓen wi'i: «Oo neɗɗo no jokki aybingol nokkuure hormorde nden e Sariya on. Ko fii men nanii himo wi'a wonde, Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata, lancay ndee nokkuure, o wayla kadi naamuuji ɗi Muusaa waɗani en ɗin.» Onsay ɓen wonnooɓe ka dental ɗon ndaari mo kanko Astefaana, tawi yeeso makko ngon wa'itii wa yeeso malaa'ikaajo. Onsay *yottinoowo mawɗo sadaka on landii mo, wi'i: «Hara ɗun ko non woniri?» Astefaana jaabii, wi'i: «Ko onon yo musiɓɓe an e baabiraaɓe an, heɗitee! Alla Jom Mangural on feeɲanno Ibraahiima ben men fewndo ko o wonnoo Mesopotamii, ɗun ko ado o hoɗoyde Haraana. O daalanno mo, o wi'i: «Yaltu ka leydi maa e ka bolondaa maa, yahaa haa e leydi ndi mi holloyte.› Kanko Astefaana o wi'i kadi: «Onsay o yalti e ndin leydi ɓen Kaldiyankeeɓe, o hoɗoyi Haraana. Ɓay ben makko faatike, Allaahu on addi mo kanko Ibraahiima haa e ndii leydi ndi wonɗon e mun jooni. E hoore ɗun o yeɗaali mo ndondi woo e ndii leydi, hay non yeru ka o tippa koyngal. Kono o fodi mo okkugol mo ndi, ndi wona halal makko kanko e jurriya makko aroyoowo ɓaawo makko on. Wa fewndo ko Alla daalani mo ɗun, hari o maraa ɓiɗɗo. Allaahu on daalani mo kadi wondema jurriya makko on aroyay nde daakoyii e leydi jananiri, wonɓe e ndin leydi kurkoya ɓe, tampina e nder duuɓi teemeɗɗe nay. Kono o daalani mo kadi, o wi'i: ‹Ko min ɲaawata on jamaa kurkoyɗo ɓe. Ɓawto ɗun, ɓe yaltoya ton, ɓe rewoyammi e ndee nokkuure ɗoo.› E hoore ɗun Allaahu on ƴettodi e makko *ahadi ndi maande mun woni *sunninegol. Ko e nder ɗun Ibraahiima daɲi Issaaqa, o sunnini mo ka ɲalaande jeetataɓere. Issaaqa waɗiri non Yaaquuba, Yaaquuba kadi waɗiri non e maamiraaɓe men ɓen, ɗun ko ɓiɓɓe makko ɓen sappoo e ɗiɗo. «Ɓen maamiraaɓe men nawli Yuusufu, ɓe yeeyi mo fii naɓegol *Misira. Kono tawi Alla no wondi e makko, o sorti mo e nder ɗin tampereeji makko fow, Alla okki mo sulfu e faamu yeeso Fir'awna. On lanɗo Misira waɗi mo ardotooɗo leydi Misira ndin, e ka galle makko kanko lanɗo on. Ɓawto ɗun, heege waɗi e nder leydi Misira ndin fow haa hewtoyi *Kanaana, tampere nden tiiɗi, tawi ɓen maamiraaɓe men alaa heɓude ko ɲaama. Yaaquuba nani wonde ɲaametee no woodi Misira. Ka laawol aranol, o immini fayɓe makko ɓen, ɗun ko maamiraaɓe men ɓen. Ka laawol ɗimmol, Yuusufu andintinii ben-gootooɓe mun ɓen, ko onsay Fir'awna andi iwdi Yuusufu ndin. Onsay Yuusufu immini ko yahana ben makko Yaaquuba e ɓeynguure mun nden fow, tawi ɓen no yonunoo cappanɗe njeeɗiɗo e njowo. Kanko Yaaquuba o yahi Misira. Ko ɗon kanko e ɓen maamiraaɓe men ɓe faatii. Ɓe naɓaa Sakiima, ɓe wattinoyaa ka berɗe ɗe Ibraahiima ittunoo kaalisi soodi Sakiima ɗon e juuɗe ɓiɓɓe Hamuura ɓen. «Nde tawnoo saa'i on ɓadike ka Allaahu on hunna ko o fodunoo Ibraahiima kon, tawi jamaa makko wonɗo Misira on, no ɓurtude tun ɗuuɗude, haa nde goɗɗo mo andaano Yuusufu laamii Misira. On lanɗo ɗayni leɲol men ngol, o tampini maamiraaɓe men ɓen haa o hawkini ɓe ɓiɓɓe maɓɓe ɓen fii wota ɓen wuuru. Ko fewndo on saa'i ɗon Muusaa jibinaa, tawi himo labaa yeeso Alla. O muyninaa lebbi tati ka galle ben makko. Ɓay o accaama ka yaasi, jiwo Fir'awna on hocci mo, ne'iri mo wa ɓiɗɗo mun. Onsay Muusaa jannaa gande Misirayankooɓe ɓen fow, o woni tiiɗa-konguɗi e kuuɗe. «Ɓay wonii o timminii duuɓi cappanɗe nay, o miijii e ɓernde makko fii ƴewtoyagol musiɓɓe makko ɓen, ɗun ko *Banii-Isra'iila'en. O yi'i goɗɗo e ɓen musiɓɓe makko no tampinee. O ari dandugol mo, o yottanii mo, o wari Misirayankoojo on. Tawi himo sikka musiɓɓe makko ɓen faamay wonde Allaahu on yeɗii ɓe kisiyee tippude e sookeeje makko ɗen, kono kamɓe ɓe faamaali ɗun. Bimbi nden ɲande, o yaltiti e hakkunde woɓɓe e ɓen musiɓɓe makko ka piirata, o woni e moƴƴintingol hakkunde maɓɓe, o wi'i ɓe: ‹Ko onon woni musiɓɓe, ko fii honɗun mo kala e mon no tampina oya?› «Kono wonnooɗo tampinde ɲokondo mun on wiggii Muusaa, wi'i: ‹Ko hombo waɗu-maa lanɗo e ɲaawoowo e hoore amen? Kaa a faalaa lan warude, wano warirɗaa Misirayankoojo on non hanki?› Sabu ngol kongol, Muusaa dogi, yahi daakoyii e ndii leydi wi'eteendi Midiyaani, o daɲi ɗon ɓiɓɓe ɗiɗo. «Duuɓi cappanɗe nay ɓawto ɗun, malaa'ikaajo feeɲani mo e loyngol yiite ka pitahun woni sumude ka wulaa fello *Sinaayi. Ɓay o yi'ii ɗun, kanko Muusaa o ŋalɗi fii kon ko o yi'i. Nde tawnoo himo ɓadaade fii tenƴingol, o nani Joomiraaɗo on no wi'a: ‹Ko min woni Alla Joomiraaɗo baabiraaɓe maa ɓen, Alla Ibraahiima e Issaaqa e Yaaquuba.› Onsay Muusaa diwni, tawi suusataa ndaarirde ton. «Joomiraaɗo on daalani mo kadi, wi'i: ‹Solu paɗe maa ɗen, ko fii ndee nokkuure nde wonɗaa e mun ko nokkuure hormorde.› O daalani mo kadi, o wi'i: ‹Mi yi'ii tampere jamaa maa wonɗo Misira on, mi nanii woytaango maɓɓe ngon, mi jippike fii jattingol ɓe.› O daalani mo kanko Muusaa, o wi'i: ‹Miɗo imminde ma Misira.› Kanko Astefaana o wi'i kadi: «Ko Muusaa on mo ɓe hayfinnoo ɓe wi'i: ‹ko hombo waɗu-maa lanɗo maa ɲaawoowo?›, ko on Alla immini tippude e ballal malaa'ikaajo feeɲannooɗo mo ka pitahun on fii wonugol lanɗo e sottoowo. Ko on yaltini ɓe e hoore waɗugol kaawakeeji e maandeeji e nder leydi Misira, haa naɓani ka *Baharu Boɗeejo e ka wulaa e nder duuɓi cappanɗe nay. Ko Muusaa wi'unoo Banii-Isra'iila'en wonde: ‹Alla yaltinanoyay on annabaajo wa'uɗo wa an min e hakkunde musiɓɓe mon ɓen.› Fewndo ko jamaa on mottondirnoo ka wulaa, ko kanko wondunoo e malaa'ikaajo yewtaynooɗo mo on ka fello Sinaayi, wondude kadi e maamiraaɓe men ɓen. Ko kanko kadi Alla yeɗi daaluyeeji ngurndan ɗin fii hewtingol en ɗi. Kono tawi maamiraaɓe men ɓen faalaaka mo ɗoftaade, ɓe bugitii mo, tawi ɓerɗe maɓɓe ko Misira fewti. Ɓe wi'i *Haaruuna: ‹Moƴƴinan men allaaji ko ardoo men. Ko fii men andaa ko heɓi Muusaa oo yaltinɗo men leydi Misira.› E nder ɗen balɗe ɗon ɓe moƴƴini nandolla ga'un nagge, ɓe addani ndun nandollaaru sadaka, ɓe weltori kon ko ɓe moƴƴiniri juuɗe maɓɓe. Onsay Allaahu on hucci ɓe, o accidi ɓe e rewugol koode ɗen ka kammu, wano windori non ka deftere annabaaɓe ɓen, ka o daali ɗon: ‹Ko onon yo bolondaa *Isra'iila, fewndo hirsaynoɗon waɗon sadakaaji ka wulaa e nder duuɓi cappanɗe nay, hara ko min waɗanaynoɗon ɗun? Kono ɓay on rewii oo allaajo wi'eteeɗo Muluuka, on rewii kadi ndee hoodere oo allaajo mon wi'eteeɗo Ronfa, ɗin nandollaaji ɗi moƴƴinɗon fii ko rewon, min kadi mi bugoto on toonin *Baabiila.› «Tawi maamiraaɓe men ɓen no wondi e *rewirdu ndu seeditoore nden woni e mun ndun ka wulaa ton, wano yewtidaynooɗo e Muusaa on yamirirnoo mo yo ndu moƴƴinire non, e sifa no o hollirnoo mo non kadi. Ɓay maamiraaɓe men hikkiiɓe e ɓenɗon ɓen ƴettitii ndu, ɓe yaadi e mayru, tippude e yamiroore Yaasuwa, e ndii leydi ɗii leƴƴi ɗi Alla bugitinoo yeeso maɓɓe, ndu lutti ɗon haa hewti e Daawuuda, on mo Allaahu on yeɗi sulfu, o torii ka o darnana Alla Yaaquuba on suudu, kono ko Sulaymaana wonnoo ko darnani mo suudu. E hin-le Jom Ɓural on hoɗataa e ko goɗɗo mahiri juuɗe, wano annabaajo on holliri non wonde, Alla daali: ‹Ko kammu ngun woni jullere laamu an nden, leydi ndin wonanimmi ka mi tippa.› Joomiraaɗo on daaluno: ‹Ko suudu hondu darnanton mi, maa ko nokkuure honde wonantammi fowtorde? E hara hinaa bawgal an mi warri ɗun fow?› «Ko onon yo yimɓe yoora-hooreeɓe, ɓe ɓerɗe mun e ɓe noppi mun uddi, onon non ko on dartotooɓe soono woo *Ruuhu Seniiɗo on, wano baabiraaɓe mon ɓen dartoraynoo non! E hara, ko hombo e annabaaɓe ɓen wonnoo mo baabiraaɓe mon ɓen ɓittinaano? Hay ɓe warno ɓen adinooɓe *hiitaade fii arugol Feewuɗo on, on mo janfiɗon warɗon, ɗun ko onon ɓe huutoraali Sariya mo malaa'ikaaɓe ɓen hewtinnoo on on!» Ɓay ɓen nanii ɗun, ɓerɗe maɓɓe ɗen sokii, ɓe ŋatindiri ɲiiƴe maɓɓe ɗen, monee makko kanko Astefaana. Kono kanko Astefaana o ɓurti heewude Ruuhu Seniiɗo on, o tiggitii ka kammu, o yi'i annoora Alla on, o yi'i kadi Iisaa no darii ka sengo ɲaamo Alla. Kanko Astefaana, o wi'i: «Mi yi'ii kammu ngun no udditii. E hino ka *Ɓii-Aaden on darii ka sengo ɲaamo Alla!» Onsay ɓe fow ɓe uddi noppi, ɓe sonki e makko, ɓe wubbani mo. Ɓe raɗii mo haa ka ɓaawo saare, ɓe wariri mo kaaƴe. Seedeeɓe ɓen acci conci mun ɗin e ley koyɗe suka no wi'ee Saawulu. Wa fewndo ko ɓe fiɗata mo kanko Astefaana kaaƴe, tawi himo tororde nii, wi'a: «Ko an yo Joomi an Iisaa, jaɓɓo wonkii an kin!» Onsay o jiccii kadi, o ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Joomi, wota a faw oo junuubu e hoore ɓee!» No o gaynirnoo wowlude ɗun, o timmi. Tawi Saawulu no wonani fii mayde Astefaana nden. Nden ɲande jokkere mawnde heɓi dental gomɗinɓe wongal ngal Yerusalaam haa ɓe fow ɓe saakitii ɓe yaari e ngal diiwal Yahuuda e Samariiya, si wonaa *sahaabaaɓe ɓen. Onsay yimɓe ɓe dewal ɓen surri Astefaana, ɓe fesi mo kadi fota. Tawi Saawulu kaɲun ko lancaynooɗo *moftal gomɗinɓe ɓen, ko fii himo naataynoo e cuuɗi fii wippitugol gomɗinɓe ɓen, worɓe e rewɓe, o feroo ka kaso. Ko ɓen saakitanooɓe yahaynoo nokkeeli fow waajoo fii Kibaaru Moƴƴo on. Filiipu kadi yahi e saare jeyaande e diiwal *Samariiya, o waajii ɗon fii *Almasiihu on. Ɓay jamaa on nanii ko Filiipu yewtata kon, ɓe yi'ii kadi maandeeji ɗi o woni waɗude ɗin, ɓe haɓɓitii e konguɗi ɗi o woni yewtude ɗin. Sabu tawde jinnaaji no yaltaynoo e yimɓe ɗuuɗuɓe ɓe ɗi wonnoo e mun, e hoore hiɗi haaca ko tiiɗi, awa kadi maaya-ɓanduuɓe buy e boofooɓe sellinaama. Onsay welo-welo moolanaango waɗi e nden saare. Kono tawi ado ɗun, gorko wi'eteeɗo Sim'uunu no e nden saare, waɗaynooɗo mbilankaaku ŋalɗina jamaa Samariiya on, waɗitiiɗo ko tedduɗo. Hari ɓe fow, gila e tosooko on haa e ɓurɗo mawnude on, hiɓe haɓɓii e makko, hiɓe wi'a: «Oo ko bawgal Alla wi'eteengal Mawngal ngal!» Tawi hiɓe haɓɓinoo e makko sabu tawde gila neeɓii himo ŋalɗiniraynoo ɓe mbilankaakuuji makko. Kono ɓay ɓe hoolike Filiipu on feɲɲinanɗo ɓe innde Iisaa Almasiihu on e Kibaaru Moƴƴo fii *laamu Alla ngun, onsay worɓe e rewɓe *lootaa maande kisiyee. Sim'uunu kadi gomɗini. Ɓay o lootaama maande kisiyee, tawi o seedataa e Filiipu. O watti yi'ude maandeeji mawɗi e kaawakeeji moƴƴi ka waɗata, o ŋalɗi fii ɗun. Nde ɓee sahaabaaɓe wonɓe Yerusalaam nanirnoo wonde hoɗuɓe Samariiya ɓen jaɓii daaluyee Alla on, ɓe imminani ɓe Petruusu e Yuuhanna. Ɓen ari ka maɓɓe, ɓe toranii ɓe fii yo ɓe heɓu *Ruuhu Seniiɗo on. Ko fii hari Ruuhu Allaahu on jippaaki e hoore hay gooto e maɓɓe taho, hari ko maande kisiyee tun ɓe lootaa e innde Iisaa Joomi on. Onsay Petruusu e Yuuhanna *fawi juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe, ɓen heɓi Ruuhu Seniiɗo on. Ɓay Sim'uunu ndaarii tawii ko nde sahaabaaɓe ɓen fawunoo juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe si ɓe okkaa Ruuhu Allaahu on, onsay o addani ɓe mbuuɗi, o wi'i ɓe: «Yeɗee lan min kadi ngal bawgal, fii yo tawu kala mo mi fawi juuɗe an ɗen e hoore mun heɓay Ruuhu Seniiɗo on!» Kono Petruusu wi'i mo: «Yo kaalisiiji maa ɗin halkodu e maa, ɓay hiɗa sikka dokkal Alla ngal ko kaalisi heɓorta! Ko fii a alaa geɓal, a alaa ndondi e nder ɗun, ɓay ɓernde maa nden laaɓaa yeeso Alla. Tuubu fii ɗii miijooji bonɗi wonɗi ka ɓernde maa, toroɗaa Joomiraaɗo on no ɗi yaaforee si no gasa. Ko fii mi yi'ii hiɗa tumbii e nder hahhannde, hiɗa humondiri e angal peewal.» Onsay Sim'uunu jaabii, wi'i: «Onon tigi toranee lan Joomiraaɗo on fii kon ko wi'uɗon wota hewtan.» Ɓay ɓen ɗiɗo ɓe sahaabaaɓe ɓen imminnoo gaynii feɲɲinde daaluyee Joomiraaɗo on e seeditanagol mo, ɓe yiltitii Yerusalaam. E nder yiltitagol maɓɓe ton, ɓe waajii fii Kibaaru Moƴƴo on e nder koɗooli Samariyankeeɓe ɗuuɗuɗi. Malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani Filiipu, wi'i mo: «Immo jokkaa laawol iwungol Yerusalaam yaari Gaaza, ɗun ko ngol ka sengo ley, yaarungol ngol ka wulaa.» Onsay o immii o yahi, o haccii gorko *nuunaaɗo mo Ecopii toowa ndarndeejo e nder laamateeri ndi debbo wi'eteeɗo Kandaas laamii e mun Ecopii. Tawi ko on gorko halfinaa ngaluuji on debbo fow, tawi on no arnoo Yerusalaam fii rewugol Alla. Ko on yiltitotoo Ecopii, tawi himo jooɗii e hoore *giri-giriwal makko ngal pucci pooɗata, himo jangora deftere annabi Isaaya nden. Onsay Ruuhu Allaahu on yamiri Filiipu, wi'i: «Wuggo, hewtitoɗaa oo mo giri-giriwal.» Onsay Filiipu dogi. Ɓay o ɓadike on mo Ecopii, o nani on no janga deftere annabi Isaaya nden. O landii mo, o wi'i: «Hara hiɗa faamude koo ko wonɗaa jangude?» On gorko jaabii, wi'i: «Ko honno mi faamirta si goɗɗo sifanaaki lan?» Onsay o noddi Filiipu yo o ƴawu, o jooɗoo takko makko. Tawi ko oo aaya ɗoo o wonnoo jangude: «Himo ɗowiraa wa baalii hirsoyteengii, hara o udditaali hunduko, wa baalun mbobiɗankun taƴoowo kun leeɓi. E nder ko o hayfinaa kon, ɓe fanni mo goonga. Hara non ko hombo fillitotoo fii jamaanu makko ngun? Ko fii ngurndan makko ɗan taƴaama ka hoore leydi.» Ɓay kanko nuunaaɗo on o gaynii jangude ɗun, onsay o wi'i Filiipu: «Mi torike ma, andinan ko hombo oo annabaajo wowli fii mun, si ko kanko tigi maa si ko goɗɗo goo?» Onsay Filiipu ƴetti haala kan, o fuɗɗorani mo on aaya mo o jangi, o feɲɲinani mo Kibaaru Moƴƴo Iisaa on. Onsay on nuunaaɗo yamiri yo giri-giriwal ngal darne, o ukkodi e Filiipu ka ndiyan, on looti mo ɗon maande kisiyee. Ɓay ɓe ƴawii ka ndiyan, Ruuhu Joomiraaɗo on jilii Filiipu, nuunaaɗo on yiitaali mo hande kadi. O jokkiti laawol makko e hoore himo weltii. Filiipu kaɲun taw tun no Asduuda. Gila ɗon o waajii fii Kibaaru Moƴƴo on e ca'e ɗe o rewi e mun ɗen fow haa o hewti Seezariiya. Kono tawi Saawulu kaɲun no waɗi ka wonkii mun kambirangol taalibaaɓe Joomi on mayde. Kanko Saawulu o yahi ka *yottinoowo mawɗo sadaka on, o wi'i on yo o windu ɓataake haa e ɗee juulirɗe Yahuudiyankeeɓe wonɗe Damaasi, fii no o andira si tawii no woodi ton worɓe maa rewɓe jokkuɓe laawol Iisaa ngol, o yaha o haɓɓoya ɓe, o adda Yerusalaam. Ɓawto ɗun, ɓay o yahii haa o ɓadike Damaasi, tun nde wootere ndaygu iwri ka kammu ari, hundi mo. O yani kisan ka leydi, o nani hawa no wi'a mo: «Saawulu, Saawulu, ko fii honɗun wonɗaa mi cukkanaade?» On jaabii, o wi'i: «Ko an hombo nii, yaa an Joomi an?» Onsay kanko Joomi on o jaabii mo, o wi'i: «Ko min woni Iisaa on mo wonɗaa cukkaade. Immo naataa e ndee saare ɗoo, ɓen yeetoto ma ko haanuɗaa waɗude.» Tawi ɓen ɓe o yaadaynoo no darii mbobiɗi hakkee kulol. Hiɓe nanaynoo kadi kan hawa, kono ɓe alaa yi'ude hay gooto. Onsay Saawulu immii ka leydi. Fii kala gite makko ɗen no udditinoo, kono tawi o alaano yi'ude hay huunde. Ɓe ɗowiri mo juuɗe makko ɗen haa Damaasi. O woniri non balɗe tati o yi'aali, e hoore ɗun o ɲaamaa, o yaraa. Kono tawi taalibaajo no Damaasi ɗon wi'eteeɗo Hanaaniiya. Joomi on feɲɲinani mo, wi'i: «Hanaaniiya!» O jaabii: «Naamu, yaa an Joomi!» Kanko Joomi on o wi'i mo: «Immo yahaa e ngal ɗatal wi'eteengal Feewungal, landoɗaa fii oo wi'eteeɗo Saawulu mo Tarsiisu wonɗo ka galle Yahuuda, himo toraade ɗon. E nder ko o torotoo kon, o feɲɲinanaa, o yi'i goɗɗo no wi'ee Hanaaniiya, on no naata *fawa juuɗe mun ɗen e hoore makko fii yo o wuntu.» Hanaaniiya jaabii, wi'i: «Joomi an, mi nanirii buy no wi'a wonde on neɗɗo waɗii boneeji ɗuuɗuɗi e hoore laaɓuɓe maa ɓen Yerusalaam. Awa ɗoo kadi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen no newnani mo haɓɓugol kala jantotooɗo innde maa nden.» Kono Joomi on wi'i mo: «Yahu, ko fii on neɗɗo ko aala mo mi suɓii fii ko lollina innde an nden yeeso ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen e lamɓe ɓen e yeeso *Banii-Isra'iila'en. Awa kadi mi hollay mo ko ittiri haa honto o tampirta innde an nden.» Onsay Hanaaniiya yahi. Ɓay o hewtii e ndun suudu ka on woni ɗon, o fawi juuɗe makko ɗen e hoore Saawulu, o wi'i: «Ko an yo Saawulu musiɗɗo an, ko Joomi Iisaa, on feeɲanɗo ma ka laawol fewndo arataa, woni ko imminimmi fii yo a wuntu, awa kadi fii yo a heewu *Ruuhu Seniiɗo on.» Ɗon kisan ko wa'itata wa koɓolle iwi ka gite makko, saami, o wunti, o immii, o *lootaa maande kisiyee. Ɓawto ɗun ɓay o ɲaamii, o hetti doole makko ɗen. O wontidi e taalibaaɓe wonnooɓe Damaasi ɗon ɓen e nder balɗe. O fuɗɗii kisan waajaade fii Iisaa ka juulirɗe, o wi'a jaka ko oo nun woni *Ɓiɗɗo Alla on. Nanunooɓe ɗun ɓen fow ŋalɗi fota, ɓe wi'i: «Hinaa oo giddanaynoo mulugol ɓen jantotooɓe ndee innde Yerusalaam? Hinaa ko addunoo mo kadi ko fii nangugol ɓen wonnooɓe jantaade nde, naɓa ɓe yeeso hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen?» Tawi kanko Saawulu himo ɓurtude tun ɓeydaade, himo ŋalɗiniraynoo Yahuudiyankeeɓe wonnooɓe Damaasi ɓen e dow ɓanginirangol ɓe pellital wonde ko Iisaa woni *Almasiihu on. Ɓay wontii ɗon haa neeɓii, Yahuudiyankeeɓe ɓen diisondiri fii warugol mo. Kono Saawulu humpitii fii kan janfa maɓɓe. Tawi ɓen no aynunoo dame ɗen jemma e ɲalorma fii no ɓe warira mo. Onsay taalibaaɓe ɓen ƴettiri mo jemma, tumbi e nder debeere, ɓe yawtini mo maadi ndin. Ɓay kanko Saawulu o hewtii Yerusalaam, o ɗaɓɓi no o wontidira e taalibaaɓe ɓen, kono tawi fow no hulunoo mo, awa kadi hari ɓe hoolaaki o wontii taalibaajo. Onsay Barnabaasi ƴetti mo, naɓi takko *sahaabaaɓe ɓen. O sifanii ɓe ko honno kanko Saawulu o yiidiri e Joomi on fewndo o yahata Damaasi e ko honɗun Joomi on yewti mo e ko pellital hongal o waajori Damaasi e innde Iisaa. Gila ɗun, tawi o hayloday e maɓɓe Yerusalaam, o yewtira kadi pellital e innde Joomi on. Tawi himo yewtidaynoo kadi, yeddondira e Yahuudiyankeeɓe wowlooɓe haala Gereeki ɓen, kono tawi ɓen kadi no ɗaɓɓude no warira mo. Ɓay kamɓe siɓɓe wonɓe e laawol gootol ɓen ɓe humpitike ɗun, ɓe nawri mo Seezariiya, ɓe itti mo ɗon kadi, ɓe naɓi mo Tarsiisu. Tawi ɓuttu no wonani *moftal ngal e nder ɗee leyɗe ɗoo fow, ɗun ko ɗee diiwe Yahuuda e Jaliilu e Samariiya. Tawi hiɓe mawnude e nder gomɗinal ngal, awa kadi hiɓe wuuri e nder yankinaare Joomiraaɗo on, hiɓe ɓeydorde kadi ballal Ruuhu Seniiɗo on. E nder ko Petruusu jindata e nokkeeli ɗin fow kon, o yahi ka ɓee gomɗinɓe hoɗuɓe Lidaa. O tawi ɗon goɗɗo, maaya-ɓanduujo, no waalii e danki gila duuɓi jeetati, on no wi'ee Iiniiya. Kanko Petruusu o wi'i mo: «Iiniiya, Iisaa Almasiihu on sellinii ma! Immo an tigi, weƴƴitaa danki maa kin!» O immii kisan. Ɓay hoɗuɓe Lidaa ɓen e ɓee ka hollaande Saruuna fow yi'ii ɗun, ɓe gomɗini Joomi on. Tawi kadi debbo okkaynooɗo fota, waɗa kuuɗe moƴƴe, no hoɗunoo Jaffaa, on no wi'ee Taabiita. (Ko woni firo ɗun e haala Gereeki ko Dorkaas.) On debbo nawni e ɗen balɗe ɗon, o maayi. Ɓay ɓe gaynii fewnude mo, ɓe naɓi mo, ɓe wallinoyi e nder suudu goo ka koore dow. Nde tawnoo Lidaa e Jaffaa woɗɗondiraa, awa kadi hari taalibaaɓe ɓen andii wonde Petruusu no Lidaa ɗon, ɓe immini yimɓe ɗiɗo ko yahana mo, wi'a: «Yandi men torike ma arugol tinna, hara a neeɓaali.» Onsay Petruusu immii, yaadi e maɓɓe. Ɓay o hewtii, ɓe ƴawni mo ka koore e ndun suudu. Rewɓe keynguuɓe ɓen fow ɓadii mo no wulla, e hoore hiɓe holla mo dolokkaaji e burmusuuji ɗi kanko Dorkaas o moƴƴinaynoo wa fewndo ko o wondi e maɓɓe. Onsay kanko Petruusu o yaltini ɓe fow ka yaasi, o jiccii, o torii. Ɓawto ɗun o fewtiti furee on, o wi'i: «Taabiita, immo!» Onsay kanko Taabiita o udditi gite ɗen, o yi'i Petruusu, o immii, o jooɗii. Kanko Petruusu o nangi mo jungo ngon, o immini, o noddi gomɗinɓe ɓen e keynguuɓe ɓen, o watti mo e juuɗe maɓɓe e hoore ko o wurɗo. Ɗun andii e nder Jaffaa fow, buy gomɗini Joomi on. Kanko Petruusu o weeri Jaffaa ɗon seeɗa ka garankeejo no wi'ee Sim'uunu. Tawi goɗɗo no Seezariiya ɗon kadi wi'eteeɗo Korneliyuusu, on ko yeesoojo goo e nder dental suufaaɓe wi'eteengal dental ɓe Italii. Tawi on ko dewo, kanko e yimɓe suudu makko ndun fow hiɓe hulaynoo Alla, awa kadi himo wallaynoo miskinɓe fota, duumoo e toragol Alla. Fewndo ka ɓaawo fanaa, o feɲɲinanaa, o yi'i ko laaɓi poy, malaa'ikaajo Alla no naata ka makko. On malaa'ikaajo noddi mo, wi'i: «Korneliyuusu!» Kanko Korneliyuusu o punnii mo e hoore himo huli. O wi'i malaa'ikaajo on: «Ko honɗun waɗi Koohoojo?» Kaɲun malaa'ikaajo on wi'i mo: «Torndeeji maa ɗin e dokke ɗe okkorɗaa miskinɓe ɓen ƴentinaama fii ko anditee yeeso Alla. Jooni immin woɓɓe ko yaha Jaffaa addanoye goɗɗo no ton no wi'ee Sim'uunu jammaaɗo Petruusu. Himo weeri ka garankeejo wi'eteeɗo kadi Sim'uunu, on no hoɗi ka daande baharu.» Nde on malaa'ikaajo yewtuɗo mo ɗun yahirnoo, kanko Korneliyuusu o noddi kisan kurkaaduuɓe makko ɗiɗo e suufaajo dewo Alla goo tawanooɗo e ɓen ɓe o halfinaa. Ɓay o gaynii ɓe sifanaade ɗun fow, o immini ɓe Jaffaa. Bimbi nden ɲande nde tawnoo hiɓe ka laawol, awa kadi ɓe ɓadike saare nden, Petruusu kadi ƴawi ka fowtorde hoore suudu tumbere ɲalorma fii toragol Alla. O weelaa, o faalaa ko o ɲaama. Wa fewndo ko o defantee, o feɲɲinanaa goɗɗun, o yi'i kammu ngun no udditii, o haynii huunde nanditaynde e sollewol fontiingol njanol jogaangol e coɓɓi ɗin nay no tippoo waaloo ka hoore leydi. Tawi no e maggol kulle yaarayɗe koyɗe nay ɗen fow e kala kulle daasotooɗe ka hoore leydi e colli wiirooji ɗin fow. O nani hawa no wi'a mo: «Petruusu! Immo waraa, ɲaamaa!» Kono kanko Petruusu o wi'i: «Oo'o Joomiraaɗo! Ko fii mi ɲaamaali haa hande ko tuuni maa ko laaɓaa!» Ka ɗimmun o nani hawa kan no wi'a mo: «Wota a jogor ko Allaahu on laɓɓini kon wa ko tuuni.» Ɗun waɗiri non haa laabi tati. Ɓawto ɗun, nden huunde ƴentinaa kisan ka kammu. Wa fewndo ko kanko Petruusu o jiɓii fii ko o feɲɲinanaa kon, tawi e hino yimɓe ka dambugal, ɗun ko ɓee ɓe Korneliyuusu immini, humpitiiɓe fii nduu suudu Sim'uunu. Ɓe noddi, ɓe landii si ko ɗoo oo wi'eteeɗo Sim'uunu jammaaɗo Petruusu weeri. Fewndo ko Petruusu miijotoo fii ko o feɲɲinanaa kon, Ruuhu Allaahu on wi'i mo: «E hino yimɓe tato ka landotoo fii maa. Immo tippoɗaa, yaadaa e maɓɓe, hara a sikkitaaki, ko fii ko min immini ɓe.» Onsay kanko Petruusu o tippii, o wi'i ɓe: «E hino lan. Ko min wonɗon landaade fii mun. Ko fii honɗun addi on ɗoo?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko hooreejo dental suufaaɓe wi'eteeɗo Korneliyuusu, aaden feewuɗo, huloowo Alla, mo jamaa Yahuudiyanke fow joganii kongol moƴƴol, woni ko malaa'ikaajo laaɓuɗo andini wonde yo o adde ka suudu makko fii heɗagol konguɗi maa ɗin.» Onsay kanko Petruusu o werni ɓe. Bimbi nden ɲande, o immii, o yaadi e maɓɓe. Siɓɓe goo ɓe Jaffaa ɗowti mo. Bimbiti nden ɲande o hewtoyi Seezariiya, tawi kanko Korneliyuusu himo habbii ɓe, tawi himo nodditi siɓɓe makko ɓen e yiɓɓe makko hiɓɓuɓe ɓen ka makko. Ɓay kanko Petruusu o hewtii, Korneliyuusu yahi jaɓɓagol mo, yani ka ley koyɗe makko, o sujjani mo. Kono kanko Petruusu o ɓanti mo, o wi'i: «Immo, min kadi ko mi neɗɗo!» E nder ko o yewtidata e makko kon, ɓay ɓe naatii, ɓe tawi yimɓe buy no mooɓii ton. Onsay kanko Petruusu o wi'i ɓe: «Hiɗon andi Yahuudiyankeejo no toŋanaa ka takkondira e mo wonaa Yahuudiyanke maa ka on naata ka makko. Kono min, Alla hollii lan, haanaa ka goɗɗo wi'a hay gooto no tuuni maa laaɓaa. Ko ɗun waɗi, ɓay on imminii ko yahanammi, mi arii e hoore mi sattinaali. Jooni non mi landike on, ko fii honɗun addirɗon mi?» Korneliyuusu wi'i mo: «Hari miɗo toroo Alla ka suudu an ka ɓaawo fanaa, mi yi'i gorko ɓorniiɗo conci jalbuɗi no darii yeeso an, gila ɗun waɗii nii balɗe nay. On wi'immi: ‹Korneliyuusu, torndeeji maa ɗin jaɓaama, Alla kadi maanditike dokke ɗe okkorɗaa miskinɓe ɓen. Jooni immin ko yaha Jaffaa, addane oo wi'eteeɗo Sim'uunu jammaaɗo Petruusu. On no weeri e suudu garankeejo no wi'ee kadi Sim'uunu ka daande baharu.› Ɗon kisan mi immini ko yahane, an kadi a moƴƴinii ko arɗaa kon. Jooni non, men fow meɗen ɗoo yeeso Alla fii heɗagol ko Joomiraaɗo on yamir-maa kon fow.» Onsay Petruusu ƴetti haala kan, wi'i: «Ka haqiiqa mi faamii ɗun, fow no fota yeeso Alla. E nder leƴƴi ɗin fow, kala huluɗo mo, jokki peewal, o jaɓanay ontigi. O tippinanii *Banii-Isra'iila'en daaluyee on, fii ko feɲɲinana ɓe Kibaaru Moƴƴo wonduɗo e ɓuttu on, rewrude e Iisaa Almasiihu on, on Joomi yimɓe ɓen fow. Onon tigi hiɗon andi ko feƴƴunoo kon Jaliilu, haa hewtoyi diiwal Yahuuda ngal fow, ɓawto *lootagol maande tuubuubuyee ko Yaayaa waajinoo fii mun kon. E ko honno Allaahu on yeɗiri Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata, *Ruuhu Seniiɗo on wondude e bawgal, ɗun ko on yahaynooɗo hen fow, waɗa moƴƴere, sellina ɓe jinna nangunoo fow, sabu tawde Alla no wondunoo e makko. «Ko men seedee kadi ko o waɗi kon fow e nder ndii leydi Yahuudiyankeeɓe haa naɓani Yerusalaam. Ɓe wariri mo fempugol mo e leggal, wenga. Allaahu on immintini mo ka ɲalaande tammere, o newnani mo kadi hollitagol, hinaa non e yimɓe ɓen fow, kono e seedeeɓe ɓe Allaahu on suɓinoo aranun ɓen, ɗun ko menen ɓee ɲaamiduɓe e makko, yaridi ɓawto immintineede makko e hakkunde mayɓe ɓen. Kanko Iisaa o yamiri men waajagol jamaa on, fellintinana ɓe wonde Allaahu on toɗɗike mo kanko tigi ɲaawoowo wurɓe e mayɓe. Awa kadi annabaaɓe ɓen fow seeditaninoke mo wonde kala gomɗinɗo mo heɓay yaafuyee junuubaaji e innde makko.» Nde tawnoo Petruusu no waajaade fii ɗun, Ruuhu Seniiɗo on tippii e ɓen wonnooɓe heɗaade ngol kongol ɗon fow. Gomɗinnooɓe sunninaa ɓen fow, ɗun ko ɓee ɓe Petruusu ardii, ŋalɗi fii ko ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen okkaa kon Ruuhu Seniiɗo on. Ko fii hari hiɓe nanaynoo hiɓe wowla e *haalaaji janani, manta Alla. Onsay Petruusu ƴetti haala kan, wi'i: «E hara en salanto ɓee heɓuɓe Ruuhu Seniiɗo on ndiyan ko ɓe lootora maande kisiyee wano heɓirɗen non enen kadi?» Onsay o yamiri yo ɓe loote maande kisiyee e innde Iisaa Almasiihu on. Kamɓe kadi ɓe torii mo wondugol e maɓɓe e nder balɗe. Sahaabaaɓe* wonɓe ka diiwal Yahuuda ɓen e ɓe ɓe wondi e laawol gootol ɓen, nani wonde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen jaɓii daaluyee Alla on. Ɓay kanko Petruusu o yahii Yerusalaam, gomɗinɓe sunninaa ɓen ɓanniti mo, feli, ɓe wi'i: «A naatii ka ɓe *sunninaaka ɓen, awa kadi a ɲaamidii e maɓɓe!» Onsay Petruusu nangi ɓe sifanagol fii ɗun, o wi'i: «Fewndo ko mi woni ka saare Jaffaa, hari miɗo toroo Alla, mi feɲɲinanaa goɗɗun. E nder ɗun, mi yi'i huunde nanditaynde e sollewol fontiingol njanol jogaangol e coɓɓi ɗin nay no tippoo tawammi. Ɓay mi ndaarii ɗun, mi tenƴinii, mi yi'i ton kulle yaarayɗe koyɗe nay ɗen ka hoore leydi e kulle buruure ɗen e kulle daasotooɗe ɗen e colli wiirooji ɗin. Mi nani hawa no wi'ammi: ‹Petruusu, immo waraa, ɲaamaa!› Kono mi wi'i: ‹Oo'o Joomiraaɗo! Ko fii haa hande ko tuuni maa ko laaɓaa naataali ka hunduko an!› Ka ɗimmun hawa kan fillitii ka kammu, wi'immi: ‹Wota a jogor ko Allaahu on laɓɓini kon wa ko tuuni.› Ɗun warri non haa laabi tati, onsay fow ƴentinaa ka kammu. «Tun mi yi'i yimɓe tato imminaaɓe e an iwruɓe Seezariiya no ara ka suudu ka men woni ɗon. Ruuhu Allaahu on yamirimmi yaadugol e maɓɓe, hara mi sikkitaaki. Ko ɓee musiɓɓe ɗoo njeegoo ɗowtimmi haa men naatoyi ka galle Korneliyuusu. On sifanii men ko honno o yiiri malaa'ikaajo on no darii ka suudu makko, e ko o wi'i mo: ‹Immin ko yahana oo wi'eteeɗo Sim'uunu jammaaɗo Petruusu wonɗo on Jaffaa. On yeetoto ma konguɗi ɗi daɗirtaa ɗin, an e ɓeynguure maa nden fow.› «Ɓay min kadi mi nanganii yewtugol, *Ruuhu Seniiɗo on tippii e wonɓe ɗon ɓen wano o tippornoo non e men ka fuɗɗoode. Onsay mi anditi ngol daalol ngol Joomi on wi'unoo wonde: ‹Yaayaa kaɲun ko ndiyan lootiraynoo, kono onon ko Ruuhu Seniiɗo on lootirteɗon.› Ɓay Allaahu on yeɗii ɓe kamɓe kadi ko o yeɗunoo en kon, enen ɓee gomɗinɓe Iisaa Almasiihu Joomi on, hari ko mi hombo haa ka mi dartoo Alla?» Ɓay gomɗinɓe sunninaa ɓen nanii ɗun, ɓe fanki, ɓe manti Alla, e hoore hiɓe wi'a: «Allaahu on yeɗii ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen tuubuubuyee fii no ɓe heɓira ngurndan!» Saakitinooɓe ɓen sabu ɓittineede ɓawto waregol Astefaana, ɓe yahi haa Fenisii e ka suriire Siipuru e haa Antiyoosi-Sirii. Tawi ɓe alaa ɓanginande hay gooto daaluyee on si wonaa Yahuudiyankeeɓe ɓen. Heɓii ton e hakkunde ɓen saakitinooɓe, ɓe Siipuru e ɓe Sirenii, arɓe Antiyoosi-Sirii, yewti ɓee *Gereekiyankeeɓe, feɲɲinani ɓe fii Kibaaru Moƴƴo Iisaa Joomi on. Tawi jungo Joomiraaɗo on no e hoore maɓɓe, yimɓe buy gomɗini, jaɓi Joomi on. Nde *moftal ngal Yerusalaam humpitinoo ɗun, ɓen kadi immini Barnabaasi ko yaha Antiyoosi-Sirii. Ɓay o hewtii, o yi'ii moƴƴere Alla nden, o weltii, o wakkilini ɓe fow catorgol e Joomi on ɓernde tabitunde, ko fii hari on ko aaden moƴƴo heewuɗo gomɗinal e Ruuhu Seniiɗo on. Konu yimɓe ɗuuɗungu jokki Joomi on. Onsay Barnabaasi yaari Tarsiisu fii yahangol Saawulu. Ɓay o tawii mo, o ardi e makko Antiyoosi-Sirii. E nder hitaande fow hiɓe tawdeede e tumbondire moftal ngal, e hoore ɗun hiɓe jannude jamaa yimɓe ɗuuɗuɓe. (Ko Antiyoosi-Sirii ɗon taalibaaɓe ɓen attaa noddeede *Almasiiyaaɓe.) E nder ɗen balɗe ɗon, haalooɓe ko Alla longini ɗun iwi Yerusalaam, ari Antiyoosi-Sirii. Goɗɗo e ɓen no wi'ee Agabuusi, on immii *hiitii tippude e Ruuhu Allaahu on, o wi'i wonde heege moolanaange waɗay e aduna on fow. (Ɗun waɗi-le e fewndo laamu Kuloodiyuusu.) Taalibaaɓe ɓen anniyii wonde mo bee e maɓɓe wallitoto musiɓɓe maɓɓe wonɓe ɓen ka diiwal Yahuuda embere taaqa maɓɓe on. Ɓe waɗi ɗun, ɓe watti e juuɗe Barnabaasi e Saawulu yo ɓen naɓu, jonna ardotooɓe moftal ngal ɓen. Ko e fewndo on saa'i, oo lanɗo wi'eteeɗo *Heroodu nangi woɓɓe e *moftal ngal fii lettugol ɓe. O wariri Yaaquuba kaafa, ɗun ko oo kotiraawo Yuuhanna. Nde o ndaarunoo o tawi ɗun no wela Yahuudiyankeeɓe ɓen, o nangi Petruusu kadi. Ɗun hawrondiri e *Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen nden. Ɓay o nangii mo, o ferii mo ka kaso, o itti mojobe nay ko ayna mo, mojobere kala suufaaɓe nayo. Hari e miijo makko ko si *Juldeere Yawtaneede nden feƴƴii o ɲaawa mo yeeso jamaa on. Ko kanko Petruusu o woni ka kaso, moftal ngal duumii e toranagol mo Alla. Weetaynoo Heroodu ɲaawa mo, e on jemma mun, tawi kanko Petruusu himo jolkaa jolokooje ɗiɗi, ɗaanii hakkunde suufaaɓe ɗiɗo, tawi aynooɓe kaso ngon no dartori ka dambugal. Onsay malaa'ikaajo Joomiraaɗo on feeɲani mo, ka o wonnoo ɗon ndaygi. O findiniri mo kanko Petruusu mbaɓɓugol mo ka becce, o wi'i mo, «Immo tinna!» Jolokooje wonnooɗe ka juuɗe makko ɗen yani. Malaa'ikaajo on wi'i mo kadi: «Haɓɓu duhol maa ngol, wattoɗaa paɗe maa ɗen.» O waɗi ɗun. Malaa'ikaajo on wi'i mo: «Waano burmusu maa on, jokkaa mi.» Petruusu yalti, jokki mo, tawi o andaa si ballal malaa'ikaajo on ko goonga, tawi himo sikka ko feɲɲinannde tun o heɓi. Ɓay ɓe feƴƴii ayninaaɓe yeeso ɓen e hikkuɓe ɗon ɓen, haa ɓe hewtii ka baafal njandi feƴƴeteengal si yahee ka saare, onsay ngal udditanii hoore maggal yeeso maɓɓe, ɓe yalti, ɓe yaadi haa e laawol. Tun malaa'ikaajo on seedi e makko. Kanko Petruusu o hetti non hakkil, o wi'i: «Jooni non, ka haqiiqa, mi andii wonde Joomiraaɗo on imminii malaa'ikaajo mun on, o sortii lan e juuɗe Heroodu e kala ko jamaa Yahuudiyankeeɓe ɓen tijjinoo e hoore an.» Ɓay o faamii ko waɗi kon, o yahi ka galle Mariyama yumma Yuuhanna jammaaɗo Markuusa, ka woɓɓe mooɓinoo no toroo. Ɓay o hoɗɗike baafal ngal ka naatirgal, jiwo kurkaaduujo no wi'ee Rodaasi ɓadoyii fii andugol ko hombo. Ɓay o anditii hawa Petruusu kan, hakkee ko o weltii, ɗoo yo o udditu baafal ngal, o yahi taho, o andinoyi ɓeya wonde Petruusu no ka naatirgal. Ɓen wi'i mo: «A feetii!» Kono o wi'i ko goonga. Ɓen wi'i: «Awa ko malaa'ikaajo makko on!» Kono tawi Petruusu no jokki tun hoɗɗagol. Ɓay ɓe udditoyii, ɓe yi'ii mo, ɓe ŋalɗi fota. O fankiniri ɓe yeƴangol ɓe juuɗe makko ɗen, o sifanii ɓe ko honno Joomiraaɗo on yaltiniri mo ka kaso. O yamiri ɓe, o wi'i: «Andinee ɗun Yaaquuba e musidal ngal.» Onsay o yalti ɗon, o yaari nokku goo. Ɓay weetii, jiiɓoldu tiiɗundu waɗi e hakkunde suufaaɓe ɓen, ɓe woni e landondirgol ko honto Petruusu woni. Heroodu kadi ɗaɓɓiti mo, kono o yi'aali mo. O landii suufaaɓe ɓen, o yamiri yo ɓe ware. Onsay kanko Heroodu o iwi ka diiwal Yahuuda ɗon, o yaari Seezariiya fii wonugol ton. Tawi kanko Heroodu himo haɓidi e Tiiriyankooɓe ɓen e Siduunayankooɓe ɓen. Ɓe ari ɓe tawi mo e nder nanondiral maɓɓe. Ɓay ɓe hettii Balastuusa oo dankotooɗo kaybonru lanɗo on, ɓe torii ɓuttu, sabu tawde ko leydi on lanɗo tambitinoo leydi maɓɓe ndin. Ɓay ɲalaande nde ɓe haldunoo nden hewtii, kanko Heroodu o ɓornii conci makko laamu ɗin, o jooɗii ka jullere makko laamu, o yewti ɓe kamɓe jamaa on. Jamaa on nangi ewnagol wi'a: «Kaa hawa ko hito allaajo nii, hinaa hawa neɗɗo!» Ɗon kisan malaa'ikaajo Joomiraaɗo on liɓi nawnaare e makko, sabu tawde o jonnitaali Alla mangural ngal, o yilmi, o maayi. Kono daaluyee Alla on ɓurti yaajude. Ɓay Barnabaasi e Saawulu gaynii golle mun ɗen Yerusalaam, ɓe yiltitii Antiyoosi-Sirii, ɓe naɓori Yuuhanna oo jammaaɗo Markuusa. Tawi haalooɓe ko Alla longini ɗun e jannooɓe no e nder *moftal wongal ngal Antiyoosi-Sirii, ɓen-le ko Barnabaasi e Sim'uunu jammaaɗo Ɓaleejo, e Lukiyuusi, oo mo Sirenii, e Saawulu e Manayiina, ɗun ko oo ne'idaaɗo e *Heroodu lanɗo diiwal ngal. E nder ko ɓe rewaynoo Joomiraaɗo on kon, ɓe hoora, *Ruuhu Seniiɗo on wi'i ɓe: «Waɗanee lan Barnabaasi e Saawulu feere fii golle ɗe mi noddiri ɓe ɗen.» Ɓay ɓe gaynii hoorude toroo, ɓe *fawi juuɗe maɓɓe ɗen e hoore Barnabaasi e Saawulu, ɓe nuli ɓe. Ɓen ɓe Ruuhu Seniiɗo on immini, ɗun ko Barnabaasi e Saawulu, ɓe yahi Seluusi, ɓe bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Siipuru. Ɓay ɓe hewtii Saalamini, ɓe feɲɲini daaluyee Alla on ka juulirɗe Yahuudiyankeeɓe ɓen. Tawi hiɓe wondi e oo wi'eteeɗo Yuuhanna jammaaɗo Markuusa fii ko wallitoo ɓe. Ɓawto ɗun, ɓay ɓe taƴitoyii ndee suriire fow haa ɓe hewtoyii Paafuusa, ɓe tawi ɗon mbileejo goo, tawi on ko Yahuudiyankeejo waɗitiiɗo annabaajo, tawi on no wi'ee Bar-Iisaa. Tawi himo wondi e on addaaɗo lamminaa ngal diiwal, ɗun ko oo wi'eteeɗo Sargiisu Puulusa, tawi on lanɗo ko jooma-hakkiljo. On lanɗo noddi Barnabaasi e Saawulu ɓay himo faalanoo nanude daaluyee Alla on. Kono oo wi'eteeɗo Elimaasi, ɗun ko mbileejo on, (ko fii ko non innde makko nden firiraa), o dartii ɓe, tawi himo ɗaɓɓude fii no o bonnira gomɗinal lanɗo on. Onsay Saawulu, himo wi'ee kadi Puulusa, heewuɗo Ruuhu Seniiɗo on, tenƴini on mbileejo, o wi'i: «Ko an yo heewuɗo kala noone ƴoyre e bonki, ɓiɗɗo Ibuliisa, gaɲo kala peewal, a accataa bonnugol laawi feewuɗi Joomiraaɗo on? Jooni non heɗo! Joomiraaɗo on fawete jungo, wumaa, wona e saa'i mo a yi'ataa naange ngen.» Ɗon kisan niɓɓitani mo, niwre tiiɗunde yani e makko, o woni e memugol, tawi himo ɗaɓɓa woɓɓe ko ɗowa mo. Ɓay on lanɗo yi'ii kon ko waɗi, o ŋalɗi fii jannde Joomi on, o gomɗini. Ɓay kanko Puulusa e wondiɓɓe makko ɓen ɓe iwii Paafuusa, ɓe bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Pergii, ɗun ko e nder ndii leydi wi'eteendi Pamfilii. Ɓay ɓe hewtii ɗon, Yuuhanna jammaaɗo Markuusa on seedi ɗon e maɓɓe, o yiltitii Yerusalaam. Ɓay ɓe iwii Pergii, ɓe jokkitii laawol maɓɓe haa ɓe hewti ka saare Antiyoosi-Pisidii. Ɓe naati ɗon e nder juulirde, ɓe jooɗii, ɗun hawri e *ɲalaande fowteteende, ɗun ko e *aseweere nden. Ɓay fii Sariya on e fii annabaaɓe ɓen gaynaama jangeede, yeesooɓe juulirde nden immini woɓɓe e maɓɓe ko wi'a ɓe: «Musiɓɓe, si tawii hiɗon mari konguɗi wakkilinayɗi jamaa on, haray yewtee.» Onsay kanko Puulusa o immii, o townani ɓe jungo, o wi'i: «Ko onon yo *Banii-Isra'iila'en e onon ɓee hulooɓe Alla, heɗitee! Alla oo jamaa Isra'iilayankeeɓe suɓike baabiraaɓe men ɓen, on Yaɲɲuɗo kadi oo jamaa fewndo ko ɓe woni tuŋarankeeɓe e nder ndii leydi *Misira, o yaltiniri ɓe ton kadi sookewo makko dolnungo ngon. O muɲɲanii ɓe kadi wa telen duuɓi cappanɗe nay ka wulaa. Onsay ɓay o mulii leƴƴi jeeɗiɗi e nder ndii leydi *Kanaana, o yeɗi baabiraaɓe men ɓen laral leydi ɓen ndin. Ɗun fow waɗi e nder duuɓi teemeɗɗe nay e cappanɗe jowi. «Ɓawto ɗun o addani ɓe hooreeɓe, haa e fewndo annabi Samu'iila. Ɓawto ɗun ɓe torii heɓugol lanɗo. Onsay Alla addani ɓe Saawulu ɓiɗɗo Kiisi on, jeyaaɗo e oo bolondaa *Buniyamiinu, ko laamoo ɓe e nder duuɓi cappanɗe nay. Ɓay o follii onɗon, o lamminani ɓe Daawuuda, ɗun ko on mo o seeditornoo ɗunɗoo, o daali: ‹Mi taw Daawuuda mo Yassaa'u ko neɗɗo waalaniiɗo lan e ɓernde, timminoowo faaleeji an ɗin fow.› Kanko Puulusa o wi'i kadi: «Ko tippude e fodoore makko nden kanko Alla waɗi si Iisaa jibinaa e nder bolondaa Daawuuda on, fii ko wonana Isra'iila'en dandoowo. Ado o arude, hari Yaayaa waajike jamaa Isra'iilayankeeɓe ɓen fow fii *lootagol maande tuubuubuyee. Fewndo kanko Yaayaa o timminaynoo golle makko ɗen, o wi'uno: ‹Hinaa min woni on mo sikkuɗon, kono on no ara ɓaawo an ɗoo, on mo mi hewtaa hay firtugol ɓoggi paɗe mun!› Kanko Puulusa o wi'i kadi: «Ko onon yo musiɓɓe an, ɓiɓɓe bolondaa Ibraahiima, e hulooɓe Alla wonɓe hakkunde mon, ko haa e men enen ngol daalol kisiyee addaa. Ko fii yimɓe Yerusalaam ɓen e lamɓe mun ɓen andaali ko hombo woni Iisaa, awa kadi ɓe faamaali konguɗi annabaaɓe wonaaɗi jangeede ɗin asewe kala, ɓe laatiniri ɗi ɲaawugol mo. E hoore ɓe heɓaali hujja happanɗo mo wareede, kono ɓe torii Pilaatu yo o waru mo. Ɓe laatiniri nii ko windinoo kon fii makko. Onsay ɓe tippini mo ka *leggal altindiraangal, ɓe wallini mo e nder qaburu. Kono Allaahu on immintini mo e hakkunde mayɓe ɓen. Ɓen yaadaynooɓe e makko gila Jaliilu haa Yerusalaam, yi'itike mo e nder balɗe buy, ɓen ko seedeeɓe makko jooni yeeso jamaa on. «Kon ko Alla immintini Iisaa e hakkunde mayɓe ɓen, hara o luttaali ka ɲolu, ko ɗun o daalunoo, o wi'i: ‹Mi yeɗay on barkiiji laaɓuɗi holniiɗi ɗi mi fodunoo Daawuuda ɗin.› Kanko Puulusa o wi'i: «E hoore ɗun, no wi'aa nokku goo kadi: ‹Yaa an Alla, a jaɓataa Seniiɗo maa on laatoo ɲolɗo.› Puulusa wi'i fahin: «Kono nde Daawuuda waɗunoo faaleeji Alla ɗin e nder jamaanu makko ngun, o maayuno, o tawtinaa baabiraaɓe makko ɓen, o ɲoli. Kono on mo Allaahu on immintini laataaki ɲolɗo. «Ko onon non, yo musiɓɓe amen, andee dey ko sabu makko kanko Iisaa feɲɲiniranaɗon yaafuyee junuubaaji ɗin. Kala on hooliiɗo mo jogorte feewuɗo e hoore kala ko on waawetanooke jogoreede feewuɗo e nder Sariya Muusaa on. Ko ɗun waɗi si men wi'ay on, reenee fii wota ko wi'aa kon ka defte annabaaɓe ɓen hawru e mon, ɗun-le ko ɗunɗoo: ‹Ndaaree onon ɓee yawitiiɓe, wonee ŋalɗuɓe, mulon! Ko fii e fewndo mon, mi waɗay kuugal ngal on sikkataano hay si on sifanaama!› » Ɓay Puulusa e Barnabaasi fokkitii yaltude ka juulirde ɗon, ɓe saatinaa e aseweere aroore nden, ɗun ko ɲalaande fowteteende nden, fii yewtugol fii ɗun. Ɓay mottondiral ngal lannii, Yahuudiyankeeɓe buy e naatuɓe e diina Yahuudiyanke buy jokki Puulusa e Barnabaasi, ɓe yewtidi e maɓɓe. Onsay Puulusa e Barnabaasi wakkilini ɓe fii tabitugol, haɓɓitoo e moƴƴere Alla nden. E aseweere hikkunde ɗon nden, fayda saare nden fow mottondiri fii heɗagol daaluyee Joomiraaɗo on. Ɓay Yahuudiyankeeɓe ɓen yi'ii on jamaa, ɓe nawli, ɓe yeddi ko Puulusa yewtaynoo kon, ɓe hoyni mo. Onsay Puulusa e Barnabaasi yewtiri pellital, wi'i ɓe: «Hari ko e mon taho daaluyee Allaahu on haananoo yottineede. Kono ɓay on bugitike, awa kadi on waɗaali hoore mon handuɓe e *ngurndan poomayankejan ɗan, men yaaray ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. Ko fii, ko nii Joomiraaɗo on yamiriri men, o daali: ‹Mi suɓike on fii yo on wonan leƴƴi ɗin ndaygu, e naɓugol kisiyee on haa ka kattudi leyɗe.› » Ɓay ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen nanii ɗun, ɓe weltii, ɓe manti daaluyee Joomiraaɗo on, tawnooɓe no muuyanaa ngurndan poomayankejan ɗan ɓen fow gomɗini. Tawi daaluyee Joomiraaɗo on no layude e nder leydi ndin fow. Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen ƴuuni e maɓɓe rewɓe teddinaaɓe rewooɓe Alla, e mokobaaɓe saare nden, ɓen waɗi jokke e hoore Puulusa e Barnabaasi, ɓe raɗii ɓe ka diiwal maɓɓe. Ko ɗun waɗi si Puulusa e Barnabaasi honki mbullaari paɗe mun ɗen e Yahuudiyankeeɓe wonɓe ton ɓen, ɓe yaari Ikoniim. Fii kala ɗun waɗii, tawi taalibaaɓe wonɓe Antiyoosi-Pisidii ɓen kan no heewi weltaare e Ruuhu Seniiɗo on. Ɓay Puulusa e Barnabaasi hewtii Ikoniim, ɓe naatiri ka juulirde Yahuudiyankeeɓe ɓen. Noone no ɓe yewtiri non waɗi haa Yahuudiyankeeɓe ɗuuɗuɓe e *Gereekiyankeeɓe gomɗini. Kono Yahuudiyankeeɓe ɓe gomɗinaali ɗun ɓen ƴuuni ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen fii yo ɓen waɗu gomɗinɓe ɓen bone. Kono laatii, ɓe woni Ikoniim ko neeɓi, tawi hiɓe yewtiraynoo pellital fii Joomiraaɗo on, on Seeditantooɗo daaluyee mun sulfu on, himo newnannoo ɓe waɗirgol juuɗe maɓɓe ɗen maandeeji e kaawakeeji moƴƴi yi'otooɗi. Onsay yimɓe saare nden senditii, woɓɓe wontidi e Yahuudiyankeeɓe ɓen, woɓɓe kadi wontidi e *sahaabaaɓe ɓen. ɓe woni e waajagol ton fii Kibaaru Moƴƴo on. Tawi maaya-koyɗeejo no Listaara ɗon, heɓidaaɗo e boofoyaagal, mo yahaali haa hande, tawi on no heɗii ko Puulusa yewtaynoo kon. Puulusa tenƴini mo, ndaari tawi himo mari gomɗinal sellinayngal mo. Onsay kanko Puulusa o ewnii, o wi'i: «Immo daroɗaa e hoore koyɗe maa ɗen!» Tun o hawtii nde wootere, o nangi jindugol. Ɓay ɓe yi'ii kon ko Puulusa waɗi, jamaa on ewnii e haala Likayonii, ɓe wi'i: «Allaaɓe ɓe mbaadi neɗɗanke tippike e men!» Ɓe inni Barnabaasi Zafsa, Puulusa kaɲun Hermiisi, ɓay ko kanko joginoo kongol ngol. Onsay oo waɗoowo sadakaaji fii nduu allaaru maɓɓe wi'eteendu Zafsa, wondu ka yeeso saare, addi ga'i e *meetelli telen ka dambuɗe saare, tawi kanko e jamaa on hiɓe woniri waɗangol Puulusa e Barnabaasi sadaka. Ɓay sahaabaaɓe ɓen nanii ɗun, ɗun ko Barnabaasi e Puulusa, ɓe seeki dolokkaaji maɓɓe ɗin, ɓe wubbi, ɓe ukkitoyii e hakkunde jamaa on e hoore hiɓe sonkana yimɓe ɓen, wi'a: «Ko honɗun waɗanton ɗun? Menen kadi ko men yimɓe wano mo'on! Meɗen waajorde on wa Kibaaru Moƴƴo fii ittugol on e ɗii piiji mehi, ruttoɗon e Alla Wuuruɗo on, on Taguɗo kammu e leydi e baharu e kala ko woni e mun. E ɗii jamaanuuji feƴƴuɗi, o accuno leƴƴi ɗin fow jokki faaleeji mun, e hoore o accaali seeditorgol moƴƴere nde o waɗata nden, ɗun ko yeɗugol on ndiyan saaƴoojan iwrude ka kammu e saa'iiji moƴƴooji fii demal, e timminangol on neemaaji e hebbingol ɓerɗe mon ɗen welo-welo.» Fii kala ɓe yewtirii non, ko karahan ɓe waawiri haɗirde ɓen yimɓe waɗangol ɓe sadakaaji. Onsay Yahuudiyankeeɓe iwri Antiyoosi-Pisidii e Ikoniim, ɓe murtini jamaa on, ɓe hawtiti, ɓe fiɗi Puulusa kaaƴe haa ɓe sikki o maayii, ɓe daasi mo, ɓe naɓi ka ɓaawo saare. Kono taalibaaɓe ɓen hundi mo, o immii, o naatiti ka saare. Bimbi nden ɲande kanko Puulusa e Barnabaasi ɓe yahi Derbata. Ɓay Puulusa e Barnabaasi waajike fii Kibaaru Moƴƴo on e nden saare haa ɓe heɓii taalibaaɓe ɗuuɗuɓe, onsay ɓe yiltitii e ɗee ca'e ɗoo, ɗun ko Listaara e Ikoniim e Antiyoosi-Pisidii. Ɓe wallitii taalibaaɓe ɓen fii tiiɗingol ɓerɗe maɓɓe ɗen, ɓe wakkilini ɓe e duumagol e gomɗinal ngal, ɓe wi'i ɓe: «Ko e nder tampereeji buy naateten ka *laamu Alla!» Ɓe toɗɗanii *moftal kala ko wonana ɗun ardotooɓe. Ɓay ɓe gaynii hoorude toroo, ɓe halfini ɓe Joomiraaɗo mo ɓe gomɗini on. Ɓawto ɗun, ɓe taƴitoyi ngal diiwal Pisidii, ɓe yahi Pamfilii. Ɓay ɓe waajike fii daaluyee Alla on ka saare Pergii, onsay ɓe yahi Atalii. Ɓe bakii ɗon e laana fii yiltitagol Antiyoosi-Sirii, ka ɓe ƴettanoo ɗon ɓe halfinaa sulfu Alla on fii ɗee golle ɗe ɓe ari e laatinde ɗoo. Ɓay ɓe hewtii, ɓe mottindiri moftal ngal, ɓe fillitanii ɓe ko Alla waɗini ɓe kon fow, e ko honno o udditirani ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen dambugal gomɗinal ngal. Onsay ɓe wontidi e taalibaaɓe ɓen ɗon ko neeɓi. Onsay woɓɓe iwri ka diiwal Yahuuda ari e jannugol musiɓɓe ɓen, wi'a: «Si on sunninaaka tippude e aada Muusaa on, haray on waawetaake dandeede.» Ɓay yeddondiral njanal e yewtere tiiɗunde wonii hakkunde maɓɓe e Puulusa e Barnabaasi fii ɗun, onsay musiɓɓe ɓen aadii yo Puulusa e Barnabaasi e woɓɓe goo hakkunde maɓɓe yaadu Yerusalaam, ɓe tawoya *sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe *moftal ngal fii nden huunde. Ɓay moftal ngal wattii ɓe e laawol, ɓe yahi ɓe taƴitoyi Fenisii e Samariiya, e hoore hiɓe fillitanoo ɓen musiɓɓe wonɓe e ɗen ca'e, ɓe fensita ko honno ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen jaɓiri laawol ngol. Ɗun wonani musiɓɓe ɓen fow weltaare njande. Ɓay ɓe hewtii Yerusalaam, moftal ngal e sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal tolni ɓe, kamɓe kadi ɓe fillitanii ɓen ko Allaahu on waɗini ɓe kon fow. Onsay woɓɓe e fedde *Fariisiyaaɓe gomɗinɓe ɓen hawtii, wi'i: «No haani ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen sunninee, ɓe yamiree ɗoftagol Sariya Muusaa on.» Onsay sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal yiitidi fii ndaarangol ndun muraadu. Ɓay yeddondiral ngal tiiɗii hakkunde maɓɓe, onsay Petruusu hawtii, wi'i ɓe: «Musiɓɓe, hiɗon andi wonde, gila ka ɲalaaɗe arane, Allaahu on suɓino lan e hakkunde mon fii no ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen nanira daaluyee Kibaaru Moƴƴo on, ɓe gomɗina. Alla, on Anduɗo ko woni e ɓerɗe, o seeditoranike ɓe yeɗugol ɓe *Ruuhu Seniiɗo on wano men non. O waɗaali hay fus ko serti hakkunde men e maɓɓe, ko fii ko gomɗinal maɓɓe ngal o laɓɓiniri ɓerɗe maɓɓe ɗen. Jooni non, ko honɗun ndarndoranton Alla rondugol taalibaaɓe ɓen dongal ngal enen tigi e baabiraaɓe men ɓen en waawaali townude? Kono ko moƴƴere Iisaa Joomi on tanƴinorɗen dandeede, kamɓe kadi-le wano non.» Onsay mbatu ngun fow deƴƴiti, ɓe heɗii Barnabaasi e Puulusa, ɓen fillitanii ɓe kala maandeeji e kaawakeeji moƴƴi ɗi Allaahu on waɗini ɓe e hakkunde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. Ɓay ɓe gaynii yewtude, Yaaquuba kadi ƴetti haala kan, wi'i: «Heɗee lan yo musiɓɓe an! En nanii ko Sim'uunu Petruusu fillitanii en kon, ko honno Allaahu on haajiraa e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen gila ka fuɗɗoode, o ƴetti jamaa e hakkunde maɓɓe ko wona e innde makko. Konguɗi annabaaɓe ɓen no fotti e ɗun-le, ko fii no windii: ‹Ɓawto ɗun mi artoyay, mi ɓanta suudu laamu Daawuuda yanunoondu ndun, mi ɓanta kadi ko yirbi kon, mi fewna, fii no yimɓe heddiiɓe ɓen ɗaɓɓira Joomiraaɗo on, e kala leƴƴi ɗi innde an nden jantaa e mun. Ko Joomiraaɗo on daali ɗun, on Waɗunooɗo ɗii piiji andanooɗi gila ko ɓooyi.› » Yaaquuba wi'i kadi: «Ko ɗun waɗi si mi miijii wonde moƴƴaa ka sincanen ɓen ɓe wonaa Yahuudiyanke tuubanɓe Alla satteende. Kono windanen ɓe tun, wi'en ɓe yo ɓe terto tuunintinorgol sanamuuji e jinaa e ɲaamugol jiibe e ƴiiƴan. Ko fii, gila e ɗiya jamaanuuji feƴƴuɗi, Muusaa no mari yimɓe e saare kala ko waajoo fii makko, ɓay hiɗen jangude fii ɗun e aseweere kala ka juulirɗe.» Onsay sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal e moftal ngal fow ndaari tawi no moƴƴi ka ɓe suɓa woɓɓe e hakkunde maɓɓe, ɓe wattida ɓe e Puulusa e Barnabaasi fii ko yaha Antiyoosi-Sirii. Onsay ɓe suɓii Yahuuda, jammaaɗo Barsabaa, e Silaasi, tawi ɓen ɗiɗo ko ɓe ɓe musiɓɓe ɓen teddini fota. Ɓe wattidi ɓe e ɓatakuru ndu tawata ko ɗunɗoo windii ton: «Menen ɓee musiɓɓe mon, ɗun ko sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe moftal ngal, men salminii on onon ɓee musiɓɓe amen wonɓe e hakkunde ɓee ɓe wonaa Yahuudiyanke, hoɗuɓe Antiyoosi-Sirii e Sirii e Silisii. «Men nanii wonde woɓɓe e amen jiiɓiroyii on konguɗi maɓɓe haa ɓe aaninii wonkiiji mon ɗin, ɓen-le wonaa menen yamiri ɓe ɗun. Men taw no moƴƴi, e nder nanondiral amen, ka men suɓoo woɓɓe, men immindinana on ɓe e ɓee yiɓɓe amen, ɗun ko Barnabaasi e Puulusa, ɗun ko ɓee weeɓituɓe ngurndan mun ɗan fii innde Iisaa Almasiihu Joomi men on haa takko mayde. Ko men imminiri Yahuuda e Silaasi, ko ko yewta on e hunduko fii ko woni kon ka ɓatakuru. Ko fii menen e Ruuhu Seniiɗo on men taw no moƴƴi ka men ronka on fawude dongal goo, si hinaa ɗii haanuɗi ɗoo: ɗun non ko yo on terto tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji e ƴiiƴan e mummunteeji jiibuɗi e jinaa. Si on reenike e ɗun, haray on waɗii ko moƴƴi. Yo jam wonu e mon!» Onsay kamɓe imminaaɓe ɓen ɓe waynii, ɓe yahi Antiyoosi-Sirii, ɓe wattoyi ɓatakuru ndun e juuɗe mbatu mooɓiingu ɗon ngun. Ɓay ɓatakuru ndun jangaama, ɓe weltori kon ko ɓe wakkilinaa. Nde tawnoo Yahuuda e Silaasi ko haalooɓe ko Alla longini ɗun, ɓe ɓeydi wakkilinde musiɓɓe ɓen, ɓe tiiɗiniri ɓe kadi konguɗi buy. Ɓay ɓe neeɓidii e maɓɓe seeɗa, musiɓɓe ɓen newnitani ɓe ruttagol ka imminnooɓe ɓe ɓen e dow ɓuttu. Kono Silaasi kaɲun tawi luttugol mo ton no moƴƴi. Puulusa kadi e Barnabaasi lutti koɗaade Antiyoosi-Sirii ɗon e jannugol feɲɲindina e yimɓe buy fii daaluyee Joomiraaɗo on. Balɗe seeɗa ɓawto ɗun, Puulusa wi'i Barnabaasi: «Yiltitoɗen, ndartoyen musiɓɓe ɓen e nder ca'e ɗe waajiɗen fii daaluyee Joomiraaɗo on e mun ɗen fow, fii andugol ko honno ɓe fewndori.» Tawi Barnabaasi no faalaa yo ɓe yaadu e Yuuhanna jammaaɗo Markuusa. Kono Puulusa ndaari tawi haanaa ka ɓe yaada e on yiltinooɗo ɓaawo maɓɓe gila Pamfilii, salii ɓe ɗowtude ka golleeji maɓɓe. Hakkee yeddondiral ngal tiiɗii hakkunde maɓɓe, ɓe sakkitori seedugol. Onsay Barnabaasi ƴetti Markuusa, ɓe bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Siipuru. Puulusa kaɲun suɓii Silaasi ko o yaada, ɓawto musiɓɓe ɓen halfinde mo kanko Puulusa sulfu Joomiraaɗo on. Onsay ɓe yahi, ɓe taƴitoyi Sirii e Silisii, e hoore hiɓe tiiɗina mofte ɗen. Kanko Puulusa o hewtoyi kadi Derbata e Listaara, o tawi no ɗon taalibaajo wi'eteeɗo Timotee. Tawi on yumma mun ko Yahuudiyankeejo gomɗinɗo, kono ben makko ko *Gereekiyankeejo. Tawi musiɓɓe ɓe Listaara e ɓe Ikoniim ɓen no joganii mo kanko Timotee kongol moƴƴol. Tawi Puulusa no faalaa naɓorde mo. Onsay o ƴetti mo, o sunnini sabu Yahuudiyankeeɓe wonɓe e ɗin nokkeeli ɗon ɓen, ko fii hari fow no andi wonde ben makko kanko Timotee ko Gereekiyankeejo. Tawi kanko Puulusa e Timotee, hiɓe hollitude e nder ca'e ɗe ɓe rewi e mun ɗen, pehe ɗe *sahaabaaɓe ɓen e ardotooɓe *moftal ngal Yerusalaam ƴetti ɗen fii yo ɗe huutore. Tawi mofte ɗen no tiiɗude tun e nder gomɗinal ngal, awa kadi hiɓe ɓeydaade ɗuuɗugol ɲande woo ɲande. Nde tawnoo *Ruuhu Seniiɗo on newnanaali ɓe feɲɲinoygol daaluyee on e nder *Aazii on, ɓe yahi ɓe taƴitoyi Firgii wondude e leydi Galaasi ndin. Ɓay ɓe hewtii takko Misii, ɓe etii fii yahugol Bitinii, kono laatii Ruuhu Iisaa on newnanaali ɓe. Onsay ɓe taƴitiri Misii ɗon, ɓe yahi Turuwaasi. E nder jemma on, kanko Puulusa o yi'i e nder koyɗol, goɗɗo mo Masedonii no darii no jeeja mo, wi'a: «Rewu Masedonii gaa, faaboɗaa men!» Ɓawto ngol koyɗol Puulusa, men ɗaɓɓi kisan feere no men hewtira Masedonii, sabu meɗen felliti ko Alla noddi men ton, fii yo men waajo fii Kibaaru Moƴƴo on. Ɓawto ɗun, men bakii Turuwaasi ɗon e laana ndiyan, men sutori Samotiraasi. Bimbi nden ɲande kadi men sutori Neyapolii. Ɓay men iwii ɗon, men yahi Filipii, ɗun ko saare wonde e diiwal aranal ngal ka leydi Masedonii, jeyaande e ley laamu Roomu, men woni Filipii ɗon e nder balɗe. Ɲande *ɲalaande fowteteende nden, ɗun ko *aseweere nden, men yahi e binde caangol, ɗun ko ka ɓaawo saare, ka men tanƴininoo ko ɗon wonnoo ka juuletee. Ɓay men jooɗike, men yewti rewɓe mooɓinooɓe ɗon ɓen. Tawi no e ɓen debbo rewoowo Alla, on no wi'ee Linda, jeyaaɗo e ndee saare wi'eteende Saayatiira, yeeyoowo gaara baka. Tawi himo heɗinoo, Joomiraaɗo on kadi udditi ɓernde makko nden fii yo o wonan ko Puulusa yewtaynoo kon. Ɓay o *lootidaama e ɓeynguure makko nden maande kisiyee, o saatini men e hoore himo wi'a: «Si tawii hiɗon jogori lan wa gomɗinɗo Joomi on, haray naatee ka suudu an, weeron ka ɓeynguure an ɗoo.» O jeeji men e ɗun haa men jaɓi. Ɓawto ɗun, ko men yahata ka juuletee ɗon, korɗo mo jinnawii *hiitinoowii nangi, ari fotti e amen, tawi kon ko o hiitotonoo no okkoraynoo jeyɓe mo ɓen jawle buy. O woni e jokkugol men, menen e Puulusa, e hoore himo ewnoo, wi'a: «Ɓee yimɓe ko kurkaaɗi Alla Jom Ɓural on, awa hiɓe feɲɲinande on laawol kisiyee on!» O waɗi ɗun e nder balɗe buy. Ɓay Puulusa haaɓii ɗun, o yeƴƴitii, o wi'i ngin jinnawii: «Mi yamirii ma e innde Iisaa Almasiihu on, yaltu e oo debbo!» Jinnawii ngin yalti e makko e on saa'i tigi. Ɓay jeyɓe kurkaadu ndun tawii ka ɓe tanƴininoo heɓugol ɗon bonii, ɓe nangi Puulusa e Silaasi, ɓe pooɗi ɓe, ɓe addi yeeso hooreeɓe ɓen ka nokkuure fottirde. Onsay ɓe addi ɓe ka ɲaawooɓe ɓen, ɓe wi'i: «Ɓee yimɓe ko Yahuudiyankeeɓe, hiɓe jiiɓude saare men nden, ɓe janna naamuuji ɗi en newnanaaka jaɓugol maa waɗugol, enen ɓee jeyaaɓe e laamateeri Roomu!» Jamaa on kadi immanii ɓe kamɓe ɗiɗo. Ɓay ɲaawooɓe ɓen waɗii haa ɓe ɓortii ɓe dolokkaaji ɗin, ɓe yamiri yo ɓe luubor ɓe bedi. Ɓay ɓe gaynii ɓe luubaade, ɓe bugii ɓe ka kaso. Ɓe yamiri aynuɗo kaso on yo o jogo ɓe, o ayna fota. On yamiraaɗo ɗun bugii ɓe ka nder kaso nder-nderwo, o dumbi ɓe ka koyɗe. Ɓay wonii tumbere jemma, Puulusa e Silaasi woni e toragol Alla, beytana mo. Tawi kasooɓe ɓen no heɗii ɓe. Tun, nde wootere leydi ndin dimbii ko tiiɗi, didoodi kaso ngon yergi. E on saa'i tigi baafe kaso ngon fow udditii, jolokooje ɗe kasooɓe ɓen jolkanoo ɗen kadi jolkitii. Aynuɗo kaso ngon fini. Ɓay o yi'ii baafe kaso ngon udditike, o sorti kaafa makko kan fii wartagol, ko fii hari himo sikka kasooɓe ɓen dogii. Kono Puulusa ewnii mo e hawa tiiɗuka, wi'i: «Wota a waɗito bone woo! Men fow meɗen ɗoo!» Onsay kanko aynuɗo kaso ngon o torii ndaygu, o wubbi o naati, o yani yeeso Puulusa e Silaasi e hoore himo diwna. Onsay o yaltini ɓe ka yaasi, o wi'i: «Koohooɓe, ko honɗun mi waɗata fii yo mi dande?» Ɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «Gomɗin Iisaa Joomi on, ɗun a dandete, an e ɓeynguure maa nden.» Onsay ɓe feɲɲindinani mo e kala wonɗo ka suudu makko daaluyee Joomiraaɗo on. Kanko kadi o ƴetti ɓe e on saa'i tigi e nder on jemma, o lootani ɓe barmeeji maɓɓe ɗin. E on saa'i tigi kanko kadi o *lootaa maande kisiyee, kanko e yimɓe suudu makko ndun fow. O werni ɓe ka suudu makko, o ɓannani ɓe ɲaametee, o weltodi e ɓeynguure makko nden fow fii ko ɓe gomɗini Alla kon. Ɓay weetii, ɲaawooɓe ɓen immini mbatulaaɓe mun ɓen ko yaha wi'a aynuɗo kaso on: «Accitu ɓen yimɓe.» Onsay aynuɗo kaso on fillitanii Puulusa kon ko ɓe wi'i, o wi'i mo: «Ɲaawooɓe ɓen imminii woɓɓe ko wi'ammi yo mi accitu on. Jooni yaltee, yahon e hoore ɓuttu.» Kono Puulusa wi'i ɓen mbatulaaɓe: «Ɓay ɓe foccii men ka tumbere mbatu e ɓaawo ɲaawugol men, menen ɓee jeyaaɓe e laamateeri Roomu, e hoore ɗun ɓe bugike men ka kaso, e hara jooni ɓe yaltinay men ka kene e dow gundoo? Waawaa wonude! Kamɓe tigi yo ɓe aru, ɓe yaltina men!» Onsay ɓen mbatulaaɓe yahi hollitoyi ɗun ɲaawooɓe ɓen. Ɓen huli ɓay ɓe andii ɓen ko jeyaaɓe e laamateeri Roomu. Onsay ɓen ari, ɓe jeeji ɓe, ɓe acciti ɓe, ɓe torii ɓe kadi yaltugol saare nden. Ɓay ɓe yaltii ka kaso, ɓe naatiri ka oo debbo wi'eteeɗo Linda, ɓe yiidi e musiɓɓe ɓen, ɓe wakkilini ɓe. Onsay ɓe yahi. Ɓe rewoyi Amfipolii e Apolonii, ɓe hewti Tesalonii ka Yahuudiyankeeɓe ɓen mari juulirde ɗon. Puulusa naati ɗon wano woowirani mo non, o wondi e maɓɓe e nder aseweeje tati, himo yewtidude e maɓɓe fii ko bindi ɗin wi'i kon. O sifii, o weeɓiti wonde *Almasiihu on no haanunoo tampude e immintineede kadi e hakkunde mayɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Iisaa oo mo mi woni on wowlande fii mun, ko on woni Almasiihu on.» Woɓɓe e maɓɓe hoolii ɗun, ɓe tawti Puulusa e Silaasi, e hoore ɗun *Gereekiyankeeɓe ɗuuɗuɓe rewooɓe Alla, e rewɓe buy jeyaaɓe e ɓurɓe teddude ɓen kadi hoolii. Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen nawli ɗun, ɓe ƴetti woɓɓe e bonɓe wonɓe ka fottirde ɓen, ɓe wattidi e maɓɓe, ɓe waɗi haa sonko waɗi e nder saare nden e haa yimɓe ɓen dilliri hen fow. Ɓe yahi ka suudu oo wi'eteeɗo Yaasuunu fii ɗaɓɓitugol Puulusa e Silaasi ɓe adda ɓe e yeeso jamaa on. Laatii ɓe tawaali ɓe ton. Onsay ɓe pooɗi Yaasuunu e musiɓɓe goo, ɓe addi ɓe yeeso hooreeɓe saare nden, e hoore hiɓe sonka, wi'a: «Ɓee jiiɓuɓe aduna on fow arii ɗoo kadi, Yaasuunu wernii ɓe! Ɓe fow hiɓe dartaade yamirooje lanɗo mawɗo Roomu on, e hoore hiɓe wi'a lanɗo goo no woodi wi'eteeɗo Iisaa.» Ɗin konguɗi jiɓi jamaa on e ɲaawooɓe ɓen. Laatii ɓe accitude Yaasuunu e ɓeya woo nde ɓe yoɓunoo alamaani. E on jemma kisan musiɓɓe ɓen watti Puulusa e Silaasi e laawol Biriyata. Ɓay ɓen hewtoyii, ɓe naatiri ka juulirde Yahuudiyankeeɓe ɓen. Tawi ɓerɗe ɓen ɗen no ɓuri ɓe Tesalonii ɓen udditaade. Ɓe jaɓiri daaluyee on heɲaare tiiɗunde e hoore hiɓe taskotonoo ɲande woo bindi ɗin fii andugol ko ɓe wi'aa kon si ko non woniri. Onsay buy e hakkunde maɓɓe gomɗini, ɓe gomɗindini e rewɓe Gereekiyankeeɓe tedduɓe e worɓe Gereekiyankeeɓe ɗuuɗuɓe. Kono nde Yahuudiyankeeɓe ɓe Tesalonii ɓen andunoo wonde Puulusa no feɲɲinde kadi daaluyee Alla on Biriyata, ɓen kadi ari, ɓe memmini jamaa on, ɓe jiiɓindiri. Kisan, musiɓɓe gomɗinɓe ɓen waɗi feere no Puulusa yaara ka daande baharu, kono Silaasi e Timotee kaɲun lutti ɗon. Ɓen wonnooɓe ɗowtude Puulusa, ɓe ardii mo haa Atiina. Onsay ɓen yiltitii, ɓay ɓe yamiraama wi'ugol Silaasi e Timotee wonde yo ɓen tawtoy mo ko yaawi. Nde tawnoo Puulusa no habbii ɓeya Atiina, tawi ɓernde makko nden no aani fota kon ko o yi'aynoo saare nden no jokki sanamuuji. Onsay o yewtidi e Yahuudiyankeeɓe ɓen e rewooɓe Alla ɓen ka juulirde e yimɓe fottaynooɓe ɓen ka nokkuure fottirde nden, ɗun non tawi ko ɲande woo. Faamuɓe goo e nder fedde Epikuriiɓe ɓen e fedde Sitoyikiiɓe ɓen nangi e yewtidugol e makko. Onsay woɓɓe e maɓɓe wi'i: «Ko honɗun oo wowloowo faalaa wowlude?» Tawi woɓɓe e maɓɓe no wi'a: «Himo wa'i wa waajotooɗo fii allaaɓe jananɓe goo.» Tawi ɗun fow ko fii himo waajaade fii Iisaa e kibaaru mun moƴƴo on e fii ummutal ngal. Onsay ɓe ƴetti mo, ɓe naɓi ka mbatirde wi'eteende Areyopaasi, ɓe wi'i mo: «A waaway men andinde ko honɗun woni ndee jannde heyre nde wonɗaa wowlude fii mun? Ko fii hiɗa waɗude e noppi amen piiji ɗi men woowaa nanude, meɗen faalaa andude ko honɗun woni ɗun.» Tawi ɓe Atiina ɓen fow e hoɓɓe wondunooɓe e maɓɓe ɓen ko jokkunoo woo ko wowlugol maa heɗagol piiji hesi. Onsay Puulusa darii ka tumbo mbatirde, o wi'i: «Ko onon yo ɓe Atiina, mi ndaarii e cenɗe ɗen fow, mi tawii ko on ɓe diina fota. Awa kadi e nder ko mi feƴƴata kon, mi yi'ii kala ko rewoton, e hay mi yi'ii *layyorde ka ɗunɗoo windii: ‹Ko ko allaajo mo andaaka.› Ɗun ko on mo wonɗon teddinde, mo tawata on andaa, mi woni on feɲɲinande. Ɗun ko on Alla taguɗo aduna on e kala ko woni e mun, on wonɗo Joomiraaɗo kammuuli ɗin e leyɗeele ɗen, on ko mo hoɗataa e nder juulirɗe ɗe yimɓe moƴƴiniri juuɗe mun. Hinaa neɗɗanke waɗanta mo, wa si tawii himo hatonjini e goɗɗun, ko on woni Yeɗoowo mo kala ngurndan e poopaali e kala huunde. Ko immorde e aaden gooto o tagiri leƴƴi neɗɗanke ɗin fow, yo ɓen hoɗu e hoore ndelo leydi ndin fow. Awa o happiino saa'iiji maɓɓe ɗin e ittiri ko ɓe hoɗata e mun kon, fii no ɓe ɗaɓɓira Alla, ɓe yi'a mo si no hawri e nder memugol, fii kala o woɗɗaaki hay gooto e men. Ko fii ko kanko heɓirɗen ngurndan, waawirɗen memminaade, ko e makko kadi woodaɗen. Ko ɗun yuɓɓooɓe gimɗi mon goo no wi'i: ‹Ko en fayɓe makko kadi.› «Ɓay non ko en fayɓe Alla, haanaa ka miijoɗen wonde Alla no nandi e kaŋŋe e kaalisi maa e kaaƴe lesaaɗe fotinaa, hara ko e immorde e miijo neɗɗanke. Hari Allaahu on jogoraano yimɓe ɓen ko ɓe andaano mo kon, kono jooni o daalanii yimɓe ɓen fow e nder nokkeeli ɗin fow yo ɓe tuubu. Ko fii o happii ɲalaande nde o ɲaawirta aduna on peewal, rewrude e on neɗɗo mo o toɗɗii, ɗun ko on mo o waɗirani fow seedee timmuɗo immintingol mo e hakkunde mayɓe ɓen.» Nde ɓe nanunoo himo wowla fii ummutal mayɓe ɓen, woɓɓe e maɓɓe jali mo, woɓɓe ɓen wi'i: «Men heɗoto ma ɲande goo fii ɗun.» Onsay kanko Puulusa o sortii hakkunde maɓɓe. Kono fow e mun, ɗun haɗaali woɓɓe humoo e makko, gomɗina. Tawi no tawaa e ɓen oo wi'eteeɗo Denuusi, tawdaaɗo e dental fewjooɓe Areyopaasi ɓen, e debbo no wi'ee Damaari, kaɲun e woɓɓe goo kadi. Ɓawto ɗun, Puulusa iwi Atiina, o yahi Korenti. O tawi ɗon Yahuudiyankeejo wi'eteeɗo Akiila, mo iwdi mun woni Pontii, tawi neeɓaali ko on yaltidi e sonna mun Piriskiila leydi Italii, sabu ko Kuloodiyuusu lanɗo Roomu on yamiri Yahuudiyankeeɓe ɓen fow yaltugol Roomu kon. Onsay Puulusa yahi yiidoyi e maɓɓe, ɓay tawii ko mecce goote ɓe mari, o weeri ka maɓɓe, ɓe woni e gollidugol. Tawi ko wonnoo mecce maɓɓe ko moƴƴingol cuuɗi bagi. Tawi kanko Puulusa himo yewtaynoo yewtereeji e aseweere kala ka juulirde fii fellintingol Yahuudiyankeeɓe ɓen e *Gereekiyankeeɓe ɓen. Kono ɓay Silaasi e Timotee iwii Masedonii hewtii, Puulusa jokkii e daaluyee on tun e seeditanagol Yahuudiyankeeɓe ɓen wonde ko Iisaa woni *Almasiihu on. Kono nde tawnoo Yahuudiyankeeɓe ɓen no liddaade mo, hoyna, o fiɗɗi conci makko ɗin, o wi'i ɓe: «Yo ƴiiƴan mon ɗan yantu e hoore mon, min mi laaɓii. Kono gila jooni ko ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen mi yaarata.» O iwi ɗon, o yahi e suudu aaden rewoowo Alla no wi'ee Titiyuusu Yustuusa, tawi kadi suudu makko ndun no ɓadondiri e juulirde nden. Onsay oo wi'eteeɗo Kirispuusa, ɗun ko ardiiɗo juulirde nden, kaɲun e ɓeynguure mun nden fow gomɗini Joomi on. Korentiyankooɓe ɗuuɗuɓe kadi heɗotonooɓe Puulusa gomɗini, *lootaa maande kisiyee. Ɓawto ɗun, Joomiraaɗo on daalani Puulusa e nder jemmaare goo e nder koyɗol, o wi'i mo: «Wota a hulu, yewtu, wota a fanku. Ko fii min miɗo wondi e maa, gooto fawataa ma jungo fii waɗugol ma ko boni, ko fii miɗo mari jamaa ɗuuɗuɗo e nder ndee saare ɗoo.» Onsay kanko Puulusa o daakii hakkunde maɓɓe e nder hitaande e lebbi jeegoo, himo janna daaluyee Alla on. Wa fewndo on saa'i tawi ko Galiyuunu lamminaa Akaaya. Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen immanii Puulusa e nder nanondiral maɓɓe, ɓe addi mo ka yeeso ɲaawirdu, e hoore hiɓe wi'a: «Oo neɗɗo no fellintinde yimɓe ɓen no ɓe rewira Alla e noone no woopondiriri e Sariya on!» Fewndo ko Puulusa udditata hunduko mun kon, tawi Galiyuunu wi'ii Yahuudiyankeeɓe ɓen: «Ko onon yo Yahuudiyankeeɓe, si tawiino ko angal peewal goo maa bonnere goo, mi heɗotono on e hoore no newori. Kono ɓay ko yeddondiral fii haalaaji e fii inɗe e sariyaaji mon onon tigi, yo ɗun wonu haaju mon. Mi faaletaake wonande on ɲaawoowo ɗun.» Onsay o yaltini ɓe ka ɲaawirdu. Tun, ɓe fow ɓe nangi Sosteene, ɗun ko ardiiɗo juulirde nden, ɓe woni e piyugol mo ka yeeso ɲaawirdu. Tawi Galiyuunu haajaaka e ɗun. Laatii Puulusa daakii Korenti ɗon kadi ko neeɓi. Ɓawto ɗun, o waynitii musiɓɓe ɓen. Onsay o fembii ka wi'etee ɗon Kenkere, sabu himo woondunoo woondoore. Ontuma o bakodi e Piriskiila e Akiila e laana ndiyan fii Sirii. Ɓe hewti Efeesi. Puulusa acci ɗon ɓe o wondunoo ɓen, o naatoyi ka juulirde, o yewtidi e Yahuudiyankeeɓe ɓen. Ɓen torii mo wonugol ɗon seeɗa, kono laatii o jaɓaali. O waynitii ɓe, o wi'i: «Mi aroyay ka mon si Allaahu on jaɓii.» Ɓay o iwii Efeesi ɗon e laana ndiyan, o tippoyii Seezariiya. O yahi, o hiwroyii *moftal ngal, onsay o yahi Antiyoosi-Sirii. Ɓay o wonii ɗon seeɗa, o yiltitii, o jindi e ca'e Galaasi e Firgii ɗen, o wakkilini taalibaaɓe ɓen fow. Ɓawto ɗun, Yahuudiyankeejo waawuɗo haala, anduɗo kadi bindi daaluyee on, wi'eteeɗo Apoloosi jeyaaɗo Aleksandiri hewti Efeesi. Tawi on no jangi fii laawol Joomi on, himo wowliraynoo jiɲo tiiɗungo, himo feɲɲinaynoo kadi janna no feewiri fii Iisaa, tawi e hoore ɗun fow ko ko Yaayaa lootaynoo kon tun o andi. Onsay o yewtiri pellital ka nder juulirde. Ɓay Piriskiila e Akiila heɗike mo, ɓe yaadi e makko, ɓe feɲɲinanoyi mo no woniri non tigi fii laawol Alla ngol. Kono ɓay tawii Apoloosi no faalanoo yahugol Akaaya, musiɓɓe ɓen wakkilini mo, ɓe windani kadi taalibaaɓe ɓen wonde yo ɓe wernu mo no moƴƴiri. Ɓay o hewtii ɗon, o nafi ɓen gomɗinirɓe sabu sulfu Alla on, e hoore himo yeddondiraynoo e Yahuudiyankeeɓe ɓen ka tumbondiral no tiiɗiri, e himo ɓanginira bindi ɗin wonde ko Iisaa woni Almasiihu on. Fewndo ko Apoloosi on woni Korenti, tawi Puulusa kaɲun taƴitoyii leyɗe dowje ɗen, haa o hewtoyii Efeesi, o fotti ɗon e taalibaaɓe goo. O wi'i ɓen: «Hara on heɓii Ruuhu Seniiɗo on wa ko gomɗinɗon?» Ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: «Menen hari hay men nanaali wonde Ruuhu Seniiɗo no woodi.» Onsay o wi'i ɓe: «Awa ko honno lootiranoɗon?» Ɓen kadi jaabii mo, wi'i: «Ko no Yaayaa lootiraynoo non.» Puulusa wi'i: «Yaayaa ko fii tuubuubuyee looti, e hoore ɗun himo wi'aynoo yimɓe ɓen yo ɓe gomɗin aroyoowo ɓaawo makko on, ɗun ko Iisaa.» Ɓay ɓe nanii ɗin konguɗi makko, ɓe *lootaa maande kisiyee e innde Iisaa Joomi on. Onsay Puulusa *fawi juuɗe mun ɗen e hoore maɓɓe, Ruuhu Seniiɗo on ari e maɓɓe, ɓe woni e wowlugol e *haalaaji janani, wowla ko Alla longini ɓe. Tawi ɓen yimɓe ko wa ɓe sappoo e ɗiɗo. Onsay Puulusa naati ka juulirde, o yewtiri ɗon pellital. E nder lebbi tati himo yewtidude e maɓɓe o fellintinana ɓe ko yowitii e fii *laamu Alla ngun. Kono ɓay woɓɓe wonii e sattinkinagol e angal gomɗingol e aybingol laawol Joomi on e hakkunde jamaa on, o sortii hakkunde maɓɓe, o ƴetti taalibaaɓe ɓen o waɗi ɓe feere, o woni e yewtidugol e maɓɓe ɲande woo ka duɗal oo wi'eteeɗo Tiranuusu. Ɗun neeɓi yeru duuɓi ɗiɗi, haa kala hoɗuɗo *Aazii humpitii fii daaluyee Joomiraaɗo on, ɗun ko Yahuudiyankeeɓe ɓen e *Gereekiyankeeɓe ɓen fow. Tawi Allaahu on no waɗaynoo kaawakeeji moƴƴi hawniiɗi rewrude e Puulusa, haa ka tawata hiɓe yahaynoo ɓe ƴetta disaaje maa lince ɗe Puulusa meemaynoo ɗen, ɓe adda, ɓe waɗa e nawnuɓe ɓen, ɓen ndikka, jinnaaji bonɗi ɗin kadi yalta e maɓɓe. Yahuudiyankeeɓe goo, jindaynooɓe wi'a no raɗoo jinna, woni e jantagol e hoore ɓen ɓe jinnaaji woni e mun innde Iisaa Joomi on, hara hiɓe wi'a: «Mi yamirii on yaltugol e innde Iisaa, on mo Puulusa woni waajaade fii mun!» Tawi ɓen waɗaynooɓe ɗun ko ɓe njeeɗiɗo, ɓen-le ko ɓe ɓiɓɓe oo wi'eteeɗo Sekubaa, tawaaɗo e hooreeɓe *yottinooɓe sadaka Yahuudiyankeeɓe ɓen. Ngin jinnawii jaabii ɓe, wi'i: «Miɗo andi Iisaa, miɗo andi kadi ko hombo woni Puulusa, kono onon ko on homɓe?» Onsay on neɗɗo mo ngin jinnawii woni e mun yani e maɓɓe, o waawi ɓe fow e hoore doole tiiɗuɗe, haa ɓen dogi yalti e ndun suudu ɓe ɓornaaki, e hoore hiɓe barminaa. Kala Yahuudiyankeejo e Gereekiyankeejo hoɗuɗo Efeesi andi fii ɗun, kulol nangi ɓe ɓe fow, onsay innde Iisaa Joomi on mawninaa. Onsay buy e aruɓe e gomɗinde ari qirritii, weeɓiti boneeji ɗi ɓe waɗunoo. Ɓawto ɗun, yimɓe buy waɗaynooɓe mbilankaaku, addi defte mun, ɓe sunni ɗe yeeso fow. Coggu majje on jittaa, tawaa ko tammaaji kaalisi guluuji cappanɗe jowi. Ko nii, daaluyee Joomiraaɗo on woni layirde semba e hoore doole. Ɓawto ɗun Puulusa eɓɓani fii yahugol Yerusalaam, hara ko Masedonii e Akaaya o rewri. O wi'i: «Si mi iwii ɗon, bee mi hewtoya Roomu.» Onsay o immini wallindirteeɓe makko ɗiɗo Masedonii, ɗun ko Timotee e Arastuusa, kanko o luttiti Aazii ɗon seeɗa. Onsay jiiɓoldu tiiɗundu waɗi sabu laawol Joomi on. Tawi no e nden saare siyaakeejo wi'eteeɗo Dimitiriyuusu, tafaynooɗo rewirkoy tosokoy tafiraakoy kaalisi, hara ko nandintinaakoy e rewirdu allaajo maɓɓe debbo wi'eteeɗo *Artemiisi on. Tawi ɗun no wondannoo e ɓe o tafidaynoo ɓen tono tiiɗuɗo. On mooɓindiri ɓe o tafidaynoo ɓen, kamɓe e ɓe ɓe kafidunoo mecce goote ɓen, o wi'i ɓe: «On fow hiɗon andi, fii men on ko e ɗee golle ɗoo humii, awa kadi hiɗon yi'ude, hiɗon nanude ko woni feƴƴude kon, hara hinaa Efeesi ɗoo tun, fayda ko e nder Aazii on fow wonde, oo wi'eteeɗo Puulusa no murtinde jamaa ɗuuɗuɗo, fellintinira ɓe wi'ugol wonde allaaji moƴƴiniraaɗi juuɗe neɗɗanke wonaa allaaji. Ɗun non hinaa fii hayfingol mecce men ɗen tun, kono ko liɓugol fii nduu rewirdu oo allaajo debbo mawɗo wi'eteeɗo Artemiisi e ɓoorugol teddungal makko ngal, on mo Aazii fow e aduna on fow woni rewude.» Ɓay ɓe nanii ɗin konguɗi, ɓe heewi tikkere, ɓe nangi e ewnagol, wi'a: «Artemiisi Efeesiyankooɓe ɓen ko mawɗo!» Onsay saare nden fow jiiɓondiri, ɓe wubbidi, ɓe saalori ɓee Masedoniyankooɓe ɓe Puulusa jindidaynoo, ɗun ko Gayuusi e Aristarke, ɓe naɓori ɓe ka fijirde mawnde. Puulusa kadi faalaa hollitaade jamaa on, kono laatii taalibaaɓe ɓen jaɓaali. Hay woɓɓe e hooreeɓe Aazii ɓen, ɓe tawata ko yiɓɓe makko kanko Puulusa, ɓe nuli woɓɓe e makko ko jeeja mo fii wota o yahu ka fijirde mawnde. Tawi woɓɓe no ewnoo goɗɗun goo, ɓeya kadi no ewnoo goɗɗun goo, ko fii jiiɓaare nden no woni hakkunde dental ngal, e hoore ɗun ɓurɓe ɓen andaa wuren ko honɗun mooɓindiri ɓe. Onsay woɓɓe e hakkunde jamaa on lowi oo wi'eteeɗo Aleksander mo Yahuudiyankeeɓe ɓen feƴƴini yeeso dental ngal. Kanko Aleksander o towni jungo, tawi himo faalaa sifanaade jamaa on. Ɓay ɓeya andii ko o Yahuudiyankeejo, fow ewnodi wa saa'iiji ɗiɗi, hiɓe wi'a: «Artemiisi Efeesiyankooɓe ɓen ko mawɗo!» Onsay hoore kaydi on ɗahi yimɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Ko onon yo Efeesiyankooɓe, hara ko hombo woni andaa wonde saare Efeesi nden ko ngaynaakoore rewirdu oo allaajo debbo mawɗo wi'eteeɗo Artemiisi, awa kadi ko nde ngaynaakoore nandolla makko iwruɗo ka kammu on? Ɓay ɗun hinaa ko yeddinii, wonee deeƴuɓe, hara on waɗiraali huunde hawjere. Ko fii on addii ɓee yimɓe, ɓe tawata bonnaa ka hormorde, ɓe hoynaa kadi allaajo men debbo on. Si tawii non Dimitiriyuusu oo, e siyaakeeɓe ɓe o kafidi mecce ɓen no galdidi e goɗɗo, haray no woodi ɲaawirɗi e ɲaawooɓe lamminaaɓe fii mun, yo ɓe wullito e ɓen. Si tawii non hiɗon mari goɗɗun ko ɓeyditii e ɗun, haray ko ka dental ardinaangal ngal ɗunɗon moƴƴintee. Ɓay murtaldu ndun accii, Puulusa ɓanniti taalibaaɓe ɓen. Ɓay o gaynii ɓe wakkilinde, o waynii ɓe, o immii, o fokkitani yahugol Masedonii. O taƴitoyi ɗen leyɗe e hoore himo yewta yimɓe ɓen nooneeji no ɓe wakkilora, onsay o hewtoyi Gereesi. Onsay o koɗii ɗon lebbi tati, hari himo woniri ƴettugol ɗon laana ndiyan, yaara Sirii. Kono nde tawnoo Yahuudiyankeeɓe ɓen no eɓɓani mo janfa, o aadii yiltitagol Masedonii. Hari ko o wondi ko ɗowta mo, ko oo ɓiɗɗo Piruusi mo Biriyata wi'eteeɗo Sopateere, e Aristarke e Sekondiisu, on ko mo Tesalonii, e Gayuusi, on kadi ko mo Derbata, e Timotee e Tikiiki e Torofiimi, ɓee fow ko ɓe iwdi *Aazii. Ɓen woni yeeso, ɓe habboyii men Turuwaasi. Menen kadi, ɓay *Juldeere Bireedi ɗe Aldaa e Lewen nden feƴƴii, men bakii e laana ndiyan Filipii. E nder balɗe jowi men tawoyi ɓe Turuwaasi, men waɗi ɗon balɗe jeeɗiɗi. E asewe kiikiiɗe, men mooɓondiri fii ɲaamidugol. Nde tawnoo Puulusa ruttoto bimbi nden ɲande, o yewtidi e tawanooɓe ɓen, o junni yewtere makko nden haa tumbere jemma. Tawi lampuuji ɗuuɗuɗi no ka suudu dow-dowru ka men mottondirnoo ɗon. Tawi kadi suka no wi'ee Etikuusi no jooɗinoo e damun tosokun e on koore tammo. O ƴetti ɗoyngol luggungol e nder ko Puulusa juutini yewtere nden kon, o accitii ka koore ton sabu ɗoyngol ngol, o yani. O imminaa, tawi o maayii. Onsay Puulusa tippii, o ugginii e hoore makko, o ƴetti mo, o tambii, o wi'i: «Wota on aanu, ko fii himo wuuri.» Ɓay kanko Puulusa o ƴawitoyii, o taƴiti bireedi on, o ɲaami. Ɓawto ɗun, o yewti kadi ko juuti haa wa ka peeral fajiri. Onsay o yahi. Ɓawto ɗun, suka on nattaa ko o wurɗo, ɗun wonani ɓe welo-welo mawngo. Onsay menen men hikkanii men yeeso, men bakii ɗon e laana ndiyan fii yahugol Asoosi ka men haanunoo yiitidude e Puulusa ɗon, ɓay hari kanko o aadike wonde o seppay. Ɓay o tawoyii men Asoosi, men ƴawni mo ka laana fii yaadugol e makko Mitileeni. Ɓay men iwii ɗon, men jokki baharu on haa men hewtoyi bimbi nden ɲande yeeso Kiyoo. E ɲallal hikkungal ɗon ngal kadi, men meemoyi ka wi'etee ɗon Samoosi. Ɓawto ngal ɲallal ɗon kadi, men hewtoyi Miletii. Tawi Puulusa no miijinoo feƴƴugol Efeesi tun hara daraaki, fii wota o tongo e nder Aazii on. Ko fii hari himo hawji hewtoygol Yerusalaam fii Juldeere *Pentakosta nden, si tawii ɗun no waawi mo gasande. Ko onsay, ko o woni Miletii ɗon, kanko Puulusa o immini ko yahana ardotooɓe *moftal ngal Efeesi. Ɓay ɓen arii, o wi'i ɓe: «Hiɗon andi ko honno mi wondiri e mo'on yeru ko mi woni ɗoo kon, gila ɲande mi tippi Aazii. E hoore ɗun mi kurkanike Joomiraaɗo on, e hoore yankinaare fow, e nder gonɗi, e hakkunde ndarndeede wonanɗun lan janfaaji immorde e Yahuudiyanke'en. E ɓaawo suuɗugol on hay huunde, miɗo feɲɲinande on, janna on e hakkunde fow e ka cuuɗi kala ko wondani on e nafa, e seedintinangol Yahuudiyankeeɓe ɓen e *Gereekiyankeeɓe ɓen fii tuubangol Alla e gomɗingol Iisaa Joomi men on. «Jooni yo mi yahu Yerusalaam, ɓay Ruuhu Allaahu on no haɓɓitii e ɗun, e hoore mi andaa ko heɓoytammi ton. Ko woni tun, gila saare heɓi e saare, *Ruuhu Seniiɗo on no seedintinande lan wi'ammi wonde, kaɓɓi e satteendeeji no sabbii lan. Kono mi waɗaa ngurndan an ɗan ko goɗɗun, wa si tawii hiɗan hitti e an, fii tun yo mi timmin jinduruuji an ɗin e golle ɗe mi heɓiri Iisaa Joomi on ɗen, ɗun ko seeditagol fii Kibaaru Moƴƴo fii moƴƴere Alla nden. «Jooni miɗo andi, on yi'itataa lan hande kadi, ɗun ko onon ɓee ɓe mi rewi hakkunde mun, mi waajii fii *laamu Alla ngun. Ko ɗun waɗi, miɗo seedaade hande wonde si goɗɗo e mon halkike, haray wonaa min waɗi. Ko fii mi suuɗaali on hay huunde, mi ɓanginanii on eɓɓoore Alla nden fow. Jooni reenee, reenidon hoore mon e wuro ngo Ruuhu Seniiɗo on waɗi on e hoore mun ngon, fii no ayniron moftal Alla ngal o heɓiri ƴiiƴan ɓiɗɗo makko on tigi. Miɗo andi si mi iwoyii ɗoo, caapaali hunƴuɗi aroyay hakkunde mon ɗi tawata accoytaa wuro ngon. Awa kadi woɓɓe hawtoyto e hakkunde mon, hara hiɓe wowla haalaaji ɓoyliiɗi fii pooɗugol taalibaaɓe ɓen e maɓɓe. Awa on wattanoyay yiila, anditon, e nder duuɓi tati jemma e ɲalorma mi accaali waajagol mo kala e mon e hoore gonɗi. «Jooni mi ƴettii on, mi halfinii Alla e daaluyee moƴƴere makko nden, ko on mari bawgal fii mawningol on e yeɗugol on ndondi wondude e yimɓe Alla ɓen fow. Mi himmanaali kaalisi e kaŋŋe e conci hay gooto. Onon tigi hiɗon andi ko juuɗe an ɗen mi golliri fii ko mi hatonjini e mun kon e ko wondiɓɓe an ɓen hatonjini e mun kon. E nder ɗun fow, mi hollii on yo on gollir nii fii yo on wallito lo'uɓe ɓen, anditon kadi konguɗi Iisaa Joomi on ko o wi'i kon kanko tigi wonde: ‹Ko okkugol ɓuri moƴƴude edii okkoreede.› » Ɓay o gaynii yewtude ɗun, onsay o jiccii fii du'ondirgol e maɓɓe ɓe fow. Onsay ɓe fow ɓe hirbii mo kanko Puulusa, ɓe lunnii e hoore gonɗi tiiɗuɗi. Ko ɓurnoo ɓe sokolinde kon, ko ko o wi'unoo ɓe kon wonde ɓe yi'itataa mo hande kadi. Onsay ɓe ɗowtiti mo haa ka laana ndiyan. Ɓay men sertii e maɓɓe, men bakii ɗon e laana ndiyan, men fewni haa Koosi. Bimbi nden ɲande men yahi Rodeesi. Ɓay men iwii ɗon kadi, men yahi Patara. Ɓay men tawii ɗon laana lumbooha yaara Fenisii, men bakii ɗon, men yahi. Ɓay men ɓattike Siipuru, onsay men acciri ɗon ka nano, men yaari telen Sirii fii tippinoygol ko laana kan rondii kon Tiiri. Ɓay men tawii taalibaaɓe ɓen ɗon, men woni balɗe jeeɗiɗi. Immorde e Ruuhu Allaahu on ɓe wi'i Puulusa: «Wota yahu Yerusalaam.» Ɓay ɗen balɗe jeeɗiɗi timmii, men yahi. Onsay kamɓe fow e rewɓe maɓɓe ɓen e ɓiɓɓe maɓɓe ɓen, ɓe ɗowtiti men, men yaadi haa men yalti saare nden, ɗun ko ka sera ndiyan, men jiccii, men du'ondiri. Onsay men waynondiri e maɓɓe, men bakii ka laana, kamɓe ɓe yiltitii ka maɓɓe. Ɓay men gaynii ko yaaretee laana ndiyan kon, ɗun ko gila Tiiri haa Potolemaayi, men hiwrondiri e musiɓɓe gomɗinɓe wonɓe ɗon ɓen, men wondi e maɓɓe ɲallal. Bimbi nden ɲande, men yahi men hewtoyi Seezariiya, men naatiri ka suudu Filiipu oo waajotooɗo fii Kibaaru Moƴƴo on, tawdaaɗo e njeeɗiɗooɓe ɓen, men weeri ka makko. Tawi himo mari jiwɓe nayo haalooɓe ko Alla longini ɗun ɓe andaali gorko. Nde tawnoo men waɗii ɗon balɗe buy, haaloowo ko Alla longini ɗun wi'eteeɗo Agabuusi, iwruɗo ka diiwal Yahuuda, ari tawi men. O ƴetti dattol Puulusa ngol, o haɓɓitii juuɗe e koyɗe, o wi'i: «E hino ko *Ruuhu Seniiɗo on wi'i kon: ‹Oo neɗɗo jeyɗo ngol dattol, Yahuudiyankeeɓe ɓen haɓɓiray mo nii Yerusalaam, ɓe watta mo e juuɗe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen.› » Ɓay menen e ɓen yimɓe hoɗuɓe e nden nokkuure men nanii ɗun, men jeeji Puulusa fii wota o yahu Yerusalaam. Kono Puulusa jaabii men, wi'i: «Ko honɗun wulloton, bonnon mi ɓernde? Ko fii min hinaa fii haɓɓegol tun mi hebulanii, kono ko hay maayugol Yerusalaam fii innde Iisaa Joomi on.» Nde tawnoo o jaɓaali yilteede e ko o anniyii kon, men haɓɓitaaki hande kadi, kono men wi'i: «Yo kodduruyee Joomiraaɗo on waɗu!» Ɓay ɗen balɗe ɗon feƴƴii, men eɓɓindii, men yahi Yerusalaam. Taalibaaɓe goo ɓe Seezariiya ɗowti men ka goɗɗo no wi'ee Manasuuna mo Siipuru, on ko taalibaajo gila ko neeɓi, fii ko werna men. Ɓay men hewtii Yerusalaam, musiɓɓe ɓen jaɓɓori men weltaare. Bimbi nden ɲande menen e Puulusa men ari ka Yaaquuba, ardotooɓe *moftal ngal kadi fow ari ɗon. Ɓay Puulusa gaynii ɓe hiwraade, o nangi e fillitanagol ɓe, fensita ko Allaahu on waɗi e hakkunde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen e nder golle makko ɗen. E nder ko ɓe heɗii mo kon, ɓe mawnini Alla, e hoore ɗun ɓe wi'i mo: «Musiɗɗo, a yi'ii ittiri guluuje guluuje Yahuudiyankeeɓe ko gomɗini, e hoore ɓe fow hiɓe haɓɓitii e Sariya on. E hoore ɓe yeetaama wonde hiɗa jannude Yahuudiyankeeɓe wonɓe e hakkunde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen fow wota ɓe jokku Sariya Muusaa on, ɗun ko wi'ugol ɓe wota ɓe sunnin fayɓe maɓɓe ɓen e wota ɓe jokku naamuuji ɗin. Hara ko honɗun waɗeten? Ko fii pellet ɓe anday wonde a arii. Ko ɗun waɗi si men wi'ete yo a waɗu ko men wi'u-maa kon. No e hakkunde amen yimɓe nayo woonduɓe woondoore. Ƴettu ɓen, laɓɓindinoɗaa e maɓɓe, fawtoɗaa njoddi fembagol maɓɓe ngol, ɗun fow anday goonga alaa e ko ɓe wowlanaa kon fii maa, kono an kadi hiɗa ɗoftii Sariya on. Kono fii ɓe wonaa Yahuudiyanke, gomɗinɓe ɓen, men tawi no moƴƴi ka men windana ɓe, yo ɓe reeno e tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji e ƴiiƴan e mummunteeji jiibuɗi e jinaa.» Bimbi nden ɲande, Puulusa ƴetti ɓen yimɓe nayo, o laɓɓindinodi e maɓɓe, o naati ka *juulirde mawnde. O feɲɲini ko honde tuma e ɲalaaɗe ɗen laɓɓinagol maɓɓe ngol timmata, sadaka mo bee e maɓɓe waɗee. Ka balɗe jeeɗiɗi ɗen timmata ɗon, ɓay Yahuudiyankeeɓe ɓe *Aazii ɓen yi'ii mo ka juulirde mawnde, ɓe ƴuuni jamaa on fow, ɓe fawi mo juuɗe, e hoore hiɓe ewnoo, wi'a: «Isra'iilayankeeɓe*, wallee men! E hino neɗɗo wonɗo jannude fow on nokku woo nokku fii liddagol jamaa on, liddoo Sariya on, liddoo kadi ndee nokkuure. E hay o naadii *Gereekiyankeeɓe ka juulirde mawnde, o tuuninii ndee nokkuure hormorde!» (Ko woni sabu ɗun ko tawde hari ɓe yiidiino mo e oo Efeesiyankoojo wi'eteeɗo Torofiimi ka saare, haa ɓe sikki wonde Puulusa naadii mo ka juulirde mawnde.) Onsay saare nden fow memminii, yimɓe ɓen dogi iwri e cenɗe ɗen fow, ɓe nangi Puulusa, ɓe pooɗi mo, ɓe itti ka juulirde mawnde, baafe ɗen ombaa kisan. Wa ko ɓe eɓɓata fii warugol mo, tawi hooreejo dental suufaaɓe Roomu ɓen nanii wonde jiiɓoldu waɗii e nder Yerusalaam fow. Ɗon kisan, o ƴetti suufaaɓe e yeesooɓe mun, ɓe wubbani ɓen eɓɓunooɓe warugol Puulusa. No ɓe yiirunoo on hooreejo e ɓen suufaaɓe, ɓe acciti piyugol mo. Onsay on hooreejo ɓadii mo kanko Puulusa, o nangi mo, o yamiri yo ɓe jolku mo jolokooje ɗiɗi. O landii non ko hombo woni oo e ko honɗun o waɗi. Kono tawi e nder jamaa on, woɓɓe no ewnoo wi'a goɗɗun, ɓeya kadi no wi'a goɗɗun goo, tawi kanko hooreejo on o waawaali andude ko woni haqiiqa fii murtaldu ndun. Onsay o yamiri yo ɓe naɓu mo ka daaka suufaaɓe ɓen. Wa ko Puulusa ƴawata ɓorɗi ɗin, suufaaɓe ɓen kutii mo tambii sabu hunƴeendi jamaa on. Ko fii hari konu yimɓe ɓen no jokki mo, no ewnoo, wi'a: «Waree mo!» Wa ko kanko Puulusa o naadetee ka daaka suufaaɓe ɓen, o landii hooreejo dental suufaaɓe ɓen, o wi'i: «E hara a newnanay lan yeetagol ma goɗɗun?» On jaabii mo, wi'i: «Hiɗa waawi haala Gereeki? E hara hinaa an woni oo Misirayankoojo, wonuɗo sabu nduu murtaldu ko feƴƴi koo, dogidi e ɓee ittooɓe ko'e guluuje nayo ka wulaa?» Kanko Puulusa o wi'i mo: «Min, ko mi Yahuudiyankeejo mo Tarsiisu, ɗun ko e nder Silisii, jeyaaɗo e saare nde tawata wonaa hayfunde. Mi jeejii ma newnanan yewtugol jamaa on.» Onsay on hooreejo newnani mo. Kanko Puulusa o immii, o darii ka hoore ɓorɗi, o yeƴani jamaa on jungo, deeƴaango tiiɗungo waɗi. Onsay o hewtini ɓe yewtere nden e haala Yahuudiyanke, o wi'i: «Ko onon yo musiɓɓe an e baabiraaɓe an, jooni heɗee mi yewta on fii jaabannde an nden.» Nde ɓe nanunoo ko e haala Yahuudiyanke o woni ɓe yewtude, deeƴaango ngon ɓurti kadi. Onsay Puulusa wi'i: «Min ko mi Yahuudiyankeejo heɓaaɗo Tarsiisu, ɗun ko e nder Silisii, kono ko e nder ndee saare ɗoo mi ne'aa. Ko e fee Gamaliyiila kadi mi jangi fii jokkugol Sariya baabiraaɓe men ɓen tigi. Hari miɗo huminoo e Alla fota wano wonirɗon non on fow hande. Miɗo cukkotonoo ɓen jokkuɓe laawol Iisaa haa woɓɓe maayori, mi haɓɓa, mi soka worɓe e rewɓe. Yottinoowo* mawɗo sadaka on e dental mawɓe ɓen fow ko seedee an e ɗun. Mi hendorii ɓe hay ɓataake fii musiɓɓe Yahuudiyankeeɓe wonɓe Damaasi ɓen. Onsay mi yahi fii haɓɓugol jokkuɓe ngol laawol wonɓe ton ɓen, mi adda Yerusalaam fii donkingol ɓe. «Wa fewndo ko mi woni ka ɗatal, ɓay mi ɓadike Damaasi, ɗun ko wa naange e hoore, tun ndaygu moolanaangu iwri ka kammu, hunditi lan. Mi yani ka leydi, onsay mi nani hawa no wi'ammi: ‹Saawulu! Saawulu! Ko fii honɗun wonɗaa mi cukkanaade?› «Mi jaabii: ‹Ko an hombo nii Joomi an?› «O wi'immi: ‹Ko min woni Iisaa jeyaaɗo Naasirata, on mo wonɗaa cukkaade.› Ɓen wondunooɓe e an yi'uno ngun ndaygu, kono ɓe alaano nanude hawa on Wonɗo lan wowlande. «Onsay mi wi'i: ‹Ko honɗun mi waɗata, yaa an Joomi?› «Joomi on jaabii lan, wi'i: ‹Immo yahaa Damaasi, ko ɗon ɓe yeetoto-maa kala ko haanuɗaa waɗude.› «Tawi mi alaa yi'ude han kadi, ko fii hari jalbeendi ngun ndaygu wuminii lan. Onsay wondunooɓe e an ɓen ɗowimmi haa mi hewti Damaasi. «Tawi goɗɗo no ɗon no wi'ee Hanaaniiya, on ko gorko dewo ɗoftotooɗo Sariya on, mo Yahuudiyankeeɓe wonɓe Damaasi ɓen fow joganii kongol moƴƴol. On ari darii takko an, wi'immi: ‹Ko an yo Saawulu musiɗɗo an, wuntu!› E on saa'i tigi mi wunti, mi yi'i mo. «O wi'immi kadi: ‹Alla baabiraaɓe men ɓen suɓike ma fii yo a andu faale makko on e fii yo a yi'u Feewuɗo on, nanaa konguɗi iwruɗi ka hunduko makko ɗin. Ko fii a wonay seeditantooɗo mo e yeeso yimɓe ɓen fow fii ko yi'uɗaa kon e ko nanuɗaa kon. Jooni non ko honɗun wonɗaa nennanaade? Immo *looteɗaa maande kisiyee, laɓɓineɗaa junuubaaji maa ɗin e nder jantagol innde makko nden.› » Puulusa wi'i kadi: «Ɓay mi yiltitike Yerusalaam, e nder ko mi torotoo Alla kon ka *juulirde mawnde, mi feɲɲinanaa goɗɗun. Onsay mi yi'i Joomi on, o wi'immi: ‹Hittin yaltugol Yerusalaam, ko fii ɓe jaɓataa seeditoore maa nden fii an.› Kono mi wi'i: ‹Joomi an, hiɓe andi kamɓe tigi wonde mi yahayno gila e juulirde heɓi e juulirde fii piyugol soka ɓen gomɗinɓe ma. Awa fewndo kadi ɓe hibbi ƴiiƴan Astefaana ɗan, ɗun ko on seeditantonooɗo ma, hari min tigi miɗo ɗon e miɗo jaɓi ɗun. Awa kadi hari miɗo joganii ɓen wonɓe mo warude conci mun ɗin.› Kono o wi'immi, ‹Yahu, ko fii mi imminte ka woɗɗi, ɗun ko haa e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen.› » Laatii ɓe heɗii mo kanko Puulusa haa e ngol kongol ɗon, onsay ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Yo sifa oo neɗɗo itte aduna! O haanaa wuurude!» Ɓe ɓeydi sonko, ɓe ferii kadi conci maɓɓe ɗin, e hoore hiɓe bugoo kadi mbullaari dow. Onsay hooreejo dental suufaaɓe ɓen yamiri yo ɓe naadu Puulusa ka nder daaka suufaaɓe ɓen, ɓe landora mo cabbi fii andugol ko honɗun wonaa sonkireede nii fii makko. E nder ko ɓe haɓɓata mo kon fii foccugol mo, kanko Puulusa o wi'i yeesoojo sufaaɓe wonnooɗo ɗon on: «E hara hiɗon newnanaa foccugol jeyaaɗo e laamateeri Roomu, mo on ɲaawaali toode?» Ɓay on yeesoojo nanii ngol kongol, o yahi, o wi'oyi hooreejo dental ngal: «Ko honno gerdataa, ko fii oo neɗɗo ko jeyaaɗo e laamateeri Roomu.» Onsay on hooreejo ari wi'i mo kanko Puulusa: «Yeeto lan, e hara ko a jeyaaɗo e laamateeri Roomu?» O jaabii: «Hiiyii, ko mi ɗun.» Kanko hooreejo on o wi'i mo: «Min ko kaalisi buy mi itti fii yo mi wonu jeyaaɗo e laamateeri Roomu.» Puulusa kadi wi'i mo: «Min non mi jibina ko mi ɗun.» Onsay kisan landotonooɓe mo ɓen diri, hooreejo dental ngal kadi huli, ɓay o andii Puulusa ko jeyaaɗo e laamateeri Roomu, awa kadi o waɗii haa o haɓɓaama. Jango mun, nde tawnoo kanko hooreejo dental suufaaɓe Roomu ɓen himo faalaa andude e haqiiqa ko honɗun Yahuudiyankeeɓe ɓen wonnoo mo tooɲirde, o hoynitani mo, o yamiri kadi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e dental fewjooɓe ɓen fow mottondirgol. Onsay o addi Puulusa, o joɗɗini mo yeeso maɓɓe. Ɓay Puulusa tenƴinii dental fewjooɓe ɓen, o wi'i: «Musiɓɓe, ko e hoore ɓernde laaɓunde mi wonirani Alla haa handeere ndee.» Tun *yottinoowo mawɗo sadaka on, ɗun ko Hanaaniiya, yamiri wonɓe takko makko ɓen bantagol mo. Puulusa kadi wi'i mo: «An kadi, Allaahu on bantoto ma yo maadi rawninaandi! Hiɗa jooɗii ɲaawirgol lan Sariya on, e hin-le a bonnirii Sariya on ko yamirɗaa yo ɓe banto lan kon!» Wonnooɓe ɗon ɓen wi'i: «A hoynii yottinoowo mawɗo sadaka fii Alla on!» Onsay Puulusa jaabii, wi'i: «Musiɓɓe, hari mi andaa wonde ko yottinoowo mawɗo sadaka on nii, ko fii no windii: Wota mo wowla yeesoojo jamaa mun on ko boni.» Ɓay kanko Puulusa o faamii wonde feccere e wonnooɓe ɗon ɓen ko fedde *Sadduusiyaaɓe e ndeya feccere kadi ko fedde *Fariisiyaaɓe, onsay kanko Puulusa o ewnii ka hakkunde dental fewjooɓe ɓen, o wi'i: «Musiɓɓe, min ko mi Fariisiyaajo ɓii Fariisiyaajo kadi. Ko sabu tanƴinaare ummutal mayɓe ɓen waɗi si miɗo ɲaaweede.» Ɓay kanko Puulusa o wi'ii ɗun, yeddondiral waɗi hakkunde Fariisiyaaɓe ɓen e Sadduusiyaaɓe ɓen, onsay mbatu ngun senditii. (Tawi Sadduusiyaaɓe ɓen no wi'a ummutal alaa, malaa'ika alaa, awa kadi ruuhu alaa. Fariisiyaaɓe ɓen kaɲun no wi'a ɗun fow no woodi.) Sonko njano waɗi, woɓɓe e yeesooɓe dental Fariisiyaaɓe ɓen hawtii, ɓe immini yewtoore tiiɗunde, ɓe wi'i: «Men yi'aali bone woo e hoore oo neɗɗo. No gasa non hara ko ruuhu maa malaa'ika wowlani mo.» Nde tawnoo yeddondiral ngal no tiiɗude tun, hooreejo dental suufaaɓe ɓen huli wota ɓe seekitu Puulusa. O yamiri suufaaɓe ɓen tippagol, ittoya mo hakkunde maɓɓe, ɓe naɓa mo ka daaka suufaaɓe ɓen. E on jemma hikkiiɗo ɗon, Joomi on ɓadii Puulusa, wi'i mo: «Wakkilo, ko fii wano seeditorɗaa non fii an Yerusalaam, bee seeditoroyaa non kadi Roomu.» Ɓay weetii, Yahuudiyankeeɓe ɓen waɗi janfa, ɓe woondi wota ɓe ɲaamu hay huunde maa ɓe yara, ɗoo e ɓe warude Puulusa. Ɓen eɓɓunooɓe kan janfa no ɓurnoo cappanɗe nayo. Ɓe yahi, ɓe tawoyi hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e mawɓe ɓen, ɓe wi'i ɓe: «Men aadike e hoore woondoore tiiɗunde wonde, men ɲaamataa men yarataa hay huunde fannin men waraali Puulusa. Jooni nanondiree e dental fewjooɓe ɓen, yiidon e hooreejo suufaaɓe ɓen, faaminanon mo wonde on ndaaray fii nduu muraadu Puulusa hara ko no woniri non, fii no o addira mo yeeso mon. Menen haray meɗen hebulii warugol mo ɗoo yo o hewtu.» Kono laatii ɓiɗɗo bandiraawo Puulusa on nani hiɓe yewta fii kan janfa, o yahi o naatoyi ka daaka suufaaɓe ɓen, o humpiti ɗun Puulusa. Puulusa kadi noddi goɗɗo e yeesooɓe suufaaɓe ɓen, o wi'i on: «Ɗowtu oo ka hooreejo dental suufaaɓe ɓen, ko fii himo jogii ko o hollita mo.» On yeesoojo kadi ƴetti mo, ɗowti mo ka on hooreejo, o wi'i mo: «Ko oo kasoojo wi'eteeɗo Puulusa noddimmi wi'immi yo mi ɗowtu oo suka ka mon, himo mari goɗɗun ko o yeetoo on.» On hooreejo kadi jogii mo jungo ngon, ɓe pottitii sera, o wi'i mo: «Ko honɗun jogiɗaa ko yeetoɗaa mi?» On suka jaabii mo, wi'i: «Yahuudiyankeeɓe ɓen nanondirii fii toragol on yo on naɓan ɓe Puulusa jango ka yeeso dental fewjooɓe ɓen, wa si tawii hiɓe faalaa humpitaade ko laaɓi fii nduu muraadu makko. Awa wota on jaɓu ko ɓe toroytoo on kon, ko fii ɓuri yimɓe cappanɗe nayo hakkunde maɓɓe no eɓɓi janfa e hoore makko. Hiɓe aadii e nder woondoore wonde ɓe ɲaamataa ɓe yarataa ɗoo e ɓe warude mo. Hiɓe hebulanii non ɗun. Jooni ko newnugol mon ngol tun ɓe heɗii.» Onsay hooreejo dental suufaaɓe ɓen newnitani suka on, e hoore o wi'i mo wota o wowlan hay gooto kon ko o humpiti mo ɗon. Kanko hooreejo on o noddi kadi ɗiɗo e hakkunde yeesooɓe suufaaɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Hebulinee suufaaɓe teemeɗɗe ɗiɗo e doginooɓe pucci cappanɗe njeeɗiɗo e ɓe conkenje teemeɗɗe ɗiɗo fii ko yaha Seezariiya hande jemma ka saa'i jeenayaɓo. Eɓɓon kadi pucci ka Puulusa ƴawa, naɓon mo lawnon haa ka Felikiisa yeesoojo diiwal ngal.» O windirani nii kadi lanɗo on ɓatakuru, o wi'i: «Salminaango an min Kuloodu Lisiyaasi, haa e mo'on onon Felikiisa, yo yeesoojo tedduɗo. «Awa oo neɗɗo mo mi naɓani on, ko Yahuudiyankeeɓe ɓen wonnoo ko nangi mo fii warugol. Nde mi humpitinoo wonde ko o jeyaaɗo e laamateeri Roomu, mi ardi e mojobere suufaaɓe, mi jattini mo ɓe. Nde tawnoo miɗo faalaa andude ko e hoore honɗun ɓe wonnoo mo tooɲirde, mi naɓi mo e yeeso dental fewjooɓe maɓɓe ɓen. Mi tawi tooɲe maɓɓe ɗen ko e baŋŋe yeddondire fii Sariya maɓɓe on. Kono tawi ella woo fawaaki mo fodduɗo e wareede maa sokeede. Ɓay mi andinaama janfa no eɓɓaa e hoore oo neɗɗo, mi imminani on mo kisan, mi yamiri ɓen tooɲuɓe mo yo ɓe wullito e hoore makko ka mon.» Onsay, suufaaɓe ɓen waɗi ko ɓe yamiraa kon, ɓe ƴetti Puulusa, ɓe nawri mo jemma haa Antipatiri. Bimbi nden ɲande ɓe yiltitii ka daaka suufaaɓe ɓen e hoore ɓe accu ɓe pucci ɓen yaadii e makko. Ɓay ɓen hewtii Seezariiya, ɓe jonni yeesoojo diiwal ngal ɓatakuru ndun, ɓe watti Puulusa e juuɗe makko. Ɓay kanko yeesoojo on o jangii ɓatakuru ndun, o landii Puulusa ko mo o diiwal hongal. Ɓay o andii ko mo o Silisii, o wi'i: «Nde tooɲuɓe ma ɓen aroyi woo mi heɗoyto ma.» Onsay o yamiri yo ɓe maroy Puulusa ka suudu laamu *Heroodu lanɗo on. Balɗe jowi ɓawto ɗun, *yottinoowo mawɗo sadaka on, ɗun ko Hanaaniiya, ardi e mawɓe seeɗaaɓe e yewtoowo no wi'ee Tertuula. Ɓe wullitii e hoore Puulusa ka yeesoojo on. Kono fow e mun, men faalaaka on tongude haa neeɓa, mi torike on tun, tippude e newaare mon nden, yo on newnan men heɗitoɗon men seeɗa. «Men taw oo neɗɗo ko gerenteejo, memminoowo yeddondire e hakkunde Yahuudiyankeeɓe aduna on fow. Ko o yeesoojo fedde Naasirayaaɓe ɓen kadi. Onon tigi Felikiisa hiɗon waawi mo landaade kanko Puulusa, andon fii ko men tooɲiri mo kon fow.» Yahuudiyankeeɓe ɓen bambani mo kanko Tertuula, ɓe wi'i: «Ko nii tigi woniri!» Onsay Puulusa ƴetti haala kan, ɓay yeesoojo on jonnirii mo haala kan ɓaaƴugol mo, o wi'i: «Miɗo andi waɗii nii duuɓi buy ko onon woni ɲaawoowo e hoore oo jamaa. Awa ko e nder hoolaare mi weeɓitirta jaabannde an nden. Waɗaali nii ɓuri balɗe sappoo e ɗiɗi gila mi yahi Yerusalaam fii rewoygol Alla, hiɗon waawi tefude ɗun non onon tigi. E hoore ɗun ɓe tawaali miɗo yeddondira e goɗɗo maa miɗo ƴuuna yimɓe, ɗun non woni ka juulirde mawnde, maa e ɗeya juulirɗe, maa ka nder saare. Ɓe waawataa kadi hollude ko honɗun ɓe tooɲirimmi. Miɗo qirritaade yeeso mon wonde ko Alla baabiraaɓe an ɓen mi woni rewude, e hoore jokkugol laawol ngol ɓe wi'i ko fedde ngol. Miɗo gomɗini kadi kala ko windii ka Sariya e ka defte annabaaɓe ɓen. Awa kadi miɗo mari on tama'u e fee Alla, wano kamɓe kadi ɓe tijjori non: on-le ko fii ummutal feewuɓe ɓen e ɓoyliiɓe ɓen. Ko ɗun waɗi si min kadi mi etoto fii heɓugol ɓernde nde aldaa e feloore yeeso Alla e yeeso yimɓe ɓen. «Ɓay waɗii duuɓi buy mi artaali ka leydi an, mi arti fii addangol yimɓe an ɓen kaalisi fii ko ɓe wallitora, e fii weeɓitangol Alla dokke. Ko onsay ɓe tawimmi ka juulirde mawnde e hoore ko mi laɓɓiniiɗo. Mi wondaa kadi e yimɓe maa murtaldu. Kono ko Yahuudiyankeeɓe ɓe *Aazii goo haanunoo arude hollitoo yeeso mon, ɓe liɓa haala e an, si tawii hiɓe jogii goɗɗun ko ɓe fawa e an. Si hinaa ɗun, yo ɓee ɗoo wowlu ko ella hombo ɓe tawi miɗo waɗi wa fewndo ko mi addaa yeeso dental fewjooɓe ɓen. Si hinaa taw hara ko fii ngol kongol ngol mi ewninoo e hakkunde maɓɓe tun, mi wi'i: Ko sabu ummutal mayɓe ɓen waɗi si mi waɗaa ɲaaweteeɗo yeeso mon hande!» Nde tawnoo Felikiisa no humpitii fii laawol ngol moƴƴa, o yamiri ɓe yiltagol taho, o wi'i: «Nde hooreejo dental suufaaɓe ɓen ari woo, ɗun ko Lisiyaasi, mi ndartay muraadu mon ndun.» O yamiri kadi yeesoojo suufaaɓe ɓen yo o maroy Puulusa e hoore hoynangol mo seeɗa, hara o salaaki kadi ɓe Puulusa ɓen kurkanoo mo. Ɓay balɗe seeɗa feƴƴii, kanko Felikiisa o ardi e ɓeyngu makko, ɗun ko Duruusiila, tawi on debbo ko Yahuudiyankeejo. Kanko Felikiisa, o immini ko yahana Puulusa, o heɗii mo fii ko yowitii e gomɗingol Iisaa Almasiihu on. Nde tawnoo Puulusa ko fii peewal e waawugol hoore mun e fii ɲaawoore aroyaynde nden wonnoo yewtude, kulol heɓi Felikiisa, o wi'i: «Hiɗa waawi yahude taho! Nde mi hettindoyii woo, mi noddete.» E himo tanƴininoo kadi wonde Puulusa yeenay mo, ko ɗun waɗi si himo imminaynoo ko yahana mo soono woo fii yo ɓe yewtidu. Duuɓi ɗiɗi feƴƴiri nii. Ɓawto ɗun Felikiisa lontiniraa Perkuusi Festuusa. Nde tawnoo kanko Felikiisa himo faalaa sulfinande Yahuudiyankeeɓe ɓen, o acci Puulusa ka kaso. Ɓay kanko Festuusa o hewtii e ngal diiwal Seezariiya, o woni ɗon balɗe tati si o yahi Yerusalaam. Onsay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e mokobaaɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen yahi ka makko, wullitii e hoore Puulusa. Ɓe torii mo, ɓe jeeji yo o sulfinan ɓe, o addana ɓe Puulusa Yerusalaam, tawi hiɓe eɓɓunoo janfa no ɓe warira mo ka laawol. Kono Festuusa jaabii ɓe, wi'i: «Puulusa no sokii Seezariiya, awa min kadi mi yiltoto ton ko neeɓaa.» O wi'i kadi: «Miɗo waawi yaadude e woɓɓe e hooreeɓe mon ɓen, si on neɗɗo no waɗi bone, ɓe wullitoo e hoore makko!» Laatii kanko Festuusa o wondaali e maɓɓe ɓuri balɗe jeetati haa sappo, onsay o yiltitii Seezariiya. Bimbi nden ɲande ɓay o jooɗike ka ɲaawirdu, o yamiri yo Puulusa adde. Ɓay on addaama, Yahuudiyankeeɓe iwruɓe Yerusalaam ɓen hundi mo, ɓe liɓi e hoore makko tooɲe ɗuuɗuɗe tiiɗuɗe, ɗe ɓe waawataa fensitude fii mun. Puulusa jaabori nii, wi'i: «Mi waɗaali ella liddiiɗo Sariya Yahuudiyankeeɓe ɓen, maa *juulirde mawnde nden, maa lanɗo mawɗo Roomu on.» Nde tawnoo kanko Festuusa himo faalaa sulfinande Yahuudiyankeeɓe ɓen, o jaabii Puulusa, o wi'i mo: «Hiɗa faalaa yahude Yerusalaam ɲaaweɗaa ton e tawnde an?» Puulusa jaabii mo, wi'i: «Miɗo ka yeeso ɲaawirdu lanɗo mawɗo Roomu on, ko ton mi haanaa ɲaaweede. Mi waɗaali Yahuudiyankeeɓe ɓen ella woo, wano gelorɗon non onon tigi fota. Kono si miɗo mari ellaaji, e si mi waɗii kuuɗe fodduɗe e mayde, haray mi salotaako wareede. Kono si tawii goonga woo alaa e tooɲe ɗe ɓe tooɲimmi ɗen, haray hay gooto waawataa lan wattude e juuɗe maɓɓe. Ɗun haray yo mi feƴƴu ka *Seezar lanɗo mawɗo Roomu on.» Ɓay Festuusa yewtidii e ɓe o fewjodata ɓen, o jaabii Puulusa, o wi'i: «Ɓay a feƴƴinii hoore maa ka Seezar, a yahay yeeso Seezar.» Balɗe seeɗa ɓawto ɗun, Agiriipa lanɗo on e Bereniise hewti Seezariiya fii hiwragol Festuusa. Nde tawnoo ɓe wonay ɗon balɗe buy, Festuusa weeɓitani on lanɗo muraadu Puulusa ndun, o wi'i: «Felikiisa no accunoo ɗoo goɗɗo ka kaso. Fewndo non ko mi yahi Yerusalaam, hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen e dental mawɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wullitino e hoore makko kanko Puulusa, tawi hiɓe landii happangol mo. Kono mi jaabii ɓe, mi wi'i: ‹Roomiyankooɓe ɓen woowaa warirgol nii tun, ado ɓe tumbindirde tooɲuɓe ɓen e tooɲaaɗo on, e newnangol on tooɲaaɗo fii no o jaabora ɗen tooɲe maɓɓe.› Onsay mi ardi e maɓɓe ɗoo, tawi mi faalaaka juutinde muraadu ndun. Bimbi nden ɲande kisan mi joɗɗini ɲaawoore nden, mi yamiri yo on neɗɗo adde. Ɓay tooɲuɓe mo ɓen hewtii, laatii ɓe fawaali mo kuuɗe bonɗe woo, wano mi sikkirnoo non. Tawi yeddondiral wongal hakkunde maɓɓe e makko ngal ko yuɓɓondirngal e fii diina maɓɓe kan tun, e aaden mayɗo goo kadi no wi'ee Iisaa, mo Puulusa kaɲun wi'i no wuuri. Tawi min miɗo jiɓii fii sifa nden yewtere. Onsay mi landii mo si tawii himo faalaa yahude Yerusalaam, o ɲaawoyee ton fii ɗun. Kono Puulusa feƴƴini nden yewtere yeeso fii yo muraadu makko ndun wonu e andal lanɗo mawɗo Roomu on. Onsay mi yamiri yo ɓe maru mo haa nde miɗo feƴƴina mo ka lanɗo mawɗo Roomu on woo.» Onsay Agiriipa wi'i Festuusa: «Min kadi miɗo faalaa heɗaade on neɗɗo.» Festuusa kadi jaabii mo: «A heɗoto mo jango.» Bimbi nden ɲande Agiriipa e Bereniise ardi e hollitaare mawnde, ɓe naatidi e hooreeɓe suufaaɓe toowuɓe ɓen e mokobaaɓe saare nden ka suudu tolnirdu. E yamiroore Festuusa, Puulusa addaa. Onsay Festuusa wi'i: «Ko an yo Agiriipa lanɗo, e onon fow yo wonduɓe e amen, on yi'ii oo neɗɗo mo fii mun waɗi haa jamaa Yahuudiyanke on Yerusalaam fow e ɗoo kadi ari toriimi, hara hiɓe wi'a wonde o haanaa hande kadi wuurugol. Kono min mi faamii o waɗaali hay huunde ko foddi e wareede, kono laatii kanko tigi o feƴƴini hoore makko ka laamu dow-dowwu, mi tawi no moƴƴi naɓugol mo. Kono mi tawi, mi alaa hay huunde ko mi windana hooreejo dow-dowjo on, hara ko ko haqinqini fii makko. Ko ɗun waɗi si mi weeɓiti mo yeeso mon, tentinii yeeso mon onon Agiriipa yo lanɗo on, fii heɓugol goɗɗun ko mi winda nde lande ɗen lanni. Ko fii mi taw wa si tawii no ɓoylii ka naɓa kasoojo, hara hollaali ko ella honɗun woni e hoore makko.» Onsay Agiriipa wi'i Puulusa: «Hiɗa newnanaa yewtangol hoore maa.» Ontuma Puulusa towni jungo, o fuɗɗii jaabaade, o wi'i: «Hande miɗo weltori heɓugol feere weeɓitangol on jaabannde an nden, yo onon Agiriipa Lanɗo, fii ɗee tooɲe ɗe Yahuudiyankeeɓe ɓen liɓi e hoore an fow. Ko fii hiɗon andi haa yaltoyi naamuuji Yahuudiyankeeɓe ɓen fow e yeddondire maɓɓe ɗen fow. Ko ɗun waɗi si mi torike on, jebbilagol heɗoo lan. «Yahuudiyankeeɓe ɓen fow no andi ko honno mi wuurirnoo Yerusalaam e ka leydi an gila ka fuɗɗoode cukaaku an. Hiɓe andunoo lan gila ko neeɓi, hiɓe waawi non seeditaade. Miɗo wuurirnoo wa *Fariisiyaajo, mo fedde mun ɓurnoo cataade e diina amen kan. Jooni non, miɗo ɲaaweede sabu tama'u fodaari ndi Allaahu on fodi baabiraaɓe amen ɓen ndin. Bolondaaji* amen ɗin sappoo e ɗiɗi, ɗin duumiiɗi e rewugol Alla jemma e ɲalorma, no tanƴinii yi'ugol laatagol ndin fodaari. Yaa an Lanɗo, ko fii nden tanƴinaare Yahuudiyankeeɓe ɓen tooɲirimmi. Ko honno waawuɗon miijorde wonde Alla immintintaa mayɓe ɓen? «Min tigi hari miɗo miijoo wonde miɗo haani rewude pehe ɗen fow fii liddagol ndee innde Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata. Ko ɗun mi waɗi Yerusalaam. Min tigi mi sokii gomɗinɓe mo buy ka kasooji, wano hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen newniranimmi non. Nde ɓe ɲaawetenoo fii wareede woo, min kadi tawayno miɗo wonani nden fewjoore. Awa kadi mi jokkayno ɓe soono woo e juulirɗe ɗen fow fii donkingol ɓe, miɗo ɓittinaynoo ɓe fii no ɓe yeddira gomɗinal maɓɓe ngal. E nder ko mi monantoo ɓe haa feƴƴita kon kadi, mi cukkotono ɓe haa ka ca'e janane. «Ko e nder ɗun mi yahi Damaasi e hoore nelal e yamiroore hooreeɓe yottinooɓe sadaka ɓen. E nder yaadu ndun tumbere ɲalorma, mi yi'i jalbeendi no hundi lan, min e ɓe mi yaadaynoo ɓen ka ɗatal, ɗun ko ndaygu iwrungu ka kammu, ɓurngu naange ngen jalbude, yo Lanɗo on. Men fow men yani ka leydi. Onsay mi nani hawa no wi'ammi e haala Yahuudiyanke: ‹Saawulu! Saawulu! Ko fii honɗun wonɗaa mi cukkanaade? Ko fii no mettan-maa fii dartorgol wa ngaari dartotoondi soggirdu jom mun.› «Mi jaabii mo: ‹Ko an hombo nii, yaa an Joomi an?› «Joomi on jaabii lan, wi'i: ‹Ko min woni Iisaa, on mo wonɗaa cukkaade. Kono immo daroɗaa e hoore koyɗe maa ɗen. Ko fii e hino ko mi feeɲiran-maa kon: Miɗo suɓaade ma fii yo a wonu kurkaadu an, e yo a wonu seedee piiji ɗi yi'uɗaa ɗin e hoore an, e ɗi mi hollay-maa ɗin. Mi jattinoyte e hakkunde oo jamaa Yahuudiyanke, e ɓe wonaa Yahuudiyanke, ɓe mi imminoyay maa haa e mun, kamɓe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, fii udditugol gite maɓɓe ɗen, ɓe yiltoo ka niɓe, ɓe arda ka ndaygu, ɓe iwa e laamu Ibuliisa, ɓe fewta Alla, ɓe heɓa yaafuyee junuubaaji, ɓe tawdee e yimɓe Alla ɓen, ɓay ɓe gomɗinii lan.› «Ko ɗun waɗi yo Agiriipa Lanɗo on, si mi salaaki ɗoftaade ko mi feɲɲinanaa iwrude ka kammu kon. Mi fuɗɗorani feɲɲinangol ɓee ɓe Damaasi taho, si mi arani ɓee ɓe Yerusalaam, haa naɓani e diiwal Yahuuda ngal fow, e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, fii yo ɓe tuubu, ɓe ruttoo e Alla, ɓe waɗa kuuɗe holluɗe wonde ɓe tuubii. Awa ko fii ɗunɗoo Yahuudiyankeeɓe ɓen yaniri e an ka *juulirde mawnde, haa ɓe etii no ɓe mulirammi. «Kono haa hande Alla no wallimmi, ko ɗun waɗi si miɗo darii, miɗo seeditaade e yeeso sewɓe ɓen e mawɓe ɓen, e hoore mi alaa wowlude hay huunde ko wonaa ko Muusaa e annabaaɓe ɓen wi'unoo waɗay kon wonde *Almasiihu on tampoyay, awa kadi o attee immintineede e hakkunde mayɓe ɓen, o ɓanginana jamaa Yahuudiyankeeɓe ɓen e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, ndaygu ngun.» Nde tawnoo ko nii o wonnoo jaaborde, Festuusa ewnii no tiiɗiri, o wi'i: «Puulusa a feetii! Gandal maa tiiɗungal ngal feetinii ma!» Puulusa jaabii mo, wi'i: «Yaa an Festuusa tedduɗo, mi feetaa. Ko konguɗi goongaaji holniiɗi mi yewti. Lanɗo on no humpitii fii koo ko waɗi, mi yewtiray mo woni pellital. Ko fii miɗo hoolii o majjaaka huunde, ɓay ɗun wonaa e qunuutu waɗi. Agiriipa Lanɗo on, wonaa hiɗon gomɗini annabaaɓe ɓen? Miɗo andi pellet hiɗon gomɗini ɓe.» Onsay Agiriipa wi'i Puulusa: «Hiɗa sikka ko e nder saa'ihun nii waawataami wattude *Almasiiyaajo?» Puulusa kadi jaabii mo, wi'i: «Woni ko jooni woni ko onsay, ko mi torii Alla, ko yo onon e heɗiiɓe lan ɓen fow hande, on wa'u wano mi wa'i nii, hara hinaa e sifa ɗee jolkanɗe ɗoo.» Onsay lanɗo on e yeesoojo diiwal ngal e Bereniise e jooɗodunooɓe e maɓɓe ɓen immii. Ko ɓe pottitotoo, ɓe woni e wi'indirgol: «Oo neɗɗo waɗaali hay huunde ko foddi e wareede maa jolkeede.» Agiriipa kadi wi'i Festuusa: «Si oo neɗɗo feƴƴinaano hoore mun ka lanɗo mawɗo Roomu on, hanno himo haanaa acciteede.» Ɓay wonii aadaama men bakoto ɗon e laana ndiyan fii yahugol Italii, ɓe ƴetti Puulusa e kasooɓe goo, ɓe watti e juuɗe Yuliyuusu, ɗun ko yeesoojo dental suufaaɓe jeyaangal ka lanɗo mawɗo Roomu on. Men bakii ɗon e laana iwruka Adiramiyuuna rewoyayka Aazii. Men yahi, tawi meɗen wondi e Masedoniyankoojo wi'eteeɗo Aristarke mo Tesalonii. Bimbi nden ɲande, men hewti Siduuna. Sabu ko Yuliyuusu jogornoo Puulusa no moƴƴiri non, o newnani mo kanko Puulusa yahugol ka yiɓɓe makko ɓen, ɓen waɗana mo faale makko on. Ɓay men iwii ɗon, men takkii suriire Siipuru nden, ko fii hari hendu ndun no alindaade men. Ɓay men takkike daande baharu hunduɗo Silisii e Pamfilii on, men hewti Miira, ɗun ko e nder Lisii. Yeesoojo konu on tawi ɗon laana iwruka Aleksandiri, yahayka Italii, o ƴawni men ɗon. Tawi e nder balɗe buy ko doy men woni yaarude, men ɓattori ndee saare Kinidii karahan. Kono nde tawnoo hendu ndun jaɓaali men jokka ngol laawol, onsay men takkii soɓɓundu Salamonee ndun, men acciri Kereeti ka ɲaamo. Ɓay men serindorii ɗon karahan, men hewti e nokkuure no wi'ee Darorɗe Labaaɗe, ɗun ko takko ndee saare wi'eteende Lasaayata. Ɓay saa'i juutuɗo feƴƴii, tawi yaadu amen ndun ka nder ndiyan wondii e nawaare, ko fii hari saa'i korka kan feƴƴii. Ko ɗun waɗi si Puulusa hajii ɓe, wi'i: «Mi yi'ii wonde nduu yaadu nder ndiyan gasataa e ɓaawo masiibo e kasaara, ɗun non hinaa fii laana kan e dolle ɗen tun, kono fii wonkiiji men ɗin enen kadi.» Kono yeesoojo dental suufaaɓe ɓen hoolori doginoowo laana kan e yeesoojo makka on edii o heɗaade yewtereeji Puulusa ɗin. Nde tawnoo ngal dingiral laaɗe ndiyan moƴƴaa ndungu, ɓurɓe ɓen e maɓɓe aadii yo ɓe yahu ɓe hettoya si tawii no gasa, ka wi'etee ɗon Feniika, e ngal dingiral laaɗe wongal Kereeti hikkorngal hirnaange ɲaamo e hirnaange nano, fii yo ɓe feƴƴin ɗon ndungu ngun. Onsay kenun wifi iwri ka sengo ɲaamo, ɓe sikki wonde ɓe heɓii ko ɓe faandinoo kon. Onsay ɓe towni darnirɗun laana kan, ɓe serindii binde Kereeti. Kono ɓawto ɗun seeɗa, kenii moolanaangii wifi sortori ka suriire, ngin no wi'ee kenii funnaange nano. Laatii laana kan waawaali tiindaade hendu ndun, ndu naɓi ka, menen kadi men acci ka naɓi men. Men yaari non haa men bakitori ka sengo ɲaamo wirnitorngo surihun tosokun no wi'ee Kawda, ka men wawtii laakun danditorkun kun ɗon e hoore karahan. Ɓay kun ƴawnaama, men heɓi feere ƴettugol ɓoggi ɗin, haɓɓa laana kan. Nde tawnoo kadi meɗen hulnoo saggoygol ka njaareendi Sirtisi, onsay men tippini darnirɗun laana kan ka nder ndiyan, ko nii men yaari. Nde tawnoo kenii ngin no yeƴude men fota, bimbi nden ɲande men woni e bugagol dolle ɗen ka ndiyan. Ɲande timmunoo nden balɗe tati, gollooɓe ɓen ƴettani hoore mun aalaaji gollirɗi ka laana ɗin, ɓe bugii ka ndiyan. Tawi e nder balɗe buy, hinaa naange hinaa koode woni ko yalti. Tawi kenii ngin ɓurtu tabitude tiiɗa haa men taƴii hisugol few. E hoore ɗun, tawi neeɓii men ɲaamaali. Onsay Puulusa hawtii darii e hakkunde yimɓe ɓen, o wi'i: «On jaɓanayno lan, hara en iwaali Kereeti, ɗun on daɗayno oo masiibo e oo kasaara. Jooni mi ɓeydii on wakkilinde, ko fii on fow wonkiiji mon ɗin daɗay, ko laana kan tun woni daɗataa. Ko fii oo Alla Jeyɗo lan, on mo mi rewata, malaa'ikaajo mun on arii e an e oo jemma, o wi'immi: ‹Wota a hulu yo Puulusa, ko fii bee daroɗaa yeeso lanɗo mawɗo Roomu on. Awa kadi Alla yeɗete sulfu fii ɓe wonduɗaa ka ndiyan ɓen fow.› Ko ɗun waɗi, si mi wi'ay on wakkilee, ko fii miɗo hoolii ko Alla wi'immi kon waɗiray non. Kono fow e mun, bee saggoyen e suriire.» Ka jemmaare sappoo e nayaɓere gila hendu ndun woni men bugondirde e on baharu Adriyatiika, gollooɓe ka laana ɓen sogitii ɓadagol amen leydi ndin tumbere jemma. Onsay ɓe yolli sawru eɓɓirdu ndun, ɓe tawi luggeendi ndin ko sogone cappanɗe jeetati. Ɓay men woɗɗitike ɗon seeɗa, ɓe yolliti ndu kadi, ɓe tawi luggeendi ndin ko sogone cappanɗe jeegoo. Nde tawnoo hiɓe hulunoo yi'ugol ka laana kan lancotoo e kaaƴe, onsay ɓe bugori darnirɗe nay laana kan ɓaawo, tawi ko ɓe habbii woo ko weetugol ngol. Tawi gollooɓe ka laana ɓen no ɗaɓɓude no seedira e makka. Onsay ɓe tippini laakun danditorkun kun ka nder ndiyan, wa si tawii hiɓe yahude waɗoya darnirɗe laana kan yeeso makka. Onsay Puulusa wi'i yeesoojo suufaaɓe ɓen e suufaaɓe ɓen: «Wattanee yiila, ko fii si ɓee yimɓe wonaali ka nder laana gaa, haray on waawataa daɗude hande kadi.» Onsay suufaaɓe ɓen taƴi ɓoggi laakun danditorkun kun, ɓe acci kun yoolii. Ado weetude, Puulusa wakkilini fow fii ɲaamugol e hoore himo wi'a ɓe: «Ko hande woni ɲalaande sappoo e nayaɓere nden hiɗon habbii e hoore on ɲaamaali hay huunde haa jooni. Mi wakkilinii on jooni ɲaamugol, ko fii ɗun no haani fii no daɗiron, awa kadi hay gooto e mon cukulol hoore mun hayrataa.» Ɓay o gaynii wi'ude ɗun, o ƴetti bireedi on, o jarni Alla yeeso maɓɓe ɓe fow. Onsay o senditi, o nangani ɲaamugol. Ɓay ɓe wakkilinaama, ɓe fow ɓe ɲaami. Tawi wonnooɓe ka laana ɓen fow ko ɓe yimɓe teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njeeɗiɗo e njeegoo. Ɓay wonii ɓe ɲaamii haa, ɓe hayfiniri laana kan bugagol ɲaametee on ka baharu. Ɓay weetii, laatii ɓe anditaali leydi ndin, kono ɓe haccii salndu baharu on e pencen mun, ɓe fottani nawrugol ton laana kan si no hawri. Onsay ɓe taƴi ɓoggi darnirɗe laana kan ɗin, ɓe acci ɗe ka ndiyan, ɓe acciti kadi kaɓɓi ardorɗe laana kan. Onsay ɓe fonti bagi wonɗo on ka leggal laana kan, ɓe fewtini e hendu ndun, ɓe yaari ka pencen salndu baharu on. Kono ɓe hawroyi e mowre njaare e hakkunde waameeji ɗiɗi, ɓe acci laana kan saggi ɗon. Hakkee ko yeeso laana kan irii, tawi ka waawataa dillude, awa kadi hakkee ko morlooɗe ndiyan ɗen tiiɗunoo ɓaawo laana kan lancii. Tawi kadi suufaaɓe ɓen no miijinoo warugol kasooɓe ɓen, fii wota hay gooto e maɓɓe fubbo laawoo. Kono tawi yeesoojo suufaaɓe ɓen no aadii dandugol Puulusa, o falli ɓe waɗugol kon ko ɓe eɓɓi. O yamiri yo wawɓe fubbaade ɓen atto ukkaade fii hettoygol gaɗa, heddiiɓe ɓen kadi huutora pecce maa goɗɗun e kunte laana kan. Ko nii fow hewtiroyi gaɗa e hoore jam. Ɓay men daɗii, men andi wonde suriire nde men woni e mun nden ko Malta wi'etee. Yimɓe hoɗuɓe ɗon ɓen holli men teddungal mawngal, ɓe ɓanniti men fow, ɓe huɓɓi yiite sabu ndiyan ɗan e jaangol ngol. Onsay Puulusa ƴetti donkun leɗɗe, ukki ka yiite. Kono sabu nguleendi yiite ngen, kuuraari sortii ton siŋii jungo makko ngon. Ɓay ɓen yimɓe nden suriire yi'ii ngin kullii no siŋii mo jungo ngon, ɓe wi'indiri: «Wa jooni oo neɗɗo ko ittoowo hoore, ko fii ko karahan o daɗiri ka baharu, kono ɲaawoore nden accataa o wuura.» Kono laatii Puulusa piɗɗii kullii ngin ka nder yiite e hoore o heɓaali bone woo. Tawi ɓen yimɓe ko habbii woo ko yi'ugol ka o ɓuuti maa ka o yanata, o maaya kisan. Kono ɓay ɓe habbike haa, ɓe yi'aali hay huunde ko heɓi mo, ɓe yiltitii, ɓe wi'i ko o allaajo. Tawi nokkuure no moggo ɗon, nde ɓurɗo teddude e suriire nden no wi'ee Pubiliyuusa jeyi. On jaɓɓii men, o werni men ɗon e hoore giggol e nder balɗe tati. Tawi ben Pubiliyuusa no nawni, waalii nguli-ɓandu e dogu-reedu. Onsay Puulusa naati ka makko, *fawi juuɗe ɗen e hoore makko, o toranii mo Alla, o ndikkini mo. Ɓawto ɗun nawnuɓe ɓen ka suriire fow ari e makko, o ndikkini ɓen kadi. Onsay ɓe waɗani men teddungal njanal. Ɓay wonii men fokkitii kadi, ɓe waɗani men dokke ɗe men handi e mun. Ɓawto koɗagol amen e nder lebbi tati, men ƴawi ɗon e laana iwruka Aleksandiri, ruumunooka e nden suriire, maandiniranooka sanamuuji funeeji ɗin. Ɓay men hewtoyii Sirakuusa, men woni ɗon balɗe tati. Ɓay men iwii ɗon, e nder ko men takkotoo kon, men hewti Regiyuuna. Bimbi nden ɲande hendu ndun immori ka ɲaamo ɓaawo amen, e nder balɗe ɗiɗi tawi men hewtii Pusolii. Men tawi ɗon musiɓɓe goo, ɓen torii men wondugol e maɓɓe ɗon balɗe jeeɗiɗi, ko nii men yaari Roomu. Musiɓɓe wonɓe e nden saare, humpitinooɓe fii amen ɓen, ari haa e ndee nokkuure fottirde wonde Apiyuusu e haa e ngoo hoɗo wi'eteengo Cuuɗi Tati Hoɓɓe, fii fottugol e amen. Ɓay Puulusa yi'ii ɓe, o jarni Alla, o ɓeydi wakkilaare. Ɓay men hewtii Roomu, Puulusa newnanaa wonugol feere wondude e suufaajo goo ko ayna mo. Balɗe tati ɓawto ɗun, kanko Puulusa o nodditi mokobaaɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen. Ɓay wonii ɓe mooɓondirii, onsay o hewtini ɓe ndee yewtere ɗoo, o wi'i: «Musiɓɓe, e ɓaawo waɗugol an jamaa on hay huunde maa dartagol aadaaji maamiraaɓe men ɓen, mi wattaama e juuɗe Roomiyankooɓe ɓen, mi sokaa gila Yerusalaam. Ɓay ɓen gaynii landaade lan, ɓe faalaa lan accitude, ɓay ɓe yi'aali e an huunde ko foddi e mayde. Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen dartii. Mi tawi min kadi bee mi hewta lanɗo mawɗo Roomu on e hoore mi miijaaki tooɲude jamaa an on. Ko fii ɗun mi faaliranoo on yiirude, mi yewta on, ko fii ko sabu tanƴinaare *Isra'iilayankeeɓe ɓen mi jolkiraa ngal jolokowal.» Ɓen kadi jaabii mo, wi'i: «Men hendaaki ɓataake woo iwruɗe ka diiwal Yahuuda fii maa, awa kadi hay gooto e musiɓɓe ɓen araali hewtini men goɗɗun maa wowlu-maa ko boni. Kono meɗen faalaa andirde ma ko miijiɗaa. Ko fii meɗen andi ndee fedde ko liddondirteende ka woni woo.» Onsay ɓe bugitii e ɲalaande goo. Ɓay wonii nden ɲalaande nde ɓe haldi hewtii, ɗuuɗuɓe ari ka makko ɓuri aranun. E nder ko o sifotoo kon, tawi himo seeditaade fii *laamu Alla ngun, awa kadi himo rewrude e Sariya Muusaa on e defte annabaaɓe ɓen fii holnugol ɓe fii Iisaa, ɗun waɗi gila bimbi haa kiikiiɗe. Woɓɓe felliti sabu ko o wowli kon, woɓɓe ronki hoolaade. Ɓay wonii ɓe fokkitii e ɓaawo nanondiral maɓɓe, Puulusa ɓeyditi ɗii konguɗi ɗoo, o wi'i: «Ruuhu Seniiɗo on yewtiri baabiraaɓe mon ɓen haqiiqa, rewrude e annabi Isaaya, o wi'i: ‹Yahu e oo jamaa, wi'aa: On nanay, kono on faamataa, on ndaaray kadi, kono on yi'ataa. Ko fii ɗee ɓerɗe oo jamaa wonii yooruɗe, ɓe uddii noppi maɓɓe ɗin, awa kadi ɓe ombii gite ɗen, sakko ɓe yiira gite maɓɓe ɗen, maa ɓe nanira noppi maɓɓe ɗin, maa ɓe faamira ɓerɗe maɓɓe ɗen haa ɓe tuuba, mi sellina ɓe.› Ɓawto ɗun, Puulusa daakii ka o woni ɗon e nder duuɓi ɗiɗi timmuɗi, e hoore himo tolna kala araynooɗo ka makko. O waajoo fii laamu Alla ngun, o jannira kadi fii Iisaa Almasiihu Joomi on pellital timmungal e ɓaawo haɗeede woo kadi. Immorde e an min Puulusa, nduu kurkaadu Iisaa Almasiihu on, noddaaɗo wonugol *sahaabaajo, waɗaaɗo feere fii yottingol Kibaaru Moƴƴo Alla on. Hari Allaahu on fodiriino oo Kibaaru immorde e annabaaɓe ɓen e nder bindi seniiɗi ɗin. Tawi ko on Kibaaru sifii ko fii Ɓiɗɗo makko on: ka baŋŋe ɓandu ko e bolondaa Daawuuda o jibinaa, ka baŋŋe *Ruuhu Seniiɗo on, immintineede makko e hakkunde mayɓe ɓen ɓanginirii bawgal ko o *Ɓiɗɗo Alla, ɗun ko Iisaa Almasiihu Joomi men on. Ko kanko men heɓiri moƴƴere e sahaabankaaku fii ardagol yimɓe e nder leƴƴi ɗin fow e innde makko fii gomɗingol mo e ɗoftagol mo. Onon kadi hiɗon tawdaa e maɓɓe, onon ɓee ɓe Alla noddi yo wonu ɓe Iisaa Almasiihu on. Onon wonɓe Roomu ɓen fow, noddaaɓe wonugol ɓe Alla yiɗi e jeyaaɓe Alla: yo ɓuttu e moƴƴere wonan on immorde e Alla, on Baabaajo men, e Iisaa Almasiihu Joomi on. Miɗo jarnude taho on Alla an, immorde e Iisaa Almasiihu on, fii mon on fow, ko fii gomɗinal mon ngal ko lollungal e aduna on fow. Alla, on mo mi rewirta ruuhu an on e nder yottingol Kibaaru Moƴƴo Ɓiɗɗo makko on, ko seedee an wonde miɗo maandinde fii mon ɲande woo ka toraaje an. Awa kadi miɗo toraade Alla soono woo, si tawii ko faale makko heɓugol feere no mi yaara ka mon jooni. Ko fii miɗo faalaa yi'ude on fota fii hewtingol on dokkal goo iwrungal e Ruuhu Alla on fii no tabitiron, maaɗun fii no wakkilindiriren ka mon, mo kala e men wakkilora gomɗinal oya ngal. Mi faalaaka yo on ronku andude, yo musiɓɓe an, wonde soono woo mi eɓɓay yahugol yi'a on, fii no mi soɲitira battane moƴƴe hakkunde mon, onon kadi, wano ɓeya ɓe wonaa Yahuudiyanke heddiiɓe non. Kono haa jooni mi heɓaali feere. Ko fii no farlii mi andingol *Gereekiyankeeɓe ɓen e leƴƴi ɗi finaa ɗin, e faamuɓe ɓen e njofooɓe ɓen. Ko ɗun waɗi si miɗo faalaa yottingol e mon Kibaaru Moƴƴo on, onon wonɓe Roomu ɓen kadi. Ko fii mi hersiraa Kibaaru Moƴƴo on, ɗun ko bawgal Alla fii kisiyee wonannde kala gomɗinɗo, ko adii kon taho ko *Yahuudiyankeeɓe ɓen, hikki ɗon ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. Ko ɗun waɗi, peewal Alla ngal no ɓanginireede Kibaaru Moƴƴo on, gila ka gomɗinal fuɗɗi haa ka ngal hatti, wano windori non: «Feewuɗo on wuuriray gomɗinal ngal.» Tikkere Alla nden no ɓangi iwrude ka kammu e hoore kala junuubu e kala bone ko yimɓe suuɗirayɓe goonga on kuuɗe mun bonɗe waɗata. Ko fii ko waawaa andeede e Alla kon no feeɲani ɓe kamɓe, ɓay Alla feɲɲinanii ɓe ɗun. Ɓay, ko yi'otaako kon e Alla, ɗun ko bawgal makko poomayankewal ngal e allankaaku makko ngun, kuuɗe makko ɗen no ɓangini ɗun fota gila ka fuɗɗoode aduna. Ɓe alaa lamitorgal. Ko fii nde ɓe andunoo Alla, ɓe ronki mo mawninirde wa Alla, awa kadi ɓe jarnaali mo, kono ɓe majjiri haalaaji mehi, ɓerɗe maɓɓe ɗe alaa faamu ɗen kadi yollii ka nder niɓe. E nder ko ɓe mantorta ko ɓe faamuɓe kon, ɓe laatii njofooɓe. Ɓe lontiniri mangu Alla, mo maayataa on, mbaadiiji lontiiɗi neɗɗanke maayayɗo e colli e kulle yaarooje koyɗe nay e kulle daasotooɗe. Ko ɗun waɗi si Alla accidi ɓe e himmeeji ɓerɗe maɓɓe e angal laaɓal, fii no ɓe hayfinira ɓalli maɓɓe ɗin kamɓe tigi. Ɗun ko ɓen lontinirɓe goonga Alla on fenaande, yanganiiɓe rewi ko tagaa kon, ɗoo e ɓe yanganaade rewa Taguɗo on, on mo mantoore wonani haa poomaa. Aamiina! Ko ɗun si Alla accidi ɓe e himmeeji maɓɓe hersiniiɗi ɗin. Ko fii rewɓe maɓɓe ɓen lontinirii dewle mun ɗen e kuuɗe harmuɗe. Worɓe ɓen kadi wano non, ɓe seli yiidugol e rewɓe ɓen, hiɓe huɓɓani faaleeji hakkunde maɓɓe kamɓe worɓe ɓen, hiɓe yiida hakkunde maɓɓe e mbalndi, hiɓe hettude njoddi handundi e majjere maɓɓe nden. Ɓay ɓe sikkii moƴƴaa ka ɓe anda Alla, Alla accidi ɓe e ngun faamu ɓoyliingu, fii waɗugol piiji ɗi haanaa. Ko ɓe heewuɓe nooneeji ɗi feewaa e bonkiiji e miile e bone e nawliigu e warugol e yeddondiral e kippugu e hunƴeendi e baddi. Ko ɓe ɲo'ooɓe, aɲuɓe Alla, yennooɓe. Ko ɓe mawnintiniiɓe e mantiiɓe e sincooɓe ko boni e murtanɓe mawɓe mun, ɓe aldaa e faamu, ɓe sellaa kongol, ɓe aldaa e giggol, ɓe aldaa e yurmeende. Fii kala hiɓe andi yamiroore Alla feewunde nden ko wi'i kon wonde ɓen waɗayɓe ɗin piiji ko fodduɓe e mayde, hiɓe waɗude ɗun, hiɓe jaɓani kadi ɓen wonɓe waɗude ɗun. An kadi non, oo feloowo, a maraa lamitorgal woo. Ko fii nde hiɗa fela ɓeya, haray hiɗa fawude hoore maa ɲaawoore an tigi. Ko fii an, wonɗo felude on, hiɗa waɗirde wa maɓɓe. Hiɗen andi, ɓen warrooɓe non, Alla ɲaawiray ɓe goonga on. An oo feloowo ɓen waɗirooɓe non, hara hiɗa waɗira non tigi, a sikku a daɗay ɲaawoore Alla nden? Kaa a yawiti ngaluuji moƴƴere makko nden e muɲal makko ngal e yondinaare makko nden, e ɓaawo andugol wonde moƴƴere Alla nden no pooɗude ma e tuubuubuyee? Kono sabu sattere maa fii nden e ɓernde maa yoorunde nden, hiɗa mooɓa tikkere fii ɲalaande tikkere nden, ɗun ko fii ɲande feeɲugol ɲaawoore Alla feewunde nden, on Jonnitoyoowo mo kala njoddi kuuɗe mun ɗen. Ngurndan poomayankejan* ɗan wonanay ŋaɲɲiiɓe e waɗugol ko moƴƴi, ɗaɓɓa darja on e teddungal e ngurndan ɗan lannataa ɗan, kono wonduɓe e haasidi ɓen, salii ɗoftaade goonga on fii ɗoftagol angal peewal ngal: tikkere e monee no maranaa ɓe. Satteende e annde wonanii kala waɗoowo ko boni, ko adii kon ko Yahuudiyankeeɓe ɓen, hikki ɗon ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. Kono darja e teddungal e ɓuttu wonanii kala on waɗoowo ko moƴƴi, ko adii kon ko Yahuudiyankeeɓe ɓen, hikki ɗon ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. Ko fii giɗaale alaa ka Alla. Kala ɓen waɗuɓe junuubu e ɓaawo andugol Sariya on, mulay e ɓaawo Sariya on. E kala non kadi waɗuɗo junuubu e hoore andugol Sariya on, ɲaawirte Sariya on. Ko ɗun waɗi, hinaa heɗotooɓe Sariya on woni feewuɓe yeeso Alla, kono ko ɗoftotooɓe Sariya on jogortee feewuɓe. Si tawii non ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, ɓen ɓe maraa Sariya, waɗii ko Sariya on wi'i kon tigi, ɗun ko ɓen ɓe maraa Sariya, haray hiɓe mari sariya fii maɓɓe kamɓe tigi. Ɗun haray ɓe ɓanginii wonde kuugal Sariya on no windii ka ɓerɗe maɓɓe, fondo maɓɓe ngon no seeditaade ɗun, miijooji maɓɓe ɗin kadi no felude ɓe e saa'i goo, e saa'i goo no dandude ɓe. Ko ɗun fow feeɲoyta ɲande Alla ɲaawoyta miijooji ɓerɗe yimɓe suuɗiiɗi ɗin, o ɲaawiroya ɗi Iisaa Almasiihu on, wano Kibaaru Moƴƴo mo mi yottini on holliri non. An oo wi'itiiɗo Yahuudiyanke, hoolorɗo Sariya on, wonɗo mantorde Alla, anduɗo faale makko on, waawuɗo sendindirde ko ɓuri moƴƴude kon, ɓay ko a jangirɗo Sariya on, an oo hooliiɗo wonay ardotooɗo bumɓe, hoolii kadi wonanay ɓen wonɓe ka niwre ndaygu, andinoowo ɓen ɓe alaa faamu, karamokoojo fayɓe, ɓay hiɗa mari gandal timmungal e goonga selluɗo ka nder Sariya: awa an, oo wonɗo jannude ɓeya, e hara a alaa jannitaade an tigi? An, oo waajotooɗo wota wujje, hinaa hiɗa wujjude? An, oo wonɗo wi'ude wota jeene, hinaa hiɗa jeenude? An, oo aɲuɗo sanamu, hinaa hiɗa wujjude ɗi, huutoraa? An, oo darjinorɗo Sariya on, hinaa hiɗa hayfinirde Alla bonnugol Sariya on? Ko fii no windii: «Sabu mon innde Alla nden no hoyneede e hakkunde ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen.» No fellitaa wonde *sunninegol no hitti, si tawii a huutorii Sariya on, kono si a bonnii Sariya on, haray ko sunninaɗaa kon wonii meere. Si tawii non mo sunninaaka on ɗoftike yamirooje Sariya on, hara angal sunninegol makko ngol jaɓirtaake wa sunninaaɗo? Awa, on neɗɗo mo sunninaaka e ɓandu, timminɗo Sariya on, ɲaawete an oo mo ɗoftaaki Sariya on, fii kala hiɗa wondi e bindi ɗin e sunninannde nden. Yahuudiyankeyaagal wonaa ka kene, sunninannde kadi hinaa feeɲunde e ɓandu nden. Kono Yahuudiyankeejo, ko wonɗo ɗun ka nder. Sunninannde haqiiqaare nden ko nde ka ɓernde, yaadunde e Ruuhu Allaahu on, hara hinaa yaadunde e bindi nden. Mantoore sifa on Yahuudiyankeejo wonaa e yimɓe ɓen iwrata, kono ko e Alla. Ko ɓural hongal Yahuudiyanke mari? E ko honɗun woni nafa *sunninegol? No mari nafa e ɗi fow. Ko adii kon, daaluyeeji Alla ɗin ko Yahuudiyankeeɓe ɓen halfinaa. E ko honɗun si woɓɓe e maɓɓe wonaali sella-findeeɓe? E hara ngal angal sella-findeyaagal maɓɓe ɗuytay goɗɗun e sella-findeyaagal Alla ngal? Pellet hinaa non! Hay si yimɓe ɓen fow ko fenooɓe, Alla kan ko goongaajo, wano windori non wonde: «Peewal maa ngal no feeɲira konguɗi maa ɗin, nde ɲaawaɗaa woo wonaa fooluɗo.» Si tawii non angal peewal men ngal feɲɲinii wonde Alla ko feewuɗo, haray ko honɗun wi'eten? Kere si Alla tippinii tikkere makko nden, haray hinaa o Feewuɗo? (Ɗun ko haala neɗɗanke non!) Pellet hinaa non! Si hinaa ɗun, ko honno Alla ɲaawirta aduna on? E si tawii fenaande an nden no ɓurtude ɓanginde goonga Alla on fii darja makko on, haray ko fii honɗun min tigi mi ɲaawirtee wa junuubankeejo haa jooni? Awa ko honɗun haɗi wi'en, wano aybinooɓe goo wi'irta wonde hiɗen wi'a: «Waɗen ko boni, fii ko moƴƴi yo yaltu.»? Donkineede ɓen yimɓe ko ko feewi! Awa, enen Yahuudiyankeeɓe, ko honɗun ɓurɗen ɓeya? Hay fus! Ko fii en ɓanginii wonde kala Yahuudiyankeejo e mo wonaa Yahuudiyanke no e nder junuubu, wano windori non: «Feewuɗo alaa, hay e gooto non! Hay gooto alaa faamu, hay gooto alaa ɗaɓɓude Alla. Fow ko huccuɓe Alla, awa kadi ɓe fow ko ɓe ɓoyliiɓe, hay gooto alaa wonɗo waɗude ko moƴƴi, hinaa non hay e gooto! Kononɗi maɓɓe ɗin ko genaale udditiiɗe, hiɓe huutora ɗenɗe maɓɓe ɗen fii janfagol, tuutaaɗe toni maɓɓe ɗin ko tooke mboddi. Kundule maɓɓe ɗen no heewi kuddi e hahhannde, koyɗe maɓɓe ɗen no hawjani hibbugol ƴiiƴan, yeebaare e tampere no ka ɗate maɓɓe. Ɓe andaali ɗatal ɓuttu ngal, awa kadi kulol Alla alaa e gite maɓɓe.» Hiɗen andi wonde ko Sariya on wi'i kon fow ko wonɓe e ley Sariya on wi'aa, fii no kala hunduko ombiree, e no Alla ɲaawira yimɓe aduna on fow. Ko fii hay gooto jogortaake feewuɗo yeeso Alla fii ko o ɗoftii Sariya on kon, ko fii ko immorde e Sariya on junuubu andori. Kono jooni, Alla feɲɲinii ko honno goɗɗo waawetee jogoreede feewuɗo yeeso Alla e ɓaawo Sariya on, wano Sariya on e annabaaɓe ɓen seeditori non. Alla jogoray yimɓe ɓen feewuɓe sabu ko ɓe gomɗini Iisaa Almasiihu on kon, ɗun ko gomɗinɓe ɓen fow. Ko fii sendondiral alaa: fow waɗii junuubu, ɓe waawataa hewtude mangu Alla ngun. Awa ko tippude e dokkal moƴƴuki makko kin ɓe jogoraa feewuɓe rewrude e cottudi wondi e Iisaa Almasiihu on ndin, on mo Alla toɗɗii wonugol sadaka fii, rewrude e ƴiiƴan makko ɗan, no gomɗinɓe mo ɓen heɓira yaafuyee junuubaaji. Alla waɗi ɗun fii ɓangingol peewal mun ngal, ko fii o donkinaali ɓee waɗunooɓe junuubi feƴƴunooɗi ɗin fewndo muɲal makko ngal. O faalaama ɓanginde peewal makko ngal e oo saa'i fewndiiɗo, ɗun fow ko fii no andiree ko o Feewuɗo, o jogitora on gomɗinɗo Iisaa wa feewuɗo. Ko dalil honɗun non mantortee? Dalil woo alaa! Maa ko sabu honɗun? Hara ko kuuɗe ɗen? Oo'o, kono ko gomɗinal ngal. Ko fii hiɗen wi'a wonde ko sabu gomɗinal ngal neɗɗo jogoraa feewuɗo, e ɓaawo ɗoftagol Sariya on. Kaa hara Alla ko Alla Yahuudiyankeeɓe ɓen tun? E hinaa o Alla ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen kadi? Hiiyii, ko o Alla ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen kadi! Ɓay ko Alla gooto woni jogorɗo sunninaaɓe ɓen feewuɓe sabu gomɗinal maɓɓe ngal, o jogora ɓe sunninaaka ɓen kadi feewuɓe sabu gomɗinal mun ngal. E hara ɗun no firi wonde en bonnitirii Sariya on gomɗinal ngal? Pellet wonaa non! Ka liddu ɗun, hiɗen tambitaade Sariya on! Awa ko honɗun wi'eten fii Ibraahiima, oo maamiraawo amen iwrude ka ƴiiƴan? Ko honɗun o heɓi? Si tawno ko sabu kuuɗe ɗen Ibraahiima jogoranoo feewuɗo, harayno himo mari feere mantagol. Kono hinaa non woniri yeeso Alla! Ko honɗun bindi ɗin wi'i e ɗun? «Ibraahiima gomɗini Alla, ngal gomɗinal makko jogoranaa mo peewal.» E hin-le, on mo golli, njoddi makko ndin jogitoranaaka mo wa dokkal, kono ko ko haani. On mo gollaali non, kono gomɗini Alla on Jogoroowo ɓe feewaa ɓen feewuɓe, haray gomɗinal makko ngal no jogoranaa mo peewal. Daawuuda kadi no haali fii maloore neɗɗo mo Allaahu on jogitori feewuɗo e ɓaawo kuugal: «Maloore wonanii ɓen ɓe bonkiiji mun ɗin yaafaa, ɓe tawata junuubaaji mun ɗin montaama. Maloore wonanii on neɗɗo, mo Joomiraaɗo on jogoraali junuubu mun.» E hara nden maloore ko fii sunninaaɓe ɓen tun, kaa ko fii ɓe sunninaaka ɓen kadi? Ko fii hiɗen wi'a: «Ibraahiima gomɗini Alla, ngal gomɗinal makko jogoranaa mo peewal.» Ko honno o wa'unoo kanko Ibraahiima fewndo ngal jaɓanaa mo? Hari o teddinaama, kaa o teddinaaka? Hari o teddinaaka taho, ko mo o teddinaaka wonnoo fewndo o hendii maande *sunninegol ngol, wa ɓattatere peewal ngal o heɓiri gomɗinal ngal, fewndo ko o teddinanooka. Ko non o woniri ben kala gomɗinɗo, hay ɓe sunninanooka ɓen, fii no ɓe jogoree feewuɓe. O laatii kadi ben sunninaaɓe ɓen, hinaa non sunninaaɓe ɓen tun, kono kadi ko o ben ɓen jokkuɓe laawi gomɗinal ngal kanko ben men Ibraahiima o heɓunoo ngal wa fewndo ko o teddinanooka taho. Ko ɗun waɗi, hinaa tippude e Sariya on Ibraahiima e jurriya mun on fodiraa ronugol aduna on, kono ko tippude e peewal iwrungal e gomɗinal ngal. Si tawno ko tippude e Sariya on ronirten, harayno gomɗinal ngal ko fus, awa kadi harayno fodaari ndin firtaama. Ko fii Sariya on ko tikkere rimata. Ka Sariya on non alaa ɗon, haray bonnugol Sariya on alaa. Awa, ko ɗun waɗi ko gomɗinal ngal fodaari ndin ronirtee, fii no laatora dokkal moƴƴere, fii no jurriya on fow hendora fodaari ndin, wonaa non jogiiɓe Sariya on tun, kono ko hay jogiiɓe gomɗinal Ibraahiima maama men ngal en fow, wano windori non: «Mi waɗii ma maamaajo leƴƴi ɗuuɗuɗi.» Ko o maama men en fow yeeso Alla, on mo o gomɗini, on Yeɗoowo mayɓe ɓen ngurndan, on Woodinoowo ko woodanooka. O tanƴinii ka tama'u alaa, o gomɗini. Ko nii o woniri maamaajo leƴƴi ɗuuɗuɗi, wano daaliranoo non: «Ko nii jurriya maa on ɗuuɗiroyta!» E ɓaawo lo'angol gomɗinal ngal, o tawi ɓandu makko ndun fayda ko mayndu, ko fii hari moggo o teeminii, awa kadi hari dimdimol Saarata ngol ko mayngol. Awa o hutitoraali fodaari Alla ndin sabu angal gomɗinal, kono o wonti tiiɗa-gomɗinaljo, o mawnini Alla. O felliti wonde Alla no mari bawgal hunnugol ko o fodi kon. Ko ɗun waɗi si gomɗinal makko ngal jogoranaa mo peewal. Hinaa fii makko kanko tun ɗun windiraa, kono ko fii men, enen kadi, enen ɓee jogorteeɓe feewuɓe, gomɗinɓe on Immintinɗo Joomi men on Iisaa e hakkunde mayɓe ɓen, ittaaɗo sadaka fii bonnereeji men ɗin, e immintinaaɗo fii yo en jogoree wa feewuɓe. Nde tawnoo en jogoraama feewuɓe sabu gomɗinal men ngal, hiɗen mari ɓuttu e Alla rewrude e Iisaa Almasiihu Joomi men on. Ko sabu makko heɓirɗen, iwrude e gomɗinal ngal, naatirgal e oo sulfu, mo wonɗen e mun, tabituɗen. Hiɗen mantorde on tama'u mo marɗen fii mangural Alla ngal. Ko ɓeyditii e ɗun, hiɗen mantorde hay e nder tampereeji ɗin, e hoore andugol wonde tampereeji ɗin rimay ŋaɲɲagol, ŋaɲɲagol ngol kadi ardoo haa e jikku timmuɗo, jikku timmuɗo on kadi adda tama'u. E hin-le tama'u on hersinoytaa, ko fii Alla juuriri giggol makko ngol ka ɓerɗe men *Ruuhu Seniiɗo mo yeɗaɗen on. Ko fii fewndo tawnoo en maraa doole, e saa'i toɗɗaaɗo on *Almasiihu on mayno fii ɓe rewataa Alla ɓen. Ko karahan goɗɗo jaɓirta maayande aaden feewuɗo, kono no gasa ka goɗɗo wakkiloo maayangol neɗɗo moƴƴo. Kono e nder ɗun, Alla ɓanginii giggol mun ngol fii men: wa fewndo wonnoɗen junuubankeeɓe, Iisaa Almasiihu on mayno fii men. Jooni, ɓay en jogoraama feewuɓe sabu ƴiiƴan makko ɗan, haray ko honno ronkirten dandireede tikkere nden sabu makko? Si tawii fewndo wonnoɗen ayɓe makko kanko Alla, o moƴƴintinirii hakkunde men e makko sabu mayde Ɓiɗɗo makko on, haray ko haa honto non dandirteɗen ngurndan makko ɗan, enen moƴƴintinidaaɓe e makko kanko Alla ɓen! Ko ɓeyditii e ɗun, hiɗen mantorde Alla sabu Iisaa Almasiihu Joomi men on, on wonɗo sabu moƴƴintingol hakkunde men e Alla. Ko ɗun waɗi, ko wano non, sabu aaden gooto, junuubu naatiri e aduna on, e sabu on junuubu kadi mayde nden ari, ko wano non kadi mayde nden rewiri e hoore yimɓe ɓen fow, ko fii fow waɗii junuubu. Ko fii, haa fewndo addegol Sariya on, hari junuubu on no e nder aduna on, kono junuubu ndaaretaake si sariya alaa. Kono mayde nden laamii gila e *Aadama haa e Muusaa, hay e hoore ɓe waɗaano junuubu ɓen wa bonnere Aadama nden, on mo tawata ko mbaadi Aroyoowo on. Kono bonnere Aadama nden e dokkal Alla ngal wonaa gootun. Si tawii buy maayii sabu bonnere aaden gooto, ɗun ko Aadama, haray ko haa honto non moƴƴere Alla nden, e dokkal iwrungal e moƴƴere on aaden gooto, ɗun ko Iisaa Almasiihu on, layirta haa heewa e hoore ɗuuɗuɓe! Ko wano non, battane junuubu aaden gooto e dokkal Alla ngal wonaa gootun. Ko fii ɲaawoore nden ɓawto junuubu gooto ko addi ko donkineede, e hin-le dokkal ngal ɓawto bonnereeji ɗuuɗuɗi ko addi ko jogoreede wa feewuɓe. Si tawii, sabu bonnere aaden gooto, ɗun ko Aadama, mayde nden laamorii immorde e makko kanko tun, haray ko haa honto heɓuɓe moƴƴere heewunde e dokkal peewal ɓen laamotoo ka ngurndan, sabu oo gooto, ɗun ko Iisaa Almasiihu on! Ko ɗun waɗi, si tawii donkinannde bonnere aaden gooto hewtii yimɓe ɓen fow, ko wano non kadi, ko sabu kuugal feewungal gootal, peewal yeɗayngal ngurndan ngal hewtiri yimɓe ɓen fow. Nde tawnoo ɗuuɗuɓe laatike junuubankeeɓe sabu angal ɗoftaare aaden gooto, ɗun ko Aadama, ko wano non kadi ɗuuɗuɓe laatortoo feewuɓe sabu ɗoftaare aaden gooto, ɗun ko Iisaa Almasiihu on. E hin-le ko Sariya on arani, ko fii yo bonnereeji ɗin ɓeydo. Kono ka junuubu on ɓeydii ɗon, ko ɗon sulfu on ɓeydii ɓeydaadee. Ko wano junuubu on ɓanginiri bawgal mun mayde non, ko wano non kadi sulfu Alla on ɓanginiri bawgal mun ngal peewal nawrayngal e *ngurndan poomayankejan ɗan immorde e Iisaa Almasiihu Joomi men on. Awa ko honɗun wi'eten? En duumoto e waɗugol junuubu on fii yo sulfu on ɓeydo? Pellet hinaa non! Enen, ɓee mayɓe e telen-ma junuubu, ko honno non wuurirten e nder junuubu kadi? E on andaa wonde, enen ɓee *lootaaɓe maande kisiyee e nder humondiral e Iisaa Almasiihu on fow, ko e mayde makko nden tawdaɗen? Awa, en surridaama e makko ka nder mayde rewrude e looteede maande kisiyee nden, fii, wano *Almasiihu on imminiraa non e hakkunde mayɓe ɓen rewrude e mangu Baabaajo on, enen kadi, yo en wuuru ngurndan kesan. Ko ɗun waɗi, si en yuɓɓondirii e makko ka mayde makko, pellet en woniray kadi wano non ka immintineede makko. Ko fii hiɗen andi ngurndan men kiɗɗan ɗan fempidaama e makko, fii no ndun ɓandu junuubankeeru muliree, fii wota en laato hande kadi maccuɓe junuubu. Ko fii kala mayɗo fuutike bawgal junuubu. Si tawii en maayidii e Almasiihu on, haray hiɗen gomɗini wonde en wuuriday e makko. Ko fii hiɗen andi wonde Almasiihu on immitike e hakkunde mayɓe ɓen, o maayataa hande kadi, mayde nden maraa doole hande kadi e hoore makko. Nden mayde nde o maayi, ko e telen-ma junuubu o maayi, nde wootere ko yoni haa poomaa. Jooni non himo wuuri, ko Alla o wuurani. Onon kadi wano non, jogoree hoore mon wa mayɓe e telen-ma junuubu, e wa wuuranɓe Alla e nder humondiral e Iisaa Almasiihu on. Awa, wota junuubu laamo ɓalli mon maayayɗi ɗin, e wota on ɗofto himmeeji majji ɗin. Wota on weeɓitan tere mon ɗen junuubu, wa aala fii angal peewal, kono wattee hoore mon onon tigi e Alla, wa wuuruɓe iwɓe e mayde, sakkanoɗon Alla tere mon ɗen wa aalaaji fii peewal ngal. Ɗun, junuubu foolataa on, ko fii hinaa e ley Sariya on wonɗon, kono ko e ley sulfu on. Jooni non, ko honno? E hara en jokkay waɗugol junuubu, ɓay hinaa e ley Sariya on wonɗen, kono ko e ley sulfu Alla on? Pellet waawataa wonde! E on andaa, si on waɗii hoore mon maccuɗo goɗɗo fii ɗoftagol mo, haray on wonii maccuɗo on mo ɗoftiɗon? Ko si on wonu maccuɓe junuubu nawroowo e mayde, maa si on wonu maccuɓe ɗoftaare nawraynde e peewal. Kono ko yettude Alla, ɓawto on wonude maccuɓe junuubu on, on ɗoftorii ɓernde noone jannde nde hewtinaɗon nden. Ɓay on jattinaama junuubu on, on wontii maccuɓe peewal ngal. (Ko wano neɗɗanke'en nii mi woni yewtirde, sabu lo'ere ɓalli mon ɗin.) Wano waɗirnoɗon tere mon ɗen wa kurkantooɗe angal laaɓal e angal peewal, fii sakkitorgol ka angal peewal, jooni kadi waɗiree wano non tere mon ɗen wa kurkantooɗe peewal ngal fii sakkitorgol laaɓal ngal. Ko fii, fewndo wonnoɗon maccuɓe junuubu, hari on alaa kurkanaade peewal ngal. Ko honɗun heɓunoɗon e ɗen kuuɗe ɗe waɗunoɗon, ɗen ɗe tawata hiɗon hersiri jooni? Ko fii sakkitoode majje on ko mayde. Jooni non, onon jattinaaɓe junuubu ɓen, ko on maccuɓe Alla, ko marɗon tono ko laaɓal, sakkitoode nden kadi ko *ngurndan poomayankejan. Ko fii, njoddi junuubu ko mayde, kono dokkal Alla ngal ko ngurndan poomayankejan e nder humondiral e Iisaa Almasiihu Joomi men on. E on andaa yo musiɓɓe wonde Sariya on ardoto goɗɗo fannin himo wuuri? (Miɗo yewtude on wano mi yewtirta yimɓe anduɓe Sariya on.) Ko sariya on humindiri debbo ƴettaaɗo e moodi mun, yeru on no wuuri. Kono si moodi makko maayii, haray on debbo seedii e on sariya humindirnooɗo mo e moodi makko. Si tawii non e nder ngurndan moodi makko, o wonii ɓeyngu gorko goo, haray o wontii jeenoowo. Kono si tawii moodibbo on maayii, haray o sendaama e sariya on. Ɗun, si goɗɗo goo ƴettii mo, haray hinaa o jeenoowo. Onon kadi ko wano non, yo musiɓɓe an, on maayii e telen-ma Sariya on wondude e ɓandu Iisaa Almasiihu on, fii no jeyireɗon e goɗɗo goo, on immintinaaɗo e hakkunde mayɓe ɓen, fii no waɗiren kuuɗe welayɗe Alla. Ko fii, fewndo jokkunoɗen mbeleeɗe ɓandu men ndun, hari faaleeji bonɗi yaaduɗi e junuubu immorde e Sariya on no ardotonoo tere men ɗen, fawa en kadi kuuɗe nawrayɗe e mayde. Kono jooni, en seedii e Sariya on, ko fii en maayii e telen-ma kon ko waɗunoo en maccuɓe. Ko ɗun waɗi, jooni hiɗen kurkorande Alla noone keso tippude e Ruuhu makko on, hara hinaa e oya noone kiɗɗo mo Sariya. Awa ko honɗun wi'eten jooni: Sariya on ko junuubu? Pellet hinaa ɗun! Kono ko sabu Sariya on mi andiri junuubu. Ko fii mi andataano ko woni himme si Sariya on wi'aano «wota mo himma!» Onsay junuubu on ɓaarori yamiroore nden, o waɗi e an kala noone himme. Ko fii, si Sariya on araano, hanno junuubu on ko mayɗo. E telen-ma an min, si Sariya on alaano, hanno miɗo wuuri. Kono ɓay yamiroore nden arii, junuubu on wuuri, min mi maayi. Onsay yamiroore nawraynde e ngurndan nden nawrimmi ka mayde. Ko fii junuubu on ɗaynimmi ɓaarori yamiroore nden, warimmi. Ɗun non, Sariya on ko *seniiɗo, yamiroore nden kadi ko seniinde, feewunde moƴƴere. Awa hara ko moƴƴi kon wonanii lan mayde? Pellet oo'o! Kono ko junuubu on, fii yo o feeɲu junuubu, o waɗirii e an mayde rewrude e ko moƴƴi kon, fii yo junuubu on feeɲir no laaɓiri poy junuubu sabu yamiroore nden. E hoore ɗun, hiɗen andi wonde Sariya on ko e Alla iwri, kono min, ko mi neɗɗanke maccinaniiɗo junuubu. Ko fii mi faamaa ko mi woni waɗude kon. Ko mi yiɗi kon kadi mi alaa waɗude ɗun, kono ko ko mi aɲi kon mi woni waɗude. Si tawii miɗo waɗude ko mi faalaaka kon, haray miɗo jaɓi wonde Sariya on ko moƴƴo. Jooni non, hinaa min han kadi woni waɗude ɗun, kono ko junuubu wonɗo e an on. Ko fii miɗo andi wonde ko moƴƴi kon alaa e an, e maanaa ka ɓandu an. Ko fii min tigi miɗo wondi e faale waɗugol ko moƴƴi, kono mi alaa waɗude ɗun. Mi alaa waɗude moƴƴere nde mi faalaa nden, kono miɗo waɗude bone mo mi faalaaka on. Si tawii miɗo waɗude ko mi faalaaka, haray hinaa min tigi hande kadi woni waɗude ɗun, kono ko junuubu wonɗo e an on. Awa e hino sariya mo mi tawi on: tuma mi faalaa waɗude ko moƴƴi woo, haray bone on no e an. Ko fii Sariya Alla on no welammi ka ɓernde, kono miɗo yi'ude ka tere an sariya goo, wonɗo dartaade sariya faamu an ngun, wonɗo lan e wattude maccuɗo sariya junuubu, wonɗo e tere an ɗen. Min e tampere an! Hara ko hombo jattintammi e nduu ɓandu maayooru? Ko yettude Alla, immorde e Iisaa Almasiihu Joomi men on! Ko ɗun waɗi, si ka ɓernde an ko mi maccuɗo Sariya Alla on, fii kala ka ɓandu an ko mi maccuɗo sariya junuubu on. Jooni donkinannde woo alanaa ɓen humondirɓe e Iisaa Almasiihu on. Ko fii sariya Ruuhu ngurndan wonɗo e Iisaa Almasiihu on jattinii lan sariya junuubu e mayde on. Ko fii Alla timminii ko Sariya on ronki kon, ɓay lo'ere neɗɗanke nden mehinɗinii mo. Alla muncii bawgal junuubu on ka ɓandu e nder addirgol Ɓiɗɗo makko on ɓandu nanditayndu e junuubankeeru neɗɗanke ndun. Alla waɗiri ɗun fii no peewal Sariya on timmira e men, enen wonɓe jokkude Ruuhu Allaahu on, hara hinaa e mbeleeɗe ɓandu. Ko ɗun waɗi, wuurirɓe mbeleeɗe ɓandu ɓen ko fii mayru miijotoo, kono wuurirɓe Ruuhu Allaahu on no miijoo fii faale Ruuhu Allaahu on. Jokkugol mbeleeɗe ɓandu ko mayde, jokkugol non faaleeji Ruuhu Allaahu on ko ngurndan e ɓuttu. Ko fii mbeleeɗe ɓandu no aɲi Alla, ɓay ɓandu ndun yankinantaako Sariya Alla on, ko ɓay non ndu waawataa! Ko fii wonɓe e ley mbeleeɗe ɓandu ndun waawataa welude Alla. Onon non, on alaa e ley mbeleeɗe ɓandu han kadi, kono ko e ley faale Ruuhu on, ɓay Ruuhu Allaahu on no e mon. Ko fii on mo Ruuhu *Almasiihu on alaa e mun, haray hinaa mo makko. Si tawii Almasiihu on no e mon, haray ɓandu ndun maayii sabu junuubu on, kono haray ruuhu on no wuuri sabu peewal ngal. E si tawii Ruuhu makko kanko Immintinɗo Iisaa e hakkunde mayɓe ɓen no e mon, haray on Immintinɗo Iisaa Almasiihu on e hakkunde mayɓe ɓen yeɗay ɓalli mon mayooji ɗin ngurndan immorde e Ruuhu makko Wonɗo e mon on. Ɗun haray, yo musiɓɓe, no woodi ko fawii en, hara hinaa wuurirgol mbeleeɗe ɓandu. Si tawii ko mbeleeɗe ɓandu wuurirɗon, on maayay. Kono si tawii ko Ruuhu Allaahu on warirɗon mbeleeɗe ɓandu ɗen, on wuuray. Ko fii kala ɓe Ruuhu Alla on ardii, ko ɓiɓɓe Alla. Awa Ruuhu mo heɓuɗon on hinaa ruuhu maccangaaku fii wonugol fahin e nder kulol, kono ko Ruuhu Waɗuɗo on ɓiɓɓe Alla. Immorde e makko kanko Ruuhu on en ewnoto Alla «Abba!», ɗun ko «Baaba!» Ruuhu Allaahu on tigi no seeditanaade ruuhu men on wonde ko en ɓiɓɓe Alla. Ko ɗun waɗi, si tawii ko en ɓiɓɓe makko, haray kadi ko en ronooɓe mo kanko Alla, ronidooɓe e Almasiihu on, si tawii e nder haqiiqa hiɗen tampidude e makko fii no tawireɗen e mangural makko ngal. Miɗo felliti tampereeji oo saa'i fewndiiɗo foddaa eɓɓindireede e mangu aroyoowu feɲɲinanoyteengu en ngun. Awa kadi tageefo ngon no habbori no tiiɗiri fii feɲɲineede ɓiɓɓe Alla ɓen. Ko fii tageefo ngon ko e ley ɓitteende waɗaa, hinaa tippude e yiɗi maggo, kono ko tippude e yiɗi Waɗuɗo ngo e ley ɓitteende on, e hoore tanƴinagol wonde ngon tageefo tigi jattinte maccangaaku mayde e ɲolugol, ngo heɓa geɓal ka ndimu ɓiɓɓe Alla darjinngu ngun. Ko fii hiɗen andi tageefo ngon fow no woytaade tampere haa hande wa muuseendi ŋata. Ko ɓeyditii e ɗun, enen kadi, ɓee adiiɓe hendaade Ruuhu Allaahu on, hiɗen woytaade ka ɓerɗe men e nder ko habbiɗen haa Alla waɗa en ɓiɓɓe makko, o sotta ɓalli men ɗin. Ko fii ko e nder ndee tanƴinaare dandaɗen. E hin-le si en yi'ii ko tanƴiniɗen kon, haray ɗun wonaa tama'u hande kadi. E hara ko hombo tanƴinortoo ko yi'i kon? Kono si hiɗen tanƴinii ko en yi'aali, haray hiɗen habbori ɗun ŋaɲɲaare. Ko wano non kadi Ruuhu Allaahu on wallitorta en tuma lo'uɗen. Ko fii en andaa ko haanuɗen toraade Alla e nder torndeeji men ɗin, kono on Ruuhu tigi faaboto en e fee woytaangooji ɗi waawotaako sifaade. Ko fii Liɲoowo ɓerɗe on no andi ko honɗun woni miijo Ruuhu mun on, ɓay ko e yiɗi Alla, on Ruuhu fattoranta gomɗinɓe ɓen. Hiɗen andi wonde piiji ɗin fow no yaadude fii moƴƴere ɓen yiɗuɓe Alla, noddiraaɓe sabu eɓɓoore makko nden. Ko fii, ko ɓen ɓe o andunoo, ko ɓen o muuyani nandugol e mbaadi Ɓiɗɗo makko on, fii no on Ɓiɗɗo wonira Afo e hakkunde musiɓɓe ɗuuɗuɓe. Ɓen ɓe o muuyannoo, o noddi ɓe. Ɓen ɓe o noddi, o jogori ɓe kadi feewuɓe. Ɓen ɓe o jogori feewuɓe non, o darjini ɓe kadi. Ko honɗun non wi'eten e ɗun? Si tawii Alla no wonani en, haray ko hombo dartotoo en? On mo salanaaki en Ɓiɗɗo mun Bajjo on, kono o itti mo sadaka fii men en fow, ko honno o ronkirta en okkirde piiji ɗin fow wondude e Ɓiɗɗo on, sabu moƴƴere makko nden! Ko hombo tooɲata suɓaaɓe Alla ɓen? Hay gooto, ɓay ko Alla woni Jogoroowo wa feewuɗo. Ko hombo donkinta ɓe? Hay gooto, ɓay ko Iisaa Almasiihu on woni maayunooɗo on, e hoore ɗun o immintinaama, himo ka sengo ɲaamo Alla, himo tefande en. Ko hombo sendindirta en e giggol Almasiihu on? Hara ko tampereeji ɗin, kaa ko annde nden, kaa ko jokkereeji ɗin, kaa ko heege ngen, kaa ko kolngal ngal, kaa ko masiibo ngon, kaa ko kaafa kan? Wano windori non: «Ɲallal ngal fow meɗen weeɓitanii mayde fii maa, men jogoree wa baali hirseteeɗi!» Kono e nder ɗun fow, ko en fooluɓe, hiɗen ɓuri fooluɓe kadi, sabu Yiɗuɗo en on. Ko fii miɗo felliti, hinaa mayde nden, hinaa ngurndan ɗan, hinaa malaa'ikaaɓe ɓen, hinaa mbawdiiji ɗin, hinaa ko fewndii kon, hinaa ko aroyta kon, hinaa doole ɗen, hinaa tagoore nden ka dow, hinaa tagoore nden ka ley, hinaa tagu goo kadi woo waawata en sendude e giggol Alla wongol e Iisaa Almasiihu Joomi men on! Miɗo wowlude goonga e nder humondiral an e *Almasiihu on, mi fenataa, fondo an ngon no seeditorande lan *Ruuhu Seniiɗo on: miɗo wondi e sokola tiiɗuɗo e muuseendi duumiindi ka ɓernde. Ko fii mi yeloyto wonugol min tigi malkisaaɗo, sendee e Almasiihu on fii musiɓɓe an ɓen, ɗun ko musidal an ngal ka ƴiiƴan, ɓen ɓe tawata ko *Isra'iilayankeeɓe. Ko kamɓe Alla jogori wa ɓiɓɓe. Ko ɓen mangu ngun e *ahadiiji ɗin e Sariya on e dewal ngal e fodaariiji ɗin, e maamankaaku Isra'iila'en ngun wonani. Awa kadi Almasiihu on ko ƴiiƴan maɓɓe, on Wonɗo Alla e dow kala huunde, mo mantoore wonani haa poomaa. Aamiina! Hinaa fii daaluyee Alla on ko meereejo. Ko fii hinaa jurriya Isra'iila ndin fow woni Isra'iilayanko. Wonaa jurriya Ibraahiima on fow woni ɓiɓɓe makko, kono no windii: «Ko e *Issaaqa jurriya maa on nodditirtee.» E maanaa, hinaa ɓiɓɓe ɓen ka ƴiiƴan woni fayɓe Alla, kono ko ɓiɓɓe fodaari ndin toɗɗaa wonugol jurriya. Awa e hino kongol fodaari ndin: «E oo saa'i tigi mi aray, Saarata heɓa ɓiɗɗo.» Ko ɓeyditii e ɗun, Rifqatu siwti ɗiɗo, ɓe tawata ko oo maamiraawo men wi'eteeɗo Issaaqa woni ben maɓɓe. wano no windori non: «Mi yiɗii Yaaquuba, mi aɲii Iisu.» Ko honɗun wi'eten jooni? Hara angal peewal no e Alla? Pellet oo'o! Ko fii himo daalani Muusaa wonde: «Mi yurmete on mo mi faalaa yurminde, mi moƴƴoo e on mo mi faalaa moƴƴaade e mun.» Ko ɗun waɗi, ɗun hinaa immorde e faale neɗɗanke, maa e wakkilaare makko, kono ko immorde e Alla, on Yurmeteeɗo. Ko fii bindi ɗin no wi'i Fir'awna: «Mi ɓantii ma tun fii ɓangingol bawgal an ngal e hoore maa, e fii no innde an nden lolliniree e hoore leydi ndin fow.» Awa ɗun no holli wonde himo yurmina on mo o faalaa, o sattina ɓernde on mo o faalaa. Miɗo andi a wi'ay lan: «Ɓay ko nii, ko honɗun Alla feliranta yimɓe ɓen? Ko fii ko hombo waawi dartaade faale makko on?» An non taho, ko hombo wonu-maa ka yeddondiraa e Alla? E hara loonde wi'ay moƴƴinɗo nde on: «Ko honɗun moƴƴiniranɗaa mi nii?» E hara daaloyankeejo waawataa mahirgol loopal no o faaliraa woo, o moƴƴina ngal loopal gootal looɗe: wonde nden fii haaju hittuɗo, ndeya fii haajuhoy tosokoy? E si tawii, e nder ko Alla faalaa hollude tikkere mun nden e ɓangingol bawgal makko ngal kon, o muɲɲanike ɗen looɗe handunooɗe e tikkere makko nden e nder muɲal tiiɗungal, ɗun ko ɗen eɓɓananooɗe fii hayrannde nden? E si tawii non o faalaama andinde ɗen looɗe ɗe o yurmaa ngalu darja makko on, ɗen ɗe o eɓɓannoo fii darja makko on, e maanaa ɗun ko enen ɓe o noddi ɓen, hinaa non tun e hakkunde Yahuudiyankeeɓe ɓen, kono kadi e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen? Wano o daaliri non ka deftere oo wi'eteeɗo Husaa'a: «On mo wonaano jamaa an, mi nodday mo jamaa an, on mo wonaano kadi giɗo an, mi nodday mo giɗo an», e: «Ka ɓe wi'anoo ɗon tigi: ‹hinaa on jamaa an!› ko ɗon ɓe noddoytee ɓiɓɓe Alla Wuuruɗo on.» Isaaya* kadi no wi'i fii Isra'iilayankeeɓe ɓen: «Nde adadu Isra'iilayankeeɓe ɓen ɗuuɗiroyi wa njaareendi ndin ka baharu, ko heddiiɓe seeɗaaɓe tun dandetee, ko fii Joomiraaɗo on laatinay kongol ɲaawoore mun nden ka hoore leydi no yaawiri haa timma!» Wano Isaaya wiirunoo non: «Si tawno Joomiraaɗo Jom Bawɗe on accanaano en jurriya, hanno en wa'iino wa ɗee ca'e ɗiɗi, ɗun ko *Saduuma e Amuura!» Ko honɗun non wi'eten jooni? Ɓe wonaa Yahuudiyanke, ɓe ɗaɓɓataano peewal ngal ɓen, ɓe heɓii peewal, ngal peewal iwrungal e gomɗinal ngal. E hin-le Isra'iilayankeeɓe, ɗaɓɓaynooɓe peewal iwrungal e Sariya on ɓen, ɓe laatinaano waɗugol ko Sariya on yamiri kon fow. Fii honɗun? Ko fii Isra'iilayankeeɓe ɓen hinaa gomɗinal ɗaɓɓiraynoo peewal ngal, kono ko wa si tawii ko kuuɗe ɗen peewal heɓorta. Ɓe buɓɓii e hayre fegginaynde nden, wano windori non: «Miɗo tippinde ka hoore Fello *Siyuuna hayre fegginaynde, e fetere liɓaynde. Kala gomɗinɗo e makko hersinoytaake.» Musiɓɓe an, faale ɓernde an nden, e ko mi woni toraade Alla fii *Isra'iilayankeeɓe ɓen, ko yo ɓe dande. Kono miɗo seeditanaade ɓe ɗunɗoo: hiɓe himmani fii Alla, kono hinaa tippude e gandal. Ɓay ɓe andaali peewal iwrungal e Alla ngal, e ɓay ɓe ɗaɓɓii no ɓe tabintinira peewal maɓɓe ngal kamɓe tigi, ɓe ronki yankinanaade peewal Alla ngal. Ko fii, ko *Almasiihu on woni timmoode Sariya on fii no kala gomɗinɗo heɓira peewal. Ko ɗun waɗi, Muusaa no windi fii peewal iwrungal e Sariya on ngal, o wi'i: «Kala ɗoftiiɗo ɗee yamirooje, o wuuriray ɗe.» Kono e hino ko peewal iwrungal e gomɗinal ngal wi'i kon: «Wota a miijo ka ɓernde maa: ‹ko hombo ƴawata ka kammu?› » (ɗun haray ko tippingol Almasiihu on), «maa: ‹ko hombo tippotoo ka *gaygii ngii alaa kattudi ngin?› » (ɗun haray ko suutugol Almasiihu on e hakkunde mayɓe ɓen). Awa ko honɗun bindi ɗin wi'i? Ko: «Daaluyee on no takko maa, ɗun ko ka nder hunduko maa e ka ɓernde maa.» On-le ko daaluyee gomɗinal ngal, on mo men woni yottinde wonde: si a qirritorii hunduko maa kon ko Iisaa woni Joomi on, e si a gomɗinii ka ɓernde maa wonde Allaahu on immintinii mo e hakkunde mayɓe ɓen, a dandete. Ko fii ko ɓernde nden gomɗinirtee, ontigi jogoree wa feewuɗo, ko hunduko kon qirritortee, ontigi dandee. Wano bindi ɗin wi'iri non: «Kala gomɗinɗo e makko hersinoytaake.» Awa, alaa ko sendindiri Yahuudiyanke e ɓe wonaa Yahuudiyanke, ɓe fow ko Joomiraaɗo gooto ɓe mari, on Alɗanɗo kala jantiiɗo mo. Ko fii: «Onsay kala jantotooɗo innde Joomiraaɗo on dandoyte.» Ko honno non ɓe jantoroyta innde on mo ɓe gomɗinaali? E ko honno ɓe gomɗinirta on mo ɓe nanaali fii mun no wowlee? E ko honno ɓe nanirta fii makko no wowlee e ɓaawo waajotooɗo? E ko honno ɓe waajorta si ɓe imminaaka? Ko fii no windii: «Emba teppe yottinooɓe Kibaaru Moƴƴo on no labaa!» Kono hinaa fow ɗoftii Kibaaru Moƴƴo on. Ɓay Isaaya wi'uno: «Joomiraaɗo, ko hombo gomɗini waaju amen ngun?» Ko ɗun waɗi, gomɗinal ko e nanugol iwata, ko nanetee kon kadi ko e kongol Almasiihu on iwi. Kono mi wi'i: hara ɓe nanaali? Oo'o: «Hito kammuuli ɗin yahii e leydi ndin fow, e konguɗi majji ɗin yottoyike haa ka kattudi leydi.» Kono mi wi'i: e hara Isra'iilayankeeɓe ɓen faamaali ɗun? Ko Muusaa adii wi'ude wonde Allaahu on daalii: «Mi nawliniray on ɓe wonaa jamaa tigi, mi moninira on jamaa mo alaa faamu.» Awa Isaaya heɓuno cuucal haa o wi'i wonde Allaahu on daalii: «Ɓe alaa lan ɗaɓɓude ɓen heɓii lan, mi feeɲanii ɓe alaano landaade fii an ɓen.» Kono e telen-ma Isra'iilayankeeɓe ɓen, o daali: «Ɲallal ngal fow miɗo fontande juuɗe an ɗen jamaa murtuɗo yeddi.» Awa miɗo landoo: e hara Alla bugitike jamaa mun on? Pellet oo'o! Ko fii min kadi ko mi *Isra'iilayankeejo, jurriya Ibraahiima, ko mi jeyaaɗo e oo bolondaa *Buniyamiinu. Alla bugitaaki jamaa makko mo o andunoo ko adii fow. E on andaa ko bindi ɗin wi'i kon ka cortewol ka Iiliiya wullitii e Alla ɗon e hoore Isra'iilayankeeɓe ɓen? O wi'i: «Joomiraaɗo, ɓe warii annabaaɓe maa ɓen, ɓe waylitii layyorɗe maa ɗen! Jooni ko min tun lutti, awa kadi hiɓe ɗaɓɓa no ɓe ittirammi e oo aduna!» Ko honɗun woni jaabannde Alla nden? O daali: «Miɗo maritori yimɓe guluuje njeeɗiɗo, ɓe sujjanaali sanamuuru wi'eteendu *Baalu ndun.» Ko wano non kadi e oo saa'i fewndiiɗo, no woodi heddiiɓe ɓe Alla suɓori sulfu mun on. Si tawii non ko sulfu on o suɓori ɓe, haray hinaa rewrude e kuuɗe ɗen hande kadi. Si hinaa ɗun, haray sulfu on wonaa sulfu. Awa ko honɗun? Ko Isra'iilayankeeɓe ɓen ɗaɓɓaynoo kon ɓe heɓaali, kono suɓaaɓe ɓen hendike ɗun. Ɓeya, ɓerɗe mun ɗen sattinaa, wano windori non: «Alla yeɗii ɓe hakkillaaji ɗaaniiɗi, e gite ɗe yi'ataa, e noppi ɗi nanataa, haa weetaango hande ngoo.» Daawuuda kadi wi'i: «Yo ndaɗɗule ka ɓe ɲaamata ɗon wonan ɓe pircol e ngantan, e peggal e njoddi kuuɗe! Yo gite maɓɓe ɗen niɓɓitu haa tawa ɓe yi'ataa, e yo ɓe laato saa'i kala turiiɓe!» Awa miɗo landoo: Ɓay ɓe feggike, ɓe yanuno, ngal ɓe immotaako? Pellet oo'o! Kono ko sabu bonnere maɓɓe nden kisiyee on yeɗiraa ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen fii memmingol nawliigu Isra'iilayankeeɓe ɓen. E hin-le, si tawii bonnere maɓɓe nden ko ngalu oo aduna, e si tawii faɗannde maɓɓe nden ko ngalu ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, haray ko ittiri ngalu hongu ɓeydotoo ka tawdegol maɓɓe e kisiyee on. Awa mi andinii on, onon ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, min oo *sahaabaajo fii ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, min miɗo teddini fii golle an ɗen, fii, si tawii no gasa, memmingol nawliigu e hakkunde leɲol an ngol, e dandugol woɓɓe ɓen. Si tawii waɗeede maɓɓe sera addii moƴƴintingol hakkunde aduna on e Alla, ko honɗun artireede maɓɓe nden wonoyta si hinaa immintineede ka mayde? E hin-le, si tawii bireediije arane ɗen ko Alla wonani, haray farin piyaaɗo on men. Si tawii kadi ɗaɗol ngol ko Alla wonani, haray calɗi ɗin men. Si tawii non goɗɗi e calɗi ɗin saltaama, e an non, ki *zaytuunihi buruurehi, a tokkaama batte majji, haa tawii a tawdaama e ɗaɗol ngol e enɗan zaytuuni ɗan, wota a mantor calɗi ɗin. Si tawii a mantoray, andu tun wonde hinaa an jogii ɗaɗol ngol, kono ko ɗaɗol ngol jogi-maa. Haray ko wi'ataa: «Calɗi saltaama fii min yo mi tokke.» Andaa fota wonde ko ɗi taƴiraa ko angal gomɗinal majji on. An, a siŋorii ɗon sabu gomɗinal maa ngal. Awa wota a mawnintino, kono hulu. Ko fii, si Allaahu on accaali calɗi ko ngal wondunoo kon, an kadi o accataa ma. Awa anditu fii moƴƴere Alla nden e yagginannde makko nden, yagginannde makko nden e hoore yanuɓe ɓen, e moƴƴere Alla nden e hoore maa, si a duumike e nder nden moƴƴere. Si hinaa ɗun, an kadi, a soppete. Kamɓe kadi wano non. Si ɓe duumaaki e angal gomɗinal ngal, ɓe tokkete, ko fii Alla no mari bawgal tokkugol ɓe kadi. Si tawii an a soppaama e zaytuunihi buruurehi, a tokkaama e zaytuunihi tutaaki, woopondirki e mbaadi maa ndin, ittii e sikke si kamɓe ɓe tokkete e mbaadi maɓɓe ndin, e zaytuunihi maɓɓe kin tigi. Ko fii, yo musiɓɓe an, mi yiɗaa yo on ronku andude oo gundoo ɗoo fii wota on sikku hiɗon mari faamu feƴƴitungu: sattere ɓernde no e hoore woɓɓe e jamaa Isra'iilayankeeɓe ɓen haa yeru ko timmi e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen naata. Ontuma non Isra'iilayanko fow wonay dandaaɓe, wano windori non: «Jattinoowo on iwray *Siyuuna, o pottina e bolondaa Yaaquuba on kala ko yaadaa e faale Alla on. Ko ɗun wonoyta *ahadi an ndin hakkunde an e maɓɓe nde mi ɓooroyi junuubaaji maɓɓe ɗin.» E telen-ma Kibaaru Moƴƴo on, ko ɓe ayɓe sabu mon, kono e telen-ma suɓeede nden, ko ɓe yiɓɓe Allaahu on sabu baabiraaɓe maɓɓe ɓen. Ko fii, dokke Alla ɗen e noddaandu makko ndun hinaa ko jaɓitotoo. Hari on ɗoftanooki Alla, kono jooni on heɓirii yurmeende sabu angal ɗoftaare Yahuudiyankeeɓe ɓen. Ko wano non jooni, kamɓe kadi ɓe wontiri ɓe ɗoftotaako Alla fii no ɓe heɓiroya yurmeende nden kamɓe kadi, sabu yurmeende nde waɗanaɗon nden. Ko fii Alla dumbii yimɓe ɓen fow e nder geddi fii no o yurmiree fow. Ko haa honto ngalu Alla ngun e faamu makko ngun e gandal makko ngal luggi! Hay gooto waawataa sifaade ɲaawooje makko ɗen, hay gooto waawataa andude eɓɓooje makko ɗen! Ko fii ko hombo andi miijo Joomiraaɗo on, maa ko hombo woni waajotooɗo mo on, ko hombo adii mo okkorde, si o yoɓita mo? Ko fii fow ko immorde e makko, tippude e makko, e fii makko. Ko kanko mangu wonani haa poomaa. Aamiina! Awa mi wakkilinii on, yo musiɓɓe an, sabu yurmeende Alla nden, okkitirgol ɓalli mon ɗin wa sadaka wurɗo laaɓuɗo, weloowo mo, ko ɗun wonanoyta on dewal haanungal. Wota on ɲembu aduna fewndiiɗo on, kono wonee waylaaɓe, ɓe hakkillaaji mun heyɗintinaa, fii no andiron ko honɗun woni faale Alla on: ɗun ko ko moƴƴi kon e ko welata mo kon e ko timmi kon. Tippude e moƴƴere nde o yeɗimmi nden, mi wi'ay kala e mon wota o miijo himo hitti haa feƴƴiti, kono yo o miijito fii hoore makko wano haaniri non, mo kala embere gomɗinal ngal Alla yeɗi ɗun ngal. Wano tawiri non hiɗen mari tere buy e nder ɓandu wooturu, awa kadi tere ɗen fow hinaa golle goote mari, ɗun non, fii kala hiɗen ɗuuɗi, en fow ko en ɓandu wooturu e nder humondiral e *Almasiihu on, en fow ko en tere jogondirɗe. Kono hiɗen mari dokke seeduɗe, wano Alla yeɗiri mo kala e men moƴƴere non. Si tawii ko dokkal haalugol ko Alla longini ɗun, yo taw ko ko yaadi e gomɗinal. Si ko dokkal fii wallugol, yo o wallu, si ko dokkal jannugol, yo o jannu. Mo no mari kadi dokkal wakkilingol, yo o wakkilin. On marɗo kadi dokkal okkugol, yo o okkir no yaajiri. On marɗo dokkal ardagol kadi, yo o ardor no kelɗiri. On marɗo dokkal yurmeende kadi, yo o waɗir ɗun weltaare. Yo giggol ngol wonu sellungol. Aɲon ko boni kon, humoɗon no tiiɗiri e ko moƴƴi kon. Yiɗindiron giggol siɗɗankaaku, mo kala e mon jogitora oya wa burɗo ɗun teddude. Wakkiloɗon hara on aamaali, kurkoranon Joomiraaɗo on ɓerɗe mon ɗen fow. Weltee e hoore tanƴinagol, ŋaɲɲoɗon tampereeji ɗin, duumoɗon e toraare Alla. Faaboron gomɗinɓe ɓen ko ɓe handi kon, newanoɗon wernugol. Du'anoɗon cukkotooɓe on ɓen, du'ee, wota on huɗu. Weltodee e ɓen wonɓe weltaade, wullidon e wonɓe wullude ɓen. Miijondiranee miijo wooto, wota on mawnintino, kono jaɓon jippinde hoore mon. Wota on waɗu hoore mon faamuɓe. Wota on yoɓitir gooto bone bone. Waɗee ko yimɓe ɓen fow ndaarata tawa no moƴƴi. Si tawii no gasa, yeru hiɗon waawi, wondee e yimɓe ɓen fow e nder ɓuttu. Wota on yottano hoore mon onon tigi, yo yiɗaaɓe an, kono accee tikkere Alla nden yottoo, ko fii no windii: «Joomiraaɗo on wi'i: Ko min yottannde wonani, ko min woni Yoɓoowo.» Ko fii no windii kadi: «Si gaɲo maa no weelaa, okkor mo, o ɲaama, si himo ɗonɗaa, okkor mo, o yara. Ko fii warrugol non, haray no wa'i wa si ko ƴulɓe yiite mooɓuɗaa ka hoore makko.» Wota bone foolu on, kono fooliree bone on moƴƴere. Yo kala neɗɗo yankinano laamuuji ɗin, ko fii alaa laamu ngu tawata hinaa e Alla iwri, ko fii laamuuji wooduɗi ɗin, ko Alla joɗɗini ɗi. Ko ɗun waɗi, kala on dartiiɗo laamu ngun, haray dartike yamiroore Alla nden, ɓen dartiiɓe non, haray fawii hoore mun ɲaawoore. Laamiiɓe ɓen hulɓinaaki si tawii ko ko moƴƴi wonaa waɗeede, kono ko si tawii ko ko boni. Si a faalaaka hulude laamu ngun, waɗu ko moƴƴi, ɗun a heɓay kuluujaa maggu on. Ko fii ko kangu woni kurkaadu Alla fii nafa maa kan. Kono si hiɗa waɗude ko boni, haray wonu e nder kulol, ɓay hinaa meere ngu jogori kaafa, ko fii ko kangu woni kurkaadu Alla fii yottingol tikkere makko nden e hoore on waɗoowo ko boni. Awa jaka yankinanagol laamu ngun no hitti, hinaa fii nden tikkere tun non, kono kadi ko sabu ɓernde ontigi nden. Ko sabu ɗun kadi hiɗon yoɓa sagalle, ko fii laamiiɓe ɓen ko liggantooɓe Alla, duumiiɓe e waɗugol ɗen golle no moƴƴiri. Jonnitee mo kala ko handi kon, jonniton sagalle ɗen on mo haanuɗon jonnude, hulon on mo haanuɗon hulude, teddinon on mo haanuɗon teddinde. Wota ɲamaande woo wonu hakkunde mon e goɗɗo si wonaa yiɗindirgol, ko fii kala yiɗuɗo wondiɓɓe mun ɓen, haray timminii Sariya on. Ko fii yamirooje ɗen, ɗun ko «wota mo jeena», «wota mo itta hoore», «wota mo wujja», «wota mo seeditoo fenaande», «wota mo himmana ko goɗɗo jeyi», e ɗeya yamirooje fow no ɲoggaa e nder ngol daalol ɗoo: «Yo a yiɗir ɲokondo maa on wano yiɗirɗaa hoore maa non.» Giggol waɗataa ɲokondo mun ko boni, awa jaka ko giggol woni timmoode Sariya on. Ɓay hiɗon andi ko e saa'i hombo wonɗen, awa immee, hinaa saa'i ɗaanagol nii! Ko fii jooni kisiyee on ɓurtii en ɓattaade edii fewndo arɗen e gomɗinde. Jemma on muutike, ɓadike weetude, awa ɓortoɗen kuuɗe niwre nden, ɓornoɗen aalaaji ndaygu ngun. Wuuriren no feewiri, wa tumbere ɲalorma, e ɓaawo *fasaadu e mandilugol e jinaa e jiiɓaare e yeddondiral e nawliigu. Kono ɓornoɗon Iisaa Almasiihu Joomi men on, hara on ɗaɓɓaali mbeleeɗe ɓandu fii weltingol himmeeji. Jaɓee on mo tiiɗaa gomɗinal e ɓaawo feloore. Goɗɗo on no sikka no waawi ɲaamude ko woni woo, oya mo tiiɗaa gomɗinal kadi ko ɓiɓɓe naakoo tun ɲaamata. On ɲaamoowo ko woni woo, wota ɲiddin few mo ɲaamataa ko woni woo on. On mo ɲaamataa kadi, wota felu ɲaamoowo on, ko fii Alla no jaɓi mo kala. Ko hombo wonu-maa an, oo feloowo kurkaadu goɗɗo goo? Si tawii himo darii maa si himo yani, ɗun ko jeyɗo mo on wonani. Kono o daroto, ko fii Joomiraaɗo on no mari bawgal tambitagol mo. Woɓɓe no wi'i wonde ɲalaaɗe ɗen no ɓurdi, woɓɓe ɓen no jogitii ɗe fow hiɗe fota. Awa yo mo kala hoolor ko miijii kon. On mo ɓurdindini ɲalaaɗe ɗen, haray ko fii teddingol Joomiraaɗo on o waɗiri ɗun. On mo no ɲaama kadi, haray ko fii teddingol Joomiraaɗo on o woni ɲaamande, ko fii himo jarnude Alla. On mo alaa ɲaamude, haray ko fii teddingol Joomiraaɗo on haɗi o ɲaama, ko fii kanko kadi himo jarnude Alla. Ko ɗun waɗi, hay gooto e men alaa wuurande hoore mun tigi, e hay gooto alaa maayande hoore mun tigi. Ko fii si en wuuru, haray ko Joomiraaɗo on wuuranɗen, si en maayu, haray ko Joomiraaɗo on maayanɗen. Woni en wuuru maa en maayu, ko Joomiraaɗo on jeyi en. Ko ɗun waɗi si *Almasiihu on maayi, o immitii, fii wonugol Jom mayɓe ɓen e wurɓe ɓen. Kono an, ko honɗun felantaa musiɗɗo maa on? Maa an, ko honɗun ɲiddinantaa musiɗɗo maa on? Ko fii en fow en daroyto yeeso ɲaawoore Alla nden. Ko fii no windii wonde, Joomiraaɗo on no daali: «Fodde ko goonga miɗo wuuri, kala howru jiccoto yeeso an, kala ɗenngal mantay Alla.» Ko ɗun waɗi, mo kala e men qirritoto yeeso Alla fii hoore mun tigi. Awa, wota en ɲaawindir hande kadi, ɗun-le wuren ardinee hakkil, fii wota on waɗu yeeso musiɗɗo mon on hayre fegginaynde maa wonon sabu yanal. Miɗo andi, miɗo felliti e nder humondiral an ngal e Iisaa Joomi on, huunde alaa ko tuunani hoore mun, kono si goɗɗo no miijii wonde goɗɗun laaɓaa, haray ɗun laaɓanaa mo. Si tawii musiɗɗo maa aanii sabu ko ɲaamataa kon, haray a woniraa giggol hande kadi. Wota ko ɲaamataa kon wonu sabu hayrannde on mo Almasiihu on maayi fii mun. Wota ko moƴƴani on kon wowlire wa ko boni. Ko fii *laamu Alla ngun hinaa ɲaametee maa njaram, kono ko peewal e ɓuttu e weltaare ko *Ruuhu Seniiɗo on yeɗata kon. On mo kurkorani nii Almasiihu on, haray no wela Alla, no mari kadi teddungal yimɓe ɓen. Awa ɗaɓɓen ko ɓeydata ɓuttu e ko tiiɗinta hakkundeeji men e nder gomɗinal ngal. Wota a bonnir golle Alla ɗen ɲaametee. Ka haqiiqa, ɲaameteeji ɗin fow no laaɓi, kono moƴƴanaa neɗɗo ka o ɲaama goɗɗun ko wonata sabu feggingol goɗɗo. No moƴƴani goɗɗo hara o ɲaamaali teewu, o yaraali njaram mandilinayɗan, maa waɗugol kala ko fegginta musiɗɗo mun. Ngal gomɗinal ngal marɗaa, maru ngal fii maa yeeso Alla. Maloore wonanii on mo fawaali hoore mun ɲaawoore e nder anniyeeji mun. Kono on ɲaamuɗo ko sikkitii, haray fawtike ɲaawoore, ko fii ɗun hinaa e gomɗinal ngal iwri. Ko fii kala ko iwraa e gomɗinal ngal, haray ko junuubu. Enen tiiɗuɓe e gomɗinal ɓen, hiɗen haani tambitaade lo'ereeji ɓen ɓe tiiɗaa ka gomɗinal, e wota en ɗaɓɓu ko welata en kon. Yo mo kala e men weltinir ɲokondo mun on ko moƴƴi fii tiiɗingol mo ka gomɗinal. Ko fii *Almasiihu on ɗaɓɓaano ko welata mo kon, kono wano bindi ɗin holliri non: «Hoyreeji wonɓe ma hoynude ɓen yanii e hoore an.» E hin-le ko adanoo windeede kon fow wonanii en jannde, fii no heɓiren tama'u on sabu ŋaɲɲaare nden e wakkilaare iwrunde e bindi ɗin. Yo Alla, Jom ŋaɲɲaare nden e Jom wakkilaare nden, yeɗu on wonugol miijo wooto, e nder jokkugol misal Iisaa Almasiihu on, fii no mawniniron Alla, on Ben Iisaa Almasiihu Joomi men on, e nder nanondiral e kongol gootol. Jaɓɓondiree no moƴƴiri, wano Almasiihu on jaɓɓori on non, fii mangu Alla ngun. Ko mi woni wi'ude, ko Almasiihu on wonii kurkaadu Yahuudiyankeeɓe ɓen fii ɓangingol goonga Alla on, e nder haqinqingol fodaariiji waɗanaaɗi baabiraaɓe ɓen, fii no ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen mawninira Alla fii yurmeende makko nden, wano windori ka Zabuura non: «Mi mantete e hakkunde leƴƴi ɗin, mi beyta fii teddingol innde maa nden.» No windii ton kadi: «Ko onon, yo leƴƴi, weltodee e jamaa makko on!» No windii ton kadi fahin: «Onon leƴƴi ɗin fow, jarnee Joomiraaɗo on, awa kadi yo jamaaji ɗin fow mantu mo!» Isaaya kadi no wi'i: «Geeƴol Yassaa'u ngol feeɲoyay, ko ngol immoytoo fii ardagol leƴƴi ɗin, leƴƴi ɗin tanƴinora ngol.» Yo Alla, Jom tama'u on, hebbin on weltaare e ɓuttu fow e nder gomɗinal ngal, fii no heewiron tanƴinaare immorde e bawgal *Ruuhu Seniiɗo on. E telen-ma mon, yo musiɓɓe an, min tigi miɗo felliti hiɗon heewi moƴƴere e faamu timmungu, e hiɗon waawi waajondirde. Ko ɗun waɗi, e nooneeji goo mi windiranii on cuucal, fii andintingol on toɓɓe goo ɗe jangunoɗon, sabu moƴƴere nde Alla waɗanimmi nden wonangol Iisaa Almasiihu on kurkaadu fii ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, e nder ko Alla toɗɗii mi kon fii Kibaaru Moƴƴo makko on, fii no ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen wonirana mo sadaka weloowo mo, laɓɓiniraaɗo* Ruuhu Seniiɗo on. Sabu humondiral an e Iisaa Almasiihu on, miɗo waawi mantorde golle ɗe mi woni gollande Alla ɗen. Ko fii mi suusataa wowlude si wonaa ko Almasiihu on waɗiri e an kon fii addugol ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen ɗoftorgol Alla kongol e kuugal, tippude e doole maandeeji e kaawakeeji moƴƴi e bawgal Ruuhu Alla on. Ko wano non, gila *Yerusalaam mi taarori non haa hewti Iliriiya, mi yottini Kibaaru Moƴƴo Almasiihu on fow. Awa anniyee an on ko feɲɲingol Kibaaru Moƴƴo on nokku ka tawata Almasiihu on andaaka, fii wota mi darnu e hoore didol goɗɗo. Kono wano windori non: «Ɓen ɓe feɲɲinananooka yi'oyay, e ɓen ɓe nanaano kadi faamoyay.» Ko ɗun wonnoo mi haɗude soono woo yahugol ka mon. Kono jooni mi gaynii golle an ɗen e ɗii nokkeeli. Gila duuɓi buy miɗo faalanoo yahude ka mon. Nde miɗo yaha Espaaɲi, miɗo tanƴinii yiidugol e mon e nder ko mi rewata ɗon kon, mi weltora wondugol e mon seeɗa. Onsay, wallon mi no yahugol e ndin leydi neworanammi. Fewndo ɗoo miɗo yahude Yerusalaam fii kurkanagol yimɓe Alla ɓen. Ko fii ɓe Masedonii ɓen e ɓe Akaaya ɓen no faalaa mooɓindirde goɗɗun e nder jawle maɓɓe ɗen fii miskinɓe wonɓe e hakkunde yimɓe Alla ɓen Yerusalaam. Awa, hiɓe weltori waɗugol ɗun, ɓay hiɓe haani ɓe waɗande. Ko fii, si ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen heɓirii barkiiji Alla ɗin sabu Yahuudiyankeeɓe ɓen, kamɓe ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen kadi hiɓe haani ɓe wallirde keyeeji aduna. Si mi gaynii jonnude ko mooɓindiraa kon haanuɓe hendaade ɓen, mi rewoyay ka mon, nde miɗo yaha Espaaɲi. Miɗo andi, nde miɗo yaha ka mon, mi yaaday e barki timmuki Almasiihu on. Mi wakkilinii on sabu Iisaa Almasiihu Joomi men on yo musiɓɓe an, e sabu giggol Ruuhu Alla on, dartodugol e an e nder fewtingol Alla toraaje fii an, fii no mi hettora e juuɗe yedduɓe wonɓe ka diiwal *Yahuuda ɓen, e fii no gomɗinɓe ɓen jaɓira dokke, ɗe mi naɓata Yerusalaam ɗen, no moƴƴiri. Ɗun, mi hewtiday ka mon e weltaare, si tawii ko ɗun woni faale Alla on, hara en fow en heyɗintinoday. Yo Alla Jom ɓuttu on wondu e mon on fow. Aamiina! Mi halfinii on oo bandiraawo men wi'eteeɗo Fibii, wallitotooɗo ka *moftal wongal Kenkere, fii no jaɓɓoron mo e innde Joomiraaɗo on, e noone no haanirani gomɗinɓe ɓen. Wattitoɗon e juuɗe makko fii kala huunde nde haaju makko yanoyi e mon, ko fii o wallitike ɗuuɗuɓe, min kadi men o wallitike lan. Hiwranee lan Piriskiila e Akiila, ɓen wondiɓɓe an e golle e nder humondiral e Iisaa Almasiihu on, ɓen weeɓituɓe ngurndan mun fii hiwugol ngurndan an ɗan. Hinaa min tun non weltanii ɓe, kono ko mofte ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen fow kadi. Salminanee lan kadi moftal wongal ka suudu maɓɓe ngal. Salminanon mi kadi oo giɗo an wi'eteeɗo Apayniiti, on adiiɗo gomɗinde *Almasiihu on e hakkunde ɓe *Aazii ɓen. Salminanon mi Mariyama, on gollannooɗo on fota. Salminanon mi kadi Andoroniiki e Yuniyaasi, ɗun ko ɓee musiɓɓe an e wondiɓɓe an ka kaso, ɗun ko ɓen ɓe *sahaabaaɓe ɓen hoolii fota, adiiɓe lan jeyeede e Almasiihu on. Salminanon mi kadi Ampiliyaasi, on giɗo an e nder humondiral e Joomiraaɗo on. Salminanon mi kadi Urbaanu, ɗun ko oo wondiɗɗo men e golle e nder humondiral e Almasiihu on, e oo giɗo an wi'eteeɗo Astakiisi. Salminanon mi kadi Apeliisi, on mo gomɗinal mun e Almasiihu on seeditaa fii mun. Salminanon mi ɓee jeyaaɓe e nduu suudu oo wi'eteeɗo Aristobuulu. Salminanon mi oo musiɗɗo an wi'eteeɗo Herodiyuuna. Salminanon mi kadi ɓee jeyaaɓe e nduu suudu oo wi'eteeɗo Narkiisu, humondirɓe e Joomiraaɗo on. Salminanon mi kadi Tarifayna e Tarifuusa, ɗun ko ɓee rewɓe gollanooɓe Joomiraaɗo on. Salminanon mi kadi Persiisa, giɗo an on, on kadi gollanii Joomiraaɗo on fota. Salminanon mi kadi Rufuusa, oo suɓaaɗo Joomiraaɗo on. Salminanon mi kadi yumma makko, on mo tawata kadi ko yumma an. Salminanon mi kadi Asinkiriiti e Filiguuna e Hermiisi e Patrobaasi e Hermasa e musiɓɓe wonduɓe e maɓɓe ɓen fow. Salminanon mi kadi Filolooge e Yuliyaa e Niriyuusa, wondude e bandiraawo makko on, e Olimpaasi e wondiɓɓe maɓɓe gomɗinɓe ɓen fow. Salmondiree, hirbondiron hirbondiral laaɓungal. Mofte* Almasiihu on ɗen fow salminii on. Mi wakkilinii on, yo musiɓɓe an, e reenagol ko wonata sabu sendondire e pegge ko luutondiri e jannde nde hendiɗon nden. Woɗɗitee ɓen wonayɓe sabu ɗun. Ko fii sifa ɓen yimɓe kurkantaako Almasiihu on, on Joomi men, kono ko deedi maɓɓe ɗin tun ɓe kurkantoo. Ɓe faljinira ɓerɗe ɓen ɓe bonnaa, konguɗi maɓɓe welɗi e waccooje. Onon non, ɗoftaare mon nden ko nde yimɓe ɓen fow andi. Awa miɗo weltori fii mon on, e miɗo yiɗi yo on wonu faamuɓe e telen-ma ko moƴƴi kon, e ɗayɓe e telen-ma ko boni kon. Alla Jom ɓuttu on muncay Ibuliisa ka ley koyɗe mon ko neeɓaa. Yo moƴƴere Iisaa Joomi men on wonu e mon. Timotee, oo wondiɗɗo an e golle, salminii on, wondude e Lukiyuusi e Yaasuunu e Sosipaate, ɓee musiɓɓe an. E innde Joomiraaɗo on, min oo wi'eteeɗo Tertiyuusi, mi salminii on, ɗun ko min oo winduɗo nduu ɓatakuru. Gayuusi wernuɗo lan on, werni moftal ngal fow kadi, salminii on. Arastuusa kadi, ɗun ko halfinaaɗo jawdi saare nden, salminii on, wondude e oo musiɗɗo wi'eteeɗo Kawartuusu. Yo moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi men on wonu e mon on fow. Aamiina! Mangu wonanii Alla, on Waawuɗo tabintinde on, immorde e Kibaaru Moƴƴo an on e waajuuji fii Iisaa Almasiihu on, ko yaadi e feɲɲinannde gundoo suuɗinooɗo on gila ka fuɗɗoode saa'iiji ɗin, kono o feɲɲiniraama jooni defte annabaaɓe ɓen, wano Alla poomayankeejo on yamiri non, o feɲɲinanaama leƴƴi ɗin fow fii yo ɓe gomɗin mo, ɓe ɗoftoo mo. Mangu wonanii on Alla Bajjo, Jom Faamu, immorde e Iisaa Almasiihu on haa poomaa. Aamiina! Immorde e an min Puulusa, mo Alla noddiri kodduruyee mun on fii wonugol *sahaabaajo Iisaa Almasiihu on, e oo musiɗɗo wi'eteeɗo Sosteene, haa e ngal *moftal Alla wongal Korenti, suɓiraaɓe humondiral e Iisaa Almasiihu on, noddaaɓe wonugol yimɓe Alla, wondude e kala jantotooɓe innde Iisaa Almasiihu Joomi men on nokku kala ka ɓe woniri, ɗun ko on Joomi maɓɓe e Joomi men. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on, immorde e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on. Miɗo duumii e jarnugol Alla fii mon, fii moƴƴere nde Alla yeɗi on nden sabu Iisaa Almasiihu on, ɗun ko e nder humondiral e makko alɗirɗon kala huunde e kala kongol e kala gandal. Ko fii seeditoore *Almasiihu on tabintinaama few e mon. Ko ɗun waɗi jooni, dokkal woo ŋakkanaa on e nder ndee habbannde nde wonɗon e mun fii feeɲoygol Iisaa Almasiihu Joomi men on. O tiiɗinay on kadi haa ka rawnoode, fii wota on laatoyo felniiɓe ɲande ardu Iisaa Almasiihu Joomi men on. Alla ko Sella-Findeejo, ɗun ko on Nodduɗo on fii yuɓɓondirgol e Ɓiɗɗo makko on, Iisaa Almasiihu Joomi men on. Mi wakkilinii on, yo musiɓɓe, e innde Iisaa Almasiihu Joomi men on, on fow jogee kongol gootol fii wota sendondiral wonu hakkunde mon, e maanaa fedde-fedde, kono wonee e nder nanondiral tiiɗungal e nder miijo wooto e hakkille goote. Ko fii, yo musiɓɓe an, ɓee yimɓe oo debbo wi'eteeɗo Kuluyee humpitii lan fii mon wonde, yeddondire no hakkunde mon. Mi nanii wonde mo kala e mon no wi'a «min, ko mo mi Puulusa», oya kadi wi'a «ko mo mi Apoloosi», goɗɗo on kadi wi'a «ko mo mi Petruusu», oya on wi'a «ko mo mi Almasiihu on!» E hara Almasiihu on senditino? Kaa Puulusa fempano fii mon? Kaa ko e innde Puulusa *lootiraɗon maande kisiyee? Awa mi weltanike Alla ko tawi kon mi lootaali hay gooto e mon maande kisiyee, si hinaa Kirispuusa e Gayuusi. Ko ɗun waɗi, hay gooto waawataa wi'ude ko e innde an lootiraɗon maande kisiyee. Mi lootii kadi ɓeynguure Astefaana nden, ko heddii kon, mi andaa si mi lootii goɗɗo goo. Ko fii Almasiihu on nulaali lan fii lootugol maande kisiyee, kono ko fii feɲɲingol Kibaaru Moƴƴo on. Ɗun non, hinaa immorde e konguɗi faamu neɗɗanke, fii wota *leggal altindiraangal Almasiihu on meerine. Ko fii kibaaru leggal altindiraangal ngal no wa'ani wonɓe mulude ɓen wa feetere. Kono enen, wonaaɓe dandeede ɓen, ko o bawgal Alla. Ko fii no windii: «Mi mulay faamu faamuɓe ɓen, mi mehinɗina hakkillaaji jooma-hakkil en.» Awa ko honto woni faamuɗo on, maa fensitoowo on, maa liddondirteeɗo e nguu jamaanu on woni? E hara Alla waylaali faamu aduna on, watti feetere? Ko fii, ɓay aduna on e faamu mun ngun andaali Alla e nder faamu Alla ngun, tawi no wela Alla ka o dandira gomɗinɓe ɓen waaju men wa'ungu wa feetere ngun. Tawi *Yahuudiyankeeɓe ɓen no landoo fii maandeeji hawniiɗi, *Gereekiyankeeɓe ɓen kaɲun no ɗaɓɓa faamu ngun, kono enen hiɗen waajaade fii Almasiihu fempaaɗo on. Ɗun no wonani Yahuudiyankeeɓe ɓen peggal, wa'ani ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen wa feetere, kono noddaaɓe ɓen, woni ko Yahuudiyanke, woni ko Gereekiyanke, Almasiihu on ko bawgal Alla e faamu makko kanko Alla. Ko wa'i wa feetere iwrunde ka Alla nden no ɓuri faamu yimɓe ɓen. Awa kadi, ko wa'i wa lo'ere iwrunde ka Alla nden no ɓuri doole yimɓe ɓen. Miijitee, yo musiɓɓe, no wonirnoɗon fewndo noddaɗon. E yeeso neɗɗanke, tawi buy e hakkunde mon wonaa faamuɓe, maa marɓe doole, maa rimɓe. Kono Alla suɓike piiji wa'uɗi wa feetuɗi e nder oo aduna fii hersingol faamuɓe ɓen, Alla suɓii kadi piiji wa'uɗi wa lo'uɗi e nder oo aduna fii hersingol dolnuɗi ɗin. Alla suɓii kadi piiji kaanuɗi ɗin e oo aduna, ɗin aɲaaɗi, ɗin ɗi wonaano huunde, fii mehinɗingol woodaaɗi ɗin, fii wota hay gooto mawnintino yeeso Alla. E hin-le, ko kanko humindiri on e Iisaa Almasiihu on, on mo tawata ko e immorde e Alla waɗiraa fii men faamu e peewal e *senaare e cottudi, fii, wano windori non: «On mo no mantoo, yo mantor Joomiraaɗo on.» Min non, yo musiɓɓe an, fewndo mi yahunoo ka mon fii feɲɲinangol on goonga Alla wirninooɗo on, hinaa ɓurnondiro konguɗi maa faamu mi yaari. Ko fii mi taw moƴƴaa ka mi ndaara goɗɗun goo hakkunde mon, si hinaa Iisaa Almasiihu, fempaaɗo on. Min tigi miɗo wonirnoo takko mon e noone no lo'iri e kulol e diwnol tiiɗungol. Kongol an ngol e waaju an ngun aldaano e konguɗi welɗi e faamu neɗɗanke, kono ko wondunooɗi e maandeeji ɓanginɗi bawgal Ruuhu Alla on, fii wota gomɗinal mon ngal iwru e faamuuji yimɓe ɓen, kono e bawgal Alla ngal. Kono fow e mun, ko faamu men waajotoo mokobaaɓe ɓen, hara ko faamu ngu tawata hinaa ngu oo aduna, hinaa ngu laamuuji oo aduna kadi muloyteeɗi. Ko faamu Alla wonɗen waajaade, ɗun ko ngun wirninoongu e nder gundoo, ngu Alla eɓɓannoo fii darja men on ado aduna on tageede. Laamu woo e ɗii laamuuji oo aduna andaano ɗun. Ko fii si ɓe anduno, ɓe fempataano on Jom mangural. Kono ko wano windori non: «Ko Alla eɓɓani yiɗuɓe mo ɓen kon, ko ɗun woni yiitere yi'aali, nowru nanaali, e ko ɓernde neɗɗanke miijaaki.» Ko e men Alla ɓanginiri ɗun Ruuhu mun on. Ko fii Ruuhu on hollay ko woni woo, hay piiji Alla lugguɗi ɗin. Ko hombo e hakkunde yimɓe ɓen andi ko woni e neɗɗo, si hinaa ruuhu wonɗo e makko on. Ko wano non kadi, gooto waawataa andude ko woni e Alla, si wonaa Ruuhu Allaahu on. E hin-le enen, hinaa ruuhu oo aduna hendiɗen, kono ko Ruuhu iwruɗo e Alla, fii no andiren ko Alla yeɗiri en sulfu makko on kon. En alaa wowlirde ɗun yewtereeji ɗi faamu neɗɗanke jannata, kono ko ɗi Ruuhu Allaahu on jannata ɗin, e nder sifanagol yimɓe ɓe on Ruuhu woni e mun ɓen haqiiqaaji iwruɗi e on Ruuhu. Kono neɗɗo mo aldaa e Ruuhu Allaahu on jaɓataa piiji Ruuhu Alla ɗin, ko fii ko ɗi feetere e makko, o waawataa ɗi andude, ko fii ko Ruuhu Allaahu on ɗi taskortee. Kono neɗɗo mo Ruuhu Allaahu on woni e mun on taskoto ko woni woo, kono kanko hay gooto hewtaa taskagol mo. E hoore ɗun: «Ko hombo andi miijo Joomiraaɗo on fii jannugol mo?» E hin-le enen ko miijo *Almasiihu on jogiɗen. Kono min non, yo musiɓɓe, mi waawaali on yewtirde wa yimɓe ɓe Ruuhu Allaahu on woni e mun, kono ko wa jokkuɓe mbeleeɗe ɓandu, e boobooɓe e telen-ma gomɗinal *Almasiihu on. Ko ɓiraaɗan mi jonnunoo on, hinaa ɲaametee tedduɗo, ko fii on waawataano mo townude. Hay fewndo ɗoo non on waawataa mo townude. Ko fii haa jooni ko on jokkuɓe mbeleeɗe ɓandu. Ɓay nawliigu e yeddondiral no hakkunde mon, taw si hinaa on jokkuɓe mbeleeɗe ɓandu? Kaa hinaa no neɗɗanke fow wonirta non wonirɗon? Si goɗɗo e mon wi'ii: «min ko mo mi Puulusa», oya on wi'a: «ko mo mi Apoloosi», taw si hara on gerdaali wa yimɓe aduna? Awa ko honɗun woni Apoloosi? E ko honɗun woni Puulusa? Ko kurkaaduuɓe ɓe gomɗinirɗon sabu mun. Mo kala e maɓɓe kurkorani Joomiraaɗo on golle ɗe o halfini mo ɗen. Min mi tutu, Apoloosi yarni, kono ko Allaahu on mawnini. Ko ɗun waɗi hinaa tutuɗo on woni goɗɗun, hinaa kadi yarnuɗo on, kono ko Alla mawninɗo on. Tutuɗo on e yarnuɗo on no fota, mo kala e maɓɓe hendoto njoddi mun ndin tigi tippude e golle ɗe ontigi waɗi ɗen. Ko fii, ko men gollidooɓe fii Alla, onon ko on ngesa Alla, ko on darnoodi makko kadi. Wano Alla yeɗirimmi moƴƴere non, mi golliri wa faamuɗo fii darnugol, mi waɗii ndelo ngon. Goɗɗo kadi darnii e hoore mun, kono yo mo kala reeno e noone no darnirta e hoore mun non. Fii ndelo ngon kan, hay gooto waawataa moƴƴinde ndelo goo si wonaa wongo ɗon ngon, e maanaa ɗun ko Iisaa Almasiihu on. E hin-le, si goɗɗo aru e darnirde e hoore ngon ndelo ɗon maadi kaŋŋe maa kaalisi maa kaaƴe hittuɗe maa leɗɗe maa huɗo kalin maa foron foɲɲe, haray kuugal mo kala feeɲay. Ɲalaande nden ɓanginay ɗun, ko fii yiite ngen feɲɲinoyay ngal, nge ndarndoo kadi noone kuugal mo kala. Si tawii kuugal ngal goɗɗo darni e hoore ndelo ngon tabitii, ontigi heɓay njoddi. Si tawii kuugal goɗɗo sumii, haray o faɗii, kono kanko tigi o daɗiray wa fuutiiɗo yiite. E on andaa ko onon woni suudu Alla ndun, awa kadi Ruuhu Allaahu on no hoɗi e mon? Kala bonnuɗo suudu Alla ndun, Alla bonnay fii makko, ko fii suudu Alla ndun ko hormordu. Awa ko onon woni ndun. Wota gooto ɗaynito. Si goɗɗo e mon miijike wonde ko o faamuɗo e oo aduna fewndiiɗo, haray yo o laato ‹feetuɗo› fii yo o wonu faamuɗo. Ko fii faamu oo aduna ko ‹feetere› yeeso Alla. Ko fii no windii: «O nangiray faamuɓe ɓen ƴoyreeji maɓɓe ɗin.» No windii kadi: «Joomiraaɗo on no andi miijooji faamuɓe ɓen, himo andi kadi ko ɗi meere.» Awa wota hay gooto mantor yimɓe ɓen. Ko fii fow ko onon jeyi: woni ko Puulusa, woni ko Apoloosi, woni ko Petruusu, woni aduna on, woni ngurndan ɗan, woni mayde nden, woni piiji fewndiiɗi ɗin, woni piiji aroyooji ɗin, fow ko onon wonani. Awa kadi, ko on ɓe Almasiihu on, Almasiihu on kadi ko mo Alla. Ko ɗun waɗi, yo men jogore wa kurkaaɗi *Almasiihu on e halfinaaɓe goongaaji Alla wirniiɗi ɗin. Awa halfinaaɓe ɓen non no toraa wonugol sella-findeeɓe. Min non ɲaawoore nde ɲaawotommi nden e nde yimɓe ɓen ɲaawatammi nden hittaa e an, min tigi toode mi ɲaawitotaako. Ko fii fondo an ngon ko laaɓungo, fii kala hinaa ɗun hollata ko mi feewuɗo, ɲaawoowo lan on ko Joomiraaɗo on. Ko ɗun waɗi, wota on ɲaawu huunde ɗoo e saa'i on, maa ɗoo e ardu Joomi on, on Weeɓitoowo ka ndaygu ko suuɗii kon ka niɓe, feɲɲina eɓɓooje ɓerɗe ɗen. Ko fii mantoore mo kala aroyay immorde e Alla. Musiɓɓe, mi huutorii ɗii nooneeji ɗoo fii waɗangol on misal e hoore an min e Apoloosi. Ko nii andirton e amen wota mo yawtu ko windii kon, e wota gooto e mon mantor bambindirangol. Ko fii ko hombo ɓurnu-maa? E ko honɗun jogiɗaa ko a okkaaka? E si a okkaama, ko fii honɗun mantantoɗaa, wa si tawii hinaa a okkaaɗo? Ɗun-le wuren on haarii, awa kadi on alɗii, on fuɗɗike laamaade e ɓaawo amen! Pellet mi faaleteno hara nun ko on lamɓe fii menen kadi no men laamodira e mon! Ko fii no wa'animmi wa si tawii Alla wattirii men, menen *sahaabaaɓe ɓen ɓaawo, wa ɲaawaaɓe happanaa wareede e yeeso dental ngal fow, ko fii men wonanii aduna on fow e malaa'ikaaɓe ɓen e yimɓe ɓen jalnori. Ko men jogoraaɓe wa feetuɓe sabu Almasiihu on, kono onon ko on faamuɓe sabu Almasiihu on! Ko men jogoraaɓe wa lo'uɓe, kono onon ko on dolnuɓe. Ko on teddinaaɓe, kono menen ko men hayfinaaɓe! Haa jooni meɗen tampiri heege e ɗonka e kolngal e piggal e yiilagol. Meɗen golliri juuɗe amen ɗen tigi haa meɗen ronki. Tuma men hoynaa woo, men du'anoo. Tuma men cukkaa woo, men wakkiloo. Tuma men ɲo'aa woo, men jaabora no newori. Men woni tuundi oo aduna, men hawkaa e ɗi fow, haa weetaango hande ngoo. Hinaa fii hersingol on mi windiri ɗun, kono miɗo hajorde on wa fayɓe an ɓe mi yiɗi. Ko ɗun waɗi, hay si on heɓoyii guluuje sappo ardotooɓe on fii no jokkiron laawol Almasiihu on, haray on alaa baabaaɓe buy. Ko fii, e telen-ma humondiral mon e Iisaa Almasiihu on, ko min wonti baaba mon e nder ko mi feɲɲinani on Kibaaru Moƴƴo on kon. Awa mi wakkilinii on yo on wonu ɲembooɓe lan. Ko ɗun waɗi si mi imminanii on Timotee, on mo tawata ko paykun an mo mi yiɗi, e sella-findeejo e telen-ma Joomiraaɗo on. O andintinay on laawi an ɗin fow e telen-ma Almasiihu on, wano mi janniri ɗi non hen fow e nder *mofte ɗen fow kadi. Woɓɓe e mon mawnintinike wa si tawii mi yiltitotaako ka mon. Kono mi yahay ka mon ko neeɓaa, si Joomiraaɗo on jaɓii. Hinaa konguɗi mawnintiniiɓe ɓen tun mi andoyta, kono ko bawgal maɓɓe ngal kadi. Ko fii *laamu Alla ngun wonaa haalaaji, kono ko bawgal. Ko honɗun faalaɗon? Ko yo mi yaadu ka mon e sawru, kaa ko giggol e newaare? Awa saa'i woo jiiɓaare goo no naneede hakkunde mon, hara ko jiiɓaare nde yi'etaake hay ka ɓe gomɗinaa ɓen, hay goɗɗo e mon no murtini ɓeyngu ben mun! Onon e ndee mawnintinaare mon! Hiɗon haanunoo yoomude! Suuton on waɗuɗo ngal kuugal e hakkunde mon. Min oo mo wondaa e mon ka ɓandu, kono wonduɗo e mon ka ɓernde, mi ɲaawirii waɗuɗo sifa ngal kuugal on toode wa si miɗo wondi e mon. Awa fewndo mottondirɗon e innde Iisaa Joomi on, tawi miɗo wondi e mon ka ɓernde, wondude e bawgal Iisaa Joomi men on, yo on neɗɗo accide e Ibuliisa fii no jikku makko junuubankeejo on halkiree, e fii no ruuhu makko on dandiree ɲande ardu Joomi men on. Nden mawnintinaare mon moƴƴaa. E hara on andaa lewen seeɗa nii no ƴurina farin jiiɓaaɗo fow? Seedee e lewen kiɗɗo on, fii no laatoron farin jiiɓaaɗo keso, ɓay ko on ɓe aldaa e lewen. Ko fii *Almasiihu on, ngin baalii men layya fii *Juldeere Yawtaneede nden, hirsaama. Awa wota en waɗir juldeere nden lewen kiɗɗo, maa lewen bonki e bone, kono waɗiren nde bireedi laaɓal e goonga, ɗe aldaa e lewen. Mi windanii on ka nder ɓatakuru an wonde, wota on humondir e jeenooɓe ɓen. Kono hinaa fii miɗo faalaa wi'ude bee tun selon ɓee yimɓe oo aduna, jeenooɓe, maa reereɗuɓe, maa jattooɓe, maa rewooɓe sanamuuji. Si hinaa ɗun, haray bee yalton e oo aduna. Ko mi windani on kon jooni, ko wota on humondir e goɗɗo wi'uɗo ko musiɗɗo mon e gomɗinal, hara ko jeenoowo, maa ndeereero, maa rewoowo sanamu, maa hoynoowo, maa mandiloowo, maa jattoowo, e hay wota on ɲaamidu toode e sifa on neɗɗo. Ko fii honɗun mi ɲaawanta ɓe gomɗinaa ɓen? Hinaa onon woni ɲaawooɓe gomɗinɓe ɓen? Ɓe gomɗinaa ɓen kan, Alla ɲaaway ɓe. Awa yaltinee bonɗo on hakkunde mon. Si goɗɗo e mon lurridii e goɗɗo, e hara o suusay wullitaade e ɓe feewaa ɓen, o acca yimɓe Alla ɓen? E on andaa yimɓe Alla ɓen ɲaawoyay oo aduna? Si tawii ko onon haani ɲaawude aduna on, hara on waawataa ɲaawugol haajuuji ɗi hittaa ɗin? E on andaa en ɲaawoyay malaa'ikaaɓe ɓen? E ko honɗun non haɗata ɲaawen haajuuji oo aduna? Awa si tawii hiɗon mari lurral hakkunde mon fii haajuuji aduna ɗin, hara ko yimɓe ɓe *moftal ngal hayfini ɓen waɗoton ɲaawooɓe? Ko fii hersingol on mi wowliri ɗun. Taw si hay gooto faamuɗo, waawuɗo ɲaawude hakkunde musiɓɓe mun alaa hakkunde mon? E hin-le goɗɗo no wullitaade e hoore musiɗɗo mun yeeso ɓe gomɗinaa ɓen! Onon non, ko ko waɗi haa ɲaawindirɗon kon holli wonde on foolaama few. Sitta nde waɗaɗon bone, maa hippaɗon. Kono ko onon woni waɗude angal peewal ngal, jatta ɓeya, e hin-le ko musiɓɓe mon. Wota on ɗaynito! E on andaa ɓoyliiɓe ɓen maraa geɓal ka *laamu Alla? Hinaa jiiɓiiɓe ɓen, hinaa kadi rewooɓe sanamu ɓen e jeenooɓe ɓen e worɓe waɗitiiɓe rewɓe ɓen e worɓe jinooɓe worɓe ɓen e wuyɓe ɓen e himmuɓe ɓen e mandilooɓe ɓen e hoynooɓe ɓen e jattooɓe ɓen, woni ko mari geɓal ka laamu Alla. Awa ko ɗun woɓɓe e mon wonnoo. Kono Ruuhu Alla men on lootii on, *laɓɓinii on, o jogorii on feewuɓe e innde Iisaa Almasiihu Joomi on. Miɗo newnanaa fow, kono hinaa fow nafata. Miɗo newnanaa fow, kono mi accataa ko woni woo waawammi. Neemaaji ɗin ko fii reedu, reedu ndun kadi fii neemaaji ɗin, Alla kadi mulay ɗi fow. Awa kadi ɓandu ndun hinaa fii jinaa, kono ko ndu fii Joomiraaɗo on, Joomiraaɗo on kadi fii ɓandu ndun. Awa kadi Alla, on Immintinɗo Joomi on, immintiniray en bawgal makko ngal. E hara on andaa wonde ko ɓalli mon ɗin woni tere *Almasiihu on? E hara mi ƴettay tere Almasiihu on, mi yuɓɓindira e cagaajo? Pellet oo'o! E on andaa kadi, mo yuɓɓindiri hoore mun e cagaajo, haray kanko e makko ko ɓe ɓandu wooturu? Ɓay no windii: «Kamɓe ɗiɗo ɓe wonay gooto.» Kono, on humondirɗo e Joomiraaɗo on, haray kanko e makko ko ɓe ruuhu gooto. Woɗɗitee jinaa on! E junuubu goo mo neɗɗo waɗata, hara on junuubu hinaa tabitoowo ka ɓandu. Kono on jokkuɗo jinaa, haray ko ɓandu makko ndun tigi o woni waɗande junuubu. E hari on andaa ɗunɗoo? Ko ɓandu mon ndun woni suudu *Ruuhu Seniiɗo wonɗo e mon on, on mo Alla okki on. Hinaa onon jeyi hoore mon, ko fii on sooditaama coggu sattungu. Awa teddiniree Alla ɓalli mon ɗin. Jooni feƴƴen e ko windanɗon mi kon. No moƴƴani gorko hara o meemaali debbo. Kono non fii reenagol e jinaa, yo mo kala heɓu ɓeyngu, debbo kala heɓa moodi. Gorko on jonnita ɓeyngu mun ko handi kon, debbo on kadi wano non e telen-ma moodi mun. Ko fii debbo on jeyaa ɓandu mun ndun, kono ko moodibbo on, gorko on kadi wano non, o jeyaa ɓandu makko ndun, kono ko ɓeyngu makko jeyi ndu. Wota on salondir, si hinaa e saa'i nanondiral mon, fii no heɓiron saa'i no tororon Alla. Ɓawto ɗun yiitidon, fii wota Ibuliisa foolir on angal waawugol hoore mun. Kono mi wowliraali ɗun wa si ko yamiroore, kono ko ko newnaa. Miɗo yelii yo neɗɗo fow wa'u wa an min, kono mo kala no mari dokkal feerewal, ngal Alla yeɗi ɗun, mo kala e noone goo. Ɓe resaa ɓen non e keynguuɓe ɓen, mi wi'ay no moƴƴani ɓe no ɓe wa'ira wa an min. Kono si ɓe waawataa hoore maɓɓe, ko yo ɓe resu, ko fii ko resugol ɓuri ɓittorgol faale feƴƴituɗo. E telen-ma ƴettindirɓe ɓen non, e hino ko mi wi'ata kon, (hinaa non min yamiri, kono ko Joomiraaɗo on), wota debbo sertu e moodi mun. Si kanko debbo on non o aru e serteede, yo o jooɗo hara o ƴettaaka, maa o moƴƴintinida e moodi makko. Awa kadi wota gorko jonnitu ɓeyngu mun. Fii ɓeya, (ɗunɗoo ko min wowli, hinaa Joomiraaɗo on), si musiɗɗo goo no mari debbo mo gomɗinaa, hara on debbo no yiɗi wondugol e makko, wota o seedu e makko. Si tawii kadi debbo no mari moodibbo mo gomɗinaa, hara on gorko no yiɗi wondude e on debbo, wota o seedu e moodi makko. Ko fii moodibbo mo gomɗinaa ko jeyaaɗo Alla sabu debbo makko gomɗinɗo on, debbo mo gomɗinaa on kadi ko jeyaaɗo Alla sabu moodibbo makko gomɗinɗo on. Si hinaa ɗun, ɓiɓɓe mon ɓen wonay woɗɗondirɓe e Alla, e hara-le wurin ko ɓe ɓadondirɓe e Alla. Si tawii mo gomɗinaa on no catii e seedugol, yo gomɗinɗo on newnan mo ɗun. Ko fii hay huunde waɗɗaaki musiɗɗo gomɗinɗo e ɗun, Alla ko noddiri en ko wuurugol e nder ɓuttu. E hoore ɗun, ko honno debbo andirta si o danday moodi makko? Maa si gorko danday ɓeyngu mun? Ko woni tun, yo mo kala jokkir no Joomiraaɗo on waɗirani ɗun non, e noone noddaandu ndu o heɓiri Alla ndun. Ko nii mi yamiriri e nder *mofte ɗen fow. On mo noddeede mun tawi sunninaama, yo o wonir no o sunniniraa non. On mo noddeede mun tawi sunninaaka, wota o eto sunnineede. Sunninegol* ngol wonaa huunde, angal sunninegol kadi wonaa huunde, kono ko ɗoftagol yamirooje Alla ɗen woni goɗɗun. Yo mo kala wonir no wonirnoo non fewndo o noddaa. Si tawii fewndo noddaɗaa ko a jiyaaɗo, wota a aanu, kono si tawii hiɗa waawi rinɗude, haray eto. Ko fii jiyaaɗo mo Joomiraaɗo on noddi, haray o wonii mo Joomiraaɗo on rinɗini. Ko wano non kadi, dimo mo Joomiraaɗo on noddi, haray o wonii jiyaaɗo *Almasiihu on. Awa on sottiraama coggu sattungu, wota on wontu maccuɓe yimɓe ɓen. Yo mo kala, yo musiɓɓe, woniran Alla noone no wonirnoo non wa fewndo ko o noddaa. E telen-ma ɓe ƴettaali ƴettaaka ɓen, wonaa yamiroore Joomiraaɗo on mi hendii. Kono ko fewjoore an nden mi woni on jonnude, wa neɗɗo sella-findeejo sabu yurmeende Joomiraaɗo on. E hino ko mi miijii no moƴƴi kon, sabu satteendeeji fewndiiɗi ɗin: no moƴƴani neɗɗo ka o wonira no o woniri non. Si hiɗa tiggunoo, wota a ɗaɓɓu seedigal. Si a tiggaa, wota a ɗaɓɓu tiggugol. Kono, si a resii, haray a waɗaali junuubu. Si jiwo kadi resaama, haray o waɗaali junuubu. Kono non yimɓe resindirɓe ɓen fottay e tampereeji, mi faalaa on dandude ɗi. E hino ko mi wi'ata kon, yo musiɓɓe an: saa'i on ko raɓɓiɗuɗo. Jooni, on mo no mari suddiiɗo, yo wa'u wa mo alaa. Ɓen wonɓe wullude, yo wa'u wa si ɓe alaano wullude. Ɓen wonɓe kadi weltaade, yo wa'u kadi wa si ɓe alaano weltaade. Soodooɓe ɓen kadi, yo wa'u wa si ɓe maraano, e ɓen wonɓe huutorde oo aduna, ka haqiiqa, yo wa'u wa si tawii ɓe alaano huutorde. Ko fii mbaadi oo aduna feƴƴay. E hin-le mi faalaaka yo on wondu e annde. On mo tiggaali, ko fii haajuuji Joomiraaɗo on hittini, no o weltinira Joomiraaɗo on. On resuɗo non, ko fii haajuuji aduna hittini, no o weltinira ɓeyngu makko. Haray himo senditii. Wano non, debbo mo resaaka maa jiwo, ko fii Joomiraaɗo on hittini, fii no o laatora laaɓuɗo ka ɓandu e ka ruuhu. Debbo resaaɗo on non ko fii haajuuji oo aduna hittini, no o weltinira moodi makko. Ko nafa mon mi wowliri ɗun, hinaa fii faaɗinangol on, kono ko fii addugol on e ko haani kon e ko laaɓi kon, e no humoron e Joomiraaɗo on, hara on dillaali. On mo no tanƴinii ko lo'uɗo e fee jiwo mo o ƴami, feƴƴuɗo duuɓi kellefuyee, o tawi ƴettindirgol e makko no moƴƴi, yo o waɗu ko o faalaa kon, haray o waɗaali junuubu si ɓe resindirii. Kono on anniyiiɗo ka ɓernde mun haa tabiti wonde o tiggataa on jiwo, hara ko e yiɗi makko kanko tigi, e hoore himo wawti faaleeji makko, haray o waɗii ko moƴƴi. Awa ko nii woniri: on tigguɗo jiwo mo o ƴami on, haray o waɗii ko moƴƴi, on mo tiggaali jiwo mo o ƴamaynoo on kadi, ɓurtu moƴƴinde. Debbo no humondiri e moodi mun fannin moodi makko no wuuri. Kono si gorko on maayii, haray no newanii mo reseede ka o faalaa woo, ko woni tun, ko yo taw ko no yaadiri e faale Joomiraaɗo on. E miijo an, ka o ɓurata hettaade, ko si o wonirii wano o woniri non, ɓay min kadi miɗo tanƴinii Ruuhu Allaahu on no e an. E telen-ma tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji, hiɗen andi wonde en fow hiɗen mari gandal, e hin-le gandal adday mawnintinaare, kono giggol tiiɗinay. On mo no sikki no andi goɗɗun, haray fahin o andaali ko honno haanaa andireede. Kono si goɗɗo yiɗii Alla, haray Alla no andi mo. Fii telen-ma huutorgol tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji ɗin, hiɗen andi wonde sanamu wonaa goɗɗun tigi e oo aduna, ko Alla gooto tun woodi. Pellet no woodi piiji reweteeɗi ɗuuɗuɗi ka kammu e ka leydi, jogoraaɗi wa si tawii ko allaaɓe maa joomiraaɓe. Kono enen ko Alla gooto marɗen, on Baabaajo, on mo kala huunde iwri e mun, e on mo wonanɗen, e Joomi gooto, ɗun ko Iisaa Almasiihu on, on mo piiji ɗin fow woniri, e on mo wonirɗen. Kono fow alaa ngal gandal. Ko ɗun waɗi, ɓen wowtuɓe sanamuuji, haa jooni si no ɲaamude ngun teewu anditay fii ko sakkaa kon. Nde tawnoo ɓernde maɓɓe nden no lo'i, ɗun tuuninay ɓe. Hinaa neema ɓannata en e Alla. Si en ɲaamaali, ɗun ɗuytataa en huunde, si en ɲaamii kadi, ɗun ɓeydataa en huunde. Ko woni tun, reenee fii wota ko newnanaɗon waɗugol kon wonan lo'uɓe ɓen peggal. Ko fii si goɗɗo aru e yi'ude ma, an oo jooma gandal, hiɗa nafoo e nder juulirde ka sanamuuji rewetee, taw si nden ɓernde makko lo'unde pooɗataa mo ɲaamugol tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji? Ɗun haray on lo'uɗo mulirii sabu ‹gandal› maa ngal, ɗun ko on musiɗɗo mo *Almasiihu on maayi fii mun! Si on waɗirii non junuubu e telen-ma musiɓɓe ɓen, e nder barmingol ɓernde maɓɓe lo'unde nden, haray on waɗii junuubu e telen-ma Almasiihu on. Ko ɗun waɗi, si tawii ɲaametee wonay sabu peggal musiɗɗo an, haray mi ɲaamataa teewu hande kadi, fii wota mi liɓu musiɗɗo an on. E hara hinaa mi dimo? Kaa hinaa mi *sahaabaajo? Kaa mi yi'aali Iisaa Joomi men on? Kaa hinaa on kuugal an e telen-ma Joomi on? Hay si tawii hinaa mi sahaabaajo fii woɓɓe ɓen, onon bete ko mi sahaabaajo fii mon. Ko fii ko on maande sahaabankaaku an ngun e telen-ma Joomi on. E hino ɗoo ko mi jaaborta ɲaawooɓe lan ɓen kon: E hara haananaa men ka men ɲaama men yara? Kaa haananaa men ka men yaada e debbo amen mo men kafidi diina, wano ɓeya sahaabaaɓe woni warrude non, e musiɓɓe Joomi men on, e Petruusu? Kaa ko min tun e Barnabaasi haani gollude fii no men wuurira? Ko suufaajo hombo fawtotoo hoore mun e nder suufayaagal mun? Ko hombo tutata leggal *wiiɲu, hara ɲaamataa ɓiɓɓe maggal on? Ko ngaynaako hombo aynata wuro, ronka yarude ɓiraaɗan ɗin daabeeji? Ko mi wowlata kon wonaa ko iwri e miijooji neɗɗanke, ko fii Sariya on kadi ko ɗun wi'i. Ko fii no windii ka Sariya Muusaa: «Wota mo buuma hunduko ngaari ndin nde hindi yaaɓana ɗun maaro.» E hara Alla no aanidi e ga'i ɗin? Kaa ko fii men o wowlirani nii? Hiiyii, ko sabu men enen ɗun windiraa. Mo no remude yo remir tama'u, e on mo no yaaɓude yo yaaɓir tama'u heɓugol geɓal. Si tawii men aawii ko iwri e Alla hakkunde mon, taw si haanaa ka men soɲita e mon piiji aduna? Si tawii ɗun no haanani woɓɓe goo e hoore mon, haray menen ittii e sikke. Kono men huutoraali kon ko haanani men. Kono meɗen ronditii fow, fii wota men fallu Kibaaru Moƴƴo *Almasiihu on. E on andaa wonde ɓen waɗooɓe golle *juulirde mawnde nden ko e ɗun ɲaamata, e wonde gollooɓe ka *layyorde ɓen kadi no mari geɓal ka layyorde? Ko wano non kadi Joomi on no yamiri wonde feɲɲinooɓe Kibaaru Moƴƴo on ko e makko wuurata. Min non mi huutoraali hay huunde e ɗin haananɗi lan, awa mi windiraali ɗun kadi fii yo mi newnane. Ko fii mayde nden no ɓuranimmi edii goɗɗo ittude lan e ndee huunde nde mi mawninorta. Ko fii hewtaa ka mi mantora yottingol Kibaaru Moƴƴo on, ɓay ɗun ko ko waɗɗii mi. Si mi feɲɲinaali Kibaaru Moƴƴo on, bone wonanay lan. Si tawii ko e hoore anniyee mi woni waɗirde, haray miɗo mari njoddi. Si tawii non mi fawa waɗugol ɗun, haray mi waɗay woni golle ɗe mi halfinaa. Awa ko honɗun non jooni woni njoddi an ndin? Ko waajagol fii Kibaaru Moƴƴo on e ɓaawo ƴantugol njoddi e tortagol ko haanani waajotooɗo kon. Ko fii, fii kala miɗo rinɗi e hoore wonɗo woo, mi waɗitii maccuɗo fow fii no adadu ɓurdo mawnude on heɓora. E telen-ma Yahuudiyankeeɓe ɓen, mi wa'a wa Yahuudiyankeejo, fii no mi heɓira Yahuudiyankeeɓe ɓen. E telen-ma wonɓe e ley Sariya on kadi, mi wa'a wa wonɗo e ley Sariya on, fii no mi heɓira wonɓe e ley Sariya on ɓen, fii kala min tigi hinaa mi wonɗo e ley Sariya on. E telen-ma ɓe alaa e ley Sariya on ɓen kadi, mi wa'a wa mo alaa e ley Sariya on, fii no mi heɓira ɓe alaa e ley Sariya on ɓen, e hin-le min tigi wonaa wonde mi alaa e ley Sariya Alla on, kono miɗo e ley Sariya Almasiihu on. Mi lo'ida e lo'uɓe ɓen fii no mi heɓira lo'uɓe ɓen. Mi wonii fow e telen-ma yimɓe ɓen fow, fii no gasirta woo mi wona sabu dandugol woɓɓe. Mi waɗiri fow sabu Kibaaru Moƴƴo on, fii no mi heɓiroya geɓal. E on andaa? Wonɓe foolotirde e dogudu ɓen fow no dogude, kono ko gooto foolata heɓa njoddi. Awa dogiree wano non, fii no heɓiron njoddi. Kala foolotirteeɗo waɗay kala noone eltal ɓandu, fii no o heɓira *meetelol ngol luttataa, kono enen ko meetelol luttoowol. Min non miɗo dogude, kono hinaa dogudu meereeru. Miɗo uttaade, kono hinaa fii uttagol hendu ndun. Liddu ɗun on non, miɗo yangude ɓandu an ndun, miɗo waawi ndu, fii nde mi gaynoyi waajaade ɓeya, min tigi wota mi pottine. Musiɓɓe an, mi faalaaka yo on yejjitu wonde baabiraaɓe men ɓen fow wonno e ley duulere, ɓe fow ɓe taƴitiri ka baharu. Ɓe fow ɓe lootaa maande gomɗinal ka duulere e ka baharu e nder humondiral e Muusaa. Ɓe fow ɓe ɲaami ɲaametee gooto iwruɗo e Alla. Ɓe fow ɓe yari njaram gootan iwruɗan e Alla, ko fii ko e fetere iwrunde e Alla jokkunoonde ɓe nden ɓe yaraynoo. Ko Almasiihu on wonnoo nden fetere. Kono ɓurɓe ɓen e maɓɓe weltinaano Alla, ko ɗun waɗi si ɓe maayi ka wulaa. Awa ɗun fow ko waɗiri ko fii hollugol en mise, fii wota en heɓu faaleeji bonɗi wano ɓe heɓirnoo non. Wota on wonu rewooɓe sanamu, wano woɓɓe wonirnoo e hakkunde maɓɓe, wano windori non: «Jamaa on jooɗii fii ɲaamugol e fii yarugol, ɓawto ɗun ɓe immii fii fijirgol jiiɓaare.» Awa wota en jokku jinaa, wano woɓɓe e maɓɓe waɗirnoo non, haa guluuje noogay e tato maayi ɲande wootere. Wota en ndarndo *Almasiihu on, wano woɓɓe e maɓɓe ndarndornoo non, ɓen ɓe bolle mulunoo. Wota on ŋermu, wano ɓeya ŋermirnoo non, ɓen ɓe malaa'ikaajo muloowo on warunoo. Ɗun, ko heɓiri ɓe ko fii yo wonan en misal, windiraa kadi fii hajagol en, enen ɓee tawaaɓe ka lannoode aduna. Ko ɗun waɗi, on mo no sikki no darii, yo o reeno wota o yanu. Ndarndannde woo heɓaali on nde goɗɗo goo heɓaali. Alla ko Sella-Findeejo, o newnataa ndarndeɗon toonin doole mon ɗen, kono e nder ndarndannde nden o adday feere no sortoron e mun, e no waawiron nde dartorde. Ko ɗun waɗi, yo yiɓɓe an, dogee rewugol sanamu. Ko wa yimɓe faamuɓe mi woni on yewtirde, onon tigi ɲaawee ko mi wi'i kon. Jardukun du'aa kun wonɗen du'orde kun ko yuɓɓondirkun e ƴiiƴan Almasiihu on. Bireedi mo wonɗen taƴitude on, ko yuɓɓondirɗo e ɓandu Almasiihu on. Ɓay ko bireediwal gootal woodi, enen e ɗuuɗude men ko en ɓandu wooturu. Ko fii en fow hiɗen hawti bireediwal gootal. Ndaaree ɓee *Isra'iilayankeeɓe wonɓe ɲaamude daabeeji sakkaaɗi ɗin. Hinaa yuɓɓondirɓe e *layyorde nden? Awa ko honɗun mi woni wi'ude? Wonde tebbeeli sakkaaɗi fii sanamuuji ɗin ko goɗɗun? Kaa sanamuuru ko goɗɗun? Oo'o! Kono kon ko rewooɓe sanamuuji ɓen woni sakkaade, ko jinnaaji ɗin ɓe woni sakkanaade, hinaa Alla. E hin-le mi faalaaka yo on humondir e jinnaaji ɗin. On waawataa yarirde jardukun Joomi on, yariron kadi jardukun jinnaaji ɗin. On waawataa heɓude ka ɲaametee Joomi on, heɓon kadi ka ɲaametee jinnaaji ɗin. En faalaa memminde nawliigu Joomiraaɗo on? Kaa en ɓuru mo dolnude? Fow no newnaa, kono hinaa fow wondi e nafa. Fow no newnaa, kono hinaa fow tiiɗinta. Wota gooto ɗaɓɓu nafa mun on, kono yo ɗaɓɓu fii heddiiɓe ɓen. Ɲaamee kala teewu ko yeeyetee ka luumo, hara on sikkitaaki ka ɓernde mon. Ko fii: «Leydi ndin e kala ko ndi wondi ko Joomiraaɗo on wonani.» Si tawii mo gomɗinaa saatinii on, e hin-le hiɗon faalaa yahude, ɲaamee kala ko weeɓitanoyaɗon, hara on sikkitaaki ka ɓernde mon. Kono si goɗɗo wi'ii on: «Ɗunɗoo ko ko ittaa sadaka», haray wota on ɲaamu sabu on andinɗo on e sabu ɓernde nden. Hinaa fii ɓernde mon nden mi woni yewtude ɗoo, kono ko fii ɓernde oya nden. Awa ko fii honɗun ndimankaaku an ngun ɲaawirtee ɓernde oya nden? Si mi jarnii Alla e nder ko mi ɲaamata kon, haray ko honɗun mi felirtee fii on ɲaamete mo mi jarni Alla fii mun? Woni on ɲaamay, woni on yaray, woni kala ko waɗoton, waɗiree piiji ɗin fow fii mangu Alla ngun. Wota on wonan hay gooto peggal, woni *Gereekiyankeeɓe ɓen, woni Yahuudiyankeeɓe ɓen, woni *moftal Alla ngal. Wano mi woniri weloowo wonɗo woo e ɗi fow non, mi alaa ɗaɓɓude nafa an on, kono ko nafa ɓurɓe ɗuuɗude ɓen fii no ɓe dandiree. Awa ɲembee lan, wano min kadi mi woni ɲembirde *Almasiihu on non. Mi mantii on fii ko on yejjitaali fii an kon e ɗi fow, e ko maanditiɗon janndeeji ɗin kon, wano mi hewtiniri on ɗi non. Ko ɗun waɗi si miɗo faalaa yo on andu wonde Almasiihu on ko hooreejo kala neɗɗanke, gorko kadi ko hooreejo e fee ɓeyngu mun, Alla kadi ko hooreejo e fee Almasiihu on. Kala gorko hippiiɗo kufune, nde no toroo Alla, maa no haala ko Alla longini ɗun, haray o yawike hoore makko. Ko wano non kadi, kala debbo wonɗo toraade Alla maa haalude ko Alla longini ɗun, hara o taaraa, haray o yawike hoore makko. Haray no wa'i wa si tawii kanko debbo on himo fembii. Ko fii, si debbo taaraa, haray yo o taƴu sukundu makko ndun. Ko fii, si no hersinanii debbo ka sukundu makko ndun taƴee, maa o femboo, haray yo o tiggo. Kono duhiiɗo haanaa ka hippoo, ko fii ko o mbaadi e darja Alla, debbo non ko darja gorko. Ko ɗun waɗi, gorko hinaa e debbo suutaa, kono ko debbo suutaa e gorko. Awa kadi gorko hinaa sabu debbo tagiraa, kono debbo ko sabu gorko tagiraa. Ko ɗun waɗi, sabu malaa'ikaaɓe ɓen, debbo no haani heɓude ka hoore mun maande laamu ngu o woni e ley mun ngun. Kono e telen-ma humondiral men e Joomiraaɗo on, debbo gasataa e ɓaawo gorko, gorko kadi gasataa e ɓaawo debbo. Ko fii, ko wano debbo suutiraa e gorko non, ko wano non kadi tawi ko debbo daɲata gorko, ɗun fow non ko immorde e Alla. Ɲaawee ɗun onon tigi. E hara no hawri ka debbo toroo Alla, hara o taaraa? E hara aduna on tigi faaminaali on wonde no hersinanii gorko ka o accita saayannde? Kono heɓugol sukundu ko darja debbo, ko fii sukundu ndu o yeɗaa ndun ko ko o buumora. Si tawii goɗɗo no faalaa warrude noone goo, enen en alaa on naamu, *mofte Alla ɗen kadi alaa on naamu. E nder waɗugol non ɗee yamirooje yeeso ɗoo, alaa ko mi mantira on e nder ko mottondirton kon, hara hinaa fii ko ɓuri moƴƴude, kono ko fii ko ɓuri bonude. Ko adii kon non, mi nanii nde mottondirɗon woo sendondiral waɗay hakkunde mon. E baŋŋe goo, ɗun no henanimmi. Bee yeddondire wona hakkunde mon, fii no holniiɓe ɓen feeɲira e hakkunde mon. Jaka nde mottondirɗon woo, hinaa fii ɲaamugol *nafakkaari Joomi on. Ɓay nde hiɗon ɲaama, mo kala kutoto nafakka mun on, ɲaama, hara goɗɗo goo no weelaa, oya kaɲun no mandili. E hara on alaa cuuɗi ka ɲaamon e ka yaron? Kaa on hayfinay woni moftal Alla ngal, hersinon ɓe alaa huunde ɓen? Ko honɗun mi wi'ata on? Mi mantay on? Mi mantataa on e ɗun! Ko fii, ko ko mi heɓiri Joomi on kon mi hewtini on. E nder jemma mo Iisaa Joomi on janfaa e mun on, o ƴettuno bireedi, o jarni Alla, o taƴiti, o wi'i: «Ɗunɗoo ko ɓandu an, wonandu on ndun nii, waɗee ɗunɗoo maande ko anditiron fii an.» Ko wano non kadi, ɓay ɓe gaynii ɲaamude, o ƴetti jardukun waɗorkun njaram, o wi'i: «Kun jardukun ko maande fii *ahadi heyri tippundi e ƴiiƴan an ɗan, waɗee ɗunɗoo maande ko anditiron fii an, saa'i nde yaroton e mun woo.» Ko fii nde ɲaamoton oo bireedi woo, yaron e kun jardukun, on wowlay fii mayde Joomi on haa ɲande o artoyi. Ko ɗun waɗi, kala on ɲaamuɗo on bireedi, yari e kun jardukun Joomi on, hara ko no haaniraa, o wonay felniiɗo e telen-ma ɓandu e ƴiiƴan Joomi on. Awa, yo mo kala miijitano hoore mun si o ɲaama on bireedi, maa o yarira kun jardukun. Ko fii kala on ɲaamuɗo yari e ɓaawo anditugol ɓandu Joomi on, haray ontigi ɲaamii yarii ɲaawoore ɲaawaynde ɗun kaɲun tigi. Ko ɗun waɗi si no e hakkunde mon nawnuɓe buy e kitasolooɓe buy, e on mayraama woɓɓe. Si enen tigi en ɲaawitike, en ɲaawoytaake. Kono Joomiraaɗo on no ɲaawude en donkina, fii wota en ɲaawidoye e aduna on. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe an, nde mottondirɗon fii nafakkaari ndin woo, habbondiree. On mo tawi no weelaa, yo ɲaamu ka mun, fii wota on mottondir fawon ɲaawoore e hoore mon. Mi jaaboyto ɗeya lande, nde mi hewtoyi. E telen-ma dokke iwruɗe e Ruuhu Alla ɗen, yo musiɓɓe an, mi faalaaka yo on ronku andude ɗun. Hiɗon andi fewndo ko on gomɗinaa, hiɗon selnaa, nawraa e sanamuuji mbobooji. Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on: kala mo Ruuhu Allaahu on ardii e nder ko o wowlata kon, wi'ataa: «Iisaa ko huɗaaɗo.» Hay gooto kadi waawataa wi'ude: «Iisaa ko Joomi», si hinaa *Ruuhu Seniiɗo on ardii mo. Dokke ɗen no serti, kono Ruuhu Allaahu on ko gooto. Balle ɗen kadi no serti, kono Joomiraaɗo on ko gooto. Golleeji ɗin kadi no serti, kono ko Alla gooto on woni waɗude ɗi fow e yimɓe ɓen fow. E hin-le, mo kala ko Ruuhu Allaahu on feɲɲini e mun kon ko dokkal fii nafa fow. Ko ɗun waɗi, Ruuhu on yeɗay goɗɗo on kongol faamu, on Ruuhu gooto yeɗa oya on kongol gandal, on Ruuhu gooto yeɗa goɗɗo goo gomɗinal, on Ruuhu tigi yeɗa goɗɗo goo ɲawndugol, goɗɗo goo dokkal fii waɗugol kaawakeeji moƴƴi, goɗɗo goo haalugol ko Alla longini ɗun, goɗɗo goo gandal fii sendindirgol noone ruuhuuji, goɗɗo goo noone *haalaaji janani, goɗɗo goo nantingol ɗin haalaaji. Ko on Ruuhu gooto bajjo waɗata ɗii piiji fow, senditana mo kala e ko mun, wano o yiɗiri non. Ko ɗun waɗi, wano tawiri non ɓandu ndun ko wooturu, hindu mari tere buy. Tere ɓandu ndun non kadi e ɗuuɗude, ko ɓandu wooturu ɗe mari. Ko wano non wonirani *Almasiihu on. Ko fii ko Ruuhu gooto *lootiraɗen fii wonugol ɓandu wooturu. En fow yarnaɗen Ruuhu Alla gooto on, woni non Yahuudiyankeeɓe ɓen, woni *Gereekiyankeeɓe ɓen, woni jiyaaɓe ɓen, woni rimɓe ɓen. Ko fii ɓandu ndun wonaali teral gootal, kono tere buy. Si koyngal ngal wi'ii wonde: «Ɓay hinaa mi jungo, mi tawdaaka e ɓandu ndun», ɗun ittataa ko ngal teral e ɓandu ndun. Si nowru ndun kadi wi'ii wonde: «Ɓay hinaa mi yiitere, mi tawdaaka e ɓandu ndun», ɗun ittataa ko ndu teral e ɓandu ndun. Si tawno ɓandu ndun fow wonno yiitere, ko honno ndu naniraynoo? Maa si ɓandu ndun fow waɗano nowru, ko honno ndu faamiraynoo barngol? Kono Alla waɗi teral kala e ɓandu ndun no o faaliraa non. Si fow wonno teral gootal, ko honto ɓandu ndun wonaynoo? Jooni non, tere buy no woodi, kono ɓandu ndun ko wooturu. Yiitere nden waawataa wi'ude jungo ngon: «Mi hatonjinaa e maa.» Hoore nden kadi waawataa wi'ude koyɗe ɗen: «Mi hatonjinaa e mon.» Ɗun-le toode, tere ɓandu wa'uɗe wa si no ɓuri lo'ude ɗen, ko ɗen woni hittuɗe, e ɗe tanƴiniɗen no ɓuri hayfude ɗen e ɓandu ndun, hiɗen hundiri ɗe teddungal ɓurngal tiiɗude. E hin-le tere men ɓurɗe hersinaade ɗen, ko ɗen ɓurɗen surrude, ɗe hersinaaki ɗen kan hatonjinaa e ɗun. Alla waɗiri ɓandu ndun e noone mo ɓureten teddinirde ŋakkiraaɗe ɗen, fii wota liddondiral waɗu e nder ɓandu ndun, kono yo ɗe nafindir. Si teral tampii, ɗeya tere fow tampiday e maggal. Si teral gootal teddinaama, ɗeya tere fow weltoday e maggal. Ko on ɓandu Almasiihu on, mo kala e mon ko teral e mayru. Awa, ko Alla adii waɗude e nder *moftal ngal, ko *sahaabaaɓe, ɗimmun ɗun ko haalooɓe ko Alla longini ɗun, tammun ɗun ko jannooɓe, ɓawto ɗun dokkal fii kaawakeeji moƴƴi, e dokke fii ɲawndugol, e wallugol, e ardagol, e wowlugol e noone haalaaji janani. Hara fow ko sahaabaaɓe? Kaa hara fow ko haalooɓe ko Alla longini ɗun? Kaa hara fow ko jannooɓe? Kaa hara fow waɗay kaawakeeji moƴƴi? Kaa hara fow yeɗa dokke ɲawndugol? Kaa ko fow yeɗaa wowlugol e haalaaji janani? Kaa hara fow ko nantinooɓe ɗin haalaaji? Kono himmanee dokke ɓurɗe moƴƴude ɗen. Awa mi hollay on kadi laawol ɓurngol moƴƴude ngol. Hay si mi wowlii e haalaaji yimɓe ɓen e ɗi malaa'ikaaɓe ɓen, si tawii mi alaa giggol, haray ko mi talenhun sila senƴoohun, maa foolifen wonɗo e iidude. Hay si mi yeɗaama dokkal haalugol ko Alla longinimmi kon e faamu fii gundooji ɗin fow e gande ɗen fow, e hay si mi heɓii gomɗinal haa ka tawata mi dillinay pelle ɗen, si tawii mi alaa giggol, haray hinaa mi fus. Hay si mi okkitirii keyeeji an ɗin fow fii ɲammingol miskinɓe ɓen, e hay si mi okkitirii ɓandu an ndun fii yo ndu sunne, si mi alaa giggol, ɗun nafataa lan huunde. Giggol ko muɲal, giggol ko moƴƴuki, giggol nawlataa, giggol mantotaako, hinaa heewungol mawnintinaare. Ngol waasaa needi, ngol ɗaɓɓataa nafa maggol, ngol yaawataa seytinde, ngol marataa bone. Ngol weltortaa angal peewal, kono ko goonga ngol weltorta. Giggol heɲɲay ko woni woo, hingol hoolii ko woni woo, hingol tanƴinii e ko woni woo, hingol wakkilii ko woni woo. Giggol ngol lannataa haa poomaa. Haalugol ko Alla longini ɗun feƴƴay, *haalaaji janani kadi feƴƴay, gandal kadi feƴƴay. Ko fii gandal men ngal hinaa timmungal, ko haaleten kon e nder ko Alla longini en kon kadi hinaa ko timmi. Ko fii, nde ko laatii kon aroyi woo, ko timmaa kon feƴƴay. Wa fewndo ko mi wonnoo paykun, mi wowlirayno wa paykun, mi miijorayno wa paykun, mi ɲaawirayno kadi wa paykun. Ɓay mi wonii mokobaa, mi feƴƴani paykunyaagal. Hande hiɗen tintora ndaarorgal e noone no niɓɓitiri, kono en yi'oyay kene e kene. Ko mi andi kon hande timmaa, kono mi andiroyay wano Alla andirimmi non. Jooni non ko ɗii piiji ɗoo tati luttata: ko gomɗinal e tama'u e giggol. Kono ko ɓuri mawnude kon, ko giggol. Awa ɗaɓɓee giggol ngol, himmanon dokke iwruɗe e Ruuhu Alla ɗen, tentinii haalugol ko Alla longini ɗun. Ɗun, on wowluɗo e *haala janana, haray hinaa yimɓe ɓen o wowlani, ko Alla. Ko fii hay gooto alaa mo faamude, awa kadi ko ruuhu o woni wowlirde ɗin gundooji. Kono haaloowo ko Alla longini ɗun kon ko yimɓe ɓen o woni yewtude, o tiiɗina ɓe, o wakkilina ɓe, o yarlina ɓe. On wowloowo e haala janana non ko hoore mun tun o woni tiiɗinde, kono wonɗo haalude ko Alla longini ɗun kon kaɲun ko *moftal ngal o woni tiiɗinde. Miɗo yiɗi on fow yo on wowlu e haala janana, kono ko mi ɓuri faaleede kon ko yo on wonu haalooɓe ko Alla longini ɗun. Ko fii on haaloowo ko Alla longini ɗun no ɓuri wowloowo e haalaaji janani on mawnude, si hinaa hara on neɗɗo nantin ɗun fii no moftal ngal tiiɗiniree. Jooni non, yo musiɓɓe an, si mi arii ka mon e yewtugol on e haalaaji janani, haray ko honɗun mi nafi on, si wonaa hara ko kongol gandal maa jannde maa haalugol ko Alla longini ɗun maa feɲɲinannde mi woni wowlude? Si tawii aalaaji ɗi wuuraa no waɗude hito, wano serdu maa hoddu, si hito majji on laaɓaali, haray ko honno andirton galli majji on? E si tawii hito *liital ngal laaɓaali, ko hombo eɓɓindantoo hare nden? Onon kadi wano non, si tawii on alaa yewtude haala faamotooka e nder ko wowloton e haalaaji janani kon, ko honno ɓe andirta ko wonɗon wi'ude kon? Ko fii haray ko hendu ndun wonɗon wowlande. Noone haalaaji buy no woodi e oo aduna, kono alaa e majji ngol alaa firo. Si tawii non mi faamataa haala ka goɗɗo woni yewtude lan kan, mi wonanay mo janano, kanko kadi o wonanammi janano. Onon kadi non, ɓay hiɗon himmande dokke iwruɗe e Ruuhu Alla ɗen, yo taw ko fii tiiɗingol moftal ngal wonɗon himmirande ɗen dokke haa feƴƴita. Ko ɗun waɗi, on wonɗo yewtude e *haala janana longinaaka, yo toro fii no waawira nantinirde. Ko fii si miɗo toraade Alla e haala janana longinaaka, haray ruuhu an on no toraade, kono haray mi alaa faamude. Awa ko honɗun mi waɗata? Haray yo mi toror ruuhu, kono yo mi toror kadi faamu, mi beytira ruuhu, kono mi beytira kadi faamu. Si hinaa ɗun, si a mantirii Alla ruuhu on, ko honno jooɗiiɗo tun e hakkunde heɗotooɓe ɓen jaɓirta «aamiina» e nder ko wonɗaa jarnude kon, ɓay o andaa ko honɗun wonɗaa wi'ude? Ko goonga, hiɗa jarnirde no moƴƴiri, kono a tiiɗinaali oya. Mi jarnii Alla ko tawi kon miɗo wowlude e haalaaji janani ɓuri on on fow. Kono ka nder moftal, ko haalirgol hakkille an ɗen konguɗi jowi jannayɗi ɓeya ɓuranimmi haalugol konguɗi guluuji sappo e haala janana. Musiɓɓe an, wota on miijor wa paykoy. E telen-ma ka bone, wonee paykoy tosokoy, kono miijoron wa mokobaaɓe. Ko fii no windii ka Sariya, Joomiraaɗo on no daali: «Ko yimɓe ɓe haalaaji janani e ɓe kundule janane mi wowliranoyta oo jamaa. Hay ɗun ɓe heɗoytaako lan.» Awa, haalaaji janani ɗin ko maande fii ɓe gomɗinaa ɓen, hinaa fii gomɗinɓe ɓen. Kono haalugol ko longinaa kon ko maande fii gomɗinɓe ɓen, hinaa fii ɓe gomɗinaa ɓen. Si tawii moftal ngal fow mottondirii, mo kala no wowlude e haalaaji janani, heɗotooɓe nii tun arii, maa ɓe gomɗinaa, e hara ɓe wi'ataa ko on feetuɓe? Kono si tawii fow no haalude ko Alla longini ɗun, mo gomɗinaa maa heɗotooɗo nii tun aru e taweede, ɗun fow faaminay mo fii junuubaaji makko, ɲaawa mo kadi, gundooji ɓernde makko nden kadi feɲɲinte, onsay o sujjay ka leydi, o rewa Alla, o qirritoo wonde ko goonga Alla no hakkunde mon. Musiɓɓe an, ko honno non warreten jooni? Nde mottondirɗon woo, mo kala e mon no mari beytol, maa jannde, maa ko feɲɲinanaa, maa haala janana, maa noone nantingol. Yo fow waɗire fii tiiɗingol. Si no wowleede e haala janana, wota ɓuru ɗiɗo maa tato, e yo ɓe lontondir, tawa kadi no woodi nantinoowo. Si nantinoowo alaa, haray yo wowloowo on deƴƴu ka mottondiral, o yewtitoo ka ɓernde makko, o yewta Alla kadi. Fii haalooɓe ko Alla longini ɗun ɓen kaɲun, yo ɗiɗo maa tato yewtu, ɓeya taskoo ko yewtaa kon. Si goɗɗo goo feɲɲinanaama goɗɗun, yo oya on fanku. Ko fii on fow hiɗon waawi lontondirde haalon ko Alla longini on kon, fii no fow jangira wakkiloo. Ruuhuuji haalooɓe ko Alla longini ɗun ɓen no yankinanii ɓen haalooɓe ko Alla longini ɗun. Ko fii Alla hinaa Alla jiiɓoldu, kono ko mo o ɓuttu. Ko yo rewɓe ɓen deƴƴu ka hakkunde mbatu, wano woniri non e nder mofte gomɗinɓe ɓen fow, ɓay newnanaaka ɓe ka ɓe wowla, kono ko yo ɓe wonu yankiniiɓe wano Sariya on kadi wi'iri non. Si tawii kamɓe rewɓe ɓen hiɓe faalaa andude e toɓɓe goo, yo ɓe lando moodiɓɓe maɓɓe ɓen tigi ka cuuɗi. Ko fii no hersinanii debbo yewtugol ka hakkunde mbatu. Kaa ko e mon daaluyee Alla on iwri? Kaa ko haa e mon onon tun o ari? On mo sikki ko haaloowo ko Alla longini ɗun, maa yeɗaaɗo dokkal iwrungal e Ruuhu Alla on, yo o jaɓu wonde ko mi windani on kon ko yamiroore Joomiraaɗo on. On mo itti yiila e ɗun, wattantaake yiila e makko. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe an, himmanee haalugol ko Alla longini on kon, e wota on haɗu wowlee e haalaaji janani. Kono yo fow warru no haaniri non, hara ko no yaadiri. Mi andinii on, yo musiɓɓe, fii oo Kibaaru Moƴƴo mo mi feɲɲinani on, mo jaɓuɗon, on mo catiɗon e mun, tabituɗon, ɗun ko on mo dandiraɗon kadi, si tawii hiɗon jogori mo no mi feɲɲinirani on mo non, si tawii non hinaa non, haray on gomɗinii mo meere. Ko adii kon, ko ko mi hendii kon mi feɲɲinani on: Almasiihu on ko fii junuubaaji men ɗin maayiri, wano windori non ka defte annabaaɓe ɓen, o surraa, o immintinaa ka ɲalaande tammere, wano windori non ka defte annabaaɓe ɓen. Oo wi'eteeɗo Petruusu yi'ii mo. E hoore ɗun kadi sappoo e ɗiɗooɓe ɓen yi'ii mo. Ɓawto ɗun, ɓuri musiɓɓe teemeɗɗe njowo yiidi mo nde wootere, ɓe tawata ɓurɓe ɓen e hakkunde maɓɓe no wuuri fewndo ɗoo, woɓɓe ɓen maayiino. Ɓawto ɗun kadi Yaaquuba yi'i mo. E hoore ɗun, *sahaabaaɓe ɓen fow yi'i mo. Ɓawto ɓenɗon fow, o hollitii e an min kadi oo wa'uɗo wa jibinaaɗo hewtaali. Ko fii hari min mi hewtaa sahaabaaɓe ɓen, mi handaa kadi e noddeede sahaabaajo, ko fii miɗo cukkotonoo *moftal Alla ngal. Ko sabu moƴƴere Alla nden waɗi si mi woni ko mi woni kon. Awa kadi moƴƴere makko nden e telen-ma an wonaali meere. Ka liddu ɗun, mi gollii ɓuri ɓe ɓe fow. Kono fow e mun hinaa min, kono ko moƴƴere Alla wonde e an nden. Ko ɗun waɗi, woni ko min, woni ko kamɓe, ko ɗunɗoo men waajii, ko ɗun kadi gomɗinɗon. E hin-le, si men waajike wonde Almasiihu on immitike e hakkunde mayɓe ɓen, haray ko honno woɓɓe e mon wi'irta wonde ummutal mayɓe alaa? Si tawno ummutal mayɓe alaa, harayno Almasiihu on tigi immitaaki. Awa si tawii Almasiihu on immitaaki, haray waaju amen ngun ko meere, gomɗinal mon ngal kadi ko meere. Haray kadi ko men seeditotooɓe fenaande e fee Alla, ko fii men seeditanike Alla wonde o immintinii Almasiihu on, hara-le o immintinaali mo si tawno mayɓe ɓen immitotaako. Ko fii si tawno mayɓe ɓen immitotaako, harayno Almasiihu on kadi immitaaki. E si tawii Almasiihu on immitaaki, haray gomɗinal mon ngal ko meere, haray haa jooni hiɗon e nder junuubaaji mon ɗin. Harayno mayduɓe e gomɗinal Almasiihu on ɓen ko hayruɓe. Si tawii ko e nder oo aduna tun tanƴinorɗen Almasiihu on, haray e hakkunde yimɓe ɓen fow ko enen ɓuri yurmude. Kono jooni non pellet Almasiihu on immintinaama e hakkunde mayɓe ɓen, ko kanko woni arano e ɗun e nder mayɓe ɓen. Ɓay mayde nden ko sabu neɗɗo gooto ardi, ummutal mayɓe ɓen kadi ko sabu neɗɗo gooto ardi. Wano fow maayiri sabu *Aadama non, ko wano non kadi fow wuuritirta sabu Almasiihu on. Kono mo kala e saffewol mun. Ko Almasiihu on woni arano on, si hikka ɗon jeyaaɓe Almasiihu on ɓen, ɲande ardu makko ndun. Ontuma, darngal daroo, ka o jonnitata ɗon laamu ngun Alla Baabaajo on, ɓawto bonnugol kala laamu e kala bawgal e kala doole. Ko fii bee Almasiihu on laamoo haa tuma o watti ayɓe makko ɓen fow ka ley koyɗe makko. Gaɲo sakkiteteeɗo muleede on, ko mayde nden. Ko ɗun waɗi si Alla waɗii fow ka ley koyɗe makko. Kono si wi'aama fow yankinanaama mo, ka haqiiqa, haray on Yankinanɗo mo kala huunde tawaaka. E nde piiji ɗin fow yankinanoyaa mo, onsay Ɓiɗɗo on tigi yankinanto on Yankinanɗo mo kala huunde, fii no Alla wonira fow e ɗi fow. Awa ko honɗun wonɓe lootanaade mayɓe ɓen maande kisiyee waɗata? Si tawii mayɓe ɓen immitotaako few, haray ko fii honɗun ɓe lootantoo maande kisiyee fii maɓɓe? Enen non fii honɗun saa'i kala hiɗen e masiibo? Ɲande woo miɗo weeɓitanii mayde nden. Miɗo seedintini ɗun, yo musiɓɓe an, wano mi mantori on non e nder humondiral e Iisaa Almasiihu Joomi men on. Si tawii ko e faale neɗɗanke mi haɓiri kulle ɗen ka saare Efeesi, haray ko nafa honɗun mi heɓoyta? Si tawii mayɓe ɓen immitoytaako: «Haray ɲaamen, yaren, ɓay jango en maayay.» Awa wota on ɗaynito, ko fii wondiɓɓe bonɓe bonnay jikkuuji moƴƴi. Awa artee e ko feewi kon, wota on waɗu junuubu. Ko fii woɓɓe ɓen maraa gandal fii andugol Alla, ko fii hersingol on mi wowliri ɗun. Kono goɗɗo no gasa wi'ude: «Ko honno mayɓe ɓen immitoroyta e ko ɓandu hondu ɓe ardoyta?» Ko an yo njofoojo, ko sankataa kon fuɗataa si maayaali. Ko sankataa kon hinaa ɓandu aroyooru ndun, kono ko abbere nii tun, no gasa ngawri maa awdi goo. E hoore ɗun, Alla yeɗa nden abbere ɓandu no o faaliraa, awdi kala o yeɗa ɗun ɓandu ko hawrani ɗun. Ɓandu fow wonaa gootun: wonndu ko ndu neɗɗanke, wonndu goo ko ndu kulle, wonndu goo kadi ko ndu colli, wonndu goo kadi ko ndu liƴƴi. No woodi kadi tagooje kammuyankeeje e tagooje adunayankeeje, kono ŋari tagooje kammuyankeeje ɗen no serti e ŋari tagooje adunayankeeje ɗen. Naange ngen no mari ŋari mun feere, lewru ndun no mari ŋari mun feere, koode ɗen kadi no mari noone ŋariiji mun sertuɗi. Awa ko nii kadi wonirani ummutal mayɓe ɓen: si ɓandu ɲolayndu sankaama, ko ndu ɲolataa immitoytoo. Si ɓandu ɲiddundu sankaama, ndu immitodoyto e darja. Si ɓandu lo'undu sankaama, ndu immitodoyto e doole. Si ɓandu adunayankeeru sankaama, ndu immitoyto ruuhuyankeeru. Si ɓandu adunayankeeru no woodi, haray ɓandu ruuhuyankeeru no woodi. Ko ɗun waɗi si no windii: «Aaden arano on, ɗun ko Aadama, heɓi ngurndan, o wuuri.» Kono Aadama sakkitoro on ko ruuhuyankeejo yeɗoowo ngurndan. Hinaa arano on woni ruuhuyankeejo on, kono ko ɓanduyankeejo, ko ko hikkii ɗon kon woni ruuhuyankejun ɗun. Neɗɗo arano on ko e leydi ndin suutaa, ko mo ka leydi, neɗɗo ɗimmo on kaɲun ko ka kammu iwri. Ɓen ɓe ka leydi no wa'i wa mo ka leydi on, ɓen ɓe ka kammu kadi no wa'i wa on mo ka kammu. Ko wano nanditirɗen e mo ka leydi on non, ko wano non kadi nanditiroyten e oo mo ka kammu. E hino ko mi woni wi'ude kon yo musiɓɓe an. Ka ɓandu ndun e ƴiiƴan ɗan waawaali heɓude geɓal ka *laamu Alla ɗon, ko ɗon kadi woni ko ɲolata heɓataa geɓal e ko ɲolataa kon. Awa e hino, miɗo wowlande on gundoo: en fow en maayataa, kono en fow en waylete, e nder saa'ihun nii, yeru maƴaango yiitere, ka wuttaandu *liital sakkitoral. Ko fii ngal wuttete, mayɓe ɓen immitoo ko bontataa, onsay enen non en waylete. Onsay bee nduu ɓandu ɲolayndu lontiniree ndu ɲolataa, awa kadi ɓandu maayayndu ndun lontiniree ndu maayataa. Nde ndun ɓandu ɲolayndu lontiniraa ndu ɲolataa, e nde ɓandu maayayndu ndun lontiniraa ndu maayataa, onsay daalol windiingol ngol laatoto, wonde: «Mayde nden moɗaama e nder polgal.» «Ee mayde, ko honto polgal maa ngal woni? Ee mayde, ko honto ndagawal maa ngal woni?» Kono ndagawal mayde ko junuubu, awa kadi doole junuubu ko Sariya. Yo mantoore wonan Alla, on Yeɗuɗo en polgal immorde e Iisaa Almasiihu Joomi men on. Awa yo musiɓɓe an yiɗaaɓe, wonee tabituɓe ɓe dillintaako, ɓurtee ɓeydaade e golle Joomiraaɗo on, e hoore andugol wonde, golle mon ɗen e telen-ma Joomiraaɗo on hinaa meere. E telen-ma mottindirgol fii wallitagol yimɓe Alla ɓen, waɗiree onon kadi wano mi yamiriri *mofte wonɗe Galaasi ɗen non. Yo mo kala e mon heɓu ko anniyii, wallini feere beru maral makko ngal ka ɲallal aranal e nder yontere nden, ɗun ko alattiire nden, fii wota on habbo haa tuma mi ari fii mottindirgol ɗun. Ɗun, nde mi aroyi, mi wattiday e ɓe suɓiɗon ɓen dokke mon ɗen, wondude e ɓataake, ɓe naɓa *Yerusalaam. Si tawoyii non bee mi yaha min tigi, mi yaadoyay e maɓɓe. Mi yahoyay ka mon nde mi taƴitoyi Masedonii, ko fii mi rewoyay Masedonii. No gasa mi ɲallidoyay e mon, maa toode mi ruumida e mon, fii no ardoron mi ka mi yahata ton. E ngol laawol ɗoo mi faalaaka rewude ka mon e hoore hawjere, kono miɗo tanƴinii wondugol e mon seeɗa, si Joomiraaɗo on newnii. Kono fow e mun, mi wonay Efeesi haa ka Juldeere *Pentakosta. Ko fii dambugal njanal udditanike golle an nden, awa kadi ayɓe ɓen no ɗuuɗi. Awa si Timotee hewtii, waɗiree noone no o hulirtaa hakkunde mon, ko fii himo gollira wa an min e nder golle Joomiraaɗo on. Awa wota gooto aybin mo. Neltee mo e jam fii no o hewtira ka an. Ko fii miɗo habbodi mo e musiɓɓe ɓen. Telen-ma oo musiɗɗo an Apoloosi, mi wakkilinii mo fota fii yaadugol e musiɓɓe ɓen ka mon, hinaa non ɗun woni faale makko on fewndo ɗoo. Kono o yahoyay nde o heɓi fajuhun. Wattanee yiila tabiton e nder gomɗinal ngal, wakkiloɗon, tiiɗon. Ko waɗoton woo waɗiree giggol. Mi yamirii on kadi yamiroore goo, yo musiɓɓe an. Hiɗon andi ko ɓeynguure Astefaana nden adii gomɗinde e nder Akaaya, ɓe woni kadi e kurkanagol yimɓe Alla ɓen. Awa onon kadi yankinanee ɓen yimɓe e kala gollidooɓe e maɓɓe. Awa miɗo weltori arugol Astefaana ngol, e Fortunaatusa e Akayuuka, ɓay ɓe waɗanii lan ko on waawataano waɗande lan. Ko fii ɓe wallintinii wonkii an kin wano ɓe wallintiniri wonkiiji mon ɗin non. Awa manee sifa ɓen yimɓe. Moftal ngal *Aazii salminii on. Akiila kadi e Piriskiila, wondude e moftal wongal ka suudu maɓɓe ngal, salminii on fota e innde Joomiraaɗo on. Musiɓɓe ɓen fow salminii on. Salmondiree, hirbondiron hirbondiral laaɓungal. Min Puulusa, mi salminirii on jungo an ngon tigi. On mo yiɗaa Joomi on, yo o laato huɗaaɗo. Yo Joomi on aru! Yo moƴƴere Iisaa Joomi on wonu e mon. Miɗo yiɗi on on fow sabu Iisaa Almasiihu on. Aamiina! Immorde e an min Puulusa, mo Alla hoddiri wonugol *sahaabaajo Iisaa Almasiihu on, wondude e oo musiɗɗo wi'eteeɗo Timotee, haa e ngal *moftal Alla wongal Korenti, e gomɗinɓe wonɓe Akaaya ɓen fow. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on immorde e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on. Mantoore wonanii Alla, Ben Iisaa Almasiihu Joomi men on, on Baabaajo yurmeteeɗo e on Alla Jom wakkilaare fow, on wakkilinoowo en e nder kala tampereeji men, fii no enen kadi waawiren wakkilinirde ɓen wonɓe e nder kala noone tampereeji wakkilaare nde heɓirɗen Alla nden enen tigi. Ko fii, ko wano tampereeji *Almasiihu on layirta e hoore men non, ko wano non wakkilaare men nden layirta immorde e Almasiihu on. Si tawii men tampii, ko fii wakkilaare mon nden e fii kisiyee mon on. Si tawii men wakkilinaama, ko fii no wakkilinireɗon, no wawnireɗon ŋaɲɲaade tampereeji gooti e ɗi men woni naɓude ɗin. Tama'u amen on e telen-ma mon ko selluɗo, ko fii meɗen andi, wano tawdiraɗon non e tampereeji amen ɗin, ko wano non tawdiraɗon e wakkilaare amen nden. Men faalaaka yo on ronku andude, yo musiɓɓe amen, tampereeji heɓuɗi men ɗin *Aazii ɗi men sonjiraa, haa ka tawata alaa hattoode toonin doole amen ɗen, haa men taƴii hay wuurugol. Kono menen e hoore amen tigi, meɗen felliti men fawaama mayde, fii wota men fawu hoolaare amen nden e hoore amen menen tigi, kono e Alla on Immintinoowo mayɓe ɓen. Ko on jattini men, jattinoyta men kadi e sifa nden mayde. Hiiyii, meɗen tanƴinii, o jattinoyay men e nder ko faaborton men torndeeji kon. Ko non Alla jaabinirta torndeeji ɗi ɗuuɗuɓe torantoo men ɗin. Ko ɗun waɗi si yimɓe ɗuuɗuɓe jarnay Alla fii amen. Ko men woni mantorde kon, ko ko ɓernde amen nden ɓanginani men kon, wonde men wuuririi e oo aduna, tentinii telen-ma mon, nunɗal e haqiiqa ko iwri ka Alla, hara hinaa ko iwri e faamu neɗɗanke, kono ko e sulfu Alla on. Ko fii ko men woni on windande kon fow, ko ko waawoton jangude faamon. E miɗo tanƴinii on faamay ɗun fota, wano fuɗɗorɗon faamude non wonde ko men ɓe mantorton. Onon kadi ko on ɓe men mantorta ɲande ardu Iisaa Joomi men on. E nder nden hoolaare, hari miɗo faalanoo yahude ka mon, fii no heɓiron faabo Alla goo kadi. Si mi iwriino ka mon, mi feƴƴa Masedonii. Nde miɗo iwta Masedonii, mi artira ka mon kadi fii no walliron mi no mi hewtira ka diiwal Yahuuda. E nder anniyagol an ɗun, taw si hara mi miijitaaki? Kaa hara on sikku ɗen eɓɓooje an ko eɓɓooje neɗɗanke, haa ka tawata no e an «hiiyii» e «oo'o»? No Alla woniri sella-findeejo non, ko non tawiri kongol ngol men hewtini on ngol wonaa ngol «hiiyii» e «oo'o». Ko fii *Ɓiɗɗo Alla on, ɗun ko Iisaa Almasiihu on, mo min e Silaasi e Timotee men waajii on fii mun on, hinaa mo «hiiyii» e «oo'o», kono ko «hiiyii» woni e makko. Fodooje Alla ɗen fow ko «hiiyii» e makko, awa kadi ko kanko wi'irten Alla «aamiina» fii mangu makko ngun. Ko Alla woni fellintinanoowo en fow wonde hiɗen humondiri e Almasiihu on. Ko kanko kadi suɓii en, o maandiniri en maande makko nden, ɗun ko tolmugol Ruuhu makko on ka ɓerɗe men. Alla ko seedee an: ko fii wota mi aanin on haɗi mi yiltitoo Korenti. Hinaa fii meɗen laamii on e hoore gomɗinal mon ngal, kono ko men gollidooɓe e mon fii weltaare mon nden, ɓay hiɗon tabiti e nder gomɗinal ngal. Min tigi mi aadii wota mi yiltitodu ka mon e sokola. Ko fii min, si mi sokolinii on, haray ko hombo waawi lan weltinde, si hinaa onon heɓirɓe lan sokola ɓen? Mi windiranii on nii fii wota mi heɓir haanuɓe weltinde lan ɓen sokola nde mi aroyi. Miɗo joganii on fow ndee hoolaare wonde, weltaare an nden ko nde mon on fow. Ko e nder annde tiiɗunde e mettu ɓernde e gonɗi tiiɗuɗi mi windani on, hinaa non fii sokolingol on, kono ko fii no andiron giggol tiiɗungol ngol mi joganii on ngol. Si tawii goɗɗo e mon wonii sabu annde, haray hinaa min o aanini, kono ko on fow, maa woɓɓe e mon, (fii wota mi wowlu haa feƴƴita). Feloore nde ɓurɓe ɓen e hakkunde mon fawi mo nden, yonay on neɗɗo. Haray jooni hiɗon haani mo yaafaade wakkilina, fii wota o sonjor sokola feƴƴituɗo. Awa mi torike on hollugol mo giggol. Ko fii, ko mi windirannoo on, ko fii ndarndagol on annda si hiɗon ɗoftii ko woni woo. Ko fii kala mo yaafaniɗon, mi yaafanto mo min kadi. Telen-ma an min, si no woodi ko mi yaafoo, ko fii mon mi yaafori, e yeeso *Almasiihu on, fii wota en accu Ibuliisa foola en, ko fii wonaa wa si en andaa eɓɓooje makko ɗen. Fewndo ko mi hewti Turuwaasi fii feɲɲingol Kibaaru Moƴƴo Almasiihu on, mi tawi Joomiraaɗo on no udditanimmi dambugal. Kono tawi ɓernde an nden waalanooki, ɓay mi tawaali ɗon oo musiɗɗo an wi'eteeɗo Tiituusa. Onsay mi waynitii ɓe, mi fokkitani Masedonii. Yo mantoore wonan Alla, on Wonɗo en okkude polgal soono woo e nder humondiral men e Almasiihu on, on Wonɗo en huutorde fii feɲɲingol nokku kala urngol andugol Almasiihu on. Awa e hakkunde wonaaɓe dandeede ɓen, e hakkunde wonɓe mulude ɓen, hiɗen wa'ani Alla wa angiri uurundi ndi Almasiihu on weeɓitani mo: hiɗen wonani woɓɓe ɓen barngol mayde nawrayngol e mayde, hiɗen wonani ɓeya ɓen urngol ngurndan nawrayngol e ngurndan. Ko neɗɗo hombo gaynata sifa ɗen golle? Ko fii men wa'aa wa woɓɓe, baanorɓe daaluyee Alla on, kono ko e nder haqiiqa men yewtirta e innde Alla, e yeeso Alla e nder humondiral amen e Almasiihu on. E hara men fuɗɗitoto fahin kuljude hoore amen? Kaa men hatonjinay e ɓataake kuljuɗe fii amen wano woɓɓe goo? Kaa ko onon haani waɗangol men ɗun? Ko onon tigi woni ɓatakuru amen, windiindu ka ɓerɗe amen, ndu yimɓe ɓen fow jangi, faami. No laaɓi, ko on ɓatakuru *Almasiihu on, ndu menen tigi men yottini, ndu tawata hinaa ndaha windiraa, kono ko windiraandu Ruuhu Alla Wuuruɗo on, ndu tawata hinaa e hoore alluuje kaaƴe windaa, kono ko ka ɓerɗe mon. Ko ɗun woni hoolaare nde men jogii immorde e Almasiihu on yeeso Alla. Hinaa wonde meɗen mari feere waɗugol goɗɗun menen tigi, wa ko iwrata e mbawdi amen menen tigi. Kono mbawdi amen ndin ko e Alla iwri. O wawnii men kadi wonugol yangantooɓe *ahadi heyri ndin, hara hinaa tippude e bindol sariya on, kono ko tippude e Ruuhu Allaahu on. Ko fii bindol ngol waray, kono Ruuhu on wurnay. Sariya Muusaa windiranooɗo kalfe e hoore alluuje kaaƴe on arduno e ngun mangu haa ka tawata *Isra'iilayankeeɓe ɓen waawataa ndaarude yeeso Muusaa ngon sabu on annoora feƴƴoowo wonnooɗo ka yeeso makko. Si tawii golle on Sariya nawroowo e mayde ardii e sifa ngun mangu, haray ko haa honto non golle Ruuhu Allaahu on ɓuri mawnude! Si tawii ko nawrata en e ɲaawoore kon mawninaama, haray ittii e sikke ko haa honto ko waɗata en feewuɓe yeeso Alla kon ɓuri mawnude! Hiɗen waawi hay wi'ude wonde ngun mangu feƴƴungu fuutoraama mangu mun ngun fow, si ngu eɓɓindiraama e ɓurngu mawnude ngu hande ngun. Si tawii ko feƴƴata kon heɓii mangu, haray ko haa honto ko luttata kon mawnata! Awa oo tama'u ɗoo no okki en hoolaare tiiɗunde. En waɗirtaa wano Muusaa non, on waɗaynooɗo tiggaare ka yeeso mun, fii wota Isra'iilayankeeɓe ɓen yi'u rawnoode annoora makko feƴƴoowo on. Kono, e nder miijooji maɓɓe ɗin, ɓerɗe maɓɓe ɗen yoorii. Ko fii, haa weetaango hande ngoo, si *ahadi hinndi ndin janga, taway haa hande nden tiggaare no woodaa. Nde ittaaka, ko fii ko e Almasiihu on tun nde muti. Haa weetaango hande ngoo, si Sariya Muusaa on janga, taway tiggaare no wirni ɓerɗe maɓɓe ɗen. Kono si fewta e Joomiraaɗo on, taway tiggaare nden ittaama ka ɓerɗe maɓɓe. E hin-le Joomiraaɗo on ko Ruuhu, awa kadi ko ka Ruuhu Joomiraaɗo on woni ɗon, ko ɗon ndimu ngun woni. Enen, ɓe geece mun buumaaki ɓen fow, jalbirɓe mangu Joomiraaɗo on wa ndaarorgal, hiɗen e nder wattegol mbaadi makko, mangu e hoore mangu, immorde e Joomiraaɗo on, ɗun ko on Ruuhu. Ko ɗun waɗi, ɓay Alla yeɗii men ɗen golle e nder yurmeende makko nden, maayu ɓernde heɓataa men. Men sali kala ko suuɗii hersinii, men wuurirtaa kadi ƴoyre, men ɓoylataa kadi daaluyee Alla on, kono ko e nder ko men feɲɲinta goonga on kon, ɗun holnay kala ɓernde neɗɗanke fii amen yeeso Alla. Si tawii haa jooni Kibaaru Moƴƴo mo men waajotoo on no niɓɓitii, haray ko wonɓe mulude ɓen o niɓɓitani, ɗun ko ɓen ɓe gomɗinaa, ɓe tawata alla nguu jamaanu wuminii miijooji mun, fii wota ɓe yi'u jalbeendi Kibaaru Moƴƴo ɓanginɗo mangu *Almasiihu on, on wonɗo mbaadi Alla. Hinaa fii amen tigi men woni waajaade, kono ko fii Iisaa Almasiihu Joomi on men woni waajaade, menen non ko men kurkaaɗi mon sabu Iisaa. Ko fii ko on Alla daaluɗo: «Yo ndaygu ngun jalbu ka nder niwre», ko kanko kadi jalbini ɓerɗe amen ɗen, fii ndaygingol e amen andal mangu Alla wongu e yeeso Almasiihu on ngon. Enen jogiiɓe ngun ngalu, hiɗen wa'i wa looɗe leydi, fii no andiree wonde ngal bawgal mawngal ko e Alla iwi, hinaa e amen. Men ɓittiraama nooneeji ɗin fow, kono men muncaaki. Men jiɓii, kono men taƴaaki. Men cukkaa, kono men hawkaaka. Men liɓaa, kono men hayraali. Meɗen wondi e mayde Iisaa nden saa'i kala ka ɓalli amen, fii no ngurndan Iisaa ɗan feeɲira ka ɓalli amen. Ko fii enen wurɓe ɓen soono woo, hiɗen weeɓitanaa mayde nden sabu Iisaa, fii no ngurndan Iisaa ɗan kadi feeɲira e ɓalli men maayooji ɗin. Ko non men weeɓitorani mayde nden fii no heɓiron ngurndan. Wano windori non: «Mi gomɗinii, ko ɗun waɗi si mi wowli.» Menen kadi ɓay ko noone gomɗinal gootal men mari, meɗen gomɗini, ko ɗun waɗi si meɗen wowlude, e nder andugol wonde, on Immintinɗo Iisaa Joomi on, o immintiniday en kadi e Iisaa, o weeɓitida men e mon yeeso makko. Ko fii, ɗun fow ko woni ardude ko fii mon, fii yo sulfu on ɓurtu hewtude yimɓe ɗuuɗuɓe, fii no yettooje ɗen ka mangu Alla laatora ɗuuɗuɗe. Ko ɗun waɗi si maayu ɓernde heɓataa men. Hay si ɓandu amen ndun ɲolii, kono haray nder amen on no heyɗitude ɲande woo ɲande. Ko fii oo saa'i satteende e fanɗude mun, o rimanay en darja tedduɗo poomayankeejo ɓurɗo oo saa'i satteende. Ko fii menen, wonaa ko yi'otoo kon men waɗi hakkilaaji amen ɗin e mun, kono ko ko yi'otaako kon men waɗi hakkillaaji amen e mun. Ko fii ko yi'otoo kon, ko ko feƴƴata, ko yi'otaako kon, ko ko luttata haa poomaa. Hiɗen andi wonde, si tawii ɗii togooji ɗi hoɗuɗen e mun ka leydi ɗoo, (e maanaa ɓalli men ɗin), aru e bonneede, haray hiɗen mari suudu ndu Alla eɓɓani en, ɗun ko wonunde poomayankeere, nde tawata hinaa juuɗe neɗɗanke moƴƴiniraa. Awa kadi e nder ɗin togooji, hiɗen woytaade fii faale ɓornagol wonunde kammuyankeere nden, tawa ko en ɓorniiɓe, hara tawetaake ko en darorɓe nii. Ko ɗun waɗi, enen wonɓe e nder ɗin togooji, hiɗen woytaade, hiɗen sonjii, ɓay en faalaaka laataade ɓortiiɓe, kono hara ko ɓorniiɓe, fii no ngurndan ɗan moɗira mayde nden. Awa on Hebulinɗo en fii nden eɓɓoore ko Alla, on Tolmuɗo Ruuhu mun on e men. Awa hiɗen heewi soono woo wakkilaare. Hiɗen andi kadi fodde hiɗen wondi e nduu ɓandu, haray hiɗen woɗɗondiri e Joomiraaɗo on. Ko fii, ko gomɗinal ngal woni en ardaade, hinaa giiɗe ɗen. Hiɗen heewi wakkilaare, ko ɓurɗen faaleede ko seedugol e nduu ɓandu hoɗa moggo Joomiraaɗo on. Ko ɗun waɗi, wonduɗen e nduu ɓandu maa seeduɗen e mayru, himme men ɗen ko welegol Joomiraaɗo on. Ko fii en fow en darnete ka yeeso ɲaawirde *Almasiihu on, fii no o jonnitira mo kala njoddi kuuɗe mun ɗe o waɗunoo ka aduna, woni ko ko moƴƴi, woni ko ko boni. Awa, ɓay men andii ko woni hulugol Joomiraaɗo on, meɗen ɗaɓɓude no men fellintinira yimɓe ɓen. Alla no andi ko men homɓe, awa miɗo tanƴinii onon kadi ka nder ɓerɗe mon hiɗon andi men. Men alaa kuljude hoore amen kadi, kono ko dalil men woni on jonnude fii no mantoron men, fii no waawiron jaaborde ɓen wonɓe mantorde ko woni e kene kon edii ɓe mantorde ko woni e ɓernde kon. Si tawii ko men wiliiɓe, haray andee wonde ko fii Alla men wilanii. Si tawii kadi non meɗen selli, haray andee wonde ko fii mon men sellani. Ko fii giggol Almasiihu on no laamii men, menen ɓee fellituɓe ɗunɗoo: aaden gooto maayanii fow, awa fow maayii. O maayanii fow, fii wota wurɓe ɓen wuuran hoore mun hande kadi, kono yo wuuran Mayɗo immintinaa fii maɓɓe on. Ɗun haray gila jooni men jogoraa hay gooto e noone no yimɓe oo aduna jogorta goɗɗo non. Hay si tawiino hari men jogoriino Almasiihu on wano non, jooni men jogoraa mo non hande kadi. Si tawii goɗɗo no humondiri e Almasiihu on, haray ko o tagudi heyri, haray piiji kiɗɗi ɗin feƴƴirii mo, haray piiji ɗin fow wontii kesi. Ɗun fow ko immorde e Alla woni, on Moƴƴintinɗo hakkunde men e makko rewrude e Almasiihu on. O yeɗi men menen kadi golle moƴƴintingol hakkunde yimɓe ɓen e makko kanko Alla. Ko fii Alla moƴƴintinii hakkunde makko e aduna on rewrude e Almasiihu on, e ɓaawo joganagol yimɓe ɓen bonnereeji maɓɓe ɗin, o halfinii men menen kadi kongol moƴƴintingol hakkunde yimɓe ɓen e makko. Awa ko men ɓe Almasiihu on immini wa si tawii Alla no rewrude e amen fii waajagol. Awa men jeejii on e innde Almasiihu on: wonee weldituɓe e Alla. On mo junuubu alaa e mun, ɗun ko Iisaa Almasiihu on, Alla waɗii mo junuubu fii men, fii, sabu humondiral men e Almasiihu on, no woniren feewuɓe Alla. Ɓay ko men gollidooɓe, men wakkilinii on wota on jaɓir sulfu Alla on meere. Ko fii himo daali: «Mi jaabinanii ma ka saa'i sulfu, ka ɲalaande kisiyee mi faabike ma.» Awa mi andinii on ko fewndo ɗoo woni saa'i sulfu on, awa kadi ko ɲalaande kisiyee nden nii. Awa men wonataa sabu peggal woo e hoore hay gooto, fii wota golle amen ɗen wonu huunde felniinde. E kala huunde men ɓanginay ko men kurkantooɓe Alla, e nder ŋaɲɲanɗe buy, e nder tampereeji ɗin e ŋakkireede, e nder anndeeji, e nder pigge e kaseede e murtaneede, e golleeji sattuɗi e angal ɗoyngol e heege. Meɗen feɲɲinira ɗun laaɓal e gandal e muɲal e moƴƴuki e *Ruuhu Seniiɗo on e giggol ngol alaa faasiqankaaku, wondude e daaluyee goongaajo on e bawɗe Alla ɗen, peewal ngal wona aala amen haɓirɗo e hiwitorɗo. E hoore meɗen teddinee e meɗen hoynee, meɗen wowlee ko boni e meɗen wowlee ko moƴƴi. Meɗen jogoree wa fenooɓe, hara-le ko men wowlooɓe goonga. Men jogoree wa ɓe andaaka fii kala meɗen andaa, wa wonɓe maayude e hin-le meɗen wuuri, maa wa wonaaɓe letteede fii kala men waraaka, wa sokolnaaɓe e hin-le saa'i kala meɗen weltii, wa ɓilliiɓe hara-le meɗen alɗinde ɗuuɗuɓe, wa ɓe alaa huunde e hin-le meɗen mari fow. Ko onon yo ɓe Korenti, men haalanii on ko woni e amen kon, meɗen yaɲɲani on ɓerɗe amen ɗen. Men faaɗinanaali on ɓerɗe amen ɗen, kono ko onon tigi faaɗinani men ɓerɗe mon ɗen. Awa miɗo yewtira on wa fayɓe an: onon kadi waɗiranee men wano men waɗirani on non, udditanon men ɓerɗe mon ɗen! Wota on humondir e ɓe gomɗinaa ɓen. Ko fii ko humondiral hongal woni hakkunde peewal ngal e angal peewal ngal? Maa ko kawtital hongal woni hakkunde ndaygu e niwre? E ko nanondiral hongal woni hakkunde *Almasiihu on e Ibuliisa? E ko geɓal hongal gomɗinɓe ɓen e ɓe gomɗinaa ɓen hawti? E ko *ahadi hondi wondi suudu Alla ndun e sanamuuji ɗin? Ko fii, ko enen woni suudu Alla Wuuruɗo on, wano Alla daaliri non: «Mi hoɗay, mi jinda hakkunde maɓɓe, mi wona Alla maɓɓe, ɓe wona jamaa an.» Ko ɗun waɗi si Joomiraaɗo on daali: «Iwee e hakkunde maɓɓe, seedon, wota on meemu ko laaɓaa, min mi jaɓɓoyto on. «Mi wonanay on Baaba, onon wonanon mi ɓiɓɓe worɓe e ɓiɓɓe rewɓe. Ko Joomiraaɗo Jom Bawgal on daali ɗun.» Ɓay non hiɗen mari wano ɗii fodaariiji, yo yiɓɓe, laɓɓinoɗen e kala ko tuuninta ɓandu ndun e ruuhu on, e hoore timmingol laaɓal ngal e nder kulol Alla. Wernee men ka ɓerɗe mon, ko fii men fawɲaaki hay e gooto, men bonnaali kadi hay gooto, awa kadi men huutoraali hay gooto. Hinaa fii felugol on mi wi'iri ɗun, ko fii hari mi wi'uno wonde hiɗon ka ɓerɗe amen, woni ngurndan, woni mayde. Miɗo mari hoolaare tiiɗunde e telen-ma mon, miɗo mari ko mi mantora fii mon fota, miɗo wakkilinaa fota, miɗo heewi weltaare e nder ɗii satteendeeji amen fow. Ko fii gila men hewti Masedonii, men heɓaali feere no men fowtora hay seeɗa, men tampiniraama noone fow, gere ka kene, kulol ka nder. Kono Alla, Wakkilinoowo miskinɓe ɓen, o wakkilinirii men ardu Tiituusa ndun. Wonaa non ardu makko ndun tun o wakkiliniri men, kono kadi, ko wakkilaare nde wakkilinɗon mo nden. O sifanike men faale mon tiiɗuɗo on e gonɗi mon ɗin e cataare mon nden fii an. Ɗun waɗi haa weltaare an nden ɓurti tiiɗude. Hay si tawii mi sokolinirii on ɓatakuru an ndun, mi ninsaa ɗun jooni, hay si tawii miɗo ninsunoo. Ko fii miɗo sutii wonde ndun ɓatakuru ko sokolini on ko haa seeɗa. Fewndo ɗoo miɗo weltii, hinaa non fii ko sokolɗon kon, kono ko fii ko sokola mon on addi on e tuubuubuyee kon, ko fii on sokoliniraama no Alla yiɗiri, ɓay on heɓiraali men bone woo. Ko ɗun waɗi, sokola mo Alla yiɗi on adday tuubuubuyee nawroowo e kisiyee mo en ninsataa, e hin-le sokola oo aduna ko addata ko mayde. Awa on yi'ii ko oo sokola mo Alla yiɗi waɗi e mon kon: ɗun ko wakkilaare, e faale danditagol tooɲe, e ko tikkuɗon kon, e ko ŋalɗuɗon fii bone waɗaaɗo on, e faale mon moƴƴo fii yi'itugol lan, e cataare mon nden, e hebulaare mon nden fii donkingol bonnuɗo on. On holliri noone fow wonde on tawaaka e nduu muraadu. Awa si mi windanii on, hinaa sabu fawɲiiɗo on, maa fawɲaaɗo e mun on, kono ko fii no jogitorɗon men non feeɲirana on onon tigi yeeso Alla. Ko ɗun waɗi si men wakkilinaa. Kono e hoore nden wakkilaare amen, men ɓurti weltorde weltaare nde Tiituusa weltinaa nden, on mo on fow weltinɗon ɓernde mun. Si tawii mi mantorii fii mon yeeso makko seeɗa, haray mi hersiraa ɗun, kono ko wano ko men yewtata on saa'i woo kon woniri goonga non, ko non ko men mantori moggo Tiituusa kon woniri kadi goonga. Awa kadi giggol ngol o joganii on ngol ko tiiɗungol, tuma kala o anditi ko ɗoftiɗon mo kon on fow e noone no tolnirɗon mo non kulol e teddungal. Miɗo weltori waawugol hoolorgol on e kala huunde. Men andinay on, yo musiɓɓe, fii ndee moƴƴere Alla yeɗaande *mofte makko ɗen Masedonii, e maanaa, noone satteendeeji ɗi ɓe ndarndaa woo, weltaare maɓɓe heewunde nden e ɓillaare maɓɓe tiiɗunde nden no okkude ɓe feere okkirgol no yaajiri. Yeru mbawdi maɓɓe ndin, miɗo seeditii, ɓe waɗii hay toonin mbawdi maɓɓe ndin e hoore anniyee moƴƴo. Ɓe landike men, e nder tentingol no tiiɗiri, yo ɓe tawde e faabagol yimɓe Alla ɓen. Ɗun feƴƴiti ko men tanƴininoo kon. Kamɓe tigi ɓe weeɓitanii Joomi on taho, si ɓe weeɓitanii men no yaadiri e faale Alla on. Ko ɗun waɗi si men wakkilini Tiituusa yahugol ka mon fii wallugol on laatinde ndee moƴƴere, wano o fuɗɗornoo non. Wano tawiri non hiɗon moƴƴi e ɗi fow, ka gomɗinal, ka kongol, ka gandal, ka cataare timmunde, e ka giggol mon e telen-ma amen, moƴƴiniree non kadi ndee moƴƴere. Mi wowliraali ɗun fii waɗugol yamiroore, kono mi wowlan on fii hollugol baɲaare ɓeya nden, mi anda si giggol mon ngol ko haqiiqawol. Ko fii hiɗon andi moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi men on, fii kala ko alɗunooɗo, o waɗitii baaso fii mon, fii yo baasal makko ngal alɗin on. E hino ko mi miijii no hawrani on kon: Ɓay ko onon adinoo anniyaade dokkal gila rowani, ko onon adii waɗugol ɗun kadi. Awa jooni, jokkee ɗun haa timma, naɓon haa joofoya, beru wakkilaare mon nden, wondude e anniyee mo aadiɗon on. Si en okkirii anniyee moƴƴo, haray ɗun ko ko jaɓetee tippude e ko marɗen kon, hara hinaa e ko en maraa kon. Hinaa non fii ɓittingol on, weltina ɓeya, kono ko fii yo fotondiral waɗu. Fewndo ɗoo ko ko ɓurtani on kon wonɗon faaborde baasal ɓeya ngal, fii no kamɓe kadi ɓe faabora baasal mon ngal ko ɓurtani ɓe kon. Si wonirii non, fow fotay, wano windori non: «Marnooɗo buy on wontanii ɗun ko hawri, on marnooɗo kadi seeɗa, huunde ŋakkiraa ɗun.» Yettoore wonanii Alla fii ko o waɗi e ɓernde Tiituusa kon sifa cataare nde mi joganii on nden. Fii kala non o jaɓii eɓɓoore an nden fii yo o yahu ka mon, kono hari o aadike, wondude e tinnaare tiiɗunde, wonde o yahay kanko tigi ka mon. Men immindinii mo e oo musiɗɗo mo mofte ɗen fow manti fii golle ɗe o waɗani Kibaaru Moƴƴo on ɗen. E hoore ɗun, ko mofte ɗen toɗɗii mo fii ko wona yaadiɗɗo amen, e nder ndee moƴƴere nde tawata meɗen fawtii fii mangu Joomiraaɗo on tigi, e fii seedintingol anniyeeji amen moƴƴi ɗin. Meɗen faalaa reenaade fii wota men fele fii ngal dokkal mawngal ngal men halfinaa. Ko fii ko ko moƴƴi kon men woni ɗaɓɓude, hinaa non yeeso Joomiraaɗo on tun, kono kadi e yeeso yimɓe ɓen. Men immindinii ɓe e oo musiɗɗo amen, on mo men ndarndori noone woo cataare makko nden e laabiiji buy, on wonɗo ɓanginirde ko tiiɗi e ngal ɗoo, hoolaare mawnde nde o joganii on nden. Tiituusa non, ko o wondiɗɗo an e gollidoowo e an fii mon, musiɓɓe ɓe o wondi ɓen non, ko ɓe mofte ɗen immini, ko ɓe darja *Almasiihu on. Awa hollee mofte ɗen fow dalil giggol mon ngol e ko men woni mantorde fii mon kon yeeso maɓɓe. Nafa alaa miɗo windana on fii ballal fokkintinanaangal yimɓe Alla ɓen. Awa miɗo andi anniyee mon moƴƴo on fii wallugol, ko fii ɗun mi woni mantorde on e yeeso ɓe Masedonii ɓen, mi wi'a wonde, gila rowani ɓee ka diiwal Akaaya no hebulii wallugol. Awa kadi cataare mon nden wakkilinii yimɓe buy okkugol. Mi imminii ɓee musiɓɓe fii wota mantoore nde men mani on nden wonu meere, e yo on wonu hebuliiɓe fii wallugol wano mi wi'iri non. Si tawii men tawoyii on hebulaaki nde min e ɓe Masedonii ɓen men yaadoyi ka mon, haray hoolaare nde men hoolii on nden wontanay men hersa, haray onon hersa mon kan wowlotaako. Awa mi taw no hawri ka mi wakkilina musiɓɓe ɓen ka ɓe adoyoo mi ka mon, ɓe wona e fii ballal ngal foduɗon ngal, fii no ngal hebilora ngal wona okkiraangal anniyee moƴƴo, hara hinaa wa si tawii ko kuugal karahaangal. Andee wonde: mo sankii seeɗa ko seeɗa o wa'ata, mo sankii buy ko buy o wa'ata. Yo mo kala okkir wano o anniyori non ka ɓernde makko, e ɓaawo ninsugol maa karhegol, ko fii Alla no yiɗi on okkiroowo weltaare. Awa Alla no mari bawgal hebbingol e mon kala noone moƴƴere, fii no heɓiron saa'i kala ko hatonjinɗon e mun kon fow, e no waɗiron kadi kala kuugal moƴƴal haa feƴƴita, wano windori non wonde: «O saakitii dokke, o yeɗii miskinɓe ɓen, peewal makko ngal ko luttoowal haa poomaa.» On Jonnoowo remoowo on awdi, jonnay mo kadi ɲaametee ko on ɲaama, o yeɗoyay on onon kadi, o sowindirana on awdi ndin, o ɓeyda battane peewal mon ngal. Ko non alɗiniroyteɗon e kala noone fii no waawiron okkirde no yaajiri. Immorde e ngal ballal ngal men hendorta on men hewtina ɓe, ɗun adday yettooje Alla. Ko fii ngal ballal ngal waɗuɗon faaboto yimɓe Alla ɓen, kono kadi ɓeyday yettooje Alla ɗuuɗuɗe. Ɓay ɗee golle mon taskaama, tawaama ko haqiiqaaje, Alla mawninte sabu yankinaare mon nden e telen-ma qirritagol Kibaaru Moƴƴo *Almasiihu on, e sabu ballal mon yaajungal ngal wallirɗon ɓe ngal, kamɓe e yimɓe ɓen fow. Ɗun, ɓe toranto on wondude e giggol, sabu moƴƴere feƴƴitunde nde Alla waɗani on nden. Yo yettoore wonan Alla fii dokkal makko ngal sifotaako ngal! Min Puulusa, mi tororii on newaare e moƴƴuki *Almasiihu on, min oo newiiɗo e yeeso mon, e heewuɗo cuucal fii mon ka woɗɗitii on. Awa mi jeejii on, wota on karhan yo mi ɓangin cuucal nde mi hewtoyi ka mon, ko fii miɗo anniyii seedintinirde hoolaare an nden cuucal e fee ɓen sikkuɓe wonde meɗen wuuriri wa yimɓe aduna. Hay si tawii wonii ko men yimɓe aduna, men haɓirtaa wano ɓe aduna ɓen gerdata non, ko fii aalaaji ɗi men haɓirta ɗin hinaa ɗi oo aduna, kono ko wonduɗi e bawgal iwrungal e Alla fii liɓugol kala ko dartotoo mo. Men liɓay miijooji fenaandeeji ɗin e kala mawnintinaare hawtotoonde dartoo gandal fii Alla ngal, e men ɗahay kala miijo haa ngo ɗoftoo Almasiihu on. Si ɗoftaare mon nden timmii, meɗen hebulanii kadi donkingol kala ko ɗoftaaki. Awa ndaaree no piiji ɗin woniri non. Si goɗɗo fellitanii hoore mun tigi wonde himo humondiri e Almasiihu on, yo o fellitan hoore makko ɗunɗoo: si himo humondiri e Almasiihu on, menen kadi men. E hay si mi mantorii ko ɓurti seeɗa mbawdi ndi Joomiraaɗo on yeɗi men ndin fii tabintingol on, hara hinaa fii liɓugol on, haray mi hersoytaa. Mi faalaaka wa'ude wa hulɓiniroowo on ɓataake an ɗen. Ko fii hiɓe wi'a: «Ɗee ɓataake no tiiɗi no ɲaaɗi, kono si tawii kanko himo ɗoo, haray himo ɗaati, haalaaji makko ɗin no mehiɗi.» Kala non jogiiɗo ngoo miijo, yo andu fota wonde: kala ko men windani on e ɓaawo mon, ko ɗun men waɗata e tawnde mon. Men fotondirtaa maa men eɓɓindirtaa hoore amen e wonɓe hollitaade ɓen, kono e nder etitagol maɓɓe ngol e eɓɓitagol maɓɓe ngol kamɓe tigi, ɗun hollii ko ɓe ŋakkiraaɓe faamu. Menen non, men yiɗaa mawnintinorde ko feƴƴiti etirde, kono men feƴƴataa keerol ngol Alla yeɗi men ngol, ko ɗun kadi hewtini men haa ka mon. Men feƴƴitataa keerol amen ngol, wa si tawii hari men araali haa e mon, ko fii ko goonga, ko haa e mon men ardi e Kibaaru Moƴƴo Almasiihu on. Awa men feƴƴitirtaa keerol mantorgol golleeji woɓɓe goo, kono meɗen mari tama'u wonde si gomɗinal mon ngal ɓeydike, men waaway kadi laatinde golle ɓurɗe mawnuɗe e hakkunde mon, e nder waajagol e ca'e wonɗe toonin mon ɗen, ɗoo yo men mantor ko waɗaa kon ka nokkeeli ɓeya. «On mo no mantoo, yo mantor Joomiraaɗo on.» Ko fii wonaa kuljuɗo hoore mun on jaɓaa, kono ko mo Joomiraaɗo on kulji on. Jooni non, miɗo tanƴinii on waawayno muɲɲanaade lan, mi yewta on haalaaji komoyaagal seeɗa. Miɗo felliti on muɲɲanto lan! Ko fii miɗo nawlani on nawliigu iwrungu ka Alla, ɓay mi tananike on gorko gooto, fii weeɓitugol on ka *Almasiihu on, wa jiwo laaɓuɗo mo andaali gorko. Kono miɗo huli fota wota on accu miijooji mon ɗin selnee e humondiral mon laaɓungal e haqiiqawal ngal e telen-ma Almasiihu on, wano *Hawaa acciri mboddi ndin ɗayniri mo ƴoyre mun non. Ko fii si goɗɗo aru on feɲɲinande fii Iisaajo goo, seeduɗo e mo men feɲɲinani on on, maa si on hendike ruuhu goo seeduɗo e mo hendinoɗon on, maa *Linjiila goo seeduɗo e mo jaɓunoɗon on, haray on tewtike mo fota. E hin-le miɗo felliti, ɓen «sahaabaaɓe townitiiɓe» ɓuraa lan hay huunde. Fii kala miɗo hesiɗani waajagol, kono mi hesiɗanaa gandal ngal, men hollirii on ɗun noone fow e ɗi fow. Kaa hara mi waɗii junuubu fewndo mi ɗuytitii fii ɓantugol on, wa fewndo ko mi feɲɲinani on Kibaaru Moƴƴo on e ɓaawo ƴantugol on hay huunde? Mi ittinii *mofte goo fii heɓirgol ɓe njoddi fii wallitagol on. E hin-le fewndo mi ŋakkiraa ka mon, mi wonaano dongal hay gooto, ko fii musiɓɓe iwruɓe Masedonii ɓen faaboranno ko mi ŋakkiraa kon fow. Mi reenino wonugol dongal mon, e mi ɓurtay-le reenaade e ɗun. Fodde goonga Almasiihu on no e an, miɗo wi'i: hay gooto fannataa lan mantorgol ɗun e nder diiwal Akaaya ngal fow. Fii honɗun non? Hara ko fii mi yiɗaa on? Alla no andi miɗo yiɗi on. Ko mi woni waɗude kon, mi jokkay waɗugol ɗun kadi, fii haɗugol ɓen faalaaɓe mantorde fotugol e amen. Ɓen ko waɗitiiɓe sahaabaaɓe, gollooɓe ɗaynooɓe, waɗinkiniiɓe sahaabaaɓe Almasiihu on. Kono ɗun ŋalɗinaa, ko fii Ibuliisa tigi ko waɗinkinotooɗo malaa'ikaajo ndaygu. Haray juhaa kadi ka gollooɓe makko ɓen waɗinkinoo gollooɓe peewal. Kono rawnoode maɓɓe nden wa'ay wa kuuɗe maɓɓe ɗen. Awa miɗo fillitaade kadi: wota gooto ndaariran wa komoojo. Si hinaa ɗun, jogoree lan wa komoojo, fii min kadi no mi mantora seeɗa. Ko mi woni wowlude koo e nder hoolaare heɓugol ko mi mantora, hinaa ko iwri e Joomiraaɗo on, kono ko wa komoojo. Ɓay ɗuuɗuɓe no mantorde piiji aduna, min kadi mi mantoray ɗun. Awa, onon marɓe faamu ɓen, on muɲɲanto no newori komooɓe ɓen! Hiɗon muɲɲaade kadi ko kurketeɗon kon e ko huutorteɗon kon e ko jatteteɗon kon e ko jogorteɗon mawnintinaare kon e hay banteede. Meɗen hersi wi'ugol wonde meɗen lo'i e telen-ma ɗii piiji! Kala ko goɗɗo suusi mantorde, haray min kadi miɗo suusi, (ko wa komoojo mi woni wowlirde). Si ko ɓe *Aabirayankeeɓe? Awa min kadi men. Si ko ɓe *Isra'iilayankeeɓe? Awa min kadi men. Si ko ɓe jurriya Ibraahiima? Awa min kadi men. Kaa ko ɓe kurkaaɗi Almasiihu on? Awa miɗo yewtirde komoyaagal, min kadi ko mi ɓuri ɗun! Telen-ma ka golleeji miɗo ɓuri ɓe, ka kaseede miɗo ɓuri ɓe, ka piyeede, ɗon kadi miɗo ɓuri ɓe, soono woo miɗo weeɓitanii mayde. Laabi jowi miɗo heɓirde Yahuudiyankeeɓe ɓen paatawol cappanɗe nay ŋakkuɗun ngol gooto! Laabi tati miɗo luuboreede bedi, mi fiɗaa kaaƴe nde wootere, laabi tati mi tawaa e nder laaɗe wonɗe lancaade, mi wonii kadi ka ndiyan ɲallal gootal e jemma gooto, miɗo awƴa. Soono woo e nder jinduruuji an ɗin haray miɗo weeɓitanii masiibooji ɗin ka maaje, e masiibooji hippotooɓe ɓen, e masiibooji yimɓe leɲol an ngol, e masiibooji ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, e masiibooji ɗin ka ca'e, e masiibooji ɗin ka wulaaji, e masiibooji ɗin ka baharu, e masiibooji wi'itiiɓe ɓen ko men musiɓɓe, e ka golle e ka satteende, e jemmaaji ɗi ɗaanaaka, e heege e ɗonka e ŋakkireede ɲaametee, e jaangol e kolngal! E hoore mi wowlaali fii ko heddii e dongal ngal mi rondii ɲande woo fii aanangol mofte ɗen fow. Si goɗɗo lo'ii, hewtay lan. Si goɗɗo yanii e junuubu, ko min muusata. Si tawii bee mi mantoo, haray ko fii lo'ere an nden mi mantotoo. Alla, on wonɗo Ben Iisaa Joomi on, on mo mantoore wonani haa poomaa, no andi wonde mi fenataa. Oo lanɗo Damaasi wi'eteeɗo Aretaasa ittayno ko ayna saare Damaasiyankooɓe ɓen fii nangugol lan. Kono mi tumbaa e debeere, mi tippiniraa e yolnde, jokkinaa maadi ndin, ko nii mi fuutori ɓe. Bee mi mantoo, fii kala ɗun nafataa. Kono fow e mun yo mi yewtu fii wirnitanɗe e feɲɲinanɗe iwruɗe ka Joomiraaɗo on. Wonii nii duuɓi sappoo e nay miɗo andi goɗɗo gomɗinɗo *Almasiihu on, naɓanooɗo ka kammu tataɓu, (mi andaa non si ko kanko tigi maa si ko ruuhu makko on, kono Alla kaɲun no andi). Ko sifa on neɗɗo mi mantorta, kono mi mantortaa hoore an tigi, si hinaa fii lo'ereeji an ɗin. Si tawii miɗo faalaa mantaade, mi wonataa komoojo, ko fii mi wowloyay goonga, kono mi mantotaako, fii wota goɗɗo tuuman toonin ko o woni yi'irde lan kon, maa ko o woni lan nanirde kon. Sabu ɗee feɲɲinanɗe mawɗe ɗe mi feɲɲinanaa, mi heɓuno ko tampinirimmi wa bullal ka ɓandu an fii wota mi manto, ɗun ko mo Ibuliisa imminnoo fii tampingol lan. Laabiiji tati miɗo jeejude Joomiraaɗo on yo o woɗɗintinan ɗun, o jaabii lan: «Moƴƴere an nden yonii ma, ko fii bawgal an ngal ko e nder lo'ere nden ɓangata.» Awa mi ɓeyday mantaade fii lo'ereeji an ɗin, fii no bawgal Almasiihu on wonira e hoore an. Ko ɗun waɗi si miɗo weltii fii lo'ereeji ɗin e hoyreeji ɗin e sattendeeji ɗin e cukkanɗe ɗen e anndeeji ɗin fii Almasiihu on. Ko fii, nde mi laatii lo'uɗo, ko onsay mi woni dolnuɗo. Mi wa'uno wa komoojo, kono ko onon karhunoo mi, ɓay ko onon haanuno kuljude lan! Ko fii hay huunde mi seedaa e ɓen «sahaabaaɓe townitiiɓe», fii kala hinaa mi huunde. Maandeeji holluɗi fii sahaabaaɓe ɓen waɗiraama yeeso mon ŋaɲɲannde tiiɗunde, ɗun ko maandeeji e kuuɗe e kaawakeeji moƴƴi. Ko honɗun ɗeya *mofte heɓi ko on heɓaali, si wonaa mi wonanaali on dongal? Awa yaafanee lan on ella ɗon! Awa e hino, miɗo faalaa yahude ka mon tammun, e hoore mi wonoytaa dongal mon, ko fii mi alaa ɗaɓɓude ko mon kon, kono ko onon tigi, ɓay hinaa paykoy koy haani marande mawɓe mun ɓen, kono ko mawɓe ɓen haani marande fayɓe mun ɓen. Min mi wonay anniyiiɗo fii fawtagol, e mi fawtoto hoore an fii wonkiiji mon ɗin. Si mi ɓurtii on yiɗude, e hara giggol mon ngol e telen-ma an ɗuytoto? Awa, mi wonanaali on dongal. E hara mi laatike neɗɗo ƴoyɗo? Kaa mi hendorii on janfa? Kaa mi rewii e goɗɗo e ɓe mi imminani on ɓen fii huutorgol on? Awa, mi wakkilinii Tiituusa fii yahugol ka mon, mi immindinii mo e musiɗɗo goo. Enee, taw si hara Tiituusa huutorii on onon fii heɓugol goɗɗun? E taw si hara kadi men jokkaali anniyee gooto e eɓɓooje goote? No gasa hiɗon sikka gila neeɓii wonde men danditoto woni e telen-ma mon. Awa, ko yeeso Alla e innde Almasiihu on men woni yewtirde. Ɗun fow non, yo yiɓɓe, ko fii tiiɗingol on. Ko fii miɗo huli, nde mi hewtoyi, no gasa mi tawroya on hara hinaa no mi faaliraa non, e min kadi no gasa hara hinaa no faaliraɗon non. Miɗo huli wota taw no gasa hara ko yeddondiral e nawliigu e monee e haasidi e ɲoore e baddi e mawnintinaare e jiiɓoldu woni hakkunde mon. Miɗo huli, nde mi hewtoyi ka mon, wota Alla an on hersinoyan kadi e yeeso mon, mi wona e yoomugol fii waɗunooɓe junuubu ɗuuɗuɓe, ɓe ronki tuubude ngal angal laaɓal e jinaa e jiiɓaare nde ɓe waɗi nden. Miɗo yahude ka mon tammun. Kala kongol ɲaawiroyte konguɗi seedeeɓe ɗiɗo maa tato. Wa fewndo ko mi wonnoo ka mon ɗimmun, hari mi wowliino ɗun. Awa hande kadi, ka tawata mi alaa ton, mi wowlanii ɗun kadi waɗunooɓe junuubu ɓen ado mi yahude: si mi yiltoyike ka mon mi woopoytaa hay gooto, ko fii hiɗon ɗaɓɓude seedee wonde ko *Almasiihu on woni longinde lan ko mi woni wowlude kon, on mo lo'aa e telen-ma mon, kono marɗo bawgal e hakkunde mon. Ko fii fewndo Almasiihu on fempanoo, hari ko o lo'uɗo, kono jooni himo wuuriri bawgal Alla ngal. Menen kadi e nder humondiral amen e makko, ko men lo'uɓe, kono menen e makko men wuuriray bawgal Alla ngal fii mon. Awa taskee hoore mon onon tigi fii andugol si hiɗon wuuriri gomɗinal, ndarnditoɗon onon tigi. E on andaa Iisaa Almasiihu on no e mon? Si hinaa taw on woopu ndarnditagol mon ngol. Kono miɗo tanƴinii on taway wonde en woopaali ndarnditagol men ngol. Ko e nder ɗun men torotoo Alla fii wota on waɗu huunde ko boni. Hinaa non fii hollugol wonde men felnaaki, kono ko fii yo on waɗu ko moƴƴi, hay si tawii menen meɗen wa'i wa woopuɓe. Ko fii men waawanaa goonga on hay huunde. Kono ko wonangol goonga on men waawi. Menen men weltoto nde men lo'i, e hin-le onon hiɗon dolni, e ko men yelotoo e nder torndeeji amen ɗin, ko fii no laatoron timmuɓe. Ko ɗun waɗi si miɗo windande on ɗun si mi alaa ton, fii nde mi aroyi, wota mi sattiniran on huutorgol mbawdi fii laamagol on ndi Joomiraaɗo on yeɗimmi ndin fii tiiɗingol on, hara hinaa fii liɓugol on. Fii rawnagol, yo musiɓɓe, wonee e nder weltaare, eɓɓanee wonugol timmuɓe, wakkilindiron, heɓon miijo wooto, wondiron ɓuttu. Ɗun, Alla Jom giggol e ɓuttu on wonday e mon. Salmondiree, hirbondiron hirbondiral laaɓungal. Awa kadi gomɗinɓe ɓen fow salminii on. Yo moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi on, e giggol Alla, wonu e mon on fow, wondude e humondiral e *Ruuhu Seniiɗo on. Immorde e an min Puulusa, oo *sahaabaajo, mo tawata hinaa yimɓe ɓen toɗɗii ɗun, hinaa kadi e hay gooto ɗun rewi si hinaa e Iisaa Almasiihu on e Alla Baabaajo on, on Immintinɗo mo e hakkunde mayɓe ɓen, wondude e musiɓɓe ɓe mi wondi ɓen fow, haa e mon onon ngal *moftal Iisaa wongal Galaasi. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on immorde e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on, on ittuɗo hoore mun sadaka fii junuubaaji men ɗin fii dandugol en e nguu jamaanu bonngu fewndiingu hande, wano Alla Baaba men hoddiri non, on mo mangural wonani haa poomaa. Aamiina! Miɗo ŋalɗi fii koo ko yaawuɗon yiltaade e ɓaawo oo Noddirɗo on moƴƴere Iisaa Almasiihu on, haa ka yahanon kibaaru goo. Hara-le kibaaru goo alaa, kono yimɓe goo no woodi wonɓe on jiiɓude, faalaaɓe ɓoylude *Linjiila Almasiihu on. Kono hay si ko menen maa malaa'ikaajo iwruɗo ka kammu feɲɲinani on kibaaru goo sertuɗo e oya kibaaru mo men feɲɲinannoo on, yo o malkise. Hari men yeetinoke on ɗun ado hande, miɗo fillitaade kadi: si goɗɗo feɲɲinanii on kibaaru sertuɗo e oo mo hendinoɗon, yo o malkise. E jooni non, hara ko teddungal yimɓe ɓen mi woni ɗaɓɓude, kaa ko iwrungal ka Alla ngal? Kaa hara miɗo ɗaɓɓude no yimɓe ɓen yiɗirammi? Si mi faalano haa jooni yo yimɓe ɓen yiɗan, mi laatotanooko kurkaadu Almasiihu on. Mi andinii on, yo musiɓɓe an, oo Kibaaru mo mi feɲɲinani on hinaa iwruɗo e neɗɗanke. Ko fii min mi heɓiraali mo neɗɗanke, awa kadi wonaa neɗɗo jannimmi mo, kono ko Iisaa Almasiihu on tigi feɲɲinanimmi mo. On naniino fii ɗee kuuɗe an e saa'iiji goo wa fewndo ko mi woni ka diina *Yahuudiyanke, ɗun ko fewndo ko mi cukkii moftal Alla ngal haa feƴƴiti, miɗo lanca. E nder kan diina Yahuudiyanke, hari miɗo ɓuri goreeɓe an buy e hakkunde leɲol an ngol, ko fii hari miɗo ɓuri ɓe himme tiiɗuɗo fii aadaaji baabiraaɓe amen ɓen. Kono, nde Allaahu on, on Suɓinooɗo lan gila ka teege yumma an, ɗun ko on Noddirɗo lan moƴƴere mun nden, o tawno no moƴƴi ka o feɲɲinanammi Ɓiɗɗo makko on fii no mi weeɓitirana mo ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, laatii mi landaaki hay gooto. Kono e hoore ɗun mi yaaraali kisan *Yerusalaam fii yiidoygol e adiiɓe lan toɗɗeede ɓen, kono mi yaari ka leydi Aarabu. Ɓawto ɗun mi yiltitii Damaasi. Ko duuɓi tati ɓawto ɗun si mi yahi Yerusalaam fii yiidoygol e Petruusu. Mi woni ka makko ɗon e nder balɗe sappoo e jowi. Kono hari ɗun fow, mi yiidaali e sahaabaajo goo, si hinaa Yaaquuba, ɗun ko miɲɲiraawo Joomi on. E nder koo ko mi woni on windande ɗun, e hino Alla no reeni, mi fenaa. Ɓawto ɗun mi yahi e nder ɗee leyɗe Sirii e Silisii. Kono hari mofte Almasiihu wonɗe e diiwal Yahuuda ɗen yi'aali lan. Ɓe naniino tun no wi'ee wonde: Oo cukkinooɗo ɓe oya tuma, no waajaade e ngal gomɗinal ngal o faalanoo lancude. Jooni hiɓe mantude Alla fii an. Duuɓi sappoo e nay ɓawto ɗun, mi yiltitii Yerusalaam, mi yiltodi e Barnabaasi e Tiituusa. Ko sabu feɲɲinaneede mi yiltitori ton. Mi holli ɓe daaluyee Kibaaru Moƴƴo mo mi feɲɲinani ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen on. Mi feɲɲinani ɗun ɓurɓe teddude ɓen e nder gundoo, fii wota taw ko mi gollunoo kon e ko mi woni gollude kon ko meere. Kono fii kala oo mo mi wondunoo ko mo leɲol goo, ɗun ko Tiituusa, oo *Gereekiyankeejo, ɓe wi'aano bee o *sunninee. Kono waɗitiiɓe musiɓɓe men no suuɗinoo lombii hakkunde amen fii tefugol anda fii hettaare wonannde en e Iisaa Almasiihu on e faale maccinɗingol en. Kono men jaɓanaano ɓe ɗun hay nde wootere, men yankinanaaki ɓe kadi, fii no goonga wonɗo e nder Kibaaru Moƴƴo on tabitira e mon. Kono laatii, ɓee wa'uɓe wa si ko ɓurɓe teddude, ko ɓe wonnoo woo ko seeɗa hitti e an, ɓay Allaahu on hinaa dambe ndaarata, ɓen ɓeydaano huunde e ko mi woni waajaade kon. Kono ɓe ndaari ɓe tawi ko mi halfiniraa daaluyee Kibaaru Moƴƴo on ko fii ɓe sunninaaka ɓen, ɗun ko ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, wano Petruusu halfiniraa non Kibaaru Moƴƴo on fii sunninaaɓe ɓen, ɗun ko Yahuudiyankeeɓe ɓen. Ko fii ko on Alla huutorɗo Petruusu, waɗi mo *sahaabaajo fii Yahuudiyankeeɓe ɓen, ko kanko kadi huutorimmi, waɗimmi sahaabaajo fii ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen. Nde tawnoo Yaaquuba e Petruusu e Yuuhanna, jogoraaɓe wa tugaale dental ngal, fellitii fii moƴƴere nde mi yeɗaa nden, ɓe tamindiri juuɗe amen ɲaame ɗen, min e Barnabaasi, fii naɓidal amen, fii yo menen men yaaru ka ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, kamɓe ɓe yaara ka Yahuudiyankeeɓe ɓen. Ɓe yamiri men kadi anditugol miskinɓe ɓen, ɗun ko ko mi hebulanii waɗugol. Kono nde Petruusu arnoo Antiyoosi-Sirii mi feli mo e kene, sabu tawde ko o felniiɗo. Ko fii, ado yimɓe ɓe Yaaquuba immini goo arude, hari o ɲaamiday e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, kono ɓay ɓen arii, o takkitii, o wonti feere, sabu kulol ɓen Yahuudiyankeeɓe gomɗinɓe, catii e sunninegol ɓen, haa ɗun woni sabu ɓeya Yahuudiyankeeɓe ɲembi mo kanko Petruusu e ngal faasiqiyaagal, haa ɗun pooɗori hay Barnabaasi, o tawti ɓe e ɗun. Kono nde mi ndaarunoo, mi tawi ɓe alaa yaarude no feewiri e no yaadiri e goonga Kibaaru Moƴƴo on. Onsay mi holli Petruusu e tawnde fow ɗunɗoo, mi wi'i mo: «Si tawii an Yahuudiyankeejo on, a wa'ii wa mo wonaa Yahuudiyanke, a iwtii noone Yahuudiyanke, haray ko honno waawirtaa doolirde ɓe wonaa Yahuudiyanke'en jokkugol aadaaji Yahuudiyanke'en?» Menen non, ko men jibinannde Yahuudiyanke, wonaa men ɓe ɗiya leƴƴi junuubankeeji, kono men faamii wonde goɗɗo jogortaake feewuɗo sabu ɗoftagol Sariya on, kono ko sabu gomɗingol Iisaa Almasiihu on. Ko ɗun waɗi si menen kadi men gomɗinii Iisaa Almasiihu on, fii yo men jogore feewuɓe sabu gomɗinal ngal gomɗinɗen Iisaa Almasiihu on ngal, hara hinaa sabu ɗoftagol Sariya on. Ko fii hay gooto jogortaake feewuɗo sabu ɗoftagol Sariya on. Si tawii, e nder ko ɗaɓɓeten jogoreede feewuɓe kon sabu humondiral e *Almasiihu on, haray ɓangii wonde enen kadi ko en junuubankeeɓe, taw si ɗun no firi wonde Almasiihu on no wonani junuubu? Oo'o! Si mi wonii e mahitugol ko mi liɓunoo kon, haray min tigi mi hollii ko mi bonɗo. E telen-ma Sariya on, ko mi mayɗo ka baŋŋe Sariya fii no mi wuurirana Allaahu on. Jooni mi fempidaama e Almasiihu on. Hinaa min tigi wuuri jooni, kono ko Almasiihu on wuuri e an. Ɗan ngurndan ɗan mi wuuri jooni ka ɓandu, miɗo wuuriri gomɗingol *Ɓiɗɗo Alla on, on Yiɗuɗo lan, itti hoore mun sadaka fii an. Min mi bugitotaako moƴƴere Alla nden, ko fii si tawiino peewal ko Sariya heɓorta, harayno Almasiihu on ko meere maayani. Ko onon yo ɓe Galaasi njofooɓe, ko hombo mbilɗori on nii, onon ɓee ɓanginanaaɓe ko laaɓi poy fempegol Iisaa Almasiihu on? Jooni ko ɗunɗoo tun mi faalaa andude e mon: hara ko sabu waɗugol ko Sariya on yamiri kon heɓirɗon Ruuhu Allaahu on, kaa ko gomɗingol ko heɗiɗon kon? E jaa ko nii njofiɗirɗon? E on fuɗɗor Ruuhu Allaahu on, gaynitoron jooni wakkilaare ɓandu? E hara kon ko tampunoɗon fow wonay meere? Miɗo tanƴinii wonataa meere! E hara oo Wonɗo waɗude ɗii kaawakeeji moƴƴi e hakkunde mon, ɗun ko on Yeɗuɗo on Ruuhu mun on, ko woni ɗi waɗirde ko fii hiɗon waɗude ko Sariya on yamiri on kon, kaa ko fii hiɗon heɗorde gomɗinal? Ko fii no windii wonde: «Ibraahiima gomɗini Alla, ngal gomɗinal makko jogoranaa mo peewal.» Awa faamee wonde, gomɗinɓe ɓen ko ɓiɓɓe Ibraahiima. Awa kadi bindi ɗin no wi'i wonde Alla jogitoroyay ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen feewuɓe sabu gomɗinal ngal, ɗun ko ka Allaahu on adii feɲɲinde Kibaaru Moƴƴo on e Ibraahiima ɗon, o daali: «Leƴƴi ɗin fow barkinte sabu maa.» Ko ɗun waɗi ɓen gomɗinɓe barkindinte e Ibraahiima, on gomɗinnooɗo. Kala ɓen hoolorɓe Sariya on, haray ko e nder kuddi ɓe woni, ko fii no windii: «Kuddi no e hoore kala on mo tabitaali e huutorgol ko windii kon fow ka nder deftere Sariya.» E hoore ɗun, no laaɓi poy wonde hay gooto jogortaake feewuɗo sabu Sariya on yeeso Alla, ko fii no windii: «Feewuɗo on wuuriray gomɗinal ngal.» Awa Sariya on hottaaki gomɗinal. Ko fii no windii wonde: «Kala ɗoftiiɗo ɗee yamirooje, o wuuriray ɗe.» Ko e nder ko kuddi ndin wontani *Almasiihu on fii men kon, o sotti en e ley kuddi Sariya on, ko fii no windii: «Kuddi wonanii kala on wengaaɗo e leggal», ɗun ko fii no barki Ibraahiima hewtira leƴƴi ɗin fow sabu Iisaa Almasiihu on, e hara kadi en hendorto fodaari Ruuhu Allaahu on gomɗinal ngal. Musiɓɓe, miɗo ƴettude misal e hoore men. Si goɗɗo aru e wasiyaade, kala ko o wasiyii, hay gooto waawataa firtude ɗun maa ɓeydita goɗɗun e hoore ɗun. Kono fodaariiji ɗin ko e hoore Ibraahiima e jurriya mun on woni. Kanko Alla o wi'aali «jurriyaaji ɗin», wa si tawii ko ɗi buy, kono ko gooto o wi'i «jurriya maa on», ɗun-le ko Almasiihu on. E hino ko mi woni wi'ude kon: Sariya arɗo duuɓi teemeɗɗe nay e cappanɗe tati gaanin *ahadi ndi Allaahu on waɗunoo ndin waawataa firtude maa mehinɗina ndin fodaari. Ko fii si tawno ndondi ndin ko ka Sariya iwri, haray ndi fawaaki e fodaari. Kono ko sabu fodaari ndin Allaahu on yeɗiri Ibraahiima ndin ndondi. Jooni ko sabu honɗun addi Sariya on? Ko sabu geddi addi Sariya on, haa nde on jurriya fodaaɗo ari. Ko malaa'ikaaɓe ɓen feɲɲini Sariya on, kono ɓe rewi e hakkundeejo. Hakkundeejo non wonaa sengo wooto wonirta, Alla-le ko gooto. Ɗun haray Sariya on ko liddiiɗo fodaariiji Alla ɗin? Kono hinaa non! Si tawii sariya on ko gasoowo wurnude addanoo, harayno peewal ngal ko e makko iwaynoo. Ko ɗun waɗi si bindi ɗin wi'i fow no sokaa e ley junuubi, fii no fodaari ndin yeɗiree gomɗinɓe ɓen sabu ko ɓe gomɗini Iisaa Almasiihu on kon. Ado gomɗinal ngal arude, hari hiɗen sokii e ley joge Sariya on, haa ngal gomɗinal araynoongal feeɲa. Hari Sariya on ko ngaynaako men fii ko ardoo en e Almasiihu on, fii no jogoreɗen feewuɓe sabu gomɗinal ngal. Ɓay ngal gomɗinal arii, en alaa e ley kongol on ngaynaako han kadi. Ko fii on fow ko on ɓiɓɓe Alla sabu gomɗinal ngal gomɗinɗon Iisaa Almasiihu on ngal. Onon *lootaaɓe maande kisiyee e nder humondiral e Almasiihu on ɓen fow, on ɓornike Almasiihu on. Yahuudiyankeejo maa *Gereekiyankeejo, maa maccuɗo maa dimo, maa debbo maa gorko, alaa hande kadi. Ko fii on fow ko on gooto e nder humondiral mon e Iisaa Almasiihu on. Awa-le si tawii hiɗon humondiri e Almasiihu on, haray ko on jurriya Ibraahiima, ronooɓe fodaari ndin. Ko mi woni wi'ude: fannin ronoowo on ko paykun, haray alaa fus ko o serti e maccuɗo. Fii kala ko kanko jeyi fow, haray hikun e ley kongol ne'ooɓe kun ɓen e fewjanooɓe kun ɓen, haa e saa'i mo ben makkun happi on timma. Enen kadi wano non, wa fewndo ko wonɗen fayɓe, hari ko en maccuɓe ɗii mbawdiiji adunayankeeji. Kono ɓay saa'i on hewtii, Allaahu on adduno Ɓiɗɗo makko on, on mo debbo jibini, jibinaaɗo e ley Sariya on, fii sottugol ɓen wonɓe e ley Sariya on fii no jogoreɗen wa ɓiɓɓe. Ɓay ko en ɓiɓɓe, Alla addii ka ɓerɗe men Ruuhu Ɓiɗɗo makko on, ɗun ko on Ruuhu wonɗo ewnaade «Abba» e maana Baaba. Ɗun haray hinaa a maccuɗo hande kadi, kono ko a ɓiɗɗo. Si tawii-le ko a ɓiɗɗo, haray ko a ronoowo immorde e Alla. Wa fewndo ko on andaa Alla, hari ko on maccuɓe sanamuuji ɗi tawata wonaa goɗɗun tigi e oo aduna. Jooni non on andii Alla, e tentinii non jooni ko on ɓe Alla andi, ko honno non yiltitorɗon e ɗii mbawdiiji mehi lo'uɗi? E hara on faalaa ɗe maccinɗinanaade kadi? Hiɗon hittina fii ɲalaaɗe ɗen e lebbi ɗin e saa'iiji ɗin e duuɓi ɗin. Miɗo huli fii mon, wota taw koo ko mi yanganii on ko meere. Musiɓɓe an, wa'ee wa an min, ko fii min miɗo wa'i wa mon, yandi mi jeejii on! Ko fii on bonaaki e an. Hiɗon maanditii ka aranun ko sabu nawnaare an mi heɓiri feere feɲɲinangol on Kibaaru Moƴƴo on. Hiɗon waawunoo non ronkude teddingol lan maa bugitoo lan sabu ɲawu an ngun, kono on waɗaali ɗun! Ka liddu ɗun, on tolnirno lan wa malaa'ikaajo Alla maa wa Iisaa Almasiihu on tigi. Ko honto weltaare mon nden woni jooni? Ko fii miɗo seeditanaade on ɗunɗoo: si no gasaynoo, on ɓorayno gite mon ɗen, wattanon mi. Haray e nder ko mi yeetotoo on goonga kon, mi wonii gaɲo mon? Awa himme mo ɓe joganii on on hinaa moƴƴo, ko ɓe faalaaɓe sortude on e amen, fii no tawtiron ɓe. No moƴƴi ka goɗɗo heɓa himme moƴƴo saa'i woo, hara hinaa si miɗo hakkunde mon tun. Fayɓe an, miɗo joganii on kadi muuseendi ŋata haa wa'on wa *Almasiihu on. Miɗo faalaa wondude e mon jooni, mi yewtira on noone goo, ko fii miɗo aanani on. Andinee lan, onon ɓee faalaaɓe wonude e ley Sariya on, si on faamaali ko Sariya on wi'i kon. Ko fii no windii, Ibraahiima no mari ɓiɓɓe ɗiɗo: goɗɗo on ko mo korɗo jibinani mo on, oya on ko mo dimo on jibinani mo on. Mo korɗo on, ko jibiniraaɗo faale ɓandu, kono mo debbo dimo on, ko jibiniraaɗo fodaari ndin. Ɗun ko misal nii: rewɓe ɓen ɗiɗo, ko ahadiiji ɗin ɗiɗi, *ahadi goo ko ndi Fello *Sinaayi ndin, ɓiɓɓe mayri ɓen ko maccuɓe, ɗun ko Haajirata. Ko ngon Fello Sinaayi wongo ka leydi Aarabu woni Haajirata, hingo wa'i wa saare Yerusalaam handeere nden, ɓay hinde e nder maccangaaku, kayre e ɓiɓɓe mayre on. Kono saare Yerusalaam dow-dowre nden ko dimo on, ko on woni yumma men Saarata. Ko fii no windii: «Welto yo an mo jibintaa, an mo jiidotaako! Sowtu weltaare, ewnoɗaa, ɗun ko an mo andaali muuseendi ŋata! Ko fii ko ɓiɓɓe on wulɗaaɗo ɓurata ɗuuɗude edii on debbo wonduɗo e moodi on.» Ko fii, yo musiɓɓe, onon kadi ko on ɓiɓɓe fodaari ndin, wano *Issaaqa non. Awa kadi, ko wano ko feƴƴunoo kon, on heɓiranooɗo faale ɓandu, ɓittinayno on heɓiraaɗo Ruuhu, ko ɗun fewndii kadi jooni. Ko honɗun bindi ɗin wi'i? Ko: «Raɗo korɗo on e ɓiɗɗo mun on, ko fii ɓiɗɗo korɗo on ronidataa e mo debbo dimo on jibini on.» Ko wano non yo musiɓɓe, hinaa en ɓiɓɓe korɗo on, kono ko en ɓe debbo dimo on. Ko fii no woniren rinɗinaaɓe waɗi si *Almasiihu on rinɗini en. Awa wonee tabituɓe, wota on yiltitu hoore mon kadi e ley ɓoggol maccangaaku. Ko ɗun waɗi, min Puulusa, mi wi'ay on wonde si on etike fii yo on sunnine, haray Almasiihu on nafataa on huunde. Awa mi fellintinanay kala neɗɗo kadi wonde si etike haa sunninaama, haray himo haani jokkude Sariya on fow. Onon ɓee wonɓe ɗaɓɓude no jogitoree feewuɓe ka Sariya, on seedii e Almasiihu on, awa kadi on woɗɗondirii e moƴƴere Alla nden. Kono enen, tama'u men on ko jogoreede feewuɓe yeeso Alla sabu gomɗinal men ngal. Ko tippude e Ruuhu on sabbiɗen on tama'u. Ko fii, ko hitti e wonɓe e Iisaa Almasiihu on ɓen kon hinaa *sunninegol maa angal sunninegol, kono ko gomɗinal feɲɲiniroowal hoore mun giggol. Ko fii hari hiɗon dogude moƴƴa. Ko hombo non darni on haa haɗi on ɗoftagol goonga on? Awa nden fewjoore ɗon hinaa e Nodduɗo on on iwri. Ko fii lewen seeɗa tun ƴurinay farin jiiɓaaɗo. Min non miɗo joganii on ndee hoolaare ɗoo e fee Joomiraaɗo on wonde, on miijotaako goɗɗun goo. Kono on wonɗo jiiɓude on, ɗun non ko wonɗo woo, o rondoyto ɲaawoore nden. E min non yo musiɓɓe, si miɗo waajaade fii nafa sunninegol, haray ko fii honɗun kadi mi cukkantee? Si tawno haa jooni waaju an ngun no humii e sunninegol, haray fempeede Iisaa Almasiihu on ka hoore *leggal altindiraangal accii wonangol yimɓe ɓen peggal. Yo ɓen wonɓe sonjude on ɓujito haa ɗaata! Musiɓɓe, jooni on noddaama ka ndimankaaku. Wota on ɓaaror ngun ndimankaaku mon fii waɗugol mbeleeɗe ɓandu, kono kurkondiranee e nder giggol. Ko fii Sariya on fow no timmi e nder aaya gooto, e hino mo: «Yo a yiɗir ɲokondo maa on wano yiɗirɗaa hoore maa non.» Kono si on ŋatindirii, on seekindirii wa kulle ɗen, awa reenee wota on mulindir. Ko ɗun si mi wi'ay on: wuuriree Ruuhu Allaahu on, ɗun on jokkataa himmeeji ɓandu. Ko fii himmeeji ɓandu no liddondiri e Ruuhu Allaahu on, on *Ruuhu Seniiɗo kadi no liddondiri e himmeeji ɓandu, ko ɗi lurruɗi kanji ɗiɗi, fii wota on waɗu ko faalaɗon woo. Kono si Ruuhu Seniiɗo on ardike on, haray hinaa e ley Sariya on wonɗon. Ko fii mbeleeɗe ɓandu ɗen no waalii e kene, ɗen-le ko jinaa e angal laaɓal e jiiɓaare e rewugol sanamu e mbileyaagal e ngayngu e yeddondiral e nawliigu e monee e haasidi e sendondiral e fedde-fedde e ngaɲaneendi e mandilugol e *fasaadu e ko nandi e mun. Miɗo haɗude on, wano mi haɗirnoo on non wonde, ɓen wuurirɓe nii heɓoytaa geɓal ka *laamu Alla. Kono ko Ruuhu Allaahu on funtinta kon, ko giggol e weltaare e ɓuttu e muɲal e yurmeende e moƴƴuki e sella-findeyaagal e newaare e waawugol hoore mun. Sariya haɗaali sifa ɗin piiji. Wonɓe e Iisaa Almasiihu on ɓen fempii ɓandu mun ndun wondude e himmeeji mun e faaleeji mun. Si tawii ko Ruuhu Seniiɗo on wuurirɗen, haray yaaden kadi e Ruuhu on. Wota en wonu mawnintiniiɓe, maa bagondiren, maa nawlindiren. Musiɓɓe, si goɗɗo e mon aru e waɗugol bonnere, haray onon, ɓe Ruuhu on ardii ɓen, wurtiree mo hakkil newiiki. Onon tigi reenoɗon, fii wota onon kadi on jarribe. Rondondiranee anndeeji mon ɗin. Ko non timminirton Sariya *Almasiihu on. On mo no sikki ko o goɗɗun, hara-le hinaa o huunde, haray o ɗaynitike kanko tigi. Mo kala yo tasko kuuɗe mun ɗen tigi, o yi'anay hoore makko hara hinaa e ɓeya, ɗun o anday no o mantora, ko fii mo kala no haani rondaade dongal mun ngal. Yo on wonaaɗo janneede daaluyee on sendodu kala piiji moƴƴi e wonɗo mo jannude on. Wota on ɗaynito, ko fii Alla yawitetaake, ko fii kala ko goɗɗo sanki ko ɗun o wa'ata. Mo sankii mbeleeɗe ɓandu wa'ay e mayru halakuyee, kono on sankuɗo faale Ruuhu on, o wa'ay e makko *ngurndan poomayankejan. Wota en haaɓu waɗugol ko moƴƴi, ko fii en wa'oyay e saa'i haanuɗo si maayu ɓernde heɓaali en. Ko ɗun waɗi, fewndo ka weeɓani en ɗon, waɗanen yimɓe ɓen fow ko moƴƴi, tentinii musiɓɓe men ɓen ka gomɗinal. On yi'ii ittiri bindi njani ɗi mi windirani on jungo an ngon ɗin. Kala ɓen faalaaɓe waɗude ko welata yimɓe ɓen kon, ɓe karhay on fii *sunninegol, hara ko fii tun wota ɓe tampine sabu *leggal altindiraangal Almasiihu on. Ko fii hay kamɓe sunninaaɓe ɓen tigi ɓe jokkataa Sariya on, kono ko ɓe faalirtee yo on sunnine, ko fii no ɓe mantora e hoore mon. Min non hinaa non! Ko fii mi mantortaa huunde si hinaa leggal altindiraangal Iisaa Almasiihu Joomi men on. Sabu maggal aduna on maayii telen-ma an, min kadi mi maayii telen-ma aduna on. Awa hinaa sunninegol maa angal sunninegol hitti, kono ko ko Alla heyɗintini en kon hitti. Yo ɓuttu e yurmeende wonan kala jokkuɗo ndee yamiroore, hay e *Isra'iila mo Alla. Ka heddii ɗoo, wota hay gooto tampinan, ko fii ɓattaate Iisaa ɗen no ka ɓandu an. Yo moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi men on wonu e ɓerɗe mon, yo musiɓɓe. Aamiina! Immorde e an min Puulusa, mo Alla hoddiri wonugol *sahaabaajo Iisaa Almasiihu on, haa e ɓee yimɓe Alla, sella-findeeɓe e nder humondiral maɓɓe e Iisaa Almasiihu on, wonɓe Efeesi. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on immorde e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on. Mantoore wonanii Alla, Ben Iisaa Almasiihu Joomi men on, on Hebbinɗo en kala barki iwruki e Alla ka kammuuli sabu Almasiihu on. Ko sabu makko Allaahu on suɓori en ko adii fuɗɗoode aduna on, fii no woniren laaɓuɓe, ɓe aldaa e ella yeeso makko. E nder giggol makko ngol o muuyanno en wonugol ɓe makko sabu Iisaa Almasiihu on, wano o faaliraa non e nder eɓɓoore makko moƴƴere nden, fii no mantiren mangu sulfu makko mo o yeɗiri en yiɗaaɗo makko on. Ko e nder humondiral e makko sottiraɗen ƴiiƴan makko ɗan, ko ɗan heɓirɗen yaafuyee junuubaaji no yaadiri e ngalu sulfu makko, mo Alla waɗiri e hoore men faamu yaajungu e hakkil timmuki, haa yoni. O andinii en gundoo kodduruyee makko on, no yaadiri e faale makko moƴƴo, mo o eɓɓirnoo Iisaa Almasiihu on on, fii huuwugol mo, nde saa'i on timmoyi, mottindira kala ko woni ka kammuuli e ka hoore leydi, waɗa ɗi ley yeesoojo gooto, ɗun ko *Almasiihu on. Enen humondirɓe e Almasiihu on ɓen, en suɓaama fii wonugol ɓe makko e nder muuyiraneede eɓɓoore on Timminiroowo kala huunde no yaadiri e anniyee faale makko on, fii no menen ɓee attiiɓe tanƴinorde Almasiihu on men mantira mangu makko ngun. Onon kadi hiɗon e makko, ɓay on nanii daaluyee goongaajo on, ɗun ko kibaaru hisinɗo on on. Onon kadi on gomɗinii, awa kadi Alla waɗii *Ruuhu Seniiɗo on maande e mon, ɗun ko on mo fodanoɗon. Ko on Ruuhu woni seeke ndondi men ndin, haa ɲande cottudi ɓen ɓe Alla suɓii tabiti, fii mantugol mangu makko ngun. Ko ɗun waɗi si min kadi, ɓay mi nanii fii ko gomɗinɗon Iisaa Joomi on kon, e giggol ngol yiɗuɗon yimɓe Alla ɓen fow ngol, mi alaa fowtaade e jarnugol Alla fii mon, mi maandinii kadi fii mon e nder torndeeji an ɗin, fii no Jom Mangural ngal, ɗun ko Alla Iisaa Almasiihu Joomi men on, okkira on ruuhu wonduɗo e faamu e feɲɲinaneede, fii no andiron mo, e yo o hentin giiɗe ɓerɗe mon ɗen, fii no andiron on tama'u mo o noddi on fii mun, e no andiron ngalu darja ndondi makko ndin e hakkunde yimɓe Alla ɓen, e no andiron mangu bawgal makko feƴƴitungu wongu gollude e men ngun, enen ɓee gomɗinɓe. Ko ngal bawgal o huutori doole makko ɗen fewndo o immintini Iisaa Almasiihu on e hakkunde mayɓe ɓen, o joɗɗiniri mo ka sengo makko ɲaamo ka kammuuli. O waɗi mo e dow kala laamu, e kala ko jogii mbawdi, e kala ko jogii doole, e kala ko ardotoo, e hoore kala innde waaweteende janteede, hinaa non e oo aduna fewndiiɗo hande on tun, kono hay e aduna aroyoowo on. O waɗi fow e ley koyɗe makko, o toɗɗii mo kadi Hooreejo Toowuɗo fii *moftal ngal. Ko ngal moftal woni ɓandu makko ndun, ngal hebbiniraama on Hebbinoowo fow e noone fow. Onon non hari on maayii sabu bonnereeji mon ɗin e junuubaaji mon ɗin, ɗi wuurunoɗon e mun, fewndo jokkunoɗon laawol oo aduna, wondude e bawgal oo lanɗo jinnaaji ɗin. Ko ruuhu on lanɗo woni gollude e ɓen yedduɓe jooni. En fow kadi hiɗen tawdanoo e maɓɓe, hari hiɗen jokkunoo himmeeji ɓandu, hiɗen jokkunoo faaleeji ɓandu men ndun e miijooji men ɗin, hari ko en mbaadi fayɓe handunooɓe e tikkere wa ɓeya. Kono Alla ko Heewuɗo yurmeende. Ko sabu giggol makko mawngol, ngol o yiɗi en ngol, o wurnintinidii en e *Almasiihu on, enen ɓe tawata maayiino sabu bonnereeji men ɗin: ko sulfu makko on dandiraɗon. O immintinidii en e Iisaa Almasiihu on, o joɗɗindinii en e makko ka kammuuli, fii no o feɲɲinira ka jamaanuuji aroyayɗi ngalu sulfu makko feƴƴitungu ngun e nder moƴƴuki makko ki yeɗiraɗen Iisaa Almasiihu on. Ko sulfu on dandiraɗon sabu gomɗinal ngal, ɗun non hinaa e mon iwri, kono ko dokkal Alla. Hinaa sabu kuuɗe ɗen few fii wota gooto mawnintino. Ko fii ko en tagudi makko. Ko e humondiral men e Iisaa Almasiihu on tagaɗen fii no waɗiren kuuɗe moƴƴe, ɗe kanko Alla o eɓɓunoo gila law. Awa, onon ɓee ɓe wonaa Yahuudiyanke e leɲol, ɓe *Yahuudiyankeeɓe wi'uɓe no sunninaa jogitori wa ɓe sunninaaka, hara kamɓe non, ko ɓe sunninaa ka ɓandu kon, ko ko waɗiraa juuɗe neɗɗanke, anditee wonde: hari on alaa Almasiihu, on jeyaaka e leydi Isra'iila ndin, hari ko on jananɓe e telen-ma *ahadiiji fodaari ndin, ɓe aldaa e tama'u, ɓe alaa Alla e oo aduna. Kono jooni non, sabu Iisaa Almasiihu on, onon woɗɗitinooɓe ɓen on wontii ɓadiiɓe rewrude e ƴiiƴan Almasiihu on. Ko fii ko kanko woni ɓuttu men on, on waɗuɗo ɗiɗooɓe ɓen gooto, on liɓirɗo maadi ngayngu heedunoondi ɓe ndin okkitirgol ɓandu makko ndun. O mehinɗinii Sariya on e yamirooje mun ɗen e farillaaji mun ɗin fii yo o sincir ɓen ɗiɗo aaden gooto keso humondirɗo e makko. Ko nii o woni tabintinirde ɓuttu, o moƴƴintina hakkunde maɓɓe e Alla, kamɓe ɗiɗo ɓe wona ɓandu wooturu rewrude e *leggal altindiraangal ngal o wariri ngayngu ngal. O ari, o waajii on onon woɗɗitinooɓe ɓen ɓuttu, o waajii ɓattiiɓe kadi ɓen ɓuttu, ko fii rewrude e makko en fow hiɗen mari naatirgal takko Baabaajo on e nder Ruuhu gooto. Ko ɗun waɗi, hinaa on jananɓe hande kadi, maa tuŋarankeeɓe, kono ko on jeyduɓe e yimɓe Alla ɓen, tawdaaɓe e suudu Alla ndun, darnaaɓe e hoore didol sahaabaaɓe ɓen e annabaaɓe ɓen, tawi ko Iisaa Almasiihu on tigi woni hayre nden ka soɓɓundu. Ko e makko kala mahoodi yuɓɓindiraandi no moƴƴiri ɓantorta, wona nokkuure hormorde fii Joomiraaɗo on. Onon kadi, hiɗon mahideede e makko fii no woniron wonunde nde kanko Alla o hoɗiri Ruuhu makko on. Sabu ɗun, min Puulusa, oo kasoojo Iisaa Almasiihu on fii mon, onon ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen, miɗo tanƴinii, on nanii fii ɗee golle moƴƴere Alla, ɗe mi halfinaa fii mon. Ko feɲɲinaneede mi andiri gundoo on, wano mi windiri non e nder konguɗi seeɗaaji. E nder jangugol ɗi, on waaway faamude hakkil ki mi heɓi e telen-ma gundoo *Almasiihu on. On gundoo feɲɲinananooka ɓii neɗɗanke'en e ɗiya jamaanuuji, wano Ruuhu Alla on feɲɲinirani non jooni sahaabaaɓe makko laaɓuɓe ɓen e annabaaɓe ɓen wonde: ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen no kafidi e Yahuudiyankeeɓe ɓen ndondi wootiri, ɓe ɓandu mun woni wooturu, tawdaaɓe e fodaari wootiri ndin e nder humondiral e Iisaa Almasiihu on sabu Kibaaru Moƴƴo on. Ko on Kibaaru Moƴƴo mi wontani kurkaadu sabu dokkal sulfu Alla mo mi yeɗiraa bawgal doole makko ɗen. Ko min, oo ɓurɗo hayfude e hakkunde yimɓe Alla ɓen fow yeɗaa ndee moƴƴere: ɗun ko yottingol e ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen Kibaaru Moƴƴo fii ngalu Almasiihu ngu alaa kattudi ngun, e feɲɲingol fensita no Alla, on Taguɗo kala huunde, laatinirta eɓɓoore gundoore mun suuɗinoonde gila law nden. Ɗun, gila jooni, yo laamuuji ɗin e bawɗe ɗen ka kammuuli andu cenɗe faamu Alla mawngu ngun, tippude e *moftal Alla ngal, hara ko no yaadiri e eɓɓoore makko poomayankeere nde o laatiniri Iisaa Almasiihu Joomi men on, on mo heɓirɗen hettaare fii no ɓadoren Alla e nder hoolaare sabu gomɗinal men ngal. Awa kadi miɗo torii on wota maayu ɓernde heɓu on sabu ko mi woni tampude fii mon kon, ko ɗun woni darja mon. Ko ɗun waɗi si mi jiccii yeeso Baabaajo on, on mo ɓeynguureeji wonɗi ka kammu e ka leydi ɗin fow inniraa, fii yo o yeɗu on, immorde e mangural makko tiiɗungal ngal, no tiiɗinireɗon ka ɓerɗe mon bawgal Ruuhu makko on. Yo Almasiihu on hoɗir ka ɓerɗe mon gomɗinal mon ngal, yo on tute kadi ɲiiɓineɗon e nder giggol, fii no onon e yimɓe Alla ɓen fow waawiron faamirde ko honɗun woni yanji giggol Almasiihu on e junndi maggol on e luggeendi maggol on e tooweendi maggol on, e no andiron ngol giggol Almasiihu feƴƴitungol kala faamu, fii no heewiron ko woni e Alla kon fow. Ko kanko Alla, mo bawgal mun woni gollude e men on, waawi waɗude ɓuri ko toriɗen mo kon maa ko miijiɗen kon haa feƴƴita, ko kanko mangural wonani ka moftal immorde e Iisaa Almasiihu on haa e jamaanuuji ɗin fow haa poomaa. Aamiina! Awa, mi wakkilinii on, min oo kasoojo sabu humondiral an e Joomi on, wuurugol ngurndan yaaduɗan e noddaandu ndu noddaɗon ndun, e nder yankinaare e no newori e yondinaare fow. Muɲɲondiranee e nder giggol. Etee no tabintiniron pottal, ngal Ruuhu on yeɗata, e nder ɓuttu yuɓɓindirɗo on on. On fow on heɓii Ruuhu gooto, on laatike ɓandu wooturu, wano tawiri non kadi hiɗon mari tama'u gooto mo noddiraɗon fewndo noddaɗon on. Ko Joomi gooto kadi woodi, e gomɗinal gootal, e *lootannde maande kisiyee wootere, e Alla gooto woodi, ɗun ko on Baabaajo fow, on Wonɗo dow fow e hakkunde fow e ɗi fow. Kono mo kala e men yeɗaama moƴƴere nden, embere dokkal ngal *Almasiihu on yeɗi en ngal. Ko ɗun waɗi si no wi'aa: «O ƴawii ka asama, o naɓori maccuɓe, o waɗanii yimɓe ɓen dokke.» (E hin-le ko honɗun «o ƴawii» firi si wonaa wonde o tippike haa ka nokkeeli ɓurɗi luggude ka leydi? On non Tippiiɗo, ko on ƴawi e dow kammuuli ɗin fow, fii hebbingol kala huunde.) Ko kanko yeɗi woɓɓe wonugol sahaabaaɓe, woɓɓe ɓen wonugol annabaaɓe, woɓɓe ɓen feɲɲinooɓe Kibaaru Moƴƴo on, woɓɓe ɓen aynooɓe e jannooɓe, fii hebulingol yimɓe Alla ɓen fii golleeji kurkagol ngol e fii tiiɗingol ɓandu Almasiihu on haa en fow yuɓɓondiren e nder gomɗinal ngal e andugol *Ɓiɗɗo Alla on, mawnen, wonen mokobaaɓe, haa hewten mawnannde tooweendi ko woni e Almasiihu on kon fow. Ɗun, hande kadi en wontataa fayɓe yiilindirteeɓe, ruynirteeɓe kala noone janndeeji ɗi yimɓe eɓɓiri ƴoyre e kuuɗe maɓɓe ɗaynooje. Kono, wowlugol goonga e nder giggol, en mawnay e kala huunde e telen-ma on wonɗo hoore, ɗun ko Almasiihu on. Ko sabu makko tere *moftal wongal ɓandu makko ndun fottiri tiiɗi, humondiri moƴƴa ka jokke, ɗe ndu woni e mun. Ko ɗun waɗi, nde teral kala waɗiri no haanirani ɗun non, ɓandu ndun fow mawnay, hettoo e nder giggol. Awa e hino ko mi wi'ata on, mi andina on e innde Joomiraaɗo on: On haanaa wuurirde han kadi wa ɓe gomɗinaa ɓen, ɓen jokkuɓe miijooji mun mehi. Miijooji maɓɓe ɗin ko niɓɓituɗi, ko ɓe jananɓe e ngurndan Alla ɗan, sabu majjere maɓɓe nden e yoorere maɓɓe ɓernde nden. Ɓe alaa leeɓol liimanaaku few, ɓe jokkii jiiɓaare, fii waɗugol kala ko laaɓaa ko yuɓɓondiri e himme. Kono onon, hinaa non andirɗon Almasiihu on. Ɓay pellet on nanii fii makko no wowlee, on jannaama fii makko ko yaadi e goonga wonɗo e makko on, haray hiɗon haani ɓortaade jikku mon feƴƴuɗo on e tagudi mon hindi ndin, ɗun ko on tuuniniroowo on himmeeji faljinooji, accon ruuhuuji mon ɗin e hakkilaaji mon ɗin heyɗintinee, ɓornoɗon tagudi mon heyri ndi Alla tagiri mbaadi mun e nder peewal e laaɓal ko rimata goonga. Ko ɗun waɗi ko yo on seedu e fenaande, mo kala e mon yo wowlan ɗimmo mun on goonga, ko fii ko en tere ɗe ɓandu wooturu. Si on aru seytinde, wota on waɗu junuubu, haray wota naange ngen mutu hiɗon tikki. Wota on jonnu Ibuliisa yolnde. Wujjaynooɗo woo wota wujju han kadi, kono yo o gollir juuɗe makko ɗen e nder nunɗal, o waɗa goɗɗun ko nafi, o okkora hatonjinɗo. Wota on accu kongol barminoowol woo yalta ka hunduko mon, kono wowlee konguɗi moƴƴinayɗi tun, addayɗi nafa, wallayɗi ɓeya mawnugol ka nder gomɗinal, ɗun ɗi waɗay ko moƴƴi e heɗotooɓe on ɓen. Wota on aanin Ruuhu Alla *Seniiɗo on, on mo maandiniraɗon fii ndee ɲalaande cottudi wonkii. Yo kala metteeɗe e tikkere e monee e sonko e hoyre e kala bonki iwu hakkunde mon. Moƴƴondiree, yurmondiron, yaafondiron, wano Alla yaafori on non sabu Almasiihu on. Awa wonee ɲembooɓe Alla wa fayɓe yiɗaaɓe, wuuron e nder giggol wano *Almasiihu on yiɗiri en non. O wattitii kanko tigi e sookeeje Alla fii wonangol en sadaka sakkaaɗo wa angiri uurundi. Wota jinaa e kala noone angal laaɓal maa himme maandine toode e hakkunde mon, ɓay ɗii piiji haananaa yimɓe Alla ɓen. Wota haalaaji bonɗi maa ɗi aldaa e faamu wowle, hay non si ko awmagol, ɗun hinaa ko haani, kono yo Alla yette. Ko fii, andee fota, kala jinoowo maa mo laaɓaa maa himmuɗo, e maanaa rewoowo sanamu, alaa geɓal ka *laamateeri Alla e Almasiihu on. Awa wota hay gooto ɗaynir on haalaaji mehi, ɓay ko fii ɗun tikkere Alla nden ardata e hoore murtuɓe ɓen. Awa wota on kafidu e maɓɓe geɓal woo. Hari ko on niɓe, kono jooni ko on ndaygu sabu humondiral mon e Joomiraaɗo on. Awa wuuriree wa fayɓe ndaygu ngun, ko fii ndaygu ngun no funtina kala noone moƴƴere e peewal e goonga. Awa hakkilanee e ko welata Joomiraaɗo on kon. Wota on humondir e kuuɗe meereeje woo ɗe niɓe, kono feɲɲinee fii majje. Ko fii ko ɓen yimɓe waɗata kon e gundoo no hersinii toode hay wowlugol. Kono kala ko feeɲi ka ndaygu, yaltitay, ko fii ndaygu ngun hentinay fow. Ko ɗun waɗi si no wi'aa: «Finu, yo an ɗaaniiɗo, immo e hakkunde mayɓe ɓen, Almasiihu on ndaygay e hoore maa.» Awa wattanee yiila e ngurndan mon ɗan, hara on wuuriraali wa komooɓe ɓen, kono ko wa jooma-faamu'en. Awa wota on accu fajuhun woo feƴƴira on, ko fii ɲalaaɗe ɗen ko bonɗe. Ko ɗun waɗi, wota on wonu faaɗa-hakkilɓe, kono faamee ko honɗun woni faale Joomiraaɗo on. Wota on yaru haa mandilon, ɗun ko ɓoylaare, kono hebbinoree Ruuhu Allaahu on. Yewtiree beyti Zabuura e jaarooje e beyti hormorɗi. Beytanon, jaaranon Joomiraaɗo on ka ɓerɗe mon, saa'i kala yetton Alla, on Baabaajo, e kala huunde e innde Iisaa Almasiihu Joomi men on. Ɗoftondiree e dow teddingol Almasiihu on. Onon kadi, yo sonnaaɓe, mo kala yo yankinano moodi mun wano yankinorani non Joomiraaɗo on. Ko fii ko gorko woni hoore debbo, wano Almasiihu on woniri non hoore *moftal ngal, ngal-le ko ɓandu makko, ko kanko woni dandoowo ngal. Wano moftal ngal yankinorani non Almasiihu on, yo mo kala e sonnaaɓe ɓen kadi yankinoran non moodi mun e ɗi fow. Onon kadi, yo duhiiɓe, mo kala e mon yo yiɗu sonnaajo mun on wano Almasiihu on yiɗiri moftal ngal non, haa o okkitiri hoore makko fii maggal. O waɗiri ɗun fii no ngal wonira ngal Alla e hoore *laɓɓinirgol ngal lootirgol ndiyan e daaluyee on, fii feɲɲinoygol ngal moftal darjungal e makko, hara ngal aldaa e waadere woo e ɲuɗagol e huunde ko nandi e ɗun, kono hara ko laaɓungal, ngal aldaa e ella. Wano non kadi, duhiiɓe ɓen haani yiɗirde sonnaaɓe mun ɓen wa ɓalli maɓɓe ɗin tigi. Kala on yiɗuɗo sonnaajo mun on, haray no yiɗitii kaɲun tigi. Ko fii hay gooto aɲataa ɓandu mun ndun, kono o ɲamminay ndu, o dankoo wano Almasiihu on waɗirani *moftal ngal non. Ko fii ko en tere ɓandu makko. «Ko ɗun waɗi si gorko selay ben mun e yumma mun, humoo e ɓeyngu mun, onsay kamɓe ɗiɗo ɓe wona gooto.» On gundoo no mawni, kono ko hakkunde Almasiihu on e moftal mun ngal mi woni eɓɓindirde ɗun. Ko heddii kon, yo mo kala e mon yiɗir sonnaajo mun on wa hoore mun, awa kadi yo sonnaajo on teddin moodi mun. Onon kadi fayɓe, ɗoftee mawɓe mon ɓen sabu Joomiraaɗo on, ko fii ɗun ko ko feewi. Ko fii «Teddin yumma maa e ben maa», ko yamiroore aranere nden non wondude e fodaari, fii no ontigi malira, o heɓa duuɓi buy ka hoore leydi. Onon kadi non, yo baabiraaɓe, wota on mettin ɓerɗe fayɓe mon ɓen, kono ne'iree ɓe waajagol ɓe, eltira laawol Joomiraaɗo on. Onon kadi, yo jiyaaɓe, ɗoftee jeyɓe on jeyal adunayankewal ɓen e nder kulol e teddungal, e hoore ɓernde laaɓunde, wano ɗoftorɗon *Almasiihu on non. Ɗun non, hara hinaa e gite maɓɓe tun, maa wano welirta yimɓe ɓen non, kono wa kurkaaɗi Almasiihu on, waɗirooɓe faale Alla on ɓerɗe mun ɗen fow. Golliranon ɓe anniyee moƴƴo wa si tawii ko Joomiraaɗo on wonɗon gollande, hara hinaa yimɓe ɓen, e hoore andugol, kala jiyaaɗo maa dimo, Joomiraaɗo on yoɓoyay mo embere moƴƴi ɗi o waɗi ɗin. Onon non kadi, yo rimɓe, waɗiree wano non e telen-ma jiyaaɓe mon ɓen, reenoɗon e kambugol, e nder andugol wonde Jeyɗo ɓe on e Jeyɗo on on no ka kammu, awa kadi yeeso makko giɗaale alaa. Ka rawnoode, awa dolnoree Joomiraaɗo on e bawgal makko tiiɗungal ngal. Ɓornoɗon aalaaji Alla ɗin fow, fii no waawiron catorde dartoo pehe Ibuliisa ɗen. Tippiro men ngon wonaa hakkunde men e ɓandu e ƴiiƴan woni, kono ko hakkunde men e laamuuji ɗin e mbawdiiji ɗin e laamuuji oo aduna wonɗo e nder niɓe e mbawdiiji ruuhuuyankeeji bonɗi ɗin ka kammuuli. Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on: ƴettee aalaaji Alla ɗin fow, fii no waawiron dartorde tuma ɲalaande bone nden aroyi woo, e fii no waawiron darorde tabita ɓawto waɗugol fow. Awa daree catoɗon. Yo goonga on wonu dattol keeci mon ɗin, peewal ngal wona dolokke mon hiwitorɗo on. Yo paɗe mon ɗen wonu hebulaare iwrunde e Kibaaru Moƴƴo yeɗoowo ɓuttu on. E nder kala huunde, jogoree gomɗinal ngal wa hiwitorgo, ngo waawoton ɗanninirde ndagaaje yiite Ibuliisa ɗen fow. Hippoɗon kadi kunnawal kisiyee ngal, jogoɗon kaafa Ruuhu on, kan-le ko daaluyee Alla on. Saa'i kala toroɗon wano Ruuhu Allaahu on woni ardorde on non e kala noone torndeeji, landoɗon ballal Alla, findinon hakkillaaji mon ɗin fii ɗun, duumoɗon e ɗun fota, toranoɗon yimɓe Alla ɓen fow. Toranoɗon mi min kadi, fii, nde mi udditi hunduko an kon woo, yo mi yeɗe konguɗi fii yottingol gundoo Kibaaru Moƴƴo on e nder cuucal. Ko fii on Kibaaru Moƴƴo mi wonani nulaaɗo e nder jolokooje. Toranoɗon mi kadi no mi yewtira pellital, wano haaniranimmi non. Tikiiki, oo musiɗɗo men yiɗaaɗo, kurkaadu holniindu e nder golle Joomiraaɗo on, o humpitoyay on no mi fewndori e ko mi woni waɗude kon. Ko waɗi si mi immini mo haa e mon, ko fii no andiron no men fewndori, e fii yo o ɓuttin ɓerɗe mon ɗen. Yo ɓuttu e giggol yeɗe musiɓɓe ɓen, wondude e gomɗinal, immorde e Alla Baabaajo on e Iisaa Almasiihu Joomi on. Yo moƴƴere wonan kala yiɗirɗo Iisaa Almasiihu Joomi men on, giggol ngol bontataa. Immorde e an min Puulusa e Timotee, menen ɗii kurkaaɗi Iisaa Almasiihu on, haa e yimɓe Alla humondirɓe e Iisaa Almasiihu on fow ka saare Filipii, e ardotooɓe *moftal ngal e wallitotooɓe ngal ɓen. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on immorde e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on. Miɗo jarnude Alla an on saa'i kala nde mi anditi fii mon. Saa'i kala nde mi torantoo on on fow, ko e nder weltaare mi tororta, sabu ko kafiduɗon e amen fii Kibaaru Moƴƴo Iisaa Almasiihu on kon, gila ɲande mi hewti ka mon haa hande. Miɗo felliti, Alla, on Fuɗɗiiɗo kuugal moƴƴal e mon, jokkay timmingol ɗun haa ɲande ardu Iisaa Almasiihu on. No haani ka mi miijorana on nii, ko fii miɗo waɗi on ka ɓernde an. Ko fii on fow ko on kafiduɓe e an sulfu Alla on, woni e nder ko mi sokaa kon, woni ko mi darantoo Kibaaru Moƴƴo on kon, mi haqinqina mo. Ko fii Alla no seeditanoo mi wonde miɗo yiɗi on on fow wano Iisaa Almasiihu on yiɗiri on non. Ko mi torantoo on, ko yo giggol mon ngol ɓurtu ɓeydaade, e nder gandal e faamangol ko woni woo. Ɗun, on waaway taskaade, anda ko ɓuri moƴƴude kon, fii no laatoron ɓe ɓernde laaɓunde e ɓe felnaaki ɲande ardu *Almasiihu on, heewuɓe kuuɗe feewuɗe iwruɗe e Iisaa Almasiihu on fii mangu e mantoore Alla. Mi faalaa yo on andu, yo musiɓɓe an, ko heɓunoo mi kon wallii fii no Kibaaru Moƴƴo on ɓantora. Ko ɗun waɗi, gila e ɓee suufaaɓe lanɗo on, haa naɓani hen fow, ɓangii wonde ko fii Almasiihu on mi sokiraa. E nder ko mi sokaa kon, ɓurɓe ɓen e musiɓɓe ɓen ɓurtii hoolaade Joomiraaɗo on, ɓe ɓeydi suusude fii feɲɲingol daaluyee Alla on e ɓaawo kulol. Ko goonga, woɓɓe ɓen no waajorde fii Almasiihu on nawliigu e monee, kono woɓɓe ɓen ko e hoore anniyee moƴƴo woni waɗirde ɗun. Ɓen non no waɗirde ɗun giggol, e hoore andugol wonde mi waɗaama haqinqinoowo Kibaaru Moƴƴo on. E hin-le, ɓen wonɓe ɓanginirde fii Almasiihu on haasidi, anniyeeji maɓɓe ɗin hinaa laaɓuɗi, hiɓe miijii ɓeyditude satteende e hoore ko mi sokaa kon. No wa'i woo ko seeɗa hitti. Woni ko e anniyeeji moƴƴi maa si ko e anniyeeji bonɗi, min mi weltike, mi weltoto kadi, ɓay fii Almasiihu on waajaama. Ko fii miɗo andi, ɗun wontanay lan kisiyee sabu torndeeji mon Alla ɗin e ballal Ruuhu Iisaa Almasiihu on. Faale an tiiɗuɗo on e tama'u an on ko ko tawi kon mi hersirtaa hay huunde, kono gila ɗoo haa poomaa, mi geray no Iisaa Almasiihu on mawniniree e an min e nder hoolaare tiiɗunde, woni non ko e nder ngurndan an ɗan, woni ko e nder mayde an nden. Ko fii min, ko Almasiihu on woni ngurndan an ɗan, mayde nden ko tono e an. Kono si miɗo wuuri e oo aduna, ɗun mi waaway gollude golle nafooje. Ko honɗun mi haani suɓaade? Mi andaa! Ko fii miɗo pooɗeede e cenɗe ɗen ɗiɗii non. Miɗo mari faale yahugol tawtoya Almasiihu on, ko ɗun ɓuri moƴƴude. Kono ko si miɗo wuuri ɓuri wondande on e nafa. Ko fii miɗo andi, miɗo felliti mi luttay, mi wona moggo mon on fow, fii ɓantal mon ngal, e fii weltaare mon nden ka nder gomɗinal. Ɗun, haray mantoore mon nden e fee Iisaa Almasiihu on ɓeydoto sabu an nde mi yiltitoyii ka mon. Ko woni tun, woniree e noone no haanirani Kibaaru Moƴƴo Almasiihu on. Woni mi aru yi'ugol on, woni mi araali, yo mi nanu tun no wowlee fii mon wonde hiɗon tabiti e miijo wooto, tippiranon gomɗinal Kibaaru Moƴƴo on e nder anniyee gooto, hara on jaɓaali hulɓinireede huunde immorde e ayɓe ɓen. Ɗun wonanay ɓe maande halkagol maɓɓe ngol, kono onon ɗun wonana on maande kisiyee mon on, ɗun ko immorde e Alla. Ko onon yeɗaa moƴƴere sabu Almasiihu on, hinaa non gomɗingol mo tun, kono ko tampangol mo kadi. Jooni on wakkilike tippiro ngo mi woni e mun ngon, ngon tippiro ngo yi'unoɗon miɗo tippiree, e ngon ngo wonɗon nanude miɗo tippiree haa jooni. Nde tawnoo on heɓii wakkilineede sabu Iisaa Almasiihu on, e dankeede e nder giggol, e mbeldigal, e yurmeende, e jokkere enɗan e nder Ruuhu Allaahu on, timminiree weltaare an nden heɓugol miijo wooto, e nder giggol gootol e fondo wooto e anniyee gooto. Wota on warru huunde haasidi maa manti mehi, kono e nder yankinaare jogoron heddiiɓe ɓen wa ɓurɓe on. Ɗoo e yo mo kala e mon wattan yiila e fii ko nafata ɗun kon, wattanee yiila e ko nafata ɓeya kon kadi. Waɗon e mon miijo wonnoongo e Iisaa Almasiihu on ngon: Ɗun ko on mo mbaadi mun woni ndi Alla, kono o haɓɓitaaki fotugol e Alla, kono o tippini hoore makko, o ƴetti mbaadi maccuɗo e hoore nandintinagol e neɗɗanke. Ɓawto tawdegol e noone neɗɗanke, o jippini hoore makko, o ɗoftii haa e mayde, hay maayugol e *leggal altindiraangal. Ko ɗun waɗi si Alla towni mo ka ɓuri toowude ton, o yeɗi mo innde ɓurnde mawnude inɗe ɗen fow, fii kala ko tagaa ko woni ka kammuuli e ka hoore leydi e ka nder leydi yo jicco e innde Iisaa, e yo kala ɗenngal qirrito wonde Iisaa Almasiihu on ko Joomiraaɗo ka mangu Alla Baabaajo on. Jooni non, yo yiɓɓe an, nde tawnoo hiɗon duumi e ɗoftaare, golliree kisiyee mon on e nder kulol e teddungal, hara hinaa e yeeso an tun, kono yo ɓurtu e ɓaawo an. Ko fii ko Alla woni waɗude e mon faale on e huuwingol on ko yaadi e eɓɓoore makko moƴƴere nden. Waɗiree fow e ɓaawo dukugol e yeddondiro, fii no laatoron laaɓuɓe ɓe felnaaki, e no woniron fayɓe Alla ɓe felnaaki e hakkunde nguu jamaanu bonngu ɓoyliingu, ngu jalbirɗon e hakkunde mun wa kooɗe e oo aduna, jogiiɓe daaluyee ngurndan ɗan. Ɗun, on wonanoyay lan ɓe mi mantorta ɲande ardu *Almasiihu on, ɗun haray wonanii lan seedee ko mi jindi kon e ko mi tampi kon wonaali meere. Hay si tawii mi wonay sadaka hibbanteeɗo Joomiraaɗo on fii timmingol sadaka mon on e kurkagol mon ngol immorde e gomɗinal mon ngal, haray miɗo weltii, miɗo weltodi kadi e mon on fow. Onon kadi weltoree wano non, weltodon e an! Miɗo tanƴinori Iisaa Joomi on nelugol Timotee haa e mon ko neeɓaa, fii no mi wakkilora min tigi sabu ɗin kibaaruuji ɗi mi heɓirta on. Ko fii hay gooto aaniranaa on wa an si hinaa kanko Timotee. Ko fii fow ko nafa mun on woni ɗaɓɓude, hinaa nafa wonɗo e Iisaa Almasiihu on. Kono hiɗon andi ko honno Timotee ɓanginiri fii mun, e no men gollidiri fii Kibaaru Moƴƴo on, wa paykun wonkun moggo ben mun. Awa, miɗo tanƴinii nelugol mo haa e mon, nde mi humpitii ko laaɓi fii ko heɓoytammi kon woo. Awa kadi miɗo hoolori Joomiraaɗo on, wonde min tigi mi yahay ko neeɓaa. Miɗo tanƴinii no moƴƴi ka mi nelta e mon oo musiɗɗo an, wondiɗɗo an e golle e tippiro, wi'eteeɗo Epafruuditu, mo nelunoɗon e an, jonnorɗon piiji ɗi mi handi. Himo wulɗaa on fota, on fow, awa kadi himo aani fota fii ko humpitiɗon fii nawnaare makko nden kon. Ko goonga, o nawnuno haa moggo mayde, kono Alla yurmaa mo, hinaa kanko tun non o yurmaa, kono min men, fii wota mi heɓu sokola e hoore sokola. Awa mi neltanii on mo e hoore hawjere tiiɗunde fii yo on weltor yi'ugol mo, e no min kadi sokola an on ɗuytora. Jaɓɓee mo e innde Joomiraaɗo on, wondude e weltaare timmunde, teddinon kadi sifa ɓen yimɓe. Ko fii, ko sabu golle Almasiihu on o eppirnoo mayde, fewndo o weeɓitunoo ngurndan makko ɗan, fii gollangol lan golle ɗe onon tigi on waawaano. Ka rawnoode, yo musiɓɓe an, weltoree Joomiraaɗo on. Ko fii tampintaa lan ka mi fillitoo windangol on, ko fii ɗun ko ko dandata on. Awa reenee e dawaaɗi ɗin, reenoɗon e gollooɓe bonɓe ɓen, reenoɗon e barajeliiɓe ɓen. Ko fii, sunninaaɓe tigi-tigiiɓe ɓen ko enen, enen ɓee rewirooɓe Alla Ruuhu makko on, enen ɓee mantorɓe Iisaa Almasiihu on, enen ɓee ɓe hooloraa ɓandu mun. E hin-le min kadi, miɗo waawunoo fawude hoolaare an nden e ɓandu an ndun. Si tawii goɗɗo no sikka no waawi fawude hoolaare mun nden e ɓandu mun, min kadi miɗo waawi ko ɓuri ɗun. Ko fii mi sunninano ka ɲalaande jeetataɓere. Ko mi jibinannde *Isra'iila ka bolondaa *Buniyamiinu, ƴiiƴan *Aabirayanke tigi. Fii telen-ma ka teddingol Sariya Muusaa on, miɗo tawdanoo e *Fariisiyaaɓe ɓen. Hakkee ko mi himmunoo, mi cukkotono gomɗinɓe Iisaa ɓen, e ley yamiroore Sariya on, tawi mi felnaaki. Kono ko wonannoo mi tono kon, mi jogori ɗun wa meere sabu *Almasiihu on. Awa kadi mi jogorii fow wa meere e nder eɓɓindirgol ɗun e gandal mawngal fii Iisaa Almasiihu on, on Joomi an. Ko sabu makko mi tertori piiji ɗin fow, mi jogori ɗi fow wa tuuɗe, fii no mi heɓira Almasiihu on, e no mi humondirira e makko. Hinaa sabu kuuɗe an ɗen maa sabu ɗoftagol Sariya Muusaa on waɗi si ko mi feewuɗo, kono ko sabu gomɗingol Almasiihu on waɗi si ko mi feewuɗo, ɗun ko ngal peewal iwrungal ka Alla, sabu gomɗinal. Faandaare an nden ko andugol mo kanko Almasiihu on, anda bawgal immintineede makko nden, mi hawtida e makko tampereeji makko ɗin, mi wa'a wa makko ka mayde makko, e dow tama'u immintineede e hakkunde mayɓe ɓen. Hinaa fii mi heɓii ko mi faandanii kon, maa mi hewtii ka timmoode, kono miɗo jokki yaarugol yeeso fii no mi hendoroya kon ko Iisaa Almasiihu noddirimmi fii mun. Min tigi non, yo musiɓɓe an, mi tanƴinaaki wonde mi hendike ɗun taho. Kono miɗo waɗi huunde wootere: yejjitugol fii ko feƴƴi kon, pooɗanoo ko woni yeeso kon. Miɗo dogande timmoode nden, fii no mi heɓira njoddi ndi Alla noddiri en fii mun ka kammu ndin rewrude e Iisaa Almasiihu on. Enen mokobaaɓe e gomɗinal ɓen fow, heɓen sifa ngoo miijo. Si tawii non e toɓɓe goo hiɗon mari miijooji luutondirɗi e ɗunɗoo, haray Alla ɓanginanay on fii nden toɓɓere ɗon. Ko woni tun, ɓay en ardii haa ɗoo, yaaden yaadu wooturu. Wonee ɲembooɓe lan, yo musiɓɓe. Ƴetton misal e ɓen wuurirɓe wano men wuuriri non. No woodi ɗuuɗuɓe wonirɓe ngayngu *leggal altindiraangal Almasiihu on ngal. Mi wowlanii on ɗun soono woo. Jooni kadi, miɗo wowlude ɗun e hoore miɗo wulla. Sakkitoode maɓɓe nden ko halkagol, ko deedi maɓɓe ɗin woni alla maɓɓe on, hiɓe waɗi darja maɓɓe on ka hersinta ɓe, awa kadi ko fii piiji oo aduna tun ɓe miijotoo. Enen, ko en jeyaaɓe ka aljanna ka Dandoowo mo habborɗen hawjere on iwata ton, ɗun ko Iisaa Almasiihu Joomi on, on wayliroyoowo ɓalli men lo'uɗi ɗin bawgal makko waawayngal yankingol kala huunde e ley makko ngal, o nandintina ɗi e ɓandu makko darjundu ndun. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe an yiɗaaɓe, ɓe mi wulɗaa fota, onon ɓe tawata ko weltaare an e *meetelol an, tabitiree nii, ɲiiɓon e Joomiraaɗo on, yo yiɓɓe an. Mi torike Afuudiyata e Sinitiiki, mi jeeji, yo ɓe waɗu sabu Joomiraaɗo on ɓe nantondira. An men, yo mo mi gollidata, sella-findeejo, mi torike ma wallitagol ɓee rewɓe walluɓe lan tippirde fii yottingol Kibaaru Moƴƴo on, wondude e Akilimandu e ɓeya ɓe mi gollidata fow, ɓe tawata inɗe mun no windii ka deftere ngurndan. Weltee saa'i woo e nder humondiral mon e Joomiraaɗo on, miɗo fillitaade kadi, weltee! Yo yimɓe ɓen fow andu newaare mon nden, ko fii Joomiraaɗo on ko Ɓadiiɗo. Wota on aanu huunde, kono e kala huunde weeɓitiranee Alla faaleeji mon ɗin toragol mo, landoo mo ballal, weltanoo mo. Ɗun, ɓuttu ngu Alla yeɗata, feƴƴitungu kala faamu ngun, hiway ɓerɗe mon ɗen e miijooji mon ɗin e nder humondiral mon e Iisaa Almasiihu on. Ko heddii kon, yo musiɓɓe an, kala ko tawata ko goonga, kala ko wondi e teddungal, kala ko feewi, kala ko laaɓi, kala ko labaa, kala ko handi e kuljeede, kala ko ɓuri moƴƴude, e kala ko handi e mantoore, yo ɗun wonan miijo mon ngon keyee. Awa, ko andirɗon mi kon, e ko heɓirɗon mi kon, e ko nanuɗon miɗo wowla kon, e ko yi'uɗon miɗo waɗa kon, waɗee ɗun. Ɗun, Alla Jom ɓuttu on wonday e mon. Miɗo weltanii Joomiraaɗo on fota, sabu ko wurnituɗon nafa mon fii an kon. Hari hiɗon wondi e on nafa, kono hari feere nden no ŋakkiri on. Wonaa fii miɗo ŋakkiraa waɗi si mi wowli ɗun, ko fii mi ekkitike yondinorgol no mi fewndori non. Miɗo waawi wuurude e nder ɓillaare, wano tawiri non kadi miɗo waawi wuurude e nder maral. E ɗi fow e hen fow mi ekkitike gundoo weltagol, woni e nder haarannde maa e heege, woni e nder maral maa e ŋakkireede. Mi waawii fow sabu on Tiiɗinɗo lan. Kono on waɗii ko moƴƴi tawdegol mon e tampereeji an ɗin. Onon ɓe Filipii ɓen tigi hiɗon andi, ka fuɗɗoode waajagol an fii Kibaaru Moƴƴo on ka mon, ɓay mi iwii Masedonii, hay *moftal gootal wallindiraali e an ka baŋŋe jonnugol e hendagol si wonaa ngal mon ngal. Ko fii, fewndo mi wonnoo ka saare Tesalonii, on neldanno ɓuri nde wootere ko mi handi e mun. Hinaa fii ko dokkal mi wonnoo ɗaɓɓude, kono ko mi woni ɗaɓɓude ko yo tono golle mon ɗen ɓeydo. Mi hendike ko nelduɗon mi kon e juuɗe Epafruuditu. Jooni mi heɓii ko mi handi e mun kon haa feƴƴitii. Dokkal mon ngal no wa'i wa angiri ndi urngol moƴƴol, wa sadaka mo Alla jaɓi, hara ko waalaniiɗo mo. Immorde e ngalu e darja Alla an on sabu Iisaa Almasiihu on, o okkay on kala ko handuɗon. Yo mangural wonan Alla, Baaba men, haa poomaa. Aamiina! Salminanee lan kala aaden Alla humondirɗo e Iisaa Almasiihu on. Musiɓɓe ɓe mi wondi ɓen salminii on. Yimɓe Alla ɓen fow salminii on, tentinii ɓee jeyaaɓe e nduu suudu oo lanɗo mawɗo Roomu on. Yo moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi on wonu e ɓerɗe mon. Immorde e an min Puulusa, mo Alla hoddiri wonugol *sahaabaajo Iisaa Almasiihu on, wondude e oo musiɗɗo men wi'eteeɗo Timotee, haa e mon onon, ɓee musiɓɓe amen humondirɓe e *Almasiihu on, gomɗinɓe wonɓe Koloosi, sella-findeeɓe. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on immorde e Alla Baaba men. Meɗen duumi e jarnugol Alla, on Ben Iisaa Almasiihu Joomi men on, e nder ko men torantoo on kon. Ko fii men nanii fii ko gomɗinɗon Iisaa Almasiihu on kon no wowlee, e giggol ngol yiɗuɗon yimɓe Alla ɓen fow ngol, sabu tama'u mo maranaɗon on ka kammu, on mo daaluyee goongaajo on andinnoo on fii mun, ɗun ko Kibaaru Moƴƴo hewtuɗo ka mon on. Ko wano o woni waɗirde batte, o laya e aduna on fow non, ko wano non o woni waɗirde batte e hakkunde mon gila ɲande nanuɗon anduɗon moƴƴere Alla nden e nder goonga on, ɓawto Epafaraasi, oo giɗo amen e gollidoowo e amen, hewtinde on ɗii janndeeji. Himo wonani on golloowo sella-findeejo e telen-ma Almasiihu on, awa kadi o ɓanginanii men fii giggol ngol Ruuhu Allaahu on waɗi e mon ngol. Ko ɗun waɗi, menen kadi, gila ɲande men humpitii ɗun, meɗen duumii e toranagol on Alla, e toragol yo on hebbine gandal fii faale makko on, wondude e kala faamu e hakkil iwruɗun e Ruuhu Allaahu on, fii no wuuriron noone no hawrirani Joomiraaɗo on, e no welira mo e kala noone, ngurnɗan mon ɗan rima kala noone kuuɗe moƴƴe, ɓeydoɗon e andugol Alla, bawgal mangu makko ngun tiiɗina on e kala huunde, fii no woniron ŋaɲɲiiɓe e muɲɲiiɓe, e hoore hiɗon jarnira Baabaajo on weltaare, on Wawnuɗo on heɓugol geɓal ka ndondi ndi o marani gomɗinɓe ɓen ka laamateeri ndaygu, on Jattinɗo en mbawdi niɓe ɗen, o addii en ka laamateeri Ɓiɗɗo makko yiɗaaɗo on, on mo heɓirɗen cottudi wonkii e yaafuyee junuubaaji. Ko on Ɓiɗɗo woni mbaadi Alla mo yi'otaako on, ko kanko woni afo e hoore kala ko tagaa. Ko fii ko e makko kala huunde tagiraa ka kammu e ka hoore leydi, ko yi'otoo e ko yi'otaako, ɗun ko julle laamu e laamuuji e hooreyaagal e bawɗe, fow ko e makko tagiraa, e fii makko kadi tagiraa. Ko kanko adii kala huunde, e kala huunde ko e makko woniri. Ko kanko woni hoore ɓandu ndun, ɗun ko *moftal ngal. Ko kanko woni Fuɗɗoode nden, e adaaɗo immintineede e hakkunde mayɓe ɓen, fii no o wonira Arano e ɗi fow. Ko fii welii Alla ka ko woni e Alla kon fow wona e Almasiihu on, e moƴƴintinirgol fow e makko kanko tigi, ko woni ka hoore leydi kon e ko woni ka kammu kon, e nder waɗugol ɓuttu rewrude e ƴiiƴan makko hibbaaɗan ɗan ka hoore *leggal makko altindiraangal. Onon kadi, ɓee woɗɗitinooɓe Alla e ayɓe makko sabu miijooji mon ɗin e kuuɗe mon bonɗe ɗen, jooni non ko mayde ɓandu makko ndun o moƴƴintiniri hakkunde mon e makko, fii no laatoron yeeso makko kanko Alla laaɓuɓe, ɓe aldaa e ella e ɓe felnaaki, kono non, ko si tawii hiɗon duumii e gomɗinal ngal, hiɗon tabintinaa, ɲiiɓinaa e maggal, hara on woɗɗitaaki tama'u mo heɓirɗon Kibaaru Moƴƴo mo nanuɗon on. On Kibaaru feɲɲinanaaɗo kala tagaaɗo ka ley kammu, ko on min Puulusa mi wonti kurkaadu mun. Jooni miɗo weltii e nder tampereeji an ɗin fii mon. Ko fii, e an min, mi timminirii ɓandu an ndun ko ŋakkunoo e tampereeji Almasiihu on, fii ɓandu makko ndun, ndun-le ko moftal ngal. Ko ngal moftal mi wonani kurkaadu, wano Alla nelirimmi non fii feɲɲinangol on daaluyee makko on e ko woni e mun kon fow, ɗun ko on gundoo neeɓunooɗo suuɗaade e nder jamaanuuji ɗin fow, kono jooni o feɲɲinanaama laaɓuɓe makko ɓen, ɓen ɓe Alla faalaa andinde ko honɗun woni ngalu mangu on gundoo e hakkunde leƴƴi ɗin fow. Ko woni on gundoo: Almasiihu on no e mon, ko ɗun woni tama'u mangu ngun. Ko on men woni feɲɲinde fii mun e nder hajagol, janna kala neɗɗo e dow faamu timmungu, fii no kala neɗɗo laatora mokobaa e nder humondiral e Almasiihu on. Ko ɗun mi woni gollande, e nder tippirgol e doole makko wonɗe gollude e an no tiiɗiri ɗen. Awa, mi faalaa yo on andu ko tippiro hongo mi rondii fii mon, onon e ɓee ɓe Laa'udiisa e ɓe yi'aali lan haa hande ɓen. Ɗun ko fii no ɓerɗe maɓɓe ɗen wakkilora, e no ɓe tamondirira e nder giggol, ɓe heɓa kala ko woni e pellital heewungal iwrungal e faamu, fii andugol gundoo Alla on, ɗun ko *Almasiihu on tigi, on mo ngaluuji faamu ngun e gandal ngal fow suuɗii e mun. Ko mi wi'iri ɗun, ko fii wota hay gooto faljinir on yewtereeji welɗi. Ko fii, si tawii mi tawdaaka e mon e ɓandu, kono haray miɗo wondi e mon ka ɓernde, miɗo weltori yi'ugol nanondiral yaadungal wongal hakkunde mon ngal, e tiiɗeendi gomɗinal mon ngal e telen-ma Almasiihu on. Nde tawnoo on jaɓii Iisaa Almasiihu on wona Joomi mon, awa duumee e humagol e makko. Iree ɗaɗi mon ɗin e didoodi mon ndin e makko, tabiton e nder gomɗinal ngal wano janniraɗon non, wonon heewuɓe jarnugol. Reenee, wota hay gooto e mon hiile, nangiree faamu neɗɗanke e ɗayni meereeji immorde e aadaaji neɗɗanke e mbawdiiji adunayankeeji, ɗi tawata wonaa e Almasiihu on iwri. Ko fii allankaaku Alla ngun fow no e neɗɗankaaku Almasiihu on, awa kadi on wonii timmuɓe e kala huunde e nder yuɓɓondiral mon e makko, ɗun ko on Wonɗo yeesoojo kala laamu e kala bawgal. Ko e nder humondiral mon e makko kadi sunniniraɗon *sunninannde nde waɗiraaka juuɗe neɗɗanke, kono hara ko sunninannde nde Almasiihu on waɗi nden, ɗun ko ɓoorugol ɓandu junuubankeeru ndun. On surridaama e makko, e nder *looteede maande kisiyee, on immintinidaama e makko sabu ko gomɗinɗon bawgal Alla ngal kon, on Immintinɗo mo e hakkunde mayɓe ɓen. Onon, ɓe tawata maayiino sabu bonnereeji mon e sabu angal sunninegol mon, kanko Alla o wurnitidii on e Almasiihu on. O yaafanike en bonnereeji men ɗin fow. O montii derol ɲamaale windanoongol e hoore men ngol, ngol ngol tawata yamirooje mun no ŋannani en, o ittiri ngol fempugol ngol ka *leggal altindiraangal. O ɓoorii laamuuji ɗin e bawɗe ɗen, o weeɓitii ɗe e kene e yeeso fow e nder foolirgol ɗe leggal altindiraangal ngal. Awa ko ɗun waɗi, wota gooto ɲaawu on fii ko ɲaamoton kon e ko yaroton kon, maa fii juldeere, maa lewru heyru, maa ɲalaaɗe fowteteeɗe e mun ɗen. Ɗun fow ko ɗowdi piiji aroyayɗi ɗin, kono haqiiqa on ko ɗi Almasiihu on ɗin. Wota on jaɓu ɓen yimɓe yiɗuɓe yankinorde tampingol ɓandu ndun e rewugol malaa'ika hippoo on mbuuɲaari mon ndin. Sifa ɓen yimɓe ko hoolorɓe koyɗi mun. Hiɓe hebbinora mawnintinaare nde alaa nafa, immorde e miijooji neɗɗanke, edii ɓe humaade e Hooreejo on, on mo ɓandu ndun fow jogondiriri sabu mun, fottiri jokke ɗen e ɗaɗi ɗin, mawni no Alla yiɗiri non. Nde tawnoo on maayidiino e Almasiihu on, on sertii e ɗii mbawdiiji adunayankeeji, ko honɗun jaɓanton ɓe fawa on ɗii aadaaji, wa si tawii hiɗon wuurani aduna, ɗun ko «wota a meemu ɗunɗoo!», «wota a mettu ɗunɗaa!», «wota a foppo ɗuntoo!» Ɗii aadaaji fow si huutoraama ko ɗi bontayɗi, ɓay ko ɗi yamirooje e janndeeji neɗɗanke. Pellet, ko goonga, ɗin aadaaji no nandi e faamu, ɓay hiɗi catii e dewal anniyaangal immorde e neɗɗanke, e yankinaare e yangugol ɓandu, kono ɗi alanaa neɗɗanke no o wawtora hoore makko. Ɓay non on wurnitidaama e *Almasiihu on, haray ɗaɓɓee piiji wonɗi ka dow ɗin, ka Almasiihu on jooɗori ka sengo ɲaamo Alla ton. Miijee fii ko woni ka dow kon, hara hinaa fii ko woni ka hoore leydi kon. Ko fii on maayii, ngurndan mon ɗan no suuɗii e Almasiihu on ka Alla. Awa, nde Almasiihu on, ɗun ko ngurndan mon ɗan, feeɲiti, haray on feeɲiday e makko ka mangural. Awa waree piiji adunayankeeji wonɗi e mon ɗin, ɗun ko wano: jinaa e angal laaɓal e himmeeji e faaleeji bonɗi e miile, (ko fii miile ko rewugol sanamu). Ko ɗun addata tikkere Alla nden e hoore murtuɓe ɓen. Ko nii wuurirnoɗon oya tuma, wa fewndo junuubu ardinoo ngurndan mon ɗan. Kono jooni non, onon kadi bugitee ɗun fow: ɗun ko tikkere nden e monee on e hunƴeendi ndin e hoyre nden e haalaaji bonɗi yaltaynooɗi e kundule mon ɗin. Wota on fenindiran, onon ɓee ɓortiiɓe tagu hinngu ngun e kuuɗe mun, ɓornii tagu hesu heyɗintinaangu e noone mbaadi on Taguɗo ngu, fii no waawiron mo andude haa timma. Ɗon alaa *Gereekiyankeejo maa *Yahuudiyankeejo, maa sunninaaɗo maa mo sunninaaka, maa leɲol ngol finaa maa leɲol kaana-jikkuwol, maa maccuɗo maa dimo, kono ko Almasiihu on woni fow, woni e fow. Ɓay ko on suɓaaɓe Alla, laaɓuɓe, e yiɗaaɓe makko, ɓornee yurmeende tiiɗunde e moƴƴuki e yankinaare e newaare e yondinaare. Muɲɲondiranee, yaafondiron si tawii goɗɗo no mari ko wullitoo e hoore oya. Wano Almasiihu on yaaforani on non, onon kadi waɗiree wano non. Kono, e hoore ɗunɗoo fow, ɓornee giggol, sabu ko ngol yuɓɓindirta haa timma. Yo ɓuttu Almasiihu ngu noddiraɗon fii wonugol ɓandu wooturu ngun ardo ɓerɗe mon ɗen. Wonee anditanooɓe. Yo kongol Almasiihu on hebbin ɓerɗe mon ɗen. Jannindiree, hajondiron e dow faamu fow e nder ko beytiranton Alla beyti Zabuura e jaarooje e beyti hormorɗi, yettiron Alla beytirangol mo ɓerɗe mon ɗen fow. Kala ko waɗoton, e kongol maa e kuugal, waɗee fow e innde Iisaa Joomi on, e jarnirgol mo Alla Baabaajo on. Rewɓe, mo kala e mon, yo yankinano moodi mun, wano hawrirani Joomiraaɗo on non. Onon kadi worɓe, mo kala e mon yo yiɗu ɓeyngu mun, hara on hunƴanaali ɓe. Onon kadi fayɓe, ɗoftee mawɓe mon ɓen e ɗi fow, ko fii ɗun no wela Joomiraaɗo on. Onon kadi baabiraaɓe, wota on mettin ɓerɗe fayɓe mon ɓen, fii wota ɓerɗe maɓɓe maayu. Onon kadi yo jiyaaɓe, ɗoftee jeyɓe on jeyal adunayankewal ɓen e ɗi fow, hara hinaa non e gite maɓɓe tun, wa si tawii on ɗaɓɓay woni no yimɓe ɓen yiɗira on, kono hara ko ɓernde laaɓunde e nder kulol Joomiraaɗo on. Kala ko waɗoton, waɗiree ɗun ittiri wonkii mon kin fow, wa si tawii ko Joomiraaɗo on wonɗon waɗande, hara hinaa yimɓe ɓen, e hoore andugol mon on heɓiray Joomiraaɗo on ndondi wa ngeenaari. Ko Almasiihu Joomi on wonɗon kurkanaade. Ko fii kala on waɗuɗo ko boni, o hettay njoddi bonnere makko nden, awa kadi giɗaale alaa ton. Onon kadi yo jeyɓe, jogoree jiyaaɓe mon ɓen no feewiri e no nunɗiri, e hoore andugol wonde onon kadi hiɗon mari Jeyɗo on ka kammu. Duumee e toragol Alla, hakkilanon e ɗun e dow yettugol mo. Toranoɗon men kadi, fii yo Alla udditan konguɗi amen ɗin dambugal fii no men waawira feɲɲinirde goonga lugguɗo *Almasiihu on, on goonga mo mi jolkaa fii mun, e no mi yewtira fii on goonga no laaɓiri, wano haaniranimmi non. E telen-ma ɓe gomɗinaa ɓen, wondiree faamu, hara on accaali fajuhun woo feƴƴira on. Yo taw soono woo konguɗi mon ɗin ko welɗi, hara hiɗi weliri wa lanɗan, fii no andiron ko honno jaaborton mo kala. Tikiiki, oo musiɗɗo an yiɗaaɗo, golloowo holniiɗo mo mi kurkodata fii golle Joomiraaɗo on, o andinoyay on fow fii no mi fewndori. Ko waɗi si mi immini mo haa e mon, ko fii no andiron no men fewndori, e fii yo o wakkilin ɓerɗe mon ɗen. Mi immindinanii on mo e oo musiɗɗo yiɗaaɗo sella-findeejo wi'eteeɗo Onesiima, on ko mo mon. Ɓe andinoyay on ko woni feƴƴude gaa kon fow. Oo wondiɗɗo an e joge wi'eteeɗo Aristarke salminii on, wondude e Markuusa, oo denɗiraawo Barnabaasi, on mo tindinanaɗon fii mun. Si o hewtoyii ka mon, wernee mo moƴƴa. Iisaa jammaaɗo Yustuusa kadi salminii on. E nder leɲol *Yahuuda ngol, ko ɓee ɗoo tun woni gollidude e an fii *laamateeri Alla ndin, ɓe woni wakkilinɓe lan. Oo kurkaadu Iisaa Almasiihu on wi'eteeɗo Epafaraasi salminii on, on ko mo mon. Himo duumii e tippiro fii mon e nder torndeeji makko ɗin, fii no tabitiron wa mokobaaɓe, heewuɓe hoolaare e telen-ma faale Alla on fow. Miɗo seeditanii mo ɗun, wonde o yanganike on fota, e fii ɓee ɓe Laa'udiisa e fii ɓee ɓe Hiirapoliisa. Awa kadi, oo ɲawndoowo yiɗaaɗo wi'eteeɗo Luuka, wondude e Demaasi, salminii on. Salminanee lan musiɓɓe wonɓe Laa'udiisa ɓen, kaɲun e oo debbo wi'eteeɗo Nimfaasi, e *moftal wongal ka suudu makko ngal. Si nduu ɓatakuru jangaama ka mon, etee kadi no ndu jangiree ka moftal wongal Laa'udiisa. Jangon kadi iwranayndu on ndun Laa'udiisa. Wi'on kadi oo wi'eteeɗo Arkiipe yo o eto no o timminira ɗee golle ɗe o heɓiri Joomiraaɗo on. Min Puulusa, mi salminirii on jungo an ngon tigi. Awa anditee fii jolokooje an ɗen. Yo moƴƴere wonan on. Immorde e an min Puulusa, wondude e Silaasi e Timotee, haa e ngal *moftal wongal Tesalonii, humondirɓe e Alla Baabaajo on e Iisaa Almasiihu Joomi on. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on. Meɗen duumii e jarnugol Alla fii mon on fow, e meɗen anditude fii mon on fow e nder torndeeji amen ɗin. Meɗen anditude soono woo yeeso Alla, on Ben men, kuuɗe gomɗinal mon ngal e golle giggol mon ngol e tama'u mo catorɗon e Iisaa Almasiihu Joomi men on. Meɗen andi, yo musiɓɓe ɓe Alla yiɗi, ko on suɓaaɓe, ko fii Kibaaru Moƴƴo mo men woni feɲɲinde on, men addiranaali on mo kongol tun, kono ko wondude e bawgal e *Ruuhu Seniiɗo on e hoolaare mawnde. E hiɗon andi-le no men wondirnoo e mon fii nafa mon. Onon kadi on ɲembii men, on ɲembii Joomi on. Hay e nder tampereeji mon ɗuuɗuɗi ɗin, on jaɓirii daaluyee on weltaare iwrunde e Ruuhu Seniiɗo on. Ko ɗun waɗi, on wonii ɓe gomɗinɓe ɓen Masedonii e Akaaya fow ɲembinta. Ko fii daaluyee Joomiraaɗo on lollirii immorde ka mon, hinaa non e hoore Masedonii e Akaaya tun, kono gomɗinal mon ngal e Alla andike nokkeeli ɗin fow, haa ka tawata hewtaa ka men wowla fii mun. No sifeede fii jaɓɓo ngo men jaɓɓaa ka mon ngon, e ko honno tuubiranɗon Alla, yiltiɗon e ɓaawo sanamuuji fii rewugol Alla Wuuruɗo Goongaajo on, e fii habbagol ka kammuuli on Ɓiɗɗo makko, mo o immintini e hakkunde mayɓe ɓen, ɗun ko Iisaa, on Jattinɗo en tikkere aroyaynde nden. Hiɗon andi onon tigi, yo musiɓɓe, ardu amen ndun ka mon wonaali meerenteeru. Kono ɓawto men tampude, men tampinee e ndee saare wi'eteende Filipii, wano andirɗon non, men ƴetti hoolaare e Alla men on fii feɲɲinangol on Kibaaru Moƴƴo Alla on e nder tippiro mawngo. E hoore ɗun, waajuuji amen ɗin hinaa e palji iwri, maa e anniyeeji bonɗi, maa e ƴoyre, kono ɓay Alla tawii meɗen foddi e halfineede Kibaaru Moƴƴo on, ko ɗun waɗi si men yewtirtaa no welirta yimɓe ɓen, kono ko no welirta Alla, on ndarndotooɗo ɓerɗe amen ɗen. E hoore ɗun, hiɗon andi men ɗayniraali on mantirgol konguɗi, miile kadi ardaaki men, Alla ko seedee e ɗun. E men ɗaɓɓaali kadi yo yimɓe ɓen teddin men, woni onon, woni heddiiɓe ɓen. Hay si men waawayno hollude on mbawdi sabu ko men *sahaabaaɓe *Almasiihu on, men waɗaali ɗun. Kono fewndo men wondi e mon, men holli on newaare, wano neene dankorta ɓiɓɓe mun. E nder giggol ngol men joganii on ngol, meɗen yiɗunoo yeɗugol on Kibaaru Moƴƴo Alla on, kono kadi ngurndan amen ɗan tigi, hakkee ko men yiɗi on. Onon on anditii, yo musiɓɓe, golle amen ɗen e yangi amen kin fewndo men feɲɲinannoo on Kibaaru Moƴƴo Alla on, men gollirno jemma e ɲalorma, fii wota men wonan hay gooto e mon dongal. Ko on seedee, Alla kadi ko seedee, men wonirno e noone laaɓuɗo e no feewiri e no felnoraa telen-ma mon, onon gomɗinɓe ɓen. Hiɗon andi kadi men woniranno kala e mon wano baaba woniranta fayɓe mun. Men waajino on, men wakkilini on, men jeeji on yo on wuurir noone no welirta Alla, on Nodduɗo on ka *laamateeri mun e ka mangu mun. E hino ko men duumori e jarnugol Alla kon: e nder jaɓugol mon daaluyee mo men feɲɲinannoo on on, on jaɓiraano mo wa iwruɗo e neɗɗanke, kono on jaɓirno mo wa daaluyee Alla, no o woniri haqiiqa non, ko on daaluyee woni gollude e mon onon gomɗinɓe ɓen. On ɓanginno ɗun, yo musiɓɓe, e nder ɲembugol mon *mofte Alla wonɗe ka diiwal Yahuuda ɗen, ɗe tawata ko Iisaa Almasiihu on jeyi, ko fii onon kadi on tampuno e juuɗe ɲokondooɓe mon ɓen sifa tampereeji ɗi *Yahuudiyankeeɓe ɓen tampinnoo ɗen mofte ɗin. Ko ɓen wari Iisaa Joomi on, wari annabaaɓe ɓen, cukkii men, ɗun ko ɓen ɓe welataa Alla, wonɓe ayɓe yimɓe ɓen fow. Hiɓe fanni men yewtugol ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen fii wota ɓen dande, ko nii ɓe jokkiri hebbingol junuubaaji maɓɓe ɗin. Kono tikkere Alla nden sakkitori nangugol ɓe. Menen, telen-ma amen yo musiɓɓe, e nder ko men seedunoo e mon kon e nder saa'ihun e ɓandu, kono hinaa e ɓernde, hakkee ko men marnoo faale tiiɗuɗo fii yi'itugol on, men etino fii ɗun fota. Ko ɗun waɗi si men faalano yahude ka mon, tentinii min Puulusa, mi etino ɗun ɓuri nde wootere. Kono Ibuliisa hanni men. E hara hinaa onon woni tama'u amen on e weltaare amen nden e *meetelol darja amen on yeeso Iisaa Joomi men on ɲande ardu makko ndun? Hiiyii, ko onon woni darja amen on e weltaare amen nden! Ko ɗun waɗi si men wawtaano hande kadi habbagol ko ɓuri nii, men tawi no ɓurani men ka men wona menen tun ka saare Atiina, men imminana on oo musiɗɗo amen inneteeɗo Timotee, on wondiɗɗo amen e nder golle Alla ɗen e hoore feɲɲingol Kibaaru Moƴƴo *Almasiihu on. Men fawi mo tiiɗingol on e wakkilingol on ka gomɗinal mon, fii wota hay gooto dilline e nder tampereeji fewndiiɗi ɗin. Ko fii onon tigi hiɗon andi ko ɗun muuyanaɗen. Fewndo ko men wonnoo takko mon, men wowlanayno on wonde en heɓay satteendeeji, ko ɗun woni ko hewti, hiɗon andi. Ko ɗun waɗi, ɓay mi waawataano habbaade hande kadi, mi imminii Timotee fii humpitagol gomɗinal mon ngal, miɗo hulunoo wota taw no gasa hara jarribotooɗo on faljinii on, tawa golle amen ɗen wonii meere. Awa Timotee ko e hewtitude woni ka amen iwrude ka mon, o addoranii men kibaaru moƴƴo fii gomɗinal mon ngal e giggol mon ngol. O innii men, tigi-tigi on, hiɗon joganii men maande moƴƴere, awa kadi hiɗon himmani yi'ugol men, wano men himmirani yi'ugol on non. E hoore ɗun, e nder satteende amen nden fow e tampere amen nden, yo musiɓɓe, men wakkilinaama sabu gomɗinal mon ngal. Jooni non hiɗen wuuri, ko fii hiɗon tabiti few e Joomiraaɗo on. E hara ko honno men waawata jarnirde Alla fii mon, fii ndee weltaare nde weltinɗon men yeeso makko fow? Ko ɗun waɗi, jemma e ɲalorma meɗen toraade mo e nder tentingol fii yo o newnan men yi'itugol on, timmintina ko ŋakki e gomɗinal mon ngal kon. Yo Alla Ben men on tigi, e Iisaa Joomi men on, udditan men laawol haa ka mon. Awa kadi yo Joomiraaɗo on hebbin giggol hakkundeeji mon haa feƴƴita, e telen-ma yimɓe ɓen fow, hara kadi ko sifa giggol ngol men joganii on ngol. Yo o tabintinir nii ɓerɗe mon ɗen fii no woniron laaɓuɓe e ɓe felnaaki yeeso Alla Baabaajo men on, ka ɲalaande nde Iisaa Joomi men on aroyta e mun wondude e laaɓuɓe mun ɓen fow. Ka rawnoode, yo musiɓɓe, on andirii men ko honno gasirton wonirde fii no weliron Alla, e hin-le ko non wonirɗon. Jooni men torike on, men jeejii, sabu humondiral men e Iisaa Joomi on, ɓeydee yaarude yeeso soono woo e ɗen baŋŋe. Ko fii hiɗon andi janndeeji ɗi men janni on ɗin immorde e Iisaa Joomi on. Ko Alla faalaa ko yo on laato laaɓuɓe, e fii yo on woɗɗito jinaa, e yo mo kala e mon waawu jogitaade ɓandu mun ndun e nder laaɓal e teddungal, e ɓaawo accugol faaleeji wonkii foola ɗun, wano ɓe gomɗinaa andaa Alla ɓen gerdata non. E telen-ma ɗun, wota hay gooto bonnu musiɗɗo mun maa huutora mo ƴoyre, ko fii Joomiraaɗo on yoɓay sifa ɗin noone ellaaji fow. Hari men wowlaniino on ɗun, men hajike on e ɗun. Ko fii Alla noddiraali en wuurirgol angal laaɓal, kono ko wuurirgol laaɓal. Ko ɗun waɗi, on bugitiiɗo ngal gandal, haray hinaa neɗɗo o bugitii, kono ko Alla, on Yeɗuɗo on *Ruuhu mun Seniiɗo on. E telen-ma giggol siɗɗankaaku musiɓɓe gomɗinɓe ɓen, on hatonjinaa e windaneede fii ɗun, ko fii Alla tigi wawnii on yiɗindirgol. Ko ɗun kadi wonɗon waɗude e fee musiɓɓe men ɓen fow e nder Masedonii no didori, kono men wakkilinii on, yo musiɓɓe, ɓeydugol kadi. Himmanon wuurirgol ɓuttu, jokkon haajuuji mon ɗin tigi, golliron juuɗe mon ɗen, wano men yamiriri on non. Ɗun ko fii no woniron feewuɓe e telen-ma ɓe gomɗinaa ɓen, hara on wonataa dongal hay gooto. Men faalaaka, yo musiɓɓe, yo on ronku andude fii mayɓe ɓen, fii wota on heɓu sokola, wano ɓeya ɓe alaa tama'u ɓen. Ko ɗun waɗi, ɓay hiɗen gomɗini Iisaa maayii, awa kadi o immintinaama, hiɗen gomɗini kadi Alla artiray maayuɓe no gomɗini Iisaa ɓen wondude e makko. Awa e hino ko men wi'ata on, ɗun non ko e kongol Joomi on iwri: enen wurɓe ɓen, luttituɓe haa ɲande ardu Joomi on, en adotaako mayɓe ɓen artireede. Ko fii, Joomi on tigi iwray ka kammu, tippoda e yamiroore ewnaande e hawa malaa'ikaajo mawɗo e hito *liital Alla ngal. Onsay ko maayuɓe no gomɗini *Almasiihu on ɓen adetee immintineede. Ɓawto ɗun, enen wurɓe luttitayɓe ɓen, en ƴettidete e maɓɓe ka nder duule, fii fottoygol e Joomi on ka weeyo. Onsay en wonday e Joomi on haa poomaa. Awa wakkilindiree rewrude e ɗii konguɗi. Fii ɲalaaɗe ɗen e saa'iiji ɗin, on hatonjinaa e windaneede fii ɗun, yo musiɓɓe. Ko fii onon tigi hiɗon andi few ɲalaande Joomi on arday wa nde ngujjo no ara jemma. Nde yimɓe wi'i: «Ɓuttu ngun tabitii, tawa kadi masiibo alaa!», ko onsay halakuyee on arata heɲa, yana e maɓɓe wa nde ŋata fiɗi debbo reeduujo, hara ɓe daɗataa-le few. Kono onon, yo musiɓɓe, on alaa e nder niwre nden haa ka nden ɲalaande juhira on wa ngujjo. On fow ko on ɓiɓɓe ndaygu ngun e ɓiɓɓe ɲalorma on. Hinaa en ɓe jemma on maa niwre nden. Awa, wota en ɗaanor wa ɓeya, kono wattanen yiila, wonen hakkilanɓe. Ɗaanotooɓe ɓen ɗaanoto jemma, mandilooɓe ɓen ko jemma mandilirta. Kono enen yimɓe ɲalorma ɓen, wonen hakkilanɓe, ɓornoɗen hiwitorgo gomɗinal ngal e giggol ngol, hippoɗen kunnawal tama'u kisiyee on. Ko fii Alla muuyanaali en tikkere makko nden, kono ko fii no heɓiren kisiyee rewrude e Iisaa Almasiihu Joomi men on, on mayɗo fii men, fii, woni hiɗen ɗaanii, woni en ɗaanaaki, no wuuridiren e makko. Awa, wakkilindiree, tiiɗindiron, wano wonɗon warrude non fewndo ɗoo. Men torike on, yo musiɓɓe, anditanee wonɓe gollude hakkunde mon ɓen, ɓen ɓe Joomiraaɗo on suɓii ko ardoo on, hajoo on. Joganoɗon ɓe teddungal tiiɗungal e giggol, sabu kuuɗe maɓɓe ɗen. Yo ɓuttu wonu hakkunde mon. Men yamirii on, yo musiɓɓe, hajee puyɓe ɓen, wakkilinon aamituɓe ɓen, wallitoɗon lo'uɓe ɓen, wonon muɲɲiiɓe e fee wonɗo woo. Wattanon yiila fii wota hay gooto yoɓir bone bone, kono waɗee soono woo ko moƴƴi, woni non ko e hakkunde mon, woni e telen-ma wonɗo woo. Wonee saa'i kala weltiiɓe, duumoɗon e toragol, jarnee Alla e fee kala ko woni, ko fii ko ɗun woni faale Alla on fii mon, onon ɓee humondirɓe e Iisaa Almasiihu on. Wota on faaɗinan Ruuhu Allaahu on. Wota on hayfin konguɗi ɗi Alla longini gomɗinɓe ɓen, kono taskee kala huunde, jogitoɗon ko moƴƴi kon. Reenoɗon e bone, noone woo no o wa'i. Yo Alla Jom Ɓuttu on waɗu on yimɓe makko ko timmi, e yo o reenu on e baŋŋeeji ɗin fow, ɗun ko ruuhu mon on e wonkii mon kin e ɓandu mon ndun, fii wota on wonu felniiɓe ɲande ardu Iisaa Almasiihu Joomi men on. Ko fii on Nodduɗo on ko Sella-Findeejo, awa kadi ko on woni Timminoyoowo ɗun fow. Musiɓɓe, awa toranee men menen kadi. Salminiree musiɓɓe ɓen fow hirbondiral laaɓungal. Mi torike on e innde Joomi on: yo musiɓɓe ɓen fow jangu nduu ɓatakuru. Yo moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi men on wonu e mon. Immorde e an min Puulusa, wondude e Silaasi e Timotee, haa e ngal *moftal wongal Tesalonii humondirngal e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on: yo moƴƴere e ɓuttu wonan on immorde e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on. Meɗen haani, yo musiɓɓe, duumaade e jarnugol Alla fii mon, ɗun-le ko ko feewi, ko fii gomɗinal mon ngal no ɓeydaade, awa kadi giggol ngol yiɗindirɗon ngol ko e ɓeydaade tun woni. E hoore ɗun, meɗen mantorde on e nder mofte Alla ɗen, sabu ŋaɲɲaare mon nden e gomɗinal mon ngal e nder cukkanɗe ɗe cukkaɗon ɗen fow e satteendeeji ɗi wakkiliɗon ɗin. Awa, ko ɗunɗoo woni seedee ɲaawoore Alla feewunde nden, fii no woniron rinɗanɓe *laamu Alla ngu wonɗon tampande ngun. Ko fii no feewi yeeso Alla ka o yottorana on ɓee wonɓe on tampinde tampere, e ka o yeɗa on ɓuttu, onon tampinaaɓe ɓen, wondude e amen, nde Iisaa Joomi on feeɲoyi ka kammu, wondude e malaa'ikaaɓe dolnuɓe ɓen e hakkunde joyngol yiite, fii yaggingol ɓe andaa Alla ɓen e ɓe ɗoftanooki Kibaaru Moƴƴo Iisaa Joomi men on. Ɓe lettiree halakuyee poomayankeejo, ɓe woɗɗitoo Joomi on e mangu bawgal makko ngal nde o aroyi e nden ɲalaande, fii yo o darjine immorde e laaɓuɓe makko ɓen, o mugina gomɗinɓe ɓen fow. Onon kadi, on gomɗinii ko men seeditanii on kon. Ko ɗun waɗi, meɗen duumaade e toranagol on, fii no Alla men on waɗira on rinɗanɓe ngurndan ɗan o noddiri on ɗan, e no o laatinira e mon kala eɓɓooje moƴƴe e kuuɗe gomɗinal mon ngal tippude e bawgal makko ngal, fii no innde Iisaa Joomi men on mawniniree e mon, e no onon kadi mawninireɗon e makko, sabu sulfu Alla men on e Iisaa Almasiihu Joomi on. Fii ardu Iisaa Almasiihu Joomi on, e mottondiral men ngal e makko, men torike on, yo musiɓɓe, wota on jaɓu ɓerɗe mon yaawee jiiɓeede, maa aaninireɗon wi'ugol ɲalaande Joomi on hewtii. Hay si goɗɗo wi'ii on ko Alla longini men maa ko nelal maa ko ɓatakuru ko iwri e amen, wota on hulu. Wota hay gooto faljinir on noone woo, ko fii nden ɲalaande arataa ado murtaldu ndun waɗude, e feeɲugol aaden bonɗo on, on muuyanaaɗo hayrugol, ɗun ko on dartotooɗo immoo daroo e hoore kala ko neɗɗanke inni ko alla e hoore kala ko rewetee, o yaha haa o jooɗoyoo ka juulirde Alla mawnde, o wi'itoo kanko tigi Alla. On anditaali miɗo wowlanaynoo on ɗun, wa fewndo ko mi wondi e mon? Jooni non hiɗon andi tigi ko tongi mo, fii yo o feeɲu e saa'i makko on, ko fii fewndo ɗoo, doole bonɗe suuɗiiɗe ɗen no gollude, ko woni tun fewndo ɗoo goɗɗo no haɗi ɗe taho haa o dira. Ko onsay non aaden bonɗo on feeɲata. Iisaa Joomi on muliray mo wuttugol, o muncira mo jalbeendi ardu makko ndun kanko Iisaa. On aaden bonɗo ardoyay e kuuɗe Ibuliisa, o waɗa noone kaawakeeji e maandeeji e kuuɗe fenaandeeje, o huutoray kala noone bone fii faayingol wonɓe mulude ɓen, ɓay ɓe jaɓaali yiɗude goonga on fii no ɓe dandiree. Ko ɗun waɗi si Alla kadi accidi ɓe e doole ɗaynooje fii no ɓe gomɗinira fenaande nden, fii no yiɗuɓe angal peewal ngal, gomɗinaali goonga on ɓen ɲaawiree. Telen-ma amen menen, yo musiɓɓe ɓe Joomiraaɗo on yiɗi, meɗen haani duumaade e jarnugol Alla fii mon, ko fii Allaahu on suɓino on gila ka fuɗɗoode fii kisiyee on, e hoore *laɓɓinirgol on Ruuhu Allaahu on e gomɗingol goonga on. Ko ɗun o noddiri on Kibaaru Moƴƴo mo men feɲɲinani on on, fii no heɓiron geɓal ka mangu Iisaa Almasiihu Joomi on. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe, wonee tabituɓe, jogitoɗon janndeeji ɗi men janni on ɗin, woni non ko e konguɗi, woni e ɓataake. Yo Iisaa Almasiihu Joomi men on tigi, e Alla Baaba men, on Yiɗuɗo en, yeɗi en wakkilaare poomayankeere e tama'u moƴƴo immorde e sulfu makko on, wakkilin ɓerɗe mon ɗen, tabintina on e kala kuugal e kala kongol moƴƴol. Ka rawnoode, yo musiɓɓe, toranee men fii no daaluyee Joomiraaɗo on lollira e no mawniniree, wano o lolliri e mawniri ka mon non, fii no men dandiree ɓoyliiɓe ɓen e bonɓe ɓen, ko fii hinaa fow mari gomɗinal. Kono Joomiraaɗo on ko Sella-Findeejo, o tabintinay on, o hisina on bonɗo on. Joomiraaɗo on no okki men hoolaare e telen-ma mon wonde hiɗon waɗude, on waɗoyay kadi ko men yamiri on kon. Yo Joomiraaɗo on ardo ɓerɗe mon ɗen e fee giggol iwrungol e Alla e ŋaɲɲaare iwrunde e *Almasiihu on. Men yamirii on e innde Iisaa Almasiihu Joomi men on, yo musiɓɓe, yo on woɗɗito kala musiɗɗo wuuruɗo e nder puyndan, ko yaadaa e jannde nde hendorɗon men nden. Ko fii hiɗon andi onon tigi ko honno ɲembirton men, ko fii men wuuriraali puyndan hakkunde mon. Men jaɓaali goɗɗo fawtoo men ɲaametee nii tun, kono ko e nder golle sattuɗe e yangi men golliri jemma e ɲalorma, fii wota men wonan hay gooto e mon dongal. Wonaa fii hari ɗun no haanani men men waɗiri ɗun, kono men faalano on accirde menen tigi noone mo ɲembon. E hoore ɗun, fewndo ko men wonnoo ka mon, men waɗanno on ndee yamiroore ɗoo: kala on saliiɗo gollude, wota ɲaamu kadi! E hin-le men nanii woɓɓe e hakkunde mon no jokki puyndan, hiɓe jokki ko wonaa haaju maɓɓe edii ɓe gollude. Men torike ɓen yimɓe, men jeejirii ɓe Iisaa Almasiihu Joomi on, yo ɓe gollu e nder ɓuttu, ɓe ɲaama ko ɓe to'ani hoore maɓɓe kon. Onon non, yo musiɓɓe, wota ɓerɗe mon maayan waɗugol ko moƴƴi. On mo ɗoftaaki ko men wi'i kon e nduu ɓatakuru, haray maandinee fii makko. Wota on huuwondir e makko huuwondiral woo, fii yo o hersu. Wota on jogor mo non wa gaɲo, kono hajoree mo wa musiɗɗo mon. Yo Joomiraaɗo, Jom Ɓuttu on, yeɗu on ɓuttu kanko tigi saa'i kala e noone kala. Yo Joomiraaɗo on wondu e mon on fow. Min Puulusa, mi salminirii on jungo an ngon tigi. Ko maande an nden woni e nder ɓataake an ɗen fow, e hino bindi an ɗin. Yo moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi men on wonu e mon on fow. Immorde e an min Puulusa, mo Alla, on Danduɗo en, e Iisaa Almasiihu, on wonɗo tama'u men, yamiri wonugol *sahaabaajo Iisaa Almasiihu on. Mi salminii ma yo Timotee, an oo ɓiɗɗo an e nder gomɗinal. Yo Alla Baabaajo on e Iisaa Almasiihu Joomi men on yeɗe moƴƴere e yurmeende e ɓuttu. Wano mi wakkilinirno-maa non wonugol Efeesi ɗon, fewndo ko mi fokkiti Masedonii, fii yo a yamir woɓɓe goo wota ɓe jannu janndeeji goo, e wota ɓe cato e tindi mehi e lasilankaaku ngu lannataa, ko memminta yeddondire, hara hinaa waɗugol golle Alla ɗen e nder gomɗinal. Ko woni faandaare ndee yamiroore, ko yiɗirgol ɓernde laaɓunde e fondo moƴƴo e gomɗinal ngal aldaa e faasiqankaaku. Woɓɓe ɓen sortii e ɗen pehe, ukkii e haalaaji mehi, hara hiɓe faalaa wonude jannooɓe fii Sariya on, e hin-le ɓe faamanaa hay ko ɓe woni wi'ude kon, e ko ɓe woni tentinde fii mun kon. Hiɗen andi tigi wonde Sariya on no moƴƴi, kono ko e hoore jogitorgol mo no haaniri. Awa kadi anden Sariya on waɗiraaka fii feewuɓe ɓen, kono ko fii bonɓe ɓen e dartiiɓe ɓen e heeferɓe ɓen e junuubankeeɓe ɓen e ɓe rewataa Alla ɓen e hayfinooɓe fii Alla ɓen e warooɓe ben mun e yumma mun ɓen e ittooɓe ko'e ɓen e jeenooɓe ɓen e worɓe jinooɓe worɓe e yeeyooɓe yimɓe e fenooɓe e woondooɓe fenaande ɓen e kala waɗooɓe kuuɗe woopondirɗe e jannde haqiiqaare nden. Ndee jannde no yaadi e Kibaaru Moƴƴo mo o halfinimmi on, on ɓanginɗo mangural Alla moƴƴo on. Mi jarnii on yeɗɗinɗo lan, ɗun ko Iisaa Almasiihu Joomi men on, jogitorɗo lan wa holniiɗo, toɗɗii mi e ɗee golle makko, min oo hoynaynooɗo, cukkotonooɗo, yennaynooɗo. Kono mi yurminaa, ko fii ko mi wonnoo warrude ɗun, ko angal gandal e angal gomɗinal. Joomiraaɗo on yeɗii lan moƴƴere no yaajiri, wondude e gomɗinal e giggol ko woni e Iisaa Almasiihu on kon. Ngol kongol ɗoo ko haqiiqawol, hingol handi e jaɓeede few, ngol-le e hino ngol: Iisaa Almasiihu on ko ardi ka aduna ko dandugol junuubanke'en. Min non ko mi ɓurɗo bonde e ɓen. Kono mi yurminaa, fii no Iisaa Almasiihu on ɓanginira e an, min oo ɓurɗo bonde, yondinaare makko nden fow, fii no mi wonira misal e gomɗinoyooɓe e makko ɓen, ɓe heɓa *ngurndan poomayankejan. Teddungal e mangu wonanii Lanɗo poomayankeejo, mo maayataa, mo yi'otaako, Alla bajjo, haa poomaa. Aamiina! Ndee yamiroore nde mi yamir-maa, yo Timotee ɓiɗɗo an, wano *hiitoraa fii maa non, ko yo a tippir tippiro moƴƴo ngon e nder gomɗinal wondude e ɓernde laaɓunde. Nden ɓernde laaɓunde non woɓɓe ɓen tertike nde, haa ka tawata gomɗinal maɓɓe ngal yoolike. No tawaa e ɓen Himenee e Aleksander, ɓen ɓe mi accidi e Ibuliisa fii jannugol ɓe wota ɓe hoynu Alla. Ko adii kon taho, miɗo torii yo en landano yimɓe ɓen fow ballal Alla, waɗanen ɓe torndeeji e du'aaji e yettooje Alla, waɗanen ɗun kadi lamɓe e kala yeesooɓe, fii no wuuriren ngurndan newiiɗan e ɓuttuɗan wano Alla faaliraa non e hoore teddungal. Ko ɗun woni ko moƴƴi, ko welata Alla, Danduɗo en on, on Yiɗuɗo yo yimɓe ɓen fow dande, ɓe ara e andugol goonga on. Ko fii ko Alla gooto woodi, no woodi kadi moƴƴintinoowo gooto hakkunde makko e yimɓe ɓen, ɗun ko oo neɗɗo wi'eteeɗo Iisaa Almasiihu, on sakkiiɗo hoore mun fii sottugol fow, ɗun ko seedee waɗaaɗo e saa'i toɗɗaaɗo on. Ko fii feɲɲingol on seedee waɗi si mi waɗiraa waajotooɗo e yottinoowo, (mi wowlay goonga, mi fenataa), fii ko janna ɓe wonaa Yahuudiyanke ɓen ko woni gomɗinal goongawal ngal kon. Miɗo yiɗi kadi yo worɓe ɓen toro Alla ka woni woo, e hoore townugol juuɗe laaɓuɗe e ɓaawo tikkere e yeddondiral. Rewɓe ɓen kadi wano non, ɓe ɓornora no haaniri, hara hinaa no maniree e no hawnori, hara ɓe ukkaaki e morɗi hawniiɗi e cuɗorgol kaŋŋe e koɗe hittuɗe, maa conci satta-cogguuji, kono ko waɗugol kuuɗe moƴƴe, hara ko yaaduɗe e kuuɗe rewɓe qirritiiɓe rewugol Alla. Awa kadi yo debbo jangu e nder deeƴere e yankinaare timmunde. Mi yamiraali non debbo jannugol, maa laamagol gorko, kono ko yo o deeƴu. Ko fii ko *Aadama adaa tageede, si *Hawaa hikki ɗon. Awa kadi wonaa Aadama ɗaynanoo, kono ko debbo on ɗaynanoo, o bonni yamiroore Alla nden. Kono fow e mun, debbo dandirte jiidi mun ndin si o duumike e nder gomɗinal ngal e giggol e laaɓal no haaniri. No wi'aa: on mo no yelii wonugol yeesoojo ka *moftal Alla, haray ontigi ko huunde moƴƴere woni ko faalaa. Ngol kongol ko haqiiqawol. Kono fow e mun yo taw ardotooɗo on ko neɗɗo mo felnaaki, hara ko yondinorɗo debbo gooto, waawuɗo hoore mun, hara wonaa uɓɓitoowo, hara ko o teddintooɗo, wernoowo hoɓɓe, waawuɗo jannude, hara hinaa yaroowo mandila, hinaa ɲaaɗuɗo, kono hara ko o newiiɗo, hara hinaa yeddondirteeɗo, hara ko mo haajaaka e ngaluuji aduna, hara ko ardotooɗo moƴƴa ɓeynguure mun nden tigi, e ne'uɗo fayɓe mun ɓen, hara hiɓe yankinanii mo e nder teddungal timmungal. Ko fii si goɗɗo waawataa ardaade ɓeynguure mun nden tigi, haray ko honno ontigi waawata dankorde moftal Alla ngal? Yo taw wonaa gomɗinɗo kesun, fii wota o heewu townitaare, haa o yana e ɲaawoore nde Ibuliisa ɲaawaa nden. Bee o heɓira ɓe gomɗinaa ɓen kadi seeditoore moƴƴere, fii wota o heɓu feloore, o yana e pircol Ibuliisa. Wallitotooɓe moftal ngal ɓen kadi wano non, hiɓe haani wonude tedduɓe, woɗɗitiiɓe faasiqiyaagal e njaram feƴƴituɗan e ɗaɓɓirgol miile. Hiɓe haani humaade e goonga lugguɗo gomɗinal ngal e nder ɓernde laaɓunde. Kamɓe kadi non hiɓe haanaa ndarndeede taho, onsay non si tawii hay huunde alaa ko ɓe feliree, ɓe waɗa non ɗen golle. Rewɓe ɓen kadi wano non, yo ɓe wonu tedduɓe, hara ɓe wonaali ɲo'ooɓe, ɓe wona waawuɓe hoore maɓɓe e sella-findeeɓe e kala huunde. Wallitotooɗo on no haani tawde ko yondinorɗo debbo gooto, e ne'irɗo ɓiɓɓe mun ɓen e ɓeynguure mun nden no moƴƴiri. Ko fii kala wallitotooɗo, golluɗo ɗen golle no moƴƴiri, heɓoyay teddungal tiiɗungal e hoolaare mawnde ka gomɗingol makko Iisaa Almasiihu on. Mi windanii ma ɗunɗoo e hoore tanƴinagol mi yahay ka maa ko neeɓaa. Kono si mi aru e tongaade, ɗun a anday ko honno haanuɗaa wuurirde ka suudu Alla, ndun-le ko moftal Alla Wuuruɗo on, doosal e ɓalal goonga on. Awa kadi no fellitaa wonde gundoo ngal dewal no mawni: «Ɗun ko on feeɲirɗo ɓandu, holliraaɗo Ruuhu Alla ko o feewuɗo, feeɲanɗo malaa'ikaaɓe ɓen, on jantaaɗo fii mun e hakkunde leƴƴi ɗin, o gomɗinaa e nder aduna on, o ƴentinaa ka kammu e nder mangural.» Kono Ruuhu Allaahu on no holli no laaɓiri wonde, ka saa'iiji sakkitori woɓɓe ɓen tertoyto gomɗinal ngal fii jokkugol ruuhuuji ɗaynayɗi e janndeeji jinna, ɓe ɗayniree faasiqankaaku e waajuuji fenaandeeji, tawa ɓernde maɓɓe nden no jukkiniraa wa ko sunniraa njanɗe wojjiniraaɗe yiite. Ɓen yimɓe wi'oyay wota dese waɗu, ɓe harmina ɲaameteeji ɗi Alla waɗi fii yo gomɗinɓe ɓen e anduɓe goonga on ɓen ɲaamu e nder jarnugol mo ɗin. Hara-le ko Alla tagi kon fow no moƴƴi, huunde wonaa ko bugitetee. Ko jarnugol tun Alla nde hiɗen huutora. Ko fii ko Alla tagi kon fow no *laɓɓiniraa daaluyee on e toraare. Si a weeɓitanii ɗun musiɓɓe ɓen, a wonanay Iisaa Almasiihu on kurkaadu moƴƴuru, eltiraaɗo daaluyeeji gomɗinal ngal wondude e janndeeji moƴƴi ɗi jokkuɗaa ɗin tigi. Kono an, bugito taali neɗɗanke mehi ɗi yummiraaɓe yewtata. Eltiraa hoore maa wuurirgol wano Alla faaliraa non. Ko fii eltugol ɓandu ndun ko seeɗa nafi, kono wuurirgol wano Alla faaliraa non kan no wondi e nafa e nooneeji ɗin fow, no wondi kadi e fodaari ngurndan fewndiiɗan ɗan e aroyayɗan ɗan. Ngol ko kongol haqiiqawol, handungol e jaɓeede few wano ngol woniri non. Ko wonɗen gollirde tippira, ko fii en waɗii tama'u men on e Alla Wuuruɗo on, on Dandoowo yimɓe ɓen fow, tentinii gomɗinɓe ɓen. E hino ko haanuɗaa yamirde, janna kon. Wota hay gooto yawo ma fii ko a suka, kono wonan gomɗinɓe ɓen misal e kongol e jikku e giggol e gomɗinal e laaɓal. Ɗoo e mi arude, cato e jangangol yimɓe ɓen daaluyee on, waajoɗaa ɓe, jannaa ɓe. Wota a weddito e dokkal maa ngal, ngal yeɗiranoɗaa *hiitaango ngal, fewndo ko ardotooɓe *moftal ngal *fawi juuɗe e hoore maa. Huutor, wonaa e ɗun tun, fii no golle maa ɗen ɓangirana fow. Wattaa yiila e hoore maa e ko jannataa kon e nder cataare. Ko fii si a waɗirii non, a danday hoore maa, dandaa heɗotooɓe ma ɓen. Awa kadi wota a felir nayeejo no sattiri, kono waajor mo wa si ko o ben maa, sukaaɓe worɓe ɓen kadi wa miɲɲiraaɓe maa, rewɓe nayeeɓe ɓen kadi wa neeniraaɓe maa, jiwɓe ɓen kadi wa bandiraaɓe maa e nder laaɓal timmungal. Teddinaa kadi keynguuɓe ɓen, hara ko keynguuɓe ɓe alaa ballo ɓen. Si keynguujo no mari ɓiɓɓe maa taaniraaɓe, yo ɓen ekkito taho wuurirgol wano Alla faaliraa non e telen-ma ɗankagol ɓeynguure maɓɓe nden tigi, ko nii ɓe yoɓitirta mawɓe maɓɓe ɓen, ko fii ɗun no wela Alla. Keynguujo tigi-tigiijo mo alaa ballo on no waɗi tama'u mun on e Alla, duumii e toragol mo jemma e ɲalorma. Kono keynguujo jokkuɗo mbeleeɗe ko mayɗo, fii kala himo wuuri. Ko ɗunɗoo haanuɗaa waajaade fii wota ɓen keynguuɓe wonu felniiɓe. On mo dankaaki siɓɓe mun ɓen, tentinii ɓeynguure mun nden, haray o bugitike gomɗinal ngal, awa kadi haray hay mo gomɗinaa no ɓuri mo. Fii yo keynguujo windodu e keynguuɓe haanaaɓe walliteede ɓen, yo taw ko fanɗi woo himo mari duuɓi cappanɗe jeegoo, hara kadi ko yondinornooɗo gorko gooto, hara kadi ko andiraaɗo kuuɗe moƴƴe, wano ne'ugol fayɓe, wernugol kadi hoɓɓe, sembugol koyɗe yimɓe Alla ɓen, wallitagol tampuɓe ɓen, waɗugol kala kuugal moƴƴal. Kono wota a jaɓu winditude keynguuɓe hecciɗuɓe ɓen, ko fii nde himmeeji maɓɓe ɗin woɗɗintini ɓe *Almasiihu on woo, ɓe faalete ƴetteede, ɓe adda ɲaawoore Alla e hoore maɓɓe, sabu ko ɓe firti *ahadi maɓɓe araniri ndin kon. E hoore ɗun, ɓe wona puyɓe, ɓe wowtinoo naata e nduu, yalta e nduu, ɓe ɓeyda e ɗun ɲooreeji, ɓe wona humpaaɓe, ɓe wona e wowlugol piiji ɗi haanaaka wowleede. Ko ɗun waɗi si mi wi'i yo keynguuɓe hecciɗuɓe ɓen ƴette, ɓe heɓa ɓiɓɓe, ɓe ardoo ɓeynguure maɓɓe nden, fii wota en jonnu liddotooɓe en ɓen jolkun woo no ɓe aybinira en. Ko fii wuren woɓɓe e maɓɓe murtii, jokkii Ibuliisa. Si debbo gomɗinɗo no mari keynguuɓe ka mun, yo o wallito ɓe, hara hinaa *moftal ngal fawtii ɓe, fii no moftal ngal waawira wallitorde keynguuɓe ɓe alaa ballo ɓen. Ardotooɓe moftal ngal moƴƴa no handi e teddungal sowondirngal, tentinii ɓen wakkiliiɓe yangi waajagol e jannugol. Ko fii bindi ɗin no wi'i: «Wota mo buuma hunduko ngaari ndin nde hindi yaaɓana ɗun maaro», awa kadi: «Golloowo no handi e njoddi mun.» Wota a jaɓu tooɲe e hoore ardotooɗo woo, si hinaa a heɓu seeditiiɓe ɗiɗo maa tato. Duumiiɓe e waɗugol junuubu ɓen, wurtu ɓe e yeeso fow, fii no heddiiɓe ɓen kadi hulira. E yeeso Alla e Iisaa Almasiihu on e malaa'ikaaɓe suɓaaɓe ɓen, mi yamirii ma jokkugol ɗee yamirooje e ɓaawo ɓurdindingol maa giɗaale. Wota a hawju *fawugol juuɗe e hoore hay gooto toɗɗoo mo fii golle Alla ɗen. Wota a tawde e junuubaaji woɓɓe. Reeno, wonaa laaɓuɗo. Accu yarugol ndiyan tun, huutoraa kadi njaram *wiiɲu seeɗa, sabu nawnahoy reedu maa jokkondirkoy koy. Junuubaaji yimɓe goo no feeɲi ado ɓe ɲaaweede, woɓɓe ɓen non ɗi feeɲirii woo yeeso. Ko wano non kadi kuuɗe moƴƴe ɗen no feeɲi, hay ɗe feeɲaa ɗen kadi waawataa suuɗaade. Yo jiyaaɓe ɓen fow jogor jeyɓe ɗun ɓen wa handuɓe e teddungal timmungal, fii wota innde Alla nden e jannde nden hoyne. Ɓen jiyaaɓe, ɓe tawata jeyɓe ɗun ɓen ko gomɗinɓe, ɓe haanaa ka ɓe ronka ɓe teddinde, ɓay ɓen ko musiɓɓe maɓɓe. Kono hiɓe haani ɓurtude kurkanaade ɓe, ko fii ɓen wonɓe nafitorde golle maɓɓe ɗen, ko yiɓɓe maɓɓe gomɗinɓe. Ko ɗun haanuɗaa jannude waajoo. Si goɗɗo no jannirde noone goo, hara o alaa jokkude konguɗi selluɗi Iisaa Almasiihu Joomi men on, e janndeeji yaaduɗi e laawol Alla ngol, haray on ko townitiiɗo, mo andaa huunde, wonduɗo e nawnaare yeddondiral e pooɗotiro haala. Ko ɗun wonata neene nawliigu e pooɗotiro e hoyre e sikkitaareeji bonɗi, e yeddondire ɗe lannataa hakkunde yimɓe ɓe hakkille bonɗe, ɓe andaa goonga, jogorɓe dewal ngal wa ɓundu keɓal. Ko goonga, dewal ngal ko tono moolanaaɗo, si tawii en yondinorii ko jogiɗen kon. Ko fii en addoraano hay huunde e oo aduna, awa kadi en nattortaa hay huunde. Si tawii non hiɗen mari neema e conci, yo ɗun yonu en. Kono ɓen faalaaɓe alɗude yanay e nder jarrabuyee, e nder pircol, e faaleeji ɗuuɗuɗi njofooji, bonnayɗi, ko yollata yimɓe ɓen e nder yeebaare e halkaare. Ko fii giggol kaalisi ko ɗaɗol kala bone. E nder ko woɓɓe ɓen himmani ɗun kon, ɓe woɗɗitii gomɗinal ngal, ɓe waɗitii kamɓe tigi tampereeji. An non, oo aaden Alla, dogu ɗin piiji, ɗaɓɓitaa peewal ngal e wuurirgol no Alla faaliraa non e gomɗinal ngal e giggol ngol e wakkilaare nden e newaare nden. Tippiraa tippiro moƴƴo fii gomɗinal ngal, catoɗaa e *ngurndan poomayankejan ɗan, ɗan noddiraɗaa fii mun ɗan, ɗan qirritorɗaa qirritannde moƴƴere fii mun yeeso seedeeɓe ɗuuɗuɓe. Mi yamirii ma e yeeso Alla, on Yeɗoowo ngurndan kala huunde, e yeeso Iisaa Almasiihu on, on seeditorɗo qirritannde mun moƴƴere nden yeeso Pilaatu Pontii lanɗo on, ɗofto yamiroore nden e hoore laaɓal e no felnoraa, haa nde Iisaa Almasiihu Joomi men on feeɲi. Feeɲugol makko laatoo e saa'i mo Alla happi on, ɗun ko on Yeesoojo bajjo moƴƴo, Lanɗo lamɓe, Koohoojo koohooɓe ɓen, on mo tawata ko kaɲun tun woni maayataa, Hoɗuɗo e jalbeendi ndi ɓadotaako, mo goɗɗo woo yi'aali, waawataa yi'ude kadi, on mo teddungal e bawgal wonani haa poomaa. Aamiina! Yamir alɗuɓe ɓen e oo aduna fewndiiɗo, wota ɓe wonu mawnintiniiɓe, wota ɓe faw tama'u maɓɓe on e ngaluuji ɗi luttataa ɗin, kono yo ɓe waɗu tama'u maɓɓe e Alla, on Yeɗoowo en fow haa feƴƴita fii no weltoroyoɗen. Yo ɓe waɗu ko moƴƴi, ɓe alɗira kuuɗe moƴƴe, ɓe wona okkooɓe e kafidotooɓe. Waɗugol maɓɓe ɗun, ko wa sincugol didol moƴƴol fii ko aroyta kon, e fii no ɓe tamira ngurndan haqiiqajan ɗan. Ko an yo Timotee, jogito koo ko halfinaɗaa, e nder reenagol e haalaaji mehi, ɗi yaadaa e faale Alla on, e yeddondire fii gandal fenaandewal, e nder ko woɓɓe ɓen humii e ngal gandal kon, ɓe seli gomɗinal ngal. Yo moƴƴere Joomiraaɗo on wonu e mon! Immorde e an min Puulusa, mo Alla hoddiri wonugol *sahaabaajo Iisaa Almasiihu on, e telen-ma fodaari ngurndan wonɗan e Iisaa Almasiihu on ɗan. Mi salminii maa yo Timotee, an oo boobo an mo mi yiɗi fota. Yo Alla Baabaajo on e Iisaa Almasiihu Joomi men on yeɗe moƴƴere e yurmeende e ɓuttu. Mi yettii Alla, on mo mi woni rewude, wano baabiraaɓe an ɓen non, e dow ɓernde laaɓunde, e hoore mi alaa yejjitude fii maa e nder torndeeji an ɗin jemma e ɲalorma. Ko fii miɗo andita fii gonɗi maa ɗin, awa miɗo faalaa yi'itude ma fota fii no mi heewira weltaare. Miɗo andita kadi gomɗinal wongal e maa ngal, ngal aldaa e faasiqankaaku, wonnoongal e pati maa Lowiisi e yumma maa Eniisi, wano mi fellitiri non hingal e maa. Ko ɗun waɗi si mi wakkilinii ma huɓɓitugol ngal dokkal Alla, ngal hendornoɗaa *fawugol juuɗe an ɗen e hoore maa. Ko fii ruuhu mo Alla yeɗi en on wonaa waɗoowo en huluɓe, kono ko ruuhu okkoowo en doole e giggol e waawugol hoore mun. Awa wota a hersir seeditanagol Joomi men on, e min sokiraaɗo sabu makko on, kono tampidu e an fii Kibaaru Moƴƴo on e dow bawgal Alla, on Danduɗo en, noddi en fii no naɓiren ngurndan men ɗan no laaɓiri, hara hinaa sabu kuuɗe men ɗen, kono ko sabu haajaande makko nden tigi e moƴƴere nde yeɗiraɗen sabu Iisaa Almasiihu on nden, ado saa'iiji poomayankeeji ɗin. Nden moƴƴere ɓanginiraama jooni feeɲugol Iisaa Almasiihu, Danduɗo en on, on muncuɗo doole mayde nden. Ko Kibaaru Moƴƴo on o feɲɲinirani en ngurndan ɗan lannataa ɗan. Ko fii oo Kibaaru Moƴƴo mi waɗiraa waajotooɗo e sahaabaajo e jannoowo. Ko sabu ɗun mi heɓiri ɗii satteendeeji. Kono mi hersaa, ko fii miɗo andi ko hombo mi gomɗini, awa miɗo felliti himo mari bawgal hiwugol ko mi halfinaa kon haa e ɲalaande ɲaawoore nden. Awa jogito sifa ɗii konguɗi selluɗi ɗi hendorɗaa mi, e nder gomɗinal ngal e giggol wongol ngol e Iisaa Almasiihu on. Jogitoɗaa kaliifu moƴƴo mo hendorɗaa *Ruuhu Seniiɗo on, ɗun ko Wonɗo e men on. Hiɗa andi wonɓe leydi *Aazii ɓen fow tertike lan. Figeeli e Hermogaana no tawaa e ɓen. Yo Joomiraaɗo on tippin yurmeende mun nden e hoore ɓeynguure Onesifoora nden, ko fii himo muɲɲinaynoo lan soono woo, awa kadi o hersiraano ko mi sokaa kon. E hoore ɗun, ɓay o arii Roomu, o catino e ɗaɓɓitugol lan haa o yi'immi. Yo Joomiraaɗo on yeɗoy mo yurmeende mun nden ɲande ɲaawoore nden. Hiɗa andi ɓuri wonɗo woo haa honto o wallimmi ko mi woni Efeesi. An kadi non, yo boobo an, tiiɗinor e moƴƴere wonde e Iisaa Almasiihu on nden. Ko nanirɗaa mi kon e tawnde seedeeɓe ɗuuɗuɓe, halfin ɗun yimɓe holniiɓe, waawayɓe kaɲun kadi jannude woɓɓe goo. Tampidu e an wa suufaajo moƴƴo Iisaa Almasiihu on. Ko fii si suufaajo golloowo golle mun no faalaa weltinde hooreejo mun on, o hilnotaako haajuuji goo. Ko fii foolotirteeɗo e dogudu waɗantaake *meetelol si o waɗiraali no haaniri non. Ko remoowo wakkiliiɗo on haani adaade hendaade geɓal mun ngal ka baagol. Hakkilan koo ko mi woni wi'ude, ko fii Joomiraaɗo on yeɗete faamu e ɗi fow. Anditii fii Iisaa Almasiihu, on immitiiɗo e hakkunde mayɓe ɓen, iwruɗo e bolondaa Daawuuda on, wano Kibaaru Moƴƴo mo mi woni yottinde on wi'iri non, on mo mi tampani haa mi haɓɓiraa wa waɗoowo bone. Kono daaluyee Alla on haɓɓaaka. Ko ɗun waɗi si miɗo wakkilii fow sabu suɓaaɓe ɓen, fii kamɓe kadi no ɓe heɓira kisiyee wonɗo e Iisaa Almasiihu on, wondude e darja poomayankeejo on. Ngol kongol ko haqiiqawol wonde: Si en maayidii e makko, en wuuritidoyay kadi e makko. Si en ŋaɲɲike, en laamodoyay kadi e makko. Si en yeddii kadi fii makko, kanko kadi o yeddoyay fii men. Si tawii en sellaa-finde, kanko ko o sella-findeejo, ko fii o waawataa yedditaade. E hino ko haanuɗaa andintinde kon: jeejaa yimɓe ɓen yeeso Alla wonde, yo ɓe accu pooɗotiro haala ka aldaa e nafa. Si hinaa ɗun, ɗun nawray heɗotooɓe ɓen e majjere. Eto no weeɓitoraa yeeso Alla wa neɗɗo haanaaɗo jaɓeede, ɗun ko golloowo mo hersaa, e tindinoowo daaluyee goongaajo on no feewiri. Reenoɗaa e haalaaji mehi ɗi yaadaa e faale Alla on, ko fii jokkuɓe ɗi ɓen ɓurtay tun woɗɗitaade Alla. Ko fii konguɗi maɓɓe ɗin no layira wa nawnaare «masara.» Himenee e Fileeti no tawaa e ɓen, ɓen seluɓe goonga on, no bonnira gomɗinal woɓɓe ɓen wi'ugol wonde ummutal ngal waɗiino. E hin-le hayre didol tiiɗunde nde Alla waɗi nden no ɲiiɓi haa jooni, hinde notiraa ɗii konguɗi ɗoo: «Joomiraaɗo on no andi ɓe makko ɓen!», awa kadi: «Kala jantiiɗo innde Joomiraaɗo on yo yilto e angal peewal.» E nder suudu hittundu hinaa miranji tafiraaɗi kaŋŋe maa kaalisi tun woni ton, kono kunnaaje e payanɗe leydi kadi no ton. Miranji arani ɗin ko mariraaɗi fii haaju hittuɗo, kono ɗiya ko huutorteeɗi fii ko woni woo. On laɓɓinɗo hoore mun e ɗii piiji bonɗi, o wonay miran hittuɗo, huutorteeɗo, laaɓuɗo, mo jom mun huutorta, hebulaniiɗo kala kuugal moƴƴal. Awa dogu himmeeji cukankaaku ɗin, ɗaɓɓaa peewal ngal e gomɗinal ngal e giggol ngol e ɓuttu on, wondude e jantorayɓe Joomiraaɗo on ɓernde laaɓunde. Bugitoɗaa yeddondire njofooje ɗe aldaa e nafa ɗen, ɗe anduɗaa adday hawreeji ɗen. Ko fii haanaa ka kurkantooɗo Joomiraaɗo on haɓidee. Himo haani wonde newaniiɗo fow, muɲɲiiɗo, o waawa jannude. Himo haani kadi wurtirde liddotooɓe mo ɓen no newori, e nder tanƴinagol wonde Alla okkay ɓe feere no ɓe tuubira, ɓe anda goonga on, ɓe ruttoo e faamu maɓɓe moƴƴo on, e no ɓe sortora e pircol Ibuliisa nanguɗo ɓe fii waɗugol faale mun on. Awa andu wonde ka sakkitoode aduna, sattoyay fota. Ko fii yimɓe ɓen laatoyto ɓurtintiniiɓe, yiɗuɓe kaalisi, mantiiɓe, hownitiiɓe, hoynooɓe, dartotooɓe mawɓe mun, dulluɓe, hayfinooɓe fii laawol feewungol ngol, ɓe yurmetaake, ɓe rippotaako, aybinooɓe, ɓe waawataa hoore mun, hunƴuɓe, ayɓe moƴƴere, janfotooɓe, huuwirooɓe angal faamu, heewuɓe townitaare, yiɗuɓe faale mun on ɓuri Alla. Hara hiɓe ɓangini e kene dewal ngal, kono hara hiɓe yeddi ko ngal wondi e bawgal kon. Awa pottito ɓen yimɓe ɗon. No woodi e maɓɓe naatooɓe ka cuuɗi, pooɗa rewɓe lo'uɓe fawiiɓe junuubi, ɓe kala noone himmeeji ardii. Ɓen rewɓe no janga ɲande woo, kono hara ɓe waawataa andude goonga on few. Ko wano Janeesi e Jambereesi dartornoo Muusaa non, ko wano non ɓen yimɓe kadi dartorta goonga on. Ɓen ko yimɓe ɓe hakkille mun bonnaa, ɓe gomɗinal mun wonaa haqiiqawal. Kono ɓe yaarataa yeeso, ko fii feetere maɓɓe nden ɓanganay fow, wano no ɓee yimɓe ɗiɗo wowlaaɓe fii mun non. Kono an, a catike fota e janndeeji an ɗin e jikkuuji an ɗin e anniyeeji an ɗin e gomɗinal an ngal e muɲal an ngal e giggol an ngol e ŋaɲɲaare an nden. Hiɗa andi kadi ko mi jokkaa kon e tampereeji an ɗi mi heɓi e ɗee ca'e Antiyoosi-Pisidii, Ikoniim e Listaara ɗin, e cukkanɗe ɗe mi heɓi ɗen e no Joomiraaɗo on yaltinirimmi e ɗun fow. Ɗun-le wuren, kala faalaaɓe wuurude e hoore dewal e nder humondiral e Iisaa Almasiihu on ɓen fow cukkete. Kono yimɓe bonɓe ɓen e ƴoƴuɓe ɓen soono woo ɓurtay tun yaarude e nder bone on, ɓe ɗayna hoore maɓɓe, ɓe ɗaynora heddiiɓe ɓen kadi. Kono an, cato e ko janguɗaa kon, ɗun ko ko hendorɗaa hoolaare, hiɗa andi ko hombo heɓirɗaa ɗun. Gila e paykunyaagal maa hiɗa andi bindi seniiɗi ɗin. Hiɗi waawu-maa okkude faamu fii kisiyee on sabu gomɗingol Iisaa Almasiihu on. Kala daalol windiingol ko foofaango Alla, hingol wondi e nafa fii jannugol e hollugol ellaaji e wurtugol e ne'ugol e nder peewal, fii no aaden Alla on eltiree, hebulanoo waɗugol kala kuugal moƴƴal. Ko ɗun waɗi, e yeeso Alla e Iisaa Almasiihu on, on ɲaawayɗo wurɓe ɓen e mayɓe ɓen, e sabu ardu makko ndun e *laamu makko ngun, mi yamirii ma, mi tentinii: waajo fii daaluyee on, catoɗaa e ɗun, nde heɓuɗaa fajuhun weeɓukun woo, maa a heɓaa, hollaa ɓe ellaaji maɓɓe ɗin, felaa ɓe, wakkilinaa ɓe e hoore jannugol e nder muɲal timmungal. Ko fii saa'i no aroya nde tawata yimɓe ɓen jaɓataa hande kadi jannde sellunde nden, kono tippude e faaleeji maɓɓe ɗin, ɓe ɓannay takko maɓɓe karamokooɓe ɗuuɗuɓe ko yewta ɓe ko ɓe faalaa nanude kon. Ɓe udda noppi maɓɓe ɗin e goonga on, ɓe fewta tindi mehi ɗin. Kono an non, wonu hakkilanɗo e ɗi fow, wakkiloɗaa tampereeji ɗin, waɗaa kuuɗe waajotooɗo fii Kibaaru Moƴƴo on, timminiraa golle maa ɗen no feewiri. Ko fii min, miɗo itti wonkii an kin wa sadaka hibbaaɗo fii Alla, ko fii saa'i fokkitugol an ngol hewtii. Mi tippirii tippiro moƴƴo ngon, mi timminii dogudu an ndun, mi woni sella-findeejo e telen-ma gomɗinal ngal. Jooni non miɗo maranaa *meetelol peewal ngol. Joomi on, on Ɲaawoowo Feewuɗo, jonnoyay lan ngol ka ɲalaande sakkitorde, ɗun non hinaa min tun, kono ko kala himmanɗo feeɲitugol makko ngol kadi. Awa eto araa, tawaa mi ko ɓuri yaawude. Ko fii Demaasi tertike lan, sabu yiɗugol mo oo aduna fewndiiɗo. O yahii Tesalonii. Kiriskiisu kadi yahii Galaasi, Tiituusa kadi yahii Dalamaasi. Ko min tun e Luuka wondi. Ardu e Markuusa, ko fii himo hitti e an fota fii golle ɗen. Mi imminii Tikiiki Efeesi. Nde hiɗa ara, addoraa burmusu mo mi acciri Karpuusi on ka wi'etee ɗon Turuwaasi, e defte ɗen, tentinii guri windeteeɗi e mun ɗin. Oo siyaakeejo wi'eteeɗo Aleksander waɗii lan boneeji buy, kono Joomiraaɗo on jonnitay mo ittiri kuuɗe makko ɗen. An kadi reeno e makko, ko fii o dartike konguɗi men ɗin no tiiɗiri. Ko mi adii dandude hoore an ka ɲaawirdu, hay gooto wallitanooki lan, kono fow tertino lan. Wota ɗun jogitane ɓe. Ko Joomiraaɗo on wallitinoo lan, tiiɗinimmi, fii no mi timminira yottingol Kibaaru Moƴƴo on, e fii no leƴƴi ɗin fow nanira ɗun. Awa kadi mi jattinaa hunduko ngayuuri ndin. Ko Joomiraaɗo on yaltintammi e kala kuugal bongal, o dandammi fii no o naadirammi ka nder laamateeri makko kammuyankeeri. Yo mangural wonan mo haa poomaa. Aamiina! Mi salminii Piriskiila e Akiila, e ɓeynguure Onesifoora nden. Awa Arastuusa kaɲun no Korenti. Mi accu kadi Torofiimi no nawni ka saare Miletii. Eto araa ado ndungude. Ebuluusu e Pudeniisi e Linuusa e Kaludiiyata, wondude e musiɓɓe ɓen fow salminii ma. Yo Joomiraaɗo on wondu e maa, awa kadi yo moƴƴere makko nden wonu e mon. Immorde e an min Puulusa, nduu kurkaadu Alla e *sahaabaajo mo Iisaa Almasiihu on toɗɗii fii tiiɗingol gomɗinal ɓen ɓe Alla suɓii, adda ɓe e goonga nawrayɗo e wuurirgol no Alla faaliraa non, fii yo ɓe heɓu tama'u *ngurndan poomayankejan ɗan, ɗun ko ɗan ngurndan ɗan fodanoɗen ko adii saa'iiji ɗin fuɗɗaade, immorde e Alla, on mo faayataa. E saa'i toɗɗaaɗo on, o ɓanginiri daaluyee makko on waajuuji ɗi mi halfinaa waajagol ɗin, wano kanko Alla Dandoowo en on o yamiriri non. Mi salminii ma yo Tiituusa, an oo ɓiɗɗo an tigi e nder gomɗinal ngal hawtuɗen ngal. Yo Alla Baabaajo on e Iisaa Almasiihu hisinoowo en on yeɗe yurmeende e ɓuttu. Ko mi accir-maa Kereeti ton, ko fii yo a gaynito fewnitagol ko heddii feewaali kon, joɗɗinaa kadi e saare kala ardotooɓe *moftal ngal, wano mi hollir-maa non. Mo kala e maɓɓe non no haani wonude aaden mo felnaaki, hara ko yondinorɗo debbo gooto, hara kadi ɓiɓɓe maɓɓe ɓen ko gomɗinɓe, e maanaa hara ɓe waawetaake tooɲireede angal peewal maa angal ɗoftaare. Awa no haani ka tawata ardotooɗo dental ngal felnaaki, ko fii himo halfinaa ardagol ɓeynguure Alla nden, ko ɗun waɗi si hara hinaa mawnintiniiɗo, hinaa seytinoowo, hinaa yaroowo, hinaa ɲaaɗuɗo, hinaa ɗaɓɓiroowo miile, kono yo taw ko o wernoowo hoɓɓe, yiɗuɗo ko moƴƴi, nawruɗo ngurndan mun ɗan faamu, feewuɗo, laaɓuɗo, waawuɗo hoore mun, hara kadi ko o catiiɗo e daaluyee haqiiqaajo on, hara ko no yaadiri e ko o jannaa kon, ɗun o waaway wakkilinirde heddiiɓe ɓen jannde sellunde nden, e hollugol liddotooɓe nden jannde ɓen ellaaji maɓɓe ɗin. Ko fii buy ko murtuɓe, yewtooɓe yewtereeji mehi, ɗaynooɓe, tentinii ɓen wonɓe e hakkunde *Yahuudiyankeeɓe gomɗinɓe, catii e *sunninegol ɓen. Awa yo kundule maɓɓe ɗen ombe, ko fii hiɓe jiiɓa ɓeynguureeji goo fow jannirgol ɓe ko haanaaka janneede fii heɓirgol angal nunɗal. Goɗɗo e maɓɓe, mo ɓe wi'i ko annabaajo, no wi'i wonde, ɓe Kereeti ɓen ko fenooɓe, ko ɓe kulle hunƴuɗe, reereɗuɓe, puyɓe. Nden seeditoore-le ko goonga. Ko ɗun waɗi bee feliraa ɓe no sattiri fii no ɓe heɓira gomɗinal laaɓungal, e no ɓe accira humagol e tindi Yahuudiyankeeɓe ɓen, e yamirooje iwruɗe e yimɓe ɓe tawata ko seluɓe goonga on. Laaɓuɓe ɓen kan, ko woni woo no laaɓani ɗun, kono yimɓe tuunuɓe ɓe gomɗinaa ɓen, hay huunde laaɓanaa ɗun, ko fii hakkillaaji maɓɓe ɗin e ɓerɗe maɓɓe ɗen no tuuninaa. Hiɓe wi'i ko ɓe anduɓe Alla, kono kuuɗe maɓɓe ɗen no yeddi ɗun, ko fii ko ɓe harmuɓe, murtuɓe, ɓe waawataa laatinde kala kuugal moƴƴal. An non yewtu ko yaadi e jannde sellunde nden kon, wi'aa mawɓe ɓen, yo ɓe wonu waawuɓe hoore maɓɓe, teddintooɓe, hara wonaa uɓɓitooɓe, kono hara ko tabituɓe e gomɗinal ngal e nder giggol e ŋaɲɲaare. Yo woniran non kadi yummiraaɓe ɓen, hara jikku maɓɓe on ko moƴƴo, hara ɓe wonaali ɲo'ooɓe, maa yarooɓe, ɓe wona e jannugol ko moƴƴi, hara ɓe waajoto sukaaɓe rewɓe ɓen yiɗugol moodiɓɓe maɓɓe ɓen e ɓiɓɓe maɓɓe ɓen. Hara ko e nder faamu ɓe nawri ngurndan maɓɓe ɗan no laaɓiri, e no ɓe wonira jom-suuduuɓe moƴƴuɓe, e no ɓe yankinorana moodiɓɓe maɓɓe ɓen, ɗun haray daaluyee Alla on hoynetaake. Yamiraa kadi sukaaɓe worɓe ɓen nawrugol ngurndan maɓɓe ɗan e nder faamu. E kala huunde hiɗa haani wonande ɓe misal e waɗugol kuuɗe moƴƴe. E nder ko jannataa kon, janniraa nunɗal e teddungal, e yo konguɗi maa ɗin wonu selluɗi, ɗi aybintaako, fii no liddotooɓe en ɓen hersira, tawa ɓe waawataa heɓude bone woo mo ɓe wowla en. Yamiraa kadi jiyaaɓe ɓen yankinanagol jeyɓe ɓe ɓen e kala huunde, ɓe ɗaɓɓa no ɓe weltinira ɓe, ɓe reenoo e yeddondirgol e maɓɓe. Ɓe reenoo kadi e nguyka, ɓe ɓangina sella-findeyaagal timmungal, ɗun ɓe teddinay gandal fii Alla Danduɗo en on. Ko fii moƴƴere Alla nden, ɗun ko ɓundu kisiyee fii yimɓe ɓen fow, feeɲii. Nden moƴƴere no ne'a en, hinde yilta en e kala ko Alla aɲi, hinde accintina en himmeeji aduna, ɗun en waaway nawrude ngurndan men ɗan fewndo ɗoo e nder faamu e peewal e wano Alla faaliraa non, e nder ko tijjiɗen tama'u sollituɗo on kon, ɗun ko feeɲugol mangural Alla men on e Dandoowo en on, ɗun ko Iisaa Almasiihu. O okkitirii hoore makko kanko tigi fii men, fii sottugol en e kala ko boni, fii laɓɓinangol hoore makko jamaa suɓaaɗo, himmanɗo waɗugol kuuɗe moƴƴe. Ko ɗun haanuɗaa yewtude, wakkilinaa, felaa wa newnanaaɗo yamirgol. Wota hay gooto yawito ma e ɗun! Andintin ɓe hiɓe haani yankinanaade laamuuji ɗin e laamiiɓe ɓen, ɓe ɗoftoo ɓe, ɓe hebilanoo kala kuugal moƴƴal. Wota ɓe hoynu hay gooto, maa ɓe wona yeddondirteeɓe, kono ɓe wona moƴƴuɓe, newiiɓe e telen-ma yimɓe ɓen fow. Ko fii hari enen kadi ko en faaɗa-hakkilɓe, ɓe ɗoftotaako, ɗaynaaɓe, maccuɓe kala himmeeji e mbeleeɗe neɗɗanke, wuuruɓe e nder hunƴeendi e nawliigu, aɲaaɓe, e aɲindirɓe. Kono nde Alla, Danduɗo en on, feɲɲini moƴƴuki makko kin e giggol makko ngol o yiɗi yimɓe ɓen ngol, o dandi en, hinaa non ɓay en waɗii kuuɗe feewuɗe, kono ko e iwrude e yurmeende makko nden. O dandiri en lootirgol en tagiteede, heyɗintiniree *Ruuhu Seniiɗo on. Ko Iisaa Almasiihu, Danduɗo en on, Alla tippiniri on Ruuhu e hoore men haa heewi, fii no jogoreɗen feewuɓe sabu moƴƴuki makko kin, e fii no waawiren ronirde *ngurndan poomayankejan ɗan tanƴiniɗen ɗan. Koo ko mi wi'i ɗoo ko haqiiqa. Miɗo faalaa yo a cato e ɗii piiji, fii no gomɗinɓe Alla ɓen fewtinira ɓerɗe mun ɗen e waɗugol kuuɗe moƴƴe ɗen. Ko ɗun woni ko moƴƴi kon e ko nafata yimɓe ɓen kon. Kono ko yo a reeno e yeddotire njofooje ɗen e fii lasilankaaku e poodondiro e yeddondiro fii Sariya on, ko fii ɗun ko meere, aldaa e nafa. Kala waɗoowo sendondiral, si a hajike mo nde wootere haa laabi ɗiɗi, o jaɓaali, pottin mo takko maa. Hiɗa waawi fellitude sifa on neɗɗo ko ɓoyliiɗo, junuubankeejo, on ɲaawanii hoore mun. Tuma mi imminoyi oo wi'eteeɗo Artemaasi maa Tikiiki haa e maa, haray eto araa tawaa mi Nikopooli, ko fii ko ɗon mi aadii waɗugol ndungu ngun. Wattanaa yiila kadi fii wallitagol oo bambanoowo ka sariya wi'eteeɗo Zenaasi e Apoloosi, fii wota hay huunde ŋakkir ɓe e nder yaadu maɓɓe ndun. Bee kadi ɓe men ɓen ekkitoo haa waawa waɗugol kuuɗe moƴƴe, fii wattangol yiila e kala sokola hittuɗo, ɗun haray ngurndan maɓɓe ɗan wonataa meerejan. Ɓe mi wondi ɓen fow hiwrike ma. Mi salminii yiɗuɓe en e nder gomɗinal ɓen. Yo moƴƴere Alla nden wonu e hoore mon on fow. Immorde e an min Puulusa, oo kasoojo sabu Iisaa Almasiihu on, wondude e Timotee oo musiɗɗo men, haa e oo giɗo amen, wondiɗɗo amen e golle, ɗun ko an Filimuunu, wondude e Apifiyyata oo bandiraawo amen e Arkiipe oo wondiɗɗo amen e tippiro e haa e *moftal wongal ngal ka suudu maa an Filimuunu. Yo moƴƴere e ɓuttu wonan on, immorde e Alla Baaba men, e Iisaa Almasiihu Joomi on. Miɗo duumii e jarnugol Alla an on e nder ko mi maandini fii maa e nder torndeeji an ɗin, ko fii miɗo nanude no wowlee fii ko gomɗinɗaa Iisaa Joomi on kon, e giggol ngol yiɗuɗaa yimɓe Alla ɓen fow ngol kadi. Mi torike yo gomɗinal maa ngal hawtuɗen ngal waɗu batte, andaa moƴƴere wonannde en e nder humondiral e *Almasiihu on. E hoore ɗun mi heɓii weltaare e wakkilaare buy sabu giggol maa ngol, ko fii ko sabu maa yo musiɗɗo, ɓerɗe yimɓe Alla ɓen ɓuttiniraa. Ko ɗun waɗi, fii kala miɗo mari hoolaare mawnde sabu Almasiihu on fii windangol ma ko haanuɗaa waɗude kon, miɗo yiɗu-maa tororde giggol, wano min Puulusa mi woniri nii nayeejo e kasoojo kadi sabu Iisaa Almasiihu on. Mi jeejii ma fii Onesiima, on wontuɗo ɓiɗɗo an ka gomɗinal fewndo mi jolkaa. Hari o wonanii ma meere, kono jooni o nafete wano o nafirimmi non. Awa mi neltii mo e maa, on mo tawata ko ɓernde an min tigi. Mi faalano yo o wonu takko an, fii yo o wallan lonto-maa e nder ko mi jolkaa fii Kibaaru Moƴƴo on kon. Kono hay fus mi faalaaka waɗude e ɓaawo fewjoore maa nden, fii wota kuuɗe maa moƴƴe ɗen wonu karhaaɗe, kono ɗe wona anniyaaɗe. No gasa a seeduno e Onesiima haa seeɗa, fii yo a hettitu mo haa poomaa. Hara hinaa wa maccuɗo hande kadi, kono no ɓuriri maccuɗo, wa musiɗɗo yiɗaaɗo, tentinii telen-ma an min, ittii e sikke telen-ma maa, ɓay ko o maccuɗo, awa kadi ko o musiɗɗo gomɗinɗo Joomi on. Si tawii hiɗa jogori lan wa gollideteeɗo, haray jaɓir mo wa an min. Si himo bonnu-maa, maa si himo jogani-maa goɗɗun, fawu ɗun e hoore an. Ko jungo an ngon tigi, min Puulusa mi windiri nduu ɓatakuru, mi yoɓitoyte ɗun, fii kala mi faalaaka wi'ude an tigi hiɗa joganii mi goɗɗun, ɗun ko ngurndan maa ɗan. Awa yo musiɗɗo, waɗanan ɗun sabu Joomiraaɗo on, ɓuttinaa ɓernde an nden e telen-ma Almasiihu on. Ko e nder hoolorgol ɗoftaare maa nden mi windiri, e hoore andugol a waɗay ɓuri ko mi wi'i kon. E hoore ɗun, eɓɓanan werde, miɗo tanƴinii yahugol ka mon sabu torndeeji mon ɗin. Epafaraasi oo mo mi sokidaa ka kaso sabu Iisaa Almasiihu on, salminii ma, wondude e Markuusa e Aristarke e Demaasi e Luuka, ɗun ko ɓen wondiɓɓe an e golle. Yo moƴƴere Iisaa Almasiihu Joomi men on wonu e ɓerɗe mon. Nde wonnoo Alla yewtiriino maamiraaɓe men ɓen annabaaɓe ɓen laawi buy e nooneeji buy, Alla yewtirii en ka ɲalaaɗe sakkitore ɗoo Ɓiɗɗo on. O waɗi mo ronoowo e kala huunde, awa ko on o tagiri aduna on. Ko on Ɓiɗɗo woni jalbeendi annoora Alla on, ko kanko woni mbaadi Alla ndin tigi. Ko on Ɓiɗɗo woni tambitiiɗo kala huunde rewrude e daaluyee makko dolnuɗo on. Nde o laatinnoo laɓɓingol yimɓe ɓen junuubaaji maɓɓe ɗin, o jooɗoyii ka sengo ɲaamo Alla Mawɗo on ka kammuuli, o woni ɓurɗo malaa'ikaaɓe ɓen, wano innde nde o roni nden ɓurdiri ɗe maɓɓe ɗen non. Ko fii ko hombo e malaa'ikaaɓe ɓen Alla daalani: «Ko an woni Ɓiɗɗo an on, hande a wonii mo an», maa o daalani kadi: «Mi wonanay mo Baaba, o wonanammi Ɓiɗɗo.»? Ɓay o addii Afo on ka nder aduna, o daali kadi: «Yo malaa'ikaaɓe Alla ɓen fow sujjan mo.» Fii malaa'ikaaɓe ɓen o daali: «O waɗay malaa'ikaaɓe makko ɓen hendu e kurkaaɗi makko ɗin ɗenɗe yiite.» Kono fii Ɓiɗɗo on o daali: «Jullere maa laamu nden, yaa an Alla, luttay haa poomaa, labbooru maa laamu ndun ko labbooru peewal. A yiɗii peewal ngal, a aɲii angal peewal ngal. Ko ɗun waɗi si Alla Joomiraaɗo maa on toɗɗor maa nebban weltaare ɓuri wondiɓɓe maa ɓen.» E hoore ɗun o daali kadi: «Yaa an Joomiraaɗo, ko an wallini ndelo leydi ndin ka fuɗɗoode, awa kadi kammuuli ɗin ko juuɗe maa ɗen tagiraa. Ɗi lannay, kono an a luttay, ɗi fow ɗi nawyiray wa dolokke, ɲobbiraa ɗi wa waanaare, e hoore ɗun ɗi waylirte wa dolokke. Kono an a wa'ay no wa'uɗaa, awa kadi, duuɓi maa ɗin lannataa.» E ko hombo e malaa'ikaaɓe ɓen o daalani: «Jooɗor ka sengo an ɲaamo, haa mi waɗa ayɓe maa ɓen ka ley teppe maa.»? Hara ɓee malaa'ikaaɓe fow, hinaa ɓe ruuhuuji kurkotooɗi, nulaaɗi fii gollangol ronooɓe kisiyee ɓen? Ko ɗun waɗi, hiɗen haani cataade fota e ko nanuɗen kon, fii wota en selu. Ko fii, si konguɗi ɗi malaa'ikaaɓe ɓen hewtini maamiraaɓe men ɓen ɗin haqinqinaama, awa kadi kala bonnere e noone geddi yoɓiraama ko handi kon, haray ko honno daɗiroyten si en wedditike e sifa oo kisiyee mawɗo? Ko Joomi men on tigi adii feɲɲinde mo, onsay non nanunooɓe mo ɓen haqinqinani en. Allaahu on seeditodi e maɓɓe, o ɓanginiri ɗun kuuɗe e maandeeji e noone kaawakeeji moƴƴi e sendirgol dokke *Ruuhu Seniiɗo on wano o yiɗiri non. Hinaa malaa'ikaaɓe ɓen Alla yankinani oo aduna aroyoowo mo wowleten fii mun on. Kono goɗɗo no seeditii nokku goo, wi'i: «Ko honɗun woni neɗɗo fii no anditiraa fii makko, yaa an Alla, e ko woni ɓii neɗɗanke fii yo a danko mo? A waɗii mo e ley malaa'ikaaɓe ɓen e nder seeɗa nii, a taaranii mo *meetelol mangu e teddungal, a waɗii mo e hoore kuuɗe juuɗe maa ɗen, a waɗii piiji ɗin fow e ley koyɗe makko.» E nder yankinangol mo piiji ɗin fow, alaa ko Alla acci yo ronku yankinanaade mo, kono haa jooni en yi'aali ka piiji ɗin fow yankinanii mo. Kono non e hino ko tawɗen kon: ɓawto o waɗeede e ley malaa'ikaaɓe ɓen fii saa'ihun nii, kanko Iisaa o waɗanaama meetelol mangu e teddungal sabu mayde nde o tampiri nden, fii, tippude e moƴƴere Alla nden, yo o maayan yimɓe ɓen fow. E dow ardagol fayɓe buy ka mangu, tawi no hawrani on Taguɗo piiji fow, e mo piiji ɗin fow wonani on, laatinirgol Iisaa timmuɗo e nder tampereeji, on Sincuɗo kisiyee maɓɓe on. Ko fii, ko *laɓɓinɗo on e *laɓɓinaaɓe ɓen fow woni iwdi wootiri. Ko ɗun waɗi kanko Iisaa o hersiraa noddirgol ɓe musiɓɓe, wano o wi'iri Alla non wonde: «Mi jantanto musiɓɓe an ɓen innde maa nden, mi mantoyte ka hakkunde tumbondiral.» O wi'i kadi: «Mi waɗay hoolaare an nden e makko.» Awa kadi: «E hino lan, min e fayɓe ɓe Alla okkimmi ɓen.» Awa nde tawnoo fayɓe ɓen no mari ƴiiƴan e ɓandu, kanko Iisaa kadi ko wano non o tawdiraa e maɓɓe, fii, rewrude e mayde makko nden, yo o muncu on joginooɗo bawgal mayde nden, ɗun ko Ibuliisa, e fii yo o jattin kala wonnooɓe e nder maccangaaku e nder ngurndan mun sabu kulol mayde. Ɓay, pellet wonaa malaa'ikaaɓe ɓen o ari faabagol, kono ko jurriya Ibraahiima on o ari faabagol. Ko ɗun waɗi si himo haanunoo nandude e musiɓɓe makko ɓen few, fii no o wonira *yottinoowo mawɗo sadaka ka Alla, yurmeteeɗo, holniiɗo e nder golle Alla ɗen, fii no jamaa on heɓira yaafuyee junuubaaji. Ɓay kanko tigi o tampii fewndo o ndarndaa, himo waawi faabaade wonaaɓe e ndarndeede ɓen. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe an laaɓuɓe, ɓe mi hawti noddaandu Alla ndun, feŋee miijo mon ngon e hoore mo Alla toɗɗii neli on, on *Yottinoowo mawɗo sadaka ka Alla, on mo qirritiɗen ka gomɗinal men, ɗun ko Iisaa. O wonno sella-findeejo e telen-ma on Toɗɗiiɗo mo, wano Muusaa wonirnoo non e nder suudu Alla ndun fow. E hoore ɗun, tawaama ko o Rinɗanɗo mangu ɓuri ngu Muusaa ngun, ko fii darnuɗo suudu on no mari teddungal ɓuri suudu ndun tigi. Ko fii kala suudu ko goɗɗo darni ɗun, kono ko kanko Alla darni kala huunde. Muusaa kaɲun wonno kurkaadu sella-findeejo e nder suudu Alla ndun fow, fii seeditagol ko Alla daaloyta kon. Kono *Almasiihu on kan ko Ɓiɗɗo sella-findeejo e hoore suudu Alla ndun. Ko enen woni suudu makko ndun, si en catike fota e wakkilaare e hoolaare nde jogiɗen fii ko tanƴiniɗen kon. Ko ɗun waɗi, wano *Ruuhu Seniiɗo on wi'iri non: «Si on nanii kongol makko ngol hande, wota on sattin ɓerɗe mon ɗen, wa fewndo maamiraaɓe mon ɓen murtannoo mi, ɓe ndarndii mi ka wulaa, ka ɓe liggitunoo mi ɗon, ɓe ndarndii mi, ɓe yi'uno kuuɗe an ɗen e nder duuɓi cappanɗe nay. Ko ɗun waɗi si mi tikkani ngun jamaanu, mi wi'i: ‹Ɓerɗe maɓɓe ɗen ko seluɗe saa'i kala, ɓe andaali laawi an ɗin.› Mi woonduno e nder tikkere an nden wonde: ‹Ɓe naatataa ka fowtaare an few!› » Awa, reenee, yo musiɓɓe, fii wota hay gooto e mon heɓu ɓernde bonnde e ɓernde nde gomɗinal tabitaa e mun, haa ka yiltoɗon e ɓaawo Alla Wuuruɗo on. Kono wakkilindiree hakkunde mon ɲande woo, yeru no wi'eede hande, fii wota hay gooto e mon sattinir ɓernde mun ɗaynireede junuubu. Ko fii en wonii kafiduɓe e Almasiihu on, si tawii en jogitike fota pellital men aranal ngal haa ka sakkitorun, wano bindi ɗin wi'iri non wonde: «Hande si on nanii hito makko ngon, wota on sattin ɓerɗe mon ɗen wa fewndo murtaldu ndun.» Ko homɓe woni ɓen murtannooɓe Alla, ɓawto ɓe nanude kongol makko ngol? Hinaa ɓee ɓe Muusaa ardinoo, yaltini *Misira? E ko homɓe woni ɓen ɓe Alla tikkannoo e nder ɗii duuɓi cappanɗe nay? Hinaa ɓee waɗunooɓe junuubu, maayi ka wulaa? E ko homɓe o woondannoo naatataa ka fowtaare makko, si hinaa yedduɓe ɓen? Awa en yi'ii ɓe waawaali naatude ka fowtaare makko, sabu angal gomɗinal. Ko ɗun waɗi, yeru fodaari fii naatugol ka fowtaare makko no lutti, haray hulen wota goɗɗo e mon aru e tawdeede e ronkooɓe naatude ɓen. Ko fii Kibaaru Moƴƴo on feɲɲinanaama en, wano ɓeya non, kono kongol ngol ɓe heɗii ngol nafaali ɓe huunde, ko fii ko ɓe nanunoo kon, ɓe jaɓiraano gomɗinal. Kono enen gomɗinɓe ɓen, en naatay e nden fowtaare nde o innunoo wonde: «Mi woondii e nder tikkere an nden, ɓe naatataa ka fowtaare an few!» E hin-le, Alla gayniino golle mun ɗen gila ka fuɗɗoode aduna on. Ko fii himo daali nokku goo ka bindi fii ɲalaande jeeɗiɗaɓere nden wonde: «Ka ɲalaande jeeɗiɗaɓere Alla fowtino e golleeji makko ɗin fow.» Himo daali kadi fahin ɗoo: «Ɓe naatataa ka fowtaare an few!» Nde tawnoo no heddanii woɓɓe goo fii naatoygol ton, e hin-le kadi attinooɓe hendaade Kibaaru Moƴƴo on kaɲun naataano sabu angal gomɗinal maɓɓe ngal, e yeeso ɗun buy Allaahu on daaluno kadi iwrude e Daawuuda, o toɗɗii ɲalaande, o inni nden «hande», wano siforanoo non dow ɗoo: «Hande si on nanii hito makko ngon, wota on sattin ɓerɗe mon ɗen.» Si tawiino Yaasuwa yeɗiino ɓe nden fowtaare, Alla wowlataano ɓawto ɗun fii ɲalaande goo. Awa jaka no lutti *ɲalaande fowteteende e mun fii jamaa Alla on. Ko fii kala naatuɗo ka fowtaare Alla, o fowtoto kadi e golle makko ɗen, wano Alla fowtornoo ɗe mun ɗen non. Awa etoɗen naatugol ka fowtaare makko ɗon, fii wota hay gooto falju, jokka ɓe ɗoftaaki ɓen. Ko fii, daaluyee Alla on ko wuuruɗo duncoowo, himo weli ɓuri kaafa ka mbelɗe ɗiɗi, ko naatayɗo haa hakkunde ruuhu e wonkii, e hakkunde jokke e mbuso, o ɲaawa mbeleeɗe e miijooji ɓernde. Alaa ko tagaa ko o yi'ataa, fow no wallinaa, waɗaa e kene yeeso on mo hunoytoɗen. Ɓay hiɗen mari hooreejo mawɗo *yottinooɓe sadaka ka Alla, taƴituɗo kammuuli ɗin, ɗun ko Iisaa *Ɓiɗɗo Alla on, catoɗen e qirritannde gomɗinal men ngal. Ko fii en maraa yottinoowo mawɗo mo waawataa faamude lo'ere men nden, kono o ndarndoranooma wano men non e ɗi fow, e hoore o waɗaali junuubu. Awa ɓadoren hoolaare ka jullere laamu, ka sulfu on heɓoytoo ton, fii no heɓiren yurmeende e moƴƴere ko wonana en ballal fewndo haanani en. Awa, kala *yottinoowo mawɗo sadaka ka Alla, suɓaaɗo e hakkunde yimɓe ɓen, ko joɗɗiniraa ko fii yimɓe ɓen, fii ko waɗa golleeji Alla ɗin, fii no ɓe weeɓitira dokke e sadakaaji fii junuubaaji ɗin. Himo waawi yurmeede ɓe faamaa ɓen e seluɓe ɓen, ko fii kanko tigi lo'ereeji no hundi mo. Awa ko sabu nden lo'ere waɗi si himo haani ittande hoore makko sadaka, o ittana jamaa on kadi sadakaaji fii junuubaaji maɓɓe ɗin. Kono hay gooto waawataa heɓande hoore mun ngal teddungal wonugol yottinoowo mawɗo sadaka. Ko Alla yeɗata ɗun, wano o toɗɗori *Haaruuna non. Ko wano non kadi, hinaa *Almasiihu on tigi yeɗi hoore mun ngal teddungal wonugol yottinoowo mawɗo sadaka ka Alla, kono ko Wi'uɗo mo on wonde: «Ko an woni Ɓiɗɗo an on, hande a wonii mo an.» Wano non himo wi'i kadi nokku goo: «Ko a yottinoowo sadaka ka Alla haa poomaa wano *Maaliki-Siddiiqu non.» E hoore ɗun, e nder ngurndan makko ɗan ka hoore leydi, kanko Iisaa o weeɓitanno on Gasoowo mo dandude mayde nden gonɗi e torndeeji e nder ewnagol ko tiiɗi. Alla jaabinani mo sabu ko o yankinaninoo mo kon. Fii kala ko o *Ɓiɗɗo Alla, o andi ko woni ɗoftaare e nder ko o tampi kon fow. Ɓay wonii o waɗaama Timmuɗo, o wonani ɗoftiiɓe mo ɓen fow ɓundu kisiyee poomayankeejo. Onsay Alla toɗɗii mo yottinoowo mawɗo sadaka ka Alla wano Maaliki-Siddiiqu non. Hiɗen mari piiji buy ko wowlen e fii ɗun, hara ko piiji buy mettuɗi sifaade, ko fii on wonii mettuɓe faaminde. E hin-le, e oo saa'i ɗoo hiɗon haanunoo wonude jannooɓe, kono hiɗon handi kadi e janneede ƴi'al daaluyeeji Alla ɗin. Fewndo ɗoo ko ɓira handuɗon e mun, hinaa ɲaametee. On jokkuɗo yarugol ɓira, haray alaa faamu woo e fii daaluyee faaminayɗo ngurndan feewuɗan ɗan, ko fii haray haa jooni ootigi ko boobo. Mokobaaɓe ɓen kaɲun, ko ɲaametee tedduɗo ɓe ɲaamata, ko fii tippude e kuuɗe maɓɓe ɗen hakkille maɓɓe ɗen no eltanii sendindirgol ko boni e ko moƴƴi. Ko ɗun waɗi, sutanoɗen jannde ƴoƴunde nden, feƴƴen jannde baggere fii *Almasiihu on nden, hara en fuɗɗitaaki jannugol fii tuubugol kuuɗe nawrayɗe e mayde ɗen, e fii gomɗingol Alla, e *lootagol maande kisiyee, e *fawugol juuɗe, e immitagol mayɓe ɓen, e ɲaawoore poomayankeere nden. Ko ɗun waɗeten si Allaahu on newnii. Fii ndayginananooɓe, mettii dokkal kammuyankewal ngal, tawdaa e hendiiɓe *Ruuhu Seniiɗo on, mettii moƴƴuki daaluyee Alla on wondude e doole aduna aroyoowo on ɓen kan, si ɓe aru e selude gomɗinal ngal, ɓe waawetaake yilteede ka tuubuubuyee han kadi, ko fii haray kamɓe tigi ɓe fempitike *Ɓiɗɗo Alla on, e hoore ɗun ɓe aybinii mo e kene. Nde leydi yari ndiyan saaƴoojan soono woo, ndi fuɗini puɗi wonduɗi e nafa fii mo ndi remanaa on, haray hindi wondi e barki Alla. Kono si tawii ko bulle e kebbe ndi funnata, haray hinaa ndi huunde, ko ndi ɓadondirndi e kuddi, sakkitora sunneede. Hay si men yewtirii nii, yo yiɓɓe amen, haray meɗen hoolii hiɗon e laawol moƴƴol e telen-ma kisiyee on. Ko fii Alla hinaa mo feewaa, sakko o yejjita kuuɗe mon ɗen, e giggol ngol holluɗon fii innde makko nden, e golle ɗe waɗuɗon ɗen e ɗe waɗanton ɗen kadi yimɓe Alla ɓen. Kono meɗen faalaa yo mo kala e mon hollir nii wakkilaare wootere nden e telen-ma pellital timmungal fii ko tanƴiniɗen kon haa ka sakkitorun. Ko ɗun waɗi, wota on wonu aamuɓe, kono ɲembee ɓen heɓirnooɓe ndondi fodaandi ndin gomɗinal e muɲal. Ko ɗun waɗi, nde Alla waɗannoo Ibraahiima fodaari ndin, o tawno o waawataa woondirde ko ɓuri mo kanko Alla mawnude, o woondiri hoore makko kanko tigi, o wi'i: «Pellet, mi waɗay barki e maa fota, mi yaɲɲay jurriya maa on yaɲɲudee.» Ko e nder ɗun, ɓay wonii Ibraahiima habbike e nder muɲɲaare, o heɓi non ko o fodanoo kon. E hin-le, yimɓe ɓen no woondira ko ɓuri ɓe mawnude, nden woondoore wonana ɓe seedee fii rawnoode kala yeddondiral. Ko wano non, hakkee ko Alla faalanoo hollude ronooɓe fodaari makko ndin ɓen noone no anniyee makko on firtortaa, o waɗirno ɗun woondoore fii, sabu ɗee kuuɗe ɗiɗi ɗe waylotaako, ɗe tawata gasataa ka Alla fena, no enen fattiiɓe ɓen heɓiren wakkilaare tiiɗunde fii tamagol e tama'u mo Alla weeɓitani en on. On tama'u no wa'ani en wa saanirgal tiiɗungal holnii fii ngurndan men ɗan, rewoowo ka *wirngallo fii naatugol ka nder *nokkuure hormorde mawnde nden, ɗun ko ka Almasiihu on naati ɗon fii men wa fertaniiɗo en laawol, o woni *yottinoowo mawɗo sadaka ka Alla haa poomaa, wano *Maaliki-Siddiiqu non. Ko *Maaliki-Siddiiqu on wonnoo lanɗo Salaam, e *yottinoowo sadaka ka Alla Jom Ɓural on. O yahi, o fottoyi e Ibraahiima fewndo ko on iwtata fooloygol lamɓe ɓen, kanko Maaliki-Siddiiqu o du'anii mo. Ibraahiima jonni mo sappaɓun e ɗi fow. Ko adii kon taho, innde Maaliki-Siddiiqu nden no firi ‹lanɗo peewal›. E hoore ɗun kadi ko o lanɗo Salaam, e maanaa lanɗo ɓuttu. Kono o alaa neene, o alaa baaba, o alaa iwdi, o alaa fuɗɗoode, o alaa kattudi ngurndan. O wa'i wa *Ɓiɗɗo Alla, o woni yottinoowo sadaka ka Alla haa poomaa. Ndaaree ko haa honto o mawni, on mo Ibraahiima mawɗo on tigi jonni sappaɓun mun e nder ko o heɓoyi kon! Sariya on toɗɗii e ɓiɓɓe *Lewi ɓen wonugol yottinooɓe sadaka ka Alla e ƴantooɓe sappaɓun e hoore ko jamaa *Isra'iila on heɓi kon fow, ɗun ko e ɓen ben-gootooɓe maɓɓe, fii kala ɓen ko ɓe jurriya Ibraahiima. Kono Maaliki-Siddiiqu, mo tawdaaka e jurriya Lewi on, o hendike sappaɓun Ibraahiima on, e hoore ɗun, o du'anii on hendiiɗo fodaariiji ɗin. E hin-le yeddotaako ko mawɗo on du'antoo tosooko on. E hin-le, e telen-ma yottinooɓe sadaka ɓen ka bolondaa Lewi, ko maayayɓe woni hendaade sappaɓun ɗun, kono e telen-ma Maaliki-Siddiiqu kan, ko wuuruɗo woni ko hendii, wano seeditoraa non. Ka raɓɓinɗinnde, Lewi, oo wonɗo hendaade sappaɓun ɗun, o yoɓiino ko makko kon rewrude e Ibraahiima. Ko fii hari himo ka keeci ben makko wa fewndo ko Maaliki-Siddiiqu yahi fottugol e Ibraahiima. Ko rewrude e yottinooɓe sadaka ka gorol Lewi ɓen jamaa Isra'iila on hendornoo Sariya on. E hin-le, si tawno golle ɓen yottinooɓe sadaka ko timmunooɗe, harayno ko fii honɗun haanannoo waɗugol yottinoowo goo wano Maaliki-Siddiiqu non, hara hinaa wano *Haaruuna non? Ko fii si aada wonugol yottinooɓe sadaka ɓen waylike, haray no haani kadi ka Sariya on waylee. Ko fii on mo ɗii piiji wowli fii mun on, ko jeyaaɗo e bolondaa goo mo hay gooto toɗɗaaka e mun fii golle *layyorde nden. E hoore ɗun, wano andirɗen non tigi, Joomi men on ko feeɲuɗo e bolondaa *Yahuuda on. E telen-ma wonugol yottinooɓe sadaka, Muusaa wowlaali few fii on bolondaa. Ɗunɗoo kadi no ɓuri ɓanginde si yottinoowo sadaka goo feeɲirii wa Maaliki-Siddiiqu, wontuɗo yottinoowo sadaka, hara hinaa tippude e Sariya yuɓɓondirɗo e gorol lannoowol, kono ko tippude e doole ngurndan ɗan lannataa ɗan. Ɓay no seeditaa wonde: «Ko a yottinoowo sadaka ka Alla haa poomaa, wano Maaliki-Siddiiqu non.» Awa, ko yamiraa ɓaawo ɗoo kon ittaama, sabu lo'ere mun nden e mehiɗugol mun ngol, ko fii Sariya on waawaali timminde huunde. Kono en addanaama tama'u ɓurɗo moƴƴude mo ɓadoren Alla. Ɗun non waɗaaka e ɓaawo woondoore. Ɓeya non kaɲun wontii yottinooɓe sadaka ka Alla e ɓaawo woondoore, kono kanko Iisaa o wontirno ɗun woondoore, ɓay Alla daalanno mo ɗunɗoo: «Mi woondii, mi firtataa, ko a yottinoowo sadaka ka Alla haa poomaa.» Ko ɗun waɗi si Iisaa wonii holnuɗo *ahadi ɓurndi hittude ndin. E hoore ɗun, hari ɓen yottinooɓe sadaka no woodunoo buy, ko fii hari mayde nden no haɗi ɓe duumagol e golle maɓɓe ɗen. Kono Iisaa kaɲun, ɓay tawii himo wuuri haa poomaa, golle makko yottingol sadaka ɗen lannataa. Ko ɗun waɗi kadi, himo waawi dandude few ɓen wonɓe ɓadorde Alla sabu makko kanko Iisaa, ɓay himo wuuri haa poomaa fii fattanagol ɓe. Ko wano on yottinoowo mawɗo sadaka tigi haanannoo en, hara ko *seniiɗo, mo bonnaali, mo aldaa e junuubu, seeduɗo e junuubanke'en, e ɓurɗo kammuuli ɗin ɓanteede, mo hatonjinaa e ittugol sadakaaji wano yottinooɓe mawɓe ɓen ittirta ɲande woo sadakaaji fii junuubaaji maɓɓe ɗin, kamɓe tigi taho, e ɗi jamaa on ɗin kadi. Iisaa waɗii ɗun nde wootere ko yoni fii saa'iiji ɗin fow, e nder ko o itti hoore makko sadaka kon. Sariya on kaɲun, ɓe toɗɗotoo ɓen fii wonugol yottinooɓe sadaka mawɓe ko yimɓe lo'uɓe, kono daalol woondoore nden ɓawto Sariya on toɗɗike Ɓiɗɗo on, on wonɗo Timminaaɗo haa poomaa. Awa e hino nafa toɓɓere nde wonɗen yewtude fii mun nden: hiɗen mari wano oo *yottinoowo mawɗo sadaka ka Alla, jooɗiiɗo ka sengo ɲaamo jullere laamu Alla Mawɗo on ka kammuuli. Ko o golloowo ka nder nokkuure hormorde, ɗun ko ka *rewirdu goongaaru, hara hinaa ndu yimɓe ɓen darni, kono ko Joomiraaɗo on. Kala yottinoowo mawɗo ko toɗɗoraa ko fii weeɓitangol Alla dokke e sadakaaji, bee yottinoowo men mawɗo on kadi heɓa goɗɗun ko o weeɓita. Si tawno himo ka hoore leydi, o wonataano yottinoowo sadaka, ɓay no woodi weeɓitooɓe dokke, hara ko no yaadiri e Sariya on. Ɓen no waɗude dewal ngal tawata ko mbaadi e ɗowdi goongaaji kammuyankeeji ɗin, wano Muusaa ɓanginiranaa non fewndo ko o darnata rewirdu ndun, Alla daalani mo: «Ndaaru, a waɗiray fow noone no holliraɗaa non ka hoore fello.» Kono jooni, *Almasiihu on heɓii golle ɓurɗe mawnude ɗe ɓeya ɗen, no o woniri non holnuɗo *ahadi ɓurndi moƴƴude ndin, sincaandi e fodaariiji ɓurɗi kelɗude ɗin. Si tawno ahadi araniri ndin wonno ndi felnaaki, hewtataano ka wonndi ɗaɓɓee. E hin-le ko e hoore feloore Alla daalani jamaa mun on: «Kanko Joomiraaɗo on o daali: ‹Ɲalaande no aroya nde mi ƴettodoyta e yimɓe *Isra'iila ɓen e yimɓe *Yahuuda ɓen ahadi heyri. Ndin ahadi wa'oytaa wa ndi mi ahodunoo e baabiraaɓe maɓɓe ɓen ndin, wa fewndo mi tambitornoo ɓe juuɗe an ɗen fii yaltingol ɓe Misira, ko fii ɓe hunnaali ahadi an ndin.› «Joomiraaɗo on daali: ‹Min kadi jooni mi huccii ɓe. E hino non ahadi ndi mi ahodoyta e yimɓe Isra'iila ɓen ɓawto ɗee ɲalaaɗe ɗoo.› «Joomiraaɗo on daali: ‹Mi waɗoyay sariyaaji an ɗin ka miijo maɓɓe, mi winda ɗi ka ɓerɗe maɓɓe, min mi wona Alla maɓɓe, kamɓe kadi ɓe wona jamaa an. Hara ɓe hatonjinaa e jannindirgol maa fillitanagol wondiɗɗo mun maa musiɗɗo mun, wi'a: Bee andaa Joomiraaɗo on! Ko fii fow andoyay lan, gila e ɓurɗo fanɗude on haa e ɓurɗo mawnude on. Ko fii mi yaafoyto ellaaji maɓɓe ɗin, mi hakkilanoytaa e junuubaaji maɓɓe ɗin.› » Ka o inni ndin ahadi heyri ɗon, ko ɗon o watti araniri ndin hinndi. E hin-le hinndi ndin nawyii, no e moggo mulugol. Ahadi* araniri ndin kadi no marnoo aadaaji mun yaaduɗi e dewal, wondude e nokkuure mun hormorde ka aduna ɗoo. E hoore ɗun, *rewirdu waɗanooma. Nokkuure aranere nden e ndun rewirdu no wi'etenoo hormorde, ka joɗɗinirde pitilli nden wonnoo ɗon, e taabal ngal e bireediije weeɓitanaaɗe Joomiraaɗo on ɗen. E hoore ɗun, ɓaawo *wirngallo ɗimmo ngon, tawi no ɗon nokkuure wi'etenoonde *hormorde mawnde nden. Tawi hinde wondunoo e sunnirde urngallooji tafiraande kaŋŋe, e *kankiranwal seeditoore hoobiraangal kaŋŋe haa hunditi. Tawi no e nder maggal loonde kaŋŋe waɗornde ‹*manna›, wondude e tuggordu *Haaruuna ndun, ndu tawata hari fiinii, e alluuje maande ahadi ɗen. Tawi no ka hoore kankiranwal nandollaaji *serubiina Mangural ngal, omborde maggal on, ɗun ko ka junuubaaji ɗin yaafetee ɗon, no ɗuwiraa gabitanji majji ɗin. Kono hinaa fewndo ɗoo haanuɗen wowlugol fensita fii kun kala e koy piihoy. Nde tawnoo ɗun fow ko non joɗɗiniranoo, *yottinooɓe sadaka ka Alla ɓen naatayno soono woo ka nokkuure aranere e nder rewirdu ndun, fii waɗugol golle diina maɓɓe kan. Kono ka *nokkuure hormorde mawnde, ko yottinoowo mawɗo on tun naataynoo ton nde wootere e nder hitaande nden, e hoore addorgol ƴiiƴan ko sakkoo fii hoore mun e fii ellaaji ɗi jamaa on waɗiri angal andude. Ruuhu* Seniiɗo on no holliri en telen ɗoo wonde ɗatal nokkuure hormorde mawnde nden udditaaki, fannamaa rewirdu aranuru ndun no lutti. Hiɗen mari ɗoo misal feɲɲingal goongaaji fewndiiɗi hande ɗin. Ɗun fow no ɓangini wonde dokke e sadakaaji, ko weeɓitirantenoo nii Alla, waawataa laɓɓinde ɓernde on rewiroowo non. Ko ɗunɗoo woni yamirooje neɗɗanke tun yuɓɓondirɗe e ɲaameteeji e njaramji e noone salligiiji, yamiraaɗe haa ɲande Alla heyɗintini piiji ɗin fow. Kono *Almasiihu on ardii wa yottinoowo mawɗo sadaka fii moƴƴereeji fewndiiɗi ɗin. O taƴiti rewirdu ɓurndu mawnude ndun e ɓurndu timmude ndun, ndu tawata hinaa darniraandu juuɗe yimɓe, e maanaa ndun hinaa ndu oo aduna. O naatii ka nokkuure hormorde mawnde nde wootere ko yoni haa poomaa, rewrude e ƴiiƴan makko ɗan tigi, hara hinaa rewrude e ƴiiƴan ciikuliiji e ɲalbi. Ko nii o yeɗiri en cottudi poomayankeeri. Si tawii ƴiiƴan ciikuliiji e ga'i na'i e ndoondi wiige, ko wiccitee junjee e hoore yimɓe ɓe laaɓaa, no laɓɓina ɓe ka ɓandu, kono Almasiihu on kaɲun ko hoore mun tigi ittani Alla sadaka e ɓaawo ella, e hoore ardoreede Ruuhu Poomayankeejo on, ko haa honto non ƴiiƴan makko ɗan laɓɓinta ɓerɗe men, itta en e kuuɗe nawrayɗe en e mayde, fii no rewiren Alla Wuuruɗo on! Ko ɗun waɗi si ko kanko woni holnuɗo ahadi heyri ndin, fii yo noddaaɓe ɓen hendo ndondi poomayankeeri ndi Alla fodi ɓe ndin. Ko fii mayde makko nden wonii sadaka fii sottugol ɓe e ɗin bonnereeji waɗaaɗi ka fewndo ahadi hinndi. Ko fii, ka wasiyannde nden woni ɗon, haray no haani ka mayde wasiyiiɗo on andee. Wasiyannde nden non laatike woo ɓawto mayde nden, ko fii nde alaa nafa fewndo wasiyiiɗo on wuuri. Ko ɗun waɗi, ahadi araniri ndin tigi, ndi udditaaka e ɓaawo hibbugol ƴiiƴan. Ɓay Muusaa gaynii weeɓitande jamaa on fow kala yamiroore, wano ɗe woniri non ka Sariya, o ƴetti ƴiiƴan ga'i na'i e ciikuliiji e ndiyan e gaara boɗe, o wicciri deftere nden e jamaa on baapal no wi'ee *hisoopu, e hoore himo wi'a: «Ɗunɗoo ko ƴiiƴan ahadi ndi Alla yamiri fii mon ndin nii.» Ko wano non kadi, o wicciri rewirdu ndun e aalaaji gollirteeɗi fii diina ɗin ƴiiƴan. E telen-ma Sariya on, fayda fow ko ƴiiƴan laɓɓiniraa, ko fii yaafuyee alaa e ɓaawo hibbugol ƴiiƴan. Ɗin aalaaji lontiiɗi goongaaji kammuyankeeji, no haanunoo laɓɓinireede oo noone ɗoo, kono no haaniri non ka haqiiqaaji kammuyankeeji ɗin laɓɓiniree sadakaaji ɓurɗi moƴƴude. Ko fii Almasiihu on naataali e nder nokkuure hormorde waɗiraande juuɗe neɗɗanke, ɲembinaande goongaare nden, kono ko ka kammu tigi fii no o weeɓitorana en jooni yeeso Alla. O naatiraali fii ittugol hoore makko sadaka soono woo, wano yottinooɓe mawɓe ɓen naatirta hitaande woo ka nokkuure hormorde mawnde wondude e ƴiiƴan ɗan tawata wonaa ƴiiƴan makko. Ko fii, si hinaano ɗun, Almasiihu on tampayno soono woo gila ka fuɗɗoode aduna on. Kono jooni, ka lannoode jamaanuuji, o feeɲii nde wootere ko yoni fii saa'iiji ɗin fow fii bonnitugol junuubaaji e nder ko o itti hoore makko sadaka kon. Nde tawnoo no maranaa yimɓe ɓen maayugol nde wootere pet, ɓawto ɗun ɲaawoore nden waɗa, ko wano non Almasiihu on ittiri hoore mun sadaka nde wootere pet fii ronditagol junuubaaji yimɓe ɗuuɗuɓe. Awa, o artoyay kadi, hara hinaa fii ronditagol junuubaaji, kono ko fii dandugol ɓen habbornooɓe mo kisiyee. E hoore ɗun, wonaa Sariya on tigi woni haqiiqaaji aroyaynooɗi ɗin, kono ko mbaadi mun tun. O waawataa few laatinde ɓen ɓadorayɓe non Alla timmuɓe, rewrude e on sadaka gooto jokkondirɗo hitaande woo hitaande. Si o waawayno, harayno neeɓii ko ɓen waɗaynooɓe ɗin sadakaaji acci, harayno ɓe laɓɓinaama nde wootere ko yoni haa poomaa, harayno kadi ɓernde maɓɓe felataa ɓe e telen-ma junuubu woo. Kono, ɗin sadakaaji andintinay en hitaande kala fii junuubaaji ɗin. Ko fii waawataa ka ƴiiƴan ga'i na'i e ciikuliiji monta junuubaaji. Ko ɗun waɗi, e nder naatugol e nder aduna on, *Almasiihu on no wi'i: «Wonaa sadakaaji maa dokke faalaɗaa, kono a waɗanii lan ɓandu. A weltoraali sadaka sunneteeɗo, maa ko sakkaa fii junuubu. Awa mi wi'i: ‹E hino lan, mi arii fii waɗugol faale maa on, yaa an Alla, wano fii an windori non e nder ndee deftere taggiinde.› » Himo wi'i taho: «A yiɗaali e a weltoraali sadakaaji e dokke e sadakaaji sunneteeɗi e sadakaaji fii junuubaaji, waɗiranooɗi no yaadiri e Sariya on.» E hoore ɗun o wi'i kadi: «E hino lan, mi arii fii waɗugol faale maa on.» O ittii aranun ɗun fii sincugol ɗimmun ɗun. Awa, ko sabu faale Alla on *laɓɓinaɗen fii wonugol yimɓe makko, rewrude e oo sadaka mo Iisaa Almasiihu on ittiri ɓandu mun ndun tigi nde wootere ko yoni haa poomaa. Kala *yottinoowo sadaka ka Alla no ka gollata ɗon ɲande woo fii waɗugol golle mun diina ɗen, e ittugol sadakaaji gooti ɲande woo, ɗi tawata waawataa ittude junuubaaji few. Almasiihu on non kaɲun, o waɗii sadaka gooto bajjo fii junuubaaji ɗin, yonuɗo haa poomaa, awa kadi himo jooɗii ka sengo ɲaamo Alla, himo sabbii ɗon haa Alla waɗa ayɓe makko ɓen ka ley koyɗe makko. Ko dokkal bajjal o timminiri haa poomaa wonaaɓe *laɓɓineede fii wonugol yimɓe Alla ɓen. Ko ɗun *Ruuhu Seniiɗo on seeditanii en kadi. Ko fii himo wi'i taho: «Joomiraaɗo on daali: ‹E hino *ahadi ndi mi ƴettodoyta e maɓɓe ndin: Ɓawto ɗee ɲalaaɗe ɗoo, mi waɗoyay sariyaaji an ɗin ka ɓerɗe maɓɓe, mi windoya ɗi ka hakkille maɓɓe.› » O ɓeyditi e ɗun: «Mi anditoytaa hande kadi fii junuubaaji maɓɓe ɗin e angal peewal maɓɓe ngal.» Ko fii ka junuubaaji ɗin yaafaa ɗon, haray alaa ko sakkee fii junuubu. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe an, ɓay hiɗen mari hoolaare fii naatugol ka *nokkuure hormorde mawnde sabu oo sadaka ƴiiƴan Iisaa ɗan o udditirani en laawol kesol wurngol, rewrungol ka *wirngallo, ngon-le ko ɓandu makko ndun, e ɓay kadi hiɗen mari yottinoowo mawɗo wonɗo ka suudu Alla, ɓadoren Alla ɓernde nunɗunde e gomɗinal heewungal pellital, e ɓernde laɓɓinaande kala miijooji bonɗi, e ɓandu lootiraandu ndiyan laaɓuɗan. Wonen catiiɓe tabiti e tama'u mo qirritiɗen on, ko fii Waɗanɗo en ɗin fodaariiji on ko Sella-findeejo. Miijondiranen ko honno waaweten wakkilindirde ka giggol e ka kuuɗe moƴƴe. Wota en terto mottondiral men ngal, wano woɓɓe woowiri non. Kono wakkilindiren fodde hiɗen yi'ude ɲalaande nden no ɓadaade. Ko fii si en duumike waɗugol junuubu e nder tewaare ɓawto en hendaade gandal goonga on, haray sadaka alaa hande kadi fii junuubaaji, kono ko habbannde ɲaawoore hulɓiniinde e nguleendi yiite hebuliinge sunnugol murtuɓe ɓen. Si goɗɗo bonniino Sariya Muusaa on, o wareteno, o yaafetaake, e hoore seeditoore ɗiɗo maa tato. E miijo mon onon, si goɗɗo hayfinii *Ɓiɗɗo Alla on, si o jogitorii ƴiiƴan ahadi ɗan wa ɗan aldaa e fiira, ɗan ɗan o *laɓɓiniraa, e si o hoynii Ruuhu Allaahu on, on Jom Sulfu, e hara on miijaaki himo handi e lette ɓurɗe muusude kadi? Ko fii hiɗen andi on Wi'uɗo: «Ko min yottagol woodani, ko min yoɓoyta», e hoore ɗun: «Joomiraaɗo on ɲaaway jamaa mun on.» No hulɓinii yanugol e juuɗe Alla Wuuruɗo on! Anditee liddu ɗun ka saa'iiji arani, ɓawto Alla ndayginande on, on ŋaɲɲino satteende tiiɗunde e nder tippiro muusungo. Ko fii e saa'i goo on hoynano, cukkaɗon e kene, e saa'i goo jonnindirɗon juuɗe e ɓen waɗiranooɓe wano non. E hoore ɗun, yurmaɗon sokaaɓe ɓen, jaɓuɗon kadi e nder weltaare yo on jatte keyeeji mon ɗin, sabu andugol mon hiɗon mari keyee ɓurɗo moƴƴude, luttoowo. Awa wota on accitu hoolaare mon addaynde mbarjaari mawndi nden. Ko fii hiɗon haani ŋaɲɲaade, fii, nde timminoyɗon faale Alla on, yo on hendoyo ko o fodi on kon. Ko fii e nder saa'ihun nii: «Haanuɗo arude on aray, neeɓataa. Feewuɗo an on non wuuriray gomɗinal. Kono si o yiltitike, wonkii an kin weltanoytaako mo.» Enen-le hinaa en yiltorooɓe ɓaawo fii hayrugol, kono ko en gomɗinɓe fii dandegol. E hin-le, gomɗinal ngal ko pellital fii piiji ɗi tanƴiniɗen, e hoolaare fii piiji ɗi en yi'aali taho. Alla kulji mawɓe ɓaawo ɗoo ɓen sabu gomɗinal maɓɓe ngal. Ko gomɗinal ngal wonɗen andirde aduna on ko daaluyee Alla on tagiraa. Ko ɗun waɗi ko yi'eten kon iwraa e ko yi'otoo. Ko gomɗinal ngal Haabiila yeɗiri Alla sadaka ɓurɗo moƴƴude mo Qaayiina on. O kuljiraa feewuɗo sabu ngal gomɗinal. Alla tigi kulji ɗen dokke makko. Fii kala kanko Haabiila o maayii, kono ngal gomɗinal no ɓanginde fii makko. Ko gomɗinal ngal kadi Hanuuka ƴentiniraa fii wota o andu mayde nden. En yi'ataa mo hande kadi sabu Allaahu on ƴentinno mo. Ko fii, ado o ƴentineede, hari o heɓiino kuluujaa wonde himo weltini Alla. Awa, e ɓaawo gomɗinal, gasataa ka ontigi weltina Alla, ko fii on ɓadotooɗo mo no haani gomɗinde wonde kanko Alla himo woodaa, gomɗina kadi ko kanko woni yoɓoowo ɗaɓɓooɓe mo ɓen. Ko gomɗinal ngal fahin Nuuhu moƴƴinirnoo laana fii dandugol ɓeynguure mun nden. Ko nii o teddiniri ko Alla *hiitaninoo mo fii ko aroyta yi'aaka taho kon. Ɓay o warrii non kanko Nuuhu, tawi o hollii wonde yimɓe aduna on ko felniiɓe. Alla jogori Nuuhu feewuɗo sabu gomɗinal makko ngal. Ko gomɗinal ngal kadi Ibraahiima ɗoftori noddaandu ndu Alla noddi mo ndun fii yahugol e leydi ndi o ronoyta ndin. O yahi e hoore o andaa ka o woni yahude. Ko gomɗinal o hoɗiri e ndin leydi fodaandi wa leydi jananiri, o hoɗi e nder cuuɗi bagi. Issaaqa* e Yaaquuba kadi hoɗiri non, ɓe ronidi e makko fodaari wootiri ndin. Ko fii hari, kanko Ibraahiima himo habbii hoɗo ngo tawata didol cuuɗi mun no tiiɗi, ngo tawata ko Alla eɓɓi, darni. Ko sabu gomɗinal ngal kadi, fii kala Saarata kaɲun ko mo jiidotaako, o heɓiri feere jurriyagol e nder nayeewu makko, ɓay himo hoolii wonde Alla ko hunnoowo ko o fodi kon. Ko ɗun waɗi si neɗɗo gooto, mo tawata mayde mun nden heɓiino ɗun, heɓi jurriya ɓurɗo koode ɗen ka kammu ɗuuɗude e njaareendi ndin ka sera baharu, ko tawata en waawataa limude. Ko e nder gomɗinal ngal ɓe fow ɓe maayi e ɓaawo hendagol piiji fodaaɗi ɗin, kono ɓe haynino ɗi ka woɗɗi, ɓe weltori, e nder qirritagol ko ɓe tuŋarankeeɓe e jananɓe ka leydi. Yewtirayɓe nii ɓen hollii no laaɓiri wonde hiɓe ɗaɓɓande hoore maɓɓe leydi heyri. Si tawno non ɓe wulɗano ka ɓe iwi ton, ɓe heɓayno feere no ɓe yiltora. Kono ka haqiiqa hiɓe himmannoo nokkuure ɓurnde moƴƴude, ɗun ko ka kammu. Ko ɗun waɗi Alla hersiraa noddeede Alla maɓɓe, ko fii o moƴƴinanii ɓe hoɗo. Ko gomɗinal ngal kadi Ibraahiima weeɓitiri Issaaqa fii layyagol fewndo ko Allaahu on ndarndii mo. Hari himo e fii sakkagol Issaaqa, ɓiɗɗo makko bajjo on, kanko hendinooɗo fodaariiji ɗin, ɗun ko on mo Allaahu on daalannoo wonde: «Ko e Issaaqa jurriya maa on nodditirtee.» Himo joginoo wonde Alla ko Waawuɗo hay immintingol mayɗo e hakkunde mayɓe ɓen, ko ɗun waɗi si o hettitiri ɓiɗɗo makko on wa immitiiɗo e mayde. Ko gomɗinal ngal kadi Issaaqa du'orani Yaaquuba e *Iisu fii ko aroyta kon. Ko gomɗinal ngal fahin, fewndo Yaaquuba maayata, o du'orani mo kala e ɓiɓɓe Yuusufu ɓen, o ugginii e hoore tuggordu makko ndun, o sujjani Alla. Ko gomɗinal ngal fahin, ɓay ɓadike ka Yuusufu maaya, o maandiniri fii eggudu *Banii-Isra'iila'en ndun *Misira, o waɗi kadi yamirooje fii ƴi'e makko ɗen. Ko gomɗinal ngal kadi, ɓay Muusaa jibinaama, mawɓe makko ɓen suuɗiri mo lebbi tati, ɓay ɓe tawii boobo on no labaa fota, awa kadi ɓe hulaano yamiroore lanɗo on. Ko gomɗinal ngal kadi, ɓay Muusaa mawnii, o salori wi'eede ko o geɗal jiwo Fir'awna on. O tawi ko tampindineede e jamaa Alla on ɓurani mo, edii weltorgol junuubu e nder saa'ihun. Tawi himo miijii wonde ko aybinireede wa *Almasiihu on ɓuri jogaade ngalu tiiɗungu edii ngu Misira ngun, ko fii himo ndaaraynoo ka muutii telen ka njoddi. Ko gomɗinal ngal o yaltiri Misira e ɓaawo ɗenƴagol tikkere lanɗo on, ɓay himo catornoo wa sutiiɗo on mo yi'otaako. Ko gomɗinal ngal kadi o waɗiri *Juldeere Yawtaneede nden, e wujugol ƴiiƴan fii wota muloowo dikkuruuɓe on meemu ko dikkoranaa Isra'iilayankeeɓe ɓen kon. Ko gomɗinal ngal fahin ɓe taƴitiri *Baharu Boɗeejo on wa leydi yorndi, kono nde Misirayankooɓe ɓen eɓɓunoo waɗirgol non, ɓe yoolino. Ko gomɗinal ngal kadi tata on Yeerikoo yaniri, ɓay ɓe gaynii taaraade mo e nder balɗe jeeɗiɗi. Ko gomɗinal ngal kadi waɗi si *Raabi, oo debbo cagaajo, maydaano e heeferɓe ɓen, sabu ko o wernirnoo tefooɓe ɓen kon ɓuttu. Ko honɗun mi wi'ata kadi? Saa'i on yonantaa lan si tawii mi wowlay mi fensita fii oo wi'eteeɗo *Gadawna e *Baaraka e Samsuuna e Yiftaaha e Daawuuda e Samu'iila e annabaaɓe ɓen. Ko gomɗinal ngal ɓe fooliri laamateeriiji, ɓe tabintini peewal, ɓe heɓi fodaariiji, ɓe ombi sekko ngayuuje. Ɓe ɗannini giiteeli bonnooji, ɓe daɗi mbelndi kaafa, ɓe heewi doole fii kala hiɓe lo'unoo, ɓe hollitii ka nder hareeji, ɓe raɗii koneeli jananɓe ɓen. Rewɓe yi'i mayɓe mun no immitoo. Woɓɓe goo kadi lettaa, ɓe salii sotteede fii no ɓe heɓira ummutal ɓurngal moƴƴude. Woɓɓe ɓen heɓi aybineede e focceede, e hoore jolkeede sokee. Woɓɓe ɓen wariraa kaaƴe, woɓɓe ɓen tampinaa taƴaa ɗiɗi, maa wariraa kaafa. Woɓɓe nawri ngurndan mun ɗan yaarugol hen fow, hara no ɓornii guri baali maa be'i, ɓillorɓe ɗi fow, cukkee tampinee. Hari aduna on handaa e ɓen, ɓe tawata wonundeeji mun ko ka wulaaji e ka pelle e ka pammeeje e ka gayɗe. Ɓen kuljiranooɓe sabu gomɗinal mun ngal fow non, hendaaki ko ɓe fodanoo kon. Ko fii Alla no eɓɓani en goɗɗun ko ɓuri moƴƴude, fii wota ɓe laato timmuɓe e ɓaawo men. Ɓay wano ngal dental mawngal seedeeɓe no hundi en, bugitoɗen kala dongal e junuubu ko falli en no weeɓiri, dogiren wakkilaare dogudu ndu eɓɓanaɗen ndun. Punnoɗen Iisaa, on wonɗo daƴƴere gomɗinal ngal, on timminoowo ngal. Ɓay himo sutinoo weltaare maraniinde mo nden, o jaɓuno *leggal altindiraangal ngal, o yawitii hersa, o jooɗii ka sengo ɲaamo jullere laamu Alla. Miijitee fii on ŋaɲɲiiɗo ndee liddannde nde junuubanke'en liddii mo, fii wota ronkere heɓu on haa ɓerɗe mon maaya. E hin-le e nder gertagol mon junuubu ngol, on dartaaki haa ƴiiƴan mon ɗan hibbi. Awa kadi on yejjitii kongol ngol Allaahu on wakkiliri on ngol wa ɓiɓɓe makko: «Ɓiɗɗo an, wota a jogitor wurtannde Joomiraaɗo on no hayfiri, awa kadi wota ɓernde maa maayu nde o wurtu-maa. Ko fii ko mo Joomiraaɗo on yiɗi, o wurtata, o yaggina kala mo o jaɓi yo wonu ɓiɗɗo makko.» Wakkilee tampereeji mon ɗin, ko ɗin woni on wurtude. Ko wa ɓiɓɓe Alla woni on jogitorde. Ko hombo woni ɓiɗɗo mo ben mun wurtataa? Kono si on woorike wurtannde nde fow heɓata nden, haray ko on fattuuɓe, hinaa on ɓiɓɓe. Ɓay en heɓii baabaaɓe ka aduna ɗoo wurtaynooɓe en, ɓe teddinnoɗen, ko haa honto non haanuɗen yankinanaade Ben ruuhuuji men ɗin fii no wuuriren! Ko fii baabiraaɓe men ɓen no wurtaynoo en e nder saa'ihun nii, ɓay ɓe tawno ko ko moƴƴi, kono Alla ko woni en wurtirde ko fii nafa men on tigi, fii no tawreɗen e laaɓal makko ngal. No fellitaa fewndo wurteede nandaa e huunde weltinnde, kono ko satteende. Kono ɓawto ɗun, battane ngurndan feewuɗan wonɗan e nder ɓuttu no maranii ɓen wurtaaɓe. Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, ɓantee juuɗe mon lo'uɗe ɗen, sattinon koppi mon lo'uɗi ɗin, yo koyɗe mon ɗen jokku laawi feewuɗi ɗin, fii wota laƴooje ɗen worgito, kono ɗe sella. Etee no wondiron e fow e nder ɓuttu, wuuron e nder laaɓal, ko fii ɓaawo maggal hay gooto yi'ataa Joomiraaɗo on. Reenee fii wota hay gooto ŋakkire moƴƴere Alla nden, wota ɗaɗol haaɗungol woo kadi funtu, wona sabu jiiɓoldu haa raaɓa buy e mon. Reenee fii wota hay gooto e mon jeenu, maa wona keefeero wa *Iisu, on yeeyitunooɗo afoyaagal mun ngal fii nafakka gooto. Hiɗon andi, ɓawto ɗun, wa fewndo ko o faalaa heɓude du'aa ben makko on, o bugitano, ko fii o heɓaano feere waylugol miijo ben makko ngon, fii kala hari himo ɗaɓɓirde ɗun gonɗi. Ko fii onon, on ɓadaaki fello ngo waaweten meemude, e yiite huɓɓunge e ɗowdi duule e niɓe e nduluuru, maa hito *liital, maa hawa ka *Isra'iilayankeeɓe ɓen nanunoo kan haa ɓe wi'i wota ɓe ɓeyditane hay kongol, ko fii ɓe townataano sifa ndee yamiroore tiiɗunde ɗoo: «Hay si mummunte meemiino ngon fello, warirteno kaaƴe.» Hakkee ko ɗun hulɓininoo, Muusaa wi'i: «Mi diwnii hakkee ko mi huli!» Kono onon, on ɓadike Fello *Siyuuna ngon e saare Alla Wuuruɗo on, ɗun ko *Yerusalaam kammuyankeejo on, e guluuje malaa'ika mottondiri e nder weltaare. On ɓadike dental dikkuruuɓe Alla ɓen, ɓen ɓe tawata no windii ka kammuuli. On ɓadike Alla, on Ɲaawoowo yimɓe ɓen fow, e ruuhuuji feewuɓe timminaaɓe ɓen. On ɓadike Iisaa, on holnuɗo *ahadi heyri ndin, e ƴiiƴan makko hibbaaɗan, ɗan seeɗitoore mun ɓuri moƴƴude ɗan Haabiila ɗan. Awa reenee wota on salo heɗaade on Wonɗo on yewtude. Ɓen Isra'iilayankeeɓe, salinooɓe heɗaade on Wonnooɗo ɓe yamirde ka hoore leydi, ɓe daɗaano lette ɗen. E ko honno non woniranta en si en huccii on Wonɗo en yewtude ka kammuuli dow? On mo hito mun dimbi leydi ndin, waɗii jooni ndii fodaari ɗoo: «Awa mi dimbitoyay nde wootere kadi, hinaa non leydi ndin tun, kono hay kammu ngun.» Ngol daalol «nde wootere kadi» no laaɓi poy holli wonde kala ko tagaa dimboto, dilla, fii no goongaaji ɗi gasataa dimbaade ɗin luttira. Ɓay laamu ngu hendotoɗen ngun hinaa dimbotoongu, weltanoɗen Alla, kurkanoɗen mo noone no welirta mo e nder teddungal e kulol. Ko fii Alla men on ko yiite sunnoowe. Yo giggol siɗɗankaaku ngol duumo. Wota on yejjitu wernugol. Ko fii e nder warrugol non woɓɓe wernii malaa'ikaaɓe, hara ɓe andaa. Anditee fii kasooɓe ɓen, wa si tawii hiɗon sokidaa e maɓɓe, e wonaaɓe e tampineede ɓen, wa si tawii ko onon wonaa tampineede. Yo mo kala teddin dewgal ngal, awa kadi yo ƴettindirɓe ɓen yonindiran, ko fii telen-ma ɗon, Alla ɲaaway fijooɓe ɓen e jinooɓe ɓen. Wota on ardinir ngurndan mon ɗan giggol kaalisi, yondinoree ko jogiɗon kon fewndo ɗoo. Ko fii Alla tigi no wi'i: «Mi accitataa ma e mi tertotaako ma few.» Mo kala e men no waawi wi'ude e nder pellital: «Ko Joomiraaɗo on woni faabo an ngon, mi hulataa. Ko honɗun neɗɗo waawanimmi?» Anditee fii ardotooɓe on ɓen, ɓen feɲɲinannooɓe on daaluyee Alla on, miijitoɗon fii battane no ɓe wuuriri non, ɲembon gomɗinal maɓɓe ngal. Awa Iisaa Almasiihu on ko gooto, o waylotaako hanki e hande e haa poomaa. Wota on jaɓu kala noone janndeeji janani selna on. Ko fii no moƴƴi ka ɓernde nden tiiɗiniree moƴƴere Alla nden, hara hinaa sariyaaji fii ɲaameteeji ɗi nafaali huunde ɓen jokkuɓe ɗi. Ko fii hiɗen mari *layyorde nde tawata haananaa gollooɓe ka *rewirdu adunayankeeru ɲaamugol ko sakkaa ɗon kon. Ko fii *yottinooɓe mawɓe sadaka ɓen sakkorayno ƴiiƴan ka nokkuure hormorde, kono tebbeeli ɗin sunneteno ka ɓaawo hoɗo. Ko ɗun waɗi si Iisaa kadi tampuno ka ɓaawo hoɗo fii *laɓɓinirgol jamaa on ƴiiƴan makko ɗan tigi. Awa enen kadi, yalten ka ɓaawo hoɗo fii yahugol e makko, e hoore rondagol hersa ka o rondinoo kan. Ko fii en maraa ɗoo hoɗo tabitungo, kono hiɗen ɗaɓɓude aroyayngo ngon. E innde makko kanko Iisaa, duumoɗen e waɗangol Alla sadaka mantoore, e maanaa sadaka yaltoowo e toni jantotooɗi innde makko nden. Awa wota on weddito e waɗugol moƴƴere e wallindirgol, ko ɗii woni sadakaaji ɗi Alla jaɓata weltora. Ɗoftee ardotooɓe on ɓen, yankinanoɗon ɓe. Ko fii hiɓe ayni fota wonkiiji mon ɗin, wa hunitoytooɓe ka Alla. Awa etee ɓe waɗa ɗun e hoore weltaare, hara hinaa no mettirta ɓe. Si hinaa ɗun, nafoytaa on. Awa toranee men: meɗen felliti wonde meɗen mari ɓernde laaɓunde e nder faalegol nawrude ngurndan amen ɗan no feewiri e kala huunde. Mi torike on fow tentinii toragol fii yo Allaahu on newnanan yiltitagol ka mon no yaawiri. Yo Alla Jom Ɓuttu on, on Artirɗo e hakkunde mayɓe ɓen Iisaa Joomi men, Ngaynaako Mawɗo baali ɗin, rewrude e ƴiiƴan *ahadi poomayankeeri ndin, yo o wawnu on e kala ko moƴƴi fii waɗugol faale makko on, o waɗa e men ko welata mo, tippude e Iisaa Almasiihu on, on mo mangural wonani haa poomaa. Aamiina! Mi torike on, yo musiɓɓe an, jaɓugol ngol kongol wakkilinayngol, ko fii mi windanii on, mi raɓɓinɗinii. Awa andee wonde, Timotee, oo musiɗɗo men, yaltinaama ka kaso. Si o hewtitii law, mi yaaday e makko, men yiida e mon. Hiwranee lan ardotooɓe on ɓen fow e yimɓe Alla ɓen fow. Ɓee ɓe Italii salminii on. Yo moƴƴere Joomiraaɗo on wonu e hoore mon on fow. Salminaango an min Yaaquuba, oo jiyaaɗo Alla e Iisaa Almasiihu Joomi on, haa e ɗii *bolondaaji sappoo e ɗiɗi saakitiiɗi e nder aduna on. Ko onon yo musiɓɓe, si on rewrii e kala noone ndarndanɗe, haray jogitoree ɗun weltaare fow, ko fii hiɗon andi, ndarndagol gomɗinal mon ngal adday ŋaɲɲaare. Kono bee ŋaɲɲaare nden waɗa golle timmuɗe, fii no woniron mokobaaɓe timmuɓe, e hara on ŋakkiraaka huunde. Si goɗɗo e mon ŋakkira faamu, yo o toro ɗun Alla, on okkay mo ɗun. Ko fii kanko Alla ko Yeɗoowo fow no yaajiri e ɓaawo feloore. Kono yo o toror mo gomɗinal ngal aldaa e sikkitaare. Ko fii on sikkitiiɗo no wa'i wa morlooɗe ndiyan ɗan ka baharu, ɗe hendu ndun duɲata ƴeƴa. Wota sifa on neɗɗo sikku hendoto goɗɗun e juuɗe Joomiraaɗo on, on ko neɗɗo sikkitiiɗo, mo tabitaa e laawi mun ɗin fow. Yo musiɗɗo miskiino on weltor ko Alla towni mo kon, alɗuɗo on kadi weltora ko Alla tippini mo kon, ɓay fii makko on feƴƴiray wa piindi ngesa. Si naange ngen fuɗii, nge toowidii e nguleendi magge muusundi ndin, hinge yornude kuɗi ɗin, piindi majji on saama, ŋari majji on bonta, ko non alɗuɓe ɓen saamirta e nder golle maɓɓe ɗen. Maloore wonanii on neɗɗo ŋaɲɲiiɗo ndarndanɗe ɗen, ko fii si o dartike ndarndanɗe ɗen, o hendoto *meetelol ngurndan, ngol Joomiraaɗo on fodi yiɗuɓe mo ɓen. Wota hay gooto wi'u e nder ko jarribetee kon: «Ko Alla jarribii mi.» Ko fii Alla jarribortaake ko boni, kanko kadi o jarribotaako hay gooto. Nde jarribaɗen woo, ko himmeeji bonɗi ɗi wonduɗen ɗin woni en pooɗude murtina. Ɓawto ɗun, himme bonɗo on fuɗa haa rima junuubu, si junuubu on kadi heewii, o rima mayde. Wota on ɗaynito, yo musiɓɓe an yiɗaaɓe, kala dokkal moƴƴal e kala dokkal timmungal ko ka dow iwrani en, e immorde e Baabaajo ndayguuji ɗin, on mo waylotaako, mo ɗowdi mun dillataa, on Woodintinirɗo en Daaluyee makko goongaajo on no o yiɗiri non, fii no laatoren dikkuruuɓe e tagu makko ngun. Andee ɗun, yo musiɓɓe an yiɗaaɓe, yo neɗɗo kala yaawu heɗaade, nenna si yewta, nenna si tikka. Ko fii tikkannde neɗɗanke nden laatintaa peewal ngal Alla yiɗi ngal. Awa sertee e kala ko tuuninta e kala bonki layuki, jaɓiron newaare daaluyee aawaaɗo e mon on, ɗun ko on waawuɗo dandude wonkiiji mon ɗin. Wonee huutorooɓe daaluyee on, hara hinaa on heɗotooɓe mo tun, si hinaa ɗun, haray onon tigi on ɗaynitoto woni. Ko fii si goɗɗo heɗike daaluyee on, o huutoraali mo, haray himo wa'i wa neɗɗo wonɗo tintaade, yi'a yeeso mun ngon. Si o gaynii ndaaritaade, o yahii, o yejjita kisan ko honno o wa'i. Kono on waɗuɗo giiɗe mun ɗen ka nder sariya timmuɗo, ɗun ko on sariya rinɗinoowo, o tabiti, hara hinaa fii heɗagol yejjita, kono hara ko huutorgol, onɗon wonay malaaɗo e nder kala ko o waɗata. On mo sikki ko dewo, e ɓaawo waawugol ɗenngal mun ngal, haray on ɗaynii hoore mun, ngal dewal ko meerewal. Dewal laaɓungal, ngal aldaa e koju ngal yeeso Alla Baabaajo on, ko dankagol aliyatiimaaɓe ɓen e dankagol keynguuɓe ɓen e nder satteendeeji maɓɓe ɗin, e rentagol e tuundiiji aduna ɗin. Musiɓɓe an, ɓay ko on gomɗinɓe Iisaa Almasiihu Joomi men mo darja wonani on, reenee e ɓurdindingol yimɓe. Si wattiiɗo hurundaare kaŋŋe, ɓornii conci dimi aru e naatude ka *moftal mon, baaso kadi ɓorniiɗo conci yakkiiɗi ara e naatude, si on hittinii fii ɓorniiɗo conci dimi on, on wi'ii mo: «Onon toolii mon ka ndaɗɗudi ɗoo!», wi'on baaso on: «An daro ɗaa!», maa: «Jooɗo ka ley koyɗe an ɗoo!», e hara on waɗaali sendondiral hakkunde mon onon tigi? E on ɲaawiraali miijooji bonɗi? Heɗitee, yo musiɓɓe an yiɗaaɓe! E hara hinaa miskinɓe ɓen ka aduna ɗoo Alla suɓii fii no ɓe wonira alɗuɓe e nder gomɗinal ngal, e heɓooɓe geɓal e laamu ngu o fodi yiɗuɓe mo ɓen ngun? Kono onon, on hersinii baaso on. E hara wonaa alɗuɓe ɓen woni on tampinde, naɓa on ka ɲaawirɗi? E hinaa ɓen woni hoynooɓe innde teddunde nde inniraɗon nden? Kono si on ɗoftike sariya mawɗo on, wano bindi ɗin wi'iri non wonde: «Yo a yiɗir ɲokondo maa on wano yiɗirɗaa hoore maa non», haray on waɗii ko moƴƴi. Kono si on ɓurdindinii yimɓe ɓen, haray on waɗii junuubu, Sariya on no jogori on wa bonnuɗo Sariya. Ko ɗun waɗi, on mo yeddi yamiroore wootere e nder Sariya on, hay si o ɗoftike ɗeya heddiiɗe fow, haray o wonii bonnuɗo Sariya on fow. Ko fii on Wi'uɗo: «wota mo jeena», no wi'i kadi: «wota mo itta hoore.» E hin-le si on waɗaali jinaa, kono on ittii hoore, haray on wonii bonnuɗo Sariya on. Awa yewtiree huuwiron wa yimɓe ɲaawiroyteeɓe Sariya rinɗinoowo on. Ko fii ɲaawoore nden aldanaa mo yurmetaake e yurmeende, kono yurmeende nden foolay ɲaawoore nden. Musiɓɓe an, ko nafa honɗun woodani neɗɗo wi'ugol himo mari gomɗinal, si o alaa ɓanginirde ɗun kuuɗe? Taw si sifa ngal gomɗinal no waawi dandude mo? Si musiɗɗo men gorko maa bandiraawo men no holi, no ŋakkiri ɲaametee kadi ɲande woo, goɗɗo e mon ara e wi'ude ɓen: «Yahee e jam, ɓornoɗon, ɲaamon haa haaron», e ɓaawo jonnugol ɓe ko ɓalli maɓɓe ɗin handi e mun kon, haray ko honɗun ɗun nafata? Gomɗinal ngal kadi ko wano non: si ngal aldaa e kuuɗe, ko ngal mayngal kangal tigi. Kono si goɗɗo wi'ii: «An hiɗa mari gomɗinal e min miɗo mari kuuɗe», haray min mi wi'ay mo: «Hollan gomɗinal maa ngal e ɓaawo kuuɗe, min non mi hollirte gomɗinal an ngal kuuɗe an ɗen.» Hiɗa gomɗini ko Alla gooto woodi? No moƴƴi! Jinnaaji ɗin kadi no gomɗiniri non, haa hiɗi diwna. Ko an yo njofoojo! Hiɗa faalaa faamude wonde gomɗinal ngal aldaa e kuuɗe ko meerewal? Enee, wonaa ko Ibraahiima, on maamiraawo men, waɗunoo kon fewndo o weeɓiti *Issaaqa ɓiɗɗo makko on fii layyagol ka *layyorde kon waɗi si o jogitoraa feewuɗo? A yi'ii, gomɗinal ngal yaadii e kuuɗe makko ɗen, awa kadi ko kuuɗe makko ɗen timmini gomɗinal makko ngal. Ko non ko bindi ɗin wi'i kon laatori: «Ibraahiima gomɗini Alla, ngal gomɗinal makko jogoranaa mo peewal», haa o noddaa giɗo Alla. On yi'ii, ko sabu kuuɗe ɗen neɗɗo on jogoraa feewuɗo, hinaa sabu gomɗinal ngal tun. Enee, oo cagaajo wi'eteeɗo *Raabi, kanko kadi, taw si hinaa sabu kuuɗe ɗen o jogoranoo feewuɗo fewndo ko o wernunoo nulanooɓe fii tefugol ɓen, o holli ɓe laawol goo ngol ɓe rewa? Wano tawiri non ɓandu ndu aldaa e ruuhu ko mayndu, ko wano non kadi gomɗinal ngal aldaa e kuuɗe ko mayngal. Musiɓɓe an, wota buy e mon himman jannugol, ko fii hiɗon andi enen jannooɓe ɓen en ɲaawete ɲaawoore ɓurnde sattude. Ko fii en fow en waɗay ellaaji ɗi tawata ko nooneeji ɗuuɗuɗi. On mo waɗaali ella e nder konguɗi, haray on neɗɗo ko timmuɗo, waawuɗo huɓindaade ɓandu mun ndun fow. Si en waɗii lagambe ɗen ka kundule pucci ɗin fii yo ɗi ɗofto en, haray en huutoray kadi ɓalli majji on fow. Ndaaree kadi, ɗee laaɗe e njanɗude mun, ko hendu dolnundu naɓata ɗe, hiɗe ardoree aalahun ɓurkun fanɗude ka naɓoowo on faaliraa ɗon. Wano non, ɗenngal kadi ko terun fanɗukun, kono hingal waawi mantorde piiji mawɗi. On yi'ii wano giitun tosokun waawi sunnirde buruure mawnde? Ɗenngal ngal kadi ko yiite, hingal heewi boneeji, hingal tawdaa e tere ɓandu men ndun, ngal tuuninay ɓandu ndun fow, ko ka yiite jahannama ngal huɓɓinaa, ngal sunnay ngurndan men ɗan fow. Kala noone kulle, wano colli ɗin e ko daasotoo kon e kulle ɗen ka nder ndiyan, no huɓindoo, ɗen-le neɗɗanke no huɓindii ɗe. Kono ɗenngal, hay gooto waawataa ngal huɓindaade. Ko bone mo waawotaako huɓindaade, hingal heewi tooke warooje. Ko kangal mantirten Ben men Joomiraaɗo on, ko kangal kadi huɗirten yimɓe tagaaɓe e mbaadi Alla ɓen. Ko e kon hunduko wooto du'aa e kuddi yaltata. Kono yo musiɓɓe, wota ɗun wonir non. Taw si ndiyan welɗan e ndiyan haaɗuɗan no tubba e ɓundu wooturu, hara ko e ngayka woota? Enee musiɓɓe an, hara ƴibbehi no waawi rimude kaccu, maa piyahi rima ƴibbe? Ko wano non kadi, ɓundu ndiyan lanɗan waawataa tubbinde ndiyan welɗan. Ko hombo e hakkunde mon mari faamu e hakkil? Yo o ɓanginir ɗun jikku makko moƴƴo on wondude e kuuɗe newiiɗe iwruɗe e faamu. Kono si tawii hiɗon mari ka ɓerɗe mon nawliigu tiiɗungu e haasidi, haray wota on mawnintino, e wota on yeddu goonga on. Sifa ngun faamu hinaa ka kammu iwri few, ko ngu aduna e ngu neɗɗanke e ngu Ibuliisa. Ko fii, kala ka nawliigu e haasidi woni, ko ɗon kadi jiiɓoldu e kala noone kuuɗe bonɗe woni. Kono faamu iwrungu ka Alla ngun, ko adii taho, ko ngu laaɓungu, awa kadi ko ngu ɓuttu, ko ngu newiingu, ko ngu deeƴinayngu, heewungu yurmeende e kuuɗe moƴƴe, ngu aldaa e ɓurnondiral e faasiqankaaku. Ko tabintinooɓe ɓuttu ɓen aawata e nder ɓuttu kon, rimay peewal. Ko honto ɗee poodotire e ɗee yeddondire hakkunde mon iwri? E hara hinaa faaleeji bonɗi woni waɗude hare ka ɓerɗe mon? Hiɗon himmani, kono on alaa heɓude. Ko on warooɓe, ko on miilaaɓe e ɓaawo waawugol heɓude hay huunde. Hiɗon wondi e yeddondire e pooɗotiro. E hin-le on hendotaako, ɓay on alaa toraade, maa hiɗon toraade, on alaa heɓude, ɓay hiɗon tororde anniyee bonɗo fii no huutoriron ɗun fii faaleeji mon. Ko onon, yo jamaa jinooɓe! E on andaa yiɗugol aduna on ko aɲugol Alla? Awa si goɗɗo no faalaa yiɗude aduna on, haray o waɗitike gaɲo Alla. On sikku bindi ɗin ko wi'i kon ko meere, wonde: «Alla no nawlani ruuhu mo o waɗi e men on.»? Kono ko o ɓuri en yeɗude e ko mawni kon ko sulfu. Awa e hino ko bindi ɗin wi'i kon: «Alla liddoto mawnintiniiɓe ɓen, o yeɗa jippinɓe hoore mun ɓen sulfu.» Awa yankinanee Alla, dartoɗon Ibuliisa, ɗun o dogay, o woɗɗoo on. Ɓadee Alla, ɗun o ɓadoto on. Laɓɓinee juuɗe mon ɗen, yo onon junuubankeeɓe. Laɓɓinon ɓerɗe mon ɗen, yo onon sikkitiiɓe. Woytee, yoomon, wullon. Yo jaleeɗe mon ɗen wontu yoomugol, weltaare mon nden wonta ɓiɗagol. Jippinee hoore mon yeeso Joomiraaɗo on, ɗun o ɓantoyay on. Wota on ɲakkin ɓee ɗoo maa ɓee ɗaa, yo musiɓɓe an. Mo ɲakkinii musiɗɗo mun, maa ɲaawii musiɗɗo mun, haray ko Sariya on o ɲakkini, o ɲaawi. Si a ɲaawii-le Sariya on, haray hinaa a huutorɗo mo, kono ko a ɲaawoowo mo. Ko fii ko Gooto pet woni Waɗoowo Sariya ɲaawa, ɗun ko on Waawuɗo dandude e mulude. An non, ko a hombo, si hiɗa ɲaawa ɲokondo maa? Ko onon, yo wi'uɓe jooni: «Hande maa jango men yahay e ndee saare ɗoo, men wona ton hitaande, men waɗoya ton goɗɗun, men heɓa tono.» Onon on andaa toode no ngurndan mon ɗan wonirta jango. Ko on norngal feeɲungal fii saa'ihun nii, ɓawto ɗun muta. Ko haanuɗon wi'ude: «Men wuuray, men waɗa ɗunɗoo maa ɗunɗaa, si Joomiraaɗo on jaɓii.» Kono jooni, hiɗon mawnintinaade e nder townitaare mon. Sifa nden mawnintinaare fow ko bonnde. Si goɗɗo no andi moƴƴere nde o haani waɗude, o waɗaali ɗun, haray o waɗii junuubu. Jooni non, yo onon alɗuɓe, wullee sowru tiiɗundu, sabu tampereeji aroyayɗi e hoore mon ɗin! Ngalu mon ngun bonii, conci mon ɗin mooƴii, kaŋŋe mon ɗen e kaalisi mon on kornii. Kori mun on immoyto seeditoo e hoore mon, ɲaamira ɓalli mon ɗin wa yiite. On mooɓii ngaluuji e nder ɗee ɲalaaɗe sakkitore. Njoddi ndi on yoɓaali wa'uɓe gese mon ɗen ndin no woytaade e hoore mon. E woyaaɗi soɲituɓe ɓen arii haa e noppi Joomiraaɗo Jom Bawɗe on. On wuuririi ka aduna ɗoo e nder mbeleeɗe e ko foti. On fayinii hoore mon e ndee ɲalaande nde hirseteɗon e mun. On ɲaawii, on warii feewuɓe ɓe dartaaki on. Awa muɲɲee, yo musiɓɓe an, haa nde Joomi on ari. Ndaaree no remoowo habbori coɲal tiiɗungal, ngal o habbori muɲal haa ndiyan setto e ndiyan dabbunde toɓɓa. Onon kadi muɲɲee, tabintinon ɓerɗe mon ɗen, ko fii ardu Joomi on ko ɓadiiɗun. Wota on ŋermindir, yo musiɓɓe an, fii wota on ɲaawe, ɓay Ɲaawoowo on no darii ka yeeso dambugal. Musiɓɓe an, ƴettee misal tampere e muɲal ɓen annabaaɓe yewtuɓe e innde Joomiraaɗo on. Ndaaree, hiɗen wi'a maloore wonanii ɓen ŋaɲɲiiɓe. On nanii fii ŋaɲɲaare Ayyuuba nden no wowlee, awa kadi on yi'ii ko Joomiraaɗo on waɗani mo kon ka sakkitorun. Ko fii Joomiraaɗo on ko heewuɗo giggol e yurmeende. Ko adii kon taho, yo musiɓɓe an, wota on woondir kammu ngun maa leydi ndin, maa kala ko woni e woondoore. Ko yo «hiiyii» mon on wonu «hiiyii», «oo'o» mon on wona «oo'o», fii wota on wonu e nder ɲaawoore nden. E hara goɗɗo e mon no e nder tampere? Yo ontigi toro Alla. Kaa hara goɗɗo e mon no e nder weltaare? Yo ootigi beytu. E hara kadi goɗɗo e mon no nawni? Yo ontigi noddu ardotooɓe *moftal ngal, ɓentigi toranoo mo e hoore juurugol nebban e hoore makko e innde Joomiraaɗo on. Toraare waɗiraande gomɗinal no sellina nawnuɗo. E hoore ɗun, Joomiraaɗo on imminay mo. Si tawii ontigi no waɗi junuubi, ɗi yaafante mo. Awa, qirritee junuubaaji mon ɗin hakkunde mon, torondiranon kadi, fii no sellinireɗon. Torndeeji ɗi aaden feewuɗo torii ɗin ko dolnuɗi duncayɗi. Ko fii Iiliiya kadi hari ko neɗɗo wa'unooɗo wa men nii, nde o duuminoo e toraare fii wota ndiyan aru, ɗan ronki arude ka hoore leydi e nder duuɓi tati e lebbi jeegoo. Ɓawto ɗun kadi o torii, kammu ngun sammini ndiyan, onsay leydi ndin funtini ko rimata ɓiɓɓe. Ko onon yo musiɓɓe an, si goɗɗo e hakkunde mon selii goonga on, goɗɗo artirii mo, haray andee, on ittuɗo on junuubankeejo ka o selunoo ton, artiri mo ka laawol, haray o montii junuubaaji ɗuuɗuɗi, o dandii wonkii mayde. Immorde e an min Petruusu, *sahaabaajo Iisaa Almasiihu on, haa e ɓee suɓaaɓe Alla, tuŋarankeeɓe e oo aduna, e nder ɗee leyɗe Pontii e Galaasi e Kapadoosi e *Aazii e Bitinii. Ko onon yo suɓiranooɓe eɓɓoore Alla, on Ben men, e dow *laɓɓinireede Ruuhu makko on, fii ɗoftagol Iisaa Almasiihu on, wiccee ƴiiƴan makko ɗan: yo moƴƴere e ɓuttu sowindirane on. Mantoore wonanii Alla, Ben Iisaa Almasiihu Joomi men on. Ko yurmeende makko mawnde nden o yeɗiri en jibintineede sabu immintineede Iisaa Almasiihu on e hakkunde mayɓe ɓen fii no heɓiren tama'u selluɗo, e fii no heɓiren ndondi ndi bontataa, ndi tuunataa, ndi mbaadi mun waylotaako, maraniindi on ka kammu, ɗun ko onon ɓee ɓe Alla hiwiri bawgal mun sabu gomɗinal ngal fii kisiyee hebuliiɗo feɲɲineede on ka saa'iiji sakkitori. Ko ɗun wonani on ndee weltaare tiiɗunde, hay si tawii fewndo ɗoo maa satteendeeji seeɗa wona ko aanini on, fii no gomɗinal mon ngal ndarndoree. Gomɗinal mon ngal-le no ɓuri kaŋŋe hittude, ɓay kaŋŋe ko ko mulata, ɗen-le ko yiite ndarndoraa. Ko nii gomɗinal mon ngal wonirta maniniingal, darjingal, e teddungal ɲande Iisaa Almasiihu on feeɲitoyi. On yiɗii mo kanko Iisaa e hoore on yi'aali mo, on hoolike mo kadi e ɓaawo yi'ugol mo. E hoore ɗun, hiɗon hebbinori weltaare tiiɗunde, nde wonkii woo waawataa sifaade fii mun, ɓay hiɗon hendaade faandaare gomɗinal mon ngal, ɗun ko kisiyee wonkiiji mon ɗin. Oo kisiyee ko huunde nde annabaaɓe ɓen ɗaɓɓitunoo tefi fii mun, ɗun ko ɓee *hiitinooɓe fii oo sulfu sutiiɗo on. Hiɓe ɗaɓɓaynoo andugol ko e saa'i hombo maa ko honno ko Ruuhu *Almasiihu on andini ɓe kon waɗiroyta, fewndo on Ruuhu wonɗo e maɓɓe hiitantonoo ɓe fii tampereeji heɓoyaynooɗi Almasiihu on ɗin e darjaaji hikkotooɗi e mun ɗin. Ɓe ɓanginanaa kadi wonde, wonaa fii maɓɓe kamɓe tigi ɓe wonnoo kurkanaade, kono ko fii mon, fewndo ɓe wowli fii ɗii piiji ɗi ɓee waajiiɓe on fii Kibaaru Moƴƴo on yottiniri e mon fewndo ɗoo *Ruuhu Seniiɗo iwruɗo ka kammu on, ɗin piiji ɗi tawata hay malaa'ikaaɓe ɓen tigi no faalaa andude fii mun. Ko ɗun si mi wi'ay on, hebulinee hakkillaaji mon ɗin, waawon hoore mon, waɗon tama'u mon on fow e oo sulfu mo yeɗoyteɗon ɲande Iisaa Almasiihu on feeɲitoyi. Wa'ee wa paykoy ɗoftiikoy, hara on accaali hande kadi ɗiya himmeeji ardoo on, ɗun ko ɗin ɗi wondunoɗon e nder angal andugol mon. Kono ɓay Nodduɗo on on ko Laaɓuɗo, onon kadi wonee laaɓuɓe e nder jikku mon on, ko fii e hino ko Allaahu on daali kon ka deftere: «Wonee laaɓuɓe, ko fii ko mi Laaɓuɗo.» Ɓay on noddirii oo Fonnuɗo fow «Baaba», ɗun ko on Ɲaawiroowo mo bee embere kuuɗe mun ɗen, haray yo on hulu mo fannin hiɗon koɗii aduna on. Hiɗon andi wonaa huunde bonaynde wano kaalisi maa kaŋŋe sottiraɗon e nder ɗan ngurndan meerejan ɗan ronunoɗon baabiraaɓe mon ɓen, kono ko ƴiiƴan Almasiihu hittuɗan ɗan, on wa'itayɗo wa baalun kun alaa ella, alaa waadere, on adaaɗo toɗɗeede ado fuɗɗoode aduna on, kono o feɲɲinaa ka saa'iiji sakkitori fii mon. Ko sabu on gomɗinirɗon Alla, on Immintinɗo mo e hakkunde mayɓe ɓen, yeɗi mo kadi mangural, fii no gomɗinal mon ngal e tama'u mon on fawora e Alla. Ɓay on laɓɓinirii hoore mon ɗoftagol goonga on, haa on heɓii giggol siɗɗankaaku sellungol, jooni yiɗindiree giggol tiiɗungol ka ɓerɗe mon, ɗun ko onon ɓee jibinaaɓe kesun, ɓe tawata hinaa awdi muloori kono ko luttoori, immorde e daaluyee Alla wuuruɗo tabiti on. E hin-le: «Kala neɗɗo no wa'i wa huɗo, darja makko on fow kadi no wa'i wa piindi kon huɗo. Huɗo kon no yooriri, piindi ndin no saamude, kono daaluyee Joomiraaɗo on ko luttayɗo haa poomaa.» On daaluyee ko Kibaaru Moƴƴo mo feɲɲinanaɗon on. Awa tertee kala bonki e kala kippugu e faasiqiyaagal e nawliigu e kala ɲoore, yiɗiron daaluyee on wano boobo kecco yiɗiri ɓiraaɗan kencan laaɓuɗan, fii no mawniron e nder kisiyee on sabu makko, ɓay on mettike, on andii Joomi on no moƴƴi. Ɓadee mo kanko ndee hayre wuurunde, nde yimɓe ɓen bugitinoo, ɗun ko on mo Alla suɓii, hittuɗo yeeso makko. Ɓay onon kadi hiɗon wa'i wa kaaƴe wuuruɗe mahindiraaɗe, woni suudu ndu Ruuhu Alla on hoɗi e mun, fii wonugol *yottinooɓe sadaka laaɓuɓe fii no waɗiranon Alla sadakaaji ruuhuyankeeji, hara ko no hawrirani mo, rewrude e Iisaa Almasiihu on. E hin-le no windii wondema: «Miɗo tippinde ka hoore Fello *Siyuuna hayre wonaynde ka soɓɓundu, ɗun-le ko nden suɓaande hittunde. Kala gomɗinɗo e makko hersinoytaake.» Nden hayre no hittani on, onon ɓee gomɗinɓe. Kono fii ɓe gomɗinaa ɓen: «Hayre nde mahooɓe ɓen hawkunoo nden wontii hittunde ka soɓɓundu, hayre fegginaynde, e fetere liɓaynde.» Ɓe feggike e mayre sabu yeddugol maɓɓe daaluyee on, tawde ko ɗun ɓe muuyananoo. Kono onon, ko on leɲol suɓaangol, yottinooɓe sadaka fii *laamu Alla ngun, awa kadi ko on jamaa laaɓuɗo, yimɓe jeyaaɓe ka Alla fii ko feɲɲina kuuɗe moƴƴe mawɗe on Nodduɗo on fii yo on yaltu ka niwre, aron ka ndaygu makko hawniingu. Ɗun ko onon ɓee ɓe tawata hari hinaa jamaa Alla, kono jooni ko on jamaa makko, ɗun ko onon ɓee ɓe heɓaano yurmeende makko nden, kono jooni on heɓii yurmeende makko nden. Ko onon, yo yiɓɓe, hoɓɓe jananɓe, mi wakkilinii on e reenagol ɗii himmeeji neɗɗanke, ɗi tawata ko haɓooji wonkii. Wuuriree no moƴƴiri e hakkunde ɓe gomɗinaa ɓen fii nde hiɓe tooɲira on wa waɗooɓe ko boni, yo ɓe yi'u kuuɗe mon moƴƴe ɗen, ɗun ɓe mawninoyay Alla nde o aroyi. Sabu Joomiraaɗo on, yankinanee kala laamu neɗɗanke, woni lanɗo mawɗo, marɗo mbawdi, woni ɓen ɓe o lammini fii donkingol ɓen waɗooɓe ko boni, manta ɓen waɗooɓe ko moƴƴi. Awa, ko Alla faalaa e nder ko waɗoton ko moƴƴi kon, ko yo ɗun ɗahu fankina majjuɓe ɓe alaa hakkil ɓen. Wuuriree wa rindinaaɓe, e ɓaawo waɗugol ngun ndimu wirngallo buumayngo bonki, kono wa kurkantooɓe Alla. Teddinee fow, yiɗon musiɓɓe gomɗinɓe ɓen, hulon Alla, teddinon lanɗo on. Jiyaaɓe, yankinanee jeyɓe on ɓen e nder teddungal timmungal, hara hinaa non moƴƴuɓe ɓen tun e newiiɓe ɓen, kono e mettuɓe fii ɓen kadi, ko fii, si e nder miijitagol fii Alla, ontigi ŋaɲɲike tampere nde ontigi foddaa, ɗun ko huunde moƴƴere. Ko hongal e teddungal marɗon, si on muɲɲike tampere sabu waɗugol junuubu? Kono si on muɲɲike tampere sabu waɗugol ko moƴƴi, ɗun ko huunde moƴƴere yeeso Alla. Awa, ko fii ɗun noddiraɗon, ko fii *Almasiihu on kadi tampii fii mon, o accanii on misal, fii no jokkiron batteeji makko ɗin, ɗun ko on «mo waɗaali junuubu, mo toni mun jantaaki fenaande», ɗun ko on hoynaaɗo mo yottaaki, tampinaaɗo mo kambaali, kono watti fow e juuɗe on Ɲaawoowo no feewiri non. O ronditanike en junuubaaji men ɗin ka ɓandu makko, ɗun ko ka *leggal altindiraangal, fii no maayiren e telen-ma junuubaaji ɗin, wuuren ngurndan feewuɗan, ko fii, ko sabu barmeeji makko ɗin selliniraɗon. Ɓay hari hiɗon wa'i wa baali saakitaaɗi, kono jooni on artiraama ka Ngaynaako, Hiwoowo wonkiiji mon ɗin. Onon kadi yo rewɓe wano non, mo kala e mon yo yankinano moodi mun. Ɗun si woɓɓe e maɓɓe ɗoftaaki daaluyee on, ɓe gomɗiniray sabu kuuɗe rewɓe maɓɓe ɓen e ɓaawo kongol, e nder yi'ugol maɓɓe jikku mon laaɓuɗo wonduɗo e teddungal on. Wota on fotin ko woni e kene kon, wano mooragol e cuɗorgol kaŋŋe e conci dimi. Kono yo ŋari mon kin wonu ko marii ka ɓernde, hara ko ŋari halal ki bonataa, ki jikku newiiɗo deeƴuɗo. Ko ɗun ɓuri hittude yeeso Alla. Ko nii rewɓe ɓaawo ɗoo laaɓuɓe, tanƴinornooɓe Alla ɓen, parornoo, ɓe yankinanii moodiɓɓe maɓɓe ɓen, wano Saarata non, on ɗoftinooɗo Ibraahiima, wi'aynooɗo mo koohoojo makko. Onon kadi on laatoto jiwɓe Saarata si on waɗii ko moƴƴi, e ɓaawo on jaɓude jiiɓireede kulol woo. Onon moodiɓɓe ɓen kadi wano non, mo kala e mon yo wondir e sonnaajo mun on e hoore andugol wonde rewɓe ɓen ko ɓe neɗɗanke ɓurɓe lo'ude. Teddiniron ɓe wa ronidooɓe e mon ngurndan ɗan Alla yeɗi on ɗan, fii wota hay huunde haɗu torndeeji mon ɗin. Ka rawnoode, on fow heɓee miijo wooto e giggol gootol, heewon giggol siɗɗankaaku e yurmeende e angal mawnintinaare. Wota bone woo yottore bone, maa yennee yottoo, kono ka liddu ɗun, onon ko yo on du'ano, ko fii ko ɗun noddiraɗon fii no roniron barki kin. Ko fii: «Si tawii goɗɗo no faalaa wuurude ngurndan welɗan, e yi'ugol ɲalaaɗe hettaare, haray yo ontigi reenu ɗenngal mun ngal e wowlugol ko boni, o reena toni makko ɗin e janfagol. Yo ontigi woɗɗito ko boni, o waɗa ko moƴƴi, o ɗaɓɓita ɓuttu on, o jokka ɗun, ko fii giiɗe Joomiraaɗo on no e hoore feewuɓe ɓen, awa kadi noppi makko ɗin no udditanii toraaje maɓɓe ɗen, kono yeeso Joomiraaɗo on no huccana ɓen waɗooɓe bone.» Ko hombo tampinta on, si on himmanii waɗugol ko moƴƴi? Ɗun-le wuren hay si on tampii fii peewal ngal, on maloyte. Awa wota on hulu yimɓe ɓen, wota on laato maapiiɓe. Hormoree *Almasiihu on ka ɓerɗe mon wa Joomi on. Wonee ɲande woo hebuliiɓe fii jaabagol landotooɓe on dalil tama'u mon on ɓen. Waɗiron ɗun newaare e teddungal e nder ɓernde mon laaɓunde nden, fii yo wonɓe on wowlude ko boni e hoore jikku mon moƴƴo on e telen-ma Almasiihu on, heɓoy ko hersinta ɓe e fee konguɗi maɓɓe ɗin. Awa kadi, ko ɓuri ko tampugol sabu waɗugol ko moƴƴi, si tawii ɗun ko faale Alla, edii tampugol sabu waɗugol ko boni. E hin-le Almasiihu on kadi maayii fii junuubaaji ɗin nde wootere ko yoni haa poomaa, on Feewuɗo fii ɓe feewaa ɓen, fii addugol on e Alla. O waraama ka ɓandu, o wurnitiraama Ruuhu Allaahu on. Ko on Ruuhu o yaari, o waajoyii ruuhuuji wonɓe ka kaso ɓen, ɗun ko ɓee murtunooɓe wa fewndo tawata muɲal Alla ngal no ɓeydii ka ɲalaaɗe ɗe Nuuhu moƴƴinaynoo laana kan e mun. Ko yimɓe seeɗaaɓe nii, e maanaa ɓe njeetato, ɓe dandiraa rewugol ka ndiyan. Ɗun ko misal *lootagol maande kisiyee wonaɗon dandireede fewndo ɗoo. Ɗun wonaa lootugol tuundi ɓandu ndun, kono ko aadanorgol Alla ɓernde laaɓunde. Ɗun hisiniri on immintineede Iisaa Almasiihu on, on Ƴentuɗo ka kammu, wonirɗo ka sengo ɲaamo Alla, on mo malaa'ikaaɓe ɓen e bawɗe ɗen e doole ɗen yankinanaa. Ɓay *Almasiihu on tampii ka ɓandu mun, onon kadi dolnoree e ngon miijo wooto, (ko fii on tampuɗo e ɓandu seedii e faale waɗugol junuubu), fii no wuuriron wano Alla faaliraa non, hara hinaa e himmeeji neɗɗanke, yeru saa'i heddaniiɗo on wuuridugol e ɓandu on. Awa e saa'i feƴƴunooɗo on, on ɓooyii waɗude ko ɓe gomɗinaa ɓen yiɗi waɗude kon, fewndo jokkondirɗon e maɓɓe e nder jiiɓaare e himmeeji bonɗi e mandilugol e *fasaadu e mottondirgol ka mandiletee e dewal sanamuuji harmungal. Kono jooni ɓe tawi no ŋalɗini ɓe ko on alaa jokkondirde e maɓɓe hande kadi e telen-ma nden ɓoylaare tiiɗunde kon. Ko ɗun waɗi si hiɓe hoynude on. Awa ɓe hunitoyto yeeso on Hebulaniiɗo ɲaawugol wurɓe e mayɓe. Ko ɗun waɗi si hay mayɓe ɓen feɲɲinanaa Kibaaru Moƴƴo on, fii nde ɓe ɲaawiroyaa wa neɗɗanke ka ɓandu, yo ɓe wuuroy ka ruuhu wano Alla wuuriri non. Lannoode piiji ɗin fow hewtii. Awa wonee hakkilanɓe waawon hoore mon fii no waawiron tororde. Ko adii kon, yiɗindiree giggol tabitungol, ko fii giggol ngol no monta adadu junuubaaji ujune ujune. Tolnindiree e ɓaawo dukindirgol. Awa yo mo kala e mon kurkoran heddiiɓe ɓen dokkal ngal o heɓi ngal, ɗun on wonay halfinaaɓe moƴƴere Alla yaajunde nden. Yo taw non, mo yewtay e hakkunde mon, ko daaluyeeji Alla ɗin o woni yewtirde. Mo kurkoto kadi e hakkunde mon yo taw ko mbawdi ndi Allaahu on okki mo ndin woni ko o kurkori. Ɗun fow ko fii yo mantoore wonan Alla, e innde Iisaa Almasiihu on, on mo mangural e bawgal wonani haa pooma. Aamiina! Ko onon, yo yiɓɓe, wota on ŋalɗir nguli heɓuki on kin fii ndarndegol, wa si tawii ko huunde heyre heɓi on. Kono weltoree tawdeede e tampereeji Almasiihu on ɗin, fii no heɓiroyon kadi weltaare ɲande feeɲugol mangu makko ngun. Si on hoynaama fii innde Almasiihu on, haray ko on malaaɓe, ko fii Ruuhu darjinɗo on, ɗun ko on Ruuhu Alla, no e hoore mon. Si goɗɗo e mon tampinaama, wonaa yo taw ko fii himo itti hoore, maa himo wujji, maa himo waɗi ko boni, maa himo ukkii e ko wonaa haaju makko. Kono si tawii o tampinaama sabu ko mo Almasiihu on, haray wota ontigi hersir ɗun, kono yo o mawnin Alla sabu nden innde. Jooni non, saa'i fuɗɗoode ɲaawoore nden hewtii, nde fuɗɗora yimɓe Alla ɓen. Si tawii ko enen nde fuɗɗori, haray ko honno sakkitoode ɓen ɓe ɗoftanooki Kibaaru Moƴƴo Alla on wa'oyta? Si tawii non feewuɗo on dandiraama karahan, haray ko honno woniranta mo rewataa Alla on e junuubankeejo on? Ɗun haray, yo wonɓe tampude no yaadiri e kodduruyee Alla on duumo e waɗugol ko moƴƴi, ɓe watta wonkiiji maɓɓe ɗin e juuɗe Taguɗo on, ɗun ko on Sella-Findeejo. Awa jooni miɗo yewtude ardotooɓe *moftal wonɓe hakkunde mon ɓen. Min kadi ko mi ardotooɗo, e seedeejo tampereeji *Almasiihu on, e heɓoowo geɓal e darja feɲɲinoyteeɗo on. Mi wakkilinii on aynugol wuro ngo Alla halfini on ngon, hara hinaa e hoore karheede, kono hara ko no Alla yiɗiri non e hoore ɓernde laaɓunde, hara on waɗiraali ɗun miile, kono hara ko e anniyee moƴƴo. Wota on hollu mbawdi e hoore ɓe halfinaɗon ɓen, kono wonanon wuro ngon misal. Ɗun, nde Hooreejo Ngaynaakooɓe ɓen feeɲoyi, on hendoyto *meetelol darja, ngol ŋari mun bontataa haa poomaa. Onon kadi sukaaɓe wano non, yankinanee ardotooɓe moftal ngal, mo kala e mon jippina hoore mun yeeso oya, ko fii: «Alla liddoto mawnintiniiɓe ɓen, kono o yeɗa jippinɓe hoore mun ɓen sulfu.» Awa, jippinee hoore mon e ley jungo Alla dolnungo ngon fii yo o ɓantoy on e saa'i mo o toɗɗii on. Fawee anndeeji mon ɗin fow e hoore makko, ko fii o kippay fii mon. Wonon hakkilanɓe e reeniiɓe, ko fii liddotooɗo on on, ɗun ko Ibuliisa, no waɗude yaha ara, riggora wa ngayuuri, hara no ɗaɓɓa ko seekita. Dartoree mo kanko Ibuliisa no tiiɗiri e nder gomɗinal ngal, e hoore yo on andu ko tampereeji gooti fawaɗon onon e musiɓɓe mon wonɓe e nder aduna on fow. Kono si on tampii e nder saa'ihun nii, Alla Jom sulfu on, on Nodduɗo on ka darja makko poomayankeejo on e nder humondiral e Iisaa Almasiihu on, o heydintinoyay on kanko tigi, o tabintina on, o tiiɗinoya on, o waɗa on ɓe dillintaako. Ko kanko bawgal wonani haa poomaa. Aamiina! Ko e dow ballal Silaasi, oo musiɗɗo sella-findeejo, mi windirani on nduu ɓatakuru raɓɓiɗundu, fii wakkilingol on e fii seedintingol wonde ko ɗunɗoo woni moƴƴere Alla haqiiqaare nden, awa humee e mayre. Suɓaaɓe wonɓe *Baabiila ɓen e Markuusa ɓiɗɗo an on salminii on. Awa hiwrondiree lunnondiral giggol siɗɗankaaku. Yo ɓuttu wonan on, onon humondirɓe e Almasiihu on ɓen fow. Immorde e an min Sim'uunu Petruusu, *sahaabaajo e kurkaadu Iisaa Almasiihu on, haa e ɓee hendiiɓe gomɗinal fotayngal hittude e ngal amen ngal, immorde e peewal Alla men e Dandoowo on, ɗun ko Iisaa Almasiihu on. Yo moƴƴere e ɓuttu sowindirane on e hoore andugol Alla e Iisaa Joomi men on. Ko bawgal makko ngal, Alla yeɗiri en kala ko handuɗen fii ngurndan e wuurirgol wano o faaliraa non, e nder andingol en on Noddirɗo en mangural mun ngal e moƴƴuki mun kin. Ko nii o yeɗiri en fodaariiji ɓurɗi hittude e ɓurɗi mawnude ɗin, fii, tippude e ɗin fodaariiji, no tawdireɗon e jikku makko on, kanko Alla, ɗun ko onon fuutinooɓe ɓoylaare aduna iwrunde e himmeeji bonɗi. Ko sabu ɗun waɗi, geree ɓeyditon e gomɗinal mon ngal jikku moƴƴo, e hoore jikku moƴƴo on kadi ɓeyditon ɗon gandal, e hoore gandal ngal kadi ɓeyditon waawugol hoore mun, e hoore waawugol hoore mun ngol kadi ɓeyditon ŋaɲɲagol, e hoore ŋaɲɲagol ngol kadi ɓeyditon wuurirgol wano Alla faaliraa non, e hoore wuurirgol wano Alla faaliraa non ɓeyditon giggol siɗɗankaaku, e hoore giggol siɗɗankaaku ngol ɓeyditon giggol. Si ɗii jikkuuji ɗoo sowondirii e mon, ɗi haɗay on wonude meerenteeɓe ɓe alaa battane moƴƴe fii andugol Iisaa Almasiihu Joomi men on. Kono mo aldaa e ɗin, haray ko bunɗo, mo felsataa, yejjituɗo ko junuubaaji mun ɗin laɓɓinanoo kon. Ko ɗun waɗi, yo musiɓɓe, ɓurtee wakkilaade fii haqinqingol noddaandu ndu noddaɗon ndun e ko suɓaɗon kon. Si on warrii non, on yanataa e nder bone few. Ko nii newniranteɗon no yaajiri naatugol ka laamateeri poomayankeeri Joomi men on, on Dandoowo, ɗun ko Iisaa Almasiihu on. Ko ɗun waɗi si soono woo mi andintinay on fii ɗii piiji, hay si tawii hiɗon andi ɗi e hiɗon tabiti e goonga mo hendiɗon on. Miɗo sikki no haananimmi ka mi jokka andintingol on, fannin miɗo e nduu togooru, ɗun ko ɓandu an ndun, ko fii miɗo andi mi sertay jooni e nduu ɓandu maayooru, wano Iisaa Almasiihu Joomi men on, ɓanginiranimmi non. Ko ɗun waɗi si mi etoto fota, fii hay si mi iwoyii, no anditiroyon ɗii piiji. Awa, hinaa men ɓaarorɓe taariikaaji sinciraaɗi ƴoyre, fewndo ko men ɓanginani on ardu Iisaa Almasiihu Joomi men on e bawgal makko ngal. Kono men yi'irii gite amen ɗen tigi mangu makko ngun. Ko fii o hendike e juuɗe Alla Baabaajo on teddungal e darja fewndo ko o nanunoo hawa iwrude ka darja heewuɗo ɓural on, ko Allaahu on daalani mo: «Oo ɗoo ko Ɓiɗɗo an yiɗaaɗo, mo mi weltori on.» Menen kadi, men nanii ngol kongol iwrungol ka kammu, fewndo men wondi e makko ka hoore fello hormorteengo. Awa meɗen ɓuri fellitude fii konguɗi ɗi annabaaɓe ɓen longinaa ɗin, ɗin ɗi tawata si on wattanii yiila, haray on waɗii ko moƴƴi, ɓay ɗin konguɗi no wa'i wa lampu huɓɓuɗo e nokkuure niɓɓitunde, haa nde fajiri on feeri, jaawiire nden toowi ndaygini ɓerɗe mon ɗen. Ko adii kon, andee wonde firo konguɗi ɗi annabaaɓe ɓen windi ɗin, ɗun ko daaluyeeji ɗi ɓe longinaa ɗin, hinaa e neɗɗanke iwri. Ko fii kala kongol longinaangol hinaa e miijo neɗɗanke iwi, kono ko *Ruuhu Seniiɗo on yimɓe ɓen haaliri ko Alla longini ɓe kon. Woodiino e hakkunde jamaa on waɗitiiɓe annabaaɓe. Jannooɓe fenaande woniroyay non e hakkunde mon onon kadi, hara hiɓe ɓisa janndeeji fenaandeeji e nder ko ɓe jannata kon, nawrayɗi e halkaare. Ɓe yedda on Soodituɗo ɓe, ɗun ko Joomi on. Ko nii ɓe pooɗirta e maɓɓe halakuyee yaawuɗo. Buy jokkoyay jiiɓaare maɓɓe nden, laawol goonga on hoynoyee sabu maɓɓe. Immorde e miile maɓɓe ɗen, ɓe hiiliroya on konguɗi sincaaɗi. Kono gila neeɓii ko ɓe happanaa kon no ɓadaade tun, awa hayrannde maɓɓe nden ŋoŋaa. Ko fii Alla dandaali malaa'ikaaɓe waɗunooɓe junuubu ɓen, kono o nangi ɓe, o bugii ka yiite jahannama ka ɓe jolkaa ɗon e nder niwre, ɓe jogoraa ɗon fii ɲaaweede. O dandaali kadi ɓeya yimɓe aranɓe, kono ko njeetato o acci e maɓɓe, goɗɗo on ko Nuuhu, on waajotonooɗo fii peewal ngal, fewndo ko Allaahu on acciti waamere nden e hoore jamaa ɓe rewataa mo ɓen. O happani kadi ɗee ca'e Saduuma e *Amuura mulugol ɗe, watta ɗe ndoondi, fii waɗangol ɓe rewataa mo ɓen kanko Alla misal. Kono o dandi Luutu feewuɗo on, on mo ɓernde mun wondunoo e sokola tiiɗuɗo sabu jikku jiiɓiiɗo ɓee bonɓe, ko fii on ko feewuɗo hoɗunooɗo hakkunde maɓɓe, mo wonkii mun tampintenoo ɲande woo ɲande sabu angal peewal ngal o yi'aynoo ngal e ngal o nanaynoo ngal. Awa ɗunɗoo fow no holli ko Joomiraaɗo on andi ko honno o dandirta yimɓe gomɗinɓe ɓen ndarndeede, o donkina ɓe feewaa ɓen haa ɲande ɲaawoore nden, tentinii ɓen jokkuɓe himmeeji tuunuɗi ɓalli mun, hoyna laamu Joomiraaɗo on, ɗun ko ɓee suusuɓe reedu, mawnintiniiɓe, ɓe hulataa aybinde ruuhuuji ɗin ka kammu. E hin-le malaa'ikaaɓe, ɓurɓe ɓe doole e mbawdi ɓen, ɲaawiraali ɓen yimɓe hoyre yeeso Joomiraaɗo on. Kono ɓen jannooɓe fenaandeeɓe ko wa'uɓe wa kulle buruure ɗe alaa miijoo-miccoo, tagiraaɗe fii nangeede mulee, ko fii hiɓe hoynude ko ɓe andaa. Ɓe muliray wa kulle buruure nii, ko bone wonata njoddi boneeji maɓɓe ɗin. Ɓe tawi faale maɓɓe on ko jiɲangol mbeleeɗe aduna tumbere ɲalorma. Ko ɓe wa'uɓe wa ella e waadere, ɓay hiɓe weltora ɗaynugol on, hay nde hiɓe ɲaamida e mon. Gite maɓɓe ɗen no heewi jinaa, awa kadi ɓe haaɓataa waɗugol junuubu. Hiɓe pooɗa wonkiiji ɗi tabitaa ɗin, nawra ɗi e ko boni. Ɓerɗe ɓen jannooɓe fenaandeeɓe no eltiraa miile, ɓen ko ɓe fayɓe huɗaaɓe, ɓay ɓe accitii laawol feewungol ngol, ɓe majjirii sabu jokkugol laawol Bal'ama ngol, on ɓiɗɗo Be'uura, yiɗunooɗo njoddi heɓorndi bonki. Kono o feliraa sabu geddi makko ɗin tigi, ɗin geddi woni sabu haa mbabun kun, ɗun ko mummuntehun kun, wowliri wa neɗɗo, ɗun haɗi on annabaajo waɗugol kuugal feetere. Ɓen ko ɓe ɓulli ɗi alaa ndiyan, ko ɓe duule ɗe hendu raɗotoo, ɓen no maranaa niwre ɓurnde tekkude nden. Immorde e yewtereeji maɓɓe manti e mehi, hiɓe huutora himmeeji jiiɓaare ɓandu fii pooɗugol ɓen fuutorɓe karahan e juuɗe wuuruɓe e majjere ɓen. Hiɓe foda ɓe ndimu, e hin-le kamɓe tigi ko ɓe maccuɓe ko nawrata e halkaare, ko fii mo kala ko maccuɗo ko fooli ɗun kon. Ko fii si tawii, ɓawto fuutagol tuundiiji oo aduna sabu andugol maɓɓe Joomi on e on Dandoowo, ɗun ko Iisaa Almasiihu on, si ɓe nangike kadi e pircol ɗin tuundiiji haa ɗi foolii ɓe, haray sakkitorde maɓɓe nden ɓuray aranere nden bonude. No ɓurani ɓe ka tawata ɓe andaano laawol peewal ngol, edii, andugol ngol, sela yamiroore hormorteende nde ɓe andinaa nden. Ɗun haray ɓe tentinii ko ngol tindol goongawol wi'i kon wonde: «Saa'i kala bareeru ndun yiltitanto ko ndu tuutunoo kon», awa kadi: «Saa'i kala kosewii arngii e looteede ngin ruttitoto e rukagol ka loope.» Awa e hino ɓatakuru ɗimmuru ndu mi windani on ndun, yo yiɓɓe. E nder majji ɗi ɗiɗii non, mi windiranii on ɗi fii andintingol on, walla on heɓon miijooji laaɓuɗi, fii no anditiron konguɗi ɗi annabaaɓe laaɓuɓe ɓen *hiitinoo ɗin, e yamiroore Joomi on e Dandoowo en on, nden nde sahaabaaɓe ɓen hewtini on. Ko adii kon, andee wonde ka ɲalaaɗe sakkitore, yawitiiɓe aroyay heewuɓe jalnori, wuuriroyayɓe himmeeji maɓɓe ɗin, hara hiɓe wi'oya: «Ko honto ardu makko fodanoondu ndun woni? Ko fii gila baabiraaɓe ɓen maayi, fow no wa'i wano wa'unoo non gila aduna on fuɗɗii.» Kono ɓe tewi ɓe yejjiti wonde, ko daaluyee Alla on waɗi si kammuuli ɗin e leydi ndin woodiranoo, leydi ndin suutaa e ndiyan, ndi moƴƴiniraa ndiyan. Ko ndiyan kadi aduna feƴƴunooɗo on muliraa ndiyan waamere. Kono ko on daaluyee Alla kadi waɗi si kammuuli fewndiiɗi ɗin e aduna fewndiiɗo on maranaa yiite ngen ɲande ɓe rewataa Alla ɓen ɲaawetee halkee. Kono no woodi toɓɓere nde on haanaa yejjitude, yo yiɓɓe: ɲallal gootal ka Joomiraaɗo on ko wa duuɓi wuluure, awa kadi duuɓi wuluure ko wa ɲallal gootal. Awa Joomiraaɗo on alaa nennude hunnugol fodaari makko ndin, wano woɓɓe miijori non. Kono ka liddu ɗun, o muɲɲani on tun, ko fii o yiɗaa hay gooto hayra. Kono ko o yiɗi, ko yo fow aru e tuubuubuyee. Awa, ɲalaande Joomi on arday wa ngujjo. Nden ɲande non kammuuli ɗin muliray hito uuyungo, piiji oo aduna sunnee mula, leydi ndin kadi e kuuɗe ko ndi wondi kon feɲɲinee. Ɓay ɗun fow non no e laawol mulirgol nii, haray pellet hiɗon haani wuurirde laaɓal e no Alla faaliraa non. Awa e nder ko habbiɗon ardu ɲalaande Alla nden kon, etee fii no ɗun yaawira, ɗun ko ka kammuuli ɗin mulirta yiite ɗon, e ka piiji oo aduna taayirta nguleendi yiite ɗon. Kono enen hiɗen habbii fodaari Alla ndin, ɗun ko kammu hesu e leydi heyri ka peewal ngal hoɗoyta ɗon. Ko ɗun waɗi, yo yiɓɓe, e nder nden habbannde, etee fii, nde o aroyi, no o tawira on e nder ɓuttu, hara on aldaa e waadere, on aldaa e ella. Jogoree muɲal Joomiraaɗo men on wa kisiyee, wano Puulusa, oo musiɗɗo men yiɗaaɗo, windirani on non kaɲun kadi, tippude e faamu ngu o yeɗaa ngun. Ko ɗun o woni waɗude e ɓataake ɗen fow, ka o wowli fii ɗin piiji ɗon, e ka windanɗe mettuɗe faamude ɗen woni ɗon, ɗe tawata yimɓe ɓe faamaa ɓen e ɓe tabitaa ɓen ɓoylii noone on, wano ɓe waɗiri non e ko heddii e bindi ɗin kon, fii hayrannde maɓɓe kamɓe tigi. Onon non, yo yiɓɓe, ɓay on hajaama, reenee fii wota on selu jokkon ɗayni ɓe ɗoftaaki yamirooje Alla ɗen, haa ka yoolon tabital mon ngal. Awa ɓeydee yaarude yeeso e nder moƴƴere nden e andugol Joomi men on, on Dandoowo, ɗun ko Iisaa Almasiihu on, on mo mangural wonani jooni e haa poomaa. Aamiina! Ko wonnoo kon gila ka fuɗɗoode, ko ɗun men nani, men yi'iri gite amen ɗen, men punnii, men meemiri juuɗe amen ɗen, ɗun ko daaluyee ngurndan ɗan. Awa, ngurndan ɗan feeɲii, men yi'ii ɗan, meɗen seeditanaade ɗan. Meɗen feɲɲinande on *ngurndan poomayankejan ɗan, ɗan wondunooɗan e Baabaajo on, ɗan feɲɲinanaama men. Meɗen hollitude on onon kadi ko men yi'i kon e ko men nani kon fii no laatoron humondirɓe e amen e nder humondiral men e Baabaajo on e Ɓiɗɗo makko on, ɗun ko Iisaa Almasiihu on. Meɗen windude ɗunɗoo fii no weltaare men nden timmira. E hino kibaaru mo men naniri mo on, meɗen ɓanginande on mo: Alla ko ndaygu, niwre woo alaa e makko. Si en innii hiɗen humondiri e makko, kono hiɗen yahude e nder niwre nden, haray en fenii, en wuuriraali goonga on. Kono si tawii hiɗen yahude e nder ndaygu ngun, wano o woniri non kanko tigi ka nder ndaygu, haray hiɗen humondiri, ɗun haray ƴiiƴan Iisaa Ɓiɗɗo makko on no *laɓɓinde en e kala junuubu. Si en innii en aldaa e junuubu, haray en ɗaynitike enen tigi, ɗun haray goonga on alaa e men. Si en qirritike non junuubaaji men ɗin, Alla ko Sella-Findeejo, Feewuɗo, o yaafanto en junuubaaji men ɗin, o laɓɓina en e kala bonnere. Si en innii en waɗaali junuubu, haray en waɗii mo fenoowo, ɗun haray daaluyee makko on alaa e men. Fayɓe an, miɗo windande on ɗunɗoo fii wota on waɗu junuubu. Kono si goɗɗo aru e waɗude junuubu, haray hiɗen mari Fattantooɗo en moggo Baabaajo on, ɗun ko Iisaa Almasiihu, Feewuɗo on. Ko fii kanko tigi ko o sadaka fii no heɓiren yaafuyee junuubaaji men ɗin, hinaa non fii ɗi men ɗin tun, kono ko fii ɗi ɓe aduna on fow. Si en ɗoftike yamirooje makko ɗen, haray hiɗen felliti wonde hiɗen andi mo. Kala on wi'uɗo no andi mo, hara o ɗoftaaki yamirooje makko ɗen, haray ko o fenoowo, goonga on alaa e makko. Kono kala ɗoftiiɗo daaluyee makko on, haray giggol Alla ngol no timmi e makko, ko non andirten hiɗen humondiri e makko. Kala on wi'uɗo no humondiri e makko, haray no haani wuurirde wano *Almasiihu on wuurirnoo non. Yiɓɓe, hinaa yamiroore heyre mi woni windande on, ko yamiroore hinnde, nde heɓunoɗon gila ka fuɗɗoode. Ndee yamiroore hinnde, ko ngol kongol ngol nanuɗon. Kono fow e mun, ko yamiroore heyre mi woni windande on. Haqiiqa mayre on no ɓangi e makko, no ɓangi e mon, ko fii niwre nden no feƴƴude, awa kadi ndaygu haqiiqawu ngun ndaygii toode. On wi'uɗo no ka ndaygu e hoore aɲugol musiɗɗo mun, haray haa jooni himo ka niwre. On mo yiɗi musiɗɗo mun, haray himo ka ndaygu, peggal woo alanaa mo. Kono on aɲuɗo musiɗɗo mun ko ka niwre woni, ko e nder niwre o woni yahude, o andaa ka o woni yaarude, ko fii niwre nden wuminii gite makko ɗen. Miɗo windande on, yo fayɓe, ɓay junuubaaji mon ɗin yaaforaama sabu innde makko nden. Miɗo windande on, yo baabiraaɓe, ɓay on andii on Woodanooɗo gila ka fuɗɗoode. Miɗo windande on, yo sukaaɓe, ɓay on foolii bonɗo on. Mi windanii on kadi, yo fayɓe, ɓay on andii Baabaajo on. Mi windanii on kadi, yo baabiraaɓe, ɓay on andii Woodanooɗo on gila ka fuɗɗoode. Mi windanii on kadi, yo sukaaɓe, ɓay hiɗon tiiɗi, daaluyee Alla on no e mon, awa kadi on foolii bonɗo on. Wota on yiɗu aduna on e ko woni e aduna on kon. On mo yiɗi aduna on, haray giggol Baabaajo on alaa e makko. Ko fii kala ko woni e oo aduna, ɗun ko mbeleeɗe ɓandu e himmangol ko yi'i e mantorgol keyeeji aduna, hinaa e Baabaajo on iwri, kono ko e oo aduna. Awa oo aduna e himmeeji mun ko ko woni feƴƴude, kono on waɗoowo faale Alla on luttay haa poomaa. Awa, yo fayɓe, ko saa'i sakkitoro on nii. Wano nanirɗon non, liddotooɗo Almasiihu on aray, e hay fewndo ɗoo toode liddotooɓe Almasiihu on ɗuuɗuɓe arii. Ko nii andirten wonde ko saa'i sakkitoro on nii. Ɓen non ko e men iwi, kono hinaa ɓe men, ko fii si ɓe wonno ɓe men, ɓe luttidayno e men. Kono ɗun ɓanginii wonde ɓe fow wonaa ɓe men. Onon kan, *Seniiɗo on yeɗii on Ruuhu mun on, ko ɗun waɗi si on fow hiɗon mari andal. Mi windiranaali on wa si tawii on andaa goonga on, kono ko ɓay hiɗon andi, e hiɗon andi kadi wonde fenaande woo iwataa e goonga. Ko hombo non woni on fenoowo, si hinaa on yedduɗo wonde Iisaa ko Almasiihu? On ko liddotooɗo Almasiihu on, yedduɗo Baabaajo on e Ɓiɗɗo on. Awa kala yedduɗo Ɓiɗɗo on heɓaali Baabaajo on, kala qirritiiɗo Ɓiɗɗo on, haray heɓii Baabaajo on. Onon non, ko nanuɗon kon gila ka fuɗɗoode no haani wonude ka ɓerɗe mon. Si tawii ko nanuɗon kon gila ka fuɗɗoode wonii ka ɓerɗe mon, haray onon kadi on humondirii e Ɓiɗɗo on e Baabaajo on. Awa e hino fodaari ndi o waɗani en ndin: ko *ngurndan poomayankejan ɗan. Mi windiranii on ɗun e telen-ma wonɓe ɗaynude on ɓen. Ko fii onon, Ruuhu mo heɓirɗon Almasiihu on no e mon, ko ɗun waɗi on hatonjinaa e janneede, kono, wano Ruuhu makko on woni jannirde on piiji ɗin fow non, (ko mo goonga, mo aldaa e fenaande), humondiree e Almasiihu on wano Ruuhu makko on janniri on non. Jooni non, yo fayɓe, humondiree e makko, fii, nde o feeɲoyi, yo en heɓu hoolaare, e nde o ari, wota en hersu yeeso makko. Si tawii hiɗon andi ko o Feewuɗo, haray andee kala waɗuɗo ko feewi ko jibinannde makko. Ndaaree noone giggol ngol Baabaajo on yeɗi en ngol, haa noddaɗen fayɓe Alla. Awa kadi ko en ɗun. E hino ko waɗi kon si aduna on andaa en, ko fii o andaali mo. Yiɓɓe, jooni non ko en fayɓe Alla. Ko wonoyten kon feɲɲinaaka taho. Kono hiɗen andi, nde o feeɲoyi, en nandoyay e makko, ko fii en yi'oyay mo wano o woniri non. Kala jogiiɗo on tama'u e makko, haray no laɓɓintinii wano kanko *Almasiihu on o laaɓiri non. Kala non on waɗuɗo junuubu, haray ontigi bonnii Sariya on, ko fii junuubu ko bonnugol Sariya. Kono hiɗon andi, kanko Almasiihu on ko o feeɲiri ko fii ittugol junuubaaji, e hin-le junuubu alaa e makko. Kala on humondirɗo e makko duumotaako e waɗugol junuubu. Kala non waɗoowo junuubu, haray yi'aali mo, andaali mo. Ko onon, yo fayɓe, wota hay gooto ɗaynu on, ko fii kala on waɗuɗo ko feewi, haray ko feewuɗo, wano kanko Almasiihu on o woniri feewuɗo non. Kala non on waɗoowo junuubu, haray ko mo Ibuliisa, ko fii gila ka fuɗɗoode Ibuliisa no waɗude junuubu. *Ɓiɗɗo Alla on-le ko feeɲiri ko fii mulugol kuuɗe Ibuliisa ɗen. Kala on jibinaaɗo immorde e Alla duumotaako e waɗugol junuubu, ko fii haray awdi Alla ndin no e makko, haray o waawataa waɗude junuubu, ɓay ko e immorde e Alla woni ko o jibinaa. Awa e hino ko ɓangini hakkunde fayɓe Alla ɓen e fayɓe Ibuliisa ɓen: kala on mo waɗataa ko feewi, haray hinaa mo Alla, ko wano non kadi on mo yiɗaa musiɗɗo mun. E hino kibaaru mo nanuɗon on gila ka fuɗɗoode: yiɗindiren. Wota en wa'u wa Qaayiina, on mo Ibuliisa, warunooɗo miɲɲiraawo mun on. E ko fii honɗun o warannoo mo? Ko tawde kuuɗe makko ɗen kanko Qaayiina ko bonɗe, ɗe miɲɲiraawo makko on ɗen kan ko feewuɗe. Musiɓɓe an, si tawii aduna on no aɲi on, haray wota on ŋalɗu. Ko fii hiɗen andi ko e mayde iwuɗen, aruɗen e ngurndan, ɓay hiɗen yiɗi musiɓɓe men ɓen. On mo alaa giggol, haray ko ka mayde woni. Kala on aɲuɗo musiɗɗo mun, haray ko waroowo. Hiɗon andi-le kala waroowo, haray *ngurndan poomayankejan alaa e makko. E hino no andirten ko woni giggol: Almasiihu on okkitirii ngurndan mun ɗan fii men, haray enen kadi hiɗen haani okkitirde ngurndan men ɗan fii musiɓɓe men ɓen. Si tawii goɗɗo no mari ngaluuji aduna, o yi'ii musiɗɗo makko sokolɗo, o ombanii mo gite, haray ko honno giggol Alla ngol wonirta e makko? Ko onon, yo fayɓe, wota en yiɗir kongol maa ɗenngal tun, kono yiɗiren kuugal e goonga. Ko nii andirten ko en ɓe goonga, ɓerɗe men ɗen heɓirta kadi hoolaare yeeso makko. Hay si ɓerɗe men ɗen no felude en, Alla no ɓuri ɓerɗe men ɗen mawnude, e himo andi fow. Awa, yo yiɓɓe, si tawii ɓerɗe men ɗen felaali en, haray hiɗen mari hoolaare yeeso Alla. Kala ko toriɗen mo, en heɓiray mo, ɓay hiɗen ɗoftii yamirooje makko ɗen, hiɗen waɗude ko welata mo. Awa e hino yamiroore makko nden: ko yo en gomɗin innde Ɓiɗɗo makko on, ɗun ko Iisaa Almasiihu on, yiɗindiren kadi wano o yamiri en non. Kala on ɗoftiiɗo yamirooje makko ɗen, haray no humondiri e Alla, Alla kadi no humondiri e makko. Awa kadi e hino no andirten wonde himo humondiri e men: ko *Ruuhu Seniiɗo mo o yeɗi en on andirɗen ɗun. Ko onon, yo yiɓɓe, wota on hoolo kala neɗɗo wi'uɗo Ruuhu Alla on no e makko, kono taskee ɓe fii andugol si ruuhu wonɗo e maɓɓe on ko e Alla iwri, ko fii waɗitiiɓe annaba ɗuuɗuɓe arii e oo aduna. E hino no andirton si konguɗi maɓɓe ɗin ko e Ruuhu Alla on iwri: kala qirritiiɗo wonde Iisaa Almasiihu on wontuno neɗɗo, o ari ka aduna, haray ko mo Alla. Kala non mo qirritaaki Iisaa, haray hinaa mo Ruuhu Alla on, haray on ko mo liddotooɗo *Almasiihu on, on mo nanunoɗon no arude. On non jooni no e aduna on. Ko onon, yo fayɓe, ko on ɓe Alla, awa kadi on foolii waɗitiiɓe annaba ɓen, ko fii Wonɗo e mon on no ɓuri mawnude wonɗo e aduna on. Ɓen ko ɓe oo aduna, ko ɗun waɗi konguɗi maɓɓe ɗin ko ɗi oo aduna, awa kadi aduna on no heɗaade ɗi. Enen-le, ko en ɓe Alla. Kala on anduɗo Alla heɗoto en, kono on mo tawata non wonaa mo Alla heɗotaako en. Ko non andirten Ruuhu Goongaajo on e ruuhu fenaandeejo on. Ko onon, yo yiɓɓe, yiɗindiren, ko fii giggol ko ka Alla iwri, awa kala yiɗuɗo ko jibinaaɗo immorde e Alla, haray himo andi Alla. Kala mo aldaa e giggol, haray andaa Alla, ko fii Alla ko giggol. E hino no giggol Alla ngol feeɲiri e men: Allaahu on addii Ɓiɗɗo makko bajjo on e nder oo aduna fii no wuuriren immorde e makko. E hino ko woni ngol giggol kon: hinaa ko yiɗuɗen Alla kon, kono ko ko o yiɗi en kon, o addiri Ɓiɗɗo makko on sadaka fii no heɓiren yaafuyee junuubaaji men ɗin. Ɓay Alla yiɗirii en nii, yo yiɓɓe, haray enen kadi hiɗen haani yiɗindirde. Hay gooto yi'aali Alla haa hande, kono si en yiɗindirii, haray Alla no humondiri e men, giggol makko wonungol e men ngol timma. E hino no andirten hiɗen humondiri e makko, kanko kadi himo humondiri e men: ko sabu Ruuhu makko mo o yeɗi en on. Menen non men yi'ii, meɗen seeditaade wonde Baabaajo on nulii Ɓiɗɗo on fii dandugol aduna on. Kala on qirritiiɗo wonde Iisaa ko *Ɓiɗɗo Alla, haray Alla no humondiri e makko, kanko kadi himo humondiri e Alla. Awa, enen en andii, en gomɗinii giggol ngol Alla yiɗi en ngol. Alla ko giggol. Kala on wonduɗo e giggol, haray himo humondiri e Alla, Alla kadi no humondiri e makko. Ko nii giggol ngol timmiri e men, fii no heɓiren hoolaare ɲande ɲaawoore nden. Wano o woniri non kanko, enen kadi ko non wonirɗen e oo aduna. Kulol alaa e nder giggol, kono giggol timmungol raɗoto kulol, ɓay kulol no tijjii donkineede. Awa kadi, kala on huluɗo, haray giggol ngol timmaa e makko. Enen non hiɗen yiɗi, ɓay ko kanko adii en yiɗude. On mo wi'i no yiɗi Alla, e hoore himo aɲi musiɗɗo makko, haray ko fenoowo. Ko fii on mo yiɗaali musiɗɗo mun mo o renti on, haray o waawataa yiɗude Alla mo o rentaa on. Awa, ko ndee yamiroore ɗoo heɓirɗen mo: mo no yiɗi Alla, yo yiɗu kadi musiɗɗo mun on. Kala on gomɗinɗo wonde ko Iisaa woni *Almasiihu on, haray ko jibinaaɗo immorde e Alla, e kala yiɗuɗo Baabaajo on yiɗay Ɓiɗɗo on kadi. E hino no andirten hiɗen yiɗi fayɓe Alla ɓen: ko si en yiɗii Alla, en ɗoftike yamirooje makko ɗen. Ko woni yiɗugol Alla: ko ɗoftagol yamirooje makko ɗen. Yamirooje makko ɗen-le hinaa sattuɗe, ko fii on jibinaaɗo ka Alla foolay oo aduna. Awa e hino polgal foolungal aduna on: ko gomɗinal men ngal. Ko hombo woni on fooluɗo aduna on, si hinaa on gomɗinɗo wonde Iisaa ko *Ɓiɗɗo Alla? Ko kanko Iisaa Almasiihu on ardi e ndiyan e ƴiiƴan, hinaa non ndiyan tun o ardi, kono ko ndiyan e ƴiiƴan. Awa ko Ruuhu Allaahu on woni seeditaade, ɓay on Ruuhu ko o goonga. Ko fii ko piiji tati woni seeditaade: ko Ruuhu Allaahu on e ndiyan ɗan e ƴiiƴan ɗan, ɗin non tati hiɗi fotti. Hiɗen jaɓude seeditooje yimɓe ɓen, kono ko seeditoore Alla nden ɓuri mawnude, ɗun ko seeditoore nde Alla seeditii fii Ɓiɗɗo makko on nden. Kala on gomɗinɗo Ɓiɗɗo Alla on, haray nden seeditoore no e makko. Kono on mo gomɗinaa Alla non, haray o waɗii mo fenoowo, ko fii haray o gomɗinaa seeditoore nde Alla seeditii fii Ɓiɗɗo mun on nden. Awa e hino nden seeditoore: Alla okkii en *ngurndan poomayankejan, ɗan ngurndan non no e Ɓiɗɗo makko on. Kala humondirɗo e Ɓiɗɗo on no mari ngurndan ɗan. Kala mo humondiraa e Ɓiɗɗo Alla on haray alaa ɗan ngurndan. Mi windanii on ɗun fii no andiron wonde hiɗon mari ngurndan poomayankejan, onon ɓee gomɗinɓe e innde Ɓiɗɗo Alla on. Awa e hino hoolaare nde ɓattorten Alla nden: si en torike mo goɗɗun ko yaadi e faale makko on, o heɗoto en. Ɓay non hiɗen andi himo heɗii kala ko toriɗen mo, haray hiɗen andi en heɓii ko toriɗen mo kon. On mo yi'i musiɗɗo mun no waɗa junuubu mo nawrataa e mayde, yo o torano mo, Alla yeɗay mo ngurndan, ɗun non ko ɓen waɗooɓe junuubu mo nawrataa e mayde. Kono no woodi junuubu nawroowo e mayde, hinaa fii on junuubu mi wi'i yo tore. Kala ko aldaa e peewal ko junuubu, kono no woodi non junuubaaji ɗi nawrataa e mayde. Hiɗen andi kala on jibinaaɗo immorde e Alla, o duumotaako e waɗugol junuubu, kono Ɓiɗɗo Alla on reenay mo, danda mo, hara Bonɗo on meemataa mo. Hiɗen andi ko en ɓe Alla, awa kadi aduna on fow no e ley doole Bonɗo on. Hiɗen andi kadi Ɓiɗɗo Alla on arii, o okkii en faamu fii andugol Goongaajo on. Hiɗen humondiri-le e Goongaajo on, ɓay hiɗen humondiri e Ɓiɗɗo makko on, ɗun ko Iisaa Almasiihu. Ko on woni Alla Goongaajo on e ngurndan poomayankejan ɗan. Ko onon, yo fayɓe, reenee e sanamuuji ɗin! Salminaango an min oo ardotooɗo, haa e oo suddiiɗo suɓaaɗo tedduɗo e fayɓe mun, mo mi yiɗi e nder goonga, mo tawata non hinaa min tun yiɗi ɗun, kono ko kala anduɗo goonga on, sabu goonga wonɗo e men on, ɗun ko on goonga wonoowo e men haa poomaa. Moƴƴere e yurmeende e ɓuttu wonay e men immorde e Alla Baabaajo on e Iisaa Almasiihu on, ɗun ko Ɓiɗɗo Baabaajo on, e nder goonga e giggol. Mi weltike fota ko mi tawi kon woɓɓe e fayɓe maa ɓen no jokki laawol goonga on, wano Baabaajo on yamiriri en non. Jooni non, an oo suddiiɗo tedduɗo, koo ko mi wonu-maa windande hinaa yamiroore heyre, kono ko ndee nde heɓunoɗen gila ka fuɗɗoode mi tori-maa, ɗun ko yo en yiɗindir. Awa e hino ko woni giggol kon: ko jokkugol yamirooje makko ɗen. E hino yamiroore nde anduɗon gila ka fuɗɗoode nden: ko yo on wuuru e nder giggol. Ko fii ɗaynooɓe ɗuuɗuɓe naatii e nder aduna on, ɓe jaɓaali wonde Iisaa Almasiihu on wontuno neɗɗo o ari ka aduna. Ko ɓee woni ɗaynooɓe e liddotooɓe Almasiihu on ɓen. Awa, reenee onon tigi, fii wota battane golle men ɗen bonu, kono fii yo on heɓu njoddi heewundi. Kala feƴƴituɗo jannde *Almasiihu on, ronki humaade e mayre, haray on wonaa humondirɗo e Alla. Kala non tabituɗo e nden jannde, haray no humondiri e Baaba on e Ɓiɗɗo on. On mo ari e mon, addoraali nden jannde, wota on wernu mo ka suudu mon, awa kadi wota on hiwro mo. Ko fii kala on hiwriiɗo mo, haray tawdaama e kuuɗe makko bonɗe ɗen. Miɗo mari buy ko mi windana on, kono mi yiɗaali windirde ɗun ndaha e kaydi. Kono non miɗo tanƴinii yahugol ka mon, mi yewtira on hunduko, fii no weltaare men nden timmira. Fayɓe jaaja maa suɓaaɗo on salminii ma. Salminaango an min oo ardotooɗo, haa e maa an oo yiɗaaɗo an Gayuusi, mo mi yiɗi e nder goonga. Giɗo an, e nooneeji ɗin fow miɗo yelani-maa moƴƴere e cellal ɓandu, wano wonkii maa kin selliri non. Mi weltike fota, fewndo musiɓɓe goo ari, ɓe seeditii fii ko humiɗaa e goonga on kon e ko wuurirɗaa goonga on kon. Mi alaa weltaare mawnde ɓuri nanugol no wi'ee wonde fayɓe an ɓen no jokki goonga on. Giɗo an, hiɗa waɗirde no feewiri e nder ko wonɗaa waɗande musiɓɓe ɓen kon, hay ɓe a andaa ɓen. Ɓe seeditike fii giggol maa ngol yeeso *moftal ngal. Haray a waɗii ko moƴƴi si a faaborii ɓe ko haani e nder yaadu maɓɓe ndun, hara ko noone no welirta Alla, ɓay ko fii innde *Almasiihu on ɓe yahi, e ɓaawo hendagol hay huunde e juuɗe ɓe gomɗinaa ɓen. Hiɗen haani jaɓɓaade sifa ɓen yimɓe, fii no gollidiren e maɓɓe fii goonga on. Mi windanii moftal ngal konguɗi seeɗa, kono oo wi'eteeɗo Diyoteriifa, yiɗuɗo wonude arano e hakkunde maɓɓe on, jaɓanaa men. Ko ɗun waɗi, nde mi aroyi, mi humpitoyay on fii kuuɗe makko ɗen, konguɗi bonɗi ɗi o woni ɲo'ude men ɗin. Nde tawnoo ɗun yonanaali mo, o salii wernude musiɓɓe ɓen, o fannani faalaaɓe waɗude ɗun ɓen kadi, o raɗii ɓe ka moftal. Awa yo giɗo an, wota a ɲembu ko boni, kono ɲembu ko moƴƴi. Kala on waɗuɗo ko moƴƴi, haray ko mo Alla, kala non on waɗuɗo ko boni, haray andaali Alla. Yimɓe ɓen fow no joganii Dimitiriyuusa kongol moƴƴol, hay goonga on tigi, menen kadi meɗen seeditanaade mo ɗun. Hiɗa andi-le seeditoore amen nden ko goonga. Miɗo mari buy ko mi windane, kono mi faalaaka waɗirde ɗun ndaha e karambol. Miɗo tanƴinii yi'itugol ma ko woɗɗaa, onsay en yewtiray hunduko. Yo ɓuttu wonane. Yiɓɓe ɓen salminii ma, min kadi mi salminirii yiɓɓe ɓen gooto gooto. Immorde e an min Yuudu, nduu kurkaadu Iisaa Almasiihu on, ɗun ko oo miɲɲiraawo Yaaquuba, haa e ɓee noddaaɓe, ɓe Alla Baabaajo on yiɗi, maraaɓe Iisaa Almasiihu on. Yo yurmeende e ɓuttu e giggol sowindirane on. Yiɓɓe, e nder ko mi marnoo faale tiiɗuɗo fii windangol on fii kisiyee mo hawtuɗen on, mi taw bee mi winda taho fii wakkilingol on no tippiranon gomɗinal hewtinaangal yimɓe Alla ɓen nde wootere haa poomaa. Ko fii woɓɓe ɓe ɲaawoore mun windananoo gila neeɓii no ɓisii e hakkunde mon, ɗun ko ɓe rewataa Alla ɓen. Hiɓe waylude moƴƴere Alla men on jiiɓaare, ɓe yeddi Iisaa Almasiihu on, on Hooreejo men e Joomi men bajjo. Miɗo faalaa andintinde on ko anduɗon moƴƴa, ɓay Joomiraaɗo on dandii jamaa *Isra'iila on e nder leydi *Misira ndin, ɓawto ɗun o muluno kadi ɓe gomɗinaa wonnooɓe hakkunde maɓɓe ɓen. Awa kadi malaa'ikaaɓe hawkunooɓe nokkuure mun nden ɓe ronki jogaade bawgal ngal ɓe halfinaa ngal, o jolkii ɓe jolokooje ɗe ɓe seedataa, o marii ɓe ka nder niɓe haa ɲande ɲalaande mawnde ɲaawoore nden. Ko wano non kadi, ɓee yimɓe ɗee ca'e Saduuma e *Amuura wondude e ca'e ɗe ɗe kawtiri ɗen, waɗirnoo jinaa, hiɓe ɗaɓɓaynoo yiidugol e mbalndi no haaniraa, ɓen waɗaa misal fii wonoyayɓe e ley lette yiite poomayankeewe ngen. Ko wano non kadi, ɓen yimɓe ko miijotooɓe miijooji mehi, ɓe tuunina ɓandu ndun, ɓe hoyna laamateeri Joomiraaɗo on e ruuhuuji ɗin ka kammu. E hin-le, fewndo Miikaa'iilu oo malaa'ikaajo mawɗo yeddondiri e Ibuliisa, ɓe pooɗondiri fii furee Muusaa on, kanko Miikaa'iilu o suusaano mo ɲaawirde hoyre, o wi'uno tun: «Yo Joomiraaɗo on donkine!» Kono ɓen yimɓe no hoyna ko ɓe andaa, ko ɓe andani hoore maɓɓe kon kadi no wa'i wa mummunte ɗi alaa miijoo-miccoo, ɗun-le ko halkayɗun ɓe. Bone wonanii ɓe, ko fii ɓe jokkii laawol Qaayiina ngol, ɓe ukkori e ella fii heɓugol njoddi wano Bal'ama non, awa kadi ɓe muliri sabu murtaldu maɓɓe wano Qooraha non. Ko ɓe baade ɓaleeje ka mottondire mon fii hiraande jokkere enɗan. Hiɓe waɗa mbeleeɗe e ɓaawo hersa, hiɓe hittini fii hoore maɓɓe tun. Ko ɓe duule ɗe aldaa e ndiyan, ɗe hendu sorotoo naɓa. Ko ɓe leɗɗe dabbunde ɗe aldaa e ɓiɓɓe, mayɗe laabi ɗiɗi, ɓoraa. Ko wano morlooɗe ndiyan ɲaaɗuɗe bugitortoo ngufo ka sera baharu, tuunina mo non, ko wano non kamɓe kadi ɓe tuuninirta woɓɓe goo kuuɗe maɓɓe hersiniiɗe. Hiɓe wa'i wa koode yiilotooɗe, ɓe niwre niɓe maranaa haa poomaa. Ko fii maɓɓe kadi, Hanuuka, on njeeɗiɗaɓo gila e *Aadama, hiitinoo*, o wi'i: «Awa, Joomiraaɗo on arii wondude e laaɓuɓe makko guluuje guluuje, fii waɗugol ɲaawoore e hoore fow, e fii hollugol ɓe rewataa Alla ɓen fow kuuɗe maɓɓe bonɗe ɗen, e kala konguɗi sattuɗi ɗi junuubankeeɓe, ɓe rewataa Alla ɓen, wowli e hoore makko!» Ɓen ko yimɓe ŋormotooɓe, woytotooɓe, jokkuɓe himmeeji mun, ɓe tawata kundule mun no wowla haalaaji manti, mantooɓe yimɓe fii nafa mun. Kono onon, yo yiɓɓe, anditee fii waajuuji ɗi ɓee *sahaabaaɓe Iisaa Almasiihu Joomi men on hiitinoo, hiɓe wi'aynoo on: «Ka saa'iiji sakkitori woodoyay yawitiiɓe, jokkoyayɓe himmeeji mun bonɗi ɗi yaadaa e faale Alla on.» Awa e hino ɓen, ko ɓee waddooɓe, jokkuɓe miijooji aduna, ɓe Ruuhu Alla on alaa e mun. Kono onon non yo yiɓɓe, tiiɗinee ngurndan mon ɗan e hoore gomɗinal mon hormorteengal ngal, tororon Alla bawgal *Ruuhu Seniiɗo on, catoɗon e giggol Alla ngol, habboɗon yurmeende Iisaa Almasiihu Joomi men on, fii yeɗugol on *ngurndan poomayankejan. Yurminee sikkitiiɓe ɓen, faaboron ɓeya kadi jattingol ɓe yiite, yurminiron ɓeya yurmeende wondude e kulol, e nder aɲugol tuundi haa aɲa tuundi conci tuuniniraaɗi kuuɗe ɓandu. Awa, on Alla waawuɗo on dandude kala yanal, feɲɲina on yeeso mangu mun ngun e nder weltaare mon, tawa on felnaaki, ko kanko Alla bajjo on, on Dandirɗo en Iisaa Almasiihu Joomi men on, darja e mangu mawngu e doole e bawgal wonani, ado saa'iiji ɗin fow, e jooni, e haa poomaa. Aamiina! Feɲɲinannde Iisaa Almasiihu on. Ndee feɲɲinannde ko Allaahu on halfini nde Iisaa Almasiihu on, fii yo o hollu jiyaaɓe makko ɓen kon ko saatii arude ko ɓooyaa. Kanko kadi o ɓanginiri ɗun nulugol malaa'ikaajo makko goo e oo jiyaaɗo makko Yuuhanna, seeditiiɗo ko o yi'i kon fow, ɗun ko daaluyee Alla on, wondude e seeditoore Iisaa Almasiihu on. Maloore wonanii on janguɗo e ɓen heɗiiɓe ɗii konguɗi ndee feɲɲinannde, maanditii koo ko windii, ko fii saa'i on ɓadike. Immorde e min Yuuhanna haa e mon onon ɗee *mofte Iisaa jeeɗiɗi wonɗe e ngal diiwal *Aazii: Yo ɓuttu e moƴƴere wonan on immorde e on Woodaaɗo, on Woodanooɗo e on Aroyoowo, wondude e ɗii ruuhuuji jeeɗiɗi wonɗi ka yeeso jullere laamu makko, wondude kadi e Iisaa Almasiihu on, on Seedeejo Sella-Findeejo, e Adaaɗo immintineede e hakkunde mayɓe ɓen, ɗun ko oo Lanɗo lamɓe aduna. Yo on Yiɗuɗo en, fuutiniri en ƴiiƴan mun ɗan bawgal junuubaaji men, waɗi en laamateeri e *yottinooɓe sadaka ka Alla, on Baabaajo makko, ko on mangu e laamu wonani haa poomaa. Aamiina! E hino ka o arata, himo arda e duule, kala neɗɗo yi'ay mo, hay tufunooɓe mo ɓen. Awa kadi bolondaaji aduna on fow fesay sabu makko. Ko non woniri. Aamiina. Allaahu Joomiraaɗo on daali: «Ko min woni Halfeere aranere nden e sakkitorde nden, ɗun ko Woodaaɗo on e Woodanooɗo on e Aroyoowo on, on Jom Bawgal.» Ko min Yuuhanna oo musiɗɗo mon, tawdaaɗo e mon e tampere e laamateeri e ŋaɲɲaare e nder humondiral e Iisaa, hari miɗo e ndee suriire wi'eteende Patmuusa, sabu yottingol an daaluyee Alla on e seeditagol an fii Iisaa. Ɲalaande Joomiraaɗo on, tawi *Ruuhu Seniiɗo on no tippii e an, mi nani hawa tiiɗuka ɓaawo an wa hito *liital, no wi'a: «Ko yi'uɗaa woo windu e deftere, naɓanaa ɗun mofte jeeɗiɗi wonɗe ɗen e ɗee ca'e Efeesi e Simirna e Pergaama e Saayatiira e Sardiisa e Filadelfii e Laa'udiisa.» Onsay mi yeƴƴitii fii ndaarugol on wonɗo lan wowlande, mi yi'i joɗɗinirɗe pitilli tafiraaɗe kaŋŋe jeeɗiɗi. Tawi wa'uɗo wa *Ɓii-Aaden no hakkunde ɗen joɗɗinirɗe pitilli, ɓorniiɗo kaftaane juutuɗo, haɓɓitii dattol kaŋŋe ka ɓernde, tawi hoore makko nden no rawniri wa leeɓi baalii maa wa cuddi, gite makko ɗen no wa'ita wa joyngol yiite, koyɗe ɗen no wa'i wa sila-dane wonɗo e nder beembal yiite, hito makko ngon no wa'iti wa hito jurnde ndiyan. Tawi koode jeeɗiɗi no ka jungo makko ɲaamo, kaafa welka ka mbelɗe ɗiɗi no yalta ka hunduko makko. Awa kadi yeeso makko ngon no wa'ita wa nde naange jalbi tuma nge hatti e wulude. Ɓay mi yi'ii mo, mi yaniri ka ley koyɗe makko wa mayɗo. Onsay o fawi jungo makko ɲaamo ngon e hoore an, o wi'i: «Wota a hulu. Ko min woni Arano on e Sakkitoro on, awa kadi ko min woni Wuuruɗo on. Hari mi maayii, e hino miɗo wuuri haa poomaa, awa kadi miɗo jogii saabiije mayde e jahannama ɗen.» O wi'immi kadi: «Awa jooni windu ko yi'uɗaa kon e ko fewndii kon e ko faandii arude kon. Awa koode jeeɗiɗi ɗe yi'uɗaa ɗen ka jungo an ɲaamo, e joɗɗinirɗe pitilli tafiraaɗe kaŋŋe jeeɗiɗi ɗen, e hino ko ɗun firi kon: koode ɗen jeeɗiɗi ko malaa'ikaaɓe mofte ɗen jeeɗiɗi, awa joɗɗinirɗe pitilli ɗen jeeɗiɗi, ko mofte ɗen jeeɗiɗi.» «Windan malaa'ikaajo moftal wongal Efeesi ngal, wi'aa: ‹E hino ko on tambiiɗo koode ɗen jeeɗiɗi ka jungo mun ɲaamo, on jindoowo e hakkunde joɗɗinirɗe pitilli tafiraaɗe kaŋŋe ɗen jeeɗiɗi wi'i moftal ngal kon: ‹Miɗo andi kuuɗe maa ɗen e yangi maa kin e ŋaɲɲaare maa nden. Miɗo andi kadi a jaɓataa muɲɲanaade bonɓe ɓen, awa kadi a ndarndike waɗitiiɓe sahaabaaɓe ɓen, hara hinaa ɓe ɗun, tawɗaa ko ɓe fenooɓe. Hiɗa ŋaɲɲii, tampi sabu innde an nden, kono a haaɓaali. ‹Kono miɗo felu-maa huunde wootere: ko ko seluɗaa giggol ngol yiɗunoɗaa mi aranun ngol kon. Anditu ka iwuɗaa ɗon yanuɗaa! Tuubaa, ruttoɗaa e golleeji maa arani ɗin. Si hinaa ɗun, mi artoyay e maa, mi sottinane joɗɗinirde pitilli maa nden ka nde woni ɗon, si hinaa hara a tuubu, ruttiɗaa. Kono e hino ko mi weltani-maa fii mun kon: ko ko aɲuɗaa ɗee kuuɗe ɓee jokkuɓe laawol Nikola, ɗe mi aɲi min kadi. ‹Mo no mari nowru, yo jento ko Ruuhu Allaahu on woni wowlande mofte ɗen kon. On fooluɗo, mi newnanay mo ɲaamugol ɓiɓɓe ngal leggal ngurndan wongal ka aljanna Allaahu on.› » «Windan kadi malaa'ikaajo moftal wongal Simirna ngal, wi'aa: ‹E hino ko on Wonɗo Arano e Sakkitoro, on maynooɗo wuuriti, wi'i moftal ngal kon: ‹Miɗo andi tampere nde tampuɗaa nden e miskinankaaku maa ngun, hara-le ko a galo. Awa kadi miɗo andi hoyre nde ɓee wi'itiiɓe *Yahuudiyankeeɓe, hara hinaa ɓe ɗun, wonu-maa hoynude nden, hara ɓen ko ɓe moftal Ibuliisa. Wota a hulu ko faandiɗaa tampude kon. Awa Ibuliisa no faandii bugaade woɓɓe e mon ka kaso fii no ndarndore ɗon. On heɓay ton tampere e nder balɗe sappo. Kono gomɗin haa maayaa, ɗun mi yeɗete *meetelol ngurndan ngol. ‹Mo no mari nowru, yo jento ko Ruuhu Allaahu on woni wowlande mofte ɗen kon. Kala fooluɗo, mayde ɗimmere nden hewtoytaa mo few.› » «Windan kadi malaa'ikaajo moftal wongal Pergaama ngal, wi'aa: ‹E hino ko Jogiiɗo kaafa welka ka mbelɗe ɗiɗi kan wi'i moftal ngal kon: ‹Miɗo andi ka hoɗuɗaa ɗon, ko ɗon jullere Ibuliisa nden woni. Hiɗa jogitii innde an nden, awa kadi a hayfinaali ko gomɗinɗaa mi kon, hay ɲande oo seeditantooɗo lan sella-findeejo, wi'eteeɗo Antipaasu, waraa ka mon, ɗun ko e ndee wonunde Ibuliisa. ‹Kono no woodi ton ko mettimmi e maa. Hiɗa mari ton yimɓe jogitiiɓe jannde Bal'ama nden, on jannunooɗo oo wi'eteeɗo Balaka fegginirgol *Banii-Isra'iila'en ɲammingol ɓe tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji, jokkina ɓe jinaa. Wano non an kadi, hiɗa mari jogitiiɓe jannde jokkuɓe laawol Nikola ɓen. Awa tuubu, si hinaa ɗun, miɗo ara e maa ko neeɓaa, mi haɓira ɓe kaafa hunduko an kon. ‹Mo no mari nowru, yo jento ko Ruuhu Allaahu on woni wowlande mofte ɗen kon. Fooluɗo on, mi neeminay mo ‹*manna› suuɗiiɗo, mi yeɗa mo kadi hayre raneere, hara no windii e nden hayre innde heyre nde hay gooto andaa si wonaa on hendiiɗo nde.› » «Windan kadi malaa'ikaajo moftal wongal Saayatiira ngal, wi'aa: ‹E hino ko *Ɓiɗɗo Alla on, on mo gite mun wa'i wa joyngol yiite, koyɗe mun wa'i wa sila-dane wi'i moftal ngal kon: ‹Miɗo andi kuuɗe maa ɗen e giggol maa ngol e gomɗinal maa ngal e golle maa ɗen e ŋaɲɲaare maa nden. Awa kadi miɗo andi kuuɗe maa sakkitore ɗen no ɓuri arane ɗen ɗuuɗude. ‹Kono feloore nde mi jogani-maa nden, ko ko accuɗaa oo debbo wi'eteeɗo Yeezabeela, wi'itiiɗo ko annabaajo, janni faljini kurkaaɗi an ɗin kon fii yo ɓe jokku jinaa, ɓe ɲaama tebbeeli sakkanaaɗi sanamuuji. Mi okkii mo saa'i fii no o tuubira, kono o faalaaka tuubude on jinaa makko. E hino miɗo wallinirde mo tampere tiiɗunde, kanko e ɓe o jinidaynoo ɓen, si hinaa taw hara ɓe tuubu ɗen kuuɗe maɓɓe. E hoore ɗun, mi waray iwtirɓe ɓaawo makko ɓen, ɗun mofte ɗen fow anday ko min woni liɲoowo miijooji e liɲoowo ɓerɗe, awa kadi mi yoɓay mo kala e mon njoddi kuuɗe mun. ‹Kono onon ɓee ɓe Saayatiira heddiiɓe, ɓe jokkaali nden jannde fenandeere, onon ɓe andaali ko woɓɓe wi'ata ko gundooji lugguɗi Ibuliisa kon, mi alaa fawude on dongal goo, si wonaa yo on tamu ko jogiɗon kon satta haa nde mi aroyi. ‹Mo no mari nowru, yo jento ko Ruuhu Allaahu on woni wowlande mofte ɗen kon.› » «Windan kadi malaa'ikaajo moftal wongal Sardiisa ngal, wi'aa: ‹E hino ko Jogiiɗo ruuhuuji Alla ɗin jeeɗiɗi e koode ɗen jeeɗiɗi wi'i moftal ngal kon: ‹Miɗo andi kuuɗe maa ɗen, miɗo andi kadi no wi'aa ko a wuuruɗo, kono ko a mayɗo. Finu, tiiɗinaa ko heddii kon, ɗun ko ko faandii maayude kon, sabu mi yiiraali kuuɗe maa ɗen wa timmuɗe yeeso Alla an on. Anditu no nanirɗaa Kibaaru Moƴƴo on non, e no hendorɗaa mo non. Ɗoftoɗaa mo, tuubaa! Si a finaali, mi arday wa ngujjo, awa kadi a andataa ko e saa'i hombo mi arata, mi juhe. ‹Kono hiɗa mari yimɓe seeɗaaɓe Sardiisa ɗon, ɓe tuuninaali conci mun ɗin. Ɓe yaaday e an, hara hiɓe ɓornii daneeji, ko fii hiɓe handi e ɗun. Ko wano non kadi, fooluɗo on ko conci daneeji ɓornoytoo, awa kadi mi montoytaa innde makko nden ka deftere ngurndan. E hoore ɗun, mi qirritoyto innde makko nden yeeso Ben an e yeeso malaa'ikaaɓe mun ɓen. ‹Mo no mari nowru, yo jento ko Ruuhu Allaahu on woni wowlande mofte ɗen kon.› » «Windan kadi malaa'ikaajo moftal wongal Filadelfii ngal, wi'aa: ‹E hino ko *Seniiɗo on daalani moftal ngal kon, ɗun ko on Goongaajo, jogiiɗo saabi Daawuuda on, on mo tawata ko o udditi kon, hay gooto waawataa sokude, e ko o soki kon, hay gooto waawataa udditude: ‹Miɗo andi kuuɗe maa ɗen. Awa e hino, mi waɗii baafal udditiingal yeeso maa, ngal hay gooto waawataa ombude. A ɗoftike daalol an ngol, a yeddaali innde an nden, wonaa fii kala a ɗuuɗaa fiira. Awa mi addante ɓee yimɓe moftal Ibuliisa, wi'itiiɓe Yahuudiyankeeɓe, hara ɓe fenay, hinaa ɓe ɗun. Mi adday ɓe haa ka ley koyɗe maa, ɓe jiccoo, ɓe anda wonde miɗo yiɗu-maa. Ɓay a huutorii ŋaɲɲaare nde mi yamir-maa nden, min kadi mi dandoyte ndee tampere faandiinde arude e hoore aduna on fow fii ndarndagol hoɗuɓe ka aduna ɓen. Miɗo ara ko neeɓaa. Tamu fota ko jogiɗaa kon fii wota hay gooto ƴettu *meetelol maa ngol. ‹Kala fooluɗo, mi waɗay mo doosal ka suudu Alla an on, hara o yaltataa ɗon hande kadi. Mi winday innde Alla an on e hoore makko, e innde saare Alla an on, ɗun ko saare *Yerusalaam heyre iwroore e Alla, tippoo iwrude ka kammu, mi winda kadi innde an heyre nden e hoore makko. ‹Mo no mari nowru, yo jento ko Ruuhu Allaahu on woni wowlande mofte ɗen kon.› » «Windan kadi malaa'ikaajo moftal wongal Laa'udiisa ngal, wi'aa: ‹E hino ko wi'eteeɗo Aamiina on, on seedeejo sella-findeejo goongaajo, ɗun-le ko on wonɗo ɓundu tageefo Alla ngon, wi'i moftal ngal kon: ‹Miɗo andi kuuɗe maa ɗen, a wulaa, a ɓuuɓaa. Sago an ko yo a wonu wuluɗo maa ɓuuɓuɗo. Ko ɗun waɗi, ɓay hinaa a hay huunde e ɗun, a wulaa, a ɓuuɓaa, mi tuutirte hunduko an kon. Hiɗa wi'itii galo, alɗuɗo, mo ŋakkiraaka hay huunde, hara-le a andaa ko a tampuɗo, yurmuɗo, baaso, bunɗo, holɗo. Min mi waajike ma soodugol kaŋŋe laɓɓiniraaɗe yiite e juuɗe an fii no laatoraa galo, soodaa kadi conci daneeji ko ɓornoɗaa e juuɗe an fii wota hersa kolngal maa ngal feeɲu, e lekki ko wujaa ka gite maa fii no yi'iraa. ‹Kala ɓen ɓe mi yiɗi, mi felay ɓe, mi wurta. Awa jooni wakkilo, tuubaa. Awa e hino lan, miɗo darii ka takko baafal, miɗo hoɗɗaade. Kala on nanuɗo hawa an kan, udditi baafal mun, mi naatay ka ontigi, mi ɲaamida e makko, ontigi kadi ɲaamida e an. ‹Kala fooluɗo, mi yeɗay mo jooɗodugol e an ka jullere an laamu, wano min kadi mi fooliri non, mi jooɗodi e Ben an ka jullere makko laamu. ‹Mo no mari nowru, yo jento ko Ruuhu Allaahu on woni wowlande mofte ɗen kon.› » Ɓawto ɗun mi yi'i dambugal no udditii ka kammu. Hawa ka mi adinoo nanude kan, ɗun ko hawa wa'itayka wa hawa *liital, ka wi'immi: «Ƴawu ɗoo, mi holle ko saatii aroyde kon onsay.» Tun Ruuhu Allaahu on tippii e an. Onsay mi yi'i jullere laamu ka kammu, tawi goɗɗo no jooɗii e nden jullere. On Jooɗiiɗo ɗon no jalbiri wa hayre hittunde wi'eteende yasbe e hayre goo kadi no wi'ee sardiire. Tawi yaroowol ndiyan jalbirngol wa hayre hittunde goo wi'eteende zumuruudu no hundunoo nden jullere. Tawi kadi julle laamu noogay e nay no hundunoo nden jullere laamu, awa kadi mawɓe noogay e nayo, ɓorniiɓe daneeji, taaruɓe *meetelli kaŋŋe, no jooɗinoo e majje. Tawi maƴanɗe no yalta e nden jullere laamu, wonduɗe e digge e parɲitte. Tawi kadi lampuuji jeeɗiɗi huɓɓuɗi no yeeso nden jullere laamu, ɗin-le ko ruuhuuji Alla ɗin jeeɗiɗi. Tawi ko wa'i wa baharu laaɓirɗo wa biini, jalbiri wa jaaman, no yeeso nden jullere laamu. Tawi tagooje nay wuuruɗe, mari gite yeeso e ɓaawo, no taarii, hunditi nden jullere laamu. Tagoore aranere nden no wa'i wa ngayuuri, ɗimmere nden no wa'i wa kalaldi nagge, yeeso tammere nden no wa'i wa yeeso aaden, nayaɓere nden no wa'i wa simbirre wiiraynde. Nde kala e ɗen tagooje nay wuuruɗe no mari gabitanji jeegoo maruɗi gite nder e ɓaawo. Jemma e ɲalorma ɗe alaa taƴindirde wi'ugol: «Seniiɗo*, Seniiɗo, Seniiɗo, ko Alla Joomiraaɗo Jom Bawgal on, ɗun ko on Woodaaɗo e on Woodanooɗo e on Aroyoowo.» Nde ɗee tagooje nay wuuruɗe mawnini, teddini, jarni on Jooɗiiɗo e nden jullere laamu woo, ɗun ko on Wuuruɗo haa poomaa, onsay ɓen mawɓe noogay e nayo kadi jiccoo yeeso on Jooɗiiɗo e nden jullere laamu, ɓe sujjana on Wuuruɗo haa poomaa, ɓe liɓa kadi meetelli maɓɓe ɗin yeeso nden jullere laamu, hara hiɓe wi'a: «Yaa an Joomiraaɗo Alla amen, hiɗa handi e darja e teddungal e mbawdi, ko fii ko an tagi kala huunde. Awa kadi ko e faale maa ɗun fow tagiraa, woodaa.» Ɓawto ɗun mi yi'i kadi on Jooɗiiɗo ka jullere laamu no jogii ka jungo mun ɲaamo deftere windaande nder e ɓaawo, taggaa, notiraa toɓɓe kaaɲe jeeɗiɗi. Tun mi yi'i malaa'ikaajo tiiɗuɗo no ewnoo ko tiiɗi, wi'a: «Ko hombo handi e hoɓɓitugol ɗee notanɗe ndee deftere taggaande, uddita nde?» Tawi waawuɗo nde udditude ndaara alaa ka kammu, alaa ka hoore leydi maa ka nder leydi. Onsay mi wulli fota, ɓay tawii hay gooto handaa e udditugol nden deftere taggaande, hinaa fere ndaara nde. Onsay goɗɗo e ɓen mawɓe wonnooɓe ɗon wi'immi: «Wota a wullu. Awa e hino Ngayuuri bolondaa *Yahuuda ndin, ɗun ko Geeƴol Daawuuda ngol, foolii haa waawii hoɓɓitude notanɗe ɗen jeeɗiɗi, uddita deftere taggaande nden. Ontuma mi yi'i *Baalun wa'itaykun wa waraakun, no darii hakkunde nden jullere laamu e tagooje nay wuuruɗe ɗen e mawɓe ɓen. Tawi hikun mari galaaɗi jeeɗiɗi e gite jeeɗiɗi, tawi ko ɗin woni ruuhuuji jeeɗiɗi ɗi Allaahu on immini e leydi ndin fow. Kun Baalun ari, hendii nden deftere wonde ka jungo ɲaamo on Jooɗiiɗo ka jullere laamu. Ɓay Baalun kun hendike deftere nden, ɗen tagooje nay wuuruɗe e mawɓe ɓen noogay e nayo ari jiccii yeeso kun Baalun. Tawi mo kala e ɓen no jogii hoddu, e pelette kaŋŋe heewuɗe urngallooji, ɗi tawata ko torndeeji gomɗinɓe ɓen. Hiɓe beytoraynoo beytol kesol, wi'a: «Hiɗa handi e hendagol ndee deftere, hoɓɓita notanɗe mayre ɗen, ko fii a waranooma. Awa kadi ko ƴiiƴan maa ɗan sottiranɗaa Alla yimɓe jeyaaɓe e kala bolondaa e kala haala e kala jamaa e kala leɲol. A waɗii ɓe laamateeri e *yottinooɓe sadaka fii kurkanagol Alla men on, awa ɓen laamoto ka aduna.» Ɓawto ɗun mi nani hawa malaa'ikaaɓe ɗuuɗuɓe, mi yi'i kadi hiɓe hunditi jullere laamu nden e tagooje wuuruɗe ɗen e mawɓe ɓen, tawi ɗuuɗeendi maɓɓe ndin ko dente ɗe guluuje guluuje. Tawi ɓen no ewnoo ko tiiɗi, wi'a: «Kun Baalun waraakun no handi e heɓugol bawgal e ngalu e faamu e doole e teddungal e darja e mantoore.» Onsay mi nani kala ko tagaa, ko woni ka kammu e ka hoore leydi e ka nder leydi e ka baharu, e tagu ngun fow, no wi'a: «Mantoore e teddungal e mangu e bawgal yo wonan on Jooɗiiɗo ka jullere laamu, e Baalun kun, haa poomaa!» Tawi tagooje nay wuuruɗe ɗen no wi'a: «Aamiina!» Onsay tawi mawɓe ɓen kadi no jiccotonoo, sujja. Onsay mi yi'i Baalun kun no hoɓɓita wonnde e ɗen notanɗe jeeɗiɗi. Mi nani wonnde e ɗen tagooje nay wuuruɗe no wowlira wa hawa farɲitere, wi'a: «Aru!» Mi ndaari, mi tawi e hino puccu ranewu. Tawi waɗɗinooɗo ngu on no jogii laaɲal, o jonnaa *meetelol, o yaari wa fooloowo e fii foolugol. Ɓay kun hoɓɓitii notannde ɗimmere nden, mi nani tagoore ɗimmere wuurunde nden no wi'a: «Aru!» Ɗon kadi puccu goo yalti, tawi hingu wojjiri wa yiite. Waɗɗinooɗo ngu on hendii bawgal ittugol ɓuttu ngun ka hoore leydi fii no yimɓe ɓen warindirira. O jonnaa kaafa njana. Ɓay Baalun kun hoɓɓitii notannde tammere nden, mi nani tagoore tammere wuurunde nden no wi'a: «Aru!» Mi ndaari, mi tawi e hino puccu ɓalewu. Tawi waɗɗinooɗo ngu on no jogii balansi ka jungo mun. Mi nani ko wa'itata wa hawa iwruka e hakkunde ɗen tagooje nay wuuruɗe, no wi'a: «Sariyaare wootere ngawri ko *dinaruuru wooturu, awa kadi sariyaare tati muutiri ko dinaruuru wooturu, kono nebban ɗan e njaram ɗan wota a bonnu!» Ɓay kun hoɓɓitii notannde nayaɓere nden, mi nani hawa tagoore nayaɓere wuurunde nden no wi'a: «Aru!» Mi ndaari, mi tawi e hino puccu fultiingu. Waɗɗinooɗo ngu on no wi'ee Mayde, tawi jahannama no jokki mo. Ɓe jonnaa bawgal e hoore peccun nayaɓun kun ka leydi fii mulirgol yimɓe ɓen kaafa e heege e ɲabbeeli e kulle buruure ɗen ka leydi. Ɓay kun hoɓɓitii notannde jowaɓere nden, mi yi'i ka ley *layyorde wonkiiji waranooɓe ɓen sabu humagol maɓɓe e daaluyee Alla on e seeditoore nde ɓe waɗi nden. Tawi hiɗi ewnotonoo ko tiiɗi, wi'a: «Yaa an Joomiraaɗo *Seniiɗo, Goongaajo, e hara ko haa honde tuma nennotoɗaa ɲaawugol hoɗuɓe ka aduna ɓen, yottanoo ƴiiƴan amen ɗan?» Mo kala e maɓɓe jonnaa dolokke daneejo, ɓe wi'aa yo ɓe fowto kadi e nder saa'ihun, haa tuma adadu gollidooɓe e maɓɓe ɓen e musiɓɓe maɓɓe wariroyteeɓe wa maɓɓe ɓen timmi. Onsay mi yi'i Baalun kun no hoɓɓita notannde jeegaɓere nden. Dimbannde leydi tiiɗunde waɗi, naange ngen ɓawliri wa bagi sacciraaɗo leeɓi ɓaleeji, lewru ndun fow kadi wa'i wa ƴiiƴan. Tawi koode ɗen ka kammu no saamude ka leydi, wa kuraaje wonɗe saamude nde hendu tiiɗundu dimbi kurahi. Tawi kammu ngun no dira taggora wa gatal, awa kadi pelle ɗen e suriije ɗen fow dirti ka wonnoo ɗon. Lamɓe aduna ɓen e tedduɓe ɓen e hooreeɓe suufaaɓe ɓen e alɗuɓe ɓen e dolnuɓe ɓen e jiyaaɓe ɓen fow e rimɓe ɓen no suuɗoyii ka pammeeje e ka lombi pete pelle, e hoore hiɓe wi'a pelle ɗen e pete ɗen: «Yanee e hoore amen, suuɗon men gite oo Jooɗiiɗo ka jullere laamu e tikkere Baalun kun! Ko fii ɲalaande mawnde tikkere maɓɓe nden arii, e ko hombo waawata nde dartaade?» Ɓawto ɗun mi yi'i malaa'ikaaɓe nayo no darii e coɓɓuli leydi ndin nay, hiɓe jogitii keneeli cenɗe aduna on nay fii wota hendu wifu e hoore leydi ndin e ka hoore baharu e hoore leggal woo kadi. Onsay mi yi'i kadi malaa'ikaajo goo no iwra ka funnaange, himo wondi e maande Alla Wuuruɗo on. O ewnii ko tiiɗi ɓen malaa'ikaaɓe nayo, yeɗanooɓe waɗugol bone ka leydi e ka baharu, o wi'i: «Wota on meemu leydi ndin e baharu on e leɗɗe ɗen, haa men waɗa maande ka tiiɗe kurkaaɗi Alla men on.» Awa kadi mi nani adadu maandinaaɓe ɓen. Ko ɓe guluuje teemedere e cappanɗe nayo e nayo e nder bolondaaji *Banii-Isra'iila'en ɓen fow: Ka bolondaa Yahuuda, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo maandinaa, ka bolondaa Ruubaynu, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Gaada, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Asiira, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Naftali, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Manasse, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Sim'uunu, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Lewi, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Yassaakara, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Zabuluunu, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Yuusufu, ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo, ka bolondaa Buniyamiinu kadi, maandinaaɓe ɓen ko ɓe guluuje sappoo e ɗiɗo. Ɓawto ɗun mi ndaari, mi tawi e hino jamaa moolanaaɗo, mo hay gooto waawataa limude, mo leƴƴi ɗin fow, mo bolondaaji ɗin fow, mo jamaaji ɗin fow e mo haalaaji ɗin fow, no darii yeeso jullere laamu nden e yeeso Baalun kun. Hiɓe ɓornii conci daneeji, hiɓe jogii baape tugi ka juuɗe maɓɓe, hiɓe ewnoo ko tiiɗi, wi'a: «Kisiyee on ko e Alla men on iwri, on Jooɗiiɗo ka jullere laamu, e *Baalun kun!» Tawi kadi malaa'ikaaɓe ɓen fow no darii hunditi jullere laamu nden e mawɓe ɓen e tagooje nay wuuruɗe ɗen, hiɓe jiccotonoo yeeso jullere laamu nden, ɓe sujjana Alla e hoore hiɓe wi'a: «Aamiina! Mantoore e mangu e faamu e jaaroore e teddungal e bawgal e doole, ko Alla men on wonani haa poomaa. Aamiina!» Onsay goɗɗo e mawɓe ɓen ƴetti haala kan, wi'immi: «Ko homɓe woni ɓee ɓorniiɓe conci daneeji, e ko honto ɓe iwi?» Mi jaabii mo, mi wi'i: «Koohoojo an, an hiɗa andi.» Onsay o wi'immi: «Ko ɓen woni iwɓe e satteende mawnde nden, ɓe wuppii conci maɓɓe ɗin, ɓe rawnini ɗi ka ƴiiƴan Baalun kun. Ko ɗun waɗi si: Hiɓe ka yeeso jullere laamu Alla, hiɓe rewa mo jemma e ɲalorma ka suudu makko. Jooɗiiɗo on ka jullere laamu ɗuwiray ɓe suudu mun ndun. Ɓe weeletaake hande kadi, ɓe ɗonɗetaake hande kadi, naange ngen hewtataa ɓe hande kadi, nguleendi woo kadi hewtataa ɓe. Ko fii Baalun wonkun kun ka tumbo jullere laamu ornay ɓe, ardoo ɓe ka ɓulli ndiyan ngurndan ɗan, awa kadi Alla fittay kala gonɗi wonɗi ka gite maɓɓe.» Ɓay Baalun kun hoɓɓitii notannde jeeɗiɗaɓere nden, deeƴannde waɗi ka kammu wa feccere saa'i. Mi yi'i malaa'ikaaɓe njeeɗiɗo, dariiɓe yeeso Alla ɓen, no jonnee *liite jeeɗiɗi. Malaa'ikaajo goo ari, woni ka *layyorde, tawi himo jogii tindohun sunnirkun urngallooji tafiraakun kaŋŋe. O jonnaa urngallooji buy fii sakkodugol ɗi e torndeeji gomɗinɓe ɓen fow ka layyorde tafiraande kaŋŋe wonde yeeso jullere laamu nden. Curki urngallooji ɗin wondude e torndeeji gomɗinɓe ɓen ƴenti e juuɗe malaa'ikaajo on yeeso Alla. Malaa'ikaajo on ƴetti tindohun sunnirkun urngallooji kun, hebbini kun yiite layyorde nden, o bugii ka hoore leydi. Parɲitte waɗi, e digge e maƴanɗe e dimbannde leydi. Malaa'ikaaɓe njeeɗiɗo, joginooɓe liite ɗen jeeɗiɗi, hebulanii wuttugol ɗe. Arano on wutti liital mun ngal. Marmalle e yiite jillunge ƴiiƴan waɗi, bugaa ka leydi. Peccun tammun leydi ndin e peccun tammun leɗɗe ɗen sumi, huɗo hecco kon fow sumi. Malaa'ikaajo ɗimmo on kadi wutti liital mun ngal. Ko nanditata e fello moolanaango huɓɓungo bugaa ka baharu. Feccere tammere baharu on wonti ƴiiƴan, feccere tammere ko tagaa ko wuuri ka nder baharu kon muli, feccere tammere e laaɗe ɗen lancii. Malaa'ikaajo tammo on kadi wutti liital mun ngal. Hoodere moolanaande huɓɓirnde wa jowlol iwi ka kammu, yani e feccere tammere maaje ɗen e ɓulli ndiyan ɗin. Tawi innde nden hoodere ko Afsantiina. Feccere tammere di'e ɗen waylii, wonti ko haaɗi. Yimɓe buy maayiri sabu ɗan ndiyan haaɗuɗan. Malaa'ikaajo nayaɓo on kadi wutti liital mun ngal. Feccere tammere naange ngen piyaa, wondude e feccere tammere lewru ndun e feccere tammere koode ɗen, fii no feccere tammere ɗin ndayguuji niɓɓitira, e no feccere tammere jalbeendi ɲallal ngal mutira, jemma on kadi wano non. Mi ndaari, tawi simbirre no wiira ka weeyo dow. Mi nani hinde wi'a e hawa tiiɗuka: «Bone, bone, bone wonanii hoɗuɓe ka aduna ɓen sabu hito ɗeya liite ɗe malaa'ikaaɓe ɓen tato faandii wuttude!» Malaa'ikaajo njowaɓo on kadi wutti *liital mun ngal. Mi yi'i hoodere no iwi ka kammu, yani ka leydi. Nde jonnaa saabiwal *gaygii ngin alaa kattudi ngin. Nde udditi gaygii ngin alaa kattudi ngin, yalti ka nder gaygii ton curki, wa curki beembal yiite moolanaangal. Naange ngen e yaasi on niɓɓitiri sabu curki ngin gaygii. Immorde e kin curki, kanuuji yalti ka leydi, ɗi jonnaa bawgal sifa bawgal jahe ɗen ka leydi. Ɗi wi'aa, wota ɗi meemu kuɗol woo ka leydi e kala ko hecciɗi e kala leggal, kono ko yimɓe ɓe alaa maande Alla nden ka tiiɗe mun tun ɗi meemata. Kono ɗi yamiraa wota ɗi waru ɓe, kono yo ɗi tampin ɓe e nder lebbi jowi, tawi tampere ko ɗi waɗaynoo kon ko wa tampere yaare si fiɗii goɗɗo. E nder ɗen balɗe ɗon, yimɓe ɓen ɗaɓɓay mayde nden, kono ɓe yi'ataa nde few. Ɓe suɓoto mayde, kono mayde nden doga ɓe woɗɗitoo. Ɗin kanuuji no nandita e pucci eltaaɗi fii hare. Tawi no ka ko'e majji ko nanditata e *meetelli kaŋŋe, geece majji on no nandita e geece neɗɗanke. Hiɗi mariri sukundu wa debbo, ɲiiƴe majji on kadi no nandita e ɲiiƴe ngayuuje. Tawi hiwitorɗi ɓerɗe majji on no wa'i wa beɗi njandi, e hitooji gabitanji majji on kadi no nandita e hito *giri-giriije ɗe pucci ɗuuɗuɗi pooɗata, no dogana hare. Tawi bukki majji on no mari ndompe wa ɗe jahe ɗen, tawi bawgal ko ɗi tampiniraynoo yimɓe ɓen kon e nder lebbi jowi ko ka bukki majji woni. Tawi ko wonani ɗi lanɗo ko malaa'ikaajo gaygii ngin alaa kattudi ngin, mo tawata innde mun e haala Yahuudiyanke ko «Abaduuna», innde makko nden kadi e haala Gereekiyanke ko «Apoliyon». Bone arano on feƴƴii, awa boneeji ɗiɗi no arude ɓawto ɗun. Malaa'ikaajo jeegaɓo on kadi wutti liital mun ngal, mi nani hawa no iwa e coɓɓi nay *layyorde tafiraande kaŋŋe wonde nden yeeso Alla, no wi'a malaa'ikaajo njeegaɓo joginooɗo liital ngal: «Firtu malaa'ikaaɓe nayo haɓɓaaɓe ka maayo njano Furaatiwol ɓen!» Ɓen malaa'ikaaɓe nayo, hebulaninooɓe fii on saa'i e nden ɲalaande e ndun lewru e nden hitaande, firtaa, fii warugol feccere tammere e yimɓe ɓen. Mi nani adadu waɗɗinooɓe pucci fii hare ɓen ko ɓe guluuje noogayo laabi guluuje sappo. E hino no mi yi'iri non pucci ɗin e waɗɗinooɓe ɗi ɓen e nder feɲɲinannde nden: tawi waɗɗinooɓe ɗi ɓen no jogii hiwitorɗe ɓerɗe wojjirayɗe wa yiite, mbulorɗe wa baka e wa'itayɗe wa nete. Tawi ko'e pucci ɗin no nandita e ko'e ngayuuje, yiite e curki e mbollan yiite no yalta ka kundule majji. Peccun tammun e yimɓe ɓen wariraa ɗii albala'uuji ɗoo tati, ɗun ko koo ko yaltata ka kundule majji, ɗun ko yiite ngen e curki kin e mbollan yiite ɗan. Ko fii bawgal pucci ɗin ko ka kundule majji e ka bukki majji woni. Bukki majji on no nandita e bolle, hiɗi mari ko'e ko ɗi waɗira bone. Yimɓe heddinooɓe ɓe wariraaka ɗin albala'uuji ronki tuubude kuuɗe ɗe ɓe waɗiri juuɗe maɓɓe ɗen. Ɓe accaano sujjangol jinnaaji ɗin e sanamuuji tafiraaɗi kaŋŋe e kaalisi e sila e kaaƴe e leɗɗe, ɗi waawataa yi'ude maa wowlude maa yahude. Ɓe ronki tuubude kadi fii ko ɓe itti ko'e kon, e mbilankaaku maɓɓe ngun e jeeno maɓɓe ngon e guyaale maɓɓe ɗen. Mi yi'i malaa'ikaajo goo dolnuɗo no iwra ka kammu, no ɓornii duulere, no hippii yaroowol ndiyan ngol. Yeeso makko ngon no wa'ita wa naange ngen, koyɗe makko ɗen kadi no wa'ita wa tugaale yiite. Himo jogii deftun udditaakun ka jungo makko. O tippi koyngal makko ɲaamal ngal ka baharu, nanal ngal ka leydi. O ewnii ko tiiɗi wano ngayuuri riggorta. E nder ko o ewnii kon, parɲitte ɗen jeeɗiɗi waɗi hito. Ɓay parɲitte ɗen jeeɗiɗi waɗii hito, tawi miɗo hebulanii windugol, kono mi nani hawa ka kammu, no wi'a: «Waɗu gundoo ko parɲitte ɗen jeeɗiɗi wi'i kon, hara a windaali.» Awa kadi on malaa'ikaajo, mo mi yi'unoo no tippi ka ndiyan e ka leydi, towni jungo mun ɲaamo ngon, fewtini ka kammu. O woondiri on Wuuruɗo haa poomaa, on Taguɗo kammu e ko woni ton, tagi leydi e ko woni e mun, tagi baharu e ko woni e mun kon, wonde uuda alaa hande kadi. Kono e nder balɗe ɗe malaa'ikaajo njeeɗiɗaɓo on faandii wuttugol *liital ngal, gundoo Alla on laatoto wano o feɲɲinirannoo non kurkaaɗi makko ɗin, ɗun ko annabaaɓe ɓen. Onsay hawa, ka mi nanunoo kan iwrude ka kammu, wi'irimmi nii kadi: «Yahu, ƴettaa kun deftun udditaakun e jungo oo malaa'ikaajo tippuɗo ka baharu e ka leydi.» Mi yahi ka malaa'ikaajo on, mi wi'i yo o jonnan deftun kun. O wi'immi: «Ƴettu kun, ɲaamaa. Kun hebbinay reedu maa ndun ko haaɗi, kono kun weliray wa njuuri ka hunduko maa.» Mi ƴetti deftun kun e juuɗe malaa'ikaajo on, mi ɲaami. Kun weliri ka hunduko an wa njuuri, kono ɓay mi ɓennii kun, reedu an ndun heewi ko haaɗi. Mi wi'aa kadi: «Hiɗa haani haalude kadi ko Alla longin maa ko yowitii e jamaaji buy e leƴƴi buy e haalaaji buy e lamɓe buy.» Mi jonnaa kadi kuɗol kalin nanditayngol e sawru, mi wi'aa: «Immo etaa suudu Alla ndun e *layyorde nden, limaa rewooɓe ton ɓen. Kono dingiral suudu Alla ndun, accu ɗun feere, wota a etu ɗun, ko fii ɗon yeɗaama ɓe gomɗinaa ɓen, ɓe yaaɓay saare hormorde nden e nder lebbi cappanɗe nay e ɗiɗi. Mi newnanay seedeeɓe an ɓorniiɓe conci heynorɗi ɓen ɗiɗo, haalugol ko mi longini ɓe e nder balɗe wuluure e teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe jeego.» Ko ɓen woni leɗɗe *zaytuuni ɗen ɗiɗi e joɗɗinirɗe pitilli ɗen ɗiɗi wonɗe yeeso Joomiraaɗo leydi ndin. Si goɗɗo no faalaa ɓe waɗude ko boni, yiite yaltay ka kundule maɓɓe, ɲaama ayɓe maɓɓe ɓen. Ko nii kala faalaaɗo ɓe waɗude ko boni warirte. Hiɓe mari bawgal ombugol kammu ngun fii wota ndiyan aru e balɗe ɗe ɓe haalata ko Alla longini ɓe kon. Hiɓe mari kadi bawgal waylugol di'e ɗen ƴiiƴan, e libugol ka hoore leydi kala noone ɲabbeeli saa'i mo ɓe faalaa woo. Nde ɓe timminoyi seeditoore maɓɓe nden, kullii iwroyayngii ka *gaygii ngin alaa kattudi ngin haɓoyay ɓe, ngii foola ɓe, ngii wara. Fureeji maɓɓe ɗin luttay ka ballangal nden saare mawnde nde Joomi maɓɓe on fempanoo e mun. Nden saare no jammaa *Saduuma maa *Misira. Yimɓe jamaaji ɗin fow e bolondaaji ɗin fow e haalaaji ɗin fow e leƴƴi ɗin fow ndaaray fureeji maɓɓe ɗin e nder balɗe tati e feccere, ɓe saloo yo ɓe surre. Hoɗuɓe ka aduna ɓen weltoyoo fii mayde maɓɓe nden, ɓe wona e nder weltaare, ɓe neldindira, ko fii ɓen annabaaɓe ɗiɗo lettii yimɓe ɓen ka leydi. Ɓay balɗe tati e feccere ɗen feƴƴii, foofaango ngurndan iwrungo e Alla naati e ɗin fureeji, ɓe immii, ɓe darii, onsay kulol moolanaangol heɓi ɓen yi'unooɓe ɗun. Ɓe nani hawa tiiɗuka ka kammu, no wi'a ɓe: «Ƴawee gaa!» Ɓe ƴawi ka kammu e nder duulere, ayɓe maɓɓe ɓen yi'i ɓe. Ko e on saa'i ɗon, dimbannde leydi tiiɗunde waɗi, feccere sappaɓere e saare nden lancii. Yimɓe guluuje njeeɗiɗo maayiri sabu nden dimbannde leydi, heddiiɓe ɓen huli, mawnini Alla Jom kammu on. Bone ɗimmo on feƴƴii, e hino tammo on no arude. Malaa'ikaajo njeeɗiɗaɓo on kadi wutti *liital mun ngal. Hawaaji tiiɗuɗi nanii ka kammu, no wi'a: «Laamateeri aduna on wontii e juuɗe Joomiraaɗo on e Toɗɗaaɗo makko on, ɗun ko *Almasiihu on, o laamoto haa poomaa.» Tawi mawɓe noogay e nayo, jooɗinooɓe ka julle mun laamu yeeso Alla ɓen, no jiccanii Alla sujjani mo, e hoore hiɓe wi'a: «Men jarnii ma, yo Alla Joomiraaɗo, Jom Bawgal, Woodaaɗo e Woodanooɗo, ko huutorɗaa bawgal maa tiiɗungal ngal kon e ko joɗɗinɗaa laamu maa ngun kon. Hari leƴƴi ɗin seytinii, kono tikkere maa nden arii, wondude e saa'i ɲaawugol mayɓe ɓen, e yoɓugol kurkaaɗi maa ɗin, ɗun ko annabaaɓe ɓen, e laaɓuɓe ɓen e hulooɓe innde maa nden, gila e fanɗuɓe haa e njanɗuɓe, e mulugol mulooɓe leydi ndin ɓen.» Onsay suudu Alla ndun ka kammu udditii, *kankiranwal seeditoore makko nden feeɲi ka suudu makko. Maƴanɗe waɗi, e digge e parɲitte e dimbannde leydi e marmalle tiiɗuɗe. Maande njannde feeɲi ka kammu: tawi ko debbo ɓorniiɗo naange ngen, lewru ndun no ka ley koyɗe makko, e *meetelol ngol koode sappoo e ɗiɗi ka hoore makko. Tawi ko sowiiɗo, himo sonkude fii muuseendi jibingol ngol. Maande goo kadi feeɲi ka kammu: tawi e hino *ningiwii njanin boɗewii, ngii ko'e jeeɗiɗi e galaaɗi sappo, tawi katanji jeeɗiɗi no e hoore ɗen ko'e. Tawi bukkol maggii on no fitta feccere tammere koode ɗen ka kammu, bugoo ka leydi. Tawi ngin ningiwii no darii yeeso debbo wonɗo firtaade on fii moɗugol boobo on nde o firtori mo. O firtii boobo gorko, ardortooɗo leƴƴi ɗin fow labbooru njandi. On boobo makko wippitaa, nawraa ka Alla, ka jullere makko laamu. Onsay debbo on dogi, yaari ka wulaa, ka o joginoo nokkuure ka Alla eɓɓannoo mo, fii no o dankoree ɗon e nder balɗe wuluure e teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe jeegoo. Hare waɗi ka kammu, Miikaa'iilu e malaa'ikaaɓe mun ɓen piiridi e ngin ningiwii. Ningiwii ngin e malaa'ikaaɓe mun ɓen kadi piiridi e maɓɓe. Kono ngii foolaali, tawi wonunde alanaa ngii ka kammu, kangii e malaa'ikaaɓe maggii ɓen. Ngin ningiwii njanin, ɗun ko ndiya mboddi araniri wi'eteendi Ibuliisa maa Seytaane, ngin faljingii yimɓe aduna on fow, bugodaa e malaa'ikaaɓe mun ɓen ka leydi. Onsay mi nani hawa tiiɗuka ka kammu, no wi'a: «Jooni kisiyee iwruɗo e Alla men on arii, wondude e bawgal mun ngal e *laamu mun ngun, e laamu Toɗɗaaɗo makko on, ɗun ko *Almasiihu on. Ko fii tooɲoowo musiɓɓe men ɓen, on wonnooɗo ɓe tooɲude yeeso Alla jemma e ɲalorma, bugaama. Ɓe foolirii ngii ƴiiƴan Baalun kun, e sabu kongol seeditoore maɓɓe nden. Awa kadi ɓe ronkaali hebulaade hay yeebugol ngurndan maɓɓe ɗan haa ɓe maaya. Ko ɗun waɗi, weltee yo kammuuli e onon hoɗuɓe ka kammuuli! Bone wonanii leydi ndin e baharu on, ko fii Ibuliisa tippike e mon. Himo heewi tikkere, ɓay o andii ko saa'ihun nii heddanii mo.» Ɓay ngin ningiwii tawii bugaama ka leydi, ngii jokki debbo heɓunooɗo boobo gorko on. Onsay debbo on yeɗaa gabitanji simbirre mawnde nden, fii ko o wiirira ka wulaa, ka nokkuure makko, ka o danketee ɗon e nder saa'i, e nder saa'iiji e feccere saa'i, ka woɗɗitii mboddi ndin. Immorde ka sekko mayri, mboddi ndin furi ndiyan wa maayo ɓaawo debbo on, fii no o yoolora ka maayo. Kono leydi ndin faabii debbo on, ndin leydi udditi hunduko mun kon, ndi yari maayo ngo ngin ningiwii furiri sekko mun kon. Ngin ningiwii seytinani debbo on, ngii yahi haɓugol luttuɓe e jurriya makko on ɓen, ɗun ko ɓen ɗoftiiɓe yamirooje Alla ɗen, humii e seeditoore Iisaa nden. Onsay ngii darii ka hoore njaareendi ka baharu. Ɓawto ɗun, mi yi'i kullii no saafoo ka nder baharu marngii ko'e jeeɗiɗi e galaaɗi sappo, tawi katanji sappo no e hoore ɗin galaaɗi. Inɗe hoynuɗe Alla kadi no windii e hoore ɗen ko'e. Ngin kullii ngii mi yi'i no nandita e buutoori, taape maggii on no nandita e taape kullii no wi'ee ursa, sekko maggii on kadi no nandita e sekko ngayuuri. Ningiwii* ngin okki ngin kullii doole mun ɗen e jullere mun laamu nden, wondude e bawgal mawngal. Tawi wonnde e ɗen ko'e maggii no wa'i wa wariraande soppannde, kono on barme waroowo sellinaa. Aduna on fow ŋalɗi, ɓe rewi ngin kullii. Yimɓe ɓen fow sujjani ningiwii ngin, ɓay ngii jonnii ngin kullii bawgal maggii on. Ɓe sujjani ngin kullii kadi e hoore hiɓe wi'a: «Ko hombo wa'i wa ngin kullii maa hara ko hombo waawi ngii haɓude?» Tawi ngin kullii no yeɗaa sekko wowlayko haalaaji mawnintinaare, hoyna Alla, tawi hingii jonnaa bawgal e nder lebbi cappanɗe nay e ɗiɗi. Hingii udditi sekko maggii on, hingii hoyna Alla, hoyna innde makko nden e wonirdu makko ndun, e ɓen hoɗuɓe ka kammuuli. Tawi ngin kullii no newnanaa haɓidugol e yimɓe Alla ɓen, foola ɓe. Tawi hingii okkaa bawgal e hoore bolondaaji ɗin fow e jamaaji ɗin fow e kala haala, e hoore leƴƴi ɗin fow kadi. Tawi hoɗuɓe ka aduna ɓen fow sujjanay ngii, ɗun ko ɓen ɓe innde mun windaaki gila ka fuɗɗoode aduna ka deftere ngurndan wonannde Baalun hettanookun layya kun. Mo no mari noppi nanirɗi yo nanu! On mo no hoddiranaa maccinɗinagol, bee o maccinɗinoo. On mo no hoddiranaa warireede kaafa, bee o wariree kaafa. Ko ɗun waɗi si yimɓe Alla ɓen no haani ŋaɲɲaade, gomɗina. Ɓawto ɗun, mi yi'i kullii goo no sortoo ka nder leydi, marngii galaaɗi ɗiɗi nanditayɗi e galaaɗi ga'un baalun, hingii wowliraynoo wa ningiwii. Tawi ngin kullii no waɗa bawɗe kullii aranii ngin fow e tawnde maggii. Ngii waɗi feere no leydi ndin e hoɗuɓe e hoore mayri ɓen sujjirana ngiya kullii aranii sellinananoongii barme waroowo. Ngii waɗi maandeeji moolanaaɗi, haa hay ngii jippini ka leydi yiite iwnge ka kammu yeeso yimɓe ɓen. Tawi ngin kullii no faljiniraynoo hoɗuɓe ka aduna ɓen maandeeji ɗi ngii yeɗanoo waɗugol ɗin yeeso ngiya kullii aranii, e hoore hingii yamira ɓen yimɓe wonɓe ka aduna yo ɓe waɗu nandolla ngiya kullii soppiranoongii kaafa, kono ngii wuuri. Ngin kullii yeɗaa bawgal waɗangol ndun nandollaaru ngiya kullii foofaango ngurndan fii no ndun nandollaaru waawira wowlude, ndu wona sabu kala on mo jaɓaali sujjande ndu no wariree. Ngii karhi kadi fow, gila e fanɗuɓe haa e njanɗuɓe, galo e baaso, dimo e maccuɗo waɗanegol maande ka jungo mun ɲaamo maa ka tiinde, hara kadi hay gooto waawataa soodude maa yeeya si alaa nden maande, nden-le ko innde ngin kullii maa adadu innde maggii on. Ɗoo non, maa faamu: On mo no mari hakkil, yo limu adadu innde ngin kullii, ko fii ko adadu neɗɗanke non. On adadu ko teemeɗɗe jeegoo e cappanɗe jeegoo e jeegoo. Ɓawto ɗun mi yi'i Baalun kun no darii ka Fello *Siyuuna, wondude e yimɓe guluuje teemedere e cappanɗe nayo e nayo, ɓe innde makkun e innde Ben makkun on windii e tiiɗe mun. Mi nani hawa ka kammu, wa hawa di'e ɗuuɗuɗe maa wa hawa riggannde tiiɗunde, tawi kan hawa ka mi nani no nandita e hito korli ɗi hoɗooɓe hoɗata. Tawi ɓen hoɗooɓe no beyta beytol kesol yeeso jullere laamu nden e yeeso tagooje nay wuuruɗe ɗen e yeeso mawɓe ɓen. Tawi hay gooto waawataa ekkitaade ngol beytol si hinaa ɓee guluuje teemedere e cappanɗe nayo e nayo, sottanooɓe ka aduna. Ɗun ko ɓen ɓe tuuninoraali rewɓe, ɓe woni laaɓuɓe, ɓe andaali debbo. Ɓe jokki *Baalun kun kala ka kun yaari. Ɓe woni sottaaɓe e hakkunde yimɓe ɓen, ɓe weeɓitanaa Alla e Baalun kun wa ko adaa soɲiteede. Awa kadi karaaje maɓɓe jantaaki penaale, ɓen ko ɓe aldaa e feloore. Mi yi'i kadi malaa'ikaajo goo no wiira ka weeyo dow, no jogii Kibaaru Moƴƴo poomayankeejo on fii feɲɲinangol mo hoɗuɓe ka leydi ɓen e kala leɲol e kala bolondaa e kala haala e kala jamaa. Tawi on malaa'ikaajo no wowla hawa tiiɗuka, wi'a: «Hulee Alla, mawninon mo, ko fii saa'i mo o ɲaawata e mun on hewtii. Awa sujjanee on Taguɗo kammu ngun e leydi ndin e baharu on e ɓulli ndiyan ɗin!» Malaa'ikaajo ɗimmo hikkiiɗo e arano on kadi wi'i: «Nde yanii! Ndee saare *Baabiila mawnde mandilinirnde leƴƴi ɗin fow himmeeji jinaa mun, yanii!» Malaa'ikaajo tammo hikkiiɗo e aranɓe ɓen ɗiɗo no wowla hawa tiiɗuka, wi'a: «Kala on sujjanɗo kullii ngin e nandolla maggii on, heɓi maande maggii on ka tiinde maa ka jungo mun, yaray njaram tikkere Alla nden wancinaaɗan ka ɲeddukun tikkere makko hara ɗan jillaaka, o lettiree kadi mbollan yiite yeeso malaa'ikaaɓe laaɓuɓe ɓen e Baalun kun! Curki lette maɓɓe ɗen ƴaway haa poomaa, e hoore fowtaare alanaa ɓe jemma e ɲalorma, ɗun non ko kala on sujjanɗo ngin kullii e nandolla maggii on, e kala on heɓuɗo maande innde maggii on.» Ko ɗun waɗi si yimɓe Alla ɗoftiiɓe yamirooje Alla ɗen, duumii e gomɗingol Iisaa ɓen, no haani ŋaɲɲaade. Mi nani kadi hawa ka kammu, no wi'a: «Windu wonde: ‹Mayɓe gila jooni no humondiri e Joomi on ɓen ko malaaɓe.› » Ruuhu Allaahu on wi'i: «Ko non woniri, ɓe fowtoto golleeji maɓɓe ɗin, ɓay kuuɗe maɓɓe ɗen no jokki ɓe.» Ɓawto ɗun mi yi'i duulere daneere, tawi nanditayɗo e ɓii-aaden no jooɗii e hoore nden duulere, tawi *meetelol kaŋŋe no ka hoore makko, tawi wortowal welngal no ka jungo makko. Tun malaa'ikaajo goo yalti e suudu Alla ndun ka kammu, no ewnoo ko tiiɗi, wi'a on jooɗiiɗo e nden duulere: «Ƴettu wortowal maa ngal, wa'aa, ko fii saa'i baagol ngol hewtii! Ko wa'etee kon ka hoore leydi ɓendii!» Onsay on jooɗiiɗo e nden duulere fewtini wortowal mun ngal ka leydi, hayli, ko woni ka leydi kon wa'ii. Malaa'ikaajo goo kadi yalti e suudu Alla wondu ka kammu ndun, tawi on kadi no jogii wortowal welngal. Tun malaa'ikaajo goo kadi jogiiɗo bawɗe e hoore yiite ngen yalti ka *layyorde, o ewnii oya malaa'ikaajo jogiiɗo wortowal welngal ko tiiɗi, o wi'i mo: «Ƴettu wortowal maa welngal ngal, tettaa dukke *wiiɲu wonɗe ɗen ka leydi, ko fii ɓiɓɓe majje on ɓendii!» On malaa'ikaajo fewtini wortowal mun ngal ka leydi, hayli, o tetti wiiɲuuje wonɗe ɗen ka leydi, o bugii ko o tetti kon ka nder wuugirgal njanal tikkere Allaahu on. Ɗen wuugoyaa ka sera saare, ƴiiƴan yalti e ngal wuugirgal haa tooweendi majjan hewti lagambe pucci ɗin, junndi ilol majjan on hawri embere kilomeeterji teemeɗɗe tati. Onsay mi yi'i maande moolanaande ŋalɗinnde goo kadi ka kammu, nden-le ko malaa'ikaaɓe njeeɗiɗo jogiiɓe albala'uuji ɗin jeeɗiɗi. Ko ɗin albala'uuji woni sakkitori ɗin, ko fii ko kanji woni timmoode tikkere Alla nden. Mi yi'i kadi ko wa'i wa baharu jalbirɗo wa jaaman, jilluɗo yiite. Tawi fooluɓe ngiya kullii e nandolla mun e adadu innde mun nden no darii e hoore on baharu jalbirɗo wa jaaman, hiɓe jogii korli Allaahu on. Hiɓe beyta beytol Muusaa, on jiyaaɗo Alla, e beytol *Baalun kun, hiɓe wi'a: «Yaa an Alla, Joomiraaɗo, Jom Bawgal, kuuɗe maa ɗen ko mawɗe, awa kadi ko hawniiɗe, laawi maa ɗin ko feewuɗi, goonginɗi, yo Lanɗo leƴƴi fow! Yaa an Joomiraaɗo, hara ko hombo ronkay-maa hulude, maa ronkata mawninde innde maa nden? Ɓay ko an tun woni *Seniiɗo! Ɓay leƴƴi ɗin fow aray sujjane! Ɓay kuuɗe maa feewuɗe ɗen feɲɲinaama!» Ɓawto ɗun mi yi'i kadi nokkuure hormorde wonde ka nder wonirdu ndu seeditoore nden woni e mun ndun, no udditoo ka kammu. Tawi malaa'ikaaɓe njeeɗiɗo jogiiɓe albala'uuji ɗin jeeɗiɗi no yalta e nden nokkuure. Tawi ɓen no ɓornii conci laaɓuɗi jalbuɗi, hiɓe daditii dattii kaŋŋe ka fewndo ɓerɗe maɓɓe. Wonde e ɗen tagooje nay wuuruɗe jonni ɓen malaa'ikaaɓe njeeɗiɗo pelette kaŋŋe jeeɗiɗi heewuɗe tikkere Allaahu on, ɗun ko on Wuuruɗo haa poomaa. Onsay nden nokkuure hormorde heewi curki sabu mangu Allaahu on e bawgal makko ngal. Tawi hay gooto waawataa naatude e ndun suudu haa ɗin albala'uuji jeeɗiɗi ɗi malaa'ikaaɓe ɓen njeeɗiɗo jogii, timma. Mi nani kadi hawa tiiɗuka iwrude ka nokkuure hormorde, no wi'a malaa'ikaaɓe ɓen njeeɗiɗo: «Yahee, hibboyon ka leydi ɗen pelette jeeɗiɗi tikkere Alla nden!» Arano on yahi, hibbi feletere mun nden ka hoore leydi, tun temmeeje kaanuɗe muusuɗe heɓi ɓe nden maande ngin kullii wonnoo e mun, sujjani nandolla maggii on. Ɗimmo on kadi hibbi feletere mun nden ka baharu, on baharu wonti ƴiiƴan wa ƴiiƴan mayɗo. Kala ko wuurunoo ka baharu maayi. Tammo on kadi hibbi feletere mun nden ka maaje e ka ɓulli ndiyan, di'e ɗen wonti ƴiiƴan. Tun mi nani malaa'ikaajo di'e ɗen no wi'a: «Ko a Feewuɗo, an oo Woodaaɗo e Woodanooɗo, an oo *Seniiɗo, sabu ko ɲaawirɗaa nii kon. Ko fii ɓe hibbiino ƴiiƴan yimɓe Alla ɓen wondude e ƴiiƴan annabaaɓe ɓen, awa jooni a yeɗii ɓe ƴiiƴan ko ɓe yara, hiɓe foddi e ɗun!» Mi nani kadi *layyorde nden no wi'a: «Hiiyii, yaa an Alla Joomiraaɗo, Jom Bawgal, ɲaawooje maa ɗen ko goongaaje, ko feewuɗe!» Onsay nayaɓo on kadi hibbi feletere mun nden ka naange, nge yeɗaa sunnirgol yimɓe ɓen yiite. Yimɓe ɓen sunniraa nguleendi tiiɗundi, ɓe woni e hoynugol innde Alla nden, on marɗo bawgal e hoore ɗin albala'uuji, ɓe ronki tuubude fii no ɓe mawninira mo, kanko Alla. Njowaɓo on kadi hibbi feletere mun nden ka hoore jullere laamu kullii ngin, laamateeri maggii on niɓɓiti. Yimɓe ɓen ŋati ɗenɗe hakkee muuseendi, ɓe woni e hoynugol Alla kammu ngun sabu muuseendiiji maɓɓe ɗin e temmeeje maɓɓe ɗen, kono ɓe ronki tuubude kuuɗe maɓɓe ɗen. Njeegaɓo on kadi hibbi feletere mun nden ka maayo njano Furaatiwol. Ndiyan ɗan ɓeeɓi fii waɗangol lamɓe iwrayɓe funnaange ɓen ɗatal. Mi yi'i ruuhuuji tati tuunuɗi nanditayɗi e toti-paccala no yalta ka sekko ngin *ningiwii e ka sekko kullii ngin e ka hunduko waɗitiiɗo annabaajo on. Tawi ko ruuhuuji jinnaaji wonɗi waɗude maandeeji, yaara ka lamɓe leydi ndin fow, fii mottindirgol ɓe fii hare ɲalaande mawnde Alla Jom Bawgal on. «Awa miɗo ardude wa ngujjo! Maloore wonanii on hakkilanɗo, mari conci mun ɗin, fii wota o laato holɗo, e wota hersa makko kan ɓangu!» Ɗin jinnaaji no mottindira ɓen lamɓe e ndee nokkuure wi'eteende Har-Magadaana e haala Yahuudiyanke. Malaa'ikaajo njeeɗiɗaɓo on hibbi feletere mun nden ka hendu, hawa tiiɗuka yalti ka suudu Alla iwrude ka jullere laamu, no wi'a: «Timmii!» Maƴanɗe e digge e parɲitte waɗi wondude e dimbannde leydi tiiɗunde, nde sifa mun e tiiɗude hari waɗaali gila yimɓe ɓen woni ka hoore leydi. Saare njannde nden feccii pecce tati, ca'e leƴƴi ɗin yani. Alla anditi fii saare *Baabiila mawnde nden, o yeɗi nde feletere njaram tikkere makko tiiɗunde nden. Suriije ɗen fow dogi, pelle ɗen kadi ronkaa yiiteede. Marmalle njane, ɗe tawata nde bee e majje ko wa kilooji cappanɗe nay, iwi ka kammu, yani e hoore yimɓe ɓen. Ɓe woni e hoynugol Alla sabu on albala'u iwruɗo e ɗen marmalle, ko fii hari on albala'u ko tiiɗuɗo haa feƴƴiti. Ɓawto ɗun, goɗɗo e ɓen malaa'ikaaɓe njeeɗiɗo joginooɓe pelette ɗen jeeɗiɗi ari, wi'immi: «Aru, mi hollete ɲaawoore debbo cagaajo mawɗo on, ka jooɗii ɗon ka di'e ɗuuɗuɗe. Ko e makko, kanko on debbo cagaajo, lamɓe aduna ɓen jokkiri jinaa, e hoɗuɓe ka aduna ɓen mandiliri jinaa makko on!» Onsay Ruuhu Allaahu on tippii e an, malaa'ikaajo on nawrimmi ka wulaa. Mi yi'i debbo no jooɗii e hoore kullii boɗewii heewungii inɗe hoynuɗe Alla ɗen, marngii ko'e jeeɗiɗi e galaaɗi sappo. Tawi on debbo no ɓornii conci boɗeeji e firsinaaɗi, himo cuɗori kaŋŋe e kaaƴe hittuɗe e koɗe hittuɗe. Tawi himo jogii feletere kaŋŋe heewunde ko ɲiddinaa e tuuɗe jinaa makko on. Tawi innde gundoore no windii ka tiinde makko, ko woni ɗun ko: «Saare *Baabiila mawnde nden, neene cagaaɓe ɓen e ko ɲiddinaa kon ka hoore leydi.» Mi yi'i on debbo no mandiliri ƴiiƴan yimɓe Alla ɓen, e ƴiiƴan seedeeɓe Iisaa ɓen. Ɓay mi yi'ii mo, mi ŋalɗi fota. Malaa'ikaajo on wi'immi: «Ko honɗun ŋalɗuɗaa? Mi andinte gundoo debbo on e kullii ngii ko'e jeeɗiɗi e galaaɗi sappo ngii o waɗɗii ngin. Kullii ngii yi'uɗaa ngin hari no woodanoo, kono jooni ngii woodaaka. Hingii faandii ƴawude ka *gaygii ngin alaa kattudi ngin, ngii yaha ka hayrannde. Awa kadi hoɗuɓe ka aduna ɓen, ɓe tawata innde mun windaaka ka deftere ngurndan gila ka fuɗɗoode aduna, ɓe ŋalɗoyay yi'ugol ngin kullii, ko fii hari hingii woodanoo, kono jooni ngii woodaaka, awa kadi ngii feeɲitay. «Ɗoo non, maa hakkil wonduki e faamu: Ko'e ɗen jeeɗiɗi ko pelle jeeɗiɗi ɗe debbo on jooɗii e hoore mun ɗen. Ko ɗe lamɓe ɓen njeeɗiɗo kadi: njowo yanii, goɗɗo on no woodaa, oya on araali taho. Nde o aroyi, himo haani wonude seeɗa. Kullii woodanoongii, ngii woodaaka jooni ngin, kangii tigi ko ngii lanɗo njeetataɓo, ko ngii goɗɗo kadi e njeeɗiɗooɓe ɓen, hingii yahude ka hayrannde. «Galaaɗi sappo ɗi yi'uɗaa ɗin ko lamɓe sappo, ɓe fuɗɗaaki taho laamaade, kono ko hendorayɓe laamu wa lamɓe e nder saa'i gooto fii laamodugol e kullii ngin. Kamɓe ko ɓe eɓɓoore wootere, ɓe jonnay doole maɓɓe e laamu maɓɓe kullii ngin. Ɓe haɓay Baalun kun, Baalun kun foola ɓe, ko fii ko kun Koohoojo koohooɓe, Lanɗo lamɓe, ko wonduɓe e makkun ɓen woni noddaaɓe e suɓaaɓe e sella-findeeɓe.» O wi'immi kadi: «Di'e ɗe yi'uɗaa cagaajo on no jooɗii e mun ɗen, ko jamaaji ɗin e dente moolanaaɗe ɗen e leƴƴi ɗin e haalaaji ɗin. Galaaɗi sappo ɗi yi'uɗaa ɗin wondude e kullii ngin aɲoyay cagaajo on, ɗi ƴetta kala ko o jeyi, ɗi ɓoora mo, ɗi ɲaama ɓandu makko ndun, ɗi sunnira mo yiite. Ko fii Alla waɗii ka ɓerɗe majji huuwugol eɓɓoore makko nden e nder miijo wooto fii yo ɗi okku laamu majji ngun kullii ngin haa tuma daaluyeeji Alla ɗin laatii. Awa kadi debbo mo yi'uɗaa on ko saare mawnde marnde laamu e hoore lamɓe aduna ɓen.» Ɓawto ɗun, mi yi'i malaa'ikaajo goo no iwra ka kammu, jogiiɗo bawgal njanal, aduna on jalbiri annoora makko on. O ewnii ko tiiɗi, o wi'i: «Nde yanii! Saare *Baabiila mawnde nden yanii! Nde wontii hoɗo jinnaaji, suuɗorde kala ruuhu tuunuɗo, e suuɗorde kala sondu harmundu e aɲaandu. Ko fii leƴƴi ɗin fow mandilirii himme jinaa mayre on, lamɓe aduna ɓen kadi wattodi e mayre e nder jinaa mayre on, awa kadi njulaaɓe ɓen ka leydi alɗinorii ngalu mayre feƴƴitungu ngun.» Mi nani kadi hawa goo ka kammu, no wi'a: «Yaltee e mayre, yo jamaa an, fii wota on tawde e junuubaaji mayre ɗin, e wota on heɓu geɓal albala'uuji mayre ɗin. Ko fii junuubaaji mayre ɗin dewnondirii haa ka kammu, awa kadi Alla anditii angal peewal mayre on. Waɗiranee nde wano nde waɗiri non, sowon kuuɗe mayre ɗen nde ɗiɗi, jonniton nde. Jardukun, kun nde yarniri kun, jonnitiree nde kun laabi ɗiɗi! Wano nde mawninornoo non, e no nde yollornoo e mbeleeɗe non, jonnitiree nde wano non tampere e yoomere! Ko fii hinde wi'i ka ɓernde mayre: ‹Min miɗo jooɗii e nder laamu, hinaa mi heynotooɗo, awa kadi mi yoomataa few!› Sabu ɗun, albala'uuji mayre ɗin yanay e hoore mayre ɲande wootere, ɗun ko mayde e yoomere e heege, nde sunniree kadi yiite. ko fii Alla Joomiraaɗo, Ɲaawuɗo nde on, ko Jom-doole!» Lamɓe aduna ɓen fow, wattodunooɓe e mayre e nder jinaa e mbeleeɗe, wulloyay fesa fii mayre, nde ɓe yi'i curki sumugol mayre on. Hiɓe darii ka woɗɗitii sabu kulol tampere mayre ngol, ɓe wi'oya: «Bone, bone wonanii saare Baabiila mawnde nden, ɗun ko saare dolnunde nden! E nder saa'ihun gootun pet ɲaawoore maa nden arii!» Njulaaɓe ɓen ka leydi yooma, ɓe wulla fii mayre, ko fii hay gooto soodataa hande kadi ko ɓe yeeyata kon, ɗun ko kaŋŋe e kaalisi e kaaƴe hittuɗe e koɗe hittuɗe e bagi ɗaatuɗo e bagi boɗe e bagi ɗewluɗo e bagi firsinaaɗo, e kala noone leɗɗe uuruɗe e kala piiji moƴƴiniraaɗi ɲiiƴe mawba, e kala piiji hittuɗi moƴƴiniraaɗi leɗɗe hittuɗe e sila e njanɗe e kaaƴe daneeje, wondude e ceɓe leɗɗe kanel uuruɗe e urngallooji e angiriiji, e *ɓuto leɗɗe no wi'ee *mirri, e ɓuto leɗɗe no wi'ee libaana, e njaram *wiiɲu e nebbe e ngawri e condi ngawri e na'i e baali e pucci e *giri-giriije e maccuɓe e wonkiiji yimɓe. No wi'a: «Piiji ɗi wonkii maa kin himmani ɗin woɗɗitike ma yo saare Baabiila! Piiji hittuɗi ɗin maa jalbuɗi ɗin fow fuutike ma, awa kadi ɓe hettataa ɗi hande kadi!» Njulaaɓe alɗinorɓe nde ɓen wonay ka woɗɗitii sabu kulol tampere mayre ngol. Ɓe yoomoya, ɓe wulla, ɓe wi'oya: «Bone, bone wonanii ndee saare mawnde, ɓorniinde conci ɗaatuɗi, boɗeeji e firsinaaɗi, cuɗori kaŋŋe e kaaƴe hittuɗe e koɗe hittuɗe! E nder saa'ihun gootun pet, ngun ngalu mayre e mawnude caabii!» Hooreeɓe laaɗe ɓen fow e gollooɓe ton ɓen fow e doginooɓe ɓen e wuurirɓe baharu ɓen fow darii ka woɗɗitii. Ɓay ɓe yi'ii curki sumugol mayre on, ɓe woni e ewnagol, wi'a: «Ko saare honde nanditaynoo e ndee saare mawnde!» Tawi hiɓe bugotonoo mbullaari ka ko'e maɓɓe, yooma, wulla, hiɓe ewnoo wi'a: «Bone, bone wonanii ndee saare mawnde, nde kala on marɗo laana ka baharu alɗinori ngalu mun! E nder saa'ihun gootun pet nde caabii!» Awa welto e hoore mayre, yo kammu, onon men kadi yo gomɗinɓe e *sahaabaaɓe e annabaaɓe, ko fii Alla ɲaawii nde fii ko nde waɗi on kon! Onsay malaa'ikaajo dolnuɗo ƴetti hayre nanditaynde e laggorde moolanaande, bugii ka baharu, e hoore himo wi'a: «Ko nii saare Baabiila mawnde nden bugortee doole, hara nde yiitetaake hande kadi! Nanetaake hande kadi hito hoɗooɓe hoddu e yimooɓe e wuttooɓe ceri e *liite! Hande kadi ɲeeɲo yi'etaake e maa, kala non noone mecce, awa nanetaake hande kadi hito undugal e maa. Awa kadi ndaygu lampu jalbataa e maa hande kadi, hawa ƴettuɗo e ƴettaaɗo nanetaake hande kadi. Ko fii hari ko njulaaɓe maa ɓen woni tedduɓe ɓen ka leydi, awa kadi leƴƴi ɗin fow faljirii sabu mbilankaaku maa ngun! Awa kadi ko e maa ƴiiƴan annabaaɓe ɓen e gomɗinɓe ɓen e kala waraaɗo ka hoore leydi hibbaa.» Ɓawto ɗun, mi nani hawa tiiɗuka immorde e jamaa ɗuuɗuɗo ka kammu, no wi'a: «Mantoore wonanii Alla! Kisiyee e mangu e bawgal ko Alla men on wonani! Ɲaawooje makko ɗen ko goongaaje feewuɗe! O ɲaawii cagaajo mawɗo on, faljiniraynooɗo yimɓe aduna on jinaa mun on. Alla kadi yottanike ƴiiƴan kurkaaɗi mun ɗan o hibbi ɗan.» Ɓe wi'i kadi ɗimmun: «Mantoore wonanii Alla! Curki nden saare ƴaway haa poomaa!» Tawi mawɓe ɓen noogay e nayo e tagooje nay wuuruɗe ɗen no jiccinoo, no sujjana Alla Jooɗiiɗo ka jullere laamu on e nder wi'ugol: «Aamiina, mantoore wonanii Alla!» Hawa kadi yalti ka jullere laamu no wi'a: «Ko onon yo jiyaaɓe makko, hulooɓe mo, fanɗuɓe e njanɗuɓe, on fow mantee Alla men on!» Mi nani kadi wa hawa jamaa ɗuuɗuɗo e wa hito di'e ɗuuɗuɗe e wa hito rigganɗe tiiɗuɗe, no wi'a: «Mantoore wonanii Alla! Ko fii Alla Joomiraaɗo on, on Jom Bawgal, joɗɗinii *laamu mun ngun. Weltoɗen, wonen e nder welo-welo, mawninen mo, ko fii peera Baalun kun hewtii, jombajjo makkun on hebulike, o yeɗaama ɓornagol conci ɗaatuɗi jalbuɗi laaɓuɗi.» (Ko kuuɗe feewuɗe yimɓe Alla ɓen woni ɗin conci.) Malaa'ikaajo on wi'immi kadi yo mi windu wonde: «Maloore wonanii ɓen noddaaɓe ka nafakka peera *Baalun kun.» O wi'i kadi: «Ɗii ko daaluyeeji Alla goongaaji.» Onsay mi jiccii ka koyɗe makko fii sujjangol mo. Kono o wi'immi: «Accu, wota a waɗu ɗun! Ko mi kurkodoowo e maa e musiɓɓe maa ɓen, jogiiɓe seeditoore Iisaa nden. Sujjan Alla! Ko seeditoore Iisaa nden woni ruuhu longinoowo annabaaɓe ɓen.» Mi yi'i kadi kammu ngun no udditii, mi tawi e hino puccu ranewu, tawi waɗɗiiɗo ngu on no wi'ee Sella-Findeejo e Goongaajo. Ko peewal o ɲaawirta, o haɓira. Gite makko ɗen no wa'i wa joyngol yiite, *meetelli buy no ka hoore makko. Innde no windii e makko nde hay gooto andaa si hinaa kanko. Dolokke mo o ɓornii on no moddi ƴiiƴan. Himo wi'ee Daaluyee Alla on. Tawi koneeli wonɗi ɗin ka kammu no waɗɗii pucci daneeji, no jokki mo, hiɓe ɓornii conci ɗaatuɗi daneeji laaɓuɗi. Tawi kaafa welka no yalta ka hunduko makko fii foolugol leƴƴi ɗin, awa kadi o ayniroyay ɓe labbooru njandi, o yaaɓa, o munca *wiiɲuuje ɗen ka wuugirde tikkere moolanaande Alla Jom Bawgal nden. Tawi innde no windii ka dolokke makko e ka busal makko, ɗun ko: «Lanɗo Lamɓe e Koohoojo Koohooɓe.» Mi yi'i kadi malaa'ikaajo no darii ka nder naange, no ewnoo colli wonɗi wiirude ka weeyo dow ɗin fow ko tiiɗi, wi'a: «Aree, mottondiron fii nafakka mawɗo Alla on! Ɲaamon ɓalli lamɓe ɓen, e ɓalli hooreeɓe suufaaɓe ɓen, e ɓalli dolnuɓe ɓen, e ɓalli pucci e waɗɗotonooɓe ɗi ɓen, e ɓalli yimɓe ɓen fow, rimɓe e maccuɓe, fanɗuɓe e njanɗuɓe!» Onsay mi yi'i kullii ngin e lamɓe aduna ɓen e koneeli mun ɗin no mottondiri fii haɓugol waɗɗiiɗo puccu ranewu ngun e konu mun ngun. Kullii ngin nangidaa e waɗitiiɗo annabaajo on, ɗun ko on waɗunooɗo maandeeji yeeso maggii ɗi o ɗaynirnoo heɓunooɓe maande kullii ngin ɓen, sujjani nandolla maggii on. Ɓe ɗiɗoo non ɓe bugaa ka weendu yiite ko ɓe wurɓe, ɗun ko ka mbollan yiite. Ɓeya wariraa kaafa yaltaynooka ka hunduko waɗɗinooɗo puccu ngun on, colli ɗin fow ɲaami ɓalli maɓɓe ɗin haa haari. Onsay mi yi'i kadi malaa'ikaajo no iwra ka kammu, no jogii ka jungo mun saabiwal *gaygii ngin alaa kattudi ngin wondude e jolokowal moolanaangal. O nangi *ningiwii ngin, e maanaa ndiya mboddi araniri, ɗun ko Ibuliisa maa Seytaane, o jolki ndi fii duuɓi wuluure. O bugii ngin ka nder *gaygii ngin alaa kattudi ngin, o soki, o ndoli kadi dow maggin, fii wota ngin faljin leƴƴi ɗin hande kadi haa duuɓi wuluure ɗin timma. Kono ɓawto ɗun, bee ngin jolkitoyee embere saa'i fahin. Mi yi'i kadi julle laamu, tawi jooɗiiɓe e ɗen ɓen no yeɗaa bawgal ɲaawugol. Mi yi'i wonkiiji ɓe ko'e mun taƴiraa kaafa ɓen sabu seeditanagol Iisaa e daaluyee Alla on, ɓen ɓe sujjanaano ngiya kullii e nandolla mun on, ronki heɓude maande ka tiinde maa ka jungo. Ɓe wurnitaa, ɓe laamodi e *Almasiihu on e nder duuɓi wuluure. Ɗun ko ummutal aranal ngal non. Tawi ɓeya mayɓe heddiiɓe wurnitetaake haa tuma duuɓi wuluure ɗin timmi. Maloore e *senaare wonanay ɓen tawoyteeɓe e ummutal aranal ngal, ko fii mayde ɗimmere nden heɓoytaa bawgal e hoore ɓen. Ɓen-le ko ɓee *yottinoyooɓe sadaka ka Alla e ka Almasiihu on. Ɓe laamodoya e makko e nder duuɓi wuluure. Nde duuɓi wuluure ɗin timmoyi, Ibuliisa yaltinoyte ka kaso, o yaltoya fii faljingol leƴƴi wonɗi e coɓɓuli aduna on nay, ɗin ko Yaajuuja e Maajuuja en, o mottindira ɓe fii waɗugol hare. Tawa ɗuuɗoral maɓɓe ngal no fota e njaareendi ndin ka baharu. Ɓe hebbini hoore leydi ndin fow, ɓe hundi daakorde yimɓe Alla ɓen e saare ɓuraande yiɗeede nden, kono yiite iwri ka kammu, muli ɓe. Onsay Ibuliisa, faljinnooɗo ɓen yimɓe on, bugaa e nder ndun weendu yiite e mbollan mun, ka ngiya kullii e waɗitiiɗo annabaajo on buganoo ɗon. Ɓe lettee ɗon jemma e ɲalorma haa poomaa. Mi yi'i kadi jullere laamu moolanaande daneere e jooɗiiɗo e mayre on. Tun kammu ngun e leydi ndin dogi mo, ɗin ronki heɓude ka wona. Mi yi'i kadi mayɓe ɓen, tawi ɓen no darii yeeso nden jullere laamu, ɗun non ko gila e fanɗuɓe haa e njanɗuɓe. Onsay defte udditaa. Ɓawto ɗun, deftere goo kadi udditaa, tawi nden ko deftere ngurndan ɗan. Ɓen mayɓe ɲaawiraa kuuɗe maɓɓe windiiɗe ɗen e ɗen defte. Baharu on jonniti mayɓe wonnooɓe e makko ɓen. Mayde nden e jahannama kadi jonniti mayɓe wonnooɓe e mun ɓen, mo kala e ɓen ɲaawiraa kuuɗe mun ɗen. Onsay mayde nden e jahannama bugaa ka weendu yiite, ko ndun weendu yiite woni mayde ɗimmere nden. Kala mo innde mun windanooki e nder deftere ngurndan nden, bugaa ka nder weendu yiite. Ɓawto ɗun, mi yi'i kammu hesu e aduna keso, ɓay hari nguya kammu hinngu e oya aduna kiɗɗo feƴƴii, tawi kadi baharu alaa. Onsay mi yi'i saare hormorde nden, ɗun ko saare Yerusalaam heyre, no iwra ka kammu ka Alla, tawi nden no pariraa wano jombajjo parirtee fii moodi mun. Mi nani kadi hawa tiiɗuka iwrude ka jullere laamu no wi'a: «Awa jooni wonunde Alla nden no e hakkunde yimɓe ɓen. O hoɗiday e maɓɓe, ɓe wona jamaa makko, kanko Alla tigi o wonday e maɓɓe, o wona Alla maɓɓe. O fitta kala gongol ka gite maɓɓe, hara hande kadi mayde waɗitataa, yoometaake, fesetaake, muuseendi waɗitataa. Ko fii haray sifa ɗin piiji arani fow feƴƴiino.» Onsay on Jooɗiiɗo e nden jullere laamu wi'i: «Miɗo heyɗintinde piiji ɗin fow!» O wi'immi kadi: «Windu, ko fii ɗii daaluyeeji ko holniiɗi e goongaaji!» O wi'immi fahin: «Timmii! Ko min woni Halfeere aranere nden e sakkitorde nden, ko min woni Fuɗɗoode nden e Rawnoode nden. On mo no ɗonɗaa, mi okkoray mo ko o yara ka ɓundu ndiyan ngurndan, hara ontigi yoɓataa. Ko ɗun wonata ndondi fooluɗo on. Mi wonay Alla makko, kanko o wona ɓiɗɗo an. Kono waɗayɓe hula yiltitoo ɓen e ɓe gomɗinaa ɓen e tuunuɓe ɓen e ittooɓe ko'e ɓen e jinooɓe ɓen e mbileeɓe ɓen e rewooɓe sanamu ɓen, e fenooɓe ɓen fow: geɓal ɓen ngal ko ka weendu yiite huɓɓundu e mbollan mun woni! Ko ndun non woni mayde ɗimmere nden!» Ɓawto ɗun, goɗɗo e ɓen malaa'ikaaɓe njeeɗiɗo, joginooɓe pelette jeeɗiɗi heewuɗe albala'uuji jeeɗiɗi sakkitori ɗin, ari, wi'immi: «Aru mi holle jombajjo on, ɗun ko sonnaajo Baalun kun.» Ruuhu Allaahu on tippii e an, malaa'ikaajo on nawrimmi e hoore fello njano toowungo, o hayninimmi saare Yerusalaam hormorde nden ka iwrata ka kammu ka Alla. Tawi nden saare no jalbiri annoora Alla on. Jalbeendi mayre ndin no nandita e jalbeendi hayre hittunde fota, wa hayre yasbe, jalbirnde wa jaaman. Tawi tata mayre on no njanɗi, no toowi, hinde mari kadi dambuɗe sappoo e ɗiɗi. Malaa'ikaaɓe sappoo e ɗiɗo no e ɗen dambuɗe, tawi inɗe *bolondaaji ɓiɓɓe Isra'iila ɓen sappoo e ɗiɗi no windii e majje. E hino no dambuɗe mayre ɗen woniri: ko tati funnaange, tati ka nano, tati ka ɲaamo e tati ka hirnaange. Tata nden saare ko kaaƴe sappoo e ɗiɗi didiraa, inɗe sappoo e ɗiɗi no e hoore ɗen kaaƴe. Ɗen inɗe-le ko inɗe *sahaabaaɓe Baalun kun sappoo e ɗiɗo. Tawi on wonnooɗo lan yewtude no joginoo sawru kaŋŋe fii ko o eɓɓira ittiri saare nden e dambuɗe mayre ɗen, wondude e tata mayre on. Tawi mbaaloodi nden saare ko coɓɓuli nay fotayɗi, tawi junndi mayre on e yanji mayre on no fota. O eɓɓiri saare nden ndun sawru ndu o joginoo, ɗun hawri embere sagara yaaduuji guluuji sappoo e ɗiɗi. Tawi junndi mayre on e yanji mayre on e tooweendi mayre on no fota. On malaa'ikaajo eɓɓiri tekkeendi tata on embere sogone neɗɗanke, ɗun hawri sogone teemedere e cappanɗe nay e nay. Tawi on tata ko hayre yasbe darniraa. Tawi saare nden kaɲun ko kaŋŋe laaɓirɗo wa biini. Tawi didoodiiji tata nden saare no fotiniraa kala noone kaaƴe hittuɗe. Didoodi araniri ndin ko yasbe, ɗimmiri ndin ko saafira, tammiri ndin ko kalseduwan, nayaɓiri ndin ko zumuruudu, jowaɓiri ndin ko sardoniisi, jeegaɓiri ndin ko sardir, jeeɗiɗaɓiri ndin ko kirisooli, jeetataɓiri ndin ko beril, jeenayaɓiri ndin ko topaazi, sappaɓiri ndin ko kirisopaas, sappoo e go'aɓiri ndin ko hiyasinta, sappoo e ɗiɗaɓiri ndin ko ametiise. Tawi dame ɗen sappoo e ɗiɗi fow ko moƴƴiniraaɗe koɗe hittuɗe, damal kala moƴƴiniraa hoɗere wootere. Tawi ballaŋal ngal ka saare ko ngal kaŋŋe laaɓirɗo wa biini jalɓuɗo. Laatii mi yi'aali *rewirdu e mayre, kono tawi ko Alla Joomiraaɗo Jom Bawgal on e *Baalun kun woni rewirdu mayre ndun. Tawi saare nden hatonjinaa e naange maa lewru ko jalbinana nde, ko fii annoora Alla on no hentini nde, awa kadi Baalun kun ko ndaygu mayre. Ko jalbeendi mayre on leƴƴi ɗin yaarata, awa kadi lamɓe aduna ɓen addanay nde darjaaji mun ɗin. Dame mayre ɗen ombetaake e nder ɲallal ngal few, ɓay ɗon kaɲun jemmataa. Awa kadi nde addanoyte darja e teddungal leƴƴi ɗin. Hay fus e ko tuuni e hay gooto waɗoowo ko ɲiddi maa fenaande naatataa ɗon. Ko naatata ɗon woo ko ɓe inɗe mun windii ɓen ka nder deftere ngurndan Baalun kun. Ontuma malaa'ikaajo on hollimmi kadi maayo ndiyan ngurndan ɗan ka iwrata ka jullere laamu Alla e *Baalun kun, laaɓuɗan jalbiri wa jaaman, no ila ka hakkunde ballaŋal saare nden. Leggal ngurndan ɗan no darii e cenɗe ɗiɗi maayo ngon, rimoowal ɓiɓɓe laabi sappoo e ɗiɗi, tetteteeɓe lewru bee, ngal leƴƴi ɗin ɲawndorta haako mun. Haray kuddi alaa hande kadi. Jullere laamu Alla nden e Baalun kun wonoyay e nden saare. Onsay jiyaaɓe makko ɓen kurkanto mo, ɓe yi'a yeeso makko ngon, innde makko nden wona ka tiiɗe maɓɓe. Hara jemmataa han kadi, ɓe hatonjintaa e ndaygu lampu maa jalbeendi naange, ko fii Alla Joomiraaɗo on jalbinanay ɓe. Awa ɓe laamoyto kadi haa poomaa. O wi'immi: «Ɗii daaluyeeji ko holniiɗi e goongaaji. Joomiraaɗo on, on Alla Jom ruuhuuji annabaaɓe ɓen, imminii malaa'ikaajo mun on fii andingol jiyaaɓe makko ɓen fii kon ko saatii arude ko ɓooyaa.» Iisaa wi'i: «Miɗo ara ko ɓooyaa! Haray maloore wonanii ɓen ɗoftotooɓe ɗii konguɗi feɲɲinaaɗi wonɗi e ndee deftere.» Ko min Yuuhanna nani fii ɗii piiji, mi yi'i ɗi kadi. Nde mi nanunoo, mi yi'i ɗi, mi jiccino e ley koyɗe on malaa'ikaajo holluɗo lan ɗi fii sujjangol mo. Kono o wi'immi: «Wota waɗu ɗun! Min kadi ko mi kurkodoowo e maa, kurkoda e musiɓɓe maa annabaaɓe ɓen, e ɓen ɗoftotooɓe ɗii konguɗi wonɗi e ndee deftere. Sujjan Alla!» O wi'immi kadi: «Wota ombu notaa ndee deftere nde ɗii konguɗi feɲɲinaaɗi wonɗi e mun, ko fii saa'i on ko ɓadiiɗo. Awa kadi ɓe feewaa ɓen yo duumo e jokkugol angal peewal mun, ɓe laaɓaa ɓen kadi duumoo e jokkugol angal laaɓal mun, feewuɓe ɓen duumoo e peewal mun, laaɓuɓe ɓen duumoo e laaɓal mun!» Iisaa wi'i: «Miɗo ara ko ɓooyaa, mi arda e njoddi mo kala embere kuuɗe mun. Awa kadi ko min woni Halfeere aranere nden e sakkitorde nden, ko min woni Arano on e Sakkitoro on, ko min woni Fuɗɗoode nden e Rawnoode nden. «Maloore wonanii ɓen laɓɓinɓe conci mun fii heɓugol geɓal ka leggal ngurndan, e no ɓe naatira ka saare, hara ko ka dambuɗe ɓe rewi. Kono dawaaɗi ɗin e mbileeɓe ɓen e jinooɓe ɓen e ittooɓe ko'e ɓen e rewooɓe sanamu ɓen e kala on yiɗuɗo fenaande huutori yo wonu ka yaasi. «Min Iisaa mi imminii malaa'ikaajo an on fii seeditanagol on ɗii piiji ka mofte. Min ngol Ɗaɗol e Geeƴol Daawuuda, awa kadi ko min woni Jaawiire Jalboore Subaka nden.» Ruuhu Allaahu on e jombajjo on wi'ii: «Aree!» Awa, on nanuɗo ɗun kadi yo wi'u: «Aree!» Awa mo no ɗonɗaa yo aru, on faalaaɗo yo ƴettu ndiyan ngurndan ɗan, hara yoɓaali. Awa mi fellintinanii kala on nanuɗo ɗii konguɗi feɲɲinaaɗi wonɗi e ndee deftere, si ɓeyditii goɗɗun e majji, Alla ɓeyditay e hoore makko ɗii albala'uuji ɗi fii mun windii e ndee deftere. Awa kadi, si goɗɗo aru ittude goɗɗun e ɗii konguɗi ndee deftere feɲɲinannde, Alla kadi ittay geɓal makko wongal ngal ka leggal ngurndan e ka saare hormorde, ɗe fii mun windii e ndee deftere. On Seediiɗo ɗun fow wi'i: «Ko goonga, miɗo ara ko ɓooyaa.» Aamiina! Aree, yo Joomi amen Iisaa! Yo moƴƴere Iisaa Joomi on wonu e hoore fow.